Dit boek hoort bij de Collectie Van Buchell

Huybert van Buchell (1513-1599)

Meer informatie over de collectie is beschikbaar op:

http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732

Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden:

• • de rug van het boek

• • de kopsnede

• • de frontsnede

• • de staartsnede

• • het achterplat

This book is part of the Van Buchell Collection

Huybert van Buchell (1513-1599)

More information on this collection is available at: http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned In full. The following scans are, in order of appearance:

• • the spine

• • the head edge

• • the fore edge

• • the bottom edge • the back board

REVERENDISSIMO ET ILLV« firiffinio Pridpi ac Domino, D. Alberto Ec* clefiæ Romanae Cardinally Principi Eledori» Arehiepilopo Mogunüno ac Madeburgcfi^

oniBrandenburgenfijBurg grauio Nonbera gcnfi amp;lt;;ci

V M N Ó N S Ö IS propter lümmS gé ■ heris tui nobilitaté^ fed etiam propter exa ccllentë fapictiam tu* am,ftatucrem tefuiri ma humanitate ata dementia prxditS el* fe,b3ametingeneroa quot;s naturis,vel praccipue folet lucerc bonitas^ 8lt;1 nunquam à vera fapientia diuelli huma« pitas poteft,Speraui te, Princeps Clariflimcy bonicohfulturumelTe, G huncmcum coma tnentarium tibi offerrem, praefertim cuni mos vetusac publicus,tibi nonßtignotusy quo feripta etiam îGrmarûartiSdedicari furrt «nis principibusfolent. Semper em hic hono»

Ai) bÉ

habitus eft literis,vcl quod prccipuc viderî» tur indigere præfidio fumorum ordinü, vel ^d hæc cura ad principes etiam pertinere exi* ftimaretur,vtcognoicercntqualia icn'ptale» gerent homines, propterea qjôdopinione» hominum acmores imitanticripta,quae ver fanturinmanibus populr. Atcp obhanccauf fam maxime prodeft exhibere principib* icri pta de ReligionePorro me hoc tempore mul tæ necehariae cauffæ hortantur hune commê* tariû ædere» Nam ante aliquot annos ædita eftfyluulaquædam comentariorum in Ro* manos ZC Corinthios meo nomine,quam e* go plané non agnofeo, Hanevt opprimer?, parauienarraiionclocupletiorc î Romanos. Neef vert) ignoro multos cflc,q totü hcK ftu dij genus damnant,quod collocatur inillu* ftrandas facras literas,quorü iudicia fdo tibi fâpientiiïimo principi nullo mô probarijNâ ß religiones,non tantû vtilitatis,fed veritati» caufla colendæ luntjVt ego quidc ftatuo,pro fe(Soneccireeft,nos verè cognofeereea quae diuinitusdceis tradita funt. Qu od cû ita lit fi mul illud etiâ fentiendû erit.nuliü deo gratiO remcultûexhiberi pofte, quàm ftudium coi» gnolccdæcœleftis dodriae- Hact eft veré

verbü Del coghol«re,amàre,aixiple« di

Âi,illuftrare,fcg,«dhibérc in confîliû de o« nibus vitæ cafib.ac ncgocijs.Quarc et Dauid initio fuorum carminuni pronunciat beatS cfle eum,qui kgcdcifneditaturdieac node, ïtatj magis adiuuandi,quàin dctcrrendi aut reprehended! funtjfiquiconferuntftudiü ad cxplicandos facrosiibros,fi taroê idpieacre ligioJë fâciut.Ego pro virili germanâ ac Gm« plKctn fentenriam ô^fecum conientie-ntem,ac confentaneamrcliquis fcripturis,ac dogmati bus EccleG3c,inquiGui,acpateamp;c€re conatus (umNôenim delcdorillo interpretandi ge» nerCjinquo Gnguiadida transformanturin infinitas kntentias. Quidenimhabereteerti. Religioe'Quarn poffenthabcrcpix mentes Gr mam deDci voluntate fentctiam,Ghic lud* permi(Tus effet ingenqs. Nibilenimtamfm plkiter,tam plane didum cft,vndc acuti ho^ mines non poffint velut ex eadem cera mille formas dutcre.Quid quod mediocris cuiuf» dâ diligentiæ eG,Gquisamat hanc varietatê, centonesexccrptisvetcruminterpretationib* «ôftKre, quaedilGmilimærunt,etde reb^ ml ximis diffenciunt.Sed magishocagebam,vt quantum poffem explicarem è dubitatione animos,quàm vt plus quæGionum fererem Mec^intcritnnonconûderaui, quidmihicû

A ii) alqt

flfjscSucnlatjquamcjui'fcj? babeatiudicn fui cauflam,Quod eo dico,vt fi quid offendent aliquis, ^d difcrepat ab airjs non obfcuri no minis autorib.fciat me cos adhibiiiffe in con filiü.Ego vcro ctfi hxc no funt pcrpolita,Vi deoem pleracp tenuius tradata e(re,quS po^ fccbatrcrîimagnitudo, tamédefunia negoa cqhocverearfirmarepoflujme magna cura feci (Te id,^d fcribentib.Plato grauilTimc prae cipit «f« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Diu multflcg

rc agitata,St' c3municatacuperitioribus,ex* plicare Pauli caulTam ^planiflime conatus fum,Et coplexus fum res vtilcs et de fpiritua liet de corporal! vita.Chrifti beneficia illu* ftraui quantS potui,quod nifi rede cognofca tur, verus Dei cultus exiftere nullus poteft. Deinde ciuilia officia honefiifijmis laudibus ornauijVtaduerfus fanaticas opiniones noui cuiufdâgeneris Monachoru, quod nuc exo Tif,iuuentutem præmunirem.Mitto autc ad lt;e ClarilTime Princeps potifrimG,non foluna quia autoritäre prælias omnibus altjs Germa piaepontificibuSjS^inhocimpcrio quod in terris fumüeft,principem locüin dicenda fen Vntia tenes,fcd multo magis propter excellg tc fapictiam tu am, vt de noftra voluntate,dce generç doftrinc poxi’ cx liis nofir is fcripti» / nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;udi

(iidiclufàcias, quam exintufliiïîmhcaîûnqt auas vbicj terrarum fpargunt côtra nos qui^ dâfycophantæ, homines indoAiamp;^ imperid rerû Chrifiianaru m,qu i tot iam annis princi* pum iracundiâinfiammare contra nos,amp;^ ac« eendere in Germania ciuilc ôdinfinitü bellû co nantjanta præditi impietate, vt vaticinia icria pturæ ride ant,qux prædkunt poßremis tem poribusfore vthorribilem fæuitiâ hypocri« tæ in Eccleßa in pios exerceanc, Deinde tanta« amentia^tantus furor eft,vt necpericulo Ec, cleHæ,deterreanf ,qu æ,G res ad arma deducif ita diffîpabiturjVt nunqu'am ad omnem po« fteritaté iterü coitura videat. Poftremo tanta barbaries eft et natur« crudelitas,nihil vt exi tio patrix moueantur. Ab bis violentis côG« lijs vidimus te abhorrcrc. Quarc in te boni omnes intuenf,nô folû in Germania,fed etiâ apud exteras nationes,In te omniü oculi con iclt;3i funt,qui Ecclefîæ Chrifti ad omne pofte ritatc bene côfultü volût Omneshoneftx ar« tes omne s res bon« tuara fldé ac fapientiâ im plorant, vt conftliû atc^ autoritatem tuam conféras adfaciendam medicinam diftjdenti« bus Eccleftjs mitiorem,8^ ad prohibendam diftipationem atq? vaftitatem Eccleftarum. Cbriftus pronundat padftcos, beatos, A lit] fUioB

filios Def efff Quid autem poteratpollf* ttriampliiisatq;liononfîcentius,quàm vt fl bf cos æqu3rct,ac fii um cum cfs honorem co tnunicaretî’Tâta prarmia pacificator] propofl ta fiitSed nihil opuseft apud tclongi^dehac re difputarc. Vides cm quStii pace op” fit, vr pofl^ vet” dodrfnæ forma, qua ih Ecclefiä MonachiinuCxeruntjfuo quodam Fatonune fenefeit,ratio ineätur, vt ad poftcritatem certa quædâ forma dOtflriiiaeChriflianac tranfmit tatur.Qiiod nifi fiet,cxf fient infinit« Ac proftdo curam huius rei acuere tempora debent, fignificat enfmfcripturaplurimum pcriculi habituram Etcleflâ pofiremis tempo ribus. Nec^veroconftituide dodrina inter armapoterit.Et bellßcoccdct litdiâ ingenfi« lêrocibusamp;lt;i turbulentis ferendi pernitiofas controuerfîasO fèrreos animOs,fi quos h«c pcricula nihil mouent.de quib’nihil apud te dixilîem, cuius fapientiam ctftudiü ergarc ligionem Chriftianâ et norüt et prædicât om nés boni viri,nifi lumma dolorisacerbitas, hanc mihi quærelam exprefliiret. Nücteoro vt hanc lucubrationc dementer atcfpias, quî quidem fperonô inutilempaci futuramefi« fe.Non pudet mcEuangeltj,inquit Paulus, quare nee nos pudcat diligenter audire con* cio*

ARGVMENTVM.

cionantem Paulum, 8^ Euangelium nilTime t/adentcm«Et quia pafliim obftrepunt interprétés varij,germanam nbsp;nbsp;fimplicem ß»

tentiam quæramus ex ipfo autore.Nam fine Pauli dodrina,nec beneficia Chrifti fan's in« telligerc,nec certam aut firmam confolationi tenere humanae mentes polïut,nec cult* Deo gratus ac ver* exiftere poteft,quod cur ita dl cam,inipfocommcntario oftcdam-Dcusfen uet te Princeps Clariflimc,et gubernet tuant mentem adilluftrandam amplificandani gloriam Chrifti,et ad falutem Ecclefiæ Chri« ftianx- Amen. Anno, M. D. XXXII.

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Philippus Melanthon.

ARGVMENTVM EPISTOLAE Pauli ad Romanos,

Du as partes habet hxc Epiftola praecipuas. In priorc difputatio eft.ln pofteriore funt prai cepta de moribus. Ac multi tantum illam po ftremam pagellam de moribus nüc cefent Ie* dudignam cne,fuperiora nihil arbitrantur ad nos pertinere,quia videntur tantum rixa» continere de ludaids cærcmonqs,dequibus hoc tempore nemo litigat.Sed longe aliter fë tiendum eft. Prior pars habet difputationetn maxime neceftariam omnibus fxculis, vniuerfae Ec défis. Côtinct cnim prxcipuos

ARGVMENTVM*

proprios locos doArinc Chriftianaf,do«l ros de proprio Chrifti offïdo,de’’Entiinïone pcccatorum, de iuftificatione coram Deo.Hi loei funtEuangelrj proprtj ,8lt; difcernunt Es» uangclium à philofophia,i lege,à decalogo« Quod auteni,de rebus tantis difputetacnon rixetur de folis cærcmonijsjferics ipfa difpu* tationisoftendit.quam nos diligenter mon^ ftrabimus ledori.Et Paulus diierte ponit häc propofitionem pronunciari homines iuftos propter Cliriftu m. Et hanc propofitionem po ftea confirmât. Et in confirmatione praecipue 11 oc agit quod caput eft in certamine confeien tiae ludantiscumiud(cioDei,Docct,n5 ap^ prachendi mifericordiam Dei dubitantecon^ icientia.Et vtdubitationem conlcicntijs cxirf rnat,contcndit non pederc reconciliationcm iuftificationera ex conditionc noftræ dw gnitatis.Nam tota res fieret incerta, fi ex nos ßrorum operum dignitate penderet,vel mo ralium vel caeremoniarum.Nouum quidda vult docerc,quôd non poteft in lege tradi qs modo certi reddamur Dcum nobis propitiu cfle. Lex etiam concionatur de miferi^ cordia,fed additconditioncm,fi impleatur. Euangeliü pollicetur remiffionc peccatoriî 6^ iuftifioidonc gratis. Vt cnim accepti ßm*.

non

ÏN EPISTOLAMPAVLI AD ROM.' non eft eau fa legis impleuogt;fed promiflïo Ch rifti.propterquam placcmus D«o,etiamfi {ïn musindigni.Itemliocconfilioopponit inter le Paulus fidem 8lt;f opera.Vocatenim fidenj fidutiam tnifen'eordiae gratuitæ- Opponia tur autem milericordia debito ac dignitati nS tantum C3ercmoniarum,fed edam moralium opcrum.Cum itaej? de rebus tantis,de remif fionc peccatorumjdeiuftificatione^de certitu dine confciendgedifputet,facile intclligi po.« left,non hoc præcipue aut folum agi, vt 1 ibe remuriudaicisritibus.SedhocfefellitOrigc nem.Nô difeernebat inter ciuiiem iuftitiam, iuftitiam quam lex Dei requirit.Putabat homines ciuili iuftitia,id eft,moribus ciuil» b’legi Dei fatisfacere ac iuftos elfe corâ Deo. Item non animaduertit mifericordiam Dei non pofte apprehend) dubitante confeientia* Hæretautem dubitatio,fiiudicandum eft no bisignofci propter noftrorum benefaAorq dignitatem,aut nos pronunciari iuftos pro« pter impledonem legis videlicet decalogi. ideo Paulus hocipfum agit,primü eximit erröte de lege,ncgat nos legi fatisfacerejfed do cet omes holes verè reos efte iræ Dei ac mora tis aeternae, g a natura eft viciofa, ct pugnat «um lege Dei' Ignorauo,contcpi’,dubitatio odium

argvmentvm.

odium Dci,Slt;^ alia vitia hærent in ipfa natu« ra ldeo non fumus iufti proprer legis impie tionem.Etfî cnim externa ciuilia officia fa* cere poffumus,tarnen ipfa natura eft vitiöla. Quareproponitur alia res propterquam rca concilicmur DeOjEt vt fitcerta reconcijiatio aciuftificatiOjCOntcnditPauIuseam non pen derccxconditione noftrx dignitatis,hoc ell ex impletionclegis,fed tantum ex promiffio ne Del,qui propter Qiriftum pollicitus eil lê nobis veileignoicerc,acnos pronunciareiu« ftos' Hie docet non apprehedi mifericordiam dubitanteconlcicntia,fcd oporterecredi, certo propterChrillum Deus ignofcat nobis et pronuncict nos i uftos.Et vt baec fint certa, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

docet liæccontingere gratis non propter IcgS Hæc eft noua 3^ ignota mundo dorftrina,fcd neceflariaadpacandasconicientias,amp;lt;^ ad exi tnendam dubitationem de voluntate Dei, et ad verum cultum Dei, vt paulo poft dicam* Hanccaufam tratftat Paulus-Voluit vniuer ' fo orbi terrrarum exponerequid proprie do ceatEuangelium,quodfit Chrifti officium, quæ beneficia attuierit,quomodo corâ Deo »uftipronunciemur, quomodo cerii efficia« murde voluntateDei erga nos,quomodo libcrcmur a peccato^ab ira Dei^a morte æter

na»

IN EPISTOLAM PAVLI AD ROMA. na.Has tantas resàPau]orcquiramus,nôpu tctnuseum rixari tantum de cæremonris. Et vt iuuenes facilius difpoGtionem orationis intelligercpoITintjamp;t^ vt Plato appellat, itaV hoc eft,perpctuam fcriem on» nium partium,vtrum apte nbsp;nbsp;necelTario coa

hæreât atej confentiant,hoc afcribendum eft* Genuscaufx eft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;finis enim 8^

tonfillum Paull eft, vt doceatnos pratcipue de benefierjs Chriftl ,dc retnllTlone pcccatoru deiuftificatlone,8lt;; donatione vitae aeternac. Status negoii) eft finltiuus.Dcfinit enim quae res fit iuftitiahominum coram Deo, vldella cet quod noftra benefada,« virtutes noftrae non fint iuftitia,propter quam Deo fimus ac cepti.quia funt in natura vlciofa,3c legl Dei non fatisfaclunt. Sed quod homines reconcili enturDeo,ô^ rcputcnturiufti,hoceftaccepti Deo,acfilij Dei,propt er Chrlftum per miteri cordiam Et quod haec miferlcordiacerta fit, Quod'ey fideftatuendum fit nos certopro« pter Chrlftum acceptes elTe.Hic ftatus eft to^ tiuscontrouerfiae ac principalis propofitio, quam fêrè ijldcm verbis ponit In Cap. Tera no,ad quam velut adcaput,reftrri omnia di fputationis membra debent.Quomodoaua té ad hac propofitioné paulatitn accedaqqux fit

IN EPÎSTÔLAN PAVLÎ A D RÖM» fitœconomiafingularum partium Epiftolafi commentarius oftcndit.Nam id praecipue fil cere Interpretern dccct, vt ordinem orationis iliam quam (îc Plato vocat « ti«}-xii[i Acj-i f'fxfixHi/- Nâhxc diligentia plurimum afi» fert momenti ad fententiam percipiendam ac iudicandam. Poftrenia Epiftolae pars tradit praccepta de bonis moribus.Euangeliü enim praedicatpccnitentiâ,quare bene operarinecef îc eft,ctfi benefâda non efficiunt, vt perfonaé confequantur remiflionem peccatorumjet rc putenturiuHae, hoceft,Gnt acceptae,fîcut et fi Saul habebat multa præclara fatSa, taméper fona propterea nô erat iufia.Sedperfonae côâ fequuntur rcmillîonê peccatorü 8^ reputanÉ juftæ certo per mifericordiam propter Chn'a flû,modo vt id credant-Verû quomodo et ©rdine tradâ^,præceptajfuo loco ac fæpc di* cct.

DE IVSTiFICAa TIONE*

SI T VT PRAEPAREMVS IcAo (remadintelligcndâcauflam qu3 7 agit Paulus,negocij fumam, qua Sfi in methodum contrahemus ,ta4 lt;ncdi ipU Epifiqla Pauli iufio ordioe rem ex ponif

ARGVMENTVM.

po nit planckp methodicc Et quia prïcipalc proprium locum doctrine Chriftianæ traa dic,quafiqu3cdam methodusin vniuerfani fcripturam exiUimanda eit.

Non mouemus inanem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de iu«

fiificatione.Ncctantü genere fermonis dillïdc m’à vulgarib’opini.aduerfariorü noftrorü« Rerïi cötrouerfia elï,et gdc maximarü • De re miflionepeccatorüjde côfolatiôe cófci^tiaru^ de vero culiu, de vera inuocatiöe Dei litiga« m’.Ëteni fine hacdoftrina de fide qua tradi» | Paulus ac nos defendimus,non folum dc re miflionepeccatorum 3d confolationcconfcid cntiarum certi nihil tencre poteft. fed in vnw uerfum cult^ at^ inuocatio Dei vera exiliere nulla poteli.Hoc admonere ledorem necefie eli, vt quid agatur,3d quis fit fcopus harurt) controuerfiarum,quisfinis,diligenter confia der« Ne^ hoc agi tu r, V tru ra bona opera fiui cere necefie fit.Nâ id conucnit.Necp ilia Ault; i guliiniana hicdifputatur.Eademüoperabo ' na quae excitât Spiritus fandus in horainib* • ,iulijtiara efie. Aliaresagitur- videlice» quomodo confcictiae poffint reddi ccrtae,^^ habeaiQUsremifijionépeccatorü^quod Deus

ARGVMENTVM.

fit nobis propitius,quód fimus accept! Deo. Item vtrumpoflit Deus collate}? inuocari ft dubitent confcientiæ,vtriim placeamus Deo ' Vtrumexaudiamur àDco.Item an Deo pla ccant bona opera,acvirtutes etiam diuinit’ nobis donatXjfi hærcat in nobis dubitatio il la«

Qiium ante in methodo informanda inb tio certæ definitiones achypotheies tradi lolc antjhanc confuetudinem nos quoeç fcquelt; tnur. Primaigiturhypoihefis fit,qti3e nota eftomnibuSjduaselTeprxcipuas partes vni ucrfæfcripiuræjLegem promiffionem re conciliationis.Lcxelldodrinarequircsa no bis perfedam obedientiam erga Deum, leu præcipiens quaksnosclTe,qiiæfacere, quæ omittere oporteat.St^ condemnanshos, qui non funt tales,qualcs ipfaeflc praecipit. vt Di liges Dominum Deum tuum ex toto corde« Item,Maledidus qui non permanet in Omni bus quæ feripta funt in lege Loquimur autê nunc dedecalogo, qui requiritperfedam o« bedictiam erga Deum,Vocariaùtem lex de betjVbicuncp præcepta leguntur vel in libris veteris teftamenti, vel in libris Apoftolo^ rum«

Promiffîo^ remiflionis peccatorü etiufti* fîcatio

IN EPISTOLAM PAVLI AD ROM* ficationiset vitææternæefl, quæpollicetre miiïïonem peccatorum,amp;lt;^ iuftificationë pro H pterCliriftum per mifericordiam. non proa pter legem aut noflram impleti'onem legis. Atc^ hæc promKTio eft propria Euangelrj,0^ rede Euangelium dicitur. Eftenim diftinda à lege,nec habet conditionem legis tanquam cauflam.Alioqui enim fieret incerta promilà fio fi penderet ex conditione legis- Si enim ha beret conditionem legis, non rcmitterentur pcccat3,nifi tunc cum legi fatisfaceremus , ac perfede obcdiremus.Item cum nunquam Ic gi perfede obediamus, femper dubitanduef

' fetjVtrum Deoplaceremus.Hæcfuntclarifti ma extant apud Paulum cap.iirjItem.Ni hil difterrent lex Euangelium, ß promifs fio mifericordiæpenderet excoditionc legis. Namlexetiam docetde mifericordia, teftaa tur Deum mifericordem efle,fed additcondi donem legis.Cum autemnemo faosfaciatle gi necelTceft dubitarc vtrura mifericordiana colecuturi fimus ,imópotjus iudicamusDe urn nobisirafci-Necç aliter iudicac confciena da vlliushominisAt Euangelium hoc prae* cipueagit,vthancdubitationem nobis cxia mat- Atfert rcmiftionc peccatorûgratis,proa nunciatnosiuftosjhocclhacceptos effe Deo

IS cdamß

ARGVMENTVM»

etiamfi non fatisfacimus legi .Ita fit ccrta cofv fdentia,nos haberc remiffionem peccatorum placercDeo.Atqpbaccgratuita pronaiffio dirimit ac difcernit legem ab Euangelio-

Ad hue modü interefi inter dodrinâ aduer^ (ariorü noftrorum et hoc doArinae genus qd hie Paulus tradit.Fatemur aduerfarjos doce« re de remiflione paccatorum , de mifcn'cor:* dia,de reconciliatione.Sed ita docent, afluut conditionem legis,hoc eft noftræ dignitatis, docent tunc confequi homines remilfionem peccatorum,fi cond itio fit fufficiens. Cunti hæccdditio additur,dubitarc necefle eft an ß musconfecuti reraiftionem peccatorum, an placeamusDeo.Etquidem præcipiunt dus» bitarc- Detorquent huedidum Salomonis maleintelledum-Nefcit homo vtrura amefe re,an odio dignus fit.Hocfimplicitereft totS Euangelium euerterc ac delete,Chriftum prorfus fepelire atc^ obruere.ac tollere omn? verum Dei cultum,quia Deus non poteftcu dubitationccoliaut inuocari.Sedficiudicat ratiohumana,fineinteilc(ftu Euangelti,de jj milTionereconciliationis.Hæc opinio, oirw niumgentium ac temporumidolatria eft, Naxn amifia vera noticia promifiionu getes etiattt

IN EPISTOLAM PAVLI AD ROM.

«jam rctinuerunthancperfuafionem de mifc ricotdia pendente ex conditione legis,atcj: ita cum dubitatione colcbant Slt;f inuocabant De um.Hsecperfuafio occupauit et jam magnâ partem Ecclefiæ,poftquàmEuangeljum non eft pure traditum.Porro plena impieiatis lut» dodrina,cultus,5lt;! inuocat jo apud dubitato res jftos. Ac profedo quantu m habeat mail il la dubicationis dodrina,perjtæ piac mene tes judicarc poffunt.Nos verbis explicate no poflumus.Econtra Paulus hocpraccipue sgit vtjllamdubjtatjonemeximatconfcjentijs.co tendit ftatuendum elTe, qhod certo contina gant remilTlo peccatorum,0lt;lt; juftificatjo,hoc eft accepiatlo.Et vt haec fint certa lubet fentirc quôd propter Chrlftum contingant,non pro ptcr impletlonem legis,feu quod certltudo 11 la pendeat ex Iola promifiione nailerleordiac qua polllcetur Deus propter Chriftu, no pen deat ex dignitate noftrorli operu. itaeß aducr lari) transformant Euangeliu ra in legem, öd vtcunep legem docent, ficut Hxfiodus aut Phocylides,non tradunt Euangelium, cum iubent dubitare.

H Præterea cum de lege Dei dlcitur,nece flic eft fclrc qp natura humana non verè obediat

B 9 leg

ARGVMENTVM.

legi dei ficut Paulus ait,Caro nonpoteßfub di legi Dei. Sicutautem ratio iudicatdere* bus ienfui fubiedis ,decorporali ciuili vi ta,itamanetetiatnfecultas cfficiendi honefta officiaciuilia. Sedinterimcordafunt natura liter vidofa^nec vcretimentDcutn nec verè credunt Deo, nec verè diligunt Dcü. Amant fugiuntjCOrporalia contra mandatum Dei, Confiduntcorporalib. rebus,dubitant aliîa de ira Dei,aliâs de mifericordia, fîcut teftatur Paulus cum ait fenfus carnis inimicitia eß ad uerfu s deum- 1 deo certiffim u m eft homines non verè obedire legi Dei. Nec rede docent aduerfarrj noftri,qui fomnianthomines per fe,viribus naturahbus pofle legi Dei fatisiâa cere.quüd ad fubftantiam aduum attinetigra (iæ tarnen interim tribuunt,quodaddatrefpe dû meritorij Nos fatemur homines aifquoa modo viribus naturahbus poflehonefta oßs ficia ciuilia làcere, vt dixi,Sed hæc non fatisfa ciunt legidei,quærequiritperfedam obediS tiamcordis erga Deum,fcilicettimoré fîdu^ iiam,diledionem Deiperpetuam ex toto cor de, denic^requiritnaturam ita confentienté legi Dei,lîcutnuncconcupflccniia répugnât legi Dei-

III Peccatum incelligi debet nô tantû opus, cogita

IN EPISTOLAM PAVLl AD ROM*

cogitatum.diiftum aut fadum contra legem^ Sed enam ipfa nacuræ corruptio quae nobiiai cum nafciiur haec enim verè pugnat cum mJ datis Dd.Eft enim ignoratio Dei,vacate mea tu, fidutia, amore Dei 8lt;^fimilibus motib’, quos lex præcipifEthæcnaturalis corruptio vocaturpeccatum originis dequo incomcn tario dicatn prolixius.Proinde ctiam c5 ciui lia ofBcia præfiamus,tamen hærent ilia mala incordib^, quarenon preflant homines obc dientiamlegi,quam debent, Igitur opus eft hominibus remiffione peccatoru, mifericora dia. vt pronuncicntur iufti,aliter quam prcw pter legis impletioncm .De hac mifericordia concionatur Euangelium*

Aduerfarrj docent homines coram Dco re milTionem peccatorum confequi, pronunda ri iuftos 8lt;;confequi vitam aeternam propter benefadafua, propter qualitates,ac virtutcs proprias. In hac lententia multæ falfæ perfuaa fiÔes h3erét,fed hæc eft præcipua,quod Chria fto dctrahunt honorem mcdiatoris,8lt;: fingûe hominem iuftum cffe proprijs virtutib’, nee docent vti Chrifto mediatore, ac quid fit, Chriftum efle mediatorem nö intelligunt,De inde iubent tarnen dubitare,an conüngac no

B tt) bis

ARGVMENTVM-

bîsremiflîo peccatorum,8xfan fîmus accept!, an fîmus confecuturi vitam æternam. Hi cm rorcs necefTario rcpræhcdendi funt, primum vt Chrifîi officium intelligaturDcinde quia dodrina ilia dubitationis parit defpcrationc, impietatem in omni vita,ac plane gentilw tatem.Qiiomodo cnim polTuni inuocare De urn in vllo negoiio,in vllo periculo, homia res qui dubitant vtrum habeant Deum pro« picium.

Sic igitur docet Paulus de iuftifîcationc.E uangelium prædicatpccnitentiam,8^ arguit pcccata,Slt;^ oflrertreraiffioncmpeccatorum et juffifîcationem,et vitam æternam omnibus , non propter noftram dignitatem, aut noftra opera authabitus,aut virtutes,fed per mifes ricordiam,propter Chriftum, modo vt hoc credant. videlicet Deum certo fîbi propicium effe propter Chriftum .Hoc docet cum aih Ar bitramurhominem iuftificariexfidc,fîne o* peribus.Item corde creditor ad iuftitiam. Et id alijs verbis dicunt.SoIa Ode homo iuftifî« catur.Inhuiufmodididisprudenter intellw gi genus fermonis debet.

I Iuftificari proprie fîgnificat iuftum repu^

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tari

ï N BPÏSTOLAM PAVLl AD ROM* tarijhoccfl acceptum rcputari,ficintclligatur relatiucjficut in foro vi urpatur Hæbraica c5 fuetudincjiuftificariprocoquod eft iuftutn pronundarivt fiquis dicatpopulusRomaa nus iuflificauit Scipioncm accufatum à tribu noplæbishoceft iuftum pron5ciauit,abfol3 uit,approbauit- Qiianquàm autem nouos motus cxiftere in his qui rcconciliantur, nca cciïècftjtameniuftificariinon fignificat proa prie habere nouas virtutes, Sed relatiue intel ligatur de voluntate Dei, pro eo quod eft ap probari feu acceptari à Deo-

luftus relatiue fignificat acceptum Deo. lu fiitia legis eft obedientia voluntatis noftrae er ga legcm Dei,videlicet virtutes atftiones noftrae,Geut philofophiiuftitiam vniucrfalc appellant. At imputatio iuftitiae.Item iuftitia Dei in his Pauli difputationibus ,0lt;^ fæpe ali Js in fcripturis,relatiue fignificant acceptation nem,qua nos Deo accept! fumusetiam gran tiSjOon propter virtutes noftras,quæ no fût dignæ propter quas iufti pronunciemur.nec poflunt opponi iudicio Dci.

Fides fignificat fidutiain milêricordiae. Nec tantum notitia hyftoriae , fed proprie fignificat aflêntiri promiffionib’ diuinis,feu

B iii) veile

ARGVMENTVM*

veile Sxfacdperc promiflam mifcrkordïam» Et ficcondpitur fides, cura corda perterreft âaagnitopeccato,audiunt Euangelïum in quo ofFertur recondliatio, ct huic promiffio ri afientiuntur,volunt et aedpiunt oblatatw inifericordiam,8lt;i certo ftatu unt fe iam habe* re Deum propitium.Eft igitur fidei feu fidu* tiae obiedum promiffio mifericordiæ,feu miflareconciliatiOjfcupromiflaiuftificario. Nam hæc vocabula reipfa idem fignificant. Cum igitur didtur fide iufiificatnur,non ina telligas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fides eft prindpiun#

feu caufa afferens alias vircutes,propter qua« iufti pronGdemur Ftfienim nouas virtutes effid in nobis oportet,tameinterim illasvel Auguftinianas vel aliorum fpeculationes fe pone,amp;lt;^ cumaudisfide iufiificamur,non co gites idco nos fide iuftificari quia fit virtu s in nobis digna quam approbet Deus, autquia alias virtutes pariat, fed memineris obiedfl oftendi extra nos,cum audis vocabulum fia dei,fides enim fignificat fidutiatn alienæ rei, fdlicet milcricordiæ promilTæ propter Chria ftum.Et tarnen hæc mifericordia no poteft ap prehendi nifi fide feu fidutia Hæccft fimplex Ä germana fententia Pauli Memineris regu lae puerilis qux docet relatiua tnutue fe defia

niregt;

IN EPISTOLAM PAVLl AD ROM.

nirCjSZ jnterprctari,ßcut vulgo in fcholis di* citur Tn»»!« TTflsTi Ttfiif àk]iîjgt;içiopj'agt;, K^y-vretr fides relatiue obieólum monftratCu m igitur aua dis fidei vocabulum,mox requiras obieAG, Icilicet promiffam miferkordiam feu promif fam acceptauonem,Ettranforma didumfide iuftifkamur,in hanc fcntctiam correlatiuam» Per miiericordiaiuftireputamur.Item fola fide iuftificamur, interpretare hoc modojo lius mifericordiae fidutia iufti pronuciamur. Et cum quæritur vtrum fide an operibus iu* ftificemur,fcias hoequæri, vtrum per miferi cordiamcerto propter Chriftum,an propter noftra opera Deoplaceamus Si quis bonus Vir hoc animadu ertet qu æri,-facile viceris, gs cnim fanæ mentis non refpondeat,pium hoc plœnum côfolationis,mifcricordiara certam elfe propter Chriftura, no propter no ftramdignitatem.Etficut mifcricordia 8gt;lt;1 de bitum opponuntur.ltaPaulus opponit fide opera.quare etiamfi interdum non addit excluGuas particulas,tamen ipfum vocabua lumfidei excluditfidutiam omnium operu ac debitijCum fignificet verefiduiiam raileri cordiæ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Paulus facile intelligi poffet,

genere lermonis intellcdo. Sed fic eft.Poft qu'am omnia oecupauit barbaries, fermons

B V factarum

ARGVMENTVM. facrarum literarum homines inepti non afle qucbantur.Ideo'î^fîmul ôënouum fermoi» nis genus,bé res nouas comnicnti funt.

Triaautem membra pofui in fententia de iufiifîcanonc,quôd remiffîo pcccatorum^ju« fiifîcatio,8lt;^ donatio vitæætcrnæ certó cofiü tingant nobis per mifericordiam propter Cb« riftum,non propter noftram dignitatem-Etfi autem nihil opus erat hæc tria dilcernere, Nä in remiflione peccatorum cætera verè infunt, Eft enim remiflio peccatorum,liberatio ab ira Dei nbsp;nbsp;morte aeterna,tarnen docendi caufla,

difeernere volui vt vulgarem perfuafionem emendarem.qtia fomniät nonulli homines, etfi confequantur remiflionem peccatorum per mifericordiam Sc^c.tarnen poftea fuis vir lutibus habitibuSjiuftos pronunciari.Pri tnum membrum eft jtemiffionem peccatorQ confequimur non propter noftrâ dignitatê, virtutes,contritionem 8lt;f c fed certo per mia fericordiam propter Chriftum,modo vt fide apprehendamus illam mifericordiam. Ratio in promptu cft.quia noftra opera non pofTut oppot trat 8^ iudido Dei^Nö pofitit vind ter rores mortis,nlfi apprachendamuspromiiTio neminifericordix« Necpoflumusvina cere

IN EPISTOLAM PAVLl AD ROM cere dubitanteconfcientia,fcd necefle eftcorus fdennam certo ftatuere de mifericordia-Natn dubitatio parit defperationem ideo non con fequimur remiflioncm peccatoruni,nifi fidu tia mi fericordix propter Chriftum promiflae Atej! haec infra prolixi’ tracfantur.Eticriptu ra plena eft teftimonijs, quxdocent remifiio nem peccatorum contingerc fidutia Chrifil.

Sed aduerfarf) nunc experredi velut ex quodam veterno,incipi5t nominate fide, di cunt fe quocj! hoc doccre,q uod fide confequa mur remiflioncm peccatorum, Sed non Iola fide.Particulaexclufiua,Sola,offendit. Haec di^’fiTxtris certaminis.De hac exclufiua refpon deo, Confeientia perterrefada tantum de hac exclufiua dimicat,Non dilputat vtrumDc’ remitrat peccata,fed hoc difputat, vtrum ins dignis remittat, vtrum gratis remittat. Nul« lû.n.inucnit opus quod poflit opponcreirae Dei,q polTit placate iram Dei, agnofeit indw gnitatem fuam .Agnofeit fc ream efle, 8^ di« gnam iraDei.Hocigiturquaerit vtrum graa ds poflit confequi remiflbncm peccatorûlda 'qj docct EuangeliG,gratis remitti peccata. A iioqui nihil intcreflet inter lege 8^ Euangclifi

Proin«

ARGVMENTVM,

Proinde hæc exclufiua difcernit Icgem Slt;i E:» uangcliuin,amp;lt;^ oftendit proprium Euangelfj locum, Neceflccftjgitur defendi cxclufiuam Sicut Paulus vbiqjinculcatparticulam gra* tiSjamp;^ dicit ideo gratis vt fit firma promiflio, quiaconfdentiae ppetuodubitarentdc rcmi fioncpeccatorum, fi penderctex conditione dignitatis noftræ.Ergoneceflecftfctire.quôd certo confcquamur remilTionem pcccatorutn fidutiafoliusmifcricordi». Hsecfunt plana perfpicua, Neciuntcx illo genere de quo tantum in fcholis ociofi homines rixantur, Sedverfantur in acic ct cxpericntia piarü men tium,quæ teftatur hanc dodrinam necefiaria efle.

De reliquis duob.membrisidem iudicam dum eft.Non cft fingendum quod confecutj rcmifliïonem,poftea iufti pronunciemur pro pter nouitatemjVirtuteSjÓd opera noftra.NS conlcientiæiterum redderentur inccrtae, vtru haberemus Deum propiciü,quia ne iliac qui dem virtutes legi fatisfaciunt,aut opponi iu* dicio Dei poflunt- Etcum natura fit vicioia, femper plurimum indignitatii^deprehendis mus. Ideo neceflc cft ftatuere^quod propter Chriftumjper mifcricordiam ccrtó fimus iua fiithoc cfi acceptbnon propter legem aut legis

impie

IN EPISTOLAM PAVLl AD ROM» impletionem,autvirtutcsdigniratem no firamjd confirmât Paulus cum airluftiflcati fide pacem habemus. Ac iuftificatio re ipla fia gnificatcontinuam remilTionem pcccatorum leu acceptationem indignorum- Sicutdocet Paulus ex hoc verficulo. Bean quorum res miflæ funt iniquitates.Ergo omnes habent o pus remiirioncpeccatorunijNeciufti lumus woptcr noftras virtutes,fed iufti repuiamur. Deo rémittente peccata»

De donatione vitæ ætcrnæ iudicari facile poteft,quia iuftificati iam funt filrj Del co hæredes Chrifti.Idco ita conlequimur vitam 3cternam,ficutconfequimuriuftificationcm. Præterea fi donatio vitæ æternæ penderet ex impletione legis dignitate noftra, perpes tuo confeientiæ dubiiarct,Spes vitæ æternæ fimplkiter excuteretur conlcientijs.MunquS n.niagis apparet immûdicies naturæ noftræ quàm cum ludamur cum morte. Necefle eft igitur docere quod confeientia ftatucre debes at^quod propter Chriftumper mifèricordiâ certücôiecuturifim^ vitam æternâ. Côtume lia inChriûü eft,fiberari veile à morte æterna potp propter noftras virtutes, quâ propter ^hrifiu.De Lus infra copioHus dicetur.Nunc

ngt;tan:*

ARGVMENTVM. n.tantum fummas return contrahære volui. Teftimonia 8lt;^ probauoncs extant in ipfaBpi ftola Pauli.

Nunc de opcrib. Quanquàm autem iuftia pronunciemur propter Chriftü,tarnen id fie ri non poteft nifi fide aprehendam’ mifericor diam.Ec tarnen vt fit certa res,pendet ex proa ini(fioneDci,n5ex noftrarum virtutumdi gnkate.Ideo fupra dixi iuftificationem inteb ligi debcre de volQtatcDei acceptante nos,no de infufionc habituu.Et tarnen interim opora tet in nobis cxiftcre virtutcs,quia Euangeliu prædicat poenitentiam.Et fides non poteft exi ftere nifi in poenitentia.Idco vt crefcat óé cona firmctur,crelccre oportet pocnitctiam.opora tet adefie timorem Dei, fidutiam, diledio nem,denicÿ obedientiam erga legem Dei no bispropoGtam.Sed vtconfcientiæccrtæ fint de voluntate Dei,iu dicandu m eft de ca no ex noftris virtutib.fed ex promifltone Dei,ac to ta res eo IpeAat, vt dubitatio conictentrjs ex« matu r.Et opera ac virtutes illae funt meritoa riæjfcd ita fi perfonae prius placeani Deo. Id facile intel ligt poteft.Nara in impijs nbsp;nbsp;hypo

critis funt multae præclarx virtutes.QuantS irfuit in C. Cacfarc pulcherrimarum atej optinwr una vinutum,neq^ tarnen propterca perfo

IN EPISTOLAM PAVU AD ROM perfonaplacebatjcumhabercr etiam fua vw da,Difcerni igicur debent perfona opus*^ PerfonarecodJiaf fidutia mifencordiæ, quæ Vt fit ccrta,non poteft pendere ex conditionc noftræ dignitatis ac virtutum.Idco fola fide, id eft fidutia lolius mifencordiæ propter Cb riftum promiflae, cofequimiiriufiificationc. Nec poteftrede operari autinuocare Deurn perfona dubitanSjiuxtaillud- Omne quod non eft ex fide peccatum eft.Item.Qitomodo inuocabuntjfinoncredant.Itac^ primura oa porter perfonæ dubitationem eximi.Id fit io iius mifericordixfidutia.Poftea,cuin ncceiTc fit bene operari, placeftt opera , quia perfona placet reconciliata,8lt;i liberaraadubitatione. Etquanquam opera funt indigna, Natura enimhominum viciofaeftôd procul abeftà perfêdione lcgis,tamcn placet reputantur effequaedam legis impletio.Ideo habet mul ta ingentia præmia,et funt vere nneritoria,n5 remiifionis peccatorü aut iuftificationis feu acceptationis ,aut vitæ æternæ- Sed aliorum praemiorum fpiritualium corpoa raliura. Nam ilia non pendent ex condition ne legis, fed donantur propter Chriftumvt fint certa, Sed merentur prxmia corporalia lt;cfpirHualiaquae fequuntur iufüficauonetn

ARGVMENTVM.

8^ acceptationem feu quæ his qui iam funt 6 di fi In Dei,propofita funt, Vi fi quis dicat lium familias non mereri officqs fuis^vt fit fi lius Scdcumnatusfitfilius, poftca merctur officia ipfius alia præmia-Haec nihil habent g plexum intricatum,fi quis dextrè velitac« cipere Nccf hic opus eft Auguftini more de« trahere nobis mérita,quia bona opera non ef ficiantur virib.noftris.fed diuinitus exciten« turin nobis.Quod etfi verum eft,tamcn fcri pturaproponitmercedem , tanquam opera fint noftra.Et manifeftum eft in afflidionib »

externis fundionibus aliquas effe noftras partes,quanquam non poffumus bene ope« rari,nifi fpiritus fandus moueatet gubcrnct corda per verbum.Neq?huc opus eft acccr« fere difputationes de praedeftinatione-Nos 3 predicationeverbi ordimur. SicutPaulus ait,Fides eft ex auditu Auditus per verbum Dei. Qui verbum Dei apprehcdunt ei'c^ ob tcperât, hos hand dubie mouet fpirit’ fâd’, Nam fpiritus fandus mouetper vcrbûDei.

Praeterca ipfa fidcs c5 tanquam opus ac vin tus in nobis intelligit,pr3ecipuû op’eft ,m3 xime'cp mcritoriü,quia tribuit Deo verG hos norSjftatuit Deum nufericordetn veracë

IN EI’ISTOLAM PAVLI AD ROM» efle. Aducrfarif cum de bonis opcribus voda feranturjantum politica operarequirunt,8d bpprimunt interim vere Chriftiana opera, ici licet fidei exercitia,ad quae praccipue excitarf aiTueficri Chriftianos oporiebat.In his eni exercitrjscrefcit veranoticiaDei, omncs Virtutesfpirituales. Quarcetiamfi gloriana tur aduerfarrj fe de opcribus docere, tarnen præcipua opera,dum inculcanttantum ciui* lia officia,obruuntjVt paulo poft dicamgt;

Hæcde opcribus dixi.Nam hac vna refpS ßonc,omniaqu3Ede opcribus obijciuncur, explicari poffunt.Euangclium prædicatpœ^ Hitennam,5^ reconciliationem,quæaffert no uam æternâ vitam.Ideo certe rcquirit bo« na opera,et obcdientiam crga Deum. Na n ttterna vita,eft vita fpiritualis obcdicntia erga Deu.Imo fidutiailla mifericordiae, quae crigitperterrcfalt;ftaramentena,cft vera agnia tio Dei,quae parit veram dilcdionem 0^ vc« ram obcdientiam erga Deum.b’t Spiritus iâ^ Aus adhocdatur,vt cum nos per verbum erigitamp;i confolatur,hanc nouam cœleftî Vitam obcdientiam in nobis efficiat. Cii i« gitur obedientia erga lege lit neceffaria, ali« lciHentixproraiiriones,aliae legem quia obc

Ç dienua

argvmentvm;

dientia ergalegcm,fequi debet recondliatio nem.Sed hic fciendum eft legcm fine Chrifto non placerc^nemo cnira legi latisfacit. Quoti es ißiturlaudantur opera, concedendum eft quod bene operari neceflc fit. Sed difcerni de« bent operabel perfonae,Placent Deo bcnelä« da,non qu ia legi fatisfiat,fed quia perlona re conciliata eftHic addendum eft.Ei reconcilia tio iUa non pendet ex conditionc nofirae dia gnitatis,ne fiat incerta.Sed pendet tantum ess promiflione Chrifti'

Sed omnia quxdixi’mus videntur euerd perhanc vnam fententiam. Si vis in vitam ingredi ferua mandata.pendct igitur donatio vitae acternæ ex conditione legis, Facilis et planarefponfioeft. Quod reconciliatio non pendeatex conditione implendæ legis tana quamcaufiajhinc apparet,quia côfequimur remilTionem peccatorum et reconciliamur.ed amfi verè ad hue natura fit viciofa. Non igû turreconciliamurideo, quia legi fatisiacia* mus.ied propter Chriftum per mifericordiS Porto reconciliati funt fîlij Dci,et cohaeredes Chrifti.Quarc igitur Chriftus iubet legera fa cere^quiaeifi lex non eft caufia 6lt;^ preciuoa |‘econciliationis,tarncn obedientia erga leg^ nccelTariO

IN EPISTOLAMPAVLl A D ROM*

neceflario fequi dcbct recôciliationé. Et ta m2 quia lila obedicntia imperftctaeft, Idco inte^« rim pronunciamur iufti 3^ filij Dei,non pro pterillam obedienoam jfcd propter Chria ftumpermifericordiam . Practercalex proponitur, vtaccufetnos, vt difcamusno bis opus eße mediatorc alia qnadam iufli ficatione. Nemo era poteft verc gloriari fc ta lemefle,qualem lex rcquirit.ldeo Euangelifi reftaturChriftumeffefinem legisjita vt qui credunt Chrifto,rcputentur iufti ac ft legem impleffent.Et fidutia mifericordix Chrifti im putatiuc legis implctio amp;lt;: iuftitia eft-

De fententia Pauli ad Corinthios idem rca fpondeo, ft diledionem non habeam nihil fum. QuisnegaiïFatcmurenimneccirariam cffe diledionem/eu obediStiam crga legem. Qjiis eft autein tam impudens vt diccrc aufit peccata remitti propter noftram diledionemi NonenimpoiiuntiraeDeiopponi noftra on pera Item quomodo poteftconfcientia diligc re Deum ,nifi prius appræhcdai milericordi amdtem quis poteft aftirmare fe legi fatisfa« cere. Quanquàmaduerfarqnoftridw cunt hie verè pugnantia, affirmant hominem iuftum propter diledionem, Ettamen

C i) tubent

4

f

ARGVMENTVM.

iubcnt dubitare confcienriam, vtrum Gmuf ïufti. At dubitatio cft impia,Slt;f afFen defpera «onc8^ odiumDeiSicigitur dicimus. Pau Jus non dicii nös luftos pronunciari propter diledionem noftram, fed dicit diledtioncna receffariam efie jrecenfet virtutes quæ in no^ fcis adcfle debent. At fepeiara didü cft, no» non pronunciari iuftos propter noftrarîî vir* (utum dignitatCjfcd propter aliud extra nos, fcilicct per mifericordiam propter CbriftuniB Et tarnen interim no fola fides,icd etiam obcM dientia erga legem adclTe dcbet.Et hæ virtu* les placêt,non quia legi fatisfeciunt, fed quia perfona placet reconciliata,8gt;lt;^ liberata à dubi fatione,poftquàm apprehendit fide milericor diam.

DilcAio eft maxima. Igitur propter eaia pronunciamuriufti. Non yalet argu* mentum. Nam etfi diledio eft maxima vira tuSjtamenquiareputamur iufti,nô propter virtutes nofl:ras,fcd propteraliud extra nos, feilicet per mifericordiam propter Chriftum, nihil polTumus ratiocinari ex virtutum ma* gnitudine. Imo in iuftificatione ac certamine confeiantiæ res oftenditipfa virtutes omnea cxiguas, indignas procui àperfedionc le* g’«

IN EPÏSTOLAM PAVLI AD ROM.' gisabeflejllud tantum quæritur,qua virtua tcaccipi' mifericordia debeat-Accipirtir auteno mifericordia fide,feu fidutia promiflionis» Pofteacum perfonæplacent,virtutum inter fe collatio fieri poteft,quas in reconciliatis di ximus tneritorias efle.

lacobusait- Videtis igitur quodex opcribus'iuftificatur homo non ex fidc folum lacobus vidcturhanc fententiam hoe confilio pofuiflCjVt Pauli dicSis adderettA«^ caraeç mitigarct. Nee aliud habent aducrfarijc|uodmaioreturaultu nobis opa ponant,quamhanc fententiam. Sed his viciflim haccopponimus. Non dicit laco bus remitti peccata propter noftra opera, aut remilTionem peccatorum pendere cxdignia täte operum noftrorum.Non dicit benefaAa noftra opponi pofte irae iudicio Dci.Nort dicit benefada noftra fatisfacerc legi Dei-Imo cum loquatur de operibus poft fidem, Vt conftat,non vult cuerterc fidem,non do* eet dubitare. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Necefle cft igitur lïc acci*

pieiusdidum,ne fidem euertat, necontjeiat confeientias in dubitationem. ld fieret fi fic interprctarcmur.Tunchabebis remiflïo« peccatorum,cuna opera digna tartto bc»

C iij nefido

ARGVMENTVM.

nefîcio habebis.Sic inrcrprctanturadueifarff Quantum autcm mali habest tabs interpre* txio fädlecßintcllcAu TotüEuägcliü abro gat,S(^ reddit côfdentiasîccrtas dcrcmilTione peccatorum. Verum fententia lacobi fimpli* eiter inielledaniWUiabct incommodi- Hoe didt.Nonfoliim iuftitiafidei,fedetiam iufti tia operum requiritur. Hocveriflimtim eft» Nam bona opera funt neceflarla, 8^ funt iu* ftitiae Jegis.Necj! tarnen placcntDco,nifi poft quàm perfonxplaccnt.luftifîcatur,id eft pro rundatur habere iuftitiam, debet autem ho* mo habere iußitiam fidei 5^ iußitiaro operö» Sed haecpofterioriuftitia operum, cum non fatisamp;ciat legi^noniudicaturefTeiuftitia, niß quia perfona iam accepta eft fîd utia mifericor diæ. Hæc fimplex enarratio homini prüden* ti fatisfacit,qui ibïos cauftae fontes confiderat Nam hoecertÜTimumeftjhac lacobi fenten* lia, nihil abfurdi’ futurum efic, ft quisfieve lit interpretari.Neminem coniequi remilTio* rem pcccator6,nifi propter opera digna tan* to benefîdo.Hâcinterpretaiionc fi quis mof dicus tenet,no inrelligit quid fit remiftio pec* cïtorum,quomodoconidentia debeaterigi» corn videt fe nulla open ad Deu afferre,quae fufiidamad eum placandum.Et pugnat haelt;

Interpre*

IN EPISTOLAM PAVLI AD ROM* fntcrpretatio palam cum alqs manifefti» di^ ótis fcnpturæ.quæ docent rcmiffioncm pccca torum gratis contingere.Sicut ait Pfalmus. Dixi confitebor aduerfus me iniuftitiam me am dominO.Et tu remittis impietacem cordis meiltcm Rom.iiij.No operanti,credenti au« tern in eum qui iuftificat impium.Quid po* teft dici darius,quàm remitti peccata impio, non operantijid eft no propter ulla operated gratis.Poftremo fiEuangeliutn non remittit peccaunift propter noftra benefada digni tatem noftram,nihil 'a lege difFert,nihilo ma» gis faluat qu àm lex. Haec fi quis cofiderabit. facile poteritde lacobi dido iudicare. Nihil enim dubium eft,quin iuftitia operum requi ratur,fedita ne proinifflonc gratuitam euer* tat-Hoc^vtlpcrOjfatisfacict prudentibus ,8^ bonis.Namhiquiadhanccauflam nihil ad fèruntnilîcaluraniîdi voluntatem, nunquâ fatisficri fibi patientur. Et tarnen G numero fuffragiorumeertandumeft, Vnumhocla* cobi didum obruitur multis Pauli teftimo* ntjs.

Remitteetremittetur vobls.Concio eft panitentiae,cuiu8 altera pars præcipii quales fieri nos oporieat , altera continet promif *

Ciiif fioncin«

. ARGVMENTVM*

Tonern. NeedkitChriftus, rcmittctur V9^ bis propter veftram condonationem. Sed tS tum prafcipit vt temittamus, deinde admo* pet de proniiflîone,quæ pendet aliunde,non cx dignitaie noftri operis. Ac fentetiæ qiiæ de remiflione peccatorum loquuntur,facile pof funt expiicari,quia confiât rcniiffioné pccca^ tonim fut U rani inceriiirimam.fi penderet ex dignitaie operum noftrorum.ldero iudican« dûmentdealijs multis fenrentîjs quæ funt côciones Pccnitctiæ.qualis cft,Rcdime pecca ta rua iufiieia benetierjs erga pauperes. Et erit lanatio delidorum tuorum.ficcnim H« braice kgiiur. Altéra pars praccipit de pcenite lia.Redime peccata tua iufiitia bencfîcijs et ga paupcres.Hoc efi fias iufius,hoc eft credi* to,deinde etiam regnum tuum ita adminifira to , vt ad bcnefàcicd u m conféras potentiam, non ad nocendum Jta redîmes peccata, id efi impetrabis vt tollatur rcatus,tum culpa, t3 pœna.quia cônuerfis promittitur venia,noii propter conuerfionis dignitatem,fed per mi* ferkordiam,fi earn fide appréhendant. Alter« pars.promilTio efi.Erit lanatio c.quæcer* te debet fide accipi,8^ vt fit ccrta.non debebil pendere exconditionc nofirae dignitatis.

Obijdunt amp;ëdexnerccde.Vnaætcrnaaplt; ..jü ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pellatu»

J N EPISTOL AM PAVLI AD ROM pellatur merces.Igitur debetur pro opcribus Et opera font digna, vita æterna,tanquam de bita tnercedc.Facilis rcfpofio eft.Infignis ima pudentiâ effet affirmare,quôd aut vita aeters« na debeatur pro noftrisbencfâdis,aut quod noftra benefada fine digna vita æterna. eu tn Pfalmusdicat.Non intrabis in indicium e3 feruo tuo,quia non iuftificabitur incoipedu tuo omnis viuens.Præterca oportet ipem vi tæ æternæ ceriam effe- Certo fiatuere debet c5 feientia mohturi,quôdhabiturus fit vitam seternam. Quid hic feciat moriturus.Nü col ligit benefada.mctietur dignitatena fuana^At in illoeertaminc maxime apparetnaturæ nO flræimbeci.Uitasatq5immundicia,5lt;^ ad de« fperatiôcmhortatur-Quare excuteretur fpee omnino , confeientia prorfus fieret incerta, 11 «xcondiiione noftræ dignitatis res penderet. ' Ideo vt cÔfcientia fiat certa, transferre oportet fidutiam ac fpem in promiffionê Chrifti,non in noft am dignitatcm.Dicitur autem mercea vita æternajquiaetiamfi contingit ob aliant cauffam,tarnen intérim compenlàt afflidio« nés nbsp;nbsp;benefada noftra,Gcut hæreditas ctfi fia

lio fa milias ob aliam cauffam contingit. ta« tnen fimul eft merces nbsp;nbsp;compenfat officia fi«

hj. Appeilatur igitur merces,quia compéfat*

C V non

ARGVMENTVM*

«onquiafîtcompcnfatioproprje débita pro ptcrillam caufiam.lam fiquis obiiciat, fi nô eft débita vita xtcrna,fitrcs incerta^quia debt lum ccrtum cft.mifcricordia incerta.Ad hæc refpondeo.Inforo apud homines ius certum efi,mifericordia incerta. At in Euangelio mi=i fericordia certa eft,habet enim prömiffioncm Dei.Imo hoc vnum agitEuangelium,vt do ceat mifericordiam certam cflc.Et ob hâc cauf £am gratis offert rcconciliationem 8^ faluté, iTiifcricordia fiat certa,ficutPaulus ait, gratis faluatiefiis.

Auguibnus hoc nomine reprxhendit me ritum, quia virtutes IQtdona Dei,quodetfl nos conccdimus vt fupra dixi,tarnen aliter rc præhendimusmeritiim- Negamusnoftras virtutes 8lt;i benclâda digna effe vita æicrna, Ccut confiât ex hoc dido. Non iuftificabitur in confpcdu tuo omnis viuens.Cæterum cS lex præmia reddat pro meritis,Bt virtutes ac benefiida nofira iînt quædam legis impletio, mérita funt,ei merentur fua praemia turn cor poralia, turn Spiritualia,in reconciliatis»

Addam 8^ quxdam fcholafiica argumeta nô tant vt aduerrarqs rerpondcâ,quàm vt his cauillatio

IN EPISTOLAM PAVLI AD ROM« cauillationibuä agitatis qux intrrdum noa bis ipiis obftrepunt,res fiat illufirior*

Opera contra kgcm Dei funt pcccatw Igitur bona opera funiiuftiiia*

Confeqncntia valet ex natura cStran'orff*' luftificant igitur bona opera.Refpondeo. Bo na opa cflcnt iuftiiia veriiuftificarct,Si 1« gi Dei fatisfaceremijs.Conftat autenahomû nes non fâtisfàcere legi Dei. Ideo necefie ell quærere aliud,^ptcr quod lufti reputemuFr

Aliud.luftJtia eft obedientia erg« totam le sent.

Bona opera funt obedientia erga leg?* Igitur bona opera iuftificant*

Primumneganda eft minor. Nam bona Opera non fu nt perfeda obedient! a erga leg?, quia natura Humana répugnât legi Dei. Dea inde ad maiorem refpondendum eftJuftitiS legiseffeobedientiam erga legem« Sed quia banc non prxftamus, Ideo Euangelinm offert gratuitatn iuftificattoncm * fignificat igltui

ARGVMENTVM.

igiturîufiina i'nEuangcIio relatiucimputas tionem iuftinæ, qua per mifericordiam ac* cepri fumus, non propter dignitatem nofira rum virtutum,ficut faepe in Pfalmis vfurpat iuftiriagt; Et iuftitiatuaexultabunt,idcft,qua polliceriß te per mifericordiam nos approbas re^ac recipcrc

Ali u d. Pcccatum eft odium Dei.

Igitur dikdlio eft iuftitia.

Refpondeo verum eft dilccbonem effe iu^ ftitiam legis,fed quia homines non fatislâcis unt legijideo nee vcrè diligunt,ncc funt iufti propter diledionem.Scd qnxrenda eft miferi ) cordia.

Aliud.Iuftiua eli in voluntate,Fidcs autë inintelledu cft.Igiturnon iuftificamur fide. Ad hoe proprie fie refpondendum eft. Iuftitia legis fignificat noftram obcdientiam,noftra9 virtutes qualitates in voluntate noftra. Sed hie iuftitia fignificat relatiue imputation nem iuftitiæ.Docemus-n. homines reputarî juftos hoc eft acceptes,' no propter propriam qualitatem,fed propter aliud extra nos, fctli cet propter Chriftum,per mifericordiam. Et tamem hac mifericordiam fide accipi oportet

IN EPISTOLÄM PÄVLI AD ROM»

Et eft fides non folum notkia,fed in volunta te veile 0^ accipere promiflionem.Et concipi turcura airènti'miirpfomiflîoni'Dei^qua c3 ehgimur/piritus fandus fimul per verbum mouet corda ad credendum.Netç tamêiufti ficat fides propter fuana digniiatentijfedideo reputamur iufii,cum credimus^quia miferi« cordiam apprehendimus.

Poftrenio 5^ hoc monendi funt Iedorcs,ca fidemornamus, vera 8lt;^ proprie Chriftiana Opera prcdicari.Nam Chriftiani praecipue dc bentin omni vita,i omnibus afflidionibus, negocijsjin omni inuocatione,fidem «xerce* le öi experiri. Haec fumma opera obru uni aduerfart) nofiri,quia tantum docent externa officia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t

Item non potefi cultus 3^ inuocatio Del exifiere cum dubitatione,iuxtaillud- Quo« modo inuocabunrfi non credant. Cumigia tur aduerfartj non rede doceant dc fide, relin quuntconfdentiasin dubitatione. Ita in totui tollunt verum cultum inuocationem Dei Quod autem vociferatur fe quoc^ dc fide do cere, falfum eft. Nam 0^ dubiiare iubent, vtnoniubeantjtamen illud dodrinaege« nu9

ARGVMENTVM' pus in quo negant gratis ignofd hominib.ne ceflario parit dubnationem-

Hane Methodum fpero ad Pauli caufia fain,amp;^ ad cognofcendani iuitificationisdlt;^ fi dei naturam profucurana eiTe. Depræhendct autetn kdor eadem me faepe in toto com m2 tario,plerae^ ctiam i)fdem verbis repetiuiiTe. HasT‘«rr»Ä«?-/’lt;t!Condonari mihi peto in ranta cauiTa^Retinui n.eandemfermonis figuratfl lt;]uodam feu probabili ieu imraodico Audio proprietatis ,quac maxime videtur afferre lu cem tä diHicili cotrouerfiae Nam valde opus eft proprie inielligerchanc cauflam, cum res Daaximascompledatur,dequibusneceireeft confeientias aliquid certi tcnere,neqp intelligi regnS Chriftinifihaccauflacoftituta poteft^ Nee^ nbsp;nbsp;nbsp;coli,necç verè inuocari Deus poa

teft^nift hoc dodrinae genere liberentur ank mi à dubitationc.Quoties fcriptura prædicac regnû Chrifti ac iubet nos Ictari, cSfidcreJpe rarCjOmncsillæfentédæcxcutiûtur nobis,fl cogitemuseaspcndereexconditionc dignw tatisnoflrae.PfalmusinquitjLctentur 8lt;^ ex^ uitent genres,quia rede iudicas populos, Sd genres in terra dirigis Hæc fi cogitem’, tunc nosletari debere tunc nos regi ac deièndi à Qwifto cutn digni erimus^Cum habebimut virtu

IN EPISTOLAM PAVLI AD ROM.’ virtutes habitus,quosfkvocant, nun* quàmâatuemusillasientendasad nos perti nere.nunquâm flatuemus nobis rcgnum Ch rift) fore prxiîdio. Semper exercebu nt confci tnnasdubitauo, diffideniia 3d dcfperatio,nl fifeiamus hoccITe regnum Chrifti,quód gra tisrecipimurpermiiericordiamà Deo, non propter noftra opera,aut habicus,aut nouica iem,modo vtconfidamusChrifto. Hoc be:« neficiumcommendaniPfalmi, propter hanc gfaiuitam miferkordiam iubent nos agere grarias Deo,letari,laudare Deü-Äd hâc Pau ii doârinam relpkias quotics ilia fe olFerun« inferipturis de lpe,dc laudando Deo,quocl adfit ,quôd tueatur nos.

Porro contra totam hinc caulTatn sfFerri nihil fpeciofiuspotcft,qu4m 11 quis difputet hancnon efle fententiam Pauli,quam nos in terpretainur.Netj enim ignoro varie enarra riPauluni.Necmihi difficile cfletjhomini nc c^ copiofo necÿ aftuto ,tocum Paulum trans formare in varias fententias- Sed fi volumua Vere 3d flmpliciter iudkare,cx perpétua Pau li oratione ,compcriemus hanc verè fummi difputationîï eius efle,qua recitaui. Adhaec «xalijsfcripturiscerto conflat, gratis remittj pteccata. In hoc infunt certaquae Pau«

lu,

ARGVMENTVM.

lus docet-Quarc fîquis nofiram l'ntcrpretad» remreprehendetjis primum hoc planum (à* ciat,non remitti gratis peccata propter Chris ilum.quod fiquisfcnferit,faciet incertaom» rialotum Euangelium abrogabit. Pofire no neminem puto tara aut hebetem,aut iras pudentcm effe,vtautnôvidcat aut diiïjinu let hoc verè tradi à Paulo, quódpeccata gras Cis remitantur. Hoc auté caput eft negocij, 4 conftituto, certaquæ dixim’ fequi ne ceflceft. Nunc accipe ledor Paus ium, quem ita tibi familiare facito, vteius fententiâ

fcmper tecum anû quot;nbsp;mocircum fea ras, fera«

per în eam Intucarisinoiïw nibus ncgOtf cijsac pea hculis.

Caput Prit

IN I. CAP. AD RONA.

Paulus fennis*

•^Pigrapha, qucadmc« Ndum fit in Epiftolis,p fixa eft- PaulusRoma optât gratia amp;lt;; pai ccm.Sed inferta eft los ^giufcula defcriptio oâi tici] Pauli,Item delcria ptio Euangclij, Porro 3lneceftariaeaiiia eft cur offidj mention? faciat, vt Ecclefia feiat dodri «»PaulisredendumeftCjtan^ voci Deide cotlo fonanti, ficüt Mofes allcgat autoritär? Dei.Locutus eft Dominus Deus cunftosfer

woneshoSjSs^c. Quarc Paulus cum affea rat nouam dodrina de voluntate dei necefla rio præfiitur,fc au thore Deo docere, nec affer refuuminuentum,fedaffcrrc alienum ver* bum,videlicet verbum dei,vt fciamus,tuto ipfi credi. Hxc igif vocabu la omnia, Seru u s lefu Chrifti, ApoftoluSjS^ quidem peculia* riter vocatus à Deo, 8^ ad Euangelium dele dus,de minifterio feu officio Pauli intelligä tur. Origeneshicintempeftiuc rhetoricatur, de feruitute et libenate confcienti3c,cum Pau lus hic non loquatur de priuata ferdftutc aut bbertate conamp;ientiae, Sed de officio,vocat fc D üruü

COMMENT. 'PHTLIP. MEL. fcruum,qujagerit officiumpertinenj adrea gnum Chrifti. Quod ait vocatus,teftatur fe non auihoritate Humana eledum elfe,fed dw uinitusvocatumcffe, ficut in Galatis expos» nitcopiofius.

Porro hi loci qui de authoritate Pauli lorf quuntur,Primum confcientias noftras côfir^ mantjVtdodrinæeiuscerto crcdamusS«^ fei amus verc verbum deieffc. Deinde opponê di funt furiofis homimbus,qui vociferancuf Paulum hominem fuilTc, necmagis ipficre* dendum effc ncotericis dodoribus 0lt;^ Epi fcopis. Aduerfushuiuscalumniam debent opponi teftiraonia vocationis, quod profite turfenonfuuminuentum,fed alienum vcrlt; bum afferrCjfe accepilfe Euangclium non ab hominibusjfedper rcuelationem,ficut ait in Galatis.

Deinde defcribit genus negocq, vocal ft Apoftolum,8lt; quidem deledum,ad prxdi candumEuangeliumjhoclocomeminiffele dorem oportet,aliudLegem,aliudEuangelt; lium effende qua re fupra didum eft. Tefta^ igiturfemiirumcife, ad noiium qnoddain dodrinacgenus prædicandum, non ad phi* lofophiam,auclegem docendam- Subijdt igitur quandam defcriptionera Euangeltj,vt

expo

/

IN L CAP. AD ROMA‘

teponat quid noui doceat. Euangelium, irlj quit,eftfcrmo de filio Dei lefu Chrifto. amp;lt;^c. Quod autem Paulus inquit Buangelium promilTumeireperProphctaa , admonet gd in illo gcnere dodrinæ affèratur, vcz, quod non tantum hiftoriam quandam deChrifto affcrat.fed afferat ingentia ilia beneficia, quae propterChriftum humano generi promilTa Hint,quafi dicat, Euangcliumeft fermoin^ docemus homines propter ill urn filiumDei gratis liberari à pcccatis,ab ira Dei,Sc' à mor te acterna-Nara iudæi audito nomine Mediae feu Chrifci,omnino intelligebant proponi re demptionem 8^ faluationem*

EftSc: tacita occupatio in hacallegatione Prophetarum. Si quis obticiat,Qitomô Pau lus promittit falutem ex hoc nouo gencre do ftrinae, An altj antea non funt faluatiï Itemj cum antea quoq? fueric populus Dei,non ell recipienda doctnna ignota populo Dei, qui antea extitit. Hasobiediones anteuertitcum allegatProphetas. Significat hoc verbum 13 antea etiam reuelatum ede,et habere teftimo niapopuliDeijS^ Prophetarum- Hocipfo verboPatriardiæSc^ Prophetæ fadi funtpo puIusDeiSc^faluatifunt. EftS^ exemplum obferuandura,qgt; Paulus dodrinam fuâ au*

D i] torita*

COMMENT. PHIL. MEL;

toritate fcnpturæ probat,ne quid do«amu# in Ecdefia fine autorirate fcripturæ.

Addithoc amp;lt;; propter promi(Rones,vttelt; fictur eas impletas eflc^Quod ait Chriftu na^ tumelTc exfemincDauid fccundam cartlf, fignificat autem duas naturas cfic in Chnßo cumdiferteadditjfccundum carnem, quod videlicet Chriftus acceperithumanam natu« ram ex feminc Dauid.

Qiif declatatus eft efTe ftlius deii

Deinde addic,quidcclaratus eft eflê filiu» Dei. Vêtus tranflatio incommode vertit.qui prædeftinatuseft, 3lt;^id vocabulumpeperit multas incptas difput3tiones,quomodo Cb riftus fuerit prardeftinatusHis difputationw bushocloconihilopuseft. Nam gra:ce’le« gitur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod baud dubiefignificat

promulgatum, feu renunciatum, feu decla« claratum,fcu demonftratum elfe per refur re« «ftionem.Nam refurredio teftatur Chriftuns eftcfiliumDeijSt; vidorem mortis. VerbS ôf/a-ôtR©- fonat græcisferè idem, quod no« de magiftratibus dicimus defignatos, pro« mulgatos renunciatos eftc. Intelligimu« igitur de leftimonio erga nos,quod refurre* dio Chrifti.donatio fpiritus fandi, et alia mi racula oftendant cum efte potentem, nattt

-i V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rxfiliS

IN I. CAP. AD ROMA.'

r«fil)um dci.atq?iliumipfum Mcflîamqui promiffus eft. Hæcinterprctano de teftimo^s nio erga nos fatis plana eft.Nam per hæc tefti nionia declaratur feu promulgatur Chriftus nonfoluuiefle fîlius Dauid,fed yerc fiiiut deifaluaior omnipotens.S^c.

In potenna.

Id eft, declaratus eft cflc filius Dei potens, Egnificat autem hæc pardculaeum efte DeQ potentem 8lt;^ efficacem,amp;lt;; non tantum homj nemiinbedllemfubieftum moru,fed poten tem,qui viuificet öd liberct à morte, et aduer fuspoteftatem diaboli amp;d mundi tegacac de* fendatnos'Cæterum fciendum cft, qj appel« latio fîlq Dei non debet tantum diuinæ natu ræ in Chrifto tribut ,fed toti perfonæ. Idco'cp hicvalde apte loquitur Paulus, filij Dei ap« peilationem ipfî perfonæ iribucns. De filio iuoinquit, Qui natus cft fecundum carnem exfemineDauid, öd deciaratus eft cftc filius Dei,8dc. Hæc de perfona dicuntur.

Pofteaaddit dealteranatura,Potens,ôd quidem defcribit potentiam,cum addir,fccu dum fpiritum fandificantem.i.quiadat fpiri ium,quo fandiificat.hoc eft, quo libérât ho« «nines à peccato, 8d 'a morte, öd viuificat, öd hocproprium dei opus cft,dare fpiritum fan

D il) dum

comment. PHIL.

Äfi,quod cum tribuit fctlptura Chrifto,cîailt; feftatur cum natura Deum ciTc. Ita inferta eft brepis quidcm,fed magnifica dcfcripiio Ch# rifti,in qua perfonamjamp;^ proprium offici umChrifti delcripfit.

Eft'cß hxc fumma épigraphes. Paulus mi t fus ad docendum Euangelium, quod prædi catlelutnChriftumeirefiliumDeiamp;^ viuifi' catorem, hoceft, per quem liberentur homM nes à peccato,amp;lt;^ morte,Romanis falutem op tat- H TCplané mundo noua doArina erat 8t inaudna, Nonaitfeafferrephilofophiam de moribusaut legem, Sed aitfeafiërre benefid um mirum 3lt;1 i^notum mundo, cp promit* gt;nbsp;tit bberationem a pcccato,5^ à morte,Quem admodum igiturhiedeferipfit Paulus Chri* ftum- Ita difcamus eum noire,qj fit potens vi lt;ftor mortis 8cl diaboli,q? viuificet nbsp;nbsp;liberet

i pcccato à morte. Quod fihuius epigra* phæ partes pro magnitudine rerum,quasc5 tinent, explicandæ eflent, longa cnarratione cpus efTet.Latilîîme cnim patent hae particu* Jae qjChriftus fitpotens, qjfandificet 8^ vi* uificet.amp;^c.Sed quia eadem alibi repetuntur, lue breuiores erimus.Interim apud fe expen* datpiusledor,quasres,ct^ magnas epigra ph^bteuiterö^ velutintranfcuriu oftederit.

Per

IN I. CAP. AD ROMA P cr qucm acccpimus Itcrum admonet dcfuo officio, vt ipfius verbo,tancß Dei vcrbo, credamus, ficut fu* pradiAumcft.

Ad obedicntt'am fidei.

Id eftjVt fide obediant Euagelio hominc« vbiq; apud omnes genres, GRATIA fignia ficatfauorem dci relatiue, feu miferkordiam Pax fignificat hebrako more generaliter foe lkitatem,feu vtnos dkimus,falutem.Coma plediturigitur pax,pacem confcientiæ, amp;irlt; iiquadona,quibus opus eft*

A Deo patre nbsp;domino Icfu

Coniungitpatrem Chriftum,primum Vttefteturpatrem propter Chriftu nobis pla catutn effe dona dare. Item vt admoneat, quomodo certo confequi gratiam pacem polTimuSjfcz, fi apprehendamusChriftum, propter quern ilia certo promifla funt.Sgni» fi«t eiiam Chriftum natura DcuÄl eflc,quia ftla dona ftmul à patre amp;lt;i Chrifto dentur.

hxordtum

Hâtftenus Epigraphe traftata eft, nunc fe quiturexordium. Priufi^ cnim inftituit di= ÿutationem, præparat leftorem. ficut iolct ®nijamp;4quidcm vfus eft ijfdem locis quibus

D iiii vtun

COMMENT. PHIL. MEb

vtutur omncs eruditi jn proocrnjjs.Ini'n'o ca^ ptat bencuolentiam, cum gratulatur cis con ligiflêcogninonçEuangcln, offert cis fua officia. Poftea reddit attentoSjCurn admpnel de dignitatcdodrinæ,quam profitctur. Eft^ 'q? fan's apta ccconomia cxordjj.Inchoatur ab affedUjÄ gratuJan'onc, amant enim eiufino^ di affedus cxordia.Gr^tulor vobis contigif!* fe cognitionern Euangelii.S«^ opto vt cogni^ tio illacrefcat apud vos,Deindeaddit de fuO officio. Cupio VOS coram docere.HæçeftcX ordi] 4gt;pofitioDeinde aducrfatiua,fcd hade nusitamedetincnt harum regionsEcclefix, vt ad VOS proficifei non potuerim- Tertio fc quitur ratio prjmæ propolitionis,quare op^ tctô^Romxdocere, eft'ep fumpta exoßieio Apoftoli,Quia inquit,dcbeo docere fapien# tes infipientes. Secunda ratio fufupiaefta dignitatccuangclf), 8^ hie locus eft attention nis. Non pudet me Euangelij, Quia non eft jnanis lâbu la, Vt iudicant homines jmpti,fed eft vera,diuina, 8lt;^ effieax dodrina. Proper modum in his quatuor feptentijs côfumitur exordium.

Nopdumautem difputatfçdhæcquæha« , denus dixit, prodeflenobis, tancf exempla, pofTunqquomodo Dodores debent elTefo« . lid«'

IN I. CAP, AD ROMA.

iWtipro EccTeftis. Item quomodo debeant tnemi ni fie fe habere firm os 5lt;; J n fir m os a u d i tores/e'cpattemperarccaptui difeentium, fia cut hie Paulus inquit fe efle debitorcm fapica tiü nbsp;infipientiü-Cæterü in his verbis. Non

pudet meEuâgelif,eft grauiffi'ma occupatio, quafi dicat,non ignoro mundi et impiorum iudia'adeEuangclio. Sapientifliimi fuma *ni homines indicant nOs fimplidtcr infanirc qui hanc tarn abfurdam dodrinam amplecri tnur. Quidenim vid«ur abfurdius, filiu Dei crucifigiC Item homines coram Deo pro nundari iufios, non propter benefâda, fed ß credant fe propter ilium crucifixumDco pla cere. Hæc videf alqs extreme ridicula nbsp;nbsp;ftul

ta perfuafio, alrjs videtur etiam blafphemia clTeindeum, Quia cultus dei Sd bona opera videnturextenuariquot; In genere autem omnes accufanteam fcditionis,8d acerbifli'mcodcst runt,8d fiomachantur indignilTimum efle, refpublicaspulcherrimeconfiitutaSjSdillam optimam 8lt; vtiliflimam harmoniam focieai tatis humanac perturbari per hanc, vt ipfi iua dicant,fiultam,commenticiam,3dphanatic3 perfuafionem. Et profedo difficile eft aducra fus hxc fcandala,amp;d hxc indicia fapientum re dnere fidem.Sed Paulus opponit his iudieqa D V homi*

COMMENT. PHIL. MET..

hominum egrcgias voces,vt nos tcftimonio.

exemplofuoerigat. Adhæccôfirmatnos cnarn magnis argiimcnns,Non pudct me.in quitjEiiangelrjjQi'afî dicat, non perturbent vos impiorum indicia,fed conftanterretine# IC hoc doârinæ genus,feio enim non cITeina nem febulam,fed doArinam vcram,diuinä, Sé effîcacem efle. lam exaggerandxerant hse Îiarticulæ, Eft potentia Dei, non hominum. tcm,Porcntia Dei ad falutem,hoc cft afteren« seterna bona. At artes hominum 2/ leges re* rum publicarum tantum affërüt corporalia bona,fez tranquilitatem qualemcun'qp prae* fentis vitae.Eftö^hocobferuandum de mi* nifterio verbi, quod cum inquit, EuangeliS eft potétiaDei ad falutem.Bc^c. teftaturquod Deus vcrc per verbum eftieax fit,8lt;^ det fpiri turn fandumper verbum- Quare fugiendi funt anabaptiftsc Sé alrj quidam philophaftri qui nouas illuminationcs fine verbo Dei Sé extra verbum Dei querunt, Euangelium eft potentia deiad falutem,ideft,cft inftrumen* turn,per quod deus potenter agit,feu efFieax eft,0lt;^c.

Omni cf edenti, Tudæo 5éc^

Tefiatur Euangelium pertinerc ad luda»' osamp;i Gentes.Item tcftaturfalutem offerri no

pto*

IN 1. CAP, AD ROMA; propter opera*fcd credcntibus,Nam cum di dturcredcntijfiduci'aintelligitur foliusmifc ricordi3e,nonnoftrarunQ virtutum. Sed de hac re infra prolixius dicendum erit. luftittacnimDci

Ratio eft proximæ particulæ. Confirmât enim Euangelium cftc dodrinamjquæ falua tem affert Confirmât au tem ex materia Euan gclij,quia récitât quid in fumma doceat Eua« gelium5quia,inquit,patefacitiuftitiamDei, ex fide in fidem,hoc eft,affert nouum quods dam doArinac genus,quod prædicat iuftitiâ Dei ex fide,hoc eft,quod deus velit homines pronSciareiuftos gratis,ôdpcrmifericordii, fi tarnen id credant. Nam Lex antea tradita, Êrafdicauit iram Dei,non pracdicauit iuftitiS )ei ex fide,hoc eft,non praedicauit, quod de Us velit homines per mifcricordiam gratis re putare iuftos. Nam qj ait ex fide,opponit mi fericordiam iufticiæ legis,Quafi dicat,illaiu ftitia patefit,qu3C fide accipitur, non quæ red dit deo noftram perfeAionem. Nam iuftitia legis eft,non acciperc à deo recondliationem acceptationem, Sed potiusDeo cxhiberc noftras virtutcs,8d legi fatiffacerc.At iuftitia fidei accipit à Deo mifericordiam, videlicet, fcnaiffioncm peccatorum 84 reputationc iu« ftitiae,

«

COMPTENT. PHIL. MEL»

fikiæ,3lt; acdpit h sec mffcncordiâ gratis. Alû am igiturjuftitiam prædicat Euangclium cÇ lcx,hoccft,alio mododocet Euangcliû no» rcputari iuftos,cp Icx. Lcx docet nos rcputa^ ri iuftoSjfi Içgcm fecerimus.Euangelium cô^ tra affcrt remiflionem peccatorum,8lt;^ pronu ciat nos juftosjnon propter impletionem le* gis,aut virtutes noftras,fed propter Chriftû, per mifericordiâgratis. Ethæc mifericordi» non potcftaccipinififidc. Idcoinquitillaiu* ftitia patefitjqiiæ fide accipitur,Nam fîdes af. fentitur promiflioniDei,8^ eft fîducia pr04 mifle miferkordiae Pei, Ita promifià miferi« cordiaô^ fides habcntfcçorrelatiue,

Cum igitur dicjtur homines fide iufiifiea« ri,fiatini mens requireredebet correlaciuuin 8^ intclligcrcjqjiufti pronunciemurpermi* lerkordiam gratis,ita demum intelligi potw rii,quodfolafideiufii pronunciemur, quia non aliter poceft apprehendi tnifericordia,ni« fi fide.Neceftfomniandumqjfide ideo,quiafitquædamin nobis noua quali* tas Sd virtus. Si enim propter nofiras vircu* tes,8lt;; noftram mundiciem,iufii eflemuSjnô pronunciaremur iufti,per mifericordiam Vi dendum cft autein vt genus icrmôis rede in« icJhgatur, lufiitia Dd fignificat aceeptationc diuinam,

IN I. CAP- AD ROMA, diuirlam/eu imputatjonem iuftitiæ,qua de* iisreputat3lt;^ pronunciatnosiuftos. Ex fide in fidem figrtificat,ficut ex ijs, quæ iam dixiat muSjinteUigj pOteftjCx imperfeda fide in fi* dem perfedam, qiii'a debet in nobis crelcere fides,vt^ceriifrimeftatuatcor, Dcum vere nobis velJe ignokerCjVclle propicium efle. Hæccertitudo non fine magna dimicatione, comparatur. Poftremo Slt;^hoc mcminerit le« ftor,qj in lods atterttioni s folct propofitio et fummacauiræ tra di, Ideo Paulus hie obiter fimultradittotius Epiftolæ propofitionetn.

luftuscxfideviuif,

In fine addit teftimonium ex feriptura.Iu« ftusexfide viuet.Grauillima fententiaeft,Bd naturam fideipraeclarc defcribit. Duoenim tribuit fidei, videlicet, lufiificationem 8d vi« Uificati'onem. Fide iufti pronunciamur,amp;^ fi de viuificamur. Quia fides dum confolatur corda,Sxferigit confcientias,dum credit pecca ta remitti,amp;i^ Deum effe placatG propï Chri« fium,afFertpacem,gaudium,amp;^ vitam anis tnis,ficut infra dicitur,Iufiificati ex fide, pacS habemus. Sed quidam afiuti varie cauillan« turhocteftimonium, Paulum aiunt detor« quere ad fidem in Chrifto, cG in Abacuc non inentio de fide in ChriAum^fed in genere de pa«

COMMENT’ PHIL. MEb'

depaticntiadicatur.Iuflusexfîde viuet, Sti interpre(antur,[i côûanter manferit in boni» openbus,nec dcfecerit à Deo, Ad has cauilJa tioncs facile eft refpondere. Primu m Abacutf loquitur de expcAado Chrifto, id quod tex tus dare oflendir. Deinde omnis Hdes erga Dcum,hoceft,fiduciamifcricOrdiæDei corn plediturfidem rcmiflionis peccatoruin r£ concilationis propter Chhiium, Etiam cum accedunt alia at«^ alia obieda externa.Norat enim patres fe per mifericordiain confequi re miflionem peccatorum,propter futurum fei men.Sciebantpromiflameile remilTioncpcC catOrum, ideo quacunqiderc agebantcura Deo,prfus apprehendebant illam promifliO nem mifericordiae 8^ remiflionis peccatoru. Dauid expedans vidoriam,credit ie habere deum propicium per mifericordiâ iuxta pro mifljonem,6^c. Quarc dida de fide in gc^ nere,tarnen fignificant fiduciâ mifericordix* Nec fignificat in fcripturis fides fîmpliciiercô ftantiam,fed fignificat fiduciS mifericordix DeijEt haec fiducia mifericordiae a flirt gaudi urn 3^ pacem,8lt;f vitam animis,idco inquit, , Viuet fide. Quare facileeftrefutare calumnf I am dcconftantia operum,8lt;i fimiles cauilla* tiones.HaecdeexordiOjin quo etfi nondum djipuçatTamcnlu lodmagnam dodrinain

IN I- CAP. AD ROMA.' continent, Euangeliumfit potentiaDe/,' Vbidocct nos de minifteno vçrbi efRcaw tia eiusjtcnij^d ait i uftitiam ex fide in Euan« gelio reuelari,3lt;icitat hanc fententiam,Iuftu« exfideviuet.Hi lociiuntponendiinter teftw inonia,quæ confirmant quod fide iufii pro« nunciemur,hoc eft,quod per mifericordiam propter Chriftum gratis pronunciemuriufti non propter noftras virtutes.

Eft 8^ iupra hie locus obferuandus,'quód alt,Cui feruio in fpiritu meo,in Euangelio 3 fij Dei. Dicitcnimhoc officium docendiefle verumamp;lt;l fpiritualemcultum Dei, 0^ oppo nit cum Leuiticis ceremonijs,Quafi dicat, ha bemusamp;^ nos inNouoTeftamentocultum Dei externum, non quidem madationes pe« cudum,amp;lt;^ fimiles cercmonias,fed alios cula tus longe fupcriores fez prædicationemEuS 8'^ftgt;cognitionem Euangelij, confellionem, inuocatioem- Dehiscultibuspaffim loquu« turPfalmijVt Tibi facrificabo iuftitiam lau« dis,Et hxc funt opera fecundi prxeepti deca« logijDicit autem,feruio in fpiritu meo.i. fee uio cum timoré fide. No enim valent cul ÏU8 ex opere operato fine timoré ôd fide, Atcg fiic locus confolatur Dodores Euangelij, lx ^ottatur vt perganc hunc cultutn deo praefta rc,«tiä

COMMENT- PHIL. MEL«

fe,«iamfi non refpondent hominum ftudfîU Hortacuröd auditorcs, vt difcancEuangeliil ac icianc hoc ofEdo Deum veile coli,8lt;;hunC i cuhum DeogracilTimum elTe.Sed dehactoi I tarcinfradici£ur,vbiexponitur tota natura facrißcn.

PROPOSITIpNES.

Rcuelatut enim ira Dei de cœlo fu per omnem impietatem SC iniuftigt; tiam hominum,

Abfoluto exordi'o nunc fnchoatur difpU‘ tatio. Necefle eft aut initio proponerc de qua re agatur,8gt;lt;^ quid agatur,8lt; conftituerecau* । fæ fummam. Hunc morem Paulus fequl tur,Ponit autem duas propofitiones,propû ea quod per alteram fitgradus ad altera, ne^ fincpriore pofteriorintelligi poteft,0lt;^ inhia propofitionibusexaggerandis St; repetcdis, propemodum tria capita confumit, Eftautê primapropofitio. Quod EuangeliS arguat omnes homines, quod fint fub peccato, hOi cft,rci peccati S^æternæ mortis,necpolIintH berari à peccato Slt;; à morte per propriam iult; ftitiam- Altera eft,quod homines confequan tur remiffionem peccatorum, reputentur iuftijS^ liberentur ab jecerna raorte^non pro

pttf

IN I. CAP. AD ROMA; '

pter propriam iuftitiam. Sed per mifericordi am.propterChriftum gratis- Ethoc fit fide, Quafi dicat,fidutia illius niifcricordiae,fi vc re ftatuamus,amp;lt;; credamus nobis Deum pro ptcrChriftumremittcre peccata, Bd propicia umeffe. Hæc propofitio principalis eft,et fta iuscauffae,ad quampoftcaperucniet. Ac fas eile intelligi poieft,quo confilio Paulus prae pofuerit illam priorc. In qua accufat omne* nomines,Quia non poteft praedicari miferi:£ cordia,niG prius oftendatur ira Dei,aducrP peccatanoftra. Ita fxpe alias diAum eft,banc effe propriam Euangelij doArinam,0^ Ium» ïïumEuangeli}, Prædicarepocnitentiam, ac ( temiflionempeccaiorum,arguere peccata,«

o(Ferre certam mifericordiani. Et hoc modo fummam fuæ doArinæ aptifiime complex’ eftChriftus ipfe,cum inquit,Lucæ vltimo*” Iteprxdicantes pocnitendam.in nomine meo remiffjonem peccatorum Idco Bt^hiePau lusorditur àpœnitcntix prædicatiôe, po nit propofitionem prima,Qjiod omnes ho* mines lintlub pcccato, Hoc eft, Rei iræ Dei, nec poffintliberari ab ira Dei, per propriam iufiitiatn.

Porro Euangelium non tantum arguir ex lt;trfladeliAa,qu3e etiam ratio arguit, fed

£ guit

COMMENT. PHIL. MED’

guitimmundidem cordis, in omnibus ho* minibus.Ideo dicit.Reuelatur ira Dei de coe lo,hoc cft praedicatur in Euangelio fuper ot mnem impietatem,Slt;^ iniuftitiam hominfi. Hebraeifmus eftjtranfpofita p3rticula,oéni, Quail dicat,fuper impietatem 8lt;^iniuftitiani omnium hominum. Poftea cnim clare diat feaccufarcomnes- Impictas, fignificatvitis, quæ proprie cum prima tabula pugnât, hoc cft.contemptum amp;nbsp;odiumDci,8lt;^ fignificat non tantum externa deliäa,fed immundici* cm naturalem in cordibus,quæ vacant natu rallier timoréDeijfidutia dcijdileAione dci, ôlt;:c. Iniuftitia generale cftcompledenspecca ïacontradeum,amp;^ homines.

Qui veritatcmininiuftitia dcrincnf,

Vcritatem in iniuftitia detincnt, Vcrlta tcm vocat notitiam dei, hanc dicit detineri in iniufiitia. Quia corda hominum nonaf* fentiuntur illi notitiæ,nec obtempérant ei, homines fciunt deum eirc,dcum irafd peccâ# ribus,Dcoobedicndumefle, tamenhuic notitiæ necj aflentiuntur,nec^ obtempérant. Itacÿnon timentcum, fed furenter contenw riuntiudiciumdei,5lt;^fequuntur fuas cupi* dilates. Proinde,quod ait, veritatem in iniu» iütia detineri,incerpretatur quid prius voca* ucnlt;

IN I. CAP. AD ROMA.

uen't impietarem. Q_uia veritatem in injuftie tia dctinercjfimpliciter hoc loco fignificatha here aliquam notinam de deo,amp;lt;^ tarnen non credereiili notiti3e,necf obedire,fed contem« nereDeum,non timereDcum, noncrederc, noninuocare.

Qiiatcnus enim Deus cognofei poteftj noms eft eis.

Paulus addit^xpofitionem 3^ rationem, allegat eni m legem natu rae, vi del icet natu ras lemnotitiam de Deo. ItacumEuangcIium arguitpeccata, allegat legem,8^ teftimonio Icgis nos conuincit. Quia lex oftendit peccaa ta, ficut Paulus inquit. Per legem cognitie» peccatiDiftribuit autem propofitionem vni uerfalcm,inaccufationem Gentium ludae orum. Aeprimum arguit Gentes, allegans tislegem naturae. Gentes,inquit,norunt des wm, Netj tarnen riment eu m, nec^ credüt ci, necf obediuntei. Igitur funtreiæternæiræ, pfccati,8^ mortis. Hacceft argument! fum« nia,8^hanc fententiam his verbis dicit.Deus notus eft eis,quatenus cognofei poteft, vides licet,quèd fit deus,quod lit bonus, quod fit iuftus,quèdrequirat iufta,quod puniat im piOBjÇip «xaudiai feruet legi obedientes.

E q Nam

COMNIENT. PHIL. MEL«

Nanrihancnotitiam de dco,naturaliter habet homines,quæ qui'dem eft notitia quaedam le gis,non Euangelrj. Non enim polTunt hoini resperfoJamrationem naturalem ftatiiere, quod Deus velk remitiere peccata,quód veilt; litindignis, immundis efte placatus,qd gratis reputet iuftos,quàmuis immundos. Hæc non eft naturalis notitia, Sed reuelatur inEuangelio. Lex au tern requiritconditio« rem noftræiuftitiæjS^ docct,qd dcusiuftifi* cetiuftoSjhoc eft,vereobedienteslegi,quód deusexaudiatiuftos.hoc eft,fatiflacienteslei gi. Nec docet Lex peccata gratis remitti,nec docet homines reputariiuftos, etfi fintindw , gnijamp;i immundi, Legi non fatiftaciant. Hine intelligi poteft, qualem de deo notitia, ratio naturalis habeat.Habet cnim quandam Legis notitiam,non Euangclij, Sicutinipfo confeientiae certamine experimur, Vbi cunJ rotitianaturali.Se^ notitia legis,acerrimepui gnat Euangelium. Notitia naturalis requirit conditioncm noftræ dignitatis. Non poteft ftatuerc,qjdeus velitexaudire.nilj mundos, qui legi vere fatifFaciant Et poftqua videt mens, naturalem immundiciera, non poteft ftatuere,qgt; deus velit peccata remitiere,quod vein nos luftos reputare^etiam ß ßmus im«

mundi

IN I. CAP. AD ROMA.

inundi,8^ indigni.fîcut lex iu dicat. Qy»^ te vald? pbleruandum eft, naturalem no« iitiam de deo,qu3ndam legis notitiam efte, roriEuangelij. Nam Kuangelium docct pec catagratis rcmitti, homines pronunciari juftos,permifericordiam gratis, cili lint im« tnundiôlt;îindigni.

Quancp aiitem naturae hominis,quædam legis notitia de deo infita eft, tarnen hæc ipft» notitia,peccato originis, aliqua ex parte ob« fcurataeft,5lt;^ nuncobruiturinimpqs.pera« lias rationes. Vt eum vident impr),bonis ma leelTejfceleratis bene eftcjdilcedunt à naturall noiitia, propter has oflenfiones, ôlt;; iudicant Deutn non curare,non refpicere humana' Ita del abitu r mens humana,in Epicureas opinû ones.

Prudentifljme autem addit particulam. Deus manifeftauit eis,ftgnificac enim has no* titias deus eft,Deus eft bonus,deus eft iuft% Deus punit iniuftos,Deus ieruatiuftos,diui nitus infiias efle menti bus humanis. Quan« quàmenim,vtpoftea didt, mens ratiocinai aliquiddedeo, ex confideratione mirabiliti eiusoperum, in vniuerfa natura rerum^ la« men hune fyllogifmum ratio non haberct,n» fi ctiam Deus quandam notitiam w

E iij incU

COMMENT- PHIL. MEL. indidinetmcntibusnoftris, ilia mi'rabJlä fpedacularerum, in naturafiint figna, quae commonefadunt mentes, vt de deo cogitent, acillam excitent,

Inutfibih'a em'm cius a conditigt; one mundi,

Commoraturin defcriptionc nodtiæna« turalis de Deo, ex quibus fignis teftimo^ nrjscognofcatur Deus, videlicet, ex mirabi* libusoperibuSjintotanatura rerum, Cum cnim vidcmiis iftas certas vices motuG,tcnii porum,return nafeentium mirabiles vires, humanae mentis perfpicaciam,8lt;; intelligent j di praeftantiam. Item refpublicas, imperiorS • corferuationes, in tantis tumultibus, rerum humanarum, pernas fceleratorum, tcrrorcs confeientiæ- Hacc omnia hint teftimonia, qd fit Deus,qj fit bonus,cj? fit iuftus, cpaliquan doiudicaturusfitjSc^c. Hæcamp;lt;^ fimiliavocat hoclocoPaulus, opera,inquibus confpidi 8lt; intelligif Deus, Neej veto notitia Dei Intelligi debet,de Ipeculatioibus, in quibus quaentur deefientia Dei, Sed notitia Dei eft, notitia voluntatis Dei erganos,amp;lt;i notitiale fis Dei,hoc cft,quod vere irafcatur peccantit us,quodvererequiratiuiia,quodiniuftos puniat

ÎN 1. CAP, AD RONA.

pum'at,quod exandiat,8Z feruet iuftos.

Hrceft fyntaxis verborum Pauli, Inuifîrf biliaDeifcilicccPotcnda 3lt;^diuinitasèiusc5 fpiciunturanimaduerfa in operibus, à cona» ditione mutidi .i, in tota vniucrlîcatc reruin, Potentia fîgnificat, non ociofam potentiam, qucmadmodu m Epicurus fîngic Deum otw olum.Sed fignificat potentia .ti creantem,co=gt; feruantem, 8lt; gubernantem res* Diuinitas fignificat,non arcanam elTentiam, hdec enim nonconfpicitur,Sed fignificat ilia, quæ funt Dei propria,fapientiam,bonitatem,iuftitiâ, feu Deum gubernantem tes, curantem hud ïnana,exaudicntem,Slt;^ feruantem iuftos, 8gt;d punientem iniuftos. Hæc enim ratio naturai liter aliquo modo intelligit, Sx^ habet figna, 8^ argumenta, colleda ex operibus Dei, irt totarerum natura, videlicet, quia intelligia tnushanc vniuerfitatem rerum,0lt;^ corruptie bikm naturam, habere ali^ perpetuam caU fam,Sd quidem non brutam, quia alioquf mens humana perfedior eflet, ilia ipfa eau fa, Hinc ratiocinamur, Deum cflcjà quo fit conditarerum natura, 8d cum intelligimua Deum potentem,iconditorem, 8lt;^ confcrua«( torem rerum,intelligimusDeum efiebonîî 8^ iuftum,nec ociolum efle erga homines.lrt

telli«

COMMENT. PHIL. MEL» teUi'gimusigitur, Deo obcdicndumcnc. amp;nbsp;cumfitiuftuSjDeum aliquando iudicaturS efle. Item cum confideramus memes noftras 8^ intelligimus non per fefe exiflcrc, cogi^ tamuseffecauflam aliquam, à qua conditx fint. Cum autem mens imelligatjnccelTe eft, authorem intelligerc. Item cum videmus homicidasnonponecuadere. Cum videna* horribilcs cruciatus confcientiac, ctiam in his qui non timcnc publica fupplicia, ratiocina* miir Deu m incu tere talcs tcrrores,fcquif igii »liqusdopuniturüelTeiniuüos.EthxcrMO oftendit magna imperia in mundo conftitui, acconferuari,ad arcenda Sgt;lt;! punienda Iiomi* cidia. Acnifi Deus magna imperia conferua ret,videmus ea in tanta imbectllitatceorutn, quipræfunt, in tanta maliiiahominuffl, nullo modo teneri pofle- Item, ramp;fte iudicat ratio,quc)d impoflibile fit, praeftantiffimaffl mundi partem,fcilicet, homines bonosfima pliciter ad pernidem conditos cflc' Cum au* tem in hac vita, boni cru deliter vcxentur,8^ perdatur, neccficeft reftareiudidum, in quo tx)nis melius erit. Ita Paulus hie non de vno genere operum diuinorum loquitur, fed de varrjs fignis in tota rerum natura, in rebufp. in imperijs,in moribus hominü. Porro hxc natura

TN I- CAP- AD ROMA.

naturalis notitia, aliqua ex parte obfeurata eftjipeccaio originis.Nuncenim tanta eft im becillitas naturæ,vt nonconftanter aflentiaai turhuicnontix,fed patiatur earn nobis excvi ti. Necaffedusobediunt ifti legi acternae, in animisfcriptæjnontimentDeum, non con* fidunt Deo.

Vtfint incxcufabiles

Poftep rccenfuit legem,applicat ad accufa* tioncm,vtfintincxcufabiles,quicuranorint Deum,nonvtDeumglorificauerunt,ideft, hanc legem habent homines, quæ arguit, ac* cuiat,amp; couincit eos, quod peccaucrint, fint teicontemptusDei-

Glorificare Dcum,eft Deo tribuere glori* amcreatoriSjSc^ gubernatoris,hoc eft,ientire Drum non efle ociofum,fcd verecurarehoa mines. Ideo'cç glorificare deum,cft vere time reDeumiudicem, vere credere Deo,qd exaudiat,amp;d fcruet,0^ expedare,amp;^ petcre ab co bona.

Gratias agere, eft ftatuere vcre,qj Deo cua ræ fimus, quod vitam alia bona, ab ipfa accipiamus,eftauxilium defenfioncm ex pedare,amp;^ petere à Deo. Vidcmusitacp qua* liapeccata primum accufet. Scilicet,impicca* contemptumDei in cordc.Nam hua

E V œanus

COMMENT. PHIL. MbT. tnanus animus, propter pcccatum originf#^ non obedit notitiæ de Deo, Sed vacat natura liter timoré dei,8lt;: fidutiaDei, Non vereibu tuit nos Deo curæ eflc, non expedat, nec pclt; tit à deo auxiii um,8^ cum hac impietate iam dis etiam ludandû eft, qui fe contra earn vef bo Dei erigunt confirmant.

V ani fadi funt,

Sequuntur pcenæ impictatis,alia peccata, fæpe enim 8gt;^ pccnæpcccatorum funtpecca^ ta.Acpræcipui effect us impiæ mentis, funt manifeftaS^ externa biafphemia, idolaJ tria. Sicut cnim impletionem primi præcepri videlicet, timorem 8lt;f fidem, fequit verain^ iiocatio,quæ eft cultus externus,8lt;^implctio fccundi præccpti. Ita violationem primi pr« cepti, videlicet, contemptum Dei, fequitur blalphcmia,violatio fecûdi præccpti.Ita anv plificat Paulus accufationem,coaceruans pec cata, effedus peccatorum. Compleditur autem duo genera blafphemiarum,videlicet philofophos,8lt;I idolâtras. DifputationesE* picureorum,Slt;I fimiliumpræcipua funtido la. Nam alla idola omnia, non prius fada funt.quàmcordahabucruntfalfaspcrfuafio» nés. Quod igitur hic dicit,vani fadi fût, per cogitationes fuas,ad vtrol'qp referatur,ad pW lofophoe

IN I. CAP. AD ROMA.

lofophoSjS^ idolâtras, quodhabuerint vlà nas,fâlfas,amp;^ nihili opiniones,dc deo, Sinhas felfas opiniones amplexi fint, tan^ veritatê, ßcut Epicure! mira fccuritatc irrident omncs •lioSjSd fe folos fapcregloriantur,hoc nomi ne,quodaufint contcmnereDeum. Porrô, mendacium amplcdi pro veritatc, mera cæai citas eft. Ideo fequitur. Obfcuratumeftinfîai pienscorcorum, 8gt;lt;^ quia error parit errorê, Idtoimpietatem infînita alia peccata, infiniti «rroreslcquuntur. Ideo inquit, cum gloriaa rcntur fe eue fapientes,ûulti fâdi funt,hoc ell rueruntin omnia genera amcntiæ, contra de

8^ homines, Stulti fâdi funt,hoc eft, ftui w deprehenlî funt,manifeftc prodiderune ft u 1 titiam fuam, vult enim Paulus ftultitiam eo l'uin conuincercjamp;^allegat manifefia ftgna in faniæ, videlicec,q u o d col u erint idola, quo d inhorribilia vicia inciderint, amp;lt;^c.

Miitaueruntglonam Dei,

Concionaturaduerlusduogenera,qucM tumprimifunt «fit«! videlicet philofophi, alij impi},qui tollunt prouidentiam. AlterS genuseft,idolatrarum. Dominatur aût vna principalis perfuafio in omnibus idolatris, Duo habent vicia, Securi habent fidutiâ pro priât iuftitiae,Poftea cura aguntur,verfantur in per

COMMENT. PHIL. MEL«

in perpétua dubitatione. Ita coIuntDeum, autfidutiapropriæiuftinæjauc cum dubita tione,finccognidonc miferkordiæ promif* Chrifti, Et in hac dubitatione cutnulSf

cu Itus, vt mereantur remifbonem peccatoru. Deinderuunthomines magismagifque, vt ejuifej! affedus eftjita fingit libi cultum etido lum.Mulieres metuentes pericula partus,fin xeruntLucinara. Ru ft ici metuentes pericula iempeftatum,fingunt louem tonantem. Sed Verum idolum in corde, efi illa falfa perfua* ßo. Poftca finguli cx fuis affeefibus affinxe* runt plureserrorcSjtribucrunt ipfis idolis, præfcntiam Dei,ficut etiam in cuJtu SaiiAo« I rum accidit, Cum curreretur pafTim ad cers las ftatuasBeatæ Virginis,Annae, nbsp;nbsp;fimilk

um. Nam blafphcmae idolatricæ opinio* res in animis hominum fimiles exiftunt,om ribus temporibuSjCtiamfi tituli,ölt;: vocabu la mutancur. Confiderandum eft igitur.idoi latriam præcipueciïeimpiam opinionemde Deo,quædeum fingit alium, quäreipfafit» EpicureifinguntDeum non curare Humana. Ita fcuJpit animus idolG, ociofi ac furdi Dei. Idolatræ fingunt Deum pro tali cultu ad haC ftatuä dare remiflionem pcccatorum, ita fin* gutapud animum imaginem de deofalfam*

Qua*

IN I. CAP. AD ROMA.’

Quapropter tradidit cos Deus,

Supra arguitimpietatcm, nunc amplifia cans lubi)cit alia peccata/ontra fccundam ta* bulam^quæ admonet efic pocnas impietatis. Id diligenter confiderandum eft, vt difcamus timereiramô^iudiciuniDei, Haec eft cnim horrendaira,cum pcccatapeccatispnnit, via delicetjVt cocci amp;lt;i induraiiruanthominesin omne genus fcelerum,palam contemnenres, 8^irridentes judicium Dei. Infecunda Epia ftola Petri defcribitur talis ftatus Eiifte Sodo morum, praedicitfimilem ftatum futuriî «ne,noujfiimjs temporibus. Proprie autem tabs furor fequitur impietatcm,Hoc eft,Epia cureas opiniones,amp;didolatriam,Sicutfcripa turn lt;ft,Glorificantes me,glorificabo,8^ coa temnentes me,reddam contemptos. Has hor ribiles minas diligenter confideremus, 8^ da tnere difcamus. Ad hunc modum hie dicit. Ideo tradidit cos Deus indefidcria cordium fuorum,ideft,impios blafphemos punia uit,hoc modo videlicet,Quod paffus eft eos ruerc in omne genus flagacij, 8^ poftea ingt, tradiditeos in reprobam mcntem,id eft, cora ruptam,excecatam, 8lt;i jnduratam,quænon iudicat ampli^,quid redum fit,au[ Iccus.Si* cut ad Ephefios defcribit impios^cum inquit

Qiiide

COMMENT- PHIL. MËL.

Qui dedolucrunt. 'Quod autcm inquit,tra« didtt,hebrakaphrafiseft, quæ fignificat per* niiflioncm,neceft abfurdc exponendû,quafi pofitiue Deus fît author illiusfuroris,8^ im pellathomincs ad pcccandum.Peccatumem oritur non à deo,fedànobisipfîs,cum natu« ra noftra deferta à deo^non obtempérât deo, Sicautem punit Deus, non quiaimpcllit ad peccandumjed quia deferit nos,nec adiuuat noSjUecdéfendit aduerfus poteftatem diabo lijfed relinquit nos noftræ imbecillitati. Adlt; xnonet igitur hoc quoc^ hie locus, quanta fît imbecillitashumanæ naturæ,poft^ àdeo de feritur, fîcutChriftusinquit, Sine me niliil poteftis fecere.

Qiii mutarunt ventatemDci,

Idefî, verum Deum mutaucruntinido« îum,v t Epicurei finxcrunt idol um, Hoc eft, talem efleDeum,qui noncurethumana, no exaudiat,8lt;fc, Muiauerunt igitur verum de lim,in fuam imaginationem, hoceftjOmiiTo vero dco,amplexi funt fuam imaginationc, pro Deo. Sic Jdolatræfingunt Deum talem eife,qui approbet fidutiam noftrorumeuku um,aut qui cum dubitatione coli poiTit.Itai cj omiiTo vero Deo, fuam illam imaginatio nemampledunf^colunt tan^ Deum.

PlenOJ

IN I, CAP. AD ROMA-

Plenos omni infuftitia.

Cum arguat genres, initio accufauerit Impietatem,pofiea amplificans de effedibus dicat,addit nuncenumerationem effeduum rhetoricacongerie multas fpeciesvicioru coaceruat- Iniuftitia,genus eft. Significatcni vniuerfalem iniuHiriam, compledentem in genere omnem inobedicntiam aduerfus om nes leges,aduerfus Dcum 8^ homines.

cftftudium nocendi. x4K/«13tiuspa tet,cf !3ïmf(«,lîgnifîcatcnim non folum ftudi* Um nocendi,fed ctiam practcrmilTionem offi di,8^ aflFedatânegligentiam. Nam qui Ixa duntalios,aut certogenere iniuriæ nocent, aut tantum pernegligcntiam nocent, horum alterum eft i3»i'»f/«,alterum

xtcKiilitia eft malignitaSjfeu maleuolentia, qualis eft aliéna rede fada calumniari, exte« ruare,deformarc.

hinifih Etfi videtur pafliu e fonare,inuifos Deo,tarnen 8d grxcicxponuntadiue, ofos res dei. Significat autem blafphcmos, Sd pass làmcontumeliofos in Deum. Qualis eft Sea nacharibinhiftoriaEfaiæ, aut qualis eft Me« zentius, apud Virgilium.

funtfurioli,vel bcluini, qui neque quid deceat,necj quid profit ampli u s vident

autcu«

COMMENT. PHTIP. MEL.

aut CU rant. Scd ruimt præcïpites in omnia fee ler3,amp;^ inomnegenuscalamitatu. SicutCa^ tilina, ficut Thomas Monctarius, 8^ fimile* fæditiofi,qui cœci fomniabant,fc futures Re ges orbis terrarum, nec videbantfc rucrcin manifeftum 3lt;^ certum cxitium.Breuiter nifîcat ilium furorem Sgt;^ amentiam,qua ac^ ttrfunt iibi exitium, ini,quosDeus puni« turus eft. Compleditur autem duo, videli« cet,deeire modcraiGconlilium,2lt; deelTecon feientiam.

aaviiBiT i/ Non feruantes pada.wufx! qui na turales affedus erga cognatos,8lt; benemeri« ÎOS exuerunt,quales fu nt, qui coniuges, qui f»arcntes,qul fratres,qui liberos occidunt-tcm,quifuntingrati,funt cnim quidam in homine naturales aßtdus,cum ratione con« fenticntes,quos praedpit et requirit Deus, Hi vocantur««/’?*/ fi/m«!.vt amor erga fobolcnt xnutua coniugum beneuolentia, gratitude crgabcneineritos. Hi motus naturales boni funt,etli inhoccorrupto ftatu humanae natu ræ,aliquo modo contaminati Gnt,perconcu pifceniiam.

aroBkJ'ei imp!acabilcs,qui ocia ac faeuitiani rôremittunt.qualiseratSaul, quemDauid flullo olfjcti genere placare poierat.

Si quis

IN I. CAP. AD ROMA

Siquiscupitordinc en urn erar e liaccvida diftnbuatin decalogum Nullaeniin inforsi mari methodus virtutum copendiofior poa Kft.q;decalogus. Atordmc virtutum ani'a nraduerfo,facile eft vicio ordine reccnlere Virtutcsenimqux exercenturerga Deum pertinent ad primam tabulam. Vttfmor lûci,fidutiaergaDeum,InuocatioDei. Hæc «nimfignifîcat pieias.Cum his pugnant cons *fmptusDci,defperatio, blaiphcmia, idoJa^ tria, Virtutes quae exercenturerga hommes, sdlecundatn tabulam pertinent, vtobediens tiaergaparentes 5^ magiftraius. Non occidc ïïjnonfurari,nonmoechari,nómentiri. Hie funt virtutes, iuftitia, gratitudo, manfuetus do.caftiiaSjbeneficctia,veritas Cum his pu^ gnantjfeditiOjprætcrmiffîo officii,ingratitui do,odia,c3cdes,l)bidines,auaricia,fjfca,ras pinæjCal u mn iae,arr ogan tia. perfi d ia. 5dc-

Qiii cum fciantnisDei

In fine obferuandum eft,quód air, Genre# liofleiusDei. SisnificatigiturillamnotitiS naturalem,quam vocant ius naturae,effe ius diuinum. Acculât au tem vtrofcf, videlicet hos, qui externa deliâ:a,habuerunt, j 11 os quieiii nonhabuerunt externadelitfta, tamS habentimmunda corda,3^ confentientia ido la(rix,aut alijs peceaüi« 1» inprædicatione

P ptxnj

COMMENT. PHIL. MEL^

pocnitcntiæ, legem interpretamur, vt intelll^ gatur nonfoluin argui cxtema dcb'da, fed' præcipueimmundicicm 8^ impiccatem cow d«um,Quarc etfi fucrunt aliqui apud genre» honefti ct praeftanres viri,qualcsfuerunt Ari ftidcSjFabius, Scipio, Pomponios Atticus, fimilcs,quietfiexcclluerunt in omnige* ncrc virtutum ciuiliuin, ramen habuerfit in» pia corda,nec rede fenferunt de Deo,Sedcôi lenfcruntimprjsopinionibusde Dco,0lt;^ido

latrix. Et ne quis exiftimct Paulum e» ' ' cipere tales prseditos illisvirtutû

bus, quail Euangelium non accufet cos, mox in fea qucticapite incipit huicgenen\ps prie côcio

'' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nari.

CAPVT 4in

I Nondufl#

IN I. CAP. AD ROMA;

■Ondutn peruenitad principalfm Propofitioncm, Sed adhuc vcrlâ tiirin dfclaranda 3lt;^ amplificani* da obiurganone leu accufarione, w! nicin fecundo capite propric facit apoftros phfn,ad illos qui habent bonos mores,ta nien habent impia corda- Occurrit au tern, vc luttaciti obiediioni, poteratenim obrjci mul ^osfuifie inter gentes,magnos 3lt;^ præftantcs ^lrosjpraeditos excellentibus virtutibus, Quaksfuerunt,Ariftides,Pomponius Attia cus,Fabius,et alij magni atc^ honefti viri. Ac quæri poterat, quid de his fentiret, num ho» ^uoqïpronunaaret reos efle peccati, 8lt;^ iræ DtilncipitigiturPauluspropriehuicgenca ricOncionari.Debent autcm intelligi genera» liter omnes omnium temporum,qui habent fidutiam propriæiuftitiæ,8lt;i fecuri iudicant h non efle reos peccati,8lt;i irac Dei.

Ideo inexcufabihs

ludicare fignificat, vt fæpe alias, damna re alios, 8d fibi arrogate iuftitiam. Quilquis iudicas,idefl, quifquis fccurus arrogastibi iuftitiam,pronuncias alios quidem reos elTe iræDei,te vero non elTe reum. Ordit ur autî àparticularationali, velut conclufione post Bens, quia adtexit hanc apoftrophen, vlti mac ij parti»

COMMENT. PHILIP. MEL?

particular primi capitis, vbi citauit legem, rei fint mortis,8lt;: qui mala faciunc, 8d quicó fentiunt. Deinde hicponk minorera, In quo ïudicas alium, teipfum condemnas,eadciil enim facis,Efi'q5 hic fyllogifmus integer.

Lex damnat fadentes confentientes, V os Hypocritæ eadé fadus,fcz cöfenfu, Igitur si; vos eftis rei.

Debetautcm intelligi minor,non dccxter nis operibus, fed de immunditia cordis, vt, etfi in Attici moribus nihil poteft reprehend di, tarnen corde Deo male lennt,Non vcre ti met Deum, no vcre credit, Deo curæ efiè rei humanas,nos à Deo rcfpici,3^exaiidiri.8^o Ethaecimmundkiescordis, trahit fecumalw as peftes multas,fidutiam propriarum virk um,ö^ propriæfapienti3e,8^c. Itaeadenifw cit dl!

phemijamp;^c.

S Cl mus

Addit Paulus,Scimus quód iudiduffl Dci,ffcundü veritatem eft,id eft,iudicatcOW da,non tantum externa fada.

Cogitas aiitem.

Deinde addit grauifiimara concioncm,j'fl qui

IN II. CAP. AD ROMA;

lt;jua adhortatur omncs ad pccm'rennam, hoc agnofcant omncs fcelTe reos peccatorS «iræ dei,ac prædpue opus eft,liac adhorrau'« one,aduerfus hypocritas illos,qui fidutia ha bent propriae iuftidæ. Et hic Pauli,locus non tantum ad vnam aftatcm,fed ad omnia tcm* porareferenduseft, fempcr enim in mundo præftantifflma pars hominum vcrfatur in ta li hypocrifijS^ fidutia proprixfapientiae, 8^ iuftitix.

Quod bont tas Dei ad poennen tiam te inuitat*

InGgnis commcndatio bonitatis Dei,cß in bocloco,quod différât iudidum ô^pocnam, Vinobis côcedatfpadumpœnitcntixquot; Idem docctparabola de ficu,inLuca.xiij.

Redditurus eft,

Htelocus, Rcddet vnicuicp f uxta opera,d latur à multis contra dodrinam de fide. Sed breuiterrefpondcndum cft,Paulum complc di 3^fidem,iuxta illud; Omne ^d non eft ex fide peccatum eft. Sed hic addcre oportet, Cfi fides requiritur,hocipfum rcquiri,vt fentia^ mus nobis gratis,per mifericordiam, Dciim placatumeflc' Namfidcs eft fidutjamifcrijs cordix folius^eflet enim incerta fid u lia, fi pe n

F iij dercj:

COMMENT. PHIL. MEL«

derer ex conditioncnoftræ dignitatis. Igituf Paulus non tribuit iuftificationem operib’, fed defcribit iuftos à poftriori,hoc cft,à fruiSl bus,quales fint- Dabit vnicuiqt iuxta opera fua,id e{l,iu{lis vitain,iniuftis poenam, inielt; rim hie non difputat,quid interfit inter fidem 8lt;^ opera,quomodo fides iufiiflcetCum au^ tem in hac totaEpifiola,hic locus præcipue tradetur, Quodcerto per tnifericordia iudi pronuciemur,gratis propter Chrift5,non eft vna aliqua particula obiter di da, detorquen da,contra totam reliquam difputationem. iMeo iudicio breuiffime ficpolFet res expedw ri,Paulum loqui more legis,vbi iuitiiiætâ*

noftris meritis proponitur merces’ At inte rimEuangelium docetigratis per mifericorrf diam accipi ea,qu3e fidcs confequitur.

Non enj'm qui audiunt

Eft hoc generaliter didum, non audito res legis,rcd fadores legis iuftificanbuntur, ideft,iuftipronundabuntur, ficutin fiarolo quimur.Eftenimcollatio, quæingeneredo cet,qualisfit iuftitia legis, fez facerc legem, non tantum audirc,aut externa ipecie,8dlt;ei remonfisprofiteri- Necj hoc dicic Paulus,ho mineslegi fatiftaccrc,authomincs nonalitet pronunciariiuftos,nifiproptcr Icgis implex tionefl*

IN n. CAP. AD ROMA.

donem. Sed in gencre defcribit iuftinâ kg(». Verum eft cnim,qgt;iufticia legis, cftfaccrc 1c« gem,non tantum audirc,aut externis ritibus profiter!,ficut iuftitia legum, in qualibct tea publica, aut in philofophia, eft fecere leges, non tantum audire. Et hæc generalis fenten« tiahicfuffîcitPaulo,qui arguit ludæos, ^d fint rei,quiactfi legem audiant,non tarnen fi» dant. Quomodoautem fiat lex. Item,quo« modo placeatjhic non dicit.

Qiiando em'm Gentes, quae Le« gem nonhabent

Dixit impios perituros cne,tumludxos, *um Gentes,quæ non habuerunt legem, hac particulam nüccorrigit,8d addit,Gentcs etiâ habere legem. Habent cm legem, quam vo* cantiegemnaturæ,hoceft,notitiam natura« lem,diuinitusinfitamanimishominu, quae ludicat,qu3e fint reda honcfta,3^ quæ fint turpia. Probat autem cruditiflime,qgt; Gentes habeantlegcm,quia,inquit,habcntconfcien. tiam acculantem aut approbantem fada,Has bent igitur indicium quoddam,de rede aut fecusfedis.Porro indicium de redis',aut le« cusfadis,lexeft. Eft autem hie locus obfer« UanduSjVt habcamus ex fcripturis teftimoni

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F iirj urn dlt;

COMMENT. PHTL. MEL;

tim de lege naturae,qgt; Gt lex diuina-Cum eiü jnquif Paulus,panira faciuntea, quaefuntU gis/eftatur bane legem naturâeflc, ficutocU lorum lumen natura cft.Cum autem natura Vere fit opus Dei.conftat has naturales no dries, de redi fecus fadis, vere efle opu» Dei, quales funthaenoutiae, nemipc laedas, femes pada. paretomagiftratibu8,contrahî coniugium, aleac defende lobolem, magi* flrarus vim vi depcllanr,6d prohibeanr,8^fi miles leges. Et quia hæ noticiæ diuinitus noi bis indiisefunt,8i cum decalogo con(entiflt, rededicunt lurifconfuld,lusnaturaeiusdi* uiniimefTe.Itempeccarc mortalitcrhos, qui Violanr ins naturæ, ficutpeccant mortaliter, c/ii Violant UIS diuinum.

Natura faciunt

Excrcuit Auguftinum 8lt;î hic locus, quo* »nodo Gentes natura legem faciant, cumna* turalibus viribus,finefpiritufando lexnon vere fiat. Hae difputationes Auguftini pror* fushocloco intcmpeftiuarfunt. Paulus eifl intclligit naturam de notttia Slt; difciplina nai tiiraii,0^ quod ait,faciunt legem, rededicit, quia certe homines viribus naturalibu$,ö^ jntelliguntfaciuntexterna opera Icgisfeu duUia opera«Inde eniiti probat Gentes habe«

IN II. CAP. AD ROMA*

legem, quia inrclligantcerta opera facien« daefle,5lt;^ certam quan d am difciplinam oblt; feruent.Confertenim Paulushic ludxosS^ Gentes.quùdad Jegemattinet, dicit vrrofcÿ habui(relegem,8^ tantum profecifle Gentc» fuadtfciplina,videlicet lege naturae, qitantu ludæi profecerunt lege Molt, interim non di citeos legeiuftos fuifle coram Deo, fed vtrid qt tantum externa difciplinam,8xï ciuilia offi cia per legem habuerunt. Coftat autem mula tos honeilos ac praeftantes viros inter Gentes extiti(re,quorum mores non fuerunt deteria ores moribus honeftorum virorum, apud ludjeos.

Ecce autem tu

Supra accufauit Gentes,hie accufat pros pn'eludæoSjCp ipfi fint rei peceâti 8^ mor« iis,8^ coaceruat quædam eius gentis peccata Cuin autem ludæi legem habentes tame fine rei peccati. Sequitur qgt; kx non aboleat pecca turn 8^ mortem. Efi igitur alia quadam do« drina opus ad abolendum peccatum d^mor tem, Huefpedat Paulus in hac obiurgatiôc, ludæorum videlicet, cum adhuc fuerint rci peccati, ctfi Legem haberent, fatis apparere, quod Lex non fufiulerit peccatum 8^ mor« l«n* ■.

F V Circüci»

COMMENT- PHIL. MEL.

Cjfainci fio pro deft:

Occupatio eft,in qua refpondet obicÄiof ni de mentis cxtcrnoruin cultuum, obiia« bant enim ludaei,At nos habemus certos cuj tus,quibus deus fit nobis placatus. Nec^ eiii fruftra nobis tradidithos cultus, Paultis rc^ fpondet hos cultus prodefle, hoc eft, placer« DeOjQuando legem focimus,hoCeft, quado corda funtpia,quando vcrctimcnt Deum, aeverecreduntDeo. Nccÿvero tantum ad iudaicas ceremonias, feu cultus externos lu* darorum refertur hic locus,fed valetomnib* temporibus, Temper enim hacret hie error in jTiundo,q5 Deus remittat peccata, propter cet t3 opera,certoscultus, Sicutnunc Mona* chi docent, Deum remitterc peccata, propter obferuationes monafticas. Item,docent Miß fam ex operc operato mereri remilfionê pec* catorum,8lt;^c. Aduerfusiftos errores oppo* ni debet hie locus. Cultus externos non pla* cere Deo ex opcre operato,Sed fi legem iàcia mus,hoc eft,fi perfona prius fit fidelis,8«^ pla ceat Deo. Et obferuandum eft, facerc legem, alias intelligi de externa fimulatiôe operum legis. Sicut certe faciunt legem, qui externos cultus obferuât. Sed verc facerc legem,eft ha bçK cor timens Deumj3lt;^credens Deo.

Quod

IN II-CAP. AD ROMA-

Qiiod fl tranfgreflbrlcgi's

Condufio eft,q5 cultus cxterni non mere* anturremiflionem peccatorum, ludæisim* pijs dreundfio fit praeputi5,id eft, cultus ex* terni nihil profuntimpfis. Deinde.qjicqui* lur plané rhetoricum Antiftrephon eft.Ratio cinatur enim ex cotrari o,fi imptjs ludaeis dr* cundfiofitprxputium.Igiturccontrapfis gg tibuspræpunum fitcircundfio. Hocadicdi Vt omnino Gentes æquaret Iudæis,amp;lt;^ doce* ret ludæos non efTe meritos rcmifljonem pec catorum per fuos cultus« Item,vt doceret al,i am quandam iuftitiam, nunc in Euangelio pi^ædicarijpoft^cxternicultus non funciuf fiitia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„

DE SPIRIT V ET LITERA

Etnrcunci’û'o cordîs in fpiritu non htera.

Spiritus fignificat proprie fpirîtualcs mo* tus,quos fpiritus fandus in cordibus excitât fdlicet verum timorem, veram fidutiam mi« fericordiæ Dei,ficut Chriftus ait,Quôd natîî eftexcarnecaroeft,quüdnatumcft ex fpiri* tu fpiritus eft. Difcernit enim Chriftus, carne 8^ ipiritum, Carnem vocat, quicquid natu* Mhutnana fine fpiritu fando eftidt, SpiritS vocat

COMMENT- PHIL. MEL.

vocat motus, quos Spiritus fariAuS excitât, ita Paulus infra inquit, Legem ciTc fpiritua* lem,hoc eft,rcquirerc non tannim extcrnart 8cfpoliticam dilcjplinam,fed in corde motus fpirituales.Necç vero inteJligendum eft, particulafpiritualiter excludat,8c^ prohibeat ccremonias,fed ccrcraoniæipfæ funt res fpi^ ritualesTicut verbum dei, cum rede vtitnuf eiSjhoc eft,cum accedunt ad cas timor Dei 8^ fidutiapromillîonum,quarumlîgnafuntclt; rcmoniæ.Abraham,Dauid,8lt;^fimtlesfan(fM obferuabant ceremonias fpiritualiter,hoc eft ceremonias fcr uabant amp;lt;; addebant fidein, quae requircbatur cum cercmonrjs. Apucl nos obferuantBaptifmum cænamDoini ni fpiritualitcr,qui ÔCf ipfas ceremonias obier uant,8^ addunt iidutiam mifericordiae, quae oilenditurin cercmonijs- Cum igituriubet fcriptura fpiritualitcr fieri pr3ecepta,non pro* hibet cxternas ceremonias, quae obfcruarid* funttantifper,dum rcquiriteasDeus- Daui» di fuae legis ceremoniae feruandae erant, 8^ ta men has leruabat fpiritualitcr, vt didum eft, Namparticula fpiritualitcr, requint addiin corde timorem Dei,8lt;^ fidutiam.

Litera eft omnis cogitatio SC obferuatio, qua verbum Dei conacur Humana ratio per (éflt;

IN n. GAP- AD roma;

fefe ficerc fine Spiritu Sando. Ncc tantum efl Cercmoniarum obferuatio, fed etiamconaw tusrationis fine Spiritu fando,ad Dccalog3 ad ipfum Euangelium imitandum, Ideo Paulus inquid ad Corinihios, Litera occidie fpiritus viuificat,Hoc eft,Spiritus fandus eu fide erigit corda, viuos motus, nbsp;nbsp;vitam xa

ternam parit. Litera vero eft cognitio, ve| lt;0gitatio,qu3e non viuificat,ideo'cp opponw turvocabulum littra, viuisac veris niotib* cordis. Et quidem Ijtera dicitur, quia eft do« drina quædam,hoc eft,iraitati(^r.Tefcriptl adquam dodrina difeiplinaafiuefadi fua tnus. Quaretota ilia iuftitia earn alis,qua regunturS^ alTuefiunt homines qui no vers liintntDeum,nec vere creduniDco, videli« Kt opera moralia, cultus, meditationes,amp;d Orationes,Gne vera fidutia,funt litera. Ac ad nrnalem iufttiiam et difciplinam proprie per tinent illi conatus,quos vocant adusclici« tos,cuin ratio ociofa fine veris terronbus co gitat fe titnere Dcu m, a u t cu tn cogitat fe vel« Ie credere Euangclio,necj tarnen aut terrote« Veros, aut conlolationem veram experitur« Quan^ autem tales cogitationes lunt fimu« luiones hypocrifes Minen cUldplina ipla Beceffatiaeft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?

Failli

COMMENT. PHIL. MEL/

^’ FalIitaurcmOrigencs, qui fîngit literani apudPaulurti fignificarefenfumgrariimatw lt;um,3lt;^ fpintum allegorias feu meraplioras. Nam etiam allegoriæ ac metaphoræ,8lt;^ finu pliatcr omnis döiftrina legis Euangeln, ii r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a p

tera eftjCum earn ratiocogitat,aut imitaturli ne Spiritu fanAOjfine vero timorc,etfincv« rafidiitia,3lt;^ facile intelligi potefterralTeOri genem,Cum enim dicitur,Lcx efifpiritualis abfurdiflimiiincireCjfiquis interpretarctiir, non efle facienda ea,quge lex in fenfum gram inaticû prsecipit.Sed tantum mctaphoras,3^ al legorias qu ærendas efle. Id certe Pau lu s no voluit,Nam priuf^ abrogataccfTentceremo nix Mofâtcæjferuandæ erant,8«i tarnen à fan lt;ftis fpiritualiter fiebant.Nec nobis licet omit tcrc decal ogum,au t noftras ceremonias in iiangelio traditas. Quare aliud quiddam gnificatfpiritus, «^allegorias autmetaphor ras- Ex his facile intelligi potcft,quôdhiccir* cunciflo iuxta literam Hgnificet ipfum opus, fine timoré Dei,8^ fine fidutia,quæcumcere monia rcquirit, 8lt;^ hæc habet laude, inquit, coram hominibus,id eft,cftiuflitiahumana, quaeetfiaddifciplinam prodeft, tarnen pro^ pter earn Deus non reputat homines iuftos» Circuncifio in fpiritu fignificat fidutiam mi* ti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ferico»

IN in CAP. AD rona;

ftricordiat,cuius promiflio addita fuit illi {i«i gno,videlicet,Gircuncifioni’ Porro non exa» duditliteram circucifioinfpiritu. Patres era 6^ fignum fidem habebant, Alij qui ex Gentib* credidcrunt,fidem candc hnt, ctia (i fignum mutatum fit. Ethæccircuncifiofpi* ritus,id eß fidutia,habet laudem à

DeOjidefi,placet Deo,leu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a

pronunciaturaDco

efie iußitia»

CAP. III.

Quid igituf praeftatludaeus:*

■TSSÄIgreditur aliquanto longius ab oriturexilla

Br..y^^JliidapnriimfV Gentiumcxxqua hone,in qua dixit ludaeos no effc iufios, pro pterfuos cultus 8lt; opera legis, nec polTc à peccatOjS^ xterna morte liberari, per cultus ^os,8lt; opera Icgis. lure enim quxri poteft, SinoniufiificatLex, Qu are data efi^ Quart prxdpitcam Deuslt;Quareita vultcoli,fin5 appro«

COMMENT- PHIL. MEL«

«pprobaK Si non pronunciat iiiftos qui kg( obediunt,cun) omneslegum latores lie fenlt; riant,obedientjamerga leges, luftitiameflê. Item quareludæi dicuntur populusDei,u non lunt lufli,!! nihil intereil inter ludaeos 5^ Gentes.

Paulusbi/âriam refpondet, Primum affif matiue,deinde negatiue. Primum aitludï« ©s præftareCentibus,8lt;^ hanc habere prxro^ gariuam,quüd habent promilEiones. EtWc locus de mu Iris magnis rebus nos docet, dcfinecultuum,8lt;i totiiis politiæ ludaicte, cjuarefintinftiiutæcercmoniæjataecertæk* ges in ifto populo.Quia oportuit certuin pO pulumexiftereinquopromifljones deChd fîoreuelarëturcerroamp;i eJarotedimoniodei» Huncpopulum oportuit dilcernilegibusS^ ritibus,abahjs omnibus Gentibus. Üataeft igiturlexjinftituti funt cultus 8^ ritus, non vt iuftificareiK coram Deo,Sed propter bunc politicum finem, vt difcernercthanc nationê ab alrjs Gentibus.Præftant igitur ludæi Gen ribus,non qd per cultus, ôc alia opera lcglt;’ naeritifintiuftjficationem, Sed qj interiplos fueruntreuelatæpromifliones,norant igitur verbum promilTionem milericordiae, aliqui appr€henderût,8lt; laluati lunc.Magna il nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tnin

IN ni. CAP. AD ROMA-enimprærogatiuacft, quod habueriint verlt; bum,quodicicbantcerto in illo populocx^ tareverbum proniiffioncm de ChriJ« fto. Etqui'dem promiflionesira funtxditae, Vtpertineantad ipfos pofieros Abrahæ,qd «xipßs volueritDcus lîbipopukim 3«^ Ec^ clefiam fumerc. Itac^ aliqui ex ludxis baud dubieferuabantur»

Qtn'd enim quod quidam non crediderunt,

Rurfum hic obiter alias quæftiones infc:* Ht. Vtrum ideoamiferint ludæi promiITiOai gt;ies,vtrum ideo tota gens à Deo damnata 3d reifda fit,pofi:^ quidam increduJi fuerunr, pofte^ occideruntChriftum. Refpondet, Dci promifliones non fieri irritas, fed manere ra« tasomnibus,quicunc^crediderint, etiâiî plu timi afpernentur. Et hæc cft egregia confola^ tio,quæin tanta multitudineimpioriim eri« gerenos debet, ne fufpicemur proniifTione» fedasEcclcfiæ irritas elle. Non abolctDeu» proiniffionem dercrniirionepeccatorum,dc «xaudiendis Sdferuandis qui inuocant eum» Ideo non abfterreat nos multitudo impiorû, A'ioininuscôfugiamusadeunijSd expede« MUS certoprscfuturumeflèjquæpromifit.

U Omni»

COMMENT. PHILIP. MEL.'

Omnis homo mendax.

Additantithefi'n, Omnis homo mendaX« Qiiafi djcat,Deus adeo tcnax eft promifli,y’ proeftet,enamlj omnes homines fintindign), iuxtaillud, Omnis homo mendax, hoc eft, nonreAeiudicansdeDeo, non vere tftnens Deum,n5 verecredens Deo. NonigiturpeH dent promiHiiones ex noftra dignitate, fedeX co,quod Deus verax eft,

VtI'uft(ficcrisin fcrmonibirs tuis.

Addit in eandem fencentiam, 8lt;I diAufU Pfalmi, Vt iuftificeris in fermonibus tuis, id . eft, Dei veritas 3d bonitas fit illuftrior, cum ! feruatpaAaeiiamindignis.Sedrecitemusin tegriim verfum Pfalmi, apte enim citatuseft 8d habet egregiam doArinam 3d confolatio nem. Tibilolipccc3ui,3d malum coranite fecijVtiuftificerisin iermonibus tuis,3dvin^ cas cum iudicaris.Prima pars docet,q?Deus gratismifereatur- Teftatur enim quodniliil ad Deum afFeramu9,nifipeccatum Sicenim Icgatur, Tibilblipecco, malumcoramK faciOjParticula iolum,rcfi.Taturad prima pef fonam,ad verbum pecco. Qiiafidicat, figo ' nihil fum nifi peccator, V’emo ad tc non fret’’ nirt

IN ni. CAP. AD ROMA?

nieaiu(î)na,meis benefaAis, nihil affèro^niG confcfTioncin peccati.

DeindeicqiiKur,vtiuftiHccrisinfermonia bustuis,ideft,agnofcome elTe peccatorêSd tcfolum pracdico iiiftum cfTe, nos no efic iu^ ßoBjkdindigere mifericordia. Sequitur, V t vincascum iudicaris.i.agnofco mcelTepecca torem,3ë dignumiraamp;d pccna, vt cum hy^ pocritæ ncgant fe iurc abs te dânari,cgo præa dicem te vincere,hoceft,iureiralci,iure dama nare,Quia nos vere fumus peccatorcs, dia gni damnatione. Hæcprimum de confeiTioa nenoftra ficintelligantur.

Sed rurfum addedum eft de mifericordia quod mutuum cft'b'go nihil affero ad te nilî confcffîonem peccati,0lt;i oro vtmilercarij, vt iuftificerisinfermonibus tuis,hoceit,miferw cordiâimploro,8lt;i imploro.non fretus mea dignitate, fed tantum promilfionibus tuis. Itacphancconcedes,vt teftatum fiat te elfe iua HumferuaniempromilTi' Item.vt vincas cumiudicaris. Impij Hypocritæ aceufant Deum,quàd non refpiciat,non curet humas tgt;a,aut certe tjj nô feruet promifla- Tu igitur exaudics mifereberis, vt vincas,S^cxemlt;i plum oftendas,te vere exaudire confugieru* t«adtc,acverepr3eftare promifla.

G t) Habe

COMMENT. PHIL. MEL-

Kabemns jgiturhicinffgne teftimoniuiw contra fîdufiarnpropriaMiiftitiæreirdtgata« tis.ac maximam confolationem after«, liad vftrmfranfFcratur,cumeiTtfenitfmus nos ni* liil ad Deum afferrc pofte nifi peccata, intue» ainur in hoc-cxemplum, 5lt;; memincrinru» bicdoceri nos,quid gratis ofteraturmifai* cordt3,amp;lt;^c.

Si an tcm fnfu fit f f a nofîra

Ex hoc vcrficulooriun^rurfus alixquar# fiiones. Si gloria dei fit ilJuftrior propter no ftra peccata, quarcirafciturDeuspeccantib\ Siquidem noftra peccata augenrgloria Dei, cum videlicet,itapronunciat nos iuftos,noit ! propter noftrjs yirtutes, fed quiaagnofeiin' i noshabere peccata,qua rimus noifericor/ diam. Item,finonfumusiufiipropt noftra» virtutcs,quorfum opuscritbcnefàccredten» videturfequi, quod profit peccare, Vtqu» Deusplura ac maiora peccata remifcrit,eo niaiorfiatmifericordixgloria. Adhæcablt; furdanuncnonrefpondet, fed abruropitea, interim obiurgatts hos, qui carnali iudicio baecabfurda ratiocinantur expronuftionib^ diuinis malctntelJcciis. Namcumiuftilical Deus,ita iuftificat,vt nouam vitam, nouai» b^entiam ac iufiitiant afferat, 3^ ckbemu* obedic*

IN m. CAP. AD roma;

©Bedienti'am Dco.etiamG aliud quiddä pro pofuit,propterquodiuftos pronucicf,cum riæc noftra obedientia iongiflimeabfit à per-fedione,

Qindigtfur pr^ceUft

Reditad pn'mam qua’ftjonem,quid inter« fit inter Iiid ro? Sx^ Genres, Et cum liipra refa ponderi[afïirmatiue,ïudæos haberequaldS prærogatiuas,hic negatiue refpondet ludæa Os3lt;^ Gentes pariierlub peccatocfle, hoc eft, ludæos non elTe iuftos propter opera iegjs. ItaqtnihiJexceli unt ludsei, qd attinet ad i ufti ficauonem, fed excclJunt hoc nomine, quod *torantôlt;^ habebant promiiriones,quas qui apprelieiidebant,iufti pronunciabantur, non pronunaabantur iufti, propter opera legis»

prnis cnim contendimus om^ nes fub peccato edc,Gentes SC Iiideos.

Atqiitaredit ad propofitionetn initio in* fiitutam,eam'cç repetit oC dare iamdicit, qd fcriptura condemn« omnes homines,hoceft q? ait ocs fub peccato dre,hoceft,reos efle pec tati SC mortis æternæ. Id enim iignificat hxc fig«ra,Iub peccato efle, videlicet reu accapti«

G il) uum

COMMENT. PHIL- MEL»

,lium peccati ac mortis cflc. Loquitur auteiH de omnibus hominibus prætcr Chriftuin.ac defandis ctiam, quatenusßne mifericordia confiderantur. Porro exemplum deludae i's,accommodandum eftad omnes, omnib* temporibus,qui verfanturin bonis operib^ moralibus. Cumfcpncgatludafosiuftosfu« jffe propter opera legis, feiamus idem iudw candü clTede nobis. Ncc valet cauillatio ido rum,qui interpretantur tantum ceremonijs dctralii iußificationem,non operibusmora* Jibus. Quia 1Î ceremoniae ludae os non iuftw ficabant,necmoralia Operaiußificabant' Na ceremomæapud illos non minus habebarit j mandatum Dei tp moralia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Ncneft qui inrelligat, non eft qnirequirat deum,

Pauluscitat teftimoniaquædam exPfal* mis,quibus propofitionena repetitam confit fnat,q5 omnes fint rei peccati 8lt;^ mortis. Sunt autem variaefiguræ inillis vcrficulis, quas omnes prolixe enarrare, non eft huius Iod, ïlludobferueturquódaccufat non tantüci* uilia delida,fed peccata contra primam tabu lam,nonintelligensnec requirensDcum.i. omnes contemnunt Deum,hoc eft, nemo tan lumtimct^quantura oportuit, Nctnotanriî confia

IN ni. CAP. AD ROMA;

fonfidit Deo quantum oportuit.Hanc impie tatem feqüiturfalfa hypocritica doArina, odium verædodrinæ, quod hypocritas armatad perfequendos ocddendos pios. Ideofequitur, Sepulchrum patens eft guttur corum,Linguis fuis dolofeagebâtjid eft fais fa docent, amp;nbsp;vt tueanturimpias opiniones, 8^ impios cultus,miris dolis oppugnant pis os, Nam gutturfignificatdoftrinam 8gt;lt;; con Clia, Sepulchrum patens fignificat exitium, cftc^fententia dodrinam 5^ confilia impiorfl adnocendum dcftinata effe, Nam impias opiniones habent, ac docent quaefuntexitio fiis,qui eas ampledûtur. Ad haec perdere co# tiantur alios qui rede fentiSt. Eft'c^ fepulchri metaphora lumpta in genere à foueis in quas præmjtati aut lapfi pereunt. Pedes vcloccs adelrundendumfanguinem, hoc eft, hypos critæ acerbe crudeliter oderunt, 0lt;: ftudet perdere pios,

Contntio Qi. calami'tasin viis eo;» rum,

Hocetfi alq adiuc exponunt deftudio no cendi,tarnen re Ai us fecundutn hebraicam co fuetudinem,pairiue de poena intelligttur, cp ipfiimpijfintinfocliceSjficut Saul infoelixeft omnia eius confilia,ipfi reip. fecus eueni«

G iiij unt.

COMMENT. PHIL. MEL-pnt,Sgt;^ propterea irafcitiirDco,acdefpfraf» If a non norpnt viam pads impii, hoceft fiini inibcljfcs in omnibus confilqs 2*^ ncgocijSjaC propterea fremunt aduerfusDeum.

Scimus autem,

Addit conclufionem vniuerralem.Vtom ne os obturetur, àé omnis mundus iudket reus elFe. Et quia folemus detorqucrc obiui'* gationes a’d alios, Paulus diferte admonef, quod Plalmi condonctur ipfi populo IcgiSj qui verfatur in bonis operibus.

Sed quidam qui defendunt homines iu^ ftos eße coram deo, propter bona opera,aftu teeludunthanc vniuerlalenipropofitioneffl Pauli,Dieu nt eße Synechdochen,quia videlicet omnium ordinum homines,St^plurinii pcccent,Paulu m vfum efle vniuerfali.pcrfy nechdochen, 2gt;lt;i accufare oranes, etfi interim paueißimi quidam boni finqquosconuenw atexdpereabhacgenerali fenrentia, Quiain alijs locis fcripturæjpronuncienturhomines iußi propter opera- Vt cum Paulusconcioa natur ludæis, etlî malos, quoru maxima ell mulotudo, in genere accuiat, tarnen non vw detur accufare paucos quofdam bonos. Pc* trum,Iohannein amp;lt;^ fimiles. Sed feienduffl lt;ll,hanc accuiatiôera vniucrfalan efle, de oiunw

fN III-CAP- AD ROMA’

omnibus hominibus fecund urn naturam a« cipidebcre,quian^mofarjlîacit legi Dei. Et Paulus fads cauit in rexiu neilla exceptio abi fingi poflet, Addit enim, Eo quod ex operw buslegis non iuflific.ibitur omniscarocorS Deo. Hicdilerteno fol um perfoni q fedipfî» bonis operibus detrahit iuftificationem, vt eiïetclarior oratio. Eftautem plana 8lt;^lt;lara fententia, quod bon.i opera nonpoflintop^ poniiudicio, 8*^ iræ Dei, non polTinc pacarc confcieniiam. Sicut Pfalmus inquit,Non intresiniudiciumcum fcruo tuo, quia non iuftificabitur. 8*ic. EcficuthicPlalmi verfus generaliter omnia bona opera,Ceremorrias,

mores acculai. Itahic intelligamusaccufa dceremonias 8gt;lt;f mores,quia nec moralia o* perapoHuntpacareconlcientias, vtconllat. Et loquitur Paul us de iu dicio Dei, no de hi* mano iudicio. Ideo addit, coram eo. Qitarc ßcintelligatur,quod cum confcientia agitcS Deo,9lt; certam pacem quærit,non pofut red di pacata per vlla opera,nec per ceremonias, fee per moralia opera,fed confugiendum cG» feadpromilTam mifericordia. Atcphincap* fîret,quiddçexceptiôe ilia iudicaiidum lit,

•lam cum illi, qui in bonis operibus verfan *ur,«iamindigeant mifericordia,facile intel*

G V iigl

COMMENT. PHIL. MEL.

tigipoteft,quùd non fint cxcipicndi, R'd p3* rKeraccufenrur,3lt;; vniuerlaliparticulacoffl» prehendi debeanr.

Per legem enim agnit/o peccatb'

Alia occupaiio eft, dequa tarnen infra co* piofi'us dieet- Potcratcniin obrjei, Si propter iegem non pronuntiamur iiifti, quareigitur lex lata eftÇ Certc legiflatores omnes pronun liant obedientiam erga legettt iiiibtiatn efle. Adliæc refpondec, 8lt;^ nouam quandam3lt;^ inauditam tnundo lentetiam afFerf,quod lex data fitjnon quod tollat peccata,fed vt often« dat peccata, o îèendi t a U tem cum accufat lef ret confeientiam.

DE DVPLICI VSV LEGIS.

Hicautemfeiendum eft, dupliccm vfuffl efle leges. Aker eft: carnalis, hoc eft, ciuilisamp;^ ranonaiis,Hiclegisofficiüeft, cohercere pios,rudes carnales- Intelligoautemlcg^ non folum Mofaicam,fed etiam legem natu« ræ,ôlt;^ omnes honeftas leges, dilciplinani , magiftratuum. Item dodrinam philofoplio I rum. De hoc politico vfu legis, nihil hie di* citPauIus.Noneiumperunetadhancdilpu*

tan one

IN ni. CAP. AD ROMA tationSjfed alibi interdum de co admonet,vt cuminquit, Lex eft iniuftis pofita, videlicet, adcohercendoseos- Item, LexeftPædagOs gus, Requirit enim Deus hanc pædagogiam Si finonverefatiffacit legi Dei, fed tantum externa opera vtcuncÿpræftat, finequib’ no poteft tranquillitaSjin hac focietate ci uili,ho3 tninum exiftcrc. Quare nec natura hominti finelegibuSjamp;i tali pædagogia Si difcipltna conferuari poteft.

Alter vfus legis eft non politicus, fed per* tincns ad confeientia cum Deo agentem. Hie lex tantum accufat confeientias, nun^ enim legi fati8Eacit,ldco ait infra,Lex iram operat. Item,Peccatum abundat per legem,videlicet confeientia accufata Si perterrefacla,fugit irS Si iudicium Dei, defperat Si irafeitur Deo, ïtahiCjCum ait,'Per legem cognitio peccati, intelligaturcognitio,non de ociofacogitatis One,fed de terroribus illis confeientiæ- Tune enim verelexintelligitur cum accufat,Si pec catumtunccognofeimus, cum perterrefadi, agnofeimus Deuni offenfu m elle. Quia peca catumeft quoDeus offenditur, Donee

I igitur cocca mortalium mens non vere ftaai 1 nbsp;nbsp;tuitDeum offenfum efle, nondum vere no#

uitpeccatutn.Sed de hac re infra copiofius dl cendS

COMMENT- PHIL. MEL.

c#ndum erit.Nüc fan's tft Paulo breunersd* monuifle^quod cum lex fem per accufetjf« quatur,confcienriam non poirelegcS^op®* ribus reddi pacatam ZC luihikatatn.

PROPOSITIO PRIN* CIPALIS-

Nunc luftina Def fi'nelcgc Sic,

Principalis propofitio ac ftatus præcipu« difputationiSjin hac Epiftola, hicinftjtuitur. Nunefine Iegeiuftitiapatefit,iuftitiavfdeli^ cetDei perfidem I E S V Chrifti,8^c. Eft'ej fumma propofitionis, quod certo permiferi cordiam propter Chriftum iiifti reputemuf coram Deo, no propter noftra opera,autno^ ftras virtures, fed tarnen bane mifericordiam fide apprehendi oportet,hoc eft, oportet con^ cipcrefidutiain inifericordiæ,quod fit cena propter Chriftum.

Mukaautemhiemonendi funt LcAores. Primum de ferm one, quid fignificet iuftus, quid iuftitia Dei, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Iuftusintelligatur relatiuc, pro co quod | eftacceprus Deo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

luftitiainhacdifputadonePauIi,non intel ;

ligatur

ÎN m CAP. AD RONA.

Ifgaturdenoftra q'ia!itate,etfî verum cß, ^dl nouas quafdâ quailiâtes in nobis effici opor tel,fed tarnen propter aliud extra nos fez, per mifericordiam propter ChnfiumfumusiuM fii,hocefl, accepti.

luftitia Dei fignißcat acceptationem, qu» Deus nos acceptar,

luftificari fimpIiciterStS proprie ßgniSca« iuftum,ideft acceptum reputarifeu pronutu tiari»

De fide confiât quodfignißccf nonnotitit •mhyftoriæjfed fldutiâcertæ mifericordiæ.

Varie autemhæc fententia deprauata cft, Fideiuftificamur.Schotaftici addunt,fide(ca formata.hoc eftjfidc iufiificamur propter dia ledionem Hæcinterpretatio fimpliotereuer titiotam Pauli difputationem.Quia Paulus hoc ipliim agit,Fidem nonpendereex condi tione nofiræ diledionis.Si enim ideofidciuM fiificarcmur,quia diligimus.nun^cnetcerta «uftificatio,quia nun».^ fatis diligimus. Ërgo omnino repudiandaeft interpretatio Scliolai fticorum,quia detrahit iuftificationem tîdei, transfert in dileAionem St^iuftificationenj reddit incertam, quia additfidei côditionen» noftrædileAionis.Etvide ^fit abfurdainai Krpretatio.Non poceft mens pertcrrelada, fu giena

COMMENT- PHIL. MEL» gîcns iram S^iudidum Dci,diiigcreDe»nï,' nifiprius fidunam mifericordiæconcjpiac/t । fiatuat peccataremifla effe. Qiiare non poreft gt;nbsp;fidutiam propria: diledionis opponer if! iudidoDei.

Repudianda eft Slt;^ imaginatio all orCr, qin ideo putant nos fide iuftificari, quia fides fif initiumrcnouationis. Hifinguntnosiuftos ciTe propter noftram nouitatem 8lt;qualitatê. Ac propcmodum ex Auguftino hâc perfua^ fionëhauriunt. Sed aliud vult Paulus. verba,Fide iuftificamur.ita rede 8c germane Intelligentur, fi in correlatiuam fententiain transformentur, videlicet in hanc. CcrtopcT xnilcricordiaiuftifeu acceptireputamurpro^ pter Chriftum.ItacumdicimuSjfidciuftifica inur,més ftatim quærat extra nos illud,^pt quodiuftireputamur,videlicet intueaf mi^ fericordiam,amp;lt;; ftatuathanccertam ef^eprop^ Chriftum, Quia nihil aliud eft fide iuftificari per miiericordiä iuftificari,8lt;^quidemfta« tuendum eft,q uod hæc mifericordia certa fir. itaeç etfi fides eft quædatn qualitas in nobis, tannen non iuftificac,quatenus eft noftra qua* litas, autnouitaSjfedquatenus apprehendit mifericordiam- Ac formaliter iufti fumus, non noftra qualicate,fed imputationc diuina quaö

IN m. CAP- AD ROMA.'

C|uæ fit per mifencordiam,cum tarnen no» ftatuimus flanc mifen'cordiâcertam efle proa pter Chriftum- Ergo fideiuftifi'earifignificat, hdutia alieni beneficq,non ullius japrioe qua litatisjed mifericordiæ reconaliari Sd accept tari.

Hxc diligenter obferuanda funt, quia nifi hanc fententiam teneamus, eonfeientix nulls habebunt certam Slt;; firmam confolaxionem, fiiudicabunt fe Deo non placere, nifi c5 proa priam mundiciena fenferint,amp;d econtra in fe=s curis alitur impia fidutia proprix iufiiiix. In fumma,obruitur germana nbsp;vera cognitio

Chrifti mifericordix- ß fingamus homia tiesiuilos reputari,propter proprias qualitai tes. Ac tota dodrina iuftificatiôis,apud Pau lumeo fpedatjVtconfcientia polTit certo ftaa tueredebeneuolentiaDei,quiadubitatioeiî impia, parit deiperationem. Hxc certitua do non poteft teneri,nifi hanefententiam rene amus,quamdixi, videlicet, quod certo repu terauriufii per mifericordiam, modo vi créa damus mifericordiam illam certam efieproa pterChnftum. EtScholaftici,quianon ania maduertunthanccertitudinemcofcientix nc:i celTariam cire,ideo non quxfiuerunt hâc doa tSrinam dcfide.hoc eftjdecerta fidutia mileri cordia

COMMENT. PHIL. MW.» cordiaf, fed tantum ociofas quafdam virtu* tes in homme finxf ru nt,nee confiderauerunï quomodo confo'entia agat cum Deo.cum quxritremiflionem peccatorum,aciufiifîa* tionem.

Secundo, feiendum efthoc quoq?, Ciiiu dicimusfîdehifti reputamur, tria nos coras plcifti,videlicet, qj remifTioncni peccatorutn accipiamus per mifericordiam gratis,nec p5s deatremilTiopeccatorum ex conditionenos ftræ dignitatis au t operum- Præterea q? renat ti rcputcmuriufl:i,de]nccps etiam per miferis ! cordiam propter Chriftuni, non propter nos firam nouitatera. Tertium eft, quod fimul cum remifltone peccatorum,amp;^ imputation« îuftitiæjgratisofferaturvita æterna, ccrto p mifericordiam propter Chrifîum- Hxctna diligenter meminerimus coniungendaefle, remiiïîonem peccatorum,imputationemiu* ftitiæ,8gt;^ donationem vitx xiernx. Actota res eo fpelt;Sat,vtconfcientia reddaturccrta,ni fienimreddaturcerta, ruit in defperatiôera, neccreditie exaudiri àDeo, SedIcmperfiis git, 8^ odit Deum. Tantum mali habet dubitatio. ClarilTimum autemeft,quoJ fi remiflto peccatorum penderet ex dignitate Hoftri operiSjfutura cflct inceria.Idco necella

rioft» '

IN ni. CAP. AD ROMA.

tIoQatuendum eft,quód gratis per inifcncor diam remittantur pcccaia propter Chriftum, modo vteredamus^nobis remitti. Ethxcra^ tio decertitudine fimplicitereft qu5 nemovni^ labefadlare aut euertere poterit. Idco'cg Paulus earn toties inculcat. Deinde,fl fenuendumelTetrcnatos iuftos efle, propter ftqueniem nouitatem,amp;i fuasqualitatesauc Virtutes,iterum fieret incerta confeientia. C5 enim nunej legi fatisfaciamus,temper dubia laretconfcientia.virumDeo placerec. Tertio fifentiendum effet, vitam xternam dari, non gratis per mifericordiam propter Chriftum, led propter noftram dignitatem,feu qualitaa tes,feu virtuteSjfeu opera noftra,iterum tota res fieret incerta. Sed confeientia debet fe eria gere,2lt; ftatuere, quod vitara acternara certo

' per mifericordiam propter Chriftum accipia at. Interhominesiusleudebitum eft certu,

. mifericordia incerta. Sed in Euangelio mifea rieordiaeftcerta,filt;, vtita dicam, credent! fit lus ac debitum, propter promiffionem, ficut

‘ in donatione- Hxc valdc prodeft tenerc8lt; I fiaberebene meditata,2Zcû in omni vita,orn 1 nibus ptis,tum etiara morituris inculcare,nc I fibihanc cerfitudinem cxcuti patiantur. Item \ filentiendumeffetrenatos,iuftosçffe, propi 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H fequê

COMMENT. PHIL, MEtJ

fcqucnria opera, 8^ deberi cis vitam aefernî propterilla opera, detrahereturChrifto ho^ j nos ip.ediatoris, Q_uia fingererur rcnatosiu* ßos nbsp;nbsp;faluos eiïe, propter fuam nouitatcm,

non propter niediarorem per mifcncordiain» Iraq;proptfl has diiascauflashæernaeoniiîs gamus rcmiHioncin peccatorum, impuiatiff nemiuftidæ, donationem vnac ætcrnx, videlicet vt cotifcienriae ceriitudo teneatur, 8lt;^ neChriftodetrahaturhonos mediatoris,

Sine lege.

^inelcge. Mira 2gt;lt;^ ignora mundo fenten* tiaeft,Chrï(îumapp3ruifrelîneJege,leuiuili j tiam Dei rcucJatamelTe fine lege. Attnund* nihil aliud de Chrifio cogitât, ii quid ei trif ■ buit,quim quod fit n on iisLegi Hat or, prtw peniodumqualis Moles fair. Ètfingûteuirt , legem tuliflcaliquantoconimodiorem legt bl oil, videl icet de diledione abrogatis cere* monrjs, Quia non conueniebant omnibuJ Gentibus. Deindecolliguntquas legesad« diderit Chriftus Molaicis, fingunt addiiaffl legem de non iudicando, de communionere rUm,Slt;; fimilia fanatica Sgt;lt;1 fediiiofa. Poftea jnrcipretaturChriftum finelege apparuilTc, Icilicctceremoniali. Itacorrumpunt Pauli fententiam.

No»

IN III. CAP. AD RO

Nos intelligimus fimplidter de tota legè, Chri ftü aftcrre remiflioncm peccatorûjmpu tationem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vitain æternam, no pro

pter Vila legem,necÿ ceremoniarü, nccÿ mo^ ïü,ficut alibi CU legem nominat, de tota lege loquitur.Ethoc diAo feiamus nihil ad res po liticas pertinere, fedtantuad confeientócum Deo agente, EfttphaeefentenuaJuftitijuDei fi ne lege pateKt in Euangelio,hoc cft.Euangeli Um affert remifTionem peccaiorû,‘imputatio nera iuftitiae,amp;lt;l vitam æternâ fine conditiôe legis,quæetfitancpeffeAusfcquitur reconci liationem,tarnen non eftcauffa, propter qua iuftirepuiemur, Sed propter Chriftum, per tuifericordiam gratis ofleruntur ilia,quae dis xfQuia fi ex conditione operum noftroru, noftrx dignitatis pendereni, fimpliciter ef ' lentincerta. In candem lententiam aitloana

Ues, Lex per Mofen data eft, Gratia nbsp;nbsp;veria

tasperlESV fA Chriftumadeft,ideft, Cha riftus non venit vt leges ferret,nec Moles,neC Solon eft,fed habet aliud officium,gratis do uatremiflionem peccatorum, 2gt;lt; iraputatioa uemiuftitix' GratiaefhfignificatremiffionS peccatorum,reconciliationera, feu impua tationem iuftitix,qux fit gratis, nec pendet tx condiiionc Legis, tanqu am ex cauffa.

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H ij Yeria

COMMENT. PHILIP. MEL.

Veritas opponitur hypocrifi, videlicetvni# uerfæ iuftitiælcgis Sd operum,qu3ecumex iftfmefcfTecuItus dei,tamcn dtibftat dedeo, nccvcre de Dco fcnnt. Et propfter liane dubi# ' radonem,totus illecultus eft laypocn(Î3,iniî ■ pictas,Slt;I defperano, Namconicientiadub» tansnonvcrcftatukfccxaudiri àDeo,nôve re expedat bona à Dco. Econtra quando Ch-' i riftusapprehenditurfide, tunedemum coiw foentiailatuit nufcricoi diamcenamcffepro pter Chriftum,vere ftatuit nosexaudiri. It» adijcicurgratis ventascorrelatiue,quiavcri’ tas eft propricfides,qua accipimus reconcile ationem,qua vere ftatuimus miferkordiai» ïliam propter Chriftum certarn elle.

Hincintelligi poteft,quidinterfit interlc^ gem Buangelium. Étiamfî lex dkatur balt; berepromifiionem vitæ æternæ, tarnen kx requiriteonditionem noftrorum operuin/t noftræ pcrfeiftionis. Buangeliü offert remilfl onem pccc3torura,Slt;imputanonemiuftitiof gratis ira ne pendeant hæcex conditiôelcgiS' ! Quodfipcnderenthæc ex conditione legis, 8^ noftrorum operum,nihil interfl'et inter 1» gern Ôlt;;Euangelium,8lt;IChriftusnihilopiuS bcneficij attulillêc,c^ Moles, ôd tota promit’ fio effet incerta 3^ irrita. Quia fi effet leniien« duu»

IN ni. CAP. AD ROxVlA;

dum, tunc nos habniiros eflêremifljonc pec« lt;atoruni,pofttj legi lätißaceremuSjacdcura dil(gcremuslt;xtotocorde,nun^confequ€r« njurremilfionempcccatorumjquianunquä Ifgifatisfit. Ideo neceflecftEuangeli'umö^ promidionem grarix,nonpendere«x condi tione legis,8«^ opcrum noftrorum. Skaccipi debet,q? hk Paulusaitjuftitia Dd patefit fis nelege,ideft,al)aqu3edann'ufiiria reuelatur implerio legis.Nam Euägelium offert iu= ftitiam,hoceft, imputationem iuffitiæ, quæ nonpcndecexconditiôclegis ödnoftrorum opcrum,lcd gratis pronundat iuftos, per mlt; fericordiam,propterChriftum, modo Vtcrc damus.fcu confidamus miferkordiä in Chri fiooblatam.

Qiiæhabcttcftimom'um inle^ geÔdprophetiSi

Occupatio eft,qua occurritilli quaeftiont, dequafupradixi. SinuneprimuminEuans geliopatefitiufiitiaDei,quomodo Patres, g tot millibus annorum ante fuerunt,faluati funk An ignorauerunt hanc iuftitiam: An veto aliaquadam iuffitia faluatifuk An nul lusextititvn^ populus Dei ante Euangelis Um? Aut ficxdtit aliquis populus dei,neccls feerithocgenusdoclrinædeiuftitiadei tunc

H itj quocj

COMMENT. PHIL. MEL*

quoCÇ cxtitiflc.His quæflionibus cG alibir« fpôdet,tum hicqq;Nani alibi docet Abraba accepifie promilTionem de Chrin:o,qux ve« crat jpfum EuageliG,ac docet e ii m faluatum cfle fidutia mifericordiæ. Et haèc ^miHio fae* pe repetita eft,3lt;^ à Prophetis diligenf illuftra ta,qui palTim in côcionib’ fuis damnât in ho« iminibusHdutiâ iuftitiæ propriæ, 8lt;: do«nl Chrifiü fore viAimâ pro noftris peccatis,Si^ JDcuin fore hominibus propitiû propt illam |ioftiam,pontifîcem,amp;lt;^ regem Chriftiim- b’ rorant Euangeliû de Chrifto Patres,St! final’ Jiifidutiamifericordiæ inChrifto proinifl*, pij omnes faluati funt,antemortem rduf rectioncm Chrifti,Gcut poftea faluaturEcdt fia. Etlîcutfcmperaliquiseft populusDdi ata necefle eftfcmper extitifle certam promif’ fionem gratuitæ miiericordiæ. Haec promit Co gratuitæ mifericordiæ,non eft dodrinafi gis Mofaicae, Imo ante legem Mofaicatn rÇ’ uclataeQ,vt in Galatis difputat.Cæteruinil’ Hyftorrjs legis obiter repetitur. Nam obfcti“ uatio legis erat politica externa difciplinîi ficut apud nos politica corporalia fun[,fi ges,mores,8lt; inftitutaciujlia, necefticiebani jufios coram Deo, nec auferebant peccatufti) ^mortetn.Sed in illo ipfo populo Icgis,fal’

ûabaiv

IN III CAP. AD RONA.

trabantur homines, fob ilia promiflione, in tl^'acognoicebant miCericordiam, veered ere poiïent, ac ftatucrc certo Ie habere remilTionS pcccatorum,Slt;; falutcm. Quarc in Hyfiorija apud Propheras repcti, tradari, 34 ’Huftrarihanc promiflionena, necefTe fuit. Ideohic dicit Paulus, extare in lege Slt;^ Pro« pl'Misteflimoniadchaciuftitia. Euangelium iana teftatur Chriftum exhibitum e(Te,S4 clas »■cprxdicat 24 offert remiffionem peccatoru. Idacc teftabantur euentura effe, promiffiones illxpriores faAae Patribus- Quare idem fuit Euangeliumdemifericordia. Idem igitur populusDeieft,qui mifericordiâillamquo cuncf tempore apprehendit.

IiiftitiaDei perfidem.

Multas particulascoaceruat, donee collis gittotamdefinitioncmiuftificationis, hoc eft donee diferte proprie exponit, quomodo pronunciemuriufti. Primum inquit, pate« fitiuftiiiaDei per fidem lESV Chrrfti. id eft, docemushomines reputari iuftos, non pro« pter Icgis impletionem,fed propter IES VM Chriftum, fi tarnen credant fe habere Deum propiciu propt ipfum. Appellat au te i uftitia DeijquaDcus nos repu tat iuftos. Et fie iæpe

H hij faiptu«

COMMENT. PHIL- MEL»

Scripturaloquittirde îuftitiaDd, Oppo^’t cnim eamiu{iinæhominum,ideft, quaniaP probant homines,quam homines pronunti’ anteffeiuftitiam. Eft'q^difhmilisphrafis la“ norumeonfuetudini,qui iudicis aut magi^ ftratus iuihtiam de pofleiTione intelligunt) quamagiftratusipfeiuftuscft, qua pi»''' improbos Hiciuftitia Dei intelligitur, non poflefliue,fed pro iuftificatione,quam foren fi confuctudine ßc vocant^pro co quód eft ja nunciari iuftum, (

Quodaddit,Perfidem lefu Chrifti,fafpf iamdixi,non pronunciari homines iuftos, ■ propter fidem,quia fides fit quædam nouh . tasaedignitasin nobiSjfedquia aliter appK^ hendi mifericordia non poteft. Significat tur fides correlatiue fidutiam mircricordiac-Eft'cpfcntentia,quödiufti pronuncieinur nö propter noftrasvirtutes, aut nouitatetn,non propter opera præcedentia,aut fequentia, fed propter Chrifium per mifericordia,fi haec mifericordia non poteft accipi nifi per fidenl ' feu fidutiam.

Particulaerga omnes,plæna confolarióis' «ftjOmnibuö enim offert remifiionem pecca^ torum,quarc omnes qui ad earn confugiunl eam'cÿfide apprehendunt, faluantur» Etop^ poni '

IN m. CAP. AD ROMA ponidebent huiufmodi partkulæ vniuerGn Ics.periculofiscogitationibus deprædeftin* lionc. Clare Deus offert omnibus rcmifiioa nein pecratorum, omes igitur audiamus hoc Huangelium, Sciamus hocEuangeliû ad oEs pcrtinerCjOinncs ampleAamurjamp;^ crigamus tonlcientiashis teftimonqs.

Omnes pcccaucrunt.

Obiter repetit Antithel'in ex fuperion’ prOi pofitione,quare non iimus iufti propter noa ftras virtutcs, Quia,inquit, omnes peccauca runt, carcnt gloria Dei. Hebraifmus eft Verbum,peccauerunt,pro habitu pofitS eft, Omnes funtrei peccatj,leu omnes funtpecca tores,8lt;i carent gloria Dei.Id eft,fapientia 8^ iuftitia,qua deus glorificat,hoc eft,qua agno Icitur,timetur,diligirur Deus.Breuiter idem «ft quafi dicat,Non implent legem. Nam na ruracamalisnon facit hoc praeceptum, Dilia gas dominum Deum tuum ex toto corde, non veretimetDeum, non vere credit ei, no Vere ftatuit nos refpici 2xi exaudiri, non obea ditvolens deo punicnti,amp;lt;: conijcientinosin »nortem,8Zc. Sic intelligatur gloria Dei pala fiue,pro fapientia Sxi iuftitia,quaDcus agno

I fcitur,colitur,tiraetur,inuocatur, diligitur, 0^lt;.Sicutinamp;adicitCap. viq. Senfuscarnis

H V inimia

COMMENT. PHIL. MEL-fnîmicitia eft aducrfus Deum. Si quis malt; «lult adiueinterpretari,eriteadem fcntentia, Carent gloria Dei,id eft iuftitia, quam DeuJ approbat. Nam quod ad ipfam naturamau tinet, eft immerfa peccato, non impletlw gem Dei. Hæc inrerprctario prorfus congru? it CÛ altera- Deinde redit ab Äntiihefi ad prw fentem propofitionem,amp;lt;; pergitadderedefi? nitioni reliquasparticulas, feu circumftann? aSjVtintelligipoiritjqualcmiuftitiampradi cct Euangeliurh.

luftifjcati gratis ipfius cratia.

Clariuserit, iiiftificantur gratis ipfius gratia, id eft, miièricordia- Videmus auteffl hicclarc pofitamefle cxclufiuam particulâ, gratis,quæ iterum docet, quod hæc promif? Co remiirionispeccatorum,Sd reconciliaiio? ris non pendeat ex conditione legis ,8^ no? ftrorumoperum, Et valet idem quod aliâ* dicere folemus,Sola fide homines iuftifîcari' Quæfententiaeiiammelius intelligipoterie tnutata in correlatiuam. Sola miièricordia homines iuftificari, hanc mifericordiaffl certam efte Neq; enim fignificat in renatisfo lam fidem eire,imo aliæ virtutes,timor Dd, jnuocatio.gratiarum adio, diledio, paticn?

finuies vinutes^ finiul condpiuntut, curt

ÏN in. CAP. AD ROMA.

cum enguntur fide mentes perterrcfaâæ.Sed partkula fola,excludit fidutiam noftraru vir lutum 2gt;lt;^operu,8ilt;^ tranfTert fidu tiâ extra nos admifericordiara. Excludit noftras virtutes acaufla, propter quatn iufti pronunciamur. Sola fide,id eft, folius mifericordiae fidutia, iufti pronunciamur.ln fumma,excludit nos ftras virtutes,9Zopera,non ncadfint,fed aco ditioneiuftificationiSjfeu excludit condition ftcm meritijfeu excludit conditionem Icgis a promifiione reconciliationis.

Et cum dicicur,Fide iuftificamur,vt maxis me non addatur particula fola, tarnen fernen tiafimpliciter exclufiua eft. Sicut enim mife« ricordia opponitur operibus debito,ita cum dicitur,Fidc iuftificamur, excluditur co ditio operum,tan^ cauffa.Significatur cnitn quod per mifericordiam iufti pronuciemur, no quia hoc debeat noftrisvirtutib’ ,aut opc tibuSjSd tarnen hanc mifericordiam certam effe. EtPaulushoc modo opponit inter fe mifericordiam,ôi opera, acdebitum. Quas te idem valent hac duæ orationes, Fide iu* ftificamur,amp;4, Sola fide iuftificamur. Et tas men Paulus etiam expreffeaddit exclufiuas gratis, fine lege, fine operibus, donum eft, fimiles. Hae particulx obferuandx funt.

Ideta

COMMENT. PHIL. MEL. idem enimcffidunt,quod alq dicunt/olaiù dciuftjficamur. Et qu idem confdentia in ffw mo agone prædpuc difputat, de iila exdufi* ua,vtrum Deus vclit gratis mifercri,S^ ma« Ic mentis gratis ignofcere. In co certaminf Vtendum eft his teftimonijs Pauli.

Propitiatorcm pcrfidnn,

Deinde additcauflam,propterquatn iufU ficaraur,(czmeritumClirifti, oportuitenim ' lt;flc aliquod prcdum, aliquam hoftiam, pro peccatis mundi,quahoftiaDeusplaeatus,r£ condliarcturhominibuSjHæchoftiaChrifl’ cft.Valdeautem obferuandum eft,quod dfgt; xit,quem propofuit deus propieiatorcm per fidem, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;addit per fidemtquot; Hæc particu«

Ia valet contra aducrlârios,qui finguntChri« ftum fie efic propitiatorcm, vt tarnen non do ceant nunceo vti, fed doceant nosiuftospro nundari, propter noftra opera,8gt;lt;^noftras vir tutcs,ac doceant non fidutiä mediatoris Cbrgt; fti,fednoftrorum operum noftraruin vir tutum. Vtfi quis paterfamilias iratus feruo, rurfum placctur ab amico aliquo,hif anoicus impetrat feruo aditum ad dominum,3^ oed £onein bene feruiendi, poftea feruus pla«r doini«

IN ni. CAP- AD RONA.

domino propter propria officia, amicus ille nihil habet iam ncgocij. Aut ficut dicimus C, ■Cæfarem Carolo meruifTe imperiû,quiaC. Cæfarprimum hâc monarchiamconftituir. Verum nunc nihil agit,fed qui nunc fiut Cxa fîtes,fiunt propria virtutc- Ita fingunt Chria ftumefTequidem propit iatorem,qd ad prina opium occafioncm merendi attinct, nunc Vero nos noftris virtutib* luftos efre,2x^ Deo placere.Ita fepeliunt Chriftum,nec docente» Vti mediatore- Nam de fidu tia ilia in ChriftS nullafyllaba,null31iteraeft in omnibus fen îentiarrjs, nufquâ docent opponere fidutiam Chrifti iræ ac iudido Dei, nufquâ docent vti mediatore Chrifto,lmo iubent etiam dubita re, vtrumhabcamus Deum propicium. Et tum plurim um tribuut Chrifto,dicunt cum ineritum effe primam gratiam, hoc eft, occaa fionem merendi- Qtiarehunc locum Pauli, diligeter meminerimus,quod diferte ait pro pitiatorem effe per fidem.ld cft,Vtendum eft Chrifto mediatore, 2*^ fic vtendum eft, fentia tndumeft, qdcerto habeamus remiftioncm peccatorum,0i imputationcm iuftitiæ,ôd vi tarn æternam fidutia ipfius.Non opponi de« bentiræ ac iudictoDei, noftræ virtutes, aut noftra bencfaAa. Sic infra fcrc totidcm ver bis

COMMENT- PHIL. MEL.

bfs dicitur.Per quern acceffum habcmus in gratia hanc,quafi dicat,accedimus ad De* umj'ta fi vtamur Chrifto, û apprchendiiTiU’ mediatorern Chriftum.

Adoftenfionem Rjftitiæfiiæi

Epitafiseftin particulafuæ,dicitenini Di lim in Euâgelio patefacerciuftitiam fidei,P^‘' Chriftum,vt dcclaret fuam iuftitiam,hocei^ vt declarer nos non elLe iuilos, ne quidem cti habemuslcgis opera,fed quod ipfe fit iuflÆ caturus,quemadmodum in promiflîôe pofi lickuseftjfenouam quandam iuftitiamreu« laturum cne,quæ aboleat peccatum jSd fflOf tcm. Si mutecur hare oratio in verba, erit planior, vt declarer iufiitiam fuam , Hoi efi, vt declarer, quod ipfefit iuftificaturus. Nam iuftitia hie fignificat iufiificationem,fi^ cutfupra,videlicet iufiitiam,qua nos repu* tatiufios. Interim Sxi Antithelis tenendaeft, fcilicet vt fimul declarer nos non efle iufios, noftra mundicie aut operibus. Item, Lubins dicat promilTioncs cum ait,vt dcclaret,quaS dicat,n5cexhiberi iufiitiâ ilia olim jamißS'

Per remiffionem pcccatorum qua: prins extitcrunr.

Definitio efi praecedentis particulae, jnlt; terpretatureninajquiddixeritiuftitiam.Q!!^

IN III. CAP- AD ROMA'

n franfferasin verba, en'tplanius, hoc moà do,vt declarer,qd iiiftificer,fczper rcmillio:« nem peccatorum. Ponit enim jpfam definin'a» onem, Sdformale, vt ita dicam, iuftificaiioa nis. Proprieenimiuftificatioeft remiffio pec catorum propter Chriftum,iiarelatiueintelM ligatur iuftificaiio de rcconciliationc 8gt;d acccs* ptationc.Etrcmiffio peccatorum incelligatur non tantum deexternis delidis, Sed de ipfa naturali immundicic,Eft itacp iuftificatio,iu» ftosrepittari, non propter noftras viriutes, autopera,fed Deo rémittente peccara, 8^ im mundos 8d indignos per mtfcricordiam aca ceptante propter Chriftu m. Ad cu ndem m oa dumSt: paulopoft definiet iuftificationcm, inCapite.iii). in hoc verfu. Beati quorum re miffæ funt iniquitates, Qiiod fcilicet iuftifica tio fit remiflio peccatoru propf Chriftn. Qua I renofumusiufti propt noftras virtutes aut Opera,fed fumus accepti propter ChriftG deo rémittente peccata.Hæc eft magna confolatio prj s nicntibus,inteHigcrc,çp iuftificatio proa priefit remiftiopeccatoru. Igifetft fentimus nosimmundosefle,tamcfciamusnosiufto» 1 pronûciari,nô propter noftrâ iuftitiâ,fcd pro ' terChriftum, aclciamus iuftificationcm vca reeffe perpetuam remiflionem peccatorum.

gt; — nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Imlt;^

COMMENT- PHIL. MEL-

Imo fiqui non fenriût fe afFerre pcccata ad Dlt;lt; um,nonqu3frunt iuffificationem, cum hscc proprie fitremiffiopeccatorum-

Scdquareaddiditin textu,præcedentnini feu vtnos verdmus, quae prius exdterunt. Simplex germana fenrentia eft, Peccaruni prius extidflejioc eft,hadenusmani'iflein na tura hominuni,neclegeautoperibusnoftris peccatum 2*^ mortem aboleri potuiffe, ado« quitur Paulus non folum de aAualibus de^ li Ais,fed de natural! immundicie, de radke, defruAibus. Etadeunde moduinfiadw cit,Vfcj! ad legem peccatum erat in mundo, id eft. Ne lex quidem aboleuit peccatum 2Z mortem, SedEuangelium per remilTioneni peccatorum abolet peccatu S-i mortem. Nolt; uacianiex particula præcedentium ratiocina ti fu nt, tantum remitti pcccata praeccdctiaBa« ptilmum,poft Baptifmu m non remitti pecca ta. Sed fads apparet Pau 1 u m in gencre loqui, quandocuncj fir remifiio peccatorum abol« ri praecedenda pcccata. Non igitur debet de^ torqueri tantû ad Baptilmum. Quare hie los eus prorl'us nihil pronîiciatur Nouato Senu per enim aboleturpræfcns peccatum,cum fi de apprehenditur remifiio. Mlors aboletur, cum fide erigitur mens confolationem vita«

COMMENT. PHIL. MEL*’

vîtam concipit. Et partkula TifiyirtftTop {îgnh j ^’^quæprj'usexuterüt, quæ prius adiunt» I Defcribitpropric ftacum ante remifTionem.

Non eft exclufiuajquafi poftea nemo relabi, Wtnon iterura remitti peccata poIRnt.

Alij magis inepti funt.qui ex hoc loco dw ‘PUtât Chriftum latinècifle pro originali pec« wo,Item pro peccatis comifTis ante eius pa£s‘ fionem. Sedhaec ladle reuelli polTunt. Cona “it enim Chriftum efle mediatorem omnia oiJs temporilMaSjamp;^jpro omnibus omnium *dtum peccatis fatiikcifl'e,vt loânes ait. N5 •olum pro noftris,fed pro totius mundi pec« wis. Et Paulus non didt Chriftum tantuirl Pæpræcedctibus mortuum efle. Sed de fr ua

mortis Chriftiloquitur,fcz de remilTiSc pcccatorum^ac defcribit non quo tempore fut' WnthomineSjqui confequuntur remiflionS pftcatorûjfed quales fint omnes omniu æta» lum,omnium temporum homines, qui coO' •ftiuuntur remiflionem. Talcs enim lut, qui yïbeant Tiyoj-tj-iysT« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;præfens vitium

*nnatura, Verum quid opus cft longa enara Wione; Totarcs planilTima eft intelhgenti, Suomodo fiat rcmilFio peccatorum,amp;lt;^ quid fittemifliopeccatorum. Pertinet enim partia î^lïjpfîccedenâtOT ad omnes omnibu s te m'

1 pçnbu»

COMMENT. PHIL. MEU

poribus.Seinper cnimcum apprehendiitiDlt; j remiffionenipcccatotum, prcfens peccatuffl

5Vo?t;-ólt;i»‘aboletur.Sic 8^ particulaquxfc quitur, quaetolerat Deus vt declaret fuatn luftitiara non tantum rcferatur ad tempu» ante Chriftunatum, fed ad omnia tempora. Omnibus tcmporibus toleratDeus peecata, nec ftatim interficit homincSjetfi fint rei tnof tis æternæjiuxta illud- Nolo mortem plt;aäü toris Jdeo vcro tolerat quia promifii hancrt conciliationem,8lt;^ nouam iuftitiam, quant fruftra pollidtus effet,fi mox delcret omne* pcccatorcs .Quarc diffimulat interim peaata rofl:ra,8lt;^ vult nos quærere auÿ apprehends re remillionem pcccatorum 8^ reconciliation (lemjficuteademfetencia Ezechielis teftatur, Nolo mortem peccatoris, fed vt conuerta# turö^viuat'

Vtfitipfeiuftirs.

SubindicatAntithefin vtfit ipfeiufl^jqu*' fidicat,nefentiamusnos iuftos effe prop«' I noftram munditicm,noftrasvirtutes,noftr* j operated vtftatuamus nos indigereDeoi^J ftificantepermifcricordiam- Ideo'cp repetiuK I particulam ex fide Iefu,vt dare doccat nosio j ftificari per mifericordiam- Quiafidesfignin I ficatfiduaaintnffericordiæ Dei, ô^excludii |

IN m. CAP. AD roma;

Rdutizm noftrarum virtutura. Et quidem •ddidit mediatoretn lefunijVt ciarc oftendat nonfidutia noftrarum virtutum,fed fidutia Chrifti nos pronunciari iuftos

Vbi eftigiturgloriano»

Gloriari de operibus eift fentirc quod De* us fit nobis debitor propter noftras virtuto Si opera, hoc eft, quod debeat pronunciarc noftras virtutes et opera effe iuftitiam coran* ipfo,8i debeat pro eis vitam ætcrnam Breui ter gloriatio proprie eft, quod nunc vocane meritum de condigno. Meriti autem correla tiuutneftdebitum PauP igituraddit nunc has quxftionesvelut amplificationem, vt, rurfusadmoneat rcmiffionem peccatorum Siiuftificationem non pendere ex conditio^ ne noftrorum operum. Gloriatio ceirat,in quit non per legem operum, ideft requirent tem opera,quia ft legem doceremus,fi doce »emus remilTionem peccatorum nbsp;nbsp;iuftifica*

tionem pendere ex conditionc legis,feu opca »um noftrorum,feu debcri pro noftris operi bus,certe non celTaret gloriacio,iure conten*

I detent iudei omnes qui verlantur in bo* I nisoperibus,fua opera 04’fuas virtutes elTe 1 iuftitiara,8lt; fine cis non contingerc promifa tonera ÉuangebijVere poffem’ gloriari,

i) coiw

COMMENT. PHIL- MEL?

tonfîdere proprijs uirtutibus,eafc^ oppö*** re iudicioDei.8^ pcterc uitatn æternam tau’ quamdebicum pronofiris operibus.fed«’ fat ait gloriatio per legem fidei.id cft per d(» Ärinam mifericordiar.Qitia docemus qult;^ fîdutiamifericordiæ faluemur,nemo pOKquot; gloriari hoe eft confidere proprijs virtutil^' 6^ operibuSjamp;i tanquam debitum petererf «onciliationemjautuitam æternam proop» ribus, fed pari eer accipiüt remiffionem pecö «Orum et iuftificationem gratis propter Chi* , ftum,et hi qui habent opera legis, amp;d alij qU' non habent opera legis, fi tarnen confidant ml fericordiæ i Chri fto promiiræ,quia renaifl*^ peccatorum 2^ iuftificationon pendent exw ditione legis.Et hanc ipfam fententiam his utf bis addit,arbitramur fide hominem iuftifi® ri fine operibus legis, id eft decernitnus aC i pronunciamusgratis iuftificari lïominesno propter opera feu impletionem legis. Vidc^ mus igitur banc amplificationem additain d fe tantum ut repetaturilla circumftantia cxcludendaconditiotRlegis, ut intelligatitf promiffio elTegratuita.

Atc^ hic uides aperte Paulum improbart fneritum condigni quod fcholaftici tradidö runt, quifinxeruut prçtpter opera deberire ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;sniâio

IN m. CAP. AD ROMA

•niffionem peccatorumjiiftificatioem nbsp;nbsp;vi«

tarn aeternam.Hic contra Paulus dctrabit no bjsgloriationcmjhoccftnegat nobis deberf propter noftras virtu tes rcmiffionem peccas ïorum, iuftificationem, ac vitarn aeternam, ftd gratis exhibcri teftatur modo vt confîda mus promiflîoni Chrifti.Nam ideo dicitglo riationemexcludi perfidem- quia qui confis» ditmifericordiae, non gloriatur fuis meritis debcri premia,fed gratis accipit propter proa miffioetn eaquae offeruntur.Scd obijeiet aîs quis. Si remiflîopeccatorumiuftificatioôi uka aetema non funt dcbitum,erunt incerta, quia quae non funt débita funt incerta.Et feo laftici quaerunt merituin nbsp;nbsp;debitum ut effia

aanth3eccerta.Refpondeo.Dixi fupra miferi cordiamihumano iudicio incertam cflcjiu« feu debitumcertum. Sed hie aliter fentiend$ eft Nam hie mifericordia eft certa propter pro miffionem,quae quidem gratis offert remifia fionetn peccatorum iuftificationem .et uitatn WernamEt fi quis volet vocare debitu prop ‘erprotni(rionem,nonrepugno,fi modo fie fentit,res illas ccrus effe credenti propter ueri titetn Dei, promiflionemin qua gratis ®fferuntur, non propter noftras virtutes,fi* wtinhumaniscontradibusde donatione lo

I iq quia

COMMENT PHIL. MEb

'quimur,qu3e eft certa etft non fît mcrce«.

Præterca etfî apparet fcolafticos ideo deW ruxn meritum docuifte vt efficcrent rcs il* lascertasjiamenhanc certitudinem nonpo* teft confdentia confcqui ß rentiat fîcut ifti dolt; cuerSt,rcs illasdebed propter noftra ope«, Nunquàm enim legi fatis fecim’,quare fera per dubjtandum eflèt vtruni digni fîmasli? vt maxime aflêq iieremur illam certitadinê, tarnen ea ccrtitudo quamipfî docent eft fi* dutia propriorum operum, quseeftimpia« iioncft fidutiamifericordiæDeiquot; ,

Sine opcribus legts,

Diluendæ funt hic8lt;: aliæ cauillationeiî Qiiidam interpretantur Paulum hic de par* te legiSjfcilicet de cæremoni)s,8^fîc3ccipiungt; Arbitramu r hominem iuftifîcari ßne operi* bus legiSjfcilicet caerimanialibus, 8ë negani opera moralia exdudi, quia ad Galaas lt;ftum eft.In Chrifio valet fides quae per dike tionetn eflfieax eft.Hæccauillatio inde oritut quod quid fît ßdes non intelligunt. Sienirt intelJigerentfidetpeflefidutiam miferkordl ae,lâcile iudicare poflcnt,opponi eam fiduti* am ex diametro fidutiaenoftrorumoperfi» 6(fexcludere nôfolü caeremonias,fed etiâslii operatOpponithaecinterfe Paulus fidemet

ope«

IN m. CAP. AD ROMA

opera,hoc eft fidutiam miftrkordiæ 8^ fidu tiam operum noftrorum ct virtutum noftra rumJtacfcum vni tribuit iuftificationem de trahit alteri in vniucrfutn. Praeterea ifti qui affingunt illam interpretationctn de cærmoa nijs, non intelligunt quid fit iuftificatioaj pud Paulum.Intelligunt enim iuftificationë idem efFe,quod nouas qualitates effid in ho mine rcnato-Atqui debebant intelligere iufti ficationetn relatiue pro acceptationc, futnua enim acceptiac iufti non propter noftratnib lam nouitatemfed per mifericordiâ,Sed hacc mifericordia non poteft accipi nifi fidcEt qui dem fola fide accipitur, quia fi penderet ex conditione noftrorum operG,fieret incerta. Nos igitur intelligamus Paul G loqui de to* ta lege in hac tota difputationc,ficu t ex vt). tapite dare apparet, vbi diat præceptG ex de* ^ogo. Item argumenta quæfequunturin tin capite oftendent dctrahi etiâ moralibus o» peribus iuftificationem. In fumma cum promiflio remiffionispeccatorumamp;d iuftia ficationis non fit condicionalis, facile intellis gipoteft fola fide,id eft lolius mifericordiae fidutia homines iuftificari. quia cum dicia mus,Sola fide,excludimus fidutiam noftro rum operum, noftrarum virtutum, 8e;,

1 iii) trant

COMMENT- PHIL. MEL«

trarlSfcnmus fidutiam ad folä tnilcrfcorA’i

Sic Jgiturexcludimus bona Opera àiuto ficariôc, quod ad caulTam adtinet ne fiatiti«!' »a iuftificaiio.non excludimus ab effcÄu,de^ bent enim fequi bona opera in renatis, etfi Oi pera illa non funt ciufmodi ut pro cis dcbca^ turremiflio pcccatorum aut vita xternaVt fupra fan's diftuna eft.

Illud eil ridiculun quod quidam hic inter pretantur Jegem opcrum legem Moiß, Itg^ fîdei legem naturx.At Paulus legem hicQlt;’ dlrina vocat,legem operum doArinam qu« Tequirit Opera, legem fidei doftrinam de ßdutia mifericordiæ concionatur.Et Cgnincat non legem naturæ öd rationis, W fidutiam mifericordiæ Chrifti de qua natur» lis ratio nihil nouit, nee eft lex aliqua, fed ao promiflionera Dei pertinet^quam conftatlo ge aliam efle quàm legem- Imo lex nature eft illa ipfa lex operum,quam vocat Paulus lege operum, q uia eft notitia quaedam natU ralis cum decalogo confentiens quæ eft lex® perum,hoc eft dodrina requirens noftraope ra, 8d noftram perfedionS feu mundicieffl* Std fic eft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;niiiirlt;i n«Fr «iTjPoftquàm initio in

aliqua cauffalcuiter erratum eft.poftea exw ftuntinfinita errata. Nonnullifcriptorespo» quimquid^fit fides, öd quid fit iuftificaßo”®

fïN m. CAP. AD roma;

animaduertunt initio, poRea omnes PauU fententias corrumpunt-

Num ludeorum Deus tantum,

Detrahit iudeis impiam inanem fidutt« am propriæ iuftitiæ,olt;S vtrofi^ uidelicet gen t€s8lt; iudeos erigit cognitione ód fidutia ml ftricordiæ- Vtricç indigct mifericordia« Quare non plus debet Deus iudeis. quàm gentibu s .Igit u r cum genres pares fint lu deis pariter viricç ofFertur mifericotdia. Non tftenim Trfua-uniÂH'j-ite apud Deum. Ideo ait, Noniudeorum Deus tantum. Hæc exae tjuatio magnam confolationcm affert gentl buscüaudiunt neminem aliter pronundarl iuftum,nifi per miiericordiam, 8^ hanc mife •■kordiâ pariter offerri omnibus. 8^ Deum Veile coli precipue hoc officio,ut hanc miferl tordiam accipiamus.Hec confolatio magnû fite erigit hos qui non habent bona opera,8^ «ortatur ad accipiendam atcç ampleâendam •nifericordiam. Quod fîiufiificatio tantum tftraifericordiajfeuremiffio peccatorü, nos 5'*otç qui non habemus iuftitiam lcgis,con «ugiamus ad hanc mifericordiam,nec dubite «ïus quinnos quoep pronunciaturus fit iu^a fios.Sciamus vere ad Deum afterri peccata,fil , nbsp;nbsp;nbsp;«luidctn iuftificatio vcrc cft remiffio peccato«

IV vum

COMMENT. PHIL- MEL.

rum.QuotiesautemfitcolIario ludaforiîî^ Gentium in hac difputatione, tranfferantroc j lt;mpl5 ad nos.Hi qui habent bona opera/«* : ant fe non efle iuftos propter propriam iufli* tiam.Et quia aliquâdo expcrientur U non fa* tisfacere legi,gaudeant iuftificationem ricordiam eire,3lt;^ certo fdant, ita fc iufiosrw putarijfi ad mifericordiam confugeant, S ccf co ftatuat fc propter Ghriftum per mifericor* diam iuftos reputari. Rurfusalrjquinonh» fceni bona opera,crigant fe fidutia mifericor* diacDci,8^ certo fciantfequocç iuftos repu* tari,ft credant fc propter Chriftum certo hab* re Dcum propiciuta.

Num igitiir legem aboleiuusf'

Breuis ncccflaria occupatio eft,cuin eni audiunt homines, quod per mifericordiam lufti pronuncicmur,n5 propter proprias vit cutes,opera,jftatim obifeiunt, Qyorfum jgitur opus eft legec’Qporfum opus eft bene fecerc^ Äd hanc quaeftio nem infra copiofett* fpondebit- Prius cnim hie confirmanda fait, propofttio,quam inftituit, Poftca explicada illa,quæ obefle vidcntur.Brcuitcr tarnen Wc reipondet. Fide non abolcri legem, fed tna* , gis conftrmari Icgeai.Haec relponfto fubob*

IN in. CAP, AD ROMA;

ftura fft,propter bréuitatem. Scd cum Paul* claredicatcofirmari legem fide, appareteutn deimpletione legis loqui. Nam confirmari legem,eft conferuari eam,8i^ fieri.Quarehæi duo tencnda fu nt, Legem fine fide non poll« fieri,fide legem fieri*

Quod autem lex fine fide non poflit fieri, proprie fie intclligi debet. Quando corda du bitanr, vtrum Deus fit propitius. Tunc non tredunt fe exaudiri, nbsp;nbsp;vel contemnant Defl

fecurfivel oderuntSi tugiunt Judicium ei*. Qyjread inuocationem^ ad fimilia opera legis erga Deum, ante omnia neceflaria efl hæcfidutiamifericordiae,quae fentit nos cer* to acceptes efie per mifericordiS propter Cha fifluiu.Sicut infra dicit- Omnequod noneit fide peccatum eft.

Item cum nunquam legi fatis faciemus,fcl tfdumeft,quod propter Chriftum accept! ß Ftusfidutiamifericordix eius,non propter jtgis impietionem. Condonatur tgitur no* O’squod legi non fatisfiicimus. Porro ’’ifinanccondonationem fcireinus, Temper defperare mus'Quarc op* tunaefidutia mifericordi3c,qux pendet non trnpletione Icgis, fed tantîî ex pro* ®‘®iô«diuinafeu nufcricordia^alioqui co»

non

COMMENT* PHILIP, MEL.

pôn podet cximere dubnationcmjS^dtfp^* rationcm fi penderet ex conditiôe noftræ di^ gnitatis noftrarum virtutum.Exhi'sdua« bus cauflïsclarcapparet legem non poffe eeïGne fide, quæqui'demdiligenterobfo^ uandæfunt.Quiahiscauffîs animaducrfis» fccilc jntclligi poteft cum laudantur bonao^ pcra,fidem adi'lla opera acccfliflc. quacqui^ dem ell fidutia mifcricordiae.Deinde addf’J dumeft,fî hæc fidutia mifericordiæ «quin tuf in opcribuSjUeceflario«»xcludi opinion« quæiudicat nos pronunciari iullos propi«f opera,nô per gratuitam mifericordiani,qu*’ C penderet milcricordia ex dignitatc opens» fieret incerta.

Secundo quod Icx etiam fide fiat, fntcH/* gendûeiijprimumimputatiue. Sedde fiic non dicemus.deinde cffediue.Cumeni^ corda fidutiam mifericordiæ concipiunt 8« vincunt mortc.iam certo agnofeunt bonita« Dci,ccrto ilatuût iè exaudiri,vere inuoeât V« re diligût Deü etc. Auguftin’ tenuiter trad^' funcparticul3m,tantû dicit qj fide acdpiainu’ fpiritum fandum, nbsp;nbsp;quod fide orantesin^

petremus auxiliû Dei ad legem fâciendanaj | Sedmulto magis prodeftadmonereîed^ de proprio fidd 0fi3d0.de (ollcnda dubit’

ore,*

IN ni. CAP. AD ROMA;

one, S^^quóddubitantcconfdcntia lex non poffit fieri'H une loeum diligenter intuea a ™ur,3lt;; accurate nobis inculcemus.Tota enî difpuiatio apud Paulum de fide, in vniuer^a gt;nbsp;w fpedat eOj ■vt doceat nos de ilia dubita;« fione eximenda cofcientijs.Et hæc eft propria cuangelij dodrina,confcientias redderc ccrai ‘’SjquódDeus certo fit propidus per mifc:» •icordiam,quia lex firoplidter afiert dubitatj onem 8lt; defperationem, non enim fatisfeds •^uslegi.Caeterum illud verum eft quod dj

Auguftinus, fide accipi fpiritum landu , nam cum confdentise eriguntut fidutia

Biifericoidiac, quæ vindt terrore» peccati öd mortis, concipiunt nouam vitam fpiritu ales motus,vt vers agnofcant de*

urn, ve reftatuant fe exaudiri ,8lt; vqi reinuocent

Deum.

CAP. Illlt -

CON*

COMMENT. PHILIP, MEL.' CONFIRMATIO.

BAdenu« propofita eft principal Propofitio, 8lt;1 flatus prxapu« difputauonis,in hacEpifiolajVW delicct^quod remiflionem pecca« torunijimputationcni iufliuæ, vitara Cernam propter Chriftutn,gratis ôtlcertocô« fequatnur,non propter noftra beneamp;da pr* cedentia aut fequenti'a renouation?, non pro pter noftras virtutes, naodo vt eredam’ nobis verc St^certo exhiber! propter Chrifto* Ad hanc propofitionem, velut ad caput vni‘ uerfæ difputationis,prudenter referri debent omnes ali« partes Ëpiftolæ, ac præcipue con firmatio,quæ nunclequitur. Cum eninicon tineat probationem propofitionis, intelligi argumenta non poteru nt nifi ad propoliiio* nem in conclufione accommodentur, Qu’’ in omni difpu tatione in argumentando, con cluiio repetit principalem propofitionem.

Hæc eo dico,vt meminerint Ledores,con 6rmationera,cum ftatu controuerfiaecontc« xendatn efle. Atep argumenta proptereaetiî tenere necefle eft. Quia in omni controuerfij flatus eft infirmus fine probadone.Et cum de «oagnarcjS^dcfununoncgodo confeienti« c' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;agatur,

IN im. CAP. ÄD ROMA:

4gatur,vidcndum eft in lanta caufla, vt fon« resnegocij penitusperfpiciamus58lt;: confden tiam firmis rationibus muniamuSjCotra ima ginationes rationales,quæ cum iudicent nos non pronunciari iuftos,nifi propter noftra« Virtiites,efFiciunt vt fempcr dubitent animi, vtrutnDeus fit propitius. Porrà,illa dubita tio perpétua quædam impi etas cft,8lt;2 ad ex« ttemuaffert defperationem. Sedcognitisar« gumcntis,qu3e hoc loco reccnfentur,egrcgie poterit muniri animus, contra illam dubita« tionem defperationem- ';Nam Paulus ap« tiffime argumentât,0lt;2fumit rationes ex ipfis negodj fontibuSjVt Icftorem perfeâc de tan« Ure dfitceat«

Qviidigitur dicemus Abraham patremnoftrum inueniffc?

Cum cxhyftoria Abrahæ citaturus fit te* ftimonium de iuftificationc, prsefatur ini« tio,dc exemple Abrahæ- Nam cum Abra« hamfiipater populi Dei, propofitum eft in lt;0 exemplum iuftificationis,Quare non ali« ter caetcri pronunciantur iufU, qua co modo 1 nbsp;nbsp;quo fcripiura teftatur Abraham pronunciari

\ iuftutn. Hie autem Paulus praecifcnegat A« btaham propt opera,aut viriuics fuas, iuftÜ \ pronunciari,

Habej

TN UI. CAP» AD ROMAJ

Hab« laudem,inqujt,cx operibus/edno ' coram Deo. Hæc profedo mira vox eft, Nó ! enimfolumdetrahitiuftificatiónc vnicxre^ ' moniæ drcuncifionis, Sedparitcr omnibuJ ! bencfadis 8^ virtutibus AbrahæSicniniolt; bedicnda in cætcris virtutib^ iuftifîcaftêtjCfW : te etiara obedientia in cæremonia iuftificaflet • Quia ß lexiuftifîcat, pariter iuftifîcant legH partes, tantifperdumhabcnt mandatû Dd-Compkâitur igitur Paulus mores cxre^ tnonias, omnia opera, 8lt;^ virtu tes Abrahx, ' de harum digniiate difput3t,ân poiïint oppo niir3e8^iudicioDei,an oporteat Deumeas ' ex debito iuftifîcare,id eü approbare, an De* debeatpro eis remillionem peccatorü, 8lt;f V» tara 3etcrnam,an poflînt in iudicio Dei pertef rcfâAam confeientiam erigere^S^ à morte 11* bcrarcjanpoflintin illis terroribusconfcieni tixp«cem,8lt;^ vitam afîèrre.Hicftatusefthu* jus difputationis» Ideo fecile intelligi potefl, i loqui Paulum,de omnibus virtutib* Abra hæ.Nam in omnes compctit,quàd iræaciu* dido Dei opponi nô poflînt,iuxta illud.No fuftifîcabiturcoram teomnis viuens. Aclult; dafis;8^ Hypocritis baud dubiePaulusVW fuseiiimpudenter abfurdiflîme iudicare, çua negat tot hondbfluna fanâiflî'ma là*

dj,«»

I

IN nil. CAP. AD ROMA.

’ Äa,tanias virtutcs,9/quidem vere heroica«^ iuftitiâeflecorâDco. Sed Paulus norat I'm:* mundiciem humani cordis,iciebat neminem IfgiDeifatilTacere, fciebat quare EuangeliS condoneturdealia quadamiufticia, quæcü rcconciliado feu acceptatio per mifericordiS, non eft noftrarum virtutum dignitas,Norat iudido Dei non pofle opponi noftras virtues tes, non pofle redd) pacatas confeientias, aut mortem Vinci digniiate noftrarum virtutû, norat tantum fidutia mifericordiæ propter Chriftû proraiflæ,iramDei placari, ôd morj« tem vinci.Harum maximarum rcrum feien* tiam tenebat Apoftolus, idco longe aliter iu dicat,homines philofophi de humanis opc tibuslufpicantur. Ac diligenter hoc cxem* plum ineminerimus,diligenter nobis incula cemusjdiligenterinfigamusanimis'

Quod ft Abraham tantis praeditus virtu* tibus,noneft iuftus coram Deo, propter fit« j 3svirtutes,fticileintclligipoteft,necnospro* 1 nunciariiuftos,propter noftrabenefeifta- Ell 8^hocobferuandum,q5 Paulus dilertc addit particulam,Coram Deo. Noncnim impro* batiuftitiam legis. NecclTe eft enim,bona pera fecere,Neceire eft virtute» habere, timo* fcmDei,diledionem,pauentiam,temperarM

K (iasB,

COMMENT- PHIL. MEt'

tîam,Si^ fimilcs. Sed Paulus deiudicioDrf difputat. Negat lias virtutes opponiirx iudïcioDei, ncgat homines liberari àmorif 8^ ira Dei harum virtutû digniraie. Ideoad dit paniculam,Coram deo, Alij quiPaul5 dcfolis cærcmonxjs interpretantur.nôlàtissf tcnduni particuiam coram Deo, fed fomni^ ant Paulum toqu irfuilitcr de externis morf» bus qui profeifio funt neceflarij,fubr)cit fniifl Deus omnes legi morali. Ideo interpretantuf Paulum nihil agcre aliud, nili vtliberetnos j à iudaicis caeremoniis in externa vita- confus ■ etudine.Ille vero docetquomodo ira deiph 1 candalïtamp;^ fuperandaraors.Ideo difcrteacb dit,coram Deo.Quare abducendifuntaninil I ab 1'1 lis imaginationib“’ ciuiJib’ et fcop’difp« : tarionis Paulinæ querendus,quod fdlicetbic agatur de ira Dei placanda. H une Icopuni S quis tenebit,facile intelligec detrahiiuÜiHcsó onem non fol um caeremonijs .fed aiam nilt;gt; ralibus virtutibus atej openbus,etiamß uio raliaoperafacercoporter.quade re infra di^ cendum erii. Atq^ haecde exempio Abrabx, in ipfo veftibulo eonfirmationis breuùer adgt; mqnereledores volui, Magnam enim vim habet hoc exemplum redetntelleAum.Erfa US appai et magno confilio Paulû ab hoc lot

coats'*

IN im. CAP. AD ROMA*

^^^rguinentan'oncm inchoafTc. Ac rcliqusu ïotîconfîrmationalciturexhoc Ipco.Citatur ‘Jiâum inGenefi, amp;lt;: enarratur, colliguntiir Orcumftantiae exempli,quia prefens cauffa fa *gt;spatefadaeft,fico*ift3t Abraham non pro* •'unaariiuftû^îpter vi'rtuics npriasfed per mifericordiam,propter promilfionc.Nam in Vno txempio formam iuftificationis confpi* lt;:wcfatiseft,præfertim in exemplotab'sviri ptJtditifummis hcroicis vircutibus.Quis tftenini qui aufit viriutes fuas antefèrre vir* Wtibus Abrahæ^Quanquàm igitur fequen* Ksfententiæadexempluminftitutum pcrti* *’fnt ,id(^ declarant et amplificant^iamen ego doccdicaufainftitui paucis per fingula mem tra,quafi feiunAa traAare,gignüt enim mid ÜS probationeSjSxi pias confdcntias præclare docent,confolantur at rauniunt. Et inter ar* gumentahocprimum numeramus. Abra* hamfidutia mifericordiae iuftificatuseftnon propieropera.IgiturSt^ nos fidutia mifericor dix non propter noftras virtutes aut bona o* pwaiufti pronunciamur,

C^edidit Abraham amp;nbsp;xmputattim

EX DEFINI TÏONB.

K ij nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SecuiM

COMMENT. PHIL. MBL?

Sccundumargumentumfumptuni elîei teûimonio gcnelîs,vbi textus clare defînitiu ftifîcationem,didt Abraham reputaruuffir, qiiiacrcdidit,jgituriuftificatio contigit non proprernoftras uirtutcs, autquahrates, aut opéra, fed ddc, hoc ed fidutia miiericordix, Hæceft arguméti fumma, Sed vtpJaneinttf I ligipoffit,rnitiofcienduineftquid dgnamp;el credidic,Ggnific3[ emm fenrire quodDe’I to ßc propicius per mifericordiam proptcf I fuam promiflioncm,cnam ßnos ßinus , j mundi 8^ rndigni. De liacfide JoquiturW 1 Paulus qua Abraham credidit iehabere den f propicjum per mfierkordiam propter ipGn^ l promißionem,necpatiebaturiek promißn I ne abßrahi,etiamß videretfeimtnundumS^ 1 indignSeße- Opponebatiræôc^iudidoDei l non proprias virtutes,aut qualitates aucope I ra,fed acquielcebat inpromißtöe, poßqti^m l eiditßumerac.Nolirimere- Eo-ofum protêt t aor[uus.blacpromißione engebacperterre I fadam conicientiatn, apprehendebac miferif l cordiam,bdßdutia miiericordiæ vincebatter l rores mortis peccati,Sx^ conlequebatur pgt; t cemconicientiæ,cum{iaciiere[certefe iatnhi 1 bereDeumpropiciuin,quàmuisipdèeiretin I dignus.SicintelligendaeÜparticulacredidii i dc fidutia mifericordixpromiäae, 1

IN IIII. CAP. AD RONA.

Sed vt hie locus retSius intelligatur luenda fût duo argumenta ,quibusnonnul îi tauillantur Paul urn. Prima cauilllano eiî ^uod Paulus citetlocum de re corporal! dia falicctdepromiffionepofteritatis, ac 'Ictorqueat ad fidem in Chriftum, quart videatur abuti hoc teftimonio , vt etiam fidis itnmodicis laudibusfidem reddat tomraendatiorcm,St^ hocconfilioplurcs ad Chriftuminuitet. Hæc calumnia faciilime diluipoteftjfi fciamus,quid ficfides-Fides eft lidutia mifericordiæpromifræ,8lt;^ hæc ßdu:« tia reddit pacatam confcientiam,8lt;^ vincit ter ïorespeccatiamp;^mortis.ltac^ proprium obit dum fidei eft mifer icordia pr omiira.Hoc ob itdum femperin fide exiftit etiam fipoftea âliæresextern«accedunt. Nam fides verfaa tur alias circa alia externa obicifta , nbsp;nbsp;nbsp;tarnen

interim proprium obieeftum eft promifla mi fcricordia,ita fides Abrahæ foris verfabatur titcapofteritatis expedationem. Fidcs lacob in Cap , xxviij. Genefis circa expedationem redit’ ac vidus Fides Dauid circa expedatio nemvidoriæamp;c; tarnen idem obiedum fidci proprium eft apud omnes credentes, fcilicet mifericordiapromifia. Nonpoteft Abra»

ftatuerc quod Deus fit ei bene fadurus, K ii) nifi

'COMMENT. PHIL. MEL*

niß prius ftatuat k habere Deum propitluiW) Dauid non ftatuit Deum fibi donaturum ievjdoriam,njfi prius ftatuat fe habere Delt; umpropitium.Proiode etiamft v'^ariantex* terna negotia,tarnen fides fcmpercomple^*' lur fidutiam mftericordiæ.Et haecfidiiuanon poffet exiftcre, nih mifericordia certo prom» îaeftêt.Namfidutianoncftreiirtcertac proniifllo mifericordiæeft obiedum proprt u m fidei' Omnis autem promifiio miferko^ diæ pertinet ad promifTionem Chrifti • Qp*’ patres feiebantpromifiumefte fernen, pfOP* 1er quod Deus recondliari vellet humariog* reri, 8lt;i abolercpeccatum 8lt;^ mortem. Ig«'quot;' l’aulustedcdtat locum de fide, Namfid^ in Genefi fignificat prorfus idem quod apU“ Paulum fignificat,idlicet fidutiam promifl* ( miiericordiae.

Altera cjiuili«io fubtilior,cft Nam illatapf* orc nemo abijeit ,fiinielligatquidfingnifit^ fides,fed altera valde fpeciofa eft w TaT«.Poteft enim obijcijnecGenefin, nec P’’* lumrnhocteftimoniocxcluderealia opera» fed fimpliciter tribuere fidci iuftificationcl* tanquam bono operi per lynedochen , quO“ j requirat ad iuftificationccum alijs bonis 0[lt; rib’',ficut alia loca fcriptur« alijs opcrib^ 0» buuniligt;*

IN mi. CAP. AD ROMA.

huuntiuftificarionem per fynecdochen, I'tavt tætera non exclu dant Pfalmus inquic. Beat* virqui timetDominum. Hictribuituriuftia ficatio timorj. Redime peccata eleemofynis-Hie tribuitur iuftificatio eleemofinæ- Beati ni fricordes, beati pacifidHic tribuitur iufti ficitio aliis offierjs dilcAionis Et fie de alijs lo cisquiomnes fie accipiuntur per Synecdos chen,ne excludant alia bona opera quae lex præcipit Quiaiuftiriaeftobcdicntiatotiusle gis. QuorlSigitur opus eft Genefin paua lum lie interpretari,quafiexcludant alia opc

! n.Concedamus fané fidem laudarijquae cera terequiritur Sé inilium eftbonorum operQ, frd quorfum opus eft excluderc alia bona o» , nbsp;nbsp;nbsp;pera,cum repugnet etiam communis fenfus.

J nbsp;nbsp;Quim multæcontroucrfiæ,quàm multa ab

furdatollerentur ficiuiliterintclligcremus ,

j nbsp;nbsp;nbsp;fcripturamjSé diucrla loca coniungercmus,

I nbsp;nbsp;nbsp;^i^orumaliatribuuntfideijalia opcribusiu

ftificationem- AcGcnefisquidem no minus

i nbsp;nbsp;^ædicatopusquam fidc,Gcnefis xxij. quia

«dftihancremjSénon pepercifti filio tuo,be

J nbsp;nbsp;nbsp;»tdicam tibi Bée. Cur diffimulatis locisde

j nbsp;nbsp;nbsp;operibus alij loci de fide hyperbolice amplifi

öt^.Proindelacobusvideturaddidifie ne ttffariata correâionem, non ex fide folum. I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;K iii) Huiuû

COMMENT. PHIL. MEL«

Huiufmodi milita did poITunt, valdlt; VfriS militerjContra cxclufiuam illam, Sola fide. Vel fine operibus.

Ad hæc refpondeo, Paulus aperteponii cxclufiuam gratis, fine operibus, fine lege, addit argumentum. Promilfio fieret incerta, fi penderetex conditione nofiræ dignitatis, nofirorum operum. Ideo nos non affine gimus cxclufiuam,fed ipfe Paulus addit.

Secundo.facileintelligiexclufiua illapo* teftjfi non ociofe cogitemus deiuftificationü feddeipfo certamine confcicntiæ in iudtcio t)ei- Certiflimum eft confcientias non rcddi pacatas,non vinei terrores peccati 8lt;i mortis, nifi fidutia folius mifericordiæ. Et in haccon trouerfia femper liuc refpief debet, tjd confd* entiæ non pofimtreddi piacatae operibus Je*! tantum fide mifericordiæ eriganf,SictitPi'al musait. Non iuftificabiturinconfpedutuO omnis viucns,ôlt;c.In fumma,fidutia noftrx iuditiæ ßmplidterdl inanis- Ergo fâcileintd ligi poteft exclufiua, Q^uodfola fides iuftifw cet, id efi, fidutia folius mifericordiæ redd^ pacatam confcientiam.Cum enim opera non polBnt opponi iudicio atq; irx Dei, necefli* riofequiturcôfcientiasrcddipacatas folafljf ïcricordia,modo vt appréhendant cam.

Teruo,

IN nil. CAP. AD RO

Tertio, Non eft imagined urn,quod fide« tancß bonum opus8Z virtus quædamnos fita, aut noftra nouitas iuftificct,tuncenim af fertfecum alias virtutes. Verum no idco ius fiificamur fide,quia fides fit quaedam nouia tas in nobis, fed per mifericordiam iufti, hoc eft Deo accepti fumus, non propter noftram nouitaiem. Necp tame mifcricordia accipi ali ter poteft, nifi fide feu fidutia.

Quarto,Cum bonum opus nonpofiit fia tri, nifi fide prius fitpacataconfcientia, ex emptadubitatiOjfequitur neceflariobona os peranonvalere,non laudari,nifipropter fia demdam cum fides accedit, ftatim detrahitur operi ipfi iuftificatio, Qtiia folafidcsreddit pacatamlt;onfcientiam,5lt;i cximit dubitatioa nem, Nam fipenderetexconditione noftri operis,fieret res incerta. Ideo no pendet fide« exconditionenoftri operis, Sedcerto ftatuit

I nbsp;nbsp;nosacceptos efleDeo,pcr mifericordiam pro

' nbsp;nbsp;pterChriftum. Proindc feiendum eft,quod

nonfatisfit dicerc. Opera placcntDeo per fia dem, Sed illud ciiam feire ncceffe eft, cum fit \tnentio fidei,ftatim detrahi operibus iuftifica tioem, Qjiiafides eft fidutia folius mifericor dise.Etficut mifericordia opponitur debito, iu fides fimpliciter opponitur operibus, ôd

K V exclu*

COMMENT. PHIL. MFL» éxdudit opera,dignitatem noilram, non addanturparticulae exclufiuas. ErgotK aitGencfis, Qui fecifti hoc, intclligi debet,ilt;* fidc,qua Abraham accepit remilîionem pec* catorum,8lt;: fuit acceptus tantum fidutia ferkordiæ,ante^ operaretur.Bcati mifericof des,fcilicetcredentes,hoc eil,certo fiatuentes, fc habere Deum propitium per milericordi» fie de aliis. Quia, omne non cil ex fide, peccatum cil.Et dubitatio confcicntiac eilim^ pia. ËrgoetiamfiJaitdaturopus, tarnen perlt; fona placer propter fidem.

Quarc autemGenefisaddit promifliôeffl operic' Item,quarc Iacob us additcorredhonï Pauloîquot; RclpondeOjTcxtus in Gencfîfatifiî cit nobis. Nam antca dixit de fide. Credidit, imputatum cil ci ad iuilitiam. Hic date loquitur de vnius Abrahæ perfona, 8lt;; de ipiius perfonæiuftificatione, Nam fuo quif^ lt;$fidciuiiuscil. At inalteroloco non folu loquitur de vnius Abrahæ perfona, Sedde bonis totius poileritatis. Itacf non loquitur diiertede iuilificationc,fed dealijs præmqs* Nosautem concedimus, bona opera inijs, qui fide,hoc eil,fîdutiamiiericordiac,funtaC cepti Deo placcrCjS^ meritoria elTc præmio^ rum corporalium 8^ ipiricualium. Nam bona

IN mi. CAP. AD rona;

bona opera funt’quaedam legis impletio, In Ills qui fide iufti funt, propter Chriftum reputantur legem implelTe, In hoc loco pros tnittitur Abrahæ pofteritas,amp;lt;^ regnum cor* porale. Semen tuum polTidebit portas inimi corum tuorum. Interim rurfus tarnen, 8d promiflio,de venture Chrifto, ideo hie repe titur,vt vbi.amp;lt;; in quo populo Chriftusexs peftandus effet,feiri poffet, Haeceft fimpleX lolutio- Si cui non fatiffacit haec refponfio, is fdat,opus propter fidem laudari. Nec pla» cere Deo opus, nifi in his, qui fidutia mifes ficordiae funt accept!. At fidutia mifeneord diae fentit nos no propt opus, fed per miferi* cordiam acceptes effe. Certe enim Abraham fentiens immunditiem fuam, non potuit fta* tuere,q, propter opusillud haberetDeû pro pitium,6dplacatum- Sedneceffefuit cum co fugere ad mifericordiam-

Quodautemlacobusaddit correAiocra, luftificamurex operibus non ex fide folum, fatis apparet cum voluiffc oftendere, qualia fides requiratur,fcilicet effieax non ociofa,0d cj) dicitjiuftificamur ex operibus,no hoc vos luit,q) remiffione peccatorü côfequamur pro pter opera, Sed fimpliciter fentit requiri ,cti3 iuftitiâ operûjid veru eft, Nâ obedictia erga

COMMENT.PHIL. MEL«

legem fequi debet in iuftificatis,iufti enim dlt; bent habere iufta opera. Hæcenimquatenus obediuntlegi Dei,funtiuftitia Jegis. Necffi men obedientiailla autcaufla eil,aut condw tiopropterquamlimusaccepti coramDto, Ccutfiipradjdum cft,iuftificatjonem nonp^ dereexconditione noftri operis, aut noftr« dignitatis,quia res fieret incerta. Kt iuüiria oe perum non placet Deo,nifi in bis qui fidutia iolius mifericordiæ funt accepti. Non cm pla cent opera tantilper,donee dubitant confeiefl , eiæjPrius igitur fide diibitationem eximio^ porter. Nec^vero pofieteximi dubitario,fi fides penderet ex conditionc noftrorü opc* rum,ölt;i noftrae dignitatis.

Non Operanfl aufem,fed creden ! ti in eum quf luftificat impiuni» imputatur fides.

Deinde Paulus enarratSef agitat verbum Jmputandi,8^ dialecSice definit iuftification? q u o d videlicet iuftifica tio fignificet, non q ua litatem,aut virtutem in nobis, autinfufion? babitus,Sedrelatiueacceptationeni,quagra« tis per mifericardiam à Deo reputamur iußi. Et opponit inter fe ineritutn imputations

Sin04

IN ira. CAP- AD ROMA'

Si noftrae virtutes qualitates 8*^ opera cfi fentiuftitia coram Deo, Deus deberet mcrcc dem^hoc eft,ex debito cogeretur nos pron5=* ciarc iuftos.At Deus imputât iuftitiâ per mis* fericordiam, Igitur noftræ virtutes non funt iuftitiacoram Deo. Sic argumentatur Paul* ex verbo imputandi,8d dare ratiocinatur,cjgt; noftrx virtutes non fint dignæ, quas approx bet Deus,aut pronunciet elle iuftitiam, Sed quod iufti pronunciemur imputatione diui na,per mifericordiam, no propter qualitates noftras.Eftautc gen’ fermonis hie obferuana dum,quomodo in fcholis Theologorum re centiumconueniat, Sicut recentiores meritu appellant.lta Paulus hie correlatiue nominal alias debitum, aliâs mercedem.Nam qui dea fendunt meritum, hoc fentiunt,Dcum debia totem effejpropter ipforum operum dignita tem,8lt; promifiioncm remilTionis peccatoru iuftificationis, faciunt conditionalem,acb dunt'ep ei conditionem legis, leu noftræ diga nitatis.Poftea fingunt noftram implctionem legis,iuftitiam efle dignam, quam Deus apat probet, quæ compenlet peccata, quæ polTit opponiiudicioSd iræDei, quae in terrorib* illis liberetconfeientia à morte.Ita in hac per« luafione, multi magniSi per me io fi errores haerent

COMMENT. PHIL. MET..

haerent. Idco meminerim^ hic Paulutn, cuifl ncgat nos ex debito prohunciari iuftos, Sed imputationegratuita, improbare. illampsr^ fuaßoncm fcholafticam de men'tojî proæif’ fio remifïîonis peccatorum,8lt;^ iuftifîcationiJ babcrct conditionem legis, cum nuncpkg* fatiffaciamus, femper anabigendum elTetjdt rcmiffionepeccatorum, de iuftificatione,5^ de vita seterna- Et confiât quod dignitas Of perum non vincat terrores noortis, peaalt;

Qli’i'c ftatucndum cii,quod noiira bcnc^ Êidanon mereâtur remilTioncm peccaiorum rec fini digna,qU3e Deus pronnnciet ciTeiu^ ftitiam,nec fint digna vita aeterna, Sed quod hacc certo per mifericordiam gratis continu gant, modo vt ad mifericordiam confugia* mus, eam'cçfide apprehcndamus.

Eiiautemad muniendas, confolanda» confcientias,in primis hic locus obfcruand^, Crcdcntiineumquiiuftificat impium, Sgt;éc, Vbi plane docct nos confequi iuftificatiôetn non afferentes ad dcum mérita noiira, lcdim pietatena,naodo vt confugiamus ad miftrw cordiam,8lt;lapprehcndamus cam iuxtapr® milfioncm.

Sicut ôi Dauld defcnbitbcatiflJ dinem

IN nil. CAP. AD RO dinemhominis,aii Deus impu* tatiuftjtjam fine opcribus.

TranfitadPfalmumcx ilia cmphafîvcr« bi imputandi^Quia ibi in Pfalmo eadem fen ttntiaextat, Eft'c^hæcargumcti terrijiuma.

luftificatio eft reminio pcccatorum.

Igiturfumusiufti,non propter noftras VirtuteSjfeu qualitates^Sed diuina acceptatw one,qua remitiit nobis Deus peccata. Hie cla revidcmuSjöi quid fit iuftificatio, bdquos» modopronunciemur iufti. Debet autem inj« telligi rcmiffio peccatorum, non tantum de amp;dis præteritis, fed de continua remiflionc, præfentisimbecillitatis. Siccnim fentit nos pronunciari iuftosjquiaDeus per noifericor diain acceptai nos,eifi fimusindigni, 0^ inw *nundi. ,Et hæc acceptaiio eft perpétua quae« dam remfifio peccati^hoc eft imtnuditiac prx lentis.

Siquis autem cauilleiur, amp;^hoc tcftimCM niumeodem modo,quo fuperius repreherw dipofledidumeft. Cur Paulus non alle« gat locos de operibus Ï Beatus virqui timee Potninum, Auteur nos excludimus ope fïjquuin fanâa Scriptura habeat locos de operibusfimiksC Quanto duilius effet, bo» locos coniungcre in definienda iufti«

COMMENT- PHIL. MEL.

lufiificationCjCt doccrcquod fimul fideS^o* peribus fnnusiufti corani Deo. Ad hanccalt; uillationeni refpondendum cü ad eundem modum vt fupra didum eft,In omnibusio cis de operibus oportere fidem addi,iuxra )1 lud,Omne quod no eft ex fide peccatum el^i quiadubitatioeftimpia Sed vt dixi,n jnla^ tiscfthocfcirc,Sed cum audis addi fidem/d cndum eftdetrahi operibus iuftificationeffl, quia fi penderet fides ex condicione noftrxd* gnitatiSjamp;^ operum, fieret incerta, Tanturt igitur propter promiftam mifericordiani fa mus accept! fine conditione noftracdignita^ tis.Quandoigitur Pfalmus inquit, Beatus vir qui timet Dominum 3lt;fc.addeexaliolo co Bead quorum remiiTae funt iniquitates, quod cum addiderfs,ftatim à remifl)onepeclt; catorum,feu reconciliatione,feu iuftifiatione exclufafunt opera. Nam remiiTiopcccatOi rum non pendet ex condicione noftræ digni^ taris,led Iola fi de apprehenditur .Porro dein defequi dcbentbona opera, quæfunteffetT juftificationis ncc^ tarnen placerent Deo,nifi perJona prius apprehcnderct reconciliatio» nem,8d remifiionem peccatorum.

Cæterum liæc omnia idem fignifi'cant.Iu* ftificatio eft remiflio peccatorum ,eftnoninu putatio,

IN nil, CAP. AD ROMA;

pù tat io peccatijCft reconciliatio feu acceptatio qua Deo per mifericordiain non propter no liras virtutes acccpti fumus.Eft etiam obferj liandum hie in textu Pauli rurfus exclufiua tepeti,Ait enim fine operibus. Iterum igitur teftatur nos iuftos pronunciari gratis per mi lericordiam non propter noftras virtutes aut opera.

Pretcreaegregianj confolationem acdoca trinamcontinet hie locus. Clare teftatur nos confeqiiiiuftificationemjafterentes adDeura non Vila meritajfed peccata. Cum enim defi nitiuftificationem elferemiflionem peccatoa rutn,vcre peccata afferri ad Deum oftendit. Itacç etfi fentimus nos immundos, indignos oppreffos mole peccatorum efle, tarnen «rigatnusnoshisfuauiirimisteftimonijSjCre datnusDeum vere veile nos reciperc in gra^* tiam, etfi nihil aflrerimusnifi peccata, modo vtfidutiamChrifti afferamusdmo cum iufti ficatio fit remifiio peccatorum,hi qui no fena hunt fe afferre peccata,non confequuntur i ua ftificationem, non enim querunt remilTioa 1 nenijVllotum peccatorum Sedexiftimantfé 1 afferre adDeum ingentia mérita,quaeDeura 1 operteatexdebito approbare.Sed nos difcasi 1 iö«sexhocipfoPfalmo,quihiccitatur,quo i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L modo

COMMENT. PHIL. MEL.’

modo accedendum fît ad Dcum.Dixi confl* teboraduerfusmciniuftitiam meam, 6lt;Stu rcmittis iniquitatcm pcccatf mei.Id eft ego ni hilafferoad te nifîconfeffîoncpeccati,faot£ veile gratis ignofcere,fcio tc veile peccatorS mifercrijCt ad hanc mifericordiam confugio-Ettu verèremittispeccatahis,quiita ad mile I ricordiâconfugiuntjVt verè ftatuantteigno j fcere,amp;lt;fnos iulïos pronanciari proptcrtu* j am mifericordiam, etiamfi indigni im* j mundi fimuSjfîcut docet initium Pfaltni.

Quæpoteftconfolatiomagis necefîâria au* naagisgrata pijs mentib us proponiC

Beatitudo til a in circumcifto* ne tantumjan Si in preputioï'

EXORDINE CAVSARVMEÏ EFFECTVVM.

Qyartïi argumentum fumptura eft ex ow dinecaufarum eifeduum.Abraham pro nunciaturiuftus antecircumcifioncm, I circumcifîonon iuftificat. Cum autcm Pau* lus hic làciat meniionem cæremoniac, côtcH , dunt nonnulli totam difputationem tantunJ adabolêdasiudaicas cæremonias pertinere, non hoc agi vt tribuatur iuftificatio fidei detrahatur operibus moralibus. Sedbiprw mû de ftatudiiputacionis admonendi font«

IN nn. CAP. AD ROMA.

hocquæn quomodo ira Dei placanda fît, an operanoftra opponi poflinc iudicio iras Dti. Cum autem confcientiainiuditioDei necmoralibusncccaeremonialibusoperibua redd] pacata poffit,pari ter vt ncj gcneri deira hcndacrit iuftificatio.Deinde hoc quocp cogt tent.Quod fi Vila opera iuftificant neceffe ell omnia opera diuinitus praecepca iufîiücare, quia iuftitia legis eft obedientia totius legia Ct apud patres ficut hoc erat mandatum Dei, Non occideSjitamandatuDei erat utcircüci« dcrfntur,vtobferuarent cultus Itatÿ cadent tftraiiooperüomniü totius legis. St Abra hamS^Dauid pronuncianiur lufti propter alia Optra legis,neceffano fequitur eos pro^ nüciariiuftos etiam propter Caere inonias cultus, nam hate quoeç habent mandatum Dei,etccôtrafidctrahiturcærcmonijs b^cul tibusiuftificatio, fimul detralutur vniuerfas Itgi.Conftat autem dare quod Abrahâ pros« nunciaturiuftusante circuncifionem. Item Dauidfæpe teftatur fe non iuftificari caeremo oiis.vtHolocauftis non deledaberis.Item la oifidum oblationcm noluifti ôdc. Proim de idem iudicandum erit dcvniuerla lege* Deinde confiât Paulum de tota lege loqui infra cura ait, lex iram operatur, id'cç pro* prie ad decalogutn pertinct cui nunquam

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L n

COMMENT. PHIL- MELr

fatifEicimus, i'dcofcp femperarguit confdenriaSjficutipfecopjofe difputatinfrï) Cap. vrj. ci tans ex decalogolegem, Non et”] cupifccs. Item neceffeeft Paulum compl^^' totam lcgcm,cum d|fputat poftca protni»!® nem reconciliationis nonpenderc ex condiH* onelegiSjQuiafi penderct ex conditionc fix’ raiium operum, multo magis ficret ince«* promilTio,^ G penderet excaeremonijs.

DE VSV SACRAMENTORVM

Signum acceptt circuncifionis» figillum luftinæ fidei.

AdditPaulusvtile præceptumdevfurf remoniarUm 8lt;ffacramentoruin,qd cæremo niæfcu Sacramenta fint figna promiflionii, propofita,vt nos admoneani ad credenduffl’ j Nonigitur merentur remiflioncm peccato’ rumjnoniuftificantjSedfûtnotæquæincuP runtin oculos adcommoneEdendosnosao credendum,ficut verbum incurrit in aurts, vt moueat cor ad eredcndum.Idem igit vfus ; eft verbi nbsp;nbsp;Sacrainentorum,nec cxiemonb j

aliudeftj^piduraquaedara verbi. Etinhac | fententiam dixit eleganter AuguilinusSacra inentî

IN nn.CAP. AD ROMA ’’’fntum efle verbum vifibilc,id eft pidur3, ^uæmcurrit in oculos, idem lignificancem Çnod verbum. Abraham habebat verbum, ^Pfomiffionem. Habebat 8lt;i fignum ,fcz, ^ifdicifionem, Hæc nota,quafi fcripta in ei’ ‘^Orporc admonebat eum promiflionis,vt in Omnibustentationibus in hanc notam intu^ ’isconunoneficretjS^ erigeret fe fide- Ita Sas 'famentafunt iuftrumenca per quae fidesex= ^taturjcrigitur confirmatur*

Sicetiam fentiendu m eft de vfu Sacramen jorutn Noui Teftaracnti. Et repudianda eft horribilis ilia pharifaica opinio Scholafti« oorum,qui fingunt Sacramenta ex operc opc '■ato,fine bono motu vtcntisiuftificarehos jogt;ncs,8lt;;mercri remiiTionem peccatorû.Sed •hendum eft, quod licut verbum fine fide no prodeft, ita ncc Sacramenta profunt, nifi fide addamus. Ideo'c^ Paulus hie diferte dixit cir« cundfionem elTe figilium iuftitiæfidei. Res Auirit igitur Circuncifio,5^ exercet fidcra.

Repudianda eft Cinglfi opinio,fimi lium,quitantumciuili raoreiudicant défis gnis,fdlicetfigna Sacramenta tantum nos Us elTè profeflîonis inter homines.Hæc imas ginatio videtur cffcbella, quia fumptaeft à

L iq ciuic

COM MENT-PHIL. MED

duilibus excmpliSjGcutcm'm lîngulæ gen* Ies 8^ fcAae habent certas notas, ficut Roma* tiosabaltjs difccnicbattoga, Skut niona* chosdifcernitformacuculli,ita imaginantuf hæc figna tantum propofita efle vt coram ho tm'nibus difccrnant Chrifti'anos ab alijsfec* ds. fed hk non eft propn'us 8^ principalis fi* pis facramentorum, Nam facramentafunifi gna no tantum hominum inter ipfos,fecl vo iuntatisDcierganos, funt figna per quï iDcus teftatur, tanquam nouo miraculo dr cælo,fe veile mifereri 8lt;^c. ltac{; per ea cui” Deo agim*- 8«^ fidem erigimus, licut per ver bum, amp;lt;^ fic vfurpanda funt,vt voluntatei” Dei erga nos in ipfis queramus 3^ apprehcO' daraus ficutin uerbo.

Repudiandaeft Anabaptiftarum opi* Pio,qui fingunt facramenta non elTe figna n” fericordiac amp;nbsp;fidei,fed tantum noftrorumO* perum fymbola, 8lt;^, yt ita dicamjallegori” quafdam praeceptorum deoperibus- Vre*’’^ cumcifio tantum fignificateiSjCupiditates^ pis cohercendas efle, Baptifmus patientis”' in afTlidionibuSjCaena Domini mutiiamhr' peuolentiam officia mutua inter Chrift’’* pos.Et fic fere interpretantur facramenta Or’* genes.S^ plerique altj.vd fequenies Orig^ itci”

IN im. CAP. AD ROMA;

tiem, vel aflueamp;di in enarratione poematum Vtmythologias ad mores Irans ferant. Scd figna tantum ad operajoon Jufidftm. Nosautcm fdamus prædpuchacc ad exercendam fidem inßituta cflc.hoc tfle figna voluntatis Dei erga nos,6lt;^ mta «ricordiæpromiflaejnec prodeffc figna nifi ’jajCum per ea commonefedi condpimus ft» «uriâtnifericordiæ. Hic eft prxdpuusufu» ac finis facramentorum maxime tradendu» illuftrandus inccclefia,Nam hacc ratio fi* Stiorû confolatur ac iuuat confdentias.Ideo Paulus de hoc prædpuo vfufigni hic loqui •ur, Pofteavbi hicprxcipuus finispatelac« *us eft,licet etiam in fignis allegorias quaere» '■fjqu» admoneant nos de operib.ôd de con fcflione. Nihil enimvetat multos fines eiut •■a eflejquorum tarnen vnus aliquis preci» puus ac principalis eft.

Ex CAVSA PROMISSIONIS» Noncnimpcrlcgcm promi'ffîo Abrahæ.

Quintum argumentum fumptumeftex taufa promiflionis.

Protnilfio pendens ex conditione legis eft incerta.

L (ii) Pro

COMMENT. PHILIP. MEL.

Promiiïîonem reconciliationis oportetcf fe ratam 8^ ccrtarn.

Ergo proffliffîo rcconcih'atiorn's non pen^ det ex conditionc legiSjfcd acapitur fola fide non propter Iegem,aut operitm digniratem.

Hæc eft poftremi argumenti fumma,NaiH etfi multa membra hic leguntur quæ uidenf tur alia atcç alia argumenta gignerc, tarnen hæc mcbra venus funt probationes partium buiusfyllogifmiquàm diucrfa argumenta-hæc ratio toti ushui’ controuer* fise Hic enim quæn'tur decaufla promiflio* niSjamp;i quomodo promiflio fitcerta 8^ fit* ma,hoc ell:,quomodo confcientiæ certocon« fequanturpromilTara rcconciliationem. Ac proptereacôtenditurquod Sola fide,id eft, fola mifericordia iufti pronunciemurjVtco* fcientiae reddantur ccrtae de voluntate Det, , hæc certitudonullomodo tenen' poteftnifi î cognitoäcl perfpcdo hoc argumento.QuJ^ re non fol urn ad hanc controuerfiaro cogno* ; fcendam plurimum prodcftcumexipfisfon ; tibuscaulTx oriatur, fedetiamaffert max« ; ma3^ firmiffïmàconfolationc confcicnrijs, in omni vita munit noscontra dubitatio nem,ne corda verfenturin dubitatione pet petua. Didum eft autemfupra dubitatione

IN nil, CAP- AD ROMA, impiam eflc Sxf defperationem efle.

ENARRATIO MAIORIS.

Maior argu menti eft. Si promiflio recon* tiliarionis penderetex conditione legis, fie* wincerta.HancPaulusipfeprobat his ver* tis,quia Lex iram efficitjid cft,quia lex feni per accufat et conderanat noscum nunquam tifatisfacimuSjNam leg! fans facere non eft tantum externa ac ciuilia opera hcere- Sed lexrequiritdilcdionem Dei fummam, fidu tiamDei fummam Sc^ejuxta illud. Dilige# Dominum Deumtuum ex toto corde ölt;:c. Nemo eft autem præter vnum Chriftum, quem hæc lex non accufct,quia nemo ei fatis fecitjficutteftatur Paulus infra, cum inquit fenfuscarnis inimidtia eft aduerfusDeum. Cumdgitutlexfemper nos accufetac condc •let, certe non iuftifica t. Et maiorem no* ftrifylogifmipofuit Paulushis verbis. Si hi qui funtex lege hæredes eflent, fides eflet abolira, promilTio irrita, id eft fi penderct proraiffio ex conditione legis, tunc fieret ir* ritaatc^ inutilis, Namfi non contingerct nobis promilTum, promiflio inutilis effet.

L V Non

COMMENT. PHILIP, MEL»

Non poflet autem contingerc,li haberetcon* diuoneaiimpoiTibilem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Porro valde multa docet hic locus, pfl mumclare oftendit,qujd Paulus appcHetf^ dcm,kz,non tantum hyftoriæ notjtiaai,K“ fidutiam promiflac mifericordiæ. Connelt;SH enim inter fecorrelatiue fidem Slt;I protniffio' rcm,8^ teftaturpromiflionem, fidei obiciS'* cflc.Itacß vbicuncç traduntur promiffionc* fdamus requin fidem,8lt;I fidei nomen fc/am* in feripturis accipipro fidutia mifericordi* , promifiae.Éft igitur fides non tantum notim qu3cdam,fcd e(i vellc 3^ acapercid quod oamp; fertpromifljo.

Praeterea oftendit hic locus diferimen Ieglt;* 8^ Euangelq'jLex etiam habet promifliones, fed conditionales, vt. Qui fecerithaeeviuft in eis. ideo promiflSones legis funtirritX) quia nemo legi fatilTacit. Ergo nccclTe eftpf*’ tnillionem remiflionis peccatorum,8lt;I rccoquot; dliationis,feu iullificationis, nonpenderecJ^ conditione legis, fi enim propter legem efle^ rnusaccepti,femper dubitaret confeientiav* trum De’ eflet propicius,imo cum lex ma”' féfic co ndemnet nos,neccire elTct delperare dc reconcikatione. Et tarnen vulgo imaginätu^ i homincs^Euangelium efle promiflioneinm ' , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;didona»

IN nil. CAP. AD ROMA.

ditionalem. At ab hac imaginatiofte abducS« difuntanimi,8^ fcicndum cam promifliio« ntm, quae eft propria Euangclij, fcilket rc« iniffionis pcccatorum,8d reconciliatiôis, feu «putationis iuftinæ^amp;d donandæ vitae aetcr« næ,non pendere ex conditione implendac lelt; gis,

Sed dicat aliquis, imo certcEuSgelium eft tonditionalc,requirit enim nouitatem vitae, peccatanon remittuntur, fi no incipias etiatn bencfacerc. Item Chriftus dicit. Si uis in vitS ingredi, ferua mandata. Ad hacc rcfpondco’ Primumhinc fecileintelligi poteft,non pen« dereremi(rionempeccatorum,amp;lt;l réconcilia« tionemjcx conditione lcgis,quôd pcccatano bisreiBittuntur,8d quod reconciliamur,ctil fi Vere adhuc adfit peccatiijiaercs in natura no ftra,videlicet cocupifccntia.Nccj em extenua riconcupifeentia debet, quafi non fit natura res vidofa,fed quædâ leuis imbecillitas. Hac ret em in natura horribilis ignoratio Dei,du bitatio de voluntate Dei,difiidcntia. Ncccft ociofa concupifeentia. Gignit em affiduc vici ofosaffedus Cum aüt Deo tccôciliemurpcr fidmiam mifericordiac,propter Chriftum, et ' nbsp;nbsp;fi tabs in natura noftrahæreat immundicies,

I nbsp;nbsp;tonftatremifiionera peccaiorumnô pendere

ex con

COMMENT. PHIL. MEL.

ex condi tione legis. Nam fi ex conditione 1» gis pendcret reconciliatio, nonpronunóarw | inuriufti,hoceftaccepn,nilîpoftquâ exuifle mus vniuenamimmunditiem naturalem. ! At confiât in hac vita nonomninoexui mundidem naturalem, tarnen hos,qui ml fcricordiam apprehendunt, pronunciari iu* fios.

Deinde etfi non pcndct reconciliatio ex cot ditione Iegis,tamen vt fiduda ilia miferkor« diæ conapi3tiir,pcEnitendam exiftere oporlt; tet- Perterrefieri mentes oportet agnidöepeo catorum- luxtâillud. VbihabitabitDomw niwt; in fpiritu contrito,8lt;fc- Nam cum fidu^ tia mifcricordiæ conlolatio quaedâ fit 3d ua vita,Iibcrans à morte,in illis clFicaxeft,iii quibus peccatum prius arguitur, amp;d aniini pcrterrcniAi funt- NamccrteEuangcliumit’ ndem prxdicatjVt prius arguat peccatum. Sed illi terrorcs non merentur rcmiflionent peccatorum, aut rcconciliationem, vtSchos lafiici fomniantjimo nifi fiduda gratuits mi* fericordiæ erigerentur animi,in illis ipfispa* uoribus perirent- Necaliud funt illi terrores priulep fide erigimur, ipfa mors,atq?info ri • Quare non pendet reconciliatio ex dignita tepoenitentiae, feu contridonis, velutexcau^ fa,qu»

IN mi. CAP. AD ROMA;

fa,qiiafi propter dignitatem contritioni's con tin^at temtlfio. Sedpendet tantum ex pros roinionejamp;i veritatcDei. Etterroresillireco cüationemitapræcedunt, velut terminus à quOjficut morbus proccedit curationem, Nâ ttrrores illi funt fenfus irae Dei, aduerfus pec catum, aquairaliberamurper proaniffîonê niifericordiæ.'

Poftca fequi debet 8^ obedientia erga le* gcm,nonvtcaufraamp;i precium reconciliatio fis,feu acceptationts, fed vt effedus, ficut fo lisortum fequituracris calefadio, quae certc noncftcaufl’ajCurfol oriatur, fedeffedus ne* teffario fequens- Et tarnen hæc ipfa obedien* tianôfatisfacitlegijnecpIaceretDeo, nifîper lotiaeacceptæ effentreconciliatæfidutia mife ricordiæ.Ac dchac quæftionc,quod fequi re conciliationem obedientia erga legé debeat-infra Cap.vi.copiofc dieet. Hic fatis eft Ledo tem monuiffc,qd obedientia ilia non fit cauf faremifllonis peccatorum, nec digna, propi quam Gmusacceptijetfidebemus eam obedi entiam præftare.

Poteft Sx; hoc obqci. Si promifîîones quæ habent conditionem operum funt inutiles, «cç irritæ. Igitur omnes promifliones lega* les erunt inutiles,qualeslunt« Date8lt;^ dabi*

turvo*

COMMENT. PHIL- MEL. '

»urvobis. Frange cluricnti panem, 8^ Do* minus cxaudiet te. Refpondeo.Difeni bet promiffio remiflionis pcccatorum,8lt;f rclt; conciliatiôis,ac vitae ætern3e,quae eft propria Euangelii à promillionibus Icgalibus. Leg» lesenimhabent conditionem operum, Sd promiffio retiaiffionis peccatorum,0lt;^ recon* ciliationisjnon habet conditiocm legis.Prse* lerea legales illx promilfioncs,vere f unt inu tiles fine promiffionc Euangeltj. Nam opugt; ipfum non fatiftacit lcgi,neciuflific3t in co qui nôeftreconciliatus fide, pcccatumell, nec eft opus ita meritorium, vtfimuleriain Deo placcat. Sed in his qui funt accepti gr»* CIS per fidutiam mifericordiae,placet obedirn tia erga legem, non quod propter earn »uft* fint,fed quia perfonac aliunde reputanturin* fix- itaeç opera ilia placent, no propter fuaw dignitatem,non em fatisfàdunt legi,fed qui» perfona habet fineni lcgis,hoc eft, pronuncia tur iufta,pofti$ apprehedit mifericordia, prf Chriftii promiflam.Qjjia cum ilia opera ßßt dubitantecôfàentia,nô placet deo,3lt;; funt ve rè peccata.Quare pri’' oportet pfonâ fentig ib tuere,qj Deus certo fit propiti us,propt Chrt ftu(B,ita demum placent hæc opcra,3lt;i merS» tur pijs prxmia fpiritualia corporalia.

IN nn.CAP. AD ROMA ENARRATIO Mb

N O R IS.

Minor in Sylogifmo eft Promiflio recOfW dliationis debet efle certa ac rata- Hsec pro* pofitio facilis eft intelledu. Prinaum enitn hoccertum eft, promiflionem reconciliation nis ac vitæ aefernæ oportere ratam efle. Quia Deus eft verax- lam fi addita effet conditio impoffibilis, tota promiffio fieret irrita in anis. Deinde nobis oportet cerium effe,q^ ptomiffa confequamur,hoc eft,quó d coniói quamur remiffionem peccatorum ,0^ impi* Utionem iuftitiæ,ôlt;; donationem vitae æter« ’’æj Quia donee manet in nobis dubitatio, manent terror mors,donee enim lex often lt;lltnobisiramDei,tcrrorô^mor8 non pola funtvinci- Necefle eft igitur apprehendi con« trariuin verbum, quo certo ftatuamus Den Um non irafei. Ideo neceffe eft, nos quoque oportere certos effe,qu od confequamur pro milTamreconciliationcm. Dubitado autem répudiât illud verbum, in quo promitdtuc reconciliatio. Igitur fit nbsp;nbsp;ob hanc cauffam ijg

riaamp;lt; inutilis promiffio,cum repudeat cam dubiatio noftra, Ideo contendit hie Paulus ,

J promiflionem oportere fide aedpi.

Etex

COMMENT- PHIL.MEL«

Et ex hoc loco iteriim apparct quid capdum fit de peruulgatiflima opinioneniO J nachorum,quæ iubet d ubitare confcieniisi’^ quot;anhabeatDeum placatuni. Hæciinpiaop* nio tollit vniuerlam confolationem confab'' ' tiarum,tollit totum cultumDci cationetn.Denicj! fimpliciter abolcttorumP uangelium. Nam confdentiæ non poffuni reddi pacatæ donee dubitant an habeant catum Deum.Ideo Paulus infra dicit.Iufti’’^ catiexfidepacemhabemus. Prætcreaquani do dubitatconfeientia an habeat Deum pitium non fentit fe axaudiri à Deo,fcdfugH 6^ odit i uditcum Dei,quare nee vereinuool Peum. Facile igiturintelligipoteft vniuer^ fum cultum Dei Slt;^ vniuerfum Euangelim’' abolerihacimpiaperfuafione quae dubiiaf^ iubet.Quare aduerfus banc dubitationem“* ligenter munire nos debemus. Homing® fecuri non vident hanc dubitatione, eufl* aliquo modo lentiunt earn,tarnen non intd^ liguntjquantum peccatum fiqautquid at mali,propterea quod naturaliterin on«’’'’ hominum animis tab's dubitatiohæreat.^^ obeandem cauflam fcholaftici iudicauerutu fc naturalem opinionem,quæ non eflet VJû* ola, ScdnosfciamusEuangeliS propriel’^

IN nil. CAP. AD ROMA.

ipfumagercvthancdubitationemnobis exJ -matJciamusnosdebereliKftancuin hac pea fte,Eker)gcre nos Euangelio aduerfushanc dubitationem.Nam Euangelium iubet crca dere, hoc eft vereftatiiere quod certo nobis ’fintremiffapeccata,quód certo reputemur iu fii,quódcerto Deus daturus Gt vitam aetera Mmpermilericordiampiopter Chriftû. Du bitationemimprobatPauluSjCuniait, Oma He quod non eft ex Gde peccatum eft.Improa bat dubitationem hie locus Jdeoex Gde, VtfitErmapromiftioliemquomodoinuoâ cabunt in quern non credvit lt;Improbat dubi tationem 2Z loannescum ait,Qui non credit t3eo,mendacem facit eurn,qui non credit tes ftiinonioquod teftificatus eftDeus,defilio

1 ïuo.Et tantum de Minore huiusfyllogifmi,

1 Videlicet quod operteat promiffionem recon

1 ciliationisbi vitæ æternæ rata effe,leu quod \ promiffam reconciliationem conlequamur. \ Cum autem maior 8lt; minor firmx Gnt ,nc \ «ffeeftfequifirmam conclulioncm ,hoc mo

\ Sipromiffio penderet cxconditione legis, \ tffei irrita.

\ nbsp;nbsp;nbsp;Sed neceffe eft promiffionem rcconcililaiw

\ «tüsratamSlt; cettstm effe.

COMMENT- PHIL. MEL?

Igiturnecefle eft homines repuran iudof non propter legem, fed follus mifericordi* fidutia.

Ethicfyllogifmus eil à;r«W^/fl-quopcrfpw lt;fto hæc tota controuerfia reétius incelJigi iudicari poteft. Ad hæc aftert firmiflimani folationcm confcieniijs docet nos in own* ! vJca verum cuJtiim vcraminuocation^, ' cum munit nos contra dubitationem dchis tribuSjfcilicetdcremiftionepcccatorum, d^ ! continua reputatione I uftiriæ, de donation« ' vitæetcrnæ,Nam de remiflibnepeccatoruiS tota res incerta efletji penderetex noftra pletione Jegis. Item renati perpetuo incerti ient,anhaberent Deum placatumianexaudt rentur,ßiudicarentrenatos debere acceptor elle propter propriam perlèifrioncm feu pletionem Jegis. Nam necj hi fatifTadunt llt;^ gi ltemmorituridefperarentvjtam xKrnit ßfentirentIe vicam æternam expedare debt^ i re propter implenonem legis, tumenimvtl i maxime fentiuntfeprocul abeffeab impleii^ i one legis, Aduerßis bas dubnationes perpt^ tuas m unit nos hæc PauJi, quareei diligenter meminerim us.

Et vt de difpoßtione orationis admonei^ mus Jedofcm idendumeß inchoari »rgu* tuent

••

IN nil. CAP.AD RONA.

ftientum a conclu Gone,Non per legem prolt; milTio Abrahae fed per iuftitiam fidei.

Deinde fequitur maior Si enim ex lege ef* fethæreditasabolita effet fides 2lt; irrita pros tnifito.

Ratio maioris,quia lex iram efficit,vbi tiim non eft lex ibi non eft tranfgreffio.

Sequitur rurfusconclufio cui minor eft implicita et illigata vt faepe fieri folet.Ideo ex. fideSi gratiSjVt fit firma promifiio. Nam 'læt verba proprie efficiunt minorem vt fit fitma promifiio. Cætera apte reddunt cons dufionem,Ergo necefie eft gratis fide contins gtre protniffuna fine conditione legis

De hoc fyllogifmo Paull alicubi difputas tlt;i,vbihactotarH caufiam diligenter complc

I di conatus lum • Adfcriba igit u r ei u s di fpu ta tionis propofitiones, fi quid fortafiis in haC ' ’elucis afferent

I DISPVTATIO DE DIS

\ CRIMINE LEGIS ET

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EVANGELIE

f Promifiiones legis babent conditionem legis,vt,Qui fecerit ea,viuet in eis.

1 11 Promifiio nouiteftamenti non habet co ditionetnlegistanquamcauffa aut meritû.

COMMENT. PHIL. MEL»

fed propter Chriftum gratis,non propterI» gem joffert rcmiffîoncm peccatorum, repu» tionei«iuffiti3e,8lt;:; vitam ætcrnam-Ethxcefl propria noui teftamenti feu Euangelij prowl fio.

Ill Si promiiTio noui teftamenti pcnJeret cyi conditione legis, nihi I elTct nifi lex,necniJ gisiuuaret pertcrrcfadas confcientiasquàn» lex.

IIII Adhafcprorfus irrita inutilisé^ promifti'o,Habens conditionem impoflibik» V Nemo cnim fatisfacit legi Dci,ficutD3^ uid dare teftatur cum ait,Non intres in iui^ ciumcumferuotuo, quia non iuftificabituf in confpedu luo omnis viuens.

VI VtigiturpromiftiofitfirmaJrocefijVi certo confequamur promiflam reconciliatie nem ,nccefle eft in ca line conditione legis, non propter legem offerri,reconciliationcW' VII Ac oportet confeientiam certam eflcut rcmiftione peccatorum,8lt;^ reputationeiuft** tiæ,8lt;! donatione vitæ æternjE'

VIII Nam confeientiadubitansanDeop“ । ceatjOdit ZC fugic iudicium Dei,8^ ruit in Iperationem.

IX Opinio fophiftarum quæ tubctdubiti re confeientiam, an Deo placcat, ptotfustn

IN îm. CAP- AD ROMA*

fmpia, tol lit vniucrfum vcrûcultû Del,' 8lt;; muocanonem.Quomodo enim inuwaa buntnifi crcdiderintjnquit Paulus-

X Tollit8«dvniuerfamconfolationcm con fncntiarum,Denicj! abolet vniucrfum Euan sebum.

Xl HicIocuSjCjuod promiflio debcatcflc certa,hoccft, quodconfcientiadebeat certo fiatucre,quódconlcquatur remiffionem pec tatorumjetreputationemiuftitiaejitemquod promilTiononhabeatconditioncm legis^to^s tius contre ucrfix de iuftificattone nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft.

XII Inhuncigiturlocum,quódpromiflio debeateflecerta.Item quod non habcat condi tionera legis,fem per intucri nos oportet, vt hincfirinam 8d certam confolationem ac dodrinam de vcro cultu Dei fumamuSjCt ut fontes fententiæ Pauli cognofcamu s.

Xlll Nam hinc intclligi poteft quare docea at Paulus, quod fola fide iufti reputemur,id licet quia iufti reputamur,non propter lege , fed certo per mifericordiam propter Chria ßum-

Xnil Si enim non propter legem, fed gratis pronunciamur iufti, fequitur nosfilt; dutia folius mifericordix iuftos reputa ri.

fn Quan*

COMMENT-PHÏL. MEL;

XV Quanquàmautempromiflîonouitc f}amenti,non habet condirionemlegis,tan* j quamcauflam, tarnen obedictiaerga legcn* fequiturpromiflîonem, tanquam effêâus, feu debitum.Sicut ortü foils fequltur actis calefadio, et tame calefàâio acris non eftca“ fa cur fol oriatur.Item connubium fequitu^ foboles.Et tarnen fobolcs non eft caufacon* nubii«

XVI Quanquamfequiturobcdientlaills ' promlftionem,tarnen non eftcaufa remiffio' । nis peccatorum,cum peccata remitti conßet, etlam ft adhuc plena fit natura pcccatis-XVII Præterpromlffîonem propriamno ui tcftamenti,funt 8lt;i legales pronufiidiies i quia enim obedictia legis fequi debet, habet 8^ opera fuas promiffiones. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

XVIII Talcs funt,Datc Sc^ dabiturvobiS' Frangeefurientipanem^Sc^ Dominus exa* diet tegt;

XIX Cum nemo leg! fatifiäciat, haequotj jjmifii'ones inutiles Sc^irritac efientfinept® miflione Euangelrj-

XX Sicutlglturlex impletur imputau®t per Euangclium,ira promifliones IcgisfiuH* i vtiles3lt;^ratæpcrEuangelium.

XXIPoftquàm enim fide habemus id qu®“ J

IN im- CAP. AD RAMO

Ifx re quint imputatiue Jioc eft,poftquàm in pronunciamur,opera iam mcrcntur mcrai ^^m,acii legi fatiffadum eflet-

Et quidem legt fatiffecimus,imputa ^ue,pron u nciamur enim i ufti propter Chris ^^,perinde ac fi legi fatisfecimus.

Placent igitur ilia opera,non props 'ftfuam dignitatem.non quia legi fatilFacis sntjfed quia perfona eft accepta,quæ apprehc wmifericordiam.

^XIIII Non igitur iuftificant ilia opera» 8^ perfona eft accepta propter aliud,8^ ipla per fêlé legi non fatisfaciunt.

Quare Temper ftatuendum eft nos tndigere mifericordja,quia cum natura fit im ’’j'unda,opera funt immunda-Et fentiendutn ^'tnosreputariiuftos propter Chriftumper gericordiam.

VI Ec haec fides ad perfonam referatu r, ÿod perfona placeat per mifericordiam.

XVII nbsp;Quod Paulus dixit omne quod

fide,peccatum eft,fidcm vocat fidu quot;»m naifenŸordiæ ficut alias, non uocatfia '*11 tantum notitiam legis,aut obedientiain «ga legem»

M iii)

COMMENT. PHIL. MEL«

XXVin. Norina legis eil timor. Fides aU temcflfidutia miiericordiæ.

XXIX- Ideo aüt peccarum eft,qd non fit ex fide, Quia dubitatio confdentiæ eft peccatS, bé defperatio-

XXX Qiiod facile poteft intelligi,fi ad pef fonam rcferatur,perfonadubitansanpla«at Deo,non fenrit le cxaudiri,ideo non verein« uocat Deum,imo irafeitur Dco,fugi[ Si^odil j judicium Dei. lam fi perfonaeftimœunda, opusetiam immunduraeft.

• XXXI. EcOntra,cum perfona habet fidud am mifericordiæ, credit fe exaudiri, verein« uocat Deum,non irafeiturDeo. Poft^ perfona placet, placent Zi. operaira G fides ad perfonam referatur, facilius intelligi poteft» quomodo ex fide fieri bona opera debeant.

• XXXII. Hæc dodrina de dubitationeexi« menda,neceflaria eft. Et quia hoc peccatuin» videlicet,perpetuam dubitationem detnife« ricordia,non fere intelligunt homines, dill« genterhacde re adruonendi funt, vt ludart cum impietate naturali difeant, dubitatif nem fidefupcrare-

XXXIIL Ita difcent verein uocareDeupi» 8«^ vere colere.

XXXIUI. Hocintcreft inter Euangelij dolt;

drinatHj

IN nil. CAP. AD RO

^rinam,8lt;; dodrinam hypocriticam, Hypo triticadocet cumulât cultus.cum hacdu« Ditatione. Euangelium contra docet hanc Qubitationeni impiam eflc.

aXXV. Ex hl's lacileiudicaripoteft, qua* tfnus valeant promilRonc» legales, öd quo* roodobona opera mereantur praemia. Ec Auomodo conditio legis,quæ reipfa eft im* PolRbilis, pcrEuangelium fuppleatur, im* putatiuc'

V t effet hærcs mundi.

Antea tota argumentationem de promilTi Cnefitnulcomplexusfum, Nuncquafdam particulas,quæ videntur fubobfcur3e,breui ttrexplicabo- Paulus appellat promiflio* nein hæreditatismundi iplam promiflîonê, in qua promittit Chriftus, öd benedidiôem Omnium Gentiû per Chriftum. iuxtaillud» Infemine tuo benedicentur omnes gentes.In tdligit ergo hxreditas mundi,de regno Chrl fii,qui eft proprie hæres .i. dominus mundi, JuxtaPfalmum. Omnia fubiecifti fub pedi* “useius' Item,PoftuIa à mc,8d dabo tibi g5 *tshsereditatemtuam.Item,Et adorabunteu Omnes genres,omnes Reges feruient cigt; V oca ’ur autem haerediias mundi ,0d quia Euange

M V lium

COMMENT. PHIL. MEL* lïutnfpargiturintotum miindum rfgnumen't porentius vnitierfo miindoot omnibus regnis munrii ,deftruetigiturrfg* num diaboli pcccatum mortem. Eicurt alia régna intcnre ioleant omnia, hocreg'quot;’ , perpetuumerit,0lt;^ hærcdcs Chrißimundo potientur. Omnia enim propter Clirirtuni eledlos condita funt.Ita in breiii periphw^ {Î regni Chrifti multa fignificatPaulus. Sw hoc nos prxcipucconfidercmusappellan1ilt; reditatem rnundi,quia regnum Chrifti pOtP tins fit vniuerfa mundi potentia, iuxta vcrii culumilium.Omnia fubiecifti fubpcdibus eius.Verum priufquamglorißccntur des huius regni Jonge alia fpecies eft. NiM cnim vidcturimbealliuseflc- Vcxamur’ peccato morte,Diabolus vniueriammn^ dipotcntiamcontra Euangeliumincitat.Cu autem rcgnum Chrifti Itt rcgnum Dei,Nerti fe f(i hic fide experiri potentiam huius regni, Sed homines fine fide cogitant Chriftum rig nareocioiü,tantum fomnianteum quscdain bona praecepta nobis reliquifle de patientta qualiafuntepiiftetiaut Socratis, Slt;^fingu”' nos oportere fine auxilio Chrifti perpeti niof fern 8gt;lt;; vniuerfam diaboli potentiam.' QP ficfentiuntnonintelligunt rcgnum Chriiî*

IN nil. CAP. AD RO

ad extremum ruunt in delperarionem. At diuerlum fentiendum eft.Cum enim fide po tentiam Chrifti experiemur,fentiemus Chris fiumnonregnare ociofum, fed verè efficace tffein fuo populo,8lt;; quidem vidoremeffe diaboli Si vniuerfæ potentiæ diaboli. Fide tonlolatio aduerfus peccatum et mortem ap prehendi debet .Fide apprehendi debet defen fioaduerlusfuroreramundi. Sicutalia res gna fuam habent militiam qua fe defendunt, ita regnu m Chrifti pugnat velut armis hac fi dutiamifericordiæSiauxilii Chrifti, ficut Chriftus inquit Confiditeego vici mundu.

Lexiram efficit

Hseefententia infra copiofe traclabitur, in tclligit autem totam legem. ac praecipue deca logum,Nam decalogus præcipue accufat agit reosomnes homines,quia hæc tota nas turahomtnum immerfa eft peccato,plena eft contemptu Dei,diffidentia, odio Dei Si alrjs peftibus. Ideo lex non plus cfficitquàmvt perterrefaciat confeientias Si ad defperationc adigat.Hos terroresconicientiae vocatiram, inquibus videlicet, confeientia irafeitur iudi doDei fugit Si odit indicium Dei.

Dixi autem fupra, Paulumhac fententia ptobare quod promilUo irrita effet, fi pende

COMMENT. PHIL. MET.. quot;

retexconditione lcgis,fcqucretur enlm prolt; miffionem inutücm fore cum legi nunquàni fatisfacj'mus, fiquidcm promiflTo noncon* tingerct nobis nifi obfcruata Icge'Sed Pau* lus multo fignificantius hæcdiciihoc modo, Lex fimplicitcr habet effedum conirariuni luftificationi, paritiramaducrfusDeü, «o* dium Deijdeo non iuftificat.AfFcrt defpcra* tionc et mortem,igitur no viuificat.Cumigi »urlcx habeatcontrariumcffcdumpromilil oni,non poteftpromiffio pendere exconditi* one legis.Ideo inquit,fi ex lege ciTct harrcdi* tas,fides abolita efletjCt irrita promiflio,qua fidicatjfirequirereturlcgis conditio,cum kx afièrat defperationem,quomodo poflctexik tere fidcs,dcfperatio enim fidei contrariaeß' Item promîffio eflet irrita fi pcnderetexcondi tione legis,quia lex femper accufat Temper a* gitnosrcos.Paulus additbreucm rationem huiusdidi,vbinonefl:lexibi nec tranfgrek fiOjDocetenim quomodo lexaugeatpecca* turn,videlicet , quodidfiatnonviciokgis fed noftro.Ideo enim accufat nos lex,quia na tura non obtempérât legi,Sed hie totus lod de legis effedu infra reputetur 8^ copiofe il* lufirabitur, vndefumidebetcxplicatiohui^ gt;rgumenti,Idco enim repetic,vt hoc argunx

lum

IN nn. CAP.AD RONA, tumdeeffcâu legis, quod in haccaufla inter præGpuaeft,reddatilluftrius.Namfilcx tâa tum äuget peccatum,clare fequitur,qj nobis opusfit gratuita promiflSoncamp;d miferkora dia.

Qiu' eft pater omnium noftrum,

Poft^' abfoluit argumenta,addit in fine împlificaüonem fidei Abrahxjin qua pingit naturam fidei. Priraumquod fidei ob^ itäiim fit promiffio Dci,cui afientitur fides, «iamficontrarium apparet rationi. Hoc eil, quód ait, Præter fpem credidit in fpem, quia Peus mortuis reddit vitam, ca quaenon funt,vocat,id eft efficit vt fint. lia Moles credidit le euàfurum elTe, ciiamfi vndique inclufus eflet- Ita nos credamus nobis ignoa fajCredamus nos exaudiri etiamfinilulnifi piccatum in nobis fentimus.

Docet item cp fides fit certitudo quxdam, t'odubitatio.Ideoinquit,nondubitauit difs» fidctia.Itcmcertusfuit. Has particulasmemi nilTedebemusaduerfusimpiam pernicio fedodrinâ Scholafticorü,qu3c iubet dubita* fe de remilTione peccator5,quæ iubet dubita fe vtrum habeamus Deü propitiü. Didü eft ïütfupra necelTario ft qui dubicationè,fi pens

deal

COMMENT, PHIL. MEL» deat res ex condirione legis, Ideo necelTet^ ftat uere,qd fola fide,id eft fidu tia folius niigt;^ ricordiæcerto reputemuriufti.

Deinde admonet de fide, quod fumraus cuIiuS,ct fummum opus bonuf”» quia tribuit Deo gloriam mifericordiae “C veritatiSjfentitDeum mifericordctnefle,vW raccm feruantem promilTi Sed vtfxpt“' xi, fcicdum eft homines pronunaariiuftüs, non propter noftrorum cultuum, aut viriU turn dignitatc, fed propter aliud extra nos, fcilicet propter mifericordiam in Chriftopto miftamjquae tarnen accipi aliter non poteft, nifi fide feu fidutia.Sicut autem nonpronun ciamur iufti propter aliorum operum aut virtutumdignitatem,itanecpropter fidci ih lius aut fidu tiæ dignitatem, Sed ideo quiaft“ dutia ilia apprehendit mifericordiam- Et ta* men interim ficut,inuocatio, gratiarfi actio, patientia,dilc(ftio proximi,funt cultus Dd, ita fidutiamifericordiæpræcipu’ cultuscft, SicutdocetPfalm,iiii,Sacrificatcfacrificiuui iufticiæ, Sdlperate in Domino, quafidicat hoccftiuftum Sacrificium, 8^ Deo platens, fperareineum.Et quanquam plurimoruifl Icriptorum libri confumuntur in encomi)» cxternorum cultuum^ duilium virtue tum*

iN.Iin.CAP AD ROM A.

turn. Alius Prædkat elecmofynas, Alius toà lerantiamaffliA’onu ,AIiuscaftitatem, quae funt fanc vit tutes magnæ 8«^ laude dignæ. ta men nos fciamus hune arcanum cultum dei, longe præftantiorem clTe, fcilicet, fidutiam mikrieordiæ in inuocatione,cc in tentationû busonnnis generis.Hücculiücxercerc Chria ftianipræcipuedebent.ltaenim crefeet ineia notitiaDei. Quidam hypocritæ caluranianai tur nos,quod fidem magis laudemus quàm cæterabona opera-Et ut videanturvaldc reai ligiofî, diligenter colligunt vndi'q? bonoa tum operu m præcepta encomia.Hi fortaf fishocproficiuntjVtmoribus vulgi nlelius conlulant.Sed interim obruuntfîdei cogniti onem,dum immodice amplificant externam îllam hypocrilîn operü. Porto in Ecclefia ex tare oportet fidei notitiam vtconfcientiæ ha=t béant Srmam confolationcm,8gt;^ Deum verè agnolcant.ldeo'cp diligenter allucfaciendi lût pq , vthanc fidutiam mifericordiæ exercerc dileant.

Non feriptum eft autem propter ip fum tantum,

Accomodat exemplum Abrahae ad nos. quia Abrahâpropolit^eil tanquàin pater ôd ibrena

COMMENT- PHIL. MEL.

formapopuliDei.Ideo(icutille pronundw turiuftuSjitapronuncianturiufti Slt;: reliqu). Deindeiterum dare teftatur nos fide cofequi rcmilTinocm peccatorum,3lt;l impuiaiionem iuftitiae,8^ diferteaddit,mediatoreni,necolt; - gitemus aliqsignaros promiflionis, 8lt;^ mw diatoris Chnfii, tarnen fidutia miferkordiï faluos fieri- Quia fine promifli oCjôi^ fine tn« diatore,nonpoteftcertùfiatui de voluntair Dei,8k de miiericordia, Ideo in hac fidutia nt cefle eft fimul apprehendi promiflionem,3^ jnediatorem Chriftu. Qijomodocmpolfii voluntas Dei erga nos cognolci,nifiipl£p’* tefedat eamtSicut loannes ait- Deum ncnio Vidi t vn^. Fili us au tern q u i eft i n fin u patri* ipfe cnarrauit nobis. Præterea etiatn hofti* bk placatore opus eft,quarc Chriftum oporlt; tet nofle-

Quod att,traditu efle propter delidano* ilr3,Q^ refurrex)flepropteriuftitiam,etiâ in^ dicat,qualis debeat efle fides,kz, non notin’ Iiyftoriae,fed fidutia beneficioru iftorû,qnît Chriftus attulit,kz fidutia remifiidnis j^eef toruna,8k imputationis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Porror«

miflionem peccatorum refert ad morte Cbk fti,quia mors futt hoftia pro noftro peccato, GC prea urn propter quod remittitur

tut®

IN V-i. CAP. AD ROMA.

«Umnoftrum. Refurrcâ:io vero cftglorißca« uo,qiiaChriftus reuiuifcens viul ficat nos quocÿ,amp;^ infca ritfuo regno,

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vt lim*

cohæredes,hoceft accept! Deo Ö^faU ui'

CAP VT V»

luftificatiigi'tur ex fide, pacem habemus ergaDeum, per Do* minum noftrum lefum Chri# ftum.

Pilogus eft confirmationis, qui re E nbsp;nbsp;nbsp;petit propofitioncm ,0lt; additama

plificationcm de fidei effeftu, Nâ ndutiacertamifericordiae Jibcrat ctmlcieniil ®pauore,2lt; terroribus, 2gt;lt; reddit cam tran* ^uillant amp;lt;nbsp;certain. Hie eft propriitTimus 8gt;4 Vdmuseffeclusfidciinhominibus. Atc^iia

■* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;N viuift

COMMENT.PHlL-MEi;

viuificat fides,quia hoe modo confoîatur,^ pcrterrcfatlam confcientiam erigir.Quarcad didit Paulus amplificMionem de hoccffedu fideijVt natura fidei melius conlpi'ci polTic. Eft'q; propofitio epilogi, lufiifîcaii fide pactn» babcmuscrga-Dcum per Doipinum noftrit lefum Chriflum- Prinium repetit principal 1cm propofitionem €au’(Ï3e,quôd fide luilifi' eemur.Deinde addit de cHeAu, Pacem habe muscrga Deum. Su c. C^P’dl^em appd let dare defcribit cû adiccic crga Deum. Sp gnificat igicurpax hoc loco, vr faepe alias,con lolationem Slt;^ gaudium confcientiæergaDe urn Origcncscorrupit IcAionem et transroe mauit Euangelij doArinam in legem Irocino do.Iuftificati fide pacem habeamus.bt hie palt; ceminterpretatus eft cte oflFicqs dileAionis cr ga homines,quafi nihihhic agar alïud Paul”, nifivt praecepta demoribus iradat.Sedco»*s flat Paulum adhuc de fide concionari, St! de confeientia agente cum Deo. Ideo enim adie' cit hancparticulam,Paccm erga Deum,Item AccelTum ingratiara Slt;: c.

Et hie locus rurlus luppeditat nohis fiw miflîmum argumentum deiuftitia fidei vilt; delicetlumptumab elîeAu.

Tantumilludiuftifkat, quod reddit co# lacnti*

IN V . CAP. AD ROMA.

ticntiaspacatasergaDcum.

Sola fide redduncur confcientiaf pacatae*

Igicur fola fide iuftificamur.

Maior eft plana quia donee confeientiæ ira leuntur indicioDepFugiunt acoderunt Dea Um aedefperat.Minor eft Pauli in hoc loco, luftificati fide pace habemus.Et confiât quod opera non pofiint reddere pacatas confeiena lias ,iuxta illud.Non iuftificabitur in confpc ftutuo omnis viuens. Ec hoc argumentu me nrinerimus,acinpromptu habeamus,vt op ponamus omnibus cauillationib'us quæ ex cogitanturdeoperibus, Cum enim confier nonreddi pacatas confeientias operibus, nca

1 ceffeeftalibiquacrereiuftificationcm. Icacp 1 quantumeunef efiferant alij opera.noshuc re I Ipiciamus, Iola fide reddi pacatas conlcienti 1 as, vnde facile poterit intelligi iuftificaiio« I nemfidei tribuendam effe non operibus.

' Pocethic locus etiamalia multa Pacem fiabeenusetgaDeum Primumtaxai falfam doftrinam quae iubet dubitare de rcmiflione peccatorum 04 c Nam confeientia dubiians non habet pacem,igitur fide contra dubitatif onem muniri mentes oportet ,vt pacem cona lequantufTaxatctiam falfas imaginationcs delatisfaAionibuSjde monachatu 64 alps oa

N ij peribu»

COMMENT-PHIL-ME^ , busper quæ conabantur homines ignan# dodrinæ de fide, confdcniias pacatas td* dere. Nam hic clarc docct confcienïia* non poiTercddi pacatas vllo alio modo,Bi* fifidutia mifericordiae Chrifh S^^c.Item eut« in feholis chlpucant dcremifllone peccati, dil cernunt remiiPionemculpæât^ remiffioneni poenae, quodinterdum prodcft,cumfîtini;i' tio pœnarum nbsp;afFlidionura communiutn

in hac viia.Sed illud non rede Kngicuriniult; ftificationeremitticLilpam,3lt;^ mortem naracommutari in pcenas purgatorij autla’ tisfadiones. Nara.hic locus docetnosinre« miffîonc peccati confequi gaudium amp;^paceni erga Deum. Quare non refiant alq terror«» purgatorij. Sed fides cum accipit remiffio^ ncmculpæjfiraul erigit 8^ viuificat pcrtertc* fadas mentes,iuxta iîlud îuft^ ex fide viu«»* Quodenim ait viuet_,tefiatur mentes libc'^ ri a morte æterna-Et ridiculü efi fingeremo’’' tem æternam aboleri fatisfadionibus nolt; ftr]s,nonvidoriaChrifti, cumlcriptuinfc Ero mors tua,ô mors. Icacçfidutia Chrift» vincitur mors æterna,non nofiris fatisfeA® nibus.Præterea fi confeienriae non deber«gt;t elîe quierae nifi poft iàtisfodiones, fidesi«®* ïim nô effet fîdes,quia fides naturaltter anm Iccum gau dium pacetaconfcicniùe.Cïi^

IN .V CAP. AD ROMA.' ïum etiam GinurdumDcus addit certas pot TiaSjficut Dauidc eiecit è regno propter adul terium, quotidie nos fubrjcft affiftionïa buscommunibuSjtamen fcicndum eft intea ritnhos qui crcduntvere iuftos eflcjhoceft acccprosDeo,0i habere vitam æternam. Et affliótiones illas necimponit ecclefia, necre:i niittitjfed funt tantum in arbtrio Dei.8Zmia tigantur'a Deo propter totam,poenitentiana noftram, fine authoritate aliqua ecclefiaftica, Velrelaxationc ecclefiaftica.

Per quem habemus accefsum. Habere acceffum ad Dcumfignificat Deo ftconciliatumeflejfeu non fugerc deum.Sed iamhabere propicium.Diligcnter autem ob fef ues quod de fide addidit,Fidc habemus ac «ffuTO.Scholaftici fomniant ad remiffiOnem pccratorumcôfequcndam fatis efie contritio •lem diledionem. Dehis operibustan« tum docent,de fide nihil dicunt,nufquam do «ntinremiffîonepeccatorum oportere acte» 1 ^'f«fidutiatn,quæerigatnosincontritione. IAduerfus iftâimpiamSZ perniciofam ima» ginationemopponamushunclocum Pauli, ''t fciamus in remilTionc peccatoru m Temper öpus effe aduali fide,hoc cft fidutia apprehen ^'ntc mifericordiam mediatorcm. Et

N iq quia

COMMENT. PHILIP MEL.

qui'dem contingit rcniifîi'o pcccatorum, reconciliano, feu imputatio luftitiae nôprolt; peer contririonc,aut diledionem/cdpfri®* icricordiam propter Chriftum,fidunaillaap prehendente promt iïîonem 8lt;^c.

Jngratiam.

Gratia fîgnjfîcat no qualitatcs aut donainfa fa hominibus fed rclatiue feuoré Dei, vidd* cetremifRonc pcccatorüet imputationéiuft lix- Etfî necelîe efteffid in nobis nouas vir* tûtes.

Glonamun'nfpe,

Gloriamur,id eR dudmus nos cfle glorJO fosfeu habere gloriam.Sententia ex Antiiht fi intelligi poteft, Chriftus poUicetur actftiu vitara nouam et perfêdam iuftiiiam-Sed loquot; ge aliud apparet in lus qui credunt. Nonfo* iura mortem Ölt;I alias calamitates fufiinent» fed etiatn hæret in eis peccatum itacf öd phyriusirrifit hoc nomine Chriflianam do* drinam jquod cum promittat nouam qua** dam naturam,tarnen, relinquat ChriftiaoO* perinde obnoxios vidofis affedibus leri funt Sed Paulus cgregie docet 8dconlo' lafnos Supra dixit nos iamefle iuftos, intcligit iuftosjuon de qualitate in nobis, rda«*

'IN .V CAP. AD ROMA.’ '

rtl«iuepro accepns,fic cnim déclarai cum I'li quit,habere nos accefTum adDeum,nuncad dit quid fenticndum f« de noftra qualitatc, glorianuirmquit infpehoclt;fl:,«finondura haberaus in nobis perfedam nouitatcm,amp;d vitam aeternam, tarnen liabemus has dotes infpe gloriae Dei,id eft fperantes quod Deus fitnosglorificaturuSjCerto fcimus nos cons fecuturoseflevitam acternamjamp;d nouam na turaniinqua non fit peccatum, eifi interim naturam circumfcrimus peccato 8d morti obnoxiam-Idem dicit adCalatas-Nos fpiria tu ex fide fpem iuftitiae expcdamus, quafi dt tat,fidcquidem accept! iumusDco fed tam5 adhucitnmundi fumus 3d expcdamus pers fedam nouitatera.Quanquam autem noui tasinhacvita incipit, tarnen cum fenipcrina ttobis hæreat peccatuni, fic in nobis inftitucn da cftconfcicntia vt intclligat nos iuftosefs le,tionpropternouitatcm,leu qualitatem in nobis, fed per mifericordiam. Quarcad ttiifericordiam rcfpidat,3d fiidutia mifericor diæfefuftentet, qualis qualis fitnouitas.

, Imo tantum habemus nouitatis 5d vitae, ! quantum laabemusfidei. Qjjare banc fidu tiammifericordiaeteneamus 3d exerceamus

I Itafimuletiam crefcetnouitas. Sed tarnen 1 tnillis maximis,Sd horribilibus urroribus 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;N iifi O’«

COMMENT. PHILIP MEL.

cum cofcicnna fcntj't pcccatj magnitudin«» 8djramDei. opusefthac coniolationcqa viddicet iufti,hoc eft accepti fimus non prop ter noftram nouicatem,fed propter Chriftö'

Non folum antem,fcd ctiam namur in affl/Aionibus

Additamplificationem quod afflidiont’ quas mundus iudicat non dTegloriam , Jgnonn'm'am 8d miferiam, fint nobi'sglorio* fæ.Irainftituitiam egrcei'am confolationcm de omnigenereatrfidjonü, Nam cumprius admonuiflet nosadhucfperare nbsp;nbsp;expclt;Sart

gloriam, J)oceft,perièdam viram,pcrivdan’ nouitatem,fapientiam 8lt;I iuftitiam nunc adijcit quid fentiendum fit de xru« tnniscorporalibus Lpiritualibusquasin* tcrim iuiiinemus Ponititaq;propofitionein de afflidionibus,in qus fentcntia eft omn/no J contrariaiudiciorationishumanae,mortem ' 8lt;I alias calamicazes ait nobis gloriofas eflê, hoc eft,eße res bonas,non deftinatas ad pcrtil cicm noftrâjiëdadiàlutcm. Hæceftfumiwl i Jiuius propofitionis, GloriamurinafflidiO nibus, idcft dicimus afflidiones efle rësglo^ fjoias Sx^ bonas.

ged Paulus gradatione adtcxit,in quapul ehre !

IN V .CAP. AD ROMA direpi'ngitvfum finemafflidionum. Et vchæcgradatiofaciliusintelligipoflît, no# priusdicemus quid in genere de afflidioni« busfentiendum fit.

Primum igitur fiatuendum eft aflFlidio* nes non acciderecafu fine confilio aut volun täte Dei,ficut pleruncj: homines iudicant. Et contra hancEpicurcam cogitationem egregic munit nos lercinias in Threnis cum ait.Qui# eftiftequi dixit fieri hæc domino non iuben* teÆxerealtiirimi necbonanec mala vcniut bre item Paulus inquit à Domino corripia raur.Hic teftatur confilio voluniatcDej acciderccalamitates.Item ipfefccitnos no ipfinos.

Secundo non fatis eft feire Deum au doré eire,nam in fummis aflTlidionib^ experimur nobis Deumipfüirafci,à Deo nos abiedo# cfle.Sedfeiendumcftetiam quodDeus affli gat hoc confilio,hoc fine,non vt perdat, fed vtfaluetjVOcaccnim perafflidionesad pceni tentiam,0lt;i admonet vt fide crigamur ip* fuminuocemus.De hoc fine teftimonia no* bis in promptu 8xi in confpedu efle debent, vtCum iu(iicamur,a Domino corripimur, necum hoc mundo damnemur.Item. Quê diligitDominuscaftigat. Efiux» xxviij.

Irafce*

COMMENT. PHIL. MEL.

kafcetur vt faciat opusfuum, Aheniimop* fade,vt faciat opu s fu u m ,id c^, effligit ter ret,vtfalu«acfcruct. Nâhæcvocat proprii Dei Opera,lal uare Sk^ viuificare. Alienurao« pus vocat, a^ffligerc pcrdcre. Idem docet hxcipafcntentiaPauii, ConclufitDeus oés fubpcccatum, vt omnium milereatur,non «nim ait,vt pcrdat,fcd vt miiereatur. Etcoiv cludifub peccatum,cft fubijd iræDci,morn 8^ omnibus calamitatibus- Etquotriftiusdi A u m eft, CÔC1 u di t fu b pecca t u m ,eó ha bet hie locusconfolationem vbcriorem,quôd vide licet mifericordiam promittit,non lolum hi« qui vexantur comrnunibus calamitatibus, fedhisquiiaccntliorribilirer opprelTi,peccalt; to mortc.Qiiarc habet hie locus grauilTh mam confolat ioncm.Eft Sdhoc obferuandu, quod fententia eft vniuerlalis. V t omniû inilt; Icrcatjldeo'c^opponendacft pcriculolisima ginationibus,de prædcftinatione, ne difpute musalrjspromitti mifericordiam, nobisnó promitti. Tales iinaginationcs fàlfæfuntjS^ impic,quiacalumniantur3d corrumpûtha« promifliones,quae omnib’ pollicenf raiferh cordiam, 8gt;^ requirunt vteredant omnes. In eiufmodi vniucrfales fententias, nos quoep »ncludamus« Aeprodeft fimilia teftimonh vniutf

IN V .CAP. AD ROMA

Vniucrfalia habere in confpedu. Extant au temdehocvfu affliciionum paflim, 8lt;^ in Pfalmisegregiateftimonia, vt Bonum mihi tjuodhumiliafti me,vt difcerem iuftificatios ncstuas. Item, Caftigans caftigauit me Dolt; morti non tradidit me. Hue per tinet hæc fententia, Viuo ego, nolo mor* ■cm peccatoris,Ied vt conuertatur bi. viuat. Cutnigitur credimus hunc finem afflidio* •■Um e(re,non vtpereamus,led vt mifericor dianiquæramus, iam afflidio fit bona, 0lt;1 grata,fignum non iræ,led gratiæ- Tantif» pcrautemconfcientiafugit Deum, bi. irafci* turiudido eius,cum iudicat afflidioncm fi* gnumelTeiraeS^exitii, Quare necefleeft,in afflictione intelligere bona voluntatcm Dd, VtDcus fiat obiedumbonum 8lt;; amabile.

Tertio,Poftc^ iam fcimus nos affligi i deo non vtpereamus,accedere debent inuocatio fidcs, feu fpes auxilij, bi faluus,iuxta il* lud, Inuoca me in die tribulationis* Item, Qyiequid petieritis Patrem in nomine meo, dabit vobis. Habemus aurem de inuocatioe Pgt;'accepta,Slt;; promiiriôes.Promifitôes erigüt fidcjVtftatuam” verènos exaudiri à deo,8^ futurum vt iuuemur, etiäfi modu 3^ temp^ ’gnotetn’Fide cm cxpcdarc auxiliQ debem* ltalt;1(

COMMENT. PHIL. MEU

Iraqi in afflidione ad promiffîones conFugi» endiim eft- Confiderandum eft autem criarn mandatum de inuocatione, vt difeamus hiie cultunipræc/pucrequiri à deo,vt inuocem* in afflliÂionc. lam cura hune cultum præciâ pue requirat Deus, certè non vult in afflidio ne perdere,fed mifereri 8«^ feruare. Vtrumcÿ igitur nobis proponamus,mandatum miflîoncs, 8^ meminerimus Dcumfîcvcllc coii, 8«iexerceamus fidem.nec dubitcmiis, quinDeus velitexaudirc- Atc^ inhiscerca* minibuscreicitfides. EthicfoluscultusdiF« cernitpios abimptjs, eppij ftatuunt fehabere Deum non furdum,non ociolum,fcdexauâ dlentem,ô^ refpicientem nos. Imprj verohai bentcultuSjhabentopera,interim verodiibi tant, vtrum exaudiantur,an refpiciâtur.Ideo fie pingitPfalmus Deum impiorum. Antes habent 3^ non audicnt,oculos habent. ö^c’ Defcribit cnim Idol um cordis,qualemvidei licet impi} Deum eiïe iudiccnt,Cum tali du* bitationc atc^ impietate ludandum eft, ô^a dubitatione rcuocandus animus, 8d fidutia certa concipicnda,^d verè Deu s exaudiat,« foiciat,8lt;î mileriatur. SicutPaulusinquit, Ôrate fine ira,ô^ fine hæfitatione,id eft,oraic non iralcentes Deo, quafi non curet nos, au( pro*

IN V. CAP- AD ROMA, proi'ccenlnos. Item, Orate non dubitant«, quin Deusexauditurusfir..

Hancdodnnam deafflidionibus comple diturPaulus jnhac gradationc. Tribulatio pstienuim parit. At afflidio naturaliter parit ’mpaticntiâjCÜferwiûthomines aurcafu feaf» fli§i,autaflligi à Deo vt pereat- Sicut in Sau Itcalamitas pariebat iram 8lt;;impatientiâ,Er* go cum inquit Paulus afflidionem affcrre de oerepatientiam- Item fpcm, iudicat nos afflw gi necj! cafu, nelt;$ hoc cöfiliovt pereamus,fed potiusvt feruemur.

Paticntiaprobationem. '

Gradatio connedit ea, quæ ordinc aliquo inter fc cohærcnt.Patientia cxiftcrc non poteft nififideftatuamus nosDcoplacerc,S^ ftitu* tumeflevtferuemur. Nam philofopliicapa tientia tantum eft obedientia,qualifcuncj era garationcm fine Ipe aut fidutia miiericordiae S^auxilrjDei. AtChriftiana patientia hæc duocompleditur,obedientiamôlt;ifidemfeu fidutiam mifericordiæ 8lt;C auxilrjDei. Itac]gt; quando fuftinemus afflidioncm,fimul expe hmurfidem- Ita patientia parit probatioem, Exercemus enim Sd experimur fidem, duin patientertoleramus afflidioncs. Etfignificas |»obMio^vutadicana,explorationem,8lt;iex

periciw

COMMENT. PHIL- MEI..

pcnentiam fidei noftræ, quam cum exerc« muSjCxperimuredam præfenriam 8^ bonis latem Dei.Idco fequitur.Probanofpemcffi» citjid eft,cumfidcexpcrimurbonitatemdei, cum fideexcrcemus,crefcitfpes,quæ cftqux dam perpétua fidutiajSti^expeiftatiocuentus-Nam fides accipit in præfenria reconciliatios nem promifiionem deeuentu. Spes vero cxpcAat futurum euentum, Quanq; cm lût cognanöt^ coniunAi motusaffedus,fis des 8lt;; fpeSjtamen hoc modo difeerni poHuc.

Spes non confundit;

, Poftrem’grad’eftjfpes nocofundit/entSs tiaeadceft,quæeftinillodidoEfaix, Omi’ qui credideritin cû,nôcôfundet, Autinift^ dido nbsp;nbsp;fimilibus. Vt ois qui credit in cSjHO

pcreat-Nam hxcteftimonlaredduntcôidc'''* asccrtas,qdhauddubieconfequamurfidfi’ lutem,8^ vitam acternâ.Et in his fententiisdt fpc 8^ fide,admonendi funt holes iterü,dc ex clufiua,dequafupra didumeft.Quod fides fpes no pendeat ex dignitate operS noftro rum,aut patientiæ noftræ,fed ex fola proini' fione naifericordiæ. Si cnim penderetresex •»oftra dignitate confeientia fieret incerta.

Quare

IN V. CAP- AD ROMA;

Qiiaie vt Gt cetra confcienn'a, Gdem Ipern iiitclligamiis no habere can Gam in noftradw gnitat£,Sed tanen m niti promiGione diuina’ Illa fpcs non confundit, id cd, non e(i inani^j qi'æ nititiir tantum promiGione miferieora: diæ.Sed fpes quæ nitit ur dignita tc noftrar pa tienriae, autopernm noGrorum, incerta atep inaniseG- Siciudicandumeftamp;^ deilla fen tfntia, Omnisquicredideritin eum, nonco fundetur,videlicet.quiconfidit,non propter propria mérita, aut propriam dignitatem, led tantum propter promiGionem mifericora diæ,l tic fertiabitur. Hebraica phrafis eft,con« fundi.profruGrari,Nonconfundi,nonfrui ftrari, Sic 3«^ in Pfalmis accipi debent fentens ' tiæ,qü3e paGiim occurrunt de fide,8^ fpe,visi dtlicet,nciudiccmus fidem aut fpcm pendea re ex noftris meritis,aut noGra dignitate, fed VicertoGatuamus, earn tantum pendereex promiGione mifericordiae. Et qui banc exclu ßuam in hoc negocio improbant,fimpliciter non vident quid dicant.Quia confeientia tan turn de ilia exclufiua dimicat,Cum cnira fen hat noftra opera indigna elfe, hoc vnû quae« fiqvtrum Deus velit nobis gratis ignolcere, ^lec poieG acquiefcerc,nifi certo fdat deS vek 1« nobis propidü efië, £lt; no s fer uare g mite*

ricor^

COMMENT. PHIL- MEL» ricordiam, ctfi limus indigni öl' iinpiundi-Proinde hunc Pauli iocuni dc fpe depratiant SdioJaftid, qui hic docent, fpem penJe« dignitatcpatientiæ,proptcrea qj PauP dixii* Tribulaiio patientiam parit^Patientiaproba’ lionem,Probario fpem. Atapud PaüJumaJ flJdio materia eft circa quam verfatur fpcs.ü' cutcuratio circa morbum.Et ficutincuratiöc vulneriSjpaticntia vulnerati,qua fe curation ni accominodat,non e[l remedium,necprcci umproptquodcontingatfanitas, italiocloi co paticntia in calamitate non eft preciurn aiil rcmediumpropterquodferuemur, Sedin* ftrumentum,quopræbemusnos fpecuran* doSjfednoneft opus accurata confutations Facile enim intelligi poteft, fpera norfpoflc ccrtam efle fi pendeat ex dignicatc noftrx pa* tientiae.

. Poft^ autem hunc gradum pofuit,proba uitinftitutam propofitioncm. Afflidiones nobis gloriofasjioc eft,bonas efle, quia affi «ftiones funt cxercitia fpei. Spes eftgloriofa. Igitur afflidioncs funt gloriofæ- Sicut au tem nos diximus oportere in afflidionib’ aC cedere fidem 8lt;^inuocationem,iialiicPaulu» fccm requirir, fpes autem coniundacftcuin

ÖC ûiuocaüonc»

Diledio

IN V CA.P.AD RONA.

Dilcdio Dei efFufa eft: in cord! bus noftris.

Hem Ilic d]cit,qd fpcconcipiamus confoa btionem,ficut fupra dixit,qd fides paccmô^ gäudium confcientiæ pariat.Ëft cnim fcntena gt;ia,cumfperamuscrigimur, 8*^ concipimus confolationcm,in qua boniratem Dei agnoa Hmus,8lt;^ ftatuimiis nos diligi, defêndi, ^wuari à Deo.Nam diledio Dei fignificat di* leâionem,quaDeus nos diligit,hæceifundi tur in corda noftra.hoc eft,jn confolatione a:« gnofciturô/ fentitur. Neceftfomniandum, 4^tauffafpei fit noftra qualitasamp;lt;^dilelt;3:io, quanosDeum dibgimus, ficut hune locum SchoKftici interpretantiir, neepenimhoedi* dtPaulus,Ac plané defperandum cfTctjfi no firadileétioelTctcauira fpei,cuni diligere non poirimus,nilî prius fide apprehederiraus mi« fericordiam. Et confiât fitimmunda,3lt;iexi guadiledio, Stic. Qjiare tenendum efiobiea dafidei fpei,eire no noftras qualitates, no noftras virtutes, fed dilediôem Dei erga nos oftenfam in promiffione certa infallibili. Sicutigiturlupra dixiqFidereddi pacatascô icientias, Ita hic dicit fpe erigi 8^ confirmarl W«nte»jQuia fides fpes apprehendunt dis

O kâi-

COMMENT- PHIL. MBL.

leiSioncm Dei crga nos.Dïleffio dcfcIFulâ«^ »ncordibus noftris, fcilic« in ipfoaftu fp^ aut fidei. Ét difcimus ex his lo^” quos motus parûtfpin'tus fandusin pijsfc'^ licet fidcm fpem,Só inhisip/is motibusc*? çipitur gaudium pax confcientix/uni gnofdtur bonitas 8lt;^ naifericordia.

Nam C hriftus ciim nos adhncïfii* firmieflcmus fccnndiim tctnpus, pr*^ fmpiis mortuuscft.

Supra in fine gracfationis pofuit fcntenfi’afl dccertitudinefpeijpcs nonconfundit. Na® fioccultu vcrc 8c; proprie differuntpgabi®/ pijs,videlicethacccrntudine„ quod pij confidunt fe habere Deum propidui», Iperant 3lt;; expedant auxiJia. Nunc fubijdtJr gumentum quoipem confirmât, fumptui” ex fignis tefiimonijs mifcncord/xkuf’’’ nitaciSjCuiuscognkioipera ertgit. enthymematisiumma, Deus itadiligitfO* Vt Chriftum voJuerit pro nobis mori,3^ i'^' I iuftos redimcrc.Qitanro magis nunciufiifit* 1 tos3lt;^ reconciltacos ieriiabni Inantcctdcrt* 1 teampJificatmagnitudineinaoioris Deiet^ I ganos.Nam in Omnibus lentauonibus illf i «fi

ÎN .V. CAP. AD ROMA.

prædpua quæftio confdcntiæ de vol un ta Dei,an Deiia diligat nos,an vcro irafcatur ‘dtodiligenter colligit figna 8^ teftimonia diltdionis infra in capitc odauo,vbi ad euna lt;Jónmodumconlolaturnos, figna tefti^ ’’loniaDei crga nos colligcns, Vt qui dédit filium fuum pro nobis omnibus.quomodo non omnia cum eo nobis donabit

Vixcnimpro iuftoaliquismoritur» Nam probono fortaffîs aliquis aufit mori

Amplifient argumentum hoc modo ,Chri fiusmortuuseftnc'cpexdebito ne'cp propter ïliqu^ fuam Vtilitatem- Ilia autem ingens Viseftamorisre^ltmcrealiquem à mortecui nihildebeaSjCtà quo nullam capias vtilitaté, Itno talem qui male merjtus eft-Hæccft fentS liahorum verborum.Vix pro.iufto aliquis moriturjidcftinuitiincauflaiufîa morte op petimusvbi moridebemus. Vtfur inuitus morituretiam lî debet mortem legibus-Mili tfsinuiti mortem oppciunt ,etiamfi mori de bentprorcpub.,Intelligaturigiturin verbis Pauli proiuftOjderefeucauflaiufrafeu debi to. Siedelnde, fed pro bono fortalTis aufit aliquis tnori, intelligatur etiam de re

O q bona.

COMMENTPH1L.MEL.

bona,iucunda,autvdli. Nam fadliusfufd* pimusperiGuIa,incirancupiditace,autopint one vtilitatis,quâcoadi debjto. Sicutmulti. J mortem oppetunt ad retinendas res taras, vt j coniunges aut gloriam3lt;:^c.Haeceft fenrentiJ । harum partiGularum,qu3e ampiificant beneß crum Chrifti,cx caufTis mcgt;n'cndj.Chrift’’ncC debuit nobis,cram us cm'm holles nbsp;nbsp;impi^

nee viilitatem aliquam fuamfecutus tïl. Igit recefle eft, maximam vim araoris cflc, qus fola mortis eius eau (Ta eft-Et profedo G aior tem Chrifti confidcrcmus,farcrinecefl'e erit, quod verè diligat nosDcus,magis quâ vilt mensbumanaexiGimarcpoceli. Ideonull» ratio cdïcacius erigit,aut cößrrnatfidem, »ut fpem,q? iiillam vim omoris ae/limcmui morte Chrifti» Q_uia fides verè eG Gduaai^ morisDeierganos. Huceniticur fides,Vtfl» tuat nos à Deo dihgi,Jioc eG prædpuuni ob ieiftum in quo verlatur fides. Proponamu* igiturnobjscenatefiinionia dilcAionisdt^ i promifiîones,3d GbriGüipfum,quieGqotS I VOX ipfa pronufiionum Si^ imiericordiat» nbsp;nbsp;I

FINIS DISPVTATIONIS^ / SEQyiTVR ANALYSIS.

Prof

ÏN.V. CAP. AD ROMA.

Propter quod, fie ut pervnum hominem pcccatum in mundu intrauit»

. AbfolutaçfifuprapraecipuaEpiftoIæhua Jiisdifputatio. Sicut autem Diaiedici docct membra propofidong .'“olucre,8^ ßngujarcuocaread methodü, *”Wi^,nigfuß^3pj.QpQߣjQfjyna, de quibus y^denus difputauit,meihodice expikantur. yiiputaturdevipcccad, 8lt;^ de vfu legis, y'gratia.Atcjhi tics loci, qui quidem funt ’n doftnna Chriftiana praecipui,liic tradanï. J^^Kotura,Lex,Gratia, Itaq; memincrimus, n'cquafinouumlibruminchoarijSedqui ta I’cncondnet locos quofdam,quorum expli ^tionecciraria eft,ad fuperiorem difputatio* nem.

Hæcpræfanda cfTe duxiboc loco, vt pru= denterhancfequentem partem à fuperiori di* ’icllara^,8^ fciamusquidhic agaiur- Nàlua periorepiftolæpars eft contentio, tradatern €Ontrouerfiara,vt folet fieri in contendone* Hxcfequens pars non eft argumentario, fed methodus, quads efie folct,cû fimpliciatheniatacxaminantur. Primum »uterahicdepeccato didtur,dccaufra,5lt;; eb

O iij fedu.

COMMENT-PHm.MEL.'

vnde ortum fitpeccatum, quomo* do jn naturahærcat8lt;^mortcm pareatLoqui turautem Paulus dc peccato original), Scd non difcernit appellationcs pcccati originale pcccati acftualis, quia fimul complcditur radiccm nbsp;nbsp;fruAus, videlicet totum peccaiu,

naturæ corruptionem, frudus corrupt« naturae. Poftca Auguftini tempore,cutn qui dam nimium philofophantes, peccatum in^ tcrpretarentur contra icntcntiam Pauli, tantu de adualibus delidis, Hic ncceflcfuitgeniw nas appellationcs laccre.Sed Paulus complet dens totam naturæ corruptionem, cum fru* dibus,aptiflïmeloquitur.Nos tarnen docét dicaulia vtemurctiam appcllationeorigins ïispcccati. Etcum Paulus hic principalitcr de originali loquatur,recjtabimus definirioncs pcccati originalis,8lt;^ alia quædâ, quae in hoc joco monere ledorem prodeft-

Q, V ID SIT ORIGINIS PECCAT VM.

C2uod depcccato origi'nis varix opinio^ ncscxtiterunt.ideoaccidit, Quiahumanaf tio non ccrnitimmundiciem in naturahon«* nis hærentcm, nec intelligit ilia horribilia vv da,haerentia penjtus in natura^ ignoratiôti’gt;gt; con

IN V CA.P.AD RONA. ' contemptum,odium Dei,Si fimilcs pcßcs. Itatç peccatum homines ignari dodrinæ Cha hftianæ intelligunt tantum de aârualibus de« liâis. Ëtaffingunthucexphilofophia natua nmhominum non efle vidatâ.Nam in phis lofophiaabrurdum efl accu fare naturam. Ac cerfunt hueâii illas fententias tantum didas, deciuili iudicio hominum inter fefe, Pcccatû noneftpeccàtum,nifî fît voluntarium. Qua re alij exténuant peccatum originis,alii prors fustollunt,amp;lt;^fcripturasaftutecorrumpunt. Egoprimum fîmpliciter dicam Pauli fenten tiara,quam 8lt;^ Auguftinus défendit contra Pelagiuin, 8^ alios veceres Scriptorcs,in Ecs ckfiatradunt. Peccatum originis, non eft tantumirnpütatiOjCjuapoßeri Adæ propter ipfiusdeliâumrei iunt,fincnaturæcorrupa one.Sedeftctiamcorruptio naturae lecuta la« pfum Adæ,qua vires animæ Soi corporis,ita vkiitæ funt,ne per le verè obedirc, nbsp;nbsp;fatilTa

cerelegiDei polTint. Nam originalis iuftitia fuit,nô tantü imputatio atcÿ approbatio hoa minis,fed etiâ integritas virmm, qua anima 8Ccorpus verè obedirc legi dei poterât. Sed poß Adæ lapis natura Humana Ipoliataefîil hintegritate.Hâc defpoliationc lecuta cft cor ruptio,quafit, vt natura Humana gfefe, nüc

O iirj ntqt

COMMENT- Pî îlL. MEL.

nef|: verè credcrcDco,nec verc dmcre,««'^? ' rcdiligcrcDeumpoflit. Sedintelligai,3lt;:3’ metbonafubiedafcnfui,ignoret6lt;: conui” | net Deiim,fugiatamp;lt;i odiohabeatiudiciuiii i Dei,confidatpr3efentj'busrebus, nonconfi* ! datDeo3lt;^c. Himorbinonfuntextenuan^ di,nec flint leuisquaedamimbecillitas. Sed j fût horribiles impetus aniinæ etcorporisco 1 tralegcDei.Etprocreauit Adafpoliatusiiitf gritate natural! morbos vidofosqualisian' ipfius natura erat. Ita peccaiû originis ptopJ gationecontrahitur à pofteris,Proindepeilt;3 turn originis non tantum eft rcatus,fine nat« ræ corruptione.Sed ctiam eft naturae hunw^ næcorruptioqua fit,ne vires animx, poris verè obedire Sê fatisfticere legi Dei p®) fint.Ideo'c^Auguftinus definit peccatutnori ginis, concupifcentiameftc. NecaliudvO’ luit Anfelmus,quiait pcccatum originis edf carentiam lu ftitiæ originis. Non cnim ftni« Anfelmus peccaturn originis tantum imp«' tationcm eire,aut dcfciftum tantum efle» Sed fentit in ipfa natura pofitiuc efle concupifa« tiam quæ dilpoliationcm intcgritatisnatiid lis fecuta cft Atc^ ita Anfelmus fuam defini* tioneni interpretaturipfe.

Tencainus igitur peccaturn originis»-iflw

IN V- CAP- AD RAPAA

imputationem5hoccftreatum,amp;^natur3ccor ruptionem complcAi- Deinde fciendum eft hiccorruptione fieri,ne legem Dei naturahu mana per feverèpofTit facere Q.uâquàm enî ratio,cum valeat adhuc in his quae fenfui lus biedafunt,externa8Zciuiliaopera Icgis fas cere poffic,tarnen interim haerct in hominib’ ignoratio Dei, contemptus, Sd odium Dei, concupifcentiaalq morbipugnantes cum lege Dei- Ideo Paulus hoc locodifputatdc lege,nontollilege peccatum. Qttiafcmper accufatnos.Quare op*’ eftEuangelio,amp;lt;l gra tia,hoceft gratuitaremiffione peccatorum*

i Necfatis intelligunt amplitudinem gratiac,

1 nbsp;nbsp;ifti qui peccatum originis aut lollunt aui ex*

I tenuanf

1 nbsp;nbsp;nbsp;Pocnx peccati originis funt proprie, mors,

\ quidcm mors ætcrna. Item feruitus qua 1 I'Omincspoteftatidiabolifubiedi funt, qui 1 I'OtribilitctfaeuitinimbecillS natura, wrro 1 ribus,TOorteb0 omni generc calamitatura» \ Athaecimpclliteam adois generis flagiciaq \ adblafphemias,adh3erefcs, adbypocrifin, \ îlt;icxdes,ad odia,denicç ad infinita flagicia* 1 U'cg res oftcdit in phUoVopbis ct pr aeftaniib’ 1 vitis^quicum virtuteviuere conati,tameii \ r'aturæ imbcdUitatc potentia diaboU vis

COMMENT. PHIL. MEL-

Äf in U aria genera turpitudinis inciderunf-Pelagius tolicbat peccatum originis,ôlt;^ ft” riebat naturam fine vicio elTcjamp;^ legi DciÜ^ tisfocercpofic Deinde cü obijcereturex P”” lo,peccatum per vnum hominem intraflei” miindum,interprctabatur decxcmplo ft” imitationc, peccaiü intraflc in mundum pt' Adam,non quód cæteri propter ipfum reit' fent, Sed quód hominespeccandi exempluni ab co fumpfîlîentjB«^ ex pofteris neminem lu here peccatura,nifi admififlet aliquod adua» ledcliAum.

Cinglius nomen peccati originis vidcri voluit reiinerc,rem fuftulit.Clarccnimftrip fit neminem damnari morte æterna propter peccatum originis-Pofica nomen peccati orw ginalisinterpretabaturjconditionccirerooß talitatis,camcf dicebat pofteros Adæ fuftine repropteripfius lapfum,fine proprio natuü ræ vicio ficut nati ex ancilla fcruitutem fuftft nent,tantum propter matris calamitatetnlft ne Vila fua culpa.

Scholaftici adco exténuant peccatum on^ ginis vt fi quis rede confidcret,intelligat cos etiamreipia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Docent peccatiiotP

ginis imputationem feu rcatum efle. Deinde fing unt homines iegi Dei verè obedire Sd fa

IN.V.CAP AD ROMA.'

•(sfecere pofle viribus naturalibus,Et tameri ^untin naturahominis,morbum qucndä '■‘f,videlicetconcupifcennam,qui aliquant 'ulum retarder redam voluntatem. Hunc ^orbum vocantfomitem,8lt;^ eJocent non ef KpeccatUjfed tantum pœnam pccati originis

Hierroresindeoriuntur omnes^quod ’îtio Humana per fefe non videt imm undid« 'm naturalem,videlicet dubitationc de Dei Voluntate,contemptumSlt;^ odium Dei milia vicia,quæ fi cerneremus, intelligerc:« mus naturam noftram horribi liter aduerfari l'giDei.Ideo difputationem Pauli in hoc lo 'Otneminerimus,qui aperte docct concupi» l«ntiam verè peccatum efle. Quare peccatû originis nô tantum eft imputatio féu reatus, Ifuetiamnaturæ corruptio atcç inobedicn tia.ld'cç docent multæ fentenuæ in facris lite fis Rom. odauo fcriptum eft* Senfus mrnislegiDeinOneft lubditus ac ne poteft quidem fubdi.Ergo fomes quem fie vocant siontantum leuis imbedllitas eft, 8d i/ii« fjf’f’.fed peccatum verè pugnans. cum lege Pci. Idem docet Propheta in Pfalmo. Ec« «enimininiquitatibus conceptus fum, 8d m peccatis concepit me mater mea. Deplo» mtenim peccatu^ non matris^ Icdfuum*

Ego

COMMENT.PHIL. MELgt;

Ego côccptirs fum inqun,]ta vt peccatnm fut ririnillamca mafia, 8lt; meipfo,cum initio formarer.Has fententias (îmiles oppona« musifiis præpoftere philorophannbus,qui automnino tollunt pcccatuni originis.aut ncgant hominum naturam corrupram,3^ cioïameflc. Noluiautem colligcrepliiraK* ftimonia,propierea quôddifpiitado Pauli, dcconcupifcenHa,in fcptimoCapite copioft clare reucllk illas hypocritarum pcrfuafi^ oneSjqui fomniantconcupilcentiam noncft peccatum-

Neq: q uiccp habcnt Scholaftici, qd obn® ant,nifi hoc vniim,quôd dicüt Baptifmo leripeccatumoriginis. Scd non inttlligunl j'fti afin!,quid fit remilîîb peccatorum. lnBalt; ptifmo remittitur imputatio, hoceft,icatus, videlicet, vt naturæ morbus condonetur nolt; bis,ctfi re ipfa fit vicium, pugnans cum kg« Dei Manetitacf? morbus,fed ita,vt3lt;rcatus rcmittatur,8lt;lpaulatim ex animis eqeiat mot bus,cum videlicet accepte Spiritu fâdo,corlt; da iam nouos 3^ pios motus concipiunt, t» morem Dei,fidutiam Dei,8^c. Plancpræpo ftereiudicant Scholaftici.luftificaiio in Ëuaiilt; gclio,eft imputatio iuftitiæ,etfi hærentviciJ in natura,QuiaEuangelium pronunciatnos lt;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iufios,

IN.V.CAP AD ROMA.' '

jUftos propf Chrifiü, non propf noftras vira jMtes.Peccatum onginis,rcipla non eftimpu «iotantü,fed etiâ vici'um in natura,pugnâs cum lege Dei.At Scholaftici ecôtra peccatum Joginis fingunc tantü imputanonem efTeJu uuiäinEuangelio negantimputationciufiia *gt;æe{re,acfingücnoftras vinutes pronüdari ■'■ftitiâcorâ deo. Vides ledor Sdiolaftkos in '•crteredoflrinäEuangclti Blt;C legis. Nec^id ’antüinhac controucrfia fedüt, fed in multis ’lijs. Scio aüt multos callidos homines irria ^crenoftram lententiam de peccato originis, * de naturæcorruptione. Nec mihi homini minime aftuto difFicile effet cauiIlari teftimo J'ïiquæ ex Paulo nbsp;nbsp;ex all)s feripturae locis,

quot;îcdereafferunt.Sedfivolum* bonafideiu dicarcjfateri nos oportebit,hanc effe fimplicg ‘^ciptur3efentctiam,depeccato originis, qua yosfequimur. Ethæc fententiahabet vetera *criptorG,8kZ peritarücofdentiarüteftimonia* Nunc redeo ad Pauli verba,in quib’ videbi J’usaptiffirne inter fe cöferri,pcccatü,legcm, gratia. V nde fit peccatü ortum, quid effca ccrit,vtrum lege noftris operib’ tolli pof» an tantum fidutia miiericordix abolcas

Cür,

Peccatum in mundum intrauit 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;lt;per

COMMENT. PHIL. MEL»

SCperpeccatummors. - -

Quod ait peccatum per vnum homintni ïniralîcin mundum.Etpoftea, Vni’ ddido omncs mortui funt,teftatur oinnes hominf’ reos efle propt Adæ lapfu m • Eft igitur quoa dam aliud peccatum præter atftualia deli5a. Nam fi tantum adualia delida eflent, vnuslt; quiscj tantum reus effet fui faAi. Nunc cufl claredicat omnes homines reosefle propK^ vniusdeliAum,ccrteaffirmat homines reogt; cITe cuiufdam mali, præter adualia-Affirmât itacÿ Pauluseffe peccatum originis,iam tabula hæc, peccatum amp;lt;i mors rede 3^ rè intelligi debent.Peccatum non fignificat uem imbecilllitatem, Sed rem dignanur’ Dcbamp;^ damnatâ à Deo.Et eft magna einphJ^ fisinhacparncula, In mundumintrauit.Si^ gnificattotumgenushumanum fubieAat^ eflêpcccatOjin omnium animisefic horrib^ lern cœcitatem, dei contcmptum,odium, alias infinitas peftcs- Et hæc peccata iu dicat^ punitDeuSjCumhorribilibusterroribus,'^ seterna morte homines opprimit- Ita catum mors oppreflit humanum genus.af ratio hominum cccca,cum no intelligat^® tem efl'epccnam peccati,amp;lt;^ opusirxcHu'”^ contetnnit morte, ölt; iudicat tantQeffeff“’ ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;djfl*

IN V' CAP- AD RAMA

dam quail naturae quietcm.Sed Icriptura IS* gealiterdocet nos,Paulus enim inquit. Acu kus mortis peccatü eft. Potentia peccati,!«^. EtPfal Ixxxix.Quia dcfecimus in ira tua,Slt;2 infuroretuoturbati fumus,pofuiftiiniquii latesnoftras incofpeAu tuo, vitani noftrSin illuminatione vultus tui.Eft igitur mors cxi ftimanda, non tantum corporalis diftblutio kd fenfus æternæ iræ Dei. Qu are qui difpua tant,peccato originali neminem damnari,ets fifitconditio mortalitatis.quid dicant,gd peccatum,quid mortem appellent,nointelli gunt.Nam peccatum originis,cum fithorri» kills in natura impetus, pugnans cum lege Pei,afFert mortem 8*^ damnationem acrernä» nififiipereturfidutia bencficq Chrifti,ficutin fra dicit,Mortem aboleri gratia.

Eo quod omnes pcccaucrunt.

PlirafishebraicaeftjPeccauerunt.i.rcifâftii funt,Ieu peccatores lunt, icu habent peccatû.î Non enim intelligi debet de aliq falt;fto,quetn adtnodum latine,Verba praeteriti temporis intel ligi folent- Eft'cpobferuandacollaiio,dc pcccato morte. Di.cit de cauffa,2xi de effea dupeccati. Caufta eft Adam. Eftedtus mors (It. Addicautem mortem perualilTe inom* nes.

COMMENT. PHIL. MEL«

nes,id confiât, quare id vfurpat quad fîgnîl gt;(sÙTW(;x»'fgt;«ipipcrquodoflendat, omnes cnain reos cfTe SicutÊZinfradicit. Vnius__de]iâo multos mortuosefle. Particulam îfquot; vertik mus eo quod,feu quia. Necdubiumeft qui caufam hoc modo græcf efferant.E/li^ fernen liaideo mortem oppreflifTe omnes , quia os mnes rei fàcfti fînt lntellfge autc omnes habe^ rc peccacum praeter Ch rjflu m. Nam is cum abolcat peccatum 8^ moricm, fine pccccato fuit.Quidam exponunt in quo, feu propter quem omnespeccauerunt-Quod fi fcricsora tionis pateretu r ifù exponi de perfona, prop« ïerquem,magnopere mihi arrideretea inter« pretatio. Significatenim propter Adam, ho^ efl propter Adæ lapfum pofleros reoseflê’ . Sed fériés orationis videturpoflularc, vb?“ exponaturnon de perfona,fed pro partfcula caufaliconnetflentelencenrias. Omnes funi obnoxrj morti,quia omnes funt rei. lam hœ ctiam obféruandum efl, cum dicac,omnesli3 berepeccatum,necefle efl hæcintelligi deplt;X‘ cato originis. Nam fi tantü propteradualfi delidta damnaremur,non pofTet dici, omnes reos cfle.Infantes enim non dicuntur verèdr’ lida aift ualia habere gt;

■

IN V. CAP- AD ROMA.

Vfque 3d legem peccatum eratfn mundo.

Non deb« intel Iligi exclufiuc,poft legem daiamdefijflepeccaium , fedinclufiuequod tiiam tunc cum lex lata eflet, tarnen manient peccatum,id eft ne lex quidein aboleuit pec a catum.Vt fiquis dicat, vfcÿ ad dccimiim ana numbellatiim eft ad Troiam,id accipitur ma dufiue,proeo quod eft,etiam dccimo anno bellatum eft.Itahic paulus fcntit lege non cfa feabolitumpeccatum. Atep hocagitpræcia pue.Hoc eft totius huius fententia

genoniollipeccatum. Idenim vultcfficerc Paulus.Euangelio mifericordia opus elTe lt;^uia lege noftris opcribus peccatum non pof fitiolli-

Quareiglturlata eft lexlt;Ad quid profuit lexcldpofteacopiofedicit, lednunebreuiter »dmonet,legis,hunc vlum elTe vt peccatum gt;ccufet-Vbi non eft lex,non reputatur pecca« lum.Intelligi debet deiudicio noftræconfcia tntiæ,vbi non eft lex ibi confcictia non agno fatnon accufat peccatu. Lata ell igitur lex vt confeientia agnolcat peccatum ,accufetur 8d penerrefiatô^ damnetur .Sicut fupra dixit, f*« legem agnitio peccati.Iam û lex tantuac*

P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cufat

COMMENT. PHILIP MEL;

cufatpeccatum,ccrte non aboi«, fedexukc* rat,vc nos perterrefaciat, iudkct, damnet, 8^ ad defperacionem mortem adigat. Kedc igicur didum cft, vfq? ad legem nianfiflcp«'^ catum,ideft, ne lege quidem abolitum efle peccatum.

M ors rcgnaui t ab Adam vfqjaJ JM O fen,

Skiit antea dç pcccato dixù, Peccatum vi‘ cjadlegem man(ïfle,hoccft, nelegeqindcffl abolitum elfe peccatum, Ira hic addit demorlt; teeandem fencennam,Sicutenim lex confer^ turcum peccato,itacum morte conferri opor let, Qy ia mors eft pcena peccati. Et ex bocc6 fedu déclarai ,lege non abolcripeccatû. Con ftat enim lege non elîè abolitam mortem' Igi turnecj peccatum cft legeabolitum- Namû peccatum eilet abolitum, mors etiam abolb ta elfer- E/l igitur Sc^hæc fententia inclulîueat cipienda.Regnauit mors ab Adam vfqucad Molen. Id eft, ne quidc lata lege mors cftabo lira, manet enim morsficutconftat, 3lt;I lexnâ conlolatur,non viuiftcac coulcrentias luAn tescum morte, fedpotius opprimit inffnitiJ terrori b u s - Econ tra Chriftu s rel u rgens abok uit mortem.Itacp Euangelium abolet morte, quia nobis quoiÿccrtü pronuttit refurredio nein,.

IN V. CAP. AD ROMA.

ncm ,ct fi paulifper expcflanda eft.lnterim tan men libérât nos à tcrroribus mortis, 8^ infca rorum,quæ eft verè mors,amp;lt;^- erigit, confola tiirjSui viuificat mentes.Ea'cg conlolatio verè eftvita æterna.

Hæcverba,etiai-n in hos qui noh peccauea mntiuxta fimilitudinem tranfgreftiois Adae Cgnificant mortem opprimere,etiam infttna Ks,timeifi nohabeant adualiadelida. Nam fimilitudinem tranfgreftïonis vocat aftualia deliâa.Eft'cç fententia. Sicut mors peruafic in OmneSjita peccatum quoddam peruafic in os rones,etiam in hos qui no habcnt adiualia de Iida. Rei funt infantes,etiam fi non habent aduale delidum. Ergo eft aliud quoddam pweatum, fez vicium originis-

DE GRATIA.

Otu eft forma futnri,Sed non ficLit delitftumfic ôé donumi.

Supra dixit de peccato,de peccati caufla, propagatione,Sd effedu. Breuiter etiam de lege admonet,peccatum non tolli lcge,fia cutnecrnorslcgetollitur. SeddcLege ina fracopiofiusdtlputabit. Cumeminftituerit,

P h quaß

COMMENT. PHIL- MEL» quaGquandamcollanonem,fcu potius«quot;'^ «■((v.hic oppomt pcccato graiiain. Ac pritnuij* orditurde caufla,Confert Adarn S^^Chrinü-Porco nihil necefle eft omnia limriia collatione. Adam eil cxcmpl um Clirifti 3l^ I qua ex partCjfcilicet.Sicut propter AdaiwajO I reifunt,«a propter Chriftum alij pronuncis' 1 turiufti.Itapropemodum confenuroiodu» incriti. Vterc^mcruiialrjs’Adä meruit all’ reatum,Chriftusmeruix alifs reconciliatie* nem-

I nbsp;nbsp;nbsp;Ac Paulus ipfe inferit corredionem, via»

moneatnon omnia fimilia cflein collatione Chrifti Adæ. Nam !jæc eft lententiaho'ai verborum.Scd non licut deli(ftum,fic numquafidicar. Nonomniafimiliafuntin haccoIJatione Primum resfunt diuerfifln”* reatus venia -Mors ætcrna â«^ vitaæterna. Deinde plurimum intereft in modoprop^ gandi. Ab Adam propagator natura retvi#

I cioh morti obnoxi3,b’t propagaturgen^ I rationecarnalijEcotraa Chriftodonaturrec» i ciliatio. Haec non propagatur carnali genera« ( one,fed accipit u r fide. Sicu t loânis primo fai ptum eft.Dedit cis porefîatem fiJios dei fieri, hisquicreduntin nomine cius, qui non ex fanguinibusneejex voJuniatccarni», B«)t a.

IN .V CAP. AD ROMA;

«xvoluntateviri,fcd exDeOnati funt. Item Ioannis tertio Nifi quis renatus fueritamp;i c, nafcdifliimilitudopropagadonis diligenter obferuand* eft ad refutandos Anabapriftas S^ihunt Paulilocumfcelefte corrumpunt , ÏC fomnianthomines ante Chrifti refurredio ftmnatoSjTeos fuifte originaliseulpæ. Sed »une poft refurredionem Chrifti, neminem »slci reum.Fingunt Slt;^ alias multas prodigi* obs ineptias.Somniant aliam nunc propaga »oncmefle carnalis naturaCjquara qualis fuit snterefufeitatum Chriftum.Aduerius huiuf modi fanaticas opiniones fads munitnos las Sunes in illis lods quos citaui. VbieJ docet fcnptura beneficiumChrifti fideaccipi. Sicut

îd Galatas fcriptum eft.Conclufit fcriptua faomncslubpeccatum vt promiflio ex fide «fuChrifti deturcredentibus.Sed quid dicat Anababtiftac non attendunt. Vere enim funt furiofi à diabolo agitantur, ita vt fenfum tommunem etiam amittant .Sinuchomincs »on nafeerentur rei,ncccirecflet nacuram hus *uanam,fi quidem integra ciret,etiam à mor» Jt immunem elfe.Facile igitur intel 1 igi poteft otneficium Chrifti non propagari carnali gc »tratione, Atej haec dixi non tarn rixandi cau bcutn Anabapdftis,quibus diabolus iudis

P it) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cium

CÖMMENT.PHILMEL.

dictum onineacnientem humanamcripoit, i^ vt bonos tuuencs admonerem,vtpruclcn riam adhibeantin hisdifputanon)bus,iudrc3 dis.Nam ijdem errorcs ftibinde repiillulaiir, ff runtur ab airjs ab'o prætexcu nbsp;nbsp;alia lp«

cje,fedagiiofa' facile poffunt ab bis. qui pla dogmata perfedc didiccrunt^ doginatum fontes norunt.

Si cniir» vniïïs d^Iiclo muln'mor»! ttii fûtjmnlto iTiagisgîatiadei.fîtc

Poft corrcdioncm redit ad collationcm. Sicut propter vnius delicftîî alrj fadi funtrel, ira c regione propter vnum Chriftum, aliitt concilianturDcOjamp;^ fiuntacceptiDeo. Hat eft fententia collationisj quæ valde perfpicw oftcndit,nos non noftro merito^fedalienoac j ccptosefle-

Scd hic locus proprie poftulat enarrari vo cabuium Gratiæ, de quo etfi fæpe iam dixi« mus quidfignificet,tamen iterumhicadnio nenduscft lfdor,quid proprie gratiamPauî lus intclligi velit. Nam adpræfensinlîitu« tumpræcipue pcrtinec eins vocabuli inte« - pretaiio. Necpvcro inanem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hic

moucmus. Maximam ruinam maximaruffl rerum in dodrina Chriftiana trahit hocvo^ cabulu

IN .V CAP. AD ROMA: f3buliim,non refteintcIlcAum- Nonem'm pofTunt teneræ confcicntjæ placere Deo îffiduc,nifi gratiaintelligaturelTe continua 3«cptatio. Porronißfciamus nos Deo plas tçvcaiïidue, nunquàmcruntcertæ confciens *iæ,nunquàm verè Slt;^ ex fide inuocabunt, quantum haheant mali, facile intelligî potcil- Itacf procul bine remoueamusiniul* inrempeftiuas enarrationes, quæ funt spud Scholafiicos, quigratiam interpretana *urhafeityjn-qt^ndamjleu^ixtutc in nobis -Plané dantpœnas contemptar grammatices. Main Gratia fignificac'Hcbraica confuetudis •it,fcu veniam,fcu mifericordi3m,feu fauos gt;■£111,feu plaLereJcu(vt ita dicam)gratuitarn steeptationem. Idenim videtur proxime 2gt;lt;Z '^criflime interpretari vocabulum Gratia. Qiiare gratia relatiue intelligi debet,de accca ptationc, feu de miiericordia bencuolens tiaDei erganos,Non debet intelligi dequas Igt;tate,feu virtutenoftraergaDeum. Etcons pfeffiturGrâtiahæc duo, RcmilTionem pecs £atorum,8lt;l imputationem iuftitiæ.Donum perGratiam fignificat donationem Spiritus bnâi,8lt;vitæ3ctcrnæ. NainEuangelium fis Wul offert in remiffîone peccatorum, Spiritn Hnâuni,qui gdem fide accipiï,et dum crigit

P iii) amp;icô

COMMENT. PHILIP MEL.

Sx^ confolaturconlcientiam,parit nouos fflö tus,S^ noiiam vitam. Quanquameninigra liani neceflario intelligimus rclatiue, tarnen fcniimusfideaccipi Spiritumfanduni, qui nouos 3lt;I iàncfios motus parit in animis.Nû cnim probo opiniones quorundam propha nas,qui difputant hommes fine Spiritu law lt;So renafdjS^ vincere mortem,deinde Spiri tumfantSumduiliterinterpretantur, de bot nis motib.quos parit ratio fuis viribus. H« 'opiniones procuJ debent abefleà Chriffia^ nis.Quia certe mors æternanon vinciturv) ribus naturalibus rationis.Sedciim fidceri* gimus nos,adiuuamur à fpiritu fando fîcut Paulus tcftatur, cum ait infra, fedaccepito Spiritum adoptionis filiorum perquemch' mamus Abba pater. Et intelligit Spiritui» îfanftum non motus naturales rationis,fed |Deum viuificantem 8^ confolanrein nos.

Quarc autem tantoperc refert gratiam in* telligi relatiue de acceptationef quia fentl* endumeflnos Dcoacccptos elfe, nonpro* pter illam noilram nouitatem- Sedcertopef niifcricordjam,propter Chriftum. Alioqui cnimconldentiæfemper eflent inecrtæ, 'f* trum haberent Dcum propidum, fi res pent deretexmodonofirarum virtutum 8^n0lt; uitaiiJ.

IN V. CAP. AD ROMA m’tatisNam hæc nouitas eft immunda Sk'fm pcrfeda Imu in afperinn's certaminibus con* fcientiaCjSxi in ipfa morre cernimus indignita ttm noftram horribilia vicia naturae nos ftrædigna iraDci.Hic fruftrairæ Dei opponi turnouitasamp;^ noftrarum virtutG dignitas, fed opponi neceffeeftpromiflam miiericora di»m Chrifti- Ita femper ftatucndum eft nos certo iuftos,id eft,acceptos efic propter aliud txtra noSjfcilicet propter Chriftu m per mifc« rkordiam. Etquidcm ftatucndumefthanc mifericordiam certam efle.Ideoc^ Paulus dia fcrtefeparat graiiam, hoc eft acceptationem à donOjteftatur nos habere propterChriftum, non modo donum, led etiam gratiapa ôd Auidem non propter noftram perfedionem, ftd propter alium fcilicct Chriftumitatç etß tenouarinos necefTe eft, tarnen qualecun'cp fit donum,interim teneamus gradam,hoceft fiîtuamus nos acceptos efle propter Chriftu, camcj gratiam hoc eft acceptationem pende* ffexpromiflioneChriftidc qua nullo mo* nodubitandumeft, non pendere exmodo noninoftri.Et hæc dodrina egregiam confo «tionem affert, Q^uam Paulus infra copiole ^plicabit.vbi dare docet,nos certo placcre* propter Chriftum, etfi adhuc hercat in nobit pecs

COMMENT. PHIL- MEL;

pcccatum-Ideodidt cap.odauo.Nulla nunc condcmnatio eft his qui funt in Chrifto Item, QuisaccufabiteledosDek Deusdî qui juftiilcat eos.

Nec I ta fe habet donum,ficut pevvni us dch'tfîum.Iuditïum cntin cxvnoad condemnationenijAt donum cxmiil tis dehcns afFert luftificationcni,

Diligenoam 5lt;^ priidentiàmfummamaJ hibet in docendo, fed oratio eli fubobfcura propter brcuitatem.aut certe propter compO fiiionis negiigentiam’ Vide enim æconoiw* am.Suprafccit Antithefin peccatiamp;^ grariï, dixit vndc ortum fit peccarum, vndcorta gratia,dixit de cfFcdu pcccatide morte, xitcfiam de dono quod affêrt gratia, viddi« cct de vita ætcrna.nunc additaliam antith» fin ac diirimilitudincm,lt;^uam maxime opof tuittradi, videlicet, quodgratiafitvberior cfticaciorpeccato, ieu quod gratia fupw ret pcccatum.Hic locus nullo modo fiiitptc tercundus quia ß parem vim haberent petes tum gratia,gratia ita certaretcumpeceaio tanquam cum parc^non fuperaretpeccatuoi, non

IN V . CAP» AD ROMA.' '

non aboleref mortem. Duo régna confertJ Regnum peccati di3boli,3lt;f regnum gras tiæjacChrifti. Hic necclle eft ûftendi vtrum ficpotentiusQuorfum enim attineret rcgnS Chrifti anteferre^nifi'potenn'usefletc'Pruden tcrigitur Paulus addit hic alteram diffïmflia tudinera.cuius hæcfummacft Gratia abolet peccatum,8dmortcm.Rcgnum Chrifti poa tenduseft regno diaboli.Itacjt à pcccato à niorte iia liberamur.cum credimiis Chrifto. Struâura orationis apud Paulum non eft ab(oluta,acpropemodurn lie abfolui poteft Nonitafeliabet donum,ficutfc habet pccca« tum.quod per vnum pcccâtctn Perdidit hoe tnines.Deindcfequitur explicatio diflimilw tudinis. Vnumpeccatorumattulitexitium condemnation? vni uerfae poftcritati. Ad gratiaaboletmultapcccata,fcilicet originale adualia^radicem ôdfruAus Ita primum opponit gcatiam peecato,8d docet gratia vin ci peccatum. Deinde ctiam effeftus confert, Mortem 3d viiam-Si vnius delicfto mors ree gnauit,qu5to magis regriabit vita per Icfu tn Chriftum.eftautem fententia -Cum gratia a« boleat peccatum,abolet etiam mortem Sicut cnim peccatum aflFert terrores 3d mortem,ita cconuacognitio miferkordiæjdî côfolatur ôderû

COMMENT. PHIL. MEL.'

«rfgit perterrefadas mentes, libérât â fflorf* aeterna, affert vitam,lïeut fupra ditHeß-luftus ex fide viuet. Item,iuftificati fïdepa^^ habemus. Item,Hareeft vita3eterna,viagii0 fcant te Deum verum, öt^quem mififti lefui” Cljriftum- Item,Qui credit in filitim, habt* Vitam aeternam.Ét huiufmodi teftimoniafa^ tis multa vbitç funt obuia,quæ docent hom* nes confequi vitam æternâ,non lege,autopc ribusjfcd fide,hoceßfidutia mifericordiæj’ mifiae^ropterClirißum. Id'q^ hicpræciput docet Paulus,quod propterChr/fium gratia 8C vita donentur, hoceß, quod nonpropttt ïegem,aut noßra opera,autimpletionerale^ gis, lcd propter Chrißum certó cofcquarauf remillionempeccatorum,imputationeniiuä ftitiæ,ôlt;^ vitam æternam. Facile igitur tnich ligi poteß regnum Chrifli potentius,8d gt3^ tiam efficatiorem eße, regnum diaboJi,8^ peccatum,quia peccatum remittitur, 3lt;^ fupt ratur mors,cognitionegratiæ,hoc e(l miferit cordix Chrißi- Etita vincit Chriflus,vtpro« ptcrcum iuûipronunciemur, ctfifimusindi gni, Sc^confeq uamur ccrto vitam æternâ pro pteripfum.

Exiiberantiam gran'æ, Sacpc repetit hanc fentenuam,quôd gtait fuperct

IN V . CAP. AD ROMA.

fuperet percatU’ Nccefle cm eft hocincukarc, Vt certo fciam^ Chrifti regnii porctiuscflc re« gnodiaboli Slt;^ regno peccari Et fecilius bui* grauiffiimæ fentétiæ vis intelligi poteft, c5 ad vfum tranfterturjn ccrtaminc conldentiae.Si OJtenimCaindicit, mains eftepeccatumfu«

Vt veniam confequi poflit, Ita confci» tntix fæpe in aliquod cerium peccaiu m incû» bunt,quod ita amplificant,vt veniam fpera« tenon poffintjOpprefli magnitu dine ill»’pec cati. Contra banc tentaiionem muniam’ nos hocloco,8lt;^ erigamus nosbisteftimonqs, in quibus toties hæc fentcntiaincukatur, quod gratia fit amplior atcf vbcrior peccatis,quód Chtiftus qui fedet ad dexteram patri s, poten tior fit omnibus peccatis, nbsp;nbsp;toto regno dias

boll. Blafphemiaigitur eft in Chriftum, fin» gere aliquod eflemaius pcccatum,^vtcona donari poflit,aut toll» à Chrifto. EftS^ hoc nomine vberior gratia,quia afi adhuc haerec in natura noftra peccatu m,tarnen propter Ch tiftumpronunciamuriufti, modovt confi» damus mifericordia cius. Adeo potentius eft Chrifti regnum peccato,vt gratia etiam praea tens peccaium obruat,Gcut infra copiofius di «t,renouatos pronunciari»uftos,non pro pî kgis impletionCjled propt Chriftusa,etfi na«

tutJk

COMMENT. PHIL. MELZ mraadhuc viciofafit Sicigitur verè intellf* gein^ vim hui'-’encoroij grariæ li trasfercmuS advfum cü cupimus habere placatunti DcU) tarnen autmagnicudinepcccatiaut prefea ti im becillitate naturae abflerremur. Hie iioi bisinculcemushocEuangelium.Gratiacxu» berat luprapeccacungChriftus longe «laîoi ac potentior eft vniuerfo regno pcccati.

Pingicetiam vfriul'qj partis vim in verbo regnandi.Morsregnauitjinquic.hoc eft, noil poterattonilege,autvllishuraanis opcrib* aut iuftitia Humana Confeienti ae non poJTunt non opprimi peccato æterna ira,ac setemis terroribuSjftnon crigantur cognitione tise id eft miferico rdiæ CHrifti jFruftra oppo* nituriræ Dei iuftitia human3,monachatus , 8^ quidquid eft operum humanoruin. Hoc fignificat,cum vtitur verbo regnandi.bt eco tradicitregnarcgratiam.Etfi enim peccatuin adhuc haeret in natura,etfi natura adhuc obno xia eft morti, tarnen peccatum mors non rcgnant.Scd vincunturcum apprehendimus gratiam hoc eft mifericordiam propter Chri* ftum promiflam'Sicut8lt; infra inquit.Peccs* turn no dominabitur vobis,id eft. Etfi adeft peccatu,tarnen nunc no opprimit vos,nôadi get ad delperationcm,non codemnabit voS'

Eta

ÎN V.CAP. AD ROMÄ

tarnen accepti cftis pfo« P'f Chriftum.Non .n. eftis lub leoe,fcd fub grstûâCc.

Jgitur fïcutpcrvnnisdelictum, omnes homines condemnati funt,

_ Condufîô eflcollationis hadenus tratH-atae ”'f]uafatisperfpicuerepetitfummam vei, vi wlicetquod propter Adam rei fimus hoccft ^uodhabeamiispeccatû orj'ginis,quôd naa’ 'urahumana non poffit fe ipia liberate à jr eei' ^310 8lt;^ a morte fed per Chriftum liberctur a pf«ato8lt;^ a morte-Ac effîcit Paulus aptas an 'incfes peccati 8lt;^ iuftitiæ,mortis Slt;^ vitæ. Sîj tutproptervniusinobedientiam reliqui lût feiacpeccatoreSjiia propter vnt'iis obedicnti alti fiât iufti'jid eft accept!. Peccati cornes tftmorsluftitiæ cornes eft vita aeterna, ItaeÇ «eut propter vniusAdæ delidum mors irro gâtaeftomnibus, itapropter vnius Chrifti iuftiiiam oftertur vita omnibus.1-1 æc lunt fa tisplana8lt;^perfpicua. Cum alios homines tcoseflepropterAdae dclidtum affirmât ho minesnô tantûhabereadualia peccata prow pràjfed etia reos elfe propter alienû delidû-

COMMENT .PHIL-MEL.

ïtacj? fentit Paulus habere homines peccatum originiSjfi modohaecipfius verba fimplidf dextre increpretamur.Et econtra docetpcc caium ÔC mortem niï poiïe tolh',nifipcrCh« riftum,vbi teftatur nos iuftos pronundari fi dutia mifericordiæ Chrifti,non propter legS aut benefafta,aut virtutes noßras Accollf tio mukumlucisafFert in haccaulTa,vt intell ligamus nos alieno merito pronudari iuftos fez propter ChrifturnjOo propter noftras vit tutes. Sicut enim propter Adam aJq reifum» 1 ta propter Chriftum alij funt accepii.

DE L E G E. -

Lex autem fi'mul acceflit,vt a# bundetdeh'diim.

Nihil vitaehominum acmoribus ofîus eft,^ de legum dignitate detrahere, 1* reuerentiam earum minucrc. Iraq? haevoef’ Pauli, in quibus dicit Jegjjiugeripeccatud» nos non eile fub lege, ÖC fimiles haud duoi^ tnultis prudentibus viris,qui non inceH’g^ bant,quoptinerent, vifx funcabfurdiil^t^,^ indigntlGmæ bono viro,ac plane

faeactribunitiae quaedain faces

IN .V. CAP. AD ROMA.

Htndam difciplinam , nbsp;nbsp;ad corruptelS pu«

blicorum morn in cmjflæ. Proindein tarn ibfurdedidtis nccelTc eft, in aditii huius lo« d,de lege prænionere ledorcs,gd agat Pau« lus,quo pertincant hæ nouæ fentcnciæ, quæ profeiftovaldcabhorrent à ciuihbus opinio nibus,8lt;; nifi rede intelligantur, publice priuatim moribus ofticiunt, Cuius rei facile polTim multaexempla commemorare. Ini« tiojgitur feiendum eft, bas lenientias Pauli pfOrfus nihil pertincrc ad vitam exteriorem, 8lt;:ciuilem,fed ad conlcientiam,cum Deo a* §cntem,ôlt;^ ludantemcüiudicioDcijS^ que fcntcm,quomodo pofTit hoc certo conlcqui VthabeatDeuinpropicium fauenttin. In bac re proprie verfaï Ëuangeliû,in hac caufla Verfat Pauli dilputatio, nihil pertinet adciui Ifm vitam,leu ad vitam,quæ verfaturin Oa ptribus- ldeoc|: lupra dixi duo efle legis'offii ha. Alterum politicü eft, cohercerè homines txternadilcipiina, de qua non folum omnes librifapientum,omncs Poetæ,omnes Philo lophi,omnes Legumlatores præcipiunt, fed C)cusetiampræcjpit,iuxta illudPauli. Lex *lliniulhspoftta.Item,Roma.i. Morte digni funt,non lolum qui talia faciunt,féd etiâ qui üdentibusconfentiunt. Scdcumtalisdiki«

Q plina

COMMENT- PHIL. MEL.’

plinanon fadsfaciat Dei,non pronundantuf homines iufti coram Deo propter eant quia, interim corda horainum in nt viciofajnrcamp;s tis timet Deum nec fads creduntDeo.

men Deus requirit difciplinam illatn 0^ fuk lo modo concedit licentiam extern« difcipl* næ violandae. Philofoplueam merito fuw^ mis laudibus vchunt,quia verifTimu eftnuf ium bonumin humana natura preftantius clîèquàmhancrationcm turatn honend viucndi.Etvtfinecibo, potu, fimilipuä naturae benefietjs tueri vitam no polTumus, itafinelegibus,3lt;ldiiciplina defendi co”* fcruari vitahormnum non poteft. ,Scd nulla grauior comendatio excogitari poteftquiffl quod Deus nbsp;nbsp;præcipit banc difciplinam, 8t

addidit paenas premia.Nam externa luHI* tia meretur in hac vita,corporalia premian^ ta illud. Honora pattern 3^ matrem, longxu us fuper terrain- Habet in pijs etiam iua præmia pofi hanc vitam. Etriiriuspun” Deus violadone difeiplinæ grauiflimis puÇ* nis in hac vita 2gt;u pofthanc vitam genter inculcanda funt hominibus, pdmuffl vtmeminennt hxc quæ de legis efiëâu abrogatione hoc loco dicfitur,non pertinfft ad exteriorc vita,fed tantû ad certamen feiend« in iudicio Dei.Deinde vtdilcanc Ilt;*

IN V CA.P.AD RONA.

gem in tota vita exreriori ac polit ica verf ri et Vçnerari. Tota cnim vita exterio r ad Icgetrt periinetjlegeregituratc}? conrinetur- Ethane exttrnamdifeiptinam humana ratio aliquo modo fuis virib.præftare poteft. Sic ut cnim îfluefieri ratio poteilad artes percipi edas. ita poteft ad honeftas adiones in moribus alTue^ fieri .Et fieu t non polTunt artes percipi fine do drinä 8^ excrcitatione,ita nec fine dodfina ^difciplinahonefte agendi confuetudinem confequi homines pofiunt.Non enim poflut cicurariaómanfiiefieri fine magno negocio, tjuare8lt;^légibus Se; difeiplina Se; multis vin tulis opus eftj'qiiibus cupiditates humanae as fifinganturSé; regantur.Voco antem hic les gera,decalogum deexternis operibus praeci pientem,Ifem Leges citiitatu in de moribus. «cm vniucrfam philofophiâm de moribus, ^Uatenus redam fationem fequitu r. Ac rede ^oidenifenferuntfiimmiviriqui aut refp. ^otiftituerunt,aut leges tulerunt, aut de phi« æfophiafcripfcrunr,lcges de moribus diuini traditas aut oftenias efle hum ano generi.

Nâiudiciû naturale de morib’'gt;quod peperit 'fg«8lt;;vniuerlàm philofophiâm,diuinitu» quot;ilttum eft mentibushominum , nonalitet luiïien divinitus inditum eft oculis-

Q-*ï Cufll

COMMENT- PHIL. MEL.

Cum igitur noritiæillædjuinit^ fcriptæ fint in mcntibushominuni, non minusluntkx Dei quam decalogus in faxo diuinitus knp tus jqui quidem plané eafdc leges contint, quas Deus antca mentibus honiinum inkrip Icrat.fed poftea promulgauft eas fua vo«/ vthabcrcmus icftimoni5,quoddoceretn0’ has naturales notkias,legem ^«^voluniatco’ Dei elle, 3^ vt quædam leges ex tarent magi’ explicatae. Itacj: encomia legum aui philo* fophiæ quæ palïim extant in grautfiîifi’ feriptoribus vera lunt-Sunt enina encomial^ gis diuinæ decalogi. Demofthenesrede vocat legern inuentum St^donum Deorui»; Eft eni m Dei fapieniia hu manogeneri diuin* rus oftenfa. Præclare Anfiotel€S,quiinqn'* i T0(i ucfia[j )»t.Tlt;ivsuiiilt;ivs- Huiufmodimu}takintvbi(| obuiaapudomnes bonos autorcs. Cketo I philofophiam appellat vitæ ducem 8^ fxpa* I tneem viciorû,H3ecrclt;5te8lt;i verè dicuntufi I fed fdendumeühsecdi^apertinet^^^^ j quae verfaturin openbus feu ad politic'quot; ( vkam. Et buiufmodifentendasinculceni“^ I robis,vthonorificedelegjbusfentirej mus. Noncnimprodeilafluefacereimptb* ( tOsadJegumeontemptum, idquodßi^“'^

IN V CA.P.AD RONA.

Pauli dodrina de effedu aut abroffatio* nelfgisnonredc.autnonfatisexplicaturAc Vulgus plané hæc pcrucrtit. Euangelium ptrrinetadconfcientiamcum Deo agentem» Lcxad opera in vita exterior* Vulgus con* tratransformat Euangelium in quandam Iw tentiam in vita extcriori. Interim habet cons fdentiam lege oppreflana condcmnatam. Hæe necefle fuit hoc in loco,dc politico ofFi* do legis praefari, vt qua de re Paulus dilpui Wrede 8lt;; proprieintelligi poflit.

Alterum officiumdegis eft fpiritualcjfcilicct oftendere peccata,accu fare terrere confcien tiasiniudicioDei.Actantudehoc elFcâu le gisloquiturhicPauluSjöddocet nonabole dpeccatumlege,fed magis augeri* Hicprû •num fcire oportet neminem legi deifatisfa« «rt.quia nemo timet,nemo diligit dcum to to corde, nemo confidit Deo ex toto corde, Sicut infra dare diciturca.virj* Senfuscarnis inimicitiaeftaduerfus Dcum' Legi Dei non dlfubditus,acnequidemfubdi poteft. C5 autem legi non faiisfacimus manifefte fequia turconfcientias femper reas efle femper accu, fari alegc.Idcj in cxperientia deprehenditur, cum mens perterrciacda quaerit Deum,amp;^ cu pkhabereDeumplacatum propicium,

Q, ii) fem

COMMENT. PHIL. MEL«

Temper abfterret cofcicntiam lex, quæ acnw fat.quac pronunciat nos indignos eire,nosef fereoSjiracDei mortis aciernse.nosaDco reiedoselTe lta lex non folum noriconfol» turnos,non réconciliât nobisDeum,fedcoii dem nat nos nbsp;nbsp;àd defperationem adigit. lu

lexaiigetpeccatum, ideft fecitvtpeccatum EatefiicaXjtcrrcatöt^ occidatnos. Sicutad Cortnihiosferiptum eft, Aculcüs mortis peç ‘eatti eft, potentia peccari lex. Et in bis icrrort bu s cönicientia non poteflvllis openbusert gi fanari,quia donee confcientiaiudicatit elTereamiraeDei, Ödmortis seternafqwn^ tum Jibrioperetur,tarnen fentit illa opptU non fufficerc ad-placandum Deum.Iniolcn* tit femper adefle peccatum 8d opera ipfaim^ munda eflc,fugit Sd odit iudicium feitur Dco ldeo fentit adefle fmpietatem. Ii’ banc fentenriam declarat poftea Pauluspio* pofitionera delegehicpofitam. .

Nuncad textu Pauli vcnio,Breuisprop^' tio eft in qua docei quid in cöfciennalexdil' dafLex accedens no fuftulit peccatum, mul manfitcüpeccatOjBd auxitpeccacufli-ç' hancpropofitionc infra in cap.vij.copiof^’j terpretatur propones fu um excmplu«'

ÎN .V. CAP. AD ROMA.' ’

initio iterum admonendus eft ledor de cOn* filio Pauli nbsp;nbsp;de generc orationis.De confix

liohocmeminifle ledorc oportet. Nihil hie dicideciuili vita,8lt;ideciuili vfu legis Nam cares non pcrtinct proprie ad Euangelium, tantum illud traditur quid efficiat lex,in con fcientia agente cum Deo-Nam quod ad ciuia lem vitam atiinet .Lex certe cohercet externa peccata,magiftratus metu cohercet homines doärinaölt;^dilciplina,reddit ingénia manfuc «iorajdeo lex in vita ciuili no auget peccata, fed reprimit. At tunc ertr confeientia luóatur cumiudicioDei, conatur placarc Dcum B^abolcre peccatum,hicfentit fe necç cæremo «lijs, nec|t vllis opcribus moralibus pofle iramDei placare,fentit enife nullo modo fa nisfacere legi.Ibi lex auget peccatum,hoc eil eddit effieax vthominesad defperationem adigatô^ occidat.Secundo feiendum eftamp;6 hoc,Paulum compledi lotam legem ncc can tûloqui de cæremonijs fed praedpuc de ipfo decalogo, Nam decalogus maxime accufat cönfeientiam Ideoc^Paulus infra fumpfit ex* tmplumex decalogo- Non concupifcesc Augcrepeccatum non hoc proprie fignis fitat numerum augere fed vim effica* ham, videlicet. Lex dum accufat facit vt pec

Q, “'i

COMMENTPHIL.MEL.

catG terreat, 8lt;f terrorcillooccidat homines. Siceniminfra Cap.vtj. intcrprctaturhocCjS^ ad Corinthiosait,Aculeus mortispcccatunt potentia pcccati Jex- Dicit autcm difertc,L« fubintrauit,hoceft,iuxta pcccatum,3^manc te peccato acceflït Iex,8lt;^ 1 udata eli lex cS cato.Homines conati lunt lege tollerepec«lt; tum,Sed lex potius armat peccatûcôtranos, Quia decalogus Temper accufatnos. Ne«’® enim tantum timet aut diligitDeum,autfan turn credit Deo,quantum oportuit. New® exuit omnes malos affedus. Ideo nemofa«’ facit his legibus, Diligas Dominum DeuW tuuiw ex toto corde. Item, nonconcupife®’ Irem,quando confcientiafentit fe ream efc 8^ conatur caeremonqs , autalfjsoperibm placareiram dcijhicexperimur confcicntian' non polTe reddi pacata operibus,8lt;^ quia co® icientia fentit hæcoperalmmundaelTejS^S’ manet dubitatio tantifper, donee per Euang' liumerigimur,in quo offerturremifliopc“^ catorum,5^ rcconciliatio, lînecôditiôelegi*' Ita decalogus,aliæ legis partes,augti® peccatum.Lexenimaccufat reos,nuf^P''®* mittit gratis remiffioncm peccatoruifl. poteft a u tern remi (Tio certa elTe,nifi dato tt»' moniOjÔc; verbo Dei offeratutjö^ quid^J^ mi®’*

ÏN.V.CAP AD ROMA;

pfomittat gratis,Gnccódinone noftrac digni utis.

Vbi abundauitpcccatum,fuper abundauit gr atia,amp;c.

Pofttafequiturfuauiflima fententia- Vbi ^Dundauitpeccatum, fuperabüdauit gratia, bic quoq? difcamus praeferrc gratia peccatis, Ptæferre rcgnû Chrifti regno peccati j 8lt;' mor

Quamlibctmagnahabemus peccata,taa ’’'en fdamus gratiam,hoc eft,. mifericordiam ''btriorcm efre,non finam’magnitudine pee ’atiopprimi,acvinei gloriam mifericordix Chrifti,Non imitemur vocc Cain, qui ingt, Waiuseft peccatü meum,cp vt veniam confe qui poflit, Sed opponam u s hanc fententiam, Vbi abundauic peccatum, ibi fuperabundae quot;K gratia.

V t Geut regnauit peccatum.

Pofteaaddit confolationem de effcdu.Si* tutpeccatum occidit,ita gratia régnât per iua ftitiam, ad vitam acternâ, per ïefum Chriftîï* Aufer hic imaginationes de qualitatibus,3^ intelligegratiam, mifericordiam, in Chrifto promiflam, Hare régnât periuftitiam, id eft, tuftificatjhoc eft,propf hac fumus accepti, Sd

V qui*

COMMENT-PHm.MELr'

dem fumus accepti, non propter nolîra» qualicateSjfed proprer Chrrftum. Ideo'qjaci' jccit,Gran'aregnatper iuftitiam,pcrIESVM Chriftum-Gratia regnat periuftitiamadvi^ tarn ætcrnam,id eft,per mifericordiam finrnj iufti reputamur,8ddonarnur vita ætcrna,no propter noftras virtutes,fed propter ChriftS’ Vides hic dare coniungi iuftificationcni,^^ vitam æternam, vtfeiamus certódonari vi« ram ætcrnam,cum rcmiiriôepeccatorum,9^ vtrumt^ donari,non propter noftram dignù tatcm,feu mérita, fed propter Chriftum,nam id tenere necefle efi.Si enim fentiendumdff' vitam æternam côtingere propter noftra rita,ftatim rucrentconfeientiæ, féntientesni^ ritadecflc,aütnon fufficere mérita Ideoàflit

ritis rcuocandæ funthuc ad Chriftum, Vt ftatuat certô propter Chriftum

dari vitam æternam. Sicuc

Joannesinquit. Qui crédit in Filium, baba vitam æternam.

CAPVT VL

IN VI CAP. AD RAMA

Ijlcvcrojngcns tumultusquaefiid Jtinum oritur,Si non fum’ iufli Iw lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;opcrib us noftris,fcd per mi

- .^-.^Jericordiam propt Chriftü, quor ‘'m o pus eft bene operari- Si lex nee iuftifije '’'ïfiecaffèrt vitani æternam,quor{um opus *'fftge,quorfumattinet cohercere cupidita^ *'8, Hæcabfurdanon bic prim um in fine did ^putationis obftrepunt Paulo, Sedindc vftÇ ’“initio obftrepebant concionanti de iuftitia nnf i,quod homines pron u ncien tu r i ufti, per ^ilcricordiam,non propter benefada, Ver3 Qiftulit refponfionem in hunc locum, vbi Polixam difputationem de Jegis effctftu in* ffituit, Ac vide quàm follicite doccat.Poft in fine proximi capitis cepit de lege dis Jputarc, priufquam pertexat ilium locum, bic fe interpellât ipfe vt offenfionib’ illis mca «îatur in tempore, quæ præcipue videbana *nr officcre cauftse Poftea redit ad difputatio nem delegis cffcAu in Capitc vq. Ac profe* fto diligenter hic confiderari debet Oeconoa »iiaopcris, Quare basabfurdas quaeftionea pfoponi atej agitari oporteat, nbsp;nbsp;qua occafio

nehicagitentur* Sednoneft obfeurum Vndeexiftanthæc abfurda, modovtlögam «lam dirputatiôem,tot iam paginis tradatS, de lüft«

COMMENT. PHIL, MEL' de f U ïli tia fidci,lcdor rcftc tcneat.Hoc poftquàm hæc dodrinarenouataeft , «rtü fid U ti'a mifericordiæ i uüi pf onuci^i’'’^^ non propter opera,nihil eft hac ipfa calumnH vfit atius. Accufant nos paflim libclli phantici,Cochlei,3lt;; fimilium Sophiftaru^ quod doceamus nihil op’ elTebonisopcri*’ Nuper etiam prodtjt in hoc thcatrum Mu“^* laquitropheum pinxitin veftibulo librii” quo gloriatur à fe totum LutheranifmuiH proftratumeire,cum quidcm nihilattulerit roui præter quapdamconuicia,8^ G dijs pla* cet,græca, vocat Mifcrgos,hos qui de fiduoa miiericordixdoccnt.Exhoc noftri temporj^ excmplo inrclligi poteft, vndcquseftioncsilgt;* taeapud Paulum oriantur. Et cum hasipfa! calumnias refutet Paulu$,fecileintelhgipo^ tefteum in cadem verfari caufa,quam nos dt lrndimus,Nifi,n, fentirct homines pronyno ari iuftos fidutia miiericordiae , nonpropttf opera,non elTet locus huic queftioni.Quorfj opus fitoperibus,Non elTet locus lus abfur^ dis calumnijs,pcrmanebimus in peccaiis’ Sed dodrina de fidutia raifericordiac parit has queftiones .Cû.nimpcritihominesaudi unt,nospcr mifericordiam pronundari ßos^non propter opera,ftatim incipiuntqult; rcre

IN V. CAP- AD RAMA

lt;'cre,qiiorfum opus fit benefacere,fi bene fä* ftanonmereantur vtDeoplaceamus, vtfia musfilijdei.Nonnullietiam religiofiqueru turdebilitari ftudium ct dibgentiam bene O4 Ptrandi. Ac profecfto tanta eft naturæ humas næfegnicies,non lólumin imprjs ,fed etiam gt;npi)s,vt pleri'cß boni, tarnen audito hoc Gc:* neredoftrinædemifericordia, fcgniorcs fiât sdbene operandum,cum quidem hæc mifea ficordiæ agnitio multiplciter cxcitet fiudiû bene operandi.Quæ.nratio magis accende* ïepios potell,quàm quèd confcienrijs exems ptaeftdubitatio. Tune, n serumnoium effet bene operari, fi confdentia nunquam feiret v * trumlJeoplaceret hic nofter labor . at ports quam ex bac dodrina de fide didicit,quod oa fKra noftra certo placeant Deo.quod fint gras tifsimi cultus,propterea quiapierfonæ fût ac* ttptæpropter Chriftum, etfi ipfa opera non latifTaciuntlegi. Hæc certitudo vel maxime tXfitarenosdebebat.AcPaulus hic intextu inter cæteras caufas bene operandi hâc quoeç prudentifîme pofuit. Hæc prcfàri volui vt ‘juidagat Paulus,qua de reloquatur,perfpi ci tnelius polît.Omnia.n. fiunt planiora mon ftratis occalîonib'cxquib.oriuntur hæ que» ftioncs,quæ hicquafî interpellant Paulum •

lllud

COMMENT.PHIL. MEb

Il IU d edam obferuct lefror,qua occafioe pri, prie in hoc loco incejrunipat iei iem inflitut.t difputadoniSjdeeftedu legis.Cum enimdi’ xilTet^non folum no tolJi peccatum kge.Sd muho magis augeri.hoc e[i armari. vc nat po tendus, vt nos terreat,atcp ocadat,hoc eH,iiö pofleconfcicndas reddi pacatas openbus,kd tantum reddi pacatas cognidone inifericop dise. Hic reclamant omnes hypocritsc.Si lex, fi opera noftra non merent vt placeam^ dco, quorfum igitur op’ eft bene opcrari^Digre^ ditur tgitur in hanc quæftioné, 3^ cum fupr» per totam Epiftolam,de fid u da mifericordise docueritjuunc tandem aliquando concionat de bonis operibus. Etvt ledoremprxpare muSjhocquocçadmonere vifumeft' nanturopus SC perfona.Edamcumhabetali quis ingenda benefàftaqamen no poteftaffif n[iare,q3 perfonaDco placeat.propterillabe^ nefada- Ideo vt fitcertus, cppcrfonaplaceat, nécefte eft rem non pendere ex noftra dignic* te,fed ex fola promifiionc, nbsp;nbsp;veritateUei.

Quare conlciéda non meiiat dignitatem ope r um ^ed ftatuatcerto fe placerc Deo, tantum prop^ proraiflam milericordiamin ChnlîO' Hsec diftindio operiä âc^perlonæ.plunmSl*' ds after t huic negocio. nbsp;nbsp;admonet fîdé ad

fons®

IN. VL CAP AD ROMA.

Ham referri debcre.Ccrtc cm cofdentia perte# tefafta non pored operib^ erigi^no poreft ftai pfona placeatjCtiâ fiquid adeft bonO tü operûjQuia in illo certarnine opprimicur conlpeAu viocioru m noftrorum’Et facile eft diabolo accufarc, deformarc bona opera.

Qiiid igitur dicemusf' Num perfc:# uerabimus in peccatOjVt magis exu beret gratia. Nequa^,

Aduerfarrj ohijeiunt. An nihil refert quo* modoopcrcmurjSiquidem no merentbene hda retnilTionem peccatorum,0lt;^ vt iufti rea putemur,hoc eft acce pti- Refpondet Pa u 1 u s. Imo neceflario bene operâdü efle.Et addit ra liones tres,fumptas ex J^pujs atc^ intimis lo dshuk negocio. Prima fumpca eft,ex poenia tcntia,quia fine ea non exiftat fides, Secunda continet confolatlonê,8lt; locum à facili.Tera tia, ex fine reconciliationis, feu ex debito, excauflaformali.

Qiu mortui fumuspeccatOjquo modo viuemus in eo.

Dixiprimamrationem fuptam efleex panitentia,finc qua non cxiftit fides, neccon ’ lingitiuftifiîatiOjEft'cç hxefüma argumend ' luftiS«

COMMENT. PHIL. MEL«

lufEfîcatio non connngit fine pœnnentia.Eifi enimpeccata rcmittuntur per mifericordiani pon propt noftri doloris, au t operû dignita* tenijamen hi,qui fecuri iudiciuin Ôlt;f ira dci contemnunt,necquerunt mifcricordiain,ai' tenonhabcntfidutiain mifericordix.ldeone cede eft perterrefieri confdentias agnitis tis,neceireeftpcccata difpliccre,ac rurfusbe« ne operari.Confiât enim in Euangelio pra:^* caripocnirentiam.Et Chrifius ait. Spirit’fan^ lt;Sus arguer mundum de peccato, iuftitia, iudicio.Quare non dubium efi,quin neccW fitimprobare vitare peccata,S^ rurfusbc^ nefàcerc. Hæccfiicntentia primi arguni«’’ ri. Nam qd Paulus hic dicit de mortificab*’^ ne8^ viuificatiôc,fiinplici(rinieintclligip(’:' nitêtia debet. Ergo cum ait.Qui baptizamuf fn Chrifium Iclum,in mortem eius bapiiï’* «nur,vt ficutrefurrexit Chrjfius,italk nbsp;nbsp;nbsp;,

fîciamurnoui,3lt;^c. Item,Infiti fumusfîi”* litudini mortis eius,8lt;c. Item, Vetusnofef homo fîmul crucifîxus cfi,vt aboleatur cor^ puspeccati, idefi, natura viciofa, planilTiin^ eft in his figuris nihil aliud intelligi debcrc,â ^d fimpliciter dicitur,in Euangelio prædica* ri pcenitcntiam Sxl remifiionem peccatorui”' Nam hsec vocabulajinoruficauo ö^viui«^

J - miß'»'

IN. VI CAP. AD ROMA;

lio Gmplicifsime hoc fignificant,quod vfitaa le dicimus pccnitentiam, V oco autcm pœni* icntiamEcclefiaftico moreconuerfionem iiu ptj,eius'q?côuerfioii)s prædpuas partes duas pono,ConiritioncSd fidem. Atef hie rurfus àgramaticispeto,vt linantme vtihis appela lationibus Ecclefiaftico more,quae quia funt vfitatæ,facile intclliguntur,Slt;; declarant alia vocabula,quæ aut figurata lunt,aut ab vfu longiusreceflerunt.Etcumin omnifermone nouitatis IFe^^atio inepta eft,tü vero iiaeris litcris præcipue cefeo vfitatâ loquedi forma, Cluantum fieri potefi:,retinendam efle.Hic-n. Verifsimum illud eft, quod Graeci fapientcr dixerunt

Confiftit igiturpocnitentiainhis duab. partibus, in mortificatione. Et vtT4 K«iirà dicam k«ii/2s mortificat fignificat contrition ncm,hoceft, verosterrores confcientiac, qui exiftunt agnito peccato. Non fignificat tantum externam difciplinam atcf coiitinen tiamdequa Philofophi praecipiunt,nonfia gnificat hypocrifin monachorum,leiunia, Vigi!ias,8lt; fimilia exercitia inftituta ad don mandos ac frenandos ferociores adolefccnn

Plato,quia amatfiguratum dicendin

COMMENT. PHIL .MEL-' genus,dicK alicubi philofophiam cdf tationem monis.Sed intclligit ociofas lauoncs,dchumanis mifcrijs, 3^ ftudiûin®^ dcrandarum cupiditatum in rands viwp^ lis, 8lt;ï in tanta fortunæ inconftanda. AliiJ fignificat mortificatio apud Paulum, vi«‘** cet,veros terrores, in quibus confdentia 1^* ftatur cum iudicio,at($ ira Dei,Nec eft phora morum, mutacionem tantum fîgniy cans.Sed hi terrores opprimerent, rent nos, nififuftentarentur, atq? erigereniff animi,promiflionc Chrifti. Ita Pauluspr®* prie appellat mortifîcadoncm, terrores, 9 , mortem afferunt,nifiEuangclio erigatuf

Viuificatio è regione fignificat fidem, cftjfidutiS mifericordiæjquacertô ftatuiw“* nobis remitti peccata propter Chriftum, nO” propter noftram contridonem, aut bonaop* ra.Non enim poteft opponi iræ Dei dig’’quot;?! nofirorum operum. Etftultiirimumcft,q“ dicunt Scholaftici,impend homines, propi^ contritionem remitti peccata,cum dolores«“ li contritioniSjVere extinguerent perderct homines,nifi accederet fiduda mifericordtó' Neq? vero eft metaphora in verbo viuincsj^ onis, ad mores perdnens, Sed fiduthilhj*”

IN VI CAP. AD RAMA'^

Rua tones didm’,verMiberat à morte,red ’lùvitam,8lt;quia SpiritQ fandü affert,fimul toncipiuntpeAoraf[,iritualem vita, mo= 'us legi dei confcnrientes. Ncc tantum femel fieri monih'catio 8gt;lt;; viuificatio debet,Sed du fîrehoccertamcn debet, donee aboletur hoc Vkiofum corpus.

Haecdcfcriptio poenitentiae plana Sdperfpi 'uaeft,quacognita,faaleintelligi poteftfum WïdoflrinaeChriftianæ. Et hæc duo opera Dei erga nos præcipua funt,de quibus docet UosfcripturajMortificare Sé vîuificarc, ludi 'îtDeus peccatum per legem, In Euangelio îutem offert remjflîonem peccatorum,3(^ co •olat up perterrefadas mentes.

Hæc vult Paulus hkinfumma,cumlo« Rukurdèmorrificatione viuificationc’Ar gumentatur in hanc fententiam de pcenitena 'ri. Cum reconciliamur Deo,neceiree[l pec» '«um argui,amp;^ mortificari, hoceft, perterrea fieripeccatricemnaturam- Igitur Euartge« •iura non concedit obfequi prauis affedia fius. Suntaurem Syllogifmiduo,fumptl excauffis efficientibus,dckribunt enirn quaa lesiameftkiamurcum deo recoetliati fum*, ^qualiarenati effidauaus. In akero nega*

K üue

COMMENT. PHIL- MEL.' tiuedidt oportcre priorc naturam reprimi’ In altcro afrirmatiucait^deberecondpinoua Vitam.

Syllogjfmus Neg.

Mortua natura non debet cfleeffi'cajf.

Necefle di in nobis veterem ac viciolain naturam terrorib.opprclTam niortificari. Igitur vctus ac viciola natura non debflt a efficax,nec debemiis ci obiequi cuin danilt; nari 3lt;^ terronbopprimi debeat.

SyJlogifmus Affir.

' Viuanaturadebet eflecffi'cax

Nos concipimus nouam vitam cum trigit 8d confolaturconfdcn:i3m,8lt;^ iam reDeum agnofeit cognita eius miferkordi^ Ideo hacc noua vita debet habere ope«*^'’' fcntanca,fcih'cet obedientiâ erga DeS, jam in hac noua vita incipimus agnoCcerc

(2i7iba.pttTati fiimiis in Chriilu^ lefumjinmortcm eins

fumus.

Ecithxcrententia,amp;^ ßmtles qux nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

tur,vtinfiri fumus fimiJitudinimords(iugt;gt; ( de potnitentia Joquuntur,3^ijgnificant I tere in nobis percerreGed Slt;iaboJeri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

IN .VI. CAP. AD ROMA.

Mturam,tamcn fdcndum eft cas non tantum Valere adxerrendas conlcienuas,fcd etiam va 1ère aderigendasamp;iconfolandas perterrefaa das mentes.Etfi.nEuangelium prédicat pozs nitentiam, tarnen feiendum eft Clwiftum no tfreminiftrummortiSjfcdautorem Sé dona torem vitæ. Ita vult nos terreri, vt fiduda mf lericordixquamipfe offert itcrû crigamur, ederotmur.Ideo Paulushicquotiesdemor teChriftiloquiturftatim attexit Refurredi^ Onc,vtadrtioneatnos,ne terrid defperemuè, fed feiatnus Chriftu m refurrexiffe hoc eft res snare vt nos quoej feruet ac viuificet. Nam tefurreftio Chrifti non debet ociofeintelh'gi tantiidehiftoriajSedde regno.lcilicet quod Chriftus refufeitatusregnet,quod vere fitef ficax,quód vcrèexaudiatnoSjVerc vclit pre ftarepromiffa

Hoc fet entes quod vêtus noftcr homo,

Vetushomo non fignificat tantum partem fiominiSjfcilicetappetidones fenfuum quia nonfolumfenfusnobifcum nafeuntur, fed etiara ratio.Cum. n. veterem hominem aps pellet, totam illam hominis naturam quae fiohifcum nafcitur^neceflc eft veterem homies

R ii) ncm ins

GOMMENT- PHIL. MEL.’ nem intclljgi totum hominem, rationemï^ fenfus.Ncc lol urn appetitiones Icnluum pu* gnant cü lege Dei,fed multomagisappcn'*' ones, qu æ com itant u r rationem: videlicet,« lemptus Dei,qui exiftic, cum ratio fauran® vidctiram Dei. Item amor Slt;^ fidutia rcrupi» aebonOrum praelentium, contra mandatuto Dei.Iiem odium Dei,quodexiftitcumratif in pœna fentit ira Dei- Item defperatio bla* fphemiæ.Talia enira vicia teftatur PauPhst* rere in tota natura hominis,cum ait. Anima* lis homo non percipit ea ciuæ funt fpirit’dci-ErPialm^inquitDixitinnpiensin cordefu® non eft Deus. Item, Omnishomo mendaXj id eft,nô rede fentiens de Deo, ncc fatis Deum,nec fatis Deo confidens-Itac^ motou* catiointelligi debet, non tantum difcipIW quaciuilitercoherccntur externa membra, prauis cupiditatibus fenfuum obtemperef'i Sed præcipue intelligi debet de tcrroribus,â in ratione impias opinioncs, 8^ iinpioswo* tus oftendunt damnant.

Eregione,NouushomodiciturquatfiW* habet hdutiam Dci, agnolcit 3lt;i inuocatDe* um Nam fidutia ilia, quam excitâtSpiri«’ fandusperEuangeliû in perierrelâAis tibus, verè cil noua vita, ôlt;: gufius

v)tlt;

IN VI. CAP. AD ROMA*

Vitae- ParitJgiturnouosSZpios motus- De hat nou/tjteloqukur Paulus in fecundaEpi ftolaadCorinthios,Capitetcrtio-Nunc retc* dafaciegloriam Domini intucntes in cand5 imaginem transformamur igloria in gloria am.tanquam à domini fpiritu.Hoc eft,hi qui tantum legem audiunt, non pofTunt intueri Deura,fugiunt iudicium, 8^ iram Dei, aut «rtevelatafecieintucntur, hoc eft, afferentes cultus fuos Sc; opera,colunt inuocât cum dubitatione. At poftquam oftendit nobis de Usmifericordiam in Euangelio,cum agnito peccato,rurfus crigimur per Euangelium,fia dutiamifericordiæjtum demum vercagnoa fcimiis Deum. Nam fidutia ilia eft vera noa titiadei,quaftatuimus Deum miferfcordem cflcjnosDcocuraeeffc, nosexaudiri à Deo, Ethanenotitiam feu fidutiam, Paulus vocat EicimaginemDei. Inhacenim nocitiacerni« tur8drcfulgetDeus,quaecumin nobis lua cctjfumus ipfi imago dei- itaeÿ nouitas eft Vera notin'a Dei, leu hduiia erga Deum 8lt;^ fi Wiles motus,quos concipimusper verbum ■wpulfiàSpiritu fando. Nee fignificatno« UitaSjCogitationcs ÔC^motus rationis,fine Spl Wufando- Et ficut veterem hominem ina •‘lligimus totum hominem qualis nafcitur,

R iiij itacum

COMMENT.PHlL-MEb

îta cum Paulus nominat Corpus pcccatino tantum inrelligatur Phyfico more uitalenfi* tiuaJedintelligi tota natura hominis debet, anima corpus, Ratio fcnfus,fic3^ cat® fignificat totam naturam hominis, Ratiw nem Slt;i Senfus.Opponit.n.Spirituihaecpari ter,veterem hominem,Corpus peccati, Caf* nem.Atfpiritus fignificat fpiritum fanfluiii Deijöe^ motus ab ço excitatos.Econtra igituf vêtus homo,corpus ikf caro fignificant natu« ram Sef motus fine fpiritu fando.Ita Chriftus apudloannem inter feopponitcarnemet Ip* ritum,ôlt;i quidem damnat naturam non rena tam.Quod natG cft ex carne,caro eft, Quoi natumefî exfpiritu,fpiritus eft. Ebraiftnus eft corp^ peccati,pro corpore viciofo,fcu po* tius pro natura viciofa deftinataadiKori tem-

Qtii mortuus cft,fuftifîc3tuscftî

peccato

Gnome eft,qu3e fyllogifmo rite dispofiiOißt prima fyllogifmi propofitio, quam egofu* pra his verbis pofui Mortua natura non«« effîcax.Et Phrafis in verbo iuftificatusobien uari debet. Non cft enim fententia mortuuif dcincepsiuftumeffc. Loquiturhic Paulu’

O

IN VI. CAP.AD ROMA

Fur la qucoftrâgulat’,definit fura fi'Etficut graeci dicuntvwfixroJ «TaKui Ita dicit piortuunn efie iufiificatum à peccato, hoc eft *iperatum,vacuum à malisoperibus.Illaaii ijdliuftitia opcruin, vtÖlt;i iurisconfulti de nniunt,neminem ledere. Satis apparet Pauli didum hoc modo ciuiliter intellcAum, nia hilhabere incommodi Itacg nihil opus eft PtoCLil querere fubtiliorem interprctationc , Si quis tarnen volet argute interpretari, fo a ’■«nfi more iufiificatum cxponat pro punito. Ita impij mortui tût iufiificati à peccato id eft luftinentpccnâpeccati.Etquidem impij ma« nent in poena8gt;C^ morte aeterna.Sedin pijsets fi natura viciofa mortificaturjtamen interim ipH fide eriguntur 3^ liberantur ex pœna ôd morte actcrna.Sedhac arguta interprætatio* ne nihil opus eft. Satius eft gnomen ciuiliter intelligijpræfertim cum hic de ciuili iuftitia j

Non igitur regnet peccatum,

Conclufio eft fuperioris argumenti. q. d.

Etfinonduminvobispenitusextinda eft vi aofanaturajtamccS mortificari ceperit, nop

R V debet

COMMENT.PHIL. Ma» debet regnare,non dcbctis obfequi praiiisd» piditatibus.Deinde attexit fccundum ratio* nem. quæcontinetgrauifsimam,confülau» nem peccatura vobis non domina bitur

Peccatum vobi's non dominai bitur,

Confolatio promifsio cft,q,d.Exhor(i tur vos indignitas vcilra ad dubitationena ad defperationem/amen erigite vos fide, 8t ftaniiteChrifium potentiorera efle pcccs'®» certo fentiatis vos placere Deo, non propttf veftram puritatcm,fed proprer Chriftû. N«* fes eft de Chrifti promiisionc dubitare, voca rc in dubium,ô^ aceufare mendacij profflil* fionem Chrifti, At Chriftiis pollicituseft nO bis rcmifsioncm peccatorû, pronunciatnos* efle filios DeijCtiamfiindignifîmus, modo vtconfidamus ipfius mifericordia.Hancpto mifsionem Chrifti multo pluris facere deb» TOUS quàm noftram indignitatem.Et ter inculccmus nobis hanc ipfam promifeo* nemPeccatum vobis nô dominabitur,ea(n*

opponam’ dubitationi noftrac,cterigaiD nos fide aeftatuamus noscerto placcre propter Chriftum,etiainfi fentitnus nosin® g nos efle. hancfidemininuocationc exereft ^exercer« debemus in omnib.nego tijs açp^ rtcul««

IN.VI.CÄP AD ROMA’

♦kulis Qpod autem hacc Verba Pauli debt* ântdepromilfioneintelligi teftatur quæfeqin'tur.

Non.n.cftis fub Icgcfcd fub gratia.

Dixi fupra,hanc dodrinam Pauli de Ifgis •brogationepertinere ad ccrtamen confcicn Uæludantiscumiuditio Dei,non abrogate leges politicas,autdiflbluercobcdicnti3 poi litiam.Plané tribunitia amp;lt;^feditiofa haeevox effet,Noneftis fub legc,fi dilTolucret politic earn obedicntiatn,de qua infra praecipit ac fu bijeitetiam pios magiftranb,atc{! ita fubqcir, Vt iubcat obedire non fol um propter poenä, fed etiam propter eonfeientiam. Sed hoc loco docct quomodo confeientia coram Deo conlt; folandafit,amp;lt;^ liberanda ä tcrrorib.Slt;^ æterna morte.

Elfe fub lege,efl querere iuftificationem i'rt lege,8lt;; effe rcum Icgis.ElTe fub gratia, eft ccif to placere Deo propter Chriftum- Nam gratia non fignificat qualitates aut virtutes noftras,lcd fignificat mifericordiam propter Chriftum promiflam, Nec aliud volunt baec verba,Eftisfub gratia,quam quod fu^ pradidum efi,Iuftificati ex fide pacem babe« mus'Itemjper hunchabemus accefTum fide.

COMMENT. PHIL. MELZ

In Ws fcntentijs prorfus idem docet. quod Wc agit,fez certO ftatuendum effe, q? propf Chri fium placcamus Deo, per mifericordiam,nô propter legem, non propter Icgis impletio^ nem,non propter virtutes noftras, non pros jjter dignitatem noflram.

Ët q u oniam hie locu s continet dodrinani de Icgis abrogatione, de libenatc Chrißis ra,exponam,quomodo propric Sd prino’pa liter intelligi legis abrogatio debeat,quid fit verc Chnftiana Euâgelica libertasHaet valebunt omnia ad banc Icntentii déclarant dam,Non eftis fub lege, fed fub gratia,

DE LEGIS abrogatione*

Totics dixi hoec quæ de legis abrogatione Ilie dicunf.no tollere politica obediétiâ Sicuj n,EuangeIiGnôcorrumpit naturae bona,W recréât fanat,non aufertlumen oculis,”» aufcrt artes menti ,arithmaticam, facilitated loqucndi,ita nccaufcrt menti iudiciû de mo^ ribSc^ ciuili vita,de rerum diuifione,deconlt; tradibus de tranquillitategeneris hunaanw cuftodicda per magiftrat’,iudicia,fupplid3» bclla.Denitj non auièrtEuangeliumexam’ mis ius naturx.quod efl lumen diuinicus ilt;lt; fitud

IN VL CAP. AD ROMA;

lîtummcntib. quod docet hanc corporal? vi tamnonpoflcconfcruarifine reb- pofiticis, acpræcipit legibus politicis obtemperarc. Prærereacû Paulus dicit,Lexeft iniuftis poa Cta,docet lege cohcrcendos efle homines car^a nales,QuareBuangelium non abolec legem in politica feu corporali vita, ficut infra coa piofius diccndum erit.

Verum proprie ac principaliter fic debet in telligi legis abrogatio,quod alia res propoa fitafit ad querendam iuftificationcm, quam lex.Videlicet quod propterChriftum doncn turremiflio peccatorumamp;i imputatio iuftia tise,non propter decalogum,aut cæremonia as,autvllam legis partem.Si.n.ex dignitatc noftrorum operum penderetrecôciliatiovc fupra dixi,effet incerta,hoc fentit PauPcu ail adGalatas Chriftus nos redemit de maledia dolegis.faftus pro nobis maledicium Quo in loco non hoc tantum vult à caercmonijs et politia Moifi nos liberatos effe,fed à maledi do totius legis.Decalogus autem praecipuc noscondemnat.Nemo.nfatisfacit decalogo Quareneceffeeftnosetiamà decalogo libess ratos effejVidelicetjà malediäo decalogi

ira Dei,

COMMENT-PUIL. MEL/

lt;râÜei,à morte æterna Jta vt querenda (idfi ftificatio non per decalogum, fed per fidutia miferkordiæin Chrifto promiflæ. Ethicit« f um coniungantur remiflîo peccatorum, imputatioiuftitiæjSe^ donatio vit« ætcrtix-Accipimus.nremilTionempcccatorum,pfO ptcrChriftum,non propter decalogum-amp; pofteareconciliati placemus Deo propter Ch riftum,non propter legis irnplerionem,qugt;’ netj renouati fatifîaeimus legi.Huc peronrt fententia hoc in loco pofîta. Non eftis fub lea ge,fcd lub grana.hoceft-Etfi hæc milera ininum natura procul abeft aperfeéhoneit* gis,8lt;i lex aceufat nbsp;nbsp;horribihter perterrefedt

confcientiaSjtamc feiatis vos placcre DeO pro pter Cliriftum , modo vt confidatis mi* lericordia propter Chriftum promilfa. Nam illi demum funt fub gratia^qui habent fidu* tiam mifericordiæ propter Chriftum promif fæ-Econtralublegefunt, hoceft rei legisfût omnesimpij atep Hypocritæ, quiautlècuri contemnuntiuditium SC iram Dei aduerfus peccata,aut perterrefadti in iuditio Dei, conâ tur fe engere SC placare iram Dei operibus, ficut Saul,necconcipiût fiduciam mifericor« dixChrifti, fed opprcllnerroribus ruurftin

defperaùo*

IN VI CAP.AD.RONA.

^tfperatj'oncm Porro cû in hac fcntencja PaiM hand dubie gratia lignificet mifericordia «110interprerantur quidam pro eo quod efl ^Hefub lege moraii.Nam decalogus multo ’’’îgisaccufatac damnat, qiiàmvllæ csere« nioniæ.Nos fimpliciter propric intelliga ’i'ius gratis, pro mifericordia in Chrifto proai •»ifsa,quam alibi fignificat, Ac tcncamus hancconfolationCjVt in omni inuocatione , In omnib.negottjs verc poflimusnos erige» feacconfidere, qiiod etli fumus indigni,pla ceamus tarnen Deo propter Chriftum. Et de hac liberarione conicientix loquitur Chrift’ cum ait- St vos fili us liberauerit verê liberi c« titis.Eftigitur liberiasChriftiana,gratis proa pterChriftum certoaedpere remilfionc peta catorum,non propter legem ltem gratis pro pter Chriftum certo per mifericordiatn pro« nundari iuftü.nö propter impletionc legis.

Sed querat aliquis.Si abrogatio de tota Ic geintelligi debet,quare licet omittere cxrc« monias^ poIiticaMoift. verum opera deca« logj non licet omittere.Breuis et plana refpö fio eft-Cum prcKul abümus à perfedionc k« gis,fatis conftat non fieri integra decalogi o« pera, Nemo enim fatis timet Deum , ntino fati« confidit Deo.Et ob hanc cauflam iw

COMMENT, PHILIP MEL» , fam divlum eft,ftatuendum e(Te, quodiuftf fimus propter Chriftum, non propter tionem dccalogi’

Et tarnen lubijcitnosEuangcliumobcdien tiæergaDeum- Docetfidutia miferkordis, certo acceptam efTe perfonam.Poftea fubijcit nos obedientiæ erga Deum.StI Vult nos bent operari .Difcernam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ófA«

fi fortafsis aliqui acuti reprehendent.Mihi 13' men hæc difiindio nihil incommodividetut habere,amp;lt;;iimplices plane docetLiberi funi” Adecalogo quodattinet ad iuftificationem, fedquodadobedientiam attinet, manetkx moralis,pre(crtimcumfitfcripta in meniib humanis.Ac populus Dei debet babere opt ra Deo placentia 0^ cultum aliquem,vidclk cet timorem Dei,fidutiam,diledioneraDei, laudeSjgratiarum adionem, confeflloncm, Ct docendi ftudiurn,diledionem proxiroi/' fimilia opera.Interim tarnen iciendutncftptf fonam Deo placere per miferkordiam, non propter culiuû dignitatem,Alij hæc dkuni« Abrogata damnatione ira, elFicimurfili) Dei,amp;^ donamurSpirituiando.Excitatauit fpiritusfandus motus legi Dei côfentientes Item cum Euangclium inchoet in nobis no^ uam aeternam vitam damnat viciofaw na turâ,

IN. VI CAP, AD ROMA.'

tïm.prædi'cac pœni'tentiam,3lt;^ vult mortifîn tari viciofam naturam,8lt; reprimi concupif* ctniiam,vccrekere vcradei notiiia acfidutû poffit.Neceflecftigitur fieri bona opera,cum 6lt;:praiiosafiëdiisreprimi neceflelit, nolt; titiamDeicrefccre, quæ parit timorem Del, inuocationem,aiios bonos motus,legi Pei confentienres.Hoc modo argumentatus tft Paulus initio fexti capitis.

Cætcrum de politia Mofaica,amp;^ caercmoa nijs, quare omitti poflint, ratio in promptu t(l,quiaetfi Euangclium non dilToluit pollw tias,tanien nonrequirit vnam aliquamcerta politiæformam,fcd concedit fîngulis genti» bus vtifua politia, lîcutconcedit Itngulis vti fuoquodam ve(iitu.Q_uiaËuangelium do a cetdeiuftitia 8lt; vita æterna. Et quidem orna nés gen'tes docet,nec afiert nouam politiam, Ideo non mutât poliiiasGentium. Tantum docet Gentes de rebus æternisacfpiritualib’. Itaq: non nccelïarium eft retincre politia Mo laicam/edluægentis politia finguli vti des bent.

Decæremonrjs Leuiricis etiam facilciudf* ciumeft,’r«(J'«zw?-i«fuit tantum iftiuspopuli, 8^ficinftituta,vtceflarettunc, cum Euange« bum fpargeretur in omncs genres. Præterca,

S cum

COMMENT. PHIL .MEL^

cum accedirperfuafio^qd' per cæremoniasH* las mcreanturhomines remiffionem peccaro rum,3^ propter eas proniinciemur lufti, obs ruunt8lt;^ obkurancbeneficiumChrifli.Hæc cau fTa eft cu r Pau I us tarn vehementer pugne* ah'quotjes,neEcclefijs imponanturaut Lcub licæ caeremoniæ, aut alrj ritus sb tominibiU cxcogitan,ne fcilicet obrepatfuperftitiofa oi pinio,q uod pendcant ex conditione legis, re mifho pcccatorum,ac iufttficatio, Quæoph »iió;occupauit animos,non poteft intelHgi be ncficium Cbrifti,8lt;; confeientrjs cxcuhtuicer titudodereconciliatione, Nam cum pendee ex conditione legis,ftatim fit incerta. Neceffe eftitacpin Ecclefia extarcdoArinamclaram, debeneficio Chrifti.Qjiod fi fiat,Paulus con tendit vfumcærcmoniarum âë traditionum humanarü,liberum efle relinqucndum. Sed de hoctoto negocio,videlicet de politidsrei bus,8C deesefemonrjs actraditionibus inb» in capite ,xiii) dicendum eritcopiofius,

Poftremohoc admonendus eft ledor, Co folatio in hoc loco propofita,Nô eftis lub lelt; ge,fed fubgratia, Continet etiam adhortatio nem,3d bene operandum. Eft'ep argumcn«» àfacili,Mif?rrimîïeft, imóimpoflïbile iuifi* ncre laboreSjpcricuiaj afilidiones, li dubit«»

INVICAP-AD ROMA

fiiuSjVrrum placeat Deo labor nofter. Tune «uteni fdm’’cum Deo placere,c|uâdocx Euä gelio djdidmus,perfonam cerro accepta cfl'c, fidütiaChri(l:i,8gt;lt;; opera, affliAtones place tcDeo,poft^ pcrlona placet.Cuni igitur exa «inptaeft dubitacio,cücertofcitcöfcicnriano firaofficia,noftrum culcumDeoplacere, tue iuuat fufeipere labores,8lt; pericula prop^ des Um.Tuncaudet mens petere,dlt;^ expeAare au xilium à Deo,cum feit placere noilros labo=s res Attçhæcquidem coniolatio neceffaria Ctinfuiîincndisærurnnis, facile inteliigi pos teft„praefertim cum id quoc^ necefle lit lcire, qt Deus non velit coli cum dtibitatione. At hypocritæ qui defèndunt doArinam, cp pros pteroperafimusiuffijVerfantur in perpétua dubitatione,quæ verè débilitât ftudium bes ne operandi, acnepoieff quidem vllos euk^ deoexhiberc, quia non vult Deuscum dubi rationecoli.

Quid i'gitur,peccâbimus c' quia no n fu m U s fu b lege,

' Poftcpinferuitconfolationem valdeUccc fariâ,eâ'c^ breuiffime indicauitacperftrinxit, ftatim redit ad cauflas bene operandi. Facile autetn intelligi potefl, qua occafione répétât î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Si) quæftio

COMMENT. PHIL. MEE.

queftionem fupra propofitam Peccabinw# neCCum enim dixiflet credentes noneflefub gratia^quid aliud inteJligerent homines pro^ phani, abrogata lege, quàm conccdilicenM^ omnium fcelerü. Kuic offenfioniftaiim m» detur,Slt;' negatconcedi licentiam peccandi. Sumit argumentum ex loco proprio-S^: cipuo,icilicet,Excaufa finali reconciïJ’ationis. Chriftusappsruit vt aboleat peccatum.

quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mortem,ac reftituat vitam æternam,Sd obw

dicntem Deo;Ergo hoe fine reconciliati cftis, ■' Vt peccatum iamdcfinat,Slt;l vtiadifilijD®» vitam agatis qualis eft uita quamChriftus re ; ftiruit, videlicet cocleftis iÜ obediens Deo.

■ '■f'r' Satis apparct hoe argumentum proprium clTc huic negotio, iumptum ex caulifi* nali.amp;i exdebito, fit.n.reconciliatio vt dein ccpsDeoobediamus,Etiuftitia bonorunro perumfequi debet fidem Ód agnitionem n)ilt; léricordiæ DeiEftc^ hæclcntcntia argunienti in vtraep fimilitudine,de feruitute,8lt;^ denn* licrcquælibcrata à marito mortuo, deinde, alteri nupfit.Hoc. n, vult, nos hoc fine recon« cili3toseire,vt-iamagamus nouatn vitamo bedientem Deo,Sed dilponam membra an gumentorumdialedbcomorc.lta.iT'fiicilius confpici fententia poterie,

Ynu»

IN .VI.CAP. AD KOMA;

V-nusquifcf obedit i IH cuius cft fcruusT^ Vosidco eftis recôdliatijtnefîus amplius fer ui peccaUjfed iuftitiæ.

Weonon dcbetis fcruirc peccato,Sed debetis feruirciuftitix.

Hicquia eft abufus fimilirudinc fcruitucfs 'di appellat feruos i uflitiæ,cû hæc proprie në ft ffruitus,fed potius Iibertas.Nam in iuftii ftatione liberamur à tcrrorib. peccati,ab ira Dei,à morte ætemajà poteftate diaboli. Hæe 'ïanta vidoria,vcra eft libertas. Ideo addic ’ftWKTXu^il^^ait fe humano more loqu i ,hoc cü ttafsius 8^ pinguius, vt fîmilitudine ■quads pingatobcdientiam Deo debitam.

Idem argumentum accommodari ad eau fam formalem poteft,Forraam enim foletfi« niscomitarijVt ianitatem comitanturfanæaa diones.

luftifîcari debent habere iufta opéra»

Vos eftis iuftificati,

Igiturdebetishabcreiufta opera.

Certclt;n.iufti debent habere iuftitiam virta lfni,quæ,vteruditidefiniuntcûdeiuftitialc gis8lt; operumJoquuntur,cftobedicntiaera gîftgesomnes. Ac vocavur à Philofophis fu ftiia vniuerfalis.Sed hicadmonendus cft le« dor,vt obieruet i uftiHcationem hic rel ati u c, S iij lîgnifi

COMMENT- PHIL. MEL?

fignificare acceptaHonem,8gt;d iuftu 3ccepl5,3t nospronunciariiullos, non propter qua!/« taten) noftram, ac iuftinam in nohis liærentc. fed propter aliud extra nos, fcilicet propter Chnftum per mifericordiam,quam tarnen olt; portetfîdeapprehendijVtfæpe dixiEt tarnen hoc quoep fieri neceffe eft,vt iuftificati incipts ant etiani nouas qualitatcsac virtutes, nouî iuftitiam hoceft obedientiam crgaDeSliabes re. Ita legisiuftitiafequitur iuftificaiioncSi: rec0ciliationc.de qua loquitur Euangcliû,cu docet nos propter Chriftü i uflos hoc eft accès ptos effc. Pau 1 u s vocat fandificationc, virtu« tesiilas quæin renalcendbus efiiciuniur.

CAP, VIL

An ignoratis fratres.

Ltera Gmulitudo eftinquaiterS pingit caufa finale,quod rccodlia tifimusideOjVtiamDeo obedia mus.Habet autc duas partes fiffli

litudo,iqcctcollationemferuitutisfublegc, nouæ obedientiæ-Sicut mulier donee vis uit marituSjfubieda eft ei.Ita nos, doneevi* uitcaro,lcgifubicâi fumus, accufatnuramp;: damna

IN vn. CAP. ÄD ROMA.

damnâmur à lege,nec.po(rum’ eflc filq Def* Item.Sicut mulier liberata à marito mortuo redepoteft altcri iuibcre,8lt;^ nupta nouo ma rito debet-obedire.Ita nosliberati à lege,cum definit nos lex accufare 8lt;^damnarc,fadi iam fumus liber atoriSjfadi iam fumusfiltj Dei, debemus igitur Deo obedirc'

Haeceftfimplicifsimaaccomodatiohuius Cmilitudinis.cuius prior pars de feruitutc lo c|uif,quód donee lex nosacculat damnat •lonfimusfilijDeinecobediamus Deo, fed. firauscaptiui legis velut crudelis maài.Ak teraparsloquit deliberatis à lege. Poftquä ilegeleberatifumus, quafimortua lege ac Tyrannomarito vnacumcarnali natura,ex^quot; tnipti ex priore feruitutc ac tyranidc, no iam damnamur,non reijeimur i Deo, fed ab eo* feceptifumus.lgiturDeo iam obediamus. Pleriq? valdefudant in hac fimilitudinc acco^ Wodandajedaccomodatio cftamp;cilis,li con* fideretur qua de re agat Paulus.Origenes dc^ ’orquethæc tantum ad cacremonias. Ac Pau/ lusintelligit feruitutem legis,qua tota lex tè^ Retnos reos,hoc eft accufat,damnat, perterre^ «dt'Et confeientia verfat ur in d ubitatione ac Päuoretantifper doneefolâ legem audij, Putat querendam elTe iuftificationc per lcglt;5,

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S iiij Pro*

COMMENT .PHIL-MEL«

Proj'ndc donee legem folam audit,amp;ƒ illâdu bitatione verfatur,non fentit feexaudiri, git 8lt;^ odif Deum,8lt;i à Deo rerjeitur- Abhac fefuitutedicit nos liberari, cum cognofcitn’ mifer/cordiam Chrüïi.Et liberati ilïa dubiia* tione 3lt;ftcrroribus,iam agnoldmiis Deuffl, fentimus nos item m à deo recipi in gratiain, fentimus tiosexaudiri, inuocamus8lt;^diliglt; musDeum.Ita dicit liberatos fieriiameius, à quo recepcif unt in gratiara^proinde obedw rc ci debent,

Vxoir nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Maritustyrannus.

Confeientia dubitans. Lex

Sponia, mortuo Sponfus nouns, marito tyranno

Cofcicntia liberata Deus recipicscon cognofeens miferis fcientiä liberata » cordiam Dei. peccato dânatiôe.

Ita($ fratres mei Sf vos mortui.

Conclulîo til argumenti, in qua fimiluu« dinem ad præfens negotium accommodai. Necaliud dicit, cjd iam recitauimus.Mor^ tui cftis legi per corpus Chrifti,id eft, libérait eftis à lege, p mortemChrifti,qui fuit hoftia, 6^ fatislècit legi pro nobis. Nunc vero funi^ liberal

IN Vn.CAP.AD ROMA

liberatoris. Ethancipfam fententiam rcpetf« Paulus mutatis verbis. Prius fuimus captif Ui legis,Nunc liberati à lege feruiamiisdeo, innouitate fpiritus. Qiiód autem dicit afie* ctus peccatorum per legem excitatos, effica« ces fuilTein raembris noilris,intelligit de du* bitatione,indignatione aduerfus Deurn,dea fperatione,Et in hac d ubitatione non fentiunt homines Ie exaudiri à DeOjquare fugiunt odcrunt Deum. Vetuftas literæ fignificat in* uocationera,8lt;^ opera cum dubitatione No« uitas fpiricus eft cum renouati Spiritu fantfto Veram fidutiam milericordix Clirifti conce« pimus,8d ftatuimus certo Deum nobis pro« piuumelTe.Eicumhacfidutiainuocara^De

Um.

Quid igitur diccmus, Num lex peccatumeftfÄbfit»

BJe redit ex digrefljonead efiêdlus ^legis, Profedoenim mirumvi« ïderi poteft,quare lex lata Gt, G no Jiuftificat. Hic igitur copiofe, vt nufquam aliamp;s docet deeffedu legis, quod videlicet lex tantum terrcat,quod accufet côx» faendas- Et quia conlcientia ,,cum non eft Sv quot;nbsp;pacata.

COMMENT. PHIL.. M^‘ pacata,fugitiram 8/ iuditium Dei, idcocer^ te lex non iuftiflcat,non affert vitam æterna, quia affèrthorribilcs dolores,defperationem odium Dei. Cæterum fupra admonu)^ muSjPauIumhicnonloqui de ciuiliufule*

Qiierititacj Paulus, Si lex tantum ocaoK vtrum fit res malajô«^ caufla peccati. Anirî dita fit ad hoc,vt magis peccemus. Refpon^ det per translationem,fez quod imputadunj fit peccatOjhoc eft, vitio naturae non legi, qd lex occidit,quia in tali natura non poteft mdi bremeffcc4umhabc-c. Transfert ergo rem» lege ad naturae vitium- Primum igitiirpO^ nit proprium fincm legis,videlicet oilendcre pcccatum,quern deinde fequitur alius finis, icz occidere.Sed id non fit legis vitio,fed pro ptcr peccatum. Ethos fines ordine exponii Paulus propones exemplum, quomodoM fua perfona hæc aedderint, ac profedo lauda da eft hic,8lt;^ fides dodoris 8^ prudentia Nä ille dem urn in primis vtiliter docct,qui often dcrc poteft, quomodo ifta gerantur, 8lt;f »‘I vfum transferantur, dequibus difputat,8lt;^ inprimis in rebus fpiritualibus prodeft San^ dorum experientiam nofle, vt ex eorutn emplis agnofcamus vim verbi,Sd opcr»

IN.VII.CAPADROMÄ*’

Der

Eft ergo hæc propofitio huius todus Iod, præcipua- Lex oftendnpeccatum, 8lt;^ agnia ftopeccati terret corda, Adjgit ad delpcratios» occidit, 8lt;i confcienda dum fugit fara 8lt;^ judicium Dei, vicilTim irafcitur Deo ^oditeum. Itacognido peccari inielligena lt;lacft,nonfpecu]aduc,Sed de cognitione, ’n Auacernitur nbsp;nbsp;fentitur ira Dei, aduerfus pec

tatum, Ideo Paulus dicit, Peccaium occafio

Wm accipicns per legem,id eft, agnitum per Jcgcm terret, prætereacommouct conçus piftentiam aduerfus Deutn, vt fugiatiudids Um Dei,8lt;; irafcatur Deo.

Deinde inftituit exempl um, vt intelligi poflit,quomodo haec accidant,8/ nos declas ’audicauflatreshominum gradus ponem’, autcertetriplicemftatum. Primus gradua illorutneft, quihabent confciendas fecuras, quorum altj etiam in apertis delidis nihil do hnt,non verè timênt judicium Dei. Älrj pro / pterhypocrifimiuftidæopcrumfecuri funt, fîcut Paulus ante conuerfionem fecurus erat, fumarbitraretur fe juftum eire,amp;^ legem del •uiplere-Tales diciïtur efte fine lege, quia lex nbsp;nbsp;nbsp;i

nondC

COMMENT. PHIL. MEL;

Itondum ferret eos,nondum accufateos,tó «ni'm tunc verê lex eft cum iudicat ô»; tcrret, non cum eft inparietibus fcripta. IcaPaulu* Flic dicit Ic fine lege vixiflc,hoc eft Sefuiflcfo curu mcum arbitraret fe legi fatifFacere, qu® habcbathypocrifincxternorum operum, amp;nbsp;peccatum erat morcuura inquit/ciliccu qua, nondum vidcbat magnituclinem peccati io naturi^twadumterrebaturconfciaida.ltï^ pcocatum nondum ocddebat,nonduxn incu ticbat terrores mortis*

Sine lcgepcccaiumeftmortuum,ideftp«: aiumnon tcrretnifiper legem oftóilumS^ reuclatumBlt;;nifiarguaturlegc- -

Secundusgradus eft horum qui iampQ' terrefalt;fti fenciunc lea Icgeaccufari 0lt;i condc* narijTaliseft Paulus cum perterrcfitjcuniai* tjbi venit lex,peccatum reuix«,ôëego m«’ tuUs fu m,id eftcü lex perterrefede me, ftedit mihi impietateracord is aduolus D«S» ego fcnlî meciamnarijh.orribiliterperturquot; batusfum 3^ natura mea cepit iralci iudiou Dei.jta re ipfticotnpen me non pofleex kg« conlolationem capere,aut,confeq uj, vt iufi** pronunciarerSedmilti opus efle inifericot* di»'

Additautem poftremocondufionf*” trans*

IN VII. CAP, AD ROMA,* ttanflationi. Ita'q? Lcxfanfta ,ideftquód fex otcidit Vido naturae humanae imputanduni fft,non legi.Lex ipfa qurdem bona cft,fed in wti materia non poteft mcliorem eflctfbi ha« here,Verbum Dei quidem vita eft, fed natu rahumana diflentit à lege,non obtempérât Ie gi- Ideolex non iuftificat natucamhu« tnanatn,

Quod ait,vt peccatum fiat exceTlenter pec ratum per legem.Idem eft quod antea dixit, quod lex ideo iudieet condemnet vt app* r«tt peccatum efle peccatum, id eft vt cerna^ tut ira Dei aduerfus peccatum cü fentrf quan turndifpliceat Deo, vtDauidisadultcrium nondum erat excellenter peccatum id eft non dum apparebat pcccati magnit udo et ira dei. antequàm Nathanarguit peccatum per lege, turn videlicet Dauid adhuc feciiro animo n5 videretquantopere Deusirafeitur peccato, Cïin cum occideret fratrem , etfi intelligebac female facere,tamennon vereapud fc ftatue batDeum offendi led cotemnebat iuditiutn Deijiudas e5 proderet Chriftn, etfi Icicbat fe male fecere, tarnen non norat Deum,non fen “«batDeumofFendifAtindefinitionc pecc»

tihæc

COMMENTPHIL. MEL, tl’ hxc particula prædpua eft,pcccatiitn id cfT« quo Deus offenditur.Igitur tum demîi pew catum inielligitur verè ciïe peccacumjCûle'’^ limusDeumofFenfum cflejDeumirafa,3^ poenas minari.Qiiosdam offendit figurafcr inonis, «n«fTaKaa' i «;i«f’’’«',fed graece eftdeg^ ierdi(flum,Nain «iMfruKils non tantum nificat peccatoremfubftantiue fed etiamad« iediuc rem viciofam leu noxiâ , vi fit hie vel peccatum valde viciofum vel peccatum vafi de nocens ac fæuiens,3lt;i occidens homines p legem. Adiediue enim vfurpat hanc vocem, Ariftotelescum ait.q.Ethicorum de vidoSs extremisrwf» axfofi t-'o ijS/jtsiii

DTfoff.

Tertius gradu s eft horu m qui in terrori bus eriguntur confolationem concipiuni per fideiTijHi iam funt iufti recondliati3^ placent deO non propter impletionem leg** led propter Chrifturn 'àlt;L accipiunt Spiritu«’ Sandum qui bonos motus bona opeW lneisparitamp;lt;;c-

Scimus enim quod kx eft fpi'n walis*

Paulusaddit rationem p oceupationf rc lex occidat' Nam aliquis obijcerc potuit-

IN Vn. CAP.AD. ROMA.

Ltgenon occidi homines,fed podus.Serua« n,8lt;^fienim non omnes honefte vi'uant, ta« men aliquos obtempérantes legibus honefte Viuere,qui beneficio legü videantur efle tu« ti.Paulus refpondet fe nonloqui de politia , Sed de lege fpirituali.hoc eft, quae arguit iudicataftedtuscordiserga Deum. Spiritus enira fignmeat motus et affèdtus.Kft ergo fê« Kntiagt;Lex eftspiritualiSjhoceft,non tantum eftpolitica,non tantum requirit ciuilia ope« ra Sed requirit notitiam Dei in corde.TimOa remDei,fidutiam,diledlionemobedicntiam «rgaDeum in omnibus operibus diuinis,in ’nortcet omnibus afflidionibus ,Item vetat cOncupifcentiam.Clare igitur hie reprehendi turerroriftorum qui fingunt legem Dei tan turn externa ciuilia opera præcipere. Non enimfatisfacit legi Dei Pomponius Atticus, et fi viuit honeftisfime- Nec iatisfacit legi Dei Pharifeusin Luca,tametß diligenter præftat opera legis,Corda eni funt vacua metu Dei, fidutia erga Deum,dileftione Dei nbsp;nbsp;Erailis

bus affeâibus.Errat igitur OrigeneSjCt fcho hftici,qui putant legi Dei fatisricri per extera naopera,«^ deinde quia vident ilia politica ®pera ratione efiFici polfcjldeo fingunt laomi« to proprijs viribus Si operibus iuftificari

COMMENT. PHTLTP MEL.

pofleJcaChrirtum ôlt;^ Spin'tum fandumrt* ijdunt,acfcquunturhaci'n renaturale iudit* um ratiom's de lege. Ratio enim nô videtiw’ pietatem cordm erga Deum, ideo nihil am« plius requirit,nilî politica opera. Sic intellw gere lcgem,eft legem politicc feu carnalitins telligere,hoceft,de carnali rationali difd« plina. Mofi facies fcribitur fuifle teâa vélo, quia ludæi non poterât fulgorem ferre,illud velum interpretatur Paulus ad Corinthios, efle hâc opinionem rationis de lege,q) lex ni« hil requirat nifi politica opera, lîcutautc hoc vélo,id eftjhac opinione ait arceri Iuda;os,ne videantfuam impietatem, ne qucrantaliâiu fîitiam, præter legis iuftitiam- Ita omnibus iemporibus,omncs imprj liac opinione capti funt,amp;c^ fomniantiuftitiam nihil aliudeffe,ni fi ilia politica opera' At prima tabula aperte redarguitcos,quæpræcipitdcdileAiôeDei, de timoré 8/ fimilibus motibus. igiturocd» ditlcx,quiaiudicat immundiciemcordiutn noftrorum,amp;lt;ï impietatem aduerfus Deum, 8«^ itahæretin natura carnali,vt non polTim'’ obcdirclcgi Dei,diligercDeum ex totocor« de,8lt;^C'

Origenesinterprétât, Lex elî SpGalis,id CÄ,allégorie». Hæcinterpretaiio fit intenu pclhui

IN VII. CAP. AD ROMA.

pcftiuahinc intelljgi poteftquodfuprac/ta* uit Paulus exemplum ex decalogo qui certC non eft in allcgorias transformand” .Et in hac toradifputatione loquitur non de interprétas done allegorica legis,fed de impletiôe,de os bedientianoftra,lcilicet,quód legi non fatisi ficiamus ,quód lex non fuffidat ad tollendû peccatum,fiuc cxponatur hiftorice, fine alles gorice. Et fe dicit elTe carnalem non quia legis allegorias non intclligat, fed quia non poftit 8gt;lt;1 fatisfacere, quia repugnetlea gi.S^quidemde ealege loquitur,quæ non recipit aliam metamorphofin interpretatiosi num. videlicet Non concupifces. Item diligesDominum Deum tuum ex toto cors de.Qiiare illas ineptias Origenis miflas facia 3tnus,8lt;; Paulum de maximis rebus docena ttra,fcilicetde.immundicic noftrae naturæ,et dcbeneficioChrifti,amp;lt;^ magnitudine miferia totdiæ , prudenterintelligamus, nec patiaa naur dodrinam grauilTimam Ecclefiæ ne« ttflariamcorrumpi aut obfcurari.

Ego autem carnah's fum venunda* tus fiib peccatum.

Quod dicit ego autem carnalfs,confert na »uramhooynis cuxn icge,vt oßendat Jegem

T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;idco

COMMENT.PHIL.MBL.

i deO occidere,quia naturadi (Tcntit.Lcx recjid rit notitiain Dei, timorem Dei, obedic nriam crgaDeum,in omnibus opcribus diuinis,)i’ morte,8^ alqsafflidionibus.At natura noä flracarnaliseft,hoccfl:,carnaliatantutn)ntelii gens,tantumappetcnscarnalia,hoceftqu» rens prcfidiavitacrationi iubicAa,Collocan* fidutiam in proprijs vihbus fapientiæaut iu fbtiae,aut aliarum rerum praefentium,tóten* nés Dcum,odioHabens iuditium Dei, tali’ cß naturacarnalis,feU Humana per fefe.

Deindedeclarat Paulus quomodo CU catoetiam nîicludetur, vt oftendat pectatû hærere in natura, vt necrenati femel exuant vniuerfum peccatum,ncc fandi legiDcifatis fäciant Non enim timent Sandi quantum de bent,non diligunt Deum quantum debent. Habcnt aliquam fidutiam praefidiorum cars nalium,interdumdifFiduntpromiflionibus diuinis,Interdumindignantur,necfatisobeä dienter tolerantalBidioncs. Interdum pene fuccumbunt ,pcne moriuntur per defperatio nem,ficut hic ait Paulus fecaptiuari a lege,id eft fe ita perterrefieri, vt vix erigere fide fe pof iit.Loquitur enim Paulus hic defequalisiûc erat poft conuerfionem. Nam ante conuerfio nem certamen illud nö crat-lmpius enim

IN Vni.CAP.ADROMA

Vultex corde ca quæ lex præcipit,Nec men* teleruitimpjus legi Dei,fed potius mente c5 temnit aut oditiuditium Dei, At Paulus hic ïicfe mente feruire legi Dei.Necefleeft igitur noccertamen intelligi poftconucrfionem.Ita ’locet Paulus quomodo in San Ais reliquu fitpeccatum,quod tarnen propter Chriftutn «snöimputaturficrcdant fibi propter ChrI ftum,ignofci,ficrcdant fe iuftos reputaripro pter Chriftu m,non propter propriam impie ’tonem legis-Falfó igiiur fcholaftici doAorea SttodltgiDeifatisiâciant, quód plusetiatn ^tiant,quodhabcant mérita fupererogatiôis 4d nofira dilcAio,noftra impletio legis, noftra opera Hnt digna gratia vita aetcrna,necindt géant remiiïionc peccatoa

rum.

CAPVT. Vin,

Niilla i'gitur nunc condémna tïo h(s qui la G hrifto lef« funt.

T ij HACTS'

COMMENT. PHIL. MEE'

ACTENVS deefFedu legisdixitcf H lex tantfi accu fct 2«^ terrcat cöfcicntias.

Oflendit etiarn quomodo pCccatfiin naturahxreat, Nuncadditdcgratia' Nulla nu ne condemnatio his qui fu ne in Chriftole« fu,8lt;^c.Hic proponit quid fit gratia, propric * autem intelligi debet gratia pro fauore leu ac ceptatione gratuitafeu iir.putationciulïitiï' Sed added um eft,Deuna cum fauet Öémiferc tur,donare etiam Spiritum fanóum ,Indf at cidit quod recentiorcs Theologi nominegrt tiæabufilüntprodonisSpiritus Sanûîi«vi* delicet pro dilclt;Sione,fcd eft periculola Cata chrefis.Hic gratiam negatiue delcriplît, nulla condemnatio efi inquit his qui funt in Chn* fto lefupd eft, quang habeant peccatum credunt,tarnen quiacredunt in Chriftuin Wt in gratia,id eft liabent Deum propiciiini' non eft eiscondemnatio.Non enim dixit.n® eft pcccatum in his qui credunt.Sed nô eftt°' demnatio vt fignificet pcccatum quod adel, remitti non reputari propter Chriftuif)^ reputari credentes iuftos non propter ptop'^ impletionc legis (haerctenim adhuc peelt;i3 incarnc)Sed propter Chriftum.

JDixK autem,his qui ambulant fecund^^

IN VIII.CAP.AD ROMA

^piritum non fccundum carncm,vt ofiendat S^odvicrècredcrein Chriftum fit opus non gt;'3tionis,Sed Spiritus Sandi in nobis. Scqui *Urratio feu expoGtio propoGtionis degras ’■S-quarenonGtcondcmnatiohisquicrcdut Chrifto ,quiainquit lex Spirit’ vitae in Chri fto lelu liberauit me à lege peccati 0lt;^ mortis-vocabulo legis eft mctalepGs,fumitur eni quot;ICpro gubernatioc vcl motu quaß diceret, giibernatio Spiritus quae viuificat apprchen ^oChrifto,ideft,fidcs in Chriftii,libérât mes 2lege peccati Ik mortis,id eft Gdein Chriftu Viciterrores peccati mortis, viciterrores confeientiæ Bdrurfus concepi confolatiohcm vjtam,quia nunc credo me iuftum reputa b propter Chriftum- non propter mcara iraplctionem legis, 8c^ mchabcrcftatuo pro piciuin Deum propter Chriftu m, nbsp;nbsp;G hacret

inmepeccatum.Itadefcribitquomodoiuftii ficemurôc'quomodo iibercmur a peccato 3k2 morte per Hdem in Chriftu, Gcutfupra dixtt iuftificati ex Gde pacem habemus.

Nam quod cratimpoflibilelegi.

Addit expolitionem huius rationis de cau fa gratis,videlicet de mcritis Chrifti.Scl quia hicGrammatica Sintaxis nonnihil habet inco inodi.primumitaconftruamusverbà.Quia c nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T ii) cum

COMMENT. PHIL. MEL» cura impoffîbile effet legi fdlicct tollere catum.coquód percarnemlex non poterat fieri.Deus mißtfîlium fuum in fimilitudiM carnis peccati ,ac darnnauit per peccatum ,P“ catum in carne , vtiuftifîcatio legis itnplc«^

Hæcpcriodusmultacontinet- Nam prw ma pars loquitur de noffra imbecillttate, aU tera pars de meritis Chrifti.AcprimumapW te dicit quôd impoffîbile fît per legem iufiw ficari. Tollit igiturdpinionem monachoru, . qui fingunt iecorâ Deo iuftos reputariproi pter fua opera fîue de congruo,fîue decondi gno, ôd addit quodlex fuerit infirmatapcf carnem,id eft violata.Eft enirn hebraifmus. Carnem autem vocat totam naturam huma nam/ationemjCt fenfum,fîcutin loanne feri ptum eft-Quod de carne natum eft Caro eft, ac fignifîcat quôdipfa ratio, fî conetur hack gem facere Diliges dominum Deum tuum, nô polTit cam facere, hæret enim in natura co temptus Dei,odium Dei 8^ fîmilia. Hoctß quoddicit, Lexeftinfirmata pcrcarneffl,id eft non potuit per carnalem naturani,pegt;' l^î nianam naturam Heri.

Per peccatum damnauttpeccafum in carne,

pofirt

ÏN Vin .CAP. AD. roma;

PofteadkitChrifium fâdumcflc hofîi'i tt nobis promcritum eflc reconciliationc,vo «turenim hoftia quæ fubit ptxnatn pcccan' tam'cçperfoluit,ôlt;^ fatisfacitpro pcccato, 3^ tondiiat Deü- At folus Chriftus talis hoftia tft.verum hoftiæ in kgc tantum fimilitudia nequadam ficappellabantur, quia fignifica* bantChriftum venturum, ncc fatisiaciebant pro peccato, necmerebantur remiflïoné pees catorum,nec reconciliabantDcum. Hare «nim competunt vni Chrifto.Et confequebä tur pij in populo remilRoncm peccatorum , non propter illasfuas caeremoniasexopere operato,fed propter Chriftum, per fidem in illü. Norant eni eumpromiffueflê, vtpers «urn recondliarctur Deus. Interim vtebans turhiscæremonijs,nôvtpreciopro peccatis, fcd vt fpcdaculis quæ admonebat cos de ves turoChrifto.Vtituritacj Paulus hic quads figura verborum fumpta à cscremonijs Leuf ticis. Nameumait, per peccatum damnauit pfccatum in carne, Vocabulum pcccati non idem Ggnihcat vtroej loco, fcdpriorc loco fignificat hoftiam pro noflris peccatis, poftes riore loco accipi debet pro culpa.Nam ad c3 dem modum in Lcuiticis ritibus hoGiæ vos cabantur tUlt;cn QIPK quæ alioq peccatü

■I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T iüj 6^cub

COMMENT. Phil: mel; .

8lt;^ cülpam {igniRcantJbiKmrxfUTûn/fnxfifîgnii fîcantmulAâm 3lt;^ fatisfadionein prociilpa* Si licet hic vti cxéplis latinis nbsp;nbsp;græcis- SicUt

Latini piaculum dixcrunt,autGræci ïtahicpcccatum vfurpatur- Eft igicur fentcn^ tia,Per pcccatum,id eiî,per hoftiam Chri(Kîgt; damnauir peccatum in carne, id eft, abokuif peccatum in hominibus, didt autcm dikrK, damnauit, vt fignificetius pcccati fublatum cfle,hoceft reatum,videlicet neaccufet, nck^ roget pocnam mortis ôt^inferni-Vt fi q uis dM cattyrannumdamnatum cfte, hoceft,ius8^ potentiam ei ademptum cffe nenocf re poffit’ Eftautem damnatum 5lt;^ abolitumiuspe«’* ii,pcrhoftiam Chriftum,quia hïcfuftinuif^ nobis pocnarn peccati,mortem, iram terrores inferni. Oportuit enim efte prccium aliquod,quo rcdimeremur.Id predum Ghf* ftuscft,fa(ftus pro nobis vidima,ßcui3lt;^ 1°^ anncs ait. EcceagnusDei, qui tollitpf*^^^*’ mundi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Sicut autem Paulus hic Ghriftum appflquot; peccatum,Ita ad Galatäs,maledidum app^* lat,ideft, talem,qui fuftinuerit maledid*®^ ncm,hoceft,pocnam pcccati, iram Del, O’® tem.amp;^ terroresinfcrorum,fccQd3eCorin’ orum qutnto. Eum qui nori nouerai

ÏNVm. GAP. AD ROMA.'

tum ,pro nobis fedt peccatu m ,id eftjhoftiam cjuæ fuftinerct poenam peccari,quam kx irro gabat nobis,videlicet mortem infernum» Sicamp;lt;^ Efaias locutu sert cum ait, Quia ponit »nimam fuam peccatum, id eft, hoftiam pro peccato, Vidcbit fernen longæuurt^, hoc eft, confequetur regnum perpetuum,8lt;dabit fu is vium æternam,3^ rc^num æternum.

Quanta autcm fit emphafis in bis verbis, tum Chriftus vocatur maledicftum 5lt;^ peccaa tum,copiole crponitLutherus^in enarratio« ncPfalmi vigeiimi primi. lllud autcm maxime refert, vt cum horum verborum emphafimconfideramus,transferamus tales locos ad alendam fidem, öd confolandam c5 fdentiam,contraterrorcs peccaii- Si enim Ch tiftusefthoftia,prccium öd fatisfadio pro no ftrispeccatis, longe pluris faciamus id preci« um^quam vlla peccata, quamlibet atrocia* Noniudicemustalemhoftiam nobis inuü« lern elfe. Ego interpret or more aliorum. Per ptecatum damnauit peccatum,Græce legitur Wfi iig«fTi«s,quod fi quis exponet,propter pec tatum,planiuscrit, Dicitenim, peccatum in ' nobis abolitum efle,propter peccatum, id eft 1 ptopter hoftiam Chriftum. Hæc ipfa phra*

T V fi»

COMMENT. PHIL .MEL« '

fis fumpta eft ex Lcuitico,vbi id quod hebra kceft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vcrterunt jnf/Æ|U«fj/«î. Vub

garius nihil hoc loco dicit,quod ad rem fecM at SedOrjginemipfaphrafis Leuitici dedult; xit,in hancfententiam,vt mp' «^«fTiasintelle* xeric de hoftia, Vidi qui fie ordinabat verba, Qui pro pcccato, videlicet noftro, peccatutn fcilicet hoftiam Chriftum,damnauit, hoc eft, morti deftinauitjfubiecit pocnis pcccati. Haef «narratio habet candem kntentiam,quam fu perior. Egoautem propter nouitatcm,hac pofteriore nolui vti, etfi hie mollior eft con* iirudio, quàm infupcriorc.

Vtimplerctur luftificatio kgi* fn nobis.

Sicintelligunt, Chn'ftum fua morte pro* tneritum efle, vt deiur nobis Spiritus fand’» vt poftea legem fecere polTimus. Hoc verè, fed non in loco dicitur. Etfi anim datur Spi* ritus fandus, vt legem faciamus, tarnen non proptcrea legifatisfit, neciufti fumusillaltj’ gisimpletionc, quæfequitur regenerationc. Quarc fiç accipiendus eil Paulus. Chriftuin pro nobis datum efie, vt per cum reputeniur fatis feci fie legi, vt propter cum reputernurjU fiijCtiamfi ipfi non fausfecimus legi, fed

IN vm.CAP. AD ROMA*

’’aimpletiodonatur 8^ imputatur nobi's. Its Ifximpleturin nobis,vt ita dicam, imputatJ yCjficutinfradicit- FinisIcgiseftChriftusad jufiitiam omni crcdenti. Id eft,quiChriftum nabet,iuftus eft,rcputatur kgi fatisfeciflcjha:» bethocimputatiue,quódlex rcquirit- Non *nimaccufat,non condcmnat lex, hos qui fe de apprehendunt mifcricordiam, donatam propterChriftum. Hienimiamreputantur gt;ufti,non propter impletionem legis,fed pro pterChriftum, qui propofituscft nobis, vt proptereumhabeamus patrem propidum, reputemiir iufti.

Qui mim fecundum carnem ambulant, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

HicinftituiturAntithefis virium naturae botninis,amp;^ fidei,quam Spiritus fanAus pas rit in cordibus credentium. Secundum car:« tiem eire,eä non habere Spiritum fanAu, fed tantum vti naturalibus viribus,non folutn fenfujfed etiam ratione- Sapere fecundu ra car •''’’’»fignificatnonfolum appetitum fenfiu« tium,leu beluinum,fcd etiam fuperiora, delicetcogitationem rationis, nbsp;nbsp;appetitum

tationalc. Copledii ein Paul* Sfitiff» notitii

\ . eOMWENT.PHlL MEb

' roticiamSx^appetitum. Tres autem gratlu» funt bonorumjquæ ratio intelligit nbsp;nbsp;app^^

tit, videlicet bona honeftajioc eft,ciuilcs viß tutes.Deide vtilia,vt diuitiæ, imperia, opts ôdc.Poftremus gradus eft volupiatum fenP Hæctria appetunt homines fecundutn natiw ram fine fpintu fantSo. Nec intclliguni fpiri tuaha,necappetunt ipiritualia,id eft non ve rcnoruntDcum,hoceft non ftatuunt quod Deus nos refpiciat, quod irafcatur peccatis, quod mifereaturltem non verè limentDdi, non verè confidunt Deo,non vereexpedani bona à Deo, ficut alibi inquit Paulus, An» malishomonon percipit eaquæ Deifunt«

SenP carnis mors eft,intelligi debet deco« gniiionefeu iudicio ratioiiis deeffedibus omnibus,qui in naturahumana exiftunt ß« ne Spiritu fandoCompleditur cnim Paul”! vt antca dixi,Aigt;-ap' xsù JfMf'p' rationem, lenfum er apetitum.Ét fignificat quod necç cogitatio rationis,nec}; vllushumanusconatusautaft fedus viuificetcoraduerfusiram iudiciu Dei.philofophia,leges publicaCjimoipfalW dei mors eft ,ideft non viuificat cor aduerfuä - iram iudicium Dei, cum ratio hæc tenet» cogitat conatur facere, Nees lequituf ■' ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;philo*

IN. Vin CAP. AD ROMA; philofophiam aut leges mala elTe.Sed phflor ^^ophiaet leges feruiuntcorporali vicæ,et mo ■‘iunturcQ corporal! vita, ficut medkina aut îliæ artes vitae neceirariæ,de his etiâ dici pofa f«quod fint mors,id eft qd fint res quæ non Viuificant coram Deo. Verum Paulus hic in tdligi debet de illiscogitatibus motib’, 9UOSnatura humanahabeterga Deum fine Spiritu fando fine fide- Hi motus omnes funt mors vere peccata.

Senfus Spiritu s u ita eft et pax,id eft Fide» in corde efficit Spiritus fandus , viuiS wt confolat ur cor in iu dicio Dei. Sicut 86 Chriftus,docet,Qui credit in me no moriet. Item Hæc eft vita æterna vt te cognofcant de* umvcrum,8lt;i quem mififtilcfum Chriftû. ,

Senfuscarnis inimicitiaeft aduerfusde quot;nt.Hse funi dare fetentiæ quæ teftantur »On poflimus legem Dei facerc,0lt;^ Deum di \ ligereviribusnaiuralibus fine Spiritu lädo« Aitenitft fenfus carnis,hoc eft quidquid natu rahumana fine Spiritu fando de Deo ftatuir, 'ftodiumDei ,ficut.resipfaloquitur qd ho mines fecuricontemnutiram iudiciûDci,. Peinde cumktiunt homines iram 3^ iudkiu Pfijiodignâtur hanc mileram naturain lege, (»orte 8lt; infiraus calanuMubus oncratam

fc.

COMMENT- PHIL. MEL.

fe.5^ accufantDeum crudelitatis. Itacphoinl nesfecundumnaturamnonpoflunt diliger« deum,8^ obcdire Deocx cordc in afflidioni b’jô^c.ldeo addit.Legi Dei non eft fubditus fenfuscarnis^acne poteftquidem fubijcii«! eft,Humana natura fine Spiritu fando nopo left legem Dei fecerc, hoc eft, non poteftDc* urn diligerc, vere obedire Deo, 8lt;:c, Natn cum Paulus negat homines fine Spiritu fanlt; (So legem Dei facere pofle, loquitur non de duilibus operibus, Sed de prima tabula, 8^ motibus cordis erga Dcum, de timoré,de dutia.

Addit Paulus in eandem fententiam, Qui in carne funt,Deo placere non poftunt, id eft, quan^ facrunt homines ciuilia opera,;tamen non placent Deo fine fide,0^ Spiritu fando. Docet igitur dare, qj legem Dei non pollim* fine Spiritu fando facere-

Sequentes fententiæ teftantur,qj caro figni ficettotam naturam hominis,hoceft, fenfuio

rationcm,0^ q? Spiritus fandus fîgnificet nonaliquam partem rationis,vt quidemEpI cureiinterpretantur,fed Spiritum ianduD« urn,8^ aireduseiusin nobis. Paulus em tue dicit eos non efle in carne, fi habeant fpirituin Dei, ËC addit neâatiuam,4d illinon lintftin

IN vm CAP'AD ROMA

I^ci,qui non habent SpiritumChrifti.Ex hac dtfinitionc fequitur,omnesqui nôhunc Spi fiw Dei habent,in carne eflc. Caro igitureft quidquid nafcentes nobifcQ afferimus ,fcili« ttt fenl'us 8^ ratio,Et quia infra tcftatur fc I03 qui de Spiritu quem accipiunt homines,oftg ditSpiritum fandum noneffe partem ratios niSjquænobikura nafcitur.

Vos autem in carne non eftis,

Haâcnus dixit de gratia 8^ efifedibusgra iiæ,at(^ itaabfoluit totam illam method urn, inquaconfert peccatum,lcgem 8^ gratiam. Nue addit adhortationem et confolatiôem. Nam hos locos plerûcç adhibemusin peroa rationibus. Primum autem

gt;nqua viam Gbi facit ad adhortationem. Inci pit autem hicperorationc,vos autem in cars ne non eftis 8lt;c.8lt;^ eft«n»«foï”'qua admonet, «os de Spiritu fando, vt inde ra tiodnetur qd dtbeantbene operari 8^ fuftinere alRidione» quia Spiritus fandus nö fit ociofus,fed mor titicctcarnem8lt;c.

Si Chriftus in nobis eft,corpus mortuü eft, ideft.SiChriftus per Spiritum fandü in nos bis eft.corpus mortu um eft id eft mortificat« întelligendum eftenim quod ceperit mori, non quod prorfus fit defunäum morte gt;nbsp;8^ morti

COMMENT. PHILIP ME t; nftortificatiointclligi debet deferijs terrorib* 8^ doloribus, videlicet, de vera poenitentia, ÿgt;é de ven's afflidionibus, Nee tnortificabo vocada eft diligentia cohercendi corpus, quâ præftat ratio,Sicut etiam Philofophi Mos nachi quandam abftinentiam præftant,in terno vfu voluptatum modcrando.SedhxC abftinentia non eft mors,quia eft certumop’, rationis. At mortificatio eft paflio, 8^ talis at flidio,qu3e naturatn extingueret,nifi fuften« taremurconfolatione Spiritus fan(fti,pfTVtr bum Dei. Docet autem hie locus, quarefan« lt;fti affligantur, videlicet propter praefens cat um mortiftcandum. Sholafticifinguntdt fatisfedionibus, qd poft remilTionemcuIp« neccflcfitimponicercas poenas ad puniendu peccatum- Allegant pœnâ Dauid poft renaif” fum adultcrium, quanep autem interduffl exepli cauffa Deus imponit pocnas,nunc q? tarnen tales poenæ, nccç imponi, necj remitu abhominibuspolTunt.Idconcc ad poteftate clauium pcrtinent,nec^ compenfantur fatisfa dionibuscanonicis. Cæterum generaliter de a£flidionibus fandoru m lentiend u m eft, itn poni cas propter praefens pcccatum, videlicet vt in periculiaagoofcant corda immûdiciefli , fuanj»3lt;^ difiamp;d«nuam,8lt; aliapcccatahxKiM j iTn;-.; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;li»!»

IN VIII.CAP» AD ROMA.

tia in natura,ôlt;^ rurfuserjgantur8lt;^ conci'pf:* ant fidetn8lt;; alios mocusTpirituales,ßcutad Corinth.fcn'ptumcft.Etfiexteriornofter hoa tnocorrumpitur, tarnen interior renouatur dc dir indicm.

Ergo Fratres debitores fumus non carni.

Sequituradhortatio cuius propofitio eil, bebitores fumus non carni vt fecundum car nemviuamus,fed iccundum fpiritum. Eft autememphafis in verbo debitores.SigRifia ratenitnnecefl'arium cffe bene opcrari. Pria maratioà poenis ôdpræmqsfumitur.SifccS dum camera vixcritis moriemini.Eft auté fc cundum camera viuere obfequi cupiditatia buscarnalibus.Id voc5t peccare mortaliter. Sifpirku actiones carnis raortificabitis,viuc «is Hicfatetur Paulus in fandis eße aftiones i tatnis malos motus,fed tarnen fandios nS \ obfequiillismotibus Atcçhinc fumi poteft 1 quæ peccata venialia,quæ mortalia dicätur« 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Additur ratio à caufa efiiciente. Filq Dei

\ »gunturSpiritufanAo, voseftisfadifilqac \ ttptoSpiritufanäo.lgituroportebitvos a« ' giSgt;lt; gubcrnari à Spiritu fando- PauP enim , (onk snüoreta nünotem, quibus poßtii \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y prüden»

COMMENT- PHn_. MEL.’ prudensledorfticikpoteftattexereconclufi* onem.

Spiritum fcruitiith vocat ipfos icrrorcs, ficutlex ierretconfdentias,ltgn)ficatautcpiiu lusnouum verbum tradicum efle quoJli’ bcratnosabillisterroribus^quia rcmittjtpcc cata.Ideo'cpcumülo verbodatur fpiritus (à éi’,gconfolaturôlt;; libcratcorda à tcrrorib^.

Deindedocetdetcfiimonio Spiritus faiw di,et quaies fint motus Spiritus fandli,vjde licet quod per fpiritum fandurn agnofcaf musDeum verèinuocemus.Idautem fit quandocordain terroribus pcriculis guntfefidc0lt;: recipiuntconfolationcmct vi tarn .Et id vocat tefti moni u m Spiritus fâdi gt;

Cohxredcs aiitcm Chn'fti fi vnapa ti'mur,

Superior pars perorationis confumitiiri n adhortatione-Nunc infiituit confolationem, cam'cp multis grauifTimis argu mentis tentijsauget atc^ ornat.bftautempropofitio conlolationis in his verbis, fumus cühxrcä des Chrifti ,fiquidem vna patimur, biîcnim fententia oportet nos pari,quoniam Ctó ftus paflus eftjBc^ ad hanc propofitioneingra dacioheperuenit.fi iumusHlq Dei;,/uniusà^ lu-redei

IN vni.CP.ADROMA

hæredcs.Etfî fum^ cohærcdes, glorificamur cumipIp.Hk additur modus feu via ad glo rificanonem.fi quidem pafli fuetimus quem îdinodum ipicpaffuseft.

Exilîïmo cnim qi non fint dignx afflidiones.

Deinde addit confolationem vt horrctur adtolerandas affliftiones muniatnoscô tradefperationem.Primum argumeniû dus dumeftàpræmr)s,8lt;^ ab exitu afRiAionfî qualî dicat nedefperetis,quia non erunt pers pttuæaffJijSiones.Imoparient vobis maxis quot;lïptaeinia.Necpcnim vllo modo refpôdct pfæientesafflidionesmagnitudinipræmios ■■um. Hgt;c nihil eft opus longa interpretatios

Quisenimnonintelligit valerein cons olando hüc locum de exitu alflidionumct Pfæmijslt;

Expcdatio creaturæ rcuelationem filiorum Del expedat

Secundum argumentum fumptumeft ab *xemplo vniucrlitatis rerum. Eft autem ves occupatio quædam.HochorribiIiter crus j^’nanâos,quodcumàmorte, à peccatolia 'fÄrifecupiantj cum ecclefîam liberari a'i V n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;punt

COMMENT. PHm. MEU

pianiàpericuh's in quæfubindc vident est® conijcjjdiffertur tarnen liberatio, nec «n»* dura præuident, qua pateat exitus ptiu* torum pericuiorum. Sicut Mofes no® vidit quomodo cuafurus elïèt cumàterg® inßaret Pharao,vndicf inclufîeflènt Iha« litæ montibus,ac mari,ficut nunc non vide* mus exitum præfcntium motuumb^defe» Boni doftores interficiurt tur,principes g«s confpirant ad delendam eedefiam, crcfai fanatid dodores,vulgi licentiaetianifpedat adexcidiumecclcfiæ,quodhoc3gicvt pror* fusfoluatur omnibus vinculis religionis» Adhæcdeferuntur fîudia ,bonaingéniaalx fterrcncuràdolt;ftrinareligionis,magnitudine pericuiorum,Multi etiam deledantur nou® quodam doftrincgenere,exquo prorfusfi* unti^'oi.GralFantur inecdcfiâamp;f extcmilio ftesTurcæ.Inter hxc mala quæ nulla voxhu mana pro magnitu dine exponerc poteft,pent tus videtur interitura bcclclia. Haec pericuh E quis confideret, no pocerit non horribilitef perturbariChriftus videtur in nauicula dor tnire,ac deferuilTe eccleliam in vniiicr(5,Cru datigitur animos mora,quod nonftatimo* pitulatur ecdefiac Chriftus,3utfaltem quod no oftendit modum quo velic inftaurareß»

eleSii’*

IN Vm.CAP.AD ROMA

fiam.PauIws igitur hi'c proponit excmplS ’pamp;mvniucrfitatem Tcrum, ô^iubetconfia ’dfrarequód ficut rerum vniucrfitas expcdat liberarionc Slt;: pcrfcrthanc moram jita nos «pedarc debcamus-ficcnim argumentatur, Munduscondituscftnon ad abufum impR» rum,fed vtDcoferuiar Nunc diabolus Sd ïmpij totacreatura abutunturcontra fandos, abutuniUTOpibusSd imperps adomnia fias gitia.Præterca eriam ad perdcdosfandosjcr goneceffccftaliquando fincm rerum fore,

liberato rmindo impios dare paenas. Ada dit autem grauiflimum’ri'^«’^« cum mudo fen funi tribuit,quod dokat fein hoc abufu cap. tiuuinxeneri 6^ quodenitatur vtcxoneretur impijs-

Vide autem qdomodo diuerfa argnmenra ««adem re fumunt humana ratio nbsp;nbsp;Spirit^

fandus. Epicurei fic argumcntatur, Quia i m pi}benchabent 8lt;^mundo ctiam magis vtun •urquam pq,ergo Deus non curat huma •la Paulus diuerfum ratiocinatur.No eft pof fibile totam rerum naturam ad abufum con * ditamcfle. Imptj nuncabutuntur mundo, I ’gKurimptjaliquandodabunt paenas libera j Wmundo, Hocvocat Paulus muna dum vanitau fubieduni efle, quod fubrés

V «ij lt;Su»

COM^\ENT.PHIL. MHL*

pterabufumimpiorum, vt cxonercturim^ pris, 8lt;S vtimpiipuniantur.Ac renouabituf vt giorificcnturfilij Dci,3lt;^jpfeinund^ trans feraturadalium vfum, videlicet ad laudcm Dei.Sicutigiturtota vniuerfitas reruinexp« lt;Sat libcrationem,nec mora frangitur,itanos fuftineamus fæuitiain iniurias diabob» nec defperemus proprer moram. Sedfciam’ £orc.utliberemur,8lt;^ [i necpmodü neC^teiiP pus,quo id fîci præuideiTius,ficutnccmun^ dus præuidet.Hæceft luinma fecundi argus menti.

Et nos ipfj qui primitias.

Tcrtium argumentum fumptumeftab excplo Apoftolorû-Nos quoep 11 maiori donahabem’, tnaffligimuramp;i ludamurru confeientia nolirorum peccatorum,cumteN roribus dfaboli.cum confeientia fcandalorii, expedamus donee liberemur.Ideo vobis quoc^ patiendum erit, Acmihiquidetnpris mitias fpiritus collatiue pofuilTe videturpro maioribus donis.Si quis autem extenuatiuc pofitum pucatjintelligat primitiasfpiritusdt donis omnium fandorum, videlicetquüd fîntprimiiiæô^ inchoatio, non decimseitu perfedio*

Spe

IN VUL CAP. AD. ROMA.

SpcSafuL

Quartum argumentum fumptum eft ex taufa formali, videlicet à modo faluationis, Cjuod fcilicet ideo tolerare afflidiones debea tnus,qu)a ita falui fadi fim” acceptis promifa Gonibusper fidem,vt tarnen adhuc expedc* turliberatioS*^ euentus promifTionum. Eft autem hie integer fillogismus. Speseft earS rerûquæ no vident,fpe falui fedi fum’,ergo itafumus falui, vt nondum appareat res, fed Gtexpedanda.Hoceft,ctiam fi adhuefentim’ nos habere peccatû, etiamfi adhuc vexamur terroribuspeccati,mundi 3^ ciiaboli,etiamß morte etalrjsafflidionib’ opplTifum^ tame fentire oportet quod placcamus dco propter Cliriftuni,0lt;^ quod propter ilia mala non fia mus perituri.In hanc fententiâ inquit ad Gal. Nos ipiritu ex fide fpem iuftitiaeexpedamus inChriftolefu,quafi dicat. Nonaccepimus integram nouitatem. Sed expedam* earn. S.' interim fide iufti reputamur,n5 in nobis, led in Chrifto lefu, ideft propter Chriftü, non propter noftrammundiciem.

Hicigiturcgrcgieconfolatur nos nc defpc femus,etiamfi fentimus in nobis hærere peca catum, ôdfimuldocetnosdeiuftitia fidei,

V iiij vt

COMMENT. PHIL- MEL.

Vf non incueamur noftram mundidem, SeJ pronnffîonem Chnfti,8^propter Chriftum, lenciamus nos reputari luftos, cnamfi adhuc in nobis hærent naturæ vida, quæ grauani” obedit Deo,magno imfpetu fugit crucem, aC mortem,expetit bona carnalia, confidit bolt; nis carnalibus,oppugnatur diffidenda va rijs terroribus- Inter hæc tarnen retinendaeft fpes,8lt;^ ftatuendum,qdDcuscerfó fît nobis propidus,8lt;: certo expedanda eft noua * terna vita, ac i u Ricia.

Hie neceiTe eft docerc de fpe,Priniuni df praecepto,quód præccptum Dei fitfperarefa Iutcm,deindc ctiam q, hâc fpcm oporteat eff' certam,non ambigentem, quin Deus fît no’ fcruaturus. Ac depræceptoconfiât-Nainqd non fperat,qui non expedat promifla, is pt® fedo negat Deum veracem efle. Ideo fcript® rafæpeconcionatur de fpe,0lt;^ quidemiptta^ re præcipit. Pfal. iiij - Sacri ficate iacrifidu m i®* ftitiæ,8lt;^ fpcrate in domino. Hie fpem ipfatn, vocat facrifîd u m iu fi u m, gratû Deo.Pij* mo-xxiirj.Vniuerfiquicxpcdantte,nonwlt; fundentur.

Sic autem erit cerra fpcs,Primum,fi cogKS bimiis defpepræceptum circ,8d huiepra«^ pto obediendum elTe, fiuc adfint mérita,

IN vm. CAP. AD ROMA.'

non adfint mérita* Nonemabolct Deus hoe præccptü j^pterea, quia define nobis mérita, Vt maxime cætera præcepta antea violaucria tnus,tarnen non debcmus cumularc ilia pees tîtanouo peccatOjViolationc huius praecepti de fpe.

Sed dicat aliquis,Quid fi mâdatum de fpe tequiritconditioncm noftrx dignitatis. fiitaeftjCum défunt mérita,cum fumusindw gni,fruftra videbimur fperarc. Ad hæc refpo dto.Hoc ipfum agit Paulus, vthâc dubitatif onem nobis eximat,vt doceatcerto fperandii t(re,Et vt certo fperarc poirim’,docetcaufatn fpeie(re,nô dignitatem noftra, fed folam pro tniflionc mifericordiæ.Hac fuftctari,crigi,S^ connrmari mens debet,vt certo expedet vita æternâNon debet difputarc de ^pria dignw täte aut indigm'tate. Non pendet ^mifiïo dei exconditione noftræ dignitatis, ficut paulo poftdicit. QuisaccufabitckdosDcie Deua eftquiiuftificat, QuiscÖdemnabitlt; Chriftus interpellât pro nobis. Eft'cp fcopus huius gra üinimæcÔfolationis,munire perterrefados, qui agnofeüt immundieiä imbecillitatcm fuam,yt certo ftatuant fe Deo placcre jjpter Chriftum,non propter dignitatem propriam aut legis impletionera. Tales qui fentiunt ie

V V indi»

COMMENT. PHIL.MEb

ihdi'gnos efTcjjubct fperare, Quare non opor tet fpem ex condinonc noftræ dignitaris peiw derc. Arc^ ita funt in Pfalmis accipiendæ fern tentiæ de fpe,præcipientes vt difcamus ea pen dere ex fola promifTione mifericordiæ, nôcx côditione noftræ dignitatis, vtPfaI.xli Quas re triftis es anima mea,amp;^ quarecôturbasmei Spera in Deo,quia adhue confîtebor ei-Angi turenim DauidjBe^ luAaturcum defpcratios ne,propterindignitatem fuam. Sed erigitfe fidutia folius mifericordiæ contra indignitas tem fuain,8lt;^ fefe hortatur ad fperandum.Sic in Pfalmo.cxxixinitioconfiteturpeccatuni. Siiniquitates obferuaueris,Dominequisfus fiincbitC Poftca quanqu'am confelTus fit.fe in dignum efle, habere peccatum, tarnen cris git fe promiffionc mifericordiæ,dicens.Sufti nuit anima mea in verbo ei’, fperauit anima mea in domino.Quia apud Dominum mi'C' ricordia.Difcamus igitur certo fperandûeflci Non eft cnim fpes,quæ dubitat,difcamuseri gerenos in omnibus pcriculis, 0lt;^ inomniin uoc3tiôe,côtradubitationc.Difplicetem‘l^° dubitatio,quarcnec{;coli,necj inuocaricuin dubitationepoteft,Difcam’8^ hoc,quomo* do à dubitati5elibcrenturcÔfcientiæ,fivi^^^ licctjfciant fpei cauflam cfle debcrefolatnu^^

IN Vin.CAP. AD ROMA.

promifljonc,nô noftra bcnefada, aut noßras virtutes Scd non fine maximo atcj! acerrimo «natnine abdiidt mens ab hac opiniôc,quæ iudicatfperandumcflc4gt;pterdignitatcmno«j firam^Hseretern haec opinio naturabïin men tibushominum. Efl'c^ipfalcgisdodrina, ac fcnicntia. Idco finguli experimur,($ tenuitcr fperemus 5lt;^ expedem us bona à Deo.Reclaa mat enim chirographfi il lud in corde,q? pro« nunciat nos indignos efic, Quare iubet Ipcm îbijcerc. SedEuangclium hoc proprie agit, Vtilludchirographum deleatjVtiliâ natura« bm opinionc,ac fcntentia legis ex animis tol lat,3lt;; infcribat aliam de Deo opinione, vide gratis velitefle propicius,cpidignos velitexaudire,acfaluare. Non polTumhoc •icgocium pro fua magnitudinc explicate , quod tarnen ita demum rede intelligeiur, It banc dodrinam ad vfum transferemus. Nul lumpcccatum injnundocommuniusefi hac dubitatione, Et eßobfeurum vicium,quod nonpoteßiudicari,atc^ agnofeifineexperien tia. Ideo diligenter admonendi funthomi:« nes,3lt;; vtipfam vietj magnitudinem, inteU ligere difeant, 36 fc contra hanc pefiem cria gant, etfidcexerceant.Aduerfarr) noflri voa dferantur de bonis operibus, atque interim

tantum

COMMENT .PHILMHL-

tantum docent externa polirjca opera. Pf his confeientiæ certaminib' magnum apu“ cosfilentiumeft. Ita tantum opprimutitdo’* An’nam horum opcrum quac funt propH^ Chriftianorum,fcilicct, vera exercitia fidtij luftantiscum dubitatione,in omnibus ptd^ culiSjin omni fnuocatione,Deniq; cum alajjt atcçaugcantdubitationem,fundituscucrtiit cultum inuocationem Dei,

Simi'Ii ter autem et fpiritusadi^ï' uat infirmitatcs noftras.

Quintum argumentum fumptum efi auxilio.Nam 3^ hfclocus valet in confolan* dOjCum auxilium in periculis oftenditur.Tf fiatur autem Paulus,Dcum fpiritu fandoco fïrmare 8lt;^ corroborare pios in afflidionib^ ne deficiant.Sicut Chriftus pollicetur.NÓ rclinqua vos orphanos.veniam ad vos. No turbeturcor vcftrum’amp;ï c.Haefententix pO* licenturauxilium,e( ßmul docent darifpiri^ tum fan Aum.Proindc in omnibus periculis experiamurhaspromiflioncSjCtpetamusaU xilium à Deo,nec dubitemus,quin De’pf^s fiiturus fitpromiflum.Porro bic Paulus an tithefîn poniunoftræ imbedllitatis,ct auxilij diuini,Natura noßra argrc obtempérât infflow

IN. Vin CAP. AD ROMA:

in mortealijs affliAionibus.Cruciatureti sm expectationeliberanonis, cupitftanaut enpiexpcriciilis,autccrta^fpkere quoraw dofimuseuafuri.Ideo dicitjOOsnefcirequid Oremus,quia aliud petit naturacarnalis,qu3 quod vult Deus. Deinde opponit remediS huius imbecillitatis.Interim tarnen fpirit* fû dus interpellât pro nobis,gemitu inenarrabi li,ideftfpirit’ vincitinbecillitatcm carnis,ef fidtvtaliqua ex parte volentes obcdiamus Dco,3lt;^ petainus atlt;$ expeAemus liberation ncmfccundum voluntatemDei,ficutChrin fius ait,veruntamen non ficut ego volo, fed ficut tu vis.Porro fpiritusfandusita füllen:* tat jquando vcrbo erigit cor. Sicut in PlaL» mis oflcndunt exempla, Verbo tuo viuifica amp;nbsp;me.bt hanc obedientiam att^ inuocatione Vocat Paulusgemitum inenarrabilem, non vocat act’ elicitos auifrigidas et ociofascogi tationes Loquif.n.PauP de vcrocxcrdtiofi dejinmaximis periculisSd afperrirais aiflin Aionibus 3^ veris contritionibus.Ibi Ic Sdes Vereexeritquurn nos confolatur à morte aecerna libérât, hit cîî tails Sdutia llberet amor te 3Eterna,et verè afferat vita æternâjft ultu eft hngere fidem eftici folius rationis huinanae VinbuS’Paulus hie dare didt nos adluuari à

fpirltu

COMMENT- PHIL. MEL.

fpiritu fan Ao, 8^c.

Scimiis.n. quod diligentibus De3 omniacoopcranuir adbonum.

Sextum argumentum ab exitu fumptum cß. Valet.n.8xf h/c locus in confolando,8lt;fad locum à facili,aui 'a polTibilipertinet,cri odct dimus non fore perpeiuam afiliAionetn, k«-«sf»^i9(ii4ætam futuram elTe.Item cuni appa ret nos non affligi vt pcrdamur, Sed perhaec mala iter efle ad falutem.Eiî'cp hoc Enthyfflt* ma, AffliAiones habcbîît lætqs exitus, Etfûi via ad lalutem, Igitur tolerate eas tatifperxi quis animis. Antecedens probat ,ppofitainia gine Chrifti, nbsp;nbsp;deinde attexit de exitu. Hit

modus inquit,hæc via eft ad falutc'No port« ftis glorificari,nifi prius affligamini.Qui^ qs clegit,eofdem fieri vult fimiles imagims Cb t rifti. ChrifiusautcmhorribilesaffliAioespei' pelTus eft.Igitur exiftimetis vos quocf affligi oporterc.Deinde addit deexitu,Et qui fie vo cantur,iuftificâtur,iuftificati vero, ctiâglolt; rificabuntur- Ergo profit nt nobis affliAiöes, 6^ habebunt lætos exitus.

ineft in hociplo loco S^hæccöfolatio fuffl pta ab obieAo,Ôlt;^ caufTa pauoris,difputain’ entmin affliAionibus^ vtruni àDeodiliga* diiir*

IN VIII CAP AD ROMA

mur,vtrura Deus iratus abiecerit nos, HuiC lentationioccurritcum proponit imaginem Chrifti Chriftusficaffliduseft. Et pater vult nos fieri fianles filij-Igitur non affligiCjVt per ditjficut nec filium afflixit vt pcrderec.Et hâc præôpuam confolationem fumpram à volu tatcOeijhicin finecopiofilTiineacq; ornatiiria me exaggcrat.

oo

Qiiid igitur dicemiis ad Exec'S! De us pro nobis,qui's contra nosf

Septimum argumentum fumptum cß,ex præcipuo loco,videlicci5ex obiedo Slt;^ caufa pauoris.Nara caufa pauoris defperationis fft,quód inter afflidioncs etiam terret nos co Ipecius noftrorum pcccatorum,amp;lt; iudicam^ Deumnobisirafei- Huicerrori medeturhic Paulus,8*^ oftenditaliud obiedum. Negat. affligi nos ideo,quia Deus nos abiecerit, aut iralcaturnobis-

QuiddicemusadhaecCideft. Quid dices mus ampliusCQjiid maius,quid ad cofolatf onem cfticacius requiri aut dici poteft,^ hoc» qjDeum habemus ,ppicium,lauentem tu entern noscDeus pro nobis eft,id eß, jopiciu s eft nobis,curat,tuet nos.Quare nullavis tan !aeft,qu«perdere nospoflit.Non diabolus.

non

COMMENT. PHILIP MEL» non terrorcs pcccati, non mors, non fæuirfî tnundi. Addic fignüm araoris ccrtum. Qui» filium pro nobis dédit.Hoc beneficium ama plificat.Omnia nobis cum co donabit,ideft, vidoriam aduerfus peccat urn, mortem di abolu m .Cum enim dederit filium vt nos re dimeret,profe(So non voluit id bcnefîdûina necflc'Non finer nos perirc,non paticturlibe ratoris gloriam obrui terroribus peccati, aut diaboli tyrannide.Et quia interim confdetia vrgeturconfpedu viciorum,8d abderretur neaufit affirmare Dcumpropiciumeficjdw luithocarguments obiter, Etiamfi terretcon feientiam peccati magnitudo,etiafi vides vw tia in naturahærere,tamêftatuas certö tepla* cere deo.Quis accufabit,inquit, Deus eft qui iuftificat,idcft,iuftum acceptum pronuiw ciat,feu reputat.Et quidem deus approbatie, quafi dicat-Cum Deus jjmiierit fe nobis vel le propicium ac placatum elLc, tribuamus ei laudc veritatis,edâfi nos indigni videraur, Dcuseft,inquit,quipollicitus eft,neiudice« musirritam eflediuinam promiflionem. fit banc iplam fenteniiarn amplificat addita men none mediatoris- Quis condemnabit^ Chrw ftus pontifex interpellât pro nobis. Huiusfa «fifiaum non efi inutile Preces no fût inanes-

IN Vin.CAP.AD ROMA

Acmeminit mortis Chrifîi, vtdefacrißdo nosadmoneret.Contumelia autcm efletlaa crifictjChrirti, ftnoliiudicaremus aliquod peccatumefienolirum maius,quam vtabo» leri illo lacrificio poiTit. Deide mcminit rcfur reftionis,8lt; quod ledeat Chriftus ad dextrâ Dei, vt admoneret nos de regno acpotentia Ctirifti Na federe ad dextram Dei,eft régnas tecumDeo, diuinapotentia- Itaqs vincet Chriftur necfinet nos perire-Et quoniam re» gnat cum Dco,cum interpellât pro nobis ac Vult nos feruarijhaud dubie idem vult et pa ter.Id'cçieftantur promilTiones de hoc facerj dotioquôd pater filium exaudiat,quod fiiq prccesnon fint irritæ.Nulla autem confolas tio dici aut cogitart luauior poteft, quâ qux fümiturexlaccrdotioChrifti lbi n. proponi îChrifP fimplicif tanquam placator.lple fit Vidimafit pôtifex. EtprecatornÔtmlemel. SedperpetuoCertum eft autem hune ponti» ficein exaudirijCertû eft nos ei curx eftejpoft» quàm (criptura teftaïur eum pèrpetuo inter» peUare,certumeft remiffionem peccaiorutn propofitamelTejCum ipic perpetuo interce» dat pro nobis,iuxta illam lententiam. Tu es

i hcerdosin seternum fccüdum ordinem Mcl I thifedec. Et Bpiftola ad Bbreos horta l ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;turnos

COMMENT- PHIL. MEL.

.lt;ur nos vtfreti hoc facerdodo erigamus no* credamusnobisremird peccata Sic.n.in* quit.Habctescrgo pontificem magnum,qnl penctrauitcœlos Icium filium Dei, teneam* confeffionem, Non.n- habemuspontifi«™ qui non poflit compati infirmitaiib. noftris, fed tentatum per omnia fecundum hmilim* dinem,abfc^ peccato.AdcamusergocumS* dudaad thronum gratise, vt mifericordùm eonfequamurSc; gradam inueniamusinaiP xilio opporiuno,Quid dici efficacius pot«* ad confolandas imbecilles mentes,quam qd jubetaccederecumfidutia,ad ponoHcern pl* catorem,quern vexat thronumgradæ,id m cerium pignus mifericordiæ promiflx.P*'^' cnim ideo confdtuit potificem Chriftum, vi teßarecur fe veile noftri milereri,vt nos qua» vadem haberemus mifericordiæ.ldeoPau lus in hoc loco opponit acerrimis pedcu* lis Chriftuminierpellatorem etfacerdotew, vt feiamus nos placere Deo,exaudiri, ßf^a» ri à DeOjProptcr hunc Pontificem,etiamlup ß indigni fumus,etiamfi terroribus peccato» rum noftrorum acerrime oppugnamur Dil» camusigiturhocmodoS^intelligcre Çhri» fti facerdoti u m, 6lt;: q u erere in eo firmâ cofola uonetnaduerfuspeccata mortem at«»’**

IN VIIl.CP.ADROMA

Qin'snosfeparabità d'iledfon^ Dei. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

• Condufio eft proxi'mi argumenti. Cura “'ustantoperediljgat nos,nullo modo de ’'nurus eft nos in vllo certamine au t pericua ■oipirituali vehrorporali.Cum baud dubie ■y'iigatnos,nihil dubitem^qui feruatur^nos “bttiamfi^pugnamurS^ exercemur onoa» ’J'gcnereaffbAionum. Haeceft mcoiuditio finipkxfentcnria.NädileäioncDei vocat q beus nos diligit-Cum banc diledioncm ag nofcimus,c5 opponim^eam peccati tcrorib’, mortem omnes affliAiones vincimus. Ita loquituringenercdecredentibus.qui fidus tiahuiusdiledionisfefuftentant. Nec op’ eft hicdifputatione de predeftinanonc.Tantifper enim.vincimusjdumbanc diledionem Dei ’gnofcimus,et opponimus peccati terrorib’, Tantifperdum fidutiambactenemus, quod propterCbriftumacceptifimus patri. Deus diligitac feruatnos. Poftremo illudonino ineptum eft,quod quidam i 1 literati bicintefa preiantur diledionem qua nos Dcum diligi fnus , 8^ difputantan boc voluerit Pau« i lus, luftiftcatos non pofte iterum amita

Krc fuas virtutes, 8^ labi in vitia.

quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X 9 Ha»

COMMENT. PHIL- MBL.

Has infulfas nbsp;nbsp;male grammat kas interprets

lioneSjamp;i intempeftiuas quæfiiôes, cum iuis niagiftris mitiamus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Arifto^

phanis.Nam praeterq^ quod funt inept.T/nî obfcurantdodrinam de ride.Paulus fatisda re oftendH,quid velit,cum ak-Vinciinusper cum qui dilexit nos, id eft, cum agnofomus nosàDeodiligi, opponimus tcrroribus pcccati,acfæuitixdiaboli bam Dei beneuo« lentiamerganos, no lol urn vincnnus.

led eTTifF/KC^itpiinquii,hoc eft,gloria ofe vincim u s, ac longe lu pea ramus boftes, ficut Mo^ les gloriole vicit Pharaonera.

C A P V T. IX

Bfoluir loram difpntationem, W lt;nbsp;method uin, dé iuftiricatjoe, ac po 3^ terat lam delincrc, nili ludacis la« Stisfacerccogeretur, de quæftione । grauiflima- No fuit leins oftcnlio,quod tara pauciexludaeiscrcdtderunt, Sicut bocteras pore non eft leuis ofrenlio,paucitas rede len«

uena

IN IX, CAP. AD ROMA.’

lifntium. Reliqua multitiidb,opponitWs^' Ëcciclîæ nomen,allegat promifTioncs Eöclca fisc fadas. Portæinferorum non præualebüt aduerfiiscas. Ero vobifeuin vfcpadconfum mationem fæculi,8lt;^ fimiies. Ira ludæi difpu tabantpromiflîoncsde Chrifto,ad vm’ucr^ fumpopulum pcrtinere. Quarcnecefleeffet Chriftum,fiquando appareret,fibiadiungc* rf,S^cumularc promilRs bonis maximam, 8^ præcipuam populi partem, Pontifices, Sa cerdoies, Principes, ôé alios pracffantcs vi^ fos. Id'cpprpptcr mérita 3lt;^ opéra legis- Po* fipadifputahantbunc,quem prædicarent A* ro(}oli,non effe Chriftum, Quia nullo tno* dovidebatur euentus,tam magnifidspro* iniflionibusrelponderc. Non folum præci* puapopuli pars pei nt,fed tota Refpublica lu dæorum ruere cepii,poft Euangclri prædicai tionem. Et binon (une feruati, qui maxime videbantur meriti operibus kgis,vt promif faacciperct,quafi præmia fuorum laborum, quosexhaulcrant in docendo,rcgendo,ac de fendendo populo Dei. Difputabant paucos quoldam,qui gloriarentur fe adeptosefle, promiffa.prætextu Meffîæfediiionem moue readuerlus populum Dei, aduerfusËcclefi:« am, aduerfuscatholicam congregationem,

X il} Nome

COMMENT. PHIL/MHL*'

Nomen popiili Dei obqciebatur non fccus atq; nuncobtjcitur reAe fcntien'’, nomen Ecclcfiae. Negabant fieri pofie '’'’jj,, xima 8lt;^ præcipua pars popiilierratet,c*- ’ îjcereturaDeo.Ideo contendebanthunc^ efie Chriftü,quipræcipuæpopuli psf“ tuseflct , quivniuerfæ reipubfic« Iult;gt;^ rum boni nihil attuliflêtjô^c. Necÿ hx on fîonesleuiter mouchant animos. Mu»n* vficatæ perfuafîones,mu kum autoritas POJ’ tificumô^ prinripum valebat. Nouain lur difputaiionem hic inftituit Paulus, 3^ ’, la argumenta,quærecitauijdilm't-Iputabant fe elTe populum Dei,fe eflè Ecck^ am,8lt;^ ad fe pertinere promilfiones. Quia jpfi mcrcrenturfuis operibus. Paulus contri docet,quis fit veré populus Dei,qu3c fit vert Ecclcfia. QuüdcleAiper mifericordiam rè fint pop ulusDeijquôd Ifrahcl propter opt rum dignitatem non fuerit verèEcclefiaDci) quod operibus non fint rneriti promifliionö noui Tcftamenti Poftquim oftenditludxos non efie verè populum, fed cledosfiliosDd fc'cdefiam futuros efic, facile eft ad caetera refpondcre, lciiicct,Quare pauci fcruati fint, quarc Gentes rcccptae fint. Itacjpofteadchi« poftretnis Iods citât teftjmoma ex Prophet«.

IN IX* CAP.AD. ROMA:

Hæceft meo iudicio occaGoharum difoutati onumapudPaulum,quaantmaducrra,faci«, lius inwlligi pofeft,quo conGlio ingre ffus Gt inhunclocuni de prædeftinatione,vt vocât, quam quidem breuitcratdgit, non vt fercret quæftiones inutileSjfcd vtconfolaretur pios» quos neceGe eft fcirc, aliud eflc vera EccleGä, iliud multitudinc impiorît, quæ titilü Ecclc* fiæ iîbi arrogat. Vcra EccleGa non folü multi «udinc vindt ab impqs/ed ctiâ illis maximis doiib^humanafapientia,humanaiuftitia,im’ perijs. Multi cxtiterüt in Synagoga præftâtes viri,fapiétiaet rcligiôe,quiEuâgclinnô jaba bantjAbhis difficillimû fuiffet Apoftolis dif fendre,G EccleGara humanafapientia,amp;^ iufti tia pareret lam inter Gentes quales viri extite runt,fj res maxitnas atcçvtiliffïmas humano genen geflerût, qui rcsp. côftituerunt diuina ope.Necj enim tantæ res perHci,niGDeo gua bernante,poterant,:qui fapientia et iuftitiaex cellueruntjQualcs fucrunt Solon,Thcmifto des,Ariftides,Fabij, Scipiones, Alexander, C. Caefar, Aiiguftus, Cicero, Papinianus, Vlpianus,ôlt;: limiles.

Ad hune modum vincitur EccleGa omnia bus ætatibu3,multitudine ôdmaximis virtu gt;nbsp;db’ ,tu m eccleûae hypocritarît ,t5 etiâ gen ti u.

X üq. Ac dif

COMMENT» PHILIP MEG'

Ac diffîcillimunn eflct diflcnnrc ab ilb's iudi* crjSjfi EcclefîshumanaiapienriaSi^ iuftitiapî reret.Itac];nevcl muliitudo j'mpi'orum vd autoritas perturber et euertat pios,fcire eoso* porter quôd Eeclefiam nec naturalis propaga tiO,nec mUIritudo, nec humana fapientiaac juftitia, fed diuiha cleAio parit per iniftricor di3m,atc|! ira pariat propolîta promiffione re concib'ationis.Hoccum (atiseßet fare, tame hicnonrcfiftithumanacuriofitas, fedincipit querere caufaselediôiSjquod nihil opus eft. lt;^uorfum eni tn nobis opus eft de Dei confis Iio difputareÆtcû Paulus de eledione no» admonuerit vt nos grauißimecontolaretur, corru mpitu r hæc conlolatio curiofis difputa tionibuscum cauflam eledionis kruramur, 8^ praepoftero ordine pri’ volumus feirevs truinipfifim*’ elcdi,quaobedirevcrboDei onaiHa ilia difputatione decaiiffi» eledionis,hie colligam rationes quibusrede vtiliter muniturmens, contratentationZ illam de praedeftinarione feu eledione.

Prnnum hoc Iciendum eft quod querere dlt; voluntate Dei line verbo Dei 8lt;f contraver bum dei impium cft.quia Deus neep vult ne ^poteftcognofeinifi per verbum ab iplo,' propo*

IN. IX CAP. AD ROMA:

propofitum,ficut vb/c^ nos docet fcriptura; Paulusad Corinthios ait,Mundus non no^ uit Dcum in fapientia per fapientiam,fed per EuangeliumagnofciturDeus. Quarecum devoluntateDei querimus^ncceHario debe m’ordiri à verbo luo.Quories igitur difpu tat mens angicur de eleAione, recurrat ad verbum Dei,fciat ab Euangelio nos ordi rioportere,nccDeum fine Euangelio cerni, intelligi,aiiiapprehendi.

Deinde hoc conlîderemuSjpræcipue oriri hanctentationemexfalfa opinione de iuftù tia legis kilicet quod laluet propter legem, idcoc^difputamiis caufam elclt;fiionis cflc,iii ftiiiam noftram.Et quia in veris certaminib* dcprehcndimus nos indignos eflc.i udicam* nos reiedos efle. At hie côfcictia debebat Euâ geliuinintucri,amp;^videre quidibi proponat Deus.PorroEuangelium pollicctur omnia bus remilTionem peccatorum ôd vitam æter nam,8lt;i gratis pollicetur propter Chriftuni, non propter legem,modo vt huic promilTio nicredamus.Cum autem promiffio fit vnia uerfalis, quid aliud eft quereredeeleftione quampromifiionem indubium vocarelt; id autem verè eft abrogate Euangelium,et Deu aaufaremendacij.Taniu malihabethaec cure

X V ofitas.

COMMENT. PHIL.MEL* fitaSjPctutaturDeum fine vcrbo Pofteavo^ cat in dubium promiffioncm diuinam,ita^ abrjdt Euangeliutn nbsp;nbsp;accufat Dcum

cii* Quandocun'c^igiturdepraedcftinationf angimur,rcfpiciamusad EuangeliuniSlt;ipi'® imjiTionemquæô^^ vniuerfaliseft, offert fal utem omnib.modo vt credant pro* niiflldni.Nccreuocemus in dubium hancjr miflidnem.ftatuamus certo velut à pofterio* re, omneseledosefTequi huic promiffio'^,! credut, netç fidutiam hanc ad extremum abi) ciunt.Et iciamus Deum in primishoepofto* larCjVt huic promiflioni credamus. Scimos’ n mandatum patris.Hiccft filius meus dil« d:us in quo mihi complacitum eft Huncau* dite, Audiamus igitur Chriftum promittta* tcm,et quidem gratis ac omnib.falutem. HiC prodeft tenere fententias vniuerfales in quib* promitiitur vita acterna.Colligam igitur all quotjVtin omnibus negoerjs 0^ omniinuo* catione fimus inftrudiores.

quot;Matthei .II. Venite ad me omne» qui labo* ratis onerati eftis 5«^ ego reficiam vos. loha.in. Vt omnis qui credit in ipfum no pt real fed habeat vitam acternam.

Aduum.X.Huicomncs propbetactciH moniurn perhiberu, retniffionem pcccatom acciptre

IN Ki CAP. AD ROMA* laipcre per nOmc ci’, oipnes qui crcdunt it! . cuw

AAuum .XIII. In hoc omnis qui credit, in ftiHcatur.

Rom lll.Iuftitia autem Dei per fidem Icfu Chrifti in omnes 0lt;i fuper omnesVidcs repe nvniucrfalcparticulânc quis putetei cafu , ïutA*^ô«7'«» excidilTe.

Rom.X O mnis qui credit in ilium non cS fundef.Non cft.n.difcrimen,ludei Sxi graeci. Nâ IDEM DO MIN VS OMNIVM, DI. VES IN OMNES.quiinuocanteum.Om. nis.nqui inuocauerit nomen domini,amp;iuus crit.

Rom ll. Côclufît Deus omnia fub incrcj C dulitatem vt omnium mifereatur.

Infumma.CertumeftinEuangelio omni bus offerri rcmiffioncm peccatorum,8d gr» tis offerri.In hanc vniuerfalem hnguli nos in cludamus,8^ab hoc verbo ordiamur CÜ que rimusdeDei voluntate, ac vere ffatuamus Euangelium ad nos quocj pertincre. Valent in hâc fentétiâ et hæc dida,Deus vult omnes homines faluosfaccrc item ApudDeum no cft’Tf.Cn ita(Ç i verbo ordientes, non a noffris fuppuutionibus Euangeliô ..

. credcd

COMMENT. PHIL. MEL;

credcmus,fciamus nos cerro filios dei tHeJu dkerpus jgitur a pofteriorehos qui Euange« Iio cred(int,hanc fidutiamnon abijciunr, ad cxrremuiTi,eledosene. Scriptorcs vcier« omnes,praetervnum Auguftinuni,poniin[ aliquam cauflam eleclionis in nobis cde. Et ^'’'''recrntiores nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;affirmareaiidrntrem

toism penderc ex mcritis noftris.Scdignitate noftra,quod ideo falfutn c(re,necene eft,quia nequeiuftificatnur.neque ialuamur propter dignitatem noftr3m,autimpletioncm legis. Et tn huncerrorem inciderunt,proptea, quia nonaniniaduerteruntdilcrirTien Legist; Ei uange)rj,0lt;; qiiomodoiurti pronunciemur. Verecundius eft, quod aJiquamdiu placuil Augitftino.mifericordiam Dei verè caufam elcdionis efle,Sed tarnen catenus aliquacaui fam in accipiente efle, quatenus promiffio^ nem oblatam non repudiar,Quia maluni ex nobis eft. Sed neque accipi proraiili'o mifeM cordiæ,ncq uc concipi fidutia poteft, nifi Spß ritu lanlt;fto,pcr verbum mouente corda, iui xtaillud, Nemovenitad menifiqueni ter traxcrit. Praeterea vt maxime ageret alù quid humana voluntas,tamen non effet fen« tiendum,falu tern ex modo nbsp;nbsp;dignitatc no?

ftrac adionis pendere,fed ex promt ffione, ne

detralieretur

IN IX O V?. AD ROMA.

detrahcret juftificatio fidutiæ mifericordix. Auguftinusfolam milcricordiam facit caus Iîmcleci]onis,Âtcçita dick, hoc ideotradi, ^thomo difcat (pem in DeucoJlocare.Q^iiasi ftdetrahit dignitatem noftns actionibus Do c«itemfineauxilio(piritusfan«ft) non eflfici fidutiam mifericordiae Dei, ct alios pios afe duamp;SicutPaulus dicit Quifpiritu Dei agu Dei flint.

llludctiam monere neceffe eft qnandam di ti generalem aâionem Dei,qua videlicet co» ditaconferuat 3lt;^ agitat alTidue.Non eniin in telligi debet Deus,deleruilfe res à le cöditas ficutfeber domûædificatamreliquit et com tnendat hero.Deus enim adeft vniuerlæ natu ræjCOnferuat agitat res. verèfcecüdatter» ram,verèimpertit vitâanimantibus ,ficutip 11 quotidie confiteraur in precatione domini ca,curaàDeo petimuspanemquotidianü. Etextantinfcrjpturisplurima huiusrei tefti tnonia.In adis.ln ipfo viuim^,mouemur 8lt;C fumiis Et Paulus ait.Exipfo 8lt;f per ipfum es inipfum funt omnia.Item. Ferens omnia ver bo potentiae fuge. Et Chriftus ait in Euäge'io-Duo pafteres affe veneunt, neej tarnen cadut fuperterratn fine voluntatepatris.Ei Plalmi «opiofe defenbunt hanc Dei prxfentiam.

Qood

COMMENT- PHIL. MEL. ’

Quod alat omnia inquit, Dante te efcam tof ligent.Et prophctæ pleni funt huiufmodi p contjs beneficiorum Dei-Nam haec generalis adioDei,non eft intelligcnda ficut quidam doftores Scholaftie i fomniant, quafi no verè agit« Deus creaturas,lèd poft^ motus femel inditus eft rebu s,nûc mo ueri,gigni et exiftere cas fine auxilio Dei,ficut lapis femel impub fuSjpoftea per fe ferf deorfum- Sed non eftfie remouendus à creaturis Deus, Verum feiern dum eft,Dcum verè adeflerebuSjppetuoim pertiri,acdiftribuere vires fingulis.pro fua conditione,Sicut Paulus ad Timotheum vo cat,Dcum omnia viuificätem. Et haecpfentia Dei in rebus fide cernitur. Et ad exercendam fidem in hac tota vita ,prodeft häc do Arina ic nere,lt;jgt; Deus regat vires naturæatqjhominü quod verè fuppeditet vitam, viAum, vires, 8^c.

Sedhicexiftuntacerrimae difputatiôes de ' contingentia,fi Deus non fol um pracuidet olt; I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mnia,led fuppeditat vires,8^ déterminât ton

videturcontingcterfîeriEgo dixi fide præfentiam Dei cernendam elfe- Inte rim tanaen dico nihil opus efte illis Chryfip« Ë'is difputationib’ de nccelTitateQuaquain eus verè condic 8d c ôhferuatreSjpraeuïdei

IN IX. CAP AD ROMA

déterminât conii'ngcntia,urnen cum ipfe itïcondiderit rationales naturas,vt liabcant »liqucnideleÄumö^ libertatem .autoreft fi tut liberCjita contingenter aliquaficrï Etpro feâofcripturaaliqua ex parte tribuit homi« nideleâum 8lt; libertatem in his quæiudicio tationis fubiedafuntjquia iubeteum legere

coherceri, vocat aliquam fapientiâ et iu ftitiam carnis.Necp ego ignoro hxc difputalt; gt;'ilubtiliusfcdillarr‘gt;?u'’rf«?-M»«'''i'« multa collis gitinexplicabiliaquæimperitos amp;lt;i iuucnes Valdeperturbant.Itacj hic vifumeft refiftere ac præcidere reliquas de hac rc difputationes. Fat eft quædam ignorare homineSjEt perlpis terequalis fit diuina gubernatio in rebus ,eft intelligere creationcm.Id autem tantum diul næ fapientiæ eft. Et tarnen per verbum Dei fi« des aliquo modo cernit Deum adefie amp;C tuew tires,

Meminerinthic etiam ftudiofi vulgatum difcrimc,neccflîtatis,alia vocatur Neceffïtas ,abfoluta,feu confcquentis.qualiseft. Deunt tile necelTe eft.Alia vocatur necelTitas conte« quentiæ, qualis eft,oportet vinei Pompeiü, oportuiteueriilerofolimam,non quod hoc lua natura necelTariû fuerit, lcd vel qa de’ ita lt;llt;terminat,vd qa leqtur ^pter pccdêtes eau

. nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• COMMENT. PHIL-MEL.

'li, tthii, Itaenatiiracontj'ngenriafiuntneceflanajneccf lîtatcconlequentiæ.Hæc breuircr dixi vtftu’ diofos admonerc de viilgatis doAorurn fen Kntiis,ne in tam obfcuris qiieilionib.fi à p i« blica via difcedanc niagis abfiirda inexpli tabilia de quibus lamen non habeant fans fir mas rationes,co! ligant.

Eft nbsp;nbsp;alia queftio de caufa peccati qiiæ no

minusexcrcuit ingenia, quam luperiorqi^ ftio decontingcnna.Chriftns inquit diaboin efte patrenn mendactj ex proprijs loqui me dacium,Paulus ait. Per hominem pcccatnrn introifleinmunduni.Ita'cpetli Heusimper« tit vitam malis,ramen L^eus non eftcauiape^ cati fed volûtas ipfa in malis in diabolo etlio mine,transfcrcns agitarionem ad obieiSii pro Tiv.’.» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ hibitumàDeOjeftcauflapeccati.Haccfenren«

Ulvi tuta veraeft,aciacris literis confcn« tanca-Qii od autem in icripturis legitur.ËgO indurabocorpharaoms liemtradidit eosm cupiditatescordium fuorum lirtiilia.hxc figura fcrmonis facile poteft explicari, fiqois obferuetnaturamEbraici iermonis. Certum eft enim has figuras h’bræis habere quandam iignificationem permittendi.Tradidit in oeil , deriaet c.non fignificat potitiueDeumeft*;’ citer feu proprio quodatn motu raper« am«

IN. IX CAP. AD ROMA;

mos ad explendas cupiditates, Sed fignificai defertionem.Dcus deferit impios Slt;i finit co» furere,noncohibeccorum furorem. Ego in durabo cor Pharaonis,id eft finam indurari, nonfiedam gcnuinam imprj cordis duritia. Cum autem huius delertionis mentioncm {» dt, pœnam fignificat qua punit impios.Hxc vcrè grammatica interprctatio.ält;nihil ha betabfurdi.Qjianquam autem multx qu« ftioncs adhuc hærent in hoc negocio, ramen vtdixijas fitaliqua nefcirehominesEtproa ftftomodusac finis aliquis dilputationutn «ITedebctjEtmultofaci’’ eft exerceri animo» timoré 2x1 fide,quam ipeculationibuslapicn tiï Dei,cum idco Chriftus nobis propolîtu» fit vt peccata noftra,2xl ipfius miiericordjang tonfideremus, nec Icrutemur alia.

Præter generalem adionc Dei, eft alia,qux VocaturlpccialisCum videlicet lupra natu« tîniô^ generalem adionem datur Spiritu» finâuscredentib”, quirenati fiûtnouæcrea turæ.De hac Ipeciali adionc concionat ur pro prie Euâgelium,Nam per Euangeiium pro mittitfpirit’fandus,vtnouam nbsp;nbsp;xternam

vitam,nouaDei notitiâfidutiâDei,nouâiu ftitiam in credentibinchoet.Et Ixpe iam dixi dvifpiriiumlandum per verbum cum cor ï dacô

COMMENT- PHIL, MEL, daconcipiunt fidun'am bi confolationfplt;gt;^ Euangelium.Haec præferi volui,vt prxpïf* rem leAorcm ad Pauli difputationem.

Vcn'ratcm di'co in Chn'fto.

Orditur à grauiffîma querela bi deploM* inten'tum getis fuse.Eft cnim refponfurusad argumetum quod obijdcbât ludeijfceflep® pulum, cur promilTiones non conrigifl£''j vnuerlopopulo, Cumautem nemo noftf“ fine fummo dolore viderc poflit Ecclefiac fiparionem,pcrniciolos errores,8lt;2alianiub ta,quæ minantur in pofterum vafiitatetn clcfijsjdubium no eft,quin acerbiiïïmosdo* lores attulerit Chrifto, Paulo ffmilib.in*« ritus illius gcntis,qu3c tot habuerat prxrog» tiuas,quas Paulus hie breuiter coaceruans, dolorc futi aliquo modo exprefliLCS pr^^* ti fucrint Ifraclitæ omnib. Gen.cum folahx« genshabucrit verbum Dei ct promilTiones, qua prærogatiua nihil cogitari aui did riofiuspoteft.miferabilcerteos nunc à reijci,ac funditusdeleri. Quishoccogitart prudens finefumma acerbitate dolorispoW jtlt;omittam autc hicalia, quæobiterhicdl^ folent,t3ntumhocmonebolcAorem,vtex2 plum confidcret, quid degentib.futurû fit, cum deus tam hornbiliter puniuerit ingrs^

’’ tu»

IN IX.CP. AD ROMA tudinem fui populbcui promilfiones peculi »liter fadæ crant,in quo extitcrunt tot patre« ^tocariflîmi.Quâquam vidcmusct noftrS ingratitiidincm hornbiliter puniri.Nam Eca défis in oriente pene tota deleta eft per Maho 'netiftas.In oceidente opprelTa eft maximis cr torrib Et videtur impendere fubinde calami *ates maiores,quas vt mittigct Chriftus,prca «ri otnnes debem u s.

Nonautem dtco tanquam irn'til fit verbum Dei,

Querelse ftatiin adiecit corrcdionem. Cum deplorogentis intcritum,non exiftimetis me dehortari Iudeos,quo minus credant-Non.n hocfentio, neminem ex ludeis feruari pofle. Imo promiflio ad nos pertinet^nec eft irrita. Vtinam promiiTioni credatis,quod quicun-I^îiecerintjfalui erunt .Vide autem quomo« do reuocat eos ad promiiTionem, lubet banc 8pprehendere,noniubct arcanum confilium Pffdeftinationisinquirere. Ita praemunit lea dorem propofita promi(Iîone,antcquàm ac *rdit ad difputationem de eledione*

Nonenim omnes ifti funt IfracI : quifuntexifrael,

Y 9 Hxc

COMMENT. PHIL- MEL»

Hsfc eft propoßtio in qua rrfpondet ad ob/e Äionem,dc populo Cum difputabantludei fe eße populu deijfcefteEfcleiîam, ad fe pw« tinercpromißiones.Refpondet Paulus pro« mifTioes pertincrc ad elocftos,et diiccmit vor« populu ,ab bis qui titulum habet.liafemprr oportetpiosinEcclcfia feire aliam efle vere Ecclcfiam,aliam efte Ecclefiam quarfibi arrO gat titulum.Oportet icirc quod protnifliO« nes penincantad vetam Ecclefiam,non ad re gnumquodfibifelfoarrogat Ecclcfi» no« inen.Et propoßtionem Paulus claretradk.^ Filtj Dei Hunt non propagarionecarnall, n5 naturalibus donis,aui meritis.Sedeledione Pci nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Probatio prima.

Illceft fiIius,qucDeusfuapromiffiöefibi «legit,Slt;i kgreg2un à reliquis filiis Abrah«. Ergo filrj Dei fiunt eledione Dei.Si.n.natura aut meritis fièrent filij,nihil opus fiiiflêt DcO fegregarc filium fuæ promiftionis à reliquis. Chaldæi, Aegypii) nô erant inferiores donis aut meritis naturalibus quam Ifaac.Alexan« der Macedo-Auguftus, Fabi’,Scipio,ma®i» inftrudi ftierunt donis meritis naturalib* quam nos.Et tarnen nonhabebantEuangdi um. Itac^ Eccicfia fit elcdione 3lt;^ per milferi« cordiam^non propter naturalia dona aut me ril»«

TN IX. CAP. AD RO ma;

»ita N am liane conclufionem recitan's tribu* argumentis fubtjeiet. Non eft volentis,necÿ turrentiSjfed miferentis Dei,

Secunda probatio.

lacob fit filius,nô propter opera,fed prO:» ptervocantcnijigitur filq dei fiunt cledione, non donis aut mcriti snaturalibus. Ita Pau* lus dum ab iliispritnorû patrum cxcplisor ditur.adinonct nos quod Deus inde vfij ab initio fegregarit Heck fiam ,fu a elefiionc miffionibus àreliquo mundo,quare nö fiüt natura fi Iq Dei aut naturalibus meritis.

Nurn iniuftiriaeft apud Deum.

Sed videt Paul’ hxc abhorrereaiuditio ra tionishuinanx,quare iple fe interpellat,et ar gumentumeommune.quod fanis omnibus inhaccauffa neceffe eft in mêtem venire, pro ponit ac dil uit. Si Iacob öó^fsu fu nt parcs. Deusdfbebat vtrumcç pariteraut eligere, aut pdere, quia iudicem decet paria paribus reddert De us no reddit parla psribu8,igitur iniquus'

Paulus diluithoc modo.cumfoluitur d« bitu m paria paribu s reddi dcbent.1 n donati onCjVel cum agitur per mifericordiam,nihil Opus eft paria reddercpariduSjProinde mas ioreftvaadedcbito, Iudicemdecetredder«

Y U) pari»

Comment. PHIL. mi5.«

pana paribus, ftzcum dcbitum foluendui» 'eft- Sed in donandofcrüarc aequalitatem n)lt; hil opuseft, ficut Chriftus jn paraboladlt; condudi's in vineam docet- Minorloquituf de inilcrkordia. Deus non reddit paria pari* busEfau 8«^ lacob, Dauidi 8lt;^ Sauli,quialalt; cob Dauideliguntur per mifericordiara* Ideo récitât fententiam, Mifereor cuius mifw reor,id eft,cuius mihivifumeft mifereri' Et Vrget verbi niifereor,vtin Conclufio reapparet. Non cft volentis, neeg currentis, fed Dei mifcrcntis.Hxc fententia clare teftaæ*' eligi homines per mifericordiam, nonpropi dignitarem noftrorum operum. Deinde ad* dit aliud teftimoniuni, ex quo oriturqu'* ftio durior,ad quam non relpôdet, fed iubrt Deoiudicium relinquere.

Non fol um cxludacisjfedctiaifl ex Gentibus. i

Deinde tranßt Paulus ad alteram patftf^ ƒ ftitutædifputationis defcandalo,quodvide licet ludaei difputabât non pertinerc prom' ßones ad Gentes, fed ad filios Abrahae.It«*”» difputabant nondum apparuifle Chriltu^ quia populus nondum effet conlêcutus “1 fnagnifitas prormiTioncs iuftitix *

IN K* CAP.AD, ROMA;

^am maxima 3«^ præcipua pars populi',pn’rt «pesamp;i pontifices,non acceperant Spintiitn «ndum,tantum paud quidam, veluti fedici ofi 0lt; haeretid iadabant fc adcptos ciTe iufti« falutem,CumifticcathoIica congress gatio non videretur promiHiones adeptos cflê.

Stcntin Ofeadicit. Vocabonon populum meum,popu(iim mcurr^ Primum igiturcx dido Ofex probat gen tfs etiam vocandos ciTejBs^ eledos ex gcnub. «de filios Abrahæ. Semper autem quando inferipturisfitmentio vocationis Gentium, debemus indecolligere confolatioena, quod beus velit hos etiam faluos faccrc, qi^ no ba bent merita,fi tarnen fide appréhendant hanc Wnfolationem,

Verbum confummans amp;nbsp;abigt; brcuians in luftitia.

DeindecitatEfaiamaduerfus fcandalum dtfedionis ludxorum, 8lt;^ inquit,paucos ex llrahel faluos fore- Eftcnim fententia Efaix, Etiâ fi raagnafuerit multitudo populi, ficut •fena maris,tarnen pauderuntfalui.Nam re liquiaefignificant paucos 3^ infirmes, qui ex dade aliqua (unt iuperfiites. Et addii Efaias, quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Y iiij lt;oni

COMMENT.PHIL-MEL* confummatio abbrcuiara inundabitiufiitiî* Confummadonem Slt;f abbrcuiationetni^^^ Ct Dominus Slt;^c. Sed Paulus ex graces vtf* ßone citât. Varie autem interpretatiiunt.Sfd haec ientenda eft fimpliciiïima,confummatio fignificat finem populi, fæpc pro mag'll dadeaccipitur.ged Deusita minatur exi”“ populOjVt Omul addat confoladonetn.HatC confummatio inquit, erat abbreuiata.id w jmpedita feu mitigata,ne omnesperdat,qus fi dicat. Sic dclebo populum,ne tarnen om* nes pêréant.amp;lt;f tunc exundabit iufiitia,gt;ddtj copiofe reuelabitur iuftitia promifla-Venier Cliriftus Ocutait Daniel, 8lt;^ (urn auferctur Slt;^ iuftitia fcmpiternareuelso tur 3^c.

' Iterti repent Efaias.Quia Dominus fee'? confummadonem et abbreuiationem,idd‘’ ïtadelebitpopulum,vt tarnen midget ciao , aliq uos eripiat. Hoc modo folet Deus pO nirCjVt in diluuio3lt;S alibi apparet- ideoh^e Verba aliquoties repetuntur in PropheO*» quiaddunc comminacioni confoladoneiH' Facile eft autem interpretationem Septuag*^ ta ad hanc fententiam accomodate- Verbti

(umatio crit ÜC abbrcuiauo.

IN K. .CAP.AD ROMA

Alijexponunt verbum confumans 8^ ab breuians de abrogatione legis ,quôd Eu ana gelium fit breue verbum,quia promittat ju* fticiam credenti in Chriftum fine lege feu oa peribus,feu nneritis,Hæclententia,S^ B vera eftjtamenhoc loco videturintempeftiua-V ult enim Paulu s ratiocinari ex Éfaia ,quod populus fit pcriturus,vult munire piosada iicrlushocfcandalum,quód maxima popu b pars non recipit Chriftum- Ideo citât didü deconfummationCjôii confuromatio fignifis tat interitum feu excidium, Atcÿ ibi addit 43a pheta,tuncventurum efle Chriftum8^ exhi biturumiuftitiamSt; falutcm, quareneceffe tft fequi,quód populus ita peritur’ fit,vi taa tuen aliqui eripiantur laluentur-

Alij ficinterprctantur,confumatio certafeu tonftituta inundabit iuftitiam.Hxc ledio ha bet eandem fenten tiam,quod populus certo periturusfit,Blt;L tarnen tunc iuftitia exubera tura fit.videlicet,quia Chriftus tunc ventur* eft 2lt; reuclaturus remilTionem pcccatorQ 8d Vitatn æternam-Porrô fi tunc exuberabit iu« ^ba,ergoaliqininteritu populierut falui.

Iuftitia exuberabit.

Didt autem iuftitiam exuberaturam efle, ^uiareuelabitur non iuftitia legis.fcd alia iu

Y y ftitia

COMMENT. PHIL. M5L-lufiitia.Videlicet,q. gratis propter ChriÄui* Deo accept! fimus, habeamus remilTio*’^ peccatorum, 8^ viram arternam gratis Chriftum. Alrj ficinterpretantur petfcd’ fcntcniia,inundabit iuftitiatn,quafi dicat prO phetajuftus iudex iuftam fententiam Haccinterpretatio prorfus intempeftius«“’

Quid igitur di'ccmusf'GcnlfS» quae non feóabantur luftitiam» Hic addit præcipuamcauflam,quare lu* dxi defecerint, videlicet, abfterriti feandalo» difputabanteniminiuftum 8lt;^ abfurdumew feid,çtgt; Eüangclio docebatur,non repuia* ri iuftos homines propter cultus legis,8/coii tra,homines reputari iuilos propter Chrißu^i fide,non propter bona opera’Videbaturefli impietasaducrfusDcum detrihere cultibus legis iuftificationem, 5lt;^ exiftimationem de cultibus minuere,ratiocinabantur,etiam hat dodirina diflipari vniuerfam politiam, quia doceret non clTe necelTarios cultus legis ad iu ftificationem. Haec fcandala nuncquotÿab flerrent homines ab Buangelio. Manet enini judicium rationis, manentijdem erroresom nibustemponbus.NamplericJihominespo hud nwnc aduerftntur EuangeliOppdtnum quia ill

IN IX. CAP. AD ROMA»

Huiaiudicant impietatem eflc aduerfusDdS cultus Ecclefiafticos, 8lt;^ mcrita operum cxre« nuarc Deinde quia putanc diffipari politias, (umaudiunt homines,quod cultus illi non iuftificent, ncc ßnt necelTarij adremiflioneni peccatorum promerendam. Ita hae duae res pariunt fummam odij acerbitatem, videlicet tjuoddoftrina videturefle aduerlus Deutn impia,0lt;^ feditiolaaduerfus politicumftatû. Nosautem muniamusnosaduerfushaecfcS dala teftimonijs fcripturae. Paulus hie dilt; citaperte,ludæos fedando legem non perue nifleadiuftitiam. Quia fenferunt quod De« us propter opera reputaret cos iuftos. Habe* niusigiturhicmanifeftumtcftimonium, qlt;f Deus non reputat homines iuftos propter o« pera.Necp enim pofl'unt opera pacareconfci« tntiamaduerfusiramô^ indicium Dei. Sed fides, quae apprehendit mifericordiam pro« milTaminChriftOjCrigitamp;d confolatur eon* feientiam.

Rurfus igitur dicit Paul us,Gentes fine me rltisconfecutascflc iufiificatiôetn per fidcin» Habemusigiturteftimonium planum 3^per lpicuum,8^ grauiflimam confolationem,^ finemeritis repuiemur iwfiijfi credamus in Chriftura.

Idem

COMMENT. PHIL. MEU

IdcmdocctfcntendacxEfaia. Omms qui «redit in eum^noii confundetur,ld eft no pus defict,non damnabitur,non reqcieturà Deo ad perpetuam ignominiam- Significat enim confulio iudicium confcientiæjn quo cernw mus turpitudinem peccati,ôlt;; pudetpcccaii, et ièntimus nos damnari 2*^ rerjd à Deo.Hot iudidunijhfj terroresvincuntur fide. Skut inquit alibi Paulus iuftificati fide pacemhas bemus,

Eccepono in Sionlapj'denio** fenfionis,

vt probet populum defedurum efle,8^ f“'’ jndket eau (Tarn quôd Cliriftus fit futurus *** pis ofFenfionis,quôd homines ofiFenfiabiuï ditate Euangclij defeduri fint à Chrifto/t ® uerfaturi Euangelio.Nam haec abfurda o^ debantludeosquodChriftus nô regnum mundi.cum ipfi Mefiîatn rent,qui potituruseflet imperio mundH^^^ quod cultus legis dicebantur non efle nk farq adiuftificationem,quôdreputarentu fti homines propter Chriftû non propk*' rita,fî tamccredcrent^Haec etiamnû ofrefl hypocritas^qui aduerlaniEuang^^^-j-^

IN X. CAP. AD ROMA,

C A P V T, X,

Fratres ex corde bene voIo I fra* elins Sc pro eis deprecor ad falu* tem.

HIHIL noui inftituit Paulus fed c3 inoraturineo loco,qucmpaulo inte inchoauit,quod popul us de fcâurus fit,8C quod ideo defici'at propterfcandalumextenuatæ iu ftitiælcgis.Nâ infra addet plura teftimonia dedefedionepopuli. Ac initio addidit affe* dum. Net^enim fieri pocuic quin acerbilïia mum dolorem ei interitus gentis fux attu lea fii.Sicut nunc non fi ne maximo dolore difli pitioncm Ecclefiarum videmus.Repctit auM temcaufam dcfedionis, videlicetfcandalG, dicit ludeos errore pcccare, quia habeani Zelumhoceftftudiumpietatisdediineiudi* cio,quia errent de vfu legis Putant cnim le« gem traditam cfic vt iuftificet-Nuc igitur ab« fterrenturab Euangelio ,quia Euangeliu do cethomines reputari iufios propter ChriftG, non propter cultus legis äC opera. in hancfententiam,inquit Paulus,quodigno renlt;

COMMENT- PHIL. MEL.

ignorent iulb'tiam Dei,id eft quam Deus aplt; probat,8^ quod fuam tuftitiam vclintdeftn dere.hoccft.quod defendant iuftos pronun* dari homines propter cultus 8d opera kgi»« Clare igiturexpofuit Paul us,quae res prxciä pue ludeos offenderic, Iterum autem oppos nit claram fcntentiam de iuftihcatione.

Chriftus eft finis legis ad lufti# tiam omni credenfi.

Hare fententia fic débet accipi flmplioKi’» Chriftus eft finis,id eft confummario leu im* pletio legis,credenti,id eft Is,qui habet Chri* Hum feu qui credit Chrifto, cftiuftus,8lt;!hoC quod lex poftulat habet imputatiuc, hoc eft repucaturiuftus,etfi reipfa non fatisftcitlegi. Quidam exponunt effediue,Chriftus eft con fummatio legis,id eft dat Spirits fandum aft Ëidédam legem. Hæcinterpretatio,et fi vera eft,tarnen hic eft intempeftiua,quia non repu tamuriufti proptereaquod legem àciamus, fed propter Chriftum,fide. Paulus autchoC loco id agit vt doceat quomodo reputemur iufti.AitigiturChriftum efleconfummario nem legis,credenti ,quia lex non accufatcre* dentes in Chriftum. Reputantur igituriufti, propter CiinftS.tanquam Icgi iausiecifTent.

Moi«

IN X. CAP AD ROMA ,

Moifesdefcn'bi't iuftidsim quaeeft cxlegp.

Deinde addit Paulus collationemiufiiti39 ^dei.Vtclariuîoftêdat quid fit iufiitia fidei. ‘uftitiam Icgis fie deferibit inquiens, fAoyfes deferibitiuftitiâ legis,qui fecerit ea viuetîeis.

Itxhabeat premiacorporalia,8^ quod Pau« lusdifcernat iuftitiam legis 8lt; iuftitiam fidci penes prxmia, videlicet quód opera ratiôis, fine Spiritu fando,habcant prxmia corpo ’■»lia, At bona opera fada per Spiritu fandû fiïbeant præmia æterna.Hæc tota interpréta« fiohicintempeftiua S^periculofa eft.Nâfuna Wacollationis eft in verbis Facerc ôd Crede« rt Necfit collatio praemiorum, fed difputa« fio hic eft de ipfa forma feu caufa formali, nô d« fine feu de eau (Ta finali,Et docet rjd fit iufti tia legis formaliter,S^ quid fitiuftitiafidei. Nonigitur depremijs, nec refert vtrum haec fentcniiaciuiliter decorporalibus premijs x« ternis intelligatur-Nam lex debet vtroeç mo do intelligi,politice de externis operibus. theologice de operibus verè 8^ ex corde falt; Âis in renatis- Qyi legi obtetnperat ciuiliter, bidx»

COMMENT. PHILIP MEL.

habet præmia corporalia,8lt;f fi lex perfeAe fie ret in cordc,haberet æternaprxmia, verum nemo fan's factc legi.

Itacÿmcmincrintledores,omniohkintem pefiiuam cfic difpucationem de particula,vk uecin eis. Altera particula,Qui fecerit.eftcon fiderand«. 8^ eft haec fententia- luftitia legis dl fäccrelcgem,noftra opera perfedaS^ mun^a totius legis deo reddere 3^ perfoluerc,amp;I m lo pedorc ardcrc diledionc Dci,timcre Deu, ab eo bona cxpedare petcrc, gratf as ei age re,8^ praedicareeiOs beneficia,fine concupM fccntiacire,amp;lt;Ipurcdiligere proximuna- I'’ docecPaulusquodiufiiiia legis fithaecop» rafeu legem perfcdefacerc.Verum humani mes ne quidem intelligit ifta opera,quarene mo iufius eft coram deo,proptcr legis impie uonem,cum nemo implcac.Nemo viuitpro pter legis impletionem, ciim nemo impleaf

lufti tia quæ eft ex ftde, fic di'cit.

Sequitur defcriptio alterius nembri, fdliret iuftitioc fidei,Ne dixcris in corde tuo ^c. Eil autemfentcntiaquùdiufiitiafidei queratS^ appréhendât milericordiam lèntiatnos re putariiuftos non propter aliquod noftrum lt;jpus,non propter ahquam qualitateininn®

IN X. .CAP.AD ROMA

bisjfedgratis propf Chriftum, Exquofatia ’Pparct quod plurimum referai diftingui fia ’lini à diledione. Item quarc fides iuftificet, *'Ondiledio. Fides cnimideoiußificat,non Auia eft qualitas ôt^nouitas quxdâin nobis, «d tantum quia acdpit mifericordiam proa pttrChriftum.Sed illi qui docenthomines rc putari iuftos dilcdionc,fentiunt eos propter ^^uam qualiiatem rcputari iuftosjnon accipia jndo mifericordiam propter Chriftum.

Nedixcris Ç^n's afccndet in cœlum»

Paulus hic egregie dcpingit naturam fidcl bjmptis verbis ex Dcutcro.in quibus eft ana ’’ihefis incredulitatis fidei.Et Moifes in gc •lereloquitur de verbo nbsp;nbsp;fide. Paiilus autc

*Pplicat generale didum de verbo bifide ad boc verbum de Chrifto,bifide in Chriftum. b^oifes fie dicit jNe dixeris in corde tuo,quis *f«det in ccelumdd eft Ne fis Epicureus, nec TOgites Deum latere,nec curare humana,nea lt;lüeexaudirchomines. Item ne dicas, Quia ttansfretabit marc, id eft ne cogites volun tatemDeinufquam inueniri poire,nufquam »pprehendi poire,nufquam inueniri Deuna pofte vbiexaudiat. Deinde addit. Sed Propc eft verbum id eft certo ftatuas pe» hoc verbum dei.deum in hoc verbo inueni«

Z ri»

COMMENT- PHIL. MEL.'

fijfdas ci placerchunccultum,qui inhoc Vff bo tibitraditur,fcias quod cxaudûurusfît te per mifcricordiam.lia Moifes in his verbis fidcm rcquirit,ac docet.Et aptiiTimis figuris laxatittwietatem humani cordis quod non poteft amrmare quodDcus eurer nos,aut mi fcreatur noftri,8lt;^ iomrtiat ea quae de Deo db cuntur fabulofa ciTe.Sii interim conatur De* Um rationequerere, ficuticaro menippusin fabulis fubuolat in cœlum quelitur^ quälet fint dij.

Qiianquàm autem deeadem fide Moifes et Paulus doceantjVtercç enim requirit vtcre* damus non modo elTcDeum/ed etiamdeu veile mifeteri,cxaudirc,8lt;^faluare,tam? pau lu s addit de Chrifto, videlicet quod grads pterChriftumexaudiamurjrcputemuriufti faluemur.Nam Moifes in co loco nonfe» citmentionemmediatoris, djdumgene* ralitcrcff'ertur. At Paulus transfert diduni ad verbum Euangelijjin guoclarc fit roentio n)ediatoris,8lt;f clareponit promillio de gr» tuita iufiificationc.

Sicigiturinquit.Ne dicas in corde tuo gs afccndetincoclum,id eft primu ne fis Epicu« reuSjDeindenedubites quin hxclïc voluil US Dci.quod vclit nos faluare propter Chrù fiuin

IN X.CP.ADROMÄ

Hum. Si non credis quod velic nos faluare Deus propter Chriftum,detrahis cum de cce lOjid eft ncgas eu regnarc, Ideo cnim regnac Chrift^, vt nos faluet.

Itcmnedicasquisdefcendctin abyflu, id eft ne cogites Epicuri more poft mortem non reftarealiam vitam. Deinde ne dubitcs de re* mifllone peccatorum .Ne dubitcs quim ho* «lines à peccato morte eripiantur per Ch rf fiü, Quod ß dubitabis vtrum homines per Chriftum eripiantur à peccato 5^ morte,ne* gabis Chriftu rcfurrexifle,hoc eft finges Chri ftum non efle vidorcm mortis peccati*

Adhuncmodum in his Gguris dcpi(fta eft incredulitas humana,qu3e dubitat non fol« vtrüDcuscurcthumana,fed multo magis modoDeus velit ignofccreautfaluare,poa fteaconaturDcum operibusplacare. Aduer lus has dubitationes opponit Paul’ hacc ver* badeChriftOjQjii dubitat vtrum Deus ve* lit faluare propter Chriftu, negat Chriftu re* gnare,quiaChriftus ideo regnat vtfaluct. Qui dubitat rcmitti pcccata,negat Chriftum Vidorcmeifemortis. Oftendit igiturquod nonfttquerendafalusaut reputatio iuftitiae propter noftra opera vel qualitatcm no* z 4

COMMENT. PHIL- MEb

firam,rcd propf Chriftum- Deinde poßciu* i depinxitincrcdulitatcnijfubijdtdefideô^’^* betapprehendere verbum, offert rcpuiauo* neiniuniuæ,3^ faJutem propter ChriftuW.

Antitheßs eü harum parti-umjfacere cr^ dcrc.Faccre ßgnificat nôlol um opus noftrS, fed etiam qualitatem in nobis.Econtni cr^dc« re feu apprehendcre verburujcft accipere fericordiam,qU3C oiîèrtur propter ChriftS, hoc eft,eft fentire quod accept! fimus no pro* pter aliquam noftram qualitatem aut opus, ied per mifericordiam propter Chriftum.

Corde credi tur ad lufi-i ft am.

Acfic accipi debenthaeparticulae, Verbu In ore,3^ corde credere, vt diftinguanturcon tra. parriculam fupra pofitam fcilicet facere,ne intelligaturquodideofide iuftificamur, gj /it qualitas in nobis,fed quia apprehendit mi fericordiam.Sic ergo fentit Paul us,homines iuftos reputari,fi appréhendant verbum. Et addit diiertc quale verbum fit apprehenden dum, videlicet Euangelium de Chrifto,in quo offertur remiffi'o peccatoru,iuftificatio, vita æterna gratis propter Chriftum media* torem,Ideoinquit,ficonfeftus fucr/s lefum eflêdominum, h®ceft xuediatorem, vidó*

real

IN- X. CAP. AD ROMA.'

rem mortis 8ilt; peccati,quüd propter ipfutw^ habcainiispatrcmpropi'cium S^^c, Eftenitn in voccdomini cmphaGs.Sæpeautem boclo cocademfententia rcpctitur,Quarecum mul ta te.Qi naoia hie coaceruata fint, diligenter mlt; iiainerimush une locum, vtcertius ftatucre poflimus dePauli fentcntia,quod hoc ipfura agat quod nos deamp;ndimus,videlicet homi« ties reputari iußos, no propter impletionem legis,fed per mifericordiam propter Chrifiû, modo vtapprehendant illam mifericordiatn fide.

lllud etiam memineris de verbo vocali Moifes nbsp;Paulus de illo ipfo verbo quod

perhominesfonat,Ioquuntur» Sic cnimait MoifeSjPrope eâ verbum in ore tuo. Et Pau lusinquit,quod piædicamus.Quare in ten:^ tationibus. nullum aliud verbS,nulla alia tcuclatio querenda eft, fedconfeientia debet confugere ad hoc verbum quod in fcripturi« teuelatura 8^ propofitum iam per homia lies prædicatû eft. Ct debet certo ftatucre hanc Vere eflevoluntatem Dei. quae in co verbo oftendituriPraetcrea ornathic locus,coma incndat nobis miniftcrium verbi, vt Iciaa mus non dari Spiritum fandum fine verbo

Z ti) Ore

COMMENT. PHIL .MBb.

Orcfitconfenj'o ad falutem.'

Exhi's vefbis,corde crédit ur ad iuftitiaffl» Orcfîtconfefljoad faiutem, Quidamdifpu* (ant,operatametßnon mereantur remiffio# nem peccatorum, meren' tarnen vitamxter* nam,quia didum fit, Ore fit confeffîo ad fa« lutetn. Ad hoc refpôdendum eft,Paulumccr (è hoc non velle,ç|j Confeiïio fit opus digniî vita xterna, quia tantum earn Confêfiionem probat,quxfitcum fide. Fides autem fende nullum opus efle dignum vita xterna, at cipit certo vitam xternam propter Chriftnm-Si enim vita xterna propter opera noftra da« retur,confdentia nun^ efict pacata,nuni$ in« ue»?iret opus fufficiens, dignum re tanta. Ita ne,ceflic efiêt earn tandem defperare.Ideofi« cut opt?rtct fentire, cf propter Chriftumiufti reputemVgt;r5PC*'mi^quot;flt;^ordiam, ita ncceflecfl fcntirc,q,pToptcrChriftum detur vita xter« na,permifer.gt;cordiam. Sicutfer/ptu eft. Qu* creditin Filiui'’'’.habet vitam xternam'Facile igitur ad omnia ^oca de operibus hoc modo refpondcripotefi, 9? ’’O” probentur opera,ni ficum fide, fam fide ’ nullum opus di« gnu m efle vita xtern* nbsp;nbsp;nbsp;d accipit vitam xter«

nam,pcrmifcrfcordiai. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chriftutn*

Idcoconiradidio eilßn, tribucrefidema» ï nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/Mil.

IN X. CAP. AD ROMA*

fentire,q? opera digna fint vita aeterna* Pîulusautemideofîcloquitur, Orefitcon« fi'fRoadfalutemjVtteftctur fcrequirerc non l^ypocrifim fidei, fed vitam 3^ firmamSdein

Omnjs qui credit in eum,non pudefict.

Omnis qui credit in eum,non pudeRet. Tn •dligiturcredcrc iempereodem modo, ficut ^“P'’ä»pro eo, qd* eft accipcre mifcricordiam promiflam,fcu fentire,^d per mifericordiain pfopter Chriftum gratis lie nobis Deus pro* picius.

Non eft cnim diftindio ludæi, vel Græci.

Hic redit ad difputationem fuprainftitu* Wni,de recipiendis Gentibus,8^ addit fernen tias ex Prophetis,q^uae teftantur paucos ex In dxis creditu ros elle.

Omnis qui inuocaueritj nomen Domini, faluus erit,

Inferit gradationcm,in qua exponit ordis nem,quomodo confequamur bencficiü Euâ gelq,vtiufti reputemur,fcz per minifterium Euangelij- Acprimumdocet de inuocatiôc, quod non profit fine fide. Hic locus diligena •

'Z. fit) ter ob

COMMENT. PHILTP MEL» ter obferuandus eft contra impioscultus, quibus fit jnuocatio fine fide, ficut aduerfatij noftri de mifia nbsp;nbsp;alrjs cultibus docentjquöd

profint ex opere operate fine fide- Sed haci'i’ piam opinionem reprehendit hic locus,Quo modo inuocabunt in quem non crediderunt Item lohannis iiij Adorabuntpatremin ritu 0lt;^ veritate,id eft vero corde. Neceflaria igi? eft fides in oratioc feu inuocatione,qux credit quod propter Chriftum pontificetnt^ audiamur.

Deinde quomodo credent fi non audierît, Ft infra,Fides ex auditu eft,auditus per ver* bumDei.Hicclareteflatur fidem concipjex predicationeEuâgelij.Nam Spiritus fanâus mouet et impellit corda per verbû ,quia De^ créât 8lt;^ operatur verbo-fîcutPfalm, inquit» Dixit öl' fada fut. Et teftimonia bare dtaia ex Efaia 8lt;^ pfalmjloquuntur de vocali praedica cione.Ergo et auditus hic de auditu vods tx ternæ intelligi debet. Nec eft amphibologia fâdenda vocabuli auditus,Eft 8^ hoc oblcr« uandum quod improbat humanos 6^ fedi* cioscultusjcû improbat inuocationem fine ßde,et de fide requirit verbû Dei,cü ait.Quo modo credent nifi audierintt’quomodo pr« dicabunt.tufiniiflifuen'nt.hocdiiufià Deo

yerbS

IN.X CAP. AD POMA:

Verbum cis tradicum fucrif; Quare cultus fine verbo Dei ,inßituti funt fine fide«

Qiiam fpeciofi pedesi

Locus Biaise extat in Capitc.Ii.Vbi va* ö'dnatur de prsedicationc Buangelij, Citatur *utem ad probandum quod Deus müTuru« fitnouum verbum. Nam impij ludei regnS Ghri nö de nouo verbo intclligcbât, fed tnj de occupando Imperio mundano-Ideo necef fe eft prophetas docere,quod regnum Chrifti allaturum fit nouum quoddam verbG, prse ter legem 3^ extra Icgem.Idco inquit,fpecio* fi pedes, vt fignificet nuncios, adferentes ver bum,non gcrentes imperium ciuile aut mu* tîntes imperia mundi,led docct nucios fore, hoc eft miniftros verbi.Et addit quale verbu prxdicaturi fint,Euâgelizantiü pace, hoc eil remiftionem pcccatorum,8^ reconciliations eumDeo. Hoc igitur eft nouu verbum per Chriftumreuclatum 8^ per apoftolos prsedi catum.SicutSc; loannes ait, Lexper fÂoifen dataeft,gratia 8^ veritas per Chriftum8ic.' q.d.Lex eft praedicatio irse 8^ tcrroris,arguit peccata,8^ requiritnoftram perfedionem. Sed Euangeli um adfcrt rcmiffîonem peccato rum,8^ dücct nos iuftos reputari per miferû cordiâ propter Chriftum,non propter lege.

• Z V Haec

COMMENT. PHIL, wet- v

Htc voxconfolatur erigit adflidas men* tés.Ideo verc funt grati,i ucii ndi Jpeciofi pe* dcsannunciantiumpacem 8lt;fc Nam mûdo, qui odit Euangeliuin, hij pedes maximefof dent. Nullius dodrinæ genus magiseX ccratur mundus,quam Euangelium.Alii dicant dodrinam impiam elle. nbsp;nbsp;nbsp;Alf) irn«

dent tanqnam extrema m ftultitiam' nbsp;nbsp;nbsp;I'»*

q; nullum honiinum genus maiori in odio cft,quam hij nuncij qui hanc dodrinam adlclt; runt.

Commendat autem nbsp;hie locus miniilt*

rium verbi,quia loquiturdenuncijs’ Et of* Flat pedes infigni cpitheto,fignificant eni nun dos pedes.Quam fpedofi pedes inquit.Por* ro ijs qui miniftcrium verbi contemnunt, hi pedes feu nunciictiam contemnuntur No» autem fdamushos pedes amandosefle,9f:3’ pud nuncios Euangelij confolationem V1 tarn quaerendam ellc-Et quia hie traditiir or* do quomodo fidescondpiacur, habemus te ftimonium aduerfus fanaticos Spiritus qui contempto minißerio verbi,volunt fandiu cari per alias quaidam illuminationes 3^ c. Admonemur ctiam vtinterroribusacperi* ifulis fentiatnushoeipfum vcrbunuqoodlt . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ffinou»

IN XI. CAP.AD. ROMA.' gimus,quodaudimus ad nos pertinere, fn hoc verbo nobis offerri confollationem, n3 quenraut nouas illuminationes »

CAP. XL

Num reicdtpopulum fuum deui f Ncquaquam, Ego enim Ifraclita film.

BATIO ab exemple' Ego fum If* raelita,amp;^ tarnencredidi,amp;^ con* fecutusfuin remiffionem peccaa torum,0^ Spiritumfanftunijigi mrpopulusnoneftabiedus. Secundaratio ab exemple temporum Heliac fumpta eft. Si cutHeliac temporibus lupererant cledi quw dam,ita nbsp;nunc fupererunt quidam eleâi.

Promiffiones enim non funtirritae, coftat au rem promiffiones laâas effe filqs Abrahx.

Si autem ex grati'ajiam non ex opclt; ribus,

Äddit ampliGcationcm feu potius occupa

àoiMm

COMMENT. PHlî.. MEU

tioncm de eau fa cledionis. Ne quis putard illos elTe populum,qu j habcant mérita 8lt;^ o» pcraIegis.Etclaredirit,mi(cricordiâf(re eau fana eledionis. vt boe q uod fupra didum eft teneamus,miferieordiana eenana eflc,et falua ri homines fi mifericordiâ fide appréhendât. t)eindc de reliquis Ioquitur,qui mifericordi am afpernantur requirunt mérita,8d ope ra,Hosinquit habere fpiritum conpundios niSjhoc eft, Animum iratum et exacerbatum odioDciatejtEuangelij' Quia tnim vident hypocritx iuftitiam legis extenuari, cum uangelium docet homines non reputari iu* ftos lcge,Primum ludicant ledi gloria Dei, quia extenuetur cultus Dei.Deinde indicant Ck; politiam iudaicam diffipari negelidiscul tibus.SicutnuncacerbiflîmcodcruntEuans geliumhypocritae , vocifèrantur extenuari Mifiam,amp; alia opéra. Vocifèrantur dilîipa:* ri rcs publicas, quia ordinationcs, cultuutn mutenturita accufantEuangeliumimpietaa ris feditionis,quæ funt duo fumma criml na.Ëthæcfalfa pcrfuafio inflammat animos magnorum hominum,qui non norunt Euâ gelium,vt acerbiffime oderint.Id odium hiC vocat fpiritum compundionis*

Oculos

IN X. CAP. AD ROMA.'

Oculos nc videant.

Deinde addi'tpcrnam impictans, ncmpc cœcitarem,ncpollint refîpifcere. Ec quod ait, Fiat menfa eorum indaquciim- Menfa fignifi cat doârinain ipforum,in qua querunt cona fclationcm. Eftcnim fcntentia, DoArinam «orum 8lt;i opinioncm eorum fore ipfis laque «m,hoc eft fore eis occafioncm percinadæ «xitij. Id in ludæis accidit, qui confilî iuftitia legis,non querebant Chriftum, quare condi njtifunt,poftea etiam obcadem cauflam cor poralitcr perierunt. Quia enlm iudicabantie populum Dei elTe propter Icgcm,hac opinio *ie confifi liberiatem regnum fperabant, et bellum mouebant aduerfus Romanos- Fuit igitur eisfcxitio jhaecperfuafio fumpca ex Ic^ ge,q}eflent populus Dei. Adhuncraodutn exitiofunt impijs doArina 8^ opiniones eoa rum. Et hæcomminationes nos quo($ moj uent,neEuangeIium contemnamus, qd qui contemnuntmagii magifcp cxcoecantur, vt poftea ruant corporaliter fpiriiualiter.

Nunquid fie ofFenderunt vtca# derentfAbfit.

Propofiuo repeci tur,Non xta ünpeger unt ludari.

COMMENT- PHIL. MEL, ludxi, vt tota gens pen'ret. Ratio eft argutilfi iTiccogicata,quaeecfî fentétiam habet fjcikm 8^ planam, Tarnen interprètes earn propter breuitatem ferraoniSjnon Ian's aflecuti funt. Eftautemhaecargumcntifumma- Cofirmat ludxos non efle prorfus reiedos. Et fumit argumentum excauITa final! receptionisGeti tiutn,hoc modo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Gentes receptæ funt, vt ludæi prouocew turad credendum, cum viderintEuangelw Um in Gentibus elTc efficax. Igitur nccefie eft aliquos elle reliquos inter ludxos, qui credi turifunt. Quorlumenim opus elTetprouo^ careludaeosf fi nulli credituri elTent,

C um ruina eorum fucrit diuitix mundijôf lapfus eorum diuitis Gentium,quanto magis incolu^ mitas eorum profuit.

Poftquam argumentum à cauflafinali fumptum, pofuit, iam addit corredionem, quafi dicat, ô^filudæorum defedio occafio fuit,per qua Gentes receptæ funt, tn caufla V« relui(illa,quodaliquielcdi inter ludxosre reliqui funt, Vt fi quis dicaqEtfi morbus oc

IN XI. CAP-AD ROMA

ratio eft curationis,tarnen fpcs fanitat/s vere cauta finalis eft curationis. Quis enim poftu« 1« fecurarijfi nulla fpcs fit reliqua faluiis. vo tatigitur incolumitatem, quodvi delicetquacdamgentis pars adhucincolumis tftjhoceft, quæ etfilapfaeft inpræfentiajaa mcnad Euangelium redicura cft.Huius pros uocatio inquit eft cau fla finalis,quarc Gentes fcceptæ funt.Iam fi qui funt prouocandi. Er:* gononeftexiftimandum totam gentempe* rijfle.Haecincerpretatio appofita,fimplex,ii^ plana eft,ac caetera,quae fequ untjad earn apte quadrant.

Vobfs enim dico gentibus quo^ niamApoftolusfum Gentium,

Rationi fumptae excaufla finali additexs: tmplutnfuum. Ego inquit,hocmagis labo roapud Gentes,vt prouocem ludæos ad ere dendum. Cum enim vidcritEuangeliumin terGenres efficaxeire,inuitabunturaliqui,vt credant Sifipfi. Hoceft quod ait, Glorifico niinifterium,id eft, doceo Euangelium fide* liter, 8d cum magna gloria Dei, vt carnem meam prouocem,id eft,ludæos- Et applicat exemplum ad rationem fupra poGtam.Non profuit gentib’ ruina ludæorum,icdmagis

hoc

COMMENT.PHIL-MEL« tiocpr6fuit,qnód aljqui ludef rcljqui,cratif* prouocandi ad fidé,Hoccft quod ait,lï refea f!iio ludeorum eflet rcconciliatio mundijper jndeeiïecacfiquis dkerct mortem cflccauû famvitæ, hxccnimlronice funtaccipienda, qua ß dkeret, Abfurdum cll dkere, quod in tencus ludeorum alios reconciliauerit Deo. Sicui abfurdum eft dicerc,mortem efle cauw Jam vkæjCumnihil magis pugnet cum vita quam morsjtacum intcritus ludeorum fît res mala^non fuit verè caufa quarc gent« t” cipcreritur. Sed ilia potius fuit caufa, quod a liqui ludei reliqui crant prouoeädi, vt crede rent Euangelio.) Hæc intcrprætatio plana fàcilis cftjamp;dintelligi poteft. Alq ficenarrani Vt vix diuinari poïîit quid vclint.

Cum primttiæ fandlçfmtjfflaflj ctiam fandla eft, Qi. cum radix fanda fit, rami quoque fandi ft mt.

Secundum argumentum,quod gens lude orum non fit reicda,Quia radix eft ianfta/t go Ct rami.Id eft promillio eft fada patribus, quæ eftimrautabilis -ergo ad ftirpem po fteros pertinct.Edanifiquidam non credunt, umcn

. IN XI .CAP.AD ROMA

Nefuperbi'as contra ramos, Dcindeadditapoftrophen,5lt;^ adhortatio* ”lt;111 ad Gentes,ne infolefcant au t glorientur 'ontraludaeos carnali fidutia, freti fuis opes ''■tiusaut mentis,qjiam fint populus Dei,SI 'Utimpij Pontifices folcnt iadare (e cITe Eccle hae fidutia freti,fomniant Ie no polfc pffire,Hanc fidutiam damnat Paul us ,amp;d va ‘icinatur de ruina Ecclefîæ Gentium ,quan» •fondât primuin horribiliter diffipatatn efie g hæreticos Poftea in oriente pene cotam deles per Mahometum ôdT urcas,In occident? j ùcetEcclefia opprcfTa impijs dodrinis 3^ im« j pijscultibus, videlicet horribili 8lt;i facrilega i prophanatione miflacjperquam promitiunt nominib* falutem eK opéré operate, abieda in totum dodrina de fide,3^ iuftitia fidei, in Cliriftum- Ac nos quoeç inter hæc fcandala, confolari debemus, ficut hicludæos Paulus confolatur, qd tarnen oportcat aliquamelîc Ecdefiam inter Gentes. Quia ^imilTio efi im* rautabiliSjinquaChriftuspolliceturËccIeli» Âiu femper futuram efle.

Non enim volo vos ignorarc fra tres,mifterium hoc.

Addit 3d vaticinium de côuerfioneludae* a orum

COMMENT- PHIL. MEL.

orum,q;vfqiad fînemmûdi fubinde aliq«^ conuerti debeant.Ei citât Efaiam,qui teftatuf ÏU daeos non effe abiedosjcd al iq u os efle rc* liquos,qui confequuturi fint remiflîoné pec^ catorum.Efienim hoc didum propterea ma» ximeobferuandum,quiaclare.didt innouo Tcfiamcnto pracdicand um efic, rcmiffionon peccatorum*

Secundum Euangelium im'nu’^ ci propter VOS.

Concl ufio efijudæi funt mimici Dei,qua tenus in præfentia perfcquuntur Euangeli3« Transfert autem rhetorice cau fiam in Gentes. Propter vos inquit,id eft, vt fit occafio recipi endarum Gentium.Et tarnen quia in populo aliqui funt elcdi,non eft repudiata gens, Sea adhuc funt amici propter Patres, propter pro mifiiones fadas patnbus. Addit rationem ex general) fenten[ia,quia vocatio Si dona Dei, id eft promiflionesDei funt immutabiles-■r.___\ T J 11 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rr-. r-A ; U.kS,

Conclufit Deus omnia in i'ncr« duh'tacem, VC omnium mifcrca^ tur,

Ëpiphon€ma,Concl ußt Deus omnia in ia crcduli

’ ÏNXILCP.ADROMA

Cffdulitatem, vt omnium mifereatur- Hic vlt; triufqï parriscaufas cxcquat, decrahit vtrifcp fidutiam operum 8^ mérita, fngcntcm co fohtionem proponit,quód nulli alio modo nifi per mifcricordiam faluentw. Ergo lóla d des faluat,quia fola fides apprehendit miferia cordiam,non propter mérita noftra, fed proa ptcrChriftum.Praeterea eft âtïhæcconfolatio terroribus peccati opponcnda, quod peccaiii cum alioqui fit fignum iræ Dei, transfert ad fignificandam mifericordiam. Atc^ ideo des trahitnobis meritum,vt mifericordia fiatcer taQuia ß mifericordia ex noftris mcritis pen deret,effet incerta.Q.uare ait, Conclufit nos, non vtpcrdat,fed vt noftri mifereatur. Pros indedetrahit nobis mérita,ne fidutia meritos rumnoftrorumfreti,non quæramus miferi cordiam,aut ne aminamus mifericordiam, fuminiudirioDcicxpcrimur mérita noftra non fufficerc.

O altirudo diuittarum fapicntfac ôf fciennac Dei»

Addit exclamationem,quae continet ads inirationcm,videlicet,quc)d.mirabiliicrDes us gubernet Ecclefiam iuam, contra iudicis ' Um rationis, paucos nec fapientia, nec pos a ij (cntia

COMMENT. PHIL- MEL.

tcntia,neciuftitiapræftantcs vocet ad Eimn« gclium- Etecclefiamiia abfcondat, vt nulli minus videanturcflepopuliisdei,qua quiveréfunt. Significat enim A* poftolus non cfTe quxicndas cauiTashorum arcano«:

rumjed verbodei obediendum eile.

C A P V T. XII

BÄCtenus rradiditPaul’dOfflrinJ Euangelij,qj propter Chriftum de repuiemur iurti coram DcO, non propter dilediôcm noftram, aut Opera-Atq; hic eft præcipuus et proprius Euangelq locus,qui nobis lefnperinconfpe» lt;ftu eiTe debet,qut gloriam oifidumChri« fti nobis oftendit,ölt;f pauidas confeientiaseri git,amp;: cöfolatur. Nam alrjs,qui docétliorai* nes reputari iuftos Jjpter opera,relinquitcon feientias incertas, vtru m Deo placeant nec ne. Hxc dubitatioeft veradefperatio, impie« tas. At hæc fola dodrina Pauli de fide, certas reddit confeientias, qiccrto placeant propter Chriftum,non propter propriamqualitatem i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autope

IN- XII. CAP. AD ROMA.’

sut opera,fi modo credant, q? propter Chrk ftum Deo placcamus. Adfert igitur firmam, 0^ certain confolationem.

Nonnulli tantum hanccxtremam pagellä Pauli,quæ continet præceptade bonis mori bus,leu doftrinam legis^cenfent histempori busledu dignam eflejfuperiora omnia,iudi lt;ant eflc’iwXi». Si nihil pertinentia ad Ecckfiâ borum temporu no,quia nihil contineant nifî fixas de iudaiciScæremoniis, fed loge abhac opinionc abducendi funt animi pior um. Nâ hi qui nihil quxrunt in Euangelionifi leges, præcepta de bonis moribus, non fads per foiciunt,quid fit Euangelium, Lex per Moia fen reuelata eftjinquit Iohannes. nbsp;nbsp;At hæc in

ipfis hominum mentib’ diuinitus feripta eft, Norant igitur Si Gentes legem,notant praes cepta de bonis moribuS'Habebantfapientilïîi mos legum latores,Solonem, Decemuiros, alios magnos ac præftantes Principes,qui conftitueruntrespublicaSjSi focictatem hu« manamoptimis atc^ honeftiflimis legib’ de« Uinx«-unt,ac munierunt- Habebât Poctas ac Philofophos,qui Si honefta praecepta tradis derunt, Si in natura cauffas illorum pracccs piorum oftenderunt-Quare non ob hanecau lam praccipue venit Chriftus, vt traderci præ

S) üi cepta

COMMENT. PHIL .MBL»

ceptadc morjbus,nec Apoftoli obhanecauf fam praedpuc miffi funt ad docendas genres, led ideo veni't Chrirt*, vt hoftia fieret pro no bis,8^ doceret remitti nobis peccata,8lt;^ recö» ciliari Dcum,nos reputari iuilos, nobis do* nari vitam æternam propter ipfum.non pro« pter noftra opera.Hoc Euangelium fpargunt in münd um Apoftoli • Ec ficut hoc Euangcli um ad Ecclcfiam Omnium ætatum pertinet. Ita fuperior Epiftolae pars ad Ecclefiam omni um temporumperctnereiudicandaeft- Nant alle locus Euangcli) proprius ac praecipuus ibiilluftratur, Idenim proprium Apoßoli munus eft,patcfäccrc atcç illuftrarehunc lo* CÛ qui in doArina noui teftamenri praecipuus cft,qucm eifi prophetæ complex! funt, tatnS Chi iftus 8^ apoftoli magis pcrfpicue docent* Nec difputat Paulu 3 tancuro deludaiciscae* remonfisjfcd in generc docct quod fide p mi* feric ordiam iufti reputemur,non propter 0* pera,

Et de hac doArinæ parte nihil fufpicari ra« tiohominis poteft Lex autem dcciutlib’iuO ribusrationi notaeft.Ideoin legibus ethnicO rum, amp;lt;i apud poctas ac philofophos extan* præcepta fimilia horum,quae reperiunturin Apoftolorum fcriptis.docent enwa ApoftoU quot;nbsp;- -

IN- XIL CAP. AD ROMA*

»tiam I egem, fed non folam legem,nec præd pue milTi fût ad legem docendam,fed ad do tendumEuagcliumdc Chrifio,quod huma nx rationi ignotum cß. Ac,dicam enim pace quorunda fuperflicioforü' Philofophi et le gum latores multo aptiusctclarius dcfcripfe runtpraecepta omniumciuilium oßidorü, quiin Apoßoli. Tradiderunt enim metho do$,qucßuerunt fontes ô^cauOas praecepto« tum in natura,dißribuerunt ordine virtutu gcnera,affînia,8^ pugnanua,vtnonfit rairS hos.qui inEuangelio nihil tradi iudicant, ni fiprxcepta morum, longepraeferre philofoa phorum libros Eu5gelio,in quo ilia neep or dine ,neqifatisdißinAetradi videntur- Sed philofophi funtartifîcesharum difputationS demoribus, Apoßoli aliud maiusnegotiû ttaâant,vidclicet,Euangelium de beneficijs Chrifii.Et tarnen quia etiam Icgem docerc co guntur,incurrunt faepein eadem praecepta, quacapud poctas philofophos reperiunt. Nam honeßa praecepta apud poetas philo fophos, parsfuntdiuinx legis de ciuilibus inoribus,quam obeaufam venerari 3d amas teeadebemuSjetiamfilegantirr apud ethnis cOï» Mecj enim Apoßoli, cum praeter

a üij Euangelium

COMMENT. PHILIP MEL/

Euangelfum tradunt legcm de n»oribuï,alw am legem docent quam quæ reperitur etiaffl apudethnicos.Vnaeftenim lex Del deir.w nbus quæ et in decalogo perfcripta eft.et (ta* dirur à magiftratibus philofophis.Imolt gcsauitatum,amp;lt;^ libri philofophorum verc funt commentartj deealogijecundae tabulât'

Sed hoc intereft jnïer Apoftolós 'àC philo* fophosjprimumquodphilofophi non do* cent Euangelfum, Secundointereftetiain9 ad legem attinct. Nam philofophi.nihil docct de prima tabu la decâlôgi,hoc eft de veto cul lu Deijdecruccdc fidutia auxilij diuini,dcin uocationcDei, tantum tradunt officia ciui* lia iecundæ tabulae,Haec duxi hoc loco admO rend os efle imperitos, G qui forte mirantur, quarcApoftolorû feripta fie veneremur, virtutesaptiusapud philofophos defeript« leoantur, vtlciantamp;lt;^ aliud senus dodrinx ab Apoftolis requirendu efle g præcepns ino rum,8lt;I philofophorum dodrinam deprx* ceptis morum non afpernandam cflejVeruni et ipfam,quandam legis diuinæ partem eflf, necimprobari ab Aopftolis'Jmoexeadcdi* uina lege Apoftolos multas fcntctiasfumtft philofophicarum fimikiu

Supra autem didum cft, hos «iap» (fit

IN. xn. CAP. AD ROMXy

quiin Chrifto renati funt,Icgcm habere,non Vt per opera legis quarrant iuRiQcauonem toram Deo,fed vt amp;aanc legem jteddituri Deocultum aliquem, poftquàm fide fedi fnntfilij acpopulus Dei. Ideo indpit hie Paulus condonari de opcnbus,de vero culs tu, acc^ liofitjs Chrifiianorum« Illudau« ttmmemincriiledor, quod farpe iam dixi» nius,renatos in Chrifto reputari iuftos non propter illam legis impletionem,quæfcquilt; tur renouationem,fed propter Chriftutn fi* de.Neq! enimChnfto detrahendus eft honos itiediatoris. Etconfdentiæfandorum nun» quameflent tranquillæ, lî lentirc debcrent fe oportere per fua opera, feu iropletionem le» gismereri,vtiufti rcputentur, cum enim le« ^inunqu'amfatisfadmus, futurum elfe, vt nunquàm fentirent fe hadereDeum propiuû Sed de hac re fupra copiofc didum cft inCap. lit), nunc tantum admonere ledorem vo» lui.

Addendum 8lt;i hoc cft,cum ilia fiduc tiamifericordiae fitpraedpuus cultus Dei. Vult enim pater coli hoc honore, vt eredam* in filium,femper in omni vita crefccre debet. Ec omnes afflidiones,omnia opera Chriftia» norum debenthuius fiddöi exercitia efic.

a V 84

comment. PHIL. M^L-

lt;t côfeflîOjVtinter hæccxercitfa crefcat,S^ «« gat fe fides, 8lt;^ confolationem nbsp;nbsp;vitan)

nam fidcconcipiamus.Idco Apofioli itatra^ dunt legem,vt fimul admoneant de fidc» I“ in his prarceptis Pauli clare apparet.

Methodiis pr æccprorum.

Prodefi autem docendicauflâ mcthodur» præceptorum quaererc,vt omnia compkdi difccniespolTintJîcutinalrjs artibus ineiho dustraditur.vt fummaeuiusq; àrtis coin# prehendi pofiit.Quanqu àm autem philofo# phi virtutum methodos erudite inforinau» runt,tamencum decxternis operibusacciuJ libus tantum difputent,nos fume mus dccalt; logum,qui profedoeft aptifiima method^ virtu tu m v triu sqt ge ncri s, videlicet nbsp;nbsp;haf“

quæ continent aftedus erga Deum. 8^ iHî* rum quæciuilia officia gubernaot. Vbicum igitur Icgimus præcepta vel apud Apofto los, vel apud philofophos ac poetas, meine* rintadolefcentes.ca ad decalogum referenda cffe.Hic feinsefe omnium kgum, omnium honeftoriî praeceptorum,amp;lt; omnium virtu turn .Ira Facile totam dodtrinam bonorum operum ac bonorum morum complcâi aw tno poterunt.

Nec Paulus hoc loco tetnerc congest P'quot;* .. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«pi»

IN xn. CAP. AD. ROM a;

«pta,id quod ordo oftendit.primSenim fra dit prxcepta priuatz vitz in Capite duodcd mo.Inxiij traditpccpta vitz politkz,inxiii| doc«devfu czrcmoniarumgt; Qiiarc caput duodccimumr« lÎJix« Chriftianorumconn« nct.Caput.x)ii»roM Tixà.Caputxiiii'''‘P»TixàFa tileautemintellcduefthzc tria fuinmaeffe operum genera,ad quz aftiones omncs in Vita reierri poffunt.Porro inter enarrandum oRendam,quzfententiz,ad quem decalogi locum pertineant.

Obfecro autcm vos fratres,propter wifericordiam det vt exhibeatis corpora vcftrajhoftias viuas.

Initio proponit Paulus vthoßiasofFera tnus corpora noftra. Quod autcm vfus eft liac figura, vthoftiasofferamus appareteai dem przcepta aliter philolophos,aliter Apo ftolos tradere.Quia philofophi no docent de cultu Dei,Apoftoli autem addunt prirnam tabulam omnibus przceptis operum,amp;d do* cent opera ad gloriam Dei facienda eflc,8d G* inul de timorc Dci,5i de fidutia erga Deum docent. Populus Dei debet habere facerdo« tium,amp;^ iacrificia feucultus Dei» Quia Oportet eiïe certa opera per quz agamus gra

^GOMMENT. PHIL. x^lBL.

gratis Deo.Oportet 8/ extare manifeßa teßi^ rnoniaSx^ fignafidei noftræcoram mundo, vtö*^ ali] adcrcdendumDcoinuitentur.Cü igitur Chriftiani fint populus Dei. Paul’ ini tio admoneteos qualia habeät facrificia, qua les cultus,Sicut Slt;f petrus inquit,quód facer dotes fadti fimus,amp;lt;i addit qualia facrificiaha bere debeamuSjCumaitjVoseftisgenuselc^ duni, regale facerdotium, gens fanda, popu lus proprius,vt virtutes eius annuncietis, g vos ex tenebris vocauit ad admirabile lumë. Hoc tribuit nobis facrificium,vt virtutes dei annunciemus,hoceft,vtprædiccmus Euâge lium etpotentiamEuangeltjjôC noftræ fidei icftimonio,eicxcmplisinuitem’ alios ad Ei uangelium ltaSc^ hic Paulus tribuit nobisfa crificiû videlicet adflidiones et bona opera. Hæc enim comprehendit cum ait,prcbetccor pora vcftra hoftiam,hoc eft,S ufiinete adflidi ones,et facite bona opera,Sed haecitafieri po ftulat, vt fint facrificia,Tunc autem fiunt facri ficia cum accedunt hi fines,vt Deo reddatur gratia, vtcofelTionis exemplum oftendatur, V t noftro cxemplo alij commoneladi, inuy tSturad timorein Dei ,ct ad crededum Deo, Hi fines ex operibus efficiunt facrificia.Porro ConklTio Ct gratiariun adio pertinent ad fe«

cundum

IN XII. CAP. AD ROMA.

cundum præceptuni dccalogi.Sed vt intelH gi pofTitjqualia debeant eflc facrificia Chrifti »norum, quædam hicaddemus-

Valdc prodeft teuere difcrimen facratnenti ttfacrificij.Nec fingimusipfiinterhxc difcri men,fine autoritäre fcripturæ. Necefle eft enï difiernere opera Dei erga nos,quibus Deus nobis aliquid offert.Ik; quaefunt figna pros niiirionum,Et opera noftra erga Deurn jcum non offert Deus nobis, fednospotius Dea oflferimus.Sit igitur Gen’ cxremonia vel a^a diOjSpeciesfacramentumS^ facraficjum.Sa cratnctum eft opus Dei ,quo offert Deus no bitrcmifiionem peccatorumSicutbaptifm’ opus Dei eft, quo nos Deus baptizat, vidcli «tminifter vice Dei, offert remiffionem ptccatorum,8lt;^ iuftificationem- Sic in cœna Domini exhibet nobis Chriftus corpus Öd fâ guinemfuum, vttefteturfe pro nobis datü effe,vtpropter iplum habeamus remilRonc peccatorum,0d reputemuriufti.lnbis cærea monijsfatisapparet Deum agerc,nos pati* Deum offerte promifla,nos accipcre. Nihil autcmprofu nt hæ caeremoniæ nobis nifi fis de accipiamus promiffa- Nam hæ ceræmo nise lunt figna promiffionum jpromiflio au Um requrrit fidem.

Econtra

COMMENT- PHIL. MEU

Econtra, facrificium eft opus^^dnosDeÓ reddimusfeuofFerimus vt eo opere hono* remeihabeamuSjhoccft, teftemur nos eura agnofceretanc^Deum- Duæ autem prim« fpecies facrificij funtjOec font plurcs. Vna fp« ctes,Sacrificiuni propiciatorium. Altera,Sa* crifîcium laudis,fcu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et in has du*

as fpedeSjtanquam in claftes certas, diftribui polTunt omnia facrificia Leuitica, vt propio» loria vocanturhæc,Sacrifîdum pro peccato, Sacrifidum pro delido,holocauftum- III» veto erant 'i'A5f’''^quot;‘'^gt;oblatio,libatio,retributi ones,primitiae dedmæ.

Sacrifidum pf opidatoriuna efl opus qdquot; tneretur alijs rcmiflîonem peccatorum,feu qt eft fatisftdio pro peccatis aliorum, 8^ preciu propter quod Deys certo remittit culpam 34 pœnam.

Sacrifidum tv;!çoifi*/Kcp/ e(l opus, quod nos reddimusDco, vt eum honore affidamus, hoceft^y t teftemur nos agnofeere eum, tan^ Deum, vt pro benefidjs agamus gratias,id'cj non meretur recondliarionem,Quia tantum fit i recociliatis,qui iam accepto beneficiogra tiasagunt.

Quan^ autem in lege quaedam dicuntur propii

IN XII. CAP.AD ROMA

própiciaton'a,propter fignificatfonem, norSt tnim flit II ram propiciationem, fcilicct mort£ ChriHi, Ideoque (imilitudinequadam erant propiciatori a, vi del icet, q u ia redi mebant j u « ftitiam legis,hoceft,Ne is qui peccauerat,ex« cludereturex politia Moifi/eu quia rcconc» liabantpopulo,non Deo Tamen reuera non erant propiciatoria,ad promcrendam remilli onempcccatorum coram Deo. Sed tantum vnicum in mundo fuit facrificium propidan torium coram Deo, videlicet paflio 3^ mors Chrifti. Hoc copiofe probat Epiftola ad He« bræoSjô^ addit. ImpolTibile eftfanguinem taurorumautvitulorumauferre peccata. Et paulo poft de Chrifto- In qua voluntatefan âificati fumus per oblationcm corporis eius. Et Efaias interpretatur lacriftcia legis, 3^ dare dicit reftare aliam hoftiam pro peccatis, vt G* gnificetcæremonias legis non tollere pecca* ta. Sicenimait,'Poft^pofucritanimBmfui hoftiam pro delidis,videbit fernen lôgxuû. Docet igituraliam hoftiam pro peccatis refta re,vtintelligerent homines non colli peccata cærcmoniis legis. Item vt Deum intelligcrct recoctliari non propter noftra mérita, fed pro ter aliéna mérita, videlicet propt venturâ ho« (ham. Sandi autem in populo his vtebantur

Caere«

COMMENT. PHIL- MEL* eafremontis in Iegc,tancp Sacramcntis,hoccft fignis venturi Chrifti in fide, autcerre cultus illos præfiabanc tan^ facrifîcia

Cum autem tantum fit vnicum facrificiS propiciatorium,neceflccfi reliqua omnia eiilt; chariftica efle,hoc cft,non fatisfaâioncs pme» rentes remifiionem peccatorum, fed operä amp;nbsp;ciendaàreconciliatisadgratiarum adionem confeflionemfidci.IdeofeeJefte errantifti, qui ftnguntMilTam efle facrificium propidai toriutn,hocefl:,mereriremifiionem peccato^ rum fâcienti,3^ alijs ex opère operato, hoc eil fine motu bono vtentis. Hancpharifaicâopi nionem,3^ damnatam in Prophetis, alijs feripturis, procul fugiamus,8^ ficiudicemus nullum elTe facrificium propiciatoriura, hoc eft,cjj mcïeaturrcmiiTiôem peccatorum alijs, prætcr vnam mortem Chrifti, turn in Nouo Tcftamento,tum Veteri.Deinde nullum elfe facrificium noui Tefiamenti iciamus,c}gt;exo« perc operato,fine bono motu v^ntis valeat, Quia Chriftusdicit,Veriadoratores adora« bunt patrem in fpiritu vcritatc.Et Pfalnio jclix.repudiatis vidimis S^externis cultibus alijs requiritinuocationem, Nunquid matu ducabo carnes taurorû, Inuoca me in die trw buiationis,ô^c. Hic docet hune efle verû euh (um

IN XII .CAP.AD ROMA

tum,verum honorcnj,ex cordc inuocarc. lté ï'falmO' xxxiij. SacrificiumS^ obfetionem noluifti, Auresautemaperuj'fti mihj,ideR, Verbum mihi propofuifti, quod audirem, Slt;: requiris, vt corde eredam verbo tuo, promiffionibus tuis,quód verè velis miferc ri,opitulari,amp;lt;^c- Pfal.l.HoIocauftisnon de ledaberis- Sacrificium Deo fpiritusconiribu latus,8lt;c. ItcmPfalmo.iiq. Sacrificate facria fidumiuftitiæ,8lt;^ fperate in Domino. lubct fpcrare,8lt;^ dicitidefleiuftum facrificium,fîa gnificans cætera fxrificia non elle vera iua ftafacrificia,fed tatum figna. Et Pfalmo.cxv. Sacrificabo hoftiam Iaudis,5lt;^ nomen Domi niinuocabo, Vocatinuocaiionem,hoftiani lau dis. Haec teftimonia clare docent, q uôd facrificiaexopereoperato, Hoccft, Sine fide nonplaceant Deo- Nullumigitur nouiTe« ftatnenti facrifîcium eft ex opere operato.

Quaefuntigitur facrifici'a noui Teftamena tiî SolaChrifti mors eft propiciatorium laa crificium femel oblatum- Aliorum fandoru Opera omnia,amp;lt;;afflidiones,funtfacrificiaeu chariftica. Sed nemo poteft Deo exhiberefaa trificiaeuchariftica, nifi prius habcat Deum plalt;atum,Ideo Sandis primura opus eft Sa» b criQcio

COMMENT- PHIL. MEL.

criGcio Chrifti quod femel fad um valet om nibus temporibus,Sicutdicit rextus. Vni oblati'oncconlummauiteisin perpetuum3 fandificantur.Idigitur fandj fide apprehend dere debent,8lt;^ fcire quod (f udiis feu effed* eius facrificq ad nos pcrtincat. Hoc modo bn di placent Deo,non fuo lacrifido, fed facrifi* cioChrifti,fiapprclicndant fidefiudumeiui facrificq. Poßea valent facrifkia eucharifika. Sic vtuntur fandi facrificio Chrifti, poftea priafacrificiafaciuntfidutia pontificis Chri# fti.

Habft I'gitur omncs fandi duplex facrifid um.alienum videlicetChrifti facrificiumqd per fidem applicatur fandis,hoc eft frud’ 0$ communicatur,quafiipfifacrificaflfntacpr« cium aliquod Deo pro pcccatis obtulilftn^’ Hxcfcntentia mirifice confolatur pias niétegt;' Habcntamp;^ propria facrificia, fcilicet quæ tarnen ctiam per Chriftum potificetn op ftrunt videlicet fidutia mifericordix Dei, 3* ftatuuntleexaudiriacrcfpici propter Chri» ftum,iujctaillud. Qiiidquid petieritis patrf in nomine meo,dabit vohgt;is.Exaudimureni non propter noftram dignitatem,fed propitf Chriftum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H ncintelligi poteft,q“®’

IN XII.CP.ADROMA

modo Slt;^ Chriftus fit faccrdos,8lt;^ Tandi oma Ues propter Chrjftum fint facerdores' Signifia eatenim facerdos hic, no hainiftrum Ecclefiae publice adminifirantem facramenta doa ttntem,fed fignificat omnes qui hocius plaa Candi Dei habcnt,or3ndi Deum,0lt;^ pflfercna diDeo.Item qui ius etiahabent tradâdi Vera bi DeijCtjamfi non omnes fimul habcant ada niiniftrationcmpublicam’ Nemo eni ‘lebetadminiftrationem publicam vfurpare mfiriievocatus. Chriftus habet perfeius plîcandi offerendi Deo à pâtre datum, öd habet facnficium videlicet luam morte, quo ficrificio fatiftecit pro omnium peccatis et pla eauit iram Dei pro alqs.

Reliqui fandi habent ius placandi non propter fuafacrifina,led propter Chriftum. Acdpiüt enimeffcdusiacrificri Chrifti,quä docreduntfacrificio Chrifti iram Dei placaa «am effe.Hoc modo plaçant Deum alieno fa trificio.Eftigitur Chriftus pontifex qui,p rca liquis lacerdotibus intercedit ,8d communia tat eis fui facrifierj frudus.Itac^ ficut fand! ha bent placatum Deum per Chnftum Ita oräc etofteruntfacrificia fua,fidutia pontificis Cb rifti, hoccftfidutiamilericordiae, qd japter Chrm exaudiant’ prcces«et ,ppter cum placent b ij iicriät

COMMENT. PHIL- MELr

facrificia-Nemo enim poteß orare,niß «ftu* fix fe cxaudiri.Non pollenius autan cffeter» iijfi fentiendutn effet, nos propter noftrâdi* ^nitMem aut munditiam cxaudiri.Ideapon tifcxChrißuspropofitus eß,quem exaudiri certum efi, Vt nos ccrü Gmus nosexaudis rt propter dignitatë pontifier» noflrj, rrô pro pter noßram munditiam,

Suntautemläcrificj'a noui tefiamenrinoit viäimae pccuinae,£tut aliæ cærmoniæ,fed or pcrafpirituaiiacordis,8lt;fafFelt;ftusrpiritusfan Äi in corde, videlicet omnia opera Decalogij Timor DeijCredcreDeOjinuocatio, gratiarû alt;fiicr,conféffio,patientiain afflidiombus, o bedientiaergatnagifiratus,caflitas,elceniofy næ,B^ Gmiiia,quia nouum teßamentumad fert iußitiatn fpiritus 8^ vitam eternam.IdeO recfuiritfpiritualia facrificia, hoeeß nonpe« cudes,non C3ercmonias,non vllum opus va Inurutnex opere opcrato,fine timoré Dei et fidc,fedmotuscordisinquibus crefeitiudi* riaamp;d vitafpiritus Crefeitenim vita ipiritui per hos mocus fpirituales, rimorem, in* «ocationem,fidem, mortificationem carnis, patieriain,diledioncm 8lt;^c.

NuncadPaulum redeo,qui prsecipitvt . lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bale

IN XII. CAP. AD ROMA.

Bene opcremur, 2Z tolercmuâ adfliiftiones, iiwertexit locum communem de hoßijs, .

^uod opera noftra afflidiones debeant ef ^thoftiæjVtfîgnificct, primumcauflamims pulfiuam,lt;juare debcarausbencoperan', S« éundocaufamfinalem, lt;3ujs debeat opcrun» jnfandisjcffefinis,feu qualis debeat efle intç tiOjVt vocant,T cru o cauffam formalem, modo opéra fieri debeant-

Primacauflaimpuîfiuaeft,quiaenim fu« niuspopulusDei 8lt;lfacerdotes,debcmus ha Bere laerificia 3lt;^ cultum,quo incorde reddas mus honorem Deo, amp;lt;2 foris ligna oftedai mus quæ alios ad credendu m inuitent. Nifi tnim popuP Dei habeat aliquemcultû Dei, nullum crit ditrimen inter popuhim Dei et împios.

Secundo finîsoperum în fanftis,alius cflê dtbetquàm in imprjs.Namimpiorumope« ftnonfiunt vtreddaturhonosDeo aut aus gtaturgloriaDeiSed fandorum opera fpcs daredebentadhos fines,hoccfi:, vtDeo aga î’’’g’'Ss,etvt alios doArinanoftra et cxcplo muitem’ et côfirmem’ vteredât Euangelio*

Tertio comprehendit eau (Tarn formale cutn’hoftiasnorainat,hoccfl quomodo fiera «tbeaHt opéra,Requiritenim fidemin opéri '* • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b iq bu»

COMMENT. PHIL .MBL« bus,hoccft,vt opera fiant fidutia mifcrkor« diac pontifias ChriftjjVtcredamus quod Deus exaudiat nos,0lt;^ approbet cultum 3^ opera nofira per mifericordiam propter Chr J ftum.Sinc hacfide nihil valent opera,fine halt; fide nonfufficiuntcauiraimpulliuaamp;t^intcni tio. Inliisoninibuscernipoteftaliter Apo^ ftolos,alitcrphiloJopliosdocere de virtuti# bus.Philolophienim nihil docent nclt;$ doce re polTunt de fide in Chriftum neceflaria in o pcribus.Praeterea nihil aedicuntdehis finib’ virtututn quos recenfui.

Cacterum emphafisin vocabulohofiixo ftenditquam late patcat hoc paecceptü. AftJ vt cam emphafin intelligamus,imagine facrl ficij nobisproponamus,adquam faepe allu* duntfcripturæjVtin Pfalmo Propter te nia^ lt;flamur quotidie,rcputan3ur velut cues de* ftinatac ad cædem.Ita côcipiamus animonos quotide velut ad aram flare madandosficut tn facrifietjs madabantur pccudcs. Gerteem midatio pecudC fignificabat precipuc mor* tern Chrifti,deinde àC afflidiones piorS. Cu igitPauP iubet nos hoflias fieri intelligam* ferri fetentiâ de nobis,q? De’ requirathaeefj crificia, videlicet vt toleremus alHidioncs o* dia, cruciatus inhac in qua diabolus fun»

IN- xn. CAP. AD ROMA.

fummi'sviribusoppugnatEuangclium, SZ oudditer fæuit inEcclcHatn,3lt;^ mundum in citât ad delendum Chrifti nomen.Itacp inliis »rumnis rncniinerimus nos fedos effe hofti as, ac vidimas,qiix velut ad ara ftantes fubs indc trucidentur, 9*^ fciamusnosadtale fas ttrdoiiüvocatoseneàChrifto,non vt fruas tnurhicmundigloria,amp;lt;: delicijs. Totahæc fcscritilluftrior lihuinanas vidimas animo intueamur, qualis fuit Ifaaccum impofitus aræ patri ceruicem feriendam porrcxit. Ad huncmodumcxiftimemus nos fempet ad a ram vindos ac vidis coronatos ftarc,Slt;^ pot rigcreceruiccs hoftibus qui nos fcriurit. Sed Vtfæpe didum eft,hæ aftlidiones ita funt las triRcia, noncum iplînosledimus,aut pcrdi mus, fed cum alij nos iniuria afficiunt.

Non enim probat Deus facrificia ilia qualia fuerunt Manaflc, quifilios madas bat,autqualia3pudethnicos fuerunt, imos latioIphigeniæ,S^ Polyxenx. 8lt;i deuotios nes Deciorum.Lacerabant corpora fua fas cerdotesBaal. audiohuncmoremhodie farracenicis facerdotibus effc’ Et monachi quidam ante hxc tempora inedia, flagellis, frigoreSlt;^ alrjsjfordibusmecabant leipfi.

C*orro fads confiât in Euangelio damnari b iii) culs

»

COMMENT. PHILIP MEL» cultus onmes qui Hunt contra mandata Dei, aut etf am line mandato Dei. Quare Inc non vtarethnicisexempliSj etfi cmphafisinvoca bill o hoftiæ valde cl are confpici poteft, cum ilia tragka exempla hlimanarum viÆmarû quae legütiir in hifiorijs aut pocmatis, incur# runt in oculos in his enim dare apparet, ho# iliam did,quae tota morti deftinata eß. Itacj Origcnes frigide interprétât ur Hue Pauli lo* cum,de fola caftitate,cum Paulus hie volult; critnosfubtjeere omnibus afflidionumge# rieribus in tota vita,8c; compledi omnia bo na opera,8c; omnes acrumnas in confeflione perferendas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

lam appelationehofiiae, 8c; hxcduoconi tinentur Primum eft, debitum,quod videli cet Deus à nobis hu nc cultum requirit. Al terum eft^apjprobatio d iuina,Cum enim re« quirat Deus a nobis tolerantiam afflidionfl, certum eft Deo placere hunc cultum. Vtrum c^ autem afiêrt confoJationem grauiflimam. Neceftitas 8lt;; diuina approbatio.Cum enim fei unt prj neceftario hunc cultum preftandu ef fc,8c; requiri à Deo,gau dent obedire Deo,«t quia feiunt Deo placcrehocmunus,13eti per ftrut omnes xru mnas.Quid enim poteft aci cidere optabilius hominijquàm habere °P

IN. xn. CAP. AD ROMA;

quod certo fciat Deo placere.Qjiod tand fedt DeuSjVt per id opus atcç offidunijpronuh* det honore fe affid.

Hoftiam viuam*

Addit,prebcte voshoßias viuas, fandas, placcntes Deo,rationalem cultum vcftrum* Hæc omnia dicuntur non folutn ad exclude dashoftias pecuinas,fed in gcnere ad excludS dam perfuafioncm humanam de opere opea ïatOjhoc eft,ne fingamus,ficut monachi ct as nabaptiftae, quodcaftigationes opera fint facrificia ex ope opato,hoc eft,quod p fe fine timoré Dei, nbsp;nbsp;fine fide mifericordiae in Chri

ftum fint facrifida, feu quod placeamus Deo propter ipfa opera,non per mifericordiam pterChriftum.Inlege madabantur pecudea ideOjVt fignificarenthanc camera deftinatam effc morti propter peccata,amp;lt;^ nos a morte 4m berandos effe per viftimamChriftum .Nuc igiturcumin nouo teftamento reuclataet da tafitvitaaetcrna,requirunturviuæ3d perpe tuae hoftiæ.Nos enim effidmur viui 8^ pcra pttui facerdotes 8^ cultorcs Dei.Idco necefie eft ita madare carncm, vt vita fpiritualis créa fcat,hoceft vtcum affligimur, condpiamus fidem,8^ viuificemur fpiritu fando. Ideo'cp requirit Paulus viuas hoftias,vt fignificet fc b V talcs

COMMENT. PHIL. MEL« talcs rcquirere, vbi fide viïiificcmurj'n afflw Aionibus. Nam affliebo fine fide perindc clî morSjVt madatiopecudum.

San(5iam.

Sundum cft, quöd ad vfusDci defiinatu eft.Idcocaftigadones philofophicx autmo« naftkæjquæ à ratione profîcikuntur,fin« m» datoDeij'tcmcaftigationcs, quæ etiamfîha* bent mandatum Dei, fiunt tarnen finetimore Dei, 8gt;d fine fide raifcricordiac Dci, non lunt fandacjfcd funtHumana prophana ope* ra.

PlacenremDco.

PlacensDeo,quod fit cum fide miferkOM diæ,dcquafupra didumeft. Nam hæcpan ticula maxime necefTan'a eil in omnibus ope-« rihus afflidiöibuSjVt verc ftatuamus nos placere Deo, per mi fericordia m, propter Clw liftumjnon propter operum ipforum dignk tatem.

Rationalem ciilrum.

Rationalis, opponitur non folumcultui, qui exHibetur per pecudum Ianienam,fed eii am opponitur omnibuscultibus, in quibus non intelligitur Deus,hoc eft qui exhibentut fine tiraore Dei,3lt;; fine fide railcricordi«, Eft cniin

IN xn. CAP.AD. ROMA.

»ni'm rationalts cultus,cultus mentis,qui de* um intelligit feu ccrnit per verbum. Hoc eft, quæhabet umorem,8lt;^ fideerigitur. Nam vtriufq! verbi emphafis confideranda eft cuk tus mentis. Colere eft cum Deo agcre,men tecolere,eft apprehenderc verbu m,timerc de um,ôlt;i fideerigi inter terrorcs. Damnat igis turhic Paulus omncs cultus inftitutos fine VerboDei-Item qui finguntur valere ex ope K operatOjfine bono motu vtentis. Non em flint cultus mentis,fed externa fpedacula, Mi{ra,lelt;îtio,cantus finebono motu vtentis, taftigaiio monaftica,cucullus, cingulum, li» gneicalcei,amp;c; quidquid eft huiulmodiexter narum pomparum,funi bruti,feu culs tus,quorum mens eft fine Deo, Hoc eft, fine notiiia Dei,fine timore,fine fide- Requirit igi turPaulus,vtcxhibcamus Aogt;-ik»(j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in

qua mens habeat verbum Dei, nec fine vers bofingatnouoscultus,Etquidem vthabeat notitiam Dei,hoc eft, timorem 0lt;i fidem. Et hoc modo Petrus rationale lac nominat vers bum,quód metem paicit. Exponatur igitur,

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;KxTfM, pro cultu mentis-

Etnonimitetnini huncmundum, Cômoratur in præccpto,quod inftituit.vt fuftineamus alHiâiones.â^fitciam’bona ope ra.Ei

COMMENT. PHIL. MEL.

ta. Ethæcpofterior parHcuIa,qu3c lequinit, bon a opera. Didf «nim eleganter, Ne habeatis geftus fîmile» inundanorum.Siint autem gelius mundanl dequibus hk loquitur, motus animorum impior um.vicia quæ fequuntur illos mo tus. Siquis volet in fumma compledi,colli« gat vicia pugnantia cum dccalogo, vt geftus tnundi.’ hoccft,impiorum,funtcontctnnere Deum,diffîderçDco,eonfîdercrebuspr3el£n tibus,noninuocare Dcum,fugere crucem, impioscultuSjimpiam dodrinam probare/ ï'ngratiamTyrannorum.HaecpugnantprOrf prie cum prima tabula. Deinde cum fecunda, pugnantcontemptus Magiftratuum 8^ legS îeditioneSjOdia,cardes,voluptates,libidines furta, rapinae, mendacia. Hæc efle geftus tnS lt;Ji, omnia poëmata,omnes hyftoriæ teftanf. Sicut Ôlt;1 Horatiusde fumma lliados dicit, Stultorumregum ôd populorum continet aeftus, Seditione dolis,kclcre atlt;^ libidine ira.Ibacos intra murospeccatur 8^ extra.

lubet igitur Paulus cxuerc alFedusmun* di,8^ renouari mentc,hoceftconcipere veras opinionesde Dco,quûd verè irafeatur pecca (O,quod verè jgnolcat credentibus,iubetcô* dperc timoremQC fidexn. Quia non taniutn

IN XII. CAP. AD ROMA;

Illamûdt vicia, quæcumfccunda tabulapü gnant,iubet exuere. Sed etiam vida pugnan* uacum prima tabula. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Per renouationem mentis veftræ»

lubet autem renouari mente, vt fignificet I'umanam naturam fine Spiritu fando no ha here hos afFedus, verum timorem Dei, verä ftdem ßmiles.

Vt probens qviæ fit voIStas Def bona,bene placensjSC perfeda,

Simpliciflimaeritfentcntia, fi intelligatur de voIuntatcDci in pr3eceptis,quaß dicat,ita tenouaminijVt difeatisquid velit, quid proc OpiatDeus,quidplaceat Deo. Nam reno« uatio mentis eû noua Dei notitia,qua ftatu» mus Dcum verè refpicere nos, irald peccato, S^ignofcerecredentibus, exaudire inuo« cantesipfum. Itacpcumrenouamur difdm^ titnereDeum,8gt;lt;^ credereDeo, inuocareDe* Um in affiidionibus. Hæc enim proedpit, his cultibusdelcdatur. Atc^ hscc præceptanon intelligit mens,nifi renouata, quid fit timor, fluid fit fides,quid fit inuocatio. Alij ficintcr pretantur,non de voluntatcinpraeceptis. fed de eucn

comment- PHIL. MEL.

de euentu,ac voluntatc Dei crga nos, Qua^ dicat,VIexperiamini quod Deus vicifliin v® bis bene velit,vos exaudiat in afflidionibus' Nara Cura in afflidionibus experimur noJ exaudiri,nos crigi 3lt;^ adiuuari, intelligimus nosDcocuraecflc, Deura nobis bene velk-Sicut in Pfalmis fæpc tcftatur Prophcta, fc afflidione verc cxperiri,quôd Deo curse ft, quod Deus ipfura exaudiat, VtPfal. cxvi). De tribulaiione inuocaui Dominum,Slt;^ exn audiuitrae. Pfalmo. iiij Dominus exaudiet mcjcumclamaucroadeum- Haec interpre latio non procul abeft à fupcriore-Iubetenim vt fidcs crcfcat,0d iubinde inagis magiftpfta tuamus, Deo noscuraeefl'e, nosexaudiria Deo. Hoc cum fit,crefcit notiria Dei, 8lt;f veri us intelJiguntur prsccepta Dei,feu quid ßt ti’ nior,quidfitfidcs, quomodo Dcuscoli velit.

Atej haec prxeepta hadenus tradita,vtho ftiæfîamuSjVtdifcamus volutatem Dei, per tinentad primara tabuJam.Nain Confeffio, inuocatio,hoftiæ,afiîidioncs,qu3efiuntpr0 pterconJèffîonem, gratiaruin adionem, pertinent ad fecundum praeceptum decalogi, quod requirit tales cultus, veram inuocatiw nera,conteirionein,gratiarumadionc.Nun£ uanfit

IN XII. CAP AD ROMA tranfît ad fecüdam tabu lam, in qua primum devocatjone,Slt;^ vfu donorum erga proxia mumprædpit.

Præcjpt'o autem per gran'am mt ht datam, omnibus apud vos,ne fcnciant de fe, fupra oporteat fenn're.

Hoc eft. Nc arroganter de vobis fentiatis. Arrogantesautem 1'unt, turn qui in aliénas vocationes irrumpunt,tum qui modum fuf doninon vident,led arrogant fibi iuditium dchisquaenonintclligunt, Vtrumcç igittir hiccomplexuseft vocationem,Slt;^ vfum do ni.

Ac in primo gencreprohibetur 5r«?.wrf«gt;M» *”«.quæ ficut rebus publicis perniciofiflima eft,cum homines priuatiingerût fc negocqs inulta mouent in rebus puplicis.Ita nocet ttiam Ecclelîæ,cum homines yehementes, « flulioZcloincitati multainEccleCa ordina« re,mutare et reformateconantur,aut nouos cultus excogitant. Hi primum hoc peccant, quodpropnj officij obliuifcuntur. Deinde excitantetiamfchisniata,8lt;; perturbant alie^ nas conlcientias-

Aker « genus fcioloruxn eft,qui no vident

modü

COMMENT. PHIL-MEL.

modum doni fui,quales hoc fempore multi funt,qui rcdctradita ab alijs, corrumpunt. Hi aut falls» perfuafîone dodrinæ, autopii nione fanditatis,infàtuan omnes,fuas cogita tioncs nouas admirantur, tan^ prophctias, necfc continent quo minus erumpanr/erunt noua dogmata, hærefes, Valdeigiturnei ceiTarium præceptum eft vtrumcj, 8*^ vtfuæ vocationiquifcÿferuiat, fua contentus fpap ta,vt didtur,quàm diligenter omet,8^ vt fui doni modum norit,nec temere iudicet,autp nunciet de dogmatibus, aut alrjs magnis rtlt; bus luicipiendis. Paul us menfuram fîdei vo cat menfuram doni. Argumentaturautem â fimilitudine humani corporis. Vbifingula wembrahabent fuumofficium,

Slue prophetiam, luxta proper# tionemfidef.

Poft^ in gencre propofuit,vt vnufquis a fuum feciat officium, Nücenumerat qux« dam officia per diftributionem. Qui habet prophetiam, prophet« fecûdum analogiam fidd,Qui habet miniilerium,feruiat in eo mi nifleriOjQui præeft,diligcnter præfit- Ad hune modum diftribuitofficia,8^iubetvnfl guemçÿin fuo officio feruire,id enim adpa«

IN xn .CAP.AD ROMA «mamp;i tranquillitatem maxime ncceflarium tft. Ideóque Paulus ftatim initio hoc praecca ptum propofiiit,quod quidem in fecunda ta bulaprimu eft. Quia non poteft exifterfe pax publica fublataobedientia,pcrturbato ordi« neofticierum^aut ftalius in alccrius olficiii irrumpat.

Prophetiaduo fignificat, Reuelationes de futuriSjSd interpretationem fcripturac. VtrS« queautem fic vocatur,quia vtrumcÿconftat diuinareuelationc. Namintelligere quidftt fideSjSdiudicarededodrina Euangclq, fine teuelatione diuina,ncmo poteft. Egregium iutemproeceptum hictraditur, ObteruandS «ffe,vtdodrinahabeat analogiam ftdei,id eft Vtfttconueniens fidei,nc fidem in Chriftuiu txtinguat, nc diftentiat abEuangelio. Sia cutinterpretatio Seri pt u rat, quæ docet homi tits coram Deo iuftos reputari, propter ope« ta,obruit fidem in Chriftum. Interpréta« tioScripturx, vbidetorquetur ad Miftam, quidquid de Sacrificio paftim legitur,non ha 0«analogiam fidei,quia tribuit open' facer« dotis hoc quod proprie ad paffionem Chri« Ai pertinet,3d aboletiuftitiam fidei,quia,do «thomines reputari iuflos propter illudo« pus^non fide in Chriftura. Interpréta« no

COMMENT- PHIEL.ML»

do prophana nbsp;nbsp;caliimniofa Arrii,S^ fimili«

um,qui ncgant Chrifium clTc veré, 8^ nacu* ra Dcum,non habet analogiam fidci,Ikqtii» pugnatcum apertis verbis Eiiâgclij, 8lt;:quia ' deirahitChriftopotcntiamliberandi à mor« tCjlargiendi vitain 5^ Spiritum landuni. Id autcm ed negare Chriftum faluatorem efie. Monachorum 8^ Anabaptiftai urn fabiilof, non habent analogiam fidei,qui fingunt per» fcdioncm Chriftianain elle,non vti politids ordinaiionibus, non habere proprium, non gcrerc Magiftratus,non habere coniugc.Pris inum,quiafingunthxcopera perfcdioraSZ meliora eirc,cj; opera in Decalogo præcepta_, videlicet,»^ timereDeum,(^ credcrc DcOj qî diligere Dcum. Deinde quia fingunt lionu’ nes reputari iuftos propter tales hypocritica’ obfei:uationes,non propter Chriftum. Itafi» dutia Chrifti obruitur. Non habent an^ogi am fidci mortuorum poftulata,fiqui redittu fe per Mifiam petiucrunt,Quia fidutiainCh rifturacxtinguitur,cum alieno opcreMifl* faluari hominesputantur. Non habentanalt; logiam fidei reuelationeamp;jquac docuerut Sâ‘ dos inuocarc.Ex his cxemplis poteft inteld’ gi,(^ late patcat vfus præcepti huius,quoal| obleruaturo fuiflet,non irrepfilïent m ficddl am uiii

IN XIl.CP.ADROMA am tam multæ prauæ impiae opim'oncs. Nos igitur mcminerimus hui’ prxccpti, nec rccipiamus aut reuclationfs,aut interprcratia oncs,nifi habcant analogiam fideij'd eft, nifl fintconuenientcs fidei 8gt;Z verbo Dei. Poftca congerit Paulus varia praecepta, quae non ad modum obfcuralunt,8lt;^ facile poteritlcdor ludicare,quaeadquamDecalogi partem rca ferri debeant-

Non vofmetipfos vIciTcentes, In fine huius Capitis prohibetur vindida, Vbihancregulam meminiireoport«,quam fappetradidim”, videlicet tales locos, qui pro hibent vindidani,lemper intelligendos efle, depriuatavindida. Ç^uia vindidam quam txercet Magiftratus ex officio, paulo poft as perte probat Paultis,fcrgonecefrc eft ilia dis da Pauli aut Chrifti, quae prohibent vindis ftam, intelligi tantum de priuata vindida. Eftautem priuatayindida,quae fit à priuatia hominib’,nÔab ipfis Magiftratib’, aut quae fit priuato affedu contra leges. Præcipiût igi tur lixc dida, ne priuati homines, aduerfus Magiftratus,autciuesexcitentleditioncs, nc quis arma capiat fine autoritäre Magiftratus. Jdeo'cp Slt;Chriftus ait,qui gladium accepe fitjgladiD peribit, Accipcre gladiu rn,eft non c ij tene

COMMENT. PHIL- MEL»

lenere datum à magiftratibus Slt;f legibus fed per fc inuadere occupare etiamfi necf ma« gißratu s neq? lege j porrigant.De bis ait Chrt ftus, QuigiadiGacceperir gJadioperibiljid eft fedidofusgladto peribit. .Nam qui gladiS acccperit non datum a magißratibusaut kgf bus/edieiofus eß.

Mihi vindidamjCgo rcrribuam.

Quod autem hiccicacur mihi vindißata egorctribuam,non rolln vindidam niiw ftifiratuum,quia vindiißa tnagißraruum eil vindiiHa diuina,hoccfi i Deo mandata,8d i» ßitutaJdeo rcdcconucnit etiä vindida ma« gißratuum,quamcxcrcent,tanquaroviarri i?ei,ad hancfenrentiam, Müii virrdidain.Dc US enim excrcet vindidam illam pfftnagi» ftratum.Veteres mirismodis torferunt fein bis locis de vindida,non difccrnentespubli’ cam vindidam 5 priuata, Necpotuerunta# pte refpondere cihnicis,qui Euangebumca* lumniabanturquod prohiberct vindidain. Difputabanc tolli magißratus 3^ omniam« nimenta loacratis hiimanx,ß quidem proM bcrei cohcrceri improbos Ad haecita tcipon* dendumeritjEuangciiumnöiêrre noua» ft ges,nec aboJerc res politica«, led vindtdai” tnagißratu um maxime approbire^ ikut 8^

IN- xn. CAP. AD ROMA.

ïtgcm approbates«' vult lege cohcrceri hömi Ties,8lt;; non aliam obcauffam prohiberi vins diâam priuatam,nifi propter banc,vt prxß tium magilkatuuautiioritasftabiliatur, vis delicet nc (entiant Chriftiani fc debcre magi« ftratus pr3elentes,fiaduerfentur Euangelto, eijcere e republica Sd noua imperia ronamp;itu rc,queniadmodum ludeifomniabant fut« ru meffeviMeiTias imperium mundi occus parct- Valde igiturprodeft tenere hoc difcria men publicæ Si priuatae vindiAx,vtfciam* magiûratum Si rcsciuilesnon improbariia EuangeliOjfed maximeprobari atq: ornari. Et muniamus nos aduerfus (ediciofas et pha naticas opiniones, quaeobfcuranciuftiiiatn fidei,Si collocant iuftiiiam in contemptu re« tutnciuiliumeSi perturbant rcfpublicas'Ntt Chriftianusprocul debet difcernerc regnum ChriftiaregnociuilijSi fcirequod regnum Chrifti Gt in corde et habeat motus fprituale« Si xternam iuGitiam. Interim vero foris G« cutvitacorporali vtimur,iiavtamurSire»

gno ci uili poliücis rebus omnibus,Gcut alij ciues.Ita verfabantur inter gentes

lofeph,Daniel et Gmiles fanifti principes-Sed de bac rein ira diccndum en t, .

c iii CAP

COMMENT. PHIL .MEL«

CAP VT. XIIL

HVPRA propofuK pcepra de pri^ aaüstnorib^ ac velutEthken tralt; didit,nunf additprarccpta de uita pohtka.Quanquäcmnon pfrtw ncatadhuangeJiumJed ad juditiürationisi conlîJium magiftratusjcgesferrededuiä

Iibus forcnfibus negofijs,decontradib’, delucccßionibus,dcadionibus, dcpocni», de bdlo nbsp;nbsp;fimilibus rebus,ficut ad raüonis

iudixiumperiinet ArclüteAonica autarsme« dicorum, laiiien in generc de vfu ifiariim ar tiumaliquid docctEuangclium.Oporteten) liabere tcibmonium verbi Dei,quódl«nt reS bonae,quibus vtiJiccat Chriftianis, hoc vnum in generc hic tradifur.Nullamenim/l bi nouam politiccn Engere Chriftiani debet, Eruditi quidam irrident EuangeliS, propte# rea quod eum purent cfle traditum tanquam cihicum autpoJiticum librum,vident tam^ multodiligentiusfcripfine philofophos 8^ iuiifconfuhosdeciuilibus moribus,de rege discjuitatibus.Necj veropoflunt huiufino di homines bene defiuangelio ientire, duw putantEuangelium proponi tanquam cihi# cumautpoüücum librum.Sed vtfxpealiJf t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dixia

IN- Xin. CAP. AD ROMA-

femus Chriftianos fcire oportet Etiangel w Umdocercdc voluntate Dei erga nos, 3^ de •^rniflione pcccatorum ,quæ fide accipitur. Cæterumpræceptade moribiis polititis ftbus pertincre ad rationem,Sicut ars medi« Wrutnautarchitcdonicaad rationcm perti* •'ft.ltacphisqui verfâf in republica omnino prodeft legere philofophorum aut iuriscon« ûiltorûlibros. Ac prudentia maxime necef f«iacftliominiCbriftiano,intelligere quod Euingelium nonconftituat nouas politias, fcd iubeat præfentes politias magiftratus Venerari,ac maxime prohibeat illam’^^^uJTf«}■

impiorum hominum,qui praetextu Eiiägelrj ciuilem ilatum mutarc aut corrige« teconantur.

Hare eft igitur politia Enangelij,fcire quod Euangcliuniapprobet prælcntes magiftrat* politias 5lt;^ horum auihoritatem confirm nitt,ncccôftituat nouas politias ldeo fie prje cipit Paulus

Omnis anima potcftatibusjquac pracfuntjfubdita fit.

Prxceptumeftperfpicuum. Omnis anis tnahcbraicedidum eft proomnib’homini c üi) bus

COMMENT. PHILIP MEL? b’Iubet.n.óncspios,impios,pfi:óosimpfé' lt;Sos o bed I re magiftraiibusNcceft ociofe ad dirum fubJimioribuSjSignificat cnim quod fùo qujfirp magiftratui parère debeildeo ego expofui poieftatjbus,quæ præfunt, eaqî vis eft verbi apudgræcos. Atc^idem praecept« deobedientiaerga leges,inielligidebet, vt lingulipareant legibus fuorü magtftratuû, Saxones vtantur fuo iure,Galli fuis legibus 8^c,

Non eft entm poteftas, nifi a’Dco.

Poftea addit Paulus rationem dedignita# te magiftratuu, quam præcipue fare oportet Cliriftianos.Euangeliumenlm docet devo« luntateDei, Quare hie etiam admonet vtrû Deus approbet magiftratus.Clare autetn di attnagiftratusaDeoefle, 8lt;^ quidemaDeo ordinatos elle.Eft autem ita intelligend’ Pau 1 us qd ipla politia,hoc eft ordinaiio, vt muh titudopareatmagiftratibus, leges ipf«» Cnt resbonaequas Deus condideritac confer net inter homines quarum vfus licitus fit,fe cut licet vti alqs bonis Dei creaturis. Necita funt à Deo leges politicac ordrnationes,fi» cut malaDe’ tolerat,lcd ficut res bonac,quas verè Deuscondit conferiiat ipfe. Si* cut enim Deus verè condadit leges motuum cale

IN. XIRCAP. AD ROMA:

«rieftium, conferuat eas quaß quandam poli(iam,ita Deus verè inter homines,« oft« dit leges,et omnes politisas res, diftindiocm dominoru fupplicia fecinoroforum 8d Gmj* liaconferuat Nccp enimpolTcnt restantae ad pacem neceffariae retineri,nifi De* eas aduer« fusdiaboli fæuitiamtueretur* !

Nihil vfquam apud philofophos reperit diAum honoriftcentius de magiftratibus,his encotnrjs magiftratus,qu3e leguntur in facris literis.Ideo autem Spiritus fandus admonet ifta,quia humana ratio longe aliter iudicat» Cum enim vidct pricipum vicia, cum videt in adminiftraiione infinita peccata, quorum plurimafunteiusmodi, vtnecdiligensncC fapicns magiftratus cauereea poftitjCum vi* detinftnitas mutationes impehorum,nô po left iudicare imperia efte opus Dei aut confer uariiDeo, fed iudicatea, cauftaautcoGlijs hominüfine Deo coftitui ac teneri, imo ius dicat imperia, ini uftam vim ac tyrannidem feu latrocinium efte ,tum propterinfinita er rata,qux in adminiftratione exiftunt,tû quia

COMMENT. PHIL. MEL*

V

(pondit Alcxandro, Qui minus mihi licet in tnariprædari,quam tibi in terrai Sed hare eft prædonis vox,nô eft moderati ciuis diâuin. Aliter enim de legitimis poteftatibus fcniicn du m eft.Porrô animi occupati falfis illis |»er» fuafionibus,dem3giftratu,oderntmagiftra* tus 8lt;^ grauatim parent eis Be; facile commo* ucncur ad vim contra eos fufeipiendam. ■. itaej! feriptura munit nos aduerfus felfaset feditiofas opiniones de magiftratibus,8^'do cethuncordinem/cilicet vtpopulus regatur certis magiftratibus,vtfi qui præfunt,impe* rentjBe^ fubditi obediant,cflc opus à Deoin» ftiturumatc^conditum. Sicut diuinitusors dinatifuncfyderum motus aut inftitutæ vb ces tcmporum.Ei hanepropofitionem ieudo Arinam continet hic locus Pauli .diferteeni dicit Paulus magiftratum efte ordinationeni Dci jtem miniftrû Dei.Quarcnccîeflceft hoc ita accipi,magiflrat^ efte res bonas,nec »Deo fie cfTejficut vitia Deus tolérât. Nam peccata, Vtlatrocinium,adulterium,3^ fimiiia vitia neefunt ordinaiiones Dei,fed rescontrariæ ordinationi Dei,ncc fût minifteria Dei,Qu a* re inagiftratus fie à Deo funi, tanquam res bonx,verè àDco conditae,8i quas verè De usconferuat.

Sed

IN X in. CAP.AD, ROMA.

, Stdqueramusteftimoniaetiamex alijslo cis fcripturx.Nam hie artkulus continet tótS politicam vitam.Pfal.xli.Ego dixi di) eftis et fill) excelfi omnes.Hic dare inquit Deus fc di cere, hoc eft ordinäre 8lt;^ mundare vt ir.agi* . ftratusCntDij. Id eft,gerentes officia diuia

' nïQuæfunt,rcsdiuinas,paccm,iurtitiamft difciplinam conferuare, puniredelida, def2 dere innocentes Ô2 c.Iam quod dicit man« datDeus,nôeftp£Ccatum.ii paralip xx- No hominis exerceiis indicium fed domini. Hie sperre dicit excrccre iudicia effe diuinum offi ciu m,magi ftratus vicarios dei effe.Eft igi curbonura officium.

Prouerb. vii) Per me reges regnant.HfcSa lomondefapientiaDei loquitur, quadicit gubernari Ô2 teneri régna. Ergo regnum eft ces ordinata per fapientiam Dei-

Prouerbiorum.xvi. Libra Ö2 pondusiu* dicit domini funt, 8lt;; operaeius omnes cal« culi librae,id eft ordinationcs politicx,lege», iudicia,contradus,funt res diuinitus ordina tse.

Sed quid opus eft querere multa teftimo« nia.Sicut lex eft op^ 2^ ordinauo Dei,ita ma giftrat*

COMMENT. PHIL. MEL'

giftratus cß Opus ordrnatio Dei Nam mi girtratuseftpritcipuapars legis, imo efl vH ua lex,feu legis deitnior- Porro Euangelw uni non abolec legem de eiuili vita. Nam Euangelium docet nos de vita xternä,nö dé eiuili vita, Öd oflendit nos coram Deo repu» tari iuftos,8«^ in iuditio Dei viuifiari,nôper legem, fed per railéricordiam,cumcredimu« nobis propter Chriftum ignofei. Interim fub ijcitcorporalem vitam totam Icgi.ficutPau» lus inquit,Lex eft iniuftis pofita. Atej; hacC lex deeiuili vita eü fcriptain natura diuinit’, iicutlumen oculis noftris inditum eHdiuinl tus.

. ConftatautemEuangclionon tollinattw fatn, Qiiarenec notitiasillas diuinitus im* preflas menti humanx, de moribus, ac eiuili vita,tollit. Acceflit autem Slt;^ teftimoniuin diuinum, oporteat efle Magiftratus, qui defendâi foeietatem humanam, öd puniât de liifta,amp;^cohereeant homines roetu pcenanitn, NamGenefts .ix.prxcepitDeus, 5iquisfu4 derit fang uinem, vt fanguis ci us fundatur, et addit. PER HOMINEM, fignificatein oportere hominem conftitui, qui pccnas fu* tnat de homicidis. Atep hxc lex ad rotum ge* Stus huiuaiiutti pcMinetj Approbat legem n^'

tut«

IN Xin. CAP. AD ROMA*

lurafjS^ Jex poftea Moifi data- Cum aurem lex fit Vere opus De», fcquttur Magifiratuin effeordirtationcm3^opusDei. Sicutigitiir Chriftianj lege vti poflunt,]t3 vti poITunt Sd ^^agiftratUjS^ omnibus rebus politids.Cö« pleÀturenim lcx,totam politiam,magiftra« *us,diftinlt;ftjonem dominorum,Hjdicia,plt;x« nas delidorum,légitima bella. Hisrebus a» jnnibus licet vti Chriftiano, Quia lex eft bo« num opus Dei,feu bonacreatura dei.Et curn lege vti liccat,fequitur neceftario^qj 9^ politi tisordinationibus vti liceat, funtenim ex Je« genaturæ ortae. Licet igitur Chriftiano tenere proprium, licet gerere Magiftratus,licet exer tereiudicia,licetconftituerefupplicia in ima proboSjiuxta leges,licet légitima bella gerc« te,ac militate. Qiiare et loannes approbat mi litiam,cumait. Contend eftote ftipendrjsv« ilris.Nam fi ftipcdia licet accipere, licet 3lt;1 mi litare.Sed nulla ratio eft firmior clarior illt; la vna,quam ego nunc de lege recitaui, Qd* cum Jex fit res bona,neccfie fit 8^ MagiftratiJ bonum efie.Et cum Euangelium nonabole« at legem de corporali vita,impoflibile fit ab« oleri MagiftrsnS. Atcj hacc ratio ver^ efi hui^ negocij vt vocant Rhetores,ac Funda« BicniSjquaredcintelkdaJäcilciudicaripo«

COMMENT- PHE.. MEL.’,

I tcft,quid de Magifiratu, 8«^ alrjs polittcis rei bus fentiendum lît-Acccdunt exempla S3 «ftórum. Abraham veré erat Chriftianus, 34 tamenbelligerabatur. lofeph,Daniel,maxij ma régna,34quidenj apud ethnicosadminü ftraucrunt. Corneliuscuiusmcnuofit in A* ftis Apoftolorum, erat Roman us Magiftra* tus.LaudatChriftus84Centurionisfidc, fi des autem non eft in impijs. He ratiôes qiias rccitauijS^hæcexempla fan's dare tclhntür, Chriftianis licere Magiftratus gcrere-

Cum autem approbatur Magiftratus, lo-endumcftfimul approbari omnes respoliu cas,quarum cauflaMsgiftratus conilituitur, videlicet lcges,contraiSus,judicia,pœnas, k gitimabella,militiam.Nam hæc omnia perti nent ad Magiftratus officium. Et Paulus cia« re inquit Magillrat um elTe ordinationem, vt fignificct,Magiftratum haherc certas leges,re rum 34 perfonarum difcrimina,84 ciuilia of^ ficiaordincquodamdiftributaelTc, SicutSd Ariftoteles inquit, lus elfe ordinem quendâ, inter dues- » J'ixif,7roMlii'.ii'p^is ïsi-Itacj Magiftra tus non tantum fignificat principcin,fed cora pleditur omnes tes ciuiles ordine diftribu« tas. lam cum aüdimus Magilîratum,lcges, iudicia,contraifius, artes, militiâ, Dei opcfs

.. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jcdo

ÏNXni. CAP. AD ROMA

Je dona efle jeucrenter de eis fentire,ea'cp con feruare 3^ ornarc,ac Deo pro tantis benefieijs graiias agere debeinus, quæ ad defendedam vitaiTi corporalem cofticura funt. Neq? enim fine hac defenlione retineri vita corporalis po tell.

Coilegi teftitnonia, quae docent officium Higiftratuum,amp;lt;^ totam politicam ordinam oiicm,leges,iudicia,pœnas,beila,militiaiB, res efle bonas amp;lt;i licitas,nccaduerfari Euange iio.Nunc breuiter diluamea, quae nonnulli I'icobijciunt. Praecipuum argumentum fus mitürexdiifiis de non vindicando.Matthxi, V.Ëgoautem dico vobis, nô relîftere malo. EtRoma.xfj Non vofmetipfos defendentes, HxcScfimiliamultis ethnicis vile funt abfur da, qui hoc nomine, vel maxime abhorrues runt ab Euangelio,Q.uia hos locos non rede accipiebantjfedputabant vindidam fine ex» ceptione prohiber!,putabant tolli Magiftras tus 3lt;; poenas delidorum,S^ concedi licentiâ iniprobis,diffipandae vniuerfae lociciatishu manae. Ad haec omnia breuiter ita refponden diim cft.ln Euangelio vindidam publicam, Hpceft, Quæ exercetur à Magiftraubus,ó^ authonrateLegum,fæpeôd dare approbas ri. QuiaÈuangehum, ficut vitam corpos ralcm

COMMENT. PHIL-MEL.

falcm non abolet jta nec legem 8lt;^ ordinati* ones politkas abolct.Imo Paulus hicaperte dkic vindidam,qu3ea magiftratibusexerct tur,mininenum Dei eUTe.Ergo dicia in Euan gelio,quse prohibent vindidain,tantum de priuata vindida accipi debet,quae fit fine au« Äoritatc magißratuum 5lt;^ leguin.

HkGquisdicat hancetiam improbar/^r»« Jphanis legibus, videtur autem Euangelium »liquid ampliusrequircre, quam requirunt leges imperiaton’æ. Ad hocrcfpondeo.haeip faimaginationedecipi imperitos, quodpua tant Euangelium eße legem requirentem alia quaedam externa opera in hacciuili vi[a,quî aliae leges Nam longe aliter lentirc Chriftia* ni debent.Efi enim Euangelium dodrinano de vita corporal! autciuili,fed de vita after« uaS^fpirituali in corde- Ideo abrjciendi cflimaginatio,quod Euangelium feratno' uas legesdiiTcntienresamoribusciuilib’jSi pugnantescumlegibus imperatorrjs.Quate nusigitur probant externam Icgitimarn Vindidam ipfx leges magißratuum, eaten* approbateam Slt;i Euangelium,Et in Euange lio ob hoc ipfum vindtera pro hibetur, vtin lelligaturEuangelium efledodrina devita 3etcina2lt; ipintuali, non de noua quadam corpM

ÏN XlIICAP.AD ROMA

torporalf politia- Ideo'cç prohiber vindfflî,' ne quis purer præfentcs politias 3^ Magiftra* tusprætextu Euangelq tollendos clTe. Sicut ludæi arbitrabantur Mefliam inuafurum eß» feregna mundi præfentibus Magiftratibus, viopprefTis. Ethærebathæciudaica opinio gt;n Apoftolis.Ideo Chriftus hâc fententiam to hesinculcat. Quarehxcipfadida, quxpria Uatam vindidam in Euangelio prohibent au toritatemmagiftratus muniunt,non lædût.

HincintelIigipoteftjMonachos hæc dida l'on rede interpretarijqui fingunt conlîliu m «flèjde non vindicando,nô præceptum.Hxc interpretatio plané cil dÜTipatio rerutn publi carum. Quia fi non efiet pracceptum vindica ïe,lfcebit Magiilratum omittere fuum officia um,Etficuilibet vindicate licet,licebit priua lis exercerc vindidam, 8^ inuadere alios fine autoriratcMagiftratuum. Vtrumejautem feditiofumeil, Ideo repudiâdacii Monacho ruminterpretatio,8lt;^ quaerenda firma fenten tia. Vtrumcp praeceptum cll,non confilium-Magiilratuipracceptum cil, vt exerceat vin^ didam,Priuatispracceptum eil, ncexerceant Vindidam, fine autoritäre Magiilratuum»

Secundo, Idem refpondendum ell, ad ha» fentencias,Eiaiæ vndedmo. Non nocebunr, d non

comment. PHILIP MEL;

6^ non occid« in vniuerfo mote fando fflt® Et rAichx.iirj.Non difcent amplius bclligert rijfimplidteritaintdligantur, Euangelium docet de regno xcerno ài fpirituali,^ id re« gnum verboconRitukur regitur,Non eft dodrina politica de regno corporali feu ciut li, 8^ 11 interim dodrinam politicam non a» bolet,qux vite corporali necelTaria eiL

Tertro.Idcm refponden Janreffadhoc dl dum.Reges gentium donainantureorutU. Vosautem nofk.Manifefta collatio eft du» plicium perfonarum,videlicet regu etfub« ditorura feu priuatorum. Cura enimregeg in vna parte lentcntiar ponit.in oppofita ne» ceiTeeft inielligi perfonas relatiue oppofttaa regi,videlicet homines priuatos, ne partitio feu diuilio confundatur.kacj Chrift’ hk no improbai imperia.Regib* enim conceditim perarecum ait.Reges gentium dorainantuc. Econtrapriuaiis prohiber,cum ait, Vosid eftpriuatinonGc- nbsp;nbsp;Nam hoc didum non

modo ad Apoftolos 8lt;^ rainiftros verbi, fed ad omnes priuatos pertinet. Quan» quam cum ad Apoftolos proprie accotn» modatur, lUudßgnißcatur neputcntfe prx tee

îN Xlil.CAp. AD römä;

kxtu Euangelij debere irmaderc régna mürt di,fed fdant fe mitti non vt régna mundi ma gifiratibus regibu» triplant /cd vt doceât cuagtiium.

Quarto,Nonnulli obifci'nrttjfégnà per la trodniaconftituta raptacfTc.Hinc ratiocid nanturquod nô fint ordinatio diui'na (eu res bona. Ad hoc refpondeo difeerni debirc rem pcrfonas,feu abufum ma»iftrat’- Hoceft, « ipfa ordinatio bona eft, ab u lu s nialus eftirt perfona quæ rapit aut male adminifirat. Si eutconiugium eft ordinatio bona, AbufuS malus eft, in perfona,quæ coniugio abutitut* Si quid prætcrea obrjcitur in hac caufia,facile «xhisquædixijiudicariacdiluf poteft. Ac ferè omnibus iècuîis extiterunt fanatici 8«^ fcj didofi fpiritus.qui magiftratus rts publia* tasimprobauerunt,ôlt;^ fïnxcruntEuangeliîJ tifequandamplatorlicam feu monafticam po litiam. Aduerfushuiufraodi errores diligert termuniendafuntiuuenilia pedoraEtlegûÉ apud patres multafuperftiriofc dida, c^uau homines imperitos facile dccipiuntgt;

Quidam veteres canonescxcomunicant tedeuntemadnlilidampoft pœnitentiam* Laudatur in Decrctis communio rerunt quafi in Fuangclio infiitutafit. Ee

COMMENT. PHIL- MEL;

in cxtrauagantc magnifica encomia extant ab dicatæ proprietatis rcrum- Huiufmodifua perftiiiofe dida, multas perniciofas opinio» nes pariunt,perturbant res publicas,quia rei politicas damnant,obruunt fidem in Chri ßum,amp;^vcroscultusDei. Nam homines na turalitermiranturilla prodigiofa opera, cy» nicam illam ßmulationem paupcrtatis,^ fi» milia. AtChriftianos fcirc oportet,cuhunt Dei eflê in rebus àDeopræceptis, noninhy» pocrificarumrerum,quae non habent man» data Dei- Porro vita politica,œconotnia, habent mâdata Dei- Ideofunt vericultusdct inhis,quicredunt Chrifto,qualiafunt,regea rerefptiblicas,exercere iudicia,bellagerere, alercamp;f gubernare familiam.Et hxc opera vlt; rè fût difricilia , 8^ afpera- Ilia hypocnfîs mô rachorum,qui vaniiTimis titulis venditant fua exercitia,prædicant fe vincere mundum, diabolum,QuideftnifiIudus8^ociunilt; Hos ludos conferunt cum Dauidis, 8d ßmw liumpericulis,8d miferrimislaborib’. Ideo Patrumdidiaôt^ exeinpla prudenter diiudia candafunt,nequidrecipiatur, quôd extenu» et dignitatem rerum politicarum, vt obfcu» ret iuftitiam Sdei in Chriilum^amp;^ dodrinatn de veris cultibus Dei.

De

IN Xm.CAP. AD ROMA.'

De communionc rcrum fdamus neq; pr* «eptum,necçconmiumcflcin Euangclio, vt terum proprietas defcratur, nifi cum Tyrans nien'piunt,aut dcfererecogunt,Quia fcriptu ra aperte teftatur aliquos Reges Slt;^ Principes faluos fieri. Nece (Tc eft au tem Reges Prins dpestenercopes,8^ proprium* Sedhicnon inftitui colligere multa teftimonia, tantü ads monere leAorem volui, vt fciat in his locis, quiex Ëuangelio citantur,de defcrcdis facuLi tatibus,non tolli res politicas,aut iura natus ræ.Et cum genus vitaccontra iura naturæ ins ftituitur, quale eft ilia abdicatio proprietatis, tunc necefic cft,totam rem fimulata eflc,cum naturalia fint immutabilia.Manetenim pros ar let as rerum diuifio, ctiamfi noua voca )ulafinguntur,ad fallendos imperitos.Ideo :uangelium neq? pr3ecipit,neq? confulit defe tere politicas ordinationes ne difiipentur res publicae.Eftautem inter politicas ordinatios neSjVel prxcipua rerum diuifio, 6lt;; domino tumdiftindio.

Hicetia quæritur deiudictis,cx qualib’ Ie gibus iudicari res debeant, Vtrum liceat vti ethnicoru m legibus,aut vtendum fit Mofais cis.Refp andeo ex régula fupra pofita,Euägc lium non mutât politias gentium,necimpos d iij nit

COMMENT. PHIL. MEL.’

nîtgentibusMofakam politiam. Sicut Apo ftoli dare docent Ad.xv. Ideo ceruflitDum eft leges Moili nihil ad nos pertinere, præter cas quas natura communiter omnes horn' nes docet. Srd quilibet iudex legibus fus reipublicæfuæ gentis vti debet. Sicut do cet hic locus, Omnis anima poteftatibus fuis fubdita fit. Si eni quilcÿ magiftratui fuo pa» rere debet,neccireefteum Icgib’ fui magiftra tus parère.Ideo licet Chriftiano iudici furcs fulpendere,etalianofiris legibus côftitucrc, etiamfi disfentiât à lege Mojfi,nec necefle eft Emiles vbicÿ leges elTe.SedDeus raagiftrati bus conceditalibi duriorcs,alibi mitioresk gesferre,iuxtafententiam. Ferme regesres gnant.Etfatiseft leges conuenire ad hanc tt* gulam Pauli, vt fint timori malo opcri,etho nori bonisHoc eft, vt vitia puniant,fiue roi« tius id fiat (lue durius, pro côditionegentifi Nam ferocesöi^ liberi populi, quales funt Germani , durioribus fuplicijs cohercendi funt

Agitatur etiam quæftio de contradibus, de qua in genere refpondeo. Sicut Chriftiano Jicet vti alrjs rebus politicJslta licet emere,v2 dercamp;^ vti omnibuscontradibus,quos ap* probant pubblicap leges magiftratuum. Dw fpuws

IN Xni.CAP.AD ROMA fputitur autcm prxcipue de quodam con« tradu redcmptionis,cuius tarnen Forma tri^ plexcft Pn'ma forma eft quando emitur cer* lus fundus cum pado de reuendendo.Secü« da forma eft huk fimihs, videlicet quando ni(urcercu«redditus in fiido certo.Hæ du« fermafuntver«emptiones, Nampaduna de redimendo nö-töllit naturam emptionis. Atcj ita pronuciat lex,Sc fundu. Codkc de paftisinteremptorem8d venditorem. Etin his duabus formis infunt emptionis ftubftä^ tialia,videlicetmcrx,prcrium nbsp;nbsp;confenfus,

Nam merx eft fundus, aut ius certi redditut percipiendi ex certo fundo,Nec tabs craptio eft Gmulata,aut pignoris caufa fada,vt qui« dam dicuntjOjijab effet oppignOTatio,lxin« dusperireroppignoranri.Nunc autem fun« das peril empton-Pr«terea adeft hie qu od eft maxime propriumemptfoni,videlicet quod empioriile no habet ius rcpctcndi precrj.qua re cum illud ius omnino amiferit,non poteft ibiexiftere mutuatio aut focneratio, led eft Veraemptio. Poftremoetiamfi quaaccedit hypotheca,vel oppignoratio i emptionc red ditus,tarnen non vitiaturemptio,Quia ops pignoratio no aduerfatur natur« emptionis Vlt; iuris conlultl dreunt- Nam cum bccat vti d iiii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;legib^

COMMENT» PHILIP MEL,'

Irgibus valet ccrte hicjun'sconful autoritaï^ nee res ciuiles aliunde,nifi ex legibus iudica, ridebent. Igiturinhisncgoctjs lurifcoiw fultorumautohtas valet, iudicantur enim legibus.

Tertia forma huius conrraAus habet waiorem difputationem, cum redditusnon conilituiturin fundo certo, fedinomnibu» bonis alicui’-V t cG cmut redditus conftituti in bonis alicui’ rcipublice. Sed probat et but contradum pkirimiiurifconfultorumNain hicquoep lut cmptionisfubftantialiaMerx, precium confenfus Mcryeftiusprxcipi* endi redditum, Et cum hoc,lus iq aliquocor pore efle debeat,corpus iStjbona omnia fru* dificantia ifiius reipublicae. Nam in his oin nibus ßmul talc ius conftitui poteft. Sicutin alicno agro feruitus aliqua confiituitur vid« licet ad^ autitcrjPlacetcnimmihi quod foi’ pfit Innocentius,vidcndum elTeinhoc con* tradu vt redditu s conili tuatur in re feu ad referatur,non ad perfonam vendcntis,8^ ad dit Innoecntius talein contradum non ef* fc vfurariunijCum in eO fint merx 8^ preciS, talia iura realia licitu fit vender«»

Sed addemus aliquas rationes, prima, licet donare alicui de frudib us ifiiuscorpo* ri«

IN. XIU. CAP. AD ROMA;

»IS partem aliquam,licet igitur vendere»

Secunda.Redditus olim conftituti vend! poirunt.pofTunt igitur noui conftitui red dims, fi tarnen tanti fit corpus frudificans,vt fuftinere noua onera pofiit.

Tenia ficut in agro aut domo confiitui fera uitusalicuipoteft,ita poteftaliquis vniuerfa fua bona ftutfrificantia onerarc certa feruiiutc amp;lt;ipcnfionc. Talis igitur penfio licitccmiac Vendi poteft.

Quarta,maximc propn'G eftemptioni nS habere ius repctendi pretium. Vera igitur emptio cft,cumcmptor,nccçiusncc{! vllutn certum tempus retrahendi pretium habet. Nam pretio fie trâflato necefle eft vicifliim ius aliquod in hune trâfiatum efic tanquam mer tem.

Quod autem aliqui obijeiunt de pericu« lis,totum periculum efle penes venditorem. AdhocrefpondetBaldus,inhacreferuandS »fleaequitatcin.Si perrjt corpus in quo ius c5 ftitutumerat,fentiendumeftiusillud etiam perijfic .Sicut iter périt agro abfumpto per al luuionem.Ita fi ciuitas accepitaliquodinfid gne damnum pro proportione,penfiones re mini dehent-Proindecumiurifconfultihunc (Ontradum approbent,idem de eo pronücio d V quod

COMMENT. PHIL-MEL.

i|uod de alqs legitîmfs rebus duilibus,vidlt;* licet quod Chriftianus fine peccato hoc conlt; traduvtipofliit.

Eftjnter negociatorei hicconrradusvfi »atusvt vnus conférât pecuniam,alter op« raSjSc; is quiconfert pecunia habeat lucri par tem faluocapitali,Hiccontradus diciturcon tradus focietatis. Sed vt fit iufta focietas de* bét pro proportione paria elTe pericula- Qd' cumnon fit jCaflîus dixit coire leoninam fo cictatem.Et tarnen de ilia compenfatione péri culorutn non eft fuperfiitiofe iudicandum. fed lex ipfa retjcit cam ad arbitrium boni vi* ri.Ita'cp fi fint paria pericula pro proportione probeturfixietas.fi vnuspecuniam,alter ot peras confcrat.Nccj; hoc viciât cÔtradum qd alterpacifcitur maiorcm lucri partem. Hart fatis fît in præfctia admonuiflc,ne recepticô* nadus temcrc damnentur.Ncccft fuperftitl* ofciudicandum de talibus ciuilib^negociis. Sed rededixerunt Gerfon âlt;; alq praeftantes viri,cauendum cflênccontradus fiicilepro* nuncientur vfuiari}. Hæc régula placet mi* hi. Nam in politicis rebus praelcrtim quas publicaaudoritas magiflratus appro* bat,non funcfadle perturbandae conreientiæ*

IN. Xm.CAP. AD ROMA;

111ud enam prodeft docerc de poli'tids reb* quod «iainfi,in aliquocontradu nonferuai luræqualitasexadiflimc, tarnen fi magiftra tus leges probant formam aliquam, nos quolt;^ earn probare debemusjcircenim dcat bemus Deum approbate vfum rcrum polw ticarum, quia magiftratum approbat, non quia hæc ncgotia per le habeant medium alû quodindiuifibiic.funtenim lubieda magis firatusiuditio, qui non quærit indiuifibile medium fed probabiliratione ip nbsp;nbsp;Im alias

aliam formam eligit.Etea Forma legis iufta eft propter audoritatem magiftratus,ctjamfl fubtilis aliqua ratio difcrepat, Chriftian* au* tem fcire debet audoritatem magiftraius ha* here tefiimoniumaDeo. Quarepraeferri ri^ fententia priuatar ration! debet, quae non habet tefiimonium quod Deus earn adpro* bet.

Reliqua ell ct haec quaellio, vtrum liccat in iuditio repetere debitG,aut accufarc aliquS’ Adhancquaellioncm fimpliciterita refpon* deo. Sicut licet vti defenfionc armati magi* ftratu»,ita licet vti auxilio magillratus toga* ti. Et Paulus inquit magiftratum elle honori bonis.13 fi no liceret vti auxilio iuditiorû,ma giftrat^fcruirct Chriftiäis ad peccâdü vtEtib’ cius au

COMMENT. PHIL. MBU

auxilio.Igitur fcntio licerc Chriftiano vtfau xihoiudiaorum. BrfuitcrficutEuangeliS non toliit leges, polidcas ordinationes, ira ncc tollet hanc defenfionem ciuilis focieta» tis,videlicetaccufationem nbsp;nbsp;indicia,modo

videataccufaturuSjVtquærat defenfionem, necalFeratin iudicium odium, fraudem, calumnias. De reo non dubium eft, quin re* fpondere debcat,quia cogitur mandate Ma* , giftratus venire in iudicium,8^ certè inentirl non dcbet,fed fiquam habet veram defenfio nem,proponcrcdebet. Nec decaufidicodu» biumefi, quin liteat agerecauflas,feruitenî iudid,ian^ miniftcriudicis,Quiafinepatro ni vocc,caufl«nonpofluntintelligi,Necad* uerfantur dida Chnfti noftræ fententiæ. Pro* hibent enim tätum priuatam vindidam,hoc eß odium vindidam, quaeexercetur fine autoritäre Magifiratus. Et Paulus ad Corin lhios,cum ait. lam quidem delidu eßin voi bij,quialitigatisintervos. Reprehendit non ipias lires,feu difputationem forenfem,cum concédât cam coram arbitris. Sed obiurgat partem iniußam,folet enim altera parseffein iufla,autcertc odium Sei auaritiam reprehen dit.

Et hxc verba non fic accipi debent, vt deli*

dum

IN Xin. CAP. AD ROMA.

Sum fit pracdicatum.Quodlitigatis, deliAS eft Neqjenimita dicitPauius^fedficut antca «densamp;^ confcquens coniungunturhocmo ‘^o.LiijgatiSjCrgofunt in vobis vicia,hoceft inalæcupiditates,auaritia,odia, alq niali afFedus. Argumentaturenim velutafigno, P«rhocquodlitigant,deprehendiin cis mas lascupiditates, Itacj? vocabulum delidi non defignaiipfas lires, fed fignificat caufTas litis gandi,videlicet viciofos, 3^ malos afiêâus. Navis verbi apud Græcos »4'î/r‘e^ fignificat Iiuiufmodi imbccillitatem,qua quis luccum bit affedibus,Slt;^ diferte dixit,in vobis cß »t|iÎ vt fignificet in ipfis morbos eire,qut dep benduntur per hoc quod litigant,

Itac^ qui refiftitpoteftatijDci or dinationi refiftit. Qiii autem re^ fiftunt pœnam fibi acquirent,

Poflquam dignitatem magifiratuutn ex« eaufiaefficiente oßendit,videlicet quod fint resbonae diuinitus ordinatae. Nunc applicat hanc rationem ad propofitionem quod fit oa hediendum magifiratui, Et argumentatur primumexdebito,Dcindeà poena. Deo de b«inus obedientianii Porro aurßoricate Dei.

magis

COxMMENT. PHIL- MEL»

Wagiftratus præfunt.Igicur 8Z magiftratib* debemusobediendä. Paulus ßgmficanti'ul argumentatur de non obedientibus per antß thcfim.Magiftratuscft ordinadodiumajEfi go qui refiftitiHagißratuijDeo refiftit.

Deinde addit argumentum a pœna. Qui refiftunt ,iudidum,jd eft poenam fibi acquw runt.Hic fdendum eft has pœnas a Deo ord/ natas eire,ficut 8lt;^ poftea dicit Paulus. Minw fterDeieft vindex.ltaq? nemo putei fons tes aut vi aut aIrjs modis Jegum pocnas efFu» gituroseiTe,perindeacft pœnae iliac tantum humano confilio irrogarcntur. Deus enim co feruatfuara ordinadonem 8lt;^ elabentesres trahit ad plt;xnam,licut manifefta exempla in homiddisteftantur.Ideo Salomon grauidii tne dixit in Ecclefiafte. Non fuperabit in die mortis, nee cuadetinbello,nechberabit ini pietas impium.Id eft Deus non padtur effud gere hos qui delinquüt contra magiftratusel polidcas ordinationes.Ideo magiftratus time duseft, nontanquam humana potentiated tanquani diuina 6^ infuperabilis potentia,ld cj experiendadocuit cthnicos,quorum muh tainhanefententiam didaextant.Deum con feruare rcspubhcas-lteipDcum ycrèpunirc

ÏNXin. CAP. AD ROMA.

dfhda. Vt Herodotus inqunjxüuj-a/AÏKïB» fcrèf 'itOfinrtii i È xfi'hntJ isi Hxi i Jii/fttiiMf all ahuiufmodi multa.

Porre» hic locus non fol um nos de cbedic «iïdocet,lcd etiam ipfos magiftratus docet, pn'mum de fide, confolatur enim cos vt fciai ant B^credant Ic diuinicus defèndi.Ddnde dc timoré,admonet enim cos vtalicnam procus rationem rede adrainiftrenttanquam reddû turi rationem Dco,cuius funi vicarrj.

Interim aurem cum dc pœna loquitur oM ttrdocctPauP magifiratibus dc luo officia Çuôd debeantpuniredelida tucri bonos Docet etiam bic loc’ quales debeant leges ef If. videlicet tales qu» vida pu niant 8^ rede feda adprobent atcj; ornent. Hoc fatis eft do* CfreApoftolûjVt foansus turpia inflituta bar Igt;arorû no efle leges, vt quod multi vnam c5 tugem codem tempore habucrunt.

Cæterum quae fint bonefia quae fintturpia tiaturalis ratio iudicat.Etde modo pœnar3 pertinetiudicium ad raagifiratuni,non adü Uangelium vt fupra dixi.

Nam dei miniftix eft,vltor ad iram tnalefacienü.

COMMENT. PHIL-MEL-

• Poftca repetit locum de dignirate magidra tus,Slt;^hoccncomium eft aptadefinitio magi flratuiim. Magiftratus eft minifter Dei, vin* dex adiram maleagenri. Hicteftatur vindia lt;ftam,quæ fit à magiftratu,minifteriun] 5^ o pus Dei ene,Ideovindi»fta magiftratus,cft di Ilina vindiAa,8lt;^ cornprehenditurin hoever fu. Milli vindictam,ego retribuam,fcilicet g jncipfumSii per magiftratumàmeordinaa tum.Cacterum, vtrumc^ docet,8lt;; magiftra turn de officio,nos de obedieatia. Nam cummagiftratusfitvindex3lt;; quidem Dei «ninifter,nô licet ei officium preiermittere in puniendis delitftis.Debet enim facere officia diuinitus mandatura. Et quia Dei minifter cftjfacileintelligi poteft nos debere magiftra« libus, tanquam Dei vicarijs,parcre.ldquod in proxima fententia Paulus ipfe addit, qua* fi concl ufionem ex fupcrioribus effeclam.

Qiia propter o porter effe fub* ditos,nonloliim Propter irarn verum cuam propter confci* enttarn.

In fine ponitur conclufio 8^ repetiturpro’ poGtioquodnecelTcfit obcdirc,!Jd quidem propter conlcenuam,nô tantum propter plt;x*

IN Xin.CAP.AD.ROMA.

nara. Hæcexaggeratio diligenter confide« randa eft.Capius à latrone fi poteft cfifiigere, fine culpa elabitur.Contraetiamfiquis pof« fttreijcere onera à magifiratu mandata, tamS non poteft ea inuito magiftratu rerjcere fine peccato.quia magiftraiibus neccfiario SiprO pter conkientiam obligati fu mus.

Quidam dodores difputauerunt pracce« pta magiftratu um no obligare ad peccatuna mortale, quiahomo non poflit infligerepoe* nam æternam, Sed horum error aperte reiêlli lurhoc teftimonio Pauli,qui dicit,Oporter« noi fubiedos effe non foluiti propter pœnâ, fed 3^ propter conkientiam,hoc cft.ne conict tntiapolluaturpeccato mortali-Ergo pecca« turn mortale eft violare edida magiftratuu, videlicet quia Deus fubiecit nos magiftrati« bns,3lt;: isirrogat pocnas contemnctibus ma« giftratum,quiafimulautoritas Dei conietn nitur.

Hic autem ccrni poteft,in Euangelio magis quàm in vlla dodrina ,poteftatcm magiftra tuumconfirmariôlt; muniri, quia nulla alia dodrina tarn grauif obligat homines ad o« bedientiâ.Euangcliû enim iubet obedirc aS folü 43pter corporale» autciuiles pœnas, led

c nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad

COMMENT .PHIL .MEL»

ad vitandam iram Dci nbsp;nbsp;pocnas acternas»

Nullumautcm vinculummaiuscft, quànî hafc obligatio confcientiæ. Ideo lulianusö^ fimilcs iniuria affecerunt Euangelium, cuns fcribercnt dodrina Euangclij diflbluipoli* tias«

Rcdditc fgjtur omnibus quod debeturjcui tributumjtributum, cui vedtigal, vecîigal, cui hono* rem,honorem,

Antca de obedientia in gcncre dixit,nunC addit fpccies.Triaautem iubet reddere,vide licet tributuni,timorem honorem.

Tributumcompleditur omnia débita one ra externa,cenfu s, vcdigalia, operas, laborî iniliti3c,3lt;^ lîin j 113 minirteria corporis res rum.Non enim polTunt deiêndi respublicse nifi Principes,ciuium fumptu 8^ laboribus iuuentur Ideocçhic docet Paulus deberi trw butum vcdigalia,cuminquit.ldeoettrw butumpcnditis.Sunt enim miniftri Deihofi ipfOjhoceft miniiîcrio liio,videlicet defenßä one publica occupati- Dcfenlîo autem, 8^ belli amp;lt;; pacis temporibus,opus habet minia ftris,ac niilitib*,Öuan$ magiftraPoranis,fi rede

IN- Xin. CAP. AD ROMA*

feAe volumus æftimarc, perpetuo belligera *ur, videlicet cum punit graOatores, fures, latrones, Atcj hi non poffunt opprimi fine tnilitibus,8lt;; fincciuium opera, quarc nbsp;nbsp;ad

præfidia-alenda fumptusconfcrri debent ,8gt;lt;2 cum magnitudo periculi poftulat,omnes os pern ferre magirtratui debemus. Etficut fide præfiare dues debent cum mittuntur ad prae hendedos graflatores.ita belli tempore in ob fidionibus fidem præftare debent^donec pof funi tueri loca libi commilTa.Inhoc ofiFictj gc Here iure meref prædicari mca patria, Breta, quae eft in ditione Pricipum Palatinorum fu pra Spiram fita,Nam iumma fide nbsp;conftan

tia bis intra paucos annos à ciuib* defeia eft, primûannoànatoChrifto.M.D iiq. in bel Io Bauarico,cn ampli us menie acerrime op^ pugnaretur à valentiffimo lueuorum cxerct lu,Deidenuperanno.M.D-xxv c5 agricolae paflim in germania,feditione mota horribil2 tumultum cxcitaflent.Q.uo tempore et dues meiinfideprindpum manferunt cum fea ditiofiex agro Ipirenfi 0lt;i VVirtebergenfi Vtrinep ad oppidum conueniftent vt din pea tent merces quae ex Francofordia tunc in fue« uiam tranfuehendae , propterea quod led» oofivias infeftasfecerant japudnos relidae

Ct]

COMMENT. PHIL.MEL-bé fidci ac virtuti noftrorum duium cômciJ* datae erant.In hoc perkulo Vel predpue fide» 8lt;^ fortitudomcorumduiumcnituit. Nam 8^ furiofi illi aboppidoarmisrepulfifuni,et res dcpofîtæaduerfus omncs iniuriasfum* macumlaude ddênfæfunt.

Timor Slt;; honos ad antmum pertinent' Ti mor fignificat obedientia ex animo. Honoî fignificat non tantum externam rcuerentiam, fedanimircuerentiam.Ethic differunt Clui* ftianiabimpi)s. Impij tantum diiikspocnar timcnt,et hie metus facile cxcutkur malts. At Chrifiiani vere timent magiftratiim, quia ti* mcntDeum,5c feiunteum vkifei contein* ptu magiftratus Impij tantum externa figna reucrerKiatexhibent, apudfc autem peflimc fentiunt de magiftratu, ficut ipfi philofophcw rum libri tcftantur,qui publicumftatuin im periorum difputant meram tyrandidem elle. At Chriftianiverètribuunthonorem magi* (Iratui.Eft autem honos, tribuerepotentiaffl, beneficentiam,fapientiam, etiuftitiam.Cum autem Chriftianifdant,imperia à Deo ordin* ta efie conleruari diuinitus,agnofcuntpo* tentiamô^ lentiuntfedebere il Jipotetiæcede reaefubrjei- Agnofcunt3lt;i beneficenriam, quia vident fuminacorporaiia beneficia per

IN Xni.CP.ADROMA

magißratus contingerehumano generf, vfde licet p3cem,defenfioncm vitae,com'ugum,U beroruni,tranqijjllitatem adqucrcndum vi ftum.ad difcendam religfonc alias bonas artcs.Hæcfuntfurnmabeneficia,quibusalia maiorain rebuscorporalib.nulla dfcf queue» ProhisaguntChriftianigratfas Deo, ejuod eaper magiftratunaconcedit,8lt;^ vidflim fuî gratitudinem erga magiftratus oftendunt,Et cum feiant imperia diuinitusregi,Slt;^ haecbe:* nefkiadiuinitus dati,oranx Deumpro magi ftratu,vtlt;umgubernct, vt conferuet pacctn publicam.Sciuntenimnofolum improbos homines,fed ctiam diabolum infidiari princi pibus, fincfincmoliriexitium vniuerfo humanogeneri.Eftigiturhic praecipuushos nor,quem foli tribuuntChrifliani magißra« tui,videlicet gratiarüaftioei^a Deû nbsp;nbsp;oraa

tiopmagiftratUjôc^ dehacpræcipit Hieremi as, vt iudei exules orct p» rege ßabilonico toto regno.EtPauPiTtmo.q pefpit vt p»ma giftratu oremus. Et profedointer tot pencula rerü publicarum,acerrimumexercitium’ fis dei eft oratio pro publica pace. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Debes

ntusenim intelligerc illaperkula, nbsp;nbsp;iudicas

re ea ad nos percinerc*

€ iij Pre«

COMMENT.PHIL, MEb

Præterea tribuuntCHriftiani fapientiame« gt;uftitiainmagiftratui,hoc cft nonpræferunt priuata iuditia legib'^ et fententijs magiftrat* fed obtemp ant eis,no cauillant, nö abrogät leges. Et hie honos vel maxime necciïàri’ eft paci publicæ.nôcauillari leges,no odiofeind pretari. Deinde hue pertinet etiam,errata le^ gum 3^ magiiiratuum tegere,excufare3lt;^nil cum in priuataconuerlas tione neceflaria lit,multo magis nccelTariaeft in publica focietateerga msgiftrai9,ficutfcri ptum eftjDiledio omnia perferi,3c^ dtledio eft vineuIu m integriratisgt;hoc eft ne diftbluan tur res publicæ.Item omnia delida tegit dile dio .Item obedite etiam moleftis magiftrati* bus,dehac re diligenter admonendi iuntho* mines impenti,ne cauillentur,ne mutent lea ges 3lt;f publicainftituta.Noepater maiedicit hlioChamaquonudatusamp;^ irrifuseft- Ita fciantilli, qui cauillantur leges, qui magi* ftratuum errata odi0fctraducunt,malediafi bi a Deo,8c pevnas fe huiuspeccati daturos cire,quùd non habent debitum honorem lea gibus 8c; magiftratibus. Ethacc calumniofa reprehenfio legumidco magis viiaridebet, quia parit hornbilcs mocus in rebus publias

IN Xin. CAP ADROMA

Sfeut Xenophon graujfll'me dixit, m* !rtKi1jä[j SctvxlHipcf’ti.Et Plato inquit.Sicut deGpienti patri no eft vis afferenda. Ita nec dea fipienti patriæ vim adferendam efle,quiaima poflibile fit mutaiioncs rerum publicarum fi necædc fieri- Cæterum quando magiftratus præcipiunt vt nos agamus ipfi contra præcca ptaDei,non eftobediendum,fed eft lequens dareguIaDeo magiseft obediendum quara IiOBiinibus*

Neminiquidquam debcatis.ni# ft hoc,vt inuicem diligatis.

Poftea Paulus cru dite cofert praccepta deca logi in compendium,videlicet in praeceptum de diledionc. Loquitur autem hie de praeces ptisfecundætabul3e,quia de exteriori vitact ciuiliconfuctudinc loquitur. Eft autem hæc fumma praeceptorum Iccundæ tabulae.proxi mum puro corde propter Dcum dcberc dilia gi- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

Qui dih'git proximum, legem implct.

Quidam detorquent has fententias cons tra dodrinam fidei,^ argumentant hoc mo do'Iropktio Icgis eft diledio, igitur diledio c iitj juftifiî»

COMMENT. PHIL. MEL* fuftificat-Nam legi'simpletio videturefle lU ftificatio. Ad hoc breuiter ita rcfpondendum eft.Paulus non hoc dicit,quód dikdio lulH ficec,kd quod legem impleat.id verum eft’ Nam dilcdio eft ipfum opus kgls, 8^ qualt; tenus aliquis diligit,eatcnus legem facit. Si^ cutautem propter noftram impletionem lelt; gis non reputamur iufti,lta nec propter dilelt; eftionem reputamur iufti,necp enim fatislâck mus legiNunquam fatis pure diligimus de um,aut proximum,ideo'cp nec idem funt le« gisimpletioamp;d iuftificatio, quia iuftiHcatio non ad legem, fed ad promilTioncm pertk net. .

Alibi dicit Paulus,finis Icgis Chriftuseft ad iuftitiam omni credenti id eft, Omnisquf credit in Chriftum habet lummam legis,im* pleuitlegem.Hocigiturintereftinterim di da,Fides eft impletio legis,0lt;! diledio eft im pletio legis. Fides eft impletio legis imputa tiue,hoc eft propter Chriftum reputamuriu fti,perindeac fi legem implelTcmus, Econtra diledio eft impletio legis formaliter, hoc eft iplum opus legis eft diledio,hoc de fpea cie rede dicitur.Cæierum in nobis ficut dilw âio noftra nunquam fatis muda eft,ideo nec nos

IN XIII. CAP.AD ROMA

nos diledione noftra legem implemug.Vt fî gs dicat, cancre eft implctio Mufices,hocdc Ipecie rede didtur,intcllignnrenim perfcde C3nere,ncc|; tarnen lequitur quod cantus cu iuslibet fit impletioMufices,Qiiia non quill bctpcrfedccanit itaetfi perfcda dilcdio eft impletio Ifgis,nos tarnen legi non fatisfack naus noftra ckledione,quia eft immunda'Ide o'q? opus eft nobis mifcricordia 0^ Chrifto qu’em cum apprehcndimus,Euangclium nunciat nos iuftos.quafi legi fatisfaceremus. Et quidcm pronunciat iuftos non propter le* gem,fed propter Chrjftum,quem fide appre hendimus.Fides igiturimputatiuc eft impie tio lcgis,quiafideconfcquimur,vtDeus im putet nobis iuftitiam propter Chriftum, ct fi legi non latisiacimus. Hæceftfimplicifiima horum didorum interpreratio. Dilediofor nialiier eft impletio legis^fides autem impu* tatiuc,quia finem lcgis,fcilicet vt iufti pron3 ciemur coram Dco,confequitur per imputa* tionem,

Alij fic dicuntjFidcs eü impletio legis cffè diuCjid eft regenerat nos 8^ affert fpiritii San dum 8^ eftcaufaaliorum motuum Spiritus alium,pcrquosfitlcxDci. Namdoa nec corda noftra iudicant Deum nobis irafci.

C V

8lt;^ no»

COMMENT- PHIEL.MEL.

8^ nos à Deo proiedoscfle non diligimus Dcum.irakimurenimeiusludicio. Vefiira pofteaquàmfidemconccpimusctftaïuinnus Deum nobis placaiQ eflc 8lt;f noftri miiereri, nos cxaudirc 8lt;;iuuare,tunc diligimus Dcu, rsjec Spiritus fandusapprehenditur aliter,nifi ßfjutia mifericordiae propter Cliriilum- Hælt; 9^'^ hoc modo fides effediuc djciturefle impletio legis, veraquidemeft, quia certc fides eft opus primi prxeepti, nee poteftpHmum præceptum fieri, nili poft^ fide apprehendimus mifericordiani Dei proa peer Chriftum promiftam.Et Chrift* in quit, fine me nihil poteftis facere.Sed cumdeiuft» ficationf quæritur, aptiof eritinterpretatio, quod fides imputatiue fit impletio legis, Vt confcientiarctineathanccofolationem, quod reputemur iufti gratis propter Chriftum etiâ fi legi non latisÊicimus.

Nec ideo dicit Paulus fide hominem wüi ficari,quia fides fir eau fia bonorum operum, led quia apprehenditmifcricordiam, fidu tia eft alieni benefiefi non noftræ nouitatis, quare fiquando dicitur fidem elFediue eft (e impletionemlegis,non fic accipi debet,qua fi fides propter opera iuftrficet feu quafî fidei ideo

IN X ni. CAP.AD. ROMA.

ideo tnbuatur iuftiGcatjo,quia fit cauflabo* norum operuin.Hatcimaginano plurimum habet periculi. Excutitur enim confolatioco fdentijSjfi purent ideo fe fideiuftificari, quia habeant opera. Nam cum opera non pofiint opponi iudicio Dei,ficut Pfalmus diciqNon iuiiificabitinconfpedu tuo omnisviuens, necilla fides quae penderet ex conditione ope rum niteretur operjbus,confolaretur nos aduerfus iram Dei.Quare ncceflcefl: fidem ni ti fola miltricordia promifiîoncDci,ita de mum certam confoJationem afFert confdeiw tijs-

Præfertim cam fciamus quod tem pefi-iuum fir,nos lam àfomno ex^ pergifci;

Addit exhortationem à conditione tempo fis in hanc fentcntiam. Sal us nunc tcuelata eft

ofFertur omnibus gentibusj'gitur expert gifcamur,8lt;; oblatum beneficium hoc terns poreaccipiamusquot; Hate eftfententia horum Verborum, Tempus eft nos ex fomno exa pergifci, quiapropior eftnuncfalus noftra quàm tunccura credebamus, hoceft,quam tempore patrum,quicrediderunt vtnturum

efle

COMMENT- PHIL. MEL.

«(Te Chriftunijô^ futurum vt rcuclareturre« minJopcccatorum.Loquiturigitur de vera fide ante rcuclationem Euangelq-

Q^uomodo autcm propior nunc efi falusf SalusintelligaturdejpfoChn'ftominiße rio Euâgcln,nôdccfïclt;ftu feu de faluatione, Na code modo cade fide faluati fût pâtre» an natü Chirftû,qua nuncqquciuftificanfSd faluantur homines- Sed ideo nüc propioreft Chrift’ propius eft Euangeliû,quia Chri ftusiamexhibituseft,âlt;^ mandatum rcmitic dipeccaiarcuclatumcft,8^ fpargiturin otns ncsgenres.Namantcprcdicationcm Chrifti, non fuit datum mandatum remittendi pecca ta.fed in promiftionibus obfeure fignificaba f remifTiopcccatorum quodaliquando pros mulgandaefict.Nec^ vero vult Paulus, nûc noncredifalutcm, fed difTimili modocredi fignificat.eftmim objcdi diflimilitudo.Nos fcimusiamChriftumexhibitû efle, ôti audf mus Eu angelium clara voce prcdicari ,fed ef frAum Euangelfj fideexpeAamus,patres exi pedabant vtrumcç,Chnftum,Euangelium,

Euangclrj effedum. Cæterum hacc ipfacxhortaiioegregieamplificaturin Epißo la ad Hebraeos,nc hoc temp” negligam^ .Ho

IN- XIII. CAP, AD ROMA« di« fj vocem eius audicrjtis,nolke obiurare« corda veftra. Item Feftinemusinlt;?redi in ills requiem.Item Accedamuscû fidutiaad thros numgratiae.Iteracum violans legem punia atur,quanto magis pumencur ifti qui concul cancfiiium Dei3lt;^c.

Abijciamiis igtturopera tencbra* rum,ôi^ mduamus arma kids,

Induere arma lucis,ellinduere fidenojtimo rem Dei et alias virtutes,quæ funtlux,ideft notitiaDeijConlolaiio vita æterna-Ëcona ira opera tcnebrarum funt,non nofle Deuin nonhabcreconfolationem 0lt;^c.

Scd induammi dominum lefum Chriftum,

Induite Chriftum lefum metaphora cH.ût gnihcatenimeiusornatum induere,hoc eft cius virtutes- Id autê eft exemplum imit ari patientiXjCharitatis 8^ aliarum virtutum. Verum hæcintcrpretatio non fatisfacit Paua lo,nam Chriftus non tantum vt exemplücô fiderari debet,fed vtcaulfa falutisSx^ faluator et auxiliatof. Hoc no habet cômune cum alq3 iandiSjillud habet commune cü aiijs quod

cxems

COMMENT- PHIL. MEL.

exemplum eft, Quarefic interpretaW rnur. Induite Chriftunij hoc eft noticia amChriftijfidem 8lt;^ Ipem. Nam induere metaphorice fignificat apptehendert. Apa prehcndere autem eft agnoicere Chriftum-Agnofciturautem fide,cum credimus quod propteripfum habeamus Dcum placatuin, quodproptercum De’' noscxaudtat, luuec, libcret à peccatis quot;àC altjs mails. '

E t carnis curam ne agatis ad CO# cupifcennam.

Ne curate carnem ad concupifcctiam, per antithefim intelligi debettranllata negatione ad pofteriorem particuJam hoc modo. Cura te corpus ad neceflitatcm, non ad 1 uxura 3^ ad alendam concupifentiam.l ubet igitur ede rc,bibere,dormirc,veftire, vidum opes parare ,tueri vitam ad ncceflitatem ÔC ad con (eruandum corpus,non ad ambitionem, no ad inflammadam libidinem,aut ad ccrta vi# lia.Ethacc figura’ifooMp/ Troiijâxi fimpliciterfi# gnificat curare carnem feu curare corpus,pro» Jpicerecorpori' * Exempla apud Grae# cosvbicç funt obuia, quæ oftenduntquod 7rferiix{) fimplicitcr idem fit,quód cura*

re

iNxnn. cap.ädroma

te aliquid aut raiioncm habere alicuius.Vt Ia focrates ad Philippumin panegirico, ait J'i'xttitfi Tofag th^ a-i jjsmSki ni«[i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ntf’ rót

CAPVT XIIIL

VPRApropofufmustria genera cpeiû efle, priuara, poJsticaetcae remoniaSjde his ordinc dixit pau lus. In Duodecimo capite tradré ptæcepta de fuis cuiuscç moribus.In tredecia tnopræcipit de vira politica.In dccimo quat to decæremonrjs.Eft autem hæc fumma doa ûrinæinhoc decimoquarto Capitæ iraditac, quod cum Euâgelium doceat de iuftitia cors dis3lt;;iuftitia ac vira perpétua, Caeremoniæ autem ncc|! fint iuftitia cordis neejj fint res pa fietuafeu vita xterna,non requirit Euangca iumcaeremoniasMofaicasaut fimiles inftia tutas ab hominibus. Sedcuminhac vita corporal! opus fit certis ordination! a« bus temporumatef cæremoniarum concca dit Euangeliura,vt cxrcraonijs vtanaur,0i firaul

COMMENT- PHIEL.ML. flmuldocct,quo modo qua libertatee/s viendumfit. Phufquàm jgiturdeJibertate dicemus. dicam de iplis traditionibus quae Cnt lici(x,qu3e Hncillicicæ. Faciam igkur tria genera.

Primum genus efljraditionumquaecUi re praecipiut aliquid fieri contra mandata,aut praecipiuntaliquid quod Une peccato non po teil obferuari,qualis eft traditio de celibatu, cumhisimponiturqui non funt ad celiba» turn idonei.De hoc genere facile eft iu dicare, magis cnim oportet obedirc Deo,quant ho« minibus. Quare talcs traditiones autoritate diuina violantur.

Alterum genus eft tradidonum,qu3e con ftituunt de talibus quæfua nacura fimplicis ter funt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vt de ve{^itu,cibis,ferijs. In

his funtconfiderandi fineâ.Si finis eft politic eusharumobieruationumjicitæ (unt,vtc3 feriæ conftitu untur aui feruantur,non quod talc opus fit cultus ex opéré operato, fed or« diniscaufa,vcpopuluslciat,quotcmporec5 ueniredebeatjb^ Euangelium difeere ôd hf cramentis vti. Itemcumcertælecftiones aut cantilenæ prarfribuni?. ne quid tumultus ori atuFjfiin tcmplo diucrfacarmina vt fit-infe« brios Ûnguli canant eodexn cemporc. Item cum

iN XÎril.CAP. AD roma;

himieiuttîa prâefcnbuntur,non quod talc O» pus fît cultus,fed vt tali cærcmoniaj'nfîgnfa îdies,vtcanota populus admonitus hyfîo fiamfiiCiliusmctninifîcpolîit,FaciIiusenitn meminiinus hyftorias quafi pidas in ritibua Item vt populus fobrius 8^ fine tuniultu in« terfît facris et ad difcendû a«^ orandum ma:« gisfîcidoneus.

Et quîdcm opus habet populus tali paeda« gogiavtdifcatin ritibus pidas hyftorias öd Vtaffuefiat vt reuerenter lacra tradet.Et pro pterea de lege inquit Paulus Lexeft pædago gus.Cum hocgcncre tradiiionum pügnare, eft plané cum natura hominumpugnare. Non enim polTunt humahi mores carerc hoc genere traditionum.' Quomodo enimlciee popul’quando ad difcendum conuenircde beat,hiß certa tempora conftituta fint dodori öéauditoribus.Ec Paulusiubetoraniain Cc tlefijs Ordinc 8lt;f decor« fieri. Ac fæpe iatn v» dimushosqui cum veterib’belligcrantur» tarnen natura Vinci,vt aut vetcrcs morés re* ftituant,auc nouas ordinàtiones faciant,qua« rumnonnullæficlatisagreftes ac barbaries funt, Rari enim inter iftos nouos thelmothe« tas vident quid incærcmonijs deccat, cum quidera maxime referat in his obferuarc de« { nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;corum»

COMMENT. PHIL-MEL‘

co rum,Nam 3^ elegantes cxremonix mirifi camhabentgratiam, ô^agrefte» barbarki'tÿ ritus abftcrrcnt à templis homines modérai IOS.Cum igitur traditionesin rebusadiapbo ris habeanc corporalem ac policicum vfum, Gnticndum eii talcs traditiones licitas,eilefiw Aas hoc fine, videlicet propter vf5 politicu, Sicut Paulus ordinal propter politicam hone ftatem vtmulicresfint velatæ. Item Corin* ihios docet vt ordinem obferuent in leâioni bus inEcclefia.Quanquam aucem tales ritus tranquillitatis caufa («S» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;publice

feruandi fint,tarnen nee iufiitia nee peccatum in tailbus rebus poni debet. Sed quomodo feruari debeant paulo pofi dicam. Nonenim volebant Apoftoli laqueos confeientijsinijs ci,nee fentiebat Paulus peccare mortalkermit lierem prodeuntera no velatam S^c.fine fcan dalo-

Tertium genus cradicionumefi,cunihoC fine conduntur traditiones, vt fint cukusdd lt;xopercoperato,Sii mereantur rcraifionein peceatorum.EfiaUtem cultus,opuscui* pro« prius 3^ proximus finis efi,honos dei. Vl cum monachi infiituuntcertura genus vefti« tusautcibi,3^ affingunt Dcum hoc honore ^ici atif coii, 3lt; talct» cultQ approbare.Hx

ÎN.Xim.CAp. AD ROMA.’ ftpiniones de traditionibus funt impi», vf* delicct cum exiRimantur cfle cultus amp;lt;^ pretia pro pecCatis.QuM’' tradition«cum his opb hionibuspropofitx funt improbandae, aut terte hx prauac opinion« abijcicndx atcjj in» probandx funt Id'cjdocet ehre vox prophe-tXjqiiamChriftusrepetit.FruftracoIunt me tnandatishominum. Non enimveuthæe voxcondere traditioncs ad corporalem vtili latenijfed docet eas irritas atq; inutiles cuh’ef Ie.ettuncimprobat,cüproculiibuspropon3 tur Plurimum autem prodeft.tenere hoecgca nera tradition urn ,ne tincdifcrimineimproa benf omnes Ecclefiafticx leges, quemadmo düfitab indoAis,qua ex rc,abolitis omnib’ le^ib’ politica difciplinafublhta,qdâ pp quam fcythiea barbaries exifterc lolet-Quare obferuandumeftSi quatenus retinendæaca probandse (int tra4itiones,Sgt;lt; quatenus Ëuan Seliumeasimprobet. • ’

ï DE LIBERTATE nbsp;;

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CHRISTI

ANA.

( if BTut

COMMENT. PHILMEL»

T vt magis «iam intclligi polUt cur tradKiones,quædaoi impro bcntur,8lt; quatenus vtialiJsJk« ac,addendacft tota dcfcripnoLh bertatis Chnft)anæ,euiijs cognitio pemecefa faria cft Chriftiants ommbus.Namqui non rcAe intelligunteam,indduntin multosper nidofo»errores.cujus rd variaexîanlexenw pla Qiiàm magnæfuerunt conteniiones de tcporc pafchatis apud vereres.quia nonnuU )i fomniabant Chriftianam wiftitiam namp;poamp; feexidere fine cxremonijs illis fcriaruni,ie»u iiiorum,3ii fimiliumreruns. Ethxc opinio pcnicus opprimebat atq? obfcurabat dodrw nam deiuftjtiafidd.Fingebât enim homines fc propter tales obferuationes pronundariiu ftoSjincrcri fe his operibus renaifltontm pec* catorum.Non agnofccbanthancgratis pro« pter Chriftum donari. Hic error obrepic, mfi delibertateChriftiana redte doccantur hoini nés. Habet alia exempla 8lt;1 nolîra aetas.Cuna libertas Chriftiana propric penineat ad remif fionem peccatorum res fpirituales,quidJ indodiacfanatid homines totam interpret# bantur de rebus duilibus. Falfo praetextu Chriftianæ libertatis abrogabant omnespo* liticas leges,vincula omnia ciuilis locieta üs«qu(!i

TN Xini.CAP. AD ROMA tisqua re maxtmtinot?, magnaecaedes Agri lt;oiarü paflimin germania Anno-M.D.xxv «xHterunt.Aduerfushuj'ufmodierrorcsanja niihominum diligenter municndifunt-Faci am igicur doccdieaufaquatuor gradus Jiber latis Chriflianae.

* f'

Prim’ grad’ eftjquod â peccatO55lt;^ â morte «ternalibcramur,ita quùd non propter le« gem aut virtutes noftras,fed gratis per mife« hcordiamproptcr Chrißum donantur moa bis remilTio peccatorum,imputatio iuHitiæ* 8lt;^ vita 3eterna,modovt eredam us liaec no« bis contingere propter Chriflum-De hoe gra du concionaturin Eiiangelio Chriflus. Si Vos filius libcraueritjVerc liberi critis.

Secundus gradus eß, quod donatur no« bisSpiritus land us qui nos adiuuet,vt legi obedirepolïimus^quigubcrnetamp;i defendat nos aduerfus infîdiasdiaboIiyHic gradus ita cumfuperioreeoniunduseß, vtnon pofTit ab eo diuelli. Sedego ita difcerno,docendi caufa,vt in talienumeratione magiseonfpi« ci varieras bcneficior um Chrißi poflit. Et ad hune grad um pertinet Pauli didu m vbi Spi ritus dominijbi libertaseß.Nos auiem oms tiesretedafaciegloriam dominiintuentes in f ii) eandem

COMMENT. PHIL. MEL»

eandcm iroagincm transfomnamur/a glorb fn gloriam tanquarh adömini Spiritu. Weft cum incucniesin prômifTionem Chrifti erigt mus 3^ confolamürpcrtcrrcfäcias mente», iransformamur i Spiritu SandOi adiuu* »nur contra diabolum,liberamur i morte,et concipimus Del notitiam,gaudium,8lt;vKä. Haefunt imagines diuinaeamp;i gloriol«,in qs iransformamur Acdebis duobusgradibus praecipue doceri Ecdefiæ dcbent. Oftcndunt «nimingentiaatcçæterna beneficia Chrifti,

aFerunt neceFarias 8lt;f gratiFimas conloJa lioneÿpiis meniibus-Facile hic etiam cerni po teil ChriFianam libertatem, non eFe politicä liber(a(em,hoceftciuilium Icgum 8^ focieta» lis humane diFipationcm'Periinei cnim non ad vitam externam 8lt;i corporalem, Sedtan* Ium ad confeientiam agentem cum Deo.

Tertiusgraduseft.quod Fuangelium li« berat nos i caeremonrjs 8^ poiiticis legibu» Molt Hiegradusaliquo modopertinetad vitam exieriorc, fed cauFam habet in fuperi Otibus.Idco cnim Euangelium non requirit cæiemonias Leuiticas, quia doect nosiuftos pronuciari non propter vllos cultus aut ope ra noftra,fcd fide per mifericordiam propter ChtiFuro.Ei cum Enangelium docec deiufti tia

IN Xnn.CAP.AD ROMA

«11 quadam afterna Spiritus, non requ/r it f*o litiam Beleges forenfes Moifi,fed concedi't in hac vitaeorporalijlegibflsvti omnium poli tiarum inquibus viuimut.Gcut concedit om nium gentium Ardiitedonia aut Medicina v tiEtenim non magis ad Euangelium pertinct leges poiiticaf de rebus ciuilibus Si^imperqBj quam artesexterx derebuscorporalibus, vt Ardiitedonica aut Mcdicina’Et de hoegradu libertatis necefleeß admoneri homines, Vidi enim CaroloßadiS magna vi contendere,vi leges Moifi in foru reuocarent.Et magni mo lusexearcextiteruntinTuringia, dam prae textu iubileiMofaici Struthio^ Monetarw Us concionarentur pcnûones non eße foluen das.

Sed hicquxrataliquis.Cum Euangelium abrogée legem Moifi,cur non 8^decalogum abroget,præfertim cum ea pars legis dificili« ma fit.Imô reliqux partes legis videlicet Cx remonix,8^ Forenies leges, veria s ludi qui* dam 8^ fpedacula funt quàm onera.De calo gus autem verc cruciat confeentias. Ad nxcrefpondeo, Verè nos per Euangelium liberari àfota lege, ac prarcipue à decalogo, quod atunet ad iußificationem. nbsp;nbsp;nbsp;Mam

Vtfupra didum cfi prxcipuusac maxime f fit) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pro«

COMMENT. PHILIP MEL» proprius gradus cß libertatis Chnfiian«,4d non propter legcm,fed gratis oßeruntur ru niiflio pceçatorum 8lt;^ imputatio iuflitias.De hoc loco prateipue docet Ëuangeltum. Itaep libérât Euangelium confeientias à d««Io« go, quia remitit pcccata,item docet nos repu « tari iußos,nö propter legis impletionem fed per tnißricordiam propter Chrißuin. Libe* ratigiturconfcientiasiilohorribili oncre vi delicet terroribus Slt;^ morte quam decalogus alioquiconfcientqsirrogat. Hoc efl quod Paulus ait ,nosamaIediAioneIegis libera« tOs clTe. Vbi certe de iota lege, maximeep de decalogo loquitur,ac docet nos non accufa« ri à dccalogo,fi tarnen apprehendimus reife» ricordiam oblatam per Chriftü. Quare hoc fcicndumefl,liberarinos etiam à decalogo, quod attinet ad iufiificationera.hocefl ofler« rinobis remiflioncns peccatorum 8d imputa tionem iufiib3e,non propter legem, fed gralt; tis.Ncc eft quærenda,iuftificatio in decalogo fedfentiendum nos reputari iuftos propter Chriftum per miferkordiam.Nam ft fentieit dumeHet nospronunciari iuftos propter 1lt; gis impletionem,confcientia(:cum nunquatn legi fatisfaciant,femper cogerentur dubkare VUuDeoplacerct.IlIaautc dubiutio defpe« ratio

INXim. CAP, AD ROMA»'

ratio eft.

Sed cur inquiet al jquis, licet omitti caerfl* tnonias8lt;:forcnfes leges Moifi , neqitamen licet omitti dccalogum.SimplialRmefic rea fpondeo Euangelium abrogat decalogum quod ad iuftificationem attinet, no quod ad obedientiam attinec.Requiritcnim vt obedj atnusdecalogo «fine conlcicntiae dubitent debeneuolenoa Dei,ftatuere iubet nos prolt; nunciariiuilosnon propter legis impleuoa netnjed per mifericordiam propter Chriftu. Etenim cum Euangelium aflFerat vitam 5lt;i iu fticiatnfpiriiualem,certerequiric vt decaloi« goobediamus.Namdecaloguspraecipit oa pera non alligata certis locis perfonis, qua liafuntcæremoniæ8^ judicialia,fed Spiritu alia opera videlicet timorem, fidutiam Dei, inuocaiionemjgratiarumadioncm et coftfa fionem,dilelt;ftionem proximi,caftitatc,morlt;i tificationem concupilcentiae. Haec opera lu nt Veri 8^ proprij elFeAus vitæ fpiritualis. Re* quirit igitur Euangelium hanc partem legis de vitaipirjcuali,quodadobedientiam atü* net.

Cæterum de vita corporali id quocj con* ftatEuangelio no aboleri naturalem feu cor poralem vitam ac dotes naturae dtuinitus in f V fitas

COMMENT. PHILIP MELÏ

fi««,Sicutrondelet Euangeliumex animi« pio'rum Arithtrcticatnaut loqucndi faculta tem,i(a non tollit praecepta naturalia de dui* li poliiwa vita,nonenim corriimpit naru ras hominum,red magjs fanatacreftiruit N5 igitur tollitius naturx, cSid verc fit ipfa na« tur3cordinatio,diuiniius infiituta.C omple« Aitur autem iult; naturx hoc efi naturalis ra* tiOjVniuerfam politicam difdplinam. lubet dominia difiinguerc, fuum quemcf; tenere, pada feruare, magiftratibus parère, delida lege punire 8*^ c.Proinde fîcut raturas homi num non aboletEuangclium,ita nccj respo liticas abolet cum fineeis exifiere natura ho« minum non pofllt. Itaq;cl3ra voce fubijdt nos Paulus legibus Slt;: magiftratib. cumait fubditießote non iolum propter metum,fed propter confdentiam. Ac fiquis confiderabit Eüangelio non aboleri naturas honiinum,lâ eile iudicare potefit,nec politicas leges aboie ri, cü fine politica difeiplina natura hominS tonferuari non poflit.Eft autem et illud fdcii dum,quôd eifi Euangelium lubijcit nos po iiticis legibus,tarnen non requiritvnam ali* quamcertamformam, videlicet Mofaicain politicam, lèdconcedit in généré vti politij» oinniutn gentium quac raüone côftitutar lut.

quiaEuaiw

INXim, CAP. AD ROMA;

gaEuâgeliû docerde uita fpirituali 5^ ad hSC vocatöniü gentiu homines,nec nou5 politiS gentibus de rebus duilib’’ côftituit Jed docet eas de reb’ aeternij de vita et iuftitia aeterna in animjs.Et ex bis fatis intelligt pofle arbitroe, quare omitti poffintcaeremoniae Mofaiccct leges denegocijsfbrenfib’cumtantiêS^ deca logo obcdire necefle fit,« poliqs vbi cumcÿ Viuimus.parendum fit.

Quartus gradus libcrtatis Chrifiianae eil, quod Euangeliunn vctatitacondicaercmoni as ab hominibus in Ecclefia, vt fint cult’ nca ceflarii ,vel ad remiflionem peccatorum, vel ad iuftificationcm,fed concedit ccrta tempo« ra dôcendi,certu m ordinem ledionum 3^ fi« miles ritus conftituerc, vt in Ecclefia res ordi neSCfinetumultugcratur. Nec vult fentiri quod talesobferuationes fût cultus, aut pre tiaquæ mereantur remiflionem peccaiorû, aut quod fit peccatum omittere illos ritus ab hominibuiinflitutO3,fi tarnen fine fcanda loomittantur. Dehoegradu docet Paulus ad Collofs cum ait-Nemo vos iudicet in d« bo,potu,parte dieifefti,8lt;^ c. Hienon vetat ßmplicif eödere ordinationes ad tranquillita t?profuturas, fed vetat addere opinion? ,C|s fint cult’ neccflarij.Ideo'cp diferte igt,ne gs iu die« vos,hoc efl,iie iudic« v(Ts iuflos efle

COMMENT. PHIL. MBL ' propter lilas cæremonias,aut jniußo« efléto ram Deo propter n^lcdam cacremoniam, quaßßneilliseultibusßdesGt inutilis , aut quaß noncontingat luftificatjo fine ill is ob* feruationibus.Ifl eandem lèntcntiam dicitad Galatas.lnlibertatcquaChriftus vos libéra uitftate,nlt;citerumiugo ieruitutis fubijda* «winiSedin vfuhuiuslibcrurisprudentiact cautio lt;]uædam adliibenda cß, vt Landab vitentur,quaefütniultiplici3.Exißunt enim priuatimSk^ publice graues oHêiîonesexab* ufu huiuslibertatis Nam legibus riub* lt;nbsp;Eccleßaßicis temerelabefadatis, publica di« fciplina corrumpitur, 3lt;: iransferuntimpe* ritiexemplaliberiatisadomnes leges, 8^ ad omnes bonos mores,contcmptum omnium legum 8^ bonorum moruminduunt- Etin hoc fcandalo meß eciam aliud malum,quod boni ö«^ moderati homines abßerrentur ab Euangelio 8^ àfana dodrina- Nam in illis prauis exemplis male fulpicanturdc dodri* na ex qua taleni Ikentiam oriri putant.Et pri uatim multi,cum vident negligi caeremoni* asjiudicant iddodrinae genus irrcligiofum prophanum eire,quod extenuat cæremo* nias.Etquoniam graue eß lußinere confcicn* «tä horü itandalüt ü,ideo vcrecüde vtendü eß libertär

IN.XIin.CAP.AD ROMA;

libenate Cum Lyfander græcas ciuitatcs fer» ükute Athenjenfium liheranct,ac initio liber late3^ fuis legibus vti permitteret Poftea^ Vtfitjimpofitis præfedis ac pracfidrjsjcrudcli ter cas vexare coepifiet, didutn eft à græcis, Lyfandrum fimilem efle cauponibus, quod velut infufo aceto dulcifttmum guftumlii« bertafiscorrupiftct.Idem profedo accidetin hoc negotio. Dulciftimusguftusdodrinaer delibenatecorrumpitur, cuinftandala ilia, fonlcientiae obijciuntur.Quarc etft doiftrina delibenate omnino tenendaeft,tarnen pro* deft verecundc vti libcrtatc.prælertimcû hilt; poftremusgradus One primo etfecundo,nö fit Chriftiana libertas,fed potP Scythica quae dam vandalicalibenasac barbaries, itnpa liens difdplinae öd legum.Etinprimishac in rehabendaeft ratio iuuentutis, cui minime vtileeft aflueficri ad contemtura iegum- Et Paulus vocat legem pædagogufn,quodta* lis difciplina öd paedagogia imperitis 8d vul go neceflaria fit.

Apoftoli veroita moderantur vfuni If benatis,vt apudludcos feruent more* lu* daico5,apud genees no (eruentludaicos mo res.Itetnapud ludeos faepe praebent exena« pla libcrtatiscontrahoftes Euatigeli),ycdo« drinam

COMMENT. PHIL. MEL» trïnam libertatisnon folumdoccndo,fedetl am cxcmpio afTeranr.Hinc itidkarefacile po terimus vbifit vtendum libertatc. Necf ve ro fan's eft his qui libertate vruntur vociféra ri quod Epifcopis non liceat traditionesconi derc.Namvt maximeEpiicopi non debcSt onerare confcicntias Eccleliarum fuis tradins onibus,tarnen obedire populum dccet, prae fertim tranquillitatispub.caufla.Aliaigitur firma ratio quaerenda tenenda eft,quae de fendat exempla libertatis’ Cum prxcipiuni traditionescum imptjs opinionibus,tunc fis he Vila dubitatione opinioes impiac repudiî dxfunt.Et quia ea conditionc ritus requirûs tur,iure liraui repudiancur ritus cum ilHso* pinionibusj'uxtaillud,oportet Deo magis obedirequàm hominibus- Porto aduerfatij noftri finxcru nt has obleruationes ab homw bibus excogitataSjCultus cire,hoc eft opera,4 rum finis proprius ac proxim’fit Deum hew noreafticere ,Etinhac opinione aiulcihxrct crrores.PrimuSjficut in lege videt certa leiiJ nia,certas exremonias prxlcriptas efte.ita few niant in nouo teftamento requiri fimiles exa rcmonias,tanquam cultus neceftarios , fine quibus fides fit inutilis.Secundus error. Et quia Chrift* no prxfcripfit tales exremonias fingunt

IN.Xnn.CAP.AD ROMA?

fingunt Apo.Qolis 3^ Epifcopfs autor/tatem conceflâm efTcjCibos, tempora, veftes prxfcrJ bendi.Sicenimfcn'buntChriftum in genere requirere Ieiunia,tanquatn eukum, ideocS tempora 8^ modutn non defcripferit,autori tatem EpiCcopis conceflam cfle,vt modii cö:« ftituant.Iia ex nouo tekamento,quod gratis offert reconciliationem propter Chriftu £sui eiunt vetus te/lamentuni.Putant enim ad c3 dem modutn neceflarios efle talcs cultus, V« in veteri-Et cumnouuinteffanientufniïtvi^ ta8^iuffitiaSpiritualis,]pnflngunt effè ex^ ternas obferuationcs-Tertius error. Poftre« mo hoc addunt quod maxime ledit 3^ obru itEuangclium,quod fingunt talcs obferuatj ones excogitatas ab hominibus mereri remif konem peccatorum.His erroribus aduerfaru dumeff Primumeninaobfcuraturluffitia £1 dei,cum ßngitur quod remiffto peccatorum contingat non gratis prOpicr Cbriffum,rc d propter tales obferuationes. Secundo cum perfedio in nouo teftaraenio fit in timoré, fl deetfimilib* motibusfpiritualibus,tfii fin gunt perlêdionem Chrifiianam in ifiis obfer uationibus cxterioribus cfTe. Tertio feindif Vnitas EcdefiarS, NacQ creduni hi rit* necef farij efle, exifiûi infinitx cotentioncs dû fit os

ritus peninadter tUfendût, ficut depaa

COMMENT. PHIL. MEL-

fchatcacddit,amp;i airjs mul tis.Quarto cofulett dum eft 8lt;^pijs confeientijs, quae fi putabunt hos ritus ncccflarios cfTc, nunquam acquief cent,quis enim vnquam obferuauit omnes traditiüncsc’IdeocçGerlonolim dehac caufa difputare ccepit, vc mcdcrctur bonis. Slt;f occil patismcntibusquæangebantur cum vides tentfenon vbicpfatisfacere iraditionibus.Ac quacritGerfon legutnïwx/ot, quefiuerunt 5^ (ummiftae. Acfcholæ omnes iheologprunl 8dCanoniftarum adeo in his fordibus,in col ligendis 6^ interpractandis traditionibus ucs cupatae fuerunt, vt non vacariteisattingere Icripcuram.Sed nulla ratio fan's leuat confcis entia8,nilihxc Paulina do Arina, qvetat IfW lire quod talcs ritus fint necefiartj.tantum lU bet eatenus obleruare,necui fcandalo fimusi

Ac de fcandalo quidem Paulo poft dices mus Porro vi fupra dixi cutn traditiones cfl illisimpijs opiniönibus proponuntur, cutn defenduntur illi errores, fatiscxcufatifunt, qui cas violant vtexcmplura oftcdantreâæ ‘doAtrinæ. Sicut öd Apoftolosexcufat Chri ft’ aducrf’Pharifacosq lîngebât illasfuas'lt;» Mfnxrxi« elfe cultus dei. Non tarnen probo pctulantiatn illoruni qui fine probabili cauflt; vbi(f

INXniî. CAP. AD ROMA»

Vbic^ violant,feu Rudio tiouitatis, feu cjua«' dam contumatia.In hi s enim non folum pic* tas,Sedetian# humanHas iure defîderari po* t«ft«quid cftenim inhumanius quàm afper* tiari publicos mores,præfcrtim fi vidcantur difciplinæcauflainftituti.Verèenimctgraui *«r inquit Regina ilia in Tragœdia.

óuj'’ âfffi nvitrif »fif } nixftt AiXt ‘mit ’/ail à/iteilxt i/n-».

Hæf prxfati fumus vt prxparemus Icdo* rem ad hoc caput Pauli quod fequitur de va fu libertatis. Cocionatur autem vtricj parti, lubethosqui intelligunt libertatem, verecS de ea vti,nc ofiêndant imbecilles, qui adhuc dubitabant vtru m fine peccato cacremoniac, Moilaicæ omitti poflent. Nam hi periclitaai banturpartim,quôdabEuangelio abfierre« bantur,cumputarentid prophanum quoda dam doArinxgenus elfe, partim quod ex* empla libertatis imitantes ambigente confeiS tia,pofiea incidebant in maximos dolores ac delperationemificutnofiraxtate vidimus ali quoties nonnullos vehementer angi propter violatas traditiones, quorum animi nô laiit confîrmati fuerant perfedacognitionc liber* tatis.Rurfusconcionatur Paulus 3^ imbecil bbus^ns damnent hos qui libercatc vtuncur, un

COMMENT. MEL’ PHIL-tîquam prophanos. Hoc fi fcruatum efletn» fc'Gdcfia,nS excommumcanent Romani po* tifices graecos aut alios non vtcntes Romanis cacremonijs.ItaApoftolusprudentiffime c5 fulit ytrifq?,8lt;^obitcr mukas grauiflimas fen icntias afpcrgit, de regno Chrifli, de rebus a* diaphoriSjde certkudine conlcientiaCjB^^c.

Infirmum in fideaffumitc,

Pn’mumconcionatur dodioribus, vtits tradentimbedUes, ne cos in dubitationem adducani,ne cogant cos ad exempla liberta« tis,dubitante ad hue confeientia, Sedpaulaa tim itacrudiant erigant cos neconfdenii« relinquanturambigentes.Atcjîhoc pracceptÜ in genere valet in omni parte dodrinae Chri« ftianaCjVtita doceanturatcçconfîrmcntur ho mines ne de parte aliqua dodrinae Chriftia* næhæfîtent-Nôcnim explicari verbis poteft quantum in ilia hæfîtationeinfit mali. Naitt ciim animus inquiecus de aliquo articuloani bigit necpoteft lanari, indpit odifle vniuer« famdodrinam Chriftianam tanquam inexs plicabilemjCOnfufamjSt commentitiam.Sto machaturaduerfus Den, donee tandem pror« fus euadatin Epicurum-ldc^ aeddifle luliano ! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8lt;alii«

IN Xmi. CAP. AD ROMA*

alqs multis vidctiir. Quareego quideM tonfiilopijs ftudiofis omnibus vt 8lt;^in dilcendOjSZ in doccndo eligantei quae funt Grtniflimajnecquacrant dilputationcs, qux pluspariuntdubitationum quam vülitatis*

Qui comcdiGnon comcdcnrem nó dcfpidat.Etqui no comcdi't, come dcntcm non damnet.

Duacpropofîtionesfuntin quibus docet Vtranqj partem.Cum cnim firrè fiat, vt dotftio fesdeledenturfuodono, 8^ præfecontema fiant inferiores ficut alibi aic,fcientia inflat,pri WUin dodis praecipit,ne fuperbe 8lt;^ eoncóes liofetraftent imbccilliorcs. Valet hoc prae ceptum in generc,non tantum in hac caufa,ne tânquamftülti defpiciantur, qui non aufînt tontemnerevficatascacrenionias. Scd etiam fæpe alias accidit,vt dodores adeo magnifia ce de fe feniiât,vt fi quis fimplici animo tantS difcendi caulTa aliquid interroger au t fuperbe derideatur, autcumcontumcliadimittarur. Earcsfæpe deterret 8lt;i débilitât animos 8d ftudiadifeentium ,quarenon leuiter nocet5 fertim in Ecclefia. Econtra indodi lërc lu perlîiciofe amant cxremonias, quare fi quos g ij viden

GOMMENT. MEL- PHIL-

Indent cas ncgligere,hos execrantur tanquS facrilegos proplranos.Ideo Paulus prxcie pit inßrniis ne damnent vterttcs libcrtaK’

Dciis.n.afliimpG' c cum,ni qtn's cs qni ludicas aUienum feruumc'

Supracon(lituKpropofitioncs,qu3fConti tient praecepta. Nunc fequ untur ratipnes. Ac primalumiturapcrfona ludicis.Deusefllu« dex-Et is approbat vtrofc{:,igitur nos non de Ipiciamusnec^ damnemusalrerutros- Vuli garius argute ad monet ledorem de antithefi quaß Paul^ teAe noict tyrânidem doAiprû^ qui volunt habere obnoxios imbccilles noii iccusacfcruosltacÿ diAumputatquareiudj cas alienu m feru u m,qua(t dicat. Noli contu^ meliaafFicerc infirm urn propter imbecillita* tern,ne alpcre,ne inclementer trades cum taigt; quamtuumieruum,tanquam aliquid iurit in cum habeas,propter iplius inicitiam. Me« minerimus autem hic grauem confolation^ nobis propofitam eire,quod palàm teßatuy Paulus iniirmos enam L)co placcre.aitcnim Deus eumalTumpfit.Itcm agit Deo gratia». Et exempla in iplahyftoria Euangeltj innu« tnerafunt quoties errant,dilfidunt, dubitS^

ApoftoK

ÏNXnn. CAP ÄDRÖMA ’ Apoftoli qïii tarnen plkcburtt Deo. Quart ftôdefper« mus nobis Deum propicium «(Te (î magnam imbleciliitatCin nobis ipfit lt;leprebendimus. • J

Alius feruatviçésdicrum,alius de quolibet die idem rentit,vnus quifej infuamentecertusfit. .

Secundum pracceptàiü ,in' quódocet qùa modo fingulii riofti^üôfcictiis affedieflfe de bemusergaDeum. Nam fuperius præccptff docuit,quomodô nos,erga proxlmos forti«' Crts aut infirmiorcsgercrc debemus. N une l'rpeMtidquod inifiomonuitdecauendadu biiatione.Èt eandem fehtentiamter in hocca«' pitesncukat.Videlicetnequid agamus du« biianteconkientia .Hoceft quod ait. Vnu» quifcjiin fua mentecertus fit^id eftnihil agat dubitanteconfeientia. Nam dubitacio pecca« tutnelladuerfusphmum praeceptum Tollit cnim timorem ,8^ fidcm,ßtcnim qui cum du biiat,tarnen pergit ac perrumpit,palàm con« temnitDeum,amp;d agitexcontemptu Dei. Ica lollit dubitacio timoré, Poftea dubicatio de fperacioné etiâ parit, q cm dubitat ie Dto pla cere, non crédit ie a Deo exaudiri, ideo odit Deum, ruitindefpcrationein. Ita tollit g iq du»

COM5\ENT.PH1L.

dubnaüo fidem.Qjjarecum in omnibus «ftionibus vitæ,xum vcro maxime cü dcdó* ' «firina pronunci^mus videndum eft, ne quid fufdpiamiis aut ßacuamus dubitante cqnfci «ntia Sed de hac ipfa fentencia pauio poft cot piofius dicam.Pajjlus addit. Qui dieru ob* feruatjdomino obferuat 3lt;^c.Hxc varie expo ni folent^quidam enim arbitranturrepeti ar* gumentum de iudi(io,quafi dkat qui obier* uat'diem,habet domiruitn cui rationem red, der, non pcrtinetiuditiüad nosSed hoe vi* detur milii Gmplicius eflcjVt referacur ad id quodprius didum eft,de confcienrix inco* lumitace,qui obferuac,domino obferuat,3^ agit gracias.id eft ne perturbes eius confeien« tiam- q uia qu od nunc agit,non agit ex cont2 ptu Dei aut ex defperatione,fed ex fide,3^ fl fit fe Deo placere.Ideo enim addic, gracias a* git Deo,iâ eft crédit Deo,non contemnit De um,nondefperat,non ftomachatur aduer^ Deum quod fieri folet,conrcientia ad dubita tionem atindingnationem adduda. Itamihi videf dubicationiopponere bas particulas, obferuat domino,edit domino,agit gratias 8^c. Caeterum Slt;^ hocmonenduseftledor cum de certitudine dicitur,haec duo requiri 8lt; yt de noftro faefto bonam confcientiaio,

habeamu»,

INXim. CAP-AD ROMA

* bbeamus ne diflimilibus aliorum exen* plis perturbent!ur,ne oflênG aliorum exem* plis Ëuangel ium abijciamus-HaK: duo regui ritPaulusin hac fentcria.vnusquifcçin lua mcnteecrtus fit,hoccft, primutn iplê habeat confcieiHiam incolumem,deinde ita confira matus fit,ne diflîmilibus exemplis perturbe • fur. Deinde redit Paulus ad argumentum deiudke.Chriftus eft Iudex, quare nos nonf arrogeinus nobis iuditium.Poftremoillud adnnonere non eft ncceftariura quod Paulus hicexæquatdiesgt;cibos fimilia,4d ad cul« tum Dei ôd vitam Spiritualem attinet. Non cxæquat quod attinet ad vitamcorporaletn. Videlicet fi medicus leruet incuratione diferi minatemporum,fi medicus interdicat vin5 ftbricitanti,id nihil ad banc Pauli dilputatio nem pertinet,qui non de phyfica aut aftrolo» gica obferuatione difputat,cuius finis eft, vti litas corporalis,fed deea obferuatione cui* finiselTe putantur cultus aut placatio Dei. lu reigiturridetur quihuiufmodilocos apud Paulum detorferunc contra phificas obferua liones.

Ne igitur damnemus nos mu (UO«

s «n

COMMENT. PHIL. Ma- =

Cond ufîo dl hu Jus admonitioniî cui aJ * dit vicinum præceptum d« vitandis fcanda* lis.hoceft vtcaueam’ nlt; noftra exfmpl’ oflfcndantfratrcs,aut ledantgloriam Euangi 1 ïi ,fu ntcç additse rationes grauiflimaCsplen« crudicionis Chrißianz.

Prima fu mpta eû ex gcnere operum, quod videlicet res per Te non fint immudæ, hoceft prohibits. Scio inquit nihil cflc commune per Jefe. Apellat enim commune,prophanii, illicitum,prohibitum.moreiudaico, Nlc3 iudei voceniurpopulus DeiSlt;^fandus,hoc eftfeptratusageniibuscerto cultu, appellat fäda omnia, quorumvJusipfis conceflus w rat.Et quidem erant fâda,quia vcrboDeior dinata erant Econtra prophana, ac prohibita vocant communia hoc eft non fanda,non fe» parata ad vfum populi fandi.Sed quib” vte bantur gentes.Sed haec régula de externis ri* libus breuiflimis verbis hie propofita, alias fepccopiofiustradatur,videlicet, quod E* uangelium norequiratcultuspofitosinob* feruationibusdierum,ciborum, veftiumS^ fimilibus externis rebus quia Euangeliutn docetnosnon propter opera noftra, Jed pel ■aifcricordianaiuftospronunciari ^pter Ch' riftuni}

INX im. CAP. AD. ROMA.

Äum/um id credimus.Hæcdodn'na obftu ratur,cum homines cxiftimant fc iuftos pro* nundaripropierobferuationesinas.Item Ëlt; uangeliumafFertvitametiuftitiam aeternâ, ad quam nihil conducunc ÿxternæ obferua« tionesdborum aut veftiumautûmiles.Idei* OnonrcquiritEuangeliumtaks obferuario nes. Scd hæc fiipra ahquones dixi.amp;^ ad Coh lolTcnfes Paulus copiofetradbt.Nunc brcui terattigi,tantum vt hunclocum notctIcAor Additautem Paulus huicregulæquafiappc dicem Munda,hoceftlidta, ficriillidta, his quorum confcientia iudicat ca illidta efle. hicrurfus admonet de dubitatione.Cibi gc nus per fc quidem non cft illidtum,fcd dubi tatioeft pcccatum, cum videlicet dubitant« confcientiaeditur.quiadubitatio pugaat cü limore fidc-vt fupra dilt;Sum cft.

Si autcm propter cibum frater tuns contriftatur,

Secüda ratio ab offi'do caritatis fumpta efi, quod dileäionis officium fit, cauere ne noce ant alrjs exempla noftra.Intelligatur autc de vtriscpjdo Ais et indo Ais,firmis et infirmis-Doifu,ne videant exempla libertatis abfterre g V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ant ab

COMMENT- PHIEL.MEL. «

antabEuangelioindoAos, qui hoc do(Sr{lt; næ genere iu dicant homines efferari reddi prophanos.Interdum etiam boni,cum vtun turlibertatcpriusquam fan's inftruAi funt, inciduntpofteaindubitationem S^' variacô Icientix pericula.Econtra viderintinfirmi ac niorofi,nefratres libertate vtentes damnent, neue odio fub perturbent, ficut nunc non raro perturbantur ptj propter vfum 1 ibertaw tis,non folum ab hoftibus,fed etiam ab tills ipGs qui perhibcri voluntfratres ,qui quads morofitatefua duriores funt his qui liberia* tevtuntur. Et Timonesiftiinterdum etiam firmos débilitant etfrangunt,amp;c; ad dubitati onemadducunt.Deformant enim fingulari artificio libcrtatem illam,et in earn omne ge nus fcandalorum conferunt, Huiufmodi iu* dicia aliqtiando cuertunt etiam illorum com fcientias,qui bene confirmati fuerant. Et his telisgaudetdiabolusferircac fauciare pias mentes,quarc viderint infirmi, ne diabolS adiuuent,qui urget animos fermonibusaut iudicrjs iftorum labcfaAatos, donee prorfus euertat.

Addita eft amplificatie in textu. videlicet collatio cibi et mortis Chrilli,quafidicat Ch riilus tanti lêdt A-acres, vt pro els mortu’^ fit itaeÿ

INX nn. CAP. AD. ROMA.

no folum indignumj^dplanè impiuffi eftbeluinam voluptatem quam ex dbo,aut conuiuiocapis,pluris facere,quàm falutem fratriSjSd mortem Chrifti,quo pretio ille re* demptuseft.

Nevitupcrctur bonum veflnim,

Tertia ratio lumpta eft à dignltatc Euange Itj-Ledunt autem viric^Euangelium cum ri xantur de rebus non neceflariis lta fir vt im=t periti abhorreant ab Euangeliocum videtur parère difeordias Item abutentes libertate lea duntgloriam Euangelij,quiadifroluunt di^ fdplinam 8C vulgi licentiam confirmât Hæc res infinitis fcandalis onerat Euagelium.Por ro cum Euangelium male audi(,leditur gio« ria Dei,8^ profedus hominum impeditur*

Nam regnum dci non eft ci'bus,

Quarta ratio fumitur ex collatione nece£* triorum et non neceflariorum, ac propemo dum côfirmatio eft proximi argumenti.Cac« remonix dicrum ,vcftium,ciborum,non fût neccflariæad iuftificationë. Ideo cauen« dû eft,ne aut fides,aut concordia ledatur pro pier has res corporales, propric non perti« rentes adregnum fplrituale 0lt; aeternum*

Sufflituv

J COMMENT. PHIEL. MBL.

Suminir autem argnmentiinn exdefininone regniChrifti.NaiTi rconiinv Ciirifti, fingni* neat mortis Spirituales in corde,quos excitât Spiritus Sandus,vitam iuftitiam afternä pariensincorde.Id fentitcutnattRcgnü Dei eftiuftitia, paxetgaudium tn Spiritu fädo. Docet itac}; fliclocus veros cultus noefleex« lernalt; obicruationes rituum (ed Spirituiles motus cordis,fidcm,inuocationem, pafiend am,timorem, gaudiumeonfeientiæ,gratia rumadjonem,dilcdionfm.8(i fimiles mo* tus SicutSd Cliriftusin lonannc concionaf-apudmulicrcul3m,qu3e quidemin fodem «rrorccrat,quöd putabat in loco ccrtoetcer loritu Deuminuöcandücfle. Hücerrorem cximiteiChriftuscuminquit Veri adorato res adorabuht patrem in fpiritu et veritate,id efl verc 5^ ex corde.Ex liac definitione ratiO« cinatur Paulus.Fides,pax,cÖcordia ,lunine ceflarticultus.Debentautem cedere neceffa* rrjs, non necclTaria. Qiiarcnscfidesneccon cordia propter cæremonias dicrum ,cibor5, vefti u ni au t fi miles, ledi debec-Eft et haec par ticula obferuanda,quc)d addit,eum qui ifla' quae propricad regnum Chrißi pertinent, te net Deoplacere, Sgt;i apud homines probari. (ieu probutn duci, ae laudari. nbsp;nbsp;nbsp;Admos

net

IN-XniI. CAP.ADROMA n« enim vt difcamus vereri hominum ludw da, ac demus operam vi nofiri boni mores ornent Euangelium alios ad Euanwelium inuitenc,ficutfcriptumelï.Luceat lux veftra torarahonninibus c.

Qin'dquid non cft ex fjde,pccca tum eft.

I Iterum repent periculiim dubirationis id« 'tpgrauifljmeexaggerat. 8^ tradic reguiam memorabilem latiiTimepotentem. Quid ^uid non eß ex fide,peçcaium eft. Hoc didS ftcinrerpretantur.Quidquid fit contra cons fdenriam.peçcatum eft Hoccutn impcriti at* diunt jtantum de lege intelligut. Quidquid fitcontra legem,peccatum eft. Vt furtum fit contra Iegem,ideo peccatum eft 8lt;^ contra co ldenti^.Hæcintcrpretaiiovera 8^ neceftaria tft.Sed cum Paulus fidem nominat,requiric non folum,ne agatur contra legem, led etiS vt opera lege mandata aui concefta, fiantin fide,hoc eft, vt temper ftatuamu s nos habere Deii propitiu m per miiericordiam, propter Chnlium.nec quidquim iàciamus, quod iftain fidem nobis excutiat. Nam cum dicitur bonum opus in fide faciendum clTe.

non

INXmi. CAP. AD ROM A

nS tantum intelligitur fidcs hyfton'ca,autnot titiakgisjfedillafides,quæeftfidiitiamiferl cordt« ,quod Deus fit nobis propiduspro« pter Chrifium«

Sedquæretaliquis' Quomodo fcienn« fingula opera Deo placere.prarfertim cunt ed am bona opera contagionc concupifcenri« contaminenturlt; Refpondeo. Vthacc régula Pauli fäciliusinteUtgatur, fides.referattirad pcrfonam,lex ad opus. Opera quae habcnt prarceptum Dei.ita placent DeOjfi perlona fS (iat le habere Dcum propitium non propter opusillud, fed per mifericordiam propter Chrifium.Ëtquiahæc fides confidit miferico diaDeijpromifia propter Chriftum, confer quitur vt Deu's approbet perfonam 8c; oput

Aduerlarlf noftri docent homines nelt;^ de« bere necjj pofle kire, vtr urn fin t in gratia. Po« ftea tarnen varia figna quaerunt, vndc coniea ifturamiubentfiiccrCjVtrum fimusin gratiac Haec perfuafio funditus tollit doftrinatn de fidc.Nam qui non fiatuic fc cfic in gratia, nec ' fiatuit le habere remifiionem peccatorum.nec fiatuic le exaudiri à Deo,nec ^tuit Ic laiuari* Quareilla perniciola opinio in vniuerlum (I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(ob

COMMENT- PHIL. MEL.

tollit omnia beneficiaChnfti,omnenj confb lationemcon(centiarum,exerciciafidei,inuo cationem,3^ vcrumcultumDei. Et confir* matimpietatem 5^ contemptum Dei in com dibus hominum. QuomodoeniminuOM care Deum pofTu nt hi,qui non audent ftatue re fibi rcmitti peccata,amp;d fe exaudiri. Denicp affertdefperationein,odiuni Dei8d infernu. Sed inde Orta eft hacc præfuafio. Naturalitcr -hærethæcdubitatio in omnium hominum animis,vtrum Deus fit nobis placatus, vtrfi nos exaudiat. Ac naturaliter non ftatuunt hu manæ mentesceriö nobis rcmitti peccata.Dc um nobis placatum effcjnos exaudiri.Cum fianc dubitations in animis depræhendereM fcholaftici dodores, afFinxcrüt quod non Os porteat homines ftatuerecerto quod fint in gratia,quod habeant remiftionem peccatorû* quod habeant Deu m propitium. Sed reclaa tnattotumEuangeliu quod iubet ccrtofta^ mere,quod Deus velit gratis remittcrc pccü câtapropterChriftum, quôd velitcffe pro picius, quod velit exaudirc. Ethancccrti« tudinem requirit Paulus fupra, cum ait. Quomodoinuocabunt in quern non credi« derunt. Et Chriftus. Matthci, xfi. Si has bueriiis fidem, ôd non dubinueriiis, non

r .. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;folutn

COMMENT-PHIL. MEL.' folum hoc de ficu fiicictis, fed ctiam ß mond huicdixcritiSjCedc Salades te in mare, fiet-Et quidquid pcticritis in oratione credentes, accipietis.Etlacob- 1' Poftulctauteminfide, nihil haefitans.EiPaulus hoc loco.Quidquid nôeftexfide,peccatumeft.Docctenitn in o* mni vita, omnib” adionibus hanc fidem tc nendäelle,quod Deus vcro nobis propitiu« fit, propter Chriftu in.

Sed dicat aliquis,nos magnifice pridicare dectrtitutine confcientiae, ài tarnen re ipfa vnumqufc^ in animo experiri quod neq; lei at, necç ftatuere poflit fe elTe in gratia-Ad hoc refpondendum eft. Verum eft hanc dubitati onem in animis hominum naturahier hxrrre Sed cum ilia dubitacione perpetuo iudandu eft,8^ mens crigenda fide, contra earn dtibw tationein. Ideoenim de HdedocctEuangeliu, vt nos contra earn dubitationem conSrmet. Hi fimpliciter totum Euangelium abrogant* qui dubitarciubent.Quid enim tarn pugnat cumfidequam dubitatio. Porro emcimur certi nos eflein gratia, non iudicio fenluutn aut rationis,fed cum fide nos contra naturae lem diftidentiam erigimus.Hoceftillud ip« fum fidci cxercitium,quod in omni oratione in omni inuocatione, in omni tentatione, in I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omni

IN Xini. CAP. AD ROMA.

Omni periculo,experiundumcfl. Nihil enim valet oratio cum dubitat animus, vtrum De usexaudiat,vtruiTj Deus vclit mifereri.Imo ßnehacfideorare,cftludcre,3lt;^ irridere De^ um.

Secundo. Cumhanccertitudinem quarrt mus non debcm’’ cam à noftra qualitatæ,fcd à promifTiÔe diuina fumere.Hæceft obiclt;S5 8lt;:cau(raccriitudinisillius.SchoIafticiiubêc intueri noftras qualirates,amp;lt;i gratiam vocant Cjualitatem in nobis harrentem,ficut in corpo te color hæret,Sed id cft docere fidutiàm pro tïrixiuftitiae.fi quisiubeatconfidcrc propria munditia. Fidcs intuetur promifTionem 3d tcrtam mifericordiam Dei,non nititurprô* priamunditia. Sicigiturcertùftatuendü efl quùd Deus remifcrit peccata,quia certo pro« milîtfe gratis rcmilTurum proptcrChriftum, Sfcftatuendum eil.quod Deus fit propitius^ t^uód velitdare vitam aeternam, quiaidcerâ tüproptcrChriftumgratis promifît. Irtipiîî eft auté de promilTione diuina dubitarc,IdcO oportet fide Vinci dubitationem quxnàtura liter in nobis cxiftit. Nam hxc certitudô prot fus neceflaria eft,Et hanc fidem experiri in cer» taminibusconfcieniiaeoponetjcuiuscxerceri

h dae OC«

COMMENT. MEL- PHIL; occafioncin inuocadone pærbent omnis gw ncris pericula atcç tentationesSi qiiis ncgatfi biDeum vellc jgnofcere,fiquisnegatDeuin vellcexaudire,vellcfaluare, is ncgat Deum Veraccm eflc^ac ruit in defperationem.

Poftrerao,cum exdtatur fides, fniuensitt promifTionemjfiitiulacddit vt nosctiamin cordibusfidcmatc^ conlolationem, hoc efl confcientiæ tranquilliiaieni lentiamus .Icaqt fola quidem promiflio Sc^caufa et obiedG eii ccrtitudinis.Êt tarnen in nobis etiam confola lionem diuinam cxperiinur,cui» fideerigia mur,ficut Paulus ait Spiritus Sandus dat tea ftimoniumipiritui noiirodamans Abba pa tcr.Quanquam autem in afflidione confola tionem expcrimur cu m fide erigimurjamea cumillacertitudo quaeritur,non iudicemua «X noftra qualitate,leu noftris motib’, fedex promilTione diuina.Hanc fdamus efle caufla certitudinis.Inierim tarnen fiet,cumpromifa fione nos erigimus,vt fidci robur aut imbea cillitatem fentiamiis. Scholaflicos in hacrefal li nihil mirum eft,primum quiagratiam ina lelligunt efle noftram diledionem,non feuo rem Dei erga nos in promiflidne oftenfum. Porru diledio noftra cuamfi quafentitur,«

. . .. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;men

IN- xnil. CAP. AD ROMA»

men non reddit nos certos de vol un ta te De/, cum fîmul fentiamus liane diledioncm pro:« culabelTeaperiêdionequanilex Dei requjji rit, ac fentiamus in corde multas prauas cupiditates,8lt;^ impios motus exiliere. Secun docum promifTionem remifiionis peccatoa. rum doceant conditionalem efle,ac pendere,, exconditione nollrorum operum, non pofa. funthanccerditudincm aut quærere, autina telligere.quia iuditio ipforum promilRo pc detexconditionelegis-Itac^ non docuerunt ceriitudincm pendere ex promiHîoneDei.led exnoftramundicie. Cum autem Temper de« præliendamus in nobis viciofos alFedus, pa lam docent dubitandum elle de rcmilTionc peccatorum- Poliremo necj; dehacfide,quæ fentit gratis nos propter Chrißum pronuncia ari iuftos,non propter nofiram mundiciem, necf decertitudineilla,quamfidcs rcquirir, quidquàm fulpicari potuerunt.Extat in quar tofentenqarumquaeßio, vndefeiathomofe habere remilTionempeccatorum. Hic primû aperte iubent dubitare, poflea tarnencolliai guntconieAuras ex quibus fingwnc exiftiss mandum clTe vtrum fim’ in gratia,videlicet fi fentiamus nos orare ardentius, libentius largiri egentibus, iniurîas æquiore animo

hi} ferre

COMMENT. PHIL-MEL»

«nimo ferre 8^ hoc genus alia quxdam. H« tmaginationesprorfus euertunt fîdem, non enim alunt fiduriam Dci,fed noftræ puritatis Et tarnen relinquunc re ipfa mentes dubias.at dubitatio in tentatione parit odium Dei dcfperationem,vt fupra ditSum eft.Nosigi* turdifcatnus, mandatum Euangeli) efle.vt certo iïatuamus nobis remitti peccata.3lt;f gra tis remitti propter Chriftum,amp;^ vt hanccerti« (udinem confequamur^ac retineamusperpe« tuo dimicandü eiTe/um ea dubitacione,qu3t naturaliterhaeretinanimis, 3^ huiuscertit» Cudinis cauHam efle non noßram qualitatei»

fed promiflionem Dei qua: gratis,non propter legem nbsp;nbsp;opera noftra,pro

mittit recondliationem proa pterChrißum.

CAPVT XV,

Debcmus autem nos firnn' infirmi tates imbec Ilium tolerate, Apoflra

IN XV.CAP.AD ROMA ggg^POSTRQPHE EST AD FŒ «r»r^S, ribus propofitionibus repecit- nâ KÆEg^'Ciim ante vtric^ parti concionatus fii,nuncdoceteain partcna, aqua plus prua dfntiaeatcj! aequitatis rcquiritur. Videlicet do ^iores.Poftulatentra vt fuum robur magis in tolerâdis,g perturbandis infirmis declarer* ficut adCorinthios fcripfit ad monensdodos, Vt habeat ratione indo Aoru cS ait,fcicntia in flat diledio edifica- Apparct cm tue q® do Ai orcs flatim in vfti libertatis,doArinâ iuâ ofte tafle,ficut fit noftris temporibus. At Paulus tontra fieri pofiulat, vt do Ai morera gerant indoAis,8lt; iuacommoditareinuitentad Ea oangeliumimbccillcSjô^ erigant atq? confirai ntcnt.Nam cum vires noftras non ad nocenai dura,fedadiuuandosaliosconferrc debeaa mus,quo quifcÿ dotes habet maiorcs ,€o ma gis operara dare debebit vt profit alijs.

Addit autem particulam. VnusquifcÇ no« firum proximo profit ad bonum 8lt;^ ad ædifi cationcm.Hic admonet quomodo modcrari vfum libertatis,etquxfcandala vitare debea tnus'Duplex enina fcandalum efi,quoddatn h iij VO

COMMENT. PHIL. MEL» vocantacceptum, nos pharifaicum vocabû musicuni videlicet non fratrcs,fed Euangelïj hoftes irritantur,cum auf doccturfana dodri iia,acrepræhcnditurimpia ipforum dodris iia,aütfiraliquodbonumac neceffarium an pus-vbi hypocritæ putant fibi nocere exems plu m,ficut oftenduntur Pharifæi in Euange 110/5 Chrift^ in fabbato mcdeturaegrotis. Cumautein Paulus ait, praeftandumeflevt placeamus alrjs ad bonum nbsp;nbsp;nbsp;ad acdificatios

nem,non vultimpietatembypocritarum no ftradilîîmulaiioneconfirmarijfed vel inuitis illis doidrina neceffaria tradenda eft, opera à Deo mandata facienda.Exempla luntvbicy obuiainfcripturis.In mutationibus regnos rum rcrum publicarum, nihil fcandaliac mali non ineft-Et tarnen Moilen oportuit mâ dato Dei parère Apofiolos oportuit Euange lium docere etiamfiid prohibèrent pontifîs ces,amp;lt;^ fatis appareret vniuerfæ illi reip.maxi mam mutationem allaturum elfe. Aduerfus hæcfcandala munit confeientias noftrasfenu tentia illa.Oportet Deo magis obedire quam liominibus.Acin généré de dodrina ßc fenti endum eft,quôd apud bodesEuangeltj, apud hos qui ffatres perhiberi volunt, do drina

IN XV. CAP-AD ROMA firinsncceflaria diffimulari non debcat proa pter fcandala Fid^s enim dilcdioni anteferen daeft.

Ah'ud fcandali genus eft,quod vocant da turn quo fratresoffenduntur.Eft autem yel mala dofin'na vel malum exemplum quod nocetalrjs,fiuequia alijimitantur, ftuequia ledifurgloriaDei aut Ecclefiac.Etenim non fo lûhoftesEuangelqjedcriam infirmi fratres, tnouentur tnalis exemplis ad maledkendum Ecclefiæ,8lt;i EuangeliOjS^ iplî Chrifto- Ad hocfcandaligenus pertinetôd opusindifFes tens intempeftiuc faAum,vbinocet altjs exes plum,ficut vfuslibertatisin vulgo,quod li bertate efferat u r,au c apu d inflrmos,qui cu tn non fads intelligant caufas libertatis, abfter^ renturab Euangelio aciudkant dodrinaege« nus prophanS elle,aut dubitante confeientia innitantur exempla libertatis. De hocgenerc proprie docet noshoc loco Paulus.Iubet fra tribus morigerari ad bonum 8k ad aedifîcatio nem,hoceft, iubetvtnoftra commodditatc inuitemus alios ad Euangelium nbsp;nbsp;infirmos

eriganaus omnib’ officijsjVt poflint ift Chris fticognitione crefeere aeprofkere. Vbi videntur viu libertatis abfterreri ab Euans -^geliOj tantifper non vtamur libertate donee * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;h ifij ifti

COMMENT. PHIL. MEL.

ffii melius doceantur. Ac funi fra« tres non hypocrK3e,auiEpicurci, qui fanan) doArinatn opprimunt,aut occidunt pia doa centes,fcd qui doceri fc patiuntur-Nain apud lioftesEuangclrj interdum ad confeflionen, pcrtinet.oftenderclibertatis exemplum ,qut admodii Paulus fe fecifle f( ribit ad Galatas. El Chriftus apoftolos excufat violantes tra* ditionem Phatilaicani Matih.xv.Nam id 4* lt;^Piiarifaieunircandaiume{l,cum holies E* uangeli} cifv-nduntur excplis libertaiis, quae funt leliimonia dodrinæ-Tal tbus ofienlioni bus non vult nos perturbari Chriftus, cutu aitjftniteeos.Ccealunt, duces ccccorîî. Quiaenim Pharifei fuas traditiones cum ini« pi)s opinionibus requirunt,iurc omitti pof« iunt. vt fupra didum eft.Sed quoniam apud iioftes interdum quidam fanabiles funt ,pla* tet mihi hit quocf medjocriias,amo enim plt; ripateticam dodrinam,qux laudat in omnilt; buscxtcrnis offierjs ,0^ hac confuetudine vi« tæ medjocritatenijVidclicct vtapud hos ita modcrcniur vfum libcr(aii$,ne defidera« ri in nobis humanitas poflît,ne'ue temere ex« dtemus tumultus.Acfapicntjftimus vir Ifo crates ait,cuin medium ipfum attingere fit dif ficiliiinüjatius eile in earn partem deb'nquE«

rCjVt

IN XV. CAP. AD ROMA.

revt,mimusaufimusquàm opus eft,quSni in alteram,in qua plus eft audadæ quod vti nam in hoc ncgorio côlîderarctur,quod perj culi plenum eft. Verba eius afcribam (i quis forte praeceptum hoc magisamabitpropter lanti viri autoriratem .xfintof/ iiS/i ris axfifft rßfi

ÏTUliP» Jhi^KUTecuxi^Juf

UtUTrujv «i'fsï iiSii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ài ÿxf /UTflt

tjiMcfi hfi Tlüir nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D Tiüf vntfCcÄÜ/

Qiiodfi virtus verèeft mediocricas quae dam iuxta proporiioncm geometricam, vt fc tit Anfto(eles,naturanosiprahoc docet defic ftüm magiscongruerc mediocritati,quâ exa überantiam .Namin proportione geometri» «a médius numeruspropioreft minimoquï maxi(no,qd attinet ad mulcitudinem, vt.ij. «ij. viij.Quis enim non videt quaternarium kngi^ abefleab odonario, quam àbinario.

Et em' m Chr iftus non placuit fi* bi ipfi:

Additpræcepto rationem ab exemplo Ch tifti fumptam,quæeft fatis perfpicua. Poftea commendat nobis diuinas icripturas,amp;^ tra« dit præceptum valde vtile de vfu icriptura« tum,cum iubet vt per patientiam confo« lationcmfcripiurarum^fpem teneamus Mid h V gnaiB

COMMENT- PHIEL.MEL.

, gnlrh vim habet hoc præceptum, Si experia rnurin tentatiohibus,Efl:enim fenrentia, non alias rcuelationcs, non alias illuminationes quærendas aut cxpeAand as eflë de cœIo,Sed cûangimur, ad hoc verbum quodaudim^ aut leginiuspræfcriptum in facris libris tei^ fpiciendum eire,et fentiendum quod promif Cônes in generc credentibus propolît3e,verè adnosquoeppertineant. Hoeverbo fides ac fpeserigi debcntjôcf fciendumeit,nobis quo Cf hic promiflam eiTe conlolationem, ac deîî per hoc verbum etîicacem efl'e. QLuidam fa natici vcxriferantur nos tribuere verbis ferip« turævim quandam magicam,8lt;^ ablegatis feripturis iubent quærere voluntatem dei in alijs quibusdam cogitationibus,Sed res ofiê ditillosignorarc,quid fit fides, Deus enim Vult in v-erbo luo quacri.non extra verbû in humanisimaginaiionibus. Nec tribiiimus verbis aliquam vun inagicam,fcd voluntai tem dei non pofle cognolci nifi per verbû léa timus.Itacf in omnib^ afFliÆonibus decura rendum eftad verbum Dei,Sicutamp;lt;' Paulus ad Ephefios præcipit.Nam fides eft cognitio voluntatisDei,cum fitfidutia mifericordix ac bcueuolentiæ Dei-

, Prxtereanihil fallacius eft imaginaties nibui

IN X V. CAP.AD. ROMA;

liibus humanis extra verbü.quod cum è cc« Ipeäu fummotum eft,mens obruitur ratiosi onibus,qu3c iubent homines defperare, Has bent 8^ ludei ct Ethnici cogitationes de Deo, quidem prædicant eum efle bonum ac ml fericordem. Sedinagone confeientiæ obrua iintur argumetis quæ iubet eos,defperare,ga no apprehendunt firma eteertâ ^miffîonem, in qua deus polHcet fe gratis vçlk ignofeere. Fanatici iadât ipiritû fuQ,8lt; magnos motus in animisefticiifpiritu fingunt fine vorbo Dei, At PauPcôira aperte ait,fides ex auditu eft,Audit’ p verbu dei,Quare fpirit’ fad’ ß Verbü effieax eft- Sed g fee’ fentiut,ociofis ani mis philoiophaf nee côfiderât,qmô côfcictiæ in veris certâinib’erigedæ atej côfolâdæ fint.

Paulusconiungitpatientiamöt^ fpc,vt fia gnificet quid interfit inter philofophicam pas tientiam,8lt;^ Chriftianam.Nam,vidifcernam plane 8lt;^ fimpliciter,Philofophica patictia eft fine fide 8lt;1 fpe auxilrj diuini.Et fi qua eft phi lofophica patientia,tamen in iuditio dei fran giturSlt;^ fupcratur,cum fentit æternam iram Dei,Fortafl'is in ahiscalamitatibus aduerfus hominesaliquantulum valet, Eftenim Oa bedientia quaconftanter paremusreâæ raa tioni, nc dolore fraâi aliquid contra ho a neftaa

COMMENT, PH’LIP MEL.

honeftatcm faciamus- At Chnfliana patKn4 tia duas rcs continet,Obcdientiam erga deû, ïk fidem,quae expcdat fpcrat auxiliS di* uinum.

Dcus paticntiæ.

Votû feu praecatio eftquæ cft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad

conclufionem huius loci de vfu caeremonia* fum.praecatur enim vtris'cp dariiîudiü pa* cis 8lt;^ concordiæ.Vocat deum patictiae,qualt; fidicat,deüpaticntium ,hoc eft refpicientem patientes confolantem,ficut fæpe alias fcri Etura dicit.Pfal.xxxiiij ppc eft dns bis qui tri ulatofunccorde,3lt;:f humiles Spiritu iàlua« bit,Pfalmo -x.Tibi derelidus eft pauper,or phano tu cris adiutor Pialmo.xij. Propter miferiaminopumôC gemituin pauperum, nunc exurgam dicit Domin’-Pfalmo. c.xlv Allcuat dominus omnes qui corruuni ,3^ «rigitomneseliios.Pfalmo l. Inuoca mein die tribulationis ôlt;^ cripiam te ZC c. Has fcnlt; tentias nbsp;nbsp;finiiles nobis inculccm’,6lt;^ ad nos

quoq! pertinere ftatuamus,et talibusproinif (tonibus fidem in nobis exdtemus, alamus, atqjconfirmemuSjNam hoccxcrcitij genere fides alitur Slt;^ corroboratur.

Idco aflumiie vos mutuOjficut

Chfift*

INJCV.CAP. AD ROMA;

Chnftus affiimpfit nos,

HæceftconcluGo totius loci dcvfu cxri moniarumj'n quo adhortaturgenres 8^ lu* deosad concordiam, nbsp;nbsp;Et allegat cxemplû

Chrifti quodfupra prOpofuic, qui cum Gt fî liusDei, tarnen amantiftime nos miferos 8^ indignoscomplcxuseft, fua morte nos rede mit, fuo bcnefido feruat.Idexcplumiubec nosimitari, vt mutuo nos compledemur, necproptcr diftimiiitudinem ri tu um, tran* quiilitatem EcçleGæ 8^ concordiam iabefteri iinarnus.Et quia tune erat inter genres ac lu* deospræcipuaehaecconrrOuerGade ritibus, iterum inculcac ludeis teftimonia,qu3e often dunt Euangeliura etiam ad genres pertinere, quareiudei non debeant afpernari gentes,icd Velut ftatres amp;lt;nbsp;verè populum Dei comple* fti.Iterum et gérés confirmât his teftimonijs, ne dubitent Chrifti beneficia ad fe pertinere. Citât autem inter caeteros locos fentétiam tx Efaia fumptam,quam iuo more récitât iu xta tranflationem feptuaginta interpretum. Necf tarnen fententiagræcæ IcAionis ab He» braicadifcrepat,acne verbis qUidem multîî dilTonat.Hebrci fie legût- Et erit illo die radix lefle,qu3c ftabit,vt fit fignum populis, gen tes eam requir«nt,3lt; erit mors eius gloriofa

Qiiod

COMMENT- PHIL. MEL?

Qpod hk kgkur .fiabit vt fit fignum popus’ lis,græcj verterunt ,erjgetur vt imperetgem libus, verbum em'm Hebrakum quodhk,fi gnum, vertim’Jignificat vexilla et trophaea fimilia monumenta.lntelligit cnim Chrk ftum ducem ac vidorem fore, lub cuiusye^ xillo tuti erimus,cuius præfidio tcgemur a£ defendemur aduerfus funima mala,peccatii, iram Dei, inferos, aduerfus potcntiam dis aboli.Et quod Hebræ’ habet,gères earn reg rent,idem eft quod ait græcus, genres in eo fperabunt.Namqui ab aJiquo auxiliumet falucem cxpetunt,fperant ,8^ expedant ,con currunt8lt;iconfugiuntadeum,id Hebræu» dixit,requirenteum.lrafiquis dextreinterp tetur graecam ledionem, videbii fententiam cum Hebraica omnino congruere. Pulchre autem depingit hæc fententia refurredionem 8^ regnu Chrifti.Quöd enim dkit Erit mors cius gJoripfa,fignificat eum no periturum in niorte,ficutalq regescum moriuntur,amita lunt régna.At hk rex per mortem occupas bit regnum,8lt;f poft mortem verè acgiorios fcrcgnabit.Nam etiam poft mortem erit fi» gnum populis,gentes ad eumcocurrent ,au xilium èé falutem ab co expedabunt.Quas re reuiuifeet poftmortfm,nec erit ocioP,Sed defen

IN XV. CAP. AD ROMA , defender gubcrnabit ,3C feruabit eos, qutad jpfumconfugient Atq;ita folent Prophet« fubindicare Chrifti refurredionem, quia tea ftanturfuturumvtperpetuo adorent eu ho mines. vtPfalmo Ixxij.fcit timebunt eum do ncccritfol 8^ luna.Itein. Tu esfacerdos in« ternumNeceffeenim erat Chriftum refufcita ti ex morte, fîquidem perpetuo regnaturus «rat'Nam in hac mortali vita nullus rex per petuoviuit,aut regnat. Deinde fignificatur iiocquocçregnumChrifli fore,non munda num fed coelefte inquodiuinitusresgere?, in,quo Dei voluntas ad nos perferetur. Pora ro fententia triflis effet,fi tale regnum defcri« beret,in quo tätumproponerentur minæ de iudicioDei aduerfushomines.Itaq!longe a literhicdefcribitur regnum Chrifti- Ingens confolatioin his verbis fuauilTime proponi tur lneogentfcsfperabunt. Eritigitur regnu Chrifti,non regnum exitij et perditionis fed regnum Ipei nbsp;nbsp;falutis- Venir Chriftus no vi

damnet,no vt perdat.fed vt feruet ac reftituat nosjiâ ante damnatos et ad iudicatos mortû

Nam hoc regnum nouumidco conftitu:« turn eft, vt fit potciius regno peccati et legis« Et cü lex antea édita fit,in qua ira Dei aduer:* fus peccatum oftcfa eft^no iam venit Chrift?

VI

COMMENT. PHIL. MEL« vtkgcafferatjin q rurfus codemnet nos, fed aducrlus illâ côdemnatj'onc affert ^»miffjonc 8^ confolationem Itacf etfi terrent nos pecca« ta noftra,tarnen fciamus hMncChn'ftum pro» pofitumefle vtfperemiisîafutcmHocpontf ficcliabem’ deü placatû.Hicdux teget nos ad uerP diabolü,aducrfus mortc,aduerfusniS di fæuitiam Quarc in omnibus afflidionib’ ad hune verficulürefpiciamus. In eo genre» fperabunt, nbsp;nbsp;fciamus auxilium 8^ falutem

à Chrifîo petenda m 8^ expedandam efle. At tÿiliud ipfum vultparticula flabit vtfitfi» gnumpopulis,lioceftregnabit8lt;; ad ipfum velut ad vcxillum vidoris rcipicient cort fugient homines,8ifhocduccacvidoredefcn dencur.Iamillud etiamindlcat quale lîtfutu rum regnum Clirifti cum ait fperabunt.figni ficat em nos hic fpc fuftentari. Quarc intérim in hoc mundo affligimur8lt;^ duriter exerces mur, 8lt;f tarnen defendimur accripimurpef Chriftü.Scd hic exigu us verficulus tam mul ta compleditur,vt enumcrarcomniadiffcilt fît,tantum abeft vtexplicare me pofle confis dam. Illud ctiam adijciendü efî,quôd defcri bif in regno Chriffi fummus cultus eflcjfpei rare in cum. idegregium fideipræconiüeftj quóddcuspraxipuccoli vulthaclpe 8^ fidu ü»

IN. XV. CAP. AD ROMA.

ria mifericordiæ.8lt;^ continet magnam confo« htionem.Cumcnim hancfpcm requiratada Ucrfus iram profedo odit,8lt;^ prohibet defpe •■arionetn.Præterea tribuit hic veriîcuP Chri fto diuinam potcntiamp'ubetinuocare Chri ftum non regnantem vifibiliter. lubet in eu Ijxrare Id certe eft tribuere ei diuinam potena riam quod cxaudiat,quódfit efFicax in nobis cum tarnen non vcrfetur nobifcum, vifibi* li0^ mortaliconfuetudine. Sed non poflum euoluere omniaquæ hicEfaiæ locuscôtinet. Hæcdixi vt ilia præcipua particula ledorent ïdmonerem^ eam'cjj velut in illuftriorc loco ponercm quod docet nos rcgnum Chrjfti,n5 effercgnumexitii pcrditionis, fed regnS Ipciacfalutis*

Certus fum autem fratrcs mcf,

Abfoluto hoc toto loco de vfu cærcmonia rum,quia videri potcrat vehementius obiur gaffe,aut certc notaffc tum abutentcs liberta te,turn alios morofos,qui per fuperftitionê iniquiores afperiores erant bonis libertaa tevtentibus, addit excufaüonemqua rur« fusmitigatvniuerfum cœcum eius Ecclej 6«. Namhscexcufaüo libertatis, meo

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iudido

COMMENT. MEL- PHïL»' îudki'o proprie pertinet ad hune locutn de fu C3cremomarum,i'n quo fi breuis eft ora tiOjtamcn fi quh obferuabit verborum ponlt; derajentiet non molliter vtrofcj caftigan',vl delket,8lt;^ præferoccs illos qui vbicj fibi vo lunt omnia Iicere,amp;i^ iftos Timoncs quicære monias fuperfticiofa quadam 8lt; ludaica dill gétiaobferuaripoftulantjVbi G quem offen dit,hic rurfus ciuiliter placatjitfcp ita facit.C3 beneuolétiam concilict imprimis honorifîca de eo,quicum agimus,opinio,priolum trk buit cislaudem bonitatis',« dodrinæjde fndc ofiendit fc olïïcio addudum,nôtarn vt docercteos,quàm vtadmoncret dodos.Nî verbum admonendi minus habet offefionis. Cume^ officii raentionem fecit, obiter conw «nemorat quàm late fparferit Euangelium,et Vt fidem habcant,fu x dodrinæ,allcgat et tnf raculaquæ comprobant doArinara.qux me miniffe debemus, vt feiamus nos tutopolTe affentiri Pauli doÂrinæ,t5^ verbo dei.ac cet to fciam^pauli dodrinâ à deo approbatâefle Cæterum hiciteruna alludit ad locum cô;« munera delacriffdo,cum aitfefacrificareEuä gelium c.Dixi autem fupra facrificium cf fe opus quod nos Deo reddimus, vt cum ho Roreafticiaaïugjacfatcaamreum verc DeS

xnil. CAP. AD ROMA*

tflêjquj nos cxaudiat c. Cum autem noi uum teftxmcntum rcqu jrat veram notitiam Dei,amp;lt;fiuftitiam cordis .AfFertcnimcum vi tajfKrna,fapientiam8lt;^ juftitiam æternam, habc:hoftias,non mortuas pecudes, fed rcs Viuas ac pcrpctuas^hoc eft corda quæ ofFerât notitiam D«,timorcm, fidem,inuocationé, prædicaiionem Euangeli) Sxl bencficiorS dci, gratiarumadionem,confeffionem,patienti5 od fimiles motus obedicntes legi Dei.Ëi hæc fignificata fu nt in cærcmonijs Lcuitids. Nûc autem nouum tcftamentum,quia nonconti netvmbraSjfedfapientiam BCiuftitiam cor« dis,non habet cæremonias qux fint làcrifîcia txopère operato.In lege Leuitæ prarparabât hoftias, 8^ madabanc pecudes- Sacerdotes Vero offerebant.Ita in nouo teftamento mini firiEuangelrj,etoflèrunt ipfi^Sd alias hoftias præparant.Cum enim docent Euangeiium

prædicant mifericordiamDei,cum inuo« caniDcumjCumagûtgratias, verc facrificât 8d ofFeruntDeo laudem.Sd fatentureum vc rè effe Deum 8d ialuatorera ficut ad Hebræ« osferiptum eft. Per ipfum ofièramus hoftiS laudis femperDco,id eftfrudum labiorû c5 ' fitentium nomini eius. Deinde cum do« ccnt.prjeparant «iatn alias hoftias. Nam

! Q

COMMENT. PHIL-MEL* tüqukredûtEuangelioRunt triam hofti*» moriißcantur hoc eft pertcrrefiunt agnilo prt , catOjamp;d viuificantur,eriguntur, fiduiia ricordiæ Dci,8^ agnofcunt Dcuni,itaq! offe^ runtei inuocationem, gratiarum adionem, confe{Ronem,panentiam nbsp;nbsp;fim ilcs virtutes.

hæ hoftiæ func accepts Deo propter pontifie« Chrifturn,qucm audito apprehendunt tan* quant mediatorcmHinc facile intelligipoteft quarehac figura deledatusfitjHfflitf?»^]*«-' f facrificantem Euangclium, voluit «nim adraonere quæfint verse hoftiæ noui (eftamenti. Et quod addit, vt obla* tio gentium fiat acceptajCtfi ambigue diduni videtur,tamenfententiæinterfe funt affines, vt Gentes oblatae p me,hoc eft prseparatse tan quam hoftiæ,fiant acceptæ- Aut hoc modo, Vt Gentes iam offerentes,hoc eft,crcdcntes 8^ tnuocantes Dcum,fiant acceptæ.Nam nbsp;ip*

fae Gentes præparatæ et vt ita dicam confecra tae offerunt fuas hoftias.Itatç res eodem redit dicit em in fuma,fe vbieç fpargere Euägeliu, Vt Gentes agnofeätChriftum, fiantpopu lusDei, 8^ hoftiæ,acinuocent celebrent Deum-Quod vero addit fäiftificata in fpiritu hnäOpiterum docet in nquo teftamento offi ds

IN XV.CAP.AD ROMA tia externa non effc facrificia, nec placcredcfli tx opcrc operate. Sic enim oblatio Gcntnim eft accepta, inquit, fi Gt fan Aificata fpiritu fan ftOjid efljG Gentes oflerât fpirkuales motus, unaorem Dei,amp;^ fidutiam mifericordix Dei»

Obferuemu s autem hie honeftifïîmas laue des minifterii verbi,quod videlicet Euagelij prxdicatioi cnarratio,tradatio Gnt facriGcia neceffaria noui teftamenti.Id cofolari debet ct docentes et difcentei Euâgeliû inter tot molce ftias,qux vtrifcj perpetiendx funt.Dodorcs (cianthunccultumDeineceflarium effc, feie ant eum propter gloriam Dei prxffandum ef fe,fdant eum Deo placcrc, etiamG homines alq negligenter audiunt Euangclium,alq c5a» temnunt,aln ctiam perfequuntur, Meminca rint hi qui difeunt Euangelium,hoc Audie urn difeendi EuSgeltj cultum Dei effc,qucm 8^ requiritö^ approbatDeus. Videmus ca nim quam fxucrehocprxcipiat Deus, c5 ait de filio.Hunc audite- Quarc hoc officium, hune cultum Deo prxftare neceffe eft.Proina de ctiam fiinaltisartibus verfamur, tarnen. Geut agricolæ fui laboris primitias Deo cons fccrarc in lege lubentur,ita nos partem operx K Audi} confccremus Deo,amp;d quanquàm ma i if) gno

COMMENT.PHIL. Ma*

^oi'ncontcmptuatcpodiofunt, qoi poH^ inliten'shumanioribusöc^ alqsdifciplmiscó rnunibus mcdiocriter verfati funt,totos fe de dunt Audio facrarum litcrarumjamcn bi qa «ÿ confolcntur fe bac ratione,quód hocftudif genu s fit neccflari u s cu Itus Dei^S^ ad glori« am Dei pertineat,modo vt pic tradetur.Q^ fi conßderabunt facile contemnent iudiiia ifiorutn qui velutcontagium proculfugiSt dodrinam Chriftianam,vel propter conten» ptum rcligionis , vcl quia aliæ artes Hia« gisquæfiuofæ funt.acczteros irridentotn« nes,qui non abfiinent à facris literis omnino*

Nunc autêprofïcifcorinicrufa 1cm vt feruiam fandis

Cum de fuo officio diceret,obiter comme lT)orauitfuasperegrinafiones,etadiecitfeRo mam etiam aliquando venturum efle, poA« qu'am ex lerofolyma redierit,quo nunc pro* ficilci fc dicitjVt eo pecunia afferat paflim col ledam ad iu uädos Chrifiianos in iudea, qui bus £jrtunæ omnes creptac erant propter E* uangelq profeffionem.Et fub Claudio Csefa re,CUJUSicporibushxcEpifiola âPaulo fcri pta cA,fimegrauilTime laboratum eli ferè in toio orbe^inaxitne'tÿ in oriente.Jali tempo*

K

IN XV. CAP AD ROMA

re Chriftj'ani in ludea praedpue indfgebant si liena ope,quia facultacibus fuis ^oliati erät. Difcernit autem Paulus ab alijs eleetnofinis harte collatam,ad ufus illorum qui primi de» cuerunt Euangelium. Nam hæceft veriua tnercesdébitadodoribus.ideoait. Debico« feseprum fui«,filt;nimgentesfruuntur fpiti tualibusbonisifiorum, debent eis vidflim carnalia bona fuppeditare. Admonet itac^ nos hoc loco Pauius,quid Euangelij dodoa ribus debeamus,qua de re faepe concionatur in alijs Epiflolis copioliHime. Cum autem ferrca quaedam aetas nuncagatur inquacru« deliflime tradantur hi qui docent gubera nantEcclelias,duxihicadmonendos eße 1«« dores, vt quid debeantgubernatoribus Ec« clefiarumconliderent,difcantitem,quägra4 ues ixcnas minatus ßt Deushis qui facerdo tes öd dodores Eccleßarum contcmnunt,neC proviriliiuuant.Chrißusenim cuminquir, operarium mcrcede dignum elTcjOftcndit dc beri facerdotibus mcrcedem.quarc hoc oHicj umcum ßt debitum magis requiritur à no« bis,quam caeterx eleemoßnae, qux gratis dantur. Et alio in loco addit Chri* fius inagnificam promißionein Quisquis i iu| poium

COMMENT. PHIL. MEL’

potum dedfnt vniex minimis iftis caliceni » quæ frigidæ, tantum in nomine difcipuli, a« men dico vobis no pcrdet mercedem fuatn. Si Chrifio credimus,hle declaremus fidê no* ftram.amp;' hacfpchumanius 8lt;^ liberaliustra Äcmus facerdotes, expedantes Chriftuin baud dubie nobis cumulate redditurumef* fcgratiam.Hocofficqgenusmeretur multa 8^ magna premia,tum fpiritualiajtum cor* poralia,pacem publicam,facultatum noilra* rum incremcnta 5^ dcfcnfioncm.ficut Pau* lusdocetrj.Corinth.ix.EtccOntrahuiusoffi crj prxtcrmiflio punitur grauiflimis panis, vt in Haggeo fcriptum eft,vbi De’ idco cor ruptas efle fegetes inquit,practerea alias ca lamitates 3cddiffc,quia populus negligat t€ plum 8d facerdotes.Haec enimfunt verba.

Quia domus mea negligitur ,8lt;î vos cuniu lacis vnusquiffcp domi fuæ.Propter hoc fu* per vos prohibitifuntcoeli,nc darent rorem, terra prohibita eft ne daret germen c, Quidautemnunc fîtlt; facerdotes alibi plus* quàm fcithica crudelitate trucidantur,alibî pene coguntur fameperire cum mifcriscorw iugibus paruis liberis.Populus non fol3 de iuo nihil impertitcis, fed etiam penfione» quæ hberalitaie maiorum Ecclefijs donat» funt

IN XV. CAP. AD ROM Ai

fiintad alendos doAores 8^ fcholafii'coi lacrarum licerarum foedc diripit. Qua in re duplex malum cft.Nam praefentes facer« dotes fame necantur,8lt;^ quia nulli de publû toaluntur quidifcant facras literas, paulo poft defuturi funt homines idonei ad Ecclcfie asdocédas.Earesintcritum minatur vniuer

religioni Chriitianae.Quomodo cnim c5 feruari religio poterit,finc literarum ftudqs, fine idonei s dodorib u sc’Ita iacrilegi ifti^non fiolum erga prsefétes facerdotes cru deles fût, fi'detiam vniuerfam religionem Chriftianâ, quantum in ipfiscft,delcrcconantur.Veterfli Principum leges atrociflimas pœnas in facria legia conftituunt,non vt imperiti iudkant fu Prrftitione aliqua,qualî Deus auro placari ci tolivelit,fedquód intelligebant fapientilTi« wiprindpesadftudia dodrinæ Chriftianæ conferuanda, Ecclefiarum iâcuhates retinen dasefle.Id cnim rci pub.intereft,non folum Vt praefentibus facerdotibus curetur victus, I«d etiam vt dodrina Chriftiana propagetur ad pofteros.Id aliter fieri no poteft^nifi de pu blico alantur bona ingenia deftinata ftudqs facrarum litcrarum, vt ad pofteros reliquj fint,qui rede docerc poirint.Neccflc eft enim Iios depublico ali,ficut milites,quia dû huie

i V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rdó*

COMMENT- PHIEL.MBL;

rel opcram dant,non poiïiint alfas quælîuoâ fas artes difcere,quare viAum, nifi dcpublf* cOjhabcrenon poflunt.IdeoPaulus grauifll medixit, comparanscum militibushuncor dfnem,tun)docenn'um» Nemo milftatlufs fifpendfjs.Sfgnificatcnimpublicfsftfpendtjs alendos cflehos quîEccleiïæ feruiüt.SedhseC fruftra declamamus his miferrimis temporis bus,quibus facet opprcfia m ultfplicf tyranni dcrelfgfoChriftfana Boni tarnen hoc magi* admonendi funt,ne exemplis fllfs adducans tur, vtfpfi quocç parumrcuerenterfentfant defaccrdotibus.Vfdfmusenim quantu hic excnnpla vulgo noceant. Quare hæc nobfs ip fi faepc fubijciam^jfæpe haecfnculcem* popu logt; Magna nos mereri præmfa, ß facerdotes benignetrademus,lî liberaliter eos iuuem’’, fiChriftfdodrinamfideliteradpolîeros pro pagan' curcmus.Ethorribfles pccnas Deo da turoseflciftosjquicrudeles flint in facerdos tes,qui rccufant fiudia dodrin« Chriftianae juuarc. Viciflim 8d fuf offi'cij meminerintfas ccrdotet,vtrcdedoceant, vtconfcfentias ana bigcntes fanent, vt commoditate morum or* nent Euangelium, non cnim vocari facerdos tes mercntur Epicurcf ifti, qui non folumno docent Euangelium^fed fuauiter irrident ona

net

IN xvi.cap.ad.roma;

fits religiones,8lt;i intérim facra in quxftu hlè kent,

C A P V T nbsp;nbsp;XVI.

OCcaputferè totum côfumiturin fa* H lutationibus.Acprodefthoc cxemplfl meminiffe aduerP hypocritas quoidâ, ^ui orttnia humanicatis officia Tandis adi« munt.cum quidem hæc comitas iignificatioa Hem habet Chriftianx diledioniSjwf vcl prae cipue deceac dodores.In 6ne admonet,ne adlt; Diittantneueaudiantperniciofos dodorcs,et ferentes dodrinam cum Euangclio pugnana lem.Vtcnim medicus cum remedia monftra Uitjiubet cciam cauere ea quæ videntur nod (uradtaapoftolus poßquam fupra tradidit prxcipuum locum dodrinxChriftianaE,hor latur vt fint drcumfpedi aduigilent, ne qui obrcpantipfîs dodores irapn-Et vtcaue te Cacilius poiTint,artes indicat quibus impe^ titosifii impoftores circumucniunt.^ Delt;» cipiunt inquit perjv’’^*^’^'** nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X’*

COMMENT. PHILIP MEL.’

haud dubic fignificant blandosferfflO nesSunt autem blanditiæ Slt;ï j'n morJbus do ctntium in ipfo gencrc doArinæ. Etenitn qi'.od ad mores attinct,hypocritæ iAi gnaui* ter norunt fimulare comitatem,facilitate,palt; tientiam,norunt apte alludere ad corum af* fcduSjquibuscum agüt,Huius rei exempla facile eft reperire apud monacho î.Et hoc tein pore AnabaptiftæjCum quidem muica doce ant non fol um fjlfa,fed etiam abfurda palt; làm abhorrcüa à tota natura hominum,t9w men animos hominum capiunt ilia prodigi* ofa fimulatione patientix 8lt;^ modeftiæ. H»* bet alicubi Tuas blanditias etiâ dodrina qux 8^ jpfafigurateinterdum adulatur populo, vtcum vulgus intempeftiue leuatur oneri* bus traditionumCü homines ingeniofi fol^ uuntur vinculis dogmatum cccleftiumqux ration! videntur abfurda.

Ggnidcanc græcis laudationes fed Paulus Hæbraico morcwA«gt;i«» vocat bene« didiones,hoc eftbonas fmprecatloncs,ct ma gnificas promilTiones.Nam hæ facillimc infâ tuant animos fpc,metu.amp;^ altjs affêdibus oa cupatos vtcum Annæcultorihus promittS tur diuitiæ.cum Monachi promittunt vitain xtcrnaui pro fuis ritibus,cuin promittût

licitateoi

IN XVI.CAP. AD ROMA;

licitatcni in omnibus negocrjs pro facrificio MiiræjAduerfus omncshuiufmodi infidia« muniri oportet animos certa firma cognw tione verbi Dei. Sicutait Petrus Bcnefacitis attendentes prophcticO fermoni/anquam lu “rnælucenti in loco caliginofo,donee illuce ^«t dies et oriatur lucifer in cordibus veftris. Deusitacj gubernet corda noftra propf Do

minum noftrum lefum Chriftum Spi« ritu fandOjVtEuangelium decoe

lo tradiiumYetineamus,8lt;; in agnitioneetfidutia Ch rifti proficiamus,«

vtgloriam Es uangeli)

oms

pibuspijsoffictjsorncmus, et red

dat Ecekfix concordiarn pi^ am perpetuam- As men. Deo

gratia.

eXeVDEBAT MARPVRGIIN Campo ElyfiOjFrancifcusRhodus, An?

no. M. D' XXXIU.