IVXSTA PIO ATQVEERV dito VIRO U TILOMA/

' NO PLETTENERO, PHI LIP. MELANCR S.

SNNO SVPERIORÊ. PaiiJmam Epiftolam quæ Romanis in fcri/ pta eft,enarraturi,com muniffimos reriim the ologicaijî locos,adeocç illius Epiftolæ fairagi/ nem cen methodica ratione digeflimus. Qiiæ Iucubratiijncula,ciim in hoc tantum cflet parata,ut Paalinae diipiitationisargu mentû HSi/} qua pinguiffîme iis indi caret,quos priuatim docebamus, rame ne/ fdo a quibus euijlgari cepft,quoriim mihi, quicunqj tandem publicauernt,ftudiff ma/ gis,q Judiciu 43bat,nempe qp ita fcripfiflêm Ut fine Paull Epiftola,nu fatis inrelligipoP fet,quid in toto opere fecutus effem. Nuc, quia mihi non eft in manu hbellŒ,ppe mo/ dam publici iuris fatftû premere, uifum eft rccognofcere ac fub incudem reuQcare,de/

fyderabantentm pleracp accuratioiê difpit tarionê, plcratp etiâ,h'niâ, Porro, quod ad argumenti fummäattineCyindicancur hic Chriftianx difdpline prædpiii lod, «t in/ telligat inuentus, SC quæ fint in fcripniris potiBimn requirenda,amp; qua fcede hallucv nati fint ubicp in re theolögica qui n obis Chrifti dodrina Ariftotelicas argutias pro didcre«Parce aero ac breuiter oïa tradam^, qindids magis,q commcntarii nice fungi murjdutn nomencladurS tantö fadmus lo corn,ad quos ueluti diuertendQ cft errantt per daiina uolumina, dû pauds tantü '^bis naonemns e gbus fuma Chriftianæ dodri/ næ pêdeat.Nonhoc ago ut ad obfcuras ali quas ôô impeditas difputationes a fcriptu/ ris auocê ftudiofos,fed ut, fi quos qutâ, ad fcripturas inuitê.Nam in uniuerfum no ad modû æquus fum comentariis, ne ueterû gdêjtantû abeft,ut ullo meolongiore fcri/ pto uelini quêquâ a canonicçfcripturæ ft« dio retraherc.Immo nihil perîde optarinii àtqjfifieripoffît, Chriftianos omneis in fô Iis diuinis literis liberrime ucrfari, in il/ i^ruindolêplànetraniTormari. Nam cûin dlis abfolutifiiraâfui imagine expreflènc a li

dtufnitas,no potent aIiude,fleC5 ccrtiiis,nc cp^piïis cognofci.Fallitquïfgs aliudechri ftianifmi forma petit, qua eferiptura Ca/ nonica.Qiiantu.n.ab huiuspuritate abföt cómenranï C In hac nihil reperias nó augu/ ftü,in illis,quamulta quæ a pqia,ab huma/ næ ratióis arftimatiôc pendêt, â cû iudicio fpûs^rfus ex diametro pugnâtNô fiedeiri uerâtTO 4ux»i(gt;p feriptores,ut nihil nifi œveu/ P-arw«. fpirarent. Ex ongene^fi toi Ias,incô/ cinnas alIegorias,SC philofophicarûfentcn tiarû iyluâ,quantulû erit reliquû Et th hûc audorêmagno cofenfu fequunt GræciA exlatinis,quiuidenfeflè colSnæ, Ambro fius amp;nbsp;Hieronymus.Poft hos fere quoqs/ cp recetior eft, co eft infincerior, degenen/ iritqitandêdifdplina Chriftianain fchola/ fticas nugas, de gb^dubites,impiæ magis fint,an ftuItae.Breuiter fieri neqr,quin cau/ to etiâ ledori fppe imponât huma feripta. Qcf ft oîno prophetia et adflatus qnidä eft, cognitio facrariï rerS, cur non hoc literarS genus amplcdimur, per qd* illabitur fpûs. An no oîa fui fermonis opera deus efficité Multa ,n. docebit fcripturarS ufufpiritus, feu ut lohanes ait,undlio,quæ quâtauis hu mani ingenii induftria, noqueat adfequb

Nos certc nô aliud agimtis, quî at eorff Jnfchptuns uerfàri uolent,ftudia utcûcp ni Uemusjd fï nô in'debitur præftare libellus, pereat fane,nihil enim mea referre ccnfeo, quid de publico opéré publice iudicetur, LOCI COMMVNES SEV

Hypotypolês theologicæ,

Equiri folêt in fingulis artibus îoci oamjqbus artis cuiufc^fuma côprehendif, ^uifcopiuiccjadquê oiaftudia dirigamus, habentiQiiod in theologia ueteres ^qî fecu tos uidem’jparcequidê ac fobrie.Ex recê/ tioribo uero Damafcenûac Longobardû, inemptc utrûcp, Nimin ein philofophatur DamafcennSjLongobardus côgercre ho/ minS opiniones q fcripturç fèntentiâ refer le maluit.Et qu5^ nolim immorari ftudio fosjUt anrea dixijhocgenus fuihis, tû,ppe ncceiïàriû duco indicate fa Inin e quibus lo cis rerurri fumma pendeat, ut quorfum diri genda Hint ftudia inteliigatur.

Sût aut reru theologicaru hgcfcre capita

Deus

Vnus

Tfinus

A iff

HYPOTYPOSESTHEObOöï Creatio

Homo, nbsp;nbsp;nbsp;Hominis uircs»

Pcccatum

Frudns peccati, Vicia^

Poenac

Lex,

Promifïîones,

Jnftauratio per Chriftum, Gratia

Gratiac frudos

Fides

Spcs

Caritas

Prædeftinatio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Signa facramentah» Hominumftatus Magiftratus

Epifcopi

Condemnatio

Bcatitudo

In Iris nt quid! prorfus incoprchenfibilcs funr,ita riirfus fiint quidä,^s uniiierfo uul go Clinftianor« côpcrtiffîmos effe ChrP itus iioknt.Myfteria diuinitatà redi’ ado/ 1 aircrimiis,^ iicftigaucrim^. Imo fine mag no pel iculo teotari no pofllinp id qd*non

PER PHILIP. MELANC H.

gt;^0 fandi uiri ettâ funt cxpti.Et carncfifiiï deus Opt. Max.induit ut nos a cótemplati One maicftatis fuæ ad carnis,adeocp fragili tatis noftrac contêplationê inuitaret. SicfiC Paulus ad Connthios fcribir,deü p ftultiti am5dicatióis,nimirnnouatoneuelle cog noki,c3 no potuerit cognofci in fapicntia, per fapientiâ ♦ Proinde no eft cur mul tu o/ Pereponam’inlocis illis fupremisjde deo deunitatCjde trinitate dei, de myfterio ere 2tionis,de modo incarnationis, Qiiæfote-gd adfecutiRint iam totfeculis fcholaftici Thcolügiftc cS in his locis fob's uerfarentC None in difccptatióibus fuis,ut ille ait,ua/ ni fadi funt, dû tota uita nugant de uniuer falibus,formalitatib35Connotatis,Sónefcio ^b^aliis inanib^ uocabulisç'SC diffimulari cor5 ftultitia poflèt, ntfieuangcliu interim Sc beneficia Chrifti obfcuraffent nobis illc ftultæ difputatiocs Jam ft libcat ingeniofo mihieffe in re nó nccelïaria,facile qâ cuerte re qnaecüq^ pro fidei dogmatis argumen ta ^duxerut, ÔC in his q multa redius pro hae refibo gbusdâ facere uident,q cathobcis dogmatis, Rebqs uero locos, peccati uim, gr^tiam, g ignorarit,non uideo qua

3- ''4

HYPOTYPOSBS TEOLOG.

Chn'ftianS uocê, na ex his ^Prie Chhftus cognofcttjfigdê hoe eft Chnltu cognofce/ re,bnfjaa eius cognofcere,non,qd’iftido/ centjei^naturasjmodos incarnatiois cótu ch. Ni fcias in quê nfum carnê induerit, Si ciaci adfixus fit Chriftus,gd^denteiushi ftoriam nouiflè C An nero medico fatis eft noniflè heibarû figuras, coIoreSjIiniamcta, Him fcirc natiuänihil referteItaChrnijqui ncbis remcdii,5C ut feripturæ ybo utar, ü luraris nice donat^eft,oportet alio ^dâmo cognofcam’^qua exhibent fcoIaftici.Hæc demû Chriftiana cognitio eft, feire qd kx pofcat,un faciend^ legis uim, unde peccati grâm peias,qu6 labelcentc aium aduerfus da-monê, carné, amp;nbsp;mundû crigas,quo ad/ fiitftam côiientiâ côfoleris. Scilicetiftado/ ccntfchoIafiiciÇ’Paulus in Eplaquâroma nis dicauitjCû doéîrinæ Cliriftianæ Corn/ pendiû confcribcrct, nû de myfteriis trinû tatis,de modoincarnatiôis,de creatiécadi ua,5i^ crcatiôe paftiuaphilofophabatC At '' gdagitC certe de lege,peccato,gratia, eq/ bus locis fob's Chri cognitio pendet. Qiio ties PauPoptare ft teftat fidelibo locuplete Clîicognitionê.Præuidcbat.nJorcutrc

PER PHILIP. MELANT, tois fakitaribus Iocis,anîos cóucitercmus quot;d fhgidas ÔC. aliénas a Chro difputatioes* «acß nos aliquâ delineabimus eoru locorîï ïônem g Chrm tibi c5mendent,g confcic tiam cofirment, qui animSadaenus Sata/ nam erigant.Pkricp locos uirtutu uicio/ n1 tin in fcripturis rcgrût.fed ca obferuatio philofophica magis eft, g Chfana, Qiiod cur ita dicam,paulo poft intelliges.

DE HOMINIS VIR.IBVS adeoq? de libero arbitrio,

SCripfcre de libero arbitrio Augufti/ nus ôd Bernardus,ille quidê fua po/ fteriorib^ libris ^s aduerfusPelagianos edi ditmlxiplicitcr retradlauit. Bernardus non eft fimilis fui.Sant hac de re etiâ apud græ/ cos quædâ fed fparftm.Ego,qnquidê non fequar hominû opinioes, SÓ fimplicifftme, amp;nbsp;planiftime rem exponâ,quâ fere obfcu/ rarûtautores tu ueteres tu nousquia fie inf pretabant fcripturas,ut fimul ueftent tn raz tionishûanæ iudicin fan's fieri. Paru ciuilc iiidebatur docere, neceflario peccare homi nem,crudele uidebat, rephendi uoluntatc, ft no poftet fe a uicio ad uirtutê conuerterc,

A V

HYPOTYPOSES THEOLOG.

Ideo SC pFra uiribiis hiïams,qiiS par erat,trï buere dé mire uariarûtcn rois üiditio aide rët ubitj; refragari fcrïptiiras.Et i'nhocqdé ïocOjCS prorfiis Chriftiana dodrina aphi-* Jofophia, dé hüana ratioe diflènn'at, tarnen fenfim irrepfit philofophia in Chriftïam'P mû, SCrcceptiteft impiff de hbero arbitrio dogma, dC obCcurata Chn'ftï beneficêtia^ prophanâ illâ dé animale radonis nüftræ rapiennXVftirpata eft uox liberiarbitrii^a dniinis Ii{:eris,a ïènfii ÔC lt;udido fpiritus ali enüTima, qua uidemus fandros m'ros no ra ro ofFenfbs eflè. AdditS eft e Placonis phf I ofophia uocabuln Ratiois æqae pniuoCû. Nam perindeatcp his poiierioriba ecclefiç femporib’ Ariftotelem pro Chriftoftim^ amplcxi, ita ftatim poft eedefiæ atifpidap Platonics pbilofopbiS Chriftiana dodn/ ïia labcfadata efl, Jtafadîum eft, urpræter Canonicas fcripturas nullx fint in ecclcfia fin ccrx literx, R edolec philo fopb iS,q uid/ quid omnino conjentariis proditum eft,

Acpiimum qdem in dcfcribendahomi tris nsrura nobabemiis opus multipficibus philorophornpartitfonfbus, Scd paucis in

PER PHILIP. MEL ANC Hz duoparu'mur hominem.Eftenim ineo uif cognofcendi, eft ÔC uis q uel perftgtur, uçl quæ cognouit. Vts cognofcendl, «Hquafèntimus, autintelligimus, ration'/ namur, aliacûaliis comparamus, aliiidex alio colligimus. Vis e quaadfediis oriunt, tft qua aut auerfamiir, aut gfequimur cog/ nita,hâcuim alias uolimtatê, alias adfediß, alias appetitum nominant. Non puto ma/ gnopcre referre , hoc loco fcparare (ênfus ab intcHedii,qac iiocät,SC apetitum fenfti/ urn,ab adpetitu fupcriore.Nos efh defupi oreloquimurjhoc eft, no modo de co in fames fitis, Si fimiles brutornm adfec^us funt, fed de eo in quo amor, odium, fpes, mefus,trifticia„ira ôi. qui ex his nafeuntur affedus infuntjipi uoluntatem uocant. Co gnitio feruit uoluntati,ita liberum arbitri/ gt;nbsp;urn nouo uocabulo uoeät coniundam uo/ luntatem cum cognittone,feu confilio in/ telledkrs.Nam pcrinde,utin Repub.tyrâ/ nusjita in homine uoluntas eft, 8Cut fena/ tus tyranno obnoxius eft, ita uolGtati cog nitiOjita ut, quaquam bona moncat cogni tio.refpuat tarnen earn uoluntas, feraturep adfedu fuo,ut pofthac clari’ cxplicabim,\

HYPOTYPOSES TEOLOG. Rurfutn äitdkdS c« uolfftate coniundCti uocät ration?, Nos necp ratióis, nec^ liberi arbitra uoce utemur, fed hois partes nomi abim^ uim cognofcendi, öi uim obnoxiä adfedib’jhoc z amorijodio,(pei,metui,öd fiFibus.Hacc oportuit monere fadlius po ftea indicari pofTet legis ac grx difcrimen» imo certius êt cogno fei poflet,niitn q fit penes homin? libertas. Er in hac re mirum cft,quä operofe iierfati fint tü ucrcrcs,tum noui.NoSjfi gs hæc calGniabit, libenter Sd fortite^uebimur noHra. Volui efn modo pinguilumedelineare homine, SCuideot mihi, quantum omino retulit, de hominis partibus dixilîè.

Pertinet aüt ad uim cognofeedi lex.i. co gnitio faciendoru, Ad uim afFedîuû uirt’, peccatû, Libertas no dr proprie caderein part? cognofcent?,ucrûea uolütati obtêpe rans,hue aut illuc rapit.Eft aSt hber£as,po i fie agere,aut no agerCjpoiPe fie aut al if age/ 're. Itaqj inquæftionem uocaturßtnelibe/ 1 ra uoluntasjô^ quatenus libera fit,

R ESPO N, Qngdcmomiaquæeiie niût,neccfiario iuxta diuinâ prædeftinatio nem eueniun t, nuHa eft UQÎuntatis noftrx

Per Philip, melanth. libertas.Paul.ad Ro.xi.Quoniâ ex ipfo Ad Ephefios,i,Qui operat oîa fcd*m cofili Um uolutans faç.Mat x.Nonne duo pafle res ade ueneût,^ unus ex illis no cadet fuß terra fine patre uro ♦ Obfecro gd hac fnîa dari’dici potuiKProuer.xvi.Vniuerfa pter femetipm opatus eft dns, impium qcp 2d diem malû.Etrurfus.xx, A dnodtngu turgrefilis uirfgs aSt hoim potintelligere uiâ fnS.Rurfum xvt. Cor hois dilpoit uta fuâ.dns aût dir/git greffîis e/^.Hier.x. Scio due,no eft hois uia eius,nec uiri eft,ut di dgat gredtis fuos. Præterea idem docêt di/ uinæ hiftoriaCjGne.xv, Necdum copier» funtinigtares amorrgorQ, In fecûdo capite primi libri RegQ.Et no audierunt uocê pa tn's fui,quia uoluit dns occidere cos.Qiud rimilius cafui fortuitOjquS Saul abit,quç hturus afinas,^ ungitaSamueleJaugurat regno. Rurfuin primo regnoru, capf.x. A bilt c3 Saule pars exercitus,^!^ tetigerat corda deus. In tertio regnorS cap.xij.no ac geuit rex populo, quoniâ auerfatus fuerat eû dns,ut fulcitaret uerbnm fnu, qd* Io cut” fuerat in manu Ahiac Silonite adHicrobo ’mfiliuNabath, Et gd aliudfnono capite

ri ï P Ö 11 P Ö s E s t H E o t Ö G.

Suf XI.ad Romanos Paulus agit,quam ut mnia quç fiunt in deftinationcm diuinam référât. Abhorrer ab hac fenrentia ludiciS carnis,feurattonls humanæ,contra ample (futur earn indicium fpiritus. Neep ein nel ti morem dei, uel fiduciâ in deS certius aliun de difces,qu5,ubi imbucris aïum hac de p/ deftinatione fnia. An non earn ubiep in ,p/ üerbiis inculcat Solomö fut alias timoré, alias fidem doceat. An no inculcat earn in eo libello cui Ecclefiaftæ titulus tdlf Multit .n.omnino refert ad premendam,damnan damep humanæ ratióis tum ßpientiä tum prudentiâ, coftanter credere, q? a deo fiant omnia.An nônhoc uno ioco elFicaciîIîme confolatur difcipulos Chriftus f câ inquit, Omnes capilli capitis ueftri numerati funt. Qiiid igitur inquies nulla ne eft in rebus, Ut iftoi^ uocabuloutar,contingentia,nihil cafus,nihil fortunaf O mnia neceftario eue nireferipturæ docét- Efto,uideaturtibieé in rebus humanis contingentia, iudicio ra/ bonis hic imperandûeft. Sic Solomon,cS fn predeftinatiois cogitatioe uerfatus eflèt, inquit, Et intellexi, omîum operum def tuillam poftit homo inuenire rationé ccïjî’

Per PHILIP. MELANCH.' W fiib fokfiunt.Scd I'neptus uidear,qni ftatirn initio operis de alperrimolocojde p ^ftinatioe différa Quanquâ qdattinet in Compendio primo,an poftremoloco id a/ gam,quod in oes difputatiois noflrtv ptes ’ncidct.Et CÛ de libero arbitrio omnino pri •Poloco agenda effet,qui potni diffimulare æntentiâ fcripturae de prædeftinatioe^n Mfilû^ti noffrælibertaiê, per pdeftinatióis »çaflïFatê âdimit fcripfura.Qttâq non oîz no nihil puto referre,ftatim pueriles mêtes Jiac fentêtia imbui,(ÿ oia eueniât, no iuxta boim conûlia ôC conatus,fed iuxta dei.uo/ Jiintatê.An no hoc Solomon in illis gnoz misfuis,qs puericiçfcripfit, ftatim aprinci pio monet.Et qd* afperior paulo fcn tentia de prgdeftinatiôe uuolgo uidetur,debem* àlli impiæ Sophiftaiy theologiæ, quç fie in culcauit nobis reR contingentiâamp; liberta tem uoluntatis noftraî,ut a ueritate feriptu ræ molliculac aures ab horreant, Proinde Ut lis etiam confulamus, quibus hæc durio ta uidentur, quae de prædeftinatione dixi musjipfam uoluntatis humanac naturam ÿpius cotemplabimur,ut intelligât ftudio JÏ, no mo in re theologica falfos fophifta^.

HYPOTYPOSES T H E O L O Ö fed SC in namræ nidido.Dicem^ aût deprç dcftinaticnc paulo poft fiio loco, tcuclk-' xnufcp qua liccbit breiulîîme quæ hac de fc impie commên funt Sophiftæ. Vallam ait Eedus, qgt; fcholarû fèntcnnâ delibro arbft trio côftnan'tjplura uolinflê fci're q dïdiciP fetjfdlicet egrcgiefeftiuus niigator.Quod fi idem nobis obiecerint ifte lamiæ uenan hominem grâmatiftam in re thcologicâ, Quid rcfpôderimuSjnifi, ut ne ab audore rem aeftimenr» Nunc em no referre qd^n teamur,fed utrûuera fint quæ docemus an côtra. Neepuero a nobis aliéna cenferi de/ bet rern facrarum profeffîo, nifino fumus Chriftiani,quâdoquidem comunis omnt/ umeflè debet Chriftiana difdplina, 1 Qiiod fi uoluntatis hum anæ uim, na turæ captu æftimes,negari no poteft iuxta rationê humanâ,quin fit in ea libei tas quæ dam externorû operum ut ipc experiris in poteftate tua efte,f31urare hoiêm autnofai lutare, indui hac ucfte,uel non indui, uefci camibus aut non uefci. Et in hâc exfnoRr operS côtingentiâ defixerOt oculos philo/ fophaftri,q libertatêuolûtatitribuere.Vc rum qa deus non refpicit opa externa, fed

PER PHILIP. MELÄNCH.' internos cordis motus', ideo fcr/ptura nihil »pdidit de ilia libertate.Qui externa gfo/ nataquadâ ciuilitate mores fingunt, huius Wodi Itbertatem docet, nempephilofophi ac recentiores theologiftæ, i CÔtra,interni adfetflus, non funt in pore ftatenfa, Experiêtia cm ufuc^ compcrim’ no pofle uoluntarem fua fpote ponere amo tein,odiR,aut fimiles adfcdus, fed adfecflus adfedu uincit, nt quia læfus es ab eo quem amabaSjamare definis. Nâ te ardêtius, qua quenuis alium,amas,Nec audiâ Sophiftas, finegentperrineread uoluntatem adfedlos hSanos, amorem, odium, gaudi3,moerorê inuidentiâ, ambition?, ÔC fimiles,nihil eût hune de fame, aut fiti dicit.Qin'd em eft uo/ luntas,fi no affedluum fons eft^ Et cur non pro uoluntatis uocabul o Cordis nom? ufur/ pamus C Si quid? feriptura potiffîmâ homi/ nis partem cor uocat,adeoq5 cam in quana/ feuntur adfedus.Fallunt aût fcholac cû fin/ gunt uoluntatê pernaturam fuâaducrfari adfedibuSjant poflê ponere adfedum,quo tics hoc monet confuhtne intelle(?lus.

5 Qui fit igit, cur fæpe diuerfum ab adfc/ lt;îliïhomines elegamiwî' Principio,q) non/

H Y P O T Y POSES TEOLOG.' nûquâ aîiudin opéré externo cligimus, q quod ciipit cor feu uoinras,fieri poteft ut ad fetfîu uincat adfedus ,ut negari non pot gn iioluptatû amâs fit Alexander Macedo, tn quia gloriam magis ardet.ddigit laborê iio iuptates afpernac,non qcFcas non amet,fcd qd‘ uehementius amet gloria. V idemus em in al us ingénus alios regnare adfediis,fua qnent^ cupidine trahi. In fordidis ingeniis dominât habêdi cupiditas, Inliberaliorib’, auxta hominir iudicium, fatnæ acpopularis grariæ ftudium.

4 Deinde fieri fortafle pot,ut ^rfus cotta oês adfedus deîigat aligd.Qd' cûfit per fiFa tionê fit,ut cû gfpiam eum, que ex aîo odit, cui ex animo male uuk benigne,comif,plâ/ de tradlat, nulla fortafle certa caufa. Is êt fi no lèntiat aliq aliole adfeëia uincffunt.n.in genia qdâ adeo blada,ut êt eos,^s oderunt, palpcnt,ls,inquâ,fimulatcomitatêin exter no ope, in fjm naturâ uidet eflè quedâ lû bertas. A tcç hæc eft ilia uoluntas quâ nobis ftuiri fcholaftici finxerût, Scilicet uim talé, que iitcunq? fis adfedus, poflît tn adfediim moderari têperarecî?. Vtquom fiditias fiias pœnitêtias docêt.Vtutfisadfed’, cenlènt

PER PHILIP. MELANGH. ooluntati uim cflêelidendi, fie ipi'loquunt, acQus bonos.St quê odfo habeas, pofic uolS taré ftatnere, q» hûc porro iiolit odiflè. Sic, quoni natura fimus impiï, deicpno dico no amâtes, fed^rfus contêptores, docent ifti, pofïè uoluntatê elicere,(ÿ deûjiorro fit arna tura.Qiigfo te mi kcior,an no putas infani re,qaitalem nobis uoluntatê fïnxerin.Atçgl utinâ cotingat mihi Sophifia,qui bat c calû/{ ôiefjUtpoffîm illâ impiam,ftultâ, male phiA lofophicam de uolimtate fententiâ iufto ug' ^uniÏ€,ôô integra difputatioêcbnfutare. Nâ ciimis qui oditjïlatuitponere odin, nifirc/ nerafiierituehemêtiore adfedu uiêius,pla/ tieeft fiêiitiaquçdâintelled’ cogitatio, no Uoluntatis opas.Si ftatuat Paris,ponere Oe nones amorê,nifi fuerit uiêtus reuera uehe/ mêtiore adfedu,fucata fallaxc^ cogitatio in. telledus eft.Fierf poteft ut diuerfum impez retciim intelledu cor tuum membris extez rioribus,Iinguæ,manibus,ociilis,atqgt;cftad ftflus anim.us,quia natura mêdaces fumus, neluti linguae oculisq? imperabat loab^ut quam blandifs. uidereturcompellare Ama fan,cordi uero imperare non poteft, ut po/ nat adfeâum quem concepit,

B i)

HYPOTYP OSES THEOLOG. Ponitautem cum iichcmcnnoh cupiditatc in'cliis flieht hic adfedus quo occupatur. y Non negant adfedus fcholæ, fed uocât infirmitatê naturæjfaris efle fi adas elicitos diïierfos habeat uolûtas, At ego nego uim elle ullam in homme, quæ feho adtedibus aduerfaripolTit. Cenlèocç adus illos cita/ tos,no ntfifiditiam cogitattonêintelledus efie.Nam en corda deus ludicet, ncceire eft cor cû fuis adfedibtis fummâ ac potiflîmS hominis parte effe. Ahoqui cur homme ab îmbeaîlioreparte deus æftimaretjamp;no po/ a meliore fi qua uolûtas eft ah'aa corde, ôi. adfeduum parte melior aeforttor. Quid htc Sophiftæ refpondebûtçQuod fi uocabn lo cordis,qd'ufurpat lcriptura,uti maluiflê'* mus,quâ Ariftotelico uocabulo uolûtatis, facile cauiflèm’ hos tâ pingiies tam cralTos errores. Vocabat quidê Ariftoteles uolun/ täte, deledum illû reßi in externis operib’, qui fêre mendax eft,fed qd ad Chriftianâ di feiplinâ externa opera, fi cor fitinfincerût^ Prçterea iple etiâ Ariftoteles non prodidit adus illos licites, quos Scotus confinxit.^ Sednûc non tam ago utillos confute,qua iitdoceam te Chhftianekdor qiüdfequt

PER PHILIP. MELANCH.

debcas. Fateor in externo rei^ dcIelt;Su eflc qnandâ libertatem internos uero adted^^r fus nego in potcftate nra effèjNec permitto aliqiiâ eflê uoluntatê quæ adfedibus aduei’ fan fen'o pofîît,atqî hæc gdê de homim's na tura dicOjNâ qui fpiritu iuftificati fût,in iis adfedus boni cum malis pugnant, ficut in/ fradocebimus.

€ Practereaquid attinet iadare externoriï operS libertatem, en cordis puritatem deus requirat.Pharifaica prorfus traditio eft^qd/ quid de libero arbitrio,de iufticia o perû ItuI tihomines SC impii confcripferunt.lam ubt adfedus paulo uehemêtior fuerit,fieri non poteftquin erumpatu'd quod dici folct.Na/ turam licet expellas furca, tn ulcp recurret. lamÔCquâmultafiünt a nobisÔCinfpecie optima,8C que nos ipfi pro bonis iudicam* ç turpem adfedum nô uidemus unde pro/ uicifcit opus.Eft.n.uia quç uidef,inqt Solo mon, homini bona, cuius extrema ducunt ad morte. Et cor bois prauû SC infcrurabiîe eflèdicitHieremias^phcta,Et Dauid, De/ lidaquis intelligit, Etignorantias meas ne memineris. Adeo ad multa adfedus rapit cæcos homines, qu« iudicare plane nô pof/

B gt;4

HYPOTYPOSES T HEOLOG; fumus« Proinde Chnftiana mente oportet fpcdarc,no quak fit opiis in fpeciemjfed q lis apud ani'mü adfediiis fit. Nó quafis eft pei^ bbertas,fed niinq fit adfeduS libertas, pracdicetliberi arbitniuim phan'facifchola/ üich Chhftïan^ agnofeet nihil minus in po teftate fua.'efle^qiiä cor fuü» Atep utinani ui/ derentftultifcholafticiquotanimai^î inillia enecarintpharilaica fuadeuterofi de libero arbitrio» Dicemus autem de adfedibus plu ra moXj ubi de pcccato originalt agemus,

Siad prçdefiinationê referas hSanam uolir/ tatem nec in exrernis nec in internis operi/ bus ulla eftIibertas,fed eueniunt omniaiux ta deftinationem diuinam.

Si ad opera externa referas uoluntaté, qüæ dam uidetur cHe iudido naturx libertas. Si ad adfedias referas uolun tatem, nulla pla ne libercas efictiam naturæ iudiao, lam ubi adfedius cccperit furere Sdæl|:uarc, cohiberi non potcftquinerumpat.

Vides kdlor,quanto cerrius de libero ar/ bitrio Ccripicrimus, qua uel Bernardus ucl ulli {dhobflici, porro hæcqutc badienusdi/ fputauimus fubindc clarefccnt in rdiquis

Per PHILIP. MELA N CH. compendii nofth locis.

DE P E C C A T O.

Mire obfcurarunt ÔC hunc locum Sophi/ »æ, cum de relationibus ratiois in peccato difputarent,c» diftinguerent de aduali pec/ £atoamp; originali,amp; aba multa, qug fuperua/ caneum eftrecenlere.Qin'd.n.atrinet in Co Pendio omnia omniûfomniarelerrec' Nos rem paucis agemusjufurpabimus^ uocem peccati fcriptarae more,

Q_V ID PECCATVM.

1 Peccatum originale eft natiua propefto, I quidam genialis impetus amp;nbsp;energia,qua âdpcccâdum trabimur,propagata ab Ada, in oêm pofteritatem Sicut in igni eft genui/ Ha uis qua furfum fertur, ficut in Magnete eft genuina uis, qua ad fe ferrum trahit, ita eft in homine natiua uis adpeccandu.Scrip turanon uocat hoc originale, illud aCtuaSe peccatum.Eft.n,SC originale peccatum pla ne aduaüs quædâ praua cupiditas.Sed tarn ilt;lt;ftuale quam originale uicium,peccatum fimpliciter uocat, quanquam nonnunqua j eaquæ nos acftualia peccata, uocet frucftus

peccati,ut ad Romanos Paulus folet,

B iin

hypotyposes teolog. 8c Dain'djqd* originale nos, alias curuiiaté» alias inigtatê adpdiat» Neceftquodhicde illis ftultis relatióibus in peccato difputen^ Praiius adfedus j prauufcp cordis motus eft , contra legem dei, peccatum.

vnde P E C C Az

turn Originale»

t Deus Opt»Max»cum condidiflêt hotni nê fine peccato,aderat ei perCpiritS fuS, qui liominê adredlainflâmaret. Idemfpiritus gnbernaturus erat omnê Adæ pofteritate, nifi lapfus fuiflèt Adam. lâ pofteaquâ deli/ quit Adam, auerfatus efl: deus homine, ut non adfit eigubernator dei fpiritus, Itafit, ut anima liKe, uitacp coelefti carens cxcecct ôi^ felè ardentiiîîme amet,fua quserat,no ciy piatjuo uclit,nifi carnalia,contemncns dei, ôCqui poflinn ego uerbis cófequi,hnani cor dis prauitatê. Fieri eihnegt,quin fefemaxiz me amet creatura, qua non abforpfit amor dei. Fieri nequit ut fpin'talia amet caro ♦ Sic .n.in Genefi legit. Pso gmanebit fp3s mc^ in hoic,qa caro eft.Etapat Paulû ad Ro.ca.

8. Qiii fcd*m carnc ftjnt ,i. g fine fpiritu dei flint ( Nam ul'ex illo genefis loco liquet ca^ nem efle uires humanas, fine dei fpiritu ) q

PER PHILIP. MELANGE.

carnis funt adfedât. Et rurfusjadfcdus car nis inimkitia eft aduerfus deS Itacp cfl traz dût SophiftxjPeccat« origtnak, eê lufticiaE originah's carentïâ,fic loquût ipfj,rc(ftc dnt, Sedcurnonaddat,qgt; ubinoneft onginalis ' nbsp;nbsp;gt;ufticia,feu fpnSjibi efte reuera carné,reuera

’n^i£taté,reueracotemptû rei^ fpirituahû. Primus itacp adfed:us,amp; fiimus naturç bois rft amor fuï,a quo rapit,ut uelit, defidcretcp eatantû q fuæ naturæ bona, iucûda, dulcia, gloriofauident,odio habeat, SCformidetea quae naturae aduerfa uiden t, auerfetq; eû çj arcet ab its quæ cupit,aut qui præcip jt ea fez * nbsp;nbsp;dîan,ea quacri quæ difph'cent. Proh quæ ho

, Wins l'ncoprghcnfibihs miferia eft.Hincirx hoîcdei Ô^legis S(. Icgis diuïnæ odiS orit. hinc homini, ut mox lati'us explicabimus, ’gnis confumens deus eft.

5 Eflè ueropeccatû originale Pelagiant ne gaffe ferunt.qi^ dogma reuelh't Auguftin* sHquot uolumïnibus érudite.Nâ in hac diz ^putatiôe,potiffîmû régnât,ita,ut cætera fe/ rcq præter Pelagianâ caufam fcripfit, frigiZ diorauideant. Nos fubiieiemus locos ali^t leftantes eftê peccatS originale.Etquid po tuitdarmsdicieo,qlt;i*eftlcript5ad Ephefiz ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B V

hypotyposes theolog. os fecundo capite. Eramus natura filiï irat, ficut ÔC cætcri.Qiiod ft natura fum’* filii irç, certat nafdmur tilii iræ.Qin'd.n.ibi aliud a/ git Paulus,quam omnes uire noftros pecca to obnoxias nafd.nihilullotcmporejnub lis hominum uinbus bonieffè» Capitequin fo ad Romanos inftituitdifputationem dc peccato,gratia, ôi. legc.ubi peccatum docet propagatum in omnes homines, Qiiomo/ do uero propagatum eft untus peccatum,fi non ab un o omnes nafcuntur peccatores? Nec^ uero negari poteft, quin de original! peccato eoloco Paulus diiïèrat, Nam fide fuo cuinlq;peccato loqueretur,non poflet dicere,unius dclido, multos mortuos effe. quod de adluali,quod uocant, peccato non pofie dl ei quis nö uidet C nifi calumniari qs textum uelit, lam fi non eft autftor eft pecca ri Adam,noneritfolus Cliriftus audoriu/ fticiæjfed etiam A dam. Item fi de fuo cuiuf/ q? peccato loquitur,cur pueri moriuntur,q nondü admiftrunt peccatum, quod uocät, acfluale Cquot; Et cu non nifi per peccatum mors irrump3t,neccfle eft pueros peccati reos eé, pecca tumcç habere,at quod C” certe origina' le. Loquitur autem Paulus de eo peccato,p

PER PHILIP. MBLANCH. quod onines morti adiudkan font. Qin'n confyderamus Paulini fermonis figuram. Perindeenim atep hie ad Romanos, alias ef Rc Corinthiis fcribit» Sicutin Adam omes nioriuntur itain Chrifto omnes wuificaz -biintiir.Hucpertinetpropherç exclamatio Ecce in iniqaitatibus conceptus fum, ÔC in peccatis concepicmc mater mea. Significat enim Dauidjfe natum efle peccatorem.Prg terea,fi omne defiderium cogitationum hu niani cordis uanum eft ÔC prauS omni tpe, iitGenefis vi.fcribitur,neccfle eft: cum pec/ cato nafcamur, lam fi in Chrifto omnes be/ nedicimur, necefle eft in Adä maledicti fi/ musgt; At quid eft male dici, nifi peccati nos damnari:' Hue pertinent immundiciae in ty pis legis,hue pertinent cædcs primo genito rum AEgypti-Etquidattinet multis rem agere, cum Chriftus apud lohannem fatis dare dicat,Quod ex Carne natum eft, caro eft.fi caro eft,ut fupra monuimus, ergo fua quæritjfefe amat.Qiiod fi non eft obnoxia peccatoprima natiuitas,quid attinctrena/ Ri C Imo fi carnis natiuitas bona eft,quid at tinet renafei ex fpiritu C

hypotypos ES teolog.

VIS PECCATI

óCfrudus»

4 Minore negotio Pelagiani ueteres rend Il prît, quS noftroi^ têpoi^ noui Pelagiani, g SCûno negent eflê peccatû originale, aei gant tîï, earn effè uim peccati originafis, ut omia bominû opera, oês hoînû conat’fint peccara.Proinde de iji,energiacp peccati ori ginalis paulo copiofius dicemiis. Vivrai: q/ dam energiaeft peccatu originale, nulla no parte noftri,niillo no tpe frudîï ferês, uitia C2iiando.n,bominisanimus nôxfîuat ma lis cupiditatib:j,in quitus quæ teterrime ae fœdilîimæ fnnt,ne deprehendunf quidé,a/ uaritiâ,ambitionê,odiû,inuidcntiâ,gmula tiôem, libidinff flamas, iram quis cftquino aliqn fentiatî' arroganriâ,faftû,tumorêpha rifaicû,c5tempt5 dei,diffidere dco,blafohe/ miâj principes adfedus ran fentiunt. Sunt quiin Ipedê uiuunt honeftiffime, ÔC Paul’ fe ica uixiffe ance cognicS CbrifiS tcftatiit rephendinon poflct. Hi no habêt quod glo rient, figdem animi funt obnoxii turpilîl/ mis illis atc^ mifèrrimis adfedib’, quos no (ênnfcunt. Quidcm fi aliquâdo, utin mor/ rçaperîatiUis oclos deus; ut fua uicia, fuos

PER PHILIP. M E L A N C H. morbos fandiili cognofcant. Nonefnrelhgt; gentid,qnod eft apud EfaiamC Omnêglo' nam carnis,elle ceugloriûfœni. Vides qua profunda fic,imo qua imperfcrutabilis ma/ licia huani cordis. Et Sophiftas noftros no dum padetdocere operu nifticiâ,docere fa/ tiffaclióes acphilofophicas uirtutes.Eftofu critquædâ in Socrate conftantia,in Xeno/ crate caftitas,in Zen one temperantiajtame quiain animis impuris fuerut, ifno cp amo/ re fui\ex philautia oriebant iftæ uirtutû um brae, no debent pro neris uirtutibus, fed^ mciis haben'. Tolerans fuit Socrates, led a/ m ans gloriæ, aut certe plaçons fibi de uirtii te.Fortis fuit Cato,fed amore laudis. Effun ditaût huiufmodi uirtutû umbras de’ in gê tes,in imptos,in quofuis, non aliter atc^for mam,opes,et fimilia dona largit. Et cû hâc extern am uirtutis perfonâ ac laruam miret totahumana ratio,pfeudotheologinoftri falfi cæco natnræ indicio comendarunt no/ bis philofophica ftudia,philofophicafc^uir/ tutes amp;nbsp;opene externoru mérita. At quid in iiniuerfum docent phjlolbphi,fi qui optime docent,nifi fiduciâ ÔC amorê noftri.M. Ci/ cero in finibus bonoije 2lt; maloijt oem rati/

HIP o T I P o s E s T H E O G. onem uirtuas,ab amore noftrijamp;f philaatia seRimat’C2nSciim inPlaronefiimoris eftôii faillis. Ncqifacikfi'eri mihïpoflè uidetur» qinn abilla Platonicaambitionccontrahat aliqiùd uicn, fi in illius ledionem inciderit, Ingenium pcrfefealtum,amp;uehemens. M ftotclis dodrina eft ûi unnierfum qnædam libido rixandi,iJt eum in paræncncæ philo/ fophiæ fcriptoribus ne poftremo qiiidem loco numerare coniieniat. Seddephilofo/ phia pofthac inlegumrarionedicemiis, S Et ut rem omnem uclut incompendi/ iim cogam,Omnes homines per uires natu ræ uere, femperq? peccatorcs font, ÔCpec/ cant.Genefîs. vf Omne defiderium cogita tionum cordis humani uanumôi^praiiiim Omni tempore. Et repetita cileademfenten tia in capite odlaao,Senfiis SC cogitatio ha/ mani cordis praua^a puericia. Vbi nos legi/ mus prôna eil ad maltim, quod quanquam non multum a ièntentia abfit,tarnen uti ma lebam gcrmana ledlionc, qgt; clarior fit, fim/ cliciter adfirmans hominem prauum elle. Ne quis mihi Thomiila éludât Mofcn ,qgt; cum proniras, feu inclinatio non fit adlus, non poffît eflèpeccatumjfic.n.philofophan

Per PHILIP. MELANGH.

. Efaiæ ,ix. Omnes hy/ Pochtac fimtjôiî ncqiiâ, amp;nbsp;iinïuerfutn os lo/ ^utum eft ftuIticïam.Rurftim Efaiæ.xIi.Ec Omnes uaniSC uana opera eorû, uentiis ^inane confilia eorum .Iterum Efaiæ .Inq. ^nies nos quafi ones errauimus, iinufgsc^ uiarn fuam dedmauit. SC pofun domin’ ’n eo iniquitatem omnium noftrû.Quo lo ’^opropheta luciilentoiiaticinio 5iC Inftoriâ paffionis Chnfti,amp;fru(ftnmcxpofiiit, ciim Prædixitjtalia paftiirumChriftiim,iit oîum ’’ominû uideripoftitabiediftimus, at ideo PafTmjjjUt iuftificet miikos, Siquidem oês plane peccatores fimus ,nec aliunde iuftifi/ cemur nifiper fidem in Chriftum. Et de iis 9ui fuis uiribus ac operibus iuftificari uo/ lût,no g fidem in Chriftû, ingt,dabit impi os,pro fepultura SCdiuitespro morte fua. Item fortium diuidet fpolia.Nam impii, di/ uites,fortes plane funtiftihumanæ iuftciæ, liberi arbitrii,philofopicai^ j^tutû, breuiter hûai^uirinadfertoreSjignariChfi.Vides g breui côtioetotâEuâgeliiuim defcripferic Efaias.Tu uero Clire fpiritû îpti tuQ g hæc nobis agiatet explicet myftena.Iâ et Daui/ dê audiam’,g cû idé plerifœ locis fentiat, ut

cûa'C

hypotypos ES TEOLOG.

Oêm hominê mcndacc ede, tamê toto «no.xirj.hoc intonat.cûinquit,Dixit cns in corde fuo,no eft deus, Corrupt! ÔC abomîabiles fadt funt in ftudiis fuis,No cft g faciat bonû. Dns de cœlo^fpexiifup filios AdâjUt uideat, num fit intdligens aiit rcquirens dcŒ,Omnes defecerfît, fimahnu tiks t'adi func,no eft qui faciat bonû,no eft ne unus gdem amp;^c, Ecce no accufat hoîem fimplicium uicioi^ ,fed atrociffîmor^ f«k' r3,impictatis,incredulitatis,infipientiæ,fo/ diiSC contêptus dei,quæ uicia, deprehendc re nemo poteft pterfpiritû.Quid nie hypo/ critæ theologiftæî’quaî nobis opera liberi arbitrii,quas hûanas uires pratdicabitisC pec cats originale fingitis no negari a uobis,amp;^ tn docetis pofte hominê fuis uinb^ aliqdbo ni faccre.Num arbos mala bonS frudû fer/ re poteftCAn non uidetis ut hic prophetaat Lore cû frudib^ deferipferit, c3 non modo de corde infipiêtis, fed ÔC. de oîbns hominis ftudiis,confiîiis,defider«s,operibus,conati bus loquit» Vides aSt quanto difcriminede homine iudicent philofophia’, feu humana ratio,facræ literç. Philofophia no refpicit nifi externas hominum lamas« Sacrae li teræ

PER PHILIP. MELANCH.-poenitiflimosamp;inphenfibiles adfcdiis ob feruant, gbus cSregat homo,deoperib^^ adfediiiim ratioe ludicant. Et cn in omnib’ openbus noftra quçramus,nccefle eft ea,re Uerapeccataefle, Scutncn di'ca interim de craffîiïîmis cupiditacibas. none eoi^ qui in fpeciêbene uïuSt', alius ad huiufmoi mores trahit faftidio rerû hûanarû, alius metu for/ tunæ,alius ambitioe,alius amore tranquilli tatis,nam hæ cauflae melioris in fpeciem tii/ tæôdqaondâ fnerephilofophis,ôC nue lût plcnfqj hoînibus, alius fimulato quodâ pœ nai^ diuinai^ metu,alii aliis cauflls,quis eni labyrithum hSani cordis poffit explicare^ maxime cû tanta fit adfedîuum,quâta ingez nioi^: diüerfitas, Qin's eft ant omniû homiz num fecundn natura,qui nom alit ! icere, in dulgere genio, qui non er gre ferat cohetcez ïilege, Qiiod fi nunc no fentis, nihil referr j nitenim quom certifs.fenties, qnâ indigne tur animus cupiditates fuas lege coherceri. Præterea lohannis.i. Quotquotrecepcrnt cum, dedit eis pöteftatê filios dei ficri,iis cj credunt in nomie eius,qui no ex fangtiini/ bus,neq?cx uolutate carnis,nccp ex uolunta te iiirijftd ex deo nati funt * Vides damnari C

HYPOTYPOSES TEOLOG^ fangitinê, uoltintatê ui'n woluntatêcarnisj Jioceft,oïno quidgd eft uïrium naturæ, eJ( deo ucro filios nafo. Et ut multos locos ptc/ Teajn,quûs ftudiofus Icdorg fefè obferua/ bit Johan .xv. Sïcut palmes no poteft ferre frud« a femetipfo, nifi manient in uite, fie nee uos,nifi in me manlen'tis» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\

Obiter in ci dit confutandum quod iniptl iTti Sophiftæ hic ogganniûr,cum diluûthas tam Claras fentcntias,uerûeilehominéfecu dum naturâ no poflè biïe agere, meritorie, Sic eni loquuntjrac^ duplex bonufingunt, meritorium ÔC no menconum,â^ in hoc ta/ tum,nephilorophicasîibertarbnnt )^tutcs, extemas iftas uirtutû umbras,oporteateos Liidi arguere.O impietate. An no efthæc H la KUou« uerborû b'ngere bonû, alias meritoy rium uitæ æthernæ, alias no meritoriû. Tii ucro certü fie fêtias,nihil nc(f boni necj; me/ ritorii fieri poflè ab homie per uires natur^gt; Qnquidem dicitferiptura. Omne defideri/ urn cogitations cordis hSani uanum eflèrt prauiï. Certequod uanueft5Cprau5,idno modo non eft meritoriû uitæ æternæ,opor fcteîh uti me lîloFu uerbis,lèd nec bonû.Sic Dauid.Oîs homo mendax.Efaias,Omne (

Per PHILIP. MELANCH^ ^unt hypocn'tÇjSC praui,amp; uniuerfum os lo fntiim eft ftuItitiâ,Eccc no modo nô rneriz ^on« dicitjfed plane malîr.Porro ex hi's quç «^hadeniis tradauim” ,ôô paulo poft adno/ ïsbiniiishocgenns illoijz nugas facile quift ^Pcr fêft confutabit. Impiï Sophiftac noii *ftimabantab adfcdîibus cordis opera, fed philofophico more de eis ludicabant^quod ’n caufta fuitjCur hallncinarcntiir.

lam Paulus in omibus fere Epiftolis, ma xîe ucro in iis, quj ad Romanos Sé Galatas fcriptæ funt,gd in uniucrfS aliud agit, q ut doceat peccata,(èu uicia eflc, omîa opera 6^ omnes conatus uiriû hûanai^. Habes caput ad Romanos tertiu,ubiait,omnes homines fiib peccato cfle, idcp magnifiée Sé fplendiz dee prophetaR? teftimoniis docct.In capite odauo, poftf^ difputaucrat no pofte legê a nobis fieri,confertcarnêSCfpiritû.Dücens carné eflê prorfus obnoxiâ peccato, fpiritû aût efte uitâ SC pacem. Hic Sophiftç uocant carné, adpetitQ fcnfttiuû obliti phrafeos ae tropifcripturç.Non ein côrpus,partéhoîs, fed totûhominé,tam anima g corpus fcrip tara uoce carnis fignat,amp;^ties cû fpiritu c5 fertur, fignificat optimas naturat hûanæ ac piTftantiflîmas uires citrafpiritum fâdunt

HYPOTYPOSES T H E O L Ó Ö Rurfiis fpin'tus fïgnificaf, ipm fjjirifum fan cïnm,amp;dus motiones atc^ operainnobis. Sic îohan.iij, Qd'natû eft ex carne caroeft, quod natiim eftcx fpiritu fpin'tus eft. Etio han.odaiio. Vos fecundiim carncm lïidj'ca tis « Et Genefis ,vi. Non permancbit fpi^ rinis meus in homîc,quia caro eft. Oportet j ergo intelligamns carni's uocabulû de omû [ bus hiïanæ naturæ niribus, Ab'og no confî ; ftêt.PâuIi argumêta in tota Epïftoîa ad Ro : manos.SicemfüIct argumentan', Caro no potuit lege implere, ergo fpin'tu cfl opus q impleat.lbi fie carné pro parte bois tm ufur pemus,quomodo confiftet PauIiEnthyme ma^ Poflerein eladi ad hunemodû, amp;fica ro legem faccrc nô pottien't, potinfle tn me ÎJoré al/quâ hominis partem, atep ita fpiritu non fuifiè opus ad impicndâ legem. Ver« dedidicim *’no mo fcripturæfentétiâ, CedSi (èrmonéjdoéîoribus philofophaftris, ÔCut in Esdra legit,alienigenas uxores duximus SC eai^ linguam pro nra uftirpauimus, itaej carnis uocabulo utere SC pro optimis huma I næ naturæ uiribus,SC pro pulcherrimis illi^ । conatibus» Carnis fruéîirs eft, tam fpéciofa f ilia Sacratis aut Catonis uirt^, q Cæfaris gti

lt;

PE RP Hl LI P. MELANCH.

cidia. Tâ carnis frucfi’ fiint fpeciofifs. Pauli Uirtutes,quib’ prçditus cratjpriufqua Ch ri ftuni agnoffèt, Ç Clodiana adulteria, lâ qd* hiciiocamus carné,folcmus alias nuncnpa/ rcuetcrêhominê,qitidê fignificat quidgd eftainûhâanæ nàturæ, Id qcFipfum uocaÀ b«l5 palam argujt,Nam comani fcnfu care re uidcat,qui hominis parte m6,adpellatioe Ueteris hoîs notari uclit.Qiu's ein audito ho minis uocabulo corp’ tfh itellexeritCVfur pataûtpromifcue Paulus ueteris hoîs, car/ nis Si corporis peccati noces. lam exteriz or homo fignificat prorfus id qcPiuctus ho, fcacarojhoc eft,n5 modo partes hoîs extez dores, fed offies hoîs naturales uires. Et de particiôibus gdem hoîs infra, ubi de gratia egero,plura dicâ, Nûc fatis fit admonuifle, quid caro fîgnificet. Falluntemquiinho/ mine que non inftaurauitpurgauitcg ipirit’ fandus effè cenfent quidpiâ, qd* non poflît earo,adeocpuiciofumdici.Proindc ut Pau/ linam fententiâ de naturalibus hominis uiZ nbus excuriamus, uerba illius fubiieio. Imz poffibilitatêlcgis (quia infirmâ eratper carz nê) deus filifi fuii mittens in fimilitudinc car nis peccati,ôi depcccato damnauitpeccatiî

G iij

HYP O T Y POSES THEOLOß. in carne,ut iuftificatio legis impleret in no/ bis,g non fccFm carné ambulam^,ièd fcd*m l(piritû.Halt;Sen’^pofuitPauIus fûmï cauf fç nempe qp c5 impoflîbilc fit Icgé fieri a no bis ga carnales fum’’,mi(crit de* filiu,«t kgi fatifucerct g nos,d«m carne mortui,fp5 ui uimus,Quæfo hic gd uocat carné,Nâ cûpa ïam fit fpm uocari ipiritü fâdS eius moti ones ac impulfus,confeg t neceflàrio ut car lt;iem upces gdquid in nôois eft a fpS fando alienS.Porro^pofuæ fentétiæ rationé red/ dit Apoftol*, Qiii fcd’m carné fôt, qcarnis fiint adfedât,q uero ijm fpirit3funt,qiigft fpirit’adfcdant. Nâ adfedus carnis mors eft. Adfedus auté fpiritus uita Si pax. Eccc quare legi no poflit g carné fatisfieri, Qiiia g fcdf'm carné func, quac carnis fût adfcdân ^fidiccret, nospharifæiamp; hypocritækgc iiirib* ncftris fieri pofte céiètis.Bene in fpc/ cié ogari iridcminijuideminipræditi pulch/ çrrimis inrtutibo.Sed ea oïa fiicus funt, Na cQ caro fitis,ueftraquçritis,ael metupcena/ rü uef amore çomodi, uFal/o S piam carnali adfcdu bene facitis in fpccié. Nec^ fieri pór, ut fit in uobis dei fenfus aligs, cû caro fitis. Adco ncc quæ dei funt cupcrc QC, adfcdare

PER PHILIP. M E L A N C poteftis.quis eft cm,quantuais bonus uide atLir in fpccic qui am« den, ut fi die uelit h'/ benter motte inferos perfcrat Dici non pôtjquâ multa,quâ grandia, Apoftolus ta breiri ucrficulo côprehêdent,Qiii fccFm car netn fûtjquç cariiis fût adfedât. Contra, q fecund« fpiritS föt,que fpirit^ fût adfedât, id eft,in qs fous fandtus effufus eft, in iis eft fenfus Dei,nduciain den,amor dei, Sicutc côtra in carne, nô nifi contépt’ ÔC odiu deu Üqæuult Apoftol’ en ait, Adfedus carnif mors eft,adfelt;ftus ant fp3s uita Si pax,Et fe quif,Adfed^carnis inimicitia eft aduerfus deû,Iegi em dei non eft fubditiis, nec^ uero pôt fubdi.Vide qfo PaulinûEpilogû, cum ita finit.Vim omnê carnis nræ efte inimica deo,nec pofte legi dei fubiiet, Qd‘ fi no pôt Icgidei fubiietqd dubitam’, quos fruchis ferat^lam nô mo,inq t, nô fubiieit legi dei, fed Sc: ne poflêquidê Icgi fubiici, Confequi tur itaque oîa hominûquantnuis laudabilia infpeciê opera plane uiciofaêe,amp; morte di gnapeccata. Hue adferant fi libet Sophiftæ friuolas fuas diftincflinculas de carne, Sifpi ritu,de bno Si mcritorto,5C qdgd efil’in nu/ hâc nobis PauUfcniétià extorqant.

C liil

HYPOTYPOSES TEOLOGf, Quid cm darius eft qua qcf ait Paulino in pleriiuftificationêkgis,nifiin iis q fccfni fpiritu fût. Ergo g no fût perfuft fpiritu fan do,non fatiftadunt legi. A t legem non fa/ cere,quidaIiudeftquampcccarc7’Si qdem peccatum eft omnis motus amp;nbsp;impulfus ani mi aduerfus kgcm,

Proinde cS Sopliiftæ docent, peccatu ori gtnak eflè,excidiflê fauore dei 5lt; carere ori ginali iuftitia,debebarit addere,q)Cuabfit a nobis dei fpiritu s amp;nbsp;bnedidio,raakdidi fi/ mus.ciim lux abfit, cfle in nobis nihil nifi te nebraSjCæcitatç di. error?. Cfl abfit ueritas, nihil in nobis efte nifi medaciS. Cum abfit uita, nihil eftè in nobis nifi peccatu Si mor/ tem.SicPauI^ exponit’, qd uocetfilios irx, in fecSdo capitc ad Ephcfios. Et nos omes alfquâdo cóuerfati fumus in defidcriis car/ nis noftræjfacientes uoluntatê carnis,8C co girationû,ôi eramus natura filii iræ.Infra u/ bide legis uiribus difterem^, plærac^ ad hue quoq?Ioc3 accommodaripoten'it,idcono libet diutius hie imorari.Quæ erh uis pecca ti fit, turn demu cernitur quom kx reuelaf quæ ornes homines peccati arguit. Conclu (it eni oia fcriptura fub pcccato, ut ad Gala/

PER PHILIP. M B L A N C H

Cas fcnbit Apoftolus.ut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ex fide le-*

fu Chnfti daret credennbiis, Et ex his qiiæquot; hoc loco dilputauim’ colhgeie potes gd ßc de humanis fentiendû,Num qua Gtlibertas 9nâ iadant Theologt iiere liberi arbitrii, qa pro fuo arbitn'Ojfine Icnptura, gduis dccer* niint. Qiiæ em poteft elîè line fpiritu liber/ taSjCû ille tyrannus nofter^peccatii in carne noftra, ctiâ negotium faciat uiris exundanz dbus fpiritu. Qiiis ein fandoi^ fun unqua^ q non deplorauerit hâc fcruitutê,imo cap« uitatê.Et Paulus cap. vij.ad Romanos, ViZ dere fe ait legem in mcmbris fuis,icpugnan têfibi, 55captiuantêfe, ealex membroriî, feu tyrânis, peccati ardor 6C impetus eft pec catijquod nobis congenitum eft. Et de his quidem in fra,g partim fpiritu iufti, partim çarne peccatores funt,

Hincitem conlèquit impoftibilia, utinz fra difputabim^copiofius,præcepta eftè. Id qd*ex eo loco que fupi a produximus ex oc tauo capite ad Roma. N5 poflè carnem lez gi dei fubiici fatis adparer.Item,ex eo qd* ib» dem dicitur,Impoftibile erat legt iuftificare,. id eft,Nófatis eratlexquæ oftenderctquid faceremuSjSed oportuit etiâ fpiritum côferz

HiY P o T Y P o s ES THEOLOG. fi per ChriftSj qui nos ad Icgcm amâdâ in' flamaret. Et hic mit ilia phüoîbphiæ mora^ lis,amp; libcri arbitrii Theologoi^ fentêtia,im pia,ôi ftulta,quâplenis bucds nunqiiâ non intonât Scotiftae. Voluntatê poflè le cofor/ mare omi didamini redç rationis,id çft»uo funtatê poflè üelfc,quidgd rcda ratio,rcdiS confiliû intelledus praekribit. Contra Pau lus inqtjlegi impolbbile fuiflc iuftificare,id cftjNon fiiitfatis,pfcribere Iegê,quid age^ rem® qgt; caro infirma eiîct,SC auerfaret lege. Sed hic impcgcrût, q? noua quandâ uoiwv tatêfinxerût,que haberetadus ehcitos,^r/ fiimcûq; traheret adfedus.Qiiod fi fcriptu/ tx fermonê ac phrafim obferuaflènt, facile oidiflènt mêdacia uanas cogitationcs in tdledus cffè,quæ cofinxerunt de adib** cli citis, Pofluntem impellicxteriora niêbra, aliononunquâ,q quo trahebatadfed^ fed hoc cû fit, per fimulationê ac mendacin fit.

Non pofliim bic mihi temperate, qq de ui legis poftea fim didurus abunde,qn obi ter indicé Chriftiano ledori fatuas, ifultas, SC impias SophiftaRj argurias,qbus probât poflc nos per uircs naturæ diligcrc deu. Sic em argutStur,PiIigi poteft minus bonunj.,

PER PHILIP. M BLANC H. nempe creatura qiiæpiâ,pofTe igitfiC maitn bonudjh'gi, Sahcethiceft fcrmo Chnftiaz noi^qiiêPauP uulccfle fale conditS.Adeo Jioccft ÔC feftiuûSC mere Ariftoteliciï,c£ Ari ftoteltds dignSTheoIogis comentum» Prf mn ca eft amoris natura, ut no amem’, niß quae nobis bona,tum iueSda, tum comoda uidcnf,adcoc^quidgd amam’,noftri como direfpediu amamus. Amas opes, amas pez cuniä,non q, ipfa per fefe bona res fit, fed ufibus iritae tuæ feruitura uidet. Sic deu no amas quantûuis bonû, nifî tais ratioibus tiz bießutile eftè (entias » îam etiâ fi bac rationc tcfpedîu tui comodi amares, feruiliter amaz tcSjS^ prauo puerfoep adfedlunaturac,planc peccares, Atne ficquidêunquâ amas,nez àem ex deo ulla'cômoda fentiunt, nifi per ipiritû fandlum iam cor fit purificatû, amp;nbsp;in/ fciilpta fitpuro pioq; cotdi dei beneficetia. Quid autem cum côfcientia tibi deum oftêz ditiratum,interminantc ppetuâ mortem, amp;nbsp;illud hovrendS tempus uultus fui, fie Da nid ait, Hic cum non bonorum fed maloz rum tantum fenfu, nempe pœnarum quæ a deoinfliguntur,tangatur, quæfo eopoz tcft aduertcrc animum natura Humana, ut

HYPOTYPOSES TE O LO G. wt amet, ut benigne fcrat etiâ. înEeroiS pœ^ nam î:quot; Atqui ubi cofcientia perculit anim$ iam it3. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exhorrct deû,ut camiticc

crndelê, Si uindicem, amp;quod eft atrocifs» iniqaum,Hic Sophiftæ quid illi ueftri aëîus clïcitijgd illa egregia ueftra uoluntasjquam finxiftis efficietî’Annon ille iræ dieSjilleig/ nis dedarabit nihil nifî mendaciâ Si cenifla cflè humanas iîlas libçriarbitrii iufticias \ Si omnêgloriâ carnis, eflè uelnti fœni gloriâ. Nonne igné ac caliginem jiino ipfam etiam Mofi faciê reformidabat lîrael, cû lex ,pmul garef^None comota eftjamp;^côtremutt terra, SC fffdamêta motiû conturbata fut,2C como ta fût qni irat’cft cis de^î’Sed hac de re infra ut fpero mita fàtis dicem’,ubi delegis ui dif (èret. Habes lector hic primû no amari, niû. quæ nobis commoda lunt. At deus nullius eômodi reipediu amari uult, fed hberaliter, Neq?cm deQ amat, fed fefe qui commoda amat,ÔC contra prauû hune amorê quâ. mul ta paffîm feripturæ monêt.Subiiciêda eft et aüa quædâ argutia no admodû huic abfimi lis,no abfurdû uideri debere, q» docêt, citra fpiritus fanefti operam pofte nos ardentius amarc deum quâ nos ipfos, quandoqdêfæ

PER PHILIP. MELANCH. ' Pe etia pro caduds rebus, pro hominibus# pro amoribus,proliberis,pro coiugib^mor obimus. Hie gdrefpondcri debeat eX redone adfedîuum coIligendûeft.Primutn tffi nemo gaudet mori per natiirâ,S^ quoi^ uitapro Repub. pro re familiari periclitaf, flliipfiplane malJent uiuere. Mallet em uP Were Curti^, mallet uiuere Lucretia. Sed ga adco refugit aduerfa natura huana,malum’ no efle qua male efrc,qu3 algere. Mallet uP Here Pyram’,fed quiainfœlicem fibi uitê ar bitrat f uturâ fineThi{be,uuIt abrumpcre id mali, uelut una cS anima ponere .Mallet uiuere Saul,fed metu dedecoris Qi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de/

rperatióe,uelut femel finiturus cS uita omia aduerfa,abrumpit uita. Sed qd ego exadlâ adco adfeduS rationê reddere corendo, cS raræ iftæ ncces,qualis eft Lucrctiæ, Saulis, SófimiliSjfint mirabilia diuinacmaieftatis exempla.

lam quæ prodiderc Sopbiftæ, de metito congrui,fcilicet, q» ex operibus moralibus, id eft quæ uiribus naturæ noftræ facimus de congruo, fie Ioquunt,mcreamur gratia, Ipfe ledor intel.’igis blafphemias efle in in/ iuriâ gratiæ deiementïtas,eflèt cum naturg

HI POTIPOSE s THEOLOfl. htimanç nircs ci'tra fpi'n'tus làndi adflaaim, non poffi'nt, nec peccarc, qirid merebimur noftns conatibiis nifi iram fimulatfocSjô^ tnêdacia fiihtilli adas eliciti,illafidiùapro pofitaullæ quos faifo uocant bonas,intend/ ones,qs præfcnbût fophiftæ. Qiiare tm ab eft ut gradâ per cas impetremus, ut nihil ft quod pinde grattæ aduerfet,at(^ iliac phari/ faicæ j^arationes.Porro banc impictatc tinaciffime inlcdat Paulus cS alias turn in totaad Romanos epiftola no aliud ages,ni (Î gratiam non efle gratiam, fi pro operibus detur, Quis eft .n. mifericordiæ locus,fire' fpeduseft noftrorû operumî' qnæeftgra/ tiæ gloria,ut Paulinis uerbis utar,fi debetut noftris operibus Palam capite tertio Pau/ lus ad Romanos docet, amp;nbsp;omnes homines fub peccato ede 5)C gratis iuftificari eos qui credunt.Quidquodin capite nono aiK'Ifra el feeftando legem, ad legem iufticiæ noper ueniffê, id eft, eos qui fui liberi arbitrii uiri/ bus aggredcrentur legem facerc,nunquam facere legem,fed fimulare tin in fpeciê, Efai as propheta ca. Iv, ad Chriftum inuitatgra/ tis empturos quosuis. Venite, emirc abfcp argento £lt; abfcp ulla comutatione uinum

PER PHILIP. MELANCH.

. Qiiare adpcnditis argentum non in panibns, £C Jaborem ueftrum in faturitate i ’d eft, quare uiditis ueftris operibus quae ftuftrabuntur uos. Audite audientes me^rt cotnedite bonum, Sódeletftabitur in craffi'/ tudine anima ueftra.Indinate ante ueftrâ.û CRETITEjôi^ uiuct anima ueftra, 5C. fetia. uobifeum padlum fempiternum M l S E R Iz GORDIAS DAVID FIDELES, ideftj promittam mifericordiam Danidi fidel?, ideft. ratam, Hicrem. xvtj. Maledidus box mo qui cófidit in homine, 8C ponitearnem brachium fuum,amp; a domino rccedit cor ev us.Erit cnim quafi myricai in deferto amp;nbsp;no uidebitcum ucnexitbonum, fed habitabit in ficcitate in deferto, in terra falfuginis SC inhabitabili. Benedieftus uir qui confidit in domino,amp; erit’dominus fidacia cius,0^ crit quafi lignum,quod tranfplantatur fuper af qu3s,quod ad humorem mittit radices fuas amp;nbsp;cum ucnerit æftus non timebit amp;c.Vide reliqu3,Nain uel unum illud eius prophete caput fatis dare coarguerit, nihil efle opera moralia, nifi fimulanones 8lt; mendacia car/ nis noftræ.

HYPOTYPOSES TE O LO Ö.

Hue pertinet quod (cholaftica theologjä de poemtenfiæ imtio,de^ attrinonibus co/ finxit. Necp,n.de cómiflb doler natura mfi amore fubmetucß pœnæ, g am or fui Si. me/ tus pœnaRT funt plane pcccata,ÔCimpoflîW Je eft quin adferant fecû odiâ eins, q pœnas infligii,nempe dei.PecuIiarenero dei opus eft peccaliin nobis cognitio ÔC odiS.Dedu cit em dns ad inferos acreducit,düs morti/ ficatjô^ uiuificat, dns hûiliatS^ fubleuat, ait Hanna in Cantico,ûRegi.ih EtProphetà Hierem.Poftg conuertiftime egi pœniten tiam ÔCc,Porro g^d attinet hic immorari,c3 planiflîme dieftû fit a Chrifto Iohan.vi.Ne/ mo uenit ad me nifi pater meus traxerit eû» Qiiod üero obiiduntfententiam dni apud Zachariâ ignari troporû Sgt;C figurarumftcri fermonis fophiftæ. Couertimini ad me, ego couertar ad nos,no efticit, pœnïtcnnæ initJûin nobis eiTepofitû. Exeuflît aût hâc fententiâ Ang, nô uno loco, neq; ucro ob/ feura eft, nifi Sophiftis qui prêter parualo/ gicalia nd aliud didicerun t. Duplex eft con/ uerfio dei ad nos, altera præit refipifeentiae noftræ.altcra fequitur.Quæ præit,ea fit,c3 deus nos reCipiCcerc facit adflatu fpinVfuij

PER PHILIP. MELANCH.-^im oftenfo peccato nos terret coturbateg. At quæ fequit cóuerfio,fït cû modum finé '^pœnai^ betens, confolaturnos déclarai/ Cß palam (èfe faiiere nobis.De poften'ore Io/ SuitZachan'as cö tngt,C5uertimini ad me amp;nbsp;ego conuertar ad nos. Id eft, refpicite^ôc ego pœnai^ fine faciâ. Hortat em Prophe/ U cos qui ïam abexibo A flÿrio redierât in IudaEam,ut patrum exemplo monitirefipi/ fcant,ni rurfus uclint l'ram dniina, pœnafcg pnoribus fimiles experirï.Ht'nc colligi non pôtjin noftra manu efle initt'um pœnitêng» *pe nos in uitat trahitcp adfcfe,amp;ubi traxeZ ftt,condonâs pœnas dedaratfefe nobis pîa catû eflè reconfiliatûc^. Et qæpræcipit con iKrtimini ad me,no confequit in noftris ui tibus enê,refipifcerc,feu conuerti. Sicut, qa fcfe diligi præcipit fup oîa,n6 confequit id •n noftris uiribus efle,qnia prgcipit. Imo ob boc ipm qj præcipit, non eft in noftris uiri/ bus.Præcipitern in hocinpoflîbilia, ut mi/ fericordiâ fuam nobis c5mendet,(îcut infra delcgedicemus.Etcurno Sophiftæin Za/ chariæ prophetiahâc etiâ fententiâ obferua/ runtquæin cap.x. continet.Et conuertam 'Os quiamiferebor eor^, 2lt;erunrficut fue/

H Y P Ô TY P Ö s E s TE 0 L O ö. nint, qn non proteceram cos ♦ Ecceipfeatt fe côuerfuijî ludâ,nccp iiero^prcnlloR: bc nefacla.lêd ^pter iuâ ipfiïis mifcricordiam» Simjleslocos commcndotuæ, Chriftianc Iedor,ïnduftriæ « Futurum enim eft ut ubi famibanor tibi fcripturac ufusfuerit,nullo negotio qscûq; fophiftai^î argutias diluas,

Habes lector de U) ingenitx peflisqaSta rnihï uidebat dici debere, Necß plura rcqup renthi qutpotius dnnnar^ liceraf^ ledione mchdirationccp formari uoknt, g humanis cômen tarifs,Nam,fàtifFicnnulIa comenta/ tione poteftjffs quorû anîincertfs difputati onfbus,uarffs hominû fententffs atcp opfnk onfb’'cofufînfhflnffi'carn3lfa fapfût, Vnus cft fdcm(^ ut fi'mplfcfffîm^jfta ccrtiffim^do/ dor, diufnus Ipfrftus, g fefe amp;nbsp;proxfme SC Fmpbciflfme in facrfs Ifrcrfs expreffitdfn qs ubi animus tansudiiti transformatus tué'' rit,turn demiî abfolute, fimpliciter, exadej uraliarûrcrû theologicarn.ita huius locfra/ tionêcoprchendes. Qiii pendent no afpiti tus fed hominû iudicio èftimatfoeqînôrés ipfas,fed uix ténues quafdam rerû umbras ccrnütjiion alitér atcç illi in Platonico fpecu

PER PHILIP. MEL AN GH.

Qins cm turn phifofophorum, turn fchola/ fticorum theologiftarum propham uirtuhf ^litincùformâ uiditC' Metiebanttheologa/ ftiipcccatû originale,no nifi externis operi ^us,interim animi maIiciâ,6C ueliit interen feni morbSno uidebat.Et ut maxie depre/ ^enderint quorundâ adfedluum improbP htetn, tn nee omnes, nee eos animaduertit •■’tiOjgbus c3 in primis fpiritui diiiino bel/ ^iinieft,nempe blafphemiam,odium dei, •^orem fui,difFidere deo ÔC hoc genus itmii ^erabilcs,qui homini fic infiti funt, ut non una aliqua parte tantum,nempe in adpeti fiifenfitiuo hatrcant,utifti docent, ièd uni/ Uerfam natura occuparint, captiuamcp ha/ team. Adfedlus iftiinfirmitatê uocantfed hlem quae hSanis niribus uinci pofîît. Seri/ ptiira contra negat nififpiritu dei pofle uia ei camis adfedlus.Quia quos filius liberauc , iidemum uere liberifunt lohann. viq.

Rfoinde nihil temoueantiftorum figmen/ tade externis operibus, de adlibns elicitis iioluntatis amp;nbsp;fimilia De corde iudicat deZ Us,nonde externo opcre. Non emqiiomo iridet ho, nidet deus ut in hiftoha regu legit Et uel hiiic licebitafhmare,,quantû damn» D ij

HYPOTYPOSES T H E O L O G’ dcderit rebus Chnftianis phifofophia, cum Tficologaftn'noftn'philofôphiam fecutifta xerintbona opera,illâ cxternoî^ operu pfo nam,quacquânihilmereant uelfofailiaia Euangeh'ode fatuis uirginib’parabolado/ cet,Nihil ein uirgincs præter pharifaicâ iü/ ' fticiâjhoceftiexternorû opcrfr umbras deß/ gnant. A t quid aliud docent ph il ofophi nifî opera externa'Tc3 de uirtutibus diiputant, an non oia referutadexterna opera SCillos fiditios adus elicitos Sed cæci funt du/ ces cæcorû,proinde optandû eft,ut animos noftros deus a rationis hûanæ iudicio phi/ lofophiac^ adfpirituale ludiciû transférât. Nam quæeft cæcitas humanæ rois,fieri ne/ quit,ut citra lucem fpiritus,abrolutâ peccati luft/ciacue forma cognofeam”. omnis hna/ nae rois captus tenebræ funt. Lux eft Chri fpiritus,is folus docetomnê ueritatê, Non poteft in relucentê Mofi faciem defigere o/ culos caro feu humana ratio,quare uelû legi obdacit,ô^ de externis tantâ operibus feu fi dîiciis ^poûtis,ud intentionibus quas uo/ cant, ucl de litcra, ut Pauli uerbo utar,iudi/ car. Spiritus uero profunda fcrutaturamp;^pc/ nctrar.Etutcoi^ quæ depeccato original!

Perp HI LI P. melanch. ^pfimus fumma paucis uerbis indice fa/ oiiciâ thefes ali^tjUelut s At^xojJ fuperior 5» gt;nbsp;PeccatS eft adfedus contra legem det 2 Qiiia filii ira: nafcimur, fit ut fine fpiriti» dei nafcamur, 5 Qiiandoqixidê in homine no eft fpiritus lt;lei,nihilnificarnalia fapit, amatamp;quæriu 4 Hine eft in hoe contêptus QC ignorantia ^i, Sc gdgd uiciorû pfalmus deftribit Dixit infipiens in corde foo non eft deus» J Ita fit ut homo p uires naturales nihil pof fitmifipeccare»

Nó emtantu pars hominis qua uoeât ad petitû fenfîtiuû ê obnoxia adfedib^ peccati,

Qpquidê cor immundû eflê feriptura te/ ftatur,confegt oês uires hûanas effèîpuras. 8 Significatem cor non mo fenfitiuûadpe tit«,quê fie ifti uocant,fedfedê oim adfedu Sjamoi^jodiorû, blafphemiç, îcredulitatis» 9 Sicut cor fignificat oîm hûanorû adfedu nmfedê, itaôCcaro omnes naturales homi/ nis uires»

gt;0 Carnale,quidquid per naturæ uires fit, Socratis conftantia, Zenonis moderatio, nihil nifi carnales adfedus funt.

Semei in epiftola priore ad Corinthios

D il)

HYPOTYPOSES THEOLOG.

uocauù Paulus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;animale rationiso/

pusjutphilofophjcasuirtutes, ( 4t(XiHoJ’* ïi Atep ibidem palam eftdânan peccati

• nbsp;nbsp;nbsp;AliasnunquS.non uocatcamêquidgd

in nobis, quâtumuis in fpeciê bonû uidcat, cirra fpûs fan di opera fit, ut adparet in cap. odauo ad Romanos.cS inqt no potuiffc iu ftificationê legis impleriper carnem. Qtiis no uidet hie fignari carnis uocabulo,pod(n mas homisuircs,quæindenthoim iudicio pofle legi obtêperare, Idem docetSCcaput tertiiT pofterioris Epiftolæ ad Corinth.

14 Id qd* moncre uolui ne cui imponeret /choIafticijCûdiftinguûtadpetitû inteliedi j u5 ôi fenfitinû,tribuûtcp fenfui prauos adfe dus, intdlediuûadpeditum libérantuitio. iT Qiiâ fententiâ fcholafticoi^ illi feriptu/ rçlociqnos fup citauim’fatis redarguunf, Neqi iuuari poiTut Origene ut uidtri uolnt ubi ille de aîa carne SC fpû diflèruit. Quanq gd ad nos gd Origenes fentiat,cum nos de fcriptur£,no deOrigcîs iêntêtiadifputcm*’î' Kf Qd*fcholaftici negât oîa hoîm opa pec eata elïè.caulîàfuitqjocFos tiïi defixerant in externa opa, adeoepin uelatâ Mofifacie, de adfedibus non iudicabant. Ad deus cor

PER PFtlblP. MELANCH. fie adfcdiis ïudicat.

17 Eadê caufla fuit cnr finxcrint liberS ar bitn'ûjuidebât cm alicabî in operibus exter His quâdâ eflè libertatê, Sic ein nidicat caro de externis operib’. Côtra fpirit’ oîa nccefz ^ario euenire docet iuxta pdeftinationem,

18 In adfcdibus nullam efle libertatem fxperientia docet,

* 9 Pofteag oîa in fcripturis ad externa oz pera referri cœperunt, lemel uniuerfa feripz tura obfcurata eft,nec intelIe(Sû,quid pecca lunijgdgratiagd lex, quid Euangdiû, gd Mofes,quid Chriftus.Ethas tenebras plup’ 9 AEgy prias debem’’ impigiftiô^ cxecraz bill fcholafticorû Theologaftroi^î philofo. ’o Quæ fit ilia cognata cordi impuritas, puitas,neqcia,q peccatû origîale uocam^, déplorât«^ oês fâdîi,ut no fentiat rô, palâ fiz tt,c5 lex reuelabit.hoc ê, cû aperuerit ocFos côfcientiç tug de^,ut infra de lege dicemus* Debeam’ hoc loco etiâ de pcccati frudib’ hoc ê,de uictorSgnerib’di(putarc,Perin at c^in Epl’a ad Gala.recéfuirfrud’ carnis Alt; poftoP,fed ilia g le gfcp dephêdet.Chriano fitis eft feire,omnia naturç opera, omnes ui riûhûanarû adfcdus iSC coaat?çfie peccata

D iff)

HYPoTYPOSES TEOLOG. lam gs adfcdtus oês qat recenfereC fi genera m'dorS ab adfedibiis,id qcf fieri debet, æft* mem^, Alioqui g uirtiitû SC uiciorûfortnas ab externa fpecie operu acftimarnt, qties j^tutib^ in'cia,^ iiicns uirtutes ^didereCPro inde relinqm^ horû iudiciû fuo cuiufœ fpûi

D E L E G E.

LOcus de legibus no paulo clarius aperi et uim rationêcç peccati,fiquidê peccati cognitio lex eflè dicit. Quare,fi quid fuperi on loco de eliîe uidebit, fartiet hic, ni fallob qui fequit.Qiiang no hocagimusut oîa, q de fingulis fortafle capitibus dici queât cea ceruemus, fed nome datura tm comuniffî-' mornlocoru facimus, ut uideas nndefuiha Chriftianæ docfïnnarpcndeat,ÔC ^rfumfcri ptura potilîîmû referêda fit ♦ Atc^ hos locos uoJo non uti me magiftro, fed monitore,e fcriptura,nôe mco cômentario,difcas. Na crede mihimultûrefert,efontibus petas,an ex lucanis tantarum return materiem.

Hic non modo dukiores aqug e fonte,ut poeta dixit,fèd SC puriores hauriunt.Quan to certias em eft,qd’fcripturæ prçfcribunt, quâ quod e commentariis decerpitur.

Ëft aût kx fenccntia,qaa bona turn prx''

PER PHILIP. MELÄNCH. ^’piun€,tum mala prohibent,lus eft audio/ litas agendi fccFm legem .Pro legibus,amp; co leges mlta funt a ueteribus didla,qug ex 4 fonte manarint paulo poft indicabimus..

Legum aliæ naturales funt, alias diuinae, sliæ humanæ.Denaturalibus legibus,non/ dtim uidi netç 3 theologis,nec]^ a iurifconful ds aliqd digne fcriptS. Nam cû naturales di cant, oportebat a ratiois humanç methodo can! formtàs colligi g naturale fyllogifmû, Hqd’nondû aideo a quog fadlum,ôd hand fcio an oino poflît fieri, nêpe ufcpadco cap/ ta, occæcatat^ ratione hûana. Porro elle in nobis legê naturæ Paulus mire elcgâti ôd ar guto cnthymemate,in fecûdo capite ad Ro nianos docet,cû lie colligit.Eft in gentibus côfcientia fadlum dcfendës ucl adeufans, S igitur Icx.Qiiid.n.aliud eft cofcientia,qfa/ tSi noftri iudiciS,quod a lege aliq aut côi for mala petituilt; Eft itacß lex naturæ fententia communis,eui oês homines pariter adfentt ttiur,atcj;adeo quam deus infculpfit cuiufcß ciiiufqj aio,ad formandos mores adcômoda ta.Nî ut funt in difeiplinis theoricis,ut ma/ thematis, quædâ communia principia fine Koivoa UvvoiM ’«TîjôÂH-l-flç^qualçilludeft,totS

HYPOTYPOSES THEODO G, cflè mafus partibusJta (ïinfqiiædam in rno ralibus turn pnncipia communia, turn con/ clufiones primat,utendum eft enim docen digrânaiftorum uocabulis, regulæ omniS humanarum fundiônû. Has rede uocaue/ ris leges naturac.M. Cicero in hbris de legi/ biisPlitonem imitatus ex natura hominis formulas legum deriuat,quod ut non dam/ no, i'ta urbane magis qua exade fieri uidio. Incidunt autemineam Ciceronisdifputati onem etiam plærai^ impia, id quod fere fo/ Iet acciderc cum methodos ponus com/ pendia rationis noft rç {cdamiir,quam diui narum literaru pratfcriptum, Eft ein in uni/ uerfum fallax humani captus indicium pro ptcr cognatam cæcitatcm,ita ut etiamü fint in animos noftros infculptf quidam for/ me morum,tarnen ex dcprghendi uix pof fint.Qiiod uero dico leges naturæa deo im preflas mentibus humanis,uolocarum cog nitionem eflê quofdam,ut ifti Ioqu3tur,ha/ bitus concreatos,no inuentam a noftris in/ geniis fed infitam nobis a deo regulam iu/ dicandf de moribus ♦ Id ut conueniat cnm Ariftotelis phifofophia nonlaboro. Quid enim ad mc qiüd fenfççit ille rixator^ Omit

PER PHILIP. MELANC H. toautcmea quae cum brutis communia ha bemusjuitâ uteri, gignercep amp;nbsp;aliud ex fefe procreare.quac in ius naturç referunt lurif/ confulti,ego naturales qsdam adfedus anv mantibus communiter infitos uoco.

L cgQ autê,quæ ^prie ad hominc pertinêt, hæc uidenair efle capita quç fubiecimus,

• Deus colcndus eft.

2 Qiiia nafdmur ia quandam uitac fo cieta Km,nemo laedendus eft.

5 Pofcit humana focietas, ut omnibos rc' bus communitcr utamur.

Primam Icgem de colendo Deo accept/ mits ex primo cap.ad Romanos,ubi nó du biun» eft,quin inter naturales leges,earn re tenfeat Äpoftolus,cum inquit,deum decla omnibus hominibus maieftatem fuâ tonditioneamp; adminiftratioe uniuerfitatis mSdi.Sed ut poflit fylogifmo hümano col/ bgi efle deum,curiofi magis eft quam pii di/ fputare,maxime cum rationi humang non fittutum,de tantis rebus argutari, ut huius compendii principio monui.

Secundam legem , qua cauctur ,ne quis lædatur, no dubiû eft coli ex necclTitudinç,

HYPOTyPOSES teolog. comunïqua omnes omibus deuïndï,copu ïatic^nafcimur, m fcriptura j'ndicat c5 ïngt, Non conuenire, ut homo folïtarius degat, fed addenda ei eiTe auxihu m’tæ. lubet itac^ lex ne quis I^datur, hoc eft, ut certanm her nos amemus omcs,utbeneuolennanoftra iliidio Si officio oes experiant kacpbçclex compeditiir diainas, ne quern occidamus, ne rapiamus aliéna ô£. fimiles »

Sidicasjcnrigit Magiftratus fontes occi/ dimt’^’ReCpondeo^Quadoqaide ea eft rei^ humanar3coditio,exquo proJapfus Ada inuflit nobis omibiisnotam peccari,u£ fgpe a mails boni Igdant, adnitendQ efle huano generi ut lex de no lædendo in plurimis co feruetjideocp cchercendos,refrenandosj tol lendofp eflee medio,q publicam pacem in/ terturbant,qui innocentes Ipdunt, quo plu/ res leruari poflint,fublatis iis g lelèrannMa net fex.neminêlgde. AtÛI^üis quifpiâfue/ »k iara hoc agenda eft,neplures lædant, tol fendijs^ is quiI^Gt,Plin:is eft uniuerfâ mul titudinê fèruare qua un urn, ant alterû, ideo (çllitur is, qui malû uniuerCx multitudini

3Ut altero facinore maliexemph' rainât Rfpub.magratus funtihincfontia

PER PHILIP. MELANCH.

Pœne,hinc bella,qae omnia luhfconfulti re feruntm lus gentium.

Tertia lex de rerum comunione plane ex fatione focietatis hSani generis oritur. Na fi inter pauculos amicosualere debet quod Uiilgo dicit Tlt;i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft, ut fint in

teramicos omniacomunia,cur no idem ua leat ita inter fe omncs cohaererc ut cohatret fratres cû fratribusjiberi cSparentibus, pa têtes cpiliberis, Nam hoc iubebatlexdeno lædcndo, Sedquia Humana cupiditas non patitur ut comuniter omnibus utamur,cor rigendaeft Haeclex, fLiperiore,fcilicet,neqs lædatur.Et eajtenus cômunicandç funt res, qtenns permittit pax publica,amp; falus multi tudinis.Namfereiuperioribus legibus cor riguntur inferiores,SC uocanda eft uulgaris Comunio ad mods qucndâ, Proinde^ ter/ tia lege alia fupponenda eft,Scilicet res diui dendas efle, quâdoqdê ita poftalet commii nis multoi^ falus. Porro quia return hSana nim ea eft conditio ut aliqua falte comuni/ catione rei^ opus fit,cS deberent efle res na tura comunes,inftitut3 eftutufu comuni/ centjUcmpe g contractus,emptionc,uendi tionem,locationê,conduâionê,ôCcaet€ros

HIPOTIPOSES THEO LO G.

Et hic ccrnis quæ fit contraduû origo « VP det hæc Plato cum in libro gnto de legibns ingteam ciuitatê optime adminiftrari, in q qua proxime accedaf ad uulgareilkid diâiï Amicoru omnia cfle c5munia,adeocp ubi non mo res inter ie ciuiûcÔmunes fint, fed etiâ fua cuiuique membra,oculi,manusjpe/ des,os,omniû publicac iniliciti feruiât, nee aliud quærendiï eflè exemplar bene coftitu tæ reipublicæ,nifieam ciuitatê inquapofîît illud Tàffizuvuo/va obfcruari,funtita(preper ti contradus per quos fuae cuiufcç res com/ municarent multis,ne nulla prorfus êet re/ ni comunio. Et hæc de generalibas formii/ Iis legff nature,quas hoc mô potes digerere» 1 Deum cole.

1 Quia nafcimur in quandam commune iiitæ fodetatem,neminem læde, fed oIRciis quoiuis iuuato.

Si fieri negt ut prorfus nemo lædat, hoc agac,ut paucifiimi Iædantur,fublatis iis qui publicem quietem inrerturbant,amp; in hoc ntagiftratus,pœnæc^ fontibus côftituant. 4 Res diuidunto, propter publicam pa/ Qm.Cæterum per Contradus abï ahorum iftoptam fubleucnt.

PER PHILIP. MELANCH.

lam qiri uokt e Poetis » Oratoribus, Hi/ ftorids adiungat peculiares fentcnrias,quac 3d lus gentiû refcrn folent jqualia funt quæ de conniibiis,de adulten is, de reddêda gra da,de ihgrantudme,de hofpitalnate, de per Wutatione rerum,6lt;1 hoc genus aliis pallim Icguntur. Nam mihi fans uidebatur cornu/ liflimas formas adnotare. Ncqiuerotcmc i^e quafuis gcntilium fcn'ptorum fentennas pro legibus habeto, Imitantur enim pleræcp bulgares fententiæ prauos adfeCtus naturg ’3ôftræ,non leges,Qualis eft hate apud He fiodum.

Sp igiAtovr« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'^’TÇoo'fôvTi 'Ti^oö'eTvou.

A« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A**

Nam hisuerfibus amicitiam prorfus Utilita temetitur.Taleéft ôiîUulgatum illud d'olrf tï Hucpertinctquod uim ui repeP lendam dicunt.qualeillud eft apud Eunpi dérn in lone.

ïhV ïucr^^eaii,

'^î Ma/), oTavJ^ ■jrÔAEAiouçJ'ça^f Kökötf-

6s ri^, o\i^iilt;ri/j.rSCi^àp’KÿM vôià©^.

, SûtSC in iure ciuili,qd’]tauoeât, plcrq? dafedus mqgis humanos, quam naturales leges præfetereiuia.

HYPOTYPOSES TEOLOG.

Quid etil eft a fege natiiræ alicnius feruoriï captiuitateç’ Et inciuiliter nullis no côtraâi bus praetexitur id quod inter eft, Sed de his alias.Bonus uir attemperabit ciuifes confti tutioes equo ac bono,hoc eft, turn diuinis, tumnaturalibus legibusjcontraquasquid/ quid conftituit,non poteft non iniquû eflè» Et de legibus naturæ hadenus, quas fi po/ tes exadiore fubtilioreœ ratione digerito»

DE D I V I N I S, legibus*

Dlüinaeleges lunt,quacper feripturas canonicas a deo fancitç funt-Ordines eaijt tres fecerSt, funt ein aliæ morales, aliac iudicialeSjaliæ ceremoniales.Morales funt, qdccalogo præfcriptae funt, in quas référât Oudiofus oês leges quæ de moribus in tota feriptura proditæ funt, Qiioties eîn eadem fex in feripturis repetita eft.'Eft aût obferua dumhicne decalogum exponam^ de folis externis operibus,partiamurq? in côfilia SiC præcepta more fcholaftico, quare paucis curram fegum tormulas,

Triapriora præcepta. Non habebis deos alienos. Nó adfumes nomê dei tui in uanS, Mcmêto ut dicm fabati fandifices* Nó du/

IPER. PHILIP. MELANCH.' tkim c quin Chrs expofueht per häc lege,' Diligcs dnm deum tu5 ex toto corde tuo SC in tota aïa tua, SC in tota mente tua»Videt, authocefle triü ülarü legum difcrime,tam/ etfi ad idem ocs pertineät,n empe aduerum cultum dei,ut primS.No habtbis deos alie/ nosjprcprie ad adfedus reteratur, ne quid amcmiis,ne quid formidemus præter den, ne noftris opibus,uirtute,prudêtia,iufticia, aut ulla plane creatuta fidamus, fed fola dei bonitate, qui adfedtis adeo non funt in po/ teftate noftra,ut necç quid fiducia ,neq5 quid metuSjUei^ quid amor dei fit intelligat, nifi a fpiritualiffîmis. Ad banc lege pertin êt plg racpin^pheticisliteris, deformidädodeo, de fidcndo in deum,ÖC fimilia. Mirabiliter a»t huius legis uerba comcndant nobis tu fidiiciam tum metü » Nam q«? ait, ego fum domin’ deus tuus tortis Zelodes, uifitans iniquitatê patrS in filios SCc. interminando terret declaratc^ metuenda eflê uim irg fug* Rurfus cum addit fe facere miièricordiâ in milliahis qui fe diligunt, an no hic eomcn/ dans bonitatem fuam,cxigit ut fe amemus, fua bonitate fidamus SCc. Omnipo aut ma/ ioracxiuntjquâquæ uerbis humanis quea

hypoTYPOSES TßOLOÖlt; confeq U j.Scholaftici docucrût dibgere deû’ idem e{rc,qd‘ uelle dc5 ecjqd* auditjno inui' dereei rcgnu,0C hocgenns miilta uerbis ob fcunonba qua q ipfnn fuis fcohsinteRrgere potuerit.No^.n. fein poteft quid fit diligc^ K deu,nift fqiritu docente,hoccft,nffi re ip fa fpiritu innatnat’’ experiarc. Habes primi præccpn op’, fiderc deo,diligerc ac timexe deu. Hgc adoratio eft de qua Chfs ait. Ven adoratores adorabûtpatrêinfpûôi uerita/ te, Hiïctalcm adfetftû fuafponte fequef cul tus externus probabilis.

Secund« peeptu, Cauet ne nomen dei te/ mere ufurpet,planecp ut ilia ipfa fidêq'te me turn Si. amore dei teftemur ufu nominis di/ uini.SC ficut pri’ praxeptB adfirmatiuS eft^. exigés (idê ÔC amorê,na ôf hocadfirmatiuS eft,exigitcp ut celebrem’ nome fiC gloria dei inuocem ’nomê dei profugiam’ ad nome dei,uelut adquendâ munitiflîmû porta u'u remus p nome dei.Deut, vi.pfallam’ fetfm Dauidê nomini ei’,agnofcamu(q? illud So/ lomois,Turn's munitiftîmanomê dni,Iau/ demusjcclebrem’ bneficentiâ ergo nos dei, agamus grattas, planeqî omia anobis fiant, ut ait Apoftolus in laudem domini, Vides

PER PHILIP. ME LANG H»-tpriore mandatOjGciindum promanarc* Tcrtiu pceptS lubet, ut fabbatû fâdificet, Ut uacem’ a noftn's opcrib?,hoc eft,ut patigt; arnur actoHerem^opus dei, mortificationc Uoftri.PrimSexjgitfidê.SecundûIaudê no minis del ,Tcrti5,toIcrantiâ opcriim Dei in uobis.Hoc pceptu in primis uiolant, g præ dicant opera moralia, dC liberi arbitrii uim. Exigit cfh liberi arbitrii mortifteationê ÔC populus noiii teftamenti, cû habeat ppetuS wbbatUjis êcui^’earo afliduo mortificat, fpf ritus uiuificatur.ïgnorantœtû fabbatû tam Chriftianifmûjifti liberi arbitriiadlcrtores, ÔC inimici cruds Chrifti,fuis fe opcrib^,fuis conatibajiuftificâtes i Excmplû ei^feqiiunt in fabbato ligna collcgerat. Numeri, xv. Vides itaep tria pcepta, Deo ftdendueflè, Laudandû eflè de5,amp; rolerandû ei^ opus î nobis,côprehendi bac fententia, dilige deS ex toto corde amp;c.Nam g fie diligit,is baud dubie fidit,timet,Iaudat, tolérât^ ardentiflî? mofpû.Non inftituie3cponerelcgê,id efn cj tnô poflèt P copendiû fieri Sed hæc uokri monere,^ (cires errare eos g no putant cxp gia nobis mai’aligd uirib? liûanis. Quilati orê expofitionêpceptoi^ defiderat, regrat F a Eutherilibellogermaîco de bonis opib?.

nvPOTYPOSES THEOLOG* Hic Sophifte bis errat, Primû,cp cêfent no rcquiri ièiiexjgi inhac ufçafummû atnore dei, fie indicant Qi. de reliqiiis adfc^ib^»Por ro banc fententiâ fatis elare réfutât hic text^, Diligas dnm deum tuû ex toto corde tuo, tota anima tuajtota mente tUa.Nam' fi totS cor fibi depofeit deits, non permittit aliqn cræaturæ parte.His utinâ contingat Hcliaf a1iqiüs,q^ doceat g infœliciter claudicent,q cordis parte créaturæ, parte deo tribuenda exiftimant, Impleri nô poteft dumin carne iiiuimus hocpracceptij, ad non ideo,no git,rlt;^d omnes rei fumus dû non pfolüimus quod debemus, Ati}? hoceft qcfiupra dixi/ mus oês hoîes iêmp eiïe reuera peccatores, femperqj peccare. Et infra ubi de gf a difpiM tabitur,rurfus excutiendû eft, quatenus iu/ ftificati, quatenus peccatores fimus.

Deinde Halfucinantur Sophiftæ, qgt; no/ fîris uiribus cenfènt impleri poflê tumhæc tû reliqua precepta,nam de externis tm ope ribus praecipi arbitrantur, ut ne colamus ce remoniis officiis cß externis plures deos aiit j'dola amp;c,Nos ut de adfedibus exponamiis fegem faciunt ipià kgis uerba,Diligas dnm deum tuû ex toto corde,lam caro fefemaxi

PERPhILIP. MELÄNCH.

We amat,fuis bonis,fua prudentïa,fua iufti'/ fia fidit.Id eft em qd* ad Ro^vutait Äpofto Ins,Caro quacrit quæ fua funt, SiC rio poteft Ifgi dei fubiici, Non poteft igit armrc deü, fideredeibonitate Sgt;Cc, Magna 8C incoprae/ lienfibilis res cftamare deü,ncmpehilari pe ‘^ore SCgrato complediper oia uoluntatê diuinâ, eti'am tum cû damnat óó mortiftcat» Qiiæfo itacp te Sophifta, utrü inferos uelle 8^ ppetuu fupplidum natura poffitç’ QtiodS finegespoffe negaetiam pofte a tarnedeü ïiber aliter amari.

Reliqua pr€^cepta,quæ fcd'e tabulæ dicun Wr,exponit Chriftus,DiIiges proximum fi futteipfum,amp;^ pleracglonga oratioe in cap. '^♦Matthæi.Et caritatislegcs^pe înumera/ biles recêCct ApoftoIus,cap,xii.adRoma/ ^ios.Has uero etiâ leges Sophiftæ expofiie/ ’’unt de externistm operibus,nempe fatiffa ^umeftê legi fi cædem non facias, fi palam ’lôfcorteris S^c ♦ Contra Chriftusexponic legem de adfe(flibus,idc^ adfirmatiue.Lege •ion Decides, præcipit utfimus corde erga-^fuis dextro, candido, iiberali, expofito ad lt;îuæiiis officia. Nemaîû malo retalicmus, ’ielitigemus de rébus noftris.Breuiter ne re

E iq

HYPOTYPOSESTHEOLOG. fiftamus malo, dcmq? ut amemus etïam ini/ micosidcpJiberah'tcramp;candide.Itafcginon mœchaberiSjfati'ffadiT putant,fi non dcfig/ nem’ flagitiïï externo opere. Chriftns uero fic exponitjUt doccat exigi cafti'tatê Si. puri/ tatêcordiSjïtautnecp ciipiam” turp)a,rcli' qua in Euangelio per fefc diligens lclt;?lor oh leruabjf,

DE CONSILIIS

Eftamp;T hfcfœdc ac impic errarS a Sophif/ tis,cS ex lege diuina fecernnt coGlia.hoc cft dücueriït quædânocxigiadeo neceflàrio, ièdfuari tm,utfî cui Iibeat,optemperet,Iibc rantcp periailo eü qui nó opremperet, Rc-' cenfent autê inter cofilia ea ferc,quac funt in capite.v.âpud Matthæû.Diligerc inimicos, nó refiftere malo,nefcïrc lires SCcótêfioncs f ori, de male merentib’ bene mereri, dottaigt; re,mutuo dare eni’ egentijdefgata etii for/ te, Hec oïa exigi dicemus ÓC inter precepta numeramus. Chriftits.n.palâ damnat cos, qui no diligût nifl amicos, cum gentibus S)!. publicanisæquat.Itêeum qui irafeit proxi/ mo, aut quifaftidit proximii racha dicens, iudiciircamfacit, Quodftcófuïebattin.ti« .

PER PHILIP. ME LA NC H. wafccremur, quid l'ntcrminaamp;at ludiciûi Si liber» eft l'rafci ofFendcndi,aut nô irafcijCur pœnas intentabatç Exigi't qui pœnas l'ntê/ lat no confulit, Præterea cû præceptS fit di/ iigi proximos^n nô ilia omma,quæ ifii îcet confilia numerant,amor côplcdit.EtPau' lus in ci^.xiij. ad Romanos jhæcoîa refm in legc.Diligas proximû fient teipfum.Et.i lohan.in. Filioli non diligamus uerbo necß lingua,(èd opère ôd ucritate,id eft, ÔC. ab antgt; mojcandidccp diligam*,amp; illû amorem no/ ftrum teftemur ftudiis ac officiis. lam fi îter leges numcrant,quod fcn'ptû eft, Non con cupifees amp;£. cur nô habêtpro kgibus ca q côpleâitur, An non concupifccntiæ opus eft iraCci inimico,rcm uindicarc,nolk pecu/ niâ periclitari aputinopem. Fateanf igitur amp;nbsp;hacc pcipi, fiquidé præcipi uidet ne quid cócupifcam’Denicß cur nô totâ legem,cÔ/ fill» îterpretant, figdê parte legis refigunt îquot; Sedinquies.Adumeftde meare familiar/, fi cuiuis largiendû eft.Rcfpondeo,hoca car nis prudentia praetexi cupiditati tuæ* Nam fpiritus iudicabit facile, quaten’ largiendû fit, amp;nbsp;libêter ftio carebit modo fubuentû fit Piopij fratris. An ignoras deberiproxîo q» E iiij

HYPOTYP OSES TEOLOG., Helles tibi fieri î” At omniû iniuriæ obnoxH crimiis G uindicare non licet 7 Rede, Nam bare uità crucis eft,ut iniuriæ fis obnoxiiis» Rapient noftra mali,fi repetere iudicionon Iicet:Hoc magiftrat’’ intererit cauere,ne dâ/ num dcc chus chu, tuum eft boni côGikre, hoegenus cafus, Sed quid ego argumenta carnalis prudetiæ diluere conor C cQ fieri ne queat unq ut probet legê diuinâ nifïquifpi ritualis eft, Quid,cur præceperit Chrift’no intdliges,nilibeatfacere.lmpofueruntctiâ bufufmodi carnales argutiæ lophiftis, cS pa rum ciuile uiderctur oïm opes ita uulgariut non liceret uindicare fuû cuicp, Inhumanß etiâ habebat,ignaiusfrult;fiiu eflèociû,fialie nis opibus frui tufopoflènt.Hincepræcep tis confilia fada ftint,amp;r recepta eft peftifen/ tiftima opinio, no pofte res publicas admP niftrariiuxfaEuangcIiû,quafi taîe aliqii/d tradiderit Chiiftus,qd'ad pauculos tantum monachos,etnôpotius ad uniuerfumgen’ humanûptineat. Qtiid ein oportet effè co/ munis Euangelio,quod Chriftus uniuerfæ naturæ pr^dicari iuiîît. Diluit aût amp;nbsp;Augu/ ftinus inEpla ad Marcellinûjquæ in ordine Auguftiniai^ Eplaijî gntaeft,hocgen^car

PER PHILIP. MEL ANC H. nalcs calumm'as aducrflis lege qua in'ndida (Phibctur.Porro no uetat feeler a punin' a ma giftranbus jlmmo hi ger unt gladiû ad ter rè' dos malos,ut Apoftolus Ro, xiij. dicit,fed Uetat ne nos priuatim, cupiditateiiindidæ, niutuo conficiamus.Magiftratus intereft ca Uere,ne damnn accipiat refpublica. Tun eft priiiatâ iniuriâ ferre ac ditTimulare, Fortaf/ fis aöt bac de re infra cop io fuis difputabit.

Eft aûtin Euangelicis literfs confiliu, id tpquodfciam,unicum decœlibatu.deq^uo Chriftus aitjQiiipoteft capere capiat,Mat; xxi.cap.Etinpriorc Epia ad Corinth.cap, vij,Paulus, De uirginibus pceptû dfiinó ha beojcofilium aût do, tanq mifericordiâ cô fecutus a dno,ut fini fidchs. Exiftimo ergo bac bons ce ^pter inftan te neceiTitatCjqnï bonSeft homini ficeflè. Alligatus es uxori noliqugrercfolutionê,folutuses ab uxore, noli quærere uxorê ÔCc, Non eft aût qcF hic difputes,utrû côfiliafintfuperiorapræcepz tis,Scholafticoi^ ftint iftæ ineptiæ,qui neep gd precepts, neep qd confilium eflctjintelli gebant. Noh.n,implet prçceptS de no mo: chando,quant3uis cœlebs, Qn non poteft fieri, ut no irritez côcupifccntia, quantSuis

E V

hypotyposes theolog* caftu. Atpræcepto cocupifccnïia prohiba ta eft, cui ncripotcft utpropius refpondcat abquis coniuga,g alicubi uirgjnes.

DE MONACHOR VM VOTIS Qin'd autê de monachorum «otisfPfJnï® quod ad ipfam uoti rationcm adtinct -, neep præcipit neep coftifit fcriptura,ut quidpiam deiioueatnr, No^bat autem deus,nifiqux Bcl præcipit uel conftilit, Quarc non uideo quid accedat pietati per uotü, Noexigebat Mofaica lex uoucriquidpiâjcd pmitteba. Euangeliu cü in totü fttlibertas quædâ fpin Éus,prorf3 ignorât uoto^ lèruitutc.Et qoa turn mihiuidet, folafidci amp;nbsp;Euangelicæli^ bertatis ignorationc fadû eft, cur receptafit nouendi cofuetudo. NecnihiLpugnatcafv de, gShbertate fpiritus uouendi ritus, Do/ cent ctia ftholaftici opus e uoto fadS pftarc open, qd* ci tra uotS fit, Impii holes pietate ab operibus æftimâtes amp;nbsp;non potius a fpin tuet fide. Et cur propter uotu pferunt opus cum tarnen nec cxigatur,nec confulatur oo turn. Deindequæfoconfidera quiddeuo/ ueatur.Promittunt coelibat-us,paupertas,rt obedientia. Coelibatum nonnego confuD* Sed cum ea fit imbictUitas carnis noftræ jUt

PER PHILIP. MELANC H. Chriftus etiânegetoês caperefermonêdc cœlibatu quid attinet «uigare in tot homi/ nS milia rem adeo andpitem amp;nbsp;periculofâ» Ex uet eribus hereniitis,quautû ex hiftonis tolligi poteft, pauci adeo fuerç qui féliciter c3 carne dimicarît,cQ tn lëdulo emacerarent corpora fame ac fiti, eflèntqj aduerfus infidi asdæmonis diuinaj^ literair congnitionc Wunitifïïmi.Nos quomodo uincemus in tS to luxujin altiflïmo ocio,adeo inermes, adc oignari facrai^ literal^,ói Euangelii,^ nifl fis inftrudifli'mus infoelicitcr cü Satana co/ grediere ♦ Et fucceflus docet,quâ prudenter tioueam’.Porropaugtas ab oibus ChriRia nis exigft iure diuino,adco non tin ad mo/ nachos ptinet.Eft auiê paupertas Euâgeli ca,no mêdicitas ilia uulgaris,fed fua cS om/ nib^’habere comuniajlargiri, donate oibus cgêtibusjô^ rem facere,in hoc ut aliéna ino/ piâ fubleues, No eft Euâgelica pauptas ni/ hil pofliderc ,fed ita poffidere, ut aliéna: rci ^curator? tc agere lèntias, no tuae.Id Qddo ce t PauP ad Ephe.iiii.Magis afft laboret op ando manib’ ftiis,^d bonû eft,ut habcat un de tribuat necefiîtatê patiêti. Hue ctiâ refer/ tipeteft,^deftm Euâgclio, VadcÖ^ (tende

HYPOTYPOSES TEOLOG.

oîaquæ habes ÔC da pauperibus .NâficillS uolebat Chrs pauperê elle, ut daret » Nunc nos paupertatê nihil uocamus, nifi ab alliis acdpcre» Vides quanta abfit ab Euangelio mendicandi inftitutS^ utexigitur pauptas ita amp;nbsp;labor parandæ rei, non noftra fed fra/ trum caufla. T antS abeft ut mendicitas pro betur, Poftrcmo obedicntiâ promittûtsfed hancfinguliparentibus,prçceptoribus,ma giftratibusj'urediuino debem^’, Qiiareniil la eft perfedio pecufiaris in inftituto mona/ ftico.oednunc de monachis no libet difpu^ tare.uiderint ifti q Chrane fenferint,q mo nachoi^t condicionê ufcpadco nulli nógenc rihotniniï prætulernt,æftimâtes no a fpirP tu ChrianifmS, fed abexternoi^ operflfpc de.Quondâ monaftcria nihil nifi fcholæ rant,degcbâtcoelibesfaa Ijxjnte fcholaftici amp;nbsp;gdiu libebat, utebant cum condifcipulis comunitcr orbus rebus, obfequebant pare / batitliberaliter præceptonbus,unapfalleba tur, orabatar, diflerebatur, habebatc^ totS uitae genus, no pro peculiari ^dâ Chriftia/ nismo,pro ftatu perfedionis jUt nûc Ioqu3 tur,fed potius,p imperfedoi^ tyrocinio ac rudimcnto, Atc^ utinâ cadêhodiemonaftc

PER PHILIP. MELANCH. riorum coditio eflêt* Nam I'ta SiC fcholas ha? tcrcm^ fandiores Si minus fugftitionis ÔC ’’npietatis.Iriquam.Chrift ianaru parte potentius rcgnat Antichriftus § inferm'tuz temonaftica,

Deludicialibns S)(. cetemonizlibus^ Super flint iudicialcs 06 ceremoniales te/ SCjdc qin'bus no attinet in compêdio plu/ fa dicere.Iudiciales de iudiciis,poenis, adeo ^forenfib’ cauflîs in Iiteris diuinis populo Maico proditæ funuHoc gen^leges igno/ faut euangelice literæ,q» uindiciaî Chriano populo prohibetæ fint,Slt;^ mandata paußtas ferumqj comunio, Si interdidum fit forü, ut docet Paulus in priore ad Con'nt.vi.capi quidem omino delidum eft, çp lites nabetis inter uosinuicem.

Ceremoniales deritib’làchficiorn,de die ff’m difcrimine,de ueftibus,dc uidim!s,de/ hoc genus aliis prodi tae funtjn quib’ n3 dubiu eft qn fint adumbrata myfteria Euä/ gdiijUt docef. Epiftola ad Hebræos,Item lo daliquot ad Corinthios, S)i teftant idê pro/ phetarum literæ alicubi,qui fere typos legis ad euangelica myfteria accomo/ darum. Qualia funtin pfalmis plæracç.Pro/

HIPOTIPOSESTHEOt/0 0. inde ïn hoe genere regren dat funt ahgoriff » fed prudêtcr.Nâ hk pas g puehhter mept*' nnt etil magni fatpe anderes» Nee alïcgon cam interpretan'onê admittimtnifi ritus fad:a,ïn hoe prodita,ut effent figna aliaij!: k rS, «t faenficia pondfleatits Leuifici in hoc prodita funt,ut effent figna faeerdotii Ch« ib' »laminfoelieitertradabit allegorias,nifi qui uniuerfac fcripturac peritiflïïmus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

cile aSt iudieabit fpiritas immo fenfus com munis,quaten^ ÔC in qua parte liceat allcgo riis uti.Necillae paru conducût ad intóligc^ dam uim tum legis tu Euangclfi, mo appo fite tradenuld quod oftendit Epiftola He/ brXis inferipta, quac Aharone cS Chro co/ parans,mirum eft, quam clare ob oFos po/ nat Chriffum,quä proprie doceat,qd bene ficioru per Chriftum orbis terrarS accept/ rit, quid conférât Chripontificatus hûano generi, ut no aliunde iuftificemur, niff per Chrifti facerdotium»

Supereft ut de legis ui, deinde abroge done dicat, g loci in primis hie requircndi funt,fed qn ea difputatio non poteft intelh/ gi,nifi conférât lex adEuageIiS,infraubide Euangelio dixero,fimul de ui legis A

PER PHILIP. MELANCH. gatfone diffenmus. Nuc adn'ciemiis ad hue locum,quid de humants legibus fentiri deZ beat,

D E HVM A N IS legibus, j Leges humanae,flint qiTæcu($ tandem ab bominibus conftituunt.Et ut nunc habent bomtnS res,Legû humanarum aliæ funt ciZ ufleSjMiac potificie, Ciuiles,quas in re pbuli ca fanciunt magiftratus, principes, reges, cû Mitâtes, Hujufmodi legû audoritas que cen ' fetidebeatjdocetPaulus ad Rom.xnj.cum •nquitjOmnis anima poteftatibus fublimiZ oribus fubdita fit.non eft enim poteftas niFr ’ Dco, Qiiæ uero funt poteftates,a deo orZ dinatæ funt, itaeç qui refiftit potefttati, Det Ordination! refiftit. Qiii autem refiftunt,ipz fi fibi damnationem acquirSt.Nam princiz pos no funt timori boni operis,(êd mali.Nî ’Magiftratus amp;Iegum ciuiliû non eftaliud officiû,nifi punire SC arccreiniurias. In hoc finciunf leges de rcrum diuifione,de con / traben dt formis,de poents maleficioi^ .Dei miniftereft magiftratus,ultoradiram *iqui deliquerit. Porto non hcet magiftraz ^Mi ftatuere aduerfus tus diuî'num, nec obz

HYPO T'Y pose S TEOLOÖ. temperari aduerfus ius diui'nS debet. iuxtâ illud in adis Apoftolici's. Oportet deoma/ gis obedire qua hominib^.Et ex hac fenten tia faeilg tcrtimabit prudens kdîorjquaten’ hûanis legibus obnoxii fimus;. Dicem^ aut infra ubi de hominu conditione ageturjfoï taiTc de magiftratibus plura,

Qiiid aût de pontificis legibus 7’ qten^ tifices ftatuût de litibus SCiudiciis plane mu di principes agunt, aÜoq quod ad lites Si iu dicia pertinebat 8i ipos facerdotes fubiecit nis diuinû magiftratib^ciuilibusjrcgibus ac pnncipibus.Nûc conniuêtibus principib’, jpfi fibû'ura condiderQt,amp; impia ëi egreglt;2 tyrannica,de îmunitatibus ecdcfiai^,dc riti am, cômuni pecnnta Si fumptu iuuarêt, eu proferibût Si diris deuoucnt,quifqs po^^’' let a facerdote tributû,uecligal,aut hoc gen alia qup in commune pro publica neceflîri te côferunt.Scd de bis alias, fatis fit monuif fe facerdotû leges de ciuilib^rcbus cotra ritatêamp;per meram tyrannidêcoditas eue*

De fide non habeni ius neep pôtifices,ne^ que confilia,ne£puniucrfa ecclefîaj.qiuti^“^

PER PHILIP. MELANCH. nwtandi am ftatuendi, Sed fimplidter ad p faiptum facrariim literarum exigendi func articiili fidei. Nec habcdum eft pro articulo fidei,quod citrafcripturam proditQ eft.Pri/ mum,ne quid muretur Paulus iubet ad Ga/ latas CÛ ait,Si quis uobis prædicauerit aiiud qua,quod accepiftisjanathema fit. Item qui potelt fpiritus efle prophcticus qui dîffîdct a fcriptura Qiiin potius fpirit” medax eft, qi»\pnunciat aduerfus ueritatem.Et ad T i/ motheu.Si quis aliter docct,5^ non acquief/ citfanisfermonibus lefu Chriftijfupcrbus eft.Porro contra fcriptura impie multa de/ Creta funr,dc quibus paulo poft. .

Deinde non eftèhahcndû pro fidci articii lo,qd' homines,feu eccicfta, feu pon tifex fta tiiit.præter fcriptnram,teftat Paulus ad Ti/ mothcu.Tu permanere in his que didicifti, feiens a Q didiceris.Referre ccnfet,fcire un/ dedidicerimMam qd'hominesdecernunt, quifeimus unde fit profediii (i ad feripturä cxigi non poteftî’ nam hoc demum conftat afpiritu fando profcdlum efte quod fcrip/ turæ confirmât. Qiiodprartcrfcripturas dicur,ambiguûcft,utiv afpiritudei an afpi titu mendaci proU'cifcauThefTaloniccnfib^

hypotyposes teoloö.' præcïpi t pauInSjUt oîa ƒ bent, quod bonu teneani. Ëtalïasuibctproban' fpjritus titra ex deo fi'nt. Quæfo requontodo^^babiin* fptnctis, nifiad eertam aiiqiiä reguJâadectç ad fcripturâ exigaturC'qiiam folâ certocon/ ftat ^iriru dd cündtcam eflè,Tcmcrc tribui tur Concilris audîoritas condendi articulos fidei, uel hocnomineq, ben potcf},ut ïn to lofenatu conalii nemo fit qui fpiritumdci babcat. In Samariaprophetabât facerdotes jBaal,amp; exeorûoraculis oîa gerebant a régi bus Ifrael. Qiiid mïrû fï nunequoep tent impii 5)C expertes Ipirïtus dei; Adroga/ bât idê fibi facerdotes in Iuda,g aduerfabât Hïcremiae ÔC fpiritui dei,cû dicerêc Vcnit« cogùcmus côtra Hieremiâ cogitatióes^ Non ein peribit kxa facerdore, necpcofiliw a fapiente,ncGfermo a ƒ pbeta, Qd'qnid ali/ tereft,quâ quod hodie dicit Ecclefiap^ifti ca,Penes nos eft audîoritasftatucndijCod liû régit immediate a fpiritu fandîo,nec po/ reft errare, facræ lireiæ fun t obfciiræ am/ biguæ.pencs nos ê eaj^ interpretandaruiuî amp;nbsp;iaculfas,6i' boegenus muita. Jam S( P redidîû c fore, ut errêt principes EccleOx Ezccbi,V!hLex^ibita faccidorcjôCcôfiIiû :

PER PHÎLIP. MELANGE. äfentonb^.Et Marthæi.Xxinï. Siirgêt pfeii dochrifti ô(. pfeudoprophet.T SiC dabût ugna •nagna SCc » Deinde ut maxime fpintâ Dei habeat (ênat^ códlioi^,errate tame pofle in d-J cat fcriptura Ezcch.xiiii. Propheta cû er/ ’■aucritSt: locut’ fuerit :^bû, ego dns g dece Pi^pphetâilIû.Etin iii.Regû capi.ukimo E grcdiar f'C ero fpinV mcdax in ore oim pro/ phetarfi.Et gd attinet multis re agerc, PaiP los aitfe no adgeuiflc’carniamp;fangiiini,nos carni ÓÓ fanguini eredam’; Qnefo ic cur Ni cenac fynodo potp g Ariminêficrcdis^NS 9oiacâ Romani pótificis cójïbauic autflori/

At hac ratióe potificis audioritatê Si co filio Sc 1 cripturæ præfers, g? non modo itn/ Pgt;3ifcdôC ftultû ê.Cur enî anthiocenî fjjno dû^bas, g Paulû Samofatenû ncgâtê Chri diuinitaté damnauit,cn res ois citra Roma/ îii pontificis audîontatê geftafit^In Alexâ/ j drinoconcilio ubi de tribus hypoftafibus df Jiinisdecretum eftaduerfusSabclIium,nuI/ Jafuitmentio Romani Pontificis.In conct 110 Niceno Romani Potifices nuiguam fn/ jjielcguntur.ConftantinopolitanæSynodt ^dptores græcijtê Ephefinæ,nul!â fecc rat *^o.pontiticis mentionem-ut ucrifimilc fitj

F

HYPOTYPOSES T H E O L O G aut nô interfuiflc Synodis illis^aut cette no prefuiflè. Ncq?uero raroerratû eft £Cin ns Synodis, quibus prefuere Romani pontifi j c€s,Stephanus.vi - Formofi ponufïcïs ada i refctdit auä-ontate cociiri, Kuius fcntetiani Iohannes, X. rurfus dânauit Rauennæco, miens, Hic cum pugnêt inter efîè Synodi, necefle eft alteram errafte,Lugdunenfeco/ aliû quia libros decretalium côprobauit,^ im pio haben' debet, nempe qgt; in lUis ta mill ( ta crudclia dC impi'a conftituta funt, Porto I Papifticis comiciis pene nihil uidemus ac^S preter cauftas tyrannidis Romanæ defiibP , gendis Imperatoribus, de tuendo patrimo/ nio Petri,de augendis facerdotfl opibus,dc opprimenda græca Ecclefia-Palam hæretû ca eft coftitutio, ad abolendam de bereticis, execrat omnes qui de facramêtis aliter fenti5t,aut docent,qua uel docet,ucl oblët'' uatecclefia Romana. Nec.n.funt hæretici, greci,g in pleriftp uarianta Romanar eccle/ | fiæ ritious,amp; traditionibus.Impia Hint quat de indulgentiis décréta funt in pleriftp con/ ciliis .Dânauit Cóftantiêfis fynod^cflalia, tn fententiâ Euangeliciftîmâ,dcdifcrimine opcj^.Omne opus bonS efle, aut malûjno

/Per PHILIP. MELANCH. ’ndiffcrenSjUixtaiIIudEiiâgeliijAutfacite ’ïborê bonâ ô^c. Et quid attmet multa co/ *ï^emorare,cû extent abominabiks pontiff legum codices, c quibiis decerpe qua/ fü uoles. Hæc idcoùdnotauitnuSjUt mone/ ïtmus temerereceptâ efle opidionem illam üulgerê,qua iacSari folet, cócilia no pofle er rare. Proinde c5 conftet fucc men'diana cla* rius QC errafle farpe concilia, amp;nbsp;errarc pofle, 9uæfo te,Icdor,cur tandê pro fideiarticulo baberi debet,quod a concilio citra fcripturae fiiffragiu decretum eltrQiiandoquidê pfpi/ tiiuefterrare pofïe concilia,cur non exigïï/ lureoj^i décréta ad feripturâî’ Abfita Chrif tiana mente,ut articulü fidci códere arbitre/ tur eS,qucm nó fit certü tallere aut falfi non pofle. Negat Petrus priuatæ,hoc eft,huma næexjpofirionis eflè feripturæ interpretati/ onê. Nos hoîbus permittemus articulos fi/ flei codere ^Qiiî feripturâ præeuntem,ôd ut Petrus ait . Aüxi'ovtfocivov-rix t? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-rtnriâ

feqiiimur:' maxime cum neget prophetafu/ turamlucê matutinam iis, q non é legis Su Kftimonii iudiciopendêt. Notus locus eft »1 odauo capi. Efa. Hucêt Pauli locus pti/ net in priore ad Corienthios, ubi de dolt;ftri/

F irj

HYPOTYPOSESTHEOLOG. na Chri (liana diflêrit.Fundamentuni aHud poni nó poflê, praeter id quod pofitû é,hoG eft,ad faliitê nullâ dodrinâ,nullos articulos neceflârios eflè,præter fcripturâ.Qpæ ftruûtur ait die dni ^batuijt ♦ Quodfi da funtin diedomini,cur recipiuntjUom» do,^ ptobac monetae dodrina,fed^ necef/ faria ctia ad falutêC Décréta cft de tranflub/ flantiatione panis in corpus Chrifti,in facta mcnto,decretseft de Papac priinatu,id(^co tra ueterum fynodorS conftitutiones.Qiiæ cam citra ccrtum fcripturçfufFragtû prodita fût,quid ê,cur certis dogmatis recipiâtur^ ApodoJi in A dis dC ubiqj Paulus, dodtf nam fuam, audoritate fcripturac ,có^bant, Chriftus übifidëp ftriptnras facit,cSiubet ut fcrutcmur fcripturasq dcfe teftitnoniS plubcnt.cS ait patrê fibi fufFragari,amp;( duoK teflimoniS recipiendum efle, SC hocgcnus multa.in Ocatcronomio precipit doming nc addatur ad uerbO fuum aut detrahatiir,(j fenrentia palam docet nemini fas efle,td pro articule) fidei docere,^d non certo fciat dini num uerbS efle.Propnetæ.Chrs, Apofloli certo fcicbant dci ucrbScfle,id ^d doccbaf« Idco fibijimmofux uoci credi uolebant.

PER PHILIP. MELA N CH.

Hate mihi plane perfttadent, nihil pro arz ticulo fidcihabcndûeflè, quod non palam fcriptura docct. V t rumban t interim Parifiz fnfes,quiin fua illainepta, Sgt;C impia codemz natione Lutheri,principia fidci uocant con tilioi^, SdfchoIarS dogmata. De diuinitatc fihicredo Niceno Concilio jquia feripturæ credojq Chri diuinitatc tarn dare nobiyîro batjUtneludgiquidê tergiuerfari pofltnt, qinntûuis cæci,4 minus Mefl'iæ diuinitatê tribuât. Locus eft aptus prêter alios in capi te.xxiii.aput Hieremiâ Et hoc é nomen Qdl uocabunteij, Deus iuftits n öfter. Sic iudicâ dumputo pferipturâ S^dereligsfynodis»

At de moribus côftituet Ecclefia,item de ccremoniis îquot; Egt;c monbus non uideo, quid fit conftitutumapontificibus ,autafyno/ dis, nifi fortaffe ad mores pertinêt leges paz pifticæ,de bel Iis,litibus,cœlibatu,quæ fi ad tcgulam euangelicâ exigantur,quid minus pium uel a Seythis potuit conftitui.

Sed de ceremoniis dicemus, quas fuum regnum putant papiftæ, principio, ut uno fafcecumpîedîar amp;nbsp;moralia, ccremonias non licet Epiftopis quidg mandate prætcr ea que diuinis liieris proditafunt,

F iiii

HYPOTYPOSES TEOLOG.

Mifit enï Chhftus Apoftolos doccre, quæ ipfe tradiderat.Matthæi ultimo. Docentes cos feruare oia quæ madam' uobis« Adenit ïgttur poteftatê nouas leges,nouos ritus co dendi. No præcipit Chnftus Apoftolis do ceie,nifi Euangeliü, Vnde igit probabunt Epifcopt ius fibi cflè códendi icges“:^ An ex Iiac rentctia,cü ait,Qui uos.audit,mc auditî’ At ia decimo cap.^phetâuultnominepro phetæ recipi. Non uultigitarrecipii^feudo propbctam,hoc eft, eû qui humana comcn^ la, traditiones hominum docet»

Nâ lios fcriptura uocat foniatores. Qiiæ» fo autêuos SôloncsPapiftæ,3C vo/ntPiTo«, uel fyllabam c fcripturis producite,quæ uo/ bis audiohtatc faciat,condcndi leges. Adigt; mit aSt fcriptura facilitate condendi leges, cû præcipit,ne quid uel addatur, uel detraha tur legi dci. Adimit Si Paulus,cû uocat fpi^ ritus miniftros,Eptfcopos nouiteftamenti; Nam minifter fpii icus eft,qui per Icgem dei oim corda dânat,Sif conlblat rurfus p Euan gcliû,efficax fpiritudei. Adeam fundionc quid quçfo faciût traditiones humante, que de extetnis tin operibus indicant:Damnat traditiones fcriptura fcpius,quâ ut obfcuijt

PER P H I L I Pu MELANCH. eflepoffit,gd de eisfênat.Hicrcmias.xxi’'»' paleas iiocat»Quid paleis ad triticnml ite m niendacium,ite fomnia.Efaias uomitû for/ diSfcoriai'n,EzechielfornicarioncSjCaincs afininas, hippomanes,alii prophetæ,aliter* Paulus blandiloquêtias feu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et

utmulta omittam,indic3tPauIus unde pro Reifeâtur traditiÓcs humante in proprie ad Timotheû.In nouiflîmis temponbus difee/ dent quidam a fide attendètes fpiritibus cxl roris SC dodrinis dcemonioi«,in hypocriü loquentiG mcndaciû,Sé cauteriatam haben tiû fuam,côfcientiâ,prohibcntium nubcrc, abftinereacibis, quos deus creauitSCc.Vi/ denfpiritû fallacem auSlorê efle traditions de cçlibatUjde difcriminc ctboi^ SCc. Atqd abud funt potificii canoncs,nifi traditiones decoehbatu,de ciboi5idifcrîe,SC de fiVib^nw, gis.Matth.xv.Fruflra colunt me mandatis hominû,quc locû exEfaiarcpetit Chriftus,

Qiùd igitur,quomodo obftringût côfciA cntias traditiones humanatCpcccant ne, qui. uiolanthominû cÔftitutioncs; RefpodeOi. itaferendas eflè pontificum leges, ut ferim®^ quancûq; iniuriam, aut tyrannidem, luxt^ illud Maith, V, Qui te adegerit ad mille pal^'

F V

HYPOTYPOS ES THE O G OG* QiSjiiade c3 illo OC alia duo. Simt aût eateft’ ferendæ,qiiatenus nonperiditatiir confcie' tia P eas. Aduiî.v. Oportet deo magis obe dire g hominibus, ut cum fidem obfciirant tradïtioneSjCûoccafiofuntpeccatOjiHolan/ dac funt ,nec peccat g cïtra fcandalû ntdicio foiritus utolat. Dicem^ aüt de fcandalo po/ lie a. Habes aût no obfcuras fêtétias fcnptu ræ,qug doccc, no obftn'ngi cofdenna« tra/ dttionib? humanis .i.Connt.iiï.Oiaiîeftra funt,fine PauPjfîue Apollo,id ê,Nec Pau/ lus nec Zepha habet audoritatê obligandt/ côfciêtias ueftras, Et clare in eadê Epiftola capite.viûPrecio empti eftis,nolite fieri ho/ minS ferin',at fint hoîm ferui, quoi^ côfcié/ lis libertas g traditiocs êerepta.Nâ ut Chh'/ ana libertas ê,cofcientiæ libertas.ita Chfia/ noRî fêruit*, ê cofdêtiæ feruitus Agtiffîm’ loc” ê in Cololîcnfiû Epiftola.Siqdë una cS Chro comortuieftis, gd adhuc tâg uiuctes »nSdo,tradiroib’ uexamini,6C fubiidt^t,uK siKMo- illoi^ traditioes répétés. Ne tetigeritis, ne guftaueriti«,nje côtredaucritis, q fût oïa in intctitü f pfo ufu fccûdû prçccpta et dodri nas hoîm, quac funt rationé gdcm habcntia fapiêtix,infup!bitxone, 3d humilitatCjôdno

PER PHILIP. MEL ANC H. 8d parcenda cofpori,no in honore aliq,qiil débet neceflitati carnis. Hieremiar xxu'i.ue tat dominus ne audianf pièudo^phctæ hand dubie ad eum cafum refern debet,ubi confeientiae periclitantur« Sicautcinquit, Noliteaudirc uerba prophetarnm, qui pro/ phetant uobisjöó decipiunt uos, uifionê cor dis fuiloquuntnr,no de ore dotnini.Habeo iiihocloco adftipulatores etiam recentiores 9uofdam,0d potiflimum Gerfonc,q nobiO cSfentit,nó obftringi cofeientias humanis traditioib’^jhoc ê,non pcccarc eu g traditio/ nê humanâ uiolat,nifi intercédât cafus fean dalûVelIê Bernardû de his paulo liberius iu dicalfe, ubi de difpenfatione (cribit, ludica/ bitautê certiiïime fpiritus, iuxta dlud, Vbi fphitus dominijibi libertas. Et fpiritus oîa dnudicat,amp; ipfe aneminediiudicatur.

Qiialia fint quae conftituta funt a conci/ Iiis,a pontificib^.non poflîm equidem recë fere,ni uelim repetere,amp; uniucrfQ ius cano/ nicum, SC totâ rerum ecclefiafticarQ hiftori am. VerB pauca exempla huius modi tradi/ Honû repetemus, e quibus æftimari poflit, id quod toties monetferiptura, nihil perin/ de pietaci adueifari atc^ hominû dodrinas*

HYPOTYPOSES TEOL 0 lt;3-In Synodo Nicena conftitutae funt quædS pœmtêtiæ formac,non pronuncio, quo fpi ritii decrciierit patres, at uideo bonam Euä gein partem, immo in'm germanâ Euagd« obfeuram eflc ea tradidone, Nam i'nde pd' mum natæ funt fatiffadiones, quæ prind/ pio fortafle tolcrabiles erat, cum adhuepu/ rior effet Euangclnintelledus penes Ecdc fiam,fcdpaulo poft ex fatiftadionibus,qiiç confcientiaiîî carnificina fada cftC Obfeu/ rata gratia eft, ÔC qd* EuangeUâ fidei tribu/ «t, coeptûeft fatiffadionibûs tribui, quo gd eft Suf impxum magis, SCpernfciofus C Et his mails certe occafioncm dedit Nicena fynO/ dus. Qiianto fatius fuerat fequi Pauli exem plum informis pœnitentiae,qui cirra omne fatiffadionem, mœchû ills CorinthiS, uW refipuit,recepit,monens etiâ, ut eft in pofte riorc Epiftola ad Corin th io s, fufficere ob/ Kirgationê. Porro,noftroBJ temporfi thco/ logaftri fecuti prifeam traditionem Synodi Njcenæ feccrunt ex fatiffadionibûs parte pœnitentiæ, quo errore plane non eft alius nocentior.

* Quid ncgociifecit etiâ piorû confeientiis côfcifto ililapapiftica J quod millia animai^

PER PHILIP. MELÄNC H.

fola pdiditvCum Paulus Corinthios ca uoluerit,ne nimiatriftitia adfljgeretur ’’loechus iile. At pontifices Romani, quo/ inuentu confelîio eft, quæfo, quid ali/ 3gSt,q ut miferriffime di. crudeliffime di Uexcnt pauidas 0^ uere pias confdentiasï’

lam in tot genera uiuendi fciflùs Chrifti 3nifmus,quid refert Chn'ftianac caritatîs,ô^ fimplicitatisC Alii Iaici,alii moachi,alii deri/ d funt y S)C in his innumerae fedç funt, quæ tolerari poftet forta{ïe,nififiC ftudiis,amp; am/ bitione certaret, Deinde quibofdam uiuêdj genehb^ addita ê in tolerabilis farcina, Clt;x/ Itbams, adumœ de cœlibatu eft,eti2 in Ni/ tenafynodo, QiiidaStpercam traditions profedS fit,nihil attinet referre, qn no alio confilio uulgarilibidines indulgentius po/ tuere.In cap. vii.ad Corint,ubi de uirginita tediffcrit Paulus, nihil audctpræcipere,ne laqueum iniiceret.uultq? hoc dcligi,p quod poftintferuire deo abfqi ulla diftradione,ôi afliduo, su^Jçûa’ïtTço^ rwEvp/u «7r£Ç(7ràscijo', fie ,n. inquit Apoftolus,at qui minus adfi/ duijfeu Êj.Tçôo'jJ'foi funt, q ueheraetius a deo diudluntur, q quos urunt flammæ cainisî' Hccprofpiciens Paulus no prccipit coeliba/

HIPOTIPOSES THE O tum,imo ad TimotheS fcribés,doârjnâ dacmonioriï uocat tradicióem de cœlibstu* Vkit Satâ,Ô^ reccpta kx c,Slt;^ uulgata in lot hoimmillia magna cö gnickrei Chnanær lam Só Eiiclianftia ablcgata ê ad pcculiare quoddam genus hoim, ad faccrdotcs, g comunts eflè uolebat omniQpiorö Chfs, iam a fobs facerdotibus ururpatur,attÇ itaóÊ mifix frucQus, ói uis cucharilhæ prorfus ob fciirata eft, nee aliud niïc ê Euchariftia ,nifi nondinatio facerdotS ,cum repertüeftaSa tana,oporTereficerdotcs eflè, qui ,ppopiilo facrificêt, MiHas uulgo uêdi poflè,SC huiuP modi alia. Nó perilkt MifTæ ufusjuifciflac fuifïent uniendi códitiones,in facerdores Si laicos, O horreda Äf abominabilê impicta/ tem,quæ regnat hodie in PapifticisMiffis»

Etqnidattinetmulta commemorare^ui/ des in his exemplis nullam fuiflè tam piam traditionem in ipedê,quac non magno ma/ lo fueait rei Chriftianæ.Quid enim uidetur ' magis conuenireq utfînt in Ecclefiapubli eorûfcelerû fanlFac^iones^atillæ obicura/ runt gratiam. Quid decêtius, q Epifeopos cœlibes degere^atpereum cœlibatum iiiali bidinibus fada eft, Qiiid reucrêtius,fic eni

PER PHILTP. MELANCH. indicant homines,non fpir/nisgt; g non uul/ gariufum cuchahftiæ in quofuisC At ita mif 1» fnieSus pcriit.lta fit ut traditicnes habeac qnidem raticncm fapientiæ, fed ca ipfa ( pe/ cics, illc ipfe jmpiac ac confceleratæ belæ fucus ledit,

DE E VA NGELIO

Hadenus peccati form am, 6t Icgum rati oncm,brcuius fortafle.^ prore,tradauim’, non.n.eomentarium fcribimus, fed uuJgaz ttm quandam locorum formam adumbraz mus, quos in difcendis Ecris literis fegris, f^uncde Euâgelioamp;f gratia difputabimus, eqbus locis nônihilaccedet Iiicis rtiam fuz pen'oribus. Nam de legt s abrcgatiôe, de ui legis dilata difputatio ê inbûcnfcpIocûjPor to,ut peccati ratio nifi exlegû formulis,non intclligif,ita nec gratiç uis, nifi ex Euâgclii defcriptioe,cognofci pôt.amp; ut hacflenus cgi mus de hois dânatione, feu maleditione,rta nûcagcm^de hors inftauratiôe,feu benedic tionc.Duç in uniuerfû feripturç partes funt Lexamp;Euangelifl.Lexpeccatû ondit.Euâz geliûgratiâ. Lex morbûindicat.Euâgeliü temediû. Lex mottis minilira eft,ut Pauli î^bis utamur Euâgeliû uitæ falutis ac pacis.

HYPOTYP o SES TEOLOG.

Lex iiirtus peccati eft.Euangebfl uirtus faZ lutis OÎ crcdenti.Necç nero ira Jcgê Sd Euan gcliûtradidit fcriptiira, iitEuâgeÜQidmo pures,qd' fcripfcrût MarthænSjMarcuSjLu cas Slt; Iohannes, Mofilibros,nihil nifilcge. Sed fparfa eft Euangelii rario,fparfæ funr^'' mifTioncs in oês libres ncteris ac noui tefta menti.R.iirfum leges etiâ Iparfæ funtinoîa xum uereris turn noui reftamenti uolumina, Nec, ut uulgo putant, diferiminata funtle/ gis,amp; Euâgclii tempora, Qiianq alias leX, alias Euâgeliûjfubindeah'terreuelatafunt, Omnes tempus quod ad mentes noftras ad tinet eft legis, atcß Euangelii tempus, fïcut omnibus temporib’^ code modo homines iuftificati funt,peccatû per legem oftenfum eft, gratia per promiftionê feu EuangeliS» Reuclationis tempora uariât,nam alias lex, alias Euangelium,ö(^ fubinde aliter, reueiata funt,id quod e feripturis coftat. Vides enini præter naturalem legem, quæ impieflaeft mentibus humanis, ut opinor,ct!ä leges la/ tas efleadeo Adamo,nedelibaretpomaar/ fcoris fcienciaî boni ac mali, Caino,ne irafee ïctur fratri fuo.S^ idem,peccaturü,qui fe o c cideret, In hunc modura legis naturæ cog/

Per PHILIP. M BLANCH.

J'itionc inftaurabat pratdicatione continua Tgt;ntus der quae lam obfeurabat, excæcans Pfccato metibus huanis, Jta ut mihi pene IP uocare lege naturæ no aligcfcongenP tUniiudici3,feu mfita ÔC infailptum naiura Hientib^hominu, fed leges acceptas a patrP Dus,Sc quafi per mantis tradftas fubinde po ften'tati,ut de creatióe rcrû,de colendo deo, dociiit pofteros A dam,fie Cainum monuz Itjtie fratrem occi deret SCc.Scd ad Etiangc liumredeamus.

Qtn'd Euangelium.

Si'cutlcx eft,qua recta mandant, qua pec/ catum oftenditiir,ita Euangeliûeft promif/ fio gratif, feu miferjcordiæ dei,adcoq; con/ donatio peccati, dC teftimonium bcneuolcn dædeierganos,teftimonio certianimi noftri,de beneuolêtia dei, credât fibi c6do natam omnem culpam, SC eredi ament,laii dent deum, exhilarctur SC exultentin deo, Ut infra de ui euangelii dicemus, Porro ilia turn promiffionum oiumpignuseft ChrP/ fills,quareineum referendac funt omnes feripturæ promifliones, g obfeure primu, poftea fubinde clarius reuelatus eft

Poftea quant Adam deliqiierat ,5Ciam-G

HYPOTYPOSES T h e o l o g lt;nbsp;morti æternæ óeftinatus erat, pcrifièt hand dubîe ni dominus eum promi'flîonegi atia: confolatus fuiflct. T yrannis peccati defers bitur,cum inquit ad ferpentem, Inimidtias ponam inter te et mulierem, 3d femê tuum» amp;nbsp;fernen ilIius.Et ftatim uidoria promittit» ïpfum fernen mulieris conculcabit caput tu um. Recfbus cnim meo fudicio refertur pro nomen,eo loco,ad femen.quam ad mulitrë ut in noftris codicibus legitur.Eaprimaj)/ mifTio eft.primum Euangclium,quo fublez uatus Adam concepit certâfuæ falutis fpe, adeocßSd iuftificatus cft.DeindefacQa milEo Abrahac, futurum ut in ipfius femi/ ne,bGnedicerentur omnes genres, quæ cerz tcnifi de Chrifto intelligi non potirit, eftep hic Abrahac finus, in quem qui recepti funt feruati funt, id eft,fcruati funt,qui proffliflîgt; oni il li, quæ Abrahg fada eft, crediderunt, Atq? hæc promifTio eft, quam ubiqug iadat feriptura nouiteftamenti .Potcritdiligens Icdor omnes ^mifîîdnes de Chrifto in hSc locum cogerere, Quæ plane non aliud fût, nili Euangelium, Deutero. xvüt,Prophetû fufeitabo eisde medio fratrum fuorumfi^ »nilem luijôd ponam uetbameain ore eins,

Per p h î l I p. m e l a r c h. löqueturq; ad eos omnia qua? præccpcro ilz li. Qui autem iicrba eius, quar Joquctur in nomine mco audirc noluerir, ego ukor cxz iftam. In fccûdouoluminc hikoriaf regum tapi, vii.promitcitur Dauidi Chriftus. SuP dtaboicrncnmum pok te,quodegredietur deutero mo, finnaborcgnumeius. Ipfe ïdificabit domumnomini meo, SCkabilP am thronum regn» eins ufcpin (epiternum, Et ob hâcpromiflîonem filius Dauid Chri fins appellatLir a prophctis. Immo Dauidc etiam Ezechiel nominat, Prophetæ in tot3 legem repcmnt, SC Chrikiim promittüt» Peoderitcp piae menti fubnotare,ÔC in prop kihaberc promifliones diuinas,qnod ad co fkmandas,erigendafc^ confeientias mire et ficaccs funt.

Et in hunc modum reuelauit deus Euanz gelium.katim pok AdçIapfum,SCfubinefe Darius aperuitjdoneccxhilauitChrikum.ld ^quod fenbit Paulus ad Romanos, i.In Euangelium filiifui, quod iam ante promi/ fitperprophetas,in (cripturis fâ(kis,defilio Eio, Etliterenokrorum Euangelikarum, non aliud aguntnifiuttekentur exhibkas ’^epromifltonei»

G ij

HYPOTYPOSES T H E O L O G* Atc^id êjCur fi'c ordïatur Matthæiis, Libct generationis Icfn Chri,filnDauit,fiIiï Ab/ raham.VocoqjEuangdiumpromiirionein gratie, benedidionis, beneuolcntigdeiper ChnliÎÏ, Sût in fcr iptiiris,prçter hanc^mif/ fionê æterng bcncdilt;fiionis, etiâ^milîîoes rertimtcmporafium.qualis eftea,qfadacft Noh^', quales pleræc^ funt in lege,de terra, de opulentia ^Vc.que no mo figure funtfpi/ ritualiû^mifiîonum, fed per feiefunt tefti» monia græ Sé mifëricordig dei, it3, ut cofo/ knter,Sé erigant confeientias noftras,ut de' urn gforificent, Er de his qdem promiifio/ nibus infra agetur, ubidefide dicemus,qug bides,Sé quomodo iuftificeu

Vides córtliadminifpiritiis in fcr/pturis, quam ftiauiter, quâbfande eradiatpios,ut nihil alitfagatquajutfaluemur, Totdferip/ tura alias iex eft,alias euangeliû, Libri Mo/ f aliaslegem tradut, alias euangcliS, adeoc^ Euangeliûintra ipiam etiâ legem abditûê, Qi.iid.n^magis euangeliâ repen'as quam^)/ millio ilia eft,quâ fpiritus dei,pro ^/VoÀoyîix primi præcepti fubiecic Fadens rnirericor' diam in millia his g diligât me,amp;cuftodiat præccpta inea.Et wide cxIegiflatoreMofe,

I

Per PHILIP. MELANCH.

Huomodo Euangelifta,hoc eft,gratiç Qc mi ^èncordiæ prgco fubno factiis fit, c5 inquit in Exodo cap. xxxiiii. Dominator dne de/ Us,miferator Sóclcmens, patiens ôt^multac niiferationis,ac uerax, qui cuftodis miferi/ cordiam in millia, g aufers iniquitatem ,ô£. icelera atq? peccata,nullufq; apud te per fe in nocens eft. Da in omibus noui teftamêti li/ tcrisjmagis Euangelicâ concionem, Et ad liunc modû alias Icgê, alias Euangeliû Mo/ iàicilibridocêc, Nihil iâdefiguris loquor, led de iis,quae palamlitera prg fe fert. Nam illapotifl'imu fpcdâda funr,Hiftoriæ facrç, 31iaslegû,aliaseuâgiliiexemplafunt. Nam ad leges baud dubie pcrtinet hon êdus Sau/ Iis caïus. Ad Euangeliû Dauit,g cû oppref/ fifletalienam uxorem, tn gratia m impitra/ uit,tuitcp plane Euangel ica uox,illa^pbctg denûciatio.ii.Regû.xii. Dominus luftulic peccatum tu3,Nô moricris. Ad eum modû de fimiîibus exemplis iudicandum eft.Pro phetæ legem docent,cum infedlantur hypo enfin,cum impietatê,fecuritatem,ôd hoc ge nus alia.Nam obfcura uicia,feu hypoenfm potifïîmûreprchcndant, Euangeliû quoqi dcnunciât, quoties illis fuis uiuacifTimis ^p/

G il)

HYPOTYPO SE STHEOLO G; mifTionihiis de Chrifto engût labefaamp;tas confcjêtias,animant,atcpitaimplent,utpl2lt; ne ld apoftohcij (bnarc p offît. Quis fcpcra/ bit nos a diletflione deiCLiterac Apoftolicæ MattliarijMard, Luce, lohannes.ad enndé alias legê,alias^mifl[ioncs tradunt, in bis exempUtumgratiaî,t5iræ dei. Zachei.Cc turionis,Syrophœnitïâe exempla,mifericoï diam teftantur. Pharifatorû cæcitas furor cxcmplfl é irx dei.Qiianq bocdifferunt hv ftoriac Apoftolicæ a ueteribus, q» teftantar exhibitû Chriftura, que uetercs tantû^mP fcrant,Deinde promiffiones de gratie,iufti cia,uitaæterna clarius explicant,quam illæ quôdam Mofaicæ aut Propheticæ litteræ» Paulus Apoftolus «PifPaK-TiKwa-EuangeliacS îcglt;^5pcrcatam cum gratia contulit, potiffî/ tnum in Epiftola ad Romanos, quâ ego pu touninerfæ fcripturæ uelutlndicemquen/ dam elle Kxpovx, Reliquæ Epiftolæcu pcncTraçjavtTittgi) fint,ad legê pertinêt,Qiia § niilla fit,in qua non alicubi attingat Euâ/ gcîü rationes. Id quod per lêlè diligês ledor an/maduerteret *

Hæc monuim’ ob hoc potiffîmû, ot uub gatu üfû errorê conucllcrem’.qiiê de difcrP

PER PHILIP. MËLANCH mine legis, ÔC Euangeluucteris nbsp;nooitefta

menti ^diderunt impii Sophifticætheolo/ §iæ4)feirores, Mofi Chriftû fiicceffîne,no/ uamcjkgern dediiîè,quæ noua lex Euange uocetur,c5tineaturq; iis eapitib^,quæ fût Maithæi.v.ôô vi.Inter Mo fi lege ac Chrifti ^ocinterefle, qgt; Mofi lex externa tantum o z pera,Chrifti lex etiam adfedus exigat.quaz ûucro Mofaica lex doceat,qu3ndiï hypoert ticam 06 pharifaica iufticiam. Quid cnim ê aliud operum externorum fimulatio.quam pharifaifmusç'Porro exigi a legcMofaica ad icâus uel ^phetac teftentur, q totics præciz piunt agnofcerc deû,rimere deûjfaeere iudi cium,ô6 iufticiam, quac dabût mihi fortafte Sophiftae.ante Chrifti incarnationem,ô6 fti org temporum homines docuiflê.Qaid aûc il la Hiercmiat (èntentia apertius, quam,U6z lintnolintSophiftæ, referre oportet ad Moi filegem.Aitautem capiteftptimo.Nôfum locutus eu patribus ucftris, amp;non prarcepi eis in die qua eduxi eos de terra Egypti, de ^bo holocauftomatûjÔL ui(ftimarû,fed hoc iicrbum præccpi eis,dices, Audite uoeem mcam,06 cro uobis deus, SC uos critis mihi populus.Die Thoma gd inmentêïienenû.

G iirj

hypotypOSES T E o L o G . cur doceres Mofaica lege nihil exigi prxter pharifaifmû hocê,externaopera^cûtotics et Moiès exigat nihil obfcuris uerbis adfec/ tuSjôi ut multos locos omittam,nonc netat cocupifeere rem alterius SCc. Exodi.xx.O pus iâ ante interdtxerat, eu furari câ mœ ch/ ariprohiberct.Dabis igitur de adfedUjCauc rijhis uerbis,Non concupifees domfi proxi mi tui,necdefiderabis uxorê eius,non lêru3 amp;c.EtDeutronom{i.x.Et nunclfrael quid dominus deus tuns petit a te, nifi ut timeas dominû deum tuû, SC ambules in uiis eins, SC diligaseum, ac feruias domino deo tuo, in toto corde tuo SC in tota aîa tua ,cuftodi/ alq? mâdaradomini, SC ccremonias eius,qs ego hodie prccipio tibi, ut bene fit tibi. Et rurfus, Circfïcidite præpuciû cordis ueftri, Sc ceruicem ueürî ne induretis ÔCc.Hocge/ nus in Mofi fexcentos locos reperiasjit ni/ hil fit obfcLirum SC adfcdus SC opera a Mofe exigi.

Proinde exponit lege Chriflus, n on enî poteft prædicari gratia fine legc.SC pharifæ orûacfcnbaruin mrerpretationë reprehen/ dir,^''um a principioait, non ingreinirosin regnum coelorum, ni noftra iuflitia fupertt

PER PHILIP. MELANCH. pharifæprutn ac fcribaru juftitjatn,Sic inter pretantur Pharifæi,fatifFacîîû legi, non ocd lt;ies,fimanii cædem non fa ceres, Lcgi,non inœchaberis, fi alter ius iixorem no conpri^ meres.Chriftus docet cordis adfediis ex!gt älcge.non externam tantû openim fimula tionêjUetat enim lex cociipifccre. V indicia lexetiam,phibebat, adeocp exigebat inimi/ cos diligi. Leuitici.xix,Non oderis fracrem tiin in corde tuo fed puplice argue eum,ncc portes aduerfuni illQ peccatum.Ne uindica, nec mcmor eftoiniuriæfiliorû popali tuL Diligcs proximu tuum ficut teipfinn,quod nefcio cur maluerit Hieronymus uertere a^ micuiTi, fic.n.in noftris codicib^ legitur,c3 uox hebræa magis cognatum figniiicet, 3^ feptuagintainterprétés uerterint, TrAKt/fo/?, quos fecutuseftadR.o.xiii.Paulus,ubihâc ex lege parænefin citât. Eft autê hæc fuina Mofaicoî illius fententiæ, ut inter fe ludæi ament, tum amicos, tum inimicos,ut bene mercantur,ctiâ de male merentibus, Acce/ dit hue caput Efaiæ.y 8.Q_d‘ plane uetat uin dicari, fV exigitamorê etiam inimicoRt. Et? ProuerbioB’.xx « Ne dicas reddam malû.j^ ma!o;Cxpcdta dominum Cv liberabit te»

G V

HYPO TYPOSES THEODOG‘

lam in kge,qd ego fciam/jufquä rcpcngt; as hf c ucrba, Odio habebis inimicu tu« ,iit fan's adpareat,no legis fentennä,fcd pharifa team traditions ChriftûretuIiflèjUr damna/ ret,DeChananeis acceperât ludçi precept« nt cos pcrdcrêt.Exodi.xxiq, quorfum adl« filé Chriftn nonulli opinant,cû ait diiftuêc de pfequedis inimicis.Qd’fi uerû eft,qd ali/ ut diccm^iioluiflè Chriftû, quâ ut reueiato Eiiangelio, èC diruto interftitio macerie, ut Paulus ait,amp; fublato indudoq; diferimine gentiû ac Iudgoi^,ficut antea ludeis Iiidços diligere,tûamicos, tû inimicos mandat« f« erat,ita nos turn genres ta IudæGS,cum ami cos turn inimicos diligcrem^. Qiiidaûtqti* de fob's etiâ Cananæis Ifraeli præceptûfuitC’ Qiiid qtf aduenas etiâ iubent dib'gerc; Hue pertinet, qiiod defœnore decret« eft, exte/ ris fœnerandâ^no cognatis. Nunc cQ nuHi fint exteri,Ornes cognati,in uniuerfum in/ tcrdidlum eft fœnus»

Qiianq negari non poteft,quin aliqua in fege nouaritChriftus, quale fllud eft dedigt; iiorn'o, quale itc eft cp cum iudæis præceptâ fuetit giadiolegab'a dcfendere,euangeliiim né tubet Chriftus armis defendi-imo Petro

.Per PHILIP. M E L A N c H. ^f^Cnouerte gladium in locum fuum.Qui S^diûacceperi£,gladio peribit, Tamê non ptChrifti primahumac proprium ofFiciS ægetn condere, fed gratiam donari. Mofes pgum lator eft,amp; index, Chriftus fakiator, a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;teftatur lohan .iik No mific

hliu fuû in mundu. utiudicct mundS, iitfaluetur mundus g ipfum. Lex dam/ ^t,quandoquidê per nos ei fatisfieri negu Chriftus gratia peccati donat credentibas, oatpcquidem legem ctiam Chriftus prat di/ f3t,q) finclegc peccatu cognofci non poflit, ^‘^nififcniiamus, uim gratiae ôi amplitudi ’^em no intelligcmus. Pro inde fimul amp;nbsp;lex Si^Euâgeliupracdicari debet, oftendi dcbët ô^peccatûSCgratia,Duo Cherubim arcæ ’mpofiti erant, Lexô^ Euangclium, quare fieri nequit, ut Euangelium fine lege, lege fine Euangelio rede aut fcelicitcr doceas* EtiitcumEuangelio Chriftus legem con/ iunxitjita cum lege Euangelium,prophctç Habes huius rei exempla etiam in Apofto/ loßt concionibus in Adis.In primis antem Epiftolas Pauli omncs, in quibus ferepri/ mum de ratione Euangelii diflerit, poftea paraencfes præfcribit»

HYP o TYP OS ES TEOLOG.

DE VI LEGIS

Euangelum non cHè legem, fed promiflî one gratiç diximiis,n3c fupereft,UL qae le/ gis quarEuangeliûmsfitjUfcûq? doceam^« Nam hinckgïs ÔC Eiiangeïiï difcrimen ali/ qua ex parte cognofci poterit.Ac pn'ncipi'o quidem de ui legis iisriac kriptura ah huma na rarione.Scrïptura Icgem uocat m'rtutem iïe,peccati, fceptrtîcxadons, fulmen,.foni/ tru.Ratio Humana, emendationem lïiciorS doèÎTinam uiuendi. Sic^n.Lïocac Cicero de kgibus.Et nihil uulgo hudibus legâ ce/ lebradijs eft,iit carni uideri poflït etiam infa nire Paulus, cum uirtutcpeccarilcgera no/ cat. Sicludgi lohan. ix, cum fe Mofis difci/ pulos profitentur,agnofcere Cbhftumno/ lune. Projnde ut de in legis exadle dilpute/ mus, duo hoim genera inter fe coferamus, Expn'mogenere funtquifegem carnali/ ter intefligunt, nec fenriût exigere ïmpoflî/ bih'a cæci,qui nec peccatum,ncc Jcgem,nec jufticiam indent. Sunt ante hypocrite. So/ phiïîæ oîm fcculorû, Huiufmodi lufticiam I Paulus uocat iuHiciâ ex operib^ legis,netn/ j pe corn qui cum legê audiunt,facereaggre/ ; diuaturfuis operibus:)€[adlegcm adferunt

PER PHILIP. ME LANG H. • Wanus5pedes,os, cor ante no adferunr.mal/ lent era fmè lege elle jquantSuis fibi fandîi lüdeatür. Adhuc placent uoluptatcs,opes, lionor.Hî quales fint nemo melius g fpingt; tiis dei dixerit. Pnncipio fide caret,hoc eft, toreorû nihil intelligit deijCt ut feriptura lo quitur,deum non reqnirit,hoc eft,n5 mag/ nifacitjlèd cotemnit, Deinde déclinât,iux tapfalmum.xiü. id eft cum nee timeant de/ Um,nee credant deo,ad fua cofilia defledut, cótempto dco ,per quf fibi autad opes,auc ad dignitates uiam faciunt. Præterea etiam liiis operibus conantur fciuftificarc, cuius/ modi operarios iniquitatis fcriptura fæpc g ftnngit, Pfal.v.a Dauidedefcribunt hypo/ critg ad hüc modum, q» nó fit in ore corum tedum,candor, qgt; interiora fint uacuitas, qgt; §uttur eorum fit patens uorago, Cum hoe fiominum gcncre nihil eft legi negocü, Nä efalfo et carnali intelledu legis uiuunt,qua ’■tineis efficereid non poteft lex, quod de/ bebat, Sed ipfifibi ex lege, idola,imagine3 mafculinas, et carnalium uirtutum umbras fingunt, Trahuntur enim ad fimulanda bo ’aa opera carnali quodam adfcdu,ucl poene metiijud conamodi ftudio, ftiilte fecuti,cS

HTPOTTPOSeS THEO L O G. non uideant morbû animi fut. Eftq; hiiitis generis in crcdibilisiujjbia, amor,pertina/ cia, cpiTiCKuTÎ i . Tantum abeft ut leg! faoffaci/ ant,ut nulli longius a legcabfiht.Hutufmo dl’ ë pharifæus ille Laeç. xviü.qui ait,non ß lïcut cæten hoïes, Et Efaias defcribit ebrios Ephraim, capi.xxviii. gcuflimus fcedus c3 mortejS«: en inferno fecimus peccatum . Et Hierc,vi,Erubcfcere nefderüt. Et Math,vii operii iniquitatis Qiialcm fe fuiflè teftatur Paulus priufquam eóuerteretur ,Rom.viû Ego aliquando fine lege uixi, id eft,fuit ali/ quod têpuscum uidercrmihi legëegrcgic pracftare,cû uincerem hypocrifi operiim «i amomnes æqualesmeos,nôenî arguebat me, non aceufabat, no damnabat turn Icx» Et taies quidem omnes hoîes funt,q perui/ res naturæ pro captu ration is legem exprf/ mere conantur,cum nec legem nec uires fu as intelligât. Atq; hi funt g Mofi tergS tni, quiMofi uelatâ tin faciem contemplant,ut unit PauP in pofteriore ad Corinthios, ubi a ludæis negat intelligi pofte iufticiâ Euan/ gelic3,q) corde uelato cotueant Mofen,hoc cft:,gd exigat lex, q nos nihil nifipeccatum Sgt;C maledidum fimu^, per legem no uidët»

PER PHILIP. MELANCH.

Ethadcnus gdem de its qui per uires na/ tUrat,pro facukate ratiois hSance tentant Ie/ gem,qui quales fint, a fuo corde quifeç pote ’■it æftimare. Ad hos no ptinent ,pprie hx Pauli fententix.Lex uirtus iræ, uirt^ pecca fijmiftratio mortis dCc, Quâq his ét lex da/ Ho fit,qgt; ex ea idolû fibi faciant,deinde nihil gt;^ô opèrent cû ineffabili qdâ cordis tûfup/ tiatnmmolefîia.

Ex al tero genere funt,ad quos hæ fenteti tiæjLex uirtus peccati,uircus iræ fi^c.perti/ ncntjquibuslcgê deus reuelat,oftêdit^ cor (ia,amp; quosfenfu peccati fui terret deusÔÔ c5 fundi U Hi demû funt in qbus per legem de’ operatur.In hypocritis nihil agit lex, fed ipl qoandâ legis umbram,umbraquadâhypo/ uitiç iufticie referunt. In his uere ac proprie Icx agit qbus oftendit peccatîï. Quod quia uercfit,a deo fit, 8C uocat hoc opus feriptu/ ’■a.iudiciû,iram dei, furore dei, adfpedum, unkû irg ô^c.Pfal.xcvi.Iudiciiï corredt/o fe/ diseius,Ignis ante ipfum pr^’cedet,Ô!^ inflâ/ niabirin circuituinimicos eius’. Alluxerûc lulgura eiiTS orbi terre, uidit £lt; commota z terra.Montes ficut ccra fluxerunt a facie dni afacie dni omnis terra. Pfal. Ixxv. De celo audits fecifti iudiciûjerra tremuit ôt qeuit.

HYPOTYPOSES TEOLOG.

Et Zachar Jn.Siïcat oïs caro a fade donit^ ni.Efa.xi. Percutiec terram uirga oris üii,ci fpin'tulabionï fiiorum mrçrficict imptum» Abaciik. lü, Afpexit et dtffbluirgenres, et contn'ti funt montesfecuIi.Qiiang qu/d at tinet multa congerere, cum hæc plane alte/ raferipturç pars fit, Lexet legis opus occi/ dere et damnare, oflenderefadtcein pecca/ ci noftri et confundere.Mortif l'cat non aua rjcj'am tm autlibïdinê, fed caput ommium malorum amorem noftri, ludidumratióis, et quidgd boni fibi uidetur habere natura» Hic adparebitquam piiteant uirtutesmora les,g ftnrpollutus mcnftruo pannus ,iufti/ tise faiicftorum.Qiiandoqindem etiam Mo/ fen exclamareoportuit. Coram te ne inno/ cens quidem eftinnocens.EtNaûMundâs non faciet innocenrem. Et Daint,Ne intres in iudicium cûferuo tuo.Et, Dnenc infu/ rore tno arguas me.EtEfaig.xxxviii.Ezec hiaSjQuafi leo contriuit omnia ofla mea.Et hoc eft quod parciftime dixit.ut foletoîalo hannes.Per Mofen îex data eft,gratia SC ue ritas per lhefum Chriftumfadîa c» Veritas liypocrifi,gratiafuroridei opponiu Proin de cum per lhefum Chriftugratia»i,miferi/'

Per PHILIP. MELANCH.

^ordja amp;nbsp;fauor dei partus fitj^ ucrax in cor ^£nroiufticia, necefleeftutkx hypocn'fis fni audor fit ,cS cohercet inin'tos öC frcmê/ aduerfus deujamp;^ irç ch dâna tuos reos* Sic Paulus ad Roma, vii ,ubi de ui legis ^'ligentifTime diflèruit.Peccatum non cog Jjoui nifi per legem. Nam cocupifcentiâ ne/ ‘debamjnifilex diceret. Non concupifces* Idem cap.in, per legê cognicio peccatijqua/ fidicat, hypocn'tis faifo pcrfuafum, parari ^Egeiufticiam,cû lextrâ oftendatcordipec/ ^atum.Deinde occafione accepta peccatum pcrmâdatum in me operatû eft omnêcon '^pifcentiam.ïd eft,ubi cœpi îcgis onus fen l*gt;'e,adeonihil profedïum eft lege, ut concn Pifeentia magisetiam irritataccvpcrit fre/ mere aduerfus iudiciû Sgt;C uolûtatê dei.Nam finelegepeccatScratmortuS,hoceft,ni lex mihiin corde peccatû ofîendiffet,ni mefen/ fus peccati coterrniflèt, mortuû fuiftêt pecca tûjnon efferbuiftèt.Vixi em'm ah'qn fine le/ I ge,Fuit aliquod tempus,tû iuftus mihi uide ter,lege nô uidebâ, adeoq? nec peccatû. A t/ Çlue ibi tû peccatû conquiefcebat,ncc palam ftafeebatar deOjlèd cum ueniflêtmandatû, tieccatü reuixit,ego autê mortuiis fum,hoC

hypotyposestheolog.

eftjCS iâ lege oftendiflèt mih/ peccatiï dciï gt;5 exiifcitatum eft peccatü,ego confiifusrum? pauefac^uSjinhorruijbreaitermortLiusfoni Ettum quidê adparuit quæuislegjs cfler; Prodita quïdem lex eft ut inuerimus,fed c3 facere non poflïmns, mortis organum eft.' Et quæ caufaeft tandem curlex occiderïtlt; Lex fpiritiiahseft,ideft,exigit fpirftualïa, nentatem,fidem glorificantem deum,amo rem dci, ego nero carnalis fum, mcredulus ignorans d€i,mfipiens,amans meiô^c

Nufquâ mm rationeft^ legis tam copiofc tradauit Apoftolus Paulus,ut hocloco,qin propofm'miis,in quo no m'deo quid defide/ ran poftit.Obfcuntas nulla eft,nihil impedi/ tS,plana, aperta oia, ut dubirari no polTit de eius fententia » Qiiod fi uolctftudiofusle/ (ftor fcn'pturar, addat hue nd act Cuffragato/ res.eos locos q funt in alias rparCi Epiftolas.

In priore ad Corint. Aculeus mortis pec catâ,potentia uero peccatS lex ,nonenîcon funderet,n Ó tcrreretpcccatû, ni lege oRêde retur nobis, adeoq? non eftèt efficax pccca/ tiï, nifi per legcm effet excitatû SC oftenfum. ) Ica nec mors efficax effet, nifi peccati uirib” S)d opéra terreret nos, In Poftcriore ad Co/

PER PHILIP. M E L A N C H.-^ finthios capitetert/o difceinitlexafpiritir, adhunc modû.Sufïiticntia noftra ex deo ê, idoneos nos fecit,miniftros noui tefta/ mcnti,non literæ fed fpihnis.Ljrera em oc/ ciditdpiritusaurem inuificat.Etquid Itterâ, cjuidfpmtù uocct fcquenda clarius docent, cum ait. Qtiod fi niiniftrano mortis literis deformata in faxis fuit in gloria,adeo ut no poflcnc oculos intendcre filii Ifraef ifaciem MoG,propter gloriam uukus eius^quae abo letiir, cur non potius admimftratio fpiritus eritin gloria':'Miniftratio mortis lex ê,qaac oflenfo reuelatoc^ pcccato,confundit ,con/ terrec, occidit confeientiam. Miniftratio fpiritus EuâgeliumeftjUt pofteadicemus, quod confolatur,erigit,animat,uiuificat stit paiiefacftas mentes.

In tertio capite Epiftolç ad Galatas, cûloz gadifputationc docuiftet Apoftolus.no pa Mrifolinslcgis adminiciilo iuftitiâ,additid qd'obiici pofle no inepte uidebat.Qiiid igi turlexT'id c,finô,pfuic adparandâ iuftitiâ,q fo qs eins fuit ufus^ Propter trâfgrefîîones, tnquitdex tradita eft, id ê,ut augeret praeua dcatio. Auget eni cognitio pcccati,peccatûgt; implacabJius fteuiac.cum cobcrcetur.

HYPOTYPOSESTHEOLOG' turn quod indigne fert natura (ê confudijôC irafcitur dnn'no ludicio,

Hancefle uim legis etiâ. docêttypiCcdp^ turae plen'cß Exodh xix.cûlegem clîer latu/ rus deus, terrebaturmirifice populus,tonigt; tru,fumo,fulgore,nubibus,clangore bucd np,SC qbus nô horrendis fpedlns':' q oiapcr cullæ côfcientig terriculamenta defignann An non uox populi, confcientip labefadx uox eft'Tcur cûinquïunt Nonloquaturdiis nobis, ne forte moriamur, Et populûqdé fie colîernacâ mire fubleuat Mofes,no ïam Jegïs minifter,fed Euangebfta,cû ait. NoIiZ te nmcrc, ut enim^baret uosuenitdeus,Si ut terror Ulins elfet ïn uobis non peccare/ tis.O Euangeh'câ plane uoeetn Mon,q nifi audiat confcientia qmodo fuftinebit illuni porrendû uultum iudicis,Sed de EuangcH ca confolatione poftea dicemus,

lam ea e Mofi facie I ux refplenduït,ut per ftringerent populo oculi. Id ^d in cauffa fii' it,cur deinceps non nifi uelata facie feie po^ pulo oftenderet.Noenimferût fulgorêdl'' uinçIuciSjOCuli aut mentes humanelt;

In fuma,fulgor, faces in mote,fpledor irt facie Mofi, plane indicant,ut cum Paulolo

Per PHILIP. MELANCH

^iiar gloria dei g cor humanS Deus cofun/ ^it.Iiidiciam del ê ifta peccati cognitio. Ce./ Xanthine fophiftæ atritiones àCfimulatae contritiones, cedant cauteriatæ cofcientix hypoentarS, Hie profunda cordis de^ fcruz ^atur, Tantum abeft enim ut ratio Humana m dear pecc atu fuum, ut fandlos etiâ S)i. plc/ nos fpiritu opor teat pro ignorâtiis fupplica ïe.Exclamat Dauid,Delida quis intelligitï Etjîgnorantias meas ne memincris, 2lt; hoc genus muItaalias.Hieremiæ, cap xvii.Pra/ iiiim ÔC infcrutabile ait cor hois.Ego domi/ nusferutans cor SCprobans renes.Etcapt* Xxxi. Caftigafti me domine SC crudifus fu, quafi iuuenculus indomitus. Conuerte me, ÔC conuertar, quia tu dominus deus meus/ Poftquam enim conuertifti me egi penitc/ dam.ôC poftquam oftendiftimihi, percufït femur meû, Côfufus fum Si erubui, quoni fuftinui ignominiam pueritiæ mcac. Et gs eftjqui fe Icgcm adfccutum putet, cum pre/ cipiatur ut nofmetipfos abnegemuSjMath» xvi.In fummajproprium legis opus eft pec catireuelacio,aut ut clarius dicam peccati co ftientia, SC ut Paulus uocat ChirograpHum in dogmatibuS;quod aduerfatur nobis.

H iq

HYPOTYPOSES T H E O L 0 G;

Sic cm Paulus muiro ekgantius,multo ecr/ tius definütcôfcientiâ, qua Sophiftae fcntc/ t/an'ùg nefcioqæpradicos fyllogiTmos co*' cipiGr. dum uocabuL: cofciennac delcribât» Qiifd.n.aliud clt confcicntia peccati, quäle gis iêntentia ,in corde oftendês pcccatû no ftrû.NamqcPPaulus ait in Colols.Epiftola Toi^S^cy/j.lt;x.(riv,o^l üTnfKxVTioiiüfjjp, uuif cofcientiâ Chirographs eflè, idijj in de cretis.i.qd* p décréta,p legê aduerfat nobis, Habes legis opus eflê,reuelatióem pecca tijporro cû peccatS nomino omîa gha pecca ti com pledior,externa,interna, hypocrifin, incredulitatê,amorê noftri, contempt« feii ignorantiâdeijipfasfctlicet radices omnifl humanoRt op cry. Etin iuflificandisqnide peccatoribus, primS hoc opus deieft,retie/ iare pcccatS noftrum,contundere confeien tiam noftr5,paucfacere,terrere, breuiter da nare,utexemplSindicat Hicremiæ,qcFpau lo antecitaui.Et ait Paulus, Ego per lege Ie/ gi mortuus fum.Et Dauid.ii.R.e, xii.incre patione .pphetp confufus exclam ar,Pcccaui domino.Et.iq.Reg.xxi.Achabdirupitiie ftem amp;^c.amp; lit ait fcriptura ambulauit dimji fo capitCjin fcd*o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cap.xxxiij,

PER PHILIP. M E L A N C H. fcribit de ManalTe, fit coanguftatus uten dum eft cm fcnpturæ uerbo.ht in fecundo capite hiftoriae apoftolicæ,his auditis copQ/ flifût corde gt;nbsp;Hic fatfs fit monuifie hoc op’ legis initiö êe pœnitentig fpiritus dei terre ïeac cofundere confcientias folet, Namna turaper fefe peccati fœditatê no poteft cog nofcercjtantn abeft iit odifle poflît. Anima Iis ein homo no fen tit eaquæ ftint dei, Si. ad Ro. viii, Caro adfedat ea qiiar earn is funt, Hgc de pœnitentiæ initio tradant fophiftg in quarto fenteriaßt,nos hic uelot in ueftibu ionoftri open's, Nam iuftificationê hois, a/ deoc^ uef}2 baptifmS aufpicat mortificatio, iudiciam,confufto, quæ fit a fpiritu dei per legem, Et ficut hjnenempe a peccati cognt tioe uita Chriftiana aufpicâda eft, ita a Icgfs officio chriftiana dodrina aufpicanda eft.

Non eft operæprecium difputare, fit nc hie timor fcruilis,an,utuocant, filialis. Per/ wittamus hoc genus difeeptationes ociofis ingeniis. Qijâquam hac de re pleric^ fic di/ fputant ut fatis adpareat eos neep quid fcrui liSjtieqj qdfiliorSmctus fit itelligere, cerw sft} odiopeccari tangi neminc pofte, nifi

. H ii)i

HYPOTYPOSES TEOLOÇÎ. fpmtu fandû, ccrtûitem eft fie conterritos; f tigere uultum dei,£C confpelt;ftum,mfi fpift tu dei retrahantur,rcLiocentur ac confirmen tur ut dament cû Paulo, Dne quid me uis fa cerc : Fugere confpecfium dei coterritosle/ gê,docet hiftoria in Exodo,cû appellat Mo ien populus» Nô loquaf dominus nobis ne forte moriamur, Et Dauid pfal. c xxxviij» Quo ibo a fpû tuOjôi: quo a facie tua fugiâ» Exçant teftimonia abunde multa huius loci ï'n fcriptaris,mihi fatis uifum eft hæcmonii jfle,^ diferimê legis amp;nbsp;Euangelii certius te/ nerct. Vides autem quantum inter fimula/ tam pœnitentiam SC ueram interfit»

DEVIEVANGELII.

Quos ad eum modû terruit confcicntia,ii baud dubie ad defperationê adigerenf,id,$ in dânatis ufu uenitjnifi.pmilfiôe gratia: ac nufericordiæ dei (nam Euangeliû dici con/ ftat} fubleuarent amp;nbsp;erigerent. Hic fi credat adflidla côfcientia ^imilïioni gratig in chro, fide refufeitatur amp;nbsp;uiuificatur, id quod miri' fice dedarabunt exempla.

■ Jn Genefi cap.iq.Peccatû, püenitcntia,ôi juftificatio Adaîdefcribit, Pofteaqdeliqf/ fent Adam Heua, SC iâ nuditatiiuae teg/

PER PHILIP. ME LAN CH.

Wen ac nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quærcrêt.Sic.n.foIernus

hypocntac, confcientiis meden' g fatiŒadio Jies noftraSjCÓpellabant a domino,Ea iieto Oox îtolerabihs erat.Hic nihil perizomata, nullus prætextus excufabat peccatu. lacet conuida,lacet rea cofciêtia,peccato ob oen/ pofito per uocem dei.Fngiunr, ÓC cauf/ fïmfugeexponit Adam,cum inqiiit.Voce tiiâdneaudiiiiinparadifojôd timiiieo q»nii ^Usefïêm. Eccecófeflionê

tonfeientiæ. Interim Adam miferc fecû In/ lt;^Iatiir,donee audit ^miflïoncm mifericor/ dix,uocê de uxoredidâ. Semen eins conte ïet caput ferpentis.NônihiI faciebat ad con firmandas eoi$î cofeientias etiam qgt; dns eos «eftiitjhaud dubia fignificatione incarnatio his Chrifti, nam ea caro tandem operit nu/ ditatem noftrâ,amp; eximit confufionê pané' tiens côfcientiis,nempe,in quamopprobria exprobantiû incidere,Pfal.Ixviii.Paulo an/ te Dauidis mcminim’,ut noce Nathan pro phetg côfnfus fit. Etperiiflet ille quidem ni ftatim Enâgeliû audiflèt. Dns fuftulit pec/ catum tun,no morieris. Sunt qui putant in lieten's inftrumêti hiftoriis prgter allcgohaf nihil reqm'rendû, Sed hic uides qntn fi t crue

H V

HYPOTYPOSES T H B O L O G' dinois in uno hocDau/dis exemplo,fi foK literâ cofideresjmo eafola eft fpcdandaia qua cum iræ t3 mifericordiç fuæ opa dei no bis large exhibuit.Qug uox magis Euangc lica cogitari potui£,q haec^ Dns fuftulit pec^ cats tuum. An no hæc fumma eft Euangc^ In,feu prædicanonis noui taftamentiCSub/ latS cfk peccatum. Addes his ft uoles acer/ uum hiftoriarum Euangehcai^. Lucai.vit Millier pccvarrix lacrimis lauat pedes dniq confolat his uerbis, remittunt tibi pcccata. Etquiduulgarius filh\pdigi hiftoria Lucæ xv^cofitentis dcIidS fuGjque pater qua ama ter excipit,compkditjoftulaturôCc.Lucæ» v.Pctrus ftupefaeftus miraculo,adeoqi pent/ fus corde ex clamat. Exiamedhe gahomo peccator fS.QiiecofoIatS^reuocat Chfs, cS inquit, Noh timcreôCc.Exhisexemphs credo pofte intelligi, gd inter lege Ô6 Euan/ lis interfit,quæ uis ritIcgis,quæEuangclii, Lex ten et,EuangeliS cofolat. Lex itç uox c 2»^ mortis,Euâgeliû pacis 5^ uit£,ôd î fuûia uox fponfi ÔC fponfæ, ficut ^iphcta dtcit.Et g ficercdîus uocc Euangelii,credit deo,is ia iiiftif icai’cft,ut mox copiofius,dicâ.Non e vbfcurum Chrianis,quan tû gaudii^quantiJ

!

PER PHILIP. MELANC H. læticje ifta confolatio adferat. Atcp hue p«'/ nentlæfg ïllæ^phetarum uoces, quib^ de/ fcribSt ChrmóóEcdefiam.Efaie.xxxiïjEt fedebit ppfs meus in pukhntudine pacis,amp; jntabernaeuhs fiduciæin rcquie opiilenta. Item gaudiû ôi. lætioa inuenïef in ea £lt; uox laudis.Hierc,xxxin.Reuelabo illis depreca donêpacisamp;aeritatis.Etcritmihi innome gaudiû ôô laudê ôi exukanonem cun ^isgëtib’ terrac.Sophon, iri.Rcddâ popiv Ils labïû de dû. UC innocent oies nomê dni. PfaLxx, Lactificabis eû gaudioSôc. Et.xcvi» Lnx ortaeft iufto ÔC redis corde lacticia.

Et quid attinet multa congercre,cum ex promulgatione Iegis,item ex Chri ad Lien tu fatis adpareat turn legis, tum Euangelii uis. Etenim qua tcrhbili fpcdaculo lcx^mulga ta litdcfcribitur Exodi. xix, 6C nos populo anterecenfuim’*.Sicut enim tii Ifraclem ter/ rebatdnsjitafingulorum confeienhæ terre tiiruocelegis etuna cum Ifracle clamant. Nó loquatur nobis domifius,nemorimur. Exigitlex impoHibiIia ,co3rguiturpeccati teacófcientia. Hinc pauorjConfelTio ,Gc ex «cent confcicntia, ut remedii nihil ulquam ^dparcat, ni ipfcqui hiimiliauit crigat.

HYPOTYPO SE s TEOLOG.

Sunt qui fuis uiribus, conatib’opcnbns ac fatiffadionibus qugrüt cofolationê. Sed ü non plus efficiuntjquâ eftecerat ; Adam fins perizomatis Jta fiint qui fe peccato fui arbilt; trii uiribusjopponût.eos fubinde milerabi ïius ruercjfes ipa docef,FaIIax eni equus ad falutê, in abûdantia uirtutis fug nôfaluabi tur, pfaL xxxi], Etjda nobis auxiJiû dne qa liana falus hominis.Pfafc vii. Contra Chri fti aduentus defcribit a propheta Zacharia. ix, Exulta fiÜa Zionjubila filialerufalé.Ec cerex tuusuenit tibi iuftus amp;nbsp;iàluator, ipfe paup. Prima cû iubet exultare, docet aliud eflê uerbû huius regis, quâîex fit, adcocß eX primit cofcientip gaudiâ,exultantis,ubi’au dierit uerbûgratie.Dcinde nihil tamultieft lèdplacida oia, ut intclligas audîorem pacis cfièjnoiræ.Hoceftqd' pauperêuocat Za/ charias qd* Euangehfta uelutexponês fccif manfuetû. Et Efaias eodê fpecîlat.xlrj. Cala/ mû quafiàtum non confringet,linum fuffli gans non cxtinguet.

Sic confcrt Mofi uultû,cû Chrifti uultii Apofiolus in pofteriore ad Corinth.Tcrie batMofes fulgore uultus,utfupramonui mus, Qiiis enim iudicii diuini maieftate feZ

PER PHILIP. MELÄNCH.

ï’atjCû id propbeta etiam deprecetur.Ne in/’ tres in indicia cûfcruo tuo^Chrifti gloriam rfiinThabor uident difcipuli,quam nouo, admirando gaudio perfimdûtur, ita lit

■gnarus fui Petrus clamaret,Dne bonum eft Hos hie eflèjfaciam^ tria tabernacuIa,Hic,n» äi^fpedus êgratiae Si mifericordiç dei.Sicut ’heni ferpêtis confpct^us feruabat j ita fer/ tiantqui defixosin ChriftSocuIosfidei haz f’èt.Iohan, üj.Ideo aptiffimo noïe su«»j Aïo» tiixerunt Âpoftoli,lætûnunci5. Nâ 06 græ ï*aiilgo ivscyy'Âîioc «ocarunt nuncia, preco/ tib publica rciji bene geftarû. Sicut eft apud Ïlocratem, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iuXYyi.7Cia.^

D E GRATIA.

Sicnt lex peccati cognitie eft,itâ Euangcz 'rSpromiffio gratiæ Si iuftitiæ. Proin de qa ^euerbograriçÔ6iuftitiæ,Nempe dcEuaa gelio didnm efti hic fubiieiende funt gratiæ ^iuftificatióis formulæjNam ita eiiangelii fatioplenius cognofei poterit.

Hic uero merito quis expoftulet cS fehoz lafticisqui facrofando uocabulograriætâ fede abufi funt, cum pro qualitate, quç fit *n animis fandoriirn ufurpant,ô6pinguiflii tne omniumThoiniftæ ,qui qualitate, graz

HIP o T I P o s E s T H E o tz o G, tiam,in anj'mæ natura pofuerc.fideffl, earitate,in potentiïs ammæ, Atq; hic quam aniiiter,gftulte digladiantdcpotcntnsanigt; wæ. Sed fordefcant prolixe imptï homies, Sé contempt! Euangelii pœnas dent nugä^ do.Tu mile(5ior precare ut Euâgelium cordibus noftn'srcuelet fpinVdei.EfteH^ )^b5 fpint’jqd*doceri niTi per fpintû no po' tcftjtd qd*Efaias air,oês effè sïoJ'/J'aHToui?» 1 In bteris noui teftamcnti fere gratiac uo/ cabulu ufurpatâ eft pro hebraico quod Xàpiiu uerteruntfeptuaginta interprétés ,u£ Exodi.xxxnj. Inuenifti gratiâ cora me 8éc. Sé ftpe alias» Significataût plane id qæiati/ nis fauor,atq?utinâ ucrbofauoris uti malii' iflènt interpreteSjq uocabulogratiç.Dcfuif fet cm hoc loco ineptiêdi occafio Sophiftis/ Proindeficutgrâmatici dicut îuliû fauere, Curioni, cû fignificantin lufio eflefauore, fît côplexusCurionêJtaî faens literisgra tia fauorê defignat, eftq? gratia feu fauor in dco,quo coplexus eft fancftos.Faceftant A riftotclicafigmenta de qlitatibus.No aliud cm eft gratia, fi cxartißime deferibenda fit, nili dei beneuolentia erganos jfeuuolun/ tas dei mifertanoftri. Nonfignificatergo

PER PHILIP. MEL ANC H. gratïæ uo ca bill um qualitatem aliquâ in no' bis,fed potius ipfam dei uoluntateni,lèu be neiioîentiam dei crga nos,

Paulus ad Roma.v. diftinguit a gratia donum, Si uni^ delnflo multi mortui funt, multo magis gratia dei,amp; donum in gratia a,q«geft unius homîs lefu Chrifti,in mul/ tosexûdauit,Gratiam uocatfauorem dei, 4110 ille Chriftum coplexus eft, in Cbri/ fto,amp; propter Chriftum omnes fa nd os, Deinde, qui a fauet,nó poteft deus, non eft Hindere dona fua. in eos quorum mifertus tft. Sic homines ,quibas faucnt,eorum res îdiuuant,iis fua impertiunt. Donum ucro deleftipfe fpiritus fandus,quern efFundit deus in corda fuorum.Iohan.xx.InfulFlauit dixit, Accipite fpiritum fandum. Et ad ^o.viq.Accepiftisfpiritum adoptionis fill orum in quo clamamus abba pater, Porro fpiritus fandi opera funt in fandorum cor dibus,fides,pax,gaudium, caritas ÔCc, Ad Galatas quinto. PetrumLangobardum qi? ïlicubi fpiritum fandumpoti’gratiam uo/ f2ritquam Parifienfem , hoc eft, fidiciam qualitatem , mirum eft [quo fupercilio ^tadent Sophiftg qui tarnen quanto rediz %quamiftijfcntit;'

Bypotyposes te o log.

5 Scd nos fimph'ciflîmc nomen claraturä liane facimus gratig, fecuti phrafin fcriptii/ ræ,ut fit gratia,fauorjmifericordiajgratiiita beneuolentia deierganos.DoniTm,ipfefp‘ ritus fantfliis, quem in eorS corda effundit, quorum c mifertus, Frudius fpiritus fanc^î» fides,fpes,caritas,8C reüquæ uirtutes.Eth^c quidem de nomine gratiæ. In fumma,non aliud eft gratia,nifi condonatio feu remiflio peccati.Donumeft fpiritus fandus nerans amp;nbsp;fandificans corda. luxta illud.E/ mitte fpiritum tuSS^ creabuntur,ö(^ renoua bis faciem terrg,Tam gratiam,g donumj’^ mittit Euangjlium.ln promptu funt feriptu ræ quare fatis uidetur unü locum indicalTe. Hiere.xxxi. Poft dies illos dicit dns dabo k gern meäin uifeeribus eorû,Ô^ in corde eo/ rü feribam eam,quac uerba certe ad domin' pertinent. Ad gratia ea qfequunt, Omne« cognofeent me a minimo eorQ ufq? ad imum,ait dominus,quia propitiabor iniqui tatieorum amp;nbsp;peccati eorü non recOrdabof amplius.

DE IVSTIFIC ATIONE ETFIDË 1 luftificamur igitur cum mcrtificatipefj^ gern, refufeitamur uerbo gratis,qin bhfd

PER PHILIP. MELANCH. promiffa eft,feu Euangcho codonantc pec/ catajSC ille fide adheremus,nihil dubitantea qtiin Chrifti iuftitia fitnoftra iuftitia, quin Chrifti fatiftadio, fttexpiatio noftri, quin Chrirefuredio noftra fit.Breuircr nihil dii bitâtes qui peccata nobis codonata fint ,ôii^ iâfaueat ac bene uclit deus,N ihil igit operflE noftrorum, quantumuis bona, aut uidcât, autfint,iaftitiafunt,Sed fola FIDES demi fericordia £C gratia dei in lefu ChriftoIVS/ TITIA eft, Atep hoc eft,quod ait j)pheta,et loties iadat Paulus.îaftus ex fide uiuit RoZ tna.iü. Iuftitia dei per fidem lefu Chrifti, id eft, lam manifefta eft no opera hypocrifis* qua pro iuftitia homines reputent ,fed eiuf/ tnodi iuftitia eft reuelata,quam deus iufti ha reputat, Nempe ea quæ eft per fidem Ie/ ftiChrifti.EtadR.oma,iiii.CR.EDENTI teputatur fides ad iuftitiam.Et Gcnefis.xv» Eredidit Abraham deo et repntatum eft ei sdiuftitiam, atep has duas quidem fententi/ ob hoc uolo tibi comendationes efte, ut tutelligas appoft'te dici fide, iuftitiâ.Offen/ Guntur cnim hacloqucndi forma fophiftae, dicimns fidem effe iuftitiam, Sed ut fi/ nattuam ac uim propius cotcmplemur,

HYPOTYPOSES THEOLOG. pa ulo aldus cius U7ro7$acf h repetcnda eft» z Satis conftat uulgiis Sophiftarumtidcm iiocarcadfenfum eoi^îquæ fcriptaris ^dita funt deinde eâ eflè fidem ctiâ itnpiorû.Crc/ dere ctiam iniuftos,efle(çociofam in anima qualitatcm,communê impiis cü piis, Etnc nonelabanturciim uident fcripturâ diccre, luftiim ex fide uiuere Jtem ex tide iuftitiam elle fingunt aliâ fidem formata, id eft,cum caritatc cóinndlam. Aliam informe,id eft, earn quæ fit etiam in piis. carcntibus carita/ te.Adcocpcaiifanf homines aeuti. Apofto/ lum falfo tribuifte fidei,id quod caritatis e/ ratjUt hac uelut illeccbra ad fidem quâpluri/ mos inuitaret. lam fidem infufam,amp;ac/ quifitam,ac generale amp;fpecialem,amp; ncWo quæ portenta ucrborum finxerunt.

Sed mittamus ifta nugamenta,nam pau/ ïo poft coarguemus fophiftas ipfius rd co/ ditione,ut permittant nobis fidem non cflé, id quod fie ipfi nominarunt.

5 Non obfcura uox ^phctat eft,Dixit infi/ plens in corde fuo nó eft deus. Et uuIgatilTi müeftillud PauIi.i.Corin.ii, Animalis ho/ mo non gcipit ea q font fpüs. Et Ezechiel. XXIX. Meus eft flunius,SCego feci meipftf»'^ Huiufmodi fententiæ tcftantjcarncm nihil

PER PHILIP, MELANCH.' hifi carnalia fage aut cognofcere Eflê dcff» dei ira, dei mifericordia, fpintualia funt,no pcflimt igit a carne cognofct Proinde gd-* de dec cognoftit natura,finefpiritudei »nftaurantc ÔC illuftrante corda noftrasqua/ ΀c«c^ fitjfn'gida opinio eft, no ftdes,adcocp nihil nifi fimufatio hypocrifis, ignoratio dei 8^ cotemptiis, Qiiang hac ip fam hypo/ crifin no cernât carnalcs ocuftSpûs aût oîa duudicat. Et ut exemplis res agar,Fidelis ui det fuifle Saul i fpeciê,fed hypocriGn declaz lïteuentus. Quia no credebatfex corde di/ co)res tanras,gs gerebat,diuinitus admini/ ftrari, dona et oga mifericordiæ dei efle,fed ex fuis cofiliis pendcre acftimabat .Nam de cordis adfeó:ulo^r,nectfmcbat ira dei,nec Gdebatbcnignitatc.Eû dei côtemptû decla/ tat,ci3 no exlpedato Samuele ipfe facrificat neapaleftinis antcuortat.i, Regum. xiii.ôC rorfus,cû gentiö more fibi tropheö crigit.û Reg. XV, Erat î Saule opinio, êe deû, êeuin/ dicêpeccatfêe mifericordc, Aliog curfacri Rcaflètîfed fides no crat, hoc eft ut egregio feripturæ uerbo utar, nô regrebat, Er acht feyn nicht, cor ignorabat tu feueritatê tum bonitatem dei,

I q

HYPOTYPOSES T H E O L O Ö‘ O horren diim et miferabtie fpeëiacuIunijP liane Cordts impietatê contingat ocuhs fpi/ ritiialibus cernerc. Qiiæfo te difph'ce uitaiii tiiam, ÔC exfriidtbus quo ad potes æftima liane cordis tai ïmniundtcieni.Nonneideo declmas,utcum fcripturaloquar,et ad tuas cupiditares deBidis animû follidtus es ideo de uKfîu,fania,uita,h ben's,côiuge,quia deo parum fidis -, quiaamplitudmem niifcricor/ diæ dminæ nô expendis.Nône ideo ruisi'n alia fubinde fcelera qa dégrada, demiferi/ cordia dei,erga te defperasT hand dubie fae/ turus oîa gratiffîmo pedore, fi falutis tuas certam fpem conciperepoflès, none rem fa CIS, ad opes adfpiras quacuncp tandem ratP one,quia tudiciuni dei no times. At timeres certe,fi ex corde crederes,fi uim irç ddpol? les animo côcipere. Atcçhanc infipicnci'â, liane ign orationemjhanc cæcïtatem cordi's noto cum nego fidem cflè in natura.Maius omninoô^ certius aliquidfîdeseft, gquod polîltcomprehcndere caro.

Proindei'Ha Sophïfticafides,quam uocat turn informen,fû acquilitani,qua (îcadfcn tiuntur hiftoriæ Euangelicæ impii,ut foie/ mus uu/go Liuianæ, aut Saluftianæ, no fi/

! Per PHILIP. MELANC H-^esjfed opinio eft^hoc eft incerta,inconftâs

1 fluxa animi cogitatio, de iicibo dei.Ha/ quid de fcholaftica fide fentiendum fit, liabes nihil docere Sophiftas nifi mendaciû, uanitatem SC hypocrifin, Qiiod ft uideor ! ^gt;5decorum dogmate aligd durius dixifle, , nô mihijfcd Paulo irafcant,FlCT AM fide ! ’dpenantihypocrifin.i.'l imoth.i.Finis prg tepti caritas eft de corde pur OjCt confeien ti a tona,amp; FIDE NON F|CT A. Siraulari •giturfidê alicubi indicat. Etdehypocritis ’itadTitum.i. Omnia munda mundisjco/ •nquinatis autê infidelibus, nihil eft mun dum,fed inquinatac funteorum mens et co fcientia.Profitetur fe node deumjfadis afic *ifgant,c5fintabominabilcs,inobcdi€ntes, ad omne opus bonû reprobi. Qiio loco fifidcs impiorû erat uere tides, loquitur enî ferte de piis in fpeciem, non ctebuit infidc/ les diccre fed caritatis expertes, tient Parifi/ enfesloquuntur. Fidlam fidcadTimotheS itibuit hypocritiSjhic infidèles uocat.Qjia/ Je no eft cur de fide formata Slt;;informi de.* quot;tnguam^’.Planecni no eft fidcs illadccre wen dis feu de diuina hiftoria opinio, qua ft/ ''efpiritu fandio coceptâ habeut hypocritg.

i *i)

HVPOTYPOSESTHEOL O G. Nó adfentkur iierbo dei natura, a.deoqjn«*' mouetur.SoIebam quondâ hiftoncâ ftdem docendi gratia uocare, illâ acquifitam infof mem nunc prorfnm non fidê,fed opinionc adpello.Quç di'ximus eo pertinent,ut feias fimph'ciffime nti uerbo fidet fcriptura ■, nc*' uocari po(ïefidc,illam Panfienfem glitate, Îuac ctia in impiis eft QC contentibus de^ )amnati ucro no tit dent gloria uerdo dci» credant, Sed experientia coadi,quæ certe ft des uocari no poteft. Ide de defperabundis dici poteft,ficut de Cain,SauIc,Quidenitn inter hos amp;nbsp;damnatos intereftî'Quid igi^ fides'T cóftanter adfentiri omni uerbo dei.id Sd* nonfit, nifi renouante amp;nbsp;illuminate cot a noftra fpiritu dei. Porro uerbum dei c3 lex eft.turn EuangcliS, Legiminefuntad/ icdac.Timorem fcriptnra uocat,quo minis illis cred/tur, Fidem qua EuangcliOjfeupto miftionib’ diuinis fiditur.Noniuftificatfi'' ne fide timor.Nam aliog etiam defperabun di, damnati iuftificarent. Non enimquiad cG mod« timentnglorificant deum,aiit onv ni uerbo dei credunt. Nam^mtflionib^no credunt.Iaftiricatigitur fola fides, 4 Eft itacp fidesjUon aliud nifi fiducianufti

PER PHILIP. MBLANCH.

îicordi'x dtninac, ^miiræ in Chrilio,3dcoc^ ^nocunqj figno, Èafidiida beneuolentiæy feu mifericordwc dei cor primiim pacificat, deinde Sd acccndit uclut gratia adturos deo pro mifericordia, ut legem fponte Si hilariz 1er faciamus, Alioqui quo ad non credim^, Hon eft in corde fenfus mifericordie dei.V/ ! bi non eft lenfus mifericordie dei,eft aut coz

temptus dei,am odium. Qiiare quantacunz 4ue Icgis opera fiant fine fide,peccatur. A tz ^lehoc eft quod Paulus ait ad Roman,xv. Quidquid non eft ex fide.peccatû eft.Quæ fententiafidei uim atcp nature clariflime cxz ponit.Nam quidquid fit a natura fit aut odiz 0 de-ijCuiufmodi opera funt eorum, qui inZ uiti, metu leges 2d pcenarum bene operanz tiir. Nam cum fine fide bona opera fimula/ mus,nonne fie cogitât cor noftrum, JEgo q dcm,quod potui tcci, fed nefeio utrumproz bet mea opa deus,aut improbct.Senerus iuf dex eft,nefeio utrum fit mci mifertus, an co tra.Ea cogitatione qui fierei poteft ut non irafeamur iudicio dei. Et in bac hypocrif» cnm magna molcftia cordis maxima pars homines uiuunt, qui qua praue iudicêt, ueî hincadparet,Debebantcnim non opafua-,

1 iiii

HYPOTYPOSES TEOLOG. fed promiffîonem mifcn'cordiæ dei conté^ jMartQuid eft.n.imqnnis quâ ESTIMA / RE VOLVNTATEMdeiexnofths o peribiiSjquâ ille ipfe fuo uerbo nobis decla/ rarïtjlam magna hominûpars cû contempt tu del unrit, ira operatura ita uiClura, edz fl difpliccat.deo, Eiufmodi funt opera qiiæ ne fide fiunt,boceft,qua: cû odio dei,aiK cô contemptu deifiâtjEft ergo pukherrime di dîum Ecdefiaftid.xxxq. In omî opefe tuo crede ex fide animæ tuaîjhpc eft ein cólêriia tio mandatorû QiialiacOcpfunt opera,com cderejbibercjlaborare manu ,docere addo c tiam,ut fintpalâ peccata,no cft;,.quod opera fpedes, ^miffîonê mifericordtæ dei fpeâ^ eius fiducia nihil dubita quin iâ non indice in coelisjfed patrêjhabcas,cui tu fl's curç,no aliter atq; funt parêtibusfilii inter homines. Qtiod fi uoluntatis erga nos dining nuHaef fet fignificatio præter haneqp uoluit adpella ri fe patrê,in ea prece, qua quotidie dicim^ fola hgc fads magno argumento eflêt, nihd exigi a nobis prius fide. Nue cû hanc toties exigat deuSjCû hanc toties unâ probet,cum hanc nobis locupletiflimis ^imiflionibus, adeocjpper mortem filii fui comen darit, qd

PER PHILIP. MELANCH, *ftgt;cur no ilJinos tantæ mifèricoi diç cótniC ^atnus, 8é credannis Scholaftica theologta pro fide, pro anchora confdentiarn, opera, f’tiffadiones hoïm docint,MaIe perdat de’ fcandalum illud Ecdefiæ fuæ.

î HabeSjin quam partemft'deinomêufur pat fcripturajnempe pro eo quod eftjfidçrc gratuita dei mifericordia ,fine ullo operuin noftrorSfi'ue bonorum fine malorûrcfpe/ cîu.Qiiia de Chriftiplenitudine ocs accipi/ mus.lam omniuerbo dei minis amp;nbsp;promiff« onibus, hiftoriæ diuinæ ucre adfcntiuntur q fie fidunt. Scholaftica ftdes nihil nijfi mor/ tua opinio eft. Nâ quomô credût orai ucr/ bo deicquot; q promiflàm rcmiffionê peccatoriï nô credût gt;nbsp;Non efhualetq? dicût Sophiftç impios crcdere,no fibi quidê,fcd abis remif fionê peccatoi^i condngerc. Qiiæfo cm an nô iis quoq; impiis promiflà eft côdonatio pcccatorûî'fed-non inftituim’ difputare,ca tenti paucis indicaflê quid nomine fidei fig nificaretur. Extat Luthcrihbellus de Chn/ ftianalibertate^c quo qui nokt fidei comme dationcs alias requirat. Porro fidei uim,opi nor c feripturæ exemplis clarius eognofcelt; mus.

I V

HYPOTYPOSES THEObOG»

Genefîs. xv.promi'ttit mifericordiâ fu2 Abrahæ deus uerbis magnificis.Nob time re Âbrahâ,ego protestor tuns fum,8C.mcr CCS tua magna ualde.PauIo poft polh'cet eti am pofteritatê.Sequit autê,Credidït Abra/ ham dco,amp; reputatû eft eiadiufticiâ. Qiiid jgit credebat Abraham C non aliud nifi efle deum imo ôi. promiflîoni Dei credidit,eam q? fidem deide dedarauit egregio exemple, cû filium eftet imolaturus,nihil dubitâs,qn datuïuscflèt deus pofteritatem 5etiâhochgt; lio necato, lam cum fides fit adfennri uerbo dei,quidcrediderit Abraham ex^miflionc quoep fatis apparet,cü (è protedorcm illi ad dicit deus, Ergo credunt qui protedore, pâtre,deiim habcnr,noproïudice tantum. Exodi decimoqiiarto, IrcmSt Ifraelitae per diffidcnttam, cQfugam Riam intcrduderét maria,motes,hoftis a tergo inftaret.Hos »übet cofiftere Mofes,uifuros magnaliadci j S(^ addit ^miflïonem, Dominus pugnabit ; pro nobis amp;nbsp;uos tacebitis. Qiiid fi hic de fi-' J dcdifputalfcntpro more fcholaram noftra rum Ifraelitæ, bâtis clîcfihiftoriæ credant, q?fit deus,qgt; malis pœnas.bonis premiadii* q-cni'er, (è quocß malos cflè ôt!: fieri poflè,

PER PHILIP. MELA N C H.

ptiniicuclit utrofqae tum Egyptiosqû lira clem.Sed credcbant diuinæuoci,diuinis wiracuIiSjfidebant mifcncordia dei, ut max Jmeipfiquocp mords effênt rei,atcçita com ïnittebant fc aluco per fidem.Ec ïam hoc ex emploexpcrd uoluntatem dei erga fe ,cum mderent fefcruatos Egypdum periffeun/ dis,dmueriintqnqm't,dominum,ô^credidc ’^wntidomino5amp; Mofi feruo eins. Et ea quv dem nobis exempla flint exhibita, ut diîcaz mus crcdere.non iHaquidem SophifticafP de,fed hac fiducia uerbi deijqualem fuiflè in Mofe uides hoc loco S^c,

^ualem autem fidem exigittn Numéris, xiiij. cum defperaret de Palacftina occupan dapopulusC Ait cnim dominus, Vfque/ quo detrahet mihi popuP iftequoufcpno credent mihi in omnibus ßgnis qua: feci co rameis 'l'Et capitc uicefimo. Irafcitur Mofi SiC Ah3ron,q« non credidiflent aquam a pe/ era promanaturam.Credebat certe Aharo, credebat Mofes eflê deum,fed de diuina uo ce dubitabat,qua promifla erat aqua e petra Earn incredulitatem taxat dominus.

HYPOTYPOSES TEOLOG.

Aut de qua fide logtur Mofcs Deutero» primo»Porrauit te deus tuus,ut fokt homo geftare paruulü filiu fuü in omni uia, per q ambulaffis donee ueneritis ad locum iftiim Et nc fiequidem credidiftis domino deo ue ftrojquipræceffît uos in uia Sk^c. Habebant illi certe fidem informem, habebant fidê ac/ gfltam, fed promiflÏonib^ mifericordiç del no fidebantjno erant eredîa corda eorû fidii cia mifericordiæ dei, uiuebanr in increduli/ tate,contemnentes uerbi deijopus dei,redu dionê ex Egypro indigne ferebant, ideoei us incredulitatis pœnas dedere,haud dubie alias boni uiriin fpeciem.Hæc eft hypocri/ fis hominûjqui ad eum modum fucati funt bonis opiribusjcor aât non eft eredum, fi/ ducia amp;nbsp;gaudia in dco,cum hâc unam fidu/ ciam requirat deus,c3 illiusuni^ confirma/ dac gratia,filiH dederit, ne de bona uolGtatc erga nos fua dubitemus, ut ponamus î deo fpem noftrâ SC no obliuifeamur operS dei, à mandata eius requiramus, Pfa!m.Ixxvij» Item.i,7rajÄA£»7ro,a£V(ßv .v.Deum inuocauc/ tunt,cum preli'arcntur, ÔC exaudiaiteos,co quod credidiflènt in eum. Et fccundo îcapet xvi.Ocôlidominicontempian

PER PHIDIP. MELANCH.

tur uniucrfam rcrram, SC prebent fortitudi/ nemlnsqui COR.DÉ PERFECTOcrc, dunt in eum. Vbi Afam regê Iiida propbex ta Anani taxat, Sy roriim auxilus fidctem» Verum baud fcio, an ufquam fideiuim ex/ ctnplo potiore cxhibeatfchptiira,quâid eft qcPde lofaphat.ti. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,xx. legl

tur,cum ilk Ammonitas,amp;MoabitasfoIo cantu funderet,nec al iud prae cepiflet excrci tuifiio,quamutconfifterent confidcnter; Hiufmodi eft Sd Ezcchia: exemplum*

Qiiam fidcm autem requircbat ab Achaz Efaias,eapirc vn'.cum uctatauxib'a Aflyrio turn implorare, polîfccturcç opcm diuina, addens,Si non credidentis, non permane/ bins*

Plcnæfunt buius generis exempIorSû/ træ hiftoriæ omnes,erit igitur pii ac ftudio ble(ftons,2lt; pro difccnda fidei rationejS^ confirmanda confcientia deccrpere excm/ pla,R.cpetemus autem aliquod locos etiam ex litcris nouiteftamêtijUel in hoc ut intclli gaturidemfpiritus efic hiftoriarum utriuP lt;lueteftamenu*

H I P o T I P O S E S T H E O L O ' Et nthincordiar Aduum.xv.negat Pc** triïs operibus legis niftificatos patres,qua” gin lege Liiucrentjfcd fide, addnqj fide pur‘ ficari corda,quac mfitinntel'fgas, ficutip»^ exponic de fidiicia gratiae\ amp;nbsp;miC-ricordi^ dei,iam toto erras cœlo, quûn, fieri poüerit, u( fides fcholaftica corda punficerT Vult go Petras oîa opera patrum Dauidis, Ef^ Hieremiac peccata fuifle,iuftjficatos aut cfle fola fiducia mifericordiat dci in Chrifto pro mifli * Sicut fæpe prophetæ de fe teftanf. Hæc fiducia bonæ uolutatis dei fpargitin omnem uitam,in omnia opera,in omnes tc tationes corporales (pirituaies»

€ Vna eademcp fides eft, qua credit Deo, quafiditur bonitate dei, qualicuncp tentatiz one,SpirituaIis tentatio ilfa mulieris peccaz tricis erat Lucæ feptimo quam erexit Chriz ! ftus inquiens, remittuntur tibi peccata tua, Item Fides tua te faluam fecit, uade in pace» Corporalia erant pleraCjjcum morbos cura ret 5 amp;nbsp;incredulitatem difcipulorü iure cor/ poraliarguic,Matth«'iei xvi. cum illi de pani/ bus eflèntfolliciti, Sicenim increpat,Qind cogitatis inter uos modicæ fidei^ccc,Et pa/.

PÉR PHILIP. M E L A N C H. fris curam de fuis in recorporali quoties in/ fukat ; Matthæi vt Seit pater uefter qd'his Omnibus opus habctis,Et.x.MuItis pafieri/ ’ïus mêlions eftis uos.Et huiufmodi corpo/ ralia non contemnenda rudimenta font ex/ «cendae fidei.

7 Hæc moneo nequid laboremus diftin/ gucndis ^miffionib’ diuinis. Sunt enim a/ liæ rerum corporalium,utuetcris teftamcn ti omnes. Abac fpirituales,quar propriac ad nouum teftamentu pertinent. Sic cnim fon donee promiffionibus corporalibuscredc ’’cex corde nifi iuftos. Et corporalium rerS promiffione milericordiam foam déclarai/ fe deum, quod argumentari facile poterant fïndi ,muko magis animas foas curæcffè t)eo,fi curæ fuiffènt corpora. Nee definere pattern eflè animarum ,qui corporibus pa tremcgiflet. Hoceft quod ante dixi,etiani corporalium rerum promiflîonesperfefu/ iße promiffîonem gratiæ, obfeuram quidê fed tarnen habentibus fpiritum deifatis cog nitam.Iam SC Mofi precanti pro populi pec catOjin Numéris capitulo.xiii. condonatur peccatu populi. Et lex cn promiffione gra/ ti« lata eft, Exodi.xx, Ego fom dominus

HYPOTYPOSES TEOLOG. deus tuns faciens ‘mïfèncordiain milliahis ig diligunt me 6C cuftodiuntprxcepta mea» Et facrificiapro peccato tradita funt,qii^ necefle eft fateamur fuiflêfignaremiffionis pcccatorSfidelibus^Non quæro al lego nas, fed hifton'ara uolo promittcre mifericordP am in eo ipfo qgt; corporalia beneficïajpmifla funt, A tcç hue pulcherrimc quadrat pleracc^ hiftoriat, utgeneüs,xxvùï.ait Iacob,Si fut/ n't dominus mecû ÔC euftodierit me in uia g quâ ego ambulo ÔC dederit mihi panem ad iiefcêdum ÔC ueftimentû ad induêdnm ô^ç crit mihi dominus in deum ♦ Fidem miferi-' cordiæ Â^bonitatis dei efFicactffime nobis commêdauit Mofes exemplis operû pm tniflîonum corporaliû, Deutero, viü. Ad/ flixit te penuria 0^ dédit tibi ctbim manna, qd*ignorabas tu SC patres tui,ut OSTEN/ DERET tibi, quod no in folo pane uiuat ïiomo fed in oini uerbo, quod egreditur de [ ore dei, Adeo uerbû uitæ eft, quocuncfmi/ , fericordiam dei cognofeit cor humanû. Hu/ ïus formae exemplafidei receniêntur ad Hc/ bre. xûquorum pleratç ad res corporales p/ t inent. Ét cur non ad hune locum accomo/ damus totum illud caput»

Per PHILIP. MEL ANC

Princjpio fidem fie definit, Fides eft fpe/ ' ’’'’ndarû reriim hypoftafis,id eft,expelt;ftatio fevtiriido non apparentift. Hane înTOTçacpH» f'dti eiufmodi gloflematis detorferüt ad fiia fomnia fophift|,et ad earnalê illä opinatiun ciilä, q fidê uoearût ut plane nihil Apofto licæ {êntêtiç intclligcref. Proin de nvs fim/ j pliciftînia^^bafimplieiftîma fentêtia référé itius.Fidemefteeertitudinem corûquæno !gt;dparent.Obfcero gd eft eertitudoTat diui/ narûae fpiritualiS rerû nihil ecrto tenet naz tura,nifi p fpiritutn fan dû illuftrata.lam fperandai^ rerSexpedatioem adpellat. No cftigitfidcs eredere minis tfh,ifrio hoepori «s timoré uocat feriptura,fed ÔC^mifftoniz bus eredere jhoe é fidere miferieordia ô^bo/^ nitate dei,aducrfus iniuriâ mundi, peeeati, mortis,adeog; portarS inferi, V iden expez âationé rerû quç feparant adpcllari fidem» Nô eredût igit,g no expedant^amiftâm faz Iutem.Atdiees,credo^mifram fakirc,feda liisobuenturâ. Sic.n.fentis caro. Sed aiidi, An nô hæc tibi quoep m iftà font An nô in ornes genres prardieatum eft Euangeliû^ noneredis igitur nitiEiquoq? falutemproz miflâcredas» Certa impietasSC infidelitas^

HYPOTYPOSES THEOLOG.

c no oî ƒ bo dci credere, aut credcre no poP tibt fit^miflarcmiffiopeccatoruni' biibiïcitautêdefinnionis exempla EpP ftolaad Hebreos. F/deintclIigtrnus condi/ turn elle mundû uerbo del,ut inuifibiliu fcP beet diuinitatis, ÖC uerturis eins uifibilia fei licet Oga diïiinæ potentiæ fièrent.Sien,tue locus cum eo qui eft in Romanis conuemt. Hic uero Sophiftæ obftrepent,inepte a no( bis alia requiri fidem præter hiftorica,c5 E/ piftola ad Hebræos hic de hiftoria tmjictn pc Gonditi mundi,loquatur. Sed audi,qiioA modo quadrabit) ad definitions fidei præ/ fcriptam hocexemplû, fi ad folam hiftorica fidem gtinetcProinde fidê hiftoriæ de mun do côdito, non opinionê tm illam uulgare, quæ gentib^ etiâ, quæ Saraceriis perfuafae/ rat,fed cognitionê potentiæ amp;nbsp;bonitatis sb og’e creationis colledîâ uocat. Ea fides non alia crat q uel Petriuel Pauli. Nâ ut potêtigt; am deiintclligitPetr^ in refurredïióe Chfi, ut bonitatê, ut mifericordiä intelligit-, ciitn credit,P fe Chrm uitftimam acfatiffadione fuiflê, Adeoep nullo opere fuo,fed fimplici/ ter milèricordiadei fidit,quamin Chrifto pollicitus eft, Itaqui fpiritu rerum condittZ

fEk PHILIP. MELANCHi onem æftimat,is SC potcndam dci uidet au/ Son's tantaRî rcrum, SC bontiatem cü (ê oïa Uelut c manibus creatoris fcntitacdperc,uf tam,uicfïumjfcbalcm, SC illa perniittir créa/ ton' ,ut temperet ,regat, adm niftrctjfiippC diter,pro fuabonitate,quæ libet.Hæcbdes eft de rcrum conditione no fr gi'da opinio, fed tïiuaciffima cegnitio turn potêtiae, turn bonitat’s dei, efFundentis fe in omnes créa/ tnras.regentis SC adminiftrantis omnes cre attiras,g fl poflem explicate, ut ici dignitas poftulat, quâtû chartarum infumerê in hûc Utnimlocâ. Qiiang qui ucre credit,quæ fit fides de rcrum creatione, fpiritu facile æfti7 mabit. Fortaflê ridebunt hæc Sophiftae,fcd tidcantfanejdum refutarenonpoffînt quaî ego tam firma eflè feio-nt ne ab inicrorû g/ . demportis pofTintconuelli. Vocat Paulus creatióis fidem, anguftius S«^ uiuacius quidlt; dam,quam opinionem fophiftitâ, cnm ad Romanos.fait, Inuifibilia dei nempe fern/ piternâ uirtutem ,Ôl diuinitatem confpici, puifibiIia.Porro uirtus dei feu diuinitas,gd hifipocêtia SC bonitascft'T'Et Adîuum.xiiii. b.ôfine teflimonio fe rcliquitbenefacicns, decœlo dans pluuiâ£lt; tempora frudifera,

K ij

HYPOTYPOSES THEOLOG« Et g Riaintcr obîcdat Ce Daufd meditatione création is,PfaI.cni.Omnia in fapientia fecv fti, implera eft ferra ponîiïione tui, Itê,Oîa a te expédiant,ut des iliiscfcâ in temge.Dâ te te ili is colligent, aperiente te manum taâ oîa impiebuntur bonitate. Qiiatfo te ad eS modiï myftenum creatiôis tradlarepotca/ f oC'aut illud carnaliû fomniorum chaos phi/ Iofophia,quæ cû contingctcreuenircresar/ bitrctur, plane negat opus creationis. Iraq; fient legis populus potentiâ aebonitaté dei cognouit, in eo lt;ÿ uindicatus eft a (êruitute. Egiptiaca.Sic enim ait Exodi.xx.Egofuni dns dens tuus,g eduxi te de terra Ëgipto,dc domo feruitutis amp;c,et ante legem p mul g a/ tâ cognofeebât patres,in iisquç cû Abrahâ, Ifaac,Iacob,geflèrat. Qiiare deû Abraham 6dc.uocant.Ita antchos creatio rcrû cratfig/ num certu ôd forma, c ô cognofeebatur de/ us.Sic A bel,fie aliilàndti credidere, qnan^ horû fidem quoep excitauit^milTio de capi te ierpentis coterendo g fernen Heuæ. Jdeo fubiieitur, Fidepotiorêhoftiam Abel,qnâ Cain obtuIit.Erat in utroq;dubio procul h* floriæ feientia, aliog cur offerret Cain^ Et'' go cum fidê Abelo tribuit,no Caïn, nô ali/

Per Philip, melanch «îiiamhsftoricâ opinions defignat, fed fide glorificantem deu, bene fentientê de deo,filt; lt;ientêdnjïna mifèncordia Sgt;Cc. Hac fideuin tebat, Abeljß banc fide confecutus eft tcfti/ nio^iû,qgt; eflet iiiftus. Id quod diiigenter ad/ Hotauit audor Epiftolæ, ut admonerec fide t(îe,quac^iufticia reputaretur, non hoftia, non ullu opus. Fide Enoch tranflatus eft ne Uideret morte,hoc eft,quia credidit Enoch, deo placuit, atcp ita,ut in ipib patribus ofte/ derctamp;^ argumentüôdfpem uitæ mêlions, ciinteû tranftcrrct.Qtiid erâ attinetquæreZ ’'equorfum fit tranflatus,modo intelligam” tiimuclut fpecimen uitx ôô certiftimù argu nientâîmortalitatis exhibita patrib^ ad co/ fitmandâ eoi^ fidem.Iam qd’fcqnit,finefi/ deimpoflîbileeftplacercdeOjCredcreenim oportet accedentê ad de«,2C q, fit,5C q? tngZ tentib’* fe,rcmumerator fit,uides q nô po(7 ûtdefophifticafide intelÜgiquafatis conZ ftatnô confidere dcQ hypocritas q, mifert^ fit,qbeneueht,qgt; fitfakiatur^. Nam fi inter/ toges eoi^ corda, none ita refpondebunt. i^clcio utrum deo fint accepta opa mea.neZ feioutRî polTim faluari, Scio gde j?miflàm UlutëjSciûdcumcflè mil£.ricordem,fed for

K iij

hypotyposestheolog.

tafle mccûnô aget^ mifencordia. Ifta met ration ê mai'eftas non hêt, amp;nbsp;hoc genus im/ pia milita,Quang ne harc gdc,qu^' de dei lU dicio loquunt imp»,ex tu ro corde,ffïeiûû tur, Conremnut cnî dei iudicifl, non timet, donecadeoconfundtint. Eflêtautê debtlla tû nobis, fl cor magnitudinem bonitatis, amphtudi'nêgratiæ concipere pofltt, atq;igt; ta confidere. Non eft oblitus tui deus,tania çius milçricordia eft, ut fi te ei crcdas,feruet, tucatur,faluet,confide igif.Qiioij? corda ad cum modû ereda funt fenfu bonitatis dei,q çrcduntSIBlcuentura.quæj3mifitdcus,ca demû uerc creduntjdeQ elle remunerator?, Immo eaquoqîtandê uerçcredunt deum, Nó credunt cnî impii, fed trig id a opinione tenenc, cui non adhaîrct,pfunditas cordis. Fide Noe refpófo accepte»,metuens ea quæ nondû uidebantur, parauit arcam ad falute domus fuæ.Ecccduo compledîif Nohæ fi/ des minas et,pmifllonê. Atep id eft,qdantc dixijnuJli uerbo dei impies crcdere,nec mi/ nis,ncc^mifïîonib’. Nohç dcogloriâ iKti^ tatis tribuit, ideo Sgt;C minas fbrmidat,5C pro/ rniflïonelalutis ,adeecßmifericordia fidit, Mu!ti,ne dubita,illis quoeß tempibus fuere hypocrïtx qui fidë fiiTiularunt, efle deûjeflè

PER PHILIP. M E L A N C H.

uindicc, effebonorS feniatorê» Sed ^gt;os iilæ dd minæ nihil mouerât. QiiareCi^ ïiô crcdeiêtucro cordc, nee mouit^miflio blun’sarea no fiderct mifericordiæ dci SVPER.SE. Adeo nihil eft SophifticafP des,nifi meiaim poft lira merS ludibriû anv ’Haru, Qi. tamcn impii Qi aîioi Sophiftæ do / fent fatis elTe ilia fuâ fieftâ (idem ad bond o/ pus .Cum bond opus no fit qd* aut odio aut fôtcmpni dd fit,Fit aut? odio cotemptii dei, quidgd nonfitfi'duda milèrieordiæ Qi. Sonitatis dd.Sicut Paul’ ait,Peccatûê,quid tj.dnofit ex fide. Et p arcâ,air,dânauit mû* tl3. Nempe cp unQ fidcs fcruarit,relics pdi/ dcritincredulitas.Et q folltcire monet,fum. mâcftc iufticix,fidem mifericordiæ amp;nbsp;gra/ tiç dd c3 addit,amp;f iufticig quæ p fid? eft,hæ/ tes inftitutus eft. Nihil de figuris lo^r, non qiiçro allcgorias,fed adfimpliciflîmâ hifto/ tiâ me refero, luftificatur Noe non ullo fuo bonoope,fcdfolafidc mifericordiæ dei,q cum ex hac^miflione de fe feruando ex aqs turn ex ea, quæ de capitc ferpentis, h 'C ei c, de aculeo mortis,cont6rendo,maiorib’ tra/ ditaeratconccpcrat. Fide adpellatus Abra bam obediit,ut injocu exiret qu? acceptur’ trat in hærcditatcm ,Qi cxiit ncfciêns tret.

HYPOTYPOSES T E O L O G.

Fidebat Abrahâ mifericordia, bonitatecp dci nihil dubitas, quin ubicûcç gentiû effet, deum eflèt habiturus^teó:orem,06 feriiato rem. Ideo fe eins uoci cómiG't,dc ferens pa/ triam,nó aliter atq; fe uoci Mbfi commirte-* bant ifraclitæ,cS alueü rubri mans ingredc rent.Porro quantahçc Abrahæ fides fuit^ quae quanq tota il Ie uita uagarct incertis id dibus,tn no eft labefadiata,Satis potesffatis opulêt’, fatis tutoloco colere fibiuidebat, fub umbra alaj^ dci degerct. lam in eo ipfo etiâ,qff certam in Cananaca federn nec fibi, neegnato contingcre uidebat, hofpitem fe hui^’terrç agnofcebatefle,ciuem fore ç terne ciuiiatis fperabat. Fide ôd Sara uim accepit ad côcipicndû,retinêducplèmen, Viuificat em Sc créât oîa ucrbû dei, quo cS fideret Sa/ ra,ncmpe ^miffione fobolis, q fieri potuit, lit non ex fferili, exefîœta, fœcunda fieret. ÜM NI A cm polfibilia funt credêti Sed Abrahæ fides utoppugnataelt,quâ iialido ariere cócufficli cû lfaac,in quo feiebat pro/ milïàm cnèpoffcritatê,iuberetimmolare. Qiiâ fuit aût conftans in adulefcente Ifaacfi des,cum patris impio,cnuolSfatidiuinæa/ deo nihil cotaret obfequi, Putas potuifle ta

PERPHILIP. M E L A N C H . feiiû impehû excrccre patrê amp;nbsp;filiîï jât cît dem cui,pmifla erat poftehtas.Putas filium obtemperatiirS fniße patri, ni utercp côfifus niifericordia diuinajlli fe cômifilTet.Nec fe feIliffides.Seriiaffili^,reftituit patri,collau/ daturpatris obedientia. Vides hic pkifum fflè peccato ÔC moni 5^ iufiificatiôiôC reCur rediioni. adcoqttotinauotcftamento. An nonhicdidicerûtnon Abrahâmodoamp;lfa 3c,fed omnes pii priufq rcuclarct Euangcli üm,quid in morte rperandücflètdeuolun/ tatedei. Annonhocexcmplotidcm uidx mortis, concepere patres C uiderunc^pkifu Chnfto,qui capirt ferpenris, acuîeum rnorz tis contriturus eflet. Fide Ifaacbenedixit h/ cobS«' Eßu,futu}« credcnsut,pmt{Ï3rn ter/ ram olim occuparent.lam hocmirabiliusê, epratamenè uoliiit benedidlionem Iacob, quâ is prarn'puiflêt natumaiori Fratri,cui in re gentiû dchcbat,nimi[v ftde diuini uerbi, Maior fcruict minori.Fide bndixit Iacob fû Iios lofcph,quang iam cxulcs, nihil dubitâs tarnen redituros in Cananeam, elïècpmaxi marn gentiû primordia. Nec dnbitarût Mq fl parentes quin tediturielTent in palæftinâ, quod in caufa fuit, cur occui uennt infant2gt;

K V

HYPOTYPOSESTHEObOG» fpcm generis. Deinde etiam cur expofnum commiferint potius di'mnæ mifcncordîæ, quamnccannt.

Adde fi Lioles 5C reliquacxempla,nos for mamexempIorS tradandorçz dehncauim’^, docuimiifc^ no de (bphiftica hypocnß, Ccd de fide Ioqni ei’ EpFæ audorcm, hoc eft de fidiicia mifericordig feu gratiæ dci,

Hic non fides difcrimen promifïlonS di/ in'natû, (èd fimplicirer uerbum dei eflè,pro/ miffioem mifericordiæ ôi. gratig dei, ßaede rebus æternis,fiue de rebus têporahbus aga tur. Quan g fcre promiflioncs rerS fpiritua/ lis ex corporaliû ^miflîonibus colligtpof/ fint,non dico perallegoriamtni,fed claro et rnanifcfto argumêto fpiritus. Quid in mor tciperandS eflêt Abrahamû pcrfpicuodo/ «bat filn iminolatio.lam hoc quoq? non ad (inet difcernere proini{rtoncs,qgt; in primam ^mifb'oncm de femine Heiiæ, idcft,Chro, oies relique dircclæ funt. Ideo expedabat pofteritas. qa (emen ilîud expcdabaf, fcihgt; cet Chrs. /\ tq? ita rcnouata cfi,pmiffio He/ ue f ada, in ,pm iffion c A brahe fada, cS in g t Gcnehs.xxii, Bencdiccnt îftminetuooîes Çcntes terrg, quod nfi de Cbfo exponi no

PER PHILTP. MELANCH. pntcft, Atcpitaintcrprctatur Apoftolin ad Gdlat.iii.in feminetuo, qui eft Chriftus,ô^ expeeftâ efte poftentatem cxpeiftatum elîc regnJ propter Chnftum ^miftum facis de/ çlarat Iacob Gene.xlix.Non auferetur feep trum de Inch,Sc dux defeemore eius,donee Ueniatquimittendiis eft,Se ipfceritexpeda tio gênum,ubiquid aliud uoluit,nifiregni\ adeoeç om nes corporalium rerum promifti ones in Chriftum refcrri,SC in Chnfto con/ fumarûHocincauflaeftcurnullo difcnmi ne Paulus quafuis promilTiones Abrahac faCias citât, Ad Galatas tertio,earn quæ eft Genefis xii.ln tc bencdicent oêsgentes.Et ad R.oma.iiii.dictt Abrahæ ^mitFam hærc titatê mundi,SCqj fibi Abrahg fint exomni bus gentibus q crediderc, 5C qi omnes tide Ies fint reges in Cbf o rege. Sicut pfalm’ ait Omnia fubiecifti fubpedibus eins .'Rurfü, qui tnanifefte reuelatio Euangelio in Chr!/ ftuin credunt,in eo ornes corporales bene/ didioncs habent. nam fi proprio filio deus no pepcitjfcd^ nobis oibiis tradidit en,quo mê no omnia en co donarit C Idem apparet ex regni ration«,® ornes crcaturæ,ut Chri/ ftojita ilh’fratnboïubiedç Iûtjmors,fames,

hypotyposes teolog. gfadius,poteftateSjfiimma,infima, peccatiï, dcnicpquidgd eftomniûrerûjquas metue/ re humana imbecillitas fokt, in noftra pote ftatc eft,fubpcdes noftros fiibieó:um cll,ni firegnare Chnftânôcredn-n^,HucilInd ß tinet,quod fnpra dixi, fidem fpargi in om' nes cafus uitæ,mortifq; noftrat,q? ntilla créa turareólc utamiir,nifi p fidem,omib’cre atiiris abutamurpcrdifidentiam hoceft,n5 credences in creatiirpufnnos placeredeo, difFidentes in ufu creaturæ de mifericordia, de beneiiokntia dei erga nos. Abiiritur ino pia,morte,aduerfus rebus,qui nócredicdi/ uinc mifericordiç opera efïè,qui hic difFidit ad humana prçfidia profugit,qu( dubitar fe ï chro uicere pofïè.Sicabufus fuiflèt trilhffi moimpio de mac^andofilio Abrahâ,nifi libenter obfecundans,cómififlct fe miferi' cordig diuinç confifus nihil no agi fee um a deo parernoadfedu. Non minus abutitur pecunia,uita,fec5dis rebus,g no agnofcitef fe dona mifericordic dining, qui non utitur fidehter,tanquam alicnis donis

Summa,Oia habet,omia potcft,qui Chri ftS habet, hiciufticia,pax,uira,faIuseftEt in hunc mods indes coherere ^mifïióes diui'

PER PHILIP. M E L A N C H, Has,Nam prorfum fingulg fignificatióês SC ^ftimorua bone iiolfitatis del crga nos fût, 9 alias alio ope alio dono nobis cômêdatô^î bniiat. Ira î hoc p uni ƒ far fcripturac hiftoriâ I lot^ incnbit,utdoceat,iitaruefaciatnos co fidere fua bonitate,g fi quis in tot,tan g mul tiplicibus ^milîionib’ coniëpletur, is quo coliibcre fe potent,quo minus in illius tante JTiifericordie finû cffundat animû,SC fpiritû Portobonû uoluntatêmeruit Chrift’,qué pro nobis interceflbrê, que pro nobis uidi rnâScfatiffadionë dédit. Sic.n.deus dikxit mundn,ut fillû fuû unigenkû darct pro mû do.Huicquiafauet,nobisfauet,huicgaoia fubiccit,nobis.Itaoês promiffîonesin eum riempe g nobis emcruit mifcricodiâ patri« g nobis conciliauitpatré.reuerendefunt. oient Iohannis primo. De plenitudinc ein« oês nos aceepim*,Ô(: gratiâ pro gratia, fauQ rem crga nos,pro fauore erga Chriftû.Ex/ ercebis fpiritfi meditationepromifli'onûac/ curate,q? nifiepromilTionib‘*cognofci neu tiquam poterit Chriftus,at n if i Chriftû no/ ris,ncc pattern cognofces.Huc igitur omêf fpiritus un c^itatioês adferjiuc incumbe. Ut ex prominTonibus cognofcas,quc tibi in

HI P o T I P o s E s T H E o L o Ö.

Chrifto finr donata, Qtiæfo aiitem ubi prö miffionum fchoIaflicaThcologia ud ucrbo meminitï’ Atqntafadum eR,ut granâ ehrt fti obfcuraretjiitex Chrifto no pingnus mi fericordiæ, fed legiflatorcm, amp;nbsp;exarftorent malto triftioremfaceret,quamMofes ctiam uifus eft.

Et de promiirionibiisquidem hadeniis, quæ omnesin primam illam,qiix Hcuæfa/ (ftaeftjreferridebent,qua fignificatum fuit Adæ ac Heuæ futurum, utpeccatum SC mors illi^ peccati poena,olim abolercntur, cum fcilicet ferpéntis ilhus caput Heuæ pro génies contereret.Qitid.n.caputferpentis, in Cl d Ig ferpentis pra? ter peccati mortifep ré/ gnum fïgnificantî’ Ad hanc fi rcuoces reh'/ qu’as promifRones,uidcbis in uniuerfâ feri/ ptliram mirifice fparfumeftè EuangeliS, tp eftfimplicitcr condonatio peccati per Chri ftum.feu prædicario gratiæ. Qiianquam lit paulo antedixi,promifliones omncsctiam corporahum rerutn, funt teftimoniabenc/ uolentiæ.fèu mifericordiæ dei quibus q cre dit,quia de Deobene fentit,eiq5 laiidem de/ ment æ Si^ bonitatis tribuit, is iuftuseft. Nondum credit omniuerboDeiqui mîas

PER PHILIP. M E L A N C H. audit,qui hfftoTiam profitetur, fed qui prae/ ter minas,praeter hilloriam,cnam promiflt onib^ credit,Neque uero hiftoriae de Chriz fto credei c,id eft,qgt; putant impii, fed credez re cur carnic inducrit,ciir ci ucifixus fit, cur pert mortem in uitam redierit, nempe, ut iuftrticaret,quotquot crediturifibi ertent* Hec tu fi credis,tuo bono,tui feruandi graz tiagcrtaeffe,fo2liciter credis. Præf eiufmoz di fidem,fucus mendaciû,fal{æ infanig funt ^iudquid uocant fidem.

Ecquid in caufla eft cur folifidei tribua? tuftificatioîRefpondeo,cum foîa mifericor dia dei luftificemur, fidelcp plane fit miferiz cordiæ cognitio qualicuncppromiffione ea prehenderis', foli hdei tribuitur iuftificatio» Qui mirantur cur folifidci iuftificatio tribu atur, ii mirentur etiam cur mifèricordiæ del tantum,ac non potius humanis meritis iufti ficatio tribuatur.Eft enim crcdere,nullo uï lorum operum noftrorum refpedu, fidere diuina milèricordia. Mifericordiæ dei iniuz rius eft, qui fide iuftificari famftos negat. Nâ cum iuftificatio nri folius diuinç miftri cordiæ op^ fit,non opierû noftrorû meritû,

HYPOTYP o SES TEOLOG.

Sicut aperte docct ad Romanos,xi.Paulus, neceflê eft ut luftiftcatj'o folihdei tribuarur, nempe, quafola promiflammifencordiain acdpimus»

(^td igi t opera':' quæ prçccdunt niftiftca tionemjiberi arbitni opa, ea oïa maledidac arbons,maledicftifru(ftus funt, ÓC ut pulch/ cnimai^ uirtutü exempla fint, qualeserât an te conucrftonê Pauli lufticiæ, tarnen, ni/ hil nifi fucus et mcdaciû funt, qj» ex impuro coidc,pficifcantur. Cordis impuritas,igno rantia dei eft,nô timere deû,nonfidere deo, no rcquirere deum ,«t fupra rnoniiim’'. Ni/ bil em caro nifi carnalia fapit,ad R.oma.viiû Caro adfedat ea quae funt carnis. Et prima adCon’nth.ii. Animalis homoncnpcipit ea quæ funt fpiritus dei.Qiiis cognouit feti/ fum dni ÔLC.intelIigit, fapit,adfecftat, glori/ am,opes,uitæ tranquilitatem, ac dignitaté, natura. Qiialia multaphilofophiintcrfincs bonorûnumcrant,aliusw9u/x('av,alius yHtri'av.Diuini nihil adfedat natura, id quod adparet.Necenim terretur uerbo dei.ncc ad côfidendum animatur. EttaÜs quidêarbo/ lis frult;ftus,quid nifi peccata funtC

Quæ uero opera luftificationem confe/

PER PHILIP. MELANCH.

Wntur,ea tametfi a Fpfrfcn def qui occupa/ corda niftificatorû proftcifcunt, tarnen 5inafiunt in carne ablnicimpura,fLint SiC ip w immunda. Cœpta enim iuftificatio eft no 'ÔCummata. Primitias fpiritus accepimus, nondum décimas. Adhuc expedîamus, ut

Ro.viii,dicitur,cum gemitu redcmptioz Hem corporis no li ri. Proinde q? in his etiâ ogibus immundum quiddä eft,iufticiæ ad/ pelJationcm no merentur, amp;nbsp;quaq te uerte ïiSjfiue ad opera præcedentia iuftificationê, fille ad ea quæ fequntur iuftificationê, null^ noftro merito locus ê. A deocp folius miferi cordiae opus eê iuftificationê ncceflèê,Hoc eft quod ait Paulus ad Galat.ii. Qijodautc Qunciuuoin carne, in fide filii dei uiuo, qui dilexit mc,amp; tradidit femetipfum me.No îutê ait in meii bonis openbus nuncuiuo, fed in fide mifericordiæ dei uiuo.Porro qi? ea opéra quac iuftificationê ftquuntur, pro peccatis non imputant fides facit. Qua de tcpaulo poft agetur.

Ergo cum fidci iuftificatio tribuit, miferi eordiæ dei tribuit,humanis conatibus,ope/ nbus, mentis adimitur. Initiû ac profeftus ttiifericordiac debent,ut uniuerfae uirç iufti/

HyPOTYPOSES THEOLOGi Cl a no aha iCi Fidcs. Hoc eft, cur Chrifti rcgnum, mifehcordtae regniim uocet Prox’ plît’ta Efaias, xvi, Etpræparabitur in mtfc/ ruoidiafobilium Sóc.Nam finonris operi/ bus iuftificaremnr,non lam Chrifti,nô mi/ fericordiæfed noftrum, led operunoftror« regnum efTet Et Oieæ fecundo.Sponfabo te mihi tn fempiternuin, amp;nbsp;fpofàbo te mihi in lufticia Sé iudicio,3^ in mi{èncordia,amp;' in mtft rationibus,amp;f fponfabo te mihi in fide, Sé fciesjquiaegodns EtpfalmoJxxxviii. Mifericordia ëé ueritas precedentfaciem tu am, Mifericordia liberalis fauor eft,qui me/ riti noftri nullam habet rationê, Veritas eft opus dei, uere non uttoh^ï iuftificantis nos. Et quid adtinet mul ta congerere, cum propheta Efaias capite.luïi. primum palam d imnct iufticias omnes noltras, ciî inquit. Ornes nos uelut ones errauim’, unufquifcß in uiam fuam declinauit,ö^ pofuit dominus in co iniquitatem omniu noftrum. Et Pau/ Io poft,non ait operibusnoftris, non egre/ gl IS uol ütans noftrae conatibus,n5 confiliis ncftris,fed ipfe Chriftus, cognitionc fui iu/ ftiiicabit multos. Ecce cognitie Chr i iuftifi catio eftjcognitio aucem fola fides eft. Hoc

FER PHILIP. M blanche Senus alia per (è ohfcruabir diligens ledor; Nam fidei naturani ac uim non uidcor mihi poflè u€rbis,ut optabam,expIicare.Qin no Mint peccati uimjquorû confcientias pecca/ ti cognitio perculit,iis demum uoliiptati cft hancde fide dodrinam audirc^Cactcrû uela/ tüm eft EuangeliS noftrum in hypocritis, ^uibus deus huius feculi excæcauit mentes infidèles, ut ne illuccfcercteis lumen Eùan/ gelii gloriæ Chrifti,qaicft tmago Dci.

D{ces,NihiIigit meremur':’ Etquid fcrip/ luta toties merccdis uocabulo utif .Refport deo, mer CCS eft, debeturcp non merito ullo noftro,fed qa pater promifit, iam uelutob/ ftrinxit fe nobis ac debitorem fecit, iis qui ta le nihil meriKrât.Quid em clarius aducrfus mérita noftra dici potuit, quâ quod eft apud Lucam capitulo.xvii.Nunqnid gratiam ha bet feruo illi, quia fecit, quod imperaueratC Non puto. Sic amp;nbsp;uos cum feceritis omnia, quæ præcepta funtuobis dicite ferui inuti/ les fumus.Quod dcbuimus facere, fecimus Et Paulus ad Romanos, vi. Stipendia pec/ cati morsjdonû autem deiuita ætcrna.Vitâ ætcrnam donû uocat non debitum, quanz q 8C debitum eft, quia pater earn promifir, L ij

.HYPOTYPO SES THE OLOQ' qui nobis fidem fuam obftrinxit,

Nee eft quod offendant ii loci fcripturac, qui operS mérita prædicare uidentur, qua/ lis hie eft ad Roma, ii, Gloria ÔC honor om/ ni operanti bonû.Et Marthaci.xxv.Efuriai 66 dediftis mihi mäducare ÔCc, Nam huiuP modi milita funtin fcripturis, Refpondeo paueis , feripturam no de fpecie tm externa open's,feu de fuco log,fed de toto ope,hoc cft,c5 de externafpecie,tS maxime dcuolß/ tatc,aiKftore opens,feu de adfedu. Bonum opus uocatferiptura, no fimulationem tm externam open's,fed totS opus,hoc eft,bo/ num adfecftû,ô6 eius adfetftus fruclum,non aliter atfp comunis hoim fenfus loqui folct. Quism.bonum opus uocat, quod a malig/ no animo proficifei nouitcitaepeu PauE ait Gloria 66 honor operanti bonû,non uideo quibus hicgloflematis opus habeamus,quo minus qua fimpliciflime,utloquitur,intelli gatur. Non,n.ait Paulus, Simulanti bonu, fed oper5ti,corde,adfe(ftu ,manib’,opc Sic, Depra uant ergo id quod ab Apoftolo fim/ pliciflîme,relt;ftiflîmecpdi(ftûeft,quiucrbaci us non de toto opere, non de uita,ac anima opens, led de fpecie externa opis exponSt,

Per Philip, melanch Rcccpta etiam uulgo in fcholis fentêtia eft, comunis naturae fenfusdocet, nuIlScfte fconitatem open's,prætcr adfedû. Commit Jiem fenfum cófulant g de pâtre open's, no de toto opéré fcn'pturâ interprétant ♦ Quid ^îiiod codem loco pulcherrime Paulus ad fi dem refert bene adam uitâ ,docetq;ex fide, ceu fonte, exorta efle bona opéraieu îquid. Qiiærentib^ gloriam QC honorem, per pic/ üerantiâ boni open's , Qiiærcreenimquid 21iudeft,gquodadHcbræos.xi.fcn'ptûcft. Credere oportet, accedentem ad deû.quod fit,6c q» remunerator fit ingrentib^ fe.Quae •■unt qui credunt, qui fiducia uerbi dei trahir tiir ad gloriam. Item, qui poteft fidei uis ac •latiira exprimi certius, § uerbo perfeueran di^cum inter tot illecebras carnis mlindi, inter tot adflidiones confifterc ac perdura/ rein bonis operibus nemo fine magna fide polficRarfum uitam male adam codent loco ad ctediilitatê refert, cum ait. Conten/ liofis, ÔC qui non acquiefeunt acritati. Non ( acquiefeere ueritati,quid alind eft g diffi de/ ' Contentiofi, g ueritati aduerfantur, qui 1 carnis opinions fequuntur.Nam quifgs pa/ I lam peccat, is aut contemptu dei, aut deipe/ b l' d

HYPOTYPOS ES TH EOLO G. ratione mifen'cordiat dci pcccat. Sennad^c/ nb.iiu.Reg.xiripQiiia nihil cfle deiim cen/ fcbat, in Ifraele arma impia mouit, Cainj^a defperabat mifericordiam, idco nihil no ati fus eft poftea,Nemo eft enim qm^ficonfide ret futurSjUt fui miferefccter deus, non cu/ pidiffime Icgi dci fe accomodarct * Sed quia contetiofi fumus,ipfi difceptamus nobifcu de diuinç lraî,acniifericordiç amplitudine, anguftius quiddam tentimus,g res eft.Ideo contemptu turn iræ tû milèricordiæ deijde/ fledimus ad cupitates noftras, nihil no au/ demus impii, cæci, furcntcs,uel gloriæ, uel rerüjUcl uoluptatu’amore. Mifernm fpedar culum,fi lila cordis tui impiamin{àniâ,ô^ ia fana impictatem cernerc contingabVlden, g'adpoftte ad fide retulerit Paulus bene adâ uitâ,ad incrcdulitatem, male adä. Sicalios locos circaftantiæexponunt, ut pcregrinis glollcmatis nihil opus fit» Qiioi^ tradatio/ nêinduftriæ fpiritualiûledoîjt relîquo. Nä «Ifos maleferiatos Sophiftas,nolo,qbus ni/ bil tä bene,tam fimphciter didiï eft, qcPnon puci tant,diftinguantj difcerpât in mille for mas, Certo in illo Matthæiloco quê citaui/ mus obfcuritas nulla eft,fi rede rem gftime.

PER PHILIP. MELA N CH.

Nam ut hæc no urgeS, qd* cum bcncdsdos paths fui iiocat, fignihcat falutem bndidio nednnna,nonnoftris rnehtis cotingtflc, ne gari nopoteftquin defideioEibus loquat Chriftus CÛ inquit. Efuni, Qc dediftis mihi manducare. amp;: paulo poft,Qiicd uni de his frJtrib’ meis minimis feciftis, mihi fcciitis, Nam quia crcdût lufti fe Chhfto faccre, qd* illis faciunt,rede agunt Ea fides diftinguit OEa.Hypochtæ non alunt.nô potant Ghrt ftiim,fed fe, Sute.n.gloriæ feruiunt,quanta Uis pulcherrimarum uirtutum fpccimê præ fc ferant,Hæc fans fit monuiHe, ut formam huiufmodi locorS tradâdorû habeât ftudio fi, nâ mihi cómétarii modus tcmperand^ ê,:

DE FIDEIEFFICACIA

lam hocquocpfpedlandû ê, opajUtfruz ^Lis,ita indicia,teftimoea,figna fpûs fût,ut Chîs ait. Ex frudib^ eoi^ cognofcetis eos» Nâ fieri neqtjUt ßpetuo diflimukt hypocri fis, amp;nbsp;fides no poteift no cfFundere fc, qn in otnnib^’ creaturis dco cupidiflime fermât,ut pio patri pius fill’ folet, Nâ ubi fide degu/ ftauim’milericordiam dei,amp; cognouimus bonitaiê dininâ per uerbû Euangelii,codo/ nantis peccata,^mi£tentis gratiam pcccati,

L tin

HYPOTYPOSES TEOLOQ.

non potcft animus n o redamare dc3,ac ge** ftircSCudutgratitudinê fuâ mutuo ali^of/ ficio,pro tanta mifcxicordia teftah Qaodfi gnificariffime dixit Paulus,Fide nos clama re abba pater, lam quia fere fetalis mens fub/ licit dco,ambitio,æmulano,liuor, inuidétia auaritia,uoluptatcs,Slt; horûfrudus iugulan tur.humilia fapit,felc odit, fuas cupiditates eines abominat.Et qcf aptiffime dicitPau/ lus adRoma.vi.iam pudeteoi^ qbus antea fruebamur« EfFunditergo fein^ximos^P cp,illis infcruitjillis fe pbet utend5,illor3nc/ celTitatepro fua ducit, omnia c3 omnib’ea dide,finceriter,nihil ambitiofe, nihil malig/ ne agit.Hæcefficacia fidci eft, ut ex his fru/ (ftibus facile adpareat in quor3 cordib* uera fidcs fit. De tali fide ad Galat .v. Paulus fcri/ bit.In Chrifto lefu neeg circumcifio aliquid ualet,neq^ præputi3, fed fidcs quç per chari/ täte effieax eft.Fidem dicit in Chrifto ualc/ rc,deinde cam fidem ciufmodi eflè,que fe g caritatê effundat in ufus proximi. Et egre/ gielohannes.i.Iohan.iiij.Omnis qui diiigit fratrem fuum,cx deo natus cft,et cognofeit duiim Qiii non diligit,non nouit de3, cp de us caritas fit.Bt.ii, Petri.i, Subminiftrate in

PER PHILIP. MELANCH, fide ueftra uirtutê, in uirtute nero feientiïj in feienn'a nero temperantia nero patientiâ, nirfns in patientia pietatê, in pietate aSc fra ternam caritatê, in fraterna uero caricate.dt ledionê.Hæc enfin fi adfucrint nobis, cffigt; ciêtutnefit infrngifera cognitfodni noftri leki Chrffti. Qiia gradatioue Petrus, fidei, Uelut radict,pnleherrfmos ramo s,reliqs nfr tutesinferit, nt fide nirtns,id eft ,fernor,3^ impet^ mortificandç cat nis comftetnr. Sed cumfernorem regat fcientia,nt fnnm qn penfnm corpori prçftetur,SitaIiqna ratio,q domitS corpus ferniat fpfritui ut Paulino uerbo utamur,non intenmatur, Rurfum eatenns ferniatur neceffitati eorpo fis,nt ne luxur;et,nt temperans fit, lam prç tertemperantiam amp;malorum tolcrantia ac cedat.Sunt enim tempérâtes pleric^,red of/ fenfi implacabilcs, Tolerantiam comitetur pictas,hoc eft, utadnerfa non modo coram hominibns placide feramns,fed etiam cora dco gratias illi agentes, qui nos mortiftcet, nihil indignantes noluntati dei, fient freme bant aduerfns nolnntatem dei, Ifraelitç,qui in deferto periere. Pietas efFiciat fraternam caritatem, hoc eft, nt de his ipfis bene merv

L V

HYPO TYPOS E s THEO b O G* amur,qui nos per fequntiir,ut mtnucos neticiis inuitemus.Demum utidexûntero peô:ore proficifcat,iu in unnierfum omncs ex aequoSôcandidedihgamus. Suinraam habcs uniuerfæuitæ Chriftianæ,fidcnitS fruÆ'bus fuis.Nec eft quod airturom gene ra Sc formas diftinguamus phtlofophorum ÔC fcholafticorum more,in morales, theolo gicas,dona,frudus,qucmadmodum Aqui nas ineptiit cum fuis. Vnica fides eff,fenfus mifêricordiæ dei, quac omnium bonorum operum SC fons,amp; uita,ÔC redrix eft.

DE CARITATE ET SPE.

Ex his ad pavet,quomodo exfidc nafean tur Amor dei,5Camor proximi, quem car» tatemuocant.Efficitenim cognitio miferi/ cordiæ diutnae,ut redametur deus,eflFicit, ut nos fpote omnibus creaturis fubiiciam’, qui proximi amor eft.

Porro SC fpes fidei opus eft.Nam fides eft quauerbo creditur.fpcs qua cxpedatur,q(f per ucrbumpromifliim eft.Vtexpedemus rides uerbi dei facit.Iuxta illud Pfal.ix. Spe | rent in te omncs qui noucrunt nomen tii3 Non eft autem cur fepares alterum ab alto j

PER PHILIP. MELANC H. ïo.Certe promifcue ufurpat fcnptura fpet. ac fidei expedandi fuftincndi uoc abula, Et fjcut fides cft fiducia mifen'cordiæ det gratu ’tæ,nullo openim noftrorum refpedu, ita Q)es eft falutïs cxpcdatiOjnuîIo noftrorum rnerttorum refpeciitlmmo ne fpes quidem de deo eft,ni non fit de meritis.. Quomodo cnim de mifericordia fperat,qui aclut debi/ tarn fuis meritis mercedem poftulat, Gau/ det adflida confeientia, gaudet Euangelic’ Î’eccator, nullum efle meritorum refpediï, ndimatur bypocrita,ut fit Chriftus fcâda/ lumîudacis, SC ftultitia gentibus, falvis aute

I 0^ fapientia credentibus«

I Obiicituriisquifideiiufticiam uindkat, id quod in çriore ad Corinthios feriptû eft, in cap.xiq.bi habeam fidem tatarn,qua mo terntrafferam,caritatcm autemnon habeâ, nihil fum.Qtiæfq autem uos Sophiftæ, cut cum uideretis uniaerfam fcripturam in eo efle ,ut doceat mifericordiæ opus elfe iufti/ ficationcm, amp;nbsp;Paulum toties nihil obfeuris uerbis ingeminate hac, luftus ex fide uiuit. Item, Credenti in eum quiiuftificat impiu, 1 teputatur fideseius ad iufticiam.Item, Cor de creditur ad iufticiam.

HYPOTyPOSES teolog, 8c hiiaifmodi multa, hanc uitam ex Corin/ thus fentcntiam, uniuerfg fcnpturç,omni/ bus ubi(^ Epiftoh's Pauh fie oppofuiftis, ut rcliqua omia gloflêmatis excufarctis hanc temperarc interpretationc noluen'tis îquot; Nos nullo glofîèmate eâ. fi'mpha(ïîme,ut eft fini pliciffime duftajcfferemus Prima fatis con ftat, Paulum eo loco de amore erga proxi/ mum loqui, cui nec fcholæ ueftrç principiS iuftificationis tribuUnt.Nam comentum il lud nihil moror, cûdem cftè amorem dei5C proximi.Deinde negate no poteft quin hie fidei uocabulum pro dono, feu facultate de fignâdorû miraculorum ufurparitjid quod amp;nbsp;caput.xii.teftatur,ubific legitur. Akcrifl des in eodem fpiritu. Receptum eft autem pofte etiâ in impios conferri faciendorû mi/ raculorumx“?io'lt;^anon aliter atep prophetP am,linguarum peritiâ,cloquentiam,

Mea eft fententia, ut maxime no fepares fide iuftificantem a dono miraculorû,Pau/ IS hic,ficut 2C pene in tota ilia Epiftola,præ ter fidem,exigere caritatem. No aliter ateça credentib**,a iuftificatis,alias exigit bona 0/ pera in omnib’ Epiftolis .Tametfi illis frii/ dibus per fefe no uacet fides,tarnen exigit.

PER PHILIP. MELANCH.

propter fidci noftrac imbedllitatem. Et qd* aitnihii efle en, cui fit omnfs omm'no ftdes, citra caritatcmjre(fle fcntit.Qiianq cnim fo^ 1 la fides iuftificet, tarnen amp;nbsp;caritas exigitur, ' nempe Icgis altera pars,ad Roma.xiii.To/ ta lex repetitur in hoc ,dilige proximiï ficut teipfum.Non iuftificat aût caritas,eo quod nemo diligat,quantum dehet.Fides iuftifigt; cat,q mifericordiadei, non fuo mcritofidit

Supereft lacobi fcntcntia, Fidcs fine ope/ ribus mortuaeft.Benc quide ille ♦ Nam cos reprehendit, qui iudicabant hiftoricam opp nionem de Crilto fide eflè, Propterea ficut I Paulus aliem fidam fidemadpellat, aliam Ueram.Ita lacob’ aliam uocat fidê uiuâ, alia mortuâ.Viuam fidem,efficacêillâ ÔC arden tem fiduciam mifericordiae dei.nunquâ no parturientem bonos foetus. Hoc eft, quod ait.Operibus fides confumata eft. Item g a uiuacem in Abrahamo fidê fuiflè, opéra de datant,ideo feriptura impleta ê dicens.Cre didit Abraham deo, ôd reputatnm eft ei ad ûifticiam. itaeç in fumma hoc agit lacobus, mortuam fidem,hoc eftjfrigidam Parifien/ j fern opinioncm no iuftificare. Fidem uiuâ ' iuftificare, Viuam uero eflè quæ fe in opera

HIPOTiPOSESTHEOLOa effundit.Sic enim inqiiir.Oftende mihi fide tuam fine opcribus,cr ego oftendâ tibi ex o pcribus fidem meâ.Non autem ait,ego ofté dam tibi opera fine fide. Quadrat autem ad hanc meam expofitione aptiffime', id quod didum eft,Fides ft non habeat opera, mor/ tua eft in femetipfa, ut fatis adpareat eS hoc tâtum doccre,q) in its intermortua fitfides, qui frudum fidci non faciunt, quanquam in fpccietn credere uidcantur

No erit inutile 5C hoc monere,de quo am bigi paifim uideo,qui feiat homo, Num in gratiadcifit,cognofci nc poffitin nrocor/ de fidem inefleC Duplex quæftio eft,nam p ore,de uolûtate deierga nos,non de noftrif adfedibus.Pofteriorede noftris tantuadfe dibus,qæritur.Et fcholafticiqaidemfoedif ftmo errore,neutrum feiri pofte tradiderût, ut uel hoc folo loco fatis adpareat,nihil fuiffe fpiritus,in toto ifto genere.Nam qd* ad car nem attinet, cum ilia in uniuerfum fit igno/ rans dei,nolunratem erga lé diuinâ, qui cog nofcaf^ Etquomodo dcfpiritualibusadfe/ dibits caro iudicabit, q nc lïios quidem adfe dus bene compertos habet;” Praaum enim

PER PHILIP. MELANCH. coi homîs jôd infcrutabilc eft. Sic ergo fcho laftici,fingebant in honunis anima fterterc al'qiiotqualitates,qs ipfinos ignorarcmus Prxtcrea, ut nobis uelit deus ne quaerendS quidem elTejita ut apudfefe confeienda per petiio in incerto ftueftuet, Qiiod quid aliud eft,quam derpcrationedocercCEquide fic fcntio,Pnmû, qifad diuinâ uoluntatem at/ dnet,fldem non aliud eftc nifi certam, ÔC co ftantêfiduciambeneuolentiæ diuinac, erga nos. Voluntas dei cognofeitur, fed fide» ex promiflione feu Euangelio. Non enim tri/ bins gloriam ueritatis deo» fi ita uelle deum Ut Euangelio teftatus eft,non credis, Sciût feeflein gratia dei,hoc eft,habere beneuole tem deum,quiuerbo deicredût,quinolun/ tatem del aeftimant ex uerbo fuojno ex no/ ftns mer tis. Sic Paulus ad Roma, iiii, cum iriultis argumentis docct,ex fide iofticiS eP fe.tandem uclut cfficaciffimam rationê hâc fubiicit.Q^fiexoperib^nfispoti’ effet iu ftificatio,quam ex fide, nunquam confeien da conquicfceretjiam hoc iam illnd in uita, Jn opere noftro defiderans,ut fieri non pof fet,quin defperaret.Siccnim ïquit.' Ideono ex operib’,nt fcifm gratia tirma fit^miff'io

HYPOTYPOS ES TEOLOG.

Et prophete quoties de fecuhtatcgloriant. OfeæjU.Dormirefaciam eos fiducialitcr.Et H«ere. xxüi. In diebiis tilts fakiabitiir luda, ÔC Ifrael habirabit cófidenter.Qiiid autê ahgt; lid figmftcantiiocesjfidticiahter, confiden/ ter,ô(^ fimjles,ntfifecuritatcm. atcpeâqnidé fecuritatem puIcherneexpreflïtMichcas.Se debit uit fiib uttcfua,6C fubficiifua,Et nihil obfcure Efaias, xxxii. Et erit opus tufticix paxjamp;f cultus iufticig filentium,amp; fecuritas iifcp in fempiternû ♦ Et fedcbit populus me* inpulchritudine pacis,amp; in tabernaculis fi/ duciç,8lt; in requie opulenta. Ad hunc modu prophetç defenbuntregnum Chrifti,fore regnû fecuritatis. Qiig ante fecuritas erit, ö de uoluntate dei perpetuo ambigwt confcic^ tiæç’ Neceflecftigitur certos nos tflèdegra/ tia,debeneuolctiadeierga nos. Hoc eii,q» apud Hiere.ix.dominus inquit,In hoc gio/ rietutjqui gloriatur, feire 0^ nofle me, Vult cognofei uoluntarem fuâ deus, uult gloria' ri nos de uolState fua. Qiiid ê igif magis im pium,q negate uel no dcbcrc, uel non pof' fe cognofei uoluntatem diuima.Nempc c3 cam expreflerit uerbo fuo^ Et interrogem* Sophiftas, credant ne id quod in fymbolo

tgt;ER PHILIP. MELANCH; Apoftohco eft, Rcmiffioncm peccatorCE» «cm, credant ne fcnrentiæ facerdotis cum ^foluuntunQiiod ü credunt,neceiïè eft ut agnofcant fe eflê in graria dei.Quod fi non crcduntjCurconfïtenturï’SceleftaRomajó^ audor BuIIæ Romanæ Ecciïis damnarunc artiailum quendâ Lutheri de fide,q docct, Abfolutioi credendü eflê. Refpondeatigi/ tur,cur aijdiant abfolutionem, niTi credant. Obfcura eft impïetas hæCjôô perniaoftor q quifquaputet.Nec dubito quïn maltas ant/ mas necarit,quae ad defpcrattonem ïfto catz nalj.SophifticOjParifienfi dogmate adadæ Hint ♦ Difperdatdns omnïalabi'aloquentta mendacium.Chriftiana mens facileexperiz entia magiftra difc-et, nihil eflê Chriftianifz mam, nifi eiufmodi uitam, quac de miferi/ cordia dei eer ta fit. AdRoma.xij.Vtdifcaz tis quç fit uolntas dei bona,pfedajbene pla cens amp;c. Ergo inquient Sophiftaf, nihil eft quod timeamusCRede,fi uacetfidc timor, impius fuerit, Porro,qui cUm fide coniun/ du» eft,is non eft mifericordiae ignorantia, Sed cum lob inquit, Verebar oia opa mea, Sandt timent ^pter opera fua.Fidunt aute mifericordia dei, hypocritic fidant opibus.

HYPOTYPoSES THE O L O G. ?*XifetJcordiam deï ignorâf.Immo Si tinia/ rem dei ignorant, Sieiit dixit propheta.TP mor dei non eft corâ ociilis eornm, ld quod adparec in hypocrita apud Lucâ.xvin.Do/ cebit aiitem fcripturac ufus collarionem ti/ moris Si fidei.Nunc hoe monuiflê fatis fit, Timorem ad opera noftra,fidê ad mifen'cor diam dei reterri debere.Sandii timoris fides audlor eft. Qui metus fiducia bonitatis dei iiacat,is impius fit,neccflc eft.

Qiiod ex Eccicfiafte citât. viq.Nefcttho/ rno, utrn amore aut odio dignus fit, fed oïa in futuru feruantur.non efficit ignorare ho/ ininê,condonarit ne noxam deus,an cotra, Ahog hoe etiâ inde efFcccro rgnorari, iraf/ catur nepeccato deus,an contra. Neepfatis demiran poftiim hoe loco uerfutiâ Satenar, quó hac fententia feripturæ abufum, uideo rnirifice,nó fidem modo, fed Si timoré ex hominum pedlorib^excuflîftè. Qiiidaliud HU,îgt;(f3!V Si nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;®Çolt;; tk/j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tS?

ttAk/jk; uûcat Paul^jfi nô Parifienfèm Théo f ogiam, quæ tam callide feripturam euertit. Hoc in uniuerfum agiteolibro Solomon, noneflèhumanis argumentis iudicandum deiudiciis Dei. adeoepimpiaî philofophia:

Per PHILIP. MELANCHi Caliimnias aducrfiis ludicia def refurat»yyc^ ’ï» utinam pro pcftilête pbilofophiabic Ifbct Hiuenri exhiberet difcendus, quo corda in* brtna tide ac timore dci ftabilirentur. Nunc rhilofophica inipietate,impiis poetarum ac oratorum fcntentns natnrç impictas excita/ tur,q modis omnibus ucrbo del premenda reuellcnda erat. Sic ergo Solomon. Sût «ufti flint fapientcs,fed nihil eft, quod uel in fticia.uel fapientiafidere poffint.Nam eoru opera funtin manu dci, Ecce quam magni/ fice uno uerfu, SC timoré fidem docuerit Solomon,cum uetat fidcrc iufticia,aut fapi/ ent a noftra,R.urfum, cum in manu dei fint opera iuftorum fapientum, præcfpit illo fidcrc qui in poteftate fua habet fpiritum (à p'entum aciuftorum.Poft (cquitur.Sunt diliguntur a Deo, funt quos auerfatur De/ us, fed ex facie ab homine cognofci no pofZ funt,fed oinia fernantur in futurum. Id eft, ratio humana iudicat deo acceptos efte, donis fuis,opulentia, fapientia, iuftitia.glo/ ria cumulât. Rurfum inuifos eflcdeo,qui/ bus ilia défunt. Atqui falfo iudicatadcû mo dum ratio. Diligitcnim uel maximeinopes illos,calamitofos,uiles,?.biedos,

M ij

hypotyposbs theolog» OjJit ucl maxime ïmodice cumulate fogt; let. Vtriufcp exemplum in filiïs Ifrael ÔCPha/ raone habes. Hoc igitur agit,non poflè diP cerni inter pios ÓÓ impios ab externis euen/ tibus,Jquemadmodû Humana ratio iudicat, Nâ fi de fuæ cuiufc^ confeientiæ ludicio So lomonem interpretcris ,nó uideo qui igno/ retpeccator odium del, cum nihil fit certius q ofFendi deS peccato, Deinde ut maxime donem^ Solomonêdeiudicio confcientiae fandorü accipi debere, hoe tantû effeceris, fandos nondû elfe fecuros, nifi qtenus dunt. luxta illud Ro.viij. Spe falui fadi fiP mus.Immo fides plane fola,{àndornfecuri tas eft.Sed ut fide mifericordiam norunt,ita fideli timoré fe diuing uoluntati iudicandos ac dânandos pmittunt, ut dent gloriâ deO. Sic enî precamur,Fiat uoîuntas tua.Excm/ plû Dauidis babes, tj .Reg.xv. Si inuenero gratiâ in oculis dni, reducet me amp;nbsp;oftendet mihieam,ôi^ tabernaculum fuû. Siaûtdixc/ rit mihino places,præfto fum. Faciat quod bonû eft in oculis fuis, Non potcft.n.a fide rimor lèparari.Fides mifericordiam dei fo/ lam intuetur. T imor indicium dei,Sd opera noftra,Sic Paulus ad Ro.xij.Tu fideftas,nc

Per PHILIP. MELANCH fffèrans animo,fed timeas.Itcm, cS in eo ƒ€ ^otus illc Solomonis liber,iit doceat .Garni nô eflè iudicâdû de diuinis confi]iis,ut abdi cati a nobis ÔC timeamus deS,SC eredam’ ei, •^on inepte opinor uideri poteft hoc mone/ '^»^jignorari quos elcgerit,quos rciecerit de/ l’s. Qc ne fuperbiant landi, ÔC ne defpcrent peccatorcs. Cæterû uerba Solomonis hæc funt,quant5 intenigo,Et diledionem,Slt; o/ dium Ignorât oîs homo in facie eorum,eo (ÿ ’uxta eueniant omnia iufto ac impio, Vndc fatis adparet Solomonê,non defug cuiiifc^ confeientiæ iudicio, lêd de ratione difcernê dipios ab impiis extrinfecus,amp;^ ab alüs,loq Qiiod in la tin is legit omnia in futuriî feriiä tur, additû uidetur ab interprété declarandi gratia.Nee in hebræis, qd* fciam,nec in græ cis codicibus extat.Sed hæc longiorêalien/ bi difputationê defideranLCertiffima fente tia efto oportere nos certilTimos fempefle, de rcmiffioe peccati,de benenolentia dei er/ ga nos qui iuftificati fum’.Ideocp facramêta feu figna mifericordiç dci,^mi(rionib’ font addita,ut pofteadicâ,quæ certifflme teftarê tiir nobis contigiflê benenolentia dei,ntcer Us cft fœnerator, fe ab eopccnniâadceptn/ M lij

HYPOTYPOSES TH EOlOG. Tum,CUIUS confjgnatû nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ea de n ha

bet.ka uteerti ûnt Chhftiani condonarilk bi pecca[a,figna,baptirmus,ÔC parhcipauo incnfedni,^mifljonsbns kvToygxcpoKf Chîi funtadd/ta.Etnoruntgdcmhde landi ctr/ tifltme, fc efle in grana, fibi condonata tfic pcccata.Non.n.fallit deuSjqinpollicituscrt fe condonaturû pcccata credênbus, tametfi incerri fînt,an perfeucraturi fint,

Haden’ dixi, oportere certes efle nos de beneuolentia deï erga nos. Qu/dautem de operibus dei înobïs jpfis,fcirenepofrum’, an fointû Dci côceperj'mus in pedorc nroî; Refpodeo, frudus fpirûus fand« teflantiir nobis, qj î pedore nro uerfetur.ad Cala, v* Çhii Chri funt jÇarnê crucifixerunt Qâc. Sen nt autêqu/fcpjuerenc Âf ab animo oderitôi^ abominet peccacSy Nâ id eft crucifigere car nê.Sentif quift}?,num timeat deûjnû credat deo.Emula gdêhypocrifis êfpiritus deifed ten tatio difeernitjubi foli fideles pdurant.Iâ Ôt^ne pofeftgdem odiflê uiciahypocrifls. Qiialis aût uidere tibi aide omniâ prim5,nt credas. Vultenî gloriâ ucritatis fibi deus tri ( bui.Conferam’ aûttotâ bancdifputationé de h'gc,Eaâgeho, acfidcjin aliquod capita.

PER PHILIP. MELA N CH.

* Lex dodrina eft, quae facienda, 8C omit/ tendapræfcnbit.

Euangcliïimcftpromiflî'ogratiædei.

5 Lex impoflibiha exigit, Amorem deijac proximi^ad R-oma. vitj.

Qiii iegcm,per ui'res naturæ feu liberi ar ®itrii cxpnmere conantur, externa tantum opera fimulant, adfedus quos exigit lex no expn'munt.

Leg! igi'tur non fan's faa'unt,fed funt by/ poeritæ , fepulchracxtn'nfecus dcalbata, ut Chriftus uocat.Ei ad Galat. iq.Qiii ex ope/ tibus Icgis funt, fub maledido funt.

Ergo non eft Icgis opus,iuftificare.

7 Sed legis proprium opus eft, oftenderc pcccatum, adeoep confundere confcientia, AdRoma.itj. Per legem cognitio peccati. 8 Confeientiæ agnofcenti,peceatum,5lt;' co fufæ per legem, Euangelium oftendit Chri ftiim.

9 Sic Iohannes cum pœnitêtiam prædïdaf, Ûmul oftendit Chriftum. Ecce agnus dei,q toll It peccata mundi.lohan.i,

gt; 0 Fides,qua credit Euangelio oftendenri Chriftum, qua Chriftus accipitur proeo q placaritpatrcm, per quern gratia donetur gt;nbsp;Hi)

HYPOTYPOSES TEOLOG.

eft iuftina noftra.Iohâ.ûQiiotqiiot rcccpO runt cum dedit eis poteftatc filios del fieri»

• 11 Siquidem ea fola fides iuftificat,merito rum noftroi^,Opern noftrorSsnuIIus plane refpeeftus eft,fed folorû meritorû Chnfti» li Eafidespacificatcor,ÔCexhilarat.ad Roma.v Juftificatf per fi'dcm pace habem’ 15 Facitq; ut pro tanto bcneficio,pro con/ donato peccato propter Chriftû, redamet deus. Adeot^ amor dei frudus fidei eft.

• 14 Eadem fides facit,utpudeat ofFendiße tarn henignü,tarn liberalem patrem»

• 15 AdeoqjfacitjUtabominemur carncin noftram cum concupifcentiis fuis»

1 s Humana ratio nec timet deurn, neccre dit eijfed eft prorfus ignorans dei^SC conté/ ptrix,iuxtapfaLDixitinfipiês in corde fuo non eft deus.Et Luce.xvi.Si mofen SC pro phetas non audiunt3nlt;^cpfiqtns ex mortuis refurrexit,credent. Vbifignificat Chriftus cor humanüno crederc uerbo dei Hanchu/ mani cordis amentiam Solomo in toto Ec/ clefiafte infedatus eftjUt cap. viq . Qiifa no pr ofert cito contra malos fentêtia, abftß ti/ ( more ullo filii hominS perpétrant mala. । I 7 Quiacor humanum prorfus eft igno/

PER PHILIP. MELANCH.

I3ns del ideo ad fua confili'a, ëé ad fuas cuplt; •iitates defledtit,SClèfè fibi pro deo en'git.

• 18 Qiiom cor humann deus per legem fert fit peccati confiinditjnondn nouitdeum,nê pcbonicatê eins no cognofeit, ideo odit ue lilt carnificem.

• 19 Qiiom cor humanS dens per Eiiangc linm oRenfo Chrifto Erigit amp;nbsp;cofolat,tiini demum id cognofeit deum, nam poten/ t(am,óóbonitafê eius cognofett. Hoc eft cj Hieremias dixitjn hoc gloriet,q' nouit me ~ o Qui Euangeho crediderit,adcoq; bo/ riitatem dci cognorit.cius cor iam erigitur» lit amp;nbsp;fidat deo,0C timeat dcum,adeocß ut hu mani cordis confilia abominctur.

-1 Aptilfimc ergodixitin Adis Petrus, Fideparificari corda.

Mifericordia oftcnditur^jmiftionibuS' ^5 Alias corporalia,aliasfpiritualiapro/• mittuntur,

24 In lege res corporales, ut terra Cana/ nea,rcgnum SiCc, promiftæ funt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J •

Euangeliûeftpromiftîogratiæjfeuco

I donatiopcccatorumperChriftum.

PromifTiones corporales omnes pen/ dent ex promiflione ChriftL

HYPOTYPOSES THEODOö’

17 Nam prima promiflio, fuit gratiæ Chrilti promitîîo.Gen.Jtj.Sernen eius, fon teret caput tuum,id eft,(èmen Hcuæ conte' ret regnum ferpentis infidiantjs ca'caneo noftro,id eftjpcccatum Sgt;i. mortem.

28 Ea in promiffionc Abrahe facia înoua tacft.In feminetuo bcncdicent oês gente«^^ 2^ Proinpe c3 nafeiex Abrahami poüet* täte Chriftö oportuent ,promiffionesqiiæ legi additæ funt,de pofTeffiÓe terræ SCc.pro miffiones obfcurîc uêturi Chrifti funt. Na corporalia ilia ideo pt^ulo ^miflà funt, ne interiret, dum promiffiim femê nafeeretur* amp;nbsp;utinterimgt;corporalib, rebus indicaret de us mifericordiâ fuâ amp;nbsp;populi fidé cxerceat» 50 Chrifto natOj^milTioncs una eu popu' lo cofumatæ funt,ô(f rcmilïîo peccati palâfa tla cft,propter g oportiut Chriftû nafci, Ji PromifÏÏones ueteris teftameti indicia funt uenturfChriftijadeocp promiflîois gra tix olim uulgandaî, Euangelium iplà gra' tiæ promiffio eft iampaîam fada.

Sicut no nouit deum,qui effè tantû no/ uit, nif potentiâ eius norit fiC mifericor/ diam.Itancc credit,quieflçdcum tâtum cre dit,nifiâCpotentiaî credat mifericordiac»

PER PHILIP. MELANCH.

ÎÎ Creditigituercjg ptcr minas,eti'âEuS' 8clïo credit, g uiiltû i mifcricordiam del feu Chfm pigniis mifericordiæ dining defigit*

Hadïeniis de fide, de caritatc panto poft, qiiædâ adneciemns, ubi abfoluerimus hâc de difcrimine legis ôi^ Euangclii partem» DE DISCRIMINE VETERIS ac noui teftamêti. Ite de abrogatione legis»

Ex iis quæ lege ac Euâgelio, deniq? legis

Euâgelii officio dixim^,colligifacifepo/ tcft, gd inter fit inter uetus teftamêtü ac no/ uum.Qua inre no aliter, atcp in difcrimine legis ac euâgehï mifere laborant fcholæ, cS Uetus teftamêtü uocâtjegê quandâ,qug ex/ tcmatantS opera exigat. Nou2,lcgc, quae pter externa opa etiâ adfedus exigat, Quo fit ut obfeuret gratiæ maieftas amp;nbsp;âplitudo, 5 oportuit uelut in illuftn pofitam loco un-diep oinibus confpicuam oftendi, K ucl fo/ lam prædicari. Nos rem paucis abfolucm”, Qiiid lex fit, quid Euangeliû ex fuperiori/ bus pete.In ufu uocum hie laborator»

Qui uetus teftametû limpliciter idqd'Ie* ge uocant,confuctudinc loquendijUt mihi uidct,magis g rónem fequunt.â^ noie tefta mêti cóitcr 4) cóftitutióe feu inftituto utöt»

HYPOTyPOSES T b o l o g.

Ego uetiis teftamentü uoco ^mifïïonem rerS corporaliü, coniuncflam cü cxacQione Icgfs.Nam ÖC per legem exigit luftidam de uSjó^mercedem illius poIlicet,Chananea terra, opes fiCc ut ex Deuter onomio adpa/ ret cap. xxxix, uos ftatis hodic cüdi coram dno deo ueftro,principes ueftri QC tribus,ac maiores natu,atc^ dodlores, oïs populus IP raeljlibcrió^ uxores ucftræ,amp; aducnæ g te/ cSmorantincaftris,exceptislixis,uttranfc as in fœdere dni dei tai, ÔC in iureiurando qgt; lîodie dns percutit tecû ,ut fufcitet te fibi in popuIü,Slt;^ipe fit domin’ tuus,ftcut locutus cft tibi Âfc.Contra nouS teftamentû, no ali ijteft,nifibonoi5î omnin promiflîocitrale/ gem,nullo iufticiaru noftrarû refpedu.Vc/ teri teftamêto ^mittcbant bona, fed Pmul exigebat a populo legis impletio.Nouo,^/ mittuntur bona citra côditionê, cum nihil a n obis uiciflî m exiga t. A tcp hic uides qug fit amplitudo gratiæ.quæ fit mifericoidiç diui næ prodigalitas.Breuiter quæ fitEuangclii gloria,cum gratis,nullo noftræ iufticiae,no ftroi^ opcrjz refpedu falutê donat. An non cxclamet de tanta profiifione gratiar pedus humanumç Qiiis credathuicauditui, Atcj

PER PHILIP. MELANCH. ^oc difcn'mcn uetens ac noui tcftamêti Hi'é I’ctnias cap.xxxûjndicat. Qiiodut cognoZ fci certias poffit de abrogatioe legis difleren diim eft.

Et cum legis tres partes fint,cxcquamur quatenus fingulac fintabrogatae.praffcrtim cum no uideantur eodem antfquatg modo* E t confenfus fcriptorum obtinuitiudicia/ lia amp;nbsp;ccrcmonialia exoleuifle.Moralianoua ta efle.Nos de moralibus primu diccmus.

Efle antiquatam nouo teftameto parte legis quam decalogu, feu prarcepta moralia uocant, Primu hoc probat,quod ex Hiere/ mia relatum eft in Epiftolam ad HebraeOs, ubi caufat propheta,ideo abroganda efle Ie/ gem diuinit^,qgt;irritam fecerit populus, No aût in cerimonias tm peccauit Ifrael j fed in decalogum fuinam potius legis parte,ut uo catChriftus in Euangclio.ltê cum prophe/ ta nouum padum appellat EuangeliS, anti quari fen tit uetus,ut auaror Epiftolç ad He bræos argumentât, dicens, noua ueterauit prius. Ad Hebræ.viq.ôC adThimoth .i. lu/ fto no eft lex pofita.Hoc genus multa funt, amp;nbsp;in Romanis fiC in Galatis,libertatis tefti/ monia.Qin's enim ignorât uulgatâ ex Ga/

HIP o T I POS ES T H E O L 00. latis fcntenrâ; Liberi eft is ucruntn ne det is Iibertatê oceafionem carni, Immo 3^ uüifîi/ ma fuerit libcrtas ChFiana,3^ plafg feruit^, fi fobs ccremonias toUat,parte legis omniÖ facillime ferenda. Qin's eni no pec’ madet, minore negocio,g ir«,amon-ain fiinilibus cupiditatibus impcrct,Neceflc eft itacßfatc/ ri deca'ogum etiam antiquatumeft'e.

Licebit igit quiduis,necarc infonecs, pc/ ierare Sict Eadê quçftio apnd Paulu eft R.0 ma.vtcûinquid.Sigdcmnonfumnsfuble ge,peccabim’ ergo^ Eft aût libertas in eo,^ ius omnelegi ereptû eft adciifandt, ac dam** nandi nos. Maledicit lex cos q non uniiicr/ fam lege fcmel abfolnerint. At uniuerfalex none fümmü amorc erga deu,uehementifll miim metu dei exigitTa gbus c5 tota natura (it alieniftima,ut maxime pulchernmiï pha/ rifaifmiim præftemus, maledidionis tame td fum’ Eâ maîedtdionê Ieg{s,id ius legis fuftulit Chriftus. utquag peccaueris quag lam nirc pcccatn habeas, eft enim utendum fermon fcripturæ,tamê faluus es. Vim mor tis,uim peccati, portas îferi Sanfo nofter d/ fregit.Hocilludequod ad Galatas Paulus fenbit lt;nbsp;Chriftus nos redemit de malcdido

PER PHILIP. M E L A N C H. Icgis,fa(ftus ,p nobis maledidum,Item,VbJ Uf nit plenitude tempons,mißt deus fil um fuujfadû ex. mullere,fads fub lcge,ut eos,g fub lege étant,redimeret Et R oma.vi. Pec/ catum uobis n5dominabitur,Non eni fub lege eitis ,fed fub gratia. A tep hæc fecuritas eft,quam adeopkno orc, nufquam non ce/ Ivbrant prephetaf. nulla non potentia Iigis ftipen'ores eile cos,qui funt in Chro,hoc é, tanictfipcccaris, tametfi habeas peccatum, damnarinópofïè.luxta illudjAnforptaeft mors in uidoria, ubi eft mors uidoria tua^ 8Ce. Hæc inculcan Chriftianis debebant cu fern per alias, turn maxime morituris,quib’* hac una anchora reliqua eft, ucre facra,ut,p uerbfo dici folct. At^ hæc libertas eft, qua fere ubiq? Paulus prédicat.Cercmonias uix Uno atqjaltero loco attingit,Nec aliud e no/ Uiim teftamentum,nifi huius libcrtatis pro/ mulgatio. Id quod adpofite feefido pfalmo fignificauitpphcta. Ego conftitui regê me Um fupcr Zion monte fandum. Hie pater inquitfe regem dilignatutum mod Zion, poft quale regnum fit futurum apcrit,nem/ pe ubi uerbo fuo deus non humanis uinb* aur mundi potentia regnet.

HYPOTYPOSES TEOLOd.

Ideo fubiicit. Prædicabo mandata, Domi/ nus dixit ad me,filins meus es ta, Ôriat hæc noua predicatio erit An non ante uerbum dei prædicatum eft in monte ZioUjUempe lex; Ea uero nunc noua prædicatiôe abr oga tur,ubi defilio Chfo fermo infti’tuit,Qiiod fl no aliud pfa:dicatur,nififtliûeflê Chrifta, côfequitur legis iufticiam, opéra non exigi, nec aliud præcipi, g ut filiû ilium exofcule/ mur.Id quod paulo poftapertius dicit. Bea/ ti omnes qui fidunt eo.nô feruabit uos iufti cia ucftra,nô iêruabituos iàpiêtiaaeftra,fed bicfilius feruabit,rex uefter,^pugnaculum ucftrum SCc.Sunt huiufmodi multa in fcrip turis,quæ banc nobis Iibertatem comendét. Nam quid in uniuerfum aliud eft Euange/ lium, nifi huius libertatisjpræconiû. Poftrc/ molebertas e Chriftianifmiis, quia,qui fpb ritum Chriltinô habent^legem facere neu-* tiquam poflunt ,funtq!maledidionû Icgis rei. Qiiifpiritu Chri innouati funt,ii iam fua fponte, etfam no præeunte lege, ferunt ad ea que lex iubebat. V oluntas dei lexe eft* Nec aliud fpiritus fandîos Ô, nifi uiua dei uo luntas,ô^ agitario. quare ubi fpiritudei, qui uiua uoluntas dei eftjicgcneratifumus, iani

PER PHILIP. MELANCH. idi'pfum uolumus fponte, qd* cxigebat lex» In hanc fentcntiam didû ell a Paulo » kifto no efle legem pofitä.Et ad Roma. viq. Lex fpiritus intac,fd cftjlex mono fpin'tus uiuifi cantiSjliberauit me a lege peccati S)C mortis* Etltbcrtatem Chriftiana Aiiguftinus aden modum copiofe traólat, in hbro de fpiritu amp;^litcra. Et Hieremi.xxxi'.Ecce dies ueni/ cnt^dicit dns, amp;nbsp;feriam domui Ifrael,amp; doz mui luda foedus nouum.No (ecundum paz diim, qd*^)epigi cum patrib** ueftris,in die qua adprehendi manum corû, ut educerem VOS de terra Egipti,padum, qd*irritum fece runt amp;nbsp;fuccêfui eis dicit dominus. Sed hoc ent padum,qd* feriam cS domo Ifrael.Poft dies illos dicit dominus, Dabo legem meâ in uifceribus eorn,amp; in corde corn fcribam earn, ÔC ero eis in deum ÔCipfi erunt mihi in populum. Et no docebit ultra uir proximd îiiûjamp;f uir fratrem fu5 diccns.cognofce doz minû.Omnes enim cognofeent me a mini/ moeorû uflt;^ admaxim0,ait domin^, Qiiia propiciabor iniquitati eorû, amp;nbsp;peccati cord I no rccordabor amplA Qiio in loco duplex pads comemorat prophet3,uctus,acnouG, Ueius,iuftificatione per legcirijdicit irritum

HYPOTYPO s ES THEOLOG’ fadrt cfTe. Qiiis enim kgem exphmerc poj^ tint;” proptereafubîata exacfîione, um leg^ cordibus ïnfcribcdâefle,ut expnmi poflît» Ergo bbertas elt, non nefaciamuslegê,fed fponte ab animo,ucHc ac ciipereiqcflex po/ fcir.Id qæantea nemo potmt.Idem Ezecb. xi. Auferam cor lapidcum de carne eorûjS^ dabo CIS cor carneum, ut in præceptis meis ambuIentjSd indicia mca cuftodiantjfaciât'' CB ca Ö6 lint mihi in popukim.

Habes qnatenus a decalogo liberifum^» Primn,($ tametfi pcccatores, damnare non poflit,eos q in Chrifto funt, Deinde qui flint in Chf o,fpiritu trahuntur ad lege faci/ cndâ,amp;^ fpiritn facinnt, amant, timent deu, proximineceflitatiboie accomodant.atcpca jpfa cupinnt,qug lex prj’cipicbat,faóïiiri, efi am finnlla eflèt lex lata. Nec alider eft eorii uokintas,nempe fpiritus,qaam uiua lex.

Ad enm modû tueninc liberietiâ patres an Chriftiincarnationc,quotqgt;fpiritû Chfi habuere.Id quod uidit Petrus in Adîis capf xv.cum ncgant eos c}; nos, inqniens, nccppatres noftriportare potuimus, Sedfideiuftificatifunt, Ideft,c3 non poffent prgftare lege patres,agnoueiSt

■PER PHILIP. MËLANCH.

quocp liberos e(Te per Chrm, funtcpfide î Chfmiuftificatijnon operiim, non iufticia/ rum fuarQ meritis. No em eo loco in Adis de ccremoniis tantû Petrus IoquJtur,fed de totakge, Nam lex ceremonial^, ni prçftes dccalogûjprçftari neutig poteft.Non enim fiunt ccremoniç coram deo,nififideli fpon taneo corde fiant. Et Petrus no hoc agebat, non polTcexterna opera ceremoniarSfieri. Quid enim facilius eft, quam pauculis adeo cercmoniis dcftmgi.Nam ft niimeres quan/ to plus rituumpapifticorum hodie in Eccle fta eft, quam in Mofe uideas. Et Mofaicas ceremonias in uniuerfum pancuh's uerftbus i compledi qaeas,cnm papifticis tarn magna dccretorum amp;nbsp;decrctalium uolumina non fatis ftnt. Qiiam diffîmiles Romani ponti/ fices Petri ftint ,qno præceftbre gloriantur* ille iure diuino traditas, eafcp pauculas cere/ rnonias abrogauit. hi nullo non ftculo no/ Has ÔC ftultas commentifunt.Non igitur de -ccremoniis tantû uideripoteft î Adis egif/ fe Petrus,fed de tota lege.

j nbsp;nbsp;nbsp;In Romanis de hac libcrtate latius difpu/

tat Apoftolus cap. vi.vq. vin. docens nouû tantum hominem liberum eftè.

HYPOTYPOSES THEOLOÖ» Proinde,qiiatenus fpintu nouati famiis,ea/ tenus liberifum^, quatenus caro amp;nbsp;uetuftas fumuSjfub legefumus.Qiianq credentib.^j quod rcliquum eft uetuftatis propter fidcm códoneturjn ftimma, quatenus credimus, Iiberifumus, quatenus diffïd/mus fubfegc fumus. In Antilatomo copiofe dïfputauit Lutherus de peccatis fandorutn, feu de teil quiis uetuftatis in regenerans ut mihi ea de re no fix necefle rnultis agcre, Pracftrti'm cö tarn dare dicat Paulus feadhuc captiuScHè peccatijdcnounoloco Auguftmus,amp; Ci prianus, Nam luftificari Itic cœpimus, non/ dir abfoluimus iuftificationê,Sk Paulus fub inde iubet reformari nos nouitate fenfus no ftri. Et ad Philippenfes ait fenondumacce/ pifte,nondiK5crfelt;ftum efle, fed ftqui utco/ prchendat. Ergo cum dclis abrogationedi'/ fputatur,hoc potius agendum cratjquaten’ decalogS antiquarit Euägelin,g,ut ccremo niæ,ut iudicialia fublata ftnt, Nä ex dccalo/ gl abrogatione,gratiaf amplitudo uel proXl me cogonfcipoteft, cü cirra Icgis exadio/ nem,nullo refpedu operw noftr orum falua ri credêtes arguit. Ergo abrogata lex cftno ut nc fiat, ftd ut ÖC non fada, no damnet,

PER PHILIP. MELANCH. fieri poflit.De iiTdicalibus ac ceremoniis,uti Ram exalt;5lius diflèruilîènt, qui libertatê ad eafola retulerunt. Et in his accurate obfcr/ Hands eft,id quod Paulus ait, Circumcifio/ Hem nihil eße.Et in Galatis,In Chrifto lefu Hec^circumcifionem, necçprçputiSjfed no/ uam creaturam ualere. item illud, quod ad Corinthios fcribit. Domini eft terra ÔÔ pie/ nitudocius. Quae Iibcrtatem Chriftianam hanc efle^bantjUt uel uti huiuCmodi rebus externis,ucl non uti poflis. Sic alium PauP circuncidit,alium non circuncidit. Alius at temperauit fe iis, g ritus ludaicos cbferua/ bantjalias refragabatur.Eadem nobis liber/ tas efto.Non peccant ,necp qui circumcidS/ tur, necpqui intermittunr circumcifionem. Durius igit eft quod Hieronymus cofixit, de antiquatis ceremoniis. Atquihunc ho/ die fere fequuntur. Sed hi peccant,q neceft fariam patant efte circumcifione, qui in hoc circumcidiintur,ut iuftificentur, utbonS o/ pus faciant.Rurfum pecoantamp; g intermit/ tnnt circumcifionem in hoc ut iuftificêtur. Tamerrat Hieronymnsuetans citcumcift/ onem,quam errabant Iudaei,ficubi require/ bant circumcifionetn.Tameirauerintjfi gs

N gt;4

HY PO T Y PO s BS TE O t OCT. prædpiatjfuillam carncm edcrc,qiiam erra/ uerit y fi quis uetcf, At(^ hæc Paulo ratiofw it. CircuncidereTitiimnokut, cumuideret exigi aludæis circiimciüonê,adeoc5 obfcii/ fan dodrinâ fidei, cnm circunafioni,nô fl/ dei iuftiflcationê tnbiierent. Idem feruand« cft in moralibus operibus,ut fient no in hoc edis,ant bibis,ut inftiflceris,ita ncc î hoc lar/ giare cleemofynen, ut inftifteeris. Sed ut irt hoc edis ac bibis, ut neccfl'itati corporis fer/ uias.ita î hoclargiare eleemo^nê,diligas fra trem ÔCc. ut communi neceffitati feruias,ia hoc libidine coherceas, ut corpus fit obno/ xium fpirituiQiiam no iuftificantede/ fe,bibere,dormire3ftare,federe,ram noniu/ j ftifl'cant non modo circuncifioJed ÔC mora lia illa.caftitas, feruire fratrû necelfitatib’ ôô fimilia.SoIa.n.fidcs iuftiftcat,iuxta illud lu/ fins ex fide uiuet. Porro hæcin moralibus libcrtas,q eft necelTaria cognitu,tâ obfcura cft,necnjfi afpiritualibus intelligi poteft.

V aleat ,igitur quod diximusjuo cflê iudi cialia aut ceremonias ita fublatas, ut peccct, fi quis ex illis quidpiâ ufurpet.Sed qa Chfi/ tianifin’libertas quædam eft,utiilhs,ucl no u{i penes nos cft , non aliter atq? edere aut

PER PHILIP. ME LANG H. bibcre penes nos eft. Cætcrû cptanm ctiam uti Chrianos ea forma nididorû quam Mo fes^didit.Item plerifcß ceremoniis.Præfta/ ret enim,quandoquidem ludicns carere nez ccffîtas hui^uitæ non poteft,neCjUt opinor, ccremonijs,uti Mofaids illis, gturn gentiliz bus Icgibus, turn papifticis ceremoniis.

Etutpropius ad rem accedamusunaeaz demcp cauflaeftjCuruniuerfalex abrogata fît,no ceremonig tm SiC iudidorum formas', fed ÔC decalogus, quod preftari no potueric Hane abrogandac legis cauflàm prodiditS«:: Petrus in A dis, amp;nbsp;Hier^mias cum ideo no uam padum iniridocct,qgt; uetus illud irritiï I fecerimus. Ätcßeoloco nullamlegis parte excipit,ut fatis adpareat eum de tota lege lo qui .Eft autem in iis antiquata tantum, qui padopofteriori,hoccft,Éuangelio crcdide runt, adeoq;iquibus fpiritus Chriftieft, hi prorfus ab omni lege Iiberi funt.

Quod autem decalogum faciuntfandi, hoc in caufla eft, quod decalogus præter cordis iufticiamnonexigitcerta locorum , temporum,rerum,pcrfonarum, diferimina et fpiritus ipfa cordis iuftificatio fit. Non po teftnon præftari decalogus abrogata lege.

N »lii

HYPOTYPOSES TEOLOG.

ut fiib exortS foil's neqint fien quin illuceP cat,na non poteft nö pracftari decalogus df fufoin corda fandoru fpiritu.Cæterum fpi htualis ficliber eft,ut nifi adferret ipfe fecit fpirnirs pro fua natura decalogi impletioné, ne deberemus quidcm. Nunc eu adfcrt fpn htus eiufmodi uoluntatenijqoæ fît ipfa deçà logiimpIetiOjfnIcXjnô ^exigaturjfed quia ne poteft quidê a fpirituali diuerfum fieri.

ludicialia amp;nbsp;ceremoniae præter cordfsiu/ ftitiam externae obferuationes funt,rebus, perfonis,Iocis, temporibus cïrcumfcriptæ» Quas obferuationes ga non neceflario fecu fpiritus adfert,ideo noneft cur a nobis fiâu Eftè no poteft l'n humano corde fpiritus dei quin exprimât decalogum, Fitigitneceifa/ rio decalogus.Efle poteft fpiritus in huma/ no corde, etiâ fine externis illis obferuatio/ nibus. Non igitur fiunt neccftàrio iudicialia

ceremoniæ.Hinc adparctjCur decalogus fere negatiuas leges contineat,ut fîgnificet nullûcertuopus ,circumfcriptûpfonis ,îo/ cis,têporib’,fed potius cordis iufticiam exi/ gi. Reliquç leges res externas diftribuût ac difpenfant.Sed hâc libertatis rationérelin^ meditandâ fublimiorib’ fpiritibus. Ego c5

PER PHILIP. MELANCH.

Pentus fum monuiffe decalogS antiquatum cflè,nó nt ne fiat,fed ut ne damnet,G qd de/ liquim^,deinde nt amp;exprimi pofGt. Adeo/ fßlibertas hæc confcientiac eft, fide fenticn/ tis condonari pcccatum.

Ceremonias efle abrogatas fere ideo iudi canCjQ) umbrae Euagelii fuerint, gbus cum corp’,hoc eft, ipfum Euangeh'ûnûc extet, nihil opus fit.Qua caulam hand fcio an uf/ qua fccutus fit Paulus in ColofsJnquit,Ne mo uos iudicct in cibo ant potu,aut in parte dieifeftfaut Neomeniæ, autfabbatorn,qug funt umbraefuturoßi,corpus autêChriftû Qiio in loco typi rationê cauflât’ uideri for taiîêpotcft.Ccrtc in Galatis idco cercmoni as rciicitjCp no iuftificent. Idem in Hebræis agitur per totam Epiftola, non cncmonias modo,fed tota legê idco antiquari, cp iiiftifi care no potuerit,feu ut fupra diximus, qgt; ex primi no potuerit.Sic.n.ca.vq.fcribif.R.e,p batio quidem preccdentis mandati propter infirmitatê ci’ SC inutilitate. Et ubi de facer/ dote late diflcruit,hoc conftituit. Ideo facer dotiS Lenities antiquari, q? remiflîonê pec/ cati non impetrarit.ImpetretaStnofter pon tifex Chr iftus, V ides unâ hanc abr ogatac Ie

N V

HYPOTyPOSES TEOLO0, gis caufGim in fcripturis prcmi,ac urgeri, k gern ideo anriquan, q? nó iuftificarit, feu qgt; exprimi nópoterit.S choke ceremonias tok lont folasj^ Euangdq typi fiierint. Dccalo gus manet q» T«7r/K3Qno uideat. Sed qd hoe ad gratiæ cômendationem; Scriptura fic de abrogatione legis diiïèritj ut uhiq; nobis in eagratix amplitudinê cómendet. Sic cere/ moniastollitut uniuerfam legem adpareat fublata ♦ Sic ceremonias reiicic, ut adpareat ^pter decaiogû abrogandum abrogari cere monias»Qi.iæ comendatio gratiæ fola Ô6 fumma eft.Sic ergo ceremonig fublate fûtj no ne fiant,fed q? nullo confeientiæ pericu/ lo aut fieri aut omitti poffint, q? no damnet interminàe,ncc iuftificent fi feccris, Hæc i-àl fis fit indica(re,quof5î ration? ex Galatarum EpFa,ô^ ex Hcbræis poctas. Auguftin^ali Gubi cauffàm abrogatæ legis inquires, nihil prçter figuras cauflat, Scriptura idco Icgem abrogat, q» nó iuftificet. Qtiid igit erat cur ferret Icx':' ut oftenderct peccatû,leuut pec cati coargueretjÔ^ palam fieret opus elîè no bis mifericordia Dei,

' De formis iudiciorum fic fentio,E3s qua 155 antiqtas eße^q» extern^ obfsruatioes fine

PER PHILIP. MELANCH. no aliter atcç ccrcmoniæ liber fpûs uel utijuFno uti poffît.Cotendere iudido ch?i anis no licet, fed ca no eft abrogandæ legis caidïà.Nâ utpeccent g litigât, neceftèeft tiî leges SC indicia ene,gb^ coherceant flagitft ob.Nec peccant g indicia exercer,leu ius di/ ctmc.Necî hoc lata Mofi lex eft gt;nbsp;utlitigâdi materia cinib” êet,fed nt indicandi formula magiftratui eflet.No in hocigit difputandâ eft,Mofa icne,an guis legi nti poflît g litiga re uelit.No cm Chriftian^eft,g litigat, Sed Mofaica ne lege fol a nti debeat index Chriz ftiannsÇ’Hic refpondeo,penes indice eftè, u duel no uti Mofi lege. Eftcm rci^ externa/ r« difpofitio quædâ, quæ ad ChriftianifmS nihil ptinet no aliter, atqne edere ac bibere. Paul’tmfapientê nirûSCinqnofit Chrifti fpiritus indicé poftulat.i, Corin t.vi. An nez Icitis qp fandli de hoc mundo iudicabût. Itê, Adeo noeft inter nos.fapiens gsg g poffît iudicare SCc. Quib^ locis adparct,eS non lez gern aliquâ certâ, fed fpirirualis uiri indicia regrere Alias etiâ gladiu gcntiSprobat,de quo poftea dicemus, uocatcç dei ordinatioz nem, Porto gladrj potiftima pars leges funt, Atquae itanfifunt gentftïiu gladkgt;s

HYPOTYP o SES TEOLOG, Si gcntiû legibus Naaman Synis, Nabug^ donofor, QC fi qui aliï ex gentibus pfi phnd pcsfucrunt» Et baud (cio an geflcrint etii IDaniehamp; alii Ifraelitæ inter Aûyrios. Ccr/ te gentiû gladin gefïît RotnanS prçCidiiim ludacac itnpofitum,Et probatiit lohanes Lu cac.in. Neminem concutiatis, necg caîumni/ am faciatis. Si contend eftotc ftipendiis ue/ ftris,Tafis Si Cornelius fuit Aóf or^.x.talis fuit et Procos.Scrgi^Adoi^.xitj.Hgcidco rcccnfuijUt mtdligat,ad iufticiam fpirit’,ni liil pertinere ciuilê illam SC externâ rerû dif penfationem,no aliter atlt;^ agrn fodcrc, aut aîdificare,autfuerc caJccos nihil referSt iufU ciæ fpûs. eflccp penes Chriftianos uti uefno uti formis iudicandi Mofaicis. Qtiâg opta/ rim pro gentilib’ Si fæpe ftultis Icgib^Mo/ faicas recipi, Sumus.n. olex illi inferti. Et ucrbû dei deccbat præferrehumanis cofti/ tutionibus.Nec hodic alius fere Romani il/ lius iuris ufus cft, quâ in Iitigando,ut habe/ ant unde fe alant rabulæ forenfes.

Qiiatenus fit antiquata lex opinor, ex his cognofei po(Tè,aIiquacx parte, quç dixim’ Certiusemufu fcnpturaî doccbit fpiritus. Neeppot nifi a fpîtualib’ itclligi hecîibertaf

PER PHILIP. MEkANCH.

Dices aût fi Iibcri funt g fpirita Chrifti ha bentjigit ÔC Dauit 0^ Mofes liberi erâtCma, xime,Nam hoceft quod ait Petr’jNefpnos necp patres noftri portare potuimus, fed g gratiam dni noftri lefti Chrifti credim^ fal/ üari,qucadmodûamp; illi. Hoceft, agnoront patres omnia fua opera peccata efle, agno/ runtftnomercrilalutcm opcribusfuis iiP lis jfcd mifcricordia dei egcre. Itai^ crcdidc/ runt, funtcp mifcricordiæ fiduda feruati,0lt;^ concepto fpiritudei,fenferunt fe liberos cc alegis maledidionc,adeütçab oi oncre ucl exadioe legis. Sed ccremonias no omit/ tcbant,in caufta eft q» nondS libertas reuela ta erat, nondu EuangeliQ libertatis eoulga/ turn erat.Quarc lege tulere nihil grauatim, turn fe fide luftificari fentirent. Vides etiam nonnun^ libertatis priuilegio retfte ufos ef fe.ut,i.Regum.xxi,Dauid panes propofiti onis edit quos ederefas non erat, niG facer/ doti. Et Daiu'd egregie de libertate præfat’ Suit,Viam quidem pollutam eftc, fed fan icari in uafis,hoc eft,mundos efle fe, q? fi deles effet,Sc fandificari omnia, uidû.opc/ tas 5Cc,fide fandoRz. Nó alif atqj Paul’’ ait, oia muda mildis cftèjCOÎqnatis nihß mSdû.

hypotyp o SES TEOLOG.

Summa,Liberi fumus perfide ab uniaef fa lege,fed cadê fides ,illc ipfc fprit* Chriftb qua concepimus, reliquias pectati tn carne mortiticat,Non q? exigatlex, fed q» illaipfa fit fpiritus natura,ut no poffk non mortifi' care carnêtHoc eft qd* ait Paulus,Nihil nöc dänationis eft his quifuntin Chrifto K’fib i'd eft, g crcdLint,quia iam a legis makdido redempti funt. Sed illi idem no fecundô car nem ambiilât,hoc eft,quia in eis regnat fpy ritus, ideo carnis reliquiae crucifigunt, Ët îeges praefcribunffidelibus Iper quas fpiril’ mortificet carné. Nondû ein confumatain nobis libertas eft,fed uindicatur dum amp;’au gefeit lpiritus,’amp; necaf caro Eftcç decalogt iifus in mortificanda carne. Cercmonialiö legn aut ludicialium nö itê ira fit,ut decalo/ go opus fitfidelibus,reliquis legibus noiié» Sed ceremonias, amp;nbsp;externas obferuationes pro arbitrio concipit fpiritus,

DE VETER.1 AC NOVO homine,

Dixi libertatê nondû confumata eflê,q’ et fandificatiojnondü in nobis cófumatalftt» Coepim^ein fpiritu dei fantftificari, fandifi camurq; dum caro illaprorfus enecetur, Ita

PER PHILIP. M E L A N C H. fout duplex fit fand 015? natura, fpïritusS^ caro.Nouus homo ÓÓ uetus.Interiorhomo 8C exterior, Caro,Non corpus tm de defig/ nat, ut fupra difputatû eft, fed totum plane hominem 4uxiko/jutuocat Paul’,hoceft eu» qui naturalibus adfedibus ÖC motib^obno xius eft.Idem quod carojignificant homo Uetus,Item homo exterior.Efti^ carojfquid quid eft humanorûadfeduû fecundûnatu/ ram.Non modo efurire fitire,fed Qi. ama/ re opes,gloria,et huiufmodi alia.Planeq^ca rofunt uirtutes philofophicæ,amp; conatus liz beri arbitrq qualefcuncç. Rurfum fpirit** ê, cum ipfe fpiritus fandus,rum eius in nobis agitatio.Nouus homo,interior homo,fpiri tus (nnt,q) a fpiritu fando rcgenerati fint.Io han,itj.Qiiod natû eft ex fpiritu,fpiritus eft Saudi ergo fumus,quatenus fpiritus fum^, qtenus nouati fumus Injcarnc,'in ueteriho mine,in exteriorehomineadhuc peccatu e. Sic Apoftolus.Caro concupifcit aduerfus fpiritu,fpiritus aduerfus carnem, Sophiftae Parifienfes negant peccatumefle,concupi/ centiam quae in carne fandorum eft, fed in/ firmitatem . Hos fatis copiofe Lutherus »n Antilatomo confutauit.

HYPOTYPOSES TEOLOQ.

Etquid eft claims quam peccatû eftê, quid/ quid aduerfatur legi dei, Caro aduerfusie/ gem del concupifcit.Qin'd eft igi tur cur pec catam concupifcentiâ non uocent C an non fuaquxnint etiam fandi, an non in fandis amoreft,intæ,gIoriæ,(ècuritatfs,tranquiUi/ tatis,rerum îquot; quæ qgt; peccatum non uocarut Parifienfes jhoc in caufla eft, qgt; adfeduu ra/ tionem non habuerunt,fed externis fadio/ nibuspeccari putauerunt.Radicê operiîno indentjta fit ut defrudibus inepte ludiccnt Qiiod tam bonû opas eft,quo non fuum liquid natura quatn't Z ut «EVoiTo^/acr amorcm pofueris, certe nondûpœnarnm metS po/ fiiifti,Polluitergoquanrununs bona opera caro.Iam fipræterea nihil pecccs,nonnefce diflime SC atrociffime dehnquimus torporc feu ignauia fpirittis. Fbgrare am orc dei, ft/ ducia,pauerc mctu dei oportuit,quæ primo præcepto exiguntur,Qaæ quis præftatî’Fa teamur igitur quod res eft,efle in carne no/ lira peccatû, Eftep harc mifericordiæ deigio ria,quod credentibus peccatum condonaf» ) Nec aliud eft abrogatio legis, quam legi ad I eummodûiusenèademptumper Chriftib | dânandi peccatores » Svint qui tres hominis

PER PHILIP. M BLANCH,' partes fecerunt, fpiritum, animam, corpus, Quod no damnojmodo pmntant mihi,qæ res eft, fpintum propn'e no naturæ partem cflèjfed agitatïonê dïuinam. Corpus Ô6 ani/ mam,hoc eft, natura fine fpiritu, non pofte non peccare,neca peccato morales uirtutes excufent, Paulus Apoftolus ad Philippen/ fes, omncs iufticias fuas,p damnis ÔC ftercoz ribus habet, quas præeunte lege naturæ co/ natiis exprcfterat, Quid eft igif cur naturæ opera ufcp adeo in iniuriâ Euangelii -, blaf/ phemi fophiftæ iadentCNcc enim amplitu/ dine gratiæ quidg adeo obfcurat utimpia ilia moralium operS dodrina, gaudet Pau/ lus reperiri in Chrifto no habens fuâ iuftici/ am ex lege,fed earn qug per fidem eft Chfi, quæ iufticia ex deo eft.cx lege etiam merit« ponunt Sophiftæ in iufticia.

DEPECCATO MORTALI Sc quotidiano.

Supra de peccato did« eft j ubi confulto omifimus peccati formas tradare, mortale, ut loquuntjSt ueniale. Eft eni m ortale pccz ' «tS,omne opus hois,qui noeft in Chnfto, 1 qa male arboris nempe carnis,malus frud’’ «ft, Adfedus aût carnis mors é, ad Roma«

O

HYP o TYP o SES THECLOG* vit]. Item adfedus earn is inimidnaeftadurr fas dcû4cem,q m carne luntdeo placcrc n5 pófi'unt.Qiiibalocis necefTeeftjUt carne in tcrpreteiis detota hominis natura jadcoqj lt;jv præftantiiîimis naturæ uinbus« ut fupra docuimus*

hnmo noahaparshoîsmagis caroeft, g fuprema uis,ratio,cp in ilia propric fit igno/ ratio conremptus dei, incrcdulitas Se’ hoc genus fonticæ pefte s, quai^ frudus ôC opa lunt,omnesfundioncs humanç.Côtra ue/ ntaliapeccatafunt, oiafandorû opa, netn/ pe.qiper mifericordiam dei, crcdcntibusco douent.Nonnunq fandaseripitdçus fpiri/ . tiim.itautinmanileftauicia,plabantur,quç iiocentfane. rnenilnl refragâtepeceatamor talia, modofciant me mortaha adcûmodu adpdJare quidqd fit ab iis qui fpiritu dd C2/ rent.Qiiondâ fere cnmina uocabantur,qug SophiRæ nunc uocant peccata mortalia,fa/ cinora palam mala, Etquotidiana peccata quæ iftiuenialia.

De legeac Euâgelio, de ucteriacnouc te ftamêfo hec quç dixiputo rcqripoufTimû, quæ ipfe uideo arne tennis, q pro rei dignP täte uadata cHcjfed nolo Rabi uocan.Äb

PER PHILIP. MELANCH. unde fuppeditabit fcripturg ufus,quod nos pr^tcnuimus. Satis eflê putaui indicate,gd potifl'imum in fcriptura rcqiiireres. Rcqui/ ÎCS aSt legem ac Euangelid Lex peccatam oftendit,ac confcientiam panefacit. Euâge Iio peccatu condonat, exhibetur fpiritus gadfaciendam lege cor mflammet.Si tefta tnenti nomêpropius c6fideres,uetus tefta/ mentum,Tu'ïîoo-noui teftamenti,nó tcftamê tû fiTerit,ut in quo no deceftèrit teftator.No uo teftamcnto dcccffît teftator. Vetere pro teftatorc typi gratia pecudcs cedebant,qug teftatoris mortem fignificabant.Sed hæc ar/ gutiora fnnt,quam que huius commcntarii 1 ratio admittat. Solct hie de litera ôd fpiritu I tlifputari,de quibus malo ucl A uguftinum Uel Lutherum qua me confuli. Qiianquara fiipra etiam in legis ratione attigerim»

D E SI G NIS

Euangefium promiftionë eftègratiæ di/ ximus. Porro promifTionib^ proximus fig riorum locus eft. Adduntur.n.in fcripturis ceu figilli uice,figna promiflionibas,quç c3 I admoneantpromiftionum, turn certa tefti/ monia diuinæ uoluntatis finterga nos, te/ ftanturq; certo accepturos,

O q

HyPOTYPOSES THEOLOGi quodpollicituscft deus. In ufufignorü tœ/ difïjme erratur. Nam fcholae cum difputat quid interfit inter facramenta ueteris ac no/ ai tefiamentijn facramêti's ueteris left a me/ ti negant uim fuilîc iuftificandt.Noui facra mentis tribuut uim iuftificandi, manifefto nimirum errore ♦ Soia cnim fides iuftificat» Proinde quæ fignorum natura fitjfacillimc ex Pauli Romanis poteft intclligijubi de cir cuncifionc in capite quarto diflèrit ad hune modum ♦ Abrahamû non elle iuftificatûex circuncifione,fed ante circuncifionemjô^ ci tra circuncifionis meritû accepiflè uero po/ ftca circuncifionem a’tf^ayîMiHaioo'ûfjKtj’hoc cftTigillö,quoteftareturdeus Abraham« efîê iuftum aquo innotefeeret Ahrahamo fe coram deo iuftum efle, ne in anctpici flu^ ëtuans confeientia defperaret. Qiiem ufum fi intelligas,quid poteft fignis lætius contin gere.Parum eft q, admonent figna^miftîo num diuinarS. Hoc uero magnû eftjQ, cer/ tumteftimonium diuinp uoluntatis erga te funt. Sic circunfionem fignû uocatMofes Genefis, xvq. ut fit uobis in fîgnum f œde/ ris inter me ÔC uos.Qiiod fignum circuncù fio eft,admorict promilfionifi diuinæ Abra

PER PHILIP. MELA N CH. hamunijôi^ omnes circiindfos.Qiiod fœde ris fjgnum eft circuncifio,lioc eft,cp fjgnift/ cat ratum fore hoc fœdas,confirmât confci I entiam Abrahæ ut nihii dubitct,quin euent atjquod promiftum eft. Quin præftet deus quodpollicitus eft. At gd erat poHicitus A brahæ dens,nonne,fe futurum Abrahæ de Um,boe eft compkdi fe Abrahamum,iufti ficare,amp;; feruareamp;c. Hæc,ita certa efle, ni/ hil dubitabat Abraham,circumcifioe ,uclut figilio confirmatus.

Percurre fill bet uniueifam fcripturam,8d ftgnorum ration? ex hiftoriïs fa cris pete,no abimpiis Sophiftis.Ezechiæ dominus uitâ Efaiç oraculo prorogat.Eam^miflîbnem, ut ratam fore certo feiret rex, confirmât de iîs,adiedo figno -, ut decem gradibus horo/ logii umbra reuocaretur. Gedeon ne quid diibitaret futurum,ut fuo duefto uindicarez iiir Ifrael in libertatcm duobus fignis confir tnatus eft. Achazum Efaias increpat contez nentem fignum diuinæ uoluntatis erga fe, Nam nec promiftîbni credebat. Et qu»d atz titnemultaquçrcrc.cumfcripturafithuiufz uiodiexemplorum plena. Exquib’quifit fignorum ufus credo difci pofte. Nno iufttz

O irj

hypotypo SES TEOLOG. Gcant Pgna, ut Apoftolus aft, Cfrciincffio nihd elt.itabaptifmus nihfl eft, Partfcfpatfo jncnfæ domfnf nihil eft, fed teftes funt o'4)5a7iJ'£a' diuinx uoluntarisergatc. Qiiib^ confeientia tua certa reddatur , fi de gratia, de beneiiolentia dei erga fe dubitet, Qiiaffl dubitare non potuit E2cchias,qiiin reuakP ccrcucum Sgt;C prom iffionê and iftet, QC figno iiidilîèt confirmatâ^miftîonem.Qnam no potuit dubitare Gede5,quin uidurus efletj c5 tot fignis confirmatus eflet,tam dubitare tu no debes, quin mifericordiâ confecutus fis, ubi Euangelium audieris, amp;nbsp;Euangclif cfcppocT'i (Toe? acceperis baptiftnS, amp;nbsp;corp^ dni ac fanguinem. Vel fine figno reftitui Èzech las potuit, fi nudae^miftioni credere uolu/ jflet, uel fine figno Gedeon uilt;fturus erat, fi credidiftet, Itafinefigno iuftificari potes, modo credas. Aden no iuftificant figna,fed crat EzechiCjitcm Gcdeonis fides huiufino di fignis fubleuanda,crigenda,0^ confirma/ da, iranoftra imbccilitas fignis erigitur, ne de mifericordiâ dci,intcr tot inftiltus pecca/ ti dcfperet.Non aliter atcp pro figno fanoris diuini habcres, fiipfi tecnm coram colloque rctutjfi peculiarc aliquod pignus mifericcr/

PER Philip. MELANCH.

dbie ^quakcung^tniraculitm, tibicxhibvref^ dcatdeh'stei gms fvntirejit tam emo cic das tui mifei tinn cfTe dcum , aim baptifmû. accipisjcum patticipas menfædomini,qu'5 crcditurus tibi iiidci is, G ipfc tecû colloqi'e/ retur Deus,autaliiidquiddam vdent mira/ cull, quod a tc peciiliarirer pcrtintrct. Fidd excitandæ gratia fignafunt propofita. Nile amp;nbsp;fidetn amp;nbsp;fignorum ufiim extinxerunt, ca in quæflu habcnt.Salubcrrima eft figno/ rum cognitio, ÔC baud (cio an aliud confciê tiam confoIctiir,3dconfirmetcfFicatius atc^ hie fignorum nfus»

Qtiar ahi facramenta, nos fignaadpcllaz mus,autfi italibttifignafacramctaha. Nam facramentum ipfum Chriftum Paulus uoz cat.Qiiod fl figni nomê difplicet «repj« yiAcff* adpelles,quopropius uis facramentoriim fignetur.Probabilis illi uolnntatis,q fym bolis fcufeflcris mih'taribus hare (ignaeom paraucrunt quod eflent notæ tantum, quiz has cognofcercntur,ad quos pcrtincnnr ,p mifhonesdiuinæ, ut Cornelius baptisatus eft, cum iam iuftificatus cfTctjUt in corn nuz mcro referret, ad quos promifltoregnidei, amp;nbsp;uiUE perpetuæ pertinebau

O iifj

HYPOTYPOSES T H E O LO G. Haf ede fignoru natura ideo montn, ut qui fit ufus pius facramentorü, poffit intelligi, nequis fcholafticos fequatur,quiiuftificatio nem horrendo errore fignis tribueront.

Duofuntantem figna a Chrifto in Euan gclio ïftituta,Baptifm’. ó^parttcipatio mê/ fæ domini,Nos enim figna facramêtalia ea efreindicamus,quæ gratiæ dei figna diuini tus tradita funt Nam diuinæ uoluntatis fig^ num erga noSjUec inftitucre homies pofTu/ mus,nee ad uoluntatê diuinâfignifieandâ, ea figna referre,quæ aîio feriptura retulit. Qiio magis miramur quid uenerit in men/ tem Sophiftisjpræfertim eu fîgnis iuftifica/ tioné tribuerent, inter facramêta referre ,ca quorû ne )^bo quidê feriptura meminiiïèt» Namunde confidus ordoeftCEt nuptias no in hoe inftituit deus, ut eiïcnt proprium gratiæfignu. Vndioritus magis uetuseft quam gratig fign«, Copioiè difputauit hae de re Luther’ in Babyloniea eaptiuitate,un de reqresexadioremdifputationê. Porro Irgcfumma reieft,gratis no fignfiearicerto ae proprie,nih iis fignis,quæ diuinitus pro/ dirafunt. Atqîita uoearinô^pofle faeramen faha figna n iG ca que diuinis promifl'ionib’

PER PHILIP. MELA NC H. additafant.Hincdidum eftaiieteiibus re/ bus Sc uerbis conftare ßcramenta« Resjfig/ num eftjUcrba promiffîo gradæ.

DE BAPTISM O.

Sophjftæ materiam 5C forma,fic.n. loqu untur, facramentoi^ prolixe SC fuperftitio/ fetradiarötjufum reinullum indicâtes.Sig/ num eft îmmergi in aquâ.Minifter is qui de mergitjfignificat dci opus, adeocp fignû diuing uoluntatis cflè dcmerfionê illâ, cum inqirit,Bapti2areIc nomie patris, filii SC fpi ritus fandi.aut ut Apoftoli baptizabant in Adis,nomine Chrifti. Quibus uerbis pla/ ne hocfignificatunEcce,qd*demergeris, id ita accipias^ certo fauoris erga te diuini te/ ftimonio, atcp fülle ipfe baptizet. Pro diui/ ni fauoris teftimonio habebat Ezechias, cp mirâdo cuentu reuocarat timbra deus. Po/ palus Ifrael ƒ diuini fauoris teftimonio ha/ oebat,quod undæ in finu Arabico uiam fi/ bi aperuiflènt. Sic tu pro certo gratiæ diui/ nat pignore habeto hanc demerfionem.Nâ quod dicit In ncMnine patris SC fihïSC fpiri/ tus fandi,n otat uicem,qgt; pater, filius, fpiri/ tus ßndus baptizent, interpretetur is g baptizat, remitti fibi peccata ab ipfo pâtre,

O V

HYPOTyPOSES T bol OCT. filio fpintn fancflo. Significan baptifmo, nam hinc ufuseius ccgnofttrur.conftac trâ ßtiiin per mortem ad uiram. Eftqiie demer/ fio ucteris Ada? in mortem, öd t xcufiracio noui. Id eft cur Paulus uocttlaiuchrum re/ gcnerationis. Intelhgetui harcl'ignif’catiö extypofaallime. Ädumbratuseft baptif' mus tranficulfraelitarû per finum ArabicÖ Qind aliud ilhquam morte ingrcdiebant cum aquis fe cómittercntT’ TranGbant fidc per aquas,per mortem,dumeuaderent. In ea hiftoriagefta res eft, qua Baptifmus 1^/ niftcat. nempe per mortem ad uitä tranue/ runtIfraehtæ.Sic tota irta Chfianaeft mor tificatto C3rnis,Sd renouatio fpïritus.ôd rcsi qua fignificat baptifmusgenf tantifper dif prorfus a mortuis refurgamus. Vera pœni/ lentiaeft propriequä figmficat bapnfmus. Adeoq? facramentum pœnûentig bapiifm’ eftjUtpoftea dicemus.

Vfusnerofîgni hiceft,tcftari,qjper mor/ tem tranfeas ad uitam.Tcftari, Ç; morufica tio carnis tuae falutan's fit. Terrent peccata, terret mors,terrent alia mundi mala. confu dc^quia tref nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;acceptfti mifericordiæ er/

PER PHILIP. ME LAN CH. ga tc.fatiirum ut falueris,quocunq? oppug/ news aportis infenoriim. Sic indes fignï ficatû baptifmt,amp; fjgni iifiim durare in fan lt;Sis per omnem intam.Iniohocaufim dice re,non aliam efficatiorem cofolanoneni ex hiberi pofïè montiiris,quam figni hui^ mê/ tionêjfi admcneantur baptifnn,fc crtp^x'ylJ'» promiffionis diiiinae în hoc aceepillè, ut eer to fcirent futurum, ut deus fe per morte in uitam rcdiiceret.Eo figno nil opus fuiiîe, Ci fine ditrina ope trafiri potuiflet. Nunc ideo fignum oblatum cllè, ut ne diffidcrêt, quin deducente deo cuafuri eflènt. Nonne fi Mo fcs baptizaflêt Ifraelitas priufq uiam in aqs ingrederentur,debuiflèt interim, dum me/ dium marc penetrant,admonere acceptifig ni de rci cuentii, præciperecp ut meminiiïct in hoc proditum fuifle fignum,ne quid du/ bitarent fc fcruarura iri. Idem baptiCmi ufus cfttnmortificatione, Monet confcicntiam conterritam remiffionis peccatorum ôC cet tam reddit de gratia dei ♦ adeoq; efficit ut ne defpercmus in mortificatiôe Proindequâ/ tifpermortificado durât, tantifper figni uP cft, Non abfoluitaâtmortificatiojdûuetus

HYPOTYPOSES T H E O b O G‘ Adam pror fus extmcïiis fiierit.quaie fit,ut interim,ac perpetuo per oêm uitam figni u / fus firiqd’in aifidaaillamortificationc con fcienriâ confolet. Atcç hinc adparct qua nù hil figna fint nifi ftdei exercêdæ /xvivjii o-upa» Sic baprifmü tracfïat Paul^ ad R.0,6. Qiii in Chriftü baptizati funt,in mortem eins bap tizati flint,hoc eft, dC utmortifi'centur, ficut Chriftiis mortiftcatus eft, ÔC ut fciant mone te baptifmo ei mortification? cfte tranfitS ad uitam. Nâ quod adiicit Paiikis, conftpul f i fumus per baptifmû,docet, no tm morn'/ ficari fandos, fed SC in mortifi'catione qef cere, 06 agerefabbatumfepulturae Chrifti. Impii raortificant gdc,fed ga non credGt p ChriftS eS efle tranfitû ad uitam defperâtôf prorftis pereunt. Pii mortificanf ,feditaut fabbatu agant {èpulturç Chrifti,hoc eft,ere danteum eflè tranfitum ad uitâ, expedent/ cp confofationê per Chriftû. Eius cofolatio/ nis interim pignus AiVK/ioo-u/jo/jbaptifm’ cft.ut Paulus ingt.Per baptifmû confepulti fumus.Fides facit utfabbatizemus,quiefca mus,expcdcmus cofolationé. B aptifmus fi dem excitât,nempefignum diuinæ gratiç. Hic Baptifmi ufus qua locuples adflidc co

PER PHILIP. MELANCH. fdentiac confoladofit, nemo opinorfadle Uerbis confcqui queat.

De inftitiitione baptifmi laboratur ac digt; fcnmine baptifmoi^ lohâms ôd Chn, Qiia de re qui ledifTime fenferût, ira iudicarunt« Iohannis baptifmum fimpliciter eHe fignS mortificationiSjChrifti baptifmumeffe fig/ num uiuificationis, q? ci addita fit gratiæ miflfiOjfeu condonatio pcccatorû.ldeoq; lo hannis lauachrum uocari baptifmu pœnitê tiac,Chrifti baptifmS, baptifmu in retniffio nem peccator5,Quod Iohannes legem præ dicans, pracparct ad Chriftu confcientias ag/ nofcentes peccati.Chrs eos uiuificet,^rum confcicntiæ legeamp;prædicatione Iohannis conterritae fint. Eft, n.iuftificationis princi/ pium peccati cognitio, amp;nbsp;iudicii diuini me/ tus.Confumatio fides, ÔC pax confcicntiæ, qua cordi fpiritus fan (flus inferit, ut de kgc et Euangclio fupra diximus.Mihi uidentur duo ilia lauachra fimplicius difcerni pofte. Si Iohannes baptifmum pro figno gratiæ per Chriftum paulo poft prædicandæ, Chrifti baptifmS pro figno iam donatæ gratiæ acci pias,ut eiufdem rci fignum urereç baptifm” fit,fed hoc difcrimine,ut Iohannis baptifm^

HYPOTYPOSES teolog.

adfutnræ pa ul o poft gratiæ, Chribaptifm’ iâconatçgratiæpingnusfitH3i5 ka idem fignifïcabat urerc^ baptifm^ moi'tifica ttonê Si uiuificatJonê.Nemo .n,iuftifi'cat ni fi qui ante mortificat^ fit. Atep utita ftntiâ, primû hoc facit, q» lohânis off in no hoc tm eft,îegem predicate,fed uc! potiflîmû teftP jnoniûdeChrodicerc, deep Euangelio,feu remiflîone peccati Johan.i. Hicuenit in te/ ftimoniûjUtteftimoniû phiberet de lutnîc, ut oês crederêt per ilIû.Et Matthgi.xi .Inter natos mulierfl no furrexit maior lohâneba ptifta. Qiil autê minor eft in regno cœlorS maior eft ino,id eft, Ante reuelaiione Eua geh) null ƒ oificifi,lohânis officio pftat,ut q non lege mo,ut Mofes alrj ^phetac predi car, fed 0^ teftaf Euangeliflmoxp Chriftö reuelandû efle.Porrolohâne Chrift^’maior cft,quâg minim^ fit. AdeocpSClohannis of ficio,maius crat Apoftolorû officiû. Et qa teftis eft Euangeltj lohânes.pcr cum inftitu rû eft fignS,qcr poftea crat Euâgciij feu do/ natæ gratie pignus fatURî.Deîde Lucæ.iq, lohânis baprifmus'jdicitbaptifmus pœnite tiæ in remiftionê pcccatOR*. Et apertiffime i ohâ, i, V t manifeftet in Ifrael ^pterea ueni

P^R PHILIP. MEL ANC H.

cgoïn aqua baprizans.Et Adï. xix, Pauïi s Sit. lohâncs baptizaïnt baptifmo pœmtêtig populû dices, in eû g ucnturns eer poft ipni utcrcdcrcnr.hoc ê,in kfö.EiMatt.xitj, lo/ banes teflaf luö bapiirmó eflè fignS futuri baptifnii p fpirirfi landtit,cû ingt. Lgo bapZ i.zó uos tn aqua, g poft me luntur’ cft bap/ tizahit uos Ipiritu fandïo. Nam hoe agit.fc non elTe Chnftû.fcd tcftêde Chro.Sicutlo h.n.iii.iquir.Nökim ego Chiifl^. Adecc^ idcmbapnfmusuterqîftgnjfiear, fed hoc di fenmine ,q) adhuepd lean dar grariae I.^hanis bapnfmus teftimoniûcratjCiiribaptifmus iam collatæ.Neqiafter opiner baptizauc/ rûtChridifcipuh lohan.nti.g Iohannes.eo q) Chrs nondiielTctglonficat^, Ei opornnt itei^ baptizari, g Jois baptifmo loti erant certi eflentfeiam conficutos efle rcmiffio/ nem peccatorû. quam obuentutâ hadenus crediderant.Nam in hocfigna adhibentur, ut confeientiam certificen t. Non iuftifica / bât,nccp loisntqiChri baptifmus.de fignis lo^r.fcd certiftcabant.Iohannis lauachrum deprædicanda adhuc gratia. Chrifti bap/ tifmus jteflabnur iam collatam elk grati/ am ,Sd promuIgatampromiJfionê gratiæ.,

HIPOTIPOSES THEO L O G.

In utrocÇiuftificabatfides, Scd lohânes aq bapn'zat, qgt; l'pfè non fit in quem credatur,q faluet, Chriftus c5 fit faliiator, baptizat fpi« tu.fando ÔC ignï, Atcg ïta rcbaptizabâtur,q loti a lohanne crantjtamctfi iufl:i,ut fi qui fu crunt iuftiiudæi alicubi, qui Iohannis bap' tifmo loti no erant .Certificat enim baptifi mus Chrifti de collataiam gratia.No enim tiidcoquid inter iuftos ludatos ante lohan/ nem,5C eos,qui a lohanne loti funt, interfu/ crit,nam utricç expedarunt Chriftû, nifi qf hipropius EuangeliûfiC remiflîonem pcc/ catorum cognouerunt.

Hacc paucis attigifïè fan's fit,ne que longl ore tradatione a ledionefiripturae remore/ mur, ubi diligentius hoc genus quæftiones cxcutiendæ mnt.

DE POENITENTIA

Pœnitentiam non eflè fi'gnum, nihil ob/ fcurumeft. Eft enim pœnitentia uetuftatis noftrç mortiftcatio,ô(^renouatjo fpiritus. Sacramentum eius,uel fignu,non aliudnifi baptifmus eft. Atc^ hic oîm rediflîmeuoce tur facramentum pœnitentig. Siquidê pce/ nitentiamortificatio noftrieft,in uiram,feu «t renouemur, Id qd' batifinOjUt ante dixi,

Per P H IL Ï P. M E L A N C H; îïgnifïcatur.ôi^ tcftatur Paulus ad Roma, vi,' Qiiibaptizati fumus in Chnftum Iefum,in morte eins baptizati fumus 8Cc,Et ad Titîr» nuncupat lauachru regen erationis. Ncq? ali ud eft luta Chriftiana, nifi hæc tpfa pcenftcZ tia,hoceft,regenerano noftri. Mortificatio fit per lege ut fupra didn eft. Nam hf c con/ fcientiam terrctamp;occidit. ViuificatioFitg EuangeliSjfeugabfoIutione.NoiKn.aliud eft EuangcliSjnifi ipfa abfokitio.Qd* mor/ tificationem nos uocamus jfcholaftici con/ tritione uoliierunt dici, id œ ita permitto,fi non de dolore per liberS arbiti ium,p uircs humanasfimulatoloquant. Non poteft.n. odiflepeccatu natura,Sed diuinum opus eft confciêtiam noftrâ cofundere ÔC paueface/ re.Htere.vi, Erubefcere nefc/erût.Et.xvii» PeccatSluda fcriptum eft ftilo fcrreo in un/ gue Adamantino, exarat« fuperlaritudine cordis eor0«Et.xxxi. Poftg oftendifti miW ipcrcufli femur mcû. Et Chriftus de pharifæ is Lucç*xiNunc uos pharifæi,quod deforis eft calicis Sgt;C catini,mundatis,qgt; a«t intus eft tieftru plenû eft rapina 8C iequitate. Sed hæc fupra lutius cum de collatione legis Eaan gelii differim^» Non ahud, n.pcenitêtia eft,

HYPOTYPOSES THEOL O G‘ nifi Riftificariojnten'm moneo,ut tan g pc/ flem caiteas fcholaftica figmcnta de attntio/ nibus de dolore per liberum aibitrium fi/ mulato. Facile aût ludicabit cor tuS uere do leas,an fiFmlesdoîorem Sednec dolore tuo fidas,quafi ideo condoneturpcccatum doleat,fed pot Ait poftea dicam, Abfolutio ne nbsp;nbsp;Licrbo dei,

Fortaffis aût permittes pœnitenttæ, hoc cftjinortificationis ÔC uiuificationis fignum baprîfmû eflè,fi perfeucres-Qiiod aût lapfis fignû cft, quod ^dpicos ingratiam teftefî' Nam adlapfos im retulerût pœnitcntiæ uo cabiiîû ôd facramentum.Refpondeo.Sicut Enangelitim no amifimus alicubi lapfi, ita nec Huangelii o-fj^^aT-itPa, baptifmum. Cer/ turn eft aût Euangelium nô femel tantum, fed Jterû atcp iterû remittere peccatum.Qiia re non minus ad fecundâ condonationê, g ad prima baptifinus ptinet. Eft ciri baptift mus Euangeliijid eft remiffîonis peccatoi^î arrabo SC pignus.Matth,xviq.Petrus inter/ rogat, Qiioties debeat remittere fratribus, libi dns refpondet, Septuagefics fepties con donandumefte.Et.i.Iohan.ifiSedôif fiquis peccaucrir,aduocatû habemus apud pattern

PER PHILIP. MELANCH* lefum Chrm,6^ipfe eft propitiation pecca hsnoftn's amp;rc2«f.q.Con'n.ti.PauIus redpiiu bctmceftû.EftôC apud Chryfoftomu. Sd cigt; taturex Clemente Alexandn'no Iohannis Apoftoli fadum, qui iuuencm qucndä de/ fertorem ad pcenitentiam reuocarit.

Et quia pœnitentiâ partiti funt in contri/ tionêjConfeiTionê Qi. fatiffadioem^aucis rcferemus de his noftrâ ftntentiam.lJe con tritione fatis did3eft,quç fi ueraeft, mor«gt; ficatio uetuftatis noftrac eft, qua ita uocat Icriptura,dolor oino maior,quamquêpof/ fit uel aeftimare hois ratio.T antum abeft ut

I fine opera fpiritus fandi,libero arbitrio co/ ' tcramur,feu mortificemur,

Cofeflio alia eft,qua coi â deo agnofcim’ peccat5,ct condênam’ nos ipfos. Ea cofef/ Iio no aliud nifi ilia ipfamortificatio Qi uera cotririo eft,de qua modo dicebâ, Atcp huius fatpe fcriptura meminit, i. lohan.i'.Si cofite/ amur peccata noftra.fidelis ê.Qi iuftus ut re/ mittat nobis peccata noftra. Et dauid.Qtio niä iniqtatê mcâego cognofco, Qi pcccatîE j meum contra me eft fempcr. Tibi foli pec/ caui amp;malum coram te fcci,ut iuftificeris in fermonibus tuts Qi uincas cum iudicaris,

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P ij

hypotyposes theoloö*

Item Dixi confitebor aduerfiim me in iufti ciam meä dno, Si tu remififti impietatêpec cari mei.Citra hanc confeffionepcccatn no condonatitr.Rurfum non potnócondona ri huic confeflioni nempe qua nos ipfos ad/ cufamus amp;nbsp;dânamuSjdeo gforiam ueritatis £C iufticiæ tribuimus.

Alio confclTio eft qua nos no domi tan/ tû apud nos,fed SC corâ aliis accufam’.Hacc quondâ in Ecdefia tab's erat, Qtii criminis alicui* reus erat primu prinatim a fratre quo piam,deinde corâ ecdefia arguebatur, Atcp ibi condonabatur noxa refipifcenti,Eiicie/ batur ex ecdefia is q ecdefia non audicbar. Habes forma huius confelfionis Matthati. xviq, ubi ufus dauiû,pditus eft, Nunc eins exemplû in ecdefia nulls eft c5 ad cohcr cen dauicianoalia ratio commodioreflct, Scd fucceftit ei cófeflïo ilia, qua priuatim Si feor fum apud fingulos prefbyteros res agit. Et inter prifcâillamconfeirionêôô noftratem hoc intereft, q» de publicis tantS Si manife/ ftis criminib? prifca agebat, noftrate de fe/ cretis etia agitur.Vetuftiffimus mos fuit,ac ciifari publica crimina coram uniuerfaeccle fia, totius Ecclefiac fufffag its abfolui, Is

PER PHILIP. MELA N CH.

mos ii olim abrogatus eft,defignatu(q^ un’ ahqs ex numero prcfby terorû, coram quo priuatim adcufabantur qnanq publica cri/ mina,IS muldtâ indicebat flagitiofis^ arbP trio corâ Ecclefia nempe^ publicis crimi/ nibus, Nec ad Synaxinadmittebantur,nifi q poena ilia publica defundi erant. Eins ex empluadhucmanetin publicis pœnitentiis noftroru temporSjCuhomicidiat in ecclefia pleduntur.Hancpoenitentiae forma defcrp Ditquifqs eft tripatritac, g uocant, hiftoriæ andor, graecus utadparet. AtepConftanti/ nopoli antiquatâ durare adhuc î ecclefiis oc/ I cidentalib^, efti^ ea,cuius faepe Cyprianus meminit- Qui cG de publicorS crimin« con feflionc 1 quitjtamê indicat earn corâ facer dote potius,g uniuerfa ecclefia fadâ.Rcgre fi libet eius fermonê de lapfis. Verba grecæ hiftoriæ fubiiciâ. Vifum eft antigs pontifi/ cib’,ut uclut in theatro, fub teftimoio eccle fiaftici populi delida pandantj^ hac caufta prefbytern bonf conuerfationiSjferuantêc^ fccreti,ac fapienté uir« defignauer«t,ad que adeedentes hi,qui deliquerant,delida4)pria fatebant. Atc^ille fecund« uniufeuiufep cub pam,muldaindiccbat. Qiiodetiä haden’

P iq

HYPOTYPOSES TEOLOG. diligéten'noccidentalib^ fer u a tu r ccclcfiis’ ÔC maxime Romæ,ubi etiam locus eft cert* ipœnitentiû, ubi ftant ret uelut ü qui lugent. Porro obi facra celebratie implcta fuent,ilH comunionem non percipientes, cû gemitu ÔC lamcntationc fcipfos in terra profternût. Ad quos adeurrens Epifeopus, ÔCipfccum lachrymisSC gemitu Ipirituali procumbit, amp;totius ccdcfiæplebs illachrymaf. Poftea primis oîmconfurgit Epifeopus,2lt;iacen/ tes digit e terra » T um fada pro pœnifenti f bus oratione,dimittit omnes. Intérim illi fc macérant uariis adflidionibus ex fententia Epifcopi,Synaxeos ms, quod præfcribit E pifeopus expedant.Quo tpe,uelut iam per foluto debito una Synaxi cfl reliqua Eccle/ fia participant. Hæc Romani pontifices ad noftra uG^ tepora obferuauerût.Sed coftan tinopoli tantifper prefbytcr pœnitentibus præluitjdû mulicr quædâ prime nobilitatis poft confefti'onem,in Ecclefia pœnitentiâa gens, cS Diacono aliquoties concubuiflet. Qd* ubi palâ fadû eft, aduerfus presbytères coorta plebs eft,qgt; Eccleftam uiolaflent.lbi Nedarius Epifeopus Diaconfr olficio deie/ cit, uetcrê pœnttentiû more antiquauitj

PER PHILIP. MELANCH. nullo defignato pœm'tentibiis prefbytero’ permifitcpjUt pro luæ quifq? confdentjre Jii diciOjparndparet mcnfæ dni, cumlibercu Hæc fere ad uerbum hifton'a tripartita.

Ex his coiliges diiphcem forma publicae pœnitentiæ fuiflèqiiondS, Alteram primte ecckfiæ ubi coram uniuerfa cctkfia res gc ' fta eftjSC uel eiedi e commiinionefidelium fiagitiofi,qiiireGpere nolebant,uel abfbiuti qui refipicbant. Exemplum hnius habes, i. Corint.v.Et.tj. Corint.ij,de incefto. Altera ubf poena publica eft, confeffio non item » Cuius exemplum hodie extat in homicida/ rum pœnitcntia.Pœnç uero non debentur iure diiiino,fed a traditionib’ humanis pro fedæ funtjUt poftea dicam. Et de hoc gene/ re pœnitentiæ, fere canones ueteres loquun cur, Qiîos adpriuatam detorquent inepte, fatui iuris pontificum profeflbrcs.

DE PRI V A TI S

Confcftionibus

Præter publicâ pœnitentia, prinatæ eon/ feffiones iunt.PrimûilIæ.cûpriuatî recôcifî am® eos pftendim’.Dequogencredidß eft Matth» v. Si offersmunus tuû ad altare,

P tifj

HYPOTYPOSES T H E O L O Gi ibi recordatus fueris,ga frater tuns habet aliquid adiierfum teamp;c. uade reconciharc fratri tiio.Etlacobi ult.Cófitcmj'ni altérai/ teri peccata,j'd eftjalter altcrum dc pre cetur offenfam Sgt;Cc,

Deinde flint eccleb'afticac illæ,quarum fez re ufus hodic cft,Eas qiiondâ tales fuifle ad paret, utquorü confcienttæ angebant aliq derc,fanlt;fios ÔC pentosreriitnfpiritualium cófu!ercnt,St^ ab illis abfolucrent. Hui’ mc/ lio fada eft.'a Bafiliojfi titulus non fall!t,in o pere de inftitiitis monachoi^’, quod a Rufi/ no latinitate donatum putant. Et tot quidc genera cofeflîonû mihi comperta funt,‘quæ eum alia fint iure diuino tradita, alia homû num inuenta, prudenter difccrnêdafunt»

Exigi iure diuino confeflionem earn qug dco fit fatis confiât,uel ex illa.ijohan.t, fen tctia,quam fupra citauimus.Necerâ remit/ titur pcccatum,nifi confiteamur deo, hoc e

damnemus nofipfos, ÔÔ fidamus miferi/ cordia dei condonari noxam,

Dc confeffionepublica publicoi^ crimi/ num coram ecclefia ubi teftibus res geritur, quid attinctdifputare: Fateri resipfa cogit non ius tantum diuinum,fi adcuferis, cogit

PER PHILIP. MEL ANC H. item las diuinum nt frat rem places»

Rehquæ confeffîones funthominumtra ditiones.Nam fite ultro ecclefiæ ofFeiaSjöi^ abfokii ueliSjfiue clam jfiuc publice delique ns juon exigit ius diuinum rccenfionem fa/ (komm. Sic Chriftus abfoluit plerofcp, fic Apoftoli in Adis abfoluiint aliquot milia, nihil poftulantes recenferi catalogs pecca/ torum, Hæç dicunt in hoc ut imbecillibiis eorum confcientiis cofulatur, qui fiquid in re Cen fen da confeffionc præterierint tantS non defperant,

Abfolutio priuata fic neceffaria eftjUtbaz ptifmus Tametfi enim audias Euangehum communitcr uniucrfæ Ecclefiæ prædicari, tarnen tum demü ccrtus es id ad te proprie pertinerc,quom tu priuatim ac proprie ab/ folueris. Non fitit gratiam qui no cfflickim cupit audire fententiam de fe diuinäEft ein deinen hominS fententia,quaabfolueris, modo abfolutioni credas » Quam certa erat millier peccatrix Lucæ.vtj.culpam omnê fi bicondonatameiTejCum audiret Chrfti uo cem. Remittuntur tibi peccata, tarn certus efto tuquoiçcum a fratre,qiiisgs eft, abfol/ ucris.Nc® ucro abfoluuntur, nifi qui QC ab

P V

HYPOTYPOSES T E O L O G. foi ui fc optant credunt,qiiarc non abfoP uiinturü qui coacQi pontificia conftjtutioe, quotannis confeffionem ÓC pœnitentiain fimiilannimmoludibrio habent Chriftum, qui ada Ai lege pontificia non defiderio fpiri tus,abfolutionempetunt,

SatifFa Aio nulla cft prætcr Chrifti morte Efaiæ .liij. Ipfe iniquitates noftras portauif» Qiiac ucro nunc pœnitentibus fatifFa Aioes impcrantur,hominü inuentSfunt, öC ortx c canonibus poenitentialibus, qui de publi/ cis quodâ poznitenttjs conditifunt. Hocfa tifFaAionn commcnto Chrifti fati{FaAio,ó^ fides in uerbum abfolurionis egregieextin Aa funt.Snt quidcm in fcripturis poene pee catorum alicubi, fed non omnium. Qiiare fatiffiiAióeseas poenas nemo reAe dixerk» Ex fatifFaAionibus indulgcntiç, Merx Ro mana,ort» funt,quae'rcmittebant poenas il las Canonicas publicarû pœnitentiaf^, Has impn homines pro diuina condonatioc ue^ di inltituerunt,ut fuo potius quam dei ^bo fidcrctur. Porro,utfiniam tandë, pœniten tiæ partes duæ funt,Mortificatio SC uiuitica tio,Mortificatio fit eu cofcientia legeterref. Viuificatio cû per abfolutionem erigeris

PER PHILIP. MBLANCH. confirmaris. Eft enim abfoliitio EuangdiS quo Chriftus tibicondonatnoxa. Signum pœnitcntiæ aliud no eft praeter bapnfmû,

DE PARTICIPATIO ne Mcnfæ domini

Signum gratiæ certum eft participatio menfac dni,hoceft,manducarc corpus Chri ftiamp;^biberefanguinem. Sic.n.ait, Hie eft calix noui taftamenti amp;!c.Item, Quoties fez cerit isjfacite in memoriâ mei. Id eft, cum faz citis admoniamini Euangclii,feu remiftioz nis peccatorum. Non eft igitur facrificium, figdem in hoc eft traditum, ut certo admoz neat tin promifli Euangdij.Nec ddetpecz catum participatio menfç^led fides delec,ea uero hoc figno confirmatur. Vt Stephana non iuftificabat confpedus Chrifti, cum ia necandus cfter,ftd fidem cius confirmabar, qua iuftificabat uiuificabatur. Ita nee par ti cipatio menfae iuftificat, Sed fidem confir m atjUt fupra dixi. Sunt igitur impiac miflac omnes ptæter eas quibus confcicntiac adfirz mandam fidem criguntur, Sacrificium eft, cum nos aliquid deo offerimus.

HYPOTYPOSES THEOLOC? at Chriftum non ofFen'mus deo, fed ipfc fc'* mei obtulïtjqiiare qui mi'flas in hoe faciunt ut feu bon um aliquod opus facïant, ut deo Chriftum ofFerant, pro uiuis ac mortuis,ut purent quo fepius ingeminetur, co melius fierijimpie crrant.Et hos errores magna ex parte opinor Thomæ imputandos etïè qui docuit miflam prodefle aliispractereum 3 manducau

Eft autem fignificatio hui^ facrameti,co firmarc nos toties, quoties labafcunt cofeP cntiae,quoties de dei uoluntatc erga nos du/ bitamus Jd cum alias fepe turn maxime cS moriendü eft accidit.PotiflÏmu igif eo mo/ rituri confirmâdifunt.Necçuero uita Chri ftianaeft,nifianiduo moriamur. Confirma tionê opinor,impofitionê manuS eflè,Vn/ tftionemarbitrorefleeamde qua Marei,6, * Sed ea figna eflè tradita, ut eerto fgnifieent gratia nô uideo,Matrimoniû non efle infti/ tutu ad fignificandä gratiâ no eft quod du/ bitcm’.Quid aut in mente ueit iis qui inter figna gratiac Ordinênumcrarunt ? eSnon aliud fit ordoquam deligi ex Eeelefia eos q doeeantjbaptizent mêfæ benedicât,ôô elee/ mofynas partiant egenis, Epifeopi feu pre/

PER PHILIP. MELANCH.

fbyteri di'cebant,qui docebant,Iauabant,6i benedicebant menfae, Diaconi, qiii eleemo fynas parn’ebanrur inter inopes.Nec^ fic di fcretæ horn fundiocs erantjUt Diacono pia culare effet docere, baptizarc aut bcnedice/ re menfe, Imo hæc oîbus Chriftianis licêt» Nam omiû funt claues Matth.xvirj.Sed de/ mandabatur eoiji procuratio gbusdâ, utef fcnt qni fibi rem ccclefiafticâ neceffario fci/ rent adminiftrandam efle, fîC ad quos rite re ferri poffct,fi quid incidiffèt»

Et ut hoc obiter moneâ » uocabulo EpiP copi,aut prefbyteri,aut Diaconi,no conue/ nire eu uocabulo facerdotis.Sacerdos cnîa facrificto in feripturis ÔC interpellando dicit SumuffÇ facerdotes oês Chriftiani, quiafa/ crificium,hoceft,corpus noftrum offerim**. Nam prçterea nullû eft facrificiS in Chrift» anifmo,ô^ iushabemus interpelladi dei im/ mo5C placâdi. Hue pertinet fententia Pétri gens fanda,regnSfacerdotaIe. Rcges.n.fu mus Chriftiani,quialiberiper Chriftû om/ niû creatorarum,uitæ,mortis,pëccati domi namur,ut fupra dixi, Sacerdotes quia nofip fos deo offcrimus,ô6 inter pellam’’ pro pec/ can's noftris, Hæc lan'us docet Epiftolaad

HYPOTYP OSES T E O L O O.

Heb.Epifcüpi,Prefbyteh,Diaconi,nórCtj nift qui docentjbaptizant, bencdtcnt men/ fæjdeemofynas dilpêfant, MifTarij fa eer do/ tes^phetæ lezabilts,hoceft, Romæ funt,

DE C ARIT ATE,

De peccatOjlegCsgratiajEuangeho, adeo Si iuftiftcatióe baden*,quæ quaeftio oïm hominum,f€mp communis fuitjeritc^.Qult; namiuftificari homopoffït. Philofophi SC pharifari docueranthoiemfuisairtutib* Si conatibus iuftiflcari.Nos docuimus iuftifi/ carifola fide,hoe cft, Chrifti iufticiânoftra iufticiam eiïè per fidem,opera noftra,cona/ tus noftros,nihil nifi peccatu effe, Haccqui tenet,fummâ fcriptnrac tenet,uidelicct iufti/ ficari credentes MISERICÓRDIAdei» Poftremo res poftulat ut de caritate dicam* Supramonui amorem dci eflè frudö fidei, Non poteft em non redamare deS, qui fide mifericordiam comprehcndit adeoqjamor dei, fidei frudus cft. Ex amore dei nafcitamp;ï ^ximi amor ,cû deo in omnib* creaturis fer uire cupim*.Et huius quidê amoris ego nul lam régula breuiorc aut apticrê poftum tra dere,g hæceft.Dilige proximuficut te ipfa A oguft in* ordinem diligendoijt concepit,

PER PHILIP. MELANCH.

ut primu aniamas,pofteacorpora,prinium noftros,poftca aliènes diligamus.Nos fide caritati fempcr pratferimus. Ergo amp;nbsp;ea qug funt animat,corporis neceflitatib’ fere præ/ ferimus.cçteram alienos,inimicos luxta at/ CÇ ami'cos diligi Chf s nibet Matt. v,0C Pau/ lus Ro.xü. Qiiib’ benefacere debeas, cum amicis.tum inimicis facile iudicabit fpiritus Certe Paulus maxime demefticorirratione haben' uoluit ad Gala.ôd ad Timoth.Nolo» n.libcrtatem fpiritus eiufmodi dilputationi bus uinciri,qualesill£ funtuF fumularioru, iiel Ciceronis in,itj,0fFiciorum,ubi diflerit de officio eius,qui ex nauEragio in tabulam candem pcrucnerit,quam 8^ fapiens quifpi am tcnuic. Apagefis illas ftultas cjuçftiones quarum exempla nulla facile in res huma/ nascadunt,

DE MÄGISTR.ATIBVS.

Maxime neceflari’uifus eft locus de ma/ giftratibus, aeprimum quidem fcquemur uulgaremdiuilionem,docendigratia.Mag« ftratus alios cèlent ciuiles elTe, alios ecclcfia fticos. Ciuilis magiftratuseftquigladium gerit, amp;nbsp;ciuilem pacem tuetur, HSc probat Paulus Romanos.xiij.

HIPOTIPOSESTHEOL/OÖ.

Gladii partes Cunt iura duilia, ordinattoneâ Clinics ludiciorû forenfium,pœnc fontium» Eftc^ lus gladiï difpcnfatio legû de non occi dendo,de no iiindicando Adeo pie ad/ mimftrar gladium magiftratiis. Item luriP Gonfultijfi de iure refpondeantjaiitpatroci/ nentiir oppreflîs,ut maxime peccentjquiK tigant' De ferêda autem gladiipotcftatc de (éntio, Primum fi quid contra deum impe/ rarint principes,non eflè obtemperandum» A (fluum.v, Oportet deo magis obcdirc,q hominib^. Exempla liuias loci babes innu/ inera,amp; uel illud pulcherrimum Amos.vij»

Deinde fi imperarint, quod eft ex aâlitu/ te publica,obtemperandû eft iuxta illud Ro ma.xiij ♦ Obediendum eflè non folum pro/ pter iram,fed amp;^pter confcientiâ.Nam ca ritas nos obftringit ad oîa onera ciuilia.

Poftremo,fi quid imperêt tyrannice, hic quoc^ terendus eft magiftratus,propter ca/ ritatem,ubifine publico motu,fine feditioe. nibilmutari poteft.Iuxta illud,Quipeeuflè rit te in dextram,obuertereei ôè finiftram*

Quodfi citra fcandalum, citra publicum morû elabi poflîs, elabere,ut fi coniedus lis in carcercm nihil malimeritus,ôi^ effringerc

PER PHILIP. M BLANCH, boffis 5 fine publico motii, nil uetat fugcre,' luxta ill vid, primx Corinth, vq. Si potes liz bcr fieri magis utere.

De Ecdcfiafticis magiftratibiis fic cenle/ mus, Primû miniftros elTe Epifcopos, non poteftates aut magiftrat’.Deinde no habe/ reius Epifcopos condendi leges,utquibus mandatum fit prædicare ucrbum dei tantü, non hominum,ut fupra diximus.Et ex Hi eremiç.xxiq.fatis adparet.

1 Primfl ergo doceant fcriptura,fic audicn di flint ut Chriftus. luxa illud, f^ii uos au/ dit,me audit. Nam ad fcripturam, no ad tra ditiones humanas pertinct,ut patet cum in/ quit,Qui^phetam nomine prophetæ red/ périt,nonpfeudoprophetam.

Î Deinde fi quid contra fcripturam docue/ rint,non funtaudiendi. A dun quinto. O/ Porter Deo magis obedire g hominib^. Et Matthæidicimoquinto. Irritum feciftis mâ datfl dei propter tradition? ueftram. Con/ tra ius diuinS decretum eft a Papa hoc tcm/ porcin Bullaqua Lutherus damnatus eft, hicneutiquamaudiendus eft.

? Tertio fi quid præter fcripturâ ftatnerint, in hoc,ut confciêtias obftringant, nô funt

hypotyposes theolog.

audiendi. Nihilcm'm confcicnn'am obligat nïûius'diutnû.Oe hisloqiiebatur Paulus.û Timotb. iiit- ubïdodnnas dæmoniorû uo/ cat, legem de cœhbatii, de cibis interditîlis, que quanq non uideantur adacrfanfcriptti ræ, ut quæ per fcfe non fint mala,Malus en» cœhbatus non eft, Abftïnere carnibus ma/ lum nôeft, Sed im{3ia hæcfuntfipcccaretc putes ubi diuerfum feceris- Impia docent,g cenfenc peccarc cû, qui horas canonicas no legerit,qui carnem ederit die fèxta aut lèpti/ ma, Ôcc. Non enim poteft Epi l’copus Chri/ frianam confeientiam uincire. tj, Corinth» ultimo, Data eft nobis poteftasnonin de/ ftrudionemifed ædificationem.

4 Quarto,Stnô oneres confeientiamEpi/ feopilege,fed pro onere externo interprété/ ris, utfolentfpirituales SCiiquiintelhgunt confeientiâ innciri nulla lege Humana poflè Siciudicabis de lege Epifeopi, ut de tyran/' nide magiftratus ciuilis.Quidgd enim Epi feopi præter feripturam imperant,tyrannis cft . Nam imperandi tusnonhabent. Fe/ resea onera propter caritatem, iuxtaillud» Qui te perculTeritin dextram,obuerte amp;fi/ niftramjPorro fi fine fcandalo pofljs diuer/

PER PHILIP. M E L A N C H. film facerc.nihji uetar, Vt fi fine motu pu/ bhco poflis effnngere career?,in quo a tyrä no Liindus tenens, nihtl uetat. Iuxrailludgt; Si potes liber fieri,magis urere. Et Chriftus difpenfauit de traditionibus phanfaicis Ma thxi. ix, Sif.xii. De legibus aurem ciuilibus nodifpenfauit.Etpharifaicis legibus difpe fandis liberiores fumus utquæ S)C priuatim finguloru magis, q communia onera fint, 6? confeientiam facile illaquecnt. Suntautê ommiû Icgum humanai 5 ÔÔ régula ÔCdifpë fatio, fides caritas adeoque 5? necefTitas, Hæc liberal ab omnibus traditionibus ,'fi/ cubi uel anima uel corporis uite per traditio ncm adduâa fuerit in diferimen.

DE SCANDALO

Qiiæris autem quatenus habeda fitfean/ daliratioCPrimum ommium moneo,quod Sc antea,fidem ÔC carrtatem régulas cfTcom/ ninm lundionum humanarum, fed in his fi des potior eft.

Eft aiît fcandalum offenfio, qua in proxt mo aut fidcs aut caritas læditur. Fides ut fi quid a facris liter is doceatur diuerfum,fides

Q.^

HYPOTYP o SES THEOLOG. proximi ofFenditur, Huiufmodi fcandaliitn tota du Anna fcholaftica eft,quæ fatifFaAio* nes,quac opera Iiberi arbftrü probans obfcu rauit gratiam. De hoc gcnere Chriftiis loq/ Car Matthæi.xviq.Qui fcandalizauerit unö de pufillis iftis qui in me credunt fatius fue / rateum molaafinariade collofufpenfade/ merfum eflè ÔCc. Caritas îæditur fi quis egé/ tem non adiuuet, interturbet publicam pa / cem.De hocgenere Chriftus loquitur Mat thæùxvtj.de tributo perfoluendo ne fcanda lizemuseos» i In iis quæ cxiguntur iure diuino^nullo rc fpeAu fcandali, iüre dinino obtemperanda cft, faciendum, SC docendum quod exigit iure diuino. Semper enim fides caritati pre/ ferêda eft. Ätcß hucitcrum facitquod eftin a Ais. V. Oportet deo magis obedirc g homi/ nibus. Et Chriftusinquid, Nôuenipacem mittere fed gladium. Sic Daniel nô obtem/ perabatlegideftatuaaurea adoranda. Ncc nos pareamus impiisprincipibus damnâti/ bus Euangeliurti hoc tempore.

3 In iis quæ funt iuris humani SC media, lit

PER PHILIP. MELANCH.

• 4 coelibatus, abftincre a carnibus, no obligat . nbsp;nbsp;traditio Humana in cafu ncceffitatisjNam 0^

Chriftus de diuina lege, in cafu necefluatis difpenfat,Mattha:txi.DifcipuIis fpicas ucl/

** lentibus.Quanto magis licethominum tra ditioncs fi neceflitas uitæ poftulet uiolare» Multo magis niolarc liceat,fi periclitct ani/ ma,ut fi uratur facerdos,ut uocant. luxta il lud.n. Corint.uki. Data eft nobis poteftas

. nbsp;nbsp;in ædificationem non in deftrudione. Pau

lus ad CoIoiTtj. damnat leges quæ corpus immodice onerant,

• 5 Corampharifæis exigentibus fuarûtra/ ditionum obferuationem, quafi neceftaria: fint ad falatem,nullo rcfpedu fchandali ui/ olentur.Fecit hoc in iure diuino Paulus,c5 Titum circunciderenolletjad Galat.i.Qua to magis liceat'inftultis traditionibus papi/ fticis.Et Chriftus iubet finendos efle eos q fcandalizabantur qgt; cocci eflcnt, ÔC cœcoïâ duces.

»

j . 4 Docendæ libertatis gratia uiolare licet I ~ traditioeshumartiasjUtintclIigantimperiti, no peccari etiamft quid contra traditiones

H y P o T Y P O S E s T H E o L o G' I tiommum admittât.Planein tak cafu reprc hendit Petrum Paulus,q? ceßei at impcntis» leges ftulteobfcruanribus éCjgnans kberta tis’Euangelicæ, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

y Apud infirmos SC qui nódum audi'crüt Euâgekum, faciendum eftcaritaris ofFici«, 'Sii feruiendum ti aduionibus humanis, mo/ do contra diuinumiusnihiladmittamus. s» Sic^u” in Adiis, Hierofolymis rafus eft, *cuni m unta mirltitudinepauci admodum cflent,quilibertatem Euangehcamfatisin/ tcUigerent, Et hic Paulus perpetuo mainift nbsp;nbsp;1

carmbus abftinerc, q fratris an imam perde rc.Et Roma.xiitj iafirmum in fide fufcipi/ te, Quangillistemporibusde diuinalege agebatur, nüccum de traditionibus huma/ nis agatur^jberius difpenicmus.hnmo im/ , pjwmcftobtemperare,ficiibifunt Epifcopi ü' qui carum obferuationem exigunt ita ut co/ j fc-ientiampeccatooneratamüelintfiuiolen jji tur.Suntenim cumexiguntur dæmonioRî dodiiinæ,cæterutnTi noncxigantur, Pauli j regyla feructur, Necpabundatqui mandu/ car,nec^’cgctgnon manducar.i.Corin.g. . i

Habes rcrum thcologicarum communif/ ' h fimos locos, quorum cxadiorcm ratione ’

PER PHILIP. MELANCH.

c fcnpruris pete, nos content! fumus I'ndi/ caffe quid ohferues, Adeoq; meciimetiam fcene adum pLito,q) teniiius re^tantas -, qua dcbui,tradain, nc quern infcelici diligentia afcriptun's ad meas difputationes auocarêlt; Cenfeo enim non aliter atcç peftcm fiv giendos hominum commentanos tn rebus facris,Quod dodrina fpiritus pure,nifi e fcn'ptun's hauriri non poffît, Qui's

enim fpiritum dei pro nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' . '

piuscxpreflerit,g jpfèfefe»

OÙk £/j XSym «

IMPRESSVM

ARGENTINE.

Anno. M. nbsp;nbsp;D,/'XXII.