ERASMVS ROTERODAMVS PIO LECTORI S D. tr ‘T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;''■

TErtius hic T omus exhibebi t orationes,epiftolas,amp; codoncs ad populum brcucs: quas ftrppofitinas éfle nihil addubitOjnihil em'm in his Ambrofianæ uenae. Vident titr eiufdem cuius tnultós liabemus fermones Auguftini titulo, ad fratres Eremitas,de tempore,SCc,Quin hie non pauci iunt quos uidemus inter eos qui Auguftino tribuun^ tur,ucluti qui hic eft noniis Ambrofii,illic eft XXV. Aügüftinf de uerbis Apoftoli« Rurfum qui hie eft x X X v 11. illic eft inter fermones de tempore L X X v 11 ƒ♦ Et qui hie r'xix. illic eft de Tandis XXv i. Et qui hie vxxii. illic de fandis eft XXXI. Rurftis idem fermobis habebatur in hoc uolumine ftib numero i X. amp;nbsp;LI X. amp;nbsp;idem habebatur inter Auguftinianos.Sermo de Agne cuius fit,nefcio.Ap pendix in fine indicat artificem:Hæc ego Ambrofius,amp;c.Quis enim unquam appella^ uit diuina uolumina,pretcr fcripturas canonicasf'Vltimus de baptiimo diui Auguftini, citra controuerfiam impoftoris eft ac blateroniSjadeo nihil eft illic Ambrofianum.

SEfmones iiii mirum in moditm deprauati erant,neçpuidebâtur pofte fanari, nifi antiquorum codicum præfidio adiuti fuiflemus. Porro quod multi horum Ambrofii non fint,quum ipfa didio euidenter docet, turn quod in manuferiptis SC excufis libris, MaximiTaurinenfis,uel utaltj habent,MediolanenfisEpifcopi titulum præferant.Cu fufcunqi certe fint,0£: eiufdem omnes authoris uidentutjô^ à uiro non indodo,amp; in declam andis homilijs probe exercitato conferipti. Singulis Uero titulum fuum dedimus, quern manuferiptilibri præferunt,Porro fermonem de baptiimo Auguftini omninore iecimus,quôd neqi in aliquibus exemplaribus fcriptis, neq; etiâ in eo quod ante annos multos Mcdiolani excuium eft,inueniturjô^ ipfa quocj res clamet, ab infulfo Si audaci impoftoreefteconfidum. Vale.

5 incremcntiimdölorisfitjidquoddoleasfcribercrquomata^^ men picrüntp ïn ciusqüem amifTum dokraus cominemoratione lequiefcimuSjCO quod ïn fcrïbcndo dum ïn eum mentê dïi'ïgïmus, l' intcntïonemq; dcngïmus,uïdcturnobïs ïii fcrmonc reuïuïfccre.'lig 'i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;alïqirïd de Valencïnïanïïunïörisultïinïscordïfuït:ncaut obïï

tcraflc ïilentïo bene merïtï de nobïs pignons memoria indcremur, ;i atq; ïnhonoratam rclïqLïïl{e,auc rctugidc ïncentïtium dolêdï, enm doluïllc,plerunq?folarïumfitdolentïs: fimul ur ctïm deïpfo autad ipfumloquor, tanquam de præfentc mïhi uel ad pra?fentem'fermo fït. Quid ïgïtur prï-’ mum defleameQind prïmum amara conqudhonc deplorcmeConuerfï funt dies nobïs uotorum noftrorum in laelirymas. Sïquïdcm Valentinïanus nobïs, fed non talïs qualïs fperabatur,aduenït.Etïftcquïdem uelmorte ïuauoluïf ïmplerc promifTum, fed nobïs acerbïlïïma eft facla eïus,que exoptabatur,præfentïa.V tïnam adhuc nobïs abcHcgut 1Î bï uïuerct.Sed ïllc nó pafTuSjCiim audïrct alpes Italïæ bofte ïnfeftarï Barbaro, maluït pe riclitan fcjfi Gallias derelinqueregqua'm noftro deefie perïculo.Magnum criinen agno fcimusImperatorïs,quodRomano uoluït fubucnïre ïmpcrïo.Hec eaufa mortis,que ple nalaudis-Soluamusbono prïncïpiftïpcndïariaslaehrymas,quiatllcnobis foluïtctiam morris fuæ ftipendium.Ncc tarnen flendï admonitio neeclïaria.EJcnt omncs,flent igno ti,flent5Ctimentcs,flcntôcïnuitï,flcntamp;Barbari,fîcntÔ£^ quiuidcbanrurinimici. Qua-tosiftedeGallijs uli|! hue cotius trarftuitinerïs pOpulorum egït gemitus Omnes enim non tanquam Imperarorem fibffed tanquam patentem publicum obifte domeftïco fie tudolorisïllacbrymangfuaq; omnes funcradûlent.Amiiimus enim Impcratorê,in quo duo parirer acerbant dolorcm:annorum ïmmaturitas,5v confiiiorurn fcnectus. In his er go ftcOjficut dixit propbetaiOculi mei caligaucrunt afletu,quia elongauit à me qui co- T^rc». i lolabaturme.Oculi mei non folum corporis,fed etïam mentis hehctarj fungSc quadam cæatatcomnisfênfusobduclusjquoniam ereptus cftmihï quiconuerritanima mcam, amp;adfpcmmaximamdefummarcrumdcfpcratïonereuocauit. Audïte omnes populï, amp;nbsp;uidetc dolorem mcum. V ïrgïnes mcæ SC ïunenes mei abïerunt ïn capriuitatêifed cog niroquodde VaÏcntïnianïeftent partibus,liberïfuntreuerfï.MïIïtauïthoftïs Barbarus Imperatorïadolefcentfôôfuæoblïtus uï(ftorïæ,mcmor fuit imperialis reucrcntie.Laxa uit fponte quos cep erat, excufans quod ignorafletItalos.Nosadhucmurum Alpibus addere parabamus. Valcntiniani gratia non cxpctftauitAlpium uallum,flucnta amnïiï, aggeres niuium,fcd Alpes amp;nbsp;fluuios fupergrelTuSjmuro nos fui imperrj protexir. Vnde ptopheticiThreni mihi utendum uidefur cxordio.Qiiomodo moerctltalia,quæ abunlt; ibid. dabat gaudtjsfPlorans plorauitinno(fte,Sf lachrymarilliusinmaxillis eins.Non eft qui earn conlbletur ab omnibus qui dilïgunt eam.Omnes qui amant illam,dcfpexcrunc câ. Omnispopulus cius ingemifccns.Et quiadeHierufalem dirftum eftjplorauït, plorauit 5CnoftraHierufalem,ideft,Ecclcfia,Slt;^ plorauit in node,quonïam qui cam fplcndidio-rem fide fua deuotione faciebat,occubuit,Mcrito ergo plorans plorauit,!^ adhuc la-chrymæ eius in maxillis cius. Vbertarem quidem fletuum fol et uultus humefcentïs de-clarareinfufiOjCum lachrymis genç rorant.Scd quia fcrïptum cftiGcnæ cius fient phia-læaromatisgigncn£esunguentarïa,labïaeiusficutlïliadiftillanriamyrrham plena, my fticeEcclcfïægratiadefientis accipïtur,quac ïnobitu Valcntinianiboninn dolorisfui cfluditunguentum,amp;uitam eius prardicando concelcbrat.Cuimorsobeflenô potuit, eb quod odor prædïcationïsunïucrforum ore Celebris,fcçtorcm omnem mortis abolc-uït.Fletigitur Ecclefia pignus ftium,£dlachrymæ cius ïnmaxillis eius.Quæ fit maxilla, audÉQuï teperculferic ïn maxillam, præbe ci ôc alteram : eo quod in dolorc fit patïens,

Ambr.to.j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a x ut

4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI AMBROJII

utpœniteatuerberantem.Ptrcuflaeras Ecclefia in maxilla tiracùm amittcrcs Gratia^ num:præbuifti QC alteram,quando tibi Valenti ni anus ereptus eft.Men'to tibi noninu--na maxilla,fed in utraqj funt lachrymæ,quia pie germanu utr umcjp déploras. Ploras igiquot; tur Ecclefia, Ôl fletu genp tuæ uelut fluentibus quibufdam ftillicidf)s pietatis exundant. Qiiæ funt iftæ genæ EccIefiæc'Dc quibus alibi ait fcriptura: Vt corium malorum grana g torum genæ tuæ.lftæ funt genæ in quibus folet nitere uerecGdia,pulchritudo fulgerea'n 3 quibus autflos iuuentæjaut perfccfiæætatis infigne eft.In obituigiturfidelium Impera-torum quidam fidei pudor,quædam Ecclefiæ uerecundia eft, nbsp;in tarn immaturamor^

tc piorum principum omnis Ecclefiæ mceftior pulchritudo cft.PloratEcclefia in fapiê^ Ertl.a tibusfuis,quiuelut caputEcclefiæfunt.Oculi enimfapientisin capiteeius.Ploratin o--‘”^*4 culis,hoc eftin fuis fidelibus,quia fcriptum eft:Oculi tui ficüt columbæ,extra taciturne tatem tuam:co quod ÔC uideant Ipiritualiter, amp;nbsp;nouerint ea quæ uiderint tacere myftC' Pfal. 1J 2 ria.Plorat in facerdotibus fuis,qui funt ficut genæ Ecclefiæ, in quibus eft barba Aaron, ho c eft barba facerdo talis,in quern de capite defeendit unguêtum.Ifti funt in quibus eft pulchritudoEcclefiæ,inquibusflos ciusgratior,inquibus ætasperfeeftior, qui uelut cortices malorum punicorum decorem foris præferant abftinentia corporali, intus au^ tem commiflam fibi plcbem diuerlæ ætatis amp;nbsp;fexus foueant lapientia fpirituali: obiedi 4 quide Icculo ad iniurias,fcd intus myfteria diuidetes.Plorat in uirginibus fuis,quælùnt ficut lilia,ô(f myrrha prima,câdorem intcgritatis,amp; mortificatæ corporalis illeccbrg gio Tbre«.i riam præfcrentes.In his ergo fler,ficut ftriptum eft: VipSion lugent,(accrdotcs eius in-

gemilcunr,uirgines eius abdu(ftæ,6C ipfa indignatur intra fe.Et intra fe quidem indigna Ciinf.S tur,ad ValcntinianumautemdicinAlTumamteamp;inducamindomum matrismeæ,amp;

in fccrctum eius quæ concepitmc.Potum tibi dabo à uino Opcrofiungucti,hoc eftmul ti operis,multiodoris,afluxumalorum granatorummeorum:utbibatuinum quodlæ' tificat cor hominis,0^ defluat in eum malorum granatorum fluxus, in quibus multus 0^ diuerfus eft frutftus.Scrmo enim multorum fenmum,amp; de diuerfis fcripturis abundans, 5 fermo Angelorum,fermo Apoftolorum ac prophetarum,quos uno uelut corio Ecde-

fiafan(ftacomplc(ftitur,malorum fluxus eft granatorum.Videnshæc Valentinianus in Thren.j tegræ plena gi atiærelpondenMifericordiæ domini quod non defecimus, quia no funt confummatæmiierationeseius.Renouabit iliaficutluxmatutina.Multifimtgemitus mei,5C cor meum dcfecit.Sors mea dominus,dixi idco fuftinebo eum.Bonus eft dominus fuftinentibus eum,animp que quprit eum.bonum eft fperare in falutare dominuBo num eft un o cum portaucrit iugum graue in iuuentute fua : fedebit fingulariter, amp;nbsp;fift' bit,quia tulitiugumgi’aue.Etille quidemfefuarum uirtutum remuneratione folatur, eo quod in iuuentute fiia laborcs abforbuit,pcriculamulta tolerauft.Iugum maluit graue emendarioris propofiti, quammolleilludac plenum deliciaruminuida mentis cer-uice portare.Bcatus plane' qui uel in feneeftute correxit crrorem,beatus qui uel fub idu Pfif 31 mortis animum conuertit à uitijs.Beati enim quorum teefta funtpeccata,quia fcriptum IW. 3 à eft:Defineà malo ôc lac bonuni,amp; inhabita in Icculum leculi. Quicunep ergo defierit a peccatis,amp; fucrit ad meliora in quacunq? conuerfus ætate,habct fuperiorum indulgen-tiampcccatorum,quæfuerituelpœnitendiconfeflusaffe(ftu,uel corrigendiaucriatus ingcnio.Sed huic cum plurimis uenip focictas emerendc.Plurimi enim funt qui fe à pec catis amp;lubrico iuuenturis in fenceftute reuocare potuerunt:rarus autem qui in iuuentu tc graue iugum fcria lobrictate portaucrit.Hoc eft illud iugum de quo dominus in Eua 11 gciiQ ait; Vcnitc ad me o miles qui laboratis ÔC onerati eftis, amp;nbsp;ego uos rcficiam. tollitc

iugum meum fupcr uos.Si quis ergo antequam graui onerctur peccatorum farcinatulerit iugum in iuucntutc,fingulanter fcdcbit,nön cum plurimis confercndus,fed cum il P/àl.4 lo qui poteftdiccrc.C^læniam tu fingulariter in fpc coftituifti mc.Sedforte dicas. Qiio

modo iugum grauedicitHiercmias,cumin Euangclio dominus dixerit:Iugum meum fuauc,5L onusmeum leuecftr’Primumdifcc,quiaGræcus iugum tantummodo pofuit, non addidit graue.Tamen illud aducrtc:quia ctfi ita eflet in Threnis,in Euangelio ta men iugum luauedixit,iV onusleue, noniugumIcuc. Poteft enim graueiugum uerbi cfrc,fcd iuauc.Graue adolcfccnti,grauciuucni,cuius ætas eft florulcntior, ut nolit iugo uerbi fubijeiendam animi præberc ceruicem. Poteft QC graue uerbi iugum uideri, præ pon-

pondère difciplinæ,aufteritate corrcctiom's, pondéré abftinenn'æ, reftn'Æonecj lafcp uiæjfuaue tarnen eiïè fruólu grauac,fpe remunerationis æternæ,purioris confdenn'g fixa uitate.Tamen lugum uerbi fuauedixitjOnus obcdienti'æ leuc: quoniam ci qui iugûucr bipatienti ceruice fùfcepen't,dïfcfplinæ onus graue efle non potent. Qin' ergo tulerit à iuuêtuteiugÛ5fingulariterfedebit,amp;filebit,reuelatafibi gaudês diuinæ remuneratiois æterna myltcria.Âut certe filebit,nô opus Habens exeufatione peccatÉquod matura co feflîonepræuenitjSCproperacorredionedepôfuit.NoneniindiceturhuicxQiiæmiu-uentute non congregafti,quomodo inuerties in fcncdlutcf'Poteft autein amp;nbsp;fie intelligi: Quoniam qui cito portauerit it^urn uerbi,hoc eft à iuucntute non fe mifeebit cum iu-ucnibus:fed fedebit feorfum niebit,donee plena le perfecliôe uirtutis erudiat, ôf magnant induat animo patientiam, dabitq? percutienti maxillam fuam, etiam cædis con-tentusiniuria,ut mandatis oblequatur cœleftibus.Magnum eft enim uel abftinere à ui-tijsiuuentutis, uel eainipfo iuuentutis ùeftibulo dcfelinqucre, atqî ad faniora conuer-ti.lubricæ enim 8C perplexæ uiæ lunt iuuentutis.Deniqj Salomon ait: Tria mihi impof-fibilia funt intelligerCjSC quartum quod nOn cognofeo: V eftigia aquilæ uolantis, ui-as ferpentis in petra,SC femitas nauis nauigantis,ÔC uias un i in iuuentute. Dauid autem ait:Deli(ftaiuuentutis meæ amp;nbsp;ignorantiæ meæne memineris. luuenis enim non folum fragilitatelubricæ ætatis prolabitur,ucrumctiam ignorantia cœleftium mandatorû pie runcp delinquit.Cito autem meretur ueniam,qui prætendit ignorantiam.Prophcta ita-quedicit:Deli(fta iuuentutis meæ amp;nbsp;ignorantiæ meæ ne memineris. Non dicit, delitfta fenedutis meæ Ô6 feientiæ meæ ne mcmincris,fed quafi propheta qui cito correxerit SC emendauerituitiaiuuentutis, ætatem ignorantiamtÿ prætendit. Valentinianus quocß in delido Prophetæ fimilis ait : Delicfta adolefcentig ÔC ignorantiæ meæ ne memineris. Necfolum dixit,fed etiam ante correxit errorem,quàm difeeret elfe lapfum alicuius er.^ roris.Itacf dicitiCorredionê iuuentutis meç ne memineris.Error in pluribus eft, in pau cis corredio.Et quid iam de alt)s dicam, qui etiam ludo iuuentutis putauetit abftinen-dum,refecandam ætatis licentiam,feucritatis publicæ duritiem molliendam, lenitatc fe nedutis in alicnis annis deferendam ei, qui in periculum conuidi criminis uocaretur;* Ferebatur,primo ludis Circenfibus dcledari.ficiftud abfterfit, utnefolênibus quideni . Principum natalibus, uel imperialis honoris gratia Circenfes putaret elle celebrandos. Aiebant aliqui ferarum cum uenationibus occupari, atep ab adibus publicis intentio-nem eius abduci.Omnes feras und momento iuflît iiiterfici.Audircin côfiftorio négocia, Danielis lpiritu,in quibus dubitarentfenes, uel perfonæ alicuius contuitu duce-rentur,congruam adolefcentcm uideres fenilem ferre lententiâ.Iadabantinuidi, quôd præmatureprandium pcteretcoepititafrequêtare ieiunium, ut plerunq; iplcimpraius conuiuium folenne fuis Comitibus exhibcretiquo SC religioni facre fatisfaccreqéc prin cipis humanitati.Scenicç cuiufdam forma ac décore deperire Rome adolefcentes nobi les nunciabatur.Iuftît earn ad comitatum uenire.Miftiis,precio deprauatus fine manda tieffeduredrjt.Âlterummifit,neuoluifle emendareuitiaadolefccntû, amp;nonpotuifte uideretur.Datus eft obtredandi aliquibus locus.Dedudam tarnen nunquam autfpe-dauitautuidir.Poftea redire prçcepicut amp;nbsp;omnes agnofeerentirritum eiusnô elfe ma datû,amp;adolefcentes doceret ab amoremulieris têperare, quàm ipfe quipotuithabere inpoteftatc,delpexerat.Ethçcfecitcùmadhucnonhabcretuxorcm,SCtamen exhibe-retfuitanquam uindus coniugio caftitatem.Quis tam dominus ferui, quàm illefui cor porisfuit.^Quis tamaliorumarbiter, quàmille fugpcenforætatis f Quiddepictatceius loquart'qui cumhomines rtobili ortos genere, SC locupleti prolapia, quæ cito moucre inuidiamfoletregiæcupiditatis,accufatorurgcret,Præfedusinfifteret, refponditnihil cruentum fan dis præfertim diebüs ftatueretur.Et cùm póft aliquot dies acculatoris Ic-geretur libellus,calumniam pronunciaturus,acculatum libère donee Præfedus cogno fceret,obuerfari iufllt.Necç ante' aut poftea quifquam tant! Criminis fub adolefcente Im peratore formidauit inuidiam.Rifit adolefcens,quod robufti metuut Impcratores. Ali-feratpropterrecupcrandatemplorumiura,faccrdotiorum prophana priuilegia, cultus facrorumfuorum Romalegatos, nbsp;quod eftgrauius, Senatus nominenitebantur.Et

cùmuniuerfiquiin confiftorio aderant ChriftianiparitcratqucGcntilcs dicerent elle ‘ i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;Ambr.to.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3 reddenda,

6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÖIVIAMÏïROSH

icddenda,foins uelut Daniel exci'tato in fe dei fpiritu argucbat pei fidi'ç Chriftianos,Gê ' tilibus obuiabat,dicens: Quod puis frater en'pui't, quomodo à me putatis eiïc redden-dü'CLim in eo óóreligio lædatur ÔC frater, à quo fe nollet pietate fuperariÆt ciim pater-no conucniretur exemplo,quodfub patrefuo ea nullus abftulerat,refpondif:Patrême-um laudatis quia non abftulit,nec ego abftuli.Nuquid pater meus reddidit,utme debe-reredderepofruletisrPoftremo SCfi patcrrcddidiflet,fratci abftulerat,imiratoreminea parte fratris elle me mallem. Aut nunquid meus pater Auguftus fuit, ÔC frater non fuit;-' Par utriqj debetur reuercntiajSC par utriufqi eft circa rempublicam gratia, Vtrunq; imi-tabor;uramp;nonreddam,quodbaterredderenonpotuit,quianullus abftul erat: SCfeme quod à fratre eft conftitutum. Poftulet parens Roma alia quccunque defiderat.Debeo affedum parent!,fed magis obfequium debeo falutis autori.Qiiid de amore Prouincia bum loquar,uel quo eos ipfe complecftcbatur, uel qui ab if s confultori fuo rependeba-tui,quibus nihil unquam indici paftiis eftfPræterita, inquit, non queunt folucre, noua poteruntfuftinereCHoclaudant prouinciælulianum.Etille quidem inrobuftaætarc,i-fte in proceftu adolefcentiæ.llle plurima reperit,6C exhaufit omnia:ifte nihil inuenit, omnibus abundauit. Audiuit in tranfalpinis partibus pofitus, ad Italiae fines Barbaros propinquafte. folicitus ne alieno hoftc luum regnum attentaretur, uenire properabat, cupicns dimittcre Gallicana oda,amp;periculanoftra fufcipere. Hæcmihi cum alijs com munia.Illa priuata,quod fæpe me appcllabat abfcntem,06 à me initiatum fe facris myftc rijs pra’fcrcbat.Quinctiam ciim rumor quidam ad Vicnnenfem pertuliflèturbê, quod inuitandi eins ad Italiam gratia eo pergerem, quam gaudebat, quam gratulabatur me fibi optato afforeCMora ei aducntUs mei prolixor uidebatunatq; utinam aducntum ip-

quot;7 fius nullus præuenilTetnuncius.lam promiferam me profedlurum, refpondensuclho-noratis pctenribus,uel prefecftoiit trariquillitati Italiæ confuleretur, meficutftiperfluo ingcrere non pofrcm,proptcr uerccundiam,ita neceftitatibus non defuturum. ConHr-mat'im hoc crat.Ecce poftridic litcræ deinftruendis manfionibus,inue(ftio ornaincnto rûrcgalium,aliaq5eiulmodiqueingreflurûiterImpcratorcfignificarcnt.Quibusrebus ab iplis à quibus fueratpolfulata,inrermifla legatio eft.Reus mihi uidebar fperatæmeç prplcntiç,ncc implct£:fed utinam uiuenti tibi hunc deberem reatum. Excularem quod nulla tua audiftem pcricula,nullas tuas acccpiftcm literas, quod no potuiftem proprijs animalibus occurrerc,etiam fi iter ingreftus eftcm.Itaq; fecUrus ueniæ, dum dies fubdu-

8 co,aducntus tui iterlcgo,eccc rcfcriptum accipio,ut finernora pergendum putarem,eo quod uadem Hdci tux habere me apud comitcm tinim uelles.Num reftiti Num mora-tus fumc'Addititr eo,ut prbperarem ocyus,ncc arbiträrer caufam itineris mei Synodum Galloritmenecpifcoporum,propt'cr quorum frequentes diftcnfionescrcbrome excu faueram,fed utipfebaptizarcturinipfo cgrcfTu.Gcftarum iam rerum indicia potui cog nofccrcjfed propcrâdi ftudio nihil aduertcrc potcram.lam fuperabam Alpium iuga, amp;nbsp;ccccnunciusamarus mihi Sc omnibus de tanti morte Impcratoris.Reflexi, SC iter fletfr bus mcis laui.Qiiibus ego uotis omnift proficifccbar Qiio gcmitu omniS reuertebarc* Non cnim Impcratorcm fibi, fed faluterr, creptaw putabant.Qiianto ipft angebar dolo refPrimum quod tatusPrinccps,quod dulcepignusmcUm,quoditamei cupidilTimus occidiftet.Quos ego xftiis ciusillo biduo fuifle compcri,quo litcris quas admemiferat ftipcruixitf Veipcri profedlus eft filentiarius, tertio die mane quxrcbat iam nc remcaf-fetjiam neucnircm.lta fibi falutcm quandam ueturam arbitrabatur. O iuuenis optime, utinam tc uiuentem inucnire potuiftem,Utinam te dilatiO aliqua meo referuaflet aducn tui.Nihil de aliqua mei uirtutc polliccor,nihil de ingenio atq; pi-udcntia : fed quata ego cura inter te Sc Comitcm tuum, quanta fedulitate concordiam ÔCgratiam refudilTemC Qiiammcipfum pro tuaobtulillemfide, quam inmciplum eos recepilfcm, quibusillc fetimere dicebatÆertcfi Comes non cftetinflckus,tecûrcmanfiftèm.Prxfumebam de tc,quod ipfe me audires;fi pro te no efle auditûuidcrcs.Multa habucrâ quæ tenerê, nßc nihil habeo præter lachrymas SC ftetus.Qiiotidic mihimaior ad dolorem,crefcis ad ge-mitum.Omnes quanti mefcccris protcftantur.Omncs abfcrttiâmcam caufam tuxmor tis appcllant.Scd non fum Hclias,no fum prophcta,ut potucrim futura cognofcere:fed fum uox clamantis ingenu'tu,quo poHïm deflerepraeterita,Quid enim habeo quodme lius

Itus facia, ut tibilaclirymas pro tato tuo in. me affecflureperidâÆgo tcfiifccpi pariiiP iQjCumlegatus ad hoftem tuS pergerem, ego luftinaematernis traditûmanibiis amplexus ftim,ego tuus iterum legatus repetiui Gallias, 8C mihi dulce illud officium fuit pro falute tua primo,deinde pro pace atq? pietate qua fraternas reliquias poftulabasmondu protefecurus,5(^iam pro fraternefepulturghonorefollicitus.Sed reuerramuradThre- Tfcroj.x nos,filt; ipfa doloris irtgrediamur uifcera.Qind teftabor,inquit, tibi, aut quid affimilabo tibifiliaHierufalemfquisfaluam tefacicffôCquisconfolabiturteuirgohliaSiô c^Quia magnafadlaeftfupertecontritiotua.Qiiis fanabittcç'Quis autcmmeconfolabitur,à quoaltj petunt confolationis officiumflmpleuitmeamaritudinc, inebriauitmefelle. Hifr.4 VêtrernmeumdolcOjUcntremmeum doleo,utpropheticoutareloquio,quoniâ quem inEuangelio eram generaturus,amin.Sed illcnon amifit gratiam qua popofcit,qui mf-hiinfermone quo utebar ad plebe,hodie refurrexit.Nâ cum in tracîatû incidiftem pro-poOtælecftioniSjquodpopulus pauper bcnedicer et dcû:quærcreCœpiquis eftèthiepo puluSjSt diftinguere quod clîct populus,alter dines, alter pauper:diucs ludæorû, pauper Ecclefiæ.Diues ille eloquijs fibicreditis,ifte pauper, aliéna eloquiamutuatus. Meri to pauper,quia cogregatus à paupere cft:illo uidelicet, qui pauper fadfus eft cum diucs cflct,utnos eiusinopiaditaremur.Exinaniuit enim fe,Ut oesrcpleret, Sedquo pauper, --Cor.s quihabcbatæternitatis diuitias,5lt; plenitudinem diuinitarisrDcniq! in carne erat, di cebat: Amodo uidebitis filium hominis fedentem ad dexteram uirtutis. Er alibi ad Pc- MM.zis trum dicicTibi dabo claues regni ccelorum.Hic ergo pauper, qui regnum cccleftc do- i nabate'Sed audi quomodo pauper.Tollite, inquit, iugum meujn ftiper uos, quia mitis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 lt;

fum,amp;: humilis corde.Ideo SC populus eius pauper eft,non indigentia, quern diuite illo populo uideoditiorcm.Nonfolum enim oraculaProphetarum,fed etiam Apoftolorû meruit diuino fufa ipiritu habere præcepta.Non ergo inopia pauper, fed fpiritu,cui di-dlum eftiBeati paupcres fpiritUjipforum eft enim regnum cœlorum.Vere'beati paupc-res,qui acccpcrunt quod diuites no habebant.Ex hoc numero eft ille propheticus pauper,de quo fcriptum eft:Iftc pauper clamauit,amp; dominus exaudiuit cum. Ex hoc popu nbsp;nbsp;nbsp;j

io ille qui ait: Argentu SC aurum no habeo,fed quod habeo,hoc do tibi : In nomine lefu nbsp;nbsp;5

Naxareni furge à ambula.Ille ergo pauper author populi pauperis dicinDcuslaudcm Ppi. 1 o3 mcamnetacucris,quiaos pcccatoris os dolofifupermeapertum eft.Locutifunt fu-permelinguadolofajamp;fermonibusodij circunlt;^cdcruntmc,ÔLCxpugnaucrûtmcgra-tis.Pro co utmediligerent,defrahebantmihi,ego autem orabam. Bonum feutum ora-tio,quo omnia aduerfarqignitafpicularcpelluntur.Orabat ergo dominus Icfus,5C eius imitator Valêfinianusorabat.Sedforte dicatur.Qiiid ci profuit fuaoratioÆcce in priquot; mo uitæocciditcurfu.Decelcritate mortis non de gcnercloquor. Non enim accufario nis uocc utor,fcd doloris. Sed etiam dominus orabat, crucifixus eft. Hoc enim ora-bat,utpeccatummunditolleret. Audiamus ergo quid orct Chriftidifcipulustutique quodmagiftcr docuit.Docuitautêutuigilcmus SC oremus, neintremus intentationc, Mdtt.zg hoc eft,ne incidamus in peccatum.Hæc eft enim tentatio Chriftiani, ft in luæ animæ pe riculû prolabatur.Mortcm autem timere no eft perfetftionis. Rogare aut quis debet St proinimicisfuis,orarc etiam pro perfequentibus,ficutdominus orabatdicens:Pater,di L«f,x3 mitteiilis,nonenim feiuntquidfaciunt.Videclemcntiammagnam.Illifuumperfeque ■ bantur authorcm,ipfe aduerfarqs etiam gi'auiapeccata donabat,quin etiam ignoranrip uelaminc cxcuftbat admiffiim,dicens:Quianefeiunt quid faciunt.Nam fi fcircnt,domi num non perfequerentur fuum,in cuius poteftate ac iure falutcm cfle iuam arbitraren-tur.Et quia non fola Chrifti pcrfecutores eius erantmorte contcnti,addebantmaledi-(ftaattpconuitia,ut ait ipfe:Malcdicetipft,amp;tubcnedices.Docuit nos quod timerema pyi/.i®8 ledicfta perfcquentium minime debcamus,cùm habeamus benedieftionis authorê : hec mouerc nos conuitia dcbeant,ubi prelul eft qui poffit auferre maledi(fta.Qiiid illud qd* mori non timuitfimo pro omnibus fe obtulit,dicens quod fruftra innoxrj in inuidiauo carenfur, quodfruftrapropterfe alq periclitarentur:fibilt;^ potiusmortem optabat,ne ipfaalijs caufa mortis cflctHoc eft illud Euangelicum domini in ipfa ftii captione diccgt; tis:Simequæritis,finitehos abire.Occidit itaquepro omnibus quos diligebat: pró 104«,18 quo amici liji parum putabant fi omnes périrent. Aduertimits quern circa amicos fuos

habucritanïmum,quem ergagcrmanas fuas habuerit afFecflum cofideremusJnipfisre quiefcebatjin ipfis Cc confolabatur,in ipfis rclaxabat anitnunijamp;^ fefîa cun's cordamuice bahRogabatcaSjUtflquo puen'tïæfuælâpfu,fifermonealiquo ôfFenfæàfratre ui'deren tur,ignofcererit,ueniam fibi à domino deprecarentur. Manus j caput fororibus ofcula^ batur,jmmemorimpertj,memorgcrmanitatis:ôdquomagisahjspotcftarisiurc praefta retjhoc fe magis humilem fororibus exhibebar.Rôgabat ut no meminiflent iniurip,mc miniffcnt gratiæ. Acciderat,ut quoddâ de earum polTeflioe audiret négocia. T antus niin erat,ut etiani in caufa fororû aequus fore arbiter à Prouincialibus exiftimareuquod ► ' nbsp;nbsp;etfi circa fandas neceflitudines fuas charitate propenderet,tamén pietatem fuam [iuftp

tia temperaret. Audiuit negociû non de iure,fed de poffelTione pracdij. Hinc pietas pro fororibus,inde inifericordia pro orphani caufa certabat,ut pro co apud ipias intcrucni-retforores.Remifit adîudicêpublicûnegocium,nc aut iusjaut pietatem lædcret.Priua-tini tamcn,quantum ex propofito nobilium puCllarum aducrtimüs,pium iandiisforori bus imprcflîc affedlunijUt concedendi prædij uoluntatem haberertt,indiciû darcnt.Ve re' dignae tanto fratre germanç,quæ quod mater fibi reliqücrat,mallent de fuo potius iu re laxare,quàm fratre in iua cauia üerecundiä fuftinére.îdæc eft uobis fandæ animæ hae

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;redit as preciofior fraternp laudis Ôô gloriç,his uoS |)ius frater nobiliores ÔC ditiores red-

didiCjqui caput ueftrum non gcmmis ônerabat,fed oiculis:manus ueftras non tam rcga libus ambicbatinfignibus,quàmlmperatorio orclambebat.Inueftræfruc'tu prçfcntiæ Omnc ponebat folatium,ut nec ipiam nimie dcfideraret uxorem. Ideo nuptias différé* bat,quia piüs cû ueftr^ratiç pafcebat affccftus.Hec uobis dcfiderio amplius quam do* lori finuuc fi aterna gloria plus reficiat mente,quàin dolor torqucat.Palcunt frequenter amp;nbsp;iachrymç ScSmentê alleuânflctus refrigerant pccT:us,Slt;^mœftum folantur affcêtû.Du loan, ip rû quidê funus uidetis,fed ftabat amp;iàntftaMaria iuxta crucê filq, fpeeftabat uirgo fui unigeniti paflfioncm.Stantcm illam lego,flentcm non lego.Vnde dixit ei fiIius:Mulier, eccefiJius tuus.Et diicipulo dixicEcce mater tua.hærcditatem illis cbaritatis fuæ amp;nbsp;gra tiæderelinquens.Inquo uobis piapignora, quoniam fratrem ueftrum feruare propter mca pcccata non mcrui,affelt;ftû paternum exhibere defidero.Illûintueor in uobis,inum teneo,ilium puto elle mihiprçfcntcm,imô utrumi]5 germanum, quos uelut oculos mi* hi effoflbs doîeo.Eelicius epifeopos pcrfequuntur Imperatores quàm diligût. Quanto mihi beatius Maximus minabaturrInillius Odiô laus erat,in horum amore iùpplicij fe*

IO Nô igitur uelut penicillo quodam fermonis mei ueftras abftcrgâlachrymas:Necj enim id faccre uellcm,etiam fi poffem.Eft enim pijs aftedtibus quçdam etiam flêdi uoluptas, plerunqî grams lachrymis euàporat dolor.Scd id poftulo,nC uel infixum pedori ue* ftro ff atrê d uris getnitibus releuetis,ucl aùcrtatis plandibus,uel requieftentc cxcitetis.

facietilludçùmrefufafuerit,rcuiuifcerefClamat Apoftolus; Nolwmus «os ignorarç ftarre«

frâtres de dormientibus,ut non contriftemini,ficu£ cxteri qui fpem non habêt. Nam ficredimus quod lefiis mortuus eft,8C refurrexita'ta ÔC deus illos qui dormierunt per le-fum,adducer cum co.Manet ergo corum uita,quos manetrefiirreÆo. Quod fi gentes qtiifpemrefurreóbonis non habent,hocuno fe confolantur quodicunt quod nullus poftmortcm fenfus fitdefun(florum,ac per hoc nullus remaneat fenfus doloris:quanto magtsnos Cönlólarionem recipere debemus, quia morsmetuenda non fit,eo quod finis fît peccatorû;uita autemdefpcrandanonfîrjquærefurredfionereparaturr’Iob quocp docetnecmortem timendam, potius optandam pîjs, diccns : Vtinam in inferno me io6.14 cuftodires,Ôi abfconderes me donee mitigetur ira tua, côftituas mihi tempus in quo memor fis mei.Si cnim mortuus fuerit homOjUiuecConfummans dies uitæ meg fuftine bo doneciterum fiam.Tunc uocabis,ô^ ego tibi obediam. Opera autem manum tuarû nedefpicias.Efto tarnen dolendum fit,quod primæua obierit ætateigratulandum tamê ra quoduirtutûftipendqs ueteranus decelîerit.Tanta enim fuir cmendatio uitæ eius in il-lo omnibus lubrico adolefcentiaî têpore,tanta laus morum eius,ut omnêmemoriâ do-loris obducacQuod cnim obtjt,ffagilitatis cft:quod talisfuit,admirationis. Quàmbea tafîiiiretrefpublicafieumdiutiusferuareporuilTètfSedquiauitafancfîoiumnonhic in terrisefijfedinccelo(IuftiscnimuiuereChriftus,SCmori lucrumjquiaamp; difibluiamp;cû Chrifto effe,mulro melius)dolendum cft quod nobis cito raptus lîuconfolandûj quod admelioratranfieriLDenicpDauidmoriturSfilium flebat,mortuumnondolebat. Fie-batnefibi eriperetunfed flere deliuit ereptum,quem feiebat efl'e cum Chrifto. Et ut fei- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3

as uerum efTe quod aftèro,inceftum Ammon filium fleuit occifum,pamcidam Abefia-londoluitinteremptum,dicens:FiliusmeusAbeflalon,filiusmeusAbefTalon.innoeê- z.Rfg.» temfiliumnon putauitelîèlugendum,quia illos fibiperifîe feiebat pro fcelere,hûc pro innocentia credidit efle uicfturû. Nihil ergo habetis quod grauiffime doleatis in fratre» Homo natus eft,humanæ fuit obnoxius ftagilirati. Nemo fe redimit à morte, nô diues, nonipfireges,imô ipfi grauioribus fubiacent.lob dixiuNumerari anni dati funt potêti, I06 i$ timor autê eius in auribus eius:quando uiderur habere pace, tune ucniet ci euerfio. Vo-bis quoq, ipfis tam acerba incidiffe patienter ferre debetis,qug uidetis uobis communia elfe cum fandis.Etiam Dauid amilfis filqs deftitutus eft.Optaflet illos taies obifle,qua-lis uobis frater ereptus eftJlle crimina doluit,non exitum filiorum.Sed cfto fuerit inge-tnifcendû.Quoufq? lueftus tempora prottahunturr'Duotum menfiû curricula in frater-nifuncrisquotidianoclaufiftisamplexu.Solainfcripturis leptefiliafletusfin tempora lud,it poftulauitjCognitoquodpatereius profedurusadpraclium uoueratquiaidrerûpoti-tus offerret dominOjquod fibi primum occurreret.Poft uieftoriam reuertenti occurritfi lia,ignarapietatis,ignara promiffi.Viditeam,amp;ingemuit pater,dicês;Heu me filia,im pedifti me,in ftimulum doloris faefta es mihi.Ego enim aperui os meum de te ad domi-num,ô^ non potero auertere.Illa dixit ad eumzPatcrjfi in me aperuifti os tuu,fac mihi ut cxijtde orctuo.Etitcrum dixit : Sine menfibus duobus,amp;uadensflebo inmontibus nnginitatem meam ego amp;nbsp;compares amicæ meæ. Itaq? duobus exadfis regreflàmenfi-bus,facrifictjmunusimpleuit«Quaedccretopopuli Iftael quaternis in anno diebus ab eiufdem plebisfccminis deploratur. Ad deflendum igiturfuæ uirginitatis florem duos fat eflè menfes lepte filia iudicauit,SC adhuc non uenerat refurre(ftio,fiC hoc fpatio temporis fan's putauit à paucis fe efte defletam. Vobifeum omnes populi defleucrunt^ om-nesingcmueruntprouinciæ,ÔCadhucparuaputatis ueftrahæceflefiippliciat'Si firatre ucftrum redimere poftens exitio,nollet tarnen ille ueftra afflidlione fijfcitari:qui fe melius uiuere credidit in uobis, qui optauit potius feipfiim mori quàm ûeftram uidere iniu riam,qui pro uobis felibenter fuit paratus offerte,qui ipfo ueftri doloris die dicitur hâc folam emififtê uocemj Væmiferis fotoribus meis. Itaqi magis ueffrâ deftitutionê quàm fuam mortem dolebanSed audio uos dolere quod non acceperit facramenta baptifina tis. Dicite mihi, quid aliud in nobis eft nifi uoluntas, nifi petitio t' Atqui etiam dudum hoc uoti habuit,ut cum in Italiam uenifret,initiaretur,£C proximo baptizari fe à me uel-lefignificauiuEt ideo præ cacteris caufis me accerfiendum putauit.Non habet ergogra tiam quam defiderauit c' Non habet quam popofeitt* Certe' quia popofeit, accepit.

Et ubi illud eft îluftus quacunque morte pr«uentus fuerit, anima eius in refrigerio Srfp-4 crit^

lO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVIAMBROSU nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

13 eritf'Solue igttur pater fandie munus feruo tuo^quod Moyfes dum in fpin'tu uidit,acce^' pitiquod Dauid quïa ex reuelatione cognouir,enieruit.SoIue,inquam,leruo luo Valez nnianómunusquodconcupiuitjmunus quodpopofcitfanus,robuftuSjineoIumi's.Si ■ aftedtus arghtudine diftulifletjtatncnnó penitus à tua mifcncordia cllet alicnus,qui co , Icrirate temporis cfletnonuolutatefraudatus.Solue ergo feruo ruo munus gratiætuæ, -quam illc nunquam ncgauit,qui ante diem mortis templorum priuilegia dencgauir,liis quot;nbsp;urgentibus quos reuereri poflet.Aftabat uirorum catcrua Genriiium,luppiicabatSena , tirsmo metucbathominibus diipliccre ut tibifoli placcret in Chrifto.Qui habuit Ipiritu , tuû,quomodo no accepit gratia tuam;Autfi quia folênitcr no lunt cclebrata myiteria, hocmouctfcrgo necmartyres fi catechumcni fuerint coronentunNon enim coronan- . tur,fi no initianttir.Quodfi fuo abluutur fanguinc, amp;nbsp;hue fua pietas abluit uoluntas. Nequffoeûdomineàlratrefeiûgas,neciugübocpiacgermaniratispatiarisabrûpi.Hic tuns iam,amp; tuo iudicio uindicatüs,périclita tur amplius Gratianus, li feparctur a hatrc, fi no mereatur elle cû eo,per que meruit uindicari. Quas il 1 e nuc manus ad tc pater eri-gitjquas pro fratre preces lunditf'quo eiinbærctamplcxuf’quëadmodum libi eiim non patitur auelli/Adeft etia pater qui militia fub luliano tnbunatus honores hdci ainO' re contêpfit.Donapatrifiliûjfiatri gcrmanû,quorum utrûq; imitatus eftialterûfidcjalte

J nrm deuotione paritcr atqj pictatc in têplorum priuilegijs dcnegandis. Quod patri de^ ’ fuerat,adiunxit:quod frater conltifuit,cuftodiuit.Ethuicadhucmtcrccflionê adfcifco, cui rcmuncrationèprælùmo/Date manibus landla myfteria, pio requiem ei pofcanius aifcctu.Datefacramentacœlelh'a,animâpiamnoftris oblationibus profequamur.Ex* tollite populi mccurn manus in fandla, ut eo falte munereuicc eius meritis repcdamus,

I Non ego floribus tumulum eiusafperganijled fpiritum eius Chrifti odore pcrlundam. Spargantalrj plcnisliliacalathis, nobis lilium ellChrillus. Hocreliquias eiusfacrabo, hoc eius gratia commêdabo.Nunquâ ego piorûfratrû feparabo nomina,mérita difcer^ nâ.Scioquoddominû conmemoratioilfa conciliet,copulailia delcdlet.Necputetali-quismentis eorum obitus celeritatedctradlum.Raptus ellEnoch, ne maliiia inutarct ^2 Eßr X nbsp;nbsp;nbsp;cius,amp;lofias decimoodlauo anno rcgnifui ita domini pafcha cclebrauit, ut oinnes

' ' ’ rétroprincipcsdeuotioncfupcrarct,nccdiutius fideifuæmeritisfùperuixit:iir.ôquia plcbi 1 udçç graue imminebat cxitiû,rcx iuftus ante fublatus ell.Mctuo ergo ne amp;' tu no bis aliqua nollri offenlîonefis raptus,ut odlauo rcgni tui anno imminctis mali acerbita te quali iuftus euaderes.Scdiam chara mihi côpledlar uifcera,5Cdebito condam fcpub chro,prius tame hngulamcbra perfoiciâ-Valentinianus meus,iuuenis meus,câdidus et Ciüiftc, 5 nibetjliabcs in le imaginéChrifti.Talibus cnim profcquitur Ecclcfia in Canticis Chri-ftû.Ncciniuriâputcs.Charadlercdominiinlcrihunt défcruuli, nomine Jmperatoris pyâl. 104 lîgnâtur mihtes.Dcniq; fîéipfe dominus dixitdNolitc tangere Chriftos mcos.Et:Vos o luxmundi.Etlacobdixit:luda,tclaudabunt francs tui.Ad fîliûloqucbat, ôd doniH nureuclabat.EtdcIofcphdieftû;Filiusmeus ampliatuSjfiliusmeus ampliatuslofeph.ô^ Chriftû figniflcabat.Licet ergo ôé mihi charadlere domini fignarc leruulû: luuenis iriez us candidus ôf rubcus,eledlus edccêmilibus.Eledlus cft films mcus,ciîm poft mortem patris paniulus adfcifcerctur impcrio.Caput eius aurû ccphas,ocu]i cius ficut colûbç fu per abundantiâ aquafû.Ibi cnim fedimus fleuimus,dixcrût qui indc ucncrûL V enter Hioquot;.4 çi'-js pyxis eburnca,quirccipcrct oracula fcripturarû,ut poflet diccre:Ventrêmeum do leo,ficut dixit propheta.Dicit enim hæc qui imitator eft Chrifti. Genæ cius phiala: aro-matis, quibus Chrifti influebat ungucntû.Labia eius hlia diftillâtia myrrhâ plenam.Ma nus cius tornatæ,aurcæ,plcne tarfis,co quod in uerbis cius iuftitia refulgcret,in faclis et operibus reniteret gratia,in quo Sd plcnû uirtutis ôd authoritatis regahs efl'ct alloquiu, nec inflexa aliquo mortis tenore côftantia,er fadlorû prcciofa et emedata corredlio.O* mnis ctiim bonus opcrarius,mânus Chrifti eft.Fauces cius dulcedines, £dtorus defidclt; riû.Qiiàm dulcia cnim Omnia indicia cius uniucrfoi-u faucibus àdhæferût;' quâtagratia ferméesipfiusfingulirccenlent f Quêadmodûfilidefideraris àpopulisdMihi certe te imprcftïfti qui pcdlore rcnco uerba rllapoftrcma,quib.mc uadê tuûficripoftulabas.Re liquifti ipfe de me tcftimoniû iudicfj glorioff Ego tibi fidê m eâ exhibere nô potui, quâ

Iquot;J parabâ.Dixi th abfens,5lt;dicentêmefidcpro te Chriftus audiuit.Tenet in coelo;lpôftlt;îgt; mea,

mea,ctfi non tcnetur intem's.Obligatus firm deo,ctfino potin'hominibus obh'gan. Lo cutus fum de corpore tuo, nuncalloquar animam tuam dignani propheticis ornamcn tis.Iisigiturutarcxordtjs.Qiiænam efthæcprofpiciêsfientdiliiculû,(peciofautIuna,e-ledautfolt' Videormihi te m'dcrcfulgentcm,uïdeor aiidirediccntcm : Diluculum mi-hi eftpater. Nox terrena præccfïît dies cccleftis appropinquauit. Profpi'cis nos igitur Rom.ii fanda anima de loco fuperiorc,tanquam inferiorarcfpiciens. Exifti de tenebris iftnis fe culijamp;^utlunarefplêdes, utfol refu]gcs.Etbcneutluna,qina êC ante in umbra ficctiftigt; us corporis refulgebas,amp;r terrarum tenebras iliuminabas : ôcT nunc lumen à foie iuftitiæ mutuata,darum diem ducis. Videre igitur uideor te tanquam de corpore rcccdcntê, ÔC repulfa noclis cal iginc (urgente diluculo ficut (olcm,appropinquantcm deo, rapido uolatuficutaquilam quæ terrena funtrelinquentem.ConuertcreSunamitis, conuerte-- Cant, 7 re:conuert€re,5(^ uidebimus te.Conuertere ad nos pacifica, ut gloiiam tuam fororibus môftrcs,amp;incipiant fe tue quietis^amp;quot;gratiæ fecuritate folari.Semcl tantû ad nos coucr-tciejUtteuideamus,amp;(rurfus conuertere,atqiadHierufilcmillam ciuitatê fandlorum totaintcntioncfcftina.Aut certe quia ad anima piam Chriftus hoc dicit ,iubetillâpau-lifper conuertijUt nobis gloria eius appareat,6C requies futura cû fiincT:is,5C poftca præ-ci pit earn ad illud fupernum fandlorum feftinare confortium.Qiiid uidcbitis,inquit, in SunamitCjque uenit ficut chori caftrorûfHoc eft in ea quæ multû aduerfus plurimos in corpore præliata cft.Etenim pugnauit aduerfiis extraneos hoffcs,pugnauit aduerfus lubricasfeculimutatiôcs, pugnauit aduerfus corporis fragilitates, aduerfus multipliées palfiones.Audiuità domino;ConuertcreSunamitis,conucrtcread pacem.Semel in fe culo conuerfa eft,conuerfa eft iterata communione ad gratiam Chrifii. Et idco pulchra conuerfio eius in fcculo,pulchenimus incefiiis eius amp;nbsp;uolatus in ccelum. Vnde meret audire;Spcciofi fadli funt grefius tui in calceamcntis filiaAminadab,hoc eft filia princi ibid. pis.Speciofa es cnim in proceffu,habitafti in corporc,tanquam calccamcnto co ufa, no utinuolucrOjUt quafi fuperior amp;cminentior,quo ucllcs tuû circûferrcs fine ulla offen-fioneueftigiû.Vcl ecrtc ficut calccamcntû illud exoluc,ficut Moylès fecit,cui dieftû eft: Soluecalccamentûpedûtuorû.Dicit igitur tibi nuncPater Aminadab,illepopuli prin exoJ.j ceps:Audi filia SC uidc,quoniam concupiuit rexfpeciem tuam. Spcciofi ergo faôi funt pfaî.4 4 grclTus tui in calceamêtis filia Aminadab.Moduli fœmorû tuorfi fimiles torquibus,hoc Cdnt.7 eft,confonans fibiin omnibus fadlis tuis gratia atc]; modcratio,magnorum æquauit in-figniatriumphorum.Deniqf!moderationctuaamp; tranquillitatc pacifica necGalliaho-ftem fenfitjCt Italia hoftem repulit,qui eius finibus imminebauT orques autem infignia effeuidoriæ dubitari non poteft^cum q qui inbcllo fortiter fecerint, torquibus honoré tiir.Vmbilicus tuuscratertornatilis,nondefîciens mixto.Ventertuus accruustritici, muniti inter lilia.Ceruix tua ficut turn's eburnca.Oculi tui ficutftagna in Efebo. Bonus umbilicus animæ,uirtutum omnium capax,ficutcrater, ab ipfo fideiauthoretornatus.

Sapiêtia cnim in cratcremifcuituinumfiiû,dicens:Venitc, édité panes meos,amp;bibite Prou.9 uinû quod mifeui uobis. Vmbilicus ergo ifte tornatus omni dccoreuirtutû non déficit mixto. V enter quoq: eius non folum iuftitie uelut frumentario cibo replebatur,fcd etiâ gratiæ fuauitatc quæ florebat ficut lilium.Ceruix quoc]^ eius candida Ô6 pura, lugo Chri ui fpontc fubie(fta,cogitationes rationabiles,fidei odor,circuncifionis attêtio, ornatus capitis gloriofus,quod non regalia diademata,fed dominici lànguinis infignia corona-rent.Merito tanquârexpcccatiuicftorSCcœlcfticoronaredimitusafeendit, cuius ani-mæ dicit deus uerbû:Quàm pulchra fiiauis faefta eft charitas in delicijs tuis f Pulchra, pcruirtutisdccorc:luauis,pcrgratiâ.Proceraficutpalma, quæ uincentis cftpræmium. fuæafeendenti animæ Gratianus frater occurrit, ÔC complcxus cam, dicit : Ego fratri , mco,amp;l fuper me côuerfio eiusruel quod fibi eum cupiat inhærere,uel quod pietate fra-terna quafi aduocatus afliftat,diccns conuerfioncm eius etiam fue gratiæ præfcrcdam. V cni,inquit,frater meus,exeamus in agrû,rcquicfcamus in caftcllis,diluculo iurgamus in uineas:Hoc eft,uenifti eô,ubi diueriarû uirtutû fruiftus pro fingulorû meritis deferû-tur,ubi abundant meritorû prçmia.Exeamus ergo in agrûin quo nonuacuuslabor,fed fœcundus prouentus eft gratiarû.Quod in terris feminafti, hic mete : quod ibi fparfifti, hic collige. Aut certe ueni in illû agrû qui eft odor Iacob, hoc eft ueni in gremiu lacob.

12, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVIAMBROSil

Lmc.ks utficutLazaruspauperinÂbraliæfinUjftaetiamtu in Iacobpatnarchætranqufllitate quiefcas.Sinus enim patriarchai uirijreceflus quidam eft quietis ætcmæ. Meritum ergo lacobjager eftfrucluofus^ficutlfaac patriarcha teftatuseft dicens:Eccc odorfilij mei tâ quam odor agri pleni quern benedixit dominus.R.equiefcamuSjinquif,in caftellisrofte dens illic efte requiem tutiorê,quæ fepCo cceleftis fefugr) munita atq; uallata no exagita Cdtitic.'^ turfeculariumincurfibusbcftiaru.Inforibus,inquit,noftris ömncsfœtusarborum:noua uetera frater meus feruaui tibi.Quis dabit te frater fratrem mihi,lâlt;ftcntê uberama trismeÄdriueniensteforis, oftulaborte, aflumamte ôt^inducamtein domum matris meæjôCin fecretum eius quæ concepit me.Potum dabo tibi à uino operofi ungucnti, à fluxumalorum granatorûmeorum.Læua eius fub caput meum, ÔC dextera eius cople-óretur me.Promittit fratri Auguftæ memoriae Gratianus præfto fibi frutftus diuerfafum elle uirtutum.Fuit enim SC iplefidelis in domino,pius atq; manftietus, puro corde. Fuit etiâcaftus corpore,qui præter coniugiû nefcieritfœminæ alterius côfuetudincm. Idco in foribùs fedis fuac habet frucftus paratós,neclonge petendos.OfFert que feruauerit fra tri noua uetera,hoc eft,âf teftamenti uetcris QC Euangelq facramêta,8C dicitiQuis da gt;nbsp;bit te frater fratrê mihi latfîentc ubera matris meæf'h oc eft,nô quicûq; te, fed Chriftus il luminabit gratia fpirituah'.Illc te baptizauit,quia humana tibi officiadcfucrunt.Plus ad cptus es,qui minora te amififlc a edcbas.Qiiae fünt ubera Eccléfiac, nifi facramenta ba-ptifmatisÆtbeneaitlacT:cntê,quafiquibaptizàtusIacftis niueifticcûrcquirat.lnuenics inquit, te foris,ofculabor teihoc cft extra corpus te repcrienSjofculo myfticæ pads am-plctftar.Nemo te fpernet,nullus excluder, in penetralia te amp;nbsp;arcana Ecclefiae matris in-ducâ,ô^inomniaiecretamyftenj,utbibaspocuIugratiæfpirituaIis.AmpIexatusigitur fratrê deducefe eû cœpit ad propriâmanfionê;5C quia pro officio ad ulteriora proccflè rat,cûfratrecœpit aicêdere,petêsutfibiamp;?fratrimaiorilh'ccharitas augeafieoquodui-tiahumanadefecerât,inuidiaatqiatflantia,quaein plcrifq; ibicnt fraternæpictatisiura uacuate.V identes eos uel Angeli uel aliae anime qùtcrût ab qs,quæ ueluti comitatu luo tbid.8 fratreshos officio deducebâtidiccntesiQiiç cfthaecquæafccnditcâdida,innftcns fu per fratrêfuumfNecnos quidc dubitemus dérneritis Valcntiniani, fed iam credamus uel reftimontjsAngclorû,quoddeterfa labe pcccariabîutus afccdit,quêfuafidcslauit, êC petitio côfccrauit.Credamus SCfîcut alfj habet,quia afcêdit à dcfcrro, hoc cft ex hoc arido amp;nbsp;inculto loco ad illas florulêtas delelt;ftâtiônes,ubi eu fratrê côiunêfus ærernæ ui tæ fruit uolüptatc.Bcati ambo,fi quid mcæ oràtiones ualcbfit.Nulla dies uosfilctio prg teribit,nulla inhonoratos uos mea trâfibit oratio, nullanox no donatos aliqua precum mearncontcxtionetranfcurrct.Omnibusuosoblationibusfrcquêtabo.Q.uisprohibe-Pfal.ijs bitinnoxiosnominare.^'Qiiistictabitcômendationisprofecutionecôpleêfi.^Sioblitus fuero tcfanêfaHierufalêjhoc cft,fan(fta anima,pia amp;pacifica germanitas, obliuifeatur me dextera mea,adhereat lingua mea faucib.m eis,fi nô mcmincro tui,fi non mcmincro Hierufalê in principio mcç Içtitiæ.Ipfc me citius quàm uos obliuifcaKct fi unquâfermo tacebit,loquet affc(ftus:ctliuoxdefîcietnô deficietgratia,quæmeiscftinfîxaprecor-dijs.QuomodoceciderûtpotêtcsfQuomodouterqdùperillaBabylonis cccidcrutflu minaCQatomodo rapidiorautriufq; üite fucrc curriculàjquàm ipfius Rhodani funt fluê tafO mihi Gratiane amp;nbsp;Valêtiniane fpeciofi chariffimi, quàm angufto uitâfine clau-fiftis.^quàmproximauobis mortis friere confiniarquàm fcpülchrauicitiac'Gratiancin-quàm amp;nbsp;V alentiniane inueftris nomiriibus adhærcrë iüuat,atq; dclccftat inueftri corn-mcmorationercquiefcerc. OmnibusGrâtianéÔC Valcntiniane fpeciofiamp; chariffimi; infeparabiles in uita,ÔC in morte non eftis fcparati.Non uos difereuit tumulus, quos no difternebat affetftus.Noncauiîà mords feparauit,quos pietas una iungebat. Nonuirtu turn diftantia difpares fccit,quos religio una fouebat. Super columbas fimpliciores, fu-peraquiIaslcuiorcs,fupcragnoscicmentiorcs,fupcruirulosinnoccntiorcs.Gratianifa gitta nô eft reuerfa retro, ôë Valcntiniani iuftitia non fuit uacua, nec inanis authoriras. Ôuomodo finepugnacccidcrut potentës/DoIcoin tefiliGratiane,fuauis mihi ualde. Plurimadediftituæpictatisinfignia.Tumcintertuapericula requirebas,tu intuisex-tremis me appèllabas ; meum de te plus dolcbas dolorem quàm tuam mortem. Doleo etiam in tefrli Valêtiniane,fpeciofus mihi ualde.Ceciderat amor tuus in me, ficut amor pigno-

pfgnoris.Tu per me putabas eripi te periculis, tu me non (blum ut parentem diligebas, (èdut redemptorem tui ÓC liberatorem fpccflabas. Tu dicebas, putas neuidebo patrem meumr’Speciolademeuoluntas tua,iednonefficaxpræfumptio.Heimihi uanafpcsin homine.Sed tu in faccrdote dominum requirebas.Hei mihi quod uoluntatem tuam no ante' cognoui.Hei mihi quod non clanculo ante mififti, Hei mihi qualia amifi pignora. Quomodo cecideruntpotentes, pericrunt arma concupifcenda f'Et quiancmo ha^ bet quod ali) plus déférât, quam quod fibi optât, non me ab illis poft mortem fepares, quosùïhacuitachatiffîmosfcnfi.Dominepcto,utubiegofuero,fintâfillimccû:u£uci ïllic corum perpétua copula fruar,quia hic uti eorum diuturniore coniuncftione non po tui.T e quæîo fumme deus,ut charilfimos iuuenes matura refurrecfione fufcites ót rciu^ (cites:Scimmaturum hunc uitæ iftius curfom maturarefurretftione compenfes, Amen»

tanijhoftiam deo placentem,dominum amp;nbsp;fratrem meü Satyrum, Me^ :---------jpp^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mortalcm,ncc fcfcllit opinio,fed fuperabun

_ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;]uerar,fedhabeoinqüodcogra-

tias agam:quiafempcr optaui, ut fi quæ perturbationcs uel Ecclcham ___ _____ uel memancrent, in me potius ac meam reciderent domum. Deo igigt;-turgratias,quiainhocomniummetu,cü omnia motibusfintfiifpecftaharbaricis, com-muncmmcerorem priuatodolore tranfcgi, SCinmeconuerfum eft quicquid omnibus timebâ,atqîutinamhiccôfummatûfit,utdolormcuspublici doloris red emptio fit. Nihil quidem habui fratres cliarillimi in rebus humanis tanto fratre prcciofius,nihil ama-bilius,nihil charius.Sedpræftant priuatis publica. Ipfiusquoqtfi quislentcrttiam fcifci-taretur,mallet occidi pro alijs,quam fibi uiucre. Propterea enim pro omnibus feciindu carncm Chriftus eft mortuus, ut nos non folis nobis uiuere difcercmus. A cccdit illud, quodingratus diuinitati cfte non polEim.Lætandum eft enim magis quod talent fratrë habuerim,quam dolendum quod fratrem amiferim. Illudenimmunus, hoedebitüeft» Itaq? perfuntftus fum quâdiu licuit conceflb mihi fœnore: qui depofuit pignus,rccépit. Nihilintereftutrum abiuresdepofitum,andoleas reftitutum.InutröqióC hdeiambi-guum Sc uitæ periculum eft. An fi pecuniarh neges,culpa cft:fi hoftiam neges, impietas non eftc'cum pecuniæ fœnerator illudi poiïît,naturæ author, SC necelïitudinis creditor fraudari nô queatJtacp quanto uberiorfœnoris lumma,tanto gratior fortis ufura. Vn-deingrati defratris morte elle non poflumus, quia quod naturç communis fuitréddi-dit;quodgratiæfingularis eft meruit. Quis cnim communem conditions rccufetfl^iis doleatfibi proprium pignus ereptum,cum adiblatium'noftrifilium iuum unicum pro-nobis pater tradiderit ad mortemf Quis exceptö fc putet eftc debere à conditione mó-riendi,qui non fit exceptus à conditione nafcendifAlagnum pictatis my ftèriü,ut mors corporisnccin Chrifto ciretexcepta:aclicctnaturæ dominus,carnis tarnen quam fufee peratlcgem non reeufaret. Et mihi necelTc eft mori, il li necefte non fuif. An qui de fer-uo diciuSi eum uolo fiemanere donee uenio,quid ad tefno pofuit ipfc fiemanere fi uel Io4»„.2i let.^Sedpcrpetuitate uitæ huius fibi precium,mihifacrificium perdidiftet. Qttod igitur ntaiuseftfolatiumnoftri,qudm quodfecundum carnemSCChriftus eftmortuus f Aut curego uehementius fleam fratrem,eum fciam illam mori non potuifTe pieratem fCur folumpræcæteris fleam, quem fletis omnes fPrinatumdolorem communidoloredi-gelTijpræfertim cum mcæ lachrymæ nihil prolînt, ueftræ autem lachrymæ fidem aftru-antjconfolationcm afferant.Fletis diuitcs,SC flendo probatis nihil opitulari repofitas di uitias adfalutem:cùm pccuniæ precio mors differri non queat, 8C pari ufu diuitem ino-pem(^diesfupremuseripiat.FIetisfenes, quodinhoclibcrorûfortem pauetis. Et id eO quiauitamcorporis producere nonpotcftis,inftituiteliberos non adufumcorporis, fed ad uirtutis officium.Fletis SC iuuenes, quod naturæ finis no fit maturitas feneefruti s.

Ambr.to.j. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b Fleuerunt

14 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVIAMBROSII

ricucruntSCpauperes,quod multo eft prcdofius,multot^ uberius,lachrymfsfujs eius deliôalauerûtJftæluntlachrymæredemptnceSjifti gemitus quidolorêmortis ab-fconduntjifte dolor qui perpctuæ ubertate lætitiæ ucteris icnfum doloi is obducatjtacj licet priuatûfunus,fletus tamcn eft publicus:amp;idco no poteft flctus eflè diuturnus, qui uniuei forum eft affedibus côftcratus.Nam quid te mi frater amantillimc flcanijquimi hi fie ereptus eSjUt elfes omniût'Non enim perdidi ufum tui,fcd commutauùantécorpo re infeparabilis,nunc indiuiduus affeeftu. Manes enim mecû,ac femper manebis.Et qui dem cùm uiueres nobifcum,nunquam te patria eripuit mihimec iplè mihi unquam triam prætuliftijôC nunc alteram præftitifti.Cœpi enim iam hic non elle pcregrinusjubi melior met portio eft.Nunquam enim totus in me fui,fed in altero noftri pars maior am borumniterq? autê eramus in Chrifto, in quo amp;nbsp;fumma uniuerfitatis, SC portio fîngulo-rum eft.Hic mihi tumulus genitali folo gratior, in quo non naturæ, fed gratiæ nicp fru-clus eft.Inifto corpore enim quod nunc exanimûiacet, præftantior uitæmcæfundio; quia in hoc quoq; quod gero corpore, uberior tui portio.Atq; utinâutmemori£,utgra tiæjita ctiâ uitæ tup hoc quicquid eft quod ipiramus,fpirarc poftèmus,dimidiumü! nieo rum dccideret femporum,quod ad tuorum proficeret uftim. Par enim erat,ut quibus in diuifum femper fuit patrimonium facultatuin, non cflet uitæ tempus diuifum:uel certe' qui indiftintfta femper habuim us uiucndi confortia, non haber emus diftintftamorien-di.Nuncueio frater, quo progrcdiar,quo'ucconucrtarr'Bosbouemrequirit,lèqnon totum putat,ÔC frequentimugitu pium teftatur affe(ftum,fi forte defecent cû quo duce-

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rc collo aratra confueuir:amp; ego te frater nonrequiräf Aut poftim unquam obliuifei tui

cum quo uitæ huius femper aratra fuftinui Labore inferior,fed amore coniundionnö tarn mca uirtutchabilis,quam tua patientia tolerabilis : qui pio femper folicitus affedu latus mcum tuo latere fepiebas:charitate,ut frater; cura, utpater:folicitudine, utfenior: rcucrentia,ut iunior.Itain unius nccclfttudinis gradu cóplurium mihi neceffitudinum officia impendebas:ut in tenon unum,fed plures amiflbs requiram:in quö uno ignora-taadulatio,exprellâ eftpietas.Neep enim habebas quodfimulationeaddcres,quitotu

' pietate comprehenderes,ut nec incrementareceperis, nec uicê expeeftaris, Sed quö im memorofficij,mcmorgratiæ,irnmodico dolore progredior fRcuocat Apoftolus,6^ i.Tbe/^4 tanquamfrænosmccroriinducitdiccns,ficutnupcr audiftis;Nolumusuosignorarcfra tres de dormicntibus,ut no’n triftes fitis, ficut cætcri qui fpem no habcnt.Date ueniâ

I .Corin. 4 fratres chariffimi.Neq; enim omnes poflumus dicerc:Imitatorcs mei eftote,ficut Ô6 ego ChriftÉfed ad imitandum ft authorem quæritis,habetis quern poffitis imitari. Non omnes ad docendnidonei,utinam omnes addiftendû habiles .Non grauelachrymis con-traximus culpam:non omnis infidclitatis aut infirmitatis eft fletus. Alius eft naturp dolor,alia eft triftitia diffidentiæ : amp;nbsp;plurimum refert defiderarc quod habueris, amp;nbsp;lugere quod amiferis.Nonfolus dolor lachrymas habet,habetamp;lætitialachrymas luas.Etpie tas fletû excitât,Sc oratio ftratu rigat, ÔC prccatio iuxta propheticû ditftum lelt;ftulumla-uat.FeceruntSC fletûmagnû fuicùm patriarchæ fepelirentur.Lachrympergopictatis indices,non illices funt doloris.Lachrymaui ergo fateor etiâ ego,fcd lachrymauit SCdo ' minus.Jllealicnû,egofratrem.ine in uno lachrymauit omnes, ego in omnibus lachry-mabo te frater. Ille noftro non fuo lachrymauit affetflu.Ncq? enim diuinitaslachrymas habct,fed lachrymauit in eo qui triftis fuit,lachrymauit in eo qui crucifixus eft, qui mor-tuus,qui fepultus:lachrymauit in eo de quo hodic nobis infinauit Propheta,diccns:Ma P[alm.3s terSiondieethomo,5Chomofaeftus eftinca,SCipfefundauitcâaltiffimus.Jn eolachrymauit, quod matrê Sio dixit, genifus in Iudæa,fufceptus ex Virgine.Matrê autê fecun-dum diuinitatem habere non potuit,qui author eft matris. IIlc fa élus eft no diuinagcnc rationCjfed humana,quia homo faélus eft, deus natus eft. Sic SCalibi habcs:Puernatus eft nobis,filius datus eft nobis.ln puero enim nomê ætatis, in filio plcnitudo diuinitaris eft;falt;ftus exmatre,natus ex pâtre, idê tame SC natus ôC datus:non diucrfum,fed unû pu tes. Vnus enim deiftlius,6C natus ex pâtre, SC ortus ex Virgine;diftâti ord(nc,fed in unu Pfahn, 8 6 concurrente nomine, ficut SC præfcns lecftio docet:quia SC homo faéîus eft in ea,5c ipfe fundauiteâaltiffimusihomoutiq;corpore,altiffimus poteftate.Etfideus SChomodi-uerfitate naturæ, idem tarnen non alter in utrotÿ. Aliud ergo fpeciale naturæ fuæ,aliud commune

commune nobifcumifed in utroq; unus, amp;nbsp;in utroqß pcrfcrtus.Non igitiir mirandû eft quia dominum eum,ôô Chriftum fccit deus.Fecit ergo Icfum eum utiq? qui ex corpo re nomen aecepit,fecit eum de quo etiâ PatriarchafcnbitDauid, Mater Sion dieet ho- Pfrflm.Sff mOjSChomo faCtus eft in ea. Diftimilis utique non diuinitate, fed corpore.nec difere-tus à pâtre,fed excep tus in rauncre : manens in confortio poteftatis, iêgregatus in fterio paftionis.Pluraloci huius tratftatus expofeit, quibus poHimus oftendereautho-ritatem patris, proprietatemfihjjtrinitatis tôtiusunitatem:iedconfolandi hodienon tradandi partes reeepi:quamquam abducere à mœrore animum intentione tradan-di,corifolationisfituius.Sedtemperandus mihi mœror, quàm alienandus affedus eft: utmulceanturmagis defidéria, quàmfopiantur.Nonlibetenim abircàfratre longius amp;occupationeftrbduci,cùmuelutcomitandieius gratia hic icrmo fufteptus fit,ut diu-tiusfenfu profequar proficifccntem:ô(S quem oculis teneo,mente compledarJn illo e-nimtotamoculorum aciemfîgerelibct,cum illo totisanimorû offictjsimmorari, ilium toto blanditiarum ambire obi equio,dum ftupet animus:ncc amifium credo, quem ad-huccerno præfentêmecmortuum puto,cuius ad hue officia nô rcquiro, quibus ego ui-tacmeæ ufum ÔC fpirandi omne munus addixeram.Quid enim referam tantæ gratig,tan tolaboriÆgo te frater hæredcm feceram, tu me hæredem reliquifti. Ego te fuperftitem optabam,tume fuperftitem dimififti. Ego pro muncribus tuis ut compenfarcm benefi-cia,uora referebam : nunc amp;nbsp;uota pei didi, fed tarnen tua beneficia non amifi.Quid aga meifuccefibr hæredisr'Qiiidagammeæ uitæfuperftesfQind agam exors huius quod capio luminisCQuas grates,quæmunera referam tibifNihil àmepræterlachrymas ha-bes.AutfortalTe fecurus meriti tufquas folas fuperftites habco lachrymas, nô requiris. Nametiamcùmadhuc uiueres,flerc prohibebas:moeroremcpmagisnoftrumquàmtuâ mortem tibi elïè teftabaris dolori. Prohibent ulterius prOdire lachrymæ,flctuslt;ç reuo-cant.Prohibct etiam tui gratiamc dum noftra deflemus,dc tuis meritis defperare uidea-mur. At cette ut nobis etiam mœroris iftiusminuifti acerbitatem, non habeo quod ti-nieam,aui rimebam tibi,non habco quod mihi iam mundus eripiat.Etfifandauiperfit fororintegritateuenerabilfs,æqualis moribus, nô impar offîcqsuibi tarnen ambo plus timebamus,in te uitg huius iucunditatem repofitam putabamus.Propter te uiuere dcle dabat,propter te moi i non pigebat.Tc enim ambo fuperftitê precabamur,tibi nos fu-peruiuere nô iuuabat.Qiiando nô cohorruit animus, cùm metus huiufmodi titillarete* Qiiomod O confternata mens crat ægritudinis tuæ nunciof Væ miferæ opinioni. Puta-bamus redditS, quem uidemus diiatum.Tuis enim uotis apudlândum martyrem Lau-rentium impetratum elfenunccognofeimuscommcarum,atq?utinamnonfolumcorn meatunijfcd etiam prolixû uitæ tempus rogafles. Potuifti annos plurimos impetrareui nbsp;nbsp;nbsp;'

uendi,qui potuifti commeatum impeirare ueniendi. Et quidc tibi omnipotens æterna: deus gratias ago,quod uclhæc nobis fupremafolatianô negaftfquod amantiffimi fra-tris ex Siculis Africanis' uc rcgionibus exoptatum nobis reditu contulifti. Ita enim mature poftquâ ucnit ereptus cft,quafi propter hoc folû uiderctur efiè dilatus,ut ad fratres rediret.Habeo planepignusmeum quodnullamihi peregrinatio iam poffîtaucllerc, habeo quas compledar rcliquias, habco tumulû quem corpore tegâ, habeo fepulchrû fuper quod iaceam:amp; commendabiliorê dco futurum effe me eredam,quod fuprafan-dicorporis ofi'a requiefeâ. Vtinam fie potuiflem aduerfusmortem quoq? tuam meum corpus obif cere.Si gladijs petitus efles, me pro te potius fuffigcndû dcdiflem:fi exeun-tem potuilTemreuocareanimam,mcam potius obtuîiflcm. Nihil mihiprofuitultimos haufifle anhelitus, nihil flatus in os infpiraffe morienn. Putabam enim quod aut tuam mortem ipfe fufcipcrem,aut mcam uitam in te ipfe träsfunderem. Ö infelicia illa,fcd tarnen dulcia fuprema ofculorum pignora.O amplexus mifcri,mter quos exanimum cor pus obriguitjhalitus fupremus euanuit.Stringcbam quidem brachia,fed iam perdiderâ quem tenebam;ô^ extremum fpiritum orc rclegebam, ut confortium mortis haurirem. Sednefeio quomodo uitalis ille mihi halitus fadus eft, ÓÓ maiorem gratiam in ipfamor teredolebat.Atq! utinam fi tuam nequiui meo fpiri tu uitam producere, uel Ultimi anhe litustuiuigortransfundipotuifîet inmeam mentem, SCillamtuianimi puritatematq; innocentiänofter fpiralfet aftedus. Hane mihi hæreditatê frater chariffiine reliquifles,

Ämbr.to,^.- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b 2. quænon

ltamp; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ bivi AMBROS n

quæ'nonlachrymahih' dolore pcrcutere affelt;flum,fed memorabih' gratfa commendarët hæredcm.Qirid i'gitur nunc agam, cum omnesuitæ iftiusfuauitatcs,cuncla folat«a,cun‘ ' óèa deniquc oriiamcnta amiferim f Tu enim mihi unus eras domi folatio, foris decon';

tUjinquamjinconfiliisarbitcrjCuræparrireps, deprccatorfö]icitudinis,depulfórmoeroi ris:tumcorurn afîertora(fluû,cogi'tatiônamcf defenfortu poftrcrrto unus inquo domei ftica folieitudo refideret,publica cura requiefceret. Teftor fantflam anirrtam tua,mein^^ publicis ecclefiæ id fàcpe ueritum efle,ne dtfpliceremtibi ♦ Deniqt ubi redifti,obiurgafti moram. Ita domi forisq! eruditor quidam óóarbiter iacerdotis/utdorneftica cogitafe non finercs,publica curare cenleres. Vt ucreör,ne uidear arroganter dicere. Hgc cnim iaudis tuæ portio eft,quiàfineoff'cnfione ullaSCgubernaftifrarris domum, dC commén daftifacerdotium.Scntio equidem quod repetendis offictjs tuis,recenfendi$q! uirtun'-bus afficiatur animus:fèd tarnen in ipfa mei affe Aone requiéfco ,attç hæ mihi recordagt;' tiones etfi dolore renouant,tamenadfcruntuoluptatcm,Än egO polKim aut non cogi^ tarede te,aut unquam fine lachrymis cogitare;’ Et potero unquam aut tanti non memigt; niflefratris,aut fine lachrymabili quadam meminiiïe gratia f Quid enim mihi unquam iucundum,quod non effet ex te profeiflumfQuid unquamihi finete,aut tibi imquamß ne me uoluptati fuitc'Qiiis non ufus nobis,amp; prope uifus ipfe fomniisc^ cömunisfQug: diicreta unquam uoluntasc'quöd no commune ueftigiumf Fcre ut cum gradum tollere ueltumeum,uclego tuum corpus uiderer attollere. Qiiodfi quando fine altero progt; dcundum fuit,intcótum latus putares,affeclum uultUm cerneres, mœftum animum iu-dicaresmon affueta gratia,nonuigor folitus prænitcbat, fiilpeiffa Omnibus folitudo me -tum alicuius ægritudinis afferebat.Ita nOuum urdebatur omnibus nos diuidi.Ego certe fraternæ oblitus abfentiæ,quafi prafffntem reflcxa faepius ceruice quærebam,SC coram ■alloqui atq; afpicere uidebar mihi.Sed tanquam fufpenfum collo iugum,ubifperatis eX -cideram,tràheremc putabam:diffi'cilis progredi,uerecundus uideri,öC redire depropci-ranSjquod firte t'e proCedere nonlibcrct. At ucro ubi ambobus prodeundum fuit, non plura initinerc ucftigia quam ucrbamec inccflirs, quam fermo crebrior,nec ambulandi cura,fed colloquendi gratia.Vterque enim noftrum ex altcrius ore pendebat.Nonin-^ tento afpclt;fi:u legere itcr,fcd mutuo folicitos excipere fermones, haurire oculorum gra tiam,fpirare fraternæ imaginis uoluptatem. Quam uirtutes tuas tacitus inecum ipfe mi rabarfQiidm plaudeba mi!ii,quod tali me dominas fratre donaucrat, tam pudiCD, tun icfficaci,taminnocenti,tam fimplicic'Vt cum tuam innocentiam cogitarem, cfficaciam dcfpcrarcm;cum efficaciam ccrnerem,innocentiam non putareni. Sed utruep mira qua dam uirtutciungebas.Dcnicpeaquæambo nequiueramus concludere,folusimplefti, Plaudebat fibijUt audio, Profper,quod facerdotij mei occafione redditurum fe quæ ab* ftuleratnon putabat; fed uchcmêntiorem tuamunius efficaciä expertus eft quam duo* l um.ltaqs foluit omnia,nee moderationi ingratus tuæ, ncc ilkidens pudoriffed amp;nbsp;mode dfiæ gratus,nec infolcs efficaciæ.Sed cui frater ill a quæfiflic' Nos enim idem uolebamus laborum tuorum efiè præmium,quoddôcumcntû crat.Peregifti omnia, ubi perfun* dus omnibus rcucrtifti,tu folus nobis qui omnibus es præfércndus criperis: quafi ideo mortem diftulcris,ut côfirmmares pictatis officium,pâlmâefficaciæ reportarcs. Quàitt nec ipfi nos frater chariffimcfeculi huius deledabât honores, quod nos à nObis inuicê diuidebant.Qiiosidco adepti fumUs, nô quia fuir éôrûexpetendapcrceptio,fedneuigt; lis diffimulatio uideretur. Âut fortaiïè ideo fiint tributi,ut quia immaturo tui obitu no* ftræ futurus crat uoluptatis occafùs,finc nobis iam uiucre difceremus.Equidê præfagac mentis agnofeo formidinc,dum repeto fepcquæ fcripfcrim.Reüocabâ refratcr,ncipfe Africam petcrcs,acpotius aliquem deftinares : timebam tecommittereuiæ,fludibus crcdercjôf fiilito metus maior inceflerat animum : fed ôC peregrinationê exp!icuifti,ô^ rem ordinafti,5t ueteri amp;nbsp;fentinofo,ut audio,riauigiô iterû te fludib.credidifti.Nâqs’du celeritatem aucuparis,cautclâ prætcrmi(ifti,auidUs noftræ gratiæ, diffimulans perieuW tui.Ofallaxlætitia,ô incerta humanarumrerUm curricula. Ex Africa redditum,ex maif reftitutû,ex naufragio feruatûputabamusiam nobis nô pofle eripi: fedgrauioranaufra già in terris pofïti fuftinemUs. Nâ que non potucrunt naufragia maris ad morte deduct re,ftrcnui6 natatibus euitata,eiùs mors cœpit nobis effe naufragio. Quid enim fupereft

; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;'1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuauitatis

fûaultatis,quitus tam pTæduke dccus, tam charum in hïs mundi tenebris lumen extin-óum eft,in quo non noftræfolum familiæjfed totius patriæ decus océiditr'Habéô fane uobisfratres dile(ftilbmi,plebsfancfta,maximàmgratiam,quôd non aliumdolôtem mcum qua'm ucftruni putatisiquod uobis accidifle banc noftri creditis foIitudinê,C|ftod fletum totius ciuitatis,ætatum omnium,ordinum omnium nota,noua quadâ pietate de fcrtis.Non ènfm mifericordiæ priuatæ dolor, fed quoddam publicæ officium amp;murius «ftgrariæ.Aut fi quauos met tangit mifcricordia,quod talem fratrê amiferim,habeo fru lt;ftum uberem,habco ueftri pi'gnus affecftus. Mallem fratrêuiuere:fed tarnen publicum offidö in (ecundis rebus iucundius eft,in aduerfis gratins.Neq; uero mihi mediocre me titlimtantiuideturofficq.Ncqienim ociofeuelinacftibus ApoftoIorumThabitämor^ Aâo.9 tuamfientesuiduæ defcribuntur,uclinEuangcliomota lächrymisuiduaeprofequens ^^-7 turba funus adolefcentis inducitur,cui rcfurrciftio debebatunillam tarnen Thabitam ui duæ,hunctotaciuitasfleuit.Noncrgodubiumeftueftrislachrymis Apoftolorumpa-trocinium comparari,non inquam dubium eft Chriftum mifericordia motum,cum uos fientes uideret.Etfi nunc no tetigit loculum, fufcepit tame commcndatu fpintum.Et fi îionappellauit corporis uoc^ defundium, diuinæ tarnen poteftatis authóritatea crucia tibusmortis,6Cnequitiacipiritalis incurfióriibus eiusanimamliberauiti Etfinonrefê-ditinloculo qui cratmortuuSjtamenrcquieuitinChriftOiEtfinonlocutus eft nobis,fa Wien ea quae iupra nos funt cernit,6d quae potiora iunt nobis iam fe uiderc Içtatuf.Per eä lt;nim quae in Euangelio legimus,quac futurafunt intelligimus,0d præfèntium ipeciês,in dicium eft futurorû.Non opus fuit ei reiurredlióne temporali,cui yterna debetur.Quid cnirit in hanê miferâ ÔC ærumnoiam rccidcret labem,attÿ in banc flebilcm uitam rediret qùëm raptû màgis cflc ex tam imminentibus malis, urgcntibuscÿ pericùlis gaudere de-bemusfNam fi pacato feculo bell iscp cefiantibus raptû Enoch nemo défi cuit,fed magis Prophetâlaudauitjficutdeillo fcripturadixit:Raptus efthemalitia mutaretcoreius: quanto magis nunc iure dicendum eft, cum ad feculi lubricû uitæ accedat ambiguum, *apttis cft,nemanus incidcret Barbarôrûfraptus eft ne totius orbis cxcidia,mundi fine, propinquorum fun era, ciuiû mortes liepöftremo fancftarûuirginû atqj uiduarû, quod omnimoi tcacerbius eft, colluuionem uideretf Ego uerô te frater cùm uitætuæ flore, tum tnortis comrnoditatebeatum arbitror. No ehim nobis ereptus es, fed periculisino iritamamififtijfedingruentium acerbitanim formidine caruifti.Namquaerasfandtae mentis mifericordia in tuos, fi nunc urgeri Italiam tdm propinquo bofte cognofeères, quantfiingemifceres,qudm doleres in Alpium uallo fiimmam noftracfalutis confiftere, lignorumqi concaedibus conftruimurum pudoris C qua afflidfionemœreres tam tenui difcn'mine tuos ab bofte diftinerfab bofte impuro atq; crudeli, quinec pudicitiæparce ïct nec falunYQuo nâ,inquam,bæc modo ferres,quæ nos pcrpeti,amp;fortafle(quod gragt; uius eft ) fpedlare cogcmin-,rapi uirgines, ÔC auulfos à coplexu parentû parues liberos fupratcla iacftari,inceftari facrata deo corpora, ÔC fenilêuiduæ maturioris uteru ih uftis defuetos onerum redire,nô pignorume' C^o nam,inquam,modô ifta tolcrares,qui cria ultimo fpiritu,tui iam fortaflus oblitus,6ô adhuc noftri non immemor,de cauenda incur fionc Barbarorum nos fæpiusadmonebas,commemorans nonfiruftratedixiflefugien dumiFortafîè ideo, quod nos deftitui tua morte cernebas:quod non infirmitate animi^ fedpietate faciebas,amp;^ fi infirmus pro nobis,tamen firmus tibi. Qui cum à uiro nobili re uocareris Symmacho tuo parente, quod arderebello Italia diceretur,quod in periculû fédères,quod in boftem incurreres, refpondifti hâc ipfam tibi cauflam eflè uehiendi,ne Uoftro deefles pcriculo,ut confort cm te fraterni diferiminis éxhibercs. Felix igitur tam opportuno obitu,quia non es in bunc fenratus dolorê. Certe felicior quàm fa net a foror quæ tuo folatio dcftituta,de fuo pudore folicita,duobus nuper beata gcrmanis,nunc ex duobus fratribus ærumnofa,neq; altcrum fequi poteft, netç altcru derelinquerc:cui tumulus hofpitium tuus,ÔC corporis tui fepulcbrum eft domus. Atq; utinam ucl hOc tutu diuerforium.Cibus in fletibus,potus inlacbrymis.Cibum etenim dedifti nobis panêla-cbrymarum,amp; potum dedifti nobis in lachrymis in menftn am,aut fortafle ul tra menfir-ram.Nam quiddemeloquar cuincqj morilicet, nefororemrelinquamuicq: uiuereli-bet,ne à te reucllaiTQuid enim mihi fine te poteft eflè iucûdû,in quo omnis femper fuit

Ambr.toj. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b 3 noftra

t6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D I V I A M B R O S r ï

noftra lucunditasc'Aut quid diutius in liac uif a dcgerc luuat, afq; ïn tcm's m oran,m qui bustam diu lucuiide uiximus,quamdiufîmul uiximusf Etficßetquodbic deleéîare pofletjfinetcdelcctarcnon poirct. Et fi quando uoluiflcmus impenicuitamproduce-rcjiam tamcn fine te efl'e nollcmus.Hæe intolcrabilia. Quid cnim tolerabilc fine rc taiv to uitæ eoifiite, tanto laborummeorum officiorumqî conforte f Cuius ego cafum,quo eflettolcrabilior,necpræmeditai;ipotui,itapaucbatanimusdeino ta! caliquid cogita-rc:non quo conditioncm ignorarcm,fcd quidam uotorûufus fenfum communis fragili tatis obduxerat, ut de iHo nifi fecunda omnia cogitare nefcirem - Deniqi proximé cnm graui quodam,atçf utinam fuprcmOjUrgcrcr occafu, hoc folum dolebam quod nô ip/è alïidereslet^ulo,acuotiuum mini cum iàniflafororepartitus officium, mon'cntisocu-los digitis tuis clauderes.Qiiid optaueram f Quid rependorQuæuotadefîciuntr^Quæ minifteria fucceduntfAliud præparabam,aliud exhibere compellor; non ïam ipfemini fterium funeris,fed miniiler.O dura oculorum lumiija,quæ potuiftis fratrcm uideremo n'entê.O immites afperæ manus,quæ claufiftis oculos in quibus plus uidebam.O du rior ceruix,quæ tam lugubre onus côfolabili licet obfequio geftare potuifti.Hæctufra--ter mihi iuftius exhibercs.Hæc ego à te cxpe(fiabam,hæc ego officia defiderabatn.Nûc uero ipfe mcç uitæ fuperftcSjquodfinetefolatium capiam-, quifolusmœrcntêfolarifb-

4 lebas,exc!tare lætitiam,m œltitudinê prop ulfare f Quai cm te nunc ego frater afpicio,ia nulla mihi uerba refercntêjiam nulla oftèrentcm oicula f quanquam ita mutuus icmper utriq; noftrum infcderit amor,ut interiore potius fouereturaftectu, quàm forenfiblan-ditia diuulgarctur.Neq; aliorum quærebamus teftimonium, qui tantam noftri gradam tenebamus.ita uiriIis fe utriq; noftrum gcrmanitatis fticcus infudcrat, ut non blandirqs probarcamorcm,fcdconfcianientcpictatisintcrno amorecontentijfucumblanditia--rumnonrequirereuideremur,quos5t ipfainamorcm mutuuimagoformaret. Nefcio enim qua exprelfione métis,qua corporis fimilitudine alter in altcro uidebamiir. Quis te afpexit,q ui non me uifum putaret f Qiioticns aliquos falutaui, qui quoniam te prius ç conlalutauei ant,fc à me iam diccrent falutatosr'Quanti tibi dixerunt aliquidjqui feinf-hi dixiflememorarent Qiiæ mihi hinc gaudia,quanta frequenter oborta lætitia,quod eos errarc in nobis ccrncréfQuam gratus error,quàm iucunda prolapfio, quâreligiofa fallacia,quàm fuauis calumnia. Nci}i enim de tuis erat aliquid aut faeftis aut fermonibus quod timerc,qui mihi tualætabaradfcribi.Taménfiuehcmcntius contcndercntquod femihi aliquidintimalîèmcmorarcnt,refpondebâridens gaudês: Videtenefratridi, xeritis.Nam cû omnia nobis eflent noftra cómunia,indiuiduus l{n'rirus,indiuiduusafte (ftuS)iolû tarnen commune non erat leerctum amicorûmonquo conferendipericuluni ucrcremur,frd tenendi lcruaremus frdè.Sane fi conlilio pcndenda rcs eflet, erat fempcr commune confiliû,non fcmpcr commune fecretû. Nam nbsp;fi amici ita altcri noftrum di

cerentjUt ditfta fua ad altcrutrum pcruenirent,tamcn fcio plcrumq? ita fidem fécreti efle feruafam,ut nee fratri committeretur.Erat enim fidele indiciü,5lt;extraneo non efle pro ditum,quod non cflèt cum fratre collatü. His igitur rantisac tahbus bonis in cxcclftrin quendam farcor mentis elatus,fuperftitcm me timcre dcficram, quod ilium uitacrede-rem digniorcm:Slt;idco excepi plagam quam terre non pofliim.Tolerabiliorachimtan ti doloris præmeditara,quàm incxplorata uulncra. Quis iam mœftum folabitur t' Qiiis afftiélum leuabitrCum quo participabo curas C Qiiis me ab iftius mudi uindicabit ufiic' T u enim aeftor negociorum,cenfor fcruuiórum, arbiter fratrum: non litis,fed pictatis ar biter.Nam fiquando aliquid cum fanefta fororemihi conferendum tuit, utrameliorui-dcretur fententia, te iudicem fumebamus : qui nullius lædercs os,atq; utriq? fatisfaccre geftiens,éf amandi affedtu tenebas, SC cenfendi modum : ut amp;utrumq? gratum dimitgt; tercs,£éutriufq? tibigratiamuindicaresAutfiipfealiquid difceptandudéferres,qua'in grata contentio tuat'quàm fine felle ipfa indignatio f quam feruulis ipfis cocreitio non ÇÛ te fratribus magis deferre, quàm ex aftceftu diceres uindicare. Nobis enim profeffia reprcffitftudiacoercédi,imó tufraterab omninos abducebas coercitionisafFcéluiuin dicare polliccns,amp; lenire defiderans. Non mcdiocris igitur prudentiæ tcftimoniû quai itaàfapientibusdefinitur. Bonorumprimum eftedcum fcirc,ÔCuerum illudatipdiui-num pia mente uenerarijillam amabilem ôf concupifeendâ æternæ pulchritudinéuerfr

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tatis tou

tatts totamertxis charitate diligere.Seciindum autem,inproxiinos à diumo illo fonte at quccœlcftinaturæ denuaie pietatem;quodctiammundi fapicntcsnoftnshaufcrede legibus;Ncq! enim den'uare ifta in hominum difciplinaSjnifi de cœlclli iHo diuïnç legis fonte potùiflcntQiiid igitur obferuantiâ eins erga dci cultö prædicê^'Qiii prinfquâ per fcclioribiis eilet initiatus myftcrijs,in naufragio conllitutus, ciim ea qua iiehcretur na^ uisfcopulofo illifa uado,amp; urgentibus hinc att]; inde Hucflibus foluerctur,non mortem mctuenSjled ne uacuus myftcrij exiret é uita^quos initiatos eile cognoucrat, ab bis diui numillud fidelium lacramentum popolcit;non ut curiolos oculos infer eret arcanis,fed utfideifuae confeqiieretur auxilium.Etcnim ligari fecit in orario,amp; orariü inuolin't cok Io,atq5 itafc deiecttin marCjnon requirens de nauis copage refoluta tabulam cui fnperlt; natansiuuaretur,quoniamhdcifolius arma quæfierat.Itaq;hisfe teclirm atq;munitum fatis crcdens,alia aiixilia non deßdcrauinSimulfortitudincm cius fpeiflare licet, qui falt; , tilcentcrcmigio non quafi naufragus tabulam fiimpferit, fed quali fortis ex feipfb admi niculumfuæuirturisallumpferit.Necdeferuitfpcs, neefefellit opinio.Deniq? primus feruatus ex undis,amp; in portuin terrenac ftationis euedlus, præfulem fiium cui fe crcdide ratrccognouit,ftatimq? ubi etiam cæteros fcruulos foos uel ipfe libcrauir, uel libeiatos compcrit,negligens facultacü,nec amilla dcfidcrans,dci ccelefiam rcquifiuit, ut ageret , gratiasliberatus,fiCmylleriaæternacognofcercr,pronuncians nullum referenda gra.- , tiæmaius cfîe officium.Qiiodfi homini nonrcferrc,fimilc homicidio iudicatü eft:quan -j turn Climen cftnonreferredcoÆft ergo prudentis agnofcerefeipfum, quemadmo.-dum à (apientibus dchnitum eli,fecundum naturain uiuere. Quid enim cft tarn fecun.-dtim naturam,quàm referreauthorigratiam t Afpicecœîum hoc, nonneauthorirefert nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ;

giatiänrcum uideturfCcelienim enarrantgloria dci,6Coperamanuü eins annunciatfir mainentum.Mare.ipfumcumfedatumatq; tranquillum eil, diuinæfcrenitatis teftatur indiciumxum mouctur, indignatio fuperna terrori eft. Nonne omncs dci gratiam iure tnirà!nur,cLim aduertimus quod infcnfibilis naturaquadafcnfibilirationefuos fludlus coerccatjOc lines fuos unda cognofcat;quot;'Nam de terris quid loquar, que diqino obedien tes præccpfo omnibus fpontc animantibus pabulum fubminifträt, atq; id quod acccpe lintagri,uelutcrefcentibusufuris multiplicatum cumulatumq;rcftituûtquot;Êrgoillcqui patina duce diuini rationcm open's ignco mentis uigorc perccperat, fciuit primo omnium Icruatori fuo gratiam cfîcicfcrcndâ.Scd quia rcfcrre non potcrat,habcrcpoterat, Efteniin huiufccmodi gratiæ uis,ut óf cum refert babcatur,amp; habendó refcratur. Refe rebatigitur gratiam,delerebatfidcm.Nam qui tantum myftcrij cœlçftis inuolutiin ora rio præfidium fuiflct cxpcrtus,quâtum arbitrabaturli orelumcrer,ôf toto petftoris hau tiret aicanoc'quam maius putabat fufum in uilecra, quod tantü fibi tcclü orario profuif-fttr'Scd non ira auidus fuir, ut cfR't incautus.Scimus enim plcroli]; auiditate ftudij præ-termittere caut ionem. A duocauit ad ie Epifcopü, nec ullä ucram putauit nifi ucræ fidei gratia,pcrcontatusq; cx eo cftutn'im nam cum cpifcopiscatholicis, hoceft cumRoma naccclcfia cöueniret. forte óf ad id loeorum in Ichiimatcrcgionis illius ecclcfia erat. Lucifer enim fe à noflra tune temporis communionc diuiferat,et quanquäpro fide exu laffet, óf fidei fua' reliquilfet hærcdcs,non putauit tarnen fidêeircinfchifinatc.Nam ctfi fidcniergadcumrencrcnt,tarnenergadeiLcclefiam nontcncrent, cuiuspatiebantur uclutquofdam artus diuidi,óf membra laccrari.Etcnim cum proptcrEcclcfiäChriftus paffus fit,Óf Chrifti corpus Ecclcfia fit,non uidet ab bis exhibcri Cbrifto fides,a qtiibus euacuatur cius paflio, corpusqj diftrahitur.Itaq; quamuis gratiæ feenus tencrct, óf mc-tuerettanti nominis debitor nauigarc,tamcn co tranlircmaluit,ubituropoflctexoluc-re.Iudicabat enim diuinae folutionem gratiæ in afteeftu ac fide cftèiquam quidem ftatini ubi prtmum copia liberior Ecclcfiie fuit, implcrc non diftulit. Deiep gratiam óf accepit defidcratanijóf feruauit acceptam.Nihil igitur ea prudêtia fapientius, quæ diuina óf hu mana feccrnit.Nam quid fpedtatam ftipendijs forenfibus eius facundiäloquar i Quam ? ificredibili admiratioe in auditorio præfccfture fublimis emicuitt' Sed malo ill a laudare, quæ perceptis myfterijs dci duxit humanis efïè potiora.Fortitudinem quoq; cius fi quis plcnius fpecftareuolet, confideret quoties poft naufragiü inuiifto quodam conteptuui tæ huius maria transfretaueriudiftufascj regiones obeundo peragrarit: poftremo quod ( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b 4 hoc

ÎO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVIAMBROSII

hoc ipfo tempore periculum non refugen't,fed ad pcriculum uencritjpatfês fntiirîac,nêgt; gh'gensfrigoris,atc{! un'nam folicitus cautionis. Scd hocipfo beams,quod dum licuitui gore uti corpoiis,inofFenfo ad exequenda quæ uellet funcflus tuuenmtis officio,ui'ram uixitjdebilitatê ignorautt.Quaucro profecutiôe fimplicitate dus cdiflCTâf Ea eft enim quædam momm temperantia,mentis(^ fobn'etas.Datc quacfo iïcniartt,ô(f pcrmittite do lorimeo,ut de eo mihi paulô uberius liceat loqui, cum quo ïam non concedttur collo* quÊCerte ÔC uobis proncir,ut aduertatis non fragilitatc quadam uos hôc officiô,fed iu-dicio detulilîe;nec mifericordia mords impulfos,fed uirtutum honorificentia prouoca-tos. Anima enim bcnedicfla omnis fïmplex. Tâtæ autem fimplicitatis erat,ut cortuerius in puerum,fimplia'tateillius ætads innoxtæ,perfeifiæuirmtis effigie, amp;nbsp;quodam inno* centium momm fpeculo reluceret.Intrauit igitur in regnum cœlorum, quoniam credi* dit dei uerbo,quoniam ficut puer artem repulit adulâdi,iniuriæ dolorem dementer ab* forbuit,quam clementiusuindicauit,querclæ quàm dolo promptior, làtisfa(fHonifacigt; ciliSjdifficilis ambitioni,fandus pudori,ut frequenter in eo fuperfluam magis uerecun* diam prædicares,quàm neccflàriâm quacreres.Sed nunquam fuperflua fundamenta uir tutis.Pudor enim non r euocac,fed cÔmendat officiCLltaqi uelut quadam uirginali uerc* '' nbsp;nbsp;nbsp;cundia luffuius ora,cum uulm affeÔû proderet,fi forte aliquam iubito ueniens offendif

fet parentemjUeluc depf effiis SC quafi demerfus in terram,licet in ipfo nequaquam dilfi milis cœtuuirorû,rarus attollere os,elcuare oculos,tcfcrrefermortê,quod pudico quo* dam mentis pudore faciebât,cum quo caftimonia quoqp Cörporis côngntcbat Etèhim intemeratafäcribaptißnatisdonaferuauit,mundus corpore jpun'ôr Corde: non ttiiftus adultérin! fermonis opprobrium quàm corporis perhorrefeensmön minorcitt tàtus pu dicidærcuerendam deferendam irttcgritate uerbommgt; quàm Corporis caftitate.Deni* que in tantum caftimonia dilexit,ut neC uxorê expeteret,licet in eô no folu caftitâtis ip petentia fuerit,fed etiam pietatis gratia.Miro autem modo 6C coniUgium diffimulabat, iaeftantiam declinabat:tantaq?eratdiffimulatio,ut nobis quoq?ürgenribusdifferrc magis côfortium quàm réfrigéré uideremr.Hocurtum itaq: fuit,quod neefratribus cre deretmonaliquacuntftationishæfitantia,fed uirtutisücrccundia. Qiiis igitur non mire tur uirum inter fratres duos,alteram uirginem,alterum facerdotem, çtatc medium, ma* gnanimitate non imparcm,ita inter duo maxima munera præftitiftè,ut alterius minoris caftitatem,alrerius fanditatem referrct,nô profelïîonisuinculo,feduirtutis officio;' Er go fi libido atq; iracundia,rcliquorum uitiorum éducatrices funt, iure caftitatem atque clcmentiam dixerim quafdam uirtutum parentes: quanquam pietas quocß ut omnium principatus bonorum,ita etiam feminarium uirtutum eft cæterarum. Nam de parfimo* JO nia quid loquar,SC quadâ habendi caftitateCis enim no quaerit aliéna, qui fua feruat:nec

inflatur immodice qui côtentus eft proprio. Nihil ergo aliud nifi proprium recuperate uoluinmagfs ne fraudctur,quàm ut ditaretur.Nâ cos qui aliéna quærût,re(fte accipitres i.Timof.s pecuniç nominabat-Quod lî radix malorû omniû auaritia cft,utiq: uitia exuit,qui pecu niam non requiritNunquam accuratioribus epulis aut côgcftis ferailis delcdatus eft, nifi cum amicos ad epulas rogarecquantum naturae fatis elfet, non quantum uoluptari Mxttl». 5 fupercfler,requircns.Et certe erat non pauper opibus,fed tamê pauper fpiritu.De iftius beatitudine ncquaquâ utiq? dubitare debemus:qui neqi ut opulens exultauit in diuitijs neq! ut pauper exiguum quod habuit,iudicauit. Supereft ut ad coclufionê cardinàlium uirtutum,etiam iunitiæ partes in eo debcamus aduertere.Nam etfi cognât^ fint inter fc concrctaeq; uirtutes, tarnen fingularum quædam forma 6C expreffio defideratur,maxi* mæqs iuftitiæ.Ea enim fibi parcior foris tota eft,6C quicquid habet quadam indem entia lui,dum rapitur amore comuni,transfundit in proximôs. Sed huius multiplex fpeCics. Alia erga propinquos,alia erga uniuerfos,alia erga dei Cultu uel adiumentu inOpûJtacp qualis in uniucrfos fuerit,Prouincialiû quibus præfriit,ftudia docent:qui parerttem magis fuilîeproprium quàm iudiccmloquebantur:gratum,piçneceffitudinisarbitrû,con ftantem æqui iuris difceptatorê.Inter fratres aût qualis fuerit,licet omrte hominû genus beneuolentiacomple(fteretur,indiuifumpafrimoniumdocct,ncCdiftributa autdeliba ta,ied referuata hæreditas.Etcnim pietatem fibi cauflâm effè negauit tcftandi.Nam hoc quoq? ultimo fermonc fignauit, cumquosdilexeratcommendaret,fibineeuxorisar*

bitrium fuifle diicendacjneafratribas diueneretunnccteftamcntifadendi uoluntatem, ne nólirurrt in altquo arbitrium læderetur.Dcniq? ÔC oratus obfccratus à nobis, nibil ràmen côndcftdum putauienön oblitus pauperum,fcd tantum obfecrans ciïe tnl^uen-dum^quâtunl nobis iuftS uideretur.Qiio uno (ans Sè diin'ni timons ex prei fit indicium, Gene.z-^ amp;nbsp;humanæ edidit rcligiônis cxemplû.Nam quod pauperibus côtulir,deo detulinquo-niàm qui largiturpaupcrijdeo foencrat: ÔC poftulando qiïod iuftum eft, non exiguum, fed totum rcliquit.Hæc enim Rimma iuftitiæ,uendcre quæ habeas ÔC conferre pauperp bus.Qiiienimdifperfit,deditpauperibus,tuftitiaciusmanetinæternum.Ergodifpen^ Pfaltnaii firores nos,non hæredcs reliquit.Nam hæreditas fùcceflbri quæritur, difpenfatio pau-' peribùs obligatur. Vnde non immerito quantus fticrit,hodiequoq; per uocem ledioris ParuulijipiritufTandîus exprelïiclnnocens manibus,Sèmudo corde,qui non accepit in pfaîjn.ij nanum animam fuâ,ncc fecit proximo fuo dolum,hæc eft generario rcquirentiû deum. Hic ergo SC in montem domini afcendct,ÔC in tabernaculo habitabit dei,quiaingreffus finemacula operatus eftiuftitiam,locutus eft ueritatem, nô deccpitproximû,nccpecii Riamfoeneratus eft fuam, qui femper uoluit recuperate haîrcditariâ. AgnofeO oraculû: quôdenim nullaordinauitdifpöfitio,fpiritusreuclauit.Qinduero illudrecerifcâ; quod ii fupraipfam iuftitiam picrate progreflus, cum quædâ incubatori cômunium fruduutn mci contemplationc muneris putaftet elîc tribuenda, largitatis me iadabat authorem, pûrtionis fuæ lucrum ad commune confortium referebatc' Haîc ôcTalia qug mihi tune e-rantuoluptatimaximæ,nuncrecordationedoloris cxafpcrant.Mancnt tarnen, eilintcß lèinper,ncc tanquam umbra prætcrcunt: rieqj uirtutis gratia cum corpore ocCidit^ nee idem naturæ meritorumq? finis,licet ipfius naturae uius rtort in æternü ocCïdât; fed tcmlt; porali quadam uacatione requiefcar.T alibus igitur perftindum uirtutibuS,ereiptirm pe riculis, defiderio magis quam amiflione flebo. Suadet enim ipfa opportunitls mortis ut profcqucndit magis gratia quam doledum putcmus.Scriptu eft enim:in comuni do--lore proprium iracare debcrc.Neq; enim prophetico fermonc,uni illi mulicri quæ figu^ tatur,lcd fingulis dicitur,cum Ecclcfiæ dieftû üidetur. Dicitur ergo SC ad mc,6C dicit icri

, ptura cceleftis:Hoccinc doccs, ficinftituis dci plcbcm C An nefeis quia cxemplfîtdum; ipeiiculum cæterorum eftcNifi forte exauditum non elle tc quercris. Primum iftud arro gantis eft impudcntiæ,mercri folum uelle,quod multis criam faneftis negatum noucrisi eutn feias quia no eft perfonarû acceptor deus.Nam ÔC fi mifericors deus, tarnen fi femper exaudiret omnes,nô iam ex uolutatc libera,fed ex quadâ uelut necelfitate facere ui deretur.Dcinde cum omnes roger,fi exaudiret omnes,ncmo ergo morerctur.Pro quan tisquotidicrogasf'Nunquidcortftitutiodei cotcmplationcfoluenda eft tuiC Cur ergo ; nbsp;■.,,

nonimpctratumaliquandodoles,quodnofempcrimpetrabileeftecognolcisfSrultaJ inquit,fuper omnes mulicresmonne Uides lucftum noftrum, dC quæ nobis contigCrtint; quoniam Sion m atcr noftra omniu in triftitia contriftatur, amp;nbsp;humilitate humïliata eft;^ EugetcualidinimefiCnunc,quoniam omnes lugemus : SCtriftes eftote, quoniâ omnes contriftati fuinus.T u enim contriftaris in fratre.lnterroga tcrram,et dicct tibi,quoniam llæc eft quæ debeat lugcre tâtorum fuperftes germinum,amp; ex ipfa,inquir,initio omnes nati,amp;f alij ucnicnr,Äf ccce pene omnes in perditionem ambulant,et in exterminium fit multitudo corum.Et quis ergo debet lugcremagis, nifi quæ tarn inagnâ multitudinem perdidit,quam tu qui pro uno doles r'Ablorbcat igitur noftrum dolofem comunis do-lor,5c^ aCerbitatem proprq mevroris cxcludat'. Non enim doleredebcmus eos,quos ccr nimus liberatos, ncq; enim ociofc tarn fanclas hoc tempore animas corporeis uinculis reminifcimur abfolutaS.N^rq; uelut diuino iudicio tarn graues uiduas itauno tempore defunclas uidemus,ut profedionis quidam uidcatur exceftus, non mortis occafus : ne ucrerana emeritis ftipendijs pudicitiain dubium diuferuati pudoris incideret.Qiios ge initus mihi,quos dolores tam acerba excitât rccordatioÆtfi mceroribus non uacabam tarnen in ipfo dolore priuato,in ipfo tâtorum amilPo floremeritorum, communis quæ-dam naturæ me conditio folabatundcfixuscp in uno dolor acerbitatem publici funeris, donrefticæipccic pictatis obduxerat.Repcto ergo facraftriptura folariatua:iuuate- ,, ■ nim tuis præceptis,tuis fententijs immorari.Qiiam facilius eft cœlû amp;nbsp;terram prpteririe^ IM.S ' iguana de Icgeunû apicem cadererSediam audiamus quæ fcriptafunt.Nunciinquit; ré

ZT. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI AMBROSII

tinc apud tcmeripfum dolorem tuum, ÖC fortitcrfer qui tibf contigeri'nt cafus, Si em'm iuftificaucn's terminö dei,Slt;filium tuum redpies in tempore,ÔÔ in mulieribus collauda beris.Si hoc ad mulierem,quanto magis adfaccrdoteiUfSi defilio, nonuticß abfurdum ctiamdefratiumamiflipnetaliamemoraii;quanquamfimihifuifl.ètfîlius,nunquâeum amplius dilexifIem.NamficutinobituliberoiumefFufiIabores,fufceptifruftradoIorcs mcerorem uidentur augere,ita etiam infratribus confuetudinis ufus atqi collcgij, ^cetquot; bitatem doloris accendunt.Sed eccc dicenrem fcripturam audio : Noli facere huncfer-monem,fed confenti perfuaderi.Qui enim fles cafus Sion,ö(f cöfolare propter dolorem Hierufalem. Vides enim quia fanda noftra contaminata funr,SC nomen quod nomina-tum eft iuper nos,pene prophanatum eft, iuuencs noftri contumeliam pafli funt ÔC facerdotes noftri luccenft funt,ö^ leuitæ noftri in captiuitate fuei'unt,£C mulieres noftrg cotaminatæ flint, uirgines noftræ uim paflç,ô^ iufti noftri rapti,5ó paruuli noftri pro-diti funt,amp;iuuenes noftri feruierüt,Só fortes noftri inualidi facfti funtÆt ^d omniû ma-ius fignaculum Sion,quoniâ refignata eft de gloria fua, nunc ÔC tradita eft manibus eo-rum,quinos oderunt.Tuergo excutc tuam multam triftitiam,ö^ depone abs te multitu gt;nbsp;dinemdolora,uttihirepropitietur fortis, requiem faciattibi altilïîmusrequietione

dolorum.Ceffabuntigitur lachrymæ.parendum eft enim rcmcdijs falut3ribus,quiadc bet aliquid inter fidos amp;nbsp;perfidos interefle. Fleant ergo qui fpem rcflirreciionis nähere non polîunf,quânon fententia dei eripit,fedfidei indementia.Intcrfit inter Chrifti fer-uulos,idoloruinq! cultoresmtilli fleant fuos quos in perpetuum exiftimantinterifleini nullashabeantlachrymarum ferias,nullamtriftitiæ requiem confequantur,quinullam putant requiê mortuorum.Nobis uero quibus mors non naturæ,fed uitæ iftius finis eft, quoniam in melius ipfanatura rcparatur;fletus omnes caflis mortis abftergar. Cei te fi il 11 fibi aliqua folatia repererunt, qui fincm fenfus, defeeftumep naturæ mortem arbitra« flinttquanto magis nos,quibus meliora poft mortem pracmia bonorum fadonim con-feientia polliceturr'Habcnt gentiles folatia flia,quia requiem malorum omnium morte exiftimant.Etut uitg frutftu carcnt,ita etiam caruilîe fé putant omni fenfu SC dolore pœ narû,quas in hacuita graues aflîduas fliftinemus. Nos uero ut eretftiorcs præmio,ira etiam patientiores folatio efle debemus, Non cnim amitti,fed præmitti uidennir,quos no abfumpturamors,fed æternitasrecepturaeft.Ceflàbût ergo lachrymac; autficeflare non poteruntjin cômunibus lamentis flebo te frater:SC fub dolore publico domefticos gemitus tegâ.Nam ccflarc qui poterût,cum ad omnem lonû nominis tui lachrymæ fur-repantjUel cum ufus ipfe rccordationcm excitât, ucl cum affedus imaginem repræfen-tat,uel cum recordatio dolorêrenouatt'Quando cnim decs, qui tantis ofïicijsrcpræftn tarisfAdcsinquàm, ÔCfcmpcroffcrris,6^ toto te animo ac mente comple(ftor,afpicio, alloquor,ofculor,comprchendo ucl in ipfa quiete no(fturna,ucl in luce clara cû reuifere amp;nbsp;confolari dignaris mœrentcm.Denitp ipfæ lam no(ftes,quæ quafi moleftiores uiuen te te uidebantur,quodmutui côfpccftus copia denegarent, ipfeiam fomnus colloquio-rum noftrorû dudû interruptor inamabilis, dulcis efle iam ccepit,quia temilii reddidit. Nô igitur mifcri,fedbcati:quorumnccpræfentiadeficit, ncccura minuifur,ôôaugetur gratia.Btenim fomni fimilis imago mortis. Quod fi in quiete nodurna uinculis adhuc corporcis inhçrêtcs,filt; quafi inter carcerariareligatç clauftramêbrorû,poflunt tamêa-nimg altiora amp;nbsp;difereta pcrfpicere,quâto magis ipetftant hçc cû iâ puro çthercoep fenfu nulla corporeæ labis impcdimêta patiunturf Meritotp mihi côquerenti uergête quodâ iam in occafum dic,quôd nô reuiferes quicfcentem,totus omni tempore indiuiduus af-fuiftijita ut illo pcrfufus foporc mcmbrorû,cQ ego uigilarê tibi, tu uiuercs mihi diccrem Quid eft m ors frater f Nam certe nullis âme feparare momentis. Ita enim ubiqs præfto eras,ut quam in iftius uitæ ufu habere copiam ncquibamus, nunc nobis femper fiC ubi-que præfto fit.Nam tune utiq; omnia prçfto eflenon poterant.nec enim complcxiones noftræ confpe(ftustpamp; ofculorum corporalium fuauitates locis omnibus amp;nbsp;omnibus temporibus flippetebantAnimorum imagines femper nobifeum erant, etiam quando non eramus una:quæ nenunc quidem occiderunqaftiduerp aduolant, quo maiore deft derio,eomaiorecopia. Teneoigiturtefrater,necmihiteautmorsaut tempus auellet. Ipfæ dulces lachrymæ funt,ipfîfletus iuçundi,quibus reftinguinir ardor animi, amp;nbsp;quaft relaxa-

relaxatuscuaporatafFe(fïus.Ncq;cnim finetceffc ponfum,auttin nonmcniinineun-quam,autmeniinilïe finelachrymis.Oamaridies,quiintcrruptiïcopulam proditis.O flebiles no(ftcs,quæ tam bonum confoircm quictis amp;nbsp;indiuiduum mihi comitem perdt diftis.Quas ederetis cruces,nifi fc otTundcret imago prxfcntis,nifi uifioncs animi rcpig fentarët,qucm fpecies corporis dcncgarctflam iam frater animo meo charinime,quan quam immaturo deceiïèris obitu,bcacus tamê qui ilta nó fuliines, nee amifEim fratrem mœrere compelleris,qucm abfentcm diu ferre nó poteras, fed recurlïi celeri reuiiebas. Qiiod fi tunefolitudinis mcæ tardiarepellere, mceititiam fraternæ mentis ablcuarc pro j x perabas;quanto nunc crebrius affliólumanimumdebesreuifercjóóextcconccptum, per te lenire mccrorem.''At mihi tarnen dat aliquas officij uius inducias, SC obfequtj fa-cerdotalisintentio abducitanimum. De fincflauerofororc quid fier, quæ licet diuino metupietatem temperet, rurfiis tarnenipfum pietacis dolorem ftudiorcligionis accen-dinftrata humi,5C totu gremio lui complexa tumulu, laboriofo Icßa inceHii,triftis affe-(TtUjdics nod esq? mœrorem intégrât. Nam licet fletum plcriinq; fermonc fufpendaf,in orationerenouat.Et quamuis fcripturarum memoria confolationcs ferentibus præcur ratjflendi tarnen defiderium precandi alïiduitate compenfat : lachrymarum ubertatem tuncpræcipue quando nemo interrumperepoflit, inllaurans.Ita quodmiferearis,ha-bcs:quod repreliendas,non habes.Flere enim in orationc,uirtutis ell.Et quanquaiftud familiareuirginibus,quibus molIiorlcxus,tencriorafFcduscontuitu communisfragi-litatisjin lachrymas etiam line domeftici fenfu doloris exuberat,tarnen cum maior cauf famcerendi elt,finis mœroris cxcluditur.Dcelligiturconfolandiuia,quiafuppetit ex-cufandi gratia.Necç enim polfis prohiberc,quod doceas: præfertim cum religionis ad-ftruatlachrymas, non doloris, amp;nbsp;communis feriem deplorationis metu pudon's obte-xatConfolare ergo qui potes adiré animum,pcnetrarcmentem. Cernat te elle præfen-tcm,fcntiat non elfe defundum: ut cuius lecura de merito eius funda folatio,difcat pro eo non grauiter dolcre,qui fe admonuerit non elle dolêdum. Sed quid ego te morer fra tcbquid expedem;'V t noftra tecum commoriatur,et quafi confepeliatur oratior'Licet ipfafpccies exanimis corporis forma foletur, oculosq? manens gratia dC permanens figurademulceat,nihil inquam moror, procedamus ad tumulû.Scd prius ultimum co-ram populo uale dico,pacem prædico,ofculû foluo.Præcede ad illam communem omnibus dcbitam,fcd iam mihi præ cæteris defiderabilem domum. Para hofpiti confor tium,filt; quemadmodum hic omnia nobis fuere communia,!ta illic quoq? ius diuiduum nefciamus.Ne qupfo cupientem tui diu différas,properantem expeda,feftinantem ad-iuiia,8C fi diutius morari tibi uidcbor,acccrfi. Neq? enim unquam prolixius abfuimus à nobiSjtu tarnen folebas reuifere.Nunc quoniam tu redire iam non potes, nos ad te ibi-muSjæqiium eft ut officium rependamüs, fubeamus uicem. Nunquam nobis fuit uitæ conditio diferetionfemper aut lànitas aut ægn'tudo communis:ut cum alter çgrefeeret, alter in morbum incurreret: cum alter reualefceret,uterq5 confurgeret. Quomodoius noftrum amifimusc'Et nunc confortium ægritudinis fuit,quomodo mortis confortium nonfuitrTibi nunc omnmotens deus innoxiam commêdo anima, tibi hoftiam meant offeroxape propitius ac lerenusfraternum munus,facrificium facerdotis. hæc meiiam libapræmitto,in hoc ad te pignore ucnio,non pecuniæ,fed uitç pignore, neme diutius

refidere facias tant! fœnon's debitorem.Non mediocris eft fraterni amoris ufura,nec uilis naturae fors quam cumulauit incrementum uirtu-tis,Polïum ferre,fi cito cogarexoluere. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Vperiorelibro ah'quid indulfimus defiderio, ne tanqiiamfenrentj pla-adhïbita medicamenta exafpciarent magis quamlenb ‘dolorem : fimul quiafratrem fæpius allocun fijmusjamp; octilis tenc-abfiirdum non fuit rclaxare paulifpcraffccflum naruraï,quila^ magis pafcitur, flctibus delinitur,lhipore defigitur. Aloilis e^ ; nim ÔC tenera ipecies eft forma pietatis, nihil infolens amat, nil mimi-tCjinl durum.bercndo autcm probatur patientia magis quam refiftcndo.Ergo quia du-dum dies mortis inter lachrymabiles afpecflus debuit animum inclinarefraternuin, qui totum tenebat,nunc quoniam diefeptimo ad fepulchi um redimus, qui dies fymbolunt futurç quietis elf,à fratrc paululum ad communenl humahi generis cohortationcm iu-uat deriuarc mentcm,intêtationemq? transfündere : ita ut neq; ton's fcnfibus defigamut in fiatre,ne obrcpat affecfus : neqi tantæ exulcs pietatis Öó gratiæ j eum quem diligitnus dcfefamus : QC uere ipG nobis tanti doloris augcamUs iniuriain, fi hodic nobis amp;nbsp;in fer-mone moriatur. Vnde propoRiiitiUs fratres chariffitni folari nos communi ulu, nee durum pütarequicquid uniucrfósmanct, amp;idco mortetn nonefle lügendam.Primum, quia communis lir,amp; cunólis débita ; Deinde, qliia hos feculi htiius abfoluat airumnis; Poftremo,quia 1 omni Ipccie ubi ab iftius mühdi labore requietum fit, uigor nobis uiua cior refundatur.Quem dolorem nonföletur refutretRionis gratiaf quem non cxcludat moerOrcm,ficredas nihil perire morte, imoipfius cel eritate fieri mortis plusperirenc p^fiitfErit ergo fratres chariflimi,ut in adliortatione communi etiam fratri noftro pen damhs affe(flum,nec ab eo loilgius deuiafleuidéamur,fl per refurredtionis fpcm,ctftmi ræglorice fuauitatem, etiam in Icrmonenobfs hodiereuiuifcat. Ordiamurigiturab co, ut lugèdum nóbis noftroriim obitum non elle doceamus. Quid enim abfiirdius,quam ut id quöd fcias Omnibus efle præfcriptum,quafi fpeciale deploresfHoc elf animum fu pracortditionem extollerejlegem nonrecipere communem, naturæ confortium reçu-fare,mcnre carnis inflari,amp; carnis ipfius nefciremenfuram. Qiiid ablurdius quam nefci re qui lis,aftedf aie quod non fisfAut quid imprudentius,quod futunim fcias,id cum ac ciderit,ferre non poflef Natura ipfa nos reuocat, Sc huiulccmodimceroribusquadam fui côfolatione fubducit.Quis eft enim tam grauis ludf us,aut tam acerbus dolor,in quo non interdum rclaxetur animus^Habet hoe natura, ut quamuis homines in triftibus re I bus fint,tamcn,fi modo homines funt,à mœrore mentem paulifpcr abducant. Fuiflee-tiam quidam feruntur populi, qui ortus hominum lugerent, obitustp celebrarcnt.Nec

X impnidcntcr,Eos cnim qui in hoc uitæfalum uenifient, mœrendos putabanueosuero qui ex iftius mundi procellis Sdfludfibus cmcrfilïcnt, nô iniufto gaudio profequendos arbitrabantur.Nos quoq; ipfi natales dies ddfundlorum obliuifeimur, SC eum quo obie runt diem,cclebrifolcnnitaterenouamus.Non eft grauis fiibeundusmcerorfecundum naturam,ne aut cxccllentiorem aliquam naturæ exception? nobis arrogate uideamur, • autcommunem recufarc.Etenim mors æqualis eft omnibus,indifereta pauperibus, Rom.ç inexceptadiuitibus. Etideo licet per unius pcccatum,in omnes tarnen pertranfiuit: ut quem generis non refugimus autorem,non refugiamusôd mortis: ÔCÜt nobisli-cutper itnummors,itaperunum ctiamrefurrclt;ftio:ncc recufcmüsærumnam,utpcr-ueniamuSadgratiam. Venitcnim, utIcgimus, Chriftus faluumfaccrequod perierat: ôôutnô folum uiuorum,fed etiam mortuorum dominctur.Laplusfumin Adam,dcpa radifo eiedtus in Adam,mortuus in Adam:quomodo reuocet nifimein Adam inuene-, rit, ut in illo cul pæ obnoxiunf, morfï debitum, ita in Chrifto iuftificatum f Si ergo de-bituin eft mors,folutio debet efle tolerabilis. Sed hic locus pofterioribus partibus refer 3 uandus.NuncpropofîtumeftafIercre,mortem grauiorinondebereeflemœrori, quod eum naturaipfarefpuat.Déniq; Lyciorû fefuntur eftepræcepta,quæuirosiubcantmu liebrem ueftem inducre,fî mœroriindulgcanueo quodmollcm SC effœminatumiudi-cauerint in uiro ludû. Deforme eft enim eos qui pro fide, pro rcligione, pro patria,pro æquitatc

æquitatc iudicîj, atq? intentione uirtutis obm'um mord debent pedlns offeiTC, mœrere mahograuius quodinfefi câuflàexegcn'C fitexpctendu.Nam quemadmodû potesin tenonrcfiigcrcjquod impadcntius altjs doîèas accidiflèc'Deponemoêrorêjfi potes : in^ elude,fi non potcs.Aut abforbendus omnis,aut premcndus éft dolor.Cur enim moefti-dam tuam non ratio potins quàm dies Icniarf Nam qnod obliteratura cft têpOris fen'es, 4 melius prudentia mitigabit.Quin etiâ hoc ipfunl irréligiofum, puto, erga iplbrû memo riam quos dolemus amiftbSjUt obliuifci eoru malimus,quàm corifolatione mulceri : aut cum horrorC rcminifci,quâm m eminifle cû gratia: recordationê timere,quorum imago debeat efieuoluptatûdiffidere potins quâmiperare dcmeritisdefunlt;ftoru,Sgt;^poene ad-didos qnàm imrrtortalitati debitos quos dilexeris tcftimare. Sed dicis : Qnos diligeba-mus,amifimus.Nonnehæcnobiscum ipfomundo elementisqs cômuniafunt,quiaad tempus crèdita,in perpetuû tcnerc non polEimusf Gémit terra fub aratris,imbriDUS cç ditur,terhpeftate concutitur,ftringitur frigorc,fblc torretur, ut frudus annuos fœta par tUfiàuSC cum fè uario flore uefticrit proprio exuitur ôC fpoliatur ornatu. Qantos hæc ra i)toreshabet,necfru(ftum fuum querituramiffnm, que ideo generauitutamitterennec inpofterumnegat,quemfibi meminit aufercndum. Cöelumipftim nonftmperftella-nimmicantiurrt globis fnlgeqquibus quafi quibufdam infignitur Coronis. Nonfemper ortulucis albefciqradijs folisirrutilatiied afliduis uicibus ille quidam muridinûltus gra dflimus,humentinocftiumcaligathorrore.Qnid gratins InccfQuid foie iucundius, qui quotidié occidit^DeceffilTe tarnen hçc nobis non molefte ferimus, quia eu redire prgfii mimus.Doceris in his,qnâ iri tuis debeas exhibcre patiendâ.Si firperiora tibi occidunt, necdolorifunt:curfiocciderinthumana,döIcäntUrf’Sittamenpatiens dolor,fitintrifti bus modus, qui exigitur in fccundis. An fi immoderate gaudere non conuenit, lugere conuenitfNon enim mediocre màlû eftinimóderatio doloris,autmetus mortis. Quan tos adlaqueum impulit,armauit adgladiû,utineo ipfo amentiam fiiam proderent,mor tem non ferentes,amp;^ mortem appetentes,^ quod pro malo fugerent,pro remedio adfci fcercntc'Qui quoniam confentaneum naturæ fiiæ ferre ac perpeti nequeunt, contraria uotoincidunnut ab his in perpetuum feparentur,quos fequi defiderauerint.Sedhæcra tæquoniam naturaipfareuocat,etfi præcipitet amentia. Illud uero frequens inmulieri-bus, ut clamores publicos ferant, quafi metuantne earum ignoretur grumna:ut illuuiê ueftisaffedent,quafiineafit fenfiis dolertdi,ntirnpcxumfordibus immadidcntcaput, utpoftremo(quodplerifq?inlocis uulgö fieri folet)difciflbamidn,diloricatanefte,fe-creti pudorisnuda proftituant: quafi ipfum lenocirientur pudorem, quia pudorisfui præmiaperdiderunt.Sicprocacesoculi prouocantur,utconcupifcant,utam?reinci-piantmcmbra nudata : quæ fi non afpicerent, non amarent. Atq; utinam fordidatailla tegumenta corporis non fpeciem,fedmentern obnuberent. Latct plerumcj^ fiib trifti a-midu mentis Iafciuia,amp; deformis h orror ueftis obtcxitur,ut iecreta petulantium tegan turanimorum.Satispieuirum luget,quæ feruatpudorem,nondeferitfidcm.Hæc bene« defundis officiaimpenduntur,utuiuantinmentibus,in affedibusperfeuerent.Non amifituirû,quæ exhiber caftitatêrnó eftuiduata coniugio quçnô mutauïtnomêmariti. Nee tu perdidifti hæredê, quæ adiuuas cohæredcm:fed pro fuccelîbre corruptibilium, mutafti confortem immortalium. Habes qui tibirepræfentet hæredem. Solue pauperi quod debetur hæredi, ut non folum maternæ aut paternæ fcnedutis,fed etiâuitæ pro-priæ fitfuperftes.Plus fucceffbri tuo relinquis, fi portio eius non adluxum præfentium proficiat,fed ad precium futurorum.Sed defideramus amilTos.Duo funt enim quæ maxime angunnautdefiderium eorum quosamiferimus,ficutmeo exemplometior:aut quod cosuitæ^uau^tatqJ^riuatos, ereptos laborisfiii frudibus arbitramur. Tenerae-nimamoris eft titillatio, quæ improuifum affedum excitât, utfedandimagis quam ex-cludendidolorisfacultas relinquaturtfimul quiapiumuideturdefiderare quodamife-ris,6ôfpecie uirtutis adolefcitinfirmitas.Scd cur tu putes patientiorem illam efledebe-,re,quæ diledum ad peregrina dimiferit,6C militiæ gratia, uel fufceptæ adminiftrationis 'officio,uelnegociandi ufii transfretafle compercrit, quàm te qui non fortuito arbitrio . derelinqueris,autftudio pccuniæ,fed lege natüræfSed recuperandi tibi interclufafpes. j Qiiafi cuiquam certafitredeundi. Et plerumtp dubia plus fatigant, ubi periculi metus i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ambr.to.^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, c integer

zó nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI AMBRO S r ï

integer;grauius(ç eft tim ere ne acciden't, quam tolerare quod lam nóuerfs accïdi'fle. Agt; Jiud enim ftimmam formi'dinis coacerbat,aliudfinem expcctat doloris.An dominis iiis eft,quodecreuerint transferremancipiajdeonon eftc'Sednon fuppetit expedtarerc^ meantem,fuppetit tarnen præcedentem ftqui. Etcertebreuis uitæ uftis nee illi multum , uidetur eripuifle,qui ante præceffîtmec te différre diutius,qui remanferis.Quod fi deiîgt; dcrium tuum mitigare non pofiis,nonne tarnen uidetur indignum pro defiderq tui ftugt; dio, rerum ordinem uelle conuertifAmantium ardentiora utiq! defideriafunt’Sd taméh neceflitatis contuitu temperantur.Etfi dolent deferi, lugere tarnen non folent.Deftitugt; tijamareimpatientius erubefcunt.Ita patientia defiderij plus probatiir. Quidautem de bis loquar,qui defuncftos putant uitæ fuauitatepriuarit' Nulla poteft efle iucunditas in^ ter has uitænoftræ amaritudines aut dolores, quæuel ex corporisipfius fnfi'rmitate,uel extrinfccus accidentium incommoditate gi^nerantur. Anxtj enini icmpepSd adipfalaf-riorum uota fufpenfi,quodâflucftuamüsïneerro, Iperantes dübia pro Gerti5,incomniogt;-da pro fecundiSjCaduca pro folidismihil habentes poteftatis in arbitrio,firmitatis in uO' to. At ft aliquid contra uoluntatcm acciderit,perditos nos putamus:plusq! aduerforum dolore frangimur, quam fecundorumfruclupotimur. Quibus igiturcarent bonis qui maioribus eripiuntur incomodisr’Valetudo credo bona plus adiuuat,quam affligit ma . la:autopulentiaplusdclelt;ftatquam egeftas afficit: aut filiorummagis amabilis gratiaj quam lugubris amifliö:aut adolefciéntia îucundior,quàm fcneclus triftior. Qpam pit-rumqifuorumtædetuotoruni,amp;ôptâtipœnitet,utdoleatimpctratu,quodnonimpe-trare metucbatÆxiliauerô,5d cæterarum pœnarum acerbitates,quæ poteft copeniare patriadquæ uoluptatcsf'Qiiæctiamcumadfunt,dcbiIitanturtamê:autnonutendiaffe (ftu,aut amittendi metu.Efto tamê, mancat inoffenfuSjimmunis à doloribus,perpes in uoluptatibus uitæ curfus humanæ : quid tamê commodi côfcqui poteft anima in iftiiif-a modi corporis inclufacompaginibuSjamp;quibuldam mcmbrorS anguftijs coartatafbi caro noftra carcerê fugit,fi deteftatur omne quicquid euagandi facilitate negat, qux il-tiqi paruis ultrafe audicndi uidcndiqi excurrere Uidetur fenfibus, quanto magis anima noftra corporeum iftud euaderc geftit crgaftulS, quæ motu acreo libera,nefcimus quo uadat,aut unde ueniat.^Scimus tamê quod torpori fupcruiuat,ôC ea iâ depofitis proprfj fenfusrepaguliscxpedita,libero cernât obtutu, quæ ante fitain corporenon uidcbat. Quod exemplum dormicntiUm polfunlus æftimarc,quorum animi uclut fcpulto quie.-te corpore,ad altiora fc fubrigunt,ôd rCnunciant corpori rcrû abfentium uel ctiam cœle ftium uifiones. Ergo fi mors carnis ôô feculi nos ablbluit ærumnis,utiqi malum non eft, quæ libcrtatêreftituit,cxcIuditdolorê.Hincigitur nobis adoricndus difputandi locus, mortem malum nonefte, quia ærumnarum omnium malorumqi perfugium eft,ôôfida ftatio fecuritatis ac portus quictis. Nam quid in bac uita non cxpcrimur aduerfir' Quas nonprocellas tempcftatcsqiperpctimurf’Quibus non exagitamuricommodisc'Cuius Gfrtf.zs parciturmeritisfSamftus patriarch a Ifracl profugus patria, parcntibtis,domummuta-

uit exiliOjftuprum filiæ,generi nCccm flcUit,famcm pcrtulit, fepulturam defuncftus ami fituransferri cnim offa fua,ne uel mortuus requiefcerct,obfecrauit.Sancftus lofcph odia Cene,j-j fratrum,infidiasinuidorum,feruulorum obfequia, mcrcatorumimperia,dominæpctu

Iantiam,mariti infcitiam,carceris quoq; eft cxpertus ærumnam.Sancftus Dauid filios a-mifit duosuinum inccftum, altcrum parricidam.Hoshabuifle pudoris eft, doloriseft perdidilîe.Amifit tcrtiumqucm amabatparuulum.Huneuiuentêadhuefleuitmor.-tuum nondefiderauit.SicenimIcgimus, quod ægrotantepucro dcprccabaturDauid dominû pro co Sd ieiunauit,amp;in cilicio iacuit,ôdadftantibus maioribus natuut excita-rent eum de terra, nec furgêdum fibi,ncc cœnandu putauit. Vbi uero defundtum pue-rum compcrit,furrexitde terra,lauitillico,un(ftus eft,ueftimcntamutauit,adorauit do-minum,cibumfumpfit.Cùm hpemiranda pueris fuis uiderentur,relpondit cis,re(ftefe infante uiuentc ieiunairc,pl orafle, quia iurc arbitrabatur dominû pofte mifereri,nec du bitandum quod uitam poftet fcruarc uiucntis,qui poftètuiuificare defuntftos.Iam uerO ' obitamorte,quîieiunaret,quiiamnonpoftètreducercmortuum,exanimêcçreuocarec'

Ego,inquit,ibo ad eum, ipfe autê non reuertetur ad me. O maximum folatium defidc-rantis, O uerum lapiêtis iudicium. O miram patientiam feruientis,ut nemo fibi aduerft aliquid

»liquid acctdifle indigne ferat,SC contra mcritum fuu fe queratur afflidîum. Quis enim tu es,qui de tuo merito ante' pronuciesfCur praeuenire defîderas cognitorê f Cur en'pis fententiâiudicaturor'Necfancflis iftud pcrminùm eft, neciî fàncfli's impuneunquam eft ufurpatum.Dauidfeproptercaflagenatûfuo carmineconfitetur:Ecceipfipcccatores abundantes infeculo,obtinuerunt diuitias. Ergo fine cauBa iullificaui cor meum,Ô(5 lauf inter innocentes manus meas, ÔC foi flagellarus tota die,ô^ uindex in eus in matuti^ num.Petrus quoqi quamuis plenus fide deuotionis, tarnen quia nondû confcius noilræ infirmitatis præfumptiue dixerat domino : Animam meam pro te ponamztentationcnt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5

præfumptionis antequam tertio gallus cantaretincurrit.Licetipfa tentatio documen-tum fuerit adialutemiut difcamus non contemnere carnis infirmitatcm, ne contemncn do tentemur.Si Petrus tentatus,quis præiumatf'quis adftruat,fe non poflè tentanV Atep liaud dubie pro nobis tentatus eft Petrus, ut in fortiore non elPet tentamêti periculum, ftdinillo diieeremus quemadmodSin perfecutionibus rcliftentes, ctliuitæ Itudio ten-taremur,tentationis tarnen aculeum patientiæ laclirymis uinceremus.ldeni tarnen Da-^ uid,nequêfortaflis ftripturarumtcnacêmoueatfalt;ftorüdiuerfitas,idemjinquam,Da-uid parricidam mortuum fleuit,qui non fleuerat innocente. Denitp cum plorarct amp;nbsp;lu-* *.Rfg. lt;8 geret,dixit;Filiusmeus Abelïalon,ftlius meus Abeflalon.Qiiis dabit mihi mortem pro te.^Nonfolus ergo fletur Abeflalonjfletur parricida,flctur AmmoiuNon folöfletur in^ ceftusjfed etiam uindicatur: alter contem ptu regni, alter fratris exilio.Fletur fceleratüs, nonfletur dilecftus.Quæ caufar'Quæ ratio;'Nó mediocrisigitur in prudentibus delibc ratio, fapientibus conh'rmatio. Magna enim prudenriæin tanta faôorû diuerfitate con ftantia.Vnaeftfides.Etillosmortuosfleuit ÔK^flendirinfantêmortuûnonputauir.Illos enimfibi perilîe credebat hunc refurredlurufperabat. Sed de refurreeftione pofterius, nuncadpropofita reucrtamur.Præmifimus enimetiâfancftosuirosgrauiainhocmun-doô^multaperpeftbsjfinefuftfagationemeritorû, cum ærumnalaborû. Vnderegreß-fus ad fe Dauid in pofterioribus dicit: McmentO domine quia puluis fumus,bom o tan-^ Pfaltn. 102 quäftenu dies eius.Et alibi:Homo uanitati fimilis fatftus eft,dies eins licut umbra prgte nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;143

teunt.Qiiid enim nobis miferius, qui tanquam fpoliati amp;nbsp;nudi proijcimurin hancuitä, corpore fragili,corde Iubrico,imbecillo animo, anxij ad folicirudines,defidiofi ad labo rcs,proni ad uoluptatcsc'Non nafei igitur longe optimum,fecundum fandti Salomonis ftntentiam.Ipfum enim, etiä ij qui fibi uifi funr in philofophia excellerc,fecuti funt. Nä ipfeillisanterior,noftrispoftcrior, itairtEcclefiafte locutuseftiEtlaudauiego omnes defundos qui iam mortui funt,magis quam üiuentcs,quicunqi uiuunt uftp adhuc;amp;.' ogt; ptimus fuperhosduos, qui nondum natus eft, ÖCquinonuidithoc opus malum quod faclum eftfub foie. Etuidi ego uniuerfum laborem eorum, amp;nbsp;omnem uirtutem open's huius,quia çmulatio uiro ab altero.Et quidê hoc uanitas,5C prgfumptio fpiritus.Et quis hocdixit,nifiillequifapientiam popoicitamp;impetrauit,utfciretdifpolitiones orbis ter rarum,fiC uirtutem elementorum!, anni curfus,ôii ftellarum difpofitiones, non ignorarct naturas animalium, ÔCirascolligeretbeftiarum,uimuentorû,amp;cogitationes hominû dcprehenderetfQuem igitur nonlatuerunt cœleftia,quomodo laterentmortalia; Qui cogitationem mulieris inueftigauitjinfantettl uindicantis alienum, qui naturas animalium quas nô acceperat, diuina tamê gratia afpiränte cognouinhic de fuæ côditione na turæ quam infe expertus eft, errare aut mentiri potuit C bed non folus hoc fenfit,etfi fo-lus exprelïît. Legerat fandtû dixifle lob : Perçât dies ilia qua natus fum,ôf cognouerat, nafei,malorû omnium efte principiûiÔC ideo die quo natus eft, perire optauit,ut tollere tur origo incômodorum:amp; optauit perire diê generationis fuæ,ut diêreftirreôtionis ac ciperet-Audierat etiâ Salomon dixilîc pâtre ftium: Notum facmihi domine fine meum amp;numerum dierum meorum qui eft,ut ftiam quid défit mihi. Noucrat enim Dauid nô polTeid quodperfeôhim eft,hiccoprehendi, amp;idco ad eaquæfuntfuturaproperabat. Nunc enim ex parte feimus, amp;nbsp;ex parte cognofeimus : tune autem id quod perfeclum eftjpoteritcomprehendi, cum reuelatafacie nobis fpeculandæmaicftatisætetnitatiscç diuinæ cœperit relucere non umbra,fed ueritas.Ncmo tamê feftinaret ad finem, nifi ui-taeiftius fugeretincommoditatê.EtideoDauid quare adfinem fcftinet,expoluit dices: P/àîm.38

Ecce ueteres pofuifti dies meos, amp;habitudo mea tanquam nihil ante tc : ueruntamen 8

Ambr.to.j. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c i uniucrfa

XS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI AMBROSir

uniuerfà uanitas,omnis homo uiucns.Qind igttur moramur fiigcre uanitatêf Aut quid nos deledîatinhocfeculo uane conturbarï, theûumm pecuniarum condcre,amp;ignora re cui congregemus hcredi/Petamus amouen' à nobis plagas, cripi nos ex infipïentife culOjCarere peregrinatione diutuma, ad illam redire patnam amp;nbsp;naturalem domum.In hac enim terra aduenæ fumus atc^ pcrcgrini : remi'grandum eô unde defcendimus,am^ biendûÔC obfecrandû non pcrfunÂorie,fed obnixe,ut à doits amp;nbsp;ab inïquitateloquaciS PfAÏm, 119 libercmur.Et l'IIe qui remedium noucrat,prolongatum tarnen ftium ingemit incolatum ôC cum peccatoribus SCiniquis fe habitare déplorât, Quid ego faciam,qui peccatum habeo,SCignoro remcdiûr'Hiercmias quoq; quod generatus fit ÔC ipfe depîorathis uer Kiere, 15 l)is dicensiHcu me materjUt quid me pcpeufti uirû caulîam diccntê iudictj In omni ter ra non profui,neq; profuit mihi quicquam quifquam : uirtus mca defecitSi igitur fand! uiri uitam fugiunt,quorum uita ctfi nobis utilis, fibi tarnen inutilis æftimatur : quid nos facere oportet,qui nec alijs prodefle pofTumus, amp;nbsp;n,obis uitam hanc quafi fœnebrêpe-Guniam ufurario quodâ cumulo graucfcentcm oncrariin dies peccatorûære fentimusc' i.Cor. 15 Qiiotidie morior,Apoftolus dicit.Melius utii^ quâilli,qui meditationê mortis philofo

9 plîiam cflc dixeruntJlli enim ftudiû prædicarunt,hic ufum mortis exercuit.Etilli quidê propter fe,Paulus autem ipfe perfedus rnoriebatur,non propter fuam, fed propter no^ ilram infirmitatem.Quid autem eft mortis meditatio, nifi quædâ corporis SC animae fe-gregatiof'quia mors ipfà nô aliud qua'm corporis atqi animæ feceffio definitur. Sed hoc lecundumcommunemopinionem. Secundum fcripturasautem triplicem elfemortê accipimus.Vnam,cummorimurpeccato,dco uiuimus.Beataigiturmors quæculpæte fuga,domino dedita,à mortali nos feparat,immortali nos confecrat. Alia mors eftuitæ huius cxccflus,quamortuus eft patriarch a Abrahâ, patriarchaDauid,SC fepultifuntcS patribus fuis,cum animancxu corporis liberatur.Tertiamors eft de qua didum cftiDi-Mant,8 mitremortuosfepeliremortuos fuos.Eamortenonfolum caro, fed ctiam animamori-E;:edj,i8 tur.Animaenim quæpeccat,ipfamorictur.Moritur enim dominomonnaturæinfirmi-tate,fcd culpæ.Sedhæcmorsnonperfundio huius eft uitæ,fcdlapfus erroris.Vnacrgo eft mors fpiritalis,alia naturalis,tertia pœnalis.Sed nô qug naturalis,eadê pœnalis.Non enim pro poena dominus fed pro remediodeditmorte.Deniq! Adæpeccantipræfcri-ptum eft aliud pro poena, aliud pro remcdiO.Pro poena dicitur : Quoniamaudiftiuocé

. uxoristuæ,amp;fmanducafti deligno dequopræceperâtibiabhocfolonemanducares, maledida terra in opcribus tuis,mâducabis ffudum eius omnibus diebus uitætuæ.Spi nas Sc tribulos germinabit tibi,amp; edes pabulfl agri tui. Cum ftidore uultus tui manduca 10 bis panem tuum,donecreucrtaris in terram de qua aflumptus cs. Habes poenarSferias, quia aduerfus fpinas feculi huius, ÔC folicitudines mundi, uoluptatesq? diuitiarum quae uerbum cxcludunt,poenam includunt,mors pro rcmedio data eft, quafi finis malorum. Non cnim dixit; Quoniaaudifti uocêmulicris,reuerteris in terrani, haec enim effetpoe' 6f«e.3 nalisfcntentia,quemadmodum eftilla:Malcdidaterra,fpinas ÔCtribulosgerminabitt* bi;fcd dixit:Manducabis panCm tuum in fudore,donec reuertaris in terram. Vides mor tern magis metam eftc noftrarum poenarû, qua curfus huius uitac inciditur Ergo mors non folum malum non eft,fed etiambonum.Denicp pro bono quaeritur, ficutferiptum Apocal 9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;homines mortem, SC non inuenient earn. Quærent enim illi qui diduri

J J funt montibus,Caditc fuper nosiSC collibus,operirc nos. Quæret etiam anima ilia quae Luc. 16 peccat.Qiiæret diucs ille pofitus in inferno, qui Uult digito Lazari refrigerari linguam

fuam. Videmus itaque quod ÔC mors haec lucrum eft,0C uita, poena. Vnde ÔC Paulus ait: Philip. I Mihi uiuere Chriftus cft,5Cmori lucrum. Qirid eftChriftus, nifi mors corporis,fpiritus uitæÆt ideo commoriamur cum eo,ut uiuamus cum eo. Sit quidam quotidianus ufus in nobis affedusep moriendi, utper illam quam diximus fegregationem à corporels cupiditatibus anima noftrafe difeat extrahere, SC tanquam in fublimi locata,quo terre--nacadirélibidines,âCearnfibiglutinare nonpoftirtt,fufeipiatmortisimaginem,ncpoe nam mortis incurrat.Repugnat enim lex carnis legi mentis, SC cam legi erroris addicit, Romy ficut ApoftolusrcuelaUitdicens:Video cnim legem Garnis mcærépugnantelegimengt; tismeæ,SC captiuantême in lege peccati.Omnes impugnamur,omnes fentimus,fedno omnes liberamur.Et ideo infelix ego homo, nifi remediû quaerâ.Sed quod remediumf

Quts meliberabit de corpore mortisr'Gratia dei per lefùm Cliriftum dominum noftrû. Habemus mcdicum, fequamur rcmedium. Remedium nöftrum, Chn'fti gratiaiamp;T cor--pus mortis,corpus eft noftrum.Ergo pcregrinemur a corpore,ne peregrinemur à Chri^ fto:etn in corpore iumus, tarnen quæfunt corporis non fequamur, nec deferamus iura naturæ,icd dona gratiæ præoptemus.DilTolui enim,â^ cum Chrifto eflc,multo melius: permanere autem in carne magis neceflârium propter uos’. Sed non omnibus necelïà-rium domine leiii.Non mihi,qui nulli utilis ftrm:nam mihi lucru eft mori, ne plura pec-cem.Lucrum mihi eft mori,qui ipfo libro quo alios confolor,quafi uehementiori moni toreâddefiderium amiffi fratris impeUor,quoniamme eius non finit obliuifti.Nuhc magis amo,ô6 uehentius defidero.Defidero cum loquor, defidero cum relego : amp;nbsp;ideo hocpotiusfcribendum arbitror,ne quandoabcius recordationediuelIar.Qyodnon contra fcripturas facio,fed cum fcripturis fentio:utpatientius doleam, impatientius de^ fiderem.Pracftitiftimihifrater nemortcm timerem, atq? utinammoriàturanimamea in anima tua.Hoc enim fibi Balaam pro maximo bono optât, donatus fpiritu prophetan^ di:Moriatur,inquit,animamcainanimisiuftorum,amp;fiatfemenmeumficutfemêiufto rum.Etuerehoc fecundum prophetiam optât.QuienimuideratortumChrifti,ùidit eiustriumphalem mortem,uidit in eo perennem hominum refiirrelt;ftionem,amp;:ideo mo rinontimetreftirrecfturus.Nonmoriaturcrgo anima mea in peccato,nepeccatuminfe rccipiat:fedmoriarurinanimaiufti,uteiusrecipiat æquitatem. Denicj quimoriturin Chrifto,fit eius gratiæ particeps in lauacro. Non ergo formidabilis mors, nec amara e-gentibus,nec gratiofa diuitibus,nec iniufta fenioribus, necignaua fortibus, nec perpe^ iuafidelibus,nec improuiia iàpicntibus.Quàm multi enim uitam folo mortis titulo çon 11 fecrarunt,quantos uiucre puduit,mori profuit Morteunius plerurnqs accepimus maximes populos liberatos:mortelmpcratoris fugatos exercitus hoftiumjquos uiuus uin nbsp;nbsp;'

cerenequiuifTet.Mortemartyrûreligiodefenfa,cumulatafides, Ecclefiaroborataeft: uiccrunt mortui,ui(fti perfecutores funt. itaep quorum uitam nefcimus,horum mortem celebramus.VndeSCDauidprophetice'gloriatusinftiæmétisexceiru:Preciofa,ina^uit, inconfpccftu domini mors famftorum eius. Mortem maluit præferre quàm uitam .Jpia morsmartyrum,prpmiumuitæ eft.MorteetiainimicorumodiafoIuuntur.Quidplurac' Vnius morte mundus redéptus eft.Potuit enim Chriftus non mori,fi uoluiflét.Sed necç refugiendam mortem quafi ignauam putauit,neq5 melius nos quàm moriédo fèruaflet. Itaq? mors eius,uita eft omnium. Morte eius fignamur,mortem eius orantes annuncia-mus,mottem eius offerentes prædicamus : mors eius uitftoria eft, mors eius iacramentû eft,mors eius annua folennitas mundi eft. Quid præterea de eius morte dicamus,cû di-uino probemus exemplo,quia immortalitatémors fola quæfiuit,atqî ipiafe mors rede-«nitr'Non igitur mœrenda mors,quæ caufla falutis eft publicæ:non fugiendamors,quâ dei filius non dedignatus eft, non refugit .Non refoluendus ordo naturæ. Quod enim commune eft omnibus,cxceptu in fingulis efle nô poteft. Et mors quidé in natura non fuit,ièd conuerfa eft in naturam.Non enim à principio deus mortem inftituit, fed pro re medio dedit.Et confidercmus ne uideatur efte contrarium. Nam fi bonum eft mors,cur fcriptum eft quia deus mortem non fecitr'Sed malitia hominum mors introiuit in órbé Sapieit.i terrarum.Reuera enim mors diuino open' neceftaria non fuit,cS in paradifo pofitis bonorum omnium iugis fucceflus afflucret,fcd preuaricatione damnata in laborediurno, gemitucp intolerando uita hominum coepit eftemiferabilis.Debuitdari finis malorum utmors reftitueret,quod uita amiferat.Immortalitas enim oneri potius quàm ufui eft,ni fiafpiret gratia.Et ft bene difcutias,non naturæ mors ifta cft,fed malitie.Manet enim na tura,malitia moritur.Refurgit quod fuiuatq! utinam ut iam peccandi libcrum,ita uacuu culpæprioris.Sed hocipfumindicio eft,mortem non efte naturæ,quiaidem erimus qui fuimus.ltacpautpcccatorum noftrorum fupplicia pendemus,autbenegeftorumg«-tiam confequemur.Rcfurget enim natura cadein,iam ftipendijs mortis honoratior^e ni(^ mortui qui in Chrifto fimt, refurgent primi, deinde nbsp;nbsp;nos qui uiuimus, inquit, fi-

mulcumillisrapiemur innubibus obuiam Chrifto inaera,0f itaftmper cum domino .erimus.IIli primi,uiuentes autem fecundi.Illi cumlefu, uiuentes per lefiim .Illis dulcior uita poft requiem: uiuentibus etfi grata compendia, tarnenignorata remedia.Nihil

Ambr.to.3. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c 5 eft igitur

30 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D I V I A M B R o s r î

eft igitur quod in morte timeamuSjilihil quod debeamus dolere : ft airt rtatura: repeten^^ ti uita quæ accepta eft rcpcndatur,aut petenti impendatur officio, in quo religionis ail tus,aut uirtutis uius eft.Neqs enim quifquam fibiutficmaneret optauit.Ioanni promiP fomæftimatumeftjfednoneft creditum. Verba teneinus,fententiamderiuamus.Ipfo in libro negat fibi quod non moreretur efle promiflum, ne quern uana (pes exemplo in ceflcret.Qiiod fi id uclle,fpcs infoiens,quanto infolentius,quod non praeter modum ac ciderit, ultra modum dolere / Genriles plerumqi feconfolâturüiriuel de communitate aerumnae,ucl de iure natuiæ,uel de immortalitate animae. Quibus utinam fcrmo confta.-ret,ac non miferam animam in uaria portentorû ludibria formasc^ transfunderet. Qin'd igitur nos facere oportet,quorum ftipendium refurrccftio eftfcUius gratiam quoniâne^ gareplcriq; non poffiint,fidê abnuunt.Et ideo non uno argumento aliquo fed pluribus modis ut poftiimus adftruamus.Et quidem omnia aut ufu,aut ratione,aut exemplo,aut co quia decorfl fit ea efle,ideo clîecredûtur,amp; ad fine fingulafuffragatur.Vfus,quia mo uemur.Ratio,quia quod mouet, uirtutis alterius conuenit aeftimari. Exemplfl,quiage^ ' ‘ nerauit ager frugeSjÄ^ideo generaturum efte praefiimimus. Decoru,quia SCubifrudfl non putamuSjdcccre tarnen credimus, ut uirtutis opera minime defcramus.Singulaigt turfingulis adftruuntur.Tribus tame euidentius colligiturrefiirreólionisfides,quibus omnia cóprehendunrur.Ratione,uniuerfitatis exemplo, teftimonio rcigeftae,quiaplu rimi furrexerunt.Ratio euidens.Quia cum omnis uitæ noftræ ulus in corporis animæà conlbrtio fit,relurre(ftio aute aut boni acftus praemiflhabeat, aut pœnâimprobfnecefle fitcorpusrcfurgere,cuius atftus expcnditur. Quomodo enim iniudicifluocabituranp

• » ma fine corp ore, cum de fuo fiC coiporis contubernio ratio praeftanda fit f Refurrecftio omnibus attributa eft.Sed ideo difficile creditunquia non noftrfi meritû,fed dd munus eft.Prima igitur refurrecftionis fides,ufus eft mundi, rerum qs ftatus omnifl,generationfl fcrics,ftrcccffionfluicGs, obitusortusqifignorfl,dieiôCnoÆsoccalus,eorflq!quotidie tanquârcdiuiualucceffîo. Têperamenti quoq genitalis huius tcrræ aliter ratio fubefle no poftet,nifi humoris ipfius quo omnia tcrrena generatur,quantfl diurni foils acftuS ex torrcretjtantflrorcnoéîurno difpofitio diuinarepararct.Nâquiddefrucftibus loquarcquot; Nonne tibi uidêtur occidcrc,cfl dccidflt:refurgere,cfl reüirefcunt f Quod fatfl eft,refur^ ginquod mortufl eft rcfurgit:fif in eade genera, in cafde fpecies reformat.Hos terra prP mflreddidit frucftus 3 in his primfl natura noftræfpeciêrefunetftionisimitataeft.Qyi^ dubitas de corpore corpus refurgeref Granfl fcritur, granfl refurginpomum decidit,po I ,€orm,is jYium rcfurgit.Flore granfl induitur,folliculoq! ueftitunôC hoc mortale oportet induerc irnmortalitatem,amp;hoccorruptibilcinduereinGorruptionê.Flos,relurre(ftionisimmör talitas cft.Flos rcfurredlionis incorruptio eft.Quid uberius quiete perpétua f Quidlo--cupletius fccuritate diuturnac'Hic eft multiplex frueftus,cuius prouentu pullulât fecun dior hominfl natura poft mortê.Scd miraris quemadmodfl putrefadla folidentur,difper fa cocant,abfiimptareparentur: no miraris quemadmodum feminauaporeamp; coprelfii tcrræ fol Uta uiridefcantr'Nautiq? etiâipfa terreno cohalitu patrefaefta foluuntur,amp; cum occataamp;mortiiafoligenitalisfuccusanimäuerit, quodâcalore uitalifpiritum quenda herbæuiridantis cxhalant.Deinde paulatim teneram l|)icæ adolefcentis ±tatcm culmo erigit, SC uaginis quibufdâ natura tanquâ fediila mater includit,ne pubefcêtcm glacies adurat afpera,atq! à nimio foils defendat afdore. Frugê quoq; ipfam adhuc quafi primis erumpente cunabulis,mox adultam,ne plUuia decutiatjOe aura difpergat,nc aulum mF norfl morlus interimat, uallo ariftarum fepire colueuit. Quid igitur miraris fi homines quos accepcrit terra reftituat, cum feminfl corpora quæcflq fufceperit,uiuificet,erigai, ueftiat,muniat,atq? defendat f Define ergo dubitare quod depolitfl generis human! ter ræ fides reddat,quæ commendatafibi femina ufurario quodâ foenore multiplie ata'refti tuat.Na quid de generibus arborum loquar, quæ pofito furgunt de fcmine,lru(ftusq re folutos rediuiuafcecunditate relufcitant,0C formæ ueteri atq imagini luæ reddunt, mUl tasq ætates quædâ arborfl corpora reparatatranlmittflt, utipfadurando uincatfeculai* Putrefeere uidemus acinfl,uitc refurgcreifur cuius inferitur,arbor renafeitur. An derepa randis arboribus diuina eft prouidêtia, de hominibus nulla cura r Et qui ea quæ ad ufirS hominfl dédit,perire nó paflus eft, hominê perire patietur,qucm ad imaginem fui fedte’ Sedin*

DE FIDE R E S V k R Ë C r ï O NI S. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;31

Sed fncredibiîétibi uidctur,utmorfui rcuiuifcant.Infîpiês tu,ipfe quôdfcmi'nas,nonne i.Corw. 15 prius TnoritufjUt uiuificeturfScre quemlibet fruôèum arentê,re/ufcitatur.Sed habet fut cum.Et noftrum corpus habet fanguincm fuum,habet humorem fuum. Hic noftri fucgt; eus cft Côlporis. Vndc illud quoep explofiim arbïtror, quod arentem furculum quidam reuîuifccrenegantjidq; ad præiudiciû carnis den'uare nitunt.Nô emm caro arida, cum caro omnis e'limo fîtjhmus in humore, humor éterris.Deni'cp multa gignêtia quamüïs ix iugi ferenitate humo an'do arenofotp nafcuntjquonil ipfa fibi terra humorê fufficït.NS igitur in hominibus terra dégénérât,quæ omnia regenerare côfueuitfVnde claret non elle dubitandû quod iecundS naturâ magis quàm contra naturâ eft,Ex natura cnim cft, refurgercnafcentiaomniaicontranaturâjinterire.Sequiturillud quod Gentiles plcrûq? perturbât,quomodo fieri pöffit ut quös mare abforbucrit,fer£ dilacerauerint,beftiæ de uoraucrint,terra reftitùat.Qiiô ita demûucniat necefîè eft, ut no de fide refurrecrionis, fied de parte dubitetur.Efto enim ut laceratorû corpora nô refurgât,refurgût cæterimec refurretftio deftruitur,fi conditio cxcipitur. Miror tarnen cur uel de his dubitandum pu tent,quafi non omnia quæ ex terris funt,in terra redeant,ô(^ in terram rcfoluantur.Mare quoqî ipftim quæcunqs corpora humana demerferir,uicinis expuit unda plerunq? litto-ribus.Quod ni ita efïet,difficile credo deo foret difperfa cônetfferejdifïipata fociare,cui mundus obtêpcrat,muta obfèquûtur elementa,feruit naturaïquafi nô maioris miraculi fitiimtim animate quàm iûgcre.Auis in regiôcArabiæ, cuinomê eftPhcEnix,rediuiuo JJ fuç carnis humore reparabilis,cû mortua fuerit reuiuifeit, folos non credimus homines refufcitarir'Atqui hoc relatione crebra, ÔC feripturarû authoritate cognôuimus,mcmo-latam auem quingentorû annorû fpatia uitali ufui habere præfcripta, eamq; cum fibi fi'-nem uitç adefle prgfàga qliadâ naturp ftie çftimatione cognouerit,th ecâ fibi de thure âS niyrrha cæteris odoribus adornarc, copletocp opéré pariter ac têpore iiltrare ïllâ att^ ttnori,ex cuius humore Oriri uermê, paulatimep eum in auis eiufdê figura concrefeere, ' ufùincp formari,ftibnixâ quoq; remigio pcnnarû,renouatæ uitæ officia munere pietatis ordiri, Nâ thecam illam uel tumulum corporis, uel incunabulû refiirgcntis,in qua défi-tiens occidit,SC occfdcns rclurgit,ex ÆthopiainLycaoniam uehiuatq; itareftirreiftio-ne aüîs huius,locorô iricolç cOrriplctû quingentorû annorû ternpus intelligût. Ergo ifti auiquingentefimus refurreeftionis arirtûs eft,nobis millefimus. IIli in hoc feculo, nobis in coilfümmatïonemundi.Pleriq? ctiâ Opinantur quod auis hçc rogum fibi ipià fuccen-dat,amp;:rurfus defauilhs fuis cincrib.reuiuifcât.Scd fortafle natura difctetior,fideï qu(5 quedifcrctiOncmuideatur afferré. îh Origine principiumej? hominis prôcreandimens noftraredeat.Viri eftis,fœminç eftisiqup humana funt,no ignoratis.Et fi qui ignoratis, exnihilo putatis efle quod nafcimut,cum eX paruO tanti exurgimusÆtfi non exprimi-nius,intelligitis tamen quid uelimus,uel potius quid dicefe nolimus ♦ Vndehoc caput, uultus ifte mirabilis,cuiüs artifice non uidemus,opuS uidemus,in liaria ôfficia ufusqi

formatur r Vnde forma cieclior, ftatus excelfior,taciendi uis, fentiendi uiuacitas, gra-diendifacultasc'Jgnota cette nobis funtnaturæorgana,ftd nota minifteria. Et tu fernen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

fuifti,fiCruum corpus fernen cft refurretfturi. Audi Paulum, amp;nbsp;difte quia fern en eft: Sc- t.Cbr,ij minatur in corruptione,furgitfn incOrruptionc. Seminatur inignobilitate,iurgitin gloria.Seminatur ininfirmitate, furgit inuirtute. Seminatur corpus animale,furgit corpus fpiiitale. Et tu ergo feminarisutcætcra,quidmiraris firefurgis utcæteraf Sed ilia credis,quia uides:ifta non credis, quia non uidcs f Beat! qui non uiderunt,ô(r crèdi- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;®

derunt. Tamen antequam tempus ueniat,ncc ilia credunturihon enim omne tempus accommodurn adreiuftitandaiemina. AliotritiCumfemiriatur, alionafeitur: alio Uitis inferitur,âliO gemmantia farmenta pubeftunt, luxuriat pampinus, uuaformatur, alio plantatur olea,alio uclut aluo grauis amp;nbsp;onufta ptolcbaccarum, frudus fui uberta-te curucfcit.Ante' uero quàm ftium cuiq; tem pus adueniat, fœtura reftriclior eft:nec ge nerationisætatem habet in poteftate gcncrandi ipfaquæ générât. Nuncinformem fi-tu,nuncfcctu nudam, nunc uirentem floribus,nunc arentem ipfam omniumcernaà parentem.Quæ utique uellet omnibus fe ueftire temporibus, necunquam aureafegé-tumaut uiridantia ptatorum indumenta dcponcre,ipia fui egens,amp;ptoucntumfuo-rum quæ in alios transfuderit, indotàta compendqs. Ergo QC npftraitt reiurtecffioliéfh

3X nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diviambrosit

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ctfi non credis fide,non crcdis cxêplo : ufu es crediwrus.Et alrjs quidê fru(îîibus,ut tritï,

olcæjpomisq; dinerfis,annt ætas extrema habilis maturâdi's: nobis quoq! mûdi confum matio tanquam extremus anni finis accommodam refurgendi præferibit aetatem.Et be neinconfummatione mundi refiirreÓ:iomortuorumeft,nepoft refuite(fiionêinhoc malum nobis eflet ieculum recidêdum.Ideo enim Chriftus eft paflus,ut nos ejt hóe ttta^ lo feculo liberaret,neiterum nos huius feculi tentamenta fubruerent: QC obeflètrenafci, firenafceremurad culpam.Etrationêigiturrefurre(fiióis,ettêpus tenemüs.Rationem, quiain omnibus fibifœtibusæque'naturarefpondet, nee in folahominumfucceflione degenerat.Tempus,quia omnia in anni fine generantur.Mundi têpora annus unus eft. Et quid mirum fi annus unus eft,quâdo dies una eft f Vna enim die dominus opcrarios Mdtth.zt eonduxitaduincam,dieens:QuidhieftatistotadieoeiofirCaulæoriginû,feminafunt.

Semen elle eorpus humanum, Gentium dotftor afleruit. Eft ergo fubftâtiareftirgendi, quando eft Series feminandi.Quod fi iubftantia aut eaufla nó eilet, arduum quifqua pu tarer deo unde uelletjuel quomodo ucllet hommes regenerate,qui mundû ex nullama teria,nulla iubftantia eiïe iuiïir,amp; facftus eftfCœlum ai^iee,terrâ intuere. Vnde ftellarQ ignés f Vnde orbis S olis ÔC radn r* V ndc Lunae globus f Vnde m ontiû uertieesedura fa* xorumfnemorofa iyluarumr'Vndc uel diffufus aer,uel infiifæ uel iuperfufe aqugfSedfi Pplw. 148 hcc omnia deus fecit ex nihilo,Ipfe enim dixit,SC fatftafunta'pfemâdauit, creatafunt: cur miremur renafci pofte quod fuerit,cum uideamus natû efte quod non fuitr'Illud^mi rum quod cum rcfurredlionê non credâqtame ne genus pereathominû, dementi qua* dam benignitate proipiciunt,ô^ideo tranfirc ac dcmigrare in corpora dicût animas,ne mundusintereauScd qiridfitdifficilius,ipfiaftèrant,tranfire animas, anredire:fuarepe tere,annouaquafrerc.Sedillidubitentquinondidicerunt,nosueroquiIegimusLegê, DMîel.IZ Prophetas,Âpoftolos,Euangelium,dubitare fas non eft. Qiiis enim dubitetcum kgit:

Et in tempore illo faluabitur omnis plebs tua quæ fcripta eft in Iibro,amp;multi dormien* tium in terræ foftu,una apcrtione exurgent, hi in uitam æternam, hi in opprobriSÔ^ in confufîoncm pcrpetuam:ô6intelligcntes fplendebunt ut fplendor firmamenti, ex iuftis multi ficut ftellæ in feculaÆene itaq? dormientiû dixit quietê, ut intelligasmortê non eife perpetuam,quacfomni uiceinitur ad tempus,ad tempus excludirur. Melio* rcmq! profetftum uitæ eius oftendit quæ futura poft morte cft,quàm eius quæ ante mor tem mœroreac dolore nanfigitur.Siquidem ilia ftellis comparatur,hæcærumnæaddi* citur.Nam quid ilia cotcxam,quæ alio loco fcripta funtf Sufeitabis me, confitebor d bftQuid etiam illud quod lob fandus uitæ iftius expertus iniurias,6lt; aduerlà omnia pa tientiæ uirtutc cxupcrans,compenfationem fibi malonim prçfentium de refurredione promifit dicês:Sufcitabis corpus meum hoc,quod multa mala paftum eftÆfaias quo(ç refurredionem populis annuncians,dominici fe nunciû dixit efte relponfi. Sic enim ha bcs;Os cnimdomini locutum cft,Etdicentdieilla. Quidigitur os dominilocutum fit, Z 6 populos efte diduros,in pofterioribus declararur, ubi ferip tû eft:Propter timoré tuum in utero accepimus amp;nbsp;parturiuimus fpiritum falutis tuæ,quem effudifti fiiper terram:ca dent qui inhabitant terrain,reful gent qui in monumentis funt. Ros enim qui abs te eft, fanitas eftinis:tcrra uero impiorum peribit. Ambulate populus meus,ÔC intra in recef-fus tuos. Abfconde te aliquantulum donee tranfeat ira dei. Quàm bene receftus elfe fi* gnauit tumulos mortuorû,quibus pauxillulumabfcôdimur, utiniudiciû dei quod pro noftrisfcelcribusiusdebitçindignationis aftîimct,tolerabilius tranfirepoffîmus.Viuit igitur qui abfconditur quiefeit, quafi émedio fe fubtrahens amp;nbsp;recedés,ne eum ardio ribus laqueis mundi huius inuoluat ærumna, quibus repofitam refunedionis efte læti* tiam,fanitatcmq! corporû folutorum diuino rore rcparabilcm,cœleftia oraculaprophe ticisuocibuspollicêtur.Etbenerosfignificatur, quo genitalia omina teiTarumfemina lufeitantur. Quidigitur mirum fifatiicentisquoquecorporis noftri cineres acfauillæ pinguedine cœleftis roris exuberant,accep to humore uitali in compage fuam mem* brorum noftrorum habitus reform anrur t'Docet etiâ fan dus Ezechiel propheta ÔC pie naexpofitionedelcribit, quemadmoduarentibusuigor oftibus refimdatur, fenfus re* dcat,motusaccedat,neruisq;rcdeuntibus corporis cópagorigefcathumanÉquemad* mods nimis aridarenatis oftauifccribus ueftiatur, uenarGij hiatus ÔCfanguinis riuulos

cxtcnte cutis u clame obducatJn ipfis,dum lcgimus,prophericis fermonibus,humanogt; mm uidetur icges corporQrediuiua côlurgcre,atcp ipia ipatia difFuià camporû nouis ui dcas pulIularcfeminibus.Qiiod fi netercs làpiêtes fan's Hydræ dêtibus inrcgione The bana inhorruific armatoiû fegetê credidcrunr, cum uticp alterius naturp lemina certum fit ill natura ucrti altcrâ nequiui(ïc,nec partum fin's difcordê fudific lennnibus,ut ex fergt; pente homines nafcerctur,ut caro ex dcntibus gigneret: quâto magis utit]? credendum eft,quæcunt]i fiintfeminata,in fiiânatutârefurgere,necà faüonefuafegetcs difcreparc, necdun's molh'a,necmolhbus durauiuifcere,nec infanguincuenenacôuerti,fed carne de carne,os deoffibuSjfanguinê defanguine, humorê de humorcrcparari Poteftis ergt; go Gentiles rcformationênegarenaturç,qui mutationê poteftis alîcreret'Poteftis non credere Oraculis,nô Euangeltjs, no Prophetis,qui fabulis inanib. creditis^Sed iam ip--futn audiamus prophetâ.Sic cnim ainEt facfta eft fupermemanus domini,amp;: eduxit me Ezfcb. j j infpiritudominuSjôi^pofuitmeinmedio câpOjSChiceratplenusoifib.humanis, amp;cngt; cunduxit me per gyrû eorû,fiC ecce multa ualde in facie câpi,arida nimis.Et ait ad me:Fi h'hominiSjfi uiuct ofta iftafEt dixi : Dne tu fcis.Et ait ad me : Prophetiza fiiper olîa ifta,

dices illisrOfl'a arida auditeuerbû domini.Hacc dicit dominus oliibus iftis: Ecce ego induco in uos fpiritûuire,SC dabo in uos neruos,6c adducâ fuper uosuiicera,et extends fuper uos cutê,ÔC dabo fpiritû meû in uos, ÔC uiuetis, ÔC fcietis, ^d ego fim dominus. Et prophetaui ficut mâdauit mihi.Et fatftû eft cû prophetarê hæc omnia, amp;nbsp;ecce fatftus eft tcrr-çmotus magnus. V ide nûc qucmadmodû auditû in offîb.SC motû prius oftendac eflc,quàm uitæ fpiritus refundat.Nâ SC fupra ofta arida iubcnt audire, quafi fcnfum ha-béant aiidicdi, ÔC hic accefîiftê eorû unîtquodqi ad fuâ compaginê^phctico fermone fi gnatunSic enim habcs,Et acccdcbât oft;t,unQquodqi ad fuâ compaginê.Et uidi,amp; ecce iùperillanerui SC uifcera nafccbanf,SCafcêdebat fuper ea cutis defiiper,ÔC fpiritus in his non erat.Magna domini gratia, quod futuræ rcfurretftionis prophctateftis adhibet, ut nos quoq; earn illius oculis uideremus.Neq! enim omnes teftes adhiberi poterât, fed in uno omnes teftes fumusrquia nec in uirû faneftû cadit mendaciû,ncc in tantû error Progt; phetam.Necminus uerifimile debet uideri, quia iubente deo ofta in fiiâ copaginem re-formantur,cum utiqi innumerahabeamus cxêpla,quibus natura rerû cœleftibus eft ob fecuta praîceptis,ut terra pabulû gignere iuberetur ÔC gigncreuut ad uirgæ tadtû fitien-tibus populis petrauomeret aqu3,atq; æftu tomdis,mifcratione diuinaundarêt fluenta dura faxorum. Virga in ferpentem uerfa quid aliud indicauit, nifiuolente deo ex infen- Exodi,^ fibilibus fenfibilia pofte generarifAnuero incredibilius putas quod olïà cum iubentur accedunt,qua'm quod retrorfum fluenta uertuntur,maria fugiûtfSic enim Prophcta te-ftatunMarcuiditÔCfugit,Iordanis couerfus eftretrorfum.Necfuperhocambigipoteft P/alm,109 quodduoru populorum alterius falute, alterius obitu comprobatû eft aquarû curfus ftc tiftèfrænatos,cofdcmcp ait)s circSfufos,ahjs ad morte rcfufos,ut alios mergerêt,alios re feruarent.Qiiid in ipfo Euangcliof' nonne ibi probauit dominus quod uerbo unda mi-tefeat, fttgentur cœli nubila,cedât flabra uentorû, placidisq; littoribus muta d eo famu-lèntur elemêta;''Sed perfequamur cSEtera,ut quemadmodû fpiritu uitæ animêtur defun dïi,furgantiacêtes,fepulchrarefercnt,pofïïmus aduerterc.Etaitadme.Propherizafili hominis,SC die fpiritui,Hæc dicit dominus:A quatuor uentis cœli ueni fpiritus,ÔC infitf flainmortuos iftos,6C uiuant.Etprophetaui ficutmandauitinihi,ÔCintrauitin eos fpirl tus uitæ,SC uixerût,ÔC fteterût in pedibus fuis cogregatio nimis multa. Et locutus eft do minus ad me dicês:Fih' hominis, ofta hacc omnis domus Iftael eft. Jpfi enim dicût: Arida fada fiint ofta noftra,perrjtfpesnoftra, interiuimus.Proptereaprophetiza SC die: Hæc dicit dominus,Ecce ego aperiam uobismonumentaueftra, ÔC educâuos demonumen tis ueftris in terram Iirael,amp; fcietis quod ego fiim dominus,cum aperiâ fepulchra ueftra ÔCeducam de fepulchrispopulûmeum,6C dabo fpiritum meû in uobis,amp;uiuetis, SC po nam uos fuper terram ueftrâ,ÔC fcietis quod ego dominus locutus fim,8C faciâ, dicit do-minus. Aduertimus quemadmodû uitalis fpiritus commertiarefumant, cognouimus quemadmodû dehifeentibus tumulis mortui fufeirent. An uero mirandû eft iuftu domi himortuorû fepulchra referari, cû tota fuis terminis uno tonitruo terra quatiatur, marc fuis exundetfînibus, idemcj fijarum curfus refrenetundarû f Deniqi i 11 e qui crediderft

quiainmomentooculijfnnouiflimatubamortui rcRirgcnt,cum primfs rapieturinnu* bibus obin'am Chriftoinaerazquinoncredideritjrelinquetur: amp;perftdiæfubdctfeipiê fententiæ.Oftendit tibi dominus etiâ inEuâge1io,ut iam ad excpla ueniamuSjquemad^ loM. 11 modum rcfingas.Non enim unum Lazarûjfedfidê omniû firfcitauit. Qiiod tu lier cd as cum lcgis,mcns quoqt tua quae mortuafiierat, inillo Lazaro reuiuifeit. Quid enim fibi uult quod dominus ad monumentu accelïit,magna uoce clamauit,Lazare exi foras: ni fi ut future refurreó-ionis fpecimen pr£ftaret,exemplû ederetfCur uoce clamauit,quafi ifciritu non foleat operaniquafi tacitus nó foleatimperaret'Sed utillud oftêderet,quod i-Cor. T s fcriptö eftiQuonia in momêto oculi, in nouifïima tuba SC mortui refiirgent incon upti, Tubarum enim crepitus,uocis metitur elatio.Et cIamauit,Lazare exi foras. Cur etiâno men additur,nifi forte ne alius refufeitatus pro aliouideret, autfortuitamagisrefurre-14 clio quam imperatafAudiuit ergo dcfunlt;ffus,0C exiuitforas demonumento,Iigatus pe des Sc manus inftitis,SC facies eius orario colligata erat.Comprehedefi potes quemad' modum claufis oculis iter carpat,uinófis pedibus gradS dirigat,infeparabili grelfujfepa rabiliq; progreffii.Manebat uincula,nec tcnebant:tegebantoculi,fed uidèbât.Videbat deniçp qüirclùrgebat,qui ambulabat, qui deferebat fepulchrum. Virtutc enim diuinac preceptionis operantc',natura fuum non requirebat officiû,SC tanquâ in exceifu pofita, no iam fuo ordini,fed diuino nutui feruiebat.R.umpebant prius mortis quam fepultur j uincula,agebat prius quam parabat incefltis.Si miraris hæc, difee qui imperaucrit,tum mirari defines .lefus Chriftus dei uirtus,uita, lux, refurreCfio mqrtuorum. Virtus erexit iacenrê.uita grefïiim extulit,lux fugauit tcnebras,reparauit obtutû,refurrelt;fbo tiiuendi gratiam reformauit.Fortaflemoueat quod ludaei lapidé tollût, ludæi inftitas foluunt,ne forte Sc tu folicitus fis qui lapidé de mohumento tuo tollahnquafi uero qui fpiritum re-funderepOterat,lapidem remouerenô poterat: aut uincula rumpere,quiuinClnfcccrat ambularc;aut deoperirefaciem,qui opertis oculis lumen irtfuderauautfindere petram, ' nbsp;nbsp;nbsp;qui poterat reformarenaturâ.Sed ut uel oculis fuis crederét, qui crederemétenolebâf,

icmouentlapidéjUidentcadaucrjfœtoré fentiunt, inftitas rumpunt.Nô poflùntnegare dcfunclum qucmafpiciuntrc{urgenté,uidétfignamortis,SCuitæmunera.Qiiidfidirntlt; cortantur,labore ipfo emendanturdQiiid fi dum audiunt,ucl auribus fuis credütfOyid fi dum intuentur,uel oculis fuis corrigunturfQjiid fi dutrt rumpût uincula, mentes fuas foluuntfQuid fi dum Lazarus cxuirur,pópulus liberatin': dum Lazarum abire pennit-tunt,ipfi ad dominum reuertunturr’Deniq; multi qui uenerât ad Mariam,uidentes quac fadla funt,crediderunt.Ncchoclblum exemplum edidit dominus nofter lefus Cbriftus fed alios quoqirefufcitamLutnosuel exéplis uberioribus credcremus.Refufcitauitado lefcentéfletuuiduæmatris inflcxus,quâdo accefïît Ô6 tetigitloculûdicens : Adolefcé?, tue. lt;S tibi dico furgc,amp;^refedit qui erat mortuus,SC cœpitloqui. Statim ut audiuit,ftatim refe-9 ditjftatim locutus eft. Alia enim uirtutis gratia,alius ordo hatUrç.Nâ quid de archifyna-gogæ fifialoquorr'in cuius obitu flebant turbæ,tibicines perfohabätf Etenirn adfîneffl mortispompafurierisexhibetur.Qyàmcitoaduocemdomini conuertiturfpiritus,re-diuiUum corpus erigitur,cibus fumitur, ut uitæ teftimonium crederetur c' Et quid mire-

J J murnd uocem dei refundi animâ,rcdire ofïibus uifeera, cum meminerimus prophetid j.Rfg.17 talt;ftucorporismortuûfufcitatûc'Heliasorauit,8cdefurt(ftûfufcitauitinfanté:Petrusin A^o.9 nontine Chrifti Tabitam furgere atq; ambulare præcepftjamp;redditam fibi pauperes gra tulati credidcrût pro alimétis;amp;f nos adhuc pro falute nô ctedimus C Illi relùrrecftionem alienam ftiis lacbrymisrcdcmerût,nos noftrâ nec Chrifti credimus paffionc Quicum emitteret fpiritû,ut oftenderet pró noftrarefùrrecftionefemortuû, fericm ipfamrefurre Kdtth.zj (ftionis exercuit.Simul enim ut damans iterum uoce magna emifit fpiritum,terramota cftjSC petræ feiflæ funt,ÔCmonumenta aperta funt, SC ituilta corpora faniftorum dormi-cntiumrcfurrexerunt,SCexcunrcs demonuitientopoftrefurretftioné'eiusueneruntin famftam ciuitatcm,SC muftis apparuerunt.Si hæc leefta funt cum emitteret fpiritum, eut fncredibilia putamus cum redire cœperit ad iudiciû, præfertim cû hæc refurreeftio docu mentûillius refurre(fti5is,SC fiituræ fit ueritatis exemplû;' Minus aût excmplû eft quâin ueritas.Qiiis igiturin domini paffione monufflenta aperuit, manu refurgétibus dédit, uiam quà ciuitatera faneftâ peterent, demÔftrauitf Si nemo fuit,fuit uticf uis diuinaquç

) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;operate-

DE FIDE RESVRRECtÎoNIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3?

öpetafètur in corp o rib us mortuorû.Hominis tu quæn's auxilium, ubi opus dei cerhisc’ Non cgcnt humanis diuinamyftcria.Cœlû deus fieri iuffîqÔC faôum cftiTerram creari ftatuit,5Ccreata cft. Qin's humeris faxa conuexitr'quis congeffit impêfasCquis laborâti dco fiiam operam miniftrauitî'In momento hæcfaôafunt. Vis feire quàm breüir'Dïxit'

fecit.Si di(fio elementa confurgunpcur diélo mortui no refurgantr' Qiii licet mortui' fint,tarnen aliquando uixerunt, habueruntfpiritum fentiendfihabuerunt uires agendi: plurimumcp refertjCapax animi nort fuifle,06 exanimum rcmäfiflc.Diabolus dixit : Die lapidihuicut fiat panis. Confitetur iubente deo conuerti pofle ^jaturam, tu non credis iubente dco reformari poficnaturä.^De fob's curfiicoelicprationephilofophidifputant nbsp;nbsp;nbsp;'

Ô6funtqui putantbis cficcrcdedum, cum quid loquantur ignorent. Ncq; cnim cœlum afcendcrunt,axcm dimenfi,mundum oculis perferutati fiint, quia.nullus corn cum dco inprincipio fuit,nullus eorum de dco dixit: Cum pararetccelum, cliinipfo eram, Sgt;CProKcr.s ram cum eo componens, cgo cram cui aggaudebat. Si ergo ill is creditur, non creditur deo qui ait :Qucmadmodum ccelum nouum, Sc terra nouaquæ cgofaciomaneréco^ Epw.ötf ram ihe dixerit dominus : fie ftabit nomen ueftrum SC fernen ueftrum, 8^ erit menfis ex fnenfe,ScfabbatumcxfabbatOjSCueniet omniscaroin confpedlumcOjUtädorchtin \ '• Hicrufalcm dixit dominus dcüs,SC cxibunt,6C uidebuntmembra hominum qui præua ricati funt in mcfNam uermis corum non morretur,SC ignis eorum non extinguctur,SC erunt in afpccfiu uniucrfæ carnis.Si terra renouatur SC ccelum,cur dubitemus hominem poflereriouari,propter quem terra faefia SC ccelum eftcSi præuaricator feruatur ad pee-nam,cur iuftus non perpetuatur ad gloriamfSi uermis non moritur pcccatorumjquem admodum intcribit caro iun:orum.‘'Hæc cft enim refurre(ftio,ficut uerbi ipfius fono ex-primitur.-ut quod cccidit,hoc refurgatiquod mortuum fucrit,rcuiuifcat. Et hæc eft feri-t:s amp;nbsp;caulEi iuftifiæ, ut quoniam corporis animitç communis cft a(ftus,quæ animus co-gitauit,corpus cffccit,utrumquc in indicium ueniat, utrumque aut pœnæ dedatur,aut gloriæ refeructur, Nam propemodum abfurdum uidcrur, ut cum animi legem lex car-nisimpugnctjSt mens plcrüq? quod odithocfaciat,quando inbabitans inhominepcc-eätum carnis opcratur:animus liibdatur iniuriæ,alicnae reus culpg:caro quicte potiatur author ærumnæ;SC folus attcratur qui non fobis crraUit:aut folus gloriareferat,qui non folus gloriæ mibtauif.Plcna,ni fallor,amp; iufta ratiö.Scd cgo ratiortem à Cbrifto non cxi-go.Sirationcconuincor,fidcmäbnuo.Crcdidit Abraham dco, 6Ciioscredamus:utqui Gr». 15 fuinusgeneris,etiamfideifimus hærcdcs.CrcdiditScDauid, propterquodlocutuseft: Row.4

nos credamuSjUt polfi mus loqui:fcicntcs quoniam qui fufeitauir dominum Iefum,ct pMquot;’* * * lt;nbsp;nos cum Icfu fufeitabit. Hoc enim promifit qui nunquam menritur deus. Hoc promifit Veritas inEuangelio fuo dices: Hæc eft autê uoluntas ciUs quimifîtmc,ut omne quod [o4n»,6 dédit mihfnon perdam ex eo,icd refufeitem illud in nouifîîmo dic.Nec latis putauit femel dixifre,fed ctiamrcpctijqcxprelïioncfirmauit.Sic cnim fcquitiinHæc cft cnim uoluntas patris m ci qui mifit me, ut omnis qui uidet fibum,5C crédit in eum, h abcat uitam æternam,SC refufeitabo eû in nouiftimo die.Quis hoc dicitfVtiq? is quimortuus pluri-inadefuncftorum corpora fufcitauit.Si dcô nô crcdimus:neccxêplô crcdimus.Non cre dimus quod promifiçquâdo ctiâ quod no prOmifit cftccit f Ipfc autê quam caufîam mô riêdi habuiflct,nifi habuifict SC cauflamrefurgendi f Etenim quoniâ deus morino pote rat,morinonpoteratfapientia,rcfiirgerc aûtnôpoteratquodmortuûnô crat,a(rumit caroquæmoripoftcr,utdummôrit qUodfolct,qdmortuûfucrat,hocrciurgcrct. Neqj i.cori».iç enim poterat effe nifi per hominê refurretftio : quoniâ fient per hominc mors, ita 6C per hominêrcfurrccftio mortUorû.Ergorcftirrexit homo,quoniâ homo mortuus cft:reftifci tatüs homo,fed rcfnfcitâs dcus.Tuncfccundû carné homo,nunc per omnia dcus.Nunc z.Corw.ç cnim fccundum carnem iam non nouimus Chriftnm,fcd carnis gratiam tcncmus:ut ip-fümprimitiasquicfccntium,ipftim primogenitum ex mortuisnouerimus.Primitiæ urique cinfdê funt generis atqj naturæ, cuius 5é rcliqui fiucftus.Quorû pro lætiore prouêtu primitiua dco muncra dcferuntur,facrûmunus pro omnibus,quafireparate qUçdam îibanaturç.Primitie ergo quiefeentium, Chriftus.Scdutrumftiorum quieiccntium,qut quafi mortis exortes dulci quodâfopore tcnêtur,an omnium mortuorum c'Sedficutin Adam omnes mori untur, ita Sé in Chrifto omnes uiuificabuntür ♦ Itàque fîcut priïnitiæ

. - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mortis

mortis in Adam,ita etia primitiaercfiirrcctionis in Chrifto omncs rcfurgunt. Sed nemo defperct,ncq; iuftus dolcat commune conibrtium rcfurgêdi, cum præcipuum frudum uirtutis expclt;flet.Omnes quid cm refurgent,fed unufqtiifqt, ut aitApóftolus,infuó Ör^ dine.Communis eft diuinac fnuftus clemcntiæ,fed diftineftus ordo meritorum.Diés óni nibuslucetjfol onlnes populos fouèt,pluuia polFefliOnes omnium uberiore inibre cundat.Omnes nafcimur,omnes refurgemusifed in utroq; uel uiuendi,ucl reuiuifeendi gratia difpar,diuerfa conditio.In momêto cnim,in ilt;ftu oculi,in nouiifima tuba SC morgt;' tuireiurgêt incorruptijô^ nos immutabimur.Oiiinetianl inipfamortequiefcuntalij, ui uunt alij ♦ Bona quies, ftd uita melior. Deniqi Paulus ad uitam excitât quiefeentem di-$ censiSufgc qui dormis,SC exurge à mortuis,0(f illuminabit te Chriftus. Ergo hie excita-« tur ut uiuaqut fimilis Pauli fit,ut poftit dicere: Quia nos qui uiuimus,non prgueniemus cos quidormierunt.Nonenim communehuncuiuendi loquitur ufum,fpirandiqicom mercium,fed meritum reftirgcndi. Nam cum dixiftet : Et mortui qui in Chrifto funr/c* (urgent primiiiubiecit deirtdeiE t nos qui Uiuimus, fimul cum illis rapiemur in nubibus obuiam Chrifto in aera. Vtipp mortuus eft Paulus, amp;nbsp;paftione uenerabili uitam corpo* j.rlef-4 nbsp;nbsp;nbsp;cumimmortaligloriacommutauit.Num fefcilitergo quifeuiuentem fcripfttinnu^

• Gene. bibus obuiam Chrifto elle rapiendum C Hoc enim de Enoch legimus aut Hclia. Sed 0^ 4.Reg. 2 turapieris in fpiritu.Ecce currus Heliæ,ecce ignes.Et ft uident, parantur ut iuftus afeen

datjinnoccnstransferaturjamp;tuauitamorinelciat.Dcniq; ApoftoIimorinefcicrQt. Vn Matth, nbsp;nbsp;de Sc dieftum eft: Amen amen dico uobis, multi ex his adftantibus non guftabunt mor^

tem donee uideant filium hominis uenientem in regno fuo. Viuit enim qui non habet quod moriatur in eo, qui non habet ex Ægypto cal ciamentum aliquod aut uinculum, fed cxuitillud pn'ufquam corporis huius deponat officium .Non folus itacp Enoch up uiqquia non folus eftraptus:rapitur SCPaulus obuiam Chrifto. Viuunt etiam Patriar^ chæ,neq! enim aliter deus Abraham^deus Ilaac,SC deuslacob,nifi mortui uiucrent,dice Luc.20 retur.Deus enim mortuorum non eft,fed uiuentium. Viuemus SC nos,ft geftamorespp maiorum fequamur.Aliramur Patriarcharum præmia,imitemur obfequia,prædicemus gratiam,fequamur obedientiam.Non eftis indu(fti,feculi laqueos incidamus. Arripia* nus opportunitatem temporis, præfcriptum legis,elementiam uocationis, defiderium paffionis Exierunt de terra fua Patriarchat, 5C nos exeamus propofito de corporis pote ftatetnos exeamus propofito, illi cxilio. Sed exilium non putarunt quod deuotio obp ret, non neceffitas impcraret. Illi terrain folo mutarunt, nos terram coélo mutemus:illi habitationc,nos fpiritu.Illis illuminatum ftcllis coelum oftendcrit, fapientianoftri cor-« dis oculosilluminct.Sictypus uerirati,SCueritas concurrittypo. Abraham paratus ho-fpitibus,fidelis deo, impiger minifterio,promptus officio, trinitatem in typo uidiqho-Gene. 18 fpitalitatemreligionecumulauit,tres fufeipiens, unum adorans, SC perfonarum diftin-eftione feruata,unum tarnen dominum nominabat,tribus honorificentiam muneris deferens,SC unam fignilîcâs poteftatem .Loquebatur enim in eo non do(ftrina,fed gratia: Sc melius credebat illc quod non didicerat,quam nos qui difcimus.Nemo enim typum falfauerat ucritatis,ct idco tres uidct,fed unitatem ueneratur.Tres menfuras fimilaginis promit,unum immolât uituhim:fatis credes unum elle facrificium,trium munus; unam hoftiam,trium gratiam.Nam in quatuor regibus quis non intelligat quod materialis e-lementanaturæ præfigurato dominicæ paffionis indicio, SC omnia libi mundanafubie cerirfFidclis in bcllo,abftcmius in triumpho, qui donis no hominum ditefeere, fed dei malIet.Generare fe pofte filium ienex credidit,immolate pofte ie filium pater iudicauit: ncc patrius trepidauit affc(ftus,cum ienis dexteram pietas adiuuaret.Scicbat enim acce Coif.22 ptiorem dco filium immolatum eifc quam fanum. Ergo adducit ad facrificium filiuiri di lediffimumiSC quern fcro fufeep erat, cito obtulit:nec paterni nominis appellationere-uocatur,cum illc pattern uocaret,hicfilium.Chara quidem nominum pignora, fed amphora praecepta.Itaq; licet compaterentur corda,uota durabant.Diftrinxit fuper filium gladium paterna manu,SC patrio pcrcuftùs afFe(ftu,nc periret pœna trepidauit, ne idus errarct,dextera dcficerct.Scnfit pietatis afftdum, led non omifitpietatis affeClum, fed non omifit deuotionis negocium:6C properabat obiequium,etiam cum audiret oracu-lum. Vnde nos quotj deS omnibus quos diligimus praeferamus:patri, fratribus, matri, ut poftit

DB FIDB ' RES V R R É C T ï O N I S. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;37^

utpofTitnobis (cniari dileflus,ficut m Abraham ubcriorcm remunefatorem quàm mi-niftrum uidemus-Obtulit quid cm fili'um pater,fed deus non fanguine fed pietate plaça tur.Ouem pro homine dcmonftrauft m lignomt QC filium patri redderet,nec perirec ho ftiafacerdoti.ItatfnecAbrahamparricidiocruentatus eft,necdeusfacrificio defrauda-tus.Viditpropheta,nec afFe(flauitia(flantiam,nectenuitperrinaciam.Oucm pro homt nemutauiuQuo magis oftenditur quàm religiofe obtulcrit,quem tam libenter recepe rit.Et tu fi deo munus tuû ofieras,non amittis.Sed auari fumus.Deus unicum filiû mord fgt;1’0 nobis obtulit,nos noftros negamusc'Vidithoc Abraham,5lt;: agnouitmyfterium,fa ittem nobis in ligno foturammec latuit in uno eodemqî facrificio aliud efiè quod.uide-retur offerri,aliud quod pollet occidi.Imitemur ergo Abrahæ deuotionê,imitemur Haat bonitatem,imitemur caftimoniam.Bonus plane ÔC pudicus uir, dcuotus deo, caftus uxorijqui iniuriânon reddidit,excludentibus celfi t,pcenitcntes eofdê recepiunec pro-teruuscontumaciæ,nec durus gratiæ.Litiû fugitans cum recederet,facilis ueniæ cûreci pcretjprofufiorbonitate cûignofcerct.Petebaturfocietatisconlbrtiû,adiunxit côuiui-um uoluptatis.Imitemur etiâ in Jacob typû Chrifti.Sit eius in nobis aliqua fimilitudo fa lt;fioru.Erimus confortes,fi fuerimus imitatores.Matri obediuit,fratri celEqfocero ferui uitjiHercedê de lucris nô de gregis diuifiôe quæliuit.Nô auara diuilio,ubi lucratiua por tio.Necillaociofafignificatiojlcaladecœlo,quodpercrucêChrifti Angelorûatq? ho- Gcn.zs ininû futura côfortiauiderentur.Cui obftupefadlû cft femur, ut in femor e fuo agnofce-retgenerationishærcdêjSCobftupefaÆofemoriSjpaffionëprophetarethæredis.Vide musigiturcœlûpatereuirfuti:ncchoceflcpaücoru.MultienimuenictabOricte,8t:ab Occidcte,ôd Aquilone Ô6 Auftro,6C rccûbent in regno dei,dele(fiationê pcrpetug quie tisfepultis animorûmotibusexprimêtes.SequamurAbrahâmoribus,utnosrecipiatin greniiûfuum,£C tanquam Lazarûfuæhumilitatis hacredê proprijs circunfulum uirtuti-bus pio foueat amplcxu.Nô enim nos in gremio corporali,fed in quodâ bonorû faClo-rûamidufandi patriarchæ probata deo lùcceffio fouet.Nolitejinquitjfeduci, deus no nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;s

inidetur.Aduertimus quàm graue fit factilegiu,relùrredionê non credcre. Si ënim no *«Cor. x refurgimus,ergo Chrillus gratis mortuus eft,ergo Chrifhis nô refurrexit.Si enim nobis nôrelùrrexit,uti(); non rcfurrexiqqUi fibi currefurgeret,non habebat. Ivelurrexit in eo mundus,refurrexitin eo cœlum,relùrrcxitin eo terra.Eritenim cœlum nouum,ôd terra Apoc.zi noua.Sibi autem non cratneceirariarefurredio,qucrnortis uinculanon tenebât. Nam etfi fecundû hominêmortuus,in ipfis tarnen erat liber infcrnis. Vis Icire quàm Itberf Fa p/ùl.87 dus fum ficut homo fine adiutorio inter mortuos liber. Et bene liber, quife potcràtfu-' fcitarej'uxta quod fcriptum eft:Soluitehoctêplum,amp;f in triduo relufcitabo illud.Etbe- loan.z ne liber,qui alios dcfcenderat redempturus.Fadus cft autê ficut horho,nô ipecie u tiq:, fedueritateformatus:quia ôC homo eft,2C quiscognolcet eumf'Etenim fimiîitudine ho tninum fadus,ÔC fpecie inuêtus ut homo,humihauit femetipfum fadus obcdiês ufip ad mortêut per illam fcilicet obedientiam eius gloriamuiderémus,gloria quafi unigeniti. loin, i Ita enim Icripturæ figura feniatur,ut amp;nbsp;unigeniti gloria,amp; perfedi hominis natura fer-üetur in Chrilfo.Itaq adiutore non eguit.Neq! enim eguit cû faceret mundû, ut egcret cû rédimcret-Non légat us,nô nuncius,fed iple dominus faluü fecit eum.lpfe dixit, amp;nbsp;fa Pfal. j x da lùnt.Ipfe dns faluum fedt eummbicp ipfe,quia per ipfiim omnia. Quis aût adiuuaret eû,in quo creatafunt omnia,6c omniain ipfo côftant cquot; Qiiis adiuuaret eü, qui omnia in i.Cor, 15 momëto facit, ôô in nouiiïîma tuba mortuos lulcitatVNô quia aut prima aut fecunda nô polfit aut tertia,fed ordo feruatunnon quod difficultas fero uincenda,lcd legitimus nu merus uindicandus fit.Tempus aût'arbitror de tubarum Ipecie dicere,quoniam fermo propinquatadfinê,utnoftriquoq?côfummâdicloqurj tuba fit fignû.Septem tubas legt mus in Âpocalypfi Ioânis,quas fcptê fumpferè Angeli. Vbi habes quoniâ leptimus An gelüs tuba cecinit,ôô fada eft uoxmagna de cœlo dicês:Fadû eft regnuhuius mûdi dci amp;nbsp;Chrifti cius,amp;regnabit in fecula leculorû .Tuba quidem 6^ pro uoce accipitur, qUia habes:Quoniam ecce oftiuapertum în cœlo,amp;uox prima quam audiui,ficut tubam lo Apoc.4 quentem mecum ÔC dicentê:Afccndc huc,6lt; oftcndam tibi quæ oportet fieri.Legimus ctiamtCanite initio menfis tuba.Sed etiam alibr.Laudate eû in Ibno tubæ'.Ergo quid figt; Pfal, 15 • bï ueltt tubarû fignilîcatio, omn i uirtute debemus aducrtere, ne quafi fabulam anilitet

Ambr.to.j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;d acdpien-

accipi'entcspericlitemur,fiindignadogmate fpiritah',iiec conucnienria fcripturârum E(gt;h. 6 eminentiæ fcntiamus .Nam cum lcgimusbellum nobis elfe non aducrftis carné amp;nbsp;fan^ guinem,fcd aduerfus fpin'talia neqintïç quçfunt in cœleftibusmon carnaliautilt;^ arm^ lcd forn'a dco æftïmare debemus.Non enim fatis cft tubam uiderc5nec fonum cius audi re,nifi propn'etatcfonitusmtelIigas.Etcnimfimcertamuocc dettuba, quomodoquis * 5 parabttfe adbellum f Vnde oportet uocis tubç nos fci're uirtutcj ne uldeamurbarbari, cum tubas hm'ufinodi aut audimus aut loquimur.Et idco cum loquimur, oremus ut cas nobis fpirituflaneflus interpretet.Requiramus igitur in feripturis ueteribus quid de tu^ barû genere Iegerimus;fciêtes cas folênirates quæ Judgis lege præfcriptæfunt, luperio-rû efle umbram celebritatû,ccelcftiumq; fcftorum.Hic enim umbra,ilîic ueritas.Per um bram ad ucritatem peruenire nitamur. Cuius figura ctiâ alibi exprefïà eft. Elabes enim LfH». 2 3 q^iia locutus cft dominus ad Moyfen.Loquerefîlijs Iftaeljdicens : Menfe feptimo, una menfis erit uobis requiçs in memoriale tubarâ uocata,fancta erit uobis.Omnc opus fer N«w. IO uilenonfacietis,amp; accêdetis holocauftû domino.InNuméris autem,Locutus eftdom« nus ad Moyfen dicens:Fac tibi duas tubas du(ftilcs,argcteas faciès eas, amp;nbsp;crût tibi ad e-uocandâ lynagogâ,ôô promoueda caftra,amp; tuba canes in illis, amp;nbsp;colligetur omnis tur-ba ad oftiû tabernaculi teftimontj.Si aût in una tuba cecincris,ad te uenient omnes prin r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cipes amp;nbsp;duces Iftaebamp;f tuba canetis fignificationê primam, ÔC promouebunt caftra, amp;

côftituentur ad Oricntê.Et tuba canetis lîgnificationê fecundam, fiC promouebuntca.-ftra,amp; conftituentur ad Liba,Et tuba canetis fignificationê tertiam, promouebût ca ;■ fh a,qu.e conftituentur ad Borearti:Et tuba cahetis fignificationem quartâ,fiC promoue bunt caftra quæ conftituentur ad Aquilonem.Significationem tuba canentin promo.-tu eorum.Et cum congregabitis fÿnagogam,tuba canite, amp;nbsp;non fignificationê. Et filij Aaron facerdotes tubis canêt,ôif erit uobis Icgitimum fempiternû in progenies ueftras. Si aût exicritis inbellû in terra ueftram fignificabitis ad aduerlàrios qui refiftunt uobis, ' nbsp;nbsp;nbsp;fignificabitis tubis,amp; remihifeemini corä deo, Ô6 liberationem habebitis à mortuis ue*

ftris.Et in diebus lætitiæ ueftræ,6lt;^ in diebus feftis ueftris,amp; in neomenfjs ueftris codai' te tubis,Âf in holocauftis,ÔC fàcrificfjs fàlutaribus ueftrisjôC erit uobis in commmemora tione ueftra corâ domino,ait dominus.Quid igiturr'dies feftos in potu amp;nbsp;in epulis aefti , R0W.7 mabimusf'Sed nemo nos in mâdücando dijudicet.Nouimus enim quia lexlpiritalis eft.

Nemo ergo nos iudicet in eftis aliquibus,autin potu,autin parte diei fefti, aut neome* ntjs,aut fabbato,quç fiint umbra futurorûzcorpus aût Chrifti.Corpus itaq^ Chrifti requi ramus,quod nobis quafi nouiftima tuba uox de cœlo paterna môftrauit,tunc cum dice loan. 12 bantIudæi,quia tonitruû faêlû eft,quia tonitruû fatftu eftillis corpus Chrifti,qd* iterû tu ba nobis nouiirimareuelabitjOuOniâipfe dns in iuftu archâgeli, amp;nbsp;in tuba dni deftêdet Mdtt. 24 jg cœlOjSC mortui qui in Chrilto funt refurget. Vbi enim corpus,illic aquilæ : ubi Chrû ” * * 7 nbsp;nbsp;corpus,ibi ucritas.Septima igit tuba hebdomadis requiê uidetur fignificare, quæ no

J folQ in diebus amp;nbsp;annis ôê periodis æftimat ( unde fiC iubileus facratus eft numerus ) fed etiâ annum feptuagefimûcôprehendit,quando in Hierufalêrcgreflîis eft populus, qui j.Rcg. î 9 feptuaginta annis in captiuitatc durauit.in centefimis quoq; amp;nbsp;in millcfimis ûcri obfcr uatio numeri minime prgteritur.Ncq; enim ociofe deus dixit : Reliqui mihi fcptê milia uirorû qui non flexerunt genua Baal.Ergo umbra fiituræ quietis in diebus,mêfibus, an L(uit.2} nis,mundi ipfius têporefiguratur:Ôlt;ideo per Moyfèn mandaturfilijs Ilfael, utfeptimo menfe una menfis fingulis fiat rcquies in memoriale tubarum,nec feruile aliquod opus, fed dco facrificiû ofteratuneô quod in ipfo fine hebdomadis quafi mundi fabbato, fpiri talia à nobis non carnalia opéra flagitentur.Quod enim carnale,lcruile:quia animo ca-x.Cor.13 xo feruit.Liberû uero innocêtia facit,culpaucrnaculû.OportuitigitmperfpeculûôCæ-nigmata fieri fpiritalia.Nunc enim per Ipcculum uidcmus,tunc aût facie ad faciem.Nûc fecundû carnemmilitamus,tuncfpirituuidebimus diuinamyfteria.Et ideo uerælegis charaêfer in noftris moribus exprimât, qui in dei ambulamus imagine, quoniâiâlegis / • umbra träfiuinumbraludpis carnalibus, imago nobis, ueritasrefurrccfturis.Triaenim hec fecundû legem efle cognouimus,umbrâ,imagincm,ucritatc. Vmbram in lege, ima ginem inEuangelio,ucritatem iniudicio : fed Chriftiomnia, ÔC in Chrifto omnia, quæ nunc fecundum ucritatem uiderc non poflumus, fed uidemus quaû quandam imagine furu-

DE FIDE RE S V R RE C T I O N I S, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;32

futuTorum,quorü umbram in Legepcrfpeximus. Ergo Chriftus no umbrafed, imago deiînô uacuaimago,fed ueritas.Et ideo per Moyfen lcx:quia umbra per homi'nê, fign^ taper legê.per lelum uen'tas.Neû^ enim ueiitas aliunde, nifi per uefitäte procederet. Si quis ergo hâc imaginem dei uidere defidcrat,debet diligere deum,ur diligatur à dco:amp;^ ut iam non feruus,fed amicus, qui mandata dei fecerit Ut poflit introire in nubcm, ubi cft deus ipfê.Faciat fibi rationabiles tubas duas dudiilés argêto probato,hoc eft prccio^ fo uerbo cÔpofitas amp;nbsp;ornatas, quibus non raUcuni increpans, tcrribili fonitu murmur interftrepat,ied iublimes gratiæ deo continua iubilatione fundantur. T alium enim tugt;-barumfonitumortuifuicitantur,noncrepituutiqtxris,fed uerboueritatisanimati.Et • forraffe dua: iftæ tubg funt,per quas diuino fpiritu Paulus increpuit dicens : Orabo ipiri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4

tii,orabo menteipfallamipiritu,piallam ÔCmente. Altcrum enimfine alteroncqua-quam uidetur euocationem habere perfeólam.Nec tarnen omnium eft utraq; canere tu ba,nee eft omnium uniueriam colligere fynagogarrt, led foils facerdotibus amp;nbsp;miniftris deicanentibusifta prærogatiua defertur, ut quicuqi audierit Iccurus eo fueritubi eft dei gloria,ÔC ad tabernaculu teftimonrj præmatura intentione conuenerit, opera polftt fpedare diuina,5C legirimum illud acternumq? domicilium in fuæ poftmtatis feriê pro-mcreri.Tunc enim bellum conficitur,hoftis fugatur,quando fpiritus gratia concinit,0£S mentisinduftria.SuntÔCillæfalutarestubæ,ficordecrcdas,ô(f orcconfitearis.corde nim creditur ad iuftitiam,ore autem confelfio fit ad falutem.Hac igirur gemina tuba ad illam fanlt;ftam terram,refurre(ftionis fcilicetgratia pcnicnitur:amp; ideo femper tibi conci nat,ut femper audias dei uoces:fempcr te Angelorum prophetaruq; oracula excitent at que cômoueantjUt ad luperiora feftines. Hâc intentione Dauid uerfabat in peeftore cû dicebatiQuoniâ rranfibo inlocû tabernaculi admirabilis uftp ad domû dei, inuoccex-ultationis SC confelfionis fonitusepulantis « Non enim Ibli hoftes harum tubarufonitu uincuntur,fcd Sc dcleelationcs,ÔC dies fefti,ôCneomeriiæ fine htsefle non poflunt. Nemo enim poteft nifi diuini hauriat promifia fermonis j SCrelultantibus credat oraculis, exultarelætitia,diesfcftosaut neomeniasagerc,q^ufbusfe corpOrali gratiaSC leculari occupatióe uacuatUjChrifti repleri luce defidcret.Sacrifida quoep ipfa deo probata elle nonpofiuntjitifi confelfio uocis afpiret,que facerdotali oblatione ad obfecrandain dei gratiam populos cxcitarecôlueuit.Itaq; fimus prædicatores domini, 6C iaudemus cum inuoce tubæ,no exigua de uirtute eius ÔC uilia fencienfcs,fed ea quæ pofiunr aurê mentis implcre,SC intime confeientiæ penetrate fecretfnSC ca quç corpori conucniant,diui-nitatinonputemusaptandamec diuingmagnitudincpoteftatishumanisuiribusmctia mur:ut quæramus quomodo quis rcfurgat,aut quali corpore ueniaf,aut quemadmodu foluta coeantjlapfareparentur.Hæc enim arbitrio del fimul utftatuStur,impletur.Ncc fenfibilis tubarum expeSlatur auditus^fed inuifibilis potentia magnificcnttæcœleftis operatur.Deo enim uelle pro falt;fto eft,nec relurreclionis requireridus uifus,lcd frueftus nobis eft expetendus.Qup procliuius cclcbrabitur,fi cxinaniti uitqs plenitudinê fpirita lis myfterq côfequamur, gratiamqî renouatâ caro fumât à fpiritu, SC fulgorê îucis æter-næ anima mutuctur à Chrifto .Sed non folum fingulorum,uerum ctiâ uniuerfitatis lunt iftamyftcria. Aduerte enim iuxta typû Lcgis,ordinem gratiæ.Cum tuba prima cccine rinOrientales congregat quafi præcipuos SC eleCîos.Cum fecûda,fijppares mentis qui fecundum Liba fiti dcrcliquerint ludibria nationum.Cum tertia,eos qui tâquam in mari exagitati iftius flatu mundi,feculi huiusflucftibus uacilIarint.Cum quarta.illos qui du ramentium nequaquam fatis potuerinteloquîj fpiritalis mollire præcepto,SC ideo fccu dumßorcamuocati funt. Boreas enim fecundum Salomonerndurus eftucntus.Ita-quclicetin momento refufeitentur omncs,omnes tarnen meritorum ordinc fiilcitâtur. Etideo primirefurgunt, qui maturo deuotionis occurlu, Sgt;C quodam antelucano fidei exortu prodeuntis folis æterni radios rcceperût. Quod uel de Patriarchis iuxta V ereris fericm reftamenti,uel de Apoftolis iuxtaEuangelium iure meriroraucrim.Sccundi aûr, quiritum Gentium relinquentes,ab crrorelàcrilego tranfieruntin Ecclefiç difciplinâ, Etideollli primiexPatribus,ifti IccundiexGentibus.Abillis enim luxfideicoepit,in iftis ufq? ad mundi occafiim fufeepta durauit.Tertq fufcitantur,qui ab Auftro, ÔC qui ab Aquilonefunt,His quatuor terra diftinguitur, his quatuor annus includit, his quatuor

Ambr.to.j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;d 2, mundus

40 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DI V I i AM BRO s 11

mûdus implct,hi‘s quatuor Ecclefia congrcgatur. Omncs cni'm qui facrofanclæ Ecde-' fiæ copulati,diuini nominis appcllatione ccnfcntur,prærogatiuam rcfurredtionis amp;nbsp;de Lw. IJ lcóèationis ætcrnæ gratiam confequenturquoniam uenient ab Oriente amp;nbsp;Occidente, ab AquiloneôCAulh'OjÔC recumbent in regno dei;Noncnim exiguamundumfiium Pfal.iS Chriftuslucecompledbtunquandoquidemafummoccelo cgreHiocilis,Ôvoccmfîisc-

lus ufqs ad (unimum ci'usmcc eft qui (eabftondat â cal ore eius. Omnes ennn benignus ilJ’iftrat,nccrefutare leucm,fed emendare uulnnec excluderc durum Ecclefia,fed molli re defiderat.Et ideo eos in Canticis cann'eorum Ecclefia,in Euangelio Chriftus inuitat, MM 11 dicens: Venite ad me omnes qui laboratis ôé onerati eftis,0C ego reficiam uos.tollite iu-

gum meum fuper uos,SC difcite,quia mitis fum,0lt; humilis corde.Ecclcfiç quoq; uocem 4 inuitantis agnofce.Dicit enim:Exurge Aquilo,amp;: ueni Aufter,perfia hortum mcuin,amp;,’

dcfluantunguentamea.Defcendat frater meus in hortumfuum,amp;: edatfrudumpomi-ferarum fuarum.Scicns enim iam tuncetiam hortum tibi fore opera fruduola, Chrifto tuo fruc'lum de talibus pollicebare,quæ primo te in cubiculum dixifti régis introdudS, diligens ubera fuper uinum,cum dihgentem amarcs,lalt;ftantcm quæreres, pericula pro religionecontemncres.Dcindea Libano fponfarogaris utuenias, iudicio domini ad-huc torafoi-mofa,totairreprchcnfibilis. Sic enim fcriptum eft : Tota es formofaproxp ma mca,6ó reprehenfio non eft in tc. Ades hue â Libano fponfa,adcs huca Libano. Po^ ftea ipfaiam nullos aquælapfus,iam nullos impetus dcfcendêrcs à Libano pcrtimefccs, Aquiloncm amp;nbsp;Auftrum aduocas,pcrflari cupiens hortum tuum,utin alijs unguêtatua dcHuant,in alijs multipliées fœcûditatis ruæ fianftus offeras Chrifto. Et idco beatus qui euftodit uerba prophetiæ huius,quæ nobis rcfurrcclioncm euidentioribus teftimonijs Apoe.20 reuelauitdiccns:Etuidimortuosmagnos pufillosftan tes ante fcdcm,amp;^ librosape^

ruerunt;ôiS alius liber apertus eft,qui eft uitæ, amp;nbsp;iudicati funt mortui de feriptis in libris fccundumfacftafua:amp;dcditmaremortuos quiinipfocrantjôcinfcridederuntmortuos qui penes fc erant.Ne ergo dubites quemadmodum refurgant, quos inferi reuomunt, marc reddit. Accipc ctiam quâdo promittatur gi atia ftitura iuftorum. Et audiui,inquit, iBid.i 1 uocem magnam de cœlo dicentcm:Ecce tabcrnaculum dei cum hominibus,amp;.' habita--bit cum illis,amp; ipfi populus eius erunt,amp; ipfc deus cum illis erit illorum deus; ôô delebit omnem lachrymam de oculis eorum,5C mors nô erit ampliuSjncq? lueftus, neq clamor, neq; dolor ultra erit.Compara nunc fi placeat atq» contede uitam banc cum ilia uita. E^ ligefipotcspcrpetuamcorporisuitamin labore ærumnaq; miferabili tantarumeom-mutationunijuotorumq; tædiOjfaftidiouoluptatum.Nonncfideusiftaperpetuare ue^ litjilla diligeresf Nam fi per ic ipia uita fugienda cft,ur fit moleftiarum fuga,rcquics ærîï narum:quanto magis ca requies eftexpetcnda,cui futuræ refurredfionis uoluptas per--petua fucccdetjubi nulla criminum fcrics,nulla illcccbra delicftorumcQiris in dolore tä patiens,quinonmortemoretf’Qin'sin infirmitatetam conftans,utnonoptctmori fe potius quam debilem uiuerc.^Quis in mccrorctam fortis, ut non dcfidcrct co fe uel ino riendo defungir'Qiiod fi ipfi nobis dum uiuimus diiplicemus,cum uiuendi finem prefti tum eftc nouerimus:quanto amplius uitæ nos tçdcrct iftius,fi fine fine futuros nobisla-i,Cor. 1 ç bores huius corporis cerneremus f' Quis eft igitur quife uelit mortis exortê f Aut quid

grauius immortalitate miferabilif Si in hac uita,inquit,in Chrifto tantû fperâtes fumus, mifcrabiliores fumus omnibus hominibus : nonquod in Chrifto fjacrare fitmiferû, fed quia Chriftus fperantibus in fc,uitam alteram prpparauerit.Hçc enim pcccato obnoxia eft,inapræmiorcfcruata.Ipfos curfiisbreucsnoftrarum ætatum quantum uidemus no-bis afterrcfaftidiumf'Pucr adolcfccntiam dcfidcrat,adolefccns annos fibimaioris meti tur ætatiSjiuuenis bcncficio æui florentis ingratus,fenil cm honorificentiam côcupifcit. îta omnibus ex natura uenit ucllcmutari, contra fetftas philofophorum, qui ucl animâ folâ durait dicant poft corpons mortem,ucl [JATa^i-xavip credant,quia eius nos quodfu muSjpœnitet.Dcniq; ctiam ipfa poft ufum uotafaftidio funt:amp; quçmcrcri optauimus, cum meruerimus,abdicamus.Vndenonimmcrito ctiam fantfti uni prolongatum inco latum fuumfæpedoluerunt.DoIuitDauid,doluitHieremias,doluitHclias. Si fapienti bus crcditur;amp;lu in quibus diuinus fpiritus loquebatur,admclioraproperabant.Sireli quorum iudicia fcifdtamur,ut cognofeamus omnes in unam couenirc fententiS, quâti

mortem moeron, quand mortem formt dmi practulerunt f ludicantcs uidelicet grauio-rem metum mords efle quam mortem. Adeo futs mah's mors non dmetur,fed uitæ rnife rijs antefertur,cum expedtur mon'ends exitus, ÖC euitatur formido uiuends. Sed efto, huic ui'tç reftirrecflio prgferatur.Quidf'Philofophi ipfi^enus poft morte ali quod repe-rerunt,quo nos ud magis quam reftirgere deleêlabitfEt illi quidê qui dicût animas im^ mortales eflè,non fads mulcere me polîunt cum pro parte me redimunt.Nam quæpo-teftelTegradajubino totus euafifQiiaîuita,fi in me opus dei occidat.^Qug iuftitia,fi na turae finis mors fit,errand iufto'ue comunisfOuac ueritas,ut quia ipfa fe moueat,6lt;:fem permoueatur anima^immortalis efte credaturf'quod nobis in corpore comune cum be ftijs:ante corpus quidgeratur incertum,nec ex contrarijs colligatur ueritas,lèd deftrua tur.An uero illorû fententia placet,quinoftras animas, ubi ex hoc corpore emigraue-rint,incorporaferarûuariorumlt;$ animantiû tranfire cômemorant f At certehæcCir-ceismedicamentorum illecebris côpofita efle,acludibriaPoetarûipfîPhilofophi diflè rerefolennnec tam illos qui perpelïi ifta fîmulentur,quàm fenfus eoru qui ifta côfinxe-rint,uclut Circeo poculo ferunt in uaria beftiarum monftra conueribs. Quid enim tam fimile prodigij,quàm homines credere in habitum ferarum pofle mutarif'Quanto ma-loris eft prodigij,gubernatricêhominis animam,aduerfam humano generi beftiarû fti-feipere naturam,capacemq} rationis ad irrationabile animal pofle trâfire, quàm corporis effigies eflemutatasf'V os ipfi hec deftruitis,qui doceds.Nam magicis incantata car minibus portcntolæ huius conuerfionis genera tradidiftis.LudunthæcPoetæ,reprehe duntPhilofophuSCquæ putantfi(ftadeuiuendbus,hæc arbitranturuerademortuis.Illi autem qui ifta finxerunt,non fuam probate fabulam,fed Philofophorû errores irridere uoluerunt,quiputant quodillaanimaquæmitihumilie^ propofito iracûdiamuincere, patientiâmaflumcrc,cruoreabftinere confueuerat,eademfremêtimotuleonis incêfa, iræ impatiens, effrpnarabie,fitire fanguinem,cædemq! poflit expetere:6Cilla quç popu lorum fremitus uarios regali quodam confilio temperabat, Ô6 rationabili uocemulce-bat,eadem fe inter deuia atq; deferta rituluporum padatur ululate : aut quæ iniufto fub oneregemens,duros aratri labores queftumiferabilimugiebat, eadem pofteain figu-ram hominis cómutata,leui cornua quærat in fi-onte;uel ilia quam præpetes prius pen- j j næufq?adaltacœlipcrfublimeaerisalarnremigijs euch eb ant, eadem poftea uolatus, iam non fiios requirat ,SC fe humani doleat corporis grauitate pigrefcerefHinc fortafle Sc ills Icarum perdidiftis, quod petfuafionibus ueftris indu(ftus adolefcens, prius auê fefuiffèfortafle credidcrat.Hinc edam fenes plericp decepti fiint, ut graut immorentur dolori,cygneis male creduli fabulis,dum putant modulis fe mulcendo flebilibus,albcn tem molli pluma mutate canicicm.Hæc quàm incredibiliar'quàm deformia.^Quanto il lud eft conucnientius,ut credas fecundum naturam,credas fecundum ufiim frutftuu cæ terorum,credaslecundumgeftorum exempla, oracula Prophetarum, Chrifticœlefte promiflumf'Quid uero præftantius,quàm ut opus dei indices non perire, fecundum imaginem SC fimilitudincm dei fa{ftos,transferri non pofle in effigies beftiarû, cû utiqj ad fimilitudincm dei non corporis fit imago, fed ratio f Nam quemadmodû homo cui fubieda funt animantium genera cætcrorum,in fiibiecftum fibi animal meliore fui parte demigretc'Non patitur hoc natura:amp; fi pateretur natura,non pateretur gratia. Sed ui dco quid uos de uobis Gêtes opinionis habeatis.Neqî enim mtrum debet uideri,quod creditis uos inbeftias pofle mutari, qui beftias adorads.Ego tamêmalim deueftro me-rito melius iudicetis,ut non inter cœtus feratum,fed inter Angelorû confortia uos cre-datis futuros,ôCanimos ex hoc iam uitæ anfratffu ÔC terreni corporis colluuione difee-dere,amp; ad ilia concilia fuperna contendere,laudem dicere deo, quam citharizantes il-ios dicere prophettea lc(ftione comperimus : Qiiia magna ÔCmirabtlia opéra tua domt ne deus omnipotcns,iuftæ 6C ucræ uiæ tuæ rex Gentium. Qin's non timebit SC magnifi cabitnomentuumfquiafoinsfamftus es,quiaomnes Gentes,uenientÔCadorabûtan-te te:uiderc quoq; tuas lefn nuptias,in quibus de terrenis ad cceleftia concinentibus o-mniû gaudijs fponfa dcducitur,(ad te enim omnis caro ueni et)iam no feculo obnoxia, fed fpiritui copulataruidcre thalamos ornatos byffino,rofis,lihjs, ÔC coronis. Sic enim cuius alterius ornantur nuptie,Confefl'orum labore,martyrûfanguine,lilîjs uirginum,

Ambr.to.j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;d 3 coronis

41 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• ' nbsp;nbsp;' ' DI V I A M B R o s 11 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

‘corom's ettam làcerdotumc'Hoc fibï præ cæteris Daui'd fàncflus optauif, ut hæc fpcŒâ-'' Pfakz s ret amp;nbsp;cerneret.Deniqj ait; Vnam pcriui à domino,hancrequiram, utinhabitêin domo*' domini,omnes dies uitæ meæ,ÔC uideam uoluptatê domini.Iuuat hoc credere, ipetar^ deletfiat.Certe non credidifle,pœna cft;fperaffè,gratia.Quod fi in hoc errer, quia Ange lisrh'epoftmortêfociarimalo quàmbeftijs,fibenterinhocerro;neq! unquamhac me Opinione dum uiuo,fraudari patiar.Quid enim mihi fupereft folatij,quàm quod me cp ttus ad te frater ipero uenturum,nec digrefius tui internos longa diuortia fofe,tuisqi irt i.Cor, 15 terceflionibus mihihoc pofle conferri,ut citius defiderantem tui aduoces f Quis enim eft,qui non fibi debeat iftud optare præ cæteris,ut corruptibile hoc induat incorrupte-lam,ôômortalehocinduatimmortalitatem,utquinunemorti corporisfragilitate fuC' cumbimuSjfupranaturam fiti,mortem iamtimerenequeamusc'

Dum feriptorum ueterum monimenta uerfaremus,incidimus forte fortuna inlibrogt; rum quorundam farragincm,cui titulus inferibitur Antidotum contradiuerfas omniS ferefeculorShærefes,bcneficio ôc induftria Ioannis Sichardi theologiefacrç academig myftæceleberrimianno quingentefimo uigefimo oôtauolupra millefimuminluccm prolatam:delitefcer^ ifthic inter cætera opufculafragmentû hoc de refurreeftionis fide Ambrofianam nomenclaturam præ ièferens reperimus. Quod quidem Ambrofii efiè vp gt;gt;*«'0-/01} partum ut adfirmare aufî non fuerimus, ita, me deus amet, Ambrofium bis de eadem re non fcripfifle lubenter negauerimus.Hoc tarnen ut curiofo ledlori fatisfacere mus,huic operi ob argumenti fimilitudincm libuit fubqcere. utut uerô fefe reshabue^ jrit,dignum certe opus, Ambrofio adfcriptu dignifïîmum. nbsp;nbsp;nbsp;V ale*

Srfcri/w com mercium hu nanitdtis cum diuinitate in Chri/lo. nbsp;nbsp;amoris oftendcret,óC confortio diuinitatis recompenfari fibi obedientiæ gratiam,amp; a-*

Munißcentid nimus nofter, amp;nbsp;corpus agnofcerct.Qua igiturnde,qua'uedeuotione huiedomino larga in jantorum in nos donorum munifico adhærere ac deferuire debeamus, intuendum cftgt; qui ita nullum largiendi modum habuir,ut tantum fidelibus donaretin præmio, quan--tum ipfe poflîdcbat in regno.Et ut crederemus nos eius fieri pofte cohæredcs,etiam na turc noftræconfors elle delegit; non tarnen utfubftantiama diuinitatis arce detrude-ret, fed ut nos infirm os, amp;nbsp;in extrema mortis uilitateac neceflitate degcntcs,adglogt;

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;riamrcfurreclionisattraheret; quiain fequiequidnobispollicebatur oftendït, Ô6non

perire carnis iftius fubftantiam refurgendo perdocuit,amp;^ubi ei poft rclurretftioncm futura eftèthabitatio,afcenfione monftrauit.Hoc eft ergo magnum, prorfus magnum pietatis lacramentum , quod in carne manileftatum efte, ut rcrum prouentus manifcftauit, ita Gentium dotftor jumwnciauit. luftificatum autemdarct in.fpiritu*

iquohiam mediator deiSC Iximinum homo Chriftus lefùs, non folum fpcrandæ no^ bisfelicitatiSj fed etiam capeflendæ præbuit uen'tatis exemplum. Quod fané ficra-imentumpietatis,pcrquodnoscond»tornoftcracredemptoramplecfhtur,fîcuttefti^ . , imonio uericatis lplenduit,ïta etiam in alcenfione aflumptum in gloria, celebrätum eft obfequijs Angelorum.Etideo no eft di^fpicienda carnis humanænatura,quæin iàmftç trinitaris fubftantiam atcß confortium per dominum Chriftum ingredi meruit. Verbs eiuin dei,quod dominus Chriftus eft,qui eft primogenitus ex mortuis, quiq? totius ere atura' primatum tenet,ad imagine iuam,quam prius ipfe condiderat,uenir.Ue qua ima gine fcriptum eft;Et plafmauit deus hominem ad irnaginê ÔC. fimilitudinem fuâ. Et car^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• '

incm,pr?crer carnem, mediante anima rationali, ex fanéta uirgine Maria fufcipiens, id tft,animam camem per fimilia pui iltcans,fa(ftus eft per omnia homo, abfq; peccato.

Mediantc ergo anima,deo amp;nbsp;carne,hic qui omnes(utait Apoftolus)diuites facit,pau-pereffeiftus eft,utillius inopia nos diuinis atq; cccleftibus diuiti'js ditaremur, per fignu illud iàlutis,quod dédit deus gcneri humano, dicentc Propheta : Ecce, dominus dabit Uobis fignum.Ecce uirgo concipiet in utero,ÔC pariet filium, qui antequam feiat uoca- Dcclärdfur to tepatrem autmatremfuam,butyrum ÔCmelmanducabit,ideft, Ipiritufaneftorepletus nbsp;nbsp;Efiiis

eft,cuius doclrinanobis dulcior iupermel etfaumqui fpoliaSamariç à Magis accipiês, homo,rcx,Stdeuseóprobatus eft.DehocetiammirabilifignofanéfusSimeó adVir ginem matrem dicit;Eccc hic pofitus eft in ruinam, amp;nbsp;in refurreeftionem multorum irt Luc,z nracl,Slt;f in lignum cui contradicetur.De quo figno SC beatus Apoftolüs ait : ludæi fig-napctunt,óó Grpei fapientiam quærunt.Pro imagine ergo fua Chriftus,quam in primo j.Cor. t condiderathomine,quamuideratinhomine diaboliartefticatam,uenitinfimilitudi-ne carnis pcccati,ut hominem per lignum præuaricationis morte damnatü,perpairio-' bnäginemf» nem crucis ÔC mortem ad priftinam reuocaret imaginem : quat imago per incuriam qui am chhßus dem obfeurari poteft,delen' autem per naturam non poteft. Dehacimagine dicit Pro. reparauit, phetaiQuanquä in imagine dei ambulct homo,tame uane conturbat. Nullus ergo eft, nbsp;nbsp;nbsp;3

qui non aliquam imaginem habcat,id eft aut lànélitatis aut peccati.In imagine dei am- i« imaginé dei bulamus,quädo cogitationes bonæ,quænöbis à deo infitæ ftint,in nobis permanêt, amp;nbsp;ambulare, ad operabona nos perducunt.Mcmoria ergo dei excludit à cordenoftro cueftaflagitia atqj peccata,quæ diabolus nititur in corde noftrö feminare att^ depingere. Vnde dici-tiir à ProphetaiDomine in ciuitate fua imaginem ipforum ad nihilum rédigés. Nihil er Pfal.71 go prodeft legilPe uel audiire,nifi ca quæ legeris,aut audieris bona, in memorie thefau-torepofueris.Sicut citimtriafuntinhominc,ideft,corpus,anima,etfpiritus:fictriafunt Triamha eminctiora,quc nos aut ad bona,aut ad mala perducüt,hoc eft,aut cogitatio, aut locu- mine. tio,aut operatio.Qiiæ tria brcuiter fpiritus famftus in primo Pfalmo comprehendit,di-tensiBeatus uir qui non abij t in confilio impioru,ÖC in uia peccatoru nonftetit,0!^ in ca thedrapeftilentie nonfedit.Iftienimfuntterniftatores diaboli, qui miferæinfidiantur Dectaraturla ‘ animæ,ut aut dilt;fto,aut fa(fto,aut cogiraru cam incitent ad peccatum.Spiritu ergo, ani-ma,SCcorpore,autbcneagimus,autmale:autcaftifumus,autfornicamur.Etideoficut auari,amp; raptores ferui funt mammonæ, ficut guloncs ÔC ebriofi ferui funt uentris at-quelibidinisjfic omne peccatum dominatur hominibus,probante hoc Propheta, ac di centc:Erunt quinq; ciuitates in terra Aegypti loquentes linguaChanaan. Hi funt quin que fenfus carnales,quimiferæ animætcncbrisAcgyptioppreftæloquûtur.Aegyptus Aegyptus^uid enim pcrfcquens,fiuctribu}ansinterpretatur.Nifi ergo Aquilonem fi-igidilîimûuen- fonet ’ tum,calorchdci,Chrifto nos iuuante, qui bona docetö6delecftatur,uiccrimus,ftatim nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

nobiscaloremconcupifccntiæ atqilibidinisfufcitabit. Attenuetur ergoieiunîjscaro, amp;'circuncidctur omnisfpirituali concupifeentia cultro,necregnet peccatumin no-ftro mortali corpore,ut effugerc confortiamundi,5lt; opprobriadiaboli poflimus.Ieiu- leiunium» nium crgOjafriictioatquehumiliatio animæeft, afflieftio autemcorporis.Hæc dei-magine dei,ad quam faeftus eft homo, diefta ßifficiant.Erubefcant nunc imprj hæreticf, qui aercum,autfimulatorium phâtafticumcorpus,autdeum fiiifle, autnoftröfuturum Refurreflio c(le,autfxtTO-j-ùxwa/pmentiuntur.Satis reueraimpium eft amp;nbsp;iniuftum, utlob, qui oculis corporum cu finsuulnera confpexit fua, Sc putredines ac uermes corporis ftii manibus palpauit, fn mfmodißtju alia dicatur carne aut anima refurgere.Quod ergo debeato lob diximus,hoc de Petro,

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;d 4

hoc dcPaulOjS^' de omnibus fandbs^qui diuerfis pro deo tormentis animas pofuerunt, Qiiæritur fané illuibrié à nobis ab bærcticis,utrum in reiurreéîione diucrfitas fexus fit, id eftjfœminæ cum uiris refiirgantjignorantes cæci fcntcntiam domini dicentis: Regi^-Diuerßids fe na Auftri fin get in iudicio cum uiris generationis huius,ct condemnabit eos.Vbi ergo xut in rcfur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;caro,ibi diuerfitas fexus eft:ôi^ ü diuerfitas fexuSjibi utiq; ÔCloanncsjoanncs eft:ec

reâione. JVlaria,Maria eftmere quippe carnis refiirreélio fine operibus carnis crit;quia ficut ucri tas aiuNctç nubentjUeqj uxores accipicntjfed erunt ficut Angeli dci in ccclo. Similitu^ do ergo Angelica promittitur,nonfubftantia carnisnegatur.Quomodo enim dicitur: Neqinubentjneqs nubentur, nifi de bis dicatur, qui polfiintnubere, amp;nbsp;tamennonnu-bcntfSi cnim hicinifta uita, quæ to ta tentatio eft fuper tcrram, multi propter regnum cœlorum femetipfos caftrantesnonnubunt,amp;nonfolum uiri,fed etiam fœminæ Chri fto iuuante hoc faciunt,quanto magis hoc in ilia beata uita non dicamus fieri f Sed nec V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de iftis cogitarclibebirCatholicum ergo amp;reéîum eftjUtruncj fexum in carnis refurre

ôione fine fexus operibus confiteri,cùm ut dilt;fium eft,adhuc in hac uita pofiti nitaminr cum dei adiutorio opéra carnis,quæ contra fpiritum concupiicit,non implere, proban te h oc Apoftolo ac dicente: Vos in carne non eftis,fed in ipiritu. Negando enim eos in ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;carne,quos in carne elle conftabat,non carnis fiibftantiam,fed peccata,id cft,opera car

t.Cor. 15 nis in eis damnauit.Et iterû: Vt abforbeatur quod m ortale eft à uita.Quia licet exterior ' homo nofter corrumpatur,fed rcnouatur interior.Quod tarnen no folum in regno cœ 1orum,SC baptifinatc,fed etiam in pœnitêtibus quotidie fieri nouerimus,in quibus car^ nis interitus ad profecftum cedit ipiritalem.Ergo nec opera carnis erunt,nec augmenta membrorum,ncc capillus crefcet aut unguis: quia omnes in uirum perfe(ftum,qui Chri ftus eft,refurgemus.Si enim patribus in eremo quadragintaannis non capilli,non un^ gues crcuerunt,autueftimenta,aut cal ciamenta attrita funt, hocin regno cœlorum, lu bi aufugiet dolor,amp; gemitus,amp;: triftitia,quæri quam impium fif,lapics leéîor intelligit. Sed contrabanc tarn ueram tamcç firm am dolt;ftrinam,SC tarn clara documenta, om.-Cecldrdtur niuirtutefubnixa,folentnobishæretici illudApoftoli opponercquoait:Nonomnis locKx Pduli caro,eadem caro:fed alia caro bominis,alia uolucrum,06 cætcra quæ profcquitur, non i.Cor.i Ç intelligentes miferi,beatum Apoftolum de corporis hoc oncre, non generis diffcrêtia dixifle.Alia eft caro hominis,id eftferui dei:aliapecoris,id eft, ethnici,0C pcccatoris at--quebæretici.Qui cum in honore eflet,fanguine redcmptus Chrifti,atq; bonoratus, no Caro uolu intellcxit,fcd comparatus eft iumcntis infipientibus,fiC fimilis facftus eft illis : alia uolu^ Cdro^p^râutn eft,martyrû,qui ad cœleftia penis fjairitusfandifijbucdi confcendut: aliapifciu, ’ id eft,qui poft falutarisbaptifiniaquamaftumuntunalia gloria fob's, id eft, Chrifti: alia j tr glorialunæ,ideft,Ecclefiæ,amp;alia gloria ftellarum,id cft,fcminis Abrahæ,ÔLeorû qui perfidemSCopcrabonafilioscius oftendunuStellaenim abftelladiffertin claritatc, d/ e fdgfj; 7\pQfl;oii^Pi-QpJigfæji]Iiquicupieruntuidcreamp;audircChriftum:iftiautcmufi

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;derunt amp;nbsp;audierunt eum.Sunt ÔC corporacœleftia,amp; corpora tcrrcftria,id eft, Chriftia

norum QC ludæorum.Poftremo autem ut omnium refiirrcéiionem oftenderet, fic con-clufit fententiam fuam,diccns:Sic erit rcfiirreéïio mortuorum.Quod ut ita poftitin-telligi,noftræ códitionis quod inbocfeculo fit ponamus exemplum : Infans enim cùip in puerû creuerit,puer ucrô in iuuenê,iuuenis aût in uirum,et uir in fencm,nequaquam perfingulasætates perit,fedfempcridem eftquifuit.Paulatimergo bicætas,non aute natura peritln ilia autem cœlefti Hierufalcm,ubi fol ifte ac luna feptuplûlucebunt, dfi Aetd! refur uerfitatesnon eruntætatum.Ibi enim necinfans,necfcncx,necparuus erit, quinonim gentium, pleat dies fiios,utpote filius refurre(ftionis,ÔC in menfuram perueniat plenitudinis Chri fti,ut nec defint alicui annorum ipatia,nec fuperfint.In illo ergo tempore,cùm ærasfue lituna cun(ftorum,fan(ftus ôô peccatorfimili erûtrcfurretftione perfeéli, necinterfeua riabunt tcmporc,ncc ætatc,fed alius ad præmia ætcrna,amp; in ccntuplum bona percipiê da,aliusadfupplicia pertrahetur æterna.Cùmcrgoin généré humano aliter amp;nbsp;aliter nafeamur h omincs,in carnis refurreeftione una omnibus ÔC fimibs crit refiirreétio. Alfi ter enim Adam,aliter Eua,ah'tcr Cain,6c Abel,amp; omnes homines nati fiint atc^ nafeun turalitcraûthomo ChriftusIefiis,qui eftmediatordeiamp;hominum natuseft.Liccter--go diuerfis exordijsnafcaturhonio,unatamcnhominis naturanô differtrefijrrcéliôe carnis,

carnis,oninjumq;mcmbroi'iim.Qiiacomni'amenibraunadominiféntcfttia dec1arabägt; nn-,cùm de illo hotnine loqucrctiir, qui nô h abuit ueftem nuptialem, nec fef uluït illud fnandatumiOmni tcmporemundafintucftimentatuajqircmmanibuspedibusqj con^ Matt,2s ftnngi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;anfcrri,ne recumbcrerin conuiino,ne federetin folio, neftaret ad deJctc

ram deffed mitti in gehennam ignis.Si enùn in igne ifto temporalfqui oiniie quod ac-cipit confinnir,omnipotcns deus potentiam fuam in tribus pueris oiiendit , qui in camt no ignis ardentiscapillos eorumintaiflosreferuauit, in refurrcôione capiUos noftros nonrefufcitabit;''Refufeitabicplanc fine aliquanto augmento,ucl detrimento .Ipfi ergo procèdent de monumentis, quiinmonumentisillati fuerant. Vcnictcrgo omnis caro nonfolum de terra,fed ctiâdemari,ôC de fluminibus,utuideatfalutaredei.Mandahitcgt; nim pifcibuSjac fluminibus,acbeftijs tcrræ,amp;uolatilibus cœli,ôf crudtabunt ofla ÔC car nesmortuorum,utrcfurgant altj in uitam æternam,alij in opprobrium ôt!'. confufioncm fcmpiternam.Tunc uidcbuntiufti iinpiorum poenam att^ cruciarus,quoniâ tiermis co-gt; rum non moritur,amp; ignis non cxtinguetur,ÔC crunt in confpcdu omni carni, Qtiia uc.-rô hanc habemus fpein, fientexhibuimus membra noftra famulari immunditiæ amp;nbsp;ini^ quitati ad iniquitatem, ira exhibeamus cafamulari iuftitiæ infandlificationcm uitae, ut refurgentes à mortuis in nouitatc uitæ ambulcmus, ut uita domini lefu manifeftetur in carnenoftramortali,propterfpiritumciusbabitantcminnobis.luftumigitureft,ô^ucgt; réiuftum.ut qui (èmper mortincationêClirifti in corpore noflro cifcûtulimus,uita quo que eius in corpore noftro maniteftetur, (poliStes nos uetere homine cuni aelibus fuis, amp;nbsp;erroris tunica nos cxuamus,ut nouam,qui Chriflus eftjinduamus, imitantes fpôfàin eius diccntem:Nocftc exui me tunica meajquomodo induar illadaui pedes niCOs, quo^ nbsp;nbsp;nbsp;î

modo inquinabo illoSi''Hanc ergo maieftaris ac po tentiæ artem, id ell refurreólionerti, figulus illefacir,qui per Hiercmiamprophetamloquitur ad populumpeccatorê,dices: Nunquidficut figulusiflc,nô potero uos reformarc, acredintegrare domus IfraekQiri Hier. 18 etiain hanc mirabilëmaiellatis lue potentia in manu Moyfi oftendit, quam in candorê mutatâ deinceps colori priftino rellituit.Sed SC ipfum relurrccfliôis uocabul5 aperte fig RefurreiHoni$ nificat,nonaliudruere,amp;raliudrefiifcitari.Qiiod ergoinhominemoritur, hocôlt;ruiuifi ’’cnjfzi.

catur.Ita ergo fècundum refurreclionê mortuorum,ncc cùm errat ignorât. Vulneratus dcniqîilleHierichontinusinEuangclio continuoferturadllabulû,Ô£rdeli(florû plagæ permiferantisgratiamimmortalitate fanantur.Prophetiaergoquæpcndcbat,ucrein domini Chrifti carne compléta cil,quam l^airitiis lanëlus nos cupiens cdoccre, locutus eft.AiteninuQi’æ cftifla,que afeendit dealbata,innitens fuperfratruelcm fuum,SC deli tijs affluensÆt itcrit:Fatruelis meus candidus Stfrubicundus. RubicûdUs ergo ex incar natione,candidus autem ex diuinitate.Quod ita eflë comprobatbeatus loannes Apo- r ftoluSjCÙm dicitiQiriacquus fuper que fedebat dominus rubeus erat,corpusfcilicetfan ^û,quod ex fancfla Virgine aflâimpfit.Cui in cœlos afeendenti dicitunQuis eft ifte,qui uenit de Âcdom,tin(flis ueftibus de B ofiaÆt:Quarc rubrum eft ueftimcntû tuû, dC dumenta tua,ficut calcantium in torculariÆt eft fcnfus:Quis eft ifte, qui afeendit é ter^ ra,cuiusueftimenta funtlànguincrefperfaflllud autem quod in Zacharia propheta di- Zach.i citunquiafequebantur cum equi uariorû colorum, id eft, qui uel inmartyrio rubri, uel fturnini in uolatu,uel uarij in uirtutibus,ucl candidi in uirginitate monftrâtur.Qiiod au tem equus ifterufus,albus denuo à lamfîo loannc deferibitur, diüinitatis immortalifasy incorruptio eius oftenditur.Et ideo oês,qui eum fequuntur,candidis non folû utunc

ueftibus,fedctiâcquisfcdcntibus,incoiTuptisuidelicetimmortalibus(ÇCorporibus.Et ' ideo hûc omnes fancftfiipfo iuuante,imitantur:quia ueftimenta fua non coinquinant ac uirgines gratia ipfius donante permancnt,amp; ideo in albis ueftibus (ut ditftum eft) crût, fequentes agnû quocunq; icrit.Totum ergo homincm(ficut dieftum eft) filius dei fufee pit ex Virgine,totum integrum rcfufcitabit,id cft,animam SC corpus, fiC adimplcns fen tentiam fuam,qua ainOmne quod dat mihi pater ad me ucnict,amp;non perdâ eX co quic quam,fed ego fiifcitabo illud in nouiftimo die.Qiiod didlû tam de fe,qiiàm de membris luis dominum Chriftum dixiflë intelligimus,qui fuo,ô^ membrorum luorum orc in om nibusfanc'tislocjuiturlibris.Clamatcrgo ad deumô^ caputin corpore, amp;nbsp;corpus in ca^ pitCjhoc eft,5lt; Ecclefia inChrifto,ô^ Chriftus in Ecclcfia, quia innullo mêbra à capiic, neq?

ncq: caput feparatur à mcmbris.Tune ergo uidebunt eum aduerfarij eius, qui cum com punxeruntjàclamauerunt: Tolle, tolle, crucifige cum. Tunc Angclorum uaticinium comprobabitur,quiftupcntibus Apoftolis,dixerunt:Viri Galilaciquidftatis aipicien' Chrifltm non ill cœlûrlicnanq; ueniet,qucmadmodum uidiftis eum euntem in cœlum.Quod au--phdn dominus poft refunreeftionê fuam duobus in uia difeipulis colloqucns,rcpente eua nin'ftc lcgitur,diuinæuirtutis fuit,non umbræ,aut phantaimatis. Alioquin ante paft fioncm cum tenuiflent, Sgt;C eduxiflent cum de Nazareth, ut præcipitarent de fupercilio montiSjfupra quern ciuitas illorum ædificata erat,dubium quod tranfiuit permediumil lorumpid eft,clapfus eft demanibus eorum.Adt nunquid carncm no habuit, qui flagel iu de fune fedt,oi^ omnes intmicos eins ac perftcutores de tcmplo elimiriauitf Vbi om-nis diuinitatis eius potetia claruit.Illud autem quod poft refurrectionem ad difcipulos . ' daufis ingrcfliiseftianuis,eiufdemuirtutisfuit,ctiius exoculis euanefeere.Diefitcnim ApoUoniut hominesleculiiftius,apollonivmmagum,cutnantedomicianvm impcrato-tttdgut. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confiftorio ftaret,repentc non comparuifle.Hacc tarnen nos diximus, non quod

magumdacmone repletumdomino Chrifto comparemus,feduthæreticoruminianiâ Linds in ui confutaremus »Quöd ergo mago licet,fi tame ucru eft,domino non licet/Linx quippe dendo uis. nbsp;nbsp;nbsp;phyfiologiferunt)ohlnia oppofitauifu limpidiftimo pcncfrat,dominus autê Chri-

ft us claufis ianuis,nifi phantaftnaftierit,intrarc hon poteritf Qirod certe SC ante refuiae tftioncm pendulo ftipcrmareambulauitinccftu.eiufdemuirtutisfuit.Et hoc ipfum A* poftolo ftio præbuit Petro,qui cum fide fuper aquas ambularet, infidelitate pofteamer VHffKT« trdnf gi ccepit,qin mergi potuiflet,nifi eum citius dextera domini coiltihUiftct.Aquilæ amp;uul indrina cdd.iue tmcstranlmarinacadaucrafentiuntjialuator Apoftolos ftios ilifioftiaaperueritnouft raofiidunt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pofttemum dicas mihi uelim,quod rriaius fit,tantäm terrae magnitudinem tri

bus appendere digitis3amp;fuper aquarri incertamlibrari,an dominStranfire per claufam creaturampCreatori quod maius eft tribuis,0lt;f qhod minus eft calumniaris.Pctrus Apo ftolus(ut iam didu eft)iuper aquas ambulabat, amp;graui ÔC folido corpori mollis unda, nifi paululum dubitaflet,non ceflerit,amp; tu deum caTumniaris quare claufis ingrelTus fil rides Petri 'm ®ftqspPaulülû ergo fides Petri dubîtauit, SC ftatim natura fuam corpus agnouit, utnos per acjnds dm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftiper aquas no corpus ambulafte, fed fidem. Noli ad indicium tuû potentiam

dominimagorûpræftigijs aut aequare,autinferiorem facere,ut uideatur fuifle,quodno corpus, nbsp;nbsp;fuit:ut putetur comediue fine dentibus,ffegifle panem fine manibus,ambulafie fine pe

dibus,locutumfuiflefinelinguaautcapite,reclinatum efie monftrarefine corpore. Et quomodo,inquies,non cognofeebant cum in itinere/i ipfum habebat corpus,quod an te paffîonêfuam habuitÆrras enim,6C multu crras,qUi rton audisEuangeliü;Qina ocu NoffagttJtM; lieorumtcnebantur,necumagnofcerct.Ëtpaulôpôft:ocuîi,mquit, corumapertifont, chrifiusddi ài cognouerunt eum.Nunquid in tantü dcfijpis,ut aliü eum fuifle dicas,quando cogno-/cipulis. nbsp;nbsp;fccbat/amp; certe unus idemt^ erat.Cognofcere elgo ÔC non cognofeere uidentium ocu-

lorum fuit,non eius qui uidebatur,ut uaticinium fanefti Hierem iae compleretur, qui aic Qiiare ficut colonus futurus es in terra,ficut uiator dcclinans ad manêdum cDeniqp, ut Icias errorem qui uerfabatur in medio,nó corporis domini,fed oculorum fuilTe clau-lbrum;aperti funt oculi eorum, Si mox agnofeebant eum. Nam amp;nbsp;Maria Magdalena» quamdiu uiuum quærebat inter mortuos non cógnófcebatlefum. At ubi eum cogno-uit,mox dominum confitetur.Iam nauiuero Omnibus difeipulis una pofitis,Iefiis ftabat On/ÎMja iolt;ü» nbsp;nbsp;h ttorc:c£tcris autem cum non cognofcentibus,Ioänes prior cognouit eum, amp;nbsp;dixit:

BUMj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Öominus eft.Dicebatrem ucram,amp;fat« congruum erat, ut uirginitas uirginale prius

cognofccrct corpus.Idem ergo erat,SC idem non ab omnibus uidcbatur.Statimi^ Euä-gelifta iublüngiuEt nemo audebat difeumbentium interrogate eum:Tu quis es,fcien-tcs,qiiia dominus cft,Non tarnen quod alter deus, alter homo eftèt, led unus atejp idem eftetfîliusdci,amp;^filiushominis:CognôfeebaturcnimUthomo,adorabaturaûtut deus: cÔplcfts illud quod eis ipfe dominus iftipreCattis fuerat,dicens ad patre : Hæc eft autêul ta aetcrna,ut coghofeât te folum uertith deum,amp; quem mififti leftim Chriftû. Dignû ergo eft, fie fan's digrium,ut caro hominisc(S!lis infefatur,cuiushabitatordeusefîe digna-tus eft,ncc poteft uideri iniuria hominem faeftuni eflè coeli incolam, cuius uaginâ nó eft dedignatus lpiritus,qui deus eft.Iuftû ergo fuit,ui corpus in quo deus habitâdo teiram uiuifi-

uîuificare dignattis e ft, per quod particeps noftn' fatftus eft,ad tmmortalftatem perdued ret.Vbi ergo dei habitatio eftè debuir,mft in regno det f Vbi autem regnum dei, nifî in cœlis'ibi omnis Ecclefia cum illo erirCiim ergo lutum carnis noftrç in teftam fuerit ex codum,amp; quac prius graui pondéré premebatur in terram,acceptis pennis gratiæ fpiri talis cum iubueÆone Angelorum uolabit ad coelum,ibi ucrum ÔC pacificum fug falutis obfidem habet in æternum,

IN MORTE THEODOSII IMPERATORIS, HAgt; bitain celebritate quadragefimi diei obitus fui,Ho-norio principe filio eius afliftente.

jO C nobis motus terrarum graues,hoc iugcspiuuigminabantur,à^ M ultra folitum caligo tenebrofior denunciabat, quod clcmêtifïîmus ’ Imperator Theodofius deceffurus effet e'terris.Jpiaigiturexceftùm eius elementamœrebant. Cœlum tenebris obdudum, acr perpett horrens caligine, terraquatiebatur motibus,replebaturaquarum alluuionibus, Qijid ni mundus iple defleret eum principem conti^ nuo efferapiendum,perquemduramundiiftiustemperari folerêt, __________cùm criminum pœnas indulgentia præueniretÆt ille quidem abijt fibi,rcgnumt]5 nor* depofuit,fed mutauit, in tabernacula Chrifti iure pietatis afeitus, in illam Hierufalem iupernam,ubi nunc pofitus dicit : Sicut audiuimus, ita uidemus in nbsp;nbsp;nbsp;4 7

ciuitate dornini uirtutum,in ciuitate dei noftri,quam deus fundauit in æternû^ Sed plu-rimostanquam paternodeftitutos præfidio dereliquit, ac potifïîmum filios.Sednon ftintdéftituti,quos pietatis fug reliquit hæredes. Non funt deftituti, quibus Chrifti ac-quifiuit gratiain,amp;^ exercitus ndemxui documento fuit,dcum fauere pietati, ultorem($ effè perfidiæ.Eius ergo principis amp;nbsp;proxime conclamauimus obitum, nunc quadra-gefimum celebramusjauiftentelàcris altaribus Honorio principezquificutfandlus lo- Gr»,50 feph patri iuo Iacob quadraginta diebus humationis officia detulit, ita hic Theodo-fio patri iufta perfoluitEt quia alïj tertiüm diem amp;nbsp;trigefimû, ait) feptimum amp;nbsp;quadra-gefimum obferuare confueuerunt,quiddoceatle(ftio,confideremus.Defun(fto,inquit, lacobprgcepitlofeph puerisfepultoribuSjUtfepelirent cum.Etfcpelierunt fepultores Ifrael,5Crcpleri funt ei quadraginta dies.fic enim dinumerantur dies fepulturg. Et luxit eum Aegy ptus feptuaginta diebus.Hacc ergo fequenda folennitas,quam præfcribit le-clio,SedainDcuteronomiofGriptumeft:QuiapIanxeruntfilr} IfraelMoyfen diebus triginta,SC confummati funt dies lutftus. V traep nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;obferuatio habet authoritatê, qua

neceflarium pietatis implctur officium .Bonus itaqUelofeph, quiformam pio muneri dédit,quem amabat pater,cuique dixit : Adiuuet te deus meus, amp;benedicatte benedi dione terræ habentis omnia propter benedidionem mammillarum amp;nbsp;uuluæ,bencdi-diones matris tuæ,amp; propter benedidionem patris tui. Prj patris foboles bona. Cele^ brat ergo Ô£^ ifte quadragefimam patris lacob, nipplantatoris illius, amp;nbsp;nos celebramus Theodoffi quadragefimam : qui imitatus lacob, fupplantauit perndiam tyrannorum, qui abfeondit fimulachra Gentium.Omnes enim cultus idolorum fid es eius abicondit, omneseorum cerimonias obliterauit.Qui etiam tjs qui in fe peccauerant, doluit quam dederat peri)ireindulgentiam,0C ueniam denegatam. Sed non negabunt fill), quod donauitpatennon negabunt, etiamfiquidam interturbare conatus fit. Ncque enim poteruntnegate,quod in communedonauit, qui foluunt quod fingulisdedit.Nihil gloriofius exitustantiprincipishabuit, qui omniaiamfihjstradidiffèt,regnum,pQte-itatem,nomen Augufti:Nihil,inquain,lp€ciofiqs ei in mortem feruatu eft, quam quod imraani

48 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dïvr AMBRO su : J

immani qitantitate protnifla artnonarum exigêdarum relaxatio duin moratur, felt;îla cft fucccffioeiusindulgentiarumhærcditas,utillequiuoluitimpedirc,fibiodnjmfecerif, Theodofio tarnen tantæ cumulus gratiæ non fit adêptus.Nec immerito. Si enim priua* torum ultimæ uoluntates SC deficientiuni teftamenta habent pcrpetcm firmitatê: quo* modo poteft tanti principis efîeirritû teftamentüfGIoriofior quocç in eo l'heodolius, quinô cômuniiure teftatus eft^Defilrjs enim nihil habebat nouû quodcôderet,quibus to turn dedcratjUifi ut eos præfenti cô men dar et paienti:de fubditis fibi ÔC commilfis te* ftari debuit,ut legata dimitteret,fîdei commiflà îîgnaret.Præcepit date legem indulgen tiæ,quamfcriptamreliquit.Qiiid dignius,quàmut teftamentumlmperatorislexfitf'Er go tantus Imperator recelfit à nobis,fed non totus recéffit.R.eliquit enim nobis liberos îuoSjin quibus eum debemus agnofcere,amp;^in quibus eum ÔC cernimus SxL tencmus.Nec moucatætas:Fidesmilitumimperatoris perfedta eftætas. Eft enim perfedla ætas, ubt pcrfe(flaeftuirtus.Rcciprocahæc,qujaamp;^fîdesimperatoris,militumuirtus eft.Recog* nofeitis nempe quos uobis TheodofiiHdes triumphos acquifiuerit. Cum locorum an* gufttjs amp;nbsp;impedimentiscalonum agmen paulo ferius in aciê defcendcret,amp;S inequitarc hoftis morabelli uideretur,defiliuit equo princeps, amp;nbsp;ante aciem folus progrediés, ait: Vbieft Theodofii dcüsc'Iam hoc Chrifto proximusloquebauQuis cnimpofl'ethoedi cere,nifi qui Ghrifto feadhærere cOgnofceretc’Quo didîo excitauit omnes,6C exemplo omnes armauit.Et iam certe fenior artatc,fed ualidus fide.Théodofii ergo hdes, fuit ue-ftra uicT:oria:ueftra fides,filiorû eius fortitudo fit. Fides ergo äuget actatem. Deniq nec Abraham ut in feneeftute gcncraret fi'liü,confiderauit aetatcmmec Sara,ut pareret. Nec HfR 11 niirum fi äuget actatem fides,cùm repræfentet futura.Qiiid enim eft fides,nifi rerum ea*

rum quae fperantur fubftantiar'Sicnos fcripturae docent.Ergo fi fubftantia eoröqu^ fpe l^c.2. rantur,fidcs eftiquanto magis corum quæ uidenturfBona hdcs,de quafcriptum eft:lu* Hfki o ftus autem ex fide uiuit.quod fi fubtraxerit fe,non placebit anima: meç.Nos autem non

ftrbtrahamus nos ad difpendium animaCjfed inhæreamus fidei ad animæ noftræ acquifii ibid. 11 h'onem:quoniam in hacfidei militia tcftimoriium cönfecuti funt fenioresnoftriAbra* G. n, 15 hanijIfaaCjlacob.Etideo hærcditatem nöbis fidei reliquerunt. Fidelis Abrahâ, qui non ibid. Z2. ex operibus,fed exfideiuftificatus eft,quoniam deO credidit.Ifaacperfidcm necgladiu Ibid. 2 8 fej-ituri parentis expauit,Iacob paterna: fidei ueftigijs intentus,dum iter agit, AngelorS 4.Rrg.lt;y uidit exercitum,Slt;: uocauit concilium dei.Alibi quoq,id eft inlibris Regnorum, Heli*

firuserat intra Samariam,6^fiibito eum drcunfufiis Syrorum obfeditexercitus.Vidit eos Giezi,amp;^ ait ad dominum fuumiOdomine,quidfaciemusf' Et dixit Helifarus pro* phetatNoli timerc:quoniam nobifeum plures funt,quam cum illis.Et rogauit, ut apcri* ret deus oculos Giezi.Et aperti funt oculi eius,06 uidit plenum montem equis SCcurri* bus in circuitu Helifiei:6C rogauit Helifieus ut pcrcuterct cos deus cæcitate, SC perculfi funt:amp;introieruntin ciuitatem,quô ingrederentur,ncquaquam uidentes.Audiftis cer te milites qui circunfufi cftis,quiaubi perfidia,ibi cæcitas eft.Merito ergo catcus eratex crcitusinfidelium.VbiautfidcSjibiexercitus Angclorûeft.Bonaitaq fides, quçfrequê ter operatur in mortuis.Dcniq aduerfarius SC legiones fua: quotidianamartyrum uirtu te torqucntur.Vnde arbitrer quod filacbördarum citharæideo fides dicantur, quoniî ÄTmortuafonum reddant.Qiio magis ac magis enitcndum cft,nein hocuiuendimune re fiti,fimus ingrati:fed p q pignoribus Principis fedulum ac patrium im^endamus affe* cfum.Soluircnltjseius,quoddebetisparenfi.Plusdcbetis dcfun(fto,quam debuiftisui* Uenti.Etenim fi in libcris priuatorum,non fine graui fcelere minorum iura temerantur, quanto magis in fihjs Imperatoris;'Addatur,amp; cuius Imperatorisflmpcratoris pq, Im* peratoris miiericordis, Imperatoris fidclis,de quo non mediocre locuta eft fcriptura,di Prou.iä cens:Magnum SC honorabile efthomo miftricorsn'nucnireautem uirumfidelem, diffi eile cft.Si magnum eft mifericordem autfidclem quemcunq hominem inucnire, quan tomagisImperatorem,quem quum poteftasad ulcifcendumimpellat,reuocettamen ab ultionemiferatiof'Qiiid præftantius fide Imperatoris, qticm non extollat potentia, iJift 16 fiipcrbia non erigar,fed pictas incliner f De quo præclare Salomon ait: Iniqui regis mi nitatiOjfimilisrugituiIeonis:ficutaStros inherba,ficÔChilaritas eius. Quantum fgitur eftjdeponere terrorêpotêdæjpræferreiùaiHtaxê gratiac fBenefidüfe putabat ac-ccpifle auguftac

Viguftæ memoriae Theodofîus cum rogarctur l'gnofcere : tune propior crat ucni'æ, cum fuifîet commotio maior iracundiæ. Prærogatiua ignofeendi erat,trtdignatû fuilFe: optabatur in eo quod in alijs timebatur, ut iraiccretur. Hoc erat remedium rcorum,

Quoniam cùm haberetfupra omnes poteftatem, qiiafi parés expoftulare malebat,qua quafiiudex punire. Sæpetremcntes uidimus quos obiurgabat, ÔC conuiétos fceleris, cùm defperaflent, folutos crimine, Vincere enim uolebat, non pledlcrc:æquitatis iudex,non poenæ arbitenqui nunquam ueniam confîtenti negareuAut fi quid effet quod occultaconfeientia inuoluerct, deoiêruabat, Hancuoeemciushominesmagisquàm pœnam timebant: quod tanta Imperatorem aCTcrctucrecundia, utmallct fibi homines religione quàm timoré aflringerc.MaximumPhilofophorum impunitaté ferunt dedif-feijsfacinoribus,quæperiram commiflaforent:fedferipturadiuinameliusaiulrafcimi Pfaltn»4 nt,ôlt;nolitepeccarc.Maluitpcccatumreciderc,quàm excufarc.Satiuseftiudignarione laudem clcmctiæ reperire,quàm ira in ultionem cxcitari. Quis ergo dubitabitffhjs eius maximum præfidium fore apud deumt'Domino fauente Arcadius Imperator iam uali-dusiuuenta,Honoriuscontinuo pulfat adolefcentiæfores,prouecftiorætatequàmlo- 4.Rcg.2 2. fiasJlle enim deftitutus pâtre orfus imperium uffp ad tricefimum ôf primum annum re- cz. 2 5 gui fui pcrduxitætatem,amp;placuit domino, quod præ cæteris regibus Ifracldomini pa-icha celebrauitjô^ ceremoniarum abolcuit errores.Aia quoq; adhuc inualidus corporis roborc,cùm regnandi curricula rccepiffet, quadraginta annis regnauit inHierufalcm, quoniam cùm Aethiopum infinita urgeretur atq? innumerabili multitudine,fperauità domino amp;nbsp;in paucis fe poflefaluari. Vtinâ tam fidelis proceffù, quàm deuotus exordio, Nâferuatus in paucis amp;nbsp;uilt;ffor,poftea à Syrrjs auxiliarelitffo domino poftulauit,amp;medicos adhibuit ad pedum dolorem. Accepto enim tanto indicio diuini fauoris, auxilia-torem fuum derelinquere non dcbuit,fcd tcncrc.Ideo ci nec medici profucrunt,amp; qua-fiincrcdulus mortem impleuit.Sed illorû patres Abias SC Amos ambo infidèles,Theo-dofiusuerôplcnus timorisdei, plcnus mifericordiæ, fperamus quod liberisfiiisapud Chriftum prælùl affiff:at,fi dominus propitius fit rebus humanis .Bonum eft mifericors homo,qui dum alqs fubuenit,fibi côfulit,amp; in alieno remedio uulnera iua curat: Agno-fcit enim fe effe hominé,quinouif ignofcere;36 uias Chrifti fequitur, qui carne fufeepta maluit in hune mundum redemptor uenirc quàm iudex. Vnde pulchre' Pfalmifta dixit:

Diiexi,quoniam audict dominus uocem orationis mcæ.In quo pfalmo dum legitur,ue ‘ 7 lutipfum Theodofium loquentem audimus.Dilcxi,inquit. Agnolco uoeê piam,cuius teftimonia uocis agnofeo. Et uere' dilexit,qui officia diligêtis implcuit,qui leruauit ho-ftcs,quidilcxit inimic'os, quitjsà quibus eftappetitus ignouit,quiregniaftec7atores perire nô cft paflus. N5 mcdiocrislcd pcrfedli in lege uox ifta eft dicere,diiexi. Plenitu do enim Iegis,dilc(ftio eft.Sed ^uid dilexerit, audiamus.Cum tacet,urgct nos.Diledio nis utiq; diuing gratia fignificat qua diligimus illud quod eft fiipcr omnia defiderabiiia defiderabile:de quo feriptum eft:Diligcs dominum deum tuum. Ergo dccedens é terris pia anima,amp; fanclo replctafpiritu,quafi interrogantibus tjs qui fibi occuirercnt,c3 fefe ad fublimia SC fuperna fubrigeret, dicebat:diiexi. Nihil hoc plenius, nihil expref-fius.Intenogabant angeli ucl arch angeli: Quid egifti in terrisf'(occultorum enim iolus cognitor deus ) dicebaudilexi.Hoc eft dicere: Lcgê impleui, Euangelium non præte-riui.Hoceftdicere,mortime obtuli,amp; totadic exiftimatusfumficutouisoccifionis. Et idco confido,quianeqi mors,neq? uita,neq! angelfinecp uirtutes, neep altitudo,neq;

Ïrofiindum,ncq?creatura aliapoterit nosfeparareà charitatedei,quæeftinChrifto efu domino noftro.Hoc mandatû Légis etiam in Euangelio dominus lefus docct effe lcruandum, cùin dicit ad Petrum : Simon Ioannis diligis meÆt ille refpondit : Tu icis loann, i a domine quia diligo te.Et iferum dixinSimon Ioannis diligis me f Et iterum refpondit: Etiâ domine: tu fcis,quia diligo te.Et tertio interrogatus ait : Omnia tu fcis,tu feis quia amo tc.Confirmauit itaque charitatem trina refponfio, uel aboleuit trinæ negationis errorem.Ethictrinamrefponfionemfiquaerirnus,inucnimus.Dilcxi,quonianiaudiet dominus uocem orationis meæ.Dilexi,quoniam inclinauitaurem iuam mihi,ut in die busmeis inuocarcm cum.Dilexi, quiatribulationcm ÔCdoloreminucni,ôc pro nomi- Pfalw.! 14 ne deimei pericula inferninon refugi,fed expedtaui ur comprehendere amp;nbsp;inuenire me

Ambr.to.3. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;e poflent

Etpulchré ait J Dilexf: quiaiam curfüm uitaehuiusimpleuerati Vnde ÔC ApoftoJus in s.T»wo.4 palfioneiam pofîtus ainCertamen bonum certaui,curium coniïimmauij fidem fcruaui.

Qiïodreliquumeft,repofita effcmihiCoronaiulhtiç.Magnusdominus, qui nobis dédit ccrtamina,quibus mereatur qui uicerit coronari.Dilexi,inquit,confîdens, quoniam au diet dominus uocem orationismeæ.Dilcxi,amp;ideoindinauit auremfuâmihi,utiaccn-tcm crigeretjinortuum ftiicitarct. Non cnim deusinclinat aurem fuam ut audiat corpo--raliter,iedutcondefcendatnobis,quonosaudire digneturjamp;^infirmitatisnôftre releua fe fubftantiam.Inclinat fe nobis,ut noftra ad eum afcendat oratio. V oce nô indiget,qui mifericordiam defert.Nei^ cnim uoce indiguit,qui Moyfen tacentcm aüdiuit:amp; nô lo-qucntcm,fed interpellâtem, gcmitibus ineftabilibus ad fe clamare dicebat. Nóuit deus éc fanguincm audire,cui nulla uox fubeft, lingua non iùppetit,fcd accepit uocem facrac titulo paffionis.Clamauit in martyrio,clamauitin parricidio, quod pertulit pro facrifi-cio.DilcxijinquitjôC ideo diligens feci uoluntatem domini,amp;; inuocaui cum non in pau ciSjfedin omnibus diebusuitæmcæ.Nam certis diebus inuocarc,nô omnibus,faftidicn tis cft,non fperantis: amp;nbsp;pro ufu affluentium commodorum,mcrcedcm gratiarum refer

5 rc,nó pro deuotionis affeólu.Et ideo Paulus in omnibus,inquit,gratias agite. Quando enim non babes,quod deo debeasfaut quando fine dei munere es, cui quotidie uiuen^ i.àor.^ di ulus à domino eftf'Quid enim babes,quod non accepifti rquot; Ergo quia femper accipis, fempcrinuoCa.Etquia quod babes, à domino cft,dcbitorem tefemper eflecognofee. Malo tarnen Ut quafi diligês quàin coadus debitû tuïï foluas. Audis dicentc:Circunde-P/rfij». 114 derunt me dolores mortis.Egö tarnen Äf in mortis dolore dominum dilexi.Pcricula in^ ferrti inuenerunt me,nó timentê uticp,fcd amantem,fed iperante, quod nullæ me àn^^ Row. 8 ftiæ,nulla perfccutio,nulla pcricula,nullus gladius feparat à Cbrifto. Denitç uolenS iiv uenit tribulationêSgt;C dolorem,feiens quia tribulatio patientiam operatur,patientia pro bationcm,probatio fpem.Etenim quafi bonus atbleta quæfiuit certamina, ut coronam inucnirct:quâ tarnen non fuis uiribus,ièd domini auxilio nouit fibi efle donatam. Non eftini potuiflet uincerc,nifi cum qui certâtes adiuuat inuocaflèt.Mifet bomö congredp tur ut uincàt, nbsp;ipfe in periculum ruit,nifl domini nomen afFucrit,nifi cum uerctur ora.-

pf ,14 ucrit,dicens:O domine libera animam meam. Hihc illud Apoftolicû: Video legêcar^ nis meæ répugnante legi metis mcæ,Ô6 captiuantêmein lege pcccati,quod eft in mem-bris meis.lnfelix ego homo,quis me liberabit de corpore mortis buiusf gratia dei perle fum Cbriftum dominum noltrum.Illeuincit,qui gratiam dei fperat,nö qui de ftia uirtiP te præfumit.Cur ergo non præfumas gratiam, ciim habeas præfulem certaminis mÜèri-P/diw.114 cordiamfMifericors enim ÖC iuftus dominus,amp;deus nofter mifcretur.Bis miièricordiâ poluitjfemeliUftitiam.Inmcdio iuftitia eft,gemino fëpto inclufamifericordiæ.Superab undartt enim pcccata,iuperabundet ergomiiericordia. Apud dominum omniumuirtu tum abundantia eft,quia dominüs uirtutum eft. Neqs tarne iuftitia fine mifericordia eft, _ ncqi fine miferatione iuftitia:quia feriptum eftzNoli efte nimiü iuftus, Quod fupra men fiirahl eft,etfibonum eft, tarnen tu non fuftirtes. Menfuram feniä,ut lecundummenfuquot; ram recipias. Non impedit tarnen iuftitia mifericordiam, quia miiericordia ipfa iuftitia pfiltn- n Ï eft. Difperfit dedit pauperibus, iuftitia eius manct in atternum. Nouit cnimiuftus de^ bere fe infirmis att^ inopibus ftibucnire. Vnde dominus uenicns ad baptiimum,ut no.-Uattb.3 bis infirmantibus pcccata donaret,ait adloannezSiherhodo.Sic enim decet nos implegt; re omnemiuftitiam.Liquetigituriuftitiam efte mifericordia,amp;mifericordiam efte iufti tiam.Etenim fi dei nos mifericordia non iuftentaret, quomodo in ipfo exordio paruuli uiuercmus,cùm cffiifi utero de calidtsinfrigida, debumidis inäridapifciumorciacfte^ mur,quos naufragos in banc uitâ quidâ uelut naturæ flutftus cxpùerit f Ratio deeft,fed

gratia diuinanô deficitlpfe ergo cuftodit paruulos,aut certe eos qui fe paruulos humu Fi confitentur affecftu.Bona igitur humilitas,quæ libérât périclitâtes, iacentes erigit.No

z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dixitzEcce fum,ego peccaui, dC egö paftor male fcci, SC ifti in hoc grege

quid fcccruntcFiat manus tua in me.Bene hoc dicit,qui regnum ftiS deo fiibiccit,«' pœ nitcntiâgeftit,Ô!^peccatumfuum côfeftùs ucniampoftulauit.Ipfepcrbumilitatcpcruc nitadfalutem. Humiliauit feChriftus,utomneselcuaret. Ipicad Chrifti pcrucnitre^ quië,quih«militatêChriftifueratfecutus. Etideo quia humilêfepræbuitThcodofius

DE O B I T V T HEO DÓ S I I I Al P. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

Imperator, SCubipcccatum obrepit,uemampoftulauft:conucrfaeftanima ems in requiem fuam, ftcut habet fcriptura quæ dicit : Conuertere anima mea in requiem tuam, Pfalm. 114 quia dominus benefecitmihi.PuIchrc dicit animæ conuertere,quafi diuturno cutufque operis fudore exercitac:ut à labore conuertatur ad rcquiem.Conuertitur eqiius ad ftabu Ium,ubi curfum impleueritmauis ad portum,ubi ad ftationem fidam à flucfluQ mole fub ducitur.Sed quid eft quod ait: Ad requiem tuam,nifi fecundum illud intelligas quod ait dominus leftis:Venitebenecfti patris mei,hæreditatepoftîdete paratum uobis regnum MtfttEaç a conftitutionemundifTanquam enim pofleflionem haereditariam, recipimus ea quae promiflaluntnobis.Fidelis enim deus, qui femel feruis luis præpai ata nonfubtrahit.St fides noftramaneat,manet Sé fponfîo. Vide ô homo circa te gratiam Chrifti.Adhucin terris quateris,amp;in cœlo poffîdes.Ibi ergo fit cor tuum,ubi eft polïèlïïo tua, Hacc cftre quies quae iuftis debetur,ncgatur indignis. Vnde ait dominus; Sicut iuraui in ira mea,fi Ppiw. 94 introibunt in requiem meam.Qui enim non cognouerunt uias domini,non ingrediun-tur in requiem domini.Qui autem bonum certamen certauit, Sé curfum confummauit, ipfi dicitut:Conuertereinrequicm tuam.Bonarequies,præterire quæ mundi lùnt, 8é in illisquælupramundumfuntcœleftium conforttjsrequiefcerefecretorum.Hæc eftre-quies ad quâ Prophetaproperauit,dices ; Quis dabit mihi pennas fîcut columbæ,Ô!:uo p, j laboÄ^requiefcarnfHancianeftusrequiem iuamnouit, adhancrequiem conuertendû animæ fuæ dicicErat ergo anima in requie fua, ad quam dicit efie redeundum. Hæc eft requieslabbatimagni,utunufquifq3 faneftorum fupramundifenfibilia fitinillointelli gibili fecreto totus intentus atep adhærens deo.Hæc eft requies ill a fabbati, quo requie-uitdeus ab omnibus operibus mundi iftius. Feriatus h is feculi curis Theodofius fe ere-ptum gaudetjÔL eleuat animam fi.ram,at(pi ad illam perpetuam dirigit requiem, pulchre libi confultum allerens,quod eripuerit anima eius deus de morte,quam morte frequen ter in hoc feculi iftius lubrico fuftinebat, inquietus flueftibus peccatorum:eripueri t etiâ oculoseiusàlachrÿmis.Fugitenimdolor,amp;^triftitia,amp;gemitus.Etalibihabemus: De- Apocd.zi ' leuit omnem lachrymam ab oculis corum,amp;Smors non erit amplius,neq; lueftus, nequè clamor,neqî dolor.Si ergo mors non erit,lapfiim fentire nô poterit in ilia requie confti-tutus:fedplacebitdeoinrcgioneuiuorum.Nonenim uthichomoinuolutus eft mortis corpore obnoxio lapfibus atep deli(ftis,ita Sé illic. ideoep regio iliauiuorum eft,ubi anima eft,quæadimaginem Séfimilitudinem deifadaeft, noncarofiguratadclimo.ldeo in terrain reucrtitur,anima ad requiem feftinatiupernam, cuidicitur: Côuertere anima mea in requiem tuam.In quam feftinauit intrare Theodofius, atq? ingredi ciuitatê Hie-rufalem,de qua didum cft:Etreges terræferentgloriam luam inillam. Ilia eftueraglo- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zi

ria quæ ibi fumitur, illud regnum beatiflimum quod ibi polïidetur, ad quod feftinabat Äpoftolus,dicens:Äudemus ergo,SC confentimus magis peregrinari de corpore, Sé ad z.Coriu.^ elfe ad dominum : Sé idco connitimur fiue abfentes fine præfentes placere illi. Abfolu-tusigitur dubio certaminclruirurnunc auguftæmemoriæ Theodofius luce perpétua, tranquillitate diuturna,ÔC pro ijs quæ in hoc gelfit corpore, munerationis diuinæ frudi bus gratulatur. Ergo quia dilexit auguftæ memoriæ Theodofius dominum deum fuû, meruitlàndorum confortia.Et ego, ut quidem fermonem meum per orationê conclu-dam,dilexi uirum mifericordem,humilc imperio, corde puro Sé pedore manfueto præ ditum,qualem dominus amare conlucuit,dicens:Supra quem requiefcam,nifi fupra hu milem amp;manfuetum/Dilcxi uirum,qui magis arguentefh, quam adulantem probaret. Strauitomne quo utebatur infigneregium, defleuitin Ecclefia publice'peccatum fuû, quod eialiorum fraude obrepfcrat, gemitu SClachrymis orauit ueniam. Qiiod priuati erubefeunt, non erubuit Imperator, publice agere panitentiarnzneq? uil us poftca dies fuit,quo nonillum doleret errorem. Quid quod præclaram adeptus uidoriamr'tarnen quiahoftes in acie ftrati fiint, abftinuit à confortio facramentorum,donee domini circa fe gratiam, filiorum experiretur aduentu. Dilexi uirum,qui me in lupremis fuis ultimo fpiritu requirebat.Dilexi uirum,qui cum iam corpore folueretur, magis de ftatu Eccle-fiarum quam de fuis periculis angebatur.Dilexi ergo fateor,0c idco dolorem meum in-timo uilcere doluijSC prolixiorc fermonis profecutione folandû putaui.DiIexi,ô(5 præ-fumo de domino, quod fufeipiat uocem orationis meæ, qua profequor animam piam,

Ambr.to.3. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;e X Circun-

pfälm.114 Circundederuntrne dolores mortis, pcricula'inferni inueneruntme.Multorumenfm pericula funt,fed remédia paucorum.In omnibus faccrdos periclitatur, in omnibus refs ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;angitur.Quod cnim alij patiuntur, ipfe fuftinetiSCiterum liberatur, ciim alij qui tenen-

tur,periculiamp;liberantur.Conteror corde,quia ereptus eft ilir, quern uix poftumus inue-nire.Sed tarnen tu folus domine inuo candus es, tu rogandus, ut eum in fîlijs repræfen-tes»Tu domine euftodiens etiam paruulos in hac humilitate, faluos facito fperantes in te.Darequicm perfedam feruo tuo Theodofio,rcquieminam,quam prçparaftilanA's tuisjllô conuertatur anima eins, unde defeendit, ubimortis aculeum fentireno poftït, Rom.6 ubi cognofeat mortem hancnon naturæ finem,fed culpæ.Quod enim mortüus eft, pee cato mortuus eft,ut iam peccato locus elle non polfit. Refurget autem,ut perfeeftiorre nouato muncre uitareparctur. Dilexi, amp;ideo profequor eum ufq? ad regionem uiùô-rum,nec defcram, donee fletu 60 precibus inducam uirû quo fua mérita uo cant,in mon tem domini Iànlt;ftum,ubi perennis uita,ubi corruptelae nulla contagio,nullus gemitus^ nullus dolor,nulla cófortia mortuorum, ucraregio uiuentium, ubi mortale hoc induat

I Xortff,15 immortalitatcm, 8C corruptibile hoe induatincorruptionem. Magnarequies,quaeuo-tum impleat diligentis, pulcherrima promiffio. Ideo centefi'mus quartufdecimus Pfal-mus inferibitur. Deniq^ fupra in quartodecimo Plalmo perfeôionem hominis accepf-mus.Sedillicformatus,pcrfccftuslicetuir,fed adhue peceato obnoxiuSjquiauiuitinft-culo.Hic ucra pcrfccQio eft,ubi iam culpa ceflauit, gratia perpetuæ quietis affulfit .Ideo centefimus quartuldccimus Pfalmus,quia remuneratio charitatis eft, unde domini pa-Icha quartadecirna luna forma cclebritatis accepiuquoniam qui pafcha cel ebrat,debet efle perfcclus,debet ainare dominum Icfum, qui diligens populum perfetfta charitate, fefe obtulit paflioni. Et fie diligamus nos quoq?,ut fi necefle fucrit pro domini nomine

4 mortem non. fugiamus,nullum exiftimemus dolorem, nihil metuamus. Perfeeftaenim charitas timorcm expelIitforas.Grandenumerimyftcriû,quando pater filium unicum , pro nobis omnibus tradidiqciim pleno luminis fui orbe luna fulgeret.Ita eft enim Eccle .fia,quæ pie pafcha célébrât domini no-ftri Icfu Chrifti, ficut luna perfetfta in æternûma-net.Quifquis bene hie domini pafcha célébrât, in lumine perpetuo crit. Quis fplendi-dius celebrauiqquam qui ficrilegos rcmouit errorcs,claunt tepla, fimulacradcftruxit;' In hoc lofias rex fuperioribus antelatus eft, Manet ergo in lumine Theodofi'us, 3^ fan-tftorû coetibus gloriatur.Illicnunc côpledîitur Gratianum iam fua uulneranon moeren tem,quia inuenitultorcm.Qiii licet indigna morte præreptus fit,requiem tamenanimg fiiæpolïidet.lllicbonusuterq! SCpictatisinterpres largiusmifericordiae fuac confortio Pplw.18 deletftatur. De quibus bene dicitur ; Dies dici criuftat uerbum, Cotra autem Maximus

amp; Eugenius in inferno quafi nox noefii indicat Icientiam, docentes excmplo miferabt-rP/dfw.j (Î li quam durum fit arma fuis principibus irrogarc. De quibus pulchre dicitur : Vidiim-pium fuperexaltatum cicuatu fuper cedros Libani,amp; tranfiui,amp; eccenon crat.Trart-fiiuit enim pius de caligine fcculari ad lumen a'tcrnum, amp;nbsp;non eratimpius qui elTedefi-uitiniquus.Nuncfeauguftæmemoriæ Theodofius rcgnarecognofcit, quandoinre-gno domini Iefu,cft SC conliderat tcmplum eius.Nunc fibi rex cft,quando rccipit etiam filium Gratianum,amp;pulcherrima ó^dulcilfimafibi pignoraquæhicamiferat,quando eiusFIaccilla adhæretfidclis anima dco,quando pattern fibiredditum gratulatur,quan ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;do Conftantinoadhgret. Cui licet baptiftnatis gratia in ultimisconftituto omnia pccca

ta dimilèritjtamc quod primus Imperatorum credidit, amp;nbsp;poft fehæreditatem fidci prin cipibus dercliquit, magnimcriti locum repcrit, cuius temporibus complctum eftillud Z4cE 14 propheticumJn illo die erit quod fuperfrenum equi eft, faneftum domino omnipoten-ti.Quod ilia fanclæ memoriae Helena mater eius infufo fibi dci fpiritureuelauit. Beatus Conftantinus tali parente, quæ imperanti filio diuini muneris qutefiuit auxih'um, quo inter prælia quoq; tutus allifteret,amp;pcriculum non timeret. Magna feemina, quae mul-to amplius inuenit,quodlmperatori coferret,quam quod ab ImperatoreacciperetAn xia mater pro filio cui regnum orbis Romani celTeraqfeftinauit Hierofolymam, amp;nbsp;fcru tata eftlocu dominiez paftionis. Stabulariam hancprimo fuifle aflerunt,fic cognitam Conftantio feniori,qui poftea regnum adeptus eft.Bonaftabularia,quae tarn diligenter praefepe domini requifiuit ♦ Bonaftabularia, qug ftabularium non ignorauit ilium,qui uulnera

DB OBI TV T »E O D O S I r I M P. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^3

uulnera curauitàlatronibusuulnerati.Bonaftabiilariaj quærhaluitcxiftfmaiiftcrcora Philipp-} HtChriftum lucrifaceret.Ideo illam Chiiftus deftercore leuauitad regnum, fecundum quodrcriptumeft;Quiafufcifatdetefrainopem,amp;déftercoiéerïgitpauperem. Veni't pfahnan cigoHelena, cœpitreuiferelocafanlt;fla,infüditei fpin'tusUth’gnurrt Cruetsreqirireret, acceffitad Golgotham,0f aiuEccelocus pugnac^ubi eft Uicftoria Qiræro uel uexillum ftlutiSjSc noninucnio.Égo,inquit,inregnis,ô^ crux dominiin puluercf'Ego in aulis,0^ inrui'nis Chrtfti triumphusf' Ilie adhuc latet, amp;nbsp;palmauitac æternæ Quomodo me re-^ démptaniarbitror,firedemprioipla noncerniturf' Video quidegeris diabole,ut gla-dius quo peremptus es,obftrueretur* SedIfaac obftrutftos ab alienigenis puteos erudegt; Gene.z8 tauit,neclatere aquam paflus eft.TolIaturigiturruina,utuitaappareat. Promatur gladius,quo ueriGoliæ caput eft amputatu.Aperiatur humus,ut ialus fulgeat.Quid egifti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* 7

diabole,utabfcondereslignü,nifiutircr3uincererisr'VicitteMaria,quacgenuittrium- ’ phatorê,quæ fine imminutione uirginitatis edidit cû qui crucifixus uinceret te, ôf mor-tuusfubiugaret.Vinceris ÔChodie,utmulier tuas infidias deprehendatJllaquafifanefta dominum geftauit,ego crucem eius inueftigabo Illa generatum docuit, ego refuicita-tum.llla fecit ut deus inter homines uideretur, ego ad rcmedium peccator urn diuinum deruinis eleuabo uexillum. Aperititaq; humUm, dccutit puluerem : tria patibulacon-fiifarepcrit,quç ruina contcxerat,inimicus abfconderat.Sed non potuit obliterari Chri fti triumphus. Incerto hæretutmulier5 fed certam indaginem fantftus ipiritus infpirat, co quod duo latrones cum domino crucifix! fuerint.Quærit ergo medium 11'gnum.Sed poteratfieriutpatibulainter feruinaconfundcret,cafiismutarct, SCinuerteret,Redit -adEuangeltj lelt;ftionem,inuenit quia in medio patibulo prælatus titulus erat, lefiis Na-sarenus rex ludporum.Hinc Collecfta eft feries ueritatisjti'tulo crux patuit falutaris.Hoc eft quod petentibus ludæis Pilatus refpondit : Quod feripfi, icripfi,id eft,non ea fcripfi ioAtm,19 quæuobis placerent,fed quæætasfuturacognofcerennonuobisfcripfi, fed p öfter! ta ti^ propemodû dicensiHabcat Helena quæ légat undc crucem domini recognofeat.inue-nit ergo titulum,regem adorau!t,no lignum utit^, quiahic Gentilis eft error,amp;uanitas imp!orum,fed adorauit ilium qui pependit in ligno, fcriptus in titulo,ilium inqu3,qui f! eutfcarabpusclamauit,utperfccutoribusluispeccatadonarct.Au!damul!erfeftinabat tangerercmedium immortalitat!s,mctuebat calcarefacramentum falutis. Læto corde^ amp;' trepidant! ueftigio quidfaceret nefeiebat. Pertendit tame ad cubile,uer!tatis lignum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J

rcfulutjfiC gratiamicuit. Et quia iam foeminam uifitauerat Chriftus in Maria, Ipiritus in Helena uifitaret,docuit eâ quod mulier ignorabat, amp;nbsp;deduxtt in uiam quamortalis feite non poterat.Quæfiuit claUos,qu!bus crucifixus eft dominus,ÔÔ inucnit. De uno cla-uofiænos fieri præcep!t,de altero diademaintexuit : unum ad decorcm, alrerum ad de-uot!onem.VifitataeftMar!autEuamliberaret,uifitatacftHcIcna,utImperatores red! metet. M!fititaq?fil!ofuoConftantino diadema gemmisinfignitum, quas preciofior ferro innexas cru cis red emptionis diuinæ gemma conetftcrct.Mifit frænum. Vtrotp ufus eft Conftantinus, nbsp;nbsp;fidem tranftnifit ad pofterosreges. Principium itaq; creden-

t!um!mperatorum,fan(ftum eft quod fuper frænunuexillo fides, utperfecutio cellaret, deuotio fuccedcrenSapiens Helena quæ crucem in capite regum leuauit, lit crux Chri-ftiinregibus adorctur.Non infolentiaifta,fed pietas eft, ciim defertur facræ redemptio ni.BonusitaqueclauusRomani imperrj, quitotum regitorbem,acueft!t principum frontem:ut fint prædicatores, qui perfecutores elle confiicrunt. Recftein capite clauus, utubi fenftis cft,ibi præfidium.Inuerticc corona,!nmanibus habena. Cörona de cruce, utfidesluceat,habenaquoqidecruce,ut poteftasregat:f!tcpiufta moderatio,nonin-iuftaprecatio. Habcant hoc etiam principes Chrifti fib! libcralitate concelTum, ut ad imitationem dominidicatur deimperatoreRomano:Pofti!ft! incapiteeiuscoronair! delapidepreciofo.Exillo gratulatur Ecclefia,erubefcit Iudæus:necfolumcrubefcif, fed etiam torquetur, quod ipfef!bi author confuf!onis eft. Dum infultat Chrifto, con-feflus eft eum regem:dum regem ludæorum appellauit, làcrilegium fuum qu! non ere-d!dit,confitetur. Ecce,mqu!unt : Crucifiximus lelum, ut Chriftiani poft mortem re-furgant,fiC mortui régnent. Non crucifiximus quern reges adorant. Quem non adora-tnusjipf! adorantEcce ÔC clauus in honore efttSC quem ad mortem impreffimus,rcmçgt;

Ambr,to.3.- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c 5 dtum

dium falutis e ft, a fep inûifibili quadam potcftate dæmoncs torquet. Putàbamus nos ujk elfte,fed nos uiélos fatcmur.Iterum Chhftus rcfurrexit, amp;C reftirrexifte eum principes a-gnouerunt.Ifcrum uiuitjqinnonuidetur.Nuncmaiornobiscontenrio,nücpugnano-is uehementior aducrfus eum.Cuï régna famulantur, cin feruit poteftas,illum contem pfimuSjCiuomodo regibus rcfiftemusfFerró pcdum eins reges inclinanfur.Regcs ado--rantjfiC Foriniani diuïnitatê eius ncgant f Clauum crucis cius diademari fuo præferunc ImperatörcSjóC Arriani poteftatê eins imminuStfSed quæro, quare fancftum fuper fræ^ num,niftvitImpcratorüinfolentianirefrenarct,cópn'mcreth'cenriamTyrannoruiTi,qui quafi equi in libidines adhinnn ent, quod liccrct illis adulteriaimpune comittercf'Quæ Neronum,quS Caligularum cactcrorumqipl'ôbracomperimus,quibus non fuit faneftS ruperfracnumfOind ergo aliud cgitHelcnæoperatio, utfrænadirigerct, nifiutomni--rhUiph.s t bus Impcratoribus fanefto dicere fpiritu uidcrctur : Nolitc fieri ficut equus amp;mulus,fcd in ffæno ÔC chamo maxillas eorum conftringerct, qui (e non agnofcei ent reges, utre^ gerent fibi fubditos lt;nbsp;Pröna enim poteftas in uitium fercbatur, amp;nbsp;more pecudum uaga fefc libidine polluebat.Ignorabât deum,reftrinxit eos crux domini,5C reuocauit à lapfii impietatis.Leuauit oculos corum,ut Chriftum in coelo quaererent. Exuerunt fe chamo Mxttb.ii perfidfæ,fufceperuntfrænadeuotionisamp;fidci,fecutidicentem : Tolliteiugummeum fuper uos. lugum eniin mcum fiiaue eft, QC onus mcumleuc eft. Inde reliqui principes Chriftiani pneter unum lulianum, qui falutis fiiæ authorcm reliquit, dum philofophiae fc dcdidit errori.Inde Gratianus SC Theodofius. Non ergo menti ta eft prophetia,dices: Ambulabunr reges in luminetuo.Ambulabunt plane ac maxime Gratianus amp;^Thcogt; dofius prae cæteris principes,non iam armis militum, fed merifis fuis teefti, non purpureum habitum,fed amicVim induti gloriæ. Qui cùm hic dcleiftarentur abfolutione mul torum,quanto magis illicpepercifte fe pluribus rccenfendo, pietatis fuæ recordatione mulcentur,quinunc lucefruuntur candidadongemclioraillic, qua'm hic poftidcbant, ttdruch.} habitacula confccuti,dicêtcs:O Ifracl,quàm m^na eft domus dpmini,amp;^ qua'm ingens

locus pofteffionis cius:magnus,SC non habensnnem. Et perfuneftimaximis laboribus Thren.} inter fe côferunt: Bonû eft uiro cùm portaucrit iugû graue à iuucntute,fcdebft fîngulart

ter,5C filebit,quia portauitiugû graue. Qui cnimiugû graue portauità iuuêtute,requie fcit:poftcaq» remotus à turba præcipuum locum quietis fuæ polïidct,dicens;Quonianî Pfalm.4 tu fîngulariter in fpe conftituifti me.Portauit iugum graue à iuucntute fùa Lazarus pau Luc.id) per,ideofingularitcrinfinu Abrahærcquiefcit, diuinae teftimoniolciftionis. Portauit iugum graucTheodofius à iuucntute,quando infîdiabantur eius faluti,qui patrem cius triumphatorem occiderant.Portauit iugum graue, quando fubijt pietatis exiliuin,quan do infufis Romano imperio barbaris fuicepit imperium. Portauit iugum graue,utTy-rannos Romano demoueret imperio.Sed quia hic in laborc, ibi in requic. Sed iam ue-niamus ad Augufti corporis tranfmiirioncm.Fl es Honori germe Auguftum, SClachry mis pium teftificaris alFctftum, quod inhonorû adhuc honore tumuli patris corpus per fpaciamultatranfmitris.Scdamp;patriarchalacob propter populumliberandum que te-g nbsp;nbsp;fatnes grauiurgebat pcriculo,reli(fta domo fenex ad peregrina contcndit,atq5 ibide

' nbsp;nbsp;nbsp;funlt;ftus,ad fepulchrum patrium per aliquot dies filiö prófcqucnte deduiftus cft,Ncc de

rogatum eft aliquid mcw'tis eius, fed magis acceffit ad laudem quod pro luis carens de-dita domus forte,quodam fupremi funcris eft pcregrinatus exilio. Fles ctiâlmperator Auguftc,quod non uftp Conftantinopolim reuerêdas reliquias ipfeprofequeris .Eade tibi caufa nobifcum cft,omncs iufto dolore profequimun omnes ( fi fieri poftet) dedu-(ftores tecum elle cupcrcmus.Sed lofeph ad finitimâ acceffit prouinciâ.Hicmulta inter iacêt regionum diuortia, hic maria transfretandafunt. Nee hoc quidëtibilaboriofum, nifiteteneretrefpublica,quamboniImperatoresôC parentibusSCfilqsprætulerût.De niq? ideo telmperatorem pater fecit, dominus confirmauit:Utnó folum militares patri, fed omnibus impcrarcs.Necuereare nc inhonoræ uideantur quocuncß acceflèrint reliquiae triumphales.Nonhocfentit Italia, quæclaros‘fpe(ftauitrriumphos,quæàTyran-nis iterum libcrata,concelebrat fuae libertatis authorê.Non hoe Conftantinopolis,quç fccundo ad uitftoriam principem mifit:qucm ciim uellet tencre,nó potuit. Expeóabat quidem in reditu eius triumphales folennitates,ÔC titulos uitftoriarôt, expedlabat totius orbii

E P I s T o L A R V M INDEX. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5

orhislmpfratorcm,ftipatnm exercitu Gallicano, Ôl totias oib/s fubnixiim unibusi fed nunc illucTheodofius potenrior,nunc gloriofior rediùquem angcîorum caterua dcdii ôt,qucm fancflorum turbaprofequi'tur.Bcataplane quç paradifi incolam fufcipis,ÔC ha hitatorem fupernæ fllius cim'tati's augufto fcpulti corporis tenebis holpirio.

'j, ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPISTOLAE LIBRI PRIMI;

AmbroCus Iufto,exponcns quid fignificet illud didrachmum, cuius dimidiû Hcbræuà praecipiturofFerreproredcmptioneanimæfuæ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola. I

Ambrofius Simpliciano, explanans quid fibi uelit quod Moyfes poft oblatum iacrifici ' um,fieimmolatas domino falutares hoftias, dimidiam parte Hinguinis in crateras mi ' fcritjdimidiamautemadaltarefuderit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift.il

Ambrofius Simpliciano,caufam reddês cur Movies prophetamaximusinuCniat, ma^ ' gis Aaron fratris côfilium quàm fuum probafle. Cur ctiam tam difficile tamq;r arum

Htpœnitentiampeccatigcrereinhacuitahomini. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift.Ul

Ambrofius Irenæo,declarans quomodo intelligcndum fît quod inExodo legitur.Abc ominanda apud Ægyptios immolemus dcof Qualibus præterea dueftoribus, fie qua

■ uiaadecclefiam Chriiii perueniatur. Qiri illam ingrediantur, ÔC quid eis in mfafit ‘ agendum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift.iin

Ambrofius Felici Comenfi epiicopo,aftcrens ie fie leeftione fermonis illiuSjfie fpe futuri

aduentus refocillatum,fimul£ç ut uenfre nonnegligat adhortans. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift. V

Ambrofius lrenæo,Pythagoricùm mandatum commemorans,quo illc difcipulos iuos ' communem ati’pufitatam populo uiam irtgredi proliibuit, fieut idem à facerdotibus i obferuetur,multiplicirationepcrfuadcns. _ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift*Vl

Ambrofius Simpliciano -, eleganter deüéralibertateac etiam feruitute difpiitans, forgt; ' tilfimifque argumentis folum fapientem uerâ libcrtatc gauderc,Ôeomneminfipi-' ' entern ürruum elfte comprobans, atque ad illam ampleclendam plurimum cohor-i tans. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;• , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift.vii

.confolans. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift.vtit

Ambrofius Bellicio graui ægrifudine priüfqüamih domintim Icftim crederetiaeftapo, pofteauero reualcfccnte, ilium exdiuinæuifitationis pietate infideChrifti confor-

Ambrofius Simpliciano,pulchrc de ueris diuittjs,ac cotraria paupertate dilïerens,fie q, omnis folusep fapicns uere' diues,atq; infipiens pauper fit,dcmonfti ans. Epift.X

Ambrofius Ircneô,uerficulumillû,Speciofus forma, fiec.Grçcofcrmone annotatuuol uens, pluribusq; rationibus fie exemplis nos prouoeâs, utilli fummo bono quod eft dominus lefus,quo nihil eft fpêciöfius,animo intendamus,illud quaeramus, illud in^

! tueamur,illud tcneamus,inillouerfemur-illiadhæreamus,fieineo pafcamur.Epi.Xi Ambrofius Irenæo,profcqucns illud uerbumAggæi prophetæ: Si tempus uobis eftut habitctisindomibuscaclatisr'multo exhocnos fermonccommonensutinfuperio^ bus domibus, Se non in ualleftribus fie ftjbterraneis habitemus, taleslt;^ domos noft-mctiplbs domino xdificemus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift.XH

Ambrofius Irenaeo,hanc quæftionem:Vtrum fit aliqua apud deum differentia charita-tis eorum qui à pueritia 6e corum qui iuuentutis aut pofterioris actatis procelïu cre.-diderintjdiflbluens. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift.X 111

Ambrofius lrenæo,errôrem remouês,ne quis eum de quo in ftiperiori epiftola dieftum eft,quód duas habebat uxorcs,fie duas afciuiffèfibi animas intelligat. nbsp;nbsp;Epift.X 111

5S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' DITÏ AMBRO S rï

Ämbrofius ïrenaco,cauûm reddens cirr îex prohtbuerït mtrlferes uti uefte uiril4atqi rosinduiftolamuliebri. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift.XV

AmbrofiusIrenæOjCpiftolarri ad Ephcfîos lummaria aebreui explanadone perftin* gens.

Ambrofius clericos quofdam qui prôpter leueni aliquam offenfionem ab officio defî* ftunt,redarguit,ÔC ad conftantiam exhortatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epi ft. X v 11

Ambrofius HorontianOjCum docens ex Michæapropheta, quomodo animauctusæ infirma à redo itinere deuians lapfa finquoue proceflu conucrtatur,gradumq! réparer acreformet,ÔC ut in propofitofuo perfeueretadmonens. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift.X viil

Ambrofius Horontiano, diflerens quemadmodum animam euangelicâ quæ eft cede-fiaefilia,dominuslelus primoftifceperit,erudierit,atq? confiimmauerit. Epift;XlX

Ambrofius Horontiano,quæ fit diuina hæreditas definies,cur tanti çftimetur,utpra i pter eam plericj mord ieofferant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift.XX

Ambrofius Horôdano, quæftionem de natura amp;nbsp;lubftanda animæ fubtili refponfîonc - diflbluens. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift.XXI

complens. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift.XXiI

Ambrofius Horondano,dubitadoncm tollens de quo fpiritu dieftum fit, quia poftulat pro nobis gemitibusinenarrabilibus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• Epift.xxiii

Ambrofius Marcello,narrans (ècauiam uetcmofiiurgtj inter ilium amp;fi-atremacforo-rem componendi tanquam arbitrum fuicepifte, radonemq? huiuicemodo compofî-t donis exponens» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;'. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift.XXrUI

Gratianus Auguftus beato AmbrofiojUtad fcdocendum uenire feftinet poftulans, ■ ÔCut Fcriptirris atq; argumentis Ipiritû fantftû deû effè conuincat,rogâs. Epift.XXV Ambrofius Gratiano Augufto,epiftolam ipfius plurimum commendans, fuæcÿ uolun ■ tatifèfatisfaclurumpollicens. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift.XX VI

Ambrofius V alentinianôimperatori,Iegadonis ftiæ expofitionê infi'nuans. XX V il Ambrofius Theodofio imperatori,feiplum exeufans, amp;nbsp;ut ille facinoris fui pœnitentiS

agat,rationibus atq? exemplis fuadens,rogans,hortans,ÔC admonens, Epi.XX v i H Ambrofius Theodofio imperatoriuindicari iubenti in epifcopumamp;Chriftianosqui fynagogam incenderunt,uehemêter eum ob hoc argués, atep ut aliâ epiftola didari iubeat,amp; quod prius iufium fuerat emendet,cxhortans. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift.XXi X

Ambrofius alendniano,cundem rogans atq? conueniens ne ad petitiortem Genriliîî , aras eorû imperatorio decreto inftaurari iubeat,oftcndensq? ex tali decreto,primum deo,deinde patri fratri iniurias irrogari. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epilt.XXX

Symmachi urbis præfecfti perfuadentis ritus ueteres circa cultumdeorum efleferuan-dos,adimperatores relatio.

Ambrofius V alentiniano imperatori,reladoni Symmachi reipodens, aptfffimisq? cort futationtbus earn refellens. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift.xXXI

Ambrofius V alentiniano imperatori,recufans certare cum Auxendo Ardano in confi - flforio imperatore iudicaturo ex eo.quod in caufa fidei epifeopi delaicis in ecclefia,

amp; non laici de epifcopis in confiftorio debeant iudicare. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift.xxx 11

Sandli Ambrofii in Auxendum de bafilicis tradendis inuehentis, iuoscj ad côftantiam ~ atq; tolerantiam exhortantis,Oratio,

Ambrofius Marcellinæ fbrori iuæ,referens illi quid in cauia de bafilicis tradedis alt;ftum fit,amp;inquoftaturesipfanuncconflftat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift.xxxiir

Ambrofius Theodofio imperatori, decefium Valetiniani Augufti uehemeter fc dolo-re apdllimumq; pro fepultura eius locû préparât« efîe infi'nuans. Epift.xxx 1111

Ambrofius Eufebio epifeopo, apparitori pracfeefturae offenfam quam contraxerät efle remiflam,Fauftinûtç paruulu tuffi laborante ad forore uenifle référés. Epi.X x x V

Ambrofius Sabino epifeopo,eos qui indignû duxerint, quod Paulinus uéditis faculta-tibus,Ô^ feculo relilt;fto,fccretum quodda elegerit,cófutans ÔC coprobans, quod non ignomu

INDEX EP I S T OL A Ê V 2Vf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;57

' '^otnfhtóïum aut turpc,fed glonoRim fit,opprobriofum, uilem, ÔC nudum fieri pro Chrifto.Quid etiam denudario ipfius Dauid figurauit,exponcnsi Eptft.xxx v i Ambrofius Chromatio, ex illo quod in libroNumcrorü à Balaam ditfîum cflelegiturj quia non metitur deus,nec cft augurator in Ifîaebdifcutiês undc habuerit ifte qui augur èratjUt oraculum dci loquereturjamp;futura manifcftaret. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift.x XX v 11

Ambrofius Horontiano,rationem huic quæftioni reddens,cur pri'us omnia uel uolati-lia,uel terreftria,uel quæ in aquis funt, produCÎafuerinr, quam homo propter quem cuncia lila creata finit formaretur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift.xxxviii

Ambrofius Horontiano,dc diuifione prophetica quç operatorem atq; opera diftinxit, ratione quoqi fex dierum quibus fatlbus eft mundus, ÔCmyfterio feptimi atq? octaui numerifubtiliterdifferens, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift.xxxix

Ambrofius Sabino,] ibellos illi mittens,atcp rogans utlcrutanter difeutiat. Sc quæ corrt gendadecreucrit,arbitrqfiiiiudiciocorrigat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift.xt.

Ambrofius Sabino,ex eo quod illi complacuitufus cpiftolarü,fpondcns fefrequentius eum feriptis fuis,præfcrtim cum folus fit,uclle aHoquffolitudincinq; plurimum com mendans atqriuadens. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift.x Li

Ambrofius Sabino,de paradifo qiiid alij fenicrintreferens,6C quæ fira de myftico para-difo fit fententia,pulchra expofitione declarans. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift.x Lll

Ambrofius Sifynnio,pietatcm illius commendas quodfilio ignouerit,qui eo inconful-to uxorem acceperat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift.x l i i i

Ambrofius Conftantium,quomodo plebem fuam regere debeat docet. Epift.XL111 r Ambrofius Sabino, caufamreddens cur poft feripturam prius direiftam codicem aper-tius feriptum tranfiniferit. Cur etiam propriam manum ftylo fuo affixerit,ad epiftola rem inde ludum eum inuitansjôô ufum illius exponens. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift.XL V

Ambrofius Eufebio,iuc5ditatêillius in filrjs ôô filiorS beneditftionê rccenfens. X L VI Ambrofius Irenço, côfutâs errorê cuiufdâ maledici Apollinariftç,qui no poteft audire quod dominus nofter lefus Chriftus pro nobis feruitutê fiifceperit. nbsp;nbsp;Epift.XL V11

Ambrofius lrcnæo,profcqucns illud quod in Htercmia fcriptum eft ; Clamauit perdix,’ congregauit quç non peperit:naturâiftius auis defcribendo,06 earn diabolo acmem bris fin's adaptando. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift.XLViil

Ambrofius Syricio,narrans ilium Prifeo aduenienti literas dedilTejôf fe eidem reuerten ti alias reddidiffe.Et quia utrunq; eorum offido remuncratus fit, etiâ dus offidj pre-ciuni increm enta debere adipilci gratiæ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift.x L i X

Ambrofius Attico,fcribcns literas fuas Prifeum fibi,ôif fe illi alias reddidiflcjPrifcum di ledioni fuæ amplius comnlendans. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift.L

AmbrofiusFclici,lignihcans tuberumfibi miftbrum partemamicisdirexifle.Etilluni qUodfctamdiunequaquamrcuiferit,arguens. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift.Li

Ambrofius Romulo,quertioni illius, cur uideficet deus dixerttiPonam coelum æreum. Sc terram ferreani,fiitisfadcns. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift.L11

Ambrofius Titiano,illi congaudens quod à Rufino liberatus fit, quern fibi grauiorem iudicem innegodo cum neptefuaarbitrabatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift.mi

Ambrofius Syrdo, gratum fibi aftèrês cum 8C ab ipfo literas accipiat, SC ille aliquos de conferuitio fuo diiigat,coscp fe diligere conteftans, qui non patiuntur fe à luo mune re diutius abeftc,00 ad fequendum dominum lefiim fuadens. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift.L 11 r I

Ambrofius Feegadio SC Delphino epifeopis, infinuans Polybiumututriq; eorum ftri-beret popofcifte,ac poft datam epiftolam utriufq; nomine confcriptam,alteram exe giirc,ô(fcifcillamdedifïè. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift.L V

Ambrofius Romulo,de eo quod Aaron populo pofeeti fibi deos fieri auru detraxerit. Sc quod de auro figuratu lit uituli caput, SC quod Moyfes tarn dure indignatus fit ut iuberet quemq; i nfurgere in necê proximi fui,quid ip ( e fentiat exprimés. Epi.L v I Ambrofius Seuero cpifcopo,lcribens compresbyterum fiium lacobum Campaniç fibi ad requiefeendum Iittora,ubi orationi uacct,SC deo feruiat, elegifle,fe uero in medio emnium moleftiarum fireto uerfari conquerens. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift.Ly i (

58 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI AMBROSII

Ambroßus Studio,piailliperfuaftonc refpódcns quid in caufa ciriufdam criminofi po^ tins agere debcat. gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift.Lvii(

Ambrolius facerdotibus quibunlam ÔC omni clero plebis Theflalonicenfium,de obitu . . iuta,uirtutibus,5Cconuerfauóneranlt;fliuiriAcholrj. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, Epift.Lix

Ambrofius Anyfio fanÆ Acholq fucceflbri,de fuccelïione eius congaudens, uitamtß - fanó^i Achol^ conitnendans,6Cillius adolefcenrianijiuuentutein atcj fenelt;ßiitembc nedicens. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, EpiftxX

Ambrofius Candidiano,fplendorem fermonis fulgorem afFeólus eius commendans inilt;ç benediifHonem optans. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift.LXi

Ambrofius Irenaco, quæftionem cur dominus deus manna pluerit populo patruffljamp;J ..'inuncnonpluatjdiübluens. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift.LXii

Ambrofiusluftojdfflerensquoduetercsquos pknkç lècûdumartcmfcripfiflènegant, '■ • fecundum grati'am quæ fuper omnem artem eft,fcripfennt : de quorum tamêfcriptis ! ïj qui'deartefcripleruntjarteminuenerunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift.LXiii

Ambrofius Syagrio Veronenfis ecclefiæ epifcopo, Uteris UUus refpondens, cumqiue^ lt;nbsp;hementer arguens de ludido attentato i'n caufa cuiuïdâ uirginis per turpes quafdam perfonas acçufatæ,amp; cur caufam iftam ad fe reuocaueri't, ôc qualem in ea. fententi'am pronunciaueritjCxponens. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift.LXini

Ambrofius SyagriOjpro cafti'tatis contumelia dolentcm querelam faciens, atqp exfcrp ptun's fancfiis oflendens quantum maiores noftrireuercnti'æ detulen'ntcaftimom'æ, quantumûeultionis ftudium aducrfum temeratores pudicitiae fuen't. Epift.LX V

Ambrofius Paterno,eundem quiafi'lto neptem,exfiha copulare uoluit, redarguens,6C utabeadifcedatintentione,commoncns. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EpimLXVi

Ambrofius Quinegio,ilium de conluRationc fua commendans. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift.LX Vi f

Ambrofius AntoniOjamorêeius in re,amp; ria ammum in ilium comemorans. LX v 111 AmbrofiusAlypiOjIitcrasillms fibi cflc redditas, ÔCCc fin's relpondilîè literisfigtnfi--t cans. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift.JL.XiX

Ambrofius VigiIiQ,inftituens eum quomodo plebem doccre debeat,acinter cgteraut coniugia ex alienigenis réfugiant, Sampfonisq? exemplo comprobans quam pernio ciofumfitaltenigenæmulieris copulam adfciuifie. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift-LXX

Ambrofius Irenæo,occafione eius quod in Apoftolo fcriptum eft:Lex enim ham opC'-ratur,ô^c.quæftionem cur lata fit Lex,abfoluens. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift.LXXl

'Ambrofius Ircnæo,caufam reddens cur pleracp in Lege præceptafint,quæ per Euange geliûuacuatauidentur,ut eft circucifio corporalis, amp;nbsp;obferuatio fabbati, aliaqplma huiufcemodi.CuretiamLexpædagogusdicatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift.LXXl I

Ambrofius Clcmentiano,uim Apoft oh'cæ difputationis in fupcriori cpiftolanotatæ a-pcriens,fimulq? oftendens ludacum non efle fecundu adoption? hæredê. LXXI11

Ambrofius Horontiano,ex co quod ab Apoftolo comrnemoratum eft, Abraham cre.-didit deo,0C reputatum eft ei ad iuftitiâ, 6lt;fc.coIIigens quod ij magis Abrahæ fifij qui exfidehæredesfuntjipfamquoqjfidcmplurimum commendans. Epift.LXXlilI

Ambrofius Bcllicio, exponês quid fibi uelit illud quod dominus lefus uidens à genera - ntionecæcum,expuit,amp;fecitlutum,06fiipcrunxitoculoscæci,amp;c. Epift.LXXV Ambrofius Studio,quæftionem ab eo propofitam quam in quada epiftola fuperius ad eundemfcriptaabfoluit,latiusacpleniuspcrtra(ftansamp;abfoluens. Epift.LXXVi

AmbrofiusCôftâtio,caufamreddês cur circucifio Vcteris teftametiauthoritatequafi utilis imperetur,amp;noui teftameti magifterio quafi inutilisrcpudictur,aduerfantiQc5 obiedionesargutarelponfionediffbluens. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift.LXXVii

Ambrofius Theophilo,dolenter coquerens de ftani caufæ difeordiaruinter Euagrium ÔC Flauianum,à quid eum in hacre agere uelit, exponens. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift.LXX v 111

Ambrofius Theophilo QC Anyfio, excuians fe de iudicio ferendo inBonofum epifeo.*' pum accufatores eius, illiscp caufam iftam committens. Eofdem præterea appro-

LIBER I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPISTOLA I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5^

bans men to abb omrifle blafpbcmiam quorundam qui inm'olatam uirgtne Mariam plurespeperilïefilïosiTientiuntur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift.LXxix:

Syncius papaMediolanenfi ccclcfiæ, narfans quid acflum fit contrabacrcticos qui fub udamento pij nominis ferpêtinofermone catholicâucritatêcorrumpcrc,acfideles Chriftianos fauciare moliti fiint,admonensqi ut ab illis fe cuftodiant. Epi.L x x X AmbrofiuSjBaffianus fiCceterijSyricio papacjpaftoralemilliusfollicitudincm circa ouf

le Chrifti cuftodiendum, QC ludos arcendos commendantes, uirginitatcmq; contra iftorum demenriam coniugio pracferentes, Itnmaculatam praeterea Chrifti genitri^ cemMariam,ratione,tèftitnontjs,figun's,ÔCexemplis aftruentes in partu uirgineni permanfifle,Praeconia denitp uiduitatis attexentes, ac tandem louinianû ÔC reliquos bæreticosefiedamnatosinfinuantesi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift.LXXXi

Ambrofius Vercellenfi ccclefiæ,ÔC eis qui inuocantnomen doinini noftrilefu Chrifti, dolenter conquerens quod ipfafolà adhuc facerdotem nonhabcat, illosq;admo^ ncnsutparentum exempla fequantuf ad poftulandum facerdotem.Eorum præterca errórem qui nullum di cunt efle abftinentiæ mcrirum,ucl uirginitatis frutftum, ratio-nibus fcripturis ÔC exemplis confutans,uoluptatem quoq, côdemnans, ÔÇ ieiunium, abftinentiam,tempcrantiam ac uirginitatem excellenter commendans, V crcellen-fes deinceps ad conftantiam Sgt;C alias uirtutes exhortans.Quodq; maxime in Epifeo-pi petitione abelîe debcat malignitas. Ac tandem qualis in epifcopu eligendus,qua-lcSûcfiCipfiefledebc3nt,exponcns. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Épift.LXXXiI

Ambrofius epifeopis perÆmiliam conftitutis,cosde celebritate pafchaliinftruens,

EpiftoU LXXllI Ambrofius facrae uirgini Demetriadi, magnis prarconijs ueram humih'tatem exal-tans,aduerfantcmqueilli fuperbiam digna uituperatione confundcns.Acperhoc ipfamadelationem cauendam,ÔCpradidiofÿncer«e humilitatis armandam perftia-dens. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift.LXXXiiii

Diui Ambrofii ad Iuftum,cxponentis quid fignificct illud didtachmum cuius dimidium Hebræus praccipitur offerre pro redeniptidneafiimac iuæ. nbsp;nbsp;Epiftola ï

MBROSIVS lufto.Pulchreadmonesfrater,utepiftolarcsfabulas, fermonem abfentium ad interpretation? coferamus oraculi cce^ ,

leftiSjinterrogansmequidfignificet illud didrachmumcuiusdimi dium Hebræus præcipitur oftenre pro redêptione animgfirg.Quid enim tarn confociabile, quam de diuinis rebus fermonem contexc rcCEftautem dimidium didrachmi drachma.Redemptioautem animæfides.Fidesergo drachma,quamilia mulicr inEuangelio, utlegimus,amiftam diligenter requirit,luccrnaaccendens,amp;mup dans domum fuam-amp; fiinuencrit,conuocat arnicas amp;nbsp;uicinas, pctens congratulari eas fecum, quod inucnerit drachmam quam perdiderat. Magnum enim damnum animæ, fi quis fidem amifcrit,uel gratiam, quam ndei precio acquifiuit fibi. Et tu ergo accende lucernamtuam.Luccfna tuaoculustuuseft,illeinterior oculus fcilicetmentis.Iftam luccrnam aCccndc,quæ accipit oleum fpiritale,amp;lucet in totadomo tua. Quere drachmam, redemptionem animæ tuæ:quam qui amiferit, turbaturiquiinuencrit, exul-tat.EftSC redemptioanimæ mifcricordia.Redemptio enim animæ hominis,diuitiæ ' eins funt,quibus utiqs fitmiféricordia, quæ fumptu pauperes iuuat. Fides igiturgratia, prowr. ij

do nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI AMBROSI!

granamtfGricordia,mifen'cordiai edcptio eft animæ,quæ drachma, hoc eft intcgro pre cioftimméplenion's expendit.Sicenim fcn'pt« eft,dicête domino adMoyicn;Quodfi Exod.jo acceperis computationêfilioriillrael in uifitatione ipforu, dabunt finguliredcptionem anime ftie domino,amp; no erit in his ruina in uifîtafiôe eorüEt hoc eft quod dabut quot^ quot perambulâtuifitationê,didrachmi dimidiâ parte, quod eft fccûdum didrachmum fand^um.V iginti oboli didrachmu.Dimidia aût pars didrachmi ill atio domino.Omnix ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qui intrauerit uifitare à uiginti annis amp;nbsp;fupra, dabût illatione dominO.Qui dines eft,no

adijciet:6C qui pauper eft,no miriorabit à dimidia parte didrachmi, cum cœperint dare oblationê domino. Sc cxorarc ,p animab.fuis.Et accmies pecunia illationis à filijs Iftael, Sc dabfs illam in opus tabernaculi teftimôntj,SC erit nhjs Iftael legitimum mcmorialein conipcclu domihi,SC orare pro animabis ueftris. Ita ergo deerat uel diUcs qui plus offer rcr,ucl pauper qui minus haberct,li in pecunia dimidium didrachmu iftud 5C nop inuir tute efièt.Vndeaduertendû quod non materi alisifta, fed intelligibilis drachma fit,quæ ex æquo ab omnibus conferendaæftimatur. Deniq; etiam de ilia cœlefti efca (Efca au-tem Sc deleCtatio alimêti cœleftisiàpiêtia eft, qua uefcebâtur in paradifo locati,qui crat indefi'ciens animæ cibus,qucm uocauit manna diuinus fcrrmo)italegimus diftnbutio-nem facftam per lingulas animas,utæqualis fieret diuifio.Er collegeruntfccudum difpo fitionem Moyfi,is qui plurimum,qui minimum, SC menfurâ lecerût gomor, SCnon abundauit 5C fuperfuit ei qui multum:SC ei qui minus,non defuit. Vnufquifq? enim pro numero animaru quæ apud fe erant in tabernaculis, collegerunt per lingula capitago-mor,id eft menluram uini,ficut habet interpretatio.Eft ante mefura fapientiæ:quæfi lu-

7 pramenluram fit,nocet,quia fcriptum eft:Noli elle multurn fapiens.Et Paulus docuitfe ï-Cori». I a cundum menfitram dari diuifionê gratiarum,cùm diciuQuia unicuiq? datur manifefta-tio fpiritus ad utilitatem,alij fermo làpientiç,ahj lèrmo fciêtiç fecundû eûdcm fpiritum, alteri fidcs in eodem lpiritu,alîj gratia fanitatum in uno fpiritu, amp;nbsp;diuidi earn gratiam fe cundum uoluntatcm Ipiritus.Quod diuidit,æquitatis eft;quodautcm fecundum uolun tatemfuain diuidit, potcftatis. Vel quiaiduelitunicuit}; conferrequod profuturum no ucrit. Gomor ergo menlura eft, SC menlurauini, quod lætificat cor hominis.Qiiidau-tem nifi làpientiæ potus, iucunditas cordis eftc'EIoc eft illud uinum quod mifcuit in era tere fapientia,^ offert bibendum,ut lumamus nobis fobrietatem SC prudentiam, quod eaæqualitate transfundi oportet fenfibusSc cogitationibus noftris,5Comnibusino-tibus, qui intra hanc noftram finit domum, ut feiamus pofle abundare omnibus, défi-cerenullûPleniusautcm defanguinc Chrifti intelligitur, cuius ad gratiam nil minui-tur,nihil adaugetur.Et fiparum funias, ôC fi pîurimum haurias, cadem pcrfcClaeft omnibus menfura redcmptionis.Pafchà quoque domini,hoc eft, agnum ita patres epulari iubentur,ut fecundum numerum animarum epulentur,luarum, neque plures,netp pau ciores,neq; altjs plus dari, alijs minus fed fecundum animas fingulorum : ne autfortio-res amplius firmant,autinfirmiorcs minus. Gratia enim æqualis fingulis diuiditur, re-dcniptio diuiditur,donum diuiditin. Neque plures oportet elfe, ne quis uacuus fpei ÔC Kdttb. IO redemptionis reccdat.Plures funt quando aliqui extranumerum funt,fancli auteninu-i.Timot.z nicrati funt omnes,SC capilli eorum. Cognouit enim dominus qui funt ipfius.Neq; pau ciores,ncmagnitudinegratiæfitad recipiendum infirmior. Etideo omnes æqualita-tem deuotionis SCfidei deferre præcepit ad pafeha domini, id eft, ad tranfitum. Palcha autem eft quando anima irrationabilem dcponitpairiôncm,funiitautem bonam com palfioncm,ut compafiatur Chrifto,SC tranfitum eius in le fulcipiat,ut inhabitet in ea,ô».' deambuletjSC fiat eius deus.Gratia itaq? æqualis per omUes, uirtus autê diuerfain fingu i ïis.Vnufquilq; ergo portionem competente fuis uiribus fumât, neautfortiorindigeat, Kdtth.zo aut oncretur infirmior.Habes hoc in Euangelio,quia merCes æqualis omnibus loluitur in uinea laborantibus,fcd pauci ad brauiuni,pauci ad corona perueniunt,pauci dicunt: 2.T»b.4 Repofita eftmihi corona iuftitie.Aliaeftenim mcrces liberalitatis ÔCgratiç, aliud uir-tutis ftipendiû, alia laboris remuncratio.Ergo didrachmûrcdêptio eft,imô dimidiû di-drachmi.Redimit autê nos Chriftus à morte,redimit à feruitute,ne fubietfti fimus mun-Kdtth. 17 do,cui renunciamus. Vnde domirtus in Euangelio dicit ad Pen um ut uadat ad mare,ÔC

3 mittat hamum,in orepilcis inuentum ftateremfiimat,ÔC det pro domino ÔC pro le, exi-gentibus

LIBER L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPISTOLA I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6t

gentibus didrachma.Hoc eftigi'tiir di'drachma quod exigcbatur fecundum legem (ed nondebebatdludfih'usregiSjfedalienus. Quidenim feChriftusredimeretabhocmiirt dOjQui ucnerat ut tolleret pcccanim mundi? Quid fe à peccato redimeret,qin defcende ratut omnibus peccatum dimitterctc'Quid feredimcreta fefuitute,qui fe exinaniuerat, utuniuerfis libcrtatem daretCQuid fe redimeret à morte, qui carncm fufceperat,ut mor tefua omnibus refurrecflionemacquirerett'Nonutiqiopushabuitredemptioneredem ptor uniüerfbrutmfcd ficut circuncifionem accepit ut legem implcret,amp; ad baptifmum uenit ut iitipleret iuftitiam : ita etiam didrachma exigentibus folutionem non recugt; fault, ftàtimilaterem pro didrachmo iuflit pro feamp; Petro darf. Maluit enimluprale^ gern foluere,quam id quod erat legis negate * Often dit autcm contra legem ludæos fa-cerc,quiab uno didrachmum exigèrent, cum dimidium didrachmiexigendum Moy^ fes præfcripferit.Et ideo amp;nbsp;pro fe ÖC pro Petro täquam fingulas drachmas in ftatere fol--uimandauit.Bonus autem cenfus Chriftfqui ftatere foluitur,quiaftatcraiuftiria eft,iu- 4 ftitia autem lupra legem.Deniq? finis legis Chriftus eft ad iuftitiam omni credenti. Hic nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;®

ftater in ore pifeis inueniturn'llius pifeis quem capiunt pifcatores hominum, illius pifets qui pondérât fermones fuos,ut igne examinatos proférât. Hunc ftaterem nefeierunt lu dæi,qucm proditori dederunt. Lex autem dimidium didrachmi pro redemptione anL tnæexigit,quam drachmam deo dcputat,quia totum didrachmum uindicarenon pote ratVix enim in ludaeo uel portio deuotionis poterat inueftigari. Qui autem uerus eft li ber,uerus Hebræus,totus eft deittotum quod habet,libertatis eft. Nihil habet illius qui libertatcm reculat,dicens: Dilexi dominum meum, ÔC uxorem, amp;nbsp;infantesmon abibo liber.Quod non iblum ad dominum, fed etiam ad eiusreferturinfirmitatem quilefiib.- $ ieceritmundojquoddiligatmundumjuelmentemfuamjideft, huius authoremuo-luntatis.Nec folö ad uxorem,fed etiam ad delecftationem refertur, quæ domefticam no illam æternam curam fufeipit. Huie ergo ad limen Sgt;C oftium fuum dominus fuusau-rempertunditjUtmemineritfermonis fiiiquoferuitutemelcgit.Et ideotu Chriftiane iftum ne imiteris, quia tibi feriptum eft, non ut didrachmi dimidium ( fitarnen uis per nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;19

feefiuseire)dco offcras,fcdutomnia tuauendas,amp;des pauperibus.Necutportionem । feruitutis mundo referues, fedut totum teabneges,amp;:dominicruccmtollas,ö:fequa-riseum.Cognouimusitac^ ideo dimidium didrachmi lege poftulari, quiadimidium s generi huius mundi,id eft,conuerfationi feculari, amp;nbsp;ufui domeftico amp;nbsp;pofteritati refer uabatur,quibusnecefieerat fortem ex fdrte,ideft,tranfinifrionisdeputari. Vndeöd dominus tentantibus fe Phariiæisfubdola inteiTogatione utrumfuaderct cenftim dart Cæfari,refpondit:Qiiidme tentatishypocritær’oftenditemihinumifmacenfus. Atillt obtulerunt ei denarium, in quo erat imago Cæfaris.Ait illis : Reddite quæfirnt Cplarts, Cæfarr.ôd quæfiintdei, dco,oftendens illositaefieimperfedos, quifibiperfeefti uide-rentütjUtpriusCæfariquàm deo foluerent.Quibus enim prior cflètcuramundi, ab ijs ’ priusfoluendumforetquoderat mundi. Vndeamp;ait:Reddite,id eft, uosreddite quæ funtCæfaris, apud quosfiguraöd imagoinucniturCæfaris.IllicrgôHcbræipueriAna nias, Ararias,Àlifael,illc Daniel fapientiot, qui non ädoraueruntimaginem regis, qui Ddnid. nonreceperût earn,qui nihil de illamenlà regis accipiebant, nô tenebantur ad folutio-nemtributi. Nihilcnimeorum quæfubrege terreno étant, poftîdebant.Ergo eorum imitatores non foluunt tributum,quibus portio deus eft.Ideo dominus ait: Rcddite,id eft,uosreddite qui protuliftis imaginem Cæfaris,apud quos inuenitunego autem nihil debeo Cæfari, quia nihil huius mundi habeo. Venit enim huius mundi princeps, öd in nbsp;nbsp;nbsp;* 4

me inueniet nih il .Ni h il debet Petrus, nihil Apoftoli mei, quia non funt de hoc mundo. Etfi in hoemundo firnt, ego mifi eos in hunc mundum. Sed iam non funt de hoc mundo,quiamecum fiint fiipramundû.Etgo quod diuinæ legis eft, folui iubctur,non quod Cæiaris.Et tarnen öd ipfum perfelt;ftus,td eft,prædicaror Euangelij iam non debebat,qui plus prædicabat.Non debebat filins dei-, non debebat Öd Petrus in adoptionem à patte adftitus per gratiam, fed ne feandalizentur, inquit j uadeadmare, ödmittehamum, öd eum pifeem qui primus afeenderit,tolle, öd aperto ore eius inuenies ibiftaterem, ilium filmens da rjs pro me öd te. O magnamyfteria, dat dimidin didrachmi quod Lex iubc-bat,öd non negat quod lecis eft,quafi fatftus ex muliere fatftus fiib lege fecundu incarna erlitt. 4 V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ambr.to.j* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f tionem

tionem 1 o en fus fum.Ex mulicre fccundum ftxutn.muh’er fexus eftjUirgo fpecics,ïèxus generis,uirgo integritatis.in quo ergo uenit fub lege, in eo faclus eft ex muliere, id eft; in corpore.Etideo didrachmfifolui iubet pro fe amp;nbsp;Petro, quia uterep fub legegenerati. lubet ergo fecundum legem folui,ut eos qui fub lege er ant, redimeret. Et tarnen ftate-rem dari iubet^ quo uecles imponerent ori iuo, ne ex multiloquio peccatum admitte-rent,Et iubet dari in ore pifeis repertum,ut agnofeerentuerbum. C^i enim quod legis eft,exigebant:cur quod Icgis cft,nelciebantf'V erbum enim dciignorare non debebât: Deut.^o quia fcriptumeft;Prope eft uerbum in ore tuo,amp;in corde tuo. Totum igitur didrach*

mum deo ibluit,qui ftculo nihil referuauit.Deo enim iuftitia fbluitur,qup eft mentis ib Rom,io brietas.Deo foluiturfermonis cuftodia,quac eft fermonis fobrietas. Corde enim credi-tur ad iuftitiam,oreautê confelfio fit ad falutê. Poteft autem amp;nbsp;drachma pro Vcteri te^ ftamento accipi,didrachmum pro utriufq? teftamenti precio, quia fecundum legem ult; nufquifqî per legem redimebatur. Qui autem lecundum Euangelium redimitur,foluit drachmam fecundum legem,fanguineredimitur Chrifti fecundum gratiam, geminam habens redemptionem,amp;r deuotionis SC languinis. Nec enim fides iola ad perfeeftionê fan's eft,nifi etiâ baptifmatis adipifeatur gratia, amp;nbsp;iànguinê Chrifti redemptus accipiat. Bona ergo drachma quæ deo foluitur.Non eft drachma denarius, fed diucrfum eft.De niq? in denario imago Cæfaris eft,in drachma imago dei, quia unius eft dei,ad imitatio né ipfius. Ab uno incipit, amp;nbsp;in infinitS diftunditunôé iterum de infinito numero in unff 7 quafi in fincm omnia reuertuntur : quia deus ÔC principium amp;nbsp;finis omnium eft. Vnde

nccnumcrum monada,fed elementum numeri quibus ea cura eft appellauerut.Ethoc Apoca, I propterea diximus,quiafcriptum eft:Ego film a amp;nbsp;(iô:primus,ô(f nouilïimus.êé,AudiIf' Dfut.tJ raehDöminusdeustuus dcusunuseft.Ettuergoadfimilitudinem dominiunusefto

atq? idcm.Nô hodic fobrius,cras ebriofusdiodie pacificus,craftina diclitigiofus: hodie frugi,craftina dieincontinens. Mutatur enim unulquifcp morum uarietate, ÔC6talter, 8 in quo non agnolcitur quod luit,ôC incipit efle quod non fuit,fui degener. Graue eft e-' nim mutari in pcius.fed efto ficut imago in drachma,immutabilis,eundcm habitum fer uans quotidie.Videns drachmam,attende imaginem:hoc eft,uidens legem,attende in lege imaginem dei Chriftum. Quia ipfe imago dei inuifibilis SC incorruptibilis, luceat tibi uelut in fpeculo legis.Confitere eumin Lege,ut cum inEuangelio recognofcas. Si cognouifti in mandatis,recognofce in operibus. V ale,amp; fi non infrudluofc didrachmu iftud commifTum mihi arbitraris,iterum fi quid habes,committerene dubitaueris.

Sanefti Ambro fii ad Simplicianum,cxplicantis quid fibi uelit quod Moyfes poft oblatum facrificium,fiC immolatas domino falutares hoftias,dimidiam partem fanguinis in crateras miferit,dimidiam autem ad altare fuderit. Epift. 11

Mbrofius Simpliciano. Mo turn te ciim legeres, fignificafti mihi, quid fibi Exodi.4 , A nbsp;nbsp;nbsp;uelit,quod Moyfes poft oblatum facrificium,06 immolatas domino faluta^

* nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;res hoftias,dimidiam partem fanguinis in crateras miferit,dimidiam autem

ad altare effuden't .Sed quid eft quod ipfe dubites, amp;nbsp;à nobis rcquiras,cum fidci 8C ac^ quirendte cognitionis diuinae gratia totum orbem peragraueris, fié quotidianæ ledlio^ ni notfturnis aediurnis uicibus omneuitæhuîus tempus dcputaucris,acri præfertimin genio etiam inintelligibilia compleôcns f Vtpote qui etiam philofophiælibros quàm ä uerô fint deuij demonftrare foleas,amp; plerofq? tam inanes eflè,ut prius feribennum in i fiiisfcriptis fermo quàm uita eorum defecerit. Tarnen quia collatio fermonis, ut pecU' * ' nbsp;nbsp;niæ,magnoeftufuijatqseamaximusin commune emolumentumncgociationispro-

fcélusparatur:quodmirabilis fitiftafanguinis diuifio,reticerenon queo.Pars enim eius moralem fapicntiæ diieiplinam uidetur fignificare, pars myfticam.Illa quæ in crateras mittitur, moralis eft: hæc quæ ad altare effùnditur, myftica; co quod diuino mu-nere fié afpiratione quadam humanis infundatur mcntibus,ut conuenientia amp;nbsp;fidei pie na de deo fcntiantDeniq; qui locuti fimt de eius maieftate, fié de coeleftibus,uel Apo-I .Corin. IZ ftoli,uel fandi Prophetæ,non nifi ex reuelatione demonftrata fibi loqui aufi fiint.Vn-Ado.y de Paulus ôé raptum fe in paradifum, fié audifte fe uerba quæ non licet homini loqui, in Ep.6 epiftolafiia teftificatus cft.Stcphanus quoq? uidit cœlos apertos, amp;lefum ad dexteram Dolt;t.34 deiftantem.EtEfiuas piophetauidit fedentem,Nam deMoyfe quidloquar,dequo didc

LIBER I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPISTOLA III nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6 ƒ

dicitfcriptiïra,quodnonRirrexi£ampliusprophetainI{raelficutMoyfès,qui'fciuitdo- tyvu itiinum facie ad fecicm in omnibus fignis ÖC prodigrjs quæ fecir in terra Aegyptir'Myfti ca ergo deo libantur,qui fplendore diuinæ fapientiæ, cuius pater SC genitor eft, inflam-inatanimæuigorem,acmcntemilluminat.SapientiaautemdeiChriftus,incuiuspetffo rerecumbebat loannes, ut de principali ill o fecretoq; fapientiæ haufifle diuina prodere tur myfteria.Deniq? ipfe confcius muneris hoe fcripiit, qui fibi quod acceperat uindica. re,RIO affignareingenio reformidabat.Sed amp;ipfe dominus dicebat Apoftolis osiuu icâttn.io aperiensîAccipite fpiritum faurtum,quo declarauit fe efle qui Moyfi dixerat:Ego ape^ EX04.4 riam os tuum,amp;inftruam te quid debeas loqui. Ergo hæc lapientia diuina inenarrabi-liSjimpermixta atq; incorruptafandlorum animis fui infundit gratiam, ÔC cognitionem reuelat,utipeculentur eiusgloriam.Illa autem moralis fapientiæ difeiplina eît, quæ mit titur in crateras,amp; ex illis percipitur atq? hauritur. Cratères igitur fenfuum receptacula. Cratères oculifunt duOjauresfunt,nares iunt, os quoq? nbsp;aliæ partes conuenientes mu

nerfOculi enim uifum recipiunt Ô6 minillrant,auditum aures,odorem narcs,ora gufta--tum,fit^cætera. In iftos cratères uerbum illudin quoeft principatus facerdottj uel pro-phetiæeffunditfanguinis fui partes, utuiuiftcetatq; animer irrationabiles portiones,Ô!S faciatrationabiles. Deniq; ubi Legis diuinæ præcepta numerauit atq; annunciauit populo,Theoriam poftea intclligibilis illius arcæ teftimoni} uel candelabri uel thymiama tislocuturus,immolauithoftias6Clibauit,fanguinisparteminfundcnsaltaribusfacris, partem autem infudit crateribus. Fit ergo diuiuo myfticæ illius, hoc eft,diuinæ mora-lisq fapientiæ. Aôyo? enim diuifor eft animarum atrj uirtutum. Kôyoç autem uerbum dei ? ualidum amp;nbsp;acutum,quod pertranfit amp;nbsp;pénétrât ufep ad diuifionem animæ,uirtutes quo que diftinguit amp;nbsp;diuidit,cuius minifter Moyfes diuifione fanguinis uirtutym genera di uinxitEt quia nihil præ cæteris in Legc,nifi Chrifti aduentus annunciatur,atq! eius pre figuratur palfio,uideneiftafithoH'iaftlutaris, quam uerbum deusinfemetipfo obtulit, atepinfuo immolauitcorpore,quod primo moralem in Euâgelio, fed etiam in Lege do fuit difciplinam,ÔC infua patientia atq; in ipfo artu amp;nbsp;opéré monftrauit,tanquam in era terasita in mores noftros fenfuscß transfundês uelutfîtbftantiam quandâSCuitaliaipfa fapientiæ,quibusmenteshominum uiuificauitaduirturisfcminariû,Ôlt;:inftitutapieta-tis.deinde accédons ad altare effudit hoftiæ fuæfanguinem, Iraq? fineitahæcaccipias, pius(utarbitror)fenfus eft;fiuefecundûSalomonêuelis,concurritæqué,utquiafangui nem mifir in crateras Moyfes propheta,cognofcas ipfum clfefanguinem de quo feriptû Prono-.p cftiquia fapientia mifeuit in cratere uinum hium dicens ut relinquerent infipientiam,ÔC quærerent fapientiâ,Hauritur ergo de cratere fapientia, hauritur difciplina,hauritur in-telledus,hauritur correcT;io,hauritur uitæ cmendatio,hauritur morû confiliorû tem-peratio,pictatisgratia,uirtutis incrementum,fonsubertatis. Qiioduerô ad altare effun ditfanguinê,intelligerelicetablutionêmundi,remilïîonêomniumpeccatoru.Etenim ïicbr.9 fanguinê ilium ad altare quafi hoftiâ effundit ad multoru exhauriendapeccata. Agnus enim hoftia cft,fcd agnus non irrationabilis naturæ,fed diuine potentie,de quo didtum loan, t eft;Ecce agnus dei,ecce qui tollit peccatû mundi. Non folum enim mundauit fanguinê deliAa uniuerforum, fed etiam diuina poteftate donauit. An non tibi uidetur efFudilîè fanguinem fuum, de cuius latere Ripra ipfum paffîonis altare aqua cucurrit âf fanguisf Vale,fie nos parentis affcdlu dilige,‘ut facis.

Diui Ambrofii adSimplicianum,caufamreddentis cur Moyfes prophetama ximus inueniatur magis Aaron fratris confiliû quàm fiium probalTe: Cur etiâ tam difficile tamqs rarûfit pœnitentiâ peccati gererein hac uita homini. Epift. 111 MbrofiusSimpliciano. Quantusfitunufquifq infuomunere,cxemplo de-A betelîe le(flio,quæiurete mouit,quod Moyfesille quonemo præfehtius deumuidit,ncq,furrexit ampliusinlffael prophetaquideum facieadfaciê Exod.34 ficut Moyfes uideret,ille qui quadraginta diebus cum deo iugiter ÔC nodlibus fuit cüm Legêacciperetinmonte:ille,inquâ,cuideusdabatquosloqucrcturfermoncs,inueni- , fur magis Aaron fratris confilium quàm fiium probalîe. Fuit ergo quifquam hominum Moyfe prudentior fie inftrucftiorc'Atq; ipfum Aaron poftea cum Maria circa Aethio-piflæ perfonam legimus errafle. fed hoc ipfiim diligenter difeute, ubi Moyfes feientia Ambr.to.3. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f i præpon-

d4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DI VI AM BRO SU

præponderct,ubi Aaron confilîo. Moyfes magniis ptopheta, qin' de Chn'fto dixi't : Six Df«f.IS eut mc,ipfum audietis.Et de quo tpfc dominus ait:Si Moy(en Ôl proplKztas non audïût;

I ÿ nec fi qui's ex mortuis a*d illos abivrit,credent.ETgo in caufa.prophctiæ præferturMoy^ fesficutpropheta,ubiautem caufaôdmunusSgt;Cofficiûfacerdotij cft:,præfertur Aaron Leni. IO ficut facerdos.Tra(fiemus ergo ipfum locum. Immola tus erat hircus pro peccato, Sgt;C ob latus in holocaufhrm. Quæii Ul t eumpoftea Moyfes, SCcombuftuserat.Et iratùseft Moyfes ad filios Aaron Eleaxar ôlt;^ Ithamar,qui fuperfucrant,dicens: Quare non nïan-

1 ducafla's quod oblatum eft pro peccato inloco fandbot' Quom'am quidêfandafandfoA rum funt hæc uobis manducare, ut auferatis peccatum fÿnagogæj oC l'ntus manducan--dumcflè,ficutmi'bipræceptûeft,ait.Cùm ergol'ratum eumuidiflet Aaron,placidére-fpondit ei:Si hodic obtulerint pro peccato fuo holocaufta fua contra dominum,âf acci derintmihi talta,manducabo qüodpro peccato obtulerûthodiet'nunquidplacebitdo-minoÆt audiuit Moyfes,ôô placuit illi.Quid ifta fignificent, conlideremus, Nihil pec-care,folius cft deiiemendarefapicntis eft, amp;nbsp;corrigerc erratum, 8C pœnitentiam gererc peccati.Id tarnen eft difficile in hacuitahominum.Quid enim tam rarum,quàm ut mue J nias uirum qui feipfum coarguat, ô^faclum cóndemnetfuum f Raraitaq; confeffiö de peccato,rara pœnirentia,rara in h ominibus uerbi cius aflertio. Répugnât enim natura, répugnât uerccundia.Natura,quia omnes fub peccato : St quicarnem gerit, culpæ ob-noxius eft.Ergo répugnât natura carnis,SC illccebra feculi innocentiæ integritatiquRe pugnat etiam uerccundia,quia crubefeit unufquify propriam culpam fateri, dum præ^ fcntia magis quvim futura cogitanStudebat autem Moyfes peccati uacuam repenïe ani mam,u[ cxuuias erroris deponcret, nuda culpæ fine ullo fui pudorc diicederet. Sed

J non inucnit,quia cito impetus irrationabilis præucnit, ÔCflamma quædâ celerrimi mogt; tus animam depaicitur,at(]i exurit eius innocentiam. Præponderant enim futuris præ-fèntia,6t uiolcnta modefatis,Ô£l plura paucioribus,amp;l iucundafcrîjs,8C afperismollia,lt;5f illecebrofarigidioribus,ôt:præpopcratardioribus. Veloxenimcftini quitas,quæadnoccndum occafiones fuggerit, quiauelocespedcs eiusad effundendû fanguinem.Lcnta autem uirtus omnis amp;nbsp;diuturna cundfatrix ante iudicat, 6C adorien-dainfpicit.ltamcnsbonijfpeculatrix confiliorum fiiorum eft,priusq! examinât quid dé CO rum atq; honcftum:iniquitas uerô opéré cogirarionem antcuertit.Pigra igitur 06 ue-recundaeft pcenitcntia,quia premitur ÔC reuocatür præfcntium pudore ♦ Solis enimin-tendit fiituris, quorum fpes fera, tardiorfru élus, Ô6 ideo peritiO ipfatardior. Inter hæc fpei Ô6 uiïtutis molimina prçcurrit impudentia, nbsp;fpecie præfç/îtium pcenitêna exclu-'

dttur, St ranquamexuritur affeélus dus,ô6huiufmodi aboletur inuitus.Qiiæriteam Icx,ô6noninuenit. Ambufta eftenimferuoreôéfumoiniquitatis, amp;indignatio quæ-damlcgismouetur. Dicit Moyfes deuorandam fuilfe pocnitentiamin fan élis fanélo-î' rum,facerdotes quafi fegniores increpat. Rcfpondit Aaron, prouidudebere elfe ihdi-cium facerdotale, nccfacilémale fanæconlcicntiæ committcndumidmuneris,nefîat . error piiorcdeterior.Vafeenimfoctidoucloleumueluinum facilecorrumpitur aede-terioratunQiiomodo autempoteratubiignis alienuserat,peccatumexuri, Séhoc fub confpcétudominijCuiSCoccultafuntcognitafNunquidpoteftplacercdomino fiqtlis , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eu adhuc Uerfet in iniquitaribus,Sé iniuftitiâ corde inclufam teneat, dicat fc agere pce-

nitentiam.’Simile cft,ac fi quis æger fe fanum fimulet,magis ægrotabittquia nihil ei pro defte poteft fimulatio Ianitatis,cùm uerbo adumbretur, non ullo fulciatur uirtutis ftibfi diotignis itaqi alienus eftlibido. Ignis alienus eft omne iniuftæ incèdium cupiditatis.I-gnis eft alienus omnis ardor auaritiæ.Hoc igni nemo mundatur,fed exuritur. Nam ubi ifte jgnis alienus eft,fi quis in côfpeélufe o Herat domini, ignis eum cœleftis abiumit,fi-Leuit.to cutÄbiudSt Nadab quosexuffitigniscœleftis paritercum ijsquppro peccatofacris ■■ fuerât oblataaltaribus.Qiii ergo nuit mundare peccatum fuum,ignem à feremoueat a-lienum.Ill i foli igni fe offerat qui culpam non hominem exurit. Qui fit ifte ignis, audi di AidUfc.j centem : Quialefus baptizat in fpiritu fanélo amp;nbsp;igni. Hic eft ignis qui ficcauit hæmor-Mdtth. 9 rhoufæ per duodecim annos fanguinem profluêtcm.Hic eft qui peccatûZachçi abftu-Luci 19 lit dicentis quod dimidium bonorum fuorum darct pauperibus,ô6fi cui quicquâabftu-lit,redderet quadruplû.Hic eft ignis qui abftcrfit culpâ latronis. Ignis enim conlumens eftqui

LIBER I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPISTOLA. IIII nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dj

cftqui diJiit euHodicmecum cris in paradifoJllos itaq; fanauitin quibus fimplicem 0^ purârcpcri£coafeffîonem,nihilmalignum,nihilfraudulentum.Deniq!ludasadreme^ • dium peruenire non potuit, cum diceret: Peccaui quod tradiderim ünguinem iuftuni: quiaalienum ignem uoluebat in pedore, qui cum inflammauit ad laqueü, Indignus nimremcdio fuit^quianonintimo mentis conuerfus ingemuit, ncc iedulo geffit pœni* quot;nbsp;tcntia.Tâtæ enim pietatis cft dominus Iefus,ut amp;ipli donarct ueniä,fi Chriih' expeclaf-fet mifericordiam.Hanc ergo culpam facerdotes non auferunt, nelt;^ pcccatum eius qui in dolo fe offert,amp; adhuc in ftudio delinquedi cft. Nó enim poiîunt epulari in eo quod plenum fraudis, Öl ferpentis interius cicatricis eft.Cibus enim facerdotis eft in peccato^ rum remiirione. Vnde ait princeps facerdotum Chriftus : Meus cibus cft ut faciam uo-luntatem patris mei qui in ccelo eft. Qiiæ eft uoluntas dei, nifi ea,cùm conuerfus inge- nbsp;nbsp;nbsp;^iux44

muerisjtuncfaluuscrist'lnillo ergo fubdolo cibusnulluseft. Dcniqinecipieepulandi fuauitatem capere poteft in quo non fyncera ßC pura confeientia eft. Amaritudo enim fraudis epulandi fuauitatem obducit:nec permittit mala confeientia utreficiat SCpa-fcat obnoxium animum pœnitentia.Ideo ergo talis affeéi:us,tahs petitio, tab's pœniten-tianon eft ufui aut uoluptati facerdotibus. Meritotß hircus il le qui pro peccato oblatus eft inholocauftum,quia non fuit fyncera hoftia,exuftus eft, quiain eius facrificio ignis alienus repertus eft.Noneftitaq; complacitum 06acceptumfacrificium deo. Non eft ' enimacceptum,nifiquod fueritin diuitqs finccritatis56ueritatis probatum.ldeo ö6ab- Lcui.io bi legis duos hircos, unum in quo fors domini, alterum tranfmiftlonis.Iilum in quo fors 5 domini,offerri atc^ immolari pro peccato:illum uero in quo fors tranfmiftîonis, dimftu' indcfertum,utaccipiatpopuliiniquitates,ueIalicuiuspcccatoris.Sicutenimduofunt in agro,ô6 units eorum affumitur,alius derelinquitunita funt duo hirci,unus qui ad facri ficium eft utilis,alius qui in defertum dimittitur.Hic nulliufui,neqi edendus,neque epu landus à facerdotum niijs. Sicut enim ex q's quæ alimcntorum funt,quod bonum eft e-ditur, quod inutile aut malum, proîjcitura'ta ô6bona opera epulatoria dicimus, quæ funt ufui. Non placebit ergo domino fi manducet facerdos facrificium in quo fraus fit oblationis,nonfedulæ confelfionis finccritas.Etideo hircus ifte in defertumdimitten-dus eft,ubi errauerunt patres noftri, erraueruntin eo, Ô6 non potuerunt ad refurreeftio-nis terrain peruenire,fedinterq ta terra memoria eorum. Deniqî quæ fint epulatoria o-pera, audi : Et erunt fabbata terræ uobis efcæ. Epulatoria enim SC refedforia requies in deo,quæ facit animi tranquillitatem.Vnde Ô6 nos etiam in fermone requiefeamus. Va- ■ le,Ô!:nos,ut diligis dilige:quianos te diligimus.

Diui Ambrofii ad Jrenæum, declarantis quomodo intelligendum fit quod in Exodo legitur; Abominâda apud Aegyptios imrnolemus dco.Qualibus præ f créa dudf oribus,ô6 qua uia ad ccclefiam Chrifti perueniatur,qui illam ingre-diantur,ô6 quid cis in ipfa fit agendum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epifto. I II I

MbrofiusIrenço.Moucritefignificaftimiliieo quodlegcris, Abominanda ^xod.S A apud Aegyptios imrnolemus deo.Sedhabuiftiquo iftudfolueres,quiain

Genefî feriptum eft quod Aegypttj paftorem pecorum abominabantur.No utiq propter hominem,fed propter pecora.Illi enim aratro terram inuertebant.Abraha i autem, amp;nbsp;lacob, SC poftca Moyfes, Dauid, paftores fuerunt, regalem quandam in hoc munere difciplinam innuentes. Oderant ergo Aegyptij immolata facrificia,id eft perfe lt;ftaftudiauirtutu,S6plenadifciplinæ. Quod ergo uitiolioderunt,hoc apudbonos fyn-cerum ac piu eft.Opus uirtutis deteftatur luxuriofus heUuo,refugit Acgyptiusiita corpus quodfllecebrasdiligit,auerfaturanimæuirtutes,abominaturimperium,refugituir tutûdifcipbnas,ô6 omnia opera quæ huiufmodi funt.Qug ergo Aegyptius refugit, Ae-gyptius ille Sdnon hoino,hæc tu amplcdferc, qui babes humanitatis fcicntiâ.Illa autem déclina quæ ill i fcquuntur atq; cligunt,quonia duo fibi ifta congruere non poffunt pru-dcntia,66 infipientia.Ita(^ ficut ijs quæ in quodam cenfu imprudentiæ atqs intemperan-tiæfunt,abdicatfeprudentia, abdicatcontinentiaiitaeorum omnisexors infipicns cft atq? incontinens,quæ inbonis atq? in hæreditate fàpientis uiri funt Ô6 contfnentis.Deni quefancfæillætaliconiugioLiaSdRachefunalaboriofa, alteraafpiratio fortis,rcfu-gientesnon generis necelfitudincm, fed morudiferepantiam, cum uiri exerciti lacob

Ambr.to.3. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f 3 fermone

66 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;’ DlV( AM BRO s U ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

fermoné cdocfèæ eflent quod uellct difccdere, utLaban nbsp;fih'onim eiits intjidiaLm'decti'

naretatque ignauiam,rcfpondeiunt: Nunquid eft nobis pornoauthæreditasindogt; V mo patris nolh i, non ficut alienæ exifti'mamur ei Vcndidit enim nos,amp; deuorauit

precium noftrum. Ecce primum, qiriaignauus ÔC inuidus laboriofam diïcfph'næ te^ nacem aliénai à fe ac defugit,fefeqi cupit feparare : quoniam eas oncri elTe cernit fibi,ô^ putat fe lucrum ferifFe quod altenauiî eas,SC hoc eflè fuurnprecium iudicàt, cumlt;j fru-' Cîum uolup taris fuæ.Nunc audiamus quomodo quæ habet uirtus,non habcat ignauia, Aiunt enim,omncs diuiria: SC gloria,quam tulit deus patri noftro, nobis erir,SCnh'js nO ftris.Merito deo arbitro dicunt clfe fublata, quia iple eft author bonorum, cuius gratia, ignaui cxuvmtur, quia decorcm hæreditatis diüinæ capereimprobi atqueinfirminon queunt,fucccdir autcm intentus, SCfpiritum infe fortis habens. Quis autem fortis nifi folus deus,qui omnia coerce15CrcgitfHis ergo debctur hæreditas dei, Vnde amp;Efaias

S Î dicicEft hæreditas credentibus in domino.Et pul ehre ait:Eft hæreditas. ipfa cnim fola hæreditas eft,alia non cft.Ncq; enim cæcus thefaurus,hæreditas eft,necß caduCä omnia hæreditatis habent commodum.Sola eft ilia hæreditas, in quibus eft portio deus. Vn-pfiln.ti 8 de lanSlusdomini dicit : Porrio mea dominus. Et alibi : Hæres faeftus ium teftimonio-i rumtuorum.VideasquæpolE'deatiuftus,mandatadei,oraculaeius, præccptaeius.In’ his diues eft,in his pafcitur,in his delecftatur,quafi in omnibus diuitrjs. Hæc ergo pofti^' dentes Lia amp;nbsp;Rachel,opes patrias non requirebaht, in quibus erat pecunia adultci‘a,ir gt;nbsp;rationabilis fpecies,0Cfpiritualis expers uigoris. Deniq; quafi diuites SC liberæ no eunt' diuitcm,fcd egentem arbitrabantur.Omnis enim bonarum 8C liberalium confors difei plinarum neminem infipientium diuitem putat, fed inopem atque egenum,abie(S:um quoq!,'0C fi regalibUs diuitijs affluat,SC fuperbus auro fuam iaeftet potentiam. Fugienda eft igitur talium focietas, amp;nbsp;fi aliqua generis copulentur necelTitudine. Noxiæfunt e-nim conuerfationes cum infipicntibus,SC inficiunt fobriam menteac decolorant: quia' ficut adhærcns fanefto lancftus erisu'ta cum pcruerfo pcruerfus eris. Frequenter enim ac cidit ut quis contra propofitum fuum intemperantem audiens,cum uelit ipfe conrinen tiæ diiciplinam tcnere,fuco inlîpientiæ coloretur,meritoq? contrariæ fibi funt SCrepu--gnantes,difciplinaatqî infolentia. Vnde ciim uir excrcitatus earum fententiam qu:fe^' reret,uocem emittunt prôbiuæ iam diuturno exercitio uirtutis. Nunquid eft nobis por tioaut hæreditas in domo patrisnoftric'Id eft,confiilisnosutrumuelimus abeorece-^ dere f Quah uero non cognoucris quod nullam habcamiis cupiditatemeius focieta^ tis,neq! nos dulcis pluribus iecularium diuitiarum cupiditas teneat,aut lætitia luxuriæ:

3 Fîæc funt quæ nos mifera ÔC aliénanobis duximus : Hæc funt quæ plena inopiæ atq e-4 gcftatisarbitramùr.Adrjciunteviam caufamfcceffionis,quiaueramgloriam,ÔCbonl thefauri copias amifitLaban,in quibus maximusuigordatus eft mentis,amp;bonamon« taimaginis dei 6C limilitudinis,quia fpiritualem monetam amifit,quiafplcndidamagi3 ’ ’ nbsp;nbsp;nbsp;feculi elegit, quàm uera SC utiliauitæ ïuæ : quorum décor expertem diuinorum bono-

rum præteriuquoniam ille quæ putat pulchra,in qs fe fallit ipfum SC decipit.Vndeaudi eius uerba SC iudicia.Sccutus fanéium Jacob,SC filias fuas,ne forte apud cas fuorum uF riorum reperirct aliquid, SC reuocandi ad fe haberet authoritatem, coarguens iuftunli cum rationeeftetredargutuSjSC nihil rcfpondereac referre polîet,quo eumdeberct teuer e:Si annunciafles,inquit,mihi, crnififlcm te.In quo prodidit quidiuftusfugcrit, ne eum profequcrctur,ne deduceret, ne tali comitatu itipatus procederet. Prirtium quod multorum dominorum mancipio fefubijeere non debuit,ut ab co tanquam fcruulus di mitteretur.Deinde quiauir exercitio intentus,SC quærcns ueram uiam ad uirtutem per fequcndam,nó hominem deduiftorcm,fed oracula quæliuit cceleftia : Quæ mcjinquit, hinc præccperunt abire,ôC nunc comitantur uiantcm.Sed quomodo mc dimififtesf An cum lætitia tua,quæ plena eft mœftitudinis, cum typanis fcilicet atqs organis immode-rata modulantibus,6C fonis tibiarum fuauibus, infuauia refill tantibus fonis diftbnis,crc pitibus difcrcpantibus,uocibus mutis,cymbalis animam ferientibusé His me deletftari pofte credidiftirhisreuocariiquot;'Hæcfùnt quæ ego fugénecucreor uerborum tuorumin--t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uidiam.Fugi,ne me talia fequerentur,ne quid de tuis accipiens abirem. Non cnim tali-

bus deduôoribus ad Ecclefiam Chrifti peruenitur, ad quam tendebatlacob, ut eô de-T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ducerd

durereipopulorumcopias,inueheretnationumdiuiti'as, pofteritateminfunderet,ftr^ giens umbram #ianiurn rerum, præferens infenfibilibus fimulachris uirtutum fpiïant? s dccorenijplaufibilibus præponcns feria. Vides cnim quemadmoduiti cohuiuï'a gentiles adornent,fcfta annuncient, fedea pijsmentibus infeftiora funnquiaijs pleriq; decigt; piiintur,dtilcib«s capiunturepulis, capiiincurfaltantium ciioris,duniieiïinianoftrafu-giunt^doni cafibi afpera putant,dum corporinoxia molcfta arbitrantur. An opina-tus es quia aurum tuum defiderarem i Sed non babes aurum igne examinatû,quo iufti probantur. An quia argentum cuperemfSed non babes argentum,qui non babes fplen dorem alloquij cceleftis. Sed fortaflefperaui quod âdrjccres mihi ad obfequiûferuulos tuos.Ego uerô liberos quacro, fugio feruos pcccati. Sed forte comités itineris duces uiarumneceflartj fucrunuV tinam fequi poilcnt, ego ilb's monftrarem domini uias.Sed qui deu neicitis,uias eius quomodo nouiftis f Vias eins ingrediuntur eletfli à dotnino, Nonquicum^ intrant eas,fcd tamê nemo excluditur.Sequatur qui paratus eft,ingredia turuiam quacducitadMefopotamiâ,utqui earn petit,pcr aquas tranfeat, aquas Tigris atq?Eupbratæ,fortitudinis atcj iuftitiæ,perlachrymas pœnitentiæ, baptifmum gratiæ. In ea eft uirtus exercitus dei.Omnes cnim qui funt in Ecclefia, deo militâtJrt ea eft grex illeinfignis diueriarum uirtutum,quemIacobfibielegit.Omnis enihifinefignoanima , indodfa inerudita eft, difciplinarum nefcia. quæ autem infignita, eadem diues o-pum, gratiarum opima.Ad earn qui uenit,iratum fratrem réconcilier prius .Ad eant qui uenir,Sicbimam prerioiam illam amp;nbsp;atftuofam inbabitet uirtutum officinam,ubi læ-læ caftitatis grain's eft ultio. Ad eam qui uenit,lu(fterur cum deo, ut ad imitationem eiUs fe cxcrccat,ad humilitatem Cbrifti QC palfiortes eius côgrediatur. Tollat crucem fiiami L«c,ÿ ôi^Chriftum fcquatur. Denique bonus congreflbr non æmulatutjnon inflatür,imo ctiani benedicit congredientem fibi tali nruncre.Seqùarnür ergo faneftuin Iacob, àC uias.eius, ut pcrucniamus ad cas palfiones, ad cas congrefifiones, perueniamus ad mu-rum,,peiueniamusadpatientiammatremfidelium,St^ad patremIfaac, ideftiucundi-i tatis capacem,læntiæ rcdundantem.Vbiiampatientia,ibiIætitia: quiapoft tribula-tiones patientia, patientia autem probationem operatur inquaeft ipes,de qua non confundimur : quoniam qui non fuerit confufus crucem Cbrifti, necChriftus confun-detur in eo. Vale fili.SC non crubefeas patrem interrogate : qui non crubefeis in palfio-mbus Cbrifti gloriari. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Diui Ambrofiiad FœliccmComenfem èpilcopum,leôdleeftione fermonis illius Ô£^ fpe luturi aduentus refocillatuni aiTerentiSjfimulcp lit uenire non ne-gligatadhortantis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola V

Mbrofius Felici Comenfi epifeopo. Etfibabitu corporis minus ualebam,ta A mcnubifermöncmunanimismibipe(ftöristuilegi,nonmediocremfumpfi ad conualefcendumgratiam,quafi quodamtui àlloquq poliorcfotus,fimul i quiacelcbrem utriip, noftrum annunciafti diem affore, quo fufcepiih'gubernaculafum mi facerdotij, de quo ante monumentum cum ffatre nöftrö Bafliano loquebar. Ortus enim fermo de Bafilicæ, qUam condidit Apoftolorum nomine , dedicatione, dédit lune lêrmoni uiam.fiquidem fignifi'cabat quod fedulo tuæ quæreret ianeftitatis praeien-tiam.Tum ego noftiis fiibulisintexuidiem natalis tui, qui foret in exordio ipfo calen-darumNouembrium,eumq! ( finonfallerer)appropinquaflc, ôô craftinacelebrandum dicjunde pofthac non excuîaturum promifi. Ergo dé te,quôniam tibi id de melicet, promifi illi,lt;ixegi mihi. Præfiimp turn enim habeo quod affuturus fis,qtiia debes adeflè. Non ergo te magis meum promifturri tenebit,quàm tuum inftitutum,quiid in ani-mum induxeris, ut quod oportet facias.Aduertis itaque quia nOn tam promitfi audax, quàm tui cortfeius fratri fpopôdi.Vcni igitur,ne duos facerdotes redarguas;te,qui non affueris. ôdme,quitamfacile promiferim.Natalemàuteni tuum profequemurnoftris orationibus,amp; tu noftri in tuis uotis non obliuifcaris.Te nofter fpiritus comitabifur,tu quoque cùm ingredicris fecundum tabernaculum quod dicitur fanifta fan(ftorum,faci-to noftro more,ut nos quoque tccum inducas cum fpiritu. Adolens aureu illud thymia materion,nos ne intcrmiferis.Ipfuin eft enim quod in fecundo tabernaculo eft, de quo plena fapiêtie oratio tua ficut incenfum dirigitur a4 coeleftia.Ibi area teftamenti Uridii^ f4 auro

ÓS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVIAMBROSII

auro tedaj'd eft,dodliina Chrifti,do dîiina fapientiæ dei. Ibi dolium aiireS Habens man na,rcceptaculum fcilicctfpiritalis alimoniæj ÔC diuinæ promptuan'um tognidoms .Ibi uirga Aaró infigne facerdotis grariæ quæ aruerat ante', fed in Cbriiio refloruit.lbi cherubim fuper tabulas teftamêti,le(9:ionis cognitio lacrae.Ibi propiciaton'um, fupra quod Qrtif, nbsp;nbsp;j'q cxcelfis deus uerbum eft,imago inuifibilis dei quod tibi dicit : Loquar tecum deiu-

per propiciatorium de medio duorS Cherubim. Sic cnim loquitur nobifcü,ut nos eius P/dlw.77 fcrmoncmintelligamus:ucl quianonmundana,fcdintclligibilialoquiturj ficutaitiA-periam in parabolis os meum. Vbi cnim Chriftusjibi omnia,ibi do(flrina eius,ibi pecca Uum, I lt;ï torum remiffïo,ibi gratia,ibi feparatio mortuorum ac uiuentium.Et Aaron quidtW fe^ mei ftetit in medio eorum obtjciens fe,ne mors tranfirct ad uiuentium agmina à füllèri-bus mortuorum.Hic autem quafi uerbum femper ftat in fingulis, quem nos non uide-mus intra rtos,feparâs rationabiles uirtutes à cadaueribus paibonum letalium,amp; pclti-Icntium cogitationum.Hic ftat quafi qui in huncmundumuenerit ut aculeiï mortis he-betaret,deuoratorium eius obftrueret,uiuentibus actcrnitatem gratiæ daret, defondis ï Ç refurredionem concederet.Huic tu miles militas bonam militiam,huius depofitum cu ftodis,huius pecuniam fœneras,fecundum quod fcriptum eft:Fœnerabis gentibus.Bo num fœnus fpiritalis gratiæ, quod ueniens dominus cum ufiiris exiget, fiC cum tebene difpenfafle inuenerit,dabit tibi plura pro paucioribus, erisq; mihi frudus dulcilfimus, quod meü in teiudiciü cóprobabit.Ordinatio nó reprehendet,quam.accepifti per im-pofitionê manuü mearûjà: benedidionê in nomine domini lefii. Fac ergo bonu opus, Lwc.i o ut in illo die mcrccdê inuenias,amp; ego in te,amp; tuinmercquiefcamus.Multamcftïs Chri fti,fcd pauci operarq,SC difficile reperiunt qui adiuuct.Verü hoe uetus,fed porcs eft do minus quimittatopcrarios inmeftem fiiâ.Certcinillo ordineComenfiuiampleriqscœ perunt crederemagifterio tuo,ô6 do ’’ nbsp;nbsp;a tua uerbum deireccperunt,fed qui dédit ere

dentes, 5lt;^adiuto.res dabit,quo SC nbsp;nbsp;icxcufandiauferaturnecelfitas,quodferius nosin

uifcris:amp;mihi crebrior tuæ præfentiçrefundatur gratia. Vale,amp; nos dilige,ut facis.

Diui Ambrofii ad Irenæum, pythagoricum mandatum commemorantis,quO illc difcipulos fuos communem atqs ufitatam populo uiam ingredi prohibuit: Scutidem à facerdotibus obieruetur,multipliciratione perfuadêtis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift. Vf

Mbrofius Irenæo.Pythagoricum mandatû in aliquorû feriptis prpdicari in-A ucnimus,quoille difcipulos ftios commune ato! ufitatâ populo prohibue-rit ingredi uiam.Sed hoc unde aflümpferit,nó eft incognirum.Nam cum ex » populo Iudæorû(ut plcriq! arbitrantur) genus duxerit, ex cius diiciplina deriuauit etiS magifterij præcepta,mcritoq! magnus apudphilofophoshabitus,æqualê(utaiunt)uix Exoii.j repcrit.Legeratitaq; inExodoMoyfidiuino preceptuefleoracuIo:Soluecalciamentu pedum tuorum.Id etiam præceptû lefti Naue uidclicet ut detritæ 6C popularis uiæ depo nerêt puluerem,qui uiam domini ambulare defiderarêt.Lcgerat præceptû eidem Moy fi,utmontem cum facerdotibus afeenderet, populus autê deoifum ftaretSeparauitigi tur facerdotes à populo,6C poftea ipfum Moyfen introire intra nubem præcepit. Vides diuifionesf’Nihilinfacerdotibusplebeiumrequiri,nihil populäre,nihil comunccutn ftudio atq? ufu SC moribus inconditp multitudinisfSobriam a turbis grauitatem,feriam’ uitam,fingulare podus dignitas fibi uindicat facerdotalis. Quomodo cnim poteftob-fcruari à populo qui nihil habet fccretum à populo,difpar à multitudinefQuid enim in temirct fi fua in te rccognofcat,fi nihil in te alpiciat ^d ultra feinueniat,fi quæin fe cru-bcfcit,in te quem reuerendû arbitrât offendatfSuperegrediamur igit plebeias opinio-nes,6C ftrata quædâ grcgalis coucriationis,ac detritæ uiæ orbitas dcclinemus, ac üulga ioamp;.9. ris femitæ folum,quâ curritille cuius uitaleuior curfore,de quo dicit:Trâfiuif,â^non ui 7® dit.fcd quæramus nobis uiam inacceflam fermonibus infolentiû,inuiâ operibus impert torum,quam nullus maculofus deterat,maculolus fcilicet ignauip fue fordibus,amp;fimo a iniquitatisoblitusjtcnebrisq! 6C parietinis quibufdâanimæruinôfus,quinullâuirturis fuauitatê guftauerit,aut certe limis earn fpeeftandâ magis quàm diretfto affe(ftu,8C aper-to finu mentis fufeipiendam arbitratus fit(6C quod pleriœ amant, qui fibi faceti atcç urban! uidcntur,pulchritudinem fapientiæ in dedecus uerfutie transrîgurantes)uerâ non intuens gratiam,tanquam in node pofitus non credit ûl die uiuêtibus;quia de numéro

t ï B E R 1 I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E P I S f O L A. V t ï nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^9

TWitiahorüm èc Sabaeorum eft deficïenti'um Sgt;C auerténtium fc à tien'täte, âè quibus df eit Iôb:Videtc rias Themanorû,Sc femitasSabæorû,quia confufîonê incident qui in ci uitatibus ÔC diuitijs Ipem habêt.Ita 6C uos infùrrexiftis in me fine miiericordia; Vnde ui fo uulnere meô rimete.Has igitur deuias femitas dcclinantiû,ÔC ilium dcficientiû pulue rem,qui propterluâappetentiâceciderûtlæpeindelcrto,dere!inqüamus. Côuertamur autem, 5C fequamur fapictiæ uiam quam no calcauerût filq glorifi’cantiû fe amp;nbsp;iacfîantiû, quam interitus ignorât,mors ncfcit,quia deus direxit eâ. Abyflus dixit, no eft in 'me;ma ibidem, zi redixiqnon eftmecum.Sedft quærisuiamfapientiae ÔCdiiciplinæ, Coleredcum, atq: ci ïubditûclîcjfapientia eft:abftinere autêà peecatis,difciplina cft.Qiiïdïgitur nobis cum iftius fcculi uia,in qua eft tcntatio,imô 1 pm uita hominis tentatio eft,5C exilïór quam ftr mo fabularü,habitarc in luteis domibus,dies SC notftes in lucris ponere, amp;quot;nbsp;de lucris fern

per cogitare,5Cficutinei-ccnari'us dïumâmercedêquærere, atlt;q (ut dcadas aiunt) aura quadam pafti cupïdïtàtûc' Vere ficut cicadas,quia de die in diem uiuûqquæftuq; rüpun turfuO.Quid enim aliudfunthomines nullius podcris^ nullius difciplinæ,nifi utuidean tur ficut cicadac,ad mortem hati diurnatn,ftrepentes magisquatn loquctcsc'Quiftib ar-dore feruentium cupiditàtû ft mulceant câhtu fibi nóxio, ftatimiq occidant, nullü fru-dumferentes,nihil habentesgràtiæ.HofS igitur uiænoxiæ,tortuofæq;ferpenrium,qut uenenato laplucorporis fefe trahunt, atq? in fpiranequitiæftft collïgûr,ÔCerigerenon queuntad cccleftia.lngrediamurautêportas domini,portasiuftitïæ,qüasiuftus quifuê ritingrelïiiSjConfitetur domino.Scd hæc paucorû ih^'cffio.undc doniïnùs aiuQiiia an P'*’*'”- 99 gufta porta,ÔC ardîa eft uia quae ducit ad bitath,ÔC pauci lünt qui inUeniunt eam.Lara au tem porta SC fpatiofa uia quam multi gradiuntur,àd itiortem dirïgit, 8C uiatores ftros eo ducii.Stt ergo uia noftra anguftior,uirtus cxübferatior, tram es prieiïior,fîdes fublimiorj califs ar(ftior,uigor métis exundans,fcrUitç rtclae,quia inflexibiliâ furit uirtutû ueftigià.

Vnde SalomomO qui dcreliqucrût ftmitas r'etftas.Sit greflîis ad fuperiora,quia meliUS eft afcédere quam defcêdcr'é.Denicp,ficut leéiû eft hodïe: Vac ijs qui defeendût in Æ'gy ptum.Non utiq rranfire in Ægyptû, criminôfum eft;ftd tranfire ïn mofes Æ-gÿptibru, iranfirein corfl pcrfidiam,efcae cUpiditatem,luxurïæ defôrmitaté,quïéô tranfit, deften dit: cjui deftendir,Cadir.Dechhtmus itaq; Ægy ptiüm hominem,ÔC non deum. Vitijs e-^nimfuisetiam ipftrex Ægyptiôrûin poteftatemeftdatus,cuiuscomparationeMoy^ ■

fesdeusexiftimatuseft,imperansregnis,fubijciensfibipoteftates.Vndeeididlumlegi mus:Fatiam te in deum régi Pharaoni.Vale,amp; nos,ut facis,quafi filius dilige. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Diui Ambrofii ad Simpiicianum, eîegatiter de u'era libertate ac etiam feruitq-te dilputantis, fortilfimisq argumentis folum fapieriteiri ucra libertate gaude-re,SComneminfipientemferuum eflecomprobantis,ätcßadinamamplelt;ftcn dam plurimum cohortantis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift, V l i

Mbrofius Simpliciano. Proxime' cum ueteris amoris ufti famih'aris in-ternosfermo cederet, deleélarite inlînuaftimihicùm aliquiddePâu-feriptis coram populo ad difputandum alftimerem, quod profundum in confiltjs Uix cômprehendatur,fublimc in fententtjs V ^^dientem erigat,difputantemaccendar:tumquiain plerifqiitaftipft fuis exponatfermonibus, ut is qui tralt;ftat,nihil inueniat, quod adrjciat fuum,ac 11 uelit aliquid diccre,Grammatici magis quâm dilputatoris fungatur munere. In eo tarnen,turn quoniam SC ueteris affetftû amici tiæ, SC quod plus eft, paternae gratiæ amoremrecognolco: (nam uctuftas habet aliquid cum pluribus côfociabile,patrius à-mor non habet:} tum quianô iciunemefecifleiamquod poftulas afbitratus es,parebo uoluntan

70 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVIAMBROSII

uoluntati tuæ:admonitusprgfertim SC prouocatus exemple mco,quodrm'hi non diffi^ cillimum,quia no magnû aliquem fed me ipfîim imitaborjCiim in meos«no magnos ali-' quos ufijs leuertor.Et de cÔfilïis quidêjCÙm bearç uitç imago atqs effigies noftro fermo ne ewrimeretjputamus earn fadiâ complexionê,«! plurib.fortaîîe abjs,tibi certe aman I tinoftrinôimprobemurjlicetdifficiliusfîttuoiudicioquâ pluriûno diipIicerc:Sediu-dierj pondus afteôiu ableuas,coq mihi blâdior.Hæc aût epiftola quoniâ te abfentem of -, ijCorin^ fenditjde fententijs Pauli eft Apoftoli,qui nos à feniitute in libertatêuocat,dicens;Pre-cioemptieftiSjHolitefieriferuihominmoftendenslibertatênoftrainChriftieflèfapien tia.Quæ fententiamagno à philofophis fluduata attj iadata cft difputationismolimi-ncjdicêtibus quia omnis iàpiês liber, omnis autê inGpiens feruiat. Sed multo hoeprius Efdf/.zj Dauidfilius dixit,quiaiuStultus ficutluna mutat.Sapiens enim non metufrangit, non poteftate mutatur,non attollitur profpcris,non triftibus mergitur. Vbi enim iapientia, ibiuirtus animi,ibi conftantia ÔC iortitudo.Sapiens ergo idê eft animo, nô minuit,non augetur rerum mutationibusmecutparuulus flult;ftuat,ut circunferatur omniuento do-ôringjfed manet perfeeftus in Chrifto,fondatus charitate,radicatus fide. Sapiês ergo de MdHb. 13 fetftus rcrû ignorât,uariû animum neicit,fed fiilgebit ficut fol iuftitiae,qui in regno pa tris,lui fulget. Vnde tarnen hoc plenius hauferit philofophia, de qua patrû difeiplina amp;

3 prudentia,côfideremus.NÔnne primus Noe cum aduertiflet quia infipienter filius iuus Gtne.9 Cham riferat nudatû patrê,maledixit ei dicens: Maledicftus Châ,feruus domefticus erit .....’ fratribusfuis,ô^præpofuiteifratres eiusdominos,quifapienterpatrisiène(ftutêhono-randam putarûtf'Nônne etiâfons ille difciplinarû omniû Iacob, ubertatê diiputationis huius omniû peeftoribus infudit,qui iapientig merito prælatus eft fratri ièniorif Denicß pater pius qui inter duos filios affecîu certaret patcrno,fed difereparet iudicio(affedus enim neceffitudine fertur,meritis aute iudicia formant ) cû diuideret alteri gratiâ, alteri - nbsp;nbsp;nbsp;4' mifericordiam : fapienti gratiâ,infipientimifericordiâ, quia ad uirtutê fe proprijs uirib.

- erigerenonpotcrar,necipontaneumgrcflîimattollerc,benedixiteumutferuiretfratri ’ nbsp;nbsp;nbsp;fuo,amp;^ eflèripfius feruus: oftendens ita deteriorem efleferuituteinfipientiâ,utreinedio

eiferuitus fit,quiaftultus regere fe non poteft : amp;nbsp;nifi moderatorem habeat, præcipita-tur proprijs uoluntatibus.Diligens ergo pater nbsp;côiulens, feruum eum fratris fuifecit,

ut eius regeretur cofilio. Ideo inconfultis populis fapientes quic^ adhibenturredores, '• ' nbsp;nbsp;nbsp;qui plebeiaminfipientiâuigore proprio regant,utpotentiæfpeciedominêtur,quo uel

inuitosauthoritatepoteftatis fiibijciantadobcdiendumprudentioribus,ôôobfequen-dum legibus.Impofiiit igiturinfipientiuelut indomito iugOjÔL cui in gladio fiio uiuen-dum dixerat,libertatem negauit,ne temeritate laberetuupræfecit ci fratrê, cuius autho-ritate et moderatione iubiedus proficeret ad conuerfionê.Et quia ièruitus habet diiere tioncm(Eft enim neceffîtatis infirmier,uolûtatis fortior,quia pulchrius eft bonû,quod nortexne ceffîtatè fit,fed éx uoluntate)ideo ei primo iugû impofiiit neccffitatis,poftea benedidionem ei uohmtarix fubiedionis impertiuit.Non igitur natura feruû facit,fcd Gelte,25 infipiêtiamecmanumiffîo liberum,fed difciplina.Denicp Efaulibernatus eft, amp;feruus Gcn. 2 7 fadus eft,Iofcph uenditus in feruitutem eft,SC eledus eft ad poteftatem,ut fiiis emptori bus imperaret.Non dedignabatur tarnen obfequium fedulitatis,fcd tenebatuirtutis fa-Pfaltn. IO4 ftigium,conferuabatlibertatem innoccfiæ,integritatis authoritatê. Vnde pulchréPfaI

, mifta ait:In feruum ueriundatus eftlofcph,humiliauerunt in compedibus pedes eius.In feruum,inquit,uenundatus eft,no feruus fadus.Humiliaucrût pedes eius,non animam eius.Qiiomodo enim humiliata eft anima, de qua diciuFerrum pcrtrâfiuit anima éiusf Nam cùm aliorum animas peccatum tranfeat(fcrrû enim peccatû eft, quod eftpenetra bile)lofcph fandi animaitanonpatuitpeccato,utmagispeccatûipfapenctraret.Deni que ncc herilis illecebræ flexus cft delinimenfo : nec immeriro fiâmas non fcnfitlibidi-nis,quiamaiorem diuinæ flagrabat ardorem gratiæ. Vnde amp;nbsp;hocpulchré de eo didum eft;Qyia cloquium domini uffît eum, quo reftinxit ignitas diaboîi fagittas.Quomodo hic ieruus,qui crudiuit principes populi in ilia frumentaria difpenfatione, ut fiituræino piæ coniulerêt,amp; prouiderêt c' Aut quomodo feruus, qui totam terra acquifiuitjôf uni-uerfirm populum Ægyptiorum in feruitutem redegitt' Non ut conditionê feruittj igno ' bills irrogaret, fed ut tributum conftitueret, praeter pofleffionem tarnen facerdotalcm, quam

quam a' tributis immunem referuauit, ut apud Ægyptios quoq; inuiolabilis haberetur rdigio facerdotèlis. Non fecitigitur eum feruum uenditio, Nam utiqp negociatoribuS erat uenditus. V eriim fi prccium fpeeftes,multos inucnies qui emerut fibi puellulas for-mæelegantioris quarum amore capti turpiferuitiofeftdederunt.VidebaturApemc concubinaDarfj régis ftdês addexteram eins auferês décapité eins diadema,amp;ffUo im ponens uertici,palmisfacicm eins finiftra manuuerberans, quam rex aperto oreintuegt; Datur,gaudens fi quando amderct ci mulienquod fi ea indignaretur, miferum fe atq? af fliclum putare,ut poteftate fubmifta blanditias obtexeret, amp;nbsp;conciliari fibi earn depregt; carctur.Sed quid ifta magno allegamus ambituc'Non uidemus plcrunq; in poteftatem piraticam uel immanium Barbarorum redaeftos parères à filrjs redimi f Nunquid leges pecuniæ potrores quàm leges naturæc'Nûquidin feruitute accerfitur pietasfPleriq! em ptores leonu lunt,amp; tarnen non dominantur leonibus,fed ita iub 1 jciuntur ueria Uice,Ut ii exafperatos eos excutere ccrnice toros uiderint,fugiant amp;nbsp;delitefcant.Nihil ergo præ iudicat pecunia,quæ plefuntp fibi dominos emit; nihil tabulæ auóèionales, quibüs emptor frequenter adiudicatur atq5 addicitur.Contraclus non mutât genus, nec fapicntiac libcrtatem adimit.Denique famulo iapienti multi (ut fcriptum eft)ftruiunt liberi,amp; eft fcruus intelligens qui regat dominos ftultos. Quern ergo magis liberum cenfes Sola eft fapientia libera,quæ diuitibus pauperes preficit,0(S quæ feruos proprijs fœnerare do minis facit,fœnerare non pecuniam,fed intellecftum,fœnerare talentum illius dominici

acterniq; thefaurt qui nunquam corrumpitur,cuius ÔC ulùra preciofa eft, fœiierare illud intelligibile eloquiorum argêtum cœleftium,de quo Lex diciuFœnerabis gentibus,tu autem non mutuabchs. Qiiod Hebraîus foenerauerit gentibus,ipfe autem no accepit à populis do(ftnnam,fed tradidit,cui aperuit dominus thefaurû ftnini,ut gêtes pluuia fer-monis fui facerct humefcërcjôd fieret princeps gentium, ipfe autê fupra fe principênuL lum haberet.Liber eft ergo qui iàpiens eft, precio emptus oraculorum cœleftium : illo auiOjillo argcnto emptus fermonis diuini,preciocp emptus fangin'nis:(non enim minL rnum eft emptoré agnofcerc)precio emptus gratiæ, qui audiuit ÔC intellexit dicentem: Qui fititisjite ad aquâ:5C quicunq; no habetis argentû,ite, emite,amp;bibite,amp;mâducate« Liber eft illc,qui progrcdicns in bellum,fi uidenrmuliercm bonam afpe(ftu,5C deprçdà tus opes inimicorurn fuorum,repertam illic concupierit cam, dcmptis fupcrfluis,SC in-dumcnto captiuitatis dctraclo,in uxorê earn fibi copulaucrit, iam non feruam,fcd libe-ram.intelligit enim famulatui pn.’dcntiâ dîfciplinânô fubiacercJdcoq; Lex diciuNô uenundabiturpecunia. Omne enim preciofum non eft dignu. Et lob dicit: Attrahe fa-picntiam ininterïora. Non illi comparabitur Aethiopiac topazion, quod auro habetur argentoq! preciofius.Scdnonillefolum liber qui dominum licicatorem no pertulit,aut 7 tollentem digitum non uidir,fed illc magis liber,qui intra ft liber eft, qui legibus nature liber eft,legem feiens naturæ præfcriptam elfe moribus,non conditiOnibus,amp; menfura officiorum côfentaneam non h ominis arbitrio,fed naturæ difeiplinis. trum igitur ifte liber tibi tantûmodo, an quidam cenfor uidetur, ÔC præfciftus moribus C Vnde ucre ait fcriptura,quiapaupercs diuitum præpofitierunt,amp;priuati utiq; adminiflrantium.An . tibi liber uidetur qui pecunia fuffragium fibi emit C qui plaufiim populi magis quàm iu- • dicium requirit prudentiumf'Ille ergo liber eft qui popularibus aurismouetur t'Ille qui reformidatfibilûuulgic'Sednoniftalibertas,quammanumiftusaccipit,Ô£^palmâle(fto-ris donatus acquiricNon enim munificentiam, fed uirtutêlibertatem elft arbitror,quæ non fuffragrjs defertur alicnis,fed magnanimitate propria uindicatur ac poflidetur. Sapiens enim femper liber, femper honoratus, femper is qui præfit legibus. Denicp iufto i.Tim.t non eft pofitalcx,ftdiniufto.Iuftus enim ipfe fibilex eft,nô Habens neceflelongius fibi Rom.x arceflcrc formam uirtutis,quâ corde inclufam gerat,feriptû Habens opus legis in tabulis cordis fui,cui dieftû fit : Bibe aquam de tuis uafis, amp;: de puteoi Um tuoru fontibus.Qiiid Prow. enim nobis tam proximû qua dei uerbum r'Hoc eft uerbum in corde noftro,amp; in ore no fti o,quod non uidemus amp;nbsp;tenemus. Sapiens ergo liber, quoniam qui ea facit quæ uult, liber eft.Sed non omnis bonauoluntas,fed fapientis eft omnia quæ bona lunt uelle.O-dit enim malum,quia quodbonum eft clegit. Ergo fi quod bonum eft elegit,arbiter cle (ftionis,amp; eligens operationis liber eft,quia quoduultfacit.Liber ergo fapies. Sapiens

7.x nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D I V 1 A M B R o s I I

omnia quæ facit,bene facit.Qui autem bene facit omhia,rclt;ff e facit omnia. Qui uero rc óie facit ómnia,utiq! inoffeniè ÓC irreprehcnfibilitcr,ó(^ fine damno, f ommotionelui facit omnia.Cui igitur hoe fubeft,ut inoffenfe faciat,faciat irreprehêfibiliter, fadatfirtc commotione iui,fine damno:nihil infipienter facit/ed fapiêter omnia, Qui ante fapien ter facit,nihil habet quod metuat.Metüs enim in peccato eft. Vbi autem nul Ia formido ibi libertas:ubï libertas,ibi poteftas faciendi quod uult.Solus ergo fapiens liber eft. Eté nim quineq; cogi poteft,neq? prohiberi,is nequaquâferuus.Sapiêtis autêeftnec^ neque prohiberi.Nó eft igitur feruus fapiens. Prohibetur enim qui no fungitur ijs qux defiderat.Quæ autê defiderat iapicns,nifi ca quæ uirtutis ÔC difeiplinæ iunt,finc quibus efte nô potcftfJn ipfo enim funt,nec diuelluntur ab co.Qiiod fi diuelluntui'jiam non fapiens,qui fit fine uirtutis ufu ac difeiplina,quibus ipfe fe frauder fi nô fit uoluntarius uir tutis interpres. Quôd fi cogitur, manifcftum eft quod inuitus faciat.In omnibus autem farftis aura uirtute correlt;ftionesiunt,autàmalitiaprolapfiones,autmediaacindiffereii tia.Virtutis non coaclus,fed uolûtarius executor eft fapiens, quoniam omnia quæ placent aginmalitiæ fugitans,nec fomniû eius admittit. indifferentibus ita nô mouetur,ut nullis momentis ficut uulgus hominum hue atqi illuc inclinetur, fed tanquam inftatera mens eius æqua lance pendeat,ut neque aduoluptariapropendat,nequeomninoadea quæ ftintauerfanda,uelleuitcr ftudiuminclinctfuûjfecfimmobiIismaneataffe(ftu.Vn-de liquet quia nihil inuitus facit fapiens,ncq; cogitur : quia fi feruus eflet, cogeretur,Ii-ï Cor.9 ber igitur eft fapiens. Apoftolus quoep fie definit dicens: Non ftim egoliberfnonfum Gdht.Z ApoftolusfSedadeo liber, utcumfubintralîèntquidam tentarelibertatem eius,necad horam(utipfeait)cederctfubie(ftioni,utucritasEuangehj prædicaretur.Qui ergo non ceftit,uolensprædicauif.VbiuoIuntas,ibimerccsuoluntatis. Vbineceiritas,ibiobfe-quium neceftitatis.Melior ergo uoluntas quàm necefïîtas. Velle ergo iapientis eft,parère ÔC feruire infipientis.Hæc etiâ Apoftoli definitio dieentis: Si enim uolens hoc ago, mercedemhabeo:fi auteminuitus, difpcnfatiomihi créditaeft’, Sapientiigiturmerces defertur,fapiens autem ex uoluntatefacit:Libcr itaep fecundum Apoftolû fapiens. Vn-

,, deÔCipfcclamat:Voseniminlibertatcmuocaticftis,tantumnelibertateminoccafio-nem carnis detis. Sequeftrat â lege Chriftianû ne inuitus uidcatur legi fuccumbere,uo-catinEuangeIiû,quod uolentes cC prædicant ôf operâtur.Iudæus fub lege, Chriftianus per Euangeliû.In Lege feruitus,in Èuâgelio libertas,ubi cognitio fapicntiæ.Omnis ergo qui Chriftum rccipit,fapicns;qui autem fapiens,libenomnis igitur Chriftianus amp;nbsp;liber ôc fapiens. Docuit me tame Apoftolus quod ultra iplam libertatem fit,ut feruire t.Cor.ÿ libertas fit.Cum liber,inquit,cftèm,omnium meferuum feci,ut plureslucrifacerê.Quid eftultra libertatcm,nifi habere fpiritum gratiæ,habere chariratemfLibcrtas enim libe-lorf».15 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;facithominibus,charitas amicum deo.VndeairChriftus : Vos autemdixiamicos.

Gj/dt Bona charitaSjde qua dicitunPer charitatem fpiritus feruite inuicê.Seruiuit Chriftus Pfalm.So utomnesliberos faceret.Manus eiusin cophino feruicruntiquinôrapinamarbitratus Philip,Z efte fe æqualem deo,formam ferui accepir, amp;nbsp;omnia omnibus faôlus eîl,ut omnibusiâ-i. Cor.9 lut? afferret.Cuius imitator Paulus, quafi fub lege erat, ôf quafi fine lege uiucbatpro eorum utilitatc quos cupiebat lucrari, nbsp;nbsp;infirmis uolens fiebat infirmus, ut cos confir-

maret,ôlt; currebat ut comprchcndcret, ôC corpus fuû caftigabat, ut poteftates aercas in Chrifto triumpharet.Eft ergo fapienti amp;nbsp;feruire libertas. Vnde colligitur quia ftulto ôd imperare ieruitus cft:amp; quod pcius eft,cû paucioribus præfit, pluribus dominis SC gralt; iiioribus feruit.Seruit enim proprijs paliionibus, feruit cupiditatibus fuis,quaru domi-natum nec noefte poteft fugere,nec die,quia intra fe dominos habcr,intra fe feruitiû pa^ titur intolerabilc. Gemina enim feruitus eft, altéra corporis,animarum altera. Domini autê corporis quidê homincs, animarum autêmalitiæ SC paffiones à quibus fola animi libertas iàpientemuindicat,utieruitio eiliceatexirc. Quæramusigiturillûuerefapien-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tem uere liberû, qui quamuis fub plurimorû dominatu degat, libéré dicit : Quis eft qui

loLij. iuxtd. mccumiudiciocontendatfTufolusmanumtuam àmeabftine,à cuius confperftunon 7° poteromeabfcondere, Sôtimortuusnonme pcrcellat. Quem fecutus Dauidrexait: P/4/W.50 Tibifolipeccaui. Regali enim fùbnixus faftigio, quafi legum dominus legibus reus

non erat, foil deo obnoxius tenebatur, qui dominus eft poteftatum.. Alium audi liberS Mihi

LIBER II, ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPISTOLA VU. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;73

Mihi autem pro minim o eft ut à uobis dijudicer,aut ab huinano die, fed necÿ meipfum t. Cor.z dijudtco.Nihil e«tm mihifum eonfnus.quiautem dijudicaf me, dominus eft. Veralt* bcrtas hominis fpiritualis,quia dtjudicat omnia,ipfcaUtem d ncmine dqudieatur,nec à quocuncç crcaturæ participe,fed foli Deo fefubditum nouit,qui folus fine peccato eft, de quo dicit lob : Viuit dominus,quific me iudicat.Solus enim tile poteft iudicare ftum,cuius in conipedlucœlum non eft mundum, nec ftellarum pura ôC clara lumina. Quis eft qui Sophoclea in medium ferae carmina dicetiadupiter mihi prxeft,nullus au tcmhommûf'QuantoantiquiorIob,quantouetuftior Dauidr'Agnofcantergodeno* ftrisfehabere, quaecuncp præftantioralocutifunt. Quis igiturlàpicns, nifiqui ad iplâ peruenit diuinitatis fecreta, amp;manifeftata fibi cognouit occulta îàpiêtiæ/ 8olus igitur fapicns,qui duce Deo ufus eft ad cognofeenda ueritatis cubilia, Sk^ m ortal/s homo im* mortalis Dci hærcs, amp;nbsp;fucceflbr eft fatftus per graiiam, ÔC quidem iucunditatis parti« cepsjficutferiptum eftiPropterca unxit te Deus,Deus tuus oleo lætitiæ pre côfortibus tuis.Si quis igiturpropius ipià introlpiciat rcrum négocia, cognofeet quanta iàpienti adiumenta,amp;: quanta in ipfis infipienti refragia fint, quod lïUic adiumento libertas, ril£ impedimento feruitus fit.Infurgit cnim fapiens quafi uitftor debeJlatis à fe ac triumpha tis libidini,timori,ignauig,mœftitudini egteriftjp uittjs,donec ea depoflelfione fug mê* tis diminet,amp; omnibus terminis finibuftç fuis propülfet atq^ arceatzquoniam dux eau* tior nouit excurfus cauere latrocinanttum, ÔC quidam furta belli, quae iniquilïrmi ani* mænoftræaduerfarq ignitts fepepertentant fpiculis.Sunt enim nobis quædâ amp;nbsp;in pa* io ccpraelia,amp;^inbellopax.Vndefie illeait:Forispugnae,intustimorcs.Sedin hisomni* iXor.j bus fuperamus propter eum qui dilexit nos.Dicit quia neep angufttjs, ncçp periècutio* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g

nibus,nec^ feme,necp periculo mords terretür.Qut uero hæc timet, qui mortem refor* midatquomodo non feruusf Seruit profedlo, amp;nbsp;miferam quidem feruitutem.Nihil e* nimficanimamadomnemferuitutcmdeqeit,quomOdo formido mords, Quomodo enim ic erigat abietftus ôC uilis fenfus atq? ignobilts,demerfus in omnê infirmitads uo-taginemuiræhuius cupiditatef Videquàmleruus:Abfcondammc,inquit, £Cero ge* Gene.^ roens amp;nbsp;tremens fuper tcrram,SC crit,omnis qui inuenent me,occidetme.ltaque quafi feruus fignum accepit,nec fie tarnennecem potuit euadere. Seruit igitur peccator for* midini,feruit edam cupiditati,féruit auaritiæ,lèruit libidini,fcruit malitiæ,feruit iracun* diærâ: uidetur huiufmodi fibi li b erf'S cd magis feruit quàm fi fub tyrants pofitus.Illi au* tem liberi funt,qui legibusuiuunt.Lcx autem uera fermo relt;fius,lex uera non infculpta tabulis,necæreincifa,fedifflpre(îamendbus,atcpinhxafcnfibus, quando fapiens non Row^.z fub lege,fed ipfe fibi lex eft,opus legis in corde luo côtinens, naturali fibi ftylo ÔC qua* daminfcriptioneformatum.TantUm ne igitur cæcitatis eftmt no uideamus manifeftas terum expreftiones.SC uirtutum imagincsf' ÔC quàm indignum, ut populi integri obe* lt;hanthumanis legibus,quo fint libertads pardcipes:fapientes autem ueram legem na* turæ exprelTam ad imagincm Dei,ueramcpradónem figniferam libertatis negiigant QC derelinquantjCu in ea tanta libertas fit,utparuuli fcruire uitqs nefeiamus, alieni ab ira, exortes auaridæ,ignan' libidinis.Quam miferu igitur, ut qui nafeimur in libcrtate, mo* damurinferuitute.Sed hoefit Icuitate animi,atcp infirmitate morum,quia curas inanes uoluimus,amp;operamur fuperuacua.Sapicnds autem cor adlumc^opus radicaru efle dccet atej immobile.Hoc docuit Moyfes quando manus ci grauiores fiebât, ita ut uix fufttneret eas lefus Naue. Ideoqt uincebat populus quâdo no perfundortagerebantur Exod.i 7 opera,fed plena pondcris atep uirtuds,non nutatis animt,nec titubads affeóu, fed fun* datæmends ftabilitate.Ergo lapiens extendit manus fuas,ftultus autem cotrahit : ficut j fcriptum eft: Quia ftultus complexus eft manus iuas,6C uorauit uifccra fua, carilalia ma giscogitans quàm fpiritualta.Atnon filialudæ,quæexpâdens manus clamauitad do* Ecd,4 minumiTu fc/s quia falfum teftimonium aduerfum me dicunt.Melius eft arbitrata non Dan. i$ pcccare,amp; tncidcrc in calumnias accufandum, quàm peccatum fubire fub impunitatis uelamine.Ea ergo contemptu mortis feruauitinnoccndam.Sedncc filia lepte, quae uo ludic.n turn patris de tmmoladone fua proprio atep hortatorio firmauit aflenlu. Non enim ego de côtemptu mortis libros philofophorum depromo, aut Gymnofophiftas Indorum,, quorumpraecaeteris Calant laudatur refponfum Alexandre gt;nbsp;cum eum iuberet fequi:

Ambr.tom.^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g Q.ua

38 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI AMBROSII

Qiiame,inquit,laude dignumGrædâpetercpofcis,fi polTum cogi ficcre quod nolof Et uere plcnus authoritatis fermo,fed magis mens libertatis.Deniçp epiftolâ fcripfîç C alanus Alexâdro: Amici perfuadent tibi manus,ô^ necefiitatêinfcrre Indorû philofo pho,ncd in fomnis uidentes noftra opera.Corpora cnim trasfercs de loco ad iocn, anv 15 mas notoges facere quod nolunt,nOn magis quàm faxa 6C ligna uocê emittere.Maxi-müs ignis uiuenribus corporibus dolorem inurit, S)C gignit corruptionê.fuper hûc nos fümus.uiuctes cnim exurimur.Nô eft rex netpprinceps qui extorqueat nobis facere ip no propofuimus.Necfimiles fumus Grçciçphilofôphorû, qui uerba pro rebus médita ti funt ad opinionis celebritatê.Nobis res fociç uerbis,SC uerba rebusues celeres, dt fer mones breues.in uirtute nobis libertas beata eft.Præclara uerba,fed uerba:pr^dara cô ftanria,fed uirupraeclara epiftolâ,fed philofophi. Apud nos aût ÔC puellæ de mortis ap-j petcntiafublimesufqtadcœluiti erexereuirtutugradus.QuidTheclam, quid Agncn, quid Pclagiâ loquar,quae tanquam nobilia uitulamina pullulâtes,ad morte quafi ad int mortalitâtem feftinauerût inter leones uirgo exultauit, amp;nbsp;rudentes beftias expedauit intrepida.Et ut noftra cû Indorû Gymnofophiftis conferamus: quod ille uerbis gloria-tus eft,fan(fîus Laurentius faeftis probauit,ut uiuus exurerctur,2C flâmis fuperftes dice-rct: V erfa,mâduca.Haud den eger Abrahamidarû amp;nbsp;Macchabçorû côcertatus pucrolt; rum,quorûalij fuperflâmas canebant,alrj cfl exurerentur nô rogabât utparceretur,fcd inuehebâtur,utampliusperfccutorinflâmaretur.Liber igiturfapicns. Quid aût fubli-mius fàncftaPelagia,quæuallataàperfecutoribuspriufquam tamenin eorû confpcÔÛ ucnirct,aiebat:Volens morior,nemo me côtinget manu, nemo oculo proteruo uiola-bit.Virgineûmecûferam pudorem,mecuincolumen uerecundiâ. Nullûprædones lucrum fuæ capientinfolentiæ.Pelagia Chriftû fequetur,libertatem nemo auferet, nemo captiuâuidebit libéra fidem,infignemc^pudicitiâ,ÔCprolâpiâ prudentiæ. Opod feruS èftjhic manebit nullos in ufus debitû.Magna igitur piæ uirginitatis libertas, quæ fepta agminibus perfecutorû,inter maxima pericula integtitatis ÔCuitæ nequaquâ inclinata Pro«o-t.29 eft.Atnonillecui dominatur ira, fubqcitur enim iugo peccati. Homo enim iracundus loan, 8 peccatû effodit.Quiautem peccatûfacit,feruus eft peccati.At nô ille liber, qui feruit a-, uaritiæ.Non poteft enim polïîdere uas fuu.Nonille liber qui feruiês dcfiderijs amp;nbsp;uolu-^quot;’4 ptaubns uago fluitat errore.Nô ille liber quicuruatur ambituiferuit enim alienoimpe-rio:fed ille liber qui poteft dicere:Omnia mihi licent, fed ego fub nullius redigar pote-^îtirirm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uêterefcis.llle liber qui ait: Quid enim libertas noftra iudicaturab

ProHo-h 2tS infidelicofeientiafLibertasigitur fapientinon infipienticôueniuquoniam quideligat lapidcm in fundibulo,fimilis eft ei qui dat imprudenti claritatcm.ieipftim uulnerat,atqt fibi potius dum intorquet iaculû,affert periculû.Certc fi eut tormento acerbatur, amp;nbsp;gc-minatur malû fàxi ruina,fie infipientis in libertate ruina uelicmentior eft. Recidêda igi fur infipienti poteftas,nô adtjcienda libertas eft.Scruitus enim ei côuenit. ideoep addf Ibidem ditzSpinænafcStur in manu inebriofi,feruitus autem in manu imprudentis. quia ficutil le fuis uulneratür poculis,ita infipiens fuis fatfis.lllc bibêdo fc peccato inferit,ifte opérande feculpçadiudicat,5lt;: fa (ftis fuistrahitur inferuitutê. Videbat fe Paulus incapti-Romrf.7 uifatem trahi àlegepeccati,ÔC ideo utliberarctur,côfugit ad libertatis gratiâ.Non funt ï igitur liberi infipientcs,quibus dicitunNoIitefieri ficut equus amp;nbsp;mulus quibus non en intellcdîus.InfrænoSCchamomaxillaseorûconftringc, qui non appropinquant tibi. Multa flagella peccatorûtquiamiiltisflagellis opus eft ut corn imprudêtia cocrceatur. Prouerb. ij Difeiplina hoc exigit,nô inclemcntia.Denic^ qui parcit baculo fuo, odit filiûfuû.fimtil quia unufquifq; grauis fuis peecatis flagellatur.Grauia enim delitftortï pondera,grauia criminû uerbera,ficut onus grauatur graue,6C infligût anime cicatrices,^ putreicere fa ciunt mentis ulcéra.Deponamus igitur tam graueferuitutis farcinâ, renûcicmus luxu-riæacdelicqs,quænos quibufdâadftringûtncxibus cupiditatû, amp;nbsp;uinculis ligât. Nihil ProKfrt». jp enim proiùnt deliciæ ftulto.Et quicuncjt à pueritia dederit fe delierjs, manebit in ferui-tutCjUtuiuens mortuus fit.Recidatur ergo luxurics,dcliciærefecentur.Et fi quis fuit lu xuriofuSjUaledicat fuperioribus.Recifa cnim uinca frutftû aftcrt,femipurata frondefeit, Prouerb.z4 negletftaluxuriat.Ideocp feriptû eft:Tanquam agricultura homo imprudês amp;nbsp;tâquani jHxUyo uinca homo cgês fenfu.fi reliqueriseûjdelcrtuscrit.Colamus ergo corpus hoc nqftruj . , .. , . „ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;caftigemus

LIBER II nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPISTOLA VIII nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7 5

Cafttgcmus illudjredigamus ad feruitutc,no fllud dcfpiciamus.Sunt cnim membra no-* i.Cor.9 ßra arma iuftitiæ4unt ôé arma peccati.Si eleucntur, armaluftitiç funt, ut peccarû in lus nÔ dominctunfi mortuû fuerit peccato,nô rcgnabit in eo culpa,SC crût mêbra noftra â peccato libera.Non obediamus l'gitur cupiditatibus eius,ncqj exhibcamus mêbra no- RoKct. 6 ftraarma iniquitatis peccato.Si uidcrts mulierem ad concupifcendâ cam, mêbra tua ar M.Mh. mapcccati funt.Si locutus es ad folicitandâ eâ,lingua tua amp;nbsp;os tun mêbra pecçatt funt. Si abfttilifti termines à patribus pofitos,mêbra tua arma peccati funt. Si fciiinaüi uelo^ cioribus pedibus ad effundendS innocentiû fanguinê,mêbra tua arma iniquitatis funt. Contra fi uidifti egenû,amp; induxifti in domû tuâ, membra tua arma iuftitiae lunt.Si cri^ puiftiiniuriâaccipiêtêjuel eû qui ducebatur ad morte, fi fcidiftichirographû débitons, mêbra tua arma iuftitie funt.Si côfeflus es Cbriftû ( Arma enim intcIJeêîus labia fapien tiæ)labia tua mêbra iuftitie funt,Qui potcftdicere:Oculus eram cæcorû,pes claudorû, joh 2 9 pater infirm orS, mêbra cius mêbra iuftitiç funt.Ergoliberati à peccato,quafi prccio cm R(ima.s ptifanguinis Chrifti,nô fubijciamur feruituti hominû uel paiïionum.Nô erubefeamus pcccatûnoftrû fàteri. Vide quam liber qui poterat diccre : Non rcucritus lum multitu-dinempopuli,ut non annunciarêin conipetftuomniûpeccatûmeû.Quienimconfite-tur domino, exuitur à feruitute.Iuftus cnim aceufator cft fui in principio fermonis. No Preuerb. 13 folûlibcr,fed etiâiuftusifed iuftitiainlibertate eft,ÔClibertasin côfcfiione.Simul cnim accôfeffus quisfuerit,abfoluitur.Deni($:Dixipronûciaboaducrfummeiniuftitiâme5 Pfil.n domino,SC tu remifîfti impietatê cordis mei.Mora ergo abfolutionis in côfitêdo cft,co fcftionêfequitur peccatorû rcmilfio.Sapiês eftigit qui côfitetur. Liber eut pc. catû di-miflum eft,nullaiâ trahês æra peccati. Vale, ôi^nos diligc,ut facts, quia àf ego te diiigo.

Diui Ambrofq ad Fauftinum, eundem propter obitum germanae aeerbo dolore meerentem confólantis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola v 111

A nbsp;nbsp;rabam,nô tame ut à nobis te ab!egares,fed ut nobis redderes. Nâ S(^fi minus

iucunda folatia mœfentibus,tamênonnurtqùânécefiària funt.'ï’uafltabifti j infecreta montiff,amp; inter ferarû diuerlàris fpelaca,ornni humane côucrlàtionis ufu abd i catusjôô quod grauius cft,iudicio tuo.Tâtû ne de te cômerutt germana tua, ut propter quam cxcellere apud te debuit côditio humana,que tam egregiâ fotminâ tuîirgt;proptcv eâapud teminoris prçrogatiuç fitflllacertc uita excédés hoc fc mukebat folaf!o,quod tefibifuperftitêderelinqueret,parcniêncpotibus,præfulemparuulis, auxiliaterê defii tutis.Tuita te Si nepotibus Si nobis abnegas,ut côfolationis illius frutftum non fentia-mus.Iüa te chara pignora uoeât nô ad dolcndû,fcd ad cbnfoîandû, ut cû te uident, matrem fibi nô credantobifle.In te camrecognolcât, in te eius praefentiâteneant, in te ut-tam cius fibi manere arbitrentur.Sed doles quod dudû florentilïima répété occiderit. Verum hoc nobis cômune non folS cum hominibus,fed etiam cum ciuitaiibus ten ifip ipfis eft.Nempe de Bononienfi ucniens urbe à tergo Claternâ, iplâm ßononiä, IVl uti- z nam,RegiûdereIinquebasdndextcra cratBrixiUSjà fronte occurrebat Placentia,uete rem nobilitatem ipfo adhuc nomine fonaas,ad læua Apœnini inculta miicratus,6lt;f flo-rentilTimorum quondam populorûcaftellacôfidcrabais,at(^affc(ftu rclegebas dolcn-ti.Totigitur femirutarS urbiû cadauera, terrarumeç fub eodem confpetftu expofita fu-neranô te admonent unius,iâncftæ licet ÔC admirabilis,fœminæ decefifionem côfolabi-lioremhabendâ,praefertim cumillain perpetuûproftrataacdirutafint, hæc autem àd tempus quidem erepta nobis meliorê illic uitâexigatf itacpnô tam deplorandâ quàm profcquendâorationibusreor:Necmoeftificandâ lachrymis tuis, fed magisoblationi-bus,animam eius domino cômendandam arbitror. V erû forte after es fccurû te de me-ritis eius ac fide,nequire tarnen ferre deflderiu,quod earn iam non uidcas fccundû car-nem,id£ß tibi fummo dolori fit.Necillud te mouet ApoftolicQ quod ait : Quia neminê Lcer. 5 nouimus ex hoc fccundû carnem:amp; fi cognouimus fecundû carnem Chriftum,fed nûc iam nô nouimus.Caro enim noftra perpétua efle ac diuturna non poteft, nccefle cft oc cidatutrefurgat, necefte cft rcfoluaturutrcquicfcat. Ut fiat quidâfints peccati. Et idco multos cognouimus fecundû carnem, fed nûc iam nô nouimus. Ipfum dominû Icfum cognouimus ( inquit Apoftolus ) fecundû carnem,fed nûc iam nô nouimus^ Iam enim

Ambr.tom.j. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g i earn«

^26 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI AMBROSII

carnis depofuctat exiiuias,iam fpecie hominis no uidebatur, iam pro omnib. mortuus crat,amp; omnes in illo mortui,fed ut per ipfum renoua ti, amp;nbsp;uiuificati fpîpitu iam non fibi.

Galat,z i'ed Chhfto uiuStVnde ÓC. alibi ait idc Äpoftolus:Viuo aût iam no ego, uiuit autcm in me Chriftus.Mcrifocß qui ante cognouerat fccundû cai nem Chriftu, iam opcrationes eius inuifibiliter agnofccns,iam no camem cius fed potentiâ fcrutans,qui ante perfecu tor difcipulos hominis, SC pedifequos carnis infeftis odtjs urgebat, poftea doclor Gen tium faflus ucncratores maiehatis eius ad prædicationê Euangelq inftruere atcpinfor-mare cœperat.Et ideo addidit : Si quis in Chrifto noua creatura, id eft,qui pcrfedus in Chrifto noua creatura eft,quoniam qui caro cft,impcrfedus eft. Deniqj ipfe dominus ait:Non permanebit fpiritus meusin iftis hominibus,quoniâ carnes funt. Carnalisitac^ no eft in Chrifto,fed fi quis in Chrifto eft,noua creatura eft : no naturae nouitate format tus,fcd gratiæ. Vetera itaq? quae fccundû carncm crant,tranficrunt,fa(fta funt noua om» nia.Quae illac'nifi quæfcribadocftus in regno coelorûnouit, fimilis illius patrisfemilias qui profert de theiauro fuo,noua amp;nbsp;ueteraf neqs uctera fine nouis,necp noua fine uctC' ribus.ldco amp;nbsp;Ecclefia dicinQuia noua Ô£^ uetera feruaui tibi.Scd tranfierunt uetera, id eft,Iegis myftcria abfcodiraa'nChrifto faefta funt omnia noua.Hpc eft noua creatura,de qua Apoftolus ad Galatas aitdn Chrifto enim lefu ncqj circumcifio aliquid ualct, neep præputiü:fed noua creatura, per qua iam renouata caro floret, fruûû inuenit gratiæ, quæ ante inuetcrati flagitq fpinas habebat.Quid ergo eft quod moercamus,fi iâad ani» mam dicitunRenouabitur ficut aquileiuuetus tuaf Quid eft quodingemifeamus pro mortuis, cûiamrecôciliatiomûdiapudDeu pattern fatfta fit per dominûIefumt'QuO' _ niam ergo Chrifti beneficia tencmus,cöapud omnes, tûapudtcpro Chrifto Icgatione fungimur,ut nouèris irreuocabilia eius effe dona,ut credas quod temper credidiftfnec nimio mœrore tuâ in dubiû adducas fcntcntiam,quia ideo peccatû fatftus eft dominus ïefus,ut tollerer peccätü mundi,Ô£^ eflemus in ill o omnes iuftitia Dei,iam no culpæ ob» noxtj,fcdiuftitiæremuneratiônefecuri.Vale,amp;nos dilige,quianos tediligimus.

Diui Ambroftj ad Bellicifl, graut ægritudine priuf^ in dominû lefum crederet iatftatû, poftea autê reualefcere incipientë, il Iß ex diuinæ uifîtationis pietatein fide Chrifti côfortâtis,SC ad aliorûfacramcntorû perccptionc exhortâtis. Epift. IX

Mbrofius Bellicio Jaëtatum te graui egritudine fignificafti mihi crediditTc A indominSlefurrijSCiamcœpitrcreualefccrc. Adfalutê igitur eainfirmitas fuit,plus acülci quàm pcriculi ferês,quia diu promitTum remordcbas.Hoc eft quod ait;Percutiâ,amp; fanabo.Pcrcutfit infirmitate,fanauit fide. Vidit enim interiorê affeeftum tuûnô uacuum piæ cupiditatis,fed excuti dilationibus.Et tdeo admonercma luitjitautfalutem n51æderet,deuotionê excitaret. Quomodoenimfalutinoceret qui folet dicerc,ut Icgimus in Euangclio:Ego ueniâ,SC curabo cumÆrgo amp;nbsp;cS a tuis inui» taretur ut inuiferet domû tuam, fine dubio dixit : Ego ucniâ,amp; curabo eû.Et fi non au» diftieû,illetarnen quafiDeusinfenfibilirerlocutus eft: amp;linon uidiftieum,illeramen quod te incorporalitcr inuiferit,dubitari nô poteft.Sed uidifti eu,qui credidifti ci:uidi-fti cû,qui recepifti eû hofpitiô tuæ mentis:uidifti eum fpiritu,uidifti eum oculis interio-ribus.Tene ergo hofpitem nouûdiu expelt;ftatû,fcdfero fufccptû,in quo 5C uiuimus, SC fumus,5Cmouemur,Guftafti igitur fidei prima exordia,non fiat uerbû occultSin corde tuo.Hçc omnis gratia eft,hoc omne munüs. Nemo enim penetralia domus de ingrefi fu çftimat:fiquidcm omnisfrueftusin interioribus eft.Ncqt enimfapientis eft à feneftra retpicerein domô,ÔC ftultitia hominis audire per oftium. Alia funt tàcramentorûperfe-ôiorum myfteria,quæ Oculus nô uidir,ncc auris audiuit,quæ præparauit Deus diligen» tibus eûjUt dixit fcriptura.Alia funtilla quæ de gloriafutura annûciarûtProphetç, qui» bus reuelatû cft,6C Euâgelizaruntfantfti,fpiritu Dci miflb de cœlo,in quæ côcupifcunt amp;nbsp;Angeliuidcre,ut ait Apoftolus Petrus. Alia funt ilia in quibus eftmundiredemptio, peccatorû remilfiojgratiarû diuifio,tàcramcntorû participatio:quç cû acceperis,tue mi rabere tantum donatû elfe homini, utillud manna quod iniramur fluxitfe de cœlo lu» dæis,nec tantæ operationis indicés ad falutêfuiflë.lllud enim quicunt^ acccpcrunr,in deferto mortui funt,præter letùm Naue, ÔC Caleph:hoc facramentû quicuncp guftauc» rit,nonmorietur in æternum.Sanet te dominus letùs. Vale.. . -

Diui Ambrofij ad Simplicianum, pulchre de ueris diuitijs, ac contraria pau* pertate diirerentis,amp; quod omnis folufiÿ fapiens uere diues, atcÿ infipiens pau perfitjdemonftrantis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola X

MBROSivs SimpIidano.Videbamurproximéin difeeptatio nés incidifte philofophif,cum de Apoftoli Pauli epiftola,fumefes exordiumtraôaremus,quôdomnisfapiensliber. Verùm poftea cùm Petri Apoftoli epiftolâ legerem aduerti, quôd omnis fapiens etiam diuesmec fexum exceperit, quifœminas ornatn omnem no in preciofis monilibus, fed in bonis moribus habere fcripferit.Nô enim,inquit,fit extrinfecus capillorû implicatio,aut âuri circumpo fitio,authabitusueftimentorû omamentum, fed illeabfconditus

cordis homo.Duo funtigitur,5lt; cflc hominem in homine, 6Cill« eflc diuitem, qui fibi nullarum diuitiarûufum requirat.Pulchré autem cordis hominem dixit, eo quod totus ßpientiae fit abfconditus,ficut ipfa fapientia quæ nô uidetur,fed intelligitur. Nemo an* te Petrû tali expreflione ufus eft,ut diceret cordis hominemÆxterior enim homo plu* timain fe membra habetzlnterior autem cordis homo totus fapiêtiæ eft, plcnus gratiæ, plcnus decoris.In corruptionc,inquit,quieti ÔCmodefti fpiritus, qui eft ante Deum di* ues.Etuerédiues,qui in côipecftu Deipoteft diues uideri, in cuius conipecftu terra exi* gua.mundusipfeanguftus cft.Sedfolum illûDeus diuitem nouit,qui fit diues aeternita fijquinô opum,ied uirtutum frucftus recondat.Quis autem ante Deum diues,nifi quie tusamp;:modeftusfpiritus,quinunquâcorrûpitur:'Nonnetibi uidetur diues, qui habet pacemanimijtranquillitatem quietis,ut nihil côcupifcat,nullis exagitetur cupiditatum procellis,nec uetera faftidiat,amp; noua quacrat,ôi^ fempcr defiderando,fiat in fummis di* uitqs inopsÆa eft pax ueré diues,quae fuperat omnem mentem. Diues pax,diues mo* 2 ^eftia,diues fides. (Fideli enim totus mûduspofleftîo eft.) diues fimplicitas.Suntenim Philip. 4 ôi^diuitiæfimplicitatis,quæ nihil difcutit,nihil côtra(ftum,nihil fufpelt;ft5,autfraudulen* Prouerb. 1 tum putat,fed puro fc fundit aflf'e(ftu.Diucs bonitaszquam fi quis feruauerit, pafcitur in *“*^4 70 diuitijs coeleftis hæreditatiszô^ utantiquioriEus exemplis fcripturacutamur, beatus,in-quit,uir,quem arguit dominus. Admonitionem autem Dei ne reculàueris.ln fame libe tabit te à mortc,in prælio de manu ferri liberabit te,amp; à flagello linguç te abfcondet.Fe tæbeftiçpacificae erunt tibi,ô(^ Ccies quôd in pace erit domus tua.Mitigatis enim carnis buius paftionibus,que militarc aduerfum anima folent, tabernacula tua fine perturba* tioneerunr,domus fine offenfione,femenfinedefelt;ftu,pofteritas ficut odor agripleni, ftpultura ficut mefifis.Siquidcm quando alij fuum defedu arbitrantur, tune aceruus tri tici tui fupernis maturus inferetur apothecis.Merito iuftus femper foenerat, iniquus in* dt get. Ill e iuftitias feenerat mâdato Dei pauperibus ÔC cgenis,at uero infipiens ôC quod putatfehabere,nequaquâ poftîdet. An putas illuponîdcre,qui thelâuro fuo dieacno* lt;fteincubans,auara amp;nbsp;mifera torquetur folicitudincdlle uero eget, ÔC fi altj diues uide* tur,fibipauper eft,qui nô utitur eo quod haber,qui adhuc alia rapit,alia defiderat. Vbi enim nullus cupiditati modus,qui fruôus diuitiarumfNemo eft diues, qui quod habet fecû hinc auferre nÔ poteft.Quod enim hic relinquitur,n5 noftrum, fed alienû eft. Di* uesEnoch,qui quod habuit fecum tranftulit,ôlt; omnêillum bonitatis ftiç cenfum ccele ftibus intulit receptaculis : qui ideo raptus eft, ne cor eius malitia mutaret. Diues Hc* lias,qui uirtutû fuarü theiâuros curru igneo fublimis fedibus acthereis inuexit. Et tamc »fie nômediocres diuitias hçredircliquit,quas ipfenoamitteret.Quis huncpauperem ueltuncdixerit,cûuicftus quotidiani indigens alimonia mitteretur ad uiduâ, ut pafeé* retur ab ea,quando ad eius uoeê ccelum claudebatur aperiebatur,quâdo ad eius uér bumhydriafarinç ôi^uas olei nô deficiebatper trienniûzfedabndabat, necminuebatur lifu,fedrcplebatur;'Qyis illS pauperem dixerit,ad cuius uoluntate defeendebat ignis.

qucm inuia fluminano cocludcbant,fed i'n fuum fontem recurrebât,ut ficco propheta [ träßret pedcfDuos finitimos uctus hiftoria defcribit,regem Aehab,^ pauper?NabiP tbanuquem horü paiipenorêjquc dKiorêcredimusfAlter regalifulcro diuinarfiprçdp tusjinexplcbilis infatiabih'scß opibus fuis, exiguâpauperis uineâ defiderauit. Aker def-pieïens animo ,JèoicnAiap ràç TraAuxçvm tv x«f imperialefc^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuo erat cótentus pal'

mite.Non'ne indetür biemagis diues,hic magis rex,qui fibi abudabat, fuas regebar cu piditateSjUt nihil alienö cócupifcei etfllle autem egenrilfimuSjCui aui ö fuum uilc, aliC' nus palmes preciofifïïmus exifiimabatc' Sed qua ratione egêtilïïmus cognofcc.Quó , diuitiæ iniuftæ côgregatæ euomûturjradix autem iuftorû manet,amp; ut palma floret An nô egêtior paupere is qui tanquâ umbra prgterit^Hodie impius exakatur, eras né erir, necinucnieturaliquislocus eius.Qind eft itaq? diuit? effejniß abûdarer'C^iis aûtabun dat qui ßranimo côtradiorc' Qiiiante animo cotraeßior, utiqj anguftior.Quae igituria angufiijs abundantiafNon ergo dines,qui nô abundat.Vndc pulchreDauidzDiuites, inquir,eguerunt amp;nbsp;efurieruntQiioniâ cum haberent feripturarum thefauros eoelefliûj egucrunt qui nô intellexeruntà: efurierunt qui nullû ipiritualis gratiæ guflarunt cibû. Nihil igituraffeôufapientisditius,nihil inßpientis egentius.Nam cum regnûDeipau perum ßf,quid eße locupletius poteftÆt ideo preclare Apoftolus : O akirudo,inquif, diuitiarü iâpientiæ amp;nbsp;feientiæ Dei.Præclare ctiam Dauid,qui in uia teftimoniorö cccle-flium quaß in omnibus diuitijs deleóabatur.Exprelfe Moyfcs,qui aitzNeptalimiäne-tas accipiêtium.Neptalim,abundâtiaßgnificaturLatina interpretatione,uel dilataiio. Ibi ergo abundäria,ubiiatieras.Vbi autem fames cupiditatum, ubi inexplebilis appe^ tentia,ibiutiqjpaupertas.Sed quia uix ulla rei pecuniariac uel mundi huius cupiditas la tietatcmhaber,ideoaddidit:Etreplcbiturbenedi6ionc.SecundûhæcPefrus Apollo lus definiuit nô in auro amp;nbsp;argento,amp; indumentis fœminarû efle ornamentö, fed in OC' culto cordishominearq; ableondito:undenullafe exuateultum pietatis, ornatumgra tiæ,uitæætcrnæhæreditatem. Vale,amp;fnosdilige,quianos tediligimus,

Diui Ambrofij ad Irenacum,uerßculü illum:Speciofus forma,ÔC cetera, Greco fermoneannotatû uoluenns,pluribufqj rationibus amp;exemplis nos prouocan tis,ut illi ßimmo bono quod eft dominus lefus, quo nihil eft ipecioßus, animo intcndamus,illud quaeramus,illud intucamur,illud tencamus,inillouerfemur, illi adhîereamus,SC in eo pafcamur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola XI

A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cubratione deftiterä,ucrficulum illü ccepi mecum uoluere, quo uefperi in

uigiltjs uß fueramus, oiçaîof XfcMu'irKgiTovf wovçTàvflfaTrzvp.ôfffifaûo/oî TródijT ivxyytÄi^ofjitifaip tx^rop.Et uere nihil fpecioßus illO fummo bono,cuius etiâ praedicatio ipc ciola eft nimis,amp; maxime' pcrleuerantis fermonis proceftus, nbsp;quædâ Apoftolicç pi g-

, dicationis ueftigia.Sed illa qui poftuntfOinbus donauit Deus non foliim ut Chriftum annunciarent.fed etiä pro illo paterentur.Nos quantum poflumus intendamus illo ani mum,amp;inillo fimus,illud animo teneamus,quod cftpulchrü,decorum, bonum,utH3t illuminatione cius Öl fulgore fpe ciofa anima noftra,amp;mens dilucida.Nam ß oculi nO' ftri cum aliqua obducuntur caliginc,pafcuntur agrorü uiriditate, ÖC fpecienemoris iid collis herbofi omnem ina’qualiratem ægrefcentis obtutusrepellût, quadam ialubri fpecie pupillæipfæ atqt orbes colorari uidentur;quanto magis hic mentis oculus cö il-lud fummuintuetur bonum,amp;in eo ueriàtur,atc^ eo pafcitur,fplendefcit atqtenirer, ut fiatillud quod feriptum eftiTanquä adipc amp;nbsp;pinguedine rcpleatur anima meafDeniep quifeienteragnofeitanimasgregisfußeuramadhibetherbis eäpeftribus,utßnteipa^ fcuaplurima.Hcrbis cnimfuauioribus SC agnipinguiores fiunt,öf fuccus Ialt;ßis falu-brior:quibus pafeuis uß funtdiuites illi qui manducaueruntSd adorauerütSuntenim bona fidei pafcua,in quibus collocatur lantßus Dci. Eft eigo amp;nbsp;feenum quo alûtur gre ges onium,qui emittunt uellera fapicntiæ, amp;nbsp;dant amidlum prudentiae.Et fortafle hoc eftfcenummontanum,inquod ucrbadcfccnduntprophctacficutnixfuperfcenum,amp;: quod diligenter colligit iàpicns,ut ßnt ei ones,ad ueftitû ipiritalis vtiep uelaminis. Ha^ betergo cibum fuum amp;nbsp;amidium anima quae illiftimmobono adhacret, quod eft diuf 2,Pet,i n.um,quod Apoftolus Petrus fuadetqugrêdum,ut per cius cognitionis acquifitionem diuinai

iusboni cognitionêquærebatDauid,ficut ipfe fignificat dices:Vnam perq a' domino, hancrcquirâ,ut inhabitem in domo domini omnes dies uitæ meæ,ôô uideä deledlatio -nes domini,amp;f côfiderem templû eius.Denic^ hoc efle fummu bonum lubtexuit ftatim in codem Pfalmo: Credo uiderc bona domini in terra uiucntiâHic enim quærirur,illic facie ad faciem plene uidetur.Hocbonuin domo Dei eft,in ilio fccrcto eius acrcceflir. Vndeiterû ait:Replebimur in bonis domus tue. Alibi quoq; banc fummâ efte benedi-t^ionis exprcflit,dicens:ßenedicat te dominus ex Sion,ÔÔ uidcas que bona func in Hie tufalem.Ideo beatus qui illic habitat in ingreflu fidei,hóipirioi.p mentis, deuorionis ha.-bicaculojcoucrfatione uirtutisdn illo igif limus, atet; in eo mancamus, de quo amp;nbsp;Eiâias dicirQuam fpeciofi pedes euangelizantiQ pacem, euangelizantiö bona. Qvii funt qui cuâgelizanc,nifiPetrus,nifi Paulus,nift omnes Apoftolir'Qi.iid cuâgclizant nobis,nifi dotninQ lefumf Hie eft pax noftra,hic eft bonû illud fummum quia ipfe bonus ex bono: Exarbore enim bona,bonus frueftus legit. Deniqj QCfpiritus eius bonus qui ex ipfo ac-cipit, Qi. deducit Dei feruulos in uiâ relt;ftâ*Quis ant habes fpiritû Dei in fe, neget bonu, CÖipfedicat:An oculus tuus nequa eft, quia ego bonus fume' Hoc bonû ueniat in anL tiiamnoftrajin noftræ mentis uifcera,quod propitius Deus dat petetibus (c. Hie eft the faurus nofter,hiccft uianoftra,hic eftfapientianoftra,iuftitia noftra,paftornoftcr,£lt;pa ftor bonus,hie eft uita noftra|Vides quantabona in uno bonofHsec bona nobis predicant Euangeliftac.Hæc bona requires Dauid,ait:Quis oftendit nobis bonaf Et often ditipfum efle,bona,fubqciens:Sign3tû eft in nobis lumen uultus tui. Qiiis autê lumen uultus patris,nifi fplendor gloriac,0i5 inlago inuifibilis Dei,in quo uidetur êC clarifica tut pater ficut ipfe clarificath'liQfuumc’Ipfe eft ergo dominus lefus fummu bonû quod nobis annunciatû à Propheris,prædicaturn ab Angelis,promiflùm â pâtre, cuangeliza tumeft ab ApoftoIis’.Qui nobis tâquam maturitas aduenir.Necfolum tanquâmaturi-tas,fcd tanquâ maturitas in montibus adeft:ut nihil acerbum, nihil immaturû in noftris côGlijs lit,ni h il immitc,nihil alperum in operibus ac moribus, qui primus euâgelizans bona adftiit. Vnde amp;nbsp;ait ; Ipfe qui loquebjir, adfum : id eft,qui loquebar in Prophetis, adfum in corpore quod fufeept ex Virgine,adfum interior imago Dei, charaefter fub-ftantiæ,amp; adfum ut homo,fed quis cognofeit mef Hominem enim uiderunt, fed operibus fupra hominem credidcrût.Annouthomo cumLazarufleret, StC rurfus fupra ho ininem,cû eumrefufcitaretfAnnôuthomo cum uapularet,rurfusfupra hominem eu totius mundipeccatutolIeretfAd ilium igitur properemus,in quo fummû eft bonum, quoniâipfe bonitas,ipie patientiaIftael,quiad pœnitentiâ teuocat, ne ucnias in iudi-cium,fed accipias remiffîonempeccatorû.Agite,inquit,pœnitentiâ.Ipfe eft de quo cia mat Amos prophera:Exquiritebon3.Ipfe eft fummum bonum,qui nullius indiget, amp;nbsp;abundat omnibns.Facileabûdatjinquoplenitudo diuinitatis habitat corporaliter.Facile abundat,de cuius plenitudineomnesaccepimus,ô6in illo repleti fumus,ut dicit Euâgelifta.Hoc igitur uerum amp;nbsp;ftimmûbonû fi illo côcupifcibili fuo ÔC delecftabili anima guftauerit,SC duabus his hauferit afFetftionibus, excludes dolorem formidinem, incredibiliter exæftuat.Ofeulataenim uerbûDei,modumnoncapit,ncccxpletut^ di-cens:Suauis es domine,ÔCiniucûditate tua doce meiuftifi'cationes tuas. Ofeulata Del uerbum,concupifcir fuper omnem decorem, diligit fuper omnem lætitiam, deleéèatur fuper omnia aroma ta,cupitfrequêter uidere,iæpe intendere,cupit arirahi,ut fequi pof= fit.Vnguentû,inquir,exinanitumcftnomcntuum:propterea tcdiiigimus adolefcentu Iæ,proptcreacertamus,fedcoprehenderetenonpoftumus. Attrahenos,ut pollîmus currere,ut odore unguentorum tuorum accipiamus uirtutem fequendi.Fcftinat etiam interna myfteria uidere,ipfam requiem uerbi, ipiàmboniillius fummi habitationem,ôd lueem eiaSySC claritatcm, In illo finu ac receflu patrio feftinat audire fermones cfus ; cumaudierit,fuper omnemfuauitatemaccipit,Doceattepropheta quiguftauit, amp;nbsp;ait:

g 4

6o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVIAjMBROSII '

ppf. I s Qpâ dulciafaucibus mcis ucrba tua,fuper mei amp;fauS ori meo.Quid em'm ah'ud defide Exolt;/.54 retanimaquaefemelfuauitatêuerbiguilauerit,qugfemel clantateeiusèH'deritfMoyfes j.Rcg.iÿ inmôtepofitus quadraginta diebus Lege accipiens,cibScorporis no requirebat; Hellas ad ilIâ feftinâs requiem rogabat ut acciperetur anima fua à fe,Petrus afpicics ipfc inmÔtedominicacrefurre(flionisgloriâjnolebatdefcêdere,dicens:Domine,bon3 eft nos hic elTc.Quanta igitur ilia diuinæ fubftâtig gloria, quâta uerbi bona, in que concu-pifeunt fie Angeli profpicerefAnima igitur quæ illud uidet,corpus hoc nô rcquirit, mi nimamtç fibifamiliaritatêcum eoeffedebereintelligitjrenSciat feculo, abducitfeà uin Aiio.y culis carnis,exuit omnibus uoluptatûiftarûnexibus.Denicp Stephanus lefum uidcbal ëClapidari nô formidabatn'mô cum lapidaretur,n5 pro fe, fed pro illis à quibus perime-i. Cor. 12 batur rogabat.Paulus quoej raptus ufep ad tertiû coelum, cû corpore effet an fine cor- _ pore,ncfciebat.Raptus inquâ in paradifum,uium proprij iam nô fentiebat corporis, SC audiens uerba Dci,quomodo àd corporis infirmitates defeenderet, erubcfccbat. Itacg Cololf.z feiens quiduidiiretinparadifo,uel quid audifret,clamabat5dicês; Quidadhucuelutui-' ventes de hoc mundo decernitis.^Ne tetigeritis,neattaminaueritis,neguftaucritisqu^

3 funtomniaadcorruptelâipfbufu.VolebatenimnosinfiguraefTe iftiusmundinon in pofleflione atq; ufu,utita utamur hocmûdo tanquâ nô utarnur, tanquâ prætereunres, hô tanquâ refidcntes,ambulâies tanquâ in imagine fèculi,n5 in cupiditate ut uelociffi-' madifputationcipfamimaginêhuiusmunditrâfcamus.Denicp ipfefideambulans no fpccic peregrinabatur à corpore,fed aderat dominoiôC cû effet in terris : nô in terrenis,. fed in cœleflibus côucrfabatur.Ergo anima noflra quæ Deo uult appropinquate, ele-uet fe à corpore,femper illi fummo adhærcar,illi bono quod eft diuinum,quod eft fem-petjfie quod erat ab initiOjfiC quod eratapud Deû,hoc eft Dci uerbû.lpfum eft illud di-. uinûin quo uiuimus,fie fumus,ô(f mouemur.Ipfum eft quod erat in principio, ipfum eft quod eft.Dei enimfilius lefus Chriftus in nobis,inquif,eft:in quo nô fuit eft Ôônon, fed cftinillo,fuit.IpfèdixitlVIoyfi,utdiceret: Qui cft,mifit me. Cû hocigitur anima noftra fit,amp;^ fit ( fi fieri poteft ) fcmper,ut fie noftrû poffit quis dicere: Anima mea in manibus tuis femper.Erit autem,fi nô in carne fir,fed in fpiritu*Erit,fi fe terrenis nô mifceat.Cum enim ad carnah'a refle(ftitur,tunc ei illccebra obrepit corporis,tunc ira fie indignationc exæftuat,tuncmœftitia afficitur, tune fupinatur per arroganiiâ, tune dolore affligitur, Hefuntçghtudines animægraues,quibusplcruncpad mortem cogitur, dû oculieius ca:Cantur,ut nô uidcant ueræ lumen gloriç,âe diuitias ætcrnæ hæreditatis. Quod fi cos ad Deum femper intendat, accipiet a Chnfto fulgorcfapicntiæ, utilluminatûin agni-tionc Dei habeat obtutum,ut uideat illâ fpcm noftræ uocationis,afpiciat illud quod eft bonum,fie placitû,fie perfeéîum.Quod enim bonum, t ôplacitum patri : quod compla-, citum,pcrfe(ftû:ficuthabcsinEuange!io,ubidicitdominus:Diligiteinimicos ucftros, ut imitemini patrê quipluitfuper iuftos fieiniuftos , quod eftutiqt bonitatis,Etpoftea côtludit dicens;Eftote perfe(fti,ficut pater uefter qui in cœlis eft,pefcôtus eft. Charitas. enim perfetfta cft,dcnicp plenitudo Icgis eft. Quid autêtam bonum quàm charitas,que malum nô cogitatÆtideo terras fugito,in quibus inuidia eft.ubiambitio, ubi conten-tio.Boniergo illius capaeem fe anima tua præbcat,ut fupra nubes uolet,ficut aquilarc-, nouctur,ficut aquila pennas emittat, ut renouatis alarO remigtjs alta petere non refor-

S'*?’? midct,hâchabitationemrelinquat.Terrcnum enimhabitaculûgrauatanimam.Exuat uetera,abtjciatcrroris dcfidcriajabluatoculos fuos,ut uideat ilium fontem ueræfapien tiæ,inumfontcm uitæ æternæ,quiaffluitatqj cxundatomnibus,nulhusindigcns.Quis Foma. 11 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dédit illi,cum ex ipfo,ôe per ipfum,fie in ipfo omnia fintf Vitæ igitur fons eft fum-

mumilludbonum, cxquouiucndifubftantiaminiftratur omnibus.ipfumautem in fc habet uitam mancntem,à nullo quafi inops accipir.Largitur bona ahjs, non aliûde af-Ppti 5 fumit fibi.Nccp enim noftri indiger. Vnde fie ait ex perfona hominis : Quoniam bonorum mcorumnonindiges.Quid ergopulchrius,qua'm ci appropinquare,eiadhatrefec' Qup maior uoluptas cft,quàm quû quis id uiderit, amp;nbsp;de fonte aque uiuç gratis guftaue ritfQuid poteft aliud defiderarct'quæ regna.^quas potcftatcs.''quam pecuniamf cû ad-uertat quam miferp etiam hic Regum conditiones fint,quàm mutabiles imperij fia tus' quàm exigua uitp huius fpatia,quâta in ipfo imperio feruitia, cû ad aliorûnon ad fuum uiuant

LIBER in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPISTOLA XII nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8l

ufuantarbitn'um.Quisautempeculiatus aduitäacternam tranfit, m'fiuirtutS fultuspe-cuh'o,quodrec^t0 omnibus,folisdiuitibus impoflfibile pronunciaturf'Non ergo bis utibeatö eft,fed illud uidere quo ifta dcfpicias,^ uana ueris refellas,atcp inania cafla iudfccSjillam nudæ ucritatis pulchritudinem diligas,quæ has feculi fucofififimas uanita tes redarguat.En'ge tgitur oculos anima tuos,illos de quibus tibi uerbö Dei dicicCor^ 7 denos cepiftiibrormeafponfa, corde nos cepiftiunoab oculistuis. Afcende in pal- ^‘*”^''^ inam,uincefeculö,ut teneas uerbi altitudincm.Imaginê iftam mundi foris relinque,fo-ris malitiäjintroduCautem bonitatem mentis,quaehabetgrattam in ligno uitæjfi lauern ftolam fuä,SC ingrediatur in ciuitatem,quac uera eft patria (ändlorum, in qua eftDei tagt; bcmaculum,circa quod fcribae domini prçtendunt,ubi no dies, aut fol,aut luna lumen 8' niiniftrant,fcd ipfe dominus lumen eft tota illam ciuitatê illuminans. Eft enim lux mun ïojn,3 di.Nonuticplux uifibilis, fed animaru quacin hoc mundo fun£,intelh'gibilis claritudo, quibus fefplendentiluminerationabilis infundit prudenti3f,amp;f ut prædicatur in Euan^ gelio,incorporeæ uirtutis inflämans uapore fecreta mentiü, animorumqj penctralia.Si quisigiturincolaeftecocperitillius ciuitatis fupernx, incolauidelicetcouerfationeac inoribus,non difccdatab ea,nö exeat,nonrefletftatueftigiü, nö corporis dico,fed men tisueftigium-Nonreuertatur retro.Retro luxuria,retro impuritas eft.Dcnic^afcendês nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*9

ad monte Loth,rctro reliquit Sodomitana flagitia. Quæ autem refpexit retro, non po-tuit ad fuperiora euadere.Non ergo pedes tui retro,fed mores no reucrtantur. Notifiât manus tuae remiflæ,ÔCdcuotionis tuæ acfideigenua diflbluta.Nonfiatuoluntatis tuac tecidiua infirmitas,nó ullus intercurfus criminQ.Si ingreftus es,mane:peruenifti, confi fte:faluans falua animam tua.Afcendens dircdium attollegradu,nunus indetuto redit, Hine uia,inde ruina eft.Hine afcenfus,inde præcipitiû.Afcendendi qutdem labor, fed defecndendipericulu.Sedpotens eft dominus,qui tefundatum ilh'ccuftodiat, feptum Propheticismuris,0C Apoftolicisturrribus.Ideo tibi dicit dominus;Innate,calcate, quia alTiftituindcmia.Intus no foris fimus,EtinEuagelioDcifilius dicit; Qui eft in te- Mdtt. 24 lt;^o,nó defeendatuafa fua tollere.Non utiep dehoc tetftodicit,fed dicit de illo;Extêdit Ppt 105 cœlû ficut camerâ.Intus ergo efto,intra Hierufalem, intra anima tuam pacifi'câ, mitcni atep tranquillam. Non exeas de ea, neqj defeendas uas tuum iftud aut honoribus aut di tiittjs aut arrogantia attollere.Intus cfto,ut per te alienigenæ nó tranfeant, peccata animam tuam non tranfeant,uanæ operationes ÔC cogitationcs inanes;non tranfibunt au-tem,fi fantftificaueris bcllum pro deuotionis Ôd fidei certaminc, pro ueritatis ftudio ad-uerfus paffionû illccebras,ôôfumpferis arma Dei aduerfum fpirttuales nequitias, ôi a-fiutiam diaboli,qui pertentat fenliis noftrosfraude ac dolo, quern mâfuctus bellator fa eile protcrit,qui no ferat iurgia,fed ficut decet feruu domini,cum modertia fidë doceat, amp;nbsp;cos qui aduerfantur redarguat. De hoc dicit fcriptura ; Qui manfuetus eft, bellator Philip, fxurgat,0C infirmus dicanOmnia poflum in eoqui me cofortat.Hac fide fretus etiä qui infirmus eftpr;ruaiebit,0£^ eritfaneftaanima eius, amp;ftillabuntei montes prophetici uel Apoftolicidulcedincm,ô^collesfluentlac,qualisillecollisquilalt;ftispotû Corinthtjs 5 dabat,fiC fluent ei aquæ de fuis uafis, amp;nbsp;de puteorum fuoru fontibus,uel de uentre eius aquæuiuæ,fpirttuales uidelicet,quasfidelibus fuis ipiritus faneftusminiftrat, qui etiarn animam tuam digneturrigare,utabundetin te fonsaquæ falientisinuitam æternam.

Diui Ambrofij ad Irenæum, profequentis illud uerbum Aggæi prophetæ: Si têpus uobis eft ut habitetis in domibus cælatisfmulta ex hoe nos iermo-ne cómonentis ut in fuperioribus domibus, 8Cnó in ualleftribus fubter-raneishabitcmus,talescçdomosnofmctipfosdominoædificemus. Epift^Xil i Mbrofius Irenæo. Vbifuperioremabfoluiepiftolâ, præfcrendâ tibi tra-

A nbsp;nbsp;nbsp;didi,uenit in mêtem illud quod dominusin manu Aggæi prophetç locutus Agg« i

eft,diccns:Si tempus uobis eft, ut habitetis in domibus cælaris.^ Quid ergo i iftud eft,nifi infuperioribus habitandü,non in ualleftribus ó^fubterraneishabitaculis;’ 2 Qui enim infra terra habitât,no poflTunt acdificare têplû Dci,ô^ dicût;Nô ucnit têpus ut aedificef domus dominûfimulquialuxurioforû efthypogçaquærere,captantiûfriguS j acftiuû,eo quodrcfohta delktjs aHius aliter ferre ac tolerare nequcât,ôd ideo requirant ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;umbroià

Sx nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI AMBROSII

umbrofa pcnctraKarucI quod defidiofi ignaua fub fcrris agant ociardcindc quod tenc-brofaillos opaca deleêîentmagis,quibus operiri flagin'a fua credaijf,feciindû illud: tcd. i} nbsp;nbsp;cnebræ circundantmeSgt;i. paricteSjqucm ucreorf Sed fruftrahocfperât,ciini profiiiv

daabylfiSCabfcondtiaDcus cernât,omnia deprehendat antequam fiant, Atnon f.Reg-’‘7 Heliàsi'nhypogæis,nortHefifafushabitabant.Denicp alter mortuum utduæ fih'û tulic 4.Rrg«4 ad fiipen'ora,irtquibuseonfueücrat federe, ôdibi curtt refiifcitauit. Alteri quoqjSuna-nntis ilia magiia muiter ( ut feriptura teftificàtur ) tri fuperioribus hofpitium parauit,ô^ ibi conciptendæ fobolis,quia non habebat,meruit prærogatiuam,ciufdemq3 refufeita* r O ti pignoris uidit miracula.Quid d e Petro dicam, qui ad horam fextam afeendens in fu* pciiora,baprizandarum gentiumcognouit myfieriaf Atuero parricida Abcfialonin ualle fibi regis titulum ftatuir,amp;f in folîàm proietfîus eft,cum efiet peremptus. Ergo fan (Si afeendunt ad dominum:flagttiofi ad üitia defcendunt.Sandli in môtibus, criminofi ïnuallibus.Deus enim montiû eft,amp; nÔDeusuallium.Qui ergo illic,id eftindomibus habitabant ualleftribus,in quibus non habitat Deus, domû Dei in fe habere non pote-rant.Hanc enim dominus quærcbat ab illis domû,ut femetipfos ædifi'carent, atqp intra (eDeitemplum uiuis fidei lapidibus attollercnt.Necp enim terrenorû parietumcôftru ôliones,ôd fylueftrium ligna culminû defidcrabat,qüac cum fuilTent, manus diruerat ho (uiis,lcd illud tcmplû quærébat,quod in hominû conderetur mentibus gt;nbsp;quibus dieen* J.Cor.tf dum foret: Vos eftis templumDei,in quo habitaret dOminus lefus, amp;unde ad redeni' P tionem uniuerfôrû procederct,ut in utero Virginis facra reperiretur aula, in qua rex habitaret cœlcftiû,6Ccorpus humanum Deitemplumfieret, quod ctiam cumfolutiini diet,in triduo refufcitaretur.Sedhanc domû non luxiiriofi ædificant,qui cælatas inhabitant domos,amp; cælato argento deledlâtur.Sordet enim illis purû argentum,ita amp;nbsp;iftis fordet fimplicis habitationis locus.Sinuât fpatia domorû,amp; adijciendo adijciût, coiun genres domû ad dómö,öf uillam ad uillam,cfFôdiunt terra,ut elementum quoq? eoruni cédât habitaculis,amp;^ quafi terræ filrf ihtra eins recondantur uterüm, amp;nbsp;abfcôdantur al-Hifr.2 Z uo.Ifti plane funt:de quibus dicit Hicremias : V» qui ædificant domum fuâ non c3 iu-ftitia.C^ui enim cum iuftitia aedifi'cat,non in terrenis ædificat,fcd m cceleftibus. Aedifi-cafti,inquir,domûmetire fuperiora eius,pcrflatilia diftindta fcncftris,ôi contignata ce-dro,amp;illitaminio;Mctitur autem fuperiora,qui conremplatus iudiciûDei, iudicat indicium humilis,amp; iudiciû pauperisiQui autem in auaritiâ intendit3amp; in fanguinctn in-nocentis,non ædifi'cat fuperiora cû iudicio:nec menfuram renet,quia non habet Chri-ftununcc aipirare fibi diuinaeflatus explorâtgratiæ,nccplcni luminis fplendorem re-Cantic.4 quirinnec illita minio habet cœnacula, cui non poteft dicûSicut refticula coccinca la-ibidem bia tua.Non fepelictur,inquit,huiuimodi. Qui enim uiuû fe fub terram infodit, tan-’ quaminfepulchro fepeliuir, eripuitfibimortuo requiem fepulturæ. Depofitus itaep in ualle corporaliû dele(fîarionû,non inuenit fcpulchrum de quo poffit refurgere.Huiuf-modi ergo uir nec tcmplûDeo ædificat, quia nô nOuit tempus correefionis fuæ. Qiio-j Timot nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;enimpolfunttalcshomincstemplûedificarc,quiquafifcræacbcftieinfpelçafe

* nbsp;nbsp;° rarumamp;bcftiarûlatibulafefercceptant,atqj infoueasfcièrpentiûmoredcmcrgunt,ô^

côfuetudine fraudulent» uulpis infodiûtfSed nec fepulchrû fibi côdit qui ante tempus moriturlt;Viucns enim mortuus cft,necaiidit uocem Aggaefiid eft epulâtis, utinterpre-PAi.4i tatiodeclarauquOniânôingreditur tabernaculû Dei in uoceexultationisô^ côfclfio-nis fonus epulantis.Quomodo enim uocem eius audit,qui opera eius non uiderfNä fi uidcrct,audirct uerbû quod in eius manu farftfi eft, delecftatus eius arftibus quibus pul-(àuit ÔC apertû eft ci,SC defeendit in eius animâ,ut epuletur in eo fynceriratis ÔC uerifatii

i cibos.Ergo quia nô audiuit,fit iterO in manu Aggçi uerbû,dicit:Surgitc de cçlatis amp;nbsp;depreflis malitiadomibus,amp; afeeriditein rnontem feripturarû cœleftium, amp;nbsp;cæditcli-gnum fapicntiæ,lignum uitæ,lignû cognitionis, amp;nbsp;dirigite uias ueftras, ordinate atftus ueftros ut habeant ordinem fuum debitum,qui ncceifarius amp;nbsp;utilis eft adatdificandam domini domum.Nam fi' nô fcceritis:nec coelû dabit rorem iûum, id eft, fermo cœleftis, qui ficut ros defeendit fup er fœnum,non temperabit feruidos corporalium motus pal-fionum:nec ignita reftinguet diuerfarum fpicula cupiditatum, nec terra eius,id eft anima frurftus dabit, eo quod arefeat, nifi repleaturirriguo uerbi Dei, ô^perfundatur tore cœlefti,

LIBER ni nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPISTOLA XII nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’Sj

rccœlefti,fpirituali5 ubertatc'granæ.Et quiafcicbacdcfidcs eflcrhabftîntesl'n bypo-gæis,8C uoluptat^m gurguftijs : Excitabo, inquit,illis fpintum Zorobabel de tribu lu-dç,amp;lofedecfacerdotem magnum,utincitchrurad ædificatforiem dfuinçdomus.Nifi enim dominus ædificayerit fibi domum.in uanum laborauerunt qui edificant eam.Ipfe eft Zôrobabel iugis redundantia,utpote fons uitæ,ô(^ uerbum Dci,pcr ijuod omfîia,ÔC ex quo omnia,amp; omnia in ipfo.Hæc dicitredundantiaîSi quis fitit,ucniat ad me, ôé bp * bat. Hoc eftprofluuium indeficientis meatus,Profluuium quoep notSurnumlegimus quodeftZabulon,ideftpropheticum,fedenamamp; ipfumhuius fluenti infufione reß plcnduipper quod euanuit illud profluuium uanitatis inlc^abcl, quae inimica ueritati^

aduerfaria prophetarum eloqutjs, ita dilacerata cil canum morfibus, ut nullum ci us 4.Reg4^ liipereflct ueftigium,fed toto corpore fuo cum omnibus pofteritatis fue infignibus cx^ ttngueretur.Iple igitur Zorobabel ex tribu ïudæ, ipfe lefus magnus facerdos QC- tribu delignatus ÔC nomine:duo fignificari uidentUr,amp; unus cxprimiturtquia idem quafi po nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

tensnatus expotente:quafiredemptor ortusex Virginc,inutriulq?idemnaturxdiuer fitate diuinætunius filq Dei ueritatem gigas falutaris impleuit. Excitaturus itac^ àmorgt; tuis Zorobabel fantflum ait:Adhuc ego mouebo cœlum QC terram, maria amp;nbsp;defer^ tum.Moueratante hæc,cum de Aegyptoliberarct populumfuum,quando in cœlo co Exod, 14 lùmna erat ignis,terra inter fluôus,murus in mari,uia in aqua, in deferto melïîs quoti- ibi^le/rt i, dianafrugum cœleftium multiplicabatur,pètra foluebatur in fontes aquarum,fcd mo- ^7 uit,fed poftea in paflionc dominilclu,quando cœlum tenebris obdudlum, fol refugit, 7 petræ fiUàc,tumuli aperti,moTtui refufeitati, draco uitflus in flueflibus fuis uidit pifeato-tes hofflinum non folum nauigantes in mari, fed etiam ambulantes fine periculo. De-fertum quoep motum,quando infrutffuofus nationum populus in melTem cœpii deuo tionis amp;nbsp;fidei flauefeere. amp;nbsp;eoufcp deferti,ôC gentium commotio fadla cftjUt Apoftolo-rumquos direxit ad genres uocandas, tanta eflet ôdtam uehemens prædicatio * ut in omnem terram exiretfonus corum,SC in fines orbis terrae uerbaeorum.Tanta inquam E/d, 54 commotio deferti,utplures filijfièrent defertæ, quàm eins quae habebatuirum:Et flo- Romd; ri ret defertum ut liliunijintroirent elecfla gentium ad refiduos populi,quo reliquiae falug Aggfi z fierentper eleefiionem gratiae. Et replebo, inquit, domum hanc argento meo auro; eloqutjs cœleftibus,quae funt ficut argentumignt examinatum , ueri claritate lumû nisjficut auro fpirituali in faneftOrum occultis mentibus refulgente. Has diuitias côfert Ecclefiæ fuâeiquibus intelligibiles thefauri replentur, amp;nbsp;gloria augetur domus fupeç priorem gloriam quam populus habuit eledus.Pax enim Si tranquillitasanimae fuptr P^'l'P'4 omnem domus gloria eft,quia pax fuperat omnem fenfum. Hæc eft pax fuper pacem, quæ dabitur poft tcrtiam commottoncm cœli,maris,terræ,deferti,quâdo defttuct om- ^4 nés poteftates ÔC principatus. Cœlum enim amp;nbsp;terra tranfibunt, d£. omnis iftius mundi ,,cor,y figura,ÔC unufquifi^ inromphæainfurget adfratrem fuum,id eft,ucrbo penetrate medullas animae,ut deftruatur quiequid eft corttrariü,currus exEphren, ÖC equus exHie-rufalem, ut Zacharias dixit. Et fie erit pax per omnia, ut nullis obfiftentibus corporis Zdch.? paffionibus,aut incredulae mentis impedimentis,fiat in omnibus Chriftus, fubdita patri exhibens corda uniuerforum.Vnde Sc^adipfum folum myftice dicituriSumamte Agg« Zorobabcl,ô6 ponam te ficut fignaculum,quia te elcgi.Etenim cum fuerit anima no-ftrapacifica,utdicatur eitConucrtcrecouertereSunamitis,quodpacificam fignificat, amp;nbsp;ut tuo nomine utar,tiçKy(XH|j, turtc accipiet in fe ficut fignaculum Chriftum,id eft ima-gincm Dci,ut fit ad imagincm : quoniam qualis cœleftis, talcs amp;nbsp;cœleftes. Et oportet iXor, i ç nos portare imaginem cœleftis,id eft pacem. Atep ut feiamus ucrum efle, habcs in Can nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

ticiSjinultimo,iamperfeeftæanimaedici,quodamp; tibi dicatdominus lefus: Poneme ut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8

tuis Chiftus ,6c formeturin te fapientia,6Ciuftitia ,6Credem-ptio. Vale fili,amp; nos dilige,quia nos te diligimus.

Diui Ambrofij ad Ireneum hanc quçftionem, V trum fit aliqua apud Deum difFerenti'a chantatïs eorum qui a' pucritia ÓC eorum qui iuuentutis aut po-fterioris aetatis proceflu crediderintjdiffoluenus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift.x 111

M B R o s I V S Irenaco. DifFerenn'a charitatis utrum fit aliqua apud qui à pucritia crediderint, ÔC eorum qui iuuentutis aut Wcy: pofteriorisætatisproceffu,prudenterrequirendum putafti.Namhoc quocp fcriptura diuina non prætermifit,netp intadum reliquit. Siqui-dem dominus Deus nofter ad lohelprophctam no ociofeaicLamen-___tare ad me fuper fponiam praecinlt;fïam faccum in uirö eius uirginaïem. dolens Synagogam quæ antca uirginitate füa defponfata Dei uerbo foret, uel animam certe quæ de bonis mericis decidilTet, itn oftendiculum incidifle peeeatoru flagitijs ,ut odia contrahcrct,5C inquinamenio impietatis,ac perfidiae obfoleta iordibuSjmiferabi-li effet defpe(fiuijlonge muta ta ab illius fponiæ gratia, quæ ante meruerat audire:Spon fabo tcmihiinfide,amp;iufi:itia,SCmifericordia,Nee immerito lamentabilis, pronuncia-turjquæ tantorum munerum amiferat precium,0(^ uirtutum dotalium tam grauefubie-ratdiipendium,uteiuirginalisfponfus criperetur.Noftris enim meritisuerbum Dei nobis aut uiuit,autmoritur.Nam fi bona ftudia atep opera noftra fint, uiuit atqj opera-tur in nobis Dei uerbum:fi tenebrofae cogitationes operationeft^ noftræ fint,occidit nobis fol iuftitiæ.Etideolamentandum prarcipit pro ea anima. Nam ficut illis gratulan dum amp;nbsp;epulandum eft,cum quibus iponfus eftu'ta illi animæ lugendum cui Iponfus fue rit ereptus,ficut de Apoftolis fcriptum eft in Euâgelio: Qiioniam cum auferetur ab eis lpönfiis,tunc ieiunabunt inillis diebus.Ergo amp;nbsp;hacc animahabebat ante Igticiâ ÔC exul tationem,cum haberct nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aóyop.Et ideo nonieiunabat, quia dies crât cpularum

amp; refelt;ftionis cum adeffet fponfus inuehens quibus aderat, ubertatis afff uentiam code ftis alimenti,copia uinirigatus,quo corda homihum lætificâtur.fed pôftea quam fpon-fum faefiis fiiisamifit jiubetur in cilicio agere pcenitentiam peccatorum fuorum,0^ deflere femetipfam,quia moi tuus eft ei crucifixus pro ea Chriftüs,qui eft «•«fStv/xôf Aó-yof.Si prima ætate conuenit,nee al terius anima hæc uidetur exp erra copulam,fed àprin cipio uirginalcm fidei fuæ florem Chrifto dicauit,atcp ipfi primis foederata picratis my-ftertjs facros iuuencula cultus recepit, ipfa cft ïiraeïitica anima ucteris proiàpiæex généré patriarcharum : quæ fiinoffenfum fidei feruafletcurriculum,magni meriti foret fponfa uerbi uirginalis,tanquam ilia que apprehendit iuftitiâ,ÔC obuiauitilli quafi mater , amp;nbsp;quafi mulier à uirginitate fiifcepit illam. Altera quoq; cft acquifita ex gentibus, utra(^ Iponfa unius uerbi,quod eft magnum myfterium. Idcj tibi demonftratur in li-bro Rcgnorû.Siquidcm Dauid duas uxores habuit, Achinaam ïcxrahelitcm, amp;nbsp;Abi-geamacquifitamfibi poftea.Illamrigidiorem,iftâmifericordieplenam amp;gratiæ,hofpi talem ac liberalem anima,quæreleuata facie patternùiditfpcculata eius gloria, quæfu-feepit diuinum ilium paternægratiærorcm, ut habet nominisinterpretatio. Qiiid au-tem ros patris,nifi Dei uerbum,quod humorc fidei atep iuftitiæ infudit corda uniuerfo-rum:Pulchré igitur huic animæ ucrus dicit Dauid, quOd illi Abigeæ ditff um cfffBcnc-dieftus dominus Deus Ifrael,qui mifitte hodic hue öbuiä mihi, amp;nbsp;benediefii mores tui. Etiterum dicit ei, Afcende in pace in domum tuam:Uade,audiui uocem tuam, amp;nbsp;rcueri tus fum faciem tuam.Dcnicp in Canticis ctia hæc uctba funt fponfi ad fponfam: Often-demihifacienituamjSCinfinuamihiuocem tuam.Ettûcquidemdimiffà cft, quoniam alterum habebat uirum,qui dicebattir HebraicéNabal, Latine infipientia, durus, in-hôfpitalis,inhumanus,in^atus,quiofficia nefeiretrcferre:fcd poftca quam defundus eft uir eius,folutââ lege uiri accepit eâ fibiin uxote propheta Dauid. Per cuius copula Ecclefiæ credituræ ex gentibus fignificantur myfteria, quæ amiflô uiro cui ante iunda fueratjtrafiuit ad Chriffû,cenfu pio diucs,humilitatis amp;nbsp;fîdci,mifcricordiæ quo^ dota-lt;a patrimonio.Sed hoc loco non ifta deploratur,fed ilia Achinaâ qug fuit male lortis in fratrem

LIBER nu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPISTOLA XIU nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;85

fratrem.Et ideo ille frater fa «flus eft in comotionem. Vnde ex pcrfona corum dicftu eft, Pofuiftinosinparabolamingcntibusjcomotionem capitis in populis. Quam nutantc Pfalin.4j inueniens diabolus,ficutleo diruit,amp;iucunditatcm eius abftulit,Vineam eius SCficum euertit, fub quibus folebat ante requiefcere, ÔC arefcere fecit frutftus eius. Quos aridos mifcratusat(^albentes ficcitatenimiadicitad prophctamdeus: Lamêtareadmefuper lohcLi fponfam praecindlam cilicio, ÔCfuper uirum eius uirginalem, id eft, fuper animæhuiuf-modi uel fynagogæ uirum mortuum. Cui loco alio expoftulans dicit: Eo quod oblita Pfonerh.z propoftti fuijOblita charitatis,immemor gratiæ,de uia difciplinae, iuperiorem uxoris af-feâumamiferit.Merito«^ fuis cam fermonibusredarguit,memoransamp; retexens eiuC dem blanditias, SC pietatis uocabula. Non ficut domefticum me uocabas, ÔC patrem initiatorcm uirginitatis tuæ.Ergo huic animæ cui per iritemperantiam eius mortuS eft deiuerbum,6Cille irKffliWHof nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;occidit,lu(ftumindicitjinterceflbremadhlbet,ut uo-

cetur ad pœnitentiam,quo pofïit meren' mifericordiam.Illi autem quæ bona intelleóu, Ôf decora afpedluualde, ficut Abigeaacquifita fibieratin praelio, deuicftisaduerfarijs, i.Rfg zç mortuo qiro qui uallatus nequitijs fpiritualibusrepugnabat ac refiftebatne fibi fpe-ciofauxoradimeretur, quafi ui«ftor ÔC diligens fponfiis iucunditatcm confert ôd gratia, cmundans earn ab omnibus pulchritudinis eius impedimentis, amp;nbsp;exuens ueftimentis 2 captiuitatis : ut depofitis omnibus capitis fui capillis, id eft, peccatorum criniculis,qui i.Cor. 11 quafi fuperflui noftro in corpore uidentur (quoniam fiuircomam nutriat, ignominia Etgt;hcf.,4 eft illi ) in unitate fidei,in uirum perfe(ftum,in menfuram ætatis plenitudinis Chrifti ftu deatoccurrcre,utomnemdeponatanimiperturbationem,amp; charitate fundata augea* tur in domino Icfu,fiC uniuerfo acquirat incrementa corpori. Hæc eft anima ilia qua lex demonftrat tibi in fpecie mulieris bonae,quam fi uideris in prædam,ô(f concupieris acci pei‘einuxoremtibi:Induccs,inquif,eamindomumtuam,uttota eicomittas intcriora domus tuæjOmnium tuorum uifeerum pofrefifionem,auferas eius fuperflua, tondeas la pfus,8Cnouaculanoniatisacuta,nefaciatdolum,tuarumexuuias pafifionum, at«^ ina* nesfenfus recidas.Ideo ait:Rades eius capur,quo nulla obftaculapatiâtur oculi fapien* tis,quifunt in capite eius. Et fedebit, inquit, triginta diebus in domo tua, peccata pro-priaedeplorans natiuitatis,6C commenta nequiliimi patris diaboli, qui uult congregare quænon generauinut huius myftici numeri purifi'eatione mundatajconiugrj claues adi pifeatur. Et pulchre' ait: Poftea intrabis ad cam, ut totus ingrediaris in anima tuam,atcp intra ipfam te colligas,in ea habites:apud cam comorarc,in ipfa tibi fit omnis conuer fatiOjUt fis non in carne,fed in fpiritu, amp;nbsp;proponas adiungerc earn tibi ad confortium ui tæ,feiens quoniam cómunicabit tecum de bonis, ôd perfuntftus eius gratia, dicas, puer autem eram ingcniofus,amp; fortirus fumanimam bonam.Etilla tibi refpondeat, Aflii- sapifw.s mam tc, amp;inducam te indomummatrismeae, ÔCin fecrctum eiusquæ me concepit. Cantic.s Bona mater animarum Hierufalcm ilia quç in cœlo eft.Erit ergo uxor tua,amp;inueniens te ofculabitur te.Et fi poftea difplicuerit tibi quod caftiget corpus fuum, feruituti rc-digat,non patieris cam feruire,id eft,uoluptatibus corporis,necfubijcies earn carni,fed liberam permancre patieris : nec alienabis earn, hoc eft enim uendere : nec contemnes earn,fed permittes feruire camdeo fuo in caftitatefidefiSC bonorum operûfobrietate.

Diui Ambrofii ad Irenæum, errorem remouentis ne quis cum de quo in fupe-riori epiftola dicftumeft quod duas liabebat uxores,duasadfciuifle fibi animas intelligat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftolaxtrif

MbrofiusIrcnæo.Supcriore epiftola fcripfimus liberandamab aduerlarqs A animam noftram,amp; cum caindilfociabilisuitæ fubeundum confortium.Et quia fermo ifte nobis de Dcuteronomio exemplu alTumpfit alTertionis fuæ, quo loci fubieclum eft deuiro t]ui duas uxorcs habebat,unam odibilem, alteram ama-bilem : non perfuntftorie motus uideris,ne forte duas animas iftum fibi afeiuifte aliquis intelligat: quod fieri ncquaquam poteft. Vcriim ipfe non ignoras quod interdum 1 cri-ptura cum allcgoriam dicit: alia ad fpccicm Synagogæ, alia ad Ecclefiam refert : alia ad animam,aliaad uerbi myfterium: alia ad diuerfas Ipccies ÔC qualitates animarum : quæ difeernit qui dijudicat fpiritu. Vnde fequenti capitulo Jegis no duas animas, fed diuer/ Ambr.tom.3. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;h fas

« fas quah'tatcs unius am'mæ comprchéfas arbitror.Eft eni'm amabili's animæfpccics quac concupifcit uoluptaria, quæ laborem fiigit,compunóiones déclinât, vdiciö dci negli/ git.Ideoamabilis, quiadulcis nbsp;nbsp;fuauis ad tempus uidetur, quæ mentem non afficiat,

2 led obleóiet. At lila altera triftior, quæzelodei conHciatur, ficutuxor feuera fcortari 3 comparem fuum nolit, nonpatiatur,non finat, nihil indulgeat corpori, nihil uoluptad ÔC delcóationi relaxet, abdicet occulta dedecoris,duralaborum fcquatur,grauia peri-tlidem culorum» Si igitur pepererint ei ambæ, non poterit, inquit, primitiuum filium amabi-lisinhæreditatis inftitutione præponere primitiuo filio odibilis, cum fciat odibilis Solium primitiuum elïe. In quo non tam prelationem fimpliciter fignificari puto quafi in^ terprimitluos duos,quam expreflïonem folum odibilis h'lium primitiui habere præro Exodi I gatluam.Primitiuus enim primogenitus eft,lanóiiautem primogeniti funt,quia omnis er J4 mafculus adapericns uuluam fanflus domino uocabitur, Non tarnen omnis primoge-Luc^ 2 nitusfanóus.Non enim fandlusElau, quiuticp primogenitus.fandïiautcm primoge» Nk?».3. niti funt.Denique habes in Numéris : Ecce tuli Leuitas de medio filiorum lliael pro o-mniprimogcnito quiaperit uuluam, afilijs Ifrael.Mihi enim in quo die percufTi omnc primitiuum Aegypti, lancflificaui omne primogenitum Ifrael. Ergo Leuitas pro pri-mogcnitis acccpit. quafi lanóos enimprimogenitos efle cognofcimus excpiftola ad Hcbr.12 Hcbræos fcripta,in qua habemus : Sed appropinquaflis Sion monti, ôi ciuitati Hierum falem, SC decem milibus angelorum, ÓC Ecclefiæ primitiuorum.Ergo ficut primoge^ nitiEccIcfi'æfan(fii,fic amp;Lcuitæ, quoniam ipfi quoqt primogeniti. Non enim nalcen-diordinefancfii, fed fancfiificationis munere. Leui enim tertius filius fuitLiæ, nonprL mus utiqj. Qiii autem lanófificatus, ipfe aperit uuluam. Qiiam uuluam rquot; Audi dicen^ Gf«ff Î9 tcm:Errauerunt peccatores ab utero. Quia intellexifti primogenitum qui aperit uuL Efalm.'ÿy uanijintelligeuterumbonae matris,à quo non errant faïufîi, fed peccatores. Leuitæ autem auferuntur de medio Ifrael,quia nihil habent cômune cum popu]o,cuius primoge nitafecularia deflruuntur. Primogenitaenim feculi alterius matris funt, à cuius utero Gj/. 1 fegregatus Paulus efi cum ad gratiam uocaretur dei. Et ideo de medio populi fegrega-tus,ucrbum rccepit, quod eft medium in corde noftro. Vnde amp;nbsp;illud diiftum eft : Mc-' lodn.i dius autem ueftrum ftat, quemuos non uidetis. Nonociofusitaquenobis à legeinle-gem excurfus fuit, ut primogenitum non eftè amabilis illius, id eft, remilïioris amp;nbsp;uolu-ptariæfîlium doceremus, quamuis propofiti capituli uerba hæc exprimant,dicente feri DfHt.xi ptura: Non poterit filium amabilis primitiuum præponere, cum fciat filium odibilis primitiuum effe.Illeeft uere primitiuus, qui fandlæ matris fantftus eft partus, ficut ilia ucra mater,à cuius utero non errant ueri filtj, led peccatores.Ergo ille non ueræ matris films, non primitiuus uerus, fed quafi primitiuus iuuatur fumptu ne egeat, non ut di-ucs fit honoratur. Hic autem dupla ex omnibus accipit,ut abundet : ficut etiam in Ge-Gf/j.45 nefi habes patriarchas àfratrefuololèph geminæ fingulos ftolædonatos munere cum remitterentur ad patrem, utfignificarent fratrem repertum lofeph,quem defuruftum elfe crediderat pater. Primogenitus itaque hæreditatis accepit prærogatiuam, dicente Dfwt. 21 feriptura : Hic eft initium filiorum eius, amp;nbsp;huic debentur primogenitalia. A primoge-Apoc.i j^jcQ l'gitur dci filio primogeniti fantfti, SC ab illo initio ( quia ipfe eft initium QC finis) initium faneftus nuncupatur, initium filius, cui debetur primitiarum prærogatiua,fe-Gf«.21 cundum illud ad Abraham ditftum : Eijce ancillam, amp;nbsp;filium eius. Non enim hæres e-ritfiliusancillæ cum filio meoIfaac.Qiiod magis ad hæreditatem uirtutumquàm pe-ibidcm euniæ fpctftare diuino oraculo docetur, dicente deo : Omnia quæcunque tibidixerit Sara,audiuocem eius, quoniam in Ilàac uocabitur tibi fernen. Quæ erat alia in Ilâac, nifi fantftftatis hæreditas, quæ nobilitaretpatrem fEt filium quidem ancillæ fuper na-tiones præfecit, quafi fimpla conferens patrimony : filio autem Saræ dupla dédit, cui non folum temporalia, fed etiam fupernaö^

LIBER Illi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPISTOLA XV nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;87

! nbsp;nbsp;Diui AmbroGi ad Irenæum,caunàm reddentis cur Lex prohibuen't mulieres

uti ueftc ult;ili,at(^ uiros indui ftola muliebrt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola X V

Mbroßus Irenaco.Pertulifti ad me quaG filius, quæGuifle aliquos à tc, quid fibi uelit, quod tarn feuere' Lex immundos eos dixerit qui al lent fexus ute-rentur ueftibus,uel uiros fcilicet uel mulieres. Sic enim fcriptum eft : Non i* erit res uiri fuper mulierem jnec^ induetur uir ftolam muliebremjquia immundus eft do mino omnis qui fecerit hoc. Et G uere difcutias, incongruum eft quod ipia abhorret na tura. Cur enim homo non uis uideri efle quod natus es C Cur alienam tibi aflumis ipe-, cicmC Cur mentiris foeminam,uel tu fcemina uirum f Suis unumquemc^ fexum induit natura indumentis.Deniqi diuerfus ufus,diuerfus color,motuSjinceflus, diuerfte uircs, diuerfa uox eft in uiro ÔC fcemina.Sed etiam in rcliqui generis animantibus alia ipecies leonis,alia leacnæ, alia uis, alius fonus : alia tauri, alia uitulæ. In ceruis quoque quantum diftat fexus, tantum difcrcpat ipecies, ut eos etiam cminus poflis difcernere.In auibus uero etiam propria ad ueftitum eftinter eos amp;hominescomparatio.Inillis enim fexiï naturalia ipfa indumenta difeernunt. Paui mares ^ecioG,foeminæ non item pennarum uario pinguntur decore. FaGanis quoq; diuerfus color, quidiftinguat fexus diferetio^ 1 nem. Quid in pullis r* quam canora uox galli nodlurniscp uicibus folenne munus ad excitandum amp;nbsp;canendum f Nunquid ilia mutant fpeciem fuam f Cur nos mutate defi-deramus fEt quidem Græco more influxit utfœminæ uirilibus quaft fuccineftioribus tunicisutantur.Efto tarnenutillæimitari uideanturmeliotis fexus naturam. Qiiid ui-h qui inferioris fexus mentiri fpcciem uolunt f Mendaciu amp;nbsp;in uerbo turpe eft, nedum inhabitu.Deniquein templis ubi mendaciumfidei,ibimendaciumnaturæ. lllic aflu-niereuiros muliebrem ueftem,geftumrj feemineum,factum putatur.VndeLexdicif, quiaimmundus erit domino omnis uir qui ftolam muliebrem induerit. Arbitror au^ teni quod non tamdeuefte, quamde moribus dixerit,uel de uGbusnoftris atqueaefti-tus, quod alius uirum, alius fœminam deccat aiftus. Vnde amp;nbsp;Apoftolus ait, quaG in^ lerpreslegis:MuIicresnoftræinEccleG'ataccant.Non cnim permittitureis Ioqui,fcd 1.C0M4 Gibditaseire,G'cut lex dicit. Si quid autem uolunt difcerCjdomi uiros iuos interrogent. Et ad Timotheum rMulier in Glentio difeat cum omni fubiceftione, Doccre autem mu Leri nonpermitto,nequedominariin uirum.Qiiam deformeautemuirumfacereope- i.Tiin.i ra muIicbriaÆrgo nbsp;pariant,ergo parturiant qui crifpant comam Geut fœminæ. Et ta

rnen iliac uclantur,ifti bclligerantur. Verùm habcant cxcufatiönem qui patrios ufus fe-quuntur, fed tarnen Barbaros : ut Perfæ, ut Gotthi, ut Armenij. Maior quidem eft natura quam patria. Quid de alijs dicimus,qui hóe ad luxuriam dcriuandum purant,ut ca lamiftratos QC torquatos habcant in minifterio,ipG promifta barba, ill os rcmiftà comaf Meritôillicnon feruaturcaftimonia, ubinontenetur fexus diftinóio. In quo cuiden-tia naturæ magiftcria funt,diccntc Apoftolo: Decet mulierê non uclatam orare deumc* Neeipfa natura docct uos. Quod uir quidem G comamhabeat,ignominia eft illi : mu-lier uero fi capillos habcat,gloria eft illi, quoniam quidem capilli pro uclamine eifunt. Hæc funt quæ referas requirentibus. Vale, ÔCnos ut Glius dilige, quia nos te ut parentes diligimus.

Diui AmbroGi ad irenæum, epiftolam ad EpheGos fummaria ac breui ex-planationeperftringentis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola xvl

MbroGusIrenæo. Popofeiftiut fummam cpiftolæquæ adEpheGos feri-A pta eftjinculcarcmus tibi, quæ obfcurior uideretur, niG'cius diftindîioncs colligas,quibus perfuadendum putauit Apoftolus de dci regno nobis no dcfpctandum.Propofuit itaq; primum,quod bonis maximum folct eftead ftudia uirtu-tis ineitamcntûjpræmiorum fpcm,ôC promifl^orum cœleftium hçreditatcm, quæ in paß Gone Chrifti 8C rcfurtcdiionc appropinquauerint. Deinde fubiecit non folum in paradi fumreditum nobis reformatum efte per Chriftum,fed etiam ccelcftis folij honorem per confortium Chrifti corporis carni huic efte impartitum, ut de afeendendi poGGbilitate iam nondubites,qui confortia tua in carne Chriftiregno cœlefti adhærere cognofeas,-per fanguincm cius rcconciliatione faefta omnium quæ uel in terra ucl in cœlo funuqui ideo defcendit,ut captiuitatem noftram auertcret,ideo afcendit,ut implerct omnia per

Ambr.to.3. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;h i Apoftd-^

s 8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. D I VI A MB R O S I ï

Apoftolos.prophctas, facerdotes, confirmationem uni'uerfonrm, 5^ congrcgatfoneïn gentium,Fincm autcmfpeiefle nofttæ charitatem ipfius, utaugeamuÂnipfo per om^ nia^quia ipfc eft caput uniuerforum,ad qucm omnes fecundum menfuram opcrationis in unum corpus ædificatione charitatis aiTurgimus. Non ergo defperandum quod ca-pitifuo membra adhærcant, præfertim cum in adoptionem Hliorum deiab initio fimus prædeftinati per lefum Chriftum in ipfo : quam prædeftinationem probauit, aflerens il' Gcn.z lud quod ab initio prænunciatum eft; Qiiia relinquet homo patrem amp;nbsp;matrem, ad,-hærebit uxorifuæ, ÔCeruncambo in carnem unam, iàcramentum efte Chrifti amp;Ecrfe-fiæ. Si ergo Adæ amp;Euæ copula facramentum magnum eft in Chrifto ÔC in Eccleliajcer turn eft quod ficut Eua os de oflibus uiri fuir, amp;nbsp;caro de carne eius, amp;nbsp;nos membra iî-1 mus corporis Chrifti, os de oftlbus Chrifti,amp; caro de carne eius. Nulla autem cpiftola tantum bcneditftionisincrepuitinplebem dei, quantum ifta, in qua non folùm bcne^ diôtos nos à deo, fed in omni beneditftione bcncdicîos amp;fpirituali SCin cœleftibus gnificauit diuinæ locuples gratiæ teftis, prædcftinatos nos in adoptionem filiorum, in filio quoqj deinos cumulatos gratia, abundaftcca ad cognofeendum myfterium ternæ uoluntatis : turn prætcrea in plenitudine îcmporum,cum pacifîcarentur omnia in Chnfto, ôu quæ in terra funr, amp;nbsp;quæ in cœlo, forte nos in ipfo conftitutos, ut quæ legis fùntimplercntur in nobis,SC quæ gratiæ: cum eriam fecundum legem eleëti uideremur iniuucntutis ætate, quæ eft uita immaculata, nihil habentes lafciuiæ pucrilis, amp;nbsp;fenilis Èphcf.c infirmitatis. Dodiquoqj prælium non folùm aduerfus carnem amp;fanguinem,fed etiam aduerfus omnemmilitiam ipiritualis nequitiæ,quæeft in cœleftibus,uiuidisgerereungt; tutibfts.Itac}; fteut illis lortifo obtigitcaptarum ex hofte terrarum pofleftîo,ita nobis cc cidit fors gratiæjUt fimus poftcllio dei,qui renes poftidet noftros,id eft,fcminarium ca-ftitatis amp;nbsp;temperantiæ.Qiiæris hanc fortem agnofccre;’ rccordareillam quæ ceciditiu^ AffKww I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;numerumfubrogaretur. Sed etiâ pro'

Plalm 6-2 Dauid ait; Si dormiatis inter medias lorres, co quod is qui médius inter Veteris fortemfcNouiteftamentieft rccumbens in utroq?, adregni cœlcftis tranquillitatem Hum.iY adfcilcitur. Hanc fortem filiæ Salphc pctebant hæreditatispaternæ,S(fearum petitie» diuino iudicio probata cft.Scdillæpctebantin umbra.Salpha enim umbra orisfignih'^ catur.In umbra ergo fermonis petcbant,loqucbantur quod non reuelabatur. Paternæ itacp hæreditatis pctitio Salphæfiliabus in umbra fermonis erat, nobis autcm eft in Eu--angelij fp!cndorc,£Creuelationegratiæ. Simus itaepnos poftelTio dci,6Cillcnobis por.-tio,in quo hint diuitiæ gloriæ amp;nbsp;hæreditatis eius. Quis cnim diues nifi folus deus, qui omnia crcauit r' Sed mufto magis diues mifcricordia,qui omnes rcdcmit,5lt; nos fccun^ dum carnis naturam iræfilios amp;nbsp;morti obnoxios murauit quafi author naturæ, ut fimus Ephe/.z p3tis amp;nbsp;charitatis.Quis enimnaturam mutarc potcft,nifi qui creauitnaruramdtacg fufcitauitmortuos,ÔLuiuificatosinChrifto fcdcrefccitincœleftibusinipfodominole fu. Non quo quifquam hominûprærogatiuam fedendi merucritin ilia fedc dei, de qua Pplw.109 pater foli filio dixiuSedc à dextris mcis: fed quia in ilia carne Chrifti per confortiû ciuf-dem naturæcaro omnis humanigeneris honorata eft.N.aficutillein noftracarnc fubgt;-ditus Icgiturperunitatcm carnis,ôôobedicntiam corporis, in quo fuitobcdicns ufquè Philip, 2 mortem : fie amp;nbsp;nos in illius came confidemus in cœleftibus. Non ergo ledcmus, led in Chrifto fcdemus,qui folus fedetad dexteram dcifilius hominis,ficuripfc dixiuAmo liätth.zs do uidebitis filium hominis fedentem ad dexterâ dci. In co cnim abundauit gratia eius amp;nbsp;boniras fuper nos in Chrifto Icfu,ut opcribus mortüos, perfidem rcdcmpios, falua-tos gratia tantædonaretliberalitatis muncrc,in quo uclutrefufcitata etiam ipfanatura Ephef.z nouæ Icnfitcrcaturæ gratiam,utin bonis opcribus ambulcmus creati inChrifto,qui antcobnoxiæ hæreditatis uitio degcncrauimus. Etcnim fublatisinimicitijs quæerant in carnc,anfepaxfa(fta cftuniuerfitatisincœlo, utclTcnthomines ficutangcliin terra, ut cflcntgcntcs unum atep Ifraclitæ,ut in hominc uno amp;nbsp;nouus homo Si uetus fublato pariere maccriæ, quiutrumque dififidiofo obicc diuidebat, inter Icconucnirent. Nam cumhuius natura carnis iras,difeordias ac diflcnfioncs cxcitauiftcqlex nos damnato^ 1 urn ncxuift'cr uinculis, Chriftus Icfus infolcntiam atque intempcrantiam carnis moigt; 2 tificationc comprclfir, legem mandatorûin dccrctis cuacuauiqin quitus oftendit noa fecun-

LIBER IUI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPtSTOtA XVI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g 9

fecundum literam interpretanda legis fpintua^lis dogmata, cum amp;nbsp;übbati i'gnaua ocia amp;nbsp;corporalis fijperflua deftrueret circuncifiom's, atque omnibus accelTumad patrcm in uno referaret fpin'tu. Quomodo enimpoteft difcordia efTe, ubi una uocatio, unum corpus, QC unus fpiritus eft f Qiiid enim aliud defcendens operatus cft dominus lefus, niliutdecaptiuitatenosinlibertatem uindicaret, amp;nbsp;illam capiiuitatemuinóam perfid diæuinculis fibi captiuam faceret alligatam fàpientiæcompedibus, mittente unoquoc^ prudente pedes fuos in compedes eius, ficut fcriptum eft : Et cum dcfcendilTet, afccn-derer, utimpleret omnia, ÔC nos omnes de plenitudine eius acciperemus fldeoq; pri* mumrepletos fpiritu fuo pofuit inEcclefia Apoftolos, prophetas alios, alios euange-liftas,aliös autem paftores amp;nbsp;docflores,ut eorum adhortationibus confummaretur pro-fedus credentium, ëC miniftcrq fidelis opus crelceret, ædifîcaretur unufquifque ædifi^ catione uirtutum in mcnfuram actatis interiorisjquaemenfura perfeóior uitæ immacu-latæ, id eft, perfecfti uiri, accipiens de plenitudine Chrifti recipit gratiæ plenitudinem; Quis autem uir perfedlus eft, nifi ill c qui abfolutus infantia puerilis ingenq,atqi adole* fcentiæ incerto aclubrico, amp;nbsp;immodcrato iuuentutis calore, in uiri perfecfti firmitatem fucccirerir,atcp ad illam morum maturitate adoleucrit,ut non facile deuq difputatoris al loquio flecftatur, ÔC quafi quadam docftrinæirrationabilis turbidiore inicopulos iaóte^ turprocella,ad erroris remedia fe confercs:0C qui ueritatc non folurn in fcrmone,fed e-dam in operibus fequatur fuis,3(fædificationcm charitatis in fe fufcipiat,ut in unitate ft-dei amp;nbsp;agnitionis occurrat,SC quafi membrum non defit capiti fuo, id eft,Chrifto,qui eft lt;aput omnium, ex quo totum corpus fi'deliumôCfàpientium per harmoniam rationa- j lgt;dem uerbiihoc eft enim (riJuuii^iJio^y‘sp5it'oy,K^nlt;)vtaTOvA'oyslt;/ltlt;/iz(jSij!'i)(j,id eft,Harmonia uerbi compaginatum amp;nbsp;compatftum atque connexum : per omnem iunefturam niiniftrationis, in menfuram uniufcuiufque partis augmentum corporis facit, in aedi-ficationem fui incharitate,ut aiTurgatunum templumdei in omnibus, Si unum do-niicilij cœleftis habitaculum in fpiritu uniuerforum f In quo non folum fantftorum ho-•ninum, fed omnium credentium, omnium etiam fuperiorum rationabilium uirtutum *cpotcftatum,connexioncm fidcifpiritusep accipiendam arbitror, ut per harmoniam quandam uirtutum ac miniftcriorum corpus unum ex omnibus rationabilis naturae ^iritualibus adhæreat capiti fuo Chrifto, ita aedificationis compage connexa, ut ne ta -dill quidem iuntftura fingulorum adhærêtium diferepare uideatur. Hoc eft enim quod dixit Græcus «(fluj t»s kSct nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod non difficile erit tanto ar-

chitedo fecundum mcnfuram uniufcuiufque meritorum, ac fidei conuenientem fibi connedcre, cum ædificatio charitatis rimam offenfionis excludat atque obftruat. Non eft ergo dubitandum cœleftium poteftatum adhæfura ad hoc templum aedifican-dum confortia. incongruum quippeintclligi quod ita affurgat humanæ charitatis æ-dificatio in templum dei, ut fiat in nobis habitatio dei in ipiritu, non fic autem in coele-ftibus poteftatibus. Cuius rei gratia,ut maturius in nobis ædificatio huiufmodi proce-deret,hortatur nos Apoftolus aperire oculos cordis,elcuare ad iuperiora, agnitionem deiimpenfe quærere, ueritatem difcutere,abfconderein corde mandata dei, deponerc erroris defidcria, dcdecoris occulta, renouari per gratiam facramentorum, temperare Iracundiam, commotionem ante occafum folis rclaxare,cauere ne iuperiora tua occuper aduerfarius, fpiritus ille Habens poteftatem,qui fe imfnerfit in cor ludæ. Si commi- ïbM, i j nuit animæ eius ianuas,ne poflet refiftere,furem excludcre, mcndacem auertere, exur-gereà mortuis, iobrietatem aflumcre,uxorem uiro utEcclefiam Chrifto debere effe fiibditam, uirum prouxore animam fuam offerte, ficut fepro Ecclefia tradidit Chri-ftus.Poftremo quafi bonum bellatorem fumerearma deiac prætendere femper,non Î folum aduerfuscarnem Sifanguinem,fed etiam aduerfum fpirituales nequitias,nc à

Ambnto^j^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;h 3 Diirf

Diui Ambrofii ad clcricos quofdam qui propter 1 euern aliquam ofFenfiofte ab officio defiftunt,redargucntis,amp;ad conftantiam exhortantis.e Epift.x V 11 Mbrofius clericis.Plerumcp humanis obrepit mentibus,ut aliqua leui per-' A ftridli offenfione,fi nonillis cedant pro ftudio uoluntaria, officio defiftant-Qiiod in alio genere hominum tolerabile:in tjs uero qui rei diuinæ inten-dunt,plenum doloris. Sunt enim aliqui in clericorum munere, quibus inimicus obrc^ pere lludet,fi alias cos non potuerit circunuenire, ut lacfis huiufmodi infcrat cogitatio-ncs.Quidmibiprodeftincleromancre,fubirciniurias,Iaboresperpett, quafinó poffic ager meus me palcere,aut fi ager defif,quafi aliter excrcere fumptum ncqucamfltaque huiufmodi cogitationibus etiam boni mores ab officio retrahuntur : quafi uero hoc fo^ lum fitinclcricOjUtfumptUm expediatfuum, ÔCnon utdiuinum fibipoft mortêpotius iubfidium locet:quanquam illc poft mortem abundct,qui tutus hie pot uerit decerncrc aduerfum totinimicorum infidias.Vnde Ecclcfiaftes aitrOptimi duo fupcr unum,qutgt; bus eft merces bona in laborc ipforum:quia fi ceciderit unus, alter erigit focium fuuin. Vbi funt duo optimi fuper unum,nifi ubi Chriftus eft,6C is quern Chrirtus tueturt'Qiiia fi ceciderit qui cû domino eft lefu,erigit eum lefus.Sed qua ratione dixirin laboreipfo-rumÆrgoamp; Chriftus laboratCVticp laborat,quiait:Laborauiclamans.Laborat,fedini nobis. Deniqj ad puteum fatigatus lèdebat.Sed quomodo laborer, docuitnos Apofto lus minore exemplo dicens: Quis infirmatur,amp; ego non infirmor f Docuit SCiple do^ minus lua uoce:Aegereram, ôénôuifitaftis me.nudus cram, Slt;^nonoperuiftismc. La--boratut me iacenteerigat.Vndcamp; in Helifæo figura dominipræceffît, qui proiecitfc, ut mortuû erigeret : in quo fymbolum eft quod nobis Chriftus comortuus fit, ut nobis refurgeret.Proiecit itatp fe uiq; ad noftram Chriftus fragilitatc,utnos erigeret.Proiccit fe,non cecidit,fed crexit confortem. Ipfc enim confortes nos fibi fccirgt; ut fcriptum eft: Quiaundtus eft oleo iuftitiæpræ confortibus fuis.Vnde pul ehre ait Ecclcfiaftes: Quo-niam qui ccciderit,a1ter digit focium fuû,nonipfc erigitur. Chriftus enim nonaltcrius auxilio atqj ope creClus cftjcd ipfefe refufcirauit.Deniq?foluitc,inquit,hoc teniplQ, SC in triduo illud refufeitabo. Hoc aut dixit de templo corporis fui.Ncc immcrito ereóus no eft ab alio,qui non cecidit.Nam SC ille qui à fccundo crigitur,cecidit : amp;nbsp;qui cecidir, indiget auxilio ut erigatur.Quod SC fubictfta docent,dicente fcriptura: Vac illi uni cum ceciderit,Sc no eft fecundus qui eum crigat, quia 5C fi dormiant duo, eft calor illis. Com mortui enim fumus Chrifto,5C ideo conuiuimus. Chriftus nobis comortuus eft, utnos calc{acerct,quiait:lgnemucnimitterein terram.Mortuus eram,fedquiain baptifmate comortuus Chriftoibm,accept lumeuitac à Chrifto.Et qui in Chrifto moritur, perChri fium calefaclusuirxSCrefurrccftionis uaporê accipit.Frigidus erat puer, calcfeciteum Helificus fpiritu fuo,dedit ei uitæ calorc. Condormiuit ci, ut cum calor quietis cius qui in lymbolo cofepultus ei fuerat, cxcitarct. Frigidus itaq; eft, qui no moritur in Chrifto. Calcfierinon poteft,cui ignis ardens no appropinquat.lnualefccre no poteft alteri,qui fecum non habet Chriftum.Et ut cognoicas fecundum myfterium ditftum, non fccun-dum numerû,quia optimi duo quam unus,fubfccitmyfticum:Et fpartû triplex non cor rumpitur.Tria enim quænon funt compofita,non rumpuntur.Trinitas itac^ incompo firacnaturærumpi no poteft,quia deus unum SC fimplcx ÔC incompofitum eft quicquid eft. Quod autem cft,permanct, non fubijeitur. Bonum eft itacp adhaercre alteri, 6Cinfe--rerecolluni in torques cius,ôCfubijeere humcrû,5C portareilium,ncc taediaread uincu la,quia de domo alligatorû cxiuit qui regncr,pucr ille quifuper regem fcniorc SCftultu eft.Idcoq; qui eum fequuntur,alligati uinculis funt.Deniq? Paulus uineftus lefu Chrifti.

Vndc SCiple lefus capii'uam duxit captiuitatê.Non fans uifum eil ei foluere captnntatê. quam diabolus impofucrat,ne iterû liberos uacâtcsrp inuadcrcr, fed perfecfla abfolutio exiftimara eftfub Cbnfto degerCjamp;f inîjcere pedes in compedes iàpientiæipGus, captif uum efle ut fis liber ab adueriario.Retfîe pucrjquoniam puer natus eft nobis.ôC ucrc o--

Sub bocergo uiuamus,utrcxillefcnior æftultusnullamhabeat potefiatcfupranos. Qui dum uul t irgnare quab uoluntatis fuæ dominus,nec fub uinculis efle domini lefu, inueteratus in peccatiSjllultitiæ incidit deformitatem.Quid enim ftultius quamrelicflis cœleftibus ad terrena intendiflCjSC pofthabitis perpetuis elegiiïe ea qua? caduca funt SC fragilia f Nemo ergo dicat : Non eft nobis portio in lacob, necp haereditas in IffaeL Ne^ mo dicat, non fum in clero, quiafcriptum eft : Date Leuicleros eius.Etiterum Dauid ait:Quia is qui inter cleros duos médius requiefeit, ipfe ad fuperna alis euolat fpirituali bus.Non dicas de deo tuo,grauis mihi eft:nec de loco tuo, inutilis mihi eftjquia fcriptu cft:Locum tuum noli relinquere.Vult enim auferre eum aduerfarius, uultte abducere, quia inuidet fpei tuæ,inuidet muneri.Sed tu quicunep in clero es domini, port'.o eius SC poflefliOjnolirecedcre de domini pofleflione,ut dicas domino:Pofledifti renes meos, fufeepifti me ex utero matris meæ. Et ille tibi quafi bono feruo dicat : Tranfi, recumJbe, Valetefiltj,ôCferuite domino, quia bonus dominus.

Diui Ambrofii adHorontianum,eum docentis exMichca prOpheta quomo-do anima uetus âiinfirma à reôo itincre deuians lapfa fit: quo'ueprocciru co-uertatur, gradumtç reparet ac reformer, amp;nbsp;ut in propofîto fiio perfeueret ad-monentis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EpiftolaXViîI

Propbetæ quidem congregation?Gentium^ ædificarionem futuram, fed tarnen quia in Ecclcfianon folùm fortium animarum iugis profe(ftus,uerumctiam inftïmorum lapfus, rurfus conuerfio eft,ideo poftumus ex prophète ticis libris colligere quemadmodum autpræclarailla, SC fortis anima infirmiorlabatur,autlapfa reparet, acreformetgradum.ItacpficutinCanticis canricorûbeatæ illius animæconrinuospro-ccflùs legimus,ira in Michea,de quo nobis propheta fermo exortus eft, confideremus lapfæcôuerfionem.Non enim ociofe te mouit: Et tuBetbleem domus Ephrata, quod diâum eft ab hoc propheta. Qiiomodo enim poteft domus furoris efte, ubi Chriftus natus eftf'Hoc enim exprimuntlocorumuocabula, fed illuftrant operationum myfte-ria.Ac primum confideremus quid interprétationis in Latino habeat Micheas. Signifi catautê,quis à dco:ucl,ut alibi inucnimus,quisifte, Morathifilius, id efthæredis.Quis autem hæres,nifi filius dei qui ait : Omnia mihi tradita funt à patreÆt cum ipfe effet hères,nos efleuoluit cohæredes. Merito,quisifte,non épopulo unus, fed eleêîus ad gra-tiam dei,in quo loquitur fpiritus fan(ftus,qui prophetare coepit in diebus loathan amp;nbsp;A-chaz,6cEzechiærcgum,Quoordinefignificaturuifionisprofe{ftus. A malis enim re-gibus ad boni régis peruenit tempora.E t ideo quoniam anima affliefta fub malis ante la borabat regibus,quern proceffum conuerfionis fu3ehabeat,confidcrandS uidetur.De-ftruda erat quafi infirmior,SC omnis munitio eius faefta eratuia tranfeuntium, SC incur-fus paffionum,luxuriae delicqs refoluta ac contrita erat,ac relegata à facie domini.Tur-ris eius fqualida erat,quæ pofita eft ( ut in Efaiæ cantico legimus) in medio florentis uigt; neæ. Squalet ctenim,quando uitis arefcit,ÔC ouis ftia errat. Rcgrediente autem uitis ui- Efdia riditatCjUel oue,fplendet.Nihil enim fqualidius iniquitate,nihil iplendidius iuftitia.Ad banc turrimreuocatur ouis, quando anima reuocatur àlapfu, SCin ilia oueChrifti re-gnum redit, quod eft initium, quia ipfe eft initium 8C finis, uel initium falutis, fed tarnen corripitur prius,eô quôd tam grauiter errauerit,6C dicitur ei : Vt quid cognouiftimalac* nunquid rexnon crattibif Hoceft, habebasregem quite regerer6Ctueretur,deuia-reâ iuftitiæ tramitenon debuifti,relinquere ùias domini,qui tibi rationabilesfenfus impartiuit. Vbi eraiit cogitationcs tux,ubi confilia, quibus præuiderc rniuftitiam,

propulfafe iniquitates infito tibi uigore potuifti i Cur coprebeftdcruftt te dolores par* turiennsjutpartun'resiniquitatesjamp;pareres iniuftitias fNullus enim «»ai'or cft dolor, quam js qui pcccati mucroneuulnerat confdêtiam, nec^ ullum grauius eft onus quam peccatorumfardna, ÔC pondus flagitiorum.Dcprimit animam, curuat ufqjad tcrram ne fe erigcre poflit.Grauia fill grauia nimis deliclorum ponderalt;Dcnique illa in Euan* ’ Î gelio mulicr quæ curuata erat, fpedem prætendens animac laborantis, à Chrifto potui't Mich.4 loloci igi.Huic ergo animae didtur: Viriliterage, SCappropinqua filiaSion utpartu^ Rom.5 das. Dolores enim parturientis tribulationem opcrantur,tribulatio patientiam, patien tiaprobationcm, probatio ipem, fpes autem non confundit in ætcrnum. Simul ritur atque excluditur omne quod aduerfum eft bonis moribus, ne refidentia eius fru-' tcfcantlemina, atqueinnouos iterum germinent partus. Nee odofe dantur ei cornua amp;nbsp;ungulæjUt contcrat omnes manipulos areae,ficut uitulus Libani. Nifi enim manipuli contrit! fuerint,paleae ucntilatac,fru(fîus apparere interiores öd abfoluinequeunt. Corn minuit igitur atcp excutit prius anima proficiens paifionü fuperflua, ut frudus fuos de-monftrare pofifit in ipfa fegete.Quæcûcp aduerfa funt quæ partus impediant bonos hgc prius extirpanda funt,ne his frudifera internecentur animæ fata. T une etiam ill ud pro* lp ici t prouidus animæ confultor,ut cocludat earn in uoluptatibus fuis, atep intercludat eius cupiditates,neinfis deledetur.Vtiles enim funt correptiones parentis, qui no par dt,ut obediêtem præceptis falutaribus præftet animam filq fui. Virga cnimuifitat,ficut

Ppfw.88 lcgimus:Vifitaboinuirgainiquitatcseorum.Itaq?quiuirgamaxillampercutitIfiaeliti* Mich. 5 cæ animæ,érudit earn ad difeiplinam patientiæ dominica correptione. Nemo enim de* Hcfcr, IZ fperare debet quicuncp corripitur atqj arguitur.Qui enim diligit filium,corripit. Nemo Ecdff3 O de remedio dimdat. Ecce tibi ubi domus furorem uidentis erar,ibi domus panis eft:ubi crudelitas,ibipietas: ubipœnainnocêtium,ibiuniuerforum redemptio,ficutferiptum ç eft:Et tu Betlileê domus Ephrata, non es minima inter principes ludæ. Ex te enim exi* bit princeps inlfiael.Bethleem domus panis eft, Ephrata domus furore uidentis. Hoc habet interpretatio iftorum nominü. In Bethlecm natus eft de Maria Chriftus, eadem autem Bethleem quæ Ephrata. In domo igitur furorisgeneratus eft Chriftus, ideo iam non domus furons,fcd domus panis,quia panem recepit eum qui deftendit de cœ lo.Domus autem panis furorem uidentis Ephrata, quia illicHerodes dum ChriftS re* Uiere. 31 quirit,perimi ftatuit infantulos,unde uox in Rama audita eft Rachel plorantis filios fu* Matib.z os.Sediam nemo timcatjquiarequiesilla quam querebat Dauid,audita eft in Ephrata, ffalm.ij I inuenta eft in campis fyluæ. Tune adhuc fylua erat nationö congregatio,fcd pofteaquS in Chriftum credidit,frult;ftuofa fatfta cft,quia benediói uentris frutftum recepit.Mortua ^*8° Rachel parturiens,qu{a iam tue quafi patriarchæ uxor furorem Hcrodis uide* baqquinccminufculæætatipepercit. Simul quia in Ephrata peperit Beniamin fpe* eie lupcriorem,myftcrio poftcriorê,PauIum fcilicet, qui antequam generaretur, no mi nimos dolores matri præftitit,cuiusfilios perfequebatur. Et illicmortua SCfepultacft, i.Tim.z utnos cómortui 6C côfepulti cum Chrifto in Ecclefia refurgamus.Inde enim alia inter* preratione,uel fœcundata,uel repleta frult;ftibus,Ephrata fignificatur. Hic tarnen, id eft, Nätth.z i” hbro prophetico inuenimus oA/yos-o?tZjid eft,in paucioiibus es.In Matthæo autem:Et tu Bethlecm domus ludæ non es in paueioribus. Jbi domus ludæ,hic domus Ephrata, in quouerborum difcrepantia,nonfenfuum eft. Nam amp;nbsp;ludæinterior uiditfurorem,ô^ exterior pertulit. Et in paueioribus eft,quia pauci funt qui intrant in domum panis per anguftam uiam.Etnon eft in paucioribus,id eft,deproficicntibus, quæ Chriftum no a* gnouit.Nec minima eft,quæ eft domus benedKftionis,5C diuinægratiæ receptaculum, amp;nbsp;in co minima cui is qui aliquid confert Chrifto,uidetur defcrre.Et quiappetitEçcle* fiam,Chriftum appetit.Inquouisminimo enim Chriftus aut Iæditurauthonoratur,fe* cundum quod ipicait: Qiiod enim unihorum minimorûfeciftis,mihifcciftis.Ipfam au

Gf«c/.j5 tem Bethleem effequæ cftEphrata,docetIelt;ftioGcnefis,ubiait:Mortua eftautêRa* chel,amp;fepultacftinuiaEphrata,ipfa eft Bethlecm.In uia icpultaeftiamfta Rachcl,que typusfuit Ecclefiæ, ut tranfeuntes dicant:Benedi(fîiodominilupcruos,ôifucnicntcs cr iz6 ueniantin exuItatione.Omnisitaqueanima quærccipitpancm ilium dcicendcnrem è coelo,domus panis eft, hoc eft panis Cluifti, quæ habitantis in fe panis cœlçftisfirma* memo

mcnto ah'tur, Sc cordc confîrmatur. VndeôC Paulus ait : Omncs enim unuspanis fu- i.Cor.io mus. Ornais ai»niafideIisBethleem eft,ficut Hieiufalem dicitur, quæ pace SC tranquil/ litatem habet fuperioris Hierufàlem quæ in ccelo eft. Verus panis ell: qui fraôus SC corn minutus fatiauit uniuerfos. Quinta autem traditio hoc habet: Domus panis. Beth domus eft,Lclt;^’'’i panis dicitur. De aliorum traditionibus propter perfidiam ludaicam, ne ipfi feredarguerent, uel ab iplîs prætcritum putamus,uel fublatûab altjs.De ludæ quo-quetribueUeBcthlcem docet leôio in ludicumlibro, qufauir illeLeuita accepit fibi ^9 concubinam de Bethlecm Iudæ,SC irata eft d concubina eius,ÔCredrjt in domum patris ftiiinßcthleem ludç.EgrcfTus itaep Chriftus â diebus fecuh(tunc enim nobis incipit fe-culum,quando dies falutis) SCjEgreftus ad currendam uiam,dédit Ifrael ufqj ad tempus parientisjcui aduenit Chriftus, aduenitfoccunditas, aduenit partus, ficut euenit Eccle-fiæ,quæpcpcrit plures quàmquæfilios habebat,amp;peperitfcptem,id cft}egitimos,tran quillos,pacifîcos.Incipit ergo concipere anima,ÔC formariin ea Chriftus,quæ receperit aduentum eius,SC pafeitur in diuitrjs eins, ut nihil ei dditgt; ut uidentes etiam cam aliæ a-nimæ reuertantur ad uiam falutis, ÔC erit ei pax, fed non poteft probari nifi tentationi-bus.Tunc enim pax eius exiftimabitur amp;nbsp;tranquillitas,cum cxcluferit uahas cogitatfo-nésuel comprefTerit, cum motus omnes edomuerit paffionum infurgentium, cumingt; crebuerint anguftiæ,perfecuno,fames,pcriculum, gladius. T une erit, inquit, pax, quia Row.8 in his omnibus fuperamus propter eum qui nos dilexit, quoniâ contidimus in co, quia neqimors neep quiduis tentationumnos ab eius diuellatcharitateSCfcparetiTunc ergo dabittcntatióncsutiuftiprobentur. Et dominus quidem dattentarionesea uolun-täte,ut neminem dccipi uelit. Scdquia picriqucuincuntur infirmi tentationibus, qui fortes ftint probantur. T une illis erit ros à domino,tune requics,tunc erit anima iufti fi-lt;utcatulus Iconis in ouilibus.Quod Euangelico cxemplo ad Chriftum referre non du bitauerim, quia ipfedixit: Tune iuftifulgebunt ficutfol in regno patris fui. ComprP Mdifamp;.ij menturenim quadrigæ eius,irrationabilcs fcilicct impetus amp;nbsp;motusiftius corporis ife-* dabitur illud: Êoris pugnæ, intus timorés : fed ubique, id eft intus SCforis tranquillitas z.Cor. 7 crit,ÔC non erit qui refpondear amp;nbsp;refiftat bonæ uoluntati, quia obedientia carnis fùbla-to pariete maceriæ, cum fuerint utraep unum,omnes abolebit difeordias. Si qua ante a-nimainfirma,ficut il le fccundum carne Ifrael,titubauerit,ÔC ab ilia Chrifti charitate per-feeutionibus turbatafe aliquantulum feparaucrit, cotripiturateparguiturquafi infida, quafiingrata,quafiincredula,quælibcraraàuanitatibus fcculiincas refpiciendo reep derit,à qua nô munera,nOn taurorû facrificiajfcd tantummodo ut bonû cognofcereqiu ftitiam faccrct,poftulatû cft.IIenunciatû eft inquit, tibi homo quid fit bonum, aut quid 2gt;iicb.s dominus exquirità te,nifi ut facias indicium ÔC iuftitiam,amp;diligasmifericordiam,5C pa ratus fis ire curn domino tuo.Sed quia non feruauit hæc ilia infirmior anima,ideo domi nus ait: Heu me quia faeftus fum ficut qui colligit ftipulam in meire,ëC ficut racemum in ibdcm 7 uindemia.Audiès ergo hæcpropheta in quo loquebatur deus,ait ad illam anima: Heu me anima quôd non cftplenus timoris à terra. Vcl fi ipfe dominUs dicit,miferatus futu-ras pro peccatis ultiones, atep pro noftris erroribus ingemifccns. Audiens hæc anima, quia feminu fuorum frutftus non colliget,nullum mefle amiflà firmamentû inueniet fui, premet oliuam,amp; undîionem lætitiæ nô habebit, neep bibet uinû iucunditatis. Cogno-feens etiam in operibus carnis omnia plena fanguinis, plena circunferiptionis, fraudû, fallaciæ.ficfta officia pietatis,compofitas fimulationcs, amp;nbsp;inimicos fibi omnes qui in dó mofunt, ideotp proximi fibi corporis motus cauendos, qui funt graues animæ noftræ aduerfarij, côucrtitur, amp;nbsp;de deo fperare incipit, SC intelligcs uerè inimicam fibi carnem exiftere,ait ad eam:Nolifupcrgauderc mihi inimica mca, quia cccidi, fed refurgâ : quia fi federo in tenebris,dominus illuminabit me.Confiderans etiam infultare fibi aliquan» poteftatem que refiftebat fibi ne meliorcm fequeretur uiam,amp; inequitare quod tradita effet in interitum carnis,ut diuerfis attcrcretur malis,quæ ücl à domino propter pecca-torum folutionê decernerentur, uel ab iniquo propter inuidiam conuerfionis, ut ad fe reuocaretafflilt;ftam,dicit:Adhuc iram dominifuftinebo,qui uel lapfam Caftigat,uel tibi poteftatem affligendi dédit,quia peccaui, fuftinebo tarnen donee iuftificet caufam me-am.Nifienim confefla fuero, ÔC exolueroprcciainiquitatum mcarum, nonpotero iu-

94 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’DI V I / M B R o s 11

Kicher -J ftifi'cari.Cum autem fuero iuftificata, foluens duplicia peccata, educct ludinum meum. dcponcns indignationcm,quia fatisfaflum fententiæ eft.Educet me ademen,ut uidca lufttnamefus,amp;afpiciam delcólationcm eius. Videbit hoclumenrecodliationismeat iminica meajid eft,diaboli nequitiajSCopenetur confufione,quç nöc dicit: Vbi eft deus ibidem tuusc'^/tdebit in me mifericordiam eius, uidebit pietatem eius. Et ideo non audiamus cum quando fumus in aduerfis aliquibus feculi,cum aut dolor corporis eft,aut filiorum amilTiOjUel cæterarum necefiitudinum,non audiamus inquam dicentem: Vbi eft deus tuusf'Tunc eius tentationes cauendaefunt, cum grauis urget dolor, tunc anima acgram auertereftudetErgo anima quae ilium nonaudieritinfidiantemfibi, uidenspoftea mi-rabilia dci,uidcns le in cœlo, diabolum autem ficut colubrum reptantein terreftribus, Kiche£ -J gratulabitur dicens: Quis deus ficut tu,aufercns peccata,amp; transférés impietatesf Qui non fuifti mcmorindignationistuae,fed ficutin marimerfifti iniquitates noftrasficut Aegyptium plumbum,6C redifti ad mifericordiam uoluntarius,quam gemino conttili-3 Ï fti munere,dimittes peccata,atlt;^ abfcondcns,fecundum quod fcriptum eft : Beati quorum remiftæfunt iniquitates,6C quorum teefta lunt peccata. Alia enim fanguine fill) tui abluis,alia donas nobis,ut bonis operibus amp;confelfionibus noftros errores tegamus. Quod ergo aiuAuferens peccata,ad remiflionêpertinet: quia penitus ea tollit,itaut no ' fint,quorum memor no erit.Quod uero aiuTransferens iniquitates,ad mifericordiam: eo quod confitennbus nobis lapfus noftros, amp;nbsp;obumbrantibus eos bonae opcrationis frucftu,referanturinauthoremcuIpæ,6C peccatiincentorem. Quid enim aliud agit qui culpam fatetur,nifi ut aduerfantis nequitiae fpiritualis dolo fe malitia tranfduâûpro-betf In eo itaq? gratias agit anima ifta,quia amp;nbsp;aufert dominus peccata,amp;:transfertiniqui tateSjSC demergitin profundum maris. Quod poteft ad baptiimum referri, quo Ae-gyptiusmergitur, Hebra?us refurgit, amp;nbsp;quo altitudine fapientiaeamp; bonorum operum abundantia tegantur peccata fuperiora,per diuitias mifericordiæ dei noftri, qui memor Êromilfionis fuæ quam dederat Abrahae, bæredem eius animam non eft paftus peiïre. tilla quidem anima hocreuocaturmodo.Tuautemfili qui à primo flore pueritiæ es ïiæres ecclefiæ quæ tefufeepit tenet, perfcucrato in propofito, memor gratiædeiÔC rnuneris quod per impofitionem fulcepifti manuum mearum,ut ô(fin hoc gradu ficut in minifterio facro fidem tuam demonftrcs atep induftriam, amp;nbsp;expetftes remunerationem domini lefu. Vale,amp; nos ut filius dilige,quia nos te diligimus.

Diui Ambrofii ad Horontianum,differctis quemadmodum animam Euan-gclicam,qu2e eft Ecclefiæ filia,dominus leftis primo fufceperit,crudierit,atlt;^ confummauerit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola X i X

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mbrofius Horontiano. Superiore epiftola de ea anima fermonem contu-

A !imus,quæitineris fui deuios aliquos habueritanfratftus, utuetuslftaelfe-cundum carnem flutftuans, quia ipfe liberabitur per domininoftrilefu Rom.Il Chriftigratiam,cumintraucritplenitudogentium,licetiftaleuioreerroreconuerfione fefe reformauerit.Hac uero epiftola de Ecclefiæ filia nobis fermo fitjquam dominus le-fus quemadmodum primo fufceperit,erudierit,confummaucritinfuo Euangelio,confi deremus. Sufeepit itaep cam primo tuendamin confufionepofitam, (Exul enim para-difi ubi nifi in confufione degeret anima uniufcuiufc^ hominisf ) deduxittç eâ in Beth-lecm.Iam profeëîus lufeeptæ animæ fignificatur, quod afeendit ad domû panis, in qua famêfidei amp;nbsp;fterilitatcnelciat.Denoftrarum animarûgenere amp;nbsp;ordine loquor, quibus nos uiuimus 6ômouemur,nô dealiquafpccialiter.Nô enim deproprietate fpecieali cuius,fed de gcnerc,ut dixi,animarû difputandû putamus.Delcendit in AegyptS Chri ftus,patrociniô amp;nbsp;dult;ftûnoftiæanimçfercns,inderedfjtinIudæâ.Fuitindcierto,fuitin Capharnaû,fuit iuxta fines Zabulon circa maritima, tranfiuit per faia, fiiit in Bethpha-' ge,fuitinEphren,inBethania,inde tranfiuitinparadifum,ubifecapiendödedit,paflus eft in GoIgotha.Omncs ifti procelTus animæ noftræ funt,per quos excrcitata gratia piç inftitutionis inuenit.Nam pofteaquam exclula deparadifo conditio humana in Ada 0^ Euain caftellü relegata eft, uagari coepithue atepilluc, errabunda circunferens ueftigia fineullo deledîu. Sed tempore complacito fibi exinaniuitfedominus lelus, utexulem «nfe lulcjperet, Sc uetcri reformareigratiæ.Itaque inuentamrecurlo anfratftu erroris reuoca-

L I B E R V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E P r S T O L A X X

reuocauit ad paradifum,ut euangelicæleôioiïïs docctaflertio.Per fàta eam duxit, uti'e iunam pafcerctgpnmû tn dcferto, deinde in Capharnaum agri nô urbis incolatu, deinde iuxta fines Zabulon,circa nocflurna profluuia,id eft,prophetarû obfcuriora ænigma ta,utdifccretpraetenderead fines gentiû, quoomnesconuenirent, nectimeret flu(ftus uitaehuius ÔC procellas,quia habet Chriftus nauesTarfi's,intelligibiles fcilicet,quçper-Currant mare,amp; ad rempli conftrucflionê pias mcréés aduehant. In huiufinodi nauibus nauigat Chriftus,amp; in puppe tanquâ bonus gubernator tranquillo quiefeit mari. Corn nioto,excitatur SC increpat uentos,ut fuis tranquillitatem refundar.Tranfiens quoep ad genres hanc anima hberat,quæ legis uinculis tenebatur, ne tranfiret ad nationû confor tia.VenitinBethaniaminlocûobeditionis,ideoibimortuus fufeitatur. Cumenim ca- gt;nbsp;tofubdita fuerit animç.tunc iam nô quafî mortua iacet in fepulchro fuo condita humo, ftdrefufcitatur pergratiâ Chrifti.Ibi etiam fe pro dei nominepaffioni difeit offene. De nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

loco obeditionis,ut loannes docet,in Ephren ducitur,id eft,ad bonorum frucftuum foe- Iom. i i •' cunditatem. inde in Bethaniâ reducitur,id eft,obedientiam.Scmel enim quæ piæ fubie cîionis frueffum guftauerir, feruare eam,2C in ea probari fæpius nequaquam reeufat. V n deiam probata Hierofolymam uenit,digna quæ fit tempi um dei, in qua Chriftus habi-taret.Dcnicpfedens Riper pullum afinæ dominus lefus cum gratulatione ÔCgaudioin-’loccntis ful'cipitur ætatis.Poftea in paradifo uerba uitæ æternæ docentur. Vnde etiam dominus fc permifit capfificut loannes feribit euangelifta,fi'gnifi'cans animam noftram üel potius conditionem humanam folutis erroris uinculis eo unde eieôa erat in Adâ, tucaz} per Chriftum regreflàm. Vnde Sxf latroni illi confitenti dicitur; Amen amê dico tibi, h o diemecum eris in paradifo.Ille dixerauMemento mei cum ueneris in regnû tuum,Chri ftus non de regno rcfpondit,fed ad cauflàm: Hodie mecum cris in paradifo,id eft^refor •Tiandum eft ante' quod amiflum cft,poftca conferendum id quod augendum eft;uc per paradifumadregnum perueniatur, nonperregnumad paradifum. Seruaturdifeipulis 9^od plus conferatur pro laboribus,ideotp incolatum promifit,rcgnum diftulir.Itacp is 9uifub iefîu mortis conuertitur,amp; confitetur dominum lefum, mereatur incolatum pa-Aadifi, qui uerô multo ante'fe exercuit, amp;Chrifto militauit, acquifiuit populorum ani-niasjpro Chrifto fe obtulit,habcat paratum ftipendijs fuis dei regnum, cuius fe remune ratione donatum gaudeat. idcoep Petro dicitur : Tibi dabo claues regni cœlorû. Ex la- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i ö

^focinio conuerfus requiem habet, in apoftolatum probatus accepit poteftatem. Hæc cft anima euâgelica, hæc eft de Gentibus, hæc filia Ecclefiæ, longe meliore curfu quàm •lia exludæa proie(fta,ad dominum lefum ôd ad fuperiora fe bonis confilijs amp;nbsp;operibus 3ttollens,quamfufeepitin GolgothaChriftus,ubiAdæ fcpulchrum,utillum mortuû i.Cor.rç infua cruce refufeitaret. Vbi ergo in Adam mors omnium,ibi in Chrifto omnium refur ’^edio. Vale fili,5C nos dilige,quia nos te diligimus.

tanto æftimetur,ut propter cam pleriq? mortife offeranr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola XX

A nbsp;nbsp;nbsp;hærcditas,amp; cur æftimetur tantfut propter cam plericp etiam mortem fuam

offerant. Verùm ficonfideresquia amp;ufuhumano hærcditatis pecuniariæ gïatia facit ut ucnerabiliora fiant iurapietatis, quia hoc quoque plus defertur parenti- i fius,ne læfa pietas patris ulcifeatur fe exhæredatione uel abdicatione contumacis pi- 2 guoris, mirari profeefto defines quæ fit tanta diuinæ hærcditatis appetentia. Eft autem bæreditas propolîta Chriftianis omnibus. Sic enim dicitEfaias :Eft hæreditas creden- Ep,54 tibus in dominum. Qiiæfperatur ex rcpromilïïone,non ex lege. Quod Veteris tefta-*nentiexemplo probatur, dicenteSara: Expelleancillam,amp;fihum cius.Non enimhæ- Gcir.zi res erit filius ancillæ cum filio meo Ifaac.Filius Saræ Ifaac,filius ancillæ Ifmael. hi ante le gern funt.Ergo antiquior repromiffio quàm lex.Nos fccundum Ifaac filij per repromif-uoncm,Iudæi fecundum carnem fil 17 ancillæ.Nobis mater libera, quæ non parturiebat, ö^^poftea exrepromilfione effudit peperitqj mafculum: illis mater Agar,generans in feruitutem.Liber eft cui gratia promittitur, feruus cuiiugum Icgis imponitur.Prius ergo nobis repromiffio quàm illis lex, amp;nbsp;fccundum naturam antiquior libertas ^ ferui-lt;us,Libertas igitur exrepromilfione, ex lege fcrqitus.Sed licet repromilfio ipfaante legem

çô nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVÏAMBROSir

Icgcm Ht, ut diximuSjCx rcpromifTionc autem libcrtaSjin libertate chantas, fccundôle^ gcm tarnen cftchantas,quæmaior libertate eft. Non ergo fcruûEtquogiodo feriptum Pfalm. J14 cft:Laudate ferui dominumf Quomodoipfe Apoftolus aitrSed utferui Chriftifaciêtes Eph.g uoluntatem dei ex animo cum bona uoluntatefVeriim eft SCferuitus libera,qug eft uo i.Corw.7 luntaria,de qua Apoftolus ait:Qui liberuocatus eft,feruus eft Chrifti. Hæc eftferuitus ex animo,non ex necciïitate.Itaq? nos ferui quidem fumus creatoris noftri, fed libcrta-tcmhabemus,quamper gratiam Chrifti accepimus,gcnerati cxrepromilTione fecungt; dum fidcm.Vnde quafi ex libera geniti, libertatis facrificium deferamus fignatiin fron tCjlicut liberos decct,ut no confundamur,fed gloriemur fignati fpiritu,non came. Qui Gil. 5 busretfte dicitur:State,0C nolite iterum iugo feruitutis contineri. Non dixit, nolite fer^ uirCjfed nolite iugo feruitutis contineri. Eitenim grauius iugum feruitutis quam ferui* Gf«f, 27 tus.Denicç Ilâac filio fuo Efau petentibenedieftionem ait:Ecce ab ubertate terræ erit ti* Itacryo t,! habitatio, ÔC à rore cceli à fummo, amp;fuper gladium tuum uiues, amp;nbsp;feruies fratri tuo.

Erit autem,cum depofueris ÔC folueris iugum illius à collo tuo. Quomodo iftud conue nit,urfcruiat cum foluerit iugum fratris à collo fuo,nifi diftantiam elTe intelligamus fer uitutisfQuæigitur fit differentia,ipia nobis exponat letftio. Bonus liaac, amp;nbsp;bonus no* bis,qui fecûdum ipfum in libertatem nafeimur; SC bonus pater utriep filio.Denicp quod utrumcp diligeret,circa alteruaffetftu probauit,circa alterû benedieftione. Seniorieniin filio dixeratjUt cibum deferret fibi,0C acciperet beneditftionem: fed dum ille moram là* cit,amp; cibum agreftem forenfem requirit, frater iunior domefticum detulit ex ouium grege. Bonus cibus omnium Chriftus eft,bonus cibus eftfides,fuauis cibus mifericor* dia,iucundus cibus gratia. Hos cibos epulatur populus Ecclefiae. Bonus cibus fpiritus dei,bonus cibus peccarorumremiffio.Atuero ille prædurus cibus rigor legis, terrorep pcenarum. Agreftis cibus obferuantia literæ potius quam gratia indulgentiæ.Denique itidrt» jJie populus lub maledi(fto,nos in benedieftione. Velox cibus fides. Prope eft cnim uer bum in ore tuo,Äf in corde tuo : tardior cibus legis. Deniqt dum lex expelt;ftatur,popu* Row. IO Jus errauit.Contulit igiturbenediclionem pater impigro amp;fideli filio:fed quiatjonus pater erat,feruauit amp;nbsp;feniori filio benedi(ftionem,ut cum feruum faceret fratris fui, non quo familiam fuam degenen' uellet feruituti addicere. fed quia is qui regere fe non po* teft Sc gubernare,feruire debet,amp; fubditus efte prudent!ori,ut eius regatur confilio, ne fua ftukitia præcipitctur,SC labatur tcmeritate.Pro benedieftione igitur huiufmodi con fertur feruitus. Denii^ inter bona annumeratur, inter collatam terra: ubertatem, SCro* rem coeli à fummo.Sed quia dixerat. Super gladium tuum uiues : ne ei fortitudinis aut poteftatis noceret præfumptio,addidit: Seruies fratri tuo.ut amp;nbsp;carnis frueftus uberes, Sd diuinærorem adipifearis gratiæ,SC eum fcquaris qui te fuo gubernaculo regat. Sed tue eritiftud,Cum depofueris iugum eius à collo tuo,utuoluntariæ feruitutis mercedê ha* bcas,non iniuriamfubeas necelfitatis.Inhonora huiufeemodi feruitus, quæneceffitate ».Cor. 9 cogitunhonorata aute quæ pietate defertur. Vnde Apoftolus; Si nolens hoc ago,mer* 3 ccdcm habeo : fiinuitus,difpcnfatiomihi crédita eft. Melius utiep mercedispræmium, quam difpenfationis obfequium eft.Nos igitur no contineamur Icruirutis iugo,fed cha Gal.5 ritatefpiritus feruiamus.quia dicit Apoftolus:Per charitatemfpiritus feruiteinuice.Ti* Ecdi. 1 mor Legis eft,charitas Euageitj.Denicp initium fapicntiæ timor domini; Plenitudo au* Rom.i} tern legis charitas. Tarnen SC ipfa lex dicit: Etin hocuerbo omne mandatum inftaura* G««!. $ tur. Sc in ifto uno, inquit, fermonc impletur : Diliges proximum tuum. Hoc eft igitur quodpropofuimus;quia etfi ex lege feruitus,tamêfecundum legem libertas. Charitas enim libertatis,timor feruitutis eft.EftigiturSC charitas legis, ÔC feruitus charitatis.-fed lex charitatis prænuncia eft,charitas Euangelij piæ feruitutis arbitra eft. Non fuperflua itacp lex,quæ tanquam pædagogus profequitur infirmiorcs.lnfirmitatem dico morum, non corporum.Infantes cnim funt quifari uerburn dei nefeiunt, qui eius opera non rc* cipiunt.Nam fi ætas fenedutis uita immaculata,uticp ætas adolefcentiæ eft uita maculo Gal.i fa.Lex ergo pædagogus fuif,id eft,nomos,donccfidcs ueniret.Et quafiinfirmi, inquit, 4 cuftodiebamur àlege,conclufiincamfidcm quæreuclanda foret.Poftquamautem fi* des aduenit,non dicit Euangclium,fed fidem.Ea eft enim fola fides, quæ eft in Euange Rom. 1 lio.Nam licet iuftitia dei in eo reuelatur, quæ eft ex fide in fidem, tarnen fie ilia legis eft fides,'

fideSjfi eiaccedat fideiplenitudo. Merito ergo fides ifta quafi fola dicitur quià illafirfe hacfides non cl^fed in hac confirmatur.Denicpirbï haèc rides uenit,plérîftiido aduenir, aduèhîtfiliorumadoptio,ceirauitinfirmitas,abijtinf^tia,inuirum pérfétfhimaflurgi- . wuSjChriftûinduimus.Quomodo igitur infirmus ôéparuulus efiè potéft, in quo Chri-ftus eft dei uirtuséErgo ad perfeélionê uenimus, perfeélionis præcépta accepimus.Au difti hodielelt;ft5:Non poflum ego à me facere quiCquam:ficut audio,iudico. Aüdifti lclt;fium:Egô ndn aceuîb uos, ego non iudico, ego non aceufo, Moyfes uos accuiât,in-quemfpératisiAüdiftileiftum:Sicgo teftimonium pérhibuero demeipfo,teftimonium Weum tion eft uerum.Didici qualis iudex,qualis teftis éfle debcam. Non enim quafi in-firmüs dicit: Non pôflum ego à me facere quicquam : fed infirmus ille qui ficintelligir. Nihil quidem fine patrefacit filius, quia cômunis operatio, ôé imitas poteftatis eft. Sed hocloco quafi iude-x loquituqut cognofeamus homines in iudicando, quôd non ex uo luntatenoftra Sé poteftate,fed ex æquirate debeamus formate fententiam.Conftitue a-liquem reum coargutum ôé conuiefium criminis, non adftruenrem defenfionis genera, fed deprecantem,ac uoluentem fe ad genua iudicis : refpondet ci iudex, Non poiTum à mé facere quicquam,Iuftitia in iudicando,non potentia eft in iudicando.Ego non iüdi-co,fed fadla tua de te iudicant.fpfa te aceufant, Sé ipia te condemnant. Leges te adiudi-cant,quas index non conuerto,fed cuftodio.Nihil exme ego profero,fcd ex te formaïii gt;nbsp;dicq in teprocedit.Secundum quod audto,iudico,nonfècundum quod uolOjSé ideo iu d'cium meum ucrum eft,quia non uoluntati indulgeo,fed gquitati, Confideremus xtalt;j S'a»fitiudicandireligio.Dominus cceli atq; terrarum iudex omniumdicit:NonpoC fum à me facere quicquam,fieut audio,iudico:amp; homo dicit domino fuô:Nêfcis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

niampoteftatemhabeo dimitterete,ôépoteftatemhabeôcrucifigcreter'Qùafcdomi- ° nusnon poteftéQuia indicium,inquit,meumuerumeft.Nonenimquærouolunta- , tem meam, fed uoluntatem eius quimifit me, id eft, non uoluntatem hominis quem ui ^‘’‘'’’”•5 dctis:non arbitrium hominis, quem uos hominem tantummodo iudicatis : nonuolun^ tatcmcarnis,quiafpirituspromptus,caro auteminfirma:feduoluntatem diuinam',quîe author légis,àrbitraqi iudictj cft.Similiter Sé teftis uerus eft, qui non fibi, fed alfj fert te-ftirnonium. Scriptum eft enim : Landet te proximns tuns, fié non os tuum.Puichre au- ProMcr.x ƒ tem dicitur ludacis myftice:Ego uos nô iudico,id eft,ego untnerfornm redemptio, egO peccatorum rcmilTio uos non iudico, quia me non recepiftis. Non iudico,qni libenter induIgeo.Ego no iudico,qui fanguinemeo redimo peccatorcs. Ego nô iudico,qui delco itiiquitares Sé memor non ero. Ego non iudico,qui malo uitam qudm mortem pec-catoris.Ego non iudico, quia non damno j fed iuftifico confitentes. Moyfes nos acculât,illeuos arguit, in quem fperatis: ill e aceufat uos, quia iudicandi non habetpotefta-tcm,qüæciusdebctur authori.Illeergoin quemfperatis,aceufauiftein quem iperare noluiftis,abfôluit.MagnaIudæorûimprudentia. Merito aceufantur in crirriinibus fuis, qiiiaaccufatorem elegerunt,SC bonum iudicem refutarunt. Ideoôi deeft illis abfolutio, pœna non decft.Recfte ergo fili à lege cœpifti, in Eüangclio confirmatus es à fide in fi-dem,fîcut feriptû cft:Iuftus enim ex fide uiüit. Vale,6é nos dilige, quia nos te diligiirius.

Diui Ambrofii ad Horontianum,quæftionem dé natura öé fubftantia animæ, fubtilirefponfionediftbluentis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epifto. XXI

A nbsp;nbsp;nbsp;fubftantiæ.Non enim autfanguincnijautigncm, autncruorum h arm oui am

animam putas,uc uulgus plùlofophorûinterpretatur,aututilla patriciaqug dam eoruiTi profapia Platonis dilputat, quod ipfum fe mouct, amp;nbsp;non mouetur ab ah'o, ipfatibianimauidetur::ucl certe ut Ariftoteles acfïingcniô quintum quoddam clemeri ti genus induxit,probafti, id cft,cntelechiari, ex quo componcrcs uekitfingeresani-mæftibftantiam. De quo tibi Efdræ librum Icgendum fuadeo,qui Sgt;C illas philofopiiogt;' rumnugas defpexerit,SC abditiore prudentfa,quam collegcrat ex réùelatione, pérftnn xerit eas fubftantiæ efle fuperiorts. Apoftolus quoq? etfi non cxpreffitjamê intelligen dumnobis reliquit quafi bonus magifter,6cfpiritüàlis âgricola,occultis dodlrrinæ fcmi-nibus exdtans difcipulorû ingénia, quôd animac rioftfæ potioris creatùræ fint,ôé cuiuf-dam pracftantiffimæ naturæ. Curri enim dicit quiàùàriitau creatura fubiedaeft, riori ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ambr.to,3. * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i (ponte,

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C I V Î ' AM B R o S r I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\’

ïjpontCjfêd propter euni,qui fubfecït in fpe,quoniam ÔC ipfa créatura libcrabi'tür â ferirï-tuteconuptionis inlibertatem glorïçfiliorum dei,oftenditrtontncdi®crem animarum , eflegratïam, quaram uigorc SC uirtute ïn adoptionem filiorum der aflurgit humanum genus,Habenslufequodadfimilitudinem óóitnaginem dei tributum eftfibiiAmmæ cnim nequctacfhi ahquo compreHcnduntur,nequcuifu corporeo uidentur,amp; idéo præferuntillius incorporca: amp;nbsp;inuifibilis naturæ fimilitudin^m, SC fijpergrediuntur fiib z.Cor.4 llantiafiia corpoream amp;{enfibilem quâlitatem.Quæ ennn uidentur j temporaliafuntj »tempoTaH’afignifi'cantjtcmporalibus agglütinantutdllaautem quænonuidentur,.æ^ tcrno ilH' fuinmo adhærcnt bono, atq; in ipfo uiuunt, amp;nbsp;funt amp;nbsp;mouêtur, nee ab co,fî beneconfùHrntjfepatiïmturfeparariacdtuidi . Vnaquæqüe ergo animauidcnsfeeor--pbreo fftoclaufam gurguftro,quæ tamen terrenîe Hums Habitafiom's confortio ndrt Sa[)icn.7 dcgeneraucn'Cji'ngcmifcitgrauata corpôn'sHiriusconiunÆonê: quia corrupti’bilecor pus grauat animam, St inclinât terrenum habitaculum mentem multarüm cogatiogt; ,num, fimulq; cognofeens quia perfidem ambulat, non per lpecicin,percgrinariuult 2,Cor,^ ^^corporCjàadelîcad dominum.Aduertimusigitur quomodo uanitati creaturafiib iecfla fit,non ex uôluntate fiia, fed ex diuino arbitrio,quo diïpofitum eft animas corpo-' Tibus coniungi oportere propter ipèrn eaimm, ut dum iperant bona, dignas ie præftent roèleftircmunerationc.Ômnes enim nosoportét adefic ad tribunal CHriftiJdeo itgt; niufcuiùfque anima præuideat rependendafibi mérita conuerfationisfuæ. Etpulchfe aitrPropria corporis,id eft, quod fufeepitregendum, ut fi bene rexit, præmium referati propter quod in fpe fübicefla cft:fî male,fuppficium, quia non fpcrauit in deum, nec ad ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iïlam adoptionem filiorum,amp; ad uéræ Hbertatem affetflauit gloriæ.Docuit igitur Apogt;

kowrf.S ftolusquod Humanigeneris creatura fubietflauanitatifit.Qindenim tam fubiedum uanitati,quàm Homo amp;nbsp;quàm anima ciusCDcconfortibus eiusdicit; Cum fumusin côr poreifto,ingcmifcimus grauâti. Sédô(^Dauiddicit:Homo uanitatifimilisfalt;fi:us eft; 131 : Vniucrfa uanitas,Omnis Homo uiuens. Vitaitaq; Hominis inHocfeculo uanitas eft. Huic uanitati fubiccft.a eft anima. ïtaqüe fanlt;ftus cum facit quæfunt corporis,non fpoii te facit, non uoléns, fed propter cum qui fubiecit in fpe, facit in fpe,facit ut pareat. Ab Hocigiturcxcmplo animee progrediamur ad creatüras rcliquas.Propône tibi folciUj iunam,6dftcllas,quæ cccli lumina ctfipræclaro fulgent nitorc,crcaturæfunttamenj fie ad quOtidianum minifterium uel furguntuel occidunt, feruientes difpôfitionicreagt; toris ætcrni,miniftrantcs fplcndorcm quo ueftiuntur:itaquc die noefteq; cmicant. Quo tiens fol ifte obtexitur nubibus,quotiensobie(ftumafferunttcrræjcumeregionecius luminis fin' radius fucrit repercuflbs:oriuntur ipfi, fed ut ait feriptura ; Luna nouit occagt; fus fuos.Nouit quando pléno orbe fuo luceat,quâdo exinanito. Stcllæ quoque nebulis obdu(fiaï uailefcunt, quæ fuftinentminifteriumHuiusmundaniufus,nonfponte uti* que,fed in fpe, quia fperant ctiam Huius laboris gratiam ab eo qui fubiecit cas.Ideoque propter cum fuftinent,ideft,proptercfus uoluntatem. Nccmirumfi patienterfufti' nent, cum feiant dominum fuum, SC creatorem omnium fine quæ in cœlo, fiue quæin terrafunt,fufécpifTc noftri corporisfragilitatem,noftræ conditionis feruitutcin.Cur a.Go«».$ ergo illafcruitutem corruptionis fuæ non patienterfuftineant, cum dominus omnium pro toto mundo fc Humiliaueritufque ad mortem, ferui formam fufeeperit, pcccatum mundi,malcdi(ftum ctiam pro nobisfaeftusfit flllius ergoimitantes bonitatem cœlegt; ftescréature,licctingcmifcantquodmundi Huius uanitati fiibiccftæfint, confolantur fe tamen quod liberabuntur àferuitute corruptionis in libertatem gloriæ,cumfilio^ Rom.Il rumdeiadoptioucncrit,quæcftuniuerforum rcdémptio.Cumcnimintraueritplenigt; tudo gentium,tune omnis J fiacl ialuus crit.Cui cnim non ignofeit populo, qui ignofeit WJftfc.xy etiam illi pcrfcctitori fuo qui dixit : Crucifige,crucifige: Sanguis eius fiiper nos amp;nbsp;fuper filios noftros c' Sed quiauanitati etiam cœleftis fiibiccfta creatura eft,licet iftud in fpe egt; tiam Horum perfidiam fie tcmulcntiam uanitate Huius mundilapfam pertinerc adueniâ patietur ueritatis pietas, fie redemptio uniuerfitatis. Ergo ut concludamus, ÔC ille tangt; tus ac tab's fol,fie ilia luna quam noeftis teriebræ non operiunt,ôc^illæftellæ quæ funt or^ namentacccli,feruitutcm corruptionisnuncfuftinent, quiacorruptibileomnecorpus; Siquidem fiecccliperibunt,fiecœlum-fie terra prætcribit;Pûftca autem amp;fQl ^luria ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;... nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnibus

LIBER V , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPISTOLA XXII nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;çp

ÔCcæteraftellarirmlumi'na requiefccnt )nglonafiliorndei,quando erit deus omnia in . omnibusiqui amp;nbsp;iji te Só in nobis fit per fuam plenif udinem Sé miicriçordiam An ipfos quocß angelos qui in iftius mundi laboribus diuerfa fufiinent miniftena,ficutin Apoca ^ypfilegimus Ioannis, non ingemifcere credimiis cß adhibentut poenarum öC excidio--rumminifthc’Qui babentes ui tarn beatam mallent utiqi eam in illo fuperiore tranquilli latis fuæ ftatu cuvrere,quam noftrorum peccatorum poznis ultricibus interpellari. Ete^ wmquigaudentuniuspeccatoris redcmptione,utiq? tantorum peeeatorum ærumnis ingcmifcunt. Siigitur etiam cœlcftes creaturae QC poteftatesferuitutem corruptionis luftincnt fed in fpe, ut pro nobis poftca amp;nbsp;nobifcum laetentur, ctiä nos pafTiones h uius temporis futuræ Ipeamp; expertatione confolemur gloriæ,Valefili,ÔCnosdiIige,quia . tiostediligimus.

t)iui Ambrofii ad Hororantianum, fuperioris quæfiionis rciponfiohem la-tiusexplanantisatqicomplentis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epifto. xxil

A nbsp;nbsp;nbsp;meærefponfionis portio cft, quæ nonfoluaf,fed impleat fuperiorein. Nam Row,g

dui'nultcriorareccnfeOjmouitme fateorquia addidit; Scimus ertiirtquod otnnis creatuta congcmilcitxum in priori capitulo fine adietflione dixerit,quia crearu-tauanitatifubiedla eft.Nonenim omnem crcâ£uram,iedcreaturamfubiedîamdixit,Et tterum aitiQiioniam 8C ipla creatura liberabitur à fcruitute corruptiönis.T ertio autem addiditquod omnis creatura cOngcmifcat.Quid fibi igituruultifta adietfliofNifi forte quianon omnis.creatura iübictfla uanitati cft :amp;quia non omnis uanitati fubiecftacft, non omnis à feruitute corruptionis liberabiturf’Quid ertim liberetur ä feruitute quæ ua nitatis 5Ccorruptionis eius expers atrp immunis fitfOmnis autem cortgcmifcat,non in « fuOjfed in nofti o labore, SC Corn parturiat illum fortaflc fpin'tum lalutis,fpiritum iucun^ tl’tatisjexpetftans adoptionem filiorum dei,ut eommunem de redemptione humani ge flen'sGOnfequaturIptitiamSCexuIrationem.Autproptercharitatemigiturfuamomnis Éphef,^ ingcmifcit noftrum laborem,aut propter membrum fui corporis, cuius caput Chriftus Colof, i eft.Sed fiue ita ut diximus, fiue fimpliciter fubiecftam creatura omnem dixcrit cogemi^ ftctCjSCcomparturirCjUtuolesintellige.Nuncillud côlîderemusquodadiecinNonfo- Rom.3 Ium autem illa,fed etiam nos primitias Ipiritus babetcs ipfi intra nos irtgemifcimus,ado ptionem filiorum expe(ftantes,rcdemprionem corporis noftrf Qgid fit adoptio fifiorß fuperior pagina docet.Et idco exponendi fenfiis gratiaad fuperiorem recurr endum eft paginam.Qui fpiritu,inquit, fatfta carnis mortificat, uiuct. Nccinirßfi uiuar,cum HlitXs «f’ißtpra. deifiat,qui habetfoiritum dci.Adeo filius dei,uf non accipiat fpiritum feruitutis,icd ipi fitum adoptionis filiorum,coufqp ut teftimonium fpiritui noftro làncîus fptritus reddat quodfumusfilijdci.Teftimonium autemhoceft^iritusÏan(fti,qnód ipfeeft quicla--matin cordibus noftris, Abba patenficut ad Galatas fcriptum eft,Sed SC ii lud grande te Gdht. 4 ftimonium quodfilij fumus dei,quia fiimus Iiazrèdes dei, cohaercdcs autem CbriftfCo- ^om.3 hæres autem cft eius qui conglorificatur ei. Cortglorificatur uero ille qui paticndo pro ipfojcompatitur ei.Et ut nos hortetur ad paflioncm,adiungit.'quia omnia quæpatimur Rom.s minora funt SC indigna quorum pro laboribus tanta rcpendatur futürorum merccs bögt; norum,quæ rcuclabitur in nobis,cum ad dei imagincm reformati gloriam eius facie ad faciem afpiccre merucrimus. Et ut magnitudincm reuclationis futuræ cxtollereqaddi-dit,quod Sc creatura hancreuelationcm expecftet filiorum dei, quæ nunc uanitati fubie daeft,nonfponte,fed in ipe, quiafperatde Qirifto gratiam minifterij iunucl quiaSc ip fa liberabitur à feruitute corruptionis, ut affuma tur in libertatcm gloriæ filiorum dci,üt fitunalibertas creaturæ,SC filiorum dei,cum reuelatafuerit eorum gloria. V enim nunc dumreuelatio procraftinatur,congemifcit omnis creatura expedtans adoptionis SC rc-demptionis nolîræ gloriam,parturiens iam illum Ijîiritum falutis,Sc uolens libcrari à ua nitatis feruitio.Cui coniunxit Apoftolus etiam fanclorum gemitum,qui habcrttprimi^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*.

tiasfpiritus tnamSCipfiingemifcunt. Qyamuis enim de fuomeritöiecuri fint, tarnen quiafutura eft adhucredêptio totius corporis Ecclefiæ, côpatiunfur.Cum enim adhuc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, a

membra patiuntur corporis fui,quomodo alia membra licet luperiora non compatiurx

Ämbro.to.3. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i z tur

turmcmbiis unius corporis laborannbus fVndeputo dixifle Apoftolirm qinatuncâf l'pfe filius fubiecfîus erit,qin' ei fubïecit omnia * Qjii eni'm adhuc labor^t^nondum fub-' iecfrifuntjirtqmbus fortalîèadhuc fiutChriftus, adhucefuritj'n qui'busnuduseftjCO quôdnonimpleantucrbumdei, noninduantChn'ftum, quieftindumcntum creden-' tiutn, amiâ:us fideliutn.Sed ÔCflli in quibus ægcr cft,adhuc medicina indigent, ôtideo nondum fubditi.Subiecflio enim ifta uirtutis eft, non infirmitaris. Denicf in fortibus dC facientibus mandatum dei,iùbic(flus eft dci ftlius. Nunc autem magis in ïf s laborat qui non fubueniunt laborantibus, quàm inillisqui fibipoftulantiubueniri. Hæc cftpia interprctatio amp;nbsp;liera ftibicdionis domini Iefu,qui ideo fe fubqciet, ut fit deus omnia in omnibus.Senfum Apoftolicum percurrimus,nunc confidercmus quiftintprimitias / fpiritus habcntes.Etideo legcm interrogcmus quid fit quod pn'mitiarum uel initij no-' mine declaraucrit. înitia, inquit, arcæ Ô£:lacus tui non ff audabis. Et infra: Initia prîmfr darum warum inférés in domum domini dei tui . Aliæ ftintprimitiæ,aliæ decimæ. Pri--midæ maioris gratiæ,fantftificationis obferuantiflimæ. Ideoplacuit Abel,quianon ellfuummunus moratus,quideprimiduis ouiumobtulit.Licetaliquiddiftantiamue-lint elle inter primidas 6^primogcnita,ideftquæ primo nafeuntur, eoquod colleiftis feminibusquafi exomnibus inida ofterantur arcæ:tamendemeflequod primum tofr lifur,idoffertur domino,fed de hocalia's. Sancftificari autem uideturprimitiarummu-nere tota areæmeffîs,fcdipiæ fanddorcs primidæfunt.fimiliter fanefti primitiæiunt domini,præcipue Apoftoli.Primum enim deuspoftiitin EcclefiaApoftolos,quiôiC plcrâq? prophetarunt,amp;çuangeli±arunt dominum lefum,quia primireceperunteum. Recepit eum Symeon própheta, Zacharias propheta, loannes filius cius, Nathanaël, in quo dolus non erat, ideo fiib fieu requiefeebat : lofeph qui dicebatur iuftus, qui fcpcliuit eum. Ifti fiint primidæ fideinoftræ, fed tarnen eadem cæterorum naturafemi-numjquæprimidarum, licet in aliquibus minor gratia. Potens eft enim deusexlapidfi busfilios Abrahæ excitare.Endbi exemplum deipfo domino leiu.Inrefurredione mortuorurn primogenitus eSc mortuis dicitur.Eundem ipfc Apoftolus primitiasfigni-ficauir,diccns:In Chrifto omhes uiuificabunrur, unufquifque autem infuo ordine,pri.-i.Cor. 15 niitiæ Chriftus,deinde ij qui funt Chrifti, qui in aduentum cius crediderunt. Eadem in illo corporis ucritas quîe in nobis, fed tam eh amp;nbsp;primogenitus ex morruis dicitur, quia primus refurrexit: primidæ, quia fanefior omnibus frudlus, qui edam cæteros con-îbrdj fui frueftus famftificauit.Ipfe edam ihiriUm eOrum qui ad imaginem, quafiimago Hcfr.i inuifibilis dei,inquofecundum diuinitatem nihil corporcum,nihil temporale, quia fplendor eft gloriæ patcrnæ,SCimago fubftahdæ eiUs. Produximus fermonem epifto* iarem,dum uolumus quid fint primitif fignificäre.Primitip ergo noftri Apoftoli eleófi ex omnibus prçfends fcilicct tunc tempon's fruiftibus,quibus didlum eft:Etmaiorahis facictis.Fudit enirh fe in cos gratia dei.Ifti,inquam,ingemifcebant expcdlantes redem-' ptionemtotius corporis,êc adhuc ingemifcunt.quia'multorum eft labor qui adhucflu' (ftuant.Erfiahquisad fiipcriorafelittoris fubfiftat,amp;fadhuc medio corpore cedatur flult;ftibus,ingcmifcit SC comparturit, dOhCc to ths euadat.Ingemifcit utique qui adhuc nobis diciuQuis infirmatur,5t^ ego noninfirmorf Non ergo nos moueat quoditafcri-ptum eft : Qui primidas fpiritus habentes, ipfi intra nos ingemifeimus adoptionein liorum expeeftantes redemptionemcorporisnoftri.Senfuenimapertuseft, eoquod primitias fpiritus habentes ingemifcunt,adoptionem filiorum expédiantes. Quæ ado ptio filiorum,redempdo totius corporis eft, quando facie ad fâciem quafi dei filius per adoptioncmuidebitillud diuinumô^ætemumbonum.Eftenim adqptio filiorum in Ecclcfia domini, quando clamat fpiritus : Abba patcnficutbabes adGalatas. Sedilia erit perfcdla,quando refurgent omnes in incorruptione,honore, gloria, qui merentur dçi freiem uidcre.T une enim here redemptam fc hum ana iudicabit conditio. Vnde A' poftolus gloriatur,dicens:Quia fpefalui radii fumUs.Saluat enim fpes, ficut amp;fides,de qua dicitunFides tua te faluum fccit.Ergo crcatUra quæ non fponte, fed in fpeuanitad fubiedia eft,lpe frluatur ficut amp;nbsp;Paulus ciim feiret lucrum fibi eflemori,ut cum Chrifto cfTetfolutus corpore, permanebatin carne propter eos quos Chrifto acquireret. Spes

LIBER V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPfSTOLA XXIII nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tOl

autem quid eft,nifi futurorüm expcdlatio f Vnde ait : Spes autem quæ uidctur,nön eft Roma, 8 fpcs. Noncnii^cjuæ uidentur, fedquac non uidenturactcrnaiunt.Nam quod uidet z.Corifi.^ quis,quid fpcrat c* Videniur cnim tenerc ea quae uidemus. Quomodo ergo quactene-musfperamusf’Nihiligiturcormnquae fpcranturuidetur.Oculusenim nonuidit,nec '-Corw.a auris aiidiuitquaeprajparauit deus diligentibus eum.Ergo fiiperarinonpoteftquod uidetur,non bene habent aliqui, nam quoduidetquis, quid QCiperat c'Nifi ÔCfortefic intelligas, nam quod uidet quis, quid 0£^ iperat, uel quid expedat f Quia illud uerum eft, quia id fperamus quod non uidemus : ÔC. ideo quamuis abeflè uideatur à nobis, ex^ pecflamus illud per patientiam .Expeólans enim cxpecflaui dominum, reipexitme* Ideo ergo expcdlamus patienter, quiabonus eft dominus iuftinentibus eum. Etuide-turconuenire,quiareddiditpatientiam: Expedlamus quæ iperamus, ÔC non uidemus. Multum enim facit qui iperat ôf ea expetftat quæ non uidentur, amp;nbsp;propterea quod in* tciidat mentemadillud,omnequod eft ftiftinet.PuIchre autem dicitur:Spès autem quæuidetur,non eft fpes, de poteftatibus iftius feculi, de dignitatibus, de diuiri) s. Vigt; des nefdo quem fafeibus præminentem amp;nbsp;curribus,nihil habet fpei in curribus qui m- ' dentur.Nec in ipib coeli elemento fpcs eftjfcd in domino cceli. Nec Chaldæus in ftellis ipem habet quas obferuat, nec diucs in poiïèiïîonibus, nec auarus in ufi.iris,fcd ille ipê habet qui in eum ipem fuam ponit quem non uidet, id eft, in domino leiu, qui médius noftrum ftat,ôiS non uidctur.Deniqî quæ oculus non uidit,nec auris audiuit que pr^pa* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

ôum fiuQiiia poftulat pro nobis gemitibus inenarrabilibus. Epifto. XXI11 Mbrofius Horontiano.Concatenantur fibi epiftolæ noftrç, ut tanquam in.-

A ter prgfentes uideamur fermonem cudere.Ita ego ex tua interrogatione, tuq; ex mea cxplanatione epiftolis icribendis materiam damns. Moueri e-tn'm te indicaftijde quo fpiritu dieftum fit;Quia poftulat pro nobis gemitibus inenarra- Rom.8 btlibus.Superiora igitur repetamus, ut Ielt;ftio mam'feftct quod qugrimus. Similiter,in* 9uit,ôf fpiritus adiuuat infirmitatem noftrg orationis.Nônne tibi uidetur Spiritus ian* lt;^s qui adiutor nobis eft,ficut ille cui dicitur : Adiutor meus es tu, ne derelinquas me, pfalmas neq? defpicias me deusfalutarismeus t'Quis enim alius fpiritus qui polïît docerePaulum quid oraret c'Docet autem fpiritus Chriftificut amp;nbsp;Chriftus,orare difcipulos fuos. Quis autem poft Chriftum docerct,nifi fpiritus cius,quem ipfe mifit ut doceret,amp;^ diri-geret noftras orationcsf Oramus enim fpiritu, oramus ÔC mente. Vt bene mens poflit lt;Xor. 14 orare,prçcepit fpiritus,6C deducit earn in uiam reeftam, ne obrepant carnalia,ne mino-ra,ne etiam maiora uiribus. V nicuicj enim datur manifeftatio fpiritus ad utilitatem.De ni(ç feriptû eft:Petite magna,6C parua adqcientur uobis.Petitc cœleftia,SC terrena adq-c/entur.Ergo uultnosmaiorapetcrc,non interrenis morari.Illeautem feit quidtri-buatjdiuidcns fingulis proutuult. Dicit enim interdum, feiens menfuram quam nos i-gnoramus:Non poteftis hcc modo accipcre.PetO mihipaffionem martyrtj fpiritus promptus eft,fed uidens infirmum carnis mcæ, ne dum maiora cupio minora amittani diciuNon potes hæc accipere. Quales occafiones habuif2lt; deipfo propéfinereuoca-tusfum.Nouitenim bonus medicus quç efcacui aptâfitinfîrmitati,6Ccuitemporiad profedumualetudinis.Interdumopportunitas efcæfànitatemreddit.quôdfiimportu ne aliquis accipiat,aut non couucnientcr,implicatur pericuIo.Ergo quia nos nefeimus i quid oremus,SC quomodo oporteat,poftulat pro nobis fpiritus fantftus : eft enim aduo Rom. 8 catus noftriIefu,ÔC poftulat gemitibus ineffabilibus.Dolet enim pro nobis amp;nbsp;Chriftus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

Et deus pater dicit: Ventrem meum doleo.Et fréquenter indignantem eum legimus dolentem.Gemit autem ut auferat peccata noftra, doceat nos agere pceni'tentiam. Eft cnim pius gemitus,SC plenus authoritatis,de quo dicit ProphetaiEtgcmitus meus non Pfalm.j^ eftabfconditusàte.NoncnimlatebatutAdam,fcddicebat:Ecccegopaftor,amp;rgrcx i.Para.n ifte quid deliquitf Ego peccaui,in me uindica. Ex hoc igitur gemitus fpiritus dci,ÔC ille prophetæ gemitus,bene ineffabilis, quia cceleftis. Ea enim que in cœl o audiuit Pau- z.Ror. 11 lus,ineffabiliaaudiuit,ut fari ea homines non dcbcanufed qug occulta hominibus,deo

Ambr.to.j. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i nota

toi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ' ■' nbsp;nbsp;’ • D ÏVI ÄM B R O S I I

î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;notafiint.Nouit cni'm omni'a qui fcrutator cft cordis, fed ilia lcrutatur quæmundauit

R0W.7 ipiritus.Nouit ergo deus quid poftulet fpiritus, ÔC quç fpiritus fapientia fit, quia inter^ pellat proïanôlis, ficut habes : quia 5C fpiritus interpellât pro nobis . Pro quibus enim * ChriftuspaflûseftjSCquosfanguinemundauitfiiOjproijsinterpcllatô^lpiritusi Vale, amp;nosutfiliusdilige,quianostediligimus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

amp; fratrem ac föroremcomponendi tanquam arbitrSiufcepiiïè, rationemcj nbsp;nbsp;nbsp;:

huiuicemodicompôfîtionisexponentis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epifto. XXIIH

Ç j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mbrofius Marcello. Apud me dccurfiis eft tui textus ncgocijj quod non in-

A nbsp;nbsp;nbsp;tuliftijfed rcccpifti:quia erat amp;nbsp;pictatis neceiïitas,amp; probandi in pâuperes

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hberalitatis uoluntas. Cognoui autem fecundumfacraeformam pneceptio-

fris,in qua me induitamp;beatiflimi ApoftoliauthoritaSjôiStuæ dodlrinæac uitïc forma ’ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;difeiplina. Nam cùm ipiè arguerem quod adhùc inter uos maneret ucternofum iur-

gium,cognoicendi mihi neceifitatem partes impoiuerunt. Erubui reeufare, fateor, ’ cùm prpfertim togati uuiuique partis inuicem felaceiîerentdicentés, utmeo fub examine liquerct cui parti maiora iuris uel iuftitiac fuffragia forent. Quid plura f Cùm iant concluii efleut dies,fiC paucarum horarum fupereflet ipatium, quibus tarnen alia audi-ret Præfcôtus négocia,petierunt caüfæ patroni prorogari paucorum dicrum tempora, ut ego refiderem cognitor, Tarttus ardor er at Ghriftianis uiris nePræfetfius de Epi-feopi iudicaret négocia Aiebant præterca nefeio quæ gefta indecore, amp;nbsp;pro fuo quiP que iludio iaâ:abat,quæ EpifcopopottusiudicC quàm Præfelt;?lo examinari oporte-ret.His confufus fimul admonitus Apoftolicp præceptionis quç arguit,diccns:Nônnc i.Cor.$ de fjs qui intus funt,uos ïudicatis f Et iterum: Secularia igitur iudicia fi habueritis,con-Xemptibiles qui funt in Ecclefia, illos conftituite ad iudicandum. Ad uerecundiawi ue-ftiam dico.Sic non eftinter uos iapiens quifquam qui poiïît iudicare inter fratrêiùum: lt;nbsp;• fedftater cumfratreiudicio contendit, £lt;hocapud infidèles, recepicognitioncm,itâ tamen,ut compofitionis clîèm arbiter. Videbam cnim quod fi pro tuis iudicarem par-tibus,poflct ill e non acquiefcereifi pro illo ferretur fcntentia,obcdiret tua ÔC faneftæ fo^ roris dcfcnfio.Erat ergo iniqua decernendi conditio. Poftet etiam illis uiderifufpeda neceftitudinis facerdotalis gratia.Qiiando enim uidlus quemuis alium quàm lèæquio rem putatfEtquod uerum eft,erantuctufti iurgij intolerabilia unique partidiipen-dia,fi finis cius aut frueftu carerct, aut liberalitatis folatio * Cum igitur anceps iudicium;

i • lus controuerfum, multipliées ab utraque parte atftiones cernerem, inuidiæ pîenas fupplicationes,refcriptorum quoque obreptioncs obtexerent,aduertcicm etiam gra-ui conditione ilium fi uiciftet, aefturum deduplis frueftibus, Si de fumptibus annoiæ litis,tuo autem officio non conuenire,utexpenfas iurgij pofceres,nec competereut quicquam de frueftibus pofTefTor ageres quos percepiftes,malui iurgium compofitio-nefedare,quàm pronunciationeacerbare. Aliaenim habebantexcitari iurgia.Tumgt; quod cftgrauiftimum,amp; fi iurgia fublata forent, erant tarnen odiamanfùra, quç apud bonos mores difpcndij funt.Interhosæftuspofitus, cùmme perfonaSacerdotis, fiæmi nci fexus,uiduæ grauitas, amici quoque contemplatio, trino quodam non perfiirt(ftogt; rio conueniret nominc,illud fequendum putaui,ut neminê uinci uellem, amp;nbsp;omnes uin cere.Necfefcllitfcntentia.Vicirtis cnim omnes gcrmanitati,uiciftis natufæ,uiciftis fert I pturæ dicenti; Quare non magis iniuriam accipitisf Quare non magisfi'audcm patimi S ■ nif'Scdputastcgrauatumia(fturaiuris,damnopccunfæ.McliorautiqueSacerdotibus Afio.zS damnaquàmlucrafeculifunt. Beatius eftenimdare, quàmaccipere.Scd forte dicasy Fraudcmnondebuipatijiniuriamnondebuiperpetijdamnumfubirc.Quidergorfn-fcrreuell eSr'S cd SC fi tu non inferrcs,ille fc paftùm dicerct. Itaq? uide quid dicat Apofto “ i.Cor.d lns:Quare nonmagisfraudem patiminifutpropeuideaturquinonpatiturfeciftc.Togt; ' lerareenimdcbctquifortioreft.Vcrùmquidegoitatccumago,quafihocmeumamp;no tuumfit.^Tuenim obtulifti quafi arbiter litisutfororin diemuitæfùæpoflideretpar.» ; temprædij,poftobitumeiusfratricederetomnis pofTèffio.Neque quifquamcumuel tuo uel Ecclefiæ conueniret nomine,fedfibi haberet,fi ita mallet, ut nihil diipefaret eci ■ -i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;... nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;clefîæ,

LIBER V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPISTOLA XXV nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;105

ckfîæ. Hoc Cl mi ego prædtcatem, præferrem t^tam animo tuo infulam li'berah'ta-, tis gratiam,reTponciitgennanus tiiusplacere fîbijoblationem fimetus deteriorandæ poflelîïonts dccederet. Qiicmadmodû enim fœmina, etquod eft amplnjs,uidua,pof-feiïionem regerettributariamTQindfibiprofuturum,quôdfibï iura pofleffionisce-dereSjfi maiora exincuku agri fubeunda fibi damna arbïtrareturt'Mouebat hoc utriuC qucpartis togatosJtatp confpi'rantc alTenftipIacuitutLaetus agrumfufciperet, cerium numcrum frumentijUini, olei, forori quotanruspenfitarecErgo ûnÂæ germanæ tuæ non lus,fed folicitudo deceiïîtmonfruélus, fed culturæ labor : non reditus, fed in-certi euentus quædam(ut dicitur uulgo) alea.Si tempeftates uentorum graues prouen turn l'mpedierint, fororitarnen tuæ fuaubertas manebit. Sinimiaficcitate aruerintlo-, corum gignentia, forori tarnen tuæ ftata nonminuetur fœcunditas. SibiadfcribitLæ-. 4 tus conditionem oblationis fuæ:fî neceffîtates temporum ÔC extraordinan'æ incubue-rïntexaÆoneSjgermanatuabeneficio tuoôifdilpendioLætiimmunis en't,Lætus au-tem fe proprietate locorum folabitur. Viciftis ergo omnes.Lgtus,quia ius lociadeptus cft quod non tenebat;foror,quia annuls potietur fru(flibus,tam fine hte,finc iurgiornc-mo tarnen plenius,nemo gloriofius quàm tu ui'cifti, qui dum erga fororcm confirmari uis liberalitatem tuam, in utrunquc earn fraternæ confortem necelïîtudinis contulifti. Nam SC fratri conccffifti proprietatem, amp;nbsp;forori uliis frucflum. Nihil autcm adimitur Ecclefiæ, quod pietati acquiritur. Charitas enim non damnum, fedlucrum Chrifti eft. Denifp charitas,fru(ftus ipiritus fancfti eft.Apoftolico igitur charac'lere cognitio decur faeft.Ijolebamus ante quod litemhaberes.Profuitiurgium, utformam indueres apo- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

ftolicæ uitæ præceptionis.lllud facerdotio non cogruebat, hæc tranfacftio ÔC apofto licamdecetnormam.Necuereareneimmunisftt atqi exorsEcclefia liberalitatistuæ. Habet SC ilia frutftus tuos, êC quidem uberiores, habet frudus dodlrinæ tuæ,habet tuæ. uitæ ftipendium, habet fœcunditatem, quam tuis inftitutisrigafti.Hisdiuesreditibus nonquærittemporalia, quiaæternapoflidet. Addidiftiautem einonfolumapoftpli-cosjfed etiam euangelicos frucftus,dominus enim dixit: Facile uobis amicos de iniquo mammona.Fecifti tu amicos fîC quod mirabile eft, ex diftidentibus. Fecifti in ius ger manitatis redire francs, feciftieoshac charitate, h ac gratia fecurosquod ftifcipiantur inæterna tabernacula. Chrifto igitur authore, amp;nbsp;duobus arbitris lacerdotibus, te qui formam prior dedifti, me qui fententiam prompfi, facfta pax non claudicabit, quando tanta fidciconueneruntftiffragia, ut perfidia nonpoiïit cfle finepœna. ArabitLætus forori, cui antca alienos inuidebat labores : meffem Lætus forori colligetjin qua ante ferre non poterat aliénas donationes:deferctfrult;ftusadfororis horrea, ÔC hoc Lætus faciet,receptaiametiam nominisiui proprietate.Tuintcrea conformatusinapofto- ■ nbsp;nbsp;.

lum Chrifti aflumens propheticam authoritatem dices ad dominum tPolTedifti rênes meos. Hæcmelius Chriftum pofleftio decet, utuirtutes Sacerdotis poftideat fui, hos ftuâus capiat,qui funt integritatis amp;nbsp;c5tinentix,8iC quod eft amplius,charitatis QC tX3.n quillitatis. Vale,SCnos dilige,quia nos te diligimus.

Gratiani Augufti ad beatum Ambrofîum, ut ad fe docendum uenire fefti-net poftulantis, ÔC ut feripturis atcß argumêtis Spiritum fàncftum deum ef-feconuincatrogantis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epifto. XXV

Mbrofiusreligiofo Sacerdoti omnipotentis dei Gratianus Auguftus. Cu-A nbsp;nbsp;pio ualde ut quem recordor abfentem, ÔC cum quo mente fum,cum eodem

corpore fim prgfenü.Feftina igitur ad me religiofe Dei Sacerdos,utdoceas doeftrinam ueram, credentem:non quo contcntioniftudeam,autuclimmagis deSuer-bis quàm mente complet, fed ut magis aperto petftori reuelatio diuinitatis infideat. Docebit enimmeille quem nonnego, quem fateor deum ac dominum eflèmeum,n5 çi obijciens quam in me uideo creaturam,qui Chrifto nihil me addere pofle confiteor: « uelletamen,ut etiam patri me commendem filium prçdicando. Non ego in deo uere-bor inuidiam,non me talemlaudatorem putabo, qui diuinitatem uerbis augeam. Ego i infirmus amp;fragilis, quantum poflum prgdico,non quanturri eft ipfa diuinitas. Rogo te Ut mihi des ipfum iratftatû quem dederas,,augendd illic de Spiritu lanefto fidelem diipu ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ambr.to.3. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i 4 tationeni

104 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DfVl AÄBROSn

tanon'em:fcriptuns atque argumentis deuhi é(ïè cónüfncé. Diufm'tas ti|^^èruetper mul ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tos annos,parens ÔC cukor dci æferni,quem lt;^ohmus,Icfù Chrifti.

Diui Ambrofii ad Gratianum Auguftum,cpiftolam ipfius plun'mum coin^ mcndantisjftiæfç uoluntati fe (anstaÓurum pölhccnris. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epifto. XX V ï

EatilTîmo Augufto Gratiafio, ÔC Chrifttaniflïmo pn'ndpi Ambrofius epi-fe nbsp;nbsp;nbsp;fèopus.Non miln' affcdus defuitChn'ftianilïimc prinoplim. Nihil cnim ha

beo quod hoe uehus Sé gloriofius dicâ. Non, inquamihi affetkus defuit,fed cffè(5him uerecundia retardauit quo minus clcmenriæ tu« occurrcrcm. Reuertenti ramen Ü non occurri ueftigio,Occuni animo, oecurri uoto, in quo maiora funt officia Sa cerdotis.Occurridico.Quando cnim abfüi,quemtoto fequcbaraffeóu,cuifenfuac mentibus inhærebamf'Etccrce maioranimorumpræfentiaeft, tuum quotidianum4-, ter IcGcbam, nockc ac die in tuis caftn's eura amp;nbsp;fenfu locatus, orationum excubias a prætendebam, Si fi inualidus mcrito, fed afteciufedulus. Et hæc quidem cum pro rua lal Ute defercbamus, pro nobis faciebamus. Nihil hic adulationis eft, quam tu non requins, ego alienamnoftroduco officio; fed plufim urn gratiæ quam dedifti.Scitipfc noftri arbiter quem fateris,ÖC in que pie credis,rcfici uifeera mea tuafide,tua falute, tua gloria,nreq? nonfolum officio publico debitaspendcrepreces, fed ctiam amorepriua

5 to.ReddidifticnimmihiqUietemEcclcfiæ,perndorumora,atq?(quodutinam)6^icor-da claufilh',5C hoc non minorefidefquam poteftatis authoritate fedfti. Nam quid deli tcris rccentibus loquar f Scripfifti tua totam epiftolam manu,utipfi apices fidem tuam CfWf.jS pietatcmq?loqucrcntur.SicAbrahamfuamanu quondam uitulumoccidiquthofpiti-bus cpulantibus minillraretjivecin minifterio rcligiofoaliorumadiumenta quæliuiû Sed ill c priuatUs aut domino ôt angelis,aut domino in angelis deferebat, tu Imperator dignatione regali honoras infimumSacerdotê.Sed domino defertur cùm feruulus ho-luaith, 2$ noratur.Ipfe cnim dixit : Quod uni horum minimorum feciffi's,mihi fecilh's. At ego hu militatem tantumniodo prædico in Impcratore fublimem,ac no amplius fidem, quant were' confeia meriti tui mente dixifti,quam docet te ille quern non negas. Qiiis enim a-lius docere te potuit,ut ci non obfi'eias quam in te uidcs creaturam f Nihil moralius,nihil expreffiusdicipotuit.CreaturamcnimChriftum dicerc,pro obiceku contumèliæ cft,non pro confeffionc reuerentiæ. Deinde quid tam infolens,qiiàm id cum exiftima-re quod nos fumusfDocuifti igitur me,à quo tc difccre uclle profitcris, nihil tale adhtic legi,nihil talc audiuif Qiram pium autem illud,qua'm admirabile,quôd in deono uere-ris inuidiamfde pâtre remunerationê pro filij amore præfiimis, amp;nbsp;laudando filium,no eitepofl'caliquidaddcre confiteris, feduellcutctiam parritefilij prædicatione com-

14 mendes.Qiiod utiep folus te docuit ille qui dixit : Qui me diligit, diligetur à pan eraeo. • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Addidifti ad hæc,quia tu infirmus SC fragilis non te talcm laudatorem putabis,ut diuini

tatem uerbis augeas,fcd quantum poffis prædices,nôrt quantum eft ipfa diuinitas.Hçc infirmitas in Chrifto fortior eft,ficut Apoftolus diXinCiim infirmof,tuc potens fum, i.Cor.12 fiæc humilitas excludit fragilitatem. Vcniam plané, ÔC feftinabo ut iübes, uthæc prægt; fens audiam, ut hæc præfens legam, ciim ex tuo orê procedunt. Mifi autê duos libellos quorum iam quia tuæ clcmcntiæ funt probatfpericulum non ucrebor. De Ipiritu uero interimueniamfcriptionipeto, quoniamqucm iudicem meifîm fermonis habiturus agnoui.Intcrim tarnen fententia ôô fides tua de domino ÔCfaluatore deprompta de det filio,rcdundat ad aftertioncm uberrimam, per quärrt fäntfti quoq; fpiritus diuinitas fem piterna credatur, utnon ci obijcias quam in te uidcs creaturam, nec deum patrem do-mini noftri Icfii Chrifti fpiritui fuo exiftimes inuidcrc. Quod cnim creaturç caret coiti-munione,diuinum eft.Si dominus fauerit, huic etiam clementiæ tuæ fatisfaciam uolun tati,ut cuius accepifti gratiam,eum plane in dei^oria præminentcm ftio nomine exifti » mes honorandum. Beatiftîmum te 6Cflorentiflimum deus omnipotens parer domini noftri Icfu Chrifti tueri ætate prolixa,amp;regnum tuum in fumma gloria ÔC

quot;t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pace perpétua confirmaredignetur,domineimperator Augu-

gloriofiffime. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;• lt;nbsp;’

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Diul

LIBER V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EFISTÖLA XXVII nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibÿ

Dim’ Am^ofii ad V alentinianuiri irrtperatoremjiegationis (uæ expofino-ncminfinnantis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift.xxvii

A nbsp;nbsp;nbsp;approbata fit tibi,ut ratio eius âme non quæreretur (Satis enim claruit co ip ,

fo quod aliquot dies retentus fiim intra Gallias, me uiolchtiam à Maxittîo * nonrecépilîe,neq! tjs afiipulatum qua; ad uoluntatc eius magis quàm ad paeem protert derenf:deniqi non commififiès fecundam legationem, nifi primam probafles ) quia ta^ menregredientimihi decernendi fecum impoluit nccelfiratcrn,ideo hac cpiftola expo fitionem legationis ineeinfiniiandam putaui,ne cuiufquam fermo ueris prius uanainte xeretjquàmreditus meus integra SCfynccræ ucritatis exprefià fignaculo manifeftafet. Cùm peruenifiem Trcuiros^poftridic proccfii ad palatium.Egrefl'us eft ad me uir Galli caniiSjpræpofitus cubiculijcunuchus régïus. Popofei adeundi copia, quæfiuit num re^ lcriptum habcrem clemcntiæ tuæ.Refpondi,habere.Retulit,nonpofiè me,nifi in confi ftorio uidcri.Dixi non elFe hune morern facerdotalcm, certe efle aliqua de quibus ierio dchéiê cüm fuo principe confabulari.Quid plurac'Confuluit cum,led eadem referenda i crcdidit,ut liqueret ctiâ priora ex illius arbitrio dcprompta.Dixi tarnen alienum id qui-dem à noftro munerc,fed me recepto officio non defuturû,gratâ mihi eflè humilitatem in tiio præfertim,amp; quod uerum eft,fratcrnæ pietatis negocio.Vbi fedit in confiftorio, ingrclTus fum,afriirrexit ut ofculû daret. Ego inter côfillorianos fteti. Hortari cœpèrfît aUj ut afcenderc,uocare ille.Refpondi ego : Quid ofcularis eum quem non agnouerisf Si enim me agnouilFcSjUon hoc loco uideres. Cômotus es,inquit,cpifcopei‘'Nô,inquâ^ iniuria,fed uerecundia:quôd alieno confifto loco.Et prima, inquiqlegationeingreffiis es confiftorin.Nec illud,inquâ,mei erroris fuinuocantis non ingredientis uitiû eft.Cur, inquitjingreffiiscsfQLna,inquam,tuncutinferioripaeempetebam,tuncutæquali.Cu 4 ius,{nquit,beneficio equali/RcfpondijOmnipotctis dci,qui V aîentiniano regnïï quod dedciât referuauit. Ad poftrcmum crupiqdicens; (^loniamme hififti,ô6 ille Bauto qui fibii egnum fub fpecie pueri uindicaré üoluit:qui ctiâ Barbaros mihi immifit,quafi ego non habcam quos poffim adducere,cùm mihi tot milia Barbarorum militent, ôtf ànno- Ç nas à me accipiant.Quod fi ego tune tepóris quando uenifti non fuiflem retentus, quis mihi oblhtilîet amp;nbsp;uirtüri meet' Ad heC ego lenitenNôn opus cft,inquâ,ut cômouearis, turn caufa nulla fit comotionis,fed patienter aüdias qüæ référant iftis.Propterèa et ego ueni,quia prima legationc dû mihi crédit, per hiç dcccptû te elfe aflerebas : Gloriofum nuluefthocprofalutepupulli hnperatoris.Qiios enimEpifeopimagis quàm pupillos , debcirtus tuerit'Scriptum cft enimJudicate pupillo, amp;nbsp;iufiificate uiduâ, amp;nbsp;eruite iiûu^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;•

riarn accipicntcm.Et alibiJudiccs üiduarum, amp;nbsp;patres orphanoruhr.Tamen nô exprô * brabo beneficium meum ValcntinianOiVtlierum eloquar, ubi ego tuislegionibus ob’ ftiti quo minus influcres in Italiamc'Quibiis rupibusf' qua acier' quibus numefisr'An ue ro corpore mco claufi tibi Alpesr'Vtinâ hoc meuth cfietjobicclioncm non timerê,non uercrer criminationes tuas.Quibus promilRs lûfi te ùt paci acquiefeeres f Nonne iritrà Gallias iuxta urbem Mogontiacum Cornes Vidlor occurrit mihi quem direxifti ut pa-cem rogatctfln quo ergo te fefcllit Valentinianus,qui prius pace à te rogatus élfiquàm ' poftularetfln quo fefcllit Bauto qui deuotiöiiêImperatori exhibuit fuor'An quia prin- 7 cipem fuum non prodiditfln quo ego te circumfcripfir'Qiii ubi primum uenijcum died res quod Valêtinianus ad te quafifilius ad patremuenire deberet, refpondcrim nô eflè æquum ut afpero hyemis tempore puer cum matre uidua penetraret Alpes ; fine matre àutem tanto itinere dubîjsrcbus committerctur. De pace nobis legationem comhiif-fam,non de aduentu eius promiffionemzfpohderb nös M no potuiire,ceitum eft, quod mandatum non erat,me certe nihil fpopondiftc,adéô ut diccres; Expetftemus quid Vi- * ôlor refponfiréférât.Ilium autem liquet me retento peruenifle Mediolanum,ncgagt; tumt^ ei quod poftulabat.De pace tantum confpirarc ftudia,non de aduentu Imperatd tis,qucm mouerinon oporteret.Præfens eram ubi Vieftor redtjt. ((hiomodo ergo rcuoi caui Valentinianumr'Lcgati iterum miffi ad Gallias,qui eis aduentum negarent, apud ' Valentiam Gallorûme repercruntimilites utriufi^ partis qui euftodirent iugamontiui* c. , J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i 5 ôffendt

toö nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI AM8ROSII

offen dl reuertens. Quos ego tuos reuocaui exerdtusc'quasdeltali^eflexi aquilasj' quos immi'fit Barbaros Bauto comesÆt quid mirûfî hoc Bauto feciff^,Trâfrhenanu9 genere,cum tu mmiceri's i'mperio Romano Barbaroru auxiliajamp;^ turnaas träsh'mitanas, quibus comeatus proumcialiü tributa foluebätf Vidé autê quid interfit inter tuas mini rationes,amp; V alentiniani Augufti puèri manfuetudinë. Tu flagitäbas,quod Barbaroru ftipatus ^minibus Italiæ te infonderes, V alentinianus Hunnos atcç /Manos appropin quantesGaliiæperAlemanniae terras refl exit. Quid habet inuidiacfiBaüto Barbaras 8 cum Barban's fecit decernere f Qiionia dum tu milite Romanû occupas,düttî î$ aduer--9 fom iè utrincp prætendit, in medio Romani imperq finu luthungi populabantur Rhe^ tiâs.Et ideo aduerius luthungum Hunnus accitus eft.Idem tamê quia de finitimo prote rebat Al emanniâ,amp; iam uicinia mali urgebat Gallias, coadus eft triumphos iùos defe-rere,ne tu timeres, Confer utriufqs fadum.Tu fecifti incurfari Rhetias, V alentinianus fuo tibi auro pacem redemit. Afpice illû quoej qui tibi ad dexterâ afliftit,quem V alen-tianus cùm poflet iuum dolorê ulcifei, honoratû ad te redire fecit.Tenebat eum iniùis terris,atlt;^ in ipfo nuncio necis fratemac ff ænauit impetusmec tibi uicem etfi non parilis * ° dignitatis,eiüfdê tamênecefli tudinis retulit. Côfer ergo te iudice utriufqi faôû.Ille tib-fratrem tuuuiuentê rcmifit,tu illi uel mortuum redde. Quid illi reliquias germani ahne gas, qui tibi aduerfum fe auxilia non negauitC’Sed uereris ne exuuiariï reditu renouetur militibus dolor.Hoc enim allegas:Quem uiuentem deferu crût, eum défendent perem-ptum.Quid eum mortuu timcs,qüem occidifti cùm pofles feruare f Hoftê, inquis,meû peremi.Non illc tuus hoftis,fed tu illius.llle lâ non ientit defenfionê.Tuam caufam con fidera.Si quis adueriùm te hodie imperiû in his partibus uiurpandûputet,qugro,utrum * * te hoftê illius dicas,an ilium tibi f Nifi fallor,ufurpator bellû infert, Imperator ius fuum . tuetur.Ergo quemnon debueras occidere,eiusreliquiasnegasfHabeatVaIenrinia-

nus imperator uel fratris exuuias, pacis ruæ obfides .Et quomodo allegabas quôd eum non mandaueris occidi,quê prohibes fepelirit' Poterit igitur credi quod ei nô inuideris uitamjCui etiam fepulturâ inuidesfScd ad me reuertar. Audio te queri quod fe ad Theo dofium imperatorem potius contulerint qui funt cum V alentiniano imperatorc.Quid igiturftiturum iperabas,cùmturefugientes eosadpœnam pofeeres,captosnecàres, Theodofius autem muneribus ditaret,donaret honoribusf Quos, inquit, occidi f Rf-fpondi ei,Balionem.At quem uirumfqualem bellatorêfbîæccine fuit iufta càufa exitt], quôd imperatori fuo fidê feruauitr'Non cgo,inquit,eum iuftî occidi.RefpondiiHoc au diuimus quôd occidiiuflùsiît.Scd,inquit,fi ipfefibiuim nonintuliflet,iuflèram eum de duci Cabillonem,8Cibi uiuum exuri.RefpodûErgo propterea SCillud creditû eftquod eumoccideris. Quis autemfibiparcendum putaret, cùm occiius fitbellatorftrenuus, miles fidelis,comes utilisflta turn diiceflî,ut fe traôfaturum diccret. Poftea cùm uideret me abftinere ab epiieopis qui commurticabant ei, uel qui aliquos deuios licet à fide ad necem petebant, commotus eis iuftît me fine mora regredi. Ego uerô libenter,etfi me pleriq? infidias euaiùrum no crcderêt,ingrcirus iùm iter,hoc folo dolore percitus,quôd Hyginum epifeopum fenem in exilium duci comperi, cui nihil ïam nifi extremus fuper ï 3 eflet fpiritus.Cùm de eo conuenirem comités eius,ne fine uefte,fine plumatio pateren-tur extrudi fenem,extruiùs ipiè iùm.Hgc eft expofitio legationis mep.Vale Imperator, amp;nbsp;efto tutior aduerfus hominem,pacis inuolucro bellum tegentem.Vale.

Diui Ambrofii ad Theodofium imperatorem,feipfum excuiàntis,ô^ ut ille faci noris iùi pœnitentiam agat, rationibus atcß exemplis iuadentis, rogantis, hor-tantis,amp;admonentis. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift. xxvilï

V guftifiimo imperatori Theodofio Ambrofius, Et ueteris amidtiæ dulcis I A nbsp;nbsp;nbsp;mihirecordatio eft,Ô£:beneficiorum quæ crebris meis intercellionibus iùm

ma gratia in alios cotulifti,gratiæmemini. Vnde colligi poteft quôd non in grato aliquo affeeftu aduentum tuumftmpcr mihi antehac exoptatiflîmum declinare potuerim.Sed qua cauià hoc fecerim,breuitcr expediam. Soli mihi in tuo comitatu ius X naturaeereptumuidebamaudiendi, utÂTloquendipriuarer munere.Motusenimfrequenter es quôd ad me perueniflènt aliqua quae in cofiftorio tuo ftatuta forent.Ego ergo expera

LIBER V ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• EPISTOLA XXVIÏI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1^7

éxpcrs cômmtrrifs ufns fùm,ciim dtcàc dominus leftjs nihïl efle occultum qùod nort L«c.S Jrtanifcftcturf ^erecûdia igitur qua potui,fàtisfeci impcn'ali arbitrio,6C profpcxi ne aut lt;pfc caufam cornmotioni's habeas,cum id cgenm,ne quid ad me de impenalibus déféra turftatutis:aut ego cùm fiiero præfcns, aut non audiam permetum ornniû,âfquafi con j htucntis famam fubibo : autira audiam ut mihi aures pateant, ubx intercludatur,ut au--dita non polfim eloqui,ne eos qui in fuipicionem prôditionis uerterint, lædani in péri-culo.Quidigiturfaccremc’NonaudiremfSed aures non poflemcerauetcrumfabulärü nbsp;nbsp;■ 3:^

chudete.ProderemfSed quod in tuis iuflis timcrem,in meis uerbis deberem cauere,he t]uid cruentum committcretur.TaceremfSed quod miferrimum foret omnium,alliga-rctur con{cienria,uox eripcrctur. Et ubi illudiSed ü facerdos non dixerit erranti, iè qui crraucritjin iuaculpamoriietur,filt;factrdosreus eritpœnæ, quiartonadmonuitèrran-temfAccipcilludImperatorAugufté.Qiiodhabeasfideiftudium,nôpoflumnegàret quod dei timôrcm,noh diffiteor. Sed habes naturae impetum, queni fï quis lenire uclit, cito uertes ad mifericordiam : fi quis ftimulet, in maius exfufcitas, ut eurti reuocare üix poffis.Vtinâ fi neiUo mitigat,nullus acccndatdibêter èüm cômitto tibiü'pfe tereuocasj amp;nbsp;pictatis ftudio uincis impetum naturae. Hûc ego impetum malui cogitationibus tuis fecreto cômittcre,quàm meis faeffis publice'fortafïis mouere.Itaq? malui officio meo a^ liquid dcelîe quàm humilifati,amp;requiri inme ab alqs facerdotis authoritatê, quàm à te defiderati in me amâtiffime honorincentiâ, utrcprcnb impetuintegra eflet corifilq eligt; gendifacultas-Praetendi ægritudinem corporistcUCra grauem,amp;nifi à uiris mitioribus lt;i uix leuandâ:ucl emori tairien maluiflem quàm adüentû tuum biduo aut triduo non exgt; petftarem.Sed quid facercm,non erat. Fadlum eft in UrbeThelîàlonicenfiiï qùod nulla ùienioiiahabet,quodreuocarenô potui ne fieret.Imô quod ante atrociffimum fore di* xi,cùm totiens rogarem:ÔC qùodipfefero reùocandô giaùcfarffum putàffijiocfadlihl extenuarc non poterâ.Qiiando primum auditum eft quû propter aduentû Gallbrû ept feoporum fynodus conUencraf,ncmo non ingemuit, nullus mediocriter àccepit, nort tratfarfti tui abfolutio in Ambrolii cômunione. In me ctiam amplius cômiffi exaggera , . ,5; returinuidia,fincmodiccrctdcinoftrirecônciliationem foreneccftariam.Anpudette ,, Imperator hoc facerc quod rex propheta author Chriftifecundumcarnemprofapiæfè , citDauid;*'Illidirftum eft, quiadiuesquihaberet plurimos greges,unâpauperis ouem propter aduentum hofpitis cripuit âS occidit : cognito quod in hoc ipfe argueteturj quia ipfcfcciftèr,ait:Pcccauidomino.Noli ergo impatiêter ferre Imperator,fi dicatur d bi:TufeciftiiftudquodDàuidregidi(ftûcftàpropheta.Sienimhocicdulôaudieris,æ . dixcris:Peccauidomino,fidixerisregaleilludpröpheticuni:Venitèâdôrcrrius,ôôpro-cidamus ante eum,Ô£^ plorcmus ante dominum noftrû qui fecit nos:dicctur tibi,Quo niampœnitetre,dimittittibi dominus peccatû tuum, a non moricris.Iterumciïm pie- , , bemnumerari iuffiirctDauidjpcrcuft'us eft corde, Si dtxitad dominum:Peccaui uehc-tnenter quodfccerim hoc ucrbum.amp;nuncdomineaufer iniquitatemferui tuiquodde Jiqui uchemêtcr.Et miflus eft iterum ad eum Nathan propheta, qui ci trium optioncni tonditionum offèrrct,5lt; quam uellet eligeret,famê tribus annis in terra,aut tribus mert fibus fugeret à facie inimicorum luorum, aut triduo mortem in tcrra,Et refpondit Da-«id: Anguftiæ funt tria hæc uchementer,ueruntamcn incidam in manum domini,qùo-niam multæ mifcricordiæ cius nimis,SC in manus höminis nô incidam*CuIpa aute êrar, quoniam uoluitfcirenumcrum totius plebis quæfetum eràtqUod feire deo foli dëbuit referuarc.Et cùm,inquit,mors fîcret iri plebe, ipfó primo die ad höram prartdq cùm ui-diiïètDauid pcrcutientem angelum in plebem, àitDaùid : Ego peccaui, ego pafto# malignum fcci,amp; hic grex quid fecitc' Fiatmanus tùa în iTic,ôë in domû partis mci. Iraq? p^oçmtuit dominum, amp;nbsp;iufïit angelo ut parceret plebi, iacrificium àutê offerretDaùid. Etant cnim tune factificia pro dclilt;ftis,hæc nunc iùnt facrifida pœnitCntiæ. Itaq? el hu-lnilitatcacceptiordeofa(ftuscft.Nonenimmirandû peccarehominem,fedilludrepré henfibile,finonfccognofeatcrra{re,nonhumilietdeo.lobiândus Siipfepotêsin fecu iot.jt }o,ait:Peccatum meum non afeondi, fed cota plebe amp;mni annunciâui. Ipfi immahli régi ßaul dixitlonathasftlius fuusiNoli peccarcinièruurp tuûDauid.Et,Vt quid peccas in i.Régi11

I08 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' DIVI AMBROS II

fanguinein mnocentcm,occidere Dauid fine caufac'Qin'a etfi rex erat, pcccabat tarnen fi occt'derit innocentem.Denicj ctiamDauid cum i'am regno ponrern^amp;' audiffèt Ab-' ner innocente occifum àloab ducemih'tiæ fuæ,ait:Innocens firm ego ÔCregnum meuin amodo ÔC ufip in æternum à fànguine Abner filrj Ner, amp;nbsp;ieiunauit ill dolore.Haec ideo fcripfi,nonut te confundam,fed ut regum exempla prouocent, ut tollashocpeccitum de regno tuo.Tolles autem humiliando deo animam tuam.Homo es^ôC tibi uenit tenta tio,uince eam.Peccatum non tollitur nifilachrymis SC poenitcntia.Nec angelus potcft, jiecarchangelus:dominusipfe,quifolus poteftdicere:Ego uobifcumfiim,fipeccaueri mus,nifi poenitentiam deferentibus nonrelaxat. Suadeo, rogo,hortor,admoneo;quia dolori eft mihi,ut tu qui pietatis inauditg exemplum eras,qui apicê clementiæ tenebas, • ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qui fingulos nocentes non patiebaris periclitari,tot perqffenon döleas innocêtes.Etfi

inprælijsfeliciftimeegeris, amp;fiinalijs quotÿlaudabilis, tarnena^xtuoiumoperum pietas ftmper fuit.Id tibi inuidit diabolus quod habebas praeftantiifimum. Vince cum, 7 dum habes adhuc imde poflis uincerc. Nolipeccato tuo aliud peccatû addere, utufur-*

pes quodufiirpaffe multis officit.Ego certe in omnibus alqs licet debitor pietatituar, cui ingratus efte non poflum,quam pietatem multis imperatoribus præferebam,uni ad aequabam,ego,inquam,caufam in te contumaciae nullam habco, fed habeo timoris: ofgt; ferre non audeo facrificium,fi uolucris aflïftere. An quod in unius innocentis lànguinô nonlicet,in multorumlicetrNo puto.Poftremo fcribo manumea quodfoluslegas .Ita me dominus ab omnibus tribulationibus liberet,quia non ab homine, neq; per hominem,fed aperte mihi interditftum aduerti.Cùra enim eflèm folicitus, ipû node qua pro ficifti parabam,uenifle quidem uifiis es ad ecclefiam, fedmihi facrificium offerte non li cuit.Alia prætereo,ut potui cauere.Sed pertuli amore tuo,ut arbitror. Dominus faciat ut omnia cum tranquillitate cédât. Multifarie deus nofter admonet : fignis cœleftibus, prophetarum præceptis,uifionibus etiam peccatore uult nos intelligere,quo rogemus eum ut perturbationes auferat,pacem uobis imperantibus lernet, fides ecclcfiacÄffsn quillitas perfcueret,cui prodeft Chriftianos amp;nbsp;pios efte Imperatores. Certe uis probari pf7 * ’ deo.omnis rei tempus,ut fcriptum eft:Tcmpus,inquit,faciendi domine. Et tempus be-Pjlt;{ni.lt;58 neplacitideus.Tuneoffcres,cümfacrifi'candiacceperis facultatcm quandohoftiatua

acceptafit deo.Nónne me deledaret habere gratiamimperatoris,ut lecundumuolun-tatem tuam agerem,fi caula patereturÆt fimplex oratio lacrificium eft.haec ueniam re-fcrt,illa offenfionem: quia hæc habet humilitatem, ilia contemptum. Dei enim uox eft quod malitut fiat mandatum eius,quàmdeferaturlâcrificium.Clamatiftuddeus,adpo ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pulumMoylesannunciat,adpopulosPaulusprædicat.Idfacitoquodintclligisintem

o/crf. g pQfc plus placerc.Mifcricordiam,inquit,malo quam facrificium. Quarc non illimagis fintChriftiani qui peccatum condemnantfuû,quàm qui defendereputantfluftus enim 13 nbsp;nbsp;exordiofermonisaceufatoreftfui. Quifeaceufat ciïmpeccauerit,iuftuseft,noninc

quifelaudaucrit.VtinâImperator etiamantemihipotius credidiflem,quamconfuetu-dini tuæ.Dum puto quod cito ignofcis,cito reuocas,utfepe fccifti; SC tu præuentus es, Sc ego non dcclinaui quod cauere no debueram. Sed gratias domino,qui uult feruulos fuos caftigarc,ne perdat.Iftud mihi commune eft cum prophetis, SC tibi crit commune cum fandis. An ego Gratiani pattern non oculis mcis præferam fDcbent ueniam lan-da alia pignora tua. Dulce mihi nomen antetuli, quibus amorem communiter detuli. Amo,diligo,orationibus profequor.Si credis fequere.Si,inquam,credis,agnolce quod dico.Sinon credis,ignofce quodfacio in quo deum præfcro.Beatiffîmus amp;florentiflï-mus cum fandis pignoribus fruaris tranquillitate perpétua imperator Augufte.

Diui AmbrofiiadTheodofium impcratorem uindicari iubentem in epilcopum ScChriftianos qui lynagogam incenderunt,uehemcntereumobhocarguentis, atqiut aliamepiftolam didari iubeat,SCquodprius iuflumfuerat emendct,ex-hortantis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola. XXIX

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lementiftimo principi ac beatiftimo imperatoriTheodofio Augufto Am

C brofius epilcopus.Exercitusiugibus fere curis fumlmperatorbcatiflimc, « - • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fed nunquam tanto in gftu fiii,quanto nune,eiïm uideo eawêdwtn ne quid fit

lt;]Uod adfcribatur mihi etiâ defacrflegtj periculo.Itaq? peto ut patienter fermqnem mcS ÂUdias.Nam fi inéignus fum qiii à te audiar,indignus fum qui pro te oiVcrâ,cui tua uota, cul tuas committas preccs.Ipiè ergo non audies eum quem pro te audiri uelisfNon dies pro fe agêtein,qucm pro alijs audifti Nec uereris iudiciû tuum,ne ciim indignum putaris quem audias,indignum leccris qui pro te audiatur f Sed neq; imperiale elt liber latem dicendi denegare,necç facerdotaie quod fentiat non dicere. Nihil enim in uobis Irtipcratotibus tampopuläre SC tamamabileeft,quàmlibertatem etiaminijsdiligere qui obfequio militiæ uobis ftibditi funt.Siquidêhocinterell inter bonos 6c malos prin Opes^quodbonilibertatem amant,feruitutem improbi.Nihiletiamin faeerdotctam periculolum apud deum,tam turpe apud homines, quàm quod fentiat non libéré pro-nuneiare. Siquidem fcriptum efl:Et loquebar de teftimontjs tuis in confpet^u regum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ J

non confundcbar.Et dlibùFili hominis,fpeculatorem te poiui domui Ilrael,in eo,ln- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;î

quit,ut fi aucrtatur iuftus à iuftitrjs fuis, amp;nbsp;feccrit dclidfum quia non diftinxifti ci, hoc cft,non dixifti quid fit cauendum,non retinebitur memoria iuftitiæ eius, amp;nbsp;fanguinem * cius de manu tua cxquirâ.Tu autem fi diftinxeris iufto ut non peccer, amp;nbsp;ipfe non pceca Ucrit,uita uiuet,quia dixifti ci:amp; tu animam tuam liberabis. Malo igi tur I mperator bonorum mihi elfe tecum, quam malorum confórtium : amp;ideo clemcntiæ tuac difplicere debet Sacerdotis filcntium,libcrtas placcre.Nam filentij mei periculo inuolueris,liber-tatis bono iuuaris.Non ergo importunus indebitis me interfero, alienis ingeroifed de-« bitis obtempero,mandaris dei noftri obedio.Quod facio primum tui amore,tui gratia, luaeftudio conferuandæfalutis.Siidmihiuelnoncreditur,uelinterdicitur, dicolancdi ninæ offcnfæ mctu. Nam fi' m eum periculum te exueret, patienter me pro te offerrcm,

nonlibenter.Malo enim tefincmeo accepturn deo eflè6C gloriofumpcriculo.Sin autem filentij mei dilfimulationisq! culpà ôi. me ingrauat,nec te libérât, malo importu-niorem me quàm inutiliorem aut turpiorem iudices.Siquidem fcriptum eft,diccnte fan cfo Apoftolo Paulo, cuius non potes docftrinamrefellerezlnfta opportune, importa- î.Timof,4 ne,argue,obfecra, increpa in omni patientia ÔC doeftrina. Habemus ergo amp;nbsp;nos cUi di-ftlicere plus periculi fit,præfertim cùm etiam Imperatoribus no difpliceat,fuo quem«^ fungi muncre,Ô!f patienter audiatis unumquemqî pro fuo fuggerêtem officio, imô cor-ripiatis fi non utatur militiæ fuæ ordine.Qiiod ergo in ijs libenter accipitis qui uobis mi z fitant,num hoc in facerdotlbus poteft moleftû uideri, cùm id loquamur nô quod uolu-nius,fed quod iubemur f Scis enim leeftum : Cùm ftabitis ante reges ôc præfides, nolite Hdtth, i o cogitare quid loquamini.dabitur enim uobis in ilia horaquidloquamini.no enim uos cftis qui loquimini,fed fpiritus patrisueftri qui loquitur in uobis.Et tamêfi in caufis rei publicç loquar,quamuis etiam illiciuftitia feruandafit,no tanto adftringar metu fi non audiar. In caufa uerô dei quem audies, fi Sacerdotem non audias,cuius maiore peccagt; tur periculo fQuis tibi ucrum audebit dicere fi Sacerdos non audeatcNoui te pium, de mcntem,mitem atep tranquillum, fidem ac timorem domini cordi habentem : fed ple-runqialiquanos falIunt.Habentaliquizelum dei,fednonfecundumfcientiam.Ncigi- Romaao tur hoc etiam fidelibus animis obrepat, cauendum afbitror. Noui pietatem tuam erga deum,lenitatcm in homines,obligatus fum beneficijs tuarum indulgentiarum. Et ideo plusmctuo,ampliusfolicitor,ne etiam ipfe tuo me pofteaiudicio condênes, quodmea aut diffimulatione aut adulatione prolapfionê nô euitaueris, Si in me peccari uiderem, non deberem tacere.Scriptum eft enim:Si frater tuus in te peccauerit, corripc ilium pri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i S

mô,deinde increpa duobus ÔC tribus teftibus.fi te non audierit,dic Ecclefiæ. Caulam er go dei tacebofOutd igitur fit quod metuam,côfideremus.Rclatum eftà comité Orien tismilitarium partium incenfàm eflefynagogam,id(p authorefadum epifcopo.Iuffîfti uindicariincæteroSjfynagogamabipfoexædificaricpifcopo.Nonadftruoexpecftart- 3 dam fuifte aflertionem cpifcopi.Sacerdotes enim turbarum moderatores funt, ftudiofi pacis,nifi cùm ÔC ipfi mouentur iniuria dei,aut ecclefiç côtumelia.Sit aliquis ifte epifeo pus feruentior in exuftionefynagogæ,timidior in iudicio,non uereris Imperator ne ac-quiefeat fententiæ tuæ,nepræuariceturnontimesfNô etiam uereris quod futurum eft, ïieuerbisrefîftat comiti tuofNecefleeritigitur ut autpræuaricatorcmaut martyrem

IIO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D IVI AMBROSII

faciat. Vtrumquc alicnum temporibus tuis, utrumque perfecutionis inftar; fi aut præ-uarican' cogatur, aut fubiremartyrium. Vides quo inclinet caufæ exigis.fi fortem cpp fcopumputas,caueto martyrium fortioris:fi inconftantcm j declinalaplum fragiliO' ris.PJus enim aftringitur, qui labi infirmum coegcrit. Hac propofita cond)none puto didurum epifeopum quodipfe ignes fparfcrit,turbas compulcrit, populos condu-xeritjUcamittat occafionem martyrr),SC pro inualidis iiibijciat ualidiorem. O bcatum tncndacium,quo acquiritur fibi aliorum abfolutio, fui gratia. Hoc eft imperator quod popofciamp;egOjUtinme magis uindicares:amp;:hocfi crimen putares,mihiaficriberes. Quid mandas in abfentes indicium cquot; Habes præfcntcm, babes confitentem reum.Pro-clamoquod ego lynagogam incendenm,quod egoillismandauerim,nc efletlocus in quo Chriftus negaretur.Si obijeiatur mihi,curhicnonincenderimr'Diuino iam cremari cœpitiudicio:meum ceflauit opus.Et fiuerum quæritur,ideofegniorfiii,quia non putabam hoc uindicandum. Quid facerem, quod nullo ultore fine præmio forets Tangtint hæcuerecundiam, fed reuocant gratiam, ne fiat opus quo dei lummi contra-hatur offenfio. Efto tarnen, nemo epifeopum ad hoc munus conueniat, Rogauienim elementiamtuam: Slicet ipfehocreuocatum adhuc non legcrim, reuocatum tarnen conftituamus.QiiidfialtjtimidioresdummortcmreförmidanqoffcrantutdefuisfacuI tatibus reparctur lynagoga,aut Comes ubi hoc compercrit primo conftitutum, ipfe de Chriftianorum cenfti exaîdificari iubcatfHabebisImperator Comitem prœuaricato-$ rem,Sc huic uexilla committes uitftricia, huiclabarum,hoc eft, Chrifti facratum nomine fignum quilynagogam inftauret,quæ Chriftum nefciatflube labamm fynagoggin-ferri,uideam«s fi non refiftunt.Erit igitur locus ludæorum perfidiæ fadus de exuuijs cc clefiæ: Sc patrimonium quod fauore Chrifti acquifitumcftChriftianis,hocrransfcre-tur ad donaria perfidorum C Legimus tcmpla idolis antiquitus condita de manubrjs Cimbrorum,de fpolijs reliquorumhoftium.HunctitulumIudæiinfiontefynagogæ fuæ feribent : Tem plum impietatis faeftum de manubijs Chriftianorum. Sed difciplmæ teratio Imperator moucat.Qiiidigitur eft amplius,difciplin£e fpecies gt;nbsp;an caufareligio-nis f Cedat oportet cenfura dcuotioni.Non audifti Imperator, quia cum iulfilfetlulia-nus reparari tcmplum HicrofoIymiSjquod diuino,qui faciebantrepurgum,igneflagra runtcNon caues ne etiam nunc fiatCAdco à tcnon fuit iubendum, ut lulianus hoc iuffe rit.Qyid tarnen mouetC Vtrum quia quodcunque ædificium publicum exuftum eft,an quia lÿnagogæ locus C Si ædificio incenfo moueris uilifTim o ( quid enim in tarn igno-bili caftro elle potuitC)nonrecordaris Imperator quantorum Roma domus prœfcCîo-rumincenlæfintjSCncmo uindicauitCImofi quis imperatorum uoluitfaclumfeuerius

7 reprehenderc,eius magis qui tanto eftpercullus diipendio,caufam grauauit.Quid igitur dignius ut Calinici caftri in parte aliqua edificiorum inccndium,an urbis Romeuin dicandum cxiftimareturfioporterct tamenfConftantinopolidudum domus epifeopi incenfa eft,5C filius clementiæ tuæ interceflit apud pattern, ut 6C ftiam,hoc eft,SC filij im f)eratorisiniuriam, SCdomus lacerdotalis ilicendium non uindicares. Non confidcras mperatorneSChoccum uindicariiuireris,ipfeiterSinterueniatneuindiceturf'Scdbe-ne illud acquifitum eft à patre filio.Dignum erat enim ut fuam iniuriam prius ipft dona ret.Bene illud cS gratiæ diftinClionc diuifiim eft, ut ÔC filius pro fua,0C pater pro filij in-iuria rogaretur.Hic nihil eft quod filio referues,6C uide ne quid deo deroges.Non eft er go caufa tantæ commotioni idonea,ut propter ædificij exuftionêin populum tam feue re uindiceturjmulto autem minus quia lynagogaincenfa eft perfidiæ locus, impietatis domus,amentiæ rcccptaculum,quod deus damnauit ipfe. Sic enim legimus per os Hie HifrfW.7 remiæ dicente domino deo noftrocEtfacialn domui ubiinuocatum eftnome meum fu per ipfam,in qua cofiditis uos,6Cloco quem dedi uobis SC parribus ueftris,ficutfeci Sy-io:SC proijeiam uos à facicmea,ficut proicci fratres Ueftros omne fernen Ephrem. Et tu noli orare pro populo ifto,SC noli poftulare illis mifericordiam,SC neq? acccflcris ad me pro illis, quia non exaudiam tc.An non uidcs quid ifti faciunt in duitatibus ludçfDcus îe pro illis prohiber rogari,quos tu uindicados putas. At certe fi iurc gentium agcrem, dicerem quantas ecclefiæ bafilicas ludæf tempore imperij luliani incenderint: dua«

LIBER V ■* nbsp;nbsp;nbsp;• EPISTOLA XXIX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’'ll*;

‘Damâfd,''quàrùmunauix reparata eft,(cdecclefiæ non ïÿnagogæ itnpendîjs,altera bafilicainformonshorretruinjs. Incenfæflint BafîlicæGaris, Afcalonæ,Beryto, SC ülisferélocis omnibus,SCuindicflam nemo quæfiuit.Incenfa eft bafilica amp;nbsp;Alexan-‘ driæ 3 Gentibus SC ludæis, quæ fola præftabat cæterïs. Ecdefia non uindicata eft, uiiv 8 dicabifur fynagogaf* Vindicabitur etiam Valentin lano rum pbanum incenfum Quid eft enim nili phanuiti, in quo eft conuentits Gentilium f Licet gentiles duodecim deos appellent,ifti triginta SC duos îeonàs cöïant,quos appellant deos.Nam SC de ipfis com^ 9 peii relaturn SC præccptum, utin monachos uindicaretur, qui prohibentibus iter Valentinianis quo pfalmos canentes ex conluetudine ufuque ueteripergebantadcele-britatem Machabæôrum martyrum, moti infolcntia incendcrunt phanum eorumin quodamrurali uico tumultuarie conditum. Quot ft offerte habent tali optioni, cum mcmincrint tempore luliani ilium quia aramdeiecit,amp;turbauitfacrificium,damna-tum à indice fecilîc mârtyriuiti f Itaque nùnquam alias ille iudex qui audiuit cum, ni- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;v

fipcrftcutor habitus eft, nemo ilium congreffii, nemo ilium unquam ofculo dignum putauit.Qui nifi iam effet defuneftus, timerem Imperator ne in eum tu uindicares,quan quamumduftam cœleftem nön euaftrit fuofuperfteshæredi,Sedrefertur,cognitio-tiem mandatam iudici, fcriptumque eo quod non referre debuerit, ftduindicare.Re- »Q qufrcndaquoque fublata donaria,utomittamalia.Incenfæfiintàludæis ccclefiarum bafilica’, SCnihil tedditum eft,nihil repetitum,nihil quæfitum. Qiiid autem habere potuit fynagoga incaftro ultimo,ciim totum quicquid illic eft,non multum fit,nihil prcciofum, nihil copiofum,^ Quid deinde de incendio potuit rapi ludæis infidian-libusc’ Artes iftæ funtludæorum uolentium calumniari, ut dum ifta quæruntur, man-detur extra ordincm militaris cenfura iudiçq, mittatuf miles fortaffe diefturus quod hiealiquando ante tuum Imperator dixit aduentiim. Quomodo poteritnosChriftus iituare, qui pro ludæis aduerfus Chriftum militamus Qiii mittuntur ad Uinditftam lu-dæorum,fuos perdiderurtt exercitus,noftros uolunt pcrdcrc.In quas ptætelcanori proGliantcalumnias, quietiam Ciiiiftc-falfis tcftimonijscalumniatifuntflnquasnon nbsp;nbsp;nbsp;• ;

proliliantcalumnias homines SC circa diuina mcndaces r Qiios non authores feditiQ-nis fuiffe dicantrquot; Qrios non appetant,etiam quos non recognofcant, ut catenato-tumordincs innumcros fpctftcnt deChriftiano populo,utcaptiuauideantcollaple-bis fidclis, ut condantur in tenebras def ftruuli, ut fcriantur fccuribus, dentur igni-b«s,tradanrurmctallis,ncpcena citotranftatf'Huncdabis triumphum Iitdæisdeeclt; elcfiadeif'Hoc trophæum de Chrifti populo t'Hæcgaudia Imperator perfidisf Hane celcbritatcm fynagogæf'Hoslucftus ecclefiær'Rcfcretludæorum populus banc folen-nitatem in dies ftltos fùos,ÔC inter illos profetffo numcrabit,quibus aut de Amorrhgis, autde Chananæis triumphauit,aut de Pharaone rege Ægypti,aut de Nabuchodo-nofor régis Babyloniæ manu libcrari potuinAddet banc celcbritatcm fignificans ft de Chriftipopulo triumphum cgiflc.Etcùmipfi Romanis legibus tenen' fcnegcnt,ita uterimina Icgcs purent, nuncuclut Romanis legibus ft uindicandos purent f Vbie- , rantiftælcgcs cùm inccndercntipfi facratarum baftlicarum culminai Si Iulianus non cftultus ccclcfîam, quia præuaricator crat, tu Imperator ulcifccris fyhagogæ iniuriam quiaChriftianuscsfEtquid tecum pofthacChriftus loqucturfNon recordarisquid Dauid famfto per Natham propbetam mandaucritfEgotedefratribustuisminorem i.Reg.y clegi, SC de priuato Imperatorcm feci Ego de ftutftu feminis tuiinfedeimperialilôca-ui. Ego tibi fubieci nationes barbaras, ego tibi pacem dedi, ego tibi inimicum tuüm in poteftatem tuam captiuum deduxi.Frumentum non babebas ad cxercitus alimoniam, ipforum hoftium manu patefcci tibi portas,apcruiborrea,dcdcnintttbi hoftes tùi corn incatusfuosquos fibi paraucrant.Egoperturbaui boftis tui confilia,ut fcfpftnuda-rer.Ego ipfum ufurpatorcm imperij ira uinxi ac mentem ciusligaui,ur cùm haberer ad hue lugicndi copiam, tarnen cum omnibus fuis tanquam metuens ne quis tibi periret, ipfcfcclaudcrct.Ego comitem cius arque cxercitû ex altera parte naturæ,quos antedi- tj fpcrftram,nc ad belli focictatem coircnt,adfupplemctum tibi uicfforiæcongregaui.Et exercitum tuum exmultisindomitis côuenam nationibus quafiuniusgentisfidemSC tiaiiquillitatcm SC coneordiam ftiuarcpræccpi. Ego cwm periculum fummutn effetbe

I0 9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI AMBROSII

Alpes mfida Barbarorum penctrarent confih'a, intra ipfum Alpium uallu bidóriam bi contuli,ut fine damno uinceres.Eßo te triumphare feci deinimico £Ui^,cc tudéplebc mea das meis inimiciä tn'umphû f' Nonne propterea Maximus dcftitutus eft^ quia ante ipfos expeditionis dies cdm audifietRomæ fynagogam incenfam,edióHïRomani ififgt; ferat quafi uindex difeiplinæ publicæ Vnde populus Chriftianus ait : Nihil boni huic 14 imminetRex ifte ludgus fa(fi;us eft:defenforem iftum dilcipling audiuimus,quem mox ».Cor.15 Chriftus probauit j qui pro pcccatoribus mortuus eft. Si defermonehoc didlö eft,quid de ultione dieeturdlle igitur ftatim à Francis,à Saxonû gente,in SiciIia,Siciæ, Petauio-ne,ubiq! deniq? terrarum ui(fius eft. Quid pio commune cum perfido f Abolenda cum I'mpio ftint etiam impietatis exempla. Qiiod illi ilOcuit, SC quo ui(ftus offendit,hocnon fequi debet,fed damnare qui uicit.Itaq? ilia tibi nori quafi irigrato receirfiii, fed quafi iult; t e collata eriumeraui,ut his admonitus cai plus collatum eft,plus diligas. Deniq? hocre Lue.y Iporideriti Simoni dixit dominus ieIus;Rc(fteiudicafti.Statiffl(^conuerfiisadmblie.‘ rem quæ pedes eius unguento unxit,typum Ecclefiæ gerens,ait Simoni: Propter quod dico tibi:Remifla fimt peccata eius multa, quoniam dilexit multum. Cui autem minus dimittitur,minus diligit.Hæc eft mulier quæ domû Pharifæi intrauit, eiecit ludæum, Chriftum acquifiuit.Ecclefia enim Synagoga exclufit. curiterum tentatur ut apudChri ftifamulum,hoceftdepeclorefidei,dedomöChrifti Synagoga excludat Ecclefiamc* Hæc ego Imperator amoreâS ftudio tui in hunc fermonem contuli.Dcbeo enim bene^ fietjstuis quibusmepetenteliberaftiplurimosde exihjs,de carceribus,deultimænecis poeniSjUt malic debeam ^ro falute tua etiam offenfionem tui animi non timere,(Nemo maiore fiducia utitur,quam qui ex affelt;ftu diligit: Nemo certe debetlacdere quifibi con fulit)totannorum conceptam cuiufeunq; facerdotij gratiam unomomentoamittam. Et tarnen non damnum gratiæ deprecor, led lalutis periculum lt;nbsp;Quanquam quantum eft imperator,ut quærendum aut uindicandum non putes,quód in hue diem némö un^ quam uindicauit,^ Glaue eft fidem tuam pro ludaeis periclitari. Gedeon cdm occidiflet ’ Wie-«S' ûcratum uitulum,dixerunt Gentiles : Dtj ipfi iniuriam fuam uindicent. Quis habetlyquot; nagogam üindicaret'Çhriftus quem occiderunt,qüem negauerunt An deus pateruin dicabiteos qui nec patrem recipiunt, quifilium rion receperunt f Quis habet ValentP nianorum hærefim uindicarec'quam pietas tuä quomodo uindicat, cdm eos excludiiuf i,B.eg.2i ferit,nec conueniendi ufurpare cOpiam f Silofiam tibi obifciamregem deo probatum, bocin iftis damnabis quod in illo probatum eft.Certefi mihi parum fidei defertUr, iube adeflequos putaucris epifeopos,tra(ftetur Imperator quid falua fide agi debeat. Si de caufispecuniartjs comités tuos confulis,quantomagisincaufa rcIigionisSacerdotes domini æquum eft confiilas f Confiderct dementia tua quantos infidiatores habeatEc defia, quantos expIoratorcs:Leuem rimamfi offenderint, figent aculeum. Secundum homines loquor.Caftcrdm plus hominibus deus timetur,qui etiam impcratoribus iure præfcrtur.Si amico fuo aliquis,fi parent! autpropinquo deferendum cxiftimat, rede' e-go deferendum deo, cum præferendum omnibus iudicaui. Conlule tibi Imp era* tor, autpatere me confuleremihi. Quidrelpondebo pofteaficompertumfuerit data hfirc authoritate aliquos Chriftianorum aut gladio, aut fuftibus, aut plumbis necatosf Quomodo hoc purgabo fadumc'Quomodo cxcufabo apud epifeopos f Qtii nûc quia per triginta SC innum cros annos presbyterq quidam gradu fimdi, uel miniftri ecclefiæ retrahunturàmuncrefacrOjamp;f curiædeputantur,grauiter gemunt. Nam cumij quiuo^ bis militantjcertomilitiæ tempore feruentur,quanto magis etiam eos confidcraredcbc tis qui deo militantf'Qiiomodo,inquam, hoe excufabo apud epifcopos qui queruntur de dericiSjSC imprcfTionc graui uaftari fcribunt eedefias f Hoe tarnen in noticiam de* mentiae tuæ peruenire uolui:de hoe ut placet arbitrio tuo cólulere,temperate digna* beris.Illud autem quod me angit,amp;:iure angit, exclude atq? eijce: Ipfe facis quiequid fie ri iulïîfti. Aut fi illc fadurus non cft, malo te magis eflè dementem, quam ilium non fegt; ciftè quod iuflus eft. Habes in quibus domini adhuc debes circa imperium Romanum tnuitarc clementiam,habcs quibus amplius quam tibi Iperes.lllorum gratia,illorum ia* lus te in hoc fermone conueniat meo: ne eaulam tuam alicno comittas iudicio. Integra adhuc tibi funt omnia,In hoc me ego deo noftro pro te obligo, nec uerearis facramcn*

LIBER V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPISTOLA XXX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;llj

tum.NunquidDeo difpliccrepotcn't,quodpro eius emendaturhonoriftccnriar’Nthil •Butaueris certe « illa epiftola,fiuemifla,fiuenondufn mifla eft:dilt;fîari jube aliam, qug plena fideijplena pietatis fit.Tibi integrum fit emendare, mihi non eft integrS diffimu-late. Antiochenis tuam donafti iniuriam,inimici tui filias reuocafl:i,nutricndas apud affinem dedifti marri hoftis tufimififti de ærario tuo fumptus.Hæc tanta pietas, tâta erga Deum fides hoc fa(flo obfiifcabitur.^Tu igitur qui armatis pepercifti hoftibus,amp; ferua-ftiinimicos tuos,ne quæfo tantofludio putes uindicandumin Chriftianos.NuncImpe ratorrogo ut non aipernanter acceperis me SC pro teÖ^ pro me timentem.Sandli enim uox eft; V t quid faeftus ftim uidere cotritionem populi mei, ut offeniam incurram Deif Ego certe quod honorificentius fieri potuit,feci;ut me magis audires in regia, ne fi ne* eefle eftet, audires in ecclefia.

Diui Ambrofij ad Valcntinian3,eundem rogantis atep conuenientis ne ad pc-titionem GentiliS aras eorum imperatorio decreto inftaurari iubeat, oftenden tifc^ ex tali decreto,primS Deo,deinde patri amp;nbsp;fratri iniurias irrogari. Epift.x x X Mbrofius cpifcopus beatifiimo principi amp;nbsp;Chriftianiifimo Imperatori A Valctiniano. Ciirn omnes homines qui fub ditione Romana funt, uobis militêt Imperatoribus terraru atep principibus, tum ipfi uos omnipotent! Deo 8Cfaerg fidei militatis.Äliter enim ialus tuta elle no poterit,nifi unufquifi^ Deum nerumJioceftDeumChriftianorû, àquocuncftareguntur(lpfecnim folusuerus eft Ppl.95 Deus,) intima mente ueneretur.Drj enim gentium dgmonia,ficut fcriptura dicicHutc IgiturDeo uero quifquis militât,SC quiintimo colendum recipit aft'c(ftu, non diffimugt; lationem,non conniuentiam,fed fidei ftudiumÔCdeuotionis impcndit.Poftrcmofi nonifta, confenfum ialtem aliquem non debet colendis idolis SC propham's cæremo^ niarum cultibus exhibere.Nemo enim Dcum fallit,cui omnia etiam cordis occulta ma nifeftafunt.Ergo ciim à teImperator Chriftianififime fides Deo uero fit êxhibëda, ciirn •pfiusfideiftudium,cautio at(^ deuotio,miror quomodo aliquibus in fpemueneric quod debcas aras dqs Gentifi tuo inftaurare praecepto, ad ufus quoc^ iacrificioru pro-phanorum prgbere fumptum*Quod enim iandudum uel fifeo uel areg eft uindiCarum, tuo magis conferre uidebcre, quam de fuo reddere. Et de difpendqs queruntUr qui nunquam noftro fanguini pepercerunt,qui ipfa ccclcfiarum ædificia lubruerunt. Pctut etiamut illis priuilegia déféras,-qui loquendi SC docendi noftris comunem ufum Iulia-ni lege proxima denegarunt: ÔC priuilegia illa quibus fæpe decepti funt etiam Chriftia-ni.NonnulIos enimillis priuilegqs partim per imprudentiam, partini propter publica-fum ncceflitatum moleftias declinandas irretire uoluerunt, 6C quia non omnes fortes inueniuntur, etiam fub principibusChriftianis plericß funtlapfi. Sed hæcfiiam iublacà t^Oneirent,aufcrenda tuo imperio comprobarem.At cum per totum fere orbem à pluribus retroprincipibus inhibitainterdidlacpfint, Romæ autem à fratreclementiæ tuæ auguftæ memoriae Gratianofîdei uerac rationefublata fint,6C datis antiquata refcriptis: *ie quæfo uel fideliter ftatuta couellas, uel fraterna præceptarefeindas. De negoeijs ci-uilibus fi quid ftatuitur, nemo putat effe temerandum, SC praeceptum de religione cal-eaturfNullus obrepat iuniori ætati tuae : fine ille Gentilis eft qui ifta depofeit, non debet mentem tuam uinculis fuæ fuperftitionis inneeftere, fed proprio ftudio docere SC admoneretedebet quemadmodumueræfidei ftuderedebeas,quando illetanto motu i ' ueriuana defendit.Deferendum meritis clarorum uirorum SC ego fuadco, fed Deum certum eft omnibus præferendum.Si de re militari eft cofulendum, debet exercitati in prælfjsuiriexpedlarifententia,confiliumcomprobari;quando dereligionetraeftatus eft,Deum cogita.Nullius iniuria eft, cui Deus omnipotensantefertur. Habet ille fen-tentiam fuam.Inuitum non cogitis colere quod nolit,hocidem uobis liccat Imperator, ÔCunufquifc^ patienter ferat finonextorqueatur Imperatori, quod moleftc ferret fi ci extorquere cupcret Imperator.Ipfis gentilibus difplicere confueuit prguaricantis afte-t^us.Libere enim debet defendere unulquifcp fidele mentis fug ÔC fcruarc propofitum. Quod fialiquinomine Chriftiani talealiquid decernendum putant, mentem tuam uo cabulanuda non capiant, nomina calfa non fallant. Qiiifquis hoefuadet, facrificat, SC quifquishocftatuit.Tolerabilius tarnen eft uniusfacrificium, quàm lapfus omnium.

, nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ' AmbLto.3. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;k’ Totus

114 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DI VI AM BRO SII

Tötus hic ChnftianorS pcriclitatur fenatus.Si liodic gcnnlis aliqufs'Impcratöi*, qifod äbfifjararrt ftatueret fimulacris,amp; eö conucnirc cogeret Chriftianos, nbsp;nbsp;facnficantibu«

intcrefîêntjUt oppleret anhelitus dC ora fideltS cinis cx ara, fauilla de facrilegio, fumus cx buftoî 8C in ea curia fentcntiam diccrct ubi iura« ad aram fimulacri in fcnrennam co gerentur:(proptereaeniminterpretanturaramlocatam,utciusiàcraniento, utipfi'pu^ tantjunufquifqtconuentus côfüleret inmedium,cum curiamaioreiamChriftianorum numero fit referta) perfecutioncm eile crederet Chriftianus qui cogeretur tali option neadfenatum uenire:quôdfi'tplerunqj.nam etiaminiurijs conuenirecoguntur.Te er^ go Imperatore Chriftiani in arâ iurare cogen turf Quid eft iurare,nifi dus quem teftare fidei tuæpræ(ülem,diuinampotennam confiterif TeImperatore hocpetitur ÔCpoRu* latur,utaramiubeaseleuari,fumptumfacrifi'cijs prophanis darif Sed hoc non poteft fine ïàcrilegio decerni. Vnde rogo te neid décernas, ftatuas, uel in eiufmodi décréta 5 fubferibas.Conuenio fidem tuam Chrifti iacerdos. Omnes cóueniremus epifeopi, nifi fncredibile hoc Suf repentinum ad aures perueniflet hominû,quod tale aliquid eflet uel in confiftorio fuggeftum tuo,uel à fenatu petitum:fed abfit ut hoc fenatus pctifle dica-tur.Pauci Gentiles comuni utuntur nomihe.Nam amp;nbsp;ante biennium fermé cum hoepe itéré tentarct, mifi't ad me fanéîus Damafus Romanac ecclefiæ faccrdos,iudicio Dei el« lt;ftus,libellum quèm Chriftiani fenatores dederunt,amp;^ quidem innumcri,poftulanresni hil fe tale mandafle, non congruere Gentilium iftiufmodi petitionibus, non præbcrc conlènfum,qucfti etiam publice priuatimq? ft non conuenturosad curia, fi tale aliquid decerneretur.Dignum eft temporibus ueftris,hoc eft Chriftianis temporibus, ut digni tas Chriftianis fenatoribus abrogetur,quo Gentilibus fenatoribus prophanp deferatur uoluntatis effeeftusf Hunc libellum ego fratriclementiaeueftrædirexi. Vnde conftitit non Senatum aliquid de fuperftitionis impenfis mandaffelegatis. Sed forralfcdicatur; Cur dudum non interfrierint fenatui,cùm ifta pcterenturf Satis loquuntur quid uclint qui non interfuerunt:(atis locuti funt,qui apud Imperatorem locuti funt. Et miraraur ta men fipriuatisrefiftendiRomæeripiuntIibertatem,quinoIuntcire liberum tibinoniii here quod non probas,no feruarc quod no fentis. Er ideo mcmor legationis proxiinc mandatæ mihi,conuenio itcrum fidem ruam,conuenio mentem tuam,ncuel refpoden dumfecundumhuiufmodipetitionem Gentilium cenftas,uclin eiufrnodirefponfaià' crilegium fubferipnonis adiungas.Certe refer ad par entern pietatis tup principe Theo dofium,quern fuper omnibus fere maioribus caufis confulcre cofiiefti. Nihil maius eft religione,nihil fublimiusfide. Siciuilis caufa eflet, diuerfæ parti refponfioferuaretur. cauia religionis eft,epifcopus conuenio. Detur mihi exemplum miflæ relarionis, ut Sd ego plcnius rcfpondeam,0d fie de omnibus confultus clemenriaî tuæ parens refponde^ fedignetunCertefialiud ftatuitur, epifeopi hocæquo animo pati Scdiflimulare non polfumusdicebit tibi ad ecclefiam côuenire,fed il lie non inuenies Sacerdotem, aut in-uenies refiftentem.Quid refpondebis Sacerdoti dicenti ribuMunera tua no quaeritEc defia,quia templa Gentilium muneribus adornaftif Ara Chrifti dona tua refpuit, quo-niam aram fimulacris fecifti. Vox enim tua,manus tua, amp;nbsp;fubferiptio tua, opus eft tuit. Obftquium tuum dominus lefus reculât ôd reipuit,quoniam idolis obftcutus cs.Dixit enim tibi: Nonpoteftisduobus dominis ftruire.Priuilegia tuaiacratæ Deo Virgines nonhabent,'amp;uindicantuirgines Veftçf Cur SacerdotesDei requiris,quibuspctigt; «'ones prophanas Gentilium prætuliftif Alieni erroris focietatem fiifciperenonpoflu-mus. Quid refpodebis his ucrbisfPucrum elTe te lapfumf Omnis etas perfcéla Chrifto eft^Omnis Deo plena pucritia fidei comprobatur.Paruuli etiam Chriftû intrepido ad-uerfus perfecutores orc confefli iunt.Quid refpondebis germano tuof Non'netibi di-cet: Vitftum me efle non crcdidi,quia tclmpcratorem reliqui : morinon dolui, quia te hæredem habebam:imperio me decedere no ingemui,quia imperia mea, præfertim de religione diuina,omnibus feculis manfura credebam. Hos ego titulos piæ uirtutis ere-xeram.has de feculomanubiaSjhæcfjîoliâ de diabolo, has egode aduerfârio omnium exuuias offerebâ, in quibus aeterna uieftoriaeft.Quid mihiplus potuitmeus hoftisau-ferref Abrogaftidecretameatquodadhucillcquicontrame leuauit arma,non fecit. Nunc grawiws tdum corpore recipio,quôd à fratre mea ftatuta dânantur. Meliore par-

LIBER V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;RELATIO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H?

tcmeiapud teperklitor.Illa eni'm mors corporis,ifta uirtutis eft. Nunc mihiabrogarur impcriQ,^ quolt;gt;eft grauius,abrogarur à tuis, abrogatur à meis, ÖC id abrögatur quod inmcctiammciadueriârqprædicarunt.Siuolensacquicuifti, damnaftifidcin mcam.fi •nuitus cefiifti,prodidifti tuam,Ergo,quod grauius in te periclitor. Quid rcfpon debis ctiam patrifqui te maiore dolore conueniet, dicens;De me hli pefiime iudicafti, qui putafti quod ego Gentilibus conniuentiâpræftitilîem.Nemoadme dctulitarain efle inilla Romana curia,nunquam tantum nefas crCdidi,quöd in comuni illo Chriftia uoruniGentiliumcj conciliofacrificarentGentiles,hoCeft, infultarent Gentiles præ.-fentibus ChriftianiSjÖC inuiti Chriftiani interefie facrifierjs dogerentur. Multa ôé diucr--beriminameimperante cömifiafiintjultus ium quçcunt^funtdeprehehfæfi quis tune btuit, debet ergo dicere me probalTe quod ad menemo dctuleratf De me peffime iip dicaftijfi mihi fuperftitio aliéna,non fides mcaferuauitimpcriumi Vrlde ciimaduertas Imperator,Deo primum,deinde patri ÔC fratri iniurias irrogari fi quid tale décernas,pe-* to ut id facias quod faluti tuæ apud Deum intelligis profuturum.

Symmachi Vrbis præfedfi perfuadentis ritus ueteres circa cultum deorum elTe feruandos ad Imp era tores Relatio.

ßi primum fenatus amplifiimus,iempertp uefter, fubiedla legibus uitia co V gnouitjSC à principibus pijs uidit purgari famam proximoruin tempqru, boni feculiauthoritatem fccutus,cuomuit diu prefium dolorem, atc^ ite^ um me querelarum iuarumiufiitefie legatumj Cui idea diuiprincipis denegata eft ab * Improbis audientia,quia non eratiuftitia dcfutura,domini Impcratores Valentinianc, Thcodofi,2lt;^ Arcadi inclyti uiótores, ac triumphatores Temper Augufti. Gcmino igi- » turfundus officio, 0^ ut Præfctfius uefter gefta publica profequor, amp;nbsp;ut legatus ciuium mandata cómendo.Nulla eft hie difienfio uoluntarum, quiaiam credere homines degt;-ficrunt: aliquorum miniftri regum coguntur fe ftudio prgftare fi diferepent.Amari, co^ li,diligi,maiusimperio eft.QiJis feratobfuiftereipublicÆpriuâta certamina/ Menro il losSenatus infcquitur,qui potentiam fuam famæ Principis prætulcrunt-Nofter autem labor pro dementia ucftraducit excubias.Cuienim magis cômodar, quod inftituta Matorum,quod patriae iura Sc falt;ftadefendimus,quam temporum gloriæt'Qiiæ tum matoreft,cùm uobis contra morcm parentum intelligitis nil licere. Repetimus igitur teligionumftatum qui reipublicae diu profuit. Certe numerentur principes utriufcpfe^ lt;îlæ,utriufcp fententiae:proximus eorum ceremonias patrum coluit,recentior nórcmo^ uit.Si exemplum non facit religio uetcrum, faciat diffimulatio proximorum. Quis ira familiaris eft Barbaris,ut aram Vieftoriae non requiratf Cauti in pofterum ftimus, ÔC ta-liumrcrum oftêta uitamus.Reddaturfaltem nomini honor, qui numtni denegarus eft. Multa Vidoriæ debet aeternitas ueftra,8C adhuc plura debebir.Auerfentur hanc pote-ftatem quibus nihil profuit, uos amicum triumphis patrocinium nolitedefercre. Cun^ lt;îlis potentia ifta uotiua eftmemo colendam neget, quam profitetur optandam. Quod fi huius ominis no eft etiam iufta uitatio,omamentis faltem curiædecuit abftinei i.Præ-ftate oro uos,ut ea quæ pueri fuicepimus, fenes pofteris relinquamus. Confuetudinis amormagnus eft.MerirodiuiConftantq fadum diunonfteiit.Omniauobis exempla uitandafunr,qu3cmoxremotadidiciftis. Aeternitatem curamus famæ ôC nominis uc^ ftri,ne quid futura ætas inueniat corrigendum.Vbi in leges ueftras SC uerba iurabimus, quareligionemens falia terrebitur, nein teftimontjs mentiaturf Omnia quidem Deo plena funt,ncc ullus perfidis tutus eft locus : fed plurimum ualet ad metum ddinquen-di etiam præfentia rcligionis urgeri.Illa ara cocordiam tenet omnium,illa ara fide con- j uenitfingulorum,nec^aliudmagis authoritatem facitfententqsnoftris,quam quod omnia quafi iuratus ordo decernit.Patebit ergo iedes prophana periurfis,0C hoc inclyti principesmei probabileiudicabût,quifàcramento publico tuti funtf Seddiuus Con ftantius idem fccifte dicitur.cætera potius illius principis æmulemunqui nihil tale eflet aggrcflus,fi quis antefealius deuiafl’et.Corrigitenimfequentemlapfus prion's, SC de rcprehenfione antecedentis exempli nafeitur emendatio. Fas fint,ut pares ille clemen tix ueftræ in re adhuc noua non caueret inuidiam. Num poteft ctiam nobis eadem de-fenfio conuenire fiimitemur quod meminimusimprpbatumt'Accipiat æternitas uc*

Anibr.to.3. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;k ftra

ftra alia ciufdem pnncipis faóta,quaf in ufiim dignius trahat. Nil il 1 e decerpfit Gcrarum Virginum priuilcgrjs, repleuit nobilibus iaccrdotia. Romanis cereiuphijs non ncga-' uit iinpenfaSjôC per omnes nias çterne Vrbis lætum fecutus Senatum, uiditpiacido ore delubra,legit infcripta faftigîjs deûm nomina,percontatus eft templorum origines mi' ratus eft conditores.Cumq? alias rcligiones ipfe fequeretur,has feruauit imperio, Suus enim cuicp raos,fuus cuiq? ritus eft.Varios cuftodes uibibus cultus mens diuin a di-ftribuit.Vtanimæna(centibus,itapopulifatalesgentj diuiduntur.Accedit utilitas,quç maxime homini deos aflerit.Nam cùm ratio omnis in operto fit, unde reCtius quàm de memoriaati^documentisrerumfecundarum cognitiouenitnuminumr'Iam li longa ætas authoritatê religionibus faciat,feruâda eft tot feculis fides, ÔC fequendi iunt nobis parcntes,quifecutiiunt féliciter fuos-RomânScputemusafriftere,atc^his uobifcum agere fermonibus:Optimi principes,patres patriæreueremini annos meos,inqiios me plus ritus adduxit.Vtar ceremonijs auitisjnecp enim poenitet. Viuâ meo more,quia libera fum.Hic cultus in leges meas orbem redegit:bæc iàcra Annibalem â mœnibus, à capitolio Senonas repulcrunt.Ad hoc ergo feruata fum, ut longæua reprehendarf Vlt; deam,quodinftituendumputaturfSeï a tarnen amp;^contumeliofa eft emendatto fenetîîu lis, Ergo dfjs patrfjs, dijs indigetibus pacem rogamus.Aequum eft, quicquid omnes coluntjunum putari.Eadem fpceftamus aftra,cômune coelum eft,idcm nos mundus in--uoluif.Quid intereft qua quifqt prudentia uerum requiratf Vno itinere nô poteft per-ueniri ad tam grande fecretum.fed hæc ocioforum difputatio eft ; nos preces non certa minaofferimus.Quanto cômodo facriaerarij ueftri Veftalium uirginum prærogatiua i detratfta efti^Sub largifltmis Imperaton'bus denegatur, quod parcilfimi præftiteruntc'

Honor folus eft in illo uelutftipendio caftitatis. Vt uittæ earum capiti decus faciunt, ita infigneducitur facerdotq uacare muneribus. Nudum quodâmodonomen immunita* tis requirût, quoniam paupertateaediipendio tutæfunt. Itatp amplius laudi earum tri-buunf,qui aliquid rei detrahunt.Siquidem faluti public^ dicata uirginitas crefeit meri-to,cùm carf t præmio.Abfint ab ærarij ueftri puritate ifta compendia. Fifeus bonorum principum non Sacerdotum damnis, fed hoftium fpoltjs augeatur. Vllum'ne lucrum çompenfatinuidiafEtquiaauaritia in mores ueftros non cadit,hoc miferiores fünf, quibus fubfidia uetera decerpta funt.Etenim fub Imperatoribus qui alieno abftinenf, quirefiftunt cupiditati,ad folam detrahitur amittentis iniuriam, quod defiderium non mouetauferentis.Agros etiam uirginibus ÔC miniftris dcficientium uoluntate legatos fiïcus retentat.Oro uos iuftitiæ Saccrdotes,ut Vrbis ueftræ facris reddatur priuatafuc-ceftio.Ditftent teftamenta fecuri,SC feiant lub principibus non auaris ftabile efle quod fcripferint.Dcletftet uos ifta félicitas generis humani.cœpit caufae huius exemplum fo-tf licitarcmorientcs.Ergo Romanæreligiones fubRomanaiura nô pertinctf'Quodno^ men accipict ablatio facultarum,quas nulla lex,nullus cafus fccit caducasf' Capiuntlcquot; gataliberti,fcruis teftamentorum, iuxta cômoda non negantur, tantum nobiles uirgfi neSjamp;fatalium facrorumminiftriexcludunturprædijs hæreditate qupfi'tis.Quidiuuat fâlutipublicæ caftû corpus dicare, amp;imperîj æternitatem cœleftibus fulcire praefidijs, armis ueftris,aquilis ueftris arnicas applicare uirtutes,pro omnibus cfficacia uota fufcF perc,SCius cum omnibus non habercf'Itaqt melior eft feruitus quæ hominibus impen-* ditur.Rempublicam lædimus, cui nunquam expedit ut ingrata fit. Nemo meputet fo^ lam caufam religionum tucrûex huiufmodi facinoribus orta funt cûtfta Romani generis iricômoda.Honorauerat lex parentum Veftales uirgipes, ac miniftros deorum, ui-lt;ftu modicOjiuftiftß priuilegtjs.Stctit muneris huius integritas ufe^ ad dégénérés trape-zitas,quiad mercedem uilium baiulorum làcræ caftitatis alimenta ucrtei ût. Secuta eft hoefaeftumfames publica, amp;nbsp;ipem prouinciarum omnium mcfiis ægra dccepit.Non funt hæc uitia terrarum.Nihilimputamusaflris. Nccrubigo fegetibus obfuir, necaue-nafrugesnecauit,facrilegio annus exaruit.NeccfTc enimfuitperire omnibus, quodre-ligionibus negabatur.Certe fi eft huius malt aliquod exemplum,imputemus tantam fa mem uicibusannorum.Grauis hancfterilitatem aura conftrinxit, fylueftnbus arbuftis uita producitur,amp; rurfus ad Dodonæas arbores plcbis rufticæ inopia côuolauif.Quid taieprQuinciæpertuIerut,cum religionum miniftros honorpublicuspafeeretç' Quan-,

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;doin

LIBER V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPISTOLA XXXI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;II7

äo in uRim hominü concufla quercus,quando uuluç funt herbarum radiccs,quâdo ab Ç Icrnos regionuA dcfeöus deferuit fcecunditas mutua^cum populo amp;nbsp;uirginibus iacris comunis eßet annonafComendabat enim terrarum prouentus uidus Äntiftitü, medium magis,quam largitas erat. An dubium eft,femper pro copia omniQ datü, quod nunc inopia omnium uindicauitfDicet aliquis fumptum publicum denegatum alienæ tehgionis impendijs. Abfit à bonis principtbus ifta iententia, ut quod de cSmuni qub buldam tributu efl:,in iure fifci efle uideatur.Nä cum refpublica de fingulis cöftet; quod

ea proficifcitur,fit rurfus proprium fingulorum. Omnia regitis:fed luum cuitjj ferua--tis,plufi$apuduosiuftitiaquàmliccntiaualet. Côfulitecerte munificentiam ueftram, an hæc publica uelit exiftimari quç in alios trâftuliftisf’Semel honori Vrbis delà ta com pcndia definunt elTe tribuentium:amp;: quod à principio beneficium fuiquiu atq? aetate fit debitum.Inanem igitur metum diuino animo ueftro tentât incutere, fi quis aflerit con-fcfentiam uos haberepræbentium,nifi detrahentiumfubieritis inuidiam. Faueant cle--mentiæ ueftræfedarum omnium arcana præfidia:ô(; hæc maxime,quç Maiores ueftros aliquando iuuerunt, uos defendant, â nobis colantur. Eum religionum ftatû petimus, quidiuoparenticulminis ueftri feruauit imperium,qui forrunatoprineipilegitimos fuffecit hæredes.Specflat fenior il le diuus ex arce fyderea lachrymas Sacerdotum, fe culpatum putat,moreuiolato,quemhbenteripfe feruabat. Præftate ctiâdiuofratii ue^ ftro alieni côfilq corre(fîioncm,tegitc facffum quod Senatui difplicuilîè nefciuic. Siqub dem conftatidco exclufam legationem,ne ad eum iudicium publicum peruenirer.Pi o «ftimatione eft temporum fuperiorum,utnondubitetis abolere, quod probandum fft principis non fuifie.

Diui Ambrbftj ad V’alentinianumImperatoreffl,reIationiSymmachi refpon-dentis,aptifiimifqconfutationibusearnrefellerttis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola xxxi

Mbrofiuscpifcopusbeatifïïmoprincipijamp;^clementifiîmolmperarori Va A ' lentinianoAugufto.CùmuirclarifiimusPrpfecfius VrbisSymmachusad t

clementiam tuam retulilTet, ut ara quæ de Vrbis Romæ curia fublata fue-tatjteddereturloco, amp;nbsp;tu Imperator,licctadhucin minorisæui tyrocinioflorentibus nouas anniSjfidei tarnenuirtute ueteranus obfecrata (jentilium non probates,eodem quo cóperi pumflo libellum obtuli: quo licet compreh enderim quç fuggefiioni neceb faria uidcrentur,popofci tarnen exemplö mihi relationis dari. Itaq’ non hdei tuæ ambb z guus,fedprouiduscautionis, óifpqcertus examinis hoe fermoncrelationis afiertioni relpondeodiocunum petens,ucnóuerborum elcgantiam,fed uimrerQ expendcndam pûtes. Aurea enim ( ficut fcriptüra diuina docet ) eft lingua fapientium literatorû, qua: phaleratis dotatafermonibus,amp; quodam fplcndentts eloquij uelut coloris preciofi co lufcorefultansjcapit animorum oculos fpccieformofijuifin^perftringic,Sedaura hoe fidiligcntiusmanu tra(ftes,forispreciuffl,fnfusmcfallumcft,Voluequæfo, atqpexcute 5 ft(Ram Gentilium:prcciofa Si grandia fonant,uerieffottadefendunt.Deum loquürur, fimulacrum adorant.Tria igitur in relatione fua uir clarififimus Pr^fecfius Vrbis propo fuit,qug ualidaputauit.Quod Roma ueteres,utait,fuos cukus requirat, Si quod Sacer dotibus fuis uirginibuftp Veftalibus cmolumenta tribuendafint, nbsp;quod emolumen--

fis Sacerdotum negatis, fames fecuta publica fit. In prima pröpofitione, flebili Roma queftu fermonis illachrymat,uetercs,utait,cultus ceremoniarum reqtiirens.Hgc facra, inquit, Annibalenva mœnibus.à capitolio Senonas repulerût. Itaq^ dum facrorum po^ tenn'a pr£edicâtur,infirmitas proditur. Ergo Annibal diu facris iniultauif Romanis, dîjs côtra le dimicâtibus,ufcj ad muros Vrbis uincendo peruenit, Cur fe obfideri pafîï funt,pro quibus deorumfuorum arma pugnabant;'Nam de Senonibus quid loquar, 4 quos capitoli] fecrcta penetrantes Romanæ reliquiænÔ tulifl’ent, nifi eos pauido anfer firepitu prodidiftètÆn quales templa Romana præfules habent. Vbi tûc cratlupiterc' An in anfere loquçbaturr' Verùm quid negem facrorum ritus militaffe Romanise' Sed etiam Annibal eofdem deos colebat. Vtrum uolunt igitur,eligant.Si in Romanis uice runt facra,in Carthaginenfibus ergo fuperata finit, fi in Chartaginenfibus triumphata, necRomanis utic^profuerunt.Faceftat igitur inuidiofa illapopuli Romani querela. NonhæcRomamandauit.Alijs ilia eos interpellât uocibus. Qindmecaflb quotidie

Anibr.to.j. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gregts

5 gregis innoxtj fànguine cruéntatisfNon tnfibris pecudû, fèd in uiribus bellatorStro* phæa uiiftoriæfunt.Altjs ego diiciplinis orbem fubegi.Militabat CamÜus, quifublata capitolio figna,cæfis Tarpeiæ rupis triumphatoribusreportauiuftrauit uirtus,quosreli gio non remouit.Quid de Attilio loqüar, qui militiam etiâ morti impenditt’Africanus nô inter capitolaras, fed inter Annibalis acies triumphum inuenit. Quid mihi ucterS ® exempla profertisfOdiritus Neronum.Quid dicâbimeftresjmpcratores, ôfterminos regum cum exordqs copulatost' Aut forte illud eft nouum, Barbaros fuis exceftiflefi*

7 nibusfNunquid etiam illi Chriftiani fucrunt,quorum miferabili nouoqß excmplo,alter

ccremonias prodideruntc'Nunqutd ÔC tuncnôerarara Vuftonçf PœnKetIapfos,amp;uc tufta canicies püdcndi fànguinis traxit ruborem. Non crubefco cuni toto ovbclôgæua côuerti.Veriïm ccrte eft,quia nulla ætas ad perdifcendum fera eft. Erubefeat fenedus, quæ emendare feno potcft.Non annorum canines efl: laudanda,fcd moi û.Niillus pu* dor cft,ad meliora tranfîrc.Hoc folum habebam cômune cum Barbaris, quia Dcû an* tea nefciebam.Sacrificium ucftrum ritus cft beftiarum cruorerefpergi. (^odinmor* tuis pccudibus quæritis Dei uoccsr Vcniteamp; difeite in terris cœleftem militiâ. Hicui* uimuSjôfillicmilitamus.Cœli myfterium doceatmeDeus ipfequi condidit,no homo qui fcipfum ignorauit.Cuimagis deDeo qua'm Deo credamt’ Quomodo polîîimuo* bis credere qui fatemini uos ignorare quod colitisfVnOjirtquit, itinerc nôpoteftper* ücniri ad tam grandefecretum.Qiiod uos ignoratis, id nos Dei uoce cognouimus.Et quod uos fufpicionibus quæritis,nos ex ipfa fapientia Dei Sd ueritate côpertum habe-mus.Nô côgruunt igitur ueftra nobifeû.Vos pacem dijs ucftris ab Imperatoribus olgt; fccratisjiiosipfislmpcratoribus à Chriftopâcem rogamus.Vosmanuu ucftiarûadora tis opera,nos iniuriâ ducimus,omnc quodfîcripotcft,DeuiTi putari. Non uultfeDeus in lapidibus coIi.Dcniqj etiam ipli philofophi ucftri ifta riferûtQuod fi uos ideo Chri* ftumDcumnegatis,quia ills mortuum elfe non creditis:( nefeitis cnim quod mors ilia carnis fuerit,nô diuinitatis quæfecit ut credentiû iam nemo moriatur ) quid uobisim* prudcntius,qui contumeliofé colitis, Si honorificc dcrogatisfVeftrum enim Deum li* gnum putatis.O côtumeliofa rcucrentia,Chriftum mori potuifle no creditis. O hono* rihea peruicacia.Seduefera, inquir,reddendafunt altariafimulacris, ornamenta delu* bris.Repofcantur hæc à côforte fuperflirionis,Chriftianus Imperator arâ folius Chrifti didicithonorare.Quidmanuspias amp;nbsp;ora ftdelia minifteriûfuis coguntfacrilegifs exhi berefVos Imperatoris noftri Chrifturefultet,ÔC ilium folû quem fentit loquatur : quia cor regis in manu Dci.Nunquid Imperator Gentilis aram Chrifto leuauitf Dû ea quac fueruntrepofcQt,cxemplo fuiadhionent quantaChriftiani Imperatores religion! quâ fequunturdebeaiîtdeferrereuerentiaé, quando Gentiles fupcrftitionibus fuis omnia detulerunt.Dudum coepimus,^ iâ fequantur exclufos. Nos fànguine gloriamur, illos

diipendiûmouet.Nos hæc uitftoriælocoducimus,illiiniuriam putant.Nunquâ nobis amplius côtulerunt,quàm cùm uerberariChriftianos atqj proferibiacnecari iuberent. Præmium fecitreligio,quodperfîdia putabateftefuppliciû. Videte magnanimos. Per iniurias,perinopiâ,per îuppliciumnos credimus, illi ccremonias fuas fine quçftuma* nere polfe nô crcdunt.Habcant,inquit, Veftales uirginesimmunitatem fuâ. Dicât hoc qui nefciûtcredcre,quod poftet efifegratuita uirginiraszprouocent lucris, qui difïîdunt

piuntur puelle.En totus numerus,qucm infulæ uitta ti capitis,purpuratarû ueftiû mûri* ces,pôpale(fticæminiftrorOcircunfuIà comitatu,priuilcg{a maxima,lucraingêtia,præ*

? nbsp;nbsp;Z*». » » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1»'» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ _____ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;__. ! n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*1^

plebempudoris,populûintegritatis,côciliumuirginitatis.Non uittç capiti decus,fed ignobileuelamcn,ufui nobile caftitatisno exquifita fedabdicatalcnociniapukhritu* dinismo ilia purpurarum infignia,n5 luxus delic»ar3,fed ufus iciuniorum : non priuile* gia,nô lucra:omnia poftremo talia,ut reuocar» ftudia putes, dum exercêtur officia. Sed dum exercetur officium,ftudium prouocatur. Suis caftitas cumulatur difpendqs. Non eftuirginitas quæprecio emitur, no uirtutis ftudio polfidetur.Non eftintegritas quæ* cunqp lanquam in auôionenwmmario jid tempus folicitatur copendio.Prima caftitatis

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uiâoria

LIBER V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPISTOLA XXXI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;II9

iiiâoria cfl,facultatn cupiditates uincere.-quialucri ftudtum, tentamêtum pudoris cft. Ponamus tamcfffubfidiapargitatum cöferenda uirginibus. Quæ Chriftianis munera Icdundabunt, quod tantas opesfufficiet æranum;’Autfi arbitrantur fob's Veftalibus conferendum,nö pudct,ut qui totum fibi fub Imperatonbus gentilibus uindicarunt,!)* dem fub principibus Chriftianis non purent nobis fortem dcberc efte comunemf Sa^ cerdotibus quocßftjisöcminiftris queruntur alimenta publica non pneberi. Quantus hinc uerborutn tumultus increpuitf At contra, nobis etiam pjiuatæ fucceifionis emo-lumentarecentibus legibus dencgantur,amp; nemo conqucritur. Non enim putamüs in* *iiriam,quia difpendium non dolemus.Si priuilegium quarrat Sacerdos, ut onus curia- t a ^e declinetjpatria atq; auita amp;nbsp;omnium facultatû poireffione ccdêdum eft, Qiiomodo banc Gentiles fi haberent ingrauaret querelâ, quod Sacerdos ferias minyllenj fui emat totius patrimonrj fui damno,8C priuatus uniucrfæ cômodiratis difpcndio ufum publici ’’lercetur obfequijjprætendens cômunts iàlutis cxcubias, domefticæinopiaefe mcrce-dcfolatur,quia minifteriunô uendidit,icd gratiam coparauit.Confcrte caufas-Vos cxgt; fufare uultis decurioncm jcum ecclcfiæexcufarenon bceat facerdotem. Scribuntur teftamenta tcmplorum miniftris, nullus cxcipitur prophanus, nullus ultime conditio-ïiis,nullus prodigus uerecundiæ : foii ex omnibus clerîco cômune ius clauditur,â quo folopro omnibus uotum communefufcipitur,officiuan cômunedefertur: nullalega-ta uel grauium uiduarû, nulla donatio.Et ubi in moribtis culpa non deprehenditur, ta- 1} nienoîîîcio multfta præfcribitur. Qiiod facerdotibu.« phani legaucrit Chriftiana ui-dua,ualet : quod miniftris Dci,no ualct^Q^iod ego no ut querar, fed ut iciât quid non querar,c5prehendi. Malo enim nos pecunia minores: efle,quàm gratia. Sed icfcrût,ea ‘• quaeuel donata uelrelitftafùnt ccclcfie.no circtemer.jta.Dicant ÔC ipfi quis replis dona dctraxerit,quod faefîû eft Chriftianis. Quæ fi fadîa cft ent Gcntilibus,redderctur potius riuàminferreruriniuria.Nunccinedemûiuftitia præitcnditur,aequitaspoftulaturf Vbi tiïceratifta fcntentia,ciim direptis Chriftianorû omnium facultatibus, ipfos uitales an-helitus inuidcrent,amp;nullis ufquam negaradefun(ftis:inhiberent fuprcmçcômerciafe- -puIturæc'Qiios Gentiles praecipirarunt,mariaredditIcrunt.Fideiifta uidîoria eft.quod ôi^ipfnam fatfta’maiorS carpuntfuorûdcd quaf( mal um) ratio,ut eorum munera petât, tjuorûgcfta côdcmnantf’Nemo tamCn donaria delu bris* ôôlegata arufpicibus denega uit;fola fublata funt prædia,quia nô religiofe' utebantur qs quæ religionis iure defende-rcnt.Qiii noftro utuntur exemplo,cur nô utebantur officio.^ Nihil Ecclefia fibi nififi-dem polïider.Hos redirus pracbet,hos frutftus. PolTeffio Ecclcfiæ, fumptus eft egeno-nim.Numcrent quos redemerinttcmplacaptiuos,qiuæcôtulerintalimêtapauperibus, quibus exulibus uiuendi fubfidia miniftrauerint. Prædia igitur intcrcepta,nô iura funr* Enquodfa(ftum,quodtriftepiarenefas«Fames, utadunt, publica uindicauit:quia uftii 14 Omnium proficere ccepit, quod proficiebat comod.is facerdotum. Propterca ergo de-traâïs,utaiunt,arbufta exuta corticibuSj fucco mifeirabili deficientium ora lambebant. Propterea Chaoniam frugem glande mutantes, rurfiis in pecudum paftus, amp;nbsp;ad infoe-heisuitftus alimenta reuocaUjConcuftà quercufamem infyluismiferam folamur. Noua ‘uidelicer prodigia terrarum,quacnunquamanteaccideranr, cümfuperltitiogcntilis to to orbe ferueret. Reuera quandoanté uacuis auenis ièges fallax auari nota lufit agrico- i læ,6cfpemrufticæ plebis quæfita fulcis frugis herba deftituir.Et undc Graxis oracu- *7 Ia habitæ fuæ qucrcus, nili quia remedium fylueftris alimoniac ccelcftis religionis donum putaruntc'Talia enim fuorum munera credunt deorum.Quis Dodonæas arbores nifi gentium populus adorauit, cum pabulum triftefacrinemoris honore dona-retf'Non cftuerifimilc quod indignantes eorum dtj id pro poena intulcrunt, quod lo-lebantplacaticonferrepromunere. Quæ autemæquitas,ut paucis Sacerdotibus dolentes uióum negatû, ipfi omnibus denegarentfeur inclementior eflet uinditfta quam culpa f Non eft igitur idonea quæ tanram ægritudinem mundi fallentis caufa con-ftrinxen't, ut uirentibus fegetibus fubita fpcs anni adulta moreretur. Et certc ante' plu« timos annos tcmplorum iura toto orbe fublata funt. Modo ne demum dqs Genti-lium uenit in mentem fuas iniuriasultum iref Propterea necaflucto curfu Nilus in- jg tumuit, ut urbicorum Sacetdoruiti difpendia uindicaret, qui non uindicauic fuorumf ' nbsp;nbsp;nbsp;; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;k 4 Efto

110 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D I V I AMBROSII

Efto tarnen fi fupcn'ore anno deorum luorum iniarias ui'ndicatas putant, cur praffcnti annocôtemptuifucrej'lamenimnccherbarûuulfisradicibusrufticai» plebs palcitur, 19 nee baccac fylueftn's explorâtfolan'a,nee cibum de fentibus rapit,fed operum Içta fœli* cium dûmefïes fuas ôi ipfa mïratur,cxplcuit uotilàtietateïeiuniQ: ufuran'os nobis red* dfdit terra prouentus.Quis ergo tam nouus humanis ufibus, ur uices ftupeat annoruf amp;nbsp;tarnen etiâ fupen'ore anno plerafq; nouimus proui'ncias redudafle frugibus.De Gal Il's quid loquar folito ditioribus;f’Frumentu Pannoniæ quod non feucranr uendidcrut, ÔC fœcunda Rhetia fertilitatis fuæ nouit inuidia.Nam quç foiebat tutior elTeieiuniOjfoe cunditatehoftem in fe excitauit.Liguriam Venctiaf^ autumni frumenta pauerQt. Er^ go nec ille iacrilegio annus exaruit,SCifte fidci fruGibus annus effloruit.Ncgcnt ctiam quod largo fœtu uineae rcdundauerint.Itac^ Stf meflem fœnei atani recepimus, ÔC libe* ralioris uindemiae beneficia poffidemus.Poftrenrus fupcreft ÔC maximus locus:utr3 ca quç uobis profuerintimperatores reftituere fubfidia debeatis. Ait cnitn,uos defendât, à nobis colantur.Hoc eft fi'deliftimi principes quod ferre no poffumus,quia exprobrat nobis ueftrO fe nomine dq s fuis fupplicare, uobis no mandantibus fecrilegiûimma-necômittuntjdiflimulationem pro cortfenfuinterprctantes.Sibihabeantpræfidiafua: fuos ft poflunt ilia defcndant.Nam fi ijs à quibus colQtur, auxilio elfe no poftunt, quogt; modo poftuntuos defender e,à quibus no colunturf Sed maiorum,inquif, feruâdus eft fc» ritus. Quid quod omnia poftea in melius profeceruntc' Mundus ipfe qui ucl primS co^ atftis elementorum per inane feminibus teneroorbe concreueratjuclcqfufo adhucin-digefti operis caligabat horrore, non'ne poftea diftinefto cocli, maris,terrarumtj diferF mine,rerum formas quibus fpceiofus uidetur,àccepitÆxutg humentibus tenebrisnox uum terræ ftupuere folem. Dies in exordio non rcfulget, fed in proceflii temporis in* crcmento luminis micat,0!f calons cxeftuat.Luna ipfa qua prophetieis oraculis ipccie« ecclefiæ figuratur, cum primum refurgens in menftruas reparatur ærates, tencbiis no* (ftis abfconditur,paulatim(ÿ cornua fuacomplens, ucl é regione fob's abfolucns,elarl 2? fplendorefulgoris irrutilat.Exerceriinfrueftus terræante' nefeiebant, poftubiimpcra* re arm's folicitus cccpit agricola,informefolum ucftirc uinetis,lylueftres animos do* mefticis mollitæ cultibus cxuerunt.Anni ipfiusætas prima, quæ nos ufuparilicolora* iiit,nutu gignentium, fed in proceflu lapfuris floribus uernat, poftrcmis adolefcit fru* Ôibus.Nos quoep æui rudes fenfus habemus infantiæ,(êd mutari inannosingenîj rudi menia dcpom'mus.Dicantur igitur in fuis omnia mancre debuifleprincipijs, mundum tenebris ôbducftû,quiafplcndore iblisilluxcrit,diiplicere. Et quanto gratiuseftanimi tenebrasdcpulilTequàmcorporis,fi'deifpiubaremicuiflequàmfob'srquot;Ergo amp;^mûdifi* eut omniûrerum,primçuauiam mutarQt,ut uencrabilis cane fi'dci fcqucreturlcneôus. Qi^ios hoc mouct,rcprchcndant meflem,quiafcra lœcunditas cft:reprehcndant uindc miam,quia in occafu anni cftueprehendât oliuam, quia poftrcmus eftffutftus.Ergo Si mcftis noftra fides animorû in ccclefia,gratia meritorû uindcmiaeft, quaçab ortu mSdi uirebat in fantftisjfed poftrcma æiatefc diffuditin populos, ut aduerterent omnes non tudib us animis ïrrcpfifte fidem Cbrifti.NuIla enim fine aduerfario corona ui(ftoriæ:fcd explofa ea opinione quæ ante coualuit,id quod crat uerû, iure prælatû. Si ritus ueterc» dclecftabant,çur in alienos ritus eadem Roma fuccefifitf Omitto abfcondito precio hu imum,amp;^ paftorales calas auro degenen' renitetes. Quid ( ut de ipfo rcfpôndcam quod queruntur ) captarûfi'mulacra urbïum,uicftof£ç deos,amp;peregrinos ritus facrorû,aliène x4 fuperftitionis æmuli reccperuntt''V’nde igitur exempïû,quod currus fiïos fimulato Al* J $ monis in fluminc lauat Cybclcf Vnde Phrygrj uatcs,fiC femper inuilâ Romanis non æ* quæCarthaginis numinafQuam cozleftem Apbri,Mitram Perlæ, pleriqj V cnercm co lunt,pro diuerfitate nominis,nô pro numinis uàrietatc.Sic dcam elfe Si uiôoriâ credi* dcrünt,quæuticp munus eft,nonpoteftas.donatur,nondominatur:Iegionû gratia,non rcligïOnum potentia.Magnaigiturdea,quammilitû multitudofibiuindicat, uel præ* b'orum donat eucntus.Huius aram ftrui in urbis Romæ curia petût,hoc cft, quo plurcs côucniuntChriftiâni.Omnibiisïntcmplis arç,ara etiâ in tcmplo uitftoriarum, quando numerodclelt;ftantur;facrificiàiüaübilt;ÿcôcelebranr.Quideftnifiinfiiltarefi'dci, unius aræfacrificium uindicarefFelrendu mneiftud, ut Genfibs facrifîcet, Si Cbriftianus iji-terfitf

LIBER V ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. EPJSTOLA XXXII nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iZt

tcrÜtf Haim'ant omnes,inquif,hauriant ucl inui'tt fumum oculis,fymphontam aunbus, onerêfaucibus,«husnaribus,Ôi^ auerfantiuh'cetoracxcitatafods nollris fauilla rcfper* gat.Nonjllisfatisfuntlauacragt;nôporticus,nonplateæoccupatæ fimulacrisCEtiamnc dcômuniillocondliononerit comunis conditiofObftnngctur pi'a Scnatus portio obtcftantiûuodbus,adiurantiuin facrainentisc'Sirefutet,uidcbitur mcndaci'ü prode-fe:!! acqui'efcat,ßcrilegiü confiteri,Vbi,inquit,in leges ueftra« uerba iurabimusCEr^ gomensueftra quglcgibustenetur inclufa,ceremonrjs gentium fufFragiuin colligitjfi-demftringitf'lam nó folum praefentiumjfcd abfentium etiam, amp;: quod dt amph'us Impc ratoies fides ueftra pulfatun Vos enim cogttisfilubetis. Conftantius auguftæ mcmo-fiæ nondS lacris tniti'atus myfterrjs cótaminari fe putauit fi aram »Ham üideret. lulïit au-fern,nôiunitrepon».niudauthontatcmfadthabet,hoepræceptinôhabct.Nemo fibi de abfentia blandtatur.Præfennor eft qui fe animis inferit,quàtn qui ocuÜs proteftatur. ' Plus enim eft jncnte côncdi,quàni corpore copulari. Vos Scnatus cogcdicôfiJij prç-fuies habctjUobis coit,uobis confcientiâ fuamjUÔ dtjs gentium præftat, uos libcris fuis n Ó tarnen fidei fuæ præfert.Hæc eft charitas cxpctcndajiæc eft charitas maior imperio, fi fides tuta fit, quç ieruat impcriû.Scd fortalfe aliquem moueat ita fidelilfimutn Princigt; j g pem deftitutûrproinde quafi meritorû prcciQ caducis çftimetur prçfentium.Quis enini fapiens non in orbe quodam atq? circuitulocata humanarû rerum nouit négocia, quia nô eofdem fcmpei- fucceflus habent:fcd uariant ftatus,Sf mutant uicesf Quem beatio-lem Cneo Pompeio Romana templa miferûtf At is cum tribus triumphis terrarû ein-xiirctorbcm,pulfusacie,benoprofugus, SCfui terminis exul imperij Conopeimanu 27 fpadonis occubuit.Quem nobiliorem Cyro Perfaru totius Orientis terre regem dede-tuntfls quoep cùm principes potentiffimos aducriàntes uiciflct,uidos referuaftetjmu-liebribus armis fufus intertjt.Etille rex quiiuperatos ctiâconfeflus honoredonauerat, 28 exedo capitCjôC intra utrem plcnû cruoris fatiari iuftus inclufo,fœmineis impcrtjs ludi-briofuit.Adeôiniftiusuitç curriculonon paria paribus, fed longe diuerfa referuntur. Qiiemetiâ magis facrifi'cijs deditû quàm Carthaginienfiû dueem Hamilcarcm reperi-wusc'quicumtotoprçlq te»nporeinter acics poiitus dimicantes facrificiûfaceret,ubi parte fuorû uidâ effe cognouir,in ipfos quos adolebat fe præcipitauit ignés, ut eos ueï cruorefuo reftinguerct,quos fibi nihil profuifle cognouerat. Nam de luliano quidlo-HuarCqui cùm rciponfis arufpicum male credulus drct,adcmit fibi fubfidia reuertendi. Ergoin cômuni cafu non eft comunis offenfa. Neminem ctenim promifta noftra lufe-tunt.Rdpodi laceflentibus tanquâno lacefifitus.Rcfellendæctenim relationis, no ex-ponendæ fupcrftitionis mihi ftudiû fuit.Tc tamê Imperator ipfa corû rdatio facial eau- 29 tiorcm.Nam cùm de fuperioribus principibus texuiftet,quia prior eorû numerus cerc-inoniaspatrûcoluit,recentiorn5rcmouit,addidiftetetiam,fi exemplû religio ueterutii non façit.faciat dififimulatio proximorûæuidenter docuit quod ôif fidei tuae debeas, u£ genn'litp ritus no fequaris cxêplû : ÔC pietati,ut fratris ftatuta nô uioles. Si enim pro luis duntaxat partibus eorû dilfimulationê principS prædiearût,qui cùm effent Chriftianr, : décréta tarnen Gentiliû minimeremouerQr,cmanto magis amori debet deferre firater« np.ut qui diffimulare deberes,etiâfi quidforfitan nô probates, ne fraternis derogates ftatutis,3C nûc teneas quod ÔC fidei tugjÔô germanitatis neceftitudini iudicas côuenire, . Diui Ambroftj ad Valentinianumimperatorem, reeufantis certare cum Au-

. xentio Arrianoin confiftotio Imperatore iudicaturo, ex co quod in caufa fi^ deiEpifeopidelaicis in Ecclefia,nonlaici de Epifeopisin confiftorio de-beant iudicare. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftolaxxxil

LementiffimoImperatoriSCbeatifrimo Augufto Valêtiniano Ambro-C fius Epifcopus.Dalmatius me tribunus SC notarius mandato,ut allegauit, cicmentiæ conucnittuæ,poftulans utamp;ipfe indices legerem,ficutelegif-fci Auxêtius.Ncc tamêexpreftiteorûnominaquifuerâtpoftulati:fcdid addidit, quod in côfiftorio effet futura certatio,arbitro pietatis iudicio tuæ.Cuireircfpôdco, ut atbi-trotjCÔpetentcr.Necquifquâ côtumacem iudicare me debet,cùm hocafferâ quodaU-gufte memoriæ pater tuus nô iolum ièrmone reipondit,fed ctiam legibus fiiis fanxit,iri caufa fidei uel ecclcfiafticialiçuius ordinis eum iudicare dcbere,qui nec munete impar fit,hcc“

IXZ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI AMBROSII

lit,ncc jure diffimilis;Hæc cm'm uerba rcfcn'ptifunt;hoc eft, Sacerdotes de SacerdotP bus uoluit ludicare. Quincnam ft alias quoc^ argucretur Epiftopus, fiAmorS eflet exa« minauda cauià,etiam haue uoluit ad epifcopale indicium pertinere.Quis igitur contU' maciter refpondit elementiae tuxdlle qui te patri firUilcm effe deft'derat,an qui uult cfle diftimilemt'Nifi forte uilis quibufdä tanti Imperatoris exiftimaturfententia, cuius

* des confcfïïonis conftantia cóprobata eft, amp;nbsp;fapientia mclioratç reipublicæ profedi-bus prædicatur.Quâdo audifti clementiftime Imperator in caufa fidei laicos de Epifco po iudicaffedta ergo quadam adulatione curuamur, ut facerdotalis iuris fimus imme-moresjói^ quod Deus donauit mihi, hoe ipfe alijs putem elfe eredeuduf Si docêdus eft Epifcopus à laico,quid fequeturfLaicus ergo diiputet,amp; Epifcopus audiat,Epjfcopus difca t à laico. At certé fi uel Icripturarum feriem diuinariï uel uetera tempora retrado musjquis eft qui abnuat in caüfa fi'dei,in caufa inqua,fidei Epifcopos fölere delmpera^ toribus Chriftianis,nólmperatores deEpifcopis iudicareCEris Deo fauenteetiâ fene-«ftutis maturitate proue(ftior,ÓC tune de hoccenfebis, qualis ille Epifcopus fit qui Jaicis iusïacerdotalefubfternit.PatertuusDeo fauenteuirmaturiOrisæui diccbat:Noneft meumiudicareinterEpifcopos, tua nuncdicit dementia,Ego debeo iudicarefEt ille baptizatus in Chrifto inhabilem fe pondcri tanti putabat efte iudictjtclcmentia tua,cui adlnic emerenda baptifmatis facramenta fcruantur,arrogat de fide iudicium,cum fidei ipfiusfacramenta nónoucritt* Qualesautem elegerit indices, poftumus exiftimationi télinquerCjquando eorü nomina timet prodere. Veniat plane li qui fuut ad ecclefiam, aüdiantcum populo:nonut quifquam iudexrefideat,fèdunufquiftp defuoaffeduha-bcat cxamen,eligat quem fequatur.Agitur deiftius Ecclefiæ Sacerdote: fi audieritillö populus,amp;f putauerit melius difputare, fequatur fidem eius:nó inuidebo. Omitto quia iam ipfe populus iudicauintaceo quia cum quem habet,de patre tute clcmentiæpoftu' lauit:tacco quia pater pietatis tuæ quietem futurâ fpopondit, fi eleóus fufciperctfacer' dotium.Hancfi'dem fecutusfiimpromilTorum.Quod fi dealiquorum peregrinorö aft fcntationefeiatftatjibifitEpifcopuSjUndefunttj quieum epilcopatus putantnominc efte donandum.Nam ego nee Epifcopö noui,ncc unde fit fcio. Vbi illud conftituimus Imperator, quod iam iplètuum iudicium declarafti,imó etiam dedifti leges, necuieffet liberum aliud iudicarefQuod cùm præfcripfifti alrjs,prçfcripfifti amp;nbsp;tibi. Leges enim lm pcratorfert,quas primus ipfe cuftodiat.Vi'fne igitur experiar, utincipiât fi qui indices €liguntur,autaduerfiis tuam uenirefententia,aut certe cxcufare quod Imperatoris tam feucro,amp; tam diftriefto imperio non potuerint obuiaref Sed hoe contumacisnon rao-defti eft Sacerdotis.Eccelmperator legcm tuam iam ex parte refcindis,ftd utinam non ex parte,fed in uniuerfum.Legem enim tuam nollem elfte fupra Dei legem.Dei lex nos docuit quid fequamur,humanac leges hoe docere nó polftunt. Extorquerefolent timft

* dis cómutationem,fidem infpirare non polftunt. Quis erit igitur ille qui cùm légat per totprouincias uno momento elfte mandatum ut quicunep obuiaueritlmperatorfiferia^ furgladio : quicuhc^ Dei templum non tradiderit,protinus occidaturt'Quis,inqua, eft qui polftt uel unus,ucl inter paucos dicere ImperatOri, lex tua mihi no probaturf Non permittitur hoc dicere Saccrdotibus,pcrmittitur laicisÆt iudicabit de fide,qui aut gra tiamIperat, autmetuitoffenfamf Deindeipfecomittamuteligam indices laicos,qui cùm tenuerint fidei ucritatcm,aut profcribanfur,aut necentur,quod lex de fide lata dc^

4 cernitÆgoigiturautpræuaricationiofftcramhomines,autpeenxfNontantieftAm.-brofiuSjUtpropterfedeficiatSacerdotium. Non tantieftunius uita, quanti eft dignft tas omnium Sacerdotum, quorum de conftlio ifta ditftaui, intimantibus ne forte etiam Gentilis eilet aliquis autludæus qui ab Auxentiö effet elccftus, quibus traderemus de Chrifto triumphum,fideChriftoiudiciumcômitteremus.Quidillos aliud,nifi Chrft ftiiniuriamaudiredeletftatf'Quid illis aliud poteft placere,nifi( quod abfit)utChrû fti diuinitasdenegeturfCum fis plane beneconuenit Arriano,qui creaturam Chrft ftum dicit, quod etiam Gentiles ac ludæi promptiffime' confitentur. Hoc feriptum eft in Ariminenfîfynodo tmeritoeç concilium illud exhorreo,fequcns traeftatum coiv R0W4.S cilfiNicenijà quo me nec mors necHadiuspoteritfeparare. Quam fi'dem etiam parens clementig luæ Theodofiusbeatifllmus Imperator ôd fequitur, probauit.Hâcfi-dem

LI BER V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;OR ATI O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;î-5

demGalh'æ tenent,hancHifpaniæ, 5dcumpi'a diuim'fpiritusconfenîonecuftodiunf. SitradandumÂ, tratflareinEcdcfia didici: quodmaiores feceruntmei.Siconferen^ dumdefide,Sacerdotum debet ciFcifta collatio, ficut fadumcftfubConftantinoau^ guftæmetnoriæprincipe, qui nullas leges ante præmifit, fed liberum dédit iudiciuni Sacerdotibus.Fadum eft etiam fub Conftantio Auguftse memoria: Imperatore pa^ tcrna:dignitatishaerede. Sedq^uodbenecœpit,aliter coniummatumeft.Nam cpifeo^ pi finceratn primo fcn'pferantftdem : led dum uolunt quidam de fide intra palatium iu-dicarCj id egerunt,ut circunferiptionibus ilia epifeoporum indicia mutarentur. Qj,u ta-’nen inflexam ftatim reuocauerefententiam.Et certe maior numerus Arimini, Niceni lt;oncilq fidem probauit,Arriana décréta damrtauit.Si ad fynodS prouocat Auxentius, Bt de fide diiputet.licet non fit necelFe propter unum tot epiicopos fatigari,qui etiam ft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

Angelus de coelo cflet,paci ecclefiarS non deberet praefen ficum audiero iÿnodû con-grcgarijfiCipfenon dcero.Tolleigitur legem,fiuis efle certamen.Veniftem Imperator ad confiftorium dementia: tuae ut hate coram fuggererem, fi me uel epifeopi uel popu-JBspcrmifiircnt,dicentes de fide in ecclefia coram populo debere tradari. Atq; utinam Imperator non denunciaiTeSjUt quo ucllem pergerem.Quotidte prodibam, nemo me alTeruabat.Debuifti me quo uolueras deftinare, quern ipfe omnibus offerebam.,Nunc mihi à facerdotibus dicitunNon multum intereft,utrum uolens relinquas,an tradas al -tare Chrifti.Ciim enim reliqucris,trades,Atep utinam liquido mihi pateret quod Arria Bis ecclefia minime traderetunfpóte me ofFerrem tuac pietatis arbitrio. Sed fi ego folus interftrepo,cur etiam de afijs omnibus inuadendis eccleFijs eft praeceptumf V tinS con firmetur ut ecclefijs nullus molcftus finoptout deme,qualis uidetur,fententia profera-Bir.Dignantcr igitur Imperator accipc quod ad confiftorium ucnirc non potui.Ego in 5 confiftorio nifi pro te ftare non didicirSCintra palatium certare non poiFum, qui palatq lecreta nec quæro,necnoui.Ego Ambrofius Epifeopus hunclibdlum obtuliclemen-tilFimo Imperatori,amp; beatiffimo Augufto Valentiniano.

Diui Ambroftj in Auxentium de bafilicis tradendis inuehentis, Fuofij ad con-ftantiam atq? tolerantiam exhortantis, Oratio.

I D EO uosprætcrfolitumfubitôefleturbatos,atqja(Fcruantesmei.Mi-V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ror quid hoc fit, nifi forte' quia per tribunos me uidiftis aut audiftis Impe-

rialÏ mandato eiFe conuentum ut quo ucllem abirem hinc, amp;nbsp;fi qui uellet, Icquendipoteftatem haberent. Metuiftis ergo ne ecclefiam defererem, ÔC dum faluti mete timco,uos rcIinqueremc'Sed quid amp;nbsp;ipfe mandauerim, potuiftis aduertcre : defe-tendæecclefiæ mihi uoluntatemFubefFe non poiFe, quia plusdominQmundi, quamfe-culihuius Imperatorem timerem.Sanefi meuis aliquaabduceretab Ecclefia, carnem meam exturbari pofFc non mcntem.Paratum me eiFe ut fi il 1 e faccret quod folet elFe re-giæ poteftatis,ego fubirem quod Sacerdotis efle confueuit.Quid ergo turbaminif V ogt; lens nunquam uos deferam, coadlus repugnare no noui.Dolerepotero, potero flere, potero gemere:aduerfus arma3miIites,Gotthos quoqj,lachrymg meæ arma funt. Talia enim munimêta funt Sacerdotis.Aliter nec debeo nec poIFum refiftcre. Fugcre autem relinquere Ecclefiam non foleo,nc quis grauioris pœnac metu fadum interpretetur. Scitis ÔC uos ipfi quod Imperatoribus foleam deferre, non ccdcre:fupplici)s me libeter offerrcjnec metuere quae parantur. Vtinam eflem fecurus quod Ecclefia haereticis mi-nimetradereturadpalatiumImperatorisitemlibenter,Fi hoc congruerct Sacerdotis officio,ut in palatio magis certarem quam in Ecclefia.Sed in confiftorio non reus folct 1 Chriftus elFcjfed iudcx.Cauiam fidei in Ecclefia agendam quis abnuatf Si quis cofidit, hucueniat.inclinatum iam uel Imperatoris iudicium,quodlata legepatefecit, quo im-pugnat fidem,uel fperata ambientium quorundam ftudia non requirat.Non com- ■' mitto ut quifquam uendat iniuriam Chrifti.Circunfufi milites, armorum ftrepitus,qui-bus uallata eft Ecclefia,fidem non terrent meam,fed mentem cxagitant:ne dum me te-netis, perniciofum aliquid ueftrac oboriatur faluti. Ego enim iam didici non timere, fed uobis timere pluscoepi.Sinite quacfo ueftrum Sacerdotem congredi,habemus aduerfarium qui laceflit, Aduerfarius enim nofter diabolus, ficut Leo rugiens cir- i.Petri^ cuit quærcns quem deuoret,«t Apoftolus dixit, Accepit.fine dubio,accepit(non fallimur.

tl4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI AMBROSII

j fallimur/ed admonemur) tentandi huiufrnodi potcfl:atcm,neforte corpons mef nul ne ribus pafïïm â fidei intennone reuocarï. Legitis 8gt;C uos qui'a multis ali^ tcntauit fanâu lob diabolus:ad poftremum potcftatcm huiufrnodipcttjt,amp;^ accepitjUt tentaretcorpus ci'us:quodperfuditulccribus.Cumefret propofitumutecclelîæ uafaiam traderemus, hocrefponfireddidüMejfi demeis aliquid pofceretur,aut fundus, aut domus, autaugt; rum,aut argentum,id quod mei iuris efler,Iibcnter offerte : templo Dei nihil poffedc-cerperemectradereilludquodcuftodiendunontradendumacceperim. Deinde con-fuiere me etiâlmperatoris faluti,quia neemihi expediret tradere,nec illi accipere. Äcci piat enim uocem liberi Sacerdotis,fi uult 17bi efle cOnfultum, recedat à Chrifti iniuria. HarcpIenahumilitatisfunt,6C(utarbitror) plena affeeflus eius quem Imperatori de-bet Sacerdos. Sed quia ludïanobis eft nonfolum aduerfus carnem amp;fanguinem, fed etiâ ( quod grauius eft ) aduerfus fpiritualia nequitix, quae funt in coeleftibus, tenrator ille diabolus per miniflxos iuos certamen auger,uulneribus corporis mei experiêdum arbitratur.Sciofratresuulnerahaecquæpro Chrifto excipimus, non elfe uulnera quff bus uita amittitur,fed propagatur.Sinite quæfo elfe certamen,IpeÓatores uos effe de-cet.Conftderate quia ft quem habet ciuitas ucl athletam, uel alterius nobilis arris peri-tû,optat offerte certamini. Cur in maioribus rebus repudiatis, quod ucl in minoribus uelle cöfüeftisf'Nonmetuitarma,n5Barbaros,qui mortem non timet,quinulla carnis uoluptateretinetur.Certe ft dominus huicnos certamini dcputauit,fiultra pcruigiles totnoeftibus SC diebus cuftodias exhibetis. Implebitur Chrifti uoluntas, Omnipotens enim nofter eft dominus lefus Jiæc eft fides noftra.Ët ideo quod fieri mandat, I'mplebi-tur:nec conuenit nos diuinæ obuiarefententiæ. Äudiftis quod hodie ledum firPub lum fibi afinae Saluator per Apoftolos iuffit ädduci,mandauitcß ut fi quis refifterct, di-

I cerctur:Dominus operam eius defiderar.Quid fi 8C nunc pullfl ilium afinç,hoc eft eins animalis quod grauem lârcinâ portare confueuitj ficut eft liumana coditio, cui dicitur: Kdtth. 11 Venite ad me omnes qui laboratis,fiC onerati eftis,6C ego uos reficiâ, tollitc iugfl mçfl, quialeue eft;quid 11 inquâ,pullumiftum adfe modo iullitadduci,miflis Apoftolis,illis quiiam exuri corpore incôprchenfibilem oculis noftris Angclorum fpccicm geruntc* Non'ncfi ab aliquorcfiftatur,dicent:Dominus opera eius defideratfSirefiftatucl uitae huiuscupiditasjfirefiftat caro ÔCfanguis,firefiftat couerlatio corporalis, quiaaliquib. pW/p.i forfitâgratiuidemurffed qui nos hiediligit, multo amplius diliget fi finat fierihoftiam Ghrifti:quia dilîolui,ôd cum Chrifto effe,multo melius,SCfimanere in carne, magisne-ceffarium propter uos. Nihil eft ergo quod uereamini fratres dilediftimi. Scio enim quia quicquidpaflîis fuero,pro Chrifto patiar.Et legi quod eostimerenon debeam muh.io quipofl'untcarnemoccidere.Etaudiuidicentem: Quiperdiderit animam fuam propter me,inucniet earn. Ergo fi uult dominus, certum eft quodiiullus obfiftat. Quod ft adhuc noftra differt certamina, quid ucreminff Seruum Chrifti non cuftodia corpora-lis,fed domini prouidentia fcpireconfucuit.Turbati eftis quia apertas reperiftis gemu nas fores,quas captus oculis quidam dum hofpitium proprium repetit,patefeciffe mc-moratur.In quo cognoftitc, quod nihil fuffragetur Humana cuftodia.Ecce unus qui ui dendimunus.amifir, foluit ueftra uniuerfa munimina, SC cuftodias lufit. Dominus au-tem fuæ mifericordiæ euftodiam non amifit.Non ne ante biduum,ut meminiftis, etiam illudrepertum cft,quodàpartelæuabafilicæingreffus quidam peruiusfuit,quemputa bâtis claufum elïè atep munitumf' Sepferunt nempearmati bafilicam, explorabant hos

X atqi ill os aditus.cf citatc pcrfufi funt,ut quod apertum erat.uidcre non poffenLitaq? per plurimas notftcs quod apertum fuerit,hon ignoratis. Definite ergo folicitarûquia hoc erit quod Chriftus iubef,5C hoc efle ejtpèdit.Deniqj exempla uobis Icgis proféra. Hc-îifæusquærebaturàregeSyriæ.miflusèrâtexcrcitus quieum caperet. circumuallatus erat undiq^.ccepit timere eius fcruulus,quia fcruulus eiat,hoc eft,non erat liberæ mentis , liberp poteftatis^Petiuit aperiri eius ocülos làntftus Propheta, amp;nbsp;ait : Refpice, Sgt;C uide quanto plures fihtpro nobis, quàm contra nos. Etrefpcxit, ÔC uidit Angelorum milia. Aduertitis igitulr qUod feruulos Chrifti tj magis euftodiant qui non uidentur, quàm qui uidentur.Sed amp;nbsp;illi fi euftodiunt, ueftris euftodiunt orationibus aduo-eati.Legiftis nempe eofipfos qui. Helifteum quxrebantjingreflbs eflèSarnariam ad eum ipfum

LIBER V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ORATIO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tij

fum ipfiim quem capere geftiebant,cm non (blum non potuerunt nocere,fed ipfius ad tiérfùs quem ue^eratjintercefïione feruati funtPetrus quoq? Apoftolus utnufc^ rei uo bis edit exemplum.Nam ubi eum Herodes quæfiuit 8gt;C cepit,reccpit in carcerem. Non- aHo. i z cnimrece(reratdei{cruulus,fedfteterattimorisignarus.Or,abatpfoeoEcclefia,fedA- 3 poftolus in carcere quiefcebat,quod eft indicium non timentis. Mifttis eft angelus qui dormientem excitaret,per quern Petrus producftus c carcere, mortem ad tempus eua-fitddem Petrus poftea ui'clo Simone ciim præcepta dei populo leminaret, doceret ca-ftinioniam,excitauitanimos Gentilimquibus eum quærenribus,Chriftianæ ani'mæ de ptecatæ funt ut paulifper cederecEt quamuis eflet cupidus paflî onis, tarnen contêpla-iione populi precâtis inflexus eft.Rogabatur enim ut ad inftituendû ÔC côfîrmandû po pulufe referuaret.QuidmultafNolt;fte muro egredi cœpitjamp;f uidês fibi in porta Chriftû occurrere,urbê4 ingredi,ait:Domme,quô uadisc'Refpondit Chriftus: VenioRomam Ûerû crucifigi.Intellexit Petrus adfuam crucem diuinum pertinere refpôftim. Chriftus cnitn non poteratiterû crucifîgïjqui carnépaftione fufceptæmortis exuerat, Quod nbsp;nbsp;Rom. s'

Hiin mortuus eft,peccato mortuus eft femel: quod autê uiuit, ui'uit deo. Intellexit ergo Petrus quod Iterû Chriftus crucifigendus eflet inferuulo.Itatjfpôtercmcauit,inferro^ gantibus Chriftianis refponftim reddidit,ftatime^ correptus, per crucê fuâ honorifi'ca-uit dominû lefum. V idetis igitur quod in feruulis ftris pati uelit Chriftus.Quid fi èC huic fouulo dicit:Illum uolo fie manerc,tu aûtmefèquereiSCdehac arbore guftare uultfru-’^^urtif'Nam fi illius cibus eratutfaceret uoluntatépatris, idem cibus illius eftutnoftris \0An.21 palfionibus epuleturr' Nonne (ut deipfo domino fumamus cxemplû) quando uoluit, paflus eft:ÔC cùm quæreretur,inuêtus eftc'Quando aût hora non uenerat paflionis, per loan. 14 *nediû quærentiû tranfibat,ô(^ uidentes eum tenere non poterant. Quo utiqi euidenter oftendit,quiaquando dominus uult, unufquifcj inuenituramp;capitur, Quando autem differt,etiam fi quærentiû manibus occurrat SC oculis,non tenetur. Ego ipfe non quoti dieueluifitandigratiaprodibam,uelpergebâadmartyresf'Nonregiampalattjpræte- 4 ’febam eundo atq? redeundoÆt tarnen nemo me tenuit, cùm exturbandi me haberét, utprodiderût poftea,uoIuntatê,diccntes:Exi de ciuiratc,6C uade quo uis.Expeélabam fateormagnû aliquid,autgladium pro Chrifti nomine,aut incendiû.At illi delicias mi-bipro palfionibus obtuleruntifed athletaChrifti nô delicias, fed pafTîones fuas exigir Nemo ergo nos turbet quod aut carrû preparauerant,aut dura,ut uidebatur fibi, Auxé ,

ipfius qui fedicitepifcopû,oreia(ftata,Pleriq! narrabantpercuflorespræmilTos, pœ-nam mortis eflè decretâinecilla timeo,6C iftanon defcro.Quô enim abibo, ubi nô om-ïùaplena gemitus fint atq? lachrymarum,quando per Ecclefias iubentur eqei catholicï Sacerdotes,refiftentes gladio feriri, curiales proferibi omnes,nifimâdatûimplcuerintc' EthçcEpifcopimanufcripta, Score di(ftata:qüifeut probaretdodlilTimumjUetusnori omifit exemplum.Legimus enim in propheta quod uiderit falcem uolantem.Hâc imi-ïatus AuxentiusgladiûuolantemperoiUnesurbesdirexit.Et Satanastrâsfiguratfein i.Cor.ii Angelûlucis, Sein malum imitatureiuspotentiam.Tu domine leftiunomomento mû dümredemifti, Auxentius uno mométo totpopulos,quodinipfo eft, trucidabit, alios gladio,alios facrilegio.Meam bafilicam petit cruento ore,fanguinolétis manibus. Cui bene præfens refpôdit le(ftio:Peccatori lût dixit deu$:Quare tu enarras iuftitias meas;' Ppl.4^ *d eft,non conuenit paci SC furori,non côuenit Chrifto SC Belial. Meminiftis etiâ quod le(ftumefthodie,Nabuthefan(ftumuirûpoflcflbremuincæfuçinterpellatum petitio-neregiautuineamfùamdaret,ubircxlùccifisuitibusolusuilefereret, eumqi refpôdif-fe:Abfitut ego patrum meorum tradam hæreditatem. Regemà contriftatû efle quod fibi eflèt alienum ius relatione iufta negatum, fed muliebri confilio deceptûNabuthe, Uites fuas uel proprio cruore defendifle.Si ille uineam nô tradidit ftiâ,nos trademus Ec clefiâ Chrifti^Quid igit à me refpôfum eft côtumaciterf’Dixi enim côuêtus: Abfit à me uttradâ Chrifti hereditate.Si ille patrû hæreditaté non tradidit,ego tradâ Chrifti hære-ditatefSed amp;nbsp;hoc addidi: Abfit ut tradâ hæreditatê patrum,hoc eft,hærcditatê Diony-fii quiin exilio in caufafidei defuneftus eft,hçreditatéEuftorgî} confeflbris, hæreditaté Myroclis,atq? omnium retro fidelium Epifeoporum. Refpondi ego quod Sacerdotis cft:quod Imperatoris eft,faciat Imperator. Prius eft ut animam mihi quàm fidem aufe-

Ambr.to.j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I rat.

ràt.At cui' trâdamc'præfensleflio Euîgelîj doccrenos debet,quid petatur, à qiribuspe tatur.Audiftisnempe legiquôdcùm Chhftusfuperpullum afinæfeckret,clamabanc :: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pueruli,amp;:molcfteterebantrudæi.Deniq?interpellaueruntdominunTJefum diccntes

i9 utfaceret eos tacere.refpondiuSi hi tacebunt,lapides elamabunt. Deindeingrelîiis tê-

plum,eiecitnummularios,amp; cathedras,amp; columbas ucndentes in têplo dei.Lec^îio ne pe ifta nulla noftra difpofitione recitata eft,fed calu,quæ præfentibus bene aptatur tcm poribus.Semperergo Chriftilaudes,uerbcraperfidorûfunt.Etnunccùni laudat Chrt ftuSjdicunt hanetici quia leditio cômouetundicût hæretici quia his mors paratur, ÔC ne rèmorte habent in laudibus Chrifti.Quomodo enim laudes eius ferre poflîint,cuius in fîrmitarem prædicantfItaq; ÔC hodie cum laudatur Chriftus,Arrianorum amentia uer-beratur.GerafenipræfcntiâChriftiferrenonpoterantjiftipeiores Geralenisnec lauda tionê Chrifti fuftinerc poflunt: V idêt pueros Chrifti gloriâ côcinentcs,quia feriptû elf, ppi. 8 Ex ore infantium amp;nbsp;laêfentium perfecifti laudem. Irrident iftam ætatulam fîdei plena, Lhc, ïctimdicûuEccequid clamâtt’Sedrefponditijs Chriftus:Sihitacuerint, lapides clamait bût,hoc eft,fortiores clamabunt,clamabunt amp;nbsp;iuuenes,clamabût amp;nbsp;maturiores, clama-PfaLiiy bût amp;^fenes,iftilapides adillûiam folidati lapidem,de quo lcriptûeftiLapidê quem re

probauerunt ædificantes,hic fadlus eft in caput anguli.His igitur laudationibus inuita tus templûfuum Chriftus ingrcditur,amp; flagellum prehendit, amp;nbsp;etjcitde templo nnmu larios.Non patitur enim in fuo templo pecuniæ elTe uernaculos,non patitur in fuo tcm plo efle cos qui uendant cathcdras.Qiiid funt cathedræ,nifihonores f Qiiidfunt colû-bæ nifi fimplices mentes ucl animæ fidem candidâ amp;nbsp;puram fequentesÆgo ergo indu cam in templû quem Chriftus cxcluditflubctur enim exire qui dignitates uendit ho nores.Iubetur enim exire qui uendercuult fimplices mentes fideliû.Ergo Auxêtius et^ citur,Mercurinus excluditur.Vnûportentum eft,duo nomina. Etenim ne cognofeere tur quis efl'et,mutauitfibi uocabulûiut quia hic fuerat Auxentius Epifeopus Arrianus,, ad dccipiendâ plcbem,quâ ille tenuerat,fc uocaret Mcrcurinû. Mutauit ergo uocabu--lum,fcd perfidiânon mutauit.Exuitlupû,ÔL induitlupum.Nihil prodeft quod mutauic nomen,quid fit agnofeitur. Alius in Scy thiæ partibus dicebatur,alius hic uocat. nomi.-na pro regióibus habet.Habet ergo iam duo nomina:amp; fi hinc aliô perrexerit, habebic amp;nbsp;tcrtiû.Quomodo enim patietur ut mancat ei uocabulum ad tantifceleris indicium^ Minorafecitin Scythia,ôô ita erubuit ut mutarct uocabulum.fcclerariora hic aufus eft, uolet,quocunq? perrexerit,nomine fuo prodi.Tantorum populorum l'anguinê manu fira fcribet amp;nbsp;poterit côfiftcre animofPaucos cxcludcbat dominus lefus de templo fuo, Auxentius nullûreliquit.Dc têplo fuo lefus flagello cq ci t, Auxentius gladio. lefus flagello,Mcrcurinus lecuri.Pius dominus flagello exturbat lacrilegos, nequam perfo quitur pios fcrro.De quo bene dixiftis hodic:Legcs fuas fccum fcrat.Fcrct ctiâ fi nolit.. Ferct confeientiâ fuam,et fi non fert chartulâ ; ferct fanguine inferiptâ animâluam, etft

Hier. 17 atramento inferiptâ epiftolam nô feret.Scripta eft luda culpa tua graphio ferreo un--gue adamantino,SC feripta in peêlore tuodioc eft ibi fcripta,undc procclfi t.Is mihi efiS audet mentionêfacererctra(ftâdi,plenusfanguinis,plcnus cruorisf Qui quos nôpotu-, erit fcrmôe decipere,eosgladio putat elle feriêdos,cruêtasleges ore dieftans, manuferi bês,6ê putâs quod Icx fidê poflfit hominibus impcrare.Nô audiuit,amp;: id quod hodie di--Gdî.z (ftû cft.-Qiioniâ non iuftificat homo ex operibuslegisi'Aut,Per legê Icgi mortuus fum, ’ itri. utdcouiuâfideft,pcrlcgêfpiritualêinterprctationilcgiscftmortuuscorporali.Etnos

per legê domini noftri Jefu Chrifti morianiur huic lcgi,quæ fancit deacta perfidiæ.No Rom. I lex Ecclcfiam congrcgauit,fed fides Chrifti. Lex enim non eft ex fide, iuftus autem ex ifcid. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uiuit.Iuftum ergo fides non lex facit, quia non eft per legem iuftitia, fed p er fidem

Chrifti.Qiii autem fidem repudiat,amp; legis iura præfcribit,ipic fe teftatur iniuftum5quia iuftus cxfideuiuit.Hanc ergo legem quifquamfequatur cjuafirmatur Ariminenfc coix G4l4f.4 cilium,in quo crcatura didus eft ChriltusrSed aiunt:Mifit deus filium fuum faêïum^x

mulieiCjfadlum fub Icgc.Ergo fatftum legunt,hoc eft creatum.Non'ne hoc ipfum côfi-dcrâtquod propofuerût,quia fa élus diciturChriftus,fcd ex muhcre,hoccft, fecundum partum uirginis faêlus eft,qui fecûdum diuiha gencrationê ex patre natus cftcLegcrût. Galat.} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chriftus nos redemit de malcdiélo legis, faélus pro nobis tn alediélum.,

. , X nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* Nunquid

LtBER V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ORATIO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;II7

Nunquid malediVlum Chriftus fecundum di'mni'tatem eftc'Sed quare maledidlu di'cat, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f

f Apoftolus te dgcet,dicens,qma fcriptS eft:Maledi(flus omnis qui pêdet in ligno. Hoc Dolt;t.i* «ft,qui in carne fua noftram carnem,in fuo corpore noftras infirmitates ÓC noftra male^ ' dida ftilcepitjUt crucifigeret.No enim ille malediduSjied in te maledidus. Deniqi ha-

V bes alibuC^i peccatS non cognouit,fed pro nobis peccatS fadus eft : qüia noftra pee- 2.Cor,^ iÇatafufcepitjUt facramêto ftiæ paftionis aboleret.Hgc ego firatres coram ipfo apuduos lt;plenius diiputarê,fed certus nó ignaros uos efle fidei,ucftrum refugit examen,amp; Gentiles quofdâ quatuor aut quincç ferme homines eligit cognitores fibi, ft' tarnen aliquos «liginquos ucllem adefle in cœtu omnium,non ut de Chrifto iudiccnt,(ed ut maieltatê audiant Chrifti. Tamen illi iam de Auxentio pronunciauerunt, cui tradanti quotidie non crediderunt.Quæ maior eius eödemnatio, quam quod fine adueriario apud iudi-«es fuos uidus eftfErgo amp;nbsp;ipforn fententiam contra Äuxentiu iam tenemus : ÖC quod Gentes elegit,iure damnandus cft,quia Apoftoli præcepta dimiftt,cùm Apoftolus di-cat: Audet aliquis ueftrQ aduerfus alteru habens negoci5,iudicari apud iniquos,5c non apud fandosr'Aut nefeitis quonia fandi de hoc mundo iudicabuntf Et infra ait: Sic no eft inter uos lapiens quifquâ,qui poiïît iudicare inter fratres, fed frater cu fratre iudicio contcridir,lt;9lt; hoc apud infidelesf Vides quia quod ille obtulit, contra authoritäte Apo ftoIifitc'Vosehgite,utruAuxentium,anPaulumfequidebeamusmagiftrum.Sedquid , dici dé Apoftolo,cdm ipfe dominus clamet per prophetam; Audite me populus meus nbsp;nbsp;nbsp;*

qui ici cis iudiciü,quorû in corde lex mea eft^Deus dici t: Audite me populus meus, qui ftitisiudiciûjAuxentiusdicinNefcitisiudiciû.Videtis quia iam deum contemnitinuo bis,qui fententiicoeleftis réfutât oraculif Audite me,inquit,populus meus,dicitdomf-hus.Non dicit audite gêtes,non dicit audite ludæi.Iam cnim populus dei qui fuerat, po pulus erroris eft fadus.Et qui populus erroris erat,populus dei efle coepit, quia in Chri ftum credidit.Ifte ergo populus iudicat, cuius in corde lex diuinaeft,nonhumana: lex a.Cor.j no atramentö fcripta,fed fpiritu dei uiui:non in charta exarata, fed in corde fignata:lex giatiæ,non cruoris.Quis igituruobis iniuriam facit, qui recufatueftram, an qui eligit aiidicntiâf Conclufus undiqs ad uerfutiâ patrum ftiorum confugit. De Imperatore uult înuidiâ cômouere,dicens iudicare debcre adólefcentê catechumenu facræ letftionis ig narum,amp; in conflftorio iudicare. Quafi uero fuperiore anno quando ad palatium funi petirus,cum præl'entibus primatibus ante confiftorium tracftaretur,cflm imperator ba-filicam uellet eripere,ego tunc aulae conteplationc regalis infradus fim, côftantiâ nori tenuerim Sacerdotis,aut imminuto iure difeeflerim. Norine meminerut quod ubi me cognouit populus palatiû pctifle,ita irrUit,Ut uim eius ferre non polTent, quado comiti militari cum expeditis adfugandammUltitUdincm egreflo obtulerunt önines fe neci pro fide Chriftif Non tunc rogatus fum ut populum multri fermone mulcerêc'Sponde-rêfidem,quod bafilicâ Ecclefiæ nullus inuaderetc’ Et cdm pro beneficio méum fitoffigt; cium poftulatö,tarnen quod populus ad palatium ueniflet,mihi inuidia cómota eft.In bancigitur inuidiam me rediredéfiderant.Reüocaui populum, Sé tarnen inuidiamno cuafi:quam quidem inuidiam ego témperandam ärbitror,non timendâ. Quid enim tigt; meamus pro Chrifti nominer'nifi forte illud mouere me debet quod aiunt, Ergo nó de betimperator unâbafilicâ acciperé ad quam procedat :5C plus uult Ambrofius pofle quàm Imperator,ut Ilnperatori prodeundi facilitate riegetr'Quod cüm dicüt,apprehê-derefermones noftros geftiût,ficutludaîi qui Chriftû uerluto fermone tentabât, dicen tes:Magifter,hcet tributum dare Cæfari,aut nóc'Sempef ne de Cæfare feruulis dei inui diacômoueturÆthOcad calumniam fibiarceflitimpiétas,utimperialenomen obteri datÆtifti poffunt dicere quôd eorum non habcantfacrilcgium,quorum imitanturma gifteriumÆt tarnen uidetc quanto peiores Arriani ftint quàm ludæi. Illi querebant u-trum foluendum putaret Cæfari ius tributi, ifti Imperatori uolunt dare ius Ecclefiç.Sed ut perfidi fuum fequunrur authorem, ita ôé nos quæ nos dominus Sé author nofter do-cuit,refpondeamus.Confiderans criim lcfus dolum ludæorû dixit ad eos: Quid me teil tatiséoftendite mihi denarium.Et cum dcdifrcnt,dixit:Cuius imaginem habet ÔC inferi liid. ptionemr'Kefpondcntes dixerunnCæfaris.Et ait illis lefus : Reddite quæ funt Cælàris, Cæfari: Sé quÄ fuut dcijdeo.Ergo Sé ego dico illis qui mihiobqciunt:Oftendite mihi

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ambr.to.j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I z dena-

• ' nbsp;nbsp;nbsp;denanum.ïcfus Cæfan's dcnaritim uidit,amp; ajt:Reddi'tc Cæfari qilæ Cxfäris nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qtrg

’ quot;nbsp;' deifuntjdeo.NunquiddcEcclefiæbafihcisoccupandispoflunt denariß ofFerre Cæfa^ • risfScd in Ecclefia unam imaginem noui,hoc eft,imaginem dci inirifibilis,de qua dixie Gf». I deus:Faciamus hominê ad imaginé amp;nbsp;fimilitudinem noftrâJlIam imaginé de qua fcri-r wbr. I ptum cft:Quia Cliriftus fplcndor glonæ,amp;imago fubftantiæ eius.In ilia imagine patré loan.14 cerno,lîcutdixitipfedominuslerus:Qyimeuidit,uiditSCpatré.Noncnim hæcimago ïtid.io àpatreeftfeparata,quæunitatcmme docuit trinitatis’,dicens:EgoôCpaterunumfu-infrà:Omnia quæcûc^ habet pater,mea funt.Et de fpiritu fando,dicés:quia fpi^ ritus Chrifti fit,amp;: de Chrillo accepit,licutfcriptum eftJlle de meo accipiet,amp; annûcia--bit uobis.Qiiid igiturfnon humiliterrelponfum à nobis eftfSi tributum petit,nô nega mus.Agri Ecclefiæ foluunt tributû.Si agros dcfideratlmperator,poteftatem habet uin dicandorû,nemo noftrum interuenit.Poteft pauperibus collatio populi redûdare. N5 î ' : faciant deagrisinuidiam,tollat eosfilibitûeft.Imperatorinondono,fednonnego.Au rum quærunt.poflum dicere: Argentum ÔC aurum non quæro.Sed inuidiâfaciuntquia

7 aurum erogatur.Nec ego hancinuidiam perhorrefco.Habeo ærarios:Aerartj mci, pau pcres Chrilti funt.Hunc noui congregate thefaurû.V tinam hoc mihi fcmper crimé ad-fcribant,quia aurum pauperibus erogatur.Qiiôdfi obijciunt quod defenfionem ab ijs requiram,nó ncgo,fed ctiam ambio.Habeo defenfionem,fed in orationibus pauperû.

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cæciillijamp;claudi,debiles féfcnes,robuftisbellatoribusfortiorcslunt.Deniq? munera

Prouer.19 pauperû deum obligât,quiaferiptû eft:Qui largiturpaupcri,deo fœnerat.Præfidiabcî latorumdiuinamfgpegratiamnonmerentur.Hymnorûquoq? meorû carminibus degt; ceptû popuhim ferunt.Plane ncc hoc abnuo.Grandc carmen iftud cft,ÔC quo nihil po--tentius.Qiiid cnim potentius quàm confelTio trinitatis,qup quotidie totius populi ore célébraturfCertatim omnes fludentfidem fatcri,patrcm êC fïlium Ô6 Ipiritum fanétum.

“ ' nbsp;nbsp;norunt uetfibus prædicare.Faéli funt igitur omnes magilfri,qui uix poterant eflèdifcF

puli.Qiiid igitur obaudiétius poteft eflc,quàm ut Chnlfi fcquamur cxcmplum,qui ipe

Philip.2 deinuentusuthomo,humihauitfcmctipfumfaélus obediensufq; admortemlDcniq;

Rem.5 omnes per obedientiam liberauit.Sicutcnim perinobedientiâunius hominis pcccato tes conllituti funt plurimi,ita ôô per unius obedientiam iufti conftituentur multi. Si cigt; go illc obcdicns,accipiant obcdicntiæmagiftcrium,cuinos inhærcmus, dicétestjsqui nobisdeimpcratorcinuidiamfaciunuSoluimusquæfuntCæfarisCaefari,amp; quæfunt dei deo.Tributû Cæfaris cft,non negatur.EccIcfia dei eft, Cæfariutiq; non debet addi^ cÉquiaius Cæfaris elle nonpoteftdcitcmplû.Qiiod cum honorificétialmpcratorisne mo di(ftû poteft negate. Qiiid cnim honorificcntius,quàm ut Imperator Ecclefiæ filius efTedicarurfQitbd ciim dicitur,fine peccatodicitur,cû gratia dicitur. Imperator cnim bonus intraEcclcfiâ,non fupraEcclcfiâeft.Bonus cnim imperator quæritauxiliû Ec.» clefiæ,nontefutat.Hæcuthumilitcrdicimus,ita côftanter exponimus.SedincédiaalF 8 qui,g]adiû,dcportationé minantur.Didicimus Chrifti feruuli non rimere. Non timeiv 9 tibus nunq uam eft grain's tcrror.Dcniq; fcriptum eft:Sagittæ infantiû faiftæ funt plagæ P/dl.iîj cotum.Satisigiturptopofitisrefponfum uidetur.Nuncillos interrogo quodfaluator ° intcrtogauitcBaptifmum Ioannis de cœlo eft,an ex hominibusÆt non potuerût refpo dere ci ludæi.Sibaptifmum Ioannis nonfolucruntludæi, Auxentius foluit baptifmum ChtiftifNon cnim iftud ex hominibus eft baptifmû,fcd de ccElo,quod detulit nobis co filq magni Angclus,ut iuftificemur deo.Cut igitur rebaptizâdos Auxentius fideles po pulos putar,bapriratos in nomine trinitatis,cum Apoftolus dicat: Vnafides, unum ba

Epfc.4 ptifmacEt fc hominü dicit aduerfariü cire,non Chrifti,cum confilium dei Ipernat, ÔC co demnet baptilnium,quod Chriftus nobis ad redimenda noftra pcccata donauitf

Diui Ambrofii ad Marccllinam fororem fuam,tefcrétis illi quid in caufa de bafili cis tradendis acflum fir,6Cin quo ftatu res ipfa nunc confiftat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift.x x x 111

V oniam omnibus epiftolis fete' follicitc qupris de Ecclcfia,accipe quid aga tur.Pofttidic quàm accepi litcras tuas quibus fignificaueras quod te exagigt;-

•' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tarentfomniatua,molesinquictudinumgrauium cœpit moueri.Ncciam

Portiana,hoc eft,extram urana Bafilica pctcbatur,fed Bafilica noua,hoc eft intramura-na,quæ maior eft.Conucnerunt me primo,uiri comités confiftoriani, ut öt bafilica tra-derem.

dercnijSif procuraremne quid populus turbarSimoueret. Refpondi quod erat ordinis; tcmplü dei traft à Sacerdoce no poHè.AccIamatu eft fequenti die tnEcclefia,etiâ Prgfc lt;lus eo uenitjccepit ftjadere ut bafilica Portiana cederemus.Populus rcclamauitJta tue difceflum eft,ut intimaturn fe Imperatori diceretSequenti die,erat aSt dominica, poft ïetftiones atqs tratftatu dimiftis Catechumenis iÿmbolû aliquibus Cópétentibus in ba--ptifterijs tradebâbafilicæJllicnunciatü eftmihi côperto quod adPortianambafilicam de palatio dccanos mififlent,amp; uelaftifpcnderent,populi parte eo pergere. Ego tarnen Wanfi in inuncre,miftam facere ccepi.Dû offero,raptû cognoui à populo Caftulû quen dam quem preslwterum diccrent Ärriani.Hunc autem in platea offenderant tranieun tes,Ainarilfimeflere,amp; orare inipfa oblatione deum cœpi,ut fubueniret, ne cuius fan-guis in caufa Ecclefiae fieret,certe ut meus fanguis pro falute non folum populi,fed etiâ pro ipfis impqs effiinderctur.Quid multaf'Miffis presbyteris ÔC diaconibus eripui iniu ri» uirum.Condemnationes illico grauiffîmac decemStur.primo in corpus omne mer-catorum.Itaq! fantftis diebus hebdomadis ultimæ quibus folebant debitorvi laxari uin-cula,ftridunt catenç,imponuntur collo innocentium,exigunrur ducenta podo auri in--tra totum triduum.Refpondent aliqui fe tantu aut duplum fi peterentur daturos, dum- » modo feruarêt fidcm.Erant pleni carcercs negociatoribus.Palatina omnia officia, hoc J fff,mcmoriales,agentesinrcbus, apparitores diuerforucomitum têperare âproceflu •ubentur,fpccie qua feditioni intereffe prohibebanturihonoratis multa minabant gra- 4 uiffinia nifi bafilicam tradcrent.Feruebat pcrfccutio : acfi aperuiffent portam, proru- ' pruri in omne facinus uidebantur. Conucnior ipfe à comitibus SC tribunis, utbafilicac fieret matura traditio,dicetibuslmperatorem iurefuo uti, eo quod in poteftate eius effent omnia.Refpondijfi à me peteret quod meum effet,id eft fundum meum, argêtum rneûjius huiufmodi meû me non refragaturûjquamquâ omnia quç mea funt,effent pau î perum:uerum ea quae diuina,impcratoriæ poteftatinon effefubieefta. Si patrimonium petitur,inuadite:ficorpus,occurram.Vultisinuincularapcrc;'uultisinmortêf'uolupta rieftmihi.Non ego me uallabo circunfufione populorum,nec_altam tenebo uitam ob fecranSjfedproaltan'busgratiusimmolabor.Horrebâ quippe animo cùmarmatos ad bafilicam Ecclcfiæ occupandam miffbs cognofcerê,ne dum bafilicam uindicât, aliqua ftrages fieret quæ in perniciê totius uergeret ciuitatis.Orabam ne tantæ urbis uel totius italiaebufto fiiperuiuerem.Deteftabar intiidiam fundendi cruoris,offerebam iugulum meum.Aderant Gotthi tribuni,adoriebar eos dicens: Proptereauos poffeffîo Romana fufcepit,ut perturbationis public» uos præbeatis miniftrosç’Qiio trâfibitis fi haec de letafuerintÆxigebatur à me ut côpefcercm populum.Rcferebâ in meo iure effe ut no excitarem,in dei manu ut mitigarenPoftremo fi me incentorem putarêt, iam in me uin dicari oportere,uel abduci me in quas uellent terrarS folitudincs.His dial's illi abierût, ego in bafilica ueteri totum exegi diem,indc domum cubitum me recept', ut fi quis ab-ducere uellet,tnuenirct paratum. Ante lucem ubi pedem limine extuli, circun fufo mili te occupatur bafilica. Idqp à militibus imperatori mandatum dicitur, ut fi prodire uel-Iet,haberef copiam, fe tamê praefto futuros fi uiderent eum cum catholicis conuenire, alioquin fe ad eum cœtum quem Ambrofius cogeret,tranfituros. Prodire de Arrianis 7 nullus audebat,quia ncc quifquam de ciuibus erat,pauci de familia regia,nonulli etiam Gotthi.Quibus ut olim Plauftra fedes erat, ita nunc plauftrum Ecclefia eft. Quocunqï ® fœminaifta procefferit,fecu fuos omnes cœtus uehit.Circunfufam bafilica effe gemitu populi intellexi,fed dum leguntur le(ftiones,intimaturmihi plenam populi effe bafili-eam etiam nouam,maiorcm uideri plebem quàm cum effent omnes liberideeftorê effla 9 gitan. Qiiid plurafMilitcs ipfi qui uidebantur occupaffebafilicâ,cognito quôd præce-pilTem ut abftinerentur à cômunionis confortio, ad conuentum hune noftrum uenire eceperQt.QLiibus uifis turbantur mulierum animi,proripit fe una. Ipfi tarnen milites fe ad orationê ueniffe,non ad prælium loquebantur.Clamauit aliqua populus.quàm mo- * ® derate,quàm conftanter,quàmfideliter pofeebatutadillam pergeremus bafilicamfin ilia quofp bafilica fertur quod populus præfentiâ flagitabat meam, Tûc ego hune ador fus fermonê fumiAydiftis fifij librûIcgi lob,qui folenni muncre eft decürfus, amp;nbsp;tempo rcSciuit wfii hune librû etiâ diabolus intimandum,quo uirtus omnis fu» tentatipnis

Ambr.to.j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 aperitur

'15 O! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ DI VI AM BRO s II

apcrftur 8gt;C proditur,SC idco fc hodiemotu matore côcufïît.Scd grattas deo noftro, qui nos ita firmauit fide paü'entt'a.Vnum lob miraturus afcenderam,omnts lob quos mt rarer i'nucni.In fingulis uobis lob reuixit,in fingufis fanlt;fli ilfi'us patientia Sgt;C uirtus refijl fit.Qindem'm præfcntius dici potuitàChriftïam's unis, quam id quod hodi'e in uobïs fpnitusfàmflus eft locutusf'Rogamus Augufte,non pugnamus.Nontimemus, fedro--gamus.Hoc Chn'fti'anos decet,ut ÖCtranguillitas pacis optetur amp;nbsp;fidci:ucn'tatisqi con-rfil,16 ftantia,nec morn's reuocetur periculo.Eft enim præful domïnus,qui faluos faciet fpera

tes infe.Sedueniamus ad propofitas ledtiones, Videos diabolo tenrâdi licentiâ dan',ut boni pröbcntur.Inuidet inimicus bonis profe(ftibus,tentat diuerfis modis. Têtauit fan lt;ftumIobinparrimonio,tcntauitinfilqs,tcntauitindolorecorporis.Forttorinfuo cor pore têtatur,infirmior in alieno.Et mihi meas diuitias quas in uobis habco,uolcbat augt; ferre,6Chöctranquillitan'sueftrxpatrimoniumdiffiparecupiebar.Vosquoq;iplosmi hi bonos filios geftiebat eripere,pro quibus ego quotidie inftauro facrificium, uos i ui-nisquibufdam publicæperturbationis conabaturinuolueie.Duoigituriam genera tê tatioisexcepfEt fortafle quia infirmiorêmc dominus deus nouir,adfiuc in corpus me-r urn non dedit poteftatem.Et fi ipfe cupiam amp;nbsp;fi offcram,adhuc me fortaftè huic certami niimparem iudicat,amp; diuerfis exercetlaboribus.Neclob ab ifto coepit certamine, fed in hoe confummauit.Tentatus eft aütlob nuneqs coaceruatis malorü, têtatus eft ctiam lob 2 per mulierem,quæ air:Dic aliquod uerbum in dcum,óï^ morere, V id cris quanta fubito moueâtur.Gotthi,arma,Gcnriles,mul(ftamercatorû,pocnaSanc7orû. Aduerritisquid iubeatirrcùm mandatur;TradebafiIicam,hoccft,dic aliquod uerbum in deum, niogt; rere.Nccfolö die aducrium dcum,icd ctiam fac aduerfiis dcum.Mandatur, Trade alcalt; ria dei. Vrgcmur igitur præccptis rcgalibus,fcd cófirmamur fcripturae fcrmonibustquc ÿiid. rcfpondtnTanquam una ex infipientibus locutacs.Non mediocrisigiturifta tentation

Nanq; alperiores tentationes has cflè cognouimus,quæ fiunt per mulicres. Dcniq; per Euam ctiam Adamfiipplantatus cft:eoq;falt;5tum,ut à mandatis coelcftibus deuiarch Qiio errore cognito,pra’uaricatricisconfcicnttærcus latere cupiebat, fed latere non Gfw. Î poterat,amp;^ idco ait ei deus: Adam,ubi csfHoc eft,quid eras anteVubi nunc elfe cœpiftic' ubi te conftitucram t'quo ipfc tranigrclTus esfAgnofeis elle te nudum, quia bonæ indu men ta fidei pcrdidifti.Folia funt ifta quibus nunc uclare te quæris.Rcpudiafti fiudum, fùb folijs Icgis latere cupis,fed proderis.Rccedere à domino deo tuo propter unam mil licrem dcfidcraftfpropterca fugis quem uidere quærebas.Cum una mulicrc te abfcôde re maluiftfrelinquere fpcculum mundi,incolatum paradifi,gratiam Chrifti. Quid dicâ '' î.Rfg-19 Qtiôdetiam Heliam Iczabcl cruentapcrfccutaeftf quôd loâncm Baptiftam Herodias M4tf.i 4 fecit occidic’Singulætamcnfingulos,mihi quo minora longcmcrita,co tcntamêta gra uiora.Virtus innrmior,fcd plus periculi.Succcdût fibi mulicrum uices, alternant odiaj commenta uariantur,fcniores conueniuntur,prætcxirur regis iniuria.Qiiæ ratio igitur eft aduci fus hune ucrmiculum molin' grauiores tcntationes,nifi quia non mc,fcd Ecclc fi'âpcrfcquunttrrf'Mandaturdenit];:Tradcbafilicam.Rcfpôdco:Nccmihifas eft trader rc,ncctibiaccipercImpcratôrexpedit.Domupriuatinullo potes iure tcmerare,dom3 ' nbsp;nbsp;nbsp;dei exiftimas aufcrendam^Allcgatur,impcratori licere omnia,ipfius efte uniuerfà.Rc^

fpôdco:Noli te grauare Imperator,ut putes te in ca quædiuina funt, imperiale aliquod lus habcrc.Noli te cxtollcrc,fed fi uis diutius impcrarc,efto deo fubditus. feriptum eft: Qirædcidco,quæCaîfarisCæIari.Adimpcratorcm palatiapertinent, ad SaccrdotêEc clefiæ.Publicorum tibi mœnium ius commifliim eft,non facrorum.Iterum dicitur man dafI'e:Dcbco fiC ego Unam bafilicam habere.RcfpôdùNô tibi licet illam haberc. Quid tibi cö adultcrat'Adultcra eft enim quæ no eft Icgitimo Chrifti coniugio copulata. Du hare tralt;fto,fuggcftû eft mihi cortinas regias eflc collclt;ftas:rcfertam autem populo baft licam,prælcntiam mei pofccrcrftatimc]; co conuerti fcrmoncmeum,diccns:Qijàm alta Si profunda at acula finit fpiritus fandti, Matutinis horis letftum eft, ut mcminiftis fra^ Ppf 7 8 trcs,quod fummo animi dolore refpondemus : Deus ucncrunt gentes in hæreditatcm tuam.Et reuera uenerunt gêtcs,amp; plus etiam quam gêtes ucncrût. V encrunt enim Go-? thi,SC diuerfarum nationfi uiri,ucncrunt cû armis,amp; circunfufi occupauerut balilicain, Hocnosignari tuæaJutudtnis dolebamus,,fcdnoftra imprudentia aliudopinabatur,

LIBER V - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- XXXIII nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'«3»

VeneruntgenteSjfedueréinhæreditatcm tiiamucnerunr.Qui enitn gentcs uenermif, facti flint ChrÄiani.Qui ad inuadendam hæreditatem ucnerunt, faóli fùnt coharredes dei.Defenfores habeo quos hoftes putabam:focios teneo, quos aduerfarios cxiftima-bam.Completum eft illud quod de domino lefu Dauid propheta cecinit : Qiiia faôus efl in pace locus eius,amp; confregit cornua arcuum,fcutum,amp; gladium,ct bellum.Cuius enim hocmunuSjCuius opus,nifi tuum domine Icîut'Videbas ad tcmplum tuû armatos uenire,hincgemere populum,8c frequêtcm adcflc,ne bafilica dei traderetur : inde uim militibus,imperatori:mortem ante oculos mihime quid inter hæc furori liceret, inferui 111 te domine medium,ôi^fecifti utracß unum.Compefcuifti armatos dicens profedtozSi adarmaconcurritur,fiintcmplo meoliscommouetur,quæ utilitas in fanguine meof Gratias itaq; tibi Chrilfemon lcgatus,neq; nuncius,fed tu domine faluum fecifti popiP lum tuunijconfcidifti faccum meum,amp; præcinxiftimelætitia. Hæcego dicebam ratus Impcratoris animum ftudio militum,obfecrationc comitum,precatu populi pofl'e mi--tefcerc.Interea nunciatur mihi milTum no tarium qui mandata deferret.Conceiïi paulu lum,mandatûq; intimat.Qiiid tibi uifum eft,inquit,ut contra placitû faccresr'R-cipôdi: Qiiidplacitumfitignoro,quid'uctcmerefa(5i:um dicatur,incerfûhabco.Âit: Curpres-bytcros ad bafilicam deltinaftifSi tyrannus cs,fcire uolo, ut fciam quemadmodum me aduerfùm te præparcm.Retuli diccns me nihil in præiudicium fecifle Ecclefiæieo tempore quo audieram occupatam elle à militibus bafilicam,gemitum tantummodo libe— riorê habuiire:multisq? adhortantibus ut eô pergcrem, dixilïe : Traderebafilicam non polTum,fedpugnarenondebeo. Poftcauero quàmcognouerim cortinasrcgias inde elfe lublatas,cuin me populus eô ire dcpofceret,direxiflc presbyteros,me tamê noluif-fc ire fed dixiireiCredo in Clirifto quod ipfe nobifcû faciet imperator.Si hçc tyrannis ui detur,habco arm a,fed in Chnftinomine,habeo offerêdi mei corporis potcftatc. Qiiid ïnoraretur fcrire,fi tyrannum putaretcVetcri iure à facerdotibus donata imperia, non ufiirpata.Et uulgo dici quod impcratores facerdotium magis optaucrint,quâm imperium facerdotes.Chnftuslugit,nerexfïeret.Habcmustyrannidemnoftram. Tyrannis lodw.tf Saccrdotis,inHrmitas eft.Cùm inhrmor,inquit,tunc potens fum. Cancre tarnen ne iplè fibi tyrannum faccref,cuideusaducrfarium non excitauit.NonhocMaximum dicere, quod tyrannus ego fim V alentiniani,qui fe mcç legationis obieclu queritur ad Italiam non potuiße tranfire. Addidi quia nunquam Sacerdotes tyranni fuerunt, fed tyrânos fç pe funt palïi.Exadtus eft totus illedies inmcerorenoftro, fciflèv tarnen ab illudentibus pueris cortinæ regiæ.Ego domum redire non potui,quia circunfufi erât milites, qui ba filicam cuftodiebant.CumlratribusPfalmosinEcclefiæ bafilica minorediximus. Se-quenti die Icdlus eft de more liber Ionæ,quo complète hune fermonê adorftis fum. Li-berlecftus eft fratres quo prophetatur quod peccatores in pœnitentiam reuertâtur. Ac ceptum eft ita,ut fperaretur in præfcnti futurum. Addidi quod uir iuftus etiâ offenfam contraherc uoluifl'et,nc uel fpcdfaret uel denunciaret excidium ciuitati.Et quod lugubre elfctilluddi«ftum,Contriftatus quolt;q? fitquodaruiflet cucurbita.Deum quoquedi xiifead Prophctam:Si triftis es pro cucurbitaf'Refpondiftelonamuriftis.Dixiftedomi num,fi illuddolcrctquodexuftaeiletcucurbita, quantomagis fibicuræelleoportere tantæ plebis falutcmcEt ideo excidium quod paratum toti urbi fuerat, remouille. Nec mora,nunciatur hnpcratorem iuinfie ut recederent milites dcbafilica, negociatoribus quoq; quod exaôi de condemnationcfucrantredderetur.Qnæ tune plebis totius læti-tia fuitCqui totius populi plaulusCquç gratiacErat autem dies quo fefe dominus pro no bis tradidif,quo inEcclclia pœnitcntiarclaxatur.Ccrtatim hoc nunciare milites, irruê-tes in altaria ofculis fignilicare pacis infigne.Tunc agnoui quod deus uermem antelu-canum percutlerat,ut rota ciuitas (eruarctur.Hæc geftafunt,atq; utinam iam finita.Scd grauiores motus futuros,plenacommotionfsimperialiaucrbaindicant.Ego tyrannus appellor,plus etiam quam tyrannus.Nam cum Imperatorem comités obfecrarctuti prodiret ad Ecclefiam,idcp petitu militum facere fe dicerent,refpondit:Si uobis iuflerit AmbrofiuSjUineftum ine tradetis.(.^id poft hanc uocem fuperfit,confidcra.Quam uo cem omnes cohorruerût.lèd habet à quibusexafpcretur.Dcniqi etiam fpeciali expreß-fioueÇalIigonuspræpofitus cubiculimandare mihiauftns cft:Mcuiuotucontcmnis

“ ’■ quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D I V I A M B R TJ S 11 *

Valenti'nianumc’Caput tibi tollo. Refpondf : Deus perm if tat tibi ut imnleas quod irif* naris.Ego cm'm patiar quod Epi'fcopi, tu facies quod fpadonis. Atqp umam dns auer* tat eos ab EcclefiajßtTin me omnia fua tela conuertanqmeo fanguinefitim iuä expleât.' Diui Ambrofii adThcodofium imperatorem,deceflum Valentiniani Auguftt * uehementcrfe dolere, aptiflîmumtç pro fepultura eiuslocum præparatum eße • infinuantis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift.xxxdir*

Mbrofius Tlieodofio Imperatori. Silentium meum rupit fcrmo clementiac A nbsp;nbsp;nbsp;tuæ.Nihil enim in tam triftibus rebus melius facere in animum induxeram,

quam fi fieri poflct^meipfum abdere ♦ Sed quia in feceflu aliquo delitefcere, facerdotio cxireno potcram:uelfilentio intramelatebam.Doleo enim fateor dolore acerbo,non folu quod immatura actate Yalentinianus Auguftus decefierit, fed etiS quod informatusfide ac tuis inftitutis tanta deuotionê erga deum noftrum indueraf,a£ que tanto in me incubuerat affelt;flu,ut quern ante perfequebatur,mine diligeret : quern ante ut aduerfarium repellebat,nuncut parenté putaret.Quod ego no pro recordatio-ne iniuriæ ueteris exprompfi,fed pro teltimonio conuerfionis.lllud enim alienum,hoc fiium:quodateinfuftim fibi ita tenuit,utmatris perfuafîonemexcluderet.Illefeàme nutritum præferebat,ille ut fedulum pattern defiderabatJlle fi'mulato à quibufdam ad-uentus mei nuncio,impatienter præftolabatur. Quinetiam illifipfis publici doloris die bus cum faneff os SC fummos Sacerdotes domini intra Gallias haberet,ut âme tarnen fa eramentis baptifinatis initiaretur,fcribendum arbitratus eft.Quod et fi non rationabili ter,amabiliter tarnen erga mefiium ftudium tcftificatus eft.Hunc ergo non intimo anbei em ipiritUjfecretisq; mentis atq? animi uifeeribus ampletftar f Hunc mihi mortuum putemflmmo mihi magis uiuum.Quas ego domino deferebam gratias,quoditainme conuerlus eftet,quod ita emcndatus,quafi fenioris cuiufdâ actatis mores induiflet:quas clementip tuæ,quod eum non folum regno reddidifles,fed ctiam quod eft amplius, in-ftituiftes fidei amp;nbsp;pietatis tuæ difciplinisfHunc ergo no doleamjæui intcgrû,antequanî facramentorum quædefiderauitadipifcereturgratiamjrepentinaobiflemortefRefri-gerafti animum quod etiam ipfe dignatus es ferre teftimoniûmeo dolori.Telmpera-tor arbitrum teneo affetftus mei,te meæ mentis intcrpretem.Sed flêdi tempora alias no deeruntrnunc de fepultura cius,quoniam fcripfit dementia tua ita hie procurandvtSed • exors receflit baptiimatis.quid cognouerim, no reprefti. Eft hie porphyreticum labru pulcherrimum,amp;f in ufus liuiufinodi aptiflimum.Nam amp;nbsp;Maximianus Diocletianiibgt; cius ita humatus eft.Sunt tabulae porphyreticae preciofiftïmæ,quibus ueftiatur opercii lum quo regales exuuip claudantur. Hoefuerat praeparatum, fed expetftabaturrefcri-ptum clementiæ tuae, cuius perceptionerecreatac ftint fanclae fih'ae tuac,filq tui Valenti-niani forores,quac fe grauibus amciunt modis, amplius exagitabantur quod diu nihil ftriberctur fibi.Vnde ijs non parum acceflit folatq.fed dum inhumatçftint reliquiç, nequaquàmfibiparcunt. Videntur enim fibigermanilui quotidianum funus tencrc. Et reuera cum fine fletu magno aefine dolore graui nunquam fint,tarnen quotiefcuncB eô acced unt, exangues reuertuntur,Et ipfis igitur conluletur, amp;nbsp;chariflTimis exuuq s, ft accelerctur fepultura,ne aeftiuo penitusfoluanturcalore. Vixenim luperiorem aeftate tranfegimus.Mandatum tuüferuo,amp; commendo domino.Diligat te dominus,quia tu domini feruos diligis.

Diui Ambrofii ad Eufebium epifcopum, apparitori prefedurae offenfam quam eontraxerat efteremiflam, Fauftinumtj paruulum tulfi laborantem ad ibrorem ueniflereferentis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift,xxXV

MbrofiusEufebio Epifcopo. Apparitor prçfeéfurç qui propter operas por A nbsp;nbsp;nbsp;tuenfes offenfam eontraxerat,iam in portu nauigat^opportune' autem adue

nit.Nam fimul ut accepiliteras tuas,uidi Præfe(ftum,rogaui pro eo, ignouit illieOjiulTi retrahi epiftolam quam defacultatibus eius publicandis didauerat.Quodft tardius ueniffet,ncmo magis probaffet inexplicabile illud opus efle portus reforman-di,quam ifte qui illic nauff agium fecerat, nifi te habuiftet gubernatorcm, ut aliter non poflet inde nifi nudus exireFauftinus paruulus tufii laborat, ad iamftam fororem cu-ratumuenit, 0^ uenitipontC.Expertus enim eft melius fibi uentrem curari.Denique

LIBER VI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XXXVI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;55

Scmemcdicum putat,expeclat prandium.Itacß hi'cbts ad diem curatur,6C coeperat pul ehre ualcrcjcd eü nimio amore abftincre geftiut, tuffire de uetre plus coepitcÖC labo tabit adhuc,niliad medicamêta luareuertat.Vale,ÖC nos dilige,quia nos te diligimus.

Diui Ambrofit ad Sabinum cpilcoputn,eos qui indignum duxerint,quöd Paulinus uenditisfacultatibuSjSCfcculo reliclo,fecretum quoddam elcgerit,confu- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, i t

tantis ÖC comprobaiitis quod no ignominiofum aut turpe, fed gloriofum fit,op probriofum,uilcin ÖC nudum fieri pro Chrifto.Quid etiam denudatio ipfius Da uid figurauerit,exponentis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift.xx X v I

Mbrofius Sabino Epifcopo. Paulinum fplcndore generis in partibus Aquitaniæ nulli fecundumjuenditis facultatibus tarn luis quam etiam coniugalibuSjin hos fe induiflb cultus ad fidem coperijUt ea in paupe- j res conférât quæ redegit in pecunia,ÔC ipfc pauper ex diuitc faefius tan W quam dconeratus graui farcina,domui, patriae, cognationi quoqj uale dicat,quo impenfius deo fcruiat.Elegifle autêfecretum affirmatur No Pnæ Ul bis,ubi tumultum fugitans acuum exigat. Matrona quoqs uirtuti ÔC ftudio eius • z proximc accedit,nccp à propofito uiri difcrepat.Dcniq? tranferiptis in aliorum iura fiiis P^ædijs,uirum fequitur,ÖC cxiguo illic coniugis contenta cefpite folatur fe rcligióis S)C eharitatis diuitijs.Soboles eis nulla, amp;nbsp;ideo meritorum poftcritas defiderata. Hæc ubi audierint procercs uiri,quæ loquenturÆx ilia familia,illa profapia,illa indole, tâta præ ditiim cloquentia migraffe à Senatu,interceptam familiç nobilis fucceffionê : ferri hoc non polPe.Et cum ipfi capita ÔC (upercilia fua radant fi quando Ifîdis fiifcipiunt facra, fi 4 forte Chriftianus uir attentior facrofandæ religion! uclf em mutaucrit, indignum faci-nus appellant.Equidcm doleo tantam elf e in mendacio obferuantiam,in ucritate negli 5 gcntiam,ut confundantur plericp attentiores ad facrolandam rcligionem uideri, non confiderantes uoeem dicentisiC^ifi me confufus fucrit coram hominibus,confundar et ego cum coram pâtre mco qui elf in cœlis.Sed non confulus elf Moyfcs, qui cum eflet Exod. z adfcitus in domum regiam,thcfauris Aegypti opprobrium Chrifti præferendum puta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i lt;

uit.Non confufus eftDauid,qui ante arcam teftimonrj corâomni populo faltauit.Non z.Reg.s eonfufus cft Efaias,qui nudus ÔC difcalciatus ibat per populos oracula clamas cœleftia. Ep.zo Qiiid utiip tam deforme uifibili fpedaculo quàm hifthonicos finuare geftus, ÔC fœmi-neo ufu mollire membra f Dcliciarum cornes ÔC luxuriæ ludibrium eft lafciua faltatio.

Quidilludquod ipfccecinitdicensiOmnesgêtesplauditemanibusfNempeficorpo- ppl,4lt;r raliaconfidcremus,tanquam muliebribusintermixtumchoreis putamuscum concre-paremanibus,ÔL turpi fono plaudcre.Nam ÔC de Ezechiel didtum eftiPlaudemanu, ÔC percutepcdc.Scdhcc quaecorporco afpcclufiuntturpia,facrofan(fiæ religionis con-templationcrcucrcndafunnut qui iftarcprehcndunt,ipfiinlaqucosreprehenfionis a-nimas fuas inducant.Deniq? reprehendit Michol faltantcm Dauid,ÔC ait ad cum:Quid honorificatus eft hodierex lfracl,quia denudatus eft hodie ante oculos puellarum fua-rumÆt rcfpondit ci Dauid:Coram domino ludam qui elegit m c pro pâtre tuo, ÔC pro uniuerfa domo cius,ut conftitucret me regem fuper populum luum Ifrael.Et ludam co ram domino,ÔC denudabor adhuc fic,ÔC ero nugax ante oculos tuos,ÔC cum pucllis qui bus dixifti me denudatum,honorificabor.Non crubuit igitur Dauid fœmineas opinio nes,nec opprobria apud mulieres fiibire pro religionis obfcquio uerecundatus eft. Lu debat enimdomino puer fuus,ÔC ideo amplius placuinquiaitafc httmiliauit deo, «t regale pofthaberct fafttgium,ÔC ultimum exhiberet dco quafi leruulus minifterium. De-nique ilia quæfaltationcm huiufmodircprchcndit,ftcrilitatisdamnata,nonediditfo-bolem regiam, ne fuperbos crearet : ÔC quod ucrum cft, nullam eft adepta pofteritatis fuæ meritoiumrj fuccclBonem.Qiiod fi quis adhwc dubitat,accipiat Euangclicum teftimo-i

1^4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVIAMBROSII

Mtt/f. 11 tcftimoniu.Dixit cnim deifiIius:Cantainmus uobis,amp;'nó faltaftis. Dcrcltóli fiint Jtaq; ludæi qui nô iakauerût,qui nefcierût manibus fuis plaudere,aftitac ftin^êtes quæ fpirf Eal.4 tualêdeo plaufum dederuntStukus enim côplcxus eftmanus fuas,ôt deuorsuit uilcc^ ra fua,id eft,corporalibusfeimpIicauitnegocqs,fiC deuorauituifeera (ua ficut mers prç ualens,amp; ideo nô inuenict uitam æternâ.Sapiens aût attollens opera fua, ut lucerêt cO' râ pâtre fuo qui in coelis eft,n5 abfumpfit,fed eleuauit uifeera fiia ulq; ad refurreôionis gratiam.Hæc gloriofa fapiêtis fakatio,quam fakauitDauid,amp;ideo ufq; ad fedê Chrifti lùblimitate fpirituak's fakationis afeendiqut uidtret atep audiret dicentem dominû domino fuo:Sede à dextris meis.Ergo fînô abfurdc cccidifle nobis banc de lakatione in-Ppl.109 tcrpretationêiudicas,nonftiperfedeas adhucleôlionis labori,utetiamdeEfaia mecS recenfeas,quod bene tibi cognitû eft, ilium non ludibriofefed gloriofifîîme dénudant eiïe in côfpecftu populorû occurfantium,utpotequi oracula domini ore proprio rcful-tabat.Sed forte aliquis dicat:Non igitur crat turpe,utuirnudus omnino iretper populos,cû ei ÂT uirilis fexus ÔC muliebris occurreretr'Non ipfa fpecies offendebat ocqIos o-mniû,amp;maxime'muIierûc'Non neipfinosinfjpicerenudospleruq! reueremurfDenitÇ idcirco indumentis operiuntur genitalia hominû,ne deformiuifu obtutum aciêq! p€r-ftringant oculorû intuêtium.Acquiefco ÔC ego;fed confidera quæ figura fit fatfli huius, quid ue prætendat fpecies buiufinodi.Eô quôd ita nudi ambulabût pueri ludçonim uirgines in capriuitatê dedult;fti,lîcut puer,inquir, meusEfaiasuaditnudus excalcia-fus J*otuif quidc hoc fermone exprimere,fcd exemple acerbaremaluitmt fpecies ip fa plus incuteret horroris,et quodfn prophetæ corpore auerfabant,in fe pcrti'mefcercij. In quo igitur horror grauior turpitudinis,in corpore prophetç,an in perndorû pcccato quod tâtam meritis fuis ærumnâincidit captiuitatiseQiiid fi in prophcticô corpore nt-

Ppf.84 hil opprobrtjfllleenim corporalibusnô intendebaqfedfpiritualibus.Nancp in cxceflù mentis non diciuAudiam qiiidloquar,fed quid loquatur inme deus, Neq; attêditutru Gfrt, J nudus,an ueftitus fit,Deni« Adam antepeccatûnudus erat,féd nudû fc nefciebat,quia erat indutus uirtutibus.Poftea quàm uero peccatû commifit, nudû fe eftè uidit fiC texin

GfM.p Noe nudatus erat,fed nô erubefcebat,quia erat plenus iucûdiratis,amp; fpihtualislætitiæ. Deniq: qui eum rîfit utnudû,ipfcmâfit perpetuç'obnoxiüs opprobrio turpitudinis.At Gf«,3 9 uero lofeph ne turpiter nudaret,ueftem reliquit,SC nudus aufugit. Quis igitur turpis,il la quæ ueftê alienam tenuit,an is qui fuam exuitt'Sed ut picnius liqueat quia nô fe,nefp Afl.y ea quæ iuxta pedes funt,prophetæ afpiciunt,fed cœleftia,îapidabatur Stephanus, ôôui debat cœlos apertos,amp;lefum ad dexteram deiftantê: amp;nbsp;ideo lapidum itftus nô fentie-bat,corporis non côfidcrabatuulnera,fed oculis eratChrifto affixus,illiadhærebat.Er

2O go Efaias nudû fe nô confpicabatur,fcd diuinæ uocis organû fepræbebat,utprome-ret quod in eo loquebatur deus.Scd efto ut feuideret,potcrat non facere quod iubeba-turt'Potcrat turpearbitrari quod imperabat deusfSara quia rifit,incrcdulifatis coargu-Gfft.iS ta eft,Abraham latidatus, quia inuerbo deinon hæfitauit.Et donatus remunerationc i5rt22 maxima,quiaiubctedcopiépoftefiericrediditetiamparrïcidium.Hicigifurquiduerc

7 cundiæ effet pfophctæ,ubi aliud gercbatur,Ô^ alftid figurabaturfludæi propter flagitia fua deftituti à domino dco,cœpcrantuinci ab aduerfarqsfùis, conferre fcuolebantad Aegypfios,ut fibi effent præfidio aduerfum Aftÿrios,quiredire magis ad fidem, fibo-nosconfulerêtdcbuiflenr.Iratusdominusfignincat uanamillosfpemgercre,qui offen fam domini putarûtmaiore pcccato Icuandam,cum illi ipfi uincendi foren t,in quorum auxilfjs populus ludçorûconfideret-Hocfecundumhiftoriam.Figurat aût ilia, quia in Aegypttjs confidit qui luxurijs deditus eft,mancipatus lafciuiæ. Nemo autem fe luxui cômittiqnifi qui recedit à præceptis dei ueri.Vbi autem cceperit quis luxuriari, incipit deuiare à fideuera.Ita duo committitmaxima crimina,opprobria carnis,amp;métis facri-legia.Ergo qui non fequitur dominum deum fuum,ingurgirat fe luxuriæ ac libidini,pe ftiferis corporis paffionibus.Quiautêfeingurgitaueritatq; immerferithuiufmodi uo-Ixod. 3i Iutabris,pcrfidiælaqueosincurrit.Scditenim populusmâducareamp;^bibere, ôiffierifibi deos alicnospopofcit.Vndedocctdns quoniam quiduobusiftisflagitiorum'generi-

S busdederitanimâfuam exuiturindumento,nonueftislaneæ,feduiuidæuirtutis,cuius amidus non temp oralis, fed æternus eft. Vale,ÔC nos diligc,quia nos te diligimus.

* Diùi Ambrofil ad Chroniatium,cx illo quod m libro Numerorum à Balaam di-öum eiïè l|gitur;Quia non mentitur deus,nec eft augurator in Ifracl: difcuti'en-hs unde hal^erit ifte qui augur erat,ut oraculum dctloqueretur dC futuramani-feftaret. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift.xxxvir.

• A impofribilceftmentiridcum.Impoiribilequoq?iftud,nunquid naminfir-‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mitatiseftf'Nonutiqî.Nam quomodo omnia poteft, fi aliquidefficere non

poteftf'Quid ergo ei impoIfibilcc'Non quod uirtuti arduum, fed quod naturæ eius co tranû.lmpoiribile,inquit,eft ei mentiri.lmpoflibile iftud noninfirmitatis eft, fed uirtu^ tis maieftatis:quia ueritas non recipit mendaciö,nec dei uirtus lcuitatis errorem. ld*

fitdeusuerax,omnisautcmhomomendax.Veritas itaqjfemper ineoeft,fidelis Rom.} tnanet,mutare fc amp;nbsp;negate nó poteft.Si enim uerS fe negat,mentitur:mentiri autê,non uirtutis fed inftrmitatis eft.Nccmutare fe potcft,quia natura eius non recipit infirmita* tcm.HocigiturimpofTibileeiuSjplcnitudiniseft, quæ minuerefeamp;Taugerenô poteft, noninfirmitatis,quæineoquodfeaugct,imbecillaeft.Ex quocolligitur impoifibile i deipotentiflimûeire.Qind enim potentius quàm nefcircquicquidinfirmitatis eftf Eft »«Cor.i tamen ÔC aliud inîîrmum dci,qiiod fortius eft hominibus;SC ftultum dei,quod fapiêtius cft hominibus:fed hoc crucis,illud diuinitatis.Si ergo quod infirmum eius, potêtia eft: quod potentiaf,quomodo infirmum eftc'Sit igitur nobis pofitum,quianómentit deus. adTit.i oedneeaugurator augurij inIfraefifecundumlegemdei.Quomodo ergo Balaâ prohi fiitum ie oraculo dei dicit ut uadat ad malcdicendum populo Ifrael,amp; iuit,et occurrit ei Angelusdomini qui cum prohibcrctpergcre,ita utobfifteret Afinæeius quæuehebat cunijôô nihilominus ôC ipfe dixit ci ut irct,fed hoc diceret quod fibi infundereturf Si au gurator non cft in liracl,undc ifti oraculum dei quod futura manifcftauit, qui augur e* tatrSi oraculum dei loquebat,undc meritum diuinç afpirationis alTumpferatc'Sed non «nireris infufum auguri à domino quod loquerctur, quando infufum legis in Euâgelio eham principi fynagogæ uni ex perfequentibus ChriftumiQiiia oportet unum homi* loM. 11 «è mori pro populo.ln quo nô prophetig mcritu,fed affertio ueritatis cft, ut aduerfario fum teftimonio manifcftaretur,quo perfidia non crcdcntium,uocibus ftiorum augurû ï'edargueretur.IdcoBalaâillcChaldæusaccituradfidcm,utChaldæorûiuperftitiocon ticefccret.Non igitur confitentis meritum,fed uocantis oraculum eftreuelante dei gra * tia.Qijid igitur contraxit oft'enfionis, nifi quia aliud loquebatur, aliud machinabaturf Deus enim uas mundum rcquirit,nonimmunditiainquinatum Ô6 fordibus.Tctabatur igitur Balaam,non probabatur.Erat enim plenus fallaciæ ac doli.Deniq; cû primo cori fuluilfetutrâ adillum uanitatis populû deberetp ergere, amp;nbsp;prohibitus eftèt, exeufauit: poftcamilfislcgatis honoratioribus, promilïls uberioribus, muneribus cumulation* fiusillcclus,qui rcnunciare debueraqiterum confulendum putauit,quafi deus aut pregt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’•

cio autmuneribus inflelt;fteret.Refponfum eft quafi auaro,non quafi ei qui uerû quærê fêtaitilluderct potiuSjquàm informaret.Cccpit ire,occurrit ei Angelus in angufto,de* luôftrauit fe afinæmon demôftrauit auguri.Illi fc reuclauit,iftum obtriuit: tarnen ut ali* quando amp;nbsp;ipfe cognofceret,aperuit oculos eius;uidit,amp;adhuc tarnen non credidit cui denti oraculo: Ô£^ qui uel oculis credere dcbuifl'et,inuoluta 8C ambiguarefpôdit. Tûc in dignatus dominus,per Angelum dixit: V ade,ô^ quæcûcp tibi infpirauero,hæc dices, id eft,non quæ uis,fed quæ cogeris loqui.Qriafi organum inane fonum meis prçbebis ièr tuonibus.Ego fum qui loquar,non tu:qui ca quæ audieris refultabis,fiC quæ non intelli ges.Nihil proficics eundo qui fine mercede remeabis pecuniæ,ôô fine profeôtu gratiæ* Deniq; ca primauoxeius eft:Quidmalcdicam cuinômaledicitdeusf Vtoftêderetno Hum.Z} infua uoluntatc elle benedieftionem Hebræi populi,fed in dei gratia. A fiimmisjinquit, luontibus confpiciamcum,quoniam nonoculis comprehendere poflumhune popu-lum qui habitabit folus fines fuos,non locor um poffeiïîone difterminâs,fed uirtutis in* colatUjSC morum lingularium proprietate,in æterna diffundes fecula. Quis enim annu tiierabitur ci de nationibus alrjs,qui finitimorum populorum excedit confortiaiuftitig ftibliniitatcf'quis côftitutionê gencrationis eius colligetf Corpora quidem eorû huma nisleminib.concretaamp;^figurataaduertimus,fcddeiupcriorib.ô^miralibus feminarqs

animæ comm pulIulauemfttMonatur anminicain animis comm,monaturhâc cor^ poralêuitam,utin animis luftorû ilh'ü^amp;fcrîiæ uitp adipifcatur gratia. nbsp;nbsp;quo lamtunc

facramcntï huïus coeleftis ÓC facri bapdfihâtis reueïata eft magnificêtia,per cuius opera tiohê mon'untur homines culpæ uctcri,amp; iniquorum operibus,ut nouitate uitæ in có^ forti'a i'uftorum transfïgurati,in eorurh mores refurganuEt quid mirum de hominibus. Rem.ff nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;moriant pcccato,ut deo uiuatit^Haêcaudiens Balach,indignatus eftdiccs:Adina

ledicendum te adduxi,ó^ tu bcnedicisc*R.efpondi't file : Calumniam patior de eo quod nefei'o.Ego eni'm nihil meü loquor, fed quafi cymbal um tinniês fonum reddo. Iterum alió atq; alió tranfdu(flus,cum'uelletmaledicere,benedicebat:Noneft laborin Iacob neq; dolor,deus ilium protcgit.Etinfraiubctparari arasfeptem facrificia. Vtiep de^ buitdifcedcre,fedperinfirmitatêmentis,SCmutabilitatêfententiacputabat quod auer tere pollet dei uoluntatc.Ipfeautem per excelTum metis aliud cupiebat,S£l aliud loque.-batur.Quàm fpeciolà,inquit,habitacula tuaIacob,ôHebrçorum militia. Tabemacula tua ficut nemora obûbrantia,ficut paradilus luprafluuium, ÔC ficut cedrus fecus aquas. Exibithomo ex lac ob, SC obtinebit multas gentes,amp;attolleturregnum eiusinaltû,in Nun. 2 4 terris quoq; extenderprincipatum fuum in Aegyptum.Qui benedicent eum, benedi-ccntur:amp; qui maledixerint ei,maledilt;fli erunt.Quem igitur nifi Chrifti populum figni ficat que benedicit deusdln cuius medullas uerbû dei defeendit ufcj ad diuiüonem anp mæ,artuum quoçp ÔC mcdullarum:in quo habuilïet Balaam gratiam domini,fi id ex fen tentiaamp;laffedus fui propolîtofecilîet.Sed quia reuincitur mala mens confilîjs fuis, ô^ occultaanimiprodunturexitu,ideofequéntibus infidqsanimus eius apcritur.Vndcct dignam mercedem luæ inuenit maleuolentiç.Nam cum aduerteret quod non poflêt in excefTu mentis pofitus maledicere,dat confiliû régi dicensJlla fint oraculôrû quæ deus præccpit,accipe confilium aduerfiis oracula dei.Populus ifte iulhis cft,habet proteiîho nem dei,quia non diuinationibus ôd augurîjs fefe dedit,fed foli æterno dco : ideo caetegt; ris fide præftat.Interdum tarnen 6C fideles mentes corporis îabuntur ilIecebra,fiC formç ïcnocinio.Sunt tibi mulieres plurimac,6C plcræq; non indecorcs pulchritudine. Virilis autem fexus nullo magislubricüs quam muliebri dccoreirito capitur, SCmaximcfiar^

3 dormentiumalloquqsinflammeturfirequentibus,amp;lquaftfadbusinardefcat,fifpcpo^ tiédi hauriat,efFe(fium diffcrat.Iaciant igitur mulieres tuæ uocibus luis hamos,nec diffî 4 ciles primos congrelEis fuos præbeant,fed SCuilu faciles,SC didlu affabiles circûerrenf, ÔC toto fe circunfundant cxcrcitui,atq; h os arte tractent uiros,ut concubitunon induis géant,nifi amoris mutui fidem confortio facrilegij comprobaucrint.Sic cnim poterunt cœlefti proteclione deftitui,fi ipfi à domino deo fuo facrilegijs deuiauerint.Non igitur iuftus Balaam utpote confiliarius fornicationis 8é ficrüegii, ficut cuideter etiam in A* pOcalypfifcriptum eftIoannisEuangeliftæ,dicentedomino lefu ad AngelufnEccIe^ ' Apoc.2 fiæPergami:I-îabcsillictenentesdocftrinâBaIaam,quidoccbatBaIachmittcrclcanda

lum coram fil tjs Ifrael,manducare immolata,ôi5fornicari:lta habes Ô£1 tu ten entes dotftri nam Nicolaitarum.Quo apparet inde Manichçorum facrilegia manalïè,qui mifcct aP que adiungun t facrilegiû turpitudini.Ergo nec deus iniuftüs,nec mutabilis eius fenten 5 tia.Dcprchcnditcnimmentemeius,5Coccultacordis,amp;ideofcntauitcumquafi diup num,noncIcgitquafiiprophetam.Etutiq!ueltantorumoraculorum gratia,amp; reucla.-tionum fublimitate conuerti dcbuit:fed animus nequitiæ plenus uerba prompfit, non fidem detulit, confilîjs infirmare cupiens quod annunciabat futurum. Et quia oracula fraudarc non potcrat,confiliafraudulentafuhminiftrabat,quihus Icucspopuliludæo-rum tentati quidem funt,fed non expugnati.Vnius enim uiri facerdotis iulritia, foluru cft omne facinorofi hominis côfihummmltoq; mirabilius per unum hominem potuif-feliberari excrcitum patrum,quàmpotuilîe dccipi.Hocmunufculum faneftæ menti tuætranfinifi, quiauismealiquid de ucterum feriptorum inrcrprctationibus pagina-re. Ego autem aflumpfi epiftolas familiari fermone attcxcrc,rcdolentcs aliquidde patrum moribus, quarum guftum fiprobaucris, pofthæc huiufmodi mitterenontiere-cundabor.Malo enim fenilibus uerbis de fupernis rebus hallucinari tecum, quod Græ cédicuntàJ'oAio'X'o“? znç'iwlûiàJ'aÂicrxéicS'cu, ut cnitentcRcbeCcafuturp Ec^ clefiæ animo uidensmyfteria:malo inquâ hallucinari tccum uerbis lenilibus neuidear

LIBER VI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPISTOLA XXXVIII nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;137

artem deferuiflc,quam cocitatioribus deflare ah'quid iam nec ftudijs noftris aptum nec uiribus. Vale,^nos dilige,quianos te diligimus.

Diui Ambrofit ad Horontianum, rationê huk quæftioni reddentis,cur prius omnia uel uolatilia uel terreftria, ucl quæ in aquis funt, produdia fuerint,quä homo,propter quem cunclailla creataiunt,formaretur. nbsp;Epifto. xxx V n i

A nbsp;nbsp;nbsp;ipfe fcripfi : quia cum tantum diuinæ fcripturac ferie uel ftylo fermonis met

collatum aduerteres homini, quatum nulli in hac terra animantiü,prius om niauel uolatilia,ucl terreftria,uel quæ in aquis funt,produxerit terra uel aqua,quam ho ino propter quem illa ereataftintgeneraretuneiuscç reirationem demerequirerc,quä öf Moyfes filuerit,amp; ego no auferim attingere.Et forte il le oraculi interpres diuini con filio conticuerit,ne cœleftis difpofitionis arbitrum fe ÔÔ confiliariöpræftare uiderctur. Aliud eft enim loqui quod infundebatur à dei Ipiritu, aliud uoluntatem dei interpréta--ri.Nos autem non quafi interprétés dei, fed quafi ex ufu humano rationis feminaria col ligentes,exiftimamus pofte nos ex co quod humano ului in cæteris rebus ipfe dominus infuderit,opinari,quoniädccuithominempoftrcmûcreari.Etenimquiconuiuiurnad- Mdtth.zi Ornat,ut ille Euâgelicus diucs ( oportet enim diuina diuinis cöferamus,quo melius col ligere poflimus)utiqi omnia prius præparat, tauros ÔC faginata occidit, amp;nbsp;tune amicos ad cœnam inuitarPrius ergo quæ leuiora ftint parätur,amp; tune rogatur honoratior. V n deSC dominus homini ante animalium cæterorum præparauit epulaSjtunc ipfum quafi amicum adftium uocauit couiuium.Etuere'amicum, qUafi charitatis diuinæ participé, ô^hæredem gloriæ.Denic^ ipfe dicit:Amice,quomódo hucuenifti ad nuptias f Præce- KMb.zt dentia ergo minifteria ftint,amicuscç poftremus rogatur. Accipc aliud. Quid eft mun-dus,nifi quidam agon plenus certaminûfVnde ÔC in Apocalypfi dominus ait: Vincen-ti dabo coronam uitæ.Et Paulus ait: Certamen bonum certaui. Et alibi : Nemo nifi qui ApocaLt legitime certauerit,coronatur. Huius agonis inftaurator utiq; omrtipotês deus eft.Qui igitur agonem fufeipit in hoc feculo,nonne omnia præparat quæ agoni ftint neceftaria tune Athletas uocat,paratis præmiorum infulis certaturos ad coronam, nemorâ pâgt; tiatur qui uicerit,fed præmio donatus reccdatc'Præmia ergo hominis, terrarum frueftus funt,amp; cœli lumina.Illa ad uitç præfentis uiùm,hec ad fpê uite æternæ.Qiiafi athleta igi tut poftremus ingreditur in agonê,erigit ad cœlum oculos, uidet quia amp;nbsp;cœleftis crea-turauanitati fubieefta eft nô fpontc,fed propter eurn quifubiecit cam in Ipe. Videt quia Rotolt;S Omniscreaturacongemifcit,cxpe^ansredemptionc. Videt quiaomnismanctlabor: erigitoculos,uidetcoronasluminum,lunæamp;ftellarumglobosconfiderat.Quoniâiu ’ fti qui qui uicerint,erunt ficut ftclle in cœlo. Et caftigat corpus fuum,ne fibi aduerfetur ^•^‘”’•5’ in certaminc,ungit olco mifericordiæ,ex erect diurna uirtutis palæftra, puluere fe obli-nit ftadq,currit non quafi in inccrtum,idtus dirigit,lacertos excutitjfcd non inuacuum, percutit aduerfarium quem non uidet, quia ilium folum attendit, cui cedût Omnes etiâ qui non uidentur,in cuius nomine poteftates aereæ diuerberantur. 111 é ergo ilt;ftû librat,

Chriftus pcrcutit:Illc calcem leuat,SC Chriftus in uulnus dirigit.Deniq; etfi non uide i bat Paulus quos cæderet, non quafi aéra tarnen cædebat : quia in Chrifti prædicatione omnes fpiritualcs nequitias quæ fibi aduerfabantur conuulnerabat.Nô immerito ergo poftremus homo ingrelTus eft ftadium,cui parabatur corona,ut cum præccderet cœlû, quafi fui prçmium.Sed non folum aduerfus nequitiç fpiritualia quç funt in cœleftibus, Epbef. g lcd etiam aduerfus carnem amp;nbsp;fanguincm lucia nobis. Luda aduerfus fàtietatem, luda cum ipfis frugibus tenæ,luda cum uino quo etiâ iuftus inebriatus eft, quo ctiâ integer ludæorû exercitus fupplantatus cft:luda cum feris beftijs, luda cum uolatilibus cœli, quibus caro faginata nô redigiturinfemitutem:luda cum periculis itinerum,periculis fiuminum,ut ait Paul us:ludacûuirgultis arborS, quibus cçdcbanturApoftoli. Vides »-Cor.ii quanta certamina. Terra ergo cxercitium eft hominis, cœlum corona. Aut quafi ami-cum igitur precedere debuerunt minifteria,aut quafi athletâ corona amp;nbsp;prçmia. Speda aliud.in omnibus rebus preftantiorafunt principia ÔC finis.Si domû cofideres, potiora omnibus fundamenta Ôd culmina:fi agrû,fatio Sô mclîîs,plantatio SC uindemia . Quàm 4 keundainfîtiua arborû, quâfrudus uotiuidta ergo ÔC cœlû primo eft conditû,nouiiri-

Âmbr.to.3. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m mushogt;

mus homo quafi quædam cœleflis in terris creatura. Nâ ctß corpore cû beftijs côfcrtiirj ’'^or. 15 ammo tame cœlcllibus annumeratur.Sicut enim portauimus imaginê^rrcni,ita porta mus 2Cimagine cœleRis. Qiiomodo no cœleftis, qui ad imaginé amp;nbsp;fimilitudinê faélus cft deifRcfle ergo in coftiturionc mundiprimum ccelû,6Cnouiiîîmum cœlum,in quo quod ultra cœlû cft, déus cœli cft. Dcniq! de eo magis accipituriCœlum mihi thronus. Non enim deus fupra clementum ieder,fed in corde hominis. Vnde Si dominus ait: Ve 14 niemus ad cum,amp; manfionem apud cum faciemus. Principiû ergo operis mundani cœ lum,finis homo.Cœlum dem ûdo,homo ftrpra mundum. Illud enim mundi portio,ifte paradifi incola,Chrifti pofi'eirio.Cœlum incorruptibile putatur,amp; præterit:homo corp ruptibilis habetur,Si incorruptioncm induit.Illius figura périt,ifte quafi immortalis relt; furgit. Vtrumq; tarnen manUs domini fccei unt,fccundum feripturæ authoritatem. Si^ Pftfw.io I eut enim de cœlislcgimusiEt operamanuum tuarum funtcœli, ita Si homo dicit:Malt;-Pfdlm. 11g nus tuæfccerunt me,plairnaucrûtme.Similiterquoep cœli enarrantdeigloriâ:âfutcœ Mdft. 5 lum ftellarum fulgct fplcndoribus,ita Si homines meritorum luminibus micant^quorû opera coram pâtre fuo luccnt,qui cft in cœlis. Firm amentum cœli ftipernum illud, hoc quoqinondiiïîmilcfirmamcntum,dequodi(ftum eft;SuperhancpetramaedificaboEc clefiam mcam.lllud firmamentum clcmcntorum, hoc uirtutum. lam illud præftantius: fuxerunt oleum de firma petra.Pcrra enim caro Chrifti, quæ cœlum Si totum mundum redemit.Quid illa attexam,SC quafi toto ftadio te urgeam,quôd hominem deus diuinæ a.Prt. I fccit confortem naturæ, ficut in epiftola Pétrilegimus fVndenon immerito quidâ ait: A/fo, 17 Cuius Si genus fuin us. Dédit enim nobis de cognitione fua, rationabilis fcilicct nature ut queramus illud diuinum quod non longe cft ab unoquoq? noftrum, in quo Si uiuF mus Siftrmus Si mouemur. Ciim itaq; contuliflethomini quod eftgratiarummaxiinû, quafi charillimo SCdomcftico animanti concclTitea quæinhocmundofuntomnia,ut nullius indigeret quod cftèt necefiarium uel ad uitam,uel ad bonâ uitam.Quorû alia mi niftrarctabundantiacopiarum terreftrium aduoluntatispcrfun(ftioncm,aliacognitio (ccrctorum cœlcftium,quæmenfcm infiammarethominis amorc,SC defiderio difcipli-* narum,pcr quas adftiblimcillud diuinorum pcnetraliûpoflimus pcruenirc. Vtrumcß mitur prçftanriffi m û,ut Si fubieclas haberet omnes mundi opes,omnia uolatilia,terre^ ftria,etiâ pilces,amp; ufum maris, tanquam rex clcmcntorum, ac fine labore,fine indigen-tiaadimirarionem tV fimilicudincucncrandiauthorisabundaretomnibus,atq!infiini^ madegeret copia,2Cuiasfibiaperiret,gradusq: admoucret, per quos ad cœli afeendat regiam.Cuius diffîcilis itincrisuiatorc nonfacile reperies, iliumuirum quiitafitanimi induéîionc formatus ac uolunratc,ut minima fibi cum ftio corpore fit familiaritas, nccç inullum ingrediaturuitiorum contubernium, nullis afientantium pumiceturfeimonF bus:neq; in rotis fecûdorum temporum pofitushumilesfaftidiat,mœftafugiat,fim(ftogt; mm laudes excutiat atq; clcuet,ncq; gloriç ardorc autpecuniç prçfumptç,fpei omnem exuratcupiditatem.Cuius animum noninflecftatmœiritia,nonfrangatiniuria,nullafo licitctfufpicio,libidononcxagifet,nonexpugncnr pafïîones corporis,noninequitet uanitatuin appctentia,uoluptacum gratia.Iam fi adiungas ci uirtutes,caftimoniâ,fobrie tarent,ac remperantiam, facilcrch ænare potés fit immoderatos impetus leuium pafiio num,menfuranu^ importât dclccftationibus fuis Si cupiditatibus, æquitate ambiguadt ftinguat,tranquillitatcmcntis dubia contponat,ô(^uclutcompofitis omnibus corporis Si mentis iurgqs,quafi bonus arbiter inoffenfàm tencat exterioris hominis atq? interio ris concordiam,placidans cos infcmctipfo, aefi caufla exigat,nullus eunt malus confia liariusreuocct metus à pafifionis corona, is plane no folum quafi amicus,fcd ctiam qua fifiliusaffumcturà patrcutdiuitiasgloried hçrcditatis cius adipifeatur.Meritoergo poftremus quafi finis nature formatus adiuftitiam inter cçtcraanimantia iufti arbiter. iRom. IO Et fi h'cet cxcmplurn arceflcrc, ficut inter homines finis legis Chriftus ad iuftitiam oni' nicrcdcnti,£t nos tanquam iumenta contemplatione domini:fieenim prophctaaif, P faim. Z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iyiviiSKp zrot jà troJ, id eft, iumentum exiftimatus fum apud te,Si que tarnen corapa

ratio,cùm ille percutes rcdenterit,nos immolcmus f illcferuos adlibertatem uocauerit nos h beris irrogemus captiuitateCSed quis fimilis dco proceflitrTanté poftremus créa turarû omnium homo, ipecie gratus,mente fublimis, ut omni eflet creaturg ntiraculo.

In quo adfimilitudinem ætcrni dei vovt eflèt inuifibih's, Humana (pede ami'dus.Hic eft »ovj animæ uig‘y,prindpatum animae ÔC corporis fibi quafi redor uindicans. Quern e-dam fi non uident animalia cactera,tamen reformidantjficut nos deum:quem quia non uidemus,timcmus,amp;5 eo plus metuinius5qüia non uidemus. Namq; ut ad imagine eius Gene, t amp;finiilù)(Sdinem,ftcutfcriptû cft,præEimamus dicère, cum illefe fundatniaieftatis fiiae plenitudinCjfiC uidcat omnia,cœlum,aerein, terram,mare,compledens uhiuerfa,SC pe netrans per fingul^ut cum nihil pi-ætereat,ô^ nihil fit quod non confiftatineo,atq?ex ipfopendeatjSCipfius plenum fit,ficutipft âit : Ccelum 0^ terram ego côpleo,dicit do- Hwon.» oiinùsràit vovt hominis uidet omnia, no uidetur, Habens fui inuifîbilem fubftantiam, difciplinis SC cofilqs acfenfibus coprehenditlatentia, pénétrât occulta maris,atqp omnium diffufa tefrarum latibula, utriufiß fcrutator naturae, ad fimilitudinem dei fummi, quemimitaturÔdfequitur,cuiusimagopro exiguis portionibusinfingulis figuratur, clcuans quöffl ft in aerem,0(f eius nubilofa prætergrcdiens, ad cccli alta ft dirigit ftudio cognitionis,aardorefapientiæ,ubipaulilperftupcfalt;ftus admirationeftellarumcœle ftiûjamp;luminûdelecftatus claritate,profpiciens delupcrmündanaifta, conferens quocß feadhefperumatep ardurum amp;caeterosillos «7rAotw^Xlt;!c»HTotf,amp;uidensqu0dinfen- 7 fusille fit error, quem fine errore, quo magis omnia Obeant, intexere atqi Oberrare ui-deantur,maiore ft cupiditate attollit ad ipnim gremiSpatris, in quo eft unigenitus dei filius enarrans fecrcta dci,6C facie ad faciem poftea rcuelanda, Nunc tarnen quibus di-gnaturexpartedcmonftratjatcpinaenigmatejfimulc^ deftirituSCuultufuoiplendorc , . luminis more torrentis cfFundit, ut eo illuminatus dicat : Ét erat ignis flamniigerans in Hifrew.itf oifibus mcis,Sc diflblutus fum undiq?,0C ferre non poflum. Et Dauid ait : De uiiltu tuO iudicium meum prodeat.Hocigitur metis uigore, ut reuertar unde digreflus ium,quo amp;cxrernafubigit, SCfcparata oCdiftantiauidet,SCualidiora uiribusanimaliaiubqcit, tantam cæteris ucnerationê fui infundit,ut certatim quafi regi obcdiant,uod eius obft cundcnt.Et cum fint irrationabilia,rationem agnoftant, 6C difciplinam cam imprimât, quam natura non tribuitDeniq; uidentes feræ eius manfiietudincm eius imperio man wcfcuni.Sçpe fufpenderunt morfus fuos reuocante fono uocis humanac. Videmus in-noxio canum dente lepores fine uulnere capi,Leones quotç ipibs, fi uox homiriis reful taucrit,praedam dimittere, Pardos atqi urfos incitari ac reuocari uocibusicquos plaufu hominum fremere,filentio mollire curfum.Deniqt faepe fine uerbere prætcreunt uerbe tatosjita uehementius illos incitât linguae flagellum. Quid uero de muneribus loquarC Nutrit arics uellera,ut placeat homini,atq! in fluuio merfatur,ut nitorem augcat.Oues quoq meliora pabula legunt,ut fuauiore fucco ladis focta diftendant ubera,fubeut par tus dolores, ut homini fua munera ferant. Tauri depreflb fiilcis per totum diem aratro 8 gcmunt,Cameli praeter fubcundi oneris obfequia tondêdos ft exhibent ut arietes,qnoi uelutregi diuerfa animalia tributum fiium conférant, pendantej uedigal annuum. E-quus tanto ftiadans equite,glomeratgrefrus fupcrbos,atq! addomini adfeenfum dor- 9 la finuatus,herili terga lubfternit fediltbed ne forte adhuc moueat quod nouilfimus ho mofadus fit,idem cquus nos doceat,non ad conremptionêrefcrendû elft,fed honoré. Portât pofteriorem fuum,nec defpidt,fed reformidat,6C perdiuerfa cum fuo circunfert labore.Vnomomento homo longinquaobit, circumerratdiftantia,tumequisfingula ribus,tum quadrigis triûphalibus. Et quoniâ triumphales mcmoraui quadrigas,ncceC-fe eft attexaqs currus Heliæ,quibus per aera uedus eft, Currus elcphantorS,quibus ho mo uidor anîftens,cûm fit poftremus,priores regit.Sic quoq? gubernator nauis in pup pifedet,SC totam naué gubernat.Vnde puto illud non ociofum cfle in Euangelio quod nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

dominus lefus in puppidormiebat:denit?p excitatus imperauituento 6Cmari,ÖCfedauit tempeftatem,oftcndêsideo fenouilTimüuenifle,quia gubernatorueniret.VndeApo- uCor.K ftolus aitiFadus eft primus homo Adam in aniiriam uiuenté,nouiirimus Adam in fpi-ritum uiuificantem. Sed non prius quod fpirituale eft, fed quod animale,deinde quod fpirituale.Et addiditiPrimus homo de terra terrenuSjfccùndus homo de cœlo cœleftis, Rede ergo nouiffimus quafi totius fumma open's, qiiafi caufla mundi,propter qué fada omnia, quafi omniû habitator elementorû inter feras uiuit, cû pifeibus natat, fuper aues uolatjCouerlatur cum angelis, terra inhabitatj ÔC cœlo militat,fulcatmarc,acrepa-

Ambro.to.ji nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m z feitur

140 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;: nbsp;nbsp;DI VI AMBROS II i.

Exod. IX fdturcultor foli, ui'ator profundi, pifcator in fluAbus, in acre auccps, in ccelo hacres, Daniel. 14 Chrifti cohæres.Hec fecundum induftriam.Accipc etiam quod fupra |^ominis iubftan f.Rfg- 1- nbsp;nbsp;riam.Moyfes in imo ambulauitmari,in fummo Apoftoli,Abacuch fine pennis uolauit

4 nbsp;nbsp;nbsp;* Helias in terris uicit,amp;r in cœlo triûphauit.Vale fili,ôd nos dilige, quia nos te diligimus.

Diui Ambrofii ad Horontianum,de diuifione prophetica quac operatorem atq! opera diftinxit. Ratione quo(]^ fé?; dierum quibus fadus eft mundus,amp;: myfteriofeptimiatcpocfiauinumerifubtditérdiiîerentis. Epifto, XXXIX ' MbrofiusHorontiano.DiuifionemegregieaduertiftipropheticanijUelpo A nbsp;nbsp;nbsp;tins diuinam.Non enim i'ua Moyfes,fed infufa S)C reuclata fibi fcripfit,ea prç

cipuc quæ iunt de conftirutione mundi, quç diuifio operatorem atcp opéra diftinxit.Nâ cum aliud impalïibile elfet,aliud paiïionis receptabilc;quod erat impalTp bile,addeum operatorem rerulit:quod autem paflibile, fine anima,finemotu proprio, mótum amp;nbsp;antmam amp;figuram à creatore accipiens iuo, deputauithuic mundo. Quem fadum non oportuit fine gubcrnatore SC quodâ parte indefenfum relinqui»Et ideo in-uifibilem deum uifibilis huius mundi redoréefïè,6C quafi tutorem, apertilïîmè deicri-

gt; bit.Qirodergoinuifibile,fcmpiternum:quodautemuidetur, temporale.Sexitaqidic-busfadum mundum cxprimit, non quod deus tempore indiguerit ad conftitutionem Pp/w. 148 eins,cui intra momentum fuppetit facere quæ uelit, ( dixit enim,5Cfada funt ) fed quia eaquæfiunt,ordincm quærunt. Ordo autem tempus ÔCnumerû plerumtj exigitJllud quoep prçcipue',quonïam nobis ad operandum formam datums, numerum dierumfer * ' uauit«^ tempora. Nos enim rempoteindigemus ut aliquid maturius agamus,ne præci GfWf.i pirci-nusconfii{aatt];opcranoftra,neordinem prætermittamus.CùmenimDeumlc-gimuSjUr lcriptura oftendit,cum fapientia 6C quodam confilio SC difpofîtione fecilfe ÔC ordinCjUt primo cœlum faccret quod eft pulch errimu,oportet ut eô primum oculos cri gamusjillô nobis contendédum elle arbitremur, illam lèdem terrenis omnibus præfe^* Gene.z rendam putcmus.Sexitaq; diebus mundum creauit, feptimo die requieuit ab op eribus iuis.Bonus feptimus numerus, qué non Pythagorico amp;nbsp;cæterorum philofophorSmO'i re tradamus, fed iecundum forma amp;nbsp;diuifioncs gratiæ fpiritualis. Septé enim uirtutes tfi-ßi principalesfandifpiritus prophetaEiàiascôplexuseft.Hçchebdomasficutipfapatris filîj ÔC fpiritulîandi uenerabilis trinitas,finc tempore, fine ordine,author numeri,n5 iub numeri lege deuinda.Itacç ficut ad çternæ trinitatis gratiam,ccElû,terram,mariafor mata,ficut fol, luna, ôc itellgu'ta etiam ad ilium feptenariû uirtutüm fpiritualium circui-4 turn atq! orbcm,operationis diuinæ uigore prçftantcm,feptcnarium quoddam minifte hum planetarû creatû aduertimus quo hiemundus illuminatur. Quarû concurrere fer-tur militia ad earum num crû (juas inerrabiles ferunt ftellas, amp;nbsp;ut Grçci dicunt «7rAotrâ.i Septentrio quoq inde Latine nomen accepit quod feptem in eo fulgor ftellarum irra-dict,in quem maxime gubernatores quafi ducemferunturintendcrcT)efccndithecde cœlo in terras prærogatiua. Nam ut tranfeam feptiformem capitis noftri gratiam,in 0-culis duobus,auribus SC naribus binis,orc quoq per quod magnam fuauitatem percipi musrquantifni iftud miraculi, quod feptimo menfe in plerifq origo légitima formatur, fie qui fucrit cditus,uitalis gcncrationis curricula fortiturf odauo autem menfe interdi-danaturali lege pariendi cernimus tempora,ac fi forte letalis neceflitas partus clauftra Jaxaucrit,pcriculum pariter generantis properetur pignoris.Sed tarnen ille feptima-nus,ctfi bene nafcatur,ad laborcs nafcitunqui autem odaua die regenerationis fortitur myfteria,confecraturpcr gratiam,amp;^ adbærcditatemregni cœleftisuocatur. Magna in uirtutibus fpiritus fmdihebdomadisgratia,cadem tarnenhebdomadêfonat,ogdoen confeoat.inilIafonuSjiniftafrudus eftn'dcocp odauo diefolutaparadiforeddiditipiri ' tus gratia,quos cxrorresfuafeccratculpa.Nouitogdocniftam, quamodauamLatine Ecdf. 11 dicimus, Vêtus tcliamentuni, iiquidem aitEcclefiaftes : Da partem illis feptem, amp;nbsp;illis quidé odo.Hebdomas V eteris teftaméri eft, odaua Noui, quâdo Chriftus refurrexit, Pfidm.iiy nbsp;nbsp;dies omnibus nouæ falutis illuxit.Ille dies, de quo ait Propheta : Hic dies quem fecit

dominus,exultemus lætemur in co.quo die fe fulgor plcnæ ati^ perfedæ circuncifio nis Inimanis pedoribus infudit.Propterea amp;nbsp;Vetus teftamentum dédit partem odauæ in circunfionis folennitate.Sed ilia acfhuc in umbra latebat. Vcnit fol iuftitiæ,Ô!^ côfum-

LIBER VI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- episTOLA XXXIX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;141

mati'one paffionis proprise rcuelauit fui lumim's radios, quos retèxit omnibus, ôô uitæ claritatem aperi^t sctcmæ.Ifti ergo (une lepteÔC oólo, de quibus Ô6 Ofee dicit quôd co 0/?^. numéro conduxerit fibi,amp;^ acquifierit fidei plenitudinc.Sic enim habcs;Et abij,ÔC con- * duximihi quindecim argenteis,ô^ coro hordci,amp;femicoro hordci,amp;neucl uini.Con^ ducendam autem ei meretricem dominus præceperat, In lîiperioribus itaq? manifeftû cft quôd conduxit earn, qui etiam mereedis quantitatem exprefllt. Qiiindecim autem argentei exfeptem,ôô oôîo confiant, hebdomadamitaeç 8C oôlauam lignificant. Duo-lum igitur teftamentorum,id ell,plenæfidei precio prophetia confummationem acce-pitfideijEcclefia plenitudincm.Primo enim teftamento Ifrael acquifitus eft popu]us,fe cundo nationum SC gentium.Fide ergo plena conducitur merctrix, uel ex gentibus co pulam lui quserens, uel ex adultero ludæorum populo, qui dominum fuum amp;nbsp;autho-•■cniuirginalis fidei dereliquerat,conucntus fuos totius orbis Ipatio diffundens. Qtiod autem dixit,in coro SCinfemicoro hordei : in coro menfuræ plenitudo cil,in femicoro femiplcnamcnlura.PlenitudoinEuangelio,femipletioinLcgc;ficutlegimus dicènte ' domino : Non ueni legem foluere, fed implere« Et alibi habemusdicente domino per Micheam prophetam : Quia tune pax erit in terra Ifiael, cum uencrit Afl'^ius in ter^ lAichcie. ram eius,6C infurrexerintin eum feptem pallores,6C odlo morfus hominû. Tune enim plena pax eft fideli populo ab omnibus tentationibus SC uanitatibus abfolüto, éùm mundihuiusuanitatem excluferint de cordibus noftris pax ÔCgratia♦ Pax ueteris,gra-danoui teftamenti.Septem paftores,præcepta legis lu!nt,quibus grex adhuc quafi irra--donabilisinuirgaMoyfi per defertum dudèus amp;nbsp;gubernatus eft.Ütfto morfus hominû , mandataeuangelmSCdominiciorisalloquia,Cordeenim crediturad iuftitiâ,orecon- Row.lo fflfiofitadfalutê.Boni morfus,per quos uitææternæmunus guftauimus,peccatorum remillionem in Chrifti corpore deuorantes. In Veteri teftamento amarus morfus eft mortis, propterea didlum eft : Deuorauit mors præualens.In Nouo teftamento luauis morfus eft uitæ,qusE mortem abforbuit.Propterea Apoftolus aitiDeuorata eft mors in di(^lor^a fua.Vbi eftmors uidloria tuafubi eftrriors aculeus tuus;'Att^ ut apoft^olicis u- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

rimurteftimonîjsjubihominem fecitdeus,requieuit ah omnibus operibusfuisindië ^fptima.Sed quiapopulusiudæorum per contumaciam côtempfit mandata dciftfi,ait dominus;Si introibunt in requiem meam. Et ideo aliam deus prçfiniuit diè, d e qua di-fit:Hodie fi uocem meam audieritis. Duos enim die^ côprehendit Icriptura gen era les, Heri SC Hodic.De quibus dicitdmitamini fidêlefu Chrifti, heri ôChodie,ipfe eftin lecu, b.In füperiore die promilïio eft,in cÔfequenti folutio. Sed quia hefterna die iiecp Moy

neep lefus Naue populum induxit in requiem, hodierna die Chriftus induxit,cui di-’^ûpatenEgohodiegenuite.Perlîiamenimrefurreeftidnemlefuspopulorequiêcom Pp/w.i parauit,Requies enim in cœlô,nonin terra eft. Requiesnoftra, dominus cftiefus, qui mt: Hodie mecum cris in paradifo. Q^iid igitur opus eft, ut explorem ortus lîgnorum l«c, 23 obitus,quorum ad exortum duris inarata uorrieribus findantur noualia,uel ad oc- x r^alumlaetameirisrecumbatf'VnamihiftelIaabundat pro omnibus,ftellafplendidaSC 3 matutina,cuius ad exortum feminata eftnon frugum,fedmartyrum fegestquando Ra-lt;^helplorauitfiliosfuos,utlachrymisablutos luis pro Chriftoofferretinfantulos: cûius Hirrrw.ij fttllæ obitus non cremiorum infenfibilium, lcd fpirantium defunëlorum triumphales ^utth.z manipulos detumulis rcfulcitauit.Celebreturitaq; hebdomas, eô quod per feptem æta 4 tum curlîis ui ta hominû ufq? ad fencëlutemtranfcurritur, ficut Hippocrates medicinæ ïuagifterferiptis explicuitfiiis.Primaætas infantiaeft, fecundapueriria, tertiaadole-lcentia,quartaiuuentus,quintauirilisçtas,fexta aeuimaturitas,fcptimafene(ftus,Efter-go infans,puer,adolefcens,luuenis,uir,ueteranus,fenex.Solon autem decem fccit æfa-tum ordines per annos feptenos, ita ut prima ætas infantie ufq« ad emlllioncm fit den-tium,quibus conficiat cibum,fermonemcç diftinguat,ut polfit eftabiîis uideri. Pueritia quofp ufque adannos pubertatis procedit, 6Cgenitalia tentamenta. Adolefcentia ufqp ad barbæ lanuginem.Iuuenta ufque ad perfeëlæ uirtutis proceflîim, Qiiinta ætas uiri-lis eft,apta copulis coniugalibus per totam hebdomadam.Sexta quoque hebdomas ui rili deputatur gtati,amp; ad prudentiæ proceflum habili, 2C ad agendum Itrenuæ.Septima quoque hebdomas ÔCotftauaæui maturum,ÔC fenlum uigentem, 5C fermoncm non in-

Ambr.to.3. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m 3 fuauw

14 i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D I V I A M B R o S 11 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- . . -

fuauis alloquij gratiaprçditumprodunt.Nona hebdomas reh’quias adhuc habet alp quasuirnim,hnguaaclapicnnamollior.Decimauero hebdomas mcn(ijramimplet,ad quam is qui peruenire potucrit,nó immature temp o rum curfti pulfabjTmortis feraue-Itibula.Ergo Hippocrates amp;nbsp;Solon nel feptem çtates uel hebdomadas ætatum norunt, inillisfehebdomas præferat.Otflaua autem unam amp;perpetuamætatcminuehit,qua excrefcimus in uirum perfeólum in agnitione dei fidei plenitudinep'n qua legitimæ æta tismcnftiraimpletur.Èftetiaminuifceribus noftris hebdomadis exploratagratia.Fe-runtenimfeptem quoqi efleinhobis interiorauifcera,ftomachum,cor,pulmonem, licnjiepar, renes duos.Septem quoq; exteriora, caput, pofteriora,uentrem,binas mantis,amp;binos pedes.PræftantifïîmahæCjfcdobnoxiadolori.Qiiisautcmdubitctmaius elle ocflaupmunus qug totum renouauit hominem, ut iam nihil poiïit dolerc,^Itaq? fe-ptimamundiætas conclufaeft,odauailluxit gratia,quæfecit hominem iamnonhuius mundi c He,fed lupra mundum.Iam enim no uitam noftram,fed Chriftum uiuimus.No-Philipp,! bis enim uiuereChriftus amp;morilucrum.Iracp iam nóin carne, fedinfideuiuimusChri fti.Vndccolligimus,quiaconclufi.is eft mundi dics:DcniqucnouiHima hora uenit dominus Iefus,amp; pro nobis mortuus eft, amp;omnes inillo mortui iumus, utuiuamus deo, Non ergo nos qui eramus uiuimus,fcd uiuit Chriftus in nobis. Abijt ergo hebdomas, uenit odaua.Abijtheri,uenit,hodie,illud hodie quod promifltim cft,quo admonitifu-mus uocem dei audiendam amp;nbsp;fequendam. Abijt ergo ille dies teftamêti Veteris,uenit Bierem.j, diesnöuus,quo teftamentum confummatüeft Nouum,dcquo diciuEccediesucniüt, Wctr.g dicitdominuSjamp;confirmabo domuilfiaeljScdomuiJudæteftamcntum nouum,non fecundum teftamentum quodfecipatribusillorum in die qua apprehendimanusipfo-rumeducereillos d e terra Aegypti. Et qua rationemutatum fit teftamentum, adijcit: Quoniam ipfi nonmanferunt,inquit,in teftamentomeo,amp;f ego neglexi eö5,dicitdomt nus.Abierunt facerdotes legis, legis tribunalia. Accedamus ad facerdotem nouum,ad fedem gratiaï,uifitarorcm animarum noftrarum,(acerdotcm nó fecundum Icgem man-Hfïir.y dati carnalis creatum,fcd fecundum uirtutem infatigabilem elccftum.Non cnimipftfF Pfilm, I o 9 bi honorem præripuit,fed eletftus a' pâtre eft,ficut ipfe pater ait : Tu cs (àcerdos in æter-

num fecundum ordincm Mclchifedcch. Nouus ergo facerdos uidemus quid obtulerit. Alij facerdotes pro fe offerebant j amp;nbsp;pro populo fuo, hic quia non habuit peccatum,ut pro fe offerret,pro uniucrfo mundo fe obtulit,6Cper fanguinem fuum intrauiiin fanda Hctr.ç fan(ftorum.Hiceftergo(acerdosnouus,SCnouahoftia,noncxlegejfedfiipralegem:ad ApüCrf/.iz nocatusmundi,luxfeculi:quidixit:Ecceuenio,6Cuenit.Adquemaccedamusinabun-dantia fidei,adorantes,amp; obfecrantes, fîC iperantes in eum, quem non uidemus oculis, fcdaffclt;ftutcnemus,cuieft omnishonor iêmpergloria. Valefili,amp;nosdilige, quia nos te diligimus.

Diui Amhrofii ad Sabinum,libenos illi mittentis, attç rogantis ut difcutiat,amp; quae corrigenda decrcucrit,arbitrrj fui iudicio corrigat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift. XL

Mbrofius Sabino.Rcmififti mihi libellos, quos tuo iudicio probatiores ha-A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bebo.Ideo mifi alios non iudicij fauore delccftatus, fed promiflalt;à te,amp;peti

ta à me ucritate illcdlus. Malo enim tuo corrigatur iudicio fi quid mouet, priufquam foras prodcat,unde iam reuocandi nulla facultas fit, qua'm laudart à te quod abalijsreprehendatur.Itaçp arbitrum te eorum quæ poftulas rogaui.Neq; enimlcgt ante mea quæ nônunquàm tribuo in uulguSjfed in tuæ calculum uenirc fentettæ defidc J raui.Non erit longi fubfellij ifta iudicatio amp;mora,ut dieftum eft antiquitus.Facile eft tibi denoftris iudicarc.Ego certe hucinuitatu tuo prodeundum putaui, tuum eft liquide dcccrncre,amp; fcnitantcr difcuterc quæ corrigas,nc tibi uitio uertât ea quæ nobis potue-runtobrepcre.Nefcio quo enim modopræterimprudentiç caliginem quæmecircun-fundit,unumquemqîfalluntfijafcripta,amp; aurem prptercunqatq; ut filrj etiam deformes dclc(ftant,fic etiam feriptorem indccorcs fermoncs fui palpant. Incautius plerumq; ali-quid promitur,aliquid accipiturmaleuolcntius, aliquid exitambiguum.'tum quia alie-no cxaminandaiudicio,non pro noftra debemus magis quàm pro aliéna opinionetru tinare,amp;f difcuterc omnes fcrupulos maleuolcntiæ. Aiîumc igitur beneuolo animo au-rcm uerfutfæ,Slt; pertralt;ftîi omnia,fermones uellica,fi in ijs nô forenfes blanditiæ,amp;: fua-foriauer-

LIBER VI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPISTOLA XLI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;145

for(aucrba,fedfi'deilynceritas eft,8CconfeHionisfobrietas.Notamapponeaduerbum dubij ponderis,^ fall a cis ftateræ, ne quid pro fe aduerfarius intcrpretetur. Efto ut re^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. i

uincatur fi congredf cœpcn't.Male fe habet liber qui fine aiïcrtore non defenditur. Ipfe z i^tur pro fe loquatutjqui procedit fine interprète. Nofter hic tarnen nô egreditur à no bis,nifi à te acceperit authoritatê. Iraq; cum eum fide tua prodire iuffcris,committetur fibtTamen quoniam non in fermone eft regnuin dei, fed in uirtincuerbum fi ofFende-lt; ritjUirtutern profeffionis interrogato.Profelfio autem fidei fententia eft, quam aduer-' fum Sabellianos ôf Arrianos its. ä Maioribus traditain tenemus,ut patrein deum, amp;nbsp;fi^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

iium cius unigenitum, fpiritumfancftum uencretnur, hanc rrinitatem unius eftè fiib-ftantiæ,maieltatis, diuinitatis.In hocnoininepatrisamp;fihj SCfpiritusfancftibaptizare 8 nosquemadmodum feriptum eftiFilium itaq? coæternum patris fufeepifte carnem, na-tum de fpiritu ianefto ÔCuirgine Maria æqualê patri fecuridû diuinitatem in dei forma, id eft,in omni plcnitudine diuinitatis, quæ in ilia habitatjUt dixit Apoftolus,corpoi ali- Colof.z ttr,qui in perfona hominis formam ferui accepit, et fe humiiiauituftp ad mortem.Ergo Philif.z amp;aduerfusPhotinum hæc nobis fententia eftiaduerfiis Apollinarcm autem légitima titcunfpeclio, ut confiteamur ficut in dei forma nihil ei defuit dining naturae ôô plenitu dinis,ficinillaforma hominis nihil ei defuiflequo imperfcôtus homo iudicaretur, qui ideo uenitjUt totum hominem faluû faceret. Neqi enim decebat ut qui perfeéfum opus lorfwi.y alfjs confummauerat, hoc imperfeiftum in fc eftè pataretur. Si enim aliquid ei defuity lïontotum redemit.Si non totum redemit,fcfellit igifur, qui dixitideo fe uenifle, ut totum hominê faluû faccret.Scd quia impolfibile eft mentirideo, nôfefellit ergo’.quiaita uenitjUttotum redimcret,amp;faluûfacerettotûutiq! fufeepit quoderat humanæperfe-lt;-^bnis.Noftra fententiahuiufinodi eftjUt meminifti.Si uerba alicubimouent, non præ 5 indicant fidei.Etenim fermonem dubium mens non dwbia obumbrat,amp;l denfendit a la-pfu.Hæc tecum prglufimus, qug inlibros noftrarum Epiftolarum referam fi placet,attß innumerum reponam,ut tuo commendentur nofntne,fiC tuis ad nos,et noftris ad uos li -tens augeaturmutuus amor per dominû,utitalegas quo indices,ÔC quodmönerit,fcri-fcas ad me.Amor enim uerus conftantia probat. Placet iam quod fenibus ufii faeilis eft, ^uotidiano ÔCfamiliari fermone epiftolas texere,amp; fi quid de feripturis diuinis obuium inciderit, attexere.Valefratcr,SCdiligeamantem tui,quiaplurimum tediligo.

Diui Ambrofii ad Sabinum,cx eo quôd illi complacuit ufus cpiftolarum,fpoden tis fe frequentius eum feriptis fins, præfertim cum foins fit,uelle alloqui, folitudi-nemq plurimum commendantisatqifiiadentis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift.XLl

Mbrofius Sabino. Qtioniam tibi quoque complacuit noftrarum ufus epi-A ftolarum, in quibus quidem inter abfentes præfentiumfermo eft, pergam frequentius teinmeis feriptis amp;nbsp;cum folus fum alloqui.Nunquam enim migt; lt;nbsp;nus foins fum,quàm cum folus efièuideonnecminus ociofiis,quàm cum ociofus.Certe pro arbitrio arceflb quos uolo,atque adiungo mihi quosmagis diligo, aut quos aptio-res arbitronnemo interpellaf,nemo interpolât. Tune ergo te magis teneo,amp; de feriptu 2 nsconfero,amp;prolixiorenîfimul fermonem cedimus.S^olaeratMaria,amp;loqucbatur Luc.i €um angelo. Sola erat quâdo fiiperuenit in earn Spiritus fanóius, ÔC uirtus altiffîmi ob-iimbrauit eam.Sola erat,amp; operata eftmundilalutem,amp;: concepitredemptionem uni-uerforum.SoluseratPetrus,6Ctotumperorbemconfecrandarum gentium cognouit AÂor.io myfteria.Solus erat Adam,6C non eftpræuaricatus,quia mens cius adherebat deo.Poft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2, et j

quam nero ei mulier adiundfa eft,non potuit inhacrere mandatis cœleftibus, £gt;C ideo fe abfcon debat quando deus deambulabat in paradifo. Et nunc déambulât in paradifo- gt;nbsp;deus quando diuinas icripturas lego.Paradifus eft Genefis liber, in quo uirtutes pullulant patriarcharum,Paradifus Deutcronomium,in quo germinant legis præcepta, Pa-tadifus Euangeliûjin quo arbor uitacbonos frueftus facit 5C acternæ fpei mandata diffun dit per nniuerfos populos.Audiens itaq!,Diligite inimicos: audiês, Dimitte omniatua

fequere me:audiens,Qui te percutitin maxilla,praebe ei alteram:ÓC hæcnon faciens, t/idttb. 19 uix diligens eum qui me diligat,non dimittens que habeo,iniuriam acceptam ulcifci t»«c. « tiolens,ó(Sfiiblatum mihi cxtorquere,cùm feriptura dicat etiam aliud, id eft, plus quam petitum aut ereptum cft,concedend«;uid€O me contramandata dei facere.Et aperiens

144 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI AMBRO s II , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ï

oculós con(c/entiæ,dcambularemihi deum præfentemrccognofco, cupiome abdere, . Hf6r.4 cupiouelarc,Fedhudusium deo,apüdqucmnudaamp;inte(flaiuntom^ia.Erubefcens

ïtaque tegere pudenda fâcinora defidero, quafi membra mei corporis : fed quia dem । omnia uidet/olijs obümbratüs,Iatebris tei^us appareo.Puto me abfeondi, quia corpo re amidfus fum.Ipia eft tunica pell ice a cum qua Adam de paradifo eieeftus eft, nee à fri^ gore tutus,nee tetftus ab opprobrió,fed amp;nbsp;iniuriæ ôC culpæ patens. Liquet igitur ex his quia foli cum iumus, tunc nos offerimusdeo, tunc mentem einoftramaperimuSjtunc .

Gflw. j amieftum ffaudis exuimus. Solus erat Adam quando in paradifo coftitutus eft, folus z»-i'at et quando ad imaginem dei fadiuseft,fednón erat folus quando de paradifo ciedlus et^ cftkSolus erat dominuslefus quando mundum fedemit,Non enimlcgatusnequenun^ ciusjfedipfe dominus folusfaluumfccitpopulumiuumîCtfinunquamfoluseftille,in ; quo pater eft femper.Vndefidnos foli fimus,utdominus nobifeumfit. Vale,amp; nos dili ge,quianos tc diligimus.

Dini Ambrofti ad Sabinum,de paradiib quid altj fehferint referentis,0d qüç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'gt;

ftiademyftico paradifo fitfententia,pulchra expofitione declarâtis. Epift,X111 ( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mbrofius Sabino.Leifto hexaemero utrum paradifum fubtexuerim, requi- .

A nbsp;nbsp;nbsp;rendum putafti,amp; quam de co haberem fententiam,fignïficandum) idcß uel ■

\ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;letcftudiofecognoicere.Egoautemiamdudumdeeofcripfijhonduimuc^

teranus Sacerdos.Sententiasautem de eo diuerfas efte plurimorumcomperi.Namlo^. fcphuSjUtpote hiftoriographus, locum dicit refer turn arböribus uirgukisq; plurimis,«. rigari etiam flumine qui diuidatur in quatuor fluuios.Colleda etenim in unum congre î gatione aquarum,non fepenitus exinaniuit terra, Sgt;C ft audauit irfiguis fuis, led hodic^,

X goris,plenauiuifîcationiSjlpirâtia,^rationabilia.Exquibuscolligiturparadiliimnon terrenum uidcri pofle,noninfolo àliquo,fcd in noftro principali,quod animatur SC ui- : uificatur animæ uirtutibus,ÔC inftifione fpiritus dei.Denique Salomon in fpiritu paradl fum in homine efle euidenter declarauit. Et quia hiyftetia exprirhit uel animae ÔC uerbi, udChrifti ÔCEcclefiae, ideo ait deuirgine anima, uelEcclcfia t|uam uolebatuirginem caftam aflignare Chrifto, Paradillis conclufus,, forór riica fponla, paradifus concluais, CMtic.4 fons figiiatus.Paradifus Graece,Latine' hortus dicitur. Dcniq; Sufanna in paradifo erat, Daniel. 13 ÔCfiélegitur Latine'.Et Adam in paradifo crat,0L fic legimus.Erg^o non te moueat quod Gene, z alij codices Latifti hortum habent,ahj paradifum.îbi ergo eft cafta uxor, ubi uirgo. Lk cct uirgo excepta habeat clauftra amp;nbsp;fignacula fuâ,lèd utraqi in paradifo,ut aduerlum e^

J tia, fi domino 6C deo noftro debitos cultus defefathuS. Conftituit etiam feientiæ boni Sc mall feminarium.Homo enim folus in caetcris animântibus terrenis habet feientiam boni Sc mali.Alia quoque illic plantaria diuerla,quorum frutftus uirtutes funt.Sed quiagt; feientiae capax hominis affeCfus cognituseftdeoquodcitiusadaftutiaminclinarctur,’ quam adfummumprudentiae, (Ncqueenim iudiceinqui fines certosinanimanoftra conftituit,operis lui qualitas latere poterat)eliminare uoluit aftutiam de paradilo,qua^ fiprouidus author noftrac falutis, ÔCuitac ftüdium, ÔC difciplinam pictatis infiinderc. fSene,z ïdeoqûepræcepithomiriïab omni ligno óuod eft inparadifo,guftandum,dclignoau* tern feientiæ boni, ÔC mail’ non elle güftandumiled quia creatura omnis palfioni obno^-xia,ideo delcftatio ficut ferpentino îllapfu humanis irrepfit affeftibus. Itaque nonim-merito lancftus Moyfes deleCtationeih ferpentis figurauit fimilitudini. Prona eft enim - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in uentrem ficut ferpens, non j^edibus incedens, aut ullis clcuata cruribus, led finuofo

flexutotiusuclut corporis lui lubrica. Ei terra cibus eft ficut ferpenti,quoniam efeam nelcitcoeleftem.Córpóralibus enimpafcitur,atq;inuariasmutatur fpecies cupidita^

LIBER VI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPI S T OLA XLIIt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;4^

diflbîuîtebrietaSjdiïienditcruditasc'Nürtcintelligoquacauffà dominus deus ïnfuffla- Gfitf-x J Olt in faciêhon^nis.Ibi cnim fenius omnis,ibi fedes atcp illecebra delec^ atiöis,i n oculis, auribus,naribus,atqi in orcjUt fcnfos noftros aduerius delecflationcm fortiores faceret; Hæc ergo nobis,ficut ferpens aftutiam, infudit. Non enim deleóiatio, fed labor öó diu^ torna meditatio cum dei gratia dat perfelt;5lam prudentiam. Tamen quia ferpentis frau-' dibus inuoluta eft humani generis hæreditas, in eo aftutiam ferpentis fequamur, ut ca^ pirtnoftrumnonproqciamusinpericula,fedpræcçterisintegiumcuftodiamus.Gaput autem nofti urn Chriftus eft.Hoc maneat incolume,ut ferpentis uenenanobis non pof-fint nocerCkBona eft enim fapientia cum hæreditate,id eft,cum fide,quoniam efthære^ diras credentibus in dominû.Qiiod fi primus ille homo qui cumdeo loquebaturinpa radifo pofitus,labi tarn facile potuit,cx terra creatus uirgine, quae ad uerbum dei forma taamp;creatarecent! fiicrat exortu, nondum eaparricidali cædiumtç concretafanguine, -flagitrjs Sgt;C dedecore polluta,nondum carne noftra damnata malcdicfio obnoxiæ hære-ditatis;quanto facilius poftealubrica ad peccandum uia mains aduexit humano generi præcipitiûjCÙm deterior tolerabilfori per uices generationis fuccefleriti' Etenim fi magnes lapis tantam naturæ uim habet,ut ferrum ad fe trahat,6C transfundat fe in illius Ipe ’ ciem,ut plerifqs experiri uolcntibus cum plures annulos ferreos ad eiim lapidem admo uerint,omncs pari teneat modo: deinde fi ei annulo cui adhæferit lapis, aliS admoueas annuluiujóórurfus per ordinê fingulis fubftituas, licet in omnes penetretper ordinent exillo lapide uis naturæ,tarnen priores nexu uehementiore conftringit,poftefiores re-miffioreiquanto magis humani generis conditio attç natura ex puriore ftatu in deterio ' rem lapfa eft,quando nequiorê attigitfNam fi per eas fpecies minuitur natura qug non ftint culpæ capaces, quanto magis p er animos attç artus labe pollutos fcelerum uirtus eiushebetaturc'Vnde quia exereuerat malitia,abolita innocentia fuerat,non erat qui fa cerctbonitatcm,non erat ufqi ad unum:uenit dominus,quireformaretnaturægrati3.m,' imo augeret, ut ubi fuperabundauit peccatum, fuperabundaret gratia. Ergo liquet öd R0W.5 quia author hominis deus,quod deus unus,nön multi di},fedunus quimundum ope ratus eft,5d unum non mukös mundos, ut dicunt philofophi. Primum igitur mundum creauit,deindehabitatorcmm5di, cui totus mudus patria foret. Nam fihodiequocun- . que acccirerit fapiens,ubiq! ciuis eft,ubiq; fua omnia intenigit,nufquam fe peregrinum nufquamhofpitemiudicat,quantomagisilleprimus homo totius erat mundiincolay SdutGræci dicunt, xoo-fxo'aroÄ/THf, Opus dei recés,confabu1atorafïîduus,ciuisfan(ftorum . j oomplantatus uirtutibus, præpofitus omnibus terrenis animantibus, marinis, uolatili-huSjtotum mundum fuam poffeftiönem putabat,quê dominus tuebatur ut opus fuum, ncqi ut bonus parens atq; author defcrcbatc'Deniq; eoufij creatum fouit,ut abdicatum’ redimcret.climinatum rccipcrct,mortuum paftionefiltj fui unigeniti rcfufcitaret.Eft er go hominis author deus, diligitopus fuum operator bonus, necderelinquitbonus pater,quern ctiam ficut diucs paterfamilias cenfu propriæ hæreditatis redemit. Cauea-mus ergo ne hominem iftum, id eft, roûp, mulier ilia, id eft, paftio fenfuum noftrorum, deletftatione ipfa decepta atque illufa effœminet, Sd circumferiptum in leges fuas Sd fententiam trahatJFugiamus deletftationem ficut ferpentem.multas artes habet,6dmaxime'in hominem. Nam aliaanimantiacibi auiditatccapiuntur,homo quanto plures fenfus oculorum auriumi^ habet, tâto maiora pericula. V ale,et nos diligc,ut facis,quia nostediligimus.

Diui Ambrofii ad Sifynnium, pietatem illius commendantis,quôd filio igno-f ; Uerit qui eo inconfulto uxorcm acceperat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift.XL 111

Mbrofius Sifynnio. Quod filionoftrorcmififtimco rogatu, quia teincon-A fulto uxorcm acceperat, pietatimagis tribuoquam noftro amori. Plus eft cnim pietatem ipfim de te impcrrauifre,quam cuiufquam petitionem. Gerte Sacerdos tunc magis impetrat,cû uirtus præualet.Saccrdotis enim pctitio, doótrina pictatiscft.Impctrauitigit natura,impctrauitfilius,eoplenius,quiapoftulaticontcplä 1 tio temporalis folet cfrc,uirtutis autem diuturnus habitus, ôd iugis animarum indudfio. Pulchre itaq; gcftum,ut te pattern rccognofceres:fimul quia iuftaindignatio fuit.Malo eniin culpa fateri,ut plus laudetur paterna indulgcntia. fed ödipfa paterna offenfio fuit, quoniam

lt;4^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVIAMBROSII

quoniam ucnturam in locum filiac tüac debuifti eligcre iudicio,cai ficres pater, Nanque aut naturafilios fuf(^imus,aut dcdlione.In natura cafus eft,in ele(ftionciuclicium:ma* gisqi in adoptatis offendimus quam in genitalibus filijs: quia genitales niios elïc dege^ neres,ad naturam refertur: afeitos uel adoptione uel copula dedecores efle, no nift erro ri adfcribitur.Fuit ergo quod luccenieres nlio, fed fuit etiam quod remitteres, quia fib! uxorem elegit. Adquififti filiam fine eletftionis periculo.Si bonam duxit,tibi acquifiutC gratiam:fi errauit,recipiendo meliores facies,refutando détériorés. Màturiore quidern confilio puella filio à patre traditur,fed maiorc obiequij propofito a âlio ad patrem du^ citur,0C à uiro letftaingreditur (oceri domum, dum metuit 0^filius diiplicere iudidttm fuum,0iSnurus miniftcrium.Ilium paternac eletftionis prærogatiua attollit atque ^igic, iftam offenfionis humiliât metus,inclinat uerecundia. Non habebit filius quod in uxo* a rem referai quafi exors culpe fi quid fortafle offenium fit,quod habet uiuszimô amplius elaborabit ut in utroqi fiium poflit probari,0(S in uxore iudicium,0(: in fe obfcquium.Fc ciftiigitur quod boni parentes,ut dto ignoiceres,ied obfecratus. Nam antequam roga reris,non eratignofccre,ied fatftum prt^are. Deinde diutius differre ueniam,amp; tibi a^ Gf»e. 21 ccrbum,5C ill is inutile.Necp enim paterna uifeera diutius tolerate poften t. Summte de^

uotionis propofito Abraham filium luum fecOdum oraculum dei offerebat in holocau ftum,amp;quafi exors naturae exerebat gladium, nemora iacrifidum decoloraret : tarnen ubiabftinercâ filio iuftus eft,gIadiumlibenterrecondit:0i qui immolate unigenitumfi' dei intentione properabat,maiore pietatis ftudio feftinauit ouem fobrogarcfacrifido, 3 loieph quoep ut fratrem iuniorem teneret, fimulabatiracundiam fratribus, Ôi compofi-Gf»e.44 tarn à fefurti fraudem indignatus eft: tarnen cum aduoluereturad genua eius units ex fratribus ludas,flerent altj,fraterno uieftus compaflus affetftu, diutius tenerenon po-tuit fimulationem fcucritatis, remotiscj arbitris aperuit fratribus quod germani foi efr . fent,amp;ipfeeiretlofcph quernuendidiftenunec fememorem foæefleiniuriac,0ifrater^ næuenditionisacerbitatemfraterne' exCTilare,atq! id quod poflctarguerc,adaltiores cauflas referre,eô quod ita oportuiflet fieri procurante deo,ut trâfiret in Ægyptum qu* gentem fiiam fiugis extemae egentem pafceret,utfterilitatis tempore alendis patri

2.R(S.i4 Iqsfubfidio foret.Quid autem defantfto Dauid loquar,quidegcneremfilium, ôifrater no oblitum fanguine,ad unius mulieris petitionem patemis uifeeribus mentem emolli tus domo rccepitdpfe ille Euangelicus pater adolelcenriore filium qui prodegetatom ttem fobftantiam à patre acceptam uiuendo luxuriofe, regredientem tarnen unius fcr^ monis inflexus humilitatc,quod in patrem peccafle iefatebatur, occurfu pio fouit, fo-pracollum eius cccidit, primamilliftolam,annulumdCcalceamenta deferriiuflit,attp honoratum ofculo,donatum munere, admirabili iufeepit conuiuio. Horum teimitato rem præbuiftipietate patria,qua proxime ad deum acccdimus:0i ideo ego prompte fi^ liam noftram adhortatus fum ut etiam hyemali tempore uiac laborem excipcret, com^ modius hybernatuta non folum in hofpitio,fed etiam in affetftu paterno, cum iam foe* ceflerit indignationi gratia : quando quidem ut plene' te ad fimilitudinem atque imita* lionem faniftorum rcfcrres,cos acculauifti qui compofitis mendaeijs ani-

Conftantiïim quomodo plehcm fiiam regere debeat,docet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift. XL 1111

Mbrofius Coftantio.Sufcepi'fti munus facerdoftj,amp;: in puppe Ecclefig fedensnauimaduerfusfludÏusgubcrnas.TeneclauüfideijUt te graues feculi turbarenöh poiïÏnt procellæ.Mare quidern magnû fpa ueren',quiaipfe fupermana fundauit earn, fuper flu-praïparauit earn. itaq; non tmmen'to inter tot mundi beta Ecele.' fïadomini tanquam fupra ApoftoliCam ædificata petram nnmobib's manet,ÔC inconcuflbaduerfumimpetus fxuientis faliperfcueratfundami'ne. Alluitur undis,nonquatitur;8lt;flicétfrequenter elementarhüdiliuius magno inbfarefultent fra-gore, habet tarnen quó laborantes exci'piat, tutiffïmum portum falutis. Sed tarnen amp;fi innian' fluÆrat, eurrît m fluminibus, iride ne iri ilh's fluminibusrnagis, de quibus di dum cfl::Eleuauerunt fluminauoeêfuam.Sunt enim flurrtiha quæ deuentre eius fluunt quipöfum à Chriftoacceperit, amp;defpiritudeifumpfericHgeergofluminacumredun dant fpirituali gratia, eleuantuocem fuam .Eil fluuius qui decurritinfantflos fuosfi^ euttonens.Eftd' fluminis impetus,qui lætificat anima pacifi'eam atq; trän quill am .Ex huius fluminis plenitudinequicunq: acceperit,ficUt Joannes Euangclifta, neut Petrus, Paulus,eleuatuoccm iuam,óóficut Apoftoli Euangelicæ prædicationis uoeemufejin totos fines orbis rerrarum canoro diffxiderunt præconio, ita SC iflre incipit Euangeliza-redominum lefum.Accipe ergo à Chrifto,üt tuus fonus exeat.Marc eft fcriptura di-uina,hdbens in fe fenftis profuhdos,altitudinem propheticorum ænigmatum in quod mareplurimaintroieruntflumina.Suntergoamp;fluUij dulces atq;pcrfpicui,funtamp;fon- a tes niuei qui faliant in uitam æternam, funt amp;nbsp;fermonesboni ficut fauimcllis, ÔC gratæ ftntcntiæ quæ aniinOs audientium fpirituali quodam potuirrigent,amp;præceptorûmo^ ralium fuauitate muIceant.Diuerfa igitur feripturarum diuinarum fluêta. Habes quod primum bibas,habes quod fecundum, habes quod poftrcmum.ColIigeaquamChrifti, illamquæ laudat dominum.Collige aquamde pluribus locisquameffimduntnubes propheticæ. Quicunq; colligit de montibus aquam, atq; ad fe trahit, uel haurit e fonti-hus,amp;' ipfe rorat ficut nubes Jmple ergo gremium mentis tuæ, ut terra tua humefear, doinefticis irrigetur fontibus.Ergo qui multalegit ôô intelligit, impletur: qui fuerit im-p!etus,ahos rigat.Ideotp fcripturadicit:Siimplctæfucrintnubes, pluuiam in terram cf- Ecde^11 fundcnt.Sint ergo ferm ones tui profluffint puri dilucidi, utmorali difputationcfuaui-tatem infundas populorum auribus,óu gratia uerborum tuorum plcbem dcmulccas,ut nolens quo ducis fcquatur. Qiiod fi aliqua uel in populo uel in quibus contumacia uel eiilpa cftjfint fermoncs tui huiufmodi ut audientem ftimulent, compungant male con-fcium.Sermones enim fapientium tanquam ftimuli. StimulauitdominusleiusSau- Ecdef.ii lum,cum ciret pcrfccufor.Qiiàm falutaris fuerit ftimulus,confidcra, qui ex perfecutore Apoftolum fecit dicendo:Durum tibi eft ut aduerfus ftimulum calces. Sunt etiam fer- Ado, 9 mones ficut lac, quos infudit Paulus Corinthijs. Qiiicnimfortiorê cibum cpulari non queunt, fucco ladis ingenij fui exercent infantiam.Elocjuia tua plena intellecftus fint.

Vndc amp;nbsp;Salomon ait; Armaintellecftus labiafapientis. Et alibi ; Labia tua alligata fint Proucr.i^ fcnfu,id cft,fulgcatfcrmonum tuorum manifeftatio,intcllccftuS corufeet, ôi alloquium tuum atq; tradatus aliéna non indigeat affertione, fed fermo ruus uelut armis fiais feie ipfe tucatur,nec ullum uerbum tuum inuanum exeat,fine fenfu prodeat. Eft enim al-ligatuta quæ conftringere folet animorum uulnera:quam fi quis reijcit, defperatam fui prodit falutem.Et ideo circa eos qui graui ulcere uexantur,uterc oleo fermonis quo fo-Ueas mentis duritiam. Appone malagma,adiunge alligaturam falutaris præcepti, ut ua gos amp;nbsp;fluduantes circa fidem obferuantiam, nequaquam foluto animo amp;nbsp;remiflb ui-gorepatiarispetite.Admoneigitur plebem domini atcpobfecra utabundetinoperi-bus bonis,rcnunciet flagitijs,non accendat flammarum incendia, (non dicam in fabba to,fed in omni temporc)ne comburat corpus fuumtfornicatio ÔC immunditia, no fit in

j48 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI AMBROS II

i,Tfcf/-4 dciferuulfs,quiaimmaculate feruimusdeifiho.Nouentunufquifep, ßCuas poffideatlii GfHf.j um,utfubalt;flo quodam fui corporis folo/rucflus expecflet debitos : ne^jtpinas QC tribu* Ppln?.84 los ei terrafuagermtnet, fcddicatamp;ipfe, terra dedit frudius fuoSjatqueinhacdumoià quondam pallionum fragilitate,infiriua uirtutum effloreant. Edoce etiam atep inftituc ut faciant quodbonu’m elr,2lt; unufquifqî nó intermittat opus probabile, fiueâ pluribuS uideatur,fiue fine arbitre fit.Abundat enim fibilocuples teflis céicierttia, Fugiat etiam mala opprobria,etiam fi fe credat non polFe conuinci.Nam etfi claufiis parietibus ût,8C opertus tenebrisjfine teftc,fine confeio, habet tarne fadli arbitrum quem nihil fal]at,ad Gojf.4 quem fadla clamant omnia.Denicp clamauit ÔC uox fanguinis, Sibi ipfum unufquifip a* nimum fuum feuerum iudicem fui,ultorem fceleris,et uindicem criminis habetDenitp timens ôô tremens oberrabatCain,parricidalisfacinoris luens pœnas,utei remedio fua

J morsfuerit,quæuagumexulem formidato per omnia momêtaterrore mortis permor tem exuit.Nemo igitur uel folus uel cum altero aliquid turpe aut improbum faxit. Etfi quis folus eftjièipfum præ cæteris erubefcat,quem maxime debet uereri. Nec concupi* feat plurima,quia ÔC pauca ci plurimafunt,Paupertas amp;nbsp;opes,inopiæ Qc fatietatis uoca* î bula funt.Nec diues eft qui indiget aliquo,nec pauper qui non indiget. Nec quifquâui 4 duam ijjernaqcircunicribat pupillum,frauder proximû fiium, Vx enim illi qui congre* gatam dolo habet fubftantiam, QCin fanguine aîdificat ciuitatem, id efl: animam fuam. Hæc eft enim quæ ædificatur ficut ciuitas.Hanc ciuitatem non ædificat auaritia, fed de* Prouer.iftruit:nonædincatlibido,fedexuritatqjincendit.VisbenegdificareciuitatcmfMclius eft exiguum cum dei timorCj quàm thefauri magni fine timoré. Diuitiæ hominis ad i e* demptionem animæ debent proficere,non ad deftrudfionem. Et thefaurus redemptio

, eftjfi quis eo bene utaturtSC iterum laqueus eft,fi quis uti nefeiat. Quid enim homini pe cunia {ua,nifi quoddam uiaticum eft^Multa oncri, moderata ufiii. Viatorcs fuinusuitæ huius.Multi ambulant,fed opus eft ut quis bene tranfeat.Cum ill o enim dominusleius, Epi/, 4 J qui bene tranfit. ideoep Iegis:Si tranfeas per aquam,tecum fum, flumina te non condu-. nbsp;nbsp;nbsp;dcnnnec ignis exuret ueftimenta tua,fi tranfeas. Qiii aute ignem alligat in corpore fuo,

ignemlibidinis,ignem immodicæ cupiditatis, non tranfit, fed exurit inuolucrum iftud Protxr.zi animæ fuæ.Præclarior eft bona exiftimatio quàmpccunia,amp;fuperomnes argcntiacer uos bona eft gratia.Fides ipfa abundat fibi,fatis fuperq; cenfu fuo diues. Sapientiquotp Proufr, I y nihil alienum nifi quod uirtutiincongruum.Qiiocunque acceflerit, fua omnia.Totus

70 jnunduspofteffio eiuseft, quoniamtotoeo quafifuo utitur. Qiiid igiturcircunferibi* tur fraterfquid fraudatur mcrcenariusr'Non magna, inquit, lucra de merccdemeretri* cis,id eft,lubricæ iftius fiagilitatis.Meretrix ifta non ipecialis,fcd publica eft. Non una mulicr,fcd uaga omnis cupiditas,meretrix eft.Omnis pcrfidia,omnis fallaciameretrix, non ill a fola quæ corpus proftituit iuum, fed omnis anima qüæ fpem fuam uendit,quæ deformes quæftus SC degencrem ftipem quærit.Et nos mercenary fumus,qui admerce dem laboramus,amp; huius operis noftri mercedem fperamus à domino noftro amp;nbsp;deo. Si Lhc.i Ç quis cognofccre uult quàm mercenary fumus,audi diccntem:Quantis panibus merce* narij patris mci abundantfego autem hic fame pereo. Et infra : Fac me, inquit, ficut u* num merccnariorumtuorum.Omnesmercenarij,omnesoperarij.Qui tarnen firuiftum expedfatlabon‘s,confideret quod is qui alium mercede fraudauerit débita, amp;ipiefrau* dabitur fua. Fccneratum iftud offendit, ÔC poftea cumulatiorc menfura exoluet.Ergo qui non uul t amittere quod eft perpetuum, non eripiat alij quod temporale eft, Nemo etiam in dolo loquatur ad proximum fuum. Laqueus eft in labijs noftris, dC fiepe unuf*

$ quifque fermonibus fuis non explicatur,fed inuoluitur.Fouca alta eft os maleuoli,gran de innocentiæ præcipitium, fed maius malcuolentiæ, Innocens dum credit facile, cito Iabitur,fed tamenifte lapfus refurgit: maledicus autem fuis arribus præcipitatur, undc Prouer.ii nunquam exiliat atque euadat. Ponderer ergounufquifque fermones fuos non cum fraudedolo.Staterafallax improbabilis apud dcum.non illam ftateramdicoquæ mercedem appenditaIienam(6Cin uilibus quidem rebus raro confiât fallacia)fedftatc rauerborumipfa apud deum eftexecrabilis,quæ prætendit pondus ^auitatis fobriæ, Sefubnedit uerfutias fraudulentiç. Hoc maxime condemnat deus, fi decipiat aliquis proximumfuum promifibröbenignitate, QC fubdolainiquitate defœneratû opprimât, .1.. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nihil

LIBER VII nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPISTOLA XLIIII nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;149

nihil fibiprofuturus aftutiæ fùæ artibus. Quid cnim prodeft homini fi totius mundi ca^ Matth,ilt;j piatopcs,anim;^ autêfuam uitacætcrnæ defrauder ftipendio;'Alia ptjs mentibus conß lt;lcranda ftatcra,qua fingulorum fada trutinantur, in qua plcrumq; ad iudicium pecca-tapropendunt, aut bene geftapeccatis preponderant. Væ mihi fipræcedant flagitia, ôi ad mortis præiudicium letali uergant pondéré, tolerabilius fi fubfequantur. Omnia »amen manifefta domino 6Canteiudicium: nee bona poflunt latere, necea que plena Hcbr.j^ hintofFenfionis,abfcondi. Quam beatus qui radicem uitiorum refecare potuerit auari-n’am.Is profecfloftateramhancnonreformidabit. Auaritiacnim plerunqj fenfus hebe^ i.Tim.6 tat humanos,amp; peruertit opiniones,ut quæftum pietatê purent, ÔC pecuniam quafi mer «dem prudentie, Merces aût magna pietatis eft, ôi. quæftus fobrieratis, habere quod ufui eft fatis.Quid enim in hoc mundo profunt diuitiarum fupcrflua, cum in ijs ÔC. nulla adiumcnta naicendi fint,ncc impedimenta moriendif Nam 8^ fine integimento in hoc tnundo nafcimur,0i^ fine uiatico difcedimus, fine hereditäre fcpelimur. Pender per fin^ gulos noftrorum ftatera meritorum : atcp exiguis ucl boni open's, uel degeneris flagitrj •nomentis hue atep illuc fepc inclinatunfi mala uergant,hcu me : fi bona, prefto eft ue-nia.Nemo cnim à peccato immunis : fed ubi propendunt bona, cleuantur peccata, ob- 7 Umbrantur,tegStur. Ergo die iudicq aut noftra opitulabuntur nobis opera,aut ipfa nos in profundum tanquam molari depreflbs lapide mergenr. Gram's eft enim urpote talen 8 to plumbeo fuffulta iniquitas,intolerabilis auaritia,atcp omnis fuperbia, tetra fraudulen t'a. Et ideó hortare plebcm domirii fperare magis in domino, abundare in dim ttjs fim-plicitatiSjin quibus ambulet finelaqueo,fine impedimento.Bona etiam puri fermonis lynceritas,0^ locuples apud deum, etiam fi inter laqucos ambulet. Tarnen quia altjne-fiitinfidiasautuinculainneclere,nonalligatur.Illud quocpprçcipuum,fiperfuadeas ut ’ tioücrinthumiliari,fciantuerum humilitatis colorcm, naturam nouerint. Multi habent bumilitatis fpcciem,uirtutem non habent: multi earn foris pretendunt, SC intus impu-gnant.Adfucumpræferunt,adueritatemabiuranr,adgratiamneganr.Eftenimquine- ..

Ruiter humiliât fe,£C interiora cius plena funt doli. Et eft qui fenimium fubmittitab hü Ecdc.i, Biilitatc multa.Non eft ergo humilitas nifi fine fuco,fine fraude.Ipla eft uera quæ habet piammentisfynceritatem.Magna uirrus eius. Denic^ per inobedientiam unius homi-tiis mors introiuit, SC per obedientiam unius domini lefu Chrifti fatfta eft uniuerforum •■rdemptio. Sciuit humiliari fantftus lofeph,qui cum eftet à fratribus in feruitutem uen- Gcncf.j’^, ditusjuel ànegociatoribus cocmptus,humiliatus in compedibus,utfcriptura dicit,uir- cr i9 iutetnhumilitatis didicit,infirmitatem repudiauit.Itacp emptus in Aegyptipartibus à Ppiw. 104 Icruoregio coquorum præpofitô,non proiàpiçnobilis confcientia,quafi germe Abra^ Jiamidarum,dedignatus obfequia uernacula,faftidiuit degenerem conditionê,fed ma^ gis gnauum fe ÔCfidelem herili impcrio præbuit, alto intendens confilio nihil interelTc in quo ftatu quis probabilem fe praeftareti fed ilium efle finem bonorum, ut in quocSc^ ftatuprobarentunilludcp praccipuum,fi magis mores commendarent ftatum,quam fta-tus mores. Etenim quo ftatus inferior,co uirtus cminenrior. Talcm itac^ fe exhibebat, tarn fedulum,ut ci dominus fuus totam domum fuam crederct, ipfi omnia comittCret.

Vnde Sc uxor eius oculos iniecitin cum capta format uenuftate.Nihil enim ad nos fi pe Gen.j^ tulantibus oculis âutætas expetitur,aut pulchritudo, Ars defit, nullum eft crimen deco tis: illecebra faceflat,inoffenfa eft fpccies,SC format gratia. Itacp percita atc^ animi furês interpellât iuuenem,amp; cogente libidine uidla paflionS ftimulis crimen fatetur. V eriim .flleabiuratflagitium, dicens necmoribus Hebraeorum conuenire,neclegibus, utalie-hum uiolent thorum, quibus cura eft tuendi pudoris, ut integri nuptiarum integris ib-dentur uirginibus,ncc ulli conueniant feeminae quae legitimi ufus thori nefeiat: religio hemtÿ fibi elTe, ne ebrius turpis intcmpcrantiac, ingratus hetilis indulgentiæ, cui obfe-quium debcret,ei grauem inferret contumcliam.Nunquid erubefeebat ilium uilem do tninum tarnen dicere,8C fe feruum faterifQuinetiam cum ambirct mulier,obfecraret e^ tiam metuproditionis,uel amoris fui lachrymas fimderèt ad extorquedi ncceflfitaiteni, hecmifericordia flexus ad flagitij confenfum,ncc coatftus metu,0C precibus reftitit,riCc minis ceflit,praeponens præmijs pcriculofam honcftatcm,quam turpem rcmuncratio-hcin cafto pudori.Iterum quoeÿ mulier maioribus adorû tentamêtis, cum inflexibilem ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ambr.to.3^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O aduer-

tya nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D IV I A Aî B R o S r I Y - nbsp;nbsp;. -,

f aducrtcrct,ctiam fccundo immobilem pafTionejcffera impudentia ui'res miniftrantc,»^ uenem aggreditutjUefte apprehcnfaad cubilc trabens, complexQ ofFe^ns, amp;nbsp;pene ce--j perat,nifi exuifletlofeph ueftê qua tenebatur,ne exucretamilt;fîûhumilita«s,fndumcngt;, tum pudoris.Sciuit igitur humiliari,qui humiliatus eft uflt;^ ad carcerê;æ cum fuftinereC; calumniam,maluit crimen falfum fubire,^ uerum referre.Sciuitinquam humiliari, qua, humiliabat pro uirtute.Humiliabatur in typo eius qui fe erat humiliaturus ufcp ad mor*, tern,morte autem crucis:qui uenturus erat utuitam banc de fomno refufcitaret,00 fonVs nium efle buncuiuendi uium doceret,in quo diueifae cômutationum uices tanquam elt; briæ,amp;nibil folidum,nibilfirmu, tan$ dormientis fomnium uidentes no uidemus, audientes no audimus,0(^ manducantes non fatiamur,gratulantes no gratulamur, cur^. rentes non pcruenimus. Vanac ipes bominS inboc feculo, qui ea quae no iunt, tanqui. quæfirw fequenda arbitrentur.Itaqi inanes nbsp;uacuaercrum fpecies tanquâin fomnouc

ncrunt,abicrunt,aftiterunt,euanuerunt.Circunfufæ diiperlà: funtjteneri uidentur.ôil, non tenentur.Denicp ubi quis audiuit dicentem:Surge qui dormis, amp;nbsp;defeculiiftiusfo mno cxurrexit : falfa bate intellexit omnia : euigdauit, ÔC fugit fomnium, fugit potcftas, T abrjtcurapatrimonij,formæucnuftas,bonorQftudium.Hæc enim fomniafunt, quibus 9 nómouentur qui uigilant corde,fed dormientes cxagitantur. Vadatur bunc fermonê meum fancftus uir Iofèpb,nonefteperpétua nee diuturna quæ funt buius feculi, qui ab-initio nobtlis gcnerc,cenfu diues,fubito ignobilis fcrUulus,S4 (qucrd ipfam feruitij uili-tatem acerbat) degeneris domtni acre emptû mancipium. Minus enim uile putaturferlt;

*3 crum,ubiffuôus perpetuus,ubi æternac merces quietis. Cômendo tibifilfEcclefiaoi quae eft ad Forfi Cornelrj, quo earn de proximo interuifas fi equêtius, donee ei ordine.^ tur epifcopus.Occupatus diebus ingruentibus quadragefimaî, tam longe' non poffum excurrere.Habcs illic Illyrios de mala doórina Arrianorû,cauc eorû 2izania,nô appro pinqucnrfidelibus,nonferpantadulterinafemina. aduertant^uïd propter fuam perfu diam accident fibi,quiefcant,autueram fidcmifèquantur.Difficile quidem imbutiani-mi infidelicatis uenenis abolerepoflunt impictatis fus: glutinû, fi tamê in qs ufrus infàu

LÎBERVH nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E P'i STOLA XLV nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;15I

ftuminolcuerit:nec facile'ijs crcdcndu putes.Ncrui enim iunt, ôi. quidam artus (àpien.- 14 *gt;æ,nontemcre^redcrc,maxime'in cauflafidei: quæraro perfeâa eftin Iiominibus.Ta ’nen fi quis cft,qui licet fufpeôac fit infii mitatis,SC annunciantis affcdus, purgare habi- * ’am de fe opinioncm uelit,permitte,ut fatisfeciire fe putet : indulge aliquâtulum. Cuius fnimexcluditurfatisfaóiOjauertituranimus^Nam etiâmedendi periticum uidentno- id ’as ægritudineSjUt ipfi appellant,medicinam quidem non adbibent,fed tamê medicing ’empus cxpeôant, nec deferunt inualidum, fed lenioribus uerbis, aut quibus polTunt palpantdelinimentis,neautintermiflaægritudo defperatione animigrauefcat, aut cru dior medicinam refpuat,eô quôdadmaturitatêperucnirenequeatfiindigeftæinfolens ’crum huiufmodi medicus adhibcat manus.Siquidem ÔC pomum cum immaturS exa-amp;tatur,cito deperit.Ot quia de agro exemplum fumpfimus,praecipe illis inuiolata con-fintj feruare iura, patcrnos cuftodire terminos quos lex tuetur. Supra fraternam chari-’atem frequêter eft uicini gratia.llle enim faepe longe,hic in proximo eft, uitac omnis te-ftis,conucrfationis arbiter.Delecftet eum per finitima fpatia laxare liberum pecus, amp;nbsp;in ^erbauiridiproiecftumfecuracaptareocia. Seruosquoq; dominus iurefcruitij fubdi-’os habcat pro moderamine coercitionis quafi animae confortes. Paterfamiliâs enim di ’itur,ut quafi filios regat,quoniam amp;nbsp;ipfe dei feruus eft,0^ patrêappellat dominû cœli, ’noderatorem potcftatum omnium. Vale,amp; nos dilige,ut facis,quia nos te diligimus*

Diui Ambrofii ad Sabinum, cauiam reddentis cur poft fcripturam prius dire-dam codicem apertius fcriptû tranfmiferit,ôt ad epiftolarem inde ludum eum inuitantiSjÔC ufum illius exponentis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola XL V

A nbsp;nbsp;nbsp;tius^eafcripturacftquamdudumdirexijUt legendi facilitate nullum iudi

cio tuo afferatur impedimentmNam exemplaris liber non ad fpcciem, fed i ’dnccefïîtatêfcriptus eft.Non enim didamus omnia ÔC maxime nodibus, quibus no-liimus alijs graues elfe ac moleftétum quia ea quæ di(ftantur,impetu quodam proruût, ^profluo cwrfuferuntur.Nobis autem quibus cura eft fenil em fermonê familiari ufu ad “nguem diftingucre,5C lento quodam figere gradu,aptius uidetur propriam manu no-ftto affigere ftylo,ut non tam deflate aliquid uideamur ^abfconderemec^alterumfcri 1 ^entern erubcfcamus,fed ipfi nobis confet) fine ullo arbitro, non folùm auribus, fed e-’iam oculis ea ponderemus quæ icribimus.Velocior eft enim lingua quàm manus, di-Cfnte fcriptura:Lingua mea calamus fchbæuelocitcr fcribêtis.Sed forte' dicas,quia ue- P^'â’444 locitatem ad feribentern retulit.Non te fallit tarnen id fignificari,quôd fcribæuelociter feribentis celeritas fola poffit linguæ propheticæ excipere fermones. Apoftolus quoeg Paulus fuaferibebatmanu,ficut ipfeait: Mea manufcripfiuobis,ille propter honorifi- Colof,^ fcntiam,nos propter uerecundiam.T am en dum adhuc habes de libris indicium,inter-ludamus cpiftolistquarû eiuifnodi ufus eft,ut difiundi locorû interuallis, afïedu adhæ-’camustin quibus inter abfentcs imago refulget præfentiæ,amp; collocutio feripta fepara-’os copulat : in quibus etiam cum amico mifeemus animû,â!^ mentCm ei noftram infun-dimus.Iam fi,ut hortaris, aliquid Si. de ueteribus feriptis redoleat in epiftolis, no folùm animi conglutinari uidentur per ueræ dodrinæ profedûj fed etiam plenioris colloquq species flC forma exprimijUt inter quærendi amp;nbsp;reipondendi mutuas uices aflfumpta con certatio in unû conducere,ôf coram uideatur amicos locate,qui tali felaccflùnt corn pleduntur munere.Quid autem maiorum noftrorum exempla proferanf, qUi epiftolis fuis fidem irifuderunt populorum mcntibus,atçp ad integros amp;nbsp;confertos icripferût pd pulos,amp; ptæfentcs fe elfe cum abfentcs feriberent figniHcarunt,dicente fando Apofto t loquiaabfens cratccrpore,fed præfensfpiritu,nonfolùm cumfctiberet,fed etiamcum iudicarett’Denicp abfens per epiftolam condemnabat,ôd idem abfoluebat per epiftola. 4 Epiftola enim Pauli quædam effigies erat eius præfentiæ,SC forma operis^ Non enim ut aliorum epiftolæ graucs,inquit,ôô fortes,præfentia autê corporis infirma, amp;nbsp;fermo con lt;cmptibilis,talis ÔC Apoftoli,fed tab's huius epiftola, ut tabs effet forma præcepti,qualis effet operationis fubftantia,quia quales fumus,inquit,uetbo per epiftolas abfentes,ta-Ics ô; præfentcs fumus in opere.Imaginem præfentiæ fuæ in epiftolis exprefllt,fruduni icftimonfj in opéré fignifiçauit. Vale,ô^ nos dilige,ut facis«

' Ânibr.to.3« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n X Diui

lyx nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIV I AMBROS II

DimÄmbrofiiad Enfcbium, iucunditatem illiùs infilijsj ÔCfiliorum be^ nediflioncm rcccnfentis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^piftola X L v J

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mbrofius Eufebio.Fauftinus utertp tibi redditus cfi, nobis utrumque Am-

a A brofiumpignusrcfedir.Ipfehabes quod primum in pan e, amp;nbsp;quod iucuH'-diHimum eftin filio minore, quia ÔC uirtutis apicê tenes, amp;nbsp;humilitatis ex' bib es gratiamrnos quod medium inter pattern amp;nbsp;iuniorëfîlium. T ccum fumma totius 3 domus,Ô£^ perpetuitati uocabuli iugis fuccelfio,apud nos parca mediocritas, quae amp;nbsp;de fummo pendear,amp; in pofteriore fubfîftat. Tecû igitur requies utriuf($ noftrû, quæ cum inuicem nobis refunditur,omnem animi abftergit folicitudinem. Tceum is qui amp;nbsp;mori bus fië operibus fuis amp;foboletaliinuenit gratiamapud dominum nolhum.Tecum is qui inter mundi huius procellas fpiritalem nutriuit columbam,quæ cifruiflus afferatpa cis,un(fta oliua inrcgritatis. Tecum is qui ædificauit aram deo, qucm bcncdixit deus ôû filios eius diccns:Crefcite,amp;multiplicamini. Cum quo teftamenxum pacis ftatuitfuac, ut fit ei ÔC filqs eius inprogeniem acternam. Habes igitur liæredem diuinæ bencdicno-nis,conforté gratiac,principêiuftitiæ.Seduidcqu£fo ne iftenoftciNoeagricola,bonus planfator feracisuineæ, cumfueritamoris ÔCgratiæ tuæ incbriatuspoculo, tanqu5cralt; pulatus à uinOjdiutius qpictiindulgeat : ac fi forte indormierit, exciter cum Scm noftri defidei ium. Eft amp;nbsp;ibi laphct iunior ex fratribus, qui pietatis reuerentia patrem induar, quem parer SC dormiens uidcat,ncc unquam de pcéîore dimitrat fuo,quin femper qcu^ lis amp;complcxutcncat,atq?cuigilansintelligat quac ci feceritfiliusfuus iunior, qui lati^ fudo Latine dicitur,eô quôd in labijs eius diffufa gratia fit,amp; in moribus,proprer quod 4 bencdixit eum dominus,quia ipfe tanquam bonus retrorfum rediens patrem texit pio SeneJ. nbsp;nbsp;charitatis uelamine, amp;nbsp;detulit pietati honoré, de quo amp;nbsp;pater ait, LatiHcet deus laphet

in domibus Sem.Vnde ÔC in enumerationegenerationû præfertur fenioii fratri,inbe--nedidione fubftituitur.Præfertur propter honorem nominis, fubftituitur propter præ^ rogatiuam fenioris ætatis,ÔC honorificentiam naturæ debitam.Sem autem dicitur Lati^ ne' nomen. Er bene hie nofter Ambrofius bonum nomé,in cuius domibus dilatatur la--treucri. 22 phct,quia potius eft nomen bonum fuper multas diuitiarum copias. Sit ergo amp;nbsp;iftebe^ nedilt;ftus,0C gratia cius luper aurum amp;nbsp;argentum,fitin portione cius lemen Abrahæ,fit 5 beneditftio omnisin pofteritate,0(^omni familiaiuftiuiri.Sedmalcdiéîusnemo, bene^ diefti omncs.Benedicftus enim Sarac fruóus.Salutat re Ambroni,falutat Parthenius dul cifiimuSjfalutat Valétinianusparatus ad humilitaté, quod HebraiceChanaandicitur, quafi puer fratris fui,cui amp;nbsp;nomine fuo ceftit.Et ideo tanquam Nemroth gemini gigas

Cen. 10 nominis,ucnator egregius fuper terram,de quo didlum eft : Tanquam Nemroth gigas uenator ante dominû. Nanqj ingenio fubrufticus,uiribus ualidus, quos ingenio arqua-£ re non potcft,uiribus ftjpcrar,ut Comacinas rupes geftare fccum, amp;nbsp;faciem tauro pro-pior uultu uideatur exprimcre,pofthabirum fe indignatus,0C paterno exutum uocabult;-lo,metropolitanum uirum Bononienfi fubditum, quiainfantiae nefeir blanditias,ôC de nutricis gremiofeillæfus excuflir. Vale,6C nos dilige,quianos te diligimus.

Diui AmbrofiiadSabinum, confutantiserrorécuiufdam maledici Apol-Iinariftæ,qui no poteft audirc quod dominus nofter lefus Chriftus pro nobis feruitiitcm fufcepcrit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola XL v 11

J^Ibrofius Sabino. Quem fcripfiftimalediciformonis feminatoicm, leuifli A mus eft, qui iam ueneni fui mercedem recepit. Siquidem rciponfum eft ei publice : amp;nbsp;quod priuatim feuerat, palam meftuit. Ego autem uanum ante inuiforem tantS habebam. At ubi ifte fermo ad aures peruenit mcas, ftatim relpondi 1 quod eum uirus infecerit Apollinare, quinon poteft audire quod dominus noftcrie-Philip.z lus pro nobis feruitutéfufeeperitiniftius corporis fufceptione,cum Apoftolus clainet, ; quod formam lerui acceperit.Hoc munimen tS, hæc fepes eft fidei noftrac, qui hanede-Ecdf.io ft)uit,dcftrueturipfe,ficutfcriptum eft:Quia deftruentéfepem mordebitferpens.Equl dem primo lenircrmandaui ci, qua rationc bona rem maloanimo facis .^Ego enim be-ncfi'cio annumcrOjfi quis mea legens fcripta dicat mihi quo uideatur moueri. Primuin quiaSf inijs quæ fcio,fallipofl'um.Multa autem prætercunt,multaquihuldam aliterfo-nantPulchrum eft,fi fieri poteft,cauere omnia.Deinde quia non debco molefte fcn c fi cum

LIBER VII nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPISTOLA XLYII nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IJJ

«um de apoßolids Si ipfis cuâgelicis domminsfß uerbis plcricp multas quæftiones fe-rant,etiam in nteis fcnptïs reperiant de quo difputandum putêr. Plenkp emm ftudio in^ diligent fuo,utifl:e qui propterea orbem dreuiuit ut quæreret quem reprehenderet, no quem fibi imitandum arbitraretur.Hicigitur ut arroderet aliquid de mets fcriptis,cauf-Um fibi amplam reperit,quoniam eo loci ubi dixic dominus lefus : Confiteor tibi domi ne pater cœli Si terræ:diximus ideo dicfïum,ut nos intelligamus pattern filq efle, Si dominum creaturar.Quanquam in Pfalmo euidenter dominum dixerit pattern filius. Vi- ppf. i os derunt me,amp;^ mouerunt capita fua:adiuua me domine deus meus. Etenim fecundû for-mam ferui locutus dominum uocauit quem patrem nouerai, acqualis in dei forma feruû fecundum carnis fubftantiam fc praedicans.Seruitus enim carnis, dominatus autem di-uinitatis cft.Aduertis igitur primum pro tua admirabili prudentia ea quæin Euangelio dieStur, ad euangelij tempus referri, quo dominus lefus inter homines Humana fpecie côuerfabatur.Nunc ergo fecundum hominem iam non nouimus Chriftum. fitita uifus i.Cor.^

cognitus ucteribus,iam tranfierunt uetera,SC omnia noua fada funt.Omnia tamê ex deo,qui nos fibi per Chriftum reconciliauit.Eramus enim mortui, Si ideo unus pro om nibus feruus fadus eft.Quid dicam,feruus fadus eftc* Peccatum, opprobrium, maledi-dumfadus eft. Dixitenim Apoftolus:Quiapronobis peccatumfadus eft, quiamale-didum fedus eft dominus lefus. Dixit quia cum fibi fubiecerit omnia,tunc SÎ ipfe fub-iedus erit.DixitSiPetrusdnnominelefuNazarenifurge,amp;ambula.Dixitquiaglori- nbsp;nbsp;nbsp;j

ficauitpuerumfuumlefum,amp;^nemo calumniaturdetempore. In Apocalypfi autem Si Apoc.^ agnusdidus eftäloanne,didus eftin Pfalmo uermiSjöC non homo. Hæc omnia fadus Pftlmat iltjUt noftrac obtunderet mortis aculeum,noftram feruitutê tollerer, maledida,pecca-ta,opprobria.Hæc Si alia quæ côfulenti cuidam,amp;multo plura à te fcripfifti relata, cum ftriptura diuina habeat,qucmadmodûquifquam dubitabit dicere quia piefcriptafiint, quoniam ad gloriam Chrifti fpédant non ad imminutionernfNam cum de dono eius, Gene[,iS hoc eft marina didum fit,quia Si qui minus collegit,non diminuiuôC qui plurimum,nô ampliauinunde pocuit ipfe uel minui uel augerif Quid enim in eo imminutum eft quod noftram feruitutê,noftras infirmitates fufeepit j'Erat humiliatus, état in ferui forma,fed idem in gloria dei partis,Erat uermis in cruce,fedidem dimittebatpeccataetiam perfe curorum fiiorum.Erat opprobrium,fed idem maieftas dominfficut feriptum eft : Et ui- Ep, 40 debitur maieftas domini,Slt;uidebit omnis caro falutare dei.Qiiid amifit,cui nihil minus cftfNonhabebatquidemfpcciemneœ decorcm,fcd habebat plenitudtnem diuinita-tis.Infi'rmus exiftimabatur,fed non deftiterat efle dei uirtusiuidebatur ut homo,fed ful-gebatin terris maieftas diuina Si patris gloria. Vnde pulchré Apoftolus eiufdem uerbi tepetitione ufus eft,diccns de domino Icfu : Quia cum in forma dei eflet, non rapinam arbitratus eft efle fe æqualem deo,fed femetipfum exinaniuit forma ferui accipiês.Quid eftin dei forma, nifi in plenitudine diuinitatis, in illa perfedionis diuinae exprefljonec' Ergo cum efl'etin plenitudine diuinitatis,exinaniuitfe,6C accepitplenitudinem naturae

perfedionis humanæ.ficut deo nihil dcerat,itanec hominis confiimmationi, ut eflet perfedus in utracp forma.Vnde Si Dauid dicit: Speciofus forma prçfilt}s hominû.Con p/sJ.44 cluditur Apollinarifta,nec quo fe uertat habet,fuis clauditur retibus. Ipfe enim dixerat: Formam ferui acccpit,non feruus ledus eft. Iterû ergo interrogo, quid eft in forma deir* Rcfpondet.In natura dei.Suntcnim,ait Apoftolus,quinô funtnatura dij.Quæro quid glt;lt;I,4 fit formam ferui accipiensî'Sine dubio perfedionem naturae Si condirionis futdixi)hu manæjuteffetinhominum fimilitudine.Etpulchre'non carnis, fed hominum dixit fi-inilitudinem,quia in carne eadem.Sed quia fine peccato erat fol us,omnis autem homo inpeccatOjin Ipecie hominis uidebatur. Vnde Si propheta ait: Et Homo eft. Si quis co-

, gnofeit eumCHomo fecundum carncm,fed ultra hominem fecundum diuinam opera-tionem.Deniqj cum leprofum tangerer,Homo uidebatur, fed ultra hominê cum emun- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g

daret.Et cum Lazatum fleret mortuû, quafi homo flebat : fed fupra hominem erat cum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

mortuumiuberetuindis pedibus exire. Homo uidebatur cum penderetin crucc,fcd fuprahominem cum referatis tumulis mortuosrefufcitaret. Nec fibi blandiatur uirus Apollinare,quia ira legitur: Etfpccie inuentus ut homo.Non enim negatus eft Homo philip.z lefus, cumalibi ipfePaulus de eo dicat: Mediator dei Si horainû homo Chriftus lefus, i.Trm.»

Ambr.to.3. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n 3 fed

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVl AMBROSII

•fed confirmâtes eft.Id enim eft ufus 5gt;C moris fcrfpturæ fie figm'fîcare. Sic in Euange^ lorfn,I lio legimus : Et uidimus gloriam dus, gloriam quafi unigcmri a' pan e.èiicut ergo quail unigenttus diciturjamp;^ no abnuitur unigenitus dei fih'us, ita ut homo didtur, amp;nbsp;perfeôio ftnftè in co hominis no negater. Cum efletigiturin forma ferui humiliates ufq; ad mor tcm,erat tarnen in dei gloria. Quid ci igiturobfuit leruitusf'Seruusautem fades Icgt-tur,qeia Icgiter fadus ex eirginc,5C creates in carnc.Omnis enim crcatura fcreif,diccn P^al. 118 te propheta:Quia uniuerfa feruiunt tibi.Vnde ÔC Deus pater ait: Inueni Daeid feruum Ibidem 88 meumjOleo fando unxi eum.lpleuocabit mc,pater meus es tUjdeus falutis mcæ:amp;ego primogenitum ponameum.EtinalioPfalmotCuftodianimam mcam, quoniam Iangt; dus fumjâluum fac feruum tuem.Et infia in eodem Pfalmo:Da poteftatem puero tuo, ÔC faluum fac filium ancillæ tuæ. Congeffi enim patris SCfill) uoces,ut d non argument Ibidem JO ta humana,(ed diuina iefpondcrent oracula.Alibi,inquit: In manus tuas cômendo fpp ri tern meum. Statuiftiin loco fpatiofo pedes mcos, fupcr omnes inimicos mcos fades fum opprobrium. Et in eodem Pfalmo : Illuftrafacicm tuam fuper feruum tuum.PerE-Sp- 49 faiam quot^ dicit ipfe filius dei : Ex utero matris uocauit dominus nomen meum,ôdpo fuitosmcumutgladium acutum,amp;fubtcgmcnto manus fee protcxitmc.Pofuitmefp cut fagitram eledam,amp;; pharctra fua texit me,amp; dixit mihi:Seruus meus es Ifiacl. Dici--tur enim deifilius,dC Ifracfificut alibi,lacob puer meus,Ifracl diledus meus. Solus enim ucrc dcum patrem non folum uidit,fcd ctiam cnarrauit. Etfcquitur : In tc glorificabor. Et ego dixi,in uacuumlaboraufiamp;innihilum dediuircs mcas,idcoiudiciiim meuante dominum,amp; dolor meus ante deem meû.Etnunc fie dicit dominus : Quifinxitmefer^ uum ex utero fibi ad congregandum lacob Ifracl. Quis cogregautt dei populum nifi Chriftusf' Quis glorificatus eft ante dominumfQuis eft dei uirtusfCui dixit pater: Ma gnum tibi cftuocari tc pucrum meumi/Et cui dicit :Ecce pofuitein teftamentum gene rismci,inlucem gcntiunijUtfisin falutcm ufe^ ad extremum tcrræf De quo ctiam per E:5:fd?,34 os Ezechiel locufus eft dicens:Sufcitabo fuper eos paftorem unum, amp;nbsp;reget cos feruus meus Dauidjôtquot; eric eorum paftor,5C ego dominus cro illis in dcum, amp;nbsp;Dauid in medio eorum princepsfDauid utiqtrexiam defundus crat,amp;f idco uerus Dauid,uerushumi-lis,ucrusmanfuetus,ucrus manufortis dei filius hoc annunciatur nomine: qui etiamin Zachariæ prophetæ libro fignificatur,dicentedeo patre : Ecce ego mittam feruömeß, Oriens nomen eft ei.Nunquid quia habebat ueftimenta fordida,idco fulgorcm diuinP tatis fuæ lol iuftitiænon habebatt' Et quid plura f An infi'rmius putamus leruitium efie qua'm pcccatumf quam malcdidunifquam opprobrium^ qua'm infirmitatcsfquas pro nobis fufeepit, ut à nobis auertcrenturfFadus eft enim hæc omnia, ut uniuerfa uacua-J . rct.Scd hæcidco non recipiuntquod fcruus,opprobrium, pcccatû,malcdidumfadus fit,quia uerbum amp;nbsp;carnem unius aflerunt elfe iubftantiæ, dicunt, ergo qui nos redegt; mit,leruus didus cft,0C pcccatum debuit dici. Ncc aduertunt quod hæc Chrifti gloria fit,quia fcruitutem fufeepit in corpore fuo,utlibertatcm omnibus reddcrerpeccatano ftra portauit, ut mundi pcccatum tollcrct. Seruus, pcccatum, malcdidum ladus eft,ut • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tupcccati leruus efledcfiftcrcs,te diuinæ fcntentiæmalcdido ablolucrct. Ille ergorna-

Icdidum lufeepit tuum. Malcdiduscnim omnisquipendet in ligno. 111c malcdidum i in crucefaduseft, uttubenedidus eftes in dei regno, llledchoneftatusamp;^depreciatus Ep.49 cft,nccaliquid cxiftimatus.Illcdicebat:Inuacuum laboraui. per quern meruit Paulus di Philip,z cerc: Non inuacuum laboraui,utboni opcrisfiudum,8C cuangeliceprædicationis gio

J riam fuis conlerrctleruulis,pcr quamuniuerfifarcina laboris ablolucrcntur. Hisigitur ’ 7 auditis dcrclidus eft in dimidio dicrum luorum perdixqui clamauitutcôgrcgaretquæ non peperit, ôc'opprcirus eft uocedominilcfu. Denic^adornat fugam. ValCjamp;nos dihge,quia nos re diligimus.

Diui Ambrofli ad Irenæum profequentisillud quod inHieremia fcriptum eft: Clamauirperdix.congrcgauit quænon peperit: naturamiftius auis delcriben^ do,0(lcam diabolo acmembris fuis adapiando. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EpiftolaXLviII

M brofius Ircnæo.Clamauit pcrdix,congrcgauit quæ non peperit.Licet c-•Ibidem 4 nim mihi de lupcrioris fine epiftolæ, fcquetis mutuari exordium. Celcber* rima quæftio:ôt ideo utpoftimus cam abfoluerc, quid dénatura auisiftius faabeat •

habeathiftoria, confidcremus. Nam 8C hocconfiderare non mediocn's prudentiæ eft, fiquidcm amp;nbsp;S«!omó cognouit naruras animalïum,ÔClocutus eft de pecoribus,amp;uola^ nlibus,0c de reprjlibus,amp;' de pifdbus. Dicituritaq? aiiis tfta plena elTc doli,fraudis,falla ciæ,quie dccipiendi ucnatoris was callcaf,atc^ artes nouen'tjUt cum à pullis auertat fuis, omniaq? tenramenra uerfutiæ non praETcrmittere,quo polfit uenantcm abduccre à nido amp;cubilibus lins. Ceite'liiinfifterc aduciten't,ramdiuilludit5quamdiufobolifugicndifi^ gnum tribuut 2C potcftatem.Qiiam ubi euafific lenferit,tuncfeamp;lplafubtrahit,amp;lubri eaarte deceptuminfidiantem relinqw’t. Fcrtur etiampromilcuæ cffe permixtionis, ut in fœmtnas cum fummo ccrtaminc mares irruant,0C uaga calelcant libidine. Vndeim^ purum Sfinalcuoliim Sc frudulentum animal aduerlàrio amp;circunfcriptori generis human!, faliadlfimocp, St' impuritatis author! conferendum putatur. Clamauit ergo per-dix, qui à perdendo nomen accepit,Sathanasille,qui Latine contrarius dicitur. Clama uit in t ua primum, clamauit in Cain, clamauit in Pharaone, Dathan,Abiron, Chore. Ciainauit m ludæis,quando petieiunt fibi fieri deos cum Moyfes legem acciperet.Cla-mauif iterum,quando de faluatoic dixerunt: Crucifigatur,crucifigatur:Sanguis eius fu per nos,Sc fupcr filios noftros.Clamauit quando fibi regem fieri poftulauerunt,ut recédèrent à domino dcorege. Clamauit in omni nano perfido.Hisuocibus congrega-uif fibi populos quos non creaucrat.Dcus cnim hominem ad imagincm fuam fecit, amp;C. diabolus fibi hominem uocis fuæ fraude lociauerat.Congregauit fibinationum populos facicns diuitias non cum iudicio. Vnde in prouerbio eft de diuiteauaro: Quia pcr-dixiftecongregat diuitias no cum iudicio. Atucro meuslefus quail iudex bonus cum iudicio omnia agir,qui ucnit,licut fcriptum eft dices : Ego loquor iuftitiam,amp; iudicium falutis.Eaigiturgratia dcprædatus eft perdicemilium diabolum,abftulitci malecon-gregatas diuitias multitudinis, reuocauit ab errore animas gentium, mentesepnationu deuiantium.Et quia diaboliuoce dcceptos fciebat,5t'ipfe ur uincula nexusep ucteriser roris folucre gt;nbsp;clamauit primum in Abel, cuius clamauit uox fanguinis. Clamauit in jMoyfc,cui dixit;Qjiid clamas ad mefClamauit in Icfu Naue,clamauit in Dauid,qui ait; Ciamauiad te,lalua mc,darnauitin omnibus prophetis, VndeÔ6adElaiamdicit:Cla-hia.SC illc ait : Qiiid clamabo;*’ Clamauit in Salomonc conuocans cum altifllma prædi' carione ad fapientiam: Venire,édite demeis panibus, Scbibitc uinum quodmifeui uo-bis.CLmauit etiain in corporc fuo, ficut fcarabæus in ligno. Clamauit ut inlidiatorem falleret Sif circumueniret,dicens : Deus deus meus quare medercliquiftif Clamauit ut defpoliaret,rclpondcns latroni: Amen amendicotibi, hodiemecumeris inparadifo. Itacp ubi clamauit lefus, corinuo perdix ille à congregatis in dimidio dierum fuorG de-rclidus eft.Vnde 5C quidam naturæ perdicis etiam iftud aptandum putarunt, eo quod aliéna diripiatoua,5t'foucat fuo corpore, atqi haclua fraude partus alicnos ftudcatac-quirere.Sed (quod aiunt,cornicis oculum,habcntenim 6C uolatiliafuas artes)ubiiftud aduertcrit cuius aut fingula oua direp ta, aut cubilc fuerit inuafum folicitata foboles errore fimihtudinis,fpcciei fimulatione dccepta,8C fi infirmior uiribus,induit fe atque ar-matucrfutia,amp; cum labor omnis impenfus nutrimentorum educantem exhauferitiati^ adolcfccrc pulli ccepcrint, tunc uocem emittit, SCquadam pietatis tubaprolemaduo-eat. Qiiæ natural! quodam auditu excita ta agnofeit parêtem,SC lîmulantem deferit. Ita cum unit congregate quç non peperit,amittit quos nutriendos putauit.Non fuperfluo igitur Sc lefus clamauit,ut quia totius mundi populus uoceperdicis,blandittjs,arte,lpe cie deceptus ab authorc proprio dcuiaucrat, lubricas artes fecutus, ueri parentis uoce reuocatus fallaccm relinquerct,atq5 in dimidio dierum eius fraudulentum defereret, id eft ante huius finem lcculi,cui nos eripuit dominus lefus,6C ad uitam acternam uocauit. Itatp nunc mortui mundo,uiuimus dco. Cum igitur perdix ifte penitus à falfis filrjs de-relitftus fuer!t,tunc crit ftiiltus illc quern elcgit deus,SC lapientem confudit,faluus:quo-niam quæ ftulta funt mundi,eleg!t deus.Ideo fi quis uidetur fapiens efle in hocfeculo,ftultusfiar,utfit fapiens. Valefili,5i^nos diligeut

Diui Ambrofii ad Syricium, narrantis illum Prifco aduenienti literas de^ difre,amp;feeidem reuertendab'asreddïdiffe. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l^iOola XLix

A nbsp;nbsp;ego quoque reuertend reddidi, quas ÔC pro offidOjamp; pro amore début. V-

trumcp igitur noftrum fuo officio remuneratus eff,quo amp;nbsp;mihi tuas,amp;meas ribirefftcuit. Ideo eius officij predum incrementa debet adipifci gradæ. Vale,amp; nos frater diligegt;quia nos te diligimus.

Diui Ambrofii ad Atdcum, fcribends literas fuas Prifcum fibi, 6C Ce illi a-lias reddidiffè. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiffola L

Mbrofius Atdco.Prifco tneo dedifti literas,Prilcus meus mihi reddidit,ÔC A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ego Prifco. Tu Priicum ut foies dilige, ÔC plus edam quàm foies, quod eo

fuadeo, quia amp;nbsp;ipfe Prifcum meumfacio plurimi.Eftenim ergaeumpri-rcushicnofferamor,quià pueridaiaminde nobis cum ætate accreuit lîmuhfed eum multo pôft uidi tempore,ut uercmihi nô iblùm nominc,fed edam tand interuallo tem* poris Prifcus aduenerit. Vale,amp; amantes tui dilige,quia nos te diligimus.

Diui Ambrofii ad Felicem, fignificantis tuberum fibi mifibrum partem amicis dircxifle, amp;nbsp;ilium quod Ce tamdiu nequaquam reuiferit arguent ris. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola Lt

Mbrofius Felici.Mififti mihi tubera, Âf quidem mirât magnitudinis,ut ftu A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pori forent ea tam grandia.Nolui in finu,ut aiut abfcondere,fed ahjs quó^

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;que demonftrare malui. Itaque partem direxi amicis, partem mihi reCer^

uaui.Suaue munus,non tarnen itaprarpotens ut comprimeret querelam meam iure eX' citatam,quodnos tamdiu amantestui nequaquamreuifas.Etcaue pofthacne maiora ïnuehas doloris tubera. Nam huius nominis diuerlaratio. Vt enim grata in muncre,ita in corpore atqp in affedumoleftaiunt.Dete impetra quo minus teabefle doIeâ.Nam cauffa cômodOnis meæ defiderium eft tui.Effîce fi potes, ut minus gratus fis. Rem ex-

* poiuf j cauflâm probauf j Intorqüetida eft amentata ilia non manipularis fentcnda.me.' tuifti certe,fed uide quàm moueaf,üt deledet iocari,poftca tarnen ne exculàuer is.Ete-3 nim quamiris tua hçc ueôigalis mihi fit ejccufatio,malé de te iudicas,nec de me melius, fi aut tuam abièntiam muneribus compenûndam,aut me muner ibus redimendum pUquot; tes, Valc,amp;nos amantes tui dilige,quia nos te diligimus.

X nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Diui Ambrofii ad Romulum, quæftioni illius, cur uidehcet deus dixerit:

Ponam cœlum æreum,amp; terram ferream,fadsfacientis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola L11

leuit, J g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mbrofius Romulo.Cum fis in agro,miror qua ratione de me quærendum

Df«t.2g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A putaueris cur dixerit deus : Ponam coelum æreum,amp; terram ferreamzNam

fpccies ipfa agri ÔC præfens fertilitas docere nos poteft quanta dementia fit aeriSjÔL cœli indulgentia,quando dignatur deus ubertatem dare : quando autem fteri* Iitas,quemadmodum clauià omnia, ipiflus acr,ut in rigorem atris folidatus putetur.Vn ^•4 de alibi habesquiain diebusHeliac daufum eft coelum annis tribus, ô^menfibusfex. gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Significatur igitur daufum cœlum aereum efle,ufum fui terris negate. Terra quocp fcrgt;

rea eftrcum prouentus abnuif,amp;f iacîa fibi fcmina tanquam hoftili duritia genitali exclu dit aluo,quac gremio folet blandæ matris fouere,Quando enim ferrum frutftificatî’ Quando aes imbres rclaxatf His igitur miferandam famem minatur impqs, ut qui pieta tem filiorum commun! omnium domino amp;nbsp;patri exbiberenefdimt, careant nutriment to paternacindulgentiæjfit illis cœlum aereum concreto aere,amp; iblidatoin metallirigo^ rem,fit illis terra krrea partus fuos nefciens, SC quod plerumque inopia habet, difcor-

1 dias ferens. Rapto enim utuntur qui uicftu indigent, ut alienis diipendifs amp;mem fuatn * ableuent. larn fi amp;nbsp;offenlà inhabitantium huiuimodi fit,ut diuina commorione ijs infe^ rantur praclia, ueré terra eft ferrea, telorum fegetibus inhorrens, amp;nbsp;fuis nuda frudibus, Kxo. I tf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;frecunda ad pœnam, fterilis ad alimoniam. Vbiautem abundantiafEccc

' nbsp;nbsp;Dlui Ambrofii ad Titi’anum,ilH cogaudenti's quod à Rufino liberatus fif,

MbrofiusTitiano. Venittibi innocens utôoria, ut fine uoti amaritudine A pon'ans uicfioriæ fccuritate. Rufinus enim ex magiftro officiorum facflus eft in cofulatu praefecftus praetorio,ac per hoc plus pofte ccepir, fed tibi iam tiihil obefte. Eft enim aliarum præfelt;ftus partium.Congaudeo uel illi ut amico,quia ho note auóiis inuidia leuatus eft: uel tibiut hlio,quialiberatus es ab eo quem tibigrauio rem iudicem arbitrabare,utfi dencgocio definiueris cum tuanepte,pietatistuaefit,non lt;nbsp;formidinis. ideoej promptior efto decifioni, cuius Si fpes potior, amp;nbsp;frudtus eft. Spes, quia pater neptis tuæ, qui de illius fententia fibi plurimum blandiebatur, iam quod de co fperetnonhabet.Ille enim alia curat,praeteritanegh'git,uel cum illo quodturtcgere^ j bat,depofuit officio :iftenegocrjiüi mentum, non lententiæpatronum confiderat.Et 4 frueftus iucundior eft,ut tibi referatur decifionis gratia,qui potucris iam fpernere,amp; nó fprcueris,pietatcmlpe(ftans neccffitudinis,nonftimulumofFenfionis. VaIe,SCnos di-bge uthhus,quia nos teut parentes diligimus.

DiuiAmbrofii adSyricium, gratum fibi alTerentis cum5dabipfo litcras accipiat, amp;nbsp;ilie aliquos de conicruitio fuo dirigat, eoscç fe diligere conte-ftanris qui non patiuntur fe à fuo munere diutius abeftè, ÔC ad lequendum dominum lefum fuadentis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola L1111

Mbrofius Syricio.Gratü eft mihi ciim literas accipio tuas. At cum de con- t A ieruitio nofbo aliquos dirigis,utfratrem noftrû, amp;nbsp;compresbytcrûSyrum tuis es profecutus lireris,gcminat lætitia. Sed utinâ frutftus fuiffiet ifte diu-turnior.Nam ftatim ut uenit,rccurrendû putauit: quod quidem ad defideriû meß pluri- » mum minuir,ad fui gratiam multû addidit.Nam ego diligo eos uel presbyteros uel dia-conos qui cum aliquô proceflerint,ncqua(^ le patiûtur a fuo diutius abefte munere.Di fit enim propheta:Non laboraui fequês poft te. Quis aût poteft laborare fequês lefum, cum ipfe dicat: Venite ad me omnes qui laboratis,amp; onerati eftis,ô^ ego uos refi'eiamf i x Sequamurergolelùm fcmpcr,necdcfinamus.Quodlifcmper lèquamur,nunquâ défi cimus.Dat enim uires fequêtibus fe.Itaqt quo propior uirtuti fueris,co fortior eris. Pie-rûq; cû fequimur,dicit nobis ab aduerfarrjs: Vbi eft uerbö dominifueniat. Sed nos non Hifre.iy fat!geminfcquendo,n5auerfamurfubdolæinterrogationis impedimêto.Dicebat hoc prophetæcum mittereturin carcerê,cum demergeretur inuoraginêluti.Vbi cftuerbû 3 domini ueniar. Sed ille multo magis fecutus eft,amp; ideo ad brauiû peruenit,ideo acce-pit coronâ,quia nô laborauit qui fequebaf lefum. Nô eft enim labor in lacob,nec dolor uidebifur in Ifrael. Vale. Si nos dilige,quia SC nos amante noftri ut parente diligimus,

Diui Ambrofii ad Fygadium Si. Delphlnum epiftopos, infinuantis Poly-bium ut utriqj corû fcrjberet popofeifte, ac poft datam epiftolam utriufcp nomine conlcriptam alteram exegiire,amp; ei fe illam dedifle. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola L V

Mbrofius Fygadioamp;Delphinoepifcopis. Polybius filiusnofter cum de A Africanisregrcftuspartibus,inquibusproconfularemiurifdi(ftionê egre- i gie' repraEfentauit,aliquâtulos nobifeû exegiftet dies,fumma gratia fe meis uifeeribus infudit.Deinde cum abire hinc Si demeare uellct, popofeit ut utricp ueftrüm feriberem. Promifi futurû.ltacp ditftaui epiftolam,amp; utriufcp conferiptam nomine dedi. Poftulauit alteram.Dixi ad utrumç^ ueftrum datammoreufuc^noftro, eô quôd fanda mens ueftra non epiftolarum numero,fed coniundionc nominû deledaretunnec per-peti poftet ut fieret uocabulorum fcparatiogt;quorû affedus conucniret. Ideoc^ præîcri-ptum noftro muncri ut uteremur charitatis cópendio.Quid pluraf Exegit alteram,de-dûiitneçp illi negarem quod pofeeret, nee mihi immutarem, quod in ulumuenerat.lta * 6^ ille habet quod utriq? reddatrquia id fol um prætcndit,necum alteri reddidiftet, alteri uacuus foret.Et ego uobis mdiuilae gratiæ munus fine ullo dependam ofienfionis peri-culo,öc diuifionis Icrupulo : cum prarfertim eriam hæc forma feriptionis apoftolicæ fit, ut Si unus ad plurcs,ut Paul us ad Galatas: fiC duo ad unum poffint fcribere,ficut feriptu cft.Paulus uindus lefuChrifti,ÖCTimothcus frater,Philemoni.Salutem uobis dico,di-ligitc nosjöt: oratc pro nobis,quia ego uo* diligo,

158 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DI VT AHBROSit

Di'ui Atnbrofii ad Romulum, dc co quod Aaron populo pofccnti fibi dcos licrJ^ aurum dctraxen'tj ÔC quod co auio figuratum fit uitult caput, quod^loyfcs tarn duicindignatusfiçutiuberetqucmqueinfiirgerein necemproximiTut,qindipfe fcntiatcxpn'mcntts. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epißola LVI

JMbrofius RomuIo.Epiftolarum genus propterca repcrtum,ut quidam no* A nbsp;nbsp;nbsp;bis cum abfentibus fermo fit,in dubiu non uenit.Scd fit hoc ufu exemploi^

ueréifttcrdifiunóos corpore quaedam imago referatur præfentiæ. His cnim adolcfcit offieqs amor,ficut tuis ad mc,autmeis ad te augetur literis. Sed hocmulto locupletius proximis tuæ diletfiionis experiri coepi affatibus,quibus me confulcndum putafti quid Ijßi uclletquod Aaron aurum detraxerit populo pofeenti fibi fieri dcos, amp;nbsp;quod ex au ro figuratumfit uituli caput, uelquôdMoyfes tam dure indignatus fiqutiuberet proxI mum qucmc^ infurgere gladijs in necem proximi fui. Magnû eft cnim, nullum pati abgt; fentibus damnum irrepere non foliim fuauitatis,fed etiam collationis amp;nbsp;libcralis feien* tiæ. Qp’d igitur de co îentiam quoniam expofeis, conferendi magis qua'm exponendi ftudioloquar.CumMoyfesin monte Synalcgcm acciperet, populus erat cum Aaron facerdotc.Et quamuis frequenter ad culpam lubricus, tarnen quamdiu lcxdabatur,fa* crilegio erraiTcnonproditur.Vcrùmubidiuinum conticuitoraculum, pcccatumirre* pfitjUt peter ent fibi fieri deos.Coatftus Aaron petit annulos corum,inaurcs mulieru, X quar tradita in ignem mifit,amp; conflatum eft uituli eaput. Necp excufare tantum Sacer* dotem poftumus, nec^ condemnareaudemus.Nonimprudens tarnen quiannulos lu* dæis amp;nbsp;inaurcsabftulit. Etenim qui iäcrilegiummoliebantur,necfideifignaculum ha* berc potcrant, ncc ornamenta aurium. Denique amp;nbsp;patriarcha Iacob abfeonditinaurcs

LIBER vif nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EP I STOLA LVII nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ifp

Hfum,quail's erat ille quiaiuCaftigo corpus meum,æ feruituti redigo.Quid autem ram i.Cor.^ proxtmum, quam caro animaef' (^id tam proximum, quam iuntpaiïïones corporist’ Easin fe LcuitJbonus interimit fpiritali gladio, qui eft uerbuin dei bis acutum amp;nbsp;uali-« dum. Eft SiC gladius fpiritus, qui pertranßt animam, ficutad Mariam dicftum eft : Tuam ipfi'us anima pertranfibit gladius,ut reuelentur multorS cordium cogitationcs.Non'ne Luciti caro animae fratcrno quodam copulatur confortiof’Non'neetiammcnti noftraeaffinis propinquus fermo efte* Cum igitur comprimimus fermonê ne multiloquio peccatS .

inddamusjius germanitatis abrumpimus, amp;nbsp;fraternæ uinculum propinquitatis diftbP uiinuSjirrationabile quoqj fuum anima tanqua cognata rationabili uigore diflbciat.Sic ergo Moyies docuit populum infurgere in proximos fuos, per quos fides reuocaretur, Uirtus impediretur, ut defecaretur in nobis quicquid à uirtute dcuium foret, confufum erroribus.uitqs innexum. Hacinftitutione populi meruit utno folQ deliniret indigna-tionem diuinam,atqj offeniam auerteret,uerumctia conciliarct gratiam,Pro captuitacp uoftro quid fentiremus,quoniam coniÎ41uifti,exprelTimus.Ipfefi quid melius habcs,no bis coparticiparo, ut ex te SC ex nobis difeamus quid potius eligendum fequendum fit. Vale,amp; ut filius nos dilige,quontam ÔC nos te diligimus.

Diui Ambrofii ad Seuerum epifcopum,fcribcntis compresbyterûfuum la cobum Campaniæ fibi ad requiefeendum littora ubi orationi uacer, SC deo feruiat, elegifle, fe uero in medio omnium moleftiarum freto uerfari con-querentis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EpiftolaLVlI

Mbrofius Seuero epifcopo.ExultimoPerfidisprofeóus finulacobusfra-A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ter ÔC compresbyter nofter,Campaniat fibi ad requiefeendum littora, 0^ uc

ftras elegitamœnitates. Aduertis quibus inlocis quafi ab huius mundiua-euam tempeftatibus fuppetere fibi pofte præfumpferit fecuntatê,ubi poft diuturnos la-bores reliquum uitat exigat. Remota enim ueftri oralittoris nonfolumàpericulis,fed etiam ab omni ftrepitu tranquillitatem infundit fenfibus, amp;nbsp;traducit animos à terribili-biis,amp; fæuis curarûaeftibus ad honeftam quietem,ut illud comune omnium ipecialiter wobis uideatur cögruere amp;nbsp;conuenire quod aitDauid de ianefta Ecclefiaftpfe fuper ma pW tiafundauiteam,amp; fuper flumina præparauit earn. Etenim liber animus à Barbarorum incurfibus,amp; præliorû acerbitatibus, uacat orationibus,inferuit deo, curat ea quæfîint domini,fouet ilia quæ pacis iunt amp;nbsp;tranquillitatis. Nos autem obieefti Barbaricis moti-bus amp;nbsp;bcllorum procellis in medio uerfamur omnium moleftiarum freto, amp;nbsp;pro his la- i bóribus SC periculis grauiora colligimus futuræ uitat pericula.Vnde de nobis prophe-ticum illud concinere uidetunProlaboribus uidi tabernacula Aethiopum.Etcuimin iftius mundi tenebris quibus obumbratur ueritas fururaeperfeeftiorfis, ciim annum ter^ tium SCquinquagefimû iam perduxerim in hoe corpore fitus,in quo tam graues iamda quot;dum fuftinemus gcmitus,quomodo nó in tabernaculis Aethiopum tendimus,amp; babi- i tamus cum habitantibus Madiant* Qui propter tenebrofi operis confeientiam dijudi-carietiam ab hominemortali reformidant.Spiritualis enim dijudicat omnia,ipfeautem dnemine dijudicatur. Vale frater,nos dilige,utfacis,quia nos te diligimus.

Diui Ambrofii ad Studium,piailli perfuafionc refpondentis quid in cauia cuiufdam criminofi potiüs agere debeat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola L V n I

Mbrofius Studio. Rccognofco purat affcÓum mentis, amp;fidei ftudium, 6d A domini noftri lefu Chrifti timorêiDe quo etiam ego uererer relponfum re-ferre,conftri(ftus altero quod eft cómiiTum uobis propter euftodiam legS, alteroautproptermifericordiam ÔC gratiam,nifidehocApoftolicamhaberesauthori- Ro«.iÿ tatê,quia non fine caufa gladium portât qui iudicat.dei enim uindex eft in eos qui male agunt.Quod tarnen etfi cognitS tibi foret,nó ocioféfcifcitandumputafti.Namnofiint extra ecelefiam tamê qui in aliquos eapitalem fententiam ferendam exiftimauerGt.PIe-riep etiam fponte fe abftinct,amp; laudantur quidem, nee ipfi eos poftumus no pracdicare, quia authoritatê Apoftoli eatenus obferuamus,ut ijs cómunionem non audeamus negate. Vides igitur quid authoritas tribuat,quidftudeatmifcricordia.Excufationemha-bebiSjfi feceris:laudem,fi nó feceris.Sed fi nó potueris facere,nec tarnen innocentes at-terete fqual ore carceris à: abfoiuere,plus quafi Sacerdos probabo.Poteft enûn fieri lu t. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cauU

tcTo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Divr AMBROSI!

caufi cognîta recipfatur ad fentendam reus, qui poftca aut iftdulgentiam ßbi petat, auf cerf c fine graui feueritate (quod quidam air)habitet in carccrc.Scio fanre pkrofc]^ Gen 2 tiiiumgloriari iolitosquôdincruentamdeadminiftrationeprouincialiiecurim reuexe îod«.8 rint.Si hoc Gentiles,quid Chriftiani faceredebentf Ad omnia tamêaccipe reiponiùm iàluatoris.Nam cûm adulteramreperiflentludæi,obtuler5t earn Saluatori: captâtes, ut loan. 8 fi abfolueret eam,uideretur Legêiôluere,qui dixerat: Non ueni legê foluere,fed adim* î plere.fi damnarct,uidercturaduerium fine uenifîepropofiti fui. Hoc igitur præuidens Hwc.zz dominus Iefus,inclinato capiteferibebatinterra.Quidferibebat nifiilludpröpheticQf Terra,tcrra,fcnbehos uiros abdicatos, quod delechonialelt;fl3 eftinHiercmiaprophe ta.Gùm ludæi interpellant,in terra feribuntur nomina Iudæorû,cùm adeunt Chriftiani, non feribuntur in terra fidelium nomina,fed in cœlo. In terra autê feribuntur abdicati à pâtre proprio, qui pattern tentant, amp;nbsp;contumelias irrogant authori iâlutis. Cùm inter-* Mdtth. 8 pellant Iudæi,inclinat caput lefus, ÔC quia non habet ubi rechnet caput fuum, itern eri-Ioan. 8 git quafi diefturus fententiam,5C ait: Qui fine peccato eft, prior lapidet earn. Et iterS in* clinato capite feribebat in terra.Audientes illi.exire cœperunt finguli, incipientes à ie* nioribus: uel quod ipfi plura haberent crimina qui diu uixerât, uel quia priores uim in* tellexerût fcntentiac,quafi prudentiores:amp; cœpernt fua magis peccata deflere,qui alie* ni criminis uenerât aceufatores. Recedentibus ergo illis remanfit folus lefus, amp;nbsp;eleuâs caput ad mulicrcm,ait: Vbi funt qui te accufabantfnemo te codemnauit f Et illa relpon diuNemo.Dicit ei Iefus:Nec ego te damnabo. Vade,ô(^ammodo uide ne pecces. Non

4 damnat,quafi redêptio:corrigit,quafi uita : quafi fons abluit. Et quia quando fe inclinât Iefus,ideo inclinât ut iacetes eleuet,ideo ait remiflio peccatorû : Nec ego te damnabo, Habes quod fequaris.Poteft enim fieri utille criminoiüs polïit habere ipem corredio* nis,fi fine baptifino eft:ut pofifit accipere remiflîonê: fi baptizatus, utpœnitentiam ge* ratjôd corpus fuum pro Cfirifto offerat.Quantae funt ad iâlutê uiacÆtideo maiorcs ma-luerunt indulgêtiores elle circa indices,ut dum gladius eoru timeretur,ôi^ reprimeretur fcelerum furor, non incitaretur. Quod fi negaretur cômunio, uideretur criminoforum uindicatapœna.Maluerunt igitur priores noftriutidin uoluntate magis abftinentis, quàminneceiTitatefitlegis. Vale,amp;nos dilige,quia nos quoep te diligirttus.

Diui Ambrofii ad iàcerdotes quofdam, ÔC omnem clerum plebis Theftalonicenfium,de obitu,uita,uirtutibus,ÔC conueriàtioneiari* lt;fti uiri Acholq* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Èpiftola LIX

Mbrofius Anatolio, Numerio, Seuero, Philippo, Macedonio, Ammiano, A Theodofio,Eutropio,Claro, Eufebio, ôdTimotheodominiSacerdotibus, amp;omni clerodomini plebis Theflâlonicenfium diledisiàlute.Dum lem* per affîxûtencre animo defiderouirufandû,atcp omnesadus eius quafiitlfpecülapo* fitus exploro,haufi nimia indagine folicitudinis amaritudinê nuncîj celcrioris,amp; quod adhuc mallem ncfcire,cognoui in cœleftibusiam requiefcereuirûS.AcholiS, quemin terris requirebamus.Quæritis quis hocannuhciauerit,cùm ueftræfanditatis nondum ueniflent literæ.^Non teneo authorê nuncij, ufu quidem uenit ut non libenter tenea* mus nuncium mceftitudinis,fed tarnen claufo tune tëporis mari,occupatis terrarû Bar* barica infeftatione regionibus,cùm deeflèt qui aduenire potuerit, nô defuit qui nuncia ret:ut mihi uideatur ipfe fandus annneiaffe fe nobis, eo quod iam perpetuo laboris fui potireturftipendiOjà folutis uinculis corporis inter angelorum minifteria Chrifto ad* hærerer,cupiens amantis fui errorêabfoluere,neilli longaeuitatêuitæ huius deprecate* mur,cuiuitæacternaeiam præmia deferebantur. Abîjtergo,non obqt,ô^ emigrauitàno bis ueteranus Chriftilefu,coelo terraciftius folum mutans,amp; plaudens alis atcpremigijs Pplw.54 fpiritualibus dicit: Ecceelongauifugiens. Cupiebatenim apoftolico ipirituiam dudô Phili[). t tei-ras relinquere,fed tenebatur uotis uniuerforû,ficut de Apoftolo legimus,quiaremo rari eum diutius in carne erat Ecclefiæ neceflàriû.Viuebat enim non fibi,icd omnibus, amp;nbsp;populis erat uitac æternæ minifter,ut prius eius frudum etiam in alrjs qua'm in feâdipi feeretur. Eft igitur iam fuperiorum incola, pofleflbr ciuitatis æternæ illius Hierufalem , quæ in cœlo eft.Videt illic urbis eius menfuram immeniàm, purû aurum, lapidem pre* ciofum, lumen fine foie perpetuum, amp;^hæc omnia iamdudum quidem fibi comperra, ' . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fed

fed nunc facie ad faciem manifefta uidcns, dieft : Sieut audiufmus, Ü3. ÔC ufdemus in uitatc domfnf uij^utum,in ciuftate def noftrf. Ibi ergo pofitus appellat popul um dci,di^ ccns:O Ifrael quam magnacft domus def, ÔC quàm ingens loeus pofleirionis eins, ma^ gnus QC non Habens finê.Scd quid hoc eftt’Dum mérita uiri côfidcro,5C quafi difcedcn^ temfpiritufcquor, (ancflorüchoris deducentibus intermifccor, nonmcrito ullo,fcd affeëlu pene fum oblitus mci.Itane ergo raptus cft nobis murus fidei, gratiæ,amp; faneftita tis,quem totiens ingruentibus Gotthorum cateruis nequaqiiâ tamê potucrunt Bat ban' ca penetrate tela^expugnare multarum gentium bellicus furorfDcniq? in cætcris popu latoreslocisjillicpacemrogabâcmirantibusqiquidfibifincmilitcullo öbfifteret,a pru dentioribus intimabaturHelifæi intus imitatorem degere, ætatc fupparcm,rton impa-rem fpirituxauerent ne exemplo Syriad agminis fibi quoq? Ä’cicas oftunderctur.Et ta^ men circa difcipulos fuos diuerfa dona Chrifti funt. Heliiæus quidem in Samaria captif nas acies induxit Syrorum,fan(ftus aute Acholius precibus fuis fecit, ut de partibus Ma cedoniæuitftores fugaret.Nónne ÔC hocintelligimus uirtutis fuperioris fuilîc,ut ubi mi les nullus aderat,illic pellerêrur fine militec'Nonne hoc cæcitatis eft utfugcrenr quos nullus urgebatcied urgebat Sc praeliabaturfandfus Acholius, non gladijs, fed orationi^ basmon telis,fcd meritis.An incognitum nobis eft dimicare iandos ctiam ciim ferien^ tarfNonne ociofus erat HelifeuscOcioftrs fcilicet corpore, fed uibrabat fpiritu, 5C ora-tionibus præliabatur,quando in caftris Syriæ uox cquitû SC uox uirtutis magnac audie-batur, adeo ut putarent Syrialiorum regum aduerfus fe uenire exercitus, qui populo If-racladiumento forent,undc perculfi magno fugerunt pauore,ita ut Icprofi quatuor qui mortis egrein fuerant defiderio, caftra hoftiurri deprædarentur. Nonne in Macedonia fimiiia dominus per orationesfandi Acholij tecitmiracula,autpropcmaiora;'None^ niminanimctunccfuperfluafufpicione,fedfa?uienteIue,SCardentipeftilentiaperturgt; batiGotthi acterriti funnDeniq; tirncfugerunt,uteuadcrcnr: regreftî poftca pacem ro garunt,utuiuerent. Vidimus itaq; in tanti uiri meritis ftrpcriora fccula, SC opera prophe tarum quælegcbamus,afpeximus.Q’.r-rftl'de'lifeus inter arma,intcracies,dumuixituer fatuseft,mcritis fuis comppnens prælia.Denicpubifecuritas eohabitantibus reddita eft,quodipfo fuit durius bcllo,fandumcxhalauirfpiritum, SC quafi Helias ufque ad cœîuin eleuatus eft, non curru quidem igneb, ncc equis igneis, nifi forte ilia non uidigt; mus,necin commotione aeris, fed in uoluntate SC placidiratc dci noftri, ÔC fandorum angelorum lætitia,qui ad fe tantum uirum tranfïlTê gratulabâtur.Certe dubitarc ilia ne-quaquam poflumus,quandoquidemrcliqua congruerunt.Siquidcm eodcmmomcn-to quo file adhuc eleuabarur,uelut quodam melocidis fuæ demiftb amidu fandum A-nyfium difcipulum fuum induit, SC ftii ucftiuit inful is iacerdotij, cuius meritum SC graham non nuneprimu audio,nec in ueftris cpiftolis didici, fed in ueftris literis recogno-m.Narn quafi præfciusfuccelTurum'fibijCtn promiftis tegebat, tarnen indterjs deftgna-bat,adiutum fe cius cura,laborc,officio mcmorans,ut iam dcclararc confortem uidere-

tur,qui non quafi nouus ad iummum iacerdotium ueniret, fed quafi uetus facardotij c-xecutor accedcret. Cui pulchre' conuenit didum illud Euangelicum : Eugebonc feme 0Cftdelis,quoniam fuper paucafidelis fuifti,fupermulta te conftituam.Harc mihi defart do Acholio uobifeum communiaJllud tarnen fpeciale, quo dcuindus fum bcatae me-morieuiro,quia tribuitmihi ut cum non ignorarem .Nam cum eo uenientc ad Italia æ-gritudine confedus teuerer,ut no pofl'em occurrere,ipfe ad me uenit,ôC uifitauit. Qiro ftudio, quo affeduipfeinme, 5Cego in eum irruimus C Qiio gemitu mala iftius fcculi, £Cea quçhicacciderent,deplorauimusf'itautlachrymarumprofluuiouéftêinfundcre-mus,dumfalutationeexoptatiffima,mutuodefiderio SCexpetito diufruimur,adhere-mus amplexu.Itaq; quod uoti mei crat, ill ius benefi'erj fuit, quia potui illû uidcre .Nam ctfimaiorportio, SCplenior cognitiofit in fpiritu uidere quos diligimus,tarnen ctiâin fi^ra corporis uidere dcfideramus.Sic aliquando reges terrp quærcbant facie Salomo nis uidere,Scaudire cius fapicntia.Difceffit igitur à nobis,SCnos in hocrcliquit falo:fcd quodilIiutiIe,idmultisipfoBarbaricofuroreeftgrauius:quiaillü iftedepcllebat.Hüc 4 nobis quis potcrit rcpræfentarecScdrcpræfcntat dominus, SC fcipfum in difcipulo re- Dotl.ii.iuxti prgfentat.K.cpracfentâtiudiciaueftra,quibusdidumeft;DateLeui manifeltos eius,SC 7°

tdî, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIV I AMBROS II

uentatem faam. Vir o fanc^lo dediftis mamfcftum ciuSjUtpote eins fnftitutionefundatflf, dediftis imitatorcm uiri ei'us qui dixit patri fuo, SiC matri fuæ, non uidiie:amp;^ fratres fuos non fciuir,amp;filios nonrccognouitjSC’ cuftodiuit uerbum domini, ÔC teltamcntum eius obicruauit.Narrabunt populi iuftitiam eius. Tab's uiri uita,tab's hæreditas eft,tab's con-' nerfatio,tab's fucccffio.lllc iemonafterrjs puer dedidit, QC intra Achaiam angufto dau^ fus tugurio,gratia tarnen multarum terrarum peragrauit diuortia, ad fummum facerdo tium a Maccdonicis obfecratus popub's,ele(ftus à laccrdotibus, utubi ante' fides per Sa cerdotem daudebatur,ibi poftca per Sacerdotem murab'a fundamentafi'dei confirma-rentur. Non aliter etiam eius difcipulusimitatione,quiô(^^ipfcdixit patri fuo amp;nbsp;matri fuæ,non uidi te.Non uidit enim ftudio, non uidit affeeftu, ÔC fratres luos non fciuit,quia dcum fcirc defiderauit.Et hicrecognouit uerbum domini,0(: cuftodiuit teftamentû eius imponit honorem in ara eius iemper.Benedic dominefidem cius,fan(ftitatcm, fedu-: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;litatem.Bcnedicftiotuaueniatfuper caput cius,amp;fuperuerticemipfius.Sithonorificus

inter fratres fuos,fit in eo tauri fpccies,ut uentilet corda inimicorum,amp; fandorum men tes dcmulccat,Slt; indicium iacerdotum tuorum in eo ficut lib'um flôrcat. V alcte fratres, amp;nbsp;diligite me,quia ego uos diligo.

Diui Ambrofii ad Anyfium ianefti Acholtj fticceftbrem, de fucceftione eius congaudentis, uitamcpfamfti Acbob'j commendantis,Tillius adolefcen' tiam,iuucntutem,atqifenecftutcmbcnediccntisi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift. LX

Mbrofius epifeopus Anyfto fratri.Iarndudum te tcnco,5C fi nunc primum Ic A go,mcritiscp compertum habeo quern oculis non uideram. Doleo quidem illud accidiftc,lcd hoc iucctlfiftc gaudeo, quia licet iuperftite me non optagt; ucrim illud contingere,lpcraui tarnen poft ilb'us fanefti uiri cxitum hoc folum pofleme rito fuccedere.Tcnemus ergo te faneftæ memorie Acholij dudum difcipulum,nuncfuc ceffbrem hærcdemcp eius uel honoris ucl gratiç.Magnum m eritum frater, gaudeo tibi, ne uno quidem momento defucceftbre tanti dubitatumuiri; Slt;^magnum onus frater tanti nominis pondus fubiflc,tantæ b'br£,tantiq? examinis. Qiiæritur in tc Achob'uSjamp;S ficut cratin alfccftu tuo,itain offieijs defidcratur ilb'us uirtutis, ilb'us difcipb'næ effigies, ilb'us fortitudo animi in tarn fenili corpore. Vidi fateor uirum, nam 8^ hoc mentis ilb'us dcbeo,quôdilium uiderim.Vidi itailium effein corporc,ut extra corpus putarem. Vp a.Ccr. I z di imagincm illius qui fe fiue in corpore fiue extra corpus nefeiens, raptum ad paradis fum uidcrat.Ita enim percurrebat omnia excurfti fi'cquêti,Cóftantinopolim,Achaiam, Epirum, Itab'am, utiuniorcs cum non poflent confequi. Ccdcbant fortiores corpore, quia eum fine impedimento efle corporis nouerant:ut eo tantum pro uclamineutere-' . tur,non pro officioxerte ad feruitium,non adfubfidium. Ita enim affeccrat corpusluû, Gdlat, £ y J. pQ mundum crucifi'gcrcr,amp; mundo femetipftim. Benedieftus dominus,amp; benedf óaadolcfccntiaeius quâcxegitin rabcrnacub'sdeilacob,pofïtusinmonafterîjs,inqui buscùm quærcreturà parentibus uelproximis,dicebat: Qiiiftintfratresmei,autqua: mater meac'Non noui patrem ucl matrcm,uel fratres meos,ièd eos qui audiunt uerbum 7 dci,amp;r faciunt.Bencdiêlus ctiam proceffus iuuêtutis ipfius,in qua ad iummû eleiftus eft faccrdotium,maturo iam probatus uirtutum ftipendio. Venir cnim tanquamDauidad paeem populireformandam. Venir tanquamilla nauis aurum fecumintelligibileue-^ hcns,SC ligna cedrina,amp;lapidcs prcciofos,ut ill as columbç pennas dcargctatas,quibus i medias inter fortes fomno pacis Ô6 tranquilb'tatis fopore dormiuit.Eft enim fandorum Cant.^ etiam fomnus operarius,fecundum quod lcriptumeft;Ego dormio,amp;^ cormcûuigilat. Cenef,z3 Ét fccundum quod Iacob fandus diuina dormiens uidebat myftcria, quæ uigilans non uidcrat,de cœlo ad terras aerem peruium fandis,rcfpicientem dominum, amp;nbsp;pollicente terræeiuspoflcffîonem. Iraq!breui fomno dormiens impetrauit, quod magnolabore pofteaacquifiuit.Hærcditas eius eft cnim fomnus fandorum,feriatus ab omnibus cor^ poris uoluptatibus,ab omni animi pcrturbatione,tranquillitatê menti inuehens,placi--ditatêanimæ,tanquâfolutanexu corporis fcableuet,fiC Chrifto adhærcat. Hic cftfom-nus uitalandorfî,quâuiucbatfandus Acholius, cuius bcncdidaetiâfenedus ipfaeft. Vere'fenedus ilia uenerabib's, que nô canis,fed meritis albefeit. Ea eft enim reucrenda ‘ canicies,qug eft canicies anim^ in canis cogitationibus Si operibus effulgens. Quæ eft enim

cnim uere çtas (ène(îlutis,nifî uita Immaculata, quç no diebus aut menfibus, (cd ftculis fine fine eft diuturnitas, fine debilitate longæuitas Qiio enim diu^ turnior,eo fortior ( eo quod diutius earn uitam uixerit ) in uirum pcrfecflurm excrefcit. Huius igitur fiicceflbrem te dominus non foium honore, fed etiam moribus probet,3^ fiimma fundare dignetur gratia, ut ad te quoq? populi cOncurrant,de quibus dicas:Qui funtiftiquificutnebulæuolant,ÔCficutcolumbæcumpullisfixis{'Veniantquolt;$ficut nauesTarfis,quacaccipiantfrumcntum quodSalomonuerusimpartiUituigintimenfix fas tritici.Accipiant oleum amp;nbsp;iapietiam Salomónis,amp;f fit pax inter te,amp; pópulum,amp; te ftamentum pacis cuftodias.Vale frater,ÔC nos dilige,quia nos te diligimus.

Diui Âmbrofii ad Candidianum, fpleridorem fermonis,amp; fulgorem afFe^ (Jhisciuscommendantisjillicpbenediëlionerriopfantis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epifto. LXI

Mbrofius Candidiano fratri.Summus quiderri fplcndorinfermone eft tuo, A nbsp;nbsp;nbsp;fed magis in affedu elucet mihi. Nam in epiftolis mentis tuât afpicio fiilgo--

rem diletftilïîme frater ac beatilfime. Dominus te benedicat, âf det tibi fui gratiam.Nam SCipfein epiftolis tuis uota magis quàm mea mérita recognôfco. Quç e-îiim mérita mea tâtis tuis æquent fermonibus f Dilige nos frater,quia nos te diligimus.

Diui Ambrofii ad Irenæum,quæftiQnem,Cur dominus deus manna pluerit populo Patrum,óó nunc non pluatjdiflbluentis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epifto. LXii ExoJi.tt

à me cur dominus deus manna pluerit po-nunc nô pluatSicognofcis, pluit,ô(f quotidie pluit de mannaferuientibus fibi. Et corporeum quidem illud manna ho^ plerifqî inlocis inuenitur, fed nunc non eft tanti res miraculi : quia

A Tl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod perfetftum eft. Perfeefium autem panis de cœlo, corpus ex

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Virginc,de quo fan's Euangeliû te docct. Quanto praeftantiora hæc lu (oiin.S

perioribusr Illud enim manna, hoc eft, panem ilium quimanducauerunt,mortuifiint: hune autem panem quimanducauerit,uiuetinæternum. Sed eft Ipirituale manna, hoc «ftpluuiaipiritualis fapientiæ,quæingeniofis Stougrentibus de coelo infunditur,ôif ir^ torat mentes piorum,ô^ obdulcat fauces eorum. C^ii igitur intell exerit infufionem di^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Uinp fapientiç,dele(ftatur, nec alium cibum requirit, nec in folo paneuiuit,fed in omni M4tw.4 Uerbo dci.Qui curiofior fuerit,quçrit quid fit iftud,quod melle dulcius fit,Refpondet il liminifter dei:Hic eft panis quem dédit tibi deus mâducare. Qtns fitifte panis,audi.Ser nio,inquit,quem ordinauit deus.Hçc ergo ordinatio dei, hgc alimom'a alit animam fa-picnris,5C illuminât atq; obdulcat, refplendens ueritatis corufeo, mulcens tanquam fauo quodam,diuerfarum uirtutum fuauitate ÔC fermoné fapienüç.Faui enim mellis fer «nonesfuntboni,ficutferiptumeftinProuerbîjs.Curautem mïnutumfit,caulàmacci- ProweraS pe:quia 8C granum finapis minutum eft,quod comparatür regno cœlorum,et fides que L«c 15 ficutgranumeftfinapis,poteftmontestollcre,ÔLia(ftariinmare.Etfermentofimileeft * régnum cœlorum quod abfcondit mulier in faring menfuris tribus donee fermentetur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?

totum.EtMoyfescaput uituliaurei comminuit ficutpulucrem,amp;mïfitinaquam,ÔC nbsp;°

dédit populo bibere.lncraflatum enim erat cor eorum perfidiæimmanitatc,ut emollire tur,6cfideifumeret fubtilitatê.Denicp illamulier qugbene emoluerit, aftumetur; ea autem quæ male emolucrit,dcrelinquetur. Emole ergo amp;nbsp;tu fidem tuâ,ut fis ficut ilia ani- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^4

ma quæ Chrifti in fe charitatem excitât,quâ mirantur afcendentê uirtutes coelorû quod fine offenfionc afeendat, fiC ex hoc mûdo aftendat cum Igtitia amp;nbsp;iucunditatc,ficut uitis pfopagOjôC ficut fumus fead fiiperna fubrigat,fragrans odorê refinreeftionis pig,Ô!^fua-uitatem fidei,ficut habes feriptû: Qug efthæc qug afeendit à deferto ficut uitis propago Citnt.j fiimo incenla, odorificatamyrrha Ô6 thure ab omnibus pulueribus unguenti f Pulchre fubnlitatem eius expreffit pulucris comparatioric amp;unguenticômemoratione, quia inExodo fubtile legimus ÔC ex multis compofitum thyriiiama illud elle incenfum pro-

'' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ambro, to. 3.- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o x pheticum.

1^4' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI AMBROSII

Pftlm. 140 phetfcüm,quod cft fandor G oratio,ut dirigatur in confpedu donWni, fiait Öó Dauid di' dt : Dirigatur oratio mea ficut incenfum in confpcdu tuo. Denicç Gr^us xotTivfiweHT» Apoc 8 * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ivais'ióp trou dixit. Et in Apocalypfi Ioannis Icginius quiaftetit an.-

' gelus ante altare habcns thuribulum aureum, ÔC data funt ei thymiamata multa de ora-tionibus fandorum omnium.Et afcendit,inquit, Eimus thymiamatum orationum dorum de manu angeli in confpedu dei.Ec umbiliais anim g ac uenter fubtilis eft illius J quæ afcendit adChriftum.Idcoqi laudaturuocefponfi dicentis : Vmbilicus tuus crater Cantic. -J tornatilis,non deftciens mixto, uenter tuus aceruus tritia'munitiinterlilia. Eft enim in omni dodrina tornatus, St potiisfpiritualis non deficiens plcnitudine j 8gt;C coeleftiufe-cretorum cognirione. Venter quoq; animæ myfticus, ficut umbilicus,quo uentre non folum fortem cibum fumit,quo cordafirmantur,fcd etiam fuauem ac florulentu quo de Exod.^z Icdantur.EtfortaflehocdocuitMoyfesmultis orationibus amp;pijsilludmitigandumfa j Rfg’i 9 ailegium.In libro quo(]p Regnorum cum fe dominus fando reuelaret Heliæ,uox auræ tenuis præcefiit,amp;ftatim fe ei dominus reuelauit,utcognofcamus ea quæ corporea funt,crafta elle SC pinguiarSt: quæ fpiritalia,monia amp;nbsp;fubtilia,ut non poflint copreliendj Sdpien.7 oculis.Deniep SCfpiritus fapientiæ fubnlisamp;Tmobilis legiturinlibro Sapientiæ;quia eft in ilia fpiritus intelligentiæ,fandus,unicus,multiplex,fubtilis,amp;^mobilis, qui fermones fiios molat prius,ne quid offendat uel in fenfti, uel in alloquio. Denicß illi Babyloni cu lxod.i6 deftruetur, dicitur : Et uox molæ nonaudietur in tc amplius. Hocigitur manna fobtilc crat,amp;^addicm conigcbatur,in diemalterum nonferuabatur, eo quodinuentafapien^ tiæ in tempore fint gi atiora,nec tarn miranda quæ fpatio temporis reperiuntur,quam il la quæ præfcntis funduntur ingcnq uiuacitate: fiue quia futura reuelantur myfteria,eo quod feruatum manna ufq; ad folis exortum,efui iam elTe non poirct,id eft ufq; ad ChrP fti aduentum habere gratiam.Oricnte autem iuftiüç fole,amp;S fplendidioribus Chrifti cor poris Sc fanguinis facramentis rcfulgentibus cellarcnt inferiora, perfedaillalumenda populo forent. Vale,Sc nos dilige quia nos quoep te diligimus.

Diui Ambrofii ad luftum, difterentis quod V eteres quos pleriqt fecuduffl argt; tem feripfiftenegant, fecundügratiam qnæ ftipcromneartem eft Icriplerint, . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de quorum tarnen ferip tis ij qui de arte fcripierüt,artem inuenerunt. Epift. LX111

Mbrofius lufto.Negant pleriq; noftros fecundum artem feripfifte. Nee nos A nbsp;nbsp;nbsp;obnitimur,non enim fecundum artem fcripferunt,fed fecundum gratiä,qug

fuper omnem artem eft.Scripferunt enim quæ fpiritus ijs loqui dabat.Sed ta men îj qui de arte fcripferunt,de eorû feripris artem inuenerunt, 6C condiderunt comen

* ta artis, SC magifteria. Ucniq; in ai terequiruntur præcipue,ut iitouTiop, CAb, awortAinf*«. Cum igiturIcgamus faneftum Ifaac patri dicerc:Ecceignis ÔCligna, ubi hoftia.^quod ho rum deeftcNam qui quærit,dubitat:qui refpondet quærcnti, pronundat,6C dubitatiogt; nem abfoluit.Ecceignts,id eft euTiop: ÔC ligna,id eft vAb, quæ latine' materia dicitur.Tergt; tium quid fupereft nifi äTc-oTiAtirfA« ,quod nlius quæfiuit,pater retulit dicenti,ubi hoftiat* Deus,inquit,prouidebitfacrificiumfili.Diireramuspaulifpermyfterium.Oftcdit deus pendentem Arietcm cornibus. Arics autem eftuerbum plenum tranquillitatis,amp;mo^ derationis,att^patientiæ,quo oftendtturbonû elle facrificiumiuftitiæ etiamfapien--tiam,ôC prudenter emerendi ac propitiandirationê cognolcere. Vnde SCPropheta ait: Sacrificatc facrificium iuftitiæ.Itaque iuftitiæ, ita ut fapientiæ facrificium eft.Ecce ergo mens Calida Sc fcrucns ut ignis quæ operatur, ecce amp;nbsp;intelligibilia, id eft materia. Vbi eft tertium intelligercÆcce color,ubi eft uiderc:eccc fenfibilia, ubi eft fentire. Materia enim non ab omnibus uidetur, idcoq? deus dat munus intelligcndi, ÔC fentiendi,SCui--dendi. Verbum ergo dei «ttotîAiaju« eft, id eft definitio ÔC confiimmatio difputationis, quodinfunditur prudentioribus SC dubia confirmât. Pulchre autem etiam q qui in ad^ uentum Chriftinoncrediderunt, feipfos reuincunt,utconfiteantur quodnegandum putant.Dicunt enim arietem uerbum dci, SC non aediderunt paffionis myfteriû, cum in illo myftcrio uerbum dei fit in quo impletum eft faaificium. Ergo primum accenda-mus in nobis ignem mentis,ut operetur in nobis.Quæramus ftibqcicntes materiâ quid fit quod nutriat animâ,tanquam in tenebris reqqiramus cam. Neep enim uel Patres Icie bant quid cfletmanna.Inuenerunt,inquit,manna dicentes ipium efle ferraonem ÔC uer bum dei,

bum detjUnde omnes diiciplinæ fonte iugi ac perpetuo fluunt ac denuannir.Haec cft fca cœleftis.Si^ifîcatur autém ctc perfona dicentis:Ecce ego pluam uobis panes de cœ Exo4alt; lo.cuTiop ergo,eo quod operatur deus,qui irrigatmentes röre fapierttiaé, CAn, quiauiden-tes animæ amp;nbsp;guftantes delecfîantur,^ requirunt unde fitïllud fplendidius luce, dulcius mene.R.efpondctur eis fcripturæ ferie, Hic eft panis quem dédit uobis manducare do^ minus,hoc eft uerbum dei quod difpofuit deus uel ordinauit,quo pafcitur anima pru dentium delecftatur.Eft candidû 6C fuaue,ueritatis iplendore illuminans,amp; uirtutum fuauitatedemulccs audientium animas. In fe enim didicerat propheta quid eflèt côfum mandæ rei «ur/op. Nam cum mitteretur ad populum dei liberandum,ad regem Aegypti ait:Quis ftim ego ut uadam,5C cducâ populum à regis poteftate r’ R-efpondit dominus; Ego ero tecum.InterrogabatMoyfes:Quid dicam illis fi requirât,quis eft dominus qui mifit tet’amp;^ quod nomê eft ill t cDixit dominus:Ego fum qui fom.Diceszqui eft,mifit me.

Hoc eft uerum nomen dci,efte fcmper. Vndc 6C Apoftolus de Chrifto,Dci enim filius 2-Cor. t lefus Chriftus,qui in nobis eft,qui per nos prædicatus cft, per me ÔC Syluanum ôcTimo îheu,non fuit in illo,inquit,eft ÔC non fed eft in illo fuit.Reipondit MoyfesiSi non credi Exo4,4 derintmihi,ne(y obedierintuoci meæ,dicentes, quianô apparuit tibi deus,quid dicam dlis f Dédit illi ligna facere, ut crederetur quia à domino mifliis cft. Tcrtio ait Moyfès: Non fum dignuSjSC gracili uoce fum, 8C tardiori lingua, quomodo me audiet PharaoC Refponfum eft ei: Vade,SC ego aperiam os tuum,6t inftruâ te quid debeas loqui.Inter--togationes ergo illæ in medio amp;nbsp;refponfîones habet fâpientiæ feminâ 5C theorian. Gra turn tarnen «TroTBAiir/xix eft,quia ait:Égo ero tecum.Et quamuis dederit éifignafacere,ta mendubitanti iterum(ut feias quiaugnariön credentibus,promiflum aütem credenti-bus)refpondit ad infirmitatem uel mcriti,uel üofi,Ego apériam os tuum,amp; inftruam te quid debeas loqui.Perfecftû ergo «zroTiÀiir^oi feruatû eft.Habcs hoc ô(^ in cuangeliô,Pe^ nbsp;nbsp;nbsp;,

tite,fîC dabituruobis:quæritc, inucnietis:pulfàte,6C aperiet uobis.Pete,«T£) T»cÙT/if,id fft,ab âuthore quære.HabesüAKfgt;,intenigibilia quibus quæras.pulfa, aperit tibi deus Uerbum.Quae petit,mens eft,quæ operatur ficut ignis intenfgibilia,in quibus mentis ar dor operatur ficut ignis in hgnis,apcrit uerbû tibi deus, quod eft aTroTtAio-fxot. Habemus öf alibi in Euangelio dicente domino; Cum autem tradent uos,nolite cogitate quomo Matth, i o do aut quid loquamini,dabitur enim uobis irt ilia hora quid loquamini. Non enim uos critis qui loquimini,fed fpiritus patris ueftri quiloquitur in uobis. Habes hoc SC in Ge^ nefi,dicenteIfaac:Quid eft quod tarn cito inueriiftifilic'Qiii dixit:Quodtradidit domi- Gewf.ay nus deus tuus in manus meas. is-oTtKivixii dominus eft,qui per dominû quærit,iriuerift.

Laban deniq! qui per dominum non quefiuit, quia quærebat idola,no inuenit.Pulchre autem quod dicunt,horos,feruauit.Primus eft horos, Vade after mihi deucnatione tua utmanduccm.Excitat atq; adolet uelut igni quodam adhortationis fuac mêtem eius,ut operetur amp;nbsp;quærat.Secundus horos. Quid eft quod tarn cito inuenifti f Hicininterrogt; gatione cft. Tertius horos in refponfione. Quod tradidit dominus deus tuus in manus meas «■aroTtAifffxüt deus eft,qui concludit ÔC confummat omnia:de quo dubitandum non cft.Eft Sc illc horos de fpontancis,Si no feminaueritis,no metetis. Nam etfi cultura pro uocetfemina,tamcn natura fpontaneo quodam utfurgant in ijs operatur ingeriio.Vn-deApoftolus:Ego plantaui,inquit,Apollo ngauit,fed deus incrementum deditltaque neq qui plantat eft quicquam,neq qui rigat,fed qui dat increments deus .Dat tibi deus infpiritu,6C in corde tuo feminat dominus. Age ergo ut infpiret, amp;nbsp;feminet ut metas,fi non feminaueris,non metes,quafi admoneris ut fcmincs, non feminafti,non metes:fen tentia eft.Principio finis conucnit, principium fernen eft,finis meffis. Difce, inq^uit, ex me,naturaadiuuatdifeentem, deusautem authornaturpeft. Deiquoq!,utbenedifea^ »nus,quiahoc naturae eft,perdifccre.Duri enim corde non difcunt.Incrementa per natu ram quae diuini habet gratiam muneris,confummationem ÔC perfeeftionem deus datjid eft ilia praeftantilfima SC diuina trinitatis natura ÔC fubftan tia.Vale,6C nos dilige,iftfacis,quia nos tediligimus'.

Diïn Ambrofii ad Syagruim Vcroncnfis ccclefiç cpifcopum, literis flhua rclpondentis,cumq! uehcmcntcrarguentis,deïudici'oaftcntatofh caufa cuiufdam uirginis per turpesquafdam perfonas accufatæ, óó cur caufam iftam ad fe rcuocauen't,amp; qualemin ca fententiam pronunciauerft ponenris. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epjft. Lxriri

Mbrofius SyagiioVcronenfis ccclefig epiTcopo. Profpiciendum eflenedc A nbsp;nbsp;nbsp;noftro obloquantur iudicio chariffimi noftri Veronenfes, proprijs texuifti

li'teris.Non arbitror fore,certe non folent. Aut fi obloquantur,de quo oblo--qut foieant,baud dubie liquet,cum exalperati hucueniat,pacifici ad tcreuertantur.prx ferti'm ciim hociudicium nolh um cum rratribus ÔC conlacerdotibus noftris participatu proceflen't.Tu autem fine alicuius fratn's confilio hocludicium tibi folus ludicandû pu taris,in quo tain en anteiudi'cium praciudicium fccen's, utpuellam Zenonis fancflæme-mon'æïudicïo probatam,ciusqi fantflifi'carambenedicfiione, poft totannosfineautho--re criminationis,fine accufatore,fine profe fibre delan'onis, in periculu reatus deducen-» dam arbitral ere.Cui inuidia efict à uanis,ab ha;reticis,utipfi uolunt,a turpibus perfonis conflata per fcclus,pcr auaritiam,pcr intempcrantiam, querentibus proprij libertatem flagitrj,ab ijs poftremo qui domo eius ciebb atqt climinati forent,quod difcolora opera * fubtcxcrent,qudm prima fronte fue profcfiionis practenderant.Huiufinodiaccuftto^ rcs,huiufinodi tcftcs in tuo conftitucbas iudicio,qui necß accufare audebantjUCCp dela-tionis fc nexu obligare,atq; ita infpebboni adiudicandam coftitucbas uirginem, quam nullus arguerct,nullus dcfcrrct.Vbi hæc cognitionis folcnnitasfVbi tab's iudicadi for-Df«t. 17 mulac'Si leges publicas interrogcmus,accufatorcm cxiguntifi ccclcfiæ,duobus, inquif, Matth. 18 nbsp;nbsp;nbsp;tribus tcftibus ftat omne ucrbum ; fed illis tcftibus qui ante hefternû SxLnudiuftcrtius

non fuerint inimici, ne trad noccrc cupiant, ne læfi ulcfici ftfe uelint. Inoffcnfiis igitur affebtus tcftium quçritur,ita tarnen utaccufator prius in medium procedatJpfi illi pref-Dankl.13 bytcri ludeorum manus fuas prius fupra caput impofucruntSufannæ, fibaccufationein profeffi funtjfib paritcr addidcrunt teftimonij authoritatem, quam imprudenter popugt; lus fub errorc pofitus acccporat.Scd diuino indicio per propbetam retexit fibredarguit v nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnipotens dcus,utliqucrct omnibus eos uclleinuidiam præfcminarc aduerfum inno

centis periculum,qui dcficcrent accufationis argumento, fibfirmamento probationis, conijeientes uidclicet quod fi præoccupatis uulgi auribus inuidia mentê incefièret,præ indicium examinande ucritatis inferret.Etcnim ciim audita præucniunt,aurcobftruûf, animum occupant, neprobatio dcfidcretur,ut rumor pro conuibfo tcncaturcriminc, Nos igitur accufatorcm cxcgimus,fib authorcm totius feenæ Maximum perurgendum arbitrati fumus.V erum ille acculabonê quam ftudio informaucrat, uerbo detulerat,de feruit profcnione,fib tarnen aftcclu urgebat, arte exçqucbatur, fedrefugicbat nomine, quod diffidcret probaiioni.Dcniq; ipai'fis rumoribus, fed ctiam cpiftolis compofitis Sgt;C deftinabs qua-fiuitaccrbare»'nuidiamdclationis,fed nequaquam opprimipotuitintc-gritas fib circunucniri.Nam fi' babuifiet probationcs, nunquam infpcclione tuafenten-tiaflagitauifict.C^iid igitur fibi uclit.Sb quo fpebfet quodobftctriccm adhibendam ere didcris,non pofium aducrtcre.Itanc ergo liberum erit aCcularc omnibus,0lt;f ciim proba I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;done deftitcrint,patebit ut genitaliuin fccretorum p étant infpebiioncm, fib addicentur

femperfacræ uirginesad huiulmodi ludibria, quæfibuifufibaudituhorrori fib pudori fiindDcniqi non minima etiam in tuis literis tentatæ exprcflionis ucrecundia eft.Quæ * ergo finedamnopudoris in alienis auribus refonari nonqucunt,capofiunt inuirgine, fine eius tentari ucrecundiac'Inuenifti tibiuilemancipium,procaccm uernulam, curno. abutaris pudibundo minifterio, 8b exponas eius modeftiam, cüm præfertim nihil fangt; (ftius in uirginc fit quàm ucrccundiafNon enim facra uirgo ut corpore tantummodo in. tegra fit queritur,amp;rnô ut in omnibus eins inofiènfiismaneatpudor. Virgo dominifuis eft nexa fulcris ad fui probationcm,ncc alienis do tibus eget ut fe uirginê probet,nec ab ditorum occultorumq; infpe(ftio,fed obuia omnibus modeftia adftipulatùr integritati. Non placet deo quam nô fuorum grauitas rnorum probat,non probatur domino, qux J unius obftetricis indiget teftimonio,quod plerunq? quæritur prccio. Ea ergo tibilocu-pics ùidetur ad fidem,qug fib redimi 8b fallipoteft, ut exeufet ream, SC crimen tcgat,auc nefeiat

LIBER VIII nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPISTOLA LXIIII

nefciatjSCnoiwonit flagidum deprelicderefNecj; uero illud lüftum arbi'trodquod tin's comprcliendini hteris,quia ni'fi infpc(T:a ftienfjintcgntas pen'ch'tctur,Sóinccrto fiji flip lt;^tuet.Ergo omncs quæmfpecflçnon fiint,periculum fubierüt pudodsc' Ergo 0;^ qugnii pturæfuntjpn'usnilpicianturjUtnubantprobadores f Ergo ôc^quæ uclandæfunt,prius fubij ci'cndæ font huiufmodi attreiftarioni rquot; Non cnim uifitantur,fed attreifîantur '.ÔCre-' «Hiilis fecundiim tuam fentendäinfpicKur non probata,quam confecrata.Quid quod nbsp;nbsp;4

dam jpfi ardn'atri di'cunt non fads h'quido comprchendi infpeddonis fidcm,ÖC ipfis me didnæ uctuflis docloribus id fcntcndæ fuifîcf’Nos quoçp ufu hoc cognouimus,fæpe in ter obftetriccs obortam uan'ctatem 6C quæftionê excitatâ:ut plus dubitatû fit de ea qiig Mifpiciendam fe præbuerit,qudm de ea qiiænon firent infpeóla. Siquide proximo id çomperimus excplo.Nam qiiædâ côdidonis feruilis AIdni infpeôf a amp;nbsp;refi.itata,poftca Mcdiolani,non meo quidem iuflu, fed Nicenti ex tribuni SC notarîj domini uel patroni fui uoluntate uifitata eft à peritiflima etlocupled fœmina huiufmodi artisrSd cùm fimul iftafuppeterentjUtneqr paupertas obftetricis fufpecfamfaceretfidem, neq?indocilitas 5 imperidam,tamenâdhucmanet quæftio.Quid profuit igitur earn infpici,cum damna-tiomaneatc'Nam ut quifqj uoluerit,autimperitammedicam autredemptamaflerer, ira fineeffeeffu ullo iniuriairifpcÆonis eft.QiiiddeindefietfOiiodenfcunq? cmerferitqui non credat,todens uirgo attreiftabiturt’Nam fi unquam fe uifitandam abnucrit, fecungt; dumaiTcrtionem tuamdecriminecôfitebitur.Et faciliuseftutrefutet quodnunquam fcccnt,quàm quod fecerit.Variabuntur igitur obftctrices,nefufpe(ftæ aliqua repetatur gratiæ.Erititaq; inter plures ( quanquam paucorum etiam inmagnis urbibus hieufus niedcndi fit)erit inquam,uel maleuola,ucl impcrita,quam pudoris clauftra prætereant, per impcritiaiti integro notam affigat pudori.Vides in quod periculum inducas uir-ginalem profefTionemjdum obftetricem adhibedam putasfiit iam non folum uerecun^ diæ firæ difpendiOjfed etiam obftetricis incerto pcriclitctur. Nunc confideremus quo d obftetricis officium fit.Legimus etiam in Veteri teftamento obftetrices,fed non infpe.gt; dfriccs.Dcniq; ad parturientes ingrediebantur, non ad uirgines : Ut partus fufeiperent, non ut pudorcin examinarent. Vnde amp;nbsp;obftetriccs di(ftæ,eô quod obfiftant dolori: uel certc pignori,nc laxatis uteri genitalibus clauftris in terra dcfluat.Secundo ÔC tertio loto in feripturis inuenimus obîf ctriccs adhibitas,fèd ubiqi partui, nufquam infpediioni. Primo ubi Rachel parturif,deinde ubi Thamar parit,tertio ubi necâdos marcs Pharao mandat Hcbræorum obftctricibus : quando reipondefuntillæ,non co moreHebræas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

foeminas parère quo pariuntÆgyptiç,fed Hebræas prias parère quàm introeant obfte Uiccs ad cas.Qui locus ut fuperiori utilis ad Hebræorum falutem,ita reliquo confrago- « fus ad obftctricum fidem,quæ didiceriint mentiri pro falute, SC fallcrc pro exeufatione. Quid igitur fufpcda dubia captamus,cùm maiora fint alia examinandæ ueritatis do ciimcnta SC teftimonia,in quibiis cxprelfiora infignia uel temerati pudoris fint t'Qiiid enim eft quod magis publicum fit,c|uàm offenia pudoris, defloratio uirginitatisc'Nil 7 profeifto quod magis fe probet,quam caftitatis difpendiû.T umefeit aluus, amp;nbsp;inceden-temfœtus fui oncra grauant,ut prçtermittamus alia quibus fe uel tacita prodit confeien tia.Ac forte fterilitatis obtêtu abfcondi in aliquibus poffit flagitium. Hic ucrô cum edi tus partus SC expofitus uel necatus(dû inuidiæ magis quàm probarioni côfulitur)dilfi-patus fit per aurcs uniuerforû,ftrangulata eft libertas calumniarû, fi peperit:nempe, Ve ronæfuitjuifebatur frequenter à uirginibusSCmulieribus. In honore enimfempererat. Vifebatur SC à Sacerdotibus propter pudicitiæ rcucrentiam,6C grauitatis fpeculû.Quo modo ergo poniit occulere crime quod fe ucl fpecic fui prodcretfQuomodo texit ute-rumfquomodononrefugitafpccftummulierûc'oculosfalutantiumt'qiiomodoparturi.-ens uoeem rcprelfitt’Scd hoc nô patitur dolor.Deniq? feriptura hos maximos diçit dolores qui funt parturientis.Sic cnim inquit:Dies domini fubito uenit,amp; improuifus ad-eft,ut dolor partus,qui intercludit omnia effugia dclitefccndi.Hæc eft uerior documen torumfides,quam crubcfcuntamp;mulicres.Dcniq! Heliiabethoccultabatfemenfibus 8 quinque,eoquod ftcrilisconcepcratinfenccftutc.His fignisSCipfaMariæ uirginitas Luc.t apud ignarosmyftcrq,probri fufpeiftabatur.Vnde 6Clofeph cui defponfata crat Virgo MdUh,» fufpc(ftumhabebatuitium,dumadhucnefciretdominicæincarna.tionisfàcramcntum.

Quid ergo^ncgamus infpiciêdas uirgines interim,quod nufquâ Icgerimf'non adftruo, nee uerum arbitror.Sed quiaplcracj ad fpccicm facimus, non ad ueritat?,amp;^ erroris gra tia complutia frequentér praïtendinius(ftint enim qui nefeiât rceie facere nifi metu pœ næ)relinquamus hoc illiSjqlias non uérécurtdia reUocat à lapfii, ied folus iniuriæ deter^ ret metuSjapud quas nulla cura pudoris,amp; caftitatis grâtia, led pœnæ timor eft.Relin-quamus uérnaCulis,qüibüs formido eft deprehendi magis quàm JjeccâlTc. Abfit à uirgi nefâcra ut obftetricênoueritqjartus putat,amp;remediS doloris ducitüf, non ëxamenjpu doris.Relinquamus etiâ illis li quæ graUibus appetitæ calumntjSjOpprefTæ teftimonijs, ftrangulatæ argumentis,ad id côfugiant,ut Ce oft'erat inlpe(frioni,quo uel corporis pro^ bentur cuftódiajfi tarnen deprehendi poteftJn quibus nutat pudotià gratia, amp;nbsp;difcipli-na intégritatis.Male' tamêfe habet cauia,ubi potior eft carnis quàm métis prærogatiua. Malô mOrum fignaculo,quàm corporis clauftro uirginitatê exprimi ♦ lam illud prgcla-rum,quod fcripfifti,infinuatum tibi à quibufdam quod nequaquam tibi comUHicarent 9 ü earn fineuifitatione luftipiendam crederes.Ergo iudicandi accepifti formula. Quai es «O illi,quiuoluntpræfcribereSacerdotibus quidfequidebcamus fLiberauimusitaatea cognitionis grauiftîmæ ncceffîtate,ne néceftè habercs formula mandata exequi. Quid nobis futurum eft,quieorum ftüdijs non obtemperauimus f fed tamêfcio illic pleroftj efle qui timeant dominum.Nam amp;hic uidimus dudum,8C illic efle côperimus,qui com pofttam hanc querantur calumniam,quos aiunt eo offenfos fauifle Maximo, quod ifta J1 uirgo non cirCumeat domos,nec eorum matronas falutet attç ambiat. Quid igitur fiet;* quo tanto earn exuemus criminer’Quomodo perluadebimus,ut cultus aflumatnouos, foos cxuatf’Graueflagitium,uirginem intra fecreta domus dcgcre, claudi pcnetialibus

I luis.Sic certelclt;ftio docet Mariam domirepertam cum ad earn Gabriel archangelusue J,/, JI nirtet.Sufanna fugiens turbarum inducitur.Deniqi cumfe lauaret,paradilum claudi iu-iz bebat.Quidautempræftantiuspræfertiminuirgine,cuiuspræcipuûopusuerecundia, quam fecretumr'quid tutius fecreto, ÔC ad omnes aéhis expeditiusrMunia enim pudo^ ris induit,non cocurlationis.Sed alijs uidcro, tuacnuncmihireipondendS cpiftolaccft. Te miror frater, qui tantopere defendas Maximu,non ftiifte accufatore,fed parentis do lore doluifte inuidiam iparfi rumoris, cum ille fe inimicum ÔC aduerlarium litigatorem propofito iam iurgio negate non potuerit aduerfus facram uirginé iudicia atterttâüifle, IJ muro(^ interieefto diferetas ædes uxoris fuac ac uirginis,diuifam germanitatis inter loro res focietatê,aliacp proh dolor,Öd quod uirgo in agro affinitatis fuç refugiflet confortiu. Qiiomodo ergo non acculator,quiaffeeftû accufatoris iamdudu exercuitfqui fermone j4 fuo accufàtionédetulitfaures tuas impleuitclamorcramp;teftesauditiois deduxitfcógni tionem popolcitf’Qiïamlibet argumentatus negate no potuifti,quod ad Indiciam fcri-pferis quoniâ Maximus feu impuliu aliorit,feu dolote prOprio, crimen graue detulerit. Sola hacc epiftola fan's eft ad accuiàtiôis teftimoniû ♦ Neep enim te ego tuis ad Wé dan's I it eris urgédû putaui,fed ijs leeftis quas ad uirginé dcdctas, aduerti diuCtluW elle qüod ad meftripferas:amp;:tarnen cum epiltolæ tuac fibinon conuenirent, confuletidum tenon atguendum putaui.Quid igitur fibiuult ilia atgumcntano,quia illud detulerit quod ad me fcripferas,delatam uidelicct earn in turpi ci imine, ita ut editum nbsp;obrutum partum

dici aflerat f Quafi uero iftud ad Indiciam no ad me fcripfcris.IIIà übi àudiuit literis tuis Maximum fubduci accufanoni,literas tuasprotulit, quibuseum crimiw'sdelatorem ptobauinad me datas non legetat,neC quid habet ent feiebat. Ego autem exhortui à prt mo calumniam,quia aduertebam non crimen intendi, fed iniuriam uirginis delîderàri, cuius infpecftio uifitatio poftulabatur, nô aliquod flagitium deferebatur. Quis ehim iftud à principio fraude compofitum, nequaquam fibi cogrucrc conuenire non arbi trarcturfCucurrifle mulieres uiles ad monafterium, iaefta^ partum uirgihis, necem pignoris,de monafterio rumorcm per populos Iparftim, eumep affluxiflè in aures noui affînis Maximi, ab ipfo intcrpellatum epifeopum, dimiflas cas quac dixifle ferebantur, atq? in frigam coa(ftas,ut apud nos patuit eos qui audifle fc dicer ent,ad ecclelîâuocatos prodiirc,Renatum amp;Leontium,duos illos iniquitatis uiros,quos appoftiitlezabefrc* darguit Danieffubornauit ludæorum populus, ut authotem Uitac luac fallb appeterent teftimonio^Qui tarnen cùm fimul compoluiffènt flagitiûjfîmül ingrefli eflent uiâ,ôir ne quid

quid præteream,adiündf Maxim o comitannbus(ut dixit LcohtiuS)tjs qui iHum rumo rem fparferanlt;^amenubi in meo aftiterunciudi€io,cum primo de origine cauiæ quatre rem,diuerfaÔCdiftantiaprompfere, nonlocorum feparati,fed mendaciorum diuortio. Cùm ißitur fibiipfinon conuenircnt,Mercurium ÔC Leam uiliffimæ conditionis dC de--teftabilioris nequitiæ perfonas amandauiiIent,aufugiflètTheudule,non ignara obijci-endifibifàcinoris, quod antelecflum Renati fola cubitauiflet, ancilla præfto eflet alia, quæ ftupro eiufdem Renati fe dicer et coinquinatam : die ipfo qui dicflus erat cognitio^ nijiubtraxerunt fe epifcoporum conuentui, licet etiâ pridie fubito fe profeôluros ident Renatus clamauerit. Vnde ego iudicio prælcripfi diem,Ô£: tarnen nullo acculante j nullis teftimonijs perurgentibus infinuaui fancflg forori quod peteres coram iplà irtlpici uifitari memoratam uirginem. At ilia fan (fié inlpecflionê quidcm recufauit,fed teftimo nium non declinauiqdicens nihil fe in Indicia comprehendiflè nilî quod effet uirgina-lis pudoris amp;nbsp;fancflitatis.Habitaffe earn Romæ in domo noftra,nobis abfentibus, nulli earn fe uirorum familiaritati deditîe, optare cum ea fibi à domino leffi partem referuad in regno dci.Paternam quotç filiam noftram interrogaui, quod ab ea nunquâ foleat di-fcedcrc,cuius charitas,uitæ huius teftimonium eft.Itacß etfi quodiniuratadiceret, fîdef facramento conferendum forcclub obteftatione tamê profeffa efl: aliéna crimirtis quo appctcbaturjUcc quicquam in ca fcirc fe bonae uacuum conuerfàtionis. Nutricê quocg liberæ conditionis interrogauimus, cui 8C ftatus haudquaquam degenen' feruitio ob-noxius libcrtatcm ueia fatendi darct,amp;fides atcp attas ad ueritatem aftipularctur,0£: of* ficium nutricis ad cognifionem fecreti.Ea quocp nihil fe indecorûuidifle,nihil fibi qua-fiparcnti commiflum à uirgine,aliqua dignumreprehenfione. His motijndiciam inof fenfi uirginem muneris pronunciauimus. Maximum autem ÔC Renatum SC Leontiunt itainuoluit fcntcntia,ut Maximo fi crroretn emendaret,fpesreditusrcfcruaretur,Renatus autem ôC Leontius cxcommunicati manerent, nifi forte probata fui pœnitentia^

huiusfaélidiuturnadcplorationc,dignosfe præberent mifericordia. Valefraterjamp;f nos diligc,quia nos tediligimus.

Diui Ambrofii ad Syagrium,pro caftitatis contumelia dolentem querelam fa-cientis, att]? exferipturis faneffis oftendentis quantum maiores noltri reueren-tiæ detulerint caftimoniæ,quantumûe ultionis ftudium aduerfum temeratores pudicitiæfucrit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift.LXV

A ideo nunc quafi animat portioncm conuenio meæ,habens apud te pro cafti tatis côtumeha familiärem ÔC dolente querelam.Itâ ne oportuitinhonoratâ atq^ inauditam uirginitatis caufam adiudicari,ut nô poffit abibluir’Hoc eft riifi fua iniu-ria,nifi ab honefto pudore traducatur ad indecorem lui corporis oblationê,grade uide licet relatura fui tclîimoniû,ut exponatur ludibrio,ô(f procacitatis notetur, Hanc igituf prærogatiuam detulifti integiitafi,huiufmodi honorificentiam, quafelaceflï autinuita ri gaudeant quæ hoc munus recipiendum putant,ut amittant libertatcm comunis aflet bonis,ncc fe iure tucantur uel fanélæ lcgis,uel publico,ut non aceufatorem exigat,nort accerfitorem urgeat,fcd impudentiam lolam induat,ac fefe proijciat ad iniuriamc' Nori ifamaiores noftri defpicabilem habebant Caftimoniam,cui tantum deferebant fcUcren tiæ,utbellum aduerfum temeratores pudicitiæ fufeipiendum putarent. Dcniij täntumi fuit ultionis ftudium,ut omnes tribulcs de Beniamin tribu extinguerentur, nifi fexcen-tos qui bello reliqui forêt,natura editioris loci defendilfet.Sic enim lecflionis diuinæ fe- , . rie expreflum tenctur,cuius tenorem recenfere côgruit.Leuitcs uir aniino maior quam Ixdif. opibus,habitabatin partibusmontis Ephren.Eiquippetribui foltitoobtigeratlocus * in polfcflionem terrç datus pro funiculo hat reditatis.Is fibi accepit iugalê deludç Beth leem .Et ut fe habent prima copularum exordia, ardebat iuucncula immodica animi cupiditate:fimulquiafimilibuseiusnonfungebatur,cxardefcebatmagis, atq;immane exæftuabat.Vnde quia nihil referebatur ex parte adolefccntulç,uel leuitate amoris,uel ni doloris,quod haudquaquam mercede pari fecum decerneret, cum eadem expoftulai ' bat.Hinc ffcquês iurgiû.Quo mulier olFenfa,cIaues rcmifit, domû reuertit.At ille amo a rc ui(ftus,qui quod fperaret non habebat aliud, cum quartû iam mêfcm fluere cerneret, ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eô

17© nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI AMBROSII

CO contertditjfretus quodconfih'o parcntum emolliretur animus adolefcentulae.Occur rit pro foribus focer,gener3 introduxitjfiliam reconciliauitjamp;^ ut laetiótSs dimittcret,tii duo tenuit,quafi repararetnüptiasiaenolêti abire, quartum quóqi diém tfönpèrcftdin» uitjprætenta humam'tatis fpecïe moras innccftendo.Parimodo cum ètiS qumtum diêm uellet adiungere fuperioribus,Ôd ïam nouæ dccOcnt caufæ morandi) pater no tarnen af-fecluretinendæ filiac defidcrium non deforet, promifîàm profeóionïs copiam diftultt in meridiem,ut uiam ci'bo curâti adorirentur.Poft epulas quoq? uolens dilationem attc xerCjCO quodiam ueiper appropinquaret,generi precibus,aegre licet, tarnen acquieUit. Ille iter fuum perrexitlætus animi,quod diletflam fibirecupcraui(Ièt.Qui uno comitati 3 fcruulocùmiamdeclinaretdies,feftinouiâcelerabantgradu.Mulieruchebaturiumen tOjUfro nullus fenliis laboris,qui frudu defiderîj lîmul ÔC uario mulieris ac uemaculi fer mone uiam leuaret. Denicp ubi Hicrofolymam appropinquarunt, quæ triginta ftadîjs aberatjouam lebulàci tenebant,fuggelfit puer defle(S:endum in ciuitatem, quiafub no-ôem luipetfîa client etiam ilia quæ tutiora funtjCauendatf tenebrarum ambigua,maxime quiaîocorum incolæ non client de filtjs IlraeLEt ideo præuertêdum, ne quid aduer fa ftudia gerentes inlidiarum inferrent,ut obfcuro nocflis dolum quærentibus ad perpe trandum fàcinus latis opportuno. Sed domino cius haudquaquam placuit fententia,ut inter alienigenas holpitio fuccederent, cùm Gaba ÔC Rama non longe abellent ciuïta-tes Beniamin.Itacp præualens lententia pofthabuit leruuli luggcftioncm,quafi ex con-ditione conlîlium ælIimaretur,6Cnon confilio quamuis infima cÔditio ableuaretur. Et iain fol in occafu erafdeniq; uix occurrit,cùm iam urgeretur uefpcre,in ciuitatem fucce dere.GabaonitæincolebantIocum,inhofpitales,immites,intolerabiles,omniatamcn tolerabiliora,qudm fi aliquem holpitio recepiUcnt. Deniq? commodius huic uiro Leui tæ cellcrat,fi in Gabaa hofpitium non re^eriiret.Verùm ne quid deelTet offenfionis,prl mo ingrellù diuerforium no rcperinSë cum in publico lîtus alicnam mifericordiam im-ploraretjollendit aducnientem ex agro lenem,quem uefper ex opéré agrefti compulit no(fii decedere.Et cùm eilet ei confpicuus,rogatus quo ircr,amp; unde aduentaret,relpon dit,de Bethleem ludç reuertor,contendo ad montera Ephren,St mulier cft mecumifed ecce hue diuerti,amp;S nerao cft qui hofpitio recipiat,Ô!^ requiefeendi ufura miniftret. Non quo cibi aut potus fibi,aut pecori pabulorum eftet indigentia, fed tedi hofpitio prohi-berentunpræftoelleilla,nudum teeftihofpitiumdefiderari. Adeafeniorbenignefatis 6£^pIacide,Pax,inquit,tibi,ôlt;Clùccede hofpes pariter ÔC ciuis, Nâ ÔC mihi origo demon-tis Ephren partibus,amp; hic Jiofpitalis habitatio, fed tepore diuturno incolatus fedes fun dauitJtaqj receptos domicilio,minifterio fui SClubfidljs hofpitalibus iuxtafouit.Horta 4 batur adlætitiam fenior,6ô frequentioribus prouocabatpoculis, utuino aboleref cura-rum obliuio,cùm fubito circunfiftunt eos Gabaonitæiuuencs ad omnem proiecftilibi-dinem,nihil penlùm aemoderatû habêtcs,quos forma mulieris illexerat, ÔC in omnem amentiara prçcipitabat.Capti enim eius décoré,SC per fene(ftutemholpitis,attjinfirmi tatem lùbfidlj accepta fpe potiendi pofeunt muliercm,ÔC pulfant ianuam Jtaq? egrelTus fenior rogabat eos nehofpitalesmcnfas turpi flagitio fœdarent, ÔC reuerendûius etiam indomitisBarbararum gentium nationibus uiolandum arbitrarenturzcontribulem ilium fibi,Ilraelitemuirum legitimithorifubnixum copulanon fine indignationecœgt;quot; leftis arbitri tanta affici côtumelia. Quod ubi parum procedere aduertit, elfe fibi filiam uirginem adiecit,illam fe offen e maiore parentis dolore,led minore gratig holpitalis dl 5 l{3endio,publicum flagitium priuatodcdecoreintolerabiliushabere.AtilliexagitatI gftu furoris,ôdinflammati incentiuo libidinis,eô amplius ardebant formant iuuenculg, quo magis negabatur.Et iuftitiæ exortes ridebant uerba equitatis,filiam fenis,quia minore inuidia fceleris offerrebatur,defpe(ftui habcntes.Itaque cùm piæ nihil proncerent pjreces, amp;nbsp;fenilcs fruftra h ofpes manus tenderer, delperato præfidio rapitur mulier, QC per totam noeftem iniuriæ impletur. At ubi lux finem intemperantiæ dédit, ianuam ho-Ipitalem repetit,non quo ùiri confpecftum expofceret,quem magis dcclinandum puta-ret,contumeliæ pudore mifcrabilis,fed ut affeftum uiro referret, quæ caftitatem amife-rat,Ô^contumeliælùæfùnuslamentabililpedeanteianuamhofpitalcm exponeret.E-grelïùsitaqj Leuitacum iacentem inuenillèt, arbitratus quoduerecundiauultumne-

quaquam at tollere auderet,confolan' cœpit, quia non uoluntate, fed inuita tantæ iniu--fuccubuilîetj|iortari affurgere, fecum repetere domum. Sed ubi nullinn relpon*

*umrcfcrebatur,quafi quiefeentem maiorc uocc c fomno cxcitarc. crû ubi mortis fu-premæ patuic fides,impofîtas iuniento reliquias domum pertulif,ÔC diuifos artus mulic ’’•s in partes duodecim mifit per fingulas tribus lirael.Quo commotus uniucrfiis popugt; ïus conuenit in Mafphat,atq; ibi querelaper Leuitam cognita, omnes in bellû exarfère ftatuentes neminem uirorum fas efie in tabernaculû fueccderc prius quàm de tantifcc^ leris authoribus ultio capefleretunanimist]^ ruebant in praelium.Scd confiüum prüden dorum præuertit fcntentiam,non temere confligendubello cum ciuibus,fed prius uer-bis experiendum de flagitio,^decernendum conditionibus pro delidiis. Ncqî iuftum g Uideri ut paucorum fccleris precium ad omnes perueniret,ÔC priuata adolefcêtium pec lt;^ataftatum (àlutis publicælabefa(51arent.ltaq! miferuntuiros qui dcnunciarent Gabao ^itis uttantireos flagitq olîerrent. Sinautem, cojrnofcercntnonminoris cfFc criminis-lantum faeinus defendiiîe,quàm excrcuifle. Verum illis fiipcrbarcfcrcntibus, confilia pacis bcllo mutatameq? primo aut fecundo eonfli(ftu,cùm plurimi à paucis affliclaren-lutjcedendum Ifraelitæ aduerfis prælijs exiftimauerunt.Quadringcnta cnim milia uiro gt;'umbcllantium,aducrfum uiginriquinque milia Beniamin tribus feptingentos Ga-îaaonitas expertos belli iuucnes decertabât. Et cùm finiftra forte duo fibi iâ cecidifient prælia.animitamenpromptus haudquaquamdepofiiitlfrael uincendifiduciam,amp;^ ul-tifeendi præfumptam fp em. Sed quia caufa numero cß præftantiores, inferiores pugnæ «uentu pedem retulerâr,diuinam offenfam rati, ieiunio fletu maximo reeonciliatio-

gratiæ cœleftis affedf aucre. Iraq; orata domini pace acriores in bellum reucrtûtur, ytpote quibus oraculû animos dederat, fpem accumulauerat. Et fimulato à frote quod cederetur, ac diipofitis per nodf cm infidijs à tergo urbis, in qua locata erat manus ho-filt;um,dum hi ccdunt,£C illiinfetffantur, inuadendi urbem uacuamfa(5fa copia, 5Cmox admoto ftatimq; adulto incendio, flammarum fragor atq? æftus fiirens capta: urbis fpe-«em manifeftarunt. Q1.10 fuis fradli animi, SC cretff i hoftium. Nam ôC Beniamin uirt elaufos fe circunuentos rati prius qiiàm à tergo inuaderentur, difpcrgerc fefe,atq; in defertum fugerc cœpcrunf,amp; contralfrael gemino agmine urgere cos,ac palantes per-fequi.Cæfa itaq; uiginriquinque milia, id eft omneS fcre de uirisBcniamin, præter fex-lt;entos,qui arrepto fcrupcæ rupis munimento, partim ïöfi ingenio amp;nbsp;fubfîdio naturæ, partim dcfperationc uieftoribus terrori fuerc. Nam fccundæ res cantionis admonent,in aduerfis ultio pro uiôoria habet. Nec fœminarûnumerus tanti difcrimfnis ex:orsfuif, fed omnis tribus Beniamin muliebris fexus cum pueris nbsp;nbsp;puellis omnicp ætate gladio*

aut igné cxtincftus,facramêtum(^ additum, ne quis tribus illius uiro filiam fuam inuxo-•■cm daret,quo reparandi nominis omnis aboleretur fucceftio. Belli finis fimul atq; lïæ faftus, amp;nbsp;furor in pœnitentiam uertit: armisiç pofitis in unum conuenientes uiri Ifrael fleuerunt fletum magnum,amp; celebrarunt ieiuniû,dolentcs unam tribu perifle ex fratri-bus,atq; exfintftam populifui ualidammanumriure quidem prodelitfti preciobella-tum aduerfum propugnatores flagitiorum, fed miferein fua populû côuerfum uifeera, ik ôdbello ciuili utrumq; afflidîum.Lachrymarum effufio mouit paflionem animi,amp; affe- 7 dîum pcrculiqfpuitiç ratio fuccclIit.Mifïiqî legati ad fexcêtos illos Beniaminuiros,qui per quatuor menfes edito fe prçruptarum tuebantur rupium,aut deferti indigcntia,quç multitudini obfidcntium pcriculofa foret, deplorauerunt communemillam clTeaerurn nam,quod il 11 contribules,ifti cognatos 8C Ibcios amififtènt, fed tamen non penitus in-terceptam reparandæ tribus fuccclïionê: côfulerc ft in medium quomodo nbsp;facramêti

fides fibi conftet,ôc tribus unanequaquam à corporeauulfa intercidat. Al tari itaep pofî to reconciliationis,Ô£l pacis oblatû facrificium.Et quia labis Galaad populus erat pœnç ô^maledicftoobnoxius.Obftrinxerat cnimfeomnisIfraelmagnofacramcto,utfiquis non afeendiffet cum co ad puniêdum flagitiû, morte morcretur:duodecim milia bella--torum direlt;fta,uc SC uiri omnes SC muliercs ferro extinguerentur,folas uirilis thori ex or tesreferuarent adoleftetulas.lnterfecftisitaqî omnibus labis Galaad,folç uirginesqua-dringentæ exitio cæterorum fuperfuerunt. Quas accipiês Ifrael ftatuit uirosBeniamin bellimetum deponere,ôlt;in coniugiû fibifumereintégras aeui acpudoris puellas; qui

bus Sc caufa cfletapud uiros integra, quod nemo fuorum aduerfum eos bellum fufeepe rat,Slt; chaiitatis gratiajquiapropter eos (upremo fupplicio ereptæforêt.Hoc igitur mo do quadringentis luuembus quaefita copularum confbrti'afunt.Scdc^iaduccntiniP mcro lupererant,quibus lugales deerant, ijs quocß fine fraude facramentorum confub tumaccepimus.DiesfeftusinSyloquotânïscelcbrabat’.Ibi cxultarefolite uirgmes,0(S choreas ducere in honorem rehgioni's,ahæ præi're matribus, SC totum iter agmine uian turn repleri.Dixit unus ex fenioribus:Si ducenti illi tribus Beniamin uiri intra uineas fi ti exciibias tenderent,doncc fe omnis fœminea turba effunderet,00 furgentes ex uineis unufquilq; quam occurfus dederat, uxorem fibi uendicaret, fiaudi id ncquaquam futu-rum:populum etenimfauere reparandæ tribus fucceffîom, propter facramentuimpar-tire non poflefiliarum fùarum focietatem : neqs tarnen contra facramentûuidcri fî pro^ hibendum non putaret, quià laaament o neqs cogendi neq prohibendi neceffîtas im-pofltauideretur,illosflbirinemetuconfulercoportere. Sane fîpuellarum parentes uin dïdfamefflagitarent, partim precc,partim ctiam retorquendo inipfosinuitæculpam cuftodiæjfeiè reuocaturosiquia cum (cirent Beniamin uiros exortes eflè iugalium,cuni filiabus proceflerint:dignam fane tribum iam nô pœna, fed mifcricordia:fatis duré fæui turn in eos,Sô debellatam corporis fui partcma'mmoderatius exarfifle plebcm,ut fuccef fionem domefticam extingueret^arq; ex fuis necaret:placcre deo non perire populo tri bum,neq5 pro una muliere tam acerbe confuli.Probauerunt confilium lif aelitæ,exccU' ti funt uiri Beniamin,amp; diipofiti in uineis loco opportuno nbsp;tempore,plcnas fceininci

agminis uias occupaueruntPræbuit illis fcftum nuptiarum religionis folcnnitas. Auul fæ de complexu patrum filiæ tanquam in manum ab ipfis parentibus tradebantur,ôc ue lut paéf am égremiomatris non abduci,fcd prodire arbitrarcris. Ita tribus Beniamin pe ne intercepta atq; extincfla breui floruit,documentum exhit ens,quod magno exitio fit infolentibus uindiéfa pudicitiæ,amp;^lælæ caftitatis ultio.Ncc hoc folo loco,lcd plerifque Gene,12, fcripturahocdocet.NamôifinGenefî legimusexercitumquæftionibus regcmÆgy-pti Pharaonem,quod Saram attentauiflct,amp; tarnen alienam elle uxorcm nclciebat. bft igitur domino caftitatis tuendæ uoluntas,quâfo magis eft defenfandæ intcgritatisfVn de nulla debet uirginibus facris irrogari iniuria. Qiiæ enim non nubunt, Sè qui uxores M4rc. lî nôn ducunt,habentur ficut angeliin cœlo.Et ideo coelefti gratiœ non inferamus corpo talcm contumeliam,quoniam potens eft deus, quem nee pracuaricatio pretcrcar,amp;mo ueat accepti fibimuneris ÖC confecratae uirginitatis acerba ÔC grauis contumelia. Vale fiater,Ói^ nos dilige,quia nos te diligimus.

Diui Ambrofii ad Paternum,cundcm quia filio neptem ex filia copularcuo luitredargucntiSjSt^utab eadifccdatintentione,commonentis. nbsp;nbsp;Epift.tX VI

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mbrofius Paterno.Paterni quidê unanimis mei falutationem Icgi, fed con^

i A fultationem haudquaquâpatcrnam,utuelisfilioneptcmcopulareexfilia, fed nee auo te nee patre dignam.If aq; quid côfulueris,côfidera.Omne enim quod agereuolumus,prius nomê faéli eius interrogemus,06 tücutrulaude an uitupera done dignû fit,exiftimabimus. V erbi gratia,mifccri mulicri quibufda uoluptas eft,me^ 3 dicorum etiâpueri corporibus utile ferût.Sed confideranduutrû coniugi,an extraneæ, deindenuptæaninnuptæ. Siquis defpôfatafibitraditautatur,coniugiûuocat.Qiii alienæ expugnat pudorê,adultérin facit, cuius uel folo domine reprimit plerunq? ten-taildi audacia.Hoftê ferire uitftoria cft,reum æquitas,innocentê homicidium. Quod fî quispercipiatanimo,reuocatmanum.Ergo etiam tu quid confiilas, quæfo tecum retra tftes.Coniugium uis inter fîlios noftros componere.Quæro utrum pares copulandi,an 4 impares fint.Sed nifi fallor,compares appel!ari folcnt. Boues qui iungit ad aratrum, e-quos ad currum,pares eligit,ÔCut ætas conueniat ÔCformamecnatura diferepet, nec de colorctdiucrfitas.Tu copulareparas filium tuum,amp;ncptcm ex filia, hoceftutaccipiat fororis fuæ filiam, diuerfalicet matre quàm focrus edicus .Interroga nominum religio-$ nemjiempe auunculus ifte illius,illahuius neptis uocatur.Nec ipfe te reuocat fonus no minum,cumhicauum refonet, ilia hoc nomen ad auunculum quod adauumreferatt' Qiianta deinde etiam reliquorum cÔfufio uocabulorum.Idcm auus amp;: focer uocabere, ea quoq dbi neptis ôé nurus diuerfo nomine nuncupabitur, Mutuabûtur etiam ff atres diuerfa

LIBER VIII nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPISTOLA LX VII8C LXVIII 173

diuerG uocabubjUt illa focrus fratri gcncr forori.Nubat auunculo fuo neptis,SC •mmaculatorS pjgnorS chantas illecebrofo amoremutctur. Super hoc ighur mcä à län uiro epifcopo ueftro cxpccflari fentcntiä non opinor ncqj arbitror, Nam li ita cflet, öt^ipfefcribendum putaflet.Non fcrlbcndo autem,ngnificauit quod ncquaquam htnc dubuandu arbitretur. Quid enim eft quod dubitari queat, Ciirn Lex di'uina etiS patrue lesfratres prohibeat cóuenircin coniugalcm copuJä, quifibi quarto fociantur gradué Hic autem gradus tertius eft,qui etiam ciuili iure à cófortio coniugtj exceptus uidetur. Scd prius facraclcgisfcitainterrogemus.Prætertdis enim intuislitcris quod permif-fiiin hoc diuino iure conubiu huiutoodi pignoribus exiftimetur,co quöd no fit prohL l^itum.Ego autem amp;nbsp;prohibitu alTeroiquia cu leuiora interdicfta fint de patruelibus fra trib.multo magis hoc quod artftioris eft plenQ neceftitudinis, intndilt;ftü arbiträr. Qiii enim leuiora adftringit,grauiora non foluit, fed alljgat. Quod fi ideo permiftum putas, quia fpecialiter non eft illud prohibitü,nec illud prohibitum fermone legis reperies,ne t’Ver filiä fuam accipiat uxorem.Nunquid ideo licet, quia non eft prohihitüt' Minime, nterdieftu eft enim naturae iure, interditftum eft lege quac eft in cordibus fingulorü. In^ terdidum eft inuiolabili praefcriptionepictatis,titulo neceftitudinis. Quanta huiufmo diinuenies no eftè interdiefta lege per Moyfen édita ,amp; tarnen interditfta funt quadam uoce naturç.^Multatç funt quælicet faccre,fed non expedit. Omnia enim licenr,fed no i. CQr,S cxpediunt:omnialicent,fcd nö edificant.Si ergo etiä ab tjs nos reuocat Apoftolus qug nö a:dificant,quomodo faciendu putamus,quod nö licet legis oraculo, no ædifi-catdiferepantepietatis ordineÆttarnen iliaipfauetera quæfuerât duriora, temperata funtper Euangeliö domini lefu.Tranfierunt uetera, ecce faefta funt noua.Quid tarn fo» , lennequamoftulum interauunculQötfneptcm,quodiftequafifilipdebet,hçcquafipà rcntic'Hoc^itur inoffeniê pietatis ofculG fùfpetftû facies de talibus cogitando nuptfis; ÄSreligiofiftimu facramentu charis pignoribus eripies. Sed fi diuina te prætereunt làltê Imperators præcepta,à quibus amplilfimû accepifti honorem, haudquaquâ praeterire tedebuerût.Nam Theodofius Imperatoretiâ patrueles fratres SC côfobrinos uetuit in^ ƒ ter fe côiugq conuenire nomine,^ feueriftimam pœnâ ftatuit fi quis temerare auius ef-fetfratrûpiapmnora,SCtarnen illiinuieem fibiæquales funt: tantSmodo quia propiiv quitatis neceftitudinejSCfraternæfocietatis ligantur uinculo, pierati cos uoluii debere quod nati funt.Sed dicis alicui relaxa tu. Vcrûm,hoclegi nô præiudicat.QiTod enim in cômuneftatuitur citant3proficit,cuirclaxatumuidctur.Longediuerfainiuria. Illud ta men licet in Veteri teftamêto legimus,ut aliquis uxorem fuâ lororem diceret, iftud in' 3uditum,ut quifquâ neptem fiiâin uxorêaccipiat,amp; côiugem dicar.lam illud pulcber--' timum quod negafti neptem tuâ auunculo fuo tuo filio propinqiio iemine conuenire, quia non agnationis ei legitimo iure, fed cognationis copuîetur neceftitudine. Qitafi uerô amp;nbsp;uterini fratres,id eft diucrlb pâtre, fed eadem matregeniti poftint diucrfo fcxu interfe côiugio c5uenire,cùm 8éipfi agnationis ius habere non queant, fed cognatio-nis tantum fibi titulo cônexi fint. Vnde oportet ab ea difeedas intentionc, quæ ctiam fi licerct,tamen tuam familiam nô propagaret.Debetenim tibi filius nofternepotes, de- 8 bet etiam neptis chariftimapronepotes. Valecum tuis omnibus.

Diui Ambrofij Cynegio,illum deconfultationefua cômendantis. Epift.LX v il Mbrofius Cynegio. Quâm ingenuo tecômendaftipudore, quia de eo A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c5fuleresquodnôprobares,fcdmoremgereresparenti,uf pietatem non /

læderes,fecurus quod nô aliud à mepoffetrefeni, nifi quod faneftas dece-retneceftitudines.Ego uerô libenter tua in me onera fufeepi, ÔC auo neprê, ut opinor, refudi. Quam nefeioplane qua opinionenurum fibifieri defiderabat,ucauûfocero mu taret.Plura non opus eft,ne hoc quolt;^ accedat ad uerecundiam. Vale fili, êC nos dili-ge,quianosquoc^te diligimus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Diui Ambrofij ad Antonium,amorem eius in fc,ô(5 lui animum in ilium corn-memorantis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola l x v 111

Mbrofius Antonio.Nunquam es tadtus mihi,necunquam tuome tranf-A miffumfilenfioquerar,quifciamquôdtuonondefimpe(ftori.Nâcùmid pendas quodpluriseft, qui potes id negate quod fæpe etiâ in multos de-

Ambr.to.3. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P fluit»

174 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI.'AMBROSII

fluit,no tam amotis ufui,quam ofRcq uiciflfïtudincc' Ego uero etiS ex meo ammo tuä ui cem cftimOjUt nunquâ me ttbï,dtT te mihi abfentem purem, quoniâ f^per animis hæ^ remus.Nunquâ tuas literas mihidceffe opiner,aut meàs tibi, cùm te quotidie corâallo quar,in teoculos,ftudia, atcp omnia officia mea dirigam.His tecum deledat congre--1 di.Namliterætuae ( ut aperte cumindiuiduopelt;fîorismciloquar)uerccundari mcfa-

ciunt.Vnde peto ut fuperièdeas grariarum r cl a tu. Mi hi enim mci in uos officij fumma merces eft,fimedebito ergauos munerinon defuiflearbiträrer. Vale, amp;nbsp;nos dilige, quia ego quocp te diligo,

Diui Ambrofq ad Alypium,literas illius fibi efle redditas, ôi. fe fuis refpondifle

liieris fignificantis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EpiftolaLXiX

Mbrofius Alypio.Antiochusuirconfularis reddiditmihieximietatis tuf A literas,necfuperfedirefpondendimunere.Nam permcos homines dcdi literas,nifallor,alia oborta copia geminaui epiftolam. Sed quianô tain 1 remetienda amicitiæ munia,quàm cumularida arbitrer, oportuitipfo praeiertim regre-diente qui me tâto literarum tuarum affccitnominc,rcfcrri aliquod officium fermonis meijUt ego utriq? ueftrum ÔC ille tibi abfolueretur,qui debebat referre quod acceperat. Vale,SC diligentes te dilige.

Diui Ambrofij ad Vigili3,inftituentiseumquomodoplebem docerede-beat,ac inter caetera,Ut cohiugia i^x àlienigenis réfugiant, Sampfonifcß exemple cemprob antis quàm perniciofum fit alienigenacmulieriscopu-Iam afciuilTe. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EpiftolaLXX

HMBROSIVS Vigilie. Popofeifti à me inftitutionis tuac infignia, quoniam nouus accitus es ad facerdotiû.Et quoniâ teipfum ædifleafti, ut oportuir,qui dignus habitus es tante munere. quomodo amp;nbsp;alios ac-dificesjinfinuandû uidetur.Primum omnium cognofee ecclefiam do-mini tibi cômiflàm,idco(puitâdumfemper ne quid obrepat offenfio-nis,amp; fiat uelut cémune corpus eius Gentiliû admixtionc. Vnde feri-ptura tibi dicitiNe accipias.uxorem de filiabus Chananæorum,fed uade inMefopota-miam in domû Bathuelis,id eft domû fapientiæ ôC eins tibi acquire copulam. Mefopo-tamia autem regio eft in partibus orientis,quac duobus maximis per ealocorû Euphrate amp;nbsp;Tigri fluminibus circGuenitur,quibus origo eft in Armenia locis. Influunt autem diuerfo meatu in mare rubrum,ÔC ideo Mefopotamiç nomine fignatur figura Ecclefi'e, quamaximis fluentoru prudentia irriguis attpiuftitia foecundat mentes fideliu,qui-bus iacri baptifmatis, cuius typus praceffit in rubro mari, infundit gratiam, culpamtg abluit.DoceergopIebemutnonexalienigem'Sjfed exdomibus Chriftianis coniugij quaratur copula.Nemo fraudet mercenariQ mercede débita, quia amp;nbsp;nos mercenarij fut mus Dei noftri,amp; ab eo merccdem laboris noftri expedamus.Et tu quidem ô quicûtp es ncgociator,mcrcenario tuo mercedem pecuniariâ negas,id eft,uilem, caducamttibi autem negabitur merces promiirorfl coeleftium.Nonfraudabis ergo,ut Lex dicif,mcr-Drut.24 ccnarium mercede fua.No dabis pccuniam tuam ad ufuram,quoniamferiptû eft,quod Ppi.14 is qui pecuniam fuam no dedit ad ufuram,habitabit in tabernaculo Dei, Nâille eft fup-plantator,quiufuraru captat cmolumenta.Itacp uir Chriftianus fi habet, det pecuniam quail non reccpturus,aut certefortem quam dedit,recepturus. Habet in eano medio-crem ufurâ gratia. Alioquin decipere iftud eft,nô fubuenire. Quid cnim durius, quant ut des pecuniam tuâ non habenti,amp; ipfe duplum exigast'Qui fimplum non habuit un-tW.4 de foIucret,qucmadmodumduplûfoluetÆxemplo nobis fitThobias,quinunquâre-quifiuit pecuniam qua dedera t,nifi extremo uita fua tempore, magis ne fraudaret haredem,quàm ut depofitam pecuniam cogeret ac recuperarct. Populi fiepe côciderunt feenore,

LIBER IX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPISTOLA LXX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;175

foenorc, 2Cfa public! exitrjcaufa cxtin't. Vndenobis Sacerdotibus td præcipué curæ fit,ut ea uida rcGjf cmus,quacin plurimos utdcntur ferpere.Hofpitem doce uoiutarium *uagisqiiamcxnecenïtateeffèoportere,neinhofpido dcferendo inhofpitalem affe^ tfium aniini fui prodat,ô^ in ipià hofpitis (ùfcepdone per iniuriä uioletur gratia, fed ma-gis cxcolatur officioru ufu,0C aliquo humanitatis minifterio.No enim à te munera exi-guntur ditia,fed officia uoluntaria,plena pacis,fiC côuenientis concordie.Meliora funt cnim olera cS amicitia 56 gratia,quaiTifi exquilitis dapibus adornetur côuiuium, fi défit sffedusgratiac.Lcgimus peremptos grauipopulos excidiopropter uiolataiura hofpi-tfjPropter libidinetn quoc^ cômifla bella atrocia. Sed prope nihil grauius quam copu brialienigenac, ubi 5C libidinis 56 difcordiæ incendua, facrilegq Hagtria conflantur. Nam cSipfum coniugium uelaminelacerdotali 56 bencdicflione lantfiificari oporteat, tiuomodo poteft coiugium dici,ubi non eft ftdei concordiac' Cum oratio comunis efte tlebcat,quomodo inter difpares deuotione,poteft efte coniugi) comunis chautasc' Sæ-pcplericp capti amore fceminarum fidem fuam prodidcröt, ut patrum populus in Beel-phegor. Vnde Phinees arrepto gladio interfecit Hebræum 56 Madianitem fœmina, 56 tuitigauit indignationem diuinam, ne totus populus extingueretur. Quid de pluribus cxemplis loquarÆx muleis unQ proferam,ur eius cômemoratione liqueat quam perni dofum litalienigenacmulieris afeiuifle copula.Qin's fortior,amp;ab incunabulis fuis mu-nitiorDei(piritu, quam Nazaræus Sampfonf Et ipfeproditus cft,amp;^ipfe permulierem indicés ttôpotuit fuam tenere gratiam. Cuius generationis 56 uitae fotius feriem hiftorico dige fitam ftylo enarrabimus fecundu facri libri continentiam, que in hunc eft modum, non uerborum feric,fcd fenfu. Multos per annos Hcbræorû populum fubditu Palæftini ac fiibietftum habebant,quoniä ftdei praerogatiuam amiferat.qua uitftoriam patres adept» fitcrc.Non penitus tarnen interciderat inftgne eledionis apud authorem fuum, 56 funl cuius hæreditads.Sed quia rerum fccundaru infolentia fæpe extollebantur, dabat eos Plcrunqt in poteftatem hoftium,ut more ingenrj humani remediu malorum de ccelo li-fiiquatrercnt.Tunc enim Deofubdid fumus,ciim aduerfartjs aliquibus urgemur. Se-cundacres mentem extollunt.Quod cum alias ufu probatum fit turn maxime in earcru côuerfionequarurfus ad Hebraeos à Palacftinisuerfauiceres mutatæ. Namqt ciirn diu- a turna iniuria longae fubieóionis ita elTent deprefta Hebræorum pelt;ftora,ut nullus uiri-liingenio ad libertatem animos tollere audcref,ortus eftillis Sampfon diuino oraculo ibidem 13 prædeftinatus,magnus uir,necin pluribuff numerandus,fcd in paucis præftantiffimus, Ôt^quodfineulla cotrouerlia fit,uiribus corporis omniufaciieprimus, eoiçingendad- Ibidem 14 miradone nobis Ipetftandus à principio, no ilia quae temperandae 56 fobrietatis iam inde à puerida uini abftemius præclara infignia dedit, nec ilia quae intonfo capite Naza-tæus facra diu feruauir cuftodiatfed ab adolefcetia, quae in alrjs ætas mollior,in hoc egre gia, atc^ fupra humanum modu perfeôç uirtutis ftupenda facinora cffecit,quibus diui-nioraculi moxaperuit fidem,quod non perfuntftorie tanta cum anteilTet gratia,ut def-cendcret Angelus per quern ortus cius præter fpem parendbus annnciaretur,futuriregimen SCprelidium fuis.Nam grauibus iam diuPalacftinorSimperqs affiiiftabâtur. Pater illi erat de tribu Dan timens Dcum,baud ignobili genitus loco,pracftâs cæterismia-ter utero ftcrilis,fed animi uirtudbus baud infoecQda : quç propriæ holpitio mentis rect pere meruit uifionem Angeli,mandata tenuit,oraculum implcuit. Nec tarnen palfa fine uiro feire uel diuinitatis fecretum,infinuauit marito uifum fib i hominem Dei,precla ralpecie, futuræ fobolis ferentem oracula:qua pollicitadone fefefidentem cum côiugc fidem promiftorum cceleftiû participate. Quod ubicoperit, pieDcum precatus ora-uit,ut fibi quoep uifionis eius gratia tribueretur,dicens : In me domine Angelus ueniac tuus. V nde ego arbitror, no zclo mulieris quae eflet fpetftabilis pulchritudinis, aliquid cum fufpetftu habuifle,utquidamcxiftimauit,fedinagis diuinæzelo grade prouocatu, confpeôus facri uoluift'e pardciparimunere. Neq^ enim uitijs animi praueaffeeftus tan tarn apud Dc3 inueniflet gratia, ut Angelus in eius dom5reuerteretur,quimonitis rjs quae ufus oraculi poftulauilTetjfubito flammacuehemends eleuatus fpecie, fefe recepit. Id formidolofum uiro,mulier falubrius interprctata,in gaudium uertit,atq:adeinit folicitudinem,eô quod profperoru indicium no aductfanuû fit, uifere Deum. Talibu.s 5

comendatüs infïgnibuSjUbi pn’nium adolcui't,c5iugio mentem intendit, ßuc quod ua^ gam ac familiärem adolefccntulis abhorrcret animo lubn'cæ libidinis jpnfuetudinem, line quiaiam caufa quærebatur, quemadmodum à ceruidbus pkbis fuæauerterct Pa« ïaeftinorum potentiam,duracß imperia. Pergens ita^ in Thanara ( urbi hoc nomen éft in illis pofitælocis, quæ tunc Paleftinorum incolis frequentabatur ) uirgincm aipexit, gratafpecicjSCuultudecoro, ôC parentespropriqs quorû comitatu fukusgradiebatur, orauit ut earn in côiugium fibi pofeerent. \eruiïj illi ignorantes quod eô intentio uer-gcretjUtPalæftinis autnegantibus infeftior foret,autacquiefeentibus alfecfîus inferen* tidic.14 dæ in fubditos iniuriæ demeretur,cùm ex com'untfliOne æqualitas,par amp;nbsp;gratia côfor^ tij iure accrefceret,aut fi quid offenfum effet,longius ultionis fludia procédèrent,quaß alienigenam declinandam arbitrabantur. Sed ubi flecfîereanimû pignoris legitimo-rum obicétu fruftra cxpcrti,inarbitriû eius uol entes conceffcre.Recepta itaq; petition ne,Sampfon cùm fibi promiflam reuiferet,diuertit,SC paulifper de aggere dcflexit,coti nuofç occurrit ei leo férus de fylua,agrcftilibertate fæuior.Comes nullus, telum in ma* nibus haudquaquam fuppeditabat:cedere pudor,amp; confeia uirtus fîduciâ dare tunc ir-ruentem in fè brachtjs amplexus necat,Ä^ lacertorum nodo exanimatum, præter agge remfuprafÿlueftriagermina proiccit ac dereliquit.Locus erat lætus pabuli,herbofo gramine,uinctisconfitus.Ita^apud dilediffimam fibi fponfam exuuias feræ credidit fine momento futuras,ciîm talium rcrum tempora non terribilibus fpolqs, fed mitibus gaudijs amp;fefta fronde fiant uenuftiora.Dcntcp poft cadem regrediens uia fauum in ute ro leonis offendit,atq? abftulitjdonum parentibus ac puellæ futurum.Talia enim fpon* fam munera decent,ac deguftato melle fauum prçdicftis edendum dédit,caufam repref fit.Sed forte quadâ die nuptialis fefti celcbrabatur conuiuiû,læta in epulis iuuentus mu tuisféadluduminuitabatfermonibus,cùm aliusalium fàlfiore dicacitate perftringe^ retjft'cut fe huiufmodi ufùs habct,ccrtamen lætitiæ accendebatur.Ibi turn quaeftionê hu iufmodi propofuit Samplbn iuuenibus coepulantibus:De manducante exiuit efca, SC de forti procefïit dulce.Abfoluentibus pollicens præmium,quafi mercedem fapientie, trigintafindones,amp;totidcmftolas,fecundônumerum uirorum comeflàntiû,autmuL

4 ôam ignorantibus. Qui cùm cnodare implexa,amp; diftinguere ambigua nequirent,mu-ïicrem eius partim minis exagitando,partimfatigando prccibus,cô impulerc,utàuiro pofeeret quafftionis eius abfolutionem,infigne futurum côiugalis gratiæ in mercedem amoris. Atc^ ea feu animi territajfeu muliebri ingenio inflexa,ueluti pio quæftu marita lis odq dolorem prætexere ccepir,quod fecretum uiri confors totius uitæ amp;nbsp;cofocia no itidon côpcdflètjfimilifcp cætcris habita foret,cuiarcanum uiri proprtj non crederetur. Odifti

me,inquit,SC non amafti,quam cclafti uftp adhuc.His atq; ceteris talibus inuieftus cæte* ra animus,muliebribus emollitus blanditqs, aperuit dilecftæ propofitam quaeftionem, amp;nbsp;ilia ciuibus. A quibus uix tandem feptimo die qui praîfcriptus abfoluendæ parab'olg fuerat,anteoccafumfolis compertafolutafunt, atep in hunemodumrelata. Quid for* dus leone;'quid dulcius mellc.^Et ille refpódit : Nee muliere aliquid perfidiofi'us.Nam li non domuiffetis uitulam mcam,nunquam intelligeretis parabolam mearn. Et ftatim defcendit in Afcalonam,fiC triginta uiros pcremit, quorum exuuias auferens, eos qui propofitam quæftionem foluci anqpromiffo munere donauit, Abftinuit autem coniu* gio puellæ,cuius perfidiam dcprchenderat,atcp in patriam domum fefe recepit. Turba taq? animi iuuencula,quac indignationem læfi, fcrociam fortiffimi fraudi fibi iuturam iu 5 ftaformidine perhorrefceret,inaltcrius uiri conccfïitnuptias, quem tarnen paranym* phum fibi Sampfon quafi fidum folidum fodalem,ciim duceret earn uxorcm,afciuerat, necfic tarnen prætento licet coiugio offenfionis periculumauertit. Naneßubi res pro* dita,uolenticß ad coiugem redire,intcrclufa copia,quod pater cam alij uiro nupfifte di* ceret,fororem fane eius fi ucllet,duccrchceret : ftimulo iniuriæ exulccratus, publicain excogitauitultionem capeffcredomcfticæcontumcliæ indignationetcorreptifq uul* ludk. 15; pfbus,adulta æftate,cùm iam matura effent in agris frumenta,binas fibi inuicem cauda ad caudam ligauit; atep in medium earumardentem inferuitfacem, nodoq adftrinxit incxfolubili, amp;nbsp;ultoriniuriæfupcr manipulos meflls dimifitfrumcntariæ quiîrn fecue* rant incolæPalaeftinorum, Âtillæ igné exterritæ quacuncp præcipites conuoluebâtur,

LIBER IX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPISTOLA LXX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X77

fpargcbantincendium,amp; exurcbantfpicas eorum. Qiio difpendio comori, quod om-' ncs iibi locoruw frucflus interierant, facfium principibus fuis intimaucrunr. Et illi mifc-runtuiros in Thannatam qui mulicrem quæ uariato fidem coniugio mutauerat, ac to-tam eins domum parcntefc^igni inuoluerüt, quod ca caufafuæuaftitatis ÔC nifurtJe fo-tetsnec oportuifTe lædi uirum pronunciantes qui poflet malo fe publico ulcifci. Nec ra men Sampfon populis PalcTftinorum delicfti gratiam fecit, atq; co uindîéiæ fine cöteiv tus fuit,fed concidit eosftragc maxima,plurimicß eorumferro intericre, Ipfe autê con-cefTit in Ethan ad torrentem in deferto.Petra illic erat munitio tribus ludx. Paleftini uc »■öquieumnonaudercntlaceflere,nccmunitionis praerupta arduacp fuperare, tribum ïudæ denunciato adorfi urgere prælio quod fubditos fibi SC tributarios, perditQ iri ne-quaquamiuftum ôf^æquUm atqj ex ufuuideretur publico,pro alieno praeiènim facino-rexonfulentes in medium,tradi fibi defi'gnatorem tanti flagittj poftulauerunt,atqiita il lis quod ab co cómifl'um clfct, futurum linenoxa. Qua præfcripta fibi conditione uiri de tribu ludæ tria milia ex fuis congregantcs afcendcrunt ad eum, amp;nbsp;præfato quod effent fubdititij Palæftinorum,quibus fibi neceffîtas obediendinô exarbitiio,fed ex- pe-riculi formidinc maneret,fa(ffi fui inuidiam rctorquebant in eos qui in ius co^endi ha-bebant.Tum ille:Et quæ,inquit,iufiitiæ forma eft,genus Abrabantidarum, ut circûfcri ptæprimo coniugis, deindeabducfîæ perniciofamihiuindidfafit,SCfine pcriculo do-mefticam iniuriam nonlicuerit ulcifcij'Tantùm neincltnatis animos ad turpeuernula-rum obfequium,ut executores uos alienæ præbeatis in(ôlentiac,atcp in uofmetipfosuer tatis manusfSi pereundum eft quia dolorem habuiliberum,iuuat perire manibus Palg ftinorum.Tcntata domus,folicitatauxor. Sinonlicuitmihiuiucre fine eorum fraude, faltem liccat mori fine meorum fcelcre.Ketuli ego acceptam iniuriam,non intuli. Vos' aftimate an digna uicifiitudo fueritJ 11 i de damno frudluum queruntur, ego deconiu-gis amifïione.Conferte manipulos mclTiSjôC fociam thori.Dolorem mcunî ipfi proba-tunt,cuiusiniuriasuindicauerunt,Vidctequouosminifterio dignos putartt.A uobis eum morteaffici uolunt,quem ipfi ultione dignum de ijs qui melçièrant iudicauerunt, amp;nbsp;qui uindidlæpræbuere minifterium.Sed fi adeô fubdita fuperbis colla geritis, tradi-te me hoftium manibus,uos nolite occidcrc.Non mortem abnuo, fed uelirû fugio con tagium.Verùm fi formidinc ceditis infolcntibus, alligate uinculis manus : inermes li-cetjinucnientfibiarmanodisfolutæ. Ccrtc condition! impofitæ fatis futurum arbitrati funt,fiuiucntem in poteftatcm darctis.Quibus illi auditis* quamuis tria milia uirorum afccnderant,facramentum dederunt, quod à fe uitæ eius uis nulla irrogaretur,tantum-modo patiens uinculorum e(ret,ut deditionem eius patrarent,quo uacui fierêt eius ctï-iusarguebanturfacinoris. Accepta itacpfidc fpelæo egrefius deferuit petrae munitio-nem:ac duobus inncxus funibus,ubi appropinquate accitos adfufcipiendum Palæfti-norumualidosuidet,infremuitfpiritu,SCuniuerfa dirupit uincula,atcp arripiensma-xillam afini iacentem perculfït mille uiros,fugauit alios grandi uirtutis fpe(flaculo,cùm inermo ÔC uni cedcrent armatorum agmina.Et qui cominus aufi fuerant congredi, faci linegocio,nullo laborc obtruncati:alqs fuga exiiium dempfit.Vnde hodiecç Agon lo co nomen eft, quod ibi Sampfon gloriofum ccrtamen uirtute egregia conlùinmauc-tit.Sedutinamquàmfortisinhoftem, tam moderatusinuitftoriafuiflet. Vcrùm quod facile ufu uenit,infolcns rerum fccundarum animus, qui debuit cucntum pugnæ diui-• no fauoriamp;pracfidio déferré,fibiarrogauit,dicens:In maxilla afini delcui mille uiros. Nec aram ftatuitDeo,nec hoftiam immolauit, fed ncgiigcns facrificq, aftumptor glo-næ, ut triumphum fuum perpetuo confecrarct nomine, uocauit locum Maxillæinrcr-fcâionem. E t mox fiti grauiter coepit inardcfccre, amp;nbsp;potus decrat, nec iam ferre ac tolerate poterat. Vndeintelligens quod nihil tam facile eflet humano opcri,quod fine di uino adiumento non difficile foret, exclamauit atep obfecrauit ne fibi Deus omnipo-tens in offenfam uerteret, quodimprudenter incauto fermone fibi aliquid affignauif-fet.Qyinetiam illam uidoriam Deo deputabat, dicens:Tu dedifti in manu ferui tui fâ- ibiJent lutemmagnamhanc,amp; nuncfubueni,quiaeccemoriorfiti,SCin poteftatcm coruni de quibus tantum donafti triumphum, fins neceffitate adiudicor. Quomodo Deimi-fericordia, cùm proieciflet il le maxillam, aperuit feiffuram eius, QC fons crupit ex ea, amp;nbsp;7

Ambr.to.3« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P 3

bi'bit SampfoWjæ refumpfit fpirKum,æ uocauit locum, Inuocationem fonds,co qjuôd wcfton'æ iacfïantiam inuocationis prccibus cmendauifletn'fa diuerfa niÉicia mature edi ta,quod SC arrogantia ci'to ofFenfam ïncurrerctjSC humilitas fine ulla ofFenfionefefere^ conciliarer. Vcrùm ubt decurfa fcn'ebcllum Palafflinorum compofm't,amp;fuorum decli nans ignautam, ÔC hoftilem defpicieiis manum, Gazam fèfe contulit ( ea ciuiras cran'n locis Palæftinorum ) ÔC habitabatilltc in diucrfono.Quod cognitum Gazgt haudqua-quamdifiîmulationc prætcrierunt,fed fefttnantes circundedcrunt dmcrfon'um ei'us, iudic, nbsp;nbsp;Q/ obfederuntum'uerfos aditus domus,ne fugam in noôtem côponcrer. Ifacp Sampfon

cogm'fo quidpararetur, compofitasïnfidias noâis medio præuertcns, columnas dox mus mambus amplexus, materïem totam ÔC culminis molem ceruice ualida fuftentâs, inuerticcmmontisalnfllmi tranlportauit, quiimmmebat urbiHébron, quæ popuh's Hcbræis incolebatur.Sed cùm libero amp;nbsp;uago motu tranlgrederetur,non lolum regt'ox nis paterne terminos, fed etiam morum limitesiôi^maiorum obferuatione prçfcriptos, cam fibi futuræ mox cladis peftem inuenit.Nanq? parum fida expertus aliemgeng uxo* ris primaconnubia, quidebuiflrctcaucreuelpoftca,rurfus Dalilaemulierisfornicariac copulam non declinauit:£C cùm cam diligeret impenfé,tcnrandi fe cauiam dolis hoftix libus præftitit. Afeendentes enim Palæftini ad earn, polliciti funt pecuniam uiritim da* turos mille amp;nbsp;centum denafios, fi proderet cis in quo ille fiduciam uirtutis fuæ conftix tutam haberet, quo cognito circitnueniri amp;nbsp;capi pofiet. At ilia quæ femel fe pecuniæ proftituerapaftute fan's ôi callide inter cpulas ad illecebras amoris quafi admirans for-titudinis eius eminentiam, quærérecœpit, quo tandem genere tantum præftaretrelix quorum uirtutibus,fimul ÔC qüafi pauida attç folicita orare, ut diledlæ fuæ committeret qui nexus adftridlum alienæpoteftati fubfterneret.llle autem adhucfobrius fiCfortis a* nimi aduerfus delinimenta meretricia dolum dolo retulit,dicens : quia fi uitibus uiren-tibus adhuc ôC non aridis alligaretur, infirmitate corporis adæquaret aliorum fimilitu« dirtem.Quo Palæftini per Dalilam fibi comperto, cumuitea foporanticircundedif-fent uincula, quafi de improuifo excitum,haud degenerem offendere no tæ SC folitç for titudinis,cùm folutusnexibus uirtus liberamultis licet refifteret ac repugnarceSed ubi id parum procefiit,rurfus Dalila quafi derilà SC conquerens repetere artes fuas, âC fidem amoris poicere non prætcrmittebat.Cui Sampfon ualidus adhuc confiln,dolun» ridens,fignificatligatumfefeptcmfunibusquiadhucfineufuforent,uenturû feinpox teftatem hoftium,fed8Choefruftrafuit.Tertioquoep tanquam demyfterio depropfit, iam lapfuro propior,fi difloluti elTent crines feptem capitis fui, amp;nbsp;quafi in cubitum in-textfdifcederet ab eo uirtus fua.Et hoc quoep lufit infidiarum fabricatores. Ad poftrcx mum cùm illufum fibi totiensprocaxmulier deplorauiffct, indignam fc habitam dox lens cui cômitteretur arcanum dilecSi,qui id quod pro remedio quæreret, adproditiox nem fufpedari uideret,lachrymis fidem coeginfimul quia debebatur inuidç ad id tem pus fortitudinis uiro,utincideretærumnam,làucius animi,iècretum aperit,prætendcrc in fe uirtutem Dei,amp; elîe domino iàntftificatum, fecûdum eius præceptum comam pax fcerc, quæffattonderetur,defineretNazar£US eire,ÔC proprig uirtutis ufum amitteref. Palæftini per mulierem comperta infirmitate uiri,fceleris mercedem afterunt,ut precio obnoxia dolû patraret. At ilia mcretricqs delinimentis feftûm amoris in foporem corn pulit, SCtonloreadhibitofeptem crines capitis eiusadmota nouaculaablcidit.contix nuocpinterditfti præuaricationeuires minutæ^ Denicp ex fomno experrctftus : làciam, inquit, fi'cut foleo,SC cxcutiam me fuper aduerfarios : fed nec animi fui alacritatem ncc uirtutem agnouit, nec uigor crat, necgratia manebat. Itac^ reputans fccum quàm imx prouide fe mulieri adueriàriorum credidiftet, ut caluatus tentare ulterius aliquid darrix natusinfirmitatisnequiret,cæcatus oculos,uinculismanus præbuit,ôC compedibus innexus carcerem intrauitmultis fibi incognitum tempeftatibus. Etiam proceflu tem-poris crefccrc ei coma cœperat. itaep cùm elfet célébré conuiuium,Palæftinorum con* uentui producitur de carcere Sampfon,ac ftatuitur in populi confpedu, Erant tria mix lia ferme hominum uirilis acmuliebris fexus,ÔC grauibus in eum infultabant conuittjs, circunagebantludibrijs, quod durius dC ultra ipfam cap tiuitatis ipeciera uiro ingenitæ

LIBER IX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPISTOLA LXXI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;179

Utvtutis confciotolcrabatur.Nam uiuerc5Cmori,naturæftindlioîIudibno cfre,pro-bro diicifnr. Ciî^icnsigitur tantamcontumcliam uel ultjoncfolan*,uel morrcinreligt; tiuumpræiici cere, fimulato quod proprer infirmitatem corporis ôC nodos compedutn ïuftentare fefe nequïret,popofcK à puero qui dirigebat uias eius,ut admoucrer cum ad columnas proximas, quibus domus omnis fuffulciebatur. Er admorus, urraque manu fulcra toiius comprehcndirædificijjarc^inrcnrisadfeftafacrificij Palaeftinis, quod Da.-goni Deo fuo deferebanr, per quem fibi aduerfarium fuum datum in poteitatem arbi'.-trabantur,muliebrispeifidiaî dolosbeneficijs annumeranres coeleftibus,exclamauit ad dominum dicens : Domine adhuc femel memor pucri tui efto, ut pro duobus ocu-lis meis uindióïam tribuas de nationibus,nc dent gloriam fuis dqs, quod iplis iuuanti-bus me in poteftate accepcrint,ncc uitam mcam pluris facio.M01 iatur anima mca cum Palæftinis, utagnofeantfibi infirmitatem meam non minus quam uirtutem exirialcm fuifle.ConculTit itacp columnas magna ui,ac diffoluit Sgt;C cornminuit eas,quas fecura rui iiafupcrioris culminis,SCipfuminuoluit, uniuerfos qui defuper afpedabant præcp pitauit.lbi magna uis marium foeminarumqj promifeue exanimata, triumphus quæ^ fituspcremptOjfupraomnesftiperiorcsuK^oriashaudquaquamdegenere ÖC décolore cxitu.NamöCfiinuioIabilis ad id locorumSC deinceps,atqueincomparabilis inhac uita expertis bclli'fucrit uiris,tarnen in morte feipfum uicit,öc infuperabilem geffit ant.-munijUt contcmnerctjSt^ quafi pro nihilo liaberet uitaefinem omnibus formidolofum* Virtutisigitur fuit quod uitfloriarum numero diem claufir, ncc captiuum exitum fed triumphalem inuenir.Circunfcriptum autemfuifle à muliere, naturæpotius quam per-fonæ a{rcribendum:quia Humana conditio maior,quam culpa inferior. Premitur enim amp;nbsp;cedit illeccbrisflagitiorum.Itat^eijmfcriptura ei reftificetur quod pluresin morte, quam in lumine uitac iftius pofitus occiderit, uidetur ad aduerfariorum magis exitium eaptus,quàm quo ipfcdeieóiior fieret, aut minor effet. Non eft enim feexpertus inferiorem, cuius fcpultura præftantior,quàm potentia fuir.Dcniq! non teils,fed cadaueri-bus hoftium prelTus humatus eft, proprio tetftus triumpho,darum infigne relinquens pofteris, co quodpopulum fuum quem captiuum inucnerat,uiginti annis inlibertate iudicio fuo rexit,amp; fepultus in patrio folo libertatis hæredem dimifit. Hoc ergo exem-ploliquetalienigenarumconfortiarefugicnda,ne pro charitate coniugij proditionis iufidiaîfuccedant. Valc,SC nosdilige, quianostediligimus.

Diui Ambrofij ad Irenaeum, occafione eius quod in Apoftolo feriptn eftiLex enim iram operatur SCc.queftionem cur lata lit Lex,abfolucntis. Epiftola L XXI Mbrofius Irenæo.Decurfa Icdionc Apoftoli,non perfundorie motus

A es, quiaaudiftihodie letftum'.Lex enim iram operatur. Vbi autem non 2 eftlcxgt;nccpræuaricatio. Vnde confulendum arbitratuses curlatafit

Lex fi nihilproderat, imo obérât, quæoperaretur iracundiam,amp; præuaricationem »ntroduceret. Equidem fccundum interrogationem tuameertum eft non fuiffe Legem neceffariam quac per Moyfen data eft. Nam fi naturalem legem, quam Deus creatorinfuditfingulorum pedoribus,homines feruare potuifl'ent,non fucratopus eaLege quæintabulis feripta lapideis implicauit atque innodauitmagis humani generis infirmitatem, quam elaqueauit atqueabfoluit.Effe autem legem naturalem in ibiden cordibusnoftrisetiam Apoftolus docet, quiferibit : Quiaplerunqueôô genres natu-ralitcrea quæ legis iunt faciunt, SCcum legem non lcgerint,opus tarnen legis feri-ptum habent in cordibus fuis. Eaigitur Lex non feribitur,fed innaicitur ,ncc ali-quapercipitur le(ftione,fcd profluo quodamnaturæ fontein fingulis cxprimitur,ôlt;2 bumanis ingenqs hauritur. Quam debuimus uel futuri iudicij metu feruare, cuius te-ftis confeientia noftra tacitis cogitationibus apud Deum ipfa fc prodit, quibus uel redarguitur improbitas,ucl defenditur innocentia. Itaqueciimfemper pateatdomino,tum maxime indie iudictj manifeftabitur,quando occulta cordis in examen ue-nientquæ putabantur latere.Quorum tarnen proditio, occultorum fcilicct, nequa-quam noccref, fi lex naturalis ineffet petftoribus humanis. Eft enim fantfta, fine uerfu-tia,fine fraude,confers iuftitiae, expers iniquitatis.Denitp interrogemus infantiam, ui-p 4 deamus

l8o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI AMBROSII nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

dcamus fi quod in ca crimen repcritur,fi auarittajambiriô,dolus,fæuitia,inrolentia. Nihil fuum nouit, nullos honores fibi arrogat, præferre fe alteri ignorât ,lS-audem ncfcit, uindicarcfcfe nee uult nee poteft.lnfolentia quid fiqpuro ac fimplici nequit animo cö' prehcndere.Soluithanc legem Adam, qui uoluitfibi arrogare quod non acceperat, uteiretücutcreatoramp;conditöriuusjamp;diuinum honoremanecflarer.Itac^ per inobe-diCntiam offenfam traxit,SC culpam incidit ex infolenrta.Qui li non rupilTct imperium, amp;nbsp;obediens fuilTct mandatis coeleftibus, prærogatiuam naturæ atq; ingenttæ fibi inno-cehtiæhæredibus proprijs rclèrualTct.Ergo quiaperinobedientiam prærogatiuanatu ralis legiscorruptaatcpinterlitacftjidcofcriptumlegis exiftimatum eft neceflarium, utucl partem haberet, quiuniuerfumamiferat.Et cuiperierat quod nafcendo alïum-pferatjdifcendo ialtem cognofccret ÓC cuftodiret.Simul quia caula deiecflionis cius fu^ perbia fuinfuperbia autem orta eft ex prærogatiua innocentiæ, debuit ca Icx ferri quæ Rowrf. 7 fubditum Deo amp;nbsp;fubieóèum redderct.Nam line Lege peccatum nefciebatur, minor loan. ï $ tt3t culpa,ubi crat culpaeignorantia. Vnde SC dominus ait:Si non ueniflem, 8Clocutus fuiflem ijs,pcccatum non haberent.Nunc autem excufationem non habent de pecca-to.Lata eft ergo Lex.Primum ut excufationem tolleret,ne quis dicerct, peccatum nc-fciui,quia præfcriptum non erat quid cauerem, deinde ut omnes fubditos faccretDeo agnitione peccati.Omnes autem fubditos fccit,quia non folum ludæis data eft,fed etiâ Gentes uocauit.Profelyti enimex genribus fociabantur. Nec^ uerô cxceptus uideri poteft, qui uocatus defuit.Lex enim quos uocauit, alligauit. Vniuerforum itaque culpa operataeft fubieóïionem,fubic(ftio humilitatem,humilitas obedientiamgenera-uit.Itaqjquiafuperbia culpamcontraxerat, econtrario culpa obedientiam generauir. VndeLexfcriptaquæuidebaturfupcrflua,fa(ftaeft necelfaria,ut peccatum peccato foluerct.Scdnerurfusaliquis deterrcatur,âf dicatincrementü peccati faóum elfe per Legern,Sc Legern non folum non profuiirc,fed etiam obfuilfe arbitretur, habet quo fo Roma.3 laiifuampolTitlblicitudinem, quia SC fi pcrLcgcmluperabundauitpeccatum,luper-abundauitSCgratia.Qin'd fithoc,intelligamus. Superabüdauit peccatum per Legem, quia per Legem agnitiopeccatijSCcœpitmihiobeffefcireid, quodperinfirmitatemui tare non poflem. Ad cauendum enim prodeftprgfcifcerctfcd fi caucre non queam,ob-fuit nolle. Vcria ergo Lex in contrarium, tarnen ipfo peccati incremento fada eft mihi PfJ 118 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;humiliatus fum. Vnde ÔC dixit Dauid : Bonum mihi quod humiliatus fum.

Humiliando autem me, folui uinculum erroris fuperioris, quo Adam SC Eua nexue-rant omnem propriæ feriem fucccflionis. Vnde SC dominus quafi obediens uenit, utinobedientiæ ÔC præuaricationishumanæ laqueus foluerctur. Itaque ficut per in-obedfentiam peccatum intrauit, ita per obedientiam peccatum folutum eft. Vnde âf Roma. 5 Apoftolus ait: Quia ficut per inobedientiam unius hominis pcccatores conftituti funt plurimi,ita SC per obedientiam unius hominis iufti conftituentur multi.Habes igl-turunum, quiaLcxScfupcrflua fuit, SCfatfta eft non fuperflua. Superfluain eo,quia non fuilTet necelfaria, fi illam Icgcm naturalem feruare potuilfemus. Sed quia non feruauimus, ifta Icx per Moyfen necelïaria falt;fta eft, ut docerct me obedicntiam,SCla-queum illum folueret præuaricationis Adæ, qui laqueus totam adftrinxit hæredita-tem.Creuit quidem culpa per Legcm,fed SC culpae author fuperbia, foluta eft : idc^ mihi profuit.Superbia enim culpaminuenit, culpa autemgratiam fccit. Accipe aliud. Non fuitneceflariaLexper Moyfen, Deniquefubintrauit: quod utique nonordina-l ium, fed uclutfurtiuum fignificarc uidetur introitum, eo quod in locum naturalis legis intrauerit. Itaque fi illa fuum lerualfet locum, hæcLex feripta ncquaquam eilet ingrelfa.Sedquia illam legem exclufcratpræuaricatio,ac propemodum aboleucrat in pctftoribus humanis regnabat fuperbia,inobedientiatj fefe diffudcrat: ideo fuc-celfit ifta, ut nos fcripto conuenirct, SC omne os obftrueret, ut totum mundum'faccrct ibidem ÿ Deo fubditum. Subditus autem mundus eo per Legem faeftus eft, quia ex præfcripto Legis omnes conuincuntur,SC ex operibus Legis nemo iuftificatur,id eft quia per Legem peccatum cognófcitur,fed culpa non rclaxatunuidebatur Lex nocuill'e, quae om-Colojf 2 nes feceratpecatOrcs : fed ueniens dominus lefus peccatum omnibus,quod nemo po* Roma. 5 terat euitare, donauit, SC chirographum noftrum fui fanguinis effiifione deleuit. Hoc eft quod

LIBER IX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPISTOLA LXXII nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' l8t

«ftquod’attSupcrabundauitpeccatum pcrLegcm : fupcrabundauit autem gratia per Iefum:qui'a pof^uam cotus mnndtis fubditus fa élus cft, totius mundi pcccatum abftiP litifîcutteftificatiis eftloannes diccns :EcceagnusDei, ecccqui rollit pcccatummun- iolt;0.i di.Et ideo nemo glorietur in operibus,quia nemo faôisftiis iuftificatur, fed qui iuftus eftjdonatum habet,quia per lauacrum iuftificatus cft.Fides ergo eft quæ libérât per iàn guinem Chrifti, quia beatus ille cui peccatum remittitur,amp; uenia donatur. Vale fili,

Diui Ambrofij ad Irenæum,caufam reddentis cur pleraquc in Lege praî-cepta fint quæ per Euangeliumuacuatauidentur, ut eft circuncifio cor^ poralis, SC obferuatiofabbati, aliac^plurahuiulmodi.Cur etiam Lexpæ-dagogus dicatun nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EpiftolaLXXil ।

MbrofiusIrenæo.Audiftifilihodieledfumin Apoftolo: quiaLex pæda- Gakt, nofter fuit in Chrifto,ut exfidefuftificemur.Qiio uno abfolutas ar bitror quæftiones quæ pleroft^mouere confuerunt. Sunt enim qui dicut:

Cum Lcgcm Deus Moyfi dederit, quid caufæ eft ut pleraqt in Lege fint quæ per Euan^ gelium iam uacuata uideanturÆt quomodo unus utriuft^ côditor teftamentfeu quod licebat in Lege,per Euangcliû cœperit nô liccre,ut eft circuncifio corporalis,quæ licet «iâtunc figno data fit,ut circuncifionis Ipiritualis ueritas teneretur, tarnen qua ratione uel in ipfo figno fuitt'Cur ifta diuerfitàs exiftimatur,ut tune circûcidi pietas crederetur, nuncimpietas iudiceturfDeindefabbati diemferiatû efîedcbere obferuabatur ex le.* gCjita ut fi quis onus aliquodlignorûportairet,mortisfieretreus:nûcautem die ipfum amp;oneribus fubeundis SC negocijs obcûdis finepœna aduertimus deputari.Et pleracÿ præcepta funt Legis,quæpræfenti terdpore ceflare uideantur.Quid ergo caufæ fit con fideremus.Non enim ociofc dixit Apoftolus quiaLexpædagogus nofter fuitin Chri^ ibiJem fto.Pædagogus cuius eft,maturioris,an adoleicentis,autpueri, hoc eft ætatis infirmæc' i Pedagogus crgo,ficut etiam interpretatio Latina habet, du(ftor eft pucri. qui uticp im-perfcôæ ætati,non poteft perfeefta adhibere præcepta, quæ fuftinere no queat.Denicp per Propheram Deus Legis ait:Dabo uobis præcepta nonbona, hoc eft non perfeefta. Quod enim bonum,uticp perfedîû. Idem autem Deus Euangelio perfetftiora feruauit.

Siquidem ait:Non ueniLegern foluerc,fed impicre. Qug igitur iftius caufa diftantiæ» Katth,^ nifihumana uarietasr'Scicbat duræ ceruicis populumIudæorum,lapfu humilem perfi-dia promptiorcm,qui aure audiret SC non audiret,oculis uideret 8C nô uiderer, lubricô quodam infantiæ Icuem,SC immcmorem præccptorum,ô^ ideo Legem tanquam pgda gogum mobili plcbis ingenio SCmenti adhibuit infirmæ, ipfacç Legfs præcepta mode--ïatus,aliud legi uoluit,aliudintclligi:ut infipiensfaltemquod legeretcuftodiret, SC à præfcripto literæ non recederet, fapiens intelligeret diuinæ mentis fententiam j quam litera non perfonarctu'mprudensferuaret legis imperium,prudens myfterium.ldeolex feucrifatem gladq habet tanquam pædagogus baculum,ut imperfeeftç plcbis infîrmita tempœnæfairem dcnunciatione deterreat,euangelium autem indulgentiarrt habet, quo peccata donantur.Iurc ergo ait Paulus:quia litera occidit, fpiritus autem uiuifîcat.

Litera igitur occiditexiguam corporis portionemrfpiritus infeliigens,circuncifionem i.connf.j totius animæ corporiscç euftodit, ut fuperfluis amputatis ( quid enim tam fuperfluum, z quàm auaritiæ uitia, libidinilqj peccata, quæ naturanon habuit, culpaquæfiuitC) ca^ ftimonia tcneatur,frugahtas diligatur.Signumigitur,circuncifio corporalis,ueritas autem,circuncifiofpiritualis eft. 111amembrumamputat,ifta pcccatum.Nihil imper-feeftum in homine natura gencrauit, nec tanquam fuperfluum iubebatur auferri: fed ut aduerterent qui partem fui corporis amputabant, multomagis amputanda peccata, recidendos eos qui deliefta fuadent,etiam fi quadam unitate corporis connerfterentur, ficuthabes fcriptum:Sidexteramanustuafcandali2attc,abfcindc cam,SCproîjceabs _ te.Expedit enim tibiutpereatunummembrorumtuorum, quàm totum corpus tuum cat in geh ennam. Ergo fient pucris, ita ludæis mandata præcepta funt, nô plena icd ex parte, SC uel ut unam membrifui partem mundâferuarepræcepti funt, qui totû corpus fuum mundû feruare no poterant.Sabbati quoqp ferias uno die in hebdomada cclebra^ teiuflfi funt,ut nulli oncri fubderentur,qui à mundanis operibus abfoluti utinâ fie abiC-fent.

fentjUt in illud perpetuum futurorum fàbbatum feculoriim nulla fecum grauium uche* rent onera deliótorö.Scd quia lubn'cum popiilum Deus nouerat,parte^ infirmforibus diei unius obferuationepracfcripfit,plenirudinefortioribus referuauit : fynagoga dictn obferuar,eccle(îa immortah'tatem.In Lege I'gitur portiOjin Euangelio perfetflio eft. Po pulusiudæorû ligna portareprohibctur, hoceftilla quæ conlumunturincendio. Vm.-ioan i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tenent qui folcm refugit.Tibi fol iuftitia?, umbram impedimento clTe nonpafliis,

i,Cor i âpertumgratiæ fuæ lumen infundens ait: Vadcjôtf amodo uide nepecces.Tibiætcrniil lius fob's imitator ait: Si quis autem fupcrædificâuerit fuper fundamentum, aurum, ar--gentumjapides preciofosdigna,foenum,ftipulam : uniufcuiufc^ opus manifeftum crit, Dies enim dominimanifeftabit,quoniâ in igne reuelabitur.Lt uniufcuiulqs opus quale ftt,ignis probabit.Etideoilludfuperædificemus fupra ChriftS. Chriftus enim noftrum eft fundamentum quod no exuratur,fed mclioretur. Aurum melioratur, igni meliora-tur argentum.Audifti aurum amp;nbsp;argen turn,putas hoc materiale, congregate defideras, fed ludis operam.Hpc aurum amp;nbsp;argentum onus habet,frueftum non habet.Onus quae* rentis cft,fumptus hæredis.Hoc aurum fieut lignum exuritur, non perpetuaturhoc argentum in dieillo detrimentum uitæ tuae,nô lucrum affert. Aliud aurum, aliud argentiS a tequa;ritur,hoc eft fenfusbonus,uerbumoptimum,de quibus dicitDeus,quia dat ua PptII PaaureaÔCargentça.HæcfuntmuncraDei,eloquiadomini,eloquiacafta,argentuigne J examinatum,probatu terrae,purgaturn ieptuplo.Gratia fenfus tui, nitor caftifermonis exigiturlplcndor ftdei,nó tinnitus argenti.Hoc manet, illud petit : hoc merccdem habet,ÔC migrât nobifcum,illud detrimentum habet, quod hie relinquitur.Si quis diuitS putat quod illud argentum repoli turn ÔC reconditum ei fufFragari poftlt ad uitam, onus inane portat,quod iudicq ignis abfumar.Hic relinquite ligna ueftta diuites, utonus ue ftrum futuro incendio incrementum non addat. Si erogaucris,minuetur onus:amp; quod rcmanlcrit,onus no erit.NoIi auare recondere, ne Has nudo quidem nomine Chriftia-nus,opere ludgus,cùm aduerteris onera tua tibi efte fuppIicio.Dicftum eft enim n bt no i.Cor.j per umbram,fed in fole.Cuius opus manferit,mercedem aceipict:fi cuius arferit, detrimentum patietur. Et ideo tanquam perfeeftus eruditus in Lege, confirmatus in Euan-EJ4.23 gclio, utriufque Hdem fiifcipere teftamenti*Beatus enim qui feminat fuper omnem aquam,ubi bos Ôi afinus calcat, ficut hodie Ictftum eft:hoc eft qui feminat iuper popu« los, quifequunturteftamenti utriufep docftrinam.Bos eft ilJe aratorius, Legisiugum Deüf.aç portarts,de quo Lex dicir.Boui trituranti os non alligabis:qui habet fcripturarum cor-i.Cor.ÿ nuadiuinarum.Pullum autem afinæ dominus in Euangelio in figura populigentis af-LKfiC id cendif.Puto autem ( quoniam diues ertuerbum Dei ) quod etiam illud intelligere de-bcamus,quiaboshabetcornuaplenatertoris,taurus ferociamhabet,afinus manfue-tudinem: quod bene ad præfentia deriuatur,quia bcatus qui amp;nbsp;feueritatem nbsp;nbsp;manfue

tudirtemtenet:utaltero difciplina feructur, altero innocentia non opprimatur. Nimia cnirn feueritas extorquer plerum^ terroremcndacium. Deus diligi maluit quam time-ri.Dominus ergo charitatem exigit, feruus timorem, ciim perpetuus in homine terror efte non poftit, quia fcriptum,ficut hodie ledum eft:Ecce in timoré ueftro ipfi timebSt quos timebatis. Vale fili,amp; nos dilige,quia nos te diligimus.

Diui Ambrofij ad Clcmerttianum,uim Apoftolicæ difputationis infuperio-riepiftolanotataeaperientiSjfimul^ oftendentisludaeumnon efte lecundum adoptionemharredem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola LXXiii

Mbrofius Clementiano.Et fi feiam quod nihil difficilius lit quant de Apo A ftoliledioncdift'erere,cumtpfeOrigencslongeminorlitin Nouo quam in Vetcri teftamcnto:tamert quoniam fiiperioreepiftola uifus tibifum cur pacdagoguslcxdiccretur,noabfurdeexpbcUiire;hodierno quoep fermoneuimipfam Apoftolicæ dilputationis meditabor aperire.Superiora enim ledionis cius hoc habet. Eo quod ex opcribus Legis nemo iuftificetur, led ex fide: quoniam qui ex operibus Sakt.j Legis funt, fub maledido funtfChriftus autemredemit nos de maledido Legis, fa-dus pro nobis maledidum.Non exLegeigiturhæreditasdataeft,fed ex repromif-fionc.Erenim Abrahæ didæfunt repromiftiones amp;nbsp;femini eius quod eft Chriftus.Lcx itaque pracuaricationumgratia pofita eft, donee ueniret fernencuirepromiirum eft,

LIBER IX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPISTOLA LXXIIII nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iSj

amp;ideoconclufafiint omnia fub pcccato,ut rcpromiHio exfidc lefu Chrifti darctur crcdentibus. P^ftquam autem uenitfides,iam non fiib lege,hoc eft fub pædagogo mus, quia fiimus filtj Dei, omnes fumus in Chrifto lefu. Si autem omnes fumus in Chriftolefu,ergo Abrahaeferneniumusj,fecundumpromiflioncmhærcdes.Hæc eft Apoftolicæ conclufio fententiæ. Sed occurrit adhuc ei quod poterat etiam ludeus di^ cere,amp; egohaeres fum,quoniam fub lege fum.Lcx autem, Vêtus dicitur teftamentum, Vbi autem teftamentum,ibi hæreditas.Et licet ad Hebrgos ipfc dixent,quia teftamen- Hctr.p turn non ualet,nifi mors intercédât teftatoris, id eft, quoniam teftamentum non ualct quandiu uiuit tcftator,fed eius morte firmaturtamen quia in Hicrcmia dominus locu^ Hier, i z tuseftdeIudaeis,amp;ait:Falt;ftacfthaereditasmcamihificutleo, hæredes cos negarc nogt; luit.Sed funt hærcdes fine re.funt àC cum re.Et dicuntur hæredes teftatore uiuente,qui feripti funt,fcd fine rc.Sunt etiam hæredes parüuli, qui nihil difterunt à feruulo, quoniâ fub curatoribus funt SC a(ftoribus.Ita,inquit,SCnos eramus ludæi fub dementis m’undi G4hf.4 huius feruientes.Poftquam uerô uenit plenitudo temporis,ôô Chriftus aduenft,iam nô fumusferùi,fedliberi,ficredamusinChriftû.Ergodcditillisipem hæreditatis,poflef‘ fionem negauit.Habent nomê hæredis,ufum nô habent:quia ficut paruuli hæredes no men nudum hçreditatis non authoritatem ufurpant,iubcndi ius utendi non habenr, quiaplenitudinem fuæ ætatis expe(ftant,utàcuratoribus liberentur. Sicut ergo paruu-lijita amp;nbsp;ludæi fub pædagogo funt.Lex pedagogus eft.Pçdagogus ad magiftrum ducit: magifter nofter folus eft Chriftus.Nolitedicereuobis dominum magillrû, quia do^ minus SC magifter uefter unus eft Chriftus. Pædagogus timetur, magifteruiam falutis oftendit.Timor ergo adlibertatem pcrducit,libertas ad fidem, fides ad charitatem:cha ritas acquirit adoptionem,adoptio hærcditatê. Ergo ubi fides,ibi libcrras:feruus enim fub metu,liber ex fide.lllefub litcra,ifte fub gratiaalle in fcruitute,iftcin fpiritu. Vbi au tem fpiritus domini,ibi libertas.Si igitur ubi fides, ibi libertas:ubi libcrtas,ibi gratia:ubi ' i.Cor.ÿ gratia,ibi hæreditas.Iudæus autem litera nô fpiritu in feruitutc cft,qui non habet fidem, nô habet fpiritus libertatem. Vbi autem nulla libertas,nulla gratia:ubi nulla gratia,nul laadoptio:ubinullaadoptio,nullafucceffio.Tanquamclaufiscrgotabuliscernithære i ditatem,nô poftîdet, authoritatem no habet leeftionis. Nam quomodo dicit,Pater no--fter,qui uerum Dei filiû negat,per quem adoptiuus acquiriturc' Quomodo teftamentS n5cupat,qui mortem teftatoris negatf Qiiomodo libertatem ufurpat qui negat fangui nem quo redemptus cftfHic enim eft noftræ prcciumlibertatis,ficutPetrus dicit:San^ i.Pff.i guine preciofo redempti eftis,non agni titicp, fed eius qui tnanfuetudine amp;nbsp;humilitate tanquam agnus aduenit,amp; totum mundum una fui corporis hoftialiberauit, ficut ipfe ait:Sicutagnusdueftusfumadimmolandum.Vndeamp;^IoannesainEcceagnusDci,ec-ce qui tollit peccatum mundi.Ergo ludæus hæres in litera,non fpiritu,tanquam paruu- 64^.4 lus eft fub curatoribus SC acftoribus.Chriftianus autem qui plenitudinem temporis ag-nouit,quaChriftusaduenit faeftus ex muliere,fadus fub lege:utomnes quifub le- Ephef,^. geerant redimeret, Chriftianus,inquam, perunitatemfideiÔ!^agnitionemfilijDei in uirumpcrfetftum,inmenfiiramætatis exurgit plenitudinis Chrifti. Vale fili,ôdnos dilige, quia nos te diligimus.

Diui Ambrofi) ad Horontianum, ex eo quod ab Apoftolo cômemoratum eft. Abraham credidit Deo, ÔC reputatum eft ei ad iuftitiam amp;fc, colligentis quod îjmagis Abrahæ filij qui ex fide hæredesfunt,ipfam quocy fidem plurimum commendantis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola LXXiiIi

Mbrofius Horontiano.SiAbrahâ crediditDeo,Âfreputatû efteiadiufti A tiam:quod autem reputatur ad iuftitiâ,ex incredulitate ad fidem eft : uticp'

ex fide iuftificamur, nô ex operibus Legis. Abrahæ autem ipfi duo filtj Ifi Galat.^. mael ÔC Ifaac, unus deancilla, alter de libera. Etre^onfum huiufmodi, utcxpelleret ancillam, amp;nbsp;filium ancillæ: non enim hæredem foreancillæfilium. Et id co non ancillæ nosfilios effe, fed liberæ, qua libertate nos Chriftus liberauit. Vnde colÜgiturquôd îj magis Abrahæ filij,qui ex fide.Præftant enim fidei quàm gencrationis hæredes.

Lex pædagogus eft, fides libera. Abijciamus ergo opera feruitutis, tcncamus gratiam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

libertatis.Deferamus umbram,folem fecuti,ritus ludaicos deferamus.Circuncifio membri

i84 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DI VI AiMEROSII

GJdt.ç mcmbnuniusnihil prodeft.Dem't^ ait Apoftolus:Ecce ego Paulus dico uobis quo* niam fi circuncidamini,Chriftus uobis nil proderit.Non quia non poffit, fed quia indi* Exo(i.4 gnosbcnefi'cqsfuisiudicetjquiuiasciusdcfcrant.Etquidcm ante' Sephoia circûcidit filiumfuum,SC pericüîum depulit quodimminebat.Sedtunc profuit Chnftus cum ad* huepèrfeda differret.Cum paruulus efletpopulus credenrium,ucnitnô paruulus, fed perfeefius in omnibus dominus leius.Circuncifus eft primo fecûdum legem, nelegem j.Corint.i} foluerctipoftea per crucem,ut legê impleret. Ccflàuit ergo quod ex parte eft, quia ue* nit quod perfedum eft.Crux enim irt Chrifto non unum membrumjfed totius circun* cidit fuperftuas corporis uoluptates * FortalTe adhuc quæritur qua ratione circunci* diex parte uoluerit,quiueneratperfecftam circurtcifionem demonftraturus.De quo no puto elfe diutius deliberandum.Nam fi peccatum faeftus eft, ut noftra peccata mun/ darenfi maledidum pro nobis fa eft us eft,ut legis maledida uacuaret: ea ratione amp;nbsp;dr^ cunciftis pro nobis eft,ut circuncifionem legis auferret, daturus filutem crucis. Spiritu igitur exfidefpemiuftitiae expedandam nobis aflèrit Apoftolus,amp;: inlibertatem uoca tös,libertatcm noftram in occafionem carnis non debere conferre. Siquidem netp cir* cuncifio aliquid ualet,nerp præputium, fed fides quae per charitatem operatur. Et idco

DeuLlt;^ feriptum cfbDiligcs dominum Deum tuum.Qui autem diligir,utic^ creditÄcredêdo unufquifq? diligere incipit.Deniq? Abraham credidit, amp;nbsp;fic diligere cœpit: credidit nö ex parte,fed per omnia.Aliter enim habere plenam no poterat charitatem,quia feri* i.Corint.i} ptum eft:Charitas credit omnia.Si no credit omnia, non uidetur charitas efleperfeefta.

Ergo pcrfe(fta charitas omnem fidem habet.Non tarnen facile dixerim, quod cotinuo ibidem omnis fides peifccftam charitatem habcat,quia Apoftolus dixit : Si habeam omnem fi* dem ita ut montes transferâ,charitatcm autem no habeam, nihil mihi prodeft. Etenim crim tria fint maxime in uiro Chriftiano,fpes,fidcs,charitas:maior his eft charitas. Sed J arbitror propofiti gratia hoc dixifle Apoftolû.Neçp enim uidetur mihi qui habeat om* nemfidem,itautmotes transférât, charitatem no haberc:quomodoamp;illud,Sihabeat aliquis omnia myfteria,amp;^ omnêfciêtiâ,quomodo no habeat charitatê, ciim dicatloan j.io^n.4 ncs,quia omnis qui credit quia lefus Chriftus eft, de Deo natus eft. Et fupra ipfe dixe* ihdcn» 3 fit:QuoniaquideDconatuseft,nopeccatc'Vndecollfgitur;Siisquicreditquia lefus

Chriftus cftjde Deo natus eft, 0^ qui de Deo natus eft, non pcccatiutiq; is qui credit» quia lefus Chriftus eft,nó peccatifi quis aut peccat no credit.Qui autem no credit,non i.Pft,4 d ill git. Qui autê no diligit,pcccato obnoxius eft. Ergo non diligit qui pcccat.Charitas enim multitudinem operit peccatorum. Quod ft charitas peccandi excludit affedum, quâdoquidem ctiam timorem excludit foras,plcna eft utiqp perfedg fidei charitas.De* 17 niqj Apoftoli qui futuri erât amici,dixerûr:Adauge nobis fidem,petentes à bono medi

CO utinfirmatem in fe fidem fanaret.Infirmabatur adhuc fides in ijSjCumaudiret etiâPe trus:Minimæfidci,quaredubitaftic'Ergofidcsuelut praeuiacharitatis occupât anima. ÔC préparât femitas uenturg diledioni.Sic omnis fîdes cft,ubi perfetftio charitatis.ldeo puto dici quia charitas credit omnia, hoc eftfecitfi'dê omnia credere, SC habere huiuf-modi anima omnem fidem. Ac per hoc ubi perfetfta charitas, ibi omnis fidesificut uW i.CoriMf.ij perfeefta charitas,ibifpesomnis.Penitç ficut omnia credit,itafcriptum eft, quiafperat iAodn.4 omnia.Ideo maior,quia fpem fidemej copletftitur. Hâc charitatem habens nihil timet, i.Cor. 13 quia charitas timorem excludit foras, flC ideo ablcgato nbsp;nbsp;exuto timoré omnia fuftert,

omnia ftiftinet.Qiii ergo per charitatem omnia fuftinet, non poteft timcre martyrium.

Giljt.6 Et ideo quafiuieftor alibi in fine ait :Mihi enim mundus crucifixus eft, amp;nbsp;ego mundo. Valefili,amp; nos dilige, quia nos tediligimus.

Diui Ambrofij ad Bellicium, exponentis quid fibi uelit illud quod dominus lefus uidens à generatione cæcum, expuit, ôi. (edt lutum, amp;nbsp;fuperunxit ocu* loscæci,6Cc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola lxxv

Mbrofius Bellicio. Audifti frater ledionem Euangelij, in qua decurfura loM.f A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft quod praeteriens dominus lefus uidit a'generatione cæcum. Ergo nee

nos quidem præterire debemus quern prærcreûdum dominus non puta* uit,præiertim cum a' generatione cæcus fuerit,quod no ociofc eft pofitum.Eft enim eg* citas quæpleruncp ut ægritudinis aciem obducit oculoru, eademc^ temporis fpatiomi* tigatur:

LIBER IX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ EPISTOLA LXXVI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;18$

tfgatuneft cæcitas quæ humorum infufîone generaturrca qiiocp uitio plcrun«^ (ubiato, medicinæ arte^epellitunut êognofcas,quia quod ifte fanatur qui à gcneratione fua ex i:tts eft,non artis effe fed poteftatis.Donam't em'm dominus fanitatem, non niedidnam exercuit.Eos eni'iri fanauit dominus lefus quos nemo curaret. Quàm ftolidi autem lu-dæi qui interfogantiHic peccauit,an parentes ciusf'debilitates corporum references ad lod«».? mérita deli(florum.Et ideo dominus aitrNecç hic peccauit^neq; parentes eiusifed ut ma nifeftarentur opera deiin ilIo.Quod enim naturæ defuit, creatori competit reformare, qui authot* naturæ eft. Vnde addidittCùm in hoc mundo fumjux fum huius mûdi.Hoc eftômnes pofliintuidere qui cxci(îint, fime lumenrequirant. Accediteamp;uos,SCillu-minaminijUtuidere poflîtis.Deinde quid fibiuult quodis quiuitam refundebatimpe-riOjfalutem præcepto dabat^dicens mortuoiExi foras, ôf egreflus eft Lazarus de fepul- loann.11 chrOjdicens paralytico : Surge, tolle grabatum tuum : amp;nbsp;furrexit paralyticus,6C cœpit Marc.z grabatum iple portare,in quo folutus membris omnibus portabaturf C^idinquam,fi-biuult,quod expuit ôi. fecit lutum,2Cfuperunxit oculos cxci,ÔC dixit ei: Vade Sè laua in Syloa, quodinterpretaturmiflus:6Cabijt, ælauit, ô^uidere cœpitf Quæ ifta ratio eftc' Magna ni fallor.Plus enim uidet quem Icfus tangit. Sirnul æ diuinitatem ÔC fancftifîca-lioncm eius aduerte.Quafi lux tetigit, amp;nbsp;lumen infudit.Quafi lacerdos per figuram ba-ptifinatis myfteria gratiæ Ipiritualis impleuit. Expuit,ut aduerteres quia interiora Chri-ftilumêfunt.Et ueréuidet qui Chrifti mundatur internis. Lauat laliua eius,lauat fermo «usjficut habes:Iam uos mûdi eftis propter fermonem quem locutus ftim uobis.Quod autemlutumfecit,ÔCfuperunxit oculos caeci, quid aliud fignificat,nifiut intelligeres quiaipfe hominem luto illito reddidit fanitati, qui de luto hominem figurauit,5C quod hæc caro luu noftri per baptifmatis facramenta acternæ uitae lumen accipiatf Accede QC tuadSyloam,hoceftadcuquimiftuseftapatre,ficuthabes:Meadocftrinanoneftmea, fed eius qui me mifit.Diluat te Chriftus,ut uideas. Vcni ad baptifinû,tempus ipftim ad-«ftjuerii fêftinuSjUt amp;nbsp;tu dicas: Abq ÔC laui,Ô!S uidere cœpi. Vt tu dicas : Cæcus eram, ÔCuiderécoepi.VtSCtudicas,ficutifte refufo lumineait:Noxpræcelïit,diesapropin- Row.ij quaiiitNox erat cæcitas. Nox erat cùm ludas accepit buccellam à Iefu,SC introiuit in eû loann.is Sathanâs.Iudæ nox crat,in quo diabolus erat:Ioanni dies erat,qui in Chrifti peeftore re-cumbcbat,Petro quoç^ dies erat,cum lumen Chrifti uideret in môte .Nox erat ahjs,fed Petro dies erat. At uero ipfi Petro nox erat quando Chriftum negabat. Denique gallus eantauit,SC flere cœpit,ut emendaret errorem.Iam enim dies appropinquabat. Interro-gabànt ludçi cæcum, Quomodo uidifti f Grandis amentia. Interrogabant quod uide-bant,iriterrogabant caufam,cùm faeftum uiderent. Etmaledixerunt ei dicentes : Tu fis ^fcipulus eius. Maledicftio eorum benediiftio eft, quiabeneditftio corum malédieftio eft.Tu fis,inquiunt,difcipulus eius.Tune profunt quando nocere fe credunt. Vaie fill, nos dilige,ut facis,quia nos te diligimus.

Diui Ambrofii ad Studium,quæftionem ab eo propofitam quam inquadam epiftolafiiperius ad cundem feripta abfoluit,latius ac plenius pertradantis SC abfoluentis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift. Lxxvi

Mbrofius Studio.Etfi fuperioreepiftolahanc quam propofuifti qugftiuncu A nbsp;nbsp;nbsp;lam abfoluerim,tarnen aliqüid plenius requirent! tibiut filio afferre atqs ex-

culpere non fuperfederim. Ac femper quidem decantàta qugftio,SC Celebris abfolutio fuit mulieris eius quæ in libro Euangelij quod fecundum loannem feribitur, adulterij rea oblata Chrifto eft,Id enim ludæorum cômentata eft tergiuerfâtio, ut fi con i ttalegem abfolueretur, contra legem prolata domini lefufententia teneretur. Si autem damnata effet ex lege,uacare Chrifti uideretur gratia.Sed uehementior fada eft,p oftea quàm epifeopi reos criminu grauifïîmorû in publicis iudicîjs aceufare, alfj SC urgereuf-que ad gladium fupremamqp mortem, ahj aceufationes huiufinodi ÔC cruentos facerdo tumtriumphosprobarecœperunt. Quid enim aliud iftidicunt quàmdicebantludæi, reos criminum legibus efle publicis puniendos, amp;nbsp;ideo aceufari eos etiam à facerdoti-bus in publicis iudicîjs oportuifle,quos afièrunt fecundû leges oportuifle punitif' Eadê caufa eft, fed numerus minor,hoc eft, non difpar iudicîj quæftio, fed pene difpar inui-dià. Vnam Chriftus puniri ex lege non paflus eft, ifti minorem numerum afferunt eflè

Ambr.to.3. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;q punitum

l6 6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' DIVt AMBROSII

punitum. At quo loci hoc ludi'cat Chriftus f Nam plerUrtqf (ecundum quàh'tatcs locoru in quibus docebat famulos fuos, difputâtionesfuas formate dignatus e^, ut in porn'cit lodnti, I o SalomoniSjhoc elf fapientis deambulans loquebatur : Ego ÔC pater unum fumus : ut in templo dei diccbat:Mea docff rina nó elf meä, fed eins qui me mifit. Hoc quoq; iudiciû ç - nbsp;nbsp;nbsp;intemplo pofitus exercet,ficutfcriptum eftinpofterioribus.Sicenimhabes :Hæcucr^

balocutuseftiefùsin gazophylacio docens in templOjamp;nemoapprehêditeum.Quid eft gazophylacium Collatio Hdelium, fumptus pauperutn, requies egenorum, iuxta quod fedens Chriffus,ut habes fecundum Lucam^ duo æramulieris üiduæ diuitum mu ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;neribus cenfuit præferenda,diuinO uidelicet teftimonio prçferens opimæ præmrjs lar--'

gitatis fedulæ libcralitatis atièôèum.Qui talehabebatiudicium, uideamùs quidipfeiu-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xta gazophylaciurn pofitus conferebat. Noil enim ociofe uiduam prætulit duo gramit

tentem.Preciofa ifta paupertas clf,fidei opulentamylferïo. Ilfa funt duo æra quæSama ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ritanus ille Euangelicus ad eius curanda uulnera qui incidit in latrones,ftabulario dcre

liqUit.Ergo SC ilia fpecie uidua in typo ecclefia hoc gazophykcio lacro conferendûpu tauit,quo pauperum fanarentur uulnera,peregrinoru leiunia fedarentur.Vnde amp;nbsp;nunc ffalm, 11 quid Chrillus conférât,fpiritualiter te oportet expendere. Diuidebat enim populis ar--gentum igné examinatum eloquiorum cœleftium, amp;imaginis rcgiæ pecuniam popu^ iorum annumerabat affeÆbus.Nemo plusmifit,quàm qui totum donauit.Satiabateiu nentcs,rcplebarinopes, illuminabat cæcos, redimebat captiuos, paralyticos erigebat, mortuos refufcirabat,ôô quod elf amplius,côfcrebat abfolutiones reorum, peccata do-’ nabat.Hç funt duo æra que mifit Ecclefia pofteaquâ accepit à Chrifto. Quid enim funt duo æra n i 11 preciû Noui amp;nbsp;V etcris teftamentif’ Precium fcripturæ, fides noftra elf.Na quod legifur,pro intelligcntisælfimaturarbitrio.Remiffio igiturpeccatorum,utriufqi prccium rcffamcnti cil, quæper agnum in typo annunciata elf, inueritate compléta per Chriffum.Ideo habes net^ fcptcm dierum purgationem fine trium dicrum elfe pur gatione.Septcm dicrum purgatio fecundum legem, quæ in fpecie præfcntis fabbati,lpi ? htualcfabbatumannunciauintrium dierum purgatio fecundum gratiam,quæEuange I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Itj telfificationcfi'gnatur,quia tertio die dominus rclurrcxit.Vbipœnapræfcribitur,de

beteile pœnitentiapeccatorumuibiremilTio donatur,gratia elf .Præceditpœnitentia, fequitur gratia.Neq; pcenitentia ergo fine gratia,ncq^ gratia fine poznitentia. Debet e-nimpcenitentiapriusdamnarcpeccatum,utgratia polTitabolcre.Ideotypumlegisac cipiens loannes baptizauitinpcenitentia, Chrilfus ad gratiam. Septimus ergodiesle-

* gis myflcrium 1 ignat,Olt;fi:auUs relurrcclionis : ficut habes in Ecclefialfe : Da partem il-lis feptem,ÔL illis oôo.Nam SCin propheta Olcelcgilfi diôlum ad eum:Conduc tibifor nicariâquindccim denanjs : cô quod gemino ære Vetcris ÔC Nouitclfamenti, hoceft integro fideiprecio,mulier ilia uago quodam amp;nbsp;mcrctricio gentium conuenarumco-mitatufuhaconducitur.Etconduxit,inquit,eam gomor hordei, ÔCfemigomor.Perhor deutn fignificaqquia imperfedfos uocarct adfidcm, ut perfeeffos redderet, pergomor, inteiligitur plena mcn(ura,pcrfcmigomorfcmiplcnamenfura. Plena mertftira in Euan geliaelf,fcmiplcna inLcgc,cuiusplcnitudoNouum elf teftamctum.Siquidêipfedo-minus ait:NonueniIcgcm folucre,fcdimplere.Ncc ociofequindecim anabathmorum

3 Pfalmos Dauidicos legimus,amp;^quindccim ^radibus afcendilTc folem,cùm Ezecliias iu 4 ftiisrex uitæ huius acciperct commeatum.Significabatur enim elTe uenturusfol iulfi-tiæ,quia grad us quindccim V etcris amp;nbsp;NoUi teft ameti illuminaturus elTet prçfcntiæ fuç lumine,quibus noftrafides ad uitam afcenditætcrnam. Vnde amp;nbsp;hocquod hodieinA-GjU. 1 polfolo Icctum elf,mylficumreor, co quôd quindecim diebusapudPetrummanferit.

Videtur enim mihiquod apoftolis faneffis fcripturædiuinæ interpretationemfermone fecum uario conferentibus plcni luminis rcfulferit claritudo, ignorantiæ umbra decef-ioinn,S ferit.Sediam ueniamus admulicrishuiusadulteræ abfolutionem.Oblata erataferibis fîC pharilæis domino lelu adulterrj rea,ÔChac oblata fraude,ut fi earn abfolueret,legêlbl uere uidcretur;fin uerô damnaret,propofitum fin mutaret aduentus, quia peccata omnium remilTurus aduenit.Denicp fupra ait:Ego noniudico quencntam.Ofterentes ergo eam,dixcrunt:Hanc muliercm inuenimus publice mœchantcm. Scriptû eft autem in le Leuit.zo gc Moyfi omnem mcecham lapidari.Tu uerô quid diets de çafQiig cùm dicerentJefiis inclinato

tncKnato capite digito fcribebat intem.Et cum expedlarcnt ut audi'rcnt cum,engens caput dixit : Qin fine peccato eft, prior lapidet earn. Quid tarn diuinum quam ifla fen-tentia,ut is pcccata puniat qui cxors ipfe peccati fit f Quomodo enim feras alieni ulto--rem,ôè proprij criminis defenibrem Nonne iemagis ipfe condcmnaf,qtii in alio damnat quod ipfe committitc'Hoc autem dixit:Et fcribebat in terra. Qiiid.“ Vtiqj dicens:Fe MMh, -j ftucam quæin oculo eft fratris tuiuides,trabem autem quæin oculo tuo eft, nonuides. Libido enim uelut feftuca eft, cito accenditiir, propere confiimitur. Sacrilcgium perfi-diæ,quo ludæi negabant propriæ falutis aufhorem,fcelcris magnitüdinem perfonabat. Scribebat autem in terra digito quo Legem fcripferatPeccatores in terra fcribunrur,iu fti in cœlo, ficut habes dicftum ad difcipulos : Gaùdcté quia nomina ueftra fcriptà fiirit Luc. i o in cœlis.Securidô autem fcripfit,ut gemino teftamento ludæos fcias efie damnatos. Au dicntes autem hocuerbum cxieruntforas unus poft unum, incipientesàfenioribus,amp; fedebant cogitantes de fe.Et rcmafitfolus Iefus,SCmulier in medio ftans. Bene ait quod cxierunt foras qui nolebant eflè cum Chrifto.Foris litera eft,intus myfteria. Sequeban-tur enim diuinarum leCtionum quædam uelut arborum folia, non frudtum,qui uiuebat in umbra lcgis,0iS iblem iuftitiæ uiderè non potcrant.Deniq? difccdentibus illis reman-fitfolus Ieius,amp;5mulier in medio ftans.Donaturus peccatum, folus remanerlclus, ficut ipfeait;Ecceuenithora,amp;iamuenit,ut dilpergaminiunufquifqsinfua,amp;Smefolumre- io4»»a« linquatis.Non enim legatus neqs nuncius, fed ipfe dominus faluum fecit populum fuû. Solus remanet,quia non poteft hoc cuiquam hominum cum Chrifto cfle commune ut pcccatacondonet.SoliushocmunuseftChrifti, quitulitpeccatummundi. Meruit ôi muller abfolui,quæ rccedcntibus ludæis remanfit fola cum Chrifto. Eleuans autem caput lefus dixit mulieri;Vbi iunt qui te accufabantfNemo re lapidauitfEt ilia reipondit: Nemo domine.Et ait ad illam lefus : Ncc ego tc damnabo,uade amp;nbsp;amodo uide ne pec-ces. Vide lector diuina myfteria,dementia Chrifti.Ciim accufatur mulier,caput Chri ftusinclinât, eleuat autemubi dcfecit accufator.Itanullum damnariuult,abfoluiom-ncs.Breuiter ante omnes hæreticorum interimit quæftiones dicendo: Nemo telapida-uit:qui dicunt Chriftum diem nefeire iudicq,uel quiaiuSedere autem ad dexterâmeàm Matth,zo uel ad finiftram no eft meum dare uobis:ccce amp;nbsp;hie ait: Nemo te lapidauit Quomodo uriq; interrogat quod uidebatf Sedinterrogat nobis, utnoftercmus non cfle lapidatâ. Eftetiam human! affeeftus hæc coniuetudo,utinterrogemus fæpiftîme quod uidemus. Etideo mulier refpondiuNemo domine.Hoc eft dicere;Qyis poteft lapidare quam ipfe non damnas c* Quis poteft alium fiib tali ièntentiæ conditione punire^'Cui reipondit dominus:Nec ego te damnabo. Aduerte quonwdo propriam fententiam tempcrauit, Utiudæi de ablblutione mulicris calumniari nihil poflent, led in fe magis calumniam re torquerent fi queri uellent.Dimittitur enim mulier,non abfoluitur, quia deerat accufa-tor,nÓ quia innoccns approbatur.Quid ergo querentur qui priores à perfecutione criminis, 8C ab exccutionefupplicq deftiterirntfAddidit autem deuiæ: Vade,amp;amodo ui de ne pecces. Emendauit ream, non crimen abfoljuit. Etenim feueriore fententia culpa damnatur fi unufquifq? crimen fuu oderit,amp; irt fc incipiat condemnare delicftS. Etenim cum reus occiditur,pcrfona magis quam culpa punitur. Vbi uero culpa deponitur,ab-folutio perfonæ eft,poena peccati,C^id eft ergo: Vade,00 amodo uide ne pecces c* Hoc eft,Ex quo te Chriftus redemit,corrigat gratia quam poena non emendaref, fed plecfte-te. V ale fili,6C nos dilige ut filius,quia nos te ut parentes diligimus.

Diui Ambrofii ad Conftantium j cauflam reddentis cur circuncifio Vetcris teftamenti authoritatc quafi utilis imperetur,amp;Noui teftamenti magifterio quafi inutilis repudictur,aduerfantium(5 obiediones argutarefponfione diflbluentis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift, LXXVII

Mbrofius Conftantio.No mcdiocris plerolq? mouet quçftio, qua caufla cit A nbsp;nbsp;nbsp;cuncifio amp;nbsp;Vcteris teftamenti authoritatc qUafiutilis imperctur 0^Noui te

ftamenti magifterio quafi inutilis repudietur, cum prefertim Abraham primus oraculum circuncilionis celebrandg accepcrit,qui diem domini lefuuiditSC gaui-fus eft.Quod uticç in cuidenti eft, quia non corporalibus, fed Ipiritualibus Icgfs diuina: intenderit: SCideo ueram dominie! corporis paflionêin agni colpexeritimmolatione.

Ambro, to. 5. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;q x Qiiid

l8 8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* • D r V i ’ A M B R O S 11

Qa/d ergo dicemus fecutiim patrem noftrum Abraham ut id primus fnftitueret quo dî eius non fequeretur haereditasfAut qua ratio ne circuncidun tur infantul»rum corpora. amp;nbsp;in ipfo ortu fubij ci'untur pericuh's, amp;nbsp;hoc imperari oraculo, ut difcn'më.falutis fiat de. myftcno religiomsf’Qin'd hocfignificatt'Latet em'm cauflaueri, ÔC oportuit aut aperto ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aliquidmyften'o fignifican',aut non pen'culofo myfteriorum indi'cio mandartCuruero

fignum teftamenti diuint m ea datur parte membrorum quç uifu inhoneftior exiftimagt; tur;'Aut qua gratia ipfe operator corporis noftri in ipfo noftrç generationis exordio ciV' cuncidi opus uoluit fuum uulnerni, cruentari dC abfeindi partem quam uelut negt; ceflariam( quia omnia difpofuit oi-dinate)cum cçteris membris facienda putauit f Äut cnim prêter naturam efthgc portio corporis noftri, non oportuit habere omnes hogt;^ mines quod efi'et prefer naturam:aut fecundum natura eft, amp;nbsp;no decuft amputari quod fecundum naturæ perfeeftionem creatum foret, cum præfertim alieni à portione dortii;-nideinoftriid prarcipueirridcreibliti fint.Deindccû propofitum fit deo,utfrequenter ipfeteftificatus eft,plures ad facrac obferuantiam prouocarereligionis, quâto magisin uitarentur fi non aliqui circuncifionis ipfius aut periculo aut opprobrio reuocarentur? Ergo ut ad prima red camus,amp; propofitum perfequamur ordinem, de ipfa circuncifiogt; nis qualitate dicendum uidetur.Cuius gemina debet effe defenfio, quia duplex eft accU fatio. Vna quæ irrogatur à Gentilibus,altera quae ab qs qui de populo dei fiint exiftima * tur.Vehementior autem Gcntiliû,qui uiros circuncifione fignatos etiam opprobrio SC illufione dignos arbitrantur. Sed etiam ipforum fapientififimi quiq? ita circuncifionem approbant, uteletftos fuoserga cognofeenda Ô^celebranda myfteriacircuncidcndos putent.Dcniqi Aegypttj, qui amp;nbsp;geometriæ ÔC colligendis iÿderum curfibus operant in tenduntfiiani,impiumiudicantfacerdotêquinequaquamhabeatdrcûcifîonisinfigne. Nam neq; magici carminis fapicntiam,nec geometriamnee aftronomiam indicant uia fuam obtinerc fine circuncifionis fignaculo. Etidco utimpetrandi uim operation! ad.-hibeant fiiæ,purgationcm quandam uatû fuoru circuncifionis arcano celebranda exiftt z mantReperimus autem in hiftoria ueterum non folos Aegyptios,fed etiam Aethiop«

Sc Arabum SCPhœnicum aliquos circitcifione ergaftiosufos.Ethancputantfeadhuc probandæuiamfcruarcrationisjcô quod fui corporis pn'mitqsSC fanguinis initia«,infi dias dæmonum quasilligencrinoftromoliuntur,exiguaepatrisarbitrcntur confecralt; tionibusdeftruendas:ut qui tonus hominis filuti nituntur noccre, infirmari opcratio-nem fiiam purent circuncifionis facræ uel lege uel fpecie. Arbitrer enim quod in prxte^ htum ipfe daemonum princeps ccfl'arc fuas artes erga noxiæ operationis effedurn cxi-ftimauerit,fi ci noccre conarerur quern fignaculo circuncifionis facrae initiatum aducr^ teret,aut ci qui uidcrctur in hoc filtêmunerc legi diuinæ obtempcrare. lam qui fingulo rum membrorum officia diligenter expendif, non ociofam cauflam in hac mebrihuius portiuncula cxifttmarc potcrir, qua ratione no folum circuncidatur pucr,ucnim etiam ocftauo circuncidatur dieiquando incipit m^tcr pignoris nati in fanguine elfe puro,quc ante oeftaufi diem fertur in fanguine immundo fcdere.Hecaducrlum cos dilt;fta fint qui nulla nobis unitatc fidci fociantur,amp; idco tanquâ aduerfum diffidetes difficilior difpip tandilocus,Refponfum autefibi huiufinodihabeantquicredunt in dominumlefum^ i.Prt.i quodnudarenoluimus,cûaduerfumopinionesGcntiliûdifputaremus.Namfiredem^ pti fumus non corruptibilibus argento ÔC auro,fed preciofo fanguine domini noftri Iegt; fu Chrifti(quo utiq; uendente, nifi eo quinoftrû iam peccatricts fucceffionis aere quaefi turnferuitium pofiidcbat:)finedubioipieflagitabat precium,utieruitioexueretquos tenebat obftriêtos.Prcciû autem noftreliberationis erat fanguis domini Iefu,quod ne^ cefiärio foluendum crat ci cui peccatis noftrisuenditi eramus. Donee igitur hoc precid pro omnibus foluerctur hominibus,quoddominici ianguinis effufionepro omnium fuit foluendum abfolutionc, opus fuit fingulorum fanguine, qui lege ÔC confuetudinis ritu,facræ præcepta fequeret religionis.Sed quia prcciû pro omnibus folutûeft,poftea qua paftus eft Chriftus dominus,iam no opus eft ut uiritim fanguis finguloru circûcifio ne fundatur,cû in fanguine Chrifti circuncifiouniucrforu cclebratafit^amp;inilliuscrucc omnes fimul crucifixi fimus cum co,8C comiepulti in eius iepulchro,c5plantatifimilitu Rom.6 dinimortis eius,ut ultra non feruiainuspeccato.Qui enimmortuus eft^uftificatus.efta

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pcccato.

peccato.Quod fi quis,ut Maf cion Mam'chæuSjreprehendendû dei putat cfle iudidS qUiaueloiaciiJum de drcuncifione celebrandaedendumputauûeûejuel Legem quia •anguinis efFufio mandatur,necefle eft ut is etiam dominum lefom reprehendendum ar bitretur, qui non exiguum,fcd multum fanguinê pro huius mundi efÈidi't redemptione hodiecp nos Rindere lubet fanguinem noftrum pro tanto religionis certamine dices;

Quiuukmefequi, tollat crucemfuâ,amp;fequaturme.Siautem nequaquamiuftaeftac- MMhaf fufatio cum aliquis totum fe pro pietate offerat,0d multi languinis fe mundet efTufione, quomodo legem poflumus reprehendere exigui ftillam exigentem fanguinis,cum prg dicemus dominum leRim multi efSifionem fanguinis,amp; totius corporis mortem impe-dntemr'NecipRim circuncifionis R'gnaculum Sd Ipecies feriabatur,quo populus dei ne fut quodam figillo fignatus corporis,difcerncbatur à cæteris nationibus.Nuc ante Chri fti donatus nomine lignum corporis nequaquam requirit,qui pracrogatiuâ diuinac me-^itnuncupationis.Quid ante abfurdum fi propter pietatem aliquid doloris uel laboris infcrri uidebatur,quo plus deuotio per baec certamina probaretur f Pulcbrum etiam ut ibipRs uitac incunabulis infigne religionis adolcfceret,amp;^ puderet unumquemcp ætatis prouedioris uel labori uel dolori cedere, quorumutrumcp tenera infantiauiciflenSed iam leui drcuncifionis dolore non opus eft Chriftiano populo, qui mortem domini cir Sunfercns,pcr momenta lingula fronti proprip mortis cotcmptum infcribit,utpote qui Fciatfine cruce domini ftlutcm Ic habere non pofle.Quis cnim acu utatur ad prgliandu, fum telis inftrudus fit ualidioribusdam illud quiuis facile refellendû aduertit,quia pro pofitum eft plerofij potuiffe ad facrae religionis prouocari obfcquium,nifi eflent dolo-fis timoré uel laboris contuitu reuocati. Et potuit hoc terrere maiorem, quod infantuli plericp fiiftinebantfinc periculoÆfto tarnen aliquos infantulos ludacorum cum dolorë fircuncifi corporis plagpq? feruentis fiiftinere non potuerint, defiincfios fuifle: fed hoc nec cacteros deterrebat prouccftiori actate robuftos, 6C laudabiliorem faciebat eum qui pracceptis obedillet cceleftibus. Quod fi hoc in exiguo dolore arbitrantur confcflionis fuifle obftaculum,quid de martyrio dicuntc'Nam fi reprehendût circuncifionis dolore, »■cprehendant 0£^ martyrum mortem, per quos cumulata non minuta religio eftJn tantum autem abeft nocuilTe fidei circuncifionis dolore, ut probabiliorem fidem faciat do lor.Maior enim fidei gratia,fi quis pro religione contcmnat dolorem. Et hic magis habet præmium quam file qui ideo dolorem uoluit circuncifionelubire, ut gloriaretur in lege. Sc laudem ex hominibus magis qudm ex deo qugreret.Oportuit igitur circuncifio nem ex parte fieri ante eius aduentum,qui totum circuncideret hominê. Ex parte enim debuit afliiefcere humana conditio quemadmodum in id quod perfedfum eft crcdere-tur.Si autem oportuit circuncidi, in qua magis parte membrorum oportuit circuncifio nem fieri quam in ca qup quibufdam uideretur inhoneftiorfut ijs quæ putarentur igno-biliora efle membra corporis noftri, honeftatem abundantiorem circundarent ; ÔC quae inhonefta funt noftra,honeftatcm abundantiorem haberent d Vbi cnim magis uir languinis lui admoneri debuit,qudm in ca parte quæ minifteriû errori exhibetr'Nunc tempus eft ut Scillis rcfpondcamus qui dicunt : Si ea pars corporis noftri fecundum natura eft,nequaquam earn amputari oportuifle:fi non eft fecundu natura, nondebuiflefimul nafci.Qui quoniam tarn arguti lunt, ÔC ipfi mihi refpondeant, utrum fecundS naturam fucceflio humana fit quæ generationibus adolefcit, an cotra naturamdSi enim fecundiï naturâ,nunquam igitur intermittêda cft.Et quomodo integritas uiror5,uirginitas puel larum,abftinentia uiduarum, continentia coniugS prpdicatur f Nullum ergo ftudium querendp luccelfionis feriari debuit. Sed ipfe author naturæ non utiq; generationi ob-fecutus eft,qui de Ie cum eflet in corpore conftitutus, prgbuit magifterium,SC hortatus eft difcipulos adintegritatem dicens: Sunt Ipadones quife caftrauerunt propter regnS ccelorum,qui poteft caperc,capiat.Cum fit autem homo compofitus ex corpore ÔC ant »na.(Satis eft enim interim hoc dicerc,SC filere de Ipiritu ) non eft in utroq? idem fecundum naturam:fed quod eft fecundum corporis naturam, id contra naturam eft animæ. Et quod lecundum naturam eft animç,id contra naturam eft corporis:ut fi dicam,quod fecundum naturam eft uifibili, id contra naturam eft ci quod non uidetur. Et quod lecundum naturam eft ei quod non uidetur,id contra naturam eft uifibili, Nihil ergo in-

Ämbro,to.3« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;q } congruum

congnium in ho mini Ims dci fi fiant aliqua contra natura corporis, quæ fint fècundum animçnaturâ, Quiautemdicuntquoniâ pluiescrcdidifient ficircunciffononfuifiêtjtj fibirefponfumhochabcant,quoniäplurescrcdcrcntfimartyrianon cfTcnt.'fed præftâ-tioreftfortitudopaucorû quâ remimo plurimorum.Sicütautcm plurimabaptifmatiï généra praémifia hint,quia lecuturû crât uerum illud unû in fpiritu amp;nbsp;aquafacramcntä baptiimaris,quo tötusrcdimiturhomodta plurimorûcircuncifio præmittédafuitjquia fecutura erat circuncifi dominicæ paiïïonis, quâ pcrtulit leiîis quafi agnus dei ut tollé'-Io4«n.I ret peccatum mundi.Hæc idco fcripfimusjut oftendercmus quia 8gt;C debuitpræmitti cir cuncifio quæforiséftjUtSricaiani poft aducntum domini iureUideaturexclufa.Nunc autem circuncifio eft neceftaria quac in occülto eft, fi eut ludacus præftâtior,qui in occuï to in fpiritu non literaïquoniain cutU fint in uno homine duo homines, de quibus diftu 2.Cori«.4 eft:Et Ci is quiforis eft homo nofter, corrûpitur fécôdum defideria crroris,fed quiintuS Ram. J eft,renouatur de die in diem, Et alibi : CondcleCtor enim legi dei fècundum interiorcm hominem.Intcrior eft homo nofter qui éft ad irnaginem 06 fimilitudinem deifa(ftus,ex terior qui figuratus é limo.Sic denicp SC in Genefl du as tibi creâturas hominis oftendif, fecundo creatum hominem fignificans.Sicut ergo duo homines,ita ÔC gemina conuergt; fatio eftiunainterioris hominis, altera exterioris. Et quidem pleriq; aclus inrerioris ho^ minis perueniût ad exteriorcm hominem,quemadmodum caftimoniainteriorishomi' nis trsinfit etiam ad caftitatem corporis. Qui enim adulterium cordis ignorât, idem uti-que nefeit corporis adulterium. Non tarnen etiam illud eft confequcns,ut qui non adul ç terauit corpore,non adultcrauerit etiam cordc,fecund3 illud: Quoniam qui uideritmu lierem ad concupifeendum eam,iam adulterauit earn in corde fuo. Nam etfi adhuc non fit adulter corpore, tamêiam aftecftu adulter eft.Ergo eftinteriorishominis circuncifio. Nam qui circunciditur, totius carnis illecebras tanquam praeputium exuit,utfitinfpiri tu,nônin carne,fpiritumortificct corporis fui aeftus. Et hæc eft quæin occulto eft cir cûcifio,ficut Abrahâ ante' in præputio erat, poftea faeftus eft in circûcifione.Sic interior homo nofter quando eft in carne,tanquâ in præputio eft: quando autem iamnoneftin carnc,fed in fpiritu,incipit eflé in circuncifione,non in præputio.Sicut autc qui circun-. ciditur,non totam carnem exuit, fed folum præputium,ubi corruptclafrequentionita jAU.^o qm' occulto circunciditur,carnem illam exuit de qua feriptum eft; Omnis caro foenû, Ô6 omnis gloria eiusut flos fœni,aruitfœnum, Ô6 flos cius decidit: uerbu dominimanet in æternû. Et remanet caro,que uidebitfalutarc dei,ficut feriptum eft: Et uidebit omnis LMc.j caro falutaredei.Quæ fit ifta caro,mundaaures,utintelligas.Talisergodcbetcflèinoc culto circuncifio,ut nullam habeat comparationem cum ea quæ foris eft circuncifione. lt;*^«^.49 Etideo qui inoccultoludæus cft,ipfepræftat,quieftàluda, cuiusmanusfupraceruicê inimicorum eius,quirccubansrequiéuitutleo, SCutcatulus leonis, quemlaudantfra^ tres eins. Ab hocluda non deficit princeps, quia fermo eius principes facit,qui non fub ficiantur illecebris fecularibus,ô6 captiuentur uoluptatibus iftius mundi.Et quia ipfelu das in hanegenerationê uenir,ideo plurimi qui poftea generati funt, præferuntur utuir tutum principatugaudcant.Habeamus itaq? circirncifionem in occulto, amp;nbsp;occultolu' i.Cor.2 dæum,quieftfpirituaIis.Spiritualisautem,utpotcprinccps,dijudicatomnia,ipfeautem à nemine dijudicatur. Debuit ergo legis mandato præfcripta circuncifio quæ ex parte erat,ceflare,poftcaquâucnit qui circûcifionëfaceret totius hominis,amp;implcrctcircun cifionem legis. Qin's autem eftiftenifi qui dixit : Nonuenilegem folucrc,fcd impleref Quanquâ fi diligenter intendas,ô6 ilia fit ratio quaiam ceflaredcbueritpræputtj circun Rom. 11 cifio,quia plcnitudo gentiû ucnit,Non enim Gentibus circucifio mâdata eft,fed femini Gene,AJ Abrahâ.Siccnim habesin primo oraculo:Et dixit deus ad Abrahâ:Tu autc teftamentiï meum obferuabis,fuô6fcmcntuûpoft tein progenies corû.EthoceftteftamentûmeS quod obferuabis inter me Ô6 uos, Ô6 fernen tuum poft te in progenies corum:Circunci^ deturueftrum omne mafculû Ô6 circuncidetis carnem præputtj ucftri,amp; erit in fignû te ftamcntiintcr me Ô6 uos.Infans oefto dierum circuncideturuobis,omnemafculû in pro genies ucftras. Vcrnaculus domus tuæ amp;nbsp;pecunia emptus ab omni filio alterius qui no eft ex femine tuo,circuncifione circûcidetur, Ô6 erit teftamentum meum in carne ueftra in teftamentum æternum. Et incircunciius mafculus qui non circuncidcrit carnem prae putîj fui

puttj fui odläua diCjCxtcrminabitur anima ilia de gcncranonc ilia,quia teftamentiï meS trangrefliis ciff Hcbræus quidcm negatur habere de oclaua die, ficut Aquilafignifîcat. Sed non in Aquila omnis authoritas, qui quali ludæus in litera præterqtncc pofuito^ lt;^auum diem.lnterim 5C oô:auum diem SC infigno data circûcifionem audifti.Sïgnitm autcm rei maioris indicium eft,indicium ueritatis futurar, amp;nbsp;datûteftamentum Abrahç amp;femini cius,cui dicftum eftJnIfaac eritfernen tuum. Ergo circucidilicuitludæum uel Hebr.it domi eius natum,uel pecunia eius emptS. Non poflumus deriuare hoc ad alienigenam aut profelytu,nifi fucrit in domo Abrahæ nati, aut pecunia eius empti,ucl feminis eius. Deniq^ nihil dixit de profely tis,de quibus quädo uoluit dicere,nominauit eos,ficut ha^ bcs:Et locutus eft dominus ad Moyfen dices: Loquere ad Aaron, SC ad filios eius,0^ ad omnes filios llrael,0^ dices ad cos:Homo homo à filijs lfrael,00 a' profelytis qui fiint apgt; pofiti uobis,quicuncç feccrit holocauftum. Vbi ergo comprehendit eos, ibi lex eos te^ net. Vbi oraculo non fignificantur,quomodo aftringi uidcnturt' Sic habes denitj : Die filijs Aaron,quando de facerdotibus dicit.Habes quando amp;nbsp;de Lcuitis dicit.Ergo om-nifariam claret etiam fecundum literamlegis,quanquam Lex ipiritualis fit,amp; fccûdum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7

iplam tarnen literam ad circuncifionem teneri non potuilEe nationum populos, fed ip^

fam circuncifionem in figno fuifl'c donee plcnitudo Gentiu intraret, fie omnis Ifrael Roma.11 faluus fieret,circuncifus corde,non exigua membri unius parte.Ergo fatis amp;nbsp;excufata â nobis. Sc exclufa eft ludæorum manens hodieqs circuncifio. Quod autem reprèhenfio^ ni earn dicunt fiiifieuel efle Gentilibus,primum non habent reprehendereipfi uel irrL dere quod alq confortes faciunt fui.Efto tarnen fuerit quod irriderêt.Quid hocnosmo' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

uere debet,cum ipfa crux dominiludçis fcândalum,Grçcis fhiltitia,nobis autem uirtus dei fit atq! (apientiafEt ipfe dominus dixcrit:Qui me confufus fiierit coram hominibus eonfundar à ego eum coram patre meo qui eft in ccelis. Doccs nos ijs quæ ridentur ab hominibus,non commouendos,fi qua pro religionis obfequio deferuntur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

DiuiAmbrofiiadTheophilum,conquerentisdeftatucaufiæ difeordia-rum inter Euagrium Elauianum, amp;nbsp;quid eum in hac re agere uelit ex^ ponentis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift.LXXviii

MbrofiusThcophilo.No habet quodurgcatEuagrius,et habet quod ‘ metuat Flauianus, ideoq refugit examen.DentIratrcs ueniam dolori I iufto, quia propter ipfos uniuerfus orbis concutitur, SC illi tarnen no.-ftro no compatiunturdolori. Perftringifaltcm fc æquanimiterferant ' I ab rjs quos uidentfua per tantorum curricula temporum uexari inten.-tionc.lnterhosetcnim duos nihil quod ad Chriftipaccmpertineat,eli i gentesjgrauis toto orbe ftabat difcordia.Cui bonæ pacis naufragio fanóla fynodus Ca^ puenfis tandem obtulerat portum tranquillitatis, ut omnibus per totum Orientem da-rcturcommunio catholicam confitentibus fidem,06duobus iftis tuæfantftitatisexa^ rnen impartirctur,fratribus QC confacerdotibus noftris Æ.gyptqs pariter confidentibus quia hoc uerum indicium futurum arbitrati fiimus, quod ncutri parti fbciata cómunio^ ne aliquo fauore propendcret.Cum ex his igitur æquiftimæ fynodi conftirutis fpetare.-mus iam remedium datum finemq; oblatum difcordiac, fcribit faneftitas tua itcrum fra-tremnoftrum Elauianum ad precum auxilia,amp;imperialium refcriptorum fuffragiare-meauifte.Fruftra ergo tantorum Sacerdotum tufus labor,itcrum ad huius fcculi indicia reuertendum, itcrum ad refcripta, iterum uexabuntur iacerdotes fencs,transfrctabunt maria,itcrum inualidicorpore patriam peregrinomutabuntfolo,iterum facrofantfta altaria dcfercntur,ut in longinqua proficifcamur,itcrH paupcru turbae epifcöporü,qui-bus ante'onerofa paupertas non erat,externæ opis egentes compellenturinopiam gc-mere, aut certe uictû inopûitineris ufurparc.Interca folus exlex Flauianus(utini uide- J q 4 tur)

tpx nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D I V I AMBROSI!

t«r)nonucnit,quandoomnes conuenimus.Fceneratoramp;^debiton'nuicêfibioccinrût, »fti fibi non poffunt occurrere,folus exors Flauianus (ut ipfe uult ) facerdbo tab's confor-tij,quinccimpcriabbus dccrctisnecSacerdotum conuentui pracfentiamfadatftn'.Nec tarnen etiam hoc moti dolore/ratri Eiiagrio donamus fpeciem bonæ cauflæ, qui eô de fenfabilior fîbi ufdctur,quod eum refugit Flauianus, aut quôd habere fe altcrum arbita tur aequalem,utercß aliéna: magis ordinationis uittjs quàm fuis fretus.Quos tarnen nos in meliorem uocamus uianijUt malimus eos luis potius bonis quàm alieno uitio defen-4 di.Qua dere quoniâ proprijs texuifti literis pofle typu reperiri aliquêquo poHit aufer-rifratrum difcordiajcumianiflafynoduscognitionis ius unanimitati tuæ cçteriscp ex Ægypto confacerdotibus noftris commiferit, iterum oportet fratrem nofti û FlauianS conueniaSjUt fi in eo perfeuerauerit quo ueniendum non putet, faluis concilij Niceni, fed etiam iynodi Capuenfis ftatutis,illibata pace uniuerforum ita c5iùlas,ut non uidea-mur deftruere,quod ædificatum cft.Si enim quac ædificaui deftruOjpræuaricatorem me ipiè conftituo:ac fi quac deftruxi, iterum ædificem.Seruetur ergo impartitæ pacis gratia inter uniuerfos,amp; nihilominus declinatio partis alterius fruftrâdi efïertum habere non poffit.Sane referendum arbitramur ad fâtfîum fratrem noflrum Romanae facerdotem ecclefiæ,quoniam praciumimus eateiudicaturum qup etiam illi difplicerenequeantJta enim utile erit confultu iententiæ,ita pacis ÔC quietis fecuritas, fi id ueftro ftatuatur con filio quod communioni noftra: difiènfionem non afferat, ut nos quoqs acceptanoftrO'-rumierieftatutorum,cumidgeftumefle cognouerimus quod ecclefia Romanahaud dubie comprobaueritjlacti fruôium huiufmodi examinis adipifcamur.

Diui Ambrofii adTheophilum Anyfium, excufantis fe de iudicio ferenda inter ßonofirm epifcopum ô^accuiatoreseiusjillistjcauflàmcommit-tentis. Eofdem præterea collaudantis , meritô abhorruiflê blafphemiam quorundam quiinuiolatam uirginem Mariam plures pcperiflè filios men-tiuntur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift.LXXrx

Mbrofius Theophilo ÔC Anyfio.Accepiliteras ueftras quibus uel proueri-A nbsp;nbsp;nbsp;täte,uel pro modeftia noftram fententiam fcifcitari uoluiftis, Scd cum huiuf

modi fuerit concilq Capuenfis iudicium,utfinitimi Bonofo atq? eius acaiià toribus iudices tribuerêtur,amp; praecipue Macedones qui cum epiicopo Thefiàlonicen I fi de eius fa(ffis uel cognofcerent, aduertimus quod nobis iudicandi forma competere non pofièt. Nam fi integra efiet hodie fynodus, recfie de rjs quac comprehendit ueftro-rum fcriptorum fériés,decern er emus. V eftrum eft igitur qui hoc recepiftis iudici«,fcn-tentiam ferre de omnibus,ncc refugiendi, uel elabendi, uel accuiatoribus uel accufato copiam dare.Vicem cnim fynodi recepiftis, quos ad examinandum fynodus elegit.De nicp cumBonofiis epifcopus poft indicium ueftrum mififfetadfratremnoftrumAm-brofium qui eius fententiam cófulerct,interdicftam fibi ecclefiam irrumpcre attj ingre-i di,refponfum eft ei quod nihil temerandum foret, fed omnia modefte patienter ordine gerenda, ncq; contra fententiam ueftram tentandum aliquid, ut quod uideretur uobis iuftitiæconucnire,ftatucretis, quibus hanc fynodus dederat authoritatem.Ideopri-mum eft ut tj iudicent quibus iudicadi facultas eft data.V os enim totius (ut fcripfimus) fynodi uice dcccrnitis,nos quafi' ex fynodi authoritate iudicare non couenit. Sane non poflumus negate de Mariae filfjs iure reprehefum, meritocj ueftram fanditatem abhor ruifte,quod ex eodem utero uirginali ex quo feeSdum carnem Chriftus natus eft, alius partus effufus fit.Neq! enim elegiflet dominus Iefus,nafci per uirginem, fi earn iudicaf-fet tarn incontinentem fore,ut illud genitale dominici corporis,illam aulam régis æter-ni concubitus humanifemine coinquinaret. Qui enim hocaftruit,nihil aliudnifi perfi-diamludf orum aftruit,qui dicunt cum non potuifle nafei ex uirgine. Nam fi hanc acci-piant à facerdotibus autlioritatê,Sc uideatur Maria partus fudifleplurimos,maioreftu-dio ueritatem fidei expugnare contender. Et ubi eft illud quod fcriptum cft,dicente do led». 19 mino ad matrem de IoanneEuangelifta:Mulier eccefilius tuus, amp;nbsp;rurfus ad loanem de

Maria:EccGmater tuarQuid fibi iftud uult quod cum in crucc dominus pofituspecca-tum mundi tollerer, pronunciauit etiam de integritatematernafAut quid aliud dicitur nifi ut claudat fua ora perfidia, obmutcfcat, ne matrem domini ab'quo audeat temerare conuitiof

LIBER X nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPISTöLA LXX3t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

cönujtio/Teftis cft ergo idem arbiter, idem materni pudon's aflcrtof quoddefponfätl ftien'tuiro tanf»inmodo Iofeph,nulla tarnen coniugalis coitus confuetudine thon' iura’ cognoucrit.Neq; enini cam fufcepturam exlofeph Hhos,a uiri cófortio feparare uoluif-fet.Sedfi hoc parum ell,addidit teftimonium Euangeh'fta dicens, quod fufcepi't earn dl' j fcipulus in (ua.Nunquid ergo diuortium fec/trnunquid à uiro abduxit attj abftulûÆr^ go qui hoc legit in Euangelio,quomodo quafi naufragus titubât amp;nbsp;flucluateHoc ergo teftamentum fil tj eft de matris intcgritatc,hæc JVlariæ locuplcs integn' pudoris hacredi^ tasjhietotius finis Confummationis.Denit}; hocdixit, SC emifitfpiritum, conftimmans omnèmyfteriü bonofine pietatis.LegimusetiiQComniapercurrimusueldeeoquod fratrinoftrOjSC coepifcopo BalTo inconfortium regendæecclefiæ datuseftSenecio, iicldecaetcrisjundeueftrænormamexpcdîamusfententiæ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Syricï) papæ ad Mediolanenfem ecclefiam, narrantis quid adlum fit contra here^ ticos qui ftib uelamento pijnominis ferpentino fermone catholicam ueritatem corrumpere,ac fideles Chriftianos lauciarc moliti funt,admonentistp,ut ab illi's fe * cuftodiat- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epift.Lxxx:

■' Yricius Mediolanenfi eccIefiæ.Optarcm femper fratres chariflimi dilecftiogt;

S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nis Sc pacis ucftrç fynceritatis gaudia nunciari,ita ut uiciffim diicurrentibus

literis fofpitatis indicio iuuaremur ueftro, quianon patitur nos quietos ab •ncurfionc fua uacare hoftis antiquus,ab initio mendax, inimicus ueritatis,æmulus ho^ minis,quem ut deciperet,fe ante' decepit.Pudicitiæ aducrfârius,luxurig magifter,crude' litatibus pafcituiyabftinentiapuniêdus oditieiuniajminiftris fuis praedicâtibus dum digt; eit elTe fuperflua, fpem non habens de futuris, Apoftoli fententia rc^crculTus dicentisî Manducemus amp;nbsp;bibamus,cras enim moriemur. O infelix audacia,o defperatæ mentis i aftutia.Tam incognitus fei mo hæicticorum intra ecclefias cancri more ferpebatjUt occupas pec'tuSjtotum hominc præcipitaret in morte, Et nifi dominus Sabaoth laqucum qucmparaueratdirupifletjfccnatantimaliamp;hypocnfispublicatamultorumfimpliciû '• -corda traxerat in ruinamîquia facile ad détérioré partem mens humana traducinir,ma-lens per fpatiofauolare, qùàm artæuiæ iter pcrlaboremtrâfire. Quadereneceflàn'um' fatisfuitmihiquac hicgeftafunt,adueftramconfcicntiam cognolccndamandate,ne i-gnorantia Sacerdotis quifpiam peflimorum ecclefiam inumpentium fijb religiofo nomine contagio uiolarenficut fcriptîî cft domino dicente: Multi uentent ad uos in uefti-mentis ouium,intus autem funtlupi rapaces, à fruclibus corn cognofcctis eos.Ii uideli-cet quifubtiliter Chriftianos fefeiaeftant, ut fub Uelamento prj nominis gradientes do- * mum orationis ingrciri,fcrmonc ferpentine difpUtationis cffundant,ut fagittenf in ob-feuroreéîûs corde,atqiueritatem catholicamuertendo adfuædodîiïhærabiem diabo- Pfalmao lico more traducanf,atq5 ouium fim plicitaté defraudent. Et quidé multarum hærefium malignitatem ab Apoftolis nuncufep didiciinus, SC experti abrogauimus:fed nfiquam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. „

taies cancxs Ecclefiæ myfteriû latratibus fatigauerunt, quales nunc fubito hoftes fidei e-rumpentes doéîrinapcrfidiæpolluta,cuius fint difcipulijuerborum firuc'tibus prodide- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• '

tunt.Nam curnahj hæreticifingula fibi genera qugftionû male intelligendoprop'ofue- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

tint conu cil cre atq; concerpere de diuinis inftitutionibus : ifti nonhabentes ueftem nu ptialem,làuciantcs catholicos,Noui SC Veteris teftamcti(utdixi)continentiam peruer tentes,illcccbrofo atqi fic'lo fermonealiquot Chriftianos cœperût iam uaftarc,atq? fuaî -dem cntiæfociare,intrafe continentes nequitiæfuæuirus.Vcrûilledliblafphcmiasfuas conferiptione temeraria publice prodidcrunt,SCdcfperatæ mentis furore concitipaf-fim in fauorem gentilium publice à fidelibus Chriftianis uiris généré optimis,rcligione preclaris,admcamhumilitaté fubito fcripturahonorificauidêturefîedclati,utficcrdô tali indicio deteefta diuinac Icgi contraria fptriruali fententia deleatur. Nos fane nuptias ’ non afpernanter accipimus quibus uclamine intcrlumus,fed uirginû nuptias deo deud tasmaiorchonorificentiauencramurlt;Fa(ftoigiturprcsbyteriocôftititdocftiinænoftrç 3 id eft,Chfiftianæ legi efle contraria. Vnde Apoftoli fècuti prcceptum,quia aliter quàm quod accepimus annunciabant, omnium noftrum tam presbyterorum 5C diaconorum quàm totius ctiam clcri una fufeitata fuit fententia,ut louinianus, AuxentiuSjGcnialis^ 4 Cerminator,Felix Jrontinus.Martianus, Januarius ÔClngeniofqs,qui incêtores nouac ' ,, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iixrcfis

194 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Drvi A M B R o s I I

hærefis öt^blafphemfacinuenti'funLdiuina fententiaamp; noftroiudidoinperpetuSdam nati extra ecdefiamremanerent. (^öd cuftödtturam fanditatem uefti^m nonambi-gensjhæcfcn'pta direxi per fratres amp;nbsp;presbyterosmeos Crefcêtem,Leöpardum,amp;: Ale xandrunijqui religi'ofi officium fidei poffint Ipin'tu ädimplef e feruentes,

Diui Ambrofü,Baffiani,ÓÓ eæterorum, adSyn'cium Papattt, paftoralemil^ gt;nbsp;Ï1US folicitudinem circa, ouile Chn'fti cuftodiedum, ÔC lupos arceridös com mendantium,uirginitatemqi contra iftorumdementiam coniugio ptâéfe-rentiumjmmaculatam praetcrea Chnffi genitricem Man'am, rationc, tefti-montjsjfigun's ÔCexemplïsaftruentiûinpartuuirginêpermâfifle, Epift.LXXXI Omino dilediffimo fratri Syricio Papæ Ambrofius Epifcopus, Baffianus D nbsp;nbsp;nbsp;Epifcopus, ÔC cæteri. Recognouimus litéris fanditatis tuæ bonipaftoris

excubias,qui fideliter commifîam tibi ianuam fernes,amp; pia folicitudine Chriftiouile cuftodias,dignusqucm oues domini audiantamp;fequanturiSCideoquia nofti ouiculas Chrifti,lupos facile deprellendes, öC occurres quafi prouidus paftor, ne ifti morfibus perfïdiæiuæ feralicç ululatu dominicum ouile difpergant, Laudamus hoc . domine frater, nobis dilelt;fliffime,Slt;f toto concelebramusaffedu.Necmiramurfilu-' porumrabie grex domini perlïorruit,in quibus Chfifti uoccm nonrecögnouit^ Agre-X ftis enim ululatus eft nullam uirginitatis gratiam, nullum caftitatis ordincm feruare, promifcue omnia uelle confundere, diuerforum gradus abrogare meritorum, SC pau-pertatem quandam codeftium remunerationumiiiduccre, quafi Chriftouna fit palma quam tribuit ac non plurimi abundcnt tituli præmiorum. Simulant fe il ta donarc coh' iugio Sed quæ poteft laus elfe coniugtj, fi nulla uirginitatis eft gloria f Neque uero nos Genef z negamus fanclificatum à Chrifto eftè cohiugium diuina uocc dicente : Erunt ambo in carne una SC in uno fpiritu. Sed prius eft quod nati fumus, quàm quod effedi : multotß præftantius diuini operis myftcrium,quàm humanæ fragilitatis remedium. lure lauda-i.Corin.-^ tur bona uxor,fcd melius pia uirgo praefertur, dicente Apoftolo: Quiiungituirgi' nem fuam, bene facit;6C qui non iungit,melius facit.Hæc enim cogitât quæ dei funt, iL laquæmundi.Illaconiugalibusuinculis colligata eft, hæc libera uinculorumiillafub iege,iftafubgratia.Bonum coniugium, per quod eftinuenta pofteritas iucceffionis humanæ : fed melior uirginitas, per quam regni cceleftis hæreditas acquifita, SC coelc' ftium, meritorum reperta fucceffio. Per mulierem cura fucceffit,per uirginem ialus euem't.Denique fpeciale fibi donum uirginitatis Chriftus elegit, SC integritatismu* nus exhibuit atque ipfe reprçfrntauit quod elegit in matre. Quanta dementia funefto' rum latratuum, utqdem dicerent Ghriftum ex uirginenonpotuiflegenerari,quiafle' runtexmuliere, SCexhishumanorumpignorum partubus uirginespermanere.Alijs . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ergo præftat Chriftus, quod fibi (ut dicun t) præftare non potuit f Ille uero qui carnem

fic fufcepit,SC fic homo faeftus eft,ut hominem redimeret,atque à morte reuocarct, inu-* E/dw.49 fitatotarnen quafi deus innere ueilit in terras,utquemadmodum dixeratzEccefacio Apoc.xt omnia nouazpartu etiam immaculatæ uirginis nafccretur,amp;ficuticriptum eft, ut crede returnobifcumdcus.Seddcuiaperuerfitatis prodüturdiccrez Virgo conccpit,fed non '^frgo concipere,potuit uirgo generarez cum femper conceptuspræcedat,partusfequatur.Sed fi dortrinisnon crediturSacerdotum,crc' L«f.i datur oraeufis Chrifti, credatur monitis Angelorum dicentium z Quia non eft im^ poffibiledeo omne uerbum. Credatur fymbolo Apoftolorum quodecclefiaRoma' naintemeratum femper euftoditô^feruat. Audiuit Maria uocemangeli,amp;quæarité dixerat,Quomodo fiet iftudfnon de fide generarionis interrogâs,relpondit pofteazEc ce ancilla domini,contingatmihi fecundum uerbum tuum. Hæc eft uirgo quæ in utero ^•7 concepitjuirgo quæ pepçrit filium. Sic enim feriptum eft z Ecce uirgo in utero accipiet ÔC pariet filium.Nô enim concepturam tantummodo uirginem,fed SC parituram uirgi-E^fcfc.44 oem dixft.Qug autem eft illa porta fancftuarrjjilla exterior ad orientê,quçmanet claufit, ÔC nemo,inquit, pertranfibit per eam,nififolus deus IfraelfNónne eft hæc porta Maria, per quam in huncmuridum rédemptorintrauitz'Hæc porta iuftitiæ, ficut ipièdixinSi-ne nos implere omnem iuftitiam. Hæc porta eftbeata Maria z de qua feriptum eft, quia dominus pertranfîbitper eam,ÔC erit claufapoft partum,quia uirgo concepit SC genuit.

Quitfautémirtcrédïbilefi contrarifum on'ginis naturah'spcpcn't MaHa Ö£fufrgopcfgt; Pfälm.ni rtianct,qüandü»cóntra ufum naturæ marc uidit amp;nbsp;fugit,atcpin fonte fuu lordanis fluen-^ tarcmcàrünirNonergo cxccditfidem quoduirgo pcperit, quando legïmusqüôdpe-tra uomuit aquas,SCin montis fpcciem maris unda folidata cft.Non ergo cxccdit fidcm quodhomo cxiuitdeuirgine, quando pctrapro fonte flumenfcaturiuit, ferrumfiiper aquas natauit,ambulauit homo liipcr aquäs.Ergo fi hominêunda portauir, nön potuit liominê Virgo generate:att;^ hóminc de quo legimüs : Et mittet illis dominus homin? quifaluos facietcos, SCnotus eritdominusÆgyptijs Jn Veteri itaqt teftartiêto uirgo Hebracorum per mare duxitexcrcitum:inNôuo teftamento Virgo generis aulâcœle-ftis eleda eft ad falutem.Qilid âute ctiâ uiduitatis attexamus prgconiarcum in Euange lio poft Virginis celeberrimum partum Anna uidua fubrogetur,quæ uixerat cum uiro fiio annis feptcnl à uirginiratc fua, QC liæc uidua annorum odogintaquatuor, quæ non difcedcbat de templo,iciunfjs Äf obfecrationibus fcruicns die ac node:' Et mcrito habt lis uiduitas.Denifß fi Adam lie exegiflet ieiunium, non fuilTet nudus effedus.Niniuen amor ieiuni) liberauit.Et ipfe dominus ait:No eqcictur,nifi per orationê ôC ieiuniû. Sed quid plura apud magiftrum att^ dodoremdcum iam dignû præmiûretulerunt illi perfî diæ fuæ,qui ideoeç hue ucnerunt,nefupereflèt locus in quo nô dominarent,qui uere fe Maniehæos probauerût,non credêtes quia cx Virgine utiq? uenilTet. Qiiaînam hæe eft fuppar nouorum ludæorum anicrttiaf’Si uenifle nô creditür,nec carnem creditur ftifee-pinè,ergo in pharttafmate uiius eftjin phantafinate crucifixus eft. Sed nobis in ueritate crucifixus eft,in ueritate redemptornoftet.Manichgus eft qui abnegat ucritatê,qui car nem Chrifti ncgaf,2c ideo non eft illis rchiiflio peccatorû. Sed eft impietas Mahicbço-rum,quam SC clementilTimus exccratüs eft imperator, ô6omnes quiillos uiderunt,qua fi quçdam contagia rcfugcruntjficut telles funtfratres Se compresbyteri meï Crefeens, Lcopardus,Alexander,lando feruentes lpiritu,quieos omhium execratiOnc damna^ tûs,McdiolancnricxUrbequafi profugosrcpulcrunt.Italouinianum,Auxcntium,Gci‘ ininatorcm,Fclieem,Protinum,Gcnialem, Martianum, Ianuariû,SeIngeniofum,quoS fanditas tua damnauit,fcias apud nos quot^ fccundum indicium tuum efle damnatos. ïhcolumcm te ÔC florentilïimum deus nofter tueatur omnipotens,domine diledilfime fi atcr.Item fubfcriptio.Ego Euentius epifeopus faluto fanditatem tuam in domino, finieepiftolæ fubfcripfi.Maximus epifeopus,Felix epifeopus,Baflianusepifeopus, Theodolits epifcopus,exiufrudominiepifcopiGeminiani,ipfopræfcntc Aperpresby ter fubfcripfi.Euftafius epifeopus,Conftantius epifeopus, Euftalîus epifeopus, omîtes ordincs lubfcripfcrunt.

Diui Ambrofii ad V crccllenfcm ecelcfiam conquerentis quod ipfa fola adhuc facerdotemnon habcat,illosq? admonentis utparentum exemplaféquantur, ad poftulandum faccrdotcm.Eorumq; prætefca errorem qui nullum dicût cfTe abftinentiæmeritum,ucl uirginitatis frudum,rationibus , feripturis Seexem-plisconfutantis,uoluptatcm quoq;condemnantis,Seieiunium,abftinentiam, temperantiam acuirginitatem excellentercommcndantis. Vercellenfesdein-ceps ad conftantiam Se alias uirtutes exhortantis. Quodqs maxime in epifeopi petitione abclFc dcbcat malignitas. Ac tandem qualis in epifeopum eligendus qualésueSeipfieflcdebeantjCxponcntis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epilfi.LXXXi F

Mbrofius feruus Chrifti uocatus epifeopus, Vcrcellenlî ecclefiæ, Seijs qui À nbsp;nbsp;nbsp;inuocant nomen domini noftri lefu Chrifti.Gratia uobis à deo pâtre Se uni-

genito filio cius adimplcatur in fpiritu fando. Conficior dolore, quia eccle-fiadomini quæ eft in uobis,facerdotcm adhuc non habet, ac fola nunc ex omnibus Li-guriæ arque Æ.miliæ Vcnctiarumq; uel cæteris fînitimis Italiç partibus huiufmodi eget officio quod ex ea aliæ fibi ecclefiæ petere folebant,Se(quod uerecundius eft) mihi in- i feribitur ueftra intentio,quæ affert impcdimêtum. Nam cum fint in uobis diflènfiones, quomodo poflumus aliquid aut nos decerncre,aut uos eligere, aut quifquâ acquiefee-ie,utinter diffidètesfufeipiat hocmunus,quodinter côucnientes uixfuftineaturi*'Hæc eft illaeonfelToris inftitutio,hæc iuftorum foboles patrum, qui fandum Eufebiu quem hiuiquamanté cognouerant,pofthabitts ciuibus fimul ut üiderunt,amp;probauerunt: tantumtç

19lt;? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI AMBROSII

tantLimq? mterfuit ut probarctur,quantum ut uidereturfMerito uir tantus euafit,quem omms elegit ecclefia,merito creditum quod diuino effet eledus iudiei^ quem omnes poftuIauiffent.Conuem't igitur ut fequamirii exem plum pafentû, præfertïm cum à fan-cto confeffbre Eufebio inftitutos,tantö mcliöres patribus effc opórteat,quato uos me-hor do(ff or inftituit atcç erudiuitjmodeftiæc^ ueftrac Si concordia^ inffgde edere, ut con MitUb.iS gruatisaffenffiadpoflulandum Sacerdotem.Etenim fiïuxta domimcam feiitentiäm, quod duobus conuenen't fuper terram,de omni're quamcSqi petierint,fièf,mquitjâ pâtre meo,qui m cœlis eft:Vbi enim funt duo uel tres congregati in nomme meo,tbi Cgo film inmedio eorum:quanto magi's ubi plena eft in nomme dommi cogregatio,ubi uni uerforumpoftulanocongruitjdubitare uosnequaquam oportetibi dominumleftim uoluntatis authorem,ôif petitionis arbitrum fore,amp; ordinationis praeftilem, ucl largi . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;torem grati'æ.Fadte ergo uos di'gnos uideri quorû m medio Chriftus fit. Vbi enim pax,

ibi Chriftus:quia pax Chriftus. Vbi iufticia,ibi Chriftus : quia Chriftus iuftitia.Sit in me 104«».I dio ueftrumjUt uideatis eum,ne dicatur amp;uobis:Medius autem ueftrum ftat,qucm uos non uidetis.Non ilium uiderunt îudæi,in quem non crediderunt : nos illüm deuotione Ppim. 18 conipicimuSjfîde cernimus. Stet igitur in medio ueftrum, ut aperiantur uobis coèli qui Ado. 7 enanant gloriam deijUt uoluntatem eius faciatiSjôC operemini opus eius. Quiuidet le-fum,cœli ei aperiunturjficutaperti funtStephano dicenti:Ecceuideo cœlos apeitos,amp; lefum ftantem ad dexteram dei. Stabat leftis quafi aduocatus : ftabat quafi folicitus,u£ Stephdnum athletam ftium certantem iuuaret : ftabat quafi paratus ut coronaretfuum martyrem.Stet igirur Si uobiSjUt eum non timeatis fedêtem.Sedens enim iudicat, ficut Tidniel.7 Daniel dicitiThroni pofiti funtjôClibri aperti: Si antiquus dierum fedit. In otftogefimo Pplm.SI autemprimo Pfalmo feriptum eft:Dcusftetit in congregatione deorum,inmedioautem deos dijudicat.Scdensigitur iudicat, ftans iudicat,Si iudicat impcrfe(ftis,inter deos autem dijudicat.Stet uobis ut defenfbr,ut bonus pâftor,neuos lupi incurfentgra-ues.Quô non ociofe noftra admonitio defletftitrAudio enim ueniiTe ad uos Sarmatio-nem Si Barbatianum uaniloquos homines, qui dicuntnullû effèabftincntiæmeritum, nullum frugalitatis,nullam uirginitatis gratiâ,pâri omnes æftimari precio, delyrare cos qui ieiunijs caftigent carnem fuam,ut menti fubditam faeiant.Quod nunquam feciffet, nunquam ftripfiffet àd inftituendum alios Paulus Apoftolus, fi delyramêtum putaffèt, i.Cw.9 Gloriaturitaq; dicens:Sed caftigo corpus meum,amp;leruitutiredigo, nealijs prædicans ipfe reprobus inueniar.Ergo qui non caftigant corpus ftium, Si uolunt prædicarealijs, ipfi reprobi habentur. Art quicquam tam reprobum, quàm quod ad luxuriam,ad corru ptelam,ad lafciuiam prouocat, quàm irtcitamentum libidinis, inlecebra uoluptatis,in-continentiæ fomes,incendiû cupiditatisc'Qiiæ iftos Epicureos noua fchola mifitc' Non philofophorum,ut ipfi aiunt,fcd imperitorum,qui uoluptatem prædicent, delicias fiia-deantjCaftimoniam nulli ufui effe dicant.Fueruntnobifcum, fed non ftierunt ex nobis. i.Io4».z Neqs enim pudetdicere quod dicitEuâgeliftaloannes.Sed hic pofiti ieiunabant, intra monafterium continebantur.nullus eratluxuriælocus,interdi(fta ludibriofç diiputatio ni liccntia.Hoc delicati non potuerût ferre. Abierunt : deinde uoicntes redire non funt recep ti.Pleraqî enim audieram, quae deberent caucri.Monueram,nihil profcceram.Ef-feruefeentes ita(^ diffeminare alia cceperunt,quibus incentores effent uitiorum omniû. Miferabiles, perdideruntutiq! quodieiunauerunt, perdideruntquod fealiquo cOnti-nuerunt tempore.Nunc itaqî diabolico ftudio inuident aliorum operibus bônis,quor3 ipfi frueftu exciderunt.Quç uirgo audiat nullum pracmium effe integritatis,6(S non irtge mifcat,(Abfit enim ut facile credat) certeutnon ftudia deponat,amp;^ intentionê fuæ men tis infleôtatc'Quæ uidua quum conceperit nullum elfe fru(ftum uiduitatis,malit feruare fidem coniugijjSC in triftibus dcgerc,quàm fe credere lætioribusc' Quæ coniugij diftri-lt;fta uinculo,fi audiat quod nullus honos caftitatis fit,non poffït incïiriofa tentari corpo ris aut mentis facilitate i Et ideo Ecclefia quotidie in lecftionibus facris, in Sacerdotum i.Cori».ç traiftatibus laudem pudicitiaî,gloriam integritatis perfonat.Fruftra ergo dicit Apofto-lus:Scripfi uobis in epiftola, ne commiiccamini fornicarijs. Et ne forte dicant : Non de omnibus mundi nos dicimus fornicarijs, fed dicimus quod qui fuerit in Chrifto bapti-2atus,haberi iam non debeat fornicarius,fed qualifcuncj uita eius accepta fit deo : ideo addi-

addfdit Apoftolus: Non utiq? fornicarqs huius mSdt Etinfra : Si qui frater nominatur, eft fornicator,auarus,aut idolis feruiens,aut maledicus,aut ebriofus,aut rapax, cum eiufmodinec cibum quidem ftimcre. Quid enim mihideijs qui foris funtiudicare f'Et #dEphefios:Fornicatio 8C omnisimmunditiaSCauaritia necnomineturin uobis, ficut decet (antftos.Et infra : Hoc enim feitote quod omnis impudicus,aut immundus aut a-uarus,quod eft idololatria,non habet hæreditatem in regno Chrifti dC dei.De baptiza-tisutiep ditftum liquet, Ipfi enim accipiunthafreditatem,quibaptizantur in morte Chrt Rom.t fti,amp; confepeliuntur cum Chrifto,ut cum ipfo refurgant. Ideohærcdes dei, cohæredes Chrifti funr.Haeredes dei,quia tranferibitur in eos dei gratiaicoberedes Chrifti,quia re-nouanturin uitam ipfius.HaeredesquoqjChrifti,quiadaturilIispermortcm ipiiustan ibidctii quam teftatoris hæreditas.Ifti igitur magis fibi debent attendere qui habent quod pof-ftnt amittcre,quam qui non habent.Ifti maiore egere cuftodia, ifti cauere uitiorum ille-cebras,erroris incitamenta debent,quae maxime cibo potucß oriuntur. Denic^ fedit po Exo.ja pulus manducarc ÖC bibere,fiC furrexit ludere.Ipfe quot^ Epicurus, quern ifti fibi magis fequendum quam Apoftolos putant,aftertor uoluptatis,etfi neget inuecftricê mali efte uoluptatcm,nonnegat tarnen ex ca fieri quædam ex quibus generentur mala.Denique necluxurioiórum uitam reprehcnfibilem uideri,quaerepleturdelecftarionibu^, nifi uel doloris uel mortis quatiatur mctu, Arq? hie quam alienus à uero fit, etiam hinc depre-hcnditur,quoduoluptatemin hominedeo authorecreatamaflerit principaliterziicut Philuminaris eius feóator in Epitomis fuis difputat,ÔC huius allegat Stoicos elie autlio tcsfententiæ. Sedliocdiuina Icripturaredarguit, quæ ferpentisinfidijs atqj illecebris infufam Âdæ atep Euæ uoluptatê docet.Siquidem ipfeferpens uoluptas lit, ÔC ideo ua- Gcne/.f tiacaclubricaeamp;uelutueneno quodam corruptelaru infetftae paftlonesuoluptatis fint. Appetentia igitur uoluptatis confiât deceptum Adam excidincmandato dei,5Cfrult;ftu gratiæ. Quomodo igitur uoluptas ad paradifum reuocare nos potcft,quae fola nos pa-radifo exuirr'Vnde dominus lefus uolcns nos aduerfus diaboli tentamenta fortiorcs fcddere,certaturus ieiunauit,ut fcircmus quia aliter illcccbras mali non polTumus uin-eere. Deniepipfe diabolus primum tenramenrorum fuorum fpiculum de uoluptate in-torfit dicens: Si filius deies,dic ut lapides ifti panes fiant. Vndeait dominus; Non in pa nefolo uiuit homo,fed in omni uerbo dei. amp;nbsp;noluit facere, cum polfet, ut magis Ictftio-nis ftudio quam uoluptari inrendere nos falutaripraecepto doceret.Et quia iIti ieiunan dum ncgant,qua caulfa Chriftus ieiunaueht aftruant,nifi ut nobis exemplo effet eius ie iuniumfDeniep in pofterioribus docuitnon facile'malû pofte nifi noftro uinci ieiunio, diccns:Hoc genus non erjciturnifi in orationeôd ieiunio. Quid etiam fibi uuk fcriptu^ ilidrm 17 ta quae docetieiunaffe Petrum,ÔC ieiunanti atep oranti de baptizandis Gentibusreue- Ad. 10 latum myfterium,nifi utoftenderet etiam ipfos fantfios cum ieiunant, tunc fieri præftan tioresCDeiiic^ Moyfes cum ieiunaret,Legeacccpit,Etideo Petrus cumieiunaret, edo- èxo.^4 tftuseftNouiteftamentigratiam.Daniel quoep ieiunij merito oraclaufif leonum, futu- Daniel. 14 rorumi^ temporû uiditnegocia. Autquatnobis falus effepoteftnifi ieiunio eluerimus pcccata noftra:cum fcriptura dicatJeiunium SC eleemoiyna à peccato liberatfOui funt Tobi^e 4. ergo hipræceptores noui qui meritû cxcludantieiunijfNon'ne Gentilium uox ifta eft cr rz dicentium:Manducemusàbibamusf'Quosbeneirridet Apoftolusdicens:Si fecun- i.cor,i$ dum hominem pugnaui Ephefi ad beftias,quid mihi prodeft, fi mortui non reftirguntf Maducemus Qc bibamus;cras enim moriemur.Hoc eft : Quid mihi profuit ufcp ad mor tern côtcntio,nifi ut hominem redimerem meumr' Qui fruftra redimitur fi nulla eft fpes refurretftionis. Ac per hoc fpe omni refurretfiionis amifta manducemus amp;nbsp;bibamusine amittamus frutftum præfenrium,qui futurOrumnullum tenemus.Illorum ergo eftcibis amp;nbsp;potibus indulgere,qui nihil poft mortem fuam fperent.Denicp Epicure! dicunt,aircr tores uoluptatis,quia mors nihil ad nos.Quod enim diifbluitur,infcnfibile cft:quod an tern infenfibile,nihil ad nos,Quo demonftrant, corpore fe tantum non mente uiuere: necanimæfungi,fed carnisfoliusmuncre,qui feceffioneanimaecorporiscç diftbluimii nusfuæuitæ omne exiftiment,perire mérita uirtutum,atq? anima: omnemuigorem, to-« tos fedeficere cum corporis fenfu, nihil reliquiarum iupereftc animæ, cum ipfumcor-* pus non ftatim refoluatur, Prius ergo diflbluitur anima quam corpus : cum fecunduirt

Ambr,to,3. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r fuam

tpg nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI AMBROSI!

fuam optnfonem iicl carncm ÖC olïa confiderare dcbeanf,quæ poft mort? fupei rnnt,fe-cundum ucram autcm aflerhoncm negate non debeantrefurrecftionis gratiam.Merito ergo hos redargucns Apoftolus monetnos ne fah'bus labamur opinionibus, dieens: ifiidem INohte fcduci', corrumpunt mores bonos colloquia mala. Sobrtj eftote iuftè, ÔC nolitc peccare.Ignorantiam enim dei quidam habenr.Bonum ergo fobrieras, quia peccatum ebrietas elt. Quid quod ille ipfe Epicurus defenfor uoluptatisj cuius ideo frequentêfa-cimus mention?,ut hos aut Gehtilium difcipulos,amp; Epicuream probemus fedtâfcqui, aut ilium ipfumquêiplï philofophià fuoexcluduntconfortioranquam patronQluxu^ riacjtolerabilior? his eftc doceamusfClamat ergo ille (ut Demarchus afterit ) quia non potationes,necp comeflationes,ncc filiorû foboles, neefeeminarS copulæ, nee pifeium copia, aliorumfß huiufmodi,quç fplendido ufui parantur cóuiutj,ftiauem uitam faciant, fed fobria difputatio.Dcniq; addidit quod hi coptjs cóuiutj moderate utantur, qui non immoderate eas quærunt.Succo folo amp;nbsp;pane uel aqua qui libenter utitur, defpuit delp ciarum epulas,quia multæ ex his generantur moleftiæ.Etiam alibi dicunt : Non immo^ deratæ epulæ,nô potationcs,uoluptatis fuauitat? générant,fed côtinens uita.Cum igi-turillos abdicaueritphilofophta,hosn5 excluditEcclefia fSiquidem ÔCilli,quodmal5 caufTam habenr,feaftertionibus fuisimpugnant frequeter. Nam etfi principalis eorum fententiafitquôd nullamfuauitat? uoluptatis purentnilîquæcibo potutp percipiatur: tam? intelligentes in tam rcprchcnfîbili definitione uerfari fc fine fummo dcdccoreno pofre,ac deferiab omnibus,fuco quodam probabilium difputationum ea colorarc uo.-lucrunt,adcô ut dicerct quidam ex ijs : Dum ftudemus deleclationi per epulas fi? can^ tus,amifimus earn quæper ucrbi,quo folo falui elTe poflumus, infunditur perception?. Non nciftidifpares, difcolorcsin hac multiformt difputatione nobis uidentur.''quos adeô feriptura condemnat,ut non præterierit eos quos Apoftolus redarguebat,dicen-Ad. 17 teLucain Aeftibus apoftolorû,qui eum librum hiftorico ftylo fcripfit: Ç^uidam aûtEpi curci ô?Stoici philofophi difputabant cum eo,fi? quid.îdicebannQiiid fibi uult hiefe-miniucrbiusf’Altj aût;Nouorum dæmonioi û uidetur pronunciator clTe.Ex hoc tarnen numero nóimmunis gratiæabijt Apoftolus. Siquidem etiam Dionyfius Ariopagites. cumDamari uxorefuaaftjst^jmultiscrcdidit.Itaqîillidocftilîimorû ô? eloquentiumcce' tus fimplici difputatione uitftos fc efle credentiû exemplo manifeftarût.Quidigitur fibi ifti uolunt qui tentât cos perucrtcrc quos acquifiuit Apoftolus, quos redemit Chriftus fanguinefuof’Qiiid eftquod afleruntbaptizatosintendere nô debereuirtutû dilcipli-nis, nihil illis obclTc comcftâtiones,nihil uoluptatû affiucntiam, infipientes efle cos qui ijs carcant: uirgines oportere nubcre,filios faccre,fimilitcr fi? uiduas iterate quod femel male uiriliadmixtionccxpcrtæ fint, etiam fi fccontincrcpofifint, en arc eas quænolint iterate copulam;’ Qtiid crgof'Placct ut hominem exucntcs,induamus pccudcm:fi? cx^ poliantes Chriftum,ueftiamur autfupcrucftiamur amitftus diabolir’Scdquôipfi dotfto res Gentium ne honeftat? quidem cum uoluptatc copulandâ putaucrint, co quôd pe--eudem uidcr?tur cum homine includcrc: nos fi? beluinos ufus humano infundemus pc lt;ftori,ôu rationabili menti infetibemus irrationabilcs ritus ferarû c' Quan^ multa gene^ ra fintanimantiS,quæamiiropari,concubituiindulgcrencfciant, fi? tan^folitariæuitaî »uû exigantcplurirna quoc^ herbis uefcanturfimplicibus, ncc alio nifi fonte purofitim reftinguerenouerintxanesLÇ uideas frequenter intcrditftocibo temperate folitos, utie iuna lame ora fufpcndant fi imperetur abftinentia. Ab hoc igitur reuocantur homines, quod didiccrunt per hominem etiam mutæ nô preuaricaribeftiæfQuid aut?pulchrius abftinentia,quæ facit etiam iuuentutis annos fcncfcere,ut fiat motû feneeftus fNanque utredundantia ciborum ac temulentia etiam matutior ætas calcfcit, ira mitigatur iuuen tutis lerocitas epularum patfimonia,irriguoq5 fontis.Et fi exterior ignis aquæ infufionc extinguiturmon mirum fi etiaminterior reftus corporis fluuialipoturefiigeratur. Cibo cnim ftammaalitur,ac deficit. Siquidemfœnum,ftipulam,lignum,oleum, aliatphuiuf.« modi alimenta ignis funt,quibus pafeiturea fi detrahas,uel nô fuggeras,etiam ignis fo pitur.Similirer ergo uapor corporis cibo aliturautminuiturcibo excitatur, cibo iolup tur.Luxuria igitur mater libidinis eft. Quid quôd naturæ conueniens temperantia eft, atqt illi diuinîc Icgi quae in ipfo reiû ortu oroues fontes potui, frutftus arboru efui deditt?

Vinum poft dilüuium luftus ad tcntationê fui repent. V tamur ergo temperantiæ natux rali cibOjUtinamtj polLmus.Sed quianon omnes fortes,i'deo Apoftolus ait: Vino mo. dico utere propter frequentes tuas infi'rmitates.Non ergo propter uoluptatem biben-dum eftjfed propter infirmitatem.Pro remedio igitur parcius,nó pro delicijs redundan tius.DenicpHeliasquêdominusaduirtutiserudiebatperfetftionê,adcaputfuumcony ridam QC uas aquae reperit,amp;ideo in uirtute eCcx illius quadraginta diebus ieiunauit.Pa nbsp;nbsp;Rfg. i gt;

tres noftri quum mare tranfirent pedibus,aquam non uinQ bibebant.Daniel amp;nbsp;Hebrgi Dan. i pueri patrio cibo,Äf aquæ potmille furore leonum repreflït,ifti ardentem ignem inno-xio uideretacftu circa membra fua pafchEtquiddcuirisloquarfludith luxuriofo Ho- ** lophernishaudqua^inflexaconuiuiojfolo titulo fobrietatis deiperatumlacertis uiri-libusreportauit triumphum,patriam obfidione exuit, ducem militiæ fuis manibus ocgt; cidit. Exemplum euidens, quod amp;nbsp;ilium terribilem populis bellatorem uirum luxuria cmolliuit,ôd banc foeminam temperantia cibi fortiorê uiris fecit. Non hicin fexu fuo ui lt;fta eft natura,fed in cibo fuo uicit.Hefter regem fuperbum fuis inclinauitieiunqs. An^ na odogfnta quatuor annos in uiduitate fua ieiunqs ÓC obfecrationibus in templo die L«f/ i acno(fteferuiens,Chriftumagnouit,quemIoannesabftinentiæmagifter amp;nbsp;quidam no Uiatth.j uusterrarQangelus annunciauit. Oftultum Helilæum quifylueftribus glumis amp;nbsp;ama- 4.Rrg.4 ris pafcebat prophetas,Immcmorê fcripturarûEfdrâ qui memoria fcripturas reddidit, 3 ln(îpientemPaulum,quigloriaturieiunijs,finihilprofuntieiunia.Sed quomodo non ‘ profunt,quibusuitiapurgâtur.quot;'Qiiæfi déféras cûhumtlitate, cûmifericordia, utEfaias fpiritu diuino locutus eft,o(fa tua pinguefcêt,Sderis ficut hortus ebrius. Pingucfcit tur anima tua, uirtutescj eius fpirituali adipe ieiunij, nbsp;nbsp;frucftus tui multiplicant uberta^

te mentis ruæ,ut fitin te fobria ebrietas,ficut illud eftpoculûdc quoaitpropheta: Etpo pp/.xi culum tuum inebrians præclarû eft.Sed non ilia folum laudabilis quae parca eft cibo-rum temperantia,fed etiam ilia quae côcupifcentiç.Denic^ feriptû eft; Poil concupifeen Ecc/r-i Ä tias tuas ne cas,amp;^ à uoluptate tua uetare.Si dederis animae tuae concupifeentiâ, gaudio cris inimicis tuis.Et infra : Vinû mulieres apoftatarc faciunt etiâ fapientes. Vnde Pau EceS r 9 lus etiam inipfis côiugijs temperantiâ docet.Eft enimuelut quidam adulter incôtinens in matrimonio,qui legem apoftolicâ pracuaricatur. Quid aût loquar quanta fit uirgini-tatis gloria,quæ meruit à Chrifto eligi ut effet etiam corporale dei templum, in qua cor Co/oßli poraliter (utlegimus) habitauitplenitudo diuinitatisf'Virgo genuitmundi falutê,uir.-go peperit uitam uniucrforû.Sola ergo nô debet elTe uirginitas, quae omnibus in Chré fto profuitf Virgo portauit que mundus ifte capere aur fuftinere nô poteft. Qui cum ex Mariae nafeeretur utero,genitale tarne feptum pudoris, SC intemerata uirginitatis cort.-feruauit fi'gnacula.Itacp in uirgineChriftus reperit quod fuû eftè uellet.quod fibi ômniiî dominus affumeret. Per uirû aût SCmulierêcaroeiedade paradifo,per uirginêiunefta eft deo. Qiiid de altera Moyfi forore Maria loquar f quae fœminei duxagminis pede Éxo.i^ tranfmifit pclagifretac' Quo munere autê uenerabilis Thecla etiam leonibus fuibutad pedes pracdæ fuae ftratç impaftæ beftiç facro deferrêt ieiunio,nec procaci oculo üirginê necüngueuiolarentafperot'quoniâSCipfbafpetfluuirginitatis uiolaturfàncftiras^Do ni(^ qua reuerêtia uirginitatis locutus eftfâmflus Apoftolus:Deuirginibus prçceptum i.Cor.j domini no habeo,confih'um autê do tan^ mifericordiam confecutus à dominot’ Præce ptumno habet,confilium habet.Non enim præcipitur quod fupralegem eft.fedmagis dato fuadetur confilio.Nec authoritas praefumitur,fed demonftratur gratia: nec à quo-Cunlt;ç demonftratjfed ab eo qui mifericordiam dei meruit.Horum ergo meliora apo ftolorum confiliaf'Apoftolus diciuConfilium do,ifti diffuadendum putant,ne qua ftu- ïbidem deat uirginitati.Cuius quantalaudem breui uerficulo propheta exprefTerit, uel potius Chriftus in propheta, debemus cognofeere. Hortus, inquit, claufus foror mea fponfaj ^lt;«1.4 hortus claufus,fons fignatus.Chriftus hoc dicitad Ecclefiam,quâuult elTeuirginê fine macula,fineruga.Bonus hortus uirginitas,quç plurimosboniferatfruêlus odoris.Hor tus claufus,quia undicp uallata eft muro callitatis.Fons fignatus,eô quod uirginitatis fit fons amp;nbsp;origo pudicitiat,quæ inuiolata euftodiat integritatis fignacula,in quo fonte ima go dei luceat: quia cum munditia corporis côgruit etiâ puritas fimplicitatis.Nec poteft dubitare quifquâ quod Ecclefia uirgo fit,quâ etiam in Corinihîjs defponditApoftolus

Ambr.to.3« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t X Paulus;

,3.0 0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D I V r A M B,R O S I I

Paulus,uirgmcm caftam afïignarc Chriflo.In fuperiore fgitur cpiftola dat cxiliimat bonumeffcmunus uirgtnita«s,ui nullis inftann's feculi turbetui neccfïitangt; bus,nulla illuuiecoinqinnerur,nullis exagitetur procellisj'n pofteriore iÇôfor eft Glut fto,quoujrgmitateml:jcclefiæin illius plebis conbgnare poffitintegritate, Rciponde ’•Co»quot;.? mihi nunc Paule qua ratione propter inftantem nccelïîtatem des confilium :quoniani qui fine uxore eft:folicitus,inquit,eft quæ domini funt,quomodo placeat deo. Et addû dit : Et mulicr irtnupta uirgo cogitât quæ funt domini,ut fit famfta corpore SC ipiritu. Habet igitur murum fuum aduerfus mundi huius turbines, amp;nbsp;ideo fepto diuinæ muni* ta proteëtionis nullis feculi flabris inquictatur.Bonum ergo confilium, quia in confiiio utilitas eft,in præcepto laqueus. Confilium inuitat uoluntarios,prçceptum aftringit in* uitos.Siqua ergo fecuta fuerit confilium,amp; earn non pcenituerit,acquifiuit utilitatem:fi quam uero poenituerit,non habet quod accufet ApoftolQ. Ipfa enim deinfirmitate fua iudicare debuit, amp;nbsp;ideo fibi uoluntatis fuæ rea eft, cuius grauiore qua'm ferre poftet la* queo fe ac nodo ligauit.Itat^ tanquam bonus medicus qui amp;nbsp;fortioribus Habilitate uir* tutis conferuare cupiat,5lt; infirmis falubritatê dare, alqs dat confilium, al qs demonftrat iHdem remedium.Qifi infirnius eft,olera manducet,accipiat uxorem ; qui ualidor eft, fortiorê

14 uirtutis cibum expctat.Meritocp adiunxit: Nam qui ftatuit in corde fuo fiïmus non ha* bens necelfi tatem, poteftatem autem habens fuæ uoluntatis, amp;nbsp;hoe iudicauit in corde fuo feruare uirginem fuam, bene facit. Igitur amp;nbsp;qui matrimonio iungit uirginemfuam, bene facinSC qui non iungiqmclius facit. Mulier uintfta eft legi quâto tempore uir eius uiuit.Qirod fi dormierit uir eius,hbcra cft:cui uult nubat,tantum in domino.Beatior au tem crit fi fic permanicrit, fecundummeum confilium.Puto enim quodamp;f egofpiritum dci habeo.Hoc eft confiliu dei habcre,cxplorare diligenter omnia, amp;nbsp;quæ meliorafunt luaderc.SC quæ tutiora demonftrare. Prouidus dueftor multas oftendit uias, ut quauult unuiquifqj quam fibi accómodam arbitratur inccdat,dummodo occurrat quo poflitin caftiis prætendere.Bona uirginitatis uia,fed fublimis amp;nbsp;arduaualidiores rcquirit.Bona etiam uiduitatis,non tam difiâcilis ut fuperior,fed confragofa amp;nbsp;afpera cautiores exigit. Bona etiam matrimontj, planadiretfta longiore circuitu ad caftra faneftorum perue* nit. ea plurimos recipit. Sunt ergo uirginitatis præmia, funt mérita uiduitatis,eft etiam coniugali pudicitiæ locus.Gradus fingularum funt incremêta uirtutum. State igitur in corde ueftro, ne quis uos fubruat, ne quis poffit fubuertere. Docuit nos Apoftolus quid fitftare, hoc eft quod Moyfi ditftum eft : Locus enim in quo ftas, terra fanéla eft. Nemo enim ftat nifi qui fidcftat,nifi qui fixus ftat fui cordis fcntcntia.Alibi quoep legi* mus:TU aût hic fta mecum.Vtrume^’ ad Moyfen à domino ditftum eft: Vbi tu ftas, terra fantfta eft : ÔC hic fta mccum.hoc eft,mecQ ftas,fiftcs in Ecclefia. Ipfe enim locus eft fan* ôus,ipfa terra fœcundafan{ftitatis,amp;opimauirtutum meftlbus.Sta ergo in Ecclefia,fta ubi tibi apparui,ibi ego tecum fum. Vbi eft Ecclefia,ibi firmifiTima ftatio tuæmentis eft: ibi fundaincntfi animi tui, ubi tibi derubo apparui. Tu rubus,ego ignis. Ignis inrubo, ego in carne.Pi opterca ignis,ut tibi luccam,ut tuas ipinas amp;nbsp;tua peccata confumam, ÔC nicam fibi demonftrcm gratiam. Stantes ergo in corde ueftro lupos fugatcab Ecclefia quærentes prædam tollcre.Non fit in uobis defidia, non fit prauum os,lingua amarior. P/df.2 5 Nolite in concilio uanitatis federe.Scriptû eft enim : Non fedi in concilio uanitatis.No lite audire detrahentes proximis,nc dum auditis alios,prouocemini ut ôd ipfi derogetis ibidem 49 proximis,5t dicatur unicuicp ueftrû:Scdcns aduerfus fratrem tuû detrahebas.Sedcntes dctrahunr,ftantcs autem dominûbcncdicunt,quibusdicitur:EcccnuncbcnedicitcdQ itid, 13 J iTu'num omnes icrui domini,qui ftatis in domo domini. Qui fedet ( ut de corporeo ufu loquar) quafi ocio refoluitur corporis,atq? intention? mentis rclaxat. Stat autem ipecu lator prouidus,explorator impigcr,pcruigil cuftos,qui prætêdit in caftris.Bellator quo queftrcnuus ante expcclatûprælium ftat in agmine,qui uult aduerfarrj confilia præue* '° iiire.Qui ftat,uidear necadat.Quiftar,obtrelt;ftare nefeit. Ocioforû etenim fabulæfunt,

5 quitus obrrc(ftario feritur,malignitasproditur.Vndeait propheta:Odiohabuicôgre* gationcm malignorû,amp; cumimprjs non fedebo.Etin trigefimofexto Piâlmo,quêpræ* ceprisreferfitmoi afibus,in principioftatim pofuit:Noli emulariinter malignâtes,necp æmulatus fueris facientes iniquitatê.Malignitas plus nocet malitia, quiamalignitas

LIBER X nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPISTÖL'A LXXXlt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iCl

ïiec puram fimpbcttatê habet,nec apertam mahn'amjfed abfconditäm maïeuolentïam, Difficthus autcm cauentur occulta,quam quæ funt cognita. Vnde QC Saluator nofter â Q)iriribus mangnis caucndum admonet, quod nos blandarû fpccie uoluptatû captant, ïæterarumcp rerum fimulatione,cum ad ambitionê,honorem,auaritiam,diuitias, ad fu^ pcrbj'am potentiæ lenocinia prætendunrdtatp cum in omni aéîu,tum maxime' in epifca pipetitioneabefledebetmahgnitas,in quo uitaformatur omnium, utplacido ÔCpacû fico iudicio pracferatur uir omn!bus,qui eligatur ex omnibus, 8C qui medcat omnibus. Etenim manfuetus homo, cordis medicus eft. Huius fe mcdicum etiam dominus in Egt; uangelio locutus eft dicens: Non opus eft ianis medico,fed tjs qui male habent.Bonus Matth, f »nedicus,quiinfirmitates noftras fuiccpit,iânauitaegritudincs:ô^ tarne ifte (ficut eft fcri ptum) non fe honorificauit fieri fummum facerdotem,fed qui locutus eft ad eum, pater uebr. ç dixit : Filius meus es tu,ego hodie genui te. Sicut amp;nbsp;alibi dicit : Tu es facerdos in æter^ îium fecundum ordinêMclchifcdech. Qui quoniam typus futurus erat facerdotû om^ nium, ideo carnem fufcepit,utindicbus carnisfuæ precesô^fupplicationesdeo patri cum magna uoccôôlachrymis ofFerrcr,Ôif cxijs quæpaflus eft, quamuiselTet filius dei, difccreuidercturobedientiam,quam nos doceret,ut nobis fieret author falutis.Denic^ confummatis paffionibus tan^ confummatus ipfe fanitatê dcdit omnibus, peccatû tu-litomnium.Ideo amp;nbsp;Aaron facerdotem ipfe elegit, utnô humana cupiditas in eligendo Exod.j Ecerdote præponderaret,fed gratia deimon uoluntaria oblatio,nec propria aftumptio, fed coéleftis uocatio:ut is offerat munera pro peccatis,qui poflit affici pro peccantibus: quia Sc ipfe,inquit,geftat infirmitatem.Non libi quis honorem debet fumere,fed uoca-fi à deo,ficut SC Aaron,ita SC Chriftus no cxegit,fcd accepit facerdotiiï. Deniep cum ab Aaron per genus dutfta fucceffio,generis magis teneret hæredes,quàm iuftitiae confor tesjpropterea ad typum illius Melchifedcch, que in Veteri teftamento legimus, uerus MelchifedechjUerus rex pacis,uerus rex iuftitiç uenit. Hoc enim habet nominis inter- Hftr./ prctatio,fine patre,fine matr e,finc gcnerationis enumeratione,necp initium dierö, neep fine uitæhabens,quod 5C adfilium deirefertur,quimatre in illadiuina generationene-feiuit,pattern in hoc uirginis Mariae partu ignorauit : ex patre folo natus antefecula,ex uirgine fola ortus in hoc feculo.Initium dicrû habere utiep no potuit,qui erat in princi-pio.Quomodo uitaefinê haberet,qui uitæ aueftor omnibus eft f Ipfe principium SCfinis omniû.Sed refertur amp;nbsp;ad exemplum, tit tan^ fine patre SC fine matre Sacerdos elTe de-bcat,in quo non generis nobilitas, fed moru eligatur gratia, ÔC uirtutu prærogatiua. Sit in co fides,Sc morum maturitas,non alters fine altero, fed utruntp in uno cum bonis o- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

peribus côueniatamp;facftis. Vnde nos apoftolus Paulus eorum uult elfe imitatores,qui perfidem,inquit, 8C patientiam poflldent repromiftiones Abrahac, qui per patientiam ibidein tS promiflac fibi beneditftionis meruit accipere ÔCpoifidere gratiam.Imitatores nos iantfti AaronDauidprophetadebereelfeadmonet, quieum interfaneftosdominiadimitan-dum nobis conftituit,dicens:Moyfes ScAaron in facerdotibus eius,SC Samuel inter in-uocantes nomê eius.Dignus plane uir qui fequendus proponatur omnibus.Nam cum dira mors propter cotumaces in plebemferperet, media fe inter uiuentes morientestp num.ii obiecitjUtmorte fifteret,neplures perirent. Vere uir mentis ÔC animi facerdotalis, qui fe pro domini grege quafi paftor bonus pio obqceret affedu.Itacp infregit aculeS mor-tis,impetStcnuit,tranfitumnegauit. Pietas merits adiuuit, quia pro ipfis fe obtulit qui refiftebant.Difcant igitur diftidentes timere domini comotionem,facerdotes placate. Quid^Dathan ScAbiron ÔC Chore non'ne propter diflenfionêhiatus terrae abforbuitî' Nam cum inftigalfent Chore SC Dathan SC Abiron ducentos quinquaginta uiros ad-uerfus Moyfen SC Aaron,ut fepararent fe ab r)s,infurrexerunt illi dicentes : Satis fit uo-bis quodtota fynagogafantftorS eft,SC in ipfis eft dominus.Vndciratus dominus locu tus eft ad omnêfynagogâ. Confiderauit SC nouft dominus qui Hint eius, SC fantftos ad-duxit ad fe: SC quos non elcgit,no adduxit ad fe.Et iufifit dominus, ut eligerent fibi aru-las,6C incenfum ponerent Chore SC omnes qui cum eo infurrexerât aduerfum Moyfen Aaron facerdotes domini, ut qui eletftus effet à domino, ipfe fantftus confirmarctur inter leuitas domini. Et dixit Moyfes ad Chore : Audite me filq Leui,Nunquid hoc pu finiiin eft uobis quod feparauit uos deus à fynagogis Iftael;* Et infrâ ; Quæritis facerdo-

Ambr.to.^è nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t 3 tio

tio fungi? Sic tu omnis fynagoga tua congregare ad dcum f Et Aaron quis eft, quia murmuratis de eof' Confideratis igttur quæ offenfionis cauflae extitcrintjquodfacerd® tio fungi indigni uclIent,2C propterea diftiderent, quod immurmurarent improbantei infacerdotis fin eleÆoneiudiciumdei. Propterea totum populum metus ingcns cor^ ripuitjpœnæteri or inuoluit uniuerfos. Obfecrantibus tarnen omnibus ne paucorum infolentiaomnes perirentjdcfignantur fceleris rei, SC à totius populi corpore ducênti quinquaginta cum aucfîoribus luis feparâtur uiri,immugiens terra in medio plebfs fein dituïjaperiturinprofundumfinus, abripiunturnoxjj, amp;itaab omnibus mundi hutus ablcgantur elementiSj ut nec aerem hauftu,nec coelum uifu,nec mare talt;ftu,nec terram contaminarentfepulchro. Ceftauitpeena, non cellauit malitia. ex hoc ipfo immurmugt; ratio exorta populi, quod per ûcerdotes periflet populus. Qiia indignatione domi^ nus perdidiftèt omnes, nifi Moyfi SC Aaron primo precibus inHexus, poft etiam obie.-(ftu lacerdotis fui Aaron maluilfet ingratos maiore ucniaepudoredonareijs, quorum 12 abnuebant gratiam. Ipfa prophetifla Maria, quæ cum fratribus pede tranfmiferat freta maris.quia Acthiopiflæmyfteriumadhucnefciens immurmurauerat aduerfus fratrem Moyfen, lepræ maculis inhoiruit,ut uix tanto abfoluta eflet contagio, nifi Moyfen ro-gaflet. Qiiamuis ad typurn Synagogæ ilia refertur admurmuratio, quæ Aethiopiflæ, id eft Ecclcfiæ ex Gcntibus iacramentum ignorans quotidiano immurmuratconuitio, ôf inuidet ci plcbi cuiuÿ fide etiam ipfa exuetur a perfidiæ fuæ lepra, iècundum quod legiquot; Row. U nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quia cæcitas ex parte in Ifrael contigit, donee plenitudo gentium intraret, amp;nbsp;fie Oquot;

ninis ifrael laluus fieret. Et ut aducrtamus,quia in facerdotibus diuina magis quam hu* NKw.iy manaoperaturgratia,unaex multisquasAIoyfes per tribusacceperat fitreconderat» uirga Aaron floruit,atqueira diuini iudicij munus ipeeftanduin Sacerdote populus adquot; ucrtir,ac deftitit parem fibi humano iudieio uindicarc gratiam,qui ante parem fibi prç-rogatiuam competercarbitrabatur. Virga ante ilia quid aliud oftendir,nifi quod nunquot; quam lacerdotalis marcefcatgratia, SC in fumma humilitate habeat in fuo muncre com mifîæfibi ftorem poteftatis, uel quia idquoquead myfterium referatur C Nec ociofe propcexitum uitæ Aaronfacerdotis hoefaeftum putamus.Declarari uidetur populus fenior,facerdotalis longæuæ infi'dclitatisuetuftate carioius, quod ultimisteniporibus imitationeEcclcfiæreformatus in ftudiafi'dei amp;deuotionis,emortuum iam totfeculis rcdiuiua gratia ftorem emittat. Quid autem illud fignificat, quod poft defuneftum Aaquot; ron no uniuerfo populo, fed foli Moyfi qui eft in facerdotibus domini, imperauit deus ibidem 29 ut exuufis Aaron lacerdotis filiûeius induceret Eleazarû, nifiut cognofeeremus quod facerdos facerdotem confecrarc debcat,0C ipfe cum induere ueftimentis, hoc eft uirtUquot; tibus faccrdotalibus,ac tunc ft nihil ei deelfe indumentorS aduerterit facerdotaliunK^^ apte quadrare omnia, làcris eum adhibeat altaribus f Supplicaturus enim pro populo^ eligi à domino,probari debet d faccrdotibus,nc quid fit quod in ipfo grauiter offendat, cuius officium eft pro aliorû offenfa interucnire.Ncq; enim mcdiocris uirtus facerdota lis eft, cui cauendum no folum nc grauioribus ftagitijs fit affinis, fed ne minimis quidê:

4 utfitpromptusadmifericordiâjpromilTumnonremordeat, lapfumreuocctjCÔpatiatur dolori,manfuctudinêtcneat,pietatem diligat,iram repellatuel decoquat,fit quidam liquot; tiius plcbis cxcitandæ ad dcuotionc,mitificandæ ad tranquillitatem.Vetus ditftum eft, 5 afl'ueîce unus efl'c:utuita tua quandam pitfturam exprimât,candem feruans femperima ginem quamacccpcrit. Quomodo poteftunusefle, qui nunc iracundiainftammatur, nunc indignatione graui exæftuatjUunc uultu excandefeit, nûc pallore immutatur, per momenta uarius amp;nbsp;difcolorf'Scd cfto fit naturæ trafei, aut plerumq? caulîæ, hominis eft tarnen tcmpcrarc iracundiam,non leonino raptari furore.non norit alTuelcere clamorl, ProKfT^. 15 non fcrcrc neeacerbarefamiliare iurgium.Scriptu eftenim: Vir iracundus effóditpeCquot; catü.Non eft unus duplici corde,nó eft unus qui le cohibere nefcit in iracundia,dé quo

4 pulchréDauid ait:lrafcimini,ót nolitc peccare.Non iram impcrat,fed indulget naturæ: quam homo præucrtcre nó potcft,mitigare poteft.Ergo etfi irafcimur, afltètftus nofter motum recipiatfccundumnaturâ,nonpeccatûpræternaturâ. Quisenimferat fi ipfeft i.Tiwi.j gubcrnarcncqucat, qui alios gubcrnandosreceperit fideocj Apoftolus forma dedit, I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cpifcopum elle oportet irreprehenfibilcm, Et alibi ait : Oportet enim epifcopa

LIBER X nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPISTOLA LXXXII nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;20^

fine cnminc clTc, fient dei diTpcnûtorêjnon fupcrbum,non iracundum,no m'nolentum, non pcvcufl'otem,nó turpts lucri cupidutn. Nam quomodo conuemunt fibi difpeafan^ tis nn'{cricord?a,5C cupienns auaritiaf Hacc pofui quae cauenda accepenm. ViïtutSau-tem magiftcr Apoftolus eft,qui cum patientiaredarguendos doceat c5tradicentcs,qui untus uxoris uirum præcipiac efîè: non quo exortem excludat coniugij, nam hoc fupra Jegem praecepti efl: : fed ut coniugah' caftimonia feruet ablunonj's fuæ graa'am.Necp ite-rum ut Hitos in facerdotio create Apoftolica inuttetur authoritatc. Habentem enim di^ xtt filiosgt;non facientem, neep coniugium iterate. Quod ideo non prætermifî, quia ple-«queira argumentantur, unius uxoris uirum diet poft baptifmum habitæ,cô quod ba^ ptifmo uitium fit ablutum,quo afferebatur impedimentum. Et uicia quidem atq; pecca ta diluuntur omnia,ut fl quis côtaminauerit fuum corpus cum plurimis quas nulla con* lugij lege fociaucritji emittantur d omnia:fed coniugia non refoluuntur fl quis iteraue-rit. Culpa cnimlauacto non lexfoluitur. Nulla enim culpa coniugij, fed lex eft. Quod Icgis eft igitur,non remittitur quail culpa,fed tenetur quafi lex. Ideo Sd Apoftolus leg? pofuit diccns: Si quis fine crimine eft unius uxoris uir. Ergo qui fine erimine eft, unius iixoris uir,tenetur ad legem facerdottj fufeipiendi : qui autem iterauerit coniugium,cul pam quidem non habet coinqutnati,fed pracrogatiua exuitur lacerdotis.Diximus quid Icgis eftjdicamus etiam quid rattonis.Sed prius eognolcamus non folum hoc Apofto- 44 Titum i lum de epifeopo presbytero ftacuifle,fcd etiam patres in ebeilioNiceni tratftatus ad-dtdifle,nccp clcricum quemquam debere efle qui fecunda coiugia fortitus fit. Quomodo enim poteft confolari uiduam,honorarc,cohortari ad cuftodiendam uiduitatem,fer tiandam maritofidem, qui ipicpriori eoniugionon referuauerit f Autquid inrereflet inter populum 3^ faeerdotem fl ijfdem aftringerentur legibusfDebct præponderarc ui tafacerdotis,ficutpræponderat gratia.Nam qui alios præccptis fuisligat,debet ipfe légitima præcepta in fe cuftodirc. Quàm refiftebam ne ordinärer C poftremo cum cogérer, làltcm ordinatio protelarctur, Sed nonualuit praefcriptio,præualuitimprefïîo. Tarnen ordination? meam occidentales epifeopi iudicio, orientales etiam excmplo pro-barunt.Et tarnen ncophytus prohibeturordinari,necxtollaturfuperbia, Sidilatio or-dinationi dcfuif,uis cogentis eft: fi non deeft humilitas competens làcerdotio.'ubi eau iànon hærcf, uitium non imputatur. Quod fi in alijs ecclefiis tanta fuppetit ordinandi facerdotis confideratio, quanta cura expetiturin Vercellcnfi ecclefia, ubi duo pariter cxtgi üidentur ab epifeopo, monafterfj connnenria,5d difeiplina Ecclefiæ f Hacc enim primus inoccidentis partibus diuerfa inter fe Eufebius fancftæmemoriæconiunxit, ut amp;nbsp;in eiuitate pofitus inftituta monachorum teneret, amp;nbsp;Eeclefiam regeret ieiunij fobrie tate.Multum enim adiumenti accedit ad Sacerdotis gratiam,fi ad ftudium abftinentiæ, ô^normamintegritatis iuucntutemaftringat, ÔCuerfantes intra urbemabdieet ufuur-bisamp;^ eonucrfatione.Hinc illi procefterunt uiri,Hclias, Helifæus, loannes, qtiipclli-eds tanids caprinis exuutjs induti, inopes atqj egentes, anguftijs SC doloribus affli-ôi,in ibiitudinibus errabant, inter alta amp;nbsp;condenfa montium, inuia rupium, fpelunca- HcBr. 11 rum horrida, fouearum uadofa, quorum eonuerfatione dignus orbis terrarum non e-rat. Hinc illi Daniel, Ananias, Azarias,Mifael,qui in aula regia pafeebantur, ieiunio a-Icbantur tanquam in defertis cibo afpero,potuc^ obuio. Meritoeç regij feruuli régi pre-ualucrunt,ô6 captiuitatem deeuffo iugo contempferunt,poteftates fubegerût,elemen-ta uicerunt,naturam ignis extinxerunt,cuitaucrunt flammas,obtuderuntaciem gladtj, ftrinxerunt leonum oraiSC ubi infirmiores exiftimabantur, ibi fortiores reperiebantur. nonrefugiebant ludibria Humana, qui eœlcftia fperabant præmia.îionhorrebantte-nebras carccris,quibus æterni luminis gratiarcfulgebat.Hos fccutus Eufebius faneftus exiuit de terra fua,amp; de eognatione fua, Slt; domeftico ocio petegrinationcm prætulit. Pro fide quoqt exiltj dura piæoptauit àtep elegit, coniuntfto iibi fàntftæ mcmoriæDio-nyfio, quipofthabuit imperatorisamicitiam cxiliouolup.rario.Itacp memorabilesuiri eircudatiarmis,uallati excrcitu,cumraperêtur de ecclefia, maiore triumphabant deim pcrio,qulaeÔtumcliaterreftrimcrcabâturmêtis fortitudinê,regni potentiâ quibusmi litaris armorû ftrepitus extorquerc nô potuitfidêifubegerût beftialis animi feritatê,quç

nocercfantftis nequiuit.lra enim regis,ira leçnis «t in prouetbîjs habes.CôfelTijs eft ui- Proi«rE igt;

lt;fïum (c cfle, qui rogabat ut mutarent fentcntiam. Scd illi ualidiorem calamii iuum ferlt; reis gladijs arbitrabantur. Dcnicp uulncrata eft pêrfidta ut occiderct, non eft uulnerara fancftorum fides:non defiderarunt patn'um fepulchr3,quibus referuabaflir cœlefte do-i.Cor. s micilium. Errauerunt toto orbe, ut nihil habentes, ÔC poftidentes omnia. Quocunquc miftï eflent,locus deliciarum putabatur. Neq? enim il lis quicquam deerat, quibus fides locuples abundabat. Denic^ locupletabant alios,ipfiinopes ad fumptum,opimi ad gra tiam: tentabantur,fed non mortificabantur,in ieiunijs,in laboribus, in cuftodrjs,in uigi lijs.Euaferunt de infirmitate fortes, no expelt;ftabant deliciarum illecebras quos ûgina-bat fames, non adurebat eos torrida æftas, quos refirigerabat æternac ipes gloriæ. Non frangebant glacialis plagæ frigida,quibus feruenti fpiritu uernabat deuotio:Non uere-banturuincula liominum, quos lefusfoluerat: Non defiderabant redimià morte,quf præfumebant à Chrifto refufcitari.Denic^ fancftus Dionyfius exegit uotis ut in exilio ul ram poneret,ne regreflus confufa inftitutis SC ufu infidelium ftudia plebis aut cleri inue niret.Meruitqj hanc gratiam,ut paccm domini tranquillo alFecftu fecum referret.Itaque ut Eufcbius fandlus prior leuauit uexillum confeflîonis, ita beatus Dionyfius in exilif prioribus locis æquali martyribus titulo uitam exhalauif.Hæc igitur patientia in fando Eufebio monafterij coaluit ufu,SC durions obferuationis confuetudine haufit laborum tolerantiam.Nancphéccduoin attentiore Chriftianorum deuotionepræftantiora efle quis aaibigatjclericorum officia,ÔCmonachoruminftitutac'Iftaadcomitatcm SCmora-litatem difciplina, ilia ad abftinentiam alTuefacfia attppatientiam.Hæc uelut in quodam i.Cor.4 theatrOjilla in fecreto.Spedîatur ifta,illa abfconditur. Ideo bonus athleta ait : Spedacu lum facli fumus mundo, Dignus fané quifpecftaretur ab angelis, cum Imftaretur : ut ad Chrifti brauium perueniret,cum certaret ut in terris uitam angelorum inftitueret,in cœ lonequitiam angelorum refelleret. Collucftabatur enim nequitijs ipiritualibus. Meri-to mundus eum ipe(ftabat,ut mundus imitaretur.Haec ergo uita in ftadio,illa in fpelun-ca. Hæc aduerfum confufioncm ieculi,illa aduerfus carnis appetentiam.Hæc iubijciês, ilia refugiens corporis uoluptates.Haec gratior : ilia tutior, Hæc fe ipiâm regens, ilia fern etipfam coercens.Vtraqj tarnen fe abncgans,ut fiat Chrifti;quiaperfelt;ftis dicftum eft: Kdtth. 1 lt;s Quiuult poft me uenire, abneget iêipfum fibi, amp;nbsp;tollat crucem fuam, SCfequatur me.

gJ.2 Sequitur ergo Chriftum qui poteft dicere : Viuö autem iam non ego, uiuit uerô in me Chriftus.Ncgabat fe Paulus,cum fciens,quia uincula 5C tribulationes eum manerêt, in AiÎ.20 Hicrufalem uoluntarius fe offerret periculis dicens :Ncc facio animam meam chario-rcm mihi, dummodo confummem curfum meum, 6Cminifteriumuerbiquodaccepià domino lefu.Denicp circunftantibus plurimis plorantibus SC obfecrantibus,non flexit animum.ita fides prompta dura fui cenfor eft, Hæc ergo dimicaf,illa fe remouet.Hæc il lecebras uincit,illa refugit.Huic mundus triumphatur, illi exultât. Huic mundus cruci-figitur,ucl ipla mundo,illi ignoratur. Huic plura tentamenta,ÔC ideo maior uidoria'.illl 3. Rcg. I y. infrequentior lapfus,facilior euftodia. Deniep ipfe Helias, ut confirmaretur uerbu oris 0- ,p cius,mifius eft à domino,ut fe ad torrentem abfconderet Chorath. Minabatur Achab, minabaturlezabcljtimuit Helias, ÔCcxurrexitjôif in uirtute cfcç intelligibilis quadragin ta diebus ambulauit,5C quadragintanotftibus ufcp ad montem Orcb,8Cintroiuitinlpe-luncam, ÔC requieuit ibi, 6C fie poftea miflus eft ut ungeret reges. Duratus igitur ad pa-tientiam eft folitudinis incolatu,ÔC tanquam paftus ad uirtutis adipalem agrefti alimen to proceffit fortior.Ioanncs quoep in dciérto adoleuit,SC conftantiâ illic prius exercuit, tuc£ J utpoftea regem increparet.Èt quia de fanefti Heliæ habitationc deferti, nomina locorum non ocioia quafi feriati præteriuimus, quid fignificentrepetendum uidetur. Mif-fus eft Helias ad torrentem Chorath,ibi eum corui alcbant,mane panem afferebant,ad uefpcram carnes. Non immeritomane panis afferebatur, qui confirmât cor hominis. Quo enim cibo nifi myftico aleretur propheta cquot; Aduefperam carominiftrabatur. In-telligequæ legis, quiaChorath intellccfiiis eft, Orebomne cor,ucl quafi cordicitur, Bcrlàbe quo(^ puteus feptimij aut iuramêti Latina interpretatio eft. Primum Helias in Berfabe cft,concefllt ad fanéîæ legis myfteria, diuiniq? iuris facramenta. Poftea ad torrentem mittitur,ad ilium fluminis impetum qui lætificat ciuitatem dei.Vtrumcp aduer-tis uniusauthoris teftamentum, uetus feriptura quafi puteus profunda at(ÿ obfcurior:

unde cum labore h auhasjuon plcnam,quia adhuc qui im pleret earn, non uenerat De^ nique poftea ait : Non ucni legem foluci c,fed implei e.Ideo ad fluuium tranfire faneftus a Chrillo iubeÄr,quoniam qui deNouo teftamento bibcrir,non iblùm flumen eft, fed ctiamflumina deuentreeius fluent aquae uiuae, fluminaintelletftus, flumina cognitio-nisjflumina fpiritualia,quæ ramen perfldiæ aruerunt tempore,ne facrilegi biberent,po-tarent perfidi.Ibiprophetamdominiagnofcebantcorui,quern nonagnofcebantludgi. Pafeebant corui, quern genus regale illud amp;nbsp;nobile perlequebatur. Quae eft lezabel quæ perfcquebatur,nifi Synagoga,uanc fluens,uanc abundans fcripturis,quas net^ cu ftodit,ncque intelligit Qui corui pafeebant, nifi quorum pulli eum inuocant, qui iu-mentis dat efcam, ut legimus, pullis coruorum inuocantibus eum i Sciebant illi corui quern pafeerent, qui iuxta intelleifium erant, amp;nbsp;ad ilium cognitionis facræ fluuium e^ fcam uehebant. Pafeit prophetam,qui intelligit, quicuftoditquæ fcriprafunt. Datei fuccum fides noftra,dat ei alimentum nofter profeeftus : 111e fenfunoftro pafcitur,in no-ftro fermo cius intellctftu epulatur.Damus ei mane panem qui in lumine Euangelq po-fiti conferimus ei noftri fundamenta cordis. His alitur, his uiget,his ieiuna diu replet o-ra, quibusiudæorum perfidia nullum fidci cibum fubminiftrat. leiunuseftillis omnis iermo propheticus, cuius adipcm intcriorem non uident, exefus ÔC tenuis,qui impin-guare corum fauces non poteft. ForralTe ideo deferebant ad uefperam carnes,quafi for liores cibos, quos infii mi ingenio Corinthij non poterant ftimere, SCideo latfte pota-bantur Apoftolico. Efca ergo fortior ad uefperam mundi huius deferebatur mane pa-nis Et ideo quia dominus hancminiftrari mandauitalimoniam, bene illud propheti-fum dici ei hoc loco conuenit: ExitumatutinoSCuelpere deletftabis. Et infra: Parafti Cibum illorum, quia ita eft prxparatio eius.Sed fan's de magiftro ditftum puto, nunc di-* fcipulorum uitam perfcquamur : quia in illam fe laudem induerunt,hymnis dies ac no* ctes perfonant. Hxc nempe angelorum militia eft, femper elTcin dei laudibus, oratio-nibusconciliare crebris, atep exorare dominum ftudent, letSioneucl operibus contP nuis mentem occupant, feparati à cœtu mulierum, fibtjpfi inuicem tutam præbentcu-ftodiam. Qualis hæc uita, in qua nihil fit quod timcas, Sé quod imiteris, plurimum ad-eft : ieiunq labor compenfatur mentis placiditate, Icuatur ufu, fuftentatur ocio, aut fal-liturnegocio, non oneratur mundi folicitudine, non occupaturalienismoleftijs, non urgetur urbanis difeurfibus. Huie uel feruando uel edocendo muneri, aduertitis qua-lisadhibendus magiftcr fit,qucm reperire poflumus fi ueftra unanimitas afpiret, fi uos donetis inuicem uobis,fi quis ab altero fe læfum non putat. Non enim hæc fola eft forma iuftitiæ,utnonlædas eum quitenonlæfcrit, led etiam ilia, utetiamei remittasqui tclæferit. Lædimur plerumq? fraudealterius, dolo proximi. Nunquid hoc uirtutis pu-* tamus, ut dolum dolo ulcifcamur, fraudem referamusfraudibust*Etenim fiiuftitiauir-tus eft, crimine debet uacare, nec improbitatem improbitate rcfellcre. Quæ enim uir-tus, hoc à te fieri,quod in altero ipfe puniasc* Contagio ifta improbifatis, non ultio eft. Nihil autem intcreftcuimalefacias, utrum iufto, an iniufto,eumtemalcfaccrcnono-porteat. Nequediftatquomodomalignus fis, utrumiufto uindicandi ftudio, anuoto nocendi, cummalignitas inutroquegenere non careatrcprehenfionc. Nam malignu efle,ab iniufto nihil diftat:ideolt;^ ditftum eft:Noli malignus eflè inter malignantes, neque æmulatus fueris facientes iniquitatem. Et fupràidem: Odio habui congrega-tioncm malignantium. Omnes utique complcxus eft, nullum exccpit:malignitatem renuit, non eauflam interrogauit. Quæ autem melior forma quâm iuftitiæ diuinæf Dicit enim Dei filius: Diligitc inimicos ueftros. Et iterum dicit : Orate pro perfe-quentibus amp;calumniantibus uos. Eoufque perfetftis ftudium adimit ultionis,ut læ-dentium charitatem imperet.Et quoniam in ueteri fcriptura dixit: Mihi uinditfta,e-go retribuam,inEuangelioait orandum pro rjsqui Iæferint,ne in eos uindicet,qui uindicandum promifit. Vult enim ex tua dimittere uoluntate, in quo ex fua conue-nitur promiftionc. Quod fi' uindieftam rcquiris,habes quia iniuftus amplius fuis pu-nitur opinionibus quam iudiciarijs feueritatibus.Et quoniam nemo poteft elTe fine ali-quibus aduerfis,id agamus,ne nobis noftro iudicio aduerfa accidant.Nemo enim gra-uius alieno codemnari poteftiudicio,quam infipiens fuo, qui fibi eft audlor malorum,

Vndc

iQÖ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DI vr AM BR o s II

Vtidemolefta plena cotentionis dcclincmus négocia, quæncc^frudum fiabent,6f inipeditTicntQafFerunt.Quanquamidagcredebemus,ncnos arbitrïj noftri pcenitcaf, autfaói.Pi udentiscftcnimprofptcerene frequentereutn poeniteatfuü^gt;Jun^ autem poeniterCjfoIius eft deüQuis uerö iuftitipfruclus,nifi mentis tranquilHtasfÄut quid eft iufté uiuere,nifi cum tranquillitateuiuerc f Qualis formafuerit domini, faits totius do--mus cftftatus.Quodfi domi quaeruturifta,quanto magis inecclefra,ubi ÔC drues amp;nbsp;pau CclolJ.J pcfjferuus ëCliber,Graîcus âf Scytha,honoratus ôi. plebeiusomnes in Chrifto unû fu^ musCNemo praefumatjquia diues eft,plus fibi deferendum. Ilie eft drues in cccleGa,qui ProwoS. I -J pauperi no fibi diues cft.In ecclefta quidem fidclis diues eft. Fidelienim torus mundus iuxt.1 -Jo druitiarû eft.Quid mirS ft mundamfidelispgt;oflrdet,qui poftidetChrifti ha^editatê;que

* • P^’t. I prcciofior eft mundo fSanguinepreciofo redempti eftis : omnibus utic^ no fob's pecu-LcuV. I nbsp;nbsp;niofis dieftû cft.Sed uultis diuites eflef'Sequimini dicente: Santfti in omni côuerfatione

o eftote. Non diuitibus dicit,fed omnibus, quia finedtferimine perfonarS iudicar, utbo.* nusteftis eiusÂpoftoIusdicit:Etideonôinremiftione,nôinîàftidio,noninexaItario^ ne cordis,fed in timoré,inquit,hoc incolatus ueftri tempore côuerfaminfr Tempus ac-* cepiftis hac in terra,no perpetuitatê.quafi temporeutamini, quifeiatis uos migraturos. Nolite in diuitijs confidere,qui3 omnia ilia hie relinquGtunfoIa uos comitabitur fides, Erit fane etiam iöftitia comes,fi fides præuia fit.Quid uos palpât diuitiæ f Non auro uel iWfm argento,nonpoflenionibus,nonfericisueftibusdeuanaueftraconuerfatione rCdcm-pti eftis,fed precioio fanguine Chrifti lefu.llle ergo diues eft qui fuerit hærcs dei, Cbrf* ft i cohaeres. Noli pauperê contemnere, ille te diuitem facit. Noli egentem faftidire.Iftc

ÎI pauper clamauit ad dominum,amp; dominus exaudiuir eum.Noli inopê refutare. Et Chi i 2.Cor, s ßyg pauper faeftus eft,quS effet diues;fed propter te pauper fatftus eft, ut te inopia fua di AÎ ° uirem feceret. Noliquafi diues te attollere. Sine pecunia mifit Apoftolos fuos.Dcnic]^

■’ primus eoriï dixit: Argentum ÔC aurumnon habeo.Gloriatur in pa up errate, quafi rcfugt; g/at contaminationê. Argentum,inquit,SCaurum non habeo. Aurum 6lt;argenf3nefcit ordine,quinefeit ufu. Argentum aurû non habeo, fed fidern habeo. Satis diues fum in nomine Iefu,quod fuper omne nomen eft. Argents non habeo,fed nec require. Au^ rum non habeo,fed nec defidero, fed habeo quod uos diuites no habetis, habeo quod pluris effe etiam uos arbitremini.Dono paupcribus,utin nominelefudicam:ConuaIe^ Hdr.i z frftemanusrcmiflx,0C genuadiffbluta.Sed uultis diuites effef eftotepaupercs.Tuceri tis per omnia diuites,fi fueritis pauperes fpiritu.Non cenfus diuitem, fed animus fecif. Sunt qui fe humiliant in multis diuittjs,SC retfte' ac prudeter. Satis enim diues omnibus naturæ lex eft, cui cito inuenias quod abundct.Cupiditatibus autem,omnis diuitiaruni abundanria,inopia eft. Deniep nemo pauper nafcitur.fed fit.Non ergo naturae paupertas, ied opinionis eftrideoep cito inuenitur diues nature,difficile cupiditati.Etenim quo plus unufqqifcpacquifierit,plusfitit, amp;nbsp;quafi quadam inardefeit ebrietate cupiditatum fuarum.Quid quafi ncceflarium qugritis cumulum diuitiarumfNihil tarn neceiTarium, qüäm cognofeere quid nofit neceflarium. Quid in carnem retorquetis exeufationemî' Non corporis uenter infatiabilem, fed mentis auaritiafecit. Nunquid caro fpem futur» abftulitfNunquid caro ipiritualis gratiæfuauitatem ademitrNunquid caro fidern impe diuitr Nûquid caro aliquid tan^ furiofis dominis,uanis opinionibus adiudicauitfPlus amat caro moderatam frugalitate, qua exuitur onere,induitur iaiubritate, qua folicitu-dincm deponitjaifumit tranquillitatem. Sed nec ipfac diuitiæ uituperabiles.Deniep regt; Proucrh.ii demptioanimæuiri,diuitiæeius:quoniamquipauperidonat,redimitanimafuam.Eft ergo Ô6 his marerialibus diuitijs uirtuti locus.Quafi gubernatores eftis in magno mari* Si quis bene gubernat fuum nauigium,cito tranfit fretum,ut perueniat ad portum.Qui Ibidem IO autem nefeitregerefuumcenfum,onerefuomergitur.Ideofcriptumeft:Pofleffio digt;

Uitum, ciuitas firma. Quæ eft ifta nifi Hieruialem quæ in coelo eft, in qua regnum deic* . Borta hæc poiTeffio, quæ frudus perpetuos facit. Bona poffèffio,quæ non hie relinqui

* tur,fcd il lie poffidetur.In hac pofleffione qui fuerit dicinPortio mea dOminus.Non di-citjportio mea ab illis uicp ad i'll os porretfta amp;nbsp;diffufa terminos.No dicit,portio mea inter illos uicinos,nifi forte inter apoftolos, inter proplietas, inter faneftos dei.hæceft ein iufto portio. Non dicit, portio mea inpratis, non in fyluis, non in campis, nifi forte in campis

LIBER X nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPISTOLA LXXXII nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i07

Campis {ÿliiæ,in quibus inucniturr Ecclefia,de qua fcriptum cftjnuenimus cam in catn^ pisfykiæ.Nondictt,pornomeagregesequorô,Mendaxenim equusad falutem. Non dtót,portio rrfta armenta boum,afini,oues: nifi forte inter illa fe numerat armenta quæ ibidem 3 a agnofcunt pofreiTorcm fuum,ö(f in illa aüna uult confortiu habere quç non refugitprç-iepeChrifti.Etillaouis fibiportio eft,quæ adimmolandum ducflaeft, SCilleagnuscogt; ramtondentefe fine uoce qui non aperuitosfuum, cuius in humilitateiudicium exal-tatu elf. Bene ait: Corä tondente, qui fuperflua, non propria in illa depofuit cruce : qui ibidem corpus cxuit,nô diuinitatê amifit.Non quicScç ergo dicitjPortio mea dominus.Non a^ uarus dicit,quia uenit auaritia,ÖCdicit;Mea portio es,ego te fubditö habui,mihi feriiifii, mihi teinilloaurouendidiftijmihiteinillapoflelTionc adiudicafti.Nö dicitluxuriofus portio mea Chriftus:quiauenitluxuriajöCdicit:Mea portio es,ego teinillomihimanci paui conuiuiOjillis cepi epularö rctibus, cgo te addióum teneo gulæ tuæ chirograph o. An ignoras quia carius tibifuit tnenfae tuæ uitæ preciumf’Tuo te iudicio rcuinco,ne^ gafi potes.fed negate nô potes.Deniq; nihil ad uitamreferuafti, totumad menfam ex*-pcndifti.Non poicftdicere adulter,portio mea dominus: quia uenit libido, ófdicitiEgo ihm tibi portio,mihi te in illius adolefcêtulæ addixifti amore, in illius noôlc meretricis, inrneaslcges,in mea iura migrafti.Nô dicitproditor, portio mea Chriftus : quia ftatim in uit in cum nequitia mali,SC dicit ; Fallit te domine lefu,meus efl: ifte.Habcmus exem.- loan,i j p!û,quiacumludaspanêà Chrifto acccpifict,immifit fein cor cius diabolus, quafipof-felTionêfuamuindicanSjquafi portionis fua:iusretinês,quafi dicens : Non efttuus ifte, fed meus:mcus certe minjftcr,tuus proditor.mcus planéifte eft : deniq; tecû recumbit, étfmihi fcruintccû epulatur,amp; mecum pafeitur. A te pancm accepit, à me pecunia rTe^ cum bibitjdC mihi tuum fanguinem uendir.Quàm ueia diccret,probauit. Deniq: Chri^ ftus recclfitab co,ipfcquoqueludasreliquitlefum, fcquutus diabolum.Qiiàm multos dominos habet qui unum refugerit. Sed nos nôrefugiamus. Qiiis réfugiât eum quem icquuntur alligati uinculis, fed uinculis uoluntan'js, quæ foluunt, non alligant, quibus uinefti uinculis gloriantur dicentes : Paulus uintftus lefuChrifti, amp;Timothcus CGlO' A(/pWfjs,’ n'ofius ab hoeftringimur, quàm ab alijsabfoluimur amp;relaxamur. Quis igiturfugiatpa cerne' quis fugiat falutem e* quisfugiat mifericordiam quis fugiat redemptioneme' Vi' detis filij quales euaferint qui hæc fecutifunt, quomodo operentur defuntfti. Quarum uirtutum laudem miramur,earum ftudeamusadipifei induftriam : ÔC quas prædicamus inalijs, cas in nobis taciti recognofcamus.Nihil molliculum, nihil infraéfum ad lau* dem peruenit.Kegnuin cœlorum cogitur, ôd cogentes diripiunt illud.Feftinantespa* tres agnum manducabant. Feftina eftfides,alacris deuotio,fpcs impigra contradictio* nesaniminonamat:fed tradudionemab infrutftuofo ocioadfrutftumlaborum.Quid in craftinum differs e' Potes amp;nbsp;hodiernum diem lucrari.Cauendum eft enim ne SC ilium non teneas,SChune amittas.Non exiguum detrimentum eft uel horæunius.Et una ho ra,totius uitæ portio eft. Sunt iuuenes qui cito uolunt ad feneCîutem peruenire, ne fub* iaceant diutius feniorum arbitrio : funt etiam fenes qui uelint fi polTint ad iuuentutem redire. Quorum ftudium neutrum probo : quia iuuenes faftidiofi præfcntium,quafi in* grati, mutationem uiuendi requirunt,fenes dilationem, cum pofiit amp;nbsp;iuuenta fenefee* re moribus,ô6 fenetftus uirere operibus. N eque enim emendationem morum magis æ* tas affert quàm difeiplina. Quanto ergo magis nos oportet fpem attollere ad regnum dci,ubi uitæ nouitas,ubi gratiæ eritnon ætatiscommutatio e'Nonocio,non fomno merces paratur. Nullum opus dormientis eft,nullus frueftus octj, imô magis difpendiû, Ociofus Efau amifit primatus benedi(ftioncm,quia maluit cibum accipere quàm quæ* Genef,zi rere.Laboriofus lacob apud utrun^uc parentem inuenit gratiam. Et tarnen cum îupe rior effet lacob uirtute ÔC gratia,ccffit tarnen fratris indignationi, qui fibi prælatum fra* trem iuniorê dolebat.Ideo fcriptum eft : Date locum iræ, ne alterius indignatio te quo* Rom.i* queinpeccatumtrahar, dumuis rcfiftcre,dumuis uindicari. Potes fiCabillo amp;nbsp;à tere* mouerc culpam,fi cedendum putes. Imitare patriarcham, qui de confilio matris longin qua petijt. Et cuius matrisf Rebcccæ uticp,hoc eft patientiæ. Cuius enim nifi patientiæ hoc confilium effe poterat f Amabat mater contra affeCfû pfi amoris dimittifilium.Ma luit cnimfibi cumexulare quàmdeo. Etideo quia bona mater, utriq^ detulit, iunio* ri tarnen

ri tamcn filio bcncdiótionem quam confcruare potcrat dcdit.Non cnim fiïium fih'o,fed odoCo prætulit,fidclcm infido.Sed etiam filio ipfi fcnfon'noiwarum contu^ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;liramandandominorcmfilium,neparricidiumfaceret.Ita(^ quoniam on pictatcm non

pi opter improbitatem cxulabat à parentibus,loqucbatur cum deo,augebatur cenfuji» beriSjgiatia.Nccp his tarnen clatus cft cum fratrf occurreref,fcdhumiliacus adorauif,nQ vtici; ilium immitemjillum furibundumjillum degcnerem,fed eum quem in fratrc confi derabat,ideolt;^adorauitfcpttes,numerofcilicetremiffîonis,quianonhominemadoragt; batjfed dcum,quem in carne hominis efle uenturum praeuidebat ipiritu,ut toller et pec catum mundi. Quod tibi ex Petri refponfîone aperitur myfterium,dicente co: Sipeeca ueritin me frater meusjquotiens rcmittam ei^Vfipfeptiesf Vides quoniam peccato/ rum,remiiïiOjtypus erat illius magni fabbati,illius quietis perpetuæ gratiæ, ÔC ideo con tcplatione donatur.Sed quid fibi uult quod 0^ uxores,amp; filios,0Comncs diipofuit fuos, 8 præcepitutamp;f ipfi adorarentfupcr terramt'Non uticputelementum quod plcrumCp rcpletur fanguine,in quo oflficina eftfcelcrumjautuaftis plerumcphorret cautibus,,aul pl asruptis rupibus,aut fterili iciuno folo,fed ut carnem præfidio nobis futura.Et for* lti(/o» tafl'e [,oc illud eft myfterium quod te docuit dominus dicens:Non folum fepties,fed amp;nbsp;feptuagies ftpties.Et uos igitur donateiniurias ueftras,ut fitis filrj lacob.Nolitc exafpe* rarificutEfau. Imitamini lantftumDauid, qui tanquam bonus magifterreliquit nobis Pfal.ioS quodimitemuijdiccnsrProeoutdiligerentmCjdetrahebantmihi, egoautemorabam,

amp;: cum malcdicereturjOrabat.Bonumfcutum oratio,qua contumelia excluditur,male* didlum repenitur5amp;in ipfos qui maledixerunt,frequenter retorquetur,ut fuo telo uul-Ibidem ncrêtur.Maledicent,inquit,amp;tubenediccs.Ambicndahominum maleditftio, quaeac* üebr. 1J quirit dominicam benedicîionem. Quod fupereft chariftîmbcôfiderate quia lefiis ex* tra portam paflus eft,amp; uos egredimini de hac terrena ciuitare,quia ciuitas ueftra fupe* Philip.j j-jQj. pß. Hierufalcmiibi conucriamini,ut dicatis : Noftra autem conuerfatio in cœlis eft.

Idcolcfus cxiuitdeciuitatCjUtuosexeuntes de hoc mundo fupramundum fitis. Moy* fes folus qui deûuidebat, extra caftra habebat tabcrnaculum quando loquebaturcum -deo:0f hoftiarum quæpro peccatofiebant, fanguis quidem altaribusinferebatur, cor* pora autem extra caftra comburebâtutjquia nemo intra mundi huius uitia pofitus pec* catum deponiqnecfanguis eius acceptus eft deo,nifi de corporis huius exeat inquina* mento.Hofpitalitatem diligite, per quam fandlus Abraham inuenit gratiam, Chriftum hofpitio fuiccpitjfilium Sara meruit effoeta iam fenctftutc, Loth quoq? Sodomitani ex* cidt] cuafitignem.amp; tu potes fufciperc angelos, fi aduenientibus holpitium tuum olfe* ras.Quid dcRaab dicam quæ hoc munere inuenit falutcmfCompatiminirisquianiga 7 ti tenentur uinculis,tanquàm fimul alligati. Confolaminiin ludîupofitos. Melius eft c* nim ire in domum lutftus, quàm in domum gaudtj. lllinc officij meritum boni,hinc ui* tium lapfus rcfertur.Poftremo ilÜnc mcrcedem fpcras,hicrecepifti.Sentitede laboran tibus tanquàm fimul laborantcs.Mulier uiro defcrat,non feruiateregendam fe præbeaf, non cocrcendam.Indigna cft coniugio, quædigna cft iurgio. Vir quoc^ uxorem tan^ gubernator dirigat,tan^ confortem uitæ honorer, participer ut cohæredi gratiæ. Ma* tres ablaótatc fihos,diligite eos,6C oratc pro fjs ut longæui fuper terram finunon in ter* ra,fed fuper tcrram.Nihil cnim longæuum in hac terra,amp; quod cft diu,brcue cft,ÔCma* gislubricum.Monete cos ut magis crueem domini tollant, quàm hanc uitam diligant. Maria mater domini ante crueem filq ftabat.Nullus me hoc docuit, nifi fantftus loânes cuangelifta.Mundum alfi coneuffum in pafllonedomini conferipferunt, cœlumtene* bris obdudtum,refugiflcfolem,in paradiîumlarroncm,fed poft piamconfcftîoncm,re‘’ ccptumzloannes docuit,quod alijnon docuerunr,qucmadmodum in crucepofitusma trim appellauerit,pluris putans quod uitftor fuppliciorum pietatis officia ma tri exhibe bat,quam quod regnum cœlefte donabat. Nam fi religiofum cft quod latroni donatur üenia,multô uberioris pietatis eft,quôd à filio mater tanto affèiftu honoratur. Ecce, in* Icdtt. 19 quitjfilius tuus,Ecce mater tua.T eftabatur de cruce Chnftus,amp; inter matrem atep difei pulum diuidebat pietatis officia. Condebat dominus nonfolum publicum,ied etiam domefticum teftamentum,amp; hoc eius teftamentum fignâbatloannes, dignus tanto te* ftatore teftis.Bonum teftamentum non pecuniæ,fed uitæ æternæ:quod non atramento

LïBER X nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPISTOLA LXXXTII nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;20^

fcrfptum eft,fed fpin'tu deiuiui, qui ait : Lingua mea calamus fcn'bæ uclociter fcribcn- P/4t44 tû.Sed ncc M|fiaminor quàm matrem Chnfti decebat.Fugtenribus apoftolis ante cru ecm ftabat,amp; pijs ipeeftabat oculis fîlîj uulnera,quia expetftabat non pignons mortem, fedmundi falutem. Autfortafle quia cognoueratperfîlq mortem mundi redemptionê aula regaliSjCtiam fua morte putabat fe aliquid publico addituram muneri. Sed lefus no egebatadiutoread redemptionem omnium, qui omnes fine adiutoreferuauit. Vnde «

dicit : Fatftus fum ficut homo fine adiutorio,inter mortuos liber.Sufeepit quidem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8y

fedum parentis,fed no quæfiuit alterius auxilium. Hanc imitamini matres fandæ, quæ in unico filio diledififimo tantum maternæ uirtads exemplum edidit. Neque enim uos dulciores liberos habetis,necpilluduirgo quaerebat folarium,quôd alium poftet genc-tarcfiliû. Domini feruis imperate non quafi conditione fubditis : fed ira ut naturae eiuP i.Prt.x dem cuius uos eftis, confortes elfe uos memineritis. Serui quoq? dominis feruite cum . uoluntate. Etenim unufquifip quod natus cft,patientcr debet fuicipere. Nec folum bonis,fed etiam afperioribus obedite dominis.Nam quæ eft ueftræferuitutis gratia, fi bo- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

nis feruiatis fedulo f Sed fi etiam alperos promereamini. Nam liberi quoep nullam ha- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

bent mcrccdem,fi peccantes puniantur à iudicibus,fed ilia merces eft fi etiam non peccantes. Et uos ergo contemplatione domini lefu etiam fi difficilibus feruiatis dominis cum patictia,mcrcedemhabebitis. Siquidem ipfedominusiuftusab iniuftis palTus eft, patientia mirabili peccata noftra fuæ affixit cruci,ut qui ilium imitatus fuerir, peccata

fua lânguine fuo diluât. Ad fummam,conuertimini omnes ad dominû lefum.Sit in uo-bis uitæhuius deledatio in bona confeientia, patientia mortis cum Ipe immortalitatis, confirmatio refurredionis cum Chrifti gratia,ueritas cum fimplicitatc, fides cum confi dcntia,abftincntia cum fanditate,induftria cum fobrietate, conuerfatio cum modeftia, eruditio fine uanitate,fobrietas dodrinæ fidclis fine hærefis temulentia. Gratia domini Icfiijcum omnibus uobis, Amen.

Diui Ambrofii ad epifeopos per Aemiliam conftitutos, eos de celebrita-tepafchaliinftrucntis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola LXXXiir

- nbsp;nbsp;nbsp;fchaliSjSC feriptura diuina nos inftruit,amp;^ traditio maiorum:qui conuenien

tes ad lÿnodum Nicenam,inter ilia fidei ut uera,ita admiranda décréta,etiam fuper cele britatememorata, congregatis peritiftîmis calculandi, decem amp;nbsp;noucm annorum col- ' legere rationem,Ô6 quafi quendam conftituere circulum, ex quo exemplum in annos reliquos gigneretur.Hunc circulum Enneadecaterida nuncupauerüt, fequentes illud, quodno debeamus uana quadam opinionefiiper celebritate huiufmodiftuduare, fed Uera ratione comperta ita omnium concurrat afFedio,ut una node ubiqj iàcrifi'ciû pro refurredione domini deferatur. Domini fratres diledilfimi eô ufcp à uero nos deuiare nonconuenit, necuagoingeniodiferepare, utquædam neceftitas celebritatis huius omnibus fit impofita Chriftianis : quandoquidem ipfe dominus eûm elegitdiem quo pafeha celebraret,qui cum obferuantiæueræ ratione concurrit.Scriptum eft enim: Ve nit autem dies in qua necefte erat pafeha immolari,amp; mifit Petrum amp;nbsp;Joannem dicens: LWff 2» Euntes ite parate nobis pafcha,ut manducemus. At illi dixerunt: Vbi uis paremusf Et dixitadillos:Ecceintroeuntibusuobisinciuitatemoccurret homoamphoram aquæ portans. fequimini eum in domum in quam intrat,Ô^ dicetis patrilàmiliâsiDicit tibi ma gifler,Vbi eft diuerforium,ubi pafehacum difeipulismanducem t* Ipfe uobis oftendet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i '

in fuperioribus locum magnum. Ibi parate. Aduertimus igitur quod no ad terrena de-fcendere,fed in fuperioribus locum magnû ftratum quærere debeamus, ut domini pafeha celebremus. Abluere etiam fenfus noftros quadam fpirit uali aqua fontis ætcrni,amp;: deuotæcelebritatis teneremenfuram,necopinione uulgari dies quofdamexplorarelu nares,cum Apoftolus dicat: Dies obfcruatis,6C mcnfes,ô^ tempora,annos:rimeo ne cuï.^ fine caulTa laborauerim in uobis. Nam incipit elfe contrarium. Sed aliud eft obferuare gentilitio more, ut qualuna quid adoriendum fitiudices, utputa quintam elfe fugicn-dam,nihiltçcainchoandum. Variosquotp curfuslunæobeundisnegocqs comenda- -rcjucl cauerc quofdam.dies, quemadmodû pleritp paftores dies uel Acgyptiacos de-

ÏIO' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V' ■ nbsp;nbsp;' D IV r quot;nbsp;A M B R o S I I quot;

dinare confircrunt Ali'ud cd cntm obfcruantiâ reh’giofg mentfs mtendere m cum dicni dequofcriptumcft:Hiceftdiesquem fecit dominus. Nam etfifcriptuy fitquód pagt; Exixi.ia domtnt quartodcdmo die menfis primi cclebrari debeat, uere quartamdecimâ iunam ad celebrandum dominicæferiem paffîonis inquirere debeamus : tarnen ex hoc poifumus intelligercquôd ad huiufmodifolennitatê uel Ecclefiæ perfelt;fiio,uel clarefi-. ffal.ts dciplénitude quæratuijficut dixit propheta cQloqueretur de filio dei: Quiafedes eiwsi ficut fol in conlpedu meo, ÔC ficut luna pcrfetfla in æternû manebit. Inde eft quod ipfc' dominus cùm opéra in terris miranda feciflct,quafî iamfundata humanarû mentiumfi-i loan.iy de,tempuspalïionis elfe mcmorauitdiccns: Pateruenithora, clarifi'ca filiumtuum,uÉ

hiius tuus clarificet te, Hanc enim celebrandac paffîonis claritudinê quæfitam alibi do--plt;flt;f 13 cet dieës:Ite,dicite illi uulpi:Ecce etjcio dæmonia hodie,ô^ eras fanitates perficio,amp; fc--

quenti confummor dic.His utiqj confummaturicfus qui incipiunt elfe perfedi, ut plegt; nirudinê diuinitatis redemptionis eius fide fua credant. Ergo amp;nbsp;diem amp;nbsp;hora exquP PßtLtiS rimuSjUtferipturanos inftruit.ProphctaetiamDauid dicit: Tempus faciendi domine.

5 petens accipere fenfum ad cognofeenda domini teftimonia. Ecclefiaftes ait : Omni rei Hier.s tempus.Hieremias clamat: Turtur liirundo,agri palTeres agnoucrunt têpora introi--

tus iui.Quid autem euidentius de pafllone domini dicflum uideri : Ägnouitbos pof-' feflbrêfuum,amp; afinus præfepe domini fui f AgnofeamuS ergo hoc prælepe domini, in' quo alimur,pafcimur 0^ reficimur.Hoc igitur tempus præcipué feire debemuSjquo per ' uniuerfum orbcconfona facrænocfiisfundatur oratio, quia tempore comendantur 49 preccs,ficut fcriptu efliTempore accepte exaudiui tc,SC in die falutis adiuui te. Hoc eft i.Cer.s tempusdequo Apoftolus dixit; Ecce nunc tempus acceptabile,cccC nunc dies falutis.’

Vndenecelfe fuit,quia criam poft Aegyptiorûfuppurationes,amp;AlexandrinaeeccIefig' definitionc, Epifcopi quoc^ Romanæ ccclefi'ac per literas plericp mcam adhuc expedtäf fententiam,quid exiftimê feribere de die pafchae. Nam licet futuri dici pafehaî inciderit' quarftio, tarnen ctiàm in rcliquum quid tenendum uideatur apcrimus,fiqua queftio tail's incurrerit.Duo autc funt obferuäda in folennitate pafchæ,quartadccima luna,âfpri' mus menfis,qui dicitur nouorö. Itac^ ne à Veteri teftameto uideamur difeedere, ipiiim fin». 12 de pafchae cclebrandæ die capitulum recenfeamus. Monet Moyfes populiî dices cufto» diendum menfem neuern,eum primum efl'e menfem prxdicans. Ait enim: Hic menfis uobis principium mcnfium,prirnus in menfibus anni, SC facies pafcha domino dco tuor' Ioan.X quartadecima die menfisprimi. Lexnempe perMoyfen data eft, gratiaautêâ^uetitaa perlefiim Chriftumfaóa cft.Ipfeergo qui legem locutus eft,pofteaueniensper Virgigt; nem nouifiimis têporibus plenitudinê legis confummauit,quia uenit non legeföluere, fed implere,5C celebrauit pafcha hebdomadæ,in qua fuit quartadecima luna,quintafe-i ria.Denic^ ipfa die ( ficut fuperiora docent) pafcha cum difeipulis manducauit.Scquê-ti aut dic,hoceft fexta fcria,crucifixus eft,luna quintadecima.Sabbato quoCp magno ilgt; lo fextadccima fuit. Ac per hoc feptimadecima luna refurrexit a' mortuis. Vnde hgc lex pafcha: nobis icruanda cft,ut ne quartamdecimä obferuemus in die refiirrccftionis, fed in die magis pafrionis,aut certe alijs proximis fuperioribus dicbus.Qiiia refurreeftionis » celebritas die dominica celebratur,dominica aute ieiunare non polTumus, quia Mani-chæos ctiam ob iftius dieiieiuniaiure damnamus.Hoc eft enim in refurreôionêChrffti nô crcderc,fi lege quis iciunfi die refurredionis indicat, cum Lex dicat pafcha edendu cum amaritudinc,hoc eft CÛ dolore, quodtanto facrilegiohominüauthor falutisfit in-Ppi. 117 teremptus. Die aut dominica exultandum propheta docetdiccns: Hic eft dies quefe-cit dominus,exultemus SC Içtemur in ea. Ergo no folum paffîonis diem,fed etiam refuc reiftionis obferuari oportet à nobis,ut habeamus ötfamaritudinis amp;nbsp;lætitiae diemzilla ie-iuncmus,ifta reficiamun Vnde fi incident,ficut futuru eft proxime, quartadecima luna menfis primi dicdominica,quianecp dominica ieiunare debemusjnecptertiadccimalii na die fabbati incidente ieiuniû foluere, quod maxirtie die pafifionis eft exhibendum, in altera hebdomada celebritas pafehæ eft differedai Siquidem fequitur quintadectma luna qua paffus eft Chriftus,5C crit fccunda feria : tertia quoep feria erft fextadccima luna, qua domini caro in fepulchro quieuit, cum quarta etiam feria feptimadecima lun» futura fit, qua dominus refurrexit» Cqm igitur triduüm illud ücrum in hebdomadanx

proximc concurrat ulu'mam, intra quod triduum amp;nbsp;paflus eft, ôâ quieui't, ÔC reftirrcxft, de quo triducwit : Solufte hoc templum, Si in tnduo refufcftabo illud : quid nobis po- toan.i teftmoleftiam dubitationis afFerrcc'Nam ft ea res fcrupulum mouct,quia quartadecima luna non celebramus ipfum die uel paftioniSjUel refurre(ftionis,fpfe dominus no quar^ tadccima luna paflus eft, fed quintadecima, ÔC feptimadecima refurrexit. Quod ft mo-Uct quia quartamdecimam lunam tranfcuntes, quæ die dominica incidit, hoc eft, quar-^ todecimo Kalendas Matj,fequenti dominica inftaurandam cclebriiatem fuademus, au thoritas extathuiuftnodi.Nam tcporibus paulofuperioribus cum incidiflct quartadecima lunamenfis primiin dominicamdiem, fcquentialtera dominica celebrata foleri-nitaseft.Odogcfimo autem annofiC nonageftmo tertio, ex die impertj Diocletian/, i cum quartadecima luna eflet nono Kalendas Aprilis, nos celebrauimus pafcha pridie Kalendas Aprilis. Alexandrin! quo(^ SCAcgyptq,ut ipft fcripfèrunt,cû incidiiîct quartadecima luna QC uigeftmo 8C oeftauo die Pharmutij menfts celebrauerunt pafcha quinta die Pharmuttj menfis, quæ eft pridie Kalendas Aprilis, aefte conuenere nobifeum. Rurfus nonageftmo ÔC tertio anno à die imperij Diocletiani, cum incidiifet quartadecima luna in quartumdecimu diemPharmutq menfis,quæ eft quinto idus Aprilis, quæ eratdominica die, celebratum eft pafcha dominica Pharmutij uigefimo amp;nbsp;primo die, qui fuit fecundum nos quintodecimo Kalendas Marj.Vnde cum amp;nbsp;ratio fit amp;nbsp;exemplum,nihil iuper hocmouere nos debet. Nunc illud eft, quod enodandö uidetur, quia pleric^ putant fecundo menfe nos cclcbraturos pafcha,cum fcriptum ficCuftodi primu ^xod. t i menfem nouorum,quod non poteft incidere ut prætcr menfem nouorum pafcha Célèbrent,nifi qui quartamdecimam ita obferuât fecurtdum literam,ut non alio nifi ipfo célèbrent die,Denicp in futurum,ludæi duodecimo,non primo menfecelebraturi funtpa fcha,hoc eft tertio Kalendas Aprilis fecundum nostfecundum Aegyptios autem uige-fimoquarto die Phamenoth menfis,qui eft non primus menfis, fed duodecimus, amp;nbsp;in-cipitiexto Kalendas Aprilis,amp; finitur feptimo Kalendas Maij. Ergo fecundum Aegyptios primo mêfecelebraturi fumus dominica pafehæ, hoc eft feptimo Kalendas Maq, qui eft dies trigefimus Pharmutij menfis.Nec abfurdu arbitror ut inde obferuandi men fis trahamus exemplum,ubi primum pafcha celebratum eft. Vnde amp;nbsp;maiores noftri irt tradatu conciltj Niceni eum diem cndecateridc, fi quis diligêter intendat, ftatuendum putarunt,2C ipfum menfem nouorS reefie' cuftodierQt,quia in Aegypto hoc primo meri fenoua fecantur frumenta.Hicautem menfis 6Cprimus eft fecundum Aegyptioru pro-uentus,6Cprimus fecundum legem,0d oefiauus eftfecundum confuetudinem noftram.

Inditftioenim Septembri menfeincipit. Olt;ftauo igiturmenfe KalendæAprilis funt.ln- j cipit autem menfis non fecundum uulgarem ufum,fed fecundum confuetudinem peri-toru ab æquinolt;fiio,qui dies eft duodecimo Kalendas Aprilis,finitur undecimo Kalendas Maij.Inde maxime' intra hos'triginta Sc unum dies fæpc celebrati pafehæ dies. Sed cum ante biennium celebrauerimus pafehæ dominica, undecimo Kalendas Maij, hoc eft trigefimo die menfis,fecundum noftram fcilicet calculationem, moueri no de^ bcmusfi «proxime'trigefimo diePharmutij menfis celebraturi fumuspafehædomi-nicam.Veriim fi quis menfem fecundû inde exiftimat, quia poft triduum copletimenfis qui compleri uidetur undecimo Kalendas Maij,pafchæ dominica erit: illud confide ret,quia quartadecima luna qug quçritur,qUartodccimo Kalendas Maij erit,hoc eft intra præfcriptû menfis numerum. Lex autem diem paflfionis exigitintra primum nouorum debere eelebrari.Satisfatfium eft igitur fecundum picnitudinem lunæ,cuiad com-plendum menfem fuperfunt tres al ij dies. Non ergo in alterum menfem recidit, quan-do intra eundem menfem qui primus eft, pafcha celebrabitur. Ad literam autê nos te-nerino oportere (licet conluerudo cclebrandi pafcha ipfanos inftruac) tarnen 6C Apo ftolus docet,quiait:Pafcha noftrum immolatus cftChriftus.Sed 0^ propofiralcdiio do i.Cor,^ eet liters non confequendam.Sic enim habes : Et facies pafcha domino deo tuo quar- ^xod.ii todecimo die menfis primi.Dicm pro luna dicit. Vnde peritiflimi quoep fecundum Ic-gemlunari curfu coputant menfem, ideo cum à pluribus nonis luhæ curfus incipiaf, hoc eft, dies primus, uides nonas Marj adhuc ad menfem primum nouorû computari polTe.Ergo SCiuxta legis fententiam prithus hicinenfis eft.Denic^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lunam uocant

Ambr.to.3. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;s i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Græci*

XIJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^DfVI AMBROSII nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?

•GræCTjUnde fjLlâîcif Græcé d/c3t menfes,SC naturalis ufus natiofiû exteranim lunam pfû , nbsp;nbsp;nbsp;dtebus appellat.Alium autem diem pa{Iionis,ah'um refurrecîlfonis ceIefc»andum,Vetc

ExoZiz ris quolt;p teftamêti fériés oftendit.Sic cnim habes: Agnus fine macula mundus confum matus anniculus mafculus crituobis,ab ouibus SChœdis fumetis, nbsp;erituobis in obfer

uatione ufcp in quartamdecimam menfis bufus,amp;S occidetis ilium tota mulncudo iynagt; gogç filiorum Ifrael ad uefperum,amp; fument de fanguine eiuSjamp;^ ponent fuper duos po-ftes,amp; fuper limen oftt) domus,in quibus manducabunt eum inter femetipfos.mandu* cabunt carné banc noélu igni afiàm. Et infra : Et edetis ilium cum folicitudine pafehæ. Pafchaeftenimdominijamp;pcrtranfibointcrram Aegyptiorum innodeilla, amp;nbsp;perçu-tiam omne primitiuum in Aegypto ab homine ufq; ad pccus, amp;nbsp;in omni terra Aegypd faciam utnditfiam ego domfnus.Et erit uobis fanguis in figno in domibus,in quibus eri tisibijSC uidebo fanguinem,amp;protegamuos, fiC non erit in uobis plaga exterminq.Et conteram terram Acgyptijôc^ erit dies hic uobis memorabilis amp;nbsp;folennis, amp;nbsp;diem feftu ageris eum domino in progenies ueftras, legitimum fempiternum, diem feftum agetis ilium.Aduertimus QC pafîîonis diem deferiptum in ieiunio, quia ad ueiperum occident dus cftagnuSjlicctultimum tempus pro ueipere poffimus accipere, fecundum loaneni t.loait.i qui ait ; Puerfnouilfima hora efi. Sed iuxta myfterium uefpere diei confiât occifum, quando tenebræ fiatim faefiae fiint.SC ieiunium deferendum co die uerum cftjquiaira e^ detis ilium cum folicitudinc.Ieiunantibus enim folicitudo adhæret.R.cfurreôtionis aut ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;die cxultatiorefc(fiioniscfiatcplætitiæ,quo die uideturexilTepopulus ex Aegypto, pri

mitiuis Aegyptiorum nccatis,quod poftcriora cuidentius docent,quibUs ait feriptura: ixod.12 Qiiia poftquam fcccrunt ludxi pafcha,ficut præccpit MoyfcSjfarfium efi circamediam norftem, SC dominus perculfit omnem primitiuGin terra Aegypti,a primitiuo Pharao^-nis.Et uocauit Pharao Moyfen Aaron noéle,SC dixit illis : Surgitc amp;nbsp;exite de popu-» io meo,amp; uos ôd H1 i) Ifrael itc dC feruite domino deo ucfiro.Et urgebant Aegyptij popu ïumfefiinantes quàmcclcrrimecxpcllerc. Denicpficprofcéîi funtliraelitæ, utnon oc-currerct fibi azyma fermenrare, Eicccrunt cnim cos Aegyptrj, amp;nbsp;non potuerunt fuftiï nere,apparatûfibi fcccrantin uiam. Referatum cfiigitur, diem refurrcêtionis obfcruan dum poft dies paffionis, qui dies refurreélionis non quartadecima luna debet elfe, fed^ poftca,ut Vêtus loquitür tcft3mcntû,quia dies refurreéîionis is, cum egrediens popugt; i.Cw.ii lus de Aegypto in mari 8C in nube baptizatus,ut Apoftolus dicir,mortem uicit,panem ipiritualem accipicns,ôC potum de petra hauriens fpiritualem, nec paffioné domini die dominica pofl'e celcbrari,ctiamfi quartadecima lunain dominicâ inciderif, adiungen^ dam liebdômadem alteram,ficut amp;fcpruagefimolèxto anno die impertj Dioclerianifa lt;ftu eft.Nam tune uigefimoocfiauo die Pharmutq menfis, qui cft feptimo Kalcnd.Maij, dominicam pafehæcclcbrauimuslînculladubitationcmaiorum.Simulctiamlunecur fus ratio fulfiagatur,quoniam uigefimaprima luna proximum pafeha cclebranduni cft,nam uftp ad uigefimamprimamlunam confucuit extcndi.Ergo cum rotucritatisiiv dicia concurrant,iuxta maiorû cxempla feftum publicæ falutis Içti cxultantest^ célébré mus, poftes noftros ubi cft oftium uerbi quod fibi Apoftolus optât apcririjfidepafiïo^ Fpl.140 nisdomirycæ colorantcs.De hocoftio dicitctiam Dauid: Pone domine euftodiam ori mco,Ôifoftium circuitus labrjs mcis,utnihil aliud nifiiànguinem Chrifiiloquamurjquo mortem uicimus,quo redemptifumus.Fragret in nobis odor Chrifti. Ipfum audiamus, in illum mentis Stf corporis oculos dirigamus, opera eins mji'rantcs, beneficia prædi.-cantes,fuper limen oftqnofirifacrærcdcmptionis confclTio rcfplcndcar. Sumamusfer H« cpißo7 uenri ipiritu facramentum inazymis fynccritatis ueritatis, pia doefirina gloriam pa.-la multoruin tris SCfilij amp;nbsp;fpiritus maieftatem indiuiduam concincntcs.

fententia rß Diui Ambrofii ad facram uirgincm Dcmcti iadem, magnis præconqs ue-eiui,gut It^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;humilitatem exaltantis,aducrlàntcmq? illifuperbiam digna uitupera-

tioncconfundcntis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Èpiftola LXXXIIII

t/wm eöfai“. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mbrofius epifeopus facræ uirginiDemctriadi. Cum fplédidiftimæ fanôigt;

fgt;ßt,nimiru nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;moniæ tuç iublime propofitü fuper huiniliraris fundamenta ronfifterepic

Prof^cri A/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iàpienicr inrclligis,in hocufcp ô iàcra uirgo Dcmctiiasdigr'.ationé tuæ

quitütiici. dignitatis inclinas, ut proueclioncs tuas criam mço fiylo exigas adiuuari. Qiiod ego, ad

adtenuitatemfacultads meæ rcfpiciesjomnibusmodisrccufarcm,necptam maturo amp;(. erudito animlt;^cohortatiunculas mcasadhibere præfiimercm, mfi fiduciarn cffidendi id quod iubetur,à iubente concipcrcm,SC tufs merftfs at(p öratfónfbus confidcrèm effe præftandum ut oriatur in defertoaquajôC fient fnficcà tetra flurtlfna. Vudecollaböran PfdtlOJ^, dum tibi mecum eft,ut qui fapientiam prçftat paruulfs,ô^ liriguas mutoru facft dffertàs^ ibidem 18 iubeat decordfsmei arfdftate profluerequod fitfs tua digne poftîthaurfre.QjJzCergc» Sapien.io materfa ftylo dabftur, ÔC unde loquertdi tecum cauflà fumetur i Si laudes tuas fcrfbcré aggredfarjSC maforum fèriein quaf per tè rnultum flluftratur,euoluam,oncrofum me for te ô; fmpudentem ufderf pofte arbitror,quf uel humanæ tfbf glorfæ tentatfonê adulafl^ do ingeram,ucl tufs ac tuorum prædfcatfonfbus ingenium meum par eftc prgfurtiam.Si uero de cômendando ufrgfnftatfs bono dfflTeramjfuperflua erit eius nunc propofitf fnfi nuatfo,quod tu à prfmo,sctatfs tuae flore fine humanfs cohortatfonfb. elegfftf,ôd de quo inter fpfa prfncfpfa multi qui tune in eeelefia praceminebant, merito non filuerunt.Val de cnim mirabile erat,amp; inter praccipua diuinae gratiæ exempla numerandû, quôd uir-go Anicia fuper omnes faftigium trabens beatæ nobilitatfs eue(fta,de eufus fœcundita^ icauis atep atauis rcfponfura pofteritas,ôdfàmilfæ uotfs expedîabatur amp;nbsp;patriæj cöuer^ fo repente animOjdefiderfo cœleftium nuptfarum declfnafti mortale coniugium. Et ut omnem profapiam tuam etiam huius uirtutis titulo confecrarcSjprfmâ ftirpis tueperpe tuam ôC uirgincm fi'Iio uirginis fpopondîfti.Illam ergo ætatem tuam,amp; illa princfpfa ra-tionabiliter doôiffimf uiri fuis adbortationibus fncitarunt.Etlicetplantationi fuæ fiim* quot;• mus agricola ualida ad profeeftum tuum fncrcmenta præberet, cooperatores tamêgra* tiaedei opportunacpiam adhibucre cultutam, utgermen teneru fortitudinfs robur ace» pcrct,amp; dignos generofitatC fua frueftus propofiti tui arbor affèrrct.Noftris autem pagi nis quid erit loci,amp; poft ornatilfima feripta exceliêtium magiftrorum, quid utilitatis in eo quem fndicere dignata es fermone reperies,nifi forte quia SC illorum in doeftrinis ÔC tufs ftudtjs ad fublimiores gradus uirtutum confuetudo proficit, cauendam te elationis admoncam,6c humflftatis tibi fynceritatemfida fuggeftione commcndem,utin omnP bus aôionibus in quibus tibi es bene confeia^nunquam audeas eflTe fecuraf De hoc fgi-tureongruentiftimo tibi 6«^ faluberrfmo bono quôd dominus ddinauerit,difteramus,ut infpcôioni noftræ non tantum uifibilia cius,fed etiam occulta referentur. Eft enim mul tiplex uirtutis iftius qualitas,amp; licet in exterioribus quoep pulchra fit, in fntimis tamert fiiismulto eft lpeciofior,mnltOlt;^lüculentior, ubi nihil obfcurum, nihil turbidum, nihil eft inquierum:quia pax multä dilfgentibus legem dei,6C non eft ill is fcandalum.Acceß fpiu 18 furf autemadbeatæ humilitatis fntuitum, omnem illamobfedfionem quaefgnauös öd inconftantes animos deprimit,rcpcllamus,Ncc generale nome ita nos â f udicio difcregt; bonis excludat, ut omnCsquoquo modo humiles putemus elTe laudabiles. Imitatur quidem plcruncp neccftitas uoluntatê,ôd ab imagine modeftiæ parum differt forma fe-gnitiæ.fed aliud eft quod grauat, aliud quod excrcct, nee in eundem finem uenit labor fndcclinabilismiferiæ, ôdexpetitæforiitudopatientiæ. Vnum eft paupertatisuocabugt; Ium,fed non una mens pauperû: quia nô idem eft gaudere bene expenfis diuftqs,quod aut gemere de non acquifiris,àut dolere de perditis/Fimoris etiam quo deus metuitur^ nulla eft in appellatione diftinclio.Sed aliud eft timcre quia peccaUeris,alfud timcre ne peeees.Etibicft formidodefupplicio,hie folicitudode præmio.Obhoc enimdefllo» feruuli metu dieftur quia perfecla charitas foras mittit timorê.Dehoc uero liberali:Tigt; mor domini fandlus manens in feculum feculi.R.cmota itacp ilia ipecie humilitdtfs,quac Ppf »8 tota fine frueftu cft,uoluntarios tantû pendamus afFetftus. Quietiam fiin gradibiisme* fitorum inueniuntur imparcs,non fünf tarnen ab fpfa ufrtute dffcordes.Pnma ergo hu-mfiftatfs ratfo fn comunfs uftae uerfatur offices,quibus amp;nbsp;diuina dementia cortciliatur, fidfocietas humana conceftitur.Multum enfmad roborandum dilcdfoncmualcf,eurri . fecundumdodrinam Apoftolicaminuicemfe homines honore præueniunt,ôd alter at tetum fuperforem exiftimantes,amant fcruire fubic(fti,ôî^ hefdunt tumcre prælati i cum

pauper diuitem nô fibf dubitat anteferrc,ôd diues pauperê fibf gaudcat æquarc; ciirn amp;nbsp;fublimes non fuperbiunt de daritate profapiæ,Sd paupctes non extolluntur de com-munione naturae: cum denitp nonplus iribuiturmagnfs! opfbus,quam bonis moribus,

Ambr.to.^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S 3 nec

214 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D I V I ambrosii

nec maior ducitur pliai er a ta iniquorumpotêtiaj quàmrclt;9oriim inhoftOramflitia,Al^ hoc aequo amp;nbsp;modefto lurc concoi diæ,m quo nullum eft de gradu fuperdre certamen, nec fcelicitas aut inflat propria,aut urit aliena.Pulchre ÔCmirabilifer à plerifi^ profîcituï ad illam humilitatis fortitudincmjquæ fc extra omnem conftituit dignitatem, ô^ma-uult apta elTe iniurijs accipiêdis,quàm idonea repellendis: ut impleatur quod ait domi-' nus:Quiuulttecum iudicio contendere,SCtunicamtuam tollere, dimitteei8Cpallium« Et quicunqî te angariauerit mille paflîis, uade cum illo alia duo. Illud quod Apofto^ i.Cor.tî lusdocetdicens:Ôparenonmagisiniuriaaccipitisfquarenonmagtsfraudempatimi.« a.Cor.s ni P Talcs enim multum ad imitationem ipfius domini noftri ôC Saluaton's accédât, qui cum diues cfl”et,pauper faclus cft:amp; cum maledicerctur,no maledicebat,ô(fpcrcutienti i.Prt.i fcHontominabatur. Etquoniam dixcrat:DiIigiteinimicos ueftros, benefacite ijsqui uosoderuntruthuiufinodi beneuolcntiarnconHrmaretcxcmplo,ipfepro îjsàquibus crucingebatur,orabat.Qui ergo fideliter ÔC feienter intelligût quo opere faluati, ÖC quo precio tînt redempti, nolunt de mundi hums fapientibus, nolunt elfe de fortibus, quo-i.Cor, t niam freut âit Apoftolus: Qua: ftulta frint mundi,elegit deus ut confundat fapicntes:ÔC infirma mundi elegit deus,ut confundat fortia:amp;ignobilia mundi ôî côtemptibilia ele-, gitdeus : ÔC quæ nonfunt,ut ca quxfunt,deftrucrct:utnon glorietur omnis caro in con ipeeftu eius,id cft,ut nemo fe placcre dco per mundi fapientiam putcqquæ tota carnalis eft,amp; à uera fapientia cum omni fùa uanitatc deftruitur.Dominus enim nouit cogitatio Ppl- 93 nés iâpientium,quoniam uanæfunr.Cum itaqj difcipuli ucritatis humanam gloriam fu-giunt,amp; à temporalium amore decifcunt,ut quæ dei funt iâpi3nt,no quæ hominâ;profi ciunt fenfibus,non deficiunt,ncqj uigorem cordis amittunt, fed exccllcntiftimæintelli gentiælumen accipiuntjuiuentcs qutdemin hoemundo, fed omnes mundi ftrepitus rclinquentcs,utrcdimanttcmpus, quia dies malifunt. Qiioautcm prccioquies huius temporis aptius compaiatur, qua'm utipfr mundo omnes diuitiæ, omnes dignitates, ôd uniuerfarum cupiditatum materiæ refundantur,amp;fanlt;ftobcatO(ÿGommcrcio ematur Chriftianafrbcrtas,fiant($filîi dei de paupcrtatediuites,dcpatiêtia fortes, dchumilita-llidem 9 tcfublimcst'Non enim,utdilelt;ftorcs huiusfcculi putant parui cordis autfegniseft anf mi terrenas opes fpcrnerc,honores oeciduos faftidire,necibigloriam quærcrc, ubiiau datur pcccator in defiderqs animæ fuç,£«f qui iniqua gerit,benedicitur.Vnde fr uerc in-telligatur, contemptus ifte rcrum præfcntium ad quæ tendat,6C qualia concupifcat,nfr hil huiafmodi mentibus rctfriuSjiiihil inuenietur clc(ftius,que facratilfrmis defrdcrtjs u-niuerfa tranfeendunt, neepadullam creaturam quamuis potentem atq; milabilem, fed ad ipfum omnium uifibilium amp;nbsp;inuifibilium ambiunt creatorê,cui appropinquate cla-refccrc cft, quem timcrc gaudcrc cft, cui feruircregnare eft. Sed hæc uirtus quæ temporalis copiæ amp;nbsp;patientiæ negligens ad uitam æternam angufta ôC ardua mirritur, non debet uoluntarios paupcrcs in confortium Chriftianæ humilitatis admitterc, cos autê à iocietatc boni huius excludere qui ampla prædia, magnifi'ca patrimonia, amp;nbsp;multas in hocfeculopoffidcnt facultatcs,cumin populo deimulti fcmperquidiuitfisbencufc-rentur extiterint, nec ullo modo uel dici uel cogitari liccat quod Abraam ôt'liaac ôc la-1 cob,quorum fc efî'c deum dominus próteftatus eft,idcoucra humilitate carucrint,quia paupcrcs non fucrunt. Aut quod uir facratifiimus Melchifcdceh,domini SC Saluaton's noftri præfcrcnsformam,non fucrit perfeefte humilis, quia ÔCiàcerdotio eminebatS^ lot Z regno. Vcl quod bcatolob,de quodeus pronunciatdicens:Nunquid confiderafti feruum meum lob, quod non fit ci fimilis in terra, homo fimplcxôC re(ftus,amp; timens deum, amp;recedens à malo f ideo uirtus ifta dcfucrit, quia étant ( freut feriptum cft ) in polfcffioneciusfcptcm milia ouium, amp;nbsp;tria milia camelorum, quingenta quoqueiuga, boum,6d quingentæ afrnæ,ac familia multa nimis.Eratcj uir ille magnus inter omnes o-ticntales.Quafr tune iftius gratiæ particeps faeftus eft,quâdo omnibus facultatibus pergt; diris,uniucrfa quoq? familia,fihjsqp priuatus, amp;pcrcüfl'us uulncre pefrfimo âplanta pedis ufep ad ucrticê capitis,tcfta ianicm radebat, îedens in ftcreorc, ad imaginé elationis poftmodumrcuocatus cft,quando corporis incolumitatctenouata, feptemrutfus filio. rum triumep filiatum faôus eftpater, amp;nbsp;duplo in uniucriàm fubftantiam eft ditatus aur, gmento.Abfrt autem ab animis fidelium tam irreligiofa perfuafro,ut cuiquara fandîoruE, quibus

LIBER X nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPISTOLA LXXXIIII nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!!ƒ

quiblis dcus amp;nbsp;diuitias eftlafgitos 8^honores, ad capiendum ucrae humih'tatis men'tfî eredatur uel gpulcntia obfuiBc ucl djgnïtas,cum eis ad huius uirturis proueôQ utraque profucn'nt.Quamuis enim tota uita hominis ten ratio fit fuper terram, fîC tam abundan- loh -j tia inopia materia foleant eiTe peeeati, cum uel drues extollitur ad fuperbiam,uel pau per profilit ad querelam,extiterunt tarnen in Omni tempore,fiC in noftra quoep ætate no défunt ficut ôi bonipaupercs,ira 8gt;i. bofti diuites. Neefruftra beatus Apoftolus Paulus Tiraotheû admonet dicens : Diuitibus huius fceuliprecipe nonfuperbëfapere,nequc iperare in incerto diuitiarum,fed in deo qui præftat nobis omnia abunde ad fruendum, bene agere,diuites fieri in operibus bonis, facile tribuere,cômunicare, theiâurizare fibi fundamentû ho num in futurum,ut appréhendant ueram uitam.Quod uticp fieri in unb uerfa ecclefia quæ per totum mundum eft diffufa, non dubium elt, amp;nbsp;pauperes Chrifti non eorum tantum iacultatibus fuibneri, qui ut expeditiores dominum fequerêtur, fi-mul fe omnibus fuis opibus exuerunt,fed eidem operi etiam illorum fubftantias defer-uire,qui pofieflionibus fais non aliter quàm rebus pauperô præfint.ut ecclcfiafttcæ uti-litatiiub quadam procurationefamulenrur,élaborantes finguli pro fuarum uirium por ; «ione ut ad uiôum atçp ueftitum familiæ dei nccelfaria conferantur,amp; fimul profpieien-tesutin domibus ipforum fub iuftofanctoq;moderaminc omnes ôébenignitas foucar, amp;nbsp;difeiplina contincat,dicente Apoftolo: Si quis autem fuorum Si maxime domeftico Ibidem rum curam non habet,fidem ncgauit,amp;eftinfideli deterior. Cum itaep ecclefia dei,que eft corpus Chrifti,ira fit multimoda uarietate contexta, ut in unum decorem etiam qug non funt paria, concurrant,5c^ de omni genere hominum,ô^ de omni gradu officiorum, deomni menfura opcrum,de omni qualitate uirtutumfiat totius ædificationis infepara bills connexiOjôf indifïerens pulchritudo,nec défit foliditati quod nô defueritportio-nijtantacßibi fit pax,tantai^ concordia,utnô poffît efl’enifi omnium quod eft etiam fin-gulorum,indubitâter apparet copulatriccm quandam clTe uirtutem, qua fibi confeede-ratur ôcfconcinit multiplex fantftorum unitas amp;nbsp;fpeciofa diuerfitas.Hæc autem uirtus uera humilitas cft,quæ inter quoslibet meritorû gradus nunquâ fui poteft elfe dilfimi-lis.Nam amp;nbsp;in officiorû uicifritudinc,amp; in maniùetudinis lcnitate,amp; in uoluntariæ paugt; pertaris ele(ftionc,inucniturmultadiftafitia. Si alter alteroin propofiti fui deuotione aut maior aut minor eft. In uera autem humüitate nihil diuifum, nihilcp nô folidum efty amp;nbsp;idco omnes participes fuos unum facit,quia inæqualitatêipfa non recipir.Huius igigt; turboniproprietasinconfelfioneeft gratiæ dei, quæ tota repelliturnifi tota fuicipitur, , Sicut enim alienus eft a' numero fidelium Si à forte fandorum, qui in aliquo à catholica ueritatediflentit: ita extra gratiâ efficitur qui aliquid de ciusplenitudine diffitct,qualî nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

homo auxilio dei in quadam adionum fuarûparte egeat,in quadam autem parte non egcatjfitq? ullum tempus, ullum'uemomentûquo pernicioium illi eifenon poffîtfi ab eofpiritus fanrftus defuerir. Qiii uticp fecundum ucræ deitatis eflentiam ubicp totus eft. Si omnia comprehendit,fed ab ill is modo quodam intelligitur recedere, quos deftite-nt gubernare.Ceflàtio quippe auxilij eius pro abfentia accipitur, quam fibi infanilïîmè Utilcm putar.qui in fis quærecfte geirerit,fe magis quâm deum gaudet operatum.Plene ergo Si ueracirer côfitenda eft gratia dei, de cuius hoc primum munere eft,ut auxilium ipliusfentiatur. Propter quod dicit Apoftolus : Nos autem non fpiritu mundi accepi-nius,fed fpiritû qui ex deo eft, ut feiamus quæ à deo donata funt nobis. Vnde fi quis eft qui aliqua fe habere,exiftimat bona quorû non deus largitor fit,fed ipfc fibi author exi- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

ft:at,manifeftum eft hune non dei fpiritum habere,fed mundi, Si de ilia fecularis iapien-tiactumcrcdo(ftrina,de qua dicit dominus : Perdam fapientiam fapientium,ôô prüden- ibidem i tiam prudenbûreprobabo.Vbi fapiense' ubi feribafubi conquifitor huius feculic* non-ne ftultamfecitdeus fapientiam huius mundiffecundû quam (ficut ait Apoftolus)qui- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

dam cum cognouiftent deum,nô ficut deum glorificauerunt,aut grattas egerunt,fcd e-uanucrunt in cogitationibus fuis ,Ô£:obfcuratû eft cor infipiens eorûc'dicêtes enim fe ef-fefapientcs,ftulti facfi funt. Vidcs'ne qualis fuperbisretributio debcatur,amp; qualimer-cede rcpleantur,qui fi quo modo ad cognitionc ueritatis acceflerût, fuæ hoc fapientiæ tribuunt,amp;de naturali ingenio gloriantur,tanqu3m deum non dei munere, fedproprfi intelletftus facultate cognouerintfOmnia quidê clemêta mundi,uniuerfæ creatura-i

lliJcit} rum naturæ,îioc ipfà fui cxigunt fpccie, ut inuifibilia dei per ca quæ fa (fia funtjintelkd« confpicianturàfihpulchritudinc cœli ÔC terrât quaedam funtpaginæad^mnium ocugt; los iciTipcr patcntesjSC authorem fuum nunquam tacehtes,quarum proteftatio dodriV namimitatur magiftrorum,SC cloquia fcn'pturarumiSèd quid illud eftquo corporeorS fenfuum exteriora pulfaritur in agrd cordis cut irnpènditur ifta cultùra, nec radieem pQ tcft figerc,nec germë emittere, nifi ille fummus èc ucrus agricola potentiam fai operis adhibueritjô^ ad uitalem profeôQ ea quæ funt plantata perduxerit i Siue enim contem platiô crcaturaruffl,fîue facrorum fériés uolumirtû,fiue feientia diüirentium fyncero SC i.Cor.} afiîdüo teftimonio prædicet ueritatê,necp qui plantât eft aliquid,ne(^ qui rigat, fed qui incrementum dat deus.Inter omnes igitur lapfui boitiinunijintcr omnia commiflà pec cantium,nulla eft grauior quam fuperborum ruina, maxime' cum ipfa elatio in dci tengt; dit iniuriam. Nam aliter innantür qui cupiditate extollentiaé fingularis omnibus appe-tunt antefcrri,aliter uero intumefeunt qui dei auxiliuni réfutantes, quat fieri fine ipfius opercnon poflunt,ex fua perfici uirtutc contendunt,SC ipem fuam à dominö aüferunr. Kier, 17 atlt;^ ad ie transferunt,ut adimpleatur in cis quod fcriptu eft:Malcdilt;ftus homo qUi fpem habet in homine, SC firmat carnc brachij fui, SC à döiUinddifcedit cor cius. Haïe fuper-’ bia à diabolo fumpfit exordium, qui qüoniam fua ( quam à creatorc acceperat ) pöten-j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tia Sc dignitatc fibi placuit, fecj authotis fut gloriat comparauif^ cum ijs angelis qüos in

confenium impietatis fuae traxeraf,à cœlefti fublimitatc deieÓus eft.Et ideo primis ho* minibus nocercpotuit,quiaillismalecrcdulis per mendacia ucnenata perfuafit utme-» liores fe futuros pütarent, fi in libertatem fui arbitrij profilircnt,quam fi in Icgis datx cu Efflz Io ftodia pcrmanercr.Siueitac^ inläpfudiaboli,fiuein præuaricationehominis,initiûpcc cati ftjperbia eft:quæ cogruenter SC auaritia nominatur,quia utraq? appellatio cü fignifi catappetitö qui amp;nbsp;fuam menfurâ concupifcat excedere, SC non dignetur diues efle nift proprijsjtani^ habcathoefimile dco,utbonorû fuorum ipfe fibi fons, ipfefibi fitcopia, Hæc autem elatio de peruerfo ufu donorum dci nafcitur. Nam fi conditor naturarönul Ia pulchra,nulla fublimia naturis rationabilibus contuliflet, undefe extollcrcntnon ha berent. Nemo enim de ijs quat non accepitfuperbit, nee inflari quifquam de eopoteft quod aparticipationeeius alienü eft.Nunqua gloriaturdefobrictaïetcmulentus,necg debeneuolêtia inuidus,aut de Icnitate fatuus, ucl de caftitate cxtollitur impudicusJpla fea uirtutibus uitia fccernunt,6Ccuminpeccatisagitur,noninfifapernaturani,fedex rolt;lt;«.8 malauoluntate conceptaSC propria diliguntur, quia ficut fcriptu eft: Mendax de pro» prio loquitur.Cum autem in bonis SC reüis aeftibus laudabilis uita ducitur,deieft quod Uccbi 1 geritur,dci eft quod amatur.Omne enim datum optimü,SComnc donum pcrfelt;ftum de lurfum cft,dcfccndens à patre luminü.Vnde quia inter uitia aut nulla eft aut rara iaóan tiajSC facilefpernitur qui de opprobrio glóriatur: malum fuperbiæmaxime' uirtutibus eft cauêdum, quianullis opportunius infidiatur quam quibus laus iufta debetur.Cum ergo per ineffabilem mifericordiam deicaptiuislibertas,perditisfalus,mortuis uita re» paratur,cùm in facramento crucis 5C refurreeftionis Chrifti ad nouitatem redit uetuftas, amp;nbsp;ad innocentiâ regen era tur impietas,antiquus hoftis malignus frémit, SC acrius inar» defcit:6C cum innumerisnocendiartibus humanü genus nitatur cucricre, ferens difcor , dias,incitansiras,acuenscüpidifates,fuadens turpia,falfacÔmcntans,fiCcrrorûlaqucos per opinionum cómenta multiplicans,plus uritur de uirtutc ftarttium, quam Isètatur de ffagilitatelabentiö.Multi enim feruientes deo, amp;in legecius dieacnotftcméditantes, crucifixcrunt carnem fuam cum defiderfjs SC cócupifcenttjs, omniumeç illeccbrarû in» centiua domuerunt: non damnis ui(Si,non perfccutionibus ffalt;fti,non profperitatibus deprauatismundum iftum nec dilexcre obfequentem, nee timuerc terrentem, Tantatn itaqifirmitatem,amp;tamfublimepropofitum qua impugnationediabolus poftetadori» ri,nifi ut quibus non potuerat perfuadere uitiorum amorcm^immitterct laudis cupidita rem, amp;nbsp;inde nouiftïma inftrUeretur tcntatio,unde nocUit prima deceptio c Non itaque defidiofis SCrepidis, ncqjinertibusamp;incultis, fed tnagis quibufdam animisfedulisSd bonorü aeftuum probitatelucUlentis,per gloriam irrcplït humanam : SC quos impulfio» ne non mouitjclatione dciecir. Qiianro enim clariores erant mcritis,tanto cos aptiore» fuis inuenit infidijs, In paradifo nanque ecclefiat conftiiutos, SC uirtutum delicijs abun-lt; i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dantes

LIBER X nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' EPISTOLA LXXXIIII nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X17

dantcs ad confiJentiam libeii incitauit arbitnj, ut profedus fuos in fe conftituercnt. Öd ad arbore pro j|i læ uoluntads maniim præfumprionis extendcrencReftiterunt qm'detn hin'c impieiati reda innumerabih'a corda fandorum, amp;nbsp;non folum dodi quiqp pontifi-ccsjucrumcnä uniucrfalcs eccleliæplebcs apoftolicefedis excmploinfäniamnoui do^ gmatis horrucrunt: fed inuencrunr quofdam uiperina confilia quibus dodrinaefux ui' fus infundercntjfid qucwû lingua per dolos falfæ rationis armarcnr.Hinc ilia erat naturg liumanæ fraudulenta laudatio,ôd illæfæ per omnes homines originalis defenfio dignita tis. Hine Adac peccatû cxemplo pofteris aflerebatur nocuifle,non tranfitu: ÔC quam illi polfibilc fuerat no uiolare mandats, tam liberum efleunicuic^ declinate dclidu, Hine cuacuatio baptifmatis paruuIorS, qui fola adoptione donate, nullo autêreatu diceren-tur abfolui.Hinc poftremo diuinæ gratiæ fimulata 8^ infyncera. confelîiojquæ fecudurn mérita daretur, non ex qua mérita nafeerentur: quam partem fuperbæ prædicationis quidam fibi cum cætera abnucrent,fcruauerût. Sed hoceos autnimis imperitèautual-denequitet fecilTe nô dubium cft, ut omnium hominS generalem ruinam meritorS pri uilegiofubleuarent,amp; cùm inter noftros originaJis peccati uulnera faterêtur, inter fuos tamê hoc teuere oftenderentjquod primorû hominum præuaricatio folis imitatoribus obfuifl'et. Naturalem aût Eicultatê nihil fui in alieno amififle peccato.cui poffibile effet SC liberum per uoluntariam deuotionêpromcrctigratielargitatcm.Vcriïm iftam dam-nati dogmatis portionem catholicæ mentes facile intelligunt,5C meritô deteftantur.Dt cente enim domino Icfu : Non ell opus fanis medicus,fed malé habentibus. Non enitn Matffc.p «eni uocate iuftos,fcd pcccatoresccouincuntur ifti in fuperbia etiam fine uocc clamare: Sanifumusjopus medico nonhabemus. Qiiænobis expedandaiunt praefidiadeope Ügt;idcn gtatiæ,quibus fuppctSt uires de incolumitatc naturæf Non aût fruftra loannes protefta tur,ô^dicit;Ecccagnus dci,eccequitollitpeccatûmundi.Necfruftra feriptû cftrNcmo ïom.i mundus â forde,ncc infans cuius unius diei uita eft fuper tcrram.ôCiQuis poterit facere lot 16 mundS de immundo concepts feminefnon'ne tu qui folus es f Propter quod ficut nûC: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*4

in eeelefiamanet conftinitio SaluatorisdicentiszNifiquis renatusfueritexaqua amp;fpi-- lodw.j ritu fan(fto,non intrabit in regnû coelorum : ita facratiffîme erat inlege præcautû ut nains puer nifi die circuncideretur O(ftauo,extcrminarctur anima eius de populo fuo, nul lum in hæreditate Ifrael habitura confortium.Qtiæ omnia multo plura documêta no tanta cura facris paginis fpiritus faneftus inferuiffct,fi talis effet naturain filijs Adâ, qua^ Ks in ipfo eft principaliter inftituta, Sed quia filins dei uenit ut folueret opera diaboli,6ó lkci» 1 y ut quereret ac faluarct quod pcrieraumanifcftû eft omnes in Adam damnation!' obno-xios efl'enafccndo,nifi in Chrifto liberatifuerintrenafcendo.Vndeuigilâter nobis co-fiderandû eft,in ipfo régénérationis munere quid geratur. Qhiamuis enim ad unû con-currant oês eiufdë myfterij portioncs,aliud tamê eft quod uifibiliter agitur, aliud quod inuifibiliter cclebraf.Nccidem eft in facramento forma quod uirtus, cumforma cShu-manimyftcrq adhibeatur obfequio, uirtus autêperdiuini operis præftetur effetftû. Ad cuius utiqj potentiâ referendu eft quod dum homo exterior abluitur, mutatur interior, amp;'fit nouacreaturadeueterijuafa iræin ualà mifericordiæ transferuntur, 8ê in corpus Chrifti conuertitur caro peccati.Dc impqs iufti, de captiuis liberi,de filtjs hominûfiunt filq dei : qui non ex fanguinibus,necp ex uoluntate uiri,necp ex uoluntate carnis, fed ex deo nati funt. Quod quia indubitanter accipimus, ueriffîmum eft quod Apoftolus do-cctjdicens : Quicunq; enim fpiritu dei aguntur,tj filq funt dei. Vnde uidcant cuius fe ha Row.t beri filios uelintquidcfinierint omnes homines uoluntate propria régi, cùm idem A-poftolusproteftcturôddicat: Qui fpiritum Chrifti non habet, hic non eft eius. Réfuta- ibidan taigitur fuperborum impiauanitatc, quibus in peccatum etiam illaquæin eisuidêtur laudanda, uertuntur : nos illam humilitatê cui uirtus ÔCgloria dei eft eligamus, feientes prophetam Dauid cecinilTe dcfmtftis: Domine in lumine uultus tui ambulabunt, 86 in ppl.Sy-nomine tuo exultabunt tota die, 86 in tua iuftitia cxaltabuntur,quoniam gloria uirtutis

eorûtu CS.Qui 86 alibi pijfflme' côfitctur dominûin fanefiis fuis cffelaudandû dices: Mi ibidem ^7 rabilis deus in faneftis fuis,deus Ifrael ipfe dabit uirtutê fortitudinê plcbi fuæ. Huic e-tiam Hieremias côcordatjdC dicit;Hçc dicit dominus:Non glorietur fapiens in fapiêtia Hicr.y fua,SC non glorietur fortis in fortitudinê lùa, 86 no glorietur diues in diuitijs fuis : fed in

hoc gîon'ctur qui gîonatur,i'ntclligcre èC Ccire quû ego fum dominus.Ipfc ucrô intcllr* 'roucrb. i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ïcientia unde habeantur,panduntProuerbia balomonis,ÔC dicuiyiQiioniâ do-

minus datfapiennam, ôC à facie eius fcientiaSôintellecflus. Vnde inEcclefîaftælibro i-gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pfius Icgimus quôd ÔC corda SC opera luftorü in manu dei fint, tantum in ftudijs fuis

proficiant,quantû eos ille prouexerit. QuantumcQcp,inquit,Iaborauerit homo ut quç-ratjiiôinueniet.Et quodcun(^dilexeritlapiens utfciat,nô poteftinuenire, quia uniucr fumhocuiditcormeum,quiaiufti SifapientesdC operationes eorûin manudei.Talc i.Cor.ïX eftquod Apoftoluspr3edicat,dicens;Omneuerbum bonfi,amp;omne opus faneflum,donum eftfpiritus fanlt;fii,fine quo nihil rede agatur.Idco,inquit,notum uob is facio quôd nemoinfpiritudeiloquensdicit anathema lefu.Etnemo poteft dicere dominus lefus, nifi in fpiritu fanôlo.Diuifiones uerô funt gratiarum,idem autem ipiritus: Si diuifiones miniftrationûfuntjidemautem dominus:£Cdiuifionesoperation31unt,idem uerô deus qui operatur omnia in omnibus. Vnicuic^ autem datur manifeflatio ipiritus ad utiïita-tem.Ah) quidem per fpiritum datur fermo fapientiac,ahj autem fermo feientiæ fccundu eundem fpiritum, alteri fides in eodem fpiritu, alteri operatio uirtutum, alij prophetia, ah)difcretiofpirituum,altj genera linguarum,alq interpretatiofermonum.hædautêom nia operatur unus atcß idem fpiritus diuidens fingulis prout uult. Sunt Si alia innumera bilia reilimonia quæ ex paginis amp;nbsp;Noui Si eteris tefiamenti quadam conclamatione confirmenthanc eficueræhumilitatis exccllentifiîmam dignitatcm,utomnia quæho-minem faciunt Chriftianum,ad diuinægratiæ donum referantur. Sed tantammufn'tudi nem fententiarûinunum congerere,immodicumfuit, præfertim cùm mihi fermo efl'eC ad fânÔimoniam tuâ,cui ex formula eorum quæ cômcmorauimus, omnia fe aut rccor-danti offerenr,aurlegcnti,licet quædâ etiambreuinjmatantæfintplcnitudinis,tantæcj uirtutiSjUt nuHo aduerfantis ingenio poiïînt in fenfurn altum detorqucri.Nam quæ coa tradidtio admitti poteft in co quodipfa Veritas difcipulis fuis per cuâgclium Ioannis di xiflè narraturc* Sicutpalmcs,inquit,non poteft facere frueftû nifi manlcrit in uite,fic ncc loan.i^ uos nifi in me manferitisÆgo fum uitis,uos palmitcs.Qui manet in mCjSCego in eo,hic fert fru(ftum,quia fine me nihil poteftis facere. Non ne couincitur palmes elatus, quod Omni fertilitate uacuatur fi uitis ubertate non alitur f Quis cnim fincauxilio gratiæfiU' cîum poteft afferre iufti tiæc'Aut quis audet dicere fc à Chrifto non diuidfiqui Chriftum infediffiteturoperarifAn forteuerendum eft neliberum tollere uidcamurarbitrium, cùm omnia per quæ propiciatur dcus,adipfum dicimus effe referenda f Quod nequa-quam elfe cônfequens ucritatis oftenditun Opérante enim fpiritu dei iuuatur arbitriû, non aufertur,Ôd hoc agit gratia, ut uoluntas peccato corrupta,uanitatibus ebria, /èdu-dtionibus circunfepta, difficultatibusimpedita,nonremaneat in languoribusfuis, fèd per opemmiferantis medici curatareualcfcat, Ôdgaudeatfenô interrogantéedodîam, E/â. 5x Si non quærcntc cfle quæfitamrquia impîetur quotidie quod Efaias propheta prgdixit:

Quibus noncftannunciatûdeeo,uidebunt:ôd quinon audicrunt,intelligent. Quomo jjo autê hoc fiat,loâncs apoftolus docet dicens: Scimus quia ex dco fumus. Si mundus totus in maligno pofitus eft. Et feimus quoniam filius dei uenit. Si deditnobis fenfûm, ut cognofeamus uerô dcum,amp; fimus in ucro filio cius.Quod utiqj nunc cadem poten-M4«b. x8 dominus indefinenter operatur,quiait ; Ecee ego uobifcû fum omnibus diebus ufcp ad confummationcm fcculi. Vtergo mifericordiam dei quæramus, dei mifericordiaeft Rom. 9 qm' nbsp;nbsp;Mifereborcui mifertus ero,Simifericordiam præftabo cui mifericordiam prçfti

tero.Vndemire per Hicrcmiam idem dominus manifeftatquôd deigratia nemoprægt; ueniat merito fuo,fcd propter dilctftionem qua deus diligit,etiam aucrlbs ad mifericor-H/rr. JI diam trahi.Dile(ftione,inquit,ætei-na dilexi tc,propterea traxi te ad miferationem, quia ædificabote,amp;:ædificaberis uirgolfracl. Cui fentcntiæloannesquocp apoftolus con-1.104», 4 gruit dicens : Non quafi nos dilexerimus deum,fed quoniam ipfe dilexit nos. Et infra: Nos ergo diligamus,quoniam deus prior dilexit nos.PauIus quo(^ apoftolus in eadem «.Tim.i eftfententia,dicens in cpiftola ad Timotheumfecunda: Collabora euangelio fecundil uirtutê dei,qui nos hberauit,amp; uocauit qoeatione fantfta, non fecundum opera noftra, fed fecundum propofitû fuum Si gratiam quæ data eft nobis ante tempora æterna. Ad AdTitutu 1 Titum etiam fcribens,docct nullo bono hominis merito deigratiam præueniri.Era

trtiis,inquit,amp; nos irifipiehtcs aliquando,increduli,errantesj fermentes defideiqs amp;uo luptattbus uaiÿs,in malitia 8C inuidta agentes,odibiles,odientcs inuicem.Ciim aut be-nignitas ÔC humanitas apparuit Saluatoris noftii : no ex operibus iuftitiac quæ fecimus liosjfed fecundS fuam mifericordiä faluos nos fecit, per lauacru régénérationis fpiritus fandi,quem effuditaböde in nos per Icfiim Chriftum iàluatorênoftrû, utiuftificati gratia ipfiiiSjhæredcs fimus fecundum ipem uitae acternæ. Omnis igitur illuminatarS men-tium pios motus alicnari qutdem non poteft à propria hominis uoluntate:fiquidem nihil relt;fîé faciet niü quod uolens egerit : fed ut ad id quod acquum amp;nbsp;utile eft,animi ten-datintentio, de illius acternas amp;incómutabiIisuoIuntatisinipirationeconcipitur.Etfi- • tutartemcdicifitinoculis caligantibus, utpolïintuidere quod non uident, nec tarnen non ipforu eft uifio quam medicina cótulcritn'ta in cordibus tardis amp;nbsp;hebetibus per ipi-ritum faneftum acies obduda tergitur, 8C de uero luminc tenebrofe iam amp;nbsp;déficientes lucernæ lumen accipiunt,ncc tarnen nifiipfarum erit,quicquid fulgoris acceperinnVn de dicit dominus: Ignem ueni mittere in terram,quid uolo nifi utardeatfEtidem iugt; Luc. i» bet,lucernæ noftræ fint femper ardentes,ut fcilicet fuperno igne accenfus animus non ibidem tcpcfcatjfed ftudeat femper ardere:ac fi uigorê cius aliqua turbarit aduerfitaSjUndc cœ-pit infiammarijinde pofcat igniri.Proinde quia manifeftififime QC prophetica amp;nbsp;euange licaamp;apoftolicadoclrinanec fuperbos nos uultcfTe, necdefidestcooperatores nos elTe oportet gratiæ dei,ut illam cxcitantem,iuuantcm,locuplctantem, ÔC quotidie pro-Oehentem uigilanter amp;nbsp;fobn'e fubfcquamur,nunquam ceflantes ab atftione gratiarum, quia inter fecunda uitæ iftius Si aduerfa, quibus gemina femper tentationc pulfamur, lî profi'cimuSjinde alimur: fi ftarnus,indc fubfiftimus : fi rccidimus,inde reparamur. Dicic enim fpiritus per prophetam Dauid : A domino greflus hominis dirigentur, SC uiâeius uolet.Cùm cccidcrit,non collideturquia dominus fupponit manum iùam.Non itaque fruftra præcipitur ut boni fimus,cùm dicitur : Déclina à malo,amp; fac bonum.Scd nec frii ftra per Hieremiam dicit dominus : Timorem meum dabo in cor eorn, amp;nbsp;uifitabo eos, Hio-.jz ut bonos eos faciam. Nec fuperflua erat præceptio Pauli apoftoli ad Romanos dicen-tis;NoIi uinci à malo,fcd uince in bono malum.Cùm Corinthijs dicat: Oramus autêad Row-1 deum ut nihil mali faciatis.In omnibus enimmonitis deiatc^ mandatis una eadcmtjra- ^-Cor.is tio cft amp;nbsp;diuinæ gratiæ,Ôi humanæ obedientiæ. Nec ob aliud unquam datur præceptu, nifi ut quæratur præcipicntis auxilium. Voces enim docentium, ÔC literæpaginarû quæ ad eruditionê audientium ucl legentiû dco feruiunt, non carent cius uirtute cui feruiût: amp;nbsp;quando id quod iubetur,ab obediente perficitur,tunc effeeftus diuini operis déclara' tur. Vigilant autê tentatoris infidia:,ut ubi proficit deuotio,fubrepat elatio, ôd ut homo de bono opere in fe potius quàm in domino glorictur.Sed folicitudo nos Apoftoli co-tra hocpciiculummonct dicentis: Cum timoré ôdtremOreueftram falutê operamini* Phili^.2 Deus eft enim qui operatur in uobis SC uelleamp;f operari pro bona uoluntate. Qiianto er go excellentius in mandatis dei quicp profi'ciunt, tanto maiorcs habent caufas formi-dinis tremoris,ne de ipfis probitatis augmentis mens fibi bene confcia,amp;Iaudis aui-da,infupcrbiæ rapiat excefrus,ôC fiat immunda uanitate, dum fibi uidetur clara uirtute.

Sed côtra hoc pcriculû quid B.Petrus in prima epiftola prædicet,audiamus:Si quis,in- i.Pcf.4 quir,loquitur,tanc^ fcrmoncs dei : fi quis miniftrat, tanquâ ex uirtute quam adminiftrat deus,ut in omnibus honorificetur deus per lefum Chriftum, cui eft gloria ôd imperium infecula.Item idem in epiftola fecunda: Gratia, inquit, uobis adimpleatur in rccogni- z.Prt.i ttone domini noftri lefu Chrifti, qui nunc omnia nobis diuina uirtute fua quæ ad uitam ôôpictatcmpertincntjdonauitpcr agnitioncfuam, qui uocauit nos propria gloriæ uir-tutCjpcr quâ maxima nobis Si preciofapromifladonauit,utperhæcefficiamini diuinæ confortes naturæ,fugientes eius quæ in mundo eft côcupifcentiæ corruptionê. Si ergo Omnia quæ ad uitam Si pietatc pcrtinêt,deus nobis diuina fUa uirtute donauit,nihil ma gis fugiendum cft quàm appetitus huius concupifccntiæ,qüç uirtute negat diuini operis,amorc propriæ dignitatis. Et cùm aliæ cupiditates ca tantum bona quibus aduerfan tur imminuantjhæc dum omnia ad fe trahit,finjul uniuerfa corrumpit. Cùm itaep totius fiipcrbiæ generale nomen odiofum fit, fiue ilia de honore fuo, feu de nobilitate,uel de «mmodicis opibus intumefeat, hæcpars ipfius omnibus tentationibus nocentior inuc nitur

nitur,quæuidct ijs quas pcrditas cupi'tjamica efleuirtutibus.Scd quia fublfmiora quæ^ quegrauius conuût, gaudet pnneeps fuperbiæeos quos potuerit fuainÿjulfione pro-fteinerCj ad celfiora crcuifle, Huic autem malofîrmiflimum bonum humilitati's occurlt; nt. Qyam ideo diximus ueram, quia omnium uirtutû inexpugnabih's fortitudo,amp; quç dam ïuorum cftuita membrorum. Difccrmmus cnïm illam abqs offices quæpotcft elt; tiamcummundifapiennbus habere cômum'a, amp;ïn co proprietärem ipfius dcfinïmus. quod per omni'a deo fubditur. Nec poteft qu icquam de mentis fuis p,erdere,quorQ eau ias atep prouectus non in fe, fed in fuo authorc conftituit, Dignum quippc cft ut imago PfJ.4 dei deo fplendear,ô^ inde pulchra, inde fit compta dicens : Signatum cil fuper nos lumen uultus tui domine. Alioquin adultéra cft,amp;à diuino aliéna coniugio,fi altcrius eu iufquam decorcm in fpcculo fui cordis oftentat, autullis alijs monilibusacquicfcitor-narijUifi illis quæ de thefauris fponfi per fanói fpiritus pignus accepit. Si autem quælilt; bet anima Chriftiana huius debet continentiæ foliditate muniri,quia omnes nuptiale fa cramentum in quocunqueuocationis fuæordine iufeeperunt, quanto magis peribnae tuæ dignitas præfidio huius uirtutis armanda cft, cui de opulcntiffimis gratiae dei donis tam multiplcxfc ingerit materia gloriandi f Quamuis enim communis tibi fit cum mul tarum uirginum puritatc uirginitas,non tarnen facile’reperitur quæ poflît tibi magnifî-centia domus ÔC Iplcndore antiquiflîme familiæcôparari.De quibus utnonfuperbias, nec tibihocipium quod eis Chriftum præpofucris,adfcribas.ipfa cft uera humiliras,uc ra charitasjuera uirginitas. Ab omni quippe contaminatione mens libera cft, quæ fiue in fcjfiucin proximo nihil diligit,nifi quod ex deo effe nouit.Nam amare aliquid quod non ex opère ipiritu dei fitmon cft cafta dilclt;ftio,amp; fufficit tentatori fublimes amp;nbsp;cla-ras animas hacillufioneuiolaffe,ut quas ad illicita nôimpulir,placendi fibiad clationc deiccerit.Dc hac charitate fine dubio Apoftolus loquebatur, amp;nbsp;iftius proprieratêfubti i.CoMj liflimis diferetionibus eliquabatdicens : Silinguis hominum loquar amp;angelorû, cha-ritatem autem non habcam,fa(ftus fum uelut æs ionans,aut cymbalum tinniens.Et fi ha bucr.0 prophetiam,amp; nouerim myftcria omnia,omnem fcientiam,SC habuero omnê fidcm,ita ut montes transferam,charitate autem nô habcam,nihil fum. Et fi diftribuero in cibos paupcrû omnes facilitates mcas,ô(^ fi tradidero corpus meum ut ardcam, chart tatcmautênon habuc.ro,nihil mihi prodcft.In quarum definitionum formula multola boraremus obfcurio,nifi fequentia dcmonftrarcnt quæ efletfpccies iftius charitatis,cui foli tot operû labores,tot uirtutum mérita non pcrircnt.Efto enim utmultiplcxloqucn di pcritia,quæ non fokim ad omnem humançfacundiæ artem,fed etiam ad angclici cio qui) peruenerit facilitate,fi charitate carcar,inutili æris fono,amp; tinnitui fit comparabilis cymbalorû.Efto uthabens prophetiam,fcientiam,habens fidcmdæmonibus imperan tem nihil fir,quia charitate fit uacuus,ut etiâillcab hac eflê poftitalienus, qui in alimo-niam pauperum fuas diftribucritfacultares,ucl quicorpus fuumigne torrendum pro Chrifti confclTione tradiderir,incrcdibile uideretur,nifi bcatus Paulus hocdiceret, qui tarnen ciim ciufdcm charitatismembra defcriberet,doceret£Çqualis effet hæc uirtus fl-ïbidem ne qua nullç poffint prodefle uirtutcs,Chariras,inquit,patiens eft,bcnigna eft,chantas nô æmulatur,n5 agit pcrperam,nô inflatur,n5 cft ambitiofa,non quærit qup fua funt,ôi rcliqua.lnflatio ergo, dC ambitio, propriorûbonorum fuperba defenfio poffuntde-ftruerc elccmofÿnas,poffunt euacuare martyriaifi SCmagnas opes amore quis humanç laudis effundat,amp; fæua fupplicia no ca fortitudinc quam deus tribuit, fed ca quam de fe præfumpfitcxcipiat. Hoc eft enim propria fiduciainflari, hoc uanâgloriam quibusli-bet ambirc difpcndtjs, hoc poftremo cft nolle habere quædei funr, amp;nbsp;ibi fuS conftitue-re mcritûjubi diuinû ceflàrit auxilium.hæc fùperbia omni peccato nocentior,omni gc-ncrc cft elationis infanior.A quibuslibct enim lapfibus delieftorû facile furgitur, quan-dq opem à rcpararorc fuo pofeit clifus. Huic autê ruinæ nihil fubucnit,quia aut difficile peccatûfuum fuperbus agnofcit,aut etiam fi intellcxerit, nô currit ad medicum, fed de fefibircmediumpollicctur,necunquâibi proficit cura,ubimorbus eft ipfà medicina. Hune autem corruptiffimûpcftilcntiæiftiusflatûfpiritus ucræhumiliratis amp;ucræcha,gt; ritatis cxcludit.In nullo enim hæ uirtutes ab inuicem diuiduntur,6(f ambarum tam indi-fcrcra connexio cft, ut qui in una earum conftruitur, fimul utrac^ potiaiur. Sreut enim pars

liber X nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPISTOLA LXXXIIII nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iZt

pars tharitatis eft humilitas,ita pars humiUtatis eft chantas. Et fi ilia recolâtnüsquæfi- -nebono chariiÿtis infrult;ftuo(â eftc Apoftolus definim't, inuem'emus eadcm firrulemha -here chan'ratctn fi cis humi'litas uera defucn't.Quem enim fruôum habebi t aut cum in^ flatione fcientia, aut cum humana gloria fides, aut cum laôantia largitas, aut cum ela^ tione mai tyriumfVnde quia in diftricftione fupcrbig Slt; humilitas tendit Sgt;C chariras,de utraqj habcatur ditftum quicquid deuna eft difputatum. Supereft nuc facratilTima Det Virgo ut fobn'o caftotp iudicio faniSi cordis tuiarcam difcutias, ÔC aculeo totius clatio r nis obtrito inueftiges in teatc^ dinumeres quae ôf qualia tibi fponfus tuns dona contu-lerif,quae à me non oportuit reccnferi,ne aut plura contexercm,aut paiiciora percurre^ rem.Verccundiæenim tua: oncrolà foret etiam uera laudatio, St^ipfc côtra diiputariogt; ncm meam faccrem,fi cui ab humana gloria continentiàm fiiafifiem, ad eandem te tuis præconîjs incitarem.Ipfa ergo aulam tuæ mentis ingredere, amp;nbsp;in fecretario purilFimac confcientia: tuac qualia tibi repofita fint ornamenta circûfpice, amp;nbsp;quicquid ibi fplendi-* dum,quicquid pulchrum preciofumcp repcreris, diuini operis ÖC muneris efle ne dubi^ teSjita ut in omnibus bonis opulentiac tuaeSlt; gràtiam donatoris, amp;nbsp;ius proprictatis ag.-nofcas.AcccpifticnimquaehabcsjfiC quicquid tibidiligentia tuilaborisaccrcuit,per ipfum tibi eftaudtum, per quemfueratinchoatum. Ita^ utcndum tibi eft fis quselargi^ tus eft DcuSjSC ab eodem femper eft petendum ut donis eiusfideliter amp;nbsp;fcicnter utaris. , Quid enim nobis boni poteft effe fine ipfo, quandoquidem etiam ut redle oremus, ex ipfo cft,dicente Apoftolo : Nam quid oremus ficut oportet, nefcimus, fed ipiefpiritus poftulat pro nobis gemitibus inenarrabilibus.Qui autem fcrutarur corda,feit quid dc^ lidcrctfpiritùs,quoniam fecundumDeum poftulat pro ianóèis.Etnedubium eßet de quo ipiritu loqucretur,iam fupra dixerat : Non enim accepiftis fpiritu fcruitutis iterum liident in timorem, fed accepiftis fpiritum adoptionis filiorum, in quo clamamus abba pater.

Itac^ ipfc fpiritus teftimonium reddit fpiritui noftro, quoniam fumus filfi Dei. Si autein -filij,5C hærcdesihæredes quidem Dei,cohaeredes autem Ghrifti: fi tarnen compatimur, ut conglorift'ccmur.Impletigitur ipiritus fantftus organum fuum,amp; tanquam fila chordarum tangit digitus Dei corda fantftorum. Qui ideo cum die pentecoftes in Apofto-los plebcmt^ credentiu, ficut à dominofucrat promiflus,influeret, in fpecic linguarum apparuit igncarum,0£^ loquelis omnium nationum eos fuper quos iniederat, fecit affa-rijUtdubiumnonefietperipfius infpirationem utilemaffecftum,rationabilcm fermo-nemanimis fideliu miniftrarizficut ipfc dominus difeipulis fuis infinuauir,amp; dixitiCiim ante tradent uos,nolite cogitate quomodo aut quid loquamini.Dabitur enfin uobis ill ilia hora quid loquamini.No enim uos eftis qui loquimini,fed ipiritus patris qui loqui-tur in uobis. Quod non in Iblo magnaru tribulationu tempore credamus fieri, fed etiä tn pace preftari. Audiamus Apoftolum definientem quod ipfg quoc^ cogitationes no-ftrænifi à Deo nobis infitæ fuerint,re(fta: eftc non poflint.Fiduciam,inquif, talem habe i.Corinf.j fiius per Chriftu ad Deû,no quod fufficientes fimus cogitate aliquid ex nobis,quafi ex, nobis, fed fuflacietia noftra ex Deo eft. Vnde cS fandlorö animis ex Deo fit ut illis me-ditatiOjiufta petitio,cfficax adlio ex Deo fir,in fide firmitas,in tribulatione patientia, in perfecutioneuieftoria,magna eft inucrahumilitatefclicitas,cuiDeusdilelt;ftio,Deusia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

pientia,DeusconfiIiû,Deusfortitudo eft.Nccdubieiftafubiedîioiam ex magna parte inilliusfuturacbeatitudinis cftconftituta confortio, ubiDeus eritomnia in omnibus.

Quod ideo in hacuita ad plenum non poteft obtineri, quia nondum mortale noftrum induit immortalitatem,nec corruptio tranffit in incorruptioncm, caro adhuc cotra fpi-titum,^ contra carnem ipiritus concupiicit.Necinuenitur in ullo hominum tanta con cordia,utlcgi mentis lex quæmembris eft infita, non tepugnet. Propter quod ex om-niumfandlorumpcrfonaaccipiturquodloânesApoftolusait:Sidixerimus quoniam peccatum non habcmus, nofipfos ieducimus, amp;nbsp;ueritas in nobis non eft. Cum tarnen idcmipfedicaf.QuinatuseftcxDeo,peccatumnonfacit,quoniamiemenipfius in co ii,iden manct,5C non poteft peccare,quoniam exDco natus eft. Vtrunep ergo uerum eft:quia nbsp;nbsp;‘

ÔC nemo fine pcccato eft, in eo quod nemo eft fine lege peccati : ÔC qui natus ex Deo, peccatum nonfacit, quia per legem mentis, id eft per charitatem qua: Dei fernen eft, peccatum non facit.Charitas enim operitmultitudincm peccatorum : QC finequa nul»-

Ambr.to.j. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t - lumprodefi

lum prodcfl:bonum,pcr quam deletur omne pcccatum. Dum igitur corpus quod cor* rumpitur aggrauat animam,6C deprimit terrenainhabitatio fenium mul^a cogitantem: non quidem obtinetur,utiam anima in omnibus Deus fit,quia nullus eft fine tentatio-nis ftimulOjSC fine mutabilitatis incerto.Sed quia omne datum optimum, omne do^ num perfei^um defurfum eft,deicendens à patrcluminu, fine dubio inde habetur uir^ tutum omnium portio,unde habebitur plenitudo:amp;tanto quifc^ eft beatior,dco^ con iUncftiorjquantoplusineofueritgratiædiuinæ quàmadîionis humanæ.Benedic itaep domino in omni tempore, amp;nbsp;laus eius in tuo ore fit femper. Anima autem tua non ac-quiefeat nifi in domino iaudari. Superbi quidem refragabuntur, fed manfueti hæc au-dient,amp; lÆtabuntur.

De inuentione corporum fandorum Geruafij ÔC Prothafij,diui Ambrofij epi-feopiadfororemfuam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Epiftola lxxXV

Ominae forori,uitac atlt;^ oculis praeferendæ,frater. Quia nihil iânditatem D nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tuam foleo eorum practerire quæ hic te gerantur abfente, feias etiam ian^

dos martyres à nobis repertos.Nam ciim bafilicâ dedicaflem, multi tan-quâ uno ore interpellate cceperant,dicentes:Sic in Romana bafilica dedicesf Reipon di, faciam,fi martyrum reliquias inuenero. Statimtç fubtjtueluti cuiufdam ardor præfa gtj.Quid multac' Dominusgratiam dédit,formidâtibus etiâclericis iufti eruderariter-ram eo loci qui cftantecanccllos fândorum Felicis atc^ Naboris.lnueni figna conue-nientîa:adhibitis etiam quibus per nos manus imponenda foret,fie fandimartyres emi ner e cœperunt,ut adhuc nobis filentibus arriperetur urna, âf fterneretur prona ad locum fandi fepulchri.lnuenimus miræ magnitudinis uiros duos, ut prifea ætas ferebat» Ofla omnia integra,lànguinisplurimum, Ingens concurfus populiper totumilludbi-duum.Quid multafCondiuimus integra,ad ordinem tranftulimus,ueipcre iam incum bentè ad bafilicS.Faufte uenimusfibi uigiliç tota node,manus impofitio.Sequcnti die tranftulimus ea in bafilicam quam appellant Ambrofianam Dum transferimus,carcus fànatus eft.Talismihiadpopulûfuitfermo.Cùm tamefFufam,tamcjinauditâconfide-tarem conuentus ueftri celebritatem, amp;nbsp;diuinæ gratiæ munera quac in fandis martyrî-bus refulferunt,imparcm me,fateor,huic muneri iudicabam,ncc fieri pofte,ut fermone abfolucrê,quod uix poflîmus animo intendere,oculis coprehendere.Sed ubi iàndarû legi cœpit fériés fcripturarum,largif us eft fpiritus fandus, qui locutus eft in Prophetis, quo dignum aliquid tanto cœtu amp;nbsp;expedatione ueftra martyrumeç iândorum meritis proferamus.Cœli enarrant,inquit,glohâ Dei, Cùm legitur hic Pfalmus, occurrit quod non tam clementa materialia quàm cœleftia mérita dignum Deo præconiS deferre ui-deantur.Hodierna tarnen fortuita ledione patuit qui coeli enarrant gloriâ Dei. Afpici-tc ad dexteram mcam,afpicite ad finiftram reliquias facroiândas, uidetis cœl eftis con-uerfationis uiros fpedantes animi fublimis trophça. Ifti funt coeli qui enarrant gloriam Dei.Hæc opera manuum eius quæ annunciat firmamentum. Non enim eos fecularis il lecebra,ieddiümi open'sgratiaadfirmamêturnfacratiftimç paffionis euexit.Multocp ante morum uirtutume^ documentis annunciauit in his martyrium, quod aduerfus lu-bricumfeculihuius ftabiles permanferunt.Cœlum erat Paulus,qui aiuNoftraconuer-fatio in coelis eft.Coéli erât lacobus amp;nbsp;Ioannes,dcnic^ filfj tonitrui nûcupantur, Sc ideo qualî cœlumloannesuerbumapudDeum uidit. Ipic dominus ïefus perpetui luminis erat coelum,ciim enarraret Dei gloriam,fed earn quam nemo ante côipexerat. Et ideo dixir.Deum nemo uidit ünquam nifi unigenitus filius, qui eft in finu patris, enarrauit. Opera quoqj manuum Dei fi quaeris,audi lob dicentem: Spiritus diuinus quifecit.Et ideo aduerfus diaboli tentamenta firmatus, inofFcnficueftigium conftantiæreferuauit. Sed ueniamus ad reliqua.Dies,inquit,diei erudat uerbum. Ecee ucri dies, quos nulla caligo nodis interpolat.Ecce ueri dies pleni luminis amp;nbsp;fulgoris etcrni,qui non perfun-doriofermoneuerbumDei,fedinfimocorde erudarunr,in confcftione côftantes,in martyriopcrfeuerantes. Alius Pfalmus Icdïusdicit: QuisficutdominusDcus nofter qui in altis habitat,amp; humilia reipicit in ccelo ôi in terraf* Reipexit ünèhumilia dominus, qui latentes fubignobiliccipitereliquias faneSorum fuaeecclefiac reuelauit, quo-rum anima in c«lo,corpus in tçrrajiufcitans à terra inopem,â^ de flercore erigens pau«

pcreni,quosuidettsutcosc3princïpibuspopuli fiit collocarit. Principes populi quos ahos nifi fandiÄs mart)rrcs æfltmare debemus,quorum fam in numerum, diu ante fgno ratiProthafius Gcruatiuf4proferuiltur,quffterflcm martyrfbus EcclefiamMedidla-ncnfem,fam plurimorum matrem flliorum j lætari pafTionfs propriæ fecerfnt tftulfs, àcexemplfs;'Nechocabhorreat à uerafidciDies dfei erutflat uerbu, anima anfmæ, uf-ta uftæ,refurrelt;flfo refurretflfonûËt nox nö(flf,mdicat fdêtfam,hoc eft caro carni, quorum paftioueramfideifcfentfam omnibus indicauinBonacnodes, nodes lucidæ quaî habent fteHas.Sicut cnim ftella à ftella difFert in clarifate,ita 8C refurredio mortuorurrt. Non immerito autem pleri^ hancmartyrum refiirredioncm appellant, Videro tarnen utrumftbian nobis certi martyres fefurrexerunt.Cognouiftis, fmo uidiftis ipfi multos à daemonqs purgatOs,Plurimos etiam ubi ueftem fandorum manibus contigcrunt,tjs quibus laborabant debilitatibus abfolutos, reparata ucrufti corporis miracula, quo k per aduentum dominilefu gratia terris maior infuderat,umbra quadam fandorum cor porum plerofc^ fanatos ccrnitis. Quanta oraria iaditanturt' Quanta indumenta fuper reliquias facratifftmas 5C taduipfomedicabiliareporcüturf Gaudent omncs extrema linca contingerCjSC qui contigerit,iàluus erit«Gratias tibi domine lefu quod hoc tempore tales nobis fandorum martyrum ipiritus excftaftbquo Ecclefia tua præfidia maio ta defiderat.Cognoicant omncs quales ego propugnatores rcquiram, qui propugna-tepoftintjimpugnarenon foleancHos ego acquiliui tibi plebs landaiqui proftnt omnibus,ncmini noceant.Talcs ego ambio defcnforcs,rales milites habeo.Quorum quo maiora,eo tutiora patrocinia funt.Horum etiam illis ipfis qui mihiinuidcnt, opto præ-fidia.Veniantergo SC uideantftipatores meos, talibus mcarmis ambiri non nego. Hi in curribuSjôC hi in equis,nos autem in nomine dotnini Dei noftrt magnificabimur.He hfæum fcripturæ diuinæ fériés rcfert,cùm ab exercitu Syrorum eftet obfcftus, dixiffe ti menti fcruulo,nc timerer,quia plures,inquit,pro nobis funt,quàm côtra nos. Et ut hoc probaret,petiHe, utoculi Giezi apcrirentur, quibus innumeros adcfte uidit Prophetæ «xercitus Angclorum.Nos ôdfi cos uiderenon polTumuSjfcnrimus tarnen. Erâtclaufi •ftf oculiquamdiuobruta fandorum corpora delitefeebant. Aperuic oculos noftros dominus,uidemus auxilia quibus fumus fæpc defcnfi.non uidebamus bæc,fed habeba mus tamen.Itaqjtrepidantibusnobisquafi dixerit dominus; Alpicitc quantos uobis martyres dederimiitareferatis oraculisglon'am dominifpeculamur,quæeftmartyrum paftioneprafterita, amp;operationepraefens. Euafimus fratres, non mediocrem pudoris farcinam.patronoshabebamusjamp;nefcicbamusc' Inucntmus unumhocquo uidcamur præftare maioribus.Sandorum martyrum cognitioncm quam illi amiferunt, nos ade-ptifumus. Eruuntur nobilcs rcliquiæfcpulchro ignobili, oftenduntur cœlo trophæa. Sanguine tumulus madct,apparcnt cruorcs triumphales,notæ inuiolatæ,reliquiae loco fuo ordine repertæ,auulfum humeris caput.Nunc fencs repetunt audilfe ie aliquan-do horum martyrum nomina,titulumtp Icgiftè.perdidcrat ciuitas fuos martyres, quera puitalienos.Et fihocDeimunus eft, tarnengratiam quam temporibus iaccrdotij inci dominus lefus tribuit,negarenon poflum: quia ipfe martyr eflcnequeo,hos uobis mar tyres acquifiui. Succédant uidimæ triunrnhales in locum ubi Chriftus hoftia eft. Sed illc fuper altare,qui pro omnibus paflus eftufti fiib altari,quiillius redempti funt pafiîo-nc.Hunc ego locum prædeftinaueram mihi. Dignum eft enim ut ibirequiefeat Sacer-doSjubioflferre confueuit.Sed cedofacris uidimis dexteram portioncm,locus ifte mat tyribus debebatur. Condamus ergo reliquias facrofandas, amp;fdignis ardibus inueha-musjtotumtp diem fida deuotione celebrcmus. Aedamauit populus utin dominicum differretur diem martyrum depofitio:fed fâdem obtentum, ut fequenti fier« die. Sequenti dictalis mihi ad populumitcrurtt fermo fuit:

Hefterno tradaui uerficulum ÔCc-

Ä'Z4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DI VI AMBRO su

Quid de his Setmom'bus iudicet CofteriuSjUide dus cenrur^m in pnndpio huius tomi pofitam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

SERMONVM DIVI AMBROSII ME DI OL A NEtJ S IS EPISCOPI, iuxta ordinem temporum,quibus congruunt, Index.

BENTER nosprædicare,ô^gratanteropusDeifacetemanife^ jiftum eft.Sedcùm uidemusplures éfratribus pigrius adecclefiam il côuenire,Ô!:dominicis præcipue'diebus minime cczlcftibusinter-elTe myfterrjs,prædicamus inuitimô quo nos pigeât loqui,fed quia ncgligcntiorcsprædicationoftragrauctpotius,nô ernendet.fdeo inuiti loquimuGSiquot;tacerenon poftumus.Prçdicatio cnim noftra in plebeautregnumoperatur,autpoenam:regnu4ncrediih's, perfidis pœnam.Quifquis cnim fraterdominicisnonintereft iaeramenns, tieceffariô apud Deum caftrorum defertor eft diuinorum. Nam quomodo fe exeufare poteftqui facramcntorûdicprandiûfibi domi prçparans,prandium cœJefte côtemnir, fit uentris cura fàciens,anima: fuae negligit medicinâ/Dicit dominus in fantfto Euange lio,ficut Ictftio decurfa teftarunCui fimile eft regnit Dei,ÔL tuifimileülud æftimabot^Si niilc eft grano finapis,quod acceptû homo mifit in hortû fuum,amp; «cuir, amp;nbsp;faCta eft ar-bor,SC uolucres cœli requieuerQt in ramis eius. Mouet fortaftè fenfus ueftros car re-gnum Dei lam præclarû atep magnifies grano finapis exiguo ci^aretur, amp;nbsp;fpci noftræ tamgrandefolatiû.rci uililfimæ limile eftedicatur,prçftrtim cùm alibiidê dominus di-fcipulis fuis dicanSi habueritis fidem ficutgranû finapis,dicctis huicmôti, tollere cCia darein mare SC fiet.Igitur fi fides tâta cft,qua: poteft ab ipfis fedibus montiûfundamcn ta tranfferrc,necefiario ergo Sgt;i. granû finapis magnû eft,ad cuius fimilitudinê fidem ha here côpellimur.Magnû autem dixerim no fpecic,fcd ufitute,fiCfidei qualiratemô oie- in EuÀgdto ricôparandunijfed uigoreacrimoniæcoæquandû.Namfi diligenterintcndamus,inue lmc.ij niemus rede a domino hâc fimilitudinê côparatâ.Sicut cnim granû finapis prima fron

tefpcciei fuæ eft paruö,uile,defpelt;ftn,nófapoiêpraeftans,nôodorem circûfcrcns, non indicâs fuauitatê;at ubi ren cccpcrit,ftatim odorem fuû fundif,acrimoniâ exhiber, cibu flâmei faporis exhalar,ôC tâto fertior/s calore fuccenditur,ut mirû fit in ram friuolis gra-nistantûignem fuiflccôclufiimxuius ctiâfcminis eibû hommes hyemis prxeipuctcm pore magna pro fuauitatc pcreipi5t,quatenusrepellâtfrigora,humores egcrâr,uifceru interna calefadânfæpe eriâ ex hoc capici adhibent medicina, ut fi quid inual idû, li quid aegrotS fuerit,finapis igné curetur.Ita ergo amp;nbsp;fides Chriftiana primafi'onre uidetur efte parua,uihs èC tcnuis,nô potentiâ fiiâ oftendens,nô fuperbiâ præfcrens,no gratis fubmt niftrans. At ubi diuerfis tetationibus ten ccepcrir,ftatim uigorê fuu prodit,acrimoniam indicatjCalorêdommicecredulitatisafpirar.’Strantodiuiniignis ardorciaeftatur, ut ÔC ipfa fcrucat,amp; participate fibi ardere côpel!at:ficut in (àncfto Éuâgelio Ainaon £lt; Cîeo Uc.a^ phas dixcnït,dû cü ipfis poftpafifionêdominus loquercfiNónne cor noftrû crat ardës in nobis in uia,dum aperiret nobis dominus llt;fus lcripturasc' Ergo granû finapis mein brorû uifeera calcfacir,fidci aût uigor cordiû pecrata côburir. Etillud quidê afperû ak gorê frigoris rempuet,hçc aût dehôorûdiaboitciï fiigus cxpel'it.Sinapis inquâ, granîî

Àmbr.to.j. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t 5 humore«

humorcs decoquit cörpor5,fi'dcs aût libidinS fluêta cofiimit Et per fliod medicinac^-piti procurator,per fidem autem lpiritualeeaputnoftrO,quod eft Chriftm dominus,ig-piusrefouctur.Sed SCfideiiuxtacopäratiöncmfinapisfantfto odore perfruimur,ficut f aitbeatus Apoftolus : Quoniâ Chrifti bonus ordor fumusDeo. Igitur fantftû martyre Laurentiû grano finapis polTumus cóparare,qui diuerfis attritus paftionibus, per totff orbem gratia meruit iui fragrare martyrij.Qui antca cóftitutus in corpore erat humilis, ignotus ÔC uilis:pofteaquâ ucxatus,laccratus,exuftus eft,uniuerfis per totum mundum . Ecclcfjs odorem fuacnobilitatis infudit. Reefteigitur huic coparatio copulatur. Siqui-dem granum finapis cum teritur,acccnditur : Laurentius cum patitur,inflâmatur. Illud , feruorcm attritionis ftig euomuiuhic ignem plurima uexationefulpirat.Sinapis,inquâ, in uafculo calido uapore decoquitur:Lauretius in craticula flam arum igne torretur.Ar debat itacp extrinfecus beatus martyr tyranni faeuientis incendijsifcd maior illû intrinfc eus Chrifti amoris flamma torrebat. Et quauis rex improbus ligna fubijeeret, incendia maiora fupponeret:tarnen fantftus Laurentius has flâmas fi'dei calore no fentit, dum Chrifti prçcepta cogitat,frigidum eft illi omne quod patitur. Nec enim poteratuifccri-bus igniö tormêta fentire,qui fênfibus paradifi refrigeria poffidcbat.Iacet licet ante pedes tyranni cxufta carojcorpus exanime,nihil tarnen detrimenti patitur in tern's, cuius animus dembratur in ccelis.Extenditur ergó fuper flamarum ignitos globos, 8C iæpius uerfatur in latcra:fcd qUanto plus pœnarû patitur, tanto amplius Chriftu dominû pcr-timefcit:nouo admirationis genere alius illu torquet, amp;nbsp;alij iacuientis tormenta profi-ciunudeuotioremLaurentiumfaluatorifuppliciaatrociora fcccrunt,

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;Item de grano finapis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sermon

Vperiore dominica parabola domini diflerentes in qua ait: Guifimile eft regnum ccelorû,ôd cui fimile illud æftimabo.^Similc eft grano finapis,amp;c. multa pcrftrinximus,quibus probaremus regnum Dei grano finapis non immcrito côparari,ô(f diftantiâin fola efteaîftimatione uerborû, no in collationc uirtu-tum.Siquidem fides Chriftiahâ,ique regnû Eft,cundem uigorem obtinet que finapis na tura dcpromit.Nam ficut cum finapis lûccû fumimus,uultu contriftamur,fronte côtra-lumur,adlachrymaspromouemur, 6C ipfam falubritatê corporis noftricu quodâflctu auftcritatis accipimus. lllinc enim nos amaritudo exafperat, acrimonia pénétrât, bine calor ignei faporis accendit, amp;nbsp;toto perturbati corpore tunc magis fani efficimur, ctim amplius deploramus.lta ergo ôi^cùmfi'dciChriftianæmâdatapercipimus, cotriftamur animo,affligimur corpore,ad lachrymas promouemur, ÔC iplam noftram falutcm cum quodâflctu acmoerorecôfequimur.Indc enim ieiunia nos exafperant, illincpeccatoru cofeientia macerat:hinc patrimony iatftura côturbat,ô(f toto côtriftati habitu magis fa-lutem côfcquimur,fi amplius deflcamus,fecundö quod ait dominus: Vos plorabitis dC plangetis,feculu autem gaudcbit.Sicut autem cum finapi,caput forte curandum eft,iu-bemur abrafos capillos dem ere,impedimenta cutis uniuerfa dcponere,utnudo corpoe ri perfetftius medicina proucniat: itaamp; cum anima perfidem curanda eft, praccipimur fubftantiâ à nobis feculi auferre,impedimenta auri argentiej dcponere,ut amp;nbsp;nudæ 2C fo li animae cógruentius fpiritualis medicina côucniat.Quifquis enim rebus mundi QC di-uittjs feculi obuolutus eftjiuic fidci medicina no proderit.Ergo quod fuccus finapis in corporeihocfidcs Chriftiana operatur inanima.Scd quoniam in eadem dominica fen-tentiaferiptû eft,Quod acceptu homo mifitin hort« fuû, creuit, amp;nbsp;faefta eft arbor,fiC uolucres rcquicucrun t inramis eiusi diligcntius requiramus quis iftc fit cui hec cunda coucniant.Di'ximusfijperius, iantftis martyribus, qui diuerfis attritifunt paflhonibus, natura finapis pofte côgrucre*Scd quom'â dicit fcriptura:Et cxcrcuit, ÔÔ falt;fta eft arbor, amp;nbsp;uolucrçsïcquicucruntinramïs élus : arbitregt;r hocipfi Chrifto domino rcófius eópa-ran,qui nàfcêdoin hominchumili'atusutgranûcft,afccdcndoad cœlû cxaltatus ut arbor eft. Granu plane Clinftus eft dû patitur,arbor eft cû refurgir. Granû.tnquâjcft cum famis efunem fuftinet: Arbor eft ctim quincp panibus faturat quinqj milia uirorum. Ibi ftenfttatem Humana codinone patitur,bic fanctatem propria diuinitatc largitur. Granum autem dixen'm dominû cum ceditur,contemmtur, increpaturarborem autê,cùm cæcos illuminât,mortuos rcfufcitar,peccata côdonat.Quod autem granum fit, ipfc di-

cens inEuangelio aicNifi granum tritici cadens in terram mortuûfuerit, ipfum folum manet.Huius ijyturgrani,hoc eft dominifaluatoris uelut finapis acrimoniâ atqj amari^ tudinem ludæi minime fuftinêtes cotempferunt fuccû cœleftis difeiplinæ accipere, di-centes illuminato illi cæco:Tu fis difcipulus eius,nos autem Moyfi difcipuli fumus.Ipß' quot^ Moyfi mâdata penitus ignorâtes,qui præcepit illis fpecialiter hanc amaritudinë comedendâ:cùm pafchac illis celebrâdg facramêta difponerct,ait:Mâducabitis illud cû amaritudine.pafcha enim domini eft.NÔ enim ( ficut illi putât) iufiït herbarû uiliû accr rimos fiiccos cû aflfis agni carnibus mâducarûfed mandatorû Chrifti utiliter amaros fer mones precepit cû ipfo facramêto paflfionis dominice deuorari. Nonne enim amari ui-dentur fermones domini,cùm dicinSi uisperfeélus eirc,relinque omnia tua,ueni fe^ quere mefSC cû dicit no habêdas duas tunicas,net^ perâ, ncq; calccamêtac’ Amaritudo iftafermonû,medicina eftanimarû.QuodaûtaitEuangcliû, Quodacceptû homo mi-fit in hortû fuû : que elTe hominê hune putamus qui acceptû granû uelut finapis granû in fuo horto feminauitÆgo illû efie arbitror,de quo Euangelifta referuEcce autem lo-feph qui erat decurio ab Arimathia, acceflfit ad Pilatû,pctens ut depofitû corpus domi nifepelircnquod acceptû tradidit fcpulturæ,quæ in horto fuerat preparata.atc^ ideo ait fcriptura:Qjiod acceptûhomo mifitinhortûfuû.ErgoIofeph hortus flofculorû eratdi uerfis odoribus plcnus:fed necdû in eo taie germen infcuerat.Fragrabat quidê fpecia-lis animæ cius hortus uaria fuauitate uirtutû: lcd nCcdû Chriftû cû aromatibus in cordis

fuifecreto pofucranlta dum faluatorê inhortuli fui monumêto fepciit,magis illû in ani-mæ fuç intimis coIlocauit.Ramos aût huius arboris fi requiras,inucnies.Ramus eft Peetrus , ramus eft Paulus, rami funt omnes Apoftoli uel Martyres,ad quos fi quis fe forti.-ter tenere uoluerit, flutftibus feculi minime' mergitur : quin potius fub umbra illorum Iatitans,gehcnnæ non patietur ardorem, fecurus a diabolicæ tempeftatis procella.

DePfalmouigefimoprimo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Scrmoiil

Salmi qui letftus eft feriemdecurfuri,diligenter prius debemus intendere p nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quid in fuperlcriptione contineat: ut cognita eius orpine, intelligentiam ximiepifor.

ipfiusfaciliusc5fequamur,amp;manifeftatocapite poflfint retftius membra pircutri--diftribui.Infcribitur enim ita:In fine pro fufeeptione matutina,Pf31mus ipfi Dauid. Nifi nenßs.

fallor,fufccptio matutina folis ortö femper anteuenitjamp;^ prius quam otbem radi'orü cla-rus fplendor illuminctjmatutinûnoéliS tenebrts teiminum ponit,ac refoluta fenfim ca ligi'num caecitate.rebus cSdiis facies quædâ ac lumen infunditunEt cum ueluti fub una materie tenebrarü mundus in cofufione iacuerit,irttcrucniete matutiiio diuerfa fpccie-rum uarictate diftinguiturjioc eft,ciim omnia cæca fucrint,oculi omniu rcparatur.nox enim quodämodo aufert ociilos mundo, aurora reftituit : at^ ita ante matutina fuicc-ptione perfruimur, ut gloriofius poftmodu folis fplendorepotiamur. Sedquontäficut dicit Apoftolus;Lex fpiritualis eft,ÖC fpiritualibus fpiritualia coparanda funt:folem hie iuftitiae arbitror defignari,hoc eft Chriftu dominum,qui nobis ignorantiæ tenebris, ôC peccatorû cæcitate fubmerfis,ccelçfiis doôlrinae fuç lumen infudit,amp; quos nô habcbagt; mus oculos cordis inferuit,amp; uelut radios quofdâ Apoftolos fuos mißt,qui nos de no-

lt;fic teterrima delinquentiç liberarent,amp;paulatim refolutis in nobis tenebris peccato^ rum,matutina fufeeptione côfuefcercnt,ut perfetfii facilius pofîimus tolerarc fob's ardo rem,hoc eft,primûnos pracceptis fimplicioribus erudirêt,quo capaciorcs efficcret cœ Ieftiumfecretorû.Huiusitacpfolisiuftitiaematutino,peccatorû caligo tota perimitur: ficut ipfeProphetaaitexperfonadomini:Inmatutinisinterfi'cicbâomnes peccatores terræ: hoc cft,oriente in nobis foie iuftitiæ,quihabitaculû domini lumus, oinnis cogi-ratio iniqua fubuertitur. Cuius folis ctiâ beatusjSalomon meminit ex perfona reputan-tium fibi ac dicentiûpeccatorum:SoI non ortus efi:nobis,amp; iuftitiælumen nô luxitno bis.Hanc quoqj matutinâ fufceptionem in Euangelio iàntfio poflumus adfcriberc Ma riæ Magdalenæ,quae mature' ac diluculo ad monumentum uigilans, faluatoris refurre-lt;fiionem domini prima fufeepinEt clarcfcentc mundi foie, foils iuftitiæ ortû præ omnibus fola cognouitjac fufeeptione quidem matuiina gauifa eft dicm redditû, fed magis gauifaChrilhimàmortuisfufcitatum:atcpinipfa compléta eft prophetia: Ad uefpc- P/âI.29

XI3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DI VI AM BROS II

cx pcrfbna ddmtnt faluatoris: Qufppc cum plura de co in nouo fint pofita tefiamento* Pfdl. z I Dielt itacp : Deus Deus meus refpice in me, ôi. reltqua. Qiiare aflump^j hominis agil caufam,6? intcrrogarc quodämodo uidetur,dices:Deus omniü,qui es Deus meus, cur ‘i3 me dereliquiftifnihil enim mihi cofeius fum.Secundö prophetä enim nefeiebat pecca* tum,nec erat dolus in ore eius.HafC aut dicit,utmanifeftarct propter nos feefl'c dereli* lt;flû,qüorû peccata portabauacuidentes difeeremus pro ipfo (andlo amp;nbsp;iufto mori, cum pro peccatoribus ille morcretur.Denic^ hac uoce in palTione ufus eft,ficut in IZuagelio Pj4l.zt lcgmius:Ely elyîîtnazabathanic'hoc efi Deus Deusmeus,quarcmcderel!qui(bfHac, inquäjuoce ulus eft,ut quod prophetia annüciauerat,i ei exitus approbarct. L’t quoniS ibiilein fequentia pene'manifeftata funt,illü infpiciamus uerficulü,in quo ait: Ego aût fum uer^ mis, Sc non homo.Cur totius dominus creaturæ uermiculo fe uoluerit cöparari. Poflu* mus hoe quidê humilitati primitus afïïgnare.que fanóorü uirtus eft maxima,licut fan^ óusMoyfes anteDeûanimal feirrationaleprofitetunDauid pulicêfefæpe cememo' rat.Sed magisilludaccipiendûputo,quoniâuermis nulla extrinfecus admixtionealic ni corporis,led de Ibla amp;nbsp;pura terra procrcatur,ideo il 1Q côparatû domino:quoniam SC I!xolt;i.i ipfe faluator de fola SC pura Maria generatur.Legimus ctiâ in li bris Moyfi de mâna uer miculos procreatos.Digna plane SC iufta cóparatio.Siquidê de manna uermiculus gt* gnitur,amp;f dominus Chnlhis de Virgine pro créa tur.Qiiin potius ipfam Mariä mâna di xerim:quiacft fubtilis 5Cfplêdida,fuauisamp;uirgo,quacuclutccelitus uenicns,eült;fbsec-clefiaröpopulis cibödulcioremelledefluxit. Qiiemquicdereaut mäduearc neglexe-toMit.s vit,uitä in femetipfo habere no poterit, ficut ipfe dominus ait :Nifi quis manducaueri» mcâcarnc,amp;fbibcritmeûfanguinê,nôhabebituitäinfemetipfojfcd potiusipfe cibus Connf.ii jYi iutliciü cöuertetur,ficut Apoftolus diciuQuimäducaramp;bibitindigne,indiciumü' bimäducat.QuodfiltjslfraelfubtiIitcrprophetatücftin ueteri teftamëto.Mâna enim ill is côtra diuina praccepta traôtâtibus,ucrmes cfFecfii funt:id eft,contumaciæ ultorcs SC iudices.Qiiæ fimilitudo Chriftûindicat dominûrquem qui fuauem cibâamp;dulccnipo-ïojn. 5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;haurire neglexerit,indicépatietur,ficut ipfe ait : Net}? enim ipfc parer iudieatquè-

quam,fedomneiudiciûdéditfilio.Nâquodidêfit uermisamp;f iudex,alibi Propheta te* fiatur de peccatoribus dicens: Vermis eorû nô morietur, ÔC ignis eorû nô extinguerur ufcp in hodiernû diem.Quod autem ait.Diuiferunt fibi ueftimenta mea, amp;nbsp;fuper uefti* mentum meûmiferuntfortemihocfaéèûin Euâgelio reperimus, quod milites quatuor qui crucifixerQt Saluatoré,in quatuor partes eins fibi diuiferût ueftimenta: Veftimentil uero eius quod alîutû nô erat,fcd crat defuperiori contexts,forte perceperût.Qpæig^ turifta ueftimenta fint,uidcamus,qui milites,quôdueetiâueftimentû. Vefiimenta elfe puto prophetias uel fc'ripturaiû coelcftiû lecîiones, quibus Chriftidominiannûciarum cft facrameniû,quas Prophetias unü canentes, Sc unû per omnia nûciantes, aduerfart) fâluatoris,hoc eft peruerfi hpreticfqui quotidie inil 1 û tan^ milites manusimpias inge runtjhoceftpro fua diuiduntfibiuolûtate,ôf unius corporis ueftimenta per uaria mem bra diftribuût,atcp fpoliantes dominû,fuafa!fadogmatauefticrûr. Vcftimentnaût eius quod nô erat côfutû,lapientiâ eius cceleftê poifumus approbarc,quia erat de fuperiori côtextum.Nofira enim fapienfia,hoc eft humana côfuitur. Alfuitur enim cùm liberoB damus ad ftudia grâmaticis,tradimus Philofophis,erudimus cos,ut làpiêtiainillis quae nô erat,acquiratur.Domini autem fapientia nô afi'uta cft,nô quæfira. Nô enim didicit à magiftro,ficut ipfi ludæi dicûcQuomodo hiclitcras nouit,ciim nô didiceritcEtipie di cat:Mca autem doeftrina nô eft de hocmûdo,fed eius qui memifit: hoc eft quod ait de fuperiori contexts, quo ueftimento uel quibus omnibus ueftimetis Ecclefia catholic» femper amiefta eft,ficut Propheta ait: Aftitit regina à dextris tuis in ueftitu deaurato.

Decamelo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sermo ini

Icit in Euangelio dominus îefusChriftus: Amen dico uobis : Facilius eft D nbsp;nbsp;nbsp;tranfire camels per foramen acus, quàm diuitem intrarein regnum ccelo*

1 um.Qiiæ fenteniia uereor,nc forte uobis côueniat, qui diuitias feculi hu* iusauthabetis,autquæriu's. Sicutenimcameli animal quod eft tortuofum atepdefor* me, peruerfitas ipfa corporis per anguftifrimam acus caueinam præterirenon patiturî ita SC diuites oneratos auaritia,amp;' cupidirate fcedatosp'pià uit^ deiormicas per artâ uiam regni

s E R M o V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Z12

tegni minuné introire permittit. Ait enim idem dominus : Arta 8C anguftauia eft quac ducitaduitam.igiturin camdo difficultatem quæftus praeftathabitudo membrorum: In diiiite autem impedimentum magnitudo efficit peccatonim. Gibbus enim quidam çftanimæjturpcquiduel cogitarcuel faccre, acmentis quædam tortuofa deformitas, ininiundisrebusfemperintendcre,5C ab Ecclefiaefancflo limine cun's fecularibus auo^ cari. Vnde mihi uidetur hanc deformitatem corporis Propheta fpirirualiter elocutus, fœditatem morum potiusindicafrejCÙmdicit:Nonglorieturgibberofus G'cut rctfîus. Qiiafi fi diccrcuNon glorictur peccator uiriorum fuorum prauitate diftortus,ficut glo tiaturiuftus conlcientiae bonsc fimplicitatcdireôlus. Qiiamuis enim ô peccator proce* ritate corporis gaudeas,quanuisfcapularumtuarum aequalitatc lætcris : anima tarnen tua morum prauitate deformis eft. R.eôie ergo camçlo côparatus eft diues. Siquidem ilium à tranfitu acus corporis cralFitudo rcuocat: hune ab ingreffu Ecclefiæ patrimoni) folicitudo dctentat.Et ficut ilium paruum foramen no capit oneratum mole membro* rum;ifaô(^ hune introitus faneffus nonfufcipitgrauatum cumulo delieftorû. Vtcrcp ha^ betpropriam farcinam fuam.ille oneratus cfl carnibus, ifte peccatis;Âf Ücut illeinhabigt; lis eft anguftiffîmæ acus cauernæ,ita amp;nbsp;hic inconueniens ellbeatilTimo Deircgnomilî quodeamelum corpore compofitum natura,hune autem prauumuolûtas efficit. Hæc autem dico fratres deijs quifeftiuilîimamdicmfanôigEpiphaniæ neinEcclefiaprocu tarent,patrimoniorum fuorum compedibus funt detenti, terreno quodam obligati funtuinculOjUtucnire eis ad domum dominino liceret. Non quôd eos quippiam de^« tinct,fed quôd ita proprijs fint aelibus implicari, ut iam arbitrium uiuendi fuæ potefta-tisamifcrint:SC dum folicitudinem patrimonijs exhibent, animarum medicinam peni-tus nô requirût.Quid mihi ô diues difficultatem temporis obijcisf Qiiid necelEtatem ingen's rcpentinât'Si cor habes,intellige quia omni necelFitatc maior nceeflitas eft fallt lisiôCutilior eftcaufa,prius curareuitam, tuncpeculijdamnafarcire: ne dum augmen-tum patrimonij quærimus, fentiamus antmacdetrimentum. Sed forte iudiccm metuis, queminfecretariorcliquifti.Mihicredequodmagis Deû iudicem metucre debebis, qui de ipfo tuo iudiceiudicabit. Ilium ergo metuis qui mox accipiet fucceflorem ; do^ ininum non mctuis,cui nemo aliquando iucceditf’Confidera itac^ iudicij imminentem dicm,fiCinexringuibiles gehcnnæflammas.ftiidoremhorrêdum dentiuin,tcnebrarum ultimüm cruciatum. Et fi poteft, relifla eccleG'a fecularibus folicitudinibus implicate» Vereorenimnedummundi diuitias quaritis, inueniatis potius diuitias peccatorum: amp;repertis thelàuris feculfcœleftes thefauros amittatis.

Qiiôd Gmile Gt regnum Dei fermento. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sermo V

T ipfi let fis fratres quôd ex qua die uobifeum efle coepi, nô ccÏÏàui omni-

E bus uos dominicis admonere mandatis,SC partim hortando, partim incre pando præcepta uobis ingerere, ita ut plerifcp plus pater fucrim : nonnub

lis autem durus magifter extiterim.Patrem enim me fibi gratulatus cft,quifquis fermo-nemmeumlibenteramplexus eftidurum autem magiftrum fenGtjqui confeientiam fuam prædicatione mea pereuflam efle condoluit.Sed nihil mea intereft,dummodo fine pieta te, Gue cenfura Chriftus annuncictur in uobis : quamuis ôC ipfa cenfura fit pie-tas, quæ ideo circa negligentiores Glios adhibetur, ut timoré difeant quod amore ne-glexétant. Non quôd omnes Glios non acqualiter diligat pater, fed quôd indulgentia partis Gt,pro diuerGtate morum exhibere pietatis affeôium : ut blandum Glium exhor-tationeprouocct,concumaccm uerô aufteritate côucniat,de utriuft^ tarnen correôlio-ncfccurus,quoniam huncamoreucrberat,illumfeueritatecaftigat, Gcutaitbeatus A-poGolusiOmnis quidem diGriplina in præfenti non uidetur elTc gaudij, fed mœroris: Hftr, i z poGea uerôfruôtumpaciGcumexercitatis per earn redder iuftitiæ.Igiturquoniam rot traiGatibus meisprofeciffeuos credo,libet quædam uobis diuinarum diGerere lite-rarum,utintelligamquôdid quoddixerim,ndeiuiuacitate capiatis. Ait dominus in fanlt;GoEuangelio:Cui Gmileaeftimabo regnumDeic'Simileeft fermento,quod acce- LMr.ij ‘ptum mulier abfeonditin farina,doneeferme«tatum eft totum.Fermenti uim arque uirtutem omnibus notam eflenô dubium eft. Nam ciïm fit magnitudine paruum, fpe-cie Gmplex,natura cómune,tantam fortitudinem intrinfecus gerit,ut cum reconditum

fiierit in farina, fuccus hoc totam mafTam facial cfTe quod ipfe eft, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;femper un ruer* -

fum curhulurrt afpcrfionis fuæ uigore diffundir, ut omnem ipfam magnàudinem polli- • nisfaciatferméntum,acficres ipiafortitudine fuamolcmfibiproprij uigoris acquirit. Hoc autem faciuntmulieres ut uiris fuis ialubriorcm pancm, ôi. cibum utilem diligen-Row4».7 tcrcxhibeannSedquoniamLexfpin'tualis cft, Eiiangeltum ipiritualiter parabola

rum ratione fubfiftit, uideamus quid fit ferm en turn, quæ mulier, quid farina.Legimus 104««.IX nbsp;nbsp;fanéfo Euangelio, dicentedomino Chrifto defeipib :Nifigranum tritici cadens in

terrain mortuum fuerit,ipfum folum manenfi autem mortuum fuerit, multum frudfum afferuErgo fi triticum dominus ÔC dominus eft fermentum, quia fermentum non niß. de tritico fteri folet:re(fte ergo fermento dominus comparatur,qui cùm elfet ipecie ho-mOjhumilitate paruus,imbecillitate deiedîus, tanta intrinfecus iàpientiæuirtute polle-lebat,ut dotftrt'nam ip^fius mundus ipfe uix caperct,qui cum fe cœpit per totum orbem diuinitatis trigore diminderejftatim omne hominum genus in fubftantiam fuam fui po . teftateprotraxitjUtamp;iugumfpirinisfuifancftiinfunderet omnibus, hoc eft Chriftia-nos cuntftois faceret efle quod Chriftus eft. Nam quôd homo dominus Icfus unus amp;nbsp;folus eftèt in mundo, tanquam fermentum in maflà reconditum,uniuerfos homines præftititeftequôdipfceft. Quifquis igitur illi fermento Chrifti adhæferit,effi'citur ipfe fermentum, tam fibi utilis,quàm idoneus uniuerfis,amp; de fua certus iàlute nbsp;nbsp;nbsp;de a-

liorum acquifitionefecurus.Sicutigitur fermentum cùm in cumulum côipcrgendum eft farinarum, confringitur,côminuitur,diftipatur,SC ipfum omne diifoluitur, ut diiper iàmillam farinacmultitudinem in unum uigorem cônftringat,atc^ in iblidum corpus redigat, quodinpuluerismodumipfademinutione languebat, faciatcß coniunóione fui Utilem maflam, quod propria diftolutione uidebaturinutile.'fîccrgo amp;nbsp;dominusle* fus Chriftus cùm eilet totius mundi fermentum, diuerfts paftîonibus confraeftus, lace« ratus,amp; diflolutus eft,ô(f fuccus eius pro falute noftra, qui eft preciofus fanguis, effùfus eft,utadmixtionefuiomnegenushumanumfolidaret,quod perdiuerûantrarefolu-turn iacebat.Sicenimuclutfermentum quoddamnos quiiàrina exgentibus uideba-. mur eire,adhacfimus,Nos,inquam, qui per totum orbem diiperfi amp;nbsp;deminuti penitus . - iäetbamus, uigore paiïionis Chrifti in ipfius corpus redadi iùmus, ficut beatus Apo-’U‘5 ftoluis ait:Ôuoniam fumus corpus Chrifti,^ membra. Nos igitur qui ex nationibus in pulueris modum é terræ facieiaclabamur, afperfione iànguinis domini in maftàm Ibli-ditatis eius aggregamur.Mulierautem quaediciturabicôndereinferina fermentûqua: cft,nifi fantfta Ecclefia quç quotidie doeftrinam Chrifti in cordibus noftris conatur ab-M4«b,x4 fcoï’deredpfainquam,eftmulier quaein alio loco etiamnioleredicitur, ficutait domi-nus;Eruntduæmolcntes,unaairumctur,ôf unarelinquetur. Molit enim fmefta Ecclefia per Legem,perApoftolos)perProphctas,cùmcatCchumenos facit, SCaiperitatem gentilitatis diflipat atep côminuit,ut emolitos eos in farinæ modu aptos faciat fermento dominici fanguinis adhærere.Fermenturn enim dixerim totam dominipaftioncm, Fermentum enim falutis noftræ eft fymbolû,fine quo fermento uel fymbolo nemo po-teft uitææternæfubftâtiam promereri.Et quia duas Euangeliûdefcribit molentes, atlt;p unam Ecclefiam diximus falubriter molcre,alteram quam nifi iynagogam accipere dc-Ronid« nbsp;nbsp;bemusf’Molitenim ÔC ipià per Moyfen SC Prophetas:fed inutiliter molit, ficut dicit A-

‘poftolus deIudæis:Aemulationem Dei habent,fednoiècundumicientiam.Inutiliter, 1 £ inquam,molit lynagoga, quia maftàm fuam Chrifti dotftrina non temperat. Attp ideo euifandum præcepit fynagogæ dominus efTe fermen tQ,diccns: Cauete uos à fermento Phariiæorum.Temperatum eft enim iànguinibusfiCcrudelitatibus ludarorum dicen-Hfidemzj tiumdedomino:Sanguiseiusfupernos,Ô£lfUperfiliosnoftros. VndeaitEuangelium;

cr 24 Erunt duæ molentcs,una aftûmetur,ÔC una rclinquetur.Aftùmetur enim in requiem ç-ternam fantfta Ecclefia,quae domino cibum fantftîtatis emoluit. Relinquetur ad molas cruenta fynagoga gyrum femper paftùra fuæpcrfidiæ.

De margarita. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sermo vi

S quôd anteriore dominica profeefturus, nulla uobis iàcrarum literarum fpiritualia dona largitusfum, fed tantumuosincrepans amp;nbsp;arguens pro peccato.

pcccatOjfinc aliquaprædicatiorn's confolatione dimifcnm. Volui enim uoshoe ipfum intelligere quà|p grauiter peccaueritis, quod diufna eloquia audire minime meruiftis. Haec enim facerdotum uehemens 8gt;C copiofa uindidla eft, indignis quibufq? literarum coeleftium facramenta non crcdcrc,ncc ( ficut ait dominus ) dare fandû canibus, ncq; margaritas proqccreporcorumpedibusinculcandas* Perdit enim cceleflris margaritæ gratiam qmfquis earn fœdifïîmo peccatori circundare conatur.Gemma enim,ficüt ipfi fcitis,nifi auro non conuenit,margarita nifi preciofis monilibus non aptatur. Eftote goaUrumoptima, eftotemondepredofumjUtpoïTitin üobismargarita fpirituaÜs cludi.Mârgarita enim Chriftus eft dominus,quâ negotiator ille diues in Euâgelio uen ditisomnibusrebusftiisemerefeftinauitjamp;maluit omnes quas habebat fcculi gcmlt; mas amitterc,tantum ut unam Chrifti emeret margaritam.Vnde ego fratres pro ma-gnitudine quod admiferatis delitfti, nolui uobis pândere Euangclicaerctedionis elo-quia,fed magis ingerere animofæ indignationis iniuriani,amp; prius uos uerberibus fpiri-tualibus em endarc,ac fie margâriraf ditare muneribus.Mahii fnquâ peceatum ueftrum ineufando aeriter inercpare,quàm leniter difiimulâdo nutrire. Quifquis enim fiatrem non arguit peeeâtem, quodammodo hortatur ut peeeet. Nolo autem putetis quod no deamorefaeiam uos faepiusuerberando.Filius enim quieaftigationedignus eft,plus amatur,fieut ait feriptura iànda: Quem enim diligit dominus, eorripit : caftigat autem omnem filium quem recipit.Dicitc mihi fi non dolendum fuerit hoc peceatum, fie uos falutis immemores tune fuiire,utbeatiffïmis Apoftolis Petro fit Paulo honorificen-tiamminimereddideritis,cùm ipfos efle feiatis dodores gentium, authores marty-rum,principes facerdotum, nec uolueritis eorum natalem nobifeum feftiuilfimum ce-lebrare,atcp illi coelefti interefit conuiuio,in qùo pro martyrum tanta lætitia,fubftantiS uitæ ipfe nobis dominus mimftrauftf Vultis autem frire quantis bonis frauda« fueri-tistlnterrogate fratres qui tune mecum pariter affuerunt,quàm refeefti â dominica men fa difceflerintjUel qualcs fecum domumfpirituales diuitias reportauerint, Vnum fcio, quôd fi quis ilia die honoratus aut diues ob natalem fihj fui ad decimum ufcp rniliarium ad prandium rogauiflet,propter accuratas epulas,ât inæqualcs menfuras, abfcp dubio Uos ituros fuiffe.lgitur fratres quotienfeuncp martyrum memoriam celebramus, præ-termiffis omnibus feculi aeftibus fine aliqua dubitatione concurrere debemus,reddere illis honorificentiam qui nobis iàlutem profufione fui fanguinis pcpcrerunt,qui tam fa crata hoftiapronoftrapropitiationcdominofuntoblati, præfertim cùm dicatad fan-rios iûos omnipotens Deus; Qui uos honorât, me honorât; fit qui uos fpernit,me fpernit,Quifquis ergo honorât martyres, honorât ôt Chriftum : fit qui fpernit faneftos, fpernit ôt dominum,

Deeoquodfcriptum eft:RedditequaeDcifunt,Dco;Ôt demilitantib. Scrmo vil Onnulli fratres quiautmilitiæcingulo detinentur,autina(ftufunt publi-N nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CO conftitutijcum peccant grauiter, hac folent à peccatis fuis prima fe uo-

ce excuiàre,quod militanuôt ne bene aliquando faciant,occupatos fe ma lis aeftibus conqueruntunperinde quafi militia hominum non uoluntas in culpa fit;Ita quodipfigcruntjOffîcijsfuisadfcribunt,Non enimmilitate delicftumcft, fed propter praedam militare peceatum eft.Nec rempublicam gerere criminofum eftzfed ideo age-rerempublicam, ut rem familiärem potiusaugeas, uidetur efl'edamnabtle.Propterea enim prouidentia quadam militannbus funt ftipendia c5ftituta:ne dum fumptus quæ-ritur,prçda grafietur.lllud autem qualc eft quod cùm ob errorem aliquem à fenioribus arguuntur,amp;imputatur alieui de illis cur ebrius fuerit,cur res aliénas peruaferif,cgdem cur turbulentus admifcrit,ftatim refpondeat;Quid habebam faccre homo fecularis aut milesfnunquid monachum fum profelTus aut clericumf Qiiafi omnis qui clericus non eft aut monachus,poflit ei licere quod no licet.Cuncftis igitur offictjs facris literis prac-feribitur norma uiuendi,omnis ad bene uiuendum prouocatur fexus, artas fit dignitas, Igitur nemofepublicis cxcufetalt;ftibus,nemo de occupatione militiæ conqueratur. Apud omnem Chriftianum prima honeftatis^ebet elle militia. Nam ut id quod di-cimus,authoritate Euangclica comprobemus,uideamus letfionem quæ paülô ante decurfa eft.Ait enimbuangelium:Venerunt autem fitpublieaniad loannem,ut baptizarentur

X32gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;div. I AWBROJII

baptizarcntur ab co,ö^ di’xerunt ad eum ; Magifterjquid faciemusi* At file dixtt : Ni'hfl ainplius exigatis quam quod conftnutum eft uobis.Honcfta plané publtcanorû inter* rogatiOjac fancfti Proplietg iufta r efponfio.llli enim folicite inteiroganT,ne aut ignoran tes plus cxigendo peccatumincidantjautceflantes publica dedpiant fi’ndionem. Hie autcm moderatepræcipitjUtô^iniquitas locum non habeat,Sc conftiturum habeatue* étigal clFecftum.Non enim dixiuNihil exigatis,fed nihil amplius cxigatis.Vnde intelH gimus quod apud Deunl non tarn exactio quam exaciio iniqua damnetur. Dicit enim MdUb, a nbsp;nbsp;nbsp;dominus:Redditequæ Dei funt, Deo : SC quae Caeiaris, Caciari.Igitur quod Cæfar

præcipit,fcrendôeft;quod Imperator indicit,tolcrandum eft. Sed fit intolerabile dûil-lud prædaexadionis accumulât. Hoc autem quale eft quod ijdemipfi quihuiufmodi ncceftitates procurant,peccatis ftiis peccata cogeminant, hoc eft quod fraudes fuas ac rapinas coniodum uocant,cum ipfa præda infetatur incomodumf Illud autem addunt fceleribUsfuiSjUtquos indefenfos uiderint,ipfos potius perfequâtunSCputâtfe necef-fitatesdccépiftepublicas,nifidomos decepcrintorphanorûJtaquorum pater ante bi* duumforfitanfuerit amicus,collega,uel frater, interucniente morte eiufdcmliberiha* beantur tan qua ignoti,uiles5Cmifcri. Vidua autem fiquafuerit,autficiniurijs exagita* ; turutnubat,aut fiuolueritincaftitatis permanerepropofito, dando munerafacultates uix permanent.Cum his ergo fraudibus rcpieuerit facculos fuos, uidcas il los lætos ÔC accuratos ad ccclcfi'am properare, SC Deo gratias agerc quafiab ipfo illis hæc pecunia côfcratur,illud quoep pcccantes,quod rapinarum fuarum Deû uolunt efteparticipem. Dicitaufcmiandum Èuangeliumdnrerrogauerunt ilium amp;nbsp;milites:Quid faciemus ÔC nosfAitillis Ioannes:Ncminem c5cutiatis,necp calumniam faciatis : fed côtenti eftorc ftipendijs ueftris.Hiciam cognofeere fe debet omnis homo qui militat.Non enim tan* turn de fis militantibus fcripturaloquitur,qui armata militia detinêtur, fed quifquismi* litiae fuæ cingulo utitur,dignitatis fuæ miles adfcribitur, Atep ideo hæc fententia poteft dicijUerbi gratia,militibus,protc(ftoribus cuncliftp feôoribus.Quicuncp ftipendia fibi publice décréta côfequitur,fi amplius qUærit, tanquam calumniator SC côcuflbr loan* nis lèntentia códemnatur.Vfq? adeo autem hocinoleuitmalum, utiam quafi excôfuc' tudineuendantur leges, corrumpantur iura,fententia ipfa uenalis fit,SC nulla iam caulâ PofTïc efle fine caufà.Hæc autem diuina fententia,quæ ad milites loquitur,poteft etiam ad clcricos retorquerêquia etiamfî nô militare uidcamur feculo, tamêDco ÔC domino «.Timot.a militamus,ficut ait ApoftoIuszNemo militans Deo,obligat fc negoefis feculahbus,Vi demur inquâ no militare rcmiftîs ac fluentibus tunicis,fed habemus militiæ noftre cingulum,quo caftimoniçintcriora côftringimus:dequo cingulo dominus ait ad Apofto L«c.ix 1*^^ fuos:Sint lumbiueftripræcin(fli,SC lucernæ ardentes in manibus ueftris.Milites igi tur Chrifti fumus,SC ftipendiû ab ipfo donatiuumtp per.cepimus,ficut dicit beatus Apo ftolus:Qui dédit nobis pignus fpiritus,hoc cft,qui fpintus fanefti nos remuneratione di x.Cor. 1 Sf qufs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chriftianorum hoc donatiuo contentus Forte nô fuerit,SC qugrit am-

pliusa'ncipit hocipfo carerequOdmetuit. fpecialitcr contingithæreticis Arria* nis:Dum enim nefeio quid amplius quærunt,inuenientes erroris fpiritû, gratiam fancli fpiritus pcrdiderunt.Nâ SC cadtolicus clericus hac lèntentia retinetur.Si enim nô con* tentus ftipendfis fuerit quæ de altario domino iubente côfc.quitur, fed exercer merci* monia,intcrccffiones ucndit,uiduaru muneralibenter amplecftiturdiicnegociator ma gis poteft uideri quàm clericus. Nec dicere polîùmus,ncmo nos inuaforcs arguit, uio* lentiænullus accufat,quafi'nô interdummaiorem prædam à uidua blandimentiselici* ant,quàm tormenta.NccintereftapudDeum utrum ui an circûuentione quis res alic* nas occuper, dummodo quoquo paélo teneat alienum.

Defabbato quo dominus manumaridameurauit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sermo vill

iligenter uos audifte credo fiatres Euangelicam leélioncm quæ nuperle* b nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;fta eft,ubidominus IcfusChriftusingreftus fabbato fynagogam ,homi*

nisibihabcntismahlimaridam,fpiritualimedicinacuiauit, nonappofiti» herbarum fuccis, non pigmentorutn medicaminibus colligatis,fed uerbo iubens,ÔC in ira præcipiens refudit corpori fanitatenf.Ira inquam, ficut ait Euangelifta, reftituit ui; gorem dexreræ.VndeintelIigimusqualisdominicæbenignirausfitfanitas,cuius in* dignationw

233 dignationis talis eft medicina : aut quemadmodum placatus prodeft, qui ita mifcrctur iratus.Verbo igitur iubet ut arentidexteræ uenarum fuccos infundcrct. Non miruni eft fi' is arentem reparauit dexteram,qui totum corpus de arenti puluere procrcauit, ôd id uerbi imperio reftituit, quod in principio faeftura operationis inftituit : uelut autho-rem fuum plâfma cognofeens obfequitur ei portiuncula,cui totum fe deberet in mafia. Sed uidcamus quæ fit in fynagoga manus arida, quæ nihil corpori prodeft, quando o^ peribus ficcauit,quâdo etiam prim um arida eflcccEpcrit,rcquiramus. Non enim unius hominis tantum per laluatorem cauià gcritur,ncc unius hominis imbccillitas procura-tur,fed totius generis humanifûnaturinfinnitas.Nulli autem dubium eftdexteram uel totius corporis pra’clariorern porrioncm hoc officij gcrcre, ut diurnaalimenta fuo cor pori fubminiftretjOi:? p/ouidentia quadam ad fruendam uitam membra cætera pafeat ac nutriat.Hanc igitur dexteram in ludaico populo feribas elTe dixerim, ucl doeftorcs, qui uelut præclarior ÇzOrtio in pharifeorum corpore à domino conftituti,ncglcxerunt QC in. caetera membra, fua Prophetarum oracula uelut efeam uitat æternæ porrigere,atqj ideo dotftrina eoru.m tanquam manus aruit imbecillis, quia fontem perennis làpientiæ non quæfiuit.Proptcrca deniq; fatfium eft ut quafi contracta dextera dauern feientiæ tenc-renonpolfet,ficutaitdominus: Væuobisfcribat amp;^pharifati qui abfconditis clauenl lmgii feientlt;æ,filt;^ reliqua.Hæc autem clauis Chriftus eft dominus, quo ad crcdulitatCm fi'dei pcôtorum arcana rcferantur.lfta clauis,ficut ait dominus Petro : Tibi dabo clauê regni

coelorum.Ergo arint dextera(ynagogæ manus, relinquens ChriftuSjquæpnïis erat in principibus ludæorum,ÔC deterioiauit.Qinfqins cnim Chrifti fontem deferit, debi^ litatur pronnuSjôCarcfctt.Scd inuenio ipfatn manum quondam cætcns mcmbn'sfuifle mclioretn.Sanc^us cnim Moyfcs diix ludaici populi, uelut clarior corporis fuidextera fuit cùm legem porrigendam meruit à diuinitate percipere, Dextera inquamerat ian-ôus JVloyfcs,quifilios ifrael uelutmanu prouida ccelefti mannanutrijt.Hæcplane eft dextera quælamncm ôC Mambrem magos niuei fplendoris nitorc conuicit. Ita enim feriptum habes.Atqjideo magorum diftinefîae funt tcnebræ,quia Moyfi mentis lucens dextera corufeabat. Sed uidcamus, manus ifta quando primüm arida cœperit elfe ucl inortua.Ergo illam primûm in Adam aruifleconlirmo,cùm contra uctitum dominiingt; terdiclæarboris poma dcccipUt,ac tuncfuccum immortalitatis amiut.I2c ficcata quo^ dammodoefl, quando hominem adimaginem Deifadlum pcccato iuo folui facit in puluerem. Atep utinam fola manus in peccato teneretur obnoxia : quod eft grauius, o-mne corpus morte damnatum eft,cùm dextera prima peccauertt.Nec mircris fi mem-brum dexteræin Adam non manfit integrum :uigor enim inilla îcterniratis exaruit. Nam ficut Moyfi dextera euftodientis mandata domini niueo fulgorc refplenduit, ita ÖC Adæ dextera præuaricantis præcepta mortifero pallore contadîa eft.Hanc igitur Adæ manum faluator curat in fynagoga, hoc eft totius generis humani imbecillitatcm fanare feftinat.Dicit etiam illûExtende manum tuam, qui earn idolis immolando con-traxit.Dicit illiiExtende manum tuam,qui per earn res orphanorum uiduarumtjj geftit inuadere.Sed Sif tu qui putas te manum habere,6C là nam, caue ne auaritia contrahatur. Quin potius extende earn pro mifericordia frequenter ad pauperem, pro hofpitalitate iæpius ad peregrinû. Extende earn pro peccatis femper ad dominum. Éfto mifèricors, efto largus.Oblérua quod ait Propheta:Ne fit manus tua ad accipiendum porreda, ad erogandü côtradla.Sic cnim manus tua fana efte poterit,bonis uero operib. cxtêdatur.

Deunitate charitatis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Scrmo i X

Egimus in libro qui Apoftolorum acfiibus adferibitur, tantam fub memo L mis uiris deuotionem plebis fuiffe, ita populi Chriftiani floruürc primi-tias, utpoftacceptarnfidcmnemodomum propriam fibi defenderct, nemo fuum aJiquid uindicaret,fed iure fraternitatis efient illis cunefta comunia : fcilicct utqui codemconfortioreligionis tenebantur,eodcm confortiofruerentur ö^uita,hoc -eftutquibuseratunafides,clîètamp;una fubftantia:amp; quibus erat comunis Chriftus, ?quot; cômunisdTetÔCfumptus.Ncphasetenim puubantreligiofiuiri eum fibi participem “ nonafcifccreinfubftantia,quiparticepsefrctingratia:atcpidcoin charitatefraternita-tis omnes cÓmunitcr uteba.’itur,niß quod maior eft fraternitas Chrifti quam fanguinis.

Ambr.to.3, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;u Sanguinis

i34 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D I V I AJVt B R o s 11

Sanguinis enim fraternitas fimilitudincm tantûmodo corporis refcrt,Chrifti autem fra *'■‘^•4 tcrnitas unanimitatcm cordisanimaeq; dcmonftrar,ficut fcriptum eft:gratautem cre^ dentium cor atep anima una* Vere ergo die frarer eft, qui tam corpore qua'm unanimi-’ täte germanus eft.Verus inquam Frater eftjCutus idem ipiritus amp;nbsp;uoluntas in frarre eft. Mellorigitur eft ( ficutdixi ) fraternitatcianguinis, Chrifti fraternitas : nam ilia inters dum fibiinimica eft,Chrifti autem fraternitas fine intermiftloncpacifica eft.Illa inter fc cômunia cum æmulatione diuiditjiarc etiam propria cum gratulationccômunicar. Illa in confortio defpicit iæpe germanumjiæc aflümit frequenter alienum. Tanta ergo, li' cut dixijilloin tempore Chriftianæplcbis deuotiofuit,uf nemo domumfuam diceret, ï^uiem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;proprium aliquid uindicaret,ficutaitfanóusLucas,diccns:Ncmo quiequam ex

eo quod poflßdebat,fuum proprium effe diccbar,fcd erant illis omnia cómunia:Nec e^ nim quifquam inquit erat egens inter ipfos.Beata igitur plebs, quæ dum plures diuites habet in Chrifto,nullum in feculo habet indigentem:amp; quæ dum arternas cogitat diuL tias,àfratribus temporalem repulitpaupcrtatem. Vendebantenim,ficutaitScriptui'a, prædia domos fuas,SCprccia uenditorura antepedes Apoftolorü ponebant, ut ero-gareturprout cuiep opus crat.Videtefantftorum uirorumfidem,quemadmodumpro* pter Chriftum toto fe expoliabant patrimonio,6C nihil fibi reliqui fäciebant.Non enim uerebanturneefurirentipfijdum timebant ne alius efuriret. Hæc igitur fub Apoftolis fuit in plebc dcuotio:modo quid fi'mile reperimusÆt certe idê Chriftus in nobis.Ideni quidem Chriftus in nobis,fed non idem animus eft in nobis. Eadem in plebc fidcs, fed non in plebe eft ip fa largitio.Ita alter de alrerius inopia non cogitat,ut illud fit quod di-cit Apoftolus:Alius quidem efurit, alius ebrius eft.Nam plericç Chriftianinon folurn propria non diftribuunt,fed etiam diripiuntaliena.Nonfoluminquam colligentes pe-cunias fuas,ad pedes Apoftolorum rion defcrunt, fed etiam confugientes fratres fuoa protrahuntdpedibusfacerdotum.Nunc eftillud tempus quoddefcribitbeatus Apo-ftoliis dicens:ln nouiftimis diebus abundabit iniquitas multorum, ôdrefrigefeet chari-tas.Modo enim abundat auaritiæ iniquitas,quæ ante largitatis bonitate ceflabat:amp; re-frigefeitfraternitatis charitas, quæpriusChriftiamoreferuebauTunc enimfub Apoftolis fraternitatis diletftio fuit,ut tunc in conuentu fuo non aducnerit indigentiattanta autemmodo Chriftianitatis diflimulatioeft, utin cœtunoftro uix inueniaslocupletc. Locupletcm autem uix inucniri dico,non tarn facultatibus,fed opcribus. Ait enim A-poftolus : Öiuites fint in opcribus bonis. Locupletem autem ilium in Ecclefia intelligf uoluit,qui diues eft in Chrifto. Nam amp;nbsp;ibi quod ait fub Apoftolis, neminem indigen-tem fuifle,oftendit utiep tanta cos gratia fidei fuifte praeditos, ut omnes cœleftium diui* tiàrum abundauerintlagitate.Rai o igitur hoc tempore inuenimus in Chriftiano popir lo locupletcm*Et fi plericp in domibus auro fint diuites, tarnen in Ecclefia iuftitia func inendici.Dum enim circa pauperes non pro eo quod præualent,operâtur, nec hoc eft gratum quod offèrût, nec illud eft iatiabile quod referuât.Dixit dominus ad Cain cum offerret muneraiSi aût rctfte offcras,re(fte aSt no diuidas:pcccafti,quiefcc.Sic ct tuChri ftiangnorecftediuidis, quidetantoauro tuomaiorê partem mâmonæreferuas,quàrn AÄ.5 dominolargiaris.Sicnancp Ananiasinatftibus Apoftolorûdûputatferecfte offerte âi no reifte diuidit.-pccuniâ qua obtulit,perdidit : öd qua domi referuauit, amifit.Pecuniâ inquâ paritér perdidit falutem.Dum enim ex co quod promiferat,parte fubtrahit,fa-crilcgq fi'mul codemnatur amp;nbsp;fraudis.Sacrilcgij,quod Dcum in pollicitatione fefellcriu Fraudis,quod de integris muncribus portionê quandâ putauerit fubtrahêdâ.Ait enim iSyfM nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Petrus:Nô es mentitus hominibus,fcdDeo.Si ergo,fratres, Ananias con-

dênatur quod no totu dederit qgt; de fuo ipfe promiierat,quid cefemus de eo qui no uult reddere qgt; altjs repromifitfVidctc ergo amp;nbsp;uos fratres quid .pmiferitis Decj, ciirn prima gratia fidciperccpiftis.Ecceabundat in ciuitate noftra hofpites fiuc peregrinnfacite qgt; polliciti eftis,ne dicat ÔCuobis q, Ananig dieft3 eft;Non mêtiti eftis homdnib. fed Deo.

De co quod fcriptum cft:Quis maior eft in regno ccelovum. nbsp;nbsp;nbsp;Sermo x.

Sermoiedti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diligenter audiftis Euaqgelicam letftionem, inteUigerc pofeftis quæ mi-

vuximi epi S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;niftrisac facerdotibus Dei reuerentia debeati jr, uel qua ipfos clcricos in-

[copi, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Micem humilitatis fedulitate fe oporteat prrxucnire. Ait enim dominus

pcfcontantibus difcipuHs quts corum in regno cœlorum maior ciïèt futunis, ftatuto coramonmibqf puerulo:Quicun(^ humiliaueritfe ficutpuerifte, hic maiorcrit inre^ Mâiiha» gno cœlorum.Vnde intelligtmus quôd humilitarc peruenitur ad regn um, iïmplicita^ tepenctratur adccelum.Quifquis ergo cupitdiuinitatis renerefaftigia,humilitatis ima fedetur.Quicunqîuultfratrem præuenircrcgnando,prius præucniatobfequendo,fi-

curaitApoftolus:Honoreinuicempræucnicntes.Vincateumoquot;fficrjs,utpoffituincc^ Romdft.iz tefancflatc. Si enim te non læfit frater, obfequium mcretur ut dibgas. Qiiôd fi forfiran læfit, magis obfequium mcretur ut uincas. Hæc enim noftræ Chrillianitatis fumma cft: utamantibus uiciifitudinem,12cdentibus patientfam rependamus. Qui ergo fucrit pa^ tientioradiniuriam,potcntior conftituctur in regno. Non enim ad imperium cœlo^ rum peruenitur fuperbia, diuitrjs, præfedura : fed lnimilitate,pauperie, knitatc. Arôa enim amp;nbsp;angufta uia eft quæ ducit ad regnum. Quifquis ergo honoribus inflatus fucrit, Ôdauritheiaurisdilatatusstanquam onuftum amp;impcditum animal peranguftunire^ gniiter tranfire nonpoterit. Simul etiam ut fc exiftimat peruenifle, farcinam cius exp gua porta non capiens,rcpercu(Ib limine rctrorfum redire cogir.Tam enim angufta eft

diuiti porta cœkftis, quàm eft camelo acus foramen exiguum. Vnde ait dominus : Fa* itidem 19 cilius eft camelum per foramen acus tranfire, qua'm diuitem intrarc fn regnum cœlo--tum.Sicutenimcamelianimal tortuofumatqt deformeexigua acus cauerna prætcrire non patitura'ta ÔC diuitem auarumarqjmêdacemarcfta cœliianua minime'intrare per-mittit.Nam idconudiinfeculinâfcimur,nudi etiam acccdimusadlauacrum:ut nudi quoeç SC expeditiad cœli ianuam properemus. Quàm autem incongruum abfur^ dum eft ut quem nudum mater genuit, nudum fufeipit Ecclefia:diues intrare uelir in coelumCProptereaadolefcentiillidiuitf inEuangelio àfàluatore dicitur, quifibi iuftus uidebaturSCfancftuSjSComnia kgismandatacompléffe;Si uis perfeeftuseflc,uende ornnia tua, Si da pauperibus. Vfcp adeo enim nuda uirtus apta cœlo eft, ut quanuis iu^ ftus,quanuis fanêî:us,aurQ ucl diuitias poiridcns,non poffit efte perfecftus.Talem enim iioluitadolefcentemilium dominus ad paradifum redire, qualis Adamfueratdc para- ' dififublimitate deiecftus.Nudus enim Adam incola paradifi fuit. Denieppoft pecca-tumnuditatemfuam uidens, folio pudendacontexit.Priusenim quàmpeccaret,ho-heftatis erat colore ueftitus:atcp idco nuditatem inhoneftam nô natura inftituit,fed delicti reams inuenit.Nam SC fanefti Angeli in fplcndidiffimo habitu conftituti, nô quôd tunicis operiuntur ÔC pallrjs,fed cùm fitin illis natiuitatis fuænuda fubftantia,ueftitiui-dentur elfequod fantftifunt.Sicigitur ÔC Adam euftodiens honeftatis angclicæ dignitatem, erat quidemnudusmundanisucftibus,fcdimmortalitatis eratfplcndore uefti-tus. Nihil prauumrcfpiciebant eiusoculi, non cor eius turpealtquid cogitabat, crat apud hoiieftas mentes nuditas ipfa ueftita.Sicut enim apudnequam homines turpis co gitatio à concupifccntia ueftibus non arcetur, ira apud fanrftos uiros honefta fimplici-tasad concupifeendumnuditatenon tiahitur:fed ficutuitiofis ad corruptclam nuda funt omnia,ita religiofisad caftimoniam operta funt uniucrfà. Quid autem aitEuange licaleôtiof Quifcandalizaucrit unumdepufillisiftisquiinme credunt, expedit ci ut fufpendaturmolaafinaria in collo eius, SCmergatur inprofundum maris. Pufillos hic non ætatc pucros,fed malitia paruulos dicit,ficut Apoftolus ait:Malitia paruuli eftote, i,cor. 14 utfenfibus perferftifitis. Quifuntifti, nificlericiidonei,SCmonachircligiofi uel laiciC Quifquisigiturhisirreuerens autcontumeliofus cxtiterit,hac beluina pœna pleclc-turjUt informi faxo religato illi ad coHum,præcipitetur in mare. Sed uideamus cur fean dalizantibus Chriftianis ifta pœna décréta fit,aut quid fibi uelit ipià fentêria.Puto enim ilia aliquod myfterium contineri.Qiiafi uerô non fufficeret in mare hotnini demergen do faxum qualecunc^ non magnum aut enorme,fed molae afinariæ lapis ei religetur ad eollum,utcum perituro homine pcreat.resufuineccftaria.Sed puto hoc magis elfe quodinferipturisafini figura populusGentiliumnuncupatur, qui claufis oculis circa ignorantiæmolamerroris fui gyro pertrahitur,amp; fine ulla curfus direrftione uefti-gijs in fcfçperedcuntibusinuitusufui laboratjlicno.Nonne enim tibiuidetur molam afinariam uoluereGentilispopulus, quandiu imperitiæ fuæ laboreuerfaturfNaturx quidem uinculis alligatus ut uerbum Deimolat,I3eum cœli quærat, fed opertae men-

Ambr.to.3. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;U i tis

US cædtatefuffiifusiutuuîtus animi engere ad Deura , cordi's ocuîosleuarcnan.ponîc, 5 ' adcœlum.Sedquom'ammolamafinariamfaxumeireconfiât,utdeamiÿ fiôt^pagano--rumtaliseftmola. Tab's plane eft.Saxea enirn mola eflpaganorumkipitcr Herculcft^ lapideus, circa quos cæcis ocub's frequenti crrore ci'rcumcunt. Caecos inquam dixen'm eorum oculos quipurant fe uidere quod non uident. Afpicicntes cniin faxum, Dcum iè uidere confîngunt.Attamcn qui molam uoluit,confunimandi aliquando fincm ope ris habet,exeundi fpem gerit laboris. Cui uerô mola afinaria ad colum fùfpêditur, por^ tat lapidem, qui portarc debuerat iugum domini. Afînus ergo ad molam, cæcus ad la-pidem,Gentilis ad faxum,qui adorat eu quem non uidet nec agnofeit. Deus cnim non in manufaCtis habitat,nec in métallo aut làxo cognofeitur. Hic ergo Gentilis populus cum pcrfecutionem Chriftiano intulcrit, hac poena plediturnit ciim fua facrilega mo-la iudicandifeculifludibus demergatur.

Demirabilibus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sermoxi

Vantorummirabiliuoperator fit dominus lefus Chriftus tntelligcrepof-Q_ fumus ex hac Euangclica le(flione,qua defcribitur tanta per cum beneficia in populum fuifle collata, ut prouocatæ homtnum turbae ad audien-durh ilium magis irruerent quam rogarent,0^ medicinam falutis non fperarent per hu-militatis gratiam,fed perimportunitatisiniuriam,itautirrucntes (ficutaitEuagelium) turbas à domino lefu non defertum fcpararet,non fynagoga repelleretjnon reuerentia diuinitatis perarceret.Haec eftenim confuctudo infi'rmantium, utdum iperant fuisæ-gritudinibus medicinam,ab importuna petitione non loco prohibeantur,non tempo-rc:fed quanto plus medetur ille qui fanat,tanto amplius ille importunus eft qui laboraf.

lt;^•5 )2rgo ciim dominus illis ab irruentibus turbis femotus in terra efle non poftet,afpiciens in mari duas nauiculas,unam nauem Petri omni feftinatione confcendit,ut importuni-tatis iniuriam uel aquarum natura dep el 1er et: quia cam dolt;ftoris reuerentia minime co-crccbat, at(^ exinde cœpit de nauicula Petri ad homines do.cftrinæfuæ uerba profundere. Videtemifcricordiam faluatoris :fcparatur quidem ab hominibus corpore,do-Ôrinæ tarnen tjs utilitate coniungitur. Vbiqj miferetur ,ubitpprodeft. In terra pofitus per tatfium languores corporum fananin mari conftitutus, per doclrinam uulnera curat animarum.Sed uidcamus qup fit ifta nauicula Simonis Petri,quam adducendamde duabus magis opportunam dominus iudicauit,qua: amp;nbsp;tutum faluatorcm praeftet ab in-furia, nbsp;credulitatis hominibus largiatureloquia.Inuenimus enim iam dominumna-

cxod. I z uigalïè in alia naui, ÔC grauibus iniurtjs laceffitum.Nauigauit enim cum Moyfe in mari rubro,quando populum Ifracl per undarum fluenta tranfucxit.Sed grauibus eft affe-loan. 5 /lus iniurijs, ficut ipfe ait in Euangelio ad ludæos : Si credcrctis Moyfi, amp;nbsp;mihi crede-^ctis.lniuria autem faluatoris eft incrcdulitas fynagogæ.Ergo Petri nauê eligit, Moyfi deferinhoc eft Ipernit fynagogam pcrfidam,fidelem aflumitEcclefia. Duæ cnim quafi nauiciilæàdeo deftinataefunt,quæin hoc, tanquam inmaii,mundo falutemhomini-bus pifcarentur,ficutait dominus Apoftolis: Vcnitcfaciam uos pifeatores hominum. Ex his ergo duabus nauiculis unarclinquiturad terram inanis SC uacua, altera produ-citur in altumonufta uel plena.Vacua enim fynagoga relinquitur in littore,quia Chri-ftumcum Prophcrarûamifitoraculis.Onufta autemEcclefiain ahum aftumitur, quia ■’ dominum cum Apoftolorum dodlrina fufeipit. Synagoga inquam remanet ad terras quafi terrenis inhærens opcrationibus: Ecclefiaautem in altitudincm rcuocatur, tanquam cœlorum profundafacramentadifcuticnsjin illam fcilicet altitudincm:de qua Roman.ti Apoftolusait:O altitudo diuitiarumfapierttiae amp;fcicntiæDei.ProptercadiciturPe-

lkc.5 tro;Ducinaltum, hoceftinprofundumdifputationûgcnerationisdiuinar. Qiiid enim Matth. 16 tam profundum quam quod ait Petrus ad dominum: Tu es Chriftus filius Dei uiuiC ^lt;^•4 Quid tarn terrenum, quam quod de domino dixcruntludaeifNonnehic cftfi'lius lo-feph fabriflllc altiorc confilio natiuitatem Chrifti diuinitus approbauit,hi mente uipe-Matth.i6 rcagencrationemcoeleftcmcarnalitcræftimant.VndcaitfaluatorPetroQuianon ca-cziz roamp;fanguistibihocreuelauit,fed pater meus qui in coelis eft.Pharifæis autem dicit: .Qiiomodopotcflisbona loqui,cùm fins nequamf Haneigiturfolam Ecclefiar nauem afeendit dominus, in qua Pen us magifter eft conftitutus, dicente domino:Super hanc . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;petram

petram ædifioabo Ecclefîam meam.Quænauis in altum fcculi iftius ita natat,utpcreun te mundo,on^es quos iufcipit,feruetillçfos.Cuius fîguram iam in Veteri uidemus te-ftamenro.Sicut cnim Noe area naufragante mundo cundos quos fufeeperat, incolu-mes referuauit : ita ôCPetriEcclefia conflagrante feculo, omnes quos ampleditur, re^ præfcntabit illæfos. Et ficut tune tranfado diluuio ad arcam Noe columba fîgnum pacis detulit: ita ôi^tranfadoiudicio ad Ecclefîam Pétri Chriftus gaudium pacis referet, quia ipfe columba uel pax eft,G'cut promiG't dicens : Iterum autem uidebo uos, gau-debit cor ueftrum.Sed quoniam banc eandem nauiclllam Petri de qua nunc dominus cœleftis dodrinæfuæfacramenta depromit,legimusin Matthæo dormientein eadem domino uentis inGirgentibus perturbatam, ita utcundi Apoftoli mortis periculum formidarent : uideamus quæ caufa eft quôd una eademcß nauicula hic in tranquillitate dodrinam populistribuit,ibiin tempeftate difeipulismetum mortisinducit, præfcr-tim cùm ibi etiam cum cæteris Apoftolis Simon Petrus effet. Hæc autem eft caufa pe-riculi.Erat ibi Simon Petrus, fed erat pariter amp;nbsp;proditor fudas.Quanuis illius fîdcs fun-daret nauiculam,huius tarnen cam petfidiä cóturbabat. Tranquillitas eft ubi folus Petrus nauigatjtempeftas ubiludas adiungitur. Licet eflet Petrus ft'rmus fuis meritis, per-turbatur tarnen criminibus proditoris^Metuentibus igitur difeipulis, anxiante Petro dormiebat dominus.Durttm forte uideatur quod anxiante Petro dormiebat. dormie-batPetro,nauigabatIudæ.Vnius igitur delido cundorum mérita quatiuntur.Obdor-mit Chriftus, uentorum fpiramina concitantur.Quifquis cnim peccatum admittit, fta-tim amp;nbsp;dormire Gbi facit dominum, Sé procellarrt fibi fpirituum fufeitat immundorum. NecefTe eft autem diabölica infurgat tcmpeftas, cùm dominica ferenitas conquiefcit. Igitur fi unius ludaepeceato cundi periclitatur Apoftoli, hoe exemplo caueamus per-6dum,caueamusproditörcm,ne perunumplures fluduemus.Quinetiam huiufmo-di abijciamus denoftra nauicula, ut non obdormiat,fed uigilet in nobis dominus, at-que eouigilante nulla nos fpiritualis nequitiacprocella concutiat. Vbi enim ft'des integra eft, ibi faluator docet, uigilat, amp;nbsp;exultât i ibi requies,ibi tranquillitas, ibi cundorum eft medicina. Vbi autem fidci eft admixta perfidia, ibi Chriftus torpet, dormit, SC pcioreftibimetusjibitempeftas,ibiomnium eftdifcrimen.Pro adibus enimnoftris

Erum eft quod ait fandus loanncsBaptiftade domino faluatore dicens: V Ilium autem oportet crefcere,meautemminui.Siquidem hoe primum , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;etiam ipGs temporibus approbetur. Ecce etlim in natiuitate Chrifti dies

crefcit, dC Ioannis natiuitate decrcfcit. Ulo oriente lux proficit, hocnafcenteminuitur. Ipfa enim quodammodo tempora famulantia partibus fuis, cùm detrimentum faciunt, feruus gignitur : cùm autem dominus nafeitur, confequitur augmdntum. Profedum plané facit dies cùm mundi faluator oritundefedum patiturcùm ultimusPropheta ge neratur.Scriptumeftenim:LexôCProphetæufcpadIoanncm. Atep ideO neceffe erat utobfeuraretur legis obferuatio, ubi euocatio,ubi Euangeltj gratia refulgebat: ÔC cef-faretprophetia Veteris teftamenti, cùm Noui teftamentigratia fuccedebat.Ergo in natiuitate domini proficit dies.Non mirum fiproficit dies, quam fjïlendidifïïma luxue ritatis illuminât. Ait enim Euangelifta de Chrifto domino : Erat lux uera, quae illuminât omnem hominem.Curnonilluminaretmundumf Ati^ ideo dies quae lucem hu-mano generi peperit, prius ipfa eiufdem lucis fulgore refplenduit, amp;nbsp;conclufa iam fpa-tia fua nodium tenebras dominiez lucis nitore difcuftit. Occupauerat enim totam diemnodiumlongitudo,nifi in ipfa dierum breuitate ChriftirefuIfi'fletaduentus.Qui ficutortufuohumanigenerispeccatorumtenebras difeuffit,itaSc die natiuitatis fuae caliginum tenebrasamputauit,SC unoeodemcg ortulucem pariterintulit SC homini-bus Sc diebus.Vnde non eft mirum fi crefcit dies, quæ gemino fulgoris fplendoreue-ftitur.Scd uideamus adhucquomodo dominus faluator crefcat, loannes Baptiftade-crefcat. Diximus infuperioribus quodloanne^quidemfiguramlcgis prophetarumcß geftauerit : necefle erat ergo ut denceret lex Euangelfo corufeante, ÔC minueretur lu-

Ambr.to.j, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;u 5 daicus

23Ö nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D1 V I AHBROSII

daicus populus populo Chnfti’ano furgente.Quisenj'mdubitat dcnan'uftafe domini (ynagogæ cfTc conucnticula uacuata,plebcs mulnplicatas Ecclefiæ,amp; mirû in modum quondie Cliriftum per Chhftianos fuos crefcerc,Ioanncm minui peFludæosf'Hos diei dominici fplcndorc fulgcrc, ill os obfeuritate noA'um laborarefNox cnim fupcr ludaeoS quodammodomaiorincubuit, ex quodixerunrdencccfaluatorisiSanguishu ius fupcr nos,amp; fupcr filios noftros.Maioribus plané funt nöélium tcncbi is obicurati, ex quo conati funt diem ueritatis occidcre.Hoc autem quod dicimus,ut ucrius appro-iMc.z barcpoflimus,utriufque natiuitatem breuiter exponamus.Ecce enim ciim naicitur M4«.7 ChriftuSjCxultantAngelfpaftores peruigilant, magiadueniuntjftcnapracccditjamp;^cun

(fla quaefuntin ccclis terrifypulcherrima,ipfidomino deferuntunDeferuntur enimil-Iijgloria per Angelos, claritas per ftellam, religio permagos, fimplicitas pcrpaftores. Et quod apud ipfumfolumfuturaclîenthæcomnia, nafcentiilli uniuecla farnulantur. Cum autemloannes concipitur, Zacharias obmutefcit,fôlennis conceditur facerdos. Helizabct mater abfconditur,fignifi'cans poll ortum fuum legis filentium, amilfio^ ncm facerdotijjlatebras fynagogæ.Dubium autem non eft quod loannes natus Phari-laeisiuftitiam Icgis abftulerit, quod conceptus patri abftulit uocis obfequium, Crefeit igiturdominusfcmper,Ioanncs Baptifta minuitur.Nonidcominuitur quod mentis aliquidderogetur,fed quoniam faluatoris quotidie accumulaturgloria,illius minor I0XW1.5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uidetur.Lucerna deniepuocaturIoannes,dicente dominoJlleeratluccrnaardens.

LucernacigituroblcuraturlumencumradiusfolisefFulget, defeélionem quandam lampadæ fuae patitur,cum clarion's lucis fplendore fuperatur. Qin's cnim fapicns luccr-namrcquiratinfolc;'Non quidem extinguitur,fed neceftaria non habetur,hoc eft, quis ad Ioannis pœnitentiæbaptiimum ueniat,cùm polTit faluatoris baptilrnofalua* rirquot; Non quidem illud reprchenditur,lcd hoc magis utile ôé neceflàrium iudicatur,quia in eo remiftio peccatorum tribuitur.

Item deNatali domini. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Scrmoxni

quot;Va gratiaucl quibus laudibus hunc diem Natalis domini prædicemus, prorftis ignoro.In tanta enim feftiuitatc ad magnificandum Deum hu-manaloqucla non fufficit. Nam fi tunc cum nafeebatur Chriftus, Ange-lorum uocelaudatus eft,nunchumanalaudandus eft uoce cum regnat. Supergreditur enim illius tempon's feftiuitatcmnoftrafolennitas.Siquidem tunc ftupucruntilli tantum nafeentem dominum, nos ilium fufeipimus nafeentem, refurgentem paritcr ÔC rc-gnantem.Tanto igitur facundior laudatio efte debet humani temporis, quâto funt ma iora miracula.Sed quoniam dignam praedicationem exhiberc non poteft humana fra-gilitas, ad Angclorum nos præconia conferamus. Et quia mcrito cos æquiparare non poffumus, dcuotione comitemur,hoc eft in ea feftiuitatc eadem quaillilæcitia, nos tWfW ientcntiaperfultcmus dicentesiGIoriaincxcclfi'sDeo, Ôéin terra pax hominibus bo-næuoluntatis.Digna plane Sé iufta fententiaquaïinnatiuitateChriftiSé Deo honorem rcpræfentatincoelis,6é hominibus pace præfentat in terris. Ante faluatoris enim ortum nec ccelcftiareuerentiam deferebant, ncc terrena requiem poftidebant. Sed ui-detc quid dicat ipfa fententia:Pax in hominibus bonæ uoluntatis. Non in quibufeunep hominibus,fcd bonæ uoluntatis hominibus,ut intelligas pacem Chrifti no debili eftc, fed meriti.Non enim earn meriti Angell inca noélequà paftorcs nafcêtem dominum fupcr gregem fuum uigilias obfcruantes prftnl præ omnibus didicerunt. Ipfi enim pri-miorta faluatoris ante omnes homines intimantibus Angelis cognouerunt. Vndemi rum eft quôd prius redemptionem feculi potuerint feite quàm principcs.Nô enim An-geliannunciaucruntregibus,nôiudicibus,fcdhominibus rufticanis.No ergoiam mi-randum cft fi Chrifti gratiam ante fciremcrueritirtnocentia quàm poteftas,ôé prius co-gnofccreueritatemfimplexrufticatio, quàm fupcrba dominatio. Quod enim cogno-t.Cor.i ueruntpaftores,principescognofeere nequiûerunt.Vnde Sé bcatus Apoftolus ait:

Quam nemo principû feculi huius cognôuit,Sé rcliqua.Ergo in natiuitatc domini Angeli pariter cum paftoribus funt letati,excelfam uerô dicentes gloria.Nam uicinis quo-dâmodo ôé iuncftis choris Dei gloriam prædicauerunt. Vnde amp;nbsp;credo eofdcm Angelos in eiufdem domini eadem feftiuitatc fimili nobifeû lætitiæ uicinirate gaudere. Nam qui

s ERM o xr'iir nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X39

^uifolent propterChrifti ortum alloqui paftores, non pofTuntpropter einfJcm Chn-ftigaudiumnon inquircrefacerdotesf Siqindem SCquod tune ad dlos fupcrgrcgcin ftium uigilias8bfcruantes noóeintempenalocunfunrjiutus tempon's myftcrium de-fignabant.Nam illo fa(flo hoc utiep monftrabatur, gregem populum,nocfîcm feculum, facerdotes eflepaftores, qui lugiluper plcbcm folicitudineuigilantes propter Chn'--ftum ab Angelis minime dcferuntur.Hodierna igitur diclccundum carnemnatus eft dominus,ita fecrcto, ita filentio, ut ortum eius Icculum penttus ignoraret. Ignorauit nim fcculum, quia di. extra confeientiam patris natus,amp; extra ordinem naturæ conce^ ptus. Namlofcphconceptumfufcepit filium quem non genuit: Maria partum edidit quem fexus confuetudine non creauit. Sicigitur natus eft dominus, utortum eius ncgt; nio futurumfufpicaretur, nemo crederet, nemo fentiret. Qiiemadmodum crederent hoc futurum, quod pofteaquamfatftum eft,fa(ftum efteuixereduntfNam quod ita latenter di fecrctofaluatordefeenfuruseftetin Virginem,iamante Dautdpropheta te-ftatuscft,dicens:Defcendctficutpluuiainuellus. Qiiid enim tarn filenterSC fineftre- Ppt 7* pitufit,quam cum imber in lanæucllus infunditurf Nullius aurCs fono uerberat, nullius corpus humorerepercuftionis afperginfed fine inquietudine hominum totumim brem per multipliées effufum partes toto corpore in fe trahit, unius meatus feifturam ncfciens,ftgt;lidamollitiacplures præbensmcatus:Âfquod claufum uidetur per denfi-tatem, eft patulum per tenuitatem.Rccfte ergo Maria uelleri comparatur, quæ ita con-cepit dominum,ut toto eum hauriret corpore, nee eius difciftiiram corporis pateretur; fed eftet mollis ad obfequium,folida ad fancftimoniam.Retfte inquam Maria uelleri comparatur, de cuius frutftu falutaria populis ueftimenta texuntur. Vellus plane Maria eft,fiquidern de molli finu eiusagnus egreftus eft,quiâfipfematris lanicium,hoc eftcarnem geftans, molli uellere cumftorum operit uulnera populorum. Omne enim peccati uulnus Chriftilana fuffunditur, Chriftifouetur fanguine, amp;utlànitatemreci-piat, Chriftiindumcnto ueftitur,

Item de Natali dönlirth nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sermo XI111

Äctitia quanta fit,quàntuftç concurfus cum împeratoris mundi iftius na-* SfrwoMixi L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;talis celebrädus cft,benenóft{s:(^uemadmodum duces eius di principes, mi eptfeopi,

omnes ctiam militantes accurate fericis ueftibus accin(fti,operofis cingu- in uigiliprnt lis auro fulgente preciofis ambiant folito nitidius in cófpciftu régis incedere. Credunt tnlis doiw^ enim maius elTeImperatoris gaudium,li uiderit mäiörem fax apparitionis ornatü, tan-totßiliumlætum futurum,quanto ipfi fuerint in eiusfeftiuitate deuoti: ut quia Imperator tanquam homo corda non confpicit, alfedum corum circa fe probet uel habitum contuendoftta fit ut fplendidius fe accurct,quifquis regem fidelius diligit.Deinde quia in die Natalis fui feiunt eum largum futurum ac donaturu plurima ucl miniftris fuis,uel ijs qui in domo eius abieefti putantur di uiles,tanta prius thefauros eius rcplere diuitia-rum uarietate feftinant,ut inquantu prorogate uolucrit, intantö prorogatio copiofa no de/qt,amp; ante uolütas donadi deficiat,quam fubftantia largiendi. Haec autem ideo l'oli-cite L'ciunt,quia maiorem fibi remunerationem pro hac folicitudine fperant futurä. Si ergo frai res feculi iftius homines propter præfentis honoris gloriam terreni régis fu» natalis ofein tanta apparitione fufeipiunt, qua nos accuratione æterni regis noftri lefu Chrifti Navalequot;^^^f’^’P^tedebemust'qui pro dcuotione noftra non nobis temporalem largietur gloriam, fed aeternam, nec terreni honoris adminiftrationem dabit quae fucceftbre finitur, fed cœleftis imperîj dignitatem, quae non habet fucceffbrem. Qual is autemnoftraremuncratfo fitfutura,dicitPropheta:Quæ oculusnonuidit,ncc auris audiuit, nec in cor hominis afcendit,quæ præparauit Deus diligentibus fe. Quibus in- i,Cor.» dumetis nos exornari oportetfQuod autem diximus nos,hoc eft animas noftras, quia rexnofterChriftusnon tarnnitoreir»ueftiumquam animarum requirit affe(ftum,ncc infpicit ornamenta corporum, fed confiderat corda meritorum, nec fragilis cingu-li præcingcntis lumbosoperofitatem miralur,fedfortiscaftimoniæreftringentis libt-dinemadpudicitiamplusmiratur. Ambiamus ergoinueniri anteipfum probati fide, comptimifericordia,moribus accuratiîSC qui^dclius Chriftumdiligit,nitidius feman-

24° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DI VI AMBROS II

datorum eins obferuatfone componat; ut uere nos in fc credere uideat, cum ita in eiii^ folcnnitate fulgemus, öi. magislætus fit, quo nos perfpcxciit pun'ores.^tq? ideo ante complûtes dies caftificemus corda nofira, mundemus confcicntiam, punficemus fpi-ntum,acnindi Sc fine macula immaculatidominifufcipiamusaduentumait cuius nati^ ui tas per immaculatam uirginem conftitit, eins Natalis per immaculatos feruulos pro^ curetur.Qiiifquisenim in ilia die fordidus fucritäc pollutus,nataIemChrifti ortumtp non curat;interfit licet dominiez feftiuitati corpore, mente tarnen longius â faluatore fcparatur,necibcictatemliaberepoteruntimmundusôCfancfius, auarus ÔC mifericors, corruptus SCuirgomifi quodmagisingercndofeindignusolFenfioncmcotrahit, ciirn minime iccognofcit.Dum enim uultofficiofus elîe,iniuriofus exiflinficut ille inEuail iz gelio,quiin cœtu fàrtdorum inuitatus äd nuptias ucnire aufus eft ueftem non Habens nuptialem.SC cum alius niteret iuftitia,alius luceret fide, alius caftitate fulgeret, ille fo--lus confcientiæfœditatepollutus,cun(ftisfplendentibus dcformihorrorefordebat.Et quanto plus fimul difeumbentium beatorum candebat faii(ftitas,tanto magis peccato* rumilliusapparebatimprobitas,quipotuerat minusdifplicuifl’e forfitan fiinconfor-tium iuftörum minime fe dcdiflct.Propterea ergo fublatis manibus ÔC pedibus ih tene--bras exteriores cxpellitur,non folum quod peccator erat, fed quia cum peccator effet, fantftitatis fibimeritumuindicabat.Igiturfratres fufeepturi Natalem domini, abomni nos delitftorum fece purgemus : repleamus theiauros eius diuerforum munerum do-nis,ut in die fantfta fit,unde peregrini accipiant,reficiantur uiduac, paupcrcs ueftiantur. Nam quale erit fi in una eademij domo inter feruulos unius domini, alter exulter in ho lofcricis,alter confumatur in pannis:alius aeftuet cibo, alius famen friguicß ïuftineat:ille eriuftcthcftcrnam indigeftionis crapulam,hic hefternam ieiunij inediam no refoluati’ Aut quis erit noftrae orationis effeeftus, fi petimus ut liberemur ab inimico, qui non fu-mus liberales infratresf Simus imitatores domini. Si enim ille pauperes in coelcfti gratia uoluit nobis effe confortes,cur nobis non fint in fubftantia terrena cOnfortesf Nec extrâneifintalimontjs, quifratresfuntfacramentistnifiquod reeftius apud dominum per ipfos agimus caufam noftram,ut noftris eos alamus fumptibus qui illi gratias agant. Quicquid autem pauper dominum benedicit,illipröficit, quofaciente dominum be-Rom4«.x nedicicSCficutfcriptUmeftdeillo: Væilli.homini per quern nomen domini blafphe-Kdttb. I o matunita SC de ifto fcribitunPax huic homini,per quern nomen domini benedicitur fal Lhc.10 uatoris. Quale autem eft meritum Iargientis,utfolus quis operetur in domo,6C permul tosEcclefia dominum depreceturf Et quod illefortaffis petere de diuinitate non au-dcat,plurimorum interpellantium orationibus, etiâ quod no fperabat accipiatt' Quod adiutoriumnoftrum cômemoransbeatus Apoftolusait: Vt per multos gratiarû atftio referaturpro nobis.Et itermVtfiat oblatio noftra accepta fandificata infpiritu fantfto.

hem de Natali domini. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SermoXV

Eiufdc M4/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Atis abundetç dixiffe me credo fuperioré dominica quemadmodu com-

ximi epif^ s pti uel nitidi Natalem domini fufeipere debeamus,amp; fuperuenientem fe-fcopi) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftiuitatem eius ambitione retincre.Retinere inquam, ut fi dies folennita-

tis tranfeat,apud nos fantftificationis eius beatitudo permaneat.Hgc enim gratia Natalis eft domini ialuatoris,ut in futurum ad prsedeftinatos tranfeat,in præteritum rema-neat ad deuotos.Oportet ergo eife nos fântftitate puros,mundos pudicitia,nitidos ho-neftate:ut quo diem feftum aduenire propinquius cernimus, hoc accuratius inceda-mus.Si enim mulierculac folent aliquas fufcepturæ maculas ueftium fuarum aqua di-luerc,cur non magis nOS acceptiiriNâtalém domini maculas animarum noftrarum fie tibus abluamusÆt iliac qUidem fi à Deo infetftac 5C obfcurac fordibus fuerint, ut maculas fola aqua non purgct,adducunt mollitiém olei, faponis etiam acrimoniâmos quotç fi tam graue peccatum fueh't, ut minime folis flétibus abluatur, addamus mifericordiae oleum acrimoniârtitçieiuntjt Nulliim enim tarn graue delitftum eft, quod non purge-tur abftinentia,eleemoiynis extinguatur. Ait enim faneftus Propheta:Sicut aqua exttrr-guitignem,ita'elecmofyna extinguit paccatu.Magna ergo eft eleemofyna,quæardengt; lium criminûglobos beneuolentiaefuae fonte reftigerat,amp; quodâirriguo largitatis ob-ruit

s E R M o, X V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;241 '

ruttincendfa deli'éîorû:ut quanufs ofFenfus Dcus,quanui's criminibus prouocatus CO'» gaturliberare^cemofynjs,quemdifpofucratpunirc peccans.Cogttur cnim à nobis quodamniodojdum compellitur pro aóibus noftn's mutare fenrcntiarn, öCtn uno co-dcnifçhominenuncfcucritatc ludicis pcrmoucri,nunc patris pi'ctare bjandiw. Pater enim nobjs Deus eft,cùm bene agimus : ludex noftcr cftjCiïm pcccamus. Compclh'-tur ergo operibus noftn's dominus,ut nobis fuam mifen'cordiâ largïatur : atq; i'deo «pfe inEuangclio fandodicit; AdiebusIoannisBaptiftac regnum cœloruin cogïtur.Re- Mxtt.ti gnum coelorutn nó nifi Chriftus eft dominus, quircgnatin cœhs. Cogi autcm ucrbum tune folet diei,cum res aliqua rarior alïidua opcrationc denfatur. Ex quo ergo loannes Bapriftafaluatorisannüciauitaduentum,exeorcgnum cœlorumquod prius fluïdum remitrum apud ludæos iacebat,crcdentium populorum cœpit alfiduitate denfari, ôd omnisillaregniraritas praedicatiortumfrequentatione folidari. Tam cnim rarumfuic apud ludaeos regnunrut tranfîret ad genres,tam fluidû ut cmanaret ad populos. Nune autem tanta credentium cogitur dcnlitate, ut fixum folidum maneat fine fine, ficut fçriprura dicit:Et regni eius non eritfinis. Cogimus ergo regnum cœloi û,Ôi^ uim quo= Lmm dammodo facimus,ficutaitEuangclicalcdioiEtuimfacientesdiripiuntillud.Vim in- JAAtth.n quam facimus domino non compellendo,fed flendomon prouoeando iniurijs, fed la-chrymis exorandoinon blafphemando per fuperbiam, fed pCr liumilitatem mœrendo. O beata uiolentia, quæ non indignatione percutitur,fed mifcricordia côdonatur.Bea-tainquamuiolentia quæuim patienti bonitatem elicit,ÔC utiliratem tribuitinferenti. Mala res admittitur,6C de iniuria nemo caufàtunuis admittitur, amp;nbsp;religio propagatur. Quifquis enim uiolentior Chrifto fucrit,religiofior babebitur à Chrifto. Âggrcdimur ig^nrt, ergo in itinere dominum,fiquidem ipfe eft uia, SC more latronum fuis eumfpoliare ni-tlmur,cupfmus illi auferre regnum,th efauros, amp;nbsp;uitam : fed ille tam diucs ÔC largus cft, utnonabnuat,non refiftat,ôi:cijm omnia dcdcrit,nihilominus omnia ipfepolfidear, Aggredimur Inquam ilium non ferro,non fufte,non faxo, fed manfuctudine, bonis o-peribuSjCaftitatc.Hæc funtarmafideinoftraE,quibusincongreflionc ccrtamus.Vt autcm his armis uti in ui inferenda poflimus, ante corporibus noftris uim quodammodo faciamus,expugnemus membrorum uitia,utuirtutum præmia confequamur.É’rius e-nimipfiregnaredebemusinnobis,utregnum poflimus diripere faluatoris. Ait ergo Euangelium:Etuimfacicnrcs diripiuntillud.Raptoresigiturfumusiraptores autcm n nonmfidiripiuntaliéna. Agnofeo ucramclTc fententiam.ChiiftumenfmEcclefia ra-puitfÿnagogæ,amp;^alienægentis rcgnQuimfaciendo pofl'edit. Nam faluatormiflus fub lcge,natus in lege, nutritus iuxta legem, dum à ludæis ncgligitur,à Gentibus occupa-tur:^ dum à Sacerdotibus pcrditur,4 peccatoribus inuenitur, ficut ipfe ait ; Publicani nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;21

amp; pcccatores præcedunt uos in regno cœlorum.Raptores igitur fumus.Mirandû non eft,quippcquiàtaliauthorcdcfcendimus.Scriptuefteniinde Patriarcha noftroBcn-iamin.Lupusrapax.Rapit enim quodfuum non eft.Ita ÔCnos uelut filij rapacislupi a* lienarum paftorem ouium noftraintcntioncpraîripimus,ficutipfe diciuNonfum mif-fus nifi ad ouesperditas domus Iffael.RapituritacjChriftus cum à ludæis dimittitur, amp;nbsp;ab alijs prædicatur.Rapitur Chriftus cum occiditur à ludæis,6C fepelitur à nobis. Ra pitur Chriftus à utólantibus difeipulis, à dormientibus perditur Pharifæis : ficut men-tiendoipficonfcfufunt, dum curtodiasponerentfcpulturæ,poftrefurrc(ftionem do-mini dicentesiQuia difeipuli eius noefteuenerunt, 06furatifunt cum nobis dormienti- iHcfeinzS bus. Vnde fpiritualiter intclligimus quia Chriftum omnes dormientes perdunt, uigi-lantesinueniunt: Atepideo Apoftolus dicinSurge qui dormis, amp;nbsp;exurge à mortuis,ô6 illuminabit te Chriftus.Vides ergo mortuumefl'e qui ita dormit, ut non euftodiat fal-uatorcm.Etidcoilli Pharifæi uelut mortui non potueruntferuareuiucntem.Propterea fratresnondormiamus,feduigilemuscircaipfum dominum noftrum faluatorcm,ut lappofitis iugiter euftodijs, nemo ilium auferat de fepultura perftoris noftri, nec dica- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;..

mus aliquando: V encrunt,ô6 dormientibus nobis furati funt eum. Habemus cnim ini-micos,qui Chriftum de cordibusnoftris fi obdormierimus auferrenitâtur. Vnde per-uigili cura feruemus cum in fepulchro animatum noftrarum. ibi perquiefeat, ibi dor-miat, ibi cùm uolucrit 06 refurgat,

Irem de Natali domfnf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sermoxvl

Ene quodSmodo fa net a hanc diem Natalis domini folern^ouum uulgus B nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;appcl!atjamp; tanta fui authoritatc id confirmât,ut ludei ctiam atc^ Gentiles

inhac uoce côfentiant.Quod libenter amplcôtcndum nobis eft,quia orP enteiàluatorenô folum humani generis falus,fed etiam folis ipfius claritas innouatur, figurait Apoftolus: Vtpcripfum reftauret omniafiuequæ in ccelis,fiuc qiiæ in terra funt.Si enim obfcuratur folciïm Chriftuspatitur,neccfteeft ilium fplcndidius foIitolU' cerecùm nafcitur.Et fi ludæis mortem operantibus ofFundit tcncbras,cur non Mariae parturienti uitam exhibeat claritatemfAut quarenô credamus quod nafeente Chrifto Kitth.z îbl ad obfequiûlucidioraduenerit,cùmMagos ad indicia clariorftella præcefteriti'Et fiftclla per diem alieni têporis officiûminiftrauit, cur nô credamus quÔd fol quoc^no-ôurnis horisaliquantulumaducntumaturioredecerpferitÆx eo deniqjfadum puto utnoxdecrefccret,dum folfcftinus ob dominicænariuitatisobfequiûantemundo Iugt; cem protulit,quàm nox curfum fui temporis côfummaret. Quin potius ipfam notftem

2 fiiilfe nô dico,nec aliquid obfcuritatis babuifte,in qua Paftores peruigilâf,exultât An-gel(,aftra deferuiunt.Nec mirari debemus quôd in natiuitate Chrifti noua omnia faefta funtjCinii nouû hocipiùm fuerit quod Virgo pepcrit.Si autem prçter folitumnatiuitas cxtititjSC praeter folitum obfequia funt delata.Ergo oriente domino Paftores peruigi-lanr, exultât Angeli,fol obfcqüitur,ftclla famuIatur.Et quidâ Angeli uel Paftores gau-diafua uoce uel fermonibus profequuntur: elementa autem ifta gaudia fua, quiauoce nô poterant,officio proteftantur.Sol igitur praeter confuctudinem in bacfeftiuitate ma tutinusilluxitcNecmirumSienimadlefu Naueorationemdcfixusftetitindie,curnô adleiuChrifti natiuitatem feftinus promoueretin noélemf'Solem igitur nouum hanc diem uulgus appellat:5t^ ciim dicit noufijUtic^ ueterem efte demonftrat. Veterem au tem dixerim huius mûdi folemjqiii defetftiönêm patitur,qni parietibus excluditur, qui lofcfliÿ nubibusobfcuratur.Vetercm dixerim iôlem,quiuanitati fubiacet, qui corruptionem metuit,quiiudicium pertimefcit.Scriptum eft enim;Sol côuertctur in tcnebras,amp;luna in fànguinem. Veterem inquâ,dixcrim,qui fceleribus inter eft hominum, adulteria nÔ rcfugit,homicidium nô déclinât. Et cûm omnegenus hominum nolit eflemediû cùm aliquodcrimenadmittitur,hicfolusincuntftis faeinoribus ftat.Ergo quia hune ueterem elfemanifeftum eft,nouum quem nifi Chriftû dominum reperimusf de quo Icri-ptum eftiOrieturuobis fol iuftiriæ.dequo ctiamex perfona peccatorum dicit prophe-

5 ta:Sol non eft ortus nobis,iuftitiæ lumen non luxit nobis. Hic enim fol, cùm diaboH tenebris uniuerfus mundus eflet oppreirus,amp; caligo referra criminibus feeulorû poffi-deret,dignatuseftultimo tempore,hoceftincumbenteiam no(fte,ortnfuæ natiuitatis infùndere.Primo quidem ante lucem,hoc eft antequâ il luminaret iuftitiæ fofuelut ma-Hjcrow.y tutfnum quoddam prophetarum mifit oraculû,ficut feriptum eft.’Mittebam Prophetas meos ante lucem.Poftca uerô ipfe cum fuis radqs,hoc eft cum Apoftolorum fuorû ful-gore fplenduit, ac tâta mundum ueritatis lucc difeuffit, ut diaboli tenebra nullos offen deret.Hic eftigiturfolnouus quiclauftra pénétrât, inferna référât, corda rimatur. Hic nouus eft fol,quifpiritufiio uiuificat mortua, corrupta reparat, fufeitat iam defunrfta: uel qui calorefuo purgat fordida,cxurit fluida, decoquit uitioia. Ipfcinquam eft qui in cûtftis atftibus noftris perfpicitômnia opéra noftra,ôt^ nô tam côdemnat crimina,quàm emendat.Hic plane' eft fol iuftûs ôf fapicns,quinon fine diferetione fient iftius fol mun dibonis acmalis fimiliter circunfertur jfed quodamiudicioueritatis, fandolucet, oc-ciditpeccatori.Hoc autem inter utruhep inter eft iolem:quôd illeiudiciû metuit, hic iu-diciû côminatunquôd file corruptionis minifter eft, hic æternitatis eft dominus : quôd illecreaturaeft,hiccreator.Tameniftùmmundifolcm, priufquamoritur, adhuc ante , lucem propter neceffàrios ufus hominû foletlucerna præcedere. Habet autem ÖC Chri ppLiji ftusfollucernamfuam quæeius ortumpræceffit:ficutdicitProphcta:ParauiIuccrnam Chriftomeo.Quæ autem iftalucerna fit, oftenditdominus dicens deloanne Baptifta: loiOJ, 5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lucerna ardens.Ipfe autem Iôa^nes,ut præcedens lucernælumen exiguum, ait:

ihdfW i Ecce uenitpoft mc,cuius nô fum dignus ibluére corrigiâcalceamentorû eius, ipfe uos baptizabitinfpiritufantfto ÔCignii^muIedamintelligens lumenfuû folis radijsoffu-feandun^

s E R M o XVII nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X45

fcandum,antè prçdicinlllum oportet crefccrc,mc autem mtnui.Sieut enim lucerne cla ritasdeftrintur^lisaduentujifaamp;loannis pœnitentiæ baptifmûfuperuententeChri-fti gratia uacuatum eft.Videamusigitur, hic fol nofter nouas quófönte nafcatur : ficut eft uerum, Deo oritur authore. Diuinitatis ergo eft filius. Diuinitatis, inquam, incorgt; ruptæ,integræ, illibatac,intelligo plané myfterium.Ideo enim fecunda natiuitas per iinmaculatam Mariam, quia prior per diuinitatem conftiterat illibata, ut cuiprior natiuitas gloriofa extititeiusfecunda contumeliola nonfieret,hoc eft, ut quemadmó-dum uirgo diuinitas ediderat, itaeumamp;uirgo Mariageneraret. Habere etiam apud hominespatremfcribitur,lÏcatIegimusinEuangeIiodicentibus Pharifteis;Nónnehic eft filius lofeph fabri, mater eius, Maria eftf In hoe quoep aduerte myfterium. Faber pater diciturChrifti.Et plane pater faber Deus, qui totiusmundi opera fabricatus eft. Et plané faber,fed qui in diluuioNoearcam fabricate difpofuit. Faber inquam eft qui ordinauit Moyfitabernaculum, arcamteftamcntiinftituit,templum Salomonis cre-xit.Fabrum dixerim, qui mentes rigidas expolit, cogitationes fuperbas recidit, humilia faéfafublimat.Hic autem faber circa arbores curuo utitur fcrramento:ficutinEuan ’ gelio Iegimus,dicentcloanne:Iam fecuris ad radices arborum pofita eft, Ornnis arbor nonjfaciens frudfum excidetur,ÓC in ignem mittetur.Hoc enim agit totum,ut utiles coe Icftis fabricæ arbores in futuro componat,infru(ftuoûs uerô euullas,radicitus flamma-« rum confumat incendio.

Increpatio de kalcndislanuarqsi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SermoXVir

S t mihi aduerfus plerofcp de ueftris fratres querela non modica, de his lo-E nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quor qui nobifeum natalem domini célébrantes,Gentilium feferijs dedé

runt,amp;poft illud cœlefte conuiuium fuperftitiofis fibi prandium paraue- nbsp;nbsp;nbsp;,

runtjùt qui anté lætificati fuerant fanéfitate, inebriarentur poftea uanitate, ignorantes quod qui uultregnare cum Chrifto,non poflît gaudere cum feculo:5C qui uult inueni-reiuftitiam,dcbeat declinateluxuriam.Âliaenimratio eftuitææternæ, alia defpcratio lafciuiæ temporalis. Ad illam uirtute afeenditur, ad iftani perditione defeenditur. Atep ideo qui uult effe diuinorum particeps,non debet elfe foetus idolorum. Idoli enim por tioeftinebriateuinomentem,ucntrem cibo diftcndere,falrationibus membra torque-te,fiCita prauis aôlibus occupari, ut cogaris ignorare quod Deus eft.Vnde faneftus A-poftolus hæc præuidens dicitiQuæ portio iurtitiæ cum iniquitate,aut quæ focietas luci cum‘tencbtis,aut quæ pars fideli cum infidelifqui autem confènfus tcmplo Dci cû ido-lisÆrgo fi nos fumus templum Dei,cur in tcmplo Dei colitur feftiuitas idolorumf'Cur ubi Chriftus habitat,qui eft abftinentia,têpcrantia,caftitas,inducitur comefatio, ebrle-tas,atcplafciuiat'Dicit faluator:Nemopoteftduobus dominis feruire,hoceft,Deo mâmonç. Quomodo igitur poteftis religiofé Epiphantam domini procurare, qui iam kalendas, quantum in uobis eft, deuotiftimecelebraftisc'Ianus enim homo fuit unius conditor ciuitatis,quælaniculumnuncupatur,incuiushonorem âGentibus kalendæ funtlanuariænuncupatæ:unde qui kalendas lanuarias colit, peccattquoniam hômini mortuodefert diuinitatis obfequium.Inde eft quod ait Apoftolus:Dics obfcruatis, menfcs,amp;tempora,5Cannos.timeonefinccaufalaborauerimin uobis. Obferuauit e-nim diem amp;nbsp;menfem,qui his diebus aut non ieiunauit,aut ad Ecclefiam non proceffit. Obferuatîit diem,qui hefterna die no proceiïît ad Ecclefiam,proceffit ad campum. Ergo fratres omni ftudio Gentilium fcftiuitatem amp;nbsp;ferias declinemusgt;ut quando illi çpu-lantur6Clartifunt,tuncnosftmusfobrq atc^ ieiuni,quo intelligant laetitiamfiiam no-ftra abftincntia condonari.Non iblum autem Gentilium,fed ÔC ludacorum conlôrtia üi taredcbemus,quorum ctiam confabulatio eft magnapollutio.Hi etenim arte infinuât fehominibus,domospenetrant,ingrediunturpraetoria,aures iudicum amp;publica in-quietant,ô^ ideo magis prgualent,quo magis funt impudentes.Hoc autem non recens inipfisjfed inueteratum ÔC. originariummalum eft.Nam olim iam amp;nbsp;dominum faluato-remintra prætoriumpcrfecutifunt, QCpræfidis eum iudicio condemnarunt. In præto- -rio ergo àludæis innocentia opprimitur,fecretiim proditur,religio codemnatur. Cùm enim Chriftus occiditur,omnis in eo ueritas Sc iuftitia condcuinatur, quoniam ipfe eft innocentia,religio fanéfitatis,atcp myfterium.

i44 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DI Vï AMBROSI!

Defanlt;îlaEpipharn'a. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SermoXViii

Vangelia fcn'pturarcfcrt,fient Icôûnupcr audiuimus, diminûadlorda' E nembaptifmicaufaucnifTcjamp;ineodêflurninemyfterijs fccœlcftibusco' fecrariuoluiffe.Quodmirarinodebemus, curhocbaptifinatisjpfius do--minus ôtTmagifterfecerinquiaipfeait: Quifcceritfîc docueritjmaximusuocabitur ' inrcgno cœlorû.Faccreigitur prius uoknt,quod faciendû omnibus imperabat: ut bonus magiftcrdoôtrinâfuâ no tamuerbisinfinuaref,quàmaôibuscxerccret, amp;nbsp;ad fine nos geftu panter cófirmaret ÔC fenfu.Hoc aurê totum hodierno die geftum eiïc mande ftum eft.Quod ita ueruefleipiapofTumus colfigcrcrationc.Ratio enim exigit, utpoft diem natalis dominicijltcct interpofitis annis^eodem aute tempore hpc fcftiuitas feque retui'jquam amp;nbsp;ipfam fefiiuitatcm natalem appcllanda puto. T une enim natus homini-bus,hodicrenatus eftßcrametis:tuncpcr uirginem editus^hodieper myfteriS gencra-tus.lta enim diipofiiit dominus nô longe inter fe hominû uota diftare,ut in uno tempore quem genitû gratulabantur in terra,l'anôificatû letarentur in coelis:ut qui partS Vir ginis Angelis annunciâtibus p.offidebâtjDei filium cœlis teftâtibus retinerent, cernï^ effent homines quia ipfe effet filius Dei,quê üirgo pepereratjdiuinitas agnofcebat.No ui enim partus noua merêtur obfcqùia Jbi ciim iecundû hominem nafeitur,mater eum Maria finu circunfouet.Hic ciîm fccundum myfterium gignitur, pater eum Deus uoce iWiifm J. compIetfiitur.Äit enim:Hic eft enim filius meuSjin quo bene complacuijipfum audite;

^ 7 Mater ergo partui molli blandûurgremio, pater filio pio teftimonio fabulatur. Mater inquam,eum adorandflMagis ingerit5pater eolendum Gentibus manifeftat.Sinu igi--tur retinetur à matre cüm nafeitur, fed pater ei finus fui fotum iugiter fubminiftrat.Le-gimus enim eum fineintcrmilîione in patris gremio quiefeentê, dicenteEuangelifta: Deum nemo uidit unquâ nifi' Unigenitus fi!ius,qui eft in finu patris.Libcntcr ergo in ü' nu fanôorû quiefeit dominusmnde amp;nbsp;loânis Euangeliftæ finum, ut in eo accumberet, libenter cJcgit.Sinus ergo in quo Chriftus requiefeit, nô corporis gremio præparatur, noucftimcntorumambitionecôponiturgt; fedcceleftium uirtutum opcrationecolfigi-' tur.Nam Chrifti finus erat in loanne E uangeîifta fides,in Dco pâtre diuinitas,in Maria matre uirginitas.Ibi finus Chrifti eft ubi habitaculû eft uirtutum. Ibi réclinât caput iùû, ubi domicilium cœleftiûinuenitpreceptorû.Nam ideo pcccatoribus amp;infidelibus di-cit: Vulpes foueas habent,amp;^ uolucres cœli nidostfilius autem hominis nô habet ubi ca put reclinct.ïgitur dominus jefus hodic uenit ad baptiimû,amp; corpus fuum fantftum uo luit aqua dilui.Dicat fortaflealiquis, Qui famftus cftj quarc uoluit baptisarif Audi er-go.IdeobaptizaturChriftus,nô utfantftificcturabaquis,fed utipfe aquas fancftificet, éc purificatione fui purificctfluenta ilia quœ tangit.Confecratio enim Chrifti, confecra tio maior eft elementi.Cùm enim faluator abluitur, iam tune in noftrum baptifmum to taaquamundatur,amp;purificaturfons,utfccuturispoftmodCpopulislauacri gratia mi-Exodaj niftretur.Præccdit ergoChriftus perbaptifmum,utChriftianipofteum côfidenterpo-puli fubfequantur.Intelligo ergo myftcriû.Ita enim Ôé columna ignis præccffit per mare rubrum,iJtintrcpidumitcr Ifraelfilrjfequerentur,ôifipfa prius per aquas greflàeft, utuenientibus poftfeuiândifemitampræpararet. Quod faeftum, ficut Apoftolus di-cit,myfteriumbaptifmifuit.Baptifmum planequodâmodo fuit,ubihomines nubes o-pcriebatjUnda portabat.Sed hæcomnia operatuseft Chriftus dominusidem qui amp;nbsp;modo, qui ficut tune per marcfilioslfracl in ignis columna præcefifit, ita nunc perba-ptilmum Chriftianos populos in corporis fui colûna præccdit. Ipfa inquâ, eft columna quae tune fcqucntiû oculis præftitit,modo lueem credentiû cordibus fubminiftrat.Tûc in fluentis undarQ folidauit femitâ,modo in lauacro fidei ueftigia corroborat:per quam fidem, ficut filij Ifracl,quiintrepidus ambulauerit, perfecutorem Aegyptiû nô timebit.

Item deianefta Epiphania. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Scrmoxix

Xultandum nobis eft ffatres chariffimiquôduotis noftrisuotafuccedvit, ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod gaudtjsgaudiacumulantur. Ecce enim adhuc natalis dominici fo-

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E lennitatecordanoftrape«fultant,amp;fiamfeftiuitatefàniftæEpiphaniæglo-

riamur.Gratias igitur agere debemusdomino,qui nos frequenter uifi-tar, utiæpe lætificct; dentius repetit, ut numerofius bcnedicat. Qiianuis igitur

' ' s erm o; XX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2 45

*gitiirgenti1{s(licetuane)niumerofaïblennKate lætetür propter dniérfitâtem deoruin fuoriim:tamen^lures nobis fefhui'tates præftatunius dci uifitano, quam illis mukorum dæmonum fuperftitiofa præfumptio.Nam ficuteos ueritate religioni's uincimusa'tauo torum numéro fupcramus.Bpi'phamæ ergo hodic procuramus gaudia. Qiiærat akquis quidintcrprcteturhocuerbû,fcilicetquiaEptphaneinGræcé,Lahnédicnurappareic, Ergo quia tune primum apparuit Saluator in mûdo,ipfa dies eodem ùoeabulo Êpipha nianuncupara elt.Quomodo autem apparuerit,req^uiramus,non in quod mundo ante nonfuerit,cùm mundus per ipfum faôèus fit, (cd quod tunc primum fignis atqi miracu--lis credentium cordibus deus Chriftus illuxerit, fiCin tenebrofas côfcicntias hominum fidei fplendor aduenerit.Cùm igitur deus ubiq? fit, ÔC uniuerfa polïîdeat, tanquam non uifus ahtca,apparuinc dicitur. Apparuit autem non tam oculis hominum,quàm faluti. Nam etb prius natus exuirginc oculis carnalibusuidcbatur,tamê nonapparebat: quogt; niamuirtutêeinsadhucfideiacicsignorabat.Vndeludæisperpiophetam dicitur: Vi' dentes uidcbitis,5enonuidcbitis;hoceft faluatorêquem cernerêt oculis corporalibus fpiritualiluminenonuidercnt.Poftea enim quîim diuihitatem fuam mirabilibus decla^ fault,humanis mentibus tanqiiam nouus ôC inopinatus apparens,oculis quorundâcor dis infudir,ut cognofeeret fenfus quem non cognouit afpectus. Vnde fit ut nos Chriftu dominum per fidem,quem nunquam uidimus, contemplemur: ludæi quem perfpexe-funtoculiSjpalpaueruntmanibus, hodiet^ non uidéant.R-equiramus igitur quod fignit operatus fit,ut diuinitatem fiiam fiorfiinibus declararet.Dicitur hoc primum fecifiemi-faculum,ut aquam mutaret in uinum.Magnum plane fi'gnum,amp; ad dei credendum fufgt; loM.z ficiensmaieftatem.Qiiis enim non miretur in aliud quàm erant elementa translataCNe irio enim poteft mutare naturam,nili qui dominus ennaturæ. Credendû eft iam ex hoc inortalcm hominem in immortalitatem polie conuerti, quando uilis lubftantiain pre-ciofam eft conuerfa fubftantiam. Nolo enim auditor nomina tantum perfpicias uini ÔC âquæ:fedfi uis po tentiam.com probarc,uirtutcicrum alpicc. Fatfto enim hocaltius ne-fcio quid dcmonftratur.Nam cùm dominus aquam uertit in uinum,non tantûhoc opé fatur ne difcumbcntibus défit ebrictas,fcd ut credentibus abundet çterniras. Siquidem proptcrca in mundumuenerit Chriftus, non ut conuiuarum cellaria procuraret, fed ut faluti hominû prouideret:nccuthydriasfubftantiaboniodoris implcrct,led ut animas gratia fanefti fpiritus irrigaret.Et cùm ille ex uili aqua uini optimi faporcm uoluit gufta-re conuiuas,magis uoluit ex hac uili carne refurreeftionis cœleftis fapicntiâ guftare cre-dentes.Nam hoc figno totùm uticp refurreeftionis myftcrium continctur. Aqua enim ui lis,pallcns,2C frigida,in uinum uerfa,fcilicct preciofum rubrum,uel ignitum, hoc figni-ficatjhominis fubftantiam condinoneuilcm,imbecilitate pallcntem,mortefrigentem inrefurreiftionis gloriâ cômutandam,quæ eft æternitatcpreciola gloria coloratajfpiri-tuimmoitalitarisignita. Hocigitur dignumeft crederedominumoperariuoluifle,ut per hoc terrenum fignum,futurum iam tune à fapiêtibus cœleftc myfterium uideretur. Nam fi mirabile eft utiqp quæ defccerant conuiuijsuinalùpplelle,quanto eftmirabilius uitam quæ eft exhaufta,hominibus reparaircfEt fi gloriofiim eft aquam in uinum muta re,quantoeftgloriofius peccata iniuftitiam commutare,6£^mores potius temperarc, quam pocular'Aufim diccrcillas hydrias non folum illi conuiuio,feduniuerfo mundo preciofam illam miniftrarc fubftantiâ, nifi quodnobis melius adminiftfant.Conftat c-nim ex ipfis uafeulis ill os haufifîe cbrietatcmjnos haurire iuftitiam: Bios pcrcepiftê uint poculum,noscaliccmfalutisaccipere:amp;fidicifaseft,apudillos pertranfiftèquodbibe ' ’ rant,apud nos ucro pcrmanerc quod fumpfimus.

Item di* eodem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Senno. XX

Eminit famftitas ueftra fratres lùpen'oris prædicationis noftræ,qua deferipfi M mus bcatos Apoftolos unouifo miraculo, hoc eft aqua in uinû à Saluatore conucrfa,in cum protinus credidifle.Ita enim ait Euangelifta de domino;Et wnn.i manifeftauitgloriam fuam, amp;credideruntincum difeipuli eïus. f^iod faiftû non ideo tantum fo iptum eft,ut illorum fub quibus fatftjj eft fidei gloria monfti aretur,fed amp;nbsp;pro pter nos, qui code deuotionis cxcmplo credulitatis gloria prouocamur. Chriftus cnim^ nbsp;nbsp;nbsp;quot;

quod operatus eft non illis tantû operatus eft quos habebat tûc præfentes, fed amp;nbsp;nobis Ämbr.to.3. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X poftea

pofteafécutiTreSïUtlicctmai’oris noftri temporenos praccederent, tarnen fignoru gratia nonprçiicnt.Qiiæenimillis exhibita eft præfentiarerûinmirabiltb.iiirtus, cadeuirtus nobis literavû thefauro conferuata : ut nobis præftaret pagina, quod illit gerebat hifto^ riau'innio in nobis geritur quicquid nobis ingeritur, quicquid nobis infinuatur,ut fcri-' pturaru ipeculo diiflarctunSC potentiâ domini quam illi carnalibus oculis ccrnerêr,nos fpirituali lumine uideremus.Et credideruntin eum,SCmanifeftauit gloriain fuâ difeipu lis fuis.Qiiàni bene potentiam domini iubfequitur deuotio feiuulorum: ÔC quod magilt; fter docet opere^difcipuli in corde deferibût. Ecce cui manifeftatur uirtus operantis,0d. fides prædicaturmanifeftacredentiû. Pracdicanda plane ApoftolorumfîdeSjquæ uiio uno figno credidit irt omnipotentiam faluatoris : SC Apoftoli dum mirantur aqua in up num ucrfam,ipfi ex omnifacce peccatorum fimiliterfunt conuerfij Ô6 inftar fatffimira-culiexuili fuperftitione gentilium inpreciofam deuotione credentiumfunttranslati. Etutaquainuinumuerfa,fapore,ruborejcalore conditunitafeientiæ,quoderatinhis infulfum,accepitfaporem:quodpallens,gratiæfumpfitcolorê:quodfiigidum,incaluic immortalitatis ardore.Magnificandaigitur Apoftolorû fides, quæ ideo Euangelico fer monc deferipta eft,ut illis eflet ad laudê, nobis proficeret ad exemplum.Sed quod pcius eft,his il lis laus fua pcrmanet,nos exempla non permouent.Nâ quanto pofterio^ res fumus tempore,tâto amp;nbsp;inferiores merito Jlli enim uifo uno figno ftatim domino cre diderûr,nosacceptisadhuc totbeneficiorûmirabilibus dubitamus.Dubitamusinquâ, quia prçfentia diligimus,dum futura non credimus:diuitias amamus in feculo,dum eas accipere cuneftamur à Chrifto.Iracundia immoderate cxtollimur,dum retributionis iu--diciuin nô timemus.Cæterùm qui nouit feriptum efte : Quo iudicio iudicaucritis,eodê iudicabiturdeuobis:abfqi dubio lenis moderatus SCmitis eft, amp;nbsp;plus bonitate cogit, quâ feueritate compellit:amicus indulgentie,familiaris eft ucniæ: uttlum cam fréquent terimpartit,à domino fcmpcraccipiat.Siquidcm prudentis fit reeftorisitaterrenos honores agcrc,ut honorificentiam coelcftis dignitatis acquiran Etfi interdum uigorcm di cendi in nobis corporis obtundat infirmitas, tarnen ftudio deuotionis ueftræ fortiores cfficimur.Nam quo uos ftudiofius auditis,eo nos libentius prçdicamus,6L uirtus nobis ioquendi additur cumuos intelligendi accÔmodatis auditû. Quis non conctur illic uer bi cœleftis fernen iacere,ubi illud puri cordis foccunda terra fuicipitrquot; Qjiis inquam nor» illicuerbum faluatoris collocareuclif,ubiillud nonfecularium folicitudopræfocet,fed difeiplinarum fpiritualiûuirtus enutriat;’ Ergo fratres quia in fanefta Epiphania exulta-uimus uidentes miracula faluatoris,dcbcmus facerc quod ilhus temporis difeipuli tune fecerunt.Qiiod autem dixi uidiftè nos modo quod olim geftum eft, uidemus plane,ui-demusep quotidic.Ea enim funt Chrifti miracula,ut non iniquitatc prætereant, fed gratia conualefcantmon obliuione fepeliantur,fed uirtutibus innouentur. Apud potentiâ enim deinihil eft abolitum nihil præteritum, fed pro fui magiiitudine omniailliin pra:-fenti funt,totumilli tempus eft hodie. Vnde 3^ faneftus propheta dicit: Milleanniante oculos tuos tanquam dies una. Qiiod fi omne ïcculi tempus una dies eft domino,eadê quæmirabilia faluator patribus operafuseft,opcratus amp;nbsp;nobis eft. Vidimus igitur^ nos ficut maiorcs noftri mirabilia domini, cû pari ca cû illis ftupore fiifpcximus. Gufta-uimus nos ficut illi de ipfis hydrijs.Siquidem illi de his poculû uini bibcrunt,nos falu tis calice fumpfcrimus.Debemus ergo facere uifo figno domini quod noftri feccreprio res.Si enim eadem in nobis diuinitatis rcfiilfit gratia,cadem fidei apud nos debet efte [oann.2 deuorio.Dicit enim Euangelifta de domino hoc miraculo perpetrato : Etmanifeftauit eloriam fuam,ô(f crediderunt difeipuli in eum.Crcdcre ergo debemus, ficut tunc Apoftoli crediderunt.Dicit autem 3^ alius: Etnos Chriftiani fiimus, credimus in dominum faluatorem.Scd credere opus eft opere,non fcrmonc,non lingua,fed corde,ne nobis Ep.dicatunPlebs hæc labns mc honorât,cor autem eorum longe eft à me.

ItcmdedieiandoEpiphaniae. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Scrmo. xxi

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Leriqîinhac fanda Epiphaniædic hatftenusà domino mirabiliaftufta efte

, P commcmorant,utrogatus ad nuptias aquæfubftantiam inuinifpeciêcom-kxiwi.» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mutarct,ac liquorem fontium in meliorem ufum fui bcnedicftionc trâsfcrret

miniftros haufifle aquamde puteis,uinuminhydrijsinuenifle;atqputiliore diipendio perdidilT

s ERM o XXIf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;147

perdidilTe quod impleuerant,rcpcrifle quod deerat, tuncq; pnmum hoe mirabih' fignö di'uinitatis ftxæ declarafle uirtutem. Nonnulli autem i'n hac fanóla die ab loanne bapti^ 2atum eum iruordane teftantur,atcp in lauacri eins gratia interfuifle loquendo deû pattern,faneflum quoq! fpiri tum defeendifle. Nee minim fiindominilauacromyfterium non defuit trinitatis,eum noftrum lauacrum trinitatis eompleatfacramentum, Neq; e-nimpoterat dominus nonprimum circa feexhibere, quod erat pofteahumanogeneri præcepturuSjCum omnia non fui caufla, fed noftrae gratia falutis efficcret.Aut nun quid • nbsp;nbsp;'

propter (e baptizari uoluit,cum peccatum non haberet, ficut dicit propheta : Qui pec- E/d.^ j catum non fecit,nec dolus inuentus eft in ore eius CSed propter nos utiqs, quimultorû i.Pet.x criminû peccatis obnoxq opus habcamus utin Chriftibaptifmo purgaremur,atq ideo uenit dominus ad lauacrumjUon ut purifleetur ipfe aquiSjfed ut nobis aquarum fluenta purificet.Ex quo cnim ille in aquis fe merfit, ex eo omnium credentium peccata dele-uit.Neceflc eft autem ut omnium peccata deleuerit qui omnium peccata fufeepit, fient ait EuangeliftaiHic eft agnus dci,hic eft qui tollit peccatum mundi. Mirum ergo in modum unus mcrgitur,amp; falus omnium rcparatur.Adeft ergo deus pater cumbaptiza tur dominus,adeft Spiritus fandus. Videtefaluatoris beueuolentiâ, quafolus fein paf-fionc contumelns ftibdidit,in lauacro folus giatiam no quæfiuit,ùu]t participes efle gio rise. Adeft ergo,ucut dixi, pater,adcft ÔC fpiritus fandus,amp; quia deus uideri non poteft, ipiritus in columba,pater defcenditinuoce; quodep folum ad aftrueridam fidem homi- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

nibus neceftarium erat, exhibet faluatorê. Fides enim noftra nifi auditiinon conftat uifu:ideo fe fpiritus in columba oculis fubdit, pater in uoce fe auribus fubminiftrat.Na nifi propter noftram credulitatem ifta fieri oportuiftct,potuit pater SC fpiritus tanquam’ inuifibilis deus ad uerbum filium inuifibili prolapfionc dcfcendcre. Igitur propter noftram fidem aperto cœlo fpiritus ad Chriftum, pater ad filium,uox defeendit ad uerbum. Verbum enim Chriftus eft,de quo fcribiturJn principip erat uerbum.Bene inquS iod«». i pater uox,0Cfilius uerbum dicitur,quia uerbum non nifi deuoceprocedit. Conue-niunt itaq fibi uox 6C uerbum,amp; faluti hominum prouident focietate myfterq.Qiia autem ratione fpiritus fandus ad Chriftum in fpecie columbæ defeenderit, uideamus u-trum fit aliqua fimilitudo columbæ uel domirii,ficut eft uocis 5C uerbi.Et plane non par ua. Columbam enim etiam ipfum dominum dixerim, quia eft alaccr, mitis SC fimplex.

Columba eft,quia fandos fuos elTc præcipitut columbas,diccns: Eftote fimplices ficut Matth,i o columbæ.Quod autem columba Chriftus fit, propheta dicit ex perfona ipfius, defcri-benspoft paffionemreditumeiusad ccelum: Quisdabitmihi pennasficutcolumbæ, P/rfte.$4 SCuolabo, Sc requiefcam fCum ergo Chriftus dominus initiaretecclefiæfacramenta, cœlo fuperuenit columba.Intelligo myfterium,agnofco etiam facramentum.Columba cnim ipfa eft quæ nunc ad ecclefiam Chrifti in baptifmo uenit, quæ quondam ad arcam Nocindiluuioproperauit,tuncillifccuritatem annuncians oliuæramo,modohuicæ- Genef.S ternitatem conferens diuinitatis indicio .Tunc fignum pacis ore after ens,modo ipfa pa cem Chriftû fui fubftantia fuperfundens.In lordane igitur baptizatus eft dominus.Mul tamirabilia in hoc flumine fepius fada efîe fcriptura commemoraf,inter cætera dicens: Et lordanis couerfus eft rctrorfiim.Puto autem efle mirabilius quod domino lefu Chri- ’ ƒ fto ibipofito fadum eft. Ante'enim retrorfumaquæ conuerfæ fuerant,modorctror-fum peccata conuerfa funt.Et ficut tunc impetus fluminis alueum fui curfus perdidicita ÔC nunc impetus peccatorum dominium fiiicrrorisamifit.Quodquideminpropheta Helia iam illo in tempore fadum piUo. Sicut cnim Helias in lordane diuifionem fecit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

undarumiftaSC fpiritus domini in eodem lordanefeparationc operatus eftpeccatorS. Illeftarefluentapræccpit,hiccrimina.EtficutfubHeliafludus primordiafontium de quibus exierant petiuerunt : ita SC fub Chrifto domino homines ad originis fuæ infan-tiam,de quafuerant exorti,funt reuerfi.

PoftEpiphaniam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sermo. XXII

D omnes uos fratres prædicationeni hieam in die fanda Epiphaniæ perue-A nbsp;nbsp;nbsp;nifle credo,SC ad uos praîcipue ca^echumcnos : in qua defcripfimus tûc,non

nullis afîèrcntibus,aquam in uinum fuiflè conuerfàm: plerifq; autem teftan-tibusjflla die fnlordane dominum baptizatum. Quod licet à diuerfis alterutrum fadS Ambr.to.3. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X z elfe ere-

X48 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;div I AM BROS II

cfle credatiinego tamenutrumcji facflum efïè confirmOjSC ah'ud fignum de alio continci ri.Vtrumq? cnim facflum cft.Nam cumbaptizatus eft domtnuSjôC myften'umlauacriin ftituitjamp;lniinanum genus uelutuilem aquath in gternam fubftanti'am diBi'nitati's fapo-re êonuertiuSiinihter dC cu hydrias plenas liquore fontium uerritm uinum, utrumq? perarus cftjóó fpeciem inagis neceflanam nupttjs prçftitit, ÔC demonftrauit corpora ho minum per lauacrum fpiritus fanCti replcnda elle ftibftantia. Quod alibi ipfe dominus manifeftius declarauit dicens in utres nouosuinûnouum elTe condendum »Innouitate eniin utriuin lauacri puritaSjfpiritus (an(fti gratia fignificatur in uino.Igitur catechume nds diligentius oportuit hoc audifte,quibus tnagis eft necellârium,ut fenfus ueftcr, qui ignorantia trinitatis ut aqua nunc h igct,agnirione myfterq incaleftat ut uinum, amp;nbsp;ani-, niarum ueftrarum liquor uilis SC tenuis in precioiam ÔC fortem gratiam transfundaturj ut uini uicc fapiamus quod bonuni eftjredoleamus quod ftiaue eftjfiC poflimus dicere il 2.CW.2 lujjApoftoli:QuoniâChriftibonusodoriumusdeOkCatechumenuscnimpriufquam baptizetur,ficut aqua iâcet,riget amp;nbsp;pallet. Fidelis autem ficut üinüm fortis amp;nbsp;ruber efti. Catechumenus inquam ficut aqua nullius faporis, nullius odoris, nullius eft prectj,nee fufficiens ad ufum,nec delecftabilis ad reficiendumjUec tolerabilis ad feruandum. Nam ficut aqua cum feruatur diutiusjin deterius uerfa intra fem et putrefeit amp;nbsp;foetet,ita SC catechumenus cQ diutius catechumenus permanet,in deterius conucrlus intra femetuilc Ioann.} fot SC deperit.Ait enim dominusiNifi quis renatus fticrit ex aqua.amp; fpiritu fanefto, non intrabit in regnum ccelorum. Qui autem non intrat regnû neceflario remanet in infer-no.Rccfte' autem uino comparatur fidelis.Sicut cnim ex cuntftarû creaturarum fubftan-tia omnis res uetuftate dcpcrit, folum uinum proficit uetuftatca'ta ex omni gencreho-minum cumftis antiquitatc pereuntibus, folus Chriftianus proficit uctuftatc.Et ficut ui num in dies fingulos afperitàtê fuam dccoqucnsj faporis dulcedincm, luauitatê odoris acquiritjita amp;nbsp;Chriftianus fucceflu temporis delitftorum fuorû afpen'tatem decoquês, fapientiam fihi diuinitatis bcneuolentia trinitatis aflumit, Ergo in hac fantfta die bapti-zatus eft dominus. Videte quam bene ordinauerit ut ôf innatali ftto natus fit,fiC inEpi-phania fit renatus, ut nec longe à fe falutis humanae uota diftarent,SC acternas faluatori iugitcr gratias agercmus:tunc amp;nbsp;uotanoftra celebratafuntjquo Chrifto ecclcfia copugt; lata eft,ficut ait loanncsiQiii habet fponfam,fponfus eft. Propter has ergo nuptias falta renos conucnit.Siquidcm SC Dauidrexpariter ôdpropheta cûmultacecincrit,6f ante arcam faltafle dicaturiElatus cnim gaudio in faltationcm prorupit. Præuidebat enim in fpiritu per Mariam de genuine fuo ecclefiam Chrifti thalamo fociandam, de quo ait:Et 'pfaïnt’i® ipfc tanquam fponfus procedens de thalamo fuo. Atep ideo praccaeterisprophetarum authoribus plus cantauit,quia lætior cuneftis per hæc gaudia fuos poftcros coiungebat, amp;nbsp;ad propria uota omnes gentes folito dulcius inuitabatmos quot]^ docuit quid ipfis fa cere dcbcrcmus in nupttjs,cum ill e ante nuptias to ta exultatione lætatus fit.

Dequadragefima. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sermo. XX Hi

Anôæ quadragefimæ rationem, cuius hodie initium celebramus,frequen-S ter edidimus, cur tot dierum numero iciunemus, fæpe docuimus. Dixi-mus cnim quod dominus Icfus Chriftus hunc eundênumerum ieiunij con-iecrauitjfiC continuatis diebus notftibusqi non capiens cibum, unum ieiunij corpus effe cerit,hoc eft,licet dici ordo nodîis interrumperetur aducntu,non tarnen interruptus eft ordo ieiunij. Vnde crant apud cum plura temporum curricula, fed abftinentiæ dies u-na oftendens nobis itanos hunc numerum integrum ieiunaredebcre,utquia totam quadragefimamcomplecfti non polîùmus folidoamp;unoieiunio, uelquotidianisean-demfineintcrmilfionciciunijs celcbrcmus:utfi quifquam unamdiemabftinendo prç'-termiferitjtotâ quadragcfimamuiolarit. Sc propter modici temporis cibum magnifru-dum laboris aiuiferit.Scd dici t aliquis,Quadragcfimae aliquotiens accepimus ration?, amp;nbsp;cam confccratâ à domino frequenter audiuimus:fcd cur eadê quadragefima quadra-ginta Seduos dies habeat,audire geftimus. Legimus in Veteri teftamento cum fantftus Moyfesfilios Iftacl de iugo Aegyptig cap^iuitatis erueret,ut in terra eos repromiflionis induceret, t|uadraginta ÔC duorû dierum eum ad memorata terra manfiombus pcrue-nifle.tantotj ilium temporu numero potitû eflepromiffis,quanto St nos promifiis nobis à

. s ERM o XXIin f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f4

bis à laluatorepcrfruigratuIamur.Eodem inquam numero Moyfes pefmanfiones per uenit ad requiem,quo amp;nbsp;nos per feiunia properamus ad cœlû ♦ leiunia enim noftranian fiones quædam flint, per quæ iter fpiritualiter facientes animx uirtutfbus ambtilamus, diurno profeiflurepromifTæ nobisteiTæui'ciniores efficimur^itaut ci'tiusperuem'at

qui deuotius I'eiurtan't, Pedes enim quidam animae pernices flint fides atque ieiunium, qui cito de humilibus ad altiora confcendunt,cito de terrenis ad coeleftia gradiStur.De bis pedibusdicitApoftofus:Quamfpeciofi pedesEuangelizantiubona. Hospcdesîa Rom.io uari praecepit dominuSjficut Apoftolus ait de uidua:Si fancflorum pedes lauft, Digni c- i.Timot. ç nim honoreEuangelizantium pace pedes funt, quifpiritualesacnitididocflrinafuper bominum cordagradiuntur.Qiiadragintaetiam a duorum dierum numero Ifiacl po^ puIuspcruenitadfluentaIordanis:Eodemlt;5 dieröcfrculoChriftianus populus perue.-

nitad nuenta baptifinatis.Et ficut ait propheta : lordanis couerfus ell rctrorfum,itfic in- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ij

troeûte Ifiaelitain aquam fluminis,undafuperfugit, hicdefccndêtcinfontemChviftia no criminum peccata difEigiunt.Etmirûin modum illic retrorflim couerflis fluuius in origine fiiam reuertitur i hie in poftcrum reuocatus homö in originis fuæ infantiam re.-paratur.Ibi fonte flium de quo cgreffafueratunda perquirit, hie hominê fuum à quo exi erat innocentia recognofcit.Ibi exinanitur alueus fluólibus, hic euacùâtur corda crimi,-nibus.Ibi ut feruos dei illic aqua cœnofa non madidetjhicfamulos dei confeientia tetra nonpolluat-Iordanis enim quidam eftfonslauacri per quem qui tranfîuerit,reliais for dibus paradifum repromifTionis ingreditur. In hoc ergo quadragenario amp;nbsp;duali numéro Ifracl populus relinquéns Aegyptum rubrimaris nuenta tranfcêdit:Ô^ nos quoeç in mfo numero relinquentes mundi Aegyptû gehennæ ardentis ftagna tranffmus.Illos in nudibus unda fuftentat,nos ignis flamma non urit.Illis folidatur aqua,nobis refrigefcit inccndiû.Et cótra naturæ ufum per çftum ficcatur mare,per fonte baptifmi gehenna mi tcfcitln hoc inquam myftico numéro filq Ifrael peruenientes ad myrrhâ, cum prç ama-htudine aquâ haurirenon pofîcntj(habcbat ertim fons aquam, fed dulcedinem non ha bebat:erat deledf abilis ad uifionê,fcd fyncerus non erat ad faporem) iniedf o in earn per Moy fen ligno,dulccdinem fuauiter potarunnaufteritatem quam noxia undageftabat, ligni abftulitfacramcntum. Quod quidem in figura facfïum puto. Aquairi enim amarâ myrrha,Iegem efle arbitrer Veteris teftamenti,quçlex prius quàm crucetemperaretur dominijcrat immitisJubebat enim oculum pro oculo,denté pro dente dari,amp;: uelut au^ fteris nullum mifericordiçrefrigerium porrigebat.At uero ubi ligno Euangelicepafïio nfs eft tempcrata,ftatim amaritudineni fliam fliauitate commutans,dulcc fe cunétis prç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

ftititadpotâdum,ficutaitpropheta: Quàmdulciâfaucibusmciseloquiatua fupermel Ppli».ii* amp;nbsp;fauum ori meo.Dulcia enim funt eloquia quæ iubent. Si quis te pereufterit fnmaxil-lam,præbc ei SC altéra. Si quis tibi aufert tunicam, relinqueilli pallium.Hæc eft érgo Hatfb.ç illaamaritudo quæ dulcedine commutata eft, id eft aufteritas legis Euangelîj gratia temperata eft.Amaraenim eftlegis literafine crucismyfterio,de quaaitApoftoliislLi- j.cor.j fera occidit. At ubi pafïlonis illi facramenta iunguntur,omnis eius fpiritualiter amaritu do conditur.Et de ea dicit Apoftolus:Spiritus autem uiuificat,

Itcmdequadragefîma. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sermo. xxriii lt;

Etinent adhuc fenflis ueftri fratres, nos hoefuperiore dominica prædicaftè R quod huius quadragefimæ noftræfiguram illæ quadragrinta duæ manfîo

nés habucrint,per quas populus Iftael exiens de Aegypto, diurno profeeftu terram repromifTionis intrauit,amp; quaii quibufdâm falutis gradibus poft iugum feruitu tis afeendit ad regnum.Figura inquam fuit in illis manfionibus ieiuniorumnoftrorum, non folum in quantitate num cri, led etiam in obferuatione uirtutum. Nô enim tantum filq Iftael in itincredeferti corporels greflibus ambularunt, quantum in uia dominireli giofis aiftibus profccerunt.In uia plane ambulauerunt domini, quæ illos potauit in flu-lt;ftibus,6C pauit e' cœlo.Efurientibus enim in eremo mannanô defiiit, periclitantfbus in mari terra non fugit.Ibi marc in femitami ftcrnitur,hic cœlum ad pabulum referatur.Pro pter gratiam famulorum dei lordanis fluenp fuà rctinct, aquam fuam myrrha corn-mutat.Illicrctrorfum conucrfa,quæ fequebatur unda præcedit. Hic in melius temperagt; taquaeamarumftillabatuena dulcefcit. Etmirumin modumfluufus curfumperdidit,

“ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ambro.to.j, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x 5 fons

XJ® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI AM BRO S ÏI

fons faporem.Sed quoniam diximus fîlios Ifrael uenientes admyrrham,aquç amàritui-dîne laboraflèjcamt^ nonntfî ligni inieÆone potare potuifle,typum qq^q; in iHa fuiflè Veteris teftamentijUideamus qno exi'nde pronciïcens popukis ipfe pcnxcncrif. Perue-KxoJ. 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qyj diotur Elim,in qiro étant duodecimfontes puriîfimijamp;feptuaginta id

rentiummultitudopalmarum. Videtetnyfterium dei quemadmodum poft aman tiidû nemLegiSjfluenta buangelicx pietatis exuberêt.Ibx fons tinus aufterus eft ad bibendû, hic plureSjOmnes dulces funt ad potandum.Ibi poft fatigationênulla refexftio, hic poft Jaborcmi'efrigeriumatcßuicforia.Siticntibusenim fontes miniftrantur, palmæuincen * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tibus offctuntiir.Palmæ inquâ offeruntur uinGenTibus,quia poft Legis duritiam ad Eugt;

angeltj gratiam peruenifte, uiciftb eft. Præmium enim quoddâ uieftoris eft os uiuo fonte diluere,dextcfam triutnphalipalmaniunire.Perfontem enim lingua confeflbris pu-r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rificatur,perpalmamdcxteramartyrishonoratur.ïllaquiaChriftiexaltauitgloriâ,hatc

quia aram facrilegîj recufauiuPræmium enim quoddam eft palma martyrrj, quæ confia tenti linguæ dulcem frueftum tribuit,amp; uitftrici dexterg gloriofiim præftat ornatum.Eft planepalmamartyribus fuauisad cibum,umbroiaad requiem,honotabilis ad triumgt; phum,feniper uirens,fcmperueftitafohjs,femperparataui(ftoriæ.Âtq!idcononmarce feitpalma,quiamartyrum uiclorianon marcefeit.Ipfæ denique palmg fedenti ftiperagt; fînam SCuenienti ad templum domino à populis offeruntur. Cum enim difeipuli uefti-menta iuaftcrnerent,ôô iter Chrifto iuis amieftibus communirent, nô habuitmaius præ HtiUh.n .miumniiîpalmasquodei deuotio plebisofferret,fignificans ftratisinitinereueftibus impollutam uiam efte in mundo, oblatispalmis ipfummurtdi efleuicftorem.Ipfe inquâ Apoc. J -uiflôr eft,de quo ait feriptura : Vicit Ico de tribu ludæ. Ipic planeuicftor, qui dcftruxit diabolicam mortem,urtam ilhiminauit ætemâ.Palmae igitur aduenienti eriguntur Chri I fto.Scripturn eft jnftus ficut palma florebit.Rede ergo adueniêti iufto eriguntur uexil la iuftitiæ,5C authori fuorû obfequuntur tituli tiiumphorû. Prius autem quam tollantur palmæ,itcr domini ufqs ad tcmplû drfcipulorû ueftibus operitur,S(f ut impollutafit femi taialuatoris,apoftoIorumamiclibuscommunitUr.Quodquidêinmyfteriumfa(ftûpugt; to.Viaenim Chriftiquæducitad templû,fides eiuseftatqîdocLiina.Hancigituruiam r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;difcipulijUt nos fine offenfione gradiamur, amieftus proprij corporis exuentes fizo ftragt;

uere martyriOjUt inter diuerfarum genriû turbas iuftitie femitâ membrorû fiiorûuefti-menta fiïbfternant,6C cœnôiam myrrhaginem mundi opcriant,i2C impollutam uiam fal uatoris oftendant-Adduodecim ergo fontes poftmyrrham uenitpopulusIftacl.Legigt; PplOT.,7 mus in prophcta:Benedicite domino de fontibus Ifrael. Dominus Chriftuseft quinon «, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nifi per apoftolorum ora dicirur difcipulorumq? dogt;ffrinam.Apoftoli dicendi funt fongt;

tes,quia uclut omnes puriffîmi gratia prædicatïonis exuberant, amp;nbsp;poft amaritudinerti J. ' nbsp;nbsp;nbsp;Iegis,ucnarum fuarum larga fapiehtia facramenta poculi dulcedinem ftillant.Necmïru

fi potus dulcis eft fontium, in quorû fihu cibus dulcior eft palmarû. Apoftoli ergo lùnt , nbsp;nbsp;nbsp;. fontes,quitotiusterrgfaciemdo(ftrinæfiræfluminerigauerunt,Scfatigatisgentiumpo

pulispotumdiuinimyftertj propinarunt.Septuagintaautê paîmasiuxtafontesapofto licosgeneratas,feptuaginta illos difcipulos dixerim,qui fecûdo ab apoftolis gradupró L«c le pt^^ffaluf^mhominumadominodiriguturjquosLucas Euangeliftadeferibensbinos binos aflerit deftinatos. Qui uere uclut palmæ poft curas hominum cum exultatio-ne redeuntes gloriantur apud domina fibi amp;nbsp;dæmonia elle fiibiecfta. Retfte' igitur corn-parantur palmis,qui palmarum prgmio diaboli extitere uieftores.

4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Itemdequadragefima. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sermo. XXV

r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ntcllcxiflèuos credo fratres cur hicnoftra ieiuniaillis manfionibuscompa

I raucrim,in quibus populus Ifiael tanquamrn procintftu quodam pofitus Pharaonem regem quotidiano laborefupcrauit,Sô ab inimicis fuis quafi qui bufdam caftn's manfionum fefc ftatione defenderit,ita ut quicuncß ex illo comitantium numero diui næ ftationis fpatianon confecit, aut Pharao ilium occupauit,autfolitudo peruafit.Sicergo ôf nos propofitumhobis quadraginta dierumiter debemus omnila-bore conficere, amp;nbsp;quibufdâ quafi caftrïs gos iciuniorû deuotionemunire.Caftra enim nobis funtnoftra ieiunia,quæ nos à diabolica oppugnatione defendunt.Denitçftatio-nés uocantur,quôd ftantes SC commorantes in eis inimicos infidiantes repellamus.Ca-, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftraplagt;

quot; SERMÖ XXV nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ip

ftra plahc fùùt i’èiüni'a Chnfti'aniSjcà quibus fi quis aberrauent, à (pi'n'tuafi Pharaohe in-■uaditurjairt p^ccatorum fofi'tiïdine deuoratiir. Peccator« auterri fofitudinêpatitur qui deferitur focictate fanóorum. Murus igi'tur quidam cft Chriftiano ieiuniüincxpugnagt;-bilis diabolo,infranfgieflïbilis inimico. Qui's cnim unquanl Cbriftianom ieïunauit,ó^ taptus t'lr;Qins fobrius manfit,amp;ui(fi:us eftt'Tcmulentüaggreditur diabolus,luxurio-lum oppugnat inimicus. Vbi autem i'eiunum uideiit, fugit,mefuit,pcrtimefcir,térretur 'pallore eius,debilitatur media, infirmitate profternitur. Profterhitur inquâmfi'rmïtate, quiaChiiftianainfirmitasfortitudoeft.VndcaitApoftolus, Gummfirmor,tuefortior nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

ïum.Sed requirit aliquis,quemadmodnfortis infîrmitas fTûc eft fortis infîrmitas,quan do caro tabefeit ieiunt)s,anima puritate pinguefcit.Quantû cnim illi ciborû fucciis fiib-tiahitur, tantû buic luftitia; uirtus augetur.Tune igitur homo imbccillis quidê eft ad fe-cularia,fed fortis eft ad diuina opcra.Tunc enim magis de deo cogitât, tune iudiciûme-tuit,tuncuincitinimicS,Ait enim faluator de diabolo: Hoegenus nô eijciturnifiinieiu MxUb.iy nio amp;nbsp;orationibus . Dieït utiq; à diab olo energum enû no nifi ieiunq's pofte purgari. Vi dere ergo quæ ieiunij uirtus fît, qüantam homini fuo præftet gratiam, quôd tantâ præ-ftet alteri inedicinam:quemadmodu propriû fantftificet hominê, quod ita purifieèt aliè hum.Mira enim res eft,alter ieiunat,amp; âlteri prodeft ieiunantis utilitas.Ergo fratres ab ftinenliæ armaminimedeponamus, Ôtquadragintadierû ieiuniafîneintermiftioneeu temus.Hie eft enim perfeeftus numents ad uineendû. Dominus enim diabolum pofteà quàm quadraginta dies ieiunauit,euicit,non quôd non 5Canteieiuniacum uincere po^ luiftet, îed ut oftenderet nobis tûc nos diaboli polTeeftéuicftoreSiCum per quadraginta dies uieftores ieiunando defîderioriï carnaliû fUifl'emusvEum autem qui hune numerum confecratum gUlæinremperantiâUiolaiîèt,tanquam iiUbecillê ôô milerS facile eu ab inf micopöftefuperari. Quomodoenim poteftinaltcro diaboliimprobitateuincerequf gulte intêpcrantiain ftipfo nô uincit tquot; Prius ergo homo tui uitftör eftö,ut poftis efte ui-lt;ftor altetius.Sunt enim intra tc proprq tibi hoftes,qui quotidie te oppugnant. Ecce e-nim auaritia te diuitiarS ambitione circüuenit,luxuria epularö fUauitatc captiüat, hære fis ftientiæ peruerfitateperuertit, Vince ergoinimicospropriös,utuiricercpoifisalie-nos.N Ó enim fratres leue peccatü eft,fid elibus indieftä quadtagefîmâ à domino ieiuna- manS re,öt iei unia confeerata uentris uoracitate difTolUcre.Scriptü eft:Qin dicit fe in Chriftö maneréjdebetficutilleambulauit, amp;ipfeambuIaic.Si uisergö Chriftianusefte,debes quod ChriftuSjfaccre.lIlequi peccatü non habebat, quadragefîrhâieiunauit, tu non uis quadragefîmâ ieiunare qui peccas^llle inqua peccatü nOn habebat,fed pro noftris ieiU nauit peccatis. Qiialis ergo apud confeientiätuä Chriftianuses,cüChriftoproteefu-riente tu prandesfCum faluatore pro tc iciurtantc turcficerisf No igitur,ficut dixi,leuê peccatü eft, indifftû uiolareieiuniu. Nam ut hoc excplis breuiter approbemus,legimus inlibrisRegnoru,cumSaulrcxIftael bcllucotraAlIophylosgereretjUniueribeûmes lÉrcitui indixiftè iciunium,amp; abftinentibus cuntftis cum cotra aduerfarios pugnare ccc-pilTe.Bonus plane rcx,qui hoftes fuos nô tam armis qua dcuoîione uinccbat, plus df micabat religione qua telis. Cum ergo Saul abftinentiâ dici fuis omnibus indixifier,6i ïonathas eius filius præccpti nefeius inter médias hoftftf acies uieftor incederis fauû met lis intinefta fteptri fummitate guftaftetjtâta indign^itio répété cômota eft,ut amp;nbsp;differre-lurui(ftoria,SC diuinitas læderef - Deniç^ necbcllo finis imponitur,necrcgi refponfuni propheticum datur.Vnde intelligimus quôd Saul hoftes non tam liirtute militû,quànl militum abftinentia fuperabat. Denicp unius culpa cuneftis confertur ignauia, unius delilt;fto omnibus generatur infîrmitas. Deficit enim Uirtus in excrcitu, ut deficit in ob-feruationeiciunium.Quodutpeccatum Saulexipfa diuinitatisôftcnfîonecognouit, ftatim lonathté dixit nô eife parccndum,fed peccatum admiftiim effufione eius iangui-Hts expiandum.Videte quâta apud Saul rege fuerit rcligionis obferuâtia,qui offenfiint deUm optauitetiâ parricidiomitigare.Et quanta fitrefoluticulpaieiunij,quæ nonnilî ; fanguinis effufione punitur. Et fî' ignoras ïonathas inditftû à pâtre ieiuniû quia refolue-rit,mortiaddicitur:qui feiens indi^ à Chriftö refoluit ieiuniû, quid mereturc’Ergo fra-rres ftatutum nobis euftodiamus obferuatione ieiuniu,Ut hoftes noftros ipirituales car iiaîesq? uincamus.Habemus enim j fient noftiSjCarnales Hoftes.Ieiuncmus igitur ut eos

ÔC exercitus noftcr ScSaul (ûperet ôi. obti'neat. Nec in abftinentia pofiti dcdinemus ad fauum.Fauus em'm quidam mundi eft uoluptas ieii uitia,qüaé fîcut fch'pqjpi eft,ad tem' ProKfr.5 pusquidemimpinguantfauceSjUouiflimaamafiorafuntfelie.

Itemdequâdfâgèfimà. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sermo.xxvi

On ufcp adeô cotriftari debemus fratres, quod in bis quadragefimæ diébus N tentatio nobis tfibulàtionisaduenit,quôniamôlt;ialüatoremnôfti-unlpfO' pter ipfatti quadragefimam uidemus elle tentatum * Minus èrgô dolef ë de* b cm U s ièniuli,quia domini habemus exemplû.Vbi enim eft fimilis ctim Ghrifto deuo-' tio,fimilis eft Si eum Chtifto tentatiö^Cönditiónem enim nobis tolerandi imponit cou ditio ieiunandi. Credimus autem,fiCut Saluator nofter diabolum cum tentaretur obti* nuita'ta Si nos hoftes noftros cum tribulamur poiTe deuincere. leiunia enim Chrifti tea tari polîùnt,nônpofluntjftiperari. Angiiftias quidem in obferuarione habent, fedprO' ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iperitatem tribuunt Si ialutem • Videamus igitur inter caeteras tentationes qua domi'

quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;num diabolus artelaceflat.Cum enim fuper pinnam ftaret rempli faluator,ait diabolus.

^Si filius dei es,mitte te deorfum, Sireliqua. Vere' diabolicæ fraudis aftutia confuetudi-nis fuæ nititur argumento. Semper enim religiofos de fuperioribus detjeere ad inferiO' raconatur,5lt;^defan(ftisacuenerandisa(ftibus deducere ad terrenaamp;cœnoiafeftinat: -Ut qui ftat pui itate mentis in fummitate tcmpli,proijciat fe in prôfundum inferum conlt; tagione peccati.Nam cum dominum de pinna rempli deqeere nititur,utitj de perfetfto religionis cultu eum remouerc conatur.rinna enim loci fan(fti,perfeó:io cœleftis eft ià cramenti.R-ctfte' autem dominus fuper pinnam templi ftare dicitur,quia de ipfo feriptS P/4iw.i 05 eft; Qui ambulat ftiper pennas uentorum. Super pennas enim uentorum quodammolt; do ambulat dominus, cum fuper monim noftrorum alacri conuerûtionc uolatumce' dit.Pennæ enim nobis funt boni mores, qui nos alleuatos à terræ humilibus in cœli aF tiora tollunt,amp;uolatu quodam mentis de tartari tenebris cducunt,ÔCadparadifiamoe P/dZm.54 nbsp;nbsp;perducunt.Quorum morum pennas habere propheta defiderans aiuQuis dabitmi

hi pennas columbæ. Si uolabo SCrequiefeam f Super hanc ergo pinna templi faluator ftaredicitur,hoc eft quafî in quodam templo fidei noftræ confiftere.Vnde ait Apofto.^ iÇQri».2 lus; Voseftistemplumdeijamp;fpiritusdei habitat in uobis. Inhocigitur temploftans Df«f. dominus nec recedens increpat diabolum dicens;Scriptû eft, Non tentabis dominum Uiatth.4 deumtuum.Hoceft,nontentabiseumquem putas tanquam hominem adinferiora pellendum,fed magis tanquam deum Si domirtum ipfum noueris adorandum.In his cr go ieiuniorum diebus tentamur ad fimilitudine faluatoris.Similiter enim Si nos hoftes noftri de pinna templi,hoc eft de obferuarione quadragefimæ turbare conantur. Dura enim terrores ingerunt, dum infidias parant, cupiunt nos de arcereligionis abduccre. Picitur autem ei à domino;Non tentabis ianeftos uiros Sifamulos dei. Quos enim tan quam humilcs conculcandosputatis,fentietis tanquam ftrenuos honorandos.Siinte-‘ ' nim,ficur dixi,pleriq! fratres quos hoftes noftri de perfetftione religionis abdücunùqui dum praçfens malum metuunt,putant deum noftræ falutis immemorê,nefcientes quôd deus nullius eft immemor, fed immemorê ilium noftri tue nos facimus,cum pcccamus, Çum enim mala opcramur,auertit faciem:cumncphandaloquimur,aurem obftriiitô^ ideo bonitatem fuam à nobis deus non tam ipfe retrahit, quàm noftra ilium delitftâreq ciunLÄit enim idem dominus per prophetam ad cos qui erantin tribulationibüs con-r Ep,ço ftitutijNunquidnonualetmanus dei eruere uosfôCreliqua.Vides ergo quOrtiam inter deum Si hominem peçcata feparant.Tolle igitur peccata de medio, Si déum tibi proxi mum tu fccifti.Quomodo enim poteft fratres obliuifci noftri deus, qui etiâ capillos ca-J J pitis noftri in Euangelio apud fe dicit efiê numeratosrSi enim capilloru noftrorum me minit,multo magis noftrarum animarum meminit. Per num crû enim curam circa nos folicitudinemqi eognofcimus.Nemo enim numerat, nifi quoduult diligentius euftodi re:nemonumerat,nifi qui ueretur ne fraudem abftç numéro patiatur.Paftorutfàluum Im:. I gi egem habeatjCum frequenter annumerat.Deniq? dominus qui éftbonus paftor,cum una ouicula de centum ouibus aberraflèp, recurrens ad numerum proprijs earn ad gre* gern humeris reportauit. Vftç adeo ergo habet fub tutela qui habetur in numero,ut er-rans proprijs apportetur humeris,ne quid de numero minuatun Nolite ergo putare fm

tres quod nel mi'Aimi cui'ufquam öbliuifcatur. Deus enim ornm'um meminit, omnium recordaturjtantum ut non nöftris interuenientibus peccatis ei inferatur obliuio.

• Deieiunijs. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sermo.XXVlI

Eftiinonium perhibetianóius Apoftolus depropbetis dicens. Tempore,in 2.Cör. 6 T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quitj acceptabili exaudiui te, ÔC in die falutis adiuui Et fubfeqwitur ipie,Ec^

ce nunc tempus acceptabile,eccenuc dies falutis. Vnde ego teftincör uo bis hos eflc dies redemptionis,hoc efle tempus cceleftis quodâmodo medicinæ^in quo omnium uitiorum noitrorum labcmamp;uniuerfauulncra peccatorü fanare poterimus^ fimedicum animarum noftrarum fidcliter exoremusutpræceptaeiustanquamfi.ifce-' pti idonei minime difpernamus.Tunc enim languidus aegritudinis iixæ inuenit medici-nam,fi oinni folicitudine medici mâdata feruauerit.quôdTi aliud f aciat cü aliud iubetutj increfccte morbo no medicus, fed præuaricator in culpa eft.Mcdicus âutê eft dominus nofter lefus Chriftus,qui ait:Ego occidâ,Ô!^^ uiuificabo:percutiam,amp;: fanabo.Occidit e^ DfW, nim quodammodo antequam uiuificet dominus.Occidit enim primu in nobis homici dia,adulteria,fcelera,furta,perbaptifmum:6dficnos tanquamnouos homines æternita tis immortalitate uiuificat. Morimur ergo peccatis, uidelicet per lauacrum : regenera-mur autem uitæ per fpiritum, ficut ait fantftus Apoftolus : Qiioniam mortui eftis deli- Coîof.^ (ftis ucftris,0C uita ueftra abfcondita eft cum Chrifto.ConiepuIti enim eftis cum illo per Row.« baptifmum in mortem.Occidimur enim quodammodo, cum definimus efl'e quod fui^ mus.Nouo enim pietatis generein uno eodemcß homine mors operatur amp;nbsp;uita.Mori-tur enim concupifccntia peccatorum, uiuificatur ordo uirtUtum. In uno nanqp eodem homine impius amp;nbsp;adulter occiditurmt mifericors renafcatur SC caftus. Interimitur ido-Iolatria,ut religio propagetur. Fornicator amp;nbsp;ebriofus extinguitur, ut continens fo-brius procreetur.Sic ergo mortificat dominus, ut uiuificare faciat : fie occiditjUt profit: ficuerbcratjUtemendet.Hæc eft igitur circa homines ftios eius totafeueritas,utinhis peccata puniantur,anima confeructiauferantur deteftandauitiajuirtutes optinïæ nutri antur. Vfqueadeo autem hac pia occafione domini cernimus plerofi^ conuerfos in tark turn ad melius profecifle,fic de peffimis optimos fatftostutcum uideas eos, credas rêna tos homines,cû non uideas mutatas efte perfonas. In tantu enim innobis id quod priusi eramus interimitur,aufert,extinguitur,ut id quod pofteafumus,denuo natum effe eredam us:undenatiuitas hæc fecûda,prioris uitæfinem iam fuific fignificat, Qiiod auteni ait,Ego percutiathjSCfanabotPercutitplanepræccptisfuis peccatoresutfanet,manda Drttf.ji tis uerberat ut emcndet,ieiunia pra:cipit,indicit continentiâ,iudicium côminarurtSC tri ftem gehenng metum excutiens adhibet medicinam,ut dum futura pertimefcimus,pre fentia corrigamus.Sic nanq? PauliimApoftolum pcrcutiendo fanft reddidit,Cum enim effet perfecutor,impius Sd blafphcmus,SC quide ad deuaftadas ecclefias Damafeu pro-perarettfubito fulgoris cœleftis eum terrore pcrcuftit,ut Euangelici fplendoris eum luce perfunderet;Et carnalium luminum orbem mutauit, ut fpiritualium ocûlorûillumi-naret afpedlmCorporis eum debilitate perterruit, ut fidei deuotione faluaret.Surgês er go à terra Paulus,exterioribus quidem oculis no uidebat homincs,non acrem,fed meri \ tis luminibus Chriftum uidebat de coelo.Deniqj in tantu profuit domini ifta percuffi'oj utdeludæo Chriftianus, deblafphemo Apoftolus,dcSaulo Paulus exifterenSf eo uft]^ mutauit ueterem cum moribus hominem,ut etiâ mutarct 6C nomen.Habetes igitur hugt; iufinodi mcdicum qui percutiendo fanat,mortificando uiuificat,fubdamur ei cum om ni paticntia ad curandum:ut quicquid ulceribus foetidum efle perfpexerit, incidat, amputer,cxccet:utrcfc(ftis omnibus diaboliuulneribus, hoc folum innobis faciatremanc re quod dei eft.Iftud autem præceptum eius eft primum, uthis quadraginta diebws feiu ntjsjOrationibus, uigilqs opera comodemus.Ieiunijs enim lafeiuia corporis caftigatur, orationibus deuota faginatur anima : uigiltjs diaboli infidiæ depelluntur. Deinde cum iftis mandatorum obferuationibus fucrit hoc tempus impletum, tunepurgata ôf fatiga ta tot obferuationibus anima, ad baptifmum ueniens fpiritus fanefti inundationc refici-tutjSequicquidin eadiuerfarum ægritudinujn ardorexiccauerat, cœleftisgratiærorc perfunditur, unde ponensueteris hominis corruptelam,nouæindolemiuuentutis ac-quirat,Et mirum in modu in uno eodemtj homine dclfrflis fanrfiitasp'niquitati iuftitia, fenedtl-

fcncdluti fucccdit infantia,nouoq; natiïn'tatis gen ere alter eft qui rena/cftur,cum ipfe fit gt;nbsp;qui peccauit.Sicnanlt;ß Hellas quadragirtta dierum acnodtium curriculo^ontinuato ie itmiOjtotius mundi longam ac nimiam ficcitatem meruit imbriû rore reftmguere,6C ar^ dente terrarû fitim cœleftis pluuiæ largitate p er fund ere. Quod quide in figuram noftrt fatftum efle cognoicimuSjUtnos quocß horum quadrâginta curiiculo dierum ieiunangt; tesjipititualembaptifiriatispluuiamtribubus noflxisiamdiu aridä terram cœleftis de-fiiper imber infundat ,8C longam gentilium ficcitatem lauacri inundatio ialijtaris irro-ret.Siccitatem enirn ÔC. ardorem animae fuæ patitur, qirifquis baptiimi gratia non tur.Horum ergo dierum nocftiumq: ieiunio Moyfesfaneftus meruit cum deo loqui, fta-rcamp;côfifterejôcTdémaniieius legis praeceptaiulcipere. Quamuis enimilluabobtuti-bus dei conditio humanaiubtraheret,ieiuniorum tarnen gratia proximum ilium diuint tatis confortio faciebatHæc enim in nobis uirtutS p ortio dei eft, ut ieiunemus fi equen ter,quoniamTemper deusipfe ieiunat.Inquocunq? igitur plusoperumiuoruminefle Fxoa.jj peripexeritjipfimagis familiaris intimus ô^amicuseftjfîcutfcripturadicitÆtJVToyfes loquebatur cum deo facie ad facie, ficut quis loquitur cum amico fuo. Vnde dominus lefus Chriftus refurrcdtiôis gloriam praecepturus uirtutes iuas quadraginta dien-im no ' (ftiumq! ieiunio dedicauit,ut oftendcret non panem efte uitam hominum.Hisitaœ die-rum quadraginta ieiuntj s reconciliatur deus,aperiuntur cœli,inferna referantur. Igitur amp;nbsp;nosffatres diledilfimiieiunemus continue' denote hocipatio tempon's,utpropi-tietur nobis dominus.'pateant nobis cœli,infcma contra nos non ualeant.

Exhortatio ad pîebem,amp;de eo quod icriptS eftinEuageliorSicutfulgur corufeas de cœlo,itâ erit aduentus filq hominis.amp; de duöbus in letfto uno. Sermo.XX v i r r

Aucorum admodum dicrum occupatione detentus cœtuiueftro uideor de . p nbsp;nbsp;nbsp;fuifte,Se alterius ecclefiæ ncceflitatibus cuocatus, minime uobis ftudium fo

litum depêdifle.Sed quauis uobis no affuerim corpore,tamen à uobis amo-re non defui:£c peregrinatus fumlicet cóuerfatione membrorum,tarnen ueftri fpiritus non fiii peregrinus,nifi quod maiore intra me defiderio uos tenebam, ut quos aipedus mihi fubtrahcretjdilecftio præfentarenuel quos obtutibus non uidebam, corde comple ctercv.Eram enim folicitus in dies fingulos quemadmodum feftinanter quotidie ad ec-clefiam ueniretis:amp; quanqua eflem deueftra deuotione iccurus,trepidabâ tarnen, quia hoc ipfum quod in uobis nöueram,non uidebâ. Hic enim afFeeftus paternæ pietatis eft, ut de abientibus liberis no tarn certafpegaudeat,quam folicita cogitatione defperet.-Ôd fimulaceosuidcredefierit,amare plus nouerinac per hoc intelligimus quod amor inter præfentes gratus fit,inter abfentes moleftus.Erâ ergo de uobis anxius,mœftus 6^ tre pidus,ne quis me abfente per negligentia caderct,ne quis diaboliinfidijs laberetur.Me mineram enim luporum rabiê, abfentibus plus præualerepaftoribus.Sed domino gragt; tias, quod amp;nbsp;uos illçfos cuftodiuit, 8^paruitatêmeâreuocauit incolumem. Igitur quo-nfam poft têpus ipiritualibus epulis refi'cerenos debemus, uideamus quidEuagelicale lt;ftio profequatur.Ait enim dominus, ficut nuper audiuimus, de aduentus fui rempore: * 7 Sieut fulgur corufeans de cœlo,ita erit aduentus filrj hominis.Et addidit in confequen-tibusJn illanotfte erunt duo in lelt;fto uno,unus afiîimetur,amp;^ unus relinquetundugmo-lentes in piftrino,una aflûmetur,Ô6 una relinquetur.Mouet fortafle uos fratres, cur do-minus aduentumfuum indicas, noeftis fe tempore oftenderit aduenturu cum utiq? eius aduentum magna cum claritate diei,magno cum nitore ÔC timoréfiifcipi deberet à cun dlis.Frequenter nanq! audiuimus facrisliteris prædicatum priufquâ dominus Chriftus adueniat, Antichriftum regnaturujqui ita tenebras humano generi fiiæ prauitatis infun detjUtlucem ueritatis nemo pene rcfpiciat, æ caligine propria operiensmentes homi-num,c.'ecitatcmquandam fpiritualibus oculisexhibebit.Necmirûfidiabolusemittat iniquitatis tenebras,cum ipfenox fit omnium peccatorum. Ad huius igitur tetram call einem depellendam uelut fulgur quodda Chriftus adueniet. Et ficutlucefcête die nox fubuertitur,itacorufcateSaluatorcAntichriftuseff'^atur,neculterius poteritdiflemi nare iniquitatis foae tenebras, cum lumeiuieritatis effulferit. Quod autem ainlllâ notfte erunt duo in lelt;fto uno,unus aflitmetur, ÔiS unus relinquet : hie iam reiurredliois merit« demonftratur, quod pro qualitateuiuendi fit gratiarefurgendi;actantam infingulis quibuffj

«juiliiifqî reRirreÆoni's efle diftanti'â,ut duobus en'am panter dormiêtibus,Ô!^ in una fê* de quiclcentibuSjæqualis non poffît efle aflùmpho. Quamui's enim codem confortîj le lt;flulo tcneantur:pro mentis tarnen aker eorum rapietur ad eœlum, alter rclinquetur in terris.Leckus enim quidam noftcr cômunis eft terræ huius ampliflimum folum,in quo corpora noftra depofita tutiflima fede requiefcunt, In hoc autê Icclulo ille molliiis dor init,quifquis duriusinuita fegelTcrit.Poflumus cnimipfa membra noftra ledîul os no--ftros proprios nuncupare, in quibus animae noftrae ueluti in quodam ftrato fuauiflime demorâtur.Quod quidem faneftum prophetam fenfifle arbirror cum dicit; V^niuerfum ftratum eius uerfafti ininfirmitate eius.Beatus enim eft ille cuius ftratum dominus in ip fills infirmitate conuerrit,ut qui fueratpaulo ante adulter,iracundus SC petulans,S^ cun eftorum fcelerum infirmitatibus plenus,alftietQ corpus eiusmalo uerfans dominus, fiat caftus,humilis amp;nbsp;modeftus.De quo ftrato fpiritualiter ad paralyticû didum eft à domt no:Surge,toileleiftum tuum,ôC ambula. Non enim tarn in eo admirationis aliquid erat Mlt;rc.a ut confraéli lecfluli lignea cratem portaret paralyticus,quam ut refoluti corporis membra amp;nbsp;debilitate confraifti uclut animae luæ neceflarium leclulum paralyticus ipfe gefta ret, amp;nbsp;coram pofitis ludæis proprijs abiret pedibus, qui manibus allatus fuerat alienis. In hoc plane,ftcut dixi,completa eft prophetica ilia fententia : Verfafti ftratu eius ininfirmitate eius:utuerfauiceportaretlelt;ftum,in quo fueratpaulo ante'portatus:Slt; anima illius quæ prius uafculo corporis fcrebatur,poftea corpus iuum ipia utilius circunferret Poteft etiam accipi quod aitiErunt duo in leefto uno,unus aflinnetur,amp; unus relinque- twf.iy tunChriftianoru plebs, populus Iudæorû,quiuelutunole(ftulo,hoceftunamâdato-rum lege tcncnt,amp; uelut fimili refurreeftioisfpe gloriantur.Tunc igtt Chriftianornbea tus populus aflumet in gloria,Iudeoi,5 autem execrabilis conuentus relinquet in terra.

Itemdeeodcrn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sermo.xxiX

Vperiore dominica capitulum Buangelictim diflerentes,- partem quandam S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ex illo perftrinximus,fup ereft ut ieqtientia decurramus^Defcripfimus enimt

quid eflet quod ait dominus : In illanocfte erunt duo inleifto uno,amp; reftqua. Nunc ergo uidcamus quod reliquum eft. Dicit enim eadem diuinafentetia:Erunt duac inolentcs in piftrino,una aflumetur,amp; una relinquetur.Primum igitur confiderandum eft quomodo conftet molêtis officiu.’Deinde quæ fint duæ quæ molere dicûtur: T ertio quid piftrinum fir,quiûe molitionis effeiftus. Nulli dubiûeftquod molere aliter no cort ftat,nifi duobus lapidibus apparatis amp;nbsp;coueniêtibus fibi,ut alteri ex fjs magnitudo alte rius imponatur,S(r ilium quidem lapide qui prior folo fternitur, efle pigrum amp;nbsp;tardum, amp;nbsp;pene,ut ita dixcrim,ociofum,acnifi fuperioris participationclapidis ornaretur, forfî tan neceflàrius non uideretur.Ita dum ille operatur, etiâ ifte utilis inuenitur.Ille autê,id eft fuperior lapis,tanrauelocitateoperis circunfertur,ut fallens oculos in ipfaceleritate ftare crcdatur,amp; puteturimmobilis efle dum currat,qui quanto uiolentius aiftus fuerit, tanto opus perfeiftius coftunmatur.Itaergo prior lapis ftat,iacct,amp;pene nihil prodeft: file uero alter quæ inferuntur ciinifta fufeipit quæ ueniunt, uniuerfa côplelt;ftitur,SC per cauernulas quafdam uterq; quod operetur acquirit.Qui molit aute,hoc habere uidetur officijjUt peruigili cura granorûafperirate confra(fta,ex intimis eorum occultisqs uifee-ribus fimilaginem medullamqi producat,fordium leuitate difcufla,in apertum profe rat omne quod purum eft, ex quo mudillimum panem confictens gratiam domini con fequatur.Hos igitur duos molares lapides, duo efle arbitror Teftamenta,hoc eft legem Moyfi,amp; Euangeliû domini,quæ ita funt dilpofita uel parata, ut fibi teftamentu utrSep côucniat,ficut ait faluatonNo uenilege foluere,fed adimplere. Et ad uicê molarû aliud prius folo pofitu,aliud infiiper collocatu: Hoc eft Lege primû hominibus côftitutâ,de-inde ad perfeeftûEuangeliû. Quælex uelut inferioris molæ faxûita erat tarda,pi^a,et penitus ociofa, ut quicquid opcrando acceperat,id omne perdiderit,dicente de ludçis propheta:Omnes declinauerunt,fimul inutiles fadi iunt,non eft qui faciat bonû,nô eft ï’plw. uftp ad unu.Ergo nifi Euangeliû iuperpofitû fuiflet adhuc Lex ueluti tarda amp;nbsp;grauis ia-ceret in terra ludaica,0if unius prouinciæ coo|yriref angufttjs. Nifi Eu^eliu inqua datum eflet,Lex neceflaria omnino no eflet.Hoc autê Lex operabat fine Euagclio,quod uno faxo fieripoteft.Confringere poterat,nó prodefle,ficut aitbeatus Apoftolus: Lex Row.4

aiitcmiram opcratnr, gratiam ueronon præftat.StanfccrgoIcgc Euangeli’um datum-cft,quod Vetenfijpcrpofitumteftamêtoutrunq; condecorat,actanta^elocitateope.' ris ciïcunfertur,utüolübi]itatefutfeeulum omne ci'rcumeatihoc eft infernauifitet, cœ^ leftia penettet, terrena colluftrer.QuodEuangclium tanquam Riperior mola cuncflos • crèdentes fufcipitjOmnes adueni entes accïpit,5C ueluti per quafdam caucrniilas prgce-ptorum ad interiora tranfmittit:ut ibi hincinde duorum teftamêtorum falutanbus man gentilttatis afpcritatcmobtaperducat omne quod purum eft. Qiiam fimilïtudinê teftamentorumEzechielem prophctam arbitrorperftrinxifle, cum dicitrotam inme-dio rotæ efle connexam.Harum igiturmolarum öperatione, fd cftNoui ac Veteris te^ ftamcntijhoc agit famfta Ecclefia cura peruigili,ut peccatorfi aiperitate difcufla, ex oc-cultis cogitationibus medullam mundi cordis eliciat, Sgt;C cœlcftibus mâdatis mundata, i-Co.j ex intimis fpiritualiaalimêta producat.De quibus alimcntis Paulus Apoftolusait: Lac

5 uobis potum dedi,non efcam.Etiterum:Perfclt;ftorum autcm eftfolida efcajquipropter ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habitum fenfus exercitatos habent, amp;nbsp;reliqua:ac fpiritu noftrum omni humanitate pu^

rificans,uelut fimilaginem deo offerte contcnditjlicutDauid iancftus aiuSacrificiu deo Ppïm.50 ipiritus contribulatus.Tanta autcm uclocitate circunferturEuangelium,utnonnififa-pientcs curfum eius intelliganqquem beatus Paulus intclligens ait: V t fermo dei currat z.Thef.j amp;clarifi'ceturinnobis.Infipientiumautcm oculis uidetubEuangclium ftare cumnon uident.Stare inquam illud putanqcum m andata eius ncgligunqciim non crcdunt euen tura effequæ fcripta funt. Molit autem amp;nbsp;iynagoga, fed inutiliter moliqquippe quæugt; no faxo, hoc eft folo Veten' teftamento nititur laborare, atquc ideo non tam molit ilia quam difïipat côffingit.Proptereaenim opus eius dilplicet,amp;ad ludæos diciturper prophetam:Etfiofferatis fimilaginem,uanum cft.

De eleemofÿna. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sermo.XXX

D nbsp;nbsp;nbsp;peccatum.Magna plane amp;nbsp;cuncffis ambiendafenrentia, quæhominibus pe

ne iam mortuis peccatorum fuorum incendio arefacffis rediuiuum quod-dam beneficium pollicetur,utinteruenicnte eleemofÿna, ficut aqua intcrmortuis,fuc-eus refrigerium arefeentibus infundatur, hoc eft ut miferi liomines qui in mortem pcc-catis aruerantjad uitam eleemofÿnis reuiüifcant,fitq; illis mifericordia fons falutis, quibus auaritiafueratmortisincendium,utffammasquasfibi peccandoincenderant,Iar-giéndo reftinguanqatq! utiliore commercio qui pecuniam quondam dederat ut adul-terium perpetraret,nunc pecuniam eroget ut adulter cfle iam definat, amp;nbsp;emat fibi quo-dammodo innoccntiam,qui fibi emerat aliquando peccatum. Dicit enim dominus ad Lkgii difcipulosfiios:Date eleemofÿnam,6C ecceomniamundafimtuobis.Quanuisergo pollutus,quanuis muftis criminibus circunfcptus,fi elecmofynasfeceris, innocens effè cœpifti. Abftergit enim eleemofÿna quod auaritia polluebat, ô^maculâ quam res aliénas diripiendocontraxeras,tuas erogando purificas.Videergo quæfit mifericordiæ gratia,quæunaSCfolauirtuscuncftorum cftredemptiopeccatorum. Videamusnantß interpretationcmipfiusdiuinæfententiæ,ut intelligamus cui reieleemofÿnacompa-retur.Ait cnim:Sicut aqua extinguit igné, ita eleemofÿna extinguit dcliéîû. Aqua ergo mifericordig côparatur,fedaquâinucnio defonte procedere,neceflèmihi eftmifcricor Ppim.j 5 nbsp;nbsp;nbsp;fonte quçrere.Inucnio plane fonte mifèricordiæ,fons de quo dicit 4?pheta:QiioniS

apud te eft fons uitæ,SCin lumine tuo uidebimus lumcn.Ipfe inquâ eftfons qui in Euan gelio à Samaritanamulicrc,ficutle(ftûnuperaudiuimus,aquâpoftulat,fcd peccatacon loann.^ donauaquam puteireprobar,fcdfontcuitæ perennisindulget. Aitcnim;Omnisquibi berit ex hac aqua,fitiet iterum:qui autem biberit ex aqua quam ego dabo illi, non fitict in æternum. Aquam ergo Saluator à mulicre poftulat, Sé fi tire fe fimulauut fitiêtibus e-ternam gratiam largiatunNcq? enim poteratfons fitirc,ncq! in quo cft aquauiua, pote-rat undam terrenæ fæcis haurirc.Sitiebat ergo Chriftus.^Sitiebat plane,non potum ho-minum,fcd falutem fitiebaunon aquam mûdi, fedredemptionem generis humani.Mi-rumigiturinmodumfonsfupcrputcunifcdens mifèricordiæibidemfluentaproducit, fCmuliercmfcXtôiam non uirofedadultcro fornicantem,uiuimeatusundapurificat, nouoeÿ adinfrationis gcncremulicr quæ ad puteu Samariæmeretrix adueneraqà Chri-

üi fonte cafta regreditur, amp;nbsp;quæ aquam petere ucnerat, pudicinam reportam't. Starim etiam indica j^te domino fiia peccara recognofcens, confttetur Chriftum,annunciat fal uatorem^dC rchnquens aquæ nafculnmad ciuitatcmnonferthydriam,ftdrefertgratiä. \ acua qiiidcm uidetur reticm' onere,fcd plena reuertitur fancftitate. Plena inquam re-ditjquia qnar peccatrix adnenerat,reuertitur prædicatrix. Et quæ hydnæ uafculum ami feratjChiifti pienttudinem rcportabat,in nullo ciuitati ftiæ inférés détriments. Etenim fi aquam ciuibus nonintulit,tarnen fontem falutis inuexit. SanÆficata ergo perfidem Chrifti muller domum redt)t. De hac igitur dixiflè prophetâ puto : Eiufinodi eftiniqua Pi'oW.}® uia mulieris incretricis,quæ cum fe ablucrit,nihil fe dicit feciftc prauS. De hac plane di-dlum cft,qux poftea qudm eft fonte abluta faluatoris, delicftorum uitia nó meminit,uir tutem prædicationis alTumit, amp;nbsp;uiïta aqua abftcrgens maculas fuas adEuangclizrandS non confeientia peccatiretrahitur,fed fidei calore cÓpellitur. Nihil enim fe dicitfecifle prauitatis,dumfitnnciaueritaris:3cobliuioneabncgarimpudiGitiam,dum deuotione pracdicat caftitaté.Hæc enim uirtus Chrifti eft domini,ut quamuis peccator qui eius un dafelaueritjdenuo in uirginem reparatus nonmeminerit ante quod fecerit.amp;rediuiua natiuitate infantiæ innocentiam præfcrat,iuuentutis fcclera non agnolcatjfitq? uirgo fi de Chrifti,qui fuerat adulter corruptione pcccati.

Iremdeelccmofyna,amp;^demuliercSamaritana. Sermo XXXI Etinet ucftradiiecftio ante dies aliquot cum fermonem ad uos de eleemoly^ R nbsp;nbsp;nbsp;nis faceremus primitus,nos originem rnifericordiarum quærereuolüiftejô^

reperto earum fonte uirtutumoftendifte quod mulieris Samaritanæfordes melius Chn’fti unda diluerit,quàm Samariæ aquapurgarit, amp;nbsp;quod mundius milèricor dia deterferic peccata quàm puteus.Mundius plane mifericordia quàm puteus detergit maculas,quia putei aqua tantS corporis cutem abluit mifericordiæ autem bonitas mi' mæ interna purificat, Hoc ctiam demonftraftè quod huic Euangelicæ mulieri ilia pro-phctica meretrix cóueniret, quæ poftea quàm uiua aqua fe lauit,obliuione poflefla pra Uitatis,nitorepuntatis exulrat.Ne^ç enimdc meretricchuiusmunditalemfententiam prophetâ diceret,cuius pollutio non folS aqua non diluitur,fed etiam polluit ipfa quod tangit.dicenteApoftolo:Q^iiautem fciungitmcrecrici, unumcorpus eft.Q!.rodfiunQ i-Cor.ç corpus cacftufuo cfficit,5lt;in cohacrcntcm G bi ignominiæfuf membra transfundit,quo modo poteftpurifi'cariipGjCum polluât;'Qj.rx ergo fit iftameretrix,quteiftaSamarita-namuficr,cuius adulterrj fordes fons Chrifti deférlerit,folicitius rcquiramus. Ego hanc mulierem ecclefiam efte puto de gentibus congregatam,quæ 5é tranlacftis annis quinqi milibus,cuininfèxto rnillefimoanno idolorum fornicationibus fubiaceretjOmneihi-gnominiamfuam adueniente Chrifti fonte purgauit, éé maculas quas adulterinis facri-legijscontraxerat,fidefaluatoris abfterfit,acrelinquensficutinanemhydriampriorê patrium curium uniuerfo orbi domini annunciauit aducntum.Hæc inquam ilia eftme-retrixquæpoftcaquâlota eft,nihilfe dicitfecifte prauû.PofteaquàmcnimEcclcfîaba ptifmi nitorc purgata eft,diabolicæ impietatis non meminit,rcligioneueritatis exultât facftaqi de meretri ce uirgo non recordatur priorum, fed gloriatur in integritate.Ait ergo prophetazSicut aqua extinguitignê,ira eleemoiynaextinguit peccatum. Sæpe qui- Eedef.j dem uidemus hoc neri,ut aqua effufa flammarum reftinguat incendia,fcd amp;nbsp;ccontrario interdum uidemus quod immenfi ignium globi aquarû fluenta côfumant, ôé ueluti ab aquis accepta efca uehementius rediuiuisardoribus conualefcant,ita ut uidcatur aqua non extinxifle incendia, fed auxifte. Quænam eft ilia aqua quæ confumit flammas,nec ipfa confumiturà peccatoribus,fed gehennæ confumit incendiât'Qug dum perbaptii-mum infunditur,â^ipfa in hominibus amp;nbsp;tartan' reftinguit ardorê. Viuit planein homi-nibus,ficut ait dominus: Aqua autê quam ego dabo ci, fietin eo fons aquæfalientis,amp; reliqua.Mirum ergo in modû aqua Chriftusunaeadcmq? operatione 5Cuiuificatamp;^ extinguit. Viuificat cnim animas,delitfta reftinguit, has lauacri fiii refrigerio reparat,illas gurgitis fuiunda confumit.Et quod ad maiorcm baptifinatis pertinetgratiam,apud fii perosmyfterium cclebratur, fiCapudinferosçehcnna reftinguitur,hicfluuntaquæ,Slt;^ illic tepcicit incendiû:hic in fonte homo mergitur, amp;nbsp;illic de tartaro liberatur.Sed ncc tnirum fi in baptifmifàcramcnto aperiatur infernum,cum tune quoej referctur ÔC cœlu.

Ambr.to.j. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y Aperiuntur

25s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D 1 V I AM B R O s r I

Apchuntur enitn hæc elementa,ut ad lauacrum Chn’fti conueniatlibertis amp;(. gratfa.Li-' bertas cnim rcftirrecfîuris tribuitiir,grana regnatun's.Illj eruunnir de pœnj^hi aflumun-turingloria.1111 qui erant ferui peccari, Iiberi fiuntiuftinæ : hi qui anguftijsfeculi tene-bantur, paradifi amœna pcrcipiunt.In baptifrno ergo Chnfti apen'untur coeh',apermn-tur amp;nbsp;tartara. Inde utfpiritus fanrtus aducniat, iJlucut miïcricordia ûluaton's accedat: deferatur de cœlo uita,mors à tartaro deftruatur. Ita igitur eleemoïÿna extinguit pecca ta. ficut aqua baptifini gchennæ exnnguit l'ncendium.Ergo eleemo/yna quodammodo animarum ah'ud eft lauacrum, utii quis forte poft baptilmum Humanafragilitate deligt; queritjfuperfit ei utiterum elcemolÿm's emundctur,ficut ait dominus : Date eleemoly-« inam,ÔiSecceomniamundafunt uobis.Nifi, quodfaluafi'dedïxen'm, indulgentioreft eleemoïÿna qua'm lauacrum.Lauacrû enim femel datur, amp;nbsp;lemel ueniam polficctur.E--leemolÿnam autcm quoricsfcceris,tonens ueniam promereiis. Hi ergo duomifericor diarum fontes fi.rnt,qui amp;nbsp;uitam tribuunr,amp;^ peccata condonantQui utrumcß cuftodic ritjregni cœleftis honore ditabitur.Qui autem maculato fonte uiuo, ad milericordiaelè fluenta contulen't,5C iplê mi'lciicordïam conlequetur.

! A nbsp;nbsp;nbsp;dominus dilcipulis luis inter cæterasexequendas uirtutesetiamholpitali'ta

prælcnpferi't.Altenim:In quamcunq; ciiiitatemmtroieritis,interro^ gate quis in ca dignus eftjamp; ibi manetc,donec exeatis:amp;:reliqua * Santfta plane amp;nbsp;diui^^ na lèntêtiajquç dilcipulis eligendi optionem pn'mitus detulit, facilitatem penltus amputauit.Prouidit cnim modû ftatuendo,ne ui'r lancftus aut citus eftet m iudicâdo,aut ïeuis in holpite commutando:Sicut cnim nobïs permifit arbitn'um, ita amp;nbsp;uoluit nos te^ ncre conftantiam. Qua'm enim rcprehenfibile eftut uir qui Euangelium annunciatjôC docet errandum non efie,ipfc per dïuerlbs mcïpiat oberrare, ÔC domScuipacem dixe^ rat,defcrere:holpitem cui benedicftonem intulerat,cótriftaref' Magna enim holpitalita tis eft gratia,necfacile uiolâda,omnibus apcrta eft,omnibus parata eft,amp;fan(ftos liben ter fulcipitjÔif peccatores tolcrat patienter. Sed repctamus famftâ iplàm diuinamqi fen-^ tentiam.Si enim in litera placet,in myfterio forfitanplus placebit, Aitigitur,ut cûin.-tramus in ciuitatc, interrogemus quis in ea ucl holpcs dignus, ucl idonea domus fît,ÖtS ibi maneamus donee dies profeefiionis adueniat. Quæ fententia altiorem nobis tribuit intelleiftum.Nonenimmihiuidetur dehuius fcculi holpiteucldomoiulïîfle,nectam diligenter inquircre,fed de illo magis qui nos ufip ad diê exitus noftri polfitinoffenlbs, folpites,inx’fosq? fcruarc.Nam huius leculi holpite cito lædimus,cito offendimus, inter dum ei Af poft triduum difplicemus.Fidelis igitur domus, amp;holpesdignusinquiriiuf-luseft.Qiiæ domus fideliorEcclefiar'quis holpesdigniorlaluatoreflfteperegrinos ut filios fufcipit,illa fufteptos refouct ut infantes. Ifte holpitibus, ficut expert!lumus, pe^ des lauare gcftit,ina menfam parare feftinat. Qiios cnim laluator uiua aqua réfrigérât, hos reficit cœleftibus cibis Ecclefia. Hûc igitur holpite Euâgelifta inquiri iuftît.âf ufcp ad diêexitus noftri eu hoc habirarc prpeepit, ne aliqua leuitate medio têporc aliorlùm forfitan emigi'emus,h oc eft,qui femel in Chriftu credidimus,nô iterû uelut tranlgrefib^ M4tth.6 res ad idola recurramus.Scriprû eft enim : Nemo poteft duobus dominis leruire. Dum enim uni placeregeftif,alterûfentitiratû. Chriftû igitur holpitêdefererenodebemus, quemadmodûSôPetrus Apoftolus cum fuisfimilibus, deferentibus alrjs dominûnore toMin.s liquit.Sed dicamusquodineadlàluatorêdixit:Domine,ad queibimust'Verbauitæe-ternp tu habes,amp;nos credimus. Ecce executor cœleftiûpræceptorû,qui quoniâ Chri* fti non mutauit holpitium,mcruit cum Chrifto regni cœleftis habere confortium.

Jntcmporcieiuni'jnonluxuriandumeflc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sermo XXXIII

Iximus fuperiore dominica hocefle fidei noftræ opus primum,uthorum D quadraginta dierum curriculo dcuotifiîme iciuncmus, amp;nbsp;iftam eftè caulàm làlutis noftræ, fi hoc tempore abftinentiæ operam cômmodemus. Atque idco fratres dilcêfilïimiinfpiceredebcnwis quæ fit huius forma ieiunif ,utrelpiciamus quanta fit eius utilitas.Eft enim interdum inutile AT inane ieiunium,quod licet uentrem à omnia uifcera lucco laturitatis exhaurit, non tarnen acceptum eft deo,quiamentcm

SERMO XXXIII nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;159

ftf fntimos fenfusminimeuinculo fniquitatis euacuat« Quid cnimprodeft lei'unareut-(ceribuSjÔC lu^uriare uenatibusf' abftînere cibis, errarc peccatis lt;: caftjgare corpus l'nc^ dia,mente exercerenequtriac'uinQfbrtenonbibere,amp;ebnû cogitationemaîignitans incederefnifi quod facilior caufa eft faturt fine temulenti,quâiniquf panter amp;nbsp;iéiUhi. Ille enim peccare aliquando definct qui ebrius aliquâdo obdormit, hic aute errare nô éef fat qui exercitatus malis ieiunijs femper inuigilat. Vndeiuutile ÔC inane eft taleieiuniu quod inedia membra debilitatjôC anima a' perditione non libérât, De quo ieiunio dicit landlus propheta ex petf^nadomini : Vt quid mihi ieiunaftist'non taie iCiunium elegi, dicit dominus. An putatis idum ieiunare fratres qui primo diluculo nô ad eccicfiam ui- ® gilatjUon beatorum martyrù loca iancfla pcrquirit,(ed furgens côgregat feruulos^dilpo nitretia, canes producitjaltus lyluascp perluftrat fSeruulosinqua fednn pertrahir^br taffè magis ad ecclefiam feftinantes : ôû uoluptatibus fuis peccata accumulât àlicria,rtc-feiens reum fe futurû tam de fîio delicfîOjquàm de perditione leruorum. T ota igitur did uenatibus immoratur,nunc clamorê immoderatû efFert, nue filentium latenter indicit^ lactus fî aliquid ceperit,iratus fi id quod rton habebat amifèrit, tanto ftudio gerit^qua fi ideo indidtn ieiunium fueritut uenetdr. In his ergo luxurqs fratres dicifdquis cultus fit dei,quæ mentis polïit elfe deuotio:qUipropfereaieiunat,nó ut déo atq; Orâtionibus uacetjfed ut tota die ociofus amp;nbsp;liber proprias exerceat uoluptates;* Quamuis igitüf qui ciufmodi es frater uefpere ad domum redeas, quamuis déclinante iam foie manduceSj potes uideri tardius te refècifre,non tà men dOmino ieiunaflè,non cnim potes uideri uo luptatem tuam exercens,fecifle dornini uolüntatem. Hæc enim uoluntas eft domini,uc ieiunemus à cibis pariter amp;nbsp;à peccatis. Abftirtentiâindicamus corpori, ut à uirijs nlägis animam abftinere poIïimUs.Frçnum enim quoddam eft luxmiantis animæ corpus exgt; hauftum.Quifquis enim ieiunat amp;nbsp;pedeat, lucrum efearum fecifle uidetur,nô falütisiSti parcendo coptjsjreplefle cellariumjUOn mentdm fàginafïè uirtutibus. Nom’.ulli auf ê dt uinorumimmemoresprçceptorum,itacircaferuosluos amp;firbditos fibipoteftatem do minationis exercent, ut in his diebuS non dubitentflagris eoscæderc,pœnisafficefey compedibus præpedire.Et fi forte cum ad refîciedum uenitutjtardius minifter affuerit, ftatim eum uerberibus lanfare,amp;prius fc fatiareferuuli fanguine,quàm côuiulj üolupta te.Horû talc ieiunium eft,quod ideo ieiunatum eft,hon ut diuinitatis mifericordiâ pro-uocaret,fed ut clamorem familiæ ingemifeentis effurideret. Quifquis autê cupit de deo mifèricordiam promcrcri,iplc debet prior eile mifericors.Scriptu eft enim: Qua menfu ramenfifucritis,eadem menfurarcmctictur uobis.Etquodniagis dolendum eft, Cbrigt; ftianus dominus Chriftiano in his diebus feruo non parcit,minime refpiciens quod etß feruus eft conditionc, gratia tarnen frater eft .Etenim fimiliter Chriftum induir,rj(dem participât facramentis, eodemquo amp;nbsp;tuutitur deo patre, curte non utaturutfratreç’ Sunt ertim plcriep qui de uenatibus reduntes, magis canum qitarn feruorum curam getunt, faciunt eos iuxta fe uel recumbere uel dormire,quotidianum illis cibum fui præ fentia miniftrantcs:qui utrurti ferui eiüs famemoriantur ignorant, ÔC quod eft grauius^ nifi diligenter his præparatum fuerit,pro cane feruus afficitur. V fdes enim in nonnuh lorum domibus ni tidos SC craflbs cänes difeurrete, homines autê pallentes Si titubàii-tes incederc.Ifti ergo miferebuntut aliquando pauperibus, qui miriime fuisfamulis Si domibus miferenturfScire igitur debemus fratres hoc acceptum deö efle ieiunium,no folumutabftinentia caftigemuscorpora,fed etiam humilitateanimas induamus.Si-mus ad feruulos mites, blandi ad extrarieos, mifericordes ad pauperes. Surgentes primo diluculo ad ecclefiam feftinemus, referamus deo gratias, peccatis ueniam poftule-mus,rogantes præteritis delicftis indulgcntiam,caUtelam futuris .Tota die fit nobis uel oratio uel lecftiö.Quiliteras nefcit,fànêl:um uirum perquitens eius confabulationepa-fcatur,nulli aeftus feculi aclus diuinitatis impediant, nonludus tabulæ meutern auocet, non uoluptas canum fenfus abducat,non negotq compendium animam auiditate per-üertat.Quicquid enim aliud praeter mandatum dei feceris, qüamuis abftincas,non f diu nas.Hoc eft cnim falutare ieiunium, ut ficut ahftinetur corpus ab epulis.ita ÔC anima re frænctur à uitfjs.Illud etiam fratres ad perfeeftionem ieiunij tacendum non eft, utqui ab ftinemus SC mim'me prandemus,hoc tempore prandia noftra pauperibus prerogemus.

Ambr.to.3. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y X Hæc

Hi’c em’m cfi: irer a lufti tia,n te cCuriente de cibo tuo alius fatietirr, tu prædi'cflis tufs fc-iinifjs dominumrogcSjamp;illepro te fanatuscxoret.Vtruncptibiproficiens,amp;rtua fames fatun'tas mendtcorum.Cætcrùm qui lie abftïnet,ut nihil pauperibus df fuis epufis lar giatur,uidctur quæftum fibifuufccilîè leiumum, SCnegociationemparcendo.Adhoc cm'm abftinuif,non utplaccrctdeo,fed ne amph'us crogaret.Atcp ideo bona eleemoty-nacumieiuniojqualînôquoddamncgociationisgenusjutramparceuiuatjutabftinen n'a fua monachos clericoscp præcedat.Nifi hoc intercft,quod ïlli hoc quæftus caufîà fà-ciunf,nos ûlutisunï pccuniæ compendio animas macérant, nos propter animarum lu-’ crumnolira corpora caftigamus.

Dequadragcfi'ma. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sermo XXXIUI

Onnulli Chriftianorum fratrcs exiïiimantes fèdiuim'tatis præcepta reh'gi'o-N fiusobferuare,prætermiflàdcuotione quadragefîmæ, cuiushodiecuramus exordium, qui'nquagefimam Ce Cacere mentiuntur : cum id neep diuinis ïitc^ risiu'beâtur,neepti^dicamCic authoritate maiorum.Solal'giturhocfaci'untanimipræ-fomptioneiSC dum putantfcdeuotius agcre,fupcrftïtiofîus conuerfantur.Di'citfeobler uarequinquagefimam qui forte quadragefimam implere uixpoffit. Bonum eftquidê cunc^is tempon'busieiunare, fedmehus quadragehmâ l'eiunare cum Chrifto.Hance-nim quadragefimam nobis dominus fiio leium'o confecrauit.Qiiod dixi ieiunio,non ie luni'js. Vnum enim l'eium'um domi'ni fuit,quia continuatis quadragi'nta di'ebus riotfii bus ci'bum omnino non fumpfit.Qinfquis ergo Clin'ftianus çonfecratam l'eiunando nô impleuen’tquadragefimam,pracuancationis amp;contumaci'æ rcustencbifur,quôdlegê dïuïm'tus pro ßlutc fiia datam prandendo ipfc rcfcïndït.Refcindis eni'm legem, qui exemplum ici'unij domi'nici nô cuftodis. Qiialïs autem Chn'fiianus cs,cùm domino le-iunantc tu prandest'Quah's Chn'fiianus eSjCiîm Chrifio efun'cntc tu reficerisflIJe pro Ca lute tua famem fiifiinct,tu pro peccatis tuis ieiunareformidasr Dieïte cnim mihi,mter-rogo uos qui ïn quadragefima prandcns,fi non l'n conCdemtjs uefiiisrei cfiïs,quod ab-ftïncntetoto populo uosfoil contrapræceptum dommidcuoratisifinonuobisrubor efi cum exitis in pubh'cum,nc qijis uobïs l'eiunus occurrat: aut fi non cogitatis cû ad ec-, elefiam proceditis,quemadmodumpaccepilcopo porn'gans,ne forte ipldlpin'tuofcu-li ueiîn uos rcprobètfQiiod Ci bxc non cogi tatis forfi ran,uchcmêtcr crratis.Sci're enfin dcbetis,cum fn quadragefimç diebus iciuno pranfus occurrit, non bene dcillo ludicat qui iciunat.Hoc enfin fdeo dfco, qufa audfo complurcs, quod graufus eft,fidelcs,alter-Jifs fn quadragefima hcbdomadfs abftfnere,amp; confècratum fllum dferum numerû gula antemperantf ufolarcjioccfipranderefcpfêdfcrum cunfcu!o,ôiffeptêdferum/patfofe îunare» Qiifbus hoc dfco,curetiam perfllosfcptcm dfes fiaudem fibf faefantfefunando éum fllfs fefunfum taie non profit Qiiamufs enfin abfifncat qufs certfs dfebuSjquam-vis ciborum dulcfora alimenta non fumât,non tarnen fllf accepto ferturquadragefimæ iefunfum,quod non dfebus quadragfntafefunat.Pudct dfcerc, fines ôi' anfculæ quadragefimam faefunt, fuuencsSC fuucnculænonfacfunt» Omnffgfturfolfcftudfne tempus îàcratffiimum celebreinus, non prætereat nos dfes abfi]; fefunfo, non nos tranfiat una hebdomadaabfipufgffi)s.IIlecnfm faeft quadragefimam, quf fefunandoamp;ufgflando afiendftad pafiha.Namficutrch'quo annofefunare prçmfum efi, ftafnquadragefima non fefunare pcccatum efi. Ilia enfin uoluntarfa funt fefunfa, ffia neccfiaifaiflla de arbf-tr(o ucnfuntjffta de Icgciad fila fnuftamur,ad ffia compellfmur. Sed ufdeamus ffte qua-dragfnta dferum lâcratflïîmus numerus unde habere cœpft cxordfum.Legfmusprf-mum fn Vererf tefiamento Noc tcmporfbus, cum omne genus humanum fceleratafni qufras occupaflet,tot dferum numero patefatfifs cataradîfs cœlf aquarum pluufas deflu xfficjôf myfterfo quodam quadragcfimæfnundatfone orbf terrarum fa(fia,non tam df-ïuufum quàm baptffinum contfgfffi. Baprffmum planefuft, per quodfn peccatorfbus infquftas fublata efi,Noe fufiftfa coferuara. Ita ergo modo nobfs domfnus fllfus tepo ffs quadragefimam dedft,utconfiftuto dferum numcro,patefacfifs cœhspluufanosmf-firfcordfæ ccelefifs frrorct, amp;nbsp;fnundatfcniefaefia per baptffinû lauacrf falutaris nos fm-berfllumfncr,amp;^ficuttunefaefium efi,aquarum fiuc'lfbus extfnguaturfn nobfs delfôo-rum infquftasjufrrutum fufiftfa confiruetur. Jpfa enfin quaîfub Noe, modo uertfttir . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ratio.

ratio.Bapnfinuiftenimpeccatoridiluuiumeft,confecratio eftfideli.PerlauacrSenim domini faluatltr iuftitta,necatur iniuftida.Quod in uno eodcmq; fadum uidcmus Apo AÄ.y ftolo PaulójCftii pnufquam præceptis fpintüalibus lauaretur,erat blafphemus,pcrfecu-tor,0C Saul us. At ubi pluuia fuper eum lauacri cóéleftis influxir, necatur blalphemus,ne catur perfecutor,necatur Sgt;C Saulus,uiuificatur Apoftolus,uiuificarur iuftus,uiuificatitr ÄSPaulus» nbsp;nbsp;nbsp;adco autem pcrdidit uetcrem cum aclibushominem,ut cum moribus

mutaret ÔC nomen.Quifqui's ergo in hac deuotione quadragefimæ doniinicamandata fcruauerit,necabitur in co diabolica impictas, Apoftolica autem referuabitur gratia,amp; fuccedens quodammodo fibi moritur ea parte qua pcccator eft,uiuificatur ex ilia parte quaiuftuseft. Videamus ctiam fi alibi in fcripturis hunc my fticum quadragefimæ nu-mcrumpoflimus inuenirc.Legimus quodfantftus Moyfesinerenioquadragintaan- Exod.it norum curriculo filios Iftael cceleftimanna nutrierit. Bonus ergo numerus,qui femper coelum aperitBonus inquam numerus,per quern iuftitia Noe uluatur,ô(? Iftael filij fagi nantur.VndcSCnos obferuemushuncnumerumutapcriantur nobis cœli,quatenus of pluuianos gratiæfpiritualis irroret, amp;nbsp;fpiritualium lacramcntorum manna rcficiat.In-itar enimpatrum noftrorum hac obferuatione quadragefimæ SCiuftificamur Sc pafei-mur.Iuftincamur lauacró, pafeimur facramentis, Sed dicct aliquis,filios Iftael in cremo quando manna faturati funt,minime ieiunafle. Ego autem dico illos non nifi abftinçn* tiæ tuncuacalTe, atc^ ideo cœleftis alimoniæ gratiam meruiflc.Primum quia defertum omne ieiunium eft,quia anxietas folitudinis concupifccntiam repellit efcarum, deinde in eremo unde accuratæ cpulæc'unde uina preciofaCundc quadraginta annoru tempor re qualifeunq; fubftantiadntclligimus ergo ieiunafle filiosIftael, qufa cognofeimus il^ lis eftarum copiam defuiffc,fiC tunc fumpfifle cibum, quando largieti domino placuif-fet.Satis autem diu ieiunat qui cum Chrifti uoluntatc fe reficit. Vftp adco ucro abftirien tia filiorum Iftael in cremo placuit faluatori, ut quorundam ctiam inter ipfos interhpe.-rantia notaretunita ut quifquis auidior duplum mannp cibum fibi collcgerat,hichac in iuriafcrirctur,ut non tarn cibum fibi inucniretur feruafle qua'm uermes, fcilicet ut quia fupramoderatam refedionem concupierat, uelutftimulis quibufdam conlcicntiæin morem uermium urgcretui-. Igitur amp;nbsp;nos fratres obferuantes quadragefimæ quotidia-na amp;nbsp;moderata ieiunia,ôlt; tanquam in eremo conftituti, nihil deliciarum fecularium co gitemus,nulla nos cupiditatum coporalium dulccdo ft)licitet.Simus fobrtj, fimus cafti, habentes quidem conuerfationem in urbibus, poITideamus mente defertum. Si ita ab^ ftinentes egerimus, erit ut cœleftis mannæ reficiamur alimonia, amp;nbsp;nullis uermium fti-mulis compungamur.

Deieiunio domini in delerto,amp;quomodo no infolo paneuiuithomo.Scrm.xxx v Eminilîè debet ueftra dile(ftio,hoc me anteriore dominica prçdicafle,ÔC dc^ M diflerationcm cur dominus quadragefima ieiunauerit,uel cur iplaiciunia in deferto tranfegcrit. Diximus enim hæc omnia obferuafle eum non iuftft ficationis fuæ caufla,qui erat uirgo per omnia,fed noftræ falutis gratiarut quorum gene ratio perintemperatiam pcccaucrat,pcrabftinentiam fanaretur.Videamus igitur quid illo in tempore uel in ipfa folitudine geftum fit. Dicit enim Euangelifta affuifle ibi dia-bolum,6C faluatorem eius uerfutia fuifle tentatum.Ait nanqt facrale(ftio,efurifle domft num,amp; dixilfe illi diabolum : Sifilius dei es, die lapidi huic,ut fiat panis. Videte artem domini qua aduerfarium fraude circumuenit.Poft multa ieiunia efurire fc fimulat:ut dia bolum quern iciunando iam uicerar,iterum efuriendo folicitet.Spem enim illi congre^ diendi exinfirmitatefamis quodammodo tribuit,ut dumueluti contra imbecillem con greditur,gloriofius fuperetur.Hæcenim eftuera uilt;ftoria:ut quia Adam immortalem gloriofum amp;nbsp;epulantcm fubuerterat,nunc ab homine mortali humili atq? eftirientc uin catur.Cernens enim eftirientem diabolus dominum, hominem putat,dubitat faluatorem, ideo ait:Sifilius dei es,dielapidi huic, utfiat panis. O mifera fatanæ amp;nbsp;extrema «4(^.4 congreflio,diabolus in deferto tentationis folida arma non inuenit,deeft illi de paradi-fo amœnitas arborum,dceft illi confiliatrix Ei^a, deeft illi pomorum fpcciola deceptio, ÄS quia non inuenit cibum quern offerret efunenti, poftulat in cibum faxa mutari. Vn-ditp exclufusjunditp defraudatus,ad pauimeta Ie confère. Satis enim manifeftc oftendic

Ambro.to.3. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y 3 uaftitaterri

uaftitatem fibf ercmi rcfti ti'iïL*, cum p ütat prop ter inopiaftl rerufn eti'am dcmentapoflc Exotl.17. conuerri.Poftulatigiturin panem lapides commiitan. Verüïtus Slt;C calltdirs icit quid pe N«mc.io tatjnouitfaciumenèquoddicit.Mertiirtitenimin Veteriteftümentontidfttibusaquam de lapide profluxifle^uult etiam bic eidrienti cibum de lapide miniftrare. Rctinet enim ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;duritiam petræ in liquorem fontium reiolutam gt;. Cupit tö'anl bic aiperitatem iaxi/n pa--

nis dulcedinem transformari.Suipicatur enim ipium élÏe Cbriftiim,qui bacc operaxi ib^ r.Corin.i o leaf de natura iâxorum, ficut ait Apoftolus Paulus: ßibcbantde ipiritualiconfequen ri petra,Petra aurcm erat Cbriftus.Sulpicabatur inquam ipium efle Cbriftum, cuffl po^ ftulabatutde lapide panem fàcerct,iedputabat tantummodoiolumböminem, cum eiurientem uidebat.Saluator autcm ueriutiam eius mira reiponfione condemrtat lt;Nec facit quod dicit di.ibohjs,nc uideatur pro arbitrio adueriarq uirturis fuÆgloriam deda-rare.Nec tarnen reipondit non pofle fieri j qui negate non poterat quod læpe iam fece-ratJgitur nee aquicicit petenti,nee denegat explorantt : ac per boe dC potentiam uirtu^ ris iuae iüo rcièruat arbitriOjamp; uerfutiam adueriarq diuino confutat eloquro.Reipöndit Mlt;(«R4 ergo illuNonin folo paneuiuit bomo,ied in omni uerbo dei. In quo iunt uitar alimenta

I cœleftis.Verbum autem dei Cbriftus eft dominus, ficut Euangelifta dicitJh principio cratuerbum, St^uerbumeratapud deum. QuÜquis ergo uerbo Cbriftipafi?itur,terrc--num pabulum non requirit.Nccenim poteftfeculipanem cupere,quipanereficitur ial uatoris.Habet enim dominus iuum panem, imo panis ipfeialuator eft, ficut docuit di^ loänn.s cens:Egoiura panisqui deccElodefcendit.Dequopanedicitpropbcta:Etpaniscor hominis confirmât.Quo ergo mibipanem quem offertdiabolüs, cum babeam panem quem Cbriftus impartitf'Qiio mibi cibum per quem protoplaftum déielt;ftümemini,E-Gettef.} iauprimitiuisfiaudatum uidi,IudamScariothproditionisiceleredenotatumfAdam egt; Genef.z^ nim pereicam paradiium perdidit, Eiauperlentem honore primatusamifit,Iudasper buccellam apoftolatus fublime dcpoiuit,ex quo enim buccellam ifimpfitjnon iam apo lex». 13 ftolus coepit efie,fed proditor.Sic enim fcriptfi babes,dicente domino: Cuiintindüpa.-nem dederojipfeme tradet.Et continuo poft buccellam introiuit irt ilium iàtanâs. Non bonus cibus poft quênegatur dominus,poft quêingrediturinimicus.No bonus cibus poft quê Cbriftus reij3uitur, deuorat Antichriftus, Non bonus cibus qui benéditftioné caret,malcdicfi'one complctirr.llla ergo efca nobis necefiaria eft quç uitam præftat qug . animam pafcit,poft quamfcqmtur Cbriftus, inimicus excluditur.Illameicam acciperc debemus quam ialuator non diabolus iublèquatur, quas pcrceptione fut confeflbrem faciat,non proditorem.Qua'm bene autêieiuniorum tempore uerbü dei dixit, co quod reficitjUt oftenderet ieiunia noftra non debere icculi aeftibus occupari, fed facrisliteris cxerceri.Negltgit enim famcm corporis qui pabula leeftionis intendit, neeuentris cura habere poterit,qui alimentum uerbi cœleftis acquirit.Ipià eft enim refetftio quæiàginac animam,quæ impinguit uiicera,cum de diuinis icripturis cibum eloquq perennis acci-pimus.Ipfa eft efca quæ uitam æternam tribuif,amp; infldias à nobis diabolicæ tentationis excludit. Quod autem factarum litcrarum letftio uitafit,dominus teftatur dicens : Vêr.-bii qriæ ego locutus fum uobis,fpiritus Uita eft.

Itemdequadragefimalt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Serino XXX Vf

Ntediesdeuotionem landar qUadragefimæ prardicantes,iàcrarumlitera-A nbsp;nbsp;nbsp;rum exempla protulimus,quibus appröbarcmus huncquadragenarium nii

mcrum non efic ab hominibus conftitutöjled diuinitus coiccratüm:nec tér.-rena cogitatione inuentum,fed cœlefti maieftate præceptum. Atq? ideo qui conftitutû numerum una die manducando ptïrterit,non ut unius diei uiolator accufatur,ièd ut togt;-tius quadragefimæ trangrefibr arguitur. V ndc bonum eft homini ut dióö num crû fine ïâboreieiunet,5CtotiusquadragefimæconfcquaturpariterIàn(ftitatem.Hæc autem no tam iàcerdotum prçcepta quâdei iunt.Atcß ideo qui ipernit,nô iacerdotem ipernit,fed Chriftum qui in iuo loquiturfacerdote^Videamus igitur quo tempore banc obféruan.-riam nobis indixerit dominus,fi non ueluti per iftam deuotionê cunefta elementa uoluc rit habere profccftum.Ecce enim inditfta quadragefima,c5ftri(fta hyemali gelu terraregt; iôluitur, amp;nbsp;aquarum fluenta meatus fiios glacie liquefaefta recipiunt, fie quoqi corpOgt; rum noftrotum hoc eodem tempore contracta fceleribus peceatafoluuntin‘,6lt; uitæno . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftrac

8ERMO XXXVîr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;idj

ftræ pürior citrfüsliqucfaólo rigöfe diabolîmeatum ftium pnftfrtum rccôgfiofci't Tefgt; ra inqiiam mdi(flaquadragefima afpéritatem depônït hyemfs, ego indicfla quadragefigt;-ma afpehtatfnireijcfo diletflorilllla terra aratris fdnditur,ut murtdam's fit congrua fru-gibüs:rrtca tcrraieiunijs exaratur,ut cœleftibus fitapta feminibus. Sicut eni'm reditum uberîorcm capit quifreqiientnrs uexando cxcercet campumjitamaiotem gratiàm pergt; ci'pit qui cXercet corporis lui campum iæpius teiunando.Ecce ehim abftinentiæ tempo re herba fegetû reuiuifeit in meflem,furlt;;ulus arboris cona^ iri firuticê jpalmes uineg pu--befeit in gemitiâ^ôC omnia de inferioribus ad altiora fe fubrigutrita hoc eodemqi têporc hominUm fpes intermortua fcuiuiicit in pôfterû,fidês perdita feparat in gloriâ, tempos raIisuitaprofieitinæternû,Ô£^omncgenushurnannad cœleftiafeiubrigês,ab inferis ad altiora côfiirgit.Modo ferrû geftâs agricolafarmêta députât uinearfiJtaamp;nuncEuan^ gelium tradans epifeopus fordes amputat popülôrû,amp;ifto quadragenario curriculo «niuerfphocagûtcreaturç, quatenus depofitisfiipérfluis ornatçuel comptginPafcha procedanr.ModoomniafuntinpartUjUt tuncteperiâturin fru(fiu,Tuncenimc5trana turç fpeciê fpina profert rôfam,calamus fragrat lili3,fiiauitatê arida uirgulta depromût, -amp; ita cunda floribus adornantur,ut feftiuitaterrt diei magni creatura ipfa nitore fui ede brare credacür.Igitur Sf nos hoc codem ieiuniorum temporeproducamus defpinis no ftris rofasjhoc eft de pcccatis iuftitiâ, defeueritate mifericordiâ, dcauaritiàlargitatefn; iftæ enim fpinæ funt corporis noftri,^æ præfocat animam, de quibus ait fcriptura:Spi nas fie tribulos tibi gefminabit terra.Germinat enim mihi terramea fpihas, fi me corpo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»

ralislibidinis titillatione compungit-Generatmihi tribulos, cumrhe diuitiarum fecula rium cupiditatc difcruciat.Spina enim Chriftiano,auaritix ftiæ radix eft.Spina uiro bo^ nojbonofis ambitio eft.V identur enim ipecie apud fiios grata efie,fed lgdunt.His ergô nifiuigilando âf ieiunando carerenonpo(ïùmus,quinpôtiusper abftinentiamipfeipf næ uertenturin rofam.Producitcnim ieiunando libido caftimoniam, fiiperbiahumili--tatem,fobriefas parcitatem. Hi enim fitnt flores uitat noftræ,qui fiiaue Chrifto redolêt* qui odorem bonu dco fpirant.Vnde aitApoftolus : QuonâChriftibonus odOr flimus iiCont deo.Hâc ergo quadragefimam largitus eft nobis dominus, uthuius temporis ipatiO in morem totius creaturat nunc concipiamus uirtutum germina,utin diepafchatfrüduni -iuftitiæ profcramus*Hoc autem quadragenario numero ie ipfe dominus Chriftus exer cuit,non ut profeeftum ipfc caperet,fed utprofeólum falutis nobis oftcderet.Necenim erat in illo fpina peccati,quæ uerteretur in florem.Ipfe enim erat flos natus non dc fpina feddeuirga,ficut aitprophctaiExibituirgaderadiceleflTe óóflosderadiceeiusafcen-der.Virga enim erat Maria,nitida,lubtilis amp;nbsp;uirgo,quæChriftum uelut florerii integrii täte fui corporis germinauir.Continuatis ergo qüadraginta diebus hæc ieiunianon eilt riens dominus procurauit, fed dicit ilium Euangelifta efurifîe poftea. QuomOdo ergo Mrfrramp;.4 poteftßeri ut qui tot dicrum numero famem fitimq; non fenferit, poftea efitrieritiTEiu* riebaf plane, r»ecnegate pofTumus quodeiurierit.Efurfjtenimnoncibumhorninum, fedfalutem,necelc.;Tum fccularium epulas concupiuit, fed anim arum dcfiderauitcoele ftium fartcftitatcm.CibiJs enim Chrifti eftredemptio populorum,cibus Chrifti eft pater hat uoluntatis cffe(ftus,ficuT ipfe aitiMeus cibus eft ut faciam uoluntatem partis qui me milît.Vndc nosefuriamus cibum non qui terrenis epulis apparatur,fedquidiuina-rum feripturarum lerftione colligitui'.lUe enim corpus ad tempus nutrit^ hic autem ani* mam reficit in æternum.

Item dc quadragefima. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sermoxxxvif

S quod ianclam quadragefimam abftinendo ipfe dominus confecrâuerit, ' ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tot dierum noÆumqûe curriculo cibum omnino non capiens,unum âc

folidum ieiuiiq corpus effecerit,quod in totum nonObferuare, facrileguméft: èxpargt; quot;nbsp;te uiolarc,peccatum eft. Hoc enim fecit caufla iàlutis noftrat, ut rem utilem non folum dôcërêt üerbis, fed etiam exemplis inftrueret, utijfdem ucftigqs quibus ad fidem cur^ rimus,ad abftinentiam graderemur.Seduideamus quæcaufla fteterirutieiuniafaluagt; tor indiceret,8C ipfe fibi primum utbonus hftmani generis medicus ieiunaret.Bohus e-nim medicus poculum quod aegro daturus eft,prior guftat, utperitiâartisfuæante'infe , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y 4

2^4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVÏ AWBROSII

ipfcdcmonftict,5^cxpenmcntum æger accipicns fecurus fit de poculo j fecurior dc falute. Deinde quo loei hoe ipfum tempüs leiunij procurant. Dicit enim Euangelifta M4tth.4 abftinuifiè dominu quadraginta diebus QC noóibüs i'rideferto. Afbitroràtatÿ cauflâm, hanc effe iei'uhij,ut quia priinüs Adam in paf adifo conftitutus per intcmperântiâiti gu-ïæglonaimmortalitatisamiferatjeandemimmortalitafê fecundus Adam ChriftûSpèr abftirtentiam repararetEt quia contra mandatum déi guftans de l'nterdicfia arbore pec catum mortis inciderafjiiunc fecundû mandatum domini' leiùftâs j uitae l'iiftftiam merç* retur.Hoc éni'm agitfaluatôr,ut ijfdëm ucftigîjs quîbus admi'flà fucririt dèUda, purges tur,hoc eftjUt quia homO manducâdo deliquerat, com'gat abftiheftdómel quia cpulan do mulierem cognoüeraqnunc eandê ïeiunando defpiciat. Adam enim Euam non nifi intemperantïa prouocante cognoui't. Quamdiu aût manfit in fllis internerata parcitas, manfitÔC imponutauirginitas:5Cquamdiuieiunauerunt ab interdidlis epuli's, tamdiu ôC à pudendi's lei'unauere peccatis.Fames em arnica uirginitatis eft,inimicalafciuiç. Sa.-tun'tas uero cafti'tatê prodi'git,nutrit illecebrâ.lgitur,ficut dixi, hoc agit dominus, ut tjs præiudicqs quibus homo obnoxïus peccato fueratjliberetur.Proptereananq; per om^ m'a fecundum fimih'tudinem Adæ nafci uolui't, ut fecundû fimihtudinem omniahomû nis peccata diflblueret. Adam ent'm dc terra uirgine natus eft,et Chriftus de Maria uirg ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ne procreatus. Illius maternum folum necdum icifium fuerat, iftius maternum fêcretS

nunqua concupiicentiauiolatum. Adâ deimanibus plaimatur éh'mo,Chriftus dei ipi-' ritu formatur in utero. Vtercp ergo oritur cum pâtre,utcrcß uirgine utitur matre, utercp, fîcut Euangelifta dicit,filius dei eft,fed A dam creatura eft filius Chriftus uero ftibftan^ tia., Hoc ergo agit dominus ficut Adam fecundus, utquod prior homo manducando perdideratjhoc alter ieiunando recipiât,ac Icgêin paradifo abftinentia: datam in defer.-to cuftodicSciebat enim prçceptum dei non uniuS lOci kge eflejfed mundi. Non enim intereft,diuinitatis mandatum utrum domi an irt agro cuftodias, cû übique fit qui præ^ cepit. In deferto itaqp faluator implet mandatum dei,ut ibi Adam fàlùarèt erf antcm,ubi fuerat de paradifi poflefïîône proiedlus. Adam enim expulfus de paradifo,incuiti mûdi defèrta fuftinuit. In deferto ergo primum homini falus refunditur, ubi non funt epulac^ ubi défunt deliciæ,ubi(quod eft omnium malorumcauffà) deeft amp;S mulier. Potuerat enim Adâ inter illas paradifi incÔcuflus ftare dclicias,fi Eua ibidem cum diabolicis ille^ cebris nonfoiflèt.Conueniens ergo eft defertum faluti, ubi non eft Eua quac perfîiadct, non eft mulier quæblanditur.Videteremmiram,in paradifo cum Adam diabolus dimi cat,ubique irtfidiatur homini, ubiq; congreditur: fed ubi mulierem inuenit, uincit : ubi mulierem non inuenit,uicftus abfcedit.Formam igitur dédit nobis deus in hoc fado, ut ieiuniorum tempore tanquam defertum habitantes abftineamus epulis, uoluptatc,mu Iiere,nec coniungatur nobis Eua,ne nos à cafta obferuatione illecebrofa perfuafionc fubuertat. In deferto enim quodammodo uidetur habitare qui quadrigefimac temporc ieiunus SC caftus eft.Defertum plane quoddam ipfum corpus eft Chriftianicumnonre pletur cibis,non poculis irrigatur,fcd arentis inediac fqualore negligitur. Defertum in.-quam eft corpus noftrum cum abftinentia marcefeit caro,fiti pallor obducitur, ÖC con-temptu rerum totius hominis fpccies inculta fordefcit.Tunc Chriftus dominus habitat defertum pedoris noftri, cum no,ftram terram fame fqualidam aefiti aridam efle re-Pfalnt.6z perit,fecundum quod ait propheta DauidiSicUt in terra deferta SCinuia ÔC inaquofa,fic in fando apparui tibi. Aliter enim fîcut in fàndo ei apparere nó póflumus,riifi terra cor poris noftri fuerit deferta mundanis delicijs,inuia diabolicis concupifcentîjs,ô^ inaquo fàlibidinofis illecebris.Tunchabitans faluator hôc defertum corporis noftri,omnes ibi diabolifadiones cxuperat,amp;fecretum acfècurum à cogitationibus feculi efïe fuum fa cit habitaculum,ut deinceps nos intra nofmetipfbs uclutiin folitudine conftituti, non nifi cœlum refpiciamus amp;nbsp;terram, hoc eft,non cogitemus alium nifî cœleftis regni dominum,ôiSterrenærefurredionis authorem.

Item de ieiunijs,ôlt;rquadragefima. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sermo XXX VIII

Ropitiadiuinitate ecce iam penétranfegimus quadragefimæindidaieiu-, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F nbsp;nbsp;nbsp;nia,amp; præcepta Chrifti dominf abftinêtiæ deuotione compleuimus.Super-

SBRMO XXXVIII nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘^65

numerum obfcmandOjgratfammcnicrunt.ita SCnoshocipfom tcpus cuftodiendo me reamurjfittj; fiimlis remuneran'o in perceptionc præmîjj quorum fimilfs labor cft in ob-feruatione ieiïÏiiij.Helias enim cqm eflet claufum humams im'quitatibus cœlum, Sgt;C nul la mundanis rebus dcRiper pluuiarum ftillaret ubertaSjatq! omnia longæ ficcitatis fqua ez i ? lorelanguerent,amp;r clTctfames magna uniuerfo generi humano(quoniam cnim cœlum pluuiam non dabat,ncc terra pabulum germinabat ) tune Helias fanóïus referauit jciu* nrjs fuis cœlum,terram orationibus fœcundauit.Illius enim ficcitatem conuertit in plu-uiam,huiusfterilitatem refoluit inpartum.Tantaenim eius precibusorbemterrarum imbrium largitas iiTigauit,ut arida reuiuifcerent,mortua reliirgcrent, languentia lana-rentur.Etita rebus cumflis fontium quidâmeatus infuilis eft, ut purilicatione faCla per pluuiam,omnia creaturarum uitia lauarentur, atq; inundationis illius beneficio totius mundi fpeefes innouata confurgcret.Igitur óó nos cadem quæ Helias obferuantes iciu-nia,adhibitis precibus claufum cœlum noftris competentibus referemus, quatenus illt; los lauacrifalutarisimberilluminet. Claufum enimillis eft cœlum, quarndiu nondum decœlofpiritusfandîusaducniens eorum cordauiuificat, ficcitatem quodamrnodopa ? \ tiuntur,quia nondum gr atia baptifmatis irrigantur.Laborant etiam fame magna, quo-niam uelut efurientes cœleftia facramenta defiderant. Referemus ergo illis cœlum, ut adueniente defuper Ipirituali pluuia,eorum terra lauaertirriguo fatietur, amp;nbsp;deli(ftorum fterilitate depofita incipiant fruclus germinate uirtutum. Etenim cœleftis imberuitia peccatorum diluit,iuftitiæ increm enta producit, difeutit aridum concupifeentiæ pulue rem,lærificat utilem caftimoniæ puritatcm,obruit auaritiæ fordidam fecem,nutrit çter nam mifcricordiælargitatem. Sicut cnimfuperuenicnte Heliæ pluuia omne pabulum terra produxit, ita amp;nbsp;fuperueniente Chrifti lauacro omnem iuftitiam anima germina-uit.Etficutillic pluuiarum fontes irrigaueruntorbem,utuiuifîcarenturberbarummor- . : .4 tificata iam (emina,ita fons baptifmatis irrigat genus hominum,ut animarum morti-ficata corda uiuificet. Hoc ergo obieruantium ifta iciunia eft meritum, ut orationibus eorum aut innouctur mundus,aut fratres denuo renafeantur. Referandum igitur competentibus noftris cft cœlum,quoniam adhuc eJaufum eft apud illos.Claufum eft enim cœlum,quoniam myfterium nondum peruident trinitatis.Claufo enim fibi cœlogt;ftrper cœlum quid agitur ignorant, ncc feire poftlint quæ fitfilij patrisq; fubftantia, nifi prius mundi clemcnta tranfeenderint. T une enim poterit quis trinitatis afpiccre diuinamy-fteria,cum cœlos fua uirtute habucrit apertos, ficutbeatus Stephanus martyr referauit fibi martyrio fuo cœlos,amp; ftantem uidit ad patris dexteram faluatorcm,fccûdum quod ipfe aif.Ecceuidco cœlos apcrtos,amp;ftâtcmlefum ad dexteram dei.Ergo cui claufi funt AJï.y cœli,agendû cftjUt aperiantur illi,quatenus fuper cœlos Chriftum poflit afpicere.Nam quamdiu claufi funt homini,Chriftum non poteft uidere regnantern.Quemadmodum autem claufi cœliaperiendifunt, inquircrc nos oportet♦Putoautem aliter eosaperiri non poftc,nifi claucs Petri Apoftolifumpfcrimus,quas domino largiente fufccpit,ficut ipfe dixiuTibi dabo claucs regni cœlorum. Imô rogemus Petrû ut ipfe nobis tanquam Maft/?, j bonusianitorrcgiæcrelcftisaperiat.Quæautemiftaclauisfit,diligentiusrequiramus^ . Claucm Pétri fidem efte dixerim Petri,pcr quam cœlos apenrit,penetrauit inferna fccu rus, maria calcauit intrepidus.Tanta cnim Apoftolicæ fidei uirtus cft,ut cuntftailli cle-menta pateant, hoc eft non illi Angclicæ claudantur ianuæ, non portæ præualcant tar-tari,nonaquarumfluentafubfidant.Iftaautem ipfa clauis quam fidem dicimus, uidea-musqucmadmodumconftet,qucmadmodumfolidafiit.Arbitrorillamduodccim arti-ficum operatione conflatam.Duodccim enim Apoftolorum iymbolo fides fantfta coii ceptacft,quiuclutperiti artifices in unumeonuenientes,claucm ftioconfilioconflaue- v. runt.Clauem enim quandam ipfum fymbolum dixerim, per quod referantur diaboli te nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

nebræ,ut lux Chrifti adueniat;aperiuntur confciêtiæ claufa peccata,ut iuftitiae fulgcant

opera manifeftaJgitur hæc clauis oftendenda eft fratribus noftris,ut Ô6 ipfi tanquam diftipuli Pétri inferna fibi referare,cœlos

Deieiimijs,SCeIcemofynis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sermo XX3ÏT3è

On dubi'to fratres contnftariuos quoticnfcuncß abfèntem r^e à uobis necef N fitas facit.Dum cnim quem diligiu's non uidctis, tanquam boni filîj pietatis ftimulis laboratis.Sed ego quamuis corpore uos interdum deferam, tarnen uos ïpin'tunonrelinqüo.QuocûqîenimierOjdilecfItoueftra mefequitur,ubicunq!fiie-rOjibi mecum ueftrafratérnitas commoratur. Quiiquis cnim in Chriftimâdatis permagt; net j hecefle eft ut Chtifti adhaereat iaccrdoti : ÔC licet longe pofitus uideatur, fit tamen próximus dum ilium unius fidei gratia reprçlêntat.Ille le fane feparatum à lacerdotibus putet,qui alt;ftibus mails fcparatus à Chrifto eft. Attÿ ideo fratres uos qui mandatum fak Hatoris facitis, quamuis abfcntes à mefucritis corpore, diletftione tamen mihi minime dcfuiftis. Ita quos feparabat longitudo terraru,Chrifti gratia conneiftcbat. Sunt autem nonnulli inter uos fratres,quorum licet uultus in ccclefiauideamus -, cor tamen in agris cfte cognofcimusiSCpracfentiam ^idem eorum confideramus in plebe, fed conuerfa-tiónem eorum inuénimus in rure.De terra enim femper cogitant,de terra tralt;ftant,qusc

3 terrena funt fapiunt.His conuenit diuina ilia fententia : Quia terra es i, amp;nbsp;in terram ibis. Qili ideo aliquando ad ecclefiam ueniunt,non quia ex fide Chriftiani funt,fed ne Chri-ftiani ab hominibus non putentur. Quibus cum ieiuniûindicitur,de intempérie fe tem póris femper excufant-Dicunt enim æftiuis menfibus, dies longa eft, torrentiorfol eft, frtim ferre non pofliimus,poculis nos refrigerate debemus Hyemis uero tempore gra ue frigus eft,rigores lunt peflimi, algorcm tolerate ncquimus, efeis calefieri nos opor-tetlta homines quorum animus femper eft in prandio, pradendi fibi cauflas inquirunt: ÔC dum fe à iciunijs exculartt, tempora creatoris acculant. Die mihi o delicate Chriftia-nc,qui ^ftum foils ieiunando ferre non potes,nunquid æftus quern fijftentaturus es, tor rentior eftgehennafNunquidhyems cuiretrudendus es,horridior eft tenebris,4n exte rioirès cnim tenebrasabîjcicntutpeccatorcs.ibieritfletüs,ÔCftridordentiû:ficutaitdo^ minus.Stridor inquam dentium inftar hybernl temporis erit in illis tenebtis. Ergo ficut penetrante algore hyemis, toto homines corpore contremifeunt, ita amp;nbsp;interuenientc confcientiafrigidadeli(ftorum,grauipeccatores dentium ftridorcquatientur.Ttamiler peCcatOr dum hie hyberni rigorem m etuit, ibi tenebrarum frigus incurrit. Dum hie ægt; num foils euitar,ibl gehennac luftineblt ardorem. His autem Ipfis hominibus cum dixe n's ut allquld paupcribus largiantur, ftatlm tibl obljclunt,necelfitates infinltæ lunt,tri^ buta lunt graula,nfcaJia cxpllcare non poflumus. Et tanta tibiIngerunt, ut quafi reum te ftatuant cur hoc ipliim illos uoluerls commonere. Non Intelligentes quod omnibus necelfitatibus, falutls fitnecelfrtas præferenda, ÔC quôd tributum reddere,ahj prodeft: elecmolynam facere,lpfi proficiat qui largitut. Tribut! enim redditio illi praeftat ben eft clum qui acclplt,elcemofynæ autem opcràtio fibi confer t merltum qui miniftrat.Tribu ti Inquâm redditio detrimentum infertfoluehtl,deemolÿnæ erogatio lucrum tribuit e.* rogâti.Dltior enim fit uir milericors poftca qua'm minus habere inclpit paupcribus larx giendo.Beata Igitur eft clecmolyna,quac acclplentem reficlt, fiC lætlficat erogantem. a.Cönj» Hllarem cnim datorcm dlllglt deus. Atq; ideo meliiis eft ill! prius dare.Letus ergo ôf hi lariseftqulpaupcribuslubmlnlftrat.Retftéplanélàctuseft, quiaper numulos paucos, aeternos thelauros fibi coeleftes acqulrlt.Et contra lemper triftls eft amp;nbsp;mœftüs qui tribu tadlflöluit.Nccimmerito trlftls eft,qui ad lolutionemnondiletftlone adducitur,fed ter tore conftrlngltur.Chrlftl enim debitor lçtus,Cacfarls tn'ftis eft,quia hune ad Ibluêdum amor cogit,lllum pœna compelllt. Hic pratmijs prouocatur, ille lùppllcijs coartftatur. Dlcit fandus Apoftolus: Diuitlbus huius fecüll praecipe non fublime fapere, amp;nbsp;neque t.Ti«.i in incerto dlultlarum fperare. Vides érgo ô diues quia lunt niæincertæ diuitiæ.quid cr go aurum congregas, in quo nulla certa fiducia eft f Auri tui âuaritia céflet, amp;nbsp;terra eft: folldi tuicupiditas auferatur, Scfordes lunt. Aurum enim ôf argentum uills eft abic-da materles.ubi aurum Incteuit humana cohcupifcehtla,nmc ôt his Ipedebus

accreuitambitio.Aurum enim Qi argentum non precio fum natura inftltult,lêd hominum uoliintas effecit.

DcietnnqsNiniuitarum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sermo iql

Egjpiüs in prophetis cum Ninjiiæ ciuttati fubu^rfio diuïnltus imminerct, L ÔC luxta fententiam dei, deftrucndi illam tempus ingrueret, confiftentes tri ea aliud nó habuilTe præfidium,nifi ut abieôis crapulofis epulis,ieiunia con tinuata fufcip crent, SC diuitiarum ambittone fepofita j humilitate fe paupertatis indued rentifcilicet utexinderemedium perciperent,unde his perditio contingebat,hdt èftut tram diuinitatis quam luxuriando prouocauerant,abftinendolenirent:amp;ofFenlàni quam in eos fuperbia contraxeratjhumilitas mitigaretDicitur enim in illa tribülatione ipfe fex depofita imperiali purpura,regali ambitionefubmota,membra fua cilicio prçgt; cinxifl[e,atq? infacco amp;nbsp;cinere fe diebus ac nodiibus uolutafle.Sapiens ergo rcx,qui fei^ ret quemadmodum aduerla fibi fuperare debererhoftes enim uirtute luperabat, deuiri autem humilitate uincebat.Sapiês plane rex,qui intelligeret quibus armis uteretur pró temporis qualitate.Cum enim infidiantur il 1 i homines, apprehendit arma bellica:dutri irafeitur ei deus,corripit arma iuftitiæ,Sapiens inquam rex,qui pro falute ciuium peeda torem fe magis confitetur elTe qua m regem. Obliuifeitur enim fe regem efle, ubi deutri regem Omnium pertimefcicnec potentiæ fuæ meminit,ubipotentiam diuinitatisagno leit.Obliuifeitur ergo fc regem efle dum proijeit purpuram,dum diadem a dcponit,cili^ cio autem ueftitur et iàcco,iciunqs perfeuerar,orationibus immoratur.Mirares:dum ie regem hominum efle non ineminit, rex incipit elfeiuftitiæ. Religioiùs igitur princepS non perdidit imperium,fedmutauit Principatum enim ante' militaris difcipline tenuif, nunc cœleftium difeiplinarum obtinet principatum .Non inquam perdidit iriiperium, quiafiue ferro fiuc iuihtiapro ciuium falute primus inuigilat. Primus plane inuigilat, quia ut tota ciuitas iciunarct,famê fibi rex primus indixit:amp; folus omnium caufla prior cœpit efurirc quam miles. Neeefle enim erat ut qui pötentior cuncflisfuerat,deuotior fieret uniuerßs:Excmplo ergo fuo præparat religionis exercitum, non armis fed fola deuotione munitum: iubet omnem iexum, omnem ætatem à diurnis epulis abftinere. Additur religiofo excercitui numerus,cum in tali deuotione etiä infantia militate com pcll/tur.Pietas enim efle creditur in tali caufla,paruulis quoqs eibi fubftätltiam dehega^ re:Non enim fufficiebat ad placandum deum peccantiü iatisfadlio, nififeniorum quo.-que pcccata,paruulorum innocentia deploraret,£C fletibus alienis delidla ftia iuüentus ahluerct. Ifla autem fratres onmiaincommonitionemnoftri faefla efle nemo eftquine iciar,ut quoiienicunc^ tribulationibus pcrurgcmur,adhæc pr^fidia concurramus:ut pu ta aduerfariu5 imminet,inimicus in próptu emieiünemus,^ uincamus.Solent quidam homines quotfefcunqi ncceflitatem arduam nimis patiuntur, ad proximas gentes aux» lij caufla deftinarelegatos.Nos,quod eft melius,legation? ad deurn per ieiunia deftine mus,ab ipfo imploremus auxilia,ad ipftim nos corde ÔC orationibus conferamus. Aux» lium enim illi no.n aliunde rogando petiuerunt,fed de fuis ieiunando uifeeribus exegegt; runt.Cur enim petar ab altero,qui inrra fe poteft inuenire quod quaerit f Quäto ein deó uiciniores fuerimus,tanto aduerfarij noftra à nobis longius pellunt.Oportet igitur proi ximos nos fieri deo, quoniam dicit prophetaiEcce qui elongant fefeà te, peribunt. Qiiod fi à deo qui longe funt,peribimt;utique qui funt próximi,faluabuntur. Aliter ergo proximi deo efle non pofliimus, nifi ad eum ieiunijs orationibus SC eleemofynis propinquemus.deus enim ipfe femper mifericors, ieiunus amp;faneftus eft. Ätqi ideo qui uult proximus deo efle, debet imitari hoc efle quod eft deus.Tota igitur in tribülatione Niniuitaninl ciuitas ieiunauit.Bcne dixi,tota:Non folum enim fencs,iuuenes infantes, ièdetiam pccudeslegimus iciunaffe. Mirares:ieiunantpro ciuitatispeccato, quai peccati conditio non conftringit.VndeSCnos fratres temporum anguftias fuftinentes omnes pariter ieiunate debcmus,ö(^ mifericordiam dei cumftorum abftinentia déplora re.Nam quale fit,hoc Chriftianum pro falute ftia non facere, quod pecudes pro hominum falutefecerûtûtifi quodftolidior pecudeeft quiinditftopro feà facerdoteieiunio non ieiunat.Nonne enim pecus eft quinon intelligit quid illi immineat,quid incubate* Et pecus quidem uidens déclinâtfoueam, cavet præcipitia: tu autem nonuisieiunan-do periculu declinare quod cernisfDefperatióis ein genus eft,tunc tcmäducare cü ab^ ftinere dcbeasztüc gauderc, cu debças deplorareiPehac defperatioe Äpoftolus dicit, quoi

ï.Cor. I $ quod à nobis auertat dcus:Manduccmus amp;nbsp;bibamus:Cras em'm moricmur Jeiunemus ergo fratres fine intermiffione,ut holies noftros oranonibus Sgt;C abftinêt^ fuperare pof fimus,per dominum noftrum leifirm Chriftum.

De gratia bap tifini. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sermo XLI

Via conftat, ficut ante dies profecuti fumus j lefum Chriftum non fui caufli baptizatum eflcjfed noftri; debemus fratres dile(fliffimi,uobis(catechume-riis loquor) gratiam baptifinatis eius Omni feftinatiôe fuCaperejamp;^ de fonte lordanis quem illebenedixit, bencdidh'onem confecrationis haurire, ut in eum gurgi-tem in quem le illius fandlitas merfit, noftra peccatamergantur, fcilicet ut eadem aqua que dominum circundediqSC feruulos circumpurgcqquatcnus exucnerabili Chrifti la uaero nobis unda fandla proficiaqäfijldem ueftigtjs atqs myfterijs quibus benedicfiio^ * nem à laluatore eftmutuata, nos feetu beatiorc purificet, gratiamt^ quam à Chrifio fit-' feepiqin Chriftianos refundat. Ergo fratres tingi debemus eodem fonte quo Chrifius utpofiîmus elle quod Chriftus.Nam,quodfaluafidç dixerim, licetbaptilmum utruntß fit domini,tarnen gratius puto hoc baptifinum elle quo nos ablui'mur, quàm illud quo faluator baptiratut. Hoc enim cclebratur per Chriftum, illud celebratum eftper loan-quot; nem.In illo fe magifter exeufaqin ifto nos faluator inuitat. In illo iuftitia femiplena,ui i^ fto trinitas eft perfetfta. Ad illud làndlusueniqfancftus egreftusrad iftud peccatorueniî, faneftus abfcedit.In illo benediClio côfertur myfterijs, in ifto myfterijs delidladonan tur.Baptfeari ergo fratres debemus eodê gurgite quo faluator. fed ut codem fontemer gamur,non nobis orientalis petêda eft regio,non fluuius terræIudaice.Vbi enim nunc ChriftuSjibi quoqi lordanis eft.Eadem confccratio quæ orientis fluminabenedixiqoe^ cidcntisfluentalandtificat. Vndeamp;finomêfortc fluuio aliud fit de lèçulo,ineft tarnen tlli myfterium delordane.Deniq! ijfdem facramentisres agitur quibus tune gefta eft, nifiquodgratia pleniore.Tuncenim trinitatem carnalibus oculisuidimus,,modo ean* dem trinitatem fidei oculis contemplamur. Tune Chriftum uixhumanus uultus afpe^ xitjiiunceundem mens humana compledlitur.Tunc Ipiritusfandusuelutcolumbæ fpècie hominem circunfucfiqmodo fc in interiora hominis ipla uirtute diuinitatis inftm dit.Tunc patera domino propter filiumlongo auditu uocisadueniqmodoautemde--feendit ad nos pariter ipfe eu filio. Plenior ergo gratia eft ubi deus non aflùmpta Ipecie defeendit ad hommes,fed propria fiibftantiadcfccnderc dignatur adfilios.Ibienimtan quam incredul is fidem uul t fignis corporalibus perluadcrc,hic tanquam fidelibus gra-ô'am Ipirituali uirtute conferre.Plcnions ergo gratiæ eft dcû uidere ficut eft deus,quam uidere cum fie utrcquiras cum. Hic eft perfedta trinitas, ibi adhuc lcrutanda diuinitas. Plenior igitur eft gratia defr propria uirtute cognofeere, quàm in alftirapta ipecicftilpi^ cari. Faciamus ergo ipli pro nobis quod deum uidemus fecifiepro nobis,faciamus cir^ Canos quod fieri circa fcIoannesoptauit.Qiiantomagis peccatofcsnoshumilesôfi^ gnari gratiam hanedebemus ambire.Vidctemifcricordiam laluatoris. hocnobislpon te defertur,quod propheta poftulâs non merctiir accipere.Quid autem caulfte fit quod JoannespetieritChrifii baptifmum, amp;nbsp;non acccpcrit,debemus aduertere. Ait enim illi dominus poftulanti: Sine modo. lie cnim decet nos implerc omnem iuftitiam. Scimus autem quodloannes baptifta typûlegisgcrebat. iuftum ergo erat ut ipfebaptizaret do minum,lcilicct ut quemadmodum fccundum carncm deludeis Saluator eft gcnitus,ita ÔC Iccundum fpiritum de lege Euangelium nalceretur, ut unde fiiccclïionê ducebat ori ginis,exindc6C tradition cm confecrationis acciperet. Hoc eft igitur quod ait:Sic enim decet nos implere omnem iuftitiam. Iuftum enim cratut mandata legis quæ ipfe condi deratjipfe compleret,ficut alibidicit;Nonueni legem folucic,fcd adimplere.

De hoftibus carnalibus non metuendis, ôC poll cibum gratias deo referri debcrc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sermo XLli

Requenter admonui uos fratres,ut duin licet, dum tempus in fpatio eft,falu F nbsp;nbsp;nbsp;ti ucftræ omnibus modis confuleretis, 00 in hac uita brcui,uitam uobis pro-

uideretis æternam.Sapicns egim quifqi intelligit quod hec uita homini non ad quietem data fit,fed ad laborchoc eft, ut hiclaboret, in pofterum requiefcat.Hic autem requies nulla eft. Tantis enim malts haecuita repleta eft, utcomparatione eius mors

mors remèdto putetur efre,non pccna. Nam i'dco breuem illam deus fedt, ut moleftiæ eius,qutaprolt;j^eritatenon potcrant,temporis cxiguitate finircntur. Denique fandus lob dieft; Piratcrium eft uita hominis fuper terramihoc eft, fine quod homines in hae uf I0K7 ta omnia experiantur mala.Piraterium enim Latine,experimentum dici poteft.Seu cer te piraterium,quod in hac uita eircahomines diabolus tanquam pirata defæuiat. Pirate tiumenimhabitaculum piratarûeft.Tamdiuergofnpfrateriofumus, quamdiuinhae came pofltf prçdonum fpiritualium tentationibus fubiacemus, quamuis in hacipfa

etiam carnales nobiSjqui funt barbarf,piratœ non défunt,minus tarnen eos timco,qui amp;nbsp;lî auferunt patrimonia,non pofTunt auferre iuftitiam:fi aurum tollunt, Chriftum toL lere certe non pofluntîfi dirfpiunt argentum,non pofîîint diripere faluatorem. Qtiis fgi tur non feftinet habere fibi Chriftum quem non poffit ab eo nec prædo diripere,necho ftis auferre,nec captiuitas feparare f Qui cnim habet Chriftum, hominem non ueretur i'nimicum.Quid enim fadurusfapientifPecora eius abducet r hoc etiam morbi lues fa-cere confueuit.Armêta diripietdftud damnum abadores tolerando iam dfdicit.Ipftim fortailis non illi admouct tædia,fed remouct, hoc cnim illi fntulit,quod maiore eu mole ftiafebris afferret,præfertim cû dicat dominus : Nolite timere eos qui occidunt corpus, animam autem non poflunt occidere.llli igitur fpiritualcs plus metuêdi piratæ fûnt,quf non folum corpora hominum, fed SC animas fpoliare confueuerunt : qui non tam aurû mundi,quàm aurum fidei auferre nituntunqui non tam fèculi fubftantfam, quam Chri-fti fapiéntiam deprædantur.Nam ipfi nobis foirituales hoftes carnales immittut,ut pro bemur in tribulatione pofiti, quâ fimus confidentes in deo, quàm de folo ipfo remediu poftulemus.Sunt cnim quidam qui in tribulatione pofiti dicâtmalis artibus hoftes uin-cercjîjfdem eos artibus debercfiiperari, defpcrantes de deo, à dæmonfbus uidoriâ fia-gitantcs.Mifcri homines,nefciunt quid faciant, quid loquantur. Dum cnim rebus fuis mctuunt,oblitifuntreligionis acfidei.Quiresquidemfuas fortenonperdêt,fedquod eft ampliuSjfuas animas perdiderunt.Dicitfandusîob:Sibona excipimusdemanudo lot.» mfni,quarc non mala tolcrabimusfHoc eft,fi bonis fupcruenientibusiucûdamur,qua-renon SC aduerfis accidentibus confortcmurc'Aduerià tolerate, fàpienti uirtutis exerci tium,infipienti præuaricationis eft occafio.Dixi ergo frequenter ut in hac uita breui,ui tam uobis prouideatis æternam:quod doleo cur hoc facere contemnatis.Cum enim ie-iunandumdtcimus,præter paucosnemoieiunat. Cum elecmofÿnas faciendum, maior auaritiauos conftringit.Orarc autem, SC gratias deo agerc quid fit,plerofq de uobis e-tiam arbitrer ignorare,quifurgentes primo diluculo non nili de prandio cogiteniicum , pranderint fbmno fe tradant,nunquam diuinitati gratias refcrêtcs,quæ illis QC prandiS ad refe(ftionem,5C fomnum dederit ad quietcm.Vtiq tu Chriftiane fi es utilis,meminif-fè debes cuius panem eomedis,5C ei laudem dicere. Die mihi,num fi aliquid de tuo cui-cunq!iargiris,expe(ftasut tibigratias agat,utbencdicatdomûde quaeihumanitasfit tributafQui fi forte gratias non agit, quemadmodum à te denotatur ingratusdta ergo 6c à nobis expeeftat qui nos pafeit deus,ut pro præftitis ab eo efeis illi gratias referamus, 6c faturati donis ipfius,laudes ei dicamus.Hgc enim beneficiorum eft retributie diuino rum,ut cum refetfti fuerimus,bene nos côfiteamur acceptos.Cæterûm fi accipientes di-uinamunera,taciti SC immemores fuerimus : tanquam ingrati amp;nbsp;indigni eorum fiibmi-niftrationefraudabimur: utdeum quem bénéfices noncognouimus,malisingruenti-bus requiramuSjSC aduerfis ftimulcmur adrogandum, qui profperis gratias nô cgimus ad frucndum:ficut nunc contingit ut qui in pace pigri fuimus ad laudes referendas,mo do in tribulatione trepidi exiftamus ad pericula deploranda.

Itemdeeodem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Scrmo XLiii

Atisabundeq; dixfireme credo fuperioredominica ad correptionem eo-S nbsp;nbsp;nbsp;rum qui diuinis muncribus perfruentes gratias non referunt creatori, ÔCu-

tentesbénéfices cœleftibus tanquam ingrati SC indigni beneficiorum non remuneranturauthorcm.Ingiati inquam,qui deum nec quafi ferut mctuunt dominum, nec quafi fill) honorificant,ut parentem. Dicitçer prophetam deusiSi dominus fum,u-bi timor meusr'fi pater, ubi amor meusc'Hoc eft, fi feruus es,redde domino timoris obfe quium:fifiliusjcxhibepatripictatis affedum.Tuautem cumgratiasnonagis, dcûnec

Ambr.to.3. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Z diligU

'iya nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'DIVI AM BROS II

dihgfsnecirereris.Vndeaütcontumaxferuus,aut/uperbirsesfïIiïrs.QuicftigjturutiIia CJiriftianuSjfèmper debet patri ac domino Cuo landes dicere, i'n eius gloriam onini'a i.Cor. i o procnrare,fient uit beatus Apoftoltis dicês:Sme inäducatis, Hue bibids,ßue aljud quid fäci'tiSjOninia m gJon'am deL Videte quäle ui'ri Chrißiani Apoftolus uolui't elîè conut^ uium,ut mugis RdesChrdtî,quàm prandijïaginacomedaturjamp;^plusrefieiathomïnedó minici nominis deques inuocatio^quùmepulurum multiplex ô^copiofa. collutio^me^ ’ h'usqi pafcat efuriente religio,quàm fa.ginu.Omnia,inquit,in gloriam del. Omnes ergo aeßus noßros Cbrißo uultfócio uel teile compJeri; hac/ciTfcetrarione,utboriaip/ô au-' th ore facïam us, mala prop ter ip fi us contubernium declinemus^ErubeCcitenimmàlafa cere,qui Cdt Cbrißum fe habcreparticipe.Cbrißus autêin bonis adiutor eß,inma]is no ßer eil conieruator.Ergo cum diluculo furgimus, debemus priufquâ procedàmus é CU' biculo gratias agere laluatonfiStfante ômnes adus feculi, aóns habere pietatis, qui nos quiefeentes ÔC dormiêtes in lecßuliscußodiuit. Quis enim niÜ deus dormientê cu-^ ündithomineCqiiiita relblutus in Ibmnû, QCoblirus fuiuigoris bumani,à fealienus effi eitur,ut neßiat quid ipfe fit,ubinam demoretur,adeßefibicerteipfenonpoffit.Neceßk riusigiturdeus adeßdormientibuSjquiadormientesfibi adelîènopoflùnnamp;fa'noifiur ni's infidijs genus homihum ipfe cüßodit, quia id temporis ad cuftodiendum alter nemo peruigilar.Debco ergo Uligratiam, qui ut ego fecurus dormiam, ille peruigilatJp-^ fe enim nos deus iturôs cubitum quodam gremio quietis fulcipït, thclàuro pacisre^ conditolcruat,ôt5calïgmum quadam tuitione inlucêdefendit,utmalitia.inimicorinn hominuin repellatur tcnebris,quænon poteft benignitate depelli,3f pzcê feßis prefteC obfcun'tasjquamnon præftabathumaniras. Dum enim nelcïthomo ubifuum aduerfà-rium perfequatur,pacêquam üolens præftarenoluit,prçftatinuirus. Debemus ergo fur genres granas Chn'fto agcre,amp;: omne diei opus in fi'gno facere laluatoris. Nonne cum adhucgentiliseßes,{ölebas figna perquireref quæ lignaquibus rebus eifentprofpérai T • magnaïnquïfinonecoIhgeref'Jamnuncnoloerrè§ innumcro,lcitoquial'nunofi'gno Chrißiomnium rcrum eß tuta prolpciitas. Qpi in hocftgno Icminarecœpérit,uitæfiai élum conlèquetur æternæ. Qiii in hoc fi'gno iter faccre aggreditur, ad cœluril ufcß per-ueniet.hihocïgiturnomineomnes aclus noftri dirigendi fimt, ad ipfiim tonus utræ

*quot;‘*7 noftræcommotio rcfcrêda,quia ficutait Apoftolustin ipfo uiuimus Sf mouemur5gt;f lu-mus.Sed amp;cûuefperadiêclaudit,ipfi debemusper pfalteriumlaudêdicere,âfglôriani eius modulata fuauitate concinere,quo operum noftrorum colummato certamine,ue-luttuicfîorcsrequi'êmereamur, âflaborïsquædam palmafitlbporisobh'uio.I-ïocaurê ut faciamus fratres,non Iblum docemurratione.,fed etiam admonemur exêpli's.Nonne enimuïdemus minutißimas aues cum illucefcentê dicauroraproducit,inquibuldam nïdorumcubiculisuari'a dulcedine pcrlbnare,ôfid ßudiofe agere pn'ulquam procédant,ut creatorc fuum,quia loqucla non polîiint, fùauitate demulceant.^amp;f quemadmo dum unaquæqi earum quoniam confelfionenequit, modulis prodatobfequium,itaut uideatur fibi deuotius gratias agere,qux dulcius pcrlbnauit.-hoc eri'am petacflo diei cur fil fimih ter faccre/Qiiid ergo fibi nuit ifta certi's tcmporibus difpofita cantilena,ôfiugis intentio,nifi' gratiarum quæ’dam fit immoderata confclïîof Paftori enim fuo auis l'nno-xia,quia lermone non pôteft, fuauirate blandirur. Habet enim aues paftorêfiiumfi-Kdtih,f cutaitdominus;Rclpiciteuolatiliacceh',quoniamnonnent,neq;metunt;âfpaterue-ßerquießincœh's,palcitïlla. AtquïbustandêcibispafcUnturauest'uilißimisfcilicet ôC tcrrcms.Aucs ergo propter uiles elcas gratias agût:tu preciofiffimis epulis pafeerisj ôf ingratus es f Quisigi'turnon erubelcatlenlum hominis habens,fi'nePlàlmorum ce-Icbritatediemclaudcrecum ipfæauesad gratißcandum pfalterq frauitatc perfultent, ÔC ei'us glon'am non ucrfiium dulcedme perlbnarc,cuius laudê uolucres modulata cantilena pronunciant;''Imifarc ergo frater minuti'lfimas aues mane âf uclpcre creator!gra tias refcrendo.Et fi es deuotior,im!tarelulc!niam,cu! quoniam ad dicendas laudes dies

. . lblanonfufRcit,no(flurnalpatia peruigili cantilena decurrit. Et tuigiturlaudibus tuis diem uincens operi tuo adde noólurna aurricula, ôf infomnêfufcepti lab oris mduftria pfalterq ferie confolare.Et quia de his ambus mention? feci qux noclibus uigilant,no-' Io teimitatorem elîènoèîuæ,quæ Iicetper notflem uigilet,per diem tarnenpigrauel ex caeßj

s ERM o xmn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;271

xaeftquacgrandibus oculis tcnebrarum caligines dih'gi't/plendorê fob's hórrefcit, Mp rirm entm in^nodum illuminatur obfcuritatc, lucecæcatur. Iftud animal hæreticorum

’ figura eft atcç gentiliumjqui tenebras ampletfluntur diabob',lucem faluatoris horrefcSt ' nbsp;nbsp;grandibus di i putationum oCuUs cernunt uana,non refpiciunt fempiterna,De bis ait,

dominus;Oculosbabent,6Cnonuidebnnt:in tenebris ambulant. Suntenimacüti ad fu perftitiofa,hebetesaddiuina:quidumfeputantfubtilibus cuolare fermonibus,tanqu3 noórua: ueri luminis fplendor c turbantur.

DefantfioLatrone. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sermo XLiiii

Voniambcfterno diedeLatronefecimusmentionê,uideamus quisipfeLa Sermo Mäxia Q_ nbsp;nbsp;tro fit qui in cruce domino conftituto non folum peccatorum fiiorum uenia w» Epifcopi.

confequitur,fed etia paradifi amœnitate donatunut qui propter fcelera dam natus fuerat ad poenam, prop ter fidem transfcrretur ad gloriam, fueritcß illi crux quam perculit,non tam fupplicij damnatio, quam falutis occalio. In cruce enim pofitus Chri-.ftumdominûnoftrum credidit crucifixum. Etideo qui confortio paffionis udtutjCon^ fordo paradifi codonatur.Beatus enim Latro dum fupplicium padtur,regnum cœlefte çonfèquitur.Ecce reus dicitur,fieut cui damnari ad tempus expediuit. Non enim perue niret ad gloria,fi non contraditus elîet ad pœnam. Videamusinquam cur tantorû crimi num reus,tam cito à faluatore paradifum promeretur,cû abj multorum temporû lachry mis frequend busq? ieiunijs uix delidorum fuoru uenia confequantur.Magna fratres ôd i multiplex caufla elhPrimû, quod ifteLatro deuotionefidei tam repente mutatus eft,ut praefentem pœnam defpiceret,ac de futura ueniâ precaretur,5Cmagis crederet udlefibi elîè de æterno iudicio pctere,quâ detemporali fuppb'cio poftulare.Kcminifcens enim fcelcrumfuorum,ô6pœnitudinemgerens, plusincipitdolere quod fperat,quàm fendre quod patitur.potuit enim nifî de futuris amplius cogitafîer,qui in Chriftum femel cre dideratjde præfend magis fuppb'cio deprecari.Deindc illud ad grariam eius maioris efl: merfti,quôd Chriftumin cruce pofîtum credidit:SC paffio quæ alijs fcandalum fecit,illi adfidemprofecit.Crucisenim pafïïomuftis fcandalumfuit,fîcutdicit ApoftoIus:Nos i.Cor.i autem prædicamus Chriftum crucifixum: ludæis quidem fcandalum, Gentibus autem ftuftitiam.R.c(fté ergo meretur paradifum, qui crucem Chrifti non putauit efîè fcandalum,fed uirtutem. Ôicit enim idem Apoftolus:Ipfis uocadsludæis Chriftû dei uirtutê, dei fapiendam.Reclé plane ÔC dominus huiedonat paradifum, quia quem ludas Sca

rioth in hortulo paradifi diftraxerat,hic in crucis patibulo confîtetur.Mirares:côfitetur ïatro,quê difcipulus abnegauit. Mirainquires:Iatro honorificat patienté, quemludas Lw,az prodiditofcuîantem. Ab hoc pacis blandimentauenduntur,ab illo crucis uulnerapræ-dicantur. Ait enim : Mémento mci domine cû ueneris in regno tuo.Hæc eft fidei plena Lwe.zj deuotiOjUtcûde uulneribus domini profluensfanguis cernitur,tuncdcpoteftateeius uenia poftuletuncû uidetur eius humilitas,tunc magis timeatur eius diuinitas:cûmorti addieftus putatur,tunc regis illi honorificentia def eratur. Ifte enim fidelis Latro no credidit moriturum quem annunciat regnaturum : non putat fubdendû inlcris,quê domi-naturum confitetur in cœlo.nonarbitratur eum apud tartarum detineri, d quo fe etiam ipoftulatftberari.Cernat licet eius hiantia uulnera,fpe(ftet ipfîus fanguinem profluentê, deumtarnen credit quercum nefcit,iuftumfareturquem nomeminitpeccatorem.Ait enim illi aîteri exprobranti latronûNos quidem reefté dignafaeftis recipimus,hicautem lmc.zj nihilmaligclïît.Intellexitenim quodpro alienispeccatishasplagas fufciperet,proa-lienis fccleribus hæc uulnera fuftinerct:ÔC fciuit quod ilia in corpore Chrifti uulnera no eftent Chrifti uulnera, fed Iatronis:atq5ideo plus amare cœpit poftquàm in corpore eius fua uulnera recognouit. Ait enim propheta : Quoniâ ipfe infirmitates noftras portât, Ô£^ pro nobis doIer:Nos autem exiftimabamus eum eflè in dolore, liuore eius nos fa Epflt;f. ç j nati fumus,.Plus ergo in cruce pofitus, liuorê eius cernens Latro diligit deum.Mirares, plus in cruceLatro Chriftû diligit, quàm ludas dilexitin cœna. 111c per cibum fupplan-tatmagiftrinmhic credidit dominum per dolorê, fîcut ait propheta:Qui edebatpanes imeos,adampb'auitâduerfum mefupplantattone.CognouîtigiturhicLatroomnêdei paflîonem exipfius fieri uolûtate,£C in poteftate eius efîe uel morti animam tradere,ucl :ad uitam iterum remeare, ficut ipfe ait : Poteftatem habeo ponendi animam meam, ôd • ........ , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ambr.to,3. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z J potefta-

iMf. iO poteftatemhabeoitenrm üimendieam, Vfq? adeo AUtem iilamJibcrutn abinfem/legi-busiudicAuitfUtetiamfeAb hispofceretUberzrL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

ItcmdeeodcmfândoLanône. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Scrftiö 3tLV

SfJ-iHo Wi V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eminitfratres ueiirâ diIeÆ'o me dedfflcrafionem cur tanrorum crimmum

isjxîmt Epi» M inuereracirslatro,amp;ffcelerumfiionim confeffîonedamnatus, paradifiimi'n ßopf- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ipfo ÜTppltctj patibulo potucrit promercri,amp;r tanta fuerit celeriate faluatus,

ut peccata cïus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prxuenerit antequam pœna, ÔC prius l'n malïs fûts glodafi eœpe-

rft,quàm pitniriJSÎon enim patitiirfLxppliCiïrm,diim paradiïum promeretur.Petro dicb toann.t$ turà ChriltorNon potes memodo CequijC^q^uêvis poftea.Ethuic dicitUfHodiemecum

do.Sicat enim perhdia criminohim fecicita ßdes perfecitinnocentem.Denic^ Judas pd -fteaquam hdem perdiditjinnocêtiam apoftolàtus amifinomniumenimcn'minumreua ■facluscft, pofteaquamuïrtutum omnium dominum denegauit. Sicutergo fußßcitißi ad Jcelera dcfcruilfe Chnftumn'ta il J i lufHcit ad innocentiam domino aedidiflè. Facit i* ‘gitur ÂT fîdes innocëtes latrones,Ârpèrfîdia apoftolos cn'minofos. Magna igitur amp;rpet

» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feefJafides in illo Latronc fuit.Magna plane eft amp;:adm!rabilis ßdes quæ Chrïftum crue»

fîxum glorißcari magis credidit quam punin.In hoc enim totius forma Jàlutis eftiSalua nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;।

î. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tore tune maieftatis dominfï recognofcit,cuin uidetur humih'tatis patiêtia crucian'. Vn- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f

i.Corin,z dealtApoftolusiSicognouïnent,nunquamdominummaießatiscrucifîxiflent.H£cin quam perfcëlafidcs eft,Chrïftum in cruce deum no tcum credere, VndeilleLatro iußi ßcatus eft,quia Jàluatorein patibulo conftiruto,Iudæisinüikantibus, uelcriminola

Ktdth.zj dicentibus,Libera tcipfum fi potes-.illc certas de diuinitatceius, àC fecurus deuolunta^ teicmagispoftulatliberari.MagnainquâfidesininoLatrOnefuir,ÔCJàn(ftisApoftohs • i ' comparanda,ninquôdô^forte præceîïèrit:præceftîtetenimdeuofionc,qui^ræceffiC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;।

8^premio.Prior enim LatrO ad paradifum quâ Apoftoli peruenerût. Deniq? Petrus do

Chriftusantcprçdixerat,ancilladeftrueret, ôi'magis prçualcret oftiariaad perfidiam,

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quâ apoftolus ad cautelam.Nonbona oftiaria,quæ Pctrûideo in domum facerdotis in^

cludit,utâ ftdcfaluatoris excludat.Male AdaminduxitEua,malePetrûintroduxitan-cilla.Illa cxclufit à paradifo, hæc exclufit à Chn'fto, Ilia perluafione lua uirum decépit, hæc interrogatione ftia apoftolum circunfcn'pftt. Ilia ad præuaricandum Adam impu-lit,hæc Petrum compulit ad negâdum.Et idem lèxusin utraq? oftiariæ officium geren« (' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aut excludita uita,autincludit ad mortem.

De pœnitentia Petri apoftoli,ÄToftiariaancilla. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sermo XL VI

Iximus fratres quod adlîmilitudinem Euæ Petrum oftiariamulier quoep de t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D ceperit,ÔClicutAdam feemina a'rcunfcripfi't,itaÔ£rapoftolumfœminacir*

cumuenerit. Vfîtatus enim ad decipiendum fexus eft,fraudis fuæ uafculum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!

in oftiaria diabolus recognouinfîdeles uiros nonnifi per mulierem oppugnare conftie- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

uit.Ibi Adam per Euam fuperat, hiePetrum ui'ncitper oftian'a.F«it cnim,fîcutlcgimu«

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.....K. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inparadi-

SERMO XLVII nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t7i

in paradifo deh'tiarum diabolus:nec defuit,ficutintclligimus in prætono Itidæorum.I-btimminebaf latanas'ferpensjhicludascoluberperurgebat. Eft ergo eadem finiilitudo deceptionjs in Petro,quæ in Adam fuit;quoniam eadem eft amp;nbsp;fimilitudo mandati. Ac-cepit eni'm à domino utercß mandatû; Adam ne tangcret,apóftolus ne negaret.Ille ne li gnum fcientiae præfumcret, hicne crucem iapientiae praeteriret.Sed trâfgrediens uterq^ pracceptum pari modo delinquunt.Guftat file quod non licet, loquitur ifte quod no de cetiôC tame facilior negatio Petri,quam Adac praeuaricatio. Citius enim apoftolo quam protoplafto fiibuenitur. Hunc etenim deus ad ueiperu requirit errante,ilium dominus puUorû cantu dcnegantê. Adam reus facfti niidas erubuit, Petrus confcius dileóèi corre ptusingemuitJlIe tanquam deprehêfus feftinatad latebras,hic tanquâ emedatus proru pit ad laclirymas. Velut latenti enim ÔC celanti fe à diuinitate Adæ dicitur, Adâubi esf Genef,^ Non quod Adâ conipetftum domini latere potuerit:fcd quod peccatrici cofcientiæ nul lus locus tutus uel certus fit,dum metuit deprehendi. Relpexit dominus,amp; apertis ocu lis eius emendauit errorê.Retfte'oculis emendat,quia fcriptu eft: Oculi domini iuperiu ppfw.jj ftos,amp; aures eius in preces eorû. Ergo Petrus prorupit ad lachrymas,nihil uoce preca-tusJnuenio enim quod fleucrit,non inuenio quid dixerit.Lachrymas eius lego,fatisfa^ y ide Amiroa (ftionem non lego.Retfte plane Petrus fleuit fiC tacuit,quia quod defleri folet, non folet ƒ« in Lmm» excuCarùôC quod defendi no poteft,ablui poteft. Lauat enim lachryma deli(ftum,quod uoce pudor eft confiteri.Lachrymæ ergo uerecundiæ cofulunt pariter amp;nbsp;faluti, nec eru befcunt in petendo,âf impétrant in rogando.Lachrymæ inquam tacitæ quodammodo preces funt,ucniam non poftulant,5C meretuncauflam non dicunt, QC mifericordiS con iequuntur,nifi quod utiliores lachrymarura preces iunt qua'm fermonum,quia fermo in precando forte fallit,lachryma omnino non fallit.Sermo enim interdû non to tu prefer t negotium,lachryma Temper totum prodit affelt;ftû. Et ideo Petrus iam non utitur fermo ne quo fefellerat,quo peccauerat,quo fi'dem amiferat, ne per id ei no credatur ad confi- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

tendum quo ulus fuerat ad negandum, ac per hocmauult amp;nbsp;cauflam fua Acre quam di--cercjôf quod uocenegaueratjlachrymis côfîteri.Inuenio autem SC aliud cur tacueritPe trus,ne tarn cito ueniæ poftulatio per impudentiâ plus offenderet quam impetraret So let enim citius mereri indulgentiam qui uerecudius deprecatur.In omni igitur culpa an te flendum eft, fic prccandum.Scimus iam hoc exemple quemadmodûnoftra peccata curemus. Ecce nihil nobis apoftolus nocuit quod negauit, amp;nbsp;plurimû profuit quod e-mendauit.Denique imitemureum dicentemalibi. Cum enimtertio interrogareturà domino, Simon amas me t’Refpondit tertio : Domine, tufeis quia diligo te. Ait domi-nus:Pafce oues meas.Et hoc tertio, quod quidem dieftum ad côpenlationêprion's pro-feciterroris.Qui enim dominum tertio negauerat, tertio confitetur : quotiens culpa dclinquendo contraxerat,totiens gratiam diligendo conquirit. Videte ergo quantum fletus profuerit Petro:antequam fleret, lapfus eft : pofteaquam fleuit,erelt;ftus eftramp;f qui antelachrymas præuaricator extitit,poftlachrymas paftor aflumptus cft:0^ aliosregen dos accepit,qui prius fe ipfe non rexit.

De fide Petri Apoftoli. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sermo LXVii

A nbsp;nbsp;erroribus profeciffe, pofteaquam negauit dominum deum, fuifle melio- fcopi.

rem.Fidelior enim fadfus eft poftquam ndem fe perdidifle defleuit,atcç ideo maiorem gratiam reperit quam amifit.Tanquam bonus enim paftor tuendum gregem accepitjUt qui fibi ante infirmus fuerat,fieret omnibus firmamentumtamp;^ qui ipfe interro gationis tentatione nutauerat, cæteros fidei ftabilitate fundaret. Deniq? pro foliditate deuotionis ecclefiarum petra dicitur,ficut ait dominus : Tu es Petrus,6t^fuper hanc pe-tram ædificabo Ecclefiam meâ. Petra enim dicitur, eo quod primus innationibus fidei fundamenta pofuerit, tanquam laxum immobile totius operis Chriftiani compage molemcßcontineat.PctraergoprodeuotionePetrusdicitur,ö(:petraprouirtutedomi nusnuncupatur,ficutait Apoftolus:Bibebantaùtêdefpirituali confequenti eos petra. Petra autem erat Chriftus.Retfte cofortium ftieretur nominis, qui confortium meretur amp;nbsp;operis.In eadem enim domo Petrus fundamentum pofuit, Petrus plantat:dominus incrementu dat,dominus irriguû fubminiftrat. Petrus enim tentationibus fuis proficit,

Ambro.to.j. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z 5 fletibus

174 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D I V I AM BRO S I I

fletibus ful's gaudct, pericuh's ftiis crcfcitSic naiifç in man’ dum foper undas tcmcranus iriatoringreditur,nutatinccfl[ti,fed coualefcitafFe(5:u,perich'taturcorporaffcd deuotiogt; nenôlabitur,mergiturpedibus,fedChriftidexterafuftentatur.fuftehtatfides quêünda mergebat:5Cquêfluéluû proccllaturbabat, faluaton'sdileótio cófirmabat,Ambulauit enim in man' Petrus magis dilecfiione qüâ pedibus. Nó cni'm ui'debat ubi pedu ueftigi3 poneret, uidebat aute ubi figeret ueftigiu charitatis. In naui enim.pofitus côfiderat dolt; min3jamp;amore eius ducflus defcenditinmare,nó cogitatlabentes aquas, no fluenta cur rentia:0C dum Chriftürcfpicit,nó refpicit elemcntu.Creditfide ctiS inter undas folidum inuenircueftigium,iaó:cturlicetflu(flibusmarc,uentispelagus cóturbétur,non tarnen ioitin.z I turbatur Petri fcmita,qug ducit ad dominum. Ambulat igitur fuper aqüas Petrus,iub Exo4.14 pedibus eius mollis unda no cedit. Legim us in Veteri teftamento filios Ilrael per mare rubrû ficcis itineribus ambulafl'e,amp; ad fecuritate gradienti5,nelaberetur unda,in folidi tatcm qandâ earn fuifle mutatâ. Qiianto hoc melius ubi ambulante Petro nec muratur unda,nec labitur,nec folidatur aqua, nec refugit Melius inquâ eft,ubi eadê unda quae flucfluat,amp;^ iuftetat:ubi idê gurges qui mergiiur, amp;nbsp;famulatur.lllicut portaretur per rrià ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;re populus Ifi acl,meatû fuö natura perdiderat:hic portât in aquis Petrus, 5^ curfum fuS

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fluenta non perdunt, T cmerarius ergo uiator Apoflolus noui itineris uia carpit,modd

curuati gurgitis mole afcêdit,modó lubfidctis finus unda de(cedir,SC inter marinos flu-tflus afcenfus illi itineris deicenfusq?nó deeft;fed ubi turbatus uentis,exagitatus prOcel lis incipit timcre quod credidit,ftatim ei gutges fubtrahitur,unda fubducitur,mox defa tifcente fide latifcitlemita,rue exclamas dominûlefum, faluûfe fieri deprecatunquêap prehefum manufaluatorliberat,SCobiurgat dices :Modicæfidci,qüaredubitaftif'HoG eft,cur tam paruæfidei es,ut qui credêdo marc ambülare cœperas, nô id perfeuerando Aidttfc. 10, cr tranfiresf'Scriprû eft enim : Qui perfeuerauerit ufq? in fine,hic faluus erit.Sed dum cun-dlarisamp;dubitas,iterquodingreflùsfueras,perdidifti.Curinquâtammodiegfideies,ut no cafidequauenirc cœperas,peruenircsflntellige ergo quiainmaricredulitas te portabat,perfidia luinmergebat . Igitur fatres fantflus Petrus dum flucfluat, dum mergitur^ dum pcriclitatur,fic peruenit ad dominum,oftcndens nobis quod non nifi per pericula properatur ad Chriftû. Multi enim diabolici flueflus font in hoc mûdo,tentation^mul-tanaufragia, à quibus italiberari pofTumus, fi clamantibus manûfoâfaluator extende-rit.Nos ergo clamare ad dominum non cefl'cmus,ille auxilium folitum non negabit.

Defepulturadomini. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sermo XLVJII

niufdem Maxi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eflerna die fan's accepifieuos credo fratres dilecflitraclatibusdominiamp;frà

miEpifeopi. y nbsp;nbsp;nbsp;tris noftri præfentis epifcopi,qui tanta facundia res diuinas diflerufoutpræ-

dicatio eins plena fuerit facerdotij gratia, oratoris eloqucntià, inftitutiOrie do (floris.Nec mirum fi is qui in pontificio primatus honore obtinet, obtineat ctiarti in prædicando primatus eloquium, amp;nbsp;uirtutes dei quas fanefii petfloris arcano depromit, fœcundi fermonis oratione commendet, atep ideo paruitatem meam fcio auribus ue-ftrisminusfolitoplacituram.Qiiisenimcontentus fitpotarederiuulo,cumpoflithau rire de fontefTerra enim aquarum tenuem rorcm omnino non fufeipit pofteaquâ eam largus pluuiai um imber infudcrit.Sic igitur ücftra dileefiio inundata fantfli facerdotis c-loquio,lcrmonis mei patietur uile faftidium. Quamuis enim dotflus uir,quamuis difor-tus orator, elinguis uidebitur fi cœpcrit loqui præfente meliore, fed tarnen habet fola-tium fuum ifta confufio. Nihil enim ruboris eft comparatione fommi facerdotis difpli-Cere minimum faccrdotcm, præfertim cufn iuuare me poflit beatorum infigne confor* tium.Sienim Dauidunius focictate fancfti alterum fancftum fieri pofte promat diccns: PfdlM.ij Cumfancfto fantftuscris:curego me,quamuisimperitum,.quamuis pcccatorem,n5pu tem fieri pofte prædicatorem uirtutû domini tantorum confbrtio magiftrorum f'Igitur quoniambeatiftimus frater noftcr fantftorum A poftolorum laudes magno eftprofecU tus eloquio, debemus ÔC nos ipfius fepulturâ domini predicate : ut quia unius corporis membrauidemus fimilibus obfequijs procurata, fimilibus quoq; integrum corpus præ dicationibus exornetur. Vidcamus ergo de domini corpore poftea quam de cruce de-ponitur,quidgeratur.AccepitilludlofephabArimathiauiriuftus,ficutaitEuâgcIifta, Ioann, lÿ nbsp;nbsp;in nouo foo fepeliuit monumentOjin quo nondum quifquam pofitus erat, Beam er

go corpus dómini Chrifti,quod ciim nafeitur,utero uirginis gignitunciim recedft, iuftt tumulo CömiHcndatur.Beatum plane corpus,quod uirginitas peperit, 5C iuftitia cuftögt;-diuit.Cuftodiuit illud lofeph tumulus incorruptum,ficut fcruauit illud Mari^ uterus il-libatum.Hic enim uiri pollutione non tangitur,ibi mortis corruptione non læditur.V-biq! beato corpori defertur lancftitaSjUbiq! uirginitas.putus illud uenter cocipit, nouus tumulus includit,Dominica ergo 8^ uirgo uulua,00 uirgo eft fepultura. Quin potius ip' (am fepulturam uuluam dixerim. eft enim fimiiitudo no parua.Sicut enim dominus de matris uulua uiuus exiuit,S^ de lofeph uiuus fepultura furrexit: amp;nbsp;ficut tunc de utero ad prædicandum natus eft, ita amp;nbsp;nunc ad Euangelizandum renatus eft de fepulchro : nifl quod gloriofior ifta eft qua'm ilia natiuitas.llla enim corpus mortale genuit, hæc edidit immortalc.Poft illam natiuitatem ad inferos dclcenditur,poft hanc remeatur ad ccelos Religiofior plane ifta eft quàm ilia natiuitas. Illa enim totius mundi dominum nöuem ' ‘ menfibus lA utero claufum tenuit,hæc autem triduo tantum tumuli gremio cuftodiuit, Illa cuneftorum fpem tardius protulit,hæc Omnium ialutcm citius fuicitaiiit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

DeacculatodominoapudPilatum,2CdeSufanna. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sermo XLiX ,

Irum forfitan uideatur uobis fratres, cur dominus apud præfidem Pilatum à nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Efw*

M principibus facerdotum accufetur,amp; taccat,necnequitiam eortjfiiarefpon-fioneconuincat, edmutiq; ingeftam acculationcm nonnifircfellerefoleât fubfccuta dcfenlio.Mirum inquam fit fratres,quod arguatur faluator,amp;: taceat.Tacitur' nitas cniminterdum pro confenfu habetur .Videtur nanq; confirmarc quod obijeitur, ciirn non uultrefpondere quod quæritur, Accufationem ergo fuam dominustacendo do.Bcneenim tacet,quidefenfionenôindiget.Ambiacdcfcndi,quimetuitfuperarf.fe

ftinct loqui qui timet uinci.Chriftus autem cum côdemnatur,5C fuperaUcùm iudicatur, uincitdicut ait Propheta : Vtiuftificeris in fermonibus tuis, SC uincas cùm iudicaris. Pfalm.ço

Qiiid ergo opus erat ci loqui ante indicium,cui ipfum iudiciû crat plena uieftoriafVin- Vjiif Ambro-cit enim ciim iudicat ChriltuSjquia fic innoeês approbatur.Vnde ait Pilatus: Innoccns nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lucaca.

ego funi à languine Inn'us lufti.Melfor cft igi'tur caufa quæ non defenditiir,amp;probatur: plenion'uftiriacH,quenóuerbisadftruitur,fcducritatefu!ci£ur.Tacearlinguanecefl'e eftjubi jpfa æquitas fibi adeft.Taccath'ngua in bono negocio, quia mal as caufas obtf nercconlt;ueint,Noloficdcfendiïuftitia,ficutfolctïniquitas exciifan'. QuodumcitChn ftirs,non örationis eft,fed in'rtutis.Scit enim raluator,qui eft fipienria,quomodo taccn-do uincereqquomodo non refpondendo fuperarct, at(p idco caufani füâ mauult cópro bare quam dicere.Quæ cnim res ilium compellerct adloqucndum, cum ftlentium fan's ftifficerct ad uincedumfSed fortafle metus eum cogereqne falutcm perdcrct, nifi quod iplaerat tota caula uicftoriæ.Suam enim falutem pcrdidit, utlalutcm omniûlucraretür. In feuincimaluiqut uicftorefî'etincunÆs.Sedquid de Chriftoloquarr'Sufannamulier inimicos fuos tacuiqSC uicit.Non enim apud Daniclem iudicem uerboru fe f atiOne dcgt; fendit,non patrocinij fermonc tutata eft:fcd in famfta fœminatacentelingua pro ea ca-ftitas loquebatur.Caftitas enim Sufannæ aft'uit in iudicio, quæ earn défendit amp;nbsp;in para-difo.Ibi enim pudori cius côftiluit,liic falutï.ibi ne macularct pudicitia,hic ne innoccn* tiadamnaretur.Caftitas ergo Süfannæ SC prcsbyteros SCimpudicos conuicit in paradi-' lb,SC in iudicio falfos accufatores obtinuinBisq; uicftrix'reos façit tcftimontj,quos reos fecerat adulteiij, atq; tandem iudicem meretur caftitas Danielem pucru iuniorem nec-dum pubefcentis ætatis.Multum igitur de dco pudicitia confcquitutjcum iudicem uirgt; gincm promeretunSecura enim eft de uitftoria caftitas, cui eft iudicatura uirginitas.Pit dicitiæ autem caufam nifi uir pudicus audirc non debuit. talcm enim arbitrum meretur caftimonia, apud quern non periclitetur uerecundia. Cognito igitur Daniel Sulànnæ nego cio, cum earn falfis accufationibus uellct plebs imperifa damnare,ait idem : Mun-dusego fum àfanguinchuius.Qtio diefto pcccantis populi reuocauit errorem,Hacer- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- •

go uoce circa Sufannam Daniel utitur,qua circa dominum uftis eft amp;nbsp;Pilatus. Ait enim Pilatus:Mundus ego fum à fanguine huius iufti. Eadcm igiturfententia foluitur pudici tia,qua eft abfoluta iuftitia:fedDaniel melius quam Pilatus. Ilie enim pudieû fangiiine non condemnat3fedliberat:hie autem iuftum fanguinemSf confitètur,ôôtradit.(^id

enimproRutteftimom'umperhibui'flèinnocêtiæ, fiCuelutreum addixiflenequitïae:nifi quod grauius peccatum eft, unum eundenu^ ÔC pronundare ïuftum, QC gradere cn'tnü nofumdpfc emm iniquitatis fiiac tcftïs eft,qtii ore abfoIUit,ÓC corde condemnat. Laue-nt heet manus fuas Pilatus,tarnen lua fada non diluit: Ët quarluis abftèrgere fe putaue-rïti'uftifanguinem defuismembns, eo tarnen languinemens dustenètunhfeda.Jpfc enim occidit Chn'ftum, qui eum tradidit occidendum.ludex enim conftans ÔC bonus, ne ianguinem inno centis addiceret : nee inuidiae cedere debuit, nee timori * Daniel ergo melius quam Pilatus.llle peccantis populireuocauit errorem,hic autem fiirentis ly-nagogæfacrilegium confirmauit.

Itemdeeodem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sermo L

K4xüniE[gt;ia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nte dies profeeuti iumus fandæ Sulànnæ iudicium lïrnile admodum fuiflc

/copi. A nbsp;nbsp;nbsp;iudicio faluatoris, ÔC nfdê criitiinationibus laboraflememoratae caftitatem

fœminæ,quibus Chrilti laborauit integritas. Similiter enim perfecutores in Sufanna pafla eft pudicitia, ficut QC in Chrifto pafla eft iuftitia, lila enim dum in adulte-rio eonuincit presbyteros,ipia tanquam adultéra rctinetunhic dum in iacnlegio arguit - Pharißeos, ipietanquamfacrilcgus accuiatur.Quodquidem facrilégiuin inPharifeis . maius adulterium uocari poteft-Grauius eft enim religionis adultcrum effè quàm cor-poris:amp;plus eft integritatem diuinitatis lædere, quant integritatem hominis uiolare. Condemnatur ergo Suianna,condemnatur amp;nbsp;dominusJlla, quia caftitate corporis tue batur:hic,quia religionis caftimonia dcfendebat.Similis igitur erat in utrotß caufa iudi-cij,nifi quod meliore ufa eft iudice Sufanna quàm dominus.Hunc enim praefes iudicat, hanc propheta.Hunc audit uir qui Pharilæorû feditionibus terrebatur,hanc audit puer qui fando fpiritu replebaturJfte quod fentif,conftanter pronunciat,non défendit. Su-fannæ enim iudex quam abfoluit,amp; liberat:domini cognitor quem abibluit,damnat amp;nbsp;tradit.Simile ergo fuit pene' per omnia Sulànnæ dominitj iudicium ♦ Siquidem nee ac-eufatio in qs fuerit ipla diiïimilis.Sufannam enim feniores deferunt,dominum ludas ac cufat.Illam dodores lui,h une difcipulus proprius criminatur. Sufannam inquam pleu-

P/lt;lt;Iw.io8 dopresbyteri arguunt,prodit pfeudoepifcopus laluatorem.Epileopusenimamp;Iudas fuit,ficut aitPropheta de eodem diccns:Fiant dies eius paucqamp;T epifcopatum eius acci-piat alter.Sed nee locus fratres in utracß caufa uidetur efte dilftmilis.Sufanna enim in pa radifo ab aceufatoribus circumuenitur, dominus in hortuli paradifo à traditoribus cir-cundatur.lllaibi infidiatorespatitur,iftehicluftinetproditorem.Vidcamus autem exi-tum utriufep iudiclj. Sufannæ aceufatores tanquam falfi telles prophcticalèntentiafe-riuntur,amp; eiufdem criminis puniuntur rei,cuius damnare Innocentis fanguinem geftic bant.Domini autem traditorem non inuenio à iudice eftedamnatum.Non enim damnat eum Pilatus,no damnat populusifed quod eft grauius,fe ipfe condemnat,amp; ceflàn-te iuftitia iudicatur.Quem enim alter iudicat, poteft utcucß elle excufabilis:reus autem fine excufatione eft,qui confeientiæ fuæ iudicio condemnatur.Quem alter iudicat,po-teft quandoi^ à luo iudice fperare indulgentiam:qui fe ipfe iudicat,à quo indulgentiam

VUtt'h.zj poftulabitfReferens enimJudas dominicilànguinis prccium,aitIudæis:Peccaui,quôd tradiderim fanguinem innocentem.Magnum igitur dominicç innocêtiæ teftimonium eft dum acculator eius QC confitetur de feel ere, SC reus eft de mercede. Dum enim mifer refudituenditionis precium,putatfcfacinoris fuifoluere pofte co tradlum.Sedneciftc abfoluitur.Dum enim author uenditionis luærcus eft, conftatiftos fceleratum cum fa-crilcgo inljfte contracflum.Sua ergo fententia Judas proditor condemnatur.Mirum for tefit uobis quod non eum populus iudicauerit, non præfes addixerit.Hoclacrilegi Ib-let efte iudicium,ut impietatem luam ipfe dum recordatur, ÔC puniat : fcelus luum dum recognofeit. Scuindicet.Omnium enim fupergreditur fententias quia fua conlcien-tia,fua fententia condemnatur.Hocinquam ßcrilegifoletefteiudicium,utconlcius Ai Tifm.j facii ipfe le damnet, ficut ait Apoftolus Paulus de hæretico dicens i Haereticum hominem poft unam amp;nbsp;fecundam correptionem deuita, feiens quia fubuerlus eft, qui eiuf-modi eft,Sc delinquit proprio iudicio cod^mnatus.Ipfc enim fe damnat hæreticus,cum de Ecclefia ipfe feproijcit, SC de coetu fanClorum nullo compellente procedit. Ipfe enim oftendit quid mereatur à cun(ftis,qui luo iudicio Reparatur à cunClis. Ipfe inquam fc

SERMO Ér nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i77

fc damnat haereticus,qufa ciïm omncs crimfnofijepifcopi'fententia proijdantirtdecort forno ChdftÎMiOjhæreticus cuntîla præueniens fententia ftiac uoluntatfs abifdtür.TaU ergo hacrencus quali éludas pcenadamnatur:utidemfui amp;nbsp;reus fit fcelerïs, 8C iudex fitultionis.Taliinquamhærôticus qualiÔ(^Iudaspœnadamnatur,nëcimnlcfifo,quia dominum quem ille uendidit,ifte blaiphemauquem file perfecutoribus tradidit,quoti- ' tiieifte perlequitur.Perfequitur cnimhæreticusdominum, cùm diuinitatem eidero*-gat,ÔC aflerit creaturam.

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DeJudaScarioth. ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sermo Ét

y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Étirtct diledio ueftra nos hoc proxima.dominica praedicafle, quôdiudâs

- R Scharioth pfopria fententia condemnatus, ad Pharifieds dominici mercC-dem ianguinis reportarit, Sé adus pccnirentia refuderit uenditionis pregt; dum, fed confcientiae fuæ non rcfolucrit fcelus. Deniqucpoft rcdditumpreciumla*-queo fe fufpêdit,ut qui ie muldauerat pecunia,muldaret Sgt;C uitaJntelligens enim quan ‘turn fcelus admiferit, non ftrfîecit ei facrilegij carere mercede,nifi' eareret ÔCfalute, Di- -gnum enim fernorté itidicauit, quôd Chrifium uitam omnium tradidifiet.Seuèriffî- ‘ mus igitur iudex lui ludasjuel in ulcifcendo confiretur, quem negauerat intradendo. Reftituit ergo pccuniam Pharifieis, fed necPhariiæi earn libenter accipi'unt.Dicunt cfi nim illicitum fibi elfe in fiiis earn habere thefauris. Videte igitur quanta uis döminicaé fit pecuniç,quam inde ludas reîjcit, hincPharifæiinloculosnonrecludunr.Iuftienint fànguinis precium pertirtiefdtiniquitas poiïidcreicOnfilium tarnen ineuntPharifid, ut exeoagerfiguli comparetur,inquo percgrinorum corpora colIocentur.QuodqüP dem prouidcntia fadum puto, ut precium faluâtoris non peccatoribus fumptum praegt; beat,fed peregrinis requierh fubminiftrét : non facrilegts fit ad luxUm, ied defundis fit ad fepulchruiîijUt iam exinde Chriftus dC uiuos fànguinis fui palTiône redimat, ÔC mor-* tuos predofa paflione fufcipiat. Precio ergO dominici fànguinis ager figuli comparai tur.Legimusinfcripturis quod totius generis humanifalus redempta fitlamp;nguineiàl-uatoris,ficut ait Apoftolus Petrus:Non enim redempti eftis corruptibilibus auro uel af gentOjféd precioib failguine agni incontaminati amp;nbsp;immaculati lent Chrifti.Igitur fi prë cium uitæ noftræ languis eft dorhini, uide ergO quia illo non tam redempta lit agri tergt; renafrägilitäs,quamtotiusmundiineolumitasfei'nplterna. AitenimEuangelifta:Non ïoxnw.j enim ucnit Chriftus utiudicet mundâ,led ut fälüetut hîundus per ipfum, Vide inquam ne pecunia ilia non tam comparati fitagri parüa portiô,quàm tOtlus mSdi copiola pof-felîîo^icut ait Dauidpropheta:Poftula âme St?dabotibi genres hçreditatem tuam,6lt;f pfdm,z poflèlfiG''nem tuam termiriOs terræ.Ager ergo iftemiîndus hic totiis eft, in quo nos di- ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

fperfi QC dltîèminati domino frudum borii operis gerniinamus.Sed fortalïeperquiras à me,fi âger mundus eft,quifiram fit figulus qüi mundi polfit habere dominatumfNifi fal nbsp;nbsp;nbsp;.

lor,ipfe eft figulus qui uafcula corporis nóftri fecit e'limo,de quo dlcit fcriptura:Etfecit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

deus hominem delimo terræjpfe eft figulus qui carnium noftrarü cœnolum lutum ua-porefui fpiritus animauit,ôi? materiem ftuidam atqj terreham igneo calore decoxit.Iple inquam eft figulus qui nos per manus fuas formaüit ad uitamjper Chriftum fuum rcforgt; mauit ad gloriam,ficut ait Apoftolus: Ad eâdeth imagine reforinarnur de gloria in glo â.Cor.j riamcfcilicet ut qui a priore fadura proprijs uitijs corruimus,in fecunda natiuitate figugt; il huius mifcricordia reparemui', hoc eft qui per Adæ tranlgrelïîonem in morte cecidl-mus,perfaluatorisgràtiâdenuorclurgamus.Ipfeplaneeftfigulus,dequodicitbeatus •; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Apoftolus:Nunquid dicit figmentum ei qui fe finxit,ciirme fecifti ficCEt iterum: Nungt; Ëp/« 4ç quid non habet poteftatem figulus luti ex eadem mafia facere aliud quidem uasinho- RoW.? norem,aliud uerô in côtumeliâÆx code enim luto corporis noftri deus pro meritis fin gulorum alios referuat ad pœnam,alios ad gloria. Iftius itaq figuli ager Chrifti langui-ne eniptus eft peregrinis.Peregrinis inquam qui eràntfinc domo,fine patria,6C toto or be exules iadabantur,requiesquot;Chrifti fanguine prouidctur,ur quibus non eft in mundo pofielfiojijs in Chrifto fit fepultura.Iftos autem perégrinos quos elle dicimus,nifi deuo tilïîmos Chriftianos,qui renunciantes feculo*,SCnihil pofiidentes inmundo, in Chrifti ianguinerequicfcuntfChriftianus enim quimundumnonpoflidct,hictotum pofiidet faluatorem.ldeo autem p evegrinis Glirifti fepultura promlttitur : Ut qui fe à carnalibus G! ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uitija

178 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D I VI AMBROSII

uitqs tanquatn peregn'num,amp;^ alicnum cuftodicritjis Chnfti requiem mereatur,Scpul^ tura cnim Chrilti quid eft aliud,nifi requies Chriftianif Nos ergo peregiÿii in hocmun 2.Cor. 5 do fumuSjCt tanquam hofpitcs in hacluce ucrfamur,ficut ait Apoftolus dicens:Eteniin dum ftimus in hoc corpore,peregrinamur à domino.Percgrini inquam ftimus,amp;f nobis Colof. i faluatoris ianguinis precio empta eft fepultura, Coniepuld enim fumus, ficut ait Apo-ftolus,cum illo per baptilmum in mortem. Baptifinum igitur Chrifti nobis eft fcpultu-ra,in quo peccatismorimur,criminibus fepelimur, amp;nbsp;uctcris hominis confcientiarefo-luta,inalteram natiuitatêrediuiuainfantia rcparamur.Baptifinum inquamfaluatoris nobis eft fepultura,quia ibi pcrdimus ante quod uiximus, amp;nbsp;ibi denuo accipimus ut uiuamus.Magna igitur (èpulturæ huius eft gratia,in qua nobis utilis mors infertur,et uita utilior condonatur.Magna inquam huius gratia ièpulturæ,quae SC purificat pecca-torem,amp; uiuificat morientcm.

De die fantfto Pafchae. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Scrmo L11

Mjximi Epi» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;On immcrito fratreshodicrna die Pfalmus hie Iegitur,in quo Propheta exul

fippi, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tandum præa'pit Só lætandum ♦ Omnes enim crcaturas ad huius diei feftiui-

tatem Dauid fandlus inuitat.Nam in hac die per refiirrecftionem Chnfti ape riturtartarus, perNeophytos Ecclefiac innouatur terra, ccelumperipiritum fandtum referatur.Apertus enim tartarus reddit mortuos, innouata terra germinat refurgetes, coelum referatum fuicipit aftendentes. Deniq; afeendit latro in paradiium, iàndîorum quot;^corpora ingrediuntur in fandlam ciuitatem : ad uiuos mortui rcuertuntur, Sé profedty *quodam in refurredtione Chrifti ad altiora cundia elcmenta fe tollQt. Tartarus quos ha bet,reddit ad fuperos:terra quos fepelit,mittit ad cçelû ; ccelu quos fufeipit, repi efentat ad dominum.Et una eademep operatione ialuatoris paflio cleuat deimis ,fuicitat de ter renis,collocatin excelfis.R-eiurredlio enim Chrifti defundlis eft uita,peccatorib.uenia, fandlis eft gloria.Omnem ergo creaturam ad feftiuitatem refurrcdlionis Chrifti Dauid

7 iandlus inuitat. Ait enim exultandum in hoc die quern fccit dominus Ôd lætandum.Sed dicit aliquis.Siin hoc die gratuladum eft, ijs utiq; gratulandu eft,quos dies iple comple dlitur.Cœlum autem ôd tartarus extra huius mûdi diê funt coftituta, Quomodo igitur pofTunt ea elementa ad feftiuitatem huius diei uocari,quaî huius diei ambitu non tenen turf'Sed hie dies quern fecit dominus,pénétrât omnia,uniuerla continet,cœlum 5d terram tartarumtp complcdlitur. Lux enim Chrifti no parictiLus obftruitur, non elemen tis diuiditur,non tenebris obfcuratur.Lux inquam Chrifti dies eft fine no(fte,dies finefi ne,ubicp fplendet,ubicp radiat,ubiqi non deficiLQuod autem ifte dies Chriftus fit, Apq Rom. 15 ftolus dicit:Nox pra:celfit,dics autem appropinquauit.Prçcclïît,inquif,nox,non icqu^' tur:utintelligas fuperueniente Chrifti lumine, Sd diaboli tenebras cnugari,6dpcccatoi rum obfeura non fubfequi,5d iugi fplendore prgteritas caligincs depclh, fiirrepetia deli (fta prohiberi.Nam quia hie dies Chriftus,coelum,terram,tartarumqi colluftret,fcriptti-loan.I rateftatur,Quodenimfupcrterramfulgeat,dicitIoanncs:Eratluxuera,quæilluminât omnem hominem uenientc in hunc mundS.Qiiod in inferno luceat, ait propheta:Qui fedebant in regione umbræmortis,lux orta eftillis. Quod in coelis dies ifte permancat, ppIm.R 8 refert Dauid dicens;Ponäin feculû feculi iemen cius,et federn eins ficut dies coeli.Quis P/a/m. 18 autem eft dies coelfnifi Chriftus dominusfde quo dicit per prophetâiDies diei eruclaf uerbum.Ipfe eft enim dies filius cui pater dies diuinitatis fuæ erudfat arcanum. Ipft in^ Ecdcf.i^ quam eft dies qui ait per Salomoncm:Ego feci ut oriretur in coelo lumen indeficiens.Si cut ergo diem cccli nox omnino non fequitur,ita Sé Chrifti iuftitiam peccatorum tencr bræ non fequuntur.Semper enim dies cceli fplendet,lucet, ôd folget, neep aliqua poteft obfeuritate concludia'ta Sd lumen Chrifti femper micat, radiat,corufcat, nec aliqua po-loann. i teft delidlorum caligine comprehendi. Vnde ait Euangelifta Io3nes : Et lux in tenebris lucetjSd tenebræ earn non coprehenderunt.Inrcforredlione ergo Chrifti elementa om nia gloriâtur.Nam Sd Solem ipfum arbitror efte in hac die folito clariorem. Neceffe eft enim ut Sol in eius refiirredfione gaudeaf,in cuius paflfione condoluiuSd cuius mortem ligubri quadam caligine profecutus eft, «'ufdem uitam nitidioris lucis fplendorefufti-piatiSd tanquam bonus minifter,ficut tunc obfeuratus eft ad exequias fepulturar,modo corufeet in reforredfionis obfoquium.In paffione enfin Chrifti caliginû fo nodle circun dedit.

' 'SERMÖ Xril nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17^

deditjÄ: ludæonim facinus mSdo tefte cogemuic. Jndiciu cnirit qüoddanidoloris in fb Ie eftjtanto flt;^Icri oÄ'cium luminis denegafl[è,amp;^ uln'one qiiadam ludæofum oculis te-nebras tnfadiflê:uc qüorötncntcm cgcitas i'nüafcrar,eorü oculos excitas occuparfct,nec luceret eis mundi luinerijà qiribus Rierat luniê falun's extinóbï. Dänatio ïgitur quædam ingentiir Phanfæis,ut rcnebras in die iudicij peccatorib, repromiflas ïam apud iuperos patiantiir.Apud ïiipefQS ergo crucifîxo Chnfto imrhorant tenebræ.Qiiidmirûfi âpud lupeios funt tcnebrç,cùm lux defcenditàdinferosf'Igit fraitres omnes in hoc dfefandlo exulrare debemus,nullus fe à cômuni lætifia peccàtorum confeientia fubtrahat, nullus àpublicisuotisdeliciorumfarcinareuocetur.Etenimpeccaforinhocdiedeindulgen* tianon debet defperare,eft enim prærogatiua non parua. Si enim Latro paradilum me ruit,cur non mercaturueniamChriftianusÆtfi' illiusdominiis cùmcrucifigiturmiièrc itur,mul to magis huic milerebitur cùm refurgit.Et fi paflionis humilitas tantum præftf-tit confitenti,rcfurretfiionis gloria quantum tri b uet deprccanti c Largior enim ad pr«cgt; ftandum folet elïè,ficut ipfi fcitis,læta uicfloria,quàrn addicfla captiui^ras.

Deinnouationefidelium. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sermo Lllf

Aghum fratres amp;nbsp;mirabile donum concefifit nobis deus hune pafehæ ialutà

M nbsp;nbsp;nbsp;rem diem, in quo refurgens dominus, refurreclioncm prælb'tit uniuerfis,ôé

deimis ad altiora côfcendens,nos quoq; ad füperiora de inferioribus in fuo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

corporefubleuauit.Sumus enim fecundum Apoftolum omnesChriftianicorpus Chri i.Cor.i» fti à membra. Refiirgente igitur Chriftô otnnia neceflari’o cum eo fua uifeera furrexe-^ runt.Dum enim ille ab inferis tranfit ad fupèros,nos de morte tranfirefecit ad uitam.Pâ fehaenim Hebraicc,tranfitus dicitur uelprofeefius, fcilieet quia per hoc myfterium de peioribus ad mcliora tranfitur.Bonus trarifi'tus eft trâfire de pèceatis ad iuftitiam,deui-tt)s ad uirtutes,ad infantiam de fcneclute.ïnfantiâautem dixclim non ætaas,fedfimpli-citatisdiabent enim ôcTmeiitaærates fiias. Inocciduis enini prius côftituri eramus iènio peccàtorum,reftirgente Chrifto renouati fumus innocetta paruulorum.Habet Slt; Chri-îliana fim plicitas infantiam fuam.Sicut enim infans nefei t irafci,frâüdare non rtouit,re-ferircnOnaudet; ita 8^ Chriftianitatis infantia lædentibus non irafeitur, fpoliantibus non refiftitjCædcntibus non répugnât. Denïq!,ficut iuffit dominus, etiam oratpró inE micis,auferenti tunicam rcliinquit pallium, uerberanti maxillàm, præbet amp;nbsp;alteram: nifi quod iiï hoc meliOr eft Chrifti infantia quàm nature.lHa cru pèccaie nefcïtjifta con-temnit:illaperinfirmitatêinnoxiaeft,iftaeftinriocens peruirtutcm.Atqu'deolaudima gis feribendum eft non tam malefacere non pofte,quàm nolleiEîgo,ficut diximus, æta tes quædam funt meritorum, nam amp;nbsp;fenedfus morum. fnuenitur in pueris, amp;nbsp;innocenta infantum reperitur in fertibus. Deniqi quod in iunioribus fenedfus quædam fit hond ftatis,dicitpropheta:Senelt;ftus enim uènerabilis eftho diuturna,necnumero annorum Sapien,^ Coputata,cani funt enim fenfus hominis. Ad Apoftolos aût iam feniores maioreS na tu dicit dominus : Nifi côuerfi fueritis, efficiamini ficut puer ifte,non introibitis in re Matth, 13 gnum ccclorû.R.cuocat igitur cos ad originis fuæ fonte, 8^retrorfum ad infantiaredire côpellit,fcilicet ut qui corpore fragili fenuerât, innocentie moribus renafeâtur,ficut ait faluatonNifi quis renatus 1 uerit ex aqua amp;nbsp;fpiritu fan(fto,nô intrabi t in regn um deï.Di- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;î

citureigO Apoftolis:Nificônuerfifueritis,amp;efficiaminificutpuerifte.nondicit,ficut Matth,it pùeri ifti,fed ficut puer ifte.unum eligit,unum proponit. VideamUS igitur quis ille tanlt; tus fit,quidifcipulisproponiturimitandus.Nonhune arbitror eftède plebc,nondcpii blico,non de multitudine caetcrorum,præcipue qui per Apoftolos uniuerfo mundo tri buit iandîitatis cxemplum.Non inquaiti hune de publico elle arbitror,ied de cœlo.ipfc eft enim de cœlo puer, de quo dicit Efaias propheta; Plier natus eft nobis, filiusdatus ^-9 eft nobis. Iple plane puer eft, qui ficut innocehscùm malédiceretur nonremaledixit, cùmpercutcretur nonrcpcrcufiît, quinpotiusin ipfâpàlîione pro ftiisorauitinimicis dicens;Pater dimitte eis,nefciunt enim quid faciunt.Ita fimplicitatem quam infantibus

natura tribuit,dominusmifericordiaEbonitatecumulabat.Ifte ergo puct eft,quiimitandus paruulisproponitur fequendus.

X8» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DI VI AMBROSII

Item de mnouationc fidelium, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sermo l i 1 IJ

Eti'nct (ànÆtas ueftrafratres me hoG nupemme prædicaffc, auôd homo in R nbsp;nbsp;nbsp;lumorem aetatem per luftitiam reform ctur,ôiS quanuis felïùs fenio, rurfus in

puerum r nnocentiæ moribus renafeatur, ita ut ïnterueniente myfterro e;xüe tulis iterum uideamus mfantesJnnouario enim quçdam eftjdeûnere quod eras,aflûme re quod ante'non fueras.Innouatio l'nquam eft,unde ÔCNeophyti nuncupantur, quôd nouitate quadam maculas uetuftatïs abiecen'ntjgratiam fîmplicitatis aflumplerint, di-Coîof.} cente Apoftolo:Deponentesueterem hominem cum actibus fins, induitenouum qui P/dlm.I oi fecundum deû creatus efb Vnde ÔC Dauid fan(ff us ait: Renouabitur ficut aquilæ iuuen* tus tua.Intclligens per gratiam baptiimi occidua uitæ noftræ poflèreuiuifcerc,6lt; iuuen tute quadam renouari poflè id quod in nobis fueratdelifloruuetuftatecollapfum.Vt autem intelligas quia de gratia baptifmatis Propheta loquitur,innouationê iplàm a qui læ côparauit,quæ auis affidua commutationc habitus lui longâ ducerefertur gtatem,eC uetulris iam fatifeentibus plumis noua pennarö fucceflîone iuuencfcere, ita ut dépolît tis antiquitatis cxuuijs, rediuiuaindumèntorûnatiuitatefeueftiat. Vndeintelligimus quôd fenec?f utê aquila: non ièntiût membra,fed plumac.De nouo ergo fe ucfrit,2C puliu lantibus pennis uetufta mater iterum renouatur in pullum. Pullis enim tune compara« dacft,quando radiantibusplumis necelTe eftilliruriummeditari rudcuolatû,amp;ahru olim exercitata remigia,tanquam nouella uolucris intra nidû pigra compelcere.quam^ uisillifît uolandi notitia de confuetudincjdeeft tarnenilli depennarû raritate fiducia. De baptilmatisigiturgratia hocfpiritus pfalmographus prophetauiLNamuticpNeo^ phyti noftri nuper baptizati,tanquam aquilæ depofitis uetuftatis exuuijs, nouafandi-tatis indumenta fumpferunt,amp; fatifeentibus antiquis maculis ficut plumis leuibus,redi uiua gratia immortalitatis ornant, ita ut in his feneôlutis occidua peccata fenuerint,ui.-tanô ienuericTanquâ aquilain pullû,fie illi in infantiâ reuocati.Eft eis fecuU de coucr-iationenotitia,fedadcftinisiuftitiædcreparatiôeiecuritas.QuidigitfandusDauid di cat,adhuc d iligêti us uideamus.Nô enim ait, Renouabit ficut aqudarûjfcd ficut aquilac iuuentus tua. Vnius ergo aquilæ renouandâ in nobis aflerit iuuentutê, quam una èc. ib-Iam aquila reôf e Chriftum dominû dixerim,cuius iuuêtus renouata eft tunc,cùm à mor tuis refunexit.Depofitis cm corruptelæ corporalis cxuuijs, rediuiuacarnis allumptio.-ncrefloruit,ficutipfeaitperProphctâ:Etrefloruitcaromea, amp;exuoluntatemeaconfit teborini.Refloruit,inquit,caromea,Videtequouerboufiis cft.nonait,floruit,fed reflo ruit.Non enim reflorefcit,nifi quod ante floruerit,Floruit autem caro domini,cùm pri-J J mum dcMariæ uirginis illibata uuluaproceffitjficut ait Efaias dicês:Exibit uirga de ra-diceIefle,ôi^flos deradicc eius afcendet.Refloruit autê cum fuccifo per ludæos corporis flore,rediuiua de fepulchro refiirreÆonis gloria germinauit, in floris modû odo-rem pariter et nitorcm,cunôtis hominibus immortalitatis afflauit odorem,bonoru ope rum fiiauitatemjcircumfercns nitorem,incorruptelam perpétuât diuinitatis oftendens.

DecruceChrifti. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sermo t-V

Eculi feront fabulæ Vlyflem ilium qui decennio marinis iadlatus erroribus S nbsp;nbsp;nbsp;ad patriam peruenire non poterat, cùm inlocum quendam curlus ilium na-

uigij detuliflet,in quo Sirenarum dulci cantus crudelis uarietatcrelbnabat, ÔC aduenientes fie blanda modulatione mulcebat, ut non tam fpetflaculum uoluptatis caperent, quàm naufragium falutisincurrerent.Talis enim erat illis obleôlatio cantile-næ,ut quifquis audiflet uocis fonitum,quafi quadam captus illecebra non iam tenderet ad eum quem uolebat portum,fed pergeret ad exitium quod nolebat-Igitur cùm Vlyf-fes incidiflet hocdulce naufragium, SC fuaui tatis illius uellet declinare periculum, dici-tur inlerta cera auribus fociorû feipfum ad arboré nauigrj religaflè, quo amp;nbsp;illi carerenC pemiciofa auditus illecebra, amp;nbsp;fe de periculo nauigij curius auferret, Si ergo de Vlyf-fe illo refert fabula quod eum arboris religatio de periculo liberarit,quanto magis prae-dicandum eft quod uere faeftum eft,hoc eft “^uod hodie omne genus hominum demor tis periculo crucis arbor eripuitf Ex quo egim Chriftus dominus religatus in cruce eft: exeonosmundi illecebrofadiferiminaueïutclaufa auretranfimus.Necpemicioibe-nim ieculi detinemur auditu,nec curftim mclioris uitg defledimus in feopulos uolupta tis.

SERMO LVI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ißt

ris. Cruds cnim arbor non folum religatum fibi honune patriæ repræfentat, fed cti'am fodos drea fe gpfitos uirtutis fuæ umbra cuftodit » Quod autê crux ad pam'a poft multos errores redire nos faciat,dominus déclarât dices Latroni in cruce pofito:Hodie me Lwc.zj cum eris in paradifo. Qui utiep latro diu oberrans acnaufrasus aliterad patria paradifij de qua primus homo exierat,redire no poterat,nifi fuiflet arbori religatus. Arbor cniin quaedam in naui,cft crux in Ecclefia, quae inter totius feculi blanda amp;nbsp;pernsciofa naufra gia incolumis folaferuaturJn hac ergo naui quiiquis aut arbori crucisfe religaucrit,aut aures fuas fcripturis diuinis cl auferit, dulce procellâlUxuriænon timebit.Sirenarû enim quaedam fuauis ftgura eft mollis concupifeentia uólüptatum quæ noxijs blandimentis conftantia captæ mentis efftrminat. Ergo dominus Chriftus pependit in cruce,ut om-ne genus hominû de rriundi naufragio liberarenSed ut omittamus Vlyffis fabula,quæ fieftanonfada eft,uideamus fi quod in fcripturis diuinis exemplum fimilej3ofttimus in-uenire,quod dominus per iemetipfiim poftea coplcturus,per prophetas iuos ante pro-miferit-Legimus in Veteriteftamento cûMoylesfandusfiliosIftaeldecaptiuitateAe gypti produxifl'ct, atq; ide populus in deferto graui à ferpentibusincurfione laboraret, necaliquaillis armorûdefcnfio poftet obfiftêre, tuncfandûMoyfen diuinorepletû fpi ritu,lerpcntê æreum affixum ligno inter medias morientiû erexilïè turbas, amp;nbsp;mandafic populo ut de ilio figno fpêgererent fanitatis : attqp hac re tanta medicinam contramor-fum afpidum proueniirc,ut quifquis uulneratus in illam lerpentis crucem autrefpiceret autfperaretjftatimremedium falutisacciperet,CuiusfacftietiâdominusinEuangelio .. meminit dicens:Sicut Moyfes exaltauit ferpenrcm in deferto, ita exaltari oportetftliS hominis. Vnde fi affixus ferpens lignO filqs Iftael contulitlànitatem, quanto magis falu tem præftat populis dominus in pattbulo crucifixusf Et fi figura tantum profuit, quantum prodefte credimus ueritatêfScrpês igitur primus crucifig.itur, Redfe plané,ut quia primus apud deum peccauerat diabolus,primus crucisfcrttêtiaferiretur. In ligno enim . crucifigitur,rationabiliter faeftum, ut quia homo in paradifo per arborem concupifeen tiæ deceptus fuerat,nunc idem per ligni arborem faluatetur, atq; eademateria que cau-fa mortis fuerat,effet remedium fanitatis.Deinde poft lerpentem in laluatore homo ip-fe crucifigicur, fcilicetutpoft auchorem puniatur 8^ facinus.Per primam enim crucem uindicatum eft inferpentem, perlecundam muencna lerpêtis:hoccft, primum author ipfe punitur,deinde eius maligniras condemnatur.Virus enim quod per luafi'one lua in hominem transfuderat,nuncreijcifur,nûc curaeur.Nam cum homo paftioniaddieitur, no morti traditur,led mortis in eo facinus emedatur. Hoc enim egit dominus per homi nem quefufcepit,ut du innocenspatitur ; præuaricationis illius diabolicæ in eo inobe-dientia corrigatur,6C deinceps liber d culpa fieret, ac liber eftet d morte. Habêces igitur dominû lefum,qui nos paftionelùaïiberauigin ipfum afpiciamus femper,3C de ipflus ft gno fperemus noftris uulneribus medicina,hoc eft, Si forte nobis uenenum auaritiæ fe diffunditjipfum cófideremus,amp;lartat.Si fcorpionis noslibido compungigiplumroge-mus,amp; curatSi terrenarum cogitationum nos morfiis lacérant, eundc prccemur,0d ui-uimus.Hi enim funtfpirituales lerpentes animarum noftrarum, propter quos concul-candos dominus crucifixus eft,de quibus ipfe ait:Super lerpentes SCfcorpiones ambu- nbsp;nbsp;j

Item de cruceChrifti. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sermo L vi

Iximushefternadie quod crux dominilalutem generl contulerit humano, D nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;uerum eft. Palfto enim illius noftra redemptio eft, mors eius uitanoftra

eft.Idco autêmala hate cunêla fuftinuit,ut nos bona omnia fentiremus.Ideo crudclitate in fe exerceri maluit,ut nobis mifeficordiâ largiretur. Bonus ideo in nos ita elle uoluit,ut ante' in fe effet immitis.Auferes enim per cntcem human! generis iniurias, omnes eas in fua paftione c61umpfit,utulterius no effet homini quodnoceret. Grande ergo crucis eft facramentû:6C fi intelligamus,per hoc ftgnu etiam mundus ipfe faluatur. Nam cum d nautis feinditur mare,prius ab ipfis arbor en'gitur, uelum diftenditur,ut ce domini falt;fta,aquarû fluentarumpantur, ô^hoc dominico fecuri figno portum faiu-tis pet5t,pcriculu mortis euadunt.Figura enim facramenti quædâ eft uelûfufpenfum in arbore, quafi Cliriftus fit cxaltatus in cruce, atlt;]f ideo confidentiade myfterio ueniente

Ambr.10.3. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A a homines

homines uentotum procellas hégligùnt,pcrcgrinationis uota fufcipiunt.Sicutaute Ei: elefta fine cruce ftare non poteft,ita ÔC fine arbore nauis infirma eft.Staiÿn enim diabo^ lus inquiétât,amp; illam uentus allidit,ât ubi fignu crucis erigitur,ftatim amp;nbsp;diaboli iniquigt; tas repellitur,SC uentorum procella fopitm. Sed ôC bonus agricola cùni parat terre folS üertere, uicæ alimenta pcrquirercjnon nifi per fignû crucis id lacère conatur.Dum e-nim aratro dentale fubijcit,afngit aures,ftiuâ inferit,figurâ crucis imitatur. Copadio e^ nim ipfa fimilitudo quædâ cft dominicæ palfionis.Cœlü quoep ipium huius figni figura difpofitum cft. Nam cum quatuor partibus, hoc eft oriente Si occidenre,ac mcridiano feptentrione diftinguitur,quatuor quafi crucis angulis côtinetur. Ipllus etiâ incefius hominiscùmmanusleuaucrit,crucêpingit, atepideo eleuatis manibus orare præcipi-mur,ut ipfo quoq; membrorû geftu paflionê domini fateamur.Tunc enim citius noftra exauditur oratio,cum Chriftû que mens loquitur,etiâ corpus imitatur.H oc etiâ exem-Exod. 17 plo, Moyfes fanefius cùm côtra Amalech bellû gereret,nô armis,non ferro, fed eleuatis eum ad deû manibus fuperauit,fic enim habes l'criptû:Cùm eleuaflet manus fuas Moy-fcs,uinccbatlfrael:cùm autê depofiiiflct manus fuas,côualefccbat Amalech,Hoc igitur dominicofi'gnofcinditurmare,terracolitur,coelûrcgitur,homines côferuâtur.Hocin quam dominicO figno etiâreferanturinferna.Nam ex quo homo dominus lefiis quiip.-lam crucêgeftabat, fepultus in terra eft, ueluti dirupta ab co exarata terra omncs quos retinebatmortuosgerminauit.Seduideamusde hoc ipfo dominicorporepofteatmâ de crucc ponitur quid geratur.Accepit illud lofeph ab Arimathia uir iuftus, ficut ait Eu ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;angclifta,amp; in nouo ftio (èpeliuit monumcnto,in quo nondû quiiquâ pofitus erat.Bea^

turn ergo corpus domini Chrifti,quod ciim nafeitur, utero uirginis gignituncùm recegt; dit,iu(îi tumulo comendatur.Beatû plané corpus,quod uirginitas pcperit,6lt;^ iuftitia eu ftodiuit.Cuftodiuit illud lofeph tumulus incorruptû,ficut feruauit illud Mariæ uirginis uterus illibarû.Hicenim uiri pollutionenô tangitur,ibi mortis corruptione nô læditur. Vbiq; bcato corpori defertur (an(ftitas,ubiq? uirginitas.Nouus illud uenter côcipit,no.-inis tumulus includit.Dominica ergo Sé uirgo uulua, Sé uirgo cft fepultura.Quin po* tius ipfam fepultura uuluâ dixerim,eft enim fimilitudo non parua.Sicut enim dominus de matris uulua uiuus exiuit, ita de lofeph fepultura uiuus lurrexinSé ficut tune de ute* ro ad prædicandû natus cft, ita Sé nunc ad Euangeltóaiidü renatus eft de fcpulchro,nifi quód gloriofiorifta eft qudm illa natiuitas. lila enim corpus mortalegenuit,hæcedidit immortale.Poft il 1 â natiuitatê ad inferos defcenditur,poft hanc remeatur ad cœlos. Re

ligiofior plané eft ifta quam ilJa natiuitas.Illa enim totius mundi dominö nouem menfi bus in utero daufum tenuitjhæc atitern triduo taiitû tumuli gremio cuftodiuit.Illa cun-dorum (pem tardius protulif,amp;hæc omnium falutem citius llifcitauit.

DefepulchrodomininoltrilefuChrifti. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sermo LVI!

Ortaflc quis dica t de prioris dominicæ pi ardicatione, in qua prædicauimus non minorem eile gloriam quod tumulus lofcph fufcitaucrit dominil quam quodeum fandæ Mariae Uterus procrearit:quc comparatio uentrisamp;tumu Ii,cum ill a ex intimis uifccribus edidit filium, hic autem folummodo locum præftiterit fepulturæfAt ego dico non minorem lofeph affedum fiiilTe quàm Mariæ.Siquidem il la utero dominum, hic corde conceperit. Ilia faluatori membrorum fuorum fecrctum præftitit,hicfecretum fui corporis non negauit. Ilia dominum pannis inuoluit cum na-tus eftjhiclinteis ciiin recefTit. Illa perunxit beatum corpus Olco,hicaromatibushono' rauit.Conueniunt ergo fibi obfequia,cóucnit amp;nbsp;affedus. Vndc neceffe eft amp;nbsp;meritum conuenire:nifi quod angelus Mariam ad obfequium admonuit,lofcph autem fola iufti Pfal.j.cT-13 tiapcr(ua(ît.Iofephinfuo(cpulchropoluitdominum.LcgimusinPropheta:Sepulchrû patens eft guttur eorum. Si ergo (epulchrum patens eft guttur hominum,uide ne forte fecundum hancfimilitudinem dominum lofeph rton tarn in fepultura terrenapofuerit.

quam inmonumcnto (ui pedroris collocant, cuftodicndum illum fufceperit no tam memoria fragili elementorum, quam memoria fancftaüirtutum.Hæccnimuirtutum fidclis eft memoria,quæ intra fe contineijs Chriftumjlaedi eum hærcticorû corruptione non patitur.De qua memoria in facris dicit dominus:Quotienfcunq? hoc facietis in me moriam mei fadetis, donee ueniam. Quotienfeunq? enim Cliriftum loquimur,totiens : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eumfacri

ÇERMO tv III nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Xßj

cum facri oris memoria commendamus»Sepulchrum crgcfpatcns eft guttur côrum.Rç lt;fte plane ciiciitPfôpheta.Sepulchrû eni'ni GHrifli patens eft Euangeliftarubeatum guttur,per qUOdiilud ætetno h'teraru tliefaurO corididerunt. Patens ante fepulchrum idco dicitur,quia qui liuTt ad Chrifti perüenirémyfteriûj no ingreditur âd illud nifi per Euan gelicæfcripturæfècretum.Inliterarumenimfaçrarû quafi quodâm nouo uafculo com-mendartdus eft dOrtiinus.QitifcJuis igitur ilium uidere defiderat, ibi QC paflionis eius Cl amentum iriUenit,amp; refutredWonis gloriam recognofcit. Patens ergo guttur fancfto-rum fefti Vnde Apdftolus ad Corinthios ait : Os noftrum patet ad uos ô Corinthif,inui- z.Cor.ó tanseoSutperprædicationis fuæ femperapertamianuam ingrediantur Chriftifecreta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■

myfteriadn hac igitur pecftoris memoria collocatur dominus à lofeph, ut in iuftitiæ fe- Mattb.i defeqüiefcat,ô^habeat filius hominis ubicaputreclinet. Videamits igitur quareialua-tOr in aliéna fepul tura pónatur,ac fuam non habeat fepulturam jdeo in aliéna fepultura ponitur,quia pro aliorum moriebatur falute. Mors enim ifta non illi illata eft,fed nobis delata.Mors ifta no illi acçidit,fed nobis prOficit. Vt quid ergo ei propria fepultura,qui in fe mortem propriam non habebatf'Vt quid illi tumulus in terris,cuius fedes manebat in cœlisç'Vt quid illi fepultura, qui tridui tantum temporis fpatio non tarn in fepulchrp mortuus iacuit,quam uelufirtlccftulo dormiens conquieuitt'Ipû enim temporisbreui-tas declarat fomnum potius fuiffe quam mortcm.Sepulchruni autem, mortis eft habita: culum necefl'arium.Ncceftarium ergo no erat mortis habitaculumChrifto, quiuita eft: nec opus habebat femper uiuens domicilio defuneftorum. Relt;fte aute hanc uitâ nos in nbsp;nbsp;nbsp;_ •

noftro fepulchro condidimus, ut cum ipfo uiuificante morte noftrâ à mortuis furgere-mus, Vnde ilia Maria Magdalene quæ dominû inter cacteros defuneftos infepulchro„ quærcba't,arguitur,SC dicitur illi: Quid quærisf’ uiuentem cum mortuisfHoc eftiQuid loätfita» quæris apud inferos,quem redijfle iam confiât ad fuperos:' Qiiem ilia adhuc non intel-ligens,ncc cognófccns,refpondit illi : Domine fi tu tulifti eum, dicito mihi ubipofuifti eum,amp;ego ilium tolIa.Exiftimabat enim ilium, ficutdicitfcriptura,hortulan3efle.San tfta ergo Sc fimplex foemina Chrifturequirebat à Chrifto,ac deuotione mentis prophe-tat Sc nefcit.Ait enim domino defemetipfo:Si tu tulifti eum,dicito mihi.ReCleinterro-gat,fi tu tulifti enim, ipfe enim tulit corpus fuum, qui fufeitauit. ipfe tulit corpus,quiil-lud iacens 5C dormiens fua afpiratione collegit.ipfe tulit corpus, qui diuinitatis illud uir tute geftans portât ad cœlos.Atcj ideo mulier fapienter interrogat SCrequiritiSi tu tuli fti eum,dicito mihi, ubi pofuifti eum c' Hoc eft, fi illud auferens de fepulchro ad paradi-fum tranftulifti. Audierat enim ilium dicentem Latroni:Hodie mecum eris in paradifo.

Autccrtcdeinfcrnisinpatris dextera collocafti,lîcutaitApoftolus:Qiiæfurfîimfunt Luc.zf quæritCjUbi Chriftus eft ad dexteram dei.Beatus ergo qui ita quærit Chriftum dominû, Colof, x ut credat eum ôC in paradifo conftitutum, SC in cœleftibus collocatum, Nam qui eum aut in infernis requirit,aut tumulis,dicitur eiiQuid quærisfuiuentem cum mortuisf nbsp;nbsp;nbsp;lodnn.zo

De Maria Magdalene, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sermo LViir

Aeret adhuc fenfibusueftrisfiratres,hoc nos ante dies pauciflimospracdicaf Eiufdetn cuius K fe,quôdMariaMagdalcnenonleuiterfueritobiurgata,curpoftrefiirrclt;ftiô nem dominum quæreret in fepulchro, quod non reminifeens uerborû eius, quibus fe ab inferis tertia die rediturum efle dix erat, putaret eum inferni legibus detine ri.Arguiturenimnonleuiter cur non memoraretur refurre(ftionispromifliim,ac mortis ferutaret indiciu.Fides enim humilis SC ignara quçrit quod nefcit,obliuifcitur quod docetur.Feftina quidem eft ad obfequium, fed no perfeCla eft ad credendû.anxia enim eft de dominicæ carnis iniuria, fed incerta eft de refurreeftionis gloria:plorat quidem a-more Chriftf,fed mœrct defperationc corporis non reperti, perijfTe putat quem iam re-gnare conftabat.fcrutatur enim in tumulo quem uocare potius deberet é cœlo.incrcpa tur igitur fanCla Maria tanquâpigrior ad credendum, SC cùm, feralicet,dominum co-gnouiffet,dicitur ei à faluatore:Noli me tangere,quia nondum afeendi ad pattern. Noli lOAnn.za m c tangere,incrcpationis uerbum eft,hoc eft,noli me tangere manibus, quoniam refur reClionem mcam mentis obliuione non retines.Non potes me corporis teuere comple xibus,quem fidci perfecflione non tangis, Prohibetur à tacftu,quæ amifit auditum.Noli me,inquit,tangere,quia nondum afeendi ad pattern.Videamus quomodo nondum ad

Ambr,to,3. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aa x patrem

X94 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIV.I AMBROSI!

patrem afcendcn't Chriftus,ciïm ipfc di’cat,quia pater ift mCjamp;f ego iii pâtre. Quomodo ergo non afcendit ad patrê,d quo per indifcretam diutnitatis fubitantiâ nwnquâ eft ftpa ratusfDum enim unus in uno manet, fern per patrêfiliöcp fimul efte figm'ficat. Aut nun-quidilluc aftendere fe dicit filius,ubi ante' habitat quam afcendarfDixit enim idem do^ j minuszNemo aftcditin cœlunifiquidefcêdit de cœlo, films hominis qui eftin cœlo.Si ergo cùm defcenditfaluator,in cœlo eft,mulromagfs etiâpriufquain afcendatjin cœlo eft. Seduideneforreadobiurgationcm Mariît uoxiftapertineat,culpaulô ante'inter liHem zo ^^pulchraquærcntidominûdicitunQuidquærist'uiuentemcûmortuisr'Nuncaddatur noli metangere,quia nondinn afcendi ad patrem,hoc eft,quid me côtingcre cupis,qug . medumintertumulosquæris,adhucad patremafcendiflenoncrediSfquædum mein.-ter inferna fcrutaris, ad Cœleftia rcdijfte diffidisfdum inter mortuos quæris,uiucrc cum deo pâtre meo nô fperas f'Nondum,inquitjafcendi ad patrê,hoceft3tibinondum afcen di ad pattern,quia apud fidc tuam adhuc detineor in fepulchro. Quantum in te eft enim adhuc humilibus immoror,adhuc inhæreo tcrrenis, quia nondum me fides tua eleuauit ad cœlum.Quid ergo me feftinas cor ingéré ut dei filiû, quem redeuntc ad pâtre mentis deuotione non fequeristQuifquis igitur uult contingere dominum faktatorê,prius illû debet fide fua ad dexteram diuinitatis imponere, ôi credulitate cordis collocate in cœ^-leftibus potius quàm inter deftimftos inquirere. Illi autê aftcndit dominus ad patte,qui eum femper efl'e credit in pâtre. Afcendit beatis Apoftolis ad patte, quibus ait î Qui me ibidem.14 indet,uidet ÔC patte.Afcendit loanni Eüangeliftæ, qui apud patte eum quæfiuit Ô6repc loan. X rit,ati.^ ideo ait:Et uetbû état apud de3jamp; deus erat uerbum. Aftendit etiâbeato Paulo, qui noncontentus folum fe feite quod nouerat, nos quoqi docuit quemadmodüfalua-- Colof.j totem in cœleftibus quacteremus,dicês:Quæ furlum runt quæritembi Chriftus eft in de xtera dei fedens.Et ut nos ab hachumili uel terrenainquifitione Mariae penitus fubmo Ibidem. ueret,addidit dicens:Qiiæfurfiim funt,fapite,nÖ qute fiiper terrain. Ergo iam nonfiiper terrain,nee in terra,nec fccundu carnc debemus qugrere faluatore,fi uolumus eum inue nire atq; contingere,fed fecundum diuinæ maieftatis gloriam, ut dicamus cö Apoftolo

2.Corw.5 PauloiNunc autêfecundum carnem non nouimus Chriftum.Igitur SCStephanusbea^ tus fidefua non fiiper terra quæfiuit Chriftum, fed ftantem ilium ad dei dexteramreco.-gnouit,ibi ilium reperit,ubi mentis deuotione quaefiuit. Non folû autem Stephanus in cœlo uidet Chriftum,lèd eum ôt martyrio fuo tangit.Tangit enim dominû,cum pro ini A(S.5 micis fuis orans uelut fide fua tenens ilium dicit;Domine,ne ftatuas illis hoc pcccatum, Intelligite ergo quanta deuotionis eft gloria.Maria iuxta dominum conftituta eum tan gere non meretur, Stephanus in terris pofitus Chriftûtangitincœlo.IIlainterangelos praefentem non uidet faluatoretn,Stephanus inter ludgos dominum cernit abièntem.

Dcauaritiaamp; Anania. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sermo LIX

Uiaximi Epi» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Etinet dileclio ueftra fratres ante dies cdm plebiseiusquaefubbeatiflimis

popi. R, Apoftolis finijunanimifatem largitatemc^ prafdicaremus,ufqîad Ananiæ ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nos auaritiam peruenifte, quiiIlo tempore in totius generis puriffimauita

tanquamouis morbida folus inuentus eft.Tanta enim infeiftus erat auatitiæ peftilentiâ Prouer.22. utfanCtus eum Petrus non tam emendate uoluerit,quàm damnare.Legerat enim:Eîjce de conciiio peftilentem,SC exibit cum eo omnis côtentio.Solus ergo in cœtü famfto pc ftilcns fuit,qui cunôfis côtemptu pecunig,Iucrum uitp reqtiirentibus, ipfe tantum lucrû magis pecuniæ mcrcatus eft quàm falutis,00 dum precij fperat compcndium,animæ regt; petit detrimentum. Ab apoftolis igitur Ananias auarus inuentus cftjiam noftra exeufa-^ turhumilitas.Minus enim mirandû eft abundare fiib nobis hoc uitiû, cl'im fiib Apoftolis cœpcrit pullulate:fi illorum authoritas hçc in Anania emendate non potuit,nobis quid imputabitur fi eadem in plcrifq; fratribus corrigere non ualemust In Anania enim Petrus auaritiâ fi potuiflet corrigere,non puniflet:fcd dum illû punit,alios corrigit. V ogt; V - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;luit enim ut pœna ad unum,metus autem ad plurimos perueniret. Exemplum ergo aua

ris omnibus in Anania propofitum eft: ut qui eiufdem criminis reus fuerit,eiufdem fup plictj in iudictj die fententia feriatur. Grande igitur malum eft âuaritia,imô malorû om* nium eftorigo,ficutaitApoftolus:Radixautemomniummalorumeft cupiditas:quam quidam appetentes errauerût à fide. Vides ergo quia qui pecuniam appétit,fidê perdit!

qui aurum rcdigit,grariam pro digi t.Äuann'a cnim cæcitas eftjcrrorem religionis indu-eit.Cæca incjtam eit auaritia,fed diuerfis fraudum oculataingeni}s,nonuidet quac diui-nitatis funtjled cogitât quæ cupiditatis iunt.Semper enirti quanuis diues fitjCOgitat unde uel ex malo adquirere,totâ uitam negociüm putat,cómpendiorum etiam omnia fup primensjinanis praeftationis fuse fœnus imponit.Brubeicit ufurac nomen,amp; lucrum nœ crubefcitufuræ.Semper ergo auarus alienó utitur,alicno fe pafcit damno,eltilli præda egeftas alterius,eft illi lætitia fletus alienus, ficut nuper faótu uidimus. Qiiot amiiïa déplorant,fuper quaè inuafa plên'Ly, gratulantur^Bcce ienex pater captum defïet filiü,amp; tu iamiupereumuelutferuulûgloriaris.Innoccns rufticus perditumingemifcitiuuencû, SC tu co rus tuu excolere difponis,ÓC frucïtus te putas poiïe capere gemitibus alicnis.Ec ce religiofa uidua tota fupelledtile difpoliatam domum fuam dolet, ÔC tu eadem iupelle lt;ftile domum tuam ornatam efle lætaris. Die mihi o Chriftiane, non compungeriSjtton eonftringeris ciimuidesinhofpitio tuolachrymasaliénas;' Dicitfcripturafanclaadfi- Exwl.x* lios Ifrael : A beftia captü ne tetigeritis j pollutö cnim ÔC contaminatu eft quiequid fera cruenta contigeritEt per hoe deterior beftia eft, quifquis fumit quod beftiafupcrauit. Dicigitur mihi tu Chriftiane,cur praedam relilt;ftam à praedonibus praefumpfiftifGur la-Ceratum SC contaminatum.ficut ipfe putas,tuis ædibus importaftirCur quod hoftilis fu perauit beftia, tu feuior beftia deuoraftif Äiunr pleriq? lupos leonum fublequi folere ue ftigia,5C non longe ab corum uenatibus aberrare, fcilicet ut rabiem fuam rapinä latient aliena:ÖC quod leonum iaturitatiremanet,id luporum rapacitate cönlumatur.Sic 6Cifti auaritiae lupi prædonum ueftigiaiubfecuti ftintjUtquodillorum rapacitatifuperauit, horum ccderct feritati.Sed forfitan emifie tc diets, amp;nbsp;ideo auaritiae crimen euadis.Non tta folet conftare emptio ateg uenditio.Bonuni eft cmere, fedin pace, quod propria uo-lUntateucnditur, non in depraedatione.Refpicecontracftus origincm,uenditionis au-l!horcm,precrj quantitatem,SC intelligis pracdæ magis, non uenditionis emptorem. Vn deenim barbaroauri gemmarumqi monilia;'Vnde pellito fericaueftimenta;'Vnde rogo Romana mancipiaftimisc'Scimus eacomprouincialiumnoftrorum eftèuelciuiû.

Offe credo uos fratres quæ fit ratio quôd uenerabilem hanc pentecoftes die nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mrfxizw

N nbsp;nbsp;nbsp;non minore letitia celebremus, quam faniftum pafcha curauimus : SC quod

cademdeuotione huius folennitatis obfcruantiamdccurrimus,ficutilh'us obfequia feftiuitatis implcuimus.Tunc enim, fi'cut modo fecirnus, ieiunauimus fabba-to,uigiliascelcbrauimus, orationibus pernoClanter inftitimusiundeneCefleeftfimilis obleruantia fimilcm lætitiam fubfequatur. Eft lætitia plane confimilis.Tunc enini ab in feris refurgentem fufccpimus faluatorem, mOdo autem Ipiritum fanCtum expeiftamus é cœlis.Tunc anxij SC foliciti Chrifti precabamur aduentum, modo trepidi ÔC ieiuni Pa racleti defideramus aducntS.In omnibus cnim deus faluti prouidit humane. Tue enim nobis ad refurgendum tartara faluator aperuit, modo nobis ad regnandum Paraclctus ceeleftiarefcrauitiSC quibufdam quafi profeeftuum gradibus, tune de morte ad uitam di dicimus remeare,modo autem de terris ad cœlos meditamur afcendcrc.Hgc autem om nia operatur in nobis Chriftus dominus,qui priufquam redirct ad cœlos, promifit difei puIisfuisdicensiCumautem afccndero,rogabo patternmcum, 8Cmittetuobisaliü Pa- ioMna^ racletumquiuobifeumfitin æternum,fpiritumueritatis. Vnde credendumeftädpa-trem pcruenifïè Chriftu, cirrn uidemus ad Äpoftolos defeendifie Paraci etum.Creden-dum inquam eft,ficut ait de faluatore Dauid,in dei dextera corifidereiouia cemimus fpi ritum faiuftum,ficut promifit dominus,in difcipulis exultare. Ait ergo Prophetieüs pfal Pplw.iôÿ musiDixit dominus domino meo, fede ad dexterameâ-Sccundû côfuetudinem nofträ »Ui conlèfius öffcrtur,qui aliqUO Opere perfdefto uitftor àdueniês honoris gratia prome-retur ut fcdeat.Itaergo 5C homo lefus Chriftus pafttonefua diabolum fupcranS,refurre ^ionefoainfcpnarclcrans,tanquäperfeCfoopere adCcélosuicftoradueniês auditadeó pâtre,fede ad dexteram rneam. Nee mirumTi unius fedis offertur filio confeftus d patre^ qwi unius eft fubftantic SC naturæ cû pâtre. Cur autem ad dextera filius elfe dicatur,mo-ueac aliquem fortafle. Licet enim dignitatis gradus no fitgt; ubi plénitude diuinitatis eft: Ämbro,to.3lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Äa '3 tamert

i.SÓ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIV I AMBRO s ri

tarnen id co ad dexteram fed et filius, non quo præferatur patri,fed nç inferior effe creda, tur.Et ideo ad dexteram filius, quia fecundum Euangelium ad dextcrarr«ues,ad finU ffLitth.zs ftramuero cohftituentur hœdi.Nece(fe eft ergo partem ouium primus agnus obtineat. Sc fecuturo immaculato gregi locû dux immaculatus anticipet,ficut ait Joannes in Apo Apoca.14 ealypfidicenstHiiunt quifequuntur agnum quocunq; uadit,quife cummulieribusno ffthn.io 9 coinquinaucrut,Refert ergo Propheta Dauid: Dixit dominus domino meo,fede ad de xteram meam:hoceft, dominus pater domino dco ChriftoElio thront fui offert ftiblfe. mem confeffîim,ô(f honoris gratia ad dexteram foam ilium aeterna fede eonftituit.Legij AÄ. 7 mus in Aeftibus apoftolorum, dicentc beato Stephano cum lapidaretur à ludacis : Ecce uideoccelosapertoSjamp;Icfum ftantemad dexteramdet. Videamusergo quæfitratio quod idem dominus à Dauidfedens prophetatur, ftansueroa' Stephano prædicatur. I#a»n.4 Primo omnium deus qui incorporahs eft SC inuifibilis ( Eft enim ipiritus, ficut ait domi ■' ' nus:Deusautemfpirituseft)federeautrtarequomodopoteft:deindcautcmqualifub^ fellio fedeat deus,qui infinitus eft SC immenfus, SC intra fe ipfe magis creaturam cuntftä contineatr’Hæc autem propterea à fanclis uiris ditfta arbitror effe de domino, non quo fint contraria fibûfed utmodo eius potentia,modo mifericordia defcribatur.Nam uticß pro poteftate regis federe dicitur,pro bomtate interceflbris ftarefoggeritur, Aitenini i.rww.x beams Apoftolus ; Quia aduocatum habcmus apud patrem lefum ChriftuJudex ergo eft Chriftus,cum refidcnaduocatus eft,cS aflurgitJudex planèludæis, aduocatus Chrfe ftianis.Hic enim ftans apud patrem, Ghriftianorum licet peccantium caufas exorat : ibi refidens cum patre Phariffeorutn perfequentium pcccata condemnat.Illis indignas ue--hementcrulcifeitur,his intcruenicnslenitermiferetur. Hicftat,ut fufeipiat Stephanji. martyris fpiritum.ibi refidet,ut condcmnetludac proditoris admiflum.

ItemdePentecoftc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sermo LXL

Ht/dem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cire debet fanclitas ueftra fratres hanc fantftamPentccoftes diem quaratto,

S nbsp;nbsp;nbsp;ne curcmuSjUel cur iftorum quinquaginta dierinn numero fit nobis iugis SC

continuata feftiuitasa'ta ut hoc omni tempore neq; ad obferuandum indicalt; musieiunia,neq;ad exorandu deumgenibus foccidamus, fedficut dominicafolemu^ facere,crecfti SC feriatirefurretftioncm domini celebramus, Dominica enim nobis ideo uenerabilis eft atq; folênis,quiain ea faluator uelutfol oriens difculTis infernorum tene ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bris luce refurretftionis emicuiKac propterea ipfa dies ab hominibus feculi dies fqlis uo

catur,quod orms eafol iuftitiæ Chriftus illuminer, Inftar ergo domim'cæ tota quinqua--ginta dieru curricula celcbrantur,Stf omnes ifti dies uelut dominici deputantur, Refur--reeftio enim dominicaeft.Nam indominicarefurgens faluator reuerfus ad homines eft. Sc poft refurreeftionê tota quinquagefima cu hominibus cômoratus eft. Acqualis ergo eoTum nccefiarium ut effet feftiuitas,quorum çqualis effet 8C fie quantitas.Sic enim dife pofuit dominus,utficut eius paffione in quadragefimacieiunijs contriftaremunita eius refurretftione in quinquagcfimeferijs fetaremur. No igit ieiunamus in quinquagefima quia in his diebus nobifcuin dominus cómoratur.Nó inquâ ieiunamus præfentedomi^ Luc, 5 no,quia ipfe aicNiSquid poftîint filij fponfi ieiunare quandiu cum illis eft fponfusr’CuK enim abftineat corpus à cibo,cùm anima prçfentia domini faginaturfNon poteft enim elle ieiunus,qui rcficitur gratia faluatoris. Societas enim Chrifti quodammodo efca eft Chriftiani.Reficimur ergo in quinquagefima nobifeû domino côuerfante. Cùm autem ibidem, poft hos dies afeendit ad cœlum, iterum ieiunamus, ficut ait idem faluator,dicens:Ve-' nient autem dies cum auferctur ab eis fponfus, SC tune ieiunaböt in illis diebus. Cùm e-i nim Chriftus afeendit ad cœlum,no ftris aufertur obtutibus,famem patimur non corpo ’ nbsp;nbsp;riSjfed amoris,amp; non tarn ci bi ieiunio quam defiderio laboramus.Defideria cnim quæ,-

dam noftri fuftinent oculi,dum non pcrfpiciunt quem requirSt, ficut aitPropheta;De-Pfdlrn. Si fecerunt oculimei dum fpero in deo meo. Dcfccerunt enim Prophetae oculi,quianon-dum uidebat que fperabat-fe effe uifurum.Sicnanq? apoftolorum dcfecerunt oculi cùm euntem ad cœlum dominum nequeunt intueri, fecundum quod ait Lucas dicens:Et u£i Ail.i dentibusilliscleuatuseft,SCnubesfufeepi^eumab oculiscorü.Stabatenimbeatiapo^ ftoli toto fufpenfi corpore,Ä^ afcendcnte ad cœlum dominum,quia inceffo pedS no po terant,oculis fequebantur:ÔC licet ad deducendum faluatorê «ifio Humana deficeret,fii

• i . i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deitib»

SERJMO LXIl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;287.

dèf tarnen deuotio non deficit.Vfq! ad nubem enim Chriftiim deducunt, ufq^ ad èœlos aiitcm cum Gfcrifto fidei deuotione comitantur .Vndc ait ApoftoÏus feiens Hdê noftra incoelis ciïè cum domino:Noftraautem conuerfatio in ccelis eft, Nubes ergo ab oculis Philip, j Apoftoloruin fufeepit faluatorem. Videamus ergo quæ ifta nubes fit,qudm fplendida, qu'dnipræclara,quælucemmundi Chriftumfufeiperemeretur. Ncq? enimpoterat ob^ Icura e(ïe ac tetra uel tenebrola,quia fcriptum eft : Et tenebrac earn no eóprehenderunt, Tenebraeenimlucemgeftarénon potcrant. lila enim eftnubes quaeafcendentêfufce^ ïoma ■ . -■ pit Chriftû,quçSC teftimonium Chrifto etiâ in monte perhibuit,de qua ait Euangelifta:

Vox in nube audita eft dicens:Hic eft filius meus diledus, ipfum audite. Non igitur nu Matth.i-ÿ bes fufcepitGhriftum, fed deus pater rccepit filium, ólt;[ occuriu quodam pietatis afccngt; dentem ilium gremio molliorc compleótitur.Nam ideo pater dicitur iufeipere filiö nigt; bis umbraculo,ut oftendatur refrigerio quodam fouereeiusuulnerapalïïonis.Poft cru cem enim,poft iniurias,poft inferos non eft maius Chrifto rcfrigerium,nift quod uirtu^ te diuinitatis obumbraretur,ficut in natiuitate eius ad Mariä dicitur : Et uirtus altiftimi lw. i obumbrabit tibi. Altilïïmus ergo pater,qui nafcête Chrifto obumbrauitin uirtuteMa^ riæ,afcendentem eum fufcepitin nube » Semper enim deus quos poft iniurias perducit adrequic, protegit eosnubisumbraculoificutfiliosifraelliberatosde Ægyptonubis Exod.i} columna protexit,amp;.' ut poft mul turn laborem cos in terram repromiffionis induceret, rcfrigeri) fouitumbraculogt;ficutaitPropheta:Expandit nubem ad protegendum eos. P/t(lm^io4 Expandit enim nubem ne ficcitate eremi fatigarêtur, etiam folis ardoré. Letemur ergo inhacfancftadie,ficutin pafchalætatifumus.Eft enim inutracp die fimilis eadêqi folen- nbsp;nbsp;-

nitas.In pafchacnim omnes gentesbaptizari folent, In pentecofte autem Apoftoli ba-: ptizati funt, ficut ait dominus difcipulis ftiis afcenftirus ad ccclum : loannes baptizauit Ad, t aqua,uos autem Ipiritu iancfto baptizabimini,quem accepturi eftisno poftmultoshos dies.Et ideo dicit LuGas:Gdm autem complcrentur dies pentecoftes, fatftus eft fubito ihidem, z fonus de coelo tanquam aduenientis fpiritus ualidijfcditqs fuper fingulos eorum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.. : “ i'

Item de Pentecofte* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sermo LXii

On incommode ante dies complures, ficut retinetis fratres, prædicatio nögt; Mäximi Epigt; N nbsp;nbsp;nbsp;ftraproceftïtjin qua defcripfimus quód caro domini rediuiuo ueluti nitor^ fcopü

floris de tumulo germinauerit, quem tumulum fitum in hortulo Euagelift» teftatus eftjunde non incongrue profecuti fiimus.Cónuenicns enim erat, ut flos precio florin hortulo gigneretur,Slt;^ bonæfrugis commendatum folo fernen, intra fepta dome ftica amp;nbsp;amoena uirentia in falutem omnium pullularct.Chrifti enim relurreeflio euneftrt rum eft redemptio popuIorû.Ergo in hortulo faluator rediuiuü corpus airumit,amp; inter florentes arbores amp;nbsp;candêtialiha carne iam mortuareflorefcit, amp;nbsp;ira germinat de fepiil chro,ut germinâtia SCnitentia cficla repcriat.Sic em poft hyemalisrigoris frigidâ quö-dammodo fepulturam pullulate clemêta omnia feftinarütjUtrcfurgête domino Sfipla confurgerêt.Nâutit]?exrefurre(ftioncChriftiaer(àlubrioreft,fol calidior,terrafrecun-dior,ex eo lurculus uirefcit in fruticê, herba crcfcit in fegetê, uinea pubefcit in palmitê; Si igitur cum reflorcfcit Chrifti caro,omnia floribus ueftiunturmccefTe eft ut cUm idem fruiftum affert,etiam itniuerlafrutflificent,ficut aitidem dominus : Nili granu tritici ca- icwi.ii dens in terram mortuum fuerit, ipfiim folum manet : cum autem mortuum fuerit, mul-tum frutftum affert.Kefloruitigitur dominus ciirn refiirrexit é tumulo : frutftifïcat, cum afcêdit ad cœlum.Flos eft,cum de inferioribus terræ gigniturfrutftus eft,ciim altiffima r » federecoditur.Granum eft,ficurip(c ait,ci'im folus cnjcem patirur:fruclus eft,cüm plu-rima Apoftolorum crediilitate circundatur.Is enim poft refurrcclionem quadraginta diebus cum difcipulis conuerlatus,totaillosiapientiamatüritatisedocuir,amp; adbönäm frugem eos omni diiciplinarum fcecunditate conuertit. Deinde afcendit ad cœlum, ad patrem fcilicet,tru(ftü carnis præfcrês,in difcipulis iuftitiæ femina derclinquens. Afcen dit ergo ad pattern dominus.Meminitfamftirasueftra quod aquilacillidepfalteriOjCU- pfaLno iusinnouatamiuuêtutemlegimus,comparauerimiaIuatorem.Eftenimfimilitudonort suprafermo» parua.Sicuteinaquilahumiliadeferiqakapftit, cœlorûuicinaconfcêdinita8dfaluator nf.54 humiliainfernideferuit,paradifialttorapettjt,Goelorüm faftigiapenetrauit'.Etficuta-quilarefidlis.tcrrenjs fordibusin fublime uolans purioris aeris fal.ubritateperfiruituri

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aa 4 ita

ita 5c dominus terrenorumfjfccem defcrés peccatorum, i'nfanA's fiusuoÜtanSjpun'onfl uitæ ßmplicirate lætatur.Per omnia igitur aquilae coparatio coucnit faluawri.Sed quid facimus quod aquila prgda frequenter dir i pi r, toll it freqUetcr alienufNcc in hoc tarnen diffimilis eft faluator.Prædam enim quodammodo fiiftulitjcum homirtein quern iufee* gt;nbsp;pitjinferni raptû faucibus portauit ad cœlû, ÔC alienaî dominarionis,id eft diabolicîcpo teftatis feruum de captiuitate erutum duxit ad altiora captiuum, ficut fetiptueft in Pro-« pheta:Afcendens in ahum captiuam duxit captiuitatem, dedit dona hominibus ♦ Qux lententia utiq; fie intenigitur,eo quod captiuitatem hominis, quem fibi diabolus captif \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uaueratjilli eruendo fibi dominus captiuarit,6C iplam(ficut ait)captiuitatem captam ad

cœlorum alta fuftulerit. Vtraq! igitur captiuitas uno uocabulo nuncupat,fcd non æqua-lis utraq; elt.Diaboli enim captiuitas feruitutifiibijcit; Chrifti autem captiuitas reftituit libertatf.Afcêdit,inquif,in ahum, captiuam duxit captiuitate. Quambenetriumphuna domini Propheta defcribit.Solcbat(ficut dicunt)regum triumphantium currus, capti* uorum pompa praecedere.Ecce dominum euntem ad cœlos non prafcedit, fed comita^: turglöriolacaptiuitas:noanteuehiculumducitur,fedipfaeuehitfaluatorem.Quodatti enim myfterio dum filius dei filium h ominis fuftulit ad coelu,ipfa captiuitas p ortatur,6C ; portât. QuodautemaitjDeditdonahominibus:hocuilt;ftoris infigne eft.Pofttrium-

phum enim uithor femper dona largitur,0C proprio regno refidens,leruulorum gaudia muneratur.SicChriftus dominus uithor diabolicum poft triumphumrefidens ad dex-teram patris,hodicrna die difcipulis dona largitus eft,non auri talenta,non argenti me-AÄ, 2 talla,fed fpiritus fanthi cœleftia munera:ut inter cæteras gratias Apoftoli etiam linguis

uarijs loqucrentur,hoc eft,ut Hebrææ nationis homo, Chrifti gloriam Romanæ facun ; , diæ,eloquentia pertonaret,ôC redemptionem generishumani peregrinae aures, quialu dca prædicante lingua non caperent, propria loquela cognofeerent. Omnis lingua in prædicatione Chrifti refoluitur,utmaieftatem eius omnis loquela fateatur)ficut ait fan-ffidm. I s thus Dauid;Non lunt loquelæ neq fermones,quorum non audiantur uoces eorum.Ne

mircmini autem quod ad dexteram patris refidere diximus filium. Ad dexteram enim refidct,non quia maior patre,fcd ne minor patre efle credatur,ficut hæretici blafphema , re confueuerunt.Sicut enim diuinitas honorificentig grad,um nefcit,ita fcriptura fantha nouit obuiareblafphemijs.

DenatalifanthiIoannisBaptiftae. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sermo LXiH

Nfanthi acbeatiffimi Ioannis Baptiftac laudibus emus natalem hodie cele-. I nbsp;nbsp;nbsp;bramus,quid potiflîmû prædieem nefcio : utrum quod mirabiliternatus fit,

an quod mirabilius fit oceifits.Natus ein eft in prophetia, in ueritate perem-ptus eft,nafeendo annunciauit Saluatoris aduentum,moriendo condemnauitHcrodis inceftum. Vir enim fan thus 6C iuftus,0C qui praeter cômunem hominû natiuitatem ex re promiftione generatus fuerat,hoc de deo meruit,ne comuni cum cçteris de fcculo mot te difeederenfed corpus quod domino donante fûfceperat, dominû confitendo depo-ttcrct.Ergo loannes per omnia uoluntatê domini fecit,quia propter opus dominiÔCna tus eft et defiinthus.Nam utnatiuitatis eius feriem breuiter rcpetamus,cum eflent pater cius Zacharias SC mater eius Helizabet ætatis fenethute dcfefïi, 5C nulla filiorum proie gauderent,procreandi etiam illis liberos têpus florentilîîmû præterijfîèt,ita ut defufèi-* pienda iam fobole ipfa etiâ eos nota deficerenqfubita per ângelu repromiflione donan t«c.I tur,ôCnafei loannem Gabriel fanthus annundatdicens:Nc timeas Zachariajccce exau dita eft deprecatio tua,SC uxor tuaHelizabetconcipiet pariet filium.Exaudita eft in quit,oratio tua. unde intelligimus quôd loannem Zachariæ iuftitia magis orando ge-nuerit,quàm Helizabetfenethus procurâdo fufeeperit. Hincinquâ intelligimus quod loannê obfccratio çreauerit,non uoluptas.Cum enim materni uteri uifeera ætatis knegt; chute frigefcerent,ÔCfeffi corporis membra fœcunditatis gratia perdidiflentjCÔtraim-» poffibilitatemcorporis,contrafterilitâtcmuifccrum,ZacnariæprecibusHeIizabetugt; terus intumefcit,6C concipitIoanncm,nÔ natura,fcd gratia.Vndenecefle crat fanthunt nafei fîlium,qui non tam coplexibus quàrfl orationibus gigneret. Minus afitmfrari de bemus quod tantam loannes gratiam in nafeendo meruerit : debuit enim praccmfor ÔC pneuius Chrifti aliquid fimile habere natiuitati domini faluatoris. Siquidê dominus de wirginç

SËRMÖ LXIIÎI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;289

uirgine gignifiirjoanncs de fterih' procrcatur Jlle de adole/centüla, ifte de i'am fefla ge^ neratür.tlaloet ergo SC huiusnatiuitas alïquid gloriæ atcf miraculï, Qiiâuis eriim uilior partus miilieris uïdeatur efïè qudmuirgïnis,tamen ficut Mariam fufpicimus quodUir*-go pcpcritjttairt Helizabeth miramur quod anicula procreauerit.Quod quidem facflCt, myften'um aliquod arbitror continere,utloanncs qui Veteris reftamentifiguram gere batjfenis muliercul^ frigido fanguine nafceretur.Dominus autê qui regni cœleftis Eu^ angelium prædicaret,feruentis iuuenculæ flore progredcretur. Maria enim conCciâviir ginitatis miratur fœtùm uifccribus inuoIutuni:Helizabeth autem confcia feneôtutis e-tubefcit parts utero prægrauato.Dicit enim Euangelifla; Occultabat fe menfibus quin quc.lllud autem quàm mirandum, quôd idem Gabriel archangelus utnïift]; natiuitatis oflficium repraefentat f Zachariam folatur incredulum,côfidêtem Mariam cohortatur. Il 1 e cur dubitaueritjuocem perdidit:hçc quiaftatim credidit,uerbum fàlutare concepit. Hoc etiam in laudibus Ioannis minime' tacendum uidetur, quod nondum natus etiam s prophetat:5C adhuc in materni uteri finibus coftitutus, aduentS Ghrifti, quia uocé non potératjgaudijs confîtetur.Dicit enim HeliZabeth ad faneftam Mariam : Simul utfacfla nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

eft uox falutationis tuac,exultauit in gaudio infans in utero meo. Exultât enim loannes ant^quam nafcatur,ÔC priufquam mundi oculis habitum recognolcatjiam fpiritu mun-di dominS recognolcit.In quo arbitror prophéties conuenire lententiâ^quç dicit:Priüf HifrfW.t quant te formaréin utero,noui te;5Cpriufquâexires de uulua, fant^ificaui te.Vndemi^ -tari non debèmus quod ab Hei ode miflus in carcefê,claulus Chriftum lèmper fuis difei pulis intimareneùm etiam claufus in utero eundem dominum geftibus praédicârit.

Item de natalilânÆ Ioannis Baptiftæ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sermo LXtrii

Anëfi Ioannis Baptiftæ natalem hodie profecutütus taééf e uclIemjSC labo^ S nbsp;nbsp;nbsp;rem atq: imperitiam meâ fil?tio coercere. fed enim ipfa uis nominis minime

me filet e permittit.Nâ nuncupatio uocabuli ipfius, peôloris noftri urget fegt; creta,fjlcntij noftri relûluit arcana,quod difltmulationereticctur,admiratione cÔpel nbsp;nbsp;, gt;

litur.Si enim pater Zacharias cum eum nommauit,uöccrecepit; quâto magisnos cum laudemus illS,clo(]uiS promeremur:^ fi il it us os cum in feculo nafeeret aperuit, quâto magis cùm pro Chrifto patitur,ora noftra fœcûdat c' Cu enim Zacharias pater eins pro pter incrcdulitatê natiuitatis illius ad angelo Gabriele filentij eilet taeiturnitate mukla tus,ctiam diumutus uerborS difpendio mentis lecreta uelarer,fubitonarö loanhefilio, cùm apud proximos effet contentio quo nomine uocarctur,offeruntur patri tabulæ, ut üocabulS eius pro fuiarbitrio ipfc deicriberet, amp;nbsp;quodfermoncnon poterat, literislo-querctur.tuncmirSin modSacceptis pugillaribusutftylBfigeret,linguamrefoluit,acli teras fermonc præuenit,2lt; loaniie non teftatüs eft,fed locutus.Videte igitur fandi Ba^ ptiftaîmeritu,uocê patri reddidit,facerdoti cloquentiârcparauit.Videteinquammerk tum,os quod Angelus alligauerat,loannes abfoluiuquod Gabriel obftruxérat, paruftgt; lus referauit,quanquâ Sc ipfe fit Angelus,ficut feriptû eft de eo : Eccemitto angelS meu ante faciem tua.Refpicitc igitur loanne,quanta uis fit eius uocabuli, cuius nuncUpatiO reddidit muto uoce,patri pietatê, populo lacerdotê.Prius enim erattacens lingua, ftert lisfilio,priuatusofficio:at ubiloannes nafcitur,fitrépété pater prophetauelpótifex,lo quela ufum recipit,pi olê affeeftio fufcipit,facerdotêfuneftio recognofcit. Cum ergo tart ta uis fit cius uocabuli,ditfturi de eo,óó fi taccre uolumus,filere non poflïimus.Ipfe eniirt loanncs uox clamantis dicitur.Quis igitur qui uocê laudet amp;nbsp;taccatf clamorem admirt tur Scmutus fit;' Ait enim ipfe de fe:Ego fum uox clamantis in deferto.Videte quid di-xerit.Nó enim aft tantSiEgo fum uox,fed SC clamantis uox, fcilicet ut adfidê cófequen dam,uox aures penetret,clamor corda concutiat,uox regnS prediccr,clamor indicium comminetur.Magnus igitur Ioannes,cuius magnitudini etiam faluator teftimoniS per hibetjdicensJnter natos mulierSmaiornoncftloanneBaptifta.Præcellitcuncftis,emi- ^-7 net uniuerfis,antecedit prophetas,fupergredit patriarchas, SC quifquis demuliere,infe rior eft loanc.Sed debemus dilfgêter inquircre cur ita dominus dixei-it,hoc eft,interna tos mulferü,amp;non potius dixerit,interHhlt;»suirorü non eft maior loâne,cùm uticçmu-lieres natos fine uiris habere non polfint. Hoc autem dixit quia numerofióf eft proles mulierum quàm uirorum.Eft enim mulieris filius, qui uiri filins non eft 4 Denitj fanéîà

Maria, genm't filium,qui' patrcm hominê hon haberet.Dominus cnim eft mulcris filius. Galat, 4 ói. uirï filius tiö çft/icut dîdt Apöftolus:Natum de muliere/acftu fub Leg^ Vt qui matrem in terris habet,patrê haberetin cœlis.Ergo in laudêloannis fcecundioris ièxus ge nerätio ponitur,ut nullius ab co natiuitas fepararetur. Dicit forte aliquis, fi inter natos mulierum rnaior eft Ioanriës,nunquid etiâ maior eft laluatorec' Abfitdoanncs enim na-tus mulieris.Chriftus autémuirginis natus eft. Ille corruptibilis uteri finibus effuiüseft;,^ ifte impollutæ uûluæ flore progenitus.Ideo autem cum Ioannis natiuitatedoÄiinigeneratio depütàtur,ne dotniftus extra ueritatem uiderctur efle conditionis humanac.

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DeiariÔOIoanneBaptiftà. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sermo LXV

Iximus luperiore dominica ciim filentij noftri ueniani peteremus,quôd pro D nbsp;nbsp;nbsp;falute communi facerdotibus etiam tacentibus dotftrina Euangelicanon ta

ccatjSC quod flientium eorum fuppler et ditiina fententiä« Semper cnim diui Matth.j palcripturaloquiturSCclamatjficutfcriptumeftde Ioanne:EgoiumuoxcIamantisin Ioann.i deferto.Non enim taritum inillo temporeclamauit Ioannes,quo Pharileis annuncians Viatth,} dominum faltiatorem,dixit;Parate uiam domini,re(ftas facite lemitas domini deinoftri fed ÔC hodie clamatin nobis,SC uocis iuaî tonitruo deferta noftrorum concutit peccato rum. Ac licet fanda martyrij morte dormierit,uox tarnen eius uiuit. dicit enim Ô6 nobis hodie:Parate uiam dómini,red:as facite femitas eius.Semper enirn fcriptura diuina cla-Genef,^ mat loquitur. Vnde ad Cain dicit deus: Vox fanguinis fratris tui clamat ad me.Nul la uticß fanguini uox eft,fed clamarc diciturianguis quiinnocens effulus eft,no tarn uc-re quam caufa,amp;interpcllare dominunon profecutione eloqutj,fed indignatione com milfi,acreatum foum non tarn uerborum accuiarefermonibus, quam côicientiæ ipftus criminationeconftringere.Quamuis enim malum fadufiinuerbaproducatur, excula tionem for taife recipit,nifi conftientia reuocetur,non poteft excufari.Cofcientia enim reatum iuû femper tacita fine contradidione conuincit amp;nbsp;iudicat. Hodieej! ergo loan-Katth.} nes clamat amp;nbsp;diciuParateuiam domini,redas facite femitas eius. Parare ergo iubemur uiam dominijfcilicet non aggerem itineris,fed fidei puritatem.Dominus enim non ter-renamfemitam carpit,Ied per fecreta mentis incedit. Si quid igitur in hac uiafiieritmo-ribus afperum,crudelitate durum,conuerfatione pollutum,iubemur mundare,exaequa y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;re,componcre,ut iuperueniens dominus no offendat in nobis, fed magis reperiat uiam

caftitate puram,procliucm fide, eleemoiynis eminentem. Quod autem taliitinere in-Pfalnt.6j cedere foleat dorninus,Propheta defcribit dicens : Iter facite ei qui afeendit fuper occa-fum,dominus nomen eft ei.Seduideamus,ipfeloannes qui pararcuiam domino iubet, qua ipfe uiâ parauerit faluatori.Per omnia plane adueniête Chrifto tramite uip fup com pofuit 2C dircxit.Nam fuit uticç ieiunus,humilis,parcus Ôd uirgo.Omnes enim has uirtu Katth.3 tes eiusEuangeliftadefcribens aiulpfeauteloannesueftitS habebatdepilis cameloru, ÔÔ zona pellicea circa lumbos eius.Efca autem eius erant Iocuft£e,amp;mel iÿlueftre.Quæ igitur maior caufa humih'tatis in prophcta,quam contemptis mollibus ueftimcntis,pi-lorum afperitateueftirir'Quæ deuotiorfîdes,quàm prçcindum zonaparatum eflèfcm per ad omneferuitutis obfequiumfQuae præclarior abftinentia, quàm fpretis uitachu-ius delicijs,ftridulis uefeilocuftis ac melle lylueftnVQup omnia hgc quoniam prophetg -ufui erant,arbitror in his ipfis prophetiam fuifle.Nam utiq; cum prçnuncius Chrifti ue-ftimentum habebat camelorum afperitate contextu, quid aliud lignificat,nifi quod ipfe Chriftus adueniens ulurus eflet indumento humani corporis, quod erat peccatorum afperitate denfatumr'SC quod uelut immundiflimç beftiç,hoc eft gert tilis populi circun datus exuuijs deformitatem eius ipfe geftaret f Zonauero pellicea quid aliud demon-ftrat,nifi hanc fragilem carnem noftrâ, quæ ante aduentum Chrifti dominabatur ad ui-tia,poft aduentum eius reftridam efle ad uirtutemc'ut quæ ante luxuriando dilatabatur . nbsp;nbsp;nbsp;in pinguedinem,nunc abftinendo attenuaretur in pellemÆxitum uero eius quàm bea

turn legimus,fcilicet quod pfaltria régis Alia poft ilia mimica uoluptatem caput eius pc-tierit.Quid mirum fi pfaltria occidit prophetâ, quia luxuria femper eft inimica iuftitiæ: amp;nbsp;quod iniquitas fine ceflatione perfcquitgr ueritatem f In quo faefto grade myfterium continetur. Nam utitç ipla pfaltrialynagogæ eftcomparanda, quæ Chriftum dum lu-xuriatur,occidit. Quod autem ifta pfaltria lynagoga fit,dicit dominus adludæos : Can-tauimus

SERMO LXVI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.291

tautmus uobis.Ä^non fàltaftis.Cur autcm à Ioannis corpore capnt ablatum fit, mànife- Mdtfb. 11 ftares cft.loagt;i^es(ficut fcriptun's adftruitur)typü Icgis gercbat. De domino autem le-gimus,quia uiri caput Chrilhis cft.Ergo ciim a loam's corpore caput eius aufcrtur,Chri i'Cer, 11 ftusquodammodoaludaris Jegïscultoribus (cparatur.Remanfit enim illisfincfaluagt; toreLcx cxanimi's truncata.Nam ex co udqi ludçi diuina non fapjunt,ex quo fine ca pite die cœperunt.Iter igitur facit domino qui inter cæteras continentia: uirtutcs matri monr) limitemnonexcedit,neccôiugij præfcriptum terminum adultcrinapcrmixtio-ne cômaculat.Sunt enim nonnulli qui cum legibus uxorcs duxerint, contra diuinitatis legem fibi fociant concubinas, non intelligentes quid contrahendo matrimonia pro--prijs uinculis conftrinxerunt.Qui enim legibus ducit uxorc, profitctur le contra legem non cflefaóajrum.Reum ergo ipfcfeftatuit,qui adhibcdo fibi adultéra ius pollicitatio-* nis exceditSed dicit aliquis,uxorênon habeo,ideo mihi andllamfociaui.Audi quid di Genef. xi cat fcriptura adAbraham:Eijcc ancillam,6t;filiu eiusmon enim hæres erit filius ancillæ cum filio libcræ.Si igitur ancillæfilius heres non eft,ergo nccfilms eft.Cur autem qugri tur tale coniugium de quo fufceptus filius ncc fiiccefiionis polfit hæres elfe nee fangui nist'Nec enim habere poteft hereditatis confortium,qui non habet originis priuilegiCr. Cur inquam quæritur tale contuberniu, de quo nati,nonfilij fint matrimont), fed teftes fintadultcrijt'euthuiuftnodifulcipiuturadultcri,quipatripudorifint,nonhonorit'Di- Sdpien^s cic Icriptura, Adulterorû filij in confummatione erunt, nbsp;ab iniquo thoro fernen extern

ininabitur.Mulier igitur tua fi talibus moribus prædita eft, utmereatur confortium,me reatur SC nomen uxoris,præfta concubinæ tuæ libertatem nomen uxoris,ne tu adulter fis potius quâmaritus.Sed amp;iileiter facit domino Chriftianus quiprofelfionisfuac exhibet ci fidele ièruitiû,£C caftitatc quam promifit,cuftodittam mente quam corpore. Sunt enim pleriqp qui fingularê uitam proponentes, finguli efle non poirunt,fed quægt; runt fibi contuberniajatcputinâfratrû.Inuenifti Chriftianûmonachum ,cui cumfratrc non conucnitjôC libentius ei conuenit cum forore,qui nonfequitur feniorê utiliacorn-monentem,ôôfcquituradolefcentulamincongrua cachinnantem.ciusamp;fiiyncerccor P us fif,anima non poteft elfe fynceris.Sed ille clericus iter domino facit, qui fccundü Euangelium uiuit,êC per omnia obtempérât facerdoti. Aliqui enim cum fint minus fub ditfimolcfte fcrunt,cùm à fenioribus arguuntur.Dicunt,grauiter irafeitur cpifcopus,pa tientior effe debcret.Audi ergo optime clerice,faccrdotis exigis patientiam, amp;nbsp;tui non exigis difciplinamtNefcis quia mihi falutis caufa argucre aliquando permiflum eft,tibi nunquam pcccareconceftumeft/Dicit enimApoftolusdncreoaopportune,inrportu- i.Tiw.4 ne argue.Efto ergo in omnibus fubditus facerdoti,li uis eum efte manfuetum.

DenatalifandiorumApoftolorumPétriêôPauli. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Scrmo LXVI

Vm omnes beati Apoftoli parem gratiam apud dominum fantftitatis obti- MiOcimi Epi C nbsp;nbsp;nbsp;neant.-ncfcio quo tatncnpacfto Petrus amp;nbsp;Paulus uidenturpræcætcrispecu-

liari quadä in faluatorcfidei uirtute præcellcre.Qiiod quidc ex iplius domi-niiudicio pclTumus approbarc.NâPetro ficutbono difpcfatori clauê regni cceleftis de dit:Pauiotanquâidoneodoclori,magifteriûEcclefiafticæinftitutionis iniunxit: fcili-eet utquos ifte erudierit ad falutê,ille ftiicipiat ad quietêiSfl' quoru corda Paulus patefe-écrit doiftrina uerborum,eorum animabus Petrus aperiat régna cœlorn. dauern enim quodammodoàChrifto fcientiæfiC Paulus accepit.Clauis enim dicenda cliqua ad fi-dem pcccatorum cordarcferantur,mentiumfecretapandutur. Si quicquidiritrinfecus claufum tcnctur,in palam rationali manifeftatione producitur.Clauis inquam eft, quæ confeientiam ad confefiionem peccati aperitiSC gratiam ad æternitatem myfterij fa- . *- ’* lutarisincludit.Ambo igitur claües à dominopcrccperût,fcientiæifte,illc potêtiæidiui tiasimmortalitatisille difpcrifat,fcientiacthefauros iftelargitur. Suntenim feientiæthe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z

fauri,ficùt feriptum eftJn quo fiint omnes thefauri fapientiç amp;nbsp;feientiæ abfcoditi. Ergo beati Petrus Paulus eminent inter uniuerfosApoftolos,Só peculiar! quadampræro-gatiua præcellunt. V crum inter ipfos quis cui præponatur, incertû eft. puto enim ill o s çqüalcs elfe meritis,quiaçqualcs lunt paiïiont:amp;rfimili eos fidei deuotiôc uixiirc,quos fimuluidemus admârtyrtj gloriamperucniftè,Nonenim finecaufafaeftum putemus, quodunadie,unoinloco, unius tyranni tolerauerefententiam, Vna diepalfifuntruc»

ad Chriftum pariter pcruenirenLVno in loco:ne alten' Roma decflct.Sub uno pcrfecu tore;ut æqualis crudeh'tas utruncç conftnngcret. Dies ergo pro men'to ,4pcus pro glo--n'äjperfecutor décrétas eft pro uirtute. Etin quo tandem loco martyrium pcmilcriïnt^ In urbe Roma,quæ pn'ncipatum 0^ caput ob tinet nanonum: fcilicet ut ubi caputluper ftitionis erat,ilHc captit quiefteret lanlt;ftitans:0C übi' gcnnlium principes habi'tabant, il-IicEcclefiarum principes morerentur.Cuius autem meriti fintbeatillimi Petrus Pau luSjhincpoflumusintelligcrciquodci'im dominus Orientisregionem propria illuftra-uerit pafnone,Occidentis plagam, ne quid minus cftet, uice fui Apoftolorum fangui-ne illliminare dignatus eft. Et licet illius paftio nobis fufficiat ad falutem, tarnen etiam horum martyrium nobis contulit ad exemplu. Hodierna igitur die beati Apoftoli fan-guincm profudcruntSeduideamus caufam quareifta perpelfifuirt, fcilicet quodinter caetera mirabilia etiam magum ilium Simonem orationibus luis de aeris uacuo prçcipi AÄ.8 tjj rüinaproftrauerint. Cum enim idem Simon fe Chriftum diccret, SC tanquam filium ad patrcm aflereret uolando fe pofte confcendere, atq; elatus fubito magicis artibus uo lare cœpiflet: tunc Petrus fixis genibus precatus eft dominum, SC prccatione fanifta ui-citmagicam Icuitatem .Prior enim afcenditiii coelum ad dominum oratio,quàm uola-* tus;3(f ante peruenit iufta petitio, quàm iniqua præfumptio. Ante Petrus in tern's pofi-tus obtinuit quod petebat,quàm Sim on perueniret ad cceleftia quo tcndebat.Tunc igt tur Petrus^uelut uiiftu ilium de fublimi acre depoltiitj 5C quodam præcipitio in faxo eli-denSjCius crura côfrcgit.Ethocin opprobrium facfti illius,ut qui paulo anteuolare ten-taucrat,lubito ambulare non poftet:dC qui pennas aftiimpferat, plâtas amitteret.Sed ne forte hocmirum uidea tur,quod magus ifte præfente Apoftolo per acre aliqiiandiu uo-litaueriuboc paticntia Petri fecit.Permifit enim ilium lublimius afcendere,ut altius ca-dcrct.Voluit eum in excelfum leuari à confpecftu omnium,ut ruentem ilium de excelfo oculi omnium peruiderentHæc igitur eft iniquitatis clatio,ut in altum fe ferar,in ftibli-mcfeerigat.Scdfamfta oratio omnem humiliât fupcrbiâ, uniuerfam deijcituanitatem.

Item denatalifamftorum Apoftolorum Petri ScPaull. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Scrmo jlxvii

Atalem beatiftïmorû Apoftolorû Petri 5C Pauli hodie célébrantes, diuerfis N epulis nos reficeredebemus, ÔC tantam feftiuitatem magna cum læritia cele brare. Quis enim talium Uirorum folcnnitatem non magna cum lætitia debet celebrarefOuis enim tabu uiroru folennitate non magnos fibi exhibeat apparatus, ut quo plus expenderit, plus fe Apoftolos confirmet amare f Veruntame non opus eft woprio lumptu adrefeeftionem noftram,nam natali fuo fanôus Petrus ipfe nos reficit. Eft enim omnibus copijs refertum uas ei, quod illi de cœlo efurienti delatum eft.Igitur qui efurit ficut Petrus, reficit ipfe cum Petro. Vt quid ergo præparemus nobis propriiï prandium,cum Apoftolico ferculo faginemurfCur nobis inquiramus terrenas epulas, Ib‘dfjM.10 cum cceleftes copias habeamus f Dicit enim fantftus Lucas in Atftib. Apoftolorû poft oratioiicm elurieti Petro circa horam fextam aperto cœlo uas quoddâ fplendidûuelut linteum fuifte delatum,in quo erant quadrupedia SC repentia terræ, 6C uolatilia cœli,ÔC iWdfW.8 dixilTedominû ad eum:Petre furge,immola Scmâduca. Ecce Petrus qui dicit alibuAu-rum Sc argentû non eft mihbnunc couiuij eius uafculu fpledidius eft argeto. Et qui pro pter Chriftu argent! Ipeciê refutalTet, per Chriftû argeti nitore ditatur.Pranfuro igit Pe tro défont cocorû apparatus,defuntobfequiafamulorû,fed quod eft melius, minifteria diuina no defont,et utili cômutatione fantfto uiro quod deeft in terris, abûdat in cœlis., Vtreficiatur enim Petrus, non cellariu follicitc referatur, fed cœlûipfom pfotinus ape j.Rcg-* 7* fitur.Legimus in fcripturis fantftûHeb'am in deferto coruis miniftrantibus paftû:quan-to melius Petrus,cui non paruam efcam tetra auis porrigit,fed integrû conuiuium mul-titudo Angelica fobminiftratfPoft orationcm ergo eforqt Petrus. Mirandum cur fan-ctum uiru poft orationê fames fequat,ciim foleat fames oratione depelli, efuries anima non niü obfecrationibus faginarit’Sed puto Petru poft orationênon cibû eforiflehomi num,fed falutem,nec inedia uexatu eftc córporis,fed inopia credêtium laborafte. Cum enim ludaicus populus perfidus SC ingraftis illo prtedicante Chrifto non crederet,famc quodamodo Petrus foi officij fuftiriebat.Famem ein patit qui minime frutftû foi laboris alTequftur.In cœnaculum igitur ad orationcm feftinus afcêdit. Benc aitin cœnaculum ad

SERMO IXVIH nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;223

ad orationcm afccndiflcPetrum, quia omnis fanflus quand© oratjrelinquens humilia uel terrena in al^m métis extolliturjamp;fin fublimefulpenftis rapitur,3^ cogitationefangt; cia ccelo uicinus efficitur. Atq; ibi eÉiricnti illi,hoc eft cogitanti in cordis iui füblimiori loco pro falutcludaici p op uli, offer turuas diuerforum generum animalibus plenum, uelut dtuinitare dicente illuTu in ludæos foÏos efuris, ecce famem fidei tuæ cunótarum gentiü diuerfitate reficio. Nâ utiqi diuerfa animalia collecta in uno uaiculo,diuerfarum gentiü congregatio collegia in una ecclefia demonftratur,quæ ecclefia in illius uafculo iplendidodum non habet maculam neqirugam, lintei nitorerefplendetJn qua prirnu animaldcoex gentibus Centurio Corneliuseftimmolatus. Dehocergo uafculoiuo hodie nos reficit Petrus. Ciim enim uidemus gentilium turbas ad fidem Chriftianitaris accurrere, fimul cum Apoftolis gratulamur. Non enim mortui funt quorum curamus natale hodic,fedrenatiuiuunr pane, quia participes effeiffi funt Chrifti,quiui'ta eft om^ nium.Qiiamuis enim corpora palïlone cçfa fint, interruptus tarnen non eft ordo uiuen tium.Iugiter enim deo gratias agunt, laudes iàluatori referunt,nifi quod refoluta membrorum farcina magis adhærent Chrifto,ficut aft Paulus : Dillblui,ô6 cum Chrifto Philip.t efle,quanto meliusfNon ergo dicenda eft mors quainterueniente caremus perfccuto^ ribus,Sc Chrifto conneeftimur. Non eft plané dicendamors, quæ Chrifto mortuum fo-cians lucrum efficit morietis,ficut ait beams Apoftolus: Mihi cnim uiuere Chriftus eft, ibidem. 6c mori lucrum.Illa autem uera eft mors, quç ctiam uiuentem hominem peccatoru mor te conftnngitiqui quamuis uiuere uideatur, fcclcribus tarnen fuis morti iam uidetur ad di(ftus,ficut ait Apoftolus de ilia dcliciofa uiduazHæc autem uiuens,mortua eft.

itemdeeodem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sermo LXViii

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Otum omnibus uobis eft fratres,SC itniuerfo mundo notiflimum,quodbea^

N nbsp;nbsp;nbsp;tilfimorum Petri ÔC Pauli natalis eft hodie, nec aliquam partem orbis latere

poreft tanta deuotio. Siquidem de tjs dicatDauid prophetadn omnem ter.- Pplm. i s ram exiuit fonus eorum,SC in fines orbis terræ uerba eorum. In omnem terram mirabi-

' hum Petri uirtus diffufa eft,SC in fines orbis terræ epiftolarum Pauli uerba pCnetrarunt, Qiiis enim non audiuit quod primum Petrus fedenti ad porta fpccioftm claudo,6c ex Ad. j matris fùæ olim uentre iam debili pedum reftitueritfirmiratem,utquod natura minus eontulerat, A poftolica gratia repararetf Ciim enim idem claudus ftipê rogans, aliquid pecuniæ fe ab apoftolis crederet accepturu,ait illi Petrus: Argentum SC aurünó habeo, fed quod habeo,hoc do tibi.In nomine domini noftri Icfii Chrifti Nazareni furge ÔC am bula.Beata plane largitas,quæ petenti argentum quidem nonconrulir,fedcôntulitfà-nitatem.Beatalargitas,quæ de thefauris fuis aurum non promût,fed promût medicina. Beatus SC ille claudus, qui dum ftipem quærit pecuniæ, diuitias incolumitatis accepit. Hoc cnim ab apoftolis donam meruit,quod nullis thefauris a medicis redimerepotuif-fet.Primu ergo fignum mirabilium fiiorum Petrus fecit, claudo pedum reftituendo uegt; ftigia.Diximus frequêter ipfum Petrum à domino nuncupatum, ficut ait: Tu es Petrus ÔC fuper hanc petram ædificabo ecclefiam meam. Si ergo Petrus petra eft fiiper quaxdi ficaturecclefia,rclt;fteprius pedes fanat:ut ficut in ecclefiafideifundamentum continet, ita Sc in homine membrorum fundamenta confirmet.Retfteinquam pri'muin Chriftia^ no pedes curat,utiam no intrepidus nec imbecillis poffit fuper petra ecclefiæ,fed robu ftus Sc fortis incedere. Vbi autem uerba Pauli apôftoli non leguntur Qiiis locus ea no literis infcribit,cordc retinet,conuerfatione cuftodit, quia Paulus a domino uas eleCIio nis eft nominatusCBonum uas in quo preciofa mandatoru Chrifti præcepta conduntur Bonum uas de cuius plcnitudinenibftantiauitæ populis femper erogatur, SC plénû eft. Optima apoftolorum nomina,petra, SC uafculum,ncceflaria domui faluatoris. Domus epim fortitudinis petra conftruitur,utilitateuafis ornatur. Petra adfirmitatem nelaban turfuftcntatpopulos,uasad cuftodia ne tententuro périt Chriftianos.Exitus uerôeorû de hoc fcculo quam beatus fucrit,nemo eft qui nefeiat. Nam prima hæc in il I is beatitu^ do eft,quod ambo una die paffi efle nofeuntur, fcilicet ut quos una fides feruitio deuin-xerat,una dies martyrio coronarct. Deinde ip^ paflio licet diueria in fingulis fuerir,ta-men quanta referta eft gratiæ fànéHtateCNam Petrus crucis,fi'cut ialuator,exitum tulit, SCadominieg deuouonisfîmilitudinenecmortedifcretuseft,fcilicetutquêimitabatur . , , . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ambr.to.3. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bb fide,

2-24 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIV IAMBRO. SU

fidcjimitafctur paflîone. De Pauli iiei ô cenn'ce, cum cam perfecutor gladi'o percuC fiiretjdicitur flüxi'llc lacT:is magis unda quam fanguinis,amp; mirum in mq^û faiuftu ApOquot; ilolum baptifmi gratia inipfa cæde extirifl'e fplcndidum potius quam cruentum. Qiiac iiCor,3 çLuidem res in fandlo Paulo ftupenda non eft.Quid enim miru fi abundat lalt;ftc nutritor.

ecclefiæ,ft cut ipfe ad CorinthiOs ait:Lac uobis potum dedipïó efcam r Hæc eft plane re sxdd.j promifiionis ilia terra quam patribus noftris deus promifit dicendo : Dabo uobis terra flucntemlacSCmel.Nonenimdebac terra locufuseftquæmanantibus aquiscœnum inuoluitjlutumcÿ permifeetjed de ilia terra Pauli,amp;limilium Pauli, quæiugirer purum fuaueq; diftillat.C^æ enim Pauli epiftola non mellc dulcior ert, lacfte candidior Quæ epiftolæ tanquam ubera ecclefiarum populos enutriuntad falutem. Deceruiceergol Apoftoli prolânguinclac manauit.Lcgimusinipfoquoniâcaro amp;lfanguisregnûdci. nonpoHïdebunt. IgituriamPaulus pollidetregnum, quoniam caret amp;nbsp;fangume,qui i.Corin^ 1 impedire dicitur regnaturum. Adhuc ergo Paulus in terris pofitus ctiam in regni cœle^^ ftis ftjbftantiam transformatur.

DenatalifantftiEufebij Vcrcellenfiscpifcopi, Sermo LXIX DfaniftimartyrisEufcbtj laudem aliquidaddercuene,dccerpcrecft.Tam A ineffäbilium enim doeftrinarum magifter extitit, ut mérita eius facilius ope.-ribus cognoici poirint,quamfcrmonibus explicari. Tantum autemdeeo confeientia retinet,quantum oratio S(^narratio non praeualct.lgitur gefta illius non uer bis adornada ftint,fed perftringenda fententijs, præfcrtim qui icimus earn rem comere nondcberefermonibus,quamuidemusiamcomptam effeuirtutibus, ciimdicat Apolt; wiaein.4 ftolus,Regnum deinonin fermone eft,fed in uirtutc.Ergo ad mérita eius aliquid adde-re uellcjdecerpere eft,me præcipue,qui amp;nbsp;ignarus rcrum geftarum fim,amp;litcrarum im peritus facrärurnjSCrudis facerdotalium funöionum. Potuiflent autem prædicare lan^ cïi hæc prpccflbres mei ulu facilius, Cxpcrimcnto probatius, dodrina præclarius, dominum 8épatrem Ipecialiterbcatum.Exuperantiumloquor,quifuitciusminifterinfa cerdotio,cornes in martyfio,particeps in labore.In cuius uultibus faneftum quoq; Eufe-bium uidere nos credimus, quafi in quodam fpeculo bonitatis illius imaginem con-tuemur.Facile enim cognofeimus qualis magifter fuerit, cuius talem uidemus efle difei pulum.Sed quoniam confeffionis illius fimiüs hune gloria comitatur, mauult reticere laudes paternas, ne proprias pariteriaeftare uideatur.Qtud ergo de rnartyrisEufebq froKo-.io gloria prædicern,,cuius totaplcbs ifta fit gloria Æt cùm dicat feriptura, Gloria patris eft filius fâpicns:quantæ huius funt gloriæ, qui tantorum fîliorum iapientia amp;nbsp;deuotionc iætaturf'InChriftoenimIcfupcr Euangelium ipfeuos gcnuit.Qbiicquid ergo inhac fanlt;fta plcbe poteft elle uirtutû gratiæ,in fanefti Eufebij magifterio reperitur. Ex hoe autém ouafi quodam uirtutum fonte lucidifiîmo riuulorû hæc puritas emanauit. Nam quia caltitatis uigore pollebat,propofitû uirginitatis inftituiuQuia abftinentiæ gloria-baturanguftijsjinonachorûintroduxitforteferuitium. Quiablandimentiseratprædi-tus IcnitatiSjCuntftorû ciuiu in deum prouocauit affeiftû. Qtiia pontificîj adminiftratio-nefulgebat,plures e'dilcipulisfacerdotij fui elcgithpredes.Quamuisigiturnonnullili-beris fuis relinquant auri angenticj thcfauros,nemo tarnen fando Eufebio ditiores reft quit.Siquidê omnes extiterunt aut lacerdotcs,aut martyres. Nam ut cætera taceâ, illud quàmadmirabilceft,quodinhac lànda ecclcfiaeofdemmonachosinftituit,quos cle-ricos,atq!qfdêpenetralibusfiicerdotaliaofficiacotineri, quibus amp;fingularis caftimo-nia conferuatur,ut cflet in ipfis uiris côtemptus rcrum, amp;nbsp;accuratio leuitarumuit fi uidc rismonafterij le(ftulos,inftar oricntalis propofitiindices, fi deuotiones clcriperfpexe-riSj^ngdici ordinis obferuatione gaudeas. Illud autc tac.cndum omnino non arbitrer, quôd cùm Arrianorû deteftanda perfidia totamcû uniuerfo mundo Italiâ perturbaflet, atqîciuidem peftileritiæfàccrdotcs fimplicitatê fandi Dionyfii martyris captiuaftènt, ita ut fubfcriptionis eius uinculûretincrent,qua ilium e'manibus eorum fa pientia libéra i.Cor.I, tiitfSicut enim ait fandus Paulus,Fadus fum ludæis tanquam Iudæus,ut ludeos lucrifa cerema'ta Eufebius hæreticis hcreticum fi^efle mentitus eft,ut de hprefi filium liberaret. Dixit enim fe eorum confentire perfidiæ,hocfibi placere quod illis,fed quod fibifilium Dionyfium in fubfcribendo præp onerent, grauiter fe m oueri. Vos enim, inquit, qui dicitfs

s ERM o LXX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2 9 5’

dfcitis filium dci patri deo gqualem eflc no poflc,cur mihi fih'um prgtuh'ftisf’ Qua illi ragt; tione pcrmotLftatim fancfli Dionyfii chirographum deleucrunt, priorê locum fubfcri- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ -

bendi bcato Eufebio déférentes.Quos illc mcrepans irridens ait, Ncque ego me ue-ftn'slceleribuspolluOjUeq;filiummeumuobi'fcumparticipatepermi'tto,Vndeciimdi cat Euangelium in fiac generarione prudentiorés filios tenebrarum efie quam lucis,ec.-ce hic ipfis tenebris prudentior filius lucis inuetus eft. T une illi grauiter indignantes ita nequitiam fiiam fuifle delu{am,nouis eum per Gonftantium principem paftionibus ue xauerunt.Nam poft multas iniurias Orientis plagç ilium in exilium relegaruntjin quo ‘ tanta pafiits eft,ut martyrtj inuilt;fta gloriam reportaret. Dicitur enim inter cætera palïio num genera hoè poenale pafïionis fuppliciû pertuliftcjUt dum interrogaretur ab Ärria.-niSjSC fe eor’um comunicareperfidiædenegaflet,fcalarumprocliuitraeftufupinispedi bus ad imum ufip pertraheretur, amp;nbsp;iterum reuocatus ad fummum, interrogarus denuo ciim eadem refpóndiftètjcadempaterctuijacfic frequentem interrogationêfrequenter huiufmódi fiipplicium fuerit fubfecutum, In qua paftione fanefti Eul'ebtj martyris licet fuerit qUaflâtû caput,elifum corpus,membra cófiraóla, animus tarnen fidei manfit inui-^ ^us.Nam quanto plus ilium Arriana perfidia corporaliterhcerabat, tanto magis eum catholicaintegritas fpiritualiter refouebat.Quem qurdê fcalarum afeenfum atep defeen fum poflumus dicere quem Iacob fomnians prophetaritrSC ficut ille uidit etiam iftas fca nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

las ab imo ad cceleftia ufq? pertingere,fic quidem per has 8C Eufebius afeendit ad coelS, ÄS Arriani ad inferos defeenderunt. Vudefiratres faneftum Eufebium Machabaeorum martyrum choro annumerandum puto.Siquidem illi fingulis membris martyrium per--tulerunt j hic autem totius corporis paftione dominum fit confelTus, nec dilparem eogt; rum efle gratiam quos etiam dies unainmartyrio copulauit.

Item dedepofitionefaneftiEufebq. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sermo LXX

Epofitionem famfti Eufebij hodie celebramus.Qiiid eft depofitiof'Non illa D utiqiqugfcpcliendis in terra membrorum reliquqs clei icorümanibusprogt; curaturjed illa qua homo uinculis carnalibus abfolutus, liber iturus ad ccegt; Ium terrenum corpus exponit. Ipfa plane eft depofitio,in qua concupifeereabijeimus, ceffamus delinquere,pcccare definimus, ÔC totum quiequid faluti eft graue,quafi abie-lt;ftafarcinaoneris,exponimus.Namideohæcdies pro celebritate maxima procuratur,’ quiauere eftfiimma feftiuitas,mortuum efte uitqs,foli uigere iuftitiæ. Vnde amp;nbsp;depofi.-tionis ipfa dies natalis dicitur,quöd dclicftorum carcereliberati, libertati nafeimurfalua toris.Sed uidcamus,Iancftus Eufebius cum qua gloria ad hanc diem depofitionis adue- ; nerit. Diciturenim ante aliquantum temporis exitus fuimanifefta reuelationeuidifte le kalendis Augufti de monte ad montem uolare,2C propheria quadam hocinterpreta-tus eft hac die exiturum fe efte de corpore.In quo faefto nefeio quid primumfitadmiran dum,utrü quod meruit exitus fui finem noire,an quod feire potuerit quac illü poft exitu gratia permaneret.Dicit fantftus Dauid : Notu fac mihi domine finem meum,ÔC numc-rum dierum mcorü,00 reliqua.Ecce quod Propheta optauerat,martyr accepit,notitiam qua illi exorat, ifte confequitur, nifi quodfalua fide dixerim-, amplius promereatur.Ille enimfinem poftulatnoifcjifte etiam ultra finem quid futurum efte agnofeit. Illeufi^ ad exitum quid délit ignorat.ifte poft exitu quid fuperfit edixit. Volare ergo fe in hac die uiditmartyr Eufebius,ficutfcimus. Volarenópoteftnifiquodpurum,leue,atqifiibtile eft,cuius nec fynccritas intêperantiarctardatur,necalacritas, necuelocitas mole graua tur.Grauari aute uolatit dico non tarn mole membroru quam delicftorü. Vnde puto e-tiaminipfisauibusideo uelocius columbampenepræ omnibusuolitare,quodalacri-tatem ÔC innocentiam comitetur.Deniq; fantftus Dauid cum puritate métis uolare con cupifccfct,nonalfcriusanimantis nifi columbae optauitalas,dicens: Quisdabitmihi Pf‘/w.$4 pennas ficut columbæ,amp;f uolabo amp;nbsp;rcquicfcamflntelligebat enim quod altiorafacilius penetrantur fimplicitate métis quam leuitatc pennarum. Volauit ergo hac die fantftus Eufebius.Feftiuemus iam ei US innocentiam de uolatu, ôé puritatem eins de ipfa elatio^ neiudicemus,tanquam columba enimindf mo dei degensaflumpfitlpiritualespen-nas,amp; requieuit in monte.Et licet ipfe de monte ad montem uolare fe dixerit, tarnen in ipfatranslationemaioré requiem fuiftèfignifico. Quid enim aliud eft eft de monte ad

Ambr.to.3. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bb i montem,

2^6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DI VI AMBROSII

montcm Uolare,nifi de faluaton's gratia ad patris gloria properarcdpfi enim ßint mon-Dxnrd. X tes,ficut dicit prophcta : Mons de monte fine manibus concidentium, nbsp;nbsp;nbsp;cft filius de

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DenatalifancfliLaurentijleuitacSCmartyris. Sermo LXXI

bmenitur ctiä nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eatiflimi Laurentij martyris, cuius natalem hodie celebramus, paffionem

inter AugufiU S nofleuos credo : 6óquantain perfecutione pcrtuleritjdilecfîionem ueftram nùnosde nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fd'repoiîènon dubito.Tanta enimmartyrq eiusgloria extitit,utpaflîonè

^•^30 foamundumilluminauerituniuerfum.IIluminauitmundum plane Laurentius eolumi ne quo ipfe accenius eft,ÖCflammis quas ipfe pertulit,omnium Chriftianörum corda ca Iefecit.Quis enim hoc excmplo nolit pro Chrifto ardere cüLaurcntio,Ut polfit à Chri-fto cumLaurcntiocoronarif Qiiis nolitad horam uriLaurentqignejUtætérnumge-hennænonpatiaturincendium r BcatiigiturLaurentij prouocaniur exemplo admar-tyrium,accendimur ad fidem,incalefcimns ad deuotionê : Et fi nobis periecutoris flam ma deeftjfidei tarnen flamma no deeft. Non ardeinus quidcm corpore pro Chrifto,fed ardemus affedir.Non fubijcit mihi perfccutorignem, fed fuggerit mihi ignem defide-rium faluatoris. Efle autem faluatoris ignem legimus in Euangelio,dicente eodem do-mino:Nefcitis quia ignem ueni mittere in terram, Qc quid uolo nifi ut accendaturcQuö

'Luc. 12 ignc ftrccenfi Ämaus amp;nbsp;Cleophas dixerunuNonne cor noftrum ardens erat in nobis in liiiem. uia,cumaperirct nobislefus fcripturasf'Hocigitur ignebeatusLaurentius accenius, ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;flammarum non fenfit incendiüiamp;T dum Chrifti ardet defidcrio,perfecutoris pcena non

ardct.Inquantum enim in illo fidei ardor fcruet, intantü fupplicij flamma frigefcit. Cor porali enim bcatus Laurentius dum laborat incendio, hinc amore Chrifti iuccenditur, inde perfecutoris flamma torquetur,fed diuinus faluatoris ardor materialem tyranni re ftinguitardorem. Qiiamuis enim in fauillam membra foluantur, fidei tarnenfortitudo non foluitur.Corporis detrimentum fuftinet,fed lucrum iàlutis adquirit. Non enimfra-tres beatus Laurentius citauel fimplici pallione perimitur. Nam qui gladio pcrcutitur, femel moritur, qui in flammarum camino mcrgitur,unoimpctulibcratur:hic autem longa SiCmultiplici pcena cruciatur.ut mors differatur, non défit ad iupplicium,filt; de fit ad finem. Dicitur enim ab ilio ficuiffimo perfecutore hacc illi conftituta pcena, ut ar-dcntium cxpofita mole carbonum infuper eum ferrea crate diftentûlenta flammacon-fumeretjUt non tarn inflammando cito interimeret hominem,quam diu cxurcndo tor-qucrctn'ta ut cum unum latus exuftum perfecutorcernerct, aliud latus ignibus obijce-iCkwid, j rct exurendum.Legimus Ananiam,Äzariam ÔC Mifael bcatiifimos pucros à rege in ca mino ignis inclufosjin poenarum fuarum deambulalTeflammis, amp;nbsp;igneos globos pcdi-bus cönculcaflc.Vnde beatus Laurentius no minori eft gloria præferendus.SiquidS illi in peenarum fiiarum flammis ambulant, hicin ipfo fupplicij fui igne difeumbit. Illi ueftigijs pedum conculcant incendia, hic laterum fuorum deuotionc reftinguit. Illi in-quam liantes in poenis elcuatis manibus orabant dominum:hic autem proftratus in fua poena toto corpore deum deprecatur. Iterum ergo beatus Laurentius exuftis lateribus in dorfiim fiipinus uertitur,amp; rencs eins ignibus cxurütur,ut impleretur Pfalmi prophe Pjälm.ijS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;flieft cx perfonaLaurentij.-Probame domine,amp; tëta me,ure renes meos, amp;nbsp;cor

meum.Duplici fe utiq? poftulat igne cóburi. Nam fi de uno SC folo mundi igne loquere tur,fufficeret renes tantü exurendos incendijs obtulilfè, cor autê nifi Chrifti flamma n5

24 uritjficut Amaus Ô6 CIcophas dixerunuNónne cornoftrum cratardens in uia,cüm ape tiret nobis dominus fcripturasc'Atq? ideo adcomprobandam deuotionem fuam gemi-num fibi ignem poftulat,ut lucflamine habito oftendat in fe plus pofte amorcm Chrifti, quam poenam tyrâni. Honoremus igitur fratres beatum Laurentium, qui dum fide lira perfecutoris flammas uicit, oftendit nobis per ignem fidei gehennæ incendia fuperare, amp;C amore Chrifti diem iudicij non timere.

DenatalifandliCypriani. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sermo LXXII

tinximiepifc» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Andi Cypriani feftiuitatcm,ficut omnibus notum eft,hodie celebramus,0i:

pi. S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;natali,ficut dicunt imminente lÿndemia,natalem eius martyrij procuramus.

Conueniunt igitur uota noftra, ÔC mundi. Mundus uindemiarum ubertate laetatunnosfandorum palfione gaudemus, Qpæ quidem palfio uindemijs coparanda cft.Sicut

SERMO LX.XIir nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Z97

eft.Sicut cnim uuarum expreflïone uinum funditur, ita SC fanólorum martyrió umi nice fanguisefFunditui‘,nifi quo d uua têporales fruô:uspræftat,paflîoiempitérnos.Re-lt;^e ergo mar^iu uindemijs cóparatur.Habet enim ÔC ebrietatê fiia,habet ÔC calice fliû, de quo dicit prophetaDauid;Et calix meus inebriâs quàm præclarus eft. Et ipfe domi- Pfalm.22, nus in paffionis fuæ cxitu conftitutus ainPater fi pofllbiléeft, tràtlfeatàme calix ifle.Et iterum Propheta:Calicê falutaris accipiam, ÔC nomê dominiinuocabo- R.elt;fte inquam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;î

calix martyrio coparatur,quia fi eut calix lætificat cùm bibitur, ac omnis humor noxius uini calore décoquitur:ica ÔC martyrij poculû cùm hauritur,omnes peccatorû fæces ex^ purganturjamp;' palïlonis gloria temperantur.Vinum ergo quoddâ falutare martyriû eft, quodcordilætitiâpræftat,calorêfidei,animarpuritatê. Vinû plane eft fpirituale,de ilia uua quæ pro falute omniû pependit in ligno expreflum. Sicut enim botrus redditurus uinu prius in uinea quadâ naturae arte fùfpenditura'ta ÔC Chriftus eduefturus uinum ipiri tuale martyrij in crucêquadâ prouidcncia diuinitatis aptatur.îpfe planebotrus eftjquê duo exploratoresilli,hoc eftlefusNauc SC Caleb filius lephone in phalangaadfîliôs If- Nw.15 rael proprijs humeris dctulerunt. Qyod quidê fatftum iamtuncpræh'gurabataduentu domini faluatoris.Nam botrus in phalanga fufpcnfus,in cruce Chriftus appenfus often ditur.Duo autem in phalanga portantes uuam,duo populi demonftrantur,Chriftianus uti(^ Sé ludçus.Et ficut mos eft portantiû,unus præcedens, alter fubfequensnta prior lu dacorum deßgnatur populus,Chriftianorum fecundus. Et ficut antecedês quod portât nonuidetjSCretrorfumid iemperhabens quadam dorfiauerfione contemniuqui autê fèquitur,femper id oculis perfpiciqiemper euftodit obtutibus,femper corporis uicinita te potitunita ergo ludçuSjôô Chriftianus populus.Iudgus enim prior eft,Chriftum in le ge portât, amp;nbsp;neftitjÄ: rctrorfum eum ponens, quadam dorfi auerfione côtemnit.Vnde aitPropheta:Obfcurentureorum oculineuideant, dorfumipforurafemperincurua. -Chriftianus uerô fequens populus Chriftum femper oculis alpicit, femper euftodit ob-tutibus,Ô!5 quadam graduum iuorum uicinitate compledlitur: Et quartto eum ille popu lus prauo itinere poft ferelinquit,tanto eum ifte diretfto curlù feftinat attingere.

IterndefancftoCypriano» quot;nbsp;Sefmo LXXiii Hiefermo adfcribitur Maximo epifeopo Mediolanenfi,

Nte dies,cùm beatiftimi martyris Cypriani celebraremus natalem, luauifiî-A me in eius feftiuitate iucundati iùmus:quia enim hoc uindemiarum tempore palTus eft,tanquâ nos de uindemia dulces ÔC uarios frueftus ex eius paf-fionccollegimus.lmpinguauit enimnos, amp;refecitmufto martyrijfui.Eft enimmu-ftum quod reficitôCinebliât Chriftianum, fedebrictas ilia magisfobrium facit.Qui e-nim inebriatur cœlefti gratia,exobriaturfarcina peceatorum. Hoc nanq; muftorepleti AÂ.z fanefti apoftoli,ficut ait feriptura, alienislinguis dei magnalialoquebârur.Inquo faefto pariterebrij efteuidebantur,amp;fobrij.Ebrij enim putabâtur, quodinijsloquela præter naturam alteraperlbnabat.Sobrij erant,quodiuxta confuctudinemmentisdeum de-uotione laudabant.Quod quidem non elatione aliqua aut impudentia contigit, ut uiri fanefti peregrino fermone loquerentur,fedprouidentia diuinitatis faeftum eft, ut quia admagnificandum deum unaloquela non fufficit, perplures linguas mentis deuotio foluerctur.lucundati cnim fumus, quia de uinea domini fabaoth, ficut dicit propheta, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$

domus Ifracl eft,quæ domus nos fumus.Secundum fidem enim Iftaelitæ nos fumus.Vn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ç

de dicit ApoftoIus:Quiafi exfide funt tj, filrj funt Abrahç. Qyoniam igitur nos fumus Iftael,uinea domini fumus, uidcamus diligenter ne ex palmitc operis noftri nonnafea-turdulcedinisuuajfedfellismedicaturnobisquod ludæisdiôûeftperprophetamrSu- Epilt;e 9 ftinui ut faceret uuam,fecit âutê fpinas:£f non iuftitiam, fed clamorc. Quàm dura conditio,ut pofTcfliOjquæ domino fuo fuauitis frueftus afferre debuit, fpinarfl ilium alperita te compunxerit. Hoc eft,cùm ludçi faluatorcm debuerint totafidei deuotione fufeipe- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?

re,fpinarum eum coronauerunt pafllonc.Qiiæ corona quidem^ quantum inludæis eft, cratiniuriaruna contumelia: quantum in domino, crat corona uirtutum. Compungunt ergo ludæi dominum dum coronant,compungunt dum crucifîgunt. Vnde ait feriptura fanétaiVidebunt in que copunxerunt.Igitur fratres uidete ne amp;nbsp;nobis dicatunSufti-nui ut faceret uuam,fecit autem ipinas. Hoc eft, ne fpinas quas domino ludæi cruentis

Ambr.to.3. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B b 5 impofue-

ips nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DI VI AM BRO S II

impo{ucruntmanîbus,nos ini'quis fenfîbus apponamus,Ô£f copungamus eum non afpc; ritatelenti'um,fed operum prauitatc, Sunt enim (pinæ cordis,quç uerbum dei etiam uul nerare confucueruntjde quibus meminit in Euangclio faluator,diccns fÄIinantis femç cecidifle l'ntér fpinas,ÔC creuiffe eas,ac fuffocafle quod fatum eft.Quæ autem fpi'næ fint, ’ , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ipfeprofequitur dicçns uticp folicitudines efle mudanaSj quæ cùm crefeunt in cordc hp '

( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;minis,mandata in eo ialuatoris iuffbcant.Quis enim unquam folicitus demûdo, potuic

bene folicitus eflè deChrifto f' Qiiis dum lucris domus iuaeprouidetjUtilitatibusecçk-, *-Corw.7 fiæpotuitprouidercf’Vndeait Apoiiolus: Qui fine uxoreeft,folicitus eftquæiîintdo-mini,quomodo placeat deo:quiautc cûuxore eft, folicitus eft quæ font mundi,quomo. do placeat uxori.Ergo fi-atres uïdete ne uinea ueftra no uuas, fed fpinas facial, neuinde miaueftranon uinum afferat,fed acctû.Quifquis enimuindemiam legit, amp;nbsp;pauperibus nonlargituru'lleacetum colligit, nonuinû* QuifquismelTesrecondit, amp;indigentibus nPnminiftratjiftenon alimoniæ frutflus repofuit^ied tribulos auaritiæ congregauit.Nâ propterea ait feriptura de terra ueftra:Spinasamp; tribulos germihabittibi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\

Denatalimartyrum* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Scrmo LXXIIII

Ignum congruum eft fratres,ui: poft ïætitiam pafehæ quam inÇcclefia ccgt; D lebrauimus,gaudianoftracumfan(ftis martyribusconfcramus,amp;ifsannun ciemus dominicærefurrecftionis gloriam, qui confortes font dominicæ paf^ fionis.Qui enim focij font contumeliæ, debent amp;nbsp;participes efle lætitiæ. Ita enim dicit a.Cor. I beatus ApoftolusiSicut foctj paflîonum eftis,amp; refurreeftionis critis,fi tolerabimus,in-i.Tim.x quit,Ô!^côregnabimus.Qui ergo tolerauerunt mala propter Chriftû,debentamp;gloriam habere cum Chrifto. Annunciemus inquam faneftis martyribus dominicæ pafehæ gra-tiam,ut dum fepulturæ illius prædicamus reférata clauftra, horum fepulchra referen-tur.Dum corpus illiusmortuum dicimus tepentibusuenisfobito uiguiflè,horûquoqt membraiam frigida immortalitatis calorefoueantur. Eadcm enimratiomartyremfo.-foitat,quæ de dominum fufoitauit.Nam ficut uitam paflîonis eius experti funt:ita expe--f[4Îm, I s rientur deuite.Scriptum eft enim in Pfalmo:Notas mihifecifti uias uitæ. Hoc utiq;inre . forreeftione ex perfona dicitur faluatoris,qui dum poft mortetn ab inferis redit ad fope.-ros,incipiat notam habere uiam uitæ que ante habebatur ignota. Ignota enim crat ante Chriftum uiauite,quæ nullius adhuc refurgentis fucrat tcmerataueftigio.Atubi domi^

MxttLxy nusreforrexit,notafaeftafolo attritaeftplurimorum.DequibusfaneftusEuâgeliftaait: Multorum corpora fantftorum furrexerunt cum eo, de introicrunt infaneftam ciuitaté. Vnde cum dominus in refurrediorte fiia dixerit: Notas mihi feciftiuias uitæ, poflumus de nos iam diceredominoîNotasfeciftinobisuiasuitæ.Ipfeenimnobis notas fecit uias fftJm.Iç uitæ,qui nobis femitam manifeftauit ad uitam.Notasenim mihifecituiasuitæ,cùm me docuit fidem,mifericordiam,iuftitiâ, çaftitatem. His enim peruenitur itineribus ad falutemîSClicct nos inrefolutione corporis mortis umbra circundet, tarne greflus fuos uitanon deferit,fcd interipfas medias inferni leges incuneftanter Chrifti uirtutibus am-P[Alm.iz bulamus. Vnde ait faneftus Prophetai Nam amp;nbsp;fi ambulauero in medio umbræ mortis, non timebo mala, quoniam tu mecum es. Quod manifeftius dominus ait de fidcli, di-lorf/w, 11 cens : Qiii autem credit in me, non morietur. Et licet moriatur,uiuet.Ergo fratres cuni faneftismartyribuspafohæ dominigloriam conferamus.Conferamus inquamï dClicet melius nouerint omnia, tarnen nos illis prædicemus quemadmodum de lepulchri gre* mioreforrexitadfoperos.Illinobisreuelentquo paefto deinferni profundoremeauerit adfopulchrum.Notum inquam nobisfaciant quemadmodum in exanimeiam corpus de frigidum fefc calor infinuauerit,fpiritus ingeircrit,fanguis infuderit,Ô£r gelatas humo re uenas priftini uigoris pulfus agitauerit. Notum inquam nobis faciant quemadmodS organum corporis diflipatum in priorem ftatum neruorum rurfus coaptaueritrefoluta compago,5C harmoniam uifccrum iam filentem in ueterem concentum ipiritus uiuifi-i cans animauerit.Sacerdotes ergo prædicent quç faluator poft refunetftio^ nem mirabilia gefïit ad foperos,martyres reuelent quanta in

InnataltfanôlorumCantf,Canti'ani,6CCanrianillæ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sermo LX XV

H nbsp;nbsp;nbsp;ORiiciinde tres martyres uno pene uocabulo nuncupantur.Nec mirum fi

miles funt nomine,qui funt fimiles pafTionejfiuna eftillisapud hominesap^ penatio,quibus apud deum eft una Uocatio. Vniter enim uocati funt à domino,non in--tcrpofito tempore aliter SCalitcrpaffi,fed omnes codemiólupariter martyrium pertule runt.Qiiod quidem illis parentiua quadam à Chrifto afFetflionc concefTum eft,ut con-grucrent meritis qui uocabulis concordabant:amp;qui erant confanguinitate fratres : fièrent etiam finóritarc germani:ct quorum membra unius corporis fubftantia uegetabat, eorum animas eiufdemfidei confefiïo coronaret-Refcrtautem debeatis fupradilt;fïis hi-ftoria,quódtempore paffionis ciim eos perfccutor inquircret, afccnfouehiculo iunóiis mulabus eos (ecedere uoIuifIe:SC ciim non longe ab urbis mcenibus irer agerent, unum animaldefubiunclls fubitocorruiflc,atq?itaillosàpcifecutoribuscóprchenfos tentos ad poen am. Quod facfiü quam gloriofum fit, êC à di uinitate difpofitû, debemus aduer-terc.Scmpcr enim deus cnios clegit,hos uidlores fijbucÆonc fublimi in aula regni coe- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g

leftis inducit. Nam ficut Helias curru applicito quafi' afccndit ad coelum:ita iftiuehi-culo adinoto ad maityriu peruenerunt: amp;nbsp;quadriga ficut illu cucxit ad requiem, ita hos portauitad gloriam.Ltquamuis iliaignea quadrigafuerit,hæc tarnen inferiornonha-benda eft,quia ilia unum gefi auit prophetam,hæc tres martyres fuftentauir.Sed dicit ali quis:Gloriofius eft geftari quadriga ignea, quam terrena, Nec hoc plane defuit lantflis uiris.Nam ficut Heliä ignea quadriga portabat, ita ôC martyres fides ignea iam fercbat. Fcrebatinquam il 1 os Chrifius,qui lumc eft,qui ignis eft, deqito fcriptum eft:Dominus Drtlt;t.4 nofterignisconfuntenseft. Ergo cum bcatosdequibusloquimur,perfecutorurgcrct, Hctr.i* wehiculfi confccnderût,Qiia caulafut fugercntr'Abfit.Non ut fugeret, fed ut ad martyrium citius pcrueniventaio utlatitarcnt, fed ut Chriftianos fe cfuftis tranfeuntibus mani feftius approbarcnt. Cætcrum occultius inter plures in ciuitate latere potiierant,tutius 'per diuerla finguli fugae præfidium commendare. Atuero tibi quis congregatione habt ta ftratis uehiculis apparatu difpofitoperaggerem publicum cgreditur,illicnonfuga dicenda eft, fed profcclus eft.Santfti enim uiri hoc lacfto uelut in triumphali citrru pofiti conteftabanturdicentcs;Ecceperfecutor,ccccproficifcimur,cccepræcedimus,quidrc fides t” quid moraris f Subfequere noftra ueftigia. Nolumus enim uideriinuiti duefti ad pccnam,qui præcedere nos profitemur ad gloriara.

I quantum me necefie eft dicere,amp;; uos oportet audire,tantum profequi cor S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poris mei pofl'et infirmitas : profe(fto omnes excufati eftemus : fed ego in-

linuando pracceptrf,uos exequendo mandatum.Sed quoniam imbecilitate percellimur, quo minus quantS oportet dicere ualeamus, excufet nos mentis deuotio, quos no cxculat prædicationis oratio. Hoc eft, etfi à laudibus domini lingua ceflamus, mirabilia tarnen eins fidei operibus approbemus,fi nonloquimuruerbis eius gloria,fa-(ftis exequamur cius gloriam,quoniam dieftisfaciaprioraluntNam dominusinEuan-gelioitadicit;Qiiifeceritfic,amp;docucritfic,magnusuocabiturinregnocœloriï.Audis ergoquoniam pra’ceditfacftuni,fubfequitur dolt;ftrina.Siquidebenefacerc,primado-dlrmaelfCelfantibusenimuerbis hocipfum docethomineopusoptimu,dumuidctur: quod etfi uoce aures non exciter,uirtute corda tarnen cópungat. Qïiis enim bonum fa-Óum uidens non gaudcat,miretur, imitetur, acueluti tacito niagiftro utens eius exem-pîodoccaturr'Diclisigitirrfacftaprecedût.Imofinefixclis dida nihil profitnt.Namidco 6(5 dominus fieri uoluif,fic docerfne fine bono opere,ucrborum inutilis effet SC fuperfti tiofa iatlatio.Melius ergo doccmurfaclo quàmuoce.Denfquefancfti martyres etfi uo-ce tacent,faiftorum uirtute nos cdocenuetfi linguafilent, martyrq paffione perfuadent. ' Vnde quanuis difertus orator facun dia fua m c doceat, id tamê quod utile eft mihi, melius difeo exemplo fan(ftorû,quâ alfertionc uerboru.Citius mihi perfuadent oculi quod cernunt, quàmauris poteftinfinuare quod nrçterit.Audituienim cito irrepitobliuio. Oculorum autë hiftoria femper infpicitur, (^is enim non omnibus horis momentisc^ conipiciatquemadmodum tunebeati martyres propter nomen Chriftidiuerfis fubia-Ambro.’to.j, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bb 4 euere

euerefupplictjs,amp;fde ipfispoènis quodammodo triumphabantf Qiiantoenimplura patiebantur,tanto fe uicfioriofiflîmos credebant. V iôf oria cnim eft martyris, iudicium perfequentiSjficut feriptum eft:Et uincas cùm iudicaris.Cùm iudicatur emm rrtartyr,ô^ condemnatur, tuncuincit atqiprofternit.Talienimiudicionon effadditfius ad mortem,fed abfolutus ad requiem .Ac per hoc,manifeftiffîma ratione uicifiè eft, nô përifle: Conftatigiturfaneftosmartyres plus paffionedocerequàm uoce,quamquamipiàmet pafifio fine uoce non fit. Legimus cnim animas eorum defub ara dei clamare uel dicere. Qiioufquefaneftus ÔCucrusnonuindicasfanguincmnoftrufNamÔCdeus dicitdeiàn-guineAbelad Cain: Vox fanguinisfrarristuiclamat.Clamare igiturdicitur fanguis qui innocens effuftis eft,non tam uoce,quàm caufa.Sic SC faneftorum martyrum animæ clamantjdumfidematqîinnoccntiâfuam fenfibûs noftrisipfa paffione commendant. De natali famftorum Ocftauij, Aduentitij,Ô!^ Solutoris T auricorum

martyrum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sermo L-XXVII

Vin omnium fanó;otum ittartyrum fratrês deüöti'nÏme natalem celcbrarc debcmuSjtum prçcipue eormn folenm'tas tota nobis ucncratione vuranda cft, quïi'nnoftns dotm'cilijs proprium fanguinem profuderunt. Nam licet uniuerfi fanéti ubique nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnibus profint:lpccialiter illi tarnen pro nóbis interue-'

niunqqui ÔC ftipplivia pertulere prO nobis.Martyr cnim cum patitur, non fibi tantû pagt; titur,fed SC ciuibus.Sibi enim paritirr ad præmium,ciuibus ad exemplû, Sibi patiturad

requiem, ciuibus adfalutem.Exemplo enim eorû didicimus Chrifto credcre,didicimus contumelijs uitam æternam quærere,mortem didicimus non timere.Videte ergo quid martyribus dcbcamuSjin quo alter tortus eft, ut alius faluafetur : Alter carnifîcem per-tulit,ut Chriftum alter agnofcercc: Alter morti addidus eft, ut alius uita potiretur æter-na;Sè ad poftremum fandus occiftis eft,ut peccator euadcret.Beati igitur martyres nec fibi uixcrunt,ncc fibi funt mortui.Exemplû enim nobis rcliquerunt:bene uiuendo,con ueriàtionisitolcrando fortiter,pafi[ionis;Nam ideo dominus per totum mundum diuer fis in locis pati martyres uoluit,ut ranquam idonei teftes nos præfcnti quodam fidei ex-emplo fuæ confelfionis urgerêt,ut humanafiragilitas que prædicationi dominicç aditu longiore uix credit,uel prefenti Ociilorû teftimonio martyrio crcderctbeatorû.Cundi igitur martyres deuotiffime percolendi funt.-fed fpecialitcr n ucnerâdi funt à nobis,quo rum reliquias poffidemus; Illi enim nos or^tionibus adiuuât, ifti etiâ adiuuât paflfiorie. Cum his autem nobis familiaritas eft. Sêper enim nobifcQ ftinqnobifcumorantunboe eft,ÔC in corpore nos uiuentes cuftodiunt,5C de corpore récedentes excipiunt. Hic, ne peccatorû noslabes abfumat:ibi,nc inferni horror inuadat .Nam ideo hoc à maioribus prouifum cft,ut fandorû ofiîbus noftra corpora fociemus,ut dum illos tartarus metuit, nos pœna non tangat:dum illis Chriftus illuminât, nobis tenebrarum caligo diffugiat. I lt;nbsp;Cum fandis ergo martyribus quiefeentes euadimus inferi tenebras, eorû proprijs nle-ritis,attamcn confocij fanditate. Ait cnim dominus Petro : Tu cs Petrus, amp;nbsp;fuper hane petramædifîcaboEcclcfiammeam,Ô£rportæinferi non præualcbunt ei.Siergo Apo-ftolo Ôl martyri Petro inferni porta non preualenquifquis fociatur martyri, tartaro no tenetur.Martyrcs enim inferni porta non poftidet,quoniâ eos paradifi' régna füfcipiût. Nam uidemus cos uticp iam regnare.Cernimus enim ab ijs frequenter obfeftbs immun diifimis dæmonibus homines liberari,ita ut cœlefti medicina 6C captiua anima de dia-

boli laqueis cruarur,5lt; ipfe diabolus uinculis igneis alligarus producatur de fua captiui täte captiuuSjUt qui prædam paulô ante'ceperat, ipfe ftibdatur in prædam. Hæc ÔC alia potiora mirabilia per fancflos fieri Omnibus notum eft.Et ideo fratrcs ueneremur eos in fcculo,quosdefenibres haberepofîiimus infuturo .Etficuteisolïibus parentumno-ftrorum iungimur: ita ÔCeis fideiimitatione iungamur.Innullo enim ab ipfis feparari poterimuSjfi fociemur illis tam religione quàm corpore.

aquamuino. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sermo LXXVIII

On incommode ante dies paucos profecuti iumits funtflionem hanc facer-dotalem uicem quandam negocfj retinere, ÔC quæftum efle nô modicû hoc clericatus officiiâ.Eft quacftus plane non modieus,ubi lucrû non pecuniarû, fed

fed adqufn'tur animarum:eft magna negociao‘o,ubi redempn'o homi'nis confiât,no an--nunciattonc precij, fed annunciatione præcepn. Præceptû eni'm Chrifti talentû quod^ dam eft prcifcfirm ,quo falus comparatur, quo uiraredimitunSCmagna eft redemptio, ciim Sc prcciuin datur,amp; pecunia non uidetur.Talentum ergo magnum prçceptum eft faluatoris,quod commodati uice apud idoneos proficere poteft,3pud négligentes non poteftdeperire.Alijsenim cû multiplici gratia reftituitur, ab alqs cum pœnarûùfura de pofeitur. Chriftus enim talentû quod commêdat, necefle eft ut requirat Ô6 foluenti gra tiam referat,non foluentem fubdat iniurijs. Subdit plane iniurtjs more mUndi, ut debitor qui redhibitione fubftantiæ fatisfacerenon poteft, fatisfaciat uel corporis ultione» Hoc ergo talentum fratres non prædicatione noftra ueftris pedtoribus cornmendamus ut lucrum aliquod falutis ueftræ domino defignemus. Rationem daturi fumus qualiter aut prædicatio noftra proficiat,aut obedientia ueftra frucfiificet.No enim fine cauiaEu* angcliumannunciat,Apoftolusclamat,facerdotes loquunturu'ncuiuicunqiauresuox fantfla peruenerit,aut beatus erit deuotione,aut reus de conreftatione.Loquimur enim bcatitudinem credentibus, conteftamur indicium criminofis.Mercimonium igitur eft adminiftratiofacerdotum. VndcSCpropheta dicitadfiliosIfracbCauponesueftrimi- \ leent aquam uino. Non enim de ijs cauponibus Efaias fanSltis loquitur qui publias mi Efaiit gt;

nim hoc adbeatum uirum more iudicis ftculi pertinere poterat, cum corruptis taberna rum uafeulis minus ebriofo potu populus uterctur ) fed de illis uticç cauponibus loquitur qui praefunt ecclefiis,non tabernis; quifitientibus populis non concupiieentiæ cali-cem porriguntjfed uirtutismon ebrietatis miniftrant poculum, fed poculum faluatoris. Iftos ergo caupones propheta arguit ÔC obiurgat,0C queritur eos uino aquæ fpeciê per-mifcere.Hoc increpat in eisxum funeftionum diuinarum eftent præfules,fc(5latores rerum fadi funt humanarum,ficut ipfe ait propheta: Sedamini unufquifcß domum fuam. Quifquisenimfacerdos relitflo pontificatus officio, mundi obleSlationibus deleSla-tur:hicaquauinopermifcet,hoceft, rebusfaneftis 5Cferuidisinferic resuilcs5Cfrigidas. Sed Sc fic poflumus accipere,quôd ijdem ludeorum ficerdotcs aquam uino mifeuerint, ciiindoniinumfaluatorem nonficut deumfufeiperent, fedficut hominemiudicarent. Sc fynceræ ac meræ eius diuinitati turbidum quiddam ac fordidum inferre uolueririt,di centes ad eum:Qiiia cum fis homo,facis teipfum deum.Et iterum:Nos ex proftftutione nonfumusnati. Dumenimfeab adulterioproftitutionis excufant, ilium in diuinitate

nes neophytos fpiritus ianCli gratiam conferendam. Si igitur precioia SC fpiritualis uini gratia abundat in Ecclefia,aqua uilis SC feetida non nifi in fynagoga eft referenda. Fceti daenimfynagogæaquacft,quæbaptifmate fuo peccatanondiluit,fedadquirit:quçho miné non purificat proprio lauacro, fed polluitDeniqi ficut in utribus Ecclefiahonorä tur,ita Sc cum aquæ utre fynagoga prorj citur. Nam ilia Agar quæ typum iynagogæ ge-ftabatjde qua ad Abraham dicitur:Eqceancillam,ôCfilium eius:uticp cum eqceretur,n5 cum uini fed cum utre aque de tabernaculis effugatur. Certe domus Abrahæ erat diues, locuples,abundans:attamen non uinum,non oleum,non panem accepit,quæ iùnt uitæ alimentafirmiffima. Et reéleuitæ fynagoga alimenta non accepit, quia uitam quæ eft Chriftus,ignorat:aquafola æger protrahitur, languidus fuftentatur.Conueniens enim eratjUtquæuiuentisnon merebaturalimoniam,uelfolatium morientis acciperet.Ârgt; guuntur enim facerdotes ludæorum cur Ecclefiaftico uino preciofo aquam fynagogâe abieélam iam ÔC reprobatam uoluerin t permifeere. Aqua enim in Ecclefia mifeeri non fblet,fcd mutari:ficut dominus inuitatus ad nuptias hydrias plenas aqua non uino mifcuitjfedmutauirin uinum.Ne quid enim in fanifto conuiuio uilitatis

ludaicæ refideret,maluit naturam uertcre.qua'm ad-ulterarc fubftantiam.

De co qiiüd dominus dieit in Euangelio, Vulpes foueas ba-bent. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sermo LXXIX

I diligenter animaduertit Euangelicum capitulum quod eft, ueftr» S diiedtio: fenfus ueftros id ipfum capitulum potuit penetrare, cur dominus jjiittth. 8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;( feriptura refert ) ciim ab altero interpellatus fucrit,ut eS quoaintj ijC-

Luc.^ fct,c3.tifzrcligioÜferuitijfeqaereta):2heri magisdixerit,Sequereme:ö^iIlofpretoatlt;j dcfpe(fto,äliumpotius tacentemnecopinantemcp delcgerit.Et cümutiq;acccptiusuo luntarium obfequium eile foleat quam coactü, ÖC feruitium plus placcat non quod im-perio cxigitutjfcd quod fponte defertur : cur ergo iftc refpuitur, cur uelut indignus etiS reculaturr’Äit enim ad eum dominus : Vulpes foueas habent,ö^uolucrcs cœli nidos:fi-8 nbsp;nbsp;nbsp;liominis non habet ubi caput rcclineLPrimum itaq; hoc cofiderare dcbemus,quod

non eft acceptor dominus perfonarum. Eft enim aequus iudex iuftusifed pro qualita tehorum repeadat dilecftionis affeeftum, 5«^ eum eligatnon qui uerbis prompius,deuo-tione piger,fed qui fuerit lingua tacitus, mente deuotus, de quo dicit propheta:Tacit5 'i''Proucr. 17 tcfacienSjfapiensuideberis.Deilloautem quipetulatcrloquitur,refertfcripturaiNon Matth. 7 omnis qui dicitmihi domine dominc,intrabitin regnum cœlorû:led qui fecerituolun-tatem meam.Hinc ergo dilcimus quod ad dominum non tarn ore quàm corde daman-dum tft.lgiturialuatornoftcr, quicogitationes hominum fenftts^ prouideaqaudiens quidem uocis obfequium, mentis autem uerfuriam recognofccns,tali ilium animali comparat,quod aliud uoceindicct, aliudmoribus operetur, Vulpes latratu cam's refo-natjdolo rapinam fraudrs excrcet.Tacentcm ergo necopinantcmaftiimit.Tacebatqui dem lingua,fcdfpirituloquebatur.lntelligimus enim quam deuotus fuerit,quificutip-Luc. 9 fe afieruit,patrein reliquit inortuum,ut uitæ dominum reperiret. Ait enim, Permitte mi hi prius ire, Ô6 fcpelire pattern meum. Mortuum ergo ilium rcliquerat, quern ut reuer-tens fepeh'rct exorat. Non cum dolor retinuerat, no mors retardauerat, quiafeftinabat aduitam. Necdum morientis clauferat oculos, nccdum rigentiamembracondiderat: ftatim ut com petit aduenifTc dominum, oblitus paternæ pictatis,affelt;ftumaiorcm pie-tatecrediditpIusChriftumdiligere, quàm parentem.Legcrat enim fortafle propheti-gt;4gt;fa!n.44 camledionem quædicttiObliuilcercpopulum tuum, SCdomum patristui.Proptcrea Matth. I o oblitus eft patrcm,dum memor eft in ialuatorem. Audierat enim Euangclium domini: Thob.z Qiii plus dilexcrit pattern aut matrem, non eft me dignus.ItacumTobiasiuftificetur cum fepulturæ caufa prandiuin dereliquerit, hie probatur cum caufa Chriftt,partis re-liqueric fepulturain. Ilie enim non uerctur ne interucniente opere terreni prandij epu-las prætermittcrct : hiemetuitne intcruenientemora rcfccT:ionem paniscoelcftis amit-tat.Vndc crim Chrifticontemplatione fepulturâomnibus debeamus, hieamoreChri-fti partis deferuitfepulturam.Difcutiamusitaque primo illiusinterpellationem,rcfpon

Lmc.9 fionemq?domini faluatoris. Aitenim ille,Sequarte quocunque icris.Promptaqui-•denijfcdfitperbarcfponfio .Iturus enimadpaffionem erat dominus,defccnlurus ad inferos,afeenfurus ad ccelum : nunquidin omnibus ilium poteft fragilitas humana comi-tarifStulta magis eftifta praefumptio,quàm reh'giofàconfeffio.Siquidem 6l Petro Apo lorffz 13 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicitur à domino,cùm cxiftimarct fe Icqui per omnia faluarorcm: Qiio uado,non

, potes me modo fequi.Et cum pcrtinacitcr infifterct, ac fc ab co nec morte dicerct fepa-randum,tanquam iaeftantiæ condemnatus audit quod eflet dominum tertio negaturus. Ita qui promittebat à confeffione Chrifti nec morte diuclli, ab eins focietatc interroga-tioneancillulaéfepatatur:SCnifimodum quendamftatuens, tertio eum dixifictdominum negat-urû,forfitan fæpius interrogatus, frequentius denegaftet. Qiiid ergo refpon LKr.9 deturilli petulantif’Vulpes foueas habent,SCuolucres cœlinidos,ôi'filius hominis non habet ubi caput recliner. Videte cui rei fubriliter coparetur.Eft enim hoc genus animalis fallax,amp; infidfjs femper intcntum,rapina fraudes exerccns quod nihil tutu,nihil ocio fum,nihil patitur effe fecurum,quod inter ip fa quoqt hominu domicilia prædâ requirat. Qiiam comparationemnonfolum propter ilium fcriptam puto,ied propter plerofquc Ad Tituin. I ctiarn Chriftianos, qui ore quide dominum confirentur,moribus autem uulpium falla-cia diueriantur.Omnis enim Chriftianus qui iua uult peccata celare,hic fpiritualitcr uul pes eft.Sicut uulpes propter fraudes ftias latibulis demoratunita ô^pcccator tacens pro* pter con-

S'ERM O LXXX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;30^

pter'cohfcièntiatn fiiam peccatorum foueis delitefcit.Et ficut illa no audetiriter medias hominum tutbas morS fuorum oftendere fallaciamjita ÓC hic erubefcit in media Eccle^ fiaconuerfaiIBnisfuæ neqm'tiam confiterï. Vulpem plane dixenm omnem Chriftia-num qüi foo infidi'atur uicino,qui auotidienititur fines alienos arrodere, frudusinua-dere, animalia deuorare.SC quod eft familiare huic têpori,non iam uulpiu more pullos, fed luporum more rapere porcos:qui dum fiio labore poflït fe iuuare, ferariï rabic prac-dam captat alicnam.Hæreticos etiam omnes arbitroruulpibuS comparandos,qui cum in domo domini habitare nó poffînt,conuenticula fibi quædam uelut foueas præparât tenebrofas, in quibuspertinaciter latentes infidiantur Ecclefiç:utfi qua innocens anima forte proceiïèrif,uelut pullum gallinæ matris abforbcant.lnfidiantur inquâ uulpes Ecclefiac, hoe cfthæretïci Euangelicç illi gallina: de qua ait dominus : Quotiens uolui congregate filios tuos ficut gallina colligit pullos fuos fub alas fuas : iêd ipfa ficut Sam* pion ardentes faces uulpibusrcligauit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Incrqjatio ad»plebem,ÖC deeo quod ait dominus : Qui habet,dabitur ei:Sgt;Cj Cantauimusuobisjô^nonfaltaftis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sermo lxXX

Requenter ftudueram apud ihe ipfiim fratres fubtrahereuobis dominice F nbsp;nbsp;nbsp;prædicationis eloquia,acnOn dàrgiri fæpius fermonu coeleftium facramen

ta.Siquidem nihil profitoffèrre pabula recufanti, amp;nbsp;potum porrigeremini-öiefitientKcumidquodofFerasjnóntamlibenterhauriat, quàm faftidiofe uelut turbu-lentum reddat : atque itafit üt 6C pocüli fynceritas uitietur, ÖC caulas delidi faftidiofiis peccator inueniat.Sic ergo et charitati ueftræingereredominicipoculiprçdicationeni forte fuperfluu eft:cum id anima ueftra claufis uiiceribus ho tarn fitienter hauriat,quam diffimulanter infundat-Fundit enim martdatS domini, qui illud aurefua pcrcipit, corde non cofinet.In fuperficie enim quadä corporis illud geltäs, acminime ad interiora trän finittens quodaudiuit,dum obliüifcitur,feriem prædicationis effundit, Äf ita domü ua-cuus repedat j qüi deEcclefia onuftus exierat. Dicite enimmihi,quis deuobis ciim ad hofpitiumrcdicrit,dicit,hodieaudiuimus epiicopüdeeleemoiynis difputantê,rêutile prædicauitjdcbcmuspaupenbusmifereri ? Ptofccutusctiameftdeidoloruexecranda cultura,requiramus he ignorantibus nöbis ih pôfi'efiîonenoftra fit idolum. Admonuit etiam feftinare debere catechurrienu ad gratiam fidei, ofteramus familiolç nôftræ fidêj ut quifquis eft fidelis accipiat,ne forte ratio falutis corn quæranir à nobis,quia vuta eörß noltro pendet arbitrio.Nemo de deirebus cögitat,nemo de dieiudicq loquit,quafi aut per omnia ui(fturi, aut per omnia morituri.Mihi crédité, itauiuimus in hoc feculó,ut corpore moriamunitamorimur,ut rationireddendæ uiuainus.Moritur interim homo, fed aduum caufä hon moriturruiuente autem caufa necefle eft,ut caufæ fug perfona no defit,ficut ait prophetarEcce homo,amp; opera eius. V olueram ergo fubtrahere uobis do minicæ prædicationis cloquia,nô quod iratiis hocfacercm,fedtitEu3ngelicâfententia cuftodircm. Ait enim dominus:Qui habet, dabitur ci : SC qui non habet, id quod habet auferetur ab co.Habcnti ergo dàri iuflit,æ non habenti no folu non dari,fed id quod habet aufcrri.Que fenterttia fiiperflua uobis forfitan uidctur,ego autem dico relt;fte ac la pienter dominû præcepifie.Habêti ergo iubetur dari.Merctur plane accipere,qui ita la borauitut propria folicitudine animæfuæ diiiitias fpiritualesadquireret:utputaqUis continentiæ forti propofito coepit caftimoniæ cuftodireuirtutê.-mcrctur audire quæ cà ftitatis remuneratio fitfutura,utaduirtutis obferuantiâaudiens rcmuneratiortis gloria, facilius poffit pugna quam ccepit atterére. Alius ad mifericordia proptus debet audire quiaipfi miferebitur deus,et qui hâc terrénam fiibftantiä cœleftibus diuittjs repenfauit, necclTe eft ut aufcultas uicilfitudinê coeleftium præmiorû promptior aclibentior opus domini profequatur,ö(f ad mifericordig quod habet bonü, largitatis addat augmentum Ideo ait dominus,Qui habet,dabitur ei:hoc cft,qui diucs fuerit bonis operibus,hic ma-gis euangelica prædicatione ditetur.Cæterû fi fornicatori prædiccs, amp;nbsp;dicas quod uir-go debeat permanere,6C auaro quod omnia fiia diftrahere debeat atqi donare,ftultitia illi eft.Hac autem prædicatione ridiculam putat,ficut ait Apoftolus: Animalis autê ho-? mo non percipit quæ fiint fpiritus,ftultitia eflim eft illi.Tale enim eft ijs predicate quod perfelt;ftö eft,qu41efi mehdicum pahis obrutumholofericauelisinduere, amp;nbsp;elufientem rufticum

3P4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DÏVI AM BR o s II

rufticum placento delèórare.neceflè eü ut ab utrocp recufet oblatio. Ilji enim difplicet holofehca,quineceflariamagïsfr/gonueftimenta defiderauhuicplacentûamarûjduni efcam magis (aturitati's exquirtt. Iftïs ergo perfonis zu ferenda, potïus fùn^uæ iuz fùnr, Kdtth.i} ficuc aitEuangeh'um:Etiam id quodhzbetaufeteturab eo, hoc eft,cogendus eftfomt-cator pannos fuæ corrupnonis zbtjcere, compellertdus auarus èflpznêfuâe cupiditatfs exponere.VercorautêfratresnehafcEuâgelicaleÆ'o plerifcß deuobisCôngruat,quac

1 ainCantam'mus uobis,ô^no fàItaftis:lamentauimus,Ârno plorz{lis,Annuncizmus, amp;:■gt; go uobis regni cœleftis gaudi'um.ô^minime corda ueftra motu quodz alacritaris cxul-tant.Prædicamus trifte ludiciumrÔC ftnftis ueftri adpcenitenriam in Izcbrymzs non pro

. rumpuntJnfîdeh'tarisenimgenuseft,indiui'ni'srebusnec gaudercpro/perisjnecfle'rc contrzrtjs.Szltztionêergo à nobi's requirit dominus, non uti'q; finuofi uolubilitatêcor-poris^ed extollentis ftndeifâiKfti'tatê.Sicut enim qui corporaliter/altar,nncinaerefu-fpenditur, nunc zd zltiorz iadiztur, nunc alternis fzidbus loca diuer/â colluftrat: itz qui /pin'tualiter/àJtatinteruenientcfide,modo inzeris fiiblimitater» erigirur, modo ad fyderum alriora tollitur,modo diuerfis cogitztionum fàlribus paradi'ftim cœlumq! col-Iuftrat.Et ficut qui corporaliter ïàlfat, uolubih'tate membrorum ft cxercens gyrum fibi fzltztionis adquiritu'ta ÔC qui fpiritualiter fzltatßdei alacritate ftmp er mouens, gyrum fi bi totius orbis ziTumiLSolentaucem hommes fîcutmos eft,in fuis uotis,hoceftnuptrjs, prçGipue ftitare uel canere; unde et nos habemus uoriuas nuptias, in quibus ûlrare uel cancre debeamus. Vota enim noftra celebrant quâdo Chrifto Ecclefia copulatur, ficut lorfzin.j aitIoannes;Qui'habetfponfâm,fponftiseft.Propterhasergonupriasftltarenosconue j)auirirex paritcramp;propheta dum multacecinerat, ahtearcam teftamen-ri etïam faltafte dicitur.Elatus enim gaudio, in ftltationcm prorupit. Praeuidebat enim Pfidm, 18 infpirituMariam degerminefiio Ciirifti thalamo fbciâdam. VndeaiuEtipft tanquam fponfus procedens de thalamo fuo.Ideo ipft prç cgteris prophetiarum authoribus plus cantauit,quia lætior cunÆs per hæc gaudia fuos pofteros coniugabaüamp;f ad propria uo ta folito dulcius inuifans,docuit nos quid in ipfis nuptijs facere deberemus,cùm ille an te nuptias tanta exultationeftltauerit ante arcam.Ergo ftltauit propheta Dauid ante ar cam. Arcam autem quid nifi fandam Mariam dixerimus f Siquide area intrinftcus por tabat tcftamenti tabulas,Maria autem ipfius teftamenti geftabat hæredem.llla intra ft.-met legem, hæcEuangelium retinebat. Illa dei uocem habebat, hæcuerbummerunta-men area intus forisq? auri nitorc radiabat, fed amp;nbsp;fanifta Maria intus forisiÿ uirginitatis Iplendore fulgebat.llla terreno ornabatur auro,ifte ccelcfti.

De co quod ftriptum eftinEuangeho:Hominis cuiuiciam diuitisuberes fru-lt;ftusagerattulit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sermo Lxxxi

Vplex eft tentationum ipecies: aut enim tribulatio cor uexathumanum, D nbsp;nbsp;nbsp;ficut aurum in camino per patiêriamprobatur unufquiiqj nbsp;agnoftitunaut

interdum etiam ipfa uitx proipcritas ad tentationê cedit hominibus.SimiJis ; nanq! ciufdem ignauiæ eft,in aduerfis humile acmiftrabilêfieri,amp;in prolperisinfolen^ i ter efferri.Exemplum plane quod non debemus animo deijci in aduerfis,habcmus ma-lob,i gnificum lob indignari in triltibus penitus neftientem, qui omnem diaboli uiolentiam uelut torrentis cuiufdam aduerftisft turbinem uinientem immobili corde amp;nbsp;inconcuf-ft mentis uiuacitate fiifcipiens, tâto clarior ex têtationibus faeftus cft,quato difficiliora amp;nbsp;periculofiora ci funt ab inimico intêtata certamina. Exêpla uero eorû qui per ftcun-dos uitæ fucceftus proiperitatesq! tcntantur,multa quidem habemus ah'a,non minus tarnen eius qui nunc de Euangelio recitatus eft,diuiris,qui alias quidem reconditas pre mebat diuirias,alias uana ipe inaniter præiumebat,dû benignitas dei auiditatis eius in-temperantiam non ftarim'ab initio nec cotinuo, ut publicare cceperit,punit.Quinimo ,, fiC reconditas diuitias nouis nihilominus amp;nbsp;aduentitfjs cumulanfi forte eum aliquando nimietate ipfa latiatum,ad fenfum 0^ intelligentiam humanitatis adduceret, animamcß per abundantie nimietatêfuaderct aliquid de indigetibus cogitare.Sed uideamus quid de eo dicitfermo diuinus.Homirtis,inquit,cuiufdam diuitis,frU(ftus ubercs ager attulit. Sc cogitabat intra ftmctipfiim, dicens ; Qdidfaciam f'Deftruamhorreamea,filt;rmaiora , r »edificabo.Dicis forta(ft,cijr ager hominis nihil boni operaturi, uberes ariwiit frutftusc'

SERMO LXXXI ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;305

Vt magis magisqj dci patientia nofcerctur, dum ad liufiifinodi' hommes beneficia fuaé benignitatis^têdit.Pluit enim fiiper iuftos dCiniuftos : folem fiium oriri iubet fiiper bonos 2lt; malos,Vcriim tabs iftabenignitasdeificutpernimiam patiêtiamfacultatem . , conuerfionis cmendationisindulget; itamaiora5^^ grauiorafiippliciacoacefuat,ut conuertat ingratös.Largitus ergo eft deus imbres uberes agris hominis auari,folê prægt; ftitit ad nutriendas fegetes,multiph'candascp fruges, ut aceruos diuitis augeret in Omni bus m oderata temperies,Igitur quæ à dco præbentur etiam ingratis, ifta iunt, teriæ foe^ cundicas,acris temperies,frult;fluum Ietina,amp;boum fublïdia,amp;^ omnia quibus anni pro^ uentus fœcundis fucceffibus adimplctur.Qiiæ uero ab homine procédât,qualiaquæib fint uideamus.Anguftus animus,5lt; parum putans omne quodnafcitur,cuiuis abüdan^ tiæ deeiTe Temper aliquid eSputans, tum deinde inhurnanü propofitu impertiendi cui-quamcaufamnullä idoneâ putat. Videbenefi'cqs diuinis diuesqudmingratusexiftit. Communis hominum naturæ non meminit, æquu non putat ialtï? ex fiiperfluis aliquid cgentibus impertirïjfcriptum non Icgit,nee recordatur præceptû efle ut fidesamp;miferi--cordianó déférant fe, óó:Confringe efurienti panem tuü,Et quæcunqs uel à propheticis nbsp;nbsp;nbsp;5*

uel à cæteris doóioribus quotidie prædicanturjdiuesrtec audit, necuidct,necintelligit.

Si horrea quide diruit,amp; maiora reædificatafruófibus largioribus rcplet,auaritia tamë diuitis cor et propofitum non rcpletUr.femper enim ftudet cumulate nouaueteribus,et augmentis præfentibus fuperare preterita:amp;dum cumulis femper crefcentibus folidos cupit uincere numéros conditorum,ad iftosinextricabiles cogitationum exitus deuo-ïutus eft,ut nee ueteribus cederct,ncc fufficeret nouellis.Propterea ergo caflac quidê co gitationes eius,fohcitudo uero inutilis ÔCinanis.Quid,inquit,faciâm.^Quisnontalêmi iereatui'C’Quis non infœlicitatem eins doleat:quot; Anguftat ex abundätiä,conftringitur coarclatur ex opulentia.Infoelix in praïfentibus bonis,infcelicior in futuris: SC ut uideo, agcr ei non tam reditus largiores qüâ gemitus attulit grauiöres.Tetra ei non fiiuftUu cd piam,fed curarum moleftiam germinauitrita ut cutis ac mœrotibus ftimulatus, egentu bus ÔC cfuriêtibus fimiles perferat cruciatus.Deniq; ôif egeni uox ifta eft: Qiiid faciâc'urt de cibusf’unde ucftitusÆadcm conqüeritur âif diucs, Quid faciam,ubirecondâflifdë crueiatibus pro folicitudine facultatû quibus pattper pro egeftatc torqltetüt* Vidés di-uitcm,nccopimis coprjspoftelætari,fedmentem einsabfumit acibluit affluètitia, dum nullo intellecftu humanitatis admonitus fentire non poteft id fibi abudâté quod àltjs de cft.Noncnim Apoftoliciscommonitionibus accommodât auremfuam,Ut diftat abed nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

abundantiæiuætafionem,ciim dicit: Vtuefttâabundanriafîàt, id eft proficiat ad aliOquot; mm inopiam.Et quidem mihi uidetur talis hæc paffio animæ fimilis elfe ijs qui tantum gulæindulgcnt,urdirâpimagisnimio cibo eligât, qtlàmalicüi indülgercteliquias.Sed rccordarcô homojquis eft quilatgitus efttibiteipfum:quifis,inmcmoriamreuoca.Scr uus es dei,amp; difpcnfatio tibi commilfa eft dominicæ facultatis.Recdrdare ergd quis eft qui tibi iniunxit officium difpciandi familiam fiiam. Quid eft quod multis prælatus esf non eft utic^ fine caufaquod tibi àbono Sóiuftodeo officium tribuiturlargiendij afijs ncccffitas imponitur indigendi.Difpenfatorem igitur conferuorû füotüm te ex domi,-nicis facultatibus efie cognofcc.Nec exiftimes qüód ómnia uentri SC delict)s tuis terra ptoducat.Qiiæ in manibus habes,commifta tibi magis quam cócefla cognofce. Parud tempore aliquantulû fiiper ijs 1 çt aris,óC abuti eis uoluptuofius delecQaris.cum uero hçc paritet cum uita noftra defluxerint,rationê difpenfationis noftre uocamur domino red dituri. Hic mihi te pauliipcr indulge o qui es qui diuitiarö difpenfationê in hoe mundo idrtitus cs,amp; te in ill o terribili dei iudicis tribunali aftantê,paululü quid uaeâs, fi tarnen uacarc potes à diuitiarum folicitudinibus, intuere.Cüm interrogari coeperis, Cômiftàs tibi opes cum quibus egentibus diuififti,quibus ncceffitate patietibus fubuenifti, quos de carcerlbus,de uinculis,dcgladioprofula pecunia liberafti,quib.pupillispaterjCui ui duæ uir caftis ptouifionib. extitifti,pccuniamea, frueftus mei quid apud re operis, quid utilitatis habuereCTu ad hacefine dubio refpodebis, Omnia fimul cópofitaac recodita clauftris ualidiffimis Só fignaculis tutiffimis^ómuniui,nulli quicquâtribui,quinimo et ad cuftodiêda ea uigilias meas addidi,curas impedi, folicitudines tribui.Sedftulto coni ’ ' • filiario ufuses temetipfo,deliberansGnimait,QuidfaGiä;'Confequensutiqueerattede quot;nbsp;• ■ ' * talibus

tailbus liberum ante dicere, Aperiam honeameaj SCreplebo efuricntes animas paupe-rum^patefaciam quæreconditafunt,amp;^ I'nuitabo indigentes,acreleuabo ^idïos, imita Gencf.borbcatûIofeph,ÔChumanitatisuoce proclafflabo:biquisindi'getpanilTOs,ucniatad me,SC grati'â quam dominus indulgetiori liberali'tate mihi largitus eft, cômunem cum omnibus faciâ. Velut ex comunibus ergo fontib. hauriatunulquiftj quodfufficiti Sed tu nihil taie nô loin proloqueris,uerû nec cogitas qui de, quinimo hotninibus quidê di-uina inuides beneficia,tuâ uerô ipfius anima malignis confilijs affligis, amp;nbsp;cogitas abun dantiam dei,fiumanâtàcere penuriam.Adeiât qui anima répétèrent, qui pignus huius uitæ reuocarent,SC ille adhuc ad animam de opulctialoquebatur,hac notfîe auferêdæ à Luc.iz feanimædicebat;Ânima,habcsbonamultain ahnosmultos, mâduca,bibc,amp;epulare.

Sed uide difpenfationem iufti iudicq dci. indulget ci prodere ac proferre omnia cofîlia fua,publicarefententiamfiiam, ut SCipfedignam talimentcac uoto condênationisfen tentiam fcrat.Qiiodutiqi proptcrca feriptum eft, non tâtum ut quid ille paftùs fitnofee remuSjftd quomodo nos eftugercdebeamusnefimiliter condemnemur.Quod fi difficile tibi putas ô homo magnificentiam diuinæ largitionis imitari, imitate terra,fi leuare furfiim oculos non potcs,faltem ea quæ deorlum lunt, amp;nbsp;in pedibus tuis, intuere.Affcr tu frutftu ficut tcrra,noli efle deterior infenfibili elemento. Ilia cnim frudus quos affert, nô fuis ufibus uindicat,fed tuis miniftrat obfequijs. Tu uerô fiuôlus illius folus inuadis, amp;nbsp;tibi foli concludis.Qiiod fi tantum auiditatis te morbus adftringit,ut tua uclis facere omnia,accipe amp;nbsp;ad hoc falutai e remedium.ßeneficium largientis præbenti magis per-manct quàm fufcipiêti.Nam mifericordia quidê ad indigente peruenit, gratia autêmul tiplicatæmercedispermanet tribuenti.Efurienti dedifti panê.ille quidê paftus eft amp;^re-fe(ftus,fed ad te redit quod dedifti,cum firudibus SC ufiiris. Quod fi difficile putas,con-fidera frumentû quod feminatur in terra,fi non ad feminantis potius quàm adfufcipien tis lucra cedit.ita etiam dum cibus tribuitur indigêtibus,cum multo fœnore diuinp gra-tiæreftituct in poftcrû. Sit ergo tibi finis agriculturæ huius initiû cœleftiû iationû. Se-ofea. IO minatc enim,inquit,uobis ad iuftitiâ.Quid ergo afflilt;ftaris,quid temctipfum excrucias, P)oucr.22 luto ôClateribus côcludens humanæuitefubfidiafScriptûnonIcgisiMeliuseftnomen bonum fuper diuitias multasfSi ergo ôê ru gloriâ ex diuitifs quæris, cognofee quiainc-Üus eft mille filiorû quos per mifcricordiâfilios adquificris, patrêuocari,quàm mille au reorum dominû dici.Facultates nanq; rclinquentur hic etiâ fi nolumus,bonorûuerô o-perum confeientia nobiftû pariter pergit ad deum. Et côfidera quanta tibi turn erit gîo ria,cùmtcomnisillepopulusqui ex promptuanjstuis paftus eft6êrefc(ftus,protribu-nali magni illius iuftilTîmi iudicis caterua confttpante circûdabit, paftorê te fiium,ac tutorcm pium,ÔL mifcricordê patrê omni gratiarû uoce teftabitur. Quod fi magiftratus in theatris,mimis athlctis gladiatoribus,altjsqj huiuftnodi gencribus hominû totS pene patrimoniû fuum largitur ac prodigit,ut unius horç fauorêuulgi nimirp adquirat, nihil fibiultcrius profuturûitudubiras ciïêlaris munificusefleinhuiufinodi largitio-nibus,in quibus iudex refidet deusifaucntiû acclamantiû uulgus funt angcliiVbi om nés qui à fcculo fucrûtfinôfilaudatores ôê prædicatorcs tui funt: Vbilaus ôêfauornon fimul cum die ccflat,fcd cum icculis permanct: Vbi corona tibi non auri,fèd iuftitip da-bitunVbi non honores unius urbis,fed cœlorumrégnamereberis. Et hæc omnia con-quiruntur per mifericordias pauperû,pcr difpcnfationes indigentiû,in quibus cibi cor-ruptibilisprccioincorruptibilcregni cœlorû gloriâ æternamq; mercaris,Veniergo,fi uidetur,fi horum quæ dicimus,apud te fides ucra eft, Sê diuitias noftras conftilte amp;nbsp;utili ter diiponamus,præparemus noua Sê præclarilTima munera.Edamus primam editionê Candida,in ueftitu Sê indumetis nudor3,fecundâ uerô nô minus nobilê,feflas et percun tcsfameanimasreparcmus,tertiânihilominus editionê famofifrimampræparcmus,cir cumeamus urbem,amp;requiramus eos qui ne ad mifericordia quidem pofcendâper de-bilitatcm uenirc potuerunt,præftcmus fumptum, quæcuncp funt neccflària largiamur: nec te pigeât uifitare ægrum,requirere clinicû .Memêto quoniâ amp;nbsp;nos cùm decûbere-mus in grabato noftro,cùm eflêmus debiles,et nô poflemus ipfi per nos ire ad dominû. Row.8 deus ipie uenit ad nos.Mifit enim filiS fuû in fîmilitudine carnis peccatfiquinobis attu-io4nn. lt;j lit cibum feipfum.Ipfe enim panis uitp,qui de cœlo defcendit,ôlt;uitam dat huiemundo.

SERMO LXXXI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;307

Et quo Of e,quaefo,quaimpudcntia pane de cœlo accjpientes nós,panê de terra non da mus fratribuKïQiiod fi adhuc nobrs fufficit copia patrimonrj,cdamus eriam illânouiHî mam,fed non minus fauórabilem editionê.Uamus ad carceres,requiramus uinctos,hu-manismiferijs Sgt;C angoribus condoleamus.ln his enim omnibus tibi occurrit Chriftus, qui ciim fît incôprehenfîbilis fecundum deitatis naturâ,inuenictur tamê abs te per ope ramifericordiæ.Ipfeenim dixit: Quiaeftiriui,ôôdediftismihimanducare:fîtiui,SC pota ftismc:nudusfui,ôôoperuifl:isme. Vides qualiamunerapræparatfermodiuinus.lbi hi ftrioncs accipiût,5C gladiatores, QC périt omne quod perditis datur, hic in lilis cüjrienti bus ac fitientibus SC nudis, ægris ac uincflis, Chriftus fe fuiciperc profîtctur.Qiiid ergo agis ô diuesc'quid cogitasc'quid délibéras; Chrifto efuriente tu horrea tua claudisdmo no claudiSjfed minora deftruis,ÔC maiora reædificas; Chrifto indigente ucftitUjtuæ ue--ftes tineis côfumuntur^Chrifto egente tu aurûquæris,auru defîderas, auiûrccôdis,om nia aurû uides,aurû tibi uigilanti cogitatio eft,amp; fomnia dormiêti;Sicur enim ij qui p cr infaniâ mente translati funr, nô iam res ipias, led palïîonis fuæ phantafîas uidènita etiâ mens auari lemel uinculis cupiditatis adftricfta,fern per aurû, Icmper argentû uidet,icm per reditus coputat. Gratius aurum intuetur, quàm folem uidct.lpfa eins oratio amp;^fup-plicatio ad dominû aurû quærit,amp; uellet atq; optaret ut omnia ci in aurum couerteren-tur,Denicj^,quod poteft, frumentûïn aurû conuertere conatur,uinûin aurûmutat,lana ci aurû efficitur,omnes frueftus eius,omne negociû,omne quod mouctur,in aurû uerti--tur.Interdum etiam ufuræ arte nequilfîma exipfo auro aurum nafeitur. Sed quid agis; Nec fatietas unquam nec finis aderit cupiditati.Nam interdum pueris gulæ nimium de ditis indulgemus defîderatos cibos auidius fumere, ut nimietate ipfa fatiati horrefeant, SCauertâtledereliquoabhuiufcemodicupiditate, Auaritiatame nihil talcpatitur,led quanto plus inucnerit,tanto amplius quærit.Sed quid dicit feriptura diuina /Diuitiæ fî P/alm. i aftluant,nolitecorapponere.Tuucro fluentesdiuitiasobftruisamp;côcludis,utintralo^ cos tuos ftagnâtes etiâ irruptioncs operentur.Inde deniq^ eft quod etiâ horrea tua riim^ punt SCdeijciunt,paternis non contenta? clauftris,2CaUitosterminos excedentes.Sed quid dicis;Maiora,inquit,rcædificabo. At hoc fatis incertfi eft. Qiiis tibireædificandi I'Xc« * tempus indulget;V clocius enim tu dcijceris,quam ilia crigantur. Verum illc diues ha-bebat ÔC maligne cogitationis fine dignum,St terminû competentem. Vos autê fratres fi mihi aufcultatis,relcratc aditus promptuariorum ueftrorüm,ôC largior diuitijs ueftris atep fluentior exitus procuretur,quàm dudum fuerat quæfîtus ingrclfuSjtanquâ affinen tiflimus fluuius ad fegetes rigendas muftis deriuationibus trahitur per omnem terrant mifericordiæ affluentia. An ncfcitis,(juia putqorum aqua fî frequentius hauriatur,5lt; fa-lubrior efficitur,ôôabundantior: quodfî ociofaremâferit ÔôimmobiliSjinutilior SCcor ruptiorfinfi moucatur Ô6 operetur, communem omnibus amp;nbsp;utilem proférer frudum; Mete ergo uberes pecunia? tua? frutftus, orationes dico pauperû,intercefîîoncmq! fan-lt;ftorum,quipro tc,officiorum tuorum memores apudiuftumiudicem deum dignis o-perum tuorum allegationibus poftulent. Caucamus exemplum diuitis iftius,qui dum pra?fentes diuitias concludit, de futuris folicitudinê gerit,diuittjs pariter abreptus ÔC uita,protrahitur ad tribunal horrificû,in quo accufatrix quidc huius afliftit ipfa il la quæ amp;nbsp;to tins uitæ eins comes extitit auaritia, defenforuero SCintercçflbrnufqua ullusap-paret.Circunfpedatnancp faneftorum multitudincm diuinis tribunalibus afTiftcntem, amp;nbsp;intentis ac folicitis oculis circunluftrat fi quern forte uideat charû fibi ac familiärem inhacuita obfequio fiio fa(ftum,necufquam ramen ullum inuenit. Nullus eft qui dicat: Domine,dignus eftcuiignofcas,dilexitenimgentemnoftr2,amp;ecclefiam ipfeædifica- Lac.y uit.Nullæ uiduæ quæ procedentes amp;nbsp;fientes rogent Petrû, oftendentes ueftimenta fua quæ eis largitus eft diues.Nullus ergo miferebitur ci qui no eft mifertus.Scriptum eft e- MdUfj. 5 nim:Beati mifericor-des,quoniâ ipfî mifcricordiâ confcquentur.Etiterû: Datc,£f dabi-turuobis.Er,quamenfuramcnfifueritis,cadêremcticturuobis.Scdnehæcfortanîsad uerfus eum réméré SCimmerito coaccruare uidcamur,fermones ipfius percontemur,amp;Z uideamuscûeifrudlus ager uberes attulifîct,^uidfcntir.Facit faite hoc quod utiep etiâ auaro faccre côpctebat;Orat deum SC deprccatur ut frueftus ad maturitatem fine læfîo-ne p€rueni4t,ne grando iierberet,ne titrbo uaftet,ne procella fubuertat.Solent enim ÔC

î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hæc

JOS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVIAMBROSIÏ

hæcfrugtbusfæpciammatiirisincidcre.Nilnlhorum,fcddeftrucreparathoiTea,maio-ra ædificare.Etipfequidêi'ncordefuoloqintur,fcd qui uidct in occuko, ilt;|frafcloquen tcm audit in cccliSjproptcrea ci SC indc rciponia redduntur.Quæ autem funr quæloqut tuikAnima,inquit,babes miukabona,mâduca,bibc,et epularc.NônnCjfidici icapoteft, muti animalis uox ifta eft f Si enim poi cinam anima habuilïct, quid ei aliud quam man ducandi öf bibendibonanunciaie debueratt' Nunc aurc ita totus animalis homo eft,et totus carneus,ut animafuäcarnalibusamp;coiruptibilibus efeis exiftimeteflepafeedam, ÔC ea quæ in fecefliim egeruntur,animæ præparat ad utendû.Cuius utiq? natura tab's eft, ut uirtutibus alatur,ut uerbo dci iaginetur, ut intelleclibus pijs nbsp;nbsp;religiofis difciplinis.

atq; exercitijs excolatur.Sed quid tale babes bonum'Haeebonaad animam defer. Ve-rum tibi quoniam deus uenter eft,ôf totus fcruus es carnis,audi dignam appcllationem qua te non hominumquifquam,fedipfc dominus appellat.Ait enim: Stube,hacnoefte auferetur abs te anima tua,SC quæ præparafti,cuius erunt f Ipfis illis æternis crudatibus maior eft ftultitiæ nota.Qiii ein paulo poft erat rapiêdus à uita,quæ cogitatfDeftruam, i.nquit,borrea mea.Cui ego refpondeo,ÔL reifte quidem facis.nam uere' deftruere debes horrea iniquitatis,ôif ea quæ male a?dibcaueras,manibus tuis ipfc fubuertere : deftruere promptuaria,cx quibus nullus mifericordiâ confecutus efttdcijcere ac ftibuertere mam monæobfcura Ô6 tetra domicilia. Deftruam, inqiiit, borreamea,ôômaioraædificabo. Qiiod fl (2ô ifta replcueris,quid quæfo faefturus es f Et iterû fine dubio deftrues, æ itéra rca’difîcabfs.Et quis finis ftultibuius laboris 5c uani,SC inftanter ædificare,6C inftantius defti uci efSi uis cigo,oftendam tibi borrea iam parata,efurientium pauperum uentres, in ipfis tuos conclude tbefauros.Tales enim tibi tbefauri feruabûtur in cœlis, in quibus Hattfc.tf ncqi tinea comcdit,nelt;$ fures effodiunt amp;furantur.Seddicis, Cum fecundaborreare-. pleuerojtuncdabo paupcribus.Lôgostibipromittisannos,amp;fatislatauitæfpaciapol liceris.Talis ifta promilfio non futurain continetbumanitatê,fed præfentis mifericor* diæ dilationcm.Qiiid enimnuncmifcricordiâfieri uetat/Frumeti copia eft, tempus an ni profperum,efùrientcs præfto iunt flentes,nudi circunftant gcmcntcs,uincfti de carce ribus,à ægri de leiftulis miferabiliter Ä5 flcbili lamentationc circunftrcpunt, tu miferi* cordiam quid in craftinû difters,cum bodie crudelis 5C immifericors fias C Audi fairem ProMcr.j ßpicnlfimiconfiliûSalomonis.Nedicas,inquit,abinunc, etredi craftino,SC dabo tibi.

Non enim feis quid pariat fuperuentura dies.Sed ne buiufmodimâdatafufcipias,aurcs ifcfüœ.xy obftruitauaritia.NonteoportebatgratiasagercdeO, exultareamp;letariquodnôip-ie mêdicans aliénas circuis fores, iëd alij ante tuas ianuas fedent à te mifericordiam po^ ftulantesëTu uero difticilis es ad præbendum, contriftaris ac déclinas ne quis tibi pau--lo moleftior cogête neceffitate paupertatis exiftat, quafi nô potuiftet fieri ut eflês unus ex ijs qui ante ianuam tuam fame perditi iacent.5ë tu quidê fatis dignc,nam uoto,mête, ac propofito pauper es,6ótotius boni cgcnus.Cum enim nô babes cbaritatcm,cum tibi défit bumanitas,defitfidcs,defitfpesindeo,cum tibi défit mifericordia,quid te egeftuo fius,quidûe mêdiciusf' Pars tua cum tineis muribus horréorû tuorum roforibus erit. Qui utiq; fi talia non uidercs, fi non corrumpi ea cerneres amp;nbsp;confumi, quis tibi ftiadcre poirctaliquidindelargirftScdaisiQuidiniuftumeftficum aliéna non inuadâ, propria diligentius feruor O impudens diiftum,pro pria dicist'quæt’ex quibus recôditis inhunc mundum detulifti.* Qtiando in banc ingrefiùs es lucem, quâdo de uentre matris exifti, quibus quæfo facultatibus,quibusq: fubfidrjs ftipatüs ingrefiùs esf Aduentum tuum in t.Tint.6 bunemundudifeeab Apoftolo Paulo dicente:Nihil enim intulimus inbuncmundùm, fcdnec auferre quidem quid pofiumus.b ab entes autem uicftum 5C ueftitum,bis conten ti fimus.Terra communiter omnibus hominibus data eft,proprium nemo dicat quode lot. t communi plus quam fuflaceret fiimptum,6C uiolenter obtentu eft. Veruntamennudus ex uentre matris cxifti,nudus nibilominus SCreuerteris in terram.Et fi quidein terræ ele mentum putas fortuito fubftitiire,impius es qui ignoras conditorê deum. fi uero agno-feis beneficium largitoris,gratus efto creatori,5ë require apud temetipfum rationê cur plus tibi quàm cæteris prçftitit.Nunquidfniquus eft deus,utnobis non æqualiter diftri buat uitæ fubfidia,ut tu quide cfiès afflues èC abundans,aftjs uero deeflet,ÔC egerêtë An idcirco magis qm'a ôi. tibi uoluit benignitatis fuæ expérimenta conferre, alium per.

SERMO LXXXII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;305»

uimitem patienn'æ coronarc:tu ucro fufcepris dei muneribus etfi in finum tuiï redaóis, nihil te putas ^ere iniquum,fi tam multorum uitæ fubfidia folus obtineas Quis enim ram iniuftus,tam auidus,tam auarus,quam qtii multorum alimentâ,iuum non ufum,fed abundantiâ SCdelicias facitfNecß enim minus eft criminis habend tollere,quam cûpof-fisamp;abundesjindigehtibus denegare.Eiurientiiïpaniséft quem ntdetincsmudorum indumentum eft quodturecludis: miferorû redemptio eft amp;nbsp;abfolutio,pecunia quam tu in ten ä defodis.Tot te ergo fcias inuadére bona, quöt poftis præftâf e quöd uelis. Bo na quidem ais funt uerba, fed melius eft aurum. Nihil mirS. nam fiquis cS inlptidicis de pudicitia Ioquat,6C fcorta uituperet öf exprobret, rj animi quibus libido domirtatur, exipfa commonitioneadimpudicitiämulto aCrius accenduntur. Sed tibi iterum ante faciem adducaipfas futuri iudicij dei formas, utintelligas quales tibigemitus recon-das.O quam multi precij tibi in die iudicij fermo ille uidebit de quo fuperius diximus, qui ait: Venitc benediói patris mci,percipite regnü quod uobis præparauit pater meus Matth, iç à conftitutione mundi. Efuriuienim, dediftis mihi manducare.Qualis tibi rurfum horror,qualifq; fudor,quales tcnebræ fuperuenient audienti condemnationis illius fen tentiam,qua dicitur: Difcedite à me maledidûËftiriui enim, ÔC non dediftis mihi man- lUdentr ducare.Ncq? enim in his ucrbis qui alia inuafit arguitür,fed is qui non communiter ùfus eft ijs quæ habuit,condemnatur. Nos quidem quod utile credidimusjcommoriuimus.

Si quis autcm obedire uult diuinis pratceptis,non ignorât quæ fit repromiftionum mer ces.Qui uero obedire non uult,amp; neg]igit,manifefta eft ignis çterni comminatio, cuius opto uos expertes effici amp;nbsp;alienos, effugere pœnas impijs repromiflas, facientes iî-lud quod fcriptum eft, utredemptio animæueftræ fint diuitiæueftræ, ÔC ad præparata pergatis régna cœleftia,per eum qui uos uocauit, Chriftum lefum, cui eft gloria amp;nbsp;imperium inleculafeculorum.Âmcn.

DedefeÆonelunæ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sermo LXXXII

Tipfi uidetis fratres quod mea non ceflat humilitas omni circa uos folicitu- ij^ximieb E nbsp;nbsp;nbsp;dine labore,SC ad frugem bonam uOs tota feftinatione conucrtere:fed quan p,;

to plus laboro uobifcum, tanto amplius cOnfundor in uobis. Cum enim ui-deo tot commonitionibus meis nullum uOS habere profeClum,labor meus iâm non gra tulationi eft,fedrubori.DicitheatusApoftolus: Quis plantât uineam,amp;de frinftüeius i-Cor.j non cditf’Qiiis pafcit gregcm,amp;^ delatfte giægis nô pcrcipitÆcce ego pafco gregê Chri fti,amp;^ gt'cgis frutftum extorqucre nÔ ualeo:pafco gregcm domini,Ô6 nulla ex eo religio-fitatts alimenta percipio.Nulla enim mefidei eiüs duicedo lætificat, fed quicquid ex eo profluit,afperum amp;nbsp;amarû eft.Tunc enim paftor Chriftiani gregis lalt;fterefîcitur,quan-do bonorum operum cius candorelætatur. Qiiis enim fratres in uobis non grauiter fe-rat,(non tarnen de omnibus dico,funt enim inter uos quös ad religionis cul turn debea-tis habere excmplo)quis inquam non molefte ferat,fic uos elle ueftræ ialutis inimemo-reSjUt etiam cœlo tefte peccetisfNam cum ante dies plerofcf de ueftræ auaritiæ cupidi täte pulfaucrim,ipfa die circa uefperum tanta uociferatio populi extitit,utirreligiofitas eius P enetraret ad cœlum.Qiiod cum requircrem, quid fibi clamor hic uelit,dixerât mi hi, quod laborantilunæ ueftra uociferatio fubueniret,ô(^ defeeftum eius luis clamoribus adiuuaret.R-ifi cquidem,amp; rairatus fum uanitafem, quod quafi deuoti Chriftiani deo fe rebâtis auxilium.Clamabatis cnim,netaccntibus uobis perderet elementum, tanquarn infirmus enim ÔC imbecillis,nifiueftris adiuuaretur uocibuSjUo poflet luminaria defen-dere quæ creauitBeneigitur facitis, qui diuinitati exhibetis folatium,ut uobis iuuanti-bus pofïî t cœlum regere.Sed fi uultis hoc plenius facere,cun(ftis SC totis noclibus perüi gilare dcbetis.Nam quotiens putatis uobis dormiêtibus luna uim pafla eft,amp;^ tarnen de cœlo non corruitfAutnunquid femper circa uefperû defeeftum patitur,no aliquâdo QC circalucê laboratc'Sed apuduos uefpertinis tantûhoris laborare coniueuit,quando coi pioiacœnauenterdiftenditur,quâdomaioribuspoculis caput mouetur. Tune gitura-pud uos laborat luna,quâdo laborat ÔCuinû.Tuneinquâ apud uos turbatur carminibus globus lunæ,quâdo calicibus turbantur o^uli. Quomodo igitur ebrius uidere potes circa lunâ quid agatur in cœlo,qui circa te no uides quid agatur in terra f Hoc eft plane quod ait iàncftus Salomon dicês:Stultus ficutlunamutatur.Mutaris enim ficutluna,du Ècfliy

Ambr.to.3. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ce ftultus

310 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI AMBROS H

ftultus inßpfens ad motS dus, qui Chriftianus fueras, incipis cfle facriIegus.Sacrilelt;, gium enim creatori cômirtitur, dum imbecillitas adfcribitur crcaturæ. Mutaris ergo iK-cutlunajUt qui paulô ante'fidei dcuotione fulgebaSjpoftea perfidie infirîRitate defîcias, Mutaris ficut luna, dum ccrcbrû tuum ita exinanitur fapientia, ficut lunæ obfcuritasue uero ccterrimæ tenebræ mentis inuadunt, atqtutinam ô ftultc ficutluna muteris.Illa nim cito ad plenitudinem fuâredit, tu ad fapientiam nec fero conuerteris.llla uelociter colligit quod amiierat lumen, tu nec tarde fidê recipis quam negafti. Grauior ergo tua quàm lune muta tio eft.Luna defectum luminis patitur, tu falutis.Quàm bene i^itur feri Ppiw. 71 ptum eft de fapiente:Et permanebit cû folefPermanet enim fapiens cum fole,cum conlt; ftantiafideipcrmanetcumSaluatore.Scddicitaliquis:Lunaigiturnonlaboratf'Labolt; rat plane,negate non poffumus,fed lab orat cum cætcris creaturis,ßcut ait Apoftolus dt Rem. J cens:Quia omnis creatura ingemifeit amp;nbsp;parturitufq? adhuc. Et infra: Quoniam ipia

creatura liberabitur à feruitute corruptionis, Ôl rcliqua. Liberabiturinquit à feruitute. Vides ergo quoniam luna non laborat carminibus, fed laborat obfequijs:non laborat itidfw. periculiSjfed laborat ofïicîjs:non laborat ut pereat,fedlaboratutferuiat. Vanitati enim creatura fubiecla eft non fponte,ÔL reliqua.Ergo luna à ftatu fuo non iponte mutatur,tu de fenfu tuo fponte mutaris. Ilia in deminutionem fui conditione deducitur,tu in detrf-mentum tui uolûtate pertraheris. Nolo igitur frater ita fis ficut luna cum deficir,fed efto P/lt;n».88 ficutquandoeftplena atq? perfeda.Scriptumeftenimdeiufto:Sicutlunapcrfeôtain acternum,amp; teftis in cœlo fidelis.

gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Increpatioadpopulumdeabfentiafua. Sermo LXXXiii

Eberem fratres poft hos complûtes dies aliquid ubcriusprædicarc, amp;nbsp;teuer D nbsp;nbsp;nbsp;tens à tanto examine facerdotum, dulci uos fermone rencere.Benc dixi ex^

amineiàcerdotum, quia ficut apes de diuinarum feripturarum flofeulis fua* uia mella conficiunt,amp; quicquid ad medicinam pertinet animarum,oris fui arte compo t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nunr.Reclc comparantur apibus facerdotes, quiaficut apes caftitatem corporis præfe.-

runt,cibûuitæ cœleftis exhihcnt,aculeûlegis exercent. Puri enim ad fantftificationem, fiiaues ad rcfc(ftionem,feueri ftint ad ultionem. Apibus plané ftint compatandijqui ue-ïutalueario quodâ gratis matris ecclefi'æ continent, in qua diuerforummeritorum celr iulas dulciffimis prædicationibus componentes,de uno faluatoris examine chriftiano»-rum examinamultaproducunt.Cumfemper fratres nonceftauerim uospaternapieta-tecortipere,mirornihil uos totmeis commonitionibusprofeciffe,amp;doleo quodfre.-quens prædicatio mea non uos profeeftu aliquo falutis corrigat, fed quadam contefta.-tionis pœna côftringat.Predicatio enim facerdotis in plebe laluandis eft corre(ftio,con teftatio iudicandis.Contcftamur enim illis ante indicium quod illos maneat in ipfö iugt; dicio,ut tune omni excufatione fubmota, rei fint de peccatis,6C obnoxij contemptu* Vnde öf ego interdum parcens uobis tacere uellem, fed malo uos contumaciae cauftas rcddere,quam me negligentiae ftiftinereindicium. Comperi enim fratres quod per ab.-fentiam meam itatari quiqj adecclefiam ueniatis, itapauciadmodum procedatis, qua fi tne proficifeente mecum pariter ueneritis,ö(^ quafi cum necefifitatibus ego pertraho r, uosmecum traxeritipfaneceffitas.Pariter ergo à domo deiabfentesfumuszSedhocin.-tcreft,quöd me abfentem necefiitas cfficit,uos uoluntas. Nefeitis quia etfi ego ab eccle fia defum,Chriftus ab ecclefia fua,qui eft ubiq!,non deeftfVenis frater ad ecclefiam,no

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inuenis ibi cpifcopum:fed fi fidelitef ücnis,inuenies ibi epifcoporum epifcopum Salua

torem.Nam Chriftianus qui tunc tantui^rocedit ad ecclefiam,quando epifcopus prae fens eft,non tarn dei caufa uidetur proceffifre,quam hominis:nec impleffe Chriftiani mentis officiumjfed amici deferentis obfequium.Quid autem ego uos arguo,cum pof-fiitismenno fermone conuincerec'Conuincor enim cum in hac parte clcricos uobis ma gis uideo negligentes.Quomodo enim poflum corrigerefilios, cum fratres emendarc non poffimfAut quafiducia fuccenfeamlaicis, aim à confortibus pudoris uerecundia conticefcamÆgo autem fratres non de omnibus loquor.Sunt certe quidam deuotijftint ÔC alq negligente%ego neminem nomino,confciengt;-

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tiafuaunumquemtfconueniat.

SERHO Lxxxnir nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3tt

Poftincrepationcm confolatio ad populum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sermo lxxx 111 r

A de uobis acrius magiftertj feueritate conuenerimus, Sc fim profecufus quæ aliquot non blandim enta deferrent, fedtriftitiam irrogarent. Verum nihil mcaintcrcft.egoenim gaudeo, feiens difcipuli triftitiam magiftrieiïelætitiam.Tunc enim auditor proficiqquando aufteriora annunciat prædicatoneifalus gigniturquari- . do triftitiaemendationisingeritur.DicitenimbcatusApoftolus:Nam quæfecunditm 2,-Cor,j deum eft triftitia,falutem ftabilem operatur. Recfle' ergo Iptor,quia falutê oporor cum obiurgo: mœreat licet filius mei afperitate ièrmonis me tarnen deleótat, qui prolicere iliumintelligo permœrôre.ÂitfanifîüsApoftolus:Quis eftenimfilius quënoiïuérbe Hetr.iz rat pater^Non enim ofculatur femper pater hiiü,fcd amp;nbsp;aliquando caftigat.Ergo quSdo caftigatur qui diligitur,tûc circa eum pietas exercetür.Habet enim SC amor plagas fuas quæ dulciores fungcum amarius infcrütur.Dulcior enim eft rcligiofa caftigatio, quàm blandarcmiftio.Vndeaitpropheta:DulciorafuntuuIileraamici,quamuolûtariaofcu la inimici.Igitur fratres quia poft increpationis meæutiliauerba credo uôs benignitate (eniuum profecifle,de fâcris Uteris aliqua cÔferamus. Sicut enim fons qui non iblito hu morediftillat, exagitaturfurculis, SuSita largiorinucnitur',acprimum exeo tufbidaa--qua producitur,ut unda purior fubfequatunlic ergo et fan ai tas ueftra aiperata quidem fuerat aufteritate fermônis,fcd deuotior faefta eft dulcedine pietatis. Turbulcntû enim quidam ueftri animiforfitan retinebât, fed iam ex ueftris moribus profluicomne quod purum eft. Videamus ergo quid fit quod ait ad difcipulos ftios dominus. Vos autê que me dicitisfNon igitiir tanquam ignarus interrogat dominus quid de eo populi difei-puliq! fentirentjfedtanquamfeiensuniuerforûmentes,fidê manifeftare uoluitfingu^ îorum,ut quod corde credebâqore narrarent.Alij enim Heliam efte credebât dominu, alîj Hieremiam,altj loanncm baptiftâ,Petrus folus Chriftum dei filium confîtctur.Gra^ dus quidam funtfidei: ôf qui deuotius crédit, religiôfius côfitetur.Pro hàc deuotione nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

diciturPetro;BcatuscstuSimonBariona,quoniamcaroôf fanguisnonreuelauittibi, * ' fed patermeus qui eft in ccelis,Et ego dico tibûTu es Petrus,amp;fuper banc petram ædi-ficabo ecclefiam meam.Cum uocaretur ergo Simon,perhancdeuotionem uocatus eft Petrus.Legimus dicente Apoftolo de ipfo dominoiBibebant defpiritali petra, Petra autemeratChriftus.Reôcigiturquiapetra Chriftus,SimonnuncupatuseftPetrus,ut qui cum domino fidei focietaté habebaqcû domino haberet amp;nbsp;nominis dominiciuni--tatem,utfîcutà Chrifto Chriftianus dicit ,ita amp;nbsp;à petra Chrifto Petrus Apoftolus uoca retur.Sed nec populorû opinionem poflumusrepfobare,qui unum de prophetis domi num exiftimabantNam ideo nonnulli uelut Heliâ laluatorê forfitan putauerunt, quia ad cœlos Helias ficut faluator aicendif,fed nô fi eut Helias Chriftfts eft.Ille enim ad cœ-los rapitur,ifte regreditur.Ille tanquam infïrm'us ignea quadriga fubuehitur,hic tanquâ deus propria uirtute Portatur.Ille ficut homo ducitur,hicficut faluator afccndit.llle du-tentes fequitur angelos, comitantes fibi angelos ifte præcedit. Deriique ifdem angeli . « j remeantes in tcixam à domino faluatote dïxerût ad Apoftolos: Viri Galilæi quid ftatis afpicientes in cœlumfHic lefus qui recep'tus eft à uobis, fie ueniec quemadmodum ui-diftis eum euntem in cœlum.

Debarbarisnontimendis. . . Sermo Lxxxv Iximus anteriore dominica Niniuitas in tribulatione pofitos diuinitatis mi-D fericordiam per abftinentiam meruifie, ciuitatem fuam de periculo ieiu-nîjs liberafte, tantæcç eos fuiftè fapientiaî, ut non alienis fe præfidrjs defén-dercnt,fed propria deuotione faluarent. Nam nonftatim delperauerunt defalute fûa, quia audierunt à propheta cum ciuitatis fe mœnibus fubuertendos : fed quanto proxi-mum annunciabatur excidium, tanto magisreligiofis atftibus arraabantur, nec reli-querunt euertendam ciuitatem iuam,fed in eapotius permanferunt, fapientes fcilicet, ut quæ ciuium uexabatur peccatis,ciuium orationibus laluaretur: eui perditionêma lacôueriàtio intulcrat,eilalutem deuotio religiofà conferret.Iuftum enim eratut quos fuerat pafla peccatores ,eofdcm haberet proprios defenfores. Ciuitati enim nonnifi propter ciuium peccata infertur cxcidium.Define ergo peccare,ôë ciuitas non peribit.

Âmbr.to.3. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quid

Quid ftigis patriamfSi ms faluus efle,tua potius pcccata fubterfuge^i tu peccare dellc-Gmrf.iS nSjUi'dlus eft mimicus. Dicit ad Abraham fciipturâdiüinapcrdccêiuftospatriâpoftè faluari.lgitur ft iufti funt qui faluäm faciant patiiam, utiqj iniufti funt quWelinquunt.Et ft illi propter præfcntiam fuam confequuntur gratia : neccfle eft ut rj propter dcfolatio-ncmmereanturoffenfam.lniuftus plane SiTimpius eftfilius qui périclitante deferit ma-trem.Mater enim quodammodo dulcis eft patria^quæ te genuit,qu^ nutriuiqquæut fit gere polft's diuitê tefecit.Nam ft no tibifuppeteret ftimptus copiofa fubftâtia, fugç præ ftdium non haberes:atcp ideo auaritia du(ftus,dum metuis diuirias tuas perdere,impius in matrem efle non dubitas. Vnde intelligimus plus tc peculn'æ tuæ coniulere quam fa-ïuti.DicmihiÔ boneciuiSjcurfugcredifponis, curpatriam derelinquis Captiuitatem fortafle mctuis.Da ucniam,non inrclligis,ncfcis quod hare eft prima captiuitas,patriam non uidere,5C quod grauius eft omni malo hoftili, peregrinationis exiliû.Solet qui ali-quidfcelerisadmiferit,huiufmodi pœna damnarijutpcllaturpatria,regionibusinco-gnitis relegetur. Hocigitur malum propria tibi prouidcs uolntate,quodfolct ftipplicff caufadanatus cxcipere.Sed ponamus te forti efle animo,amp;æquanimiter tolerate pofte peregrinationis iniuriam. Die mihi,qua inter extraneos libertate uiefturus,nonne eu lo qui ccepcriSjObrjcietur tibi, Vnde iftc cxul, unde ifte fugitiuus aduenrt ƒ Num amp;nbsp;noftra ciuitatem opprimcre nititur,ftcut patria ftiam preftit/ Ita autem aporiabcris,ita contur-baberis,utiiberrati tuæmetuês uerearisne ingenuitatis tugibi noninueilfas alTcrtorê. Mihi crede,in aliéna patria tanta auditurus es,quanta in tua patria alijs fppe dixifti.IIlud autem nolo diccre quod quamuis diuerfts in patria tua copijs perfrUaris, ftatim ut exic-hs de dome tua,mendicus pauper cs.Dicit ergo deus ad A braham,pcr decêiuftos ci uitatê pofte faluari.Male igitur de te fentis popule Chriftiane,fi in tanto cœtu noftro ad faluandâ ciuitatê decern iuftos efte non crcdis.Dum enim deferis patriam, profiteris n5 in ea efte dignos quorû meritis liberetur. At ego uercor ne omnibus in ea iuftis reliclis, tu folus qui deferis,inucniaris iniuftus.Sednolo de decc iuftorum numero te perturbes, legimus etiam quod de Sodomitarum excidio meritis fuis Loth folus liberaucrit ciuita tern,quod magis ualucrit ad faluandum uuius gratia, quam ad euertendu peccatamul-torum.Exeunti enim illi de Sodomishofpitq catiftaSegorparuaconceditur. Quod fi iufto hoipitij donatur ciuitas, quanto magis iufto patria concediturf

Itemdccodem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sermo Lxxxvi

Aepedixiflemememini quod hoftium tumultusbellicofos timereminime S nbsp;nbsp;nbsp;debeamus,nec quamlibet copiofam hoftium multitudincm formidare, quo

niam ficut ait dominus, maior eft qui in nobis eft, qudm qui in hoc mundo. Hoc eft,potentior eft ad protegendos famulos fuos Chriftus, qua diabolus ad inftigan dos inimicos.Quamuis enim ide diabolus colligat ftbi turbas,amp; crudeli eas armetinfa-nia,tamen facile deftruuntur,quia melioribus populu fijum faluator circundatauxilijs. Ait enim prophetailmmittet angclum dominus incircuitutimentium cum,SCeripiet f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eos.Quodfiangelus domini timentes eum depericulis eripiqnonpoteft timereBarba

' nbsp;nbsp;rum qui timuerit faluatorê,nec poteft metuere hoftis impetû qui Chrifti præcepta ferua

uerit,Præcepta enim Chrifti,arma funt Chriftianis, diuinus timor terrorê à nobis cx-pcllit hoftilcm. Arma autem hæc noftra funt quibus nos faluator inftruxit,oratio, mife-ricordia,atqi ieiunium.Ieiuniû enim melius qua'm murus tuetur,mifericordia facilius libérât quam rapina,oratio longius uulnerat quam fagitta. Sagitta enim no nifi proxime confpccftum pcrcutit aducrfàriû,orario autê etiâ longius pofitû Uulnerat inimicum. Sic nanep Helilæus propheta cum cum uellet rexSyrie captiuare,acfuæfubdere ditioni, multisq! cum armatorum cinxifîèt agminibus,non eft territus,non turbatus, fed annun gtg. a cianti puero ait:Noli timere, plures enim nobifeum funt quam cum ill is. O fidcs fantfti prophetæ,non timet aduerfarios quos profpicit, quoniam feit angelos fecum efte quos credit.Nómetuitterrenasinfidias,quiaCceleftiaadcfteftbinouitauxilia. Plures,inquit, nobifeum funt,quam cûillis. Mira res, plures e' cœlo defenforcs meretur fancftitas,quS in terris oppugnatores adduxitimprobitas.PlurcsnobifcQ funt,qua'm cumillis.Videte beatitudinis meritum,propheta nuciat etfam de multitudine, cum puer adhuc incertus fit defalute.Spirituales oculi carnalibus quanto plus cernût f Hicperfpicit armatorum

SERMO LXXXVn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;315

numerum,5f ille non cerm't defenfionis indicium. Quanta eft di'uina mifericordiafdegt;-fertur hominibus beneficium, nee uidetur auxilium:periclitantem confequutufjÄf hè-' fciunt. Hec Ä cnïm pi'etas faluatohSjUt interueniat faluti, ac nô fè prodat afpecfïu.fen-tiatur beneficijs,amp;non cernatur obtunbus.Vhde errat qui putat Cum profpere' aliquid gcflerit,propriafefortitudi'nefuperafie.Scïreenim debët quod aduerfarq mentis ma-gis quam uirtute ui'ncuntur, ÖC nó tam üirtute quam fariÆtate fupcrantur,ficut famflus Helifaeus hoftes fuos non armis fupcrabaf,fed orati'onéui'ncebat.Nam cum idem mintlt; ftro fiio ad depellendS eius timorem plürés adefle diceret defenfores,ncc metus ab illo pofletaufcrrijtuncorauït ad dominum dicens: Domine apen' ocuioseiusutuideat,amp;^ ibidem. aperti funt oculi eius,amp; uidit,óó ecce móns totus plenus equitatu^Só reliqua.Oratio ergo prophctæaperuitoculospueri.nomirumfiôratiO aperuitoculos,utuidcretexerci tus.Nonmirum inquam finouosinfeht oculos, qui noua promererurauxiha.Autcur non aciei producat obtutS, qui acies inftruxeratangelorSr’Cur inqua non orationefiia hebetudinêpupillarfi detergeret,qui meritis fuis caliginêhubium penetrauirç'Neceflà rio ergo fanólus Helifæushocfaélo miniftro formidolofo præfi:ititfecuritatê,cuiiairj refuderat claritatê,5C remouerat liifionis cçcitatem, geminoqi eum rémunéras beriefi-eio,abfoluit eius metum,abfoluit obtutum,miniis timere cœpit poflquam plus uidere promeruit,Nam SC pacem pariter promeruit,6C uifum.In montibus ergo cernùntur ar-matijàpparct eos uere defeendiflè de cœlo,quorum aduentus primum inmontibus re-peritur.Ipfaenimlocorûproximitashocdemôftrat, quôd defeendentes de cœlonon nifi iuga collifl fibi uicina câlcauerint.Tunc igitur orauit HeIifæus,5C omnê hoftilê ex-ercitum cæcitate percuflït. Non mirum fi aduerfarîjs cæcitatem intulit,qui famulo lar-gitus eft claritatê:SC fi hoftibus aufert uifnm,qui miniftro præftat afpetftu. Vbi funt qui dicunt, plus quàm precesûmftorûhominûarmapofleÆcceunaoratio Helifæitotum exercitû uulnerauiqÔC unius prophetæ meritis omnis eft hoftium numerus captiuatus. Qiiæ carcruacregum,quæ turba militûtalem uieftoriam perpefrarunt,utita hoftes pro-fternerentjundeillïsnüllus occumberetfHæceft uera, hæc incruentauiiftoriajubific aduerfarius uincitur,ut de uincentibus nemo lædatur.

DefaniftoprophetaHelifæo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sermo txxxvri

Irum forfitan ùideatur quôd ante dies aliquot famfti Helifæi gratiam deferi-M nbsp;nbsp;nbsp;bentes diximus indefenfionem ipfius de cœlis auxilia defeendifte, SC arma-

tos équités fiue quadrigas ei diuinitus afiruifle,aftitifie etiâ circa ipfum qua-drigam igneam.Ma^na quidê res,fed in uiro fantfto miranda nô eft. Qiiid enim mirum fi is auxilia mereture cœlo, cuius animus fémperincœloeftï'ficutait Apoftolus:No- Pbilip.5 ftra autem côuerfatio in cœlis eft. ErgO fi noftra conuerfatio in cœlis eft, SC cœleftium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

conuerfatio poteft efle nobifcumrhoc eft,ut qui uitauiuimus,angclorû reefte' confbrtiu mereamur.Eft ergo fanifte uiuentibus quædam inter fe cognatio, coniumftio atq; focie tasmec intereft utrû in cœlis maneât,an in terris:angelici fint habitus,ucl humani,dum-modo in îjs fit eadem uita uel faneftitas. Conuerfatio enim conné'cftit quos fèparat ele-mentum,ÔC diuerfis licet corporibus diuidantur, ijfdcm tarnen aeftibus coniunguntur. Atqî ideo fit ut fanfti fibi quodam confortio cohgrentes à fe inuicê non difcedât.ôC mo do angeli ad terras ueniât, modo homines ad cœleftià transferantur, acprofeôlume-liore quibus uita communis eft,incipiuntillis uiuendi etiam elementa eftè communia. Sed dicit aliquisiFrequenter audiuimus angelos ad horrîines defeendifte, audireetiam cupimus quâdo homines ad cœleftiàtranfmigrarint.Manifcftarcs eft, SCiri prôptupo' , fita.Hclias magifter Helifæi nonne angclis ducentibus ràptus ad cœlu eft, ÔC quadriga 4’^^’ ï'gneaimpofitusquafiinquodâ triumpho uiclor afeendite'Vicftorenimextiteratnoiï gentium Barbararû,fed fecularium uoluptatum. Siquidem grauiores inimici funt pra-uimoresquâmhoftesinfefti,utfacilius intelligamus hoctempore malignitatêhoftiû uinci pofte quâm morû.Ergo Heliam angeli ad cœlum perferunt,Helifæum angeli qui magiftrum portauerant, difcipulum tuebantur, SCnotifia quadam obfequiaquæ patri exhibuerant, etiam filio deferebant.Ipfe eniirt Heliæ fpiritualis eft fih'us,ipfe eius hæres eft faniftitatis.Reifte autêHelifæus Heliæ fpTri,fUalis filius dicitur,qui afeendens ad cœlum,fpiritum duplicê ei fuæ gratiæ dcrcliquit* Cum enim data effet facultas Helifæo ut

Ambr.to.3. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ce 3 peteret

314 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D I V I AM B R o s I I

peteretquid uelletprius quam ab eo recipcreturHehas,petiaitiit duplexfpiritus Heli'ç neret m ipfo.Tuc dixit Helias,dui e pctifti,fed fiet tibi.O hæreditas prccioia,in qua plus haîredirelinquitur c|uam habeturiplus coniequitur qui accipu,quam poÄideret qui lat gitur.Prcciofa plane hæreditas, quæ dum à patte transfertur ad iiliumqnehtorum quo-dam fœnore duplicatur. IgiturHelias cum fimplicem ianditatis ipfe haberet Ipiritunij Heliiàco duplicem dereliquit. Mitum ergo ïn modum plus Helias gratiæ dimifit in terris,quàm iecum portauit ad cœlos : ÔC licet ipfe ad altiora totus trâsfertur corpore,apùd filium tarnen maioremanet fanCiitate.DcHelifæiautê meritis quid dicamus,cuius hæç prima laus eft quod patrê uoluit gratia fuperare, dû dan fibi amplius poftulat,quam feit apud eum elfe qui poHîdetr’Auarus quidem eft in petendo, fed idoneus in promerêdo. Dum cnim à pâtre plus exigit quàm habebat, facit eum meritis fuis plus præftare qua'm jbiJent. poterat.Nam cumidemHelifàeus poft afcenfum fuimagiftriueniftetHiericho,amp;roga retur à ciuibus ut in eadcm confifteret ciuitaîe,dixerunt: Commoratio oppidi bona eft^ fed aquæ malæ amp;nbsp;fteriles funt.Tuncpræcepit fibi dari uas ficftile, ÔC recondito ineo iale ueniêsadexitus aquaru proiecit in aquas,dicês;Hçc dicit dominus j Sanaui aquas iftas^. non erit ex eis moriens necj! fterilis,ô6 fanatæ funt aquæ ufcp in hunediem. Videte ergo Helifæiquanta fintmerita cuius primain ciuitatehoijjitalitasjfiliorumeftmagnafoe-cunditas.Dum enim fterilitatem auertit aquarû, fucceflionem 1 argitur hæredum. Non enim hoc faefto unum Helifæus fanauit hominem, aut unius domus prçftitit medicinâj fed totius ciuitatis populum rcparauit.Sienim tardius hoc fecifletjinteruenientefterili-täte fenefeentibus cuntftis ciuitas fine habitatore remanferat. îgitur Helifæus dum cura uit aquam,curauit amp;nbsp;plebem:Ô£^ dum fontem benedixit undarum,fontem quendam in-dulfit animarum.Nam fîcut fantftificatione eius de occultis terræ uenis aqua fana prodi uit,ita de occultis uuluæ uifeeribus foboles fana procefltt.Non enim fola tantum fluen-ta benedixit Hclilâeus,quçfontium iam gremio tenebantur^fed amp;nbsp;ilia quæ humido ter-. nbsp;nbsp;nbsp;2 ræfoloadhucindifcretapaulatim erantinpofterûdefluxura.Vndeaitfcripturaadexi-

tus aquaru bcnedixifleHelifeumjUtftillantemaquâpriusfantftificatioftifciperet, quàm i.Cor. IO finus fonds includeretJgitur quoniâ dicit Apoftolus Paulus j Hæc in figura continge-bantinis:uideamus ergo ipfà figura quam habebat ueritatem, hoc eft, requiramus quæ fit ifta ciuitas quæ feerilitate laborabat,ucl quid fibi ueh t uas fi(ftile,qùid etiam ut afper-fifales afférantfuauitem. Legimus in eodem Apoftolo dieffum efle de ecclefia: Lætare fterilis quæ non paris,crumpe amp;nbsp;exclama quæ non parturis.Ergo ecclefia eft ilia fterilis ciuitas quæ ante aduentO Chrifti aquarum uitio, hoc eft facrilegio gentilium populorS fterilitatem fuftinens,deo filios procreate non potuit:at ubi uenit Chriftus,uelut uas figt; lt;ftile alTumens corpus humanû,fanauit aquarum uitia,hoc eft refecauit facrilegia popugt; Epfe Ç4 lorum:ô6ftatim ecclefiaquæeratfterilis,cœpiteflefœcunda.Vndeamp;T Apoftolus dicit: G4k.4 Lætarefterilis quæ non paris, erumpe amp;nbsp;clama quæ non parturis, quia multi filtj defer-tæmagisquàm eius quæhabet uirum.Plûtes enim filios exeaecclefia quçétatfteriliSi procreauit,quàm (ynagoga,quç état foÉcunda,fufcepcrit.Afperfi autê fales quifunt qui Kdtth.^ attulerunt mcdicinani,facilccognofeemus,dicit dominus ad Apoftolos fuos:Vos eftis fal terræ.Ergo fi Apoftoli falibus côpatati funt, reôe'figura complctur.Sicut tune cffùfi de uafeulo fales condicrunt aquas j ita amp;nbsp;nunc mififi à faluatore Apoftoli populos con-diuntuniuerfos,ut ablata fterilitate uitiorum,prolcm incipiant germinate uirtutum.

Dcbellicotumultu. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Scrmo LXXXVIII

Ouct fortafîe uos fratres, quod tumultus bcllorum,ÔL incurfiones præliorû M nbsp;nbsp;nbsp;fieriaudiuimusafliduc:amp;: eutnoftris temporibusfîât,dile(ftioncmueftram

fortafle plus moueat. Sed hæc caufTa eft, quia quanto magis proximi fumus i» mundi excidio,tanto magis regno fumus proximifaluatOris.Ipfe enim dominus ait:In nouiflimis diebus exurget gens aduerfus gentem,ôô regnum aduerfus regnum:cum au tem uideritis bella,amp; terræ motus, amp;nbsp;fames, feitotc quoniam in proximo eft regnû den Ergo uicinitas iftabellorum ui cinum magis nobis Chriftum efle dcmonftrat.Atq; ideö uenientem aduerfarium timere no debeo, quia per hæc fignauenire potius intelligo fal Uatorcm. Quamuis enim ifte metum incuftat temporalem, illc ramen deferit fempiter-num.Potens eft idem dominus ut amp;nbsp;hoftilcm à nobis repellat pauorcm, ÔC fuam nobis

SERMO LXXXIX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;515

præfentiam largiatur. Per hos igttur bcllorum tumultus, mundi quoddam fignificatur excidiirm.Fiiturum enim ludicium dci hæc inquietudo præcedit. Eft autem quoddam commoniticÄis indicium def, uidere quod metüis, ut poflis intelligerc plus f^erefle quod metuas, Dum enim cauti fumus ad ea quæ Cerninlus cätitiores ad illa emcitpur qugfperamus. Vir autem fapiens his atftibus terrenis fnfttuitur,quemadmodGfuturi fe-culi debeatdeclinareiudiciü,Dum enim perfjjicit in hac commuai perturbationc priores uiros tuitiones mcenibus præparare, ipic adhionet qucmadmodö in ftitura euerfio-ne mundi defënfionê Chriftianis prçparet atiintabus. Cernimus armari ciuitatis portas debemus ëtia prius iniiobis portas armarciuftitiæ. Sunt enim portæ iuftitiæ,de quibus fanciuspfpphétàdixit:Âperitemihiportasiuftitiæ,amp;reriqua.TuneautcciUitausporta munità éfle poterit, ü prius in. nobis portæ iuftitiæ muniantur. Cæterùm nihilprodeft muros munire propugnaculis,amp; deum prouocare peccatis Jlla enim conftituitur ferro, iaxis iudibus:hæc armetur mifericordia, innocêtia,caftitate.Illatelorum multitudine cuftôditur,h^c orationum frequentia defendatur.Et ad plenam tuitionem urbiû portas principum (oient (igna prçcedere. Animarum autc noftrarû p ortas fignû faluatoris an-ticipetErgo fratres propter futurumundi iudiciû armisnoscceleftibusmuniamurr,ac-cingamur lorica fidei,falutis galea protegamur, uerbo dei uclut fpirituali gladio defen-damur,qui enim his armis inftrucftus fueriqnec præfentem perturbationem metuit,nec futurum indicium pertimefeitSiquidém faneftus Dauid hac deuotioneprote(ftus,Go-liam ilium fortilÏÏmum armatum amp;nbsp;inermis occiderit, ôi. uirum bellicofum fub munitio nibus undicj circunleptum fola fidei uirtute proftrauerit. Cum enim (antftus Dauid no operiretur galea,no præcingerctur clypeo, non lanceautcretur,occidit ilium non telo ferreo,fed gladio (pirituah, Quamuis enim inermis oculis hominum uideretur,fatis tarnen erat gratia diuinitatis armatus. V erum ipfe (piritualis gladius nó fuit gladius .Non enim gladio Golias,fed lapide proftratus occubuit.Legimus infcripturislapidisuoca-buloChriftumfiguraliterdeftgnari,ficutait prophetatLapidemquemreprobauerunt Pplwuxy ædifîcantcs,hic faeftus eft in caput angulflgitur c3 lapide Golias percutitur, Chrifti uir-tute profternitur.Et in qua tandem corporis parte percutiturfln fronte fcilicet.GentiIis enim amp;nbsp;facrilegus homo ibi percutit à Chrifto,ubi deerat Chriftus,0lt;^ ibiinferturei mor tis exitiu, ubi fignû (àlutis no inuenitur. Qiiamuis enim eftet Golias undicß armorû pro tetftione munitus,frons tame eius patebat admortê : quia fignaculS (aluatoris no gefta-bat.Attj ideo ibi perimitur,ubi nudus à dei gratia reperitur. Hæc autê in figura fadla e(^ fe nemo eft qui nefeiat, Nam 6C Dauid armorû indumentis fefe ante prgeinxerattfed cu efietin ijs grauis ôd impeditus, itautambulare uix poffet, cade fine cuneftatione proie-citjfignific^as arma illahuius mundi uana amp;nbsp;luxurioia efte opera, quibus qui fe permifee re uoluerit,tanquâ grauis ÔC gradiendi ad cœlû curftimliberûnô habebit.Simul ÔC illud nos docuit, quod no in armis tantû (perâda uitftoria eft,fed in nomine (aluatoris orada.

DededicationeBafilicæ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sermo LXXXIX

L preciofior, graui paralyfis ægritudinelaboraret, SCperfenioresIudæorum ^^*7 ille Centurio rogaretialuatorem ut eius doloribus mederetur, crat cnim,ut ait fcriptura,moriturus:inter egtera ad maiorem comendationis gratiam feniores dixif-(edomino : quia dignus eft ut hoc illipræftes, diligit enim gentem noftram,Slt;(ynago- iWfw; gam ipfe gdincauit nobis.Si ergo commendatur domino qui ædificauit (ynagogâ quan to eft commendatior qui ædificauit ecclefiamÆt fi is meretur gratiam qui impietatis re ceptaculumpræftitit, quanto maiorem meretur gratiâquireligionidomiciliûpræpa-rauitÆt fi ille cœlefti mifericordia uifitatur qui côftruxit locum ubi Chriftus fern per ne gatur,quanto magis uifitandus eft,qui fabricari fent tabcrnaculum ubi Chriftus quoti-die prædicaturt'In Centurione enim doniinus no quid open's fecit, fed quamente ope-ratus fit comprobauit.Nâ qui tempore quo nondû Chriltiani crant,folicite fynagogam fecit:fifuiflentutiqiChriftiani,intelIigitur quôd multo folicitiusfecifletecclefiamrfed tarnen licet fynagogam ædificet,Chriftumprædicatjinipfoenimopere comonetPha-rifços,dcbere ill os (ufeipere faluatorê:amp; dcmQnftrat proptereafe tabernaculû amplius cdidifTcjUt multiplicicer domini gloriani loquereritur, Si enim credit in Chriftum con-Ambro.to.j. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ce 4 ditor

ditorfÿnagogæ,multo magi s crederc debet habitator ipfius fyiiagoge.Ccnrurio ergo fi iuftificatuseftpropteropiis fragileUel terrenum,iuftificandus planeuù-clanffîmusô^ proutdentiiïîmus comes n öfter propter opus tarn perpetuum uel coeleflÄ^ui comes fi cut eft Centurione dignitate potior,ita ÔCfide debet elle deuotior.Sapiens uir ëgt;C religio lus comes,qui quantum in bello Impcratori militât, tantum ÎV in pace militât faluatori: S)C quantum feftinat de hoftium manibus captiuos eruere,tanto magis feftinat à diaboli fefacrilegioliberare,Ibiinimicos terreni régisinterfi'cit, hicaduerfarios dominiccele^ ftis infequitur.Ibi Barbaros uincir,hic demones.Sapiens inquam, qui fîcut cornes Impe ratoris eft,ita Si cornes Chrifti efle dcfiderat.Nam bene utiqj i cligiofe agendo dignû ilie)v.2lt;s tatemftiâcupitefle perpetuam,(ècundum quodfcriptû eftinprophetaiËtuos ôboni reges bonas facite uias ueftras,ÔC ftudia ucftra,fiC audite uocem domini dei ucftri,amp;pœ nitebit dominûmali quod locutus eft aduerfus uos. Ergo cum Centurio rogaret dominum ut de morte erucret ægroranrem,6C uellet dominus ad domum Centurionis perge ^^•7 re,in quaferuulus decumbebat, aitCenturio: Domine,nonfum dignusutintresfubte-tftum meum.Excufat igitur Centurio, nbsp;ne fub teftum eius ingrediatur dominus,indi-

gnum fè dicit. Ecce dignus eft cornes nofter, fub cuius tcftû hodie faluator ingreditur. Videamus,ipfa Centurionis exeufatio quam h ab ear gratia. Ait enim hodie:Nô ftim dignus utintres fub teeftum meum,fed die tantum uerbo, ÔC iànabitur.O fîdes Chriftiana, quæ eu humilitate totum impetrare côfuefti. Ecce rcligiofus Centurio ad accipiendam ialutem digniorfit dum fe profiteturindignû: amp;nbsp;dum ædes fuas iniuriofas putat,ma^is eas hononheas fecit ÔC gratas.Magnç enim perfeeftç fidei uir,qui intelligeret Chriltu cœlorum etre,dum uerebatur ne hofpittj ftii eum angufta non acciperent. Ergo contra-dicenteCenturione non pergit addomum dominus.Nonpergitdominum,fedpergic domini mcdicina,non uifitat aegrû faluator,ftd uifitat ianitas faluatoris. De fratribus ue ro noftris fan (ftis uiris Vitaliano Maiano quid dicamf Scio illos gloriam ab homini-bus non quærere,nifi à folo dco,fcd tarnen laudem eorum ctfi ego taceam,ipfa opéra lo quûtur.Adipforumenimlaudêperfinetquicquidinalijs paulc? ante laudaüimus. Nam hoc tabernaculû etfi plurimi conftruxerunt, hi tarnen fumptu operati ftint uno affenfu. Et quo tandem iumptu, cum fint in fcculo mediocres amp;nbsp;tenues f 111 o fcilicet de quo ait i.Coy.p Apoftolus:Abundâtiafidei,amp;diuitrjsfimplicitatis. Eft enimfamftisuirisfemper diues jpîà paupertas.Vnde credo hos beatos hanc ccclefiam nô minus orationibus quàm im pendrjs fabricafl'e.Sic enim oportebat ut opus Chrifti precibus magis crefceret,quâ cæ-mentis.Totam enim fubftantiam in huius faefturam operis expenderût,amp; ipfis certe' nihil deeft.Ipfa plane eft,ficut diximus,diues locuplcstp paupertas, quac expendit omnia* Sed hæc à deo benediêf a eft,ficut ilia uidua de qua dicit dominus in Euangelio:Mulier iMc.zi hæcuidua pauper plus quàm omnes mifit, nam omnes hi ex abundantifibimiferunt in munera dei:haec autem totum uirftum fuum quem habuit mißt.

Depaffionebeatæ Agnetisuirginis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sermo XC

Eruus Chrifti Ambrofius Virginibus lacris. Diem feftum làcratiflîmæuirgi S niscelcbremus.HincPfalrnircfonent,inde concrepenrle(ftioncs:hincpo-pulorumturbælætentur,indc fuftententurpauperes Chrifti.Omnesergo gratulemur in domiuo,fiC ad ædifîcationcm uirginum, qualitcr pafla fit Agnes beatilîi-ma,admemoriamreuocemus.Tcrtiodecimoætatisfuæ anno morte perdidit,ôôuitâin-uenit:quia folû uitæ dilexit authorê.Infantia quidem computabatur in annis,fed erat ie ne(ftus mentis immenfa. Corpore quidem iuuencula,fed animo cana.Pulchrafacie,fcd pulchrior fide,ô6elegantior caftitate, Quæ dumàfeholis reuertitur,à præfecftiurbisfi-lio adamatur.Cuius parentes dum rcquififlct,ô(^ inueniftct:cŒpit offerte plurima,amp; plu rapromittere.Denicç dctuleratfecum prcciofiflimii ornamenta,quæà beata Agneue-luti quædam ftercora iunt reeufata. Vnde faeftum eft,ut iuuenis maiori perurgeretur à-moris ftimulo,amp; putans earn meliora uelle accipere ornamenta,omnium lapidum pre-cioforum fecum detulit gloriâ,amp; per feipfum, ÔC amicos, Ôé notos,amp; affines,cœpit au-res uirginis appellare,diuitias,domos,poflefliones, familias, att]; omnes huius mûdi de litias repromittere,fi confenlum ftium eiijs coniugio non negaret. Ad hæc beata Agnes taie fertur iuueni dedifle relponlum:Difcede à me fomes peccati,nutrimentô façinoris, ■ pabulum

pabulüni mortis:difcede à mCjquia i'am ab alio amatorc preucta fum,qut mihi làtis me-ïiora te obtulit ornamenta,amp;^ annulo fidei fuæ fubarrauit me, longe te nobilior ÔC gene re amp;nbsp;dignitaft.Ornauit me inæftimabili dextrocherio. Dextram meâ amp;nbsp;collum meum cinxitlapidibus preciofis.Tradidit aunb.meis inæftimabiles margaritas,amp;circSdedit me ùei nantibus atq; corufcantibus gemmis.Pofuit ßgnum in facie mca,ut nullum præi teripfum amatorem admittam.lnduitme cycladeauro tcxta,St^immenfis monilibus or nauit me.Oftendit mihi thefauros incomparabiles,quos mihi fe daturum fi ci perfeuerà uero,rcpromifît.Non ergo potero ad contumeliam prioris amatoris uefaipicere alium amp;nbsp;ilium relinquere,cum quo lùm charitate deuincfla.Cuius eftgcnerofîtas celfîor,polît bilitas fortior,afpeôtus pulchrior,amor fuauior,amp; omni gratia elegantior. A quo miht iam thalamus collocatus eft,cuius mihi organa modulatis uocibus rcfonant) cuius mihi uirgincs iuftilîimis uocibus cantant.Iam mcl amp;nbsp;lac ex ore eins fufccpÉ Jam amplexibus cius caftis aftriclalum,iam corpus eius corpori meo fociatum eft, amp;nbsp;Jànguis eius orna-uit genas mcas:Cuius mater uirgo eft,cuius pater fceminâ nefcicCui angeli feruiunt,cu ius pulchritudinêfol amp;luna mirantur,cuius odorc reuiuifcût mortui,cuius tatftufouen tur infîrmi,cuius opes nunquâ deficiut, cuiufcp diuitiæ nunquâ decrefcûtJpfi foliferuo fîdcm,ipfimctotadeuotiôe comitto.Quêcum amauero,cafta iumtcum tetigerOjmun-dalurh:cumacccpcro,uirgo fum.Necdeeruntnuptqsfîhj,ubipartusfincdolorelucce-dit,amp; fœcunditas quotidi ana cumulatur. Audiês hæc infanus iuuenis,am ore corripitur lt;çco,amp;inter angultias animi anhclo cruciabatur fpiritu.Inter hçclecfto fternitur,amp;per alta ftilpfria amor à medicis apcritur.Fiunt nota patri quæ fuerant inuenta â medicis, ÔC eadem paterna uoce quæ fuerant iam dicfta d filio, ad pctitioncm uirginis reuoluuntur, Abnega t Agnes beatilTima,6^ fe nullo paifto prioris aftcrit Iponlî fœdcra uiolare. Cûtç pater dieet et ftifafcibus præfctfturæ fe agcre,6C idcirco quamuis ctiam illuftrem uiruni minimefibi dtbefe præferri, cœpit tarnen uehementilTime inquirere quis effet fponlùs de cuius fe Agnes poteftate iatftaret. Tûc extitit quidâ ex parafitis eius,qui diceret hâc Chriftianam effeab ii:fantia,amp;magicis artibus itaoccupatâ, ut dicatChriftumIpôftirrl fuum efle. Audiens hæc p.ræfecftus Igtus efficitur, mifla apparitionc cum ingenti ftre-pitu fuis câ tribunalibus praîêipit fifti. Et primo quidê blâdis earn fermonibus lecretius prouocat,deinde terroribus pulilit. Sed uirgo Chrifti ncc blandimcntis feducitud, riec terrore concutitur:fed codent uultir,eodê animo pcrfeuerans,Ô£: terrentc fimiliterficuÉ blandientcni animo deridebat.Videns ftâqi Symphronius præfccftus tantam in puella conftantiam,parcntes eius alloquitur.Et quia eiantnobiles,ô^ uim cis inferrenon pote rat,titulumcisChriftianitatis oppofuit.Sequcntinanq^ die Agnemfibipræfentariiu-bet.Et itcrû iterumeç repctcs,replicarc cœpit de iuuenis amore fermonê. Cumcÿ omnis îermo eius caftb laborc dcficcrct,fifti cam iterum fuis tribunalibus iulïît.Cui ÔC dixitrSu perftitio Chriftianorum, de quorum te magicis artibus iacias, nifi d te fuerit fegregata, non poteris infanias abijcerc pedforis-net}? æquifïîmis confilfjs præbere côfenfum. Vn de te aducncrandam deam Veftam properarenecefle eft, ut fi perfeuerâtiauirginitatis placet,eius dienodîuq! facrificijs reuerêdis infiftas. Ad hæcbeata Agnes dixitiSi filium tuum,quamuis iniquo amorc ucxatû, tarnen uiuentem hominê reeufaui : hominê utiqt qui eftrationis capax,qui amp;nbsp;audire amp;nbsp;uidere,ÔC palpare, ambularcpoteft,amp;flore lu-cis huius cûbonis frui:fl ergo hue caufla amoris Chrifti nulla poflîim ratione refpicere: quomodo pofîum idolamuta 6d furda, ôd fine fenfii, amp;nbsp;fine anima,colere,ô6 ad iniuriS fummi dei ceruicêmeâuanislapidibusinclinarer'Audiês haîc præfccftus Symphronius dixitiCupio confultum infantiæ tuæ ,00 adhuc te deos blafphemantcm idcirco differo, quia annos tuos infra fenlum afpicio.Noli ergo temetipfam ita defpicere,ut motus deo rum incurras.Beata Agnes dixiuNoli infantiâ corporalem ita in me defpicere, ut putes me te ucllc habcrc propitiû.Fides enim non in annis,fedin fenfibus inuenit,amp; deus oin nipotens mentes magis comprobat,qudm ætates. Dcos autê tuos quorûmotus me in-currerc non uis,ipfos irafei permittc,ipfi loquantur,ipfi hoc mihi prgcipiant,ipftiübeât fccoli,ipfiiubeantadorari. Verumquoniamadhoc uideotetendere quodimpetrare non poteris'quicquid tibi uidet, exerce.SynfpVronius præfedlus dixit: Vnû tfbi é duo-bus elige, aut cum virginibus deæ V eftæ facriîîca, aut cum meretricibus feortaberis irt

518 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI AMBROSII

contubemio lupanarï.Et longe crût à te Chnftiani, qui te l'ta magicis artibus imbuerûf, ut banc cakmitatem intrcpido animo te pofle perferre confidas.vndCjUt dixi, aut fa cri fica deæ Veftæ ad laudem generis tui:aut ad ignomïni'am natali'um tuor^, eris publicç abiedionis icortû.Tuncbeata Agnes cum ingenti côftantia dïxit:Si fares quis eft deus meus,non ifta e^ ore tuo proferres. Vnde ego quia noui uirtutem domi'ni mei lefu Chri ftijfecura contemno minas tuas, credens quôd neq; iacrifîcem idoli's tui's, neq; polluar (brdibus alicm's.Mecuni cm'm habeo euftodem corporis mei angelû domini. Nam uni genitus dei fili'us quem ignoras, murus eft mihi impenetrabilis, amp;nbsp;euftos mihi eft nun-quam dormiens,amp;defenfor mihi eft nunquam denciens.Dq autem tui aut ærei ftinqex quibus cucumae meh'us fiunt ad ufus hominû; aut lapidei, ex quïbus fternuntur platcar. Diuini tas ergo non in lapidibus uanis habitat,fed in cœlis.Non in acre aut aliquo metal Io,fed in regno ftiperno cönfiftit.Tu autem amp;nbsp;fimiles tui nifi ab iftorum culturecefleri-tisjfimul uos pœnæ concludentSicut enim illi igne conflati funt ut funderentur,fic co-lentes eos perpetuo incendio conflabuntunnon utfurtdStur,ied ut cönfimdäturin çter num,Sc pereant. Ad hec inianus iudex iuflit cam expoh'ari,6c nuda ad lupanar duci,fub uocepræconis diccnris,Agnem facrilegam uirginem, dtjsblafphcmiam inferentê,icor tumlupanaribus datam.Statim autêut expoliata eft, crinercfoluto tantam denfitate ca pillis eins diuina gratia concelïit,ut melius uideretur fimbrijs eorum,quam ueftibus te-ôa.Ingreftà autem turpitudinis Iocum,angclum domini ita praeparatum inuenit,ut cir-cundaret earn immenfo lumine,ita ut nullus poftet earn præ fplendorc refpicere.Fulgc-batenimtotacellula illaquafi radiansfolin uirtuteiua:5Cquanto quiscuriofioroculis efte uoluiftctjtanto fibi uifus aciem obtundebat, Cumt^ fe in orationê domino proftra-uiftet,apparuit ante oculos eius ftola candidinima,ÓC apprehendens cam induit fe,et di xit:Gratias tibi ago domine lefu Chriftcjqui me in numero ancillarum tuarum compu-tans,ueftem hanemihi largin' præcepifti.Itananq; ad menfuram corpufeuli cius aptum erat indumentum,SC ita nimio candorc confpicuü,ut nullus dubitaret hoe angelicis ma nibus præparatum.Interea lupartar efficitur locus orationis, in quo omnis quifuifletin greftus,adoraret SC ueneraretur, dans honorêimmcfö lumini, ÔC mundiör egredcretur foras,quam fuerat intus ingrelTus.Cuq? hæc ägeretur, praefcCli filius qui author erat hii-ius fceierisjuenit ad locu cum fodalibus fuis iuuenculis infultaturus puellæ,cum quibus iibidinis luæ fe pofte credebat ludibriü exercere.Et ingreftbs ante fe furentes pucros SC turpiterfaeuienteSjCum omniucnerationcSCingêtiadmiratione egreftbscoepitimpotentes arguere atq!uanosâ^mollesacmiferosiudicare,Etirridês,locûin quouirgoora bat audaCler ingreftus eft.Et uidens tantü lume circa earn,non dedit honoré deo, ied ir mens iniplum lumc,priufquä uel manu earn contingeret,cecidit in facie fuä,0£r prefoca tus à diabolo expirauit. Videntes autê Ibcq cius quod moras intus facerct, putabant ob (cœnis cû operibus occupari. Et ingreftus eft unus exiuucnibus qui ei familiarior erat, ut cogratularetur infultationi eius,SCmortuü cum inuenies,cxclamauit uoce magna di cens-.Pijftimi Romani fuccurritc, magicis artibus ifta meretrix præfetfti filiû interfccit. Fitrepête concurlus populorS ad theatrUjSC uaria furentis populi acclamatio. Alt) dice bantmagam,alij innocente,ahj facrilegam conclamabant.PræfeClus autem audiens fi-lium fuum interifte,cum ingenti tumultu uenit ad theatru. Et ingreftus locu in quo corpus fihj eius iacebat exanime cum ingenti clamore dicebat:Crudeliftima omniûfœmi-narum,ad filium mcum uoluifti apodixen tuæ artis magicæ demonftrare fEt cum talia atqs alia huiufcemodiuerbarepeteret,SC cauftam mortis eius ab eauehem enter inquire ret,ait ad eû beatiflima AgnesJlle cuius uoluntatê uolebat perficere,ipfe in eu potefta têaccepit.Quare autêomnes qui ad meingrefiî funt,fani funtc'QuiauniucrÛ dederunt honorem deOjquimifitangelum fuû,SC induitme hoc indumêto mifericordiæ,SC eufto diuit corpus meum,quod ab ipfis cunabulis Chrifto côfecratum eft,SC oblatum.Viden tes ergo fplendorem angelicum adorabant omnes,SC ablcedebantillçfi.Hic autem im-pudens ftatim ut ingreftus eft,læuire coepit amp;nbsp;fremere. Cumcß manum fuam ad me cou tingendum aptaret,dedit cum angelus domini in reprobâ quam confpicis mortcm.Di cit ei præfeclusdn hoc apparebit quia nç Aagicis artibus ifta geffîfti,fi deprecata foeris iplum angelum «t reftituat mihi filium meum iànum.Cui beata Agnes dixiuLicet fides

s E RM o XC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J

ueftrahocimpetrârelïon 'mereatur à domino, tam en quia tempus eft ut ui'rfus domini mei I efii Chrifti manïfeftctur,cgredimini omnes, ut folitam ei or^tionê offeram.Cumtp uniuerii fuiifen't egrefli,profternens fein faciem planam, rogare coepit dominum lit iu^ uenem iuicitaret. Orante autêilla, apparuit angelus domini, qui eleuauiteam flentiemi amp;nbsp;confortas animum eius,iuuenc iufcitauit.Qui egrelTus foras ccepit uoce publica cla^ mare óó diceré; Vnus deus in cœlo,ôt in terra, fiC in mari,qui eft deus Chriftianorü.Nam omnia templauanaiunt.Dq quicoluntur,omnesuanifunt, fit^penitusneefibipoflunt nee alijs aliquod auxilium exhibere. Ad hanc uocê omnes arufpices,amp; tèmplorü pond nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Hees conturbabàntur,amp;fitper eosuehementior quamfueratfeditio populorü;atq? om nes una uoce clamabât:T olle magâ, tolle malcfîcâ,quæ 6C mêtes mufat,6C animosalie-nat.Præfecftus autan uidenstantamirabilia,obftupuit.Sedueritusprofcriptioncficori tra tcmplorum pontifices agcret,St^ Agnem contra iiiarn fententiä defenfaret,uicarium ad fedi tionem pöpuli iudicem dereliquiuipfe aut m'ftis abfceftir, quod eam non potuit poft rclurretftionem fill) fui liberare.Tûc uicarius Aipafîus nomine, iuffit in confpeóht omnium ignem coprofiim accêdi,Ô!^ in medium eam præcepitiatfîari flammar«. Quod cum fuifiet impletum, ftatim in duas partes diuifæ funtflâmæ,5C hincatcß illincfèditio-fbs populos cxulebant,ipfam autem penitusinnullo coritigebat incendium.Eo magis non h oc uirtutibUs diuinis,fcd maleficijs reputâtes,dabât fremitus inter fe populi,amp; iigt; finitos clamorcs ad cœlos.Tuncbcata Agnes expandés manus fuas in medio ignis bis uerbis orationem fudit ad dominum:Omnipotens adorande, colende,tremende pater domininoftri lefii Chriftibenedico te, quia perfiliu tuu unigenitö tuafiminas hominS impiorum,SC fpiircitias diaboli impolluto calle trâfiui.Ecce nunc tore cœlefti perfu-fus per fpiritum fantftum foçus iuxta me moritur, flâma diuidit,amp; ardor incehdij huius ad cos à quibus in me miniftratur,effunditur.Benedicô te pater prædicande, qui etiam inter fiâmas intrepidâ me ad te uenire permittis.Ecce iam quod credidiuideo:quod fpe rauijiam tenco:quod concupiui,cóple(ftör.Te confiteor labîjs amp;nbsp;corde,te totis uifeeri-hus concupifeo. Ecce ad te uenio uiuum amp;nbsp;uerum deum, qui cum domino noftro lefu Chrifto filio tuo,ct cum fpiritu fantfto uiuis et régnas in cuntfta fecula feculörurniämen. Cumq; compleftètorationem,itaomnisignis extirieftus eft,utnectepor quidêinc?dif remancret.Tunc Afpafius urbis Romae uicarius, populifeditionem nonferens,in gut-r tur eiusgladiûmergiprecepit.Atqîhocexitu,rofeofuifanguiriisruboreperfufamChri : ■ ftus fibi fponfam amp;nbsp;martyrem confecrauiuParentes üero eius nullam pehttus triftitiani babentes,cum omni gaudio abftulerüpt corpus cius, ÔC pofuerût illud in prædioloiuo non longe ab urbe,in uia quç dicitür Numetana. Vbi cum omrtis turba ChriftianÔrUiH concurreret,infidias à Paganis perpèffi funt: amp;nbsp;uidentes populum infideliûfuper feüegt; nicntemarniatum,omnes fugerunt.Aliquantitamcnlapiduitftibuslæfî euaierût.Eme-rentiana autem,quae fuerat colla(ftaneaeius,uirgo fan(ftiflima,licetcatechumena,congt; ftanter intrepidâ ftabat Ôl immobilis,amp; his uerbis exprobrabat eis:Superflüi, miferi,câ cluci,ati.]; atrocifiîmi,deum omnipotentem colentê occidiftis,ô^ pro defenfiorte lapidS homines innocentes iugulaftis.Hæc amp;nbsp;his fimilia dum turbis furentibus diccrct,lapidâ ta eftab eis,amp; orans iuxtafepulchrû Agnes beatiflimæemifit fpiritû.NondubiUm eft quôdiniuofanguinefitbaptizata,quæprodefenfioneiuftitiædum confiteretur domi num,mortem conftanter excepit.Eadem denic^ hora fît terræ motus uehentilTimuS : amp;nbsp;cum nimia cftet cœli fcrenitas,tâtac corufcationcSjtantaq? fulgiira amp;nbsp;tonitrua extitètfît, ut pars maxima infani populi expiraret. Vndefadîum eft ut nullus periitus eX ed âduc^ nientibus ad fepulchra fantftorum aîiquas moleftias excitaret, V cnientes autém parentes beatæ Agnes cum iâcerdotibus no(ftc,abftulerunt corpus faneftæ Emcrctianæ uirgî niSjSC fepelierunt illud in confînio agelli beatilïîmæ uirginis Agnes.Igitur dû parentes h cane Agnes aftîduis pernoeftationibusuigilareritad tumulû eius,uidentin medio nd tftis filentio exercitum uirginiim,quæ omnes auro textis cycladibus indutae,cum ingert ti lumine præteribant. Inter quas uident bcatiflîmâ Agnem fimili uefte fulgéntê, SC ad dexteram eius agnum niue candidiorem. Hacc itaq; dum uiderent parentes eiuS, amp;nbsp;qui fimiil erantjftuporê mentis incurrût.SedbeSta Agnesrogatianeftas uirgines parüffipér gradum figere dC ftans parehtibus fuis dixit ; '^idete ne me quaft mortuam Iugcatis,fed

Jip nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DI VI AMBRO S II

congaudete mihi8i congratulamini,quia cum hi's omnibus lucidas Jedes accepi.Et ilK (um luda in cœli's,quê in terris pofita tota ariimi intentione dilexi. Et bis diÖis pertran--fiit.HafCuifiö publice ab omnibus qui uiderant quotidieuulgabatur. VnébfaÂS eft ut poft aliquaritös ad Conftantiâ Conftantini fîliam hoc fa Ct um ab his qui üiderant,narra retur.Erat eriim ipfa Conftantia regina uirgo prudehtiftima, fed ita obfelfa uulneribus, ut à capiteuftp ad pedes nulla membrorum parsliberaremanfiftèt.Accepto autem con filio,fpcrecuperandæ falutisuenit adtumulum martyrisno(ftej5Clicetpagana,ramen credula animi intentione preces hdeliter fundebat .(C^oddum faceret,repcntina fom^ ni ftiauitate com'pitur, ÔiC uidet per UiiUm beatiftimam Agnem talia fibi monitapracfe-* rentem : Conftanter age Conftantia, ÔC crede dominum’lefum Chriftum filium dei eftc faluatorem tuum,per quemodo confequcris omnium uulncrum que in corporetuo pa teris fanitatcm. Ad hanc uocem Conftantia cuigilat ftna, fic iana,ut nec fignû in cius membris alcuius uulneris remart eret.Reuerià igitur ad palatium ianiftima, facit gaudiu Sc patrifiioAuguftOjamp;fratribus fuis imperatoribus. Corortaturciuitastota:fitlætitia militäntibus atq? priüatis,ÖC urtiuerfis audientibuS haec. Infidelitas geutiu confimdeba-tur,0C fides dominicalattabatur.Interea patrê ÔC fratres Auguftos rogat utbafilicabea-tx Agnes conftrueretur, Sgt;â fibi illic maufoleum collocari præcepit.Currithæc opinio ad omneSjSC quotquot credentes ad eius tumulumadueniflent, îànabâtur,quacunque fuiflentinfirmitatedetenti. Quodfacere Chrifturtullusdubitatuftpinhodierum diem. Pcrfeuerauit autem Conftantia Augufti filia in uirginitate,pcr quam multæ uirgines 6C mediocres,Sc nobiles,amp; illuftres,facra uelamina fufceperunt.Et quia fides mortis dam-^ nanon patitur,ufqucin hodiernum diemmultac uirgines Romanæ Agnem beatiffl-mam quafi in corpore manentem attcndunt, ÔC eius exemplo agentes uiriliter,intcgrac perfeuerant, credentes fine dubio quod perfeuerantes perpetuæ uitftoriaepalmamac quirât.Hæc ego Ambrofius feruus Chrifti dum in uoluminibus abditis inueniflem fcri^ pta,non ium pafliis inffucftuolb filentio tegi. Ad honoréigitur tantæ martyris,ficut ge* fta eius agnoui,confcripfi,6C ad ædificationem uefträm, ô uirgines Chrifti,texrum paf-fionis eius credidideftinandum, obiecrans chariratcm fpiritusfan(fti,ut labor nofter in ueftraimitationefrucftum in confpedu domini ualeat inuenire.Amen.

De inuentione corporum fantftorum Gemafii 6C Prothafii. Scrmo x CI ’plM. 18 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Efterno tracftaui uerficulum, Dies diei erutftat uerbum, prout noftri captus

H tulitingentj:hodiemihinonfolum fiipcriore tempore, fed prçfenti quoque prophetafleuideturfcriptura diuina.Na cum diebus acnoClibus continua^ (am uideam faneftitatis ueftræ celebritatem, iftos elfe dies prophetici carminis,oracula declararunt hefternu atqs hodiernum,de quibus opportuniffime dicitur: Dies diei eru-(ftat uerbû,6C iftas notftes de quibus aptiffime difputatur, quia nox noefii indicat feien-tiam.Quid enim aliud hoc biduo nifi uerbum dei intimo eruefiaftis affe(ftu,SC feientiam uos habere fidei probauiftisCCui tarnen celebritatiueftræ,qui folent,inuidcnt. Et quia celebritatem ueftram inuidis animis ferre non poflunt, cauflam celebritatis odere, atep in tantum amentiæ prodeunt, ut negent martyrum merita,quorum opera etiam dæmo nes confitentur.Sed hoc non mirum i Siquidem tanta eft incrcdulorum pcrfidia,ut tole MmkLs rabiliorfit diaboli plerunq; confeffio.Dicebat enim diabolusftefiifili dei uiufquiduent fti ante tempus torquere nosÆt cum hæc audirent Iudæi,ipfi tarnen dei filium denega-bant.Et nunc audiftis clamantes dæmones ÔC cortfitentes martyribus quod poenas ferre non poflintjôC dicentes : Quid ucniftis ut ante tempus nos tam grauiter torqueatisf Et Arriani dicunuNon funt ifti martyres,nec torquere diabolum poflùnt, nec aliquem iiberarc,cum tormenta dæmonum ipforum uoce probentur, SC beneficia martyrum re medijs cæcorum,6C abfolutorum indicqs declarentur.Negant cæcum illuminatum,fed f ile non negat fe iànatum.IIle dicit: Video,qui non uidebam. Ille dicit : Cæcus efle défini,SC probat fa(fto.Ifti beneficium negant, qui faeftum negare nÔ poffimt.Notus homo çftjpublicis cum ualeret mançipatus obfequijs, Scuerus nomine,lanius minifterio.De-pofiierat officium poftquam inciderat impedimentum. Vocat ad teftimonium homines quorum ante fiiftentabatur obfêquq^ .^os indices fuæ uifitationis acccrfit,quos ha bebatteftcSjSCarbitros cæcitatis.Clamat,quiaut coftdgitfimbriam de uefte martyrum qua

SERMO XCII nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;321

qua facrae reliquiae ueftiuntur, redditum fibi lumen fit. Nonne fimile illud eft,atq! illud quod in Euangelio legimusc'Vnius enim potentiam laudamus authon's:nec intereft u-' trum opus fï«|0nmunus,cum dC muneretur in opere, ÔC opcret in muncre. Quod enim altjs faciendum donauen't,hoc in alioruni opere nomê eius operatur. Legimus ergo in lodnn.j Euangelio,ludaeos cum uiderent in flo cæco fànitatis remedium, requififle parentum telfimonium JnterrogabâcQiiomodo uidet filius uefterfCum ille diceret, Cæcus cum eflèm,modo uideo.Hoc amp;nbsp;ifte dicit:Caecus fui, amp;nbsp;modo uidco.Interrogate alios fi mihi non creditis,interrogate extraneos, ne aftipulari mihi parentes putetis, Deteilabilior iftorum quàm ludæorum pertinaciaJlli cum dubitarent,uelparentes interrogabât : Iftt occuIteinterrogant,palamncgant,iamnôoperiincrcduli,fedauthori.Sedquæro quid non credant,utrum a martyribus poffint aliqui uifitari,hoc eft Chrifto non credere.lpfe enim dixit:Et maiora his facictis. an ab iftis martyribus, quorum mérita iamdudum uigt; gent, corpora dudû reperta funtr’Qiiæro hic, utrû mihi an faneff is martyribus inuidcâtr bi mihi,nunquidà mealiquç uirtutes fiuntfNunquidmco opere,meo nomincf’Cur igi tur mihi inuident,quod meû non eftf Si martyribus, (refiat enim ut fi mihi nô inuident, martyribus inuidere uideantur ) ofiendunt alterius fidei fuilfe martyres, quàm ipfi cre-dunt.Net.^ enim aliter eorum operibus inuiderent, nifi fidem in his fuific earn quam ifti non habentjiudicarent.Fidem illam maiorum traditione firmatam,quam dæmones ip.-fi negate non pofl'unt,fcdArriani negant. Audiuimus hodie dicêtes eos quibus manus imponcbatur,ncminem pofie efi'e faluum qui patrem amp;nbsp;filium,SC fpiritum fanôtum ne-r gareqqui trinitatis omnipotentem uirtutem non crederet.Confitetur hoc diabolus,fcd Arriani nolunt fatcri.Dicit diabolus, fie torqueatur quemadmodum ipfe à martyribus 4 torquebatur qui fpiritus fantfii deitatem négatif. Non accipio diaboli tefiimoniurn,fed confeffionem.Inuitus dixit diabolus,SC exatfius amp;nbsp;tortus.Quod ncquitia fupprimit, ex torquet iniuria.Cedit diabolus plagis,SC adhuc cedere nefciût Arriani. Quanta perpef-fi funtjSC quemadmodum Pharao malis fuis indurantur.Dicebat diabolus, ut feriptum Icgimus,Scio tequis fis:Tues filius deiuiui.DicebâtIudçi;Nefcimus quis fit.Dicebant hodie, amp;nbsp;fuperiore die uel nodle dæmones, Scimus quia martyres eftis.Et Arriarii di-cunt:Nefcimus: nolumus intelligere, nolumus crederc. Dicunt dæmones martyribus: Venifiis perdere nosf Arriani dicunt. Non funt dæmonum uera rormenta, fed fiefia ÔC compofiraludibria. Audiui multacomponi, hoc nemo unquam fingere potuit ut dæ^ monein fe eflefimularet.Qiiid illud quod itaexagitati cosuidemus quibus manusim^ poniturfubi hic locus fraudi efifubi fufpicio fimulâdifSed non ego ad fuffragium mar^ tyrumufurpo uocem dæmoniorum.Beneficqsfiiisiacrapaffio comprobetur.Hâbetiu diccs,fcd purgatos;habet teftes,fed abfolutos. Mclior uox eft quam fanitas loquitur eo tum qui debiles aducncrunt.Melior uox eft quam fanguis emittit. Habet enim fanguis uocem canoram,quæ de terris ad coelum peruenit.Lcgiftis dicefe domino ; Sanguis fra tris tui clamat adme.Ethic fai^uis clamat coloris indicio : Sanguis clamat operationis præconioiSanguisclamat pafhonis triumpho.Satisfa(ftumeftpetitioniueftræ,utcon-dendas hefterno in hodiernum diem difterremus reliquias.

In natali fantftorum martyrum Nazarfj à Celfi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Scrmo X C î I

Tiam fi martyribus regionis extraneæ piauotorum débita redderemus, pro E nbsp;nbsp;nbsp;prijs confiilere utilitatibus 8C cômodis probaremur. Noftros enim eos fides

Studioru fiquidê funt huiufmodi fiiffragia nonlocorum. Proindc apud domefticos det tantûinterce{rionfspromerucris,quantûuenerationisimpêderis.Oportctitaq?utalie--nos potius nobis deuotio rcligiofa côciliet,quàm forte' ^prios à nobis negligêtia inre-ligiofitepotis alienet. Agnofeamus charifiîmi circaecclefiâ noftrâuberiorêdiuinorS munerum largitatê.Exultantfelices fingularû urbiû populi, fi unius faite martyris rcli-quijs muniantur.Eccenos populos martyrum poiïidcmus.Gaudeat terra noftta nutrix cœleftium militum,5C tantorS parens fœcûda uirtutû.Relt;fté itaq? amp;nbsp;ex debito à fifijs pa rentis ecclefiæ horum beatorum martyrû celebrant infignia. Qui inluminantes uirtute fidei fiiç innumerabilcs populos,foli quidenf inlatam fibi fenfere mortê,fed non folum mortis fuæ beneficia poflèderuntlmmêfa eninîdei noftri pietas multiplex ad boni tatê.

3X2. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DIVI AMBRO S II

öó artifex ad ralutem,proponens arduam uirtutum palmam,raro appeti'tore preciofam i'll paucoriim tmn-nphis,plun'morum commodis profpicit. Illorum fiquidem mérita no ftrauult efl'e füfïiagia. Siitnilq? durri nobis fidcm ueram duro martyrij ag(Jhe comment dat,afflicfèioneni prgccdendunijinftruóliohem efficit pofterorum.Quanta eft circa nos del nöftn' foli'dtudo f Ilios examinât, Ut nos erudi'atJllos content, ut nos ad qui rat : eO' rumq; cruciatus noftrós uult efleprofetflus, Men'to ergô eos cOlimuSjqut pen'culïs Cuis pitgn3.nt,ô^noftn'sùtili'tatîbus militant, qui per lucis uitæq? coiltemptum edocentnos quantum deo noftro debeamus afFedum. Nouerimus itaq? quia non fine magno difcri mine de religionis ueritate dubitamus, quam tantorum fanguine confirmatâuidemus, jMagnipericulires eft, Ü poft prophetarûoracula, poft Äpoftolörum teftimonia, poft màrtyrumuulncra,ueterêfidêquafinouellam difcuterepræftrmas,amp;poft ram manife-ftos duces in errorepermaneasjó^poftmoriêtiumftidores, ocioladifputationeconten das.Congratulamur ergo dileclilfimi fratres magnæ fidei ueftræ,per quam dum exules profluacharitatcfufcipitis,criaincolas paradifi ÔCcœliciues haberemcruiftis.Beafum ïtacç Naxariûmartyre Chrifti lamfta Mediolanêfis ecclefialicet totu corporefecureti* neat,Sc rnundo tämen totum in benediclione tranlmifit. Hæc eft enim fancForum mar-tyrum gloria, quorum ÔCfi per uniuerfum mundum ftminetur in cineribus portio,ma' net tarnen integrain uirtutibUs plenitudo. Veneramusergointanto Chrifti militefi* dem noftram,mater nanq? martyrij fides catholicacft,in qua ifteilluftris athicta iangui' ne fiifo morte pro ipfa calcauit.Uiater, inqua martyrij fides eft. Veneremur ergo in fan-tftorum martyru gloria fidcnoftram. Quomodo fide noftramt’Ab iftis enim dum mortis tolerantiaindubitanter excipitutjfpes immóttalitatis euidenter affcrirur.Nunquam enimhartcuitam tarn côftanter expenderent, nifieftealteram incomparabiliterbeatio rem perfecfta definirione ftntiret.In fandis itaqi præconibus ucritatis refiirreclionis au (ftoritas eft.PrOmpti enim pereunt in melius reparandi, quibus per anguftias tribulatio num aperitur exitus ad amplitudinem gaudiorum. Vnde SC beams Naz'arius cuius ho-diegloriofamdemundihofteuicftoriam uniuerfalis ccclefiafcftaexultationeconcélébrât, cum tempore gentilitatis non ignobilibus parentibus oriundus exiftcret, facrilegi adhuc puer genitoris militiâmfimul SC docftrinam deteftari ex improuifo cccpiuatq! ab inrtocentematre,quæ iam Chiiftiànæfidei titulis infignita, Chrifto fedule' infiftebat,û-crolâncftæ regenerationis fluenta fid cl is iam ipiritu ac fide inftituta prameniens demon ftrari fibi flagitabat.Nondum fiquidem baptiftnum confecutus,fed inter religionis prin cipia confummatus:SCnondum manifeftatis fibi legibus,deo plenus, repente pofteftio atq? habitaculum dei facftuscft,atqucitaperucnture ad ccelos turn's prius eleuarcfa-ftigium, quam dilponerct fundamentum, nondum facramentorum conftius, 6Cinla-crificium iam prxeledlus. Qin'd ad hæc nos infelices refpondere poterimus f Qui poft nitorembaptifini,poft conlatuni nobis facra regen erationecandorem,poft adquifitam îndumêti nuptialis angelicam dignitatem in peccatorum cœnum relapfi,ÔCinantiqua criminUtti uolutabra reuoluti,niueum ueftimentum tetris iniquitatum ac libidinû con-tagtjs fordidamus,0C holofericâ, in qua figillum diuinæ imaginis acceperamusimpreft fum,inaculis mortiferæ corruptionis infecirnus, 5C poft fingularem dei noftri indulgen tiam innouatafeedamus,integra rcfcindimus, expiata uiolamus,repetentes operanon iam undis purganda,fedflamis.QuidiIlud,quamq;infigne diuinæ gratiæmunus,quod accepto iam falutari Iauacro,poft innumera uirtutu figna, poft peragratas circunquaqi ob Chrifti prædicationem innumeràs regiones, cùm pro dei fitmmi confeftione diuer-fa per fiipplicia aduerfus cum totus pene' orbis baccharemr,SCnunc atrociftimis artare-turpœniscruciandus,nuncin longinquis finibus tranfuehereturexulandus,itarobu-ftiffîmoChriftiathletapetftoretorménta omnia deuincebat,utftrenuudcproftratore pOi'taret hofte trophæum, interty cruerita Cælaris iufla uafti maris deieeftus gurgitibus ambularc ei diuina fupcr aquas coriceflum eft prouidentia,0C rerum obftupeftente natura,per infueti itineris nouas uias pendulum inférés grelKim tumentia man's dorla cal cauitC Videres pquoreas fandis fubfterni mentis undas,fupraq; angelicis confortatum alloquijs in Chrifti lefu laudibus cxultai^Æcce prophanus hoftis nunquam beato mar tyri tantum prodeflet obfequio,quantum profuit odio. Sed tandéperfeefto agonis cer-

tammCjCum Celfo pucrulo,quemîpfemholocauftum deo polluto adfumpferàtcxlè^ culojcrudelymperiö damnatione abfoluitur,gladio cófècratur.Feh'xhic tali' exitUjquó omne deh'cflum ica ab eo exqt,ut etiam redire non polïit.quo fie débita fua foluit, ne ul--tra creditorem tiineret:quo in fe hoftiû peccatafide claufit,fîde damnauit. per queirt in-noeentiam deuptionc quæfiuir,perfeuerantia inuenit,morte feruauit.Quæ cutn itafint thariffîmijlicec hic tantus Chrifti teftis precioius côfeflîonc,preciofior fartgnine,crude Il üulnere preciofior,ÔC tincla uefte candi diorpicet hic Mediolanenfium peculiaris pu--tetur priuilegio fepulchri, fed omnium eft cômunione fuffragtj. Ncqi enim iftius urbis charitas pronua amp;nbsp;fides auara tantum huic martyri derogauerit dum fibi arrôgat,ut fo--lum ergamœnia fuâ,patrocinij illius beneficia affutura elle crediderit.Non clauditur IÓ cis,quoddifiunditurmeritis.Inuocaftiubiq!martyrem,ubicp te exaudit ille qttihonorà turinmartyre.Moderanteitaqpeo qui penlàtuotatua,amp;difpêlatmunerafuaintantum uicina præfcntia efficacis præbebitur aduocati^ inquantum fuerit fides deuota fufceptfi Oratio enim quæ caftitatis,iufl:itiae,eleemofynarum operibus adiuuatur, exceditmungt; dum,pénétrât paradifum,euolat ufq; ad ipfum fummæ maieftatis angelo cohferêtc coït fpetfium.Sicut quodam loco uox teftatur angelica:Et cum tu,inquit,orares,ego obtuli orationem tuam in confpec^u claritatis dei.Beata anima chariflimi cuius uotum, cuius compunclionis incêfum, cuius fùpplicationisholocauftû, nulla infidelitatefumidum^ nullo carnalis inlecebrg fœtore pollutum,nulla (æuiria cruentû,nulla odif fimultatcmi culatum,fed fideigneum,confcientianitidum, fi'nceritate cordis'ódoriferum,cócordia Sc charitate perfelt;flum,ufq! ad dei uultum per cœleftium nûciorum defertur obfequia. Quæ cumita fint,honoremus beatosmartyres principes fidci,ihtercefiores ttnihdi,pr^ cones regni, cohæredes dei.Qiiod fi dicas mihi,quid honoras in carne iàm refolüta att^ confirmpta,de qua nulla iam deo cura eftÆt ubi eft illud chariffimi quod ipla uefitas 16 quitur per prophctamf'Preciofa,inquit, in conlpecftu dominimors faneftorutn ausfEc itcrum,Mihi autem ualde honorificâdi ftint amici tui deus. Honorare debemus feruos dei,quantomagis amicos deic'De quibus alio loco dicit: Dominus,inquit,cuftodit om nia ofta corum,filt; unum ex his non coteretur. Honoro ergo in carne martyris exceptas pro Chrifti nomine cicatrices,honoro uiuentis memoriara perennitate uirtutis, hóno^ ro per confeffîonem domini facratos cineres, honoro in cinetibus femina acternitatis; honoro corpus quod mihi dominum meum oftendit diligere, quod mepropter dominum mortem docuit non timere.Cur autem non honorent corpus illud ndeles quod té uerentur amp;nbsp;dsmonesf quod SC adflixerunt in fupplicio, fed glorificant in fepulchro.FIonoro itaq? corpus, qiiod Chriftus honora-

BRVGIS AD S. DONATIANVM, CANCELLARIO fLAN-driæjConfiliario c. m. PetrusNannius, s. P. D»

V AE DAM tempIaeiusfuntamph'tudim'SjUtquâuisquorfdierefi dantur,nunquaiTi tarnen ad plenû fint farta teda. Idem mihi in pie hfq! ueterum libris caftigandis ufii uenire uidetur. Quo ties poft ca ftigarioncm HermolaiBarbari,nouæemendationes inPfinïumà compluribus funt tentatæfVix quifquam eft eruditiorum quin ali J quidadnotetjquoduellatuftHermolaum,uelfnpeiusabino mu-y tatum uoluntcquum ni'hfl eo uiïo àmultis feculfs fueri't, nec erudi-tius,ncc ingcniofius, nec accuratius. Correxit ita Erafmus Hiero^ nymi uolumina,utha(ftenus fepultus,tum demum integer ab inFeris redîjfïe ui'deretur, ôô tarnen nunc pulchem'mæ in eum Iibrum caftigationes per Lypfi'um noftrum inftru-untur,cuiacceftère,quæHenricus Grauiusfubnotauit,uinÔCfnduftrq magnopere, in litei is bené culti.Miratus fum cum uidi,5C gratulatus fiim Hieronymo, qui iam bre^ ui à tothulceribus per Frobenianam typographiam fànabitur.Idem prorfiis contigit in Ambrofio.Qiii quû amp;nbsp;Erafino nbsp;alîjs docftis uiris turn in Gallîjs, turn in Germania ita

cnucleatim uidcbatur emendatus,ut nihil uideretur ullius opera ad caftigationem adq ci pofTcj^meritô uidcrenturfibi earn gloriam ulurpare, deterferant enim infinitas ma culas,longé tamê aliud apparuit,ubi Cofterius multa antiquiftîma exemplaria nacîus, omnia fimul,multorum opera ex fuo collegio adiutus,in unum côtulit. Videre erat uer ba deprauara,omi(îos fubinde tres,quatuor, quinq; uerfus, falfi fubinde tituli alia aliô traiecfta,ô6 ex fuis fedibus cuulfa,ut aufim dicerc, in folis cpiftolis Ambrofii, plufquain mille ÔC ducenta uitia caq? grauia fublata efl'c.Ncc mirum cft,Cofterium ÔC eruditum induftriumtam multa prçlïitifie,quum exemplaria omnia quæ circumiacentes regiones habent,ad illius Mufæum delatafuerint, inter quæ Anglicani libri quos à Richar-do Brandisbæo,omnium mortalium optimo bcneficcntiflimo,na(ftus eft,fummum momentum attulere.Laboratum eftbiennium totum inliocnegotio, multæqi manus præfide Cofterio huic operi infudarunt,nec nos defuimus,ubi noftro uel iudicio di-uinationi,multijuga ad elelt;ftum,pcrplexa ad diuinationem proponebantur.Cætenim ufreserat,amp;multi tædij,multilaboris,necexiguifumptus,nonperduratûfuifretinhoc negocio,nifi uir prçftantilFimus D.Claudius Carondeletus prçpofitus Brugis ad S.Do natianum,magna pecunia fubucniftet.IllefeftbsartuSjfeflumingeniumCoftcrq noftri adlaborcm reuocauit,præmium non in pollicitatione,noninfpepofitum,fediam eoru inanibus repræfentatum,omncm laffîtudinem dcterfit.In quailleuirprgclariflîmé ofte dit,quanti pietatcm,quâti rcélaftudiafaceret, qui ut Ambrofius emaculatior in lucem rediret,ut religio amp;nbsp;literarum cognitio defecatius exAmbrofianislibrishauriretur, primûanimauitomnes promilïis,utliberet incipere. Vbiinceptûeft, ftatim iubetme fibifignificarc,quanta pecunia opus eiret,ÔC certior facftus,ne teruntium quidê defum-ma dctrahit,mifturus plura,fi aut eorum nomine plus cxcgificm,autpoftea aliquam ac ceffionemoporterefieriindicaftcm.CeterùmhæcMecænatiCaliberalitasnon ftudîjs iili tantummodo acccrfita,fcd etiam innata uidetur,amp; generis ipfius elle cômunis »Ta-lis enim auunculus cius Epifeopus PanormitanusinErafinum,amp; in alios eruditos fuir. Verùm quiainErafmimcntiOnem incidimüs, operæprecium eftnarrare, qualem illé alium Epifeopum in operis præclari dedicatione expertus eft. Allatus eft liber inaura-tus,purpura ueftitus,ut non folumfcripta,fed feriptorum ornamêtaamplitudiniprg fulis refpondercnt.llle hinniente rifu(ut folct)primum maligne' donum intuetur, deinde iubet uocari p urpurarium,ut de purpura:)(jvffoxôop,ut de auro:librarium, ut de com-paginationeedoccret, quanti conftarctifumtÂulain unum colleéla,fecundum earn pe-cuniam dedit.Erafmus,ut erat etiam in ira feftiu’hs^ ego, inquit, librûrrieum arbitrabar

Ambr.to.j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dd donafteî

d onaflejucndidi'jUt apparct;fi præful uelîct utii'ngenfo, opti'mtis euaderet bibliopola, nec facile deco queret, qui tam examuffi m nouit prccia librorum. Atroci^s negligêtia fuiindoluitTheodorusGaza,qui quum Ariftotelis librosafemagna ex parte uerfos öbtuliflet pontifici fummo,datiq; illi eflenr aliquot miferi nummuli, progreflus ad Ty--berim,pecuniam cum hac execratione abiecit,percant nummi, pereantlabores, Hæc ideo à me ditfla iunt,ut intelligatur,c[uantum hie heros difiûdtus fit ab illorum ingenio, qui lucubrationes fibi dedicatas uel oderunt,quia aliquid dandum eft, ft pudore ducan tur,uel inani fpe SC falfiftimis promiftis miferum fcriptorcm eludunt. Statuimus igitur ego amp;nbsp;Cofterius,quo gratitudincm dcclarcmus,quifqî fuos laborcs illi dedicare:fpera^ musq; noftras lucubrationes ut gratas illi, ita in publicum cæteris utiles futuras. Qiiid præftiteritCoftcrius,5C quantis laboribus inftidatum fit,ex ipfius praefationecognofei poteft.Ego utfermoncm adte conuertam,ClaudiCarondcletc, noftra hæcfcholiaftib cifiuis horis,alijs negoetjs furrcpta,tuo nomini,amp;^ quod generis claritatc, ôÇ fortunaru amplitiidinc,Sd tuis uirtutibus maximum eft,infcribimus ac confecramus, ciiipoft con fccrare dcftino,quicquid domi noftræ elucubrabitur.Bcne uale, quarto Calen-das Décembres,Anno à nataliDominimillcfimo quingentefimo quinquagefimo fccuhdo.

PERA DIVI AMBROSir, AC PRIMVM INFVNEBREM eius orationem,de obit« Valcntinianilniperatoris.

Bs T I incrcmcntum fitdolonsfdquod doleas fcribere,] Verb# hæc côfcntiunt cum hemfftichio Ouidiano,Pars eft meminifle dO' loiis.Nec longe abludit illud Aeneae apud Virffilium,qui iuflus re ferreexcidiumTroiæ itarelponditJnfandum Reginalubes reno--nare dolore. nbsp;nbsp;Si'gnare aliqui'd.3 Minus eft fignare qua I'ndicare:

quod em'm notuli's côpendiar^s obiter ô(^luccin(ftimrêfigm'fîcat, id fignare dicitur: unde apud Grafcos àfîgnis o'HfjiilQy/odlt;f)amp;' is dicif, qui a Latinis Notarius,fiquidemnotacea figna iunt,quæuulgo ab-breuiationes uocStur,atqi ita prothefim iftius orationis mira modeftià têperatâ reddit. % Pignoris.J Quicquid datur ad confirmandam ftcuritatem créditons pignusap-penamus.hic tarnen pignus feréidem eft quod filius aut alumnus, eoqs nomine digna-tur Valentinianum,quodillum amp;catechiimo Chriftianitatisinftruxeratj amp;:baptifmo regeneraturus eratjUifi mors intercefiîftèt.

-i Perfeiftx ætatisinfigne.j Lanugincm primum barbeicentis intelligit.Vndc po-ilea barbæ Aaronis mentionem facit.

4 Intus myftcria diuidctes. J Grxcanica propcmodum loquutio )iÄvgif{jici^oi 'm ps'ieji.ct ad nomen clericorum allufum eft.

Quos uno uelut corio.J Qiiia toties putamen(ut fic dicam)mali punid conu nommât,diftinguendum eft,quid putamen,crufta,corium,cutis,in frudibus diflbrant,cæ terû optime cam rem cnucleauerint uerba Plinq lib. 15 cap. i S .Putaminc(inquit) clau dûtur nuceSjCorio caftaneæ,crufta tcguntur glandes,cute uuæ,corio à membrana puni car,came Sciucco mora conftant,eilte fucco cerafi.

paulo poft fequuntunuerba ilia poftrcma,quibus me uadcm tuum ßeri poftuîabas,nifi comitem aliquémintelligas expalatims omciarqs. Lingua eni'm eius feci^i famili'afes ■ prindpis aliquaadminiftrarionererum ornatos, Comités appellabatjadiudo tituloe-

luS rei cui prxfelt;5:icÛent,ut comes ftcrarum Iargitionum,comcs facri palatlj,comes fagt; cnpatrimonijjComes confiftorrj. Scriptorcs aliquando eiusfeculi comitem accipiunt profummo præfecftOjOcMaximus comes Gratiani tantum potuit,uteumlmperio ÔC uitafpoliarct:Idcmfadt inhocipfo Valentiniano Comes Abrogées, quos altj nunc præfides,nuiïclegatos inrcrpretanturEos autcm non effe magiftros cquitS,qu©d pro-Ëemodum tarnen ita cfleuidcturjdocet Ammianus Marcellinus ftib his uerbiJiTSc ÔC quitiuslllyricano preponiturexercitui/nodu magifteriedcomesmifi intelligäsma-giltrum hie eflèjqui præeft feholis militaribuSjquod officium tunc inter maxima repu-tabatur. Alciatus author eft comitem inde di(ftum,quod ex comitatu Cæfaris ad aliqul prouinciaiTijUcl eius partem regedam mitteretur.Euftathius in Homcrum aflerit comi tes eos didos quimaritimisprouineijs præfiderent, Operofiorhiefui, quiahocuocar* bulum uario fignificatufrequentiffime occurrif. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

9 Inhorum am ore feralishæreditas.] Id eft, funebris. Ferah's hid non à fera dicitrar^ fed à ferij s,id eft infcrfjs mortuorum.Eft ante hie feralis hæreditas idem quod exequiagt; iis:quæcunq! enim ad mortuos pertinent feralia dieuntur.Piû fandis fororibus imprdf-fitaffcdumutconcedcndiprædij uoluntatemhaberent,indicium dafd.j Lego quart quam ex diuinatione,pro darenqdeclinarentjnimirumjUtfinelite prædiûreftituerent.' lo Nonigituruelutpenicillo.J Penicillustametfipropric,cxpcniculis,hoccft,ca« dis animalium conftet,quibus pidorcs in ducendis coloribus utuntur,non tame infre-* quens eft eos pro fpongijs ufurpari,quemadmodum amp;nbsp;hie ÔC in Terentiana Eunucho: Qiiid ignaue peniculo'ne pugnarefQiiid ifthuc hue portas,cO|;itas:S3ga,Ego neClm-peratoris uirtutê nouera SC uimmilitû, fineianguinehoc fieri no pofle,quin abftcrgerc uulncra. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;it Sedidpoftuloncuelinfixum pcdorircleuettsd Egoexifti

mo legendu (releueritfs) deducit enim à relino rc]eui,no à rcIeuo,releuas,releuate.Eft autcm relincre idem qûôdrcfignarc,figillumdetrahcre,amp;delere.Terentiusin Heautd timoroumcno,releui omnia dolia omnes ferias relcui,

11 Virtutumftipendtjs.J Qiiotbcnisaliquismilitauit,totftipendia dicitur explcgt; uifte,atq! ideo capitur aliquando pro annua militia, hincmiles qui ododecim flip ediac non abfoluiftef,uacationemd bellis obrincrc non potcrat.Ciccro pro lege Maniliajpatf tern militum qui iam confedis ftipendtjs crant,dimifit,Ideo de Senedute, animum tari quam emcritis ftipcndijs,h'bidinis,ambitionis,contcntionis,inimicitiarum, cupiditatu omnium fecum efle.hinc fadum,ut operam diuturnam amp;nbsp;fundionem ftipendium no-eentJta SymmachusJn il Its ftipendijs caftitatts,ueftalem pudicitiâ dcfignans.Ita amp;nbsp;hie quoqîUirtutum ftipendijs dixit,indcuocabulum dcdudum,quod militiftipes dcpêdc banturinfalariüm:operofiorô(:hic quoqifuiinhocuocabulo exponêdo, qui'a multus eft Ambrofius in hacuoccufiirpanda. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;13 Solue ergo feruo tuomunus tue

gratiæ,quâm ille rtUnquam ncgauit,qui ante diem mortis templorUm priuilegia dcnc-gauiturgentibus his quos reuereri poffetJ Arbitror decile tibifcilicet quam ille ttbi nunquam negauit.Non mirum eft Ambrofium nihil fcribcre dcgencre mortis,quo V a lentinianus in fata conccffit,quiaTyrannUm Abrogaftem,qui iam imperio incubabaf, amp;nbsp;Valcntinianum laqueo præfocaucrat fparfa opinione,tanquam princeps fibi manus attulifîct,nôdum opportunum exiftimabat,cum eius criminis impctere. Sed eft hie no nullaobfcuritaSjOpinOrf^ienfiim talcm elle.Solue Valentiniano gratiambaptilfniôi^ , Chriftianitatis,quum ille tibi Temper gratificatus fit, hoc enim efleputo, quam ille nS-quam dencgauit.lam quod fcquitur(qui ante diem mortis templorum priuilegia dene gauir)approbatio eftucl quod Chriftianitatem amplexus fit, uel quodChrifto gratis non dcilcgauit qui templisidolorum fiia priuilegia dcncgauit,fprcto Symmacho præ-fedo urbis qUi nomine totius fenatus à Valentiniano pctebat,ut templis templorumqp gentilium facerdotibus fuaftipendia incglumiaferuarentur.Puto autcm utdixi hie de-efic(tibi)utita Icgas.Soluc ergo feruo tio munus fuægratiæ,quam ille tibi nunquâ de-negauit.C5mata enim ifta per côpenfationem,ôf paria officia dccurrere uidentur.

PETRI NANNir, S C H O f. I A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3Z9

thor eft,malas animas ubi de corpore egreflç eflent,uocari lemures,bonas lares:eas au* tem de quibus incertum eft, quo in gregeeflent,uocari manes: fed ea differentia poft* modum abolita eft,ut deos etiam infernales manes appellarinqundeillafrequens in a* ris fepulchralibus infcriptio, D. M. hoe eft, drjs manibus,adeo ut prorius fub nomine manium fandiores animas comprehenderint.

His faltem accumulem donis amp;nbsp;fungar inani nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Munerc.

Fortunati ambo fi quidmea carmina poflunt Nulla dies unquam memori uos eximet acuo.

1 In utroq? fidei ambiguum ÔC uitac periculum. J Vita aliquando ipfa anima eft. Virgil.deTurno:Vitalt;$ cum gemitufugitindignata,fub umbras. Aliquâdo idê quod uitftus Grçcanico more quibus nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;uitam Ô6 uiôufignificat Digeftis de officio prg

fidis. Nc tenuis uitac homines fub prgtextu aduentus officiorum uel militum limine u* nico uel breui fiippellecftile ad aliorum ufus translato iniurfjs uexentur,præfês prouin* ciac prouidebit. Aliquando mores fignificat alicuius, quapropter qui operofiores fiint in fcribendis ingentjs principum libros fiios uitas inferibunt non hiftorias. huicPIutar chus opus fuum ßlouf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nuncupauit:atçp ex eadem ratione eft titulus ille Vitac

lancftorum patrS:atlt;p earn fignificationem uerbaAmbrofii hic requirunt:hinc eft quod Donatus in Phormione diciquita, amp;nbsp;mores 8C animam amp;nbsp;alimentum fignificat amp;nbsp;fpa* tium uiuendi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z Nihil mihi pro fuit ultimos haufifle anhelitus,nihil flatus

meosinfpiraflemorienti.] Alialeeftioflatus inos inlpirafïè.Summacumubertateæ nbsp;nbsp;1

uehementiacum Virgiliano lult;ftudecertat,Slt;^inproIa elcgantiffimi carminis uimô^ gratiam exuperat.

330 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r N D. AM B R. BP I s T.

Relliquias. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nec difïîmih'tcr Theocritus.

$-ó(jioixlt;ltr tpopk'TTi^-a-vivfdX’noi]^ivcrtf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Solentautemidfacere,utreceptainfe perpi'Jtp^vxao'ip morientis animajquaficiusïpirl tu deinde potiïis quam fuouiflurieflent.Sed Âmbrofius idlu(fluofius interpretatur, quafi communionem mortis ex fratris anhelitu accfpere ftuderetjHc uideretur ad iftam fjii‘n{ji^v)(ao'ip Pythagorïcam alludere. Quàm dolores in alpium uallo fummâ noftrac fâ iutis confifterelignorum concedibus conftrui murorûj Habent alîj pro concedibus, V congcribus,alrj aggeribus nimirum ftragibus deieclarum arborum ut itinera hoftibus intercluderentur,quid melius fitjalqs diuinandum relinquo, nam concedibus intel^ ïigipotcft,quafimultalignacommunicæde,amp;fimulfintftrata.

5. Fœlix igitur tam oportuno obitUjquia non es feruatus in hune dolorem.} Eadem imago fententiae in uerbis Virgilij. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tuq? ô làncfliflîma coniunx

4 Quälern te nunc ego frater afpicio.} Et hoc quoq; ad Virgilianum carme effîgia turn eft.Hunc ego teEuryale aipicio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ç Qiianti tibi dixerunt aliquid,quile

mihi dixiflè memorarentr’quæmihihincgaudia,quanta frequêter obortalçtitia, quodl cos errare nobis cernercm,quam gratus error,quam iucunda prolapfio.] Ethoc quo-que alïqua ex parte à Virgilio munro fumptum eft:

Quanti autem hic poiitum pro quot,ut tanti in Euangeh’o pro tot,fed quid hoc inter tâ fosrlta Græcis eadem fignincatione too-oi ToffSni dicunrur quo amp;nbsp;numerum continu--um ÔC diferetu oftcndunt,Ioan, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■nZ’m. ri is^i iiç «roaKToWjUbi interpres uctus,fed quid

hæc inter tantos,id Eraftnus caftigat,inter tot de numero,inquiens,loquitur.Fateor la--tâshuiulmodiloquuriones,fcdramcnquia(quanti)pro quot, apudprobatiffîmosre-fiérîtur, uerifimilecft eius «TpJ'o'WKÔp tanti, in eofdemufus recep turn elle. Catullus, âf quâtum eft hominum uenuftiorum, pro quotquot flint uenuftiorcs dixit.Certe quum dicimus,T an turn nummorum non dicimus quam magni funt nûmi fed quam multi.

6 Etenimligarifecitinorario.] Orariumhicidem gcnusucfb'scumcôquodnunc in fàcrificali cultu ftola dicitur,apud uctcres infula nominatum,cuius extremitates uit-tæ dicuntur,etiam nunc in baptifmo pueris initiandis imponituriinfigne illud Ô6 hoftia rum ÔC facerdotum eft, credo id ideo Chriftianis folcnnefuifle, quod diuus Petrus genus Chriftianorum ÔC regium amp;nbsp;facerdotale appellat.

7 Qiiodfihomininonrcfcrre,fimilchomicidioiudicatum eft.} No abhorrethocip ium à lege Perfica,cuius meminit Xenophon,fecundum quam fumma p cenapledebâ rur,qui ingratitudinis conuiôi efl'ent.

8 Eft enimhuiufinodigratiæuis,utqinimreferturhabcatm,amp; habendoreferatur.} Pulcherrima Anthypallage,mutuoq:fumpta ex orationc Ciccronis proCn. Planco. Quaftquam dilTimilis eftpecuniæ debitio fiCgratiæ.Nam quipccuniam diflbluit, fta^ tim nô habet quod reddiditiqui autem debet æs retinct alicnum,gratiam autem, amp;nbsp;qui refcrt,habet:Sê qui habetin co ipfo quod habet,rcfert.hacftenus Cicero. Crifpû, inquit Iulianus,agmcn orationis rotundumq? aemodulo ipfo numerorum uenuftum. Meminit huius fententiæ Aulus Gcllius Noclium Atticarum lib.i cap. 4.

9 Nam quid fpec7atam ftipendijs forenfibus eius facundiam loquar.} Stipendtjs fo rcnfibus,id cft,agcndis caufis in foro. lam enim militiam in duo genera diftinguunt in armatamSC forenfem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;10 Is enim non quærit aliéna qui feruatfua,nccin-

flaturin modico qui contentus eft proprio.} Exiftimolegendum pro inflatur,inflam matur,amp; pro in modico,una dicftionc, immodico ut fit fenfus non ardefeit ad immodi-ca qui contentus eft proprio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;11 Quid uero ill ud recenfeam quod fiipra ip

fam iuftitiam progreflùs,cum quædam incubator conuiuium, non omnium fruóuuni mei contcmplarioncmuncrisputabatcfretribuenda.} incubatoridetetori,quirebus alienis toto corpore inhærct.Ita Dionyim^à Macrobio Siculç incubator aulænomina tur.Mctaphorafiimpta à canibus,qui tore complexu corporis piædg quârapuciûf, im minêt, quale Cerberiï deferibit Virgilius. Coiripit obicôâ atqi iir.mania terga refoluit.

PETRI N ANNII'S CHOLIA. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;531

Hufctamc»improbodetcntori,ali'qm'd concedendum putabat,refpe(flucpi/copalis funcftionis,quae fui iuris tenax cfle non debet.

i X Ex te conceptum per telcnire mœrorem. j Integer her oicus eft, fi pro mœrorem doIorem.Etfi diutius morari tibi uideor,accerfi. J Allunim ad Didonem V ergilianä,ubi Dido ideo magis ad mortem properat,quodmariti uoce fe uocari putarct. Qtio ma gis inceptum per^at,lucemtj rclinquat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hine exaudiri uoccs Äf uerba uocan-

ti's Vifauiri. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eius funcfla folatio,id eft ufà:fic fupra in hac eadem oratione.Itacj per

funflus fum,quamdiu licuit commiilb mihifeenore. Netß enim unquam prolixius ab-foimus à nobis, tu tarne folebas reuiferc,mutilü uidctur,amp; tale aliquid decile,nelt;^ enim unquä prolixius abfuimus à nobis inuiccm,quin fi cgo no te,tu tn me Iblebas inuifere,

i Fuifle ctiam quidam feruntur populi qui ortus hominum lugerent, obituscß celc-brarent.] Thraces hi funt,0!^ potiirimum ex genre quibus nomen eft Draufis, author Pomponius Mela,Herodotus,Solinus.

i Eosquiinhocuitæfalumucniftent. ] Salum dilt;ftuinputantquafifalem,hoceft, aquam marinam:fed ego non minus à Græco uerbo o-aAajquod commotionem tumul tumi^marisfignificatjdcduiftumputo. Virg.Acn.primo.Perq; undasftipcrantefalo, perep inuia faxa.Idcm libro fecundo,Fitfonitus,lpumanteialo.luftinus lib.XD 111 i.Tu plane manifefto quodä numine,inter furentes æftus,ac reciprocantes undas, uelut na-ue non flu(ftuucheretur,leui falo in littorc exponitur. hie tarnen Ambrofiuslälum pro mari pofuit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3 Deniq; Lyciorum feruntur præcepta,quæ uiros iubeat mu-

liebrem ueftem induere, fimoerori indulgeät.] Mœrere eft uicem mortui dolcrc.Cic. in primo TufcuIanarum.Qiiis eft qui fuorum mortem primum no eo lugeat, quod eos orbatos uitæ commodis arbitretur.Tolle hanc opinionem, lucftum luftuleris : nemo c-nim meeretfuo incommodo,dolent fortafle öd anguntur.

•7 Morteobita.J Id eft toIcrata.SicLucrcrius,morte obita quorum tellus ampletfti-turofla. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8 Ecceucrercspoftn'ftidicsmeos,ôdhabitudomca tanquamni

hil ante te.] Vetus translatio habet,cccemenfurabilcs pofuifti dies mcos, ôdfubftan^ lia mea tanquam nihilum ante te.Græcahabent îlt;r« TraAcus-àf i0» to'çuTrô^cta'ii fx« èo-ii »fiof wffiTTióp av. Qiiod reddi pofl'et, ccce unius fpithamæ ucl palmi reddidifti meos. Ambrofius uidetur Icgifle non TnxAous-àç fed 7rKAi!uàt,nam uctcrcs rranftulif,quafi dies fe nio Sd uetuftate annorum grauatos. Hieronymus ucrtitjcccebreucs pofuifti dies meos, fid uita mea quafinon fitjin confpccftu tuo.Eftautem hicfubftantiaidem quodmateria, aliquando idipfum quod effentia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9 Melius utiqp quam illi qui philofophiâ

' mortis meditationem elledixerunt.] VerbaCiccronisfuntinTufculanis exauthori-tate PlatoniSjphilofophiam elle commentationem mortis.Eft autem meditari rebus a-liquando agendis quaft præludcrc:mcditatio^ nihil aliud eft quàmpræexpcrimêtum fid prætratftatio qua te inftruis antequam ad ipltirn agona ucnias.

Otho amp;Catonfs films. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aufonius:

Mox Otho famofiisclara fed morte potitus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Sic 8^ SaetoniuSjdcnicp magna pars liominum incolumem grauiffimcdeteftata, mor* tuum laudibus tulit,utuulgo iadatum fit,etiam Galba ab eo, non tam dominandi qua Reip.ac libertatis reftituendç caufa interceptum.

I i Denicß multa gignentia quamuis iugi ferenitate humo arido arenofocß nafcun* tur.J Non humo arida 8gt;Carenofa,amp;re(fle.Prifcianus uerba iliaSaluftrj inbello lugur* tino ita legit,Scd ex medio quafi collis oriebatur,in immenfiim pcrtingcs,ueftitus olea ftro,acmyrtetis ahjsq! generibus arborum,quae humo arido arenofoqt gignuntur, non ut uulgo legitur,humo arida arenofatj.Id admonendum fuit, quia facpius Ambrofius. humum in mafculino genere ufurpat,ne uitium putetur.

15 AuisinrcgioneArabiaccuinomenPhœnix.J Latftantius, Hoc nemusjhos lucos auis incolit unicaPhœnix

Ipfàfibiproles,fuuscftpater,amp;fuushæres nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Ipla quidem,fed non eademjquia amp;nbsp;ipfa,nec ipfa eft Aeternam uitam mortis adepta bono.

^lod fi ueteres fapientes fan's hydrac dentibus.] Etlafon in CoIchis,S^ Cadmus in Thebanaregione dentes ferpentum feminauerunt ex quafemete homines armatipro dierunt. Multi dormientes in terrgfoflu,unaapertione exurgent.] Aliqui legen dum putant in terra defoflî, fed Graeca uerba Danielis aftipulantur priori lecftioningd totMoz nbsp;nbsp;nbsp;Kst-fl A/cTo vTöip Of yuf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tftyiçâ'Ho'ov'iaz.noue' autê dixit Ambrofius foffii pro fof,

fa fiue foffiira. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14 Audiuit ergo defuniflus ÔC exiuit de monumentis liga*

tus pedes amp;nbsp;manus inftitis ÔC facies eius orario colligata erat.] ksu tfSA Jof 5 Tiflmac pcî/©'c^7fgt;^ci{)t^7àçx(igoCio‘)t^§/euç,K3dHû^ilt;; eùn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, pro inftitis tranftulic

Eraftnus fepulchralibus fafcijs:0(S in annotationibus in eundem locum idem tradit qua fi xaetot cc?p nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoc eft,à morte fit deriuatum. Ariftophanes in auibus Klt;{jgt;i'cus’ zonas fi

ue cingula lecftorum interpretatur,arbitrorq; ueteris interpretis uocem caftilfimam ÔC. huic loco congruam effe.Eft enim inftita lymbus ille fiue fafcia quae matronali uefti fijb airuitur,ut prétexta,purpura ilia quae togç pretexitur.Horat,Saty.2.1ib,i

Arbitror autem ludaeos his fafcqs ufbs efle,utmembrarefoluta tabeuinculis illis cohae rerent ac potilfimum ideo manus SC pedes uinciri folitos,quod illi à cçteris membris fc paratiores client 5C facillime difiungerentur,nifi zonae iftæ intercederent, certe beatus Auguftinus author eft,morientibus folere pollices ligari.Exiftimo autem in Chrifti fè* pultura ludaico more inhumati,eauincula ex lino fuifle ac proinde ea fub linteoru no* mine ibi fubintelligi.Iam quod Dauidis Pfalmus ait 18 .quia drcundcderunt me contri tiones mortis, torrentes Belial terrucruntme,funes inferi circumdederutme, prguene* runt me laquei mortis, tradudum metaphoricosuideri poteft abiftoufufepulchraliu uinculorum. Comprehende fi potes,quemadmodu claufis oculis iter carpat,uin* lt;ftis pcdibus gradum dirigat,infeparabili greflu,feparabilicp progreftii.] Non hie uitq quicquam,fed obfeun'tasmagna. Eft autemhiefenfus, quomodo uintftispedibusiter dirigatjCruribus inter fe reuintftis tarnen quafi diuaricatis altemo motupedûincedens, 15 Vnde oportetuocis tubae nos feire uirtutem ne uideamur barbari.] Id eft,uel in* dodibellorum uel non Romanx ditionis,ut qui Romanas confuetudines non intelli* gamus:hicafltßarbaripro allophylis ppAunturjquiadEcclefiac Chrifti rituscß info* lentes font. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ludiclntesuidelicetgrauioremmctum mortis quam

a Cofteno : allufum em'm ad uerfum ilium Senecac tragici, Çeior morte timor ipfe mortis.

17 Leui cornua quacrat.] Lcui cui contrariuni eft aiperum.Virgilius dePraeti fill's-bus:Et fçpe in leui quæfiflet cornua fronte. Sic enim cuius alterius ornant nuptigj Arbitrorlegcndum.Sic enim cuiufep alijs atej alijs ornantur nuptiæ.

1 Interrogans me quid fignificetilluddidrachmum.] Noue dixit didrachmum pro didragma,cadem ratione 0^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicit.Quanti ill nd fit pretq, inter Budæum, Al-

ciatum,Georgium Agricolam multis difputationibusiacftatunalij denarium amp;nbsp;drach-mam idem uolunt.'ali) drachmam minorem cenfent,ut eft,binas drachmas unum didra chmum facerein confeftb eft,De didrachma multa mentio eft Exodi tertio, ubi colla-tis Græcis uerbis Septuaginta interpretum cum interpretatione Hieronymi ficlum QC didrachmum idem effe/Ontinereq! inter fe obolos uiginti, deprehêdas, cuius dimidiS pretium domino ofFerendû crat in ungula capita, loge alia ratione quam Diofcorides Cçteriq; tradunt,qui drachmam fex obolorum efle uolunt.Sed in Septuaginta interpre tum translationeeuidenter defcribitur hunc didrachmum fui generis efl'e amp;nbsp;peculiaris pretij,fecGdum numiima templi,quum inquit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'’° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;rilt;rç«x*‘

jwo/j tertio Exodi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2. C^odfi acceperis computationemfiliorum lifaelinui

fttatione ipforum êC dabunt finguli redemptionem animæ fue domino,ÔC no crit in his ruina in uifitatiOne eorum. J Vificatio hie idem eft quod cenfitio, nimirimi quum finguli citati nomen fuum profiteri coguntur,quod in cenfendo cxcrcitu fieri folet. Eadê prope ratione accipiturillud in quarto SapientiæSalomonis cap. aïó/Aöjj iTrnup TiJcrxot/uctgTvjif uai nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yoviup ei' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;liberi enim exillegitimo congt;

cubitu teftes funt ncquitiæ parentum,in ipforum examinatipnemimirum quum ab ip-fts quæritur,ut nominafuorum parentum edant,coguntur ftupra parêtum ipià profeC-fionenominum quafi conteftatareddcre.Pro examinatione habet Latinus interroga-tione,quod code rccidit,capiteitem 14,2!^ t»t« usd or t/iTaXsif iôvcSp i-mifusTrH tytu, ideot^ in fimulachra gentium uifitatio fiet,fed Latinus interpresincommodus hæcuerba tran ftulit propter hoc in idolisnationum erit rcfpelt;ftus,fedrefpelt;ftus eorum eft,quorum cu ra SCreuerentia aliquahabetur.Altj hocipfum uitantes addiderunt r» non, inquientes, propter hoc in idolis nationum non erit refpecftus,diluta prorfiis fententia. Torum au-tem iftud caput trigefimum Exodi non parum fapitmorcs cenfurac Romane. Qiium e-iiim numerusRomanorumin condendoluftro iniretur,finguliciues citatiad cenfores prodibant,fi nihil in ijs nota dignum apparebat, inoffenfe transmittebanturfi quid c5-tra ignominiadignum uidebatin-,fenatoricuriam, equiti et|uum,plebeio centuriam tribumq? adimebant.Id ita elle ex Grçcis uerbis intelligemus,t«i vp av^Aoytffpiop Sap Îo-çâhà ov th ÎTnmTTN otv nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AvtÇûc 7i^1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;od/''^ Isfiï'' Kgd ovx trot 7Tflt;S

tnç àl TH iTntrMTTH nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Î/'P 0 lt;l'lt;âo'OVO'/p, 00*01 Oiï TmÇûCTWSiVOVnU iii llul i7rtCrKt.].lp quot;y Hpiirv Tÿ ƒlt;

Usera Tgt; S'iJ'çxxjjiop ygt; xyiop, vMai oßgt;oÄ9i 7gt; iS'i S'ÿx'Xt^op, Jï Spiiov nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zilt;rlt;t)o^x hv^1(!^

•srxç è nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ilt Tià) iTrlo'Kit’j'ip nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ksd ÏTrxJKâ J'tto'ovo'/p tÜ iialt;fgt;ôçxt xvç/tp.Quod

ita non inconcinne reddideris. Quum numerum filiorum lifaelis colliges, in uifitatio-ne,fiiueluftratione,eorum dabitquifqi domino munerapro capiteiuo,neq; erit ruina fi ue cadauerinillorum uifitationé,SC hoc eft quod dabuntfinguli quotquot in uifitatio--nem prodierint,nimirum dimidium didrachmæ fecundum didrachmam faneftam, Fa-ciuntautemhancdidrachmamoboliuigtnti,huius dimidium oblaiio eft domino, qut-cunqueproceflerit aduifîtationemà uigintiannis ÔC iupra,dabunthanc oblationem Domino.Quare optime tranftulit ita D.Hieronymus, Quando tuleris fammamfi-ïiorum lifael iuxtanumerum, dabunt finguli precium pro animabus fuis Domino, SC non erit plagain eisquum fuerint reccnliti,hoc autemdabitomnisquitranfitadno-mcn,dimidium ficliiuxta menfuram tcmqJi.Siclus uiginti oboloshabet,mcdiapar3 ficli offeretur Domino, qui habetur in nuiMero à uiginti annis, SC iupra dabit hoc

55 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPIS T. DEDICATORIA

Gomar.Gomarmenfuracfttn'um chenicum Atticarû,tcfteHieronytno.îofèphusin* qui t eam habere TÇâç H(jLia'VMTv?\3us’ cotylia autem amp;nbsp;hemi'na idê clt,teite Fanni'o, côtinet ergo heminum ÔC eius dimidnim. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3 In ore pileis inuentum fta *rê ftimat J

SratcreSjDorici nummi Iunt,eius ponderis,cuius didrachma,quodipftim coueniccum traelationibus Ambrofianis,qui fe de didrachmo loquuturû promilÎLCerteMatth.i/ didrachma exigitur86pofteaPctrus in orepiCcis ftaterem inueniqex quo loco ifta dc^ fumptaiunt.Hieronymus agnofcitftaterem 86 didrachma idem elle, Ambrofius item hoc ipfum præ fe fert quum inquit

4 Et ideo pro fe ÔC Petro tan quam fingulas drachmas in ilatere (bluit. ] Quamob^-rem Budæi authoritas qui quatuor drachmarum ftaterem cenfet,in prefenti negotio lo cum non habet.Id autem obiter annotandum, cur quum integrum ftaterem uideantur à folo Chrifto cxigercjunus ftater potuit ftifficere quæftc’-ibus pro binis capitibus, ne^ pepro Chrifto 86Petro.Sedmihiuidenturimperatores tributumquodMoyiès nigefi m O Exodi in cenfendo populo inftituit,relèruaflè,86 ut ibi mentio eft de didrachma.86 ultraeiusdimidiumnecàdiuitenec àpaupere cxigitur,itahicquoq;fonnula pctendi nibuti,nomen didrachmi prac le tuliffe,iuffecifle tarnen in fîngula capita eius dimidiam partem» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5 Dilexidominum,86uxorem 86 infantes,nonabibo liber,quod

non folum ad dominum,fedetiam ad eius referturinfirmitatem, qui fe fùbiecerit mun^ do, quod diligat mundum,ueï mentem iûam id eft, non hutus authorem uoluntatisj Habent alij libri pro non,voMz huius authorem uoluntatis. Ego arbitror olim fiefcriptû fuiflè,quod diligat mundum uel vow huius authorem uoluntatis : iam quod feriptum e-rat pro interpretamêto in margine(id eft mentem fùam)in contextum irrepftfle : fed c-tiam ne fie quidem locum iftum omni fuipicione libero»

6 Cognouimus itat^ ideo didrachmi dimidium lege poftulari,quia dimidium gene^ ri huius mundi,86 uiui domeftico,86 pofteritati reiéruabatur, quibus necelîe eratfortê ex forte id eft, tranfrniftionis deputari.] Senftishiceft, quanquam uerba aliqua decile uideantur.Dimidium didrachmi â ludeis ex lege petitur, quia dimidiam bonorum partem relinquere in hçredes oportebat, 86ibrtem quam in fuafamiîia natfîus erat, de îucceflbre in lucceflbres tranirnittere,quia praedia non licebat de familia exire, fortafle ficlegendum,ideft,iustranimifïïonis» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7 Vndenecnumerummonadaièd

elementum numeri quibus ea cura eftappellauerunt.] Arithmeticiunitatemnumerû ciîc noluntJn ijs enim numerus eft ubi fumma in plurafingula diuidi poteft. Iam d/cût omnem numerum repetita imitate confici,no tarnen unita tem cflè, fictß omnia ex deo fieri, Deum tarnen ea ipfa non eflè,fcd quod fint, ex Deo habere.

S Dcgenerfiii.j Dcgcncrcft,quiàgenerefuodeficit,inutramq!pârtemô6bonani Ô6 malam capitur,làf pfus tarnen in deteriorem.

t Dimidiam partem iânguinis in crateras miferit.] Craterasuel eft Graecus accuiâri uus cêjp tÇrt/fiotTHçuel Latinus à crateracraterp dcdu(ftus,horatiusSatyra quarta,libro fecundo Sermonum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Siuegrauis ueteri craterælimus inhaefit

In cratere uinum miieeri iblet,imde 86 nomen nbsp;nbsp;Tïfk/^ot/o'steç hoc eft â mixtura.

X Tarnen quia collatio fcrmonis,ut pecuniæ,magnô eft ufiii, atq; eamaximus in co-mune emolumentsnegotiationis profeiftusparatur. ] Collatio hicidem quodcom-mercium,permutatio,w«May/ix«,fiuequodmagisadetymoIôgiamaccedit(rvf4lt;^oAc««.

3 Àôy©-’ enim eft animarum atqi uirtutumjADy©-* autem uerbum Dei ualidum 86 acutum.] Nonleuis caufa eft curhancuocem Græcamretinuerit Ambrofius,cui^n7I3Àv-p'kfxolf fignificationibus nulla uox Latina par eft.Sæpe enim id eft quod uerb3,que inter pretatio maxime increbuit : à nonnullis transfert Iermo,iæpe id quod ratio, fiepe idem quodcogitatio,fiEpeidquodeIoquentia:86fi'tutadmulta eiusfignificatiofimulalluda tunquod quû fit nullo modo fenfus eius transferri poteft.Mirorqi quod alij exemplum AmbrofiiinretinendaGræcadidionefeq^utinonfunt:fed,puto, detcrruiteos,quôd apud Latinos logi dicâtur nugç 86 inania/ierba. V eriti igit funt patrcs,nc dignitas qug eft in uerbo dei,iordido uocabulo euilcfceret.Sed plura de hac re diuus Bafilius.

t Sihofliîobtulcritpropeccato fuo holocauftafiiacontradominS.] AutlegenflS, corâ duo,aut intelligcndu,contra,pro ex aduerfo:fic in Euâgelioflte in caftellum,quod contra uos eftiGræce c^ovti KUfi«. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x Rara itaqs cófcflio de peccato,rara pcen.etc.]

AflertiOjid eft,ut hancuocem pccnitcntiam, fibi uendicent,0Cufiirpcnt, 6C agnofcant fe errafle. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3 Quia cito impetus irrationalis præuenit amp;nbsp;flamma quædâ ce-

ïerrimi motus an imam depafeitur.] Âllufum eft ad Abiud ÔC Nadab, qui ideo combiï

VtreficiatSCpafcatanimum obiioxium pœnitentia.] Obnoxnis quiinnoxafiiie qui in noxia eft.Difcrinieninter utrunq; Grammatici ponunt, fed authores i)s uocibus promifcue' utuntur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6 Ideo alibi legis duos hircos,unum in quo fors dogt;

mini,altcrum tranfmiiïionis.J Hæcinuenies Leuit 16.Cæterum hircusifte trâimilfio nis,ab Hieronymo appellatur emiiFarius,quod infolitudinem cmittatur,et à fcptuagin ta Intcrpretibus aTroTs-ofxTroù©^, quafi dicas ablegaturus/iue dimiflarius, nam emilîàrius longealteriuseftfignificationis,uideatdiligensledornum uoxdimiflarius corrupta fit apud Hieronymum in emiflarium.

IN EPISTOLAM QyARTAxM AD IRENAEVM, SCHOLIA, i Abraham autcm amp;Iacob Sl poftca Moyfcs,Dauid paftorcsfucrunt,regalem qua^ daminliocmunere difciplinam influentes. ] Àllufumadhoc, quofl Homerus reges 25-u/^(flay Âxâp hoc eft^paftorcs populorum nominet, atcç afleo ipfi fimpliciter reges to/.-pci'f; appellantunfefl amp;nbsp;alia leCfio melior eft quam in marginem afcripfit Coftcrius, no difciplinam influentes fed innuentcs,nimirum fignificantesmam quod leui nutu fignF ficatur,innui dicitur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x Neq? nos-dulcis pluribus fecularium diuitiarû cu^

piditas tcneat.3 Dulcis pluribus,id eftjuulgo tdT? TTcMoTç^üue nbsp;nbsp;TnAuHmuflitudini fei'

licet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3 Lætitialuxurice.J Ideftfplendornitorq;opulentie,undemoxco

traria opponit. 4 nbsp;Hæc funt quæ plena inopiæ atq; egeftatis arbitramur : uo

cibus mutis,cymbalis animam ferientibus.] Vocibus mutis,id eft, nonhumanis : qua forma,mutaanimaliauocamus,nonquodronocarent,fedquodhumanaloquela.

6 Præfercns incenfilibus fimulachris uirtutum fpirantem dccorem.J Id eft, décoré iiita prédits SC quafi fpiritum uegetû,fic ÔC Virgilius. Excudêt alîj Ipirâtiamollius æra.

IN EPISTOLAM Q^VlNTAM AD FOELICEM, SCHOLIA, i Tamenubifermonem unanimismihipceftoris tuilegi non mediocrem ftrmpfiad conualcfcendum gratiam,quafi quodam tui alloquij pulegio refotus,uel(ut ait) habet) polio.] Vtrûtp tolcrabileputo.Nam exauthoritate Diolcoridispulegium cxtCnuat, calcfacit,SC concofliiones adiuuat,potum cummellcô^ aloe uitia pulmonis educit,có.-uu}fisfuccurrit,naufcas,amp;erofioncsftomachibibitum cumpofea mitigat,uenenato-rum morfibus ftibucnit,Idcm admotum naribus ex accto,animæ deliquijsmedetur.Po lium autem quod nonnulli ob depulfioncm ferpentum lt;f6Vfotir7r/lt;?/opuocant,ö(f à canicie ucrticis fui polium dicitur, decoeftum uenenatorummorfibus fuccurrit,hydropicisité amp;nbsp;regio morbo laborantibus,5C cum aceto etiam fplencticis.

IN EPISTOLAM VI. AD IRENAEVM, SCHOLIA, i Nam cum ex populo Iudeorum(utplcriq!arbitrantur)genusduxerit.] Fcre om^ nés eum Samium tradunt,nonnulli Thyrrcnum,exinftilis quas Atheniêlcs eieeftis Bar ban's occuparunt.Vndehauferit Ambrofius eum efle ex ludæorum populo, nondum comperi.Verfatum autem eum apud Sacerdotes inAegypto:apudmagos in Chaldga, multamentionefcriptorumteftatumeft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Z Parietinis animæ ruinofus.j Parietinæ funt parietum ruinæ,muri femiconfumpti, Cicero ad Seruium Sulpitium,In tantis tenebris amp;nbsp;quafi parietinis Reip. Tufculana.* rum tertio,Magisq; mernoucrant Corynthifubito alpeflîæ parietine,quàm ipfa Coryn thus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3 Atq? ut cicadas aiuntjUi^aquadampafcicupiditaturtT jUereficut

Plinio libfo fecundo,capiteuigefimofexto,ex quarto Änftotelis deÄnimalibus QC ex illonotiffimo carmine Virgilij apparet.

DumcßthymopafcenturapeSjdumrore cicadae. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Ariftoteleshoc ammal maxime ieiunum cenfet:Sed amp;nbsp;Plinius Cameleontcmut in pa ftu animal uicinum,quodhaud dubieuento alitur,uno tracflatucum Cicadis conißgit. Aura autemleuis eft ipiritus,ccelo fereno roreabundans.

4 Quin amp;nbsp;illud quæftucj! rumpuntur fuo.J Optime' ÔC ad cantum, amp;nbsp;ad querelas, amp;nbsp;acquifitiones temperatum eft. Queri enim dicuntur aues in cant^ndo, queri de iuis fortunis expoftulant,quærere qui intendunt pofleflîonibus comparâdis amp;nbsp;qugftus no menuerbaleab omnibus iftis æqué deriuariinflecfliqs poteft.

Admortemnati diurnam.j Etintraunum diemmoriantur.SuntapudAriftote-lem Animalia quaedam in ponto tcpn'fxigoc dilt;fta,quafi diurna,quod eorum ætas diem unu non excedat.Et Philolbphi apud Lucianum icfHfxiçoio’ cæteros mortal es uo cant.

6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tortuolàf ferpentum,quiuenenato lapfu corporis efle trahunt.J Ea dicuntur

proprielabi,quæin motupedibus nonnitunturfed uoluuntur, utferpentumQC rotarS adus. Virgilius in fecundo Aeneidos,

Subrjciuntlaplus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;^inodauo eiuslibri

ICET difficiliusfittuoiudicioquampluriumnondifplicere.] Pluriuni I uulgi,«!^TraMcS'p,ficDemofthenesc5''ot';^'7TD?i\5pdixit,OrigenesTfMoùfita fl aliquando accipit,ut omnes intclligapquod Ci hie its. capiacur, fenfas erir, omniumiudicio citiuspoflefatisfieriquamtuounius.

k 1, nbsp;nbsp;Often dens libertatem noftram in Chrifti efte fapientia, fiue ( ut a-

Iq uolunt)in Chrifti cognitione efle fapientia.] Ego lego,in Chrifti cognitione efle fa pientiam,iuxtaftoicum dogma,fblumfapientemefleliberum.CiceroinParadoxisott ffócpamp;’ S iA4vflig©^,K9d nbsp;nbsp;nbsp;ccctiÇûùii j'5A©^,id eft omnes fàpiêtes efîe liberos, amp;nbsp;omnes

ftultosferuos:quid cnim eftlibertasfPoteftas uiueridiutuelis.Quisigituruiuitutuult, nifi qui reda fequitur,qui gaudet oflficio,Gui uiuendi uia cofidcrata atq; prouifa eft,qui ne legibus quidem propter metum paret jfed eas fequitur, atq; colit quodfalutare efle maxime indicat,qui nihil dicit,nihil facit,nihil edgitat dcni(Ç,nifi libentcr acliberc, ca--ius omnia confilia,resc^ omnes quas gerit,ab ipfb proficifeuntur,codemq? ferutur, nec eft ulla res,quæ plus apud eum polleat quam ipfius uoluntas atq; indicium

3 Maledidus Cham feruus domefticus erit fratribus fuis,] Græce fîc, iTnxeeTot/fotT©^ yoip. TTMi û/HiTHç istu TOKi àtTiA^io/fjid eft,maledidus Cham puer,famulus erit fratribus fuis,, hoc eft,qui in familia uel domi feruit. Vernæ autem funt,qui ibi feruiunt ubinati flint.

4 Affedus enim neceflitudine fertur.] Sofipater Charifius,neccflitas inquit impe rrj,neceflitudo fanguinis coniundio.Saluftius tarnen neceflitatem fæpe pro neceftitu dine ponitCornelius autem Froto aliquanto diftindius,neceffitudo inquit uel fangui nisjuel meritorum,ut cum praeceptoribus, cum amicis. Neccflitas immutabilis res eft, utmori neceffrtatis eft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j Vt fi exafperatos eos excutere toros uiderint,ftp

Toros autem hie iubas uocat,in toris hoc «ft mufculofis puluinatis camibus nafeen^ tes. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;é VtgenrespluuiafeÄnonisfuifacercthumefeere.] Allufumadid

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pfalmi,

Pfalmi, Audite cœli,quæ ïoquar, audiat terrs^ uerba ons mei,concrcfcât in pluuiam do «firïnameajfluatut 10s eloquiummeum,quafiimberfuper terram,6C quafîftillæ fuper-g;ramina. * 7 Sed non illefolum liber qui dominum Iici'tatorem non pertulït, aut toUentem digitum nonuidit.} Id eft,non folum lUe liber,qui emptus non eft,Slt; de cu^ ius capite licitatio fatfta non eft,aut qui non uidit emptorem Iui,qui digitum in ftiblime iuftulif,quo indicabat fibi eo precio mancipium addici cupere, quod in aueftione prg^ CO pronûciaueratjUt enim nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft ubi ftiblatamanu iuffragiû declaramus,ita tollere

8 Scdnoiftalibertasquammanumiflus accipitSCpalmalitftoris donatus acquiritj NondiftîmiliterPerfius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quemquaerimusluceft -

Tune mihi dominus rcrum impcrijscjliominumcß Tot tantisq; minor,quem ter uinditfta quatercß Impofita baud unquam mifera formidine priuetf

■' Eftautem uindilt;fta,uirga proton's quac feruis inietfta libertatem donat.banc etiam fefiti cam dici nonnulli opinantur,eandemqî hic palmam nominari mihi perluadeo. V t autë uindióaliberatà fcruitute,itarudis quæ eftlaniftæ uirgaliberatgladiatorem ab open's harenç, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9 Et quanta in ipfîsinfipientirefragia fint.] Refragia â refragari

cui contraria luntfiifFragia. Vt enim aftipulatio alienæ fententiæ fuffragium eft,itare^ ftagium diftentio eft,06 oblucfiatio : à Comitijs du(fta translatio.

to Furtabclli.] Qiiaeperinfidiasgeruntur,amp;nonapertomarte,furtabellinominS tur,quum uieftoriam dolo furantur,nonm' eripiunt.Virg.iT.Aen.Furta paro belli. Salu ftiusjgês ad furta belli peridonea.Rurfus Virg. i o. Aen.Haud melior furto fed fortibus armis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;11 Stultus complexus eftmanus.] Ecclefiaft. 4. Stultus compli.-

cat manus iuas ôë comedit carnes ftias dicêsiMelior eft pugillus cum requie,quam ple-nautraq? manus cum labore,amp; afflieftione animi,Græce, 5 âlt;pçai) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rxç xpf«?

Quod itainterpretaripoteft,Incuriusfiue ftultus circunpiexus eftmanus fiias. De.-fcripfit autem habitum ignaui SC inertis, qui âlteram manum alterius palmainuoluit et utramq? ita ad opus inutilem reddit,ferc idem,quod confettis inter le digitis federe.

13 Calami uox,maximum ignis uiuenfibus dolorem corporibus inurit QCgignit cor fuptionêjftipcr hune nosfumus.] De calamo ita Suidas.Indus unus ex numero Brach mannorum(ita enim fapientes Indi uocant)huic Alexander Macedo, quum fe prgien-te obrjlfet funèbres ludos exhibuir,amp;^^merobibas in certamem produxit ob temulentiâ Indorum. Calamus autem ad omnia Alcxandro cOncinne refpondit. Cæterum iêrmo tfte ex interpretatione Græcorum uerborum nonnihil græciflàt.qualeinud(gignit cor ruptionem)quod nihil altud fignificat quam ignem perdere amp;nbsp;abiumetc,quale amp;illud (fuper hune nos fumus)pro iftisnos fuperiôres fumus amp;:uincimus,quæ prorfiis indolê Græcanicam fapiunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14 Quid Theclam, quid Agnem, quid Pelagiâlo

quar,quetanquamnobilia uitulamina pullulantes ad mortem quafi adimmortalitâtc feftinauerunte] VitulaminaGracce'jUûo'Xtv;xi)tTO,ftoloncs,plantçteneræ,malleoliuitiuj uiuiradices.CæterumuocemhancinSàpientiaSolomonis obuiam improbatAugufti nus,mirUmqîeftAmbrofiumeamutprobamretinuilIe.Fortafrepublicæletfturænihiï uoluit derogare.SC ideo quoep uocem confuetam rcferuauit,ut melius allufio intelligc.-retur.Sapient.4.Multigena autem impiorummultitudo non eritutilis,ô^ipuriauitula mina non dabunt al tas radices.

InEpiftolamfecundamlitriSecunlt;ii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_

I Interferarû diuerlàrijs fpelæa.] Spelæa,id cft,fpelûcas,VirgiIiusinBucolicis:Cer turn eft in fyluis inter fpelæaferarum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Malle pati.

Z Nempe de Bononiefi uenièns urbe à térgo Clafernam, ipfam B ononiam,Mutina, Regium.] Imitatio eftSerurj Sulpitij adCicerohemdeobituTulliæfiliæ, ex Afia re^ diens:Quum ab AeginaMegaram uerftis nauigarê,cœpi regiones circum circa profpi cere,poft me erat A egina, ante' Megara,dèxtraPiræus, finiftra Corinthus,quæ oppida quodam tempore florcntiflima fuerunt,nûc jîl’t^lxata SC diruta ante oculos iaccnt,cœ^ pi egometmecum cogitare, hemnoshomunculiindignamur,fi quisnoftrum interqt,

3^8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN D. AMBRO. EPIST.

aut occifuseftjCum uno in loco tot Oppidum Cadaueraproi'ecHaiaceant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ;

t Sednonexcutidilationibus.j PutoIegendumfednonexcquidiIatAnibus,nimi-« rum quia propofitum Chriftianç religionis fufcipiendæ dilationibus protrahebat,non executioni mandatum fuit, fortafleueterum more itafcriptumfuitexecui pro exequi. .

I Non enim(inquit)fit extrinfecus capillorum implication Verba Petri Grçca hçc fuhtjWjj if« »X Ó ifûiSw k'ZîAojttlf Tf/xp^/jjinterpres uetus,quarum non fit extrinfecus capilia-tura:Erairnus tranftulit plicaturam.Cæterum D.Petrus intellexit omnem ornatum qui , capillis adhibetur,fiue eos in nodum colligunt,fiue in corymbos glomerant, fiue in ein cinnosuibrant,fiuegradibusfrangunt,fiueeos quafiin funiculos triplici quadruplici ordinereuinciuntjfiue crobylisinnedunt.fiue aureafcobeaipergunt,

tiamutarct.] Verba ex quarto Sapienti£,raptus eft ne malitiamutaretintellecffueius, autneficîio deciperetanimamillius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6 Alter delpiciens ßoiffiÄutgt;inw^v^v

Speciofus pulchritudine præ filqs hominum ,quam ipeciofi pedes annunciantiS eum.

% In quo Ô6uidetur QC clarificatur pater ficut ipie clarificat filium.] Mutuatitiumid^ exuerbisloann.cap.iy'.J'ólxo'óvoTsvp vopquot;vinKado{!amp;“ an J'olxff^n^uetus interpres, clarificà filium tuum,ut filius tuus clarifi'cet te. Qiiia hoc idem uerbum multis in locis glorificec transfertur,ueni in earn cogitationem,num gloria diefta fit quafi clariazEfte aute promi-feuS ufum inter C, 5C, G,in Caio amp;nbsp;Gaio, Cneo amp;nbsp;Gneo.omnib. liquet, qua avTis'o/xao''! gladiu pro cladiu, rurfum o in a tranfire in moro mauro,codice amp;nbsp;caudice,ola in aula euidenter cognofeitur, nec tarnen interim ignarus ium Varronem delinguaLauna, qui uulgo Feftus Pompeius dicitur,gloriam Tÿ xAtoitf ditftam exiftimare,led quid ue tat in Latino uocabulo Latinam etymologiam quærerec'

di tranfeuntis. J Diipofitione,œconomia,ut tratftatus mundanarum rerum fit quafi a-lienarum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5 Tunc fupinatur per arrogantiam.] Defcribituultum iuper-

bi qui os lublime in cœlum erigit,cui contrarius eft demiflus,qui uultum in terram dei) cit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6 Vtrenouatis alarum remigijs.] MetaphoraVirgilianaeft.

7 Corde nos cepifti foror noftra. ] Graecis id maiori cttiphafi dicitur, îxioifJ'/ao'cto'î-«cTfcAefH vi'fjLlt;pn,iKKÿÇJ'tcoo'eui‘hpxf d'}{Cjp oipBuApic^p trtJ.Excordiafti(uthocuerbifinga, quia Latini nihil tale habent)nos ibror noftra iponia,excordiaftinos uno oculorS tuo-rum.Vetus autem interpres,uulnerafti cormeuni forormeafponfamea,uulnerafti cor meum in uno oculorum tuorum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8 Tabernaculum circa quod fcribac do

mini prætendunt.J Tendere eft têtoriahabere,Virg. Hieiæuus têdebatAchilles.Prg tendere qui ante alios tendunt,amp; fuis cuftodijs cingunt ÔC tUentur.

I Si tempus uobis ut habitetls in domibus catlatis. J lu ueteri translatione, Niîquid uobis

uobis tempus ut habi'tetis in domibus laqucatisf fere eodem (enfir, tangft cnim eâ mag nificentiam îedium,quæuel cælato opéré ucl lacunaribus confiant,Græce autem, ii km f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T^o?itclt;?o/x«^ Cf otKoii; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Kot7lt;9rK6iMiç, hoc eft, in ædibus qug habent cauas nran

Z Quid ergo iflud eft nifî in. fuperioribus habi'tandum,non in ualleftribus ÔC ftibterra neis habitaculis.] Quafi per domos cælatas intenexiffet,domos quae habenrfubterragt; neascellaSjSC hypogæa. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j Quia luxuriofbrum eft hypogæaquçrere.jHy

pogæa loca fubterreftria ubi caupones meretrices ftabiriari j(olent,quæ ob fimilitudi nein cubilium ferarum luftra Romanis appenantur,meretrix certe x.^iJMTV7rH ô^xpept-' T«d(ut nominatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4 Eiufdcmqircfufcitaripignoris.] Arbitrorlegenduni

Qiiid de Petro dicam,qui ad horam fextam aftendens infuperiora.] Ne quis per fix perioramontis cacumen autfimile quid intelligat,fciat hoc uocabulum ad quod toties alludit Ambrofius vsnpâofj efte quod fignifi cat coenaculum fuperius, uox compofita ab ÉTTtf ÄTcSopjUeteresteftudinatafiue concamerataouum appcllabant,itaLeda infabulis quit in tali cubiculo pepcriftet,finxerunt earn oua peperifle.In actis tarnen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;reperi-'

Aedificafti,inquit,domum,metirefiiperiora eius,perflatilia,diftin(ftafeneftris,cotig natacedrOjSCillitaminio.J Græce habetur,i^itoJ'o^xHo'ow’«ou‘îiô'omcpo-u/a/xk'rçopjVTOfûS'xƒx-m-f« Ksù. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jvex.o'ijKstt l^vÄufjial'ei.ci xic/Jotii.Cacterum ego diras uoces caftigandas exiftû

mo,primum ut pro /x-mri legatur f XTrvéVrà et pro i^vAapcicit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nau Kiy^is^ciot. er j

Viderurtq! Ambrofius non fedo'u^fxÎQÇio'op legifle, Græcorum uerborû hic fen^ fus.ædificafti tibi domum proportionibus fuis inter fe congruentem, cœnacula pcrfia^ tilia dC diftintfta feneftris,c0pa(fta ccdro,illita minio.Hieronymus autem fi'c, Aedifica^ bo mihi domum latam,amp; cœnacula fpeciofa, qui aperit fibi feneftras amp;nbsp;facit laquearia cedrina.hæc ideo diligenter annotaui,ut extot translationibus fcntiretur,quænam fint laquearia fiuc lacunaria in ædibus,nimirum ubi fuper tranftra domorum no tem ere ma teria inicdla eft,que tegat mâfionem,ut fit in tugurijs, fed trabes inter fc reuintftæ teeftû fuftinenn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cutrus exEphrem ôd equus exHierufalê.] Aut« J'u« currus equis

iundlisfignifîcat,autduo generabellatorum innuit,quorumalq ex curribus depugna-^ bant,aîq ex equis fingufis,ita quoqs ôd inPfalmo iji.Hi in curribus,ôC hi in equis,nos au tem in nomine domini fper’abimus.

» Lamcntare ad me fuper fponlam prçcincftam faccum in uirum eius uirginalê.j Gr^ ceSÿlwHo-op Trçéf [jtivTr^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;irxxtopjlTr/Mc/joa ocÛtS T^flci'/xcip.Hiero. Plange

quafi uirgo accimfta facco,fupcr uirum pubertatis fuæ,fed eodem recidit. Homerus hu iufmodi maritum n'g^iJ'iop appellat quafi dilcÆfïimum qui adulefcens amp;nbsp;intaiftus alia li bidine in matrimonium uenerit xirç/cP/op Tniâiwai. -arómp eadem ratione amp;nbsp;uxor Ksvg/cPix diet tur,quod Virgilius quumtaliepitheto careretlonga periphrafi extulit,Etmagnomiie-rc dilectus amore, Cui pater intacla dederat,primisq; iugarat, omnibus.Sic alibi,obuia nit ei quafi mulier à uirginitate fufeepit cum,hoc eft uxor uirginalis.Qiiod autem hie-faccum nominat,id poftea cilicium uocat,rerum uicinarum uocabula permifeens.

z Exuens ueftimentis captiuitatis ut depofitis omnibus capitis fui capillis . J Allugt; fum uidcri poteft præterquam ad 21 Deuteronomrj', etiam ad mores Romanos qui eogt; rum quos manu mirtebant caput rädere folêt.Plautus, Qiiid ftipcrcft nifi ut rafo capite accipiam pilcum f Arbitrorc^idem inftitutum,utmonachi radâturquofeagnofcantli. bertosChrifti.Contrarp qui fcruilc quiddam inmoribus habent dicunturfcruilespilos^ rctinere.DiucrfuminNazaræiSjinquôrumcaputnouaculanonafcendebat.

J Eft enim am abilis animæ fpecies. ] ■ Græce' eft Deuteronomq 21 «yecTTHpiaf H,id eft,di ledla,fcd hanc appellat amabilem eo fignificatu ac fi (jj/AdtPov©^ elfetjhoc eft uoluptuaria £lt; ad dcficias prona.

2 Qiiæ mentem non afficiat fed obleclet] *i^fficiat,id cft,crucict,anxiam 5(5 ægram faciatjtere idem quod confidat,quod poftea fubij ciuTibullus , luppiter affedae tâdem '

« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Be i mifegt;

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- In quarti libri,EpiftoIam tertiatn.

t Quid in pullisfquàm canora uox Gallifnodurnisq; uicibus folenfle munus ad cxei tandum Si canendum. ] Deeft autem aliquid plenitudini orationis,credo autem lege dum fic,no0urnisq! uicib.us quam folenne munus Suf cæt. Omnis auitij generis foetus, pulli dicuntur,ut quadrupedum caiuli, proprie tarne partus Gallorû pulliappellantur, •indepullarius qui gallinaceos nutrit ad obferuandumtripudiumfoliftimum.PIiniusligt; bro I o.capite 21.de gallis, Proxim e gloriam fentiunt Si hi noftri uigiles nodumi, quos excitandis in opera mo rtalibus rumpendocj fomno natura genuit.Norutiydera amp;nbsp;ter^ nas difbngunt borasinterdiu cantu,cum foie eût cubitum, quartacp caftrenfi uigilia ad curas laborescç rcuocant,nec folis ortum incautis patiuntur obreperCjdiemtÿ uçnicntê nunciât cantu,ipfum uero cantum plauiii alarum.hadlenus Plinius, quamobrem à Pru-dêtio appellatur,ales diei nuncius,ab Auibnio excubitor, Excubitorq; diem cantu pne dixerat al es. Ab eorum cantu Græciduo galliciniafaciunt,Latiniunum.

Nullacpiftola tantum benedidfionisincrepuit.j Increpuitjinfonuitjibnitumedx-dit,Virgilius,At tuba terribilemfonitumprocul acre canoro nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jnerepuit.

ai-TsAcoiJ o} tf'cypoLo'i n^Ti^yiio'eijo'.uoxJ'öyptinniÄvo'iifji.lau/ magnam habet:nunchærcfimliue fc(flaTO,nunc placitum fine cdicT:um,nunc decretum fignificat fic Lucæ 24. tyaiiTJ w tbù( S^xiçcuç £H«vûu?ifiïA6fcJ'ôy/jiût'^(ix£d£r«/j)©H , fatffum eft autem in diebus illis exqtedi-dum a Cæfarc Auguftoyarbitrorq? fecundi anni difcipulos inlurifprudentia cognofcc da,quos iubctluftinianus ab edieftis appellari,dogmaticos Grçco uocabulo appellatos fuifl'c,id ut eredam facit perpetuus græciftnus illius proocmij quod Pandeeftis à lufh'nia no præfixum eft,utprorfusuideatur primumGræcenatumeftè,deindeinLatinam lin guam conuerfum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3 Ex quo totum corpus fidelium amp;nbsp;fapicnrum,pcr har-

moniam rationabilem uerbi,boc. eft enim wû£p/uoX9yov^op,«çjuov/a w Aoyv SiSipci'op,id eft: harmonia uerbi compaginatum. ] Et Græce Si Latine' interpretatur uerbum Pauli o-M'oq)fgt;toAs'yov(uwK,quod compofitum ex m Si «çpovlci Si

4 Hoc cftquod dixit Græcus ù(pluj^)(p^Hyiiius‘i^a}î^ylt;lccfatpiT^(f.] QuisnieGrçcusftt ignorOjfif an integra fint Græcaaddubito. huius-modi tarnen ex illis fententia confici potcft,ta(ftummateriçfuppcditatæ,proutofficio fundfioniqi eiuscongiuebatattem-peratum.Qiiedam cxemplaria pro Græcis habebant charadteres male expreflbs, quos adconiecfturamlibuitftudiofisproferibere.Quod fipro ««fàùlegas v4gt;o# utfitmateriæ wnitionê,quod icquentia uerba indicant,quæ ex caftigatione Cofterij italegenda funt. Qiiod non difficileerit tanto architeefto, feeundum mêfiiram uniufcuiufq; meritorum ac fidei conuenientem fibi conne(ftere,cum ædificatio charitatis ruinam excludat.

In libri quarti,EpiftoIam quintam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

I Sinoniüisecdantproftudiouoluntaria.] Arbitrorlegendum,proftudiouolunta tis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2 QuafialiterfiimptumeXercerenequeam.] Ideft,quæftumex

!. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. In libri quinti,Epiftolamfccundam.

I Indetranfiuit in paradifum ubi fç capiendum dédit.J Paradifiim,hortû ilium Geth femani nominat,ubi Chriftus à ludæis captus eft. Sireefte. Eft cnimParadifus non proprium nomen loci,fcd appellatiuum.\ÿu^na enim ubi feræ habentur,â Græcis TroqjoüTâ wi uocantur,nec non Si boni uiridana dC ambulationes Regum ita nonunantur., .

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. (^am

X Quam fufccpit in Golgotha ChnftusubiAdæfepulchrumeft.] Ex opim'one ilia qua dic^nt fanguincm Chrifti in Adac fepulchrum dcHuxilTe.

I Iura pietads.] Id eft, lura patcrnac neceftitudinis, pi'etas enirri SC religio efi crga deum,amp; obferuantia erga parentes,amp;gratitudo ergabenemeritos:nam ÔC irreligiofus j'mpius 5Ci'n fanguine coniuntftös feuus,impius quoqj dicitur,necndn et is quiuicê me n'tis ob animi mah'gnitat em non reponit.

X Exhærcdatione uclabdicationecontumacispignons.] Latiniexhçredât. Græ ci abdicant.hocdifcriminis interutrüm^,quodabdicamus in uita,exhærcdamusin morte. AbdicatOjftatim gratia parentunijiuscjliberorum denegatunexhgredatOjfuc* ceflio bonorum.Per pignora autem hie intelligimus liberosi

5 Honorata autem quæ pietate defertur * J Hoc eft honoratum obfequium, quod ex philoftorgia exhibetunEft autem hie deferri,cedere,iùbmifterc fé amp;nbsp;obfecundare^ quo in fignificatu fæpius ante ufurpauit,quod femel admonendum fuit;

4 Lex ergo pædagogus fuit,id eft nomos.] Puto ordinê uerborum inuerfum efle, ac fie debefe legiiwfx©^igitur,id eft lex, pædagogus fuit. Vfurpauit autem Ambrofius Graccum uocabulum,ut dulcior eflet allufio in uocabulis,quæ ambo funt mafculini gé neris.nam lex QC paedagogus quafi feku inter fe diferepare uidentur.

* Quodipfum femouet,0^nonmoueturab alio,ipfa tibianimauidetur.] Senténgt; tia Platonis eft in primo De legibus,ocütü mitIij) ntvSp nlvKa-ip.Congé rit Ambrofius fere omnium philofophorum opiriiones de anima.Siquidem Xenocra ti anima mens eft nullo corporc,Zenoni ignis, Ariftotdi quinta quædam eflcntia,qua cntelechiam nominat,Ariftoxenó corporis intentio quædam,Empedocli cordifunu-fus fariguis,Euripidi Deus,Pythagorç numerus,Dicæarcho nomen inanc,Dcmocritó atómi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I Quotiens fol obtexitui-nubibuSj quoticns obiétftum affe-

runt terra?,uel qutrm e' regiöneluriae fuus radius fueritrepcrcuirus, j A1 ij codices ha-bént obietff u terræ,quum é regione luminis fui radius fuerit repereuffus. Ego quia tri' plici de cauia fpoliàmur lumine fdlis licl obiedlu nubium,utin caligine,ucl obicdiu ter rç,ut in fingulis no(ffibus,ucl obietffu Iunæ,utin eclipficontingit,ita legenda arbitrorj quotiens fol obtexitur nubibus,quotiens obieeftum afferunt terrg,uel quuni e' regtóné lunæ fuus radius fuerit repereuffus,Deinde in fine ipfius epiftolæ.

i Quam noftrorum peccatorum ultricibus pee nis interpolari. j Legendum inter-pellari.lnterpolantur enim quæ fpeciem renouationis accipiunt, utueftes quæ à fullo-neintcrpolanturu'nterpcllantur quæ perturbantur êCinrerum fuarum tenore impe-lt;liuntur,fcd tam læpe in his libris occurritintcrpolari,pro interpellari,ut dubitem nuni Ambrofius promifcue his uocibus utatur.

I Et comparturiat ilium fortaffe fpiritum falutis. ] Græcum üerbum fficTiva partii rio ÔC doleo fignificat,ad utramcj fignificationem hic allufit Ambrofius,quæ in Latina. di(ftione parturio non eft,fcd in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;interprètes ómnes, turn in philoiophicis tunl

theologicis his,uiolentiores fiutipfaneceffitate, cogQtc^ Latinas uOcesigpeTf’Avw/juW Græcarum dieft ionum accipccc« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x Quid fit quod primitiar um, uel ini-

tij nomine declaraueritjô^ poftea* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3 Licet aliquidiftantiamuelinteffc

inter primitias Sgt;C primógenita,id eft quæ primo nàfcûtur, co quod collecftis feminibus quafi ex omnibus initia offerantur areæ, ramen de meffibus quod primum tollitur, id offertur domino, j Hane diffèrentiam Ambrofius facit inter primitias 0^ initia, quod primitiæ fint ex mefle,initia ex tritura.Primitiæ cum ariftis fint,initia puro femine cori-ftennquod primum metitur,primitiæ,quod primrim excuffo frumento ex tritura colli-gitur,initia uocat. Decimæporro, non ordinenalcendi, ut primitiæ,non ordinecolli-gcndi,ut initia, fed de numero uocabulum fuum trahunt : nimirum quod décima pars lit,eodemcß modo uigefîmæ,trigefimæ,centefimæ dicuntur.hoc quocß adîjci poteft.I-nitia turn proprie' uocari,quum deo initiata QC corifecrat3,fieprimitias elfe in coneï piendis uotis,initia in reddendis.

Ambr.to.4. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Êc 3 fri

i Etcm'maduocatinoftnlefu.] Fortaflelegendum aduocatusnoftrilcfu . Veruni baud dubieallufum adiiocabulumTS-^^ütKÄNT», quoduel aduocatum uelfonfolatorê iîgm'fîcat. ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2 Ventrem meumdoleo,] Metaphorafumptautdetur àpar

i Erubuirecufarefateor, cumprefertïmtogatiutriulcg partis inuicem fe laceflerêtj TogaticxhabitucultucjquQcaufasagebant,patroni litiumôC caufidici appellaricœ pti iuntt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2 Vt expenfas iurgtj pofceres.j lurgtj Iitis,diclum enim eft

iurgïumquodiureagatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;? SedpofTeflïonemrcgerettributariam.] Id

èftjquæ trïbuta dependunt:utuedî:igalis,quæ ue(Higal,quæfî fuo dtenonrcprefentenlt; tur,magna mulda inuoluunt proprietarium.

4 SibiafcribitLetus conditionem oblationis fuæj Ideft,fuopericulopenfitatio nem fnftincbit, eamcç ab oneribus extraordinarîjs expedier, amp;nbsp;indeminutâ perfoluet. Argumentum quâtum ex uerbis Ambrofianis colligi datur, taie fuit.Marcellus agros fuos forori in ufum fruôlum,Ecclefîæ in proprietatem dédit. Hanc donationem Letus frater litibus inquietabat,filt;; refcriptis principum donatione labefadabat.

5 EthocLetusfaciet,receptaiam etiam nominis fui proprietate.J Hoc eft,bilaris id facietjproprietatic^ etymologiæ fui nominis,quod lætitiam fonat,reipondebit.

i Noneiobijciens,quaminmeuideo creaturam. ] ArrianiideonegantChriftum elfe Deum quia 8^ homo fit,id efl:,creatura.hanc impietatem quam de matrefua didice fat,nuncfedeteftari ôi^abijcereoftendit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2 Veile tamem ut etiam patri

iue commendem, filium prædicando. Non ego inDeb ucrebor inuidiam. 3 Arriani afleucrabant fi diuinitatem adderes filio, earn patri detrahi, patremtÿ prædicationibus Hl n in inuidiam prouocari.has ineptias Gratianus amplius non agnofcit.Videritur au^ temiftanonnihil mutuata elle ex Athanafio deTrinitate,ubioftenditpatrem nonirri tari fi'lij laudibuSjimo inique ferre,fi quis fibi iniuftas laudes attribuât^ quemadmodum amici lob in eo reprehêdendo fecere, afl’euerâtes deum neminem mortaliû,nifi ob pec cata fua affligere,ac proinde lob multa antea deliquilfe,qui tot malis affligeretur. Hoc Patrocinium deiuftitia fua Deus afpernatus eft.Videatdiligensletflornum error fit ia tïtulo,ac potius hæc cpiftola fitVaIêtiniani quàm Gratiani.Certum eft ex Orationefu-nebri Valentinianum perliteras ab Ambrofio poftulafte,utab eo facramyfteria doce^ rctur.hæc enim funt uerba Ambrofiidlla priuata, quod fæpe me appellabat abfentem, èc à me initiandum fe façris myfterqs praeferebat.

1' NÔtfteScdieintuisCaftriscura amp;cenfulocatus,j Arbitrorlegendum,cura6Cfcn fu,quod prius d i effa uidentur requirere. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2 Orationum excubias præ^

^endebamû In caftris funt qui excubias agunt, funtetiam qui antecaftra,hos Græci 'Tt^^uÀaxcM' nominant:Latini aliquando præexcubitores.Horum officium indicat Ain brofius fe orationibus præftitilTe. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3 nbsp;nbsp;Perfidorum ora atq^(quod utinam)

corda claufifti. J Parenthefis autem male fuis finibus diftinefta eft,quæpoft(ora)in-cipere dcbcbat,iSC defincre poft(corda)hoc modo,Perfidorum ora (atcç utinam 8i cor da)claufifti. Optât enim ut ora perfidorum obftruxerat, ita quoep amp;nbsp;animos obftruxiP fet.hanc appendieem,Domine imperator Augufte,diuino ele(fteiudicio,princepsglo riofiffimc,adiectam puto ab indoÂo aliquo nebulone,quiid genus adulationis ex mo rrbus pofteriorum feculorum afluerat.Nô enim elecftus fuit Gratianus,fed natus Impe-^ fator.Deinde Princeps gloriofiffîme, ineptam adulationem habet,in adulefcente pria cipc,qui nondum magnis rebus geftis inclaruerat. nec côueniebat, ut ei alium titulum daret infincEpiftolæ quàm dederat in principio,ubibeatiffimum Âuguftum,ô^ Chri-. Ifianiffimumprincipcm uocat»

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;In quintilib.EpiftoIamdecimam,ad Valentinianum.

lï Me uiolentiam à Maximo non recepiffir.J Græciftàt oratio.-ràù T^ictif'jlàià.Tro

pro uioïentiam maxiini.Recepifiè autènfliic fignificat^approbalTe ut Gracçis fuum «Te ........ ■ '

■J'txojjtcu. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3 Quia tarnen rcgi edicnti nu'hi'dccerncndi impofuitncccffiui'

rem.] Decernendiprodiiputandipolitumufderur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ccrteeirealiquà

dcquibus ierio deberem cumfuo principefabulari. ] Certepro(iaItem)Cicero in Tu fculanis.hominesmortem optare incipiant,ucl certetimere defînât.Horat.lib.i.Seim. Sat.p.Certenefcio quidfecretouelleloquiteaiebas. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4 Quia tuneinquä

ut inferiori pacempetebam,nuncutæquali.] Id cftjtuncValentiniano exuli exclu fo a'regnispacempoftulabam.SuperioremjUicfloremjinfchoremj irnparem amp;C uieflum, Græco morCjqui ita K4fl^ov« ngd 7°^ appellant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et annonas à me ac

6 Qjiaacie, quibusnumeris.] Numéris id eft, legionibus:quibus à numéro nomS imponi folet.fic quarta,quinta,décima,decimafexta legiö in multam mentionem apud ciuiliumbellorumfcriptores. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7 Quideuötionemimperatori exhibuit

fuo.] Deuotionem,fidemfummam Si^obfèquiumad omnia, qualem præftant quife aliorumialuti addixeruntSC deuouerunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8 Qiioniamdum tu milité Ro-

manum occupas,dum is aduerfumfeutrineppritendit.] Hoceft, duin miles Roma-nu? binis hincinde caftris quafi contra feipfum ftipendia facit, nimirum in Icgiones dC MaximiSC Valentinianidiftracftus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9 In medio Romani imperij finulu-

thungi populabantur Rhetias.] Arbitror bas genres fuifle lutlandos qui nunc in Dania fedes habent. In ratiocinario imperij Romani inter præfidia Auguftanicæ prouin-ciæcohors quarta luthungorum ex Aphroditonumeratur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;10 Ncctibiui

cVm effi non parilis dignitatis,eiufdem tarnennecelTîtudinis retulit.] Occiro Gratia-' no fratré fuo Valentinianus habuit in poteftate fuafratrem Maximi, quem non occi-ditquum potuit.Quod fi fecifteqinmatftando Maximi fiatre,fratris fui necê ultus fuif-fet.Par quidem in homicidtjsius fanguinis uerfatum eflet,non par dignitas, quia Gra-tianus Imperator erat,frater Maximi homo priuatus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;11 Ni fallor ufurpa-

lor bellum infert. ] Vfurpator,id eft,inuafor.cft enim ufurpator proprie, qui non iurci fcdufu,rcm alienam fuam facit.hincapud Grammaticos,iilud ufurpatiué ditftum cen« fent,quodlicentia occupantisita dicitur,SC contra regulam eft.

12 luirerameumdeduciCabillonum.] Opinor oppidum fuifle Cabalorû,quos Nigt; tiobrigibus fuifle uicinos conftat.hos Cæiàr ait,fub clientela Auernorum fuilTe.

1J Sine plumatio paterentur extrudi fenem.] Veftis haud dubie genus,fed an ab o-pere plumatili diéîa fit,altjs diuinandum relinquo.Eft autê ueftis plumatilis,ubi diuer-: fi colores fimul relucent qualcs uides in collis auium maxime colùmbarum:quod ideal fiqquod expolymitis SCftaminibus uerfîcoloribus contexta fit. Sed quia res in conie-cftlira pofita cftjUideat quoep le(ftor,num plunatium legeridum fit,ut fit ueftis linea fiue' ephod fiue alterius formæ quæ fæpe lauari folet.

i EtuetelisamicitiædulcisrecOrdatioeftjamp;bencfîciorû quæcrebris meis intercei-fionibusfumma gratia in alios contulifti, gratiæmemini.] Gratiæ uidetur abundâre; Eft cru'm ita conftrucndum,beneficiorum memini. Nifi fie uelis interpretari gratiæ be-ncficiorummcmini,fedgcnitiuus,quialterum genitiuum régit,nimium diudilatus ui-deturinon-fine uitio fiTnf^jSmwr.Eft alioqui non ingratum,ô^ quiddatn TPhi-nja ■top in gratia ÔC gratiæ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2 Soli mihi in tuo comitatu ius naturæ ereptum uide-

bam audiendi.J , Vtamp;floquendipriuarermunerc.Integrum quidem,fcd plenius eflet, fi forma loquendi ad hünc modum concepta fuiflet;foli mihi in tuo comitatu ita ius na turæ ereptum uidebam audiendi,ut amp;nbsp;uidendi.Indicat fibi in Cæfaris familia nec liberS fuiffeauditum necuiftön. Coniiratus àütemhic, eftfamiliaimperatoris cum officiarqs amp;nbsp;ftipâtoribus,quæ olim cohors dicebatur.

i....- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E c 4 Præ-

344 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• ÎN D. AMBRO. EP IS T.

6‘ Prætcndi ægn'tudi'ncm rc ucra grauem,amp;nifi à uin's mitionbus uixîcuandsm.J Rc ÔQ uidetur fi pro mitioribus lcgas,periuoribus:utres ad medicos pernneat. quâdopri mum auditum eft,quum propter,Sèc* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7 Vt ufurpes, quod uftirpafTe mul

lis officit.] Vfurpes,occupes amp;perutcacitcrteneas,utiuftumuidcriprctcndas quod feelératum eft.

i Et feceh't dch'ôum quia non diftinxifti ei,hoc eft,quia non dixifti quid eflet cauen-dum.] Septuaginta fie habent,v(è cùSçcùtpu o’xÔTf’pJ'td'ffix« ot oÎxm Ksti «kwUxTirf® pnTÓirpv Aójlt;p,Kgd (TioemÄKO'if càiToiç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ätyjp fjn Is^ oùôpiiij ^«r«6KO-ii,jtsd «TityaÂû» j «JS

iAiAHo-M“,?iS'iciS'iMtiiÖjiu'^odópcfi,'?utto aS'S}] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ûreu etùîèp.Fili hottu'rtiS dc

di tC fpeculatotem domui Iirael,amp;aüdies ex ore meo fermonem meum j interitu'na-betis ijs meo nominc,dicendo àd iniuftüm morieris.amp;; nó diftinxifti neep loquuttts es» ut diftinguéres iniufto,quo ipfe cóiierteret fe à uijs fuis,ut uiueret.Eft autcm liic diftin* guere,diferte 5C exprcfle denunciare,fine ambage aut inuolucris uerborunii

Th{ ufjLi^oia‘ «TrtJXÄ/vouffMf tuTolf olt;ti'3ixApo7{ /(Tor 14»« c} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ovj«#5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’S häi'ü

TTcuoXstx(füirif o'Ws•o^//Lt2ro^s.;)ƒot^iitüTî iciT$irtvhlt;tgt;8ca hiyisactKS, isvUsfS^ vi'nsf., Circa horas merv dieijiam luce uergente, uidiflefe fuis oculis aiebatirt ipfocœlo fupra folem cruets trophaÈum, quod non nifiluce collftabat, additumep titulum his uerbis, hoc uince. Deindequum hOcipfum iniOmiits apparuiflet, tali ipecieiuflit effigurari, icuJlis/ÿ* A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(TôçV nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, MÇM' ux*P îyxàfolop s^owçÇ

Ti ssiTPififjid'Bp.ciiaSi ttÇoç ax/^ö r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tx Älßaii TPAvTiAf^,«} ^(jvo'S eviJiTsn’sKiyfJtiii'^

OU o-aTHilts iTnjaglotja’ 7» av^ßo^sfi lt;Puo s^oi)(fict rgt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;juAs'M'TO ovopct nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vnrcfi

peuvop X«/pOCXTHf6)p,%lX^opc^»'7y,f,15^TÔpiiO-â7tlt;Tüp,a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tïœflt , KàjJTDÎç

vûiQ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iiï quot;ZiAoty/ou Kiçaf tS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'J® lt;rófv 7s\’:^pci'ov,o6óvH Tilt;; ix iariiâÿinB ,ßtufiKnißfi

ÇtpM'ptifTKrA.iÂ.tcf. ffWHppctap TOTAuTt Aâp A/flûsp tpavç où tms t/i^oLç^ooTrôvTüip i(ÿ.ÂV7ÎfôpSfoiJ. o'iî' tiüAA^ TE K3(.6ult;Î!CW'piW£p 5(JV(rW , «tTlByKTÔp Tt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tail: ègcSo’ip TirafE^p Tÿ Xot/Moltf . dfQO fj2i ow nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tS

^iippcî'oiJ,ffVfxp.iT^o}j pNnsuff Ti Kçù Ts^KTDUf TT^^foLiplu) «TnAapt^ovE.Erat autem huiufmodi fpccie configuratum.Haftile in fublime eretftum, auroep ueftitum, antemnam fiuc ce-ruchos habebat tranfuerfos inftar crucis.In fummo faftigio corona exlapidibus pretio-fis ôi auro conferta collocabatur,in qua erat falutaris uocabuli infigne,nimirS duo uct ficuli Çhnfti nomen praefefcrentc5,ita ut Iitera,P,decuflatim in medio poneretur

fequentibus deinde te mporibus geftarc folebatImperator.ab antemtia autem ilia ftue ceruchis haftili in tranfuerfum infertis,uelum pendebat, opusregium, uarietategem-marum multa luce fulgurantium obte(ftum,auroep intertexto, ineffabilem magntnceti tiam pulchritudincmcp fpeeftantibus dcfe pracbens . Cæterum hocuelumita ceruchis dependulum,iuxtalatitudinisSC longitudinis modum bonaamp; congrua proportio-nefibiipfirefpondebat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

e Non audifti Imperator quia quumfuffîflet lulianus reparati tcmplum Htcrofoïy-mis

mis quod diuino qui faciebant repagulum igne flagrauerunt. ] Alrj pro repagulum ha bentrepu^ium,quodredius uidetur,amp;:pro flagraueruntle^endum opinor flagraue-rint,eo fentu,Non audifti Imperator eos qui purgabant area a parietinis caducâ magt; teriam eruderabant,utibinouum templum iuftululiani coniurgeret,cœlefti igne com buftos efle.Nam iiiTheodoreti libro 3. Ecclefiafticæ hiftoriæ legitinr igncm ex funda-mentis erupifleSC conaemafle operarios.

îEonas colantj Valentinus unde cius gregales Valentiniani nominati fùntjPlatonicç fetflæ pcrftudiofus fmt,is(ut inDccredsrcfcrtur)æonas in origine dei induxit.PIura de coIrenæus.DeosautemiftosduodccimConfentes appellat quod louis confilijs inter ïînt: quorû h æc nomina {unt,in uerfu Ennianojuno, V efta,Minerua,Ceres,Diana, V e nus,Mars, Mercurius,Iouis,Neptunus,Vulcanus,Apollo. Horum fingulifîngt; gull's menfibus fecundum gentiles errores præfidebant.

10 Quanquamuindiiflamcœleftemnoneuaferitluofuperfteshæredi'.] Hærcs hic non qui in ius defünÆ fucceflit,fed ïuccelïurus elle Iperabatur : ut intelligas fili'um ante pattern mortem obijfîè*

Il Scriptumcpcoquodrefcrrenondebueritfèduindicare.] Non con(ulereprmdgt; pcm quid fado opus efîet,fcd ftatim fadum punire.

»2 Si Julianus non eftultusEcdefiam,quiapræuaricatorfuitd Semper præuaricato rem eum uocat,quem nunc Apoftatam appellamus.

ij Ego comitem eius atcç exercitum ex altera parte naturç,quos ante difperferâ.] Ingt; telligo clafl'cm Nauarchæ qucm Maximus bello mantimo prefecerat, tempcftate difîe! dam fuifle.Sunt enim qui duas naturae partes appellent : terram ÔC aquam,aerem ÔC ig' nem non efle clcmentajed elemêtata; nata nimirum aliunde,non autem primordia aut fcmina prima rcrum naturæi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14 Rexifteludaeuscli,defenforemiftumdi-

Æiplinæ audimus,qucm mox Chriftus probauit.J Vitrj nihil eft in uerbis, fed in diftin dione,ut fic legas.Rex ifte ludaeus eft : deinde colon defenfbrem iftum difciplinæ, au-dimuSjUbi comma ponendum cifdcinde alterum coma quod fententiam abfoluat que mox Chriftus probauit,ut populus agnofcatTheodofium effè defenforê difciplinæ qua Chriftus uidorijsprobauit. ’

■I Quando ille tanto motuueri uana défendit,] Hoc eft tâto tumultuinaniaueri pro pugnat.Vana ergo idem quoduacua,alioquiuanum quod raritate fui nihil folidum ha bet,ôëacrisnaturamacccdit,uentofumq!eftcapparet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2 Fideituæjôôc.]

Praefulem,praefidem,tutorê,in cuius numine ac poteftate eft uindicare perfidiam, qua-lem uetcres loucm Orcium uolebant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3 Conuenio fidem tuam Chrifti

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EX- ORATIONE SYMMACHh

I Guiideodiui Principisdenegataeftabimprobisaudientia,quianoneratdefutura iuftitia.] Verba quae iam fequûtur,puto ex margine ubiprointcrpretatione aflcripta ,eranr,in contcxtum irrepfifle. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2 DominiImperatoresVal?tiniane,Theolt;

dofiamp; Ar cadi indy tiuidores,SCc*] PrimûquiainætatGm adulefcentulorum Arcadi)

Valentinianinoncongruunthi tituliidcindeftilus SymmachirotundusSC aftridus tantum inanitatis ucrborum SC firmatum non trahit : tertio quia Ambrofius ad eofdem de eadem re fcribcns non nifi unUm Valentinianum alloquitur,Beatiflimo Principi SC Clcmcntiftimolmpcratori Valcntiniano Imperator! Auguftoi 3 Illaaracoh cordiâ,ÔCc,] Solct Senatus einumihi lacrificare cui curia confecrata erat, ex inftitutio nc AuguftijUt in eius uita docct Suctonius,cuius haec uerba ftint. Sanxit ut priufquâ co Jideret quilquâ,thure ac mero fupplicaret apud araeius Dei,in cuius têplo coireturmuc aûtloquiturdetemploCôcordiæ.Fidêaût^iicuocatwoçMi'ûM'jideftjrcligionemfandita^ têcf in cefendo deeetnedoi^iEt dereprehêftQ*aàtecçdêtis.€xêpUlt;afdt emêdatio, funt • . ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qui

54«^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN D. AMBRO. EPIST.

qui purent Iegendum per antithefim.Et de reprehenfione antcecdentiSjfequentisnafd tur cmendatio,egoficlegendumexiftimo.Etdereprehenfioneantcccdentis,excmplû nafeitur emendation is, fed fit fiium cuiqs iudicium liberum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

4 Nuncpreces nue certamina ofFerimus.] Sineullahçfitatione lego,nos preces, no certamina ofterimus,uult,enim precibus obtincrc,non contentione diiputandi.

Vllum'nc lucrum compcnfatinuidia.3 Melius opinor filegasullum'ne lucrum co penfatinuidiamr'hoc eft,an ullum lucrum tanti efle poflit,quanti inuidia ut in æquili-brio pendeant pariq; inter (c pondéré fintfidem nos mundus illuminât,in Prudentio Ic gitur,idcm nos mundus inuoluif. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6 Quod nomen accipiet ablatio,quasnu!

lalex,nulluscafiiscaducasfecit.] Caducahocinloco funt, quæexmortuorumbonis ad fifeum recidunt.Olim uicefima omnium hæreditatum fifeo debebatur,id temperatS eftjUt extranei hæredes earn partem fifeo deciderent,ctereri libcri eflent.Sed qui per La tium in ciuitatem ucniftcnt,ctiam fi fui hæredes eftcnt,pro extraneis reputabantur, nifi fimul cum ciuitate ius cognatiôisimpetiaflentJd rurfiis temperauit Ncrua,ut inter hos Latinos ciuitate donatos in matris bonis fihj,aut mater in filiorum bonis uigefimam ne darêtJdem fatftum in bonis paternis,fiquidem filius inpatris poteftatem redac^lus fuit. Traianus hoc auxit,ut pater quoq in bonis filij immunis effet, amp;nbsp;exception? de patria poteftate fummouit,eandemq; indulgentiaminremittendauicefimafecundograduf irnparciuif,utfororin fratrisautuiciftim fiaterinfororis, auusauiaqt in bonis nepotis ncptis'ucjidqi inuicem feruareritur immunes.Poftremo certam fummam in omni gen-tilitate præfcripfit, ex qua uicefima deberef ,hæreditates minores libéras dimifitded ex luftiniano colligimus hæredes,qui defunefti necem non ulcifcerentur,hærcditario iurc fpoliarfex Senatufconfulro Syllaniano,lcgc quoq Papia legata ad fifeum reuolui,fi le-gatarius antequam tabulæ apcrirent difcederet.Quin déficiente conditione fub qua legatum fuit,id quod relic'!urn crat ad fifeum pertinebat.Iam ergo Symmachus quærit, fi bona ueftalium à morte fifeo uêdicabuntur,qua lege id futurum fit, aut quo calù,quû folæ ueftales inter mulieresfine tutoreius tcftandihabcant,ncccafusaliqui interuc-nerint,quæ earum patrimonia ad fifeum redigerent,quale fi peregrinum inftituerent,fi fub conditionequepofteanonextet,fihæres earum necem nonuindicet, quumnihil tale interueniatjquo iure autlege bona eorum fifeo committutur,atq ita fubinnuitprac datione potius efle uim iniuftam,quam quiduis aliud.

I Qiium uir clariffimus.] Quid différant illuftres,fpec!abiles,fpeciofi', cJarifïîmi o-perofifTime docctur ab Alciato,libro Difpucftionum tertio. Maxime autem hie titulus conuenit uiris fenatorij ordinisjprefeefto urbis, præfedfo prætorij alijsq nonnullis ma-giftratibus.Eft ergo hie dignitatis uocabulum potius,quam famç celebratioris indicia. 2 Popofei tarnen exemplum mihi relationis.] Id eft,IibelIS in quo quid Symmachus peteret,0L ad Principcmretulifl'etjContinebatur.Aliud eft quinta relatio,quu poft quatuor fententias binas condemnatorias,binas abfolutorias, quinto eadem lis ad cum iu-dicem refei tur,a quo pofteaulterius appellatio non cadit.

Sedaurumhocfidiligentiustradies ,forispretium,intusmctallumeft.j PreciSid quod rei æftimationem lrabet,amp; tan turn in nummis,quanti res eft,continet. Hie tame pretium,ipfum aurû propemodum fignifieat.Sicidem paulo poft, Omitto abfeondita pretio humum,id eftpaftorales cafasauro degenenrenitêtes.Sicamp;Ouidius,Inprecio preciumn.ûceft,datcenfiishonorcs.Mctallum autem pro ærepofuit,gcnereadfpeci5 contradloialioqui pretium eft quod pro re debetur,penfationemq facit,utmerccs que redditur operæ,amp;premium quod uirtuti. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4 NamdeSenonibusquidlo

quarrQuosCapitolf) feereta penetrantes Romançreliquiænon tuliflent.J Id eft,ftiffer rcualuifrent,nimirum impotentes ad hoftes depcllcndos. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Virgilius.

Inftatui patria Pyrrhus,necclauftra,necipfi Cuftodesfuffencualent. Senones autem Celtarum gens, quæ duce Brenno Romam cepit, Capitolium^ obfe-dit,quosno(ftufurtim afcendentesMaliusftrepituanferum excitatus derupeTarpeia deiecit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5 Quidmeeaflbquo^iffiegregisinnoxqlanguinecruentasr'] A--

pudantiquoscruentareidemeratquoduwlncrarejEnnius apudGiceronem in primo ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de

dc Dnnnati'onibuSjquem fe mtorquentem lanians roftrocj cruentans.hic autem cruen tans idem quodcruore implens. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6 QuiddicambimeftresImperatoresr'J

Galbam, C7thonem,Vitellium intelligtt,quorum Galba feptimo imperij mêle occtftis eil, Otho nonagefimo quinto die.Vitcllius odlauo menfe,tres certe annos trini Ptinct pes in imperio non explcuerunt,quod eleganti carmine cóprehenlum eft ab Aüfonio;

Galba fenex,Otho lafciue,famofe Vitelli Tertiauos Latio régnantes ncftijtæftas.

Nifi hoc potius referri üelimus ad Aelium Pertinacem,qui duobus menfibus diebus 2 5.Sc adDidium qui duobus menfibus ÔC quinqp diebus in Imperio fucre, qiiod certius conuenit cum fpatio Ambrofiano. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7 Nunquid etiam il li Chriftiani faerür,

quorumiferabilinouoeç exemplo alter captiuus Imperator,fubaltero captiuus orbis.J Id haud dubie de Licino Valeiiano, 6C filio eius Galliano intelligendum : quorum pater captusàregePeriarum Sapore, cuiafeenfuro ceruicem profcabello fubijeiebat,in miferabili feruitute confenuit: Alter orbem terrarum luxu ÔC nequitia perdidit, adeo ut triginta tyranni prouincias occupauerint, SC fœminæ quoq^ contra eum diademäftim-pferint. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8 Dum ccepimus,etiam fequimur.]AlqIibrific,Dudumcccpimus,

ct iam fequamur exclufos.Neutra leeftio integra uidetur.Quid fi fic legas Dudum ipfl cccpcre,6C iam fequantur exclufi:hoc nimirum fenfti,ipfi primi exemplum dedere,non admittere aras Chriftiani numinis,nunc ipfi uicilfim exclufi fuum exemplum fequanf, ut non iperent fuis dijs à Chriftianis altaria datum iri. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9 Vixfeptem V eftales ca

piuntur.] Capipropriédicûturuirgines quum adueftalefacerdotiumeligunt :hace-nim formula in eligendo Potifex uti folet, Capio te amata:capere etiä Virgilius fimpli eiter pro ehgerepofuitjAeneidosi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nunc terrasordine longo

I o En totus numerus que infulæ uittati capitis.j Infula redimiri Iblent 0^ lacerdotes Sc uiélimæ.Sic enim deimmolandaIphigenia,inquitLucrctiuslib.i*

Cui fimul infula uirgineos circundata comptus Ex utraq; pari malarum parte profufa eft.

Eft autem infula fafeia in modum diadcmatis,aliquando Iata,aliquädo tortilis, albo cqcco.Vittæ ab utraq? parte dependent.Virg.inii.Aeneid.Vittasfçdeumquas hoftia geIIi.Eft autem id quocß infignefaccrdotü,ut diadcmaRegum.IdemAen.iOi

Nec procul AemonidesPhœbi,triuiæq; facerdos Infula cui facra redimebat tempora uitta.

Cic.contraRullum,his infignibus atq? imperij infulis ucnditis:atf5 ita nlctaphoricSsin fula pro infigni lummarum dignitatum capitur, Codice luftiniani lib. 12.de Cólulibus antiquitusftatutum eft, confularibus uiriscæteros quidem honoratos ipfiusTrabeac fummitate,pares uero infulis,confideratione tantum temporis anteire. n Nó uit tp capiti decus,fed ignobile uelamen ufui nobile caftitatis.J Vel (ut altj)caftitati,legó autem ufu nobile caftitatimimirum quod eximium fit ad ulum pudicitip,dum ora prae-tcgit,ÔCàlubricis confpeéfibusdéfendit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;12 Sipriuilegiûquaeratfacerdos,ÔCc.J

Quçnâ ifta lex fuerit nô facilis diuinatio,nifi fit ea qug fub nomine V alentiniani quû fit V alêtis,lib, I o.Cod.Iuftiniani aficripta eft de decurionibus, cuius hæc uerba funt : Qui-dâ ignauiæ felt;ftatores,defertis ciuitatû muneribus captât folitudines, amp;nbsp;fecreta, amp;nbsp;fub fpeciereligionis cû coctibusfxova^ovIapcogreganChosigit atqj huiulmodidcprehêfos, eruilatebris côfultapræceptioemâdamus,atqî ad municipia patriarû fubeûdareuoca-ri,et pro tenore noftrç fanditatis familiariû reru carere illecebris,quas per eas cêfuimus uêdicâdas,qui publicarû efient fubituri munera funcftionû.Id aût Icgê Atticâ nbsp;nbsp;nbsp;oÙTiS'a

(fias uidet referre,qua cautS erat,ut fi quis facultates fiias impares elle diceret,adferêda publica onera,cas illis cederêr,quieaonera in fe transferre uellentimeminithuius legis Démofthenes in ôratiôefüâaduerfuàLcptinê.EftôC altera ibidêlcx,quæ4Jpius adhuc ad uerbaAmbrofiiaccedere uidet, curiales(inquiês)oêsiubcmusinterminatioemonc ri,nc ciuitates fugiât,aut dcferât,rus habitâdi caUfa,fundû que ciuitati prætulerint,fcië-tes fifto efle fociâdum,eotç iute elle cariturt^xuius cauû impios fe patriâ uitâdo demo ftraiierût.Onus aût curiale,prêter epteta maxime in eo fitû eft,t€fteÂlciato,qd* ditiores fenato

fcnatorcs ciTnæ niunicipalis, qui amp;nbsp;dccunones appellantur, onerapublica tcnuronim jn fc rccipcre cogantur fed tarnen ex uerbi's Ambrofianis duriores fuiïlè condinones là ccrdotumjquàm decurionum foîfleintenigimusiquum poftea dicat, nos ctcufare uul-tis dccurioncm,quum ecclefig excufàrenonliceatfacerdotem.6C paulô fupcriuSjAtco tra nobis eius pnuatp fucceflîonis emolumcntaneganturJam quod fequitur.

13 Nulla Icgatauel grauium uiduarum.j Id eft,magnarum quo generelocutionisIg pe utitui'amp;^ Cæiar in Commêtarijs:Gràuitatem oppidi dixit pro firmitudine ÔC magni-' tudine. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14 En quodfaiflum,quod triftepiarenefas.] Ethocquoc^uelmu

tilumueldeprauatum:quidfilegasÆnquodfadlum quàm trifte, quàmexpiarenefas. Videtur allufum nonnihil ad uerba Iuucnalis,Et trifte amp;nbsp;morte piandum.

15 ProptereaCliaoniamfrugem glande mutantes,rurfuminpecudum paftus,ad infelicis uidus alimenta r cuocati,concunà quercu famem in fyluis miièram folabant J Multiplex allufio ad dicfta Virgiliana. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Chaoniam pingui glandem mutauit arifta Vilt;ftuminfœlicem,baccaslapidofàcpcoma. ôf,

i lt;f Reuera quâdo ante uacuis auenis feges fallax auari uota lufit agricolar. 3 Et hoc quoqî concinnatum ex uerbis Virgilif.

Ilia feges demum uotis refpondetauari Agricolæ, bis quæ folem bis frigora pâftà.

hic tarnen Ambrofius, Auenis,pofuiffe uidetur pro Ipicis,utâ Virgilio pro omni gene* re culmi.

Semina terrarum animæq?,mariscp fuiflênt Et liquidi fimul ignis,ut his exordia primis Omnia, SC ipfe tener mundi concreuerit orbis.

X3 Poftubiimperare aruis follicitusc^^it agricola,amp;rinformefoluueflareüinetis, fylueftres animos domeftidsmollitæcultibusexuerunt.j Virgilius4.- • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

24 Vnde l'gttur exemplum quod currus fuos fimuîatô Almôn/s influminelauat Cy* bcle.] Almonfluuius eftRomæin prima regione,apud quern Rpmani olim facra Cy belis faciebantjeodemn'tuquo Galli facerdotes in PhrygiaJuuenalis. Et lorum paruo rcuocanr Almône Cybelen.Ouid.Faft; 4

Ad cuius fîmilitudinem quum alibi iacra fîunt proximum fluuium Almonem efle fîngt; guntjfi quidem mos eft ut quæ in iàcris haberi nequeant,fimulentur,quod perinde ac-cipiturac fiueraeflènt. Virgilius in ^.Aeneidos.

Qyam cœleftem Aphri,Mitram Perfx,p\eri^ Venerem colSt.J Sumptum eft ex illo Herodoti i7nidt[jtc)i.9HKaiffi Jï nsù tS içau/lH èyjp, irajaTï «cmgiap pndôvTfÇ Ksù xgaßiiap, KjiAioio*/ Jîxosvv-yi Titi xlt;P(oj'ÎTltup.iKt^n,xçx^iot JïJî

SedfortaiFe aliquemmoueatita fideliftîmum principem deftitutû.j Gratianus ts fuit,qui defecftione fuorum militum Maximo tyranno proditus fuir.

27 CanopcimanuSpadonisoccubuir.j AchillusEunuchus Ptolomgi exceptum in nauemPompeium Magnum ncfarieoccidit,meminitLucanuslibro g.Suetonius in ui ta Cæfaris.Habebant quidam libri Conopei,quidam CanOpei,primum à Canopo ciur tare Aegypti,altcrumdi(ftumeftîî Conopeoreticulo quibusmufcæ capiüntur,quod fîgna militaria in bello circunferebant.Horatius in Epodis«

28 Et ille rex quis fuperatos etiam confelTus honore donauerat,cxfelt;fto capite, Ôcf ingt; tm utrem plenû cruoris iâtiari iuftus,inclufo,fœmineis imperrjs ludibrio fuit.] Cyri re gis Perfaru exitûmiferabilê defcribit, qui üi(ftû à fe Crœfum in fummo honore habuit: poft modû illato Maflàgetis bello,à Tomyri illius populi regina fuperatus eft, caputcß ci auulfum SC in utrem humano fanguine plenum cóiedum eft, cum ea infultatione ut fe tandem exiatiaret. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;29 Nam quum de fuperioribus principibus texuiflct^

quia prior eorum numerus cercmonias patrum coluiqrecentior nort deleuit.j V oxil la Numerus delenda eft.

In quintilib.Epiftoiam decimamquintam,ad Valentmianumubi recufaf cum Auxentio in Confiftorio certarc.

I Etfapientiamelioratæreipub.profedibusprædicatur.J Melioraremelioratiö ucrba fordida uidentur,a quibiis tarnen non abftinent ueteres Iurifconfulti,ut in Padegt; dis deprehcndi licet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z Quicunqjobüiaüeritimperatori,gladioferiatur.j

J C^n's eft qui poflituelunusucl inter paucosdicerelmperatOri,] Hoc eft, quis eft qui ucl folus uel cum paucis dicat ImperatOri. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4 Ego igitur aut prguarica-

tioni offcram homines autpœnæf] Id cft,egó eligendoiudices,id committam, ut uel tnctu à religione deficianr,dum haereticum Epiicopum eligunt,uel ad pcertarn rapian-tur,fi fccundum religionem eligant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$ Ego in confiftorio nifi pro re ftarei

non didici.3 Tacite illi obqcit,quod pro eo ad Maximum legatus bis coadUs fit contra decus epifcopale in confiftorio ftareifemel co deftinatus pro pace, femel lit Gratia-nifratris reliquias rcportaret.Eftautem confiftoriu tribunal Imperatoris ubi ius dicit. x In orationem de Bafilicis non tradendisi

I Sedin confiftorio non reus folet elfe Chriftus fed Iudex.] Locus fupra modumi--hi fufpcdus,ncfcio an debeat legi,fed in confiftorio reus elfe folet Chriftus non ludcx* hoc feniu,ubi in confiftorio agitur,ibi Chriftum nonludicem eife folere fed rcum:ut al lufiira Xit ad iudicium Pilati.Non uult ergo Athbtofius in confiftorium ire, ubi in caufa

Ambr.to.3. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ff nori

3$O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN BP fs T» DIV I AMBROSI!

a Explorabanthosatcçillosaditusj Vergilianumeft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3 Namubfefi

Herodcs quacfiuitjamp; cepit recepit in carcerem. j Dubium eft,num idem »cipere, idê fit,quod recondere aut retrudercJn aôis eft Græce,iâtT3 ùi (pvKctKhjj.

foluit. ] Syllepfis eft.SoIuere enim,duplici fignificatu pofitum eft. Primo loco, folue-te eft quaeftionem explicate, fecundo loco perdere,quod Graeci nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uocant.

In quintilib.Epiftolam dccimâquintam,ad Marcellinâ,Quid aeftu fit de bafilicis.

feruarent exiftimationem,quæ nexis ftatim périt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j Palatina omnia offi

cia hoc eft memoriales agentes in rebus apparitorcs diuerforum comitumj Deagê-tibus in rebus titulus eft in codice luftiniani lib.x i i.Multa item mêtio in codice Theo dofii,praffertim fexto libro.Sunt qui generale nomê purent in eos relatum qui res pria cipis aguntjUt aut procuratores fint principis,aut Commiflàrrj per diuerfas Prouincias ad legatos,au(fto4 Imperio per difperfos, unde in libris pofterioribus, ducenarfj qui-dam,alq centenarfiIcguntur.Alicnamfententiam nimirum Alciati cum alienis uerbis retuIi.Ego ex uerbis Theodofii in rebus agentes elfe eos diuino,qui ordinem ducunt, hoceftmilitares magiftratus geflerunt, quales funt Centuriones,amp;^ ducenarfi,quod ex uerbis luftiniani in locis fupracitatiscolligi pofte uidetur.Verba Theodofii funtli-bro XVI .titulo fexto,in ludaica fuperftitione uiuentibus,attentandac de cætero militig gradus obftruatur.Quicuncç igitur uel inter agentes in rebus, uel inter Palatinos mili-tiac lacramenta fortiti funt,percurrendæ eius amp;nbsp;legitimis ftipendijs terminandac remit-temus facultatem,ignofcentes faôo potius quàm fauentes.ubi duo genera militiac infi-nuantur:quorum ahj funt Palatini,qui principi in palatio inferuiunt,altj qui in rebus a-gentes fint,ut arbitror,qui in prouincîjs militâtes magiftratus gerunt.tit.ôC lib.x v. idc libro LXX11 .ludacos SC Samaritanos qui fibi agenrium in rebus priuilegio blandiutur, Omni militia priuandos elfe cenfemus:eodcm lib. tit. 1111. l.X i X. Sublimitatem tuam tnueftigare præcipimus,an aliqui hæreticorum, uel fetinijs, uel inter agentes in rebus, uel inter Palatinos cum legum noftrarum iniuria audeant militate. Vbi rurlus offida in treis partes diftinxitn'n eos qui ærario pracfuntu'n Palatinos qui munia in palatio obeut, öd in agentes in rebus qui res caftrenfes adminiftrant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4 Honoratis multa

minabanturgrauiffima.] Hoc eft denunpabantpoenamgrauilTimam.Alciatuslibro Prætermiftbrum primo fie ait.Honoratiietiam hi qui palaiinam dignitatem habent ad

miniftratfoneabftmcnt,amp;quod Aufonius ait,nomineparridpes,capi’tur in hocfigni-' ficatu etfatn apud Ämmianutn Marcellû.Mihï m'detur honorâtes aliquando eos eÜe, quos RomÄenatoreSjin muntcipijs decuriones dicimuszTheodofius certeh'b.x v r* tit.i 11 i.l.X L111 i.Huiufmodi autem condirionibus edam honorâtes reliques obliga-muSjfcilicet ut fenator qui nulle muni'tus cxtn'nfecus pn'uilegi'o dignitarisji'nuentus in grege Donatiftarö centum libras foluat arge«. Ambrofius de obitu Valentinianijam ! promiferam me profcëlurS,reipondens uel honoratis petentibus,uel præfedlo, ut trâ^ quillitatiltaliæ confuleretur,mefîcutftipcrfluoingerere nonpoflem,ita necefïîtad-busnûndefuturum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$ lushuiulmodimeumnonrefragaturum.j Arbitrer

legendumquiduishuiufmodimeum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c Sedproaltaribusgradus immola

bor.] Dubiumpro defenfîone altarium^anantealtaria/ortafleper dilogiam utroque reipexit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7 Prodire de Arrianis nemo audebatjquianecquifquam de

ciuibus eratjpauci de familiaregia,nonulli edam Gotthi. j Locus mutilus eft, nec fup plementum uideo,for tafle italegêdumfuerit.Prodire de Arrianis nemo audebat, quia nec quifquam de ciuibus Arianiis crat,paijci de famih'ajamp;G nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g Quibus ut

olim plauftra fedes erant,ita nuncplauftrum eft Ecclefia.] Eo allufumjGotthhScythi ca gens creditur,qui quia in curribus dégât nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;appellantur.Gottho-

rumfedes turn Orientalium,hoceftOoftgoeten,uulgo Oft?ogoten, turn Occidenta* ltum,hoc eft Vueftgoetê, uulgo Vifogothen, in mari Baltheo ad Suuediam demon-* ftrantur, arbitrer illis nomê inditum à bonitate hoc eft goet, ut altera gens fe à malitia, hoc eft quaet appellauerunt Quados,ut Frâci didli funt urij ancken,hoc eft iuuenes ce libes,nondummarid. 9 Quâomnes,amp;c.] Autaddendum,aut fubintelligen dû'y metu. 10 Clamauitaliquapopulus.] Exiftimo uoeê Aliquandiuin Alt^ qua uidatâ eflè.Eft alioqui aliqua pro aliquain re Virgil. Et fi nô aliqua nocuilTeSjmor tuus efles.Sed huiufmodi fignificationê praefens locus no recipit,quûfubiungat,quana moderate,quam conftanter, qua'mfideliter pofcebar,quacintendonempotius habent quàm diminudonêet£7fKcex-o'/jto|J qui eftin9ôaIiqua,Alluiumad caput lone quartö:fed et Græcis ôf Latinis uermis antelucanus pereufiit hederam (ut Latini) uel ut Grxci co--locynthis,non uermis percudtur.puto Ambrofiû pro his uerbis Graîcis ngd xw 010^ Ó fliôç (txôAkxi Icgifle non 'n^o'i7Kfi,fed 'n^(«7r«TOfi,quanquam fequêtium fenfiis hoc uixpermittat.ut ut eft per uermempcrcufTumintelligit mortem luftinæimperatricis.

Il Egoenimpatiar quod epiftopÉtufaciès,quodipadonis.] Hoc eftiugulabis me, allufum ad Achillum Eunuchum Ptolomæi regis,qui Pompeium Magnum occidit.

IN DIVI AMBROSII SEXTVM EPISTOLARVM HBRV-M, IN primam Epiftolam ad Sabinum Epifeopum.

i In hos fe induifTc cultus,] Virgilianaloquutio. Contemplator item quum fe nu3C plurima fyluis nbsp;nbsp;nbsp;Induet inflorem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a Aeuum exigat.j Vitamtranfinittat,ô4

3 Ceipite.] vTPKseirixâç pro parue agello. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4 Et quum ipfi capita ôif/uper

cilia fuaradant.] In facris Ifidis toto corpore erant deglabrad, in fignum ludus quo dea ilia fuum Ofyrim dcflet.hinc ne Chriftiani hunc ritum imitarentur,uedtu olim Im-peratorum Chriftianorum Iegibus,ne qua femina tondeatur,

5 Equidem doleotantam elfe inmendacio obferuantiam.] Mendacium hie uocat idolum,uel cultum idoli, phrafi Ecclefiaftica, quod alio nomine uanitatem appellant, tertio Regum,decimofexto:Prouocantes deSin uanitatibus fuis,Pfal.quarto, V t quid diligitis uanitatem amp;nbsp;quæritis mendaciumC Hieremiæ otftauo,Quare ad iracundia me concitaueruntjin fculptilibus fuis amp;nbsp;in uanitatibusC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0 Potuit quidem hoc

fermone exprimcre,fed exemple exacerbate maluit,ut ipccies iplaplus incuteret her* roris.] Species,ipfiusreiconfpedus uifiocp,ab antique uerbo fpecere, quoduiderc Ii'gnificabat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7 Piepoflefiericrediditparricidium.j Ideft,fihjlfa3cma-

lt;ftationcm,omnis cedes in cognates parricidium dicitur, aut in eos qiri titulum patris patriæ emerueruHt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8 Exuiturnonu^islaneç,idcftmortictnae.] Eo allufum,

Änibuo.3« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ff amp;nbsp;In

551 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IM EPIS T. DT V I Am B R O.

Inlib.fextijEpiftoIamfccundamadChromatiutn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

1 Hoc l’gitüt impoffibile,eins plenitudinis eftjqug fninuere fe d(. aügèrc non poteft. j Sana fentcntia,ô^ eu ris ipfa fana efleapparefjmihitamenquomodocunlt;^i«ifpeda.For talfc pro augerCjlegendum eft cxaugerCjid eft,exhaurjrej5C dimiriuere, quem intellegt; Ôumfequcnriaquoqpuidenturexigere,quumait. i Hocigitur impoflîbilec-ius,plenitudinis eft,qua minuere fe Si augerc non potcft,no infirmitaris quac in eo quo fe augetjimbecilla eft.] Vbiproaugere,exaugére,amp;pro augetexaügctlego. Eadem forma dicimiis explerc pro plenitudinem rerumtg copiam diminuerc.Virg. Aen.«?.

Difccdamjexplebonumerumreddoft^tertebris. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i Idco Balaam il-~

ie Chaldæus äccitür ad fidcm,ut Chaldæorum fuperftitio conriccfccret. ] Allufîo ad id quod à gëntis uitio Mathematici amp;nbsp;Genethliaci Chaldaei appellentur. j Si ipem poriuridi hauriant affetftum déférât.] Alia letftio habet cffeâuni différât, quod reeftius puto,nam oftentare fpem Si non fari'âre amantem fed procraftinationibus elu-dei c mira incendia libidinis excitât. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4 Sed uifti faciles Si ditftu affabiles cir-

cûcrrcnt.] Verfus Maronis eu paruula inimutatione, nbsp;nbsp;Nec uifu facilis nec didiu af-

Eibilis ulli. Et ideo tentauit eum quafi diuinum non elegit quafi prophetâ-j Diuinum,id eft,hariolum,auguiem.

1 Videt coronas Iuminum,Iunæamp;ftelIarumgloboscÔfidcrat.] VeïaÜüfumad co ronam Ariadries,tiel in genef e fiderà hic illic quafi flores Iparfa coronas appellat : nimî rum unde coronæftcllantes fierijpöflent,materia pro ipfo opéré pöfita, per Metonymj am. 2 Calcemleuat] Onîriiamuiiiapügilisdèfcribit,quinonarmisfcdpug-nis Si calcibus aduerfarium oppugnat. î Terra ergo exercitium eft hominis,cœ Ium corona.] Exercitium idem quod paleftra,locusnimirum ubipugilcsfeieexcrcêr.

4 Quamiucundainfirma arborum, quamfriitftusuotiui.] Vtiturhicinfitiua pro infitfone. Horatius in Epodis, Vel quum decorü mitibus pomis caput, autumnus arm's cxtulitjUtgaudctinfitiuadecerpenspira. 5 Nullis aftentantium pumice-turfermonibus.] Idefttitillctur,friceturadulatorumblandiloqucnrijs. 6 In quo ad fimilitudinem æterni dei effet inuifibilis.] Miror curD. Ambrofi'us Græcâ uoeemretinuerit,an quia Latiniuariehanc effcrunt,quumcamnunementem nunca-nimum intcrprctantur, quod uel Si difticho illo Catonis apparet,

S( deus eft animus,nobis ut carmina dicunt Hic tibi prxeipue fit pura mente co-Icndus. Ncc V irgilius hinc longe abludit.Dtj ne hunc ardorem mentibus addut EuryalcfAn cuiq^ deus fua dira Cupido. An quod etymo Graecum illimagis placuerit, quod vSç 7? roäp hoc eft ab intelligendo fit dicftus,quum Mens à meminilfe, Animus quafi ow'ifxQ^appeliatus fit,quorum arborum uim naturamtji'Sçprobeexplct. An quia Anaitagoras omnia dixerit materia Si cófcruari,ad dogma gratiofum alluferit. Si uo cabulumhuicdogmatifamiliareretinuit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7 «ziAai'flc'jsAai'H'Tcto'.] Ideft,minimecr

rantes erronés. 8 Tauri dcpreffofulcisper totum diem aratrogemunt.] Vir-gilianfteft,Deprcffoincipiatiamtummihitaurusaratro, Ingemere. 9 Glomef rargreflus fuperbos.] Et hoc Virgilianumjnfultare folo Sigreffus glomcrarcftipér-bosjubiScruius glomerategrefliis, id eft,ut cumdifciplinaincedat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lo Tunl

cquis fingularibus.] Cum fcilicet uno cquoad curfum utuntur,qualcs Graeciuoeât cc litesmon binos trahunt,utdcfultores:noniugtsinne(ftunr,utinbigisSiquadrigisfit.

I Etabli Si conduxi mihi quindecim argeteis Si coro hordei Si (emicoro hordei Si neuel uini.] Hieronymus hoc tertium caput Ofeæ fie trâsfert, Et fodi earn mihi quin dccim argenfeis Si coro hordei Si dimidio coro hordci.Et feptuaginta translationê in huncinodum adfert .Et condüxi earn mihi quindecim argentcis, Sigomör hordei Si nebel uini.Sic Ambrofiana interpretatio ab utroej nónihil uariat. Vbi in glofla äft, Go mor Si corum eiufdem effc meniurae, nimirum triginta modiorum, Sirtebel efle dimi-diumcori. 2 Quid igitur opus eft ut explorem ortus fignorumattÿ obitum.] ' Ex Virgilianis uerbis hoc deformatum e^.Daphni quid antiques fignorum fijfpicis or i tus.Id ahbfinecfruftra fignorum obitus^eculamur Si onus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;nbsp;■

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vn*

S Vnamihiftelîa abundat pro omnibus.] Id eft,una mi'hiftellà abûde prb omnibus fufficit. 4 Cuius ftdlæ obitus non cremiorum fenfibilium,fed ipirantium defun ôorum triuPnphales manipulos de tumulis refufcitauit. ] Cremium à cremando dû élummoluntnonnulli Grammatici Gremium id efre,quod dum in iàrtagine cibüs frigi tur,circa margines combuftum adhaeren allegantcß ilium locum Pfalmi cêtefimi primi. Etoflàmealîcutcremium aruerunt, ubiSeptuaginta habent,K3Ù'raoy«fMV£ûO'ti4)Çvgt;/ûjj C'M/tcpçûyeto’ûM'jHefychius autem (P^vyiap nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^Hgop hoc eft torrem interpretatur.hic autem

fine omni dubitatione cremiabuftafignificant, hoc eft ofla qua: ex uftrina fepulchrali refiduafuperfuntjqu^aliquandoreliquias appellamus.

I NoncritlongifubfellqiftaiudicatioSCmora.] Ciceronis uerba funt.fine omni co mutatione,prouerbium eft de graui cauia,quac non nifi à maximo confeftu iudic’3 cog-nofci debeat. 2 Ipfe igitur pro fe loquatutjqui procedit fine interprété.] Inter-pres hie eftqucmuulgo mediatorem dicimusjhoc eft,conciliatorem,Cicero in Verrêj Aut qui fequeftres aut interprètes corrûpendi iudictj eB'e folët. idem in Epiftolis, Quo tgo interprète nouilfime ad Lcpidumufusfum. 3 Si uerba alicubimouent non 1 prxiudicant fîdei.] Senfusjfi uerba aliud fortafte fonent,quàm nos uolumus, non tarnen praeiudicium faciunt noftræ fententiat de religione.

t Nunquam enim minus fum folus, quàm quum folus efte uideor, necminus ocio-fus,quàm quum ociofus.] Verba Ciceronisfuntexprooemio tertrj Officiorû.P.Sci-pionêMarce fili,eum qui primus Africanus appellatus eft,dicere folitum fcripfit Cato* quifuit eiusfcre'æqualis,nunquam fe minus otiofum elfe, quàm qUum otiofus,nccmi nus folum,quàm quum folus elîèt,magnifica uero uox amp;nbsp;magno uiro,SC iàpiête digna^ qua: déclarât ilium in otio denegottjs cogitate,SC in folitudinefecum loquifolitunii ut neep celTaret unquamjô^ interdum colloquio alterius non egeret.ego ut obiter Ciec tonis locum caftigem,nô lego interdum,fed interea dum hoc eft,dum intérim fecûlo-quitur. 2 Interpellât,interpolât.] Iucunda,inuocumaffinitatcperParonoma-fiam allufîo,noue' autem dixit interpolât pro interturbat.Eft alioqui Interpolate, rê ueJ terem poliendo in nouam fpeciem refingere. 3 Et concepit redemptionem u-niuerforum.] Magnifiée' per Metonymia redemptions pro redemptorepofuit.

I LeiftoHexaemero.] TituIuseftmultorumueterumThcOlogorum, quideoperf bus fex dierum quibus mundus conditus eft Commentaria feripferunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2 Ex

quibus coUigitur paradifum ipfum non terrenum uiderijuon in folo aliquo,ôdc.] Pria cipale hic idem eft,quod Græci 5yt(U9ViHÔp,mens fciliceuid nimirum quod in anima hü-mana præcipuum eft,in quo phantafia: impetus motusep animinafeuntur,^ unde ra tio emergit.Hieronymus damnat eos qui paradifum tantûmodo allegorice' exponunt, amp;re(ftc.quanquam uctercs Theologi id plcricp faciant: neqj Ambrolîus hic longe abi fit.abearationeinterpretandi. 3 Conftituitetiam,amp;c.] Allufum efthauddubie ad arbore feientiæ boni ÔC mali.Hefiodus qui diligenter uidetur euoluifle libros Gêné feos,hanc Allegoriâ ex ifto loco collegilfe uidef. Arborem feientiæ boni amp;nbsp;mali non elfe eâ unde artes ufui uitæ neceflariæ rerûtp feientiæ perceptæ fint, lcd earn, unde artes luxuriæ,delitiatum,fucorum,curiofarum(^ return promanarunt.qualia in aulica uitarè periuntur,fiC maxime in cultu foeminarum, quæ prorfus etiam ad huius uitæ ulum nori folum fuperflua,fed etiam peftifera funt. At ftulti eas pompas ita admirantur, ut qui eas poffideantfimiles dqs exiftimct,amp;f paulatimreli(ftanuditatc,hoceft, fimplicitare uitæi ad maiores cultus procedût,ut primû frondibus,poftca melotis fe ueftiant,tandê ad in-dumêta ex textili auto progrelïùra.Certe Adamûfciêtiaboni amp;nbsp;mali ctiâ ante guftatS pomû,non inexpertû fuifl'e argumento eft,quod tanquâ fapientiffimus illc Salomo di-îputâs à cedro Libani,ufq; ad hyfopû qui crefcit’in pariete,omnibus animalibus pro na tura fua nomina impofucrit,quod fine fumma reru feientia, boni malitp cognitione fieri no potuit,Deindeplaufibilior eft opinio^leSnoxia prohibuifte quâ ca quæfecundu natijrâhiimanâfunt;nihüaûtmagisfccundûliumanamnaturâquâ appetêtiamfciendi

Ambr.tOijè nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ff 3 boni

5 $4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÏN D. AMBRO. EPI S T.

boni malijin quo ctiam imago ilia,qua deo fîmiles fumuSjCOnfißitjqUur cmm merix temjfationemjiudicium dedifl'ct,fi ocium earum rerum uoluifletf quæ certc omnia tor pent,amp; ignauia fepeliunturnifi addifccntia,difciplinisq; exerceantur.FortaOe etiam ift hue adtjcere licuerit,arborcm fciêtiæ boni amp;nbsp;mali, alltgorica rationeinterpretari poC» fe,curam induftriamcç magicaruni attium, qua magi amp;nbsp;fagaï prorfus diuinitatem afFc* ôant,dumnaturæ imperate uidenturjmiracula ederCjangelis ad imperium pro ad mi-niftris fuis uti.hæc ideo à me allata funtjUt fentiant illi bardi âf barbari fuam ftoliditatc, qui ex hoc loco imaginanrur omnes artes feientiasq^ efleinuenta diaboliq'dqj eiiS icri-ptis mundo tradiderunt,atq; interim fefpiritum dei habere gloriantur. Ex eodeiîi quo que loco orti funt Adamitae,genus hominum prorfus phanaticum,qui non fimplicita-tem fed ftultitiam amplexandam amp;nbsp;æmulandam putant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4 Torfuofis angula-

tur anfraôibus.] Allufuminhocuerbo angulatur,ad etymon anguis,quod fecircum agat amp;nbsp;uoluminibus implicetjqui â Prüden no, Ciceronerç meandri appellantur.

Bona eft enim fapientiacum haereditatejid eft,cum fide,quoniam eft hacreditas crc dentibus in dominum.] Hæreditas idem eft quod Graccis xÀhÇ®^,prædium,poireffio, ea pars quæ cui($ in diuidendo cefïît.KiôjuoTPÀ/THÇjid eft, mundi ciuis i ta nonnulli philo-fophi de fua patria refponderûtjinterrogati cuiates effent,unde ÔC illud Poetac natu ef^ Omne folum forti patria eft,ut pifeibus æquor.

» Quia poftulati contemplatio temporalis eftefolequirtutis autem diuturnus eft habitus,amp; iugis animarum induflio.] Arbitrorlegendum non poftulati,fed poftulatis, ut temporaria fit petentis confideratio, fed uirtus animi qua ad bene agendum prouo-camur,diuturna ei Sgt;C firmi habitus nec recentis afFedf ionis, quali quis ex aliéna picca-tione afficitundeinde illud amp;nbsp;iugis animarum indudfio (piT^srogyicc* fignificat, nimirum earn propenfionê,qua parentes aduerfus liberos fiios uergunt,allufum nonnihil,quod exfequentibus magis patebit,adillud Terenti], Pro peccato magno paulum fupplicij fans eft patri. 2 Si quid fortafleoffenfum fit quod habet ufus.] Hoceftficubi impingitur,0d offenfio ah'qua nafcitur,ut in uita fieri folet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3 Maiore pietatis Au

dio feftinauit ouem fubrogarefacrificio.J Subrogare, fubftituere, fufficere,fubijc€rc ouem in locum filij ad uidfimationem*

V13 ipfe fuper Marfa fundauit eam,ôd fuper flumina præp. ] Hebraeiuf-dentur fentire terram aquis innitijijsq? quafi pro fulcris aefundamentis u-ti. Habent enim illiin quibufdam rebus peculiarem phyfiologiam, inter quae etiam illud eft,quod aquas fupra cœlum conftituunt ôd firmamêtutn aiunt diuidere inter aquas ôd aquas,fed theologi earn controuerfi'am inter pretatione quafi conciliant,cum Graecorum philofophorum dogmatibus,eo quod a-’ quas fupra ccelum conftitutas cœlum criftallinS uelint efTe.Bafilius autem in libris He xamereSn fimpliciter ôdlt;î)VOTKàçhocipfum interpretatur. 2 Sunt ergo fluuij dulces atc^ perfpicui,funt fontes niuei.] Fortaffts legendum uiui iuxta illud loan-'nis, Fiet in eofons aquae ufuae falies in uitamacternam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5 Quacuagumexulem.]

quod Cain perpetrato homicidio folum uertit, id poftea abqt in omnium gentium mo res,ad eo ut omnes homicide,ctiamfi per crrorem,5d cafu hominem necaftent,quafi ne fari) patriam,quam fanguine humano contaminauerât,ulfro reliquerint. Exempla plix rimaapudPoetas fidnonnullaapudHiftoricos* 4 Circuferibit pupilium.] Seri ptura Sd cautionibus fallat, transfertur ad omnegenus impofturæ Cicero in AcademI cis, Akei Û eft quod fallacibus ôd captiofis interrogationibus circumferipti Sd deceptf, quidam quum eas diflbluerenonpoflunt defeifeunt à ueritate. $ Grande inno-centiæpræcipitium.] Innocenshiccapiturpro fimphciSd«Kot/xQgt;,ficpauIopoft,Inno-cens dum credit facile,cito labitur.SuntJiIîri qui fie diftinguunt,fouea alta eft, os male uoli

(eiroif grande,præci'pidum fnnocentiæ.Sedrecfli'oremputopn'oremdiftindîionem.

Subdola iniquitate defeneratu.] Defeneratû, ualde ufuris obligatû Sgt;i. dcprefTum. 7 PropeadutbonaJ Propendôtinclinant,hunn'uerg5t,oncrefuo,Plautus in AGna-ria,Nec dependcs,ncc propcndes,quin malus nequaquâ ûs.CicJa TuGrulanis, Tant« propendere illainbonorum animilancem,ut 8C terram àC maria déprimat.

8 Gräuis eft enim ut pote talento plumbeo fuffulta iniquitas. J Talentum bic fimpli-citer immenfum pondus G'gnificat.Virg. nbsp;nbsp;nbsp;Memoras quam multa talanta

')^vo‘ij(inmTHgi7riTMiiTtiAouf7r)(^ 9 Vadatur huncfermonemfcilicetló-fepb.] Vadatur hoe eft,hunc fermonem eertum eum eftc docet, Öd qui fubter fugere nequcat,a eonfuetudine eorum fumpta metaphora,qui reum uadâtur,hoc eft, fideiuG-fores accipiunt,dc eo in iudicium ad certum diem Gftendo.Cic.pro Quintio,Hic homi nem in preftntia non uadatur,ita G'ne uadimonio difeeditur. i o Geminatur au-temferuitus,ubiferuitur uernaculis.J Olim habebant ferui peculioGjCos qui ipfis fer^ uiebant,quos uicarios appellabant,qualis Sauria apud Plautum in AG'naria, iftoru coii ditiopefiima,eo quod in eius manu funt,qui necipfelibertate habetneealijs dare po^ teft. nbsp;nbsp;nbsp;II Poftremofaciemamp;oramutatus.3 Ex Virgilianouerfudefumptumhoc

eft, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VtfaciemmutatusÔi;ora Cupido nbsp;nbsp;nbsp;ProdulciAfcanio ueniat. aefta-

tim ibidem. 12 Conciliatohæredenobiliorcçdecoloratior.J Primo Dauidi Gic ceftor iure natalium deftinatus fuit Ammon, fed Thamaris fororis ftupro decoloratus antepatris obitum occidi meruit.Hxreditas deinde ad Abfolone pcrtinebar,fed is tarn impius in patrem,quam ille in fororem.Ille enim forori pudicitiâ eripuit amp;nbsp;probro op-pletam cum fumma ignominia ftatim eiecinifte patri 5)C regnum Sd uitam eripcre moli-tus eft.Nefarij ambo:alter incefto,alter parricidio.Tertius deinde ordine natalium fue-ceflbr deftinatus Adonias,quifenis decrepiti extremum halitum non expeiftans, eo ui uoadhucregiumnomenoccupauit, SCpoft mortem eius coniugemDauidisinuxore affecftauit.Salomon autemlegitimo gradu nafeendi ad regnum nullum acceftum habe batjUtpote minor Adonia, fed tarnen hune Dauid praeterito maiore G'lio ad fucceftio-né accerfiuit. Clarior igitur Dauid accerGtitio haerede, amp;nbsp;c5paratitio,quam legitimoi fiue ilium uoles Amonem Gue Abfolonem, Gue Adoniam. 15 Commendo tigt; bi EccleGam quæ ad ForS Cornelij eft.] Multæ ciuitates à foro nomen habent, ut Fo» ruAppij,Forum Fulutj,ForSFlaminij,Forum Sempronij,Forum Clodtj,Forum Liui), Forûlulij,ab ijs qui eô colonias deduxeruntappellatç,Forum autem Cornelij fiucForum Cornelium in Italia non longe à Cliterna. 14 NcruienimGintjamp;quidâ ar-fus iàpientiæ non fernere credere. j Verba Ciceronis in Epiftolis ad Quintû fratrê.

TuGquiseftfufpeôæinftrmitatisamp;fannunciantisaffeéius.j Habêt alij codices nunciantis affe(flus,fed ne G'cquidemmihi integrum uidetur. 16 Nam etiâme-dendi periti quum uident notas ægritudines, ut ipG quidem appellat.] Ego exiGimô legendum motas acgritudincs,non notas.Intelligit autem morbos in ipià fui cruditaté paroxyfmo non efle pharmacis tentandos,quodfequétia indicât quum inquit, Aüt crudior ægritudo medicinam refpuat.

I Nam exempiarisliber,] Éxemplaris liber archetypus eft,nimirum ad cuius exerri plum cætera deferibuntun 2 Vt non tam deflate aliquid uideamur quâ abfcori dere.j Deflate pro ebuccinaré. ,5 IamG',uthortaris,aliquidô(:deucteribusfcrigt; ptisredolcat.] Putolegendumiam fiitahortarià utaliqüid amp;deueteribus feriptisrë doleat in Epiftolis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4 Quia abfens état corpore,fedpatrisfpiritu,nonfôlurri

quumfcriberet,fed etiam quum iudicaretur.] Verba funt Pauli ad Corynthios prima capite quinto. Congregatis uobis ôd fpiritu meo.Hinc puto eft, quod ubi facerdos iii milTajin falutâdo populo optât eis domini præfentiam, Dominus,inquicns,uobifcùm,’ uiciflGm à populo refpondetur,Et cum fpiritu tuo.opfans cum domini præfentia ut etiâ (piritus facerdotis ipGs præfto Gt.Ea ehim olim fuit fanditas facerdotum, ut iftiufmodi optâtïoftiudlanonhaberetur.

35 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;INEPT s t. Ö I V I A R O fl I

I Faußi'nusuterc^tibircdditus eftjiiobisufrunitj Ambfofium pigrtusitfcdi'f.J Fa*' die colhgitur exfcquentibus duos efle Ambrofios, ôi. ipfum authoremhuiuslibri, ÔC, ahum de quo poftea ait,falutant te Ambrofn'.Nefcio quid hie aut intcgritatlaut fente^ tiam impedit. 2 Ipfe habes quod pn'mum in patre quod iucundiiïimum in 1Î Iio minore.] Et hie uerbumdeeft quod fententiamabfoluat. Hie filius minor Partbe* nius appellatus eft. Videtur autem Ambrofius ita fcribere ad Eufebium quafiad patrê feu potius ad auum,pater autem Ambrofii 8^ ipfe Ambrofius didus eft, defeutmaio* rcfiliononmeminitjinminorefilio dicit efle quod amplexeturEufebius* j Es perpétua« uocabuliiugisfuceeifio.] Id eft,æterna propagatio fobolis fub eodem no mine(ut gentiles folent)nuncupatae,qualesfuntfamiliæLentulorum,Piionum,Fabio rum. 4 Quia ipfe tanquam bonus retrorfus rediens*] Aliaexêplaria habent, quia ipfe tanquam Bononiam rediês.Quo alluferit Ambrofius incertum, an quod hie filius remenfo itinere Bononiam ad pattern rcdierit,ut eius nuditati amp;nbsp;egentiæ fubue* niret,non poflum pro certo affirmare.Ifta enim epiftola omnium inquinaulfima etiani' poft Cofterij caftiga«onem,qui tarnen plurima loca perfanauit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$ Sed maledi

dus nemo.] Allufit ad Elogia Noe qui Cham maledixit,in hac autem ftirpe uult Ara ' brofius nullum efle Cham aut maledidum. lt;s Comacinas rupes geftare fecum amp;nbsp;faciem tauro propior uultu uideaturexprimere.] Comacinas rupes fortafle intelli* ' gitalpes eas quæ Como imminent,quo ColoniamPompeius Strabo deduxit pater Po ‘ peq Magni,fed hæc diuinan'o eft,faciem,rcgionis fcilicetimaginem ut afperitatem loci natalis uultu amp;nbsp;moribus prae fe ferre uideatur.

I Quod eu Apollinare uirus infecerit,quino poteft audire,quod Dominus nofter Ic fiis pro nobis feruitutem fufeeperit.] Cur Chriftus fecudum carnem ab Apoftolo fer* Uus fit inter plurimas caufas Sc haec quo^ referri poteft,quod tanquam forcifer crucem fuam tulerit,amp; quod feruili ihpplicio necatus fit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2 In manus tuas commendo ipf

ritum meum.] Ex Graecis uerbis etiam ita interpretari poteft,in manus tuas depono fpiritum meum,quafi à patre refumpturus in refurredione. Sed enim commedo etiara ahquando hunc fignificatum habet. 3 Ille dehoneftatus eft amp;nbsp;depreciatus.] De preciatiis cuius precium decreuit. 4 Perdix qui elamauit ut congregaret qug no pepcrit.] Defumptum ex i7.cap.Hicremiæ,Perdixfouit quae non peperit.

Ï Qiiædecipiendiuenatorisuiascalleat.] PliniusIib.X.cap.xXXlir.Siadnidum auceps cœpcritacccdere, procurrit ad pedes eius fœta, pracgrauêaut delôbê fefefimu* lans,fubitocß in procurfu,aut breui aliquo uolatu caditfrada quafi aut ala aut pedibus, aut procurrit iterum,iam iam præhenfurum effiigiens ipemtj fruftrans donee in diuer-fumabducatanidis. 2 Vtfœminas cum lummocertamine mares irru5t.] P1Û niusibidem,Illae quidem 6lt;maritosfallunt,quoniamlibidinis intemperantiaffangunt earum oua,ne cubando detineantur, tunc inter fe dimicant Mares defyderio foemtna* rum,uidum aiunt ucnerem pati.

Ad Felicem Epiftola LT. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

1 Itaq?partem direxiamicis.] Noua 6CapuducteresinfoIcntifignificationc,quaefa menpofterioribus temporibusincrebuitdirexi,dixit,promifi. 2 Intorquenda eft amentatailia nonmanipularis fententia.] Amentum uinculû eftgenus habenae quo tela alligata ipfo rotatu fortius euibrantur.Eft autem mens iftorum uerborum, no gregariam effefcntentiam,fimplicis quafi militis,icd eximiam,quafi ordinum dudoria intorquendS. 3 Vedigalis.] Quafi luctola,amp;quatuedigaldependat,eo quod munufeulis comitata ueniat.

I Vtalienisdifpendijsfamemiuamableuent.] Alif codiceshabentalleuent,quod quid cm confuetius,fedillud altcrum familiare Ambrofio eft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2 Vere terra eft

Sed ferro ancipiti decernunt,atra4 late» Horrefdt tlridis feges enfibus,æra4 fulgent Solelacelfita. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;».

PETRI N A N N 11, S C tt Ö L l’A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3 5 ÿ

I At quum de conferuitto noftro aliquos dirigfs.] Collcgas ex ordine Ecclefiafticcî conferuoSjCÓrumc^ cum alijs fundionem coriferuitium uocatjôf fortafle ex eadem co fuetudine humilitatis eHjquod Pontifex fe feruum feruorum del app çllat.

i In quibus confularem lurifdicff lohem egeegte reptitauit,] Id.eft, proconfulatiini âdminiftrauit, 2 Nec mihi immUtarem quod in ulumuenerat ] Bis igitur fcri bit ad eofdemgt;ut SC morem femel receptum tueretur, Polybio gratificaretur, qui a4 fingulos deferret literas communes.

I Crebraiucundaalloquiacedantur.] AItjcudantur.urhicduplexIeÓioeft,itaquó que in illo Terentiano uerlUjUnde illud defumptum uidexur èfle. Verum interca dû fer mones cedimus,ubi in alijs libris inuenitur Cudimus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2 ConHatum eft uituli ca

put.] ludæi qui Aegypttjstitibus quadringentorum annorum incolatu aflueUeranr, fadlepertrahebantur ad fuperftitionem Apis fiue Serapidis quern in fpecie tauri Ac-gyprtj colebanr.uitulum uero aliquâdo capi pro iuuenco fiue tauro notu eft uel ex\it gifiano.' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Siaduitulamljiedes nihil eft quod pecula laudes.

Eft alioqui uitulus inter boues gradus ætatis qualis eft puer inter homines,amp; quod iu-uericus flue iuuenca inter hoc genus armentflid uiciftim iuuenes inter homines.

i In medio uerftmur omnium moleftiarum freto.] Supra dixerat fxuis curarum sefi/ bus,quod fere idem eft,freta enim à feruorc undaru dióla funt,quod in qs anguftijs maris undæmaiori seftuferantur. nbsp;nbsp;nbsp;2 In quo tarn graues iamdudum fufiinemus gemi

tus.] Allufumad illudPauli ex fccundo ad Corynthios,cap. ç.Nam quifumus in hoc tabernaculoingemifcimus grauati, uel ad illud ad Rom. s.Scimus enim quodomnis creatura ingemifcit,0dparturit ufi^ adhuemon folum illa,fed nos ipfi primitias fpiri-tus habentes,amp;^ ipfi intra nos gemimus,adoptionem filiorum dci expedantes redem-ptioncm corporis noftri.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ad Studium, Epiftola LVitii

I Sed fl nonpotueris facere,nec tarnen innocentes attercre fqualofe careres SC abfol uere,plus quafi facerdos probabo. ] Locus prorfus inquinatus nec remedium uideo. Senfum fi coniedfarC licebit fortafle is fuerit.Quum fupcrius docuiffcqnon effc abfein dendum communione Ecclefiae iudicem,^ui pro legibus capitalem in aliquem fentert liam protulerit,eumcj excufari pofte,laudaiwlum tarnen fi à capitalibus fentenujs abfti nuerity

5 $ S' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN E P 1 s T. D I V I AMBROSII

nuentjalium adhucgradumadiecitjfcd eum quafî fàcerdos,non quaßindex commen datjfi ne carcere quidem reos atterat,fed à earcenbus hberetjpoftea naôifumus Iibrû* qui fie habet,Nec tarnen innocêtes atterere, fed abfoluerc,quod noftrç comedîurçno nihil aftipulatur. 2 Quodincruentamdeadminiftratione imperialifecurim re^ ucxen'nt.J Iftidicuntur Græcéaîcu/xotT/imperium adminiftrare,quale Titi Vefpafiani fuinetraditur,cuiusuoxeft,femalle pen'requamperdere. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3 Aduerlïimfinem

uenifle fui propofiti. j Finem id eft,icopum fiue inftitutum fui propofiti4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4 No

damnar quafiredemptio, corrigitquafi uita, quafifons abluit.J Et in iftis uerbis nihil fani,quid enim congruit redemptio cum dânationef Tertia certa «TróiPoOTcreda eflla-uandi enim ratio cum fontis natura bene conuenit, fed facillimum eft uitium indicarc, quod faltem eo proh'ciet,ut alios ad fanandum amp;nbsp;diligêtiores QC acutioresreddat.quid fi legaSjNon damnat, quam ficredimit,fed uitam eius corrigit,0if quafifons abluit.No-!im mihi credi, fatis eft fi modo ex mea coniedura quantumeuntÿ fotili, ftntiatur, ubi hulcus fit,quod chirurgi manum expedat, autfi ficlcgas,Non damnat quum fit rede--ptio,corrigit quafi uita,amp;^c. Vita enim etiâ mores fignificat,fic Chriftus, qui uia,uen'ta» Qi. uita,mores admonitionibus emendat.

DeobituAcholqjEpi'ftoIa Lix« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t

I Aeratefupparem,nonimparemfpiritud Dulciffima agnominatió,efiautemhic Suppar,idê quod aliquando infcn'or,amp;: fubfequens Qi quafi fuccelfor,amp; proximi deinde gradus, Cicero de Claris oratoribus : Huie actati fiippares Alcibiadis,Critias Thera menes. 2 Velutquodammelotidis.] Veftes expellibuszprogenereanima-lium,unde fiunt^nomina fua fortiuntur, Leotîs ex pellibus leonum, Diphtera ex capra rum, quam nonnullirhenonemappellant,MelonsfiueMelota exouium.phT^penim-Grarci ouem uOcann 3 Cuius mcritum Qi gratiam non nunc primum audio, nec in ueftris epiftolis didici,fedin ueftris literis recognouL] Legendum baud dubie licet ex cm plaria refragentur,fed inipfius literis recqgnoui. Sequitur enim, (ut omitiam uitium battologiirni.)Nam quafi praefeius fucceimrum fibi,amp; fi promiffis tegebat, tame indietjs declarabat. 4 Sed reprpfentat dominus Qi feipium in difcipulo reprçfer» tat.3 Mallcm,0(:ipfumindifcipulo repræfentat,utAcholium reprçfentatum intelliga mus in Anyfio,non Chriftum in Anyfiocquanquam Qi ilia fententia non mala, fed hie agitur de Anyfio nunc fucceftbre Achohj,olim autem difcipulo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5 Non alites

ctiam eius difcipulus imitatione, qui Qi ipfe dixit patri fuo Qi matri fiiar, non uidi te. j Quid hocfitinfequentiEpiftolaD.Ambrofii reperies fub his uerbis,Pofitus in mona fterijs in quibus quum quærerctur à parentibusuel proximis dicebat, quifuntfratres meiaut quae mater meafnon noui pattern uel matrcm,amp;c.

I Medias inter fortes.] Idem eft quod alibi dicit fcriptura funiculos hæreditatis.Iu-dæa inter tribus forte diuifa fuit,cuiufcp ergo tribus partes Sortes uocant.

1 Quod abfeondit mulier in farinæ menfuris tribus. ] Lucac 13. Saturn Syn'aca uox Hieronymofefquimodium continet. 2 Quæefthæcquæafcenditàdeierto fient uitis propago fumo incêfa odorificafamyrrha Qi thureab omnibus pulueribus un-gucntif’] GræcafichabentT/çotvTHOfôtiScuFoio’a

/^Ißoaop ccjp ss-xiTaip Kcvio(Tlt;^pfjtvçi.],i,hoc eft,quæ eft ifta quae afeendit e' deferto, ficuti fur-culus filffitu redolcns myrrham Qi thus ex omnibus pulueribus unguentarijf’Sed nihil melius interprétariôe Ambrofiana.Latina Biblia paulo aliter habent. Quae eft ifta qug afeenditper defcrtum,ficut uirgula fumi myrrhac amp;nbsp;thuris Qi uniuerfi pulueris pigmen tarijfHic autem obieruari licet,unguentarium Qi pigmentarium eundem effe, quênnc aromatarium appellant. 3 Vmbilicus tuus crater tornatilis non deficies mufto, «enter tuus aceruus triticiminuti inter lilia. ] Ex Septuaginta interpretatione liquet omnino legendum cfle,umbilicus tuus craj^cr tornatilis non deficiens mixto,uenter tu us,aceruus tritici munitus inter lilia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;are x/jiotTHf tojpi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, vxpaa crov

Si^Qvid ff!nv,7n(PgÀy[JKirH v K/^gt;ivo/f. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ad luftum Epiftola L x l n.

f Deni(çin artercquirunturutfitou-noji.ûAUisèTf’TtAiôjux.] Epiftola ifta ÔC hiülca 8C (pi no{à,nihil(#habetpræteraliquotuerba,quodAmbroftanam œconomiamaut dulcedi nem reprelcntet.euTrojj autem uel caufa uel author alicuius rei,vÂH materia, quam tamer» hic pro fubieclo uel obierfto ufurpat, «TPriAicTx« effetftus liue opus interpretari deber, fed necp in eius fignificatu ipfe fibi confiât, Nam nunc pro effetftu hue coftimmatione, nunc pro efficiente,ftue confummatore utitur,quod quum ita fit,non uideo quid inter euTtop 8C iTPTihzapix. interfit,quin 8gt;C in ipfo cùrtt^ uarius eft, Nam ita aliquâdo acciperc ui detur,ut au-nop is fit,qui aliquid conatur efficcre,0C «TfriAtojux qui hoc efficit, 8gt;C co niimi mat quodoUTtopconatur. x Pulchreautem quod dicunt horos feruauit. 3 Sf©-* uocabulum arris hie eft,SC fignificare uidetur obferiiauonem finium inter quos momc ca fententiarum includi debent.

I Nec^delariontsncxufcobligare.J Nexus proprie eft,ubi debitor ftön(bluêdo8C addudusperludicemcreditor!nediitur, hoceftinuinculishabetur.Poftea fignifica-» tio translata eft ad omnem obligationem. Accufator autem fi appareat cum calumnia-tórem efle ad poena talionis obligatur,SC hoc ifthic nexum uocat, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i Deniep no

minima etiam in tuis literis tentatae expreffionis uerecundia eft. J Hoc eft,dum in lite tis tuis conaris exprimere rationem infpiciundæ uirginis pudor te rerinuit quo minus hoc ipfiim dare proferres. 5 Eaergotibilocuplesuidetur adfidem quae Ôâ redi mi Sc falli poteft.] Hoc eft ea ne idonea SC fufficiens teftis ad fidem faciendam f Allu--fum ad illud duodecim tabularum,Affiduus alfiduouindex efto. nbsp;nbsp;nbsp;4 Qjiid quod

etiam ipfi archiatri. ] Archiatriprincipes medicorum. Etiam noftro tempore Medici quidam negantjinter quos Andreas Vefalius in re Anatomica facile primus, hymern muirginibusnoninueniri, 5 Neq? indocilitas. J Indocilitatem proinfeitia po fuit,quum indocilitas fit impotentia difcendi,fed ex uicinio Catachrefis, Qui enim do ceri nequeunt Temper imperiti funt,fic SC V irgilius

£ Qui locus ut fuperiori utilis ad Hebræorum falutem,ita reliquo confragofus ad ob ßetricum fidem,quædidiceruntmentiri pro falute SC fallereproexcufatione.] Id eft, qui locus imprimis fui parribus,ut utilis eft ad ialutem Hebræorum, nam eo modo fa-äum eft,ut pueri non fint necati,ita abruptus eft SC inaccelTus et auius à fide obftetricu, quibus credendum non uidetur,quum mentiri pro falute didicerint. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7 Deflora

tio uirginitatis.j Pro deuirginatione, uerbum apud ueteres infolens, uidetur Meta-phoradeduefta exillo elegantiffimo Epithalamico Catulli.

Vt flos in feptis fecretus nafeitur hortis Ignotus pecori,nullo contufus aratro, Quem mulcent aura?,firmat fol,educat imber. Multi ill urn pueri,multa? optauere puelle. Idem quum tenui carptus defloruit ungui, Nulli ilium pueri nullae optauere puellac Sic uirgo dum cafta manet,tum chara fuis:Sed Qiium caftum amifit polluto corpore florem Nec pueris iucunda manet nec chara puellis.

S Qua erubefeunt SC mulieres. ] Mulier hie ea eft,qua? iiirgo non eft,uel potius quç uxor eftjSC tarnen quantum poteft,præ pudore grauidum uterum celat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9 Sine

uifitationefufeipiendam crederes.] Ideft,finein{pelt;ftionencquiseamuifitatione in-telligat qua amicos accedimus,ut certi fimus de eorum ftatu aut ualetudine.

IO Ergoiudicandiformulam acccpifti.j Prætoresfolentiudicibusformulamiudica di præfcribere,non in omnem partem liberam decernêdi poteftatem permittere,quod poftea abolitum fuit. Quid nobis futurum eft,comicalocutio,pro quid de nobis futur« cft.Sic Terentianus Charinus in Andria,Quid mefiet,pro,quid de me fiet.

11 Quid igitur fietfj Omnia quae fequult;gt;tur Ironice dicuntur,quum qui uirginem commendare debiierint criminandi oftenfagt;pepererint, iz Qriid prxftantius ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;praElertixn

præfertim in uirginc, cuius præcipuum opus uerecundia,quæ fecreta cft,tutius fecrctc» ad adlus omnes cxpcditius.] Ego fic lege nd um àrbitror : Quid autê præftantius prae-fcrnïninuirgine,cuiuspræcipüumôpusü!crécundia,quàmfecretum, quidfatius fecrc to,S)C ad omnes atflus expeditius, poftea naÆfumus aliû codicê qui fie habebat. Quid autem præilantius præfcr tim in uirgine, cuius praecipuum opus uerecundia quàm fecré turn quæfeereto eft tutior ÔC ad dmnes aCtus expeditior,Iegendum uidetur,quæ fecreta eftjtutior eft:,8C ad omrtes aclus expeditior.Etpaulo poil. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Diuiiàm germa

nitatis inter forores focictatcm,aliaq;,proh dolôr,ôd quod uirgo in agro affinitatis fuac refugifTet,] Mutilum id fine dubio,fed quo fupplemento refarciendum fit,non fa cil is diuinatiOjSC quod nunc fubijcimus rton ideo fubîjcimüs, ut reeffum putetur, fed ut de-fedus percipiatur.Legamus igitur ad iftum môdum, Muroc^ interietfio diferetas aedes uxorisfuaeacuirginis,quafi diuiiâmgermanitatisinterforores focietatem conqueftus SCc.nônita diu poftea. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14 Et teftes auditionis deduxit. j Auditionis, id eft, fa-

mæ,uocabulum ctiam Ciceroni in hac fîgnificatione ufurpatu,fic ÔC in Pfalmis, Ab au-ditione mala non timebir.

I Locus in pofleffionem datus pro funiculo hæreditatis.] Funiculus Grafcè ipatijeerta magnitudo. Continet autem tefteHerodoto in Euterpe fexagintaftadia, hoc eftjduas parafangas,lexici tarnen paraiàngam cum funiculo confundunt,fedmalè. 2 Qiiooffenfaclaucsremifit.J Signum hocdiuortij ôif renuntiantiscuratnfamiliæ, atc^itamaterfamiliâs eflèdefiuif. 3 Feftino uiamederabantgradu.] Virgil.

ftudiogrefiûmcelerabatanili. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4 Vtuinoadokretcurarûob-

liuiOjlegopro adolcretaboleret,hoceftaboleretur,«?Ào/«wgeneris, utuertitprouerti-lut,quo moxufurus eft. nbsp;nbsp;nbsp;5 Publicumflagitium priuatodedccoretolerabiliusha-lt;

here.J Legointolerabilius.Publicum flagitium eft inftuprohofpitaî.priuatumdedc-cus in filiae contumelia,fedillud,quàm iftud,intolcrabilius putat,quarefiliam ftiam eo- ' »umlibidinioffèrf. g Sed prius uerbis experiundum deflagitioamp;deccrnendû tondidonib. pro delilt;ftis.] Allufum ad id Terenttj,Omnia prius experiri uerbis quant armis iàpientem decet. Apollonius «ç jsvotuTiHôSp tertio.fanJ'’ dùjtou; «Axï •nçîpizsiajî ■Siwou Decernitur conditionibus quum offerendisaccipiendist^ legibus decauiâ difee ptatur. -7 Sedmifereiniua populum conuerfum uifeera amp;nbsp;bello ciuili utrunc^ afflidum.j Lucanusinprimo;Populumf^ potentem InfuauicTtrici conuerfum uifeeradextra. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AdPaternum,EpiftoIa LXVL

I Paterni quidem unanimis mci falutationem lcgi,fed côfultationem haudquaquatti patcrnam,ut uelis filio neptem exfilia copulare.j Olimlicebatpatruum filiam ex fra-tre in uxorem duccre,ut patet ex fragmentis Vlpiani,cuius uerba haec funt : Inter cog-natos autem ex tranfuerfo gradu olim quidem ufe^ ad quartum gradu matrimonia coït trahi non poterant, nunc autem ex tertio gradu licet uxorem ducerc,Si tarnen fratris fi lia non etiam fororis filia aut amita autmatertera quamuis eodem gradu fit.Hoc généré connubtj primus inter Romanos ufus eft Claudius Cæfar Agrippina fratris filia in uxorem dutfta.Nuncautem Paternus in pari gradu idem ius putauit, quæfiuittj quod lief turn erat Patruo,num idem liceret AuuncuIo,Si inceftae nuptiac non crant cum fia-tris filia,nô uideri ctiam inceftas cum fororis filia.Qiiod D. Ambrofius hac epiftola re-fellit. 2 Sed confultationemhaudquaquampatcrnam.j Per agnominationë, allufum ad proprium nomen. Paternum, quod nomen ipfe in aflSnitatem mutare uolc bat. 3 Mcdicorumcdampuericorporibusutileferunt.] Alialeóio Medicorum periti, fed fuperior magis fyncera eft, fic enim à PJatone fæpius appellantur v/oi Jot-»z^iSp.Celfus autem amp;nbsp;Paulus Aegineta tradunt Veuerem melancholicos adiuuare in-figniter,amp;f in pituitofis prodelTe acgritudinibus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4 Boues qui iungit ad aratrum,

equos ad currum, parcs digit.] Allufum ad illudinHeroinis, Quàmmalèin-arquales ueniunt adaratra iuuenci: nbsp;nbsp;nbsp;Tam premiturmagno coniuge nupta minor.

5 NempeAuunculusiftcillius,inahuiusneptisuocatur.] QuidäGrammatici car-punt Eraimum quod dixerit neptem ex fr^re ibrore pro fororis ÔCfratris filia, arbi-cranturt^ id nonpolfc dici nifi ubi quis ùgttis uel fororis filiam adoptauerir in neptem, quafi

quafi cx fuö fili'o fili’a'ue nata effet, quod hic tarnen falfum apparet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;e Patrueles

fratres.j ex duobusfratrtbusnafcunturfratrespatruelesjforores(| patrueles ap^ pellantunC^.in 2.Philippicorum,fed em'm fi alter fit mafculus altera fitfoemina qui ex duobus fratribus,fiue altcro fratre altera forôrenafciintur,æquéfratres patrueles uoca turädignioretranffumptafignificatione,amp;fic etianimaritosuocamus quum ÔC uxorc uirumtçeiusintelligimus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nam Theodofius imperator etiampatrueles fia^

tres SCconfobrinosuctuit inter feconiugtjconuenire nomine.] Theodofiilexdeln-' ceftis nuptijs habetur lib.^.capite iz.fed ibi nullamentio depatrui j uel auunculf cüfra^

tris aUt fororis filia,nuptijs,fed plerai^ in eo codice mutila. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8 Tarnen tuam famf

iiam non propagaret. ] C^i ex mea filia naicitur non ad meam familiam fed ad mariti familiam pertinet autpatris eius, fi ipfe nondum emancipatus fit, unde quidam dicunt fororem dióam, quo dfeorfum in familiam detur.

I Quia de eo confuleres quod nö probares, fed morem gereres parenti.j Ego lege dum exiftimo,quia de eo confuleres,non quod probares,SCc.melius enim negatio pre pofitafuipendit orationem,ut contrarietas poftea inferatur.

i Cumindiuiduopecfiorismeiloquar. ] Ideft,cumeoquiäpecfiorediuidinonpo^ tefl:,talem fcrc Græci Aemicum uocant Ü7PKlt;xflt;l'/op.Efl: autem non ingrata «Mo/öois figni-ficationis,fic inuilt;ff us pro inuincibili,ficinfradus qui frangi non poteft.

AdAntonium,Epiftola lxix. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

I Quam contumeliam non cumulandam arbitror,] ReÆus uidetur,filegas, quant cumulandam arbitror. Vt magis fatagendum, ut munia officiorum exaggeres qua ui' ces reddaSjUtbencuolentiac certamen uideatur,non fatisfaólio.

Ï Populifaepe conciderunt fcenore.] Romani non ferentes onera ufurarum per Cc' celfionem Sacrum montem occupauerunt. z Quod quum alias ufiiprobatum fit,tum maxime in ea rerum conuerfione qua rurfus ad Hebraeos à Palæftinis uerfa uf ce res mutatæ. ] Nonnihil in hac oratione peruerfum eft, fic enim mihi legendum ui-' detur,ab Hebræis ad Paleftinos uerfauice resmutatæ, Fortuna enimfead Palæftinos

reflexifjôf Hebræos haóienus dominos in ipforum poteftatem redegit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3 Eo

quod profperorum iudicium non aduerfantium fit uifere Deum. ] Veteres credidc' tuntconrpelt;fiurn numinis autHeroispeftiferum efie,undeapud Ethnicos folent pre-carijUt contra obiuerifas fit.Petrus quocpfulmen numinis ex præfentiaeius mctüens, dixit,Ext à me domine,quia homo peccator ium. ÔC Vidua in libris Regum putat ideo

- filiumeflemortuumquodin contuberniohaberetprophetam. 4 Autmultfiam ' ignorantibus.] Exiftimo adijciendum eandem,ut par hin,c inde conditio effet luendi accipiendic^ ueftes,nam ita habetur ludic.X 1111. nbsp;nbsp;nbsp;5 Quem tarnen paranymphu.]

Paranymphus apud Græcos utriufi^ generis alioep nomine nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicitur,nimirû

isea'uequifponfofponfæ'ue adeuram nupttarumadiûgitur, fere'idem quiin Romanis nuptijs eft Aufpex,cuius authoritate potilfimum folennia nuptiarum peraguntur. Lucanus de nuptijs Cornelia: amp;nbsp;Pôpeécontentitj aufpice Bruto,lunguntur taciti.Sed regrediar aliquantulum retro ad qugftionem Sampfonis De comedête exiuit cibus ÔC de forti dulce.Si Hebraica uerba ita effent nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ut fortis is diceretur aliquando, qui

acer autacerbus effet,optimédecurrcretpcrantitheta, amp;nbsp;inextricabilem uideretur ex contrariorum natura habere folutioncm,SC prorfus incredibile quiddam, quod in omni ænigmate obferuari folet.Certe apudLatinos,Sæuus nunc pro forti,nunc pro crude liponitur,acremq;,nunc fortem nunc acerbum dicimus. Sed earn curam ad Hebræos leijcimus.NofterBalenuslinguæHebraicæperitiffimus dicitmihiuocabulum Fortis iftiufmodi ambiguitatem non admittere.Sed fi fcriptumfuiflet mean', hoc eft de Leone,idtp pronuntiando nonnihil deprauatu effet in mari hoc eft acerbo,Sampfonis uerba proxime ad naturam rciaccefliffe, amp;nbsp;teiwiquadamluce,ænigmatis obfeuritatem adiuutffe.Certe lofephus ita habeqS-n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ytyor vh'k^jSoj «i «J'qoM’ if ociT?, usd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«h-

Ambr.to.a. • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gg

cfvT^jhoc eft qui omniuorax eft,genuit cibum fuauem ex fefe,qUänquatn ipfe pror füs infuauis effet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Maxillæinterfedionem, ] Vetus interprcs u^at maxillf

cleuationem.Graece' eft KvctiçtaiQ (n«yóv®^,Iouge melius eft quod ab Ämbrolio eft reddi turn. quot;7 Quomodo deimifcricordia,quumpercuffitinemaxillam,aperuitfiffu* ram.] Locus etfiuitiumpracfenonferatmihitamenfuipedus cft,alij Codices habet. Quomodo dei mifericordiae quum proieciffet maxillam,ied arbitror legendum, quogt; modo dei mifericordix quum proieciffet maxillam ille aperuit fciiTuram eius,eo fenfu, Quum ad cum modum Maxillam dei gratix proiecilTet,ille,hoc eft, deus aperuit fcilTii ras eius.Quod ob iadâtiam in hanc fitim dcuenerit inuenies apud lofcphum hb.quinx tOjCapite decimo, Rerum antiquarum,quern Ambrofius inpleriiiÿimitatur. Quodatt tern Ambrofius fciffiiras uocat,apudSeptuaginta habeturor tÇ(nmyóvi,nimt^ rum earn partem mandibulæ,qux ex incuff'u læfa amp;nbsp;attrita elTet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8 Si uitalibus SC

adhuc non aridis.] Septuaginta loquuntur,fi feptem ncruiceis funibus SC adhuc hu-mêtibus ligatus fuero, fed nofterlofephum imitatur cuius hxc ucrba funtti KÄHpM'iiTifx Jlflöiu) xpzmÂivoiç. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9 Si dilîbluti effent crincs feptem capitis fui SC quafi incubitutn

intexti difcederetab eo uirtus fua, j lofcphus fie habet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;efVlt;#itC€U'Tai; KÔpou^oùiTèi^i-»

xvQi'jhoc eft tertio iudicauit comas fuas intexi debere. Septuaginta fie io* làt u irKwaAtptîçhoceft,fitc* xueris feptem catenulas fiue annulos capitis mei cum trama,SC impegeris cum paxillo in parietem.Vbi elegantiffîme Septuaginta céifeto'pofuerunt.Sunt enimCincinni quos inalicuiusnuminisautfluuij gratiam alcrefolent.Cætcrum quodait Ambrofius quafi in cubitum,fciendum cft,cubitum hic certam partem machinæ textoriæ fignificare. IÖ Simul quia debebatur inuieftx ad id tempus fortitudinis uiro,ut incideret in ærum nam.] lllud debebatur turn à feriptoribus ufurpatum,quum id quod fatale fiue in futit rum imminebat,indicare uolunt.lofephus de codem Sâpfone, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oT/p^ôfa

Trtffäp.nonnunquam hoc ipfum ^(op dicitur,uocabulum idoneum,tjs qui à nomine fati abhorrent. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÀdIrenxum,Epiftola LXXI.

I Cuius teftis confeientia noftra tarit is cogitationibus apud deum ipiâ fe prodit,quitus uel rcdarguitur,improbitas,uel defenditur innocentia. ] Confonum hoc eft cum uerfu luucnalis.prima eft hxc ultio, quod feiudice,nemo nocens abfoluitur.

2 Infolentia quid fit.] Infolentia opponitur modeftix:propriumhoc uitium eorum, qui recenti fortuna luxuriant. j Adcauendumenimprodeftpræfcire.] Afijli bri habent,prxfcifcere,quod eft numerofius.

I Pxdagogus ergo,ficutetiaminterpretatioLatina habet,Dult;ftorpueri.] Videtur olim ca letftio fuilfejlex dueftor nofter fuit in Chrifto. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i Litera igitur occidit exi

guam corporis portionem.] Habent ait) libri, quod omnino ucrum eft, non occidit, icd circumcidit,nifi hocintelligiuelis, dcprxputio quod périt non de membro unde abfcinditur. 3 Eloquia domini,eloquiacafta,argcntum igné examinatum, pro-batum terrx,purgatum fcptuplo.] Nefeio an SC in Grxcis amp;nbsp;Latinis commata ifta ma le diftindîa fint,amp;: num fie legi oporteat, cloquia domini eloquia cafta, argentum igne cxaminatum,probatum,terrx purgatum feptuplo, ut purgatum cum terrx côftruatur« Ccrte Hieronymus fie tranftulit.Eloquia domini,eloquia munda,argentum igne pro-batum,feparatum à terra,colatum feptuplum.Si apud Grxcos illud terrx cflxt Geniti-ui Cafus, magis mihimet ipfe crederem,quarc ad Hebrxos prouocandum puto.

I Tanquamclaufis tabulishxreditatcmcernit.] Ccrnerehxreditatem eft adiré hâc-reditatem,fic enim uulgo prxceptum,fcd ex fragmentis Vlpiani 8C ex Codice Theo-dofii quarto,tituloprimo,ratio id temporis eft quod daturhxredi liberumad cernen-dum,hoc eft confultandum,uelit ne adiré hxreditatcm an non.Sed hic cernerc hxredl tatem,idem cfi,alpicere,quanquam nó ftan'm qui afpicit ccrnït:file enim cérnit qui rent agnofcit,nec minus animo quam uffu perluftrat.üt ex illo prophetico, ut audientes no audianr,SC uidentes non cernant. r

* Sed arbifror,propofiti gratia hoc dixifle Apoftolum,] Pr opófiti ut fd quod in mà nibus eratjtj^adaretjcor^prgfcntcm fermonem attcmperaret,uel ut Hypothefim finge ret,quod barbari uocant Suppofitioncmjita ut fingat omnêfidem quae fit in charitate.

duosaftès. 3 NecocioiequindecimanabathmorumPiàlmos Dauidicoslegi-«rtusj AnabathmiGræcéjgradusLatine'nuncupantur. 4 CumEzechiasiU-ftus rex uitac huius acciperet commeatum.] Commeatus eft certum ipatium tempogt; ris ad quod miles caftris abefle poteft.eadem ratione Ambrofius indukum ipatium ui-lt;æ,per quod à morte abeflet Ezcchias,pulcherrima ntetaphora Commeatum uitg ap-pcllauit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AdConftantium,Epiftola Lxxvii.

mus autem in hiftoria ucterum non folum Aegyptios fed eriam Aethiopum ôd ArabS amp;nbsp;Phoenicum aliquos circuncifîone erga fuos ufosj Sumptû hoc aliqua ex pat te ex Euterpe Herodoti eft*

AdTheophilum,Epiftola LXXVIII, a Vexariintentione.] Intentionem hicuocat contentionem 8i pcruicaciam,oppôgt; niturremiffioni. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z Protenderet.J Propenderet legcndô non protenderet, futrt

pta metaphora à lancibus quarum quae leuior,eleuatur:quæ grauior, propendet, Plautus in Afinaria,Nec dépendes nec propendes. 3 Aut certe ui(ftum inopum iti neris uiurpare. j Reeftum ne fit ualde mecum ambigo,ut hic fit fenlùs, cofiationc pau-perum uiaticum conquirunt,nihil enim hic uicftus itineris nifi uiaticu. quid fi legas pro inopum inopem,ut aut cogantur inopiam gemere,aut fi non gemantjferreÆo defeen derem,nifîuiurpare proprie diceretur, quum quæ noftra non funt,occupamus : quod tumfit,quumfaccrdotes pauperibus uilt;Sum,in fui ufum detrahunt.Bene autem emert dâuitCofteriusprogereregemere. 4 Polîerypum reperiri. j Typum,idefti formam,rationem,modum.

Acer amp;nbsp;indomitus qua ipes quaep ira uocaret nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ferre manum nunquam te*

merando parcereferro: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sufeepit cam iniiiam.] Sedalrj feripti codices habet.Ac

cepit earn in fua,quam letftioncm ob interpretationem Ambrofii cogimur fequi, amp;nbsp;c3 Græds confentitiAotßci' cwTÙi fc/ç tbcAmbrofius uidetur ita fentire quafi turn quo queadhucuixifletlofeph,amp;quafiloannesmatremChrifti ad fedomum tranftulerit^ quam fententiam bis alibi quoc^ apud eundem reperies, femel in Orationem ad uirgi nem,Neqp enim mater domiru lefu nifi ad pofleiTorcm gratiæ demigraret, alludens ita adetymon loannis.Rurfus ininftitutione uirginis, ipfe eft difcipulus,cui mater comert dabatur.Quomodo marito tolleret uxorem,fi fuerat Maria mixta coniugio, aut ufunt thori coniugalis cognoucrat f Poteft quidem hæcfententia Ambrofii ex uerbis Græ-cis coIligijtAot^oi' oiiiiw nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoc eft tranftulit ad proprias fuas pofleiliones,fed amp;nbsp;il

ia quam Ecclefia iequitur ex ijfdê uerbis Græcis elicias, hoc eft, accepit earn inter lua^ hoc eft,inter ca quæ ipfius erant, hanc quoep pro fua habuit. Sed Latina interpretatio proba mihi uidetur,accepit earn in fuam,qua oratione,ncceftitudincm ÔC quafi adop-tionem matris loannem apparet agnouifie. Et quid miri fi una aut alteralitera in Græcis muta ta fit,ut olim fueritXAotjSer owiü ik 'dàgt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mihi uerifimile uidetur fi lofepli

in uiuis fuiiret,eum uxoris 00filij cius curam in extremis calamitatibus,quæ etiam alie-nifllmos cxdtare lblcnt,reli(fturum finlTe, Neep tarnen fie cadit argumentum integrity tis Mariæ:fi enim Mariæ altj filij fuilfent, non cura matris à filijs translata in patruelem hhlTet.Sed orba iam amp;nbsp;marito amp;nbsp;unica prolan proximi tutelam committitur^

Ambr.to,}, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gg i Hi

3(^4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN EPîST. Dl VI AM BROSI I

1 Hi'uideltcct,qui quafiütilïtatc ChriftihoflcfciaëlantutuelamentonomihiSi] lia leóio eft,q uideltcet qui fubtilitcr Chriftianos fc ialt;Sant,ut fub uelamêtœquæ ledïid aiiquanto melior apparet.Valdemecum ambigo num ex his uerbis,quadam fubnlita-te,fa(fïumfit,quafiuhlitate,quodfiredpimuslegendum effet, qui quadamfubtilitatc Chriftianos fe ialt;ftant,ut eadem deformatio fatfta fit ex,Chriftianos ie,in Chriftirtöflègt; mala dicftione uocum. z Nos fane nuptias non afpernanter accipimus j quibus uelamineintcrfumus,fed uirginum nuptias deo dcuotas,maiore honorificentia uene-ramur.] Recftum nec ne fit, non aufim aftirmare,fi fauercnt cxemplaria libenter legerem,quorum uelationi intcrftjmus,nifi hoc ipfum illis uerbis fignificari uelis, nimirum faccrdotes intereffedumnouænuptæ flammeo tegûtur, ita enim appellatur uelû, quo noua nupta faciem abfcondit, quod poftea dum «ngiAvTTfHeAot celebrantur deponere fo-let. 3 Fado igitur presbytcro conftat dô(^lrinac,id cft,Chriftianæ legi efle contra ria.] Confentiunt exemplaria,quo maior defperatio iànitatis.Nos quia praeter diuinà tionem nihil eft quod agamus,noninfulfeita legi pofte conijcimus.fado igitur presby terio,quafi dicas,habito fenatu,cft enim -TiÇtffjSvTiQiiop fcniorû côgregatio,ut yiçvtr'nz Sena torû apud Lacedçmoruos. Erant enim presbyter! in Ecclefia,quod Senat.in rep.utricp nomeninditum eft à grauioriactate.Dicitautem Ambrofius defententia presbytero-rum,uifam effe earn dodrinamadueriariam Chriftianae legi. 4 Vna fcitata fen-tenria.] Scifcita fententia eft quæinterrogata eft,fcitata quaciuffa eft, utruncÿ exmori bus Rom.reip.dedudum,Magiftraius enim interrogatuelit'neiubeat'ne,populusfci uit unde SCplebifcitum,quod à plebe iuffum eft.

Hgc epiftola in hadenus impreflis mutila plenft]^ in locis 8C inquinatiftima,fed caftiga tio Coftertj ita omnia reftituit,utnihil fupcrfît,quod nodum habeat,nifi hocfortaffe.

I Nefupereffetlocusinquonondominarentur.] Vbidominarenturnon pofttum eft pro regnarent,fed pro faeuiant, Virg.in 2. Aeneid»

I Mihiafcribiturueftraintentio.] Altj codices,infcribitur,habent,quod eiufdê moment! eft,eft autem hie intentio idem quod contenrio.futurorum temporum uidit ne-gotia,id eft,ada, res gerendas. 2 Ad caput fuum collyridam.] Eftautem fiib-cineritius panis teftc Hefyehio, Sunt autê quatuor genera panum furnaceus, cratitiu» fubcineritius,amp;i fartagineus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;? Qui fylueftribus ramis. ] Alq Codices habent

pro ramis grumis, redius fortaffe glumis, quam uocem in eadem fententia ufurpat li-biode Viduitate.Grumae enim Nonio Marcello locamedia funt,in quae diredac qua tuor congregantur amp;nbsp;conueniunt uiæ. nbsp;nbsp;nbsp;4 Promiffumnonremordeat.] Fortaf-

fe lcgcndum,profciffus non remordeat. 5 Affuefee unus efte. ] Id eft idem QC uniformis non uarius amp;nbsp;multiplex. e Sed ut coniugali caftimonia feruiet ablu-tionis fuae gratiam. ] Ablutionem hie pofuit pro baptifmate. 7 Et tanquâ pa-ftus ad uirtutis adipalem agrefti alimeto proceflit.] Locus aut mutilus aut corruptus, nam ft retincas adipalem deeft fubftantiuum,fuccum,aut aliud fimile,corruptus ft mutes adipalem,in ad uirtutis palen, id eft, uirtutis paleftram, ftue palum ad quern milites fe exercere folent,prodituri ex ilia meditatione ad iuftum prçlium.

8 Non utiqj ut elementum quod plerunt^ repletur fanguine in quo eft officina feek rumjautuaftis pleruncphorretcautibus,autpracruptisrupibus,autfteriliamp;ieiuno folo eft,fed utcarnem praefidio nobisfuturam.] Sermo ifteincompletus eft,deeft enim aW quid tale non utiep ut elementum quod fanguine plerun^ repletur,in quo eft ofticina fcelerum,aut uaftis pleruncp horret cautibus,aut præruptis rupibusa,ut fterili amp;nbsp;iciuno folo eftjfedutin terra carnem Chrifti nobis prarftdio futuram adorarent.

1 Sed aliud eft obferuare gentilitio more,ut qua luna quid adoriendum fit iudiccs,ut puta,quintam effe fugiendam nihilcp ea inchoandum.J Ex obferuatione Virgiltj Hc-fioditp di(ftum,qui quintum diem lunac i^ulpicatum uolunt. Virgd^Georgic^n i.

Eumenidescç fttæjtum partu terranephando, *Coeumlt;jt lapeiumcj créât fæuumtç Typhœa»

e} TFéfjtTTlv gt;«ç lt;pciugt;'iij t6ivyuc£tf xpcpiTfÄuijp nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. , ■

Sic Virgifius eam dicm infauftam eiîè uoluit, quia fit natalitius hoftibus louis, HefiÔgt; dus quia tum fun'æ obambulent ad pcenas fumendas deiiocentibus. Seruius qudd eâ die nata fit Pallas dea ftcrilis.Democritus etiam philofophuS in hac opinione fuit. Mi.« rum cil Virgilium quintam dixilfe quum dixerat Hefiodus qüintas,nifi exemplar Vir-gilianum fît corruptum. Sunt autem fcx quirttæ in fîngulis menfîbus lunaribus fecun*’ dum Atticam obferuationem,qui lunare fpatium in tres decades defcribunt. Cacterum etiam quartam lunam uulgare prouerbium infamat,qua infœlicés quartaluna nati elle dicuntur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2 Odogefimo autem anno Sé nonagefîmo tertio ex die impe.-

rr) Diocletiani.J Mira loquurio,fed qua ter in hac eadem cpiftola ufus ell.Paulo enim' poil fie dicit,rui fum nonagefîmo Sé tertio anno à die imperij Diocletiani:ac deinde in fine huius epillolæ,fîcut amp;nbsp;feptuagefîmo fexto anno die imperij Diocictiani. Eliautc fenfus anno oôtagefîmo,ÔC nonagefîmo tertio,ex quo primum ad imperium Diocletia nus peruenerat,non quod tot annos imperauerit Dioclctianus qui feptuagefîrrio ocflà uo anno fuæaetatis extintfius cil, fed quod poll acceptum à Diocletiano imperium is annus fuerit otflogefîmus, quo lunaris ratio Pafehatis fellumin alium diem trarillulit. Cæteriim in tertia ilia formula,fîcut 5é feptuagefîmo fexto anno die imperij Dioclctia--nijCgo arbitror propofitionem ex uel à nccellario requin', Sé addendum elfe. Locutiô ilia non tam infolens efletfî fie lcgeretur,à primo die imperij Diocictiani. An ea quoep debeat reponi al ij iudicent.Nos in hanc epillolam,amp; in reliquas fequentes nullos fcri^ ptos codices habere potuimus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3 Indidlio enim feptemlibrimenfe incipit.] Ini

diclio quindecim annos continet,hoc ell tres Olympiadcs.Inditfliones Beda incipere dicit V11 i.Calend.O(fîobres,quæfententianonpugnatcum Ambrofiana,quumódlai uo Calend.Otflobris odlo adhuc dies menfis Septembris refiduifint.

Elegans epillola Sé crudita, fed dilutiori llilo conferipta, credo quod fe attemperaue-fit ad pucllare ingenium. Vaide enim mirabile erat Sé inter præcipua diuinæ gratie exe pla numerandum quod uirgo Anitia fuper omîtes falligium trahens beatæ nobilitatis eue(fia,de cüius fœcunditate auis atcç atauis refponfura polleritas, Sé familiæ uotis ex-petflabunturamp;patriæconuerfo repente animodefîderio cglellium nuptiaruin decli-nalli mortale coniugium,ad hune locum non fine caufa fufpetfium dellituti omni prae-fidio feriptorum Codicum,nccclfario diuinationcm afferimus.FortalTeigitur adilluni modumlegendumfucnt.quod uirgo Anitiæf non Anitia) fuper omnes adfaftigiurn beatænobilitatis euecfla. Primum hæc puelja Demetrias efl diefia, mater Iuliana, auia autem patris nomine Anitia eft dilt;fia,nifi gentis uocabulo Demetriadem Anitiam ue-Iis dici) Anitiorum autem Rome fere ordinarij confulatus,SC quafî de manu in manuni tradin’, ut ex uerbisHicronymi ad candem uirginem colligerelicet. Eliuirgo Anitiæ neptis Anitiæ Græcanica loquutione fed quæ etiam apud Latinos incrcbuit.Quid autem hic uocabulum,trahens,faciat non uideo,nifialiquid omilTumellcumquo copu-laripotuit.ob hoc enimdeillo fcruuli metu.Sic Codex Parifîis imprelîus, fedlegendu, feruili metu,ut habent excmplaria Bafîlcæædita . Sed ad ipfum omnium uifîbilium Sé. inuifîbilium ambiunrcreatoicm,fîc imprefla, fed legendum cllabeunt, non ambiunr, ut Sé præcedentia Sé fequentia requirunt. Sed hæc uirtus quæ temporalis copiæ Sépa-tientiænegligcns ad uitam æternam angulla Sé ardua miititur,tolcrabilis leefiio Sé quæ fcnfîi utcunque confiât,mihi ramen aliquo modo fufperfia, quid fîlegas:Sed hæc uirtus quæ temporalis copiæ SCparicntiænegligensad uitam æternam perangufia ôC ardua mittitfac paiilo pofi.Qiiafî tune ifiius gratiæ particcpsfarfius efi,quando omnibus facultatibus perdiris uniuerfa quoq;familiafifijscp priuatus,ÔCperculfus uulnere pelïi-tno à planta pedis üfi^ad uerticem capitis,y^afaniemradebat,fedensinfiercore ad

imagi'ncm clati'o ncm rcuocatus cft,necdîa«o hic duae uoces interfcrendg funt,ut fie fe gas,fcdensin ftercorejauttuncadimaginem dationfs, ÔCc. Duo enim aborda adfcrt quibus docet ïn diuitîjs humilitatcmantmi pofiê confiftcrc, Non enim lob amiffis df-uinjs humilis fadus eft,autreftituus ad fuperbiam redqc. Qui ut expedi'tiores dominfl fequcrentufjfimul fe omnibus fuis opibus.} Mallem,(èméljquanquâSCiMud tolerabi le eft.Sed quid illud cft,qua corporeorum fenfuum exteriors puliântur in agro cordis cui impenditur ifta cultura,ncc radicem poteft figeref] Ego fie legendû exiftimo, in* (èrta particula fi,’iè quo,in quod mutato.Sed quid illud eft quo d corporeorum fènfiium exteriora pulfantur,fi in agro cordis,cui impenditur ifta eultura,nec radicem, amp;c. hoc nimirum intellelt;ftu,quantulum illud eft, quod fenfus corporis, cœli naturæ^ conlpc* lt;ftu,ad notitiam Dei cxcitantur,fî perceptio iftius quafi in fuperficie corporis ÔC. fenfu* um haeteat,non perttngat ad ima cordis cuiifta cultura impenditur,nifi,ô^c. Sed ex ma ta uoluntatc concepta propria diliguntur.Quid fificlegas , fed ex mala uolunta* te concepta Qi genita, ut propria diliguntur, Eft enimhic fenftis,nos peccata in no* fti a natura non habere nobis infita, fed ea nos concipere aliunde amp;nbsp;gigncre,dcindc ea Ut noftros foetus à nobis diligi, ut fit eô allufum,Parturit iniuftitiam,concepit dolorem amp;nbsp;peperit iniquitatem.Et iftius proprietatem iubtiliftîmis diferetionibus eliquabat, e* liquabat,liquidum5C darum reddebat,liincinforenfibus rebus ea dicuntur liquidata quac clare amp;nbsp;euidenter probata funt.In quarum defînitionum formula multo laborare-mus oblcuro.Sic omnia exemplaria.obfcurum hicigttur quod obièuritas .formulas i* ftas loquendi plurimasinuenies apud Cornelium Tacitû quale eft:Sed ueteris Roma* nipopuliprolperaucl aduerfadaris feriptoribus memorata font,proproQîcrifates amp;nbsp;aduerfitates,elegans enim in primis eft abftratfta in concreta mutare, ut Dialeóice lo* quar.obfcurum autem à Græca origine deflexum eft i-mimnçàii, Si cui ab humana glorûi continentiam foafiircm.Continentiam pro abftinentia pofoit.

« Nam quû.amp;c.] Bafilicæolimiegiacdômuscrât,quodô^etymôindicat,apudRo manosinbafilicisprincipesiusreddebant. nuncautem bafilicas templanominamus. amp;nbsp;SicinRom.bafilieadedicesc'iefpondi,fimartyfum reliquias inuenero.] Requi* ritpopulusutbafilicamdedicctconditis fubakari reliquqs martyrum. Nam id etiam olim in more fuifle ex Decretis de Côfecratione diftindione prima,no uno in loco de* prehendere licet,nûc refpondet Ambrofius fc id fadurû,fi ullæ martyrû reliquiae app a reant. î Ardorprgfagq.] Enthufiafmû hoc eft prophétie! fpiritus diuinû aftlatum intenigit,fedmodcftioreuocabuloutiuoluif. 4 Vtadhucnobis,amp;c.] Indicat ut arbitror,tantam fiduciâ foifle inueniendorû iàndorum,ut non deeftet qui urnam,lc pulchralc uas,ad colligendas martyrû reliquias inclinaret, ÔC ad crepidinê foflàe fubq-ceret. 5 Inuenimus,ô6c.j Sic Lucanus. Grandiarçeftoiïismirabitur oflàfepulchris. 6 Adordinê,SCc.] SceletalandorSitadilpofoitutfingulamc* brafois locisamp;lunduris redderêtur. nbsp;nbsp;nbsp;7 Quosnulla,ô(fc.] Legerênoninterpo*

latjfed interpellat,hoc eft,continuationê eius impedit, nifi obièruafTem hocipfum iàc* plus obuiû in lcriptis Ambrofianis,utinterpolari pro interpellari capi uideat. Eftalio* qui interpolari quû uetuftis rebus poliendo noua quafi fpecies addttur» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;s Videro

tarnen,amp;c.] Arbitror legendû nô certi,fed certe,ut certû fit martyresrefurrexilTe, fed utrum fibi,an nobis id in dubio uerfari.Certe miracula quæ patrauerunt, eos mortuos cflèjintdligi non finunt. nbsp;nbsp;9 Quanta oraria,6Cc.3 Hoc eft, quot oraria iaditätur fa

pra martyrum ofla,fafcias aut ftrophia inftitas intelligit, plura de ea re foperius dixi* mus. IO TalibusmCjamp;c.J Videntur haeeferiptaquflAmbrofius Cçiàribafilicâ in gratis Arianorü noluit cedere,ei(j obiedü fuit quod populi cateruis fe ftiparet amp;nbsp;tu multüfaccret. ii Erantdaufiiftioculi.] «J'lt;/K'77gt;uy?,oftenditenim eius oculos quicç cusfuerat. iz Auulfumhumeris caput.] Virgilianneft: Auulfumtjhumerisca putamp;fincnominecorpus. ij Succédant uidimac,ö(fc.] Indicateosfopelien* dos fob altari ueterum Chriftianorum more, quod etiam in Apocalypfi da*

«nor ille Martyrû fob altari coafirmari uidetur, V fquequo non uindicas fanguine«*andorum tuorumf