-ocr page 1-

CAELIÏ SECVNDI CVRIO

NU filiarvm vita a t q^v

obitu pioctmcmorabili epiftolæ aliquot vnà cum diuerforum

Epitaphijs.

J

B A S I L AE Anno M. D. L X V.

-ocr page 2-

-ocr page 3-

i'

Cgt; AVGVSTINVS CVRIO

NOBILISS. VIRO CLARISS. THEOLO'

©O HT VI G ILANT I S $ IMo CLAVENNENSIS ECCLH fix AntiftitijD. Hieronymo Zanchio fracri charif-fimo atque obferuantifs.

S. P.D.

cce nbi charißme ornatißime ter 'Utolan-this tti4 qute cum tribus ßis meisr^ßroribiiSite nbsp;nbsp;nbsp;tot annos mußt :

nec quot;vero mihi dubiumeßt lilas ea, pietate et amore ^ua quot;viuas excipiebasßs rediuiuas amßexurus,et qum ZJioldnthis coiunx tua^eius e^ßroreSjtumilliuSitumnoßra, tummel maxime immor tatium yiirtutum quibuspraditaßueruntgratta,m memo riatua^ergetuo'viuant. Eamigitur ob caußm adte po~ fius (juam ad quemuis ahum ego nunc hac gauca ßrigta mitto,attjuemtu(gt; nomme emitto : m cittibus etiam non-nuüa tua,ßamiliariumc^tuürum,quibus cguanta yirtute, frobitatej^ Utolanthisßror mcaj^xortuaeßet ornata, fftianque lilam amarespalam ßacere yoluißi, recognoßes, Quare cum pater meus mthi in Italia agenti duahus epi-Holis trium nbsp;nbsp;nbsp;hic mihi relic^ua: erantßrorum mearum,

acerbum caßm ßgnißcaßet, eam(^ ob caußm domum '^enißcm,adnoßrum ,propinauorum, amicormc^^ noßro-rumßlamen,ne,quodnimis longumlaborioßmcpßuißet, eot har um rerum manußripta exemplaria, qua hisßn -^nlis hacyidere cupientibus darentur eßent conficiendaa

a

2

-ocr page 4-

Ulas una cum ijs qua de Violanthe^cripta fuerunt, et cum ^'ptaphijs qua a nobis,atque ab aïqs quibus illarum fwt non ignotd 'virtuSyfcrtfitaßiere edendas cenßii. Et ne qui lattni firm oms ignartfiint,hoc fiolatio carerent, nonnuU las ejn^tolas ex latino in hah cumfirmonem, et y ici film m arnicorum qui latinam quidem linguam intelligentes, no-Üram Italicarhminime tenentgratiam,alias ex Italico in latinum conuertr.iüisißnfiper nönulla,jio^iquam vr cba-rfilm01 colendifiimosq^ parentes meos afflihlos confilarer domum y cm,ab illis, 'vtfit,éx longis crebrisq^ bifie de rebus colloquficognita, qua quidem minime reticenda miht 'vide bant ur infirut. Itham quu dufièxfit homintbus à E)e9 opt. max, mortis cui obprimi parentis delirium obnoxij omnesfiaRi fiimus cum yita comutanda ratio propofita, al ter a quidem, qua illai tamo rtalitate yitaq beat aper lefitm Cbrifiumfiruatorem donamur ; altera yero qua non qui^ dem aternamfied tarnen bac natur ah lon^e diuturniorem tn hoc mundo confiqutmur, quaq^ bonen^e,pie, ex 'sur-tutisprafirtpto in bominum metibus yiuimus ( yita enim mortuorum bac,qua de nunc agtmus, in 'viuorum memo-rtafita efi ) memo omnes ad illam potifiimum adipifien-dam (è comp ar are debent,'e qua bac altera quoc^ yita tarn quam tllius 'vmbra quadam exoritur, quemadmodum ait yates. In memona aterna ent iudus : Tietas enim diuina

et Chri^iäna.cum

tmot

yiros nobilesqfieminas qui multis ante nosficulis ytguerut yiuere atq^ in bonore baberi cernimus yitapromifitone ba^ b et,turn

-ocr page 5-

$

eft amfutur a illites caleßit acfmpitèrndt.^^âhac autem quot;vitam qua tn hominum memorta yiiget et coßrua^ tur 3 plurimum conducit ortus, atapue educatto. deindeß ^uis iji arttbus ßt inßruBus: quitus mortalium yitaiuua-furetornarur,amp; quißcinßtutt educatifßerunt^eis laus apudmortalesßonorußaltem tudîcw ';rribuifilet. Uerum hoc tdtum honum nemofiproprijs et naturafiu veteris ho minis ytrthus ex quihus nuHus nifi corruptus et yeneno in-feBusßu^lus manare poteßfid noui hominis gratia etßi^ yitu adiptfit pojfiefieret. His entm tpnicult quidam caleHes indittfiunt: eaq^aqua irrigative qua fontes inyitam noter ~ nam ßltentes fcaturiut amp;fluunt: idcircoeos flores ßu-llusß^edunt, quorumßauißimo edore Japorec^poßerieiT* afiiatur et nutriuntur. Itaque haudequidem nos eos in qui IfUS talia fuerunt coltmus,ßd dei munera in Ulis tanquam inß^tltbusytafis collocata celebramus,nonmodoyttan-tas dotes intuentes fummo opißci^atias quaspofifumus nos habere te^iemur, uerumettam ytyelutt lumine inmo ris y el turrisfaßigto coUocatoßctUarum yirtutum luce erbt terrarumpropoßta ,ceteri eoßuum dirigant curßtm.qui 'yero fi quo que eis bomspraditos cernunt ex aliorum cele-bratione et laudibus^ tarn amplumpramium'.ßoridtyide-licetperennempropofitam,neque poß mortem qui laudes ipßrumyirtutesq^celebrent,etpoflerorum memoria com-■^mendcnt, deejfe confiicientes, gaudeant atque incitentur. ffis igitur de caufits cummihi pater tile omnipotens firo-resdedertt ,plurimts eximqsq^ dotibusyelutiucettbut^l

a

3

-ocr page 6-

iis (/rftdfftropriweijue àp4rentibi/s inSiuut^f ate^ue edu\ çarar. ^U4 cttm Mrgines ejjcnt,e( '}gt;irginali more yirtutes ßt4i extra JtfmeHicoî lares,ante temgtts nehh eregta, eßen dere nongotuerintßd quaßlampades in domo clauße,pa-ternamfolnmmododomumtdußrarint, deinde fa tali et pramatn^rof latn, repente corpore Ulo concreto corruption ni^obnoxioreli^oyinpropriamac celeßem regionem,ad purißimam illam diuint intuitus eßam, qua calefies ignes fempiterni nutriuntur depafcendam, ante quam pater-nam domum egreßa alß domihus pralucere poßent euo-lärmt, ego ne 'virtutes illarum in obßuro ^elut theßuri in tarramdeßoßißneßuElu deltteßerent,et yt illarum me-, moria apud mortales conßruetur : atque adeo cum aternamtdam beatamp y it amßnt adepta, hanc quo que qua in looc mundo diutißime yiuunt, qui yirtute inßgnes puerunt,conßquantur,hac quaßillarum ingenijet'vita, ßintillas igniculosp collegi: qua yt cumilla familia noßra decori atque ornamentüßuerintmoHra etiam opera, quod in nobis eß,famam ßisdotibus dignam conßquantur ,et ife^ata^itateßimonium habeant,adenda curauimus, tibip quot;vtßatri amantißimo'.qtii harum laudum etpromotor, etparticeps,et teßis extitißi,inßcribereyoluimus.Ora-mus igitur te per ßn^lißima neceßitudinem, qua duplici iure nobißumßncita eß:et religionis etßtnguinis,ßc naße quatuorßrores meas'.in quibus tua e^l Charißima coiunx, accipias, no ut alienus ad quem nihil pertineant, ßdut amantißimus maritus,ßater pater : neq^ enim graues

erunt

-ocr page 7-

frunt i7ospta aut mole^a,fed,'vtßmpfY,c6fntt,^faciles lef» . Quod adparentes meos nosc^ relic^uosfratres attinét^ ßniper tales habebis, quales eße tantis amicitia ygt;inculii copulatos decet. TJale cum 'vxore tua honeHißima etßliola dulcißima . ‘Baßleanoilrarum cala^

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V mitatum anno yertenteidieprima ^^gußi

Salutis humana.

M. 7). LXV.

ie

-ocr page 8-

|r- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;••

filBKONYMVS MASSARIVS VXCBMTIMV « ,

*

ilM’ED 1 C V S. . ,C A E L. S.^CVRIONI S.D.

I te Caeli chariss. nunc plane aftorgum effice rCjnaturalique affedione fpoliare poJTenijid facerem pcrquam libcter : fed quod à nobis ncri no poteft, idfpiritus tuus vere Chriftia-nus et piuSjdudurtqj ad ea quæ parentes in hac vita pie runq; pati folent,varie multumquc exercitarus, prefta-bit. Tedeus multorum voluit liberorutn parentein ef fe:necmihicftdubiuin,eumutinhoc benignus erga te fuit,fic etiam in caeleftibus bonis nequaquam pareil extiriffe : cuius reidocumentum in tuafilia Violanthe illuftre confpeximus : quæ fecundum et vicefimum vix annum agens,in tarn longa,difficili,et continua agritu-d{ne,quafexquiannum affeótafuit,nullum unquam impatientiæ fignum edidit,aut verbum emifit ullum ni-fipiumet Chriftianum : quæ lobi more,ad noftrum dociimentum femper Deum laudauit, eique in omni-buSjfc ab ipfo morbi exordio ad cum vfque diem obfe quentem præbuit,quo die explorata,tentata,atque cx-coóla,ad lefumChriftum quern tanto animi ardore in-uocauit,tandem voti fui compos fada migrauit. Scio, Cæli frater,meam lianc epiftolam mucronis inftar,tu-ura pedus cofixuram: verum cum fanólam illam anima tanta alacritate in cælum euolalïe : tuumque generum dodorem Zanchiumfummomœrore confedum,atq; exanimatum,nullo modo fcribere ad te polfe viderem, meirauneris pro noftra necefitudine efleputaui,tibi hoc ipfum meis Uteris fignificare.Quam ob rem te per iftâ tuam folidam códantemque piccatem etiam atque etiaia

-ocr page 9-

'9 ctiamoro,ncfupi'aqnam Chriftüm hominem decer, dolori habenas laxarc velis : quin ctiam matris, vxoris tuæ fantiffimaîfœminaî,quam ad hoc nuntium exanima 'tamiricertofcio,moeroremlcnirc ac mitigate coneris. Vt autemveftrum angorcm,aliqua ex parte leucm atq; mitigem,volo vobis quædam dc hac fanóla veftra filia nunquamobliuionitradcnda,narrare . Decimaigitur die Nouembris,multo detcriushabere cæpittac ftatim fuam aduentare horam cognouit:dixitque vtinam iam co periieniflem,quó me video efTe peruenturamzciims: que ZanchiuSjde Deo,de vita ilia beata,de Chrifto do mino:quo earn magis magisque confirmaret,verba fa-cerct,ne dubites mi vir,fum,inquit, nunc quam vnqua anteacertior,etfirmior:quippc Chriftum lefum video, qui me cxpeélat : ibidem quoque meam filiolam inue-niam,eamque complexafuauiabor ; o quantum mihi illicparatum gaudium video :atque hoe defiderio ac-cenfa,deque his frequenter loquens,pcrucnit ad diem 'huius menlïs dccimum tertium, quo die cum fe magis ac magis deficcrefentiret, Scipionem Calandrinum Lucenfem iuuenem pium,quem ipfe nofti, orauit, ad 'vos ipfa diólante epiftolam Icriberet : verum tune cum magna difficultate loqucrctur,eafcriptio dilata paulis-'per fuit : fperabatur enim paulo poft id pofte facilius: Sed rcs,vt antè folebant, mutatæ non funt : tarnen hæc ■paucâjVt potuir,eft locuta : primum,nos qui aderamus eft hortata, vt poft quam abijftet, lætaremur, quod ad 'Chriftum Dominum,ad fponfum fuum,atque ad fuam filiolam cftetprofeóta:deindeadte fcribercmus,roga-uit:oraremusque,vt tu cum fua matre ,fratribus ac lóro ribus fecum de fua felicitate gauderetis : addiditque fevobis quatas maximas polfet gratias agere pro omni businfe benefitijs^ ac præfertim quod cam ex Italia b

-ocr page 10-

10

cduâamjn cum ftatum conocâneritisjinguovcræ pîe taris acrcligionis cognirione imbuta piohccrcr. Mox ad inaritum conuerfa, cum quoquc eïl confolata, cum ci dicercr,bono animo cfTcrdpfum quoquein cundem locum felicitatis vcnturum : fed nundum horam vcnif-fe, quod eius opera deus aliquandiuvri in ecclcfiavel-let : itaque ci rideliter atquc ex animo feruiret : quod fi faceret nequaquam ingratum dominum inuenturum. et, O mi vitjinquit, vbi emigrauero, rogo te ab alijs ne meum corpus lauaripermittas, fed id muneris ip-fc,ri quid bene de te merui,obeas,atquc decenter inuolutû in capfam concludas, ricquefepeliri cures : nam dein-ceps Icfu Chrifto,donccreuiuifcatin nouiflîmo die,crit commendatum. cum hæc atquc huiufmodipluradixif fet,petiuitbibcre,quod cum ci effet datum,fum,inquit valdc recrcata.o Icfu ChrifteriliDciimmortalis, mi do mincamp; fponfc,mifcrcrc mci : his didis volo inquit quiefccrc, ficque ter quatcruc Icnitcr fpirans, atquc ad extremum paulo veliementius, cxcclrit : tune cius corpus inledovidimus,animam in-celum dclatam non dubitauimus.Ofan6lam,o beatamanimam : equidem plus ab hac iuuencula didici,magisque in hac fan da re ligionc fum conrirmatus,quàm ab omnibus theologis, quos vnquam vel legerim, vel audiucrim . Deum patremdomininoftrilefu chrifti rogo,me tantafpiri-tus exuberantia,ctvirtutcdignum ad nominis fuigio riamfaciat, quanta banc tu am fanótiffimam riliam eft dignatus. quod fiquæ et quanta in tam diuturno mor-bo,amp; qua pictatc, patientia, ride, conftantia perpeffa eflexpendemus,cam inter eos quos martyres appellat, connumerarenó dubitabimus. Tuus gener,quanqua præ dolorc vix fc fuftincret, cam tarnen, vt ipfi rcccpc-ratjlaurc voluit; quod quidem raagis lactymarum riuis

quàm

-ocr page 11-

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ï I

quam communIbus aquis eum fecifle ne dubites. Sic tertia décima Nouenbris,hora nona vcfpcrtina,fato co » ceflit.poftridic vcfpcri,hononficèeius eft dudum fn-nUs.Zanchiustibi^ocruijamp;liberisveftrisomnibus cum lacrymis falutem dicit,veftrisque prccibus fe commen dat. quod amp;nbsp;ego facio.vale,Argentorati. X V Nou. M. D. L VI.

agniftco Mefler Celio come padre ofleruan-diftimo di quanto accrbo dolore vihabbia da eflerc la nuoua dellamortc di madóna Viola te voftra charilfimafigliuola,dal dolore ehe ne fento io facilincnte il comprcndo:ma molto ancho-

ramaggior,per 1’ edificatione, c contento ehe n’ liab-biamo riccuuto tutti noi ehe ftamo ftati prefenti in que ftafua vltimamalaria,fpcriamo chefara ancorail contento,^l’allegrezzaquando haucrete intefo,primiera-mente jl gran gouerno ehe da M. Gicronimo li c ftato vfatOjConquellamagiordiiigcnzajChe fia ftatapofli-bilc,amp;dapoilaincrcdibilcfcrmczzadifcde,ecoftanza d’animo,ehe eftaha dimoftrato,pcrfino ehe fanriflîma mente fen' è volata ncilc braccia del Signore.c paredo miche fiainiovfficiojfiando ftato prefente al tutto d’ auifarui d’ ambedue cotefte cofc,cio è del gouerno, c della fua fanta difpofitione, fono refoluto di farlo piu fcmpliccmente ch’ io poftb,vfando I’vfficio come d’ vnvoftrobuono amp;nbsp;humilfigliuolo. Pcrcio iovi dico primieramentc ehe in quanto al fuo goucrno(anchora chciolappia,fapcndola pieta grande di M. Gieroni-mino vcrlo di eftamadonnaViolantc,chc non nc habia tcalcuna dubitationc)nemaggiore,ne piu accurata diligcnzafcglifaria potuto vfare. imperoche oltrc al

b 2

-ocr page 12-

tx

tençrgli trcfcrucnti,dcllc quali il principale ufficio.era di non paitirli mai dappreflo àleijCfTo ancoraM. Gie-ronimino, c di notre c di giornOjfenza mai ripofarc, fe non a pcna quanto ehe clla vn poco dormiua, li ftaua fempre prefente. Gli mediçi non hanno voluto, come ne an cho bifognaua,fargli dar medicine per boccajma frbene hanno ccrcàto di farla aiutare con eherne vntio ni. L’erano mancatele forze per tutte le membra fuori ehe della tcfta,nella quale non ha mai patito ne I’vdito ne il parlarc,nervcdere,faluo per circa d’vn mezo gio rno auanti ehe fpiralTe.e quello ehe è (lato grande,mai ha perfo rintellcrto,comc poco appreflb intenderete. Finalmcnte elTain certomodo filamentauadeltroppo gouernojdieendo ehe non era fenon vn prolongarla ne idolori,amp;aflfanni del mondo,tanto eracon lo fpiri-to congiuntaal Signor noftro lefu Chrifto. Ma perche fariapiu toftofuperfluoil voler raguagliare ognicofa, iovengo ala féconda parte : dico allafantafuadifpofi-tloneecoftanza,pcr la quale tantotuttinoi ehe fiarao ftati afliftenti e quelli ehe l’hannovifttata ne fonno refta tiedificati, amp;ancora pertutta la terra fparfafi :1e cofe grandi ehe efla ha detto della gloria del Signor Giefu Chrifto, muouano ogn’vno ehe rintcndano,non ehe quelli ehe gl’ aflifteuano apiangere d'allegrczza,efeio volefti fcriuere tutte Ic fentêzc, ehe quella fanta anima hadette,perilgran numcro,fencfariatroppo alto vo-lumc,puretutta volta,fapendo quanta allegrezza voi. ne habbiate afentire,maftime quando vederete, infie-me con la voftra magnifica conforte,Iddio hauerui ado, perati in mandar al inondo vn tal fan to amp;nbsp;angelico fpi-rito, folamente alcunepiu principali,c nelle quali fon daua la fuafalute io ui narrero.Prineipalmente quado, piucratormentata, fenza moftrar malinconiaalcuna

' ’neWof

-ocr page 13-

nel volto,diceuacheefla non fenriua alcun dolore, c* ehe fe bene il male era crudele nella carnc, ehe eon 1’ animo fi trouaua contentiflima nel fuo dio e Signore Giefu Chrifto,il qualc folo prcgaua,adoraua,amp;dalcua Ie ognifalutc afpçttaua,poi apprelTo il ehiamaua il fuo SpofojilfuoSignore,iifuo tutto.Tutti quegli ehe la vçniuano à eonfortarc,fi paitiuano da lei confortati. Spleuadire ehe era apparechiatadi foportare per Giefu Chrifto fette volte tanto malc,c piu,fc piu Iddio nel’, hauelfe voluto dare.Diceua alle volte di cofi fatte paro Ie : lo non fono piu di quefto mondo,Io fono nelle ma ni del mio Signore Giefu Chrifto,il quale io vedo, io feiito,amp; eftb mi afpetta ben tofto,pregatelo aneora voi per me. A me pare di vedere vna gran luce,nella quale rifplende il mio Signor Giefu Chrifto .lo deftdero di quot;nbsp;pcrucnirpreftoaqucllaluce,e quiui allargar bene il raio cuore,pregatclo per me ehe mi faccia degna di tan ta gratia. DHfe an cor, quando io mene faro an dat a, niftunomipianga, ma tutti gioifcano. feriuete al mio charo padre amp;nbsp;madré ,allimieidolci fratelli c for eile, ehe ftiano tuttiallcgri,e contcnti,pcrcheiofaro in Para difo. Quando fi parlaua della morte,elf a diceuachc morte, ehe cofa c morte ? nó c niente, tutti la doucrem mo abbracciare per eftere col Signor noftro Giefu Chrifto.Quando cheloSleidano era dal male grauatif fimo,e ehe ella l’intefe,diirc,horfu noi faremo vna bei la compagnia, per andar à trouaril Signor Giefu Chri fto.Hauendogli detto il Signor Gicronimo,che vorria andar co eftb feco,diire nó nó ,nó c aneora venutal’ho ra voftra.Se io ftefli piu in quefto mondo nó gioueria à ncfïuno,ma voi ftarete anchor qualche tempo, perche auete da giouarc alia chiefa;ma v’ aflicuro,che verrete aneora doue faró io,perche il Signore ci haclctti tutti

“ 'b 3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

-ocr page 14-

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* *T

döcpet figlmolhqucfto mondo non è pïu fatto per me, nciopcrluijinailfignor Giefu Chriftom’afpettajamp;io vado volenticri doue lui c. e cofi perfcuerando pcrfino al fine co infinite cofi fatte fentenze dalle quali(c patio candidaméte)noireftauamo come cöfufi,hadimoftra-tó ehe cfla era veramente figliadi DiOjC ehe in vn cor-po di femina era fcefo vno fpirito angelico. A mc cómi fl’ç'alcune cofele qualifcriuero poco appreflo. Quado ella peruenne all’vltima fera, ehe bene lei conofceua, dóppochehebbe prefb vnpoco di brodo, con certo manuschrifti, difle quafi quefte vltime parole,di quiui ad vn pöco,replicandolc da tre volte. Mifericordia Signor Iddio Giefu Chrifto,figlioldiDio, Signore efpo-ló mio cordiale. Erauamo prefenti il Signor Dottore,lc fcruenti,et io.et dettó quefto fi ft au a chetada onde dubi tando il Signore Gicroriimo del pafiarfuo, difle ehe tutti pregaffimo in fpirito il SignorIddio, chela rice ucflenellafuagloria:e cöfidoppo ehe cfla hebbe vol-tato gV occhi in verfo il ciclo, doppo cinque ô fei fiate, fenza alcun mouimento o fegno,{piro: lafeiando la fac cia,e laboccajche pareua quafi cheridefle.Taleeftato il paflbjche come ben diceua quell’anima fanta, ha fat-to dalla morte alla vita.Tutti noi ehe fiamo ftati preseti, ancora ehe haueflimo in qualche terrorc la morte,hab-biamo cognofciutocomeeflacipcrfuadcua,che vera-mCte non c di alcuna importazaic preghiamo il Signore ehe ei doni gratia di fare vna cofi dolce c sata morte. Noi fappiamo bene ehe non potria fare ehe in quanto alla carne non vidoglia,ma afpettiamo ancora,chcper la voftra chriftiana pieta vene habbiate à c6folare,c ehe alla fine il contento del voler di Dio,habbia da fupera-re il difpiaccre della carne:maflimc haucdoci cfla dato vn fi tnanifeflo fegno della propria falute. U giorno

auanti

-ocr page 15-

Ty

auantî ehe eïTa palTaiTejmi difle,che volcua ehe io feri-ucHi vna lettcra à voi:maperehe noi non ei e nfauamo ehe douclTecofitoftoandarejionoprcfi alt ramente à far Iafuacomracflionc,non dimeno vi diro lafomma deir animo fuo.cfl'adiceuacheàvoiehaiiamp; honorâdi padre emadré, fi racomandauadicuore,come buona amp;amoreuolfigliuola. appreffo vi pregaua ancora eal-damente di euore,ehe volcfte eofidoppo la morte fua come auanti amarc il fuo marito M. Gieronimo, eomc voftrobuono amp;amoreuolgcnero amp;figlio. impercio-chehaueuabcz eonofeiuto lafideltaamp; amorefuo grade verfo di Ici.Horapcr non darui piu faftidio nel leg-gcre,fapcndo chefarete ben aflai infaftidito, faro qui fine, pregando il Signore Iddio per Giefu Chrifto clie non vi manchi di dar forzajper il fuo fpirito confblato-re.D’ Argentina il di XVIIdi Nouembre del :m. d.lvl

Come amorcuole figliuolo voftro Scipione Calandrini

AM. CELIO SECONDO CVRIONE SOCERO

ET PADRE MIO MOLTO HONORANDO.

honorando mefrere,amp; padre, è tempo (di fortczza:e tempo di ricorrere à Giefu Chri-i fto,amp; in lui confolarfi: è tempo di alzar li oc-chi fu in alto al ciclo,doue fenzaalcuna dubi-tationefi gode hora con Chrirto in quella eterna vita, quclla fanta e diuina anima,della chariffimaa voi figlia amp;nbsp;à me conforte madonna Violanthe : le lagrime amp;nbsp;eftremo dolorc,chc c nella carne mia non mi lafeia poter fcriuerui altro per hora: fc non ehe vi prego amp;nbsp;voiamp; la mia cara madonna,con tutte le forellinc fue,à metter modo al dolore,piantOjamp;lagrime,ehe fo hauereteper

-ocr page 16-

Î6

queftanùoua/fe vol potcte haucr paticntia di ïegger quefta,che qui aperta fcriuo à M. Pietro Martire : doue lifcriuotuttoilfucceflbjcofacheàvoi nonhaurei mai potuto fare. doppo l’hauer lafciato far il fuo corfo alla carnCjnon dubito ehe fentirete ancho grande confola-tione àleggerla: vedendouieifereftatopadre divnafî nobile e pia figliuoladn quefto anch’io mi côfolo quan to poffo : benche fubito mi fi accrefee poi il dolore ve-dendomi priuo d’vna fi pia,fi fedcle, fi fanta, fi foaue ,fi dolce,fi amoreuolCjfi candida,fi fincera,fi bella,amp; fi ca ra compagnia: orfu tutto col nome amp;nbsp;gloria di Dio. benedetto fia:il proprio del Chriftiano è poi ancho aH’vltîmo,doppo ehe l’amore naturale ha fatto l’offitio •• fuo,conformar di buon cuorcla volonta fua con quel-* la di Dio benedetto,amp;dir con lob, dominus dédit, do-- minu^abftulit; ficut domino placuit,ita fadum eft,fit nomen dominibenedidum. CaroM. Cclio fiatc qni cvàlorofo,amp;confortate li altri : non è alcuno ehe fi deb-ba piu.doler di me,perche elfa era la mia côtinua gioia, vfia c conforto : amp;nbsp;pure doppo il molto pianto, inalzo il cuore al ciclo,amp;iuicontemplo quella fanta anima, amp;nbsp;con lei rai rallegro,amp;prego il Signor ehe prefto,qua ^dopiacciaàlui,melivogli tranfferire ancor me:amp;coii quot;nbsp;nefon certo piu ehe raai ehe lofaraper fuamifericordia corne hafatto anco alla raia fîglia priraa,amp; poi alla dol ce raiaconforte. e qui fento qualche raitigatione del 'dolorraio: aggiontouila certafperanzadellagloriofa refurretione , alla quale fenza dubio, rifufcitarà quêl caftiffirao corpo , amp;nbsp;habitacolo dello fpirito fanto ;il corpo dico , della raia amp;nbsp;voftra cariflima Violante’, hor non piu per hora. Vi placera poiletta la lettera mandarla à M. Pietro Martirc:diracilmio M. Celio ■perfuadetcui,chcvifaröfempre, amp;nbsp;piu di qua auanti ehe mai

-ocr page 17-

ehe maî,amoreuole genero amp;nbsp;Hgliuolo ;amp; à tufto il fan gue voftro fempre affetionato : perche la dolce compa gnia ehe ho hauuto dalla fanta Violante,à cio far mi coftringe.il fignore confoli amp;voi,amp; madonna,amp;le mie cognate cariflimc. D' Argentina alii 17 di Nonembre. nel. M. D. L V I.

Voftro genero amp;nbsp;figliolo Hieronimo Zancho.

HIERONYMVS ZANCHVS PETRO MARTYRI VERMILIO S.D.

uSd de meavxorisque meae valetudine te fol cirum admodum elfe fcribis, in eo amorem folitum erga nos tuum, mihi longe gratilTi-mnm,rccognofco. quod ad me attinet, illud dicercpolfum quod eft apud poetam,Viuo equidem, vitaque extrema per omnia duco : mea verb Violan-thillaincomparabilis atque amantiflimaconiunximc difeeffit vnaque me fecum abftulit in cælum : ibi enim earn effe cum Chrifto certo fcio : idcirco, meas omnes cogitationes, ftudia ,defideria illuc cóuertam ac diriga. necefte eft. Difcelfitillaquidem ex corporis ergaftulo, fed ita vtnonmodo domefticis, atque ijs qui earn inui-ferent,verumetiam toti ciuitati, fandiflimam fui memo riam,documentaq; præclara fuæ infignis fidei,pietatis, fpei,charitatis,patiétiæ,modeftiæ,pudicitiæ,côtinétiæ, virtutum denique omnium,quæ chriftianam fæminam decent ,reliquerit. Si quis igitur vnquam viua in deum amp;nbsp;chriftum nde,fi vitae fandimonia, ft animi candore, fipuritateatqueinnocentia,fi mifericordia in paupe-res,fi charitate in omnes,fipatietia in mails, inaduerfis conftantia,fi in profperis modeftia, fiquaalia virtute, ac bene fadis jin cælum,inillambeatam atque perpe-

-ocr page 18-

18

iuanicftrcceptajhæc vnacft, nequaquî inter infimaï reponenda.quç per hofcc dies omes qiiibus arg' orauir, de cçlcfti gloria,de vitaillabcata acsêpiterna,dc mû di vanitatCj de fideiperfeuerädaamp;verbi dci firmitate,dcq; alijs id genus miütis dixic5prædoloris magnitudinefcri-berc nûc nullo modo pofsê.cû enim me tâ fanda,cara, fidcli {incera,dulci,amabili,câdidacôiugepriuatum video,mihi cor liquefcitjftupet animus,riget lingua,mem bra torpefcunt; quod quidé eâobcaufsâaccidiÛercor, quod homo mortalis tarn diuina cóiunge dignus no ci-lem. Ea eratmeæ domus gloria amp;nbsp;lux,curarumportus, folamenq; malorû. quid igitur mirum, fi ubi ca eft, ego quoq; cftccupio?Nam quoties oculos in celütollo,ca viderc in ilia cælefti gloria ac lætitia videor, cum fuo tantoperc amato atq; inuocato lefu Chrifto.Cum dice rem,mehinc cCica difeedere cupcrc,nÓinquir ilia,hoc mci folius nunc eft, quæ nihil iam in hac vita prodefte poftum,fed cotrapotiusjominibus grauis fum ac mole-ft:a:tibi verb mi vir, in hac vita aliquadiu manendû eft, vt Chrifti ecclefiam iuues:deinde tuo tempore,vbi ego erOjUe dubita,có quoq; venies,voloq; te vbi illuc venc ro,parc*tesq; acreliquos meos, Chrifto lefu comenda-re.tataerat huius fandæ animæ fîducia, ac de Chrifti bonitate perfuafio:atq; hæc vultu hilari,conftanti, atq; intrepido dicebat. nemo ad earn côfolandû venir,quin abealætior firmiorque difceftcrit, nunquam mortis metu J vcl minimo inditio præfetulit, adeo vt nullus fit qui non tantùmin adolefccntulafccuritatem,tantamq; conftantiam admiraretur. Paulo ante quam difcedcret (nunquam enim memoriæ ac mentis vim, nunquam Hnguæ,ac fenfuum vfum in morbo amifir)vbi hinc abb cro,nemomelugeatinqui,fcd poius lætcmini omnes quia eg y ero in paradifo cum meo fponfo lefu Chrifto-i

id que

-ocr page 19-

tp

id^ucpatri men matri^ue acrcliquismeisfcribîte.5î quoniam relpirandidihcultatelaborabat,dicebat, o quantopcrcmcum cor dilatabitur,vbi in cxliim vene-ro: ridebo quoq; fuauitcrjquemadmodu illic ridcri fo-let; fpiritii enim iam futuram lætitiam præcipicbat.quo ties non modo mihi,fed amp;nbsp;aîijs qui ei adcrant,fclelum Chriftum vidifle à quo expeélaretur amp;nbsp;inuitaretur af-firmauit? addebatque eum in fe efTejfcquc eum mani feftè fendre, quotics earn hortabar vt in Chrifti fide conftantcr perfeuerâret ; falutem perfeuerantibus a domino efïe promifram,refpondebat fe tanto am or is vinculo cum domino efl'e copulatam, vt perire nullo modo poflet : cumque ecquid valeret, vt fir,inrcrroga-retur,optimeinquit:namomnis doloris fenfus eft in carne,non in me. illud præterea tibi reticcre non pof-lùm,quod cum abortiuiflet,illico eum affirmauit vlti*-mum elfe partum fuum : Cümque ego ei dicerem, ne ficanimum abijcerct,alterumpartum fuifle longe gra-uiorem:amp;tamen deum illi affuife,eamque conferuafle, qui amp;in eo cafu ipfi effet affuturus.hîc ilia nô ita erit,mi domine ,inquit,quid dicam fcio.Deum mihi poffe opi-tulari minime ambigo,opitulabiturquc,fedaliaratione nôhacquam tu mivir exiftimas. Certôfciohûcpoftre mum,me^ue ex hoc in paradifum ituram: ncc ob hanc rem triftior fum,fedlçtior: videbis autem fie fore,qué-amodum ego dico : hocque animo femperdcinceps fuinfçpenumero illud dicebat,huncmundum iam nihil ad fe pertinere : fe non elfe in hoc à deo faôtam, vt di-' utiusinhoc mundo moram traheret,fe inalio longe meliore acpulchriore à lefu Chrifto expeétari, quem vidilfet amp;nbsp;in fe fentiret.nec illud filentio præteribo. Sleidanus fatis grauiter ægrotabat, qui cum mihi famili aritate vtfeis effet coniun6lus,veliemq;aliquando eum

c 2

-ocr page 20-

2 O

iniiifere,meaViolanthis,hoc vidcns, quæ tarnen tune non vfque adeo male habebat, dic,inquit Sleidano vt forti lit animo,catque lubens,amp; gaudensunc breui fc-cuturam. quodüDoótor Martyr amp;ipfe venire cupiat, rede ilium fa6turum:lic baud ignaua erimus turba. tu verb mi charilT. coniunx,non hoc tempore fed alio mecumamp;cum noftra filiola eris.Centcfimam vix parte eorum quæ pie, religiofè, magnoque fpiritu quotidie dilferebat, fcribo.Quæde cœlell;ilucc,dc vita æterna, de regno dei,quo proficifeebatur : de lefu Chrifto que videbatpridiequàm difccderetjinagnificc omnibus ad fe venictibus,(vcniebant autem multi viri ac mulieres ) ’pr£dicabat,inltuporem omnes conijciebat: fuitquc eo diequàmvnquâ antea lætionomnes adeamvitähorta batur,quæ Chriftianæ profeflioni refpódcret: ne fpem in rebus caducis ponerét,fed æterna fpedarct,ac fuper navbi Chriftus eftnn quo vno fpes omnes elTent collo câdæ:amp;idgenus multa. Siceumdiem amp;fequentemin huiufmodi fermonibus quoad potuit, egitadnodein vfque in qua circiter horam nonam,cum fe deficere fen tiret, mini atquealijs qui aderant,vale dixit,terque hæc verba protulit,mifcreat te meio filidei,domine amp;nbsp;iponfe mi amabililïime.Tuncomesproftrati orauimus mox ego quomodo haberet interroganti : nihil iam re-fpondit,fed me qui illam fulcicbam ofculans in altum inquitjfurfum furfum tatque ita oculis in altum fublatis quinquies refpirans expirauit,nihilo triitior in vultu faóta quam efletviua, fed ridenti limilis.Hic finis mex Violanchis fuit: quæ amp;nbsp;verbis amp;faólis deife filiain elfe teftataeft :idquod turn in eius vultu turn in moribus fatis elucebat. o fandam, amp;nbsp;beatam animam : me vero miferum, qui tam fan(ila,tamfidcli,tam candida, tam benigna coniugeamp;focia fum viduatus.Pofliim in dci amp;nbsp;homi

-ocr page 21-

2!

hominum confpeâu teftari,me nunquam in haciuucn culanc minimum quidcm vitium deprehendifle : fed fempcr candidam, finceram, fidelem, mifcricordem, fobriam,modeftam,pudicam3atque ab omnifpecie ma li abh orrentcm, inueniffe. quanta effet in re domeftica adminiftrandaprudentia,ac diligentia,ipfe quoque vi-difti. nihil quod honeftam, at que induftriam matrem familias fcirc opporteret, ignorauit. O beatos quos deus tam cxcellentis filiæ parentes elfe voluit: amp;nbsp;me quoquebeatum quitalem coniugem,tam deo charam liabuerim. Petiuerat à mevt nc fuum corpus ab alio-quàm à me rraölari lauarique pcrmitterem, darem fibi hoe eftremum mutui amoris oflicium:quod ego tamet-fi dolore pene exanimatus,tamen perfcci : inuoluique eius integerrimum corpus candidiffimo linteo : poft in capfam hue fcretrum nouum diligenter inçlufum, die fequenti,qui fuit dies XIII Nou. hora tertiavefper-tinamultis comitantibus elatumeft,eoquelocorepofi-tum,vbi amp;nbsp;Sleidanus,amp; Morefinus, amp;nbsp;Ponetus, homines magni,amp;pietate clarilfimi pofiti funt : vbi in Ipem beatæ reffurredionis conquiefcit. Hæcfuntquæ ad te dodor venerade amp;nbsp;frater in domino chariff. vt demea Violanthillafcriberem,mcus inteftinus dolor,dei ope permifit.oro,vttuis ad dcum prccibus me iuucs,vt hac tantam,tam grauem amp;nbsp;mcis vinbus imparem iaduram, vtmcamperlbnamdecet,fcram.Idem vt pro parenti-

bus eius,amp;fratribus acfororibus facias ,tc etiam' atqueetiam magnopere rogo : nam fcio illos hoe vulnus intra præcordiaipfa alti/ïi mè admiffuros. Vale Argentorato

dicXVII Nou. M. D. LVI

*

c 3

-ocr page 22-

» 3

D. O. M. S.

VlOUNTHl CVK lONIAÏ C. S. C. ITAtI F. CÔK ÏVGI SANCTISS. ET CARISS. OB SINGVLAREM PROBITATEM, I N D V S T R I A M, CANDOREM, FI-DEM, AMOREM, ADMIRABILEM INLONGISS. ET GRAVISS. MORBO CONSTANTIA M, PATIENT IA M PIET AT EMINCOMPARABILi; HIERONYMVS ZAN CHIVS ITALVS OPTVMEMERENTIMOESTISS. F.

TERTIO PVERPERIO EO Q^V E INFAVSTO AD CHRISTVM lESVM Q^V EM SINCERA COLVIT RELIGIONE, CVPIDISS. CONCESSIT: CVM QVO VIVIT BEATA ILLVM EXPECTANS DIEM O SVO CORPORI REDDIT A, INTEGRA IMMORTA« IITATE FRVETVR.

AN. S A L. M. D. LVI. XIII NOV. ABT. S V AB AN. XXII.

i:- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. i

cïneres,no}i ojpiputei hoe eondita Sedyiol^e,flores,grata ^odore rofàs. ’Ham qua in 'vernanti re'quiejcit molliter herb^ti Chara quot;viro coniunx,hac 'Uiolamhis erat.

Cuius in atheriqs lataturppiritus oris, 'Tgt;onecßimma elies eorgora yiua elabit.

Sume i^tur yiuo de eelpite,ßme quot;Viator “ ' Tallentesytolas,grato^ adore ro/ds,

-ocr page 23-

C. s. C. AGVSTINO CVRIONI

F. C A R I S S. S.D.

B'quot; “ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uarto idus Maij tuas litcras acceperamus,

quibus nobis tui aducntus fpem feceras:his fororibusquc tuis audientibus non femel lcclis,præ lætitia vix nos capere pote ramus:quipofttotannos,tcrccepturi vidcrcmur: prç-fertim veto,quod tecum nobiliflimum iftum iuuencm venturu affirm aresmam etfi peftiletia ciuitaslaborabat, fperabaturtarnen breui defitura, cum iam menfes aliquot no cxiguam flragem edidifletmeque nos propter calorcm,tuum aduentum ante feptembrem expeéta-bamus.Scdheimc miferunijiamte expedare Angela non potuit, neque ca lætitia quam ex tuo aduentu per-ceptura crat,frui.Deo aliter vifum.Nam nihil remittete fed potins vires intendentc peftilentia, penultima die iu lij, cum pridic nihil mali fenf flet,poft mediam node tentari cxpitjnihil tarnen conquefta eft,neque ullum nobis dedit ægrotantis lignum: quod fi fecilTetjnos qui in codem fere cubiculo eramus, latere minime potu-iflet. quod quidem cam fecilïe,vt erat erganos affeda amp;cordata,nódubitamus,amp;finó paruum dolorem fenti retjoe nobis aliquid exhiberctmoleftiæ,fperans fortaf fis non effe pcriculofum morbum,fed capitis dolorem quo interdum tentari confueucrat. Itaque vbi luccre cæpit ftirexit tarnen, vt quæ erant curan da curaretfnam in cam omnem rci domefiieæ curam coniccerat mater) vtque fe,qui mos eft pucllarumjComeret,poll in concio nem facram cum fororibus de more itura ( erat cnim dies domini memoriæ confecratus, ac proinde dominj eus apellatus)verùm fuftinere fc diu non potuit: quar.e fororibus Cæliæ ac Felici quæ curanda erât mandatis,

-ocr page 24-

incubiculörcdijtjfelt;?iueinledulö Rio compoRut.Ego' autemamp;mater tua nondum cubitu Rirrexeramus,v£ po tehuiusrciignari:fcd eccetibi Cælia quæcaniinledum deduxeratjingrefla cubiculû noftrum, Angelam grauiter ægrotare voce lugubri nobis nuntiat: quæ voxnostanquam fulmine tados conRernauitze ledo nos protinus eijcimus,pucllä adimus, tradamus, quid fentiatfcitamunilla caput ditfringi,brachium Rniftrum vehementer dolere aiufed fe fperare nihil elTc periculi, hortaribono animo fimus . Ego etli morbi vim certis indicijs cernercm,dixi mc quoque idem fperare: veile tarnen adhibere remedia, quo quicunque fit morbus citius deoiuuantecuretur.Acftatim eademhoraalexi-pharmacum exhibemus : quod quidcm illa vix conti-nuif.nam partem illico eiecit. nihilque dcinceps toto triduo intermifium eft.non labori,non vigilijs parfum, no fumptibus no remedijs, quibus aut intra fumptis, aut forisapplicatis, venenumà corde dimoucri poffe ■videretur:vidus fumma amp;exquifita ratio, quamquàm ftomacho prorfus deiedo, alimenti parumadmodura fumeret:at fitis erattanta,vt nulla ratione fedari nedum -extinguipoffet:adeo tarnen miti ac facili ingcnio erat, vt,quo nobis fatifaceret,ftatis horis aliquid admitteret, ctfi caputcpuluino tollere vix poflct. Sed morbi graui tas omniaremedia,omnemirritum fecitconatum.Iam vetum erat ad tertiam diem, quæ prima fuit Augufii,cû fub vefperam, extremore manuum amp;vocis,eitifiimaq; cordis palpitatione, dcprehendimus natufam morbo fuccumberCjViresque paulatim deficere:id quodamp;ipfa fiue idjVt erat in omnibus oculata, ex noftro vultu colli gerct,fiue,vt credo,in feipfa fentiret,cognouit.Nam cum ad earn vfque horam fpem conualcfcendi haud prorfus abiecifle videreturjtunc dixit : fads video meas res in

-ocr page 25-

res in ansuftum eße contraótaSjdominumqueme ad fe vocare : led tarnen nihil eft, quod velipfa timeam, vel vos litis animo triftiore : quandoquidem fiue viuimus fine morimur, Domini lefu Chriftifumus, qui magno nos precio redcmit,nimirum fuo iplius fanguineamp;mor tc :cum igitur precemur ne nos déférât, fedadfit amp;nbsp;tueatur. His ego verbis auditiSjt edè in quam mea Hlia : atqueitanos circa eins leótulum proftrati, clara voce orauimus,fubiecimusque,dcum dementer nobifeum adürumjidcirco ne fanitatis fpem vllo modo abijee-ret, nos quidem adhuc bene Iperare. atque ita paulif- . per quieuit : nam interdum ita fomno premebatur, quod peftilentia laborantibus plerumque foletaccidc-re,vtabeo nullo modo poftet arcerizego interea me in alium proximum receperam locum,vt paulifper qui-efeerem : nam partim calore,partim vigilia amp;nbsp;curis, era pene confedus: paulo autein poftexperredacum vide ret matrem tam aftîduam ei adefte vt neque cibum ne-quefomnumcapcret,(amp;ficifcmperadcrat mulier ad hoe conduda) o mea mater,inquit, quantum mea cauf fa, amp;laborafti fcmpcr,amp; mine maxime laboras amp;nbsp;af-flidaris zquando tibihæctaliaamp; tanta rependam? (qui bus verbis mecum etiam pridie cgerat,atquc alijs pie-tatis amp;amorisplcnis)vtautem poflis tarnen paulifper quiefcere,quandomihifemper adefte decreuifti, agc duc me in tuum ledum, fiquidem meus hic ledulus ambas capere ncquit-.lic enim fietvtfecurius quiefcas, cumapudte me efte fenferis,quod amp;nbsp;fadum cft.ibi cum aliquandiu iacuiftct,amp; quamminimum fieri pote-ratfccommouiftet,nematri cftet molcfta,póft tarnen vi morbi vida,qui nullum iam ei quietis fpacium con-cedebat,dixit,fc cupere in fuum ledulumredire : illud a4dcns,mca mater,fcramus huiufee nodis molcftiam :

d

-ocr page 26-

26

node proximaquiefccmus5intc!ligensnimirum,cx W« molcftijs fe in quiet cm fcinpiternam abituram, ncc fe-q uenti noóte vlli moleftam futuram. In fuum IcdulniTi reduCta eft circa mediam nodemqmequc vocari fecitj quod diceret cupcrc me quoque ftbiadefte.veni,exhi-buique ipfi quædam valde ad hunc morbinn vt videtur atqne ad vires recreandas accommodata: quibusfum-ptis dormitauit æftuans vt foiebat : fubindc tarnen ex-perrcóta interrogans,an nondum luceret: id enim fum- -inopere expetebat. Vbidiluxit feneftras aperiri iuflit, amp;finn,inquir,læta,quod quam tantopere expetiuilucé video.mox dum (îc colloqucndo,illa morbi fui crucia-tibus,nos eins cauffa angoribus confc(fti,pergimus,bra chia extralodice profertcaque diligetius afpicit: quod dum facit, cernit in cute maculas nigricantes, amp;nbsp;fätis latas:pctechias vulgus apellat,Grçci exanthemata,Latinos puro papulas apcllare:is erat naturx extremus CQnatus, inftantis mortis indicium.His igitur infpeólis, cum mater ei diceret efte pulicum fortafiis morfus,atqi vcftigia,illa non funt,inquit,mea mater, fedmei cxitus prçnuntia: acfublatis manibus,gratias,inquit,ago dco mep,quodmeime voti compotem fccerit. Nam cumipfamet meamimbecilitatem agnofcerem,fcmper Deum oraui,nc vnquam pcrmitteret,vti ego iveftram, dulcftfimi parentes, viderem mortem : fed priufquam id acçiderer,me ex hactoilcretvitandquod video illu faduru: idcirco lætafum:haud equidemquod qui meus erga vos amor, non libenter vcl cum meo perperuo ft itares tulilTet, incommodo,vobifcum eftem, fed ca eftrncianimi mollicies, vt nunquam veftrum ex hac vitacxitum incolumis videre potuiftem ; neque fuper-elTc voluiffem. Nam quid nos miferæ hie folæ fine, vo-ßisfuiiremus^Hatres longe abfunt,quiquado fintredi-

tUiiignQ

-ocr page 27-

inrl Ignoramus : vbi tales parentes inne hire vnquam •potuiiremus?cum autem nos ad hjee verba dolore dif-nimperemur, amp;riui lacrimarum manarent ex oculis: illa,rogo vos,inquit,per eiim amorem quern femper in vobis erga me fenfi,nc ob meum difcelTum doleatis: nam H ploratismihiiniuriam facitis,cnm ad dominum meum, ad Icfum Chriftum,ad ea frucndabona,de qui bus tarn fæpenobifcum egiftis, Sc cum eo triumphatu-ta, proficifear. Hie nos,oremus igitur filia charifliua, vt deus amp;tibi amp;nbsp;nobis fimul fidem amp;nbsp;conftantiam augeat. Vixhocdixeramusjcumcçpitipfaclara voce magnoq; fcruore,quamquam tremula,vtpote viribus fubinde decrefeentibus, orare ea formula quam dominus ipfc praefcripfit: nos etiam quæ affedus,amp; temporis necef-fitas exprimebat, adiecimusnllavero fideiamp;religionis puriflimam cófelïionem fcciqqucmadmodum in Apo-ftolorumfymbolo continetur. Cumque ibi adefl’ent piæadmodum mulieres quædamhoneftiflimæquepuel l£E,quç fuamtantùm Germanicamlinguam nouent; arque illce cum ea agerent,quod nos, cuillis Germanice quoqueloquebatur, dei opcm implorabat, fu«T fidci teftimonium reddebat : cum illis fic agebat, vt pucllæ côftantiâ, pieratcinque omnes vnice admiraretur. His peraótis ad nos demilTo vt poterat geftu conucrfa,oro, inquit vos,dulciflimiparcntes,(i quid vnquam vosof-fendi mihi ignofcatis,atque meæ xtatiamp; imprudentiæ potius quam contumacie amp;malitiæ attribuatis .Hfe nos cumlacrimis cam complexi, cxofculatique tenerrime diximus ,fic te dominus Icfus fuamifericordia comple-ótatur filia chariffima, teque ad ofculumfuæ admirtat grariæjVtfempcr propter tuam obcdicntiam amp;nbsp;mores probatilfimos,nobis fuifti chariilima.illa verb loqui no celTanSjValetc inquit,o parentes,o forrores mcæ longe da

-ocr page 28-

28

charifTimXjVosq; quotquotmihi veftrapietate adeftis: Vos autem parentes oro,vt meos fratres chariffimos Horatium,Leonem amp;Auguftinummeo nomine falute-tis:quos equidem libenter femel adhuc,vt iam fpcraba vidLßem,fi domino fuiflet vifum:cisque dicite, habuif-fe ipfos fororem^cuius nunquam eos pudere potuilfet. amp;fi ad Dorotheam fororem meam fcripfericis, earn cû maritofuo quoqiie faluere iubetcplurimum,quam vt nunquam vidi,fic femper videre maxime opraui, fed hoc het in ilia vera piorum patria. Omnibus prætcrea fuis æqualibus puellis amp;nbsp;alijs vale eius nomine diccrc-mus rogauif. mox quo cultu amp;nbsp;vbi condi vellet,indica-uit: nimirum honcho amp;nbsp;virgin ali, atque in tcmploto* tins vrbis rcligiofiflimo, vbi ipfa cum fororibus audi-re condones facras confucuerat : quxnos faduros co-firmauimus,eoque honore qui maximus à nobis exhi-beri polfetjquique tarn Chrihianam puellam decerct affeduros.Hæc amp;nbsp;fi leuia videri cuipiam poiïint, tarnen taliafuntjVtin eis puellæ Ingenium honorisque hudiü, quod in eo fexu amp;nbsp;ætate commendari folet,amp; quod maximum eh, fui corporis olim excitandi fpes,vtipfa quoque dicebat, elucerct. reliquum temporis, quod conccdebautur à Deo vfque ad exitum fpiritus,in pre-cibus,amp; horationibus infumptum ch:dum il la non cef-fatfpiritum fuumdco patri amp;nbsp;Chrifto commcndarc, amp;nbsp;nos camvtanimofitinuidoinChriftifide«3c fpc,amp;re rum cælcftium defiderio, inque beatæ immortalitatis amp;refuredionis fpe, vbi nos omnes fimul aifuturos fpe-raretjhortamur. O quoticsillam vocem fummo animi affeduprotulitjO lefu Chrihe Hli Dei fponfe mi immor talisjfufcipe hanc ad te anhelantem animam. Tum ego quicammagis amp;magis ad omnia cupiebam elfecom-paratam,fis animo forti, inquam, mea Angela, neque

quiequä

-ocr page 29-

29

quicquam timeaSjaderit oportune dominus lefus cui es vitafua charior,cum Angelis fuis,qui te illico fufcipiér, arque in beatorum fedes dcduccnt,vbi fratres ac foro-res aliquot tuas inuenies: vbi Sufannam RifTachiamtu-am,puellam non minus morum honeftate probatam, qua generis nobilitate claram cerncrelicebit-.jvbideni que virginum leótilïimaru, ex hac ciuitate quæ te ante-certerunt, frequentiflimum chorum rccognofces. illa, quid timeam, mi pater,inquir,quç certô fciammihi deû cfTe propitium, amp;nbsp;Chriftura quem affuturum dicis,is iamhicmecum eft,meque expedat, atque illo fuo iucü do ac diuino vultu inuitat.Ego verb ex hoc tetro carce-re exire aueo : atque ad cam lucem in qua cum video proficifci. Interea mater amp;fi dolore pene cneda, tarne vt cft fingulari picrate ac virtutc,aufa eft cam rogarc, an multam fcntiret in agone doloris ? cui illa relpondit, nullum iam ie dolorem fentire, praeter anhelitus amp;nbsp;ref-pirandi difficultatcm,qualis elTc folet multu curfu, aut monrisafeenfutatigatis : vcrùm fperare fc cito fpiritu dilatatura iri : fi quidem mors aliud eft nihil quam bre^ uc fufjiirium. Hæc autem omnia ea vultus hilaritate pro nuntiabar,vtnoftrûmœrorem plurimum leuaret,amp; in fummam admirationem quotquot aderant, conijeerer. Nos interea aliquid fubinde eius ori admouebamus, atque naribus ad vires fuftentandas fpiritusque quoad fieripoflctrecreandos,quemadmodum etiamtoro triduo feceramus. Dum itapergimus illa petit linei pan-nivfudetriti plagulam : quam vbi allata cft, illico nixa puluiniSjCçpitinîafciolaSjfîue vittas quafda,reóko filo, quam longa erat tela, lacerate : cum autem binas iam - laccraftct ,amp; vellet tertiam addere, miratus in quern vfum hoc faceret, quid,inquam,mca Angela facis? pro ifta irabecillitatc nimium tuas delaftas raanus:prohibe

d 3

-ocr page 30-

're^; cumvcllemjillamefcaero afpcàans vultii^voceq« ” folitoclariorcjfinc me paterjinquir, facere:fic enim fieri neccirecft5tresc[ue fint oporcet.amp;hæc diccns tcrti-am Iccerauit,mox tria illarum capita, ingcnioliffimo nodojin rofç modum copulauit,ficquc fupra fuum pc-dus pofuit:quæ resquid portendat, ctiam fi mihi ali-quid veniat in mcntein,tamen non libet ominari. Hoc faéto cæpit diflicilius, appronpinquante nimirum fpi-ritus exitu, refpirare . Itaque ipfafe ad extremum pcr-uenifie fenticns, O lefu, inquit,me tibi commendo : O mi domine Icfu,ampledcre meûllico mater cam co plcxa,fuftinuit dicens,nc dubita filia,is iam te amplexus eft : ac iam iam cum co cris in paradifo. ego vcro amp;nbsp;reliqui circa ledulum deum precari,dignarctur fua cle-' mcntia puellæ adefte in hac luôta,eamq; cito liberare.

quod dum facimusdlla ftatim fublatis oculis,manuque dextra in altum quafi fana effet porrecta, o lefu, in quit trahe: moxbisteruefingulticns,corporc nobis rclifto«, in cælum per gratiam domini noftri lefu Chrifti candi-dæcolumbæinftar euolauit, die fecunda Augufti hora nonamatutina.ego ftatimeius oculos claufi,brachiûq; quod ctiam turn creótum ftabar,rcduxi : amp;nbsp;à mea Ange , la,ômeafilia,quantocratçquius,vttumeos quàm ego

tuos oculos occludcrcm: fed quandoita vifum eft do-mino,fitfane,quemadmodû par cft,ci honosamp; gloria infempitcrnum.Mortua: nihil de forma defceftit prêtercolorem,eadcm in vultu hilaritas quæ fucrat viuæ. Hic nos aliquandiu attoniti atquc exahimatifine voce, fine lacrimis ftctjmus:parumq; abfuit quin mater cum ea extingueretur: nihilominus voce rcccpta,amp; lacri-marum fontibus rcfcratis,in cius facicm incubuineam-queidenridem ofculans,diccbat,O meafanôta anima, O mea vita,O vere cælcflis Angela, O filia mea 'dulcif-fima

-ocr page 31-

fiin a,qua repente,quàmmœftam,arque inopcm matrÇ tuam reliquifti : at me brcui fccuturam te, vifuramque fpero. Vcrùm ego dum hofee plandus edit,earn vt potui confolatuSjillinc remouiatq; feduxi:deinde cura uimus vteius corpus fie componeretur, ornareturque, vt ci rcccperamus:die verà fequenti elatum ad fummû templuin honorificcfuit,non fineplandu eorumlt;jui-bus vel ingenij vclpictatis nomine fucratnotadocoque honefto inbeatç refurreôlionis fpemrcpofita,amp;côditaj magno cumominum quibus nota cratluôlu. Hic fuit Auguftinefili for or is tuæ Angelæ exitus, nequaquam à tota eius vita amp;nbsp;moribus alienus:dc quibus pauca tibi, quod maiorcm eius vitæ partem domo abfuifti, con-memorabo.Fuit Angela ingenio perfpicaci, memoria fideliifima,animo liberal! amp;nbsp;candido,Iaudis ac decori, elegantiæ ac mundiciei auida:quo fiebat, vt aliquid femper difccndi,ex quo laudem côfcqueretur, cupidi-tateflagrarct : nam fubinde illû Hetrufei poetæ rithmû in orc habebat,Altro diletto chc imparar non trouot hoc cft, vnicami femper difeendi cura, aevoluptas. ad rem domcfticam ita erat à matre inftituta,itajomnes rationes eius tenebat,vt cû quauis vel quadragenaria caque perita matt ona,cóferri polfc videretur. In paran dis cibis,in condiendisè faccaroamp; melle fructibus, alijsque rebus,ncc coquis,ncc dulciarijs ceflifiet. Cû-dis autem fuis rebus amp;nbsp;adionibus quandam maturita-tem fplcndoremqucingenuum citraoftcntationem ad hibebar. Acu vero nihil erat tam fubtile, tam varium, tamque difficile, quod non alfequcretur: itaque eius artis miftcria omnia tenebat,vtvel fine cxcmplo multa artificiofc coficcrct.Aulea miris modisfigurata tu acu, turn radiolis,amp;pedine, fiue quis villofa,fiuc fine villis vellet, cótexebat: id quod tu ipfe cum domû veneris re

-ocr page 32-

cognofces, cquibu$opcribusn5nullaîn aliquot Euro pæ partes pcruenerunt.Linguas quatuor intelligebar, amp;nbsp;commode fatis loquendo fcribendoque cxprime-bat,germanica,italicâjatinam amp;gallicam:quas omnes vfupotius atqueingenij bonitatequàmpræceptis didi-cerat. numerare ex arte optime norat: tantumq; erat in ea legendi dcliderium, vt ne acuquidem pingens ale-dioae prorfus vacaret : fed in grcmio quod pingerct, in fcanno quod legerer, frequenter habcretmihil lege-batex quo non aliquid fingulare, amp;nbsp;fententiofum in mcmoriam,quæ eifuitprorlus immortalis,reconderet. Pfalmos Dauidis ad tnginta,vcrfibus illarumquas có-memoraui linguarum,comprehcnfos,memoriter tcne bat : amp;nbsp;infupcr dcccm illas facrofandas Dei leges,fym bolum Apoftolorum,amp; Domini precationem eodem modo quæ tum ipfa,tum ei accincntibus fororibus ca-tare folebat. Nouum tcftamcntum fepties legerat vni-ucrfum:alios prætcrca varios voluebatautores,fcd ca-ftos maxime amp;pudicos,atque advitam comunemvti-les.libcntcrmedicos libros euoluebat,inquibus fum-matimde morbis eorumquecuratradatur.mihi qui-dem magno ad collatione codicum corrigendos aurores latinos erat auxilio : tum fi quando moleftum erat legere; ipfaanagnoftç vicem fupplebat.edidiceratfibi Hecubæ ex O uidio lamentationcm, eaque lugubri voce modulanda vehementer obledabatur, quafi matri fuæmeumque de filiorum morte ludum præfagirct: quinamp;fuumipfa fatum no obfcure præfagilfevidetur. Cum enim circiter cal.iulias,dc more cum fororibus amp;nbsp;matre,operafuafaceret,cóuerfaad matrem dixit: mea matcr,quæfo te cum moriar,ne me inter vulgares hu-mari patiaris:fed in id tempium efferri amp;condi,vbi condones audire,amp; preces cum reliquis funderc confue-ui cui

-ocr page 33-

ul, CUI mater,quid ais inepta,inquît,femper aliquidine pre loqueris. volebat cnim cam ab ilia cogitatione re-Uocare : illa verb, ferio mca mater hoc dico,nc me forte iocari putes. quæ verba amp;nbsp;matris animum, 8c mcum cum ea de matre audirem vehementer vulnerarunr, cum diligentius expcndercmus,quorfum ea verba per tinerent.Erat natura hilaris,fed præfcrtim in æqualium congreflTibusfuauis amp;vrbanamam vix crat vllum in có-munifcrmonecitrafcurilitatem,tacetumdiól:um,quod nó haberet in promptu-.mitto varias ac diuerfas narrati ones, quibus audientes mirifice afficiebat. lila fuerunt inhacpuella admirationedigna, quod neminé vnqua, fiuc prçfentem,fiue abfentem verbo Içfit: candide om nia æqualium dióta faclaq; intepretabaturnpfa in didis^ amp;nbsp;fadis verax amp;aperta: à re nulla tantopere abhorrens quam àmcndacio, amp;nbsp;maledidis .nam diccre fölcbat, ttos qui mentiuntur, quique de altero detrahunt,furi-bus cfle periculofiores: proptcrca quód fures ei modógt; nocent, cui aliquid furripiunt: vcrùm illitum fibijquia' nemo eis credit, turn ei de quo detrahunt, turn eix^uo-que apud quem maledici funt amp;nbsp;mentiuntur,quoniami ciusbonam opinionem de altero labefadant : arque-ita uno idu tres fauciant,amp; quantum in ipfis eft necant. Vtautemdehac puella multa in paucaconferam, luit-Angela ingenio fublimi,pia,gencrofa,comis3amp; affabi-lis.Supereft vtamp;de corporis cius forma,nónullaquo-qmotemus.neque enim tu cam nifi paruulam vidifti,ac cuiufmodi fuerit vix potes rccordari. ftatura fuit medi-ocri, matre paulo procerior: nee dum tarnen ad crefcé-di peruenerat metam, cum vix annum decimumoda-* uumexcelfifTct: corpore non quidempinguifed bene habito,proportione efformato, redo, agili, amp;nbsp;fatis fir-mo,color ex fufco amp;albo tcmpcratus, raagis tarnen ad

-ocr page 34-

54

candorem inclinons,cum pauxillo rubore tcqualitcr di ffufo:facies longiufculacitra vitium vllum,aut macula: frons laîaamp; apcrta:OGuli no plane glauci,fed ad nigri-tiem circa pupillam vcrgentes,lucidi,tranquilli amp;nbsp;per-fpicaces: fupcrcilia fufcajfpifllxjdiftinóla^ac decentcr in curua.reliqux faciei forma mediocris, atque Horatij fratris maxime fimilis, excepto nafo cuius extremitas circa nares rotundior,cx graui cfi cHet paruula,cafu: cu Horatij iir acutior,exitit: nam amp;nbsp;labium inferius ci pro-minulum(haud tamcnindccorc admodiim)vtHoratio fuit, illumquc vt ingenio fc etiam vocis fono, nimirum dulci amp;nbsp;claro referebat, Itaque in vultu pudor quidam ingenuus ,acmaturitas hilaritatepermixta,eluccbat: banc inaturitaté aeprudentiam capitis etiam canitie no nulla oftendebat: comam denfam amp;fatis longam,non-nihil crifpam, colore fubrufo. Manus ei fuere plcniuf-culæjcandidulæ, no ita longæ.fed ad quiduis agendum aptæamp;argutædncelTus ncq; tardus ncq;citus,fcd grauis. amp;nbsp;moderatus qualisipfius animus moresque fuerunt. Hççpauca de multis ad te de noftrç Angclæ obitu,ingc nio,moribus,induftria,amp;corporis formaferibère volui: que fidiutius vixiflct,amp;fi earn deusad cónubium pcritc nire voluiffct, aquo,ßcutinofti,non longe aberat, illu-ftriorcis.ciüs diuinç virtutes cxtiflfent. vcrum oflendcrut terris hanc tantum fata,nee vitra finere dco eft vifum,cu ius cólilia adeo funt abdita,vt noftri ingcnij acies eo ne qucat contendere; quctamcn probanda à nobis sunt, à adoranda.Reliquæ luntnobi hic Cæliaamp;fclix pucllç equidem induftriæ amp;nbsp;probæ : fed hæc vt ætatefie ctiam animi dotibus præcellebat: itaque hanc illç poft matre, vtmagiftram intuebantiir,feque ad cius exemplum con fo rmabant: quas vtinam Deus opt. max. nobis incolu-mescfteveiit,quod tu mi Auguftincypijsprccibus ac

votis à

-ocr page 35-

votis à Deo petcre Scflagitaredcbcs. Ego amp;nbsp;mater forores teprofluentibus lacrymis coplcólimur,oramus que vtte noftri 8i. fororum mifercat,nosquc vbi calores hircmiferintinuifaSjfimodo viuosomncs fis repertu-rus. Nam amp;nbsp;fratres tuos longius abcfrc,amp; negotijs gra-uioribus implicatos, quàm vt breui de noftro ftatu co-gnofcerCjfeq; explicare pofint,nofi:i .Gura vt valeas mi Auguftine Chaiifr.amp; fi ad Dorotheam fcripferis, ei no-ftronomine plurimam ßliitc,amp;vnä loanni noftro,equi-demplura non pofTum. Bafileæ Nonis Aug.

M. D. LX IIII.

La medeßtnA,fAttA 'vol^Are

 1 XIIdiMaggiohaueuamoriceuutelcvo-ftre chariir. figliuolo, per Ie quali ci faceua-tefpcranzadel voftro venire.Ic quaieften-do lette, tanta fu la gioia ehe ne fentimmo, ehe loco alcuno non ci poteua capire, maflime ehe af-fermandocivoi ehe quel gentiliftimo giouane verrebe con eflb voi, percioche quantnnque quefta città fufte dalla peftilenza forte moleftata,nulladimcno fi fperaua hauendo gia per alquanti incfi fatto gran mortalità ehe in breue douefie ceflarc-.ne noi per rifpctto de gran cal di auanti il mefe di fettembre vi efpctauamo. Mahoi-mc mefchino,chclanoftra Angela non vihagiapotu-to efpettareme goder di quclla gioiala quale per la vo-ftravenuta harebbe fentita. A iddio è paruto fareal-tramentc : percio ehe non allentando punto del fuo ri-gore la pefte, ma piu tofto agumentandolo, il penulti-mo di Luglio,doppo meza notre comincio a fentirfi ma le,nepercio moftronealcun fcgnocollamentarfinlchc fe haucflcfatto,noicfiendo quafînella medefima camera,!’ haucremo fentita: ma crediam bene ehe fi eon-

e Z

-ocr page 36-

tcnenedt farlo, quatunqucfcntiiTe non poco dolórc; per non darci noia:percio ehe la era marauigliofaméte rifpettofa,faggia, amp;nbsp;amorcuolc verfo di noi : c forfe fpe rando come clla ci dilFe poi,chc non farebbe mal pcri-colofo, ma vn dolor di capo,il quale folca tai volta sé tirc.Sileuónondimenocomela vide apparire il giorno acio chc fecondoilfuocoftume,curalfe le bifognedi cafa:pcrcioche la madré le ne haucua coramefTo il go-uerno, poi li mcttcfTe al’ordinc per andare infieme con le forelle fecondo il folito,alla chiefa ad vdirc la predi-ca délia parola di Dio,eircndo quello il giorno alla me inoria del lignorc côfecrato,il quale percio cil di délia domcnica chiamato,ma ella nô fi puotc gia molto fofte nere:onde racomadatc le bifogne aile due forelle Cclt;-lia e Felice,fene ritorno nel fuo Ictticiuolo. Al’hora io e la madré voftra non erauamo ancora vfeiti del letto : amp;nbsp;eccoti la Celiala quale l’haucua côdotta nel letto,entra ta nella noftra camera ci difle con lacrimofa voce, ehe 1’ Angela fi fentiua molto male. alla quai voce reftaf-fimo nôaltramente attoniti ehe fi faccia chi è dal folgo-rc toccato. Subito ci gettiamo fuori del letto, andiamo allafanciulla, la tocchiamo,e le dimandiamo, doue fi fcntilTe piu dolorc:ella foffiando forte,ei rifponde, ehe lateftalcfifpezza,efrangc,cche lo braccio finiftrole duoie fopramodo,mache lafperauache non vifarebe pericolo:e ci conforta a ftare di buona voglia. Ail ’hora io benche da certi fcgnilaforza amp;nbsp;grandezza del male cóofceflï,lc dilfi ehe fperaua fulfe come clla diceua,ma chenódimenovolcuatofto rimediargli, accioche lt;^ua-luq; male fi fülle piu to ftohauelTc ariceuerclafanita co l’aiuto di dio. Et cofi nella medefima hora le procurai vnodepiu potentirimedij ehe contratal malatiafipo-telTc darCjil quale ella prefe e co difficulta ritene haucr ■done par-

-ocr page 37-

Hone parte ributtato: nepoi le fi manco in cofa veruna no fpatagnadofatiche, veglie,fpefe,rimedijiquali,otol ti per boccao applicati di fiiori haueffeno forzadi cacci arneil vencno,difendcrcilcuorc: (ilqualmodoquaro a rimcdicomcdico perferuatiui, eraftato da tutti noi tenutOjamp;ofleruato c(5tinuamctc perfei mefi adietro)amp; quato al cibarla,fioireruauano tutte quelle circonftatie •ehe in fi pericolofo morbo fi fogliano vfare: è vero die hauea lo ftomacho molto altcrato,talm ente ehe poco ■cibo poteua prendere: ma la fete era tanto grande,ehe non ehe eftingucrc,manepurfccmarin modoalcuno non fi poteua. cranondimeno dififacile ebenignana .tura,che per contentarci come figlia, cioche fe le daua fi fforzaua di prendere: amp;nbsp;era nódimeno fi forte aggra-uata ehe il capo dal guanciale non potea alzar: amp;nbsp;con tutte quelle cofe tanto fula grauezza del male,ehe fu-pero ogni rimedio,ogni noftra diligetia e sforzo.Et gia era peruenuta al terzo giorno,il quai fu il primo d’Ago fto, quando la ferædal tremor delle mani amp;nbsp;dellavoce e dal velociflimo battere del cuore ci accorgelfimo ehe la natura cedeua al nimico , e ehe le forze andaua-no mancando:della quai cofa elfa parimente s’accorfe: O ehe, com’era in ogni cofa aueduta, cio raccolfe dal noftro vifo,o vero ehe,corn’ io credo, ne hauefle in fe quai ehe indicio efentimento. Percioche, non appa rendofin’all’horache hauelfein tutto pcrfalafpcranza di guarirc, dilfe, io mi auuedo bene ehe le cofe mie fi vanno alfai ftringendo, e ehe il fignorc mi vuole, ma non vièpercio cagione per la quale io habbia da fgo mentarmi, ne voi da contriftarui, fapendo corne, o ehe viuiamo, o ehe moriamo,fiamo del Signore, ilqua le ci hacon gran pregio rifeattati, cio c col fuo proprio fangue e morte. Preghiamlo adunque ehe non ci la-. - - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;e 3

-ocr page 38-

fei, ma ehe fi degni eifere eon noi amp;nbsp;aiutarci. Le quai parole io hauendo vdite, le difli,voi dite bene figliuola mia:amp;cofi gietattici attorno al fuo letto in genochionej con chiara voee pregammo:amp;aggionfi,ehe dio vfereb” bc con elTo noi la fua clemenza: e pcrcio ehe per modo veriinonon difperalfe della fanità, della quale noi ha* ueuamo ancora buona fperanza: e cofi reftoalquanto adormentata:pcrcio ehe ilfonnotaluoltali daua tanta noia, la quäl cofa a quei ehe fono di pelle ammalati, fuolcfpelTo auenire, ehe in niun modo da quello lapo-teuamo difendere: io fra tanto mi ero alquanto ritirato per prenderevn poco diripofo,dalcaldo,dalvcghiarc, amp;nbsp;dair aflfano tutto fiacco. poco dipoi ellendofi fueglia ta,e vedendofilamadre fempre apprelfo,!! ehe ben po co cibo e manco fonno prendeua (quantunque vi folTe femprevnadonnaal fuo feruigio propofta)dilfe, o madré mia, quantc fatiche vi fiete fempre tolte per mia ca-gione,amp; hora ancora vene togliete piu ehe mai. quädo mai vi potro render la minima parte di tati e tanti bene-fitij e feruigi chemi fate?lcquai parole haueua parimen re vfate verfo di me il giorno auanti,emolte altre picnc dipieta amp;nbsp;amore. Maaccioche polfiate pure alquanto ripofare dilfc,pofcia ehe voletc l'empre clfermi aprelTo c quello mio letticiuolo none capace di dui,raGnatcmi nel vollro letto:che cofi e mifarete appreiro3amp; infiemc vi ripofarete piu ficuramente: il ehe elfendofi fattOjÔc 1’ Angela per non dar noia alla madré fi fulTc sforzata di ftaruitantoquieta,quantoaleicrapolfibile,finalmcntc vinta dalla forza del male,il quale no le daua quafi piu foatio di quiete dilTc, in fuû Icdû reduci cupcre:amp;agio le,fopportiamo madré mia , il faftidio e noia di quella notte,perciochelanotte ehe viene ciripoferemo-.inté-dçndo, per ccrtojchc in quel giorno liberatada quelli trauagli

-ocr page 39-

trauagli fe n’andcrebbe al fuo eterno ripofo. Fu ricon dotta nel fuo Ictto attorno alla mezza nortezaU’hora mi tece chiamare, dicendo ehe mi voleua vedere, venni c Ie diedi certe cofc molto,come fi crede,a quefta forte di malaria,amp; a riltorar Ie forze appropriate: le quai hauende prefc fi milfe adormire come prima pero inquic tamentc, domandando fpelTojfe fulTe ancor giorno percioche di veder quel giorno bramauafommaméte: il quale tofto ehe comincio ad apparirCjfeceaprirlafi-neitra, amp;io fono liera di{fe,di veder la cotanto defiara luce: amp;nbsp;cofi mentre andiamo ella del fuo male, noi per lei colmi d’affaho,ra2!ionado,ecco ehe la metre le brac-cia fubri della coperta,riguardâdolefi{ramete,s’accor fe dicerte macciiie nereper la pelle aflai larghe,le quai volgarmcnte fi chiamano pctechiç: da Greci exanthe-mata,da Latinipapulc,fe io no m’ingannofono chiama te: quefte fignificauano I’vltimo sforzo della natura, amp;nbsp;erano inditio della futura morte. Hauende cio veduta la madré, le dilfe ehe forfe erano mordiméti e fegni di pulici-.anzi foggionfe ella mia matre,cotefti fono i mef-îagieri della morte: amp;nbsp;alzate le mani,e gl’occhi al cielo, dilfe,io ringratio il mio dio e (ignore di cio ehe fono fta ta elàudita da lui; pcrcioche conofcédoio lamiadebo-lczza,fcmpre ho pregato dio ehe mai nonmi lafcialfCjO miei dolci gcnitori,veder la voftra morte: ma piu ro(îo ehe lafeiarmi veder tal cofa, mi tollclfe dal monde: il lt;he vedo ehe egli è per fare: amp;nbsp;percio iofono allegra : non giache ioperl’amoreche vi porto, nonftelïicon mio perpétué difagio volentieri con elTo voi perpétua mête,ma è fi grande la tenereza del mio euere,ehe mai non hauerei potuto fopportare la voftra partita:doppo la quale in modo alcuno nô hauerei potuto viuere. ehe faremo iKgt;i qui mefehine c pouere figliuole fenza voi ?

-ocr page 40-

40

i noflri fratelli fono molto lontani:e nó fapiamo qiian-do habbiano a tornare: doue maivntalpadre,vnatal madre fi amoreuoli verfo dinoi haremo potuto troua-re?amp;cóciofiacofachenoiaquefte parole crepaflïino di dolore,e da gl’occhi noftri ne cadefTero riui di lagrime, vi prego, difre,per quello amorc il quale fempre in voi ho ver me fentito, ehe non vi ramaricate di quefta mia partita: percioche fe piangete per qucfto,voi mi fate in giuria,fapendo ehe io uado al mio fignore,al fignor leih Chrifto a godere di quei eterni beni,de quali täte fia te ci hauete ragionato. ÄU’hora noi,preghiamo adunq;. figliuola chariflima,perche il fignore ci accrefea lafede c lacoftanza: amp;apenaditto quefto, cominciô elfa con chiara voce,benche tremâte per troppa fiachezza^e co gran feruore a pregare in quella forma ehe il fignor no-ftro ci ha lafciata:alla quale noi aguignemmo cio ehe 1' affetto e la neceifità ci dettauano:amp; ella feguendo fcce la confeffione dclla fua puriflîma fede,corne nel limbo lo Apoftolicoecomprefa. Et percioche vierano anco dcllehonefte c pie donne e fanciulle tedefche, le quai cio ehe noi in Italiano,elfe in tedcfcho faceuano,cô loro in tedelco parlaua,oraua,dellafua fede rédeua tefti-* moniâza, c cô elfo loro talméteragionaua ehe tutte del lapieta e fermezza di quefta fanciulla fi ftupiuano.Poi, humile fembiâte,qual potea,a noi riuolta,diire:io vi fuplico O mici dolciftimi amp;honorandilfimi genitori, fe vnqüe vi ho olfefi,corne facilmentepuo eifere accadu* to,mipcrdoniate,amp;ciopiutofto allaeta amp;alla impru-dentiamia,che acôtumacia,overo amalitia imputiatc. C^inoi hauendolacon lacrime abbraciata, e tenera* mente bafciata,le diceflimo : cofi vi abracci il fignorc lefiicon la fua mifericordiafigliuola dolcilfima, evi tajaietta al bafeio dellafua gratia, cameperlavoftra obedien

-ocr page 41-

41

obbcdîenza e fanta Co nuerfatione, fempre ci fîete Rata chaiiflîma.ma ellanon ccfTando di fauellare foggionfci A dio O padrc mio, o madré mia,o forcllc mie dulcifli-* me,amp; voi altre tutte ehe per voftra piëta e cortefia fiete venute a vilïtarmijamp; confortarmi. vi prego ehe falutia-te in nome mio i mici fratelli, i quali harei molto volé tieri veduti ancora vnafiata come giafperaua, fe cofi foiïe ftato il placer di Dio;e diciate lor da parte mia chc haueano vna forclla,la quale nó mai era per far loro, o veto allacafa noftra vergogna veruna: c fe fcriuerete al la mia forella Dorothea, falutatela anchora lei col fuo conforte, la quale fi come non ho mai veduta, cofiho fempre defiderato di veder : ma cio fi fara in quella vc ra noftra patria celefte.ne li fcordö delle fue compagne parte fanciulle,parte maritate:dipoi ci dilTc come e do-uedeliderauaeflere ripofta,cioèhoneftamétc,comele honefte vergini foglonli fcpclire,c nel duomo della cit ta,percio ehe quiui era folita con Ie fue forelle,di vdire prcdicare amp;nbsp;infegnarc la parola di Dio: e tutto cio noi Ie promettemmo difare: e ehe tutte Ie cofe Ie quai in fuo honore li potelfeno fare,e chefolfcro degne di vna fi pia,cara,amp;honorata figliuola da noifarebbeno folcci tamente procurate. Coteftecofefigliuolo mio farano forfe da alcuno giudicate lieui: nientedimeno fono tali ehe in elfe lo ingegno della fanciulla,con vn certo delÏ derio di honore, le quai cofe in quel felTo, amp;in quella etàjfono laudabili: amp;nbsp;ehe piu importa,vna certa Iperan za(corne ellapure diceua) della refurrettione del fuo corpo,riluccua. Il refto del tempo ehe lino alla fua par-tenza ci era conceftb, tutto in fand preghi e conforti fii confumato:non celfaua ella di racomandare il fuo fpi-ritoaDiopadre amp;alfuoligliuolo,ncnoida côfortarla chencllafedcdclfignorcftelTe fcrma,c falda ncl dcli-

f

-ocr page 42-

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4 2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

c fpcranza'della bcatavitac refTurrctione ; nella* quale tutti ci haueuanio in brcue a riuedci e. O quante date có pictoßffiniiaccenti mandó eilafuori quelle pa-

O lefu chrifto figliuolo diDio,fpofo mio immor-talc, riccui quefta anima,ehe a te fofpira,c languc.e di-ccadole io, fta di biionavoglia Angela mia cara, ne ti fgomentare per cola veruna: pcrciochc il SignoreIcfu acui feiviepiu earache non fula propria vita fua, verra con gl’Angeli fuoi,i quali ti riceucranno eporteran no in paradifo: doue trouerai alquanri fratelli c forelle tue: doue viderai la rua cara Sufanna Riflachi fanciul-la no men honefta e pia,che nobile c bella: doue final mente riconofeerai vri fi gran numéro di altre honeftif finie e bcllilfime vergini e donne di quefta città, le qua li comefai,tifónoiteauanti. Quiella midifte con chia ra vocc'.e perche volete voi caro padre,che io mi fgome ti eflendo certa ehe Iddio per lu a gratia mi ama?e lefu Chrifto il quale voi dite ehe verra,eftb giàè qui meco, c mi efpctta, e con quel fuo lieto e diuin volto, inuita : perd io defidero di vfeire di queftaprigione ofcura:e di andarmene a quella luce nella quale vedo eflere lui. Ac cénaua quilabuona fanciullaa que verfi del Pctrarcha nel trionfo dellamortc:lc cui fentenze, coinc anco del la caftitàjC dminità,tutte fapeua a mente

La morte ''ejin et ygt;naprigione oßtera ^gt ammigentili,agi altrCe noiay ■ ch anno poßo nelßngo ogni lor cura.

Hor qui mia moglicjquantunquc colmadi dolorc,non, dimeno,comc donna di gran cuore, Ie dimandó, fe in qucl’eftremolafentiuagrandolori nel corpo: acuicl larifpofe,dinon fentire piu dolor veruno eccetto vna ftrettezza di pettOje difficulta di tirar il fiato quale auc-ria

-ocr page 43-

ftîrfuole peril molto correre,o vero perrafcefadi qnal ehe erto poggio fi troua faticato e ftracco: ma ehe fpera ua ben tofto ripigliarfiato,amp; allargarh, pofciachc altro ehe vn breue fofpir non è la morte : e tutte quelle cofe di.ceua co volto e fembiante fi licto c fercno,che ei Ice-mauapuralquantodcl dolore,c maninconia,cfaceua aminirar tutti quei ehe cranoprcfcnti.dctte quelle,amp;al tre parole ella chiefe vnaqualehe pezza di lino vfata: la qualelTendole data,comincló aftracciarcin certeben-de per filo: il ehe io vedendo, quando ne haueua ftrac-ciate due, einarauigliaHdomia ehe propofito facelTc cotefto,le dilfi,de Angela mia ehe tai?tu ti allatichi trop po per la debolezza nella quäle hora ti troui: e cofi di-ccdola volli vietare dl procéder piu oltra-ma ella guar-dandomi con volto alquanto feuero, e có voce piu del folito chiaraamp; alta dille: lafciatemi fare padrc,per cloche coli far conuiene:c fameflicrocheficnotrczecio dicendo lli accione la terza:poi prefi i tre capi di elfe bé de,lcannodoinlieme coningeniofo/nodo fattoinfor madirofa:efelopofefopra il fuo petto: la quäl cofa cio ehe 11 vogli fignificarc,beuche qualehe coi'and ven ga in capo,pure,hora io mivoglio tacere. Fatto quefto 11 fenti eifere gionta alla cima:perb dilfe con voce allai debole:O Icfumitiracoinando:O miofignorcabbrac-ciami:amp; incontanente la madre abbracciatala,la Collen ne,e dilfc:O figliuola mia non dubitar ehe cgli gia ti ha abbracciata,amp; hör horafarai con lui in paradifo: amp;nbsp;qui noi altri tutti ingenochiati pregammo il fignorc,per iua miCericordiafidegnalfetollo hbcrarla:il ehe mentrefa ella alzati gl’occhi, e diftela la mano dcllra in alto,dilfe O lefii tiratc.e doppo dua o tre fignozzi, lafeiato il cor-r po nel letto,fene volo a guifa di candida colombain cie io per gratia del nollro lignor lefu Chrilto. quello fu il f 2

-ocr page 44-

fccondo di Agoftola'màttina circa le neue hore.ïofubi to abbaffatole il braccio, il quale fiaua ancora in fu di-fteiTo, le cliiufi gl’occhidiccndo,o Angelamia,o figlia mia,quanto era pin cóuencnole ehe tu i mici occhi chi-udefti, ehe ioli tuoi.ma pofeia ehe cofi ha voluto Iddio ha fatto il fùo volerc. rehofli il fuo vifo con quel lieto fcmbiante,chc haueua elFendo viiia. Hör qui noi ftem-mo vn pezzo attoniti c quafi mord fenza piangcrc,e fen za parlarc: c poco mancó ehe la madre intieme con lei non morifle^non dimcno ritornandolc pure la voce, amp;nbsp;allargandoli i fond delle lacrimc,fe Ic pofe fopra lafac-ciafna, c bafciandola diceua, o anima mia fanta, o vita mia chara, o Angela celefte, o figlia mia dolce,quanto prefto,quantofconfolata hailafciatala poueramadre tua. Ma io confortatala al meglio ehe potei, la rimofli da lei,amp; la menai in parte:poi demmo ordine ehe il cor po fuo fotfe nel modo ehe le haucuamo promeflb accó cio amp;nbsp;il di fequente portata alla chiefa có il debito ho-nore.fu ellapianta amaraméte da cui l’hauea conofciu-ta,o per vifta,o per ilfuo buon nomc:amp;fu ripofta in ho-onrato loco nella fperaza dellabeata refurretdone.que ftofu Agoftino mioil fine elapartenzadi voftraforella Angcladl quale nô tu punto difîimile datutta la fua vita e coftumi:dc cjuali vcnc raguagliaró in partc:percioche voi la maggior parte della vita fua ficte dato di cotinuo abfented’Angclanodraadunq; dialto eperfpicaceinge gnOjdi memoria fidcliflima,di animo liberale,apcrto,e fincero, di lode e di honore, di nettezza e pulitezza in -tutte le cofe bramofa:da cio ne procedeua quel grande ardore ehe in lei era diimpararc fempre quäl ehe cofa degna di lodere percio clla haueafpeHc fiate in bocca quel verfetto del poctaThofeo-.Altro diletto eheimpa rar nô troqo.Al gouerno e maneggio di cafa era fi bene dalla madre

-ocr page 45-

dalla madrc ft a ta in ogni parte amaeftrata,cofi b'cnein-tendcua e goucrnaua quâto fi faccia qualûche attcpata facétc dôna.di cucinare,diacôciarfruttid’ogni forte,-ai tre cofe col zuccaro o col mele,era macftra.qnato poi a quelle altre arti dónefche,cornefilare,cucire, lauorare di ogni forte di lauori al'agOjfar taped o con pelo,che fi diconovellutatie turchefchi,ofenzapelo,al telaio e sc-zatelaiOjCÔbeliflîme c varie fîgurc,amp;altri lauori i quali di filo, di feta,di lanafifogliano fare,in tutte queftearti amp;opere era fi ingeniofa ehe fenza efeinplo,o ver medro faceua moite vaghe c leggiadre opere,delle quali ne fo no ite in moite parti di Europa: amp;nbsp;voi venendo a cafa, ne vederetclaproua.In tutte le cofe ehe faceua ediceua vi fi vedeua vna certa deftreza,e magnificéza fenza ofté tatione.L’ Angela intendeuaamp; alfai ben fauellaua,e fcii ucua inquattro linguaggi,cio è,in tedefco,in italiano in latino,amp; in franceie: li quai linguaggipiu tofto per vsâ-za e prontezza d’ingegno ehe perregole polTedea. non U era fi intricato conto, il quale perragion di abacoel-lanonfacelfe, ediftricalTe. Erafi grande in leiil defiô di leggere, ehe ne pur lauorando all’ago, fenza legere poteua ftare: e percio il piu delle volte haueuain gré bo da cucire, amp;nbsp;fu vn feanno vn qualche libro aperto da leggere. non leggealibro veruno dal quale non ne riponeffe qualche cofabellae fententiofa nel teforo della memoria, laqualefu inlei immortale. Ilnuouo teftamento cio èil libro nel quale fi contiene tutta la dottrinadi lefu Chrifto baftante allanoftra falute,ha-uea lettointieramentefette volte:edipiu teneuanel-la memoria da trenta làlmi de piu fcielri, i precetti del lalegge didio,il SimbolodegVApoftoli, eroracionc del fignore,amp; altrefimili cofe fpiritualifatte in verfî amp;in vari linguagi.le quai cofe fouente fiatc, efolajC cô

f 3

-ocr page 46-

le Forelle canwua. Icggena etiamdio altri aiitori,ma ho nefti amp;nbsp;vtili. fi dilcttaua alTai de libri di medicina, maf-lirne di quelli ne quali fi contiene la pratica,e la cogni-tionc de femplici. A me fu di grande aiuto nel confe-rire varij autcri i qualiio corregeua: amp;nbsp;erami, quando ra’annoiaua il leggerCjin vece diletrorc. haueua el la im parato a mente il lamento di Hecuba feritto daOuidio, fattodaquella reinaper la morte dicotanti fuoifigli-uoli: e quello fouente cantauacopietofi accenti, quafi prefagiendo il noftro lutto per la morte fua,e dell’ altre Tue Forelle. Et qui non voglio tacere vn prefagio della morte fua. ElTendo vna fiata circa ilprincipio di Luglio infiemc con le Forelle Fecondo il coftumc loro a Federe clauorarc,doue era parimente la madre,leiiati gl’occhi ver lei düTe quefte parole: Mia madre, io ui prego ehe quando Faro morta,non milaFciate Fepellirc trail volgo cofi vilmente.ma ehe honeftamente Facciate riporre il corpo mio nel duomOjdoue Fono io Fempre Folita vdire la parola di diOjC Fare oratione.Acui la madre,che dici Fciocca?tu Fempre diciqualcheFciocchezza.diceua cofi la madre per alienarla da cotai penfieri : ma l’Angela le riFpoFe: io parlo da Fenno madre mia honoranda,accio non v’ imaginiate ForFc ehe io Fcherzi. quefte parole tra fiflero il cuore della madre,amp; il mio, quando dalei 1’ in tefi: Fpecialmente quando piu vi ripenFaua.ma poi tro-po ben la intefi,quando il giorno ehe paflb di quefta vi ta,replicö il medefimo. Era di natura piaceuolc,ma Fo pra tutto Fra le Fuc equali era reputata gioconda amp;nbsp;ama bile, hauea mold bei dettijC motti leggiadri in pronto raccótauataluolta delle hiftorie,delle nouelle molto a propofito, e CÓ grande honefta e leggiadria, co le quai marauiglioFamente dilettaua chi 1' aFcoltaua. Ma Fra tut tc Ic Fue angeliche virtu,quefta Fu degna di marauiglia,

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ehe mai

-ocr page 47-

ehe mai non offefe perfona verunane prefente ne afle-tc ,ncin fattinein ditti. tuttie fatti e ditti delleperfone CO quai conuerfaua, interpretauainbuonapartc,fen5 fofl'eroper auentura apertamenre vitiofe bm ehe tai perfone ella foleua lehifare. era in ogni cofa verace amp;nbsp;fincera,ne cofa veruna cotanto li difpiaceua, quanto le bugie amp;nbsp;il dir mal d’altri. Ella folea tal volta dire ehe i bugiardi e detrattori fono vie piu pericolofî ehe i ladri. perciochc quefti a colui folamente nuoceno a cui furano qualche cofa: ma quclliamp; fe medefimi offendono, percio ehe niuna perfona da bene puo lor credere cola alcuna: e fono tenure pelfime perlóne c da fugire.- amp;nbsp;of fendono colui di cui dicono male:amp;infieme quello ap-po delquale fpargono il fuo velenOjCÔtaminâdo labuo na opinionecheeglino d’altri haueuanOjfi ehe in vn col potre ne impiaganoe per quanto èin lorOjamazano.Et perdirui queftanuoua Angelettaalfaiin poche parole era giouane di alto ingegno5pia,honeftajVolorofa,e bé parlante. Quelle poche cofe fra moite io ho voluto feri uere della'mortc,coftumi,e induftria di quefta figliuola la quale fe adio folfcpiaciutochehauelfehauuto piu longa vita,cperucnuta folle amatrimonio,da cui,come fapete,non era molto difeofta, meglio e piu chiaramen te 11 lariano le fue angeliche e diuine virtu conofciute: maiddio l’hafolaméte voluta moHrare al mondo,e poi leuarncla:i cui configli Ibno fi occulti,che il nollroinge gno no puo cola penetrate: i quali nulladimeno, da not* fi deono approuarc,amp; adorare.Horavi voglio quafi corne dipingercla llatura efigura fua; perche voi nonl’ hauetevedutafe no molto piccola : amp;nbsp;a penavipotete doppo fi longo tempo ramétare, quale ellafifolTe: Fù adunquel’Angela di llatura mediocre,al quanto piu grâ dccheiamadre:epotcuaancocrefcerc hauendo poco

-ocr page 48-

49 piudiannidiciotto. non era grofla di corpo ma foda ben proportionata,dritta,agile,fana, amp;nbsp;afTai gagliarda: di colore tra il bianco amp;nbsp;il bruno con vn poco di vermi-glio temperato. il capo hebbe al corpo proportionato, Ic chiome folte,aflai longhe,alquanto crefpe, c roflegi anti,nclle quali crano alcuni capelli canuti: i quali oltre il temperamento humido,accenauano vna certamaturi tajC prudenzajC come di colui :

‘PenßercanMtwgioueniletate.

Lequaicofeparimentenelfuo fembianteco giocodi-tà mefcolate riluceuano.la faccia alquanto longa,la fro te larga amp;nbsp;aperta fenza vitio o machia veruna: gli occhi di conueneuole grandeza, attorno alia pupilla, cio è al nero, overolume,di color bigio fcuro,malucidi acuti, e quietide ciglia nereggianti ,alquato foke,diftinte e co ueneuolmente incurue. Il nafo hebbe nella cima alqiia to grofletOjC tondctto,il ehe le aduenne per vna ftrana caduta,efrcndo ancor molto picciola : ma non pcro vi apparea ne cicatrice ne altra cofa fozza. La bocca nel refto ben fatta,fc no ehe hebbe il labro difottb alquato eminente,e fciolto,nó pcro tanto ehe difdiccflc molto, ma in cio come anconci refto della faccia ( eccetto il nafo) amp;ilfuono della vocedolce,e chiaro, come eti-amdionella prontezzadello ingegno molto ad Horatio voftro maggior fratello 1’ Angela fomigliaua. il mé to hebbe vnico,bcn fatto,e ritondo: talc fu anco il collo: le manihebbe non molto longhe,mabianche,alquanto piene, ferme, amp;nbsp;ingeniofe. L’andare ne tardo, ne veloce, ma fermo e moderato, all’ animo fuo molto coueniente.e cio bafta per hora .Ci reftano quefte due Celia e Felice fanciulle certamente vertuofe e buonc: ma à TAngela come di eta cofi ancora nelle doti def anirao alquato inferiori: e per cio quefte come maeftra loro dop-

-ocr page 49-

49

lor doppo la madre, Fammirauano, e fi sforzauano di iinitarla quanto loro era poflîbile: le quai,io prego dio padre del noftro (ignore Icfu chrifto ci vogli cóferuare: il ehe pariraentc voi figliuolo douete fare. Io, la madre voftra,c quefte due lbrcllc,có lagrime vi abbracciamo: e preghiamoquado farano alquato ceffati quefti caldi, ei veniate a vcdcrc,l'c pur ci trouercte tutti viui.Voi fa-pete ehe i voftrifratellifono in pacfi cotato rimoti,amp;in negotij fi importanti occupati, ehe ne fi tofto come voi pollano hauere linoftriauifi,nefi ageuolmete diftricar ii.Se fcriuerete a Dorothea,falutatela per parte noftra, amp;nbsp;infteme Giouannifuo marito.evoi cercate diftar fa-. no.DiBafileaa cinque di Agofto M. D. LX III 1. •J lt;■' ' • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Voftro Padre. C. S. C

C. S. C. AGVSTINI eVRIONI

F. C H A R 1 S S. S. P. D.

^^^^''mni Auguftinc qiiSta doloris,moeroris,calami ratis mole deprimimur: qua nobis duobus mi li, inqua, matriq; tuæ, tuo atque alioru fratrû tuorum confpedu opus effet, vt his tam acerbis angori busaliqua faltcm ex parte leuaremur. Scio iam te o-minari quid fit. fed tarnen quid poft proximas meas li-terasdomi noftrç acciderit, vtpermiferitdolor aperia, Deum tarnen ante omniaprccor,tuum animum ficcon firmet, vtcitrafalutis atque incolumitatis difpendium tuæ,tam trifte nuntium accipias.Scio enim uos nequa-quam ex ijseffe, qui in domefticorum ac propinquorum morte fuorum fpem fortunarum reponant: quod quidem barbarum eftamp;crudele,atque à noftri generis humanitate,pietatc,difciplinaahcniffimum.Scitum eft enim illudivbi homines, ibi opes:itemq;quod Sapiens

-ocr page 50-

pertulifTetjpon: tandem pictatc atque cxcmplo Hngnla ri,ex hoc mundo difeeffifle. Hçc vfque adeo rara mea-rum chariflimarum filiarum pietasamp; cóftantia,earum vi 'tæreliquæ cófentanea, facit vt aliquanto mitius hæca-cerbifima vulnerapcrferamus. Reliquum eft vt de for ma vtriufque amp;. moribus aliquid tibi (cribam, que qua-lia fuerint vix potes aut fcire,aut meminifle* Cælia igi-turtantilloquàm Angela proccrior,latioribus humeris amp;: pedore, omnibus jchquis membris fine vllo vitio proportionc refpondentibus fuit,fed toto corpore de-licatioreamp; magis imbecillo; colorc,qualis exlaófis fan guinilquetemperamento foletexifterc, facie non ita longa,fcddeccntercxrotunditateporrcda, ncque pie na,neque inanis.fed habitudmemediocri,amp;in vtra-que mala quafi quis,digiti acnminc prcfliftet,vcftigium apparebat. frons ei non futt tarn lata quàm Angelæ, fed tarnen hon-efta: nafus redus amp;proportione fadus, oculi circa pupillam glauci,grandiulculi,turgiduli,hila res amp;nbsp;grati: lupercilia fubflaua quales etiam fuerc cri-nes: nifi quod hi aliquanto magis ad auri colorem vnda tesamp;crifpi,denfi,longique vergebant. Osadvnguem fadum, labijs coralinis leniterhiulcis, cui mentumfu-berat in imo quafi rimulabifidum.colliim teres amp;nbsp;candi dum: manuslongifculæ, coloratæ, amp;nbsp;paruin plenæ. in fummaViolanshis per omnia fimiliorquàm reliquarû. nam hç due forma rcliquas duas omnino prçftitere: nâ Dorotheam excipio, quam à forma quoque commen-darinofti:fedca matris fimilioreft, quam reliquarum. Cæliæhuicformærefpondebatanimi pulcritudo amp;ccl fitas quædam, corporisque motus fuauis, atque vt il-le ait,Veraincefru patuitdea. Quod adreliqua attinet fuit Cæliaverè cçlaftis, amp;nbsp;moribus probatiftîmis, nifi quod aliquanto quàm Angela fcucrior; nccpaii vrbani

täte

-ocr page 51-

5

täte prædita: natura tarnen benigna amp;nbsp;liberalis, neque inepta cum vellet;artibus puellaribus ei pene par. Hæc de Celia, aliquid ctiam de mea Felicilla dicam. ficutno fti,ca fuit colore fubfufco, led viuido crfanguine pcrfu fo:oculis nigris,ac radiantibus,fupercilijs tenuibus amp;le niter dcflexis,amp; fubrufis:frontc lata,nafo quam reliquç proportione minore,fed benefaótoifacie longiufcula, ore pariio amp;nbsp;decéti.niü quod labium infcrius fuperioré aliquanto cópreflius fuir,atq; ad dëtes rcduótius, quem admodü amp;nbsp;mentLi:capilloquot;raro,fubrofo claro rcdo:rc-liquo corpore,nó pingui fed reólo,fanoamp;firmo.natura fuitlïmpliciore,qua callidiore, nó tame caruit ingenio. nam amp;nbsp;acu baud ineptè pingebat: amp;legcbat commode amp;nbsp;erat cum çqualibus feftiuafatis : cunque cfTctnatu nainima.pro viribs fororu induftriam imitari ftudebat. Hæcpauca adtcfili,vt fi forte nos deusadillas vellet aggregarc(nobis enim ne vnius quide diei vitamin tot praefenim fiineribus pollicemur ) quas amp;quales foro-res,tu cum fratribus amp;forore Dorothea habueris, non*' ignorares.quarum quod ad hanc vitam attiner,amiflio-ne grauiflima, in quantis angoribus, quantaque folitu-dine amp;nbsp;inopia fimus, tibi cogitandum reliquo. etenim hæ noftri erant pedes,noftrç manus,noftri oculi,aures, os,animus denique. itaque nos equidem neque domû neque quidquam quodipfariim fucrit,infpiccre iam fine fumo dolore polTumus, ac prælertim mater tua quae in ipfo certamine fortis videbatur,filiarum defiderium ferre iam nullo modo poteft.quamobrem cogitaui fi ali quo earn abducerem vbinec ifta vidcret,amp; haberet cû quibus loqueretur,fieri po{rc,vtciiis meiq; angores ac moeroresnó nihil minuerêtur:quod feci poftridiequa Cçli| funus duxeramus, eamq; apud alias diiasforores honerte códideramus. Tigurum enim venimus vbi ali-

-ocr page 52-

quod amp;nbsp;fecûnus, eiusque pictatem collaudaiiimus : f -mulque ei aliquid ad cor recreanjdum viresquc fuften-tandas præbuimus. Sicque totam illam nodem quæ cir caeamcuranda erantcurauimus: in qua node, lie ferè vtfolcbat, confopita, nHîquôdpotuininterdumpete-bât, amp;nbsp;lefuminuocabatjiacuit. infequentem diem,qui vtdixi primus amp;vicefimus fuit Augufti, vfquc in poft meridianum tempus inquietum admodum,vtpote mor ti propinqua, cginintercatarnen nunquamfe lefu Chri fi O commendare, verbaq; amoris erga nos fui plena lo quimosque viciflim illam confirmare, doloremq; quoad eins fieri poterat lenire intermittebamus. Poft vi morbi vida cœ pit,quafi dormieret,quiefcere,vfque ad horam fextam,in qua fine vllacommotione aut ftrepi-tuverè in domino amp;nbsp;ipfa dormiuit. Sedheimihiquid de mea fimplici/Tima Felicilla dicam ? quç amp;nbsp;fi natu mi-nima5haud multo minore tarnen pietate fpirituque fuit Nam fimul aefemorbo correptam fenfit orarc de-lt;im cœpit,atque inter cçtera dicere,mi Deusde domine lefuChriftc miferere mei, amp;meorum omnium, quam vocem poft fæpius vfurpauit. altero à decubitu die dixit: Angelamfororem fibi apparauilfe vigilanti, fpecic dccoram,atque hilarcm:hortaram elfe vtlibentcr difce derer,venturam in eum locum in quem ipfa recepta ef fer,amœniflîmum,lucis aclætiriæ plenum.hîc nihil effe iucundum,fcd omnia mifera amp;nbsp;calamitofa: fe hune fta-tum non amplius cupere,ctiam fi redire pofrct:vcniret igiturlæto aelibenti animo quo earn Chriftus lefus vo-caret:amp; affirmabatfe earn frequenter videre: quç omnia arbitror in eins animo dei confilio extitilTc: vifumque fuifte : ncque enim vnquam delirauit.quicquid fueritex eo fernper hinc migrare optauir. Itat|uc cum honefta quædam fœmina viema noftra earn hortaictur bono

ammo

-ocr page 53-

animo ciTet : cito dei ope conualituram: ilia ne mihi in-quitjhoc dixeris, quod mihi molefhflimum effet: nam cum mca forore Angela in illas pulcherrimas atque iucundiflimas fedcs abire volo:nihilq; mihipoteftiucû dius acciderc.atque hac mente ad quartum diem quo è corpore migrauit, fuit: quo diequum ex oculorumamp; cordis palpidoneinftarc cius exituin animadeuerterc mus,ipfaquoque idemfcntiret (nam cruciabatur, amp;nbsp;luôlabatur vchementius )cüm eamhortaremur adfor-titer fuftinendum quicquid cum ca faceret dominuSjCÛ certo fciremus nec eos dolores,ncque aliud quicquam pijs nocere poffe: quadoquidé Chriflus ipfe pro nobis multo acerbiorapaffus effet, amp;nbsp;infiwer ignominiofam in crucc mortem , vtiam nihil obeffc pomt ijs qui verè ei credunt,ac fidunt: atque vnà eam rogaui;an hæc cre-deretêilla fe id hrmiter credere affirmans,fymbolû quo que apoftolorum recitauit: mox veniam petiuit ü quid in nos aliquando admiftffet: orauitque vtpro fe Deiim rogaremus:noscam ofculati,intrcpido vt animo effet hortati fumus ( corroborabat enim nos in tanto dolore dominus) deum pucllæ, nobisquc omnibus iam, vtpo-te filijs fuiSjignouiffe. itaque ftatim vna orauimus,vt de us ipliamp;nobis adcffedignaretur: ilia verb ad cxtremû vsque fpiritum nobifcumloquens,fcquc nosquedeo cômcndans,cx his miferijs cuafit,inque illas beatas fe des ad quas fuerat à deo per fpeciê fororis inuitata, de migrauit. Atque hoc paéto hç très virgines,quaiï colum bæ candidiffimç ruptohuius non vitæ, fed carceris tetri vinculo,in fuum proprium fupcrnæpatriæ nidum reuo-làrût:quarû extremus aólus,haud diflimilis eius extitit, quo Violanthis, illarum foror vitæ huius fabula claufit: quam feis octauo, ni fallor, ab hinc anno, cum longiifi-mi morbi molcftias fumma animi coftantia patientiaq;

-ocr page 54-

°

ait, In multitudine gaudium, in paucitatemœror. Sed Omciniferum vndeigitiu incipiam ? Ab co quod re*-ólum, bonum, amp;nbsp;fanóhim Deo eft vifum:qiiod amp;nbsp;nobis talö, ft quidein pij, vt videri volumiis, fiimus, uideatur nccefle eft.neque ramen in tot.tamZjue reccnnbus, ram altis vulneribus dolere,doloréûe pre nobis ferre tefta-' ritpvetamur.Omi fili,amiftasorore Angela,rcliquç diiç Cælia amp;nbsp;Felix, diu incoluines efle non pocuerunt.Nain fecunda die aiigufti Angela, quemademodii tibi ftarim fignificaui, ex hac vita migraueratmos fieut etiam antea per aliquot menfes feccramus,ficetiain tunc,amp;quidcm multo diligentius de illarum valetudine faluteque foli-citi, antidotis abhuius modi contagio immunes vtopi-natnr, cóferuantibus,Jalijsque caùtîonibiis eas munie-bamus: Sedheu, nihil inuitis fas qucmqua fidere diuis. Nam Cælia quç proximc An gelam,vt nofti,çtatc feque batur, eiufdem menfis vndecima die, Felixitem minima natu décima tertia, in eundem morbu incidcrüt: verum Felix moriendo anteuertit Cçliam:quippe quar taà decubitu die migrauit,cü Celia ad primûamp;vicelimû vfque diem fuftinuerit,fed ea die uefperi amp;ipfa placide picq; in domino obdormiuit. Sic nos miferi qui paulo ante tres hic habebamus moribus, induftria, amp;nbsp;picrate noblliftîmas natas, iam pene omnes ad earn ætarem e-duófas c quaillifperaripoterant fruólus, quiipfarum honcfta cducatione, induftria ac picrate digni eftcnt: nüc cis omnibus quafi oculorfi noftrorum luce, orbati ac priuati fumus.Hoc hoe nimirfi illud cft quod Angela tclæ plaga in tres fafciolas lacerata,qua de re fuperiori bus ad te litcris fcripfi, innucre voluit: quæ, vr eratfu-par ætaté prudens, pcriftiuftnodi ambages fignificare, quam apertis verbis, ne nos maiorc afficeret mœrore, maluir. Amabant inter fe tres mirum iu modum: Angela

vero

-ocr page 55-

Ù

Vcro relîquæduæamp;amabantjamp;fiifpiciebant: itaque ea dcfunda,fe fine iplàpo/Teviuere negabannneq; vllam prorfus côfolationcm admittebant.^o autem animo, qua in deum fide,qua fpe ac picrate fucrinr,fi forte quç ras:quafuifre exiftimas,nifi quali earum cducatioamp; vita fuit? Nam vt de Cæliaprimùmdicam, fie ilia mor bi grauitatc interdû opprimcbatur,vt per horas aliquot arque adeo integrum pene diem nihil loqui pofict: poft fibi aliquo modo reftitutâ interrogabamus,quid tu co-gitaret,agcrctùe dum ficconfopita iacerct; cû domino Icfu inquit ago,neq; cnim is vnquâ è meo peÓtorc difee dit: hune oro: mequc,vosque ipfi cómendo : Venerat ad cam Simon Sulcerus huius eeelefiç paftor,ac dodor virfingulari preditus picrate,vt pro more ca cófirmdret in Chrifti dominifidueia,nosq; cófolarctur.illum aqeó attente audiuit,itaappofitè de fuafideamp;rcligtonc refpó dit,vnaq;prccata eft,vt is nó fine admiràtione ob puellç pietatem amp;nbsp;cóftantia,ab cadifcedcret.famulasqu ç ipfi aifiduèadcjât intcrrogauit.cequid Felix valcrcnrcfpon deriintjillam iam coualcfcerc, quætamen eratmortua. illaverô gaudeo inquit,fumopcre:nânullaalia de eaufa çgrc ex hac vita dilecdcbam, quâm quôd mcam matre charüTimam lolam rclinqucrcmoleftiiTimucrattnunefi fororcm mcam faltcm habucrit, quæ ipfi patrique fo-latio ciTe poifit,cisque inrcruire,libentius hine difeedâ. quibus ex vrbis cum amor cius erga nos cognofei po-tuit,tum promptus atque alaeer ad abeundum animus. Pridicquâm excederet, vbi diu anhelans nullum ver bum emifiircr,tandcm quafi cxpcrgcfada,vbi es in quit mi pater, tuque mea mater :aderamus autemtaciti,ad (umusinquammcafilia:quidà nobis optas ? nihil nifi quod vos libenter audio amp;nbsp;video :fimul igitu rdulcilïimi parentes preccmur,inquit,vtdcus nos feruetà malo:

S *

-ocr page 56-

5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

quot funthoncftæ Italorum familiæ, quarum pia humanitäre dco bene iuuante, non paruin nohrum mœ-rorem leuatum iri fperamus. Bafilea? cnim ( cum hanc linguam non intclligat ) neminem præter me habe-bar, quicum fuos poffer conferrefermoncs.Intcreavel tu Hli, vel aliquis veftrum veuiet nobisque aderit: qua re nihil adleuandummœrorem hunenoftrum aptius amp;nbsp;efficacius poteflcontingere.id quod eo citius à vo-bis faciendum erit, quod quid nobis futurum fit ignora mus:qui certè nullo momento vt chariflimis Hliabus adeiïcmusjviræ, noftræ pcpercimus. Sed deus nouir, quos nolit,quos itê vclitrclinquere.nobis quidé longe optaîius edctjCx lus miferijs libcrari,amp;filias fi fie deo vi fum fuifletjVosq; omnes incolumes rchquercàdquod ctiâ à dco afli duis votis flagirauimus : verum cû fit lùm-inafapiéda,ci preferibere nemini mortalium fas cfi,fcd quod agit probandum, nihilq; melius fieri poffe exifti-mandum. An fit tam trifte nuntium Dorothcænuncfi-gnificandum nefeio: tu qui in iftis vicinis agis locis id a-pudteexpendes: amp;fi videbitur, ad earn fcribes : equi-dempluraiamno poftiim.Lapidc ego admonumentu incidimandaui. in cuius quatuor angulis quatuor infi-gnia, noftra,vxoris,amp; matris meæjmatris item vxoris in fculpcrcntur: in parte aute fupcriorc inter vtraqueno-ftrainfigniajtria fièrent ferta dccenter inter fc implicata ex roftro integræ columbç pendentia: ad pedes inter bina reliqua infignia,trcs lampades accenfæ : in lapi-dis autem medio epitaphium quale ad te mitto, fcal-fieretur: quæ emblemata quid iignificent facile intel-iges. Mitto etiam epitaphium quod Angelæ ante con-fccerafn,quàm reliquæduæ in morbum incidiftent. vc-rùm tribus abfumptis, vnofaxo, vnoque monumento ,, Vt illæinter fc fanguine, amore,fidc, mortis genere

con-

-ocr page 57-

^7 coniunâçfuerant omnes comprehcndi.Deus'te noois fcruct mi Auguftinc. Tiguri. V I. Cal. Sept.

M. D. L X 1111

medeßmaletterafatta^nolgare

Hfigliuolo miûjdi quato tlolorc,di quanta me ftitia e calamitàfiamo opprelïi. quanto a noi ______ dui poucrettijcio èà me amp;nbsp;alla madré voftra farcbbcdibifogno della prefenza voftra e de voftri fra tellbaciochc per efla vna qualche parte almeno di que fti noftri troppo graui affanni fofle alleggierita. lo fo ehe ui vienein cuore la cagione de noftri guai: pure io quanto permettra il dolore, vi fcriuerô cio ehe doppo cheui ferilfi è nella cafa noftra accaduto. Ma primiera-théntc io prego Dio ehe confermi fi l’ahimo voftro,-aç-cio fenza pericolo della voftra falute,intendiate vna co' tanto dolorofa nuoua. Io fo certamente ehe voi non fi-r etc di quclliiquali ripongano la fperanzâ de fuoibeni néllamorte de fuoi parenti: laquai cofa è molto barba-fae crudele,amp; alieniflîma dalla humanità, pietà, e co-flume del noftro langue. Egli è verilfimo quel detto an tiquo: doue fono le perfone, iui fono le ricchezze : amp;nbsp;ciochc il fauio dice;Ncllamoltitudine dclle perfone di moral’allegrezza c nella folitudine la rriftezza.Ma'Ohi me d’onde cominciarô a fcriucrc? da cio ehe al fignore noftro è paruto fanto e buonodl ehe fimilméte a noi,fc* purvogliamo elfer quei ehe faciamoprofeflîone,debbc parère. Ne percio in tante,fi frefche,c fi profonde pia-ghe ci c vietato il dolerci, amp;nbsp;moftrare il noftro dolore. Ofigliuolmiojpofciache le altredue forelle Celiac Felice fi viddero della compagnia deU’angcla la quale cotanto amauano,eifere pruiate, nÔ potero gia longa-h

-ocr page 58-

Tnente viuere.Erafi partita di quefta vita rAngeIa,comC airiiQrafubito vi fignificaijl fecododcl mcfe d’Agofto: quandonoi,comectiamdiopcralqiiantimefi aiianti di continuo haueamo fatto^cofi in quel tempo molto piu della lor fanifàfoleciti,contra la peftCjCon rimedij pre-fcruatiuicom’ogn’uno credc,amp;altrc cautclcjftudiaua-mo di aflicurale.Ma óimc ehe cótra il voler di dio niuna cofa puo giouare. Impcro ehe Celia la quale di età come fapcte andauadictro a T Angela, Ivudccimo pur di quefto mcfe,c la Felice piu gtouanc di tutte, il dccimo tcrzOjCaddero nella medefima malatia: ma Felice mori prima ehe Celia,perchc efTendofi amalara la domcnica cOme FAngela,fcne mori il mercore:cóciofia chela Cc lia in fino al ventiuno ftcflc: nel quale giorno la fera pik amp;nbsp;quictamente Fe ne dormi nel ngnore.Colî noî miieri îquali pochidiauantihaucuamo qui tre gentiliflimce vcrtuofifïîme figliuolc, gia quafi tutte peruenutea quel laetàdalla quale fene poteua fperarefrutti degni dólle virtu loro e piëta,di tutte citrouiamo quai huomó ehe’ haperfo de gl'occhi fuoila;luce, priui. Queftô èpet' certo quello ehe l’Angela voile per quelle tre bende’ delle quai vi fcrifli,fignifïcare: la quale per eflere fôpra' la etàprudéte,pcr cotai fegni piu tofto ehe co aperte pa role,pcrnondarci all’bora maggior dolore, volfe di-móftrare. S’amauano tutte tre marauigliofamente: ma Ie due piu giouane non folamente amauano l'Angela, maetiamdio Ie portauano riuerenzaJl pcrchc,efrendo ella morta, negauano di poter viuere fenza lei: ne am-metteuamo veruna confolatione o conforto. Horcon qualanimo,fede,fpcranza, c diuotione fiano in quefta vltimapartenzaftatc,fcforlc mi chiedete: ehe penfate fenÓ quale cftatalacreanza e vitaloro?amp;pcr dir prima Celia, ncila malatia era tal volta li fattamerite opprcÏÏa

-ocr page 59-

dal male ehe per moite höre giaceuâ foffiando fenza fauellai'c. poi tal volta elTendole tornata la fauella, Si comerifucgliata,intcrrogandolanoi ehe cofafaeelTe, mentre coh fopitaiaceua,rifpuofe,io mcneftocolfi-gnorelefu: il quale mai fi parte dal cor mio: ne cefib di pregarlo,amp; me amp;nbsp;voi raccomandargli. Venne vn giorno a vilitarla il paftore di quefta città,huomo di rara pie ta, dottrina, e bontà, il quale ragionando con lei delle cofe appartenéti alla fcde,amp; alla vita ctcrna,la trouo fi prontaerifoluta, quantunquefolTefino all’hora quafi tutto il giorno ftata fopita,che hauédo prima fatte le de bite oi ationi a Dio infieme con leiamp;côeffb noi,fe n’an-do pien di marauiglia per la pietàche inqueftafanciul-la liaueua ritrouata. Vn giorno domado a quelle checo tinuamête le ftauano appreflb,corne ftefie fua Ibrella Felice,le quai hauédole rifpofto ehe la guariua( ella e-rapcràmorta)difie,moltomenerallegro: perche per niuna altra cagionc io maluolentieri mi partiua di quefta vira,fe non ehe io temeua ehe morendo tutte tre, la noftrapouera madré reftafie fola. mareftando pural-manco mia forella, la quale a lei amp;nbsp;a mio padre dar porta qualche conforto,e far loro qualche feruitio, io piu volentieriandro alfignorc.dalle quai parole fi puote co nofcereil fuo amore verfodi noi,e labuonadifpofitio-ne di partirfi di quefto mondo.Il giorno auanti ehe ré-deftelo fpirito adio,eflendo ftata longamcnte fopita fenza parlare,finalmente corne rifuegliata da vn fonno difte,e doue fiete padre mio e voi madré mia ? hor noi crauamo pur quiui,ma ella non ci hauea ancor veduti, pero le diceflimo, fiamo qui figliuola chara: dipur cio ehe vuoi da noi: nientc,fc nô ehe io vi veggo amp;odo volenden: preghiamo adunque infieme, ehe il fignore ci liberi dal maligno. il ehe faceflîino, c lodammo la fua

h 2

-ocr page 60-

pîeta:amp;inSem e le porgcmmo qiialche co fa per recrear lcilcuore:einantenercleforzc.ccio ehe era da curar atcorno a lei curammo tutta qaclla notrcaiella qiiale Rete purcofï quafi fempre fopira,fc nóchc taluoltado-inandaua daberc amp;nbsp;inuocaua il (ignore, il di (cqucnte ehe fu il. cnciuno d’Agofto,coinc dilTi di fopra,fu dalla in.itdnatino olnamezzo morno molto trauadiata,e in onel remno non ceHaua di racomandarH a Icfu Cnrilto,c dirci parole picnc d’amorc vcrlodi noi,c noi dl contortarla, cmitlgarle il dolore quanto anoiera polildllcauadipolcomincio albffiarcome fedormiiTc, coli fenz.i punto parlare ando fino alla fcra,nclla quäle circa le lei höre lenza alcro ftrepito fc ne dormi anch’el la nel hgnore.Ma oimc chc dirO dellamia fcmpliciflîma Felice la quäle quantunque di ctà minore di tutte,non fupero di fpirito c dl pieta molto minore. Fu cofi ficra-mente alTalita dal male,che ne medicina, ne cibo alcu-no potea rattencre: non dimeno fattole tutto cio ehe e-raponibilc,tTino acauarle fubito fangue,nonreftó il ma le di agumcntarli, beuche il primo c il fecondo giorno ci dclTe qualchc fperanza: è vero ehe dormiua allai,ne potcua alzar il capo,ne foftenerh, ma nô fentiua molto dolore in parte alcuna: Subito ehe fi fend prefa dal ma le, fl mille a pregare,e tra le altrc cofe diccua, o fignor mio,o dio mio habbia rtlifericordia di me e di tutti noi, la quai voce fu continuamente vfata da lei fîno aVulti-inofpirito. lldlfequcnte chela cafcó ammalata,diire chefuacharilTimalorclla Angela la era apparutamen-trcvcgliaua bella amp;allegra:echei’haueua confortata apartirli volenticri; cheverrebbe in quel loco doue ef-fa era ftata riceuutajloco piaccuolilïlmo,di eterna luce e di gioiapieno. In quello mon do non vi eifere cofave runadilcttcuole,maognicofa eifere plena di miferie, amp;guai

-ocr page 61-

amp; guaî: e ehe ella no pin defideraua quefto ftato, fe bê lo potefle rihauere. pcro ehe la andaue pur lictamentc, doue Chrifto la chiamarebbe:e alfermaua labuona Fc licc,chelavedeuaquafi fempre.Io eredo tuttocio ef-ferfi fatro nel’animo e nella méte fua per ordine di Dio e ehe fofle vna vifione:pcrcioehe non e'aeeorgemo mai ehe la delirafe^o vero ehe vfeifTe di mente. Sia eome fi vogliaella da quel di fempre defidero di partirfidaque fta vita. amp;nbsp;pcrcio, eÏÏcndola venuta a vifitare vna donna honefta della noftra eontrada,e eonfortandola aef-fcre di buono animo, ehelaguarirebbe eon 1’aiuto di Dio, le rifpuofe,non mi dite quefto,che mi da piu noia pereio ehe io mene voglio ire eon mia forella Angela, in quel bclliffimo e gioeondilTimoloeo: nc mi potrebbe aduenireeofa piu lieta, ne piu defiderabile : amp;nbsp;con quefto animo dette fempre fino al quarto giorno : nel quale conofeendo nelbatterede gl’occhiedelcuore, approflimarfiil fine,del ehe ella parimentes’accorfe, perche la comincio a fentire accrbiflimidolori,perca-gione de quali non trouaua piu ripofo veruno,io e la raadre ftauamo a confoitarla, ehe la foportalfe valoro-famente,fapendocertamente cheque! dolori,necofa veruna poteuanuocerapij chriftiani,attefo ehe il figno fc hauea patito per noi molto piu acerbi tormenti,amp;di piu la vituperofa morte della croce,acciocheniuna cofa piu potelfe nuoccrc aqueli ehe credeno e fi cofidano in lui:amp;infieme la interrogai fc ella cio no credeua:fi dif fc padre mio ehe io lo credo: e qui recito il fimbolo A-poftolico: poici domando perdono, di quanto ci ha-uelfe vnque offefi o fufle ftata inobedicnte.pregandoci ehe pregaffimo dioperlei. noibafciatala, Icdiceflimo, ehe no dubitafrc,chc Iddio già a lei amp;nbsp;a noi haucua per donato, come a figUuoli fuoi, per gratia di lefu chrifto

h 3

-ocr page 62-

floftro fignorc.c detto quefto pregimmó tutti infieme, ehe Iddio fi degnaffe per fua mifcricordia aiutarc la fan ciullajamp;noiinlicme: ementreftiamo coii, ella cÓtinua mente ragionando, e raccomandandofe amp;nbsp;noialefii Chriftojvfcidi queftcmiferie,e fene andó in quci beati luoghi,a quali fotto fpetie della forella era ftata da Dio inuitata'.cofi tutte tre quelle fanciulle l’vna. doppo l’ab tra quai puriflîme colombe, rotto il laccio di quefta nô vita,ma pregione ofcura,fonfi al proprio nidolorori-tornate; ne c ftato il lor fine diflimile da quel della Vio lante forclla loro : la quale fapete ehe otto anni fa s’io no erro hauendo con vna marauigliofa patientia foffe-rito l’accrbità di vna cotanto longa malatia, finalmen-te con pietà amp;nbsp;elTempio fingulare, fi era da quefto mó do partita.quefta fi rara piëta e diuotione di quelle mie charilfimcedolcilfimefigliuole,conformeatutta la vi ta loro, ci fa pur fopportar al quanto piu leggiermente quelle cotanto acerbe piaghe. Relia hora ehe io vi dia quai ehe notifia de coftumi e della formadi quelle dua, perciochevoi chente e quali foflero non potete ben fapere.Fu adunque Celia poco piu grande d’Angela,di piu larghe fpallc,parimentc di petto,cÔ tutte l’altre par ti del corpo fi ben formate e fenza vitio alcuno, ehe piu defiderarnôfipoteua:èvcro chenoerafirobuftacome le altre due ma delicata edcbole.Erail fuo colore natu raie taie quale del temperamento dilatte edifangue fuole apparire. hauea la faccia no molto longa,ma piu tofto dalla rotondità alquanto diftefa: ne piena,ne vota, amp;in ambi le guancie vn fegno ouerfopetto qualc fu oie reftare fc chichefia con la ponta del piccol dito nel la cera leggiermente imprimefte.la fronte non hebbe fi larga corne rAngela,ma nondimeno honefta : ilnafo ben îatto, gl'occhi attorno alla pupiliabigi, alquanto

-ocr page 63-

■gradi, gonfîettijlieti e grati; Ie ciglia fottili a guifa di düi ’archijCÓ débita diftanza,diftinte3btonde comeancole chiomc:fc nó ehe le chioitie tirauano pin al color del’o ro foltc,longhc,c qnando crano fparfe,inancllateamp;on deggiantida bocca tu tra ben fatta,le labra rolTegianti a ^üfadicorallo/oauemcnteaperte, alle qualiera fot-topofto Î1 mento rondo c5 vnapiccolafeduranel mez to:lagolaritondaccâdidaaguifadialabaftro.le mani longhettc, colorate,fottili: in foma, la Celia fu in ogni parte pin fimile alla Violante cheatutele altre-.e quefte duedi bellezza auanzauano Ie altreznon dico dcliaDo rothca,la qual fapetc efTerc riptitata bellarraa ella fomx glia piu alla madré ehe ad altri. Allabeltà della Ce-nalatlualc nel corpo riluceua,conueniua benilTirao la bcltà e grandezza dciranimo,amp;la foauità de mouimen ri fuoi con vna certa maeftà mefcolara, a taie ehe ncll’ andare, ralïembraua vna rcina,o veto corne dice il poe taîjXma vera dba. Quanto poi a coftumi della Celia,ella era coftumatiflîma e gen^liflîma giouanc,bcnche nô dicofîalto ingegno, corne 1’Angela, ne cotantopiace-uolenella conuerfatione: di natura perô cortefe e liberale. Quefto bafti per hora della Celia.Dirô anco qualche cofa della mia Fclicc,la quale fu di color bru-no efanguigno:hebbc gl’occhi neri erilucenti,le ciglia fottili,incurue, e brune fi,ma con alquanto di chiaro,la frôtclarga, ilnafopiccolo,eben fatto,ilvifo longhet to,la bocca piccola,ma il labro di fotto hebbe alquanto rrftretto,fi corne anco il mento in fu riuolto,amp; piegato: i capelli rari, molto fottili, diftefi, alquanto rofiegianti: il refto del corpo non graflro,raa inticro,e gagliardo. Fu dinaturapiu tofto femplicctta,ché aftuta o vero acuta, amorcuole,licta, eféfteuole,legcua,cuciua,e lauoraua all'ago e cucinaua affai bene,amp;in cio amp;nbsp;in tutte Icaltrç ‘

-ocr page 64-

4

virtu per efTcre la piu giouane fi fforzaua di fcguitare l.e forellc. Quefte poche cofe figliuol mio vi ho voluto fcriuercjaccio chefeiddio civolelTeaeflecongiungere (noicertamente in tanta mortalita fpetialmcntc, non ciaffecuriamo pur di hauerc a viucre vn giorno)voi co voftri fratelli, e Dorothea voftra forella quai forellc ha abbiatehauutOjnopotefte ignorarc:perla perdita del Ic quali quanto alia prefente vita,in quanti dolori, in quanta folitudine e difagi ci trouiamo, lo lafcio penfar a voi.qucfte erano i piedi noftri,le noftre mani,li occhi noftri, la bocca,le orecchic,il cuore.Per tanto a dirui il vero,non pofliamo piu vedere nequeftacafa,neco,l yeruna diquelle ehe vfauano fenza grandilCino cordo-glio,e fpetialmente voftra madre,la quale pel cop^itto pareua forte,hora no puo in modo alcuno Tabfenza loro tollerarc.Per la qual cofa mi ho penfato,fe io la men afli in qualche loco doue non le s’apprefentaftero a gV occhi lecofe ehe ci muouano dolorCjamp;hauelTe co cui la potefle fauellare,percioche in Bafilca(cóciofia ehe ella DÓ piu ehe io intende quefto linguaggio)eceetto me,nó haueuapcrfonacójcuipotefteragionare,potere cflerc ehe i fuoi amp;i miei cordogli troppi grâdiin qualchc parte fi haueftero afcemarc.Pero il diïequéte ehe hauemo honoratamete la Celia appreftb aile due forellc ripofta (pcrcio ehe cÓ Vifteftb modo,amp;nelmedefimo loco l’ha uemo tutte tre ripofte)l’ho códotta in Zurigo doue fono alquatehoneftefamiglie italiane,per lacortefiae piëta dellequalifperiamo pureconl’aiutodel Signore,ehe n’habbiamo ariceuere non poco conforto amp;nbsp;alleggia-mento de noftri aftanni,per finoa tanto ehe o voi figliu olo, o vero alcun’altro di uoi fratclli,venga a cafadl ehe farala maggior confolazione ehe pofliamoriceucre.il ehe da voi,tanto CÓ maggior preftezzadoura cflcrc fat-,

to qua

-ocr page 65-

65

to,quâtomcn fappiamo cio chehabbiaafeguire di noi: iqualinel vero, non habbiamo hauutonepurvnmo-mento rifguardo alia vitanoftra per cflere appreflb alle noftrecharifliinefiglic,per fcruicio amp;nbsp;conforto dellc quai habbiamo difpregiata la propria vita, ma Iddio la quai egli voglia torre,e quai lafciare : noi certamen-te vie pin dcfiderauamo diclTereda quelle miferie liber ati,amp; fe cofl fofle a Dio piaciuto, hauer lafciate le fi glie infieme co voi altritutti fani e falui: del ehe ne hab biamo etiamdio con ardentiflimipreghifattoinftanza al (ignore: ma elfendo egli fomma (apienza,non e cofa da huomo mortale, volergli prefcriuere o diterminare cio ehe egli habbia a fare: ma douiamo approuare tut-to cio ehe egli fa, e ftimare niente meglio di ciochefa, poterfi fare. Sc quefta (i trifta nuoua, (i habbia hora da fcriuere aDorotheao no, giudicatene voi,ilqualefie-te vicino; efe vi pare ehe cio fi debba fare, fatelo voi, ehe io no pofTo piu.Ho comadato ehe s’intagli vnabel-la pictra,amp; ehe ne quattro angoli vis’intaglino le arme della cafanoftra di voftra madre,amp; della madre mia, e della fua;e nella parte difopra tralc due noftre arme tre ghirladeinfieme intricate,c fofpefe albecco divnaco lombaintiera:nella parted! fotto traie due altrearmc tre lampade accefe:nel mezzo della pietral’epitafio nel modo ehe qui fotto vedrete. Vi mando anco I’epitafio ehe io haueua gia fatto a 1’ Angela, fperando pur ehe le altre douelfero reftar con noi. Ma pofeia ehe io viddi il voler di Dio,tutte tre in vno epitafio congionfi, come efie erano di fangue,d' am orc, c di fede,e di forte di morte ftatc congionte.Iddio vi conferui Agoftino

mio. In Zurigo a i X X VI d’ Agofto

M. D. L X 1111.

-ocr page 66-

lt;$6

PIET. VIR. ET HONOR!. D.

A ANGELAE CVRIONIAE GENERÖSAE PVEL-,LAE, CVIVS DIVINO INGENIO A T QJV E IN-Striae nihil d i f f i c i le v n a m e s t v i-s V Mj QJV OD INGENVAM PVDICAM QJV 3 P V E L L A M DECeRET. italic E, GERMANICE, GALLICE VE-N VS T E L O Q_V EBATV R, LATINE NON IGNARAI OMNIS ELEGANTIAE DECORIQ_^VE STVDIOSA. CANDORE ANIMI, VIRGINALl VERE CON DI A, RELIGIONE IN DEVM, PIETATE ERGA PARENTES CaRITATE, in FRATRES S O R O R E S QJV E, C OM I T A TE IN OMNES INSIGNI FVIT.

C^VAE OMNIA VEL EXTREMO VITAE SVAE A-CTV MVLTIS ARGVMENTIS DECLARAVITI Q_y I-BVSPERMOTI C. S. C. PATER, MARGARITA ISA CIA MATER I T A L I, IN BEATAE REPARATION!» SPEM FILIAE DVLCIS S. AC PRAESTANTISS. F. C.

PESTILENTIAE ARDORE TRIDVO CONSVM-PTA, AD CHRISTVM lESVM MIRAALACRITAT» MIGRAVIT AETATIS SVAE AN. X VIII. SAL.

H V. M. D. L X I I I I. I I I I N O. A V G.

twnulo nunc adejj^e mecï mthi deleft comités dum yita munebat, mçti nec linauunt '^iltima fata de te,

VnicA

-ocr page 67-

U ni Cd mîjejnpêr dißendi cura 'volu^tof* potui dißerCilatafui.

Sic pater eaocuit nuüipietatefcunduf^

Cteliuî italici gloria ma^afoli:

Sic yitCargarita parens dar a defirpepropago Ißcia^raris dotibui eximia.

^.^^ngelica quod mente fui,quo d nuntia quot;veri^

Angelafum yobuydida^ccdicolù: Quos inter nunc lata traloo féliciter auum. Corporis exfedans integra membra mei.

Tu qKtnquê quuquis ades,mecum pia numina frua» Spicula quo poßu temnere fxua necis.

K^^ngela claro Stemmate nata, Fronte frena, Orepudico, Tluntia yeri.' ïda puelias, ^rtibits aime Cuit a Jgt;rCinerua, Traduit omnes. fila pareritum Tulce leuamen: J’ItCoribus tlla

Traditafàndis, Ftpietate Çrata tonanti. J-facquoquepuro Lumine ment is,

Trafiiafati. Ocyusergo, Tlumineplena, Siderascandit:

Siccpperenne Toßidet auum, Candida ygt;irgo.


1 3

-ocr page 68-

J^oribi^s dngeliciißnt htec,?^ nomine,quot;virgOy Çemmagtieü.arngt;m,corgore,mente,manif.

Ji.agta eß in coelnm qito Jùipirauit anh elans, Sé dignnm in terris yix habitiirayirum.

Hdnc yeltiti Charites comttantur Calia ptilcra,^

PIET. VIRT-. H ONO RI. D.,

An O E LAE, C AB LI AE, F ELICIPVELLIS NOSI* L I S S. C A S T I S S. e: (^V ARVM INGENIVM, CANDOR, INDVST RIA PIETAS, PVDOR, MO-RVM ELGANTIA ET SANCTITAS, GRATA DEO, MVLTIS NOTA, PROBATA BO NIS, PA'RENTIBVS IVCVNDA F V E R V N t:.

CAELI VS S EC VNDV S CVRIO PATER ET MARGA*-RITA I S A C I A' M A T E R T R I B V S FILIABVS PRAE»

S T A N t’i S S. D V L C I S S. C A R I S S. VT E A R V M 03^0 D M O R T A L E F V I T’ I N B E A T AE RB PARATIONIS SPEM CONDERE TV R, HOC MONVMENTVM

F. C.

MIORARVNT EX HACCOLLVVIONEPIE ATQ_VB

ALACRITER IN MAXVMA HVIVSCE VRBIJ PBSTIL. MEN. AVG. AN. SAL. M. D. LXIIII.

Azr, singvlarvm. AN. XVIII

XVII.


XVI.


Sur


-ocr page 69-

'■''iii'-iyiäcryin^s ccfjibeteparent tuba frpremumfuderit almafinum, VtMt yt extgua lucent tn lampadeßamma, Sic nos aternitm y inimus ante deum..

n resßnmus immanißtblatapeße ßrores: A Optas natura paresßatadedere pares.

It ala terra dedit ciaros pietate parentes: Sanpuints amp;nbsp;prißa nobilttateßtos:

Oßi nos ingenuas laits eH cpta fctrepuellas Ornarunt,pulcris,perpetuisci^ bonis.

Zdnaßdes pietascpßuity mens omnibus yna: Idem laudts amor,amp;ßne labepudor.

Oppa deus aßiciens,ne nos conragia yulgi Ladere tentarent,yexitin allraßmul.

Tempus ent cpuum qua cacisßnt claißaßpulcrisi Uitales auras corpora nolira trahent.

Turn yero cunllt phoebea lampadts inßary fulgebunt, Cif^ISTO fictribuentepip, tios igiturßdes qui y uitis adiré beatas, Utuere rite deo,dißite,rite mori.

S o,

\ ngelicos inter catus nunc .Angela yiuitt

In ctehtrn yirgo Celia raftaftett, RES

-ocr page 70-

EeliceW' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;felict mJede locauie:

Sim^ltcitas 1^0 dignafauorefMt.

ÏA. T^lCOl-. STVPANI. RHETI.

Q«zJ mir are parens^ qmd mirßo temta 'vultt»

TSlos mAter hic nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\terque dtu?

T^eßnitehosgemitm: animum exhilarateparentei: ‘Non Inklimßrs haCygaudiaßmper habet.

llt;[am tuba cum clangetpoßremo tempore clara„ Cardine quadrnplici cunEla yiocante deo: Tum n-os illu^fri ^lendentes corpore datat Con^icietu: ibi quot;vitaperen-nu ent.

ßibtto rapta crudelipe^eßrores, daußruntparibus lumina ca^a modis.

Forma quibuspraßan-sßuit nbsp;nbsp;ßne crimine Fita:

Innocui mores^lugeniumcp bonum.

quot;Unaßuitpietasymus^cor omnibus quot;vnum: quot;Unus amor pulcra laudis,iamp; quot;vnaßdes.

Tales omnino^quas aurea condidit atas. Tempore quo rerumfloruit omne decus.

^ytngela primaßuit,nonßalß nomine diêla: Flam yieri flmper nuntia ceriafluit.

^ltera de atherio traxitfl/a nomina cœlo, Calla,Calicolis dignapuellachoris.

Tertia di^afluit Felix flelicitertüa, Felicisflelix nam tenet aîirapoll.

Sicßa conueritunt imerdum nomina rebus: Qgiodq^putesmimrne,ßpiusomenhabent ’

Et

-ocr page 71-

7'^

Et qudmuis latcdnt nunc tetrü dbditd tumbit Corprd.quo repetdntiurd locumpßum. Hord tdmcn 'vemet^tumulu cum yiud reßtrgent:

Et mox lucentiißderu mßdr erunt.

Angeld tune felix ent tingeld: Cdlidßelix Cdbd ;ßd Felix nomen ytruntpie feret,

quot;Fepiu bei mdnti eprecioßßoglie Che shdbbi il mondo: e dd rddici dßoglie 'N’hdtgudßi ij^ue treßon in tener herbd.

^udroßß'odn teß ehiude eßrbd, Ehonore,dpregio,e tutte le mie yoglie: Eßlmi reÜdn gudi ,ldgrime,e doßie. In tjuelld yitdgrdue,d^rd,amp;dcerbd,

0 ddnno grdnde,nonmioßl,md dneora Felßcol noßro pnuo dißd Itice: 0 rdrepidnte, o benedettißori.

XJiurdn yoHre yirtupiu yerdi ogn' hord', Oiurete in nov. yrnretc oue riluce IFoIlrdlmd ßntd,ne celc^li chori.

-ocr page 72-

V

7i

B VA N D RI L V C T V S EX VIRGILIO PAVCISIMMVTATIS.

t non- r^uanarum pottó est y is kvlo. renere: quot;^-^Sed yenit in meâtos,feretro Gallant a repoHo Trocffmbirßiper^atqu-e barer,lacrjmans^gemens^ Er quot;^ia, quot;vix raniem yioci laxara dolore e^.

Té ne,inlt;jHir,miß;randepuer,cum lara y entrer, Inuidtrfortuna miht,ne régna, yideres Tloßra l' ne que adßdes yiélor y oberereparernas? Tlon bac Euandro de repromiffaparenri Tifiedens dederas: cum me complexus abires, Cautius yrßeua yeUes re crederegenri.

Huad Ikarus eram,quantum nouaß.oria,quantum Erpradulce decus tuuentlt inpeélore poßßet: ^rimtria tuuenu mißra,ranri^ lahoris Tur a rudiment a: nullt exaudtra deorum quot;Léoraprecesq^ mea:yos o meagaudia nata Felices o ranrt expertes ysque doloris.

Qtnrra, ego yiuendo ytct meafara,ßtperSles Reßarem ytgeniror: Troumßcia armaßcurum Obruerenr J^urult: relis animam ipß dedtßem: ^rque bacpompa domumnte,non Tallanra referrer, Infelix,non nare rthißrs ifa,fneéla

Tebira erar noßra: falue mibi maxime nare, K^Erernum'q^ y ale. neeplura ejfatus,in tpftm Conctdtr exantmis:

-ocr page 73-

rz, l/iciuutnèm mceß 'ißtblimen' inltttore ponunt: Quälern uirgineo ddmejjum policeßorem, Seu mollis uiolaßu languemit h^acinthi: ' Cum necjjulgor ad hue, neeßu fua forma recefit: . quot;Mon lam mater alit tellus,uires^ mmißrat.

EX IT^LI^

Er eu Charites llaßlea tihi mors aboulie 'vna ‘Progemem Cali nobilis außniam:

Oge^em horrendam,£iua:fegraßatager yrbem ZJtft in hac tanta nulla relira Chans.

E IV SEgt; E M.

z 0 anima quib. hand aha y/nquam candiores

Sunt ßrtitaßis corgaraßderibuS:

Eresfmul adfger os anno redijßis eodem,

Te^ie yrbs aßeCla eß quo ^aßleagraui: lgt;lt;unc agud ogtatum dominumrequießite,/anUa x^ieternum cum aura,gra^gotentegatre.

Eiyerfis hicgoßtißnt quod tardius ex ttaliaßtnt allati.

-ocr page 74-

''74 lectori, s.

Hajce (fiißotas cur addidsrimus-, bcnio^ne IcEior cordati

ßcile ttevjeintelligent. nampraeter t^u^mt^ttoda fitperiare '■^^^umento minime alien‘efunt.ejui in rebus ciduerßi^ dtejue udeo in tnwtPipJ.^ tfinrum .mimusejje., (fuocjuemodo de diuinnprouidentin jentire debecit oslendunt. fuit emm inhocyiro fgt;rlt;cter alids di niiiAs Atnmi dotes^ AdmirnndA ciuedamcAleßü prouidentilt;tßien-

tonfoltndi uis-, (iua ueliAcentem excitAre-, Atfjueabiectii enigere in spem bouAmpoßet (juodnos fumus experti-)' ttt }iobi/cii-,/iuehsicßue aIIas eius comentAtiones lebens, reco^oßes tAntolumme orbAtAm ectleßiAm-dülcbis-,0* deeius ciuicte^ deo immcrtAli^rAtiAsA^es immortules^

CAELHS SECVNDVS CVRIO, MARTINO B O R R H A O T H E O L O G O. S.

igurum deo duce incolumes,etfî mœrore pc Iperamus tarnen hâc percgrinationc deo per ueftras preces opitu-lante, nonihil nobis ad ægritudinem hanc minuendam profutura. Valde taméinterea fumus de vcftra,amp;ciuiû reliquorûfalute atque valetudincfoliciti: nametfi fpe-ramus deum parrenijquæ eius bonitas eft, mitiusdein-cepsaôturum, tarnen cumtantâ eius feucritatem fimus experti,quin nobis omnibus plurimùm timeamus,fieri nullo modo poteft. Oro igitur te,vt de tuæ domus toti-usqueciuitatisftatu,cuius faills atqueincolumitas mihi æque ac mea cara eft, ad nos fæpius amp;nbsp;prolixe per-fcribas,vt vnà vobifeum amp;nbsp;lugeamus amp;nbsp;gaudeamus. Literas prçterea fi quæ ad me aliunde mifiç fuerint( fo-let autem id crebro fieri) eas vtadine quampriraum

k 2

-ocr page 75-

perfcrricures,rogo. Cum Elio meo,fi,vtfpero,vcncrit quæ inter nos funt conftituta, perficies. quod fi mea o-pus eiïe præfcntia duxcris,facies me certiorcin,illico c-nim accurram. Intereatibi,vxori,fiiiç,domurn,hortos, reiiqiia, commendo. Aliud quodferibam nunchabco nihil: nin,vt facitis,nos amarc- veftrifque precibus deo commendare, quod amp;nbsp;nos pro vobis agimus, perfeuc-retis:brcui capiofiusDeo volcnteperlcribam. Egoamp; mea vxortibi,vxorifœminæoptimæ,amp; Annæfuauifïi-mæfâlutem:cui dices nos quod nobis difeendentibus fuæin nos bencuolentiæ mnemofynó dédit, diligenter feruaturosiquam ipfam abeuntes libcnter nobifeum accepiflemus,üeacarercpotuiirctis adtcmpusifedbre ui,Jvbi paulisper mea vxor ad fe redierit, leuiusquè hæc vulnera ferre coeperir,ad vos reuertemur. Vale.

Tiguri- XXVI. Aug. M. D. LXIIII.

MARTINVS BORRUAVS

C. S. C. S. D.

OS incolumes iAuc peruenifle, vîx dici poteft i quantoperegauifînmus. Deum pattern oro ____iJ vobis iftam incolumitatem cumiftius veftri angoris longe grauiffîmi alleuatione,diuturnam efle velit.Quod autein rogas vt certioré tefaciam de noftra ciuiumque noftrorum valetudine, feire tevolomeatn quidem doinûadhuc incolumem elfe: fed tarnen per totamvrbempeftilentiam grauiter graffari: cuius ter-minos cæleftis pater folus notos habet: quos amp;nbsp;numero,amp; menfura,amp; pondéré omnium in Chrifto præfixit. Pergit hæc interimjclaros viros,amp; fœminas puellasque amp;fenatorcs,amp; ccclefiæ miniftros, ex hoc mundo tollere: fed quos diuinabonitas per mortem in vitam transférât

-ocr page 76-

ferat: cuïus præfens vita vmbram præferat, vcrè nomi-nibus carcns. Præclare profcólo agitur cum ijs qui tan*-raanimifortitudinehanc luemciusqucaccrbitatcm cü morte vltimaomnium allilidionü jneta tolerant: quod in tuis lediffimis filiabus, non ßne admiratione, vidi^ mus. H-æccft dignitas regij fpiritus MeHîæ,quo pecca-tutn,calamitates,mors,inferniq; fcrrcæ portç ’^cxpugnâ rur.Deßlio ne fis folicitus,quiquidcm nó tatuus quam meus eft: rcliqua prætcrca de quibus fcribis,non fecus curabo atque ft mea effent. Tu cum vxorc tua fœmina fandifftmacuravtvaleas: namamp;nos valemus,quorum valetudo ex veftra pendet. Mea vxoramp; filia Annavt vos amanter falutarem tpfarum nomine^rogant.

Baftleæ XII Sept. M. D. LXIIIL

MART IN vs B-O-RRHAVS-c. s. c. s.

Bi inis literis quas ad me fcripfiftt, per noftrum I tabellarium refpondi:in quibus certiorem te _______I facio de noftro amp;nbsp;ciuium vrbis noftræ ftatu: diritcr quippe peftem in omne genus hominum graftari more iufti iudicis , qui in puniendo perfonç rationem nullam ducit. Mcam domu quod intaftamhaótenus re liquir, non lt;ïius tcmcritati, fed diuinæ voluntati termi-•no^ t'anfo tyranno ftatuenti tribuo: ncc ramen ft ita deo placcat,rccufo hanchofpitam domum rcciperc: impa,-tientiam ut fccura affcrat, rccufo. Nd per hanc quæ in diuinaprouidétiafalutariafût, lethalia fiunt: vt quae in oculis veteris hominis morrifera apparent, in deipror uidentia falubria cernuntur cffeoculis nouihqminiSj qui fub pedibus pcccatum,ægritudlnem. onmneq; ge-il,uscalamitatuamp; mortem denique ipfam enm inferni ferreis

-ocr page 77-

ferreis portis,calcar, per eum qui horutn omnium iure vidoris, dominus eft,qui eft lefus Chriftuspn fœmorc fuo fcriptum Habens: Rcxregum amp;nbsp;dominus dominan tium. Hæc de ftatu noftro. De literis curabo diligéter: de eo quod â me confiÜum pctis,nemo',tibi melius con-fulcrcpotGrit,quam tu, qui noris banc peruagatamfen-tentiam: Frons occipitio prior. Quod auté rogas, vt de vrbis noftræ ftatu longas ad tc literas dem, id perliben ter facerem, ft res profperæ eftent: at,cum fatis aduerfç acerbçquc iint,malo breuitcr feribédo eas diftimulare,. quam prolixe c(5memorando lucturn tuum augere, qui fcribiste vnanobifeum 8c lugercamp; gaudere. Adhçc non eft quod requiras a Borrhao longas quas det litç-ras: hunc cnim pro breuitatc fuabreues fcriberc decet:. nam breuiabreues,amp;longa longos ornant. Quare mi chariifimc Cæli ne ex literarum prolixitate Borrhaia-nimûæftimatOj fed ex amorisfpiritu,' cuius nos admo-net abbreuiatûamp;conlùmmatura verbum apudlelaiam editum. Tu vale cum pia vxoretuafotore noftradile-(fta. Me a VOS amp;nbsp;Anna plurimum laulereiubet.

Bafilcæ XV Sept. M. D. LXIIIt

mart IN vs BORRHAVS

’’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C.. nbsp;nbsp;S., C. Slt; D., nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

QLiasnuperadtededi arbitrorre-. » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vrbis noftræ certîorem te^

feci:hunc plane luótuofiim efte: à ‘quo tande nec meafamiiialibcratur,quin eaquoque lues coepe rltinfeftare.nam hæc longe chai-iflimamfiliam probam amp;nbsp;vnicam Annam nimirum noftr;im corripui’t die mar/ tis proximo qui fuit menfis huiu^ ' X I X/ 'Atisacér-d bus.cafus quoniam præuifusàme,vtlpfe rioAgfuérar,*

.1 . ■ ,4 1.0, .J,

-ocr page 78-

änimum meum minus angit: amp;nbsp;cadem confolatione pa racletus illc fpiritus me confolatur, qua te ab initio in tuai um grauiflimo cafu cœpit confolari. Per dei grati-am hliabono eft animo: amp;nbsp;exiftimatfe tuas quas vnicc dilexir5fecuturam:ego quoque mihi confto, fortiter Ferens quç cueniunt. Napcrmafum habeo aipera hæcamp; acerbaadeotanquamà pâtre qui nos amctjitonabeo tanquâirato indice immitti,qui perdere nos côdemna-tos noxæ,nô feruareculpainChrifto côdonata,ftatuat: quin ctiam pro dementia fua in crucis opprobrio fplé-dorcm coeleftis regni, in morte vitam natis fuis oftcn-derecogitat.Sæuitquidem fatis diriter apudnos peftis, fed fpes eft fore breui hanc de fæuitic fua remifluram, vteft rerumomniùviciffitudo quâ diuinaprouidentia noftra cura falute tempérât. Tu valCjCum dilcda amp;pia vxore tua cui omnia bona ego, vxor,amp;filia valdeaffli-cla,in Chrifto optamus:nosquc veftris pijs precibus cô mendamus. Bafileæ X XIL Sept. M. D. LXllII.

• M A R T I N V s B O R R H A V »

C, S. C. S. P.

^^^^eftisquæ hoc tempore longe latéquc gralTa-fâf^^3’^ur,racamdomum quoque vtadteproximc fcripfijinuafit non fine magno noftro luôtu.

Nosenimfîliavnica,proba, amp;in omnibus nobis obfe-quenre priuati fumus:cuiusinocentia ut grata nobis fu it, dcobedientiacommodajita cjuód hacin noftra fene ftute caremus, non leucmnobis dolorem aftert in vete re præfertim ac terreno hominc qui in gaudendo amp;nbsp;lu-gendo,fuipcr vitiofum amorem rarioncmducit,non, ncque|dei gloriam, neque illorum quosillecreatoris ac redéptons iure in cœlcfte regnum tranftulit,faluté pon

-ocr page 79-

79' ponderans.Itaque mi chariflime Cæli,vtin vetereho-minc dolore nos affici féntimus ob filiam longe charif fimam hinc abreptam, ficin nouo illo homine qui inte-riorhomocftjdiuinofpiritu Mefliæ tinftus, non mediocrem lætitiam capimus : quod perfuafum habemus noftros liberos bene in dei timoré educatos nobis non perirCjCum exhocfæculo excedunt, ncque amitti, fed præmitti; qui nimirum ex mortal! vita,in immortalem, exaffliótaamp;mifera,in tranquillam 0:. fçlicem transfe-rantur. Hæc nos confolantur, que te quoque amp;tuatn diledam vxorem confolari non dubito: cum qua amp;nbsp;cii omnibus bonis bene vale.

Bafiileæ XXIX. Sept. M. D. L XIIII.

C AE L. SEC. C V R I O, MART. B O R R A O.

PER C H R, I. S. D.

Buonam pado te chariffime frater côfoler, qui ipfc côfolandus fummó video, priuatus enim ____j esjea quætibi vnica filiafuitmobis vero'tribus amiïfis eadem tua quoque vnica eratamp;longc chariffima quamfideo incolumem conferuare vifum fuilfetjnon modo tibi matrique folatio extitilfet,vcrùm noftrç quo que domus folitudinem pellere mœroremque potuil-fet. At video quid Deus ille pater nobifeum agat: vultenimnos abamorereturn terrenarumad cælefti-um defidcrium tranfferre dum chariffim aquæq;nobis abripit,actanquam ab arbore radices amp;nbsp;fibras quibus terræ infix! adhçrefcimus fucc!d!r,quö facilius minore-quemoleftiahinc diuellamur:amp;ramos ne mundo fru-dus edant pariter caducos amputat, quos in cæleftcs hortos ad iminortales ferendos transférât. Nos igitur hæcjVt à tercdèfcribitur,non tanquam ab irato indicé.

-ocr page 80-

So

qui vclitperdere, fed clementißiino pâtre, qui fcruare ÄliearCjaccipicmuSjarbitrabimurquc magno nos one rc lcuâtos,quô expcditiores’ad illam beatam vitam co-tcndamusmihilqné admodum lîr,quod nos remoretur autabeuntcs oculos retorquere cogat:qiiod interdum vcl maxime pios amp;nbsp;fandos non parum iolct moucrc. Quo æquioreanimo nobis ccledis agricolæ manus ferenda cft, curas inanes ex animis noftris amputantis, meflcmtjuc fnam dcmctentis,amp; triricura in horrea fua rcponcntis,quæ nobis fuo tempore cum ampliore men lùra, tum ctiamprçftantiora remetiatur. Hacfpcfreti quae talli non poteft, exiguam moram agricolarum more alacrcs fuftinerc nos decet expectantes beatamÜ lam fpenijVt beams Paulus ait,amp; aduentum magni Dci quihocnoftrumliumiledeterrenum corpus,ad corporis fui gloriofi fpcciein conformabit. Nam nunc quidc nodraliberorumquè noftrorum vita in deo cum Chri-fto ipfo latct:uerum cum Chriftus vita noftra apparue-‘ ritjConfpiciemur amp;nbsp;ipfi cum co in gloria. Sed quid ago cum ta mi frater qui A me confolandus fucras, no mo-d6'tc,fcd nos pariter confolaris : tantum inteChrifti * Ipiritusillc paracletuspoteff,quonos quoque ifticin acerbillîmis noftris cafibus fulcicbasd'cilicet no ex mû-dOjfcdexDeo veraconfolatio petendaed. Facerc tarnen nô polTura, ô mi frater quin exclamcn, extorquet ~ enim à me atqueexprimithanc voeem dolor: ô charif-' lime, ô longe fuauiflîmæfiliæ, quam repente, quàm im ' bccilleS,qUàm vcftraopera egentes nos deferuiftis.vo-bis quide mali nihil,fed boni plurimü contiginnoftrum eft quicquid incomodi cft,qui vobis deftituti,multisin cominodis reliéti atqiobieCti fumus.Vos etenim pedes noftri, vos manus, vos lingua, vos aures, oculi, animus deniq; eratis:quid iginir fupereftnifi vt vos fcquamur ?

-ocr page 81-

ei

vtvnauobifcum laboribus, amp;malishuîiis adiimbratæ vitæ, non cxprcfTæ amp;nbsp;veræ, defunôli quiefcamus. Hoc noftrum cftâefidcrium,hæcpatris cœleftisbonitasper dominum noftrum Icfum Chriftumquite cum coniuge optatdr. qui nos ab co pendentes folidè confoletur. Breui ad uos cogito fi deus voluerit. Vale.Tiguri Calen dis Odobris. M. D. LIIII.

M A R^T I N V s B O R R H A V S C. S. C. s. - D,

as ad te feribo mi chariiT. Cæli in nouoludu. interea nepos priuignæfilius quem domi c-duco, amp;nbsp;vxor me a chariflîma hoc peftifero vciieno cœperuntinfici. Quis exitus tam grauis mor-bi fit futurus, in cœlefti pâtre expedo. Hic, quoniam res profperas amp;nbsp;aduerfas certo numero numerat, certa menfura, menfurat, certo pondéré pond erat fub hoc pondéré, fub hac menfura,fub hoc numéro leniter ac-quiefeo; qui certo feiam hune numerum, menfuram, amp;nbsp;pondus dei patris,qui nobis in filio malum cupere ne queat,numerum,menfuram,amp;pondus elfe. Accedit ad confolandum nos quod Seruator dominus Icfusdicit: lugentes efte beatos, qui inluduamp; eo momentaneo lætitiam 3eternam,in morte vitam, in crucis ignominia, amp;nbsp;acerbitate,immenfa fplendoris cæleftis regni pondera,fuis meditetur. Hinc nafeitur hæc de falutari cruce fententia:oportere per multipliées afflidiones ingredi inregnumdei. Sic enimplacuit cælefti patri vtvnàcû Chriftovnigena filio crucifix!, vnacum illo cæleftem gloriam adipifeamur. Hismeditandis nos confolari de bemus Cæli,amâtiflime.quodrelinquum cft,fperamus hanc luem breui defituram,amp; iam definit,vt audio.

-ocr page 82-

-§2

Vale cum vxoretua chariffima fœminalonge optima, quam meo atque ægrotje vxoris nomine amantcr fa-lutes oro. quæfo ne veftris precibus nos iuuarc cciïe-tis.RaptimBafileæ VI dieodobris.

M. D. L X 1111.

LECTORI ,S,

Eodem die tjtto proximam epiflolum fcripfltdn morbum pe~ fliferttm incidit: cit(^ue ciu/dem menfis yndecima die^ ßne yllo infîg^ni dolorisßnju, in domino leniter obdormiuif, yir ob lin-^uarumperitiam-, dijciplinarum omnium exceUentem cogninone, lt;nbsp;diuinastjue ac theolo^o cbrifiiuno di^nas yirtutesßJj)iciendtHy

Atque immortali memoriA-,qucimJuis prteclarù commentAti

, onibus AC monlfinentis copArAuit celebrAndus,Huius i^itttr tAnti yiri epithAphium-,quodin eius monU' mento injcriptum tßd^ic libuitApfi ponere^ VaIc^

quot;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;nbsp;f I

.. 1!.

-ocr page 83-

^3

T. E T. V.

Martino eorrhao stvgardiano sa» CRAE THEOLOGIAE PROFESSORI EXIMIO ETNVNCtVAM INTERMORITVRIS IN OMNI LITH RARVM GE N E R E L V C V B R A T I O N I B V S C E J, E B E R RIMO: POST MVLTA VITAE K T ERVDITIONI8 PRAECLARA EXEMPLA MORTE PLACIDISSIM A j HVMANIS E XEMPTO:

ANNA SCHMIDIN VXOR IIIMARITO D E J IDB RATISSIMO.

S. S. Q. P. m:

•«

An N AE (V INETIAM BORRHAI VNIC AE, E T D O RO T H E AE E R G e’r S H. F. F. C H A R I S S : CtV A

RVM ILLANON MVLTO ANTE PATRE M, H AEC STAT IM POST VITRIC VM SAEVISS. PESTILEN-T I A AB S V MP T AE, E T IN HO G L O C O V T R I N tVMVLATAE FVERVNT.

MILITAVIT AN. LXV:

MISSIONEM OBTINVIT EPIDEMIA A N, S A L. M, D. LXI II I V ID. C CT,

-ocr page 84-

ERRATA LA- CO RRETTIONI

TINA INTER IM' nbsp;nbsp;nbsp;G LI ERROR

primendiim admiiîafic incorfi ncllo ft am parc le cmcndabis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;volgari

■n.,2. 8 verCu 11 fcsqui.

PaS’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;veriu I chrjRianuin

PaS’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ver.vlt.lanare voluit.

PaS' *7 ùer.ô ab epiftolçprin cipio.vitamque

Pa?- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ïï’nta in amp;nbsp;ver.

penul,inquit,fed potius..

Pag. 2o,ver.24'nioxergo mi bi quoinodo fe haberet inter

Pag. 22'in carmnie,uer.2 Scd violç flores, fine diftinélio-ne:item ver. 6 viuadabit.

Pag.2 quot;f VÇ.X. 5 lacryinarum. ver.9 charifsi1na.ver.2X lacrymis

Pag. 28 ver.25 concedebatur.

Pag' 29 vcr.iS.multó

Pag. 30 ver.26deceffit.vcr.29 lacrymis, amp;fequenti,lacry-marum.

Pag. p ver. 2ocuravoluptas ver. jo myftcria

Pag. }2ver. lóipfafola,ver.26 matris

Pag- 54 ver. cxtitit.ver 14 canicies.ver.27 quç tamenSc 28 nobis hic Cçliaamp;Fclix

Pag. 15 àver. 11 ben r^g- vcr.5dal principio del epiftola maffime aPlezache

Pag. 56 ver. 28 conofceffi

57 ver. s preferuatiui.Sc a ver. 25 cio raccogliefle 8c a ver. 25 qualchè indicio.

Pag,58 vcr.12 vegghiare a vcr.p fupofto il latino in vecc del volgare il quale è quefto. dif fechedcfideraua cflcre nel fuo letticciuolo ricódotta.et Pag- 40 ver. 16 aggiugnémo. Pag. 41 ver. penultimo. dicó-fortarla

Pag. 43ver29métrcfacciamo Pag. 44 ver. 26adunchcfùdi peg- 4Î ver. 2 attempata e fa-cccntc, Sca ver. 5 acconciarr frutti di ogni forteSc altrea ver. 21 leggere.

Pag-47 vcr.iydi qüefta noua pag. 48 vcr.igrafia,amp;à ver.8 coinedilTecolui

pag. 60 ver. 28 Ie era pag. 65 ver.9 fomma pag. Ó4 ver tx troppo


-ocr page 85-

B ASILEAE AP VD PE*

TRVM PERNAM anno DOMINI

M. D. L X V

CAL, SEPÏ*

-ocr page 86-


-ocr page 87-


-ocr page 88-