Dit boek hoort bij de Collectie Van Buchell

Huybert van Buchell (1513-1599)

Meer informatie over de collectie is beschikbaar op: http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732

Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden: • de rug van het boek

• • de kopsnede

• • de frontsnede

• • de staartsnede

• • het achterplat

This book is part of the Van Buchell Collection

Huybert van Buchell (1513-1599)

More information on this collection is available at: http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order of appearance:

• • the spine

• • the head edge

• • the fore edge

• • the bottom edge

• • the back board

Historia Ecclefiastica

Octavo n“. 323.

COMMENT^ RIVS

DE IIS OM-

nibusquæ in tertii Ordinis conuentu ada funt,generali trium Oidinum Concilio Blefis a Rege indido ad de-cimuinquiniuin Noueiu-bris diein 1576.

Jacobum S ter phen,

€ I □. I L XXV li.

E lis l^V S

tn tertij Ordtnii conuentu, aclaßint,generali triumOrdt-num Concilio ’Bleßs d'Rege indi Ho ad decimumtjMnttim ’Noue~ in-tsdiem i^y6.breau amp;nbsp;'Kpuf^pw Commentariui.

KDduodcuigefimum diem No* ncmbris Rcx oppidum ingrcf-fus eft,acR.cgina,paulo poft eu fubfecuta.Pridic eins dici co iam adue-nerat R cgina mater: amp;nbsp;quoniâ perpau-ci adhuepronintiarum Icgati aderant, necdum inftruéta amp;abfoluta «fatCo-mitiorum BafiIicagt;nuHus coucnxiij habitai eft ncc publicè qnicquani geftom ad vicefitttum viqne diem.

Vicchmofecundoedixit Rexfuipo teftatem fe fadurum pomcridianis bons diebns Lunae, Mercarii, Veneris.

Vicefimo ttrrioquidam triumordi hum Icgati Regem adicrunt nonvoca-fi^qui ngnificarcntcxccrtis regionibas ipfius iuftii fc veniflcjoblaturos fuppli-

a X

ces libellos amp;nbsp;querimonias ciuium fui ordinisprofe quemquc.

Vicelïmo quarto die Rcgis nomine peroppidi compita promu Igatum cft, adeflènthorafecunda pomcridiaaa fin gull Ordines de fins negoriis inter fc deliberaturi, Ecclefiafticus quidefn in fanólijvt vocat Saluatoris ædc gt;nbsp;Nobili-tas in Palatio,plebs autem in municipa li Curia,quanins Ecclefiaftici farpfus iâ inCardinalis Borbonii ædes^conuenif fcnt.

Hac promu Igatione faóla eontrcnc-runt in affignata loca ordines ; arque in plcbis quidcm rrium conuocati fuerüi cuiufque prouinciat Icgati co ordincqui Aurcliæ feruatus fiieratjfequc obtiile-runt quiaderant cdirisamp; perfcripris i-pforum nominibus. Hoeipfodie Ara-bronenfis Archicpifcopiiscomitarus a-liquor iui ordinis hominibus nobilita-tem amp;nbsp;plebem adiitjeófquc humanirer adconcordiam animonimque coniun-ékionem cft cohortatus.Cui grarias egit Præfeclus Parilienfium mercatorum ra quam primarius in eoordinc» ac fcribae vices obiit quidam minoris Bribannix jegatusjviqucdum certus prasfes amp;nbsp;fcri

bacleftns forer.

Hoc ipfo die controuerfia quædam orra eft inter dcledos trium Ordinum legatos propter Burgundiæ Ordines,amp; fingulariufn præfcdurarû legatos.Ete-tiim co non venerunt generales plebis Biirgundicac legatigt;indeetiam difccflio ncm Nobilitas fecit, EcclclialHcus ante cum priuatis deledis ita tranfegit, vt co lidete quidem liccret,ii ita videretur,ve runtamen abfquc vllofudragiiiure.

z6.ôc i7.diebus plebcii Ordinis con uentuseft habitns,plurimjquc antehac abfentes prxRofucrunt,ac præiîdis qui dem loco cledus fuit mcrcatorum Prx feótiis, rarionum quoquo publicarum prxfes,cum vnocx acdibus amp;nbsp;Vcrfoi io caufaruni patrono,vrbis Lutetiae nomine,qui tres vnicum duntaxat fuffragiu habercntjfcribaautem nominatus Äit Petrus Bolengcrius Britanniæ prouin-ciæ legatus, adiunélis illi afleiroribus Roycrio amp;nbsp;Cuuillcrio Burgundiæ amp;nbsp;Claromontii legatis.

iS.inplcbcii Ordinis conuentu poll multam rariamque altercationé de pro uiaciarum,præcipuè verb Aurcliancn-fis amp;nbsp;Aquitanicx numero amp;nbsp;ordinecó

G

ftitutû fuitjVt Rcgé adirent,inter qnos difsidium erat exorrum, quibns ille ccr tiquidpiam intra triduû prsefetiberet, interea veroproratione prouinciarum fcrrenturfüffragia. Dccretam quoqii« fuit vtfingularum proiiinciaium in alicuius ex fuorû numéro, qiiod omnium commodoficrctjdiucrforium cô-uenirétpoteftatis mâdatorùmquc fuo-rum fidéfaâ:uri,codiccfqtte fuos inter fe collaturi. Eodem die defgnafns fuit plebispræfescum aliis aliquot ciufdcm Ordinis fex numero, qui Ectïefiafticos inuiferent, gratiâfquc agerent dcegre-gio quod erga plcbé praeftiterat,officio*

Die veneris menus tticefimo folen-nis fupplicatio habitaeft in fandi falua torisnino,cui Rex ipfe interfutt cum-vtraque Regina.

wenfè Deeewbri. 1576.

Primo Decembris die grauis incidit altercario inter Infnlæ, quam vocant, Franciæ Sc Burgundiæ legatos, quum Bodinus à Veromanduis cb millùsjpti mus fcilicetfecundùm vrbi$,præfcdu-ræamp; Vicecomiratus Parifienfis Icgaros proxiraam fibi â Parificnfibus felwné

debe

7

debeti contendcrct,fimûlquc Syluane-Äcnfcs, Valefii, Mantani »Claromon-tani.Meloduncfcs,Druides, aliique in-fula;Franciæ legaci poftularcnt proxi-mum fibi poft ilium Veroraanduu có-lïdendi locum attribut,intercedentibus contra Burgundiæ amp;nbsp;Britânic legzcis, Hac autem rationc nitebantur Infula-ni illi Franci,quôd diccrent neceftatiô fibi Parifienfibus aflidendum.ad fenté-tiascommuniter amp;coniunftim dicen-das prouinciæ ’ ranciæ nomine, ficuti ctiam conftitutum fucrat.vt fufFragia fcrrentur prouinciatim.hoc cft pro gu-bernationum, vt vulgb loquuntur, ra-tione.E contrario autem aiebant Bur-gandi in fuperioribus Ordinum con-uentibus acTuronenfibusamp; Aurelia-nis.proximos fe Pirificfibus aflcdilTc, Controuerfiaad Regem,vt de eaftatue ret dclata,codent quoque interNobili* raté diffidio nato, vptJ'f/etu adiudtcauit BurgndiJE legatis,qiiac caufa fuit vreiuf modi litcm fua V^eromaduus apud Ke gern difeeptarc nolucrit fimilcm quo-qiieiudicii exitum veritus.

Hocipfodicdecretumcft vt Lingo-nenfis iegatus mandatorum fuorum co

8 dîcctn Senonenfitradcrctjvel ccrtè Rc-ci.quifipcoftatacrct. Leâum quoquc fuir,fcctÂi RegisConcilii Scnatufcon-fulnim iptcr legatos trcdccimAtuerniæ ciuitatufhjClaromontii dcfîgnatos, Sc præfcâ^ræ Aruernicæ deleâutn Rjo-nemid'um. Ac de litc inter cosgt; amp;nbsp;alios quofdam prouinciæ Lugduncnfismo-tapronunciatiini fuit promifcuè fcflu-rosipfosabfque vlloordinis amp;nbsp;dignitatis eorum præiudicio.

Altcrum quoquc ciufdc generis «• ptç-si'recitatum fuit inter generales ab □rdinibus Delphinatum ininbs,amp;pat ticulares eiufdctn prouinciæ legatos.

Ab Ecclciîadicis quoquc ad plcbciû Ordinetn milTusfuit Bcllocaffiorû E-pifeopus cumaliis quibufdâ Ecclelîa-fticis,qui iignificarcntconftituiflcipfos poftero die facta fua in Nicplai ædc par ticipare , quique ipfos etiani ad can* dem communionem iruitarent. Hoc i-pfo die prouinciæ,velgubcrnationcs, vt vulgó appcllâtur nominatim vocatæ fueruntjco qui fcquitur ordine,lnfula Franciæ,Burgundia,Campania, Occi-tana.Picardia, Autcliana, Lugdunëlîs, Dclphinatus, Narbonenfis , Britannia minor

9 minor,Neuftrh. Sub Aqniraqia reman fit Rupellana,cuius nomine nullus ex-litit Icgatus, Aurclianeniis quoque Pi-Aones.Turones, Cenomanos, Andes, Blefios,Ambafum,Engolifmenfes có'-plexaed,necnó Delphinatus Marchio natum Salucenfcm. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nu

Die Dominico qui fccandus fuit Decc-bris plerique ex legatis facra filo more parriciparunt in diui Nicolai aadc.

Sequentidie Lanæ prouinciæ feor-fim cœpcruntinter fcconferrc,manda-toiûmqncamp;poteftatis quam à fuis ac-cepilïcnt Üdem faccrc. Quibns peraóhis in prouincia infulæ Franciœ, Verforius codicem vrbis Lntetiæ aperuit, ex quo recitatum Riit canut de religione con-fcriprum,quo in fumma petebatur à Re ge.vcllct cûûosimperio fuofubicdtos ad religionis Catholics Romane con -fenfum vnitatémquepcrducerciquùm que neceflatium hoc elle admonuidet, in earn fentetiam conclufit.Simile quo-que articulum Icgit Parifiéfis prsfcdij telegatus, acpofthabitisquioafuisegt; diélis eandemclaufulamaddidir. Bodi nus autem Veromanduorûlegatus,an-teqnam fentetiâ dicerct clara voce pto-b

lO

üuntiaujt primuin acdiiodecirnum arti culos generalis Veroinanduorum codi cisjquorum hæc erat fumma, dignare«. tut Rex paccm inter eines fuos farta ttf-dlara tueri,atque intra biennium generalem vel certè Gallicæ nationis Syno-diim cogeretde religionc conftituéda, longiuiqüe de belli incommodis diflè-rentem Vcrforiiis interpcllauit ira vt ad ca rcfpondefct,quæaliatafucrantà Bo-dino V cromâduo,qni illiûfquc qiioque fcrraonemexcepit:interimaduenitjfum mus iudex Prætorianus,qui przfèârum mercatoram accerfcrct. Cæternm rur-fus à prâdio coaélo cœtujfcrmonem in-ftitutam Bodinus côtinuauit^uius clau fnlafuit de pacificatorii edifti obferua tionc; Syluanedcnfis Parifienfium fen-rentiz fuum calculuni addidit, néenon Mantanus,quiadiecithoc 6eret placi-dis de Tandis viisamp; rationibus-.Valefius denique hoc de religionc capnt ccnfiiit ad finem referuSdum fuftragiorum por ro tandem æqnalis vtrinque fuit nunia rns,proptcr Veromanduum, qui ad eo-tum fcopinioncâggregaiiit,qui eaput hoc volebant ad extremirm differri.

•O Eodcmdicconftitutum criamfuitin

lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;But-

II-

Burgundià prouintia, petcndum à Rc* gc religioncra Romanam vbiquc inter eines fuos vellet feruari, modo hoc fieret abfquc vlla belli renouatione.

Die qtiinto Decembris coaôtus in v-num tertiusordo mittendum ftatnitcœ tiisfuimoderatorcmcum aliquot aliis» qui fupplices orarent Regem, vt hone-ftumiàcæteris diftindum confidendi locumovdinisfui hominibus thbuetct, neque à tergo rcliquorû duûm Ordinu confifteret. Decrctû infuper hoc fuit fi quis intcrceffioné aut proteftationé àli-quam Ordinnm placitis opponcret, pe-terctur à Rcge, vt nulla eins rarione ha bita,nihilominus pergete vlretius lice-ret. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Sexto eiufdem menfis die louis, Rex orationcra fua habuit in bafilica âd hûc vfum præparatainfidens fublimi folio: ad dextram aderat Regina mater, fecun dum earn Dux Regis frater cadem ferie amp;nbsp;gradu,adl«iiam Reginattum ex traf uetfoad dextram afsidebat Cardinalis Borbonius, Marchio Contiius vnà eu fratrc:pofteo Dux Monpcnfcnus,Prin-ceps Delphinas, Dux Mercurius Rcgi-næ frater,Duces Menius amp;nbsp;Vzenfis: ex

b *

12

aduerfo aütem fmiftrorfum Lingonen-âsgt; Laudunenfis, Beiluuacus Epifcopi I'tancix nimirum Parcs: cætciùm ad læ uam fedebat CaiKcllarius in cathedra ad exttetnam contabulationcm,aducr -fus quam ordinc collocata crant duode cim fcamna ad fiuiftram, totidcm quo-quedcxtrouerfiim-.fex prioribus addcx tram inßdebantEcclehaftici,fcx autcm ad læuara collocatis nobilitas:ponc au-tena vtrunque plcbcius Ordo,ca qua vo cati ftjerunt fcric.qiium ccrcmoniatum aulicarum magiftri,qui tune aberat,çar icsobiretDorainusOgnoBius-.cæteium oblique duodccim illis Icamnis oppofi taerant in longum alia, in quibus confi derent fecreci Regis Confi liatii. Quod teftabatin bafilica loci refettû erat om nisgenus hominibusabfque ordine amp;nbsp;deledunn fuperiote parte extrada erat porticus,quæ procetes aulicos turn mares turn fæminas capeict.ConcioncRex fuahabuit perquàm grauitcr amp;nbsp;décoré mox Canccllarius:dcinceps bnguloru Ordinu præfides breuitcrprxfatiRcgis amp;nbsp;Domini Canccllariiquam propoluif fentfententiam fc perccpifle,addidcrût daturos fe opcram vt ad cxitum ea per-

duci

I?

duci po Her, atque in prima ilia aâione dux plus minus horae funt abfumptæ.

Septimo Decembris die in tcrtii or-dinis conucntu vifum eft facicndugt; fup plicitcr,rccum aliis duobus ordinibus communicatas à Rcgc petcrctur, vein, articulis qui pofthac abOrdinibus ipfis cencr atim, vcl fcorfim proponendi cf-lentjccrta aliqua ratio amp;nbsp;norma prx-fcribcrcturà ludicibus ex Rcgiæ maie ftatis voluntate nominatisgt;adhibito ex lingulis Ordinib’ vno quopiam ex qua que prouincia delcfto/cum hoc ramen vt in fpeóto ludicum ipfotum catalogo, liberum cflctadmoncre quæ ad remp. pertincre videbûtur,hæc que porto prç icriptio,amp; régula legts inuioiabilis vim obtineret.

Cautum etiam fiiit vt generalis có-hciendi codicis gratia, vbi de particu-laribus inter iplos côueniHcr, nomina» retur èquaque prouincia vnus legacus ætatc grâdis,qui folus verba faccrct’af-lîdentibus aliis ex qiiaqucprouincia le-gatis,qui illi adedent confiÜo.

Hoc ipfo die deledus fuit Vetforius qui tcrtii ordinis nomine ad egem de negotiis rcferrct,quum.anrea Ecclcûa»

ï4 fticiquidcm Atchiepifcopum Lugdu-nenl'em elegident, Nobilitas veró Ba» loncm Seneceyum fummi Prxtoriani iudicis filium.

Eodcm quoque die tertii ordinis có uentumadicruntex Nobilitatc nónul-li qui agerent de petitione regi offeren-daad impetrandos Codiciira iudices« ac ftatutum fuie vt ex fingiilis ordinib’ duodecim rnitterencur,qui hoe fiippli-citer poftularcc. Antea porró hac de eau fa in Saluatoiis idem fequenti die,qui erat Dominicus,tiiginta fex ifti conue-nirent.

DieLunac,dccimo einfdem menlïs, rrigintaicx illi ex tribus Ordinibus dc-lefti,quuinin Saluatotisædem conue-niiTcnt Archiepifcopus Lugdunenfis præfcs amp;nbsp;Orator, ab Ecclcliafticis dele étiis expofuit repertu efle in pluteo fup plieem libellü.incerto au6bore,qui fua-dctctpctcndum à Rege triutn Ordinu nomine, vt articuios communi confen-fii approbatos auâoritate iua quoque fancire vellet: in dubiis autem amp;nbsp;con-trouerfis ex Rcginae matris , illuftrifli-morum regii fanguinis Principum Pa-gt; tjum Fxanciæamp; duodecim ex quoque

»5

ordine delcóhorum fenrcntia aliqnid ipfc profcriberefjiqua dc rc iam conful-tandum forct:fcd quiadüodecim à tertio ordine miOi nihil aliud habebant in mandatisjquàm vt intellcéla quæ à re-liquis duobus proponerentur j adfuos refertentjhæc caufa fuit,cur nihil defi-niretur:verùm confultationc in fecun-dam pomeridianamreieélajConftitutu fuir in tertiiOrdinis coctuivt duodeclm confilio cum ceteris duobus ordinibus communicato artcntircturhuic pctitio-ni,ea lege tarnen vt deleóki illi quoque aduocarentur à Rcge,fuffiagti autfen-tentix dicendae ius nullum haberent, tantûm Regi demonftrareritqüæ pâtirent expedire, RogandurtJ quoque Rc” gem vtarcanifui Icnarus confiliarioru

A pranrtto quum iritef ^.’déleClos confilltatiohaberetur dWtdfuih flütdb Ecclicfiafticis amp;nbsp;Nobilitafe » vérbisfan-tiim hoc à rege podulandurt bmiflà 11-la tertii Ordinis exceptioné, cuîqhidé decrero nôluit ifte afléntiri‘‘.iduodetim autem eius delcdi,dic ‘Merci! »rffeqhcti hoc renuntianiht fuis in vnurti coadis, quibus placHitpeticioni illi, vterat çé-

cepca nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;16

HS ar confcnticndum 5 modo tarnen în ncni ticnlis qui ad vnum tantùm Ordi-taxa attinerentjieliqui duo vnicum du muitfuffragiumhaocrét^acque hocno atim difertè cautiim iri.

Duodecimo die triginta fcxiJlide-leóli fupplices hoe poftularunc à Kegc, quumin conclaui effet cum Regina ma tre amp;nbsp;fratre, qui qifidem R ex ex tempo rcrcfponditfc oblatisamp;infpedis ipfo-rum codicibus refponfurum ex fccreti fuifenatus fcntentia,quod videretur.il lorum porto catalogum illis fe daturiî promtlif.dcleéios autem ipfos-à feaudi turn iri, vtxquitaspoftulabatjabfquevl lo deliberandi,fentcntiæque dicédæ iu re, fie vt Ordine^ ipfi haberent,in quo acquiefcctcut.Cetçrùm quod perchant à Rcge,vt quod communi rrium Otdi-num cohfenfudecrctum foret ,auAori tare fua firmum ac tatum effevcllet.hoc fe côneedere non poffe ign^raotéquid client poftularuri. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;••

Dccimoquinto ciufdem menfis caput iUud de religione nobilitatis dófenfii iam receptum, in dcliberationcm denuo fuit reupeatum, orandum videlicet Regem vt fulî;e(3:os omnes fuos ad vnam cadem re-ligioncm

’7

iigionem Romanani leduceret ; quamque hlc Vcriorius dixilïtt Rcgis hoe clTecon* filium amp;nbsp;voluntaté hocque fibi ab eo con-firmatum, fubiecit Veromanduuslcgatus hoe modo aditum hello pateficri, ac poft multa verba, fcrias admonitiones conclu-fttobferuandumede pacificatorium edt-läuiTijVt in mandatis habebat : reliquiom-ne$ icrunt in Parifienfiiim fententiam, his tarnen vocibus adieâis, hoc fieret fanâis amp;nbsp;placidis ratiooibiis.qoasipfiusmaieftas difpiceret : quo ctiam le pertrahi paffus eft Veromandiius abfqiic vlla reebmatione vel protcftationecontraria'.ac tum dcnium mercatonim præfeétus luccinuit. Nunc dimittis leruum tuum domine,amp;c.

i(î. die adutnit quidam à Rhemis mif-fus, abus deinde Catalaumo.paulô ooft ctiam Sucfhone, inltrufti proturationugi litcns illoium opp'dorumconfcftis, ter-timnec adhibicis (uburbanonim ; agoru prætèétis. Mandata P rroco fpedab int vtabdicarent amp;nbsp;irrituin cfïê vellent iadiî Veiomandti, qu; duarum religionû cul-tum poftulalftt. Refpondit il!e hanc ipio-rum abdicationemmultis modis vitioiara efTeSe dcficicntein.tum in rc ipfa amp;nbsp;mate ria , turn in forma : ficutipluribus hoc cx-

c

18

pUcanimeftin aftis ca de re perfcriptis. Qjium ad Regcni fe contuliflènt ifti, illos ainandauitad Cófiliu(nfuum,cui tam iu-fta vifa eft Rodini refponfto,vt idem Icnti-rent pleriqucex confiliariis, atqiie ad fuos fc recipe rent illarum ciuitatum nuntii.

Hoe ipfo die aduenerunt quidam regis Nauarriilegati, quos rumor erat habere nonnulla de quibus tres Ordincs Regis pet mi (Ta commonefacerent.

Decimofcptimo die cófHtutum fuit in tertii ordinis confeflu, vt poftridie denuö coirent audiendis Regis Nauarrij legatis, atqueintra triduum prouinciæ omnes codices fuos afferrent omnium confenfu comprobatos, ex quibus generalis codex conficerctur.

Eodem dielegatus CaRellcretanns di-«it, iam olim CaftcUeretó oppidum prouinciæ Aquitanicç fui(Te,à qua difcefhone faftaPiâones Aureliannenfi fefeadiun-xerant ; poftulabat itaquevt Aquiranisfe-fcconiungcre licerct: verum reclamanti-busPiftonibu',amp; proteftationibus vtrin-que additisplacuit vt ius à Rege petcrent.

Die Marris i8. Nauarrij legati aliique miniftri,trium ordinu confeffom nó adie-runtj nc, vt quidem vulgó aiebant, eos appro-

’9

probare viderentur:eodem die Regius in ftnatu ParifienG proeurator generalis co-tJicem attulit. in quo plorima erat capita, præcipuè verb quæ ad Ecctefiafticorum Sc magiftratuum rcftâ confiituti' néper-tinebant, vt iis infpeélis communi côGlio futnerenrur quæè repub. cflcniagt;.imè vi-dercntur:quod idem apud EcclcGaiUcos amp;nbsp;nobilitatempridic cius dieifecerar.

Eo ipio die accciGt Dominicanus quidam cû fupplici libellovt ex Côcilij Tri-dentini fentcntia mendicantibus,quos vo-cant monachis fundos pofhdere licerer. Refponium fuit in côGciendo generali codice deliberatum iri quid fa(‘l o opus efler.

Die Liinç pridie (cilicet Nataliorû Domini tertius Ordocapit generalem codi« cem contexere ifiitio duéfo à codice infu-læ Franciæ.

ViceGmofextodiein tertij ordinisco-uentu quum præftoeflént P.itiGtnGs, Pi-ô.iuicGs,amp; Aurclianæ Academiarumle-gati, codicesfuosobtulerunt, quibuscœ-tum vniuerfum inuitab.mt ad religionem Catholicam Romanam.

Hoc ipfo die extitit contentîo inter generalem Narbonenüs prouinciæ Syndi-cum, amp;nbsp;tertij Ordinislcgatû,vter ad con-

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c Z

20 fcffum admit teretur.Nam quum equefiris effet Ordinis ille Syndicus,volebat fibi ad tres Oidines promifcuè aditnm patere, fed ab Ecclcfiafticis amp;nbsp;nobilitate cxcla-fus, aditumffflionifque amp;nbsp;fuffragij iusin tert!) Ordinis conuentu impetrauit ille quidé, ca lege tamë vt alios duos Ordines nóadirecaciurciurandofeille obftrinxit.

Eodem die Ecclefiaitici aliquot qiium ad tertij ordinis conuentum accefsiffent, bortabantur ad tuendam vuicam Catholi -cam Romanam rcLgioncm amp;nbsp;Tridentina Synodum; difpiccrentetiam generales amp;nbsp;rribus Ordinibus communes articulos, vt cófetSumcx iis vnum codieem Regisap probationefancicndinn curatet, quo ma-iot eius effet audoritas.

Hoe iplodie intertii Ordinisconué-tu pluribus prouinciis eô inclinantibus ftatutum fuit, orâdum effe Regem vtom« nes impcrio Rio fubieftos ad rcligionis Catholicæamp; Romanæ conCrnfum eoege-rctiquàm optimis amp;nbsp;fandiil'imisfieri pof. iet rationibusjfublaiotum priuatim tü publice quouisalio rcligionis,cui reformata nomen pratenditur cuItu.Miniftri vero e-ius doftores, Diaconi quoque amp;nbsp;feniores vel presbyteri intra certum tempus Regis volun-

21 voluntatc præftîtutum cogerentur exce-dere, nihil valerent contraria quælibct e-difta: Infuper petendam à Rcgc,vt exce-ptis Minidris doftrina illius ptofcllori-bus ac Diaconis amp;nbsp;feniores in fidem fuam 8f tutelam reciperct rcliquos omncs illos illam rcligioncm annplexos, donee ad re-ligioncm Catholicam redirent.

Qnod quidem caput prouinciarum Tn-fulæ Franci.r,Neuftriîc,Campaniæ,Occi-tanXjAurelianéfis, Picardiæamp; Narbonc-Gs fulfragiis recepcum eft 8i comprobatu: cæterum Burgundia Britannia minor, A-quitania,Lugdunenfis, Delphinatus adii-ciendiim cenfucrunt, vt placidis Si modc-racis ratiamp;nibus, citra bellicos tumultus illa rcligionis priftinæ redintegratio fieret. vicerunt tarnen feptc priores illæ pro-uinciæ. Sed operaepretium eft notare A -quitanicæ prouinciat-lèptemdccim legatos fiiiflccumNarbonenfi« duos tantumha-beret. Turn verb Sampetri monafterièfis, Marchiæamp;ftruenorum quidâ legati po-ftularunt ariiciili huius à prouinciæ fuse C 'nfefticonfignatas tabulas fibi concedi.-qusc culpar amp;nbsp;aift 7rapee-srp»’'C‘«alt;; apud fuos fufpicionem tollerer ; quod tarnen vnato-tiys confenfus voce il lis fuit dcnegatuen.ne

2^ proteftationibus nullitatisamp; interceffio-nibus.qux contra ordinutn ftatuta poüènt obiici,anfa præberetur. Atque hïc graues cxtitcrunt quinque pofteriorum prouin-ciarutn altercationesamp; querelæ.

Eodemdic Narbonenfi legato equiti torquato intcrdiélum fuit ne pofthac ad tertii ordinis confeflum veniret accindus gladio, idque propter iurgium cum ipfius collcga,cui minitabantur exortum. C^od ille fe fadurum promifit.

Decimoodauo die poft meridiem ex-pofuerut Aquitani certiores fe fados plu-rimasarce$amp; oppidaloca miinitaàreli-giofis cflèintercepta, cuius rei admonen' dum cfle Regem vt mature occurreret. Idc abEcclefiafticis quoque rcnuntiatum cft, ac Burdigalcnfi præfidi amp;nbsp;oppidimagi-ftro aliifque nonniillis negotium datum vt Ecclefiafticos amp;nbsp;Nobilitate comitatiboc Regi fignificarent, ac cxinde continuata fuit codera die codi cis confedio.

Hîc eorurrt qui pacera fcruandam fua-ferant graues interceflerunt querimoniæ amp;expoftulationcs aduerfus Tholofanos, Sraliofque nonullos qui captorû oppidorû iaduram ftudebant verbis minorera fa-cere.

Deledis

Deleftis illis Rex refpondit fe iam curaf fequod petebanrjadiccit tame operæpic-tiumforc fi aliquod ex ipfis deleft! mitte-rcntur pro legatis ad Regem Nauarrium, Principem Condæum amp;nbsp;Marelcallum Danuillium,neclcgationis confilium amp;fi ncm aperiebat.

Rcferente porro A ymonio præfide de Regis refponfo dclefti fuerunt Belinus Trecenfis legatus, Menagerius generalis TuronenfisærarijQuæftor, amp;nbsp;Malequi-nus Aurclianenfis legatuscum hoc tarnen vt in medio conceflu exponercc legationis fuæcaufas, vnde liqueret neceflariane ea efiet.Interea veto continuatafuit codicis ipfius confeftio.

Die Lunç vltimo dcccmbris,legationis illius onereliberatusfuit Belinus Campa-niusexcufatione vfusætatis quod iamfep tuagenariu cflet,Malequinus qtioquc pro ptcrauris furditatem;quorum in locumfii brogati fuerunt Syndicus ille Narbonenfis equestorquatusatque edilisquida Ro thomagenfis à fuis eômifius.

Eodern die pofiulantibus Ecclcfiafii-cis deleft! fuerunt ex tertio ordine duodc-cim delefti.qui in Saluatoris æde cum pa-nex vtriufque duobus reliquis ordinibus

»4 numero confultarent de mandatis quibus legati erät inftruendi, temque totam ad cç turn referrentjnterea pergebant in codici illo componendo.

Hoe ipfodie primusrarionum acrarij præfes accefsit ad tertij Ordinis cóceflum quum iam antca alios ordines adijflèt, mif fus à Rege VC ordinibus exponerec gazæ fuæ facult3tcs,a:fque alienum fuperioribus Regibus contradum ad centics decies cen tenamilliaatquectiameô ampliusiqua de caufa Ordines potifsimu coegiflet liberâ-dæ fuï maion'imquefuorum fidei: Qua-mobrem dclcfti funr ex qiioquc oïdinc duodcni,qHie præhdeinicdigercntafra-rij(latumrcqiieinter fcdélit eran cornu-nicata , hoc ad fiiigtilos ordines referrent, quôconfilium illi (ententiamque in ea rc fuam dicerent, dnm pergerent alij deledi in contexen lt;0 generali cod ice«

Poldea quum deledi de ærario, fuis re-nuntiaflent, compenn eft Si ad liquidum ætarij facultatespe rtpj non poffe, quan-doquidem præfes nibil exhibebat præter generaUa quæJam fummirum compêdia, quï quidem muleis erant fufpeda, de do-niseti am amp;nbsp;penfionibus nihil cum ordinibus cominunicabatur.

Ada

^5 , lannano

Die Mercurij qui fecundus erat lanu-arij, Riuerius Burdegalenfis Syndicus «juu. attuliiTet ad tertij ordinis conueotummaa data quibus erat inßruendi legati ad Principes amp;nbsp;Marefcalhim Danuillium, aicbac eo confilio fibi ab Ecclefiafticis tradita,vt in cuiufq; Ordinis cœtu recitaretur ea lege tarnen ne quid vel confignaretur tabulis publicisjveletiamin codicillis aut pugilla ribus annotaretur.Qi£x quidem mandata, quum fæpius fuident recitata,vifum cd ter tio Ordini vt corrigerentur multa vebemé tiusamp;acerbius diâa cum aliis Ordinibus communicarentur.vt tota legatione reco -gnita amp;nbsp;comprobata^ eius exemplar delcri ptum penes feribâ deponeretur. Illos por-ro commentarios itaemédatos quum Syn dicus illc detulidet, renuntiauit poft meri-diem]affuduros exEcclefiafticis nonullos qui plenius cum Ordine confultarent.Qua decaufa ßellocaftusamp; Auguftodunenfts EpiCcopi attulerunt codicem longè ampli orem, ex quo defumpti fuerant fuperiores illicommentarijicum ipfa procurationts amp;nbsp;Hduciariæ ad Principesepiftolçformu * muia:addebant eriam ab Ecclcfiaftids amp;

16 nobilitatccautû,vtillçprocurationcs mâ datoruaclittcræ à (oiis duntaxat OrdinS fcribis obfignarenturnec vllum inde exc-plar defcriptum rcfernaretur.

Re in dcliberationcm apnd tertium Ordî nem adduâa.quum'Epifcopi feccfsiflcnt, conftitutum fuit fcquendos eflè primos il-loscommcntarios/idqueco magis quod pofterior hic codex multa habebat acria amp;nbsp;aculeata, quibus amp;nbsp;denuntiabatur bellû, atque ctiam ad illius fumptus contraheba-tur obligatio:ac nihilo fecius priorû man* datorum antigraphum penes fcribam re inanfurum-.In margine ctiam vel fufcri-ptis liturisannotauit afperius aut contii-incliofius dida.

Tertio lanuarij die quumitcrum allati effent majores ilîi commcntarij ac recitati quemadmodum ex Ecclefiafticarum nobi litatis confcnfu fuerant perfcripti, pi acuit fcquendos cfle quo pado à tertio Ordine fuerât emendatijaddita feribarum fubfcri-ptionccorum autem exemplar penes con-aentus prçfidcm retnaneret,jdque figillo obfignatum donee rcdiiflTent legati. Inte-rea pergebaturincomponendo illo gene rali codice.

Hocçodcin die Eodinus’Veremanda-

orum

V.....

orum legatus poQuIauit a tertij Ordiflïs confeiïu, articuluin in codice addi quo pe teretur à Rcge,vellet, iubcret vt apparito-rcsamp;amanuenlèspublic! poQhac in aâi« fuistabulis boras,vel certc matutinum au^ pomeridianiitn tempu s annotarent : In te-ftamentis autem difertè adicriberecur nor âu an intcrdiu client conditatatque bic de monftrauit aliarum penè omnium regio-num nationumquc inbitutu ,necnon tirau-des amp;nbsp;falfi crimina,qux admitterctur prç-termilTa illa in tabulis extremis boraruni annotatione, quæ quidem vniuerGccetus fufFragiis receptum fuitdicet nibil tale Bo dinus babcret in fuorumxodice perfcrir ptum. it.'-— n J

HocipfodieqtMira' admonitus

teitius Ordo , ddcâos ex nobilitate amp;nbsp;£c cleGababere in animo (iiniptus legatorügt; qui ad N auarium regeni St alios mittcren tor plebeio ordine expenlbs ferre,atque in kunefinemclicublc regia quatdam manda ta,conftitatum fuit immunem pCnitus ab âllis fumtibus fore tertiumOrdinem^quip peqai co auâore no Geret.Prxterea quo niatn impenfarum temporifque amp;nbsp;opersc in comttiis poGtç mercedem à rertio exige re rolebant reliqui duo Ordines, cautum d a

18 eH vtlegatoram-fuorum fumptas quifque Ordo(uftincret:ac G quod contrarium ma datum exifteret, intercefsione vtendum. Interim pergcbant in concinando illo, de ljuo fçpius iam diftum eft,codice.

Veneris mane qui quartus eratmen fis dies quumdcnuoab Epifcopo Baza feeniï allati eflent illi commentarii, cum procurationum tabulis óc fiduciariaepi ftola,in quibus relidæcrant plurimæ af perae amp;nbsp;aculcatae voces, quas expungen das tertius Ordo ccfuerat,quümquc ter tii ordinis præfes cum aliis deleókisEpif copo oftendifletjeiufmödivocibiis vela ti cfalficum cani)amp; fumptus belli velut obligationecontraftafufcipi: fafliis eft EpÜfcopus huras legnionis EcdeGafti-cos toon cfTe jtaAorcsiUd tiegem ipfum qui huiufmodi verba quæ inducéda pa tabat tertius Otdo,Vclkt vfurpari.Ad» cit præterca nobditatis banc eiTe volun-tatefn amp;nbsp;fententiam vt nullus ad Con« datum Principem mitteretur legatus.

Eodem die AuguftodunêGs Ëpifto« pus quum in Bodini legati diuerforiinn vcniiret,fignißcanit multos eximtos bo noratos viros iudicaffe è repub.Vore fi terrii quidem Oxdinis nomine Momgt; raoti’

morinus auté nobiliutis caufla ad Prin cipcm Condæutnlegaréturvnà cumi-pfo Epifcopo.Refpondit Bodinus fe ad nuiufmodi ptofcdjoncm malè compa-ratii eflcjin tâta praefcrtim hy cmis afperi tate:deindcquód pacis cupidior FuiHèc fufpccluni fe pofle videri,vtcunque au-tctri tes habcat,cquofccarcre non minus quàni pecunia vndeemeret.Hïc pol licitus Epifcopus faâurum fe vt illi fup peditaretur quicquid opus fotct, exora h tarnen Bodinus non potuit.

Hoe ipfodic pometidianis horis,eo-rum qui in tertioOrdine legationem e-rant deprecati loco,clcéli funt PrarfesPi ébuienfisjSyndicusNarbonenils eques torquatusj qtgt;o etiam excu Tante per col legam.hicipfcin eius locü fufFeftuscft. Proindc Arcbiepifcopus quidem Vien-aehüs) Rubemprins cutn GcnctaliMe nagerio ad Regem Nauarrium» Augu-ftodunenüs autem Ëpifcopus.Mommo nnasgt;amp; Piólauienlïs præfes ad Condæû PrincipéEpifcopus denique Puteanus» cum Rupefortio amp;nbsp;Tolio ad Marcfcal-lum Danuilliu legati fucrut, ac nihilo-iëcius intereaperpetubcófóccinabatuc generalis illc codex.

P

Sabbathi die qui fuit lanuarii quin-tus legatorum commcntarii iteriiraab Epifcopo Ambroncnfi amp;Auguftodunc fi ad tcrtium Ordincm vt ab co emcnda ti fueranc,allati fuerunt ac rccitati addi ta etiam ttium ex tribus ordinibus feri-barum, Brouctii nimirum, Brianzonis, amp;nbsp;Bolengetiusifubftriptionc: fimilitet in procurationis amp;nbsp;fiduciariis litehs» a-^ ctiim cft corùmqucomniû cxemplaria à feribis retenta in fafciculum coniefta amp;nbsp;Hifpanica ccra obfignara adiedo Bo îcngerii chirographo,tcttiiOtdinis P rar fidi iunttradita.

Sexto die Icgati adNauarrium ab Or dinibus delcdi, profeéli funt deducétc ipfos Bironio Regis legato.

Die Lunæ qui ieptjnidi fuit menfis, quum in tertii Ordinis cohfcflumvcnif fet Auguftodunenfis Epifcopiià, vCrbâ petebat Danetfii Vaurenfis Epifeopi nomine, vt prcccs cum ipfo fuas tertiua Ordo coniungeret, quibus togarctur Rex liceret ipfi Epifeopum fuùm eiura*« tum tradercGcnebrardo Hebraicæ linguae profcfl'ori regio,amp; Thcologiæ do« dori.fublata defignatione quæ ra» Py-bracbiijYcl cius quem nominarcr, gra

tia

lia faóla diceretnr. Refpondit ex rem-porc cœtus petitionis illius curam 8c pa trocinium Çe non po(ïcfufcipcre,idque potiffimiim fi fpeftetur quod iam ftatu turn fiicrat de eledionnni 8c nomina-tionum Epifcopalinm negotio.

Hoc ipfo die dederunt fe in viam Or dinum Icgâti ad Marefcallum Danuil-lium.

Martis die mcfis feprimo præfto fuit ad tcttii Ordinis confeflum. Miferius cum aliquot aliis qui diccrentNobili-ratis nomine,rationé à feinitam rei mi-litarisconftituendæ, vt nimirum cata-phradorum qui bello amp;nbsp;pace alcrêtur, numerus ad tria millia.^oceft equos nouics mille reuocarerur.pcditum auté belli quidem tempore ad viginti, pacis autem ad duodecim millia, quæquemi litiæcauia exigeretur pecunia, non in aliuni vfumeonferretur. Regem quo-que orarent hoc fancire vellet,nummóf que ex indidionibus amp;nbsp;tributis in la-nuarium,Februarium ôc Martium men fes collcdos apud locuplercm quempjâ cuiufque oppidi mercatorem curaret deponcndos,ncin aiios vfus cedcrenr.

quàm foluendis militiim ftipcndis qui confcriberentur Regis caufa, fiquidcm ad arma res deduccretur.

Quare audita vifum eft tertio Or-. dinigt;in cœtu de hoc negotio totâque dif ciplinaedc deliberandum abfoluta cô-fultatione quæ erat de magiftratibus: quod vt Nobiliras intelligerct,dclcôhis eft præfes TuronenGscum aliis nonniil lis, arque interim profcquebantur ilia codicis generalis confelt;3:ioncm.

Ëodemdiecundistrium Ordinum Butgundixdeledis àprandioin regiii conclauc accerfitis, præfente Muccfthe mio eius prouinciæ reârore, Rex expo* fuitineundas effe rationes amp;nbsp;vias quitus ad exitumamp;optatum finem perdu ceretuiquod comitiis poftulannbus à. (ê dccretum foret, vcl coitione amp;nbsp;fœde* te fado vel alio pado: rogabat etiam vc ex officio in earn curam incumbcrent, atquehîcmaturato eftè opus:addebat quoqueex Duceipfoplenius intcllcdu los quid prætcrca confilii fui eflet ac vo luntatis.Mox egrefifi omnes dclcdi Mc nium in cubiculiim vfque funrptofccu tiiquib’aperuitafiôciationisilluis fub-iedum amp;nbsp;finem,quamquideminftitu-

tam

Uro diccbat ad tucndam religioficm^ Regis ipHus ftatûamp; dignitatem de pro pugnandam,populique totius incolu-mitatem , atque etiam decretorum quae àcotnitiis faéta ciTenr, obferuationem (anciendam hortatus , contenrionem omnem amp;nbsp;diligcntiam,adhiberct in ac-celcrada qnam citifiimè ilia aflbciatio-ne, idqiieeorum opera àquibiis erant delcfti.Quoniam veroilliiis formulam penes fe non babebar, horam 111i in po*-ftcrum diem conftituit illius corn tnuni-câdæ.occnparis intcrea afliduè deieëlis in gcncralibiis illiscodicibiisconficicn dis, quodqiiidero continenreramp;: ««T*«-X»(«rT®ç ab ipfis fiebat,ni forte intcrpel-larentiirabaliis Ordinibus ad alios pu blicornm negotiorum can fa accedenti-bus,vcl Regeipfo aliqnqs ex fois init-tente.

Nonociiifdem menfis Præfes Turo nenfis ronûtiaiiircœrui,quid cum nobi* litarc cgtdvr de re milirari córtitiitnda, vr fopra dnftiim efl,»lebiirqiic fibi à nï» folirarc didurn ,,^^h!I efiv quamobrem rccufarent in reranram vrili iScneeeflâ-ria focios (Vadintotes fofe præbcfo mS l«unt tarnen in ptiftuiagt;fententM*^ ‘

c

t Hocipfodie Auenelleus tertii apud Valcßos prdinis deleótus, reçu lit ctiam incófciïu.quidvnacum aliis triumOr dinum legatis inccllcxilfct de xrarii nc gotio,quod feotfiin in cænaculo qnoda traétabatur,vbiprimus rationum piibli carum praet'es cum deledis contulcrar, ûgnificauitque yaleiius illccompettu efle Kegem oncrari plurimis vfuris amp;nbsp;vcóligalibiis nominum cauila, quæ minime deberentur , mulraqiic eiufmodi alia in fifeo perperam amp;nbsp;vinosè fieri.

Rem in delibcrationcm addiióka pla cuit vt cum Ecclefiafticis amp;nbsp;nobilicate coniunêti plebcii poftularentàRcge.vt fiquidem eiufmodi numis manus inii-cicnda forebfalcem non attingcrentur quidcftinati eranc folutioni vcéiigaliû amp;nbsp;vfurarum qui tple (efe obftiinxillet, dilîoluendis item honoraiiis magiftra-tuu fiipendiis, in prefcntia autem nihil agcretur de te militari confiiiuenda : ac rurfum amadatus fuit Turonenfis pixies cum aliis quibufdä ad rcliquos Or-dines,qui hanc i 1 lis fententiam fignifi-carent.inuitarentque etiam ad pecunia in belli quod immincre videbatur fuin pruscommuniteiconferendam- Dele-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dis

ftis prærcrea turn ex tertio Ordine,turn etiam reinummariie caufa conftitutis, mandatum fuit céteros ordincs, vtfe-duló inquircretur in vedbigalia amp;fce-nora.malè amp;nbsp;per fraudem ddueffus Rc gem conftituta , qux fcilicet vel ihi-qua forent amp;nbsp;irnmcnfa, vel iurc non de berentur nequead fegiam gazam per-Ucni(Icnr,abrogaris qua* ca decaufa co tnn^aeftierant paffionibns, atque vfo-ris quae numcrari fniiTenr rclatis ad fof rem,hq”idem fords nomine aliquid da‘ tdm forer.

Hoc ipfodie Dux Menius commu-nrcaditcum Burgundiædeleftis fade-ris formulafn eX irpädaeReligiönisquac reformarae nomen vfurpar , arque e-, tiàm libellfl in quofneranr capita quac-dam de belli adminiftratione ; quibui reciratis vifum eftvt feorfim confulra-tio à (ingulis cius prouinciae ordinibus habercrur,quid Du ri effet refponden-dnm.vt re ita agitata,randem communi confilio tres Ordines in Saluatotw ædc aliquid conftituerent.

Compluresctiatn delcftos Rexpri-uatim accerfiros coirionis illius caufa, dimifitad prouirwriarum redores,qui

e i

.5^ eamcurarent in fua «juenquc ditionc à qçbilicatc amp;nbsp;ciuitatibus oblîgnandain: qupd fecerunt plerique,procraftinanti-bus aliis, nonnullis etiam plane recu-fantibus,quoin numéro fuit Ambiano rum ciuitas,mifhs etiam Jegacis qui fa-étum Régi probarent. lam veto quia fulpicio erat ac metus ne Aquitaniæop pidajquæ adhuc manferant in Regis po teftate amp;obedientia»vçl interciperen-tnr,vicl etiam vltrà delicerent,dimiflus eftin pleraque nulcs pr.clîdiarius,à nô-niillis quidem admiiïiis, ab aliis veto exclufus.

Die louis qui fuit menfis duodeci-mus j interfiierunt tcrtii Qidinis wniué j toi in conficiédo illo codice afsiduè cupato ex nobilitatt nonnnlli,quæ àTu ronenfi præiide certiot falt;3-a de tertu or dinâs.fentcntia 6c voluntare qnod ad rc militaremconftitaendan) attiner,4ele* élosillos mifit qui terjcioOrdini ratio-nibus probarent quod ftatiicrantde in-diôHonibus amp;nbsp;tributis tegjis deponen» dis vt iam anteadiblum cil, 6c poftnla-tione cadccaullàcouHuunitcr apud Kc gem adhibcnda.Re in conttouerlîam i-tcriimadduda plané dctietnm fuit hn iuf-

lufmodi pctitioniï tcrtiura ordinc nul-lo modo focium aut affinem fotc: quod fi vrgerct Nobilitasunterccffioinc vtcn-dum,atquein hunc fincm confcriptum iii libclliim f'tppliccm qui RjCgj ofFerrc tur:amp; quoniam Eccleliafticotü quibut-cum (ïbideillonumarionegotiocóue-nirt-t nomen nobiliras obtendebat,pla-tuit vt I iironenfis præfe» cum aliis cu-iulqjic prouinciæ delcdkis ad Ecclclïafti cos profcóli,exponercnt iHis tertiiordi nis rationes amp;nbsp;argumenta,quibus abdu cercntur à nobilitatis fcntétia, idqucpo magis quod plurimum ctiamEcclcbafti corum id intererat, quippe quum fatis patcrec non aiiud elle NooilitatifcConli liûquàm vt àfe rciicerct belli fumptus amp;nbsp;o(icr3,quæ tarnen fuftinere ipfos quum erat, qui amp;nbsp;feudis, fie nobilitatis prærogatiuis priuilcgiifque 8c immuni tatibus frnerentur belli gerendi caufla.

Vcncns'die qui fuit mends vndeci-musopergétibus lingulis in fuo quifque atrio Ordinibusin coagraentando illo fuo codice.præftôfuitVillcquerius mif fus à Rege fcorlim ad quemque cœtum, qui lignificaret Regis nomine perabfur dum amp;nbsp;infolés videri,quod in futilibns

Si nihilt difpùtationibus oCclipati, nott attigcrent quod caput trat vc fcilicet có ficercntiir numi, quibus in tada negotiorum mole liii fubucnirctur,hortatuÿ itaque vt hoc fedulo curarent. Dtnitn-tiauit præterca fibi à regodatum negotium nominatim amp;nbsp;feuere inter dicen-di cùnétis deieólis ne ante tôfvélos codices amp;nbsp;commun! confenfu comproba tOs B!efis q«i(qiiam di(ccdcrct,Hiti vt-nia à Rege impetrata. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■

Hocipfodie affuit Afnbtonenfis Af chiepifeopus miffiis ab Ecclefiafticiscû aliis aliquot prxfulibus nunriaonque ab Ecclcilalhco ordine StNobilitate cSi ftirututn rVtdeledi rei nnràatite caufl'a inædes Decani Saluaroris conucnirêt, adcffêntetiamdùodecim ex trttioordi ne deleóti, atquc ita agitari pO/lèCOh-trouerlîâ inter ipfos ét nobilirâtê exor-tam de pecunia tx vtrifquc regts veéh-galibuscollefta deponenda tSe »ft beVli-CÖS vfus teferuanda: fimulttiam delibe ratum iii quid ad ea qua? immincrevidt bantur negotianummnrum Rtgi poffer fuppedirari. Hîc verb placuit vr illi tel numariæ caufa dtlcëbi intereffént il-• li quidem, rcmqiic totam referrent ad fnosjtiilnl tamen définirent iiiti ex terri i

39 tii Ordinis fcnrentia.qiii profeqneban-tur intcrea illatn codicis generalis con-feótioncmUingnlaciustapitaifirmis amp;nbsp;validis rationibns exciiticndo.

Eodemqiioque die poft meridiem ftatueriint deleóti Ordinuni Burgun-diæqui in Saliiatoris ædem conuene-rant, non elle inciindam (Ham de qua diótiim eft,aUsociationem,nifi Ordini-bus Burgiindiæ præmonitis,arque è ve ftigofentenciailli renuntiata fuir Du-ci Menio Burgiindiæ reótori.qui hoe fe K egi (ignificacurum dixir.

Hoe iplo die Bigotius Regius inRo thoniagcnii .'■'enatu aduocatus, rei nur roariæcum aliis tertii Ordinisconftitii tus.quiquc delcótorum confulrationi intcrfucrar,renunciauic quid aóium fo-recgt;ac prælerrim à neniinecxdclcélis al lacam ranonem vllam «Seviem qua Regis negotiis fuccurreretur: ac proindc collocutionem illani in proximum dié Dominicum hora mcridiana fuiilê re-iciftam.

Sabbathi manc qui duodecimus fuit menlis dics.quum procuraror generalis ca de eau lia in fcrtii Ordinis tcctinn miiruslignificaftctpegotium fibi à Re-

40 geóarum,iiiberct mini nonnHos ex i-piîs ad cius maicftatem, intcHcduros nonulla quac aó pubhcam vtilitatcm vtilitatcm pertinerent, co ipfo temporis pundoquidam ad i^iius maicftaté miffbrenuntiarunt paulo poft,ea dc eau fafcfuiflcaccitos vt iubcrentur fummä inconficiendis codicibus fuis diJigcn-tiam cclcritatcmque adhiberciin animo Rcgiefle illos ad feadmittcrtdicé* dicaufla.vt die louis proximo oratio-tics haberentnr , licet nondiim abfolu-tis codicibus, proprercaqnod mädato-rum quæ pofthac erat datums argumc-tum amp;nbsp;matcriä volebar fumi exiis, quae in illis orationibus præponci tntiir.luf Icratetiam iniri ab ipiis rationes quib’ publicis negotiis fubuenirctur: amp;nbsp;ouia ab Archiepifcopo Lugdunenii Ecclc-fiafticorum deledo rog.itus fucrat,\ ta-liqucm huic dcliherationi aditum ipfc patcfaeerctjlibcllum quendam obtule-rat, qui compleóhercrui rationes amp;nbsp;vias permnltafreplendi, inftaurandique x-rarii.cuius libelli cxcmplaria tria tribus Ordinibus deïeribi voluillet.

Renuntiataplacutt numarios illosde-Icâos interdk cÓfultatitMii quæ in domi-nicum

nicumdiem proximum fuerat prorogata, vtqiixtum ab Ecclcfiafticis amp;nbsp;nobilitatc proponéreturintellefta amp;not3tafequen-tidic Luqz referrent ad fuos deliberandi cauß'a.

Eodem die poft meridiem tertij Ordi-nis P ras fes deintegro admonuit cogitarêt quo paâo Regi tn tanta rerum difticoltäte fuccurri poftet : ac communicato fconfi-lio res tota dilata eft, ad proxirtuim dicm Lunç, vt atiditis rci numariae deleftis quos i nter fc conferre oportebat, ampJius deli-beraretur.i’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;

Die Lunz qui raéfisfuit decimusquar-tus Bigotius aduocatus Regius, Rotho-magenfiumdclcäus, Turonenfisprzfes, qui pridie interfuerant collocutioni cum aliis Eccleftafticorumamp; nobiliratisdele-ftis,retulerunt libellum illuin qiii viasamp; rationes demóftrabat conficiédz pccuniz amp;nbsp;gazeRegiz amplificandz,oblatumab ipfo rege, in deleftorum conuentu leftum fuiftc,deque eo ab Eccicfiafticis amp;nbsp;nobili-tatis deleöis fuifledelibcratum, iplebeiis autem minime, qui poteftatem non habc-rent dicendz fentenriz, vtdilèrtè tertius ordo vetucrat,fed tantum eins quod intel-lexiflent renuntiandi vnde Ecclefiaftico-f

4^ .rum 8c nobilkads nata erat quxdam of-feniro) quod dicerent teâè amp;difsimulatt' ter à tertio ordine fecuin agi. B e in difcc-^atioiiem reuocacaplacuitin iisquç prius ftatuta fuerant hrrendum, quod diffidc-mnt rcliquisduobusordinibus , qui hoc irnuo» agere videbantur vc onera oniniaa feiBoeticiura Ordinem reiieerent.

Hocipfo die Dux Menius coramuni-catocunideleóèis trium Bui^undix ordi-oumconfilio, fignificauit ill i s S^egis hanc cflErolujttatcra,vtproiBouendæ allbda-tioniscaufla.cx fingulis ’.nrgnndije prai-feókurisdeleólus vauteô prohciïceretur, lt;|ui Kegixconlilium amp;nbsp;mcatem illi« expo -neret, nc quis grauaretar eiafmodi coitio-iiera facere ac mandataeiuE impcrioco-firmatadatumiri conuocandis prcuiocia: ordifiibus ,cui conuentui fine dubio Duit ipièinterfiiturus eilet.

Eodem qnoque die poü meridiem ter-' tii O rdiais deleóti à Delphinatibus mifii. quum narraflent in tcrtiiOrdiniscófcfsu, interceptai religiofisoppid a arcéfque ■'k munita loca occupata,amp; magnas toeius re-çionis ca!anaitates,1(onabärur vt ferio co* gjtire vdlent dcprouincia illa conferuan-dla,teüificaBtes*lioqui lè codicis conclu-

(tOlM

4?

fionrnon fnterfuturos. Eadê qxiocjneroö-nucrunt Aquitaniæ 8i Qccitanx regionis lcgsti,nuHa tame teftificatione interpofita.

DieMartisdccimoquintomenfts,Vlt;r forius Orator à tertio Ordine deleâïts, recitauit in confcHó præcipwa orationis capita qoam pro'ximo louis die habiturua eflct inpanegyrico rrium Ordinumcongt;-uentu.Éo audito fingulae proninciæ ftor-ftm debberaront, (»t in omiaibus conful -tationibus folebat fieri prinfquàm rcfpó-deretur,fi rel leuiffima effet dubitâdîcatf* iâ^confiltôqticinter fecommunicate, ex duodecirtvin fingulis prouinciis dcleâruj^ qui prouinciat fententiam cxponerct, pra fe qoifqueegit de egregia ipfiusin erequé dis oratoria partibus volûtatc,pratter Dclt pbinatus dcleftos, qui aiebât tum demum gratiasfeaâurosvbi muncre iHofuodci» funâus foret. Conftitsnum^praetereafuiB vtcpiatuorOrationi fuæ capita adiieeret. Primum confenfionem iilam omnium Kc-gis fubieâorumin vnam Rcligionem Ca-tbolicamitomanamfic à Rege poftulari, vt placide amp;nbsp;citrabellttbocfièret, Rcgém queorâdum vt pacem inter lues tucri relier, Principcfqne inter fe diffidentesrecó ciltare, commemoratis calamitatibus 8c f i

intfents quæ perpétua? eïTent bellorum ci-uilium comités: fæpiûfque hoc iteratû fuit ne obliuifccretur has voces, Vc citra bel !û hoc fieret,modifque omnibus pax procu-raretur.

Aherum hoc crat vt quumde Archic-pifcopatuum,Epifcop3tuû, A hbatiaruin, aliorûmquefaccrdotiorumqiiæ Côfiflo-rialia vocant,eleftionibusquæ poftea fie rentfermo effet, præcisc loqueretur ,nec ouicquam Regis arbitrio permitteret, vt fein orationefuafadurum dixerat.

Tertium vt ferio perftringeret fuperi-oris temporis malam ærarij adminftratio“ nem, vtque infontes inquireretur.Qaod fi quidofferret tertij Ordinisnominegene-ratim 8d acfzep/ç-Mç hoc fieret.

Poftremum quod ad exteros pertine-bat caput,eo pa(âo traéiaret v t in generali codice cautum fuerat.

Hoc ipfo die quum Pratfes T uronenfis recitaffet nonulla à fein rei numariæ col locutioncintelleâa, decretum Fuit nullo modo à prioribus fentêtiis eflè thfcedendu nec nouis exaftionibus fubfidiis feneftra aperiendam præter ea qua? codicibus con-tinerentur.

Die Mercurij mane qui fuit menfis de

ci mus

cimus.fextus, miflus à RegcComes Suzæus ad tertij Ordinis conuencum, quutn antes rcliâos adüHetiGgnificauit grauem amp;nbsp;mo leftam efle eius maieftati tam longam in concinnandis codicibus ipforum tarditatc acmoram:certioremqDoque faóum non dccfleqoi præclara aliorumftudia infrin-gerc amp;debilitarc conarétur, quod dicerét nihil fe in mandatis habere de ope amp;nbsp;fubG dio inhac ncgt^iorumquçingruebant dif ficultate Kcgiæ maiertati afFcrendo,horta-tus cft itaque fummam in codicibus fuis cd ficiendis celeritate diligentiaque vtcren-tur,nec audirent qui egtegiam iplorum vo luntatem minuere Ruderet aut alienarcnn-fpcâisetiam mandatis cognofcerentnum quid in illis eßet quod pertineret ad Rcgé in tanta negotiorum mole fubleuandum imminente prefertim bello, de quo Pro-uincias à quibus erant Icgati dubitare minime opof tuit, quandoquidem poRulari fuo nomine vellcnt folam Catholicam re-ligioneui.Hic protinus ab Hemarto Bur-degalenfi prjefide extra ordinem quum quarto loco federet,nullumque habcrct e-iufee rei mandatum refponfum eR,non po ftulari bellum quum flagitarenir vnicaRO mana Catholjea religio,quod quidem oh-

4^

»ricri poterat cogcridis Synodis amp;nbsp;vitîortî corruptelarûmque tfiias in Ecclefianrt ir-rcpferantcmendntione: cç*cnnn initutw iri rationes omnes amp;nbsp;viasqtiibus fubucnr rcturipfiusrmieftati.

Hot ipfü die poft meridiem^ dcïcâi ex EcclefiaftieisnobilKatc noBwIli quumtcr rij Ordiniscçtum adüffenf coiiquereban nir verbis praretMite Èpifeopo Bazafenfi, renij Ordinis dclclt;îgt;os illo die ftrperio-ribus vteraTpollicitinORMitetfuiffe con-fultationi de re nt)nimaria,vtjcommod«e ra tioncs rnirentur Regis in tanta difftcnltate hjuandi.Leui aliqnaall3tacKcufationr,qun' fecefsiffent vifum eft die Vencris proximo ea de re dclibcrandii, ac deinde Ecclefiaftif CIS Sc nobiliiati fignificandunr ititerea Ti» ronenfis Prsefes ewm alt is nonidlis delctä’ fait qui hoc pluribus excufarcr.

louis die menfis ry.federate Rege co-mitiorumbafilica.e d'emqni fuprarecita-tus fuit ordinc,amp;apparatu multoque maio rehominnm frcqucntta,qiram pra?tercaa-deflfet Dux Guifius, inter Wercurin amp;nbsp;Ni uernenfem medrus,Dux etiâ Menius fum-muscubicularru': in primo tabulati gtadu aduerfus Regem, poftquam à'• egc Can-cellafius admonitus. fuit Arth epifeopus

Lugdt)

'Lugdönenfis Ecclcfiafticorum orator per publicum præconcm vis diccreiufliis eft. Tum âccedeiis a«.*! pulpitum prociimbiiit in geoua coraiR Rege, poûquevnam orati lomsperiodiun recftatam (iirgédi poieftas illi fada eft quod eciam feciqqtiique in o~ \rando horæ quadrannbus confumptis poft huncSctîccius Baro pro nobibtatc dimi-■diunaquadrarwenïdixit.Verfornisdemuin (cfquihoram concionatns eft, quum fcmt-Eoraferèadftitftrct in genua,doneCitan-dc RcgismanJatoperpubftcû prasconem iufl'us ctt furgerc. Antea porroconcioneni ’fuam anfpicante Ecclefiafticooratorc quu cundi deUdiconfurrcxiflent nudatiscapi trbus moxillisfignificatum fuit vtconfide gt;rcnt.ldem fadumcft quura noWitatis ora corcæpiftct dicere. Tcrtiits autem ordo pcrpetuoftctit delediscapitibu« coocio-«anteipforum ; ratoic. icuti bahlicim in grcdicntibusimperatHin fierat tatncrfi co pluses eiusordinis quum Ecdleftaftiqnus Si nobilnatemlederr animadurrtcret ouer-wcapitenecinriu iUud audiillcnt, federt« =amp;ipfitedocapite, ac poftea inteHedn eft sncoinitiis Aurelianenfibus tertioordini wris idem finftc ac rcfiquis duobiw , ftante âatcr diccodutn ipforum Oratote.

lamueró quia extant illæ orationes rypisexcufæ, nulla hîc fietearû métio. Primam benè dicendi laudem Ecclefia fticus tulit. Tertii veto ordinis Orator non refponditexpeéfcationi deipfocon ceptaîjquinetiain grauiter quærebâtur permulti prætermiflà ab eo fiiiffe tria ptdêcipua capita,quæ illi biduo antèo-rationé potirsimùmamp; nominatim fuc ranteommendata.

Breuis fuit refponfio Regis, gratam videlicet (ibi cfïc aniini quem erga Dci cultum Ecclchamqucamp; maicftacis kiæ obfequium habercntdeclarationc (trcs cnimore vno oratores lupplicirer fum-moque ftudio Hagitarant à Rcgc,vt fub ieâos omnes fuos ad vnûcundcmqiie Catholicæamp; Romans religionis con-fenfum vellet perducere)leque acteptis codicibus ipfornm qucrelis amp;nbsp;expoftu-lationib. quàm optime fieri pollet, pro-fpeótorum. Intcreaanreclaufulam Co-mitiorum vernit qiienquam ex deleélis difcedercjVt quem fperabant eorum e-ucntum finguli ad Prouinciales fuos petferrcnt.

Veneris mane qui fuit duodeuigcfi-mus menfis dies,conuenerunt teint Or dinis

49 dinisdclcdicótexédi fui codicis caafa; acquc ea inrctotiis ille confumtuscft dies.

Hoe ipfo die tertii Ordinis præfes, quatenus crar mercatorum vrbis Lutc-tiæ præfcdus,inconuentu poftulauir, Jicerctvrbi habere ludicem amp;nbsp;confu-les,quamiiis decretum inter ipfos fadu efletdeillisfupprimendis ;qnod lt;ï mi-niis obtineret.teftimonium tabulis có-lignatum fibi concedi.Ei eriam fefe có-iunxcrunt aliquot alii deleóti ciiiitatnm fuarum nomine,vckiri Trecenfis, Au-reliancnhs, Altifhdiorenfis, qui repul-fampafh funt publicis,vt pcrcbanr,ca de re litreris traditis.

Hoeipfo die Hemarrns profes Bur-degalenlïs obtnlit arriculos quofdam, qui perrincrcnt ad vniucrfos Ordincs, rationcfque demonftrarét fublcuandt Regis,quos fibi ab Eccicliafticis tradi-tos dieebat,à tertio Ordine deliberan-dos.Hïc vero plaeuit codicem abfolui, aedeindede illis eonfultationem habi-tumiri. Nominati (unt prærcrca duo-deeim ex quaque prouincia grandiores natu,vel alioquiin fuis prouineiis di-góitate facile ptimr, qui generalem eo-

s.

5° diccm recognofcerent amp;nbsp;perpolirent; decretum adhæc fuie vt feptem delc-ótis opus illud fajceie Si proiequi lice— ret abfétibus etiam reiiquis. Eóqiie die Bodinus deleâus præfiut Prælidis loco,qm abfun pomcridianis horis.qué-admodum eciam Parifienfes delefti.

Sabbathi die qui fuit menfis vnde-uigefimuSjinchoaca fuit àduodccim de leótis codicis generalis recognitio, có-ftitutûmquc vt conuenirent cæteri o-mnes de articulis ab fccclefiafticis Præ-fidiHcmartotraditisquiad rem numa tiâ pcrtincrér, deliberacuri, ac proindc cuiufque prouipciæ deleôtos priuatim aditurosaliosdeleftosætateprouedos, apud quos context! fiierat fingulaics Si priuati codices.polteto auté die à meri die habita iri generalem terrii Ordinis conuentum qui rem totam definirct.

Dominico die menfis lo. in generali tettii Ordinis cœtu poil meridié coa-ôlo,omnium confenfu comprobatifue-tunt generales articuli ,cautum etiam fuit ne quis articiilorum amp;nbsp;capitum de quibus inter tresOrdincs conueniebat, communis codex conficcretur, verùm fuum quifque ordo codieem feorfim of , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fer-

ferrer: àdclcélis quoque Infulæ trän-ciæ propofitæ fneriint rationes aliquæ æris aliéniàRege contradli diiïolucn-di,deque iis deliberatum, qnæquidenï detiberatio in poftcrum dicm côtinuata fuit,ac dclcâus Tnroncniis præfcs,quî de iis cum Ecclefiàfticis amp;nbsp;nobiliratc cô ferret,duodecim interca dclcdis in codices recognofcendo occu pâtis.

Marris die n.in reitii Ordinis conüé tu à præfide recirata fuit cpiftola,vndc-cimonicnlîs die data, quam ad ipfum fcripletat Menagerius lt;4ii:feftorum præ feéfusex eorum numero qui adRegem Nauarrum fuerant Icgati, quaquidem cpiftola lignihcabat ab Arcbiepiicopc» Vicnnenii legationis focio communi-cata fuidè fua mandata, in quibus gcnc ralis quædam ineratclaufula ,vt com-mentariis quos habcbat,adderer,dctra-hcret,immutaret, vtfaciendu ille iudi-caref.arque opcræpretium fuiflccandé quoquc poteftatem Menageiio tribui. Hîcveróplacuit Menagcrii mandatis nihil addi.

Hoc ipfo die poft meridiem Bodinus V eromâduorum deleâ us, abfcntibos Pa-rifienftbus cœtus moderator^ primus vide g

5^ licet fecundum cos Iiifulç prouinciæ kga-* tus attulit in delibcrationc nonulla de fru-gali regtæ gazæ adminiHrationcm præci' puè, qux ad fœneratam pccuniam perti-nercnt,quumantea Bigotius præfesRO-thomagenfis expofuiffet capita quædam, quæ didiceratex collocatione quamcum Eccleliafticis habuerat quîcum tune temporis deleâusfuerat Bodinus.vt cum Ec-cleûafticisconferret , quorum in numéro erat Archiepifeopus LugdunenfisPiçfe», qui oftendit ex fœnoribus male locatis, quibus obnoxius elTet, plufquàm fepties dccies centena millia elici polTe.

Die Mcrcurij zj.mcnfis, Rex in coclaue fuum accerfiuit deledos aliquot tertii Or dinis,fingulos nimirumexquaqueprouin-cia,quibus expofuit negotiorû quibus vr-geretur magnitudinem amp;nbsp;dilbcultatem, ac omninotum in præfcns turn inpofterum etiam colligcndam amp;nbsp;recondendam eflè pecuniam: quinetiamoftendit admonitum fefuiflè inuentae cuiuldam rationis^quæ ad congerendos numos populûmque leuan-dumvalde conducerct, quam abOrdini-bus expendi amp;nbsp;concoqui cùperet, amp;nbsp;quid ipforum fitlenteniiæintelligere. E vefti-gio autem intiomiât loulletum, Caftilio-naum.

5?

næum.cquitcm Poncetum, amp;nbsp;quendam Bordeutn nomine ; à quitus explicatum fuit illud inuentum. Summa autem erat vt omnium fubfidiorum, tributorum amp;nbsp;ve-Âigaliû loco, Regi conccdcrcntur quin-dcciesdeciesccntcna millia.quæ domefti-catin ita numerarcntur,vt fumma dcfcrip-tio quiquaginta argcnti pondononfupe rarec,infima autem effet diiodccim numu-* lorûxuius rci conficiendæ formam quan-damamp; velutifacicm feexpreffurospromi ferunt amp;nbsp;delectis tradituros.

louis die qui mcfis fuit 24.conuocatus fuit tertius ordo eadem de caufa,atque duode-cim deledi à Rege fuerant accerfiri, difpi-çerct videlicet quo paiâo coaceruari pof icttuminpræfens turn in futurum ctiam pecunia,quumque tertij Ordinis præfcs rationes aliquasafferretleuandi Régis çri alieno, internen it Caftilionæus qui dice-ret mandatum fibi à Rege colloqueretur duntaxat cudeleftis quibufeum ipfius ma ielias antehac verba fecerat, ineundis ex-pediendilque rationibus amplificâdæ Re-giæ gazæ amp;nbsp;populi fubleuandi. Rogatus vt in medio coetu rationes illas aperi rct ex-eufauit fieri hoc àfe nonpoffe: nihilomi-nus tamen obtulit deferiptionem quâdam amp;nbsp;adumbrationemeius quod facere inüi-

54 tuerat tribus chartis coniprcbenfam:cuïus exemplar fibi cjuifque fumpfit ad deliberandum amp;nbsp;certi aliquid conltituendum, interim dum alij diiodecim codici generali reuoluendo præpofni feotfim incumbe-bancin illudopus, nihilqne adfummâfc-ftinationem reliqui faciebant.

Hoe ipfó diequum in plcbciornm ccc-lum venifTent deleft! ex Ecclefiafticis Si nobilitatenónulli, fignificarunt interprète AmbronumEpifcopo decretum inter fe eflefupplicemR.egi libellü ofterre, quo peteretur ab ipfius maieftate vt reuocare vellet multas procurationes amp;nbsp;prafefto-ras, ipfo comitiuriim tempore, amp;nbsp;contra ordinum fententiara abeo reces inftitutas,' cuius generiserant veftigaliûfcribæ, co-tyliftæ Thcminarij làlis venditotcs;fimul hortabantur vt illi quaque poftulato lub-fcriptionem fuam adderent, qiiod quidem illis conceffiim fuitdc libellus à fcriba ter-« tii Ordinisobfignitus. Allataetia in medium fuit alia pollulatio, qua rog.ibitur vt fcereti fui Senatus confiliariis qui effræna-to eflent numero antiquat’s Si auftori-tatis,nouos de integro inflituerct ad ofto-decim aut vigintiquatuor, probosviros Regiæque maieftatis amp;nbsp;publicio reiftu-diofos,

diofios. quorum de fcncétia ahonimqoe qui pari numero cóftiruercnturde dc-leétorum poftulatis amp;nbsp;admonitionibus conftinierer.

Inierunrquoquc cófultarionem de fublcuando Kege in hac temporum ne gotiorumque dißicuitatc fiicolque con ftruédo, vlcróque amp;nbsp;eirroque allara funt quædam rei efhcicndæ compendia:Arque hîc poft Ecclciiafticorum tSc nobili taris difceftùm,placuicorandum eifeRe gem vt Dccrctum fuum concilium redi gerctad viginti quatuor extra Princi-pes:monendum quoque vt mutui nomi ne certam de ordinum fcntentia pecunia: fummam exigerctà miniftris æra-riigt;quo in numero étant, quæftores tii— buniæraribcoaétorcs, macipcs regii pa trimoniis,redemptores veétigaliuin.pii blicani,quiquecum ipfo partiebantur, veluti qui îiibutacogebât mercibiis importa, fortuitos itcmnmnos hiiiulque generis aliæ.

Die Sabbathi boc cft lanuarü 16. in terril ordinis confeifu aftuit Loftorqui dam Piôkauicnlis,qui poftquam Acadc raiæ nomine obtulit codiccm quédam de AcadcraicarumGallicarum emcnda

5lt;5 tioncjpctiitqiie ilium recitariamp; in deli I erationem adduci, quod etiam fadum eft.

Hocipfodicquumincoctum vcnif-fcnt Caftillionæus, Poncetus eques , amp;nbsp;Bordacus prolixo fermone cxplicarunt commoda vtilicatcfquc quas conrendc bantad populum redituras introdufta illa quindccics dccies centcnorummil-lium concefsione, leótis tribus tabulis, amp;nbsp;commcmoratis quibufdam rarioni-bus,allatis etia ad ca quæ obiici pofscnt ?cfponfis; Hïc verö placuit fcoriim in quaque prouincia re agitata amp;nbsp;dcxcuf-fa,referti adcœtum vtccrtialiquid Regi tandem refponderetur.

Eodcm die conuocato poft prandiiÏ cœtu Regis impcrio,vt audircnt quæ in teiprete Canccllario tertio ordini volc-bat proponerc,dixit fe miftum à Rege, vt moncretconuentum cogitarct (crio de augcndofifcoamp;co iccruanda pecu-niajcx (èntentia à Caftillionæo,Poncc-to,amp; Bordæo ipfis cxpofita, ac præfenté quidem numerarcnt ad vicies ccntcna millia in fumptus belli quod iâ ingruc-bat.

Aderatetiam Canccllario Cardinalt; lis

hs BorboniusjDax Niuörtienfis, Mor-uitleriusjamp;Cardihalis quidem breui ba bita dratione cóuentum hortatus eftad colendatucndamqiie rcligionis Catho MGîE'’Romahæ conlenfidncm, pcrfcucra retii etiamin cafidcamp; obcdientia qua ' quifquefuoPrincipidebetet.Ad ea om nia paucisà tcrtii Ordinis præfidc te'-fponfumcft deléftosomnestum publi cè fum priuatim Regis obfcquio ita ad dïiâos clic vt qui maxime: vcruntamcn quoniam earum prcxuinciarum nomine vénérant quz bellis, ciuilibus plané attritæ foétant amp;!ex hauftœ» orate boni confuieret cius inanftasditépus lt;ad deli berandam fumerent de iis qu£ à Caccl krio effent propoßiagt;vt intra dicroMar rispvoximumcertialiquidpoflet rcfpo dci’k

‘ . DieL-unæ qoi metifis fuita^.in con-^liumitum eftddduobusquæ àCanccl latio propohta futînadt capitibus, atque afa vriiuerfo coctu co’hftitutum, quod ad conoèflionetn illarti quindecics decies cdntonorum tnillinm/admonitûiri Re gein nullum dclcdbis negotium datum qdicquam offerendi.

Mattis Z5).poft meridiem rccitati cæ h

I

5’ ptas eft codex generalis in frequenti to tiusOrdinis confcftudfquc à duodecitn kuic rei pr^pofttis lecognitus Sc emeni datus.

DieMercinii mends p.coaâas eft c«tus continuandæ pubiicæ codicis il» lius tecirat(onigt;amp; poft.tneridietn exci-piendo Regis Fratci» qui in contientu a-âuruseratde fubminifttandis quinde cies illis decies centenis millibus,qut ta men eodie non afibiCjdiutius in Nobili tatis conaenta commoracus.

Hoc ipfo die grants amp;nbsp;tutbulcnta it» tcrtii otdinis eonuentu contcntioexot-ta eft.propterca quod medicin« quida Dod;or,aeleâu$ Lemonicum nomine Paris, volcbat tettaâui capucde rebgio ae in codice perfcriptum, quod dicerec adiicicndumciTe fc,vt ilia religionisCa tholiccRomanæquc à tertio online po ftulabaturcofendod; reftitutio, piis ra tionibus amp;nbsp;placidis ekraque belkira fie ret,atque ita ab vniuerfo clt;stu fuiflc de cretum, diferteque Sc noininatim Ver-lorio Oratori mandatum, vr hoc «xprix. merer. Quod quum à fe faftum Vcrfo-; hus contenderet, turn primus Delphi natum dele^hu dixit audacius ipfiim ira

kaloqui. qaamabrcm delers ab aliis Prouincix collcgis,necnon Lugda nenübus amp;nbsp;Aquitanis acricet fuie obiut garus.Iäm veröquia tertii ordinis Prät fes mercatorura Lutetiae ptsfeäus inie äa manu Lernouicem ad Regem fe tra Aurum diccbat,obftitit generalis Le-mouicum’praf fcAus, additis eriam gra-tiibus amp;nbsp;afperis vocibus-.fublato icaqus vniuerfi ccetus» fi paucos excipias, da-more contra Pfxndcm amp;Vcrlbrium a-liófque non multos qui à quibus defea debanturillijptæfcs à tanta vociferatio ne amp;nbsp;rumultû fibi metuens pet pofti-eum fcfe prôripuit, Eo cgreiTo egerût c6 plûtes de alio in eius locum fubkituen-do,qua te intdleAa prsfes t fe tumultu aliquâtum fedato, tacitus rcdiit.Verfo-tius aiebat câput de religione vt perfeti ptnm crat.ita ctiam fuilTe conftiturum* fed referebarut, ab vniuerfo ccetn.priuf qnam tranferibererur denuo fuiflccor-rc6him,amp;anreconcionem negotium il li datum vt pofeeret pacem,atquc vt ilU Éeligionis concordia amp;rccôciliâtio abf que bello fictfcnficuti révéra poftridie il lias oratlonis, palam amp;nbsp;difertè abdica-runt hoc iplias fadum quinque prouin

h *

èo

ci«,tan(ccfî non adcrac ill o Compotlen dis hulufinodi curbis amp;cócentionibus* confukó quidam in medium attulit,po ûubtionem alia dere, vnde faâû eft vt illud de ceiigionç capm cuiufmodi e-* ratmecemendatumpetmancret. '

louis vltitno lanuai'ii die in tertiiOc dinisconfeilu dccretu fuit ft Regis frater venitet in ccetum poftulaturus ilia vicies centena millia refponfum iri. mandata Regis imperiode conuocan-do communi Concilio mifta,ad duos ft nes fpeâ:are:primùmvt qiicrimonias ex ppftulationefque apud eum fuas çxpo-nerent,alterum vtinirétur rationes Rc gis ære alieno libcrandiynec vilam my-riadum illarummcntionemfaóta, quæ caufta ellêtvt nihilhaberent in manda tis de fumma aliquaoftèrenda.Supplici ter itaqueorandam ipftus maieftatem* vtfthuiufmodi quod poftulabat fubft-dium minus concederét in bonaro par tem accipereticxiftimare tarnen ft de i-pftusconftliocertiores fierent prouingt; ciæ,nihil ad cum fubleuadum quod fui cftctofftcii prætermiffuras, quemadmQ dum fempcr feciftênt inhuiufraodi rc-rum difftcultatc.

Hoe

él

Hoc ipfö dié pomeridianotempdie« Regis frarcr tertii ocdinis ccctym adüe comitatus Ducibus Menio amp;nbsp;Niucrne-ß,necnoh MoruiUcrio,cuius verbis ex-pofuit prouinciam libi datam de vicies illis ccntenis millibus nunierandis, at^ que cciam concedendisquindecies illis dccics cétenis millibiis,oftéditquc qua-tum hocipfius maieftatisiptereilèt.Rç-fponfum fuit à tenii ordinis Prælide vet bis præeunce,qui Regis fratrem orauic VC paterecur deliberationem illam à fcri ba vtcCrat ab ipfo pctfcripta recitari: quod renuit ille admonituS) vtfiifpicio erar,de eius fentcntia : verum coctum i* pfumhortatus eftquod propofuerat i% difccptationem reuocari » prouidcdum quoqiiie Vt R egis fratris voluntati facif 6cret:qûodquidé poft Principis difcef fum de-integro in deliberationem addu ^um eft.ac ficut an tea placuerat,decrc-tum de illis vicies cétenis millibusgt;néclt;r pon dé noua ilia fublidii cóccfsione, da tp Praefidi ncgotio vt hoe fignificaret i-pfiusmaieftati.

Felrnarlo. ^^77' t Veneris die qui incidit in Calcndaa

él

Fcbruarias, quum adeïïcnt duo nobiles à flits miflïjexpofuerunt (ê recensadmó nitoSjLutetiac multos illiciti fœnoris cf fe reosjhufcquc occaßöni quofdam im* minere vt bonorum publicatione rtiu 1-täfque illis irrogatas à Rege muneris Io co impetratencquocirca in tantis eius difficultatibus Sc negotiis ftaruiflc ab i-pfo petere, nc ciufmodi publicationel Sc multas largiretur, immó verb potiuâ confcrrct advfus necdTariosjacinfüpef etii ccttas quæ necclTariæ vidcrétur pecuniae fummas mutuo cxigcret i quibuf dam alietiigeniS) qui ærarii cômoda'amp; rcditus cum ipfo participafcr,praecipui qne huius regni vcdigalia obliquis te* ncrent.potius quàm à fuis indigcnis ci. nibus-.hortabatnr prætcrca vthuros po-* ftulanonis focii amp;nbsp;adiutores cflivellét» quodquidem illis fuit concefliim.

Hoc ipfo die poft mciidicrti tertüi Oc dints praefcs fcrulit fermones fccura ma né à Rege habitos poft refponfionem extcrtii Ordinis fententia à fcdatam, quum adeftcnt vnà duodecim pronin* ciaium legati, aicbatquc Regem grauif fimè tettio Ordini fucccnferejpriuatim «Mitcmdeleâis'lnfulsc Ftancitehonnul lis.

lis, in auibus perfuafus erat quofdata ineiTe ab hoftibus fyis appoHtos,qu i ib liquos ab officio abducctcnt.Iubebat i» caque deintegrö confultarent de illis vi ginti myriadibus quas ad feraeftre fpa-w tium ipfius Maieftas fiagitabat, neenon de quindecies illis decies centenis mil-Ubusjomiflis quas à fuocum mandatis petere foletenc excufationibus. Hic pla cuit fequenti die coetum cogi'.quoniam veto dies illedicatus erat Virginis pu-rificationireieäoinDominicum dieui conuentu,nibilo minùs illo ipfo putifi« cationis fefto fuit habitus.

Quumcœtus dimittereturdeleâus Alciinodorenfis quæfiuit cur InfulâFrâ. ciâ,potiùs quàm alias pcouincias Etes perilringerct. Dixit ille non aliû quem-quam bis verbis attingi prxcer Bodinu. Veromanduorum deleâum, qui cete^r rorum aninios alienaiet,cuius rei Bodi» num ipfum delc^us ille adnionuit. Sun fpiciouis autem huius hæc erat caufaa, quod Bodinus4 leipublicæ, popuUqu« coramoda feneenttam fya accommod* tet plerumqHe,illi aflentiebâtur decent, alii Infulae Francis delcAi: Vnde fiebat yt tertii ordinis moderator Parifieofiu

-n

64 mercatorutftf»ràpfèlt;ftüs,atqac vtbirdé-lediïs, pronlintiare cogerctur exâiiotâ Irtfulæ Franciæ qaSæ prima eratprôuin-eia^legatorâni fentStlaiquidcm aliiplc-ranquefequebahtur, ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;nbsp;' 'ü’

Hxc caufTa fuitcorParificnfes lega-ti quibus animoseßpielt/quotics dc pii*-' blicfS vtilicatibas agefetur Bodinusbb ftiterat J finiftros mnltôa’de ipfb nWriO“ ïes fpargeventjquafiabenus éflfeftâ,Régis tomraodis^ticatiànonriûllis admo nitus ille fuit. lamvsérô quia-Rfegi ptan dcnti adefle BrtditiUS'gt;(fonftftuefat nifi prouinciæ quatn fcafeébat nôCcflariiiihe gdtii s'au ocattUW jffl lii m qu ' de iiS qii x afförretüt’iB'medinmj etaditè amp;nbsp;graui*^ te» •difpiualitém cupîdà^iRex audiébâf? vreotttinèntetfeÀum ftierat À‘i^. No-: nembrit quo ptirnutivdie àRcgeftierât acoortitus,beni gncq Ue lt;amp;nbsp;b be râ l«e¥ i fpeiSkâfotibos e« »mbilMiire muleis estöS-ptlÄyätque etiä niHuflii's prandio Regis delnceps intereifej quùm rriduo a-nre rlt; »lîWiiflci; pfaeclaröffiJiWamamp; nunquatt)» ftitis taridatafm thi fttJ'confuetudinem,' de honeftis, gràüibus 8c emditis’fe'ffrl»! rtibus in meoß^hibcndisl quam di^gt; Rodino dctrahi-auditctjtcnori Rexaioni potuit

6s potuit qnin diccrer bonnm vinïfn dT¥. quod quidem à Bigotio Regio aduoca^ to,qui fcrmoncm præfcns aiidicrat Bo-dino rcnuntiatum fuif. Ab eoquoq*« tempore ex plurimis aliis intcllcxit, pef fimè fem per iis Regem fenfire,qui ad fe déferrent fententias in ordinum con-ueneu diófas,quique aflcntatorièexeo-runi à quibus crant legati incommodis Sc damnis volebant crcfccre,eoùfqiie vt illos diceret improbos efle ac pcrfidosgt; quibus nollet quicquam commirrere.

Poftridie Calendarum Februarii, qiianuis proprer folennium ilium dierh leftum in proximum Lunae reieóèaeflèt confultatio »conuenrits tarnen habitos eft, Vbi qnumrurfus agitarcturncgoti^ illud deviginti numorum myriadibiis in fex menfes crogandis,arquc etiam de noua illaquindecies dccics cenfenôm millium conccflionc,cœlumtcrtâmqne mouetunt Parifienfes dclcdi, vtcæni* confenfum extorquèrent : veruntameri cadem quæ ante placuerat tunc quoque vicie fenrcntia.Ratio hacc crat,quôd vc» titi Parifienfes deleóli ,ne belli cauftk manus iniicererur vcdigalibus acraril fui publici, quæ annua cfnciebât triciet i

f enrena millia ac pr^terea cçnties vigin ti inillia,argéti poiido'.quæ quidétcs ex xitatuia çiïct maximam vrbc in fcdi* honcm gt;nbsp;non fine fummo dclcftorum *lt;liorûmqueoptimatun]difcriniine,hoç ergo vt vitarcntjfimul ctiam vc quod ca .ptabant impetrarent à Rege, conaban-r tur totuni hoconus inreliquam Gallia lt;icriuare,ex alieno nirnirum valdç liberales. Adde quàd illæ viginti numorum myriades in fcmiftre fpatinm conceflæ, inpoftetum anniuerfarije cuadcrc po-tuiflcntjvcl faltcm toto belli tempore exigi, quandoquidcm hoc fieret concef iîone ordinumgt;qui tarnen nullum habe Ijant huiufee rei mandatum-Rcperta eft ctiam chartula quædam tertii Ordi-nis, atrii valuis affixa gt;nbsp;in qua ,fcri-ptum erat forevt inuaderentur aîtarii Parifienfis veäigalia, quandoquidem bellaçiuilia accenderatillaciuitas, qui bus vniuetfa Gallia confiagrarcr.Ab có verb tempore nónifi rarö tertii Ordinis çôuentum obterunt Parifienfes delcdi, quibus abfentibns in illo cœtuBodinus ipfß præfidcbat, Luns qui fuit|quartus menfis dies, cautum fuit vt feribs amp;nbsp;v-r itiufquc eins aflpflsrçs tdiirographis, atque

. . ..

àtqdé étîafh cet'tis notis oblîghatus « ttliinitus generalis cödcx, deinde RegF ófferrerur à ftâbâ ctorhitantibiis tpfirrf flnguli« ciiiiifqiic proinncii deleôhiir idqae (i fier» poflèt cünl aditinélis Eccfe' fiafticis amp;nbsp;Nobilitatc rogaretut etiànf K ex vr deéo quàm citif(imèproniihtié-re vellet, nec ramen difcedcrîdivenianf pctcrerit,ncoccâüone inde arrcpta'ftrti®’ darentnrreinftda. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;^0

Die februari) cpiinto abfoldta fuît dèf^ criptio generalis codicis in lt;jBo inetant quadringtfnti artknli. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;îlt;ï

Vroximojqui fuit menfis fcxnii, coafttJ» fuit lertius ordo vt daaderctur gâit?âlis it le codex J ac publicède ihtegro le'âlit'fùÙT finecuiufquarti rethmatiorte.. lt;•'■'gt;'gt;lt;•' m . Hocipfo dieiMÀeuir' fufchbehdüfnelfti cum Eccltâallicii amp;nbsp;N ôbàlitâ«»’ ('u|»plJlt;i libello,quo pcterctur (anftioris Rf^Scà fil j J fenatorcs id oftodedm aut a'dfüftifnû viginti qnattuor numéro reuocatlt;,l^üi«i»fi toi hærefeôffofpirione vacui, cohiuratótl contra eius maieftatetn partes nollo modo eflent feâatt . vtque ex fingnlis prouiiii cils finguli deliberentnr. veraretpre»»« ea ne qoii-l feçret»sepiftolisttimhi*ei« tio tumid pubhcÿsresiâm aogoriuba^eràk i 1

68 vÿoshyiusnota’ librarios amp;nbsp;amanuen^s ip fuum contubcinum admittercnt.Cautu gr§tcgt;eafuit vt ille te) tij Ofdinis fcribae xnercedisloco duo aigcntcicapitali fingu ptçfeÔuris fe nunrifratcntur,quod fi co dips ipGusamp;antographi exemplar babels vellentdelecti.i'lis daretur mercede, r£ âÈiMiiû erat Icribar pcrlUuta. Neque tarnen vllumeiwfmod exemplar deint* ps potuit obrineri c-ufificante kriba nondum à fe dókrtpmmene. '

JoMolt; iplo die Parrenfis ad fequanam pracfedu«: B'efis difcefsit vt ad diem adef-fcti^m a'iis aliquot sk qiiaque prouincia deled«« ^in bûc fiixem dimifsis: Tuffcdfls quoque'.Parifienfis,aliique nonulli cum eo mlfsilecum abftuleruftt afTociationis illi* pfiuat’rhd qu bufdain Lutetianiskiuibus, ÎDifa* ^oi^muIanrRegis audoritate confir-ÉJutatn.”

V enerisqui odaöusfuit febriiarij dies, /ugtiftoduwehs EpikopuSvMonmorin*, 8fP 'çfes Pidauiciifis reuerfi ex legatione plebeiu Ordini renuntiarunt quid aft a-dumefletcum Principe Condæo, quem neg'lt;bant voluiflè air ire legatos,vel ordi'* num litteras accipereieo quod dicerent fe delcdos ab Otdinibus/]uos eo loco amp;nbsp;nu tnero

lt;î9 mero ipic non sgnofcerct,quandoquilt;icm raRaamp; légitima Comitiorum forma lètoa ta non dTetnmmô vcrO delcdi iUi fubor-nati effent, C(»irupti,indudi atque ctiam inftigati à profcfsis R gni hoftjbus , qui moliti étant Ediâi p c ficatoiij abrogatj-onem ciim torius Galbæ, cuius calamitatc deplordbat,pcrnicie amp;nbsp;inreriru.

Se veto pro eo quod Regno indignita ti,ciiiu$ Dei bcnignitatc tam propmquus efletPrinceps,P triæquc vniuctlae faluti debercc oifico, facultatesomnesamp; opes à Dco conceff iS ad extremum vlque fpiritu collaturtim, nec dubitare quin adiutores amp;nbsp;foaos h .bitui us effet plei ofquc e nobi litatc, aliôf-iue vetuftæ huius monarchiæ, quæ tam mifèr jbiliter Si perditè duodeui-ginti ab hinc annjs affliôæ effent conlèrua dæ ftudiofos.

Epifeopns Augtiffodonen-nenftsöc collegae limas ilLs Ordinum i-terùm obtuliffênt,profccuti eo honore qui dcliberctur tanto Principi,petiiflentque vtcasaccipere vellet,amp; qnç in mandatis haberent audire, hoc abnuiffe Prtneipem, qui hmufmodi conuentum non agnofccret pro ordinumcomitii',quæ quidem fi libe rafuiffentamp; légitima obiturus ipfe fuiff'et

fi'rnmo fuo erga Regem amp;nbsp;patri« tfätl quillitaic ftudioÆxpt ratum Gbi tft, per prouin tasóimiflbsfuifrcmangones’pro-xctasjqui delcâorum elcétioncm fnborfia rent, quo' urn ttonniilli fide profiitutaima-nifcfie eflènt præuaricat j,mutafisamp; adül tel ratis manditorom comnlentariis) fatius Si optabilius fibi fore ad vfquetetr® centrfi' detrudi, quam vC fpeâator eflct tarh' cf üeri tariumSt miferabilium tragardiarum quas nemo non aliqaoiudicio prædiius irûpen-dentcsproCptceretJéque propter tantant bom'’numcladem,Regnique hutusvniuef ficxcidium votis omnibus cupere dnello inter præcipuos belli Duces amp;nbsp;audorei dunt3xatdccerni,acfumm« felicitatisjo cohîbiturumjfanguinefuô vicam redime re tam ftrenBeamp; gcrierofge nobilitàtk vtra fumqne partium,ci,îusvirtuteamp; manaquç ri poiTetKbgnum aliqiiod aut ampla (Jifio* ficuti paucisabhinc diebiisoblata effet oc,» cafioihocqnc modopatriamerïptere ex mi' ferrimo feroitutisiugo, quo publicam li-bertatem opprimere nonulli conarentur, confiare fibi tam propinqui amp;nbsp;manifeitï «aufragij aiiAorem non effe Regem fed exitialia corum confi;ja,quibiis hoc v-numcurçeratvtex genuinorum Gallorxj fanguiné

ranguîncprofljroamp; pafsim tcdundantcm crudelem voluptatem caperenc,cuiu$ Icelc ritati confilij Deumimplorant v indittm. Semper in Rege fe coguouiflè clcmentiam tantoPrincipedignam Si finceiumsenta tisftudium, ingeniium quoque alienum à ■quibufnis côfulîonibus 8c ay.aç-airia, déni que Gdeüsamp; perpetup inter ciucsfuoscoi) cordiæ tuend« fumme cupidû eflèt ipftm quz quidem folida eiTet amp;nbsp;præcipua tatio Regi« inaieftatis continendx.

Cui quum refpondiflet Auguftodu» nenGs Epifeopus, fiquidcm dignitaretuf princeps fua nobilitate ôc plcbis audi» re mandata, iuQis 8c Grmis rationibus co« gniturumex aliorum delationc pcGimè, quodtanti Principispace diâum vellet, fibi compertam intcgritatemquæ incon uoeandis Ordinum comitiis eflet adbjbi ta,quibus interfuiflent primär ij eximij re« gni proccres, præditi magno candorc o-ptimo animo, fumma^uc et nfciêtiæ pu* ritateicuius rei luculentior prxbuiG'ent documencum conquirendis expooendiG-que iuGis rationibus quibus llabilis 8c perpétuaRegni pax conßiruip Get, ac priftinus eius (plendor redintegrari. Aç rurûun obUits Principi Ordinum literis

rogaffent fus mandata vellet audire,itc-rum renuifie, atquc inpritlina menteex-puftulationis monitis pcrftttifle. Vcrun« tarnen fi quid haberet Epifcopus quod Regisnomine exponeret.iibenter 8i benigne , vt cupiebant fe auditurum: bic veto refpódiflt Epifcopum.fe aliólquequi adeflènc noq alio nomine cum Principe agere poflc, quàm legatorvmquiabEc-clefiafticis, Nobilitateamp; plebecflent mif-fi : fed tarnen qunm precibus fuis nullutn vidèrent dari locum grato fairem animo excipcret EcdefiaftiCoru amp;officifi cut de milsisanimis fe illi commendaios \ ellenr, honorem,obferuantiam, Sc reueictiam il-luftrifsimo Principi amp;nbsp;fingulari Dei be-neficio regia Gallorum ftirpe oriudode-bitamofferrenüquod quum eodem modo iMommorio,amp; PiftauienG pfæfideter-tij ordinis legato effet faftû maximas Ec-cleftaftico Ordini grattas egiflè Principe, quoquot;: fibi perpetuo charos amp;nbsp;honorâtes fiiiffe diceret, fequein pofterum quoad e-ius pollet fieri illt adiumento amp;nbsp;prsefidio fore,ficüti ctiam nobilitati, paratus opera illis officiaZjue fua impendere, rwn minui quàm plebeüs, quorum fe vicem valde mi-fcrariaffirmabat propter grauilfimaquae

eer-

cerujcihusipforûimpenderêt madatq^ip-pe qui iugularentur ab iis qui Ordiimt» nomen præferrcnt. Qux quum effentdi-^aiàïütato rurfus Principe, dclcâc^dir^

\ ,. L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. .Tlib«

. ..Hac narratione,vt modo conferiptaeft-4^ delelt;âis in terti j Ordinis confeffu ex pli—' eau,gratia illis ab vniuçrfc? coetuefli h^bi-[ t^deçrctumqoe vthæc eadem coqdgna-, ccfltur in,Ordinis ipGus commenucio,, quupi affirmaffentiUi rem, vtgcftacrat-ài fefuiffe commemoratam, atqueipfaPcir^ cipis verba recitata. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-T

J. Sabbathi nono menfis die oblati fuerût ^egi trium ordinum codices à trigintafex, deleâisiduodcnis fcilicctcx que que ordi nç,quod quidé pridietentajât,fed HpXio^ pt^i^rû dicm volnerat ôifferri,ponicitutq;, b,ceBife refponforum, accepitetiarofuppîi^ cutp ilium de fanftiore çonciliolibellum,, quem fibi gratum fuiffe aiebat.

Eodemdie vagatirscft rumor munerc, abdicatos abeo fuiffe t enoncurtiû amp;nbsp;Le-,j mouicenfem, quieciamexcefièrût ex aula. Rogauit prçterea delcftos ne abirent ante t legatorum ad regem N luai rû alios re-», ditum quique difeederet hoc pafto dccla-1 nturosquàmraalè ergafe fièrent

. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. 74

Martis die qui Fcbruarij duodecimos foirquum Ambronum Archiepifcopusamp; Màntenonius nonnuflis aliis Ecclefiafti-corOm amp;nbsp;nt bilitatis deleétis communicaci adiflent tertij Ordinis conuentum, cui tóc præeratBodinus Verómanduorum dele-dus abientcPræfide Si Parifienfibusde-Jedisjdi 'k Ambronéfis inter Ecclefîafti-Cos amp;nbsp;nobilitatc conuenifle, de duodecim cK qOouis Ordine deligendis, qui inter ef'* ftnt codicum decifioni.peteréntque à Rege vt e ’S accip^re vellet amp;nbsp;ratos habere, hortatus eft etiam plcbeios idevt facerent, ficuti antea iam conftkutu fuerat. 111 os no vulgares cœtus nomine gratias Bodinus egit,quod fcdnlà amp;nbsp;ex animo femper inui tïftènt conuentu ad ea quæ Reipub. inter-efle iudicarent.quu plcbeioru potios fuif-fetantcuerterc. lamtametfi quod pctebat iam decretum fuerat, nihilominus pro eo qui cœtui deferebatur honore, permitte-rerit fibi adhuc fpatiu ad deliberandum, ac poftcrodie refponfum illis redditum iri.

Re poft meridiem eademdie in deli-beratjone adduda præfidente Bodino Ve romanduorumdeledo propter Parißen-fium abfentiam, placuit nullos ex tertio Ordine deligcndos, qui de cod ici bus vel iudica-

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

iudicarcnt ipG, vel etiam tudiciö Si con^ fultationi intereßent : qu«d fi quii rcliqui Ordinis eligere conarentur amp;nbsp;nominaré-tur interceflurosefle plcbeios. Etbuin» quidé rei Lcclcliafticis Sc nobilitati no-minatitïi lîgnificandæ Bodino partes mandatz funt.

Mercuriit;. menfis die Bodinus in tertü Ordiniscœtu rurfns rogatiis eft, Vt dtcretum pridie faétü Eccleliaftici« amp;nbsp;Nobilitati fignificarct,qnod qnidem fecit comitatus Prxfide Molinéfi, amp;nbsp;fcx aliis delcciis,ac in atrio quidcm.Ecclc-fiafticoriim Bodiniïs pröximè Laiidn-nenfem Epifcopnm Otdini affidentib* rcliquiscollegis fefinm receptus cft.Ac honorificèapudipfos praefatus lermo-nctn exorfuseft à pronuntiato politico, In publiais negotiis fcilicct mnil peri-culofius cflè qnàrn animi fiu fenfa amp;nbsp;o-piniones femel cóceptas, mordicus re-linerc, fed mutadas effe fenretias amp;ra# lioribiiscófiliis locddandum. Perrexir deinde,Ordinis fui hommes cum rcli-quis duobus pctiifl'cà Rege vt ex vni-uctfo rotins concilii corpore,fumeret certumcx quoqiie ordinc delediorum BuracTum ; parïim confideratè tamçq'

k Î

7S

Tieqbeïatis cxpendcntêsjquorfum eiia-dêr^pt'ffeT hiiinfmödi pbftoIatioJ^äie câwfï.i fni(fct,vt re poftea in délibérarto nem rtHiocata , poft lorigam amp;nbsp;variarin difceprationé, ad exrrcmnm ftaruetet nullds ex fno oïdine éftè deligendös» atqüc orandum Regem,neqiiosaftii* fnej^et indicandis vcl dicendis illia co-dieibns ,qiiippe cùm banc poteftatcrh ndn haberent ip(ï Ordines : qnæ quidé defenho firma ac folidajqua fuis excé'-pftones pcrimerer. Imó ne procurator! quidém rei pnuatæ liccre fubftirucre» multóminus deleólis qui publicam pró uinciam camqueranti pondcris fuftiné fcnr.Quinetiam fi co nee Hum tllis cfl'er) aliquos illorum codicum indices nriml nare,in animo ramen non efTe hoe face rc propter publiciiuris iatfturam amp;vîo lationcm quae fieret in fraudem vniue? fi Galliæ populi,qui quum ad quadrfH^ gentoscirciterdelcöos, qiii Ordinum nomen haberent, redadiis eflet: fi rur-fumad oélodectm , aut viginri fex rcuo carenturilli,nimirum anguftis finibuj circumferibi vniuerfum Gallici nomi-rtis Concilium.lamuerö etfinemo erat in conuetu,qui vel prccibus, vel donis,'

77

•Vel pollicitationibus pollet expugnari, verendom tarnen ne regii fplendoris, tanriqne Principum amp;nbsp;proccrutn con-('ciTus metu amp;nbsp;forniidine pciculfi de gradu rcftaqiic fententia dimouerétut: quo pafto aiunt Ludouicura vndccimu adhibitis dnodeuiginriviris,quos co-mitiorum nomine cóuocabat, dc rebus omnibus proarbitrio ftatuentem iada-re folitum eorum qua:libuiflctipfijau-dores cfl'e Ordines, qua ratione infini'-tam Regibus licentiam pepcrit, vtvur-^arictiamamp; vernacülo fertur proucr-bio.Hocctiam modo perpetuus amp;nbsp;velu t atnbulatorios rédditum iri Ordines,fublata interim légitima Comitio-rum forma. Atque vt demus ciufmodi deledos confiantes amp;nbsp;incorruptos fore maiorctarnen fuflragïoram numero fu peratumiri. Qnod fi maiore efiènt numero illijCum aliis aliquotarcani regii Seniiüspublici boni fiia(bres,iudieiutn nibilominiis efic penes Rcgé, quo prar-ftfntcceflaret vniuerfa fecreti Conctli^ cufiftorûmquc in hoc regno magîfira-tutim amp;nbsp;pracfedorura audoritas,vt ni-hil'inbcrequeant vel fcifccre.Secrctum ver«iHud cocilium poteftafii nihilha-

7«

bcrc vel prifente Regc vel abfetite, quandoquidé iudicandi caulla nó eflet conftitutum, nee quifquam foictarca-niconfilii fenaror, qui aliquod hac in parre munus à Ilt;cgeobtineat,Hïcrcfpó dit Archiepifcopus afHiruros conferen-di non iudicandi tauffa. tanietfi prior poftulatio de iudicio facitndo amp;dicéda fententia agerct.RctiilitBodinus peri-culofiorcm adhuc fore eiufmodicöHo-cutionem vel confuitationem. Siquidc priuatiiurefuiFragiiperpctuö futiiri ef fênt in fecreri,Regis ConciHi arbittió, quod Regis fanè vokintaticirct obtem peraturum-.amp; ramen banc dccretis clan fulamaddicumicijAqditis,amp;c inconiï-lium aduocaxis dekólis,vc in poRerum nulla vniquamfnpqtçilctrçftitntio vel prouocatio.Cxterùm qnod ad tertii Or dinis codicé attineret, vlque adcó pcr-Ipicuum e(Ic'gt;tamqpe fiemis rationibus munirum,nihil ‘vtaddi poiTc vidcrctur. Quumanrem charta non eriibcfcar, h repuKam ferrent,ad ipfius tarticn maie-ftatem fupplicibv« oblaris libellis per-fugiu fempet fort\Verumtamen fi quid in codicis capitibus obfcuriim aut con-rrouerfurn arcano Concilio vidcrçtury ab

79

abeiuS maieftatc atccrfi poflc aliquos dcleétos,qui dubitarioneni incenclt;5;am rcfcrrcnradfuos dtfinientJam amp;nbsp;Rcgi commoda refponfione expÜcanda.Mul tis vlttbcitróqueaHaris argumétisjquu animaduettcrcf Bodihus primi nomi-‘ ifis Archicpifcopos amp;nbsp;Epifcopos qui afpirarentad fccrenihi illud concilium in rationibus quas affe^cbat non acqoi-efcere,dixit prætereadi Ecclcfiafticis fi-xum efl'cc acdeliberatum deleótos aliquos eadc caufa nominareamp; alTunicrc, ncægrè ferrenttertium Ordinem in-terccderc/ibique mandatü hocvtipfis fignificaret.Hïc quum obftupuiflcnt,di xit Archiepifcopus Lugduncnfis EcCle fiafticorum Præfc'sde eo hbi ciim Nobi' litate conuenire.Subiccir Bodinus mul-’ ta habere plebciós de quibus a^erent, atque cxpoftularent etiam contrà alios' Ordincs. Hocvtió iuri tuin diuino, tu humano repugnare,vt iidem iudicei fep fent amp;nbsp;adnerfarinantiquii ptÆtcreà' hoe' eiïe Regni inftituttUn paffim in omni'-bus Chriftiani orbfs imperiis vfurpatn, nc quid duo Ordinis ftatucre poflent cum terciidamno.Adextrcwium Ecclc-^ fiafticos rogauit , vt cade re deintc^o’

dclibcraicnt, ficuti à tertip Ordine fa-£tum fuciat, poftulationcfqnc in con-trariam partem Jam oblatas reuocariamp;, miflas fieri pofie,

Refponditpræfcsrem dcnuoincon fultationcm vocatum iri.

Eodcm die Lugdunéfis Archicpifcö pus, vêtus jBodifii vt quidem infiœrti nartauitjfodalis amp;condifcipulus,na«3;’ ilium in arcc regia confuiuit quid fibi faûo opus foret in co'de quo manè e-gcratnegorio.

Dixit ingenue Bodùius fi quidem, famx Sc exiftimationi fux vellot coniuL turn »cauerct ctiam arque ctiam ne ex côfilio fuo nominarenturdcitâijvci e~ tiamineorum qui nominari forent cæ-tumveniretipfe, propter rationes lam aUatas,aliafqucqnx à Bodino non fiae-runtdiuulgandx-

Eodcm dip quum Nobilitatis conief fiim Bodinusarliiiïcr, comiranribus iis dcquibusdiôtum çft,arquceadlt;m corn mcmoralTèr,Præfe$ nobilitaris dédit il-ii manu«. Mâtenonius aurem cum alüs quibufdam dixirboc iamfixum amp;dc-cretum efle,licct plerifque in illocon-HcntuBodini rationes vidcrefitut plane

8t

ne ncceffariæ.

Vcncris qui fuit mefis dccimus quin tus, quum ab Ecclcfiafticis hoc ipl'utn in delibctationcru adduôtû cHèt, vt fta-tucrenc,an nomtnâdicHcntdçlcâi iu dicandis dcfiniendifque codicibus, te diu mnkûmque agitatanandem eo yc-tum eft,nullos efle noniinâdos, ncc fut-feipiendum ciufmodi codicum iudiciû. Re omnium quns in comitiis propofitae fuilTenc, gtauifßma ad Regem delata, quum præterea fola Nobilitas hoc fua-deret, dixit quidam aulicus, Bodini arbitrio Ordincs verfari, vtquidcm illi nuntiarumeft.Qiiæ quidem caufafuit vt Regis animuû amp;nbsp;vultû minus quàm antca ferenum ac benignum Bodinus fenriretjVt quidem fufpicabatur.

Hoc ipfo dic poft meridiem Archiepif-feopus ViénenfisjRubcmprius, Mcna-gerius prarfcâius ærario ab Ordinibus ad Regem Nauarrhim legati,quum re-diiftcnr, retulerunt feorftmad fingulot Ordinesquidàfc aftum foret. Natra-banticaqueà Câcellariocctctifque Na uarriimagiftratibus amp;miniftris huma-niffimè Sc officiofiflimè fe fuiftccxcc-ptos,occupato intérim Rege, in oppu-

8t

gnan(loamp; tormentis quaticndo Mar« mäda oppido Burdegalæ vicino, à qua tarne oppugnationc dcftitiflct poft Icga torum aduentutniqnû oppidani fe verbis Regi fubmififlent:qui quidem rc-uerfus Agcnamexccptis legatis Sc Or-dinum litcris,audiiftctquicquid Ordi-num nomine legati habebant in man-datisjqujc quidem Archiepifcopus reci rauit.omiffis tarnen afperioribus qui-bufdam vocibus,quæ minirari amp;nbsp;peri-culum ipfi denuntiarc videbantur,quas tarnen incóclaui Archiépifcopus deinde illifignificaflêt. Eaporrö omniain bonam partem acccpifleNauarrium,da ta refponfione admodü Humana amp;be-ncuolcntiæ plena. Et cas quidem admo nitiones in medio coetu Archiépifcopus recitauir.

Lcgatorûporro mandata tria conti nebantpræcipuacapita: primùm gra-tularionem Régi ipfi pro eo dignitatis Aramplitudinis gradu.quem in hoc Rc gnoobtinerctcum officiofa inuitatio-ne ad Comitiaobeunda. Altcrum vtfc ad Regem amp;nbsp;Ordines aggregaret ciui-bus omnibus ad vnam, eandémquc re-ligioncm Cacholicam, Apoftolicam Si

Romanam

Romatiamperduccndis. Tertium erat de publicis incommodis amp;nbsp;calamicati-busquæfeciituræ elfenteo diffidéteab OrdinibuSj quibus omnino cerriim effet ac deliberatiim vitam opcfqj omnes amp;nbsp;facultates conferre ad illam rehgio-nis inter Regis fiibieótos rcconciliatio-* nem faciendam.

j Ea omnia Naiiarrium boni confu hiifle, profufis ctiam lachryrais qiiunl Archiepifcopiim audiret belli xrumnas commemorantem , ac Ordinibus ipfia rcfpondilîê tumlitcris tum etiam amplis mandatis. Litatarum autem infcriptio hxc erat, Dominis meis, Otnatis viris Comitia Blefis babentibus : fubferiptio autemj Vobis dcditiûimus amp;nbsp;officiofif-fimiis amicus Henricus. Earum porro fiimma hxc erat. lt;^od legatos ad nia raittcre dignati efti$,eófque tanta digni täte amp;nbsp;meritis, ampliflimi vih, maxima Vobis gratiam habeo: quos egoquidera kgatos per quam libenter vidi Scaudi-uigt;quemadmodumfummo ftudioamp; ho nore à mc femper cKcipietur, quiequid à. tarn illuftri amp;nbsp;eximio cœtu prodibifj Interca teftatd vobis volo magno mihi dolorielTejquodcoram adefle non po*

84

tui Si reipfadeclarare quàutî mihi fît e-« iufmodi couucntuS, quantäquc mca fit in co vobifcum confcnfio, quod ftude^ tis omncs malisamp; calamicatibus quibus iampridem hoc Rtgnnm confliäatuf finem aliquem imponcrc, atquc vt melius conftituatur apud Regem domina meumrcótis fanifqueconfiliis ac legibus procurare. Verum cnimucto tam fandihuius infticutidc regno contint do inftaurandoque efFedus, mco quidS iudicio in eo pofitus eil, vt fuafionibus veftris acpoftulacis Regis animus ad p» cis ftudium adducatur. Huccuimfiipe dabunt cofiliavefira amp;nbsp;poflulationcs, non difficile etitjquere lis vefiris amp;ad-monitionibus profpiccte,cäfquc ad öp-tatum finem amp;nbsp;euentum pcrduccrcgt;at-que hoc pado dcliberationum confi-liorumquc veftrorum frudum percipe-te atqiic etiam ad poftcritatcm rranfmit tcre.Quod fiquorundam opera amp;nbsp;ar-tibusfquibusmodd priuatis affedibus amp;commodisobfcquetur amp;nbsp;infcruianc fusquc deque eft Galhæintetitus) pa-cem iifque adeo ncceiTariam è manious Vobis excuti finatis, multum vercor n« vefira meaque ac mulcotum qui in hoc

Regn»

»5

Regftô funt viri boni, vota inania fin? ac irrita, vanxquc fpes omncs dehifco comiriisconcepts,vt non tantum fru-élu ex tanti conuentus cxpcélanonc o-blato friifttetur vniucrfum hoc Regnû, verum etiam deteriote fiat conditionei fi modo in gfadu fuo perftarc queat. QuocirCa,vos ampliffimi viri omnibus {)recibùs oro amp;nbsp;obfecro,vclitis in confi-ium amp;nbsp;deliberationem rciiocare hoc Caput vnde pendent rcliqua omnia, prç cipuè veto confolatio ilia amp;nbsp;tranquilli-tas tantoperc exoptata„qua vna conti-neri videtur Rcgni (àlus,idque cô ma-gîs qudd huiufmodi in reb’ bis peccaie non licet. Ac ego quidem agnofeo, non meatantùm commodaamp; vtilitatcs,fi-cuti amp;nbsp;ceterorum ciuium cum publicis edè coniunftas, fed criam cum cfle me, cuius maximè,fecundùm Regem amp;nbsp;do niinum,mcum,amp; ipfins fratrem maxime interfit Regni huius incolumitas Sc refiitutio.Proinde noliredubitare,quin perpetuo fim paratus ex animo vobifeû agereamp;curarequidqûid ad cius falu-temamp;rranquillitatem pcrtincre vidc-bitur,opèfquc omncs rncas df fàculta-Ks Dci benignitace mihi tcibutas,adcq

^6

que vitam ipfam impendere,non minus qüàm eiinftis vobis gcneratimgra tificari amp;nbsp;inferuirc, ac priuatim vnum-quenque veftium officiis omnibus dc-meieri. Quod fupereft quia familiarius amp;niagis Kanà.Ki'snoveximiis veftrisde-ledis expofui quid pctam à vobis con-ccdiamp; admitti ,fincm faciam adhibitis ad Deum prccibus, venerandi Domini vt vosfanda fua gratia amp;nbsp;Spiritu af-flare velit amp;.illuminare.Cætcrùmvaldè ampla funt Regis Nauartii mandata. Si quidcm cxorfiisà gratiarum aftione et ga. Ordinesj qui primarios c fuis ad ip-fum legatintjîaudat quidé ipfotum ftu-dium amp;egregium in Rcgni huias inco Jumitate amp;nbsp;pace continenda voluntaré, veruntamen mctuit ne ilia de tolleran-do vnius tantùm rcligionis Romans cultu Rogi oblata poRulatio , non far tis ßt accommodata adquictem il lara tantopere cxpetitam via , non magi» quàm turbis amp;nbsp;moribus componcndis» qui fupçrioiibus eô funt détériorés fur tuti, qiiqd præclufus eritomnjsad paci ficationem adirus ,^'r maxime vtriquo hoc velint amp;nbsp;cupianr : obftruôba præfer-tim cumn)axiiuaamp; publica pernicieia pofte-

pofterum cuiuis compofitionivia,vbi hoe in dubium vocatur amp;nbsp;ferió con-tenditur Regis fidem pro fuo amp;nbsp;publico ftatu retinendo obligari non poruif-fe. Quocirca Regem Nauarræ vehementer etiarn arque etiam ab ürdini-bus perere, amp;nbsp;per Deum obteftari, pro coquodRcgiamp; patriædebent oftîcio, feham amp;nbsp;attentam cogirationem huius rcifulcipiant, tciinquam.fi qua alias vnquani in confultationem venir ,ma-xiniæ amp;nbsp;periculolilhmæ. Bogar etiam expendant non tantum quid vclintaut cupiant ipfi j fed quid ferre queat mife-rum hoc Regnum,quid etiam fieri pof-fitjinftar ægroti qui de valetudinc reçu peranda folicitus non fumit quod iu-cundum eft amp;nbsp;airidct palato, immö verb quod infuaue eft amp;nbsp;accrbum,morbo nimitufn profligandoconucniemius.

Quod fi Catbolicis, qui religionis fuat cultu placide amp;nbsp;citra offenfione fruuntur, ßomachum mouent religiofi qui bus fuam plane conantu reripcre,eamquc toties amp;nbsp;tarn longo tempore concelTim amp;petmifla cuperè letiö fectim reputent Ordines, va-nosfuifleamp;irritos deea profliganda co-natus in Gallia, Ânglia,Pannonia,boe mia, • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^Dania,

Dama,Scotia,Suctia, Hcluetia, Germania, vbi locu amp;nbsp;fcde habetfixam, Regiam que maieftatem de tiliuscuitu in Polonia tuendonullaquc mutationc facienda public! motus motus vitandi caufa, iureiurä do etiam interpofito fidem dedifTc.

Nec morentur quod haerctica habetur èufmodireligio.Hocenim vt ita habere demus, quod fecus eft, eiufmodi tarnen conucntutollinec debere nec poflcjve-tum generali Synodo auditis iis quorum res agitur.

Qjjod autem à nonullis ditionis fuæ Bearniæ vndc Catholicæ religionis cultus à matre fua profligatus effet, exemplum af ferrctur,habere in animo Nauarrium Regem iamque cæpiffe earn reftituere.

Quocircaiterum tertiumque orare amp;nbsp;amp;nbsp;obfecrarc Nauarrium vt ferio hoc apud fe’cogitent.atquein conßlium delibera-tionémque rcuocent.

Quod autem petunt à Rege Nauarro OrdincSjVtconßlia virefque mas cum Re ge amp;nbsp;comitiis ipfis coniungat, arbitrari Nauarrum omniafibi cum ipGs naturalia Sc publica vincula Stiuraintercederc, nec quiequam optatius habere quam vtilli ob tépetetamp;demUsifümè inferuiitifummo ft

8s»

bi honor! amp;nbsp;fclicitati cfle tam propinquam vt cum ipfo habet kognationis affini-tatis necefsitudinem, agnofeere etiain tot tantifquc quæ ab ipfius maieftate accepit hononbus amp;nbsp;beneficits ita cfTeobftriftum ▼t adtâ arétam coniunélionê nihil pofsit accedere vel dcfidcrari ,quod fi demifsis fuis officiis obfequiifque augcri queat,mo disomn busclaboraturum.

f Q^od aJtem priuatim ab eo petunt cf-ficiatvtvnica tantiirovigcat Religio Ca-tholica Romana,amp; quam nunc profitetur abiiciat,folere Deum prccari, prcccfque (oasinhuiufmodicoetii nnnciterarc, vt fi queadmodii credit refta eft Si orthodox* fua rcligiojinea magisac magis confirme turtfin contra cam qua? pia eft ac (alutaris patefaciat.vt eius fpiritu illuminatus earn fequaturdn eaquead viti exitii vfquc per* Feueret,Bc difeufsis mentis erroribus vires animi'imque amp;nbsp;facultaiem tribuat eius ex hocGallir K egno atque adeo vniuerfo or be exterminandx.

Adiecit Viennenfis Archiepifeopus quummimftroriim confilio Si opera cx-panélafiiiiret harCclaufiila, Nauarrij votfl rate amp;nbsp;iuflii fiiifte additom.

e Ad cxtremunipetcre à Concilie vt ref

in

90

ponGonem hsnc Riamboni confulat: vcriî tarnen fi luculcntiorem defidcrct, deprec» fi ne inique ferai fi in negotio tanti pon-deris amp;nbsp;momenti ampliuscogitare vclit 8c confnltarcjcxpeäata fententia Religiofo-rum amp;nbsp;Catholieorum fxdcratorum qu« prope diem Regis iuflTu Montaibani funt congrefTuri. Jntercahoc fibt perfuadere poffc Comitioriim Ordines Regem Na~ uarrnm ammo efle pacis ftudiofifsimo co rùmqucomniû quç verè pertinebûtad di-uinum cuîtum, R egis obfequium, Regniq; tranquillitatem 8i c('ncordiam,etiamfi bac de caufa volûtarium fubeundum fit exiliû,' proque K egiçmaieftatis dignitate amp;nbsp;exi-» ftimatione extra Regni fines morsoppctc-da.qoodqti dem alacriteramp; cupide corn» liis non paucis eodem modo affeôis fit fa éluTus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!

omnia qunm ab Arcbiepifcopcx leftaenentamp; narrata,dixiteadem fe Régi expofTuifie.qui iuflerit ilia àfcinhoccretd fignificari, vt intelligercnt alia tpixdara quæ ad ipfius maieftatem pcrtinCtent.

Subnarrationis buius exitum aduenie D. Benezonius à nobilirate miflits , qui cœtum moncrctjOrdinis fui homines po-ftridie aliquot fuorum dcleâuros,qui cum £cclc-

9*

Ecclefiîfticisconferrcnt quid faftóopds foret audito RcgisNauarri refponfo.

Qnç quum aâaeHenr, terti) Ordinis Prçfes nomine cooceßus gracias egit lega tis pro egrcgio,qiiod ccerui præftiierâtof ficio^ honorc;dicfciiein polferum diem tonfi io capiendo fuit conlHtuta.

Sabbathi mane qui fuit decimosfextiij tnenfis dies,in tertii Ordinis conucntu dû exfpcéiatur Prælidis adûcntus, placuito-randum eflc Regem vt rcüocarct manda, la iàm data amp;nbsp;obfignata de pecunia* nobi-Irtati s deledis fam conftittita, qui fumptus à fe faftos volebant à plebeiis repeter« ftatuerct etiam dùm exfpeftatur Codicû dccifio vtipfius numi ab ærariiquæftori-bus çftimarentur eo prctio qui iam vfu rc-ceptus eflct per totanh Galliam,vtque de-leftis gratis tribuerentur mandata. Quod vtrunquefuit denegatum. QuumPræfes veni(Tet,iUa de Nauarrij Régis ncgotio di-fceptatio fuit agitata,amp; ex plurtmorû fen-tentia conlbtutnm, non effe déco conful-tandumvel aliisvllis rebus quæ pofthac mciderent, propterca quod deleâi munc-refuodefonfti nihil iam poteflatis habe-fétoblatiscodicibus. Qiiod vt Ecclcfiafti cisamp; Nobilîtatt fignificaretur tresfuerût

deledt. Hoc die Veronianduus deleöus morbo impedii’ ccetiii interefl'e nó potuit.

Die I unæ duodcuigefimonicnfis.trcs illi de quibiis modo diótum eft,delelt;âi re-nuntiarunt Conucntui quidcgiircnt cum aliis dcltdis dc refponfo Rcgis Nauariij. qtiosaicbant idcmcepiileo nfilium.quod quiJem placiiit Regi fignificari. Protinus autem Archiepilcopiis Vicnncnfis amp;nbsp;Ru bempriiis trium Ordiniim delcdi, eœtui rcnuntiarnnt pcterc ab ipfis Regt Nauar-riomvt antcquam dimitteietur cóuentui deprecatorcs ede vcllent apud Hifpanum Regem pro regno fuo quod inique dcti-ncret reftituendo, qu'd quidcm ipfbs fu-gt; gerat in legationc fua cxponenda Hoc 8i gotius tcrtii Ordinis dcleftus recitauit in confeflu.vtquc cum Ecfltliafticorûamp; no-r bilitatis-delcftis rctulifltnf RcgipræcunW veibis A rchicpifcopo Lugdunenfi, qui ctiam miffu nc amp;nbsp;commcaiii pctiiflet omnium nomme. Refpondiflc autcipfius mä ieftateminitiumfc falt;ftuium legédi codices fibi traditos.atque 1 prima pomeridia-ni ad tertiam vfque in eo fore al bdou. In-tercacupere deledi ad finrm vfqucper-manerent certi aliquid amp;nbsp;cóftituti ad prö-uinciasfuasrelaturi.Iamucro amp;nbsp;fumptuo-fa

.9?

fa ne longitJ^omniü deledorû rnora pro-uincialibuigrauis eßet fumptuofa, faiit fibiiforefic^ HnguUs Ordinibus vous du taxatintcreßctcodkü dctinittoni, ex qui) intelligerct Gngulorumcapicum rationes amp;nbsp;momenta : amp;nbsp;jilts quidcm nominatitj liberum cætcris fore ad luos reuerti. Hac refponfioneaudita quumabiiflent Eccle-fiafticoru amp;nbsp;Nobilitatis delcdi,Bigotius cbtulit fupplicem illii libcllum de pretio illoamp;æftimationc cóftitutaamp;numis ponendis, quem Rexlt;?anceliariotradidit leg^ndum.

ReperBigottumnuntiatarifum cfto-randnm elTe Regem vt omnibus præcisè terti j O rdinis deleâis commeatum daret, deprccandum etiam ne qui ex fuorum nu-, mero adeflcnt codicil debnitioni, vel ftrii-tentije dicendç vel rationes ipforum expo-ncndicauflâ: prætereanequosaliorû Or-dinum delcélos in hunc fine admitteret,amp; tarnen çodicesipfos quàm celcfpimc qood cômodûcflèt expediret. Ac praefes quidê Hemardus finguliqucexqnaque prouin-cianonainatifoerunt, qui hoc xe/ponfuni perferrent. Caunimetiamfuit ab hoc di« dcinceps nemodeleftus quicquam facerc poflet aut poftulare Otdinum deleft! nomine-

.9;4

Martîs die qui incidit in bacchanalia In vndeuigefimû mcnfis diem Regis iuffii ConuocatuSfuittertii Ordinisectus,au-diendi caufla Momilkrn, qui Regis no-tnineexpofuit cupereipfiustnaieftate cö-dices definire, poftiidicquc vt promiferat ineoocciipaturriiri. Ac neinfruâuofum effet dekôtorû irér.rogauit ne difcederent abfqùe Venia hom’hatim impetrata.

Quum (ecefsiffet Moruillerius placuit ratamamp; firtnä fore deliberationem pri-dic habitant!,ac delcSi futrunt duodecim qui hoc fignificarent Regi, comrneatiitn-quetertij Ordinis hbminfc vehementer amp;nbsp;obnixè flagitaient multisde caufis qiiaÄ Hemardu'Ä Prifes 3ttulir,deprecarentür-quecius mheftat'etti riequosdeleóhós no-minarent dccidedis todicibus ,ómnïa ve-rb permitreret eiifs arbitrio amp;nbsp;prudéntiaé, vt in confi ium SfdhibetCt qui idonci|Vi-gt; deréntur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;'

Dixit Rex pôftridië ferefpónfumillis daturum à meridie,grauîter autem ptccaf-fequi iniuffu fùodifcèfferat deiefti, qitod illismagrtö fortafsis efset in fiiiS' prouiti-ciisconftaturum.

Mercurii die viccfimomenïis prædb ftierunt in balilica ad Regis cótlanc ref rd

95

oi Oidtnisdeleótiivelcertè eorum plc-rique.Ibi Rex,ciH aderanc Regina mater, Regina qnoqueconinnx, Cardinales Bo.rbonius,Guiiianus,AEftélis, Du ces Guifîns,Menius,amp; Niiiernenfiscû ajiis pfoceribiis.teCppnfurns ad poftula ta pricbe à delcdtis ipßs oblara de impe-trando cornmcatii,dixit in animo fibi ef fe dccidere codices fibi oblaros.accupe IC ex fuppÜci libcllo bbi alias omnium dcleâorum nomine obiato,vtipfornm aliquot interelîènt illi codicnm defini-tionijà quibus nimirum intelligerct rationes,qiiibiis addiicii articulos illos in fujs codicibuscOniigna(lcnt,quod licet obferuatiim non fuidet in Comitiis Re giim maiorum fuornm memoria amp;nbsp;au (äorir ite habitis, veile tarnen boc ipfis grattbcari. lamueroquia nondum re-dierant legati ad MarefcallumiDanpil-z hum mifh , quos uifletat Danniiliojipli aliifquc eins alTeclis hdc publica y.t i)q-. cede foret,cauerc,hgt;9!dbmdjietad ^e-i gis fidem amp;nbsp;obfeqiHunji,ßcccne fottaf-fis fore fiderhiljqni dawm.reipfa ptaçibx. te;prætereaqpQj)iam mtrnquatuQt au|. quinque dies ventutus 'erat Piinccps Mompéferius ,:amp;ôiCtaiÇ; allaturus

0

ulla,in quitus cgeret ipforum confilio 5cprudenria:quôJ fi Dei permifTu Regnum hoc in nouos tumultusrecidcret, necefi'ario ineundas fore rationes , quitus fuccurreretur; cxploratum fit habere opemamp;fubfidiûquod Regibus fuis maioribus tulidet nobilitas, promptu fore amp;: pararum,confidcrectiam Eccle-’ fiaôticos amp;nbsp;picbeios non defururos oŸli cio quod femper præftitiirenr, decretu fjbicx Rcgii patrimonii vel dominii ve ftigalibus 8c reditu in perpetuum ven-dercadtriginta argenti pondo myria-das,quod qnidem cnperet fieri ex delc-élorum quos ca de cauffîi conuenire iu-‘ beret,confilio amp;nbsp;fcntènriazquodfi pu ta retprouinciisontfri foreillam paucorû lt;iietum moram,liberôe(re fex vel duo-decim ex quoqUb ordiné defignare,qur vrtiUetfi Concilii perfonam gererentz

louis di^ quîmenfis fuit ai, rurtus in Vnùmcoadi funt fi orlîm très Ordi-nes idclibcrarüri de ilia Regis propofi-troné,in qua inerànt quatuor capitaipri-ihüfn,petmanerent adeodienm vftjue deeifionem: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nominarentè /uis

allquos illi definitioni interfuturos: ter riurndc ope fiibminiftranda: quartum

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;97

de confilio dando quod artinct ad Do mtnii alicnationcm. Quibus omnibus à tertio ordinc agitatis amp;nbsp;expenfis placnit non confcntienduin illi regii dominii in perpetuum venditioni,Hue intblidu, iiuealiquaexpartc hoc ficrer, non mar gisquàm vtcodicum dccifioni intcref-ient aliqui delefti, nihil etiam offerendum flagitâre Rege auxiliumin rerum fuarum difficultatc amp;nbsp;penuria : verunta men corum qui ab Ordinibus amp;nbsp;Reg*' ad Marefcallum Danuillium amp;nbsp;Nauar*-rum Regem eficnt Icgati reditum cx-pedatum iri,hócqucdecrctum Ecclcha fticis amp;nbsp;nobilitati priiis renuntiarum, Rcgi poftca à certis quibufdam ex qua-que prouincia deledis ßgnißcandum elle.

Die Veneris Februarii vicefimo fc-cundoideledi communicatocum Eccle ßaflicis amp;nobiliratc confilio refponfio nem adRcgcm,ccnfiierunt diffetédam, admoniri nccelTarinm pcnirusclle illam dominii in perpetuum alienationc fal-tem pro triginta illis numorum myria-dibus.Dum hocconfultatur inrerucnit aulicus quidam nobilis à RcgemilTus, qui fignificauit Hemarto praefidi in era

- n

68

Äinum reiicicndam cfle illam Hclibera-tionem,qiiódRex Qobjlem qiicndatn miitereadcœtumftatuiiret.Vndc fadit tll vt intcrrupta cqnfultationc magnus Bxiftercc in toto coctu ftiepitus amp;nbsp;ob murmuratiojquafipræfes illc amp;Bigocus Rcgtus in Scnatu Kothomagcnß aduo catus,fubornati forent amp;córrupti. Et re veiaHemartus Pratfes inSenatu Bur-degalcnfi amp;nbsp;ciuitatis præfediis, pridie eins diet ftipendiorum quibus Rcgia minus inieàafueratfolutioncm inipe-» tauit anjraamquc mille ducentorum ar gcnti pondo penfionem, quodquidcm protinusfuitdiuulgatiim.Summifitctia Ritieriiimcolicgam Aquitaniædclcdü qui percontaretiir an Conxitia aflcnci-npoflent illi dominiiquæ in perpctiiû ■ßeret alicnationi. Similiter à Bigotio miflus cftfummus Lemouicumprsfc-dus intimus amicus nomine Sy luius, qui hoc idem à Bodino cxquircrct. Re-, fpondit ilie tritam hanc eße vulgo opi-niopcm, Regem nihilaUudclTcquam dominii illius vfuariiim, ac modo fup* peditarenturquæ Regius fplendorre-quirebat,amp; ipfius magißratibus foluerS tur honoraria ftipeiidia,quodfiipcrerat

Ill pübîlcos vfus eflè rcfernahtJnnl ; p9» f HÜ vcró ipfîiis eflcjdominii fundumiSt proprietärem,ncG dubitandiirti quin cô fendre poflint dôledfi pcrpetila illi dd-minii alienationi,modo propriû amp;nbsp;fpe-ciale huiufee rei madacum à prouinciia àccepcrinr, allas non liccre. VeruntâmS tr hoc vcHnt prouJnciæ , pnblici tarnen boni cauiTa noelTe faciendum ; fieenim populum amp;vniilcrfain pofteritatem lédo ruendoquci Régi amp;nbsp;Rcgnoobftri* ftum irijfeneftram ctiarti àperiri infint-tis tribntis cx-aftionibtis , nildato Régi amp;:dcftituroiis qu.r Valerent ad fôiten-dum rcgiîE dignitatis fplendorem., M ni to minus abOrdinibus dcbctc fier i moi tis abfenribusamp;dimifiis,quum prîcfer-tim nullum haberenthuiufet reimandatum, nu'llâttique pötcftatc’txiflimnr« non poterarVeronvandutis illcdclecluà dominii Rcgii ieges Præfidi ilH Sc Ad'-«ocato Regio elle incognitas, Tantùm odorari vclle an illi probareturctufmo dialienaticsqui aliqliam integtitafis Sc exiftinidtioné apiid bfdinws efietconfccutuS:delride quia fufpitio ef-tat multos eins fenferitia ab co conlî-liodeicftum iri. km vtablegareturi c€i n 1

uentu.vbitratut Bodinus,à Bigoti’o vel aha qiiibufdam admonitum elle Regé nunquam ilium perpétua: illi alicnatio 04 alienfurum ,quod vt anteuerterctur optimum fore li Rex teftatum faccret, male erga fuam maieftaté afFctäum'ef fl Bodinuni ; amp;nbsp;fane hoc ipfo die poll meridiem Rex accitisaliquot trium Or diniim deletflis , lignificauit quâtopete fuccenfetet quibufdam deleólis qui có-fcntire nollent dominii alienationi, nec ahter exiftitnarc quàm hoc à malciio-Icntia animoque hbi infefto proficifei. .1 Bigofius^qui antca videtat Bodinutn Regium ptocuratofem in generaliaqua ïum fy,luarùmquc regiarum Neulln» cmeodatione , à quo ctiam nocat in ius arccflitos multos regionis proceres.qui renerent regias fyluas optimófquc Sc fruóluofilfimos dominii fbndos, ma-gnoperc à deleélis contendebat illana donwrrii in perpetuum alienationcm fie rijquöd fpcraret totius prouinciæcauf» fâ magnum fe quæftumeirc fatäurum, vt nihil dicam de remuncratione quam priuarim à nonnùllisexpeôlaret,qua de caulTa Bodinum crebrius appellate vegere non definebat.

loi

Sabbathi qui fuit viccfimustcrtius Februatii dies. Regis iuflu in tettii ordi nis confcfliimqui in ilium diem reie-€lus fuerat,interfuit Belcucrius,ac dein tegro expofuit Regis de alienando in fierpctuuin dominio,conillium amp;vo-nntstem, ad quam deceretciues ipfiu» quanuisex Rcgni legibus dominium facrofandum eflet amp;nbsp;alienationi minimè obnoxium, ciufmo di tarnen legibus locum nullum ede fi grauior aliquavrgeret nccefsitas qualis trat in præfentia.qiMim populi falus Ro giæque maieftatis dignitas ageretur, ex Lege duodccim tabularum,^4/«#£flp»/f ßtprema Ltx e/îfl.dextréque populanter interpretandas teges illas de publico da tu continendo,nedum ttahendas in e-ius perniciem.idque eó magis quod fa tiuserat vcnderedoininii partem rcli-3uæteruandæ caiifla.quàm nihil vendé o omnia in prædam cxponcre,ac eiuf-modi venditionem conferuationem do minii appellandam potins quàm alien* tionem.Quæ qnum ira effent, eiufmodi alienationi confenfum effe præbendun* tertio ordini,vel alias belli quod infta-bat gerédi ncioacs facultates ipfiu«

löi ftîaieftati fubmiftiftrandàS.

Refpondit piæfes Hemardus cœtrts nomincjboni confnlendas eflè rationes# quibus addnfti recufalîcnt efiifmodi a-lienationi a/îcntiri. Eas aurcm eflè hu-“ infmodi: Primùmdeledos ipfos nullu huiuftnodi confenfus prxbendi mand» tum à fuis prouinciis habere, quod ne-ccflàriumomnino foret. Lege primaria qua tanquam fundamentoB cgni huiu9 ftatus niteretHr,eiufinodi alienationc interdiciamp;vetari:Regis dominium erte veluti dotalem vxoris fundufn que ma-ritus non poflic alienate, nee Ecelefia-“ ftici dominii tarn præcipunm 8c inuio-* labile ius eflè quàm Regii, ptoptérea quod illudcx fanélis conftitutionibus ccrtis decaufis potcratalienarLcertis ri tibus amp;nbsp;iuftis folennibus obfeïuatis, inf Regisautcm dominio nihil rale pofle incidcre, qnod eins alienationem per-* mitrerctadhibiris ctiam iuftis (olcnni-bus:dominium Rcgium colnmnam ef-^ {è,quæ Regiu diadema fuftifiefct, tjuaê proindc fu Icicnda poti us c flet iSe'co rro-* boranda,quàm labefadtanda 8c diucl-* Ieda; alienato dominio R cgi ctipi fplc-« durisfiii tuendi faeultatem,aecnon do-tes,

lOj

tc«, donariones propter nuptias, peen» lia quoque Hduciaria, quae appanagia vulgô dicuntur,conftitucndi: inaudita çfle huiufmodi perpetuam, amp;nbsp;abfque redhibitione venditionem , quac Ordi-nibus infamix notam apudpoftctos effet inuflura, idque vel maxime quod numquâ hoç ancea vfurpatum foret,licet in grauiore muko difcriminc quàm mine refp. verfaretur.imrao ne Régis quidê Ioannis ætate: noneâcffc rcrum difficultatem amp;c qux ciufmodi

' alienationem flagitaret : aliunde Regi fuppetere adminiftrandi belli faculta-tem ,quum prxfertira à plèbe exigeret vicies centena argenti millia, accederet prætcrca Ecclefiafticorum fiibfidium» annuis pecuniæ veôtigalibus, amp;nbsp;hono-rariis magiftratiium prxmiis manu in-ieda,adde procurationesamp; prxfcéku-ras nouiflîmè ab ipfo inftitutas, cuiuf-modieflentfatis cotyliftx,tributorum/ feribx :alicnato dominio necefle fore Regii (plédoris fouédicaufatantundé fiibftituere, quantum eiîct dcrtaélum, quod quidp torum onus in miferos plç-beiosfolos rc cafiirum eflèt.notiin a-, liosdiiosOpdiues^qui proinde faeilè

Î04

cirentafTenfun. Qui bus rarionibusira explicarisjdixit nihilominus Præfcs Be leiieriojdeeoquod propofuiflct delibc racurum elle cœrutn, vt faéliim tft, quû Beleuerius feceffilTet. Hîc verb conftitii turn fuit attingendiim non eile Regis dominium,quod firam grauia forent, amp;nbsp;necenario ipfius negotia, liccrc ad v-fum fuum transferre dimidiatam parte annuorum pecuniae veóligaliumquac in Galliaeciuitatibus.amp;mcrcatornm focie tafibus effent conftituta,demptis ramen iis quae viduis amp;nbsp;pupillis deberetur; pof fe eriara mucuam peciiniam fumcre ab xrariis qiiæftoribus, aliifque qui regiorum veÂigalium fruâ-um cum ipfo par tirentur : denique dominii Ecclefiafti-ci tantum vendcrc,quantum expediter. Quodpoftremum dccrcmm vt Rcgi fi-gnificareturdcleétus fuit PræfesHemar tus, qui iniquiffimè ferebar eiufmodi confenfum à fe non potuiffe obtineri, quod idem Régi grauiffimû eratamp; mo le fti flî mu m.

Martis die Februarii 16. tertius Or-do conuenitpoft prandium excepturus Epifeopum Puteanum, Rupefortium, Sc Tolæû reuerfos ex fua ad Marcfcallu

Damuil-

IOS

uillium legatione, cuius hxc erat fum-ina,MarefcalIo Damuillio quum Môf-peiTuli ciTet oblatas à fc fuiiTc Httcras ab Otdinibus fcripras, verbis etiamexpli-cata quæ in tnandatis habcrét.quæ qui-dem in bonam partem accepilTet ille, multis in oontrariam partem rationib’ adduétis,quibus vellet permotos Ordi ncs ftuderet poriùs alendac paci, quàm cxcitandis in Regno difeordiis amp;nbsp;tu-multibus vnde vixdum emerfcrat,licu-ti pluribus hoc expoficu eft mandatis dc literis ab ipiotraditis. Verùm’hîcnota re oportet Proteftàtes amp;nbsp;Catholicos fœ deratos,acne Marefcallu quidé ipfnm voluid'e occultas amp;nbsp;atcanas fibi efle lite ras illas,mandata amp;nbsp;fiduciariam epiflo-lâjfed omnia pubhcc didafuill'e ac reci tata.

Exemfflarlirterarnm Marejcallh adOrdines'Bleßs conuocatos.

inferiptio ita habebat,JDowj«gt;Jw wett exmtu viris conentm, a/ui iam Blefii ht^e-ötrpropterea quod Marefcallus, Protc ftantcs,amp; Catholic! fœderati, fimul e-tiam Regis Nauatri 8c Principis Con-

o

io5 dii Icgatijde nullitatc proteftati fnc-rantaducrius Oidines vel Conuctiim illum larri inde à Septembti méfe 1576. uiillaad Regem proreftanonis formula,cui ijuideni icfpondit lilexS.Oclobr. iiifcqnentis.

Summi honoris amp;nbsp;beneficij loco duxï aniplifsiuii viri,qciod per legatos D.Pute-anü,Rupeforitum,amp; Polsumad memif-fosconnenens veftc' fignifitauitvoluntaté {uam amp;confilium de iisqiiæ iafn iftic tra-«äanturnegoriis, quod mihi quidem Ca-tholico in ea familia nato, qiiæ primorum Chriftianorum nomen fibi vindicauit,at-qne in fmâi hicrchgionecducatq amp;nbsp;di-gnitatibosomato, valdc placuic Si adhuc probatnr, vt eius confequendi gracia vita in facrificiû libenter fim obticurus, quaii-doquidem iuftiore de caula fieri nô poflèt. Verumtamencogitâti mihiquæ iam furiç pra:terita,amp; præfentcm rernm ftariim , vi-fumeft pi o officio,quumfim huius Regni Officialis,vcrufqiie amp;nbsp;naiuraliseiusconfi-liàrius,vobis planum facerc per eaqua: vc ftris Icgatis à me font tradita mandata «J'wa'laipcnitusefTc confiliorum vcftro-rum effeftû, ob oculos etiam ponere quod ponderandum eft amp;nbsp;cohquoqucndum ante-

1Ó7

tequäiTi nosconiiciamus in eas calamitatea amp;nbsp;aerumnaSiquibus vfquc adco dcbilitaiïf fumus amp;nbsp;prorfus eóft di vnde e iï videba muremcififTc tu pacificatorii edidibenf-fipio.tum etiam piis amp;nbsp;fàliitaribus c]uæ Rc ^i poHhac darctur confiliis-.quæ pcruclim avobisferiöexpcndijcaquc quæ cum de ïedis veftris coram fumlocutus. Hocc-tiamfcitoteeafidclis amp;c egregij erga Regem amp;nbsp;Kegnumipfum animi documenta à me amp;nbsp;mets fuifle édita , vt me non finant à fid» amp;nbsp;cordati ciuis officio diieedere, quippequieafempet fpedarim quæad mi fcriamp; afflidi huius regniotinmamp; trâqoil litatem s idebantiir pertinere.à qu 'modis omnibus aiicrierc nos dccet grauiorem impetüôc extremam concuffionem,præ-fertim ita atrrito amp;nbsp;cxhmHo vi præter nu-dam,(uperficiem nihil fere fiipcrlit.Quod iterum etiam atqucemm vos togo attenté cogitetiscerto pcrluali oprs omnes meas amp;nbsp;faculiates à Deo concédas ad hune fine potifsimum me efle collaturum,ficuti pki-vcrtri, de qutxum induftria amp;nbsp;voliintate qiium nihil dubitem ofGciolifsimè vobilt; mecommendabs, Dcinnquc prccabor,am plifsirtii viri,vt cum profpera valetudine vi

o 2

io8 tacquoquediuturnitatcm vobis largiatur. Monfpeflulo y.Ftbruarij 1577: in fubfcri-ptiope.

Vobis plané addiâusamp;officiofus amicus tienncM MtmmorAnatu.

JïCanâata J^areßalli le-gatïs tradita.

luftifsimam habet caufam Marefcallus cur maximastoto pcâorcgratias agatam plifsimis viris hiiius conucntijs,pro eo quo ab ipfisafficitur honore, eaque quam de îpfo habit opinionc, dlt;tm,vt cômemorât, agnofcunt ortû eflcea'ltirpc, quæ tulit to-tâqueinGgncs virosjPrincipifuo patriae fidos ac denotns, q ii magnisamp; amplifst-mismnneribiisacdignitatibus ornati amp;nbsp;de fumâi*. ïatis fupérquc dcc'ararunt qoanto ergaPrincipcm fuum officio amp;nbsp;obfcruan-tia,quanta etiam public» vtilitatis cura tt-nerentur.

In illis porrb fi perpetuo Ttguit cgregia alla volûti’, quæpubhcaetiam documenta præbcrctjD. Marefcallus,qui paternam ib lam cducationem reftâmquc inftitutioné Dei bcncficio ita adhuc rcfcrt, vt ab officio nolit difccdcrç,paratus eft totisvi ribus tnaio-

109

maiorumfuorum vcftigia confcftari, mal létquclitccmhanc nunqtia alpcxiflcqvàm amittere illuftrcmhanc amp;nbsp;florentem, cxi-ftimationcm Mon.morancianæ familie iâ phdem partam.vndeiranariiseft vtà prx claroillorum animo amp;nbsp;fide nequaquâ dc-fcifcat.Iamfiantcadis feciilis alia? fiieröt occafioncstemi'orumnegotiorûmque, in quibus pro Regni hnius dignttatc ampli-ficanda vcrfati lent maiorcs, qoàm hodic finljCredcndum efl famtn enndcm omnibus propofitnm fuifle fincmamp;fcopum, la boréfqneipforiim officia ad Regni hu-ius fplcndorem felicir némqxie fpeâafle.

Cogitandum iraqnc conafiisomnes no ftrosSc contetiones.ad huncfincm foiùm dirigédas, rt quüquis patriæ faluti tôtû le voucrc non findet, indigriüs eft ciàs vfora, amp;vllisb nortbns. ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

VtdetMarefcàlluSjiâ^iTC antca unimad nerti't perfpexif grauifiWia quibus op-prefsi fii’mos ma’a, quæ quidf m inagnOm illud 8i florcntifsimum Gal'onimnqtnen antcainùiftumamp; vniticrfooTbifqrmtda-bilc pcnè iam eucrtcruht.

Caufas tarnen vndc Ha font pVofcfta dicerenonpotefi alio poflc rcferri qulm ad Dei voluntatcm,qui peccatis noftris amp;

IIO

flagitiis iratus ca nobis inflixit. Fatetur il-le quidem Dei, ( in cuius arcanoiudicio abditæ iunt malorum quæ nobis ab ipfp inimittuntur cau(æ) peitniflu eiicnifle lilâ quæ in liominuni cordibus hæret religio-nis difleiifionem amp;. rcpugnantiam. Sed v-bi cum animo (uo cogitat rationes omnfs amp;nbsp;vias.tumordinariastu cxtiaordinarias, aprudentifsimis quibuique huiusRcgni virisexcogitatasamp; adhibitas excindendsc rcligionis radici, quæ in plcn'fquc ciuiura rncntibiis altius erat dcfixa, nihil tarnen profeciOe, ac r eipfa comperium tot fangui ne profufo, tot ftragibus editisi tanta tru-culentia, tot tamque hoftilibus amp;nbsp;horren-dis facinoribus, vt iol,i,qnx otulisadhu'c noftrisobuetfatur çpgitatio tremoré no-bisincutiat gt;nbsp;vi homi^ure amp;nbsp;manu domatî non porte amp;nbsp;fuperari eorum mentes, qui hac religionc (unt imbuti, amp;nbsp;quibus certii eft ac deliberatu quafuis accrbitates perpc ti ,amp; pcrfeuerare, atqiie in ærumnis amp;nbsp;in-commodis quç ipfis accidunt conftantiam adhibcre, ftatucrc aliter non poteft quàm viribus hunianisluperius efle lis finemamp; modum imponcre,quæ fibi Deus fummus omniu arbiter amp;nbsp;lap^'-iey.i Mj’ae rcferuauit.

Atquc vt quod in animo habet ingenue ' proférât

Ill

proférât, affirmât De,imqueamp; homines obteftatiir, ncminc mortalium efic coi cédât animo ftudióqiic religionis Catholi-cæ, Apoftolicæamp; Romanar propaganda?, in qua cducatus eft amp;nbsp;ornarus, cuius etiam profeffionem verâ amp;nbsp;apcrtam retinetad-huc amp;nbsp;toto vitæcurfu prpfequctur,fiimmo fi (^uis alius, piof|ue eius tuendæ zclo amp;nbsp;ar dore prarditus.Dcumcjueorat hocfibi cô‘ ccdijvc pro tâ bono,fanfto, iuftôquepro-pofito vitam deuouere pofsit 8i exponere.

iâucrôrcligiofi tot.tamqucvariaiâ ha bcntquibusniruniurcdiéla, 8c religionis quam fanguine fuo obfignarunt approba-tiones, vt vix ac ne vix quidem ah eo pof-fint abduci, quod tâto prctio redcmerunt, quodque vnicum vitæ in hoc mortal! æuo tranfigendæ {ùfientandæquc remcd^um iudicant.

Qgt;iinetiamnlt;iui(îîmum Edidum tam folennibus adhibitisrinbiis,amp; cxterorum Principum interpofita deprecatione con-cefTumjrc ipfadeclarauitfalfumeffe quod àmukisiiôlatuTcligiones duasfimul cô-fifterenon pofle, qumdoquidem exiguo illo tempore quo felicé hune pacis optât« imbréDcus cælirusdcmifit, animisfûtita côfentientibus 8i coniunâis, præfcrtim in

Hi

hâc rcgione Occitana, qua» conftat tanto religioforum numero, vt in oppidis,aln'f-quelocis.çdib* priuatisiamp;familiis, immo in ipfis etiam leftulis pcrmixti fint, quorû omnium diuortium cflet faciendum fiibla-taquae iâ ab ipfis poisidetur, quæque propria vita eR chariot libertate. V t fi violenter infringere libeac Ediftum quo plane nituntur,illifqueintcrdicerc religionisfuç cultu ,perquamdifficulter amp;nuilo plane paâo hoep fsitobtincri.

Confidcrandûeftenim animorö volû tatumque c3iunâi nt fortes amp;nbsp;inuiélos homines exiftcrc,ficutcontra cxitiales plane fiintdiflcnfioncscontrarjaqucftudia.

lamucro Occitani quaevnacü ex ma-ximistotius Galliæ prouinciis, côuotatis Ordinibus,palâ amp;nbsp;foléniter iurarût iu E-didi obferuatiOnc defenfi meq; prefentc Marefcslloloyeufo,Regis Legat ,aperto peftore teftatt in eo fc ad mort vfque per ftarcvellc,qd^ fcilicet ludicét mutuæfuç incolumitati necefiarium, licet verc obiici nequeat in illis Ordinibus eum foiflè reli— gioforum numerum qui ab ipfis hoc iufiu-randü ext irlcrit, vt etiam apparct ex ipfis euentis : atque ineopropofito defixifont amp;nbsp;immoti. Quæ q,uuin iufint necefiario confi-

ronfidcur» quum inteltigant dtra vins alt-quabilitatem timul feno polTe confißerr, Vt eä velint pernianere,inuiokti iudicent* «jue qui illam mobätur eripere, otij pubtr-CI violatores elfe, 8c aouorum mti lt;rü au*-â res, quorum tarn reccnseft adhucme'-raoria vtfolade illis repetendis cogitatio tranfuerßs illos rapiat, 8c vehement lurex* eitet ad tranquillitatisßudium.

Quapropter fi tarn alte in omnium hotum przcipuc verb rcligiofonim a^ nimis penetrauir, 8c velur meeluHis iigt; fixa eft hzc perfuaiio , qui tot dooi»-mentis refponde tut nullopretionuHät-que pcriculo dererreri fc pofTe à redtmé da libertäre Ediâç conceffa-.amplifsi*-ro»j qui conutneront viris cogirant nm xclinqiiit,an quod volunthoc valeär c( £cerc an non hoc etiam pa£lo accerfani qiizcunqueexcogitari potTuntcalaiTnn les toti Regno, præcipuè verb Occita-niæ rcgioni,quz quidem eb forrafsis c» BadentiVt dum morbt qui regnum hoc, «am grauitcr|encruautt amp;nbsp;afBixit materia ’viderur tollcnda illique adinn przcludcndus,contra in eum malornm gurgirem demcrgamur,vtdicercfas n6 £t quod de iis cogitati in meotem etw

P

^ue pote ft venire. Etenim (icreshabeh vt hotninesde redo rationis ftatu detuf bet defpetatio, qua dominante obliuif» ■cànnjr læpe quod fui eft ofificiiipropt« -ea quod natura cuique inftra eft vir« libertatlfque tucdiE cura, amp;nbsp;vt pro vtra-que teriirenda. quiequid conduceie vi-detu c cupide omn es cçnfcdcntutamp;ar» ripiant. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ . quot;,.1,

Voluit itaque aperte amp;nbsp;non diflimu lanter Marefcallus periculoamp; infauftoS euentus pronuntiarc.priufquam priua» tim quiequam refpondcanquod genui« ni Galli efle putet maloruro cauflas ri$ aperire amp;nbsp;indicate qui poftant illis tnc-deri.

Arque vt melius pareat ipfius animtrs amp;jftudium , communicato hacde re. qux tanta eft vt fuperet communem hu manx mentis captum.confilio cum pin rimis virtutc amp;nbsp;prudcntiapræftantis vi risin hunc finem accerlnis .comperiti poft proreftationc ia antea fadä, quod Catholicus fcilicctfialiusquifquä ftu-» deat rcligioni fuse propagandae îc tuen-» da: »generale cilehoccaputquodqucad omnes tum Catholicos,tumReligiofos percincabqui Edidum amplcxi fruun-' tiir

Wtciuibéheficîo,præcipnè verb ad gcm Nauartum amp;nbsp;iliuftrifßmum Prin-' cipem Condæüm,vi iara nihil cercó pof Ät Itatucre vel rcfpondcrc,ni(i dccotn^ muni fententia pariter cxpendantur rationes amp;nbsp;argumenta, quibus addudus conuentus hanc vlam quara fcqui iam Tuk, ingrcfliis fit: vtre probè concoéta amp;nbsp;difcurfa,ficun generale cft non priiia turn hocdifccptationis caput ,fic ctiam pro Kcipub.ita affcékx óc Ixfx falutc re âum ócfalutare capiarurconfiliü, quod amp;nbsp;cóuentui ipG fatisfaciat, atque ctiam tranquillitatem alleuationémquc afFc-tat mifcto huic Regno , quod tam gra-«iterconcuiTum amp;nbsp;labefaftatum refpi-* rare iâ vix poteft, quódquc nifi proptti* ROS Deus rcfpiciat,corumqiic mentes il kiftrctqui gubernacula tenent,in fum* znoiam veria tur di(crimine,eóquc gra-Riorc , quod veniet quo tempotc nauis ad portum pcrduóla, tempeftates pro-celiafque quibus prope fubuctfa fucrat «uafilTc videbatur. Quocirca etiä atque ctiam crat conuentum,grato animo ac-cipiat hanc fuam refponfionem quum alia vti nee poffit nee debeat. Etcnim 11 qnidem in manu ipforunx cft tantum.

ii6 tâtnqiic perîculofum malum fanarc,gr4. ucm amp;nbsp;immortalem nam Dct in fe con cirabunt nili hæc fecrrint, ac pro fauftis hominibus amp;nbsp;acclamationibu? »qiiibus excepta fuiflenr prudcntia amp;nbsp;falutari* ipforum confilia.dirc populi cxccratio« nés qui toto hiiius belli tempore mifcrè oonfl^dabuntiir, ipfos merito vniuctfo orbi cxofos fnnt teddituræ.

Ethæcquidem funtin fumma,quorum vult admonirum Blefenfem con-uentum,qutm rogat conférantadhue inter fe.falutare Régi coniîliumdarurigt; in hoc râti ponderis iicgotio, qiium publica R egni hiiius agatur vcl falusvel pcrniacsjfæpiûfque perpendar quæ co» fidcrarionc digna vidcbuntur, antepo-nat et’am clcmentiam fæuitiæ k crude-litati D;o hominibûfquctantopcrcin-uifæ ac deteûabili, quæ quidem crudeli ras impotenter graflabiturjfifataliciui-lium bellorum neceflîtatcad priores no ftros dolores amp;nbsp;miferias relabamur. A,t que hîc Deu teftatur Mareichallus ma-ximo hbi dolori eûe, quod fe redaâum vider in fummas amp;nbsp;periculoiîfhmas rc-lum anguftias, vnde facilè libcrabicur» £ diligenter fuôquc momenti pondérée

Blc-

J

’’7

BIcfsnKsconuentusaiAüi-a^» phnd c(% ilkmquamtantoperc expenic invnam religionem Catholicam confcnßonctn» quæ qnidem illi ira cordi eft, vt earn fan guini fuo redcmptam velit, modo hoc narcirra vaftitatcm amp;nbsp;excidium miferi huius Regni t cuius quum fît Offîcia» lis eoTumquc penes quos efî fumma: re tumdllisquoque fide’em operam amp;nbsp;mi niderium nauare ciipit ad extrema fan-guinisguramtgratias etiam ex animo amp;fummi(lc agit roti conuentui proca qua de fe hibenr opinionegt;quænun-quamipfosf llc neefruftrabitur: mo-difjuc omnibus elaborabit amp;nbsp;reipfao— {lender ncminem in roroKegno eflcà quo vincatur charirate in patriamamp; officio, in quo conftanrer perpetuö fit per manfutus. Datum Monfpefluli 7. Fe-bruarii ijjy.

Paulö inferiusjà dido Domino,Mario«

Hac renunriatione ab Epifeopo Pa-reano,Rupefortio,amp; To!æo fada de iis quxin fuaad D.Marefcalkim legatio-ne gefferat, ita quidem vt Epifcopiis a-^od Ecclefiafticos t oobtlis autem apud

nS

fui ofdinis homines, ac tertitis deniquA' apud picbcios verba faccrct, ac ztes mui in tribus conucntibus adeflent, in-tcllecftis iis quae refcrebantplacuit vtEc clcfiaftici Sc nobiiitas poftridic conuc-nircnt in Saluatoris ædem, de hifce nc-gotiis dcliberaturi ,atqucctiam de qua dä pacis aélione, de qua rumor aliquis fuit poft Bironii à Rege Nauarta: redi-tumx'ui cóucntui affuturi cftentnonul’ li tcrtii Ordinis deleóli,Yt confilio cum Etclchafticis amp;nbsp;Nobiii täte communica to,rcfcrrcntadfuos quod cciam fadun» eft:ac poftridic »,qui incidit in tcrtiunr Calend.Martias, manè conucnerunt dc lidi aliquor,quo quidem in conuentu praeter alios fermones habitos,à quiEuf dam plebcii» mentio inieda cft pacis à Rege flagitandæ,aliis contra turn Ecclc fiafticis turn ex nobilitate contendenti* bus ftWirlxjc non pofte qnin manifefta fraus ficrct;actic|jlo dc religione in codi cibus perfcripto: Quocirca ré infeda dimilTus cftilje Catus.

Hoe ipiedie tertio Cakndas MartR as.tertiiOrdinis deledi ad triginta duo ex variis prouineiis confluxerunt in a.-tiium tertÜOrdini$]toti$ viribus inter ccftuii

119

ccflbti ne pax à rertio Ordinc gt;nbsp;pofccrc'-tur,licet generalis conuentus in pofteru tantum diem indidus foret, ^^od vbi refeinit Bodinus Veromanduus primarius feiheet in eocouentiideledus ab-fentibus Parjlicniibus, commoncfccit in poilerumdiemindidom efle conuc tum.Excitato aurcmin ilia piiuatorum hominum turba ftrepitu quod vellcnc proteftationibus vti , Bodinus annuic leribaB difcedcrct : quod quum fccifl’ct fogarunt illi vnum cxaiTclToribus pto-teftationes fuas tabuiis conlignatas (ibi traderer, quod fcilicec nollent in codici bus fuis quicquam immutarc, nee pace pöfcercinihil fe iampoteftatishabere* elapfo mandatorum agcndiquc tempo-ra.pnrterea nulla iam elle comitia, pso tellatione etiam addita nihili fore amp;nbsp;ir-«itum quicquid poftridie in coouenttl ub aliis delcdis hercc. Adtnonuit Bodi nusfi iam nihil habcrent poteftatis ca-•picale efle citra Regis mâdatum cöitio-nem facerc, deque pace amp;nbsp;bcllo agere* quod (uppremi foret magiftratus: mul-to minus légitimas amp;nbsp;ratas efle ipforû firoteftationcs nullocœtus corpore,nul 0 collegio,nallo magiftratu nec feriba»

lio

Rogauic iraque difFcrrent huiufmodi coctum quam probare ipk non poiftry qiiod quutn rccufaflcnt dilctflit Bodi-flits cam aliquot alns pacificis vttis.Po -ftea delcóki illi priiiati protcftarioncs illas foasquodam ex fuis pcifcripcas ob lignarunt, cófcccrant etiam fuppliccm ilium ab iliis trigintadiiobus ubiîgna*-nim,quo petcbatur à Rege j vt de codi» cibus ex iure ftatuetet,qinbus teftaban-tur nolle fcquicquam adiicere tBclde-traherc,ncc pacem po(ceregt;eo animo amp;nbsp;côiilio vt Régi oiTerreciir) ftquidcra aüt deleâi poftulationcm aditibcteDC du ftk ceimpetranda. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'■

. Die louis vltimo Februahi dclcââ trium Ordiniwn conuocati Ricrunt la SaJuatoris sdcm,audiiuri .-tâioncm de pace amp;nbsp;rcnuttianonetn quse beret â D. Mompeuferiareuedip exfnaadRcgcm Nauarrum leganone . £ius hxc état fomma.

Nonignoratisetîmij viri^uid jpforn Maieftat s imputent vt me legatét ad Regem K auarrunt, Ik quàmfactgt;r anni ton-peftasj in qua verfab. mur profeélionia me»tempore,inaalitud ' mea ^ax,longilt;» tado vhr,tnealft hoc um mvUûo itinerc detet'^

lit

dcfcrrere amp;nbsp;cxcufare potuerint. Verimta-mé p iübabin bbonbiis iftis amp;nbsp;mólelHis ei lUidio Si officio demifsifsimo quod à me Regi dcbetur,amp; Gallix tranquillitatigt; fulcepta profedione perueni ad Kargem Nauarræ qui tunc erat Agenac,vbiquû di ligeniei amp;nbsp;ligtilatim illi Regi« maieliatis conidium amp;nbsp;voluutatemexpofuiflem, cô~ memoraiiit ille tot offenfionis amp;nbsp;diffiden-ti«qnas(eh bercdicerct cauflas, f«pius vt eo rem deuentfle put a rem vt difceden-dum-ndhi foiet nulla refpófione quæ quidc ipfius maieftati fatisfaceret impetrata. Ad extremum, totics tamque fandasium publicetû priuatim adtnonitioncs hona-tionef^ue adhibui, quibus adducci ctur ad officiû, agnolccrctquequod iuretumdi-uino turn humano TtCgi fuo*amp; fupremo Domino debcret, vtin eocxeitarim ftu-dium amp;nbsp;defidcrium pacis modis omnibus perfequend«, quum ottenderem nifi cam obtinemus in 'pfo vnomoram forc.Qimd antehuucmeum inaulam aduentumper Richelium amp;nbsp;Bironiû fignificaui Regi» maielhti, vt de hac pacis actione certi ali-quid ftatueret, allatisetiam rationibusac remediis qu« apta miht yidebâtur pacifi-

lit

eind is qui nos tam diu amp;nbsp;grauiter exercée tumultibus, Ncminé veftrü amplifsiffimi viri dubitare arbitror dc mco pcrpetuo er ga pietatem amp;nbsp;Dei çultum, C atholicatque amp;nbsp;Romana; £c(:leGa;defcnnonem Audio amp;nbsp;xelogt;atque in tarn ûnâa caufla.vt debi» turn Regi officium prœftarem, quoties ita ► restulit amp;nbsp;occafiodata eßcaput meum 8; fortunas omnes obieci periculo, 8c cóplur ribus præliis inter fui tu m præfcntc Rcgfgt; tumetiam velut generalis ipfius Legacut belli adminiftrationc mihi commifla. Ve* runtamen dum mecum ipfc reputo malo« 'tum quç nobis (uperiora Bella attuleriint grauitatem,amp; quätam intelUnadifcordis mifero hqic Rcgno vaftitatc Sc perniciem minentur, quätam ex noArit mileriis volu ptacem vtilitatemque capiant vicini exte-r rijVtqueillasfuuere Audeant ad euetfior nem Rcgni ipfius quódam Aorentifsimi, totufque Galber gentis reliquis omnibus nationibus formidolofaexcidifi : du præn tereacogitoquàm male parata fit Regia inaicftas inAruda ad bellum gerendu, lai j âurâ præterea multorum rei müitaris pe-r I riiorum amp;optirac erga ipfam affèótotum, tantam prseterearerum neceflariarumin-opiam,vires amp;nbsp;copias hoftîum noArorum nbsp;nbsp;nbsp;,

tum

hitti in jpfb Regno, tum etlahl »pud etfeii fbs grandæ æs ^cgi$ altenû etiguaaut nul la pla ne eius vnquatn difToluendi facUltaM fcliâa fi ad arma redcundiim erit;dimicagt; lioties etiam amp;nbsp;pugnas inftruôa acit fedc-timabhinè anhis cortirtiiffas non tantum Voluifiett pacatis difeordik adÿerSGa-tiiolicæ noftræ religlonis cognitionetrt rfdiremquiab cadefecerunt, quod lon-gèmelius potuiflrtéfficcre emendatlo vi-tz cüm refta Omnium huius Regni Or-dirtum conftitutlonc quse omnino oft ne-* ctfTaHa i' Dum etiam mentis oculisob» ücrfanttjrafti’mnæ Sc calamitates in qui-bus ego vidi mifetam plehcm demfartt omnibus In Iods per ejuae tranfeundü miA bi fuitin hoc mco innere,fublata omni fptf ■reftitutionis, nifi pa* conttituatur, quam-qüidc’vnoore k animo tum Catbolicitutt» etiam opinionis nouç feftatorcs petiérunt Vt apud Regiam tnaieftatem procurarem? ^rzterea dum in riicmoriamretwcö dire-ptlones^opprefsioneSjexpilationeS.viola* tarn puellarum feminarümque pudidriä^ alUfi^uc innumeras indignitatès, quibus esbruuntur miferi vt ne tantillbm quidefrt tefpirare liceat Sc intcrquiefcctc » tmde in aUfpcranonciaadiguntur ;adb«cdumvi‘

lt;1 »

124

deo-negotiationctc mm«rci3,8r?grîful-turam.jnteririittiamp; peiu usctfliie:piuri-»WStriambonis (poliatisSc plané fxuto» cpgilólum vencrc, alios iirpunc occiJj amp;truc)dari: Deniqueduin recordoi belli à Ç irolo Vu Cæfare adaörfus German»» Principes cam qifamobéauff mqiia nüc apad noscRjgefti qiMpoH c.'p osiic in po teUatc foam redados prjtcipuos eiusaugt; dores, co ramen netelfiratis addiidu eft, vt tills permittcrct libemm rc’igionisiu» cultum jdûmqueaoinîaduerto Hifpaniæ R egemv que adeo Catboltcum poft diu-turnum bellum in Be'gio geftiim,vt regio« nem tllaminfide fnaamp; impcrio renneret» coadum tribus aut quQtuor primt nomi« nis 5rgradus Piincipibus concedere,q«od ab Ordinibu'dcrcHgione conftjtinû fucr »at,hæc inquam omnia ex mii iori alidque multa quae facile mibi eflet commémora» reeaqua fum ætateSf vfu,tot muneribu'flc negotiis adminiftraris,effirjiint iuadcre vt cogar Regiæ maieftati,vt fc ô de pacC'fa-cienda cogitetjamp;aliquid rcmittat deprtecj fa ilia declarationisnupcrpublicatæôhfer uationc,nonæque opinionis fedatores re-uocct ad officium,amp; rationemquemadmo dumteftatusfiunRegemNauarreumeô ih clinare

dinareVt detrahatur amp;nbsp;circuncidaturali' quid de nouiffimo pacificationis Ediâ »* quodquidcm intantisqui Gallia conflt-datwr mails optimum amp;nbsp;Tnicnm rctnedifi iudiço. Quodfl reétçànob'S e penditur eximii iu*'i,endcm quoquc vos lenlv amp;nbsp;ani mo quQpiædifosefleoponet, atq;à régi» maieitace poHulare» vt animû ad pacemap plicet, additis aliisquibuseo pcrucmaiut fationibus, quas necclfiraMiobis omnibus communis,poftulat Nequc tarnen idcirco velim probare aliam Religioncm quàm Catbolicâ 6c R omanâ,(ed mea hæc eft fen tentia tolerandâ eflè ad tempus qua colunC op niomsnouT feftatores, accertisqu^ bufdam inlocis vnde minus tutbarum Si damni huic regno affcratur concedcndam dvncc vel pia aliquaSynodo, vel publico jliqgentis nofttæ Concilio,aut aliisdeni-que pi acid IS rationibus rcconciliatis inter feciuium animis, boe tandem cernamus fingularc Dei bencficiû vt vnica apud no« vigeatamp; colatur religio Catholica 8c Roman 3,quam videlicet fuperiorcs ipforum Reges amplexi funt Sc fecuti, quamque mc turn in.vita turn in morte perpctuó culttt-lum feruaturumqiiepolliceor.

Qua: quuin à Mompcnfeno ciTeatpe-

ilÖ rorâtJ,grat!is tofiusplebeij Ordinis nomï néilli egit Prxfes Hemartus de ca quartl dtmifero hoe regno gïreret cura,ac petie runt pcrmittercT ipfoi conaeni re deliberâ-dieaufa^quod quiwn Princepsipfe in bon^ partent) eflet interpretatt»s,extcfiiplo con-lulerunt fein münitipalem Curiarti, vH iddoóta in deliberatiooctti Prirtcipis pro-pofitioneidanfdla hare fuit,pltirimis fuffrsl giisco inclinanribus orandum eflè Reg^ «onferipto fiippHfi libello vt (ubieftosonS nes faos ad Religionis C atholi c^i'h pofta hc3f, Romanae concodiam retiocare velit rationibus fanisamp; legitimis remoto beilo, eodem plane modo qao Ver forte manda-» -tumfocrar vtpetetet qunm Oratoris par tesageretex delibcriionc deeöhabitai^ danoarijjCuiiTs exemplar dcfcriptura pej* {l'jlationi ipfi affigeretiir.In boe eoftuenta Itsios Carcafforiios deleftus pro Occitina prouincia fententiam dixit, neqvre enim a* ■deflê volueront Tlrolofani. Aliter etiain lt;eigt;fucruntCampania;,Picafdiaf,amp; AuhS lianéfispronindarfilegati, pr£tcifè vidtS ânfiftendum effi: capiti de religione in codi CS perfcripto. Vicit tarnen potior numero^ Confcéia itaquein hanc fententiam iprx fide Hcrariido, Bigotio,amp; Bodino poftu-i lati»

Istîo recitata fuit amp;nbsp;comprobatSjin alio c5 ventu à prandio ea de re kabito. A c ne qua poftulationi conditio adiicerctur, coniUtü fuit præcifè ac fimplititcr orandum crtc Regem pacem vt nobis dare vellet.tametft addebanttres prouinciægt;Si quidem keri hoc poflet.Iam veto quoniam alij qui pacem nolcbant pofcere.controucrfiam mo-uerant de Ordinum poteftate.Bodinus Ve romanduus deleftus cuius primæ erant di* cendi partes abfentibus Parifienfibus de-leftis, oftendit quum Ordines agendi ini tiurnducerent à Kegispropofitione,non pofle terminari quàm ejuidem c]aufula,di-mifsis à R ege deleôtis,quod tarnen non fe cerat immô vero difcrtc vetuerat quenquâ difeedere ,ac proindcconucnticulaeamp; pri uatos cœtus trigtnta hominum pridiç habi tos præiudicare non pofle generali tertij Ordinis conuentui, qui adliuc conftarct çentutn quinquaginta homin bus, ac in quouis cœtu amp;nbsp;collegiomaioremduarum ex tribus quæadciTent pattium niimerum cæteris præ(cribcre,citatis in banc fenten-tiam legibusQuinetiam Romanis legibus non liecbatbellumdecerni aut indici nifi Centuriatisvniuerfipopuli Comitiis, qini tarnen tribu« s à plebe tola pax fieri poflet

118

amp; cóftitiii, idq; propter difficultatfs bcW, cifque iucunditatcmSc dukcdinem Iccum k-bcbat ftx infulç fracise dcléétos,ex quib. quum laromontanusabdicarc vellet Ek» dim Veromandni fententiam, vituperatu» fuit à conuentu,atqucetiam ab AquitaniS amp;nbsp;Britânisduritcrprotrufus ,paffic{veab fuitquîeiicerctur exatrio lis jui fiint fiib fcquuti diebus cófpeftus (enipcrfuit cum gl jdio, quod fibi metiicrct.

Prox modie qui Februarijerat i7.fup plex ille libellu'S oblstus Regi fitit à plerif que delcdts.qoem ipfios maieftai acccpit ficautem babebat.

HerCjSatisc gnouittua MaicRas,vc cuiuisetiampromptum fuit indicate, tcrtij Ordinis deleétos vcftro iuflia in hoc op-pidumcoaftos, perpétué in conliliis fui» amp;nbsp;deliberation!bus earn integriratem amp;i candorcm qui optandus erat, adhibuifle. Nectanîc eff igcrc potucrunc quin ob-iiceretur aditum ab illis bello fuiffe pa-tefaftum, pcrindc quafiabillis per o-ncs Regni plagas excitatum amp;nbsp;accen-fum foret.Quod non minusab illorum co.'hliis alienum fuir.quàm prudenter iudicarunt femperex bello amp;nbsp;ciuilibus moti-

motibns quindecim aut fcdccimannis abhinc excitatis nihil exfiftcre poflc, quàm generalem quandam ciuium tuae maieftati fubieftorum ruinam,concuf-fioncm regiaeveftrxdignirarisjRcligio nifque Carholicac, Apoftolicx Roma-næeuetfionem , nifi voluntanim inter fubieäos reconciliarionc fafta, mature occurreretur.Quibus rcb’ permoti dc-lefti, ftatuerant antea iam inde à if. lalt; nuarii die,vtapparet ex Commcntarii cxfcripto hîc a ffixo, fnppliciter oratida clTe vcftraiB Maieftatem, vt fubiedos omnes fuos ad Catholicac, Apoftolicac, ac Romani religionis confcnfum per-diid'cret, quàm commodiffimis amp;nbsp;mitif fimis,qiiæà maieftate veftra inircntur rationibusadquc pacatcremoto hello, quodquidem rurfum àMaieftare veftra demififlîmè petcndiim cenfiierunt, ad-dita hac firma amp;nbsp;inniolabili'propofiti fuideclarationc, non fui clTe cófilnaiit Voluntatis aliam rcligionem probate, præter Catholicam, Apoftolicam amp;nbsp;Rö manamjin qua fixnm illis eft ac’decrctu pcrftarein vita ac morte,nec ab ca vm quam difcederc,qnam fcilicet agnofcûf vnicam cflc vcram,aDcorraditam ,4t-

r

que à fanda poftra Bçcleûa Ca.~ tnolica Romana rcccptam.

Décréta fpit cppi probata bpt.ç po-ftuUtioin tertii.Ordjnis conuentu^dfi plurimorum fpntentia louis vl^| mo Februari die,anno i$77. exepnUfiO-; tus dccrcto iafn ahtea iaólo jj. laqqaiU fupcrioris mcnb,s,RcgiqMÇ oblata. Ye.i nerjs tj. mçniis die codem anup.cumi cxfcpptq deçrçtji fimul adiunfto fub-fcripfit Bolenge;ius fccrctarius,iamp; fcijij-, ba rertii Ordiois..

^^içcerpttim ex commentarw ecre^ tarn nbsp;nbsp;0^ criba term Ordinis

in Callia,gener^libns Co-■ 'muiisCBleßshabitis.

. Martis die lanuarii xv. in atrio Pkfeniis curiae,qui locus tertii Ord inis conuentui amp;nbsp;çonfultationi à Rege fuc-ratconftirntus Magiamp;ct Petrus Verfp-tiusex Parificnijum dcledotum nume ro antehac à confefTu deleóbus,amp; rpga-^Us vt tertii Ordinis nomine oratiqneni a^pud Regem haberet.ccrtior fadus prQ ximodielouis refponßonem il|am Sc

con-

conciofttm efTc habcndamj fummatiriï recitauit praecipua capita de quibiis a-pud Rcgcm agendum fit,ac diflerendu, vt à ccEtu ipfo ea expendantiir, illifquc, vc quæ vifiim fuchbvcl adiiciantur, vel detrahantiir.

Hïc veto ab vniuerfocœtu, vno orc ïogatus fuir amp;nbsp;diferte mâdatum,vt no-miriàcim amp;coptofc quatuor vel quinque capita attingeret, amp;perfequeretur. Primum quod actinct ad rcligionis Ca tholicæ Roitiànæconfenfum,ad quem omnes perducieupiuntacftudent fup-pliciter orandufti efl^’^egem, vt quàm placidiflimis rationib’ hoc fiar,ncc per-itiittaX bellum rédmtègiari, vnde mife-raj^opùli vaftitas amp;nbsp;excidiû confeqùi-lurgt;néc alioqui fpcm vllam oftcndi fru Ails amp;nbsp;Vtilitatis ex ipfius ediétis capié-. di,ac in fuadenda pace totus fit : atquc in hunc'finem fufius exponat miferas ruinas amp;nbsp;calamitates quas propter ce-teros affedus fuittertius Ordo,necnon veftigalia,tributa, indidiones exaôtio-acfque numorum ipûs impofitas.

r a

J^Jc/criptumexÿublictf commenta^. ^io:ßibcripßt‘Soleger2Ms ter-

til Or ill ni sßriba Jècretarmi.

Hoc iplo die qui fuit 27. Febr. 1577. Rex pctiiiic àdelcôcis terrii Ordinis, vc Habita interfc delibrratiouc difpicianf .fiqiia fieri poffit, vt affenfum præbeant dotninii in perpctuu a lienationi, quod fcfaôfucos illi funtpolliciti.

^üdMartiomenß.

Sabbathi qui fccundus fuit Marti/ dics,Ordo dcintegrocoadlus vt delibe rarct an dari poifct illc confcnfus de do, minio alicnaiido, vt nullum fit fpecialc Huiufce rei raandatu.ratronibus omnibus adduiflis.expcnfis ctiam argumcn-tis.allatis ab Hemardo Burdegalcfi præ fide amp;dclecl:o,qui impetrauerat ftipcn diorû,quibus antea manus iniedafuc-rarjfolutioncm,ac prætcrta mille duc6-ta argent! pondo anrtuæ penfionis, de-’ cretum tandem fuit fieri hoc non poffe, ac mandata refponfio Syndico Narbonen-

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ’3?

néüs Galliægt;qni male hoc prællitil, Re ge in fccrcto fuo fcnatii conlidentc.

Hqt: ipfo die in illoSenatu a«fliini eft de refponlionc tertii Ordinis poftula-tioni rcddenda,cadémquc opera de pa ce cumPrincipibus ageretur.Hîcrcgina matermultadixitgrauitcramp; ornate in pacis commendationem amp;nbsp;Jaudem, vt qwidcm fama crat,cuins orationem (ub fecuti funt Bironiiis, Marefchallus CoC fæus.Mompenfcriiis.MoruilIcrinSjBe-Icuerius, ficutivulgo fcrebatnr. Duces autem Guilïus,Mcnius,Niucrnenlis en Cardinali Guiliano à contrariis ftabant partibus. Verumtamen Regis aoiinus adpaccminclinabar.coetiam magis in citatus fevmone legati Duels Calimiri, qui poftulabat tricies centena numo-rum mil lia.

Doniinico die qui fuit menlîs tertius D.Bironiiis ad RcgemNauarræ profe-ólus cftjVtex Ediifto quiequiil poftet amputatum dcttahercrur

finis.

'rnbn--!, ilt; f J' 1' 'I ■

- /■'^';'’‘ Jj J?;:(/:--.| -, ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;..lquot;!

|,i!.: H 'pr. fj(n p;i: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ fcrtin«

llin .1 J

ti n b' . t. riicKï fci'-’iii fWf’i j-

■ nbsp;nbsp;nbsp;.!■ . : . • ■ . ■ •'. -.Ift Jji Ct « I! »U.:-

•.!f.[b-;- .;. ' ;i!) jri-.';:.

b-'’..tr-..: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iniiL i-i’i-tJ S' . ■ J

lt; Ó:j '.:C

ji.'i'j; 1' ' ;1' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-. ƒ I' li ; I ' ' t. ■ . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n;; i',

•CHi- i;;. Kiiif ■.;,i ' • ;

t' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/i -fi

ïc-rnu i'i . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i.,. ; j li. ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■, ) Q

r, I..'j f... .t i.-i.’. ' I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.i,.

b / r co. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iJ' • - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.-'/.c

((: ii'.i, lifquot; ; ■ II lt;11 uu)i',i.'.i. , nbsp;nbsp;•■ '■•■lt;' i;'

tc r : b f ■ . ''.it.ip.n. ■.•'.il''; i

,. .j : • ■ /-bi'- •■' •

o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c V ■ nbsp;1 Q Jli

' i gt;. i ÙC i'i'.-i - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;..

-i mI’quot;'