\AaAâJ^’»/a,s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.' ’ A A ' '' ■ 'S'S '’ ^': A A Q A 'A !^' ■

Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden: • de rug van het boek • de kopsnede • de frontsnede

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order of appearance:

DE ANABAPTISMI EXORD IO;gt;ERRORIBVS, HI-ftorijs abominandfs,Confutation nibus adi'cdiSjLibri duo, autorv Ioan ne Gaftio Brifacenfi.

FORTI VIRO? VVILHELHO 3(xckli d 3(x.cKliß)Uy pmjedlototè -^^uizdätiy t^c Jüomino Juo^ patronoyloannes Gaßius ßri ßtcenßs ßrhcologia

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de cdtcibd.

'y/’/‘z/?rfr//z« erroribus ob '''^^^^gt;^^:^ßitpedajnec no äha(Jult;e dam adJeculinoßricorruptijJimimo res ehtendandosapprime coducibiha^ tibi uir nobilijjime-, idem^ prisßantß' ßme inß:ribedus eß^Non enimobhui oni dediy (ludntamantißünis literis^fne tenuis j-ortuna bomine ad amicitiam prior prouocariSf hofpitium^ÿy amici tüt uerajymboluyobtuleris:gt;iptam be

tier bis per optimos ttirosprpiß ßmejahitaucris^ut nißtuü er^a mc fauorèm^rato a^^nofcere animot in' ^ratißimus omniü quos terrafußinct exißitnarihandiniuriapoßem. nbsp;nbsp;nbsp;c'

cedit etiam alind :gt; ^no ad redamandü incitorfCo^nitio in omni doSlrime^c nere no nuï^aris Çpudeat interimjd ccrdotesper luxüet ocium nentri dïï taxat uiuere^fjud mnlto clarioresj^ • maiorü imapinibus-, (fuibus tarnen es ' cumprimis clarus.Finxit enimteip' ßa natura ad honeßatem:» temper anti am^mapnitudinem animbinßitiayad o mnes denitp uirtutes ma_^nu homine ^excelJum^FIocipJodi^nus certe uir ciiob eruditionejinsulare y tu ob ' eloguentidnatiudÇ^uee in republiea tantnpotefl-, cjuantuin bellopfadius^ ut F)emetrins F haler eus dicebat^

iHußriJjimi 'Principle, U.^raßniy E^pijcopi^rgentoratenßs ) ctc^qui meJîiii beneßcijsitadeuinxitfUt eajci tiettec deßnain unt/uamuelpradica^. reyucimeminiljè. Prudens praßilis optimi confihu dr^uit-,(luod ie potißi^ mu ex omnibus-»(Juos habet in aula de Ie6lum-gt;uirumhaud(/udgudnouce,ßd id olim nota perjpe^a^ probitatisy Pd unddto totiprajecity (Juipritnum poßis populum le^ibus nbsp;nbsp;coftitutio^

nitate?non crudelitate^no tyrannide regere, ad uitia Icuiord conniiiere, grauioribus mederipotius guam exd Jperare,lt;^ nonßlu uidere guid aga turdieruetiam prouidere (JuidfutU' rum{i't. ]-daudignarus (/uam inßdus ßtdiuturnitatis cuflos metus. T)ein poßis ue/unus efjèdocumento nobili uiro CU liter is humanioribus,lt;i^ opti d mis

wisntorütus maxime coucnirc ßc ojficiumjùumperd^iiyut dus nul ldj-raus,nulla auaritiaj nulla perß' dia,nulla crudditas j nullum pdulas diclu inuitdproßrätur, Q^uidenim maßs nobilitatem, piam talcs hcroi ccc uirtutes ct politiorcs lit era , ßa uirtutumßminaridßintytum ußs ud riarum rerum commendati Et bilitdtis lex eß,auxilio leudre oppreß ßs,opemjerremßris, aßlidlisßic^ currere, a^noßere dereliclos, ulci ßiinipidperpeßos,rcßllere impro bis,abinnocentid propulßre uim,tH eriuiduas orphanos, Jdle^^ uerd EdobilitdsodioßeflprobisyUt Cie, in oratione pro IP » Seßo teflatur, Qmnes boniänejuit,femp J\lobilitd tij-duemus^çi^.efuid utile eß reipubli ca,nobiles e(ß homines, dignos efjè maioribusßiisyct (piia ualctapudnos claro

NVNCVPATORIl clarorum hominübene de repubhea .. meritoru tnetnoria,etiam mortuoru» Et Erajmus noflrifèculidecusypro pius ad lier am Edobilitatem accedit his uerbisEd t enim optima Jnpiit iu reßtpientum calcula damnantury pit fortuna beneficia diiiites^animiim ha bent omnium bonarü r er urn inopem^ etcpiinataliitblemmatis fie uéditant ptiun aliopii nihil habeant nobilita^ tu, pratter imap^inesmulto iufiius damnantur,pii ueßes ac domos habet opulenter Jplendidas y puim animus i^nauia acediap Jpidleat t pii pub chro corpore, mentem circumferut uicipfoedam, pii maioru ima^inibtis moriim culpa labern ac tenebras ofi-n dunt, Ita merito laudantiir hi, qui Jefie lier is bonis ac perpetuis orna^ mentisfie lociipletarunt, expolierut illuErarunt ,ut ea minimafit in 4 ipjîs

if)ßspars Nobihtatis y utti^us tota cljc ]\Iobihtatem cxißimat. fia élcnus Egt; raßni ucrba recenßiL rum ea nobilitas ab omnibus odio me» rito habetur yClutr tyranidem exercet ocio ?aleaycopotationibus tempus ui tlt;e conterit y uenationibus cumdam' ‘nopauperum^audety (Juajère inßci^ tiamyue dicam cotemptum liter arum literatorum habet adiunélam. Et i(li malunt eßejormtdabilesy (judm a^-inabiles:lt;^ certefunt (]uod optdtyçfj* hincj-erociunt.Catihnas Critb as non fui ciuesynonßumJeculü yßed cmnesj^entes (otates accujantyt^j* execrantur. Sic etiam hi nobilesy qui t^enere tatum ali^uidfalfce opinionis habenfyhoßes uirtutum et honeßatis ßtmmo proßpiedi odio. Et parum d beßijsy(lult;e ratione communi folumo^ doßint contentiCydi^erüt, fpudet tu beris

herb infronie,aiit ncriii in najo , zj' nopudetperditc uiuere-,i(j' honai ho ras male collocare^ Id rit tu uere cla ray^enerofàyillufîrb dcJiiJpicienda jNobiIitdS)(luumpro chartb et alea traélabit optitnos ueteru hbrosypro Jcortbamplecdetur uir^ines Carnot nas ;gt; pro bellb ac latrocuüpjan^lißi met lej^es ac pbilofophut diuinade^ er eta cordierunt. 1^1 eclue illud H), Chryjollombclui ChriHianos JSho, bilei his uerbb depin^ityprœtereun dum efl, Vnaß)Ia4ncluifjlt;(^ uera communis î\lobilitas atijue neeeßitu do cü Chrißo eß, ut uoluntate J2)ei pacias * J^ic propincluitatb modm tnulto melior illo eß atc^ uberior,. Cluodßprobe tenemus^needeßko^ rum^eßb^loriemur^nißtiirtutes eo rumimitemur^necdeparentum nobi litate (luicepuam nobb arro^cmusgt; nb ßpro

ßprobäm cor um uitamJè(ludmur^ S cd ne excéda modumcpilîolaremf tibi nbsp;nbsp;nbsp;opellamy cuius inteer Uatem^

into nobilepeélus ia anteperjpeélum habebay dedicoy in qua catabaptilla^ rum exmodicis initias coflatummaliïy conatus abominabiles, y feeler a non dicenda inuenies^ M.diorem partem hartim rerum non audiuitantum yfèd perfpexi ipfemeisoculis. Uocumen turn hic habebis infqncyquàm diligen terprajèsregionis alicuiui àquoeît que J^rincipe conßitutus iniiigilarey iocum hareticii adjpargendum uene num in fimplicis hominis cor denegU' rcydiligentiinquißtione omnia etiam minutißimd perjerutari debeat y ne quidjeditioisyautjalfe doélrintcjùb na/cdturynetranquillitas R.eipubli CÆindifcrimen extremum deueniat^

terndpropafka^ dd omnia mala pro tia/iurametipradlitiac obodietia de bites immemoT:, fokt pruere, dgt;Jihil cnimpopulo incoflantiusjttihilobfeu riui uolutatc hominu ? nihiljallacius pkbc prom^ua, Indc turbajeditio ties rifica:Cdij immortaks fftne mitu hoc did no poteß) dcuaßatio rç ^norußorentifimorü 7 multiplicatio iiiduaru, kf^dpruddes presßdcfti is uigibjsfua prudentiaatcpcoßlijS} ßa autoritate amolirißne omni labo re et eßußonefin^uinis^ßprincipes obßßatuTypoßütlf nde enim cataba ptßica cohorsßatdlis illa tempeßas ita du^mentdta eßycreuit^ indies, et adhuc in hos dies, in hos menßs, in hoc tempus erumpit^acpullulât apud (luoßam imprudentes 7 (Juàm ex ne^ ßi^entia (ßitantia 'Principum, pracipueßcerdotum inicpiorü in .dohorum^iQ^uos tumultus excita^

lrunt:,quas moucrc in tot a Gcrmanid tra^oedias7(Jtias Uruxerntpi/s /int fthcibtis inßdiasi^Xnod cnim/retumgt; ^ucm E. uripiim-gt;tot motus tantds tS. Vdrüts habereputas agitationesßujgt; iluüipiantdsperturbationes lt;jud tos ^p,us cdtdbdptßicd colliiuies hd' het, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;remmer it clamoribus a^

pudpopulu)obtreélationibus ßn cretßnis, JSdalediélis erßcopban tijs uincity non tieritate, l-dorum i^i tUYconßlijs prudens uir occurrityau ddeiam débilitât ßeJerireßßityue Id tins pateatße^a huius conta^ioy gua ^ui/guam put et. Spéculum ita^ÿpel lucvdumhic propono tuce humanita^ tiy^uodjemper in hoc rerum ßatu lo ^e omnium deterrimo intueri, fluid a ^lumßtperpedere y (luidai^endumßt deltberdre,maturo conßlio pot es, In epuofellas nocentißimas y obßmatum

'hominutngcnus,pcrßdiamyßtplt;^rbi^ pompam huMi mundhinßnitd/cc-hra. ßc exprcßa uidetmts ? ut uuUui '^pellci corporis humani effi^^ictn tabula aliptay^fj'ß'omncm diligentia inpingendo admoueretj reprcrßnta repoßet euidetius uiuidius^^. Scipio eruditil^imum hominem CZ penediui num domi habuit^C. L alium nempe» ' (Juo non comior,iucundior ygrauior^ ßpientioTTyCUiusoratione ^7quot; praicc ptis cfuotidie obleSabatur.Etiam tc nopudeat hißce in hiflorijs^iptce loco preceptor is eße poßutß ocium are lipiis négocias datur -, alipias boras jailere, /^on carebit hac leSiojru f élu dulcL Imitare in hoc Gélauianii ^ugußugui liber allbus dudijsgrce ßrtim eloiluentia m tantum incum^ besyitt nullus ne inprocinélu (Juidetn labereturdiesy(luin leger et ?fcribe^

■ EPI s TO LA rctjdccîctmarct^Hunc itd^ labor acindu^riam noflram (lualcmctin^i uir 'clari^imcjhiîari uultudccipG întucrcydoncc mcliordydut nomini tuomagis coucnicntia dedero : mc^ do3:i^imopraßili Rccleßa toratenßsyDominotuo ckmenfißi' mo:,pcr^as tempeüiuis nbsp;nbsp;amicißcr

monibusy piotiesß dederit opportu nitäsy comedarc, apudcjueytit audio^ pro tuis egre^^s uirtutibus tia ct dutoritatc Udles pluritnü. 'Prt cor tuce humdnttdti omnidßdulla,3d ßlece^Qdlcnd,ldnudrijs^ *$44»

• -■

»•W.

^VM ERRORES, ET NEFAN-dtp hiflorice 7 loanne Gaßio ßr^accnßy T heolo^ ^ia candidätöy ^utore^

ECTAM fuâOc orfifunt* Cum duces corum fanatici plane homines iâ cort i ftituiffent,quam in Euati igelio habemus libertatê

traherc’.nosqui uerbi fumus apudTi-gurumadminiftri,primum conuene-runtblandè quidem,fed conftantera-deOjUt quantum ex ipfo uultu ôô aôio-ne uidèri poterat, appareret inaufpica-tum quid in animo fouere» Conuenie-bantjinquam, hoc modo .Non fugere nos,quàm funt nunquam defuturi,qui Euangelio obftcnt, ex bis etiâ qui Chri fti nomine gloriëntur . Nó ergo unqua effe fperandum fic coalituros in unum b efle

eflc omnium am'mos, ut Chriftianis U-ccat uiucre ♦ In Acflis enim apoftolids cos qui crcdidt(rent,abalns fcceflïonê feciffeiacdeindefadum effe,ut quicrc-derent,ad cos,qui iam noua cccleßa c-rant,concédèrent,proinde ergo nobis efle facicndixm * Orare, ut ad hunc aligt; quempromulgaremus mods,qui Chri ftum fequi uellent,à nobis ftarent, polli ceri.quoqt, copias noftras perfidorum exercitum multo fuperatutas^. lamec-clefiam piorum fuis,qscp pîjs,Senatum fuum le(fluram effe uotis » Palàm enim ctre,quàm multi fint, amp;nbsp;in Senatu amp;nbsp;in hac promifcuaccclefia imptj. Adquac inhunemodum refpondebamus. Verum quidem ciTcjperpctuo futuros,qui impie uiuerent,etiamfi Chriftum confi terentur,omnemcp innocentiam, adeo que pietatem ipfam defpecfiui habcrêu Attamen cum fe Chriftianosefle SC dicerent amp;nbsp;contenderent, fatflis autem ta lesefient, quales ecclefia quoque ferre pofiet,ànobis flare. Qui enim contra nos non eft,nofter eftiqucmadmodum

' ERRORIBVS LIB. t. gt;nbsp;Chnftus ipfe docui't, in iftis rerum prfx mordtjs,qualia tum noftra crant.Prçc« pifle eundê quocp,ut « zizania creCce^ re cum tritico patercmur, ufc^i'ndi'em (ne(ris;fpem autem non mendacem ha.-bcrc in diem plures effc ad bonam men tem rcdituros,qui tune abhorrèrent» Quod fi minus fieret, ptjflimi.s tarnen Temper uiuere liccrcîinter impqffîmos» Seceffionem in co rerum ftaiu quid tur bac daturam uercri. Apoftolorum autê exemplum hue non competcre, à qup bus cnim ipferccedebant,Chriftum no confitebantur.nunc autem noftri confi tcrcntur.Maximam etiam eorum par.« temfuturam,qui nobifeum nollentin ullam feccflïonem confentirc, etiam fi Chriftum ardîius amplelt;ficrêtur,quàm nos ipfi. Verbi côtinua aefiione iftud fo ' lum promulgaturos,quodomnesnof-feoporteret , nifi faluti fuae uelintipfi dcclTe.Haud ambigere futurum, utfi-delium numerus,citra turbam amphor atque amplior irremifTa uerbiadmini-firatione fieret, non corporis in multas lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b z par*

4 ÖÉ CATABAPTI STAR VM partes difccrptione.Scnatum,ctiam fi il lis maxime uarius efle uideretur, at nobis nó itidem,eo quod ÔC fi humanü ab eis nihil alienum credercmus, ingenue tarnen uerbo non modo non obftaret, fed tcqucfaueret ati^ lofaphat ille, qui facerdotes et Leuitas cu ipfa lege cohor tibus uallauit,quo magis libere per om-nem ludaeam ucrbum prædicarent tma gnopcre tarnen obferuandum efle. EC fe decem in'rg{ncs,alteras quincp fegnes amp;nbsp;ftolidas. Hæc his fimilia cum in-ftantibus refpondcremus, ifti^ uide-renthac non fuccelTurumjalia adoriun tur, Baptifmum infantium miris prox fcinduntmodis.fummamabominatio-nemjcx cacodæmone.pontificc^ Romano efle.Occurrimus propere et huic ' incurfioni,amicam pollicemiir collatio nem.Condicitur ad quencp dicm Martis per fingulas hebdomadas cóuenien dum efle.Prima congrelfione pugna fij »tacris,uerumtamen citra coturneliam nobis maximeipfbrum conuiciaæqua nimiter confuIentibus.Deusteflis eftö,

ERRORIBVS LIB. 1, hi qui tam ab iftis,quàm à nobis uo cati aderant.Secunda acrior. Quidam «nim cxeis cû Scripturis nihil poflenr, aperiis coniumelijs rem tentant. Poft multam conHidtationcm cum fc inferiores vidèrent,et nos eos amicedehorta remur,fie difeeffum eft,ut plericp ex eis promitterentfe nihil moturos,etiamlgt; non pollicerenturcelfuros elfe fenten-tia.Intra triduum,autad fummûquatri duum nûciatur,eos quihuiusfedîç Co ryphati fuerunt, quindccim fratres tinx iiïè.lbi primum fentifeere coepimus,cii ius caufa ôd nouam ecclefiam colligcrc inftitucrint,8C infaniium baptifmû tan topereoppugnauerint.Monemus er^ go ecclefiam,faflum iftuc defendi non pofle,ut bono côfilio,nedum bono fpi ritucoeptum fit.hispotifiimum caufis. Tentauiffe ipfos Ecclefiac diuifionêac portionemquod perinde ad hypocri-fim pertineat,atcp monachorum fuper ftinoncm.Sccundo,cum cccleftjs fuum arbitriumdedocflrina iudicanda illiba |umfitferuandum,orfi funt Catabap-b 5 tifmum

« DE CAT ABAPTISTARVM tifmö citta omnê coîiationê:n«hil enim per omnê de intantiû haptifmo pugna de Catabapnfmo propo(uilïe*Tertio, uideri hune Catabaptifmum,feditiofo rum hominum efleucluti teflcram.Pro tinus uthxcrercïfcût, magntsexamini bus in urbem aduolant,pofKa zona, fa lice autre(lecinê)i,in foro atep triutjs, ut ipfi iaêîabantprophetantes. De antique dracone,quem meuolebât, deep cius capinbus ,quibus reliques Verbi fymmyftas, omnia implcbantjuftitia atqj innocentiam omnibus commenda bant, ab eis peregre nimirum profectu-ri.Communia fe habere iam omnia, ÔC gloriabantur, Sx!: alijs ni idem fecerint, ultima côminabantur.Per plateas, Vac uæ portentosè, uac Tiguro damabant» Quidam lonam imitati, adhuc quagt; draginta dierum inducias urbi dabant«. Quid multafftultior ero iftis ipfis,fi om nem corum audaciam, uel foie nomine uocarc uoluero.Nosautcmquiàfa naChrifti doeflrina ftabamus Deimu nere firmiter, quum tota ferme Vrbs quiddan)

ERRORIBVS LIB. I. 7 quiddam,quamuis alius alio côfilio, pa teretur,in hoc eramus,ut fpiritus proba tionem re(Se doceremus.Proficiebatur hacuia nonnihil, quamuis fefeinom* nia formarent,quo minus deprehende-rêtur. Vbi maîû aliquantulû remififlet, utplcricç uiderêtur abfq; afFcdu in cau-fa iudicamri, cogreffus indicuntur .At quotieSjfiue publice fine priuatim con-grederetur, leper uidrix abibat ueritas, quç à nobis ftat.Promittunt ergo fe fan guine probaturos,quod fcripturis non poflent. Id tanta tum audacia,t5 iadîan liafeccruntjUtfibi ipfis oneri fuiflenû hil dubitem.Profequuntur Catabaptif mum fuS inuito Senatu populocp, fer-uis publicis litfloribus^ nonnunquam reieóis.nonnunquam uero contume-lia affedis.Indicitur tandem congref-fio,qua quifep ad fatietatem feorfim an diretur, cumqj per urbem,fiue ad præ-torium è carccre duccrentur fiue ad car cerem redirent, alius dira comminatur urbi,alius comiferatur. Hie neruos in-lendebat hypocrifis,fcd nequicquam» 64 Vt

Vtcnim ad mifencordiam flectcrent^f hilia quedâ pcifîora, nihil nô tentabat, uincebat tamê publice trac^ata ueritas«. Omnibus enim toto triduo licebat toti pugnç interelTe Poftremo eu nec^ ifta côgreflîonc uiôa cederet impudêtia,da tur denuo pugnandi copia.Certatur co râ ecclefiain têplo totum iteru triduS, tanta ipforum iaeflura ,ut pauci elTent, qui non aidèrent certandi gratia puggt; nare miferos, non ucri inueniendi, Ea pugnafic accifæ funt eorum opes ,ut abeomulto tranquilliushabere cœpe-nmus,praefertiminurbe;per agrum e-nim noc^uæ uagantur, et omnia pro ui rill infeftant. Dccreuit autê clarilïimus Senatus, poft earn collationcm,quæ ni-mirum décima fuit,poft alias,fiue pub-licas,fiucpnuatas,aquis mergere,qui merferitbaptifmoeS, qui priusemer-ferat.Haccforfan paulo faftidiofiustib» obtrudo optime Le(ftor,fed traxitme nullus plane æftus aut aft'ecftus, fed fide Iis proEcclefijsuigilâtia ac folicitudo» Multi enim ex fi atribus funt, qui cum nonlt;

nondum compertum haberent, qualç nam effet hoc hominum genus,imma-niusfieri cxiftimabant,quicquidcum illis ageretur ♦ Nunc uero cum amp;nbsp;ipfo^ rum caulas uaftare cccpcrunt,quotidia nis turn literis,tum clamoribus nos co.» pellant, plufquam uera effe cofitentes, quaequidemaudicrant;quo uigilantto res reddantufjqui malum iftud nondii expert! funt.Ipfum enim orbem fimil? hypochfeos fpeciem arbitror nunquâ uidiffe.Vtenim feientia fine charitate inflat, ita cum hypocrifi coniuntfla QC audacior eft,quam ille de plebe putetgt; £iC callidior quàm nafutus etiam depre-hendere poffit. Craffa fuit MonachorS hypocriGs,ut qui de diuinis,fi quando, frigidiffimé différèrent ♦ Hi porro fic a-gunt,utquemfibiobnoxium effeuide ant,non perfuadeant aut mouc3nt,felt;l concitefit atejj rapiat.Protinus ergo mi felli ,nefcio quæ fupra uires fuas moliS tur.Magiftratum diris oppugnant mo-dis ,Euangeltj miniftros dcuouent.Vn

qui Epicureos Chriftianos nolcbat fuis intcreiîe prarftigqs. Vt cnim qui in magiftratu funt.multa fapientia rerûcp ufu pollent: fie qui Euangeltj minifte-rio digne præfunt, fana doôrina fie in ßru(^os efte oportet, ut contradicentiS contumaciam reuineere poflînt, N une ergomihi aftutiamuide hominum, V trofep miniftros,amp; ecclefiæ ÔC reipubli-cæin primis profeindunt ; ut fi unqua pro officio contra mutiant,protinus di cere poffintjideó fibi effe infeftos, quod eorum uicia contredaucrint lam quif-que de plèbe auditor quicquâ prius fu^ fpicatur âf de magiftratu à de Ecclefia rum miniftris,quàm de uerfipellibus i-ftispraeftigiatoribus, Procedunt furio' fo impetu concitati ad iftorum magifte riumu'gnariquo ruant, aut quem tan-dem ftnem inuenturi fint. Crefeit auda ciaö^ impudentiajut qui heri ftmple% auditor adftiterat, hodie magiftratuni infaciemcontumeliatur. Cum^ uide/ tur,incrcmcntum illorum quo tendat, ct obfiftitur^protinus è medio faceffunt autores,

ÊRRORÎBVS LIB. I. - i» autores,actnifcrâ plebcculam carnifîcl bus laniandâ rcHnquunt. Ac in uniuer fum talemfpeciem prafbêt,qualc Atac: quocun(^ diuerterini,7ra»'7if nie turbant,incp peffimû ftatum cornu* tant.Cœpit urbs aliqua paulo fanius de çœlefti doôtrina fendre, illo properant ac turbant:ncc enim eas Domino initi-ant,quxuerbumnon recipiunt,undc quis non uidet,à quo magiftro mittan-tur apoftoli i Proinde animos erigite optimi fratres » Romani Pontificis hÿ-pocrifis in lucem eft produira, nûc res cum ipfa eft hypocrifi nobis gcrenda» Eocp incûcftandus id facile, quomagis uidetis iftos cacodæmonisapoftolos, cum falutem, nefcio quam polliceâtur nihil quàm turbas rerumcp omnium ta diuinarum quàm humanarum côfufio nem ac pernicicm quacrere. Haâenus de illorum fe(ftionc,et Ecclefie proditro ne ♦ Exierunt à nobis,non enim noftri fuerunt, Vt enim etiam hoc addam, eft Ecclefta Zolhconae ( Tigurinae enim parseft,adquintum ab urbe lapidem) etiam

eham num admirabiliconftantia, /am eni'm femel fuperarût apud fe natos Ca tabaphftas. Verbum lîmplicitér ac placide femper funt amplexi:quam ifti pre cipucoccafionem fpeóarunt, fperatcs cocitiushypocrifi îuæfore obnoxtos, quo maiore r/mplidtate ÔC. alacritate pollerent,.

' Abbacellaehoc utunturpraeftig/o«. Detjc/t fe al/quis ali'quó Catabaptifta ' perinde atque epilepticus effet : fpin'-tum quam diutiffimepoteft rcrinet,ac fe in extafi effe ftmulat» horrenda prac-bere fpeciem aiunr,qui uiderunu Tandem euigilanti ümilis,teff ari incipit fu-per hts,qu2 in extafi uiderit aut didice-rit.Vidcruntomnes,cum primis Zuin glium errare in Catabaptifmo: qua fen tentiam alius mitius, alius atrocius pro nunciant. Vidcrunt iudictj diem ad fore ante biennium. ViderSt Catabaptif-mum iuftam fantflamcp rem effe, amp;nbsp;id genus nugarum fuarum, Ncceft,cur hoc

hoc pracftigium putes à fimplicibus eö rû fingt, ipfi Antefignani autores font: quodhoc exemplo difces,

Sancflogalli puella Catabaptiftisfü it,duodecitn annoruautpaulo foprà, patris(ut aiunt)re(fie animati filta : que ad conuehendam annonam fefc accin gentcm(cft cnimfrumentator)filiamo net, ut iftum diem domi fe retineri patia tur,utfurum effe miranda :atcçpaulo poft ad cum,qucm dtximus modS cou ctdit.Cumcp euigilaflet,itidem fanatica iftafua garriebat* Vidcs,utiftafciuit, quandocafuraeftct.Cur autemnÔce-ctditjprotinusut patrem uidit profici-feifnondum doda erat omnia,quç fib» reftitutareddcret,aut quibus ad banc rem opus erat, imper ata foerât. His im manibus praeftigqs paffim apud Abba cellanos utuntur.

Cumrekgantur Coryphaei ifti,con tra quos potiiïîmum fcribi'mus, SCfacra tnentorogantur,nolunt rcfpôdere: fed ( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pet

per fidem quam in Deum habcant,rcd piuntfenunquam rediturosiacmoxu bi rcdierunt,Pater, inquiunt, per fuani uoluntatem me reduxit. Ego mendacij patron adprobè eflefcio, qui eos facit reduccs.ipfiautem coeleftcm fe intellt-geicfimulant.Sed hoc memoratudignum eft:cum Gregorius ille, quern o* mnesalterum Paulum uocant, de do--ttiolacob, uirgis apud nos cæderetuf ufqj ad portam infcrnam,amp; ad l efpon-dendum facramento leuandum^ ma/ nus à feruo Senatus adpellaretui , primo renuir,quod prius ettam fæpe fece-rat atque obtinuerat : tmo fe femper fic gefterat,quafi prius mori uellet, quàm iufiurandum præftare ♦ lubet ergo fer-uus Senatus adutû manusleuet, aefa-cramento rogatus refpondeat:aut uo# Lieftores,inquit,eum in neruum reduci te.Leuat,uirgis nunc perfuafus,in cœ-lum manus,ac praeeuntem facramento MagiftratS fequitur Gregorius de domo Iacob. Hic uobis oritur ô Cataba-ptiftae quxftio,in iegê inciderit Paulus

ËRRÓR'IBVS lib, ■ If illeuefter nee ne,Lex uetat quo minus iurciis,ifteiurauit,legem ergo trâsgrcf. fus eft. Hic ergo nodus neditur, V ultis feparari à mundo, à mcndacio gt;nbsp;ab his, qui non ambulant iuxta refurreôionê Chriftijfed in mortuisopcribus.Quî et gofa(ftumeft,ut apoftatamiftumnon excommunicaueritisç'Non eft ergo E-tiam apud uos Etiam ,necp Non Non» Sed contra,Non eft apud uos Etiam, et Etiam Non,Ne(Ç Chriftum,nec^ côftl tutiones ueftras fequimini.

V ualtzutum totum fubuertit hec fc flajmultos ex ciuibus uiros bonos et in tegros exulare coegit,amp; poffeffionibus pepulit,qua ex re Euangelium quoque (quod illic pulchrè florucrat) funditus excifum eft.Paru abfuit,quin ide Vuot maci æ faóS fuiflet, Auguftæ ,Bafileac» Etin'Morauia Catabaptiftae fiucrunt, quiChriftum Prophetam affirm aren t, qui diabolos 0^ impios beatos futures adfere-

adfercrent» Sandogalli frater fratri cä^ putabfcidït,iubenteid (ut ipfe aiebat) patre .Quid turpitudinis fub prætextd matrimonfj fpirituah's admittant, teHa tur urbes ÔC ciuitatcs,quac ob hacc feek rafarpe in eos grauiflîmè animaduerte^ runt ♦ Hoc ucro nemo negate poteft, quod pïçn'qp illorû coniugc et liberos re linquut ac deferûtjimô omni abiecflo o( ficio ignaui Aertunt, ÔC ex alienis labo^ ribns faginantur. Quum ucro tarn tur pi 8)C abominanda libidine fcateant, iuf fu patris coeleftis impétrant illi Hoc derti(^ mulieribus amp;nbsp;honeftis matronis pei fuadentes, impolTibilc efle ipfis, ut regni coeleftis fint confottcs,nifi corpo ra fua turpiter proftituant.quandoquv dem fcriptum fit,rcnunciadum efle 17«» quae maxime diligimus .ôu Chrifti gratia omnia infamiæ genera elTc dcuoraO da pqs.deinde publicanos et mcrctricc» præcefïuros elfe iuftosin regno coelö' rum.Perfidiae,mendactj amp;nbsp;feditionis, quibusinobedientesifti undiqj fcatêti nee finis eft nee modus. Num ergo

ÊRRORIBVS LIB. I. ,7 mi Simon,amp;(quae prudcns fupprimo) grauiora uirtutes funt c' An tibi adhuc inhonefti nihil defignaflè funt uifif ly'xorwn comniunitas apud

HictepiSpetflus teftor,ne ijs quae diéluri fumus offendaris.huc enim iurc debent poni, non quod afFeóui tatum deferamus,fed quod quæ ifti clam deft-gnantfic,non debent ab omnibus ig-norari'.ut quae Alexander j^ueAxiv? in di-uum Paulum admiferat, quo facilius à tantalue nos ipfos cuftodiamus.Ero in defcribendis eorum factnoribus liber et breuis * Vxores ifti fic communes ha-bent,ut aliéna matrimonia inuadant, fua déférant,Liberos autem fic,uteos déférant,atepahjs alendos relinquant^ Belli homines,dum libido fuadet,com-munem faciunt fratris uxorem, imo fi-liamuirginem.Cumuero ipfa naturae uis requirit, ut liberos uel cum fudore foueant,iam alijs communes faciunt.

ad primumaburbc Iapi'dem,is eoriim doc^rinam contumadlTimc tiiebatur, commeatum autem pro domo cotraxe rat,quo hyemem tranfmitterct: öi. quo^ des cdendum cflet, iam inertes mufcae aderant,m3gnificedc Deo prophetan tcs,fic enim blateramenta fua uocarc di gnantur prophetiam* Tenentur pater--familiasuxoratcplibcri hoc praeftigio, donee annona abfumeretur ♦ Arbitra^ tus ergo homo, quod minime contin-gebat,præfentibus comcfis,illorum o-pera ÔC auxilio alia comparaturumimo net nunc efle operi inftandum,quo pa-retur uidus. Surdo fabulam narrat ,câ enimautftamen tendere(textof enim erat)autfubtegmen conuoluere coge retur,illorumóp opê aliqua in parte ex-pedarenifti laudare Deum ,eius proui dentiam ueherc, omnia cp de i 1Ï o tanquä po!h'ceri,manum o peri nullo admoh’ri.Interim ex coniugé difeit adulterium quoq? oblatum ei eflé pictatis prætcxtu. tarn domo pellit fcele (loshofpites,atcp oculos tecipit: uidet que

ERRORIBVS LIB. L que uentres cflc,quos pauloantc angelos crediden't,atc^ ad Ecdefiam Chriftt tedit.En tibi, ut publica uelintcfle om nia.Perditi homines mediochumbo- i na cômunia uolunt eflc,fua uero fi qua habent nullatenus. fi nullahabent,fie communia faciSt omniadaborcm par-tiuntur ali}s,ipfi ne nihil faciantjociuni coluntjdeindcin commune edunt ♦V-xores quoc^,ne Platonis rempublicam uittent,communes faciût :non fuas,fed aliorum.Quod alio faôo patebit.

Fuit ex Coryphæis præcipuus in ui co ab urbe ad quintum lapidem cû no contemnenda pecunia. Ad cum prope rabatuxor,utliberis abiens aliquidre-linqucretjè pumice aquam poftulabat» Manet' intérim uxor , nodlurnis fors fperans blâdittjs aliquid emunéluram: cunepiam hora effet,lc(fium mariti pe^ tit. Cui fpiritualis homo occurrens: No nedixitibi,quodnonaliam ob remue neris quàm libidinem’.à fe répudiât, ac moxpuellamCatabaptiftamad fe ad-«ocat,Quod cum uxor male ominans c i arguit

to DE CAT AB APT ISTARVM arguit,dins earn dcuouet ♦ Caro es in-quitjideo carnalia cogitas,et fufpicaris, ma!edi(fla eriamp;in aeternum.Cum autem nullis ei poflet fuipicio maledidis exb mi, tandem ad nos ucnit, a c narrat quae maritusjiibidinis alioquin impatientif fimus,ei impofueritcredendatde matri monijs fpirftualibus putat, Cum fufpi-cionc carcrenon poffet, quod cum ca-dem puella uicibus aliquot San(flogal-lum perrexerat,folus^ cum fola non ta tum nemora amp;nbsp;æftiuas umbras tranfie-rat, fed nodu in codé cubili cubuerat, iam tandem aperit myftequm, connu-bia inter cos efle fpirituah'a, quibus tarnen uxor parum dabat fidci .Sic ille u-xorcm alqsrcliquiffet communem, nc nihil in commune referret (nuquam c.-nim poftbac cam attigit)nifi meliore fide,quàm ipfc conubium cuflodiuilTet: acpuellam communem ufurpat,imô communem facit.Iam aliud quo^ exemplum narro.

ERRORIBVS LIB. 1. a» eft in paellas duas,qu£ donee ad Cata-baptiftas defeifeerent, inculpatç pudi-. citiæ fuerant, fed fimul atque corpus in Catabaptifmum demerferunt, nau-fragium pafla eft uirginitas.Defponde rt enim fe fpiritualibus marins,accep«s annulis tulerunt,nolt;ftccç tandemuna unoep in klt;fto zonam uirginalem fie foluerunt duo Catabaptift3c,ut fponda diu gemens ,oneris tandê impatiens hu mi fuderit uno crepitu nuptias duas» Ibiquicafum audicrurit,fan(fte iurant, fpiritus iftos ktuttoj; baud alium edidiC-' fe,quàm ft corpora quatuor de fublimi terram decidiffent.Ncc his temere abegt; as,quaEfo Lclt;ftor,ni prius côfidcres,hy« pocrifeosuim fupcrarc libidinis ettain impetum » Quo ftbi minus piaceant tj, qui ôd fi cafti fuerunt,quod ipfe no cre-doiideo tarnen fuerunt,uthanc ftbi gio riam apud mortales reponcicnt. Fue* runt enim hae puellç antea quoep ftupri appellatæ, fed ncquicquam » Potentior ergo carne eft hypocrifts.Spiritus enim practextu ac ftmulatione,deceptac uirgi c 3 nita

«t DE C ATAB APT 1STARVM nitatis arcem prodiderSt ♦ Quid auCetn hinc inde admlila commemorem adul-tcriafquæ etfi multa, pauca tarnen funt præ his quæ arte cælata fût,quo minus deprehenderentur*

Immane autem paricidium, quod germanus in germanum fratrem admi, fit in Sandîogailenfium agro,quis com mode poterit memorare îquot; Quæ enim e-rit uerborum uis,quæ tâtam poflït atro-citatem digne exponercç’Autquis tam i hebes,utnonuideat,Deum omniü bo no id exemplum cdidifle,quomagisà ’ perniciofa feda deterreatCAduocat fra ' ter fratrê, nihil tale cogitante,in patris, matris,fororum,familiçcp totius confef fum,iubet ut in medio genua deponat» Paret fanaticus homo,ratus aliquid pre ftigtj fratrem editurum Jn eadem nimP rum parentes quoep fuere fentêtia: quo tidie enim apud iftos,perindeattain A frica,nouiquid nafcitur.Vt autem ifte ingenua fcfedemifilfct,corripitlatro en fem,quem in hoc attulcrat, aicß per fra-tris

ERRORIBVS LIB. I. i) tn's iugulum protmus adigit,caput£p detondet:quodparentum pedibus ad-uolutum pedora exanimat. E reliquo corpore trunco magna cruoris uis cma nat.Concidunt,atcp amentia emoriun-tur,quotquot adfunt.Paricida ipfe, V o lûtas Dei, inquit,impleta eft, abit in ur bem furiofo fimilis. Confulem fic afFa-tur, Annuncio tibi diem Domini,Id e-nim turn omnes agebant, ut dicerent di cm Domini ad eS Afcenfionis Domi nicæ diem adfore,qui ante bienniS prac terqt.Non poffum hie nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pari-

cidalem feeftam tfadum cnim ipfum a-trocius eft, quàm ut hilaritatem ullam admittat.Chriftianum adferunt cS altjs nîultis, tu ifta potiffimû ex caufa magi-fti atum gererc non pofte, quod Chrifti anus neminem poftit occidere. Atep fi-mul omnes ncgant,fe id facinus iudica re pofte. Paricidiû ergo apud iftos non accerfitur,homicidiumaccerfitur*

Non fine caufa uolunt credentium liberos,qui cum Ecclefia uerfabantur, inter ctedentes compraehendi, fed inter c 4 res

res quae ülis erant cómunes:tanti cnirn faciunthoniine(n,quantt beluam :imó belua ardius ampleditur cognatâbe^ luam, quam hie paricida germanS fra-trem.Qutd iam mirum eft,uirginum at que matronarum ufuramnon aliter fp bifumere,quàmiumcntorum amp;fubiu galiumc'Nefas non eft apudiftos ,pariz cidali manu fratrem trucidarc ; quanto minus accufationem adultcrtj ac ftupri audiente'Horum fefe iungunt ecclefiac, qui retinguntur,quac feortationê SC ad ulterium,fi ipfi admittât, negat cfTc pec catum ♦ In iftam cnim mihi faciem ali* quando dixit Vmbra,cum fefeiaeftarêt immunes effe à peccato protinus enim ab ccclefia fua excluderent,qui quid ad admitieret, etegoeum obijccrem, qui Vefcntj admiferat adulteri3,ficinqua dixit.Etiamfi mozchatus eft ,non pecca uit;quienim in ecdefia noftrafunt,pec care non poftiint. Non eft ergo, inqua ego,adultcriumpeccatumapud uosc' Non eft,inquit,adulterium apudnos, mitto dicere peccatumfit,fiueminus:

fed non eft adultcrium,quod uos puta-tis efle.Cum entm unum eundemcp fpi ritum habeamus,nihil poteft apudnos fieri quod pcccatum fit. Vt enim unum habemus fpiriiû,ita dC unum corpus fu mus.Qiiam nunc fententiam nihil ob-feure praedicant.Huic item reiintfti fefe -iungunt Ecdefiae,quac non nouit pari-cidiumiudicare.Sed clariftimus Sena-tus Sanôogallenfiû urbis,Chrifti glori am unice admirantis, paricidam capi-te plcxit ad preecs paren turn amp;nbsp;cogna-torû, fubindeep dato à Domino figno, adcó prudenter malum hoc preffit, ut nullibi fint pauciores Catabaptiftç:ubi tarnen tantus eorum inter initia numerus fuerit.Fuit enim tota ifta familia re-tin(fta,amp; ipfa domus Catabaptiftarum

1- receptaculum,in qua paricidalemma-num frater fratris fanguine contamina uit. Vnde n on immerito quis dicerct ea cum propter familiam, tfi propter Ca-tabaptiftas ipfosDiuino iudiciofune-ftam effefatftam.

Aliud

Fuerunt amp;nbsp;alibijqui hæc fpintuairt matntnonta conßmilem ad modum ftC contrahcrent,ut ab argentarijs cocm' p tis annulis,puellares matronalescp fpi ritus fibideumccrcntj quales infchoU Valentini fuerunt,quemadmodum Ir® n»us Libro primo teftatur,

Infana doélrina de uxoribus ducendisj Secundianoriim Epiph^ lib, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.jol.too*

Phmuquidem quod ipfe Epiphanes cu patre fuo SX fertç antiftite Carpocra te ac ibdalibus eius,communes efleho' minum uxores fanciuit, ex Platonis de Republica libris occafionem natfîus,ct propriam concupifeentiam perficiens» Hine autem initium facit, dicens uclut in Euangelio habetur ,Saluatore dieeß te, Tn'plices eunuchos efle,eum qui ab hominibuscaftratur,amp;eum quiexna-tiuitate,amp; eum qui feipfum propter rc' gnumcoelorutn uoluntariè caftrauiuct tnqyi^

ERRORIBVS LIB. I. »7 inquit, Alq itacjex ncceffitatc, amp;non pro ratione eunuchi fiât, altj uero regni coelorS gratia feipfos caftrant: quapro-I nbsp;nbsp;nbsp;pter eaquae ex nuptijs contingunt, fup

Î putationem uidelicet rcrum neceffaria-• rum,0dncgociorumoccupationemfor i midantes.Melius eft matrimonium co-» trahere, quàm uri:nc in ignem immit^ { nbsp;nbsp;tasanimam tua, Apoftolum dicerc ait

die ac node refiftens ac timens ne à con tinentiaexcidas.Namdum in rcfiften-do uerfatur anima,à fpe diuiditur.Sufti ne igitur (uelut iam antea dixi, exhorta J tionis in medium proférés orationem) Ifidorus ad uerbu in moralibus inquit, pugnacem uxorem,ut ne abftraharis à gratia Dei,igncmcp per fernen eijciens J cum bona confcientia Deum adora»

Quum autem,inquit ,gratiarum acftio [ nbsp;nbsp;nbsp;ôd benignitas Dei in petitionem tuam

inciderit,0(: fteteris de cactero non pera gens cum uirtutCjUtnc offcndaris, nuptias contrahe » Deinde rurfus dicit: At iuuenis quis eft,aut pauper, aut pro cliuis in Vcnerem, hoc eft debilis, et no uult

uult nuptias contrahercfccûdum ratio ncm,hicà fratrc nefeparetur: turpes aU tem quafdam fufpiciones fibijpfi exqui rens mifer il!e,fabulam cofi'ngit. Dicat itaqj,inquit, Ingrcflus fum ego ad fan-lt;Ha,nihilpoflu facere^ Siucro fufpicio' ncm hab uerit,dicat, Frater impone mi' hi manum ut ne peccem,SC accipict aii' xilium fenfibile ac intelligibile. Velit fo lum abfoluere bonum,amp; adfequctur. Deinde rurfus dicit, Aliquado ore qui' demdicamus,non uoluimus pcccare, cogitatio uero incumbitad peccandÔ» Talis propter timorem non facit quod uultjut ne fupplicium ipfi imputetur, Caeterumhumanû genus habet necef-faria quacdam Sc naturalia fola, habet amiciri neceflarium ac naturale.NatU' rale autem eft amp;Vcnereis rebus utû

Cœna opipara apud quendam ma' gni nominis, uerum cuius animus Ca' (abaptifmû adfedtabat,adornata erat* amp;

Et inter epulandiim incidit fermo de re baptizationis ciFeâu,dc dileóioncfra-trum foror um erga inuicem. ( Nam aderanteoinconuiuio etiam mulieres formofac ac foecundac) Quidam ex con uiuisfpiritu adflatus crronco» Annon iam poffum,inquit,incitorenim nefcio quonuminis ui,baptifmi fignum à uo-bis fandis uiris fufciperc, inep ueftrum collegium tarn immune ab omni pecca to adnumerari^Potes,inquit unus ex il lis .Et mox accepte cochleare,in qu o iu feuli forbitiunculâ habebat, effuditid, quod ineratjfupcr caput illius, dicens, Baptizo te frater exoptate in nomine Chrifti Jam es frater nofter purus et im maculatus,fine omni labe tanquampu er.Dederunt omnes illi dexteras,0i De urn expanfis manibus laudabant. Imi-tati fere funt Marcofios haereticos, de quibus EpiphaniusLibroi. To.3 .fol. lop.fcribit hisuetbis, quae defumpfil exirenaeo.

tris uniuerforum,in Veritatem matrem omnium,in cum qui defeendit i E s vM, in unitionem ôi. redemptionê ac foci^ tatem uirtutû» Altj uero Hebraica quaî dam nomina adtjeiunt,quo magis adgt; mirationi fint his qui initiâtur, hoc mo' do;Bafema,chamofle,baaeanocra, mf ftadia,ruada,cufta, babophor ,calach' thi.Horû interpretatio hæc eft, Supef omnem uirtutem inuoco id quod noffl^ natur lux,amp; fpiritus bonus et uita,qui3 in corporc regnafti. Alt) rurfus redeotquot; pttonem adijeiunthis ucrbis,Nomê ab feonditum ab omni Deitate amp;nbsp;domina tione ac ucn'tate,quod induit lefus Na* zarenus in uita Lucis Chriftf Chrifti ul uentis per Spiritum faneftum in redem ptionem angelicam» Nomen reftitutio nis,Meflia,V phareg,Namempfçmangt; ChaIdæan,Mofomcdaëa, Arphrame, Pfeuua,! E s V Nazaria* EthorumiH' terpretatio haec eft, Chrifti non diuido fpiritum,cor,0!^ fupercacleftem uirtut?» mifericordem. Vtinam fruarnomin^ luo Saluator ueritatis, Et haec quidetfl

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;u^C

ERRORIBVS LIB. 1. n uérba dtcunt hi qui initiant. Qui uero initiatus eft,refpôdet, Firmatus fum ÔC r«demptus,amp; redimoanimam meamà fæculo hoc, 5)(. omnibus qui cum ipfo funtjin nomine Iao,qui redemit anima fuam in redcmptionem Chrifto uiuen-te.Deinde acclamât omnes præfentes, Pax omnibus, fuperquos nomen hoc requiefcit.Deinde inuadunt initiatum fuccobalfami, hoc enim ungucntum figuram fragrantiæ fuper uniuerfa effc dicunt.Quidam uero ipforum ad aquâ ducerefuperfluum arbitrantur, uerum oleum et aquam fimul permixta unà cû additione fimilium,uclut diximûs,uer borum,in caput eorum qui initiantur, fundunt'.ôd hoc redcmptionem elfe uo-lunt,unguntautemipfibalfamo* Alt) uero hæc omnia auerfantes,dicunt‘,N5 oportere inenarrabilis ac inuifibilis uir tutismyfterium,peruifibilesac corru-ptibiles creaturas perfici,amp; eorum quæ mente concipi non polTunt, ctincorpo ralia,funt per fcnfibilia ac cprporalia ♦. Elfe autem petfctSam redcmptionem, ipram

ipfam cognitiónem inenarrabilts mag'’ nitudtnis.Qyum cnim defecflus QC affl* (flio facfla fint prac ignoranria, per cog' nitionemdiffolmomncm ex ignoran--tia confl:itutioncm:ut fi cognitio,libera tto ac redcmptio intcrni hominis,ó(: n« que corporalis fitjCorruptibile enim eft corpusjnecp animalis,nam et anima elt; defçdueft,ÔCeft uelut habitaculum pa tris. Spiritualem igitur oportet etiam demptionem efle.redimi enim per cog nitionem internS hominem fpiritalê* amp;nbsp;Contentos ipfos efle uniuerforum co gnitione,atcp hancefle rcdcmptioneiu ueram.Hacfîenus Irenaeus.

In Nouo Caftro duo Catabaptiftsf ÖC capti, amp;nbsp;in carccremdetrufi, tanden» etiam punitijqui Deitatem Chrifti lib« ra uoceabnegabantjChriftumcp folun» puru hominem ,quemadmodû nos on» nes,amp;fuiire,amp; permanfiffe prsedicâ' bât.Etpalàmhas blafphemias,n5 in ai» guhs,fedinipfoforo,plcnis buccis d«'

r • ÊRRORIBVS LIB. I. » blatcrabant,O miferum feculum et cor tuptiffimum, in quo tot errorcs fubna-fcuntur, ÔC affcruntur*

Nec tu qucnquatn ex illis mihi ofte des,qui non aliquo prædiôorutn flagi-tiorumcommaculatus fit. Mendacinm dico,perfidiam,periurium,inobcdienx tiam,feditionem,ociutn,dcfertionê,tur pitudinem. Ex his licet non omnia om nibus, fingula tamê fingults adhaerent, ut interim taceâhxrefim SC felt;ftas,pcrt» naciam,Ô^ eorum falfam ac erroneam dolt;ftrinam.

In hoc aliquando fuift is, ut totû uegt; tusinftrumentum ncgaretis,imo fimul atcpapud VangionesDenckq ÔC He-tzericum Caucqs nefcio quibus nihil obfcure plenam perlitationê per Chrl-ftum negant,quod nihil aliud eft,quàm nouû Teftamentum conculcare. Àpud * nos Groningætotum uetusTeftamen ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;d tum

J4 de CATAbAPTISTARVM tu negant,quod ipfe his oculis uidi,fcfi^ pferunt cntm ad Senatum nofl:ratê,ue' tusTeftamentum antiquatum, irrita^ cfle teftimoniajquac ex co proferantur, atq^ adeo nihil polie. Hie inquam fpiri turn ueftrum rcquiro.fi ueracem elfe co tcnditis,crgo fimul nobis adimit amp;nbsp;ue^ ten's Sc noui Teftamenti Scripturam,ac queenimapjd Groningam uctusTe^ ftamentum,atc^ apud Vangioncs no-uum conculcatis.fi minus ueracem elSî contcndins,quac ergo malum audacia, dtuinum fimulare fpiritum tanta pertf nacia atep protcruia c'SCc. Quid cntm a' liuddicit,qui Chnftum negat unica fui oblationeprototius mûdi peccatis ptf Iitalfe,quàm Chnftus eft mendax,ChH ftus non eft Deus, Chnftus non cftafll matum noftrarum falus.

C atabaptifl as S cripturam ne^arcgt; Catabapriftac, ubfubi lubet fcriptur^ negant,Ct fpiritum fuûiatftant. ScimuJ autem quod fpirituintcrpretandacfunf Scripturæjnoncontcntiofo ifto atcptc' merario»

merario, quo Catabaptiftæ cxagitatur, fed illo ueraci,çtcrno:pacifico,ac Gbi c5 ftantc.Scimus itidcm Chriftum ideo ad Scripturam prouocafTe (qui tarnen fig nis ac doflrina fan's experimêti dabat) num nam ex Deo loqueretur : quo minus cum Cabaptiftac,turn quifquama-lius fibi credi poftulare auderet ,cum ci tra Scripturac autoritatem loqueretur.

Catabaptiftæ fumuntfibi omnes prç * dicandi officium, atc^ de altjs qui legitime à Chriftianis Ecclefijs inautorati ' funtffcifcitanturjQuisteelegit^Cu ifti ne à fua quidem Cacoecclefia mittan-J nbsp;nbsp;tur. Atep hie non curant Scripturam.

. Hie non ualct, Non legimus aliquetn exueris Apoftolis fibi fumpfiffe uerbi minifterium,ergo nemo debet fibi hoc . nbsp;nbsp;fumere.Cum Paulus interrogat, Quo^

J modo prædicabunt,nifi mittanturC Au J diatjCatabapttftæ.Qua porrô autorita . nbsp;nbsp;te^Pairis mendaeij ac diffidiorum.

Catabapùftæ docent mortuos doP mire bC corpore animis, ufq; in dien’ iudictj.'propterca quod dormiendi uct' bo ignorant Hebracos pro moriêdi ud bo uti.Deinde non confiderant,anini^ efle fpiritum, qui tam abeft ut dormitlt; poflït aut intermori,ut omnium fpira” tiumuita non aliunde Gt quàm àfpiri' tüjßuecraffusacfcnßbilis ifte corpof* uegetet ac furregat, ßue cœlcGis illc i” corpore pcregrinctur»

Puella uitac honeflac ac pudicis moti' bus,à Catabaptiflis multls blanditijsS^ pollicitationibus fedu(fl2,quibus cô«' bijt nefeio in quâ fpeluncâ.Pcradto fe ad herum uetercm,cul fideliter «icrat ad annos aliquot reuerfa,fai ata** di gratia.Quâ Hcrus humaniter accip* ens,ioco alloquebatur, Cur mifcra,p3'' fa es te ab ifits impuris nebulonibus

ducic’Cur pudorc,qui uirginalem çtatc decct,honeftatcj5,exuiftiç’cur dentcp af-fenfifti illis in tam graui peccatot’Pudi-

; citiaenimamifTamihil rdiquum habet U nbsp;mulier.Mox puella uocc illa pcrtcrrita,

J iuffiffc propterea ad omnia fui obedie lt;nbsp;tiffima omnibus ,qui fpiritualis matri-li monqdebitum portulabant. Adhaec j, pius Vir, Abi, inquit ,in malamcruce impudens fcortum. Audes ne eiiam in 0 tarn grâdi fcelere gloriari, qu ati D eo fa cinora ueftra grata fintî’ ^hud.

P r p I»

Felix Mantz,ob Catabaptifmi fe-ôam,quâ partim feuerat, nufquam tutus, Bafilcac locum commodum apud aliquos ob nouitatem dolt;Hrinac, quam profitebatur,fe inueniffe putabat.In a-gro enim fuis côpUcibus ex Biblijs He braicis,ne ufquam aberraret à fcopo ge minx fcntentiç,quocp maior illius effet apud fimplicem populS autoritas, prac legebat fcripturae loca,qusc edam inter

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;d 3 pre-

pretabatur Stoico uultu,fed mo^deprÇ henfus,et profcfiptus,ne quid dcxfirinÇ nouæin Bafilienfi urbcamp; agro diflc' minaret» Namcomitabantur ilium fc-re quotidie ta uiri quàm fœminac, quo-cuncp locorum femoucrettanquâ prst fentiflîmum numen, fie ab oreilîiiis pendebant.quafi ftupidi Qé transform» ti in alios homines» Agrum amp;nbsp;fyluas mabatjtutû latibulum hacrefeos. Quic-quid illc dicerct,ac iuberet,pro oraculo habebatur»Hi fubfcqucntes fi mil es, ne dicam ftultiores,Sampfaeis,dequibii« Epiphanius Lib»2»to»i.Si uero,inquit, aliquando exibant in publicum takS) aliquô abeuntes, turbac ipfas(mulicr«s prophetiiTas^icquentes puluerem pedô colligebant,medclæ uidclicct gratia, Si faliuam fputorum fîmiliter, maximop^ JC delufi, utebanturcp ipfis in pracfeïiiî tiuis acamuletis»

ERRORIBVS LIB. I. 19 gcltj acçrrimuÿ hoftlt;s,cum tn cxilium let mittendus ob Catabapnfmi fedatn êC alia facinora,mira calliditate fcfe co* râ Senatu , fub quo tnuttus dcgebat ex ' nbsp;nbsp;cufansincmpetneo fenuineio,quiom

me ndacio efticiebat ne in exilium cum 3 uxore amp;nbsp;liberis profcriberetur» Sed tan t nbsp;nbsp;nbsp;dê propter flagitium aliquod, amp;nbsp;uaria

Z Catabaptiftæ publica in difputatione t nbsp;nbsp;nbsp;Bafileac conuiöi, adeo ut rcuocaturos

cati, fefe ultro offerret »Dimiffi nulla af fefli poena,ucrum non folum non reca tarunt,fed ctiam contrarium egciSt, nc dicana perfidc.Dixerunt cnim quû do* * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;d 4 mum

mum ad fuos reuertiiïènt ,feà Deo mi'-rabili uirtute liberatos,amp;^ angelum Dei carcercm apcruifle, dixiflecp, Surgtte uiri Dei uclodter,amp; fequimini mc.Sc-fdre eum angelum fuiire,qui dC Petrö C carcere liberauerit» En impudens men^ dacium,perbdiam mcram,mobedienti am intolerabilê ,inftabihtatcm in dióis amp;faÆs,Tales prophetas amatmuduS iftc pcruerfusjjscp aures pracbet amp;nbsp;cr«' dit,folum modo ut publicam paccm SC n anquillitatem perturbent et euertant«

Rufticus quidam in pago, nornin« Dcruuiler(qui miliare unumà BafiUä «'n ditionc epifcopalidiftat)catabapti-fmo ob fimpliciiatem ÖC admirandaifl pieratem infetfîus , in quo amp;nbsp;perdit*^ poft multa uincula ÔC ergaftuIa.QuoH’ primum Catabaptiftac domum illius if* greift (diuesenim erat agris,uincis,ptgt; «is Sgt;C pecunijs)in genua procumbebät» amp;nbsp;gemiübus inenarrabilibus, uocc

ERRORIBVS LIB. I. 4» tenta, emiffis ,furrcxcrût ,ct extcrfo uul tu, ad Scnpturæ fandae cnodationcm qutfcp alters inhortabatur.Liber aper* tus eft, de Baptifmo locus praeledus, quern magno clamorc 0^ fufpirio alto dcclarabant .Drj bont, quàm impie om nia ad opinioncm femel imbibita acc6 modare folebant,quo fimplicibus eo fa cilius imponercnt hac hypocrifi.Epula bantur quotidicfplendideidcp fumma alacritatc,amp;^ inter epulandum cótraE-uangelij miniftros uiruscffundebant. Morcm enim ilium perpetuo fcruat, ut Euangeltj miniftros apud fuos audito-res odiofos reddant.Quum iam menfes aliquot grato animo ca quae apponcbâ tur,ct deuorarcnt amp;nbsp;abfumercnt,Vxoï ruftici pcrtæfa ob frcqucntiam conui-uarum,qui nihil confcrebant,nihilcp la borabant,timens,quod amp;nbsp;eucnit, pau-periem hos fucos fequi. Corrofa enim crant,quibus per hyemalc tempus fami liam fuftentare uolebat. Porcis itaeç amp;nbsp;farciminibus comefis,uafis uinarqs ex-hauftisjfrumêio abfumpto,mox nebu.-d 5 lones

Iones ifti' auolarunt,Rufticum,amp; fi prv mo renutfTec/ecum trahentes,fe lam in qutüt à Spiritu fancHo alió uocatos,mcf fem euangelicam inftare. Vocationi in-ferüicndum effe, nam Dominum illis aliquem cledum ex domo IfracI often' difle hac node in uiGone,in cuius acdes ingrcdi oporteat,quia ftlius Abrahç u« tus hac node futurus fit. Sic que ton grexncbulonum alrerius, fortafle fini' plicioris,îedes adorfi ftomacho fameli-CO, netç inde nifi tota ôlt; illius domus re formata, hoc eft,omnta dcuorata effet» non difeedentes. Taies prophetas fecu lum noftrum amat amp;nbsp;ueneratur, ÔC inn' poftoribus iftis etiam thefauros abfco* ditos monftrat,6C impertit, ucris pafto' ribus interim fame ÔC inedia pereuo-tibus»

Figulusquidam à Senatuuocatiis, qui omnino iufiurandumnegligebat) contemnebat,nihil quam Chnfti iU' fum Mâuhaci ; Capitc perpétué refer nan^

* ERRORIBVS LIB. I. 4» hanSjtiempcVosautcmnc iuretisom nino.In carccrem poft longam admo-nttioncm tenebrofum detrufus, in quo una nocfte didkit uerborum Chrifti ue twm intellctftum. idcp etiam fatebatur, cûdimitteretur.Hypocrifis hac uia de-tegêda,inlucemcç protrahêda. San(ftu li ifti homines hoc medio docendi, quo tandem ab erroribus defiftant,8lt; Deo gloriam reddant.Hinccp hypocrifis illi us patet,emit enim duas aedes, fplendi' de diebus Dominicis ueftitur ,uaginæ inferiorem partem deargentatam more nobilium gerincum prius gladium abie ceratjUiUueftiiu indutus,amp;impexis cri nibus obambularat, Et quum fornaeî conftruere foleret,incipiebat conciona ri ,6ó mirabili uafricic cxplorare homi-nû ingeniajUtores , et fidci articulos fo-litus eft.Siccp multos dccepit,qui iâ de-præhendunt illius animum fuperftitio fum ÔC uafium, imo nugacem fuific. JD e Hahhdßarc C atabaptißa^,

44 Egt;E CATABAPTISTARVM huotjTigun apud Viduam quandam fubijt ♦ Senatusubiidrefduit,fufpic2u fus hominem idem monftrumzlituru, quodreliqui Catabaptiflae,eo quôdclâ in urbcm irrcpfiflet, ftringi hominem iubet,acinpraetorio libera cuftodiafef uan\Poft tcrtium uero quartum,autne fcio certó quem diem,iubet fubito Eæ gclhardum,Lconem,Myconium,Scba ftianum,Megandrum,aIiosamp;me adef fe:ubiucnimus,exponuntqui è Sena-tuadhoccoftitutifucrant, Quomodo J^althaiTar dudum liter as ad Cc dederit, quibus polliccatur fe Zuingliu fuis fed pturis fuperaturum de baptifmo^Quid inuka Cogredimur JbiobijeithomO’ quod ante annos aliquot de CatcchU' mcnis docêdis tradideramus in LibrO fexagintafeptem concliifionum,non C' nimintcllexcrat nos ifthic in hoc effe. quod pueri etiamnum acque,atc^ olim fidei rudimenta doceantur, quodipfc ad baptifmum retulit,parum prudêter» quafidixerim meum ciTeconGlium, m mos non tingendi infantes poAliminio reduca’

ERRORIBVS LIB. L 4gt; rcducatur,cum ego de more imbuendi Pueros fidei rudimcnns locutus fim,. Vbi fehac parte uideretcrrauifle, blan dulusfuit.Proceffimus poft multam co flilt;ftationem,inqua Teftamentu illud perpetuö agnofcerc uolutt»VentS cft ad Caput fecundum A(ftoruin,exquo probaut, Chriftianorum liberos inter principia cenfos effc adEcclcfiam,c5ép muUa refponfaret,ad claram atcÿ difer tam refponfionem elicicbam,utdtcerct an ne concederet pueros iftos in Ecclc» fia fuiftc, nee ne, ac nequicquam omnia tentabamjbi ingenue fateor, cum amp;nbsp;iftum locum i ♦CorinthiorS primo» Patres noftri omnesin Mofem bapti* zatifuntctc» admoucrem.ad compeU tendum cum,ut agnofceret pueros con tineri,ctiam ft corum nulla prorfus mc^ tio fiat:illecp nollet dicere,ucl no, uel e-tiam,meuchementius inucxilTe inho* mincm,fed non alia re, quàm quod ca^ tabaptifmo fuo miferos ciucsfuostra-xerit in diftidiSjquodiamipfosperdi-dcrit.Hoc ad magnum temporis modS ybi

4« DE CATABAPTISTARVM ubidurauir,fie homo redargutus aeftt peratus,artem nouam orditur,poftulat ut Leo 5 Mycontus, amp;nbsp;Sebaftianus GW dentur,ut cum illis foil's confcrat.fpera' bat arrogans homoj'ftos ad fc blandilo quentia fua petraeflurum Atubi ne^f fie uidet procedere confilium, eofdeiH »terum impetrat,ac poft multas uerfuti^ as hue defeenditjUt dicat fe rccantaurS’ Id autem Senatus non cogebat, nifi no uoluiftet ab urbe abire, nihil cnim gra/ uius ftatuebat in cos,qui Catabaptifnil caufam dcfcrere noluiffet, quam quo^ rdcgarct.Veniuntinterim Legati im' ’ peratortj,poftulantes hominem ad fup plicium:qui eis breuiter negatus eft pef legem,qua cauetur jUt qui ob aliquafl* noxam ciuis in neruum conqciatur,ob cam folam reus fiat» Sic peccauit in hogt; minem iftum Senatus, défendit ab in'* petitioncCæfaris,tanquam ciuem» A* hicfuccurrit,eum fuifiein ncruo, ant^ quam inliberam cuftodiam fit pofitus» Vtcunqj res habeat, liber tum erat, c** congrederemur,diu9 poftmodum«'’

practorio liber adfcruatus fuit.Scribitur ergo reuocattonis forma, no ex pracfcri pro Senatus,aut quoruncuncç, fed fua ipfius manu. Cumcp ipfam in templo, cui Abbatiae nomen eft,prçlcgiflet,fini to fcrmone,quem nos ad populumha-bucramus,protinus abnegat reuocatio nem coram tota conctonezoccafionem

que dicendi nalt;ftum efte putans, multa adducit contra baptifmum infantium, amp;nbsp;Catabaptifmu munit,Hie fama con ftans fuit(led ego diuinationê arbitror) clam eum hoc doeftum clTe, quo motua aliquisfieret.Spem enimhabebant,me protinus abfoluto fermonc abiturum*. Contjeitur denuo in ncruum, tenetur ifthic menfem aut longius. Ibi tandem ficait:Dicit fe prorfus ignorare,quod tcuocationê uiciauerit:ac fi aliter fitlo-cutus,quàm promiferit,fc aliquid à dac-mone paffum efte. Continuât nouant reuocationem, nos ad amicos ubiep ad currerc,orarc,ut mifericordia homini impertiatur,deturcpSenatus.Datus eft offerentic^ fefe ad palinodiam,decre-

lumper mifencordiam, ut difertam uocationcm fadat,qua fatfïa ,odus è nibus faceiïat.Hic ego,ego inquä, gelhardumjLeonêj Mcgandrû, Coep^ icopos adeo ac oro,ut pro homi'ne pr^' cibus uelint apud Senatum nobifcu»** tcrcedere,nâ fi protinus poft reuocatio nem eijdaturjpcn'culum imminereho' mmijtamab Helucttjs noftns,quani^ Caefarc» Audiuit Senatus preces nO' ftras,ac poftrcuocationcm, quam cxæ nimo facere fimulabat, quum nihil mi' flus eftct,fpadum latendi immcrcnti dit,donee occafione inuenta,tutus abi' re poftet.Qua data,per Senatorem qü^ dam,uirumin Euangelio Chriftifide liflimum,ablegatus eft clam,ut eius ab* tionem ne ciues quidem fenferint. demi Petre,quo candorc fimus hom*' ncm profccuti, quacp perfidia nobis fponderit. Nam ut primum Conftanö' amuenit, apud miniftros uerbifictio^ calumniatus eft, uitftoriam^ fua deO tabaptifmo ialt;ftauit,ut nefdam an nul' los in odium noftri traxerit,tam incauK fun«

ERRORIBVS LIB. I. 49 funt quidam ad hypocrifis deprchcnfio n .Nos omniadiiïîmulauimus. Abiês bonos iftos uiros fic mouit,ut deccm avt reis cum donauerint: quö ipfe plus auri fecum,aut cum uxorcula habeatquam omncsiftiargcnti.Sic abututur noftra ftmpl{citatc,qui pictatis fimulatióe quç ftumfaciunt. Verum quod homo iftc, ufc^ adeo me profcindit, mirum no eft, uidit enim ab initio nos ab illius animo aemoribus abhorrcrc.Nos dexteritatê fpecflamus in hominc,ac mcdiocritatis ftudium.lneoautem hominc (fallicu-pio^nihil quàm immoderatam reiglo-riçcp fitim deprehendifle uifusfum ipfe mihi,proindêfuscp deep facioquic,quid ifteinaurêalqsdcnobis fufurret.Hoc certe dubium non eft, eû Comici iftud * nbsp;nbsp;impleturum cflc,Hac nô fucceflït, alia

\ aggrediamur. Extinguat omnipotens cœlefti rore hune aeftum gloriæ, qui in \ nbsp;nbsp;cordibus quorundam feruet.

Hetzerus doôus in Diuina fcriptvt ** nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;€ ra,

JO DE catabaptistarvm ra,præcipue Hebraicac Iinguæ diligeOS perfcrutator, Côftantia: dccollatus pfö pter ncfanda fcelcra,quae non funtdi'c^ da,nc aures piorutn ofFendatur» Cóti^ xttmulta confugia,fcortator cgrcgiiJS fuit,domos uiduarû deuorauit pulchr’ • hypocrifi,quae nummatum cum reddt^ derunt.Sedas uarias conformauitjnofl femel reuocauit,ô^c»

I-IetncrobaptillieyEpihan^ Ltbrox,to^^, cäp 17. ÿoZ. 17» Ad has porrô confequitur hæreft Hemerobaptiftarû appellata, nihil qügt; dê ab aitjs euarians, fed eadem eu Sert' bis ac pharifæis fenticns,non tarnen lumadaequataSadducaeis inmortuor^ rcfurrecfîione,fed etiam in credulitaKi ôfalqs.Hocautcm praccipuum haecflt;^ ôa habet,quod SC in uere amp;nbsp;autumnOi in hyemeep amp;nbsp;aeftate femper quotidi^ baptirarur,undeamp;cognomen Heirt«' robaptiftarum accepit.Scnfit enim ter non pofle hominem uiuere, fînort 1 quis finguhs diebus in aqua merger^ tüii

J lur, ita ut abluatur ac, fancfbfîcetur ab J Omni culpa. Caeterum amp;nbsp;aduerfushâc g ipfam ex uno dicfèo nobis fubmerfio co tinget,quoniam incredulitatis apud ip^ J fos magis quàm fidei ratio habetur. Re J darguit enim ipfos confcientia ipforu, dum quotidie baptizâtur, tanquâ fpes hefternæ diei apud ipfos mortua fit, fî^ descp ac fanÔificatio ♦ Si enim per uniï baptifma procédèrent, confiderent pro fedô huic, uelut uiuenti ÔC immortali in æternum.Quando uero hodie quide jj lauantur, nÔ corporum ablutionis gra-tia.fcd propter pcccata,cras uero rurfus j, lauantur,pronunciant prætcritum hcri '(J baptifma mortuum effe. Si enim no pri dianum mortuum effet, poftera die no J, alio opus habuiffent ad purificationem peccatorum. Et fi omnino non abfti-j, nent à peccando,putantcs quod purga. bit affidue fingulis diebus peccâtes,ua* na cft ipforum opinio,SC uanum amp;nbsp;fri-|| uolumefteorum ftudium.Neepenim 0 Oceanus, neep omnia fluêta,ac maria, fluuij^ pcrpetui,ac fontes, uniuerfaag , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;e i imbri-

fi DE CATABAPTISTARVM imbnfera natura in unum congrcfTiîi peccatadclerc pofïèt, quandoquidei» noniuxtarationem, necpex præcept® Del fit.Pœnitentia enim purifîcat,et U' num baptifma per myfteriorum nom*' nationem*

QuinôCtn ampliorcm inianiamJ^' lati ipfius funt difcipuli, ôi. horum fut ceffor Eunomius quidam falfo appel' latus,qui adhuc hodie fupereft in uit^' magnum ÖC temerarium flagitium baptizat enim iam baptizatos, nonf^ lumeosqui ab orthodoxis feÆsî' lijs ad ipfum ueniunt,fed etiam eos qül ab ipfis Arianis.Rebaptizat autcmip fos in nqmen Dei increati,amp; in nomti’ Filij creati,amp; in nomen Spiritus faniîli ficatiui,amp; à creato fîlio creati» Quo to tota nequitiei ôi. orcheftræ ac fceo^ ipibrû ofFicina confpidatur, quod noi* eft fides,quæ ab ipfis prædicatur,fcdf’^ rè dixerim mimorû ofRcina,affiirmar^' quidai”

quidâ, quod in caput baptizat eos, qui I ab ipfo rebaptjzantur,pcdibus furfum 3 ucrfis,et capite dcorfum.Et fic per iufia , randumcogitipfos iurare^utnerefiliat p à talihærefi ab ipfo inftituta.

Conuentiones Catabaptiftae dam-;lt; nant,ut cum in urbium curijs honeftif-r fimèconueniturifemper cnim inuent-V untur, qui hominum audaciam argali ant.Atcÿ mirum eft eos hie obmififte, J quod alias poft prima femper obieefta-r bant,in curijs fçpe homicidia efte fada, V quafi eadem non faepius in foro agro i accidcrint.In agrum igitur amp;nbsp;forum co r ucniendum no effet C Ad ecclefias item d profeôioncs damnant, id autem ca uer Il borumforma,quafi uotiuas iftas profe-r (ftiones, quales olim inftituebamus ad i idolum.quod Laureti eft,Aquis,Octin i gç,atc^ ah]s locis,intelligant,cum tame ’/ ftatutas certis diebus ad ecclefias profell diones damnent.Hac dolent els, malût i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c ? cnim

U DE CATABÄPT ISTARVM cnfm ißas,ubiaut multi in fyluam quam conucniunt,node potius quàin die, ut cum deinde per denfas tenebraJ puellis Sc matronis paulo formofiori' bus eftdomum palpitandum, fpiriiua' liaconnubiaconfumant carnali copü' la. Aut ubi duo uel tres in hominis paü lohabitioris cd es conucniunt,cdSt,galt;' riunt,captiuas muliercuias abducunG ac deinde reliqua,qua: tu uix cogitaflt; audes faciöt.Hac uenationc multo ma' iorem praedam inucniut,quam fi in Ec' clefiarum concionibusaudirent ipfoti* auditores,quae contra dotßrinam cor^ funt.Quis enim ftultas tum puellas foeminaSjCt uiros agricolas ac fimplict^ ab huiufmodi lupis tuebitur,quum nö' quam aperte gra{rentur,necp Apoftcgt; lorum more primum ad iynagogas u«' niantjamp;f doeßrinat fuae fontes ex feripf’* ra aperiant fSed ubi per menfes aliqud apud male feriatS aliquem delituerSti amp;nbsp;familiam uniuerfam non tantum rorc,fed fcortationequoq^ contaminé runt,iam tandem aliqua parte adpar^ii cuif^

cutncp ad dodrinæ fuæ rationem poftu Untur, ipfi auolant,atcp implumes pullos miluio relinquût ♦ Idco abhorrent à Chrifti tum uerbo tum inftituto,qui ôd dixit, In occulto locutus fum nihil, 8C praecepit, Vt quæ in auremauditent, praedicarentfuper teda, Hie mihi uer-posuide. Naöi ergo ex uillis aliquot hominum,in teefia quoeg afcendunt,0t cornicatur fe nunc implere, quod Chri ftus dixitjPraedicatc de te(3is,ô^c» Cûcp uiatorautli(flor delonginquo profpi-citur ,demiffa cauda faciunt, quod uul peculam apologi narr ant.lam ciuitate* quocß damnantjCum non uideantPau lumhac una fe exceptionc à uiolentia fcruauiffe Num obfeurSultra eft,quod inhocunofuntjut omnia mifccant,om nem turn amicitiam turn coniuntftionc foluantç’Quisquo minus ciuis fis,un-quamuetuitc’

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in tormentis,

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c 4 ee

îd DE CATAB APTISTARVM amp;nbsp;cum laude Dci mortem obeûi,id mum ita cxaggeras, ac fi hacc(«iamfifi ant)docfîrinam cam ueram, aut eoruin facfîa bona eflè arguant ac probêt. Hot fi euincas,confequetur SC furtum amp;nbsp;la^ trocinium fadla elfe iufta ôi bona, nain illicruce et rotadum pleôuntur,patien ter fæpc ferunt infuper Deum bent dicunt ac laudant^Quis tâ infanus, qui non intelligat ita colligi non polfec Hit torquetur, plelt;flitur,ct grattas agit, ergo iuftus eft Sgt;C fanifîus^ Quod fi quis con^ tendat hoc confequi, hic dare cogituti ludæorum religionem fan(Sifrimâ,iino hanc folam ueram effe,quum nemo ptf tinacius in morte ufep pro religione fua perduretludæis.Quot putas fuifle hac' reticos,qui conftantifltmè mortem ob-ierûtjteftantes fanguine fuo fe uera dO' cuiifec'Annonfæpelatrones amp;nbsp;prodf tores,qui digna morte mul(flantur,mof dicus innocentiam fuam ufiç ad ultim® fpiritum tuentur ÔC clamant C Non cp go pertinacis iftius hominis 5C defpeta tilfimi caufa iuftihcata efl: coram Deo^ Quis

Quis non intcUigit hoc cflc peiorem, quoàpœnitentiaô^ confeffione tnagts abeftC

Catabaptiftac non à Deo funt miffi, fed libido cosimpulit, ÔC impudens au dacia.Quæ nam faciunt miraculaCNifi fortehaec miracula fint, quod fanæac pix mentis homines adinfaniam rcdi-gunt, ÔC dementes faciunt, quod^;^ fim pliciu pernasfalitas 06 fufpenfas in cargt; nario inuifibiles reddunt ♦ De eruditio* ne quid fperandumï'Vbi infcitia amp;nbsp;( ul ipfi loquStur)fimplicitas docentiSjfutn ' ma eruditio eft.T aceo plerofcp cffcinter cos,qtii uix,legere,ne dicam,omnino ni hil legere norint ♦ An non tales nouitq illi funt,quos Paulus reqcit Sed huif-modi homines illi prçficiunt, qui per to tam uitam Biblia ne uiderunt quidem, fententiolas duntaxat quafdam non rite intellelt;flas tenentes,quas illi undeca-que cortafas aut fuffuratas, uel à duci-c 5 bus

bus fuis hauftas ad cótcntionem fuaBgt; maledicentia fua dctorqucnt. Et hi qü* dem inter fimplices fiant ,Patrcm coel^ dem Spiritû fubindc ingeminates' Quibus tandem nominibus illos app^' lare conuenit mi SimonfApoftolos uo care non pofTum, quum à Deo no miiTi.Deindenon prædicant in eislo' cis,ubi de Deo adhuc nihii pracdicati* eft J fed ubi populus per fideles Min*' ftros diu,multoœ labore uiam ueritatfs eft cdo(ftus,tbi ifti irr umpunt temere,o mnia uaftantes,omnia peruertenteSjS^ uclutprocellaaut tempeftas concitaH' tes omnia,fimplicem plebeculâita pe*quot;' plexam reddentes ,ut nec finem nec i*** tium norint» Prophetas fi quis uocet, nihil aliud facit, quam fi fuem auloe^J'* dicat. Linguarum enim omnium egt^' gie funt ignari adeo, ut contemnante' tiam, Germanica tantum contend. tftores fi uoccs,doccndi artem planèig' norant. Ad hæcueritate, quç potiffin*’ indo(ftorcrequiritur,funtdeftituti.S^ forte Epifeopi uolunt dici aut paftotd'

ïamqùæroquiscos ad epifcopatumc-kgitc'Cur prçftâtiffimis illis donis, quç Paulus in Epifcopo requirit,adcô caret» ut fint indoâi, pugnaces, contention, rudes,ncophytiCin fumma nihil habet, quod ad docendi munus atlinct.Ex his ergo colligere licet, Catabaptiftas taies elfe,qui fefe miferint, perplcxos,tumul-j tuofos,contentiofos,amp; ambitiofos hac-reticos.

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mira (Jdtabaptißaruttu

Catabaptiftarumbona pars,domos, uxores,liberoslt;p dcferunt,amp; quum à \ Deo uocati non fint,fcfe tarnen omni.. ; nbsp;nbsp;bus obtrudunt, ÔC confunduntomnia»

ïrrepit aliquis iftorum in familiâ aliquâ ÿ prædiuitem,in coetu fimplicium idi otarum incipit legere quaedam ex no-uo T eftamento ,idcç tantifper, dum ad ' rebaptizandum uentum eft.Hic iam re baptizatus,adinobedientiam ÔComne ’ nbsp;nbsp;nbsp;genus contumaciae inftituitur, amp;nbsp;ad c5

tentiones amp;nbsp;rixas armatur. Mox inci^ pit odiffe ccclefias, miniftros conuictjs ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;incefle

DE CATABAPTISTARVM inceflere,magiftratus damnare, negate cenfus decimas,pueros ad baptifmd non admïttere,difputationem inftitue' re,quomodo omnium facultates fint O' mnibus communes,tufiurandum ncc praefiare, nee praeftitum feruare» In fufli ma fie omnia nouât, ut magiftratus cO' gatur in cos inq uitere. Porro quum de erroribus adpellentur,quidam negant, quidam in errore quamlibet edodii con tumaces manent,in exilium mittum tur» Quidam abneganterrorem ,amp; pa^ linodiam canunt, mox pœnitentia dii^ dlijiuramentipraefiiti ÔC promifforum immemorcs,rurfus ad ingenium rede/ untgt; et ad uomitum,ut inquit Petrus,de fertis domo,uxore,libcris, incertis fedi-busuagantur,errorem fuum feruntu-biep ,amp; infinitos feducunt, quemadmo dum âd ipfi fedudi funt.Dc cenfibus et decimis coram fimplicibus ÔC bonis ui' ris multa garriunt,non deberi ill a ex iii' re diuino,Diuites noeffe ChriftianoSi nifi facuitates fuas in commune ponât, Die Simon,bate ne uocatio ex Deo eftt’ Ho»

ERRORIBVS LIB. I, hos à Deo uocatos ct miffos dices jquos arrogâtia,pertinacia, côtentio, hærcfis, contumacia,perfidia, tumultus patrijs fedibus pcllit c’Taceo, quod alios bene inftitutos feducut ^alfa fpe ac fi decitnac 6C cenfus dandi non effentjacflant Jntc rim illorumbonis,utfuciapuin labore faginantur.Relinquunt enim artificia Sc officia fua,ct àlaboribus ceffant,quc necç didicer unt,ne£ç feiunt docere prac fumentes*Hi omnes bonis uiris oneri funt,quos grauant,quorum bona abfu munt amp;nbsp;dcuorant,nûmos(p extorquêt, ut feôæfuae confortes foueant»

Sunt inter hos uirirobufti, qui non ita dudum domus SC agros poffederût, honeftis rationibus 8C laboribus uiôiS quærentcs. lam ociofi in horreis rufti* cis iacent poft fcpes, poft fornaces cum libellulis fuisjfimiles illis quos Vagan-tes olim uocabant.Labor illorum eft,ut negocium faceffant et tumultumjitera, SC uana expofitione. Altj cochlearia ex-culpunt,aut ex uiminibus caniftra tex-unttalij aliud nugantur, ne ceffare à la^ bori’

boribus uidcantjr,ne ociofe uiuerc dl' câtur»Quod fi omnia ( quod tu putas) communiaeficnt, quâtulo têporetua» quantumuis magna ab his fucis abfun^ pta uiderest'Conqueruntur intérim f«' fe fedibus fuisiniuria puiros,apud fuos libentcr effe,fibi id per magifiratus mf nimelicere.Scd fe ipfi pepulerunt coO' tumacia fua,fibicp fuo iumento malutu aduexerunt,è quo fi feriôfiuderentf^' fe extricire,dtiffimè poffent, Scd fe pa^ fcunt ex alîjsjfalfa religionis fpecie fe u? ditantes,Quid aliud olim monaehi fed runt, qui de Rofario Mariano tantifpö nugabantur, donee farcimina tua,peta fones ac pernas in mantica fua haberêt, te uana fpe ludentes.Sic illi multa polU' centur,pracftarc nihil poiTunu

Catabaptiftæ ÔC hoc doccnt,tam dÇ monê qua impios omnes beari»Quî ig* tur nobis acternam damnationem cow’ ininantur,nifi mergamurc’Vide ut illo turn dogma conft«. Dum morirnu^» do^

ERRORIBVS LIB. b éj dormicmus ufc^ ad ultimum diem : ifto deinde iudicio abfotuemur»Sublati fût igitur inferi,gehenna,ignis inextingui bilisjflamma quac zizania in manipu^ los coUigataläbetfScd dodi funt Leo-lam, id eft in acternum, Hebraicam uo cem non fignificare æternitatcm inter-ininabilem:qua in re perinde faciunt at que in omni.Vnum aliquid cum didi-cerunt,iam quac aut ignorant,autuidc-renolunt,auer fantu r ac reijciunt.Habe antigitur fic Lucç primo, Et regnabtt in domo Iacob in æternû ,Dicite,an hic in acternum,accipiatur pro aliquot fcca culisc' Aliud teftimonium Matth .15 »Di fcedite à me maledicfti in ignem æternû, qui paratus eft diabolo amp;nbsp;angelis cius» Dicitehic,quado finem fit ignis ifte ha biturus,fi çternum fcmper fecularc tem pus eft.Qiiot,quæfo,fecula erunt, cum feculumhoc finitum erit, ut dicere pof-; fitis,aliquö uftç duraturum elfe ignem, * ac deinde cxtindlû iri f Scd quid rogo? * quafi uero aliud dicatis, quam quod ua ' nbsp;nbsp;nilfimum eft.T u iialt;$ leäor audi.ln ul-

) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;timo

44 DE CATABAPTISTARVM timo ifto iudido,poft quod nullum uderït, poft quod nullû feculS ent, meta æternitas, didîurus eft Chriftti* Difcedite hinc à me in ignem çternui”' Quem ergo finem habebit hoc, quoHj nein inuenire nullum poteftc' Nam hicacternumtemporarium eflet, quo’ fieri nullo pado poteft ( tune enim fqt omne tempusÖ iam QC beatorumf’ lus effet temporaria»Sed ftultus ftulta^^ quitur.

Cutzius Vuormacienfium perutf' fi dogmatis feminator,cum animadu^' teret fuum dogma paucis probarijClaquot;' aufugit Argen tin am ,ubi captus uinculaconiecftus.Cum quo Scriptuf* rum coliationes non femel habitat à do (ftisuirisjob uan'oscrrores,quos etiaquot;' feheda publice diuulgarat. Quid pto^ ccrint fuis inhortationibus,palam eft*

ïn qua fylua deprchenfus à Grien.ingê^ fibus,duo exillis fubmerfi,o(fto reuoca runt. Quidam diu in carccrc dctcnti,da to fpacio unius menfis ad colti gendum animum,an uclint rccantare, agnofce.-recp fuum error crn.De quibus lata erat fententia,eosfi omnino palinodamca nere recufarcnt,effe fubmcrgendos,

Mundanimagiftratusarmanturæ- • re atqj ferro, Catabaptiftae hypocrifi 6d maledicentia,mendaciis,iniuria, diffi-

1« ' if tl

(T It 't

dio,pcrfidia,pcrnicie,8i uerbo diaboli, ut per omnia fuas tUis dotes obprobrc, pro hi s quas fibi tribuunt.

Quis autem malus genius effafeina uit infcliccs Anabaptiftasc'Nam audio hos crrorefaUi,inagisquàm incitarima licia,utad iftummodumin proprium tuant cxitlum.Non fufficifillis baptiC-mns, qui mille quadringentis annis fuf-fedt Eccleßac catholicæî’ Nam tempo-

ribus Auguftini tam uetus crat confuc tudo ttngere infantes,ut huius exempli autor ignorarcturjadmodumep prob»' bile effet,ab ipfis Apoftolis fuiffcindii' tffum.Quanquamenimnon eftexpre« fum in facris Libris,quod Apoftoli ptizarint infantes,tamê ex his fumitot nonleuis coniedura.Paulus cnim fat« tur fe baptizaffè tres familias , Crifpb CatjjâcStephanae.Etapud Philippen^ fes no(Hu baptizauit Carcerarium eufl* uniuerfa familia.Et Petrus in Atffis to» baptizauit Corneltj non folum familf am,fedetiamcognatos ac necelfarioSi quos ille fub aduentum Petri conuoca' rat tin his familijs probabile eft furiffÉ nônullos infantes aut pucros. Chriftu^ ait, Date Cæfari ,quac funt Catfaris. B' Apoftolorum principes Petrus amp;nbsp;Paü lus diligenter admonent ,ut Chriftian* dues obtemperêt regibus, ac præfecfHJ licetidololatris. Volunt feruû baptiza^ turn fidelius etiam feruire hero fuo,qü3 antea fecerat.SC ifti grauantur parera principibus eodem lauacro tinâis,eaii

, dem profcffis religtonemf Dicuntur ex j tgcre à fuis rerum omnium communi-, tatem, Atifta quidem fuit aliquandiix tcmporibus Apoftolorum in primor-

( propagato Euangelio, no potuit fcrua ti communitas, exitura uidelicet in fc* ditionem.Hoc ad concordiam eft acc5 modatius,ut rerum proprietas ac difpc fandiiusfit penes legitim os dominos, charitas uero faciat ufum comunemgt;

Anabaptiftae fuccefterunt ♦ Nocentio-ij res hoftes T igurina EcclcGa, quæ facile J fpecimen patientiac eft,non fenfit, ôd ta jj men boni funt inter illos, quos timoris Domini uirtus in cam fraudem perpu-lit,qui dam ad ucram Dei gloriâ refpi-cere ccflant,minuttjs fuperftitiofius im 0 pliciti □extra metam currunt ,magis mi,*-K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f Z feri

fcn quàm mali,donee ad gloriæ Del ram rationem contentiüs intendereclt;^ perint, Heut modo paflim incipiunt» Atqui utilitas magna adomnes abei^ Ecclefias redit. Cautior eft plebs, Eprf' copi uigilâtiores,miniftcria omnia delt; cerius geruntur» Vbi non praedicatu^ adhucChriftuSjtuta ab huiufmodiiiK omnia funtjfcdpeiore malo premûtuf eoloci homines,nimirum fameucrbl Dci,quo prorfus carent, ÔC in quo uit* uerimme conGftit^Deut ♦ lo. Nam qirf fub duriflîma tyrannide,cu Chrifti coït feflîonc confirmant anabaptifmum,fi' ne malitia peccant,fi peccant, ôifc.

Quidam turbulent! ingenq homO) ex Anabaptiftarum fece,Tiguri captus notflu,in medio duarum eiufdcm muliercularum iacens. En probum diligentem paftorcm. Vber prouentu* talium ncbulonum quotidie hoc ton' poris 6C captus incarceratus,nonfo' ïum TigurijSangalIi, Bafilcæ, BcrnatK Argeiv

ERRORIBVS LIB. I. C9 ; Argentinac ,fed in infen'ori Germania, ( nbsp;nbsp;nbsp;fiC fere in toto Chriftiano orbe caput ex

fulerc.Nihil enim aliud (ni occur fum fti 5 iflet paffim à pijs 0i( doóïis uiris)inftitu.-iffent,quam quod olim Romæ per ne^ ( nbsp;nbsp;buloncsquofdam, qui nodurnafacra

{ cad.4,Lib. p.in hæc ucrba habet. Grç-( nbsp;nbsp;eus,inquit ,ignobilis in Hetruriam prû

J inucxit,fed facrificulus uates : nec is qui aperta religione propalara, Ôd quae.« ftum Ct difciplinam profitendo,animos errore imbueret ,fed occultoru antiftes facrorum,Initia erant,quæ primo pau-, nbsp;nbsp;nbsp;cis tradita funt, deinde uulgaricœpta

5 religioni uini ôi epularum, quo plurift ; animi illiceretur. Cum uinum animos { nbsp;nbsp;nbsp;Sc nox,ct mifti foeminac mares ,actatis tc

, neræ maioribus jdiferimen omne pudo - nbsp;nbsp;nbsp;ris extinxiffent, corruptelac primum o '

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f 3 que,

DE ÇATABAPTISTARVM que,quo natura pronioris libidinïs effet,paratam uoluptatêhaberet Necü-num genus noxae ,ßupra promifcua in genuorum {lt;rmmarumcp erant,fed fal-(i teftes,falfa figna teftimonia^ iudP ciaexeadem officina exibant.Venen^ indidem inteftinacep cedesjta ut necot pora qutdem interdum ad fepulturaif cxtarcnt,multa dolo.pleracp per uim an debantur,occulebatuim quod praîuln Iatibu5,tympanorumcp et cymbalorö ßrepttu nuila uox qutrttatium inter ftn praöi caedesexaudin poterat ♦ Huiu5 tnali labes ex Hetruria Romam uclüt contagionc morbi penetrauit. PrifflO urbis magnitudo capacior patentier^ talium malorum ea celauit, tandem in* diciumhoemaximemodo ad Pofthii' «nium Confulcm peruenit.P.EbutiiiS) cuius pater publico equo ftipendiafe-cerat,pupillus relttßus ,mortuis deind^ tutoribus,fub tutcla Duroniae matrisd uitriciT.Scmponij Rutili educatusfo^ rat,Sc mater dedita uiro erat:SC uitricUS quia tuielam ita gefleratjUt ratione red' der«

dcrenon poffecaut tolli pupilium, auc obnoxium fibi uinculo aliquo fieri cu-piebat ♦Viaunacorruptclac Bacchana bum erat,mater Adolefcentulum appel lat,fe pro aegroto uouiflc, ubi primum conualuiffet,Bacchis cum fe initiaturâ». Damnatam uoti Deum benignitate ex (oluere id uelle , decern dierum cafti -moniaopus cfTcjdecimo die caenatum, deinde pure lautum in facrarium dedu ôuram.Scortum nobile libertina Hif-pala Feccnia non digna quæftu,cui an-cillulaaffucueraf.ctiam poftquam ma-numiffa erat,code fe genere tuebatur, Huie confuetudo iuxta uicinitatem cd Bbutio fuit,minime adolefcentis autre! autfamae damnofa» Vitro enim amatus appetitusep erar.SC maligne omnia prç bentibus fuis,meretriculç munificentia fuftinebatur,Quin eo procefferat con-fuetudine capta,ut poft patroni morte, quia in nullius manu erantutore à tribu nis amp;nbsp;prætorc petite,cum TeftamentS faccret,unum Ebutium inftituerethae-tcdctn,Hxc amoris pignoracum eflet, f4 ncc

nec quicquatn fccretum alter ab altera habcrent, per locum adolcfcens uetat cam mtrari,ft per aliquot notfles fecubU i(ret,religionis fe caufa,ut uoto pro ua-letudinefua faóïo liberetur, BacchisP nitiari uelle Jd ubi mulier audiuit, perz turbata,dq meliora,inquit, mori amp;nbsp;fibi ÔC illi fatius efle,quàm id faceret,et in ca puteorum deteftari minas periculacß, qui id fuafiffent, Admiratus cum uerba turn perturbationem tantam adolefces? parcere execrationibus iubet, matrem id fibi aiTentiente uitrico imperaffc, Vi iricus crgo,inquit,tuus(matrê enim in-fi'mulare forfitan fas no fit )pudicitiamgt; famam,ipem,uitam^tuam perditS ire hoc fado properaiÆo magis mirabuH do,quærcnticpquidrei efletjpaccm ue-niamcp precata deorumdearumcp,fi co ada charitate eius, filcda eunciaffett ait cillam feaitdominæcomitem id facraz rium intraflejliberam nunquam co ac-ccfliffe,fcire corruptclarum omnis gc' neris earn officinam efle, dC iS. bicnnio confiare ncipinem initiatum, Ibi mina rem

ERRORIBVS LIB. I. ‘71 tem annis 2OjUt quiTc^ introdueflusfît, uelut uidimam tradi facerdotibus, eos deducere in locum,qui circumfonct u-lulatibus cantucp fymphonix amp;nbsp;cymbalorum amp;nbsp;tympanorum puifu , ne uox quiritantis, quS per uim ftuprum inferatur, exaudiri polTit» Orarc deinde atque obfccrarc, ut earn remquo-cunquedifcutcret modo,necfeeô prac cipitaret,ubi omnia infanda patienda primum,deinde facienda eßenu neque ante dimifîteû,quam fidem dédit ado-lefcens,ab his facris fe tcmpcraturum* Pofteaquam domum uenit,et mater me tionem intulit, quid co die, quid dein-ceps cæteris, quae ad facia pertinerenr, faciendum effet, negat eorum fe quic-quam fadurum,ncc initiari fibi in ani- ' mo effe.Aderat fermoni uitricus jconfc ftim mulier cxclamat, Hifpalac concubi tu carerc cum decern nodes non pofle, illius excetræ delinimentis amp;nbsp;uenenis imbutum,ncc parentis ,ncc uitrici, ncc deorum uerecundiam habere Jurgan-teshinc mater,hinc uitricus cumqua-f J tuof

74 DE CÄTABAPTISTARVM tuor cum fcruis domo cxcgerunt. AdOquot; lefcens inde ad Ebutiam fe amitam coO culit,caufam^ ci cur eiïet à matre ciC' élus narrauic.deinde ex autoritäre eius« poftero die,ad Cos.Pofthumium,arbi' tris remotts,rem detuIit.Conful poft di' cm tertium ad fe iuffum redire dimifit» ipfe Sulpitiam grauem fœminâ, focrô fuam percontatus cft:ecquam anum E' butiam ex Aucntino nofletfCS ea nof feprobam,ôdaniiqui moris fœminatfl refpondiffètjOpuseflefibi ca conueni* dixit,mitteret nuncium ad earn ut ucn* tet.Ebutia accita ad Sulpitiam uenit,ô^ Confulpaulo póft, uclut forte interné ni(ret,fermoncmdeEbutio fratris eins filio infertXachrymæ mulieri oborisf; ÔC miferari cafum adolefcêtis coepit:qu* ■fpoliatus fortunis,à quibus minimeO' porteret,apud fe tune ciTct.eicdîusàfi’’ trc:quod probus adolefcês ( dij propit*! cHcnt)obfcœnis, ut fama effet, facris io* tiari nollct.Satis de Ebutio exploratu«” ratus CôfuI, non uanum autorem eiï^ dimiffa Ebuda/ocrumrogat ut Hi^P’

lam indidem ex Auentinojibcrtinam non ignotam uiciniç accerferet ad fefe, cam quocç efle quæ percontari ueilet» Ad cuius nûdum perturbata Hifpaia» quod ad tam nobilem ÔC grauem fœmi , nbsp;nbsp;nbsp;nam ignara caufæ accerferetur: pofteau

quam lidores in ueftibulo»turbamtp c5 I . filaremetConfulêipfum côfpexitjpro . nbsp;nbsp;nbsp;pè exanimata eft.In interiorem partem

; acdium abduôla, focru adhibit» Côful, J fi ucra dicere inducere in animum poC J fet,negat perturbari dcbere, fidê uel ab j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sulpitia tali fœmina,uel ab fe accipereb

cxpromeret fibi quç in luco Similç Bac J nbsp;nbsp;nbsp;chanalibus,in facro nodurno folerent

mor^ omnium membrorum mulicrê j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cepit,ut diu hifcere non poffet,tandem

confirmata,pucllam admodum fe an^ I ' cillam initiatam cS domina ait, aliquot I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;annis,cx quo manumiffa fit, nihil quid

j ibi fiat,fcire.Iam idipfum Côful lauda* (, re,quod Initiatam fe non inficiaretutf , fed ÔC cætera eadem fide cxpromeret» J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ncganti ultra quicquam feite,non ean

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dem

7^ DE CATAbAPTISTARVM dem diccrcjß coarguatur ab alio,ac per (èfatentLueniam autgradam fore, cuiti fibi omnia expofuifle qui ab illaaudiß (ct.Mulier baud dubic,id quod eratjE' budum indieem arcani rata efle, ad pe^ des Sulpitiæ procidit nbsp;nbsp;eam primo o-'

rare cœpit,nc mulieris libertinç cum a/ matore fermonem in rem non feriâ mo do,fedcapitalem edam uerti uellet, ß terrendi eius caufa,nÔquodfciretquic quâ,ea locutam effe * Hic Pofthumios accenfus ira, turn quoep ait eam cum Ë» budo fe amatore cauillari credere ,non in domo grauiflîmæ foeminæ ÔC eu Co' fuleloqui.Et^lpida attoÜere pauen-tem,nmul ilium adhortari,fimul ira gC' neri lenirc. T andern confirm ata,multô ineufata perfidia Ebuttj, quioptimiin eo ipfo meriti talem gradam retulifièt, magnum fibi motum deorum, quorô occulta enunciaret, maiorem mvridtn-dinem dixit hominum efle, qui fe indf cemmanibus fuis difeerpturi eflent.I' ticßhoefe Sulpidam,hoc Confulemo rare^ut fe extra Italiam aliquo amande renb

ÊRRORIBVS lib. Ï. If têt,ubi rdiquum uitac degerc tutó poC-fet.Bono animo cflè inhere cam Côfuf, ÔC fibi curac fore dicere, ut Romae tuto habitarct.TumHifpala origine facro-rum expromit.

Primo facrariuth id fœminarum fii-iffc,necquêqnam nimm eô admittifo-litum,tresinannoftatos dies habuifle, quibus interdin Bacchis initiarêtur, fa-cerdotesinnicemmatronas creari foli-tas.Pacullam Miniam Campanamfa-cerdotem omnia tanquam Deùmmo-nituimmutafle.NamSC uiros campri mamfuos filios initiaffe, Miniu amp;nbsp;He-rennium Cerrinios, QC nodlurnum fa-crumex diurno,8C pro tribus in anno diebus quinos fingulis menfibus. dies initiorum fcciffe, ex quo in promifeuo facra fint,amp; permifti uiri faeminis no ôislicetia acceiïerit, nihil ibi faeinOris, nihil flagitq prætermilTum, plura uiro-rum inter fcfe, quàm fœminarû effe ftix pra,fi qui minus patiêtes dedecoris fint amp;nbsp;pigriot es ad facinus,pro uidlimis im molari nihil nefas duccre * Hanc fum*

mam inter cos religioncm efle, uiros ui lut mete capta, cum iadatione fanatic» corporis uaticinari ,matronas Baccha' rS habitu, crinibus paiTis, cum ardentb bus fa cibus decurrereadTyberim, de* miffas^ in aquam faces, quia uiuu fub phur cum calce infit, integra flamm» «fferre ♦ Raptos à Dqs homines dicigt; quos machin^ illigatos ex confpeófu in abditos fpecusabripiant,eos eile, qui aut coniurare, aut fociari facinoribus* autftuprum pari noluerint^Multitudb nem ingcntem,alterum iam propepo-» pulumcfle.inhis nobilcs quofdamub ros foeminas^.Biênio proximo inflict! tumeflre,nequismaior aoannis initia^ retur,caprari ætates 8gt;£. erroris ÔC ftupH patientes.Peracflo indicio.aduoluta rü» fusgenibus preces eafdem ,utfc abl^» ret,rcpetiuit.ConfuIrogat focrum, ut aliquam partem ædiû uacuam facerct» qud Hifpala immigraret. Coenaculutfl fuper çdes datum eft,fcalisferêtibusin Çublicfî obferatis, adituinaedesuerfo»

tae,SC familia accerßta,« Ebutfus mfgra re ad Confulis clicntem iuffus. Ita cum indices ambo in poteftateeffent,rem ad Senatum Pofthumius defert. Omnibus ordine cxpofi tis,quæ delata primo,qug deinde ab feinquifita forent,patres pa-uoringcnscepitjcum publico nomine ne quid eæ coniurationes cœtuscp no-óurni fraudis occultæ aut periculi im-portarent,tum priuatim fuorum quif^ uicem,ne quis affinis ei noxac effet. Ce-fuitautem Scnatusgratias ConfuUagc das,quod earn rem öd cum fin g ul ar i cii ra et fine ullo tumultu inueftigaffet,qug ftionê deinde de Bacchanalibus facris-que nodlurnts extra ordinem ConûjU^ bus mandat,indicibus Ebutio ac Fece-niæ ne fraudt ca res fit,curare,et alios in dices praemijs inuitare iubet ♦ Sacerdo-tcs eorum facrorum, feu uiri feu foemi-nae effent,non Romæ modo,fed per o-mniaforaôdconciliabula conquiri ,ut in confulum poteftate effent. Edici prae terea in urbe R oma,6d per totam Itali-am edifla mitti,ne quis qui Bacchis ini tiatus

gs,^ DE CATABAPTISTARVSi tia^us eßet coiffe aut conueniffe cauf» facrorum uelit,neu quid talis rei diuin^ fecifle^ante omnia ut quaeßio de his ha^ bcatur,qui coierint, coniuraucrint u6 quo ftuprum flagitium ueinferretur* Hçc Senatus decreuit»Confules Aedili bus curulibus imperarunt ut facerdo*' tes eius fa cri omnes conquircrcnt,conv prxhenfos^ libero conclaui ad quçftio nem feruarenc. Aediles plebisuidere,nt qua facra inoperto fierent, Triumuiris capitaUbus mandatum eß,ut uigilias di fponcrct per Vrbem, fcruaretcp ne qui nodlurni ccctus fieret ♦ Vtcp ab incêdijs caucretur,adiutores Triumuiris quincp uiri,ut cis Tybcrim fuae quifcp regioni’ acdift'cijspraeeffent^ Ad hæc officia dp miffis magiftratibus,Confules in rofti^ afccnderunt» Etconcionc aduocata/ö folcnne carmen precationis,quod pr^ fari,priufquam populum alloquantut» magiftratus folent,peregiflet Conful «taccepit.

ria haec folennis Deorum comprecatio fuit,quaeuosadmoncret,hos effe dcos, quos colcre,uenerari,prccari^ maiorcs ucftri fnftituiflent, non illis, qui prauis ÔC extcrnis rcligionibus captas mentes, uelut furialibus ftimulis ad omne fcelus ôf ad omnem libidincm agerent.Equi-demnecquid tacea,necquatenus pro-loquar inuenio.Si aliquid ignorabitis, nc locum negligentiç dem,fi omnia nu daucro,ne nimium terroris ofFundam UQbis,ueicor. Qutequtd dixero,minus quàm pro atrocitate et magnitudine rci didum feirote elTe» Vt ad cauendum fa tis fit,dabitur opera à nobis.Bacchanalia tota iampridem Italia,ÔC nSc per Vr bem etiâ multis locis circ,non fama mo do accepifle uos,fed crepitibus etiam u lulatibuscp nolt;flurnis,qui perfonant to ta Vrbe,ccrtum habeo, caetcrum quæ ca res fit,ignorarc:altos deorum altque cultum,alios concelTumludum SC lafei uiâ effe credere;amp; qualecGq? fit,ad pau cos pertinerc. Quod ad multitudinem eorum attin«,fi dtxero multa milia ho

DE CATABAPTISTARVM mi'num dre,ilico neceffe eft cxterrean^ ni,niß adiunxero,qui quales^ fint.PJ^ tnutnigiturmuh'erum mama pars eftgt; et is fons mali huiufee fuit.Deindc limi fœminis mares Huprati et côftupt^ tores,fanatici uigiles,uino, ftrepitibüs* clamoribuscp noeffurnis attoniti. Nul^ las adhuc uires coniuratio,cæterû incr^ mentum ingens uirium habet, quod in dies plures hunt. Maior es ueftri ne uo$ quidem,nifi cum aut uexillo in arce pn fitOjComitiorû caufa exercitus ediói^ e(ret,aut plebi Concilium tribuni ediX' IfTent, aut aliquis ex magitiratibus concionem uocaffet,forte temerc cotf^ uolucrunt,et ubicuncp multitudo effd) ibi ÔC legitimum redforê multitudinô cenfebâtdebcreenc.Qualesprimû no' dlurnos coetus,deinde promifeuos tnæ lierum ac uirorum effe creditisc'Si bus çtatibus initientur mares, feia tis,no mifereat uos illorum folum, fed etûfn pudeat.Hoc facramento initiatos iuü^ nés milites faciendos cenfetis QuirittS; lû ex obfcœno facrario eduâis arma tai^'

ERRORIBVS lib. I, «s tnittcndaï' Hi cooperti ftupris fuis alie-niscp, pro pudicitia coniugumaclibe^ rorum ueftrorum ferro decernentî* Minus tarnen effet,fi flagittjs tantum effœ-minati forêt (ipforum id magna ex par^ te dedecus erat ) à facinoribus manus, mentcm à fr audibus abftinuiffent. N quam tâtum m alum in repub .fuit ,n ec adplures,nec ad plura pcrtinens.Quic quidqs annislibidine,quicquid fraude,quicquid fcclere peccatum eft ,ex il-lounofacrario fcitote ortumeffe.Ncc dû omnia, in quæ coniuraucrunt, édita facinora habet, adhuc priuatisnoxtjs, quia nondum ad rem publicam opprt tnendam fatis uirium eft, coniuratio fe-fe impia tenet.Crcfcit Si fer pit quoüdic malum,iammaiuseft. quàm ut capere id priuata fortuna poffit,ad fummâ rci-, publicæ fpoôat.nifi praccauetis Quiri-' nbsp;nbsp;nbsp;tites.lam huic diurnae légitimé ab Con

fuie uocatac par notffurna’côcio cffe po J nbsp;nbsp;nbsp;terit,nunc illi uos finguli uniuerfos con

ƒ eionantes timêt.Iam ubi uos delapfi do ' nbsp;nbsp;nbsp;«nos ôi in rura ueftra critis, illi coicrint.

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g i

«4 de catabaptistarvm confultabunt de fua falute ßmul,ac ue^ ftra pcrnide,ium fingulfsuobis uniuef fi timendi erût.Optare igitur unufquif' que uefirûm debet,ut bona mens fuis o mnibus fuerit * Si que libido,fi furor in illuin gurgitem abripuit, illorum euit* cum quibus in otnne flagitium QC ùd' nus coniurauit,non fuum iudicct» N^ quisetiam errorelabaturucftrûm quœ que non fum fècurus, nihil enim in fpt* cieinfallacius cft, quàm praua religio» Vbi deorutn numen practcnditur fcck ribus,fubit animû timor, ne fraudibus fiumanis uindicandis diuini iuris ali»' quid immilium uioîemus, Hac uos rdi gionc innumcrabilia décréta pontificô» Scnatufconfulta, arufpicum deniiÇrt fponfa libérant. Quoties hoc patriin' auorumcp xtate negocium ed magifif’ tibus datum,ut facra externa fieri uct«' rcntjfacrificulos uates^ foro, circo, be prohibèrent,uaticinios libres c5q0lt; rerent comburerentcp,omnem difeip^* plinam facrificandi, præterquam Roraano abolcrent ç^Iudicabant eniro prü'

ERRORIBVS LIB. I. Sf prudentiffîmi uirt omnis diuini huma-nicp iuris,nihil æque difToluendx religi onis effc,quàm ubi non patrio, fed ex-tcrno ritu facrifîcaretur.Hxc uobts prç dicanda ratus fum.ne qua fupetüitio a-gitaret animos ucftros, cum dcmolien-tes nos Bacchanalia, difcutientescp nc^ farios cœtus cernerctis. Omnia dtjs pro pitijsjuolêtibuscp ea faciemus ,qui quia fuum numen fcelcribus libidinibuscp contaminari indigne fcrebant,ex occul lis ea tencbris in lucem extraxo ût, ncc patefieri ut impunita effent, fed ut utn-dicarentur et opprimcrentur,uolueiût* ! Senatus quaeftionem extra oi dinem de , nbsp;nbsp;nbsp;ea te mihi collegæcç meo mâdauit, nos

d oriatur,Reciiari deinde SenatufeonfuI gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g î lt;»

ta iufleruntjindi'cicjj præmium propO' fueruntjfiquis qucm ad fe dcdiixtflch nomen ue abfcntis detulifl'«,qui nom»' natus profugiflct,diem certam fe fini'tô ros,ad quam niG dtaïus refpôdiflret,ab' fens damnarctur. Si quiscorumquitÔ extra terram Italiam eflènt nominarc^ tur,ei iaxiorem dïem daturos, fî uenirC ad caufamdtcendam udlet Edixerunt deinde,ncquisfugac caufa ucndidifTc, ne ue cmiffe ucllet:ncquis redpcrct,cX larct,cpe uHa iuuarct fugientes. Côcto ne dimifla, terror magniis V rbe tota fil it,nccmoenibusfetantu Vrbis, au t fin* bus Romanis continuit.fcd pafli'm pet totâ Italiâ literis hofpitû deSenatufeofl fulto 8C concione ÔC cdit'io Confulu aC ceptis,trepidari eteptô cft. Multi ea no-ôc,quac diem infecuta cft,quo in cond one res palam faóa cft, cuftodqs circa partes pofitis,fugiêtcs à Triumuiris co prehenfi ÔC reduói funt .multorum no mina ddeta,quidam ex ijs uiri fœminX que mortem übt confciucru'nt, Coniii^ rafte fupra vii milia uirorûac mulierd diceban*-

ERRORIBVS LIB. I. «7 dicebantur, capita autem coiurationis conftabatefle M amp;:L,Catineosde plc be Romana,Ct Fulifcum,L.Opitani5, Ct Minium Cerrinium Campanum.ab his omnia facinora amp;nbsp;flagitia orta, cos maximos facerdotes,conditores^ eius facri cffe,data opera cft,ut primo quoep tempore comprehenderentur» Addu-di ad Cos. faffiep de fe nullam morant iudicio feccrunt.Cacterumtâtafuga an Vrbe fa(Sa erat,ut quia multis aôiones amp;nbsp;res j»eribant,cogcrentur practores T» Maenius amp;:M,Licinius per Senats res in diem tricefimumdifFerre,donee qux ftiones à Cos.pcrficerentur.Eadcm foil tudo,quia Romç non refpondebat ncc inucniebantur,quorum nomina delete erant, coegit Cofulcs circa fora proficif ci,ibicp quçrcre et iudicia exercere.Qui tantum initiaticrant,amp; ex carmine fa^ cro,prKcuntc uerba faccrdote,precatio nesfecerantjinquibus infanda coniu^ ratio in omne facinus ac libidincm con tincbatur,ncc carum rerum ullam rem, in quas iureiurando obligati erant,in fc g 4 aut

BB DE CATABAPTISTARVM aut alios admiferâteos in uinculis relin quebant,qui ftupris aut cacdibus uiola-ti crât,qui falfis teftimonijs, fignis adul terinis,fubieôîioneTcftamentorû,fratf dibus alqscôtaminati,eos capitali poe-naaffîcicbât.Pluresnccatiquàm in uiß cula conieói funt.Magna uis in utratp caufa uirorum mulierum^ fuit.MuIic res damnatas cognatis, aut in quorum manu cflent,tradcbant,ut ipfi in priua-to animaduertcrcntin eas.fi nemo erat idoncus fupplictj exa(îîor,in publico a-nimaducrtcbatur* Data deinde Confil libus négocia eft,ut omnia Bacchanal lia Romae primum,deinde per totam I' taliam diruerent, extra quam fi quaibi uetufta ara,aut fignum confecratum fet.In rcliquQ deinde S ♦ G.cautum eft ne qua Bacchanalia Romæ, neue in I-taliaeflcnt.Siquistale facrum folenn« êC neceflarium duceretjUec fine religio neôC piaculo feid omitterc pofte, aputl Prætorcm urbanum profiteretur ,Pr3t tor Senatum confuleret, fi ci permiflS «(Tet,cum in Senatu centum no minus eflent

c{rent,ita id fa er um faceret, dû ne plus quincp facrifido intereffent,neu qua pe cunia communis-,neuquismagiftratus facrorum,aut facerdos effet. Aliud dein dehuicconiuntfiumjreferentcQ. Mar tioCos.S.C.fadum cft,utdens quos pro iudicibus Confuleshabuiffent, integra res ad Senatû referretur. Cô Sp» Pofthumius quçftionibus perfec^tisRo mam rediffentjMinium Cerrinium Câ panum Ardeam in uincula mittêdum cenfucrunt y magiftratibusep Ardcatiû pracdicendum,ut in intentiore eum eu-ftodia afferuarcnt,non fol um ne effuge ret,fed ne mortis confeifeendæ locum haberet.Sp.Pofthumius aliquâto poft Romam uenit,co referente de P * Ebu-ttj Hifpalæ Feceniæ præmio ,quod eorum opera indicata Bacchanalia ef-fent,S. C»fa(fium eft, ut fingulis his cen tena milia aeris Quaeftores urbani ex æ rario datent,uticp Cos.cû Tribunis pic bis ageretjUt ad plebcm primo quoque tempore ferrêt,ut P.Ebutio emerita fti-pendia effent,ne inuitus militaret,ncuc

Cenfor eiequum publicum aflïgnaret, uti^ Fcceniç Hifpalç datio,diminutio, gentis enuptio,tutoris optio item efîet« quafiei Vir teftamcnto dedifTet, uti^p dingenuo nubere licerct,neu quid d qui cam duxiflet,ob id fraudi ignomi' niæuceiTetjUticp Confules prartores^ quinunce(rent,quiue poftea futuriel' fentjCurarent ne quid ei mulieri iniurie fieretjUticptutoeflêtjid Senatum uelle amp;nbsp;acquum ccnfere,ut ita fieret, Ea oifl' nia lata ad plebem/adïacp funt ex S.C» amp;decarterorum indicium impunitatt praemtjscp Confulibus permiiïum efi»

Erudiunturenim in animalibus r«' bus animales homines,qui per operad nudam fidem confirmantur, ÔC pcrfc' ôam co^itionem nô habent ♦ elle aiP tem hos nos,qui ab Ecclefia fumus, di* cunt. Qua prop ter etiam nobis bonaœ pera necelamp;ria ciïe pronuiiciant, alitd enim

enitn impoflîbile eft faluari, Seipfos ue rotio per operated propterea quodex natura fpiritualesfunt, penitus ÔC om-nino faluari docent » Quemadmodutn enim terrcum,impoflib«Ie cft particepi fteri falutis, no enim capax eius cftic ipft dic8t,fic rurfus tjdê impoftibile cftè uo-lut, fpiritualc corruptionem fufcipere, in quibufcunt^ tandem operationibus ucrfentur.Quo enim modo aurS in cœ nodepofitum non amittit pulchritudi^ ncm fuam,fcd propriam naturam con-feruat,coeno nullam iniuriam auro infe rente,Oc euam feipfos dient,in quibuC* cuncpmaterialibus aeftionibus uerfen* tur,minime Iædi,ne(^abijcere fpiritua* lem fubftantiam» Quapropter fanè etiâ interdida omnia intrépide, qui perfe* óiiïimi funt faciunt,de quibus Scriptu rac affirmant,quod bcientes ipfa regnS Dei nó poffidebut. Etenim quac (imula ehris dicata funt,indifferenter edSt ,ne« que inquinari ab ipfis putantes» Et ad omnes feftiuas gentium delicias, ad ho* norem fiinulachrorum fientes,primi co ueniunc.

fil DE CATABAPTISTARVM ueniunt,ut aliqui ipforum ncque à fp«' dîacuIoapudJDeumSC homines odio^ fojCorum qui cum fens depugnant,^ gladiatoriamartemin hominum cxdc exercent,abftineant» Alij etiam uolup' tatihus carnis ad fatietatem inferuieæ tes,carnalia carnalibus,et fpiritualia fp* ritualibus attributdicut» Et quidam jpfîs mulierculas ,quæ clandehinè ab ip (îshac dodtrina erudiutun, corrûponG uclut faepiflîmeab aliquibus ipforu dt' ccptæjôê pofteaad Ecclcfiam Dei coæ uerfæ foeming,etiam hoc ipfum cum liquo errore confeflæ funt, Alij palàtfl Omni pudore exuto ,quafcuntÿ amaü« rintfoeminas,easà maritis auulfas fib* uxores duxerût» Ahj rurfus modefte ab initio,uelut cum foronbus fe habitat^ Emulantes, progreflu temporis deprï' henfi funt.prægnantcforore à hatred cîla.Scd alia multa deteftanda ac itn' piaf3cicntes,nobis qui propter timoré Dei etiam cogitationc ac uerbis, pccca' recauemusjinfuhant, uelut idiotis,ô^ nihilfeientibus«.

Diucrraeftcnimapud ipfos peruer fauoluptatisipforum dodrina. PrimS cquidem communes uxorcs habent, ÔC fi qui’s pcrcgn'nus accefTcrit de ipforum dogmate,fignum eft apud ipfos uirora adfœminas,Scfoeminarum ad uiros,in extendendo manum,ad falutationê ui-delicct,fubtcr palm am, cótreóationem quandam tttillationis per hoc fe induce reoftêdentes, quod eiufdem rcligtonis fit,quiacceflît,Hincigitur mutua cog nitioneacccpta,ftatim ad epulationem conuertuntur * Larga uero opipara edulia,carnis efum,ctuini potum appo nunt,ctiamfipaupercs fuerint. Ex hoc autem ubi compotarunt,amp; ucnas( uti-ta dicam) fatietate im pieu crût, ad œfirû fe conpertunt.Et uir quidem concédés uxorem alteri ad ipfâ dicit,Surge, fac di leâionem cum fratre,Miferi autem iUi, ubt

ubi inter fc mixti fuerunt,ôif reuera cnï befco dicere turpia qux apud ipfos fiSt, luxta Apoftoli illius fanôi didum, né' pCjQuac apud uos fiunt,turpe cft ctiai» dicere,Attamen nô erubcfcam dicctrj quac ipfi facere non erubefcunt,ut on»' n ib us mo dis horror cm incutiatn audi^ cntibus turpia,quac ab ipfis perpétrai!' tur facinora.Poftquâ enim inter fe pefgt; mixti fuerût per feortationis afTecfiußi) infuper blaiphemiam fuam in coelufl* cxtendunt.Étfufcipit quidem mulief' cula,ite(n^ uir fluxâ à mafeulo in pro^ prias fuas manus,Ôi^ fiant ad cœlumin' cuentes, iinmunditiam in manibu^* liabentes,et precantur nimirum Stratio tici quidem et Gnoftici appellati, ad trem,ut aiunt, uniuerforum ofFcrent^ ipfum hoc, quod in manibus habêt, dicunt: OfFerimus tibi hoc donum col pus ChriftijÔd fie ipfum cdunt,afruniÔ^ tes fuam ipforum immunditiam, amp;nbsp;cunt, Hoc cft corpus Chrtfti,ÔC hoc cl* pafchajdeo patiuntur corpora noftiâ ÔC coguntur confiteri paflïoncm Chü' fti,Eodcinueromodo etiâ de foemin^’

ubf contigcn't ipfum in fanguinis fluxu cfle,menftriium collegium ab ipfa maadicie/angainem acccptum in comuni edSt,5lt;: Hie eftjinquiût, fanguis Chrifti.Quapropter ctiam cum in A. pocryphis legcrint, V idi arborera feren tem duodecim frudus in anno,et dixit, mihi,hoc eft lignum uitç,lbi figurate in terpretantur ad fluxum muliebrem fin gulis menfibus fientem, Porro ubi inui cctn coëunt, liberorum generationem auerfantur,amp; interdicunt. Nó enim ad generandam fobolem corruptio apud ipfos inftituta eft,fed uoluptatis gratia, diabolo illudente taIibus,0C fedutftani errore Dei creaturam fubfannante, V c rumuoluptatem quidem perficiunt, in feipfosuero aflumunt ac ingerunt im-mundiciei fuac femina,non adliberorS generationem deqcientes,fed ipfi turpi tudinem edentes.Si uero etiâ quis prac-occupatus fuerit,ut immittat deieeftio-nem deftuxus natural is, amp;nbsp;praegnans fa(ftafueritmulier,quidgrauius ac hor ribilius defignent tales,audi. Detradu emmfoetum^quocunq; tandem tempo

re id aggreffî fuennt,accipi2t, et in niö^ tario quodam piftiHo tundunt, ÔC am' mixto melle amp;nbsp;pipei'c,amp; alij's quibufl^ arpmatis ac unguentisjad auertendani naufcam,ficcongregati omnes porcO' rum ac canum horn fodales, participé’ fiunt contufi pucri,atcp fic humanæcai nis efu perado,deinceps prcccs fund® adDcum,quod non illufumcft nobis (inquiunt)a principe concupifccnti?' fed collcgtmus delióS fratris ♦ Et profe' 00 hoc pcrfeóS pafcha ducunt.Sedd alia horrenda ipfi audent.Quum enifl' rurfus infaniam in feipfis concepcrini) imbutismanibus turpitudinis fuse d«' fluxuj furgunt ,5C manus fuas inquinH' lt;as habentes,nudi toto corpore precaH tur,tanquam per huiufmodi operatio' nein inueniant dicendi apud Dcumli' bertatem.Corpora autem fua,tum fflæ liebria,tum uirilia nodîu ac diu curanl unguentis, baincis, cpulationibus,coft cubitibusc^ Ôi. ebrietatibus uacantes. Etdeteftatur ieiunante dicentes, quod non oportet ieiunare» Pn'ncipis cnim

lèius qui feculum fee it. eft ietunium. Verum oportet nutriri,ut corpora ftntro-buftajquo poffint frult;ftum 1 eddere in te porefuo.

Quidam ucro exipfts mnlieribus ad coitum no mentes,propnis fuis magt; nibus feipfos corrumpunt, 5gt;C ftiam cor ruptioncmin manus fumunt,5lt; ftce-duntjUtentes ementito teftimonio. Ma nus hac fuffeccrunt non folum mihi.

fcd2lt;hisquimecû funt.Et rurfus hoc. Opérantes proprqsmanibuSjUt pofftgt;_ tis ctiam non habentibus impertiri.

îmô etiamdecipiunt credulum ipfis muliebre genus, illud peccatis refcriQ, amp;uarftscupiditatibus dutftum.DicSt enim decep tis ab ipfis,Ifta uirgo tot an-niscorruptaeft.amp;Z quotidte corrumpi-tnr,naUam enim (atietatem ipforum la-feiuia habet, fed quanto magis quisa-pud ipfos turpia operatut.tato pluslau , nbsp;nbsp;daturjftasautem uirgincsefte dicunt,

j8 DE CATÄBAPTISTARVM ne nuptiarum,iuxta naturalem confüt tudinem fuerSt ufcp ad femi nts deieóio nem,fedcoeuntes femperac fcortätö» Verum anteaquamabfoluta fit uolüp tas,remouentesmalcficum communia ms ipfarum corruptorem, Si(. relata tuî' pitudinem in ctbum fumentes,ad fiml* litudinem improbitatis ipfius Selon et' gaThamar,amp;quæàtrinitate hancaP tem didicerunt, ut corrumpantur qu*' dem,non fufcipiätautem corruption^ mixturam ac defluxum.

Famula non inelegans,facerdoticö fugato inferuierat fefquiannum diligé* minifterium, nimirum ab AnabaptiW fubornata,ut uita, mores, et doc^rinaiö concionatoris exploraret,eumcp defet' rct,fiquid uel egifict,uel locutus elTd

perperam.IllaPythagoricas leges in O' mnibus fcre rebus tam fertjs quam ioco fis ftrenuè feruabat jdixiiïes angelöfo*’ feA Cafiitatem ipfam.Acctdit autêu* üit

, üirquidam(cuiusfcortumfucrat ad an J hos aliquot, dum catabaptifmo inhagt; fcrat)peregrc proficifcerctur cum uxo-* rcfua,quachoftis perpetuus fuerat Ci^' tabaptifticts mulicrculis, quaccp nouerai faciefortillumillud. (Namin mul-tiseamoffcnderat,non modo maritum fcducerc,cum quo concordiflîmê uixc rat,eamcç fuo amplexu priuare,fed ctia bonis extcrnis fpoliarcjomnecp malum ■ nbsp;nbsp;nbsp;intcntare folita) forte fortuna edes face r

dotis prçteriret,ipfe ignorans ubi nam latcret fcortu illud,amp; famula tlla occur* rerct, urcco prædita ad hauriendum a-quam.Maritus uifa illafubpalluit,pro-

j paru declinauit ê uia, nc agnofccrctur» jj nbsp;nbsp;Sed illa,utfit,cum fuppuduerunt puel-

H lat,clamitat poft illum.Salucanquit, bo , nbsp;nbsp;nc utr,undc uenis, quo tendis, quid ne

,1 in corde tuo anime mi,pracGdi5 amp;nbsp;dul* il nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;h i ce

lt;60 DE CATABAPTISTARVM ce decusmeumÆt cum markus ne ült;f bulum loqucrctur, neep lefpiceret, fiW malçreiconfciijs,uxor reftitit mantun' intuens,ira parum accenfa, Quac nafl* eftjnquirquç poft nos clamat lam dol c«a merctricia ucrba»Ccrteeft CaU' baptifticum fcortum,quod te dïu laóa' uit cum difpendio rerum domefticatS. £teodi(fto, nâagnouerat facie fcort^ retulit pedem, arripuftœ famulam iH^ crinibus,d^ in terra proftrautt, inflióii cultro cxtradlomultis uulneribus eStf cum indignatione femianimê reliquit' Man'tus auxilio erat famulac, qua ntuiquot; poterat.nam timebat uïciniam illâ,qii^ accurrerat ad tale fpeeftaculum ♦ Sic p^' lam faeftum eft famulam iftâ Ç quæ fingulis diebus dominicis ferta puellafl fe ornabat,indiciü de fe praebcns,ut riseft,folide uirginitatts) anabaptifiquot;® fuifte pollutâ,cu fratribus fceleftis biquot;^ inde obeirafle, ad annos aliquot ociot” amaflè,corpus tenerS libidine confo«' proftituifle, fpiritualcconnubiutnquot;’

ERRORIBVS LIB. î. lo» rare in angelutn lucis, caftitatem ucndc te,bonis kfc congregate ,non ut emen-datior aut cafttor fiat, fed ut ignem hac hypocrifi accendat omnia fccreta ex-ploret quaecontraminiftros ecclefiace« tiam minutiffima poffinteffcjtandem^ fiatnbusfuts ea deprædicare,rhetorico que more quædam adijccre,quæ plauß ’ nbsp;nbsp;nbsp;bilia uidctur,quo contêptiores fint ue-

* ri Dei minifiri apud tllos, qui tarnen ha bentur pro côtemptilTtmis. Imè ita uer-’ nbsp;nbsp;bum Domini fpernitur his fatanicis do

* minum memoriam, rem nullam maio-rcm,magispericulofam,magis ab onv J nibus uobis prouidendam, neqi à papa J fufcepiâ,nec^ ab Epifeopis defenfam, neep ad ullos doóos efic relata. Agitur ’ nbsp;nbsp;enim nihil aliud in hac hatrefi,quàm ut

* rumfurorcmôeaudaciam.Tollûr ChrI '' ftianum magiftratum . Turcæ rcfifterc * noluntjimo ne Ian onibus quidcm.Cô-

cionatohbus ptjs oblatrant, nó finefl” xima ofFenfionc infirmorum» Infinü^’ fe mirabili aftutia in amicitiam Qc diui' tfi et fîtrplicium,quo rete extenfo, aiii' cularum inftar pios capiant,perfidafC' (fïa polluantjad intcntumducät.Quo*' etiam famulat ifti contigit quae 6C fe clem,qufi peccatum obijceretur, impi*' dcti ore aufa eft defendere, diccre^ ncm peccaffe, non fpiritum ♦ Domin'’ ca externa parum curare,quum faloU* fit fpiritus et impollutus.Ex corde enifquot; exeunt malæ cogitationes, non ex caf' ne,ne(Ç ex corpore^Vide infaniam iß” rum improborum hominum,amp; qu{® illorum fpurca dodirina expende .Do' minus nos liberetab ffs infanis dodîon bus, quibus iufiuradum iocuscft,etafe ifta effrenata audacia, quæ fua impud^ ti licentia florentiffimas refpub.eucrttl funditus, nifi fontes autorum claufifn^ l int. Sunt homines,quos perfidiae fu^ ae infamiæ neep pudeat, neque tpdean . Quos erft'm folent commoucre,ad fua' que caftra traheref Opificcs nbsp;nbsp;taberna

ERRORIBVS LIB. ï. «oj rios,rufticum 6C fimplicem populum, fœmellas quarum aures pruriunt, atcp omnem illam ciuitatutn SC agrorS fecê* quibus facile labia adulatoria amp;nbsp;lingua magniloqua imponunt. Amant cnira ociumjquod fcminariü cft omniu ma-lorum.Cupidi funtrcrumnouarü,pro prium quid uolunt in religionis négocie haberCjquo laudêtur ab alqs.Simu-lantfandlimoniam,ód Bacchanalia ui-uuntDominus conferuct nos ab iftis fubdolis hominibus.

Ccrinthi harctici do^a Je-' ^uitUTy de ^uo E uJebEibro 5» cccleßalliae Pi iß or lœ C api ~ te 13^

Et quia erat uentri ôf gulac amp;nbsp;libidi nideditus ea futura deccmcbat,quac fi-bi propria libido dióabat .Ventris eo-rumquac fub uentre fint, incitamenta, Cibis, potibus, nuptijs pracdicabatex-plenda.

Is quutn propter multa pcriuria pub* 11 co in ludicio iam iam damnandus pidèjftipams lidioribus, amp;nbsp;funibus cofl linlt;5îus,co in loco,ubi fontes ante tribfl liai collocantur, adliabat,omnetnlapf dem moutt,ut libcrarctur ♦ Sententia C' nim lata communi uotOjpoftquam ræ,quæ illius perfidiam adfignatam ba bcbantjpcrledlac erant,ut capite plctfic' rctur.Miferludices, in tcrram popIiU' bus flexis,ut peccatis ÔC erroribus illiusgt; * quos non ex feipfo excogitaflet, ignof cant rogans-ifedeinccpsitauitam emé' daturum,ut EccIeOx Bafilienii decuS) ôi proximo fuo exemplum futurusfit niemorabilc.Ex infcitia non mirû,quia fimplexamp;ruflicanus homo,fe erraflcj mùltoscp ipfe fedu(flus feduxifle. Si uitÇ fpacium concederetur,fc plus uelle illis prodelTe.quos à rcligione uera in articU lis baptifmaris,coenac dominicac^Ôc alijs dogmatis quibus autores illius feôç inÖ dant,abduxerit(ea enim loca fc aditurft in quib prædicarit,ctdeceptos fua falfa dodnna admonere, uc aberrorccûab

(pfo imbibito,tû ab altjs,dcfiftat)quàm fi capitafipœna afficerctur ♦ Çt cum Indices hatrerêt ftupidi,amp; quïdnâ refpon dendûad haac petitions dubq effet, Oc colatnpadius paftoris uerî offiieiS ages, edêfa turba,quç imminebat ceruicibus ludicûjut moris cft,fefe(nâ cius rei gratia accefferat cum diacono fînem huius fententiae expedaturus) extricabat, ac* ceffit auguftum ludicum confeiTum, precesaltauocc fundens, conciliumep Senatorum alloquens pro falute illius hominis,qucm in carcercconfolatus rat his uerbis.Si reuocaret errorê fuS,in quetn lapfus effet,aut ex ignorâtia feri-pturarum,autex hypocrifî,ut alicuius exiffimationis apud ffmplices elTct, aut utociarihoc prætextu commodius pof fet 1 Senatum cum ludicibus benignos habiturum,non feueros,non crudeles, Nec enim fangumem innocêtum, imô nenocentum fittre, fed emendation?, refipifcentiam,SC utilitatem Ciuiû quac rcre,amp;: fæpectiam ad uitia enormia cô-niuere, nonut amet uitia, fed ut uitia de h 5 fig*

(îgtiata ccgnofcantur,amp;^ cmcndentufi cum amp;nbsp;Julius fepncs in die cad at.

aurem qua erai iacSdia praeditus adlgt;^ dicesdfpromcbai iierba, ClariflÏmtï^f quiflimijprudennrtimicp Iudices,ChH (liana poct'ftas.peicipitCjquacfojdilig^' ter,quacdtcamA’ pcnitus animil«^ (Iris mentibus^ mandate* Optime itfquot; dicaflisj'uxta leges commutjcs cgiftis» fentcntia pialata elide Catabaptiftail' Io,qui iam dutfla pccnitentia,mifericof lt;Ji5 implorans adftat. Net^iarno mcUl huctendinutaut aliquid potellati (liac in iudicando, aut damnando aut^* bcrando derogate, aut fentcntia; latafi quam nemo pius culpabit, dctraherlt;( autmalis amp;nbsp;facinoroGs anfam peccaH' di,aut temere agendi dare, aut Gatab^quot; ptiftfco errore patrocinari uelim. Abfi* hoc* Solum fuppliciprcce adpello uo* 6 »quiffimi iudices,orocp pro illiushlt;’' minis falute*San(1eenimillud promi^^^ alTiduo precûimpulfuadmonitus,qu^ gratia et confolandi amp;nbsp;inllruêdi in cat' cerc,vt moris elljheri acccfleiâ Hoc^ co

CO lihentius fado,quum opus fit miferf cordiæ, quemadmodum à Chnfto Ser uatore noftro in Maithaci Euangeh’o c-doc9ifumus ,non defperans de ucftra bcm'gnitate,dementia,ÔC mifcn'cordiç afFeâu,quem erga quofuis etiam noce tiflimos gentis,Reliquis Catabaptiftis in bonS hoc cedet abfiç dubio, qui ad* hue obftinato funt animo SC dura ccrui ccjut ÔC ipfi tandem,uifo hoc fpedacu* lo,rcfipifcant,0£: conuertantur ad Do* minum,rehdlis opinionibus nocentiffl mis, nefandifflmisep. Quod fi ex tanto numero ifte unus tolletur, uidebimini fortaffe adbreue quoddam tempus cu ra amp;nbsp;metu efie releuati,periculum autê refidebit,Ô^ erit indufum penitus in ue nis attp in uifeeribus Ecclefiac, V t fæpc hominesaegri,morbo graui,quS æftu febri^ iadantur ,fi aquam gelidam bi^ berint,prius releuari uidentur,deinde multo grauius uehementius^ afFlidaft tur.fic hie morbus, qui eft: in Catabap-tifiicafadione,releuatus ifiius pœna, uehetnêtius uiuis reliquis ingrauefcet»

Huicigitur ignofcêdum, quo cgtcrii** medium producanturgt;agnito crrore«^ animo rcfipifcant.Nihilaliud, ô Chrt' fiiani iudices,Deus fît tcftis.his mets cibus, quàm ut dementiam ueftram^^ mitigatam fententiâ expehar, hic qu^ ro, non meam laudem uel gloriam meum commodum uel utilitatem ?

DeiôC Ecclefîae ,quam ifti difîîpanJflf fuiserroribus.Non egetquidem moi” tore ueftra perfpicacifîîma prudentie» fed tarnen quoniam expertus fum moi' turn conducere ad æquitatis iudiciuiH« fl monitor fuo officio in tempore fög’ tur,prafcipue in pœnis infligendis,o^’ «rroresimbibitos deChnftiana rcltg’^ ne.Et beneiudicatum eft -, nemoqj pi”^ «am ientêtiam improbabit, attamcn pfl magis ad mifei icordiâ proni, quàm a” «xecutionem iuftitiæ ♦ Earn ob caufai” hue acceffî^rationcm quam apud uoS’ non ornatam rhctorico febemate/^“ uulgarcm, ab omnibus perceptibilci” habco propter ilium,qui ad benignita' tem ueffram, ad dementiam confugît» fuan»

ÏRRORIBVS LIB* f. 109 fuam uitam dctnceps «mêdaturus ,abic dis erroribus amp;nbsp;i}s, quar eccJefiâ Dei of fcndere « peiorem reddere poflènt. Ne que poftulo,ut ueftra celfitudo habeac rationem uel mei officij nel actatis mcæ, aut meritorum meorum erga ecclcfiS, nonfauortsqucmfempergeifi ergad-üitatem iftam, quac ab quo mihi patria eft,€ifcio me plurim is offices obligatifli mum.TantS hoc admonco prudentiS ueftram,ut profpiciatis^negocium^ iL lud bene perpêdatis,nô ut unS, ut dixf, cummultis perdamus,ftobftinatusin erroremanferit, fedutunus cum mub tisfeructur,inreligione Chriftiana itc-rû inhruatur,à qua mira calliditate quo rundam nebulonum in uariafchifmata illedusamp;abftradus. Hoc erit ingen« gloria ueftro ord tni,reipublica: Bafili-enfi, Dignus hie homo, ob multa pec-cata,qu3c commtftt feiens 8C uolens,fa teor,fupplicio S)(. graui quidem,eû propter error es uariosjn quibus amp;nbsp;deten-tus conftridus fuit, tum propter ex-cmplum,ut fimplices his auditis deter« rean-

«o DE CÄTABAPTISTARVM rcatur, dignus utfpiculatonsinmanitf tradatunQiium autem humanû fit et' rare,8C præci'puc in articulis fidci,â^ fa/ tan mira fua calliditate fæpe etiam pru/ dcntiffimos decipiat,in errore^ détint et adamantinis uinculis, uerum fi qui^ errorcm agnofdt, eum coram Ecclefi» fatetur,peccatafua déplorât ulli etiatu mifericordia non deneganda, ÔC coiiv miflum condonandum. Nam amp;nbsp;paU' lus Corinthi5,agnito peccato confob' tur,ne immodico dolore abforbeatui'» Et ut tandem finiam,ob(ecro, obteftof queuos ludices prudentiflîmijnomin^ omnium Chriftianorum (multos, qu^ haecdiceret, uidifleshumidos amp;nbsp;ftillan tes oculos alto fufpirio detergcre ) nO' mine omnium fratrum, qui ucftri fu^^ miniftri falutis,ut hominis iftius crrof*' bus peccatis ignofcatis,6C meam tioncm,qualitcrcûlt;^ efFufam boni co** fulatis, quæ nihil qu^m gloria Chtifth ueftram laudem, omnium fidelium coH folationem quærit. ludices auditis rcfponderunt poft breucm confultat*^quot;

ERRORIBVS LIB. h i« nem,fe uellc Senatui prudcntiffîmo, dicpoftero€xponcre,quidnâ hac ora-tione eftlagitaflct,cuius fit aut liberate, aut condemnare.Et fie difeeffum eû,dâ natusep in carccrem iterum duôus.

Cacterum quum hxc agcrentur,Ca tabaptifiieus homo innixus gradibus lapideis in praetorio confiderans non tam hoc fpccfiaculum pcrculfo animo, quàtnprecesàpio pafiorepro damna« to adhibitas, dixit libéré ôialta uoce. Et ego deceptus fuiblâdiloquêtia quo-rundam nebulonum, ut nomen darem catabaptifinoded ignorantia Scriptura rum,quascallideadfuum infiitutude« torferant, in caufa fuit.15 prudentior fa dus agnofeo errorem, cauebo mifii de incepsabifiorumamp;côuentu ÔC dodri na.Confultatum bac dere.Tandêpoft longam confultationem in cam fenten tiamitum cft,fi palinodiam cancre ucl-let, eamcp ex animo depromere, tue Se natum,qui non fanguinem Ciuium fi-tiat,fedfalutcm,uelle poenam eam,quâ ferre ob fuas turbas, quas confciuerat, de*

nt DE C ATABAPT ISTARVM deberec mitigare, tmo omncm culp^f^ re miflTurutnJiberumcp fine omni ig' nominia ad uxorem SC liberos domui” redudurum ,quo ipfe etreliqui feduc^ per erroncs quofdam,cx animo refipll' cant. Promifit idfcfa(flurum,gratias^ (mmenfas Senatuiegit.

Ne autem Tornator ifte, alias infig' nisdeceptor, morecofodalium aglt;retgt; qui quit reuocare recatare^ fuos crro' res deberet|eo in loco, ubi prçdicaflenti Ct apud eos,quos deccpiffent,n5 mod” id nonfaciebantjfed etiâ quod peius ri’ mendaci ore fuam fetJîam laudabant,”* confirmabat longa oratione, fe libci^ tos e ritSu leonum 0^ urforum, non p”* clementiam Senatus Bafiltenfis,fcdan' gelum ad fe mifTum à Domino cHciq^ uincula rupcr(t,carcercm aperuerit.fO' cionaricpiuflent»CaIlidocp,inqua,To' natori addin' funt licflorcs, qui in maæ dan's habeban t nc dimitteretur, nifi ôa reuocatione iuxta prxfcriptii tenO' rem. Reuocat ridêti orc in Ecclefiajp'’^ fentibus multis.Scd quid dicani,poft”’

inundet,potet ufr^ ad manc fummum, f nbsp;nbsp;nbsp;fcortetur,choreas ducat, à nemine cor.«

ftianum corä fimplicibus uilipendcrc, * Subeft caufa,hvpocriGs -, quae priusde-'' tinuit hominem, quantus quantus €u* it ,in ipfa perdidonis uia.Siccp etiam in Icrijtmiferhomo inipfispeccaris,non . nbsp;nbsp;nbsp;folum perpetuus aduerfarius miniftro^

' tum Verbi catholicæ eeelefiæ, fed etiâ ’ nrorumdefenfor ,catabapdfticæ haerc fis exufflator,feminarum malitiæ,pcla-gt; gus malorum .Dominus nos ab iUis eu ftodiatperuerfishorainibus.

Tornator,fpfaauaritia,amiflaoxO' re formofula, quæ anabaptifmo cgf^^ gteimbuta,queni reliqms muljcrcül** fedulOjSC cum magna confidentia,fc^ uis diebus, ocium nada inculcauit, c*’' queaudactanimojuario uerboruml^ nocinio défendit,multascp ita ut ad infaniam ufc^ bis erroribus, bus hoc hominum genus infe(ïlum?3lt;J' hæferint,quae tandem immatura mof' teobqtjhorrendum de fe fpedaculu*® praebens.Nam adquintumin leâoi^' cuit diem tâquam truncus, oculis ap^' cis,ôf neuerbulum proferens etiam^d' monita.Hoccp exêplo Dominus ma*’' turn admonere fui erroris abf^ dub«’ uoluitifed nihil cfFccit Diuina cleu’^*’/ tia apud ilIum,Tornator,inquam,in‘^' dit poft uxoris mortem in phantafiai’J’ quafi apud nos,quibus purum Doif*' ni uerbum pracdicatur,iuxtacp illudü*' ucre ex liberalitate Senatus permitt^^^’j

amp; perpctuac haereditatisfiliusefTe nonpoffii.Morauiam animo fomniSs v nbsp;nbsp;amp;nbsp;ore perpétue fonans,in qua multitu

luuies in hSc locu ex uarqs nationibus y confluxitjin qua quiequid uolunt,agüt jz ö^credunt.Dabuntprincipi huiuspro jz nbsp;nbsp;uinciac tandem öd fuum præmium, hoc

nam hoc ferè ubiep locorum fpecimer» dcdcre«Monafterienfcs exemple fint» ÿ laâftauitmifer illc ad multas dies,fc no (Z nbsp;nbsp;amplius Bafilcç manfurum ob multa rc

tum annuû in tribu fua more folito no 0 iuraflet, fe enim ex induftria aliud ne-gocq fubiturum hoc temporis confin-jz gens, reuerfus à contribulibus fuis uo catus,ut more cOnfueto facramento fe j, nbsp;nbsp;nbsp;ôbligct,iuffus, uerû id manibus ôd pe-

dibus detrcólauit.lpfo autem iurare no (, nbsp;nbsp;lente, ac Omni impudentiarenuen te, de

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i X man-

116 DE CATABAPTISTARvM nandatum illi ut craftina die coram plïflimo Scnatu adfit,fuac inobedtenO^ I ationem daturus,Pracfto fiiit hora fiieta y uocatus ïn augußum fcnatort ordinïs confeirum,6C à Confule clarî«'' fimo biâdo fermone alfocutus his bis.De tua inobcdientia 8i effrenato i' nitno,qux cxaudimus,diflîmulare noi* pofTumus ♦ latflantur cnim uoces de quç quidem nunc primum ad aures n*) liras perucncruntjquod nobis uehcm^ tiiïimedolet. Nam iuramento te nobi) alifs conciuibus obligate omnino iiuis,Morauiam,terram tibi ignotaflb jTurcicis tumultibus uicinâ,rclida ma' tre ÔC liberiSjinuiferCjUt nobis eft dió3gt; delibcrafti.Et cur tantum itineris infu/ »nere,dcftituta matre iam fenio conff' lt;fta amp;nbsp;tremula,conftituiftij'Hocnon£ß filtj probi fignum. Dein pucros quoJ Dominus tibi dédit,â religioe Chriftôquot; na abalienareconaris,eos^ fecftarîjsôi facftiofis homin/bus adiungere,uerad() dlrina Chrifti fpoliare niteris ,quod bot rendum eft exemplum» Domefticamr^

ERRORIBVS LIB. I. ' it» probe auxifti,blanda Fortuna es ufus,et iam die,oh feer o, to tus à nobis alienatus es fAquo fpiritu hoc imbibifti,quê pro phetam domi habuißigt;qui id conflit) in ftüIauitjamp;tibiôCtuis in maximum de* trimentum cedensî’Quo inclinât mens amp;fententiatna,dicnobis, idcp libère* An non noui QC ucteris Teftamentl feripta nobis quotidie à Concionato-ribusnoftris,abielt;Sa faliua humanaiu conftitutionum ÔC fophifticis argutqs, proponûtur,in qua uera falutis uia,uc-ta reconciliatio patris cœleftisoftcndi* lurc’ Netß aliud nomen nobis datö fub coelojin quo faluos fieri oporteai«quàni Icfu Chriftt,que perpetuo in omnibus declatnationibus fcdulo nobis inculeât Ad feruandS legem Dei inhortamur, charitatis fraternæ ne négligentes fi* mus ,admonemur. Cer tc nihil aliud do cuerut fanôi Apoftoli* Refpodit Ana-bapti(la,H3ec eft caufa mcæ abittonis* Iuramcntumàmeexigitis,quodamp; pre ftare contra Chrifti praefcriptu cogor* Nölo itaeç omnia mala à Deo experirf, i 3 meep

TJ» DE CATABAPTISTARVM 4 nicc^ cum liberis in pcriculum cônî)Clt;* re propter iuramentum.Similiter etiatf armagcftare,bell»gerare,fi opus forrt ÔC homines intcrficere iniûdtum ,quolt;' necfacereuolo nec Chnftianum cft» Obiedum illi,Si armis carer es ,quoiö' ftrumento,fi fur notflurnus effringeï^ fores tuas,aut latro gladio te aut fufte*quot; fylua dêfa peteret,dcfendere uelles mitteres ne furem omnia tua tollere, 1*' berecp fupelleóilem exportaret'AutiH^ auxilio clTe uelles, quo eo citius fuöftij tum abfolucret,fe^ipfum,nc deprath^ dcretur,in angulum aliquem prodp^ retfOixitmifer hypochta, Nequaq*’^ medefenderem, quia noui Dominuiquot; medefenfurum, qui numerauit capil' los capitis mei, Quiequid illi placet, fr at ♦ Praedeftinationi obftinatus otnfl*’ tribucbatjamp;caquac illi adiunóa Ibni) adhaErent^,omninoncgligebat.Pt3'^*' pitateomifer per feneftram in platei’ Sc die,Dominus uoluit,me feruabit,”^ pffendam ad lapidem corpus, cumfr^' béas gradus per quos cotnmodè defc^

dcrcpoteris.Satan eonfiliarnis tuns eft, no Dcus.necp illius uerbutn. Media no bisdataaDeo,quibus utendutn,neuû dcamur Deum têtare Jta malignus ho-minibus iftiSjftbi multum placcntibus pulchra fpecie imponit. Confeientiam miferam,ne dicam impiam QC confcelc* ratam, hie homo habet, quodhacinre clarifltmumfiet.Anno elapfo domum emerat magno preciojamp;uthanc corra dcretpecuniam,die noeftuep laborabat,' tarn feftis quam profeftis diebus, cocio-ncs nullas aut raro audiens ,iraô contê-nens, facramentorS,coenæ Dominicae,' amp;nbsp;baptifmi paruulorum ofor »Licet ob timorem fuos pueros ad Ecclefiac fores, Utbaptifmo imbuerentur,curarit defer h,aut fortaftis alias habuit caufas ,quas ipfe nouit, Acc id it autcm,quod uendi-tor domus pecuniarû egens, ab ipfo ad hibitis precibus peteret pecuniam earn, qua tenebat dare poft duos menfes,pro mittens fe remifturum aureos aliquot,ft hoc temporis numeraret. Catabaptifta Utus adnutnetauit, non integrampe-i 4 cuniarn

no DE CATABAPT ISTARVM cuniamjfcd aliquid detraxit ob pauxil' Ium tempons, nullam confcientiam b* bcns,quum fraudaretfiatrem, quêfof taffïs pro fratre no habebat ,En puruH* illius hominis animu Si rcligiofumjab omnibus affeëîibus liberum ♦ Putastil ilium falutem animæ tam anxiéquen'^ admodumpractêditjCOgitarcî'Audiuiti aut ipfemet uidit,nihil uolo hic certi firmarc,nâ peregrinatus eft ad aliquot licbdomadas in Morauia, francs fuosl^ bere uiucrc,finc omni magiftratu ma' trimonia fpirirualia inire,omnem Iibilt;l* ncm cxercerc,carnis uoluptates perfic^ re,omniacommuniacne,fînc omnio* ra omises uiuere.Hanccp libcrtatcmö^ tcrnam amant hæc ab Ecclefia cothob' ca membra difledla, in qua tandem fuo maximo malo pcribunt, diffîpabuntuf que.NamDcushancpeftem radicitut tâdem extirpabit ♦ Ad rem redeo .Poß' quam multis uarijs argumêtis inhot' latus cft,quo à propofito fuo defiftcrtt» matris piae çuram gcrcrct,liberos in B' vangdica doâî ina inftitueret,probè

ERRORIBVS UB. I» J .tu , abfqj ofFendiculo uiuerct, confuctudi-* nem iurandi,quemadmodum rcliqui c4 , I ucs,quibus eadem cura falutisatq^jpfi, nonncgligeret.Etutnihü qucrimoniac ' habere poffet, datç fût illi 14 diesen qui * bus colligere animum fuum, Deumcß ( nbsp;nbsp;inuocare, qui optima côQlia inftillat ue. ,

« àprudentiScnatudomum,amp;moxotn ' niafubhaftauit,audionemcj^publicain J nbsp;nbsp;inftituit,abitumparauit.Adtjtautê prç

’ quium inftituens, fed non potuerc hogt;. ' nbsp;nbsp;minem ulla admonitione blanda feu fe

' bus ad fentinam omnium malorumgt;in * qua 5C peribit abfcp dubio,nifi in grc-’ mium matris Ecclefije reuerfus fuerit» 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

' us cetemoniarum amp;nbsp;antiquae Ecclefi» dcfenfot.Qui cum ualde aegrotaret,

sb adßantibus admonerctur,iam mo^ tis periculum inftarc,medicinam nihil opearijDeo ut morts eft Chriftianorö, fereconciliaret,amp;: faccrdotem ad fe uO' caret, cut peccata fua confiteretur, finis admonitionis impofitus erat,in' quit afgrotus, Quid mihi rei cum illo n« quam, fcortatore dC pcffimo homing eft ,ne ilium ad me ducatis, ft faluten' anitnx meæ cogiiatts,aut dcfideratis» Mirum,ab illo enim ad annos aliquot ■niftam audierat fumma religioc, fact* menta perceperat,fubditos fuos ob n«' gledas cacremonias punierat, Verbi niftros cotempferat, 5C iam in ipfo oiof tis agonc,illorum confolationem refp^ (t,quos haóenus fummo in precio hâ' buerat, colueratque tanquamDeos. Obfecro,quæ caufafVerum Domino» qui ucrus futurus eft Iudex,omnia cot” mittenda«

ßer, contra Anabaptiftas fcn'pturae locum, de iurarncnto Magiftratui praeßj do cum fufiffimctraflaretjfontcm om-nismali cfle retindionem illam,popu lumcp inhortans ne tfto ucneno fcrpêti-no inficcrentur ,ne illis aures,qui omnë ftatum ÔC ordinem cum Ecclefiac tum retpublicac turbarent,præberent. Hoc autem male habebat Nobilem qucndä, cuius nomen libens prçtereojà Cataba ptiftajquem domi fouebat ob nouitate doärinae/edudum, qui paftorem è ro-ftro protjccre ,pugnisc^ bene cçdere co nabatur,Et ni deßfus a probis uiris,ca-' tholicæ ecclefixalumnisinonfine fan-guinis efFufione,finis huic tragœdiç im pofitus fuifiet,adeo enim exacerbatae-tat utrac^ pars.Mirabile Dei indicium hicapparct. Diabolicos miniftros, fal-fos prophetas , uinolentos amp;nbsp;fangui-narios homines amat hoc hominum genus, ad conuicia, nedicamblafphe-mias, conniuent. Pios, fideles, probos Miniftros odio habent, execrantur, in-terficiuntque, Hoc non eft effenobi-lem.

«4 DE CATAB APT ISTARVM lem,uïrtutes nobilcm faciant ,nonditl^ tiæ,non antiqua progenies, amp;c.

Temcraria ôi. arrogîs plané uox quo rundam mihi uidetur,ab ipßs Apofto' lorum temporibus ufq^ ad noßram tem nihilChriftianifmifuiiTc, fienunt tandem colligendamEccIenam .Scrip' tura utique contradicit.uolens regnutU ,Chriftinon corrumpendum, fie regtil cius alteri nonrelitiquendum» llii datU' nant, fie c regno Chrifti etjciunt, plus quàm mille annorû generationcs»Qul^ cnim aliud faciunt Catabaptiftae,rcbap tizari urgentes,quàm quod inficias eSO eu quo pueri tintfîi funt,ad regnS Chrt ßi non pertinere.Cui periculo tot mili^ obqciuntur fandlorum. Neep autem i' dêeft,eflèpeccatorcs,efle errantes nSf in Ecclefia fie regno Dei, fie aliquante tempore no fuilTe Ecclefiam, à quo pot Apoftolosa Chriftofundata.Noncofl demnamus,etiam fi quos peccatores di xerimus,fiC minus eruditos in lege. Co'

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;denv

demnamus autem anabapnfinum,(i ut res neccfTarta in bis,qui pucri baptizati funt,exigatur, Nequc enim fic regnvm Chrifti in fpin'tu erii,ut propterea mini fteriö ucrbi,fcripturç,baptifmi,cœnçcpi Dominicae cercmoniae fupcruacaneac fint,nam ÖC hifce uti uoluit Chriftus uf* que in dicm aduentus fui ♦ Sic cnim'de coenæritudicit,Quoticfcunq; mandu-cabitis panêhunc ,ÔC calice Domini bi beds,mortem Domini annûdabitis,do nee ueniat«Dc ufu autem V erbi, Quo-modo credent,nifi antea audierint cDc baptifmo autê ac martyrio,Qui credide rit, ac baptizatus fucrit» faluus er it. Cor-, de creditur ad iuftitiam, orc autem fit co feffio ad falutem.Omnium igitur alio-tum regnorum gloria comminuctur,ô^ obfcurabitur,iUius autem gloria no ex-cidet,non obfeurabitur, fed pcrmanc-bitinfecula»

Cumloquuntur dehabitu dileöio-nis,fingunt homines Spirits fanûum , per operamereri, non docentper uer-, . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bum

bum acciptjficut hoc tempore AnabJ^ ptiftac docent. At cum Deo non potf^ agt, Deus non poteftapprechcndin“’ peruerbum.Ideo iuftificatio fitucrb^’ fic Paulus inquitjEuangehum eft poi^' t(a Dei ad falutem omni credenti Fides ex auditu.

Do^md de hdptißno, Confitemur ,quod baptifmus fit teftarius ad falutem, 6C quod pueri fin' baptfeadi,et quod baptifmus pueroi^ non fit irrituSjfed neceflarius nbsp;nbsp;effifï^

ad faIutem,Etquoniam EuangeliQp'’' re ac diligenter apud nos docetur, P® beneficio hunc quocç frudum ex cot’ pimus,quod in Ecclefijsnoftris nulKt’“ riterunt Anabaptiftç,quia populus ut* bo Dei aduerfusimpiam 6C feditiofti” fadionem illorum latronum munitU’ ' eft. Et cum plerofcß alios errores AnJ' baptiftarum damnamus,turn hue quO' que,quóddifputantbaphfmum paruü lot û inutilem elfe. CertiffîmS eft eninr » quod promiflio falutis pertinet ctiâa“’ paf'

J fî i, h

K i

i gt;

gt;

paruulos » neque uerô pertinet ad lUor* qui funt extra Ecclefiâ Chrifti, ubi nec iierbum,néc facramenta funtquia reg-nutn Chrifti tantum cQ uerbo ÔC facra-mentts exiftit Jgitur neceflc eft bapti:^« reparuulos,ut applicetur eis promiflio falutis,tuxta mandatum Chrifti, Bapti-zatc omnes gêtes.Vbi,Gcut ofFertur o-mnibus fatus,ita ofFertur omnibus bap tifmus,Viris,mulieribus,pucris,mfon-tibus,Sequitur igitur clarc, infantes ba ptizandosefFcjquia falus cum baptif-mo ofFertur»

Secundo manifeftum eft,quod De* , us approbat baptifmum paruulorum*. ïgitur Anabaptiftac impie fentiunt,qui damnât baptifmum paruulorS. Quod autemDeusapprobet baptifmum paruulorum,hoc oftendit, quôd Deus dat Spiritum fanôum fiebaptizatis. Nâ fl hicbaptifmus irritus effet, nullis darc-tur Spiritus fan(ftus,nullifierêtfalui,de nique nuUa effet Ecclefia.Haec ratio bo nas amp;nbsp;pias mentes uel fola fatis confirm marepoteft,contraimpias ÔC fanaticas

Fide fumus lufti propter Chn'ftü^ lt;nbsp;Hoc uerbutn malt docfîores tenentc»!’ c: gutdiusjôcfequentesfuamimagina^^ nem,cogitaruntcommodïus dicihoi^ nés efle iuftos,propter fuas uirtutes® merfta^Ddnde addtderunt dubitati“, - e(fe,amp; omnino obruerunt uerâ

contemnunt dodrinam de fide, SiC ciferantur homines iuftos efle magnify dineafffi(9ionum,amp;fuis quibufdaïf*^ luminationibus, att^ita abtjciunt bum amp;nbsp;dodrinam defidc,Prorfus tal*^ fueruntolim deliramenta Manichçof®

ÔC Enthufiaftarum.Neceftunius teil’' poris talis error, facile enim delabuntU^ in taies imaginationes, c5 leuiter fei”*' tint de uerbo Dei. Hi Enthufiaftç endi etexecrandi funt,et fciendS,qiif’ Deus non uelit aliter agnofei, amp;nbsp;app’^ hendi fuam uoluntatem de peccato^ gratia nifi in uerbo,et quod Spiritus

Vidimus Anabaptiftas his annis pfa né uelut fafcino aliquo dementatos,pa^ Umimpias.abfurdasamp;f fedinofas opini ones ita mordicus tenere,ut non folum cripi fibi iHas non patcrentur, fed etiam fuperbifïîmè contemnerent monitores, ita flbi horribilc exitium inmultis locis accerfiuerunt .Hie confidercmus,qua-tum Dei beneficium fit,cuftodiri ne de cepti à diabolo, hos aut fimiles errorcs ampleâamur. Nâmirificasdiaboli in-fidias nulla humana prudentia fineSpi ritufantfio fatis cauere potefi.

Opinio Anabaptiftarum cft,facra-menta efle allegorias quafdam bonorS opcrum. Vt circumcifioncm interpréta tutjlignum fuiffecohercendarum cupi ditatum.Baptifmum,fignum efle affli-dionum.Quod opoi teat Chriftianos fubireflutfiusjamp;fpericula omnis gene-k ris

dam mutuæ beneuolentiae fignificatio' nem.quia fympofia apudomncsgen^ tes fint figna mutuae beneuolentiae. Quanquam autem hç allegoriac bono' ' rumoperumnonfunt abfurdac,taraelt;’

nondum de principali ufu et fine loquÖ tur.Sacramenta enim funt figna,nofl tantum charitatis aut operum,fed prii'“ cipaliter fidei,item uoluntatis Dei etgj

nos.Euangeliumenim non tantum cionatur de operibus, fed praecipuè^^ uoluntate Dei erga nos,amp; de fide. A*•* li figna Euangeltj tantum ad unam tem,uidelicet ad opera,accommodant»

Anabaptiftæ ac fîmiles,qui ui amp;nbsp;af' mis conantur propagare doórinam fi* am transformant poteftatem ecckfi^' fticaminmundanam,ô^ Chriftumlp^ nis coronant ,et in purpura traducuf^’ contumelia afficiunu

Anabaptiftaeßmiles Donati'ftis,Ec clcfiam talem conftituerc conantur in qua nulli fint uitioß» ^lius error

Eft execrandus et damnandus error iUe ludaicus Anabaptiftarum, qui fin-i nbsp;nbsp;gunt Ecclefiam ante noUiftTimatn diem,'

* poHtiam quandam mundanam futura ' effe y in qua regnent pij armis delcgt; » antomncsimpios,8C occupent omnia J imperia, ÔCc.

Doâores Euangeltj debeant armis co-ftitucre noua quaedam imperia* ficut lu gt;nbsp;dai amp;nbsp;Anabaptiftac fomniant, poftre-J nvistcmporibusregnfl Dei in terris tale » conftituendum efle,in quo fandli domi , nentut,amp; armis dcleantomnes impios, necinEcdefiahypocritas uUos futuroa «(fe.Atc^hocludaicum delirium fatpc , in Ecclefiam irrepfit.Fucröt enim olim k 1 fa«

»,» DE CATABAPTISTARVW fanatici fpiritus, Chiliaftæ Si. Pepuf«»' ni, qui talcregnumanabaptifticû fön’ niarunt.

Bafilcae nouem Catabaptiftac,fafl^ loquaces Si proterui,in fenatorium dinê,pracfentibus Verbi miniftris füfl* adduôi ex carcere» Oecolampadiusfr dei Cbriftianae rationem expofuit de^i ticulo ad articulum ,fymbolu Atban»' fi) amp;nbsp;Apoftolicum enarrans coram Sf' natoribus Si Catabaptifiis alta uocc*'' nemo illic federet, qui non exacte ,qü*^ quid dicebatur, perciperet. Hâc quitindubitatâfidê, quâ Chr»ftusctp poftoli docuiiïent, hancCp etiâ eufflf^ quis miniftris Si fratribus profiterlt;,oJ'’' nibus,qui aliter docerent aut fentirefl'* fe refponfurum. Se etiam nô efleftdii' ôorem,falfum prophetam, mêdaco®’ uerdpellem, Scripturac deprauatoro”' quemadmodum hi uiri fumma impæ dentia dcblaterarent,Cnoful ad Ca»'’’

ERRORIBVS lib. I. »» ptiftas conucrfus, Audiftis boni uir ifi** I nbsp;nbsp;dem noftram mukis declaratam, qu am

totus mundus amplexus,ncquedifcrc-pat à Chrifti dotfirina, Apoftolorû co* cionibus,ab Ecclefia catholica »Vos autem perpetuo in ucftris conuenttbu« I hoftros condonatores accufatis,conui ; ttjs profcinditis.Si quid habetfs,inmedi urn profertc,quod huic fidei ÔC cofeffio }, nbsp;nbsp;nifitcontrariumjam occafio adeft uo-

ij bis, qui contradicitis, ut fidei ueftræ ÔC uocationis reddatis rationem * Omnes J, muti fedebant gt;nbsp;alter in alterum refpi-li cicns.Minifter confularis, cum omnes j{ nbsp;nbsp;tacercnt, allocutus Tornatorem quen*

qui alias in plateis,in taberniSjin carcell refisloquadlTimusifuperas enim ranS y nbsp;nbsp;feriphiâ ♦ T ribunus plebii, ut exprime-

y non agnofco. Trib, Quare fratris no* 0 nbsp;nbsp;men miht denegasî'Catabaptifta^Quia

j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;k J Chri*

Chriftianusnon cs,ageprius pccnitf^ tiam,cmcnda uitamjabdïca te magiftf’ fu»TribJnquibus adeo pecco,dic o^' fccro.Cat.Tu bene nofti.Iuflus à CoH' fuie fummo ab huiufmodi diôcrijs^^ fannis abftinere,amp;manfueto fpuitu^^ am fidem palam confitcri. Atqui po» multas preces SC impulfiones articulo* fuæfidei rccenfmt. Sc non credcrc,*'’ quit, Chnfttanum hominem magiftf^' turn duilem pofTe agcre.Scripturam duxiqQuigladio pugnat, gladio bit.Baptifmus paruulorö, eftex diabö lo fiC papat figmentum. BapttzandosO fe adultes,non puerosiuxta

tflum Matthzi Cap.28 JuramentuifO fc nullum preftandum,id haberi fenP' tum,Matth.5*ó^a lacobi y.OecolaioPj dius placide refpondebat ad omnia, pe alium fenfum ea loca haberc,tcft«^‘’ mnium feculorum fcriptores, ccckö*' fticos Doólores adducebat, Eedefisf*’’ tholicae eófenfum^Boni uiri,inquit,^^ pturae tropos non intelligitis, illotist”’ nibus fcripturam tradatis. Et cum

ERRORIBVS LIB. I. nf let loca jfla cxplanare,uerum^ fenfum amp;nbsp;genuinum eruerc, Molitor quidâ bar batulus interrupit inftitutum fcrmonê exmorac impaticntia.Quid blateras fe^ duâor,inquit,nihil ad rem, quaccuncp contra nos infers,faciunt. Verbum Do mini habemus purum amp;nbsp;inuiolabile, huicadhærebimus, donee uita fuperc-' nbsp;nbsp;nbsp;rit. Spiritus fâcfïus ex me iam loquitur,

J balbutiem,cum loquacior plus çquo ef fec,ßmplex fâ,illiteratus, nulla in fcho^ la uerfatus,humanam fapientiam ,qux / plena eft technarumgt;ab ineunte attateo dio profecutus fum. Infidias fcribaruin / nbsp;nbsp;nofco,qui nihil cogitant quàm fimplici

bustendieulas amp;nbsp;laqueos ponerc,fed infoueam tandem cadet ,quam altjs pa ! rarunt. Clamas poft haec alta uoce,Mu tauiuitam priftinam peccatricem, emif ’ fis crebris fingultibus , audito uerbo Dci.Baptifmatc uero cum ia lotus fum I in rcmifti'onem pcccatorS,mirûquod ab omnibus perfequor. Prius uittjs to-tusimmerfusjà neminereprehenfus,ca ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;k 4 ptus,

»j« DE CATABAPTISTARVM ptusjuel punitus» Quæ infania uos xatÆrratistotocœlo .Intrufiftis met*^ carccrcm tanquam latroncm, quidfct* mah unquamc'quale crimen impingi^ tisfNulIumjDeo fit laus ,fcio,in confö entia ueftra uidi eftis de noftra innotf■ tia.En fatanædolumduffus tacere.V^ rum cum iam prandi} hora inftabat, cauillis nullum finem imponerêtinan* parum recollegerant Catabaptifta:aß* mum,audaciorescp Fad)i,quS illis libc^ rum coram Senatu loqui, quæcunçp buccam ueniHent,effet» Confuldimift Senatum amp;nbsp;concionatores ea conditio ne,ut peradto prandio ad horam prints omnes redirent,huic tragoediæ tanden* finem uifuros * Difeeffum eft. Sumpto cibo,ad horam conftitutam aduolarÖl, omnes fufpenfo animo, quem natnfi' nemhaec res habitura folliciti »Collo' quium itcrum coeptum de Magiftratu» Quidam ex illis fan's Chriftianèadin' terrogatarerpondebat,amp;ft no adeodo tftus effet,quod reliqui ægrcfcrebât,p3' rumenimabiliorum dotftrina 6cfet^^ tnd

ERRORIBVS LIB. I. ’ »jy incipiebat deficerc.Hoc ipib interpella runt eius fermonem reliqui, Sine nos, inqui3t,loqui,quibus Scriptura notior * Sc exadius de tjs articulis loqui poHii* mus, qua tu, qui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;es,nec Tatis no

fti articules fîdei noftrç coram illis uuU peculis defendere«Tomator itac^ pro-ponebat reliqua. Paulus,inquit,de ma-giftratu Tpirituali loquitur, non de car nali.Iuffus fuam fententiam Scripturis fanâisfulcire ab Oecolampâdio,nu-disuerbis,ÔC incultisfenon credere,A quo unquam,inquit »audiuifti Paulum hicloqui de Tpirituali magiftratu t* Ad-duc alia Scripturæ teftimonia quç id co firment,quac propoTuifti ,euolue,obTe-i «o,tota Biblia,nec tale quid, quod nar tas,inuenies. Catabaptifta reTpondit* i ' Quaere tu, amp;percurre totum uetus Si. nouumlnftrumctum,qui beneficia ec-. defiaftica dcuoras,tibi plus eft ocijgt;quä mihiqui his manibus laboro’ne cui fim oneri,6C Paulus hoc me docuit ♦ RiTus obortus ob inuidioTum reTponfum.Oe colampadius.Noneftridendi tempus, ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;k 5 se

Ô clariflïmi utri, quod bcneficio utof eccleOæ^quod alimoniam accipi'o, hot ex Scriptuns poffum oftêdcrc ,quodnJ fteacdpfo,fccSdum inftitutionem fcH' pturarum diuinarum.Seditiofi funtiß* uirf. Oratc igttur pro Chrtfti gloria fta* biliêda,amp; ut Dominus illorum perucf' forum hominum corda cmoHiat, lult;^ ueritatisilluminet,ad cognitionêcp cv rorum perducat.Obmutucrc omnes»

Deinde Catabapiifta,propterho' micidium captus,alloquebatur Senate rium ordincm libera uocc 8C petuica» Vosmeiamad menfes aliquot uincü' lis tenetis conftriôlum,necç fatis facin’ ueftris promifTionibus/i dignus poen’» cur non adficitis c'Si innocens, ut fum» cur non liberorc’Multis etiam afpcrg^’ intollerabilibus Senatum conuittjs, n’ antehebdomadas aliquot publicum if dicium fub libero coelo, coram coaói’ ludicibus.ut moris eft,fubierat ut fe pfj garetob commifTum homicidium. D*' lationem poftularat,quæ ÔC data, utfæ um aduocatum inftrucre poffer,quo co oio*

. ER.RORIBVS LIB. I. iff modius caufam illius proponeret.Et dS propter alia négocia, quae tunc font fortuna incidebant. mox non eilet ad Indices redudus, ut fententiam fui hoi« micidtj audiffet^fingebat fibi mifer, Senatum non audere ob homicidium per petratum,ilium punire. Adijciebat etiä Catabaptifta,Propter Deumhaecuin-cula patior,in carcere mihi pereudum» cumreuocarefanóiiïïmam catabaptt-fticae fidei uitam nolo. Fateor,intcrfeci aliquem cultrojed non uoluntarie ,ab-foiutusfumiam olim iudicibus ptjsâ^ prudentibus. Necp me faepius iuradc nego,fed ex imbecillitate carnis hoc fa-dum cft,amp; olim ob hoc peccatum poe-nitentiä egi,Patrem coeleftem aliud do cuilTe’hoccp fecutus fum.Et Paulum de praeteritis iuraire,non de futuris,quç in Humana potellate non funt.Prxter hçc inulta inania amp;nbsp;nihil ad praefens inftitu turn facientiagt;in medium adferebat Une ordine, fed rauco clamore ufcÿ ad crc^ pufculum.lnßante tempore abeundi, quidâex illis, qui tota diene rfvquidS dixcx

»40 DE CATAB APTISTARVM dixcrat,prorupit in hæc fequentiaud' bajachrytnis crocodilï genas pcrfui'' dens lamentabiliuoce,nô loquebatub fed eiulabat adeo,ut multos ex pîjs adl^ chrymas prouocarct.Dies extremus*’' quit,iam adcft ô uin, uica emcdate, fecrOjUcftram^Sccun's ad arborempo“ caeft,fanamdo(^rinâ de baptifmonO' ßro approbate.Oro per Chriftum fil*® Deijfuftos ne perfequimini,boni fumu’ m'ri, iufti, probt. Gerte dico uobis, in' ftus iudex brcui adenpamp;^ perdet omn^ impios. ConfuI didt, Die tu, quaeadaf ticulos fidei noftrç pertinent, non opus hac querela. Rogabat Catabaptiftaj U* folummodo uerbulum unum adhuc^^ um permttteretloqut.Et hoc denegat” ob inRantem notflem. ConfuI itacp*'^ peroranone Senatum,quià Catabapö ftis accufatus erat,fed mendaciterjdeß' debat. Audite,inquit,non propter Eua gehum,non propter honeftam uitad' ptieRis, fed propter fcelcra,perfidiâj^ ditiones. Vnus homtcidium commifit» alter décimas non elfe reddendas do^ü

ERRORIBVS LIB. I. 14« it in agro noftro,tertius turbas cxcitauit ' nbsp;nbsp;nbsp;Hæc uitia in caufa fuere,quod in uincu

' laconiedi,amp; hue ufc|; detenti fitis, do^ , nbsp;nbsp;nbsp;ncc decretum fit,qua nam poena plcdc

I perpetuo praeditus fuit Senatus, dedit uobis locum reOpifeendi ab erroribus, i quibus tcncmini.lnterca clamat quidä ' nbsp;nbsp;nbsp;alta uoce, O fratr cs malo ne refiftatis, e-

1 tiam fi holies extra portam ciuitatis eC-I nbsp;nbsp;nbsp;fentjillis aperite cam ,intromittite, nihd

• poffunt in uos fine uolState Patris, qui I nbsp;nbsp;nbsp;omnes pilos capitis noftri numerauit. I-

{ dum eft. An non creditis Dcum curam ' ueftri habereç’ Et hic iuffus eft tacere, 1 maiorenimpars putabat ilium infani-I nbsp;nbsp;nbsp;te,aut fpiritu maligno agitatum. Aflur

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ptu-

•4» DE CATABAPTISTARVM pturis fanóis habeant, fed falfus nefciuntrationem reddere fuac fidcGoj (d illis amplius non adhacrebo, nunq^î fenfi illos tot crroribus implicitos ♦ Of^’ ue(lramhumanitatem,ut mihi ignoflt;^ Us,fîmplex fumjiterarum fgnarus.Cô' fui ad hxc,Perpende quid agas,nemio^ cogimus ad renunciationê,necp aliqH^ ui compellere etiam uolumus.Libérât bifît^nepoRea relabaris in maiores^ nocctiores errofes»Catab»Opus habco (nRru(Riôe,mittitc ad me miniftrosVö bi,cumiiiis colloquar,quando amp;nbsp;qüi' bus ex caufîs illis uiris adhacferim ctH' te maximo mearum difpendfo reruif' Catabaptiftae laîto uuitu uidortamtaifl infigncm, cum reducerêtur iii carcö^’ plents b Lieds iacRarant, fubfequétiboi tnultis oeciiltis difeipulis, quibus n6llt;) eus datus erat in fenatorium ordinal ingredi,Pulchra fcilicet uidoria,Chri' fti diuinitatem negate,uerbum cius» Peierare,perfide agere, proximo incofl* modare.RedditusSC décimas feruar^' MagiRratûpiumimpiû uocare.Sedi^*^ k

certis conditiontbus» V idelicet ,ne redi ’ nbsp;nbsp;tent, fi autem id contemnerent,capita*

• rumdoârinam approbate ♦ Sed uetua ‘ nbsp;nbsp;adagium,Populus,bellua multorum ca

{ pitum.Libertatemexternamquaerunt, gt;nbsp;Hiclatetanguisinherba.Concionato-■ nbsp;nbsp;tibus etiâ inuifi, quia pcrpetuo ob pec-

' udfperabant,animocp conceperat.Et I Catabaptiftarum fermo nihil aliud ere ' pat,quàmrepr3chenfionem miniftrottt I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Verbi,libertatê in extemis.Do*

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IOS illos luce ueri-

jM-onaßcncnßum hißoria. Georgia Spalatino gt;4ntonius Co'^ * nbsp;nbsp;uinusgratiam nbsp;nbsp;paettrn ptr

Literas tuas Smalcaldix,fub tiumpuerilefudiem fermtas Monaß^ riju'nprincipisaula Hefuacus quida*” tabdiarius reddidit mihi Spalatinedo' ôiffîme, qui quanquam occupât^ in deferibendis ijs,quæ inter me, loha” nem Kymeum,ôifAnabaptiftaruin’'^' gem ada crant,offenderet,tarnen di«!^ miru, quam me exhilararit » Quis engt;^ tantiuiri tarn minime fucatamerga*^ affedionem non exofculetur c' Imo ru fatebor,non in infima felicitatis parte duco,abs tc ac tui fimilibus de interpellari,partim quod huiufmo® literis mutuum amorem fiC confif^^' mus, fouemus,partim quod ferei^'^ um quiddam habcnt,quæ à doóis in’J' ta ac ptfs uiris redduntur, ita utueldd^ (fient, uel doceant,ud inquirendi tu neceflarias occafionem prxbeät,^^’

lis fuit ilia tua cpiftola et humanitatis et eruditionis plena, Principio enim fcrû bis rem me facflurupa longe omniûgra-tiiïimam tibt, ß apud Veßphalos, ubi tiimdcgcbamgt;inueftigem quid de fyl-ua Herculis, ac idolo Irmcnfeul eruditi ucl fentiantjuel certi habeât. Tibi enim uideriirmenfeul, Harmenfeul uocan* dumeflTejUtfit Harmonfj uel ccrte Ar-minîj,de quo uiro multa Strabo, Pater^ culusô^ Corn. Tacitus. Annôhoc eft folicitius dcrcôC iucunda amp;nbsp;ßritunecef faria difquircndi fuppcditare occafio-nemC Equidem feci oppido quàm libês hacinre,quodrogatusfum. Sed plane mihi hic ufu uenit quod Demiphoni b ftiTcrcntiano,qui auditis amicorS aliquot fcntcttjs,Feciflis probe, inquit, in certior fum multo quàm dudum.Quâ-toenim diligentius ea de rc pcrconta* bar,tanto incertior femper abibam.Re milTus à quodam fum ad chronica Sax-onica,ut in quibus certô Hat eius idoli mcntio.Remiffusitcm fum ad Alber-tum Krantz, amp;nbsp;Audiofum antiquitatis 1 SC

amp; non indiltgentem hiftoriographuifl' Sed cum neep hic,neep illic elle fcirei”’ quod maximopere ad praefentem quaf' ftionem faceret,non fui de ijs autonbüS legendis admodum folicitus. Facit t^' men nonnullam hifcederebus mentio nem Kfantz in fua Saxonia,libro licat fecundo,capite undecimo ,adco^ in ea plerofcp fententia effe affirmat,u‘ IrmenfeuljMercurtj ftatuam interprt' tcntur,proptcrea quod Hermes, M«t' curiusolim dicflus fitjpfe poft, nefci® quam conieefturam fecutus,Irmenfciil) Idermanfteul intcrprctaturgt;quafi coH* muneprofugium,ÓCafyIum omniuiit. Sed hæc non dubito, quin iamphdétu quoep amp;nbsp;legens,ÖC expenderis diligot' tifTime.Dixit alius quidam mihi, elTeii^ bibliotheca OfnaburgenO , uetuftifl*' ma anriquitatis monumenta, è quibus facilequis harö rerum certitudinemcït pifcariqueat,fcd ea eftecanonicorüi' ftic commorantiü,amp; pro pierate Ä pf® re literaria adiuuanda folicitudinem,iil practerquâ tineis dC blattis,corü librcrli copia®

Copiam faciant ncmini. Id quod ego fa eile inducor ut eredam,nimirum re ipfa aliquâdocxpcrtus, uterga pietatcmac bonas litieras beftiat iftç adfeâç fint.Co ùeni Qi monachum quendam, uirum, ita me Deus amet, bonum, fed uetulff, ^uiuscolloquiumiquanquam 8d do(HS effet,Sc mire me adficerct, tarnen quod tuis uotis uel refponderet uel faccret fa-tis,nihilomnino in medium attulit,prç terquamquod dixit, potuiffe apudip-fos hac de re reperiri aUquid,ni Ànab a-ptiftarG furor,optimos quofcp autorcs, quorum non contemnendum numerS habucrint,abfumpriffet. Vchcmctcr ta men eidem tua contcÓura placuit, in cjuam itaetiampedibusdifcelTit, utn5 prius fententiâ hic fe mutaturumdice-rBt,quam certius altqutd ex probatis atx toribus oftenderetur. Quo circa quum nihil audierim haóïenus, quod uel ufui tibtucl uoluptati eflepo(rit,nnalo infeû tiam ingenue hie fateri,idquc tantifper dum certi aliquid compercro , quatn incerta pro certis ad tc perfcribere »

Si quid tarnen uei amici interim cornæ nicarint,uel aliunde inueftigare dabi' tur,câdidê hoc ipfum tibiimpertieinu}' Cæterum,quod ad caufam Mon^' ßerienßum ac régis attinet, pofletiufb flic hifloria defcribi,fi cui uel ocium dicendi uires fuppeterent»Nequc enii” ut ab hominibus nihili tragœdia bxi cœpta en,ita pro uano,quç defignaroft fiabendafunt.Porro ß damnum, quod 0^ princeps eius ditionis fenßt, ôd ciui' cas ipiàaccepit,æqua lance aeßimes ,igt; non inepte dixeris, Flet uilt;flus,ui(Qor H* cerqt, Certe ß me incolæ eius urbis, qui fuperfunt,amp; admirandæ felicitatis ut' ßigia non fallunt^uit refpublica ifiicO' lim Horenti(rima,fuitmultarum rerUtfl copia,fuit ingens hominum frequéti^’ fuit mira incolarum ÔC comitas 8C cas*Sed earn felicitatem ,quam fortaflb ingrat! non agnoucrc,nô homines cia* ri turbauere,(ed inHmæ fortis, ß unum atcpitem alterum excipias,quos^net cruditio nec probitas inßgnes ac com' mendabiles fecit, Seminarium horum tn»'

ERRORIBVS LIB. I. «49 malorum,Rullius quidam fuit, homo Batauus,ad perfidiam,adc^ turbandas politicasrationes plane natus Js quum ciuitate paulo ante quàm obfidionè ein gerctur excedens,alibi perfidiæ fuæ poe nas dedifletjCollcgam habuit Rotman^ nn,æquefcditiofum,éEque malû,acque petfidû.Hic adiutus opera Knipperdol lingijprimum in clandeftinis conue nti culis uirus anabaptifmi ferere coepit, deinde quum feditiofiflimum quemep fibi adiunxiffet ita, ut fe ab aduerfarto-rum iniuria facile tutum arbitraretur fu turum, coepit propalam anabaptifmu profiteri,adeocp ciendis turbis ftudere. Et dici non poteft,quoties poft hate in forum concurfum fit, quoties ad arma conclamatum,quoties ridiculae feditio* forum uoces, ad poenitentiâ cohortan^ tiutn,niuenturûiam iamDomini die experiri uclint,exauditac»

Knipperdollingum ferSt farpe uelu ti enthufiafmo percitu.per omnes ciui-tatisuicos currere folitum,adeoc^obx uium quemq^ adftando tjs uerbis, Acci

DE CATABAPTISTARVM pe Spintum fanctum,alJociitumcfc quibuspræftigqs quidpoffet cxcogit® ri ucl fluluus uel hdiculum ma'gis i que hæc tragœdia eó proceffit, ac pro' greffa effut nec per illuftriiïïmi prince pis noftri Lantgrauij legatos,(qui tatn*: antea turbatas res inter Epifcopum 2^ cluitatcjn compofuerant) necaliarun^ ciaitatum literis mitigari potuerint. Ib turn propbctæ cxorii,ciuitate bonieif' ôi,aliéna bona dircpta,4deoque ea di' fîgnatafuht,quacne Turcam quideiH’ quantumuis immitem ac Barbarum, pud fuos toleraturum fuiffe, credibil^ e(l* Quarc fublata Omni refipifcenti!^ fpc,obiidio fubfecuta cft * Et quum p** rum féliciter bisatquc iterum oppug' natio tentata effet, adco^ciuitasipûc' recuis caftellis aliquot per gyrum corO' na cingcretur,aufi funtaliud tentarc^ cinus,ufqucadeo infolcntes unaatcp^l tera uiôoria effecit.Nimirum rcgêct^' auere,penes que rei fummâ effe uoluC' rûtjpleriqt à pIcbecrcatûcxiftimât.S£lt;^ dixit ipfe mihi rex,fe à propheta quoda;

ERRORIBVS LIB. I. ift cui Deus cam rem per uifionem patefc cent,ad id faftigij euclt;fîum cfle. Vtcncp fit,creatus,talé fe gclfit ,ut plane regio-more,circa ipfum adminiftrarcnturo* mnia.Coronam ac diadem a rcgium gc ftabat,cquo perurbemue(5labatur,aii' reiscalcaribus utens. Iter facienteduo pucri præcedebant, praeter aliä fatcllitû turbâ,quorum alter gladiû, alter uetus Teftamentû poi tabat. Et pœna parata erat,prætergredicnti non côgeniculâti-bus.Aulâ prçfctfiuris ac ofFicqs ita infti tuerat,ut fi natus rcxfuifTet, prudentius nô potuerir,fuit enim in excogitâdis qs, quaerégalé pompa dcccbant mirus arti fcx.Adhaecin patria lingua facundus, fubdolus,fraudulcntus amp;nbsp;uerfipellis.

Reginam pari fecû honore habebat, cui etiâ cæteras uxorcs ,fiuc côcubinas mauis,fubieccraf,ac parère lubcbat.V gt;nbsp;nâcxtjs,(erât autê numero quatuordc-cim)fuapte manu,urpotc carû rern quç ibigerebant contemptrice,adeoc^ trâfi tionêadhoftes parantem, intcrfecit,id-queinreging palatio,forta(ris ut ceteris

t;» DE CATABAPTISTARVM timonncutcrctur » Quod fac!nus,qiitl ego illi póft, perinde atqi Barbarum aC ^ythicum obtjcerem,refpôdit fe,quiC' quid huius fccerit,iubcntc atcp imperâ' te prophctafedffe.Pan' crudeiitate oiH' nes,quotquotncpharïjseius ucl confi' lijs uel coeptis reclamare auft funt,neca r» iuftit,cuius rei teftis adhuc eft arbort* lia,haud ita procul à CanonicorumeC' clefia,ad quamdch'gati,acaeneis torni^ tis transfixi funt.

Addatn ftultitiac quoddam ac temt' ritatfs cxemplum.Mulier quçdam obß dionis tempore inuenta eft, quae feEp* feopo farfturâ pollicerctur,quod luditb HoloFernioIim feciftetjUeep priusinuf bemrediturâ.quam Epifeopi caput U' nà fecum retuliftet. Et non defuerunt» qui ftultiflîmis promiftîs æquè ftultc fî* dem habercnt,adeo(Ç belle ornatamaiJ tantum facinus peragendum emitten-dam cenferent*Sed ftatim finem inut' nit tam infîgnis temeritas, ucl fi mauis infania ideprehenfa enim,crimen con-fefiâ ac necata eft«Qua de re ita, quuni ali'

Vt medio exur^ens populi temulenta uingOf Adfero perniciem præfnlis bo Ais, ait.

Ipfe Dews mibt conjtitum pate^ecit in hofient» Q^mputoprlt;fpntempropici«m^ fore,

Vrbe e^efft igit«r aflris (efe intwlit audax, Tempus diJijMirens per^ dilt;f^ locum»

Sed deprenfa aliud fimulat» fngitq; docrtlt;j^ Donee tormentis res patefa fta fuit ♦

Turn uero panam nafta eA pro talibus aujïï, Et perijt gladio ture necata fuo. Ç^id dicam de propheta lohanne Matthis, qui cordatum quendam ciuê, doftrinam ipfius in dubium uocantem ftmflifupplicq genere,hoe eft acneo tor mêto occidit, teftatus interim apud po-pulum coeleftcm patrem iftud et iuniffe ód impcraffe.T acebo hic,ut Ut tuus honor auribuSjquanta barbarie et malitia uCi hntin puellis uitiandis,nondum ap

«4 DE CATABAPTISTAKVM tismatrimonioj'd quod mihi ncquc^ uano,nec^ uulgi fermonibushauftui” eft,fed ex ca uetula, cut cura fie uitia»' rum demandata fuit,audicum»

Hæc omnia,quanquam plusæqüO Sc mala Ôl inaudita fiierint ante hac, men longe peiora adhuc defignatur* haud dubie erant,ni tandem, mtferant^ DcOîfiC penuria rerum omnium labor’ reccepiflent, SC per proditionê urbsip fa capta fuilTet. Capta autê eft per pof' ram Crucis,profugoquodam, EpiftO' pi milites aliquot, interfeeftis euftodi' bus,in urbem ducête.Qua de re,quôf ftius fadi ratio nobis in eo ipfo locoer^ plicaretur, ita ftatim lufimus nos. Bapttfmus, fignum efl morii5,crucis at^doloriS'

Ta uero tantorum fcelerû finis fuit digna talibus fadis poena fubfecuta eH Nâ qui gladiS,non iutfi à Domino arri puerât,mirerabilitcr per eontinuosalf quoi dies interfedi trucidatiép funt3

^uidetn in omnes uihlis fexus homines atrociflïme fçuitû eft.Sed tarnen ,fi quis eajquæ militarem hunc furorem excita uere.diligentius confideret, iam palam fi«,longe atrociora mcritos cflc»Rcx ipfecaptus eft,adcp principe dedudus* Capt'us eft amp;nbsp;Knipperdollingus una cS Krechtingoquodam,quià confiltjsrégi fucrat»

Cacterum5dircptaurbe,tum primû, quâta rerû omniû penuria laborarint, ctiamfiperfugæquocçeade re nônihil antea indicaffent,compertum cft ,Pror fusintolcranda ac uehemcns Sagûti fames fuit,quum à Pœnis obfidione pre-meretur » Fuit ÔC Hierofolymis ingens fames,quû à V efpa fiano obfiderentur, at nihilo minorem fenfere Anabaptiftç Monafterienfes.V idi ipfe multos ibi li-bros,quorû detraôa coria uiôlû miferis fuppeditarant.Et eô inediac poftea uen eft,ut nulls cortj genus tam fuerit du tûgt;quod non cfculentum illis fadfûfit* Imo fcio pueros quocç comefos ibi efïc, ‘d quod ab ijs auditum mihi eft, qui in

DE CATABAPTISTARVM reliquias quafdâ, capta urbe, cius rcgt; ftes inciderunt .Sed tarnen tot tantH mail's,adeo improbitas pcrditilTuTio'S hominutninuninutanone(l,ut nibil‘’ minus QC. choreas intcrdum duxeriot,^ fpedaculaediderint, amp;omnia phafl’’ otnnes aedes facras deftruxerint ac moliti lint.Imaginibus adeo infenfi re,utctiam piduram in parietibus’^ feneftris,facies,oculos, ac ora miferèf'^ darint.Deditionis nulla unquam apH“ cosfaóaeft mentio, prophetis ninigt;f“ obfidionis folutionetn nunquam uaniiïimè promittentibus^

Sed quid enumerandis tjs ■gt; quaelip pis fere actonforibus nota nûc funt.fr ftidium tibi Spalatine parioc’Adregfquot;’, reucrtor,de quo certi aliquid fignific^^ tibi poftulas. Porro is poft capta urb^’ quum fpetftaculi uice hue atep illuc 4*^' lt;ftus effet,detrufus tandem eft in rem,nonMonaftcrq,fed in arcequa^^ principisjcacp egregie munita, qua uergern uocant, Knipperdollingo Krechiingo Horftmariä miffis,incp o*” cu»

ÉRRORIBVS LIB. I. tX7 la conieôis. Verum poft, quo confilio tamdiu in uinculis habtti ftnt antea,qua madarêtur,id equidem ignore, nifi for Kdiuinabonitas poenitentiacac refipf-feentiae tempus ijfdem obtuliffe cxifti-manda eft, certe multis uerbis hue pro-uocati funt.Quod ad me attinet,ac Ky * mcum,non folum errorem illius faeftio-nisjèfacrisliterisoboculos illis pofui-musjuerumetiam ea modeftia couitftos inuia reducere conati fumus, ut ft ger-mani fratres fuiftentjamantius non po-tuerimus»Cum rege iufta difputationc congrefli fumus,ordine hos locos per-traâantes.

De Regno Chrifti, DeMagiftratu, De luftificatione, DcBaptifmo, De Coena Domini, De Humanitate Chrifti, t)c Matrimonio,

lamderegno Chrifticorporali,quasi bone Deus nugas cffutqtç’ Vt Scriptura hie ad fua fomnia detorfit Vt uerbis cu

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;riam

Wam repleuitc' Dodonacum acs diccff^' Nulli tarnen Scripturae loco æquc bat atcp tfti,quem ex Apocalypfï de Ie annis fclegerat» Hunc tta faêïabatjt’ crepabatjUt factie appareret, pcrdi'tafl’ banc fadtonem fob’s ac mens fomnij* nttt\Di'du enim mtrum , quam noJt quum annos illos mille,de fpirttualir^ gno Chrifl:i,quod per uerbum admin*' ftratur,interprctaremur,contcmpfcrit’ Obmututt tarnen nonnihiljquumin*^ pretationis noftræ côfîrmationem, nolt; quot^ex Apocalypfi mutuan' audireh nimirü ab co,qui albo equo infidcs,ue' rax,fidelts,ód ucrbü Dei ibidê dicitut»

Eadem infcitia de magiftratu gafd^' bat,quê,tametfiordinationcm Dciel^* fatebatur,tarnen rcbcllioncm,fi quidf^ cus,ac Chriftusdocet iubcat, adptob^ uit,fretus Petrina illa fentêtia : Opoft^* Deo magis obedire quam hominibiisgt; Vbi quü nos fatereiTiur,obedientiâq*** dê magiftratui non deberi,fi nos à Chn ßi dodrina träfucrfos agcreconctuti^' tarne hincnon fcqui,tdcirco uim uif^'

J)cllcre,priuatispcrfonislicerc,fed poilus id faciêdutn e(re,quod Chriftusdo tueritîSi uos perfccuti fucrint in hac ci Uitate,migrate in aliam, Refpodit quid nefciojde eorum tyrannide, qui rcbellâ di ipOsoccafioncm præbuifTent.

Iniuftificationis ncgocio,ita argum?J tis noftris captus cft,ut pedibus in fent2 tiam noftram difccdensJngenuc fatere tur.folam fidem inChriftum,non propter dignitatem, feu meritum operum, etiam corum quae fidem fequantur, iu-ftificareamp;faluare, id quod tarnen neep pontiRcn,necp alq Anabaptiftac, ut ere dant,induci poflunt»

Baptifmumparuulorumodis omnf--bus execrabatur, adultorum rebaptiza done perinde atcpremeuâgclicis literis Omnibus modis confentaneam adfcrcs ôi comprobans. Interrogatus, quibus Scripturis uclrationibushâcin ecclefia nouationê probaturus effet refponditt Chriftum,quum baptifmu inftitueret, dedo(flrina,ad quam pcrcipiendâ puc Hparufintidonci^prius Si praccepiffe

locutiim efTc.Præcipuè tamê hocn^ mine dixit baptifmum paruulorû o3igt;' fc fe,quod ói. nupcra rcs fit,6C in ticulis fummorum Pontificum excog*' tata.Ibiquumnos uiciflTim refpondö^ mus, fidem Spiritus donu efle, Sptrif^ autem acque procliuc cflc in pucro, in adulto uim fuam exercerc.PuerosH^ »que ad baptifmum,at(^ olim ad ctrc^ çifionem fuerint.aptos eflc Ad cramcntorum uim, non à fide ucl daty tisuel percipientisjfedàuerbo ac inft*' tutione Chrifti pendere.Sententiaiflf^ nunquâ hic mutaturum dixit, ut qua’’]' fciatdiuerfameffenonpoffc à facrish' teris^

De facramcnto fynaxcos,interc3tt^ ra. ad hunc modum dixit » Quanquai” Zuingltj fentenuam ea in re diu fit an»' plexatus,tarnen aliud fibi reuclatuffl^ fc iam nunc ac antea fenferit, nimiru”' quod pondus cœnac ucrbisdetrahin«^ poflSt nec dcbcat,id quod fiat,fi no pö' inde atqj fonâuHoc eft corpus rneumt Hie eft calix fanguinis mci,abfcp trop” aff’

àccipiantur.Attamen ea inrc difTenttre a nobis fefe,quod ludam quoq; corpus Chrifti manducalTe,8C fanguincrn ipfi-usbibiffc afferamus.Ergo,»nquâ ,Chri

( uim non à noftra ucl credulitatc ud ingt; , credulitatc, fed ex Chrifti uerbis acin^ I ftitutioncpcnderec'Equidcm fatemur, , fidemhic requiri adefte debere, Atta , mcnDeutnidcirco, fi non adfitfideSf { mendactj arguerc non debemus, fed in I Pauli potius fententiam difeedere, qui , ludæorum incredulitatem Dci fidetn non potuiffe irritam faccrc, contendit.

{ Sedagc.ducamus argumentum à fimi' ) litudincjSol in quem ufum creatus cft, ! an non ut luceat,2lt; dici praefit C lam fi I nbsp;nbsp;nbsp;nosuclloliouilt;ftitcmus,udc3eci omni-

,, protinusrcxxQucmadmodumpcrme } uobislibciumefthoc ud illud ùntire, A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tn ita

iSi ' DE CATÄBAPTISTARVM ita patiamini mco mc hic fcnfu abödaf^ Humanitatem Chrifti eatenus adm*' fit, ut dc Spintu fantfîo conceptum poft ex Maria uirgincnatum faterctiif* Caetera addidit,excamc Virginis Cht* ftum fumpfifte aliquid, necß uerifiniilj «nè,necp credi debere:propterea, quo® non aliter ex Maria natus fit,atcp per trum fol penetret,uel per canalê pluiK’ interram fcratur.Hunc nos erroreWt

S)i. diligenter ÔC multis.utpotc mire xi3,refutauimus,Et quanquam pert^ naciflimèrex fentêtiam fuam tuerctuf» ramen quS emphafim eidê in hifce Scd pturac locis, In fcminc tuo,tuo, Ité, D® frucftu uentris tui,tui. Item, Qui nati^ cfteiexfemine Dauid fccundû carn^» fubinde inculcarcmus, dixit fuß ipfor® commodum Lutcranos agnofccre n® pofle.Porro fi fuamhicfentcntiaredp* ant,nullo negocio omnia omniö Zud glianorS argumêta in cœnç caufa etp®f cellietfubuerti pofte. At nobis hic,iæ qua,non cû Zuinglianis,fed cû Anab® ptiftîs rcs cft, fic^ affetfti fumus,utn®lt;?

In ucftrs gratiam, necp in illorS odiu ca fadari fitnus, quæ nos parum deccât.

Pluralitatem uxorum, quäquam fa-* tcbatnr rem effc et nouam hoc feculo,et uixferendam,tarnen pcccatum eainre agnofcerchaud uolebat.id quod fere fo lent,qui àpopulari aura pendêtcs ,hoc folumagunt populo, ut ob côftantiam placcant,Sic enim iudicant ■, fatius effe agnitum eiiâ errorem non fatcri, quàm cS nomlnis per fcclus quæûti iaélura» fiquiddcUqucrunt,agnofcere. Ac quu nos uiciîîim ilU obqccremus,nihd ftuhl usef[e,ac fanôorum exempla, quæ ÔC

' AtîÇhxcfere earum rcrS,dcquibus tum rege in primo confliôu egirr\us,fó ma 5c uclud epitome eft. Atuero in alte ra difputaiiôc,aliquâto mitius refpôdit. lblenim,quanquâ rcgnû illud Chriftl corporale,quoi mille poft refurrcôio* nê annis dut atur 5 ftt,aliquo ufqj adhuc

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m 1 tue*

lueietur ,tamê neep fe,necp R otmann* neep ex prophetis quenquam ccrtiali' quid ea de re unquâ uel fenfifle uel cuiffe fatebatur»

Atucromagiftratum, quàtn hiedquot; ferre coepitc'Magiftratus,tnquit,Ddlt;’f dinatio eft cui obedientiam deben’i'^ nosjfiue probi fint,qui praefunt,fiucgt;lt;’’ probijid quod copiofe apud PaultK^ uidcreeft.Proindepeccatum ctiam meum agnofco,ut qui contra Dei ntsfl datum ac Cçfareas leges,gladium giam dignitatem à propheta tatumif^ fus, ufurparim,adeoque tantum fangij* nis,huius reigratia effiindi utrincp p^' fus fim»

In iuftifi'cationis caufa nihil uit,eamfententiam quam in prioreco'* greiTu amplexatus fuit, adprob ans.

Baptifmum paruuolorum ita adhuc reiecit,ut tarnen fi uita donaretur, oin* nés Anabaptiftasad filentium acobc' dientiam adadurum fe pollicerctur.h ca enim nunc elTe fentenria fefe, ut bû' us elfe ducat baptifmum infantibus in’ pet-

promifit tamê,ft uita donarctur,nc ucr^ bum quidem unquatn ea de re faduru fefe-Adhxc uti omnes Anabaptiftæ co quicfcant,nihilcp uUa de re unquam do ceant,breul effedur um*

, Pluralitatem uxorum eatenus libe-j nbsp;nbsp;nbsp;rä elfe hic dixit,quatenus unanimi ma^

giftratus confenfu per totam ecclefiatn admittatur, quod ft à magifttatu probU bcatur,libcram effe non poffe »Eotp ÔÛ fe Sc omnes Anabaptiftas, qui aliter fe--cerim,pcccaffe plures uxores ducendo, SCobturbatum reipublicx Chriftianx ; ftatum, non immerito in manum boftir I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tn J t’’

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

fuorum incidifle.Quid motor i nobis in hoccolioquio audita funt,qLi{ infigncm miferi hominis cum inconft^ tiam tum malitiam arguebant*

lamhuncconflitîîum aliacSKnÿ' pcrdollingo ac Krcchtingo luóa exclt;' pit,qui ut ncqj callidi ta te nctp facundiï rcgi parcs fuerCjita maius tædium no* bis pcpcrerc ac faftidiû. Et aptior futU' rus Knipperdollingusad gladiatoriiii^ munus crat,quàm ad religionis conttO «erßas tratfîandas.Porro fi quis defcd' ptionem eius hominis rcquirat, nihil dt Catilina fcripfît Salluftius, quod no in huncquadrctaptiffitnc » Magna uifoii Sé corporis amp;nbsp;animi fed ingcnioma’o prauocp.Cuietiâab adolefcentia bdh inteftina,cardes, rapinae,difcordta lis,grata fuere,ibicp iuuentutê fuâ exet' cuit. Animus audax, fubdolus, uariiiSi cm'usiibet rd fîmulator S)C diffimulatofi alicni appctês,fui profufus, ardês in cü* piditatibus,nônihil loqucntiæ,fap®i^ paru,uaftus animus,immodcrata,inert dibilia,nimisalta femper cupiebat.

HæcinquamjUtucrcfortaiïîsde Ca^ tüina fcriplit Saliuftius,ita tarnen æque ïeâe in Knipperdollingum dici poffût, cuius tcmeritatem ac malitiam rex etia ipfeaudientibus nobis incufauit .Nam ueniffe aliquando ipfum, ac propalam uociferatumeffc dicebat, Quodlohâà Leidafitin corporalibus rebus,idem fe in fpiritualibus effe debere.Et quS rege habcâi corporalem,çquû effe,ut fpiritu alcm quocp habcant,eâ effe patris uolS tatê,id c|uod in corde fuo teftificet fpiri tus. Alias quocp ueniffe eundem fateba turacdixiffe, Spiritum fan ÓS in corde fuo teftificari,tS demum Monafteriefes ucreiuxta Patris uolûtatem uiduros, fi rdeflis noui pariter ac uetcris inftrumc tilibris,fuis quifc^ cogitationibus QC fo nijsobfequatur. Cuius ftultitiam po-fteaimitatusPhryfo quifpiam, pro Ipi-rituali papa haberi uoluerit.

Nihilo mclior Krechtingus eratgt;etiäß is olim à Uteris alienus omnino non fue risquas tarnen poffeaanabaptifmifa» cris initiatus,prac nimi a fanôitate con-

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m 4

168 DE CATABAPTISTARVM lempfit.Ccrte quod ad feroctam èC fedl tiofum animum attinet,plane hicpiî cum pari congrcgatus,amp; iuxta proud bium;Efcrnius Paddianû naôus crat» Cum huiufmodi igitur monftris cotn-midiyquàm bone Deus abfurda ,quàin ridicula,quamcß à Scripturis aliéna aæ diuimusCKrechtingus inter caetera lib? rum arbitrium de nouo dcfenderc co' nabatut.Negabatitem uim amp;nbsp;cfficacia peccati originis, QuidCpIuralitatcmü' xorum in iußißcationis caufam iiutnifquot; cuit,homo non iniuftus omnino ,fi pit* res uxores,et carnalis ilia uoluptas iuftÔ facit. Huiufmodi artificio, quum into' to illo coflitfîu uterentur,maluimus fdi bendo,quàm fruftra altercando, negO' cium hoc tranfigere. Quocirca in ca*^* rem iterum conieôis fcripfimus, fcribentibus iterum refpondimus, brC' uibus ea,quae perperam ac minus reôi adferuerant, confutantçs. Quæ omnia ubidifputatio noftra cum rege habita prodicrit(prodibit autem breui) copie* fius, ac deicribi hic pofliint, amp;nbsp;uifuru^

Cacterum poft hofcc noftros conflit Aus,non diu in uinculis habiti, fed fta-tim Monaftcrium,ma(ftandi uidelicet, duAi funt. Altera poft Agnetis dies, ei n^ocio deftinata eft.Rex pridiequam maAaretur,interrogatus, Vellet nefa-cerdotem ad fe,cui peccata in aurem infufurrarct,adduci,an fccus, Refpon-dit; A prudentis uiri colloquio ac confi liononabhorrerefe,imö magni bencfi ctj loco habiturum,fi dom inum Ichan-nem à Siberg,principis facellanum col loquij caufa ad fe admittant ♦ Nihil hic pctentinegatum.Protinus enim utha-betet,in cuius ueluti fi'numomnes ani-mi æftuscffundcrct,is que uolebat, mif fus eft.Qui poftca' ad nos reuerfus, mirant fuiffc mifcri hominis poenitcntiam rcnunciauit,adco,utetiam ingenue c5 feffus GttSi dccies occidi poftit,mortem certcdcciesmcritumelTcfe.Ettamêin- , ducinon potuifle, uti errorem de bap-tifmoachumanitate Chrifti recataret. Ante omnia hoe conqueftum dicebat:

Dolerefibi uehemennfTimè, quodiHu' fihflïmi principis Lantgrautj fidcliflÜ; mum confilium toties ac tam fupnbt afpernatus fit,qucm nunc tandem intd ligat pio zdo, foda arma cum EpifcO' po contra furorem tum fuum tum ciui' laris,quumomnis generis admonitiO' nes afpernari effent,côiunxiflc » Quo^ (î prçfens Lantgrauius effètifupplicittf lè eius delidri ueniam oraturû, id quod nunc à Corutno ac Kymeo, quàm p^' mum in patriam redeant,fieri cupiaU

Knipperdoliingus nec^ confiltj ne^ colloqutjcaufa admitti quenquaad^^ orabat,antea in mcdqs etiam torment*? glortatus,quod nihil fibi côfcius fit, fi® jDei tantum gloriam,ac fuâ ipfîus fato' cem,cumomniû rerum tadura qu»*^ rit.Eadê arrogantia nobis quocçani^® obfecerat,Lutcranos in hoc tâtS effe^ uâgelicos.quod fubinde côueniant, 3^ ^lt;nter pocula pfalmos aliquot decâten*’ fc uero à rebaptizationis tempore, nn® canriunculiSifedre ipfa Chriftianifin fuum ac profcffionem côprobaffc, fi”®

ERRORIBVS lib. I. 171 amp;nbsp;iuxta Paths fuf uoluntaton femper uixifli,0i: in nullo reu poftea fa flu eflc. Amabo te mi Spalatine ,quid pharifaif mum uocabis,fi hoc non eft pharifzQ agcrcÆademfuitamp; Krechtingoperti-nacia^

Pofteroigiturdic ad tribunal (udicts ordincpcriradi funt, adeocp accufatt» primo cgerereS, maxima flagitia 3cfacinora,qu^^ inftcialem ftatS baud 9U3quam admiftura erant, utpotetoti Germania nota,cidem obtjciêtes »Qui hue ad defperationemaôus, fiue mortis terroribus extra fe raptus, contra ma giftratum quidem peccafte fc refpodit, fed non contra Dcum*Quafi uero non eadem ratione 5C in Deum QC in Dei or dinationem peccetur. Confeffus tarnen amp;nbsp;anabaptifmum, amp;nbsp;feditionis fx maieftatis crimen,morti adiudicatus «ft. Ad quem modum et in Knipperdol Imgum et Krechtingum.quum ob ead2 crimina accufarêtur, nct^ inficiari quac deßgnarät,poftct, lata mortis fentëtia*

cq locum, qui cditior aliquâto à terra «5* trult;?lus crat,duccretur,flcxis genibusa^ «nanibus complicatis,hæc tantum eus, Pater in manus tuas commêdofp*' ritum meum,ad palumdeligatuseft* Poft ignitis ac candentibus forcipibiï* aliquandiu excruciatus,ac cnedus, gnoccrtefacrificorum, quorum uald^ ferax femper fuit Monaftcrium,appbgt;^ fu amp;nbsp;Ixtitia « Quibus etiam ad folidurt* gaudium nihil defuit,prætcrqua Luterani quoep eodem fupplicij re non tollerentur è medio. N on hic i cam,quanta fortitudine in perferendis cruciatibus iftis ufus fit, ( neep enim uoeem cmifit,doloris teftcm)quod cam .uirtutem ethnici etiam præftiterint aly quando,at^adeo certum fit,fatanai]S quos irretitos tenet laqueis fuis, ferero-bur adderc ac conftantiâ. An non enfin Socrates iam iam cicutam bibiturus.cO am iocatus in Phoedonc eft.admonens, ut uoto fc liberans, Aefculapio gallum perfoIueretÆt Phocion iam iam necan dus, animo adeofublimi mortem coæ

ÊRRORÎBVS LIB. 1. tcmpfitjUt etiam Äthcnicfibus,qui im-tneritü ad mortem rapiebant,eam felici Utcm imprecatus üt,ut ne unquä. Pho-cionis meminiiïe poffent.

Cum animam egiffet rex,du0us ad idem fuppIiciS eil Knipperdollingus, qui tarnen ad palum deligatus,an altgt; quidlocutus fit, nefcio * Certe qui non Um procul à fupplictj loco aberant qui nosjdixilTe eundem ferûtîDcus propio cius eßo mihi peccatori» Alias inter cru ciatus perpetuum filentium fuit, Po ftrcmo Krechtingus y eodem fupplictj genereperîjt,quê adhibttis forcipibus, bis,0 pater,Ô patcr,exclamantem audi uimuS.Multos uidere hic fuit,quibuä fpeäaculo hoc nihil iucundius accidegt; re potuilTet. At nobis,ac altjs nobifcum perpendcntibus,quicquid fadum hu-ius fit,propter peccata noftra fatflum e€ fe,haud itaiucundum fuit.Equtdemiu rcac merito è medio fublati funt, ilhic e nim quis fanac mentis non fateatur^Sed tarnen interim noftra quoep peccata ag nofcerc debebamus nos, quorum amp;nbsp;e^ normi-

,»T4 catabaptistarvm normitatcm Si magnitudinem DeüstJ^ fee ceu flagellis ulcifd uolm't.

QuodfinSc perinde at^ confccïli) bcllogt;in utramuis aurem ociofi dörfflif* cœperimuSjCadê infanta Euangelij fum remorantes,ac antea,iam uehcin^' tertimeo,nenobtsquoquc ufu ucniïf) quod de fatanaChhftusdidt in Euag^ lio.Cum immundus fpiritus exierif^l’ homine,perâbulat per arêcia Ioca,qu^' rcns requiem, amp;nbsp;non inu enit .Tuncel*' eit î Rcuertar in domum meam priof^ undeexiui,amp; cum uenerit jtcperitcJ*” uacantem et fcopis purgatam ateporfl» tam.Tuncabit,öif adiungit fibi fcptcfli fpintus fcelcratiores fe,amp; ingreffus hf bi'tat tIlic,ÖC fiunt poftrema hominis 11' lius peiora primis.Sic crit SC generatiö' nihuieperuerfae»

Porro quis neget, Euangdq Si conti ptum et pcrfccutionem,nufquam maio rem fuifTe in toto orbe, atqj in inferior Germania;* Rurfus, quis non fateatut nufquam fedarum maiorem,at(^ibidc effehubertatê;* Videlicet fie contempt^

fui ulcifdtur Dominus,ucl Apoftolo te fte.fic cnim inquit,Pro eo quod dilelt;Sio né ucritatis non receperüt in hoc, ut fal ui fièrent,propterca minet illis Deus cf-ficaciä illufionis,ut credant mcdacio,ut iudicentur qui no credideruntuen'tatf» fed approbauerût iniuftitiâ 6Cc ♦ Sed ad tê.Cutn dignum de facinorofis homini bus fumptum effet fupplicium, inclufî tandê funt finguli infingulas Hfcellas, cascç QC ferreas amp;nbsp;cancellatas, tta ut à 15 gc et côfpici ÔC agnofei poffent. Ac poft adfummitatêturrisdiui Lamberti adft xi,non folû in hoc ut perpétua harû rc-tâextetmemoria,uerumetiam ut Omni busfeditiofis exemplo ac terrori fintnc quid talc ucl tentêt uel audeant in pofte tû. Atep hic fuit peffimac huiustragœ-dijEpcflîmus exitus. Anna aediem in quo aâa hæcfunt,uerfibusplufquâex tcmporaneis itanoscomplexi fumus* Qwngfntos fl ter numerarf fideliter «nno$ .

Rfgis EibfS cfrtnm tempus t«nf lure nf«ri, Qj^o «ix in terris nelt;[Hior lt;ltcr crat.

Df inde diem p no/]euoles,Vincentius ilium Mirtyriofeat tempus in omne facrum. De euangdico negodo,quod W5 fan in ea ditione belle procedere arbi^ ris,nihdeftquod maxfmopcre glob^' Imotanto Ânabapriftis iniquior^bquot;?' quâto certius comperi, illorum ac perfidia fadlS elle, ut uix audeantqui antea uerïtati fuere «Siflïmi.Nïmirumtjs, penes quos fumma eft,fcmper «mentibus, ne in'*“ doórinae genus,quod profitemurfl^’^ ab Anabapriftarum dogmatis diuö^*“ non fit,'quufn tarnen à terra cœlum non diftet, quam nobls cum turbatof*' bus iftis öd ccclefiarum öd rempubli^ rum rion conuenit«.

GerteEplfcopus tpfeuir öd Ödeomisöd humanus öd fyncerustl*' quem etiam ego ob infignes illas » Ä ƒ re hcroicas cum corporis tum anitm^® tes,nonpoirumnonöd amareôdfufp'' cere, et reuereri ex animo.Tcftishaniii’ rerum aula ipfius eft,tam egregianob' Iitate referta, ut nihil fupra, Nobtlit^^ meö'

ERRORIBVS LIB. I. »77 metiuntur non arrogantia ucl n'tulorS uclftemmatum,fed uiriutc ipfa,queres ueræ nobilttatis apud prifeos etiam ori-go fuit.Quid dicatn de tjs, quos ôd à fe*

* ' teôdmultarum rcrûufudaros.Me ccr-teacKymcumnoftrum ita tradiarunt, eoloco habueruntjut fi ftatres germani fuiflentjamantius non potuerint.Qui-’ nbsp;nbsp;nbsp;bus etiam rebus ita nos fibi deuinxerût.

* utnullo unquamaeuo intermoritura a pudnos fit iUorS memoria »Et dabitur aliquâdo opportunitas,copiofius de hi ♦ nbsp;nbsp;fcc rebus dicendi » Obqt per hofee dies

apudnos Iohannes Câpis, illuftriftimi principisnoftriLatgrauq Côcionator» uir ôdîronus ôd dolt;ftus ,ôd de pietate op * nbsp;nbsp;nbsp;time mcritus, ct cui uei in primts pieta^

' nû etfyncerum fubrogari. Necç cnim. paruircfcrt:,bonosConcionatores con ' nbsp;nbsp;nbsp;fpici apud cos,qut ôd capita rerum (unt

t7S DE CATABAPTISTARVM hoc temporc, 5C uel in primis doóri’’^ foucnt Euangelicam.Sed procul diibiÇ Deo hæc J modo precibus noftris a***' due puirctur,curac erunt.PuIfari autfl’’ Sc uult debet,ueluti Chriftus inqugt;‘'

Orate Dominum meffis, ut mittatop^' ratios in meflTcm fuam» Vale mi Spabt* ne,amp;mequod facis,perpctuo ama,r^' damantem tc mirifice* Ex VVicenhil' fio Cattorum,XXXVI.

ViennaePannoniæ (à uiromagns^ fidci id indicatum ) uno die multos ob catabaptifmum, amp;nbsp;alios erroneos arri' culos fubmerfoscffc.Funibus cnimiP ligati,ut alter altcrû poft le traheret ,d0' necomnes praccipites ruerent, fuffoca* renturcp.Sed hoc dolendum,quoclne unus quidem ex illis palinodiam cecin« rit, Sc ft uartjs argumentis Scriptural admoncrcntunôè conuincerctur. Lacto ac iucundo uultu poenam fuftinuerunti quafi cum morte SC carnis cruciatibus non eflet certandum ,aut non coram

Budæ, urbe regia Pannoniac, Turcas, qui incendio dcuaftaruntmagt; gnamTranfTyluaniæctVualachiæparj tem, uidi decollai i, ex quorum turn nu-' mero ncunus baptifmo tnauguratus, ói^fi uarie adhortarentur promiflïoni-busSCminis.Potuiffcnt omnes euadc.-re,uitamqueferuarc,fi Chriflo nomen dediffcnt.Non mir urn itaC^ fit, fi Ana-baptiftçobftinato animo defperato, lacti in ipfis tormentis fcCc oftendât .Te-, méritas non coronatur,fcdfidcs Si de-uotio.

Nam quumfedato co furore,Sd fub lata inurbebeUi materia,Caflriotus ad baptizandos intendiffet animu, maior 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n z pats

pars ad prece« 6C obteftationes uerfaro' gare,ne tnmtos cogerct ad eam rem ,0-mulare fe pofle pi çfenti eo mortis pauo re Chriftianosfuniros,fed nuquam ue* tercsfuorumfanóttoncs obliuioni nadere poffe* Nihil reeufaturos, fi ad fup plicium fpe(fïent,nihil tarnen ad animS tranfmilTuros^Volentibus ea tradi,non coaóïis debere.Obfeerare tarnen perin uitflameius dexterarri, per fan's iamul-tos patris ÔC. fratrum Mancs,ut fe nund os faltemeins cladis, amp;nbsp;tantç rei gcftçdi mittat ad Amurathem . Depofita iain cum armisira,Scandcrbegus licet indi gnam aliqua miferaüone,fcelerata cen-Ïcrctgentem, confpecfïans tarnen iner-mes, Sd fupplices tendentes dexteras, 6 eile uita pariter et libertatedonauit.Scd paucis (ut audio)un eo munere licuit» nam urbem egreffî, inlibidinem alio-rum,Sd auidas uulgi manus incidêrc» Nouis Chriftianis ( nam aliquot fucre) ad ingentes gratulationes,affatim deo-mnibus prouifum. Stipêdia,domus, ui dus, öd reliquum famulatus ex publi

CO decieta.Tamen cuftodiri luffî,donee nouae charadîer religionis rccentibus a nimis coaluifle cognofccrctur,præci^ puequeineanouitatereiû, ne aliquid fraudes molirentun

Quum omnia turbarent jCœlû terrg mifeerent Catabaptiftç,tam in agro Ba filienfiquàm Soloturcnfi,Ruftici male feriati homines illis (ob libcrtatis dulcc^ dinem ÔC iucunditatemjquam in extern nis rebus defiderant,fperant, affcdîant, feindepturos, omnem opeiâ polliciti) arma fubminiftrarunt, adiuuaruntque clancularijsconfihjs ,hofpitia ÔC pccu-nias inhocdantcs,quo femel in incœp^ to opère pergercnt,hoc eft,ut Magiftra turn Dei miniftrum jCui obediendum e ratjannihilarent. Verbi minifti os,qui il lorum errores amp;nbsp;fcelera detegebant, cp temnerentjUt cenfus amp;nbsp;décimas co præ textu abrogarêt.Propterea etiam adra^ uim ufcß clamabant contra magißratS Chriflianum,et Ecclefiæ fyncetos mini n 3 flros

ai DÇ CATABAPTISTÄP.VM ftros. Dominus iuftus ent ludex contrt hos falfos prophctas*

In agro Sungauïa: ôi. ßn'fgam'XjA' nabapnftxmira ÔC ftupcnda mquent, apud ïîmplicem plcbcculam,nouaniW rerum auïdam ,quae Euangdtj ueritat^ priuatacft. Aduolât cateruadm no(3ü tanquam ulul»,interdiuin fyluisdrfl' fis,cum mulierculisiantant,ne capiaiv tur« Ncc mi'rum, quum tot Ecclcfiï» prob dolor,paftoribus carcant, uerbo* que Dei, uero animae pabulo dcftiW fint. Nam mens hominis ncquaqua® quicfcit,auidaqueeft ad nouæ rcligio' nisinftitutum. DabuntrationemDto Principcs,quorum eftdioc hominun* f genus aut fuftibus abigere, autoBiquot; nino, fi rcfipifcere nollet, iure Diutnlt;’ puniie»

In quodam Rheni loco, quincp a-’^abaptifticæfeôxrobuftihomines, in ‘pfoxiatis flore fubmerfi,qui ne gemi-turaquidemediderunt. Pecora putaf-fes ad mortem duci,non homines, Ea pâtientia multos ex adftantibus ita co-mouit,perfuafit, animoscp incendit, ut credcrcnt talcs habere ueram Euange-lqdoârinam,quum ufque ad mortem in errore perftarcnt.V itam flmplicem, mores candidos,innocentiam in rebus cxternis,prefeuerantiam inipfa mortis pugna laudabant.Hifuntueri hxreti-corum mores, hsec eft uia feducen-dicommodiflima.Proptcrca Origenes pulchre nos admonet, mores hacreti-corum dcfcribcns in Eibro Homelia-rum,Capitc XV1 in Ezechielcm .Ac iuxta mei quidem animi fenfum , in-quit,multo noceniior eft hacreticus bo-nx nitXjÔC plus in dodrina fua habet au-

,84 de CATABÄPTISTARVM autoritans is,qui dotfîrinâ conucrßn^' ne maculanQui enim uitæ pcllîmx o’’ nô facile homines ad falfum dogma licitat, neepoteftper umbram fanóit^' tis audientiumdecipere fimplicitatcn’-, Qui uero fermone peruerfus eft SiC plinis falutis cotrarius, mores autécoifl pofîtos amp;nbsp;ornatos habet nihil facit ud, nifi ut accipiat indumêta uaria in*“ tuti boni,amp; couerfationis quietaCjó^t*'^ cundat ca idolis fuis, utmagis decipi^' audientes Jdcirco folicttê caueamusbÇ reticos,qui cóuerfationis optimg fu«^» quorum forte uitâ nô tam Deus, qua*” diabolus inftruxtt.Nä quomodo quäl' dam illecebras efcarum aucupes prop^ nunt,utfaciliusaucs capiant per oblt' tfïamentum gulaf,fic(ut audaciusdic^ eft quædam caftitas diaboli, id eft ded' pula humanae animae,ut per iftiufmod* caftitatem ÔC manfuetudinem, ôi iuß*' tiä polfjt facilius capere,amp; falfis ferfflO' nibus irretire. Diuerfis diabolus puÇ nat infidqs,ut miferum perdat hominci amp;nbsp;bonam malis tribuit uitam ad deci^ piüV

ERRORIBVS' LIB. ï. ijj ptendosuidcntcs,amp; malam boni's inu-rit confdentiam» Mihiipfi qui inEccIe fia prædico,laqucos fæpe tendit ,ut tota Ecclefiam ex tnea conferuatione confu dat.Etideo plushi qui fût in medio,op-pugnantur ab inimico,ut per ruinam u nias hominis, quæ cçlari non poteft, o-mnibusfcandalumiiat, amp;nbsp;impediatur fides per conuerfationem peffimam cIc ricorum, idc hue locum,qui plu ra uolet cognofccre»

Saêpe tormentis pro filentio rerum creditarum immortui,adco illis fortior taciturnitatis cura,quàm uitæ celebra-tur.Eadcm etiam bcllo Punico ferui illi uspaticntia,quiultus Dominum inter tormenta rifu cxultauii,ferenatç lactitia crudelitatemtorquentium uicit ♦

1 iurio',dcprehenfus»Hanccp pœnam co^ I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n ftan

(hnti uultu Deo gratias agens pattcb«' fur.Dimiiïus ÔC abatfïus ea conditio' ne,ncrcdcatin agrum, aut omninoa* guis fubmergcndus.Et ut fuæ abitionö ndem detaullus digitos in coelum leua^ re,uerbaq} præfcnptarecitare. Rcnui^ Catabaptifta manibus et pedibus,Hof non faciam,inquit,fruftra hoc faxuifl uoluitis. luramentum nullum prafl^' bo,nam Dominus infuoEuangclioii’ hibuitiurare neep per coelum, neqip^ tenam,multo minus per nomen fuutn» quod fandum eft. Abibo autem in ali' amregioncm,fihoc folum urgetis,ö^ nunquam ad uos Dei hoftes i euertaf; Indignienim eftis donis Dei, SCurpÓ homines uobifcum conuerfentur. Lot ego uefter fui.docui Dei uoluntatcm.e^ autem refpuitis, Breui ignis c coeloca* det,amp; perdet uos omnes, ob pcccata ü« ftraqua polluti eftis. Sieque abtjt ftu' pidushomo ói arrogans,mu!tis comi' lantibus cum fuæ farinac hominibuSi quos capiioCs tnierrogaiionibus ocfsf ca-

ERRORIBVS LIB. I. 187 cabat. Tandem poft multos Vlyfteos crrores,non fine magno return fuarum difpendiorefipuit. Vtinam Anabapti-ftæ timerent falfo iurare amp;nbsp;eorum tta, effet ita,fed fere eftnon.Nolunt quic-quampromittere, ne periuri fint,cum fecusagunt. Cur ttment iuramento x-liquidpromitierefQuia illudnunquî uenittn antmum, quod uelint feruare, propterea fatius eos non iurare,ne in tnanus Dei cadant. Nam uinditfta Di uina pcriuros tandem per det»

In arce Honburg Bafilienfis agri, uinculis Catabaptiftarum praecipui de tenti, qui cam fere totam regtoncm tur-batantjhanctçfetftamdic notftutpfemi ï^arant, Amâdati à Senatu miniftri Ver bi,ut ab eis, quid nam dotftrinç populo ptoponerent,autàquo miffi uelelcôi, perquirerent fedulo,quîcv fieret, quod

?S5 BE CATAB APTISTARVM fe ab Ecdcfia catholi'ca,quac nihil ào£( ret quàm Chriftû elfe Filium Dci garent,infyluis denfisfiC fpeluncisl^’ conuenticula digèrent. Qui enim ratem habet,lucem amatjôC tenebrasi** gitjUt opéra illius confpicua fiant.Colquot; lationcm Scripturarum habere natores cum illis uolebant, com Scgt;i pturç loca adducerctur de uera Eedw Chnftidolt;fîrina,unus ex Catabaptiß'^ interrupit fermonem dicens, Nô liabeo ulla inftruôîiôe catholica in Spiritu fantfîo fum in)butus,poftqii^'’’ baptifmû acccpi,quilt;p ad id quod 0^*’ pladtû cft,iam olim inhortatus ta Chrifti dieflum Ioannis 6 .Cap. OiH' nés crût dolt;fli à Deo. Fruftra igitur uos legati adduxiftis illos ucftros dominas» papiftico oleo undlos. His audids, U' nusLegatorum jqui miflus crata giftratu,Catabaptiftas alloquebatur. ■ Hocmihijinquit,à Magiftratu comm*' fum ÔC iniûdîum eft,ut uobis oninibpSi qua poiïum doquentia ÔC dih'gcntia,*' piô ctiam fcucritatc SC fetio proponaiH'

Ärn'giteaures,ne demum dicatis more foltto,uos aut non audifle,aut non intel lexifie.Si bona fide promiferitis uosex agroBafilienfi abituros,amp; nunquam reucrfuros,nifi ducfla pœnitentia,abiu-ratoepifto peflTimo errore 0^ feditiofo, tunc finenoxafiC damno dimittemini» Sin minus,et fallere pergitis,dabitis pœ nas ueftræ inobedientiac malitiæcp dig^ nas. Ad hoc cdicîîum quidam refpon-dit, eratenim loquaculus alias ôd fecula ribus in rebus ualdè prudens rufticus. Quale hoc ediôû c* Vos Domini terræ non eftis,fatisfuperbè nobis praeferibi-bitisregulam difcedcndi.Dei iuflum fe quiuolo,quiPfalmo3i dicat ,Inhabita tetrâ.Eamcp inhabitabo ,in quanatus fum,educatusqî -, QC nemo me expellee uUo præfcripto uel mâdato,dum uiuogt; En elegantem Thcologû Si in Scriptu ris cxercitatû ♦ Dominus fedutHoribus ignofcat,qui fimplices homines in no-centiffimos hos errorcs induxerunt*

DE CATABAPTISTARVH linqucns pfjs exemplum ( nam amp;nbsp;demdocfïnnam difcipulis fuisdcderat« ut de ciuitate in ciuitatem migrarenö difcedcndi ab tjs,àquibus odio haben' tur. Atifti phanatjci Iptritus,quietin’ abiguntur ex urbibus difcedere no®' Quin non folum nolunt, fed amp;nbsp;iurcf^ hocfaccre dtcunt,eo quod peilt ncque' ant.Nam Domini,inquiunt, eftterf^' Scd utdc Matth. Cap, 9, quidipfeDo^ minus terrae faciat „ Placide difcedit, ciî polTct eos magno incommodo afficere-Potentiam cnim fuam oftêderat inpoi cis fubmcrfis. nee indignatur,ncctnï' Iedicit,nccp minatur,nec fe ulcifcitor. Sic ctiam quum Abtmelech rcx dicerct ad Ifaac patriarcham, Gene.i^ ,DifcC' dcanobis,quiapotentior nobis fatïliis csjdifceflit ille. No eft igitur in alicuiiis dttionemanendum ipfo inuito,etiamfi maxime prodeflè polTis Quac igiwriö fania iftos homines uexat,ut amp;nbsp;coH' tra Scripturam ÓC comunem tranquil' litatem tam improbe agant.tam fcekra tèpudoriacfandimoniac domumcIaU gt;nbsp;fait)

■ERrORIBVS lib. I. «5Î daufam habeant,patentem atque adco expofitam eupiditati uoluptatibusf Et hoc maiorem adfert ftuptditatem , quod tarn multi probi amp;nbsp;fimpliccs homines illorumdoôrinam cxtollant, ills adhaereant, cum maximo fuo detri-mento.Cxci funt,ruuntin proprium exitium ,non admittuntDoäorem ÔC monitorem ♦ Putant fe impletos fpiritu èC inebhatos adeo,ut iam deinceps ncc errate, nec peccare poffint » Subfiliunt pracgaudto,quodiniftorum peruerfo' rutnhominum numero fint deprehen-fi,Spiritum iatflant,quern non habent, fpiritu nigro fortaffis praediti ,qui eos ad omne malum impellit. Dominus illuminer oculos eorum luce ueritatis ♦ Amen.

ID e iS* emicatabaptifîa et eitis tixore'^ Scmicatabaptifta uxorem Habens an nofam,amp; ualde deforme,fed Anabapti fticiffimS, cui pcrmittcbat,liberccp con cefferat noóiurnas coitiôes fratrû adiré, quasmultis in locisinftitucrât,fperans bre-

vx DE, CATABAPTISTARVM breuteaminadultcrio ,aut ah’o fcclcr^ deprehêfam in,quo commodius diuof' tiurnficreu Verum hac fpe falfus, nullum repudij caufam inuenire autco minifd poiïct,fedulus enim mdagatof erat,alia uiatentareremmftituit, Vxof femelin foro cómercandi gratia ea.quj per totam hebdomadam ufui forêt, haf ' fcrat ultra præfcn'ptum tempus ,doni'’ reucrfaaMarito iraaccêfo amans uef' bis Sc. minacibus increpata, quid nâtoi horis in foro egiffetperquirente. Nuß' in latibulis catabaptiftids ingurgitant feuino,autVcneri SC uoluptati indullf 1itdlla conftantidime ncgare, rem do' mefticam more confuetocuralTe, Sed mifer ille inuoht in crines Vxorculat’ pér gradus earn trabens,iterum^ retra' hens, Sc pugnis bene dedolans,ut femi' mortua in pauimento iaceret,fuiratiO' nem nullam amplius Habens,ob uulft ra quaedam capiti in flidta. Porcu m madlatum fuine,fi ueftigia confpcxifït’ abfcp dubio dixiflcs* Fugam,cumuxo' remtenuemfpiritum exhalantem ani' inäd'

ERRORIBVS LIB. L t99 maduertifTct ,ncbulo adornabat. Col-ledis autem utribus, ad fe rcdicns mi fera amp;nbsp;fcdu(fla mulicrcula,domi fc con tinebauEtmaritus quoquo modo potc ratjeamiterum placans,Tóforcmcp ad feuocat, qui medicamina uuineribus adhtberet.Quidacciditc’Domo,marito abfentCjfe mox pron'puit,adamicum quendam.catabaptifticac fat^ionis ho-mincmqui ex paupcre lonforeïam di-tilTimus eft falt;ïlus,abiurata illa fedla, Ita folcntfub prçtextu rcligionis domos ui duarum deuorare»^ilh' fuam calamitatê, ói infortunium conqucrcns. Scmicata-baptifta autê fuga uxoris cognita, mox fub ipfam noóem accurrens more begt; ftiarum,pultans acdcs impetu quodam» inquibus uxor latebat» Heus boneuir, inquit,cur uxoremmeam domi tuae in cludisjdctines me ignorante, feducis,et polluis fed}a noua, refponfatricemep fa cisÆft ne hoc probi uiri officiumdRed de eâ mox fine ulla contradióione, aut fores pedibus perfringam, tatamcp tra^ gœdiam excitabo,ut tandem multis pc

lt;94- ÜE CATABAPTISTARVM cunijs rcdtmercs,quod nunquam tuas ingreflTaeffet.Iftenihil fimulansf^ fponditjFateor, uenit ad me fles amp;nbsp;nbsp;nbsp;.

guinolenta,quam non potuimee excludcre. Affidct uxori meçtriftiSjaY ôa,illachrymâs,faucia.Ingrederegt;fiP‘’ , cet, »des iam apert» funt ♦ V ide fpetîlaculum, cuius tu es autor. QP' fit,quod adco crudditer flC inhuman*' ter fragilem fexum tradtafli,ob leuicuw rem.lndictj fat habet, te more T urcan*) ne dicam latronum,cum ea egiffe.M»' oradete,qui haóïcnus occultus noß*^ dotflrin» difcipulus fuifti, concepcf’' mus,amp; in multis, uti feis, tuo conßl‘® ufi fumus.Quis fatan tediuexat, agit^* que,quç Erinnys te perdere uult,utin** lierculam miferam tot plagis. Si imn*«' rentem quidem fic affligeres i Pudö* teilliusfa(fîi,homo omnium import' niffimus. Aliud qu»ris, quam prat*^ fcrs,quod Dominus fuo tempore reut' labittuo maximo malo. His auditis,!**' fanus hypocrita expalluitamp; iracun^*' or faäus, adeo ut clamaret publica in

flatea,ad(eóis minis,ni reftituaturuxgt;-’ or,feucnetumultum cxcitare * Et uici-niam tandem poft multas conrentiones • appellans, H!chomo,inciuit,uxorcm y mcam fecum habet, ncfcio,quid hi fe-âarij cum uxoi ibus agant aliorum ma-I ' ritorum.Bohemicafacrainftituunt,o* » tnnia ncfanda perpétrant his in con ucntibus.Vxorcm meam peto,quant / nbsp;nbsp;nbsp;dùcam domum ,nolis uclis. V icinia ac-'

currente, Anabaptifta rubore perfufus*' y' forte ob fratres amp;nbsp;forores illic latitan-tes,côucntû nodurnS ôôfacraexpefla tes, reddidit uxorë,tjs precibus,utcant agnofeat fragile uas, et à qua multas pe cunias in doté acccpiffct,pulchros filios haberet.Rcducla uxorc domS,nihil me liushabebatjfed multo crudelius et inhvt tnanius alias unquâ traôabat, doneC ' aufugcretj Anabaptiftisép adhærerct to ta,nihil maritû iâ amplius, que dicebat in fpiritu feparatS propter diffidentê rc ligionê,curas. Neep opus efle ullo diuot tio,cû coram ludicc adftaret, libéré effu tiebat,fe nihil deinceps cum ifto infagt; ’ l ~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O X no

yS DB CATABAPTISTARVM no,aathco manto ncgocq habitura*”» O mifera mulicr, o mifchor manW qui autor S«: caufa fuiftt,quod uxofjÇ*’' lus caput tu erasjfeducfîa,et quod cftô^deteftabilius, inerrorc nocentiffl mo pcrfeueratgt;Hæcacddcrunt Ano*’ gt;534*

Audiuimus quofdam dicêtes,qu‘’^ ab ipfo palàm audiucrunt,quum qu*^ accufarentur ob abfurdum fadS, qü^“ cum mulicrc dormiuiflcnt, Ôi ab ip”* condemnarentur,ille omnino non ino gnabatur,fed etiam frußra illudebat ƒ cens nihil effe tale.Corporalis enim quitjcßneceiritasSCminißerium udu^ aurem fcalpimus» Et ipfe quidem ot dic«re,quae impurus ille narrauit cepta ,inquit,penna aut farmento, aiP rem fcalpimus ÔC fie cefTat pruritus ca auremJtaamp; hoc,inquit, conting** fecundum naturam, ÔC fi quis pcfß^^ rit,non peccat, ÔCc ♦ Earn caftttatetn St nofihCatabaptifiæfedulo imitantun

Muntzeri fagittx crant feditfofç uo ces,quibus iufta imperia abolcre niteba tur.incendebat animos fim plicium cx-emplo GcdconiSjïofua et fimiliura,qul dluino mandate Philiftacos eieceruntè terra ♦Commemorabat magiftratuum uitia,quod autuerbum perfequerêtur, aut fccundum uerbum non uiuerent 4 gttur docebat nuUam cis deberi obedic ltam,nondebericenfum, ôdc.Hæfagit tac fimpUcium animos confodiebant*

Anabaptiftarum fagittac erant, Ba-ptifmumeiïeefFicacemin credentibuï^ Pucros non credere,Ergo nonbaptizS doseffe.ItemjPrius docendos effe ho* mines,quàm baptizandosTecundu feti tentiam, Ite, docece, baptizate omnes gentcs.Pueros antequam dodrinâpof funtinteUigere,baptizari,Ergorcbap* tizandos effe»Quidam dignitatemba* ptiftni elcuabantjquod aqua nihil face*

tp8 DE CATABAPTISTAR VM ret ad remiffioncm pcccatorum, qua*® ramen Chnftus immediate coniuflg** cum Spiritu, in regencrationcjoan J* Huiufmodi fagittis confixa impcriior^ ‘ pecïora, quantum uis ftultos errötest® pleifïebantur,

Duo ex Catabaptiflis praecipui quipcdalia uerba perpetuo fonantö’ de Retindïionis cffedu ÔC potenfia» ê carccre Bafileç^quorundam precibu® liberati, QC hac conditione dimifli»®^ quocunqueinlocodocutffent, feduxü fent,deccpiflent,illum adirêt, fimplietS) - quos falfa opinione imbuerant ,adiiiO' nendo, rogandoque, ne dodlrinatdl®' rum crederent, quam fcirent, fatn lius edo(fïi,erroneam, fedudïricem, d*’ bolicam efle.SefeIfo,per blandiloquea tiam quorundam, neque unquam iæ ftificationis negocium rede intcllexit' fe,obid non mirumjin erroremobcX' tcrna folutnmodo lapfos» Hoe criant

ERR.ORIBVS LIB. I. 1^9 «gfcgîe prxftitcrunt,ficut promifcrant. pfideles caucte à Iupis,qui ueniunt ad uos in ucftitu ouium, intus funt lupi ra paces,animarum occiforcs.

Duo antefignani ex catabaptiftica fcce,Bafilcæ ferreo torque ornati,publico inforoad horae fpaciS. Qui cum populi ingens numerus ad tale fpeifta-culum,ut morts eft, conflueret, continuo ridebât. Vnus, qui cordatior erat, concionabatur de refipifcentia uera, amp;nouit3te uitac. Se fcire edodum ab Angelo Gabriele,Catabaptifmum illis non adeo odiofum fore, fi ceffarent à uittjs,omniaque communia haberent«. Et quum uirgis cæderentur per urbem, fpiculatorem hilari uultu adfpiciebant, inhortabSturep cû,ut ftrenue fuo perfS-geretur in cacdendo officio,fepropter Chriftum amp;nbsp;uerbi eius in baptifmo uc-tu intelleâû libenter pati .Praefcriptum

locum adfccuti, rditfli à fpiculatore,^ cum abitum pararent, conuerfi ad fcquentes, Literas fcelcratorum auti**' fames, inquiunt,nemo poft nos ne(^ ullius crimims arguet,quia propt^ Chrifti uerbum hoc tormêti genus lul’^ uimus»Quida diccbat ad illos,Imópff pter fatanâ.peruerfi cordis inftigator^’ tale quid paQi eftis. Ite di. refipifeite, öi! tutus reditus ad nos iterû uobis erit gt;nbsp;Si

Dominus,inquiunt,nos iuflerit redira para« erimus ad omnia.Nonne Doi”* ni eft terra,fiCpIenitudo eius, Tyran”J ifti de terra pcribunt,6C nos fanói amp;c*’ tempti in hoc mundo regnabimus.Vo* autem maledicfti ibitis in ignem actern”» paratu uobis QC diabolo.ExaltabitDo' minus tandem caput fuper omneiTi,lt;l”’ nomen eius in Catabapnftis perfequ*' tur»

ERRORIBVS lib. I. *0» pli feeleftiffîmam illam feefiam rcuoci-runt.utinam exanimo fadlum Ht, tan» quam coram Deo, Quidam afeendens cathedram,ad{iantibus multispqs ho» niinibus,ridebat,quum potius Acre de buiflet, agnito errore.Deteftati funt al» Uuoce hanc hærcfim, promiferunt^ coram omnibus neminem hoc ueneno infcâumfedomtiamdcinceps fouere, autalere,authofpitium praeberc uelle«. Poenitcre iam ex corde fui erroris » Ec» clcfiac membra nunc fadlos,^ fidelibu# ttcrum annumcratos,ufqp ad finem uitç filios pcrmanfurosgt;Domino gratia con ccdcnte*Precabantur deinde populu, ut illis ignofcant,non ex malitia, fed ex tnira fimplicitate peccaffe Q(. erraffc.Sic quedomum,iuramcntopr3eftito ,abie-i^unt,multa garrientesde conftanttatn affliflionibus,

DuxBauariç, (utfamafert)Cataba ptiftarum magnam cateruam cepit ,0^ ptoftrauit* Qnt autem ex illis reuoca-o ; runt

' runt impium fcditiofum dogma, ccptis doóloribus amp;nbsp;autoribus huius^'^ rods, quibus nulla cuadendi uia)ï°® pallio gryfeo, undique cruce infigoi' 'to,inducbat dicens, Patellum fcelcrol® rum hominum ene,nouum fe rc ex hæretids ordincm,qui ab Ecclefij gremio cgreffijin perpetuam rei men’® riam.Coacflienimfunt mifclli iftt,p®^ totum uitac fpacium, hoe palliolp D®* ounicis amp;. feftis diebus un\

In Liechtftal,oppido Ba Glien fis di' doniSjCatabaptifta ob uarioscrrore^ quibusimbutus erat,captus » EteSo® uitaehoneftatem ÔC morum integritat^ notusadannos aliquot fuiflct,din”f® conclufumab prudenti Senatu Baß'*' cnfielTetjfiiuraret folum fe abituruin’ quemcunque in locum ueilet, fake'” agrum Bafilienfem non incolcret. bi' qui noluit id obftinatus homo protnit' ■ ter€,MalIc k dixit in carcere petite,p®;

îERRORIBVÂ LIB. I.-pediculis confumi, quàm iuramentum prarftarc,quum expedîet quotidicPa-tris uocem, quid nam ille mandet fcdu-lo aâurus»Tandcm bene exercitatusfa me et fqualore carceris,turauit,amp; abiju

‘ In Paflauia Germanac duitatc, Cat» 'baptiftarum ingens numerus captus ♦ Oâo ex illis côbufti,duae mulieres fub-nierfac una die. In numero uirorum pater cum duobus filtjs erat,quos diligen-tiffimè, ne in tormentis à catabaptifmo deficerent,admoncbat pater, Machabç os incuIcans.Multi ex Ulis refîpuerunt, publicam poenitentiam ad aliquot dies Pominicos agentes.Nudis enim pedi-busincedere, candelas cereas ÔC arden tesinmanugeftare cogebantur» Tandem præfenti populo,in Ecclefiapera-'do facro abfoluti funt, priusabiurato amp;nbsp;execrato catabaptifmo,feda feditio-faamp;abominabilu

Bafileæ Catabaptiftæ paflîm ex gro ncxi uinculïs, ingês rufticorum n** merus addu(fîus,anno ipp Jnter quo^ ettam q,qui uirgts probe ante mêfctn c{ fi crant, fccp nunquam redituros fpop^’ derant,amp; ü nullo iuramento fe obltg^' fent Senatui^NoIebantenimid prz^^ re,quoillis tutum effet rcgredi» Nonnf fatanicafuntorganadatitant in angtlquot; lis amp;nbsp;montants locis, fua uenenatadcy cffrina fimplicibus imponentes * P«®' mum hominum genus feipfum ad mo'' tem et tormenta offert.non ob iuftitiai'’

Sc ueritatem Euangeltj, qutbus omni' no deffituti funt uirtutibus,fed ob ra,nempeob fakam do(5rinam,amp;^ flag^ tu inaudita, ob turbas,quas ubic^ cond tant,ob fidem non femel fradam,ob ad ulteria, quibus impudenter polluutuft obdefidiam öt^ perfidiam ♦ P/xtereoliquot; bens immania facinora,quac ubicploco eumimpudeniiore,frontegt;ÖC operibiö defignant»

Philippus Sacellanus olitn in Rhin fdden oppido, cataba^tifmo, quantus quantus fuit,adhaent, a fatan» callidiß)

meillufus.Bafileae enim per multos pla teas amp;nbsp;angiportus, queruta uüce clami t28,dircurrit, Pœnitetiam agite, inquit, àpeccatis dcfiftite,Dominus breui ade nt,calicemfurorisin manu habet, diSc«.

Quidam ex Concionatorib US forte for lunaincurrit in homine,(lupidus, quid nam fibi hic homo uelit, expendens.Tä dem inquit, Quid nobis agendum, âquo es miiTusj’Ait Catabaptifta, Cef-Ute tandem à baptifmo paruuloru, ab infcäationc amp;nbsp;perfecutione fratrS no-firorum,alias fatan uos uiuos difeerpet, ßC hoßium multitudinem inßigabit ad perdendum duitatê illam. Heut porcos Gcrgefanorum»Ego milTus fum à Deo«. Edocuit me Archangelus Gabriel, qui iuffîtiread Marchionis ErneßiducatiS

poenitentiam prædicaturû ßmplicipo' pulo«ßc^inßitutuin iter continuauit cur-

currcndo perciuitatis portam «Verufl^ poß: xcrtium di'em rcdîjt mtfer ifte hO' muncio,more uctert hinc inde curfitâï» maioricp uoce clamitans,amp; fi incrcpî^ retur, uttacerct,Pœnitentiam agitent’ papalem/cd ueram, quam nos fratr^ fynccro cordc fufccpimuSjidcoamp;Iot* ab omnibus peccaris,ut iam puri ab omni macula 6C ruga,quia filtj Degt;gt; Filtj enim Dei peccare non pofluntN« que opus habemusia deinceps oratiO' ne à Chrifto edoda ♦ Scnatus BaßUSß^ iuflit ftolidum homincru in career«” duci,quid nam fibi per cociones has muItuariasueIit,inquifiturus.Tandei” turbulentum ingenium rationis non« fe compos, ca qua eft prudentia, inteW* xit.Proptcrca è carccre dimiffus ,6^«* agro Bafilicnfi profcriptus ♦ Abtjt do” de Lucernam conftanti animo, altaiiO' cc ciulans hoc carmenPœnitentiâ ni uiri agite, inftat dies Domini extrC' mus,perditio ueftra adeft, in meo con” Iio acquiefcatis. Raptus cil, in carclt;^ dudus ,6c poft dies aliquot danatus^ |

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fllp '

ÎRRORIBVS LIB. t. ' »ey fübmerfus. Vide fatanae illufioncm.Ta-’î^arat apud fratres fuæ fan'nae, fc Lucer ' nçnômoriturum,fcdin Mompcigart, quosprius ad Euangelrj cognitionon perdudurusfit.Vltimofc, répugnant! bus hypocritis Euâgelto, fuo fanguine teftaturum, dodrinam quam feminaf-fctjexDeocfle,

Accidithic qulddam,Democrttt nt rifu, an Heracliti lachiymis dignius tu iudicabis.Sacrificus quidam hue aducgt; nit,isfimulatcç hofptti fuo pecuniolâ, quâ dcbebat,numera(ret,V ale, inquir, amp;age poeniicntiam ♦ Moxep progref-fusin publicum, exhibuit nobis alte* rum9rpfl«/Ifogoj/,clara Si articulata uoce, ferio uultu damans. Agite poenitenti-am,agite pœnitentiam , agite pœni* tentiam, imminet uobis manus Domini Xum hoc preconio complûtes dies, per omnes ciuitatis uias obambu-la-

ieJ DÊ CATÄBAPTISTARVM lauit.IngrefTus fummum templum/®' pit incorruptam Canonicorum uiiân* detonare Jd ridebant pleri^ue,ncgl*g‘ bant altj*Tandem ingreflusdicitur* Oecolampadianorum templa,et inl*J^ multo turn liberius turn atrocius uot*^ ratus eft,itentidem animarum interet' ptores appellitans.Interpellauit illSq**' dam,Heus tu,uocas ad poenitentiam,^ de,quid nobis cenfes agendû,amp; quibu* modis fit placadus Deus * Ibi uelutiny mine afflatus, Gorgoneis oculis in^*' ritus ♦ Dicitur in monte 7Jsgt;ó«/lfflMap egiffe, quum ncc illic quamreperiffeticuiliberet agere poen* tentiamjipfe tres menfes conclufus cere,pro omnibus poenitentiam licdimiifus, iuxta prxceptum Eu^ng** licum, excuflb pedum puluere, hucdj' inigrauit,ubiquum multo minus arn' deret nomen pœnitentiçgt;duci iuflust*’ in carcerem^Q^uu duceretur ,nihilo‘^ nius damabatj Agite poenitentiain

ERRORIBVS LIB. I. to» terfatcllitum, ni taccs,inquit,improbe, hunc pugnum ingcram in os ♦ Ilie tan^ to magis clam abat, Agite pœnttentiam* Quidadum fit in carcere, non liquido fcitur.DimiiTum confiât,hac lege,nc re deat in dit ionê huius reipublicae.Mox, Utaccipimusjcontulitfe Lucena,quae ciuitas ficeftinfenfa nouis fedtis, ut no alia magis. Illic aliquot diebus fundus officio,in hoc quoq? re tulit nobis loânem Baptiftam, quod coniedus eft in uincula, in illo diffimilis, quod iL ledccollatus,hicexuftus cft,niniirum quod Baptiftam male repræfcntarct A nabaptifta.Quæ feda quum magis in- *■' uifa fit principibus quàm ulla cæterarû, propter anarchiam,amp; rcrum commu-nioncm ,quam prædicarc dicuntur, tarnen nec templum habcnturquam,ncc regnum moliuntur,nec ulla uife tuen-tur,et habere dicuntur multos moribus longe fyncerioribus,quàm cætcri.Qiiâ qua quid ibi fynceri elfe poteft, ubi cor-rupta eft fidei integritas î' Si nobis cor uusa lguacrocitetur,ccmmoucmur,amp; p ali

«d' DÈ ’catabaptistarvm aliquod grande malum imminerccrf^' musjamp; hominis uoccm rifimus omn«-'* Multis iamannis quid malorumnóui' dimusÆxadlioncs, tumultusjbclla, des, peftilentias, fame, fcditioncs.Qn*? ftuduit uelpilo fieri meliorc' Occalln*' j musaduerfusflagella Dcijobduruiifln^ j aduerfus illius medicamenta .Quidf^quot; pereft,ntfî extrem g calamitatis diltiu“’' Vtinam res felicius cedat omnibus,qöj mihi præfagit animus» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

ronbus ctiaminipjo mortis ä^oncgt; In arceHonberg(quæ Bafilienfiui” eftjiter ferè unius dici à ciuitate diftsO erant multi catabaptifticac fcds ante»' gnani in uincula conicdïi. Inter quos®“ rat puclla XVII annorum,nomincHii' delijformofula profedto atque obcftil^’ quam fandi homincs efflic^im depe**' ;bant. Qiii omnes uno die ter à fpicub^ torpaquis immergebâtur, quia iufiuf^ dû datum neglexeruntjin errorc^ abiurarunt,manferunt, alioscB indux^ runt

rût ,Necp uHo modo,etiam admotis tor mentis,ut ex agro Bafilicnfi, rdidis er-roribus,cederent,cogipotcrant.Infuin ma, catabaptffmo necß renunciarc, nc-que doflrinis arqs, quibus diffluebant undt(^,fincm imponere,ncq5 laboribus confuctis amp;nbsp;â Deo iuffls,quibus uxorc amp;nbsp;liberos fuftcntarent, infudare uole-bant.Peruerfum genus hominum et oc cçcatum.Hoc Pfalmiftæ didlum perpe tuo in ore, more infanientiö,habebant. In terra tua mancas Jtem, Omnia debet effe apud fideles, et in Chrifto rena tos,communia,Et illud, Nos qui ucro baptifmo fumus tinôi, peccato care-' mus,necpeccareetiam poflTumus, quia filq Dei non peccant,Item illud ,Pafto-res qui beneficia ecclefiaftica habet, ex diabolo effe.Apoftolos nihil habuifle^ prq,de domo ad domS iuiffe, fi prSden du autcoenâdu,Nemini Spiritus iacïlus' dona data effc ,nifi retintSis, Quis enu-meretillorS e rores,amp; abfurda dogma-tac'Hiftoriam femel incepta ad fincm du cam. Q.uS quidam praEftarcnt,digitis ta

tt* DE CATABAPTISTARVM cœîum fublatis, luramcntum, fc nuf $ in hunc regionis tradïiim redituros ■gt; mox redirent,Patr cm fe id iuflïfTc ïCjf’’ incufarctur pcrfidiç,dicebant.Siccp um fuac malitiar operculum ,ô CœlU) ciebant. Ex quibus unus in torrentc? montanis per prata dccu trente, cuiu*’ fuffocandus effet à carnifice, alloqucb^ tureretflo collo paftoremfuae Ecclcfi''^’ qui ÔC uicinus ÔC compater illius crat,«* a quo mulus bcncficqs affedus iamàmultis annis, quicp etiam cotn^ Mndiuiduus,amp;fi multis conuitijs à Ca-tabaptiftis profeinderetur illi adhæi'^' bat,nihil aliud quçrcns,nihil deßderäs, nifi animæ mortuæ uitam,8(^ ou is pcf^ tas fanitatem ÔC reftitutionem, Cataba-ptifta iam ia. fubmergendus ligatis ma nibus et pedibus ,in hSc prorumpit uo cem. Heus tu paftor,beneficium Ecdc fiafticum defcrc,eo enim habito, Euaiv gelium nunquam fyncerc prædicabis. Et cum hæcuirulento ore, quemadmo dum reliqua,effunderet, mox præcipi' cabatur è trunco arboris,in quo ligatua fede

ERRORIBVS LIB. I. ut fedcbatjàcarnificcin abyffum aquarû, in quo fiC mortuus eft, neep ullam uoc5 amplius emifit, adeo obftinatus erat. Quo putas,pieledor,animam illiusta tnaligni hominis, g etiä aufus eft impu-dêci éc mendaci ore deblaterare ,fe no o pus habere orationc Dominica, euolaf fecSedfirmiter credo,ut quidam fuaefa rinae homines poftca dixerunt ,cum nS quam hoc die fc fuflbeatum iri, in anima induxifte, Reliquiautê,cumaquis, eratenim frigus,bcnc abluti ct complu* ti cum Hudclina Gellia eftent,non lacti amp;gaudentcs,quemadmodum Apofto li5fcdtriftes,ftridorc dentium laboran-tesabibât.Progreffiparum itineris ma didifratres ,Hudelina fubtriftem amp;nbsp;pal lidam,ne deficcrct ab eorum felt;fta,con-foUbatur his uerbis, Noftra chariflima fororû,decus Ecdefix noftrae,aquis ho die loti fumus,adftâtibus multis pijsSC probisuiris,quiad nos brcui,uifano* ftra conftantia,amp; in periculis folatto,' in cruce patientia,deficient ♦ Deum fpc datorcm 2lt; chorum Angelorû habui* p 5 mus

mus hac die, qui canticum illud canW' runt, Gloria in excelfis Deo^Hifunt» quos in derifum habuerc. Hoc cft Chrifto adhacrerc’innocciiae Qc. fidein® ftræ pracmium accipcrc, idemChiifl^ ÔC Apoftolis accidit ♦ Hodie teftatifU' mus,Baptifmuninoßrum, ÔCdoârin? à Chrifto cfle.Puerorûbaptifrauni)^*' feloturam anferum. Hac uiaiturad^' ftra.Pcrgemi Hudclina,nobis^ tcad' iunge,fcnties Dei auxilîuïn» Magiß*'^' tus nobis fauct,paftorum inftincîu^' ta parum in nos furerc folet, fed non^ animo. Hac aftutia multos dcceperö^» pcrfuafcruntcp Magiftratum fibi befƒ uelle, ctfi omnia turbarent, cófundct^ que.Impudcns mendaciu cft,quicqo“* ex ore iliorum exit.Hypocrifis ilia in^ iremo iudi crj die manifeftabitur,

date licet apud ipfos jfi quis uclit ,ficut à tnultis audiui. Contigit autemhoc fieri ipfijuttrialauacradari permitteret,pro pter ludibrium quod fuftinuit à difcipu lis fuis, qui ipfum notant ex delióoac corruptione in uirgincm commiffa. Nam quu corrupiffet in ciuitate fua uir ginem,0!: aufugitret,atcp in magno deli Ö0 inuentus effet, excogitauit prçftigia tor fibi ipfi fecundS lauacru ,affErês lice re ufcp ad tria lauacta,hoc eft tres baptif mosjdare in remifttonê peccatorû,quo fi qslapfus effet poft primû,poenitcntia aâa,accipiat fecundû,et tertiû fimiliter, fiindeliâo poft fecûdû comperiat. Pro fcrt autem nimirS ,ut fe à ludibrio côfer uetîamp;uthoc confinTict,q’ poft deliôû turfus purgatus eft,ct de cçtero innoeês cft,teftimoniû de hoc ementiens ^babi le,ut per fimilitudinc dcciperc portît^no autêhoc fignificct, quod ipfe uult.Bap tizatus, tnqt,Dominus à loâne dicebat difcipulis,Éaptifma habeo baptizati,et ^duolo,fi iâ ipfS perfeciÆt rurfus, Po-culû habeo,ut bibâ,amp; quid uolo, fi iam

Carabaptiftarum eadcm fcntcntiaifl ifto fupra audito coUoquio e ft, fed aW ferc praetextum habcnt*

Dantetiatn permiflionê mulieribißi ut bapnfmum dent» Apudipfoseniifl otnnia funt ludibn'o plena, amp;nbsp;nihil aliud,quum etiam myftcria coram his,qii* inftituiintur atque initiantur in facriS) perficere audeant.

Bernæ fex(ut à quodam,qui fuis O' culishxcuiditjhaufi) ex Catabaptife^ rum fc(5la,belli homines ÔC audaces, dii difputatio publica haberetur.capti clin cœnobium Dominicanorum detruft quod contra publicam fidcm,quagau-debât ,friuolc egiflent. I ncoeperat enim in plateis,^ in angulis platearumu'nho fpittjsdifcurrere more infanicntiiini,^^ concionari Hupenda^ Cocionatoresuo

ERRORIBVS LIB. 1. nf cabamhaereticos,fcduóores,uêtfcs,fu-rcs,latrones,cos placcntia loqui folum» contemptores inftituti Chrira, fangui-narios.Baptifmum pucrorum cfle ex fa tana,amp;;c.Siccp uokbant feditionemóC turbas excitare, ob multitudinon quae illic confluxeratjUt differentes de articu lisfidci audiret, perceptura^ quae nam pars fuperiorfutura effct»Hacc confilia funt fatançjfed nihil effecerunt. Hec ac cideruntAnno x8»

Catabaptifta impudens,inruftica quadamdomo(fenaóum effe occafio nem fuae malitiac proferendç accommo datiffimamputans)pcrno(fïabat,inqua puellarum chorus,ut moris efthyema-iitempore in pagis,confluxerat ex tota uicinia cum colis,nendi gratia.Ncbulo ifte retro fornaccm tacitusfedebat,fal-tandx fibulae initium captas,ueftes e-nim abiecerat clanculutn ,çt nudus,qua fidiuino Spiritu adflatus,in puellarum grcgcmdehlijt, manu filêtium innuês,

ii8 DE CÄTABAPTISTARVM fedeinnoccntja,quam primi parent« pcccando pcrdtderant,fei monem habt turum iucundiffimum, gratumcp ow* nibus, præcipuepuelIaripudidn»«P‘’ cHæ info hoc monftro ( quae fabelh’sob' leifiabantur ridiculisjabon'st^ tacdiuin nacnijs quibufdam more folito fallebat) , clamorc fublato aufugerSt, Nam inentulatumaiunt,qui hoc portcntiii” , uiderunt, Anabapnftam fuiffe. Pater 6 ■nih'asaudttohocftrepituôC cachinnoi cum fihjs ÔC. feruis è fomno excitantut) quid nam rcrum agatur, fedulo perqui rêtcs.Cogni'tofcelerc,Catabaptifta,qit* concionando uetulis quibufdam, rum aures pruriebant,perftabat, uirg'^ rx fcopis extraClis adeo dedofaruntji^ nocentix encomium dccantarunt,iit I’ guinolentus torus fieret,quern tenebrofa abegerSt in malam croton» qua dignus omnino eiarjaddiris minw» ; nifimox fe proripiat ex agro ifto. Sit? mifcrbcnccæfus, abijt indignanti fto' j macho ferens hoc innocent!» praei^'’; j

Piimö quidem dicunt, taks Ecckßas filas, fine latibula amp;C fpeluncas (fie enitn •^eritó appellauerim hacreticorû conuê *’cula)inhypocauftis,id efilocis quifub ^usincenduntur,extruerc,fubinccnde^ ucro infernê, ut fit tepor ad calfeôi-otiemintusin dotnuncula congregato lum.Dû autem ingrediuntur, funt qui datn ueftiû cuftodes,ad fores infiar Ca-pfariorumab ipfis côftituti. Et quilibeC Ingrediens ,fiuc uir fiuc muliôr, exuitur foriSjôi ingreditur nudus ,uelut exma. irc,uniuerfo corpore. Et q ipforûprin.. cipesuidêtur ac doflores, omnes uelut cxmatre fcdent,alq fupcrnè,alt| infernè mixtim ac fparfim.Sût autê apud ipfos, ^uidelicetcôtinétes dicunt, amp;nbsp;uirgincs k effe iaââtjueluti feipfos decipiSt,etlc lt;ßiöcs,et alia omnia nudi faciSt.Si uero uifus fuerit quis (nâ amp;nbsp;hoc dicunt) in de liâo e{re,eô nô ampUus in congregatio në admiitût.Dicûtcnim ipfö effe Âdâ. qcomedit delignogt;et iudicât ut expellat «pa-

9io DE TCAT ABäPISTARVM i paradifo,hoc cft ex ipforum Ecck**“* Putant enati fuam Ecclefiam dïfum,amp;feipfoseffe Adam Eu®”'* Qua Jgttur ratione fubincendunt mum,ut nc fri'gus ipfos contingat i dam enim amp;nbsp;Èua nó in hypocauft* quot;nbsp;mouitam egerunt,nccp incendio q'’”' piam comprimebantur,ne(ÿ frigus’K fos grauabat.Erat autem ipfis aer pU** fîmus,ô^omnitempcramcnto ord*'’®' te ex Deo refertus,necp frigorfs adutfæ tatemtentus,neqt moleflo a:ftus feruO' re incitatu5,Et dixta immortalts, ÔC i'*' eus ex Deo fatflus ipfis difpofitus ef®^’ ■ucunditate et uitç opulentia redundant Si netç frigor/,nccjt æftuijuelut dixi, pofîtus.Ç^um autem hi talibus indigo antjualdeludibrio expofiti fint. De***' de ucro etiam aliud confideremus,^**'’ modo uniuerfus ipforum error redaf' guitur, Neep cnimunahora aliqua*^ nudi crantjfed pcrperuô,5C non uerec** dia confundebantur, His uerô,nonob idquodnon pudcfiant,nuditas adeftgt; etiam û ûc ipfi putanint,fcd inexplebi'

I, li* uoluptatii gratia, quæ oculorum pix } pillis delcdatio non indudt* Ablata eft cnim ab ipfis uerecundia,quac in omni l^us fanâisScripturis laudatur.Et uerc impletu eft id, quod apud Propheta di-j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft, Afpedus mcretricis tftgt;i eft, im

pudcns fadus cs erga omnes ♦ CacterS * ! pofthorâillam foris ucftibus induutur, j «non amplius funt Adam.Necp enim flleftatim ucftium copia habuit, fed pri mum folia ficl,poftca tunicas pcUiceas, Sipoft multum tempusuitac ipforum, uaria Dei fapientia cognitionem ipfig immifit ueftimêtorum.Ét omnibus mo dis fubfannabuntur ipfi -, dicentes fcip-foseffe Adam 8d Euam,menticntcs cotta fcipfos, amp;nbsp;ftmul u er urn dicentes. N ä quod hi Adam non funt, manifeftû eft exmultisindicijs, uelut ctiam oftendi-mus.Quod autem ab intelligibili ferpê teludiftcantur,id manifeftum eft ex af-

Quum femper,uri Aphrjca,fcflnP^^ aliquid nou» apport« Boemia»long^ ’’’ pertore abfurdtor hacrefis cm«fit, Adamitarum ditfla eft ♦ Piccardus qi*’' dam è ßelgts , traieóo Rheno, in , miam penetrauit, qui pracftigtjsquibu dam,amp;: mira calliditate fidem fibico”' cilians, magnamin fuum dogma mul'' titudinem coegit ♦ Ec occupata infub, Lufmicio amnc obdult;fla,fe Dei Fili^*” I cfle profitebatur, fcöatores nudos iæ cederciubcbat,appellare fe AdamsPf® mifcua connubia indulgerc» Itcmpf^ libidine quifque mulierem apprehen* dere,8Cin Adæ confpe(5îum addii(??2, | dicere, Inhancfpiritus meusincaluit» Contra ille rcfpondcrc Antiftcs, CrC' feite, amp;multiplicamini, äfrcpletctcf- ! ram. Hic cætcros homines, feruos uolt; care,fe tantum,amp; hoc modo natos,hbe ros dicere, Hine quadraginta in proxi-maJ

masuillas homines prodiere, ftrióis- quot;nbsp;que gladijs plané graffatijducentos cir-citer Agricolas interfecerunt,quosdi-aboli filios afferebant. Verum quurn hæc ad Zifcae aures peruenilTent, Ada-tnitxjefcruatis duobus, unde fupcrfti-tio nofcerctur, ab co ad unnm omnes interfeâi funt,Mulicres,quac fuperfae-«,palàmaffeucrabant, Quicunqueue ftibus,amp; præcipué fubligaribns utereti tur,ne quicquamcffe liberos. Ab Vlri-CO Rofenfi coniedas in carcerê, Si praa obftinatione ac pertinacia inaudita,in-cendioexpofitas,cum rifu amp;cantufe-tunt fubtjffe fupplicium»

Lutberojibrum Militibus infevlpta, inlucem diuulgate, acre SC ferè crudelc cettamêexcitatumeft inter quofdam» Catabaptiftaenim cum libvumlegerer^ 8C pelleda una ÓC altera pagina, abic-cità fCjôC corrugato nafo,atridentiquc

ore dixit. Mcndax eft fcriptum et diablt;j licum,nullo in facra Scriptura tcftin’^’' niofultum.Chnftusenim aliter docet» nempc, Malo non refiftendum, inim*' cis bene faciendum ♦ Malum pro mal“’ non reddendum,fed bonum malo.Op tho, Obfecro die ft latrones in fylua fa mihi occurrcrcnt,mc^ ftritftis gladijs cominus aggrederentur, an abieâis at mis obuiam irejcollum praeberc,autfo' gam capefTcre, uel meipfum defend«' re,uim ui repellerc, quo ab illis nebulo' nibus liberarcrjdifcrimen^ uitç uitat«, non ut illos uulnerarê ,perderê,aut pt® derem,fed ne anfam darem malis iftis tanae mancipn’s pcccandi contra fcxtö praeceptum Ne occides,dcbeâ,nccn«-Catab.Erras rota uia» An ncfcis, quid Chriftus in Matthaeo dicatC Enarrabo» QuifquiSjinquit, impcgerit alapafflin dexteram tuam maxillam, obuerteilb Sc alteram,Ex ijs apparet, fidelide fenfionis occafionem eftc ablatam.Ot/ tho.Quid fï aliquis refpóderet,huneb cum non intclligis.Figurata eft locutb

aliûm fenfum req ain't ♦ Nuda h'tcra hie non fequenda,fcd Clirifti mens fpctfîâ dajucracp fententia eruenda, ct Patruin fcripta confulenda» Vos Catabaptiftas in hoc maxime err ans ,fimplices decipl tis,quod ueterum Interprets fcripta ne gligitis,aut non intenigitis,etiam fi tege retiset nouas quotidic interpretationes excogitatis,fingitis,quas ueftris crrorl bus accommodatis, Veteres aeque Spi-ritu fando adflatGatc^ ueftri Dodores«. Etutinam Spiritum fant^um ueftri ha berent,certe nihil cotra Scripturam,nihil contra Ecclefiam catholicam docc-rent,autdiceret,Patrum lucubrationes nonirriderent,nafo^ fufpcnderct, qui fanguini fuo non peperccrunt, ne Chri ftum denegarennCatabap .Nunc fæpi us(ardebat et çftuabat prç ira)apud me conftituijCum nullo ex undtis papac, ru beacincrctricis fihjs colloquium habitu rum,et fi iam uoti femel fufeepti imme mor fuerim.Nofco enim tanquam digi tosmeos,omnes untftos per Epifeopos, fatangelTe organa, condemnationique q ob-

«fi DE CATABAPTISTAR VM obnoxios ♦ Efaiæ didum j ut qui uid^' ant, cxd fiant, implendum eiïe. Ortho» Mirum cftjtctindos nihil aliud cogto' re Si dicere,quàm omncs præ le, obni^ miamfuperbiam ôi. arrogantiam faO* nae tradcre.Timeo,ne fint fatanæ mini' ftri et, angcli quos in hocelegeritjUtm” dum turbcnt,confcientias trâquillasue ncno mortifero imbuant, inquietastp reddant,Qualis nees tu Epifcopusnii' feri popellifcui concionaris,cS notflusç uolant.Eos omnibusmodis feducis ,a uia ueritatis auellisjfeneftram omnium ' fcclcrumapcris tuis concionibus,An non feditiofum,latronibus date anfam grafiandi in pios Catabap Loqueris , ut ludas ,non fum Epifcopus, fum dc/ fenfor ueri baptifmi contra papales ht' uas.OrthodoxuSjCur igiturdoccs,cut difcipulos congrcgaSjfi non es Epifco-pus,autab Ecclefia,ele(fiusuocatuscp in officium docendi ♦ Nofti Hierein^ dióum, Currebant, amp;nbsp;non mittebam । cos « Facitis, ut pater uefter diabolus» qui in ueritate non fietit,quia ueritas in -illo

WonuUa, Audiffes mcras blafphcmias, t uiruknto ore ebuUicntcs. Obq ciebat multajquæindedecus facerdotumun-âorum ucrgcbant-Mendacia impinge batjôi plauftra côuiciorum adducebat in optimos quofquc ♦ Catabap, Quid igitur de baptifmo fentis , quum tam ftrcnue contra cos,qui tibi bene uolût, pàgnas^ Contemnis ne Chrifti falubet rimum inftitutum, Babylonicaemcrc^ ttici in bac re fcruicnsç’Dic ex animo, et non fine Scripturæ teftimontjs. Hoc non potuit adftans Catabaptifta ferre, interrumpens fermonem conuitiolo falls uenufto. O uos purificatores anferi' ni,infanitis contra piosfratres ,8ilc tu, inquit alter, fatisfaciam ego illi ad cm-\ nbsp;nbsp;nia interrogata. Et poftquam omne c*

prelfumin labqs uiperinis contra un-âoshabebat, dixit Ortbodoxus, Cur profundis tot conuitia in unôos, cum et tu inbaptifmo chrifmate ÔC olco,mo rc in Ecckfia confucto, à Sacribeo fis

3ï8 de ’CATABAPTISTARVM hoc habesç’uidifti ncc’Orth.Id mon's fß cflenusfuitin omnibus EccIefîjs»Esnlt; Pickhardus,aut ex media Barbaries'ta terrogabo ôC te unum * Pu Cri tui domi liabes, funt ne baptizati f MutiÂ ad hoc magis quàm pifeis, cum diuco' gitabundus quidnam refponderct,nofl haberetj tandem inquit, Anferinumcft balneû} tuus baptifmus, ÔC diabolicui» inßitutumgt;Orth»Bonauerba quaefo» j ïrac das locum ♦ Multa uos CatabapH^ ftæ audaci ore et procaci rcprobatis,fc“ nihil Scripturacadducitisjcacci catcotô duces.Scripturam peto. Catab ♦ loâneî fideles baptizauit,non pueros, hoceft, qui uerbo prædicato credebant ui» peccatricem rclinqucbant»Ortb.Ben^) quafi hoc nemo unquam fciuerit.Putas । tu omnes illos fîdeles fuiiïe, qui à loan' ne tin(fîi funt in lordane-contra quos W ' minaci uoce Ioquitur,Genimina uip«' , rarû, 6Cc, Nefeis fidem, donû efleDd» quac omnium non eft»Catab. Hoc fpt^ culum ex tua pharct ra non depromp“ , ßi,(ed Occolampadianum eft, qu» no'

ERRORIBVS lib. I. «9 fier infcnfiffîmus acerrimus eftho-ftis.Orth.Tu omnia nofti,femper^ piSidicperDeû^anuIIus unquam Ca» tabaptiftis fie detraxit, peiïima facinora quac defignaruntjin tucem protulit, at-quctu.Id non femel ex ore tuo audiut, pernegare non audes, quia teftibus te poffem conuincerc.Et quum euomuif-fetmultas contumdias, fannas ôf eon-uitiagt;homo tutbulêtus redit ad fuos glo tiabundus.

Catabaptifta Herciniæfylu» accola,à Spiriiu no diuino, fed fallaci,fed de ceptoreperfuafus, extremum diem in foribuscffe,alta uoce banc reuelatio-nem uicinis fuisgt;præconum more, an-nunciat, ut ad exdpiendum Saluatorê Chriftum è cœlo uenicntemfefe para-rcnt,fumma alacritatc, facie in cœlû erc I ^la, quemadmodum ChriftusinLuca iubetSibi enim reuelatum effe à diuino Spiritu,ne(^ femel admonitum diuina fpecie,hac noâe in idlu oculi Dominé i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;q 5 ad-

Ï,O DE CATABAPTISTARVM adforc,amp; ni id indicarct fuis uidnis, «Ui reliquis,DominS ab eis poenas fuiw pturum,Et ut maiorcm fidem apud plicem populum conquireret, emptol* no mundifltmo,gloriabundus inccdcs» pcrreptanscp domos uicinas hoe infig^ ni ornatus ■, uxorem liberos, amp;nbsp;famtH’ tota.m,indumentis cadidis prius inhoc confc(nis,induit,quae innocentiae fy*!*' bo’um eranuExpcdïauit fedulo,in fuß’ mo filcntio per totam notfïem, fublatis in ccclu manibus, oratione praeuia, ad uentu Chrifti,repetitisfaepe ex imocof de fufpirijs.Scd poft longam expedatt* onem,quum lux coelo data, fenfit fed«' ceptum,eicç à màlo fpiritu impofitum« SicŒ fabula omnibus ,quibus hoetna-nifeftarat,falt;ftus,cœpittandem refipi' feere. Spiritusque probare,an ex Deo fint', necne.Reoraures illius haedete à Catabaptifta quodam impletas,eique Philautiam impofuiffe ♦ Volcbatali^ quideffe inter homines,uideriqucre' liquisfancftior,cum quo SpiritusDei loqucrctur,futuraque aperiret. Nongt;

pRRORIBVS LIB. I. iji dum cnim co ucnerat, ut ex Scripturis didiciffetjdiem extremum nemrnt effè reuelatum.

Palam uos Anabaptiftae docetis,Fe licitatê nullipofle contingere,ntfiper tuftitiac opera.Ideo euacuandus eft uo^ bis Chriftus, quern Pater in hoc mißt, ut pro defperatis hoftia fieret ♦ Hac ho-ftia uos minime opus habetis, fiditis c~ nimiuftitiæ ueflrae*

Hiefemetipfum Saluatorem dixit, ad hominumfalutemdecoeleftibus amp;nbsp;in* uifibilibus feculis deftinatum afferens nonaliter poffc unumquemque ange* los feculi uincere,nifi prius à fem et ma-gicatartis p er ordinem fufeiperet difei* plinam,amp;per baptifmumafedatum, immortalis acet ternus cffedlus, in hac utta perpetuus fiereu

Erat aquatio lucuicnta, non fluens qua,fed ex pluuia coUelt;fîa,ncc ptfcul^' ta,in quodam pago»Quid acciditt’An^ baptjfta cm ergere per fcelus cupiensjC^ lehre nomen uenâs, nodu in earn aqu» tionem pifcium ingentem multitudin^ importauit,quam proximis diebus ma gno fumptu hinc inde collegcrat per ft osintimos difcipulos. Sole lu cis radio® fpargcntc,excitauit multos, tam uiro® quàm mulieres, miraculum ædituru® ad anabaptifmi confirmationem ,Petri capturam pifcium imitari uoIens^Timß bat meridianum aeftum,nepifces ptï cœnofam aquam, ôi equorum multitü dincm,quæquotidie in aquis iftis laua batur,corrumperentur, morerentur^* Aduolarunt mox multi,quibusaures adres nouas pruriût, quid nam fibihic homo uelitcum fuaftoliditate, quûhic nulli pifces unquam uifi,ftupidi.Silen' dum imperauit,adducebantur à fui®

ERRORIBVS lib. I. »it tia multis foraminibus plena, infilit in aqua primus ueûibus (uccindis,aduo-catrdiquos fuae deceptionis confdos» iubet,ut cxtcndant rete ingentem nu-tncrum pifcium Dominum illis daturn certo fcire, fecp iam uidere adnatantes dixit ♦Traxerunt rcte fimul,gemitibus multis emiiïis,amp; oculis in coelum fubla tis,clamabant,AdiuuaDominecona.-tum noftrum,nam tuo iuiïu laxauimus rete,Et cum hoc dixiflent, concluferûc pifcium multitudincm copiofam ♦ Ro-pebatur autem etiam rete eorum, quod exinduftriaita erat paratum» Annue^ runt ijs, qui adftabant miraculum uifu-ri,ut uenirent ÔC adiuuarent ipfos» Ac-curfumcftabomnibusjamp; collcgerunt opiimospifccs,quos poftea amp;nbsp;diuife^ runt,domumcp fecum portaruntmag-nibcefplendideœ conuiuium adorna^ runt,hoc miracinum cxtonentes,quent admodum qui â Chrifto in deferto loco paßi fuerant» Gepit impoflor ille pifces, quos coemerat, fed decepit homines » Quid faâumç'Admiratione omnes du-

DE CÄTABAPTISTÄRVM ccbantur,alta uoce damâtes, Deus hO' die mtracylum edidit inßgne ,per hunc prophetam, bene nobis unit cum fua gratia,homines iam capiet,quemadnio . dum fandîi Apoftoli.Exhoc apparetw les tarn fimplices ueram Chrifti dodrt-nairi habere,Vers mifcr iftc fineChri' fto pifcatus eft,ideo ct fine Chrifto cun’ Çifcibus fuis peribit.Diabolo infcruijG a quo accipiet abfq? dubio mercedem fraudulento animo dignam.

Non iniucundum fore puto,iffld y tfle,fihiftoriâexLib,3 Offîc.Ciceronis liuic fado annedam,ex qua fortaflïsan fam accepit ad decipiendum fimplic**’ corda impofior ille,

Caius Canius eques Romanus, infacetus ôi. fatis literatus, quum fe racufas ociandi caufa,ut ipfe dicercfolc bat,non ncgociandi contuliflet, didi’^ bat fe hortulos aliquos cmere uene,quo inuitaret amicos,6C ubf fe obledare ß' ne intcrpdlatoribus poffet. Quod quu percrebruiflctjPythius quidam,qui af' gentariani faceret Syracufis, dixit ucj”

ERRORIBVS LIB. I. îjy les quidem fe hortos non habere, fed li-cere utiCanio, fi uellet, utfuisetfimul ad canam hominem in hortos inuita-uitin poftcrum diem. Quumcp ille pro mififfct,tum Pythius,ut argentaius qui effet apud omnes ordincs gr at io fus, pifcatores ad fe conuocauit, ÔC ab tjs pe tiuit, ut ante fuos hortulos poftera die ptfcarentur,dixit^, quid eos faccreuel let Adcoenamucnit Canius,erat opi-pareaPythio apparatum conuiuium. Cymbarum ante hortulos multitudo, pro fe quifcg, quod ceperat, affercbat: ante pedes Py thq pifces proîjciebâtur. Tu Canius,quæfo,inquit,(^id eft Py thi,tantum ne pifcium,tantum ne cym-harScEt iIlc,Quid mirS, inquit, hoc loco eftjSyracufis quicqd eft pifciS .Hie a quatio,hac uilla ifti carere non poflTunt* incenfus Canius cupiditate, cotendit à Pythio ,ut uêderet.Grauari ille primo. Quid multaCimpetrat, emit homo cupi dus etlocuples tâti,quâti Pythius uolu-iljCt emit inftrudos, nomina facit,nego ciû conffcit.lnuitat Canius poftero die

Ttr. CATABAPTISTARVM familiäres fuos. V enit ipfe mature, mum nullum uidet, quçrit ex proxii”'’ uicino,num fcriae quædam pifeaconjm effent,quod eos nullos uideret» NuU^t, quod fcia,ille inquit ,fed hic pifcari ny*' li folent» Itat^ mirabar hcri,quid accidil fet.Stomachari Canius» Sedquidfat^ retfamp;c

Quidam Catabaptiffarn princeps» (licet indodus textor, ÓC fatis auarus,nl hilominus fratres fuac faring benign« liciebat ad fe,fouebat, tutumc^ latibuW ïllis praebebatOFelicem MantzadiuW' bat,utuerbum Domini fratribus hint inde difperfis prædicaret,qui propt«^ Euangcltf confolationem ad illius çdes fefe congrcgarant* Agrum dixit fefeir« à fcmita publica diffïtumjUt tutoilh«^ concionari di. ab omnibus audiri poflîf» PerreptarSt itac^, cum annuiffet pern’ rias ciuitatis portas,ne quid fufpicioni® fuac colledlionis ulli darent ♦ Natncaæ (um erat,ne priuatæ Eccleßac fferét,Pf^

ERRORIBVS LIB. L ücntum ad locum defttnatum,affefluin ïb omnibus.Felix Mantz orationê at-dctem ex fcheda fratribus praclcgit,quo auidiores effent,ad aufcultandS tjs,qug ptopofiturus illis erat. Condone infti-tult, excidit, quale thema tra^iarit, qua amp;nbsp;ad fincm ulcp féliciter, collaudâtibus fratribus tUius eloquentiam ÔC conftati tiatn in cruce, perduxit, V erum detedïa «ft à quodam Scnatui,qui fedulo uigila bat,ne quis feditionem propter nouam doârinam commoueret, coitio illaa-nabaptiftica^Nam omnia tjs têporibus fedis nocentiffimis et tumultibus étant plena»Poftera die ad Senatum quidam uocatiexillis, clanculariae coitionisut tationem redderent,admoniti .Immoti ftabantjtaquam lapides,col or immuta batur,uultus, oratio,mens dentep exci-dit.Quid agcrent,quidue refpodcrent,' caperunt cogitate, animus enim illis nihil boni praefagiebat ♦ Tandem poft tongam deliberationcm,unus ex illorS numero,libera 8C audaci uoce, abieflo Omni p«dore,refpódit. Se peripfemata mundl

mundi nihil contra Chriftum egilTc,ngt;' hiltp à uerbo Dei difcrepans in Ecckfi' am admififle.licet contra ucterem coæ fuctudinemjöC ritum quorundam cort cionatorS aliquid admiferint, fed Deo plus obcdiêdum efle quàm hominibus» Vos Senatorescur nobis non permit^ tis propriam ecclefiamt'CVidc impudc' tiam illius hominis ) in qua docïïrinam Chriftiueram fpargerc, baptifmüp®' nitentibus conferrc:cœnam Dominé’ pcragcre,excommunicationis uiffl^' crccre poiïcmusf’ Poftquam fuperbail' la excufatio,et tam amens refponfuni prouido Senatu Bafilienfi eft auditumi obftupueruntj confultant deremedio» metuuntmaiorem calamitatem,fi no^' principes obftent* Notant impudefl' tiam, amentiam, audaciam iftorum bo* minum, apud quos autoritas Senatu« ia nihil ponderis habebat, quinouitaö ftudebant, omnia popularitcr agebant» atque inuidiam ptjs omnibus amp;nbsp;redt fentientibusde articulis fidei conwaO' «eretentabant, anitnos imperitacmul' tP

titudinis concJtarc uoicbant. Confulta turn,utcommuneiftud penculum,fe* ditioms fpeciem Habens, communi uo toamp;:praefidio tanquam aliquodinceo-dtum reftinguatur, ne quid tumultu# per feditiofas Qi. im probas illorum coi-tioncs oriretur. Perpêderunt eitam ma-turo confilio, quam facile ferpat haere-fis,amp; peccandi confuetudo quam facile non reprimatur .Profcripti itaque funt praccipui quidam,qui alios hoc ue neno retindionis imbuerant. Quidam abiurato ifto errore, honore, quo ufi e-râthadenus,rpoliati,libcre dimiflii funt c carcere, Profedo prudens clariffiml Senatus confilium, Qi. dignum ollac O' perculum.

Bafileæ in templo fandi Martini ßer core humano nebuloncs quidam, aut ucten's fuperftitionis, aut catabaptifmi defenforesjbaptißerium inunxerunt,

in ueri baptifmi cotemptum^Quid leris nondefignant,quid turpitudiniJ in fanera (ymbola non admittunt, pe*quot;' uerfi QC abdudi à ucra Chrifti religion^ hominest'ne dicam beHiæ rationed' rentes»

Bafileæ uicinia tota,cum decrewrt cxieratdebapuzandis infantibus,, dum mifericordiac induit ergacxeuw bominum genus. Irruit in çdes Cataba ptiftarum muliercularum, nuper natÖ infantem per uim auferre, 6c Ecckfi^c, ueteri more,per baptifmum offerte, pî rêtibus inuitis, folitaeft. Fortaflîsadeo fubdolæ erant R etindrices, ut uicin^’ mulieres fubornarcttale quid facere,n^ â contribulibus fuis ineufarenturinÇæ nantiæ,nihilcp fubfidq ampliusabiH^ haberent.Nam pecunqs multos ino^ cio retinucruntjliberaliflîmientni runt ergafuæ fedæ homines. Siccjp’’’’ giftratui, qui taie præceptum diuulg^'.

ÊRRoRîSVS tîB. I. X4» fcccrunt, amp;nbsp;Catabaptiftis gratuttt fpe-âaculum fuæ conftannæ amp;nbsp;pcrfcucrâ-tiacoftenderunt,nempc muftis ipfisfn-fâtes effe raptos baptifmo^,quod V a titiiano odio profequuntur inGgnftos dfccbant^O uulpcculæ, et tnancipia ho ininuiTi,

Ex Auguftants Anabaptiftisduo Côryphgi,Oecolampadiâ perada con cione.quam Bafileæ in tcmplo fanói Martini habucrat,conira(Ho fupercilio amp;nbsp;adierunt, amp;nbsp;allocuti funt ♦ Cur, fn-quitunus, falutatione nulla piacmiiïa, contra nos perpetuo in concionibustu ispugnas,nos perdcre,docQrinam no ftratn annihilate,quæ Dci eft, quam in confcientia tua adprobas^molirisCEs ncuHo à nobis unquam afîeôlus incom modo,autlacfus c^Nos fcîmuscatabap-tifmo tcfauerc,applaudcre, non impro bare,fed humanum quid hoc fcditiofo fcculo iam pati.Penuria rcrum domcfti

Ui DE CATABAPTlSTARVM car um filaboras,uel fi fugam autcxifi® times,ad nos ueni,aedes noftrac tibtp^' tent, in fingulos annos numerabimi’* xooaureos,quibus teabfcp dubioÄni OS fuftentabis. Fratres Qi forores quod die aliquid adtjcicnt. Habemus enifflb uangelicas matronas,quæ plus quäuß' quamChriftodatum, tibi libcraliffi’”^ impartient.NecÇopus erit cöcionibiis a(fiduis,quibus plus inuidiac contrahß, quam amicitiae in bis turbis, fed foluiri' modo fcripris publicis, QC rationibus^ philofophia accerfitis noftram religio^ nem de retindbone, hoc eft deuetobâ' ptifmo,côfirma,Et ü aduerfarij ca,qui' bus utimur argumcntis,refellere cona^ rentur, illis te obtjce, Typographes habemus noftræ fe(4æ,qui quiequid ris,excudent. Etfi nomen tuuffl adtjccre ob timorem recufas,fingemus aliudap plaufibilius,quemadmodum hadern» fecimus* Verum cum nihil his blandi-trjs impetrarêt,acquircrcntcp -, neep uHa re aut ui dicendi permouere poflênt ho minem,tandemfeScripturis,Si ex fró (tbns

BRRORIBVS LIB. L 14, libris cdicis contra ilium, quod catabä-* ptifmofaucat) in cordccp hac fe(?lam doârinam approbct,libera fronte dice bant,fe uelle palam tod mundo facere* Ad.hæc Oecolampadius.Scribite con* tra me,fl quid poteftis«Colligite omnes ueftras copias, inftruite aciem,me omni bus uiribus oppugnate, ftrenuus cro miles,nec pedem extra ordinem mouegt; bo.Nihil extorquebitisame, quod uet bo Dei pugnet. Sedam ueftram fuper arcnam acdificatam nunquam approba turusfum,dumuiuo, Quianoui illatn cffe non ex Deo, necç cum EccIeGa liera Chrifticonuenire. Non ne faepius â meadmoniti,quoexaÓius id quod in-ftituiftis,perpenderciis C Nolo ueftrarS c(repartium,quia Scriptura noui dC ue tcrisTeftamentijtaquam HrmilTimape tra,pro me,amp; omnibus pqs ftat,confirmât que meas condones, quas quotidie non in angulis, fed publice declamo ♦ Practerca etiam mea fcripta quotidie ro-bur accipiunt,amp; ueftra infanta. Cu autan multi,qui è templo egrediebantur, ra ut

Ut fît, quid nam id colloquîjfibi uellttj accurrercntjdifccffere uulpes re infclt;Sa» ïrrifi ab omnibus,qui huc,poftquam ait dicrunt,quid nam uoluiflenthoCCoUo quio,aduolaranu

ScdUionis rußicamefons undc* CatabaptiftarG grex ex pago quods Bafileam adduóli, in uincula^ Nam fere totuspagus anabapüfmoiO' fecflus erat. Et poftquam fatis » quidn^ rerumagant,quid fibi conuenticubt*quot; la uelint,cur fedam hac inftituerint, aminati fuiflent,mulda pecuniaria pi^' niti omnes nbsp;nbsp;dimiflï*Faiïï enim fu^ 7

loriï Dodores docuiffe,Dedmas et fusnonefTedandos.MagiftratS qu*^ rat,non cfle Chriftiano nomine digu^* Impios omnes interficiêdos. Vides Germania quis turbaucrit, ruftieos a® arma uocarit, inobedientiam docucnt' Montzeri dogma amp;nbsp;fuorum compli^f um, in caufa fuit omnis mali ♦ üeim* fcripfit Paulusi ad.Timoth, 3 0^4;^ runt in poftrcmis temporibus hoinif fui amantes, alieni ab affedu pietat**

ERRORIBVS LIB. I. »4J amp;charitatis,auari,atroccs, arrogantes, ' lurpifTimisdeditiaffedibus, amp;c. ^ndbaptiflarum c^llimdtus animus^ Bernat Catabaptiftæ duo aquis fub merfi,qui ufcß jnfinem conuirijs(Chri-ftuminhoc non fequentcs ) miniftros Verbi, qui lateribus illorum indiuidui comités adhærcbant, quo tandem poft longas ÔC affiduas admonitiones refipi-feerent, laceflebant,irridebant, detefta-bantur illorum dodlrinam.Sic cnim po pulum ad fediffonem,abfqj dubio »com mouere ftudebant, fed confilium uanS decepit miferos ♦ Sententia iudicis erat co modo lata.Si reuocarent errorê no-centiffimum, liberos effc dimittendos,’ fin recantarc nollent,fubmcrgendos» Et poft longam temporis protraeftio nem, quod ex induftria, miferis in com modum ficbat,deliberarunt, fe pro fide , fuamori uelle, ne à reliquis fratribus, quosdocuiffent, perfidiç accufarentur, quàm fuperftites manere,cum liberis 8C uxoribusbabitare. Sicep fuftbeatifunt aquis.

Catabaptifta( quem noui,6^ aHoC'’ Cusfum)adïnfanjam ufcp doéîustn^^^* hacrefi,captus, diucp in utnculis deteæ tus,relilt;fiis domo, confuge 5C liberis., Tandem poft tetri carceris fcetorem^° uenit,quod iam deinceps conftantiffi' mè uelit promifla feruare, Senatuicp^' bcdircinomnibus externis rebus/td iurare nolle,quSDium præceptütnid apertis uerbis inhibeat. Hoc quod pt* Itérât,ex mera cleinentia Senatus mtfo ro conceftit.Dimiftus, dtuertit moxad fuos, hoceft uxorem ÔC liberos, dukü pignora, qui tandê parentem predbut ita emollierunt, ut omnem prorfus ca-tabaptifmi fermêtum excoxerit ,ford« que uariorumerrorum,quas contraxe rat ad annos aliquot )deponeret,abijce retque,

Miflorid de Nicolao Storcky mul-tor urn itnpiorum dogmat urn au tore,ex 'Philip. jM.elanch^

Ego uidi Nicolaum Storck, id no-mê fuit uiro,qui primus uidetur in Ger mania fparfiffe uenenum illud impio» rumdogmatum » Hûcaudierunt Mo-netarius amp;nbsp;alij, quibus uelut emifTarijs ufusjperturbauit totam Germaniam^ Hicprædicabatfibi perfomnia oftendi à Deo,quç ucllct. Adfirmabat ad fe An gdum ucniffc,qui dixiffet, eum in fedê Gabrielis angcli collocandum efle. Ea Uoce iudicabat fibi promiffum effe im^ pcrium orbis terrarum. Diccbalfaóos amp;nbsp;eledos impcraturos cflc,opprcffis o* mnibus tmptjs,fe duce,omnes reges, o-mnes principes orbis terrarum delen-doseffe,Ecclefiam purgandam effe. Ar togabat fibi dtjudicationem fpirituum, pracdicabat fe agnofeere eleóos. V erbl auditum,baptifmum ,euchariffiam fim plicitcr irridebat. Fingebat nugas quaf dam,quibus fe ptxparatet homines ad r 4 reci-

»4-8 DE CATAbAPTISTARVM redpiendum Spinnim, fi pauca loq«^ rentur,fi fordidé upftncnr,ac u/óitarcb fi conuittjs etiam flagitarent Spintun* faniflum à Deo, Cum ucteres hiftori^* lcgo,uidenturmiht dCivêovin^. sai hxtetici fimilia ferè profefii cfie. At' quchæc fcribo,non mafediçëdi fed ui impcriti admoncantur,ut fugi^t, ac uitent ciufmodi arrogantes fpiritus» Nicolaus ipfc adhuc pafiîm uagatuG quanquamdiuiam latet,Ô£^ habet initW tos fuis dogmatibus in multis lods Jta-quc prodeft monere homines,ne paW' tur fibi imponi ab ea fadîionc,qua' ritodebebat fufpccfîa eflc,propter taitl nouam*ÔC inufitatamiadantiam*

Qperibus CdtabaptillaYUtiilt;, Occolampadium,côcionc pcrad^, friuola uoce adorfus Catabaptifta,Cüi‘ inquit,tantafideitribuis,etopcribusni hilcAn non opera apudDeum ah'quïd ualentcNe omnia Chrifto tribuas èC fr dei,nobis aliquid refinque ÔC opcribus noftris,aut publiée ego contra te cbma

ERRORIBVS LIB.' ï. 249 bo.Paptftæ hac in re bene docct, amp;nbsp;fi in openbus fiditijs fere ftultefcat. Nos weram uiam adipifeendae uitç eligimus per bona opera, dediti fumus tori Chri «0, ueditis omnibus,ut thefaurum illu, abfeondituminagro, nobis compare-•nus. Oecolampadiusrcfpondit, Nihil fidei tribuo,quam quod Scriptura habet. Opera doceo uere bona, aliter non poffum, nec debeo cocionari, quam in literisnoui Teftamenti expreffum eft» Olfacio,quid uelis, opera cum urgeas, nempe ut Catabaptiftarum uita hypo^ eritica laudetur ab omnibus, quafi hi folummodo bonac arbores eflent, fata-nxinfidias noui.Fides præcedit, opera fequuntur.His auditis,Catabaptifta in terrupit fermonem.Noui,inquit,iam o dium tuum inueteratum contra nos mi feros,fiC peripfemata mundi.Dominus tandc ligno aliquo,nos eftc eledos Deigt; ueram adipiîcendæ uitæ uiam ingre didcclarabit, teep cum tuis perdet ani-tna amp;nbsp;corpore.Tu es uenenatus ferpes. draco ilie magnus,angelus fatanæ. Ac-r 5 cur;

if DE CATABAPTISTARVH - currente autem populo, quid id coHo-quq effet, perquirêtc,fubduxitfe hofflO jffeinfulfus amp;peruerfus, tanquamfut» quilucem ob delïdum fugit.

Non procul à Noremberga, utcO' ßansfama fuit,Catabaptiffarum ing^^ numerus interfedus eft, non fine quoj rundam dolore, qui Euangeltj ueritaie amplexi erant. Non ob aliquod flagiO' um infigne dcOgnatS, neep ob blafph^' tniiï in Dei nomê, aut ob idololatriam, fedfoium ob rctinlt;ffionem,quamacc«' perant perfuafi blandiloquentia quotÛ dam,fc bene,ÖC iuxta inftitutum Chrt-fti agere. Nam inter illos erant multibo ni uifi fle honefti, qui intericrunt, qui' bus fi locus poenitendi datus,fi adduôi ad illos doôores in Scripturis fâcfîis creitatos fi femel at^ iterum admoni-ti fuiffent,fortaffis refipuiffèntjabiuraf

ERRORIBVS LIB. I. fji I^tiQXtrcmodiccrrorinßgnisdJan ^uinokntis hotntnibus)Bullin^erus^ Catabaptiß2gt;nec non altj phantaßid hommes,fomniât eccledam puram,inv maculatanijfine pcccato,fine ruga,ante «xtremum ludictj diem, in hac terra, in qua iam mifere uiuimus,fore, fed intcr-feäis prius hoftibus gladio et armis,qui ’^cpugnare in minimo, nec^pijs ullö pilum euellere poflent. £t ad annos all quot pios hic pacifice regnare,omni uo luptatc àC delictjs frui, nihil mali fenfu-los,corpore robuftos,fine ulla zgrotad onefuturosfomniant. Id uolunt,quod tarnen nunquam in hac çrumnarn ual-le hominibus etiä Deo addidlißimis co finget,quia aliter illi uifö,longe^liud Scripturac tum ueteris tum nouiTeßa-wenti prxfcribunt, ut prxcipue in Ept-fiola I Cor. 15, amp;nbsp;Pfalmo iio.In extre-tno enim die omnes Chrißi hoßes Pater fubqcietextirpaturus radicitus,amp;tune Dominus Chrißus, filius Dei uiui reg-nabitinfeculafeculoruin« Amen*

Lapictda catabapti(licus,quutn q'!”“' dam in loco,ne uariae fccfïg ingrucrc*’^ prima fynodus celebraretur,mulos co** uocatis tam facerdotibus,quampn‘^'’ ribus huiusinclytae urbis,poftquamE' uangelio reflorcfcenti nomen dcdc»tgt; conuittjs muliis,nugacibus ucrbis,ult;g^ lantes Verbi miniftros,ob dodrina*’’ 'quam pure profitcbatur,profcindeba(. Per uiatorem publicum femel atqucttf rum uocatus,adicdis etiam mints, fi o* bedire nollct. Tandem Cófulum fupre mus mintfter amandatus, ut ædcsillius adirct,amp; fi nollet cum co ire,id^ mox, in ipfo horae pundo, ut hominem ino- | bedientem et clamofum adduceretjuf' fus, ut uidit fibieundum eiïè, ob perku lum imminens dixit, Vadam tccum ad j bos,qui me uocat.Scio luporum corda, ïntelh'go quibus tcchnts mecum aâurt fint, Non me pudet uerborum ,quac di xijcx Spiritu fando locutus fumlntro-duóus

BRRPRIBVS LIB. I. t« duâusinauguftum confeffum doc^o-tum prudendum ufrorum,ct cum ab Omnibu» intUCTetur,cxpe(flarêtcp,quj'd nam nouac docHrinac Spiritus fandus il tircuclaflêt, adftabatpublicominiftro mutus,et pallido uultu, Admonitus nq femel,ut fux amarulcntac linguacjcora Omnibus in hac fynodo congrcgatis.ra tionem rcddat,Satuetc poft longam dc-deliberationem dixit, boni uiri » Obie* dum illi à Senatore ad hoe ncgociu orr dinato,Compertum habemus, neep nc gare potes,teftes habemus auritosgt;te no I fethelpublicisin conuiutjsjó^ inangult; lisapud tuos.quos dccepiftt.dixi{re»con cionatores noftros falfos efte prophetas. Confirma id Scripturis diuinis, nudis 1 ettim uerbis fidem nó dabimus. Poffes etiam alia fcelera illis impingcre, opor.. tetutconuincasillos taks effe, alias ex tneta inuidia,illa quac diffeminafti, cx-' Cogitata Si confida funt. Diu mifer ad I ftitit mutus,tanquam pifcis,truncum di 1 nbsp;nbsp;xifles ac ftipitem, non hominem ratio -

3J4' DE CATABAPTISTARVïl ' dlitabat, prædi tu m. Et qu um fæptas inoneretur,ut rationcm fuorum uerbo' rum,quæ libéré efFutiuinetjCÔfirmalTd que coram multis,daret * Si ncgaret,«' ftesadefïe præfentes,quiea aboreilH' us audiiïènt Quum autem delirus ' fui amans diu deliberaflet, qua naintgt;' ; tione fuum cauillum defêderet, ÔC quo uerborum colore fe purgaret, ultimo cit,Se non culpaiïe doórinam condo* natorum,neqtuitam illorum carpGlTe« fed (è non credere,ne(^ alTentiri qs,qux concionentur,pofle,dicant uelagant, quicquid uelint.Fieri poteft, ut optima illorum ßt dodlrina, le autem illis non credere, Spiritus aliud perpetuo inftil* lat.Refponfum, Reuera oportet, cum non credas illorum, quas quotidieba^ bentconciones,exutrocp Teftamcnto colle(5îas, aut illos falfe Scripturas fa-cras adducere,aut te non intclligerc ad du(^as,probare * Nihil potuit aliud in mediumadferre,quamfe non crcdffC Ißis ( manu cnim indicabat Concio^ na-

'natores)hominibus,quilongo tcmpo-re Mi Ha to res, papiftididoliferui fuiC Icnt.Hoc ditfîo, conuertit uultum fub-n'dcntem ad confulares uiros, qui eum uocarantad talc colloquium, âCminaci bus ucrbis inquit,Ne deinccps uiatorc admeas acdes propter grauidam uxorS inittite,hoccp uolo habere,aut ilium ma Ic accipiam» En catabaptifticum ingc-nium,Deinde narrauit coram toto fy-nodo,fefomnium Qi. certam reuelatio ncm habuifle Qi uidiffe,Legi,inquit ,0 uiri,admouete aures,tn hac hyeme, per adoprandio, alqs fe uino ingurgitant! bus,in Tcftamento, Qi mox Spiritu abgt; reptus fum» Aduolauit auicula in caput mcum deargentatis pennis,uoce blanda garriebat,quam ego probe intelligc bamXcge,inquit,locum hunc in Hie-retnia,quern roftro indicabat. Audita hacuocc,horrebam,crinesfurrigeban-tur,0^totum corpus terrorc perceUcba tur.Legilocum ilium diligentidime, in quo contraria rjs,quæ ucftri clamatorcs proponuntjnueni,Cachinnusfuborie batur,

batur ferè ab omnibus. Vos, credttis ea,fdo, amp;nbsp;pro ftultttia hanc utfionem ieputatis,fed Deus abP que dubio in fpccie auiculæ, (colum^* tion aufus eft diccre) mihi locutusc»* Condonator ad haec,Dic,obfecfO,fii‘^ ne ucra uifio per Angelos fubminil^ ta,an dcccptrixj'Spiritus probandi , ex Deo fint. Angelus fatanae nouitfe*** angelum lucis transfigurarc.Tacent« uero.ipfo,Condonator hominem i rum,qua potuit,diligentia admonurt’“ mica Chriftiani faguinis in illo fit,fi Spi ritus Dei ucrus,qucm iaóitet,fi Chrifti anae charitatis guftCi habcat, quae pad^ amatrix proximi falutem magis quf quâm fuam ipfius, ne permittat eum^f rare cum fuis,libéré dicat,fi quid notaj; uerit crroris,fc paratum benigno refpo fo occurrere,omniacp diluere.Si autem , erret,auta ueritate deuict ,fe emendatu ! rum.Iam olim fidei meæ rationem co- | ram omnibus dedi.Si meliora nofti^’^ Scripturis diuinis, cur no admonuifti’ ,Tu à quibufdam fedult;?îus,ut te fanç do ârinï

ERRORIBVS LIB. t »ƒ7 ârinac opponercs,nomen habere infi-gneinter tuos defideras.quinó audcnt inionfdentia uilt;Slt;, mutirc contra no^ ßratndodrinam,quaE uobis miferjs in omnibus aduerfatur, errorescp ueftros detegit.Quumautem muleis uerbis gcretcum illo Concionator,tandem re fumpto animo, catabapttfticus homo librum,quem in lïnu abfconfum ha* bcbat,depromit filentium innuens ,Le git locum Hierc, Cap, 23 de falfis pro* phetis,Currcbant, fi?non mittebam il losjôfc ♦ Claufo hbro,circumfpiciendo ridentiorc tacebatlt; Concionator librS fuumjUt ei daretur petqt.diu renuit,ob annotationes quafdam, quas adiecerat dccatabaptifmo Magiftratu,dccimis et alqs quibufdam rebus, tranquillitatem cum Ecclefjac turn reipublicae turbanti bus.Locus à miniftro Verbi dedara-tus, Hieremiac fententia cruta.Falfos cf fcprophetas,qui a Deo auocarctad ere aturam,qui Chrifto fatisfaóionem om nium peccatorum adîmcrcnt,qui nulla àDcouelEccIefîa uocationemad mu*

DE CATABAPTISTARVM nusEuangeltjhabercnt,qui (êipfosi'tt» truderêt per homines ,aut per muncra» A quo ,obfecro ,tu uocatus ç'Refpolt;llt;*^ Auiatore* Hacuocertfum cxdtauita' pudfrequêtiam populi. Craftinadiead monitus per praeftitum iuramêtum?^ coram Senatu prudentiffimo compaf^ ret, fuac inobedientiæjet nugar um ratio nem daturus. Adfuitperterrito animo» DecretumjUt incarceraretur ob turbas cxcitatas, ÖC ftultam pracfumptionê,U' । num alterum diem. Et fie tandem io tenebrofo carcere uifionem fecundam S)C fatis tenebricofam uiditjSC fc obl«' (fiauit-

Anabaptiftæ non alîfimiles funt At' chonticis ÔC Valentinianis, qui Chri^ | fto fpirituale corpus attribount, ÔC p® ' Mariam tantum trâfijflc,ficuï aquaper hflulam aut tubamgt;

C^uideum Catabäptißis agenduui _ conßikatio miikarum Ciuitatum^ Multac Q(. praepotêtes Ciuitates, quid nam

ÄRRORIBVS LIB. L t;? ham cû Catabapn'ftis, qui quotidi'c ui' tes acquit ebant, ne feditio ingens ort .lt; rctur, effet agendum,confultarunt. Et poftmultâdeüberationem conclufum, cos qui refipifeere nollent,dato iuramê to, in exilium detrudendos «Verû quid fatan agitduramentum praeftare nole-bant.idinquiunt effe contra Icfu Chri ftididum ÔC [acobi Apoftoli.His audi tis,pr)5c honefti uiri obftipuerunt,quo (e uertant ignorantes. Conclufum tait dem profcribi.fi iurare nonent,amp; mina cibus uerbis diccndum,Si redirent’pœ-namfubituros grauiffïmam. Multi regt;. ucrfi, nihilmali fomniantes,cum tabe-^ nigniter è car cere étant dimibi, peiores etaudaciores fa(ffi,quàm prius unquatn in afferenda catabaptiftica fetffa.Quiû terumcapti,uirgis per forum amp;nbsp;compi* ta cxfi,quidam digitis mutilati, alqs lin-* guçpars abfciffa ob negle(ffum,amp; congt; temptum iuramentum,ob inobedienti am.Quidc'Tormentorum genera uaria paffifuntmiferi QC limplices,qua: ante-fignani eorwm fubterfugerunt, non ig-

t6o DE CATABAPTISTARVM nari fcdam à Deo nee inflituta, nee du raturam.Pecunias quaefiuerunt fuis aU cuptjs,his adeptis, aiiuduitaegenusin* ftituebant»

Exemplum adducere de qs ,qui feljo furarunt,quomodo fucrint punitiiCÓ/ «nodumerit,quoïUi peruerfi doâoro tandem ceiïent cailide Qmplices feduce reet iuramentü annthilare»EufebiusLi bro ö.Eecle.htfto.Cap ^7. inter cjeterï tnquit de Nardiïo Is nami^ cum inter caetera uirtutum fuarum bona edetual de conßantis animi,ô^ iufti reói^ inde clinabilitertenax,quidam homunculi nequam, male fibi cófcq, metuentes ne criminum fuorum,(i arguerentur « non i pofleiefFugere uindidùm, praeueni3tgt; ' amp;nbsp;fadlionibus circumuenire parant e3, cuius iudicium uerebantur» Continuât igitur aduerfum cum infame fan's ÔC no xium crimen,conueniunt auditores ,te i ftes ex femetipfis producunt, qui fub fa I cramento iiiramcnti,quae obijciebâtur»

ERRORIBVS LIB. t tSi confîrmarcnt « Quorum unus teûis, ita nonigniconfumeretur^uera fc dicere teftabatur:alius,tta ne regio morbo coi rutnperetur:tertius,ita ne iuminibus or baretur.Et quamuis ne turamentis qui detniftis quifquam fîdelium ScDeum timentium crederct,eo quôduita Nar-ciiTi SC inftitutie,ac pudicitia ab omnibus nofcerctur, tpfe tarnen eorum quæ tnotafunt,indignitatem ac moleßiam nonfercnsjfimul Qi. fecrctam ac philofo phicam uitam (emper habere defidcrâsgt; (ubterfugit ecdeûç multitudinem. et itgt; deferdslocis atque agellis fecretioribus dditcfdt annis quàm plurimis. At non üle tnagnus diuinae prouidentix ocugt; lus quiefcit in longum,fed in impios ut tionê per eaipfa qux,fibi in periurijs fta tucrant mdediôla,molitur. Primus nique illeteftis, par ua ignis fcintilla,no-Âis tempore,domo fua fucccnfa, cum omni generc fuo omniiç familia, ftam-mis ultricibus conflagrauit. Alius rcpc tcab imis pedibus ufcp ad fummum capitis ueriicê morbo regio ,quod fv^erat 8 ) im-

imprecatus, repictur atÆ confumttuh Tertiusautcm priorum cxitum uidéï» amp;nbsp;oculum dluinum fc latuifTc pcrfpic*' cns,prorumpitin medium, ^audient* bus cûôis, fera pœnitentia uniuerfu^ concinnati fcelcris ordincm pandit.1 â lis autem lachrymis immanis facinus deflet,amp; in tantum die noâucp perdurât fletibus,ufque quo luminibus orbaretur.Hi igitur ngmenti fui huiuf modi pcenas dederunt. Vtinam exêplo Çatabaptiftæ admonerentur,nc autftlquot; fo iurarcntjDeumtj fuæ perbdiæ autO' rem facerent. Siomnino iurare formi' dant, ueritatem ôé dicant,et promiffun* feruent.Dcus enim non illuditur perp^ tuOjtarditate fua compenfabit poenam» JJe \uak^hudäno atabaptißä mijirabiïis cajus^

Quidam ex Vualtzhudanis Caba* baptiftis perfuga, Bafileam ob mandatum in fedîarios illos à prouido Sena-tu diuulgatum(nam illuc ingens nume rus confluxerat) relinqucns,adiunôo fociOr

ERRORIBVS LIB. 1'. îfij föcio, qui illi indiuiduus ob dodînnac falfæ fpecietn comes adhacferat, rcltóa üxore ôô libcris. Iti Muttiz pago(qui quarta milliaris parteà Bafilea diftat)de liberans pernolt;3are, pracmifit fratrem cxploraturum,aninic fibi tutumhofpi tium, apud homines fuæ religionis foret,timens ne refipuiffent. Interea cum dubio animo,in arbufto ac uepretola-tens,ne à prçtereuntibus agnofceretur, éxpeâarct fratrem amâdatum,qui mo-tam ultra præfcriptum tempus in pago ncâebat, répit Catabaptifta ex arbu« ftojàlonge profpiciens,an frater reucr-tcretur.Étquum anxie hincindepro-fpiccret,ut uerifimile eft, cecidit mifer m tcrram,ncmini cognitum quçfit eau fr,aut quo cafu id acciderit, mortuuscp eft.Reuertentc focio,inucnit praecepto rctnfuummortuum iacere,uerfainter ram facie,quae omnino atra amp;nbsp;lurida e-rat, illæfis omnibus mêbris integris. Admirabatur mifer,quid nam fibihoc uellet,amp;^ attonito animo clamabat ,Fra ter dotmis,aut quis tclçfit^Es ne fpiritu s 4 ' dû

lumfSurge in nomine Domini^ Habe* mus hofpitium apud uirû fummac piej tatis amp;reiigionis,in multos dies Fratrff aderit turba hinc inde difperfa Si ptalt; Dominus refocillabit animas no' ff ras, Sedffuffra inclamabat,niortuo non refpondente, Frater adffans cada* ueri,5C quid nam ageret ignarus, cder* pedc inpagumpcruolatjfuaefeäacbo* minibus hunc ffupêdum cafum ffatne mdicat,quid nam agendum fibi perq^l rens,Pedibus tandem in hanc fentend* am itum eff,ut dicant uicinis quendani peregrinum mortuum effe in uia pub* lica.Et utmoris eft,accurrerunt,amp;uilö miferabili fpecffaculo, (cpulturæcada' uer mandarunt, Sie^ miier coemitett)» quo indignus erat, particeps fadus» Hocquidam à Catabaptifta baußtgt;(]gt;^ omnia uidit, Perpendeletffor mirabil® Dei iudicium.Grauccff incidcrcini’’’ nus Domini«

Mulierquxdam Banfear,mantoab fente, otnnino renuebatinfótemfuum Hptifmo infigniri ,quum nee credere* ï'ecarticulosfidei enumerate poffet» Qui poß dimidium annû è uiuis exceC

I fit,fine baptifmi facramento.Ob quam negUgêtiam in eam eft animaduerfum. Capta,confeffa eft, fc à nebulone quo* dam perfuafam,non effe maius pecca* lum contra Dominum, quam infantes baptizare. Doïet iam, utinï ex animo femorem Ecclefiæ caiholicae contemp-fiffc,Supplicatoria autem precc uicina turn mulierum, Senatus benignior de-inentiorm fadus,eamerrore abiurato, 'dimifiLQuac tarnen mox,pró dolor ,ite tumin catabaptifmum rclapfa, multo proteruiorfceleratiorcpiam fada ,quS priusunquamfuerat. Sic fatan ad has feptemnequioresfefpiritus aflumpfit» ut fierent extrema tempora prioribus peiora»

r Catabaplifta Barjlcae,ob pcnunum farpius fadmn,cödemnatuseft,nepO'' (idia amp;(. rdiqui ujtiarcntur.Carnifici^’ tuSjUtgladiofeiiretur.Catabaptifmico feffionem publice,uolens aliquid fedl' tionis moüerc,fi potuilTet.faciebat.inca que pertinaci animo,poft multas admo nitiones à ptjs fratribus fadas perdura^ bat.Sihocnoneft duram ceruicem^*'' ga Domini uocem,erga ptasconfobd' çnes habere,nefcio quid fit, Dudus eß ad locum fupplictj,tanquam ftipes lidouuliu, trementibusmcmbris,amp;a-maro animo. Nequc multum,intet eun dum ad fupplicq locum,etfi ftipatuscf fet multis, qui non horrebant abana-baptifmi feda,locutus eft. Tanquä tau rus fccuri perculTus incedebat, ncmin^ afpiciens. Infupcr etiä Verbi miniflros admitterc, ut ilium confolarentur, nole bat,dicenseos cffe fatanaeminiftros,fc nonindigerc confoIatione.Netp ctian» qui câtabaptifmo fauchant, auneóac-

cedere,fic fi nefdo quid,muflitarent,du ûus altis fufpinjs. Quum autem iam iS ghdiofcriendus,amp;à (piculatore intcr-•^^ogareturjan uelit, luxta confuctudtne uetcrcm eamcp Iaudabilem,popul6gt;qui confluxerat, rogare, ut ei,fi in ulla re of fcnfusjtam ob fuam fidem,quàm ob ui-tam,qua fortaflis ofFcdiculo fuifTet pro^ ximo,ut ei ignofcant,erratum commif-fumremittat,0Cutorationcm pro Spirt tu Dei ei non fubtrahendo, quum ani^ ma è corporis crgaftulo cmigraturaGt, fundât.Vtrunq; recufauit.Dixit enim, Neminem ulla in re, quod fciam,offen di, Oftediculum nullum dedi,ob id no opus habeo ullius hominis etiâ fan^iCgt; fitniprece.Quî enim ifti pro me oraret, quem condcmnaruntad mortem, quê-quefcquûturtanquâ feditiofum ôipef fitnumhominemCPurus fum ab omnibus peccatts, quia filius Dei ♦ Quifquc pro fe oret.En infanum capitcllum,cô-ttmnit orationcm fidelium, quam nc Paulus cledum Dei organum, per quS P)cus muhum opcratus cft,unquâfpre . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uiffcl*

Ug DE CATABÄPTISTARVM uiHêt.Quis enim ulla in hiftoria talibus hypocnti8,qui hac fanóimoH^ fuerit, utßdelium preccs contenipfe^*^ Tandem homo mifcr, QC deplorandü^ poft multas inhortationcs, inquii^^' fperato animo« Chnftiam fratres 6^ rores (nulla foror aderat, fed mifet font* niabat catabaptifticam congregat*®' nem,quam folitus erat adiré no^utnj’ tempore,)orate Dominicam oration^’ fledite genua, quam etiam tpfe alta uo ce,trcmulis labijs eloquebatunlHa abio luta,inquit,Fiat uoluntas Dei. Ab^(î*^ƒ dubio,ni me omnia fallunt, Dcum w*' raculum in ipfo oftenfurum perfuafus erat,fed falfus, fic^ à fpiculatore cap«' tc detrüeatus«O mifcr homo,in ipfb ccr famine mords Deum blafphemas, qua C oratione non indigeas»

Paflim in Germania Catabapri^^æ (n domum diuitum potent« irrepöG cam ob rem dmendum pcriculum «u* |g'«’

ERRORIBVS LIB.' I. ^69 gens ab tUorum ueneno, ÔC maximum Euangclio detrimêtum,nifi mox rcme-diumadponatur/endet.Quisenim ac» que contra renatum Euangelium pugx nat,ftolidas opiniones fpargtt,^hoc hominum genus ,quod omnium hacre ticorum dogmata renouât, omnia tur-bat,quibus auxiliares copias aduerfarif Euangdio mittunt, non rogati.In agris cum urbes interdiôç, tumultuantur.Li bertatis dulce nomen undicp refonantgt; Decimas amp;nbsp;cenfus denegare fuadent. Magiftraium non poffc Chriüianum eflc,ncc non alios errores mendaci ore docent. Quid muUis {“omnis illorum doârina ad difcordiam, ad feditionem, ad inteftina bella fpcâat. Verum pau-did curant,fed dabunt rationem Deo bi, quor um eft pacem amp;nbsp;tranquillita-tern ferua re,malos amp;nbsp;perditos punire.

»fo DE CAfÄBAPTrSTARVNl Noluerunt cnim magißratui parcre.n^ que Ilium Chhßi'anum cffe fate« ♦ petuo id fonant, Praedidîum eft à Chf^ fto,Bead,qui pcrfecutionem patiunw^ propter iuftitiam,quoniam illorum regnum coelorum^ Beati eftis,cuin bra tecerint in uos, ôi. infedari fuerint, amp;dixerintomnemalumuerbS aduef' fus uos,mentientes propter me» Vcruifl eft ditftum Chriftf»Atqui illi non anim^ aduertSt id,quod adiuneftum eft PfoPquot; ter iufticiam,Et Mêtlentes propter me» Et quo ties Catabaptiftæ deprehenfi mendacio, in adulterio,condones fedP tiofas exprobrare illis poftemus. An no inobedientiamillidocuernt, eam^ ÛJO exemplo confirmaruntc' Queries Cato lusRobuftus Catabaptifta dixit fenol Ie redire, amp;nbsp;fuum Ita neglexit C Verum nolo quicquamhocde homine in me* ■ dium adducere,cum adhuc in uiuis ab renundato catabaptifmo»

’ Addidit Ebton ,ut obferucnt conti'n gerc aliquos ex alqs gcntibus nbsp;nbsp;quoti-

dtefiquandomuheri coniun(^us fuif-ab ipfa furrcxiflet, baptizabatur aquisjfi copia cffetjmarina,aut etiatn alïjs, Scd amp;nbsp;fi occurriflèt alicui,regref« ^iisabimmcrfione in aquas ac baptif-mo,fitniliter rurfus dccurrebatadim-' oiCTfionem, atcphoc fæpeunàcumue-fitmcntis, N une uero interdic^a funt o- gt;■ ngt;nino apud ipfos uirginitas ói. conti-nchtia» ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- -

Ipfamenitn fuara fynaxim accom-tnunionemturpitudine multiplicis cof tus polluunt,comedentes ac contingen testumhumanascarnes,tum immun-ditiaSjUtneaudeam quidem totumelo qui jHiG fanccogerer,propter cxcellen-

in DE CATABAPTISTARVM I tem animimei dolorem,ab his quatUî* nè ab »pfis fiunt,ftupore perculfuJ* ErXJE^piphanioJL/ibrox^ To3»ß‘^

Continentiam uerohic præd/cat»^'* prias autem feortationem ÔC corrupt*® [ nem putat,a(rerens nihil differre tn’trt* monium à feortatione, fed «dem efle» Vndc in prxtextu continentiae S£ cottquot; tïnentiummorum, nequitiofam uitatrt duxft,uclut lupus rapax ouilla pellein' dutusjCt icmporario practextu dcccptc J feducens,.

Tarant autem et continentiam, fal-laciter omnia facientes,nâôf inter mU* lieresreperiuntur,ôfmuhcrcs undiqu» quedecipiunt, etcum mulienbusiterfâ ciuntiamp;^ fimul cum illis uiuunt, turn minifteria admittunt»

------ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Con-

Muller quædam mi'ræ pictatis, ôi fu tJerftmonis non dicendæjquafiquc du-ârix et Apoftola reliquarum muliércu Urum, quat nomen dcdcrant nouæ lo-tioni,menfulam,quäm domi habebat t)enè à tineisarrofam, pinguedinebe-heunâam.lineo panno, eocp niiidiffi-iho adcirnarat.Paupercula enim erat,cc hiarito monacho nupferat mediocri -tcrdoâo fimplid,fcd catabaptifmo Aalijsertoribus penitusinfedo. Quic quidilleexlaborc quotidiano (ecclefia ftica enim officia detredabat fubire)ac qüirebat, hoe mox eratabfumptum. Hanc pauperiem fenfit fatan,callidus hoftis.óf perfuafic mulicrculat Croefi di Uitlas ftatim daturum fe, fi eius confi-lium,quoddaturus effet, fcquatur. lila purgatisauribus,audiuit fatanç fugge-ftum.Qui per fomninm ait,V adefortif fimamulicrum,inftruc menfam,quam domihabes, lino mûdiffîmo,uicinas tu asuocaad opiparamcoenam,quâmox t me

'274 de CATABAPTISTARVM mcadornante habebis. Dominus pa' feet te cum ilhs,qucmadmodum popH' lum Ifraebticum in deferto,ubi nuHu* cibus erat, aluit.Excitata z fomno adult; cinas celeri gradu,hilari uultu,quafi uino adflata fpiritujæta uolat, utapu^ fe benignis uerbis inhortans, coenarét» Dominum lac amp;nbsp;mel,manna SC coHif^ nices, SC panemcoeleftem ipfis pr^bW rum ,idcp ei à Domino per Angela Ga briclem efle in fomnis reuelatum ♦ Ad^ uolarunt mox bora conftituta multaî » uetulæ quam adolefcentulæ mulierö» quid nam fibi hæc inuitatio uelit,no fa^ fis certac, AflelTum eft menfe, ÔC quum nihilcibi apponeretur,uacuacp men* fa perpetuo confpiceretur,admiraban* tur, unde namhæc paupercula mulief cibum Sc fplcndidumapparatum,quo de mêtionem habuerat,acccptura eilet» tot conuiuis fufficientem.Facilesenfin funt mulierculae ad tale uicinis benefi* cium exhibendum. Preces inter has uo cesjftolidamulier ad DeS altfs fufpirqs fundebat»ne defereretur hacinre,qua

ERRORißVS LIB.' L ir/ tnulto maiora promififlet, hoc cft aetcr-nä uitam^Sed fruftra clamabat Jachry-* mts in hoc fubornatis, ecenim nthil e ■* dultj famelicis adferebatur ♦ Quutn au-, tem uideret conuiuas rifu fatis faceco in ter fe ludere,« irrideri illud inftituti,eni xe togabat omncs apprehêfis manibus,, nedifcederêt,netçdio afficerentur. An gelos moxefculenta propofituros,iani in itinere illos effefe indubitato crede-rCjàSpiritumcp fanóo idedodlam. fenferunt,amp; qualem finem hoc inftttu-tumconuiuium habiturumfit,cxpe0ä tcs.Et quum diu fediflent,« ad tædium ufc^,famclico amp;nbsp;impatictiftomacho ex pcdarent coeleftem cibum,tandem no fine rifu ÔC indignatione domum teuer fejftultammulierculam, quod ita Do* minutn,qui media cibum a potum dc-diflet,tentaret grauiter incufantes ♦ Sie fatancalltdiflimus hoftishumani gene* tis fol« peruerfos et in erroribus gaude tcsfeducere,ut uidentes cæci fint, in ip* meridie palpitent»

Diffimile quid,fed muiro atrociusamp;' drum,Sc ab Humana natura abHorren' dum Bafileæ'accidit per catabaptiftif^' muliercm,quaecarcere inclufa ad menquot; fes aliquot ob perfidiam,in qua non fe* mcl deprehenfa,nccpunitaob refipi^êe tiæ fpem.IIla à callido dxmonc etiam » lufa. Sc apparitionibus fatanicis non fe mcl perturbata, tandemep perfua^^a, ’Jf fl nihil deinceps cdcretDominuni enni fcruaturum florenti corpore,fine cib£gt; 6Cpotu,quemadmodum Moffm,Hel^ am, SC Chriftu filium Dei. Huie illufin* ni credidit ftolida muUer,nihiIque cini guftatura fc promifit,egregie^ hoc uO' turn feruauit * Et quum cuftos careen's fjo officio diligenter fungerctur, quod dicdcmenfumcertishoris cibum prX' beret,quctTi ilia clam,nihil ex eo ne mi' cam quidem fumens,in angulum carce ris proqcicns, uafa munda SC cuacua-« tacuftodi carceris iterum tradit. InfUquot; peretiam,ut eo commodius fimpliccm ilium

ERRORIBVS lib. I. *77 flium uirum fallere pofletjConquereba-*ur fcfamcm pati. Careen's cuftos nihil niulierculacdcnegabat, in duplo iam cl bum affert, ne quid de femagiftratu co quererctur.Quumuero famcm ampli-lObdcbilc corpus amp;nbsp;exhaußumuiri bus,ferre non poflet,incidit in grauiflî-Wum morbum,ut è carcere in hypocau ftum medicandi gratia dcduceretur.Ea €nim dementia Senatus noftcr ergao^ •pneseftjCtiam addidîos afioqui mor^ ti.Caufam morbi unde eflet,mox cofeP fajDominum fc uidifle, eam^ allocuta f wta Ct infallibili promiffionejfe in mul tos annos afcfe^ cibo uilt;9uram cotrup-tibili,fi cótcmncrct omnia ciborum gc-J^wa.Iam inftabatdecimus dies ieiuntj, amp;nbsp;adeo debilitata natura erat,ut nihil ci bi aut potus amplius perguttur,folito •iiore, penetrate ualcrct,amp; fi implcretur ufQjad fummum,eocp die obijt. Quarc fcita ieiuniomacerauit,utconfirmarct per hcc catabapnfmiinftitutum.Sicet ipfadccepta,£V francs eius fummo pu-dorcaffeêïi, qui iam palam,quum fama t 3 de

?78 DE CATABAPTISTARVM de eius fancîitatc,abftincntia ciborunî üolaret, fpargcrctur^, muffîtabant,Do mïnum mirabile quid breut in cofirni^ tionern catabaptifmi oftcnfurum.

' Clyticn Nympham à Sole der«Klt;3^ imitata cftjfed dilfimili modo Jlla enitu cumnouem dies fine ullo ciboac po^ exegiffet,tandem deorum mifcrationc inhcfbam heliotropium conuerfaßo' gitur,quæ nunc quoc^ priftini amoris memor gt;nbsp;côtinuo folia ad Solem uertß» Hçc autem non amore Dci,quia DeuJ media dederat,quibus uita fuftentada, confcruandajlêd ob uanam gloriolaffl decepta fatanac confiltjs,non SoIêChri ftum afpicit,fcd CerbcruiTigt;cancm info nalem,amp; fatanam ipfum,à quo et cruci atur miferis plagis, ÔC non dicendis fup plicqs, indigna profeefîo, utDeumere-atorem fuumunqua afpiciat.Legimus exemplum de puclla quadam,quæ ad tépus aliquod fine cibo uixcrit,in Chfo nica Abbatis Vrfpringenfis, quâ hifto riam

h Commentari^s Caßtris lAhro 8 de Bello GaL le^imus ctiam de quodam y quifätne Je necarit^

Diabcs, quem captum cfleà Cant-nio docui,fiue indignationc y dC dolore uinculorum,fiue timore graui'on's fup-plicij,pauds dicbus fefc cibo abftinuit, at(ÿ itainterqt.

Dofithcus à ludçïs on'gtnemducês, Samaritarum gentibus permixtus eft, amp;quumin dodrina kgis proceffiflet, amp;inexpofitionibus apud ipfos primas ucnatus effet, ö^ipfas affequutus non effet,amp; in nulla cxiftimarione apud lu^ dxoshaberetur,decltnauit ad Samariti cum genus, 6C banc fedam produxiu £(quuinpoffea ob propriae fapientiae ex-

excellentiam i'n fpclücam fcceffifTetan? nitcrcp ac fimulata religione, in ieiuniP perftitiiïenita mortuus eftjuelut famar® fertjob inopiam panis aquæ,cxuoliî tario nimirum propoGto. Poft dicsaugt; tem aliquot, tradunt quafda ueniftcad ipfum uifitandum, Ói. reperiffe corpus foetidum,itautucrmcsex ipfo prorcp' tarent,nubes mufcarum circa ipfunl congregataeflèt»

Anno Domini DCCÇXVI,iuxtauil . lam Commerciacum puella quaed^nl annorum circiter duodecim,poftfacra communionem,quam in pafchadema nu facerdotis acccpit, fineomni uilt;^^ defiderio, plenum biennium ufcp tium annum dimidium complcuit, nul la penitus corporis alimenta percipics» Coepit autê ieiunare anno Dominiez incarnationis DCCCXXiii àpafcha,8^ in Dcccxxv,circa initium Nouêbris, pcradîoiciuniocibum fumerc,ac cxK-rorijm hominiim more,manducando

Docent opus effe nouo quodam ba ptifmo,Chriftianum non cfle, qui cen-fus aut redditus acdpiat. Chrimanos à dccimis liberos effe ♦ Chriftianum non poffcgereicmagiftratum.Neminê pof fcnecdeberepræftarciufiurandum.Di uitias adimunt Chriftianis, An no hacc,‘ quac recêfui,externa quaedam funtc* An non rurfus propter haec eadem Ecclcfi -as feinduntjet turbantc'Non potes ergo infidari Catabaptiftas eos effe, qui pro pter res externas ccclefias turbât,ct fein dunt.Prçter hçc fuos ad hoc adftringSt, neapud eos uerbum Dci audiant,apud • quos paruulorû baptifms, cenfus,de -ci(n%,iufiurandum, magiftratus, diuû lia,bon a cenfentur*

Non abfimiles funt,qui anno Domû • ni M ,D .111, ut in Chronica Abbatis Vr • 1 fpnn.habeiTituluSjDeLigaSotularia -

in agro Bruxdicnfi cxorta. Hoc anna inagroBruchfcllano Spirenfis diace* /is, ex pago Vndcrgrunbachexortafo it rebellio AgricoIarS, quorum arti'cu-los conturationis fuilTe fcquentes,tn ad dittonibus Nicolai Bafelij ad Chronv con Nauclerilegisgt;

I Vt audii numero, omnc iugum fef' uitutis excuterent, ÔC Heluetiorum mo re armislibertatem fibi uendicaient, z Admiflus in hac ligam fotulariaffl, orationem Dominicam ÔC falutationé uirginis quinquiesindie pro uiâoria, flexis genibus oraret»

5 Symbolum conftituerant, quo fe co gnofcerent,uirginem Mariam, amp;nbsp;Ioan nem Euangcliftam, Item ut interroga* eus à focio Germanice,Vuas ift nö for fin uucfen, refponderet,Vuirmogent nor den pfaffen nit gnefen,

4 Vt abolerctomnem magiftratum» amp;nbsp;qui contra ftaret, ut hos trucidarenr, y Vt Bruchfellam oppidum inuade-rent,moxMarchionatum Badcnfem»

ÊrRORIBVS lib,’ I. ï8î fiarum 6C clericorum inuadcrent,amp; inter fe diuideret, SC numerum talium im tnmuerent,

7 VtültrahorasXxiiiiinnunoIoco moram traherct ,fed pergcrent femper, donee omnia fuæ coniurationi fubrjcc-rent,

S Spes cos bona habebat, libcrtatis a-tnore ciiies rufticos,etiam non com-pulfos,fibi facillime adhaefuros.

9 Vtcxtinóis Monaftertjs Ôi Eccle* fijs,nulli cenfus amp;nbsp;décimas folucrent, ncc principbusjnobilibus,aut clero.Ita immunes futuri à ucdigalibus omni tributorumgenere,

»0 Vt uenationcs,pifcationes,pafcua, nemora,0(^ id genus alia, in communi-tatem reuocarentur,nec principum aut nobilium priuatis ufibus defcruirenu

Hacctemcrariaconfilianon potue,-runt ftabilirc, quarc poenas dederStex-pofiti cruciatibus QC morti,Nam 6C Ma ximilianus rex fuo mâdatoiuiïîtineos animaduertere«

Dum Fadus ludxam prouincwgu bcrnarct,quidam uir magus, nomine Theodas, populo multafuafit,ut fumé/ ces fubßantias fuas, fequerentur eS ïordanem fluuium,fcmctipfjm aff«?* effe prophetam, Qi praccepto fluüiwdi' uidere,ut cis heiie tranGtum præberet Hacc ergo dicens,feduxit quidem mub coSjtiontamêpermiGteos Fadus ad ex perimentum fuac inGpientiç peruemïe, fed repente cohortem miGt equeftnum fuper eos, qui inopinabiliter irrucsgt;mul tos quidem percmit,plurimos autem ui uoscepitjipfumcp Theodam compre-hendentes, capitis feóione muld^aue-runt.

lt;X Aegypto ad Hicrofolymam, dicens tï eflc ptophctam,ó^ populari multitu-diniperfuafitjUtJciimeo ad montetn, quidicitur Oliuarutn, pofitum è diuer-fociuitatis procul ftadijs quincp,confcë dcrçntîUeîle fe dtcens eis exindc möftra ïCjquia eo iubentc Hierofolymorunt tnuricorrucrent,unde ingreffum cis fa dendum effe promittebauFelix autem dumhacc audiHct,tuflït militibus,ut arma fumercnt.Quo facflo, cum multis c queftribus impetu fadlo ab Hicrofoly-miSjtrruit fuper cos, ÔC quadringentos quidctn eorum gladqs intcremitjducen tosuero uiuos ccpit.Ipfe autem Aegy-ptius fuga lapfus difpar uit. Rurfus ita* que latroncs populum contra Roma-norum prælia cócitabant, fuadcntcs nc cis fubiaccrc debcrcnt, ÔC fibi refiftcnd urn uicos {nccndebant,atcp diripiebât, De M.a^o qiiodam lojeph, Libro ntic^uJuLCapite 14.

itä DE CATABAPTISTArVM qui decepti fucrant à quodam magO’f^ lutem cis SC malorum requiem tente,fi eum fequiin defertum contcO' derent*Quo fado, SCipfum fedu«^^^'^ Sc fedudos irrucntcs,qui miffi funt» ciderunu

Hoc tempore ( Anno M»c C C11 T cmplarfj quoc^ tota Francia compf^' henfi,acquæftione habita, obfcoenafl^ * gitiaj'mmaniade fe fcelera nefaria^c® fcfll funt.Permulti eorum dicunturül’f dinemnefariam exercuiffein piam gionem, fe cü Turcis ac Saraccnis feß' fifle,anoftris faeds deftjiTe.Damn^^^ quam plurimi, ac uiuicremati» TradSl autem autoresnoobfeuri, lacobSBiit gundionem ordinis principem,cS proj dudus adfupplicium,circumfufa ingc ti multitudine ,dum pyra extruitur,fta-ret,propofita uitæ fpe,ac irnpunitate,ß quæ in cuftodia faiTus de fe fuisc^ effet, nunequoep confeflus ucniam publice peteret, huiufmodi uerba fccffTe.Ego

erroribvs lib. i; »87 nunc fupremjs rebus meis, cum locum niendado dan' nefas fit,€x animo uerc-que fateor,me ingens in mc meoscp fee Jus confcqffc, ultima^ fupplicia cü fum RIO cruciatu promeritum -, qui in gratia quorum minime decuit,dulccdinelt;p ui tæ,flagitia impta fceleracp ad torment» fmentitus fum in meum ordinem,de re •igione Chriftiana optime meritS » nee Riihi nunc uita opus eft precariajamp; no^ uo fuper uctus mendacio retenta. Exin togoimpofitüjacadmoto paulatimig^ ne prioribus pedibus ad exprimendam fcelerum confefltonem, ne tune quidê cum rcliquo corpore depafto ,uitalia fç do nidore torrentur,ab huius orationis inftantia defciuilTe,aut mutatae mentis ullamfignificationem praebuiffc.Nccp •pfum.necp duos cumipfo fupplicio af-fcâos nobiliffimos huius ordinis uiros, quoiS alter erat Delphini Allobrogis fratCTjin poffeffionem templariorübo-norum,regium fifcum inqflc. Haec Ae wilius,qui ÓC fcribit, feautores habere, ciim Clemês ordinem T emplariorum danv.

damnàff€t,munuscp fontes in Gcrmï'' niaexdccretofentcntia^ lata plcâen* di, ac lege agi iubendi ArchicpifcopO Moguntino dcmandafletjhunc coniio cafle patres,facerdotes^ prouindçfuÇ» frequenti illorum confenfix, tune VgO' nem dariflimum uirum cSuigintiord* nisfui,tccîlo ueftibus ferro,nemincatce rc aufo,ingre(rum,dara intrepidaepuo ce teftatum, Si quid grauius in faerST^ plariorum ordincm ftatutû e(ïêt,fe Po** tiAceni,qui in Clementis locum fuffic^ rctur,appellare. Abßerritos patres inegt;^ mes imbellescpjferocia nobililîîmorum militaris ordinis uirorS,iu(ïîflcilIosbo^ no animo eflê,certiorem literis faduiri Clementcm,mitius refpondilTe,acius de integro quærendi ftatuendiep pifeopo decrcuiiTe, eum illos quod in* fontes fe edoccrêt,caufa cognita,criitH'' neliberaffe. Hominibus abfolutis,of' do tarnen ipfe abrogatus. HofpMtalarq partim autfli diuitijs Templariorumjfi' mul belli facri nomine,ingenti pondc-tcauri undicp collato,claffem inftruxe* runt,

Wfttornaucruntcp,ac Rhodum tnfula, aTurcisamp;Sarraccnis codcm anno captain,receperc.Partim eorû diuitiæ no-Uisreli'gionibus funt atthbutar,inHi^ fpania aduerfus Sarracenos Beticam ölim.nunc Granatam incokntes jà Po dficeinftitutis»

Gaguinus Gallicus fcnptor Lib » y in RegcPhilippoPuIchro, Anno Domini millcfimo C C C11, tS proditus eft l'ê-plariorum error,qui apud Hicrofoly-tnam fidei defenfionem profefTi, cû pri tnum religionis confideratione opulen tiffimos fc cffeciflent,præclariflimis per otbcm Chriftianum acdibus comparais,Chrifto rciedîojfalfis religióibus de-iiderunt.Eratenim illis fimulachrum) cuipellemhumanam fupcrinduxerât, appofitisadoculosftatuac duobus ful-gentiffimis carbunculis,quiuicc oculo lt;um micarent. Eiftatu£,dum quifpiam , adillosingrcderetur,ordincm uitamcp

«90 DE CATABAPTISTARVM ante omnia Chrifto,amp; cruce cius cala ta,facrificium facicbatMoricntisaute corpus in pnluerem adadum,cçterisin potum conferebant,quo poculo confia tiores fuos fieri arbitrabantur. Praeterca fi ex Têpiarrj coitu infans ex puellauif' gine nafceretur,hunc igni torrebât,ex-que eliquata inde pinguedinefuunifi' mulachrum decoris gratia ungebât, b* confeflb quot^ habitum eft, eorum^lo/ lo diuum Ludouicum,dum in Syriape regrinaretur,in uinculo à Soldano Ae^ gyptio coniedum fuiflc»

His itacÿ huiufmodi criminibus,Â quod item mafculorum fœdiflîmi effet amatores,Templariorum ordo in con^ cilio Vuicnenfi,anno millefimo treeen tefimo, per Clementcm extintfius eft» Et in Chronica Hermanni legis à Papa Clemente,in fauorem régis Gai liç,crimine hacrefisfaifo etinuidiofeno talifunt» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_

Hoctcmpore Spiræ combuftuscft quidam Bcrtoldus ßeghardus de Ror-bach.Huius arnculi, quos tarnen ante hac in Herbipoli reuocaucrat eiât.Chri ßum in paflione Oc fuiHe à patre dereli lt;^um,ut præ dolore dubitauehtdefalu K.Quod Chriftus in cruce, propter mV miam paflroncm Qi. dolorem, Matri ma ledixerit, Quod maledixerit terræ,quæ eius fanguinem fufcepit ♦ Quod homo inhacuita in tantum poffit proficcre, quodnecorare, necieiunare oporteat» Item quod iaicus illuminaius plus poffit proficere in docendo, amp;nbsp;quod plus il licredendum fit,quam Euangelio et do äoribus Scripturac fandat.

Anno Domini m. c c cxcix , Albanorum feóïa coepit à presbytero quo damïtalöin Italia.Isquidem alboin-dutus pannOjtantam modeftiam uultu acuerbis prx fe ferebat, ut ab omnibu» u z (an^

•9t DE CATABAPTISTARVM fandus habcretur.Magnam multitude nein uirorum 8c mulicrum in fententi' am fuam traxirX’nteis albis circutnuo* luti omnesjfine difenmine mares minç,ruftici an eines, fer ui an Iiberi,p3* lim ueluti pecora, ubi nox opprefTife dormiebant,publice in uicis epulaban* tur, Crucifixum facerdos præferebat, quem lachrymari ob hominum delida dicebat Viterbtj fubftitit cum mukitudine,Romam ad loca fanóa turus.Sed Bonifacius fraudem ueniuJ, quod diceret hominem fuperftitiof‘1*’’ pontificatum appctcre,adiuuantcgt;1^ multitudine, milites aliquot prxmi^^ qui hominem comprehenfumadfcp^ ducant,Sunt,qui feribant quçftioncco fcffum fuifle fraudem. Alt) nihil fraüdö fubfuifle, fed fid um à Pontifîce abollt;^ do rumori, quo hominem per inui®* captum ÔC necatum affirmabant.

ERRORIBVS LIB* 1. • lÿj Biafeâa FIagenantium,deioco adlocS wranrium.Spiram ucneruntcirciter du centideSueuia,habentes inter feprin-cipem unumjSC duos magiftros, quoriî oiandatis parebant, Cïuibus Spirenfi-busfanâimoniacfuco fie imponcntes,' utctconuiuio eos liberaliter fufcïperêt,. Argentorati innumerabilcs fuerunt, i» tem Aquifgranijubi Carolus coronan^ dus fiierat.Prçmultitudine peregrino-rum SC Flagcllatorum recipi nô potuit, fedinoppido Bunna,ab Archieptfeo-po Colonienfi coronatur,V enit ÔC bec feda Flagcllatorum ruftieorum ex Gai lijs,ut fcrebatur,in Poloniam.Ianuffius Archiepifeopus Gncznenfis cum fuac prouinciac fuffraganeis,fub magnis pœ nis,amp; carceribus talcs prohibuit. Et prindpes Poloniac perfuafi, nequifpiä huîufmodi errores fedaretur, fub conß featione bonorQ,et grauibus poem's ingt; hibuerunt* Albertus Crantz in Vuan-dalia fuadchacre feribit Libro S, Capita ^8*

1^4 DE CATAB APTISTARVM da FlagcllantJuTn tum uchementef ifl* creuit per prouincias,mccrtum quo 211 tore pnmum infti tuta,nifi jllo,quetn c« teris non uigilannbus.tradit EuangcH“ fuperfeminaflcztzania,unde ÖC phalijhoc eft fine capite,funt appeHari» Homines rudes, qui per Germanixa* gros flagellis fcattriuerant,cruces in uc fte prafferebanf,ad urbes gregadmibat proceflionedifcfplinata,capitumoped mentis ad oculos demiffis.Iuminibustn terram hxis,triftcs moefti fcmperc^*'' nebantur.Fiagella tribus reftibus crant trinodia,nodi ferrum in crucis formam cminenshabebant, liuentes ex crebris idtbus ac uulncribus fcapulasetdorfa praEtulcre.Ecclefiam ingrefli, poßtisUC ftibus,fubucula linea ab umbilicodamp;' mifla fumeban t. Itaegreftt, percoemn« ria nudi ftcrnebantur,altj proni infacu cm,altj in latus,nönulli in dorfum, qu*' dam extends in altum palmis, poeniteQ tiae formam ad ftngula peccatorum ge* ncra in geftu fignificabant. Progrcuus cx omni numero unus fingulos tange^

ERRORIBVS lib. ï. jpj bat dicens, Det tibi Deus remiffionein tuorum pcccatorum,furge. Inde in or-dines digcfti,præcinêtibus duobus,uer fum chorus iterabat« Vbi Dominicae palTionis in cantu quodä incidilTet mé* tio,moxunà proruunt in terram, no ut folcmus,primum gcniculantcs,fcd uno itnpetugt;uelut praecipitata ligna uel faxa ruebant,quem quifque ftans locum for tehabuit.

Habent Chronica Argentoratcn* fia,AnnoM,ccLXi,FlagellantesAr-gcntoratumuenifle,quiRomacamp; inl-talia confluxerant,numero mille amp;nbsp;du-«nti.Etquod Argentorati accefferint milleö^quingcnti,qui nudis corport-bus fe flagris caedebant,

PofthacAnnoM.ccxcvn uenerSt Argentoratum xxviii in ueftibusaL bis,fade coopcrta,qui eundo ad omnes Ecclefias feftagellabant«

Anno M. c c c X lix, tempore pe-ßis, combuftis ludacis, ueneruntrurfus Argentor atum ducenti, habentes oflo ïutdecem preciofa uexillacxferico,amp;^ u 4 to

»fig DE CATABAPTISTARVM totidem cereos duplicatos.Bini SC b/nl inccdebant poft uexilla dC cereos,in op pidis et pagis paftîm excipiebantur îü cainpanarum,quifcp pallio amiô^us, pileum in capite cum rubra cruce geß’ bat»Rliytlimos habebanc pracfcriptos, praecinentibus duobus, refpondebant alq\

Qui in banc difciplinam recipieba-tur, cogebatur is triginta tribus diebus amp;nbsp;dimidiato manere(hoc eratpœniten tiactempus)amp;tantum pecuniae feeufl’ afterre, ut in fingulos dies haberetnu-mos argenteosquatuonnamnoncon-cedebatur illis, ut mendicarent Saefl'--. dotes admittebant, fed citra dominium nec admittebant in fecretiora confilia’ Literas iadabant per Angelum c coelis allatas,âi: uulgus eo adduxerant,ut Fia gellatoribus plus crederent quàm facet f dotibus.Argcntoratiferè mille acccift rût huic focietati. Quare fatftis duobus ordinibus,alteriin fuperiores Germa-, niæ partes côccdebant,alteri in inferto res,C»rolus quartos rex Potifîd Rot«» fett'

(cripfit,ut cocrcerct,alioquj totum mû.-dum feducerent,nam magnam fandli- , tnoniampræferebant,6d mi'raculorum uirtutem.Argentoratiin circulum Fla geilantium mortuus puer delatus fuit« tentabant quidem refufcitare fed non fucceflit.Dimidiate anno,fere ßngulis hebdomadibus cohors Flagellantin ad , ueniebat.Etiam mulieres fefocietati ad iunxerant-Tandem cum admiratiode fiuit,ncc amplius exciperentur pulfu campanarum, nec hofpitio exciperen-turjèc impoftura huius fedlac innotefee *■«,Sc Papa ordinarifs prçciperet, ne ad. miiterentur,etiam Senatus Argentora tenfisuctuit,ne reciperentur. Quod fl, Suis uellet flagellare fc,ut hoc domi fug facerct.Ita in breui tern pore,hoc eft dt-oiidiato anno,dcfi)t feda Flagellantiu,, quam ipfi affirmarât triginta tribus an-

sj8 DE CATAbAPTISTARVM fem dum aliquando, quemadmoduifl officium ueri Epifcopi poftulabat, «t-ret,ad uifendas Ecclefias,inftituenduin populum in religione Chnftiana rudc adhuc,ö^ dubium, quid nam doctrinal (equendum ob tarn diuerfos docfiot^ in Anabaptiftas moleftiffimos,ace«i'' mos, fcditiofiflimos, ÔC ad contentio' nem natos incidit ♦ Quidam ex illisdn' tercxcos dux,plufquam furibundüs, dum Oecoläpadius magno fpihtu, do-cftrinafacra armatus contra anabapti^ (ini nouum dogma amp;nbsp;intollerabile, ob multos erroresjdedamarct, öi. uerS ba* iatifmi inftitutum Qi. ufum oftenderct)“ entium manibus amp;nbsp;pedibus innuit,ob mitans boatu quodam.ut fibi locus con cionandi detur,ad tædium ufcp ft audn fe,quod contra Scripturam fit ♦ Etu«' drum etiam eft, ilium è cathedra dctu^ bare,qui baptifmum paruulorum anit mare ac ftabilirc conatur. Curfertis fr’ tres 8C fororcs tarn diu papifticum ani^ ma!,chrifmatediaboUun(ftum,infidia-lorcm aniinarum,callidum ferpentem'

ERRORIBVS LIB. I. 2^9 Dtgnus poena, eqdte eS ex tempio c5 fua dodrina, quæ uerbo Domini omni bus modis pugnat. Nos ueri fideles fu-mus,Spihtu Domini donati ac locuplc taci, ut errare fumçto baptifmo dein* ceps nequeamus,amp; ille aliud nos, à nul Io uocatus, neq; eledlus, neep Ecclefiae noftræ membrorum, docere inftituit, fuocauilloputans fibi omnia licere,c3 ftipatus fit equitibus à Senatu adiun-^is.Expellite ills, inquam,fi tacere no uult,nonfolum ex tempio,fed etiam ex Jgronoftroeum eqcite, Domino gra* turn ea in re praeftabitis officium. Veri^ tas nobis palam fadîa eß,nemo nobis deinceps etiam blandiloquentiflimus imponet.Noftro iampericulo edodi fu *nus,quomodouulpibus iftis fit occur-tendum.NoIumus iam amplius hoc o-ttus ferre,quod olim coadi fumusfufii netcapaftoribus nofiris,qui tarnen pa-ßorcs non fuere,fed lupi feroces,leones ctudcles.Iam aliud feculum eft, earn ob fem è fuggeftu te mox abdica ♦ Adhacc tton trifti fpiritujed alacri, Si tanquam has

has uoces(uulgi cnim mores illi copo^^ tiflïmi erât)contcneret Oecolâpadius, refpondit.Confiderate boni uiri, qui^ uobis fit agendum, fto coram Deo ludi ceiuftiffîmo,mi(rus à clanfiïmo Scnatu ueftrisdominis,utuobis pafcua faluU^ proponam,ô(fab erroribus,in quospW maleferiatos homines indudi eftis,lt' berem, fiC me ob cam rem dcturbat^ c fuggcftu,aut interficere conaminiï' Occiditeme,fi ullam iufiam caufatnba beùs,ôé fi ueftrum non fit officium magiftratus Veritatê uobis propono» ueftramfalutê^Non meum commodSj neq? meam gloriam quaero,huicfidfS danda ,fi fideles Chrifii effis dïTcipuIfi Nó tumultuandum fed pacifice refpo dendum,amp; crrores,fi quos doceo» lcndi.Hoc non eft ingcnium piorn, do «ftores fynceros uellc occidere, fuftibus abigere,feditionem contra ilfos excita' re,mêdacns fua fulcire, furore omnia 3' gere, Tyrannorum eft mos ,infania om nia implere,nihil redi ôd ucri faperc,no admittcre reprchcnforcm, Quis ex. uo-

ERRORIBVS LIB. I. joi bismcarguct,aut falfa dtxtiïè conuin-cttcquot; palam dicat, oro uos per Chrifti fanguinem.Curmuri eftis C Defcrbuic ira amp;nbsp;excandefcentia f Voco in teftem ucftram côfcientiam,me uera docuifTe, mea^ ex ucrbo Domini probaffe, mu Conuincite meullius erroris* Quado aliquid adducitisî' Verum poft longam concertationem, rufticus po-pu'usmitiorfaólus,quum Senator cS eo amandatus,obedientiam requireret ab eis,Et fie difeeflum ,8é itura in hofpi tiû,dimiffis iftis infanis dodoribus, qui fia furds Scligonibus ftabilire uolunt* Poena illisjquifontcs huius feditionis e.-•■ant,digna demum inflidaeft, nereÜ-9'^ideinceps fimilc quid tentent au deant.

Donatiftæ,cum cernèrent in Eccle-fijs uitia,quac uerbis quidem reprehen^ derent Epifcopi,fed excommunication *16 non plederent, quia non putabant, fe

30» DE CATABAPTISTARVM fc hac uia qm'cquam profeduros, in ß* pifcopos atrociter inuehebanturjanquot; quatn difciplinae proditores, amp;nbsp;à Chri' ’nipio fchifmatc fe dïuidebât» Qualiter hodie faciât Anabap«ftat,lt;iu^ nullum cœtum Chrifti agnofcunt» nip angelica perfedione omni ex parte co* fpicuû,fub practextufui zeU,quicqui^ cft acdificationiSjfubuertunuTales, in-quit Auguftinus, nonodio iniquitatis ;dïenx,fed Audio fuarum contentions» infirmas plebes iadantia fui nominis ir retitas,ucl totas trahere,uel certediuide re afFedât ♦ Superbia tumidi,peruicatia uefani,calumnt)s infidiofi/editionibus turbulentie ne iuce ueritatis carere eos pateat, umbra rigidx fe ueritatis obten* dût .Et quæ in Scripturis,falua dilcâio nis fynceritate, QC cuftodita pacis unita-te,ad corrigenda fraterna uitia, modéra tiori curatione fieri iubcntur,ad facrilc-gium fchifmatis, ÔC occafionem præcf lionis ufurpant.Ita fe transfigurât fathS in Angelum Iucis.dum per occafi'onetn quad iuAa; feueritatis crudelcm facuitia per-

perfuadet, nihil aliud appetens, nifi ut corrumpatatcp dirumpat uinculum pa ds Qi. unitatis,quo firmo inter Chriftia-nos,uires eius omnes inualidæ Hunt ad nocendum,mufcipulç'infîdiarumcora minuuntur, Qc confilia euerhonis eua-nefcunt,6Cc»

Quoniâ autem non défunt, qui hâc ünicam falutis( nêpe remiffîonem pec^ tatorum per Chriftum ) ancoram eri» ptteEcclefiacconentur,aduerfus tâ pc-ftilentem opinionem fortius roboran-dxfunt confcientiac.Nouatiani olim b ftodogmateEcdcGas exagitarunt,fed ï^ouatianis non multum diflimiles no finim quoep feculum habet quofdatn

Anabapuftis, qui ad eadem delira-mcntarelabuntur.Fingunt cnim rege-nerari Bei populum in baptifmo,in pu fam et angelicam uitam,quac nullis car-ïiis fordibus uitietur » Quod fi poftba-ptifmutn

904 DB CATABAPTISTAR VM ptifmum deh'nquat,nihil pratter incxo-rabile Dei iudicium illi relinquunt.Brc uiterpeccatori,poft acceptam gratiam lapfo fpem ueniac nullam faciunt, qu« non aliam agnofcunt peccatorum ft« niiirionem,n(ßqua primum régénéra-mun

Omni autem rationis fpecie caret eorum deliramentum,qui ut à pœniten tia exordiantur, certos dies fais neophy tispræfcribuntjpcr quos fein pœniten tiamexcrceant,quibus demum tranfa' 6hs,in Euangelicae gratiac communio-nem ipiôs admittunt.De plurimis Ana baptiftis loquor, tjs prxfertittt, qui fpi-' rituales haberi mirègaudent. Taies fd' licet frudias profert^iritus ille uerti^-nis,ut pœnitentiam, qua: in totamuitâ prorogâda efthomini Chriftiano,pau-ds dicculis tamineb

Qu(n etiam quod utt'hffimum alio-qui futurum erat,neceflarium nobis ferunt furiofi nonnulli ex AnabaptiHa «■um feäa,qult; no aliter de Ifraelitico po pulo fentiunt,quàm de aliquo porcorS grege,utpote quem nugantur à Domino in hac terra faginatum,dtra fpem ul bm coeleftis immortalitatis,ÔCc» Confti tuamus ergo fecurc,quod nec ullis dia-boli machinis rcuelli queat,uetus T efta nientum,fcu foedus,quodin Ifraelitico populo percuffït Dominus,non rebus terrenis fuilTe limitarum, fed fpiritualis arternaf^ uitat promiffionem continu-iffe,cuius expedationem omnium ani-misimprcITam oportuit,qui infoedus ucrèconccdcbant. Hancuero infaniâ ac perniciofam opinionem procul fum moucamus, aut Dominum nihil aliud propofuiflc Iudacis,aut illos nihil quac-fiuiflê,prater uentris faturitatem,carnis

»otf DE CATABAPTISTARVH delicias,florentes opcs,cxternam pote* tiam, liberorum foecunditatcm,amp; quid animalis homo in precio habet. Non enirn aliud coelorum regnum ho/ die promittit fuis Chriffus Dotninus» quàm ubi recumbant cum Abraham» Ifaac ÔC Iacob. Ac ludaeos feculi fut» ferebat, quod filîj effent Prophetaruifl, comprehêfi in fœdere, quod Domina* olim cum fua gentepepigiflct,Äc. Viquot; de locum, fi plura defideras» ^nabdptißa /^aqißratum Cbri^

Tllicumin Euangelio promittihb^^ tatem audiunt,quac nullum interhomi nes regem, nullöcp magiftratumagno* feat, fed in Chriftum unum intucatur, nuHum libertatis fuæ fruóum capers poffeputant, quam diu aliquam fupj® fc eminere poteftatem uidêt. Ita(^ nihi fore faluum exiftimant, nifi totus in no uam faciem orbis reformetur,ubi ncclt;n dicia fint, nee leges,nee magiftratus,

E^IRORIBVS lib. I. jo? 0 quid fimile eft,quod officerc fuae liber tati opinatur ♦ At uero qui inter corpus amp;animam,inter præfentemhancflux-anjç uitani,amp; futuram illam ætcrnam tlf difcernere noueritjUcc^ difficile intel liget.fpirituale Chrifti regnum,0d ciui^ lem ordinationem,res effe plurimum fe pofitas. Gum ergo ludaica ilia fit uani-tas,Chrifti regnum fub elemêtis huius niundi quærere ac includere,nos magis quod perfpicue Scriptura docet,fpiritii alem effe frucfiu cogitantes, qui ex Chri ftibeneficio colligitur,totam hanc liber tatem.quae in ipfo nobis promittitur,at qucoffertur,mcminer imus intra fuos fi nescontineri,8Ccgt;

Ariabaptifta mire ftolidus, aut qua-tus quatus fuit by pocrita, ad Rheni ripa, quietis illudendi homines gratia eommodum locum natftus »Hauriebat enimmanu fubinde aquam, neminem «X practereuntibus afpiciens, camcp a-

jet DE CATAB APTIST ARVM quam inlacunulam,quam in hoc paf’* rat,infundebat,quæ mox cxtccabatur» Non cnim poterat aquam contincf^» quac mox ut ïnfufa erat,abforbebaturir* arido tcrrac Ioco»Quid nam Obi hstc lu' dicta nbsp;nbsp;ftulta rcs udiet,praetereût^

mirabanturjn publica enim uiafe«!^’’’ Cbi hypocrita delegerat, ut fui adm««' tïonem daret,omnibus^ confptcuus « fenPercontatus àquibufdam,quidfibi hac re udlet,quâ impoITibile clïct Rhc* niflumentot fluuiotis indies auâütngt; exhauriri poflemanufua» Refpondit arridenti ore,O boni uiri,diuina myß« ria uos fugiunt» Innocentiae exemplum hic uidetis*Nam Chrifti iuffum fequoi qui dixit, Quicuncp non acceperitreg* numDeitanquam pudius, haudqua-quam ingred/etur in ilIud.Quç rcs pu« rilior autinfantior,quàm uellemanuta tenui, Rheni cotinuas aquas exiccare. Quidam ex adftantibus cachinno illiut ftultitiam excipiebat.Poflcs, inquit, cigt; tius cacharos uini plenos optimi exhaiï rire euacuareœ, quam præterfluentcs

ERROR IB VS LIB. I. )ogt; Rheni aqua«. Qualis obfccro ilia inno centia,dequa Euangelium nihil loqui.* tur, aiiatn Chrifti uerba requirunt, no illam ftolidam 0^inutilêjqua teiadas* Fucus fubeft, nomen quaeris apud bo-wines,quafi fapientior cçteris fis,quod Urnen nunquam habebis inter pios, ni fitale uelis,amp; ames,quale habuitille, quiEphefinumtcmplum ex meta ma* litiacxuffin

Alius ex illorum numero plus infa-•’iæquàm prudentiæ Habens,ollam fter corchumano plena,fit honos auribus, adhebdomadcs aliquot colledam in ui am cxoncrarat,fecp exutis ueftibus,nu-do corporc in foetido ifto ftcrcore more pucrorum uolutabatjidem dices, quod iftc alter, iuflum hoc efle à Chrifto,eûcp Uerum Chrifti uerborum efle fenfum, quem modo ipfo fado declaret,alias ne minem,qui eum non imitetur,fieri reg-ni Dei participem.Lentis uirgis 0^ in a* qua bene maceratis,hi ftupidi homines

. nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X J 6^

QC fui amantes dedolandt,ut tandem ab îjsftnltts opinionibus defifterent* taflîs bene mentulat us fuit,quod ita nü do corpore fe in fœtidis cxcremêtishU' manis commacularit Dignus ut ftercus illudin osilh'us ingeftû cflet» donee lotus ex ftercore regen eratuSjP^ erep fadîus effet, aut omnino fuffocatus* Nihil talehominum genus pudet,n*bi« non audent. Omnia apud cosliccnt^t* am turpifflma» . ^nabdptifldrumfronsinulld^ Domini illuftres in Ropolzftein, quoi dam anabaptifticæ faûionis homines in carcere, uindici nefariorum fcckrôjad dies al iquot detinuerant, incerti quan» nam de illis fententiam ferre commode poffent.Etut contemplatius in religio nis negocio dîjudicaréatfîuf^enuse' nim qui ulla hgreiî accufabatur,Epifco pis,qui hac in re iudidum ex Scripturis habent,tranfmiffi funt, confulucrunt theologosrarç eruditionisgt;et à lurifpro dentibus conûlia petierunt, quidnaeôi

ERRORIBVS LIB. I. ,1» fflis effet flatucndûjtum ex diuinis legibus,tum ex prophanis.ludicio tandem eos,ob perfidiam et uarios aniculos co tra ucram religionem, fiftj, conclufum commuai fuffragio.Senatus huius oplt; piduli ( nolo hic certt altquid ßatuere, lt;luö non interfueritn, fed ea ab altjs hau ferim, qui no folutn fuis oculis uideröt auribus audierunt,quæ aâa funt.fed ctiamparsfuerunt corum omniS, quæ Cum tjs miferis hominibus eötigerunt) in earn fentcntiam,poft longam conful Utionem,amp; bene perpenfam re, de qua agendum erat, iuit, utcauterio illorum bons notaretur jlligmatacp Dominorö, in quorG terra peccaflent, bene expref-fa gererent,quo fc peflime egiflfcj fe que abfcç ulla iufta caufa ab Ecclefiæ ôàtho-licægremio auulfffTe, amp;nbsp;erroribus non toller andis fc polluiffe,haercticorum do gmata approbafle,illiscp adhaefiffe, et a lios feduxiffe agnofcercnt.Sententiç ad ie(ßum,utmoxex dominio illuftrium Heroum abeant, amp;nbsp;nunquam reuerfio nemfaciant,aut gladio fubt|ci,finccç o-

ft» DE CMTABAPTIST ARVM mni mifehcordiat afFeóu puniri. ilUs turamentum datum ,quod et fi tog* tl non praeftitiflent.Siccp abieruntlæ^’, quod aliquid pro nomine Chrifti P’*}* cflcnt,Videfatanac aftutiam mirabil^» Nomen Chriftifonât.populusfimpl^’^ id audit, ingemifcit, murmurât cont*^^ Chriftianam poteftatem quafi iniu^f hi uiri poenam fuftinuerint, Putant eM* illos, quü fortiter pericula fubeunt, p^^ bos ciTe uiros,innocentes,cultui diuin® deditos,quum omnibus modiscono'’ Scripturam, contra antiqux EcclefiÇ^*: apoftolicæ confuetudinem, contra ec-cleßafticos Do(florcs,qui partim etiam fanguinè fuo teftati funt,hanc cflcuera dodrina,amp;utilem ad falutem æterna, fe opponant,errores non intelleâos de fendant, approbent ♦ Admoniti autetn non {cmel,dum in carcere inclufieflcnt. à ptjs ÔC dodis uiris, quo agnofcerent errores à fedudoribus imbibitos ,fchif-maca in qux ex ignorantia ScripturarS lapQ perpenderent,ne Eccleßx Chrifti anae hanc maculam inurcrcnttEiïe plc-.

bcios homines, quibus aratru amp;nbsp;tribu Is^reliquacß rufiica inftrumêta notiorai quàm diuinac Scripturac germanus fen fus-Non ita illotis manibus diuini Spi-•■itus uerba effetraóanda«Exercitium in omnibus rebus locum habere. Satis nobis fimplicibus,quibus alia négocia incumbunt,fi articules fidci, Decc prx 'Opta tencatisjcredatis Chriftianeep ui natis»Orationcm Dominicam habetis, in qua Chrifiianus fe quotidie oblcda tur,in omnibus anguftijs ac thbulatio-nibusad Dcum confugies. Sedfruftra laboratumeft,inuêtum locuti funt pq iynceri dodorcs. Vcrû Chriftus per öiuum Paulum prscdixit,ûT» iy vsSfoic àwOSÿlt;rôFT«» Tirîf TÎif TTtSi« j, atten

^ôtes fpiritibus wAarois,ac doôrinis dae •noniorum per fimulationê falûloquo-tumicautcrio notatam habentium con fdenttam,amp;c«Nonfolumautem fe no otnendarunt,fcdetiampeiorcs ôi auda 'tores adrefponfandum bis adhortatio nibus efFe(ni,quafi hoc blâdo alloquio , piorum,eorum caufa melior fit certior'

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X 5 que,

f(4 DB CATAbAPTISTAR VM que» Sed ufdebunt tandem,uita illa exti ca,quâdoante iußumludicem ftandô* quid egchnt, quam^ fubdole dccepti fint, autquomodofeipibspulchra iOa hypocrifi in damnationetn coniccerinf seternam.

Neep illud innocentiac cxempliïffl prætereundum duxi. Quidam non Ion ge à Schafhufia,abiedlis ueftibus,in nofo loco lacunulam digitis effoderat, in quam crebro urinam profjciebaiin^ minem ob nuditatem autfugitâtes, aut timentes, licet robußi eflent homines, fuis^ membris ita efFormati.ut nihil cis decnet,ad ueri hominis proportionctn-Audiuf etiam, illis nebulonibus rnuhf' res qaafdam fc immifcuifle,innoccn(iaf fuae.ueftibus fepofitis,fpecime dedifle» Aliud iam occurrit,non difftmilc hu-ic.In medium, ubiAnabaptiftarum nit tnerusiperada concione ailati funtfe^d culi bacillorum,iufrus unulquifip hacil lum arnpercjobequitarc^ depofitau«' ftcjin corona ta mulierum, quam oiro* rum etpuerorum»Nudo enim corpora bx(

■ ERRORIBVS LIB. I. ji^ ' hæc innocentiæ facra exercenda funt, prudens diccret,fummç maliciei,amp; per uerfianimi eflc fignum. Verumfatan nouit ißa puerilia in fui commodum ÔC damnum homini ucrtcre,per^ ea muL taflagitiaexcitate, quæncmo unquam cogitaffet,aut credidiflet. Vis fcirc itn-poftor,quid innocentia uera fît,audi di ui Ambrofij uerba.Hoc eft, inquit, in-nocentem eflc, ignorare quod noceat, amp;ficircumfcribiturab aliquo, de omnibus tamê bene iudicat', qui fidem eC-fe in omnibus arbitratur,£t innocentia eft, ubi non eft nocendi uoluntas, quac neque in damore uocis,ncc in fpoli jti-one ueftimcntorum,nec in obequitati^ onenudato corpore,fuper tenui amp;nbsp;can dido bacillo,fed in confcientiae integri-tatceft innocentiæ defenfio ,nec falu-tem corporis ambiens/ed in puritate a-'nimi,amp;c*

DB CATABAPTISTARVM nabaptißas, Literas bonas omnem T^hiloß)phiam contemneret JLx Epißola U, lodch^ ddiä^ adBxilIingerumy^élib, ^pollolo' rumpraejïxd,.

Habet hæc noftra xtas, uïr doâilî)^ me^complufculos Euangeltj pios quidem illos ÔC. diligêtes uiroS) 9'^* immodtca quadâ,ut mihi uidetunScH-pturarS ueneratione addu(f)i,in eafunt hæreO^ut exiftiment presbyterisgt; ad pa-(cendum grcgem Domïnicum uocaö's, non licere,pratter Scrïpturam ucrcfa-cram, ullâ philofophiat parte legere aut tradare» Huius cnim nihil elle,quod ad falutem nofiri attineat. nec quadra re,ut quac funt hominum folcrtia inuen ta,ad coeleftcm illam à Deo reuelatS philolbphiam adhibeantur.Paftoretn efle debere,qui Ecdeßat praeeß, non c5 templatorcm,ncc aliud illi fpedandum tnagis,quam ut plurimorum falus, do« (ßrina illa, quam Apoßolus fanamuo-cat,quxratur,Eaninec in hominSpla' citis

ERRORIBVS LIB. I. nr ritif :onfiftcre,ne£p ab ulla naturæ parte præfl:an\fed ex unico itlo amp;nbsp;inexhau fto fonte aquae uiuae in uitam æternam falientis, qui quidem in Scripturis Pro phetarumSd Apoftolorum ceuatnpio quodam in labro contineator, haurirc oportere.Quam opinionem ôi. Cataba ptiftæ de internx uidelicet uocationis fuffidentia perfuafi.no femel apud nos publids in congrefTibusjCum damore etftrcpitu ita,fuo more,tuebantur,ut in totum fiC linguarum peri(iam,flC elo-qucntiac ftudium fupploderent, a t cp exf bilarent.Illorum autem exiftimatio, ta etfiinfpedemnon muitum aliénaeflc àucritateuideaturjpropter abufum ftu diorumamp;^ artium,quem proximis aliquot feculis ftupor quidam,Sc ut fie dicam,publicus hominum ueternus orbi inuexerat,tarnen propius intuenti con ftabit,arbitrer,errorem efie non minus perniciofum,quàm illorum fuit, qui ne garant facras literas fine ope philofo-phiac nunquam rede aur doceri aut«n-tcUigi poffe ♦ Ac milii quidem fi alteru-tram

fit DE CATÄBAPT ISTARVM tram tn fententiam eundum pcdibus cf fet,tolerabiliusuidercturineam pccW-rc partem,quae abufumdodrinarö ad' mitteret, modo interim effent,qui p*quot;®' be ûterentunquàm probare fententiafl* quae honeftarum artium ftudia proffu’ tollenda effe de Eccleffjs arbitratutjS^^^* HetZerus lit er arum bonarum

Libellum Germanicum parauerat,quemuidi, quiomnemp^^ lofophiam, et literas tarn Graccas q^atn Latinas explodebat, pulchris in hoc ex-cogitatis,utfibi uidebatur, argumcfi^** QC rationibus.ApoftoIos pifcatores,in do(ffos,Ioco exempli adducebat, quo® Chriftus, in difcipulos dC docfîores tnS' di elegcrat,docuerat^ ueram rcligione» quam amp;nbsp;fparferunt per totum mu^ » Neep opus effe gentiliû teftimontjsO-ratorum aut Poetarum,fi horum au^ toritate aliquando Paulus fit ufus rarif' fime,amp; apud eos,qui facram Scriptufa nihili pendebant.Potuifïet multo uenu (bores ÔC elegatiores locos adducerc ex

Bjbltjs,quàm ex ethnicorum libris, fed infcruijttempori.Item dixit, non opus effe leÀone ulla,nifi biblica,cuius Spt-» ritus fandus uerum intelledum fe inuo cantibus inftillat -gt;8^ fuggcrit.Quodau tem libellus ifte non fit editus,incaufi» fuicinfperata illius capttuitas j in quam €onftantiaeincidit, Domino illius cur-fumin malitia impediente. Quid de Di uinitate Chrifti fenferit, qua loca Scri-pturæad opinionem fuam fiabdiendS c5gc(rerit,nolo hicadducere. Nam no dubito ilium ex animo,quum ad fuppU ciumitcrarripuifletjrefipuiflejpublice-nucfuoserrores reuocalTe, ut Libellus, Germanice cditus de illius obitu, tefta-tur.Hæc autem ideo in medium profe-gt;’o,ut fui complices, qui hunc peftiferS libellum dcfcripferunt, admoneantur, lie illi aut fuis fcriptis credât, fed potius Vulcano tradant, nefimpliciorumcor da co ucncno inficiantur»

ÏOANNIS GASTH jjRISACENSlS, THEOLOGIAB , cdndidathDcCatabaptillar rumcrroribusL,ibcr Jccundus,.

ïn parozria Diui Martini, uióoria ante congreflum obtinuiffc, filentium^ n° bis fua infallabili doóirina impoftnn^» cogor,ut neminê fugiat,quid inter no» tune temporis fit adïum, fcriptis auxilia res copias ilfis tranfmittere, quo eoruin laus maiori fonitu €buccinetur,oinni' buscp manifeftum fiat(non dubito bpi ens fiatim olfaciet,fi ea res illis prins fcoft-

ERRORIBVS LIB, II, jti feôdita aut ignota fuit)cuius fpintus h( boni uiri fint,â^ ubi hulcus l3tcat,Et fie etiam utilcm admonitionem. ut à fermé to pharifæorum caueat,habiturus cft.

Primo Deo gratias egerunt ob collo quninftitutioncm,amp;fe fraterna chari-tateadeffejDcumcput fuum Spiritum illis donetjprecati ♦ Etfi abalicnatum fe habere animum erga quofdam,Ôd præ-cipue me nominabant, quod titulo fc-t^arum amp;: feduefforum eos in concioni-hus publicis infignieram, cuius rei eau fam fegrato animo paratos elFe audire, Namualdcabfurdum fratres conuieqs profcindere,nihilotninus fæpiffîme ac-cidilTe,

Ad quod refpondi, fere in haec uer-ba.Precor et ego Dcum pro fuo fpiritu, qui nos non folum nunc ad ueritatis ui am ducat feruet,fed in omne çuum,. Non nego, femel atquc iterum publice concionatusfum contra Catabapùftas in généré, priuatarura perfonarum nul l lam faciens mentionem, quia nullû ad-1 ' hue Catabaptiftam fubnatum elfe cre-I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y debatn,

3x» DE CATABAPTISTÄRVM debam. Neeg ctiam fomniabam hîc altgt; quos latere, qui rebaptizatt eflènt.Sdo practerea illud,quod ne in minimo incil iare me po(runt,aut quod à me laefi ^aut tradu(Sifint.Nâ omnibus bene cupio, ód ex animo faueo, quantum in me eft neminiep malum inferre,aut incomnio dareuolo. Inconcionibusautem ecck' fiafticis,ob ofFiciS mihi delegatum,(Jani nofis erroribus occurrcre,populumfin’ plieem admoncre, fummis predbusob teftari compe Hor,ne im plicentur noce* tiflimis feóis. Et deinceps non defiftani inhortari omnes,cooperatoribus etn, admotis precibus, idem præcipiam, diligentinïmemandabo,nequidin haC re negligant. Hoc in negocio nemini parcere debeo,ne illis quidem -, qui m^-ioris funtautoritatis,quàm uos.quiali' quid uidemini effe, cum nihil fids,neep eruditi, neqj fana mere præditi. Noftis? quid Dominus perEzechielemnosdo ceat,illi obfequendum.

ob id fufpicionc plena. Si reuocatur adtruunam.ad uerbum Dei, apparer^ quod omnibus modis cum charitatc ue Urépugnât, contcmtrix Chriftianaccc clcGx eft,feparationis et fetfîarû amans* Et quia fpiritui Dei contraria, uera effe i non poteft,

Aut narrate, quis haéîcnusita dox cuit,aut quando talis confuctudo,qua-letn uos Ecclefiæ præfcribitis, obferua-, taunquam eftc'Refponderunt, Ab A-poftolisid confuetudinis ad nos fiuxit, I amp;nbsp;Scriptura id docet,nihili pêdimus u-i fumhaëlenus inEcclefia papiftica ob-feruatumJnferebam,Scripturam amo, amp;nbsp;ueneror,qua amp;nbsp;me ftrenue defendSi quçetiam iudex erit in omnibus alqsrc bus, quæ ad gloriam Chrifti pertinet, cui amp;nbsp;me, amp;nbsp;omnia,quac dtdîurus fum, 1 fubqcio. Audirc geftio,quâdo,amp; à quo infantium baptifmus prohibitus. Si in^ fantium baptifmus uerus, ut eft uerifïi^ mus,tune rebaptizatio reicdla eft.Si au tem non ferendus, neceffe alius fit hap-tifmus.Nouiexhiftorqsbaptifmum in

04 CATABAPTISTARVM fantjumàtcmporibus ÄpoftolorS tumjamp; nunquam ,nc à pcffimis quide» prohibitum» Auguftinusmanifefte CO' fiteiur in Genefim Libro decitnogt;qiioa confuetudo matris Ecclefiac fuerit, in® tcsbaptixare.Tra(5ï:arunt ctiam hacde rein Cocilio Miluctano,in quo AugH' ßinus pratfidentcm cgit. Nec^ in dubiS uenit ca in fynodo,an pueri eifentbapti zädt, quia illud nemo negarat unquam in terris«Sed Pelagianos haercticos, qui peccatS originale negabant, condem-narantjdd nihilominus permittebantitl fantiumbaptifmum in fuo uigorc/uirt non poflent negate ilium ab Apofioli» ad nos defluxiiîc. O quàm preciofani remhabuiflcntjfi uenari, baptifmumil lum puerorum,quo etiam hoc temport utimur,ab Apoftolis inhibitum fuifle» potuiflent* Erant egregt) amp;nbsp;dodi tiiiii ut feripta eorum teftantur, profedîo èC hoc faxum mouiffent» Atquiperbapti fmum infantium hærcfis illorum confil tata,reprobata 8C difeuflà»

ERRORIBVS LIB. II. j»j ueftigarc,qui ante Auguftmi tempora fuerc,noninfrugiferum ent« C yprianus centum annis,aut paulo plus ante Au-guftini tempora uixit, Sgt;i. in Epißola ad Fidum adfirmat, de baptifmo tnfantiS fermonem fuiffe in Concilio Carthagi-ncnfi;Non quafi in dubio fuerit,an ba-ptizandi fint infantes,nec nc, fed ob id quod quidem Iudaizarcnt,putâtes puc tos oôauo die folum baptifmo ablucn-dos,qucmadmodum ludacorum puer« oâauo diecircundderentur. Illis omni busobftitit Conciltj confelTuSjOptimi» rationibus ÔC admonitionibus.

Qua in re obferuadum, aliquando condufum fuilTe à ptjs Ecdefix paftori bus,ut folum in anno baptifmus dare-tur,fedcam conftitutionem ab Apofto lis non deriuafle,neque propter pueros inftituta,fed ob adultos proueóiori» ætatis homines, qui ex infidelibus ad Chnftianifinum accedebant.

Recoil Ige adhuc proximiora tempora ad Apoftolosrefpidentta,. Origenes , praeceffit yo annos Cyprianum, ille in

' Ep«ftola ad Romanos dare oßoilt;^**’' quod lila baptifmi confuctudo ab Apo ftolis ad nos uencnt. Neque a cdenlt;l®gt; Ohgeiiê in hoc pormflc errare, qui pfO pinquus Apoftolorum temporibißö» uita fuit, CUI ÔC mendacium palam po* tuiflct obtjcere,Q quid fcripfiflcr, quod illis non cognitilîimum* Et fuppuduifquot; fet ilium ,tale q uid cômittere fuis in ptiamp;, quiinaltjs rebus confignandisa^ dco diligens fuit. Etfi in multispcflîui® aberrarit,quem allegoriæ fuç folummo doiêduxerunt, errare^ fecerunt,

Infuper uos tot milia hominum,quj hatten us baptizati funtin pueritia, no dignes cenfetis nomine fratrS,età Ch» ftianocœtuillos exduditisf' QuàmaP dîumregnum Chrifti Sgt;^ paruûfaciüsi O infenfatijàquot fant^is homimbus uos ipfos fegregatisc’imo à Chriftoipfo» Etcum fedîam nouam introducitiSjin-corporamini diabolo amp;nbsp;angelis,eius. Earn ob rem feparationem hanc,multo rum maIorum,ÔC errorum caufamnee uolo ,ncc debeo doccre.Fidcm amp;nbsp;chari tatein

ERRORIBVS lib. II. ,17 tïtem q uicquid exceditj hoc rcîjcicndû, ô^anaihematizandum.

Obielt;fîum ctiam mihieft,quod mul ta contra Romanam et papjfttcam con fuetiïdinem docerem,quaî multotû Pa.» trum confenfu confirmata,amp; mulhsan nis duraflent. Nihil Ce curare confuetu dines dixeruntjin uerbis Apoftolorunt amp;Chnfti uim fitatn efle.Paucis hæc c5 futaui.Alia rcseftcum papifticis con-fuetudinibus ÔC ritibus,amp; alia res bap' tifmus puerorum.Cæco apparet confti tutiones plerafcß à pontificibus populo obtrufas contra Scripturatn,fidê et cha litatem clTe,necß illæ pariter ac concor-ditcr ab omnibus approbataî ac rccep-tæ.Papam non eflc caput EccleGaCjOm ni tempore,ÔC à non paucts libéré didhï fcriptum. Ne^ illi ab omnibus Chri ftianis obedicntia prasftita cft,tanquam capiti fummo. Honorabile coniugium faccidotum à Græcis hue ufe^ obferua* tum,réclamante Papa. Miflam non eC fefacrificium,qucmadmodum papifmi defenfores loquuntur, palam eft inor-

3z8 de CATABAPTISTARVM thodoxts Patribus. Imaginum abufus, in templis fæpe rcprobatus, amp;nbsp;à doóif'' fimis Si fandiffimis uins» Monaftican* uitam, ut iam in ufu cft, humanam inuentioncm nemo ncgatjCtiam hi,qui cgrcgtj illiusfuntdefenfores. Deinuo-catione fanlt;fïoium,de purgatorio, Sic nouitcr ea omnia efleexcogitata,cx prö prijs hbris confutari poffunt, quodabz erratur à fcopo Scripturç,et fi Patribus plus tribuunt,quam Scripturæ diuinæ-

Atqui cum baptifmo infantium Ion ge alia ratio eft.Friuoleconfuetudinetn Ecclefiaî contemnere,quac nec prohibi ta apertis uerbis in Scripturis, nec fidci aut charitati aliquiddetrahentem, quæ quectiamfine ulla unquam contradp t^ionc religiofe obferuata,fupcrbum ct ftolidu homine arguit * Obijciatis uos, quid in buccam uenerit*

Obiedîum practerea,Indignas amp;ni hilipendendas ccremonias,cum pu«3 baptizatis,adhibetis, uidelicet coniura tionem fatanae,falis immiffionem, can^ delarum apparatum Qc, fputi exputi, Si

ERRORIBVS LIB. IL n« all a pleraqj. Huius rci nolut efle defcn-fofjcum ÔC mihi difplicerêt,ob abufum indeenatum.Alias,quicquidutilJtatcm altquam habet,aut manududtonem ad docendum,eo libcntcr utor ♦ V erö h»c Chrißianis libéra funt, quibus aut ad-derc,fi commodum uidetur QC populo utile,aut dcmcre, fi abufus obrepfcritgt; pro temporis ratione,quetnadmodutn in cæteris ccremonqs fit, poflunt ptj QC fanäi Epifcopi» Dcexternis nulls cer^ lamé excitauimus,quæ media funt, uct bo Dei non répugnant»

Cum autem de baptifmo loquimur, confuctudo aliquid infe habet,quæà temporibus Apoftolorû ad nos ucnit, conformiorcp Scrfpturæ fandlæcftjA-poftolos infantes baptizafle, quàm no baptizafle.Totas domos tinxcrunt, uc nfimile ctiam Pueros interfuiffe. Ve^ ftrum erit loca Scripturç adducerc,quç palam baptifmum pucrorum prohibe-ant.Htc proruperunt Catabaptiftæ, ut ego ex Scripturis demôftrarê, ubi nam puer nominaretur in Scripturis, qui ba

, . .JJO DE CATAB APTISTARVM ptizatus effet »Thomas confratermox inquic, Et uos oftêdite jquo in loco fen ptum fit,quod mufier baptizatafit*

Ad hæcinferebam,Agite, ScripW' ram examinabimus, in qua fundament turn ueftrum, ut iaóatts,pofitum eft* Nafalfaopinionedcccpti, utfriuolene getjub nomine domus pueros nonco praphcndi.Interim multa ab utracp pa^ re differebâtur,utmihi locus loquendi non effet.Sed commode SC hoc accidit. Interea cnimilli,quodin pedore clau-fum erat,effundebat,nos Zuinglio ad-faaerere adfefentes»R.crpondimus,PrO' fetîîo rêacu tetigiftis.Eft nc hoc Zuin* glio fauerCjCum piobamus non folum conieóurisTed ctiam Scripturis, ÔC cO' fuetudine Eccîcfiæ antiquac, quae in toto Chriftiano orbe adhuc tenetur, fan-ólecp obferuatur, pucrorum baptifmöï' Deberc ne ab hoc inftituto deflederc, Sc. ueftrarum fieri partium t' Addebant amaro ftomacho, Libelli à quibufdam de Baptifmo in luce eduntur,in quibus manifeftamendacia QC conuicia deiliis fpar

ERROR IB VS LIB. II. JJt fpargerentun Refpondi,Occurnte »Ill's fcriptis, fitantum audaciæhabetts. Vis non latet,ubi habitet. Arguite, reprçhê dite ifi meliora habetis. Auxilio ent ctiä Senatus,ncin ullo coqucri poffitis.Scd perfcrutcmur Scripturam»

Exempla ex Aôis Cap. 8 dcEunu-cho baptizato,amp; Cap.iodc Cornelio adducebant,quibus uerbum Dei prac-dicatumeft, ante fufeeptionem baptiC-mi.Id etiam ubieç in Scripturis obuiain tfle,^ quocun«^ in loco baptifmi men tio,tbi additS aliqutd de fide ♦ Pucri au^ tem non intelligunt,nc«$ capiunt conci ones,ergo tarent fide. Quod fic dilui-tnus.Exemplade Eunuchoamp; Corne* Iio non fecum ferunt,quod Chriftiano-tutnpuerisbaptifmusfit denegandus» Confitemur 8C nös,necp fenem,necp ra done præditum,nifi prius fit cdodus fi dei myfieria.,debere baptizari. Sed alia ratio eft cum pueris,qui abft^ ullo proprio peccato exifiunt, amp;nbsp;immaculati (unt.

na DE CATABAPTISTARVM bat contra retindores argumcta. Nos» inquit,non dubitamus pueros Deo cf-* fe charos, amp;nbsp;promiflionem haberc^ig*' tur conuenicnSjUt etiam baptifmo infi* gniantur.Ita in Marco Cap.io fcriptS, Taliutn eft regnum coelorum. Scio Io* cum hunc Scripturac uobis maxime dif plicere, amp;nbsp;illam promiflïonê nähere ad fenes conamini,qui fe (luxta pracceptû Domini Matth. i8)conuertuntetfiunt fjcut pueri. Nihilominus tarnen non poteftis illam promiflionem ab infa nti * bus,qui per fidem Chrifto à parentibus uel altjs addudi,auertcre. Quia Domi* nus aperte loquitur in Marco, Sinite puellos ad me uenirc, ne prohibeteillos taliû eft enim regnum Dei. Et cum co* pifTet in ulnas,compofitis manibus fu* per illos,benedixitcis. Quid nucimpe* direr,quo minus baptifmo inaugurare-tur,et in Chriftianam Ecdefiam,in qua populus Deicft,aflumerentur i Quod etiam Petrus Adorum lo confirmât, Numquis prohibere poteft.quo minus aqua baptizentur hijqui Spiritum fan-dum

In hoc confltdu Catabaptiftæ, quae propofuerant, parum curabant, oblid argumentorum, ad quæ rcfpondendCt frat,nec^ noftri ea diluebât, iam hoc ad ferebant,tnodo aliud,ut fit in tumuhua rijs difputationibus» Tandem didunt ex Marco Cap»i 6, in quo omnis uis co »■umconfiftebat,allegabant,pratlcgcn-tesex Ltbro textum. Finita lecffionc in^ ferebant, Agnofcitis primo fcriptum cf fi)Pracdicate,0C qui credidcritiSC bapti-2atusfuerit,faluus erit,Credcrc, credc-le^nquiunbprimo pofitum eft.

Dixi me uelle refpondere ad ca.Dc-prchendo,inquam,inhoc uerbo ciedc iCiUcftrum cfle fundamêtum fitum. Ni hilefficietis, fanus intellecftus quæren-^uSjÔC totus locus Euangcliftæ cofidc-iandus,perpedcndus,cxcuticdus fi ge hüinû fenfum crucrc uultis. Non eft de lt;wpenda pars quçdam,propofito alicu ius feruicns,amp; fic de re incognita friuo.» kloqucndum.

Aliud efi:, ratio ne praeditö,amp; aliud,pué I ros Chriftianorû baptizare.Qui i'ntellé ^um fann habent,illi nemo negat,uer-bo Dei inftruendi,alias nunquam fide- j ksfiercntjnccp baptifmum afTumerâ. In Epiftola ad R om.Cap « lo fcriptum , cft, Quomodo credent ei, de quo no au dicrunté Quomodo autcm audicnt abf j que prædicante i Sed alia ratio eft cum ' pueris,quam uobis claramfaciamexli ! bro Exodi.Et primo quacro, An pued I ludæorS populo Deiannumeratifintj uel exclufi, an etiam ad feruanda prçcé pta obligati amp;nbsp;adftri(fïi,anliberi. Non reor aliquem negaturü,eos fuiflè ad o* mnia obftritfïos, quæ lex pracfcribit.Le gimus igitur Exodi 19 Cap^Mofi præ-ceptum,ut populo Ifrael legem pracpo-nat,id^ fccit.Et omnis populus refpon ditjOmnia quæcûep Deuslocutuseft, faciemus Jta amp;nbsp;Cap, 14 repetitur hoe, Et promittunt ie omnem obedientiatn üclle praeftare, Accepititac^ Mofesfan guinem uitulorum et hircorum, cum a- , qua öélana coccina óéhyfopo,fiinul Sé ) ipfutn i

ERRORIBVS lib, it; 33i lt;pfumlibrum(ficutin EpiftoIaadHe-bræos Cap.9 fcnbitur ) di. totum popu bm afperfit, direns. Hie eft fanguis te-ftamenti,quod pepigit Dominus uobi fcum,fupcr cûélis fermonibus his ♦ Htc apparct Mofen prçdicaffe, fed intelligc tiaprædins.Etfi pu eri intelligere no po tuerintjuihilominus in foedere fuere,6C in populû Dei annumerati. Poftea ac-« ecdente ætate banc dotftrinam à paren-tibus fuis hauferuntgt;didiceruntcp,et no co tempore quo foedus erigebatur.Hoc co tendit,quando Chriftus dixit, Ite in orbem uniucrfum,amp; pracdicate Euan^ gelium omni creaturx. Quicunep credi derit,amp; baptizatus fuerit, faluus erit. Qui uero non crediderit, condemnabi tur.Hunc ctiam moré Apoftoliin prae-dicando uerbo Dei tenuere, quern 8C Mofes in mote Sinai obferuauit.Capa-cibusrationêprafdicarunt,2lt; fie noua populû Deo eoUegerunt,qui »que pro miffioneshabcnt.atcp ille populus, qui ineremo per Mofen eollecftus eft. Ab-t fithûc ut dicamus ludæorum pueros plus

SU« DE CATABAPTISTARVM plusprærogatiuae habuifle ,quàm Chrî ftianorum j qui plus gratiae fortiti font per Chriftum* Praedicatio uerbi Deiu'n principio prouedæ ætatis hominibus utilisfuitô^ neceffaria, illiscp Apoftoli luflî funt praedicare* Ita amp;nbsp;Euangeliutn creditum faluat, ü baptifmus accedït» Quibus enim Euangclium prædican^ dumfuitjpuerisç'Nonintelliguntergo intelligentibus annunciandum.Necta mê hoc prohibetgt;ne pueri baptizentur* Hanc refponfionem perpctuo obfjct-mus uobis,quories infertis, Oportet il-lis prædicare. Qiubus neC Adultaeæta-tis hominibus.Bene. Nemo hocttegat, fed interim no fan's p robatu eft, pueros baptifmo non infigniendos, Dico de Chriftianorum pueris.

Quod autem hunc locum, Qui cre^ diderit,Ô!^baptizatus fuerit,hue trahp tis,quafi nullus faluari pofti't, nifi aqua tin(ftus,erratismaximejtem, quod nul (us baptizetur,nifi crediderit, peiori in crroretenemini.Ideo alius fenfushicc' liciendusjquia ilia non dependent,qua

ERRORIBVS LIB. II. nz fîomninoindüToIubjh'a .Nam quîcSqi üerè crcduntjcum agitâtur fpiptu Chrî ftijlli interne ksÙ a.vagt;llni baptizati et regc nerati funt. Quando homincs Chiiftfs agnofcun(,damnah non poflunt, quâ-diuinhacagninonc pcrfeuerant,quia t)eus alias fc ipfum in iliis damnaret. L tcm funt multi, qui figno baptiftni or^ nantur,qui tamenfidem ucram non ha bent,hi nos amp;nbsp;feipfos,cum aqua datur» dccipiunt.Idcç etiam Apoftoîiseuenit. Loquitur autcm Dominus de uera fide ô^fiduciainfe,quam Spiritus fancfîus docet,quando ipfe uult, nullihominS præfcripto fubiacet. Idcirco ilia uerbo-rum cft fententia,quicuncp crediderit,ec baptizatus fuerit,hoc eft, quicuncp talé fidem habet,ut ipfum Chrifti n5 pude-atconfireaturcp publice coram mundo Chriftum efie hlium Dci, fit ucl bapti-fmo,ucl martyrio ,ucl alia cofcffione or natus,ille faluus erit.Qui autcm ita crédit,ut Chrifti ipfû pudcat, utapud Lu-cam Euâgcliftam habetur, huius etiam ego coram Pâtre meo erubefcam. Hoc

bs DE CATABAPTISTAR VM cofirmat Apoftolus in Epiftola ad Ro/ j manos, Corde creditur ad iuftitiam, o-re autem fit confefTio ad faIutcm,EtaIigt; as omnis Scriptura teftatur,fidenos fal | uanï nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Ex n’s darum fi't,baptifinum inftitU' turn cflc proximi gratia ♦ Quum homo pcrpetuo eremum incolcret, nuIlunKÇ hominem in uita fua uiderct non opus baptifmo haberetadfalutem confequ^ dâ,fed fiducia concepta erga Dei nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

ricordiam per Chriftum propofitam fa tis effet,Hoc nomine faceffant talia fig-menta,quafineceflaria res fit,fideni Si j baptifmS infeparabiliter cohætcre» Ba ptifmus enim hoe in loco non cft infti^ tutus.Nam amp;nbsp;Chriftus difcipulosfuos permifit aqua quofdam tingere antefil am pafltonem.illud nemo negabitPiu res enim baptizabat quàmIoannesBa piifta.Qui ucro tunc têporis baptizaba turjanguida fideerant præditi,quôdin flans tentatio palam faciebat. Indedo-cumentum fumimus,quodeotcmpo--re initia fuerefolummodo illorum gt;nbsp;qu* , do*

^olt;?lrinae Chrifti ÓÓ fidci nomen dabat, poftca dona Spiritus fantfîi mirû in mo d« auda, diuite cornu data. Quis dubi •atjudâ proditorc etiâ aliquos hapnzaf fcjin quorû numero multi amp;nbsp;prob? uiri fuere,et lacobum mukos tinxilTec qui contempta dodrina Chrifti,retro abic-rutit, Nihilominus unus populus per baptifmum fic unitus eft. Etfi etiam pu «ibaptifmû acccpiiïent,quod fieri po-iuit,quidaliudfuiffet, quam quod an-Humcrati eflent fidclium congregation Hi iSC ad nouum populum Dei recenfi--tic’ad quem co ufcp non numerarenrur, quoufq^ baptifmumrecepiirent .Prop-terea Chriftianus parens eo fit affeeftu pratditus,utomnis fua familia annumc tur populo Chriftiano. Quida film ma uoluptate puéros ipfôr am,propter nomen Chrifti paftbis Äf irtterfecftos conté platifuntjCtfi marryhumunde ortum, nefcilTent.Qiiod igitur emolumentunt adfequimini ob d'ÏIidiüm dementi a* qua::’

34-0 DE CATABAPTISTARVM rum farina adueniebatjCui ignotû, qua derc.quo ue Scripturæ loco ccrtamen effet,qui impudenicr Si friuolê fermoz nem incipiebat»Mihi non ignotura,dû cebat,qualishæc fit difputatiOjamp;finc ordine muka inania uerba effutiebat^ Opuseffe diuina fapientia,utgloriain cruce,in morte uita apparerct,amp; opus, ut abnegatio hic fiat, ut ftukefcamus.Et fermoipfius ad hoc refpiciebat,ut nos carperet,quodbapufmum cum ci'rcS-cifionc contuliffcmus ♦ Nam Chnftus circumcifusjbaptffmo ufus eft/Digna refponfione illi occurrere potuiffemus, nempe Chriftum,Dominum amp;nbsp;Saloa-corem amborum populorum tam illo-rum qui in ueteri,quàm qui in nouoTe ftamento funt,idco amp;nbsp;ambo facramen-laaffumpfiffe.Cum autem nulla men* tio de circumeifione incidiffet,« confu fe omnia beftiae inftar eblatteraret, nihil illi rcfpôdimus* Inter caetera plenis bue cisfonabat, fenefcire,an parens illius Chriftianus fuiffet uel fidelis* Etmultæ ceiimonigin baptifmo obferuantjquas

ERRORIBVS LIB. II. J4f conucniebatabqcere,adiûgebat.Hunc intcrrogabatM. VuolfE An cred er ct, Chnftianum populum ucl Ecdefiâhuc ufc^ fiiilTe Obmututt mifer hac interro-gationc. Vuolf. Sermone in ceptum fumebat. ExiftimOj inquit,id indubita-tum apud fc Sd tuos efTe» qnod Ecclcfia Chriftiani populi fucrit omni tempore» Neqjfi'des patris tui eft in baptifmo ad-duda,fed Ecdefiæ Chriftianç. Mifer et ftolidusinhoc pcrfencrabat,quodnc-fc^rct,an parentes illius fideles fuifient, ncc nc. Ad hate Thomasgt;Nofti ne te ha buific pattern, unde nofti, SC credisî’ Certe ex alioru rclatuid babes. Noui, lefpondctjmc pattern habuifTe’ deillius autem fideincertusfum. Nam quiba-ptfeatur,amp; qui baptizat,perfecta fide ptædicos efTeoportet, infeius fum deni que, an parentes mci fuerint Chriftiani uel ludæi.Etfi baptizati, tarnen fæpius peccarunt Nos cnim patftum in bapti* imofacimus, promittimusep ultra nos nôpcccaturos. Thomas,Cuius tu fis fi dci’,ô^ ego etiam ignoro.Ccrtcimpcrfe

?4* ÜE CATABAPT ISTARVM tQa fides cft in omnibus, quia i uflt quo* tidie orare, Domine adauge nobis ndê, Catabaptifta refpondit,Se habere potc ftatem cornpicndi delinquêtem fraircm alias nefdre qui fratres, qui non»

Tales 1'ermones inuito animo ad* piittebam.Prudens enim intelligitfad-le, fineomni fundamento ScripturarS eaeUe prolata» Neep locus erat omnia obierfîa refellcndi in tanta turba,nam fi mul ferè omnes loquebâtur, adeo tmpa tientes filentij erant»Tandem cum finis nullus cauiliadi,in hæcuerba prorupi»

Dilecfîi non opus ad reprehenfionê fraternam rebaptizatione, omnes qui Chrifti nomen ger5r,hoc charitatisgC' nus non omittent. Apparet quid uobis fribuatis, uultis cfie Chriftiani ipfifii* mijfcdufis alîjs » St nos Chnfiiano nomine indignos cenfetis, idem amp;nbsp;nos de uobis ftatuemus. Baptifmus magis eft fcfiîfi'catiointcr ChnftianoSjquàm fx-dus. Nos teßfficamur in baptifmo,alias utilitates nolo hic commcmorare,quod Chrißo lunus obligari» V uolf. Ad illati oncm

ERRORIBVS LIB. II. j4j oncm ueftram fcquitur, Quoties quis pcccat, opus habere retincîîione » Tho^ mas diccbatjPerfudimini ideo aqua, ut pioxim» uideant uos baptizatos eflc, et non ob aliam caufam i Si Argentinam pergcr«is,ad fimiles farinæ homines, quibus ignotum uos aqua retindos, rc uocarctis nc baptifmum Catabaptifta unus refpondet,Maxime.inud cachin-nocxceptum.Namfequcrctur,inquit, Thomas,ex hoe balneatio more anfeiiï •n Rhcni flumine,uel lotio ludaica*

Cum haec agerentur, oftendi cuida cxfratribus locü ex T crtulliano,in quo palam fit,baptifm3 non cfle confœde-ïationem,amp;l Chriftianamuitam procut efle à fedis. Si autem ita, ut illi inftituc-tunt,baptifmo utercmur, quid aliud cC IcLquàm mera fetfla ^Thomas iterum di xitjMonachos reqcitis,Si interimno-uum monachatum SC pciorem inftitui-tis.Multa praeterea ociofa uerbaprola-lafunt ab utraeç parte ,quacrecenfere, netædiû ingeram le(îlori,nolo* Vuolf. Intcirogabatgt;an aliquid externe ttibue

344 de CATABAPTÏSTARVM rent bapnfmo. Refponderunt nihil otH nino. Vuof. Curcrgo rebaptizamtoï Catabap.Non rebaptizamur» Vtimuï ctiam alijs cenmonïjs,quibus nihil afcri bitur uirtutis, ut in coena Domini ♦ Ser-uantur uero idco,quia à Deo inftitutac. qug folum ad fencs,ct intellecïïum habé tes pertinent • Addebant, Baptifmum puerorum,non effc baptifmum, amp;nbsp;qué iamaccepiflènt, primSeffe baptifmS. VuolfQuomodo potcftis retinóioné negarcc’cum fimili forma prius baptiza ti ßtis,

Imelius primum argumentum ifcrö ucntilabatifermoneinterruptOjCxMar ci Ca*io,fed indiflolubile mancbat.Sic que allocutus Catabaptiftam,Sibapu-fmus puerorum, ut uos dicitis -, nullus eft,fed ueftra rcbaptizatio.quam docc-tis, S)C recipitis, in precio habenda,dic mihiobfecro, habuifline fîdemueram ante retindioncm, an nullam ucl tenu-cmc'Si ucra pracditus fide fuifti,tune per fidem iuftificatus es coram Deo,ncquc quo ad Deum^ rebaptizationecelTaria erat

ERRORIBVS LIB. II. «41 erat ad falutcm,ncque ulla utilitas ex eo proximo accedit,cü in pueritia perba-» tifmum incorporatus fis ,flC adnumera* tus EcclefiacChriftianaCjiuxta Domini uoluntate, qui puellos bcnedixit,amp; iuf-fit ad fc ferri. Imo increpauit difcipulos fuos,qui impediebant eos,nc ad Domi numuenirent.Siuera fides defuitante catabaptifmum, indignus illo fuifti. Si in catabaptifmo fides et fpiritus Chrifti tibi funt data,fequitur quod iufiificatio noftra ueniatex baptifmo,operc extern no. Et fic iuflificamur contra Pauli di-âumadRom.Cap.;.ô^ contra Scrip-turam,quac Gencfis Cap.t^ habetur. A braham credidir,amp;^rcputatum ei ad iu-ftitiam.Vtinfummadicam, colledtis o mnibus,ex ueftra retindlione fequerc-tur,nullum effc Chriftianum,nifi reba-ptizetur, amp;nbsp;fi ante catabaptifmum uc-rcex ucrbo amp;nbsp;gratia Dei crcdidiffet re ' demptionem lefu Chrifti, amp;nbsp;etiam per fidcm paftus öf potatus carne amp;nbsp;fangui ne Chrifti , quemadmodum uere ci-bus 2C potus animarum eft. Et Ioannis z 6 Cap.

14« DE CATAB APTISTARVM 6,Gap.prominum,Qiii carnem mcam comcderitjSCc.habct uitam acternam, Eßet demt^ fides in mortem Chnßt,no fuffidens ad remiflionem peccatorutn» fed catabaptifmus afiquid fubfidtj ad^ ferret,amp; tarn primo Chrifti Spiritusin co daretur. Sic omnes qui in pueritiaba ptifmo infigniti et fideles, intcllcdu tuffl fidei tutn dodrinç Chrifti habentcs, n5 lebaptizati,condemnatieffcnt, Abfit procuhut ucl cogitcmus, taceo,utaffir-memus,

Infuper inordinate m ult a htncindc dicebantur,contra Pauli dodîrinâ, qui fpiritu manfuetudinis doceri uult .Magnus cxcitabatur clamor, ut nullus alte rum audiretjhoccp ex contentionis fer-uore. Hoc non potui ferre, ÔC dixi. Dile öiorojUtme femel audiatis,quoduix potuiimpetrare poft unamÄ: alteram intcrpellationcm. Exucftris didiSjin* quam,colligo,quod nos baptizatosef-fe negatis,neque Chriftiano dignos no niinc.Etbaptifmu,quoinitiatifuntpu^ vijüne efftçiçû elfe contenditis.Etfi in ftru

ERRORIBVS LIB. n. ,4^ fifuéîionê peteremus, mox adforequi nosdodïurusfit, (èd haóenas à nemi^ ne dodijhoc ita cfle.Poffumus duplid-ter de Ecdefia uel Chnftianis loqui, pri mo,quomodo agnofcatur coram Deo» fecundo,iuxca iudidum hominum»

Siperpendimusdiuinum nofleetaf fumerein Chriftianutn, cum emiflione fui Spiritus, hoe poteft certc baptißnS tam præcedere,quàm fequi» Siquidem loannes in utero matris Spiritu bapti-2atus,ôi: non pauci poft baptifmû, mul to exadîo tempore,gratiam Dei indepti funt, Hoc ipfo iudicium omne à nobis tollitur,quod de ahjs ferre folemus. Nâ ueri Chriftiani,Spiritu fanlt;ftificati,Deo cogniti funt,no nobis * Sicep neminem iudicarc debemus,nifi file qui internum hominc agnofcit,quicp internus homo uerum Chriftianum facit * Atqui ucftri fermones eo tendunt,quaft certiflimi ß tis,qui apud Deum iuftus fit Jdeo friuo kdicitis, uos fugcre,an parentes ueftrl Chriftiani fucrint,nec ne.Deo hociudi ctum cômittite,cuius foUqs cft. Quiftp

j48 de C ata b APTI STi'RVM fui cura gerat,^ de (cfpfo follicïtus fit. Multifempcr inter nos fuere,quinon ex nobis erant, telle loanc.E nobis pro fedi funt,fed non erant ex nobis*

Quod fi Ecclefiam ucl Cbriftianos contuemur iuxta hunianum ludiciiim? quam Deus habere uult,Ecclefiam, in qua triticum cum zizania crcfccrcfi nit * Qua in re omnes Chrillianos nos ccnfemus,amp; in Ecclefi'a elfe pronunda musjqui figna Ecdefiæ,confelfioncno minis Chrifti palam faóla,airumunt Et quamdiu quidam figna illa negligiint, fint etiam fantfliffimijtitulum Chriftia^ norum illis non damus. Nam Chriftus per figna facramentalia fibi populS co^ gregare uoluit»Et quemadmodum in iTctcri Teftamento non omnes, quicir-cumcifione gaudeban t,populus Dei C' rant, licet interim i(3 nominarcntur,Si? punirentur ut populus Dei ,eodcm pa-dlo et nuncterrfporis fcfcres habet.Qui Cbrillianis figrtisimbuitur, ilium Chri ftianis annumeramus,fit fanus uel çgro tus, magnat uel modica: fidei. E contra-

ËRRORIBVS LIB. II. j4gt; »o,qui ligna ilia contemn«, amp;nbsp;pofiha^ bet, hune Chriftiano nomine priua-mus.

Atqui quod ad Chrifttanorum puc fosfpeclat,amp;fi bona fpe ducamur, De Um iilos fandifica{rc,0C id à matris utc-10 nilulöminus tam diu non numcran -tut inter Chriftianos,quamdiu illis Deus gratiam concedit, ut per facramenta nobis incorporentur. Imo ctiam fi fan-^ieffent, Deusep nolleteosinter filios computare, nihilominus nofirumeric iuxtaexternum lignum iudicarc, 8^ no iuxtaoccultumDei indicium* Quadiu baptifmo carentjtam diu nomen Chri-ftianorum non gerunt* Cum autem pti ^i,unum corpus cum parentibus fuis reputentutjiuxta ac paternæ poteftatt, Ueltjs,qui loco parentum iilos curant, fubiecffi,ôd cum puri autmundi fint,fo lumcp hoc impediat, ne in Ecclefiâ no-ftram pcrcenleantur , quod baptifmo non fint loti Jam autem parentes ardë-tidefiderio exoptant et defiderant.ut eo rum pucri Chriftiano nomine cenfean tur,

j;o DE CATABAPTISTArVM mr,«amcpob eau fam ad bapnfmö coSi adducunt. Neep quie quam obftatgt;pu^ rum nó Ioquf,aut nihil intcliigcie, Quê admodumin drcumcifione olim nihil impedimentiattulit, cum id ob proxi-mum fiat,non repugnabunt.Purr ucro cum excreuerit, ói te ChriftianS agno^ fdt, tuncetiamfatisfadlQ erit omnibuJ ptj’s.Si autem more quorundamdicc-rct puer, Quid ad me, quod parés Chrf ßianomeaddixit, nunquam conftnfi» üolo mundo adhærere, uoluptatibui uolutari. Hic adfuntcommoda media, nempe excommunicatio»Et quéadmo-dumin ucteri Teftamento parentibus praeceptum craf,puerosob inobedien-tiam coram facerdotibus ineufari, et iu dicium lapidationis in hoe ordinatum, ita et noftro tempore, lapidantur uerbo Dei inobedientes.SC excommunicatur, quafi mortua membra, tam diu,quo ad poenitentiam egerint,6C Chrifium,qué propter obedientiam contépferant,con fitcantur.In hac confefiïone nobis fatis fit,ac fi in iufta »täte, poft acceptum ba

P tl fin S peccaflcntjô^ rcfipuiflcnt.Qufd obeftjfi fîgnum accipiunt, cum confef-fio pracfens eft ♦ Vcftra fententia uiâ ad Ecclcfiæ ædificationcm non detnôflxa.* bit, fed per excommunicationcm,amp; cô municationem cœnæ Dominicae uû rit planiflïma .Pau cis accipe. Qucmad-modum ïam fæpe dixt,ita et nunc dieo.. Si illis nomen Chn'fti detrahitis, qui in pucritiabaptizatijhociudicium amp;uos ’ peffundabit. Deus interne nos omnes nouit.Hoc dicfîutn murmura excitauit, «inordinata colloquia ab utraep parte. Catabaptiftac principia repetebant, eu* pientes locum,ubi Apoftoli pucros ba^ ptizaffent,ilhs oftendi.E contrario nos inftabamus,quo indicarent quare ba-ptifmus puerorum inutilis,cû hçc Chri ftiana confuetudo confona effet Scrip* turis fantflis, amp;nbsp;ad noftra tempora fine côtradit^ionefluxiffetjeam ob caufam nondebereàquoquamtolH ,nifi claris Scripturis aliud docere poflît. Eorum effc,cisincumbere, banc confuetudinë dcuare.Nos docuimus non Iicere,cum

ti» DE CATABAPTISTARVM contra chantatern id tendat, quicquatrt uetcris cófuetudinis immutarc, nifi ma nifefte contra ucibum Dei pugnauerit. Sic colloqatj huius finis habitus cft.Scd pturis nondum probarunt,fe re(ïïc fen^ tire,ne(^ probabunt.Vtinam tandem a liquid ad proximi utilitatem Si. Dei glo riam conducibile proférant» Amen »

Quiimtormentisfan'sacerbis etcrU' dclibus fgpius captus, et libere dimiffuj’ anabaptifticæiedæ coryphxusquida, (nolo locum ob perfonas quafdam no* ininare, res enim tarn feuaeram animad uerfionemexigebat) puniretur, quo co plicesfuæhærefeos proderet, amp;nbsp;àquo» ôt ubi baptizatus elîèt,quamcp ob caUquot; fam.alienum agrS,fuo relido, falfa do-drina corrumpere uellet,indicaret,no* luitpatriam fuam indicate, nec^ ubi Io« coruin habitalTet, prodcrc,öd fi loquela cum manifeftarct, cuias eflet. De uxorc ö^libcris interrogatus dicebat,feolim

ERRORIBVS LIB. IL habui(re,namob nouam rdigionê, eu» nomen dederat,ab bac tnoleftia libera-tum. Vbi nam iam hacrerent, qua in ci-uitate uel pago,hemo ab illo potuit ue-nari .Item dicebat fc terrigenam efle u-biquehaberepatriam,fui corpufeuli fe pulturam.Deum pattern omnia impie te,ubi^ efTe,omnia regere.Quia Domi ni eft terra,amp;plenitudo cius.Et quum diu torqueretur,tande dixit ad cos, qui examini præerant, Cur non interficitis •nchomines nihili fDixiftis enimhoc, nifi abiero ex agro ueftro, uos me uellc tnorti tradere.Peiores meeftis,filt; periu-rio proximiorcs.Quid mc tarn ci udeli-ter torquetis, an explorare meam con-ftantiam uel patientiam uultis îquot; Fratres non prod3m,amp; fi me difcerperctis i In-digni eftis cöfortio bonorum uirorum, quorum fanguinem fititis.Nódumue-nit hora manifeftandi fratrum Conuen-ticula.Corpus meum ueftrum eft, illud cöburitc, di(ripate,dilaccrate, perdite, utlubct, nihil euro, Noui alias me efle inortalcm öd uermem, foetidam terrae

efcam «Licet plus addatis fæuitiægt;d^ tôt mentorum, attamen nihil efRcietiSjpro pterea ceflate, ÔC ab animi tam crudelis propofito deOftite. Dominus claufitos tneum,ut nihil efFutiam,quod fratribus nocerc poflît« Anima mca adhuc tormentiseft,imôgaudio affluit obin-tcrnas confolationcs,quibus Dominus me impfet « Baptifmum recepi uctutn» negate id nolo,amp;^ libéré confiteor,quo-tiesuultis,necp me illius rei pudct«E* Scripturarum diuinarS teftimoniopet fuafus fum,ut hçcfacerem.Reliqui pec catricem uitam,iam nouuis homo futn fa(fîus,rcgeneratüs in creaturam noua. Imagtnem indui Dei, qui me cofortat» Nihil mali defi'gnaui,ob quod talia pS' ti debeam,tam crudefia SC immania. Et hæc dicens,expuit in faciem tortoris ,di ccns,Vade poft me fatan,non intcllt-gisea,quac Spiritus Deifunt« Nam ab illoadmonitus fucrat, ut Fratresfuacft* «fiat prodcret,quo à tormentis iftislibß' rarctur,fuamuitäin nuHo periCüfofo' re, fi id quod res effet,diceret.Vnum m

ÊRRORIBVS LIB. ÎI. jJjt hilper torturam ab illo hominc diTci pô tueruntde Anabaptiftis, qui paffimbb repebant tam in fyluis quàm pagis, ne-gocium pqs paftoribus faccfccntibus. llloenjm remporetimoris omnia crant plena,ob bellicos motus pafïîm glifccn tes.Tandem dimiflus hac conditione, ne redirct in hune agrum, aut fe in maximum damnum incurfurum.Äbijt læ tus, nihil ucrborum profères,’quàm Va letc.Nouum nouæ Ecclefiæ ConfcfTo» fern uidifl;is,(n ueftri damnation?. Do-minus ignofeatuobis omnibus, à quitus tot mab ob ueram Chrifti dodîrina acccpi.Nône Qc ifte in malicia adeo oc^ calluitjUttormenta ctiam fæuiflïmani-hilipenderet,irn'dcrct, SC contemneret ob anabaptifmi fcdïam^ Simplicercot fufticumfuilTe,nuIlisalqs erroribus fe-duAim-ut quidam mihi retulit,qui hoC fnaâupræfensfuit. .

«tf DE XATABAPTLSTARVM bus confumpferat, egês, 5C laccrfs üclH busdomu, pace datajrcptabat,ignanis qui locus, ob inftans frigùs.fibi habttandum eligendus. Patn'am cnin» afTequi non poterat ob longtnquuif ** tCGEt pecunia carebat,qua talis 5£ tatione amiferat.Mcndicari ilium bat,ob probra fllt;conuitia,quibus fticis Si nobilibus impetebatur, Inci®* autcm,cum ita deliberabundus iterfrc* ret per fyluam,in Catabaptiftarum ag' men,quid nam fibi hacc uirorum Si «m* lierS collecfifo ucllet,dubius ( catabap» ßica fiquide facrailli adhuc ignota) pro pius acceffit, 8i quid nam agerent diji' gêter animaduertit * Tandem afleditjo cumillidans uenufta muliercula,qult; pernis et farciminibus caniftrumplcno habcbat.Pallidus quidam Anabap«»’ concionabatur de ijs, qui digni effent regno coelorum,ô^ quomodo agri,ptj' ta, uineæ,atque omnia effent uendenda propter Ghriftum, Sc mox ilium fcqui* ingemifeebant mulierculac àtamblan* do iermone de amiffione bonotû( pau*

ERRORIBVS lib. II. )f7 pfrcm plebeculam reor fuiffe)De fpiri-•ualicontugioquædam fub finem con donis adqciebat.Milcs Isctus, nam fpe-*8batpraedam,non folumob uifaspcr-’’ïSjhocenim die nihil dbi fumpferat, ffd etiâ uoluptatê Veneream,quaiam ärdebat torus fe poffcanèqui.Quedam Onita condone,cui aflcderatintcrrogat niilitêjEs ne etiam tu frater noftcr.Vn.« (ie uenis,quid pen's,cur tam trinis,ha^ bes ne molcftiam in animo tuo, indica nobis. Videris probus cflè, cui uera reG pifcentia placeat.Sed prius die, undela ceræ ùeftcs,amp;gladius fincuagina, abi-bisneiterum in militiamçRdpôditmi-les id, quod res erat, fe ab /neunte setate bellids rebu.s occupatiflimü fuille, ftrcx nuum^ milité egifle. Nihil curaffcjquç Dei effent,et fi aliquando Miflam uide-rit,quid autem facerdosdixiffet, fcnc-feirc. Saccidoti ante uiginti annos con-feffum effe fua peccata, iam autem ex i-fta condone ira abreptum ,in alium ho ininem ita mutatum (fortaffis ob uifum caniftrum^utfi ei lociis daretur ab oinx A3 nibus

15« DE catabaptistarvm ivbus,fe uellc pcrnitentûm agcrCjb^P' tifinocp iJIo nouo mlîgnirt. Nihilaliu^ ,4mcogkogt;quà(n ccdùum uitam.af’gc lorum chorum»Qpäm mifer homofon quâm ftolidusj qui corpus et anima tii' Il precio uendiderim.Oratc pro mePo minunijUt uerc refipifcamXæii om^cs ob conuerfum animnm militis,bapti?’ i uni homjnem,mox^ ueftc hnea aofl^ i unt.Iuffus deponercdïffèdas calmas, gîadiuin abijcere,quem abus fibi çubac AdmonûuSj ne dcflccflerctin lain uiam,inqua hat^îenus i at.Sccucus eü illos per toram fiyefflcn’» gi ato animo,quicquid däbatuhäcdpt' CHS ÔC ab fumens.Semel in cÔcione, IU fam créera (pudet m e talia dicere, i caera ira accidir)ex caligts eduxcraftW CI rus /êdens amp;nbsp;au/cultans,qaidnam do dhinx Declamator proponeret, rafit' eus quidam perpetuô palliolo ftio ob' iegebattUtaspudibunda, fedfruiîra O' paam naaabat^Tâdem admonttasba IjS rurpicadtnis à quibafdam, netalc q gid deinceps in ccetu inßrmoninJ

ERRORIBVS LIB. IT. 3S9 tnjm, Sc fororum multitud ine defigna* ret.Eacnim pertinent ad folidos SC bc-ncradicatos in fide,non ad infirmos,SiC nupcr ad hanc Ecclcfia acceffos ♦ Quid per totum hyem ale tempus miles ifte c3 hominibus angelicis cgcrit,non eft du-bium.Captusob anabaptifmS,Curno men illi fedlæ dederit,interrogatus.Re-Ipodit ,Se cafu quodam in hoc hominS genus incidifle, ab illis acceptum in co-fortium fratrum, bene paftum per tota hyemcm. Non habuifle alimcntum,0(: pecunia, unde cmerct,caruiflc.Res mb hiutdebatur accommodiftima, cum ib lis haerere.Ncminem docui, fed audito tern egi.Quicquid illi dixerunt, hæc e-go affirmaui, gratus deniquetamuiris quàmmulieribusfui. Nemotiflâdeme querimoniam habuitNô optarem mb hi monafticam uitam, ÔC fi fplendidius lautiusep uiuant, præ ilia tarn fantfta Sd uoluptuofa.In ocio fummo uixi, ueftc acquifiui, pecuntjs multis donatus fö* Verum iam fub uernum tempus ,in mi litiam tterum, ad quam natus fum, per* , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A 4 gam

t^o DE CATABAPTISTARVM gani,reliâis tlh's ptjs fratrib us ÔC forori-bus » Ob »d præftantiflîmi uiri, fi quid bac in re peccaui, ignofcite exmalitia nihil eft fat^îS. Fames in caufa fuit, quo meadmifcuerimhis bellis hominibus* DimifTus miles jHulIo affedusincom-’ modo^

In pago epifcopali,nomine Dcruui-ler, Concionator anabaptifticus mira calliditate fefe infinuans, ad quem tam exuibe, quam ex agris pafTim ingens multitude quotidiecôfluebat, obnoui tatem dodrinæ,qui ÔC Paftorem pagb^ iius,hominemfenem,nec ualdcdoifîôi infecerat fuo uenenojdementarat^, ut ci liberû locum concionandi, quicquid ucîlet,daret, ciusep infuper dodrinam coram fimplicibus adaftra ufrpextoHe-rct, Ineius ædibusdiuerticulomnibus Anabaptiftis erat^menià^ parata pro peregrinis, ipfûcnim Anabaptiftæuo-cabantaltcrum Abraham ob liberaitti (em,£cnifi Dominus illius uiiâ abbre^ üiaflefi

uiaffct,in maximum damnum homo fc Pexueniffetjtamuitæquàm rerum ex-tcrnarum.Acdditfemel,ut Gonciona-tor ille anabaptifticus cocioncm de hut militate uera haberet,quamipfe pro-fitebatur,quae folum condabat in ucfti-m)impexiscrinibus,retindionc in co munione uxorum,amp;c,ut muiter cuiuC* dam diuitis adftaretftupida (in prato e-nim florulento concionari folitus erat,' iuxta quod fluuiolus decurrcbat ad ba-ptifmum apti(fimus)et arrcflis auribu« hancfccleftam,dicerc uolebam cœleftê,’ doârinam audiret. Quam cum Cata-* baptiftaintuitus eflet, digito cnim cam’« demonftrabat, Heus foror,inquit,abq •» ce anulos aureos,quos digitis genas,uê de eos,amp; da paoperibus fratribus, quae te thefaurum in coelogt;non in terra.Mul tiex fratribus hincindefugati profcrû ptique famem patiûtur,hts fuccurre tua liberalitate Nondccctte hie tot anulis ornatam ftaie.InEcclefiam noftram tales mulierculas non admittimus.Vcftê çtiam habes non fan's honeftam ,tot cir ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A 5 cubs

iiSt DE CATAB APTISTARVM cult's circundatam. Olim meretrtccs eo habitu inccdebant,quo nunc temporis honcftac matronae gaudent QC ferociötj tanta morum corruptela inoIcuit.Sifo-ror noftra cfle cupis.regni^ Dei filia,a lios mores, aliud ueßimentum induas, ncceffeerit.Nofti, quid Petrus infuaE piftola dicatc'Legam,obfecro,arrigc ait rcs.Stmilitcr,inquit, uxores fubditxfi* tïs uiris ueßris,ut etiam qui non obtctn perantfermoni,per uxorum conucrfa-tionem abfcp fcrmone Iucrifiant,duni conßderant cumreuerentia coniunóa caftam conuerfationem ueftram,qua-rumornatusOtnon cxternus,qutfitus lt;ft in pLcatura capillorum ÔC additionc «uri,autinpalliorum amidïu, uerSoc-cultus,qui eft in corde homo,fi is careat Omni corruptela, ita ut fpiritus placidus ßt ac quietus, qui fpiritus in oculis Dei inagnifïca ac fumptuofa res eft. Nam ad eum modum olim ÔC fancftæ «Hæ mu teres fpcrantes in Deo,comebant fefe, amp;nbsp;fubditae erant fuis uiris* Qiiemadmo dum Sarra obediuit Abrah^Vj Domina ilia

ilium appelons, cuiusfadæ eftisfîliæ, dum benefacitis, 8i non terremini uilo pauore.Hçc dicit diuus Petrus ô charif lima foror, hacc in cor tuum fcribe ♦ O-culi ( quum fie Anabaptifta alloquere tur libera uoceanulatammulierê,qui tarnen,qua de familia effet, qualem ma titumhaberct.non nouerat)omniSco-tum, qui hac in concione aderant,in ei côucrtebantur ut pudore fuffûderetur, manumcpfublinumabfconderct,ne a-null rapacibus iftis harpy is confpicuief fent.Siccß redijt domum, non fine rift] multorum.

' Inceperant quidam, reieôo omni, quod à Papa inftitutû putabatur, uxo-res ducere,his uerbis * Barbara petis ex corde me fratrem Domini,hominê nugt; per ex aqua amp;nbsp;Spiritu regeneratum.Es ne SC tu ca in EccleQa, in qua ego fum^ RefpondetjSum retinôa, Dco fit laus, ôd nemini cobabitabo jiiifi firatri dufdê fi-

DK CATÄBAPTISTARVM fidd.Cui ma n't US, Da mihi manS ,pof-tigc ofculum. Accipio te in uxoremjcS obfidemnoftratn in baptifmo appro-batam,tum propter fpiritum mcö,qui teeHli^imamat« Eadem amp;mulierregt; petit uerba.Siccp apud illos matrimoni lim fuit inftitutum, neminem in teftem €x uicinis uocabît.Cohabitatie àL cot' tioncs notîîurnac teftimonium dabant mairimonfj contratRi.Neq^ illud coniu gium coram publica Eccleiia \ more co fucto,curabant ratum fieri. Omnia ,ut paucis dicam, in angulisinftituebant, innouabant,ut uideatur foli fapere prat reliquis mortalibus'. Earn ob rem quat-dä muiterhxreditate mariti mortui fpo liata cft,quum non poffet teftimoniuni Ecclefiac nabere,quod legitime cum ui' ro fuo matrimonium contraxifiet.

l^ehberatio (luorundam doélorum irorumj^uodjubîimior mundipo ^^ß‘ts ^nabaptißdi pocna corpora' JhiurcpojTu cohcrccrcjituc pritnutn a ó*tndidjb quoda Latinitate donata^

Primo,non fieri hac in quçftione de concionatorum officio mentionem,ob feuandum,quum concionatores ÔC rai

• niftri Euangeltj munus gladq non gerant,ob id nullam potefiatem externa «erccrc,fed folum fanado(firina,etprç dicandi officio contra crrorcs infurgerc debent. Si uero fuo muncre contend non fucrint,8C gladio uti uolunt, quem admodum Muntzerus amp;nbsp;Monaftericn fis fecerunt,iniufte agunt, QC feditiofe» Hic folummodo uentilabitur quæffio dç ficulari Magiftratu,an corum fit, A-nabaptiftarum Sgt;i. fimilium, crronca do tlfrinam fua poteftate tollere amp;nbsp;punirc.

Secundo,antequam poena infliga-tur fedutfiis hominibus, Chriffiana ac «lara inftruäio admonitioep praecedat, quo déférant fuos errores,St obaudiut, crit

f66 DE CATASÄPTlSTÄRt« ent Chriftianum illis parcere» Si autrtrt obftinato animo progredi.nctprcfip*' feere uolunt neceffarium erit poenanl fubfequi.

Tertio, manifeftümeft Magiftratus lt;fleofficiumgt;feditiofos pœna amcerc»et uiolatores extemi regiminis affligere. Sedition cnim gladio feriêdi»Quemad^ modum Paulus feribit, Qui poteftati te pugnat,poenam non effugict.

Anabaptißaeautemduplices habet articulos, Quidam præcipue ad externum QC corporale imperium attinent, nempe quod affirmant Chhßiani offid um non efre,uti gladio.Item,Inter Chri ßianos ne fit magiftratus,iblum fint mf niftri Euangelq.Itcm, Ne Chriftiani iit rent.Item, Nedominiarerum poffldc-ant»Item,Chriftianos pofTe coniuges fuas,quæanabaptifmo nolunt initiari, abiegare» Hi fimiles articuli ferè a-pud omnes Anabaptiftas cxtant.Clarö itacpeft, hosarticulos fine excufationc cotemptum di abolitionem externi cor poralis dominrj, poteftatis, iuramentii pre-

pfopriarum rerum,coniugq,8Cc.aduc-here.Nam fi articuli iftijhçc^ dodrina diuulgaretur^quæcorruptio,latrocini5 amp;nbsp;rapina,fubfequi neccfle effets

Hoc nomine potcftatis eft fuprcmæ^ fine dubio,hos articulos tanquam fcdû tiofos condemnare, amp;nbsp;turbatores,fiuc fint Anabaptiftæ,'fiue alîj,quthoser* rotes,uel alios his fimiles approbant,ex terna ui,confideratis circumftantrjs,gla diofubijci » Nam hi articuli non folum funt fpirituales tes ,fed funt, nemo am-bigit,manifefta externi regiminis conu ptda.

Neminem Anabaptiftarum obie-âiodcterreat,Nolumus quenquamof fcndere, nullij incommodarc.Eft pro teftatio cotrariafa(fto,Magiftratum dif fipare,amp;dicere, Ncmini noccre uolu-mus. Si eorû dotftrtna uim acquireret, tuncpotcftas légitima,iuramentum, rc rutn dominia,amp;c.pe{rundarentur*

Quum autem Scriptura facta aper-lis uerbis monftret, prædidlos articules Anabaptiftarum iniuftos SC fathanieos elfe.

lt;ÏÏe,aG darum ati^ manifeftum fit,eoso mnibusmodis fublimem mundipoK' ftatê tollere, dubitct ita«^ nemo, quod fupremae poteftatis fit,fe falfis dC fediti9 fis dotïlrim's opponcregt;etiuxta officpac cepripotcftatem,poenam uel mi'ngat^» udaugere, quemadmodum illï placet* Obijci'untjMagiftratus neminifidé darepoteft, obid nullum propter fide poena mulder. Solidac ôi mdubitatçhic , occurrunt refponfioncs quanquâhïc folummodo iam diduri fumus. Magi^ firatus propter opinionem ucl cogtiad oncm,quç in corde latent,neminem pu nit,fed propter externam iniuftitiani) fermonem uel dodn'nam, propter quæ multi feducuntur. Verum quemadmo dum magißratus altos feditiofos fermo nés,SC minas, per quas feditiones cre* feuntjin opus proruunt, punire debet, conuenitSChos feditiofos fermones ô^ dodrinam extirpate, per quae incendö tur homines,ut feditiones SC turbas excitent,quantum in ipfis efl ♦ Nam defi-derant,ne Magißratus fit, ne turamen-

Palam eft,cos quofdam arttculos c3 hyprocrifi colorarc amp;nbsp;dcfcndere , re ipfanihil uellc,quamotnnia ferne! tur.. bata.Necçhocurgcmus,quo Anabap« ftæ argutis quæftionibus pcriclitcntur, fed fundarnêtum doót inac corum quae-rendum perpcndendumcp, amp;nbsp;iuxta il-bdiudicandum » Cauctc ab hypocrifi (athanica.ne uobis imponat. (^idam norunt fe ad mores omnium accommo d4re,fan(ftimoniam fimularc,fcd prçdi iftos articules omnino perfualos habet. Etfic fapc religionis 0^ fanóitatis fpe-etesmerahypocrifis eft,0^fatanæ illu-fio.Etenim Paulus clare docct,eoscx diabolo cfte,qui hos erroneos articules de poteftatc externa affirmant.Nc itaeç Chriftiana poteftas terrorem ob falfam adulatorum Si fubdolam fanlt;ftitatê,ucl patientiam horum fpirituum concipt-V,fcd oculos uertat in dcceptorios arti-culos, qui teftimoniû funt peruerforû, quod feifta diabolica polluti.

adducere placuit» Cuiuis enim eft uidcgt; i-eirt his artieuhs,quod pötcftaus fupre mac fitjfuo offido fungi, rempubitcam defcndcre.Natn SC Monaftcnenfcsno negarunt externum rcgnum antcdiem nouiftïmum futurum,in quo pueri fan lt;fïi,amp;c. Multas uxores etiam duxerunt. Hl errores funt feditiofi,ob id iêucnier illis contranitendum.

Secundo, Anabaptfftae articulosha ‘bent,quæfpiritualcsrcsin fe complet lt;ftuntür,utpçdobaptifmum,peccatuin originale, reuelationcm extra ôi contra Dei uerbum.Quidam,ut Monaftericn feSjChriftum fuum corpus non exMa* riæ corpore fumpfiflc déblatérât. Item, non efle remiflionem poft mortale peC' catum,5Cc.De bis articulis, quæ fpiritu ales res in fe habent ad bunc mod um re

• fpondemus.Quemadmodum munda^ napoteftasiure debet manifeftas blaf pbemias dC periuria aboIerc,ÖL punire, ira debet manifefte fa Ham dodrinam, impium Dei cultum, ÖC hærefes, in pro pria ditioncjin perfonis, quibus præc»

ËRRORÎBVS LIB. II. ^7* demolirijCoscp pœna affligerc» Et hod Deusiubet in fecûdo prçccpto, qu3 di-ci() Qui nome Dei blafphcmatdiic pœlt; nam no cuadet,omnibus mandats,quo cunepin ftaiu bnt,ut blafphemias ^hibe ani,amp;demoliantur, Exhocitaep præcç p'to Principes et Magiftratus mandatum etiufliimaccipiunt, ut impios Deicultus abrogent, c contra ucram doôrinam ô^uerum Dei cultum euehant. Item ôd hoc præceptum docet,manifeftasamp; fal lasdodrinasuiimpediamus, ÔC peruer îos cordc puniamus.1 extus Leuitici 24 liuicfcntentiacnonrepagnat. C^ii, in-quit, Deum blafphemat, morte moria-tur,

Magiftratus praeterea officium, ut nihil te mere,nihil fineratione agat, £d certus fithacinrc,quo neminem iniult; Ûcpuniàt.Hoc enim æqu um nô cft,fo-ISiuxtacôfueiudinê, contra Dei ucrbS ôontraucteris ôd puræ Ecclefiae intelle^ ftum'ac doeftrinam iudic are uelle. Con fuetudo,magnus efttyrannus.Ob idra ''(tones ex uerbo Dei, SC ueteris purgeep

Ecclcfïa: intclledum qugrcrc conucnit Quia nulla dodrïna approbanda cft, qua: teftttnonium non acceperit ab an-tiqua fiCpuraEcclcGa* Nemo hoc non fnteliiget,quia uetcrem Ecclcfiamoni' nesarnculoslîdeihabutffe in numeral tOjdubkat nemo,nempe omnia,qug ad falutem adfequcndam necefTaria » Pro* pterea fummç potcftatis eft,ut cfws cxucrbo Dei, amp;nbsp;ex antiquae Ecclefix doôrina edoclus Gt.

Quidam articuG Anabaptiftarom (naximi momêti funt. Nam quæ turbx indeßcrentgt;G pueris baptifmus denega tcturï’ Quid aliud cxpedarctur ,quä p* ganifmus^

Item paedobaptifmus ita fundatus te ßimonijs Scripturatum.ut Anabaptiß? eolledis omnibus uiribus,fruftra labo-rent ilium fubuertere*

Dicunt etiam,Pueros non opus ha/ here remiffi'one peccatorum ♦ PeccatS originalcGditiam elle rem, Huiusma-nifeGi Si nocentes funterrores.

EcclcGæ fcfc fcparant, ôi. etiim in his lo cis,ubi pura Euangdij doôrïna ebucci natur,amp; ubi offendfcula, abufus,amp; ido lolatnæ remota ab oculis font. PropriS nu'nifterium, SCcongregattoncm inftt-tüunt,quod fimilfter contra Dei mâda-tûeft^Vbi entra dot^n'nauera régnât, amp;nullaetdololatriæ l'n Ecclefijs locum habet, ibt cranes homines coram Deo, ut conftit Uto QC manifefto mtnifterio fe lubijciant, ôi. feparationcm nuliam in-fiituant. Quiinhacre feparationcm 0^ noua minißeria cxcogitat,ucriflïmum, Alum contra Deum agere. Vt olim Do natifiac anabaptifmum ÔC feparatione inflituebant,nullam caufam prçtenden tes, ntfi inam,Effe facerdotes, amp;nbsp;homines in altera Ecclcfia,qui probitati non ftuderent, feuelle Ecclefiam, quæ tota immaculata cßet,crigercjd etiam à qui bufdâ Anabaptiflis palam audiuimus* Si interrogas, Quare feparationem faci ■tis,6(^ ab t)s Ecclefijs, quarum dotßiinä

Occafio dia dcdiranfam hufc Codice per Honcrf urn amp;nbsp;Thcodofiu«* fc) endæ, qua expi effum cft, Anabspd* lias poena capitah afiïciendos eiïe. ËtC' rum feparationes noua minified^ excogitate, ob quorundam malos mOquot; res,cei te contra Drum eft. Cumautem illud fineoffenfioneefienon poffit, anfam det perpetuo difl'idio,debetMa-giftrarus ob id diligenter cauere,et tran^ grelForespunire»

Quidam difputant, Mundanxpo-teftati nihil commercij debereefle cum rebus fpiritualibus. Late patet loci dP dîum.Nemo negat ambo officia, neffl' pe minifterium Verbi, ct externa admi niftrationê reipublicac,differentia habe re,fed utrumqj officium ad Dei laudcffl eftconftitutum. Principis eft,non folS fubditosdefendere, facultates illorum, cum ipfa uita feruare integra, fed etiam hoc praecipuum illorS munus.DeicuL turn proraóucre»blafphemias QC idolola trias

ERRORIBVS LIB. , IL - J7f ifias tollerc.Propterca reges in uetcri Te ftamento,non modo ludaici, fed ÔC thnicijqiii rclfgioni uerae nomen dcdc-rant,reges cos, qui falfos propheias ôi idololatrias defendebant, interficerecu rabant.Talia exempla ad officium pria, cipum fpelt;fîant.Sic ctiam Paulus diffe-rit,Lex bona eft ad poenam blafphemo rum ,filt;;c.Potcftasfublimis non modo homini in corporali commodo infcrui-re, uerum præcipuè ad Dei cultum eri^ gendum fedulus effe debet. Nam mini-ftcr eft Dei, Sc ilium uerum Deum agno fcat,illius laudem fuo officio extollai,. Pfal.x.Et nunc reges in telligite.

Praeterca ctiam obijciunt locum de zizania,qui habet,Smite utracç crefce-re.nonad poteftatemfuprcmamdióu eft, fcdad Cocionatorcs uerbi, nefub fpecie officij externam poteftatem ? d fe tapiant.Ex tjs omnibus palam eft ,Ma-giftratus effe officium punire blafphe^ tnos, falfam doôrinam, hærcfes tollere,SC cos qui illis adhxfcrint, corporali poena pleiftendos* i t

Si nunc An^baptiftæ articulos coq tra fublimcm poteftatem fingerentjaci le erit in hac caufa iudicium ferre, Cla-rum eft,Contumaces aequeac fcditiO' fos efle plcdendos.Si quis folummodo arnculos adfcreret,ncmpc de patdoba-ptifmo,peccato originali, ÔC de fcpara-lione non nccc(raria,cum ôi. ifti articuH magniponderisfint (Non cnimparui refert,pucros à Chriftianifmo feparari, amp;nbsp;illis incerta ftatum præfcribcre, imo addamnationemducerc.Itcm duospo pulos ex Chriftianis uellcfacere, bapti-2atos,ô( non bapnzatos,cum etiam ne minem practcreat,infanos Sgt;C falfosarti culos in Anabaptiftarû feda reperiri) condudimusjamp;inhoc cafu contumaces morte afRciendos. Infuper, fiutricç trrores tam in externis quàm fpirituali bus rébus in Anabaptiftisinuenti fue-rint,nelt;Ç refipifccre admoniti uolQtJu^ dex refumpto animo,nihil «meat,feue* reep in illos animaduertat»

ERRORIBVS LIB. II.’ irt roribys defiftant, admoncantur. Item Iudex hoc obliuioni non tradat,Qu(l dam ex mera fîmplicitaie feduâi funt, no contumaces,cûfjs no properandû. Etminori poena afHciendi,ut profcrip^ done,aut careen's foetore,ne damnum inférant, Autores autem hums fedae, qutaudacia præditi. Iudex feuere puni at. Et fl arttculis defublimi mundi pote-date imbuti funt, nihil aliud erit de illis fperandum,quàm quod Monaften'en-fe regimen animo conceperint,ob id* quafeditioß,poena pledlcndi,

Si Dei honos magno in precio apud nos habetur,ferio cauebimus,prohibe-bimus^ ' ne blafphemi damnofî er-tores fpargantur,

Ad confirmationem amp;nbsp;certitudinê confcientiac ucftræ,hoc cft animaduer-tendum.Pcrpetuo aliquot clari articul» obferuandidn quibus fedtæ manifeftè, amp;nbsp;bis per omnia crrant.ln qua re appa-retà fatana peruerfos occatcatos . Et certilfimum fignum, eos fpiritu bono çarcre, quanquam pulchram religionê

præ fe fcrant. Omnibus enim patct,falgt; Ïbs prophctasueftimenta ouina,hoc eft aliquam boni fpcciem ,habcre,fed à fru óibus ipforum agnofcctis eos.Infallib* lis norma nobis obtjcitur iudicandi, in frudibuSjnempcquum obfirmato ani* mo faifi articuh contra clarS SC manifc' ftum Dei uerbum defendunt,aflerunf* Inhociudcx fuam confcicntiam bene informet et animentunc nihil dabitabic hanc feeflam efle ex diabolo, Nouiteti-am feefîæ abominabili omnibus inodis clTc rcfiftendum. Quanquam miferia* Iiquandoetiam,quorumnemo non mi fereturpcreant, nihilominus debet tO' tis uiribus anniti, ne fernen hxrefeoS crefeat*

Et utpaucis dicam, prudentes exa-minatoresnoröthacinre uiam progre dicndi.Nec^ illos fugit in hac anabapti ftica fe(fla horrendos errores abfcondi-tos eire. Verum dicere fi quis ueht, con fentiunt cum Manichæorum fcólamo-uum monachatum inftituentes. Nam externa fimulatio, Barbari moresjpro-

ERROR IB VS LIB. II. ' J7y lt;nbsp;prkim nihil poflidere,Magiftratuniab- • olcre. Hæc illorumfancfîimonia.Etex ijs clam nemini eft,talcs procul à Chrigt; ftofugere,2C ucrumdc Chrifto tn telle-âum non habere.

Vtfapiens Concionator, altos flatus defua uocationc commoncfacit, utS^ matrcs familias inftruit,pueros procréa re,Deo placerc,0LC.Ita etiatn fublimein tnudipoteftatcm docet, quomodo Dei honorem extollcrc,tnantfeflas blafphe-mias emendarc,fui tnuneris fit.

Conjntatio exa^lijjinta ([uorundafn articulorum 7 (juibus ^^nabaptißcc ^IoriantuTy per Studioßim lt;pien dam ex Germanico

Succincftahaccdiflertatio ad fimpli cium anitnos erudiendos ac comtnonc faciendos eft inflttuta, quo diligcntius fibi caucant,fecp prçmuniant,aduerfus horrtbiletnÄ faihanicam Anabaptifta rum

«B« DE CATÄBAPTISTARVM rumfedamætquamuis uniucrfa Ana bapuftarum doôrina crrorum ‘enc-Lrarum fit pkna,et ipfi' inter feadco d» fideantjUt apud quofdam (ficut in colin uic latronum,quæ in Monafterienfici-liitate in Vueftualiafuit) mulio plures d^detefiabiliores errores rcperiantun Hic tarnen folum prxcipui aliquot afti culi,quos ferme communiter omncs a-nabaptïfmo initiati profiteri non crube fcunt,recenfentur,ob quos etiamaliqui nonitapridem,in his regionibuspuni tifunt.Poftquamucrum horum fanati cusipiritus,partim contra fpiritualia, quæ ad animam tantum fpedîantjpug' nct:partim ucro ctiam fcditiones acde uafiationes corporalis rcgni, arc^ adeo omnium ordinationum externarum in ciilcetgt;hic primo aliquot articulidecor porali regno in modura proferentur, id duas potiiïimum cb caufasgt;

Prima eft,ut rudioribus fld fimplicf oribus ex his articulis.quos facile in-teliigere ac dtjudicare poflunt, liquida ;fiat)Anabaptifiarum feâam iniufiam, im/

ERRORIBVS LIB. IL tÄ impiam, QC ex diabolo propugnatam effe, Adhuncenim modum Chriftusin-quit,quod Pfeudoprophetx ciicume..* antin ueftitu ouium, intrtnfecus autem funtlupi rapaces, Ita quocp Anabapti' ftx (impltciores, fpecie quadam opera, quæ ab ip(is excogitata funtdecipiunck utputa ßmulata patientia, Sii. ftulta hy^ pocrifi,quibus nequitias obtegunuV e rumpqsac prudcntibus Chnftianisc-ritneceflc, ut difcant Anabaptiftarum fpiricu m dinofccre, docfirinam ab ipGs inuentam obferuarc, hoc cft praccipu^ os 8cfele(ßos articules iftius fetfîae per^ ferutari, pelles ouinas detegere, lupinû cor peniiius c ognofeere etintrofpicerc..

Eft autem nunquam non certiffima ÔC infallibilis régula omnium fedarum «fpirituum, utobferuetur, num palam (alfas Si impias dodlrinas tradant^et cas fçucreactanquam necelîarias urgeant aepropugnent. Qi.iodfihæcnota,ani-maduerfa ac deprehenfa fuerit, tû Chri ftianorum erit,circumfpicere à talibus fe-

Pennde cnim ac fandus Paulus, Ti moth.lt;vdocetnos Pfeudoprophetas di nofccrc, quo inquit, ProhibebStjUt con trahantmatrimonia, à cibis deterrebat, amp;extalibusproprns opcribus nouant iuftitiam comminifeentur. AdhScfflO dum ctiam Anabaptiftac leges politicas damnant,obedientiam pernegant, pcgt;^ luri funt,rerS dominia ncmini permit' ' tunt, coniugia diflbluunt Quae tarnen ' omnia,bonæ ordinationes funt, à Deo ‘ïnftitutx. Praetendunt denies huiufmo-di commentaopcrum,fummum æpi'Ç ’ ftantiilimumeflcDei cultum, ficutio-fim Manichæihæretici peruerfî, fîmili' bus deliramentisamp;^ phantaftjs excogb • fan's, uaria ÔC mirabili religiom's fpecie humanas mentes dementarSt, quemad modum etiamhoc noftrofeculo Ana^ baptiftæ conantun

Poftqiiam igitar tot prxeipai articuli in dot^rina Anabaptittatvm fint mani fefifiethaud contemnendi crroresfquo niam

‘ERRORIBVS LIB. IL . j«lt; nïâexqs alïud nihil côfequipoteft, ntß eucrfio poteftatû,« fpiritualiû cçcitatS) honeftdubiûhorumfoRam cfleimpix am,uanam,SC ex diabolo exufcitatam.

Qiiapropter conucnict,ut fimplido-tes lîos manifeftos articules intucantur, perpendant,cogitent que hæc dogmata luceclariora, omnibus in admonition« 61^ad exemplû effe propofita, ut amp;nbsp;dili* gentius nobis caueamus, amp;abhorrca-mus ab ifta anabaptiftica fetfla.Et ut nü quant no oculos fpirituales aperiamus, neemoremur fimulatamamp; fióampa^ ticnnamSC hypocrifim,ueium potius intclligamus fub hac feda effe labem, etdiabolicû uirus,ac opponamus clarô Dei uerbû. His itacp folis artibus poteri tnusnostueriab infidtjs diaboli. Nâfi fpiritûmêdacq in talibus aperte manifc ftis articulis dcprchêderimus,tû facile in telligetur, in his articulis rudioribusin-cognitis.minus fidei illi mcndaciorû pa tri adhibendû efle.fcd potius ex uerbo Dei clarû fenfum amp;nbsp;intelleôû cxpeôe tnusjô^ eruamus. Hæc fit prima caula, quît

Igt;4 DE C ATA BAPTÎ ST ARVrt quare primo articuli de externa SiC cot^ porali poltiia enumeraü fint»

Secunda ratio cft,ut uniucrfïs ói gulis notum fiatjofficium cffc magiftr’ tus feuere animaduertere ac punirca* nabaptifticam feóam Indubitatutn C' him Sgt;C certum cft, ad Magiftratuiil pcf tinere,eiuscp eiTeofFictf, praccaucrcfcdi tiones,externam obedientiam cófcrua^ re,débitaiuramenta exigcrc,coniogiö defendere ac tueri. His autem aduerüz tur fummum anabaptifticae doârinsî caput ( Id palam in eoru articulis) qua* rc non dubium,qujn magiftratus tenea tur feuera animaduerfione prohibere hancnefandam ôi execrabilem doârù nam^

Qualisjobfccrojdiflblutio fequcre-txir,fi ifti errores latius fpargcicntur'ui delicet cum non liceret Chriftianis ha* here alium magiftratQ,quam uerbt Dd miniftros. Præterea,quod nontenerC' mur magtftratui prarftare iuramentum. Adhæc,nemini liccre proprium quid habere,amp; omnia in commun» efle diuu gt;nbsp;(»

• ËRRORIBVS LIB. II. j8j U,quafi in omnibus ciuitatibus polû tijscuntfladeberentefle communia. In-fupcr in hoc folû coniugibus licita effc diuiGonc,fi non unius fint rehgionis.Si Cut aliquos i eperimus, qui uxorem ct It bcros fponte, abfcp ulla iufta caufa dcrc liquerunf,£C per iftam nefariam doórt hâ,alias fuperinduxerunt.Iftud nimirS Intellccfîu facile eft,hos enumeratos arti culos,nil nifi feditioncs,iapinäs,latroct nia,adhæc ftupra ÔC adulteria doccre 0^ inftillare.Ediuerfo no eft dubium,Ma-giftratui licerefeuetaspœnas conftitu-cre propter obedientiam, qua Deo coil ftringunturob gloriamDei, ôd fubdi* torum tarn,corporisquamanimae uti-litatem.

Et quamuis miferi aliqui in bos erro-tes prolabantunnon pétulantes, nequÊ procaccs,nece(ritas tarne poftulat huic feâçrefiftcrc.Nec ullo pacHo Magiftra tui ferendum eft, ut huiufmodi peftilês amp;obnoxiumuirus latius diffundatur4

Atteftatur etiam hoc exemplu cru-ddiffimum Monafterienfium, Anaba-, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C ptiftaruFti

j8« DE ' CAT ABAPTISTARVM ptiftarn humilitatcm Si. paticntianiU ûl 11 diaboltcam hypocrifim fuiffe. Nam eo dè in loco erâi initia ualde rdigiofa, do- . ccbât enim, Chriftiano nô liccrc gladia gcrere, fed omnia patienter efle ferêda» Initio Magiftratn légitima omnino ab-rogabâtjProphctas autê fiC Cocionato-res folûmodo eligebant.Poftca eieâisci uibus,facultatibus diuêditis,more prar* don3,elegerunt co animo regem,ut om nem circumquaeç ditionem fibi fubi)cc rent gladio armisJatronûinftar.Hî-fee rebus adiungebant omnê fpurdtie fie impuritatëJta tandc' fefe fpiritus,c6 putaret fc naóiS efle locum opportunfi, excruit»Et perinde accidit, ut uulgo di* ci foIct,Diabolum totü corpus transfer mare in ahâ figura, fpeciofumcprcdd^ re folere, præterquâ pedes,quos abfeo-dere difficile. Hoc eft,in exitu demS dia boli ludibnûdeprchenditur. Chriftiatii Mtaep fint circûfpetffi, ut uerfutias 6^ de* ceptiones diaboli, priufquam his impli centur,pra’cognofcant. QuemadmodS fgiturMonaffertj neceflx fueratiarcerè

amp;poenisobnjere,pofteaquam Anaba ptiftæ palam ipfo fado exercuiffcnt ra-pinas Sc latrocinia Jta quocp Magiftra-tus eft ofticiumjftis qui huiufmodi fedi tiofos articulos approbant, SC diffemt-nant, ncc ab iftis dcfiftere uolunt, coer lt;nbsp;Cere,illoscp pœnis afFic«-c,quafi eos qui gladiS ftrinxeruntjCtiam ft ad arma uen turn non eft» Satis hac de re, p rius enu -merabimus articulos de externa politia»

Exhisigitur articulis merito omnes pq animo expendant, potêtiam diaboli tcrribilê ôi. efficaccm efte, quod intjs a-penis articulis cor 6C intelledum huma numita excæcare poftitjUtmanifefti (Tima pcccataSC flagitia, ficuti feditioncs, rapinas, ÔC adulteria profacro fando cultuhabeantur.Quis non hanc efTica-Cem errorcm dixerit Cquê fane mu ndus fuafccuritatc,SC contemptu fandiDei uerbi promcruit,ficut fandus Paulus dicit,Ct mundo caufa contemptus ifti-us feuere mtnatur.Hacc Dei ira 8C poe^ na, omni non feculo, horrendum in mundo inualuerunt, fed his extremis

)B8 DE CATABflPTlSTARVM temporibus in maius crefeunt, quia/tï' petbia,contcmptus Dci,audacia 0^ p’’C iumptio.omnino nos perdiderunt,qu’ re neeeße cfl,ut pcenç quoc^ fequanW/ cruddiores»Quapropier moucamur inauditis Anabaptifiarum cxcinplisgt;2* bas ac fimiles cmêdationes metuatnn»» noRram uitam in melius mutando,atcp uerbum Dei uero zelo 0^ fpiritu difca* musô^amemusjorationê ex ucroDet cimorefundentes,nenos unquam inte tationem inducere finat»

Ptj feipfos confolentur, certo fd' ti aduerfus omnia fcandala « Quamuis Omni tempore tentationcs inter Chri-ßianos non defuturac fint,tarnen fpera* dum eft, uirtute ótf gratia Dei hoe quo* que Anabaptißarum uenenum non diU infeóurS,fed cito uim fuam amifliirum. Neque Anabaptifiarum fedla diflimilis cR Manichaeorurn. Et apparet, quodi* dem diabol us Anabaptifiarum fit do* lt;Ror, qu» olim Manichacorum fuitjCos

^uc excita Uit» Nam SC illi fimilem fan* ^!tnoniam,hypocri«cam inquam, prç fe fercbantjcontemnendo, abolendoç omncs cxternas amp;nbsp;politicas ordination nes ftatus. Nee admittebât ullas Seri pturas autdodrinas, fedtatum à Spiri-tu doccri uolebant,pcrinde ut nunc A-Rabaptiftae loquuntur, Codemnabant ftiam coniugiumjó^intcrim petulater Uiuebant.Quemadmodum igïtur co té poris Manichçi, quâtumuis magna col luuics Ô6 pcrnicics,paucis tarnen annis dcleta,ct penitus extinóa fuit.Ita queejt heet anabaptifticus furor omnibus fit terrorijdiuina tarnen fauente gratia,no sccipiet uires, nee diu durare porerit. Nunc de pracditfiis articulis uerba facie mus,fed prius,quo planius omnia fiât» quædam prælibabimus,quorum firma memoriam tenere utilifltmum erit,ex: quibus Anabaptiftarum fpiritus dijudi care poterfmus,ufdelicet Anabaptiftas in pratcipuo Chnftianæ refigionis arti-culoerrorc. Idcpin prim is in doórina Chnftiana docêdum ac proponendu,

iÿo DE CATABAPTISTAR VW nempc iuftitiam Chriftfanam, amp;nbsp;fanâi momam in cordis fcrinio latere, quçue ra fidcs SC fiducia in Chriftum, non dû Del timorem ÔC dileSiionê à nobis requiri.Extcrnas ucro 5C corporales po lttias,et flatus à Deo ordinatosipco prg ceptorum Dei et bonorum operö cufto diri præcipitur,in quibus Deus uitäno ftram corporalem inclufcrit,ut in his ex erccamus Hdem crga Deum,alfjs^bolt; no exemplo præcamus.Prætcrea utiox uicê aker altcri inferuiat, charitatê uer* bisSC opertbus exhibeat .Hifuntuert et eximij.Dei cultus,de quibus nobis fa Cfum Euangclium concionatur»

Humanum uero cor non lubês per manet jntra hos cultus,et uerbû Dci,tâ quä intra fua fepta, fed Temper aliasuk as quærit ♦ Inprimis oculos aperitin no confueta opera, cum aliquid aut noui aut proprij excogitatur. Hacc fandimo nia adeo titillât humanum cor, SC tand fit,ut aliqui in ueteri Tcflamento,exue fana ilia cupiditatc,SC fuperbia fiCîorS operum,fuo5 liberos facrificarint,pÇ-ddc-

ERRORIBVS LIB. IL .jjt dden'nt^.Quarc non mirum,fi hoc tê^ pore Änabaptißae, et eiufdem farinç ho mines tantt faciant 0^ ament propria ip forum opera,ut pro ijs fortiter mortem oppetant.Nam fic quoeg inuertunt om ntnodoflrinam ucram cum nihil feiac defandlimonia cordis, ob id nouamô^ externam conßituunt, utpote diflipati-onemordinationum,morum,polittaru» •uramenti,proprictatum ÔC coniugij ♦ Hancturbationem amp;nbsp;Barbaram uitam atnple(fluntur,tanqu3m feiedaquaeda opera, et non folum ideo,quia nouum infolens eft faóum fed ob id potius, quod diabolus,à quo obfeffijijs dcletfla tur,ut homines à uerbo amp;nbsp;ordinatione Dei ad aliam uiam feducat, ut idolo.* Utrix cultum ac omnis generis peccata inftituat.

Ex tjs liquide cognofeitur, quo fun-damento Anabaptiftarum errores de externa politia innitantur, huic fcilicct, quod procul aberrät à principal! fcopo Chriftianç religionis.Necp perpendSt, quid fit Chriftianoru iufiitia, arbitrant

DE CATABAPTISTÄRVM cjuandam fpecicm extern am QC inuintJ ■ tameffc»Præterea patet,hos erroresdc corporah regimincnon tantum in hac duihuttadamnü infcrre,fcditioncs Si turbas parère,quibus tarne merito efTet feuere refiftendumjuerum ettam in fpi' rituali dominatione plurimum nocent. Nam prætcrquam quod homicidia,ô^ ‘ huius generis infinita peecata hinc exo riantur,obfcurant etiam intelledum uc rum Chriftianæ iuftitiae,auocantcp ho^ mines à Chrifto amp;nbsp;uera tide,ad uana Si ftultaipforumOpera,quæ reuera nihil aliud funt,nifi inordinationes merae,de populationes,ignomini3e Öi facinora*

Horrendum auditu, cor humanum adco occçcatum elFe, nec enim Änaba ptiftç alia fublimiora excogitarunt,qu2 illa,Infantes non eflebaptizandos,Ma giftratus legitimus abrogandus,politi' cac ordinationes fubuertendae,iurainen ta promilTa coniemnere, nihil propre poiridcre,uxores non nifi fuæ fedaedu-cendas. Prüdes hos articulos fecum pW pendat,amp;banc fanóimoniam nihil a^ hud

ERkORlBVS LIB. IL’ hud effe,quàm exccrandam dcuaftatio-nem dieet. Ecclefiâdilacerarc,nolis uc» hsjconanturprohibitionebaptifmatis» Reliquiuero articuli,hanc corporalem uitam,bonos mores Ct difciphnam,quç ctiä praccepta et ordinationes Dei funt, diflbluunt.Necpaliam Anabapttftç ha bent fandimoniam,quae caufa fegrega tienis à nobis cft,quàm prædidos egre* gios articulos .Quam igitur fâ dit at cm iaâantfCur itac^ Chriftianus ab ijs fibi tantopere metucret Imo potius quili; bet Chriftianus intelligat bare Anaba^ ptiftarum dogmata nil.nifi meras ac dia bolicas deceptioncs efte. Quarc in fide çonftans fit, amp;nbsp;fortiter diabolum con-tcmnat,fecp illi opponat, fuo officio 8lt; Mo'catione fatisfacicns,

Hæc fuffictant ad fequentium arti-culorum admonitioncm, quo diligenti tius tcncant fimpliciorcs, in quibus po^ tiifimum fita fit religio Chriftiana,amp; ut acutius uideant Anabaptiftas procul à uero fco'po abenare. Pofthæc autem fi-gillatimrcccfebimus eorum articulos,

Quod Chriftiani necdebeant,nec poflini in Magiftratu .aut ofTicio eße, quod gladium geßau

Hunc ardculum uanum ÖC impiunt cfTcprobant,Sc declarant primo exempla in facris literis cxpreffa,jn quibu« licet uidere multos pios R cges,principes amp;Magißratus fuiße, qui gbdio iuxta (uam quifc^ uocationem Sgt;(. ofticiü ün( ufi.Chriftus laudatCenturionem Mat thaci 8,amp; eiüs fidem tätoperc prædicat, Utdiceret,fenein Ifrael quidem tätum fidei repcriffe.Hic Centurio fucratmi-‘ les Romanus,ficut ipfe fatecur, attamê dChrißo commendatur, tan^ eximic fantßus Sc filius Dei. Ad eundcm quo-que modu commendatur in Adis Apo (toIorS Ceturloiad quem müTus fucrat Tandus Petrus.Pi-acterea Abraham,Io-feph, Dauid, Ezcchias, Daniel, æ alq multi fandi 6C Chriftiani homines, qui qihilominus funt ufi gladio. Ad hæc in

Pfaïmis reperitur de Chrißo,quod reges ipfum adoraturi ßnt. Quare exifs patec, aliquos etiatn reges amp;nbsp;principes fore Chriftianos.

Secundo,Luc« j.cum Milites interro garent loannem Baptiftam, quidnam tacere deberent, R,efpondit,ut content» fint fuis ftipcndtjs,amp; ne quem concuti* ant,aut calumnicntur.His certe appro-batur,nonabrogatur eorum officium, cum fttpendia iUis non interdicit, fed ea iubetretinere.Siquidem ffipêdia requi runtur ad officium.

Tertio apud Anabaptifias indubitatß eft,animaduerfionis pœnâ in ordinato Magiftratu mcrö eflc peccatö amp;nbsp;tyrânî dêco,quoduindidîaChriftianisfitinter didia. Sicut fcriptS eft Rom.ii. Ne uos tnctipfos uIcifcamini,amp;c.Hæcen bafis Anabaptiftarö.Ethuiufmodiprauusin telkdus prçbetipfis anfâ, patientiaillä qua fingütmagndaciedi,etMagißratS condênandi.Arbitranturcnimnecefla rio deberc ubicß omnium ChriftianorS opera effe paria,quod tarnen cft ingens cac-

19« DE CATAB APTISTARVM legationes,amp; prauum intelîeôû co pro hbuntur,ut nullum intelh'gantdtfcrïj men inter opera cordis fpiritualia ,0^ 0‘ ficia externa,quae neceflario imparcs fortiunturefFe^us,Sicut maritus ÄU' xor,pater liberi,habcnt externa ct int paria opera, cum tame in corde unifor-mis timor Dei et fiducia in Chriftum in dita ßt»

Proinde Anabaptiftæhos ScripW^ rae locos de non concefla uindidla cum aIIcgant,iUis fic refpondendum efle cc-femus,Omnem uindidlam extra ofRci-cium prohibitam efle. Verum uindióïa illius,qui eft in officio,eft prçceptôDci, bonum amp;nbsp;fantftum opus.Hoc difcritnc non eft commentum humanum,fed ex (acris literis depromptum*

Sic enim loquitur Paulus de officio, quod geftatgladium,quodopus SCor-dinatio fit Dei, amp;nbsp;quod poteftas fitmi-niftra Dei ad uindiôâ amp;nbsp;poenam malo rum,amp; in defenfionem bonorum ♦ Ex qs iententtjs patet,uindi(ftatn officio co iun*

Jundam,peccatum non efle, fed podus Dei mandatum amp;nbsp;ordinationem, uerQ pium Dei cultum.Cum aatem ofîid Um non reputatur peccatum, fed potû us opus bonum,0^ à Deo ordinatS,con fequens erit ,Chn(lianos hoc officio uti amp;gauderepofre,ut reliquis Deidonis, quemadmodum cibo amp;nbsp;potu,amp;c«

Imo hoc officium in uigorc feruan-dS, nec ut libet diflipare. Lex enim nc-ccffario permanebit in hoc mundo,ob poenam tranfgreffionis.Sicut Paulus in quit,Lex propter intuftos lata eft. Officium autem,quod gladio armatur, partem huius legis effc nemo ignorât,

QuartOjDeuspraccipitin facris lite ris,defendiuiduas Qi. pupillos. Quibus aute alijs praeci perctur, quàm Chriftia-tioMagiftratuic'Quareuindicfta eftmî datum Dei .Et Chriftiani magiftratus olficium erit,improbos punire, Qi diligenter in hos animaduertere.

Ex qs omnibus manifcftum cft,Scrl pturteloca, uinditftâ prohibetia, loqui de operibus extra officium.Râiquæ ue , . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ro

jjî DE CATÂBAPTISTARVM ro fentcntiac approbates uindf(Sani,dè-bent de opcribus ofRdo coniunóis iûquot; tclligi. Nec eft tntcllétfîu obfcuruoi jqu* re opera extra officium ôd intra, neceffa riodcbeanteffè imparia,hæc enimrt' quirStur ad tranquillitatis amp;nbsp;difctpHnç côfcruationê^Qualis alioquin inofdina tio ô^feditio futura effet, fi quilibetfub-ditorum punire,aut fui ipfius iudex effc uelletc'Hoc ipfo Deus rite et utiliterhâc politicam adminifirationetn conftituit*

In hoc articulo tnanifefiius,quàiii ex priori cognofeitur, ex quo fpiritu ü' ^la Anabaptiftarum orta fit ♦ Hicenitn (îmui amp;nbsp;dam natur Magiftratus cui (■' riam obedientia denegatur.Cum igi'tuf hic articulus facile confutari poffit, no-(umus pluribus uti uerbis.Tantum fim pliciores erunt admonendi, ut diligcn-tius fecum perpendant, quàtn borribi*

MrKoribvs lib. n. fÿi J(s,ncfandiis,ô^ïmpiiis hic fît ai ticulus» Quod autem ôd hoc Anabaptifîaruni ^ogma fît uanutn et impium, prohatur per Pauli didîum ad Rom .tj. cum iiv ç|uit,Oportcr cfle fubditos nonfolum propter tram, uerum etiam propter con fcientiam.Hæc fententiadocet, Deum offendi,ncc fine poena fore cum, quicS Aue poteftati fe fe oppofuerit, Complet ’^itur autem hoc didum uniuerfos homines,nec in ullius poteftate conftitutS eft,fe ab co iugo cximerc, Propterea ne ceffe erit omnibus Chriftianis,munda^ no Magiftratui fe fubtjci,rcgicp ab tllo* Secundo neminem fugit,L)cû hart duo officia,inuicem diftihlt;fîa,tnftituiC. fe,nempemunus pracdicandi, amp;nbsp;officium Magiftratus, Si praecepit, ut Chri-ftiani utrifquc obediant Quapropter eft deteftandus errorgt; hçc officia inter fe confundcrc,aut alterutrum tollere,cutn tarnen utrunque fit ordinatum et dema datum à Deo. Siquidem nullus homi-num tantum habet potefîatis,ut ordina tiones Dei ddfîpct.

Adhæc AnabaptiftæobtjciuatjPt' os non indigerepunitionejac ob id neC Magiftratu,nec mundana politic. Sût tenebrae.Bonienim opus habentMa-' gtftratu ad defcnfioncm .Item Magiftra tus opus habet obediêtibus pijs Chri ßianis,ad flatus politici conferuationc» Quare Deus uult nobis hoc medio fain tem dare propter utramq? caufam ,uide licet ut defenfi fimus, et uicilîïm nos om nibus uiribus toto^ corpore ordina-tioni haie inferuiamus,cum obedientia ôd fide,belli pacis têporé adfimus pa-tati,quilibet iuxta fuâ uocationem,quô pax politiç Si. difeiplina côfcructur,ma licp deprimantur Ad hoc autem mim' flerium praecipuercquiruntur pij Chri ftiani.Ea omnia in Paulo exprefla funt Rom.i^,qui dicit,Obedientiam praefta mus poteftati,cui tributum debetur,iri butS,cui ue(fîigaI,ue(fligal^ÔCc, damus. Quifquis igitur contraria qs doCuCrit* fcilicet Chriftianos nullum MagiftratS poflegererc,hic docet à Magiftratus iil fliiia,quam habet in noflra obedientia«

ERRORIBVS LIB, II. - 40* tolIumfubtraherc.Quod manifeftèpu gnat cum dicfîis Pauli.

Chriftianis prohibitum cfle, dare iuf-iurandum, SC iufiurandum efle pcccagt; ' turn.

Ethicarnculuseft diflipatio politia lum ÔC iudiciorö.Iuramcnto cnim con fouantur politiac,amp; iudicia publica, Quodaiitcm licitumfit Chiiftiahisiu-rare,probant primo exempla. Nam fan lt;îîus Paulus apertis uerbis ,2 Cor.i. con teftatur fuam doórinam iuramento. Ex go,inquit,teftem Deum inuoco aduer^ fus animam meam.Simili ter alibi fæpi-us,ut Rom. I. Pliilip ♦ i. Teftis eftmihl Deus.Idem in alijs quam plurimis lox cis folct faccre.

I lebr. lt;5 Omnis controuerfiae finis eft,fi accedat iurifiurandiconfirmatio. Hiccommendafur(£t utres neceffaria inducitur)iufiurandumin iudictjs .Ex Ills fanefequitur iurciurandoaliquid c5 firnure,non cflepcccatum.Quia Chri , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D ftianis

'4oi DS CATABÄPTISTÄR VM ft «an is onus graue,fine ludicibus 5C lU-* dictjs utuerc, ficut fupra de MagiftratU didumeft.Etfanè pracdpua pars poli-ticx adminiftrationis funt ludida»

Deutz. Per nomen Domtni tui I'ura* bis. In hoc fecundo praecepto requiritur iu ramentum,fed tantum ut fiat per no men Dei. Cum igitur mandatum fit iu rare,modo cxigatur ab aliquo, neceffa-rio fequitur,iurare non efie peccatum, fed bonum ÔC piû opus,quo Deus rificatur. Si modo rite amp;nbsp;ucré iuratur, ncc ex petulatia aut leuitate, fed quud Dei gloria, amp;nbsp;poteftas légitima id requi

Quod autem Anabaptiftæ obijcu untdieftum Matih.j.Non iurabis,ne(5 per templujamp;c. Primo refpondeas, lu' ramentum hie non prohibe« i, fed hot potius cautum, nehonor,qui Deo foli debetur, creaturis tribuat, Deusenim folus eft Dominus,qui nouit corda, ôi mendacia punit.Quare potiusDeino mê in hoc adducatur quam templum, amp;fimilia.

Secundo ent rcrpondendum,adfc! ^uod Chriftus in quit, Vefterfcrmo fit ^fi^amp;fc.Quod inquit,Vcficr rcrmo,hoc innuit, quod prohibcat iufiurandum in noftris proprijs 6C priuatis fermoni Hus,cum nec Iudex nec Magiftratus id anobisextorqueat, item cu nec gloria Öei.nec aliorum falus noftro iuramen-to inclarcfcit, Viciffim ucro iuftc a c nc-’ ccflarioiuratur.cS Magiftratus aut Iudex requirit. Quemadmodum didlunf eftHebr.d. lurifiurandi confirmaiio o' ninis controuerfiae finis eft» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Chriftiani iure tenentur facultateS fuas in commune conferrc, nec licitum fitquicquam proprfj poflîdere»

Hic articulus allicit ncbulonS turba^ qua? labores fugit,8C plus bonoru dilapidât,qua lionefte poftit acqiifrcrc, Hu iufinodi aut docftrinas dare locû feditio hibusac rapinis,nemo ferme non in-telligit. Ad commoncfaciendos ramen 6ilinftrucndosfimplices,,pbabimus ex

40 DE CATAB APTISTARVM uerbo ac mandato Dei paucis proprià ruinrerum poffeffionê Chriftianospof fc habere.Et quod fedinofum, et contra uerbum Der fit,docerc,facukatcs tn co-munem locum eiïè conferéndas^

Primo, hic inteilcdus Chrtftiani's amp;nbsp;rit ualde necefliàrius, ut intdligant ex-ternam ÔC mundanam politiam efleor^ dinationem Dei,^Deofumme place-re,ut in hacorbita mancamus, alter alte riinferuiendo,ficutprædidum.ProprJ um autem poffidere, praccipüa cft poH tiac conferuandx pars.Hinc fcqui opof tct,Chrtftianum uti pofle iftisordinati-onibus.Imo quicunc^ cas abrogate Si. prohibere conatur, ôi in harum locum nouas ordinationes condituere Si. inue here,prçcipere^,ut facultates in unum cumulumcongerantur,ille ordinatio-neDei abfc^ dubio diflbluere in animo habet,ac contra Deum grauiiïîme de-linquit,.

Secundo docet Paulus i»Cor.7, Chri ftianis licitum elFe emere Si uêdere,qua re eis quo(j perraiflum facultates et pro

ERR OR IB VS LIB. IL 40$ prietatcs rcrum tenerc.Scribi't ctiam Ti mothcPracdpe diuitibus,ut faciles fint ad impartiendum.Non dicit,Difcedite à bonis ueftris,fed permittit facultatum amp;diuftiarum ufum.

Tertio, Reges Principes fine facul tatibus pofleifionibus cfle non pof* funt.Scripturac aperte teftantur aliquos Regura Principum,inbcatas fedes receptos.

Quarto,Proucrb.5. Fontes tuideri uentur foras,tu uero Dominus horunt efto folus. Hic docent nos facrac literae qwmlibet fuæ hæreditatts neceflario ef fc Dominum. Vers ex fundi frutfiibus âf commodis,aliorum neceflïtas fublo uanda.Hoc enim innuit ,cum dicit,F5 tes tui deriuentur foras. Et eft fané pru denti amp;nbsp;pro Chriftiano ingens conîbla tiojfcirequod Deo placeai hxç ciuili» ordinatio poflîdendi bona, 8C quacren.» di uidum,atcp Deum earn ob rem ordi nationem iftam defendere, ad uióS ac-' quiredum uires pracftare,öfc. Quod au tem Anabaptiftae obijeiunt Apoftoló-

rum exemplum, Chrißianos ,qui tuitt Hfcrofblymis fuas facultatcsj'n com-munem ufumcontuh'nèjillud tanquam præceptumobferuandum.Quia ettam tum temporis fucrc multi ChriftianG qui hacc non obferuarunt, fed in fuis poffeffïonibus perdurarunt immobil les, id probari poteft ex Paulo 2 « Cor* iftth.çi.Quoinloco Paulus doccr,n«ni nemefledetrudendum de fuis faculta* tibusjfcdlargitio cleemofynarum, non in necclfitatefit fita,fed apud cuiufqo« animi aibinium. Cum autem Hicrofo-lymismagna eflet pcrfccutio, di. Chri-ftiani omni momento poflelTionesfu* SS amittcrent, expcllcrcnturqucjfon-ducibilius erat,proprias facultates uen-derc,pccuniamad ufus necelfariosjn communecollatam conferuarc. Perfe* cutio igitur imminens in caufa fuit hu-ius rei,at nolebät tali opere nouam fan-ólimoniam comminifctquemadmodó nonnulli Monachorum ÔC. Anabapti-ßarum,SC alij quidam infani religioH, huiufmodideliria dC dilTîpationes natu raliuP

ERRORIBVS lib. II. 407 taliuinoidinaiionum acpoliuarS, pro • tc fanfla öC pia iudicarunt.Necintellü gebant Chriftianam iuftitiam nullibi ef fe,nifi in corde.Neque «tam aflequi po tuerc,tn ciuili hac conuerfatione iux,-laufitatas 6d bene compofitas ordina.-ttoncs uitam noftram eflc inftitucn-dam»

Matrimonium tllud pro fcortati-one habendum , fi akcra coniugato -• rum perfona fucrit fidelis, altera tnfidc* lis, Et fidelis poteft infidelcm relinquc-re, caufa infidelitatis, QC altert fe iunge » re.

Hic atticulus mcrtto prudentes at ca^ fios homines incitabit, ut anabaptiftigt; camfeââVatiniano odio profequan.« Mir,Siquidem horrendumauditu ,ita fcinderedC confpurcarc uerum contu.« gtj ftatum.

Cor.7,ubiapcrtehancquaeftion€tnuç tilat, An fideles cum infiddibus inma-tnmomo fimiil côiuntfîos manere prx-ccptumfit»Etfanè concludit, ut unà in diuifi cohabitent, fimul docens huiuP modi marrimonia, fidcii efle uerS,pi3» amp;nbsp;Deo gratum coniugium.Proptcrea, inquit,SanóificaturincrcduIus pcrcrc dulam pcrfonam.Ncmpe coniugalisigt; (iius perfonac cohabitatio fit fan(Sa,boc eft Deo accepta,propterca peccati nub lam fpccicm habet. Âd hune enim mo-dum uerbum Sanóificaturjhocinloco intelligendum cft.Eodem in fenfu alibi quorp Paulus hac didione utitur,ncm-pe, Cibus fandificatur,hoc eft, non eft peccatum uti cibis,quos Deus creauit.

Itaqj utran«^ rem docet nos Paulus» primo,ut credula perfona apud incrc-dulam perduret,amp;obligata fitcotinuo. û non ab incredula ex petulantia defe* ratur.Sccundo,quod inter fidelem per fonam ac infidelem uerum fitconiugiu adeOjUtfidelis perfona bona conftien-cia in hoc coniugio,tanquaiiiin fando

ERRORIBVS lib.'ll; t 40gt; ß^pioftatum'ucre poffît,m coque per rnanerc debet ♦ Nam apertis ùerbis had cÔuerfationcm fore fancflam Paulus de tbrat.Proptcrcaomnino fatanae eftil^ lufio,quiÂnabaptiftas inAammat,ut tale contugium fcortationem 0^ arguât ^diffipcnu

Porrô 8C fî Ânàbaptiftæ fint omnd no tmpudenteSjUt confiiigant menda^ da amp;: interpretan'oneSjUt u elint,attamê ^uilibct fana prgdïtus mente facile co A ijcietjhuncquemiam dixtmuSjgcrmai num amp;nbsp;gcnuinumfcnfumcire fand# Pauh;

infuper Anabaptiftæ fibi îpfis fingtt-lare prouerbium excogitarunt, quod b tafonat,Vnafides,una charitas» Hoc adhûc modû interpretätunQui diuef-fæ religionis funt,hos à fœdere coniuga lidamus liberos.Quod fihoeprouerbi um fie effet intclligendurn,ac fi non effe mus*dcuindi ad præffandum uel fidê uel cbaritatem,fi non conueniremus u-na in fide, turn facile omnes conuentio-nesjcontradus QC débita extingui pof-

lt;«o * DB CATABAPTISTARVW fenuCIniftus præctpit,ut etiam inimt* cos dfligamusjó^ qui nos perfequötur, ac omnibus modis fidct noftræ aducr* fantur. Quanto igttur magts coniuges inter fc mutuam bencuolentiam foua* re conuenit»

Mclior eft interpretatio, fi quifquc fn fuo corde unanindem,unam charita tem erga Dcum firmiter conicruct ,hoc eft, unice credere in Deurn,illi folifidc' fe,DcumfoIum fuper omnia difigerc» nçc permittere fc à Deo auerti,per uolu ptates,honores, diuitiasSé opes, Chriftiani hominis eft proprium, Hæc queipfa diledlio erga Dcum adfcrtquo quefccumobedientiam omnium opo rum, quac Deus in quolibet officio inâ-dauiu

Quilibet pius fecum perpendat, Primo,quam fit horrendum,maiorehiuna ni generis parte,non tantû in ftatum in certutn Chriftianac Ecclefig abtjccre.qc rum

gt;um ctiam à Dei ordinationc fiC gratia 3d condemnationem pertrahcrc. Secü-do,quanta corruptela, fi inter nos duae Partes,una baptizata, altera non feque letur ( Et fl baptifma maior pars abnuc retjpaganifmus adeflet. Ad hec mala fa fan uiam ftruit. Quare omnes ueri Chri ftiani exacîlc erudiantur de paedobapti-fmojfanæ dotflrinac fundamento confo Irntur, amp;nbsp;animati Ont ad affirmanduin paedobaptifmum»Dco in honorem, ÔC dilcdis infantibus ad falutem, nobis in confolationem.Imprimis enim magnS Chnftianis redîe inftitutis adfert iucun-ditatem,Infantes certô per baptifma cô fequi falutem,filios Dei fieri.Hoc ip-fo darum facicmus,paedobaptifmn ne-cclÎ4rium,ô(^ à Chrifto inftitutum. Etiî primum fundamentum fubiieiam*

Certum amp;nbsp;indubitatum eft, gratiam Chnfti,remt(Iionem peccatotS, ôd iufti tiaminEuangelio promilTam^etiam ad pueros fpedare.Chriftus enim ingt, Si nite paruulos ad me ucnire,quia talium cftregnutncoelor3. Extra Cbrifti autê

Ecdcfiam,hoc eft, ubi nee fa er amen ti?, nee Dei eft uerbum, nulla falus. ES oh rem Chriftianæ Eeclefiae pueri funtin-lt;erendi,ó^ huius membra fieri utile, per ïjuc faeramenta huiufmodi gratia porrl genda » Deus enim externum officium ata ordinauit ae ptaeeepitut per hoc om nibus,qui funt in Eeelefia, remiffio pec catorum difpefetur. Hoc totum eft pla' num.Neeenim unquam Anabaptiftx oftendent,falutem efte extra Ecclefiam lt;Zhriftianam,hoc eft, ubi uerbö DeiöC faeramenta abfunu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

Secundum fundamentum. NecclTe infantes efle membra Chriftianæ Ecek fiaî,fi modo uelint faluari,iuxta iä prsf-ditfta.Docemur autemà fando Paulo, Ecelcfiâ effe collcdionem, quæ per fan dum Spiritum amp;nbsp;baptifmo purificata «ft.Quare nemo abfe^ baptifmo,quan^ to magis illo contempto, membrum ca tholicae Ecclefiac efle poteft. Sicetiam Chriftusinftruitloan. 3. Nifi quisna-tüs fuerit ex aqua nbsp;nbsp;Spiritu,non poteft

ÈRRORIBVS LIB. II. 4tî lur Chriftus uniuerfos homincs,tam in fentes quàm fcnes,di. prædpuc de aqua diflèrit. Quai e fi Ànabaptiftac nos in-terrogêtjubinam præceptum fic,infan^ teeflebaptteandos, tumadhanc fen-Untianirefugiemus, amp;nbsp;certo feiamus, nie eflè prçceptû. Chriftus enim inquif, Quod nemo poflit introirc in regnum Dei, nid quis renatus fucrit ex aqua ÔÛ Spintu fantfio. Officium etenim aqua baptizandicommiflum eftEccIefiæ*

Quod uero aquam ôi externa figna fublimiquadamfapientia amp;nbsp;fandimo hia’ex alto dcfpiciunt,idfîtaftutia et cal Uditatc diaboH-, qui illorû eftmagifter, qui^ ut inflatus fpiritus,odio Dei,mifc ros homines agttat,amp; impellit ad it ride dum uerbum SCordinationêDei. Chri ffianis probe tenendum,iftis externis fi gnisineffeuerbum, mandatum ordi nationem Dei.Quare iftis fignis utide-bcmuSjCertiDcum fuomodo operari, quemadmodû promifît. Obidfanóus Paulus dicit, Ecclcfia purificari per ba^ ptifmumj, praeterea nos quocjper ba-ptifma

*414 DE CAT Ab APTiSTARVM u'fma regencrarÉQiiac nimirum omnfà didafunt,utconftantcr Si RrmitercrC' damus,Deûfimul cum figm's operari.

Quod ucro Anabaptiftae ijs obrjcû' unt, Infantes non habere fidem, ex ca-pite fuo côfingunt,ô^ cogitatio nulhus momenti.lllud enim certum, Dcum in infantibus fuo modo operari, fi per ba-ptdina ad ilium adducantur. Nemo e^ nim abfcp Diuina operatione ëC regegt; nerationefitfaluus,Ioan.3, Indubitaw ctiam,infantes, qui Ecclefiacfunt membra,faluari. Sequitur igitur, neceffariO uerum eiTcjDeum in illisoperari.

Tertium illorum fundamentum, In fames in fe peccatum uidelicct origina Ie habent,quare indiget remiffione pec catorum,quac ipfis per baptifmum e oiU municatur.Haccenim remiilio 7amp;fhoc externa munus,facit difcrimcn inter in fautes, qui faluâturgt;amp; inter eos,qui à be atitudine fcclufi. Veru hie aperte ccg-nofeiiur Anabaptiftarum fpiritus,qui4 docent infantes peccato carcrc,amp; mor-bS originalem?nô efle peccatum. Item, inua-a

iRRORIBVS LIB. IL 41/ ’ ^natam concupifcentiä tn hominibus, ûbn cHe peccatum, Ad mendaciS fucä du alia infinita mendacia rcqufruntur* Quodamp;htcapparet,c« Anabaptiftac üolSt bapnfmum c medio tollere infan ti5,affingunt plauftra mcndactorS,fuo propoOto feruientia»Quifcp animo uol uat, quac fit AnabaptiftarS fanóttas,« cogitant noua, externa amp;nbsp;inuiitata opc ca,quibus uideri uolunt fanói. Et adeo tarnen obcaccato funt corde, ut fuoium tpforum prauas cöcupifcenttas,non du tStefle peccatû.Contemnût baptifmiï, èc externum Dei Verbi minifteriS, nee uolunt hie Deum fimul requiri j ncc in ijs operari.

Hine patet eos !gnorare,quid Gt uera fi des.Interim noua opera cxcogitâr.amât fingulares reuelationes,extra et fine uer bo Dei.Hacc eft mera cæcitas,fedu(ftio, amp;nbsp;diabolica illuGo, Et funtilli ipfi fan-lt;Gi,dequibus Paulus loquif, quod fint uani, qui magna amp;nbsp;fublimia iaóitent, de quibus nihil comperti habent. Ifta omnia probe Chriftiani teneant,quo ta nati-

DE CATABAPTISTARVM naticos fpin'tus ct fpedra,nolt;fturnasflS mas difcernantjUt ôtl fuga fibi confule-re^8C deuuare ca poffint.

. Infantes autcm.uitio originis pollu-los,amp;concupifcenrias innatas amp;nbsp;pra» iuas,cffepeccata,docct nos ûnâus Pau lus mulus in locjs apcrtiffîmc» Rom.j* Per Adæ inobedientiam, omnes pccca tores conftituti fumus^Rom.y. Innata concupifcentiam inhominibus appeb latpeccatum,quod nobifcum habitet Rom.Sunquitj Affedus carnis,tngt;nitci tû eft aduerfus Deuin.Qutd, oblecrOja pertius QC fignificantus dici potuiffcti* ItemEphef* z, Eramus naturafilij trat* Hoc cft,pcccato dcprauati amp;nbsp;damna«»

Vt fummatim dicam,nullo non tempore perfuafi fuere Chriftiani,uitiiim originale reuera effe pcccatinn, QC Hoc infantibus perbaptifma remit«.Etnc diu hie immorcr,nâ omnes pij in Diut-nisexercitati aperte uidcnt,amp; apprehe dût, Anabaptiftas petulantcr uerbum Dei abnegate» unicam tantum adiun-gam caufam gt;nbsp;ex qua luce darius uide-mus

ERRORIBVS Liß. II. 417 mus, Infantes pcccato effc obnoxi'os, quodipfis in baptifmo remittatur. Si-quidem in confeiTo apud omnes Chngt; ftianos eftjChhftiim non tantum adultes aut feneSj fed amp;nbsp;infantes redemifle^ Siigitur opus habent Chrifto ut redem ptore,non dubium eft peccatum in ip-fishærerc.Poftquam iam clare probatS peccatum eflein infantibus, fi rcmiflio nem confequi uclunt, oportet ut accédât externum minifterium, alioqui nul lum effet diferimen, ncc aliqua Ecclc-fiacnota.

Quartum argumentum.Raptifmus et circumcifio,utra(Ç res fignificat,ficut docet fanóus Paulus,gratfam öd remif fionem peceatorum. Circumcifioaute pucrorum demandata 3^ ncceffai ia, 8C per lianc filtj Abrahae à Deo recepti, 8C Htj Dei fatff i.Qtiare conueniens ut eti.-amapud nos extet figniim,quod diferi men fit inter filios Dei,amp; eödemnatos»

Quintum fundamentum. Chrifius Dominus noftcr pronunciauitdepucx ris fententiam, confolaiionis plenam, E cum

4*8 DE CATAB APTlSTAR^VM cum tnquit,Noncft uoIuntasPatris.ut pcreat unus de p u GU ts iftis. Haec ucrba dida funt de infantibus circumcifis.Ita ctiam apud nos tantum de iftis infantibus fermoeft, qui funt Ecclcfiæ mem^ bra.Nonenimde Ethnids autTurci, in tell igi poflunt,quumnulla fitfalus cit tra Ecclefiam,hoccft,ubiucrbumetfa-cramenta exulant.

Quarc omnespq condpiant confo lationem ac laetitiam,quod certo fdant, corum pueros fine dubitatione effe filG os Dci,fi per baptifmû fadi fuerint mê bra EcclefiÇiamp; à Deo affumpti.Ob has fane caufas non poteft noneffe iucun-da confolatio, baptifmus paruulorum.

Et ut tandem condudamus etfi om-ncs Anabaptiftæomnem fapientiâ,ftn tftimoniâ ÔC martyria in unû congerat, nulls tarnen hominê certificate poteröt pueros extra Ecclefiam,ut putaTurca-rû filios,faluos pofte fieri. Hoc ipfo ho rum doôrina penitus eft incerta, com-mentum uanum,et deceptio diabolica.

IjbflibusjCx facn's Iftcris dcfumptis con-fuuucrimus,hiitus tarnen quot^ uos ad monendos duximus jpacdobaptifmom non effe rem nuper inuentam, fed in ue teri quocç puriore Ecclefia ufurpatam» quod non parui ducendum effe exifti-mo.Quæcun^ enim ad bcatam uitam tequiruntur,nccc(rceft, ut horumufua iam antea quotj in orbe Chriftiano fue ritjpræfcrtim tum tempon's, cum fineer nor amp;nbsp;purior fuit dodlrina. Si igitur pae dobaptifmusimpius, et anabaptifmua ad falutem neceffarius, requirerctur fané aliquod exemplum, à fandîoSpiritu: in ueteri Ecclefia approbatum.Poftqua aut? dotfîrina anabaptiftica,cft proprium côment3,nouitcr^ excogitatû, abf ^ullo exêplo,autteftimonio uetcrisEc clcfiaE,merito ergo prudêtiorcs Chrifti ani ab hacreitèratione baptifmi abhor-reredebet, Non enim fie eft ludendû in doârina uera et Chriftiana,utlicitû fit abfque ullo Dei uerbo, aut approbató exemplo, noua dogmata redpere, imo quç repugnêt et uerbo Dei, «omnibus

4to DE CATABAPTISTARVM exeinplis catholkae Ecclefiae,quæ ab ini tio in uigorcfuit.Haec fané borrcdaeft præfumptio ÔC fupcrbia-ià qua Deus de menter nos tucri uelit.Eft enim diaboli eus contemptus Dei', amp;nbsp;proprium anti chrifti officium, ut Daniel SC PauIus te ftifîcanCPapaeû monachis multos hor rendos abufus, fimili audacia,in totum orbem Chriftianum introduxer6t,abf-que ullo Dei uerbo, imo affirmarunt ea quacuerbofiCexemplis uetcrum repu* gnant,uidclicct miflas defun(fîorû,pro-hibitionem matrimonij, et alia infinita, Ad hacc licet Anabaptiftac â^pædoba-ptifmum in eundem numerum ponöt, tamê toto cœlo errant. Infantium enim baptifmus nititur uerbo Dei, 6C exem-plis purioris 8C ucteris Ecclefiæ * Chrb ftus enim dicit,Nemo poteft introircin regnum Dei, nifi quis renatus fueritex aqua SC Spiritu fantfïo ♦ Externum igi* tur hoe minifterium cum aqua baptiza rc,eft mandatum Ecclefiæ,quare mcri-to Ecclcfia omnibus illud communicate debet.Infuper pædobaptifmus habet exem-

Origenes apertis uerbi's in Exclama tionc Epiftolac ad Rom, Cap.ô.fic feri* bit,Itacj Si Eccicfia ab Apoftolis tradû tionem accepû,etiam paruulis dareba ptifmurtî, Sciebantenim illi,quibus fe-creta dim'norum myfteriorum commit lafuntoquodcflentin omnibus genui-nac fordes peccati -, qux per aquâ amp;nbsp;fpigt; ritum aboleri deberent. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Sic quoeç feribit Cyprianus ad Fi-i dum optimam admonitionê, quod Ec* défia non debcat paruutos à baptifmo gratia cxcludere,fed ex.officio tenerf baptifma illis communicare.Quantum-eniminilla fitum cft,debcat omnibus tam paruulis quàm adultis officio fuo nondecffe.Ettjs addit aperte, Inamp;ntes idco opus habere baptifmo,ut per gra-tiatn Dei ,amp; opus baptifmi,confcquan turremiffioncm pcccati originalis.Ta-les etiam multæ fententiac reperiuntur *n Auguft{no,qui ait,Hane ordinatio-nem baptifmi paruuloru,intota Eccle-fiaobferuatamfuiffe,tanquam ab Apo

Has fcntcntiasreccnfuimus, ncru-diores dccipiantur,pcr fpiritus mendagt; ces,qut indocflioribusinculcât quaû a* pud fandos patres non inufu fucricpx dobaprifmus, ficut ak'qui Monafterien fium fcnpferunt.Prgterca,ut memincri mus, qua fitin Ecclefia Chriftiana hor^ rcnda præfump«o,amp;^ Iibertas,imo dete ftabïlis error, cotra exempla ueterû ,no uasdodrinasabfc^uerbo Dei confin-gerc,ac in uulgus fpargcrc*

Si quis en U mer at a s rationes diligen ter perpenderit, is nimirum pergrati-am Deifidem fuam ftabiliet,fcœ contra impios ÔC fanaticos Anabaptiltas cgrc gie defendere poter it » Neminem enim latere debet,fidem nofiram fine tenta-Clone ac perfccutionc fore, fed per ucr-bum Dei rurfus erigi. Quareoperatpre eiü crit uigilare atqj circüfpiccre, nc dia bolus nos àuerbo Dei deducat ad pro prias cogitatiocs, ficut Anabaptiftisac cidit • Hoc enim eft fôdamcntû et initiû fcdudlionis anabaptifticae,quod uerbiî

BRRORIBVS lib. il 4tî DeicontemnunLamp;^inm'tûtur proprijs cogitationibuSjadeocp in iftis fibi blan-diuntur, ut non crubcfcant diccre id, quodfomniant, effecx Spiritu fandlo* Eteo tandem prolabuntur,blafphcm5* tes Dcum,dicendo Verbum externum amp;nbsp;facras literas nihili efle pendedasjfed porius fpiritum confulendum, fcquen-damcp. Quod Q hie aditus, aut hçc fcnc ftra patet,utquilibet iuxta fuum fpiriiû, ^necfecundum Dei uerbum iudieet, bo tieDcuSjquam horrendum fpeóaculu breuiuidebimus. Exemplum Monaftc rienfium nobis timorcm incuIcct.Multi etia noftrum ex Anabaptiftis audiuere, dequibus iâfuppliciû eft fumptS,fic5 uincerentur apertis ScripturiSjtu quod Ipiritus talia cosdoceret, refpondebât.

Qua propter fumme neceftariu erit totisuiribus hue incSbere, nc nos à uer bo Dei ad proprias cogitationes feduci patiamur.fed eerto cognofcamus,Spiri tumfaneftumabfe^uerbo Dei non ope tari, fed per uerbu Dei. Et quod Deus pcrfiiumuerbû cognofei SC appfthedi

414 DE CATABAPTISTARVM ueh'tjficutPaulus inquit, Fidcs ex audf tu eft. Hoc cR, ex prædicationc, uel ex-tcrno uerbo. Hac ordinaoonem Deus conferuat,nec diflbluit.Propterca con-tcmptus extern! uerbi ôi. facræ Scnptu-rfjcftmcra blafphcmia,quam Magiftta tus pum're debet,luxta uim fecûdi prat' ccpti',quod prçcipitîblafphemiaseflê fc uere punjcdas.Pi atterea apparet, quata impictas facinus,fucccdêtctêpore,in hoc cxterno uitç curfu cmerfura eflent, n unicaic^ iuxta ^pms cogitationes do ccreôCuiuercIiceiet. Propterea inquit fapîens Rcx Salomon, Si uerum prædi candi munus fublatumfuerit, tu ni po-pulus diflîpabitur» Quarc Magtftratus quoc^ offi‘ciu,dïligentér inujgdarc, nec pati huiufmodi bla{pbcmias,uidelïcet apertum contemptum Scrïpturæ,amp;^ex terni aeibi, fed pottusfeuera animadz uerfionc prohiberc,S(f punire inobedi-cntes.Imprimisad omnes Chriftianos attinetjtakm Sciiprurairum contcmptu diabolicam rem ludicare, ÔC fcirequod eiafdem fcrpentïs fit fcrmo,qui in para^

Habent ad hsec Anabapti'ftae plures errorcs de utrocß facramento,8C eorum ufujdecp alijs pluribus articulis, de qui* bus altj quoc^ fcn'pferunt, ÔC eosomnes in præfentiarum attingere, anguftiatê.. poris non permittit»

Hæcautem differtati’o propter radio res eft fcripta,ut his apertis articulis,fpi. ritum Anabaptiftarum difccrnere ÔC di iudicare poflcnt, quo in altjs fierent cau tiores.Propterca rogatos uolo pios tier bi Dei Concionatorcs, ut ta hos quam alios articulos fufius déclarent, populär. qucfacpe QC diligenter his pcriculofis tej poribus crudiant, quod amp;nbsp;eorum funV dip poftulat ♦ Deo enim rationem funt gt;nbsp;reddituri,fi no magna feueritate hijger-*’ roribus fe opponant» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' J

Induunt quocp Anabaptiftæ mores, j quibus hominibus plus imponunt,qua ipfa do(flrina,uidelicet quod multa ma-gnifica Sgt;C inufttata uerba proferunt, SC iatftitantieuelationes êcœlo expofitas, quae tarnen omnia funt uanaSd ementi

ta, ficut expedentfa facpe docuit. Item fingularetn patientiam.ee humilitatem, , prac fc ferunt apud iftos,quos laudädos fufeipiunt Jtem fraternæ charitatisfpcx cicm habet,quodfacultates in commu-nem ufum confcrunt.Itcm,quod often cant non dicendam patientiam in aftli^ dlionibus, magnacp audacia ÔC fpiritU mortem oppetunt» '

Nec autem mirum,quod homines iftis laruis commouctur.Propterca Chriftia no neeefle eft ,ut uerbu Dei bis per om nia anteponatexternis monbus.Imöfci endum cß fpiritualia négocia,hixta ucr bfi Dei,nc(^ ulla alia re.iudicanda effe. Nä ÔC Ethnici perinde audader morte cum uita commutarc non ueretur» Dia bolus etiam fuos nouitobcæcarc,neip-forum peccata et poenas fentiant.Chri-ftiani uero amp;nbsp;fentiunt peccata 0^ pauo-res,hosautemuincunt uera fide.Pro-pterca quamdiu lucftätur.apparet in tp* fi» infirmitas»Qirapropter eriamfiau* dalt;ßer moriantur Anabaptiftae, tarnen ob id uobis non crit deficiendum à uer^

bo Dei, fed potius meditandum erit quod ad ueram fidem in corde retinen-dam,utile fitjngcns nobis certamen ÔC, amp;nbsp;luôa aduerfus omnes geneHk ten* tationum amp;ofFcndicuIorum imminet» Dominus nofter lefus Chriftus dementer nos tueaturab omni errore,co-feruetqj in uera amp;nbsp;fide amp;nbsp;obedientia. Amen»

Vocatus Anabaptifia infolens poft cöcionem diuinam,qui à Pracfedo op-pfdijut rationem amp;nbsp;fuac fidel Qc fegrega tiois ab Ecclefia cora omnibus reddat, admonitusJnagroenimSC loco folita rio cu uxore et liberis ad annos aliquot habitarat,6lt; nuUu ex fuis liberia bapti-

fmi facramcnto tnitiarat. Adfuit hilari uuUu, femel conccptae maliciæ fpecimé daturu$;Paftor huius Ecclcfiæ inittunt J fermonis fumebat. Heus tu, inquit,noy (li te captiuum fuifle, promififlecß cum liberareris,tc uelle Chriftiano more ui' ucre,quemadmodû reliqui fideles, qui Chrifto nomen dcderunt,Ecdcfîam, in quam nos omnes congregamur,Domi nicisdtebus uelle adiré.« concioncs,ex ucibo Domini,erutas,audircr'Quod ha dlenus neglexifti,licet id per tuö Ita fan promiferis^Cupimus igitur ex te ra* tioncm huius cotemptus,coram noftro SenatUjfiC Fratribus Bafilienfibus audi re.Etfi in ullo noftras conciones rept» hcndere, quod pefperam docucrimus, potcs,^ddicas libéré coram omnibus, fatisfaciemus tibi* Dein etiâ, in quibus tu articulis erres,oftcndemus.Anabap, Nunquam audiui, quidnam doôrinæ populo ifti propofueris,quibus pafcu-istuospaueris.fed hocfcio,in Ecclcfia tua adulteros, alcatorcs,cbrios, fcortato reseHe,Ea^ eAcaufa,quod hadenus hanc

ERRORIBVS LIB. II. 419 hanc populi çongrcgationcm nonadie rim, cum^ ïHïs cômercium nullum ha^ buenm,iuxta Pauli didum, Mores bonos colloquia praua corrumpunt, quâ-to magis faôa et peccata publica,in qui bus maior pars mortua cft* Vulpecula nihil de paftoris dodrina ÔC uita nûc temporis in medium producere ftudio-fe uoluit, quem poftea nçn dicendis ma lcdidis obruit. Ortho. Audiftis,adftan-tcs alloqueba^ur, quid homo ifte dicat côtra uos,quo encomio ueftram Ecclc-fiamomet» Hic mos illorum hominö, ut ob unum peccatorera, quem tarnen nunquam iuxta Chrißi inßitutionem excharitatefaterna admonucrunt, quo refipifceret, totam Ecclefiam damnent^ Neep credo talcs,tam manifeftos pecca tores in uobis effe, de quibus hic nimis inuidiofemetionem facit. Nam ueftras leges, quas ex uero pietatis affecîu, ne-mine impellcntc, ipG conftituiftis contra tales pcccatores,eascp ftrenueobfer-üaftis,ha(ßenusnoui. Ob idiftchomo dicit de rjs rebus, qug ignorât,aut dedita ope-

opera,ucftram Ecclefiâdcncgare, qud ûnA'or uidcre poffît, conatur.OHêdc, obfecrojunum de iliorum numero, qui lalia peccata perpétrant,ncc punitus fît tamabEcdefîaquàm aMagifbatUjdf uerbistuis fidê habebimus, Hocenim eft totam Ülam rempublicam conuittfs impetere,mendacia de illis, quorum be hcnci'o tn agro tuo latitas,fpargere,ffla' iQredderepro bono*Impius ergaillo» fui(lï,qui non iam olim tua admonitio* ne ÔC dodrina hoc peccatum fuftulerts, cmêdaueriscp. Nofti tu fratrem errare, et non reducis in uiamc'Catabaptifta ad haec nihil omnino rcipondebat, hinein dé ocuîos ucrtês,ignarus quod nam tnl tium fui fermonis conftituerct » Ad que Orthodoxus, Sinamus illa * DcEccIe* fia huius populi, quam tu contemnis » acccderccp reeufas ,loqucmur. Rcor te ex feriptura diuina fçpe audiiTe uel legif fe, nofti ne legere, die nobis illud, ut a-liauia,quàmcum fimplici hominetegt; cum difputationcm cum frutftu ÔC utili täte incamus, Anabaptifta, Noui lege* te

ERR0RI6VS LIB. U. 4G« re GcrmankumTeftamentum ♦ Orth* Vtinam uerè,quac legis, intelligcres,n5 tuis fomnijs ocdcrcs,aut falfis proph«-tis aures praeberes. Audi igitur placido animo ea,qu3e adduduri fumus.Diuus Paulus dicit Omnia probate, amp;nbsp;quod bonum eft,tenete.Fugereautem ilium, qui uetbum Domini przdicat,qui légitima uocationc in miniftrum Eccleiiac eliedus,quemcp nunquam audifli, cuius doârinam ignoras,nonnemagnum Ecclcfiac contemptum indicatî'nedicS fummam maliciam.Côquereris de per-fonis quibufdam priuatis in Ecclefia, quae merito contra te aôionem acerrigt; ma inftituerent, ob negleââ erga fe cha ritatem, ob clâculariam obtredlationê, ob perfidiam, qua erga illos es ufus. Ec-clefia tuicuram,tanquam pupillçoculi, habuit, tecp omnibus raodis ad caulam ouiS Chtifti reducere conata eft, in mul sis tibi ignolcens,de qbus iure potuiffet tecü cÔtêdcrc, tecp loco turbare, in quo fSmaprofperitatedegis, amp;h5c ingrad tudinem erga fe iä experiiur ,Es ne unv^

ab uno,etiatn à uihfTuno, aliqua mole* ftia aftedtus,dic nobis id ingcnue.Sub-ticuit iterum Anabaptifta. Orth ♦ Dico tibi bone uir, fratris enim notnen non ad(nittis,ne ita tetnere totam Ecclefiatn buius oppidi codemnes quafi impiam. , hoc uitio ferê omnes Anabaptiftx bbo xät, quo autem id fpiritu fiat,Dominus nouit,6C fideles omnes,qui Spiritu Dei ducuntur,optimcnorunt,Anaba.Nc' tninem cödcmno,bcnc uolo omnibus, etiam TurcisSCludaeis.Orth.Sediudi-cas, hoc eft, tuamfanditate,rcligionc, - honeftä uitS. pracdicas,contemptis om-. nibus,qui noftrae Ecclefîæ font mêbra* Anaba»San(fîimoniammeâct honeftä uitä nouit Dominus öi fratresmei, qui bus cum mihi ncgocium » Orth ♦ Mag^ num Eccleftac detrimentum importas, tuodemum incommodo^fcandalumin gens ponis,quod ilium, qui in miniftrS Ecclefiac delelt;fîus,uocatus,amp; ab omnibus approbatus,cótemnis, An æftimas te folum fapere,è cœlo fapientiam nc-mini haâenuscognitam,haufifle, Di* CO

érroribvs l!b. ir. 4« co dbi, fcduólus es à tu/s docfïon'bus, qui hinc inde obambul2t,fcd noóiiju* ccm eiüm fugiunt Norunr ctiam ab af-flicfla amicitia transfugeregt; amp;nbsp;ad floien tem aliä deuolare, i ua emolumcnta quç rentes.Domum commodam tibielcgi-ftiijsin locisfolitarns,ad fcelera uaria perpetranda,ad fpargendos errores ual de opportunam. Anabap. Nihil ma-Itfi conuenimiis, cogitamus,tacco,ui defignemus. O- thodoxus, Nemo te in-cufatijllius fceleris. MagiftraiS habes, à Deo ordinatum,qui gladium geftat ad pœnam fcclcratorum.Qi.iis adco fto iidus cft,qui non intelligat,tuum de om nibus rebus,quas Ecclelia in prccio ha het,tcmerarium indicium.Negate non potcs,tc quofdam demi fouere, qui loco præceptorum tibi funt, cum quibus derebus diuinis , de articulis tuæfcôaé fermocinaris.Dico tibi, pericliiati uis, idfiet, fl admonitotem non admittis» tuo malo. Cogita ignorantiam tuam in Scripturis,qui uix excufa amp;nbsp;Germani-ta Biblia legere potcris. Prudentes te-F quL

, 454 DB' CXTABAPTISTAR VM qm'rit Chhftus djfcipulos,nó ftupidos, doóos,non indotflos, Anab.Dominus Chriflus Petrum rudern pifcatorcm do cuit uera regni Dei myfteria, idem . .mihireuelauit ea,quæ ad falutemfunt neceflaria, Quacque lego,Spiritus fangt; ÔUS explanat,neque ullam ambiguita^ tern relinquit, tarn de baptifmo, quatn de cœna Dominica, de qua uos, ncfcio quidcertaminis iniuiftis, congladian^ tes de lana caprina, ex pane Diuinum numen facientes.Et nullus contentio-nis eft finis. Docuiftis panem manerc panem, iam Chriftum ipfum ex pane illo conftituere uultis. Ortho-doxus, De cocna Dominica prodidifti animum tuum, imo praeceptorum tu-orumdodlrinamerroneam. Ex teipfo non babes ea,quae iam exciderunt.Do-minus tibi ignofcat. Nos non folum panemitveoena Dominihabemus,fed etiam ipfum Chriftum , Nos non ita loquimur, quemadmodum tu,SC tui fi-miles. Rogo omnes uos per Deum (uul turn conuertit pius uir ad auditores, quo-

ERRORIBVS LIB. IL ' gt;• 4j? quorum magna pars, nempe potior prudentior hui'us oppidt aderai) ne i-ta contcmpnm, Slt; fine Scn'ptun's de iU lo facro fa net O myfterio loqiiann'ni. Ne que papiftico more hic excogitamus obftupefcenda, Summo cum honore, dignitatem timorc, cum gratiaruma-t^ionedcillo facramento fermo haben-dus.Contemnuntur à uobis hæc myfte fia,defpicari(rimaquc habentur, quod houiexmukis,quos hacfîcnus allocu-tus fum, Dominus illis Spiritum melio fcm concédât,m intelligentiorem, quo myfteria ilia rcdic pcrpendanr,m fim-plicioribus purius rcÆusquc prepo-nant. Ea myfteria nunç relinquamus, pn'ora tua diefta excutienda crunt. Di-xifti adulteros ÔC ebrios hoc in oppi-doefte,pcccare impune,neminepro-hibcnte,meosEcclefiæ efte præcipua membra , Miror tuam impudentiam , quumneminem audeas nominare,ÔL neminem admonueris,quod confederate uiuat.Habcnthiconftitutum fan's laudabilequidêde adulten's et ebriofis, F X Pubhca

Publica ultia impunita hadîcnus nort fuerunt.QucmexiHis,blandis unqua ucrbis corhpuifti, Ch ri fit inftituium fc quutus;ludicare;alios,de quibus nihil mak' unquam uidifti, Chrtftiani hoini' nis non cft,tmd ne Ethnici quidcm,qul non laudabant eos,qui reliquos conuf cqsmendacibus adfpergcbant Cóuin cêdi funt peccatores fuorum fcekrum, alias nihil effi'cies,fcd teipfum fufpcóS rcddes,Pracbctu bonum exemplum o/ mnibusjuide ne erres,ne dclióö te préoccuper. Condona fratri commiflum, qucin admonuifti. An nó occurrit Pau li ditflS in Epiftola ad Galatas Cap.

Fratres inquit, etiamß occupatusfiicrit homo in aliquo delilt;flo,uos qui fpiritU' ales eftis, inftaurate huiufmodi fpiritu manfuetudinis, confiderans temet ip' fum,ne 6C tu tenteris.Inuiccm alif alio-rum onera portate,0£^ fic completelcgê Chrifti. NâGquis fibi uidetur aliquid e(re,quum nihil fit, fuum ipfefallitanfi mum.Opus autem fuum probet unuC quifcpjói^ tunc in femetipfo tantum gio liatio-

ERRIORIBVS LIB. IL 457 riationem habebit, Ôi. non in ali'o ♦ V-nufquifqi cnim propriâ farcinam baiu-labil. Legifti nc unquâ hare Pauli uer-ba c Anabap. Legi æque ac tu. Ortho, CurcxcideruntfAutdiCjqueinapecca tis rctraxiftis ex illis, quos publice hie coram Ecckfia accufas ( Quomodo ob paucos malos totam congregationem condcmnasjteqj ab illis feparas, quafi â membris fatanæ i Diuus Paulus die«, Proba teipfum,non alios, quorum cor telatet.Sitjs criminibus obnoxq funt, quorum tu cos incufas, quod tame per ncgant,dolcrcm turn propter illos,turn propterEcclcfiam, quam ofFendStpcc catrice uita, Die in ueritate, acceflifti ncaliquem qs criminibus obnoxium, blâdeadmonuiftic'Scio nullum in ui tatuatccorripuiffcjncc tantum fangui nis babes,autaudaciæ,ut probiuiri officium fubires,quianihil compertipo^ tes proferre in mediû.Cur igitur ea fpar gis,quæ non decent in hoc piorum c0gt; uentu:' Anabaptiftarum more hoc fa-cis,qui omnes daemonibus dant,qui

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F 3 fuat

fuæ lotionj contradicunt. Quum igüvf mhil compcrnnofti dc pticcans pubh-cis Ecdefiæ iftæ, cur igitur te ab illis fc' paras,à fîddibus te feiungisc'Pciïi'mca-gis.dieo tibi.Nam qui Deum diligit,ib Icettatn unitatem populi Dei amat.Vc rum, ut hoc iterum dicam, fi nofti ul-îum publicum uitium,quod dcfigna-runt ifti,quos coram te uides, in mcdiô prefer, rcmedium cxcogitabimus huic morbo. Sed oportet illos conuinccregt; quod publice in tjs peccatis finerefipif-centia fefc uolutarint,taniquam fus in luto*Nudisenfmuerbisnô credemus, QuandoregulaeChrifti memor fuifti^ Quæ Matth.iS habetur,Si peccauen't, inquit, in te frater tuus, uade, amp;nbsp;argue cum inter te amp;nbsp;ipfum folum. Si te audic ï itjucratus es fratrem tuum, ÔCc. Feci-fhneillud,quodex Matthæo adduxi^ Anabap.Non funt fratres met, neque deEcdcfia mea ♦ Chriftus dicit,Frater» Orthodox. lam te ipfum plane prodis. An non Chriftus etiam pro illis pafTus, quosconfpicis, fuum^ fanguinem in

cruds ara cffiidtt. An no illis æteinaui tapromifla cR æquè,ac tuis fraterculisç’ Anab.Non loquor contra illud. Orth* Qui in Chriflu lefum credit, et ilia fide corde ore confitetur, openbuscp te-ftatur fe bonâ arborem effe,ille nomina lur Chriflianus 8C frater.Qui fit igitur, quodillos fr^trisloco nonhabes,quod tea Ghrifli populo fegrcgas, qui te pro fratrc quû Chriflu confitcriSjagnofcStC Doleo maxime ob tuam cæcitatê et flul titiâi Cer te ifli prudenter faciut,amp; Scri-pturäfuifacRi habent,quod teodfono J’fequuntur,necp abominant, fi ouis crratica fis à caulc Chriflt.fed potius om ncs diligentiä adhibcnt,quo le reducat. Illos ctia obfecro, ut fcdulo hoc charita-tisoRidu ex€rce3t,nihilq} omittät,quod ad tuam falute facere uideat. Anab.Si la tro à fuo latrocinio defifleret,^ fratre il-lu agnofcerê, et fi adhuc in fpelucajquo «nfidiatus fuit hominibus,habitarct.Or tho.Cur igitur te ab illis feparasC Scio il los tantü ex Euägeltj dodlrina didicifle, Ut nolint pcccatorcs mori,öi admoniti,

440 DE CATAB APTISTARVM à pcccatis defiftere, uitam^ fuâ cmcn-dare.Quodantem tutam lan(fîus,tain innoccns cs,omn« mortales ob fanóli-moniam niam fiôam côtcmncns,fadt fupcrbum 5«: hypocnticû cor, quo præ ditusesjmftaris PharifæS,in Eu ange- ■ lio Lucç defcnpcû. Nonne publicanus dcfcendit in domû fuam luftificatusma gis,qnàm ifteCAn ncfcis,qut fe extolht» humikabjtur,amp;qut fehumihat,extollc turî’Necp unumhomtnê, hoctuofaôo coniernnis,fed totam Ecclefiam. Pcrpe de,oro,quid agas,quàm grande pccca-tû committas. Non nego,inter illos efl« pcccarores, fi eos nofti, tuum erit,qui ta iufiitia GC fanôiinonia uitæ excellis reliquosjillos admonerc,ob peccata, in quibus facet,deterrere, dein uerbo Do^ mini crfgcie,ne fn defpcrationem incur rant.Scd b or um nihil facts, finis Chrû fti membrum eirare ÔC perire. Omnes huius oppidi fideles fedudis ab tua Ec-défia,quç tarnen nô eft Ecclefia,fcd fen tina fetflarS, quum merito tu exduden-dus cHèS) ita,ut hoc calcare ad ucram reß-

ERRORIBVS LIB. II. 441 tefipifcentiam ftïmularerts» Nam frire debcs, extra Ecclefiam fidelium neminem faluari.Rogo te per Chriftumle-fumFill'sDei,dic mihihoc folûmodo. An uerbum Domini tâti honoris au loritatis apud tecft,ut fine refpcdu per fonarumuerûaudeas dicere amp;nbsp;facercî’ Anab.Quicquid in uerbo Domini cx-prcflum,hoc conor fedulo facere. Neep «nepudet Chrifti,amp;fuiEuangel{j. Or-tho.Bcnc.Oftendeitacplocum Scriptu ræ,tuæ feparationis. Anab ♦ A Chrifto id edoefii fumus, poftquam uero bapti-fmoloti,6Cquum iufte uiuamus ,uittjs refiftamus, odio profequimur occidi mur. Orth, Chriftus talia, qux tu facis, nô docuit,uim facis Scriptu» ac.Propriç iuftittæ, quac mera hypocrifis cft, fidis, propterea omnes homines fatanæ tra-dis, quafi folus cum tuis règnes inEc-clcfia catholica.Satan tibi imponit. A-nab.Quoducram fidem adeptusfim, fi atres mei, illius fuo fanguine teftimo-nium dedcrunt.Orth Jnobediêtia, per iurium.feditionesin pericula coniece-

44» DE CAT ABAPTISTARVM runtfratres tuosjeaqj ob fcdcra puniif funt,no propter ChriftiEuangeliû.La tro fuo fanguinc ctiâ tcftatur fc non bene,fed pciïime egiffe, alias pœna nô af' ficeretur,neqj ob id fanifîior, ncq; Dco acceptior ,SC fi pîecfîatcrudeÜflimo fup plicio. Ccfes tu uiros honcftos, probes, luftitiç deditos,qui inperiurio deprehe fi faepius, erroribus narijs fcatêtes,qiiifi delis populi collecfîionê uilipendûtc'Cer tehaccuoxcor tu3 fubdolS manifeftat, qua doc?lrina imbutus fis,ôd quo dætno ncagiteris. Anab .Nullodænionioagi tor,nec5 fratres mci periuri funt,etfi pro miferint fc abituros ad alium locS, huic que do(flrtnar,quæ fancfla cft,nô adhæ* furos.Idfadîum efleexinfirmitate fidet feias, quam Dominus poftea in illis fu-fcitauitjiulîîtcp redire ad fratres ÔC foro res,pa(lim cû dolore et triftitia obâbulî tes.Orth. Eft ne hoc probi uiri indicia, mêtiri.promifTa non fer tiare, tot modis fancrc,dc/nde.quodhorribilius eft,De um autorcm peccati facerec'O mores,ô tempora,quç infania,et impudens os b

ERRORIBVS LIB. IL 44» ßorum hominum. A nab » Si tu tot tor-menta fubtrcs,in acre ad boras aliquot pcndcres,faxo magno grauatus, longe aliter dicercs, fentires, alitercp facercs» Nondu crucem guftafti, quamfratres perpetiuntur quotidic Jn delictjs uiuis, mollibus induen's.Ecclefiac bona dcuo ras.ob id non miru ,afFli(fîis fratribus ni hil fidei habere. None et Petrus abnega uit Chriftûffed mox amarè flcuit,refipu it^. Hoc fatSu fæpius noftri cogftat, 0^ fi quid humanu pati3rur,ad DeS cofu^ glut,qui fuam gratia illis non denegat, Orth Periurium ueftrum per Petri lap^ fum defenditisfo bis miferi. None hoc, eft infanirc, os in coelurn ponere i nabaptifta, Gerte et noftri aliquando lo cum mutant,iuflfi', quod promife-runtjferuant, Paftor, Nullus unquam quos noui ex ueftra Ecclefia, iuramen-tum datum ieruauit. Anabaptifta,Qu{ Chriftus iuffit,probe cuftodimus, ct ne htu digits ab illo difeedimus dicas tu, quidquid uelis* Nouimus qui uirfies, tot militibus ftipatus* SimecSfoIusin ha-

harenam defcendercs,mox mihi hcrbä præberes. Orth.Chhftus Magiftratuni non abrogauit,nihil^ contra illius po-teßatem autdixit jaut fecit,qucm uos o nines contemniùs,et illû Chriftiano no mtneindignum cenfetis, quieo utitur, propterea turbas cômouctis.inobcdien tia. docctiSjEccieûâ inquietam facitis. A nab.In omnibus Magiftratui obediui» tributû dedi, neminem defraudaoi, neminem interfeci.Scd cû ifta Ecclefia nigt; hil commercîj habco,ob multas caufas, quas fi enumerate,irrideretis.Paft. Cu-pis ne infirudionem tui erroris Parati crimus rationem noftræ dodîrinæ cora omnibus date, nihi! populo propofub mus ha(flenus,quod uerbo Domini no confonumfuiflct«Anab. Si aliquidha^ betis ex uerbo Domini,quibus mccon uincerepotcritis,lubens audiam Ecclc Cam quæro puram ôi^ ïmmaculatam* Orth.Sæpius dixigt; uan'j errorcs te fedu cunt,pcruerfos habuifti magiftros, qui non tuam falutcm,(cd potius dlorS ço-modum â^gloriam quæfiucrunt ,Ordi

’ he itacj traôabimus omnia, in quibus bacres,qoo fadlius ueritas elucefcat. D4 CIS tuos francs fuifle compulfos tortu-«■is,ôi: tenebrofo career e,ut iurarint fc fo te obedientes in omnibus, alias non fe-cifîènt periurium. Rcfpondeo, Habiti funt pro iuftis 8C honeßis uiris, ob id iu catnentum illis datum,nomen Deifaru lt;^ium in teftem adfumptum.quo fidem fuæabitionis conftantiflîme feruarent* Nihil quod Deo contrarium, ab illis ex tortûjlliautem Dcûnihil curant, neep honeftæ uitæratjonem habcnt,fed om* nia fuis pcriurtjs turbant, euertunt,6^ peffùndant. Si, ut obijcitis, iêd faJfo, fine uero intclletfîu, Chrifti diôum ex Matthaeojuerum apud uos effet et indu bitatum, curiuratis pernomê DeicNo uidolum.Sirex ditiffimus 600000 au-reorum donaret,ut unum periurium co mittercs, ne attingére iilos dcberesjta-ceo accipere. Ex tuis fratribus notuâ quidam mihi eft, qui plen/s buccis fc ia* dauit, fi iuramento non effet admoni-lus à Magiffratu, fe uoluiffe obedire,

4 tf DE CATABAPTISTARVM cS iuffuSïdetreóafle obcdicnti2,QuaIe hoe Ingenium, perpendite uos Chrißi fidclesnc errones ifti uobis deinceps im ponant,qui nihil aliud moliuntur, qu^ fcditioncm ifta inobedicntia inflamma re.Si abhorreiêtab altjs fccleribus,quigt; bus corum fctfïa inundat,iam olim pœ-nitentia duäa,refipuiflent Secundo, Chriiius lefus fuam Eecleliam födauic fuper petram, hoc eft confeftîonem P« tri,quum diceret Matth. ilt;S, Tu es fil tus Dei uiui Jlla côfeffîo eft Ecclcfig funda mentum,quiin illa perdurât,hic Eccle-fiæChrifti eftmcmbrû, Credis hoc :'ut paucis meabibluâ, hora: enim elabun-tur,6(^nox ingruit. Aut aliud fundamê turn habesf' Anabap* Qui facit, qux ,Chriftusiuflït,hic eftin ülius populo* Ortho. Refponde ad prædiefta uerba, an Chriftus fuper petram illam ædifica uerit Ecclefiam fuam. Et qui eam côfcf fioncm ex corde protulent, an in Ecclc fia ftt,necne, Anab. Ad Petrum Chriftus locutus eft, non ad omnes. Longe pcrf€cftiora,quam folûcredcre,à Chnfti anis

ERRORIBVS LIB, IL 447 anfs inns requiruntur, fatan fiquideni ctiam credit,Orth.De uera confcflione cordis Ioquor,qiiam caro et fanguis no rcuelatjcd pater cœleftis. Hine appa-rct uos indodtos eiïe, di fine in tell igeti'a tn Scripturis diuim's uerfari, Necç fco-pusueræ dodîrinacuobiscft cognitus, ad que colltmât ptj -, non miïû iracp,uos nihil aiïequfide omnibus quæ uobis à pijshominibus proponunt.Anab.Pcc catores in ifta Ecdefia funt, indigni ut pt] illis cohabiter, Orth, Chnftus du in humana carne nobifeû ageiet, logediP fimilisfuitàueftroinftituto.Quem un^ contempfît, quem non allocutusç’ Non ne cum Samaritana mulierediu spud fontem colloquutus efi^Adulteramin-ftituit,Publicanorumôi^ peccatorû con uiua fuitjillorum ædes ingreffus, famili aritercos allociitus,fcrmonê de Dei reg no habens. Et tu fugis hos,dequibus ni hil mali uer c feis, fed folum,neicio quid fufpicar is,ob exrernûhabitû. Sanóliör Chrifio ne esf Timco ne multo deterior, quàm ullus un$ hypocrita, Tibi ignotû de

44® de CATABAPTISTARVM dciîs,qui ab aeterno præordinan’ fôt ad uitâ æternâjit Chnfto folû cognia. N(' hilominus Chnftuspracdtcauit,à pecca 'tJS auocauit.Et tu hoc ofFicij detreêlas,q üh'us fet^aior te efle falfo iaôttasc'Ana^ bap.HifuntChn'fti, qui Chriftuin fc* quuntur*Et ChriGusinquit,Eftote uos perfcdîijquetnadmodSPatcrucfterjqui in cœlis cft, perfetGus eft.Orth »Omni-busmodisfeduôuscs,nihilfançdoôri næ Habens.Eruis loca ex EuangeliGiS’ quorum fenfum non tcncs. Alia res eft perfedlio Chrißianorum,quac unius di ei non cftopus,fed multorum. Quoti^ die in agnitione Chrifti nos oportet cre feere. Augmentum fumimus, fi per uer bum Dei purgat i fuen'm us. Et iußus in die fepties cadit, 0^ iterum refurgit. loa nesinfua Epiftola dicit, Si dixerimus, peccatum non habemus, nos ipfos falli mus, et ueritas in ncbis non cft.Si c onfi temur peecata noftra,fidelis eft et iußus utremittat nobis peecata noßr3,etemö det nos ab omni iniquitate. Si dixerimus, nonpeccauimus, mcndacem facie

ERROR IB VS LIB. IL 44? mus cum, ct fcrmo dus no eft (n nobis* loanncs fein numero peccatorum po-nit,0^ tu audes dtcere,te efte perfeeftum, ficut pater coekftis cftjO caelum,ô terra. Nonne times Deum,ob tarn temerarix S)C blafphemam uocCmCTibi ne tantam fandiimoniam tribuis, quant nullus un quam faneftorum fibi adfcribereaufus^ Chrt ftus multos ad coCnanl uocarat, ugt; nus fine ueftitu nuptial(,qui multorunt figuram gerit, cqcitur. Inter decern uir-gines quinc^ fatuæ crant, Artab. SimiU tudinibus nihil probabis, apertum pro feruerbum.Ecclefia cnimChrifti eft fû nemacula SCruga. Orth.Dura 8C intra dabilia capita fimilitudinibus funt e-moHienda et docenda, qu^ nudam Seri pturam, aut non percipiunr,aut ft capi-unt, non feruant.ideo fimilitudines iftis utiliffiiTiT.Item Chriftus reticomparât rcgnum coElorum,in quo boni put ri dipifees capiuntur.Boni feruantur, pu tridi abtjciutur.Paulus Ecclefias habuit, in quibus nequaquam tails fanlt;ftimögt; nia,quam tu praedicas, Annon Cohn-

4fo DE CÄTABAPTISTARVH thjos,qujin rcfurrcdtonis articulo»ift cœnacDominicæ inftitutione ÔC ufu er , rabat,reprehendit,amp; Chriftianum no* inênihtiominus ilks non detiahitjfed benigne falutat, fui erroris admonet^ Vos mifch homines admonitorem co-fpuitisjerrores femel imbibitos defen^ ditis» Anabap.Scio, cui credidi.Pennir te me loqui femel,diu enim tibi aufcul-taui»OrthoXoquere liberejedea quç ad inßitutum noftrum faciSt, ne tépus ■tcramus,Anab»Eft neChriftianaEc-clefia,ubl multitudo populic'Orth.No nedixi,qui confitetur Chriftum filium Dei,illü elfe in EcdefiafSC fi multimali intermixti fint, An non ludaci populus Dei,nihilominus tot mali perpetuoin^ ter illos inucniebantur. Nobis abfcódi-tû,quos Dominus ab çterno elegerit,ne que noftrû eft ea perferutari. Anab.Ne minem SC ego damno,quia id iufti iudi , cis eft,amp; fi Ecdefiam illam non höno^ rem,necp adeam. V erum de decem Vir ginibus fimilitudinem ego ficintdligo. Loquitur Chnftus de prudentibus SC y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;infi'

•nGpi'enttbiis, Inßptentes funt Jtj, qui l'n pcccatis maneni,amp; fi admoncantur,co temnunt omnia, ut tcmporc Noc fat^îû eft.Prudentesfuntueièptj,qui parant

' fe operibus bonis,Ô£^ cum Dominus uc nent, ut regni participes fint,et per fp5-fum intromittantur» Nos prudentes

’ uirgtnes fumus,paratac Domino obui-am ire. Vos infipientes, uita ucftra te^ ftis eft,non intromittemirii.Orth. T uis inultû tribuis,ÔC nobis omnia dene^as. An non Si nos omnes damnasc” Sis me mor uerborum tuorum.Nos pafam eft. idemcocionamurin omnibus templis quotidic,quod bonis uita acterna, malis damnatio obuentura fit. Ver um illud; quod tu iam adducis, non folum hic e-ruendum,fed etiam alia quædam, plus ad inftitutum Chrifti facientia.Prüden tes uirgines fefc non feparant ab infipi cntibus,m anêt coiuncfli,doncc dies Dö

‘ mini ueniat,Anab.Côcedo hoc.Orth^ Nihil magis côtra te facit, qui feparatio hem à reliquis fidehbus inftituifti. Si âdietfium ab Euangelifia fuificLquod (e

45S DE CATABAPTISTARVM feparaflcnt ab infipienttbus,antcquani Dominus ueniret,habuifles coramodS locum ad tuam fententiam ftabiiiendâ, amp;nbsp;io ante triumphum cantaffès* Si frater peccat , ÔC admonetur,ncc refipifcit, die Ecclefiaî,amp;: excommunicationisfui mine profternatur. Neep pofteaita uita dus,ut illi rcfipifcêtiæ locus denegetur» Si emendauerit fe,uita priftina mutata, fterû Ecclefiæ annumeretur, ut Corin thiacusille feortator» Neiudicetisante tempus,dies Domini omnia manifrfrs bit»Virgines tam prudentes quam frul tac,expeólauerunt uno in loco fpofum uenientemJtanosomnes expeóamus (de ludaeis amp;nbsp;Ethnicis hie nihil dtet-mus) Saluatorem noftrß è cœlis uenictt'* tem,Quid eft non ferre oleS, eftfinehil fericördiac opcribus et luce cognitiofiis ciïe.Si oleum mifericordiæ deefrgt;adefle cognitio uera non potcft.Pono,cogni-tionê Scripturarum habeatis, quanqua nelineam quidem uerèintcrpretarifo-letiSjCharitatê autê negligaiis, ut Paulus dicit,eßis uola tinnicns, Anab,

ERRORIBVS LIB. II. 4Iï Bon repwgno.Orth.PauIus hic de hærc ticorum ch a ri ta te non loquitur, nam ÔC latrones Si. furcs fe inuicem dih'gunt» Paulus uult,ut nullac fcgregadoncs fiat «n populo Dci, fed fit unum corpus ÔC illud integrum,non in uarias partes fcif fum. Virgines ftultas nemo excludit, ni fi Dominus.Ecclefia omnes fert,quuin fcelera non fint aperta.Oro te,hoc non' femel dixibfi Chriftus aliquid ponderis in corde tuo habet,ut te ab illis, q Chrigt; ftum confitentur,nondifiungas, Ziza nia tu uis eucllere,paleas à tritico fegro gare,quod tibi non cft commiflum,An gelorum opus crit in extremo die. Sinit Dominus crefccrc,ct tu pcrmittcs,fi do minies.Nefcis, quid in corde hominis latet.Qui hodiepeccator,cras cmendat uitam. Dominus lumêfumigans no ex tinguct,neçp arundincm comminutam confi^ingetjiuxta Efaiac ditflum.Infirmi in fide curandi funt,non abtjciendi, no fatanæ tradêdi,nefcis,cuius fpiritus fis.. Vis effe perfecfiilfimus, quum nefeias, quid fit ucra perfedîio. Anab. Illos non

4lt;4 de catabaptistärvh contemno* Orth»Hocplosmilh'esàte ‘ audiui» Scd hoc eft aliud,Nolo qui'c quot;nbsp;qaäuobifcumcommerctj habere, quä arundmem quaflatä cöfringerc, Ecdc (tarn Dficontcmncrec'Pa. Cftcndea'i-quem uera fideprædttû,quj errettn do ‘ órina falutis ex mcis ouibus à Deo cO' .iniflis. Anab. Ex fruóibus agnofdtur arbor. Ab initio dixf,fcorratcres, adub feros,aleatorcs fcrtis in Eedeùa uefira» Pa» Nomina talé,qui his uitijs laboren JDeo laus,neminem profers. Cur tacesJ' CircSfpice omnes,qui adftant. Sicap^ parette parccre ueritati» FortaflishaeC rnödaciaab alqs acccpifti,autita nofirä Ecdefiam ignominiaca confpurcareti bi uifum cft.Orth. An no ueibo Domi ni pallor tile hæc uitia publice arguit^ An a b » N efeio » O rth, C ur igitur pronö das in re incognitac'Anab.Cur non ex cuti't puluercm pedum fuorum,8Cabit ndaliosCPaft Non conuicifti tales effe. Orth.Erras ctiâ in hoc didlo» Apoftolis diiflum eft, no Paftoribus,utexcutiant puluerem calceamentorS fuorum,fi do dlrina

BRRORIBVS LIB«*' II. 4« ôrina illorutn,quam adfeiebant,nô fu-iffet alTumpta. Nó dubito Paftorem no ftræ Ecclefiæ,fi pnncipio Euangdium nonfuiflctreceptum,more apoftolico abiiû maturaffe. Quum autem uerbS Domini,quod illis proponit, audiunt, apud eos manetjlicet quidam repenan-tur peccatores,confceleratcquc uiuant. Hicrcmias manfit in Hierufalcm,amp; la cobus Apoftolus. Ambo hi etiä côcio-nati funt Iudæis,necp fiios,ad quos mif fi dereliquerunt ♦ Nam boni no funt de fcrêdi propter malos. Hieremias etiam in Hierufalem uix(t,SC clamauit in ipfa QPP^Jg'^ahonejet fi nihil ^jficcret. Do-minus ubicp fuos habet. Nefeis adhuc inter Apoftolum amp;nbsp;Paftorem diferime eflerPaftor apud oucs manet, casep pa feit uerbo Domini, educit fîC reducit,ô^ illac uocemcius audiunt,ô^ fequuntur, quocuncp cas duxerit, Vos uultis plus fapcrc,quàmipfe Chriftus,quàm ca-cholicæ Ecclefiç patres.Morbidam ouc quacritPaftor.ôd curat,dein ad caulem reducit} alqs herum adnum.eratgt;-non

40 DE CATABAPTISTARVM fugït à morbidi's, ncamp; fanæ ui'ttentur* Curnonad Chriftum refptds potius, quàniadmalcfanos homines, qui hoc tam præfentiHîmum uirus innillantc* Cupimus acquè faluari,ac tu amp;nbsp;tui fitni les. Hic præcipuus morbus Anabapti-darum,omnes homines damnarc,nafo fufpendere,feipfos in locum Dei ponere,fanditatem hypocriticâ iadare, ex* cerna fpccic fallere, ociû amare, domos uiduarum deuorare.Anab. Paftor no-fter uultomnes cogéré,et compellcrcin Ecclefiam,amp; ut participes cœnç Domi nicç fint,rogat pcrpetuo,mandatocp in hoc extorto,ut periculum fit illi, qui me fam fuam negligit.Orth.Habet gladiö uerbi Deûquo uitia enata purgat.Mini tatur malis amp;nbsp;impœnitentibus eiedio-nem,amp; tâdem damnationem,bonis au tem promittit uitam xternam, nec^ eft tn manu fua faluos facere « Scio,quid hic ôbijciatis,illud nêpe,Quibusfacra-menta communicanda, tj prius probê^ tur ,amp;illorum uita excutiatur.ld publi ce bcit amp;nbsp;priuatim* Noui denit^ quof* dam

'ERRORIBVÎ LIB. IL 417 dam per ilium admonitos cfTe, facrame tiscp ad tempus aliquot priuatos. Qua-fcigitur innocentcm paftorcm itatra-ducisc' Olfacio, quid uclis, loqueris de tua Ecclefia Qi. ablutione.Ànab.Volût omnes ad menfam poena conßituta adi gcre,Paft. Neminem hadenus coegt-tnus.Iudas nolumus,teßes erut omnes» qui adftant ♦ Magiftratum noftrum ex-cufarc oportet, qui,neminem hatîîenus coegit, fed fuo officio à Deo dato contra malos utitur, Ab illis, qui dtffidiain Ecclefia commouent fua negligentia, rationem requirit, idep iure diuinofa-* ci'LCoenæDominicac contemptus fpc cime de fe dat, quod Chrifti paffionem parum curet*Chriftus enim dicit, Hoc facitein mei memoria. Irrifores huius fa t^æcœnæ per Magiftratum efle puniê-dos, nemo dubitat. Ad Ecclefiam com pcllendi funt pigri et ociofi homines,ut audiant Dei uerbum, amp;nbsp;illud feruenr, atque meliores fiant. Paterfamilias neminem in domo fua ferre debet,qui nol Iet oraie Deum inuocare, Ecclefiam

adiré * Nemo cor inftrucre aut mutait poteft, niü Deus, nihilominus uerbutn Domtai praedicandüjöd Domino om» , nia cómittcnda,q fernen iatfiu uiuifica-bit^Sicoena peragenda cft Dominica, peruerii ifti homines dicunt,Non aptus fumnunctêporishac myfteriorû parti cipatione,expeôo fpiritus uim.Curin cptus es,an inuidia laboras crga proxû mû, a ut alto fcclere es imbutus,aut erro ribus implicatusc'indignus certc ilia . lt;fia Domini coena, fihis uittjs mades, quae requirit, ut homo feipfum probet, ne corporis ôi. fangutnis Dominireus fiat* Qui in errore eft,^ permancrc üult uitâduseftjôdquia côtemptoreft cœnç Dominicæjob id puniêdusà Magiftra ftu, tan^ biafphemus. Item illud obtjd ôt.Si hoc têpore no acccdo,fatisoppor tunè ucnturus fum, quû religio mece-pit.Quando uis accedere, ad Calendas Græcas, autin fccnili fruftû panis arro , furus es cûfraterculis tuisCSiles neCAut dic,folus ne, ucl cum paucis in angulo, an cû reliquïs Chnfiianis, qui publico

In loco conueniuntjca myftcHa accipû csCOIfacio ,quid illi inftjtuât. Domi ab fumunt portïunculam panis cum fratri bus fororibus ob id fynaxim publici practcreunt.Hoehab« putridum fundamentum,quacrunt cuniculos latitan-di,neprodantur. Neminem hatfîcnus coegimus.Nolumusenim ludasinEc clcfia habere,et caucmus,quantum pof fumus ab illis. Voluntaria opera quaeri mus,non coaôa.Etfi nulla poena côfti-tutanon fumentibus, attamen Chhftia nus id,quod Chriftus illi in confolatio* nem inftituit,nuHo impellête facict. A-nab.Vbi Chriftus iuffît aliquê adigcre ad facra,uel ad credêdSi:’Orth.Chriftus docuit populû uerbo,idê faciût et pafto rcs.Têpore Chrifti nullus Chriftianus Magiftratus fuit, fideles fub Ethnicorft côftitutionib.uiuebât. Nunc alia res cft eu Chrifttana fit poteftas. Anab.Quid opus Magiftratu,fi omnes Chriftianicf fcmusc'Orth.De re impoftibili loqueris Nun^ talis populus,^ab omni macu-la peccatorum parus fît, Cur igitur hoc -in

4^0 DE CATABAPTISTARVH in medium adducisf Ent autcm fie in beata uita,cum Chriftus r.Cor35»fiib^ laturus eft omnem prindpatû. Anab» Talcm uitam ÔC in hoc mundo dcfidc-ro,quam nos inftituimus^Ortho» Falfa (pe ladaris. Anab.Chnftiani fanôèuu uere debent inculpate » dum hic funt in mortali corpore,alias Chriftiano nO' mine indigni. Orth. Prorfus ita ciTe,mihi non pcrfuadcbis,noui fiquidem qui' bus peccatis obruti fitis. Apud Chrifti’ nos Magiftratû à Deo coftitutum eflegt; negate non audes, alias Scn'pturis cou tradicercs.Boni ab illis dcfcnduntur,et mali poena afFiciuntur. Qui fe ab Ecd« iîafcgregant,tn iyluis QC fpeluncis con-uenticula conftituunt, omnia in contêz ptum ChriRiani populi Si Magiftratus agunt, hiacerrimcpuniendi.Anab. Si quis cogitur ad rem aliquam,modicam oftendit charitatem. Ortho. Crucemfa cinoroforum probus infpicit.quæin a-gro pofita eft, neqt ob id terretur ,ne(^ eonipellitur ad bcncagêdum, amp;nbsp;fi crux nulla cfl'cf,nihilominus bene agerct. Si uos

«ÄRORIBVS LIB. H. 4«« Üos (ine carne eflens,ncmo ucftrae fen-icntix repugnarct. Anab» Maceranda amp;mortificandaeftcaro, abftinentia SC ieiunio« Gladius Domini eß uerbu ip.» fius. Orth^Obedientia à uobis rcquiri-tur, propterea feges à Magiftratu latae* Qui centemnit congrcgationem fideli um,dignus pœna ob ilium contempts Sc inobedicntiam.Poflcm ego ferre ali-quem,qui raro ad coznam Domini üe* niret,fi iufias caufas haberét fuæ defen-* fionis, qui fe ab alijs nô fegrcgarct,progt; priumcultum Dei nôninftitucret.Qua uis ucri Chriftiani proni fint ad omnia, quat Chriftusiuffît peragenda ♦ Anab» Tarnen ludaeos fcrtis. Orth. Comparas te et tuos ludafisc'Probe dicis,fcd liocre linquo» Vis noffc, ubi Paulus iubeatih los «MO-MV? punirc.Anab.Côccdo obc-diêdum eire,fed non in omnibus rebus* Ortho.In uia manebimus. lufto nô eft Icx pofita.i.Timoth.i, fed iniuftis SC in obfequentibus, impfjs SC peccatoribus, «voo’iaig nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;facramêta,quç

lt;Qandus cftà Magiftratu Chrtftiano, tS quam blafphemus ÔC prophanus. Sagt; cramcntorSigitur contemptor effugc-rc pœnam nô debet. Lex cnim propter dlos irreuerentes data eft , tdeo di pote-(las gladium contra iilos (ln'ngat«Scgre: gatio illa à reliquis Chriftianis, indicat crroncum fpi'ritum,quiomnes Detor-dinationes bonas floccipcndat.Paftor^ An parens tuus,cupio id ex te fcire,ma Iccgit, qui nobifeum hoc anno facra^ mêta accepit C A nabap. Pater meus efti I'dque fa teor ingenue, fed non eft meus frater, quia non eiufdem fidci. Ortho* Fruftra laboramus cum tjs,qui etiam parentes fuos fatanac tradunt.Net^ mi-rum,quum di Chrifto di uerbo eiusin-fidias ftruant.Paft. Nonne etiam hoc fc men peftiferum feminas t'Omis enim tc nollclatronem,qui mulfos occidiffet, etiam fi poffes,caperc, Anab. Dixi, Si iâ dico ■, Neminem dum uiuo, capiam» Non fum lidlor, Vo!obcncfacerc,id^ iuflus fum à Chrifto.Que unqua Chrigt; (lus uel Apoftoli ceperunt;* Nulls da bitis*

ÉRRORIBVS LIB. ' II. 46^ fcitfs.Orth. Peruerfum liabcs ani'mw QC ftipcrb5,admonitionem fana non ad-niittis,ideoïnfanire(e,amp;cn diuinis lite Its ludere neccflecft. Noloquicquam adearcfponderc,Pucr intelligii homf-ïiêiftum infanire. Paft. Si Magiftratus softer mandaret,ut Domini cis tantum lt;liebusEcclefiam noftram adirés,uelles «e obcdiens cflec’Anaba ♦ Nollem, niQ aliter uiuat. Aquam baptifmiaccipiSt, fi hoc feccrint, non opus erit mandato compellcrc,Spiritus fandus me conci-tabitjducetcp ad Ecclcfiam fandorum« Paft.Turcar,fi fideles communi uoto pcllcreèfinibus Chriftianorum conarS tur,efles ne auxiliûillis laturusî* Anab* Ncquaquam. Oratione pcllcndus eft, nô armis,c5tra pios nihil potcft. Eft fia gcllum Dei contra impios, papales lar.. uasjfiCnouos Eu angelic os. Or th Nihil t(Ficiemus,et fi tota hebdomadam cum iftohominc infumercmus. Infeduseft non uno errore, fed pluribus. Paft.Ad hucunS teinterrogabo. Cur iuramen-tum,quod omnes pr^ftant Magiftratui legi-

44lt;S rgt;E CATAB APTISTAR VM legitjmo,contemru'sc'Anab,Quia eftco traDeu.Paft.Indica Scnpturâ. Anab, ßacpe indicata eft eX;Euangelijs dC Epi-ftolalacobü Bene nofti,ubi fcriptum fit.Si uellem ego Dcum et ucrbum cius pernegarc, mox uobifcum cofcntirem in omnibus,quae uultisjfed noIo,Spir^ fus Diuinus aliter me docet, Orth, Do« - minus iuiïït iurare, prohibuitetiam.

Nemo falfo iurare debct.Pius prius mo reretur,quam à uera iuftitia dcfleóeret, O diledi in Domino, uerum eft, Chri-ftus Matth, $.Cap.dicit, Nolite iurare, Sed præcedentia huius capitis negligé danonfunt,quibus genuina fententia horum uerborum aperitur, Dicit, Ne cxiftimetis,quod uenerim ad deftruen* dam legem aut Prophetas,imô non ae^ ni,ut deftruam,fcdutcompleam.Amé quippedico uobis,donee prætereat cœ lum amp;nbsp;terra,iota unum aut apex no prg terierit ex lege, quo ad omnia faéîa fue* rint, Pharifæidum folum externa iufti tiaoccupati,negle(fta interna,à Chrifto hicreprèlienduntur, Hi enim permitte bant

ERRORIBVS LIB. H. 4lt;^/ bant per cœlumô^ Hicriifalctn lorare^ Sc fi non feruarent,quod iurarunt, non erant pen'uri,fi nomê Det nô nominaf-fcnt. Fidele cor Deus requint ,in quo non eft dolus, Sd qui dolo caret,neminê in promiffis fraudat.Si dico, Nouit Do minus,Eauocc non inhonoro Deum, fed potius honore illi,non mihi tribuo* Nc(Ç inhonoratur Deus,fi iuro, quutn Magiftratus id cxigat. Nam etiam Dû uus Paulusiurauit non femel. Deus ag nofcendus utiudcxomnium.Si dico. Domine,cui corda omnia manifefta.tu dabis teftimonium me ueraloqui,Quis hoc reprchêdet C Ncmo, fana prar ditus mente. Chriftus autem cumüidiflct ma litiam ludæorum in iurado, illos docet, id quod res erat, non tollens iuramen.-tum,fed uerum coftituens. Externa fpc cies,cum aliquid promitterent,aderat, fed interna deerat. Fallebant quofuis fub prætexiurcligionis, quemadmod« Sc uos,qui neque Non,ncquc Ita ferua tiSjfallitis.Hoceftcontra Dei uerbum Ägerc, Praeuenit Chriftus Tudaeos fuo rC H fpongt;

DE CATABAPTISTARVM fponfo,quum dieft, Non ueni foluer^ legem.ln legefurarc per nomê Dei per miflum.Dcus mendacem pro periuro habet. Nequehic Chriftus contra ludf ces, neep contra Magiftratum quiequa iftatuit.Anab* Nihil effi'cietis apud tnc hiscauillis,nudaamp; expreffa Chnftiha beo uerba,tjs inhaerebo, donee uiuam» ,Illi plus credo, quam uobis uulpeculis, Ortho. Prius admonuiuosomncs.me fruftra hoefaxum uoluere cumobftina tis iftis animis, qui occallueruntin mail tia.Vos admoneo,caucte ab illiSjin qui i bus nullaemendandaeuitae fpeseft.A-, bigite illos ex agro ueftro, ne fimpliciS animos peruerfaifta dotSrina feducat» Hoc cnim genus hominum nonquie-feit, irrepit clanculum fuo ueneno in do mos uiduarum,quas amp;nbsp;inficiunt. Dominus nobis onviibus fpiritum fuum largiatur ad omnebonum.Sic^difcef fumeft. Anabaptifta domum repctfjt, quemcohorsanabaptiftica domi expc Óarat dubia Si anxia, quem nam fine hoc Colloquium habiturum eflet. Necp , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;melior

^RRORIBVS tlB. II. ’ 4lt;jy Inclior poftea faóiis hic Anabaptißa, fedpeiorôC nocentior,quàm unquam fuerat.

In carcere Anabaprifla hebdomadi bus aliquot detcntus, ob uarioscrrorcs, quos conflantißime dcfendebat, cum quo habitum colloquium à pqs uinSjUi bil omittentib.quod ad illius inflitutio--petn faccre poffct.Orthodoxus frater di ccbatjn anabaptifmo esdeceptus, uc-rum Chrißi fenfum cruam-,fi aurcs mi-hiuispræbcre.Anabap .Nonopusha beo inflrudionc, plus fpiritui credo, quàm tuis cauillis. Ortho. Quid fi te in hoc articulo errarc declararem c'Anab. Nonne audisme obfignatum Spiritu fanlt;ßo,ut errarc non poffim. Orth. Efiis ne uos Anabaptifiae membra Ecclefiac Chriflic' Eßis ne per Cbriflum rcdêptis' Anab.Chrifii fumus mêbra,uirtuti ma gnopere ßudemus,amp;f mirum,quod nos

ita maleauditnus à uobis,quorum efTet reugionem ueram pUntare. Ortho tVe n Chrifti membra, feà folido corpore» quod eft Ecclefia, non auellunt, fedfirz nnflîme cohærent rdtquts, putrida mê-bra curant.Hoc uosncghgïtis. Anab» Licet ab omnibus uobis odio profequa niur,nihilominus Deus nos cuftoditin medio inimicorum.Profpere fuccedunt nobis omnia » Hatftenus tutus fui tranquille in agello mco uixi.Deomc defendcnte mirabiliter, Ortho ♦ Ncfcii Deum immortalê côftieflc ,hominibus quos pro federe eorum ulcifci udit, h is fecundiores interdum res, amp;nbsp;diuturnio rem impunitatem concedere.Grauita-tem poenæ tandem compenfet» Inuitat Deus uos fua longanimitate ad pœnité tiam,ft fruftra omnia tentata fuerint, mnino peribitis abfcç dubio. Anàb. Ni hilmali comittimus,quarc timoré per-cdleremur de diuina ultione cquot; Ilia nos non attingetin prxfentia, fiita manferi mus in ilIa perfetftione, quâiuxta Chri ftiditftum incepimus» Siomninonon

ERRORIBVS LIB. IF. 4^^ pofTumus uobifcum coll ab 1 tare, idem nobis eft faciundum quod eremttac fe-cerunt in Aegypto, ut domo emigre-mus, aliud domicilium, alias fedes motas à uobis petamus, fortunamque, quatcuncç accidat in rebus cxternis, ex periamur, Orth. Arrogantiam tantam, amp;tantosfpiritus quis credidiftct in A-nabaptiftis eftc i Ferenda hare fetfta diu non uidetur,amp;^ quam maturrrme occur rendum, nc ultcrius ferpat, prouincias lotas fuoucneno perdat. Anab. Salute omnib. qui adnosaccedut, tribuimus, çgrotosfanamus, Chriftianeuiuere do cemus.Orth. Qualcs Dq exanabapti-ftica colluuic prognati nobjs funt. Re-linquamus illosJn quibus nihil fani eft. Admonitionem amp;nbsp;inftrutftionem uera in fide necuolunt,ncc ferre poffunt, a-dco obdurati funt, 5C in fenfum reprobum dati, de quibus ludas Apoftolus« Obiterenim,inquit,fubierunt quidam homines imptj, qui prius defcripti fue-rantinhociudiciû.qui Dei noftrigra-uam transferûtadlafciuiam, acDeum, H J qui

fto DE CATABAPTISTARVn qui folus eft herus,ac Dominum noc ftrum lefum Chriftum negant,amp; cæf* Écquumpius paftor admonendonon defifteret,tandem eó pertinaciae uenit Anabaptifta,utne uerbulum ex oreiL lius audiftes,mutusomnino etiam per* ‘manfit,donee abducerctur iterö in car-çeris tenebras,

cuiuj'dam inflitutio contra catabaptißieas injanias^ i ; Difcip^Ergo baptifmus adfalutcm neceftarius eftc'Præcep^Quid nit'ChrP ftus cnim Ioannis 3. iureiurâdo adftru-it, neminem ingrcflurum in rcgnö Dei» nifi ex aqua ÔC Spiriturenatusfit.Nam quod ex carne natum cft,earo eft.Caro autem QC ianguis (hoc efteorruprio ilia naturae noftrac, expeccato contraôa,ut exponit Auguftinus Epifeopus 146) regni Dei hæreditatem confequi non poiTunt, iCor.ty.

Hinc Apoftülus lauacrum rcgcncra* tionis uocatbaptifmum, quia lauamur in co,per fanguinem lefu Chrifti à pcc^ cap« omnibus, originaiiô( atftuahbus«.

Etrenafdmur,nouacp in Chnftocrea-tu ra cfficimur.Quç omnia fiunt mentis Ct gratia Chhfti,in fide uerbi.Difc.Cur dixifti nos in baptifmate renafci SC renouant cum etia baptizati habeant ad-huc uetuftatcm aut concupifccntias, i-rafcuntur,fuperbiunt,amp;^ intus in corde ièntiunt malos afFcóus graffari. Præc. Scriptura docet,cui omnino credendix eft,omnia peccata in baptifmate nobis penitus remitii.Cacterum concupifcen tia illa adhucin baptizatis furitjcd per Spiritum fantfïum reprimitur,2C paula tim rcftinguitur,non tamê omnino ab-oktur,ufcp ad morte. De qua eft elcgâs Auguftini uerbumLib.ö.contra luli-anujKemittit concupifcentia carnis in baptifmo.nó ut non fit,fed ut in pecca-tn non imputet.Difc.Cur id c’Præcep, Quia Chriftn induimus, ^pter que me diatorem illud pcccatû nobis ignpfeit» Et Chriftus nobis in baptifmo SpiritS faneffij dédit, q contra hanc concupifeê tiâ aftîdue pugnat,SC ez extinguere niti t.Itafumuamp;rcnatigt; qa habemus fpiritS

pter fidem Chrïfti, refiftentcs concupi^ fcenttæ carnis, donee opus baptifmio-mnino perficiatur in refurrcdionc.Di-fdp. Nunc intelligo ,cur parentes tam feftinan ter infantes Ecclefiae baptizan* dos offerunt.Perfuafum enimhabent eos alia ratione non faluari, nifi per ta^ uacrû regenerationis. Pracc»Sane inteb ligis. Sic enim Auguftinus ait De Orb । gine animae ad Hieronymü, Cö bapti-zandis paruulis feftinatur,ó(^ cutritur, quia line dubio creditor, eos aliter in Chrifto uiuificari omnino non poffe» Qui autem non uiuificâtur in Chrifto, reliât ut in ea condemnatione maneat, de qua Apoftolus Roma. 5. Per unius delitftum propagatumeft malum in ogt; (Tines homines ad cpndemnationem.L-dem fentiunt exteri quoc^ Orthodoxi» Cyprian us libro Epift.^ .EpiftolaS.ad Fidum,Gregorius Nazianzenus in O raiione De fando lauaao.Difci.Quid igiturfentisde Anabaptiftis,qui con-tenduntjparuulorum baptiftna elTe ingt; utile.

ERRORIBVS LIB. ü. 47, Utile ♦ Praccep » Haeretici funt à diabolo infatuati,niente corrupti, reprobi circa fidcm»Scripturas cnim obcæcati nó in-Klligunt.Dcquibus Ezechiel Cap ♦ tj» Veh Prophetis infipientibus,quifequ(f tur fpiritum fuiinijSC nihil uident. Difc. Quomodo probant hoe crroneumdo gma de pædobaptifmatc » Praecep ♦ Sic delirant. Baptizandi funt,qui credunt» Pueri nihil credunt, aut fciunt.Scriptu ra non iubet baptizare pueros, eiusque rci nullum habet exemplum. Non funt igitur baptizandi pueri.Difcip. Quae-fo,confuta has rationes, ne ôé ego tjs de cipiar.Praccep.Pcflibenter* Tâto enim magis pro infantibus nos loqui debe^ inus,quâto minus ipfi pro fe loqui poC-funt,ut ait AuguHinus ad Hilarium Egt; piftolaSp» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Primo igitur, quis Anabaptiftarum nouit,infantes credere non poflè f Non nefuper re dubia acdificant fuamfide? Quum maxime fit probable, infantes credere pofle, quod tibi in praefentiarû duntaxat unico fyllogifmo oftendam

lt;74 M CATABAPTÏSTARVM in tertio pritnx* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'gt;

D A Omnes Deo placentes credunt. Nam impoflibilceft placcre Deo fineH dCjHcbr.ii»

re ad me, Vbi cos in ulnas accepit, SC benedixit Chriftus bcncdióum men Abrahac, hoe eft,peccata dimi-fitjin gratiam Euangdtj afTumpfit.

Nolo excutere nunc,cuiufmodi fit lïaecratiocinatio,tâtum oftendo, qiiàtn ftupidi fint Anabaptiftæ, qui fuper ha-renahuiuspropofiiionis nondum pro batae,Pucri crederc non poffunt, aedifi-cant ruinofum xdifïcium illius dogma tis pefiiferi» Pucrorum baptiftnus in pa patu inanisefi, ergo rebapttzandi fii» mus»

Certe non audentaflerere, infantes Spiritusfandli eapaees no cfie.Quodfi Spiritum fanôû aeeipere poffunt,quid nosimpiacuriofitatc quærimus iquo--modo Spiritus iandus, quippe Deus o i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mnt’

ERRORIBVS LIB. II, 47^ mnipotens'i fidê in pucris opereturc’CS kgamus Lu.ijnfantuiS loannê Bapti.-fiam,Spintu fanóo opérante, ad faluta tionê Deiparac uirginis in utero mater* no falijfle. Quod ego no tantû corpori» motu exifttmo,fed mentis admirationé ctiam ÔC reuerentiâ, inteltigentis adeiïe iam Meflîam mûdi Saluatorem,in pro phettspromiffum.

Idemfentit Ambrofius fuper i.Cap. Lucæ,cuius ucrbafunt, Sandus Ioan* nes matris adhuc in utero pofitus,Spiri tus accepti gratiam deiîgnauitjnâ in u* tcro parentis exiliens Domini euange* lizauit aduentum,qui Mariae falutatio-nem, antequam nafceretur, audiuit.Ha bebitintelligendi fenfum,qui exultidi habebat adfedum,

Praeterea nihil dubito,generali hoc mandate Matth.ultimo,Eûtes ergo do cete omnes gentes,baptizates eos in no mine Patris amp;nbsp;Filij amp;nbsp;Spiritus fandi, docentes eos (eruare omnia, quaecunep praecepi uobis,etiam infantes comprae* hendi.Nâ fî noftri infantes funt gentc8gt; quis dubitat eos comprchendi^

47^ DE CATABAPTISTARVM Quod autem non polTunt (latim docegt; ri myßeria fidei, baptiftnum non prohi bet, docentur cnim,d5 dodrinam cape re per actatê pofTunt» Nccp enim Euan-» gciifta hic ordincm prçfcnbit, quem fcï uare in omnibus oporteau

Docere bapnzare debemus, fed docere dum licet, adultos ante percep • tionem facramenti baptifmatis, pueros autem iam baptizatos ♦ QuemadmodS olim in circumeiftone adium eß, ubt in fautes primo circumeidebâtur, deinde docebantur legem, ut patet Deut. 4-

Quod fi libet omnia in hoc textu ta anxie cxpendcrc,dicamus bis Euange-liftam iuberc,ut Apoftoli doceant, et in telligamus primum de adultis, fccundu de infantibus,Sed quid his opus C Marcus Cap.i.non obfcruat hune ordincm Anabaptiftarum, dicens, Baptizabat loanncs in deferto, pracdicans baptif-jnum pœnitentiç in remifiionem pccca torum.Si urgent ordinem, uideanthic primo baptizari, deinde prxdicari aut docerû

Deinde quit dubitat, infantes à pa-rentibus ad Apoftolos clTc addutflos, ut ipQin communionem Ecclcß^ rc dperenturt'Cum antea ad Cliriftû line addttdt, ÔC Chriftus tam fcrio iuHerit, ut Apoftoli infantes ad benedióionent aedpiendam admittercnt,0^ nonarce-rcntjMarc.iOjCui praecepto Dominico paruiHe poßea Apoßolos nemo piui dubitau

Et uetus teßatur Eccleßa, baptifma infantium ab Apoftolis profcóum.O-dgcncs, qui uixit anno Domini 144* adR.om.ófcnbit,Ecclefia ab Apoftolis traditionem accepit, ctiam paruulis baptifma dare. Sciebat enim illi,quibu3 myfteriorum fecreta commilTa funt di-uinor5,quod elFentin omnibus genui-nae fordes peccati,qüç per aquam amp;nbsp;fpi ritumablui debcient.

Auguftinus fuper Gen.Lib.io. Ca pitc.Confuetudo matris Ecclefiatin baptizandis paruulis nequaquam fper ncndaeft,nelt;p ullo modo fuperflua de

putanda,ncc omnino credenda, ntfi poßohca effet traditio.Quid multaC Ba ptiTmus infantiß ubiCß in OrthodoxiS uetuftiffi'mts, Hicronymo, Ambrofio, caetenTcp teßimonia habet

' Quare patrutn Orthodoxorß Sé Ecî 'clefiac fidem fequitor,amp; fan's tutus effs» Cauc à falfis prophetis, qui ucniunt in üeßitu ouium ,id efl,citant etiam Scrip-turas,fed deprauatas, ÔC habentfpecië pietatis«VoIßthaberi Ghrißiani, fed in tus funt lupi rapaces, hoc eß, conantur deciperefalfo Scripturæ fenfu, utexpö tiit Tertullianus,à frutßibus corum co-gnofees eos.Mafe docent, amp;nbsp;impie ui-iiunt,amp;fi utronep mirabili hypocriO te^ gant.Et nunc Anabaptißg noui Dona tißae,amp; noui Circumceniones,qüi prae textu Euangelq dißurbant coiugia, res publicas, 8C ubi admittuntur, deuafiat Ecclefias*Tales6C Äugußini tempore in Aphrica graffabantur in Ecclefiam, noßris fanaticis fimillimi, quippe code fpirit«alt;ßi,Difcip. Chriflus pracferuet

ÊRÎ^ORÏfivf LIÉ. ÉA- lt;70 hos ab omnibus dogmatibus crroneis* Praccep. Amen. Sed nunc quo fias con baCaiabaptiftas inftrucîlior, audi M-îogifmum,quo pædobaptifma firmiflt* meprobatur.

' Ad quofcunque pcrtinet promiC fio gratiaeamp;f regni Chrifti,ud quicun-que meritofum Chnfti participes effe poffunt,aut à Deo in foedus gratiac fern piternum admiffï funt.idem facramen* turn init iatorium illius fœderis accipe* te poiTuntjôt: debent»

Maiorê fyllogifmi nemo fanæ mentis negat.QuibusenimDeusrê facramen ti,hoc eft gratiam, redemptionem per Chriftû fadîam,remifiîonê peccatorum, iuftitiâ amp;nbsp;uitam in Chrifio, per baptif-mi fa cramentum fignificatam largitur, ficutiproculdubio infantibus ab Hero de occifis largitus eft, tjfiicm non uult adi-

4»9 DE^ CATABÄPTISTARV5I adimi tantæ rei facramen£um,iuftitiac (x gnaculuin,Alt;fl» lo*

Maioremprobo bifan'am, primo cx uetcriTeftamcntoper prophetam Mo fen Gen.xy» Vbi difcimus circumcifio netn hoe fuiife Iudxis,quod iam baptif mus eft Chrifttanis omnibus» Quid igi tur crit circumcifiofSignum fcmpitcrnl fcederis gratix inter Deum SC Abraha, ac fernen Abrahae»Promitttt enim Deus gratiam fuam Abrahamo, quod ae^ lit Deus eflc Abrahae ÔC feminis das,. Sic enim ait,Statuam foedus inter me et te,Sc inter fernen tuum poftteingene-rationibus fuis, utü'm Deus tuus SC feminis tui poil te»

Vbi clare docemur, quod Deus no folum Abrahamum receperit in foedus gratiae,fed 6C prolem Abrahæ, quam fi militer faluare uolebat.ldco dabat infa-dbus fignum foederis iliius,nempc cir-cumcifionem,quæ erat ccrtum promif-fae gratig fignum 5C promiffi feminis bc nediCli, nempe Icfu Chrifti, in quo bc-ncdicendae funt omnes genres terræ »

Paulus G'gnaculum iyftïtix fidci appela lac Rom.4,Porró ne quis putet hanc Um ineffabihs gratiæ promtHionem ad ludacps tâtum pertinere) Apoftolus no mtnat Abrahamum patrem omniS ere dentium uel Chriftianorutn,amp; ludaco-rumôC Gentium»

Obferua autem puer, firmum efTe argu mentum à circumcifionead baptifma» Nam cadem eft figniheatio utriufep fa-cramenti,idem finis, cadem res, tota c-nim Ecclefia fiefentit. Sicutolim circa cidebantur non folum adulti, fed ctiam infantes, ita ct nunc baptistandi funt in fantcs.Idcm cnim eft Deus,idem gratiç foedus,figna tantum funt diuerfa.Eade certe res fem per quæfita eft, nempc gra tia per Chriftum, mortificatio earnis* luftificatio,rcmiffio pcccatorum regeneratio,circumcifi'o autmundatio cor-dis.Multa funt nomina,uariafigna,fcd res cadem. Non enim cadem figna efle debebant gratiç Chrifti,in uetcri Tefta mentoante incarna tionem Chrifti, ÔC poft incarnationcm eius ♦ Ita Augufti*

nusLib.6.contra lulianum Pdagiuni Capitcj. conncc'ïit circumcifioncm SC baptifmutn,tanquam eiufdem rei fa era menta diccns,Sacramentum circuraci-fionis in figura præcclTifie baptifmutn quisuel mediocriter facris literis erudi-tusignorât;’Cum apertiffime dc Cbri-ftodicat Apoftolus Col.x» adChriftia-nos, Circumcifi eftis circScifi'one, quat fit fine manibus, dum exuiftis corpus peccatorum earn is, perfidem opcratio-nis Dei, qui excitauit ilium à mortuis» Hicuides baptifmum efiecircumcifio* nc noftram.Quod enim carnis cireScP fio olim fignificabat, nempe cordis cir-cifi'onê,autpuritatê,Deut. ro SC^Ojhoc nobis fîgnifi'cat,ô(f præftat baptifmus, quia datur Spiritus fanóus,qui fide cor da purifi'eat, Aó.15.

Dein probominorem fyllogifmi, per ipfummet Chriftum in nouo Tcfiamc^ to præfenrem,ô^ fie loquentem depue-« ris,Marei 10. Sfnircparuulos uenircad tne,necprohibere illos, talium cnim eft regnum Dci, Amen dico uobis, quieun

que non acccpcn't regnum Dei tanqui paruulus,haud quaquâ ingredictur tn fllud.Etcum cepiffet illosinulnasiim-pofitis manib. fuper illosjbcnedixft cîs.

Confolantiiïîmum hoc Euangcliùm Ecclefia hadîenus rccitauit in ccrimo^ nia paedobaptifmatis, ubi aperte uidc-mus,infantes à Deo Pâtre dih'gi, à Filio rlt;dimf,àSpiritufanÔo fâA’fîcari, eoep regnS Dei ad eos pertinere, eoftp iam x que cum adultis cflTc in fœderc gratie in ter Deum Si nos,atcp olim in ludaifmó infantes erant»

Nifi Pelagtani Anabaptiftæ, hoftes Chriftianæ gratiæ,contcndant grafiam Chrift{,in nouo Teftamento nûcreftri iflam parcius dari,quæ oliminludaiC moeffufior fuerit. Verum Chriftianx aureshanc blafpheiniam nonferent. Chriftus enirn omnium Saluafor eft,cfi am infantiû,n5 folum aduItoru.Si pri-us Adam fua inobedientia tantu potuit pcrdendojUt unius peccati uencno,unî uerfum genus hominum intcifccerit'te ftaturcnim Scripturaquoque infantes

4U DE CATABAPTISTARVM c3 peccato origtnali nafci, rcos^ moP r«effc)Quis Chnftianorum dubhabit plus praeftiuße Chhßum reparädo, ac faluando per fuam obedientiain,qua in fautes 8C adultes mundat. Si iuûifîcat*

Nuncuide clariHttna teftimonia gra^ tiae Dd erga infantes» Marei to, Sinite» inquit,paruulos uenire ad me. Quid ob fecro, infantes apud Chriftum agebït^ Quod infîrmusapudmedicum,pecca* coenimoriginali funt infeói ab utero* Cur autem Chrißus in mundum uene ratt'Refpondet Paulus i * Timoth. t,ut peccatores faluos faceret, proculdubio originali QC. adlualibus pcccatis fordida tos. Quid apud Chrißumquxrebaturf Ipfc benedidu ferne Abrahac eft. Qu«* riturergo apud eum benedióiogt;ideft gratia Dei,reminîo peccatorum, iufti^ tia,uita Si falus, Sinite ergo uenire ad mc, inquit, quafi diccret, Ego nonfolfi propter uos,fcd Si propter infantes uegt;' ni in mudum quærere amp;nbsp;feruare, quod perierat. Salus mca etiam ad infentes , pertinet, quia ipfi funt flrj Abrahac, filrj promif

Vos putatis ad perdpicndum Del regnum hanc ç ta tern no elTeidoneam, ucrum ego, qui noui, qui funt Dei, QC. qui ad regnum Dei pertineant, dko uo bis,quodtaliumeftrcgnum cœlorum» Et quicunip regnum Dei non accepe-rit ut paruulus,haud quaquam ingredi etur in illud. V idete, ne condemnatis u numexhispufillis* Dico'enim uobis, quod angeli eorum in coelis femper ui-dêt facie Patris mei,qui in ccelis eft, Vc-nit cnim ßlius hominis feruare^quod pericrat.Si itacp ego etiam propter inf2 res ueni, ucniant ÔC. ipG ad me , nolite uos eos prohiberez

Vide mi puer mandatum amp;nbsp;minas Chrißi, expende, quam fint Deo curae paruuli,quibusfic patrocinatur ChtP fius.Audi rationem? quia talium efi re-gnum Dei,ergo ÖCipfi funt pars Eccle fiaCjChrifti participes»

Scquuntur etiam tria eximia amp;nbsp;cer^ tiifima figna fauoris diuini, quod inbn tes à Deo rccipiantur in gratiam JantGl

Bencdidt,Idcft,rcmittk peccatum, donat Spiritum fanólö, in foedus gra tiaccoopiat» Eät nuncHerodiani Ana baptiftae,« arceät à bapdfmo infantes, hoc eft,quantum in ipfis cft,eneceteos (ptritualtter,ac falutem cis intcrdpiant, quos Chnftus ad fc uocat,SC tarn ama^ lt;cr ampictfîitun

Quod itai^ Deus tn circumciflone præcepit,promifit, amp;nbsp;minatus cft,idctn pro ratione noui Tcftamcnti in bapttf-mate cum facCTC intcHigimus.

Olim dixit Iudacis,Circ3cidetts carnc praeputq ucftri,ut fit in fignn foederis in terme ÔC uos.Infansotîlodierum drc3 ddetur in uobis.Ero Deus tuus et femi nis tui,id eft,in aeternum feruabo uos. En promiftionem confolantiftimam^ Nunc dicit de omnibus ,Baptizate eos in nomine Patris amp;nbsp;Filq äS Spiritus fan tfti.Quicrediderit amp;nbsp;baptizatus fuerit, faluus critiEn SiC hic promiifam faluiê»

Olfm minabatur Iudæis,Cui'us præpu*-tfj càro drcumcifa non fuen't, ddebitur anima iliius de populo fuo, quia paóü meS irntum fecit. Vbi ncmo non intelli git,incircumcifos fuiffe abiecfïos.

Nunc minatur omnibus loannis^, Amen amendico nb!,nifiquis renatus fuen’t ex aqua ôd Spiritu, non poteft in-troire in rcgnum Dei, Quod ueteres Orthodox! de facramento baptifmatis intclligunt,quorutn fidem hic tuto fe-quimur.

In baptifmatc cnim omnia peccata re mittuntjUtdiximus, Chriftus dauesre gni cœlorum dédit Ecclefiç. Quare nifi Eccleßa, infâtibus ad Chriftû adducflis, pcccatû originale,in quo nati funbremi ferit, nemo eis rcmiflu eiïe certo fperarc audebit. Ecclcfia catholica habet uer-bum,et facramenta gratiæ et uitae,Et eu remiflîo peccatorQ ibi fit duntaxat, ubi cft Chrifti uerbu SC facramentS, confe-' quit illos infantes accipere remiflïonem peccatorum, qui ab Ecclcfia Chrifto in baptifinate ofreruntur benediccndi.Et ï 4 pw

per facramentum baptifmaijs,inuoca,-to Del nomine,Ecdclîæ inferuntur/ig numep promiflæ in Chrißo gratix acci piunt.Nemo tä efrexcorsjUt dicat nullos omnino infames,rcgni Dei participes eße aut faluos ßeri.Multi igitur fal-uantur infantes. Si quxris,qui nam faU uentur, fateri nos certe clara ucritas co-git,peccatorum rcmiffionem,acregntt Dei ad eos pertincre, quibus in Ecclc-fia fignum foederis gratiæ confertur.Di fcip.Credisigitur paruulos non bapti-•zatos damnaric'Præc. Vt eredam, Seri ptura cogit,et uctcris Ecclefiç autoritas Nam ApoftolusRom.j.cum pcecatS originale traißaret, Condemnatio, in^ quit, ex uno dehVîo ad condemnatio-nem.Quod Auguftinus cotra Pelagia nos ManichxQs ad Hilarium Epift. 8^ ficenarrat,QuideftexunodeIiäo ad côdemnaiionê, niiî illo delióo, quo deliquit Adam.lUudunum,quo eft ob-ligata propago carnalis, quæ ab illo pri mo homineorigincm ducit,fufliccredi ■■ cit ad condemnationem Jdeo no eft fu-

perfluus baptifmus paruulorumgt;ut qui per generationem il li condetnnahoni obligati fint,per rcgenerationein oblü gentur.

Et ad Hieronymum De natura ori glncanimarûEpift.zS fie ait, Quifquis dixerit,quod in Chrifio uiuifîeabuntur euam paruuli, qui fine facramenti eius participatione de uita excunt,hic profe contra apoftolicam prædicatiox nemuenit,ôu totam condemnat Eccle^ fiam. Vbi proptcrca cumbaptizandis pueris feftinatur,amp; curritur, quia fine dubio creditor aliter cos in Chrifio uiui ficari omnino non poflè.

• Et mox in fine,Robufl:iflima,inquif, acfundatiflïma fides eft, qua Chrifti Ec clefîa,nec paruulos homines recentifiî-me natos à condcmnationc credit, nifi pergratiam nominis Chrifti ,quam in fuis facramentis commendauit, pofte li berari.Idem alîj quidam Orthodoxi cre dunt, 6^ docent.Difcip. O quam horri-bile cft indicium Dei in peccatores,fi in fautes propter peccatum originale dâgt;

nâtur,quos non propn'æ uolûtans pcC' cata/ed natiui'tas peccatorcs facit.Prat-cep. Verchorrïbüc. Scdidem Augufti nus in Enchiridio Cap. 93 dicit,mKifli-mam omnium fore poenam corum,qui præter peccatum ,quod originale traxe f unt, nullum infupcraddiderunt. Et in cæteris,quae addiderunt, tanto quifquc tolerabiliorem ibi habebit damnatio-nem, quanto hic minorem habuitini-quitatem»

Habes nunc,quid fit baptifmus, qut-bus dandus, amp;nbsp;quid effîciat* Gratias igitur Dco ages quotidic, pro tam infi-gni dono baptifmi, fine quo tot milia hominum in orbeterrarum moriuntur, in æternum pcrcunt»

Mulicres tres cum robufto agricola diu careen's iqualorcm, intrepido anu mo ienferant, nequcreligiofiorcs,nccp meliores facfiç,iëd proreruioresloquaci ores^ t Aduocatus fuit ad iilas Concio

ERRORIBVS LIB. II. 4jt nator EcdeHée illius, uteas ueram Chrj fti fidem doceretjCt fui crroris,addult;3i« Scnpturis facds,iuflus conuincerct.Pi-us pater omncs ncruos intcndit, ne fine frudu ab illis difcederet.Initiumitacÿ fermonis,quumaddudæ effetin quod dam conclauc,ex carcerchabun. Audite mc,inquit,pfæ muliercs, nam ob ue-ftram faiutem ad uos fum uocatus cum collega meo à Senatu noftro,ut uos dc-tcdlis crroribusu'n fide catholica infiru-am.Doletcp uehementiflïme, quod ih hos noccntiflïmos errores anabaptif-mlïncideritis. Anabap Nonerramus in articulis fidci,abfit hoe procul,quum SpiritusDeinosdocucrit ea,quac funt falutis,uocaueritcp à maligno ifio mun do ad filios lucis, in quo uos iramerfi adeo, ut in tenebras externas tandem eijciamini. Paftor, Quæ eft igitur fides ueftraî’Anabaptifta Mulier.Credimus baptifinum paruulorum ex fatana eftè» Paftor, Quibus Scripturis ô mifera mu liercuia, hanc tuä fententiam confirma bis fAnab»M.NoIumus tccum Scriptu ris

4Pgt; DE CATAB APTISTARVM ris agcrcjid enim edoói fumus à præcc* ptoribuisnoftns.Nâ illiadiedis mints, nobis inhibuerunt ob fîmplicitatcm no ßram,neulIumScripturae locum addu camus coram uobis,qui cereum nafuni ex Scripmra diuina facitis.Paft. Non fa lis eft dicerc Credo hoc,oportet habeas leftimonium illius rci ex Scripturis.Prg ceptores ueftri feducunt uos, Petri uep ba non rede perpendentes, qui iubet o mni poCcenti,rationem fidei noftrç eiïc dandam»Ânab.M.Tcftimonium Spi' ritus födi in cordibus noftris habemus, ob id externum teftimonium negligi-mus.Paft»Sptritus funtprobâdi. Ana* M» Velles tu noftros fpiritus probare, quos non uidesc’Qui nos, maligno fpi-ritu agitatus,odio profequeris.Paft.Ex Scripturis probantur fpiritus. Die mihi,ubi hoc fcriptum, Puerinon funtba ptizandi, Anab.M,Dic 0^ tu mihi, ubi pracceptus eft paedobaptifmus ♦ Quic* quid non eft pratceptum à Chrifto, hoc non eft faciendum,de pucrorum bapti-Cnonihilferiptö eft,baptifmus igitur,

ÈRRORIBVS Life. n. 4^5 tjui* illis confertur, Chn'fto difpIi'cct.Pa» Hacc ex tcipfo non habes nbsp;nbsp;fi pefTimc

colligas.lndolt;ïïorum pracceptorum tu orum funt tela ficulnea^quibus me non confïcies.MuIta non funj fcnpta, quac nihilominus fadmus. Vbi in Euange-lio iuffus CS bibcre, calceos induere,d^ balneum intrareÆa folummodo exent pli gratia adduco, ut rudern muliercula in fui cognitionem ducam. Anab ♦ M; Balneis non utimur,ßtu amp;nbsp;fqualore ob fitae.Videmanusmeas pedes (ueftc cnim remouebat impudens mulier, ma Rus ufc^ ad brachia,amp; pedes ufcp ad po plites denudans) Molliculi tales lotio^ nes amâtUn quorum numero uos eftis* Paft.Scrioloqucre,namin ncgocio fa-lutis non eft iocandum. Anab.M. Pro-fundimus in uentum uerba, tu nihil fal lacqs tuis efticies, uulpecula eft, fump.» tus ingentcs habes,qui tc detinent in er roribus baptifmi.Paft.Quid o Deu im^ mortalem,nihil aliud credis, quam hue articulumde pueris non baptixandis^ Aanon et fymbolum apoftolicumab Eccle*

4^4- DE CATÄBAPTISTARVM Ecclcfiarcceptum crcdisc'Anabap. Nefdmus,quid loquaris.VbiChriftu« hoc docuitc'Ncfcio,quid fit fymbolum. Paft.PIufquam miferihomines cftts. Ift hoc fymbolo colleda eft fumma totius Scripturæ in ufum fimpliciû horainS^ Negas tu hoc fymbolum, quod abfquc dubio à parenttbus edoda es, effe diui^ nS,aut putas Scripturis diuinis effe con trariumC Anab.M,Credo tn Pattern Chnftum,amp;hoc fatis milit eßadfalu^ tem confequendam acternam.Paft.No cred is etiam in Spiritum faneftu. Anab. M. Cur in ilium crederem, quem apud mchabco,quic^ metotâ pofleditC'Paft* Non credisRcmiffîonem peccatorum. Anab. M.Hoc credidi,antequabaptif-tnu acciperê,fed iâ munda fum tota.Pa» Video uos nihil folidi ex Scripturisha here, erroribus uarqs inundate, fpiritu maligno agitariadco,ut nulla refipifcé dx fit fpes. Conuertimini ad Dornin 5 cito,aut peribitis. Anab.M.Nihil ad te, fi nobis eft pereundli. Domino ftamus, QC cadimus.Paft,Dominus det uobis fa

ERRORIBVS LIB. H. 4^^ ris mentê. Abeam us,fruftra cnim hic fix damus.Anab.M. Abite,quis uos uoca irirfHinc apparet Lcdor chariffïme,gd malt dodorcs turbac in Ecclcfia catholi ca cômoueât,fi principes nemo obftac. Certefero medicina h uic uulneri coue niêsparatur, floccipendûtomnem Scri pturam,dcnegant ndei articulosgt;fpirit9 iaâitât Dei in omnibus fiûis amp;nbsp;diôîis, cû malo fpiritu adobruti fint ad infaniS nôingemifccret côfiderais, quo piolapfi fint hi homines, quâmuL tis erroribus diffluât -, quàm prope nihil fidei charitatisep rcliquum fucritc' Sedu-ûi homines nolunt credere doôis uirisi integris,et dignitate prçeminentibus,g ' difieôas.palantesacdiflîpatas ouesre-uocentad falutifera Chrifti pafeua, 8C ad ecclefiafticæ concordiæ caules redu* cant.Sed à ueritatc aucrtunt aures, 6C i-dcomittitjlIisDeus doôîores,n5 g lin guamedicafanarenrulcéra ipforû, fed quipruritûac fcabiemafFeôiuum ipfo» rum commode fcalpcrcnt. Errent igitur ac pereantfuaculpa^quum nemo cos uelut

40 DBCATABAPTSTARVM uelutélethargoexpergcfaccre ac uetcr num excutere poffit.Nouos prophetas apantjillis aures pracbent, qui clamori bus magnis poilicitis omnia agunt, £)C docent, quç carnis funt,qux txternä libertärem fpctfîant. Hacc plaufibiliseft fabula.Eorumdotfloresin dióertjs,irt conuitfjs,infannis,in falibus contra ué rosDeiminiftros,quem non uincunt fcurram i Sed nolo CamarinamjDomi nus iudex tuftus erit,

S c6l(e ^nabaptiflamm iiariÆ, * Prima fratres hinc inde difpcrfos ha^ bet,Chriftianum Magiftratum, iufiura dum,pacdobaptifmum, décimas, cen^ fus^tributa, ucdigalia pernegantcs.Et ad ftabiliendos hos errores multa Scrip turaeloca, quibus démentant fimplicê f uricolam populum, colleger unt»

- Secundanocentiorprima.Hçcgau dct libertatein baptifmo ac in omnibus rebus externis. Etquihuiefedae nomê dcderunt,funtab ahjs,qui fanóiorcsui dentur, imd pertinacioresinfemclim-bibitadodnnae,xcommunicati.Liberi eiïe

ÉRP.ORIBVS LIB. H. lt;97 çfTe uolût ab omni iege,tarti Mofi, qua politurum. Chnftû cniin eôs à lege re* deiniffe incp libeitatein uendicaflcdû Cunt.Vcuntureîiam haclibertate tn u* Xores tonus concionis. Pce care poft ba Ptifmum accept um,fe pofte negant-Necifti fuis argumèntis,ex Scnprun's decerptisftne omni tnteile(ftu,defti(ugt; untur.

Tertia Hutcfchi'na uocatur,ab Au-, guftano quodam in carccre,nefcio quo inloco,aucqualeobdeli(ftum, demor* luo, cui nomen Pileo fuit,ita denomi-nata.Ec hi Chrifti Diutnitatcm negant* Prophctac uerinomen fibifolum afcri-bunt.SatanacfiC omnibus imptjs falu-tem denegarc turpe ducunt. N ullo in lo cohacrentdiu, aut propter timorem ob malam confeientiam, qua uexâtur, aut uteocommodiusfotumorbcin perre-ptent, fuaque doeftrina mortiferamul* tos inficiant.Pecuniarumuim fecu de* ferunt,utpaupenbus,ft in quos incide tint fuæ fetftae, libérait manu dent, ne deßeiant j quum crux ferenda fit. VnG

obulum in paupercs fnfumunt,amp;' total illorum domos deuorant.Paupertatem Euangeltj prædicant,cum interim Bac chanalia uiuant, Colliguntfrâtribusaf fiidisjfororibus ociofis et lafciuis res ne ceflarias,quarum uix quintam partem infumûtJtaociofe alioru laboribusfu-ftcntantur,Dco ôi. hominibus illudcn-tes.SimuIatam ÔC quæftuofam fingunt paupcrtatem, fed ueram uel Diuinitus impofitam, uelpropter Euangeltj dô-dlrinâ inflidîam, peius angue odiût, Ä ßuti tfti etiâ uartjs Scripturç argumêtis, ncdicâridiculis,fua dogmata fulciunt»

Quarta fcóa ab Auguftino quodam Bohemoinitiû fumpfit. Hi Äuguftini-ani, hoc enim nomine feipfos nomina--banr,prophctias de extremo die habet, rcuelationes et fpetSra nocfîurna ülis da ta,quibus corda hominû drjudicare pof funt. Dicunt cœîûeiTe adhucclaufum omnibus hominibus, quemadmoduin poft Bernêfem difputationem.Bafileæ, in conuenru piorß fratrum ibioiG dif cuflum eft. Mirum, quoin angulo hsc quæftio tradata fit ^fedufis miniftris Ec

Quinta fecîa, paru crucc cdotfîa, rccfîc fapere incepit. MagiftratS ,tufiu rands, pacdobaptifmS, tancp libera rê Chrißia-noru,admittunt. Nihil comercq alias ha bêt c3 fra tribus,à quib.funt excomuni-cati, licet in multis peflime errent. Cod' ones cnim publicas omnino abrogarut, uerbS Dei externu nihil curant, aut pa -

autoritatis illi tribuunt.Dofliores eC fe üo!ût,q quod indigent ulla do(fîrina, fpiritui omnia tribuunt gt;nbsp;quo pleni funt ufcp ad collu. Horum ncbulonS ingenS turba paffim reperitur. Simulare norut quiduis apud quofuis,ne cxpellantur, aut puniantur, interim ofores totius ue ræ reîigionis ÔC honeftæ uitæ funt.

Sextanoui quid habet.Ethæcfratri.-' busrcl/qtiis adhgrctindiuifa, fed tenet li beru arbitriûjgratiæ Dei obliti in nego-tio falutis. Ncgat ChriftS infantibus paiTum amp;nbsp;mortuu.Quia Chriftusdicit, TaiiS eftrcgnû coc’orû.Varqs etiâ érro-rib.et hxc featet, nec illis defût Scriptuiç

Scpnma.cxcommunicationis fuîmi reàretiquis Anabaptißis prcßrataeft} quae fpintus et cxpeóai, ÔC fcquiiur mo öones,nihil impur» SC maculae fehabere falfo iadat,in hac carne,Expedat li-berationem externam ex Aegypto, id cd ex hoc peccatorc mundo. Paradiü fedes fomniat, Articulis præterca m ub tisabundat,quibusnouum monacha-tum inßituere uolebat, uartjs externis ceremontjs in hoc excogitatis,quas quo tidie mutarunt ,alijs in illorum locum reditutis,

Has fclt;das,ex ore cuiufdam bont ôi honediuiri^quiad annos aliquot,ilhs non fine maximofuo incommodoad-gt; haefi't, quiep fæpeillis, quû infulfas dogt; cfîrinas olferrcnt,reditit,faniora ex diu» nis Scripturis proferens. Verum quum nihil proficeret, 6C quotidienoua dogmata amp;obdupendafingerent,confiita it fecum hoc hominum genus Deoco-mirtendum,fK cp ab illis iugam arripuit* Dominus hberei nos abidis à^oinni-‘ bus

ERRORIBVS LIB* IL ,o» bus fcóis Amen, jDc ^^nabaptißicd Sanélimonid^ InuitatiàTypographo quodamo-perz,inter quos 06 Anabaptiûar nuper renari erant,ad lautum conuiuium. Ad fuere omnes eonftituta horajam uiri ntulïcres.affclTum cft menfac (hûc enim inorcm perpétue Typographi cbferua runt,ut abfolutts openbus, qnx ad nû,* dinasFrancfordenfes fccum aueherefô kntoperisdata fîtopïpara eccr a quant fpiculatoriam uocant) conutuçlauto d bo, amp;nbsp;Pcrfico apparatu rcfcôi-uano ui nigenere inebriati. Et quum ftomachS tcpleirent,aniiTium uino exhilaraflenr, inceperunt ( ut ferè fit ) garrii c uarqs de rébus. Nam poft rufticum tumuhû cô-uiuium illud agttabatur, quo temperc Omnibus erat argumentum fan's locu* plcs aliquid narrandijSC uel defendendi uel acculandi rufticos miferos. Anaba-pnftætacitiault;cultabant,et neuerbulS loquebantur,amp; fipaium apudfemufti t lt;rpnt.fu.c conuerfatt'onis exemplum o ftgt;:ndinics,Cum unuscxconuiuis fur.»

lot DB’ CÄTABAPTISTARVM rcxiflet,caput^Itnco panno inuolutC-fet,indutusuefte pellibus i'nuerfis, inci' pçret fabulam quandam fatis focofam, èc falibus refertam rccitarc, adco facetc, ut conuiuæomnesjexceptis fandulis p ftisj'n rifum fe foluercnt» Vnus ex Ana baptiftis,cuius facies fanôimoniç fpcci em habebatjinterr upit concionê. Quid facis bone uir, inquit, fill huius fcculij cftnehocDeo propter cibum fumptu gratias agercc^Diu fedi mutus, meo ex-emplouosomncs prouocarc ad perfe-öiorem uitä ftudcns,fcd quantS intellp ‘ go, nihil efficio * Neep conuenit, ut ego lam deinceps, cum omnes infanitisjtax citurnus firn. An no pudet.qui Chrifti* ani nomen geris,liberos domi habens» tal i'a diccre tam Icuia, tam ridicula, reif quis tacentibus i A fratribus hoe pracdi Óum mihi,ciuod iam euenit, antequam uos accederem, Nolo deinceps idolo-thyta ifta deuorare more gentiö, qui ijs libcnter accubant. Emendate uitamue ftrâ in melius. Verum feio me fruftralo gut apud uos bene paftos QC potos, fed hoc

ERJP-OKIBVS XIB, JI.' joj hoe fcio quod de omni ociofo uerbo ra tionê Deo daturi fitis.Siccp abi)t,iracS-dia pcrcitus Anabaptifta cum uxorcu-b mirx fanóïtatis amp;nbsp;loquacitatis,uen' trereplcto, qui nee initio cœnac prcces ad Deum,nec perada fundens. Admu rabâtur omnes,qui hominesiftos prius nouerant,quod tarn cito mutati effent in tarn angelicam uitam.Et fic conu iui urn illud loligine nigro afperfS fuit» A-nabaptiftæ mox adiuæfacffionis homi ncs cucurrerSt.quid adum effet,exponentes.Laudatifunt ab omnibus ob ta liberam reprehennonem.

Quum laborarent Gmplicibus,0^ re rum nouaru ftudiofis principio feduli «mat,mox autem orabat fimul,aut Seri pturam dedarabant, fepofito labore, lentaculum nolebantfumere,hanc ho-ram dicebant, fe melius collocaturos in rebus diuints. Satcibi fehabere dicebant, fi bis in die refetfli fuerint, quum fanlt;ffi Dei feme! tantummodo in die

parum cibi acceptent. Node aducngt; tante,cum à laboribus dcliftendum ef* lt;ct, more confueto orationibus labo^ rem (Qncludebant,nihil meicedis exige bant.V eruni çum intçrrogarêtur,quid prarmij illïs dandum eHet,cum operarû us dignus fit fua mcrcede,quidam fub-dolus,(,^uid piçmti uobis dabo,inquit» DatCjinquiunt Anabaptifïæ, quod iu* Hum.ld Ctihfius in Euâgelio luHit, de ijsmcntioncm Habens, quos in uineam fuam miferat, ut laborarêt. Kufticus, A-lia ratio efteumps, qui inaftu foHs Si per totam diein laborarunt,uosnonlagt; boiaHi,fedorafiis,etScuptuiam nefeio quâ,infcrprctaticftis, more monacho-1 um. Atqui eras iterum redite,8if nume rabojpcradolabore, quod æquumfuc rit. Vsîusex Anabaptiftis ,tnquit, Da Iiodicmcrccdem. idenim Deus in lege Moil iiiHit,alias peceas contra Deum» Cras cniin fra tri noftro ohftridi fumus, cui nos prcmifimus neflram cpcmin laborando.Q^rtd igituruobisdabo, in-quit RuHicus.Daydicût, integrum fa 1 a-tium»

ERRORIBVS LIB. 11. fof n’um, ut Chriftus feci[ cum qs ,quos in , uineâ fub uefperam conduxerat.Hoe non faciâ, Rufticus inquit,uos quatuor parum laboraftis,unus feruorum meO'* rum plus taboraHet folus Dabo unicut anem,nc male de me loquamini,alias neterunciû uobisdarêob defidiam UC' ßrä. I n agro non eft locus orandi, fed la borandi.Acceperût banc pecuniolam Uulrures ifti nbsp;nbsp;abterûr.Ex his apparet,

quare miferi Anabaptiftx foleantlabo rare,ncmpequoacquirant fratresamp;fo rores fua aftutia.Si hoc non fucceffent,' quod conantur inftituere, mox auolât, Nâ la h O res amant acque ac ferpetes uc» nenatiÜîmos.Noui praticrea aliquem» quiadhucinuiuiscft,quicumin uinea çuiufdam laborarci,Ô!f adefîent muher-culæ^anabapttfmi laudes inter laboran dum perpetuo fonabat, amp;nbsp;ira explorare ingénia illarû,an aurcs præbercilii Sf af fentireuclicnt.folituserat. Côeicnaba-tur autem de eximia Anabapttftarum' fandi'rare, deuia ar(fîa ad «»ram alterna. At(^ hac rau'one fedui^îa eft,aftu fa-

Kanæ innumera hominS mukttudo^ut illis adhxfehnt,pecunias dederint». ' , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^liud exemplum,

. Imagincs,quas in ueteri Tcftamcntö lt;t nouo inucnerunt ,omncs aut atramê to fozdarSt^aut papyro adglutinata de* lerunt,ne idolis iftis contaminentur, OC quid contra Dei pracccptû cómitte^ rcntNumifmatauel aurea udargétea. no modo diligebât,fed etiam ofculabâ-tur,nihii imaginum multitudincm cu-tâtcs.Stuliû hominû genus.Noui quâ-dam mulierculâ, à quodâ bono uiro ad, prandium inuitatam,quæ cum in aedes bofpitis intraflètîSC imaginé diuæ Virlt; ginis, in fencftradepiôara cofpcxiflet, mox rétro pedem flcxit, ÔC auolauit du cens,Nihil commerci) mibteß cumido lolatris iftis, nolo côtra Icgem Dei mei facere.Nonne ftultiores funt Iudçis,mi feriifti homincsc’Legitur de quodâ, qui a: urina fuâ fibi propofuerat non emit cendam amplius.putans fe eo pado fan ôiorem efte, amp;nbsp;Deo inOgnem cultum pracftarc. Qua infanta putas homines . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ifto»

ERR.ORIBVS - LIB*. IL ^^7 ißos laborare, aut quo morboc’vTróx^p «■‘P ?(5a gt;ctvo(fioliceii in fratres elegcrüt,qui ßrenue in omnibus obediunu JJctcmcritdtc ^nabaptiflarum, ’ ' Qiiadam uero in ciuitate,EuangeIicat lîoârinae adhatrentc, Anabaptiftæ, qui patàm, ncminc refiftentc, docebant 3 à publico miniftro ad auguftum Senate * rumconfeffum uocatûAdfunthimox, quo commodius fuum uenenum efFun dere coram tota Senatus cogregatione poiTent. Conful cos primo affatur, Au--dite boni uirj,quod dominos ucßroscle mêtiffîmos ualdc ofFendit.Nouâ dodîri nâ in urbe amp;nbsp;agro noftro fpargitiSjino bedientiam docctis.Populum perba^ ptifmum colligitis, quæ omniafpeci-cm fedicionishabent. Cupimus itaque ex uobiscaufas intelligere, quo auto-re id faciatis,ct quid Gbi ueftrae congre^ gationcs uelint. Anabaptiftae, Fratres mei,noftra dodrina cxinftinólu Spirt tus fanefli originem habet ( mitior in nos hie fuit,quam rcliqui Anabapti-ftac, qui certcnuHû loco fratn's habent, nifi

Hifi aqua fit tfndus ) ideo ueftruin non eft,earü rerum caufam perquirere. No ßrum eft doccrc,ucftrû difccrc,quç pro ponimus. Hue tendit ueftra potcftas,ut latrones, fures, adultères, fozneratores gladio puntatis.In eos autem qui uerita tem noui Euangclq fpargunt, poteftaïc puniendi Habens nullam, ni in Dei uin dxftam incurrerc uelitis. Noftisgrave lt;ire,in manus Domini incidere. ConC Quis teiulTitdoeerec'Ana. Quid ad te* Nonneaudifti, tibi nihil rei nobifeum, qui docemus eflc,icd cum latronibus et furibus. ConC Mifer es homo, Anab. l'u mifcnor,quia erudelior.Conf.Vn-denofti meâ erudelitatcm . Esne'uHo ineommodoà mcafFedusfAnab, Cu* rafti me incarcerari. Côf Adducitc hos. Dein eonfultarum, qua pœna hi turba tores Eccicfiç cITent pledîêdi. 1 tû cft in e a m fen têtiam, u t libère d im itta n t ur,ad* ielt;ftis mini$,ncdoeeant in angulis, aut publice inhibitum,nifi legitime uocen-turautà Scnatu,uel Ecclefia ordinêtur. Nolle bas turbas Senatum ferre,nec de berç

ERRORIBVS UB. F. fo^ here etiam, ob fîmplices propter feditto nem.Hac autcm miti fentêtta audacio-res fa(5li,ut non folum in angulis doce-rent,fedquum Cocionator cathedram afccndercuolebar,ipri priores adcrant, dedamabant, nefcio qu« horrenda prç foribus e(rc,fi ita pcrgei ent pçdoba ptifinum adftruere, Grau^ori itacp hie morbus curationc opus habuit.

Fol.j;hn.7,IegeCatabapriftka, a genrt înefentcntix. -jôio metum dcorum.to^ lo pru dcntiam.tt; ti locorum de fcfp«iinen,ct idfed paradifum.tiy.i.obfecro,cur torus ito.tj catho Ika tj4.i8amp;àlacobi,àdclc. jo^.jmultas,lotf. ij.inmeo m s altjs.yuxores.îi fandi ij crro-rcs 1J3.1Z admodum illi,qut. 2S4 tS adduceref, iurt’us.iöy.t.dudïis 27^.11,à fpirirulp 2^8 2O.pro ctiam lege,inquir,2^9 g membrum ji8.2i.uäis, fed rariflîme.î2o 22 illi.jyi, 2 uos 6 purl, fanfti.j74.2j intégras jgi. t.prognatam. 407. i6.ac 4t^,t4 fi'gnificantius 421.2 explanatione 42? 27ramen 427.? amp;dele.4oj 2ocaulcm.4y* 2j nola.4yj 19 linum prolumen.4sj 2 ueftrp.49gt; 20 496 20 primæ.