DOCTRINA

Ä4 Buccrt

Dr Prfdepimtiont.

Citufa Ptccati, Libero Arbitrio.

Exc^catione impiorum.

iïierem. VL

HAEC DICtT DOMINVS, S T A» te fuper uiasl Si tiidete, Si interro-gate de femitis aNtiq^vis: Qiiæ fit uia bona , ambulate inea: 6C inuenieus rcfrigenum an;mabus Uefins,

n. Lxn.

i

MaRTINVS BVCE’

RVS IN ENARRATIONE CAP. VIII. Epi^. ad R.om, Imprtß. Argtntiitae ptr VutndtliumKibthum Anno XXXVI.

Ojtceflio de Prisdelhnatiöne^ quid ea ßtyad quid nobii conßderanda^i^ an hberfatein arbitrqtollaf,

PftiSifitit quam prædcfij'rtàtionem iiiilgo uocant,quafi præfînitio dicitur,ucitiir cniin D. Paulus ucrbo quo duo figtiifi« care uoluir. Vrtum, lanflorüm clcdtioncnij Sc à reliqua bominum perditorum colliiulc feparationc,id quod fcriptura ucrbo

- dielt. Nam hoc ucrbo Domirtus utitur, quando loquitur dcelecQione fuorum c' rcllz quis populiSjur Leuit. lo. amp;nbsp;Nurn. i6. Alrcz rum, cicdlioncm fanclorum anrcquain fint. Nam Apoftolus hoc loco id agit, ut doccat Deum nos dcùinafle fahiti antequam efle« mus,nedum antequam aliquid boni fccillcz mus: ÔC ex hoc probare irtfiituit, certam elle amp;nbsp;immocam hanc Dei uoluntacedenoftra faluce, quam auertcre nulla creatura pofsic. Quippe quam Deus ex fe amp;nbsp;fua bonlcatC, quae mutari non poteft, SC nullo noftri me* rid refpedlu, quod adeo mifere uariat feme

A 4

4

pcrjCumpfent. Proindeidcm eft hic prxfcf/ rfjpraefînirc pracfligere,ut ira loquar.Ele/ git cnim nos Deus in Chrifto anteiaóa fun damcnra tnundi, cum praefiniuiflet, irfMfiMt I C3uidprlt;e= in adoprionem filiorum Ephe.bctc.Eft ergo I dtßinatio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;id eft, præHnitio quam uulgo prx/

ftnäorum. dcftmationêuocamus , dciignatio illa Dej, qua apud fe dciignat,amp; iam a'reliquis homi nibus feligit atqtfeparat, quos fuo tempore in uitam hancproduAos Elio iuo Domino noftro lefu attrahat amp;nbsp;infcrat, Sl attrados ei amp;nbsp;infitos per eura rcgignat, 8(. ad placita fua fandiHcec.

rrtdeßiiiit Hfc uero,utdixi,fanAorüpr3fdcfiinatio Z tiogenera= cE. Alioqui cum fit fimpiicitcr prx/' idrerurn finitio, amp;nbsp;Deus præfinito agat omnia, ni* omnium, hgt;l non ad fuum ufum dcputans, atcß ica ab altjs rebus , quantum adifium fuum ufum attinet,fcparar,fi in genere definite banc pr£* finitionem uelis, ent, Rei cuiufque ad fuum ufum depucatio, qua Deusfingula antequä condidcrit, abxterno ad certam aliquem ufum defiinat.

Pricdeflinii Hinc amp;. maloru quocj: pracdcfiinatio eil» tio r{pro= fient 5C hos cx nihilo fingit Deus,ita fin borum. gitadccrtüfinc. Sapienter enim tacit omnia nihil no ad malorum prj^finitum,et bonum ulum.Eciâ impn*gt;ügt;,id eft,organa amp;nbsp;inftru* menta Dei iunt, inira. Eccit Deus omnia propter lèmetipfum,lt;tiam impium ad diem malumgt;

J malîî,Prouer.t6.Sed huncTheoIogî non fu^ ftinent uocarc prædeftinadonê, fed uocanc reprobationem: at Deus nihil no benefacie atlt;^fapicnter,idco nihil etiara no deftinato. Tradiditin fenfum reprobura, Si. excitauit Pharaonê, ut in copuniendo oftentaretpoz tcntia fuam. Efau quoejodio babuit, priuC quam raali quicquam f«:iflct.Sic fimplictter loquitur fcriptura. At qui cum Deus hos,et impios quofcuntÿ finxit,quis negeteura prç feiuifleantequâ eos fingeret, ad quæ iUis uti iioluerit, amp;nbsp;ad ea tii illos ordinafle atep de/ ftinaflclt;Quid uetat igitur ut dicamus,5ó ho rum eflcprxdefiinationc: Nullo certcmalo Deus non bené utitur, Si nihil eft quod nos pcccamus in quo non fit aliquod bonurn opusDci.At Apoftolus inpraefentfloco Si. ad Ephe.«, ubi uerbo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ufus eft,de cer/

titudine agit beneuolentiæ in fandos fuos. Vnde pracdeftinatio Dei, de qua hie Apo/ ftolus loquitur deputatio eft fandorumad comraunionem falutis.

Non autem hoc mouet cos,qui prfdeft«/ nationcm folis fandis attribuu'nt, Si. raalis reprobationem: fed quod uidetur iilis Deo iiidignum dicerc,Deum aliquem praefinrjf» fe ad perditionem. Atqui fcriptura non uc/ retur dicere,Deum tradere quofdam homi/ nes in fenfum reprobum , Si agcre in perniz ciem. Quid igitur indignum dco, dicerc,«/

A it)

é

tiain ftatuiiTr antca,5ó illos /n fenfum repro.» bum ti aderet,amp; agcrct ki pcrnfcieni:'

Sed humana ratio nee iftud ferre poteft, Drum quofdam indurarc, excaecare, traden re in fenrum reprobum: amp;. inde eß,quod ir» rcligiofiim putat Deo tribui, quód ad hæc qufnquam praefinierit,atquedcitinarir, Ete-» nim nouirapud homines eumfummæini/ quitatisaceriidelitatis damnatumiri , qui feruum fuiim exraecaret, cum ab co aliquid officii rcquircret, quodis nifiuidens prx»-üarc non poffer, nbsp;inde pcenas dc eo fume»

ret, quo'dnonfecilîetquæ illiiufiffct. Ad cum iam modum iudicatSC dcDeo, cenfet» que cum inique exigcre ab ijs quos ipfc in» durât, cxcaecat, amp;nbsp;in fenfum reprobum tra» dit, cam uiram,quam nemo utuerepoteft, nifiabipfoDcoadidregenitus , illumina» tus,amp; nouo redoej: fenfu donatüs, crude» liter punirciftiufmodi , cum ca adtnittunt, quae ferteorum induratio, excitas mens reproba. Hoc ergo rationis noftrac iudicio offenn,alii exciderunt co',ut dicere nr,Deum tandem omnes impios illuminaturum feruati4rum,eoncra' ram multa expreffa ora» cula feripturç fantflx. Alij aucê qui feripturx fantffjfimpliçiter amp;nbsp;ubic^iàdcm habuerunt, cœperunt ilia, indurauit,excxeauit,tradidit in fenfurnreprobum , interprctari:per defer» uit fuo fpiritu,permifitcxcxcari,indurari.

Atqui

7

Atquineutro modorationi humançfa/ tis fieri poteft, nam agnofcere illa non po/ tcfi,qua iufiitiaDcus uel ad tempus excæ/ eet , induretamp;in fenfum reprobum tradat homines, a quibus exigit uitam omnibus modis fanflam amp;nbsp;iuftam. Turn non poteft non in humanum iudicarc, Deum uel per/ mittere labi, quos folus à lapfu feruarc po/ tefi: amp;nbsp;crudele, poenas fumcre de lapfts, qui opeeius deftituti non potucrunt non labi. Proinde iudicium racionis hic penitus refi/ eiendum eft , 8C fatendum indicia Dei eiïc abylTum multâ,eiTe in perfcrutabilia ; iufta tamê. luftus enim eft Dominus in omnibus tlqs fuis , etiam ubi iccus noftrae rationi ui/ detur.Fatendum itaque nobis eft,Deum iu/ fte cxigerca'nobis uiram fandam , amp;nbsp;uirtu/ tibus omnibus ornatam , iufte etiam quos uult indurate,excæcare S^tradcrein fcnlum reprobum, iufte denic^hos damnare amp;nbsp;pu/ nire : nobis autem omneraculpamnoftræ perditionis adferibendam cfic. De qua re dicemus in fequenti rapitc nonnulla,amp; dixi/ musiam inStd.7.f3p,».Dum itaq: confute/ rit ad gloriam Dei pcrtinere,quod praedica/ turindurare, cxcxcare, amp;tradere in ienfum reprobum quos uulc, faiis liquec,ctiam dici pofte, Deum hos ipfos in hanc fortem prx/ fciftc, amp;deftinafteantequam cos condcret. Agit enim prxfinito Sf tertó cÔfîlio om nia.

A iiq

Ißuc tarnen hk obferuandum eS, non cf» fc Deo in his.quos indurat,excfcat,ölt; euer/ tit,finein ultimueorum pcrditioncm. Pro* ptcrfecnim Deus, amp;in gloriam fuam fccit omnia , etiam impiuna ad diem maium» Prouer.ió. HincdicebatDominus Pharao/ ni : In hoc ipfum excicaui te, ut declarareitt inte uirtutem mear» , ÖC celebrarcturno/ tuen mcum in omni terra, Et ubique in feriz pturis gloria Domini flnis eße ulrionis m3 lorum prxdicatur. De graui omnium genz tium ultione amp;nbsp;deiedionc pr^dicebat Iela.2. ibi ergo aliquoties repetit iftuc: Solus Do» minus in die illa fublimis erit. At proxiz mum tarnen finem, perditionem mal or um ßbi eße, dum excaecat amp;nbsp;indurat eos, Do« minus ipfe gloriatur. Cum enim lefa. 6. dlt; jnduratione dC exexatione malorum loz quitur,hinc caußam fubrjeit; Nerefipifcant fanem eos, Hine Si infra fequenti capite, dicfitur reprobi organa irx fada coapta» ta in pernicicm, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ex his itacp ü/

quec,quid ßtpraedeftinacio. In genereeßeuz iufque rei in fuum ufum diuina deputatie* Praedeßinatio autem fanclorum, de qua hic Apoßolus, elecßio amp;nbsp;deßiiiatio famSorun» ad falutem (empiternam.

pr^dtfUnn Altera pars huius quaeßioni« erat, ad tto idßr* quidßtpr^deßinatioconßderanda^Ißuc adz modum

9

mocîtim religiofc amp;nbsp;diligenter docet Philip/ «4«(ilt;W plis Melanchthon. Ad nihil fane aliud, quä ßdtm con» Ut de ialiite tua certior fis, firmior inhæ/ fydtrand^ teas promifsionibus Dei. Primü fane quod tß.

Deus à nobis pofcit,cft, utcrcdamuseum lt;lTe Dcum.ideftjferuatorem, utcum audi« mus ilium ad fe inuitare omncs qui labo« tant ScaffliÂi funt, accurramustotopedo» re.Certcquos uocatDeus, fifequantur mo douocantem,praedeftinauiteo8 atquc prx» fciuiriuftifîcabit quoqs ôC glorificabit. Itacÿ prim um quod Deo debts , eft utcredas eflie tcabeopraedefiinatum,nam id nicredas,la cis cum tibi, cum te ad falutem uocat per/ Euangclium,illudere.uocat enim te Euange Iio ad iuftificationem 8(. gloriae fuæ commit nionem : hæc autem non potcfi contingerc nifi praedeftinatiSjpracfcitis Si eledis in hoc* Omnia fiquidem Deus prxfinito facit, quia fapienter.Proinde fi dubitas teprscdeftinatu cn'e,dubitarc quoque neccife eft,te elTe uoca/ turn utfaluus fias,eireiufiificatum,efiedcni queglorificandum,hoccft, nccelTeefttedu/ bi care de omni promifiione falucis tu3e,dua bitarc de Euangclio,hoc eft,Deo nihil crede re omnium quae tibi in Euangelio offert. Qui namc|ue ucre credunt, ij habent uitam seternam , amp;nbsp;dubitare fe hanc habere tani non poffuntjquam non dubitare de ilia pro miflione Don.inl, Qui credit iHme,habc( uitam aeternam.

A V

«o

Ex hititatÿ facile paKt,prxdtftination£ Dd de nobis amp;nbsp;alqsj'n hoc eiTc confidcranz dam, quo conßrmecur nobis ßdes in pro« müTionem Dei, eb quod,ut hic Apoftolus affirmât,indubitatum eftfandis,Dcüquos prxdertinai/ir,eosctiam uocacurum, iußiß'* caturum, amp;glorißcacurum: quos uoca« un iam , cos indubie etiam prxfciße acque prxßnifle. Ethac dccaufa Apoftolus men« tioncm cledionis amp;nbsp;prxdeftinationis addu citjubicuncj dus meminit. Iftuc ß de nobis perpendamus,incremctum accipiet ßducia in Dcum,amp; hinc amor eius S/C omne bonS: ita utcum neglcdu odioque Dei omne ma« Ium it7uehitur,quandoadmit[itur denoftri prxdeftinationedubitacio. Ergo tanquam caput omnisnoxiæ rentationis repellenda «ft hxc quxßio,Sumus ne prxdcftinati.Na utdi(ftum,qui de hoc dubitat, necuocatum fc ÔC iuftißcatum cffe credere potern.hoc eft, nequit eße Chriftianus. Praefumendum igi tur utprincipiüßdei,nosomne8a'Deo elfe prjfcitos, prjfinitos, fepararosa reliquis amp;nbsp;fclecftos inhocut xcernum feruennur, hócc^ propofitum Dd mutari non poflc : amp;nbsp;inde omnisnoftra cogitatio cura^ in hoc inten denda,utprxdeftinationi huic Dei amp;nbsp;uoca« tioni refpondeamuSiUtaduicam (ternänos prouiribus quasnunq Dominus fuppedi« tarit coopcremur: qtias etiam augcri nobis orarc

n

orare dcbemus fine inrcrmifiïone.

Sed occurruntiftajMuki uocati, pauci e« Muhiuocit Icdi.EfjNon omnis qui dicit milii domine domine,ingredictur in regnum Dei, fed qui hdtuolitntatem meam.Illud, Multi uocaz ti Sc pauci eleflijde co didtura cft,quod mul ti per Euangelium uocantur, qui tarnen ad Chriftuna non ueniunt,quia eledi non funt. Tu ergo crcdcEuangclio ÔC uenifii, inde’cj a poftcriori dubitari de te non poterit,quin pracfcituSjóófccundum propofinim uoca/ tus,prjdeftinatus 8C eledus fis. Illud autem, Non omnis qui dicit mihi Domine domi/ ne, inciter te ut uoluntari Dei diligentius ftu deas: in hoe enim à Domino diflum eft, n5 in hoe, ut de tua uocatione SC elecftione du* bites. Verum quidem efi, quo amplius iufti tiæ fludcas, hoc tibi ÔC alqs magis firma* turcertitudo de tua uocatione amp;nbsp;eledione; folidum namque ftudium iuftitiæ, taie do/ num Dei eft, ut nullis nifi prædeftinatis 8C elcdis concedatur; probat ergo omnino ef« feelctftum amp;praedeftinacum ferio ftudere iM Cticiæ: Sed quia manca adeo ÔC mutila eft os-mnis noftraiuftitia,ut eius merito nuquam de falute noftra certi efiepoftimus, neque e« nim ea Icgi Dei fatisfacit, praedeftinationis amp;nbsp;eledionis noftræccrtitudo ex fola Dei promiftione SC uocatione petenda cft,Sc ani

mus

n

mus fem pf ran ofi ra iufti'na, quaei'ti ocults Domini per fe Temper abommatio eft, in promiftioiicm Dei accoilendus.

Vt confirm Nans quod in altera epiftoIalt;quaeD.Pe/ Kctttut not tro adfcribitur,Iegitur,Propterea magis ftu nofiram(le [l^3lrfs firmam redderc ueftram uoea^' fltoner» a, tionem 0CclectiQnem,boc enim eum leceri' Prt.«. tis,nunquam impingetis, non fie intelligen dum eft, quaft flrmitas cleAion is 8C uocacio nisnoftræulla ex parte penderet ex operi* bus iioftris, fed quod fiudendo bonis ope« ribus,id ad quod uocati SC clccfti Turnus,im* plemus.uel pocius domino ad perfieiendn »dcooperamurSCinferuimus. Eledionem hie 04 uocarionem pro uita dixit, ad quam dedi uocaticp Turnus. Vndc fubncit,bocfa« dentes nunquam impingetis, hoc eft à uia Domini quæ ueftra eft uoeatio 8C eledio eft, nufquam deeidetts: quod utiq;ftiidgt;o ferio pietatis,iuuante nos Domino,cauetur.

Qufcunqjergoferipturf loca,ad proden dam hypocrinm,amp; incitandum ftudiu fatv dimoniæ, iubentnosin noftra opera reTpi« cere,amp; teftantur fruftra nos inuocare Domi num,ftne folido ftudio domino uiuendi, de bemus fie intelligere, 8C conftderare, ut no» bis difFifî,amp; iuftitiam noftram omnem pro nihilo ducentcs,primum omniu firmcmus nobis

tj

nobis RJuchm bonitatis diufnf,ut indc fp« bona concepca dc Deo, SC Domino noftro lefu ChriftOjipfinosapprobareardearaus: Iiinc inox incitabimur, uf in mortifieanda carncncitra amp;nbsp;meditanda iuftitia nihil ad fumtnuin ftudiuni faeiamus rdiqui. Ifta de to in prxfenti (atisfint, ad quid nobis prae« deßinacio Dei conßderanda ßc»

Ex fandis patribus non rede intellcdis, Mtritana* extitit aliquando is error, noftra bona ope fkaDtat ra eße aliquo modo eaußamnoßrx praede nuQomod« ftinationis, quod Deus praeuidens fuos gra tn (jrtrdtßi tiam fuam oblatam amplexaturos,amp; donis nandopna fuis probe ufuros, cos hac de eaußapraedes ftine(,amp; ad falutem pr^ßniat.Scd hunc erro rem «tiam D.Thomas redeconfutat Parte aceo, qubd eiïedus prædeftinationi* cß, quiequid in nobis boni eft.Dcus fane in nobis,qui ex nibilo fumus,c]uid praeuideat, niß quod ipfe nobis ex fua bonitate ftatue* rit donarctNihii igittir in nobis prorfus efn fe pottft,quod refpiceret Deus nos inter fal* uandos pra-finiendo : propter fc ipfum fa* cit,donar^^ nobis omnia. Alius quidem cHc dus praedeftinationis alreri caußäeft,utada flatus landiipiritus redi iudietj, redum iu* dicium probæ uoluntatis , proba uoiuntas (andi operis, fandü opus mcrcedis, quam ci Dominus ex inßnica fua bonitate repen*

dit.

4« dk. Athfcomniacxfola amp;gratüita Dd beneficentia proucniunt. Perftat igitur cx prfdeflinationefidudam faluds confirman dam elTejprardeßinationis autem ccrdtudo nequaquam cx noßris operibus, fed ex pro mißione diuina petenda,ac ita Temper ad ßc dei conRrmationcm prxdeßinatio conßde* randa eß;nunquam auccm ulla ex re praedc ftinationis dubitacio admiccenda.

Tcrtium in quxßione erat, an pracdcßk nario tollat libertatem arbitri]. De hac re in fequenti capite dicemus fiifius. Sed qui per» pendit quid fit libertas arbitrn,Slt;: de præde» ftinationequæhk dilTcruimus tencat, huic Quid liba ,^j|^j[ fupererit de hacqugßioncdubij.Liber« arbitrijtasfiquidemarbitrrjeßjfacultas exproprie arbitriOjfine ulla coatßione agendi quod ui detur, fine coaeßione inquam,non fine necef fitare. Deus fiquidem neceflario uult qiiac re lt;ßa funt, necpoteßdiuerfum uclle,amp; tarne libertatem habetarbitrrj fummam : amp;nos tumdemumplenam libcrtate habebimus, quando nö poterimus uelle qux mala funt, Sc neceflario uolemus qugbonafunr.Libcrx las ergo arbitrrj, SC liberum arbitrium, id lt;ß, «izTi^*(r.»»,potcfias efiagendi pro tuo arbi cratu, ut'ateagas, non agaris abaliocon/ traqua'm agi uelis :exclula ui ,quæ impel/ lat, rapialue inuitum, non conßantia recte agendi

«î

agendi amp;€xdono Dei,necc(ntatlt;, lam ex dilt;flis patetjprædcftinationem cf fe diiMnam deßgnationem fandorum in id ucrempiccrnæfalutis per ChriHum domi» num compotes fiant. Salus uero hæc eft^it adfiatus Dei fpiritu pleniiTime uidras,â^ fo« lide indicés quod uere bonum cft, ÔC perfcz i^quare idem Audio pertinacifTimo, 8C perpe* tuo. Perfîcitur uerocum depulfo omnierro rc amp;nbsp;ingentj noßri prauitate,iam nihil aliud probare amp;nbsp;con fedaripoQumus quam quæ uere bona func. Exhis ergo confequitur, quod prædefiinatio adeo non tollat liber« tatem arbitrrj,uceainfola adferat. Spiritus liquidem illc uerae libcrtaiis, utiplc probes quæ bonafunqamp;pcrfequaris eatuo arbi* tracujcxteipfo, 'anemine contra tuam uo/ iuntatem impulfus,hinctibi contigir,quod te Deus prarfeiuit 8C prxfiniuit, ut hoc fpiri« tu adfleris amp;nbsp;agaris.Ea minime libertas efi, ut me la pro bonis ampledare, fed error efi amp;nbsp;captiuitas Satanx, Vtfacias qux uis, 8C Uelis qu$ faluti funt, id dcmû,utfciteD. Auz guftinus fcripfitjuera libertas eft. Tencri fen fu reprobo amp;nbsp;libidine mala,teterrima amp;nbsp;xz ternum noxianon tarn feruitusqua'ni capti uitas eftutfupra 7. Apoftolus docuit. Imaz ginamur,fcd ftultejd iibertatis eftejUt polItz mus uitain Dei ampkdi aut repudiare;

cum

i6

eum repudiarccam fît feruitutis miCerrt^ mae capnuîtaus peccati. Vitro amp;nbsp;tuo ipfius fudkio arque uoluntace, tmó amore amp;nbsp;ftu/ dio fummo uiucrc ad placita Dei, hæcdc^ mum ucra cft arbitrq libertas . Hanc itaque prardeÜinatio tollere nonpoteft, cumfola cam adferat: liquet igiturSó hoc,cerritudigt; nem falutis,quæe(la prxdcninatione,liber/ tati arbitrti nihil detrahere, fed earn perfice« re. Etenim,utD.Augu(linus ueriflime ferb pßt, ficut falli non poteß Deus, ita ncquit non (èruariquicuneÿ pr^deßinatus eß,quod paulo ante adduximus ex libro de correptio ne amp;nbsp;gratia. *

Paucula (unchaec quidem dcargumento tarn fcecûdo, atfî quis ea religiofe expêdar, deprardeßinacione facile fefe ita expcdiet,uc cum nihil lateatcorum,qua?fclri de prxdca fiinationeùnobis pofluntcum frudu pieta/ tis. De to tamen,quod nihil noßr£ perditio

nisimputari poflitOeo.nos nonprx

• deßinanti ad falurem,fed etii reprobanti,amp; induranti, dicemus in fequenti capite.

MARTI-

»7

MaRTINVS BVCE’

RVS IN SEXTVM CAPVT MAT-imp, Baftlee per ioiinnem Heruagium.

Anno Al. O. xxxvi.

Et ne inducds nos intentationem. ) Tentatio Tentatio quam dcprecari hic ChriRus docec,indubie duplex. ciufmodicR, cuiufmodi difcipults fuis im» Riinebatin möccoliuarü, quando domino ad mortêufv^ percurbato illi dormicbanc, und« cos ad uigilandum , ÔC orandum hor^ tabatur,dicen$: uigilace ÔC. orate ne ueniatis in tentacionein. Spiritus quidem promptus eftjCaro autem infirma. Haccuero' crat , in quam moxinciderunt,prgfiJei imbccillica'lt;-te dcfcrentes8Cnegantes, quem pauio'ante falutis autorem fuerant confefsi, ÓC iurauo rantpotius cum illo fc morituros, quant in pcriculo relióuros. Proinde dcprecationis huius fenfus efi ; Seruanospacer,neineani centacionem ucniamus,qua fide in te nofira indignum aliquid committamus. Tentât nanque, id eil, explorât Deus ho mines uagt;-tie.Tentauit Abraham cum iuberctfibi im.' molare filium,eaL^ tentatione protulit in iu/ ccm,quxin corde ipfius latebat, fidem cer^ tam, amp;nbsp;obedientiam pronam. Non aliter tentauitSC lob , tentatc^ fandos quoslibet. Tentauit uartjs etiain affiidionibus Ifraciiquot;

B

iS

tac In dererto,5ó ficefFelt;it, ut bona pars Tux’ am , quam corde tenebant, ctiam ipßs ab/ fconditam diffidentiam Si Dei contcmptn, dum identidem contra ipfum murmura/ rent,multisc|; blafphemiis irritarcnt,prode/ rent. Inde eil, quod illis Mofcheh 8. cap. quint] libri dicebat, Memoria reputabis o/ mnem uiam qua te duxit Dominus Deut tuus per defcrtum , annis quadraginta, uc affligeret te, ÄS tentarct te, quo fciretur quid in corde tuoeffet,obferuareseius mandata, an fccus. Declaratumenim fuit, cum nunc fame, nunc ßti , nunc altjs necefsitatibut adfligerentur, plures eorum nihil adhucß« dei in cordibus haberent,tt prçcepta Dei ne/ quaquam obferuare, uta' quibus animum omnino alicnum obtinerent. Ißiufmo/ diiam tentationem , deprecari nosChri« ftus docet,non priorem, quali fandii omnes tentantur , Si ßcut aurum igni probantur. De qua Petrus in priorecpiftola cap.«. Vir/ tute Dei cufiodimini per Hdem ad falutem, quae in hoc parata eß, ut pateßat in tempo/ rc rupremo,in quo exultatis , nunc ad breue tempus afß)db,in uarijs tenrationibus,ßo/ pus ßt, quo exploratio ßdei ueftræ, multo preciofior fit auro, quod périt, Si tarnen per ignem probatur. Sic,

«

Quodautem docctorarepatrem , nein/ ducat

ducat în tentation cm , (nnuk ülum quoC-dam in tcncactonem induccrc, quaimpiVta/ tem non tam proc!uni,quàm committunt, id etiam alias fcriptura tcRatur. Taliscrat, qua obfirmauit amp;nbsp;indurauic cor Pharao» nis,neaudirecmandatum fuum,6i Ifracl dp mittcrec i, Mofchc quarto amp;nbsp;feptimo. Item ïtfchaif ó.pracdicatori falucis practipitur dû uinitus: Incraiïa cor populi huius, amp;aure$ eius aggraua, amp;nbsp;oculos eius obtura,ne Forz te uideat oculis , ÔC auribus fuis audiat, amp;nbsp;corde fuo inteiligat, amp;nbsp;reuertaiiir, amp;nbsp;cuz rationem accipiat. VidCjChrido, amp;nbsp;tuique prædicatori mandacDeuSjUt impio$,aique a^fe reiecfîos plane obcaecct, Si in tnalo fru/ pidosreddat, quod dCfaciunt , dum ülis uerbum Domini annunciant. Sieprofedo Dem , cz Pharaoncm Mofeheh, Chrißiis Pharifxos, uertü Paulus plurimos ludæorum Ss gentium, deidacent, praedicando qux faluti illis fuinent ,fi fuz itinuilTcntea crcdula mente ample.^i , t3n' turn détériores, ac penitusin impiccatered/ dideruntobftinatiorcs. Idem ufu itenirquoz tidie y quotquot in magna Dci domo uaz fa iræ lunt , cum uoluncatis Dei admo' nentur.non lolum in maloobfirmanrutjfed etiam, ut quæDei funtimpugnent, efferaru ,tur, Atque ica experiuntur in ptrnkicm bi cedere , quodeedit infalutem pqs , àc fibj efle in ruinatn, quod dédis eft inre*

20

furrcdionem , letiferum deniqu« odorem inde hauriunt , unde filtjs Dei uita fpû rat.

Quos ergo ita Deus indu rat, amp;nbsp;quibus mitcic, qui fuo illos uerbo cxcaecent, hos u/ ciq; in tcntationem inducit. Paulus teßatur tradi a' Deoquofdam in fenfum reprobum. Rom. (. quid amp;nbsp;hoc aliud eß, quam induct ab ipfoin tentation emC Neque fanealiude/ rat cum a Schaul fpiritus Domini recede/ ' ret,€tturbarer ilium malus fpiritus a'Domi Deutitidu” no. i. Schmuel, dccimofexto. ItaDauidem titmttnttb' in tcntationêDominus induxiqcum Ifraeli tiontm. nbsp;nbsp;iratus,cor eius incitarct,ucnumcrari popu/

lum prjeiperetjid quod Satan fecifle fcribi/ tur.i.Chronicorum ai. utenim Schaulimaz lum (piritum,qui ipfum pcrturbarct,imini/ fit, ÔC in os Prophetarum Acheab ipiritum 'mcndalt;c,qui cum dccipcrec,dedit;ita hackte/ nus ^contra Dauidem Satanam mifit, qui cor eius incitaret ad populu numerandum, quod amp;nbsp;populo, cui Deus nimirurn iratus trat,male cederet: quæ profedo grauis ten/ latio fuit. Apertis itaqj fcripturg tcftimonijs cuincitur, Dominum inducere in tentatio/ nein tam fuos, quam reieditios, amp;in earn tcntationem nonfolum, qua aduerfis exter/ nis probentur, quæ tentatio peculiaris fan/ dis efi, uerum etiam qua errent, peccent, 3C

malts

xt

mail's feipfos acaltosinuoluanc. VndeIn fcha. éi, queruntur etiam elcdi. Quare, in' quiunc, fcduxifti nos Domine a uijs tuts, dC indurafit cor noßrum,ne timercttefconuer' ce propter fcruos tuos, amp;nbsp;tribus hxreditatis tuxamp;c. Porro tentatio quapenitus quof' dam excæcat SC indurat,ea peculiariscßrez ieditiis,qui uafa irx runt,parati ad intcritû, quos Dcusfert SC profcrtaddeclarandam iram amp;nbsp;potenciara fuam.Rom. 9.

Dura pl^rifque hxc uidentur,quod uidc' re nequeanqqui conueniat, Deum peccatis irafci ôC eapunire, amp;nbsp;teßari tarnen de feïpfo, quod indurée amp;nbsp;obßrmet quofdam, ne ucr' )}0 fuoobtempcrcnc, amp;nbsp;uitionem fuam ef' fugiant. Sed debent hi cogitare, Dcum ra/ xudicucloa tionenoßramaiorem eße , utmirumnon mihi in ßc, ßiudiciaciusnequeatperuideretquan' turo ftculo doquidem fxpc hominum prxcellcnttum fapientia conßlia,abrurdaamp;iniußauiden/ gnofitn* tur,quorum ubi exitus apparuerit,uidemus («f, fuiße confultüsima. Ita indubie,ubi in fan' (ßuarium Domini ingrefsi fucrimu.s,amp; Dc' . Um uti eß,uiderimus, nihil iniqui,nßtil ab' furdi unquam abipfodeßgnatuinagnofce' mus. Interim credamus Deü eße,amp; iußum eße non dubitabimus,utc^ pukherrimo or' dine , amp;nbsp;decenttfsime , uniuerfam ißam mundi machinam gubernac, ita creditu

• B iij

tl nobis facile erft , nbsp;nbsp;cum hom in ibus ilium

aequifsime agerc. Cum ergo ipfcin fuis de flt; literis teftatur, fcindurarc, amp;obcaecare, hoc eß, in exitialem tcntationcm inducere quofdam, id tarn ucruiTi,quam iuftum efse, amp;nbsp;crcdamus amp;nbsp;prædiccmus.

Fruiflus huius eric, quod pt), quibusfo* lis fcripcurac datac funt in faluccm,amp; debenc praidicari, bonitatcm Dei erga fe cantoma^ gis admirabuntur, SC amplec'lentur ferucne tius , quod ab illo perpendent fc exinnue men's adeomorcalibus , cum paucifsimis deledos , acque in eorum numerum ade feiros, quos ad bonum emoHirc, Si. ad co« gnofeendum fuam uoluntatcm illußrare dignatur : cogitare, fi Deus indurat nc* mo poterie rmollire, fi rurfus emollit, ni* hil poterie indurate, nihil ergo eric in me fi« turn, nihil igitur agam : fi peccauero, Dei induraneis culpa eric , cum ipfi libucric emolliccmcamp;c. haec ucique cogitacio non eric hominum Deum timcncium , quibua 'folis fertpeurae loquuncur. Fides nanquein Deum,quae ilium iuftifsimum amp;nbsp;optimum agnofete, ifiiufmodi cogicaciones non finit obreperezuerum cum audie Pharaonem iiv duratum , alios in fenfum reprobum da* cos, magis expauefcic : fic tarnen ut moxin tnirificam quandam gratulationcm exar/ defeat^

it

defeat,«putans immenfam Del erga fc bc»-nitatcra , qui fe emollirc non indurare ,illugt; ßrare, non obcæcare fit dignatus. Reprobi autem , non in hoc folo Dei uerbo offen/ duntur,fcd ambulantibus in tenebris offen/ die ulo funt uniuerfa.

Deinde iuxta agnofeendum ii pratdi/ candum efi, [xccaturn effe, iuftaque Dei up clone puniri,quicquid uerbo eius aduerfum uel cogitauerimus ,uelconcupiucri(nus,ne dum uerbo uel fado defignauerimus , qui Il be ta' nobis nihil nifi pcccare pofiumus. Sc in tentationem Dominus ipfe nos indu/ cic, errarcquefacitaurisfuis. idenimnon tantum lex comprehenfa literis fed cciam quKinfculpta efi in cordibus nofiris, ruin/ (it. Ab optimo nanque condicore conditi, bonielTe, atque ad ipfius nos compararc uoluntacem iure dcbcmus : quod fi negt; gligimus, pcccatum certe efi, amp;nbsp;ab opti/ mo opifice in fuo opificio non fcrendum. Si ergo rationem huius , quod Deus indu/ rat, amp;nbsp;infenfum reprobum tradit, SC quod ex hoc reprobo fenfu dclinquirausnihiloa minus ukifeitur, inirc nequimus, exclamo mus cum Paulo: dprofunditatetn diuicia« tu rum,amp; fapientiac SCcognitionis Dei, quam nbsp;nbsp;nbsp;pttet

infcrutabilia funt indicia eius , 5C in per« 14, ucfiigabilcs uix eius. Rom.n. Acqueigne«

B iii)

*4

ratur à nobis qui fiat, cum Deum fcriptura tefteturoperari omnia in omnibus, quod tarnen opera noftra omnia prauitatem ha/ beant coniunAam , fimodo non finttota, nihil nifi prauitas.Myfteria hæc funt, in hoc fcculo nequaquS rcuclanda; fi Deum amp;nbsp;nos ipfos cognofeimus, Deo in omnibus glo/ riam, nobis ucro confufioncadferibemus, cunda in nobis, quatenus Dei funt, iufia amp;nbsp;fan(fla,quatcnus uero' nofira funr,pcccata ef/ fe d^iniquitacem,cum agnofccmus,tum cori fitebimur.

Quomoio Poftremo ilia : Nolo mortem impfi, aut inceüigen^ morientis, fedmagisutconuertaturamp;Sui/ dum, noh uat,Iehezkeldecimoodauo.Deusuultcun

(flos homines faluos fieri,amp; ad agnitionem uerttatis uenire. prima Timoth. fccundo. ÄSfimilia, hisquæ dcindurationc memo/ rauimus, haudquaquam pugnant. Indu/ bicata ueritas eft. Deum rciecifle quofi« dam , S)C illos indurare , atque excaccarc, uc uafa iræ apparata in intehtum , id quod abunde eciam quotidie rcipfa cefiatur: quare quod dick fe nolle mortem imptj öC moriencis, fed malle ucreuercatur amp;uiuac, de ijs folis intelligendum eft , quos in hoc, uc conuercantur amp;nbsp;uiuanc , delegic, qui/ bus, fcilicec, Propheta potifsimum loque/ bacur. Pharaoni enim dixit; Inhocipfum excicaui te, utofiendam in tc potentiä meä, amp;nbsp;uc

»1

amp; UC annunciccur nomen meum tn cota tcrr ra,i.Mofcheh.9. ÔC Rom.j.Hunc induraue« raCjfîcut folct rckâicios quoslibet, uc m iniz me conuerterctur 8C uiueret, fed obfdnatus potius pcrgej'ct in impicrate fua, 8C periret; utineoitapotentiam fuâ magnificarct in Omni terra. Ad hune modum amp;nbsp;illud inrel/

Hgendum,quod Paulus ait,uclkDeiim cun dos homines faluos fieri,ate^ ad agnicionc ueriratis uenirc, Vti^ exomnibus hominü generibus amp;nbsp;fiatibus fuos delegit,quos ad ueritatis cognitionem perducct:quos cum certo nosfeire nequcamus,dcbemus promi feue orare pro omnibus id quod Paulus hoc loco agit, hortatusutdeprecationcs fie rent pro omnibus hominibus,pro regibus Ct omnibus in emineda côftitutis,amp;c.Qiiod ergo cundosait, perindeeft acfi dixifl'et,ex cundis aliquot: fiue nullum eft hominü gamp;' nu$,in quo non fuos quoque habeat. Non raro cnim (omnes) in fcriprura, pro plurt* mis,uel(quibuslibet)accipttur. '

De tentationibus ita(^,in quas fitos De? TtnUtio us inducic,fic fenciecChriftianus. Inducicin »ondepre* tentationem Dominus fuos, dum aduerfis canda. j (idem jpforum explorât amp;nbsp;iftuftrac.in hanc indu ci nos haudquaquam dcpcceabimur, fed potius cum tentationehuiufmodi pro* bamur, conftantiam tentatiamp;folidam fidê

B V

erabfmm.Inducftttiam nonnunquam fn trnta(ionem,dum Satanx nos aliquaccnus pcrmittit, ut adpcccandum dctorqucat, in qualrm tentationem Dauidcm, P«rum, SC alios plerofc^ cIcÄos atque charos fuosfn» dtixinde quali illud Pauli intelligitur : Coa fiderans temttipfum, ne amp;C tu tcnteris, GaL iS.Et rurfum iIiud:Vecognofccre(n (ïdein ue ftram,nc quo pado tentaiTrt uos ilk qui tcz tat, amp;nbsp;inanis facfhis efTet labor noßcr. i. Tlicf. 3.Itetn illud Corinth.7. Rurfum in u^ num conueniatis nctentct uos Satanas,pro pter internpcrantiam ueftram. Et qui iiolüt ditcfc«re,incidunt in tentationem amp;laqucu. Quanquam autem in hanc peccati tenta tionem fuos Dominus noninducat, niß in commodü ipforiijUt lapß/uatn inßrmitatc po ft ca melius anim ad uertant ,uiuant^óC modeftiores, SC ibiicitiores.attaraen depre Ttntatio eanda eft i ßquidc Chriftus Apoftolo» fuos drprtMtü. deprecari cara in monte oliuarum horta» batur, licet fciret patrera eos in illam indu' (fturum,atcpidinfalutem ipforum tandem attemperaturum . Noftrum enim cft,nun/ quam non deprecari, Dei noftri offenfam, ut fanepio animo, Deum^ fuper omnia a^ manti, nihil poceft acciderc grauius, quaiv lumlibctDeusimmcnfa fua bonitatc,etiam quamlibctoHenfam infuam gloriain amp;bo num ccdcrc nobis cfFiciat,

Inducit

î7

ïnducitpoftrtmo in tentatfonem Domi Tentatio nus quofdä,cam c^perpetuam,quos Satan;

prorfus captiuos tradie,in impicrate obftp non titntn» nitoi’.Ced qui hœdi, non oues,uafa iracjoon da, Uififfritic,bodes Dei,non filijfunt.In hanc nunqind-ucendosnos à Deo, nempc patre noftro,qui nos citra poenitudinem,numero fil iorÜ fuoru adferipfit, debetnus certo con« fidere : nifi non certa 6de ilium pattern ap« pellamus. Nec^ enim ilium uerc pattern no ilrtim credimus eße, nnonamp; inxternum nobis ica perfeueraturum côfîdimus , quod eßeiTe pattern coelcßcm: qui cos demum filios agnofcit,quos in hanc fortem ante ia* da mundi fundamfra, priufquam quicqui boniaut maliFccifTent, delcgit quos filio fuo faluandosdonauit. Cum itac^cmanu Domini rapcre nemo queat.Ioan.jo.amp; ipfe uenientes ad fe nequaquam protjeiat. loan. é.necciTccftïut qui femel Chrifti fucrinc,nun quam ab ipfo aiienctur. Cum igitur ßt in (t de orantiSjUtfe uerß Dei Siium conHdac,d^ Deu ßbi in zternura patre fore credat, abef fe oportet metQ tentationis huius exittaiis, in quam Deus nequaquam inducit,nißrcie dittos,in quibus potentiam fuam, non mi/ fcricordtam ßatuit dcclarare.

Ab ea autS,qua quotidie etiam fandi ad peccandu amp;nbsp;induigentißimü pattern offen (lcndu,rapiuntur, redenobis metuimus, in hoc

2}

hoc mundo agentes: coeç 8C uigilns ieiu/' nijs eâ deprecari iubemur,poftg caro noßra non infînna tantum ad bonum , fed eciam pertinax incitatrix eß ad malum.Diabolus quoquein morêrugicncisleonis circumk, qùærens continuo quem deuoret. Contra hanc itac^ efthaec fexta peticiohuius oratio. njs.Et ne nosinduças in têtationem, td eß, ne permittas facang,ut ad offendendü te nos feducat, folius Dei eßnos a' peccato feruare.

Deniquenepraeteream illud Jacobi:Ne quis cum tentatur, dicat fc a' Deo tentari. Nam Deus ut tentari non poteß,ita nee ipfe quenqiiam tentât, imbunufquifc^ tentatur, duma propria concupifccntia abfirahitur amp;inefcatur.Hancfentenciâ fie puto tntelli/ gcndi:Ne quis ita tentationis authorc DeS faciat, ut fuam in ipfum culpam transférai, ceu Deo amp;nbsp;nö ipfi peccanti,debeatpcccat5 impucart,quodimpt}facerefoIcc,Cxccrum ex hoe locOjâÇilJlo z. Schmu. 24. de Dauide incitato diuinitus, ut popuiutn nuraeraret, turn lefcha 6. ac innumeris alqs fatis patet, fcripturam non ucreri Deum facere autho reen ccncacionis,qui elecflos eciam in tenta/ tionem fubia4t.inducat,amp; cam qua certe ia buntur amp;nbsp;peccant. Quanquâ peccatü ipßs perpetran[ibus„amp; nequaquam Deo in ten/ tationem indticecui debeat adferibi. lußc SL fände Deus egi(, cum Dauidem in tenta« 'tionem

tioncm cam incluxit, ut populum prafdpc* retnumcrari: Dauid autcm id praecipiendo grauilïïm^ nihilomi'nus peccauit, SC dcdit pcenasiuHifftme. Vetus,necniiniisucrum didum cft, opus in peccato, Dei, Si bonum cflc, redx autcm rationis dcfcAum,nobis cflctanquam malü.Hisfcripniraaddit, ctiamp; hunc dcfcdü ßc a Deo ordinari, ut inde bolt;* ni aliquidcueniat, uene cxco qu{dc,quo(l in huncdcfetftüredx rationis inducit, Deo pcccati aliquid adfcribiqueat.

MARTINVS BVCE*

RVS IN ENARRATIONE CAP.

[)rimi,Epill,ad Romanos,tx fodè (xtmptari.

Quod uerb ait quod tertio hic Trlt;«/iiià repetit,exponitur fere, permifit, pafluseft, non txpo^ no auocauit,fed aliud fignificatar«/î?««a».Po ntndu ptr luiflet Paulus, fi hoc uoIuiflei,dicerc,Âtxi/-, ptrintßt, Ap^yUel aliquid huiufmodi. Deinde reli/ quxfcripturæjquaslibcnterimitarur, non ucrentur dicere Deum,quorum uult,corda indurarc.Exod. 7.amp; j.Corhominum crafz fum pinguecf facerc, aurcs grauare,oculoa obturare. lcla.6. Etinoratione, quam Doz minus ipfc nos docuit,dicimus : Ne induz cas nos in tentationem,n5, ne finas nos inz duci.Fatcor,cos,qui iftud, tradidit, per pafz fus eit,permjfit,cxponûc,huc moueri,quo(i

uolunt

30

uolunt cauer(,ne quis peccaca fua adfcribat VnJe ijuod Deo, an autcm hoe ifta incerpretatione aC Deo peec4 fequanturjpfi uidcrint.Hoc fatis omnes ex tum attris pcrimur, eo unumqucmq; peccati conuin/ tumnon lt;i,Sfne Deo illud impuret, omnem cui'us poßimuf. caufam adinii,quod nemo omnino pcccet, contra quem non fua ipdus tefteeur confci^ cncia, quiequid uerbis nonnunquam con/ traDeü tmpij loquancur.Certe qui hoc pof fit confcicncia teflimoniü cxcuccrc, SiC ueiic ratione fua hanc queftionem,^ fibi mcrito, amp;nbsp;non Deo qux peccat, imputari debcant, agicarc,ts facile dicecEnam hintelligam cu fcripturg de Deo memoranc,qubd indurat, in fenfum reprobü tradk, Defi tantum hoe pcrmitcere,fuü fpiritü fubducere, quo folo cor ad uerbü fuü emoilitur amp;nbsp;reda mens cö fiicuicur,adhuc tarnen omne peccatü prxd/ pue a Deo eA. Nouit (iquidem ka depraua tam natura tneam, ut nihil aliud quam uer bum ipßus côcemnere, amp;nbsp;peiTima quxc^eli gere qucam,fîipfe miLi nÔ donet (pirkum luum,amp; CO regignat,(ic ipfe in utero matris me ßnxit,talem in luce edidit,n ergo nô lar gitur fpirkum fuü bonü,unam eaufam,qua peccatum meücauerjpoHitjquomodoin/ / tclligam,illü non uclie pcccatû meü, eflecjj I eius auchorcm CSi quis uideat caecum im/ pingentcm,nec poiTe non cadere, ß ei fuam manum non porrigac,eum^ rcgar,nolit au

cem

5»

tem nie manum fuam cxco præbere, Si pa tiatur eum cadere, obfecro quis non dirar, cû, cafu m cacci huius uoluifle, eiuscj fuifle caulamdam Deus hoc amplius mei pecca/ ti caufa cft,quam ilk quinegatcacco ducatS caufa eft.ut cadat C3ecus,quod Deus in ucc* ro matris meæ,me cum hacperuerfitatein* genijmei,a(que peccandi neceflicatecondû dit atquc lormauir.

Hicquifquam refpondebit:Prlmû paren QKiJ prx fern non fuilFecaecum ,facultatlt;m habuifle nobù (»ri’! t{^e faciendi, qua uci cum ultro nolucrit, tniu haut» multatus fit ea fa cul tare cum omnibus pO' fteris fuis, Atqui ratio nullonegocioregcz reuQuid ad nos,quoddeliquit primus ho«’ mot'portct quilc^ iuîi onus. Fateor rerü hu manarû cÔditio fie habet, ut lufiû interdû ui deatur, ctiam filio« malorû parentû, adhuc innoxgt;os,punire.nam Si Deus iniquitatera patrû in fihis,ultionibus huius leculi punit, ied ca poena pi ælcnti uita finitur,nec adimû cur per cam,nifi fine quo felices efie queanr, dum aurem D«us nobis iuum non impars titipiri(um,alt;flum de nobis efiin fternum. b'tquanium ad tiSe pœnam atunct,fcriptur rateftarur, unicuiC]: rependi fecundum fua fada.Dein Je quantumuis facultatis ad bo« num Adam prjnobis habuit,cerium tamî eft, fi prrfiitiiïet in indu Domini, id fuifîct gratuits donû Dotnini, quod cum Domi«

nus

nus no dédit,nufquâ id parari potuir. Ergo amp;nbsp;primum homing cum prolabi DeuspaG fus nt,qucm folus pocuit Gan tern confcrua^' rc,amp; quo non coferuantc illc non potuit no labijuidetur imluifTe lapfum,lapfust^ huius caufa eiTe. Quid enim in ulla creatura boni fit,quod non fit opus Dei, qui finxitexnP hiloomnia, ôCcftfolusbouuscNecenim Deus fic res condidir, utper fe fubfifiant SC agUntjfed ipfe portât omnia 8C agitat, in i/ pfo uiuimus,mouemur, fumus. Ita fcribit D. Auguftinus de primo homine in Enchiri dio fuo cap. io6. Et fi peccacum in folo libe* ro erat arbitrio conftitutum, non tarnen iu/ fût!x rctinendjcfufFicicbat liberum arbitru iim, nifiparcicipacione immucabilis boni, diuinum adiutorium præberetur.

Proindcpræftiterit in hac quaefiione ra/ tioni prorfus ualediccre, ÔC uerbis Domini fimpltciterinliaercre, quae cum haecduo fi-» tnul cefientur,fi quid peccamus,culpam no Gram eflcjnon Dei,qui perhibet tcftimcniS Sc nofira ipforum confeientia, turn adeo O/ mne bonum a' Deo uenire, ut quod illc non dederi tjimpoiTibile fit,'a quoquam uel cogi tari,ne dum fieri,quodamp;ipfum facile mens nofira ex ilia impreiTa omnibus Dei cogni/ tione,uerum efle percipit. VtrumCÿparitcr, acfimpliciterfateamur, nihil fcilicetpofle Ù nobis, uel boni fieri,uel mali uitari, finea/

lt;fiu fpj'ri/

?î

dulpirîtus failli, 8c nihüominus tarnen qu:cquid ucl boni ncglexcrimus, ud mali fcctrintus, culpam noftram efTe, non Dci, quiaimipfum bonum fit, bene omnia fax cit. Prjtcrca cum agat in nobis omnia Dez us, non uercamur id de eo prædicare,quod fpfc de fe teftatur in feripturis fuis, nec, cum iile ait fe cor indurarc,obfirmaie, in tetanoz nem inducerc,dicamus,non cmollit,n5red dit fequax, à ren tari one non feruat. Non e(i honefia ifia patrisfamilias, aut principis ex cufado,non iufiit, non impulitfuos ut pecz caret,permifit tantum, deftituit eos fuo con filio,quo defiituti non potuerunt non pccca re.Si confentiens atlt;^ faciens codé loco ha/ b en tu r, quid putamus permittere mitiuselz fe,quam facere:* Deinde qui habet in manu fua omnia,cur permittat,quod non probac, aut quod pcrmictcndum efi, cur id non ipfe infiicuat,amp; aurore eius fe proficeacur;Quid urcaliganti etiam ad manifefiiiïima nature rationi noftrae approbemus adiones Dei, hue confugimus, ex quo confequitur, Deü non cireDeum,hoceft, rerum omnium priz mam amp;nbsp;totam caufam, ira ut ipfe fe prxdiz car; Si in permifiione peccatorum id exeufa tnus,qu6d fie ferat iufiü iudiciû Dei, ut hoz tno fibi relinquatur,quarenon idem exeufa mus, dum ipfe de fe confîtetur, qubd indu rac,excaecat, tradit in fenfutu reprobum,

C

»4

agnofcimus fidori li«rc figmentis fufs ud pro fuo arbitrio.Scn'pturçnobi's Deum «u guftius prxdicanc,ucqui' ntliil non faciar,amp; ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fadatuinnia ccrtoconfilio,hisfidem habca

mus.In poceftatc fua iiabcc omnia, nihil n** ne dus adu fe mouet,quorïï ergo libttmife recur, amp;nbsp;fanda mente donatos agit ad falu/ tem, quosuultindurat,neaudiant,dcdit menti reprobar,ut ita mereantur perdi, nee tarneneo quiequam iniquifacit, jpßnihil pcccatum eft , in fuum Hnem,ruo ordine (e^ runtur ei omnia. Nunquam igitur exhoc colligi poteRjCulpS duin nos peccamus,ipß polie adferibi. nam noftram hance(rc,ipfa nobis atteftaturnoßra confeientia. Viden-« tur quidem inter le ifta pugnare, iure nobis peccatum imputari,amp; Deum tarnen nos in durare, utaliudncqucamus quam peccare, ac pugnanc minime. Deus utrumc^ confirm mat,qui nihil pugnans loquitur,amp; côfcicne tia noftra uelit nolit, idem agnofcit.Ne igie tur hie ex noftræ metis anguftia philofophe mur,meminerimusillud: Tu quisesoho/ mo, utrefpondcas Dcof

PATRES. Ongenes, CIrryloftomus, Ambrofius, tradiditjhic idem poliere uolunt,atq; permi fitjpalTus cfijdefiituit, co autem nihil aliud docere uolucrunc,qua'm non efle ex his uer^ bis intclligcndum, homines a' Deo ad ma/ luni cogi inuitos.D.Augußinus libj.côtrii Iulia/

ff

lulianum/ap. 5d de Gratia amp;nbsp;lib.arb.cap, ai.mulnsde co didèric^quomodo Deus pec caca peccacis ukifcicur, ac ßc tradie concupi Ccentiismaris,ut illis homines uincantur,ca planeur,trahainHr,poßideantur. Contra lu lianum non contendit, an hxc traditio fiat deferendo, fine alio quocunejß uel cxplicabû Ii,ucl inexplicabili modo, magis tarnen in hanc parte inclinât, ut intelligatDeum miz roamp; inefFabili modo,iudicia fuautin cor* poribus, ita amp;nbsp;in cordibushomtnum opez nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

rari.Acin lib. de Gratia amp;nbsp;lib. arb.lixcfcriz pflt,pofiquam adduxifletpracfeniem locum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Pauli,amp; fimilia: Hisinquit amp;talibustefiio tnonijs diuinorû eloquiorû, qufomnia côz memorare nimis longun^efi, fatis , quantîî «xifiimo,manifcfi3tur,opcrarl Deum in cor dibus hominum,ad inclinandas eorumuo luncaees quocunque uoluerit, fiuc ad bon a, pro fua mifcricordia , fiue ad mala, pro mericis corutn,iudicio ucique fuo, aliquanz do aperto , aiiquando occulto, femper autem iufto . Fixum enim debet clîe 8C immobile in cordc uefiro, quia non eft iniquitas apudDcum. Exquibus fatis ad« parct, fenfifle fandumhune uirum , Deum cumfeducit, indurat, tradie in fenlum rcz probum , immiccie efticacem errorem,id faccrc, non tancum deferendo , fedetiam animos horoinuni, ut errori concedanc, ÔC

C I)

Iconcupifccntijs uincantur, inclinando.fu* dl ci o fuOjUt inquit,nunc aperto, nunc occul tOjfcmper (amen iufto. Alia fiquidem cft ra tioDcicrganos, alia noßra crga proxi* mos. Nosfi quem decipimus,in malascu« pidkates pellidmus, femper peccamus,ac Deus iußus,peccaris huiufmodi pcccata iu* He punit. Idcirco infcrutabllia iudicia eius* amp;abyßu8muitaprxdicantur. Porte' quia in nobis certe pcccatum cft, fi quem peccarc tantum pcrmit(imus,cura poiTumus prohi berc,5d is qui id pcccac,quod ui tare non po cuit,apudnos femper extra culpâ efie puta« tut,hortet animus Deo Suere,quod fim» plie i ter praUis cupiditr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dedat, amp;nbsp;faterf

homines ab co his fie i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'pari, ut eis non

queant non rcruire.nimirü quiaid in fenon poflet non damnare. Atqui cogitandiï hic eftjiufticiâ Dei cireinfinita,necpoireex no« ftraprauitateaeftimari.Deinde nifiutrumc^ hoc demus, Dcû omniü corda pro fuo arbi tratu inclinare quo libec,amp;homineexfeni« hil prorfus boni po fie, eoqßnunquam no fe quiperuerfa defidcria,cum eis addicatur di« uinkus,nos negacuros Dc5, DcuelTc. nam ut diximus, nifi fateamur cum omnia in o« nintbuseiFicerc,Deüefie negamus.Itacunt uolunt quidä Deo apud rationis fuactribu« nai patrocinari, hominitribuentescxfeali« quidpofie, fugiunt fumü, amp;nbsp;praecipitant le

in

»7

in ign«m,utenîm fux exißimati'oni Dei iu* fttetam hoe pa do tfpprobentjd de Deo af« fïrinant,exquo fequitur, cum non eiTe Dc5. Quatn muka aliafunt,in infîmisquoq; créa tuns,inquibus rationc iudiciorû Dei inire haudquaquatnponunnus.Quiscaufam da« bic,cur Deus oues iupis,amp; no pcicius lupos ouibus uorandoscondidericcinquem ufum finxit pulicesamp;pediculos,amp; innumera aliaf Et qui raro res,cum hominu, tu rcliqui or« bis Deus fic adniiiiiftrat,utnö optemus ple racf mutata^Siergo fcrcinomnibus rebus, pauciiïimarû enimcauras plane nouimus, f atendü eit, Deir opti m a ra tionc o m n ia face« re.ctiamfihancradonem nos adeo ignore« mus,ut plane fenciainus plurimas multo a« liter debere infticuj,fatcamur id etiaui in ad« miniftratione hominis, id^hocamplius, qno homo ciladmirandum inagi9,ac fubli miusDeiopificiü.Porro quiamaioresGen Patrtfreli* tiQPatrcs,quiifta,indurare,feducere,trade= ^uicii Au^ rein mente reprobam, mollius interpretati gu/itno re runt,hocfolum efficere uoluerüc,ut didü,ne ipfacon'M* homines dicerêcfeadmaladiuinitusimpel= munt, li, Si Deo, non fibi culpîadfcribcrct,re ipfa cü D.Auguftino cogruunt.Nam Si hic,ifia, dcquahic Apoftolus,tradltionê in fenfum re probQ,quam fcriptura alibi indurationem, cxcaecationem, fedudionem, Sihuiufmodi uocat,Gc accipit,utnihiloininus adferatho

C ii)

it

twines feien tes amp;nbsp;uolentes, quae mal« funr, fcquj,ncc (illam eis fieri uim,cogiue,hoc eft, contra uoluntatem impelli.Dcindccumdo cet,unumquemc^ fua ipfius confeientia, de mala uoluncaceconuinct, fads auerdt hoc, ne quis putec fua pcccata in Dcum pofte transferri. “

MARTINVS BVCE#

;lt;VS IN LIBRO, CVI TITVLVS (ß,Dtutrlt;i (ccltßarum indoilrina,ccretnonijs, Cj- difcipluM, rtconciliittiont, compofitiont. imp. Argtitlin^e ptr VucndeliniimRth(lium,A»» KOM. D. XLIIII.

De articula tertio y (pii eß Je catfi peccatù nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Nechicquicquamnoflra unquamà

-,. Catholico confenfu dodrina uariauic cametfi id nobis plxric^ falfo impege rint, amp;nbsp;hodie impingant: propterea Nemo uUuntliel quodcum fcripcuraamp;orchodoxis pagt; comtum bonunt tribus pr»dicamus,nem]nem hominü, hitbere poteß^ ulliim uel conacum bonum habere pof quod non acce* Ce,quemnonacceperitlihcraliôCgr3itui perttgratii 4 nbsp;nbsp;to dono Dei. qui quidem ut miferecur

D(0. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4 quoru(nuuk,itactiamindurat,^,inieo

fum

Aim reprobum tradie quos uult, fed lu»

fto tarnen id fempcr iudicio,amp;omni ra Deut, duminJit tione peccati haerente in tjs, qui legem rat, cr traditin eius uel tranfgrediuntur ipß,ucl à tranf« reprobultnfum, gr^nbribus cS tabe tranlgrcfiionis na= ftmptrtuftttstfi, tijUec per Chriftum renati funt. Offen* (yomnisratio diturquidemmensearnisnoftrae, 6Crapecc4/i hitrttiit tioncm iufticiac in hifceDci iudicifs no tranigrtffonbw agnofeitjdum audit,nerninemquiequä Itgisdiumie, ucl bonaecogitationisautconßlii habe rcpofle,nedum difti autfalt;fti,nifiida Deo accepericquofdam prftcreaàDeo indurari amp;nbsp;cxcaecari,amp; in mentê repro* bam tradi, ne audiant uocem Domini, ncucconuerß'a uia (ua praua fanencur aDomino:amp;damnari tarnen quicunq;

no audita uoce Domini, amp;nbsp;conuerß ad Dominum, cogitant fempcr,dicant 36 faciant,quaepia Scfandafunt. Occur* riccnimicmperillud. Quid igiturego repraehendor, qui ex me nihil boni pof fumf Sief Deus meindurat, quiseius uoluncati refiftatf Verum ifiiufmodi CogitatioftaC4r contra iufticiam Dei iudicia, iniuftæ nif noßrienon amp;irreligiofaecarnis nofirx cogitatio’^funtaiiinitttn» nes, no ad ullam difeuffionem,amp;diju* dieaddijudtcaH» dicationem admittend£func..Sedut A*d(( ntdieia Dei : poftolus docetamp; fecit,reprimendæ fta fedab animo pro ffim, amp;ab animopropulfandæfunt, pid/ariticàMi. idéf hifee iuftisamp;pijs CQgitationibus,

C iiij

40

Nunquid eft iniquicas apud Dcû^Qui» tu es,ó homo, utrcfpondeas cxaduer« fo DeoC O altitudoimmenraefapienn'f, amp;nbsp;fcientiae Dei,quam infcrucabilia funt iudicia eius,amp;c.

Deui t/l fupre* nbsp;nbsp;Hæc qui rcligiofe fccum reputet, pria

mui omniumiumum, Deusfupremusomniumeft iu« d(x,tdtoc^ßfm^ dex, ideocj; fumma iufticia: nihil igitur mulußitia, quit poteft admittcrc iniqui. Tu uero figmc nihil iniqui po^ tum Dei es,a' quo acccpifti omniamefas tefl udmittert. igitur eft te expofcerc a Deo fidore tuo rationem, quidtcfeccht,quidue de te itatuar. Poitremo,eaefi:fapientiaamp; fcia cnciae Dei akitudo,adeo tnfcrutabilia iu dicia eius,amp; imperueftigabiles ui£ cius^ utadeacognofcéda mens humanaper Ktmhumanii tingerc,amp; rationem corum inucnire,^ tlonpottßratio^ aiTequi nullo modo poiïit.Hxc inquatn ntm iudiciorum qui pie fecum cogicarit, is iibi ipß pcclt; Dtiinucnire, catum fuum omne,amp;cundam iniquita tem adrcribec,amp; Deum nullius peccati, uel iniquitatis, fed omnis boni SC redi caufram,amp;authorcconfitebitur,amp;prx dicabit. Tibi (dieet cum Daniele) Do* Dominoiußi* mine iufticia, nobis autem ignominia eü, nobii autan ÔC pudere,propterea quod contra te fee« ignominiaerpu lerate egimus, nobis ignominia QC pro dor, quia petcas brum,quia peccauimus in te.Quxenim uimitt in ipfum. Deus,ut D. Auguftinus de gratia amp;nbsp;lia bero arbitrio ex diuinis feripturis do« dcóC '

Ae Sc pfe concludit, ficut in cxteris fuis fie gmentis, quæcunque funt in ccelo amp;nbsp;in ter» ra,ita SC in cordibus hominum operatur ad incHnandas corum uoluntatcs quocunque uoluerit, fiucadbonum,pro fua miferkore dia,ßuead rnala,promcritiseoruni,eaonie nia operatur iudicio fuo, aliquando quidS apcrto,aliqu5do occulcOjfcmper tarne iußo, Malictam cnim ipfe non facit, fed aut trahi/ M tur hacc originaliter ab ipfo Adam, uel cre/ df trahi» fdtpcrpropriamuoluncatem, fuggcftorc, amp;nbsp;incentore Satana. Cui ucro ifta loci hu* tus cxplicatio,amp; ad obieda rationis noßrx refponflo, minus placeat, huic cum D. Au/ guitino dixerim, ut quserat dodiores, fed caueat neinucniatprærumptores.

Nos ucro quia nihil aliud in his adferi* Augupinut mus, quam quod feripturæ diuinae diferte tttri cath» tradunt, ÔC has non aliter intelligimus, uel licuf, er or interpractamur.quam uerecatholicus 8C or.' thodoxitt thodoxuspater SCdodor Eeelelîæ, Augu-.p^eer, ZT ftinus, nemo caufam a' nobis quidem habe* doflor tc» repotefi, ullius nos erroris in his infimue ckfit; landi.Vtqß uere id (èntimus ÔC pr^dicaraus, quod artkulus hic libri Imperator ij breui* ter quidem,fed pie amp;orthodoxecradit; cul nemo piorum,amp; de his rebus redeiudkane cium, non rubfcripfcrit,ica raerito ÔC hk ar« ticulus inter ucre conciliatos habendus eil,

DequoideopaulocxpUcatiusloqui uo«

C V

CaluMnùtquot; lui,quod Hnt, qui nos ex ins,qux in fequen* tortsBuce* tibuc duobus articulis, de pcccato ongilt; n,ft forfMW nali , amp;C iuRifîcatione , iuxta fcripturas / gui can i* Dei amp;fenttntiam S.Patrum, pie amp;nbsp;necefla» -tgt;fo fcntit^ rio conRcemw Sgt;C docemus , criminantur, lnutt. artfculo prarfenti non plane aiTenciri. Ea e« j nim dicunt a' nobis in iilis duobus articulis adferri , cxquibus necefTarioconfequatur , Oeum eiTe authorem 6C cauOam peccatk Conduccnticaque,quae hoc loci acculimiis, ad id, ut facilius agnofcacur, quam iniuHe amp;nbsp;nùlla liera confecucionc , iftatn nobis calt; lumniamaducrfarf) intendant.

EX EODEM LïBRO,' ET TITVLO, VBI AGITVR DB pttcdtooriginttli.

Ifta uerocum Iegunt,qui i(t fcripturis pa« rum cxerdtatifunc, amp;qui magis aiTueuerQc * ' formis praedicandi Del cum omnipotend-am, tum iuftitiam, quas tradic philofophia . humana, quam i^s,quas præfcribitinfuis literis fapicntia diuina,nonnihilpcrturban« tur,amp;putantindignumDei bonitate, uidcgt;i rieum creando homines, quiiîmuiatquc orti func, in dicionc diaboii ünc, homines ’ non fibljfed diabolo fingere.

Ofietlditquoque illud, quod uidere non poflunt.

pofsunt, quomodo Deus nS debeat dici au thor mail, quod uel ipfc immittit, uel cuius immictendi poteßatem diabolo tradie.

Sed monendi hi funt, primum, ut cogû tent iudicia Dei, quanquam femperamp;Iola iufta fint,tarnen quomodo iufia fint,ab ho» mine,in hac quidem uica,cognofci non pofi» fe, funtenira abyirusmulta,amp;hominibus prorfus inferutabilia. Deinde, ut firment fia dem fuam in eo, Deum, qui omnes iudicatu rus fit, hoc eft, omnium iniquicatem ad iua ftieix æquitatem redutfturus, nihil pofie faa cereiniqui.

Poftremo quod ncc ipfi dicunt Deum, diabolo homines in uita hac.conferuare, aa Icre, amp;nbsp;uiuificare , cum conlcruac, alic, 8£ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

uiuificat,eos, qui tarnen nihil quam diaboa li mancipia amp;femen funt,nec fere aliud qui^ opera diaboli patris fui faciunt. Agnofeunt cniin nobifeura, hos ipfos filios, mancipia amp;inftrumentadiaboli,non minus quam fia lij, ferui dó organa gratiædiuinæ, non foc lu in ali àDeo,qui folem fiium oriri facit fua per bonos amp;nbsp;malos, amp;nbsp;pluuiam mittic fua per gratos amp;nbsp;ingratos, fed etiam moueri, uiuere ôô elTe in Deo. Hoc enim D.Paulus Dietndw)» de omnibus hominibus teftatus cft,non bo/ nontßOe* nis tantum. Si ergo non dedecet bonita» WW Dùtoa cem Dei, quod alit, mouet, in uita fuftinet, lo amp;uini fuam ad omnes quamlibct confeelea «tlw,

ratas

Diaboloß* rafas adioncs fuppeditat, eis, qui, quod in lios(t man ip^s cß,tantum Sacanx uiuiinc,amp;frrutunt: tipiacon* necdebctobiddicijdiaboiofamiiiamalcre, flirt, moucre,inuita feruare,d^uircucetninipied£ pernttiofefaciendi fuppeditarc, nee alicnum cft à bonirare Dei, quod fîngic,in uttamque bane profeet, qui propter uiciatam origi* nem iiico fub poteßate diaboli detinena rur; nee dici poteft,eumcrcando homines, quonimftatim perfeortusin uitio, amp;fub ditione diaboli eft,diabolo ßlios ÔC manci« piaconderc.

Spedat Deus tam fingendo, quam cona Deuf flt;ruando,amp;uiuificandocos,qui diabolo, Jingtnao, jpß j^unt, gloriam fuâ, bonû uniuera conferuan* creaturx,quodmulto eßamplius,quäid rfo, {t uiuis jjpg perfpicere ualeamus : non folutn in ijt pufliio (Of rcbus,quæ ad homines pertinent, fed nee in quiCidoo^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quidem infedis, dC herbulis.

Valde bona func cunda Dei opera, nec tpliuiuunt. quiequam fadum abeo eß,quodnöetiaiTi creaturisDei bonofit : atqiiibusinrebus huius bonitatis rationem homo comprxa hendereualeacc' Qux, maium,igicur iüa eß hominum impia audacia, huius bonitatis immcnlïtatem conari perueftigare in homi/ ' ncjillonunquam fan's admirando Dei opia fïcio, in quoadhuc uehementcr uariatn Dei fapientiam ipHetiam angeli difcunti'

Quanquain qui conßderarit quantam

Hbi

4»

fibi' Deus hîncgloriam pararit, quantumcjt uniucrfæ crcaturx bonum conculerit;quod fîlium fuum hominem fedt propter homi« nes tn Adam perditos fibi rcRituendos; quod huic tanram edam Adæfobolem re* fingcndam tradidit: quod denique ex ipßs quoqr organis irx, apparatis ad intcritum, lam admirabilem potcnriae luæ gloriam ex« citai, (icque notas taciediuirias gloriæ fuse (n organa mifericordise : quihæcinquam, religiofcexpendcrit,is facile agnofcet, Deii Dew/iM, fibi, non diabolo fingere homines, ne ma« »on anta» los quidem, amp;nbsp;cum diabolo amp;nbsp;angelis eius Dinholo aeternum condemnandos : ncdum bonos, fco« ßC cum filio (uo in fcmpiccrnum glorifican* tniiKf, do8.

lam quod uidetur his infirmis, id quod nobis nufquS non impingit Pighius,Deûa nobis infcribi authorcpeccati, qui dicamus a' Oeo,amp;infiigi hanc pcenam hominibus, utiHtiata natura nafcantur:amp; tradiSatanæ potefiatem homines uiciandi : monendi SiC. huius funt, ut hoc ipfum, Deum authorem, uel non auchorem malorum,atque peccato« rum dici, recte intelligant. Cum enim Deus Ipfe de fe per Prophets pr jdicet, fe non tantŒ fingere lucem,fed etiam create tenebrastno modo faccre pacem , fed amp;nbsp;create malum: Deut erttt item per alium Prophetam. Non efie ma« omnt ium inciuicate, quod iplc non feccric : non lum,

eft

4«

eft Deus negandus author cfTequorüIibet Ogorw» malorum.Quxcnim mala amp;nbsp;peccatajiuft« mttlorum peccatoruin pccnae funt, horum fc ipk De/ DeuffcM* US auchorem in omni feriptura praedicat. thorèfirte* Concupifeentif cnim malf cordis,fœdf per-» dieet in feri turbadones, fenfus reprobus, in quæ Deus pturtt, tradidicgences,qu3e fe non ut cognoucrunt, glorifîcauerant: 8C eo mercedem eis erroris fui rependit ( mercedem enim inquit Pau/ lus,quam oportuit,erroris fui in fe ipfis re/ cipientes } ÔC peenae erant ncgiedi Dei, ad/ mißäecß libidinis; amp;nbsp;pcccata:ißaqucdamna/ tio, ut D. Auguftini uerbis utar, etiam rea/ tus erat,quo genres illegrauius implicaban tur. De quo iudiciorum Dei myfterio Au/ gußinuscum alias, cum difputac libro con/ tra Iulian. cap.;, præclare 3Ccopiofe. lam . Vitium m uicium naturae,dcquo agimus, quia pro/ turtcproa pter inobedientiam Adçinnafcitur,non fo/ ptertnobea Ium peccatum,fed 8i poena pcccati cft;quare dientum quatenus poena eß, Deum eius dicere audio Adz innax rem,3 rationeloquendi icripturae,quxutilt;^ tum,nonfo de diuinismyßerqs, melius quäulla poteß ZÀmpeecitihominum fapientia, loquinouic, alienum tum fed er ^on cß.Inflicßio enim poen£,qualifcunlt;}; illa peeng pec* fit,fiquidcm iufia fit,ncminem magis,quam (otiefl. iußuin Deum ,iudicê omnium fupremum decerc poteß,

Jmpiut' er Huius itaque orationis, qux Deum au/ lt;nbsp;biej^he^ thorem mali dicit,is modo impius, amp;nbsp;bla/ oiusefl,lt;Jiti iphemue iuifus eit, ß earn quis lic intelli/ ïiaf»

gat , ut peccatorum culpam, homini/ didt Deunt ittt biïs adimat,ecDeo tribuat.Atfieam rfwtfcorfw ejjè inrclligas,uteaquicquid (upplicijliomi mdi, utpecc^i» n.bus infligitur,idauthoreDcoinfligi torum culpam pra’dicctur,ram non eftharc oratio bla/ hominibut adii fphema in Deiim,dicerceum aiithorrm mat,cy Deo triquot; mali, utea ipfa propriam Deo laudem tribuas.Senlus enim eius eß,nihil mali, Quomodo lint quo peccaca puniuntur,a quoquä,niß a' bla^hemia,Dequot; Deo immitti: folumcjciïe,qui pcrcutit: m did poßit an ficut foluseft,quifanat: folü,quj homü thor mali. nibus mak facit, ficut qui bene. Vndc NuSut» malunt tü Dominus per Propheta falia numi^ quopeccatapu-' nanthiihabercdiuinitacisdemöfirarein ntStuftà quo^, itituitjinfultaciilis dicendo.ßencfacice cc tiifii Dcoimo niakfacite, hoc eft, quaebonoucl malo fint initnittite,

Sfdquamlibctca,quibusDeusiuftü Qg« maloftM fupplitium de peƒcancIbu8 fumit, malo peccanttbiu,bo^ fint iis,4*J' a pcccatrs non refipifcunt,bo no funt nniuet=a no taincn funt uniuerfæ creaturæ: cui id f£crtaturie, o* (ummuin bonum eft,feruire gloriæ con quomodo. ditoi is,ea rationc,quä ipfc conditor fin guÜs 8i. uniucrfis crcaturis fuis inftituit. Scdhacderelege, quæD, Auguftinus dilkrit loco,quê modoindicaui cótra lu lianü,nain «o loco hoc ipfum,de quo a» ! i gimus,defendit:/carnis inobedienti ho/ InoWienfk mini dignifsime retributam. Vbi con/ carnif, inobedi^ cludens hanc difputationem,inter caetc/ entihomindU’: ra hxcfubKCic.Si prudenter hic faperes, ftirttributa.

profc'

48 profedoeffe Iniquicatem uidcrcs, qua par» inferiorhomiritsrepugnat Cuperiori atque

■.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;! tneliori: Sc tarnen iufteiniquum,fuæcarnis

iniquitate,punitum:Gcuc eft Achab Rcx inia quus,maligni Ipiritus iniquitatcpunitus,

MARTINVS BVCE^’

RVS IN ENARRATIOislE CAP. IX.

Epiji.ad Rom.Ex tadtm imprtß.

Qjiid igitur dicanuó^

ObitlHo» Scopus Apoßolo in hacfedione eß,fub/ Utf earnis mouerc obicAiones, quas card faccrc folec eontra prt contra prædicadonc elcAionisliberxDei. tUcatiantm Cum enim Oeus uniuerfos homines con/ tleilionifU didic,eiufdcmque naturae fecit,uidecur carni tajeDer, parumxquum,communemfiAoremtan* fubmoutna todifcriminc habere homines , ut alios ad turi Pau* uitamaeternam deligat, aliosreijciatutpe/ ia, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;reant xternum.lndidit enim Deus nobis ad

Dew inia eos qui ex nobis nafcuntur,amorem fingua ^utii uid(a larcm: Talem amorem competcre Deo cd r«r,«olt;io* primisinomniaquaecrcauit, reAccoIligi/ tunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;accumofficiahuiusamorispronoa

itu pifUt ftca imbeciilitate metiri nobis permittia mus, quaß ucroimmenHcasbencuolentix amp;nbsp;iuftitfx diuinae crga figmcnta fua coma '» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prehcndi queat angulio adeo noftri ingcnij

naodulot

**

modulo: hinc ipfi nos in error? inducimus, amp;cxtrcmjnosimpiccatisobligamus.Nam Quid mi» quid impium magis, qua'm fic Deum redû g« imffiü, gere in ordinein , ôC cmturx fuæ fubijeere, quim Deii ut homo bulla , amp;euamdumfomnium iu^ ittordincm dicare fibi permittar.de iudicatis Deic' Ab tt créature hac itacÿ impietate Apoliolus hic reuocat, /«le fubijee idc^ exduobus, Exobicdu maicitatis dû rtf(yiudia uinx, ôi, conimonitione nollrx humilita/ cataipßut tis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iudicaref

Porro adfcrt obiediones carnis duas, quarum altera ex alcerius reiedione arripû tur.Pfior obiedio eü huiufmodi. Deusfin^ ObitHio xic ex nihilo omnes homines, dédit cundis carniscon» tandem naturam: iniquum ergo lie ica inter tratlcilio* il los difeernere, ut alios am et,alios odio ha/ ncmDtilt* beat, etiant antequam geniti fint, amp;nbsp;quic/ beram. quam boni auc mali feccrint: huncqiamo/ rem amp;nbsp;hoc odium fin at co' ualcre,ut alijs do net secern am uicam, alios decrudac in seter/ nam mortem. Apoftolusucro utindicarct quanximpium fic cales admiccerc cogicacio nes,crafsifsima SC fumme impudent! ratio/ ne hanc obiedioncefFcrt, ufus rnlmefl,qua identidem Scripturauti lókt, quoplcnius 6C indifsimulancius noftram nobis impie/ tatem oboculosponac. Nunquidefi, fcrû bit,iniquitas apud DeumfAd hanc enim in terrogationem quisnô iudicctrciponden/ dû cÛ'e,id quod Apofioius rcfpSdct. Abfîr.

D

5°

Præmi'fît. Quid dicemus ergo f in quo prx fc tulit more fuo fîduciam ucritatis à ie rite diTpcnfatæ. Nam fenfus eft. Scio quid ad Iiaec , quibus liberam Dei eledionem prædicaui , infcn e caro noftra folcat , at quam inique öó falfo, modo aperiam» Sed audiamus quid caro pucetex rjs , quæde iufta Dei ckdione commcmoraui, confc« qui. Quid ergo dicemus;' Qiiidadeaqux modoteftatusfuminferemus^Iituc; Nun/ ObitHio» quid eft iniquitas apud Dcum; Abfit. Ex »W reie« ijs qux ego de Dei elcdione prædicaui, ni« Äo, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bil tale conièquitur. Verum de confequen«

tia non laboro.nemini enim facrorum my/ fteriorum ftudiofo obfcurum effe poteft, ex qs quæ ego de arcana Dei elcdione dif« fer ui, nihil minus confequi, quam tantara impietatem , uculla admictenda uideretur de iniquicate Dei inquifttio. Hoc potius moncre uolo, quid rcligioiæ menti ad cam nefariam obiedionem, fiuc ea ipfi a' pro« pria carne , fiuc ab aitjs obrjciacur , re/ fpondendum fit. Iduero eft, Abfit, feuera ÔC conftanti rciedione opus hic eft, nulla difputacione.

Dtiußititt Propoficio itaque prior eft, quam Apogt; Deiiuiiis ftolus ad priorein obiedionem refpondec: cdfltiiMMexgrauifsimc rcijcienda eft ifta cogitatio; to, ^uod Num iniquitas fie apud Deum ; Huius ra^ tionein

ft

tionem hanc fubijcit, Qukquid fibi Deus fumii , hocefleipfi iuftum , ignokne de.’ bemus. At ille fibi fumit mifereri cuius uult, amp;nbsp;indurate quemuult.faciccpeo om/ nium quæ nobifeum agit unam totamque caufam , fuam uoluntatem. Hoc itaque iufium ipfi efie fateri nos conucnit: amp;' lû here prædicare , ut quis falutem a' Deo ♦ confequatur, id non efieuolentis aut curs rentis, hoc eft, falutem expetentis, iicl pro ca fatagentis , fed miferentis Dei, qui uoluntatem excitât falutem expetendi, amp;nbsp;uiam aperiteam conleqiiendi, rotara ipfe unus largitur.

At Dcum fibi ipfum fumcrc mifereri cuius libet, Sc indurate qucmlibet, quae mis nor eft, probat duobus oraculis , Prius eft demifericordia: Mifereor cuius mifercor, SCmifericordiam impcndo,cui earn impem do , hoc eft nullam aliam cauflam habeo mex mifericordiac cuiquam impendendae, quamipfam mcam mifericordiam , quia ita mihiuifum eft, eftmihiprorationeuoz luntas, Alterum oraculum eft de indura/ tione, cuius tarnen caufla adtjeitur,glorifie catio potentiaediuinae. Iftucucro oraculum de Pharaone aeditum eft, Sed ficut ex oras culis qux iupra attulit xditis nominaticn de eledione SC reiedione Ifaac SC Ifmael,

D il

P

Exiprf« tt Iacob 8C Efau quid de omnium eleAione l4eoSe/f3 acquereiedione fenciendumGt, docuinica Sis,\fmlt;it= inpræftntioßcndic exeo, quoddeinduraz if» CrBfau Pharaonis didum pnuatim eft, quid reprobatit, de omnium indurationeiudicandumfît.In tt Pharaos Hoc enim iRa nobis iudicia Dci in certis hoz ne induras minibus deferipta funt, ut in iilisuideamus foKoui'mtM Deus ßatuac dchominibus in uniuer«

ftntis lom. In cundis ißis hypotheßbus, thefes in endum fit funt,ut fupra didum, de omnium

eledione, Obferuandus autem in bis SC ordo cib reprobatio Primum enim dcpellit a' Deo cundam fuz tie, indu ^picionem iniquitatis ex eo quod ipfeßbi ratione. hoefumit, mifereri cuius uelit, amp;nbsp;nullam poiTe cauflam eflê, ut cuiquam mifericorz diam impendat, quam ipfam fuamraiferiz -cordiam. Hoc cura per oraculum oftenz dilTct, intulit ex eo. Ergo non cft uolenz tis amp;c. Et quia in hac illatiône non tantum intulit omnia fîta elTe in beneuolentia Dei, fedetiam nihil in noilrauoluntate amp;conaz tu, quail hoc probaturus, adduxit alterum oraculum , in quo Deus aßirmat fe Phaz raonem excitafTe, ut in eo oftenderetpoten» tiamfuam, acinde rcdderctcelebrenomen fuum. Ethabetccrtehocinfeoraculumra« Qno Deut tionem confirmantem illud. Non eilt uoz noi excitât lentis amp;nbsp;currentis. Nam fumus Dei quanti firamur fumus, quiafecitillc nos exnihilo,amp;inipfo uiuiz

ti üiuimus,raouemur,8cfumus:quocrgoipfc neceffi e/l, nos excitât, co' feramur necefTc eft,nec potts nQff rimus nos alio' fledere nofirauoluntatc,no ftroüe conacu» Ergo nihil in nobis eft, nihil cfl noflræuoluntatis, noflricurfus,fedfunt omnia in uoluncate nutuque Dei. Hine igiz turiam commodum etiatn deinduratione infert, fed rurfus præmifla Dei mifericorz dia.Proinde,inquit,tniferetur cuius uulemiz fereri, amp;indurac,quem uultindurare, h.oe cfl, nullamucriufque rei cauflam habetaliz am,quamfuamuoluntacem. AtquifiDeo funt omnia in ipflus uoluntatepofita ,nihil potefl facere iniqui , dum facitprofuauo« luntate. Sipucro permittas,ut fuoarbitrio edat uel non edac,utrum feceric,iniurix poz flularinon potefl. Atqui cunda pofitaeire in uoluntate Dei.iuccurrit fandis ad quamz libct ucl nudam appellationem Dei.Sicfuz fpicitur fern per illis maieflas Dei. Satis er/ Expäue^ goamp;abundeapudpiosquoslibetobtinuit feuntpijäd Apoflolus , ut ad omnem cogitationem, cogitittio^ qua uideatur carni noflræ inefle in iudicijs nct,lt;}uibm Dei aliqua iniquius, fumme expauefcant amp;nbsp;uidetur car cxhorreant,eo,quodadmonuitexaddudis ni oraculis,Deumipfumteflari, inhisrebus, iniquitiK ut in omnibus , fc facere pro luo arbitrio, ineffe in in IpfumenimDeiarbitrium , cum fitipfaiuz dicijsDei. flitia , amp;lexiuflitiæuniuerfae,quæurpiam clTcpotefl, omnis fandus libentcr in eo ac«

D iij

quicfcit, 8^ quamrunque ubeMorem Inqu// fifioncm de iiißitia Dei ut nefariam Scim* piam à fc profligat. Id ucro efi quo in bis i« bat Apoftolus. Adliunccrgo niodürepu* litpriman» obiedionem.

Rlttrdcär» Alteram obiedionem ex dcpulßone nis obit* prioiis caro cömminifcitur. Namcumii| fho. hac Apoftolus diferte affirmauit , omnia eiTeuolencis Dei, ipfumiÿ indurate quem uelicinduratum , uideturcarniredaconfe« qui, cum indurati impie uiuunt, Deum ob id illos nullo iure rcprchenderc. Nam quia apud homines cxcufat impofsibilitas, nec cftin crimineuel prætehtioHicii, qui non potuitpraeftare officium , uel admifsipecz cati,qui illud non potuic uitare, caro uolena quot;nbsp;adeundem modum iudicare deDeo , fie colligit : uoluntati Dei nemo potcitrcfifiee re, quem ergo Deus uult induratum, hunc pofsibile non eff aliter quam perditc agegt; re, adeftigiturexcufans necefsitas, amp;accu/ fat tales Deus peruerfæ uitae iniuria. Hæc altera obiedio efi; , quamcaroarripit, ex confutatione prioris.

ObicSio* Hane obiedionem Apoftolus fimplid* nis rtita tcf reijeiendam docct, obieda nobis noftra ßto. hurailitatc SóDeimaieftatc. Quinimoinz quit, o' homo quis tu es , qui refpondea« ex

91 cxaduerfoDeo , hoc eft , quaßiuredifcex ptes cura Dcoîquot; In nomine hominis notât noftram humilitacem, in nomine Dcidi^ uinam mateftatem. Hominis uocabulum admonec nos efle ex nobis inane amp;nbsp;nihil Dei, Deum eile fummum bonum ÖC toa lam iufticiam,nos ergo difceptarecum Deo fumma impiccas cft. Adijcit ßmik ßguli amp;nbsp;figmenti. Vtcunque finxerit Hgulus fi-« gmentum, non cft quod fîgmcntum a figuz lo rationem pofeat, cur fe ad eum modum finxerit. lus enim iUi eft exluto niixcóque fuo facere uafa qualia ipfi uifum fuerit, aliagt; que ad ufushoneftos, alia ad ufus piiden/ dos. In hoc itaque fimili admonec Apo.» ftolus nos elTc a' Deo ex nihilo conditos amp;nbsp;fidos, coque ficut Deo poteftas fuit fin* gendi nos pro ipßus arbitratu , ita non eft quodnoscum deo difeeptemus qualcs quax les nos feceht.

, Sed uideri queac iftuc non clTe adprar-f milTam obiedionem refponfum appoßa te. Obiedio inferebat cx co quod uo» Juntati Dei indurantis nerho pofsit re« iiftere , qui raali funt necelTario tnalos xfle , cóque Deo non eile caufam cur illos accuicc. Simile autem iftuc nihil aliud adfert quam cum .nos' Deus ex , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. D iiij

ft

nfliilo fînxerit, nofirum non cfle cum Deo qua ß diferptare quid nos fcccrit.Caro enim facile regeret. Nolo queri quid me Deus fin xcrit, hoc quacror cu m me finxcritmalum, Curobie^ quod me accufet amp;nbsp;damnetC At Paulus hie fhonchMc noluic ad obicAionem illam refponderc, rtptllit,cr fed earn rfpcllcre,et docerc modis omnibus fi nonre^ abhorrendam efle prjs. Hocitaque eo£edt fpomieat, primum, quod nosadmonuitnofir^humi/ litatis Sc diuinx maiefiatis in illo. Tu o' ho-' mo quis cs,qui difcepccs cum DeoC Iftuc er/ go non eße fas homini contendere de fua condicione cum Deo,perfimilc iilud figmen tiamp;figuli uoluit plenius explicate ÔCdocc/ re quam iniquuni fit quicquam de confia Iio Dei de nobis inquircrc , utnon foluin non inquiramus , cur Deus alios indurée, alijs mifericordiam fuam impendat, fed nee iftuc, cum Deus indueret quofdam, cur cos cum peruerfe uiuunt,accufet 8C damnet. Figmentum utcunque fidum fit , quic/ quid de co figulus inftituerit, uttotum id inmanufiguli eft, nihil prorfus figmento lt;nbsp;expoftulare cum figulo licerc poteft. Sic no/ bis figmentis Dei fimpliciter credendo am» plcdcndum eft, quicquid nobis dominus tarn de fc,quam de nobis cfFari dignatur: 8i idunum inquirendum ut probe cognofca/ mus quid nobis promiferit, amp;nbsp;quid nos uclie inftituerc. Quo iure quaeque faciat,

aut

n

aut ut confentfant inter fe, qux de nobis uel S««Wilt; tin alijs inßituerit,iduero inquirerefumma im pietaftftin pietas fit oporvet:Nam Deus cum fit, nihil ^uirere poteftfacerciniquijamp;noscutnillius figmen quo iure tafumusjbonicôfulcredebcmus, quicquid Dtut hoc nosfinxerit, ôô quicquid de nobis ftatucrit. utlillud ft

Quid ergo dicemus^)Quid putatis ex fis quç «rff. prxmifi porro dicendü efle, autinfcrri pofz fejorfan idquod fcquitur.

Nuttquid e[liniquitiit apud Deum! ) Qiiia ui/ i^um Deut delicetnondutn natos , ncc quicquam mc/ iniquus ricosficdifcernit.Paribusenim paria deberi e/l, uidentur. Crafieplenec^impietatem huius quxfiionis cxprimit, quo oftenderet,quain abhorrcre ab ca oporteat pios; amp;nbsp;nihil qua reficereifiiufmodi cogitacioncdcbere.Quid enim religiofx menti magis aduerfum æ cxecrabile, quam audirc tribui ipfi iufiitiae iniquitatemC Vnde 0^ indignantis refpon/ fioncm fubiccit. Abfit.

MofienitHdich.) Hxc iC quxfequuntur uf Orige»it qucadillud. Si uero Deus uolens,amp;c, Ori/ falfi inter» genes tanquara obieAa aduerfariorum ac/ pretatio. cipit,non fidens tarnen huic ordination! hu ius loci, enarrat ea etiam ut dida Apofioli.

Reliqui patres ut Pauli refponßonem ea in/ terprctantur.Si non efiet interpofita refpon fio ad prxmifiam interrogationc, amp;nbsp;folitus effet Paulus aduerfarfis tribuerc citationem fcripturarum,aliquam haberet ueri fimilitu

D V

J«

dinem interpretatio On'gcnis.

ly.Chryfo* Sed,quod 8C D.Chryfoftotnus uidft, Pf fiomi ^3 poßolo inßitucum hic fuit,auocare ab ißiuf tentU. niodi quxßionibus,amp; cunda reijcerc in uo luinatemDei, contra quam nemo ntßdc* mcnsdifputationcm inftituereßbi pcrmifc rit. Extßimauit cnim D. Chryfoftomus,D.

4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Paulum hic uolutfTe alijs obicdis quxßi'o»

nibusludxi's quaeftionem illam ÔC perturba ttonem dc uocatione gentium amp;nbsp;reiedio* ne ipforum cxcludere. Quafi dixiflet. Quid adeo dignum Deo iudicans, quod nunc ad communionem ßilutis paucos uoeat ludx« OS, multos exGentibus,cum fciatisDcum olim adeodifcreuiiTc inter natos cxeodem parrc Abraham,Ifmaele 8(. Ifaacdmoetiam inter natos ôC exeodem pâtre, amp;nbsp;eaderp ma trc,eodcm cÿ partu, idc^ an tequam q uicquä boni uel mail icciflent.Sed iC cum ueßri ma iores uniuerßidem fcelus adminiTcnt, ado« rato uitulo aureo,tarne in alios animaduer tit,alijs admÜTum condonauit,dixitc^. Mife rebor cuius mifereor,Öfc. Atinhisomni« bus uulc D. Chryfoßomus fcopum eße Apofiolo,docerc, Deum folum noflê, qui mifericordiaßia digni ßnt, amp;nbsp;bona mente .futurf, nuilum uero hominum id noiTcjCtii fî maximeuideaturid nofle.Exißimat enim bicuir Dei,Deum in hifee oraculis oßendifz Je, quod ipß non (ic necefle iudicium de ho minibus

1

f9 minibus differrc, doneequaks funtipfi de fc fadis fuis prodiderint, fedmenrem fa/ dacf eorum praeuidere,idco iudidum de cis proferre poflc,antequam in hanc lucem edi ti fint.

Eiufdem fententiae efi 8C Origenes Só D. OrigfW, Ambrofius,Dcum fcilicetcos cligere in ui= Ambrofif, tam amp;diligere antequam fint,quos prscfcit Chryfoßo^ futures bonosxontra ucro reqcerc SC odifi wi ftnun* fe,quos pracnouit futures malos, indedefi/ tiädtcM/i niensD.Arabrofius pracfcientiam Iiic,italt;k4w/Mlt;. fcripfit. Prjfcicntia cft qua definitum habet, qualis uniufcuiufc^ futura uoluntas crit,qua manfurus efi : per quam aut damnetur auc coronetur.Hinc idem prxfentêlocum enar« rauit ad hunemodum. Ergo miferebor in« quitcius,cui mifertuscro,hoc efi,ciu8 mife* rebor,cuius prarfcius cram, quod mifericor diam daturuseflem feiens conuerfurum il/ .... ium,SC permanfurû apud me. Et mifericor« diam præfiabo ei,cui mifericordiam præfii terojid efi,ci mifericordiâ dabo,quem præ/ feij poft errorem redo corde rcuerfurum ad me: Hoc uero efi non dare illic ui dandü nô efi,nee|; rion dare illi cui dandum efi,ut tum uocet, qûcm feiat obaudire, ilium autc non 'uocetquemfciat minime obaudire.Vocarc eftautem compungere ad recipiendam fv dem.Haccille.

D.uero Auguftinus hanc fententiam me rito

éo

Au^ußiitm rîto confutat,exeo quod Paulus ubic^ iHud Ambrofij urgeac, nihil faiucis nobis ex operibus, fed fenttntMin omnia bona ex mera gratia uenire, ncc^ gra mtrito con nbsp;nbsp;elTe,!! quicq operibus debeatur. Lege ca.

fUat. 7.1ib. I. contra duas Epiftolas Pelagianoru. Ibi proponit duos infantes ex meretrice na tos,amp; expo(itos,quorum alter coiligaturamp;^ baptizetur ,faiuusc^ita fa Aus mox moria/ tunakcr non baptizetur,amp; pereat,item fcili cecmoxmortuus, antcquam proprijs fefe peccatis contaminarit.Hic cum in altero in fante faluato Deus nee parentum, nec uliu proprium mcricumpotuerit pr^uidere,cum nullum futurum efletjConuincit Auguftinus falfum eiTcjDeum in conferendo falutem e/

leAis,refpicerefutura in eis mérita, Cum cp

Pfl4gW»of pfofeAo defipitis (alloquitur Pelagianos) tfOoauiiur. *1“* dicente ucntate,non ex operibus, fed ex * uocancedidumc(l,uosdicids,exfuturis o^

peribus,qux Deus ilium fa Aurum efle pr{/ iciebat lacob fuilTe dileAum:atlt;^ ita côtradi citis Apoßolo dicenti,nô ex operibus,Qua It non poiretdiccre,non expræfentibus, fed ex futuris opcribus:fed ait no ex-operibus, uc gratiam comendaret: ß autem gratia iam non exoperibus,alioquin gratia iam non eß gratia. Gratia uti(^,ut per iliam fiant bo/ naopcra:nefipræcefferint bona opera, tan/

quam

(l

quam opcribus reddatur gratia,ac fi gratia iam non fit gratia. Sed ut uobis aufcrrctur omnis ucftræ ca]iginislatebra,propterea glt; minos taks propofui,qui nccjparétum me ritis iuuarctur,amp; ambo infanci^ primordio unus baptizatus, alter fine baptifmatemO'' rerentur, ne diceretis Deum, ficut de lacob amp;nbsp;Efau contra Apofiolum dicitis, opera eo rum futuraprxfcifie. Quomodo enim pr«* fciuit eafutura,quæillis ininfantia moritue ris,quia prsefcicntia cius falii non potcft,pr£ fciuit potius nó fucuralt;HaeciIIe.Sed in quz ftione dc libero arbitrio, quam paulopoft uoknte domino fubtjciam, ofiendam con* fenfum nihilominus in re ipfa cfie inter hos fandos patres. Nunc interpretabor locum, quem Apofiolus adduxit.

Legiraus in Exod. cap. ». Mofcn orafle Dominum,ut facie fua populum præcedea rct, amp;nbsp;ipfeeum in terram Canaan adducez ree,exhibons fe illis perpetua fua beneficenz tia Deum amp;nbsp;feruatorem.Minatus enim erai Deus ob fcelus adorati uituiijfe populü pe« nitus abiedurum. Vbi uero Mofc Deum ueniam populo, amp;nbsp;ut ducatum tutelamCÿ porro illi præfiarct,cxorafier,adiecit. Often de obfccro gloriam tuam. Ad hanc precaz tionem Dominus refpondit.Faciam tranfia recoram te ómnebonum meum,atc^uoca bp nomen lehouah coram te,hoe eft,coram

(

te

6i

te expikabo uirtutem 8C gratiam mcam, qu£in hoe nominecontinetur,amp; bencuolcn tiam meam prjftabo ei,cui fuero beneuolus, amp;nbsp;mifericordiam meam impendam cuiut fuero mifertus.

Ifta cum conferïmu^ 5d cum praecedenti' bus amp;nbsp;inter fe,duo fefeofîerunc fenfuseorS uerborum, quæ Apoftolus ex his adduxit. Prior,ut ea ad populum refcrashoc modo. Tibi oftendatn omne bonum meum, amp;nbsp;uir' cutem meam, quam uobis exhibui nomine fanc^to meo,explicabo tibi : de populo autc tuo te quoque exaudiam,uerum ut propoß^ tum meum perßetfecundum ekâionem: fa uorcenim dignabor quos mihi uifum fue/ Aiifr i d’gnarijamp;charitatem meam præfia-'

-r bohs,quosegoiniddelegi.Gratuitumeß cuiatmife=: ß., ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, -j l u

rehor '

aut ullis creaturis bcnefacio:Alter fenfus eft, ut tanquä ad fAofen rdacaaccipias hoc mo do.Hæcquæcommemoraui tibi beneuo» Icntiæ mcæ indicia prxftabo, nam fauorem FitMorwer meum prxfto,cuiprxßareeumduxi,amox tenettoZena nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jfiqyQg jjjihi uifum efi.

tiæDei,nul Vjro autem fenfu didü hoc intelligamus,tl lidlM nbsp;nbsp;nbsp;Ili j cxipfo Apofiolo fatis liquet, Dominu

cttufa, qui prxiend oraculo uoiuißc dicere, fauoris be ipfiiufa- neuolcntiætçfuæ nullam aliâ caußam eße, i(or,CTbe^ quam ipfum fuü fauorem amp;nbsp;beneuolentiä. Mf«oZertn4,-^jquc hoc ifjtgjigjfiu ualet oraculum ifiuc

Pi-Q«

proprîe amp;nbsp;ad côfîrmandum quod hjc proz bare Apoftolus infiituic, nulla ratione ad--mittendam cogitationem,qu3e Dcuminß/ mukc iniquitatis, ÔC adinfercndum qupd fubiicic, ntgt;n cfle ncqu€uolentis,neque curz

' rends,fed miferentis Dei.Ecenim fi bcncuo ientia ac miTericordia diuinain nos a'fe ipfa tota pendet.necpoteft extra feullam habez re cauflam,facts liqueT,quocuncJ ea fcratur, amp;nbsp;cukunque Fefe impcrdat,nihil in eo pode adtnitcereiniquitatis,amp; noßrum efle illam fuppliciter implorare,8ó religiofc gratoque animo amplelt;fti,non aucem inquirere cur fc alij impcrtiat, alij non impertiat. Et rurfus cum omnia falutis noftrae ab liac unaDei rnifcricordiapendent,amp;illaa nulla creatuz ra ufpiam inclinari auc prouocari potcft,fed ipfatotafuæSComniumbeneficiorum ipfa t/wDfiii fibiomnis caufl'a eft, certe nihil nos uolen/ nuUn doauccurrcndoefticiemus, fed omnia pen turdufpii ' dere neceflc eft,a' gratuica ilia amp;nbsp;ultronea mi iiKlinari, fcrkordiaDd. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dut(gt;rouo»

; cdripotejl,

Porrbfcripnir« uerbafic habent, ''Bin ttnK ’iMV nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r-w

id cft,fauebo cui fauebo, propenfiorc affez •Ttu completftar, quern propenfiore affetftu cotnpledar, nam BUI fignificat lic comz pJe(fti,eoefte in aliquem affedu,ut mater ftz lium uteri fiii complcditur,amp; quo eft in eft affcdu

lt;4

affedu. Hoc liquidem uerbum,ù nomine 'Cf^'Aquod utcrum fignificat dedudum eft, prius^ma'^neft, quodgratiam, dignatiO'' nem,fauorcm fignificat,ufurpatur in ilia lo cucione, ft inueni gratiam in oculis tuis.De hacuocefupradidum in illud.Per quern ac cepitnus gracia amp;nbsp;Apoftolici muneris fun phUippttt dionem,cap,t. Philippus Melanchthon re/ KtUnch» fponfionem D. Pauli ex ifthoc oraculo calc thott, facieJniquius eilet apud Deum paribus no paria tribuencê, ft tribucretfuadona exdex bito,autproraerito. ac cum miferkordiae ftcqukquid largitur hominibus:non poteft iniquitatis accufari,ctiam ft paribus non pa riacribuac. Inpriorem uero interpretacio/ nem, uc pucem Apoftolum hie ex addudo oraculo non folum oftendereuoluifle, non efie débita premia, fed gracuica diuinae mile ricordix dona,qux Deus hominibus largi curiuerum etiam huiusmifericordix nulla extra ipfam cauflam elTc: hxc me ratio indu xic, quod ratio humanaaudicns,amp;agno/ fccns omnia qux Deus nobis largitur mife ritordix fu£ dona efie,nihilominus uidetur ftbi habere quod obiiciat.Nani cum paricer perditiomnesfunc, amp;pariter ftgmcta Dei, uidetur decere fummam bonitatc, qux De^ us eft,ut etiam ft nolit paribus benefteijs fin gulos cumulate: non tarnen altjs mifericor/ diaro fuam inipcndat tain largiter,ut xter*

naeos

, «j

Ha eos uita aonrhalios autcm fic miferkör diafuadeftituat,utæ[ernum pcrdat. Arqui Apoßolus hoc loco onlnino infiituit ratio» ni human^ os obturarc » Si. cundam illi eau Ijßcationem fubmouere. ld ergo eum pk/ ninitnepræQcr,rubdudaradone noßra in abyßuiti diuinarmaießatis,cuius utique eß omnia cx fe amp;nbsp;fuo arbitratu facere , hullä ‘ prorfus extra ipfaiti reimpulfam, apparet in hunciplutn fenfum oracUlilm adduxifle, quem ipfa quoqueuerba admoduin expri/ munt. Qtiid enim ex ißo Miferebor cuiüs tnifefcborjaliudaccipias, quan) miferitor« diædiuinxnullam extra ipfam cauiïarfter» fe: uort decCreDcum alijs mifericordiam ei hibcre,quam ijs ipfis,quibus illam exhiber. Eadcm enim qu* Dei mifericordia dicitur, ipfiu» quoqueiußitiacßi quiaeius natura j./^«4«! cß,quam nos nonhifiexipfius opcribusco/ gnofeerepoflumus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rüthintfcre

PróiHde Mcuoltntti.) fubäudi, eß ut kruc/ qUonii niur,amp; promißa Dei confequamur.Eclipfis haecariimi erat ardehtis in hanc alTertionc amp;nbsp;cotlfcßioncm cum iußitiae diuinat, ti/m noßrar ihanitatis. Metaphora curfus pro co jia^fßipß^ natu amp;nbsp;ipfa adione uitxrfufquam nonöc/ curricAd Gal. j.Alt;So.io.PhlHp.i.ÄC i. Ti» tnoth.4. uocatcurfum fuum obitionc mu» ncris ApoßoIici.Neirtquit in uahum curre» rena aut cucurriflem, utirhpkani curfuna ß

66 mcum,curfum mcum confummauï.Hocta men loco uidecur Apoftolus currentem po fuifle pro conante, molientc SC fatagente.

CttrPiulut GicitenimferipturaPharaoni.) CurnóDeus non dixt- fcHpturafAdeoDcus agnofci uultcunc^a rit Dicite^’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pro fuo arbitratu,fine ullo uel ho

minum uel rerum quarumlibct refpedu, e* tiam indurando quos uult, ut in facra Cerfs' ptura diferte fd ipfe de fc toci orbi amp;nbsp;uniue r/ fis feculfsteftatum cHe uoluerfc. Vfdetur fi« quidem iftuc.Scriptura dicit,fignificare, nö cfle hoe myfterium paucis retegendum, fed laudem diuinæ maiefiatis omnibus morca« libus pr3edicandam,adeo ut in diuinas lirez rasuniuerfis mortalibuspublicandas refez rendafuerit. Sedcuin ifiuc oraculum cum caufali nota fub ijclturjéi, quod modo prse« mifium eft:Non eftuolcntis.amp;c. uidendum quaillud rationc prober. Oraculum inducit Deum tefiantem Pliaraoni^fe ilium excitaf» fc, ut demonftrarct in co,utiej puniendo 8C cxtcrminandOjpotentiam fuam. Exeo prfz ipum docemur,Deum conderc amp;nbsp;proferre, quoicunqueuelit, ut nomen fuum in illorü (Quantum uJtione darum Óó celebrereddat , Qijan» turn Deo tum enim iuris illi fuit in Pharaonem tanlt;= i» Pfcrf tundem eftei in quoslibet, exnihilo enim raone,tdn^ condidit uniuerfos. Ex hac ergo ueritatc tundem e^ ficcolligituridquod prarmilTum eft. Non et 1« quo^ eftuolentis 6de. Nam fiunufquifqueeofcz Itbet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;retuTf

«5*

fctur, quo illüin dcftinauen't applicucriuy Deus, nee quifquam alio fefe conferre po/ tcft.'fatis liquet omnem falutê noßrä haud^ quaquam in horaiiiis uoiuntace amp;conacu eßepofle, fed rtititur fola niiCei icordia Dei, Pharao certeliucdeftinatus ut in cius extern minio Deus«iorificarecur,fic codcni feieba tur,uf nulla cura quantumuiE ftupendapof tenta amp;nbsp;prodigia,diuinamc^ uirtutem apcr tiffimeconuiiucntia, nullaipfiusquam ccr/ tiflimadiuinitatis agnitio SC coniclïio cmcl lire potucric,ut dimittcrctpopulum Dei ob fecundans uoci domini. Ex hoe itaq; iudi-^ cioDciin Pharaonead exemplum sedito, quod In omnes reprobos periode ua!ct,abft de cernitur, non eße uolentis aut ciirrcntis^ utfc homo ad faluccm conticrtat, fed folius miferentis Dei,ut fi is non mifercatur,i'cd in durer,quorum altcrum femper facit,homo nihil póffit quam ooxiauellc, ôlt;ad pcrnic4c fuam rotis uiribus currere,uti Pharao fccir. Retfte igitur c5coraculo praefenti infertur amp;nbsp;id quod Apoftolua fubiecit,Dcum mifcreri eiuseuius utlitmifereri, amp;nbsp;indurate queuj uelitindurarc:omnia ab ipfius pendere uo/ luntare,quæ cum ex fado apparet, nuila ra nobiseiuscaulTam rlTeinquircndam , quia ipfa fibi cauffa omnium cfqamp;ipfa tuit ici

Porto oraeulum quod Apoftolus add« cit, habetur Exodi y. his uerbis. Er certc tc

E jj

«8

propter hoc erexi, ut demonftrarem tibi uir tutem meam,quo prsedicetur tn omnitera ra nomen meum. Quod Apoftolus per »/»■ pritßt reddidit,eß Ebraicc1,‘)nquot;\’Oyngt; quod uerbiim redditumc ucrbofignificat, ßatui te,Ebræi pro feruaui tc accipiunt.Nam De« us Pharaonem muitis alijspcreuntibusqs plagis,quibusDeus iilius impietatem ulci« fcebatur,conferuaucrat, hoc eft, cadentibus altjs ilium erexerat amp;nbsp;ftare feceraqdonecom nibus illis grauinimts,qux rcliquz erant ul tionibus ipft uirtu9 diuina raanifeftarecur, indc^ cclebre reddcretur nomen Domini in uniuerfo orbe . Hic fcnfuslegitur SC in Grxca editione,quæuulgohabetur. Sice*' nim aduerbum in ca hie locus lcgicur,gt;ael«rt «5» riifiAiiTiifilliitMtiti rvii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iv fti

a n ctlitet ftt li triff» rif ÿi» Id cft.Ethuius caufa feruacus es uiquenunc, ut oftendam in re robur meum,amp; ut adnun ciecurnomen roeum in omni terra. Sed ifta interpretatio huius uocis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non

tarn confona eftphrafi fcripturf,quam diflb na eftab co,quod Apoftolus hie exoraculo ifto probare inftituit. Transfertur quidem in fcripturis uerbum ‘^•ûy,ftarc, ad conftfte re amp;nbsp;pcrmanere.llli pcribut,ru autc ideft,ftabis,permanebis,PraI.(ox. Eqiufticia cius n'A'iS'Vyperftat in feculum, Pral.111. Ve rum pre faccrefupcrftitcmuerbum iftucne inue«

^9

inuenio. Porro procxiftere,prxfto tne,apa parère,amp; inde nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pro fiftcre.cxhibere,

amp; prxfentareururpari identidem reperias. Qui'a ipfcdktt,amp;tam fadum eß,mandatamp; lam exiftit,idcft*A^S?’'’^PfaI. jj. Sic Mofc fubindclegicurftetiflccoramDomino, amp;nbsp;lehofua fïIiusNun ßetiffccoram Mofche, pro prxßo amp;admanum fuiflè, apparuiOc ad minifierium.ltacum Mofche lehofua in augurarc ucilet in principem populi, amp;nbsp;ad ld eum facerdou Qc toti concioni exhiberet atej iißerct,habet feriptura fcÇ'n VTC3?'’'\ ’d cd conftituit 8C exhibuic cü coram Eleazar facerdotc amp;nbsp;toto populo. Proprie itaef: uide tur hicvn'\^3yr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;idem efle,

quod in hoc te condidi, exiftere feci, protuli, hoc cftjUt Apoßolus reddidit,excitaui te, or bl cxtull amp;nbsp;exemplum quoddam exhibui. Et licet hoc fîftcre , atlt;ÿ€xhibere,praecipuc pertincat ad id quod eum Dominus extua lit,ut in CO exemplum xderet ultionis fuae; attamen cum Deus omnia deßinato faciat, nihil reinere, fîgniScauit eod? ucrbofimul fePharaonem in earn ipfam conditionem 6nxiirc,amp;intucêhancproduxiire. Vt enim Dominus tcßacur fc fandos uates fuosin utero admunuspropheticum formafle, amp;nbsp;priufqbam in lucem piodhOent, in id fana dißcaße S^paraiTt.'ita etiam rcliquoscmnrs lam tum format amp;nbsp;parat adid,quo fvam in

E ii)

7«

cisglorinm illuftrarc ftatuicfacitenim fapi'« Mdlißtnt enter onuiia. Htiam niali organa Dei funr, orgMddei, quibus neceorpus nccaniinani fingit terne nectlliscor rc.Qiiicquid itaq? uirium,quicquid ingenij ('m iiecdfii illis inditj'domncadcum finein accommo '•tjriifingit datjad qiicna illos condir. Qtiapropter con tcnicrt, tinet in fc iftuc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hfc omnia,in hoe

• ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;te lïnxijSc in lueem produxi,in regem extu«

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;li,hac ipfa mente amp;nbsp;poteftatc præditum te

orbi cxhibui,per omnia ad id nat3, fadutn amp;C inftruó:um:utin teaedcrem cxcmplah^C per cuncQa fecula memoranda, eo'q; redder? nomen meum cclebre in omni terra.

SafiicntM, Noftrum utiqueeft,Deo omnem fapien criußaii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quam OmplieifTimeatque

tribuamui pieniiTirao tribucre,in iudicijs illius qui buslibet etiani eorü quorü ration?inirenô us iudteijs, poiTumus.HuccrgoutDcus nos addueat, quorum rd proponitiudicia iua ijsucrbis,exquibusap ttonemnon partant noftrae rationidurilTima, agens in nouimuf» co hchliter.atqucuc Dominum deccat, qui uclit feruulorum fuorum curioiitatem in fadis fuis retundere. Dum ßquidem feruuii uel alt} minores heros intempefliue ration? confiliorû fuorum perquirunt, cum iignifîz catione flbi ilia non fan's probari, quos de« bentreucreri. 0lt;fimpliciter fequi, repcllunt fere illos Domini maioreseorum, duri/ usadhucamp; abfurdiusfecundum feruuloru amp;nbsp;minorC opinioncm coßlia fuaproponen do:ut

7»

do:ut R paterfamilias caßigans feuer fus ß' hum fuûjferuo intcrpellanti ac rogâti, num deledetur Rltj crucianbusjrefpôdcat, eciam morte etus. Sumuncenimfibi huiufmodt cam apqd fuos prudenciæ ace^ luftitiæ extfit mationcm,utindignura uidcri ueltnt, iIJos de tôüli)s fadiscÿ fuis aliqutd dubitare,tan/ quam parum certa ilia fine, èC iu(la,quamh/ betuideanturin fpeciem abfurda Si. iniqua. Si iamliomines ßbi tantum tribui uolunr, quanto iußius requirit Deus ut fua iudicia Temperfuipiciamus Si reuereamur, iudico mus nüquam. Iure itaq; fuo 5C bono noßro proponitiilafubindcijs uerbis, qux uidenx tur rationi noftræalicniffima»ut funr,dimit tere peruerfis cupiditatibus,tradereinTenz fum reprobü, excaecarc, indurarc, decipere, uenifleiniudiciîï, ut uidentesnon uideanq abfeondere myfierium faiutisa fapientibus Sc prudcntibuSjamp;Iimilia. Difcamus itaque hincagnofcerc, quiequid Deus fibi fumft, id decere cum SC clTc iuftllTimum, neccitra confeflam impietatem cauffam cius peruc« üigari a nobis pofic.Iftuc in fcquentibus a/ pertius tarn docct.

Died ergo mibi QuiJ aähuc rtprthenditt) Du Cur ratio ^^lici excauHa ratio humana ex praccedentiz humana bus colligit , cos qui peccant indurati di^ coüigat, uinitus, non poffe a'^ Deo iure culpari. Priz peceantts or quod faciant indurati ca ,quæipfeuult nonpoffe

E iii) 4Dedwrlt; (ulpàri.

r*

fos facercjïmo quod ipfe i'n cisfacir. Altera quod nö poiïtntaliqdquam perperam age^ re.quos Deus indurauit. Vtracp caulTa tft in co iigniScata.Voluncad eius quis reßftad' Voluntatem cum dicit, notât Dcum ca ucU Ie,adqux!iomincsindurat:cumaddit,qui» rcß(tat,inlt;^i^2tneccfritacem Faciendi ca qux fert indurgtio.Cum DeusPharaonem indu rarer, ne iuffui fuo obtcrnperarctjdimittens popuiutn Ifracljuoluit ucic^ ilium iulTui fuo Pharao ftK nö obremperarepmouteirepugnaret,ipflt; citquod in co elfccicfecititaquc Pharao quod Deus DncfKo/M? uoicbareum Facere, imo quod ipCe faciebat itillm» fi(~ in ço,nec potuit aliud. Iftaitacj; perpendens (trt, bumana ratio agnofeere non potcli, quo iu re Deus Pharaonem reprxhenderit, ultuscj (ic tanquam ßbircbellem, ItacumDomü pus im mißt in corDauid Dauidi,utcenfez retpopulum ,uciqye ipfe amp;uoluit SCeffe« cic, ucDauid populum fuum nuqaeraree, craeque neeeßc ita illum facere. Non enim poceft Deus in ullo opere fruftrari, Cum ergo pofuicin corDauidt utnumerarcepo pulum, ißue ßeri neceffe erat. Ad huiuP modi ergo tarn aperças teßißcationes Cerb pturxjDeunt indurare, decipere, imtpitte« rein animumquaeprauafunt, Sihuiufmo di, aliud non poeeß inFerre humana ratio, quzm cur ergo Deus tales repraebendir, quos ipfe in hoc ut praue aganc amp;nbsp;peccent,

indurat.

7Î fndurac, amp;nbsp;immitciteis in corquæmaka* gante*

Qw'nj'mo lt;J fcomo. ) Apoftolus nihtimi'tir gat didorum, non negat Dci uoluntatc plt;« rire,quos indurat Deus, non fade pofsibile homini utbenefaciatinduratus , fed deter« ret tantum amp;nbsp;dcpcllit abeo , ut judicia do/ mini iudjeemusjoftendens hoe ciTe extremae impudentiaei?^impietatis. ldqiiodindicat Extreme «fta acclamatione increpante, Quinimo ó iinpudtna homo: amp;collationc hominisDei, Item^MCZ'«'’ interrogatione illamontntenosprorfus ni/ (Itf hileHecius,nee habere, ut ullapofsit nobis iudiciaiio--ratione competerc difceptare cum Deo: dez nbsp;nbsp;nbsp;iudi»

nicj! atrocitate uocis illius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fiz

gnifleatenim ea contradkentem , utillana D.Chrifoftomusinterprctatur. Porrb uis argumentipraecipua, quoApoftoIus abi.« kiufmodi inquißtione, cur Deus reprehen« dar damnftque, quosutmereanturrepre« hendi amp;nbsp;damnari ipfe indurax, abfterret,cft coilatione hominis cum Deo. Homo fi/ quidemfigmentüDeieft.exfcnihili, Deus omnis iukitia 8(. fapientia. Quid ergo ma« gis dcdeceat,m3gisc|; impium fit,quam ho« minem contradicercDeo,difceptare deiuz dicijsDeif Teftaturdefe Deus, femifereri cuiusipß uifum ßtmifereri, credamus hoc fimplifitcr,gratitjamplcdamurmifericor« diam qua nos Deus corapkxuscß. Teßa/

E V

74

ntr fe indurare quos ueiit,tribuamus ei lau» dem iußieix, quiipfaeßiußitia, amp;graÜ3S agamus eius bonitati quod nos non in« durauit, oremusc^neporrdindurct , hoc eß,ne in tentationem inducat. Reprehendit amp;nbsp;conderanac,quicunc;ß inique faciune,rur/ fus dicamusjluiîus cs Domine,amp; iufta funt iudiciatua , remitte nobis peccara noftra. CauiTam uero horSneinquiramus, multo minus ineffe aliquid iniquiiatis in iudieqs Dei fufpieemur.Ipfa Dei uolütas Deo caufr fa eil omnium amp;nbsp;ca ipfa eft iuititia.

rxoefliit!, Uuitquid diett figmenlumi ) Adhibetfimi/ uthomintsif} tnquoeiuspræcipue admonct, cum ex ^uorextti« nihilo Deus homines ßngit,ei ciTe ius ut fa/ inlo ßngit, quales uelit , SC ad eos deputetufus, fiiciatqua^ qnosipfefibidelegcrit.Pondßmileduo ha Ier«f/it,0'bet,noneflfasfigmentum contradiccre fv

dtputttad f S^caCiifam huiusquodfcilicctquic-quidßgmentum cfl,fi(flcri debet,figulus lu/ tum tpfe ßbi parat, eß id ergo per omnia in manu fîguU, licet tÿ et Facercexluto fuo uafa quaiia ipß uifum e(l, alia ad ufus honedos, alia ad ufus fordidos 8C fœdos.Nam iftuc a^: liud in honore,aliud ad ignominiam Apo« ftolus ad uafa Hguli retulit, unde iimilicudiquot; ncm ducic, non ad homines, quàs ßgulinis uafîs afsimulat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

D.Chrifoßomus admonct hic ßmilia fert pturae non (fft extendenda ultra ea, propter quplla feriptura adducit, Facit enim feriptu ra

7S

»a Dciim ßinilem Boui,urfo,igni 8C alris rlt;» busjfcd in certa duntaxataliqua rcriim ifta« rmn propnctaK,non per omnia:fic in fimili figmeriti uuk Apoftokim id unû fpedaiTc, quod figmentîî manibus fidoris ad omnia obfequiiur , nec ullo modo illj concradicic, non autem rationcm ficflionis,autnccefsita tem uolüîatis.in uafiscnim figuli quiequid cftdiucrfitatis, id totum cftab opère figuli, amp;funtillaneccfl’ario eaconditionCjquaafîx gulo fada funt. Hac ratitme non uuk Chry foftomus Apoftolü nos facere fîmiles uafis figulinis, fequeretur cnim exeo ut arbitra» tur,Deum effedorêefTe malorû quæ homû nés admittunt,homines iam no fuaeledio^ ne agerc,atcj ideo ctiam extra culpâ efrc.Sed quod pacefandifsimi Si, dodifsimi patris dixerim,multo magis pendétomnia noftr^ ab opcDei,quam inuafefîgulinoomnia ab opere figuli. Fingit liquidénos Deus pror» Exiÿf fusexnihilo,eû figulus exluto,materia prx diQi, funt cxiitcnte.Etuoluit fane D.Paulushuius nos non ftqui» in ifto fimili potifsimîi admonere, ideo nos turnot no de iudicio ÔC difpcnfatione Dei erga nos ugtreno» queri non poiTe,quia Deo ius fit in nosmul ßrauolun» CO amplius,qua'm figulo in uafa,quxexfuo taie, nut fingitluto,qualia ipfi uifumfueric. Exhoc pecei(tlt;t no ueronon confequitur, nos non agerenoftra ßranono* uoluntatc,autpeccatanofiranon nobis, fed bisJtdDto Deo imputâda elTejde qua rc mox dicemus imfgt;utand4 in quæfiione de libero arbicrio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tfft,

M AR«

7^

MARTINVS BVCE^ RVS IN ENARRATIONE CAP. IX. Epz^. ati Rant. Imp. (Odernanno ArgeHtittif.

Conciliatio barutn fèntcntiarüiT)cits auot uult indur(t,cr,Deui omttes hommesuuU fitluos ßeritCT^utt cum ntris^ confontmt,

DeiMe^uofo Apoftolushoc capice diferrèdocet, Deû elan utdu* pro fuauoluntatc alios indurare, nccapef« r4tttteC4* fane iuffafua, 8cfalui fiant, odiffe quofdam pejjd/ftiup priufquä aiiquidboni autmali fecerinr. Ex ftfua^etfil to uidetur coiligi,Oeûomnino ucllcutpcc uifiant, nbsp;nbsp;cent,SCpercanc,qui percunt. Contra autem

cum in omni fcriptura ad falutem omnes pa riter uocat , declarac fane fc ueilc cundos faluos efie. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

Etuthancrem inaddudoexempio Pha^ .. raonisconCyderemus. cumroifitDeus Mo/ r . fen ad Pharaonem, iufsitc^ ilium populum fuumdimittcre, quisdicat Deum nonuo/ luiire,ut ille iufliii fuo parcrecT Atqui fcriptu - ramemorat;Dcum Mofijcumcummitcerct Scrtptair^ adPharaoncm,d(mandarctdepopulo fuo ele inJua dimiiundOjprxdixiûietecorPharaonisin/^ tiitionc duracurum,nedimicteretpopulum. Exod. Vharaos legimus , Dominum dixifie Mofi.

Tu loqueris omnia, quae mandauero tibi, 6(. Aharon (rater cuus loquetur ad Pharao/

nem.

77 hem,ut dimittac ßlios Ifraël de terra fua. Ac egoindurabocorPharaonis,amp; multipikaz bo Hgna mea,amp;portenta ineain terra Aegy pti.amp;nonaudiccuos Pharao, amp;immitta(n \ maflum mcam in Aegyptum,educameÿ exlt; erdtum mcum, populû mcum, filios ICrael de terra Aegypci iudicijs maximis.Ec agno* fcens Aegyperi, quod ego fum Deus, cu ex« / tendcromanum meam contra Aegyptym, amp;eduxcro filios IfracI emedio illorum.

EtCapite to, dixit Dominus ad Mofen: uade ad Pharaone, nam ego aggrauaui cor cius, amp;correruorumlt;iuâ, utaedamligna ifia mea inter cos: amp;nbsp;uc narres filio tuo, ôi filio filiorum tuorum , quæfed contra Ae^ gyptios : amp;nbsp;ligna mea qux in illis xdidi, QC. agnofcat,quod ego Turn Deus. Et initio camp; Deus Mofenamp;Tfeniorcs populi primum ad Pharaonem mitteret,iuberetque iili dicere. Dominus Deus Ebrxoru inuocatur amp;nbsp;co^ litur^nobis:liceatigiturobfccroircitinere dierum trium in defertumtS^ faccrcibi Tacri« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r

fidum Domino Deo ilofiro, addidit : Sed noui qubd rex Aegypti non conccdet uobis irc,nifi adadus manu ualida.ImmittS igityr manum meam in Aegyptum, amp;nbsp;percutiam illos portentis meis,quç faciam inter eos,tQ dcmüdimittent uos. Hxc legunturExod.r.

Habetur quidc in hachilloriacap.8, Pha/ Quidpot^ raonem cor iyum aggrauauilTe, fxpius cor ptti po« ciua

78

tuint» de aggrauatS 5C induratum fui'flc: at inP Phitriione t’o totius huius hiftoriæ teftatus eft DomP uolutrit. nus:Ëgo indurabo cor cius,amp; non dimictet populum mcum,Ëxod.4. Atqui Dominus ioquitur quam fimplicifsimc: non agitcum fuis, qui niar/«/funr, ænigmatis, pater Klio? fuos docet plane. Ergo pofeit ratio pictatis, ut quæ Dominus tarn in hac liiftoria, quam alibi in eandc fententiam de iudieijs fuis diflt; ferit,inrclligamus fimplicitcr.Id uerd (i facP miiSjCx bis aliud nonpoterimus difccrc,quî id quod tam copiofe ubicf: feriptura ineuP cat, Deum uoluiiTe populü fuum feruitute AegyptiorGmaximis portentis, amp;per omz nia faccula memorando cxitio AegyptiorG, qui totannis illos tä inique oppreiTeranqlP berare, præda ditatos: ac ira in hoc populo bonitatem fuam in hiimanum genus orbi declarare.Vtcfhoc ifta ratione efficeret, con ftituifTeinhoCjSC finxiiTeißum Pharaonem, cuiuscorindurareqncaudiretiußumfuum, darettf ita fibi caufam, ut in eum,Sc populG eius tanta xderetfigna,ramcjinauditisplaz gis in eis potentiatn fuä oftentar«,nomcn(ÿ fuum célébré rcdderct.

Cur Dtt» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;igitur dicemus Dominum uoluilTe

induraue» omnibus,quæegitcum Pharaone,qua'm «t corPhu induratus pertinaciter fibi répugna« raon». nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in fc tantam ultionem proupcaret,inz

ftrumentG ÔC organum ipßus,in quooftenz

tatet.

tam,quam potêtcruindicetfu08C'Vdlt;^uolt; luit quod fecit. Tcftatur autc ipfc d« fcfe:Ego indurabo cor Pharaonis,utnódimittatpo« pulum. Porto fi uoluitillü iufla fua contelt; innere,ói indurauit ip(e eum,lt;ic fibi obtcmz pcrarct, ad quid mandabat ci,dimitcepopu lummeüjUtfacrificetmihi indefertorExod.

An dicemus Deum idnoluifle quod præ/ dpiebat,amp; ad quod faciendum tancis ßgnis prouocabatc^Iccm fi uult Deus omnes homj nes faluos fieri,amp; falus omnis nobis co con fiac,uc audiamus uocc eius,an non confequi tur,Deum plane uoluifie ut Pharao popuiS fuum dimittcrct,6óeoobiequiofcruareturC

Sed dixie Dominus per lefaiam, quod amp;nbsp;nbsp;,

Chriftus Dominus ipfe fibi uendicauic. Audite uerbum,6C non intclligite,uidcteui/ fum, amp;nbsp;non cognofcicc.Crafl'um fac cor po puiihuius , amp;nbsp;aurcs eius obtura, amp;nbsp;oculos eius excafca,ne uideant oculis fuis, ncc audix ant auribus fuis,ncc intelligant cordc,nc rcz fipifcant,amp; fanem cos. EtDominiis ipfctcx ftatus eft,femundo adueniile in iudicium,ut uidentes non uideant. Voluit ergo Domiz nus quofdam Euangeliocxcæcari: SC fimul tarnen cum iilud cis prædicarec, uokiituticp utipfum audirct:cumlt;};co diccret,uenite ad me omnes,uoluit illos ad fc uenirc.

Iftarationi noftrqc uidentur parum cohæz Qgj rcrc.Atqui uerbum Domini fequi fimpliciz Doniitti

ter

to

filtiplieiltr nbsp;nbsp;nbsp;uolût,ex his fe facile cxpediunt. Primurtl

ftquuntury cnim firme inhärent in co, quod Deus ipfe /ici/e ft ex fc cefiatur : fe ex perdito a primo parente pediunt in hominum quofdam deligere fibi rcz bac mdtes fi'ngendos ad uitam nouam amp;nbsp;beacam : re/ rw dtpr^s liquos habere organa iræ fuæ, in quibus x' dtfiinutioa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ultionts:quacommendec

eletflis mifcricordiam fuam, quodillos ii} candem mortem natos, transferrin confor/ tium uitædiuinæ.

Hoc iudiciUm Domini de hominibus fcriptura nufquam no prxdicatamp;inculcar* tarn inhifioria fadorum Domini,quam in ipfis oraculis. Statim initio primi parenfis filios tali diferimineofiert. Cain enim reie/ dus eft: Habeiekdus. Tempore Noah de/ icti fuere diluuio uftÿ ad odo homtWes uni« Uijbriit ê* ci erft. Et ex filijs Noah,duobus côtigit bene/ kShonit tt didio,tertiomaiedidio.Dedifcriminefilio probniio* Abrahae amp;nbsp;Ifaac Apoftolus hie ipfe monuit. Exipfo uerb populo Ifracle qua'm plurimi fubinde reprobi fueref Tempore Rehabeam feccfiirunt a uero Dei cultu de/ cem tribus:indec^ poft multas amp;nbsp;graues ul/ tioncs prorfus abolitae funt. Exortu uero Euangeiij quam multi exciderunt ex ipfo quoep ludah atlt;^ Beniamin, qu« tribus fa« dar reliquxerant.

Porro in Chriftiano populo ut horrenda inctditOrientalium amp;nbsp;Akic« populorum reie«-

81

tcicdio, inter quos fcilicet inualuitadconö cennfsima ilia peftis Maho met,per India m, Perfiam, Arabiam,Aegyptum,Syriam,A/ fiam,Scythiam, Traciam,Gracciam,perqg omnem propc Africam. Et quando non uiz demus,cuin rotis populis,til in priuatishO'' minibus, amp;hisfsepe'coniuntflifsimisalio« qui,alios aflumi,alios retjci^Id quod Oomi nuseoquam apertifsiitietctlatus c(I,cum Io quens de iudicio fuo praedixit,ex duobus in codem icdo,in eodem asro.in cadem moz la,alterum aiTumendum, alterum relinquen dum,Luc. i-j. Exhuiufmodi itaq? exemplis amp;oracu]is,idctn clareteftantibus, quorum fcriptura referra eft, quibus feiiicet diferimê quo Oeus homines habet, effertur : habenc fanâi id libi perfuaßfsimum alios Deo ad uitam ekdos efle , priufquam hie mundus conderetur, alios quia non Cunt eletfti ad ui« tl, deputatosctiamantequl quicquâfieret in id,ad quod nos Dominus tandc ufurpat, Utuidelicetin eisexemplaaedat irxfux, ÔC eo padonomen fuGin eisikndificet.Cumcj! uidentitaplacitumeOccoram Deo , agunt cüChrifio Domino noftro Deo patri pro hoc ipfo iudicio gracias,tl quod myftcrium falutis abfcondic fapirntibus ÔC prudetibus huius feculi, quam quod rcuelatillud eledis paruulis, utcuni^ utriicj ex aequo reuelatioa ncni myficrtj hums uelit offerri.

81

Deinde cû Donainus niliilotninus {«beat Euangclium prçdicareomni ci catur£,amp;ad lt;5 munionc falutis uocare quoslibet, non difpii/ rant fandi,curiubeatuocareDeus,quosta« * men non uultucnirc,imo'quosindurat,neu€/ niant, fed fie colligunt.Dominus eft qui iubet, Euange nofirum eft igitur parère amp;nbsp;fan's habere,quod hum an Domino interim erga reprobos adidferui« ttuntia= fnus,ut illis adimatur omnis fcelerum excufa/ tur re^ tio,8Cconfiteriip(os oporteat, Deumfeiuftc' probit , condemnare. Sic utnanq; Deus his diiiiniratc utßntin amp;potentiâfu3reuelatin creaturis fuisinhoc txcitfit’i ut fint inexcufabilcs, quod Apoftolus fupra biltf. primoteftatur, itaetiä in id ipfum reuelatcis placita fua per uerbîî fuü. Vnde dicebat Apo/ ftolus Athenienfibus. Nunc denunciat Deus omnibus ubic]|hominibusrcfipifccre,quoniS diem conftituit, quo iudicaturus eft orbem in iuftitia. Ador.iy.Et Dominus dicebat lud jos habituros fuifle cxcufationem, fi non ueniifet, amp;Iocutuscis fuifiet, portentaque tanta inter cos fecifl'ct.

Si icacÿ ratio obijeiat,uocare que nolis iieni re,quemc]; indurés ipfe,ncueniat,eftfallcrc amp;nbsp;illudere,in proptu eft iiiud Apoftoli, Tu quis cs o' homo: ut a' Deo poicas rationem iudicq fui, amp;nbsp;tanquâ aduerfarius delitiges cum fido« ludida re tuoquot; Adoranda funt indicia Dei,non peruc' Dei ado fliganda,func abyiTus infinita. Qiiarenöim« randa picas modo,fed furor eft,ex iemmatis noftr* ratio'

rationis {udicare de Deo.Siquidcna feme! per funt, fia tniccas tibi, itidida Dci exigere ad eâ iufiitiæ peruc/Ü formulam, quâ noftra tenet ratio, Deus nun/ gindd. quam non erit tibi iniuftifsimus.Certc fi quis sj iudi^ amicü ad aliquä utilitatc uocer, multifqj iniiû cw De/ tet: amp;nbsp;permitrat tarne hunc per alios ab ca uti= txiga-: litacereuocari, ciiid potuiflet facile auertcrc, miKad dicetur is amico illufifle, amp;nbsp;contra quäuiriim ßrmuli bonü deccatxg’fle.Haud aliteretdccoftatuct, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

qui fcruü fuum iubeat aliquo fcQinato excur*-rt(^ rcre,ccprjfciatqui fintillum inuia remoratU/ ri,po(sitlt;^ ilios lolo nntu dcpcllerc,nc feruum remorcntur,nec faciat, fed finat feiens feruum net, w ab illis detin^ri, poftea nero' flagellet feruum, ferKpir\^ qubdmoram initinerefuo feccrit. Talern e» crit no= ^nim Dominum quis quæfo non durum amp;nbsp;bisini»'

inhumanü iudicetT Eum autéetiam iniquum ßißi* ö^iäeuüproculdubio omnes pronunciabunt, muf. qui feruum habcat detentum compedibus, quibusnemo cum praeter Dominum iplum eximere ualeat : amp;nbsp;prxterea adeo debilem , ut .nifiremedioquodam adiutus,quod folus do

minus eidarcqucarmouercfcnöpofsit: Do» minus uero cum feruum nee foluatcompcdi» bus, nec iuuet remedio, tantum inftet impe/ jando , ut finemora excurratatc^properet,amp; dum is in compedibus haereat, addicateum serernis cruciatibus. Ad hunc omnino mo/ dum iudicabit de Deo noftra ratio , fi c;|rn^ quam ipfanouitiuftitiam fcquatur. Audit ex ' fcriptuiis nos a' natiuiratc ijs tencri ninculis

F ii

ignorancixamp;Cpcrucrfx cupi'ditatîs, ut non pofsimus percipcrequçDei funt,nifi renati, amp;nbsp;ißis uinculis per Deum ipfutn exempt!, tum ad omne bonum nos cHe ex nobis tam inualidos, utnifiipfe Dominus opereturin nobis amp;nbsp;uelk amp;nbsp;operari , amp;nbsp;fuccurratcius fpiritus noilrae inHrmitati continuo , nihil prorfus redi 8C fandi prxHare ualeamus. Cumitaqueamp; iftuc ex fcripturis ratio noz flra difcit^amp;reipfaquocidieuidet , Deutn tnultos non regignere , amp;C fpiritu fuo non innouare, S^adrcdam fandamqueuitain non confîrmare , legem tantum fuam, protnifladd tninas, quxinlegccontinen« tur proponere: non poteß non iniquum d^ crudeleiudicare, quod hos æterno addicet fupplicio.

Ét ßdicatur, pn’mos parentes non fuiß« /nißapeccandi necefsitate, 5Chabuißcrclt;ßc uiuendi plcnam facultatem , meritos au« tem fua tranfgrcfsionc, ut amp;nbsp;ipfi, amp;nbsp;poßeri corum in illam peccandi necefsitatcm d» truderentur, mulcati Facultate piefandcquC' uiuendi: ratioiliico reger it, un^fquifque iudicandus cß pro fuo non alicno mcrito. Et ut rationem aliquam habeat scquitatis, fcelerati parentis fiiios habere détérioré loz co,qua’m probi: quaetamcnaequitasßjcrir, 4*a' ßiqs fceleroß alieuius er damnati hominis exigcre magnos aliquos inrcmjp.fuinptus,

cutn

«J

Cum eis omnis paterna fubûantîa ablata fir,nee rcliclum, undcipfîuitam fuftentent fuam , cumque illi prxdando eo fum« ptuinon funt, cos perpetuis addiccrecru« eiatibusf

QuiiamhismotijUtDeoiuRitiamadfez Palfum hit rantapud tribunal fuaerationisjllo confuz inanttntio giunt, utdicant aliquidnobis fupereireuis nifdogmit riü,quibusuocati a Domino, amp;nbsp;gratia cius dtproffijt adiuti, quam nemini non ofFcrt, ad redam uirAui. uicam peruenire poiTumus, R nonultro a^ uerti nos ab ilia patiamur per noßras cu« piditates 8C. Sathanam. praeterquam quod hoc commento ration! minime fatisia'' ciunt , co' przterea adducuntfe , ut ß tue«’ riiftuc fuum commentum uelint, necelTa» rionegent Deum elTc.Rationi quidem illos hoccommento iußitiam Dei defendere non pofle, ex co liquet, quod non Ratio pofsit Deum non inhumanitatis in figmenta fua argucre, quod finit homines fatftos ad ima* ginem fuam abftrahi à uita fancfla bea/ ta in exitium fempiternum , cum queat uelfolo nutu illis auertere, quicquid cos à uia uitx fcducit. Quis cnim pater , imoquot; quis hominum , quamlibct extraneus , H modoßtexeorum numero , qui nihil hu/ man! a' ic alienuni putant , uidcac ßlium fuum , aut quemlibct hominem incidißc in oiufmodi homines, qui ßnteum ad perz

F iij

86

niciftn cet tam abdiicîîuri , nee abftrahat ez um quain primum ab iilit , maxime ß id fo!o nutu queat eff/ccre , eciamß is ab« undepryinonitus,fua infigni ciilpatalibus iinpoßoribus aufculrc£lt; ADeofïquidem inditum nobis eft , utiudicemus boniuiz . li officium effe, feruare omnino quos pof« fit, etiam ingratos atque inuitos, idem poz feit itaque ratio noffra à Deo liuius iudieq autore.

Coftlfii om Ita fi etiam conceJatiir id,quod ifti profe nemferU iffó nonfolum contra omnem fcripturam, fed contra ipfam quoquerationem fumunr, tp(4mrit= .effe cuique homini uires uocationem Dei Uonem tß, fequendi -, SSoblatam gratiam ampledenz tredere cui di, baud tarnen eo fatis fit rationi hu manse, quehomini ut in iudicio Dei, quo zternis addicit igni« inejje uirti bus , quiprauis fe eupiditatibus permifez fiijuendi rint, nihil defyderet. Semper enim recla« uocatiofië mat. At poterat nullo negotio cfRcere Dei,(tam= Deus, ne pcruerfis cupiditatibushomines pltikndi ireóio deduccrentur. Et fi dicas, Sed non obUtam dccet, ut iioscogatDeus , Refpondet, po» ^rntiam, «ft donare bonam mentern , ut ultro ueliz mus quod redum efl , non cogamur. In futuro non coget, amp;nbsp;dabit tarnen ut bono hoe cfi: , fibi immoti perpetuo inhacreaz mus. Sique dicas , fic autem nullum effet noffrum meritum quia nullum certamen, nullum periculum,regcrct illa,magis dcccre ut

I

4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;87

Ut fit omnis falutis noftr j glon'a loh'u s Dei, amp;nbsp;nobis potius expctcndum , utfcrucmur fine laudc merici, adi ad uitam Tola uirtucc Dei, quam ut pcreainus rcliöi nobis , quo mcrercmuruirtutc noftra. Itacj nihil prorz fus fans effe potefi , quo approbetur iud iz cium Dox«ini, noftra? rationi, fi ilia fibi de co iudicare permifent.

lamcommcncum iftuc, nos tantum haz Qui tucri bercuiriumad rede uiutnduin , utuocati uolunt,not per Euangclium, amp;nbsp;ea Domini gratia ad/ uirium tdit tuti , quam omnibusinortalibus perperuo turn habe» offertamp;donat,poiiiimusuocantcir.Deuni re adrtilè fequi , amp;obla£am gratiam ampkdi jCiufz modiefle, ut qui illud tucri uclit, ncceilaz utpoßtmuf rioneget, Dcum eile, indeperfpicuum efr, uocdittem omnescum Dcum nominamus, inielligi^ feijui,cr tnus autorem omnis boni , amp;nbsp;qui aliquid ot boni non tflki a Deo affirmet , cum non latantati* dubitant ncgarcDeum. Si nanq; uel tann'lz plelli)ne-him boni à Deo non cR,iam non omnis bo ceffarione^ ni f ffedor eft, toque ncc Deus. Atqui cum Deü ifii pisepoftcri paifoni diuinx iuftitiæ di= ejp. cuncjomnes homines Euangclio paritcr uo Qui ßnt C3ri,5C parem gratiam, ut uocanicm Dcum pr^poßeri fcquantur cundis offerri donarique , amp;nbsp;pdtroiudi« hanc gratiam Dei hominesampledancur, efle in uiribus ipforum,rogabimus eos,un' tk. de lit, utalq gratiam oblatam omnibus ex xquo ampledantur , bene ufi uiribus fuis,

F iirj

es

alq cam rcfpuant, ufî uiribui fuis male. Si dicantidabhomincefTe , non a'Oeo, tant bonum prarcipuum , a'quo caetera omnia pendent , amplefli oblacum Dei fauorem, eft ab hominCjSd habet homo quod non ac« cepit,neceftiam Deus effedoromnisboni» ergo nee Deus.Hoc non folum,ut dixijCum fcriptura: fed ctiam cum fenfucommuni pu gnat. Si id uero a' Deo eft,ut quis uocantent Drum exaudiat SC fequatur, ut eil, Deus no donatgratiam fuam omnibus ex aequo. lb lisenim qui uocationem Euangeliifequun* tur idipfum donat,quod iilis,qui Euangeliu refpuiint,non donat.

Ratiohu^ Manet itaqueadhucamp;femper,quodRa« ntunaftntf tio in iudieijs Deicriminetur, ßilliiudirac per hdbtt rc de omnium iudice Deo permittas. Si ue/ ^ho4 iif roiftucufuuenitdetoca difpenfatione falua Deo crimi' tis noßrae, mirum non eft, ft accidat, ÔÔ de netnr, ß d( eo quod uiftim Deo eft, pariter cundos mor iwdtce t)eo tales Euangelio uocare,etiamfi non uelitoa iudfcare u( mnes uocationc earn fequi. Nam multi uo** lit. catt,pauci eledi.Fatebuntur igitur fandi ia^ 'DtutuuU genuèjimo'amp;prfdicabuntjDcum ucilequb Ruigtlid/n dem Euangeliumpraedicari omnibus ,colt;ÿ prædicari uocari ad uttam cundos mortales,nolle au* omntiwe, tern ut omnes Euangelio credant, nec enim uocariom^ idomnibus largitur,fcdinduratmultos,ne ntf ad uiti jftud audirc fuftincant. Siquidé uenit,uc ipfc non unit ait,multisiniqdiciütamp; Paulus docet, Euan« geliuna

8?

ge]ium,quod per Ce uircus eß ad falutem ui irufrw ofn» ni'iicrfis,«flc odorem mortis ad mortem tjs, nerEtMnge qui pereunc, i.Corinth.j. In eo impletur iU liaertäert-ludjAudite auditionem , ÔC non intelligice, uidete uinonem,amp; non cognofcitc.

Cum D.PauIus Romæ ludxorü primo« ribus Chriftum prædicabat omnibus,indu bic id faeiebat Domino ita uolêtc ÔC iubeii trtatiamencum plæric^non credercr,ipfctç Üabatur impleri in cis uaciciniii lefaiæ. Au/ dite auditionem,nec intelligite,amp;c. Voluit itaque Dominus ißos Euangelio uocart,amp;: tarnen non uenire. Ita cum loab Dauidem a numerando populo reuocaret, rede mo* nebatjSi ideoex Deo:fed quia irafeebatur Dominus populo,Rex loabum non.audi« uiqidcÿ ita uoluit Dominus, Ad eundc mo dum cum Dominus ipfe ludam tarn grauia ter admoneret mail fui, moneri amp;nbsp;reuocari illumùpcrniciofofuo inftituto Deus uolu/ iqnenon fatis till mifericordiam fuam offer retduRo tarnen iudicio noluitut ille moni/ tioni eiufmodi aufcukaret.Sic eß ergo ratio Deo,hoc ipfi uifum cft,omncs quidem ad Ce vocare externo uerbo,nonautem omnes ad fe fpiritu fuo attraherc,

Tamctfi autem qui non attrahuntur, ue« QMtnuit nire ad ipfum no poffiinqloan.d. ramen qui utnirt non cunque uocatifucrint, ipfifepofteacontem poßintaJ ptæ mifericordi« Dei condemnent, neceffc Chriftunt

F V quinontr4

ÿO

l)untur,tac eft.Si non ücntlTem inquit Dominus, SC l»' men^MttfacutuscisfuiiTcm, exciifationcm haberenc, cali nonue nuncautem nuliam habent. Acc^hanccauf/. ttiunt,ton* fam fcriptura oftcndit ,cur Deusinduratis JefUiubunl «tam præcepta falutis ingeriuult. Etquan-* ft conttm’‘ quam ratio humanafemperin idimpingac« ft^mifcri* quodDeuseo» , quosindurat,ftmplicit(r tordittDei. nô uult aufcultarc (Ibi, amp;nbsp;obijciat quod hk habetur,uoluntati crus quis rcßftcc : tarnen cum ludidum fu um Deus exercerc ccepcrit, hoccft,ubihomines adferium iudiciuin ful ipforum exciuerk, ibi euanefeunt cauillatto ncs iftiufmodi cuncflx, nec potcrunt homk nes aliud quam fe ipfos,utqui ultro Dci bo nitatem fpreuerint, condemnare, amp;nbsp;Deo o* mnem laudem iufutixeonßteri. Sandi itaa que in quibus nunc quoque uerbuin atcÿ iu dicium Domini ualet , i) Domino Temper fummam iuftitiam in omnibus Judiens fuis tribuunt,ßbi uero culpam omnê quiequid peccarint. Cumcÿ ratio corum offenderit az licubiiniudietjs Dominijftatim coinpria munt cam fpirituingcrenteillud. Ohomo quis tu es amp;c. nec unquam immittunt Te in abyiTum iudiciorum Dei, ut eaexcuterent, caufascÿ eorum exquircrent,Tedut iumentü fefe pracbent totos ducendos dextcracDei: dicunt,bonum mihi adhxrere Domino. Pfal. 71.

Ex his iatn patere poteft cöciliatio locoa «•um^

1

$1

vum,in quibus Deus diferte tcftaturfcqi'of darn indurarcncfeaudiâtamp; faluifiantxum ijs,quibus miflb uerbo fuo arque diferte te^ ftacur bis ipfis quos indurat,fehoeüniccab cis pofcerc,utfcaudiaiitamp;falui fiant. Taks certe erant quibus dicebat. Quotics uolui congregate fiJios tuos, ficut gallina colligit pullos fuosfub alis fuis Sdnoluifti, Matth. ÎJ. Ita, Tota die expandi manum iream aJ populum noafufcukantcm,amp; contradicen/ tem.Iefa. 6$. Etenim ficconfilium óó iuftuni Deo iudicium cft,ut reprobis niodis omni bus atcefietur eos oblacatn ipfis tnifeticordi am fuam fpcrncrcatqiiereijcere.coq; fefe ip« fos perdcre,ipfo eos femper adfalutem uo« cance. licet fimplidter noliccos faluos face re,quia eos ad id non clegit,aut fecit etiam. Scholaflicifccutiin eo Damafcenüm,uoc2c uoiuntatcmDci de falutis rcproborü,qua tn cis öftere externa ad falutem uocatione,uoa tuncatem antcccdcntem , amp;uoluntatem ft' gni:uoluntacem autem perditionis eorum, uoluntatem confequentem. Porro etiam a« lias res proponit interdum Deus, utilise ex proximis cauftis exiftunt, amp;nbsp;futurae appa» rent,cum tarnen eae aliter apudipfum habe/ anr,aliterc|; ftntneccflarioeucturs.Ezechias pefte correptus crat,5£ nóuidebatur modo, fédérât etiam moriturus uianaturæ, hoc eft, operatione Dei in corpore illius fo« lita

9^

lfH,ßc ergo Dominus fatum fuum Ezechig cxponebac. Difpone inquiebatper uatcm domui tuæ,nammoricris,tarnen noiebac tllum mort,fed uoluicxuoeiusadijcere anx nosquindcdm.Stc egitamp; cumNiniuitis.

Vbiq; fane induit fe Deus homtne,agens nobifeum hominibus, proponit nobis fua de nobis conßlia ea ratione, qua nos ilia ad falurem noftram maxime pcrciperc poiTu^ Qttf Dox mus. Proindcquxpraccipit nobis ate^con tHtnui Ito* füllt,ea debemus fimplicitcr amplckU, nufz bispricci* quam inquirercuelcauiram eorumquxiuz pito-con* bemur,ultraeas quas Deus ipfeuerbofuo fùlitjdtbe* explicat,uelctiam congruentiam eorum cS mi« ßmpli aiijs eius fadis 6d didis.Sic narnt^ fixum ef titer ample fe oportet in animis noftris, Deum negare fe ipfum non pofle, coque nec fibi pugnare, tem ineiui* autaliquid fenon maxime dccens admitcc« tere eorum re, utdiuerfam uel fufpitionem fummchor tauftu, ul= reamus. Interim autem ad cognofeendam tra tat (juas öc adorandam inßnitam Dci maieitatem amp;nbsp;fpffßouer amplitudinem, itemadconfolandum nos, lo expli* dum abfquefrudufalutisin hominibus.uigt; fit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;demusuerbum falutis per nos uel alios pr{z

dicari : libero amp;nbsp;ßrmo mentis intuitu etiam ca loea adfpiciamus, amp;nbsp;quam ßmpIiciiTime accipiamus, in quibus Deus ipfc nobis prx dicat, omnia fierifuo nutu,ac idco optime, etiam dum fandos in hoc fcculo: reprobos in hoc amp;nbsp;in fucuro feculo, malis inuoluir,

tarn

tam qux ipfî admictunt, quam qux patiun tur. Has ßquidemduas obraunas,utj[n' menfam Dei bonitatem adortmus , 8C in prxfcnti Gduda diuinx proutdencix Grmex mur, prxdicatifta fcriptura de abyHb iudi cioruin Dei amp;nbsp;prouidentia, omnia iuftißiz me quidem,fed ca ratione difpcnfantis,ut in earn ratio Humana non poHitnon impinge re,fî excutereeam iudicarepr$fumat.Op primiturenim'a gloria irreligiofe maießaz tem perfcrutans.

Deillo quod Apoftolusfcribit adTimo numAno» theum, Deum ueile omnes homines faluos n . fieri, fuoloco diiTereraus uolcnte Chrifto.

In hac fententiaualet, omnes,idem quod gt;nbsp;qunslibet, uel exomni hominum gencre: hortabatur enim iliic Apofiolus ut pro om nibus,ideft,omniumordinumhominibus prcccs herent pro principibus 8C poceitdce etued prxditis.Idemuifum eft amp;D.Auguftinoin Enchiridiocap..o,.amp;de correpti.Ägratia, cap, «4. Fit fane nccelTario quicquid Deus uultfimpliciter, quxcunque enim uoluit fe cit in ccelo 8C in terra, at qux uult amp;nbsp;probat ° inuitafuorîf, ea muleis,imo omnibus proz ponit externo uerbo, qux tarnen non uult fimpliciter eosampledi, quos dccet eiTe ex muitis uocatis,non ex paucis eledis;qui uo

nibus,obcinere auttra tantum in «kclis,ad* ucrfantur.

î»4

Vcßigandum d uerfamur, ftdcum Deus liocipfumin nobunonefi, eis uult (impliciter, Dei uokintati iingu qutaiußiciimt^ laritcr de fe inferuiunt, nö obfiftunt. At« Ut Deut aliü fal qui ßcut hoc,qua iufticia Deus alium ue tilt fimplicittr: litfaluum ßmplicicer,alium autê uocari aliumautem uo t2ntum adfalutem, perditum ucro fim tdritdntum nd pliciter,uenigandum à nobis no eil: ita falutc,perditum nec illud,quideceat Dcum,uocarcad fa ueroßmplicia lutem 5d tcilari fuam uoluntatem eile, ter. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ucuocationipareantatq!iferuêtur,quos

ramen ßmplicitcruukaudirencc intcU ,PrfrerettocrfZto= ligcrcyuidercncccognofcere, Certum niDei eßinitiü cnim eft, utuocationi Dei quis parear, totiuifaluti5,de quod eftinicium totiusfaluti8,id eftedo nStyopusDci, num amp;opu$Dei:quod Deusalijslar« quod Beusali/s gicur,alijs negac.Illis enim fuadetutper largttur, alijsne luadcar,his non ita : amp;nbsp;non poffunt non g4Z. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;nbsp;fequi uocantem quibus perfuadet, nec

feqiiitur quibiis no perfuadet. Vult iraq? Non poffiint no omninoalios audirefe^ exaudire,alios fequiuocantem, audireamp;contcmnerc.Cur autem itauc quibui Deus per lit Cadat Deus, D, Auguftinus duo fuadet:necfequi tanrum habet quæ refpondeat. O altitu quibui nonper-^ Vt^do diuitiarnm.Et.Nunquid iniquiras fuadet, eftapud Deum c addens. Cuircfponftü ifta difplicet quærat do(ftiorcs,fed cauc«

Cuicuriofode atncinueniatpræfumptores.Defpiritu Cdußsprlt;tdeßi* Si. litera capite trigefimo quarto.Nec a« uationiinon (a‘ liud refpondebunt, quicunqueucreprj tisfacit Pauiut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;funr.

fltc(ni,0 alttttn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

93

ûint. Haftenus de locorum iftorum, do diuiturwnt cjuibus Deus tcftaturuelle faluos quof« crc.Etitunquii cunque ucrbo fuo'externeuocat:amp; qui» iniquité tft «i* bus teftatur,fe indurarc quofdam, ut au pudDtum{lt;|u^e dientes uerbum fuu non intelligani aut ntdoHiorts/td lequaniur, ôC ita minime faiui liant» nbsp;nbsp;nbsp;cout^a lu iiutt»

itiat prtejMHplo

rtf.

MARTINVS BVCE^

• RVS IN ENARRATIONB CAP.

noni,ad Romanof.lmp.Argentinte pa quot;Vuindtli» numRibdium,AnnoM. D. XXXVI.

Qj^ßto dcliberoarhitriOy utrumbo moßt libero arbitriopraditué et (luideoualeat^

Vt pateat quid ad banc quaeßionem re« ‘fpondcrcconueniat, primum omnium fia» tuendum eß,quid uelimus hoc nomine libe ri arbitrijintelligere. Grxci uocSc Kvn^lfnn, quodßgnißcat eOc Tux poteßaris, uel agcrc a' fe ipfo , fuo arbitratu. Id ipfum eß in uoce

9lt;^ •

Vocelif'eri uocdiberï arbitrrj.Nam h'berum omnes i'rt trbitrif telligunt (um qui fit fu» iuris, qui agacqux ipfcuulc, non cogatur ab alio : amp;nbsp;arbitri* tfji fiilt;e pc um^pladcum fere fignificatex confultatio^ ttjïaiu,utl nr SC delecftu cxificns. Vndlt; arbttrari qux/ dgertife damfpecies iudicricfi,cumdeccrnitururra ip/ö, («oitr parsiurenitatur. Rede italt;pThomas A/ buratu, quinasliberüarbitrium,uoluntatê intelli/ git qua eligimus,quod ratio confultacione conducibilius eiTe depræhendic 8c arbicrata efi. Eadcm ueró eft fentencia D. Auguftini, qui uolens adfiruere efic hotnini liberü uo* luntatisarbitrium adducit easfcripturas.

quae uoluncacem noftram compellanqpro* poficis præmrjs, fadencibus qux prxcipic Deus, amp;nbsp;minis, ea negligentibus. Cumqß plurimas adduxit,fîc condudit. Vbi ad alix

quid faciendum uel non faciendum in cKui/

nis monitis opus uoluntatis cxigitur, fatis

liberum demonfiracur arbicrium. Efiigicur Se D« Auguftino liberum arbitrium,uolun tas qua alia compkdimur, alia refpuimus pro nofiro arbitratu, ita ut ipfi ca bona ud malaexifiimamus.

Quidam qui hanc quaefiionem tradanr, uidencur liberum arbitrium aedperepro liz bera facultate faciendi quiduis. Dum cnim non poiTumus ampledi praccepta Dei, fi i» pfum Dcum igtioremus,amp; hunc nifi renati amp;nbsp;fpiritu Dei illufirati cognofeere non ua/ lern US,

97 Icmusjllfnegaritcnehomint liberum arbl trium,quia nonpolTÏc facere quælibet: non cnimpoteft inquiuntampkdi Ociprxcez pta. Sic eis quoque liberum arbttrium az diinunt,quiiam aliquomodo Dcücognoz fcunt,amp; præccpta eius artiant/ed pro innaca peruerficate nonfaciuntqudd probant, fed malum potius quod damnât, NonnuIIi ad ipfamufque rerum efficientiam arbitrijlû blt;rcatemexiendunt,negantes ideohomigt; nem prxditum libero arbitrio, quia fubin« defrudretur propofito fuo,cuenientibiis re buscôtraquâinftitucrit, Scdcum dicimus liberu arbitriü,nô dicimus uim amp;facultatc liberam cfFiciendi,fed uoluntatê qu; ferarur pro noßro arbitrio. Aliud eft pro arbitratu ueilcamp; deligcrc,aliud cfficcre.Quanquam cuieftuera amp;plenauoluntas, is nihil non perßeiat, quod quidem fuis uiribus pei Heere queat. Illi qui faciunc malum quod ode runt, amp;nbsp;negligunt bonumquod uolunc, nondum folidcuolunt quod bonum eft. Qiiod autem perfede quis uult, 6i ab exter no aliquoimpediturncpolïitjUtfi quisuo» lensoperam fuam pauperi collocare,S£ im-pediaturuela' morbo,ueiatyranno,is apud Dominum iudicatur quod inftituit perfc-cifle.

Non defucrunc, qui in libero arbitrio in tellexeriac uim effedtuam primam amp;nbsp;toz G

•

tam,eot$ quia fcriptura tcftaturDeum âge re in nobis,8C agcrenos, ncgariint noftram uoluntatê qukquam 3gcrc,cnam in ijs quae rnagno ftudio agimus,8ófacimus. Atqui caufTa prima non excludit adionem caiifTa D(U{ agit rum fecundarum. Agit fane in nobis omnia omnia in Deus, amp;nbsp;agit nos quocp quo ipfiuifum eft, ttobu,^ uerumitaut uos quoque agentes efficiat: agitnos qui utique eius adu res cognofcimus,eligi/ quoi(gt;fiui= mus,ampledimur.fugimus,corporis uires fum tß: fed admouemus. itautnot

quoque as p^os utiudiciodcreipfa D. AuguftinO genteffacis fequimur, ita amp;nbsp;nomine fcquemur,liberum ut. arbitrium intelligentes, uoluntatem libcrS, Q^idßtli propriærationis arbitrium ultro ièquentê. berum arbi Sic fane conditi fumus,ut feramuruolunta* triumfecüs te in ca quæ nobis bona nouimus, abhor« dwMM.BH reamus ab tis,qux feimus nobis mala efte. f(rumgt; Item qusedatn cognofeimus natura bona uei mala nobis,de his tic nullum eft arbitré um,nu!la eledio, ita neceffario ucl in ea feri/ mur, ucl ab eis refugimus citra ullam con/ fultationem atquearbitrationem. Hæc funt inbonis,foelicitas,amp; qug cum hac nobis ap parent habere connexioncm neceflariam. Vtque uiuamuSjfine moleftia uiuamos,eda museluricntcsjbibamusfiticntes, ct fimi/ lia. In mal is , in fcelicitas, quaeuidentur cum hac neceftario coniun lt;fta efl«,uT mors, cm ci az

ttucfätus, fnopia rerum quibus uita prac-' fens fuftentatur,ô^ hoc genus älia.De his no eft liberum arbitrlum,fed neceOaria uel uo/ luntas amp;nbsp;appeutiçijuel auerfado SC fuga,De quibus autem nobis non ftadm liquer, fine ceffario falud fint,uel exicio, de his arbitra^’ mur, hoc eft, exconfukadone iudicamus, deciscertoamp;pcrfeclc iudicamus, ita

ea uclappetimus, uel fugimus .Echacc funi liberi arbierfifid efi, uoluncatis nofiro iudi' cio eXcitæ, Talia funtquarcunquc perdnet ad cuitum Dei, ad uitam comodc de= center tranfigcndamiqujq? his aduerfa funt. Nam quccnadmodum de his non eodein modoiudicamus,ira nccparicarationeucl appetimusuel fugimus*

Porrocum fit uitiata fit natura homina ’ peccato primorum parcntum,utnifircnati cognofeere quæ funt ueri cultus Dei no pof fumus,eôlt;ÿ nec cligere,Philippus Melanclp PhilipptH thon dicere fokt, homini efl'é liberum arbk trium in rebus uitae ciuilis, non autem in re busuitæquam probatDeus, intelligitau= tern homini efie facukatem de ciuilibus re--bus, ac ipfa ciuili amp;nbsp;externa iufiicia, aliquo modo ucrum iudicandi amp;nbsp;deligendi. De eo nos dilTercmus in altera parte huius quæ* ftionis, quid liberum arbitrium ualeat, ad.^ huccnim de nomine liberi arbitrq difputa^ «ius,moxexcufit^ri, anfithomini liberum

G il

lOO

arbitrfum, poftremo quantum u alt at, uel quak fit. Nos itaque nomine liberi arbitrij intelligemus fimpliciter/acultatem deligen di amp;nbsp;refutandi quae {ncidunt,pro tiofiro ar* bitrio 8c iudkio. Ifthæc enim facültas hoe nomine,liberum arbitrium ,natiua figniz ficatione notatur. Hadenus quid nomen liberi arbitrij ualeat.

Atthomini nbsp;nbsp;Si iam rogacur, num fithomini liberum

w/ïi libtru arbitrium,ipfa docet experientia refponden trbitriutn, dum, efiehomini liberum arbitrium.Quic quid enim rerum omniü, non fiatim amp;nbsp;pk* ne apparete(reautbonura,aut malum noz ; nbsp;nbsp;nbsp;. bisidomncanimoampkdimur,uel refpuf

mus pro nofiro iudicio amp;nbsp;dekdu ;quae ucz ■ roilico amp;folideapparentbona aut mala, eaquidemfinedeiiberatione SC arbitratio«

-îutB , ' ne fiatim cupimus, uel aucrfa mur, fed feme per^ontenoftra, amp;nbsp;propria propenfione* Ifiuc ergo cum nos facere uidcmus,faculta* tem ciTe nobis ita faciendi quis diibiterScri ptura quoqueadfiipulatur, dum inomni* bus prxceptis promifiis amp;nbsp;minis racionS amp;nbsp;uoluncatem nofiram compellat, quod ar gumentum eftD.Auguftiniôô omnium pi trum,quo probant nos libero arbitriopolz ~ Icre. Scripturafane proprie dCcertoloqui* tur atque decentiflîme, cum ea igitur ubicÿ nos conuenitjUt qui iudicare amp;nbsp;probarc dez bcamus quæ prxcipic, qux^prohibée, QC

eligerc

lot

cKgerequx commendat,refutareà quibus rcuocat,hoc aucem non e(l niß habentis fax cultatem iudicandi ôL pro iudicio fuo eli« gendi,hoc (ß,pollenris libero arbitrfo i trh Homo Dei buitytiquefcripcurahominiliberum arbu betuficto trium. Hine agnofeit D. Auguftinus dog' ßcconditut ma fideicatholicar,eßehomini liberum ar= fùit,utlibc bitrium. Fateamurergo amp;nos hominem »quot;o arbitno Dei bcncficio fie eonditum, ut facukate ra' pTlt;edilut (f tioni$,amp; uoluntatis rationem fequêiis, hoc ßt-cßjliberi arbitrtj praedicus ßt,id quod omx nes experimur,

At cum quæritur quam latehæcfacultas Deliberi pateargt;in quacexplicetfcfe hoenoßrum libe arbitrijub» rum arbitrium,tum demum fatendum crit, »bui, liberum noßrum arbitrium per fe nihil poß'e in ea qu^ funtuerx pietatis,ut quidem lila ampledatur,fcd tantum ut ea refpuat amp;nbsp;fugiat. Non enim uidetur nunc difputanc dum eße quid oh'm haec facultas potuerit in primo parente : Theologi fiquidem eft de eo difputarr,quod nobis conducic,amp; ad id,utproficiamus incognitionc ßudioque

Del.

Oprima eöditione primus homo fadus

lt;ß,eam perdidit peccato cum fibi, tum noz Primut bo bis, Chrifius meliorem conditionem reftiz mo optima tuitcredentibus. Hxc teneredehis fatis cß. conditione Quanta fuerit Adae iudicij certitiido,relt;ßfcf faüus fitit: uoluntatis facultas,non eßin feripturis cx^ lüamptcca

G it)

lOl

to perdidit pofitîî.ne fgîtur fd nos curiofe ucfiigemuSr rtfrK ßbi, non enim quantum iilcolim boni habue« lutfi itobM: rit,fed quæin nobis illius amp;nbsp;noftris pe«alt; , lt;tt ChdßiK tis bona defiderantur , ùrque ca per folum tndiorem Chriftum obtinercliceac,nobisconßderan« nobisrtßU dum ôf perpendendum eft,

tuit. Praefentem iraq; hominum conditionem QKtßtli^ intuentibus fatendum cft.Iiberum arbicriû, brriiitbi= quodeonuenit hominicnc,it3 cfteinSrm3 trij inßrmi mancum,utfinc fpiritu Chrifti totius ho minis innouatorc SC alt;5lore, in ea qux uerc iitilia funt,hoccft,quçDeo nosapprobant, quibusq; reda uita confiât, prorfus nihil pofiit : in rcliqua uitxhuius pofi'c quidem aliquid,at nunquam citra errorcm ut auc plane noxia pro bonis deligat, amp;nbsp;bona pro noxqs rcfutet,aut certe nee bona expetat nee malafugiat ita utoportet, ûtquc amp;nbsp;ilia bo« no amp;hæc malo nobis funt. Duo habet hare refponfio Jiberum arbitrium non re« nam in ca qux nos Dco cômendant, pror« fus nihil pofte, in res alias pofte, fednun« quam citra errorcm . Prior pars huius re/ Iponfionis facile patet fidem habenti feriptu ris,amp; feienti quid in nobis comprobet De/ US, Animalis homo non poteft perciperc qux Dei funt, tefiacur Apoftolus i.Corin.i. quomodo igitur ea unquam arbitretur am pledenda cfte,amp; deligat C Liberum itaque arbitrium ftbi rclidum,qux Dei, quxc{; u(/

rx pie/

«xpktatfs funf.reqcfct rcmp«r,cxpetct iiun/ qu3m,namaducrfa(urpietas ijs quæ cxpc« lit. A pucro cor hominis prafüum eft, ÔC flux det rebus pcruerfis.

Hoc fpedantes alq dientuoluntatem ftram nô ciTc liberam in his quæ ad ueram iurdiiâ pertinent, quia non poffit ucre obcx dirckgi Dci. Sed forfan non cft inficiandîï ob id uoluntatem noftram erga ca quæ uc« ræpietatis funr,libcrain ciïc,dum libère Liitrutntf fuo iudicio ilia rcfpuit,liberum enim hic ui= fecTUotun deturopponi coado. D.Auguftino libcrîi tariumje^ ciTe amp;nbsp;uoiuntarium idem pollet, tamcj; inc- pallet iux= ptum ci fonat,uokintas non libera, atq;ca- taD.Augu lidumabfcpcalore.Etomncs quidem Candi ftinu.tamé^ patres hincuoluntpcccatum imphs hoini» ineptumà nibusiurtimputari,quodfuauoluntateamp; (onat uo^ libero arbitriooblatâDei bonitatc rtfpu=Hon tint, llludquoc^ Catis cuicç manifeftuna cft, libéra atcj} impios homines audita ueritatc arbitrari, calidü abf^ et libera plane uolûtaterciieere. At illi qui ne ^«ecd/ore, gant homini efle libcru arbirriü in iuftitiarn Dci,idfpedât, quod nemo fine fpiritu Dei Cur pecca’‘ ills potcftampledidiberä fiquidcuoluntatê tut» impijs in pictatc intelligunt,quç pietatc perinde ex hominibut pctcrepolTit Xéÿfugcre. At fi idlufficiat ad imputetur negandam libertatcuoluntatis, quodca nô luxta fettlt;= ualcatin utramcj;partem,tam fcilicetad cli- tetiam San gendü,5adrepudiandü,ncgandûforetDco âorum pa clTeliberi uoluntatem, amp;nbsp;nobis in iudicio trum.

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;G iiij

»04 urricatis rite conRrmans/ore.Nequitenitn Deus expeterc quod iniuftiim eft, amp;id nos quoque nequibimus, cum datu fuerit Dtf3 Literif eß uidereficupeft, Nos itacpltbentcr eonfite«. hoitiini IIO niurjiberam eftcliomini uoluptatem in o« luntofin mnia qiiæcunquçilli ofFcruntur, qutänemt omnia (jue ne cogctc digit autrefpuir,qux digit qu^c^ iHic/jviun refpuit: nunquam auttm polTc probare 8C tur, quia amplccli peram pietatê,nifi fréta tn atftam’eÿ mmine co fpitituChriüi.l-liccnim dum abeü,mortu^ genic eli^ ps homo eft delicftis,hoc eft,omni ftnfu ue* git,autre= rjcuitafdeftitutuSjamp;agitprprarterca fpiri* Ipuit. tu malo omnium fcderum aiithorc,quilt;»t/« fiii)iiTiiie7nilt;i!reiilóx[. Ëxhoc ueto liquctSfala teram partem refpcnfionis hie dataeindu« tntChrijU bitatamcne,nempeinomnibusplurimutn iibeß,mor~‘ obtinercerroris,amp; homines autnoxia pro tuns homo bopis digcrc, 8C bona pró noxqs cotemne« fß ädiitif, re, aut pon ut oportebat bona expetere, Si CZ agK«r mala dedinare,fi nöomne arbitrium regat ßiiritu »/lt;( fpiritus fandus. Quid enim poftint aliud» lo,(jui quos omnis uera uitadeftituie ,qui uera yii.3ivvit -f fanturin tenebris, quos uerfat, rotatque . pro fua libidine Satan,agens in illis Atta* men res ipfa docetin eosquoque, quos ad« hue captiuos tenet Satan, multa in adioni« bus huius uitæ uidere di. (acerc,qu3euera re daquefunt. Negatiitaque non poteft in his liberum arbitrium aliquid ualere, ut nimirutn uero arbitrio ddedum faciac.

ƒ

lOf

Nam cum Deus concedit iltos quoque hic fuis benefiens frui, idq?ut homines agente» fua racione amp;nbsp;uoluncate, necefTeeß, ut non fern per errent, ÔC noxia pro bonis fibi expe« tant. Agit itaq;amp; regit ilios, utfæpenumea ro,non tantum quxpriuatim , fedamp;qux publice profunt pulchre profpiciant, 8C foe» licicer inßituant, prxeipueuero quae ad iu* ftitiam attipent, ßne qua Humana uita con« fiftere non poteft. Idmc tarn præclarx leges, tot accurat» adpirturem exhortationcs ab ps Gepifsime profedffunt.Quanquam for* fannon ji)uenias , qui conftanter uirtutem pr{diccnt,amp; uirtuti tarnen nö uere ßudeant, donatie^ ßnt f piritu renouatore.

Sed quid de his opus multadifputatiox ne, uidemus amp;nbsp;(entimus quani;un) error 5C perueriîtas ualcat in omnes mortalcs, quamque ßngulare Dei donum amp;nbsp;opus fît, quaiibet in re id iudjeare amp;nbsp;fufeipere qyod bonum eft. Ariftoteles qui ramen plurimpm Arißettleh humanis uiribus tribuit, facetur,!! quicquâ aliud, uirtutç efle dopum Dei, fruftraqî efle quic(}Uiint omne ftudjum hominis,fî nô bene natus fît, iiliHd,eß(lo agnofcitPlato nulla ui aut induftria humas na,fedfoIoafftatupropittjDeiuirtutcm ho ß-ußraefiO' minibus conftare adfîrmat. Etenim expert mneßudiS mur ctiam,foium Deum bonum cne,eoque hominii, ß folum facereid omne,quod ucrum,quod re non btne dum,quod bonum cft. Hicadrpirat,amp; ad/ thitutßt,

G V

io6

So/wDfJM flatufuoefFidtin alqs rebus ut fint tantum tonuf tft, certismoiis diflinda ÔCqualitatibusagen* foliK(j; ftt^ ti3,in alijs utcdam uiuant, in altjs ut prxte/ atidomne r«a fcnnant, in hominibus ut ratione amp;nbsp;^uoduerS, mente quocßpallrant.Ita hominibusadfpi« tjuoti re^ rat mentes et uires uarias,a!ioscnim adflat, âum,quod ut exccilantartibus,alios ut prxftcnt elcgan ioitam (ft. da morum , alios ut ualcant fordiudine, alios ut infignes fint cruditione amp;nbsp;dodri« na , alios altjs dotibiis infignes facit, quos ucro ad uitam aeternam fibi delegic,eos pri mu adflatfpiritu fuo,uta fe per omnia pena dcantjn fc uhiqucrcfpiciant, hoc unice ftua dentes,ut accommodent fe ei pcrfon£,quam ipfe eis imponit, turn inftruit pccHliariccr,ôC impcllit adeerta munera,quibus ipfis ud de creuit,ad explicandâ hominibus bonitatem fua.Hacc ilia uarietas eft fpirituu donorü, qua Apoftolus infra tz,amp; i.Cor.iz.pr£dicat.

Vt ucro qui conftanter,SCprompte reefte uiuunt,auc aliac ad utilitatê hominum agiit, co id prf fe fcrunt.quod cernimus adefi’e ijs, quosdicimus habere habitu aliquidagen/ di, facultatem fcilicet qua id cuius dicuntur habitu habere agantconftanter,prompte et ruauiter,Schoiaftici dicunt ijs,quos fpiricus Chrifti perpetuo agic,ad uiuendu pic,adenc donii gratix habituate, id Paulus uocat no^ uum hominc,nouam crcacura,infitioncin Chriftu(n,amp;huiufmodi.Agnofcunt tarnen prx/

1C7

prçtcrea opus efîc fem per gratia moucn Qaidintdligiit te 5C agente ad ea quæ reda funt. Ira nô Pduluipernotiii ucrcres modo,fed cciam qui inter Seho/ hominem, no=‘ lafticos probatiorcs funt, quicquid libe «dwcreaturam, ri arbitrqhomini tribuunt,omncscon/ inßtionem iit fentiunt,fîne peeuliariimpulfu,amp; perpe Chri/Jjim,lt;^ tuo a du Cpiritus Dci,homines nee coni huiufmodi. uertere fe adDeiim pofle,necconucrfos Sine peculitiri perfiare in uia Dci ,ncc lapfos refurgc^ impulßt, cr re , ncc ftantes ÔC proficientes pcrfcqui perpétua aâu id, ut in uia Dei confummati fint, ncc /pirituf Dei, labi amplius pofsint, fed hæc omnia homines non ciTe gratixDei.Scquunturenim D.Auz poffunt fe con» guftinum cuius hæc fententia eft. uertere adDe»

Conati quidem fiintnonulli uiribus Mn,necconuer» naturæ humanæ affingcre , poiTc hanc fiperflare ittui» fingula peccata uitirc, mcreri ut ci De/ tiDei, neclupfi us de congruogratiam largiatur, dili' refurgere,nec gcrc Deum fupra omnia, fed reclamant fiancesproficere non fcripturac modo,fedipfcetiam fen/ ut in uttuDei fus communis, adco nulla nobis ex na/ confumnuti tura rcliqua eft effieax uel Dei, uel ucrac fint, iuftitixcognitio.Exeo tarnen non con/ fcquitur, Deum refpiccre pcrfonam,auc inique de hominibus ftatuere,quod ik li confequi uolunt,uti fupra abunde cx/ pofttum eft.

Contra altj nonnulli confidcrantes, quod fcriptura omnia falutis gratis Dei accepta r«fçrt,ôi Ingenium omne noftrft ubiej;

io8

dik in ubîcjdamnat fummæimpietatis, aJ(egt; rtikfaltiSj^uid runcnoftram uoluntacem in reôc faôts lt;« lt;x nthilofi* prorfus nihil agere,fed tantum agi. Std aB;M,t«Wpror= hocquoq; fatis fentimus, nos ados age fut txnobif f}of re,8(.{ic loquitur fcriptura, quam fequi fimtt. Std ne= nos conuenit. Certum quidem «ftcx ni« tejfe eß Dewm hilo cû fumus, nos ex nobis nihil pror« n^trariin nobis fus poiTc, fed nccefle efle ut operetur in tytttütCJ-opfs nobis Deus Sc utileamp;opcrari. At fiopc îtifi, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ratur in nobis,id eft, efficit uelle 6C opc«

Ve« Thtologi ran , uolumusfaneSCoperamur, agi* tß fùgert drgu* mustpadi. Theologi ueri eftfugereary Has O'iogomd= gutias etlogomachias,resucroipfasfcz tkiM^esueïói= dari iuxta domini uerbum quam fima pftu fcikiri lu* pticifsime, omniaq;hucrefcrre,utin Iv xtd utrbumDo dein promifsioncs Dci,8C ftudio in iu« tumi^t proficiit uandis proximis proftciamus.

tnusin ßäein D.AuguftinusagnofcitnosagercIia fromißiantt bero arbitrio,6C cum nos ad Deuin con Dti,Cr fludioin uertimus, 8C cü in uita Dei proficimus, iuitandu proxb' cumque cam abfoluimns, amp;nbsp;tarnen nifi tnis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;QÖaertat nos, SC atcrahat ad fe Deus,njli

Dum not ad uiuatipfe in nobis,uicamcp fuam nobis Deumconuerti' confummet, nosnecconuerti ÖCucnire tnWtO' inuita ad ipfum,nccuiuere uitam eius,nedum Vtiproficimuf, iam abfolucre poffe. Haec ratio expedü agimuslibtroar tifsima, SCferipturae pukhcrrimeconz bitrio.fy-tanttn gruit, tribuimus cnim omnia Deo, ÔC ttifiDtus not co ipßus donum atep opus in nobis, quicz uertat,0-attra* quidredifacimus, itauteft, agnofei«'

mus.

109

mus,8^ iuxta ei’us uerbum confitemur. Nee hdtddfe,tl dacureooccanouchomoculpam fuam ads uiudt iaaa fcribat Deo, ncc uc Obi tribuat quod eft doa num Dei. Quod enim mhüominus omnia conaerff, pendent ab adtone libera Dei, qua ille mû necuentre feretur,cuiusmiferccur,amp;induratquc uuk, ddipfùytt^ mouet ad fe noßrum liberum arbicriuni,uel ntc uiiurt auertit à fc, id non ualcrc tarnen eo,ut quif/ uitdm(i((!„ quam cuipam perditionis fu£ impucet Deo, neium idx non GbifteRatur cuie^fuum ipGus cor« agno abfblutrc (cens fefua culpa pcrire, etiàmÛ uerbis ad pûljîimvt. alios diuerfum adferat. De quo fupra. In eo

ueroeft, omnium orthodoxorum confen^ Titusmife» fus.Quicquidenim priPcipatresfcribunt de reliure«« futuris hominum meritis à Deo prouifis, ias miferf amp;nbsp;paritate gratiae, quatOmnibus oftertur, tur,ttind» non autem pariter recipitur,n5 eo fcribunt, ret quem quad non agnofcant omnibus omnia bona uult,noatd! Iola Dei bonitate conftare, nullis ipforü uilt; mê idea de ribus ex fe. In bis enim iocis,quæ in bocca/ bet quifa pite infunt D. Chryfoftomus idencidem ad qudm cula monetdocere ApoftoIG,omnia nobis con= pdtnperiüa tingcredono uirtuteqjDci. Hind modo ca« tionisfue ttere uoiuerunt, ne quis impiecatis fuse cul« nottfibtftil pam in Deum transferatzlta D.Auguftinus Dtoimpue amp;. qui eum fequuntur,hoc ipfum cauere mj/ XHneuolunt,nec inGciantur,nos quoc{! age* re amp;nbsp;cooperari domino adfalucê noftram, tantum propter hoftes gratiz Pelagianos, Ptldgiditi Sc quihos fedantur,cupiunt hi diligenter et qui tot

pleno

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«lO

fi^tAntur pleno ore,hoc ipfum quoi],quod domiiTus funtholks donatnobis (ibi coopcrarij'pH referrcacce^ {rddlt;D(igt; pdi:Et putât ad retundendâ humani ingenij arrogannam,Ct domino laudêbonkatis Cue adfercndam noparum intcreiTe, utapcrdus prxdicemus cûfcriptura, Dcum ex Tola fua uoluncate,ßne ullo rcfpedu,uel prjfentiöjUcl futurorû meritorû,alios deputare grégi fuo faluandos,alios colluuics malorum perden dos.Vbicp tamefedulo aHirm3c,imbincuk cant,neminem nô fuo m cri to perirc,ctiamfi nullfi aliud ei fit,qu3 quod efta' noxa primo/ rum parcniü. Nulla itaeß eft in reipfa,fed in modo tantum tradandi inter S. Patres in hac quaeftione diuerfttas eaqueindenataj quod ilit in cos potifsimum refpexerfit, qui culpam fu^peruerfttatis Deo adfcribcre mo liuntur: hi in eos,qui uiribus humanis plus fan's arrogant; indeilliinproximis caufsis redaeadionis,inter quas amp;nbsp;noftra uoluntas cftjfubftiterunt, hi in prim5,quç fola Dei uo iuntas eft,iefeextulerunt. Hancilliquoc^ SC rcfpexcrûr,amp; prædiearunt,fcd quia res eis c« rat cum ho minibus qui impie'cauftabantur ßbi decile rede faciendi facu]tatcm,cum de« efteteis uoluntas,ampliusurgendä iibi puc taruntnoftramuoluntatê: his autem eratdi fputatio CÛ rjs, qui noftram uoluntatS ultra quâ par fit cflFerrcnt, magis ergo urgendam exiftimarücuoluncacis noftr^imbecillitaté,

amp;

in

quod in uolunratc Dci referenda funto« l^emoijuit mnia. Huie ergo eft tradacionis diuerfitas. tjuatn boni Reueroipfa coucnire patribus indeabunde ifeipfo bit liquet, quod uti inq; in côfeiTo cft,neminciTi bet, fed to* quiequâ boni a' feipfo habere po(Te^quod no turn eß da totum fit donumamp; opus Dei,amp; nihil tame flaw,czo« mail cuiqua euenire id non fua culpa probe' put Dei. tnerito; necetiam quiequä a' nobis rede fie= Qi^ictjuid ri,ni(i noftro arbitrio 8i uoluntate, quibus mlt;(/( cui* Deocooperamur. D.Chryfoftomus ftudio quim eue» fifsimus alioqui adlertor huraanf Siuoluta nit,id fut tisc'tfacultatisadpieuiuendû,fcribitin enar culpt eue* ratione huius capitis. Non dixit Apoftolus nit, uala rede fadorû, aut uafa confidentix, fed Quicquid uafa mifericordiæ,oftendcns quod totu Dei 4 nobif re* fit.ItaD.Ambrofius, qui amp;nbsp;ipfe Origine fe? £lifit, no» cutusjillud, no eft uolentis nccç currcntis,ut ßro arbi* aduerfariorum didu accipit, fcribitin illud, trioez^o* Verbs cnim côfummanscte.conucnitenim luntate fit, Bt in folo nominedomini conditorisconfca quibut quatur falutc creatura, hoc eft,per fijem. Et Deo coopt poftpauca. Sola fides pofita eft ad ialutem, ramur. Hxc autêxquipollet illi, fola mifericordia, nulla noftra ucl uoluntate uel curfu ferua* mur. Eaidcm fentêtias cQ apud hos tS alios patres omnes repcrias qua plurimas.Ita D. AuguftinS ôôqui cS co loquantur abundc ubiej! uideas de noftra amp;nbsp;uoluntate, ct culpa atteftatos cfTe. Conucnit igitur inter eos re/ ipla.Hadenus amp;quid uakat liberum arbi/ triuin,cxplicatum fit.

FINIS.

tibcT ßtcztT* fp dnifcU^

Uhûgt; Jj^mrr Ïfco nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^erfr ïto »

non ijerübtC fjet put^:fHVJ rcMu qtte Twn^ G^^tut^pctu^hfatttC et^ lcmwM ^rrvml'ttttCu^^ffuT^ .poflip tw annfan^petit dnpr^ tnÏV pjP^jtoivnT* (j ponu pJtanr cuitettw cnhtu^ pcAüilin ülgt;v d^ta. (p nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pcel^pftiPhWYrf’ Mcs^^e^

CünlHn*ttPaïtó^ ittuiui^ (U