COMMENTARIORVM
DiVI APONII, VIRl IN SACRIS LI
TERIS DISERTISSIMI, IN C A tï T I C A A N T 1 C O R V M Solomonis LibriSex: ^uohucuft^ nullus {olidius,fidelius fandiuscp, ctiam Màgni illiusErafmi Roterodamite« ftimonio,unqua (cripfit irt eadem Cantica : Opus iam primum é ficu ac fqualore erutum, amp;nbsp;in lucem æditum»
AD HA EC.
Epitome Commentariorum D, Aponq in cadem Cantica,per Lucam Abbatem montis fandi Cornclrj,
PRAETEREAi
D.Caiïiodori Abbatis cocnobq apud ürbeni Rauennatenfem, Commcntaria,pia æque atq^ ^rudita, in eadem Cantica: cui ctiam perbelle cum Aponio coUenit: iam quoq;primum ue# tuftorum codicum adminiculo /uæ integritati reftituta»
Cum gratia ac priuilegio Rf nbsp;nbsp;ad annos fex«
rRIBVRGI BKISGOIAE. an. M. D. XXXVIll.
-ocr page 2- -ocr page 3-’REVERENDO IN
CHRISTO PATRI, ADAMO, dÖENO«
DlVl PETRI 1 SYLVA HERC1N1À, ABBATI,
Patrono fuo îrt pn'mis colendo, loanncs Fäber, meus Juh'acenfis, S, D»
MVLIER GRAVIDA, GAVDENS PERi ® frft oniris moleftias, fimaritüalacn fufceptu*' rurri animo partumconfidat:fie ingeniorum quoeß feus.auc in edendis nouis, aut in üetert I? businfiaurandis,fiioséxHilàrartèautores,amp;Ia bores uixetiâ toleräbilcs^quafi Jeuem cfficiunc ludum,fiqüidem Meeccnati cuipiam gratos fo
____rejiterarumqjcandidatis profuturos Iperent» Nam naturah' quodam natura* uinculo fit, ut uiciffim Só fixidiofà co«® ^ors.Sc qui bona iltidiaproniouent, fefe rnutuci fauOreprofequant. Nei^parum facit ad fâéiliusomnèm laborum difiicultatehi pefferen ^am,q5 bénéficie artis Typögrapliïca:^ fuos pârtüs caftigatiores ^pre,amp;exemplariorum multitudine latiUs fpargereTuitp me moriara Äjatidpofterösdiuturnioremefticere pofTunt« HæcmihicÔfideranti, tu præcipue.uir ornatiffime,occurrebas, cuius gratia immêfos Iios la bores minori tædio ferrem,cuitp banc noff ram opellafg (fi tarnen uo# ftef mereatur appellari in inftaurando hoc autore infumptus labor) dijudicändam offerremrqui reic peritia,8ó iudicio baud uulgartqug* bis uel fuftollere,ue1 d ifcerficrc queasiCuius etiafn,ut Abba tis,inter* tnèt,utciüfdem religionià Abbates, èorüm'cplitefiscommilîa mèniî« frienta ab iniuria uindicafcntur.Quôd fi felix ilia cxcudendoRî libro* rum arsapud priicôs uiguifièt,haberémüs plæraq)Slt;fynceriora,8£ integriora,paucioraetiam füppöfititiä 8lt;'furto fublâta:dehicpea ipfà quæ iam’ diximus,fuppofititia nbsp;nbsp;furto fublata, poter it t amp;nbsp;faciiiùs dlt;gt;
preberidi,8lt; uiide defumpta efient,certius cognôlcÉquo maiorè fidii* cia quid quifep fequhquid uitarc dcberetagnofcerèt.Non cnim terne te qu^üis.oracula cenfueris.At pecùliareôlim(ut8cbodieeft)plerifi|t hided fuifTéialienà pro fuis ufurpare, amp;nbsp;quafi ptopriâ hdminum auri busobtrüderé. Quod furtû,ut non omninorepfébendendum.modo hcrécunde,8lt;^ cüm honoris prefatione,aut ad rem dilücidiùS mierpre tändam fiattita q maxime deteftandum.fi alienis aut non iritegris, âut corraptis,aut perperam etiàm intelletfiis abutaris.Quod fi ea félicitas buie noftro Aponio contigiflet, Si integrior,ÔC cafi:igatior,maiorécp
A ij Qirai
-ocr page 4-E P I s T o L A
cum æftimatione in fludioforum uerfar^t manibus : Turn mwlti ci'us tot intégras fcntentias, nulb's ctiam ucrbis immutatis, ex eo fublatas, uel fuis non infcruiHent^uel faltcm unde fumpferintjedlorem non ce«’ laflèntOlim in cenobijs^bono reuera infticuto,ut relfgionis lyronei, • ac puellæ fanélimonîales, minus otio rorpefcercnt, fortiuscp Satänae tentationibus obfifterent, in tranfcribendis autoribus uchcmcter ex^ ercebantur, ita fane, ut nemo non aliquid fcr fbere cogeretur. Atqui ex hoc bono(ut funt res mortalium)quando plæricpindoâi erantfta tim id mall ingruit,ut cum infcitiadefcribcntium turn corredorum ofcitantia,multaperpcram fcriberentur,multa temerc corrinuperea tunHinc fadum eft, ut hie an tor quo^ deprauatiftime tranferiptus, fui diftimilior fadus, magis nunc mutilus in lucem prodire coga^ turftta tame reftitutus.ut pauca fint, ca etiam parum ad rem facien tia,quæ defiderentur:quæ quidem pauca fuis locis, fignis quibufdam notata, indicauimus.Quato autemfudore id fit partum,exunoautal teroloconotum ledorifacere duximus necefte. Folio xvrj. pagina ij» ’ linea vij.habesdn quocurru cariofum,fragilemlt;:p temone ludamap* tauit,primum omnium laqucis cofringendum.Hoc ita nos metapho«’ ræ infiftentes reddidimustQiiod tarnen peruciuftus ille codex fic re fc rebat:In quo crucis curiofum, fragilemcp timorem ludæ apt.auit ptb -mum omnium laqueos cius confringendo.Plura huiufmodi recenfiîc rimus,nifi breuitatisgratia omitteremus. Atep utinam fimul cum his liceret,omnibus ledoribus exhibere uetufti exemplaris copiam,eerto fcio neminem non affirmaturum me quafi e luto aurum eruifte* In co tarnen caftigando non parum iuuit nos Lucæ cuiöfdam,Abbatis mo tis fandi Cornelrj,ordinis diui Benedidi,epitome,qua horu commcn tariorum quafi epilogos aut fummariolaCut ita loquar)a.utoris etiam ucrbis non immutatis, licet plærifqj in locis minus appofite, nimisep fuccinde,confcripfit,Quam a' fine librijexti commentariorum Apo* -nij,ad finem Canticorum hie adiungcndam duximus : ut quod de an* tpris commentarrjsCqui prolixins, uenuftiusip omnia tradat) defide* i*aretur,ex ea præcipuis fententijs nadis,fubftitueretur : ne (altem re* rum guftus ledori deeffet.Necp tame eiufdem Lucæ omnia addenda iudicauimus,maxime qup initio erant,quod plæracp mutila, depraua tacp omnino elTcnt ( non enim minus corrupta, q ipfe author, ad nos peruenere) turn quod non alrjs nifi Aponij uerbis, idep fruftulatim u:* teretunDeniep ne idem (æpius repetitum cenferi poifet. At cû ipfius exemplar deprehenderimus cmaculatius circa finem(erat enim no ah
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uno
-ocr page 5-D ED I C A T o R I A.
unofcriptuna) Aponrj ucroad finemCantkoriim non dedu(ftUrn,fta tuimus non omittcndajuuerunt etiam nos nonnihil Diui Angelomi inCantica commentariarqui inter cgtera noftri quoq? Aponq fénter» faspljcrunque inter 1er it. Potiffîmum tarnen hoc labori noftropro-« fuit, quodautor hie nofter in re ifta tarn facra, tanta ufus fidelitate ae Uchcnicntia^tanto ardore,leu potius totius cordis 'fvSw'Jto'/xa^ut ita di cam) hanc fuam opcram quafi inculcare, penitus in intima animæ gt;nbsp;üifcera infercre conatur,ut eadem iæpiufcule, appofite tarnen omnia^ repetilTe non inepte conlpiciatur : quo abftrufa illa,ardua'q?Canticolt;* rum myfteria dilucidius proderet, nec quicquam quod ad ca intelJk gcnda conferret,omitteretdn quo hoc quoq? commodi nancifcetur le ctor,quod permulta alia ßcrae fcripturæloca oblcuriora,erud itc enu lt;nbsp;cleatadeprehcndet»Prætereahæcetiamaduertenda:Primum,mu1fas ineoelTe locutiones ad græcam imitationcm, u.t quafigraecus autor,-quanquam non eftjatineredditus uideri polïi't: Deinde,fuo quodam modo, hand fcio quo, ufum elîègerundqs, gerundiuisq? nomin ibusî denicp prolixioribus etiam hyperbatis plærunqj : Quibus ubi alTuc«’ ueris,amp;facilcm intelledu fenties autorem,amp; medullitus Canticorum intelligentiam ipfum præftitiffe confirmabis.lllud fortalfis offendet; quod fgpius duo adiedriua uni adnecT:ic fubftatiuo, quod latinitas uix admittit.fi Seruio credimus^ Atqui huicCfi quid ego iudico)uitio dari in tarn facro præcipue negotio,non cenfebis, fi cogitabisapfum eo ar^^ dore locutum,ut nihil omittendum cenfuerit, modo plenam fui inteb ligentia tradere,SC quafi omnino fe eftundere polTet ♦ T urn quibufuis ufumuerbis,ut quod erat ilH cordi,omnia ad plenum tradendi defide rium,expleret» Sed necp diftinxit hæc fua eommentariä iuxta capitu ordinem,ut nos diftinda habemus, uerum ex re ipla, amp;nbsp;fententiarum filo in libros digeflet. Vfus autem eft translatione Septuaginta inter*’ pretum. Quod fi illius aliquid immutatum deprehenderis,no noftra negligentia,fed inftitia alterius cuiufpiam faftum agnofces : qui cum multa non intellexiflet,plæraque quæ bene in ipfo uetufto codice halt;ä buerant,deprauauerat ♦ Cæterum,eius etiam admonitum uelim lecflo rem, Aponiumhuncnoftrurn per integrum opus fuum non ahud a* gere,quàm ut Chrifti amp;nbsp;Ecclefie nexum amp;nbsp;copulam,quid inter ipfum^ amp;nbsp;ex ludæis collecftam ac nafeentem adhuc Ecclefiam:quid item inter ipfum SóGentium Ecclefiam agendum fuerat,fieri'ue debeat ad finem mundi ulquetquid denique inter Chriftum nbsp;earn Ecclefiam,qug fub
finem mundi ad Ueram fiidem conuertenda eft ex ludæis, futurum fit,
A . irj exaólifs»
-ocr page 6-EPISTOLA DEDICATOR! A.
cxatlifTimc, appofitifli'mcq? tradätjicctalfj fuis in eadetn Cintica cS» mcntarijs alio' textum torferint. Qüis autem, qualis'uc fuericqudue tempore uixerit, nihil certi apud quêqliam deprehenderc potuimus. Ex ipfius praefatione iâné agrtoftinius fuiffc Dort uulgaris amp;nbsp;eruditio rtis,0^ iàrtdimortiæ uirum^Sd in cocnobio quopiam latitantem nyâi^ cöracèm, Vetuflatequoc^ipfum non par um conimertdari uel ex hoc conijeere pofiurtius*quodDiuus Angelomus, rton incclcbrisautor, jpfum non femel in fuis in Cantica commerttarii$allegat:quianteiè* prirtgéntos annos fub Ludouieo et Lothario cius filio uiguicid quod arguit ipfum non paucisanrtisante Angelomum fioruHïé.utqucni jam tanquam autorem recepturrt aeprobatum, in fuorum dic^orum confirmationem allegauerit.Ekemplaris arttein eopiam(ne qtiem fuo honore fraudem ) fccic nobis eximius, nee minus pius, tii 1Î quis alius, D.IoannesBihelichmidGCuftosecclefiæLütertbacheenfiS^uirad ftu* dia promouenda haiid ignauus.In quo fat ill/ laüdis,amp;mihi lucri ade ptum fuerit.iiperteutriufcpconatum.Mufafum myifis gratinn efle, èC uel pfodefTe, uel ialtem aniam ptæbüilîe huius autoris fcripta re'i^ qaadiligenuusinguirendi.deprehcnderitnus.ÂdiunxitnuseciâDi^ vi CaiTiodori baud uuigarisSC iàndimoniæ.amp;T eruditionis uirijn ea^ dem Cantica commentarios^utcoUatkutriurep ingenq ardor tan to re Juceret iplendidiusj'ngeniorumqjexuberans focciinditaS animaduer teretur.Hictnim prodigus,illehberalisjn Aponio non cHqùod tol* lasComnia hquidem concatenata funt)In Cafliodoro non eiiguodde tidefes. Aponius cócioni,Cairiödörus priuatf ledioniaeeôtnodatiis. CalÏiödórum prcbuitChriilmâriüs Faber Mûcrülanus, Airgudinia nasMiOgiintias.adöïercens ut ingenuus,ita ad uirtutum cartdorem,aC /cientif eulmen anhelans.Liicæ exerrtplarcomurticauit nobis foannes Hoffmeiiferus,Cneamp;hos bcnedeftüdiofsmeritos céïem) itidem Au guftiniani fodalitrj Colmariæ,uir cum pietatis infjgnis,rum eru^ ditionis ac iudicij excellenciSf T u itacp,uir pi-^iïahtifTimc^cjvc tua huf manitas efl, noiira hancopellam b^ilignó luic/pias animo, pro tua cruditione {inguian.amp;^autbofitatepr2ecipua,dbudica ac tueretut tuó fufFragio fréta, inuidixac Momi mof fus minus formidec, maioreiÿ
bducia in dodof urtl hóminum manibus iterfari gueat.Sic fpero futurum,ucChfiÜ:usdominus,ómnibus nobis fuamgra*
tiamlargiusiïtCoriimunicaturus. Vale. Friburgi Brifgoix, An. Saîutisnoüræ, ‘ ÜXXXVllLMenfeMartio,
-ocr page 7-
■NÓEX EGREGtB DIGTORVM IN ^'^lt;ainhorïbus,non Ïarte' omniumfnamficintegnhicfuiiïènttranfcri;» bcndOfed eoi^prxcipue,quæ ftudiofis SC in alrjs facrç fcnpturg locis ufuieflcpoterunt, Inquo a pnorê,b fcqucntêmdicatpaginS. | ||||||
| ||||||
C |
Cantica Salom'oftis fupcr omnia alia Cantica, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hij, n
CanticiirnBibKjscomplura, , , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;firj.a
Caput qui fint apud catholicos y S^ubi ad hæreticos defciucrïnt,fiunt cauda, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xvi.a
Capr ear um natura, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xxvfj.b xxxiiij.b xxxix, a
CaputEcdcfiaequareCarmdocomparatum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ixxvitj.b
Catholica hdes ncquc abh9creticis,neque d CathoKcisuioïafi póf
Ixx.a
Caßiti«
-ocr page 8-INDEX.
Caftitasminiftrosecclenaedécet. ' Cxdar,tcnebrofasmgrorinterpretatur» Cedrorum natura.
Cethça,mentis exceflusintcrpretatur«, Charitas ordinata quae.
Chryfmatismyfterium inbaptifmo. Chnftus diuerfis rebus comparatur, Chriftus inenarrabili ordine natus. Chriftus rex iuxta utrancp naturam, Chrifti per er ucem Triumphus. Chnftiamor,perfecutióneslenit. CliriftuSjforisecclefiamndn eft. in Chrifto diftinda operatic utriufcp naturae, , Chriftus quomodopugnantibusadhftat* -Chriftus ab ecclefiaprolongatur quando, Chriftus (aliens in montibus.
Chrifti ubera, Apoftolici viri» Collum ecclefte quid fignificet, Conftantini imperatoris conuerfi'o. Crocus ignitas febres réfrigérât. Currus Pharaonis qui.
Cynici, vita SCnomine.
Cypriürfnlaeconfyderatio, i;
v.a xxitj.b lix.a Ixij.a xvif.a xx.a;xxvi.b xxi.b Ixxiiif.b xxix.b xxxiiij'.b Ixiq.b xx.b Ixxvifj.a Ixix.b Ixx.b xvq.b xxvij.b xx,b;lxti.a:Ixx.b,
D, Dauidmanufortisinterpretatur.
Dacmones aefipitres. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. '' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xxxija
Daemonumlapfusuoluntarius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ij.a:xiij.»
Dæmonfefolemiufticiæ mentitur.
Daemon contrafalutem hominis quotidieinflammatur, Dæmon,Ô(fLeo,amp;Pardus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xliiij,b;Iix.a
Daemon,bonusAngeluscreatus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xv.b lt;
Daemon a foîobomineuinci non poteft
Deumquantoplusqsdiligit,tantddiIediocc(usdigniorc(Ecit Ixxv.a Diliguntfadoremfuumqui. Diliges Dominum deumtuuni,expofitioi Diredio cordis, Diuorumpro nobis intcrccflio, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■
DodorplebiitaneceftariuSjficutcuItoruinez, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x.a:xiij.o
Dodorismali,poena SCpericulum. Dodorum inpracfentiuita,nece(rariaprgdicatioi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ixviij.o .
E.
Eborisconfideratio. , .
Ecclefigappcllationesuariac .......
Ecclefiae Etymon,
i.amp;tj’, ij.a EccBa
.O' ■ ' “ INDEX. ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;FOLIO,
EccIcCia mutuis ofFictjs crefcit,
Ecclefi3ecaput,Dodor,uirperfedlus, .
EccIcftaquomodoTabernaculisCedar fimilis,
Ecclcfjaiiiter Hacreticos, (icut lih'um inter (pinas, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xxiij.b
Ecclefia unain toto orbe Chriftiano, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xlvi.a Ixv.a Ixxvi.b
Ecdcfiamqui deferit hæreticus eft, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xlviij. a
Ecclefiaotïiniumcredentiummultitudo, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„ ij.a
Ecclefiaeamp;'ChrifticopuIaja' patriarclus ÔCprophetispriedida, üj.b EccIefiacpaXjChriftus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fx.b
Ecclefiam foris nemo faluatijr, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jut), b
Ecclefia'inexpugnabilis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'' ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xxiij*b
Ecclcfieordines tres, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, Ixxv.b
Ecclefiam citra,qui Chriftinn qua:rit,errare fatigarjpoteft,proficere nonpoteft, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ixxv.a
Ecclefiaquomodo nigra, ÓCtaraenformofa, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ix.b
Ecclefix mater, Synagoga, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ixi.a
Ecclefia quomodoinpraefentitotapukhradicatur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.. lxix.à
Eccicfiaf commendatio a grcfribus, hoceft,a planta pedis,per fingula meni braad caputufeç, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ixxvq.b Ixxviij.a
EcclcfiafteSjUineæcuftos, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ît.a
EcclefiaftXjduplicia arma necefïarià,' |
xi.a | |
‘exoth,arbor aromatica, EngaddijUicus in terra ludææ, |
Ixxiij.b | |
xxi.à |
Ixq. a | |
Engaddijfons hœdi interpretatur, |
XX. b | |
Epifeopi Qculi Ecclefig,Se eorum officiuni |
Xxxq.b sotxix.a xlq.b | |
Epifeopi dentes Ecckfiae, |
xxxix.b |
• Ixvitj.b |
Epifeopi collum Ecciefiae, |
xl,b |
Ixvitj,b |
Efebon,cingulum mœroris interpretatur. |
liij.b | |
Euangclrjdulcedo,melioraufteritatelcgis, |
jx.b | |
Euangeln SClegssdifcrimen, |
ix.b. | |
Euangelq fluenta pleniffima,ueteris T efta,riuuius, |
Ixxiiff.a | |
Euchariflia, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xx,b |
xxüq.a |
jtxxvitj. fa |
F.
Ixxvq.b xxxi.b xl,b yitj.b Ixx.b lxxx.a
Ixxvi.à Ixxvi.a xxxix,a Ixi.b v.b Ixx.b
Grad«»
Femoribus quid facraferiptura fignificet,
Ficulneæ in uinea domini,
Fides fola ad falutem non fufficit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;kxxviji
Filiae Hierufalcm quaefint in fa cris liter is, Fiftulaqualisfitarbufcula,
Flores parère frudus quid fignet,
G.
Galaad Si. nionfis,ô^ ciuitatis nomen, Galaad,aceruusteftimontj, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ixvrj.b
Galaad tranfmigratioteftimonij interpretatur, Genxucrecundiam potiffimum indicant, Gratia Sel iberum arbitrium.
Gratia dei folaraluamur,nonno(lris uirtutibus, •s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O
-ocr page 10-
/ INDEX.' nbsp;nbsp;nbsp;: r nbsp;nbsp;nbsp;' Gracilis ad fapicntiam fcientiam, Gregorius Pont.citattir a'Caflîodoro, rj |
folio; vi,a lxvij,ii |
Hœrcn'cus eft quifquis Ecclefiam deferif, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xlviij. a Haerenci doeftoris pgna, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x.b nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;v.ßtOtS Hîerctid quarefodales'didi, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xiij.b nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ixi.® HereticiDemonummcanj, AbHeretïcïsuoIentesfeducimur, Hgrerici' facras fenpturas oftentanc JHereticorum Magiftri Dçmones, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xiij,b HçreticiEccIeftammentiuntur, H^’rericienamuidinonredeuntadfaluterrt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, xxxiq.b Hereticiuulpesdicuntur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xxxiq.a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ixnij.b H^reficis non^erfuadetur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xlvij.b Hereticifacileuincunturi ' ApudHgreticosdonafpiritus Cauferripofliintjreddinonpoflunt. Hgrenci legem peruerfeexponunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xlvt)»a Herctico non prodeft Icgis obferuatio, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ivij.a Ab Hgren'eis fedu (fti quare oues appellantur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ixi.b HercrnitarumPhilofophia, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xi.b Herefis difficile emendatur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xiiq.b Hyacinthus color prçparansi'nferpretatur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftj-b Hyacinthus lapis aerij Colon's, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ixxiirjta Hyacinthus flos aromaticus purpurei colons, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem Homo quantum ex incarnationeucrblfufccperit, jJ.a iq.a HomQin animaimaginemDeigerit ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xvi,a | |
• Imago Dei in anima Iwmi'nis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ij.b Intelhgcntia s.fcripturacprecibusambiçnda» In inferno nulla eft redemptio. , Ioannis Baptifta: dC Ioan Euang.Encomium Ifmahelitae Temper in tabernaculis morarifoliu Ifracl,mente uidens Deuminterpretatur Ifrael quis in fcripturis, luftinus Philofophus martyr, L. ‘ Ladea apoftolorum dodrina, Laudabile eft pic inter impiosuiuere,, . Lccftulus floridusjfepulchrum domini, Lepra nota pcccati Lex In (flat Ecclefiam, gratia generat Lex diuinadatiflimum palatiutti. Libani montis cofideratio, Libanus Candidus uel candidatus interprctatur Liberum hominis arbitrium, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;v.b Lilia in Ce tris habent delecftabilia Linguçpracdpue quinque Locus Gen.i.inprincipiocrcaijitDcus, ô^c.cxplicatur, |
xvi.ai v.b Ivi.b iifj.b Ix.b xxxvij.a tij.3 x.b v.a xxirj.b xxtj.a xix.b xxxvi.b xxv.a Ixxiiij.b xxxvij.a xv.b xxitj.a lix.a xlt},:t Locis |
INDEX. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;FOLIO.
tocus Dcut.v.Diliges dominum dcum tniirn, exph'catur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xif.b
{'OcusProuerb.vi.Vadcadformicamj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xviq.3
Locus Ecclefiaftis.x.fi fpin'tus póteftatcm Habens,xvj. b Locus Pfal.lxiij.Accedet homo ad cor ahum, Ô^Ci nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ixxv«b
Locus Math.xxv.Nefcio vós,cxplicatur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;viij.a
LocusLucç.1. quomodofietiftud, exph'catur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xxxi.a
Locus Lucac xirj ♦ deficulnea arcfada, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xxxi,b
LocusIoan.xv.deuheSCpalmittbus, . , LocusPauIî i. Conxij. Nemo dicit Anathema lefu^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xxj.b
Locus Pauli Philip ,Cupio diflblui, ÔCc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ixxiij.a
MalumaDeonon eft creatuni, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xv.b
^*îaîa punica germinare quid fignificat, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ixxvtj, a
Eademflorerequid, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ixxx.a Ixxxi.a
^anc,exortusnouegratiç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;îxxx.a
^andragorg pomum ad quid conférât,ôif quid myftcrij contineat,Ixxx,à ^annæ myfteriurfi, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xiitj.b
^anna typüsEuchariftiae, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;« nbsp;nbsp;nbsp;»4.a
Mandragora dcfcripn'o, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jv,à ,
Manus kuäfcutumfidei, , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xxvi.b
Manus dextrâ,orationis gladius, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xxvi.b
Maria deigenitrix fine lege complexus conccpit j ÔCfiriedoIoré partus pepcrit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xxxi.a
Mariae uirginis Encomium, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xxxi.a
Mariçpeccatricis pgnitentia, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i?- 3.
Michael, portlodominiintcrprctatur, „ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^xxi.b
Millcnarius numerus pro fumma perfedlione fumitur;
MiniftrosEcclefij Caftitasdecet,
Miraculamartyrumpoftmortcmi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ö8*a ,
Murenule, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• .,
Nafus Ecclefiç,difcrctio inter ueram fidem,ô(^ herefim,
NefcircDei non notat ingnorantiam,
Numerorum myfterium in fcripturisfacris, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xh,a I,b
Numeri fexagenarij myfterium, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lxvi,b Ixxvi^ä
Numerus Odogenariusmyfticus; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, lxxvi,b
Nuptijafacerdoribusbenedidæ, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4î,a
Olci nomine fpiritusfandusintelligitur.
Operabona citra fidem ad falutem non profunt,
Opera bona in quem finem facienda,
Opera omnia Ecdefie,quafiorationesfunt,;
B if nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Opern
-ocr page 12-
INDEX. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
I N D E X . | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
FINIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B itj
-ocr page 14-Errata quædâ in rccognitione dcprchcnfa: Indicium ctia Ioan» HofFmcifteri AuguftinianiCoImariæ,fug locis qbufdam*
Folio tj.a,lin.vtdemonftratum,forte,demoftratur* fol,^^f,aJin.v.Ezechie^ li prophetaCjfor.Ezechiel propheta. nbsp;nbsp;fol,iij.a,lin.xxxv.chnfmatis un Aione,
Foljirj.a.lin.viq.tradcndo. Ibidem lin.x.dcuterofisteftahicnti, forte, deutero feis teftamêtijUt fit appofitiua conftrutffioiEgo puto é margine a' librario in coz tej^tumrelatumirtifiMofenuocarit æim507gt;i/;,hoceft,fapicntemtieftamenUigt; Ibidem,a.lin.xl.aidelicet. Ibid.b,lin.v.Vbinimium,forte,nirnirum, Folio v.a,linea x.chrifmatis oleum, Ibidjinca xxxv, dirifmatis. Fol,vi.a,lin.vi,concitare. lbid.b,linea xx.inuadere,fortc, inuenire Folio vij.a,linea itj.infuauitemdegendum,infüauitâtem,uel,infuamuirtute, Folio viij.a,in margine legend. Confeflio peccatorum, amp;nbsp;confeflio fidei, Fol.xij.äjlineä xvij.expauefcit. lbid.b,lin,vi»lfgê.macula,fifor,alitcr habeas. Folio xifj.bjlinea xv.meditando. Folio xvij.a,lincavi, vtnosdoccremut, amp;:c.imperfedlaeftfcntentia. lbid.b,lin.xxxi.(apôfis)forte,apoftaticis, Fol.xviîj.àjlin.i.tcmones,for.temonis. lbid,b,lm.v.Cui,forte,Huic ergo, Folio xx.ä,hn.vi.Slt;^(empcr,legcnd.cft femper. Ibid.lin.xxxiii. vfq^ defior.’for te,vfqj,Quartt.dift.ort.hoc eft. Quantum diftatôrtus,amp;c. nbsp;nbsp;Ibidem, xxxviü»
hofpitiûdiuinûeft, Fol.xxij,b,lin,vitj.confixis, lbid.Iin.xxviii.laqucaria, Folio xxirj.a,Iinea xxxviii.dogmate,forte,dogmata. Folio xxxi.a,linea xx, (perditam terram;forte, per quam in terra incontinentiaf, ôifc. Ibidem b,linca xxxi. (Ixrj.anno) fortelcgendum,xItj,anno:Tot enimfuntanniabafcenfionc domiriijufqj ad obfidionem Hierofolymorum.
Folio xxxv.b,iinea xi.uideturlegcndum: Confeftusfucritdeumqui fcdeniit, amp;nbsp;hominem per quern redemit,SCc, nbsp;nbsp;nbsp;Fol xxxvi.b,inmargine;mutiluni,
Ibidclirtea xvi^enitricis* Folio xxxviij.b,linea xiii.pendebat,for,plangebS£ Fol.xl.b,Iinca q.armatura. Fol.xli.a, Imea xxxiii. ftngulare,forte,fignare. Folio xlij.bjlinea vi. eredafrutetorum, forte,caret5^afrutctorum.
Fol.xliii.bjlinea xiahuris, Fol,xlvi,a,linca x*exuetcfiteft.for.uetericcclcgt; fix,ÔCc» lbid.b,linea ix, efRciunt. Fol.xlvij.bj linea xl. Quaefiuieum» Fol.lxi.a,Iinea xxvi» Samariæ» Fol.Ixiii.b,linea vii, diletftam Folio Ixv.b,linea vij, Eunucho. Fol. Ixvi« a^ linea xxviij, ignc Fol.lxviii.b,linea xxxii.apoftolatu. F.Ixx.a,linea v, lingua Ibidem linea XXX, pigneratam, Ibid,b, linea xxlt; Aurofum Folio Ixxiii. b,linea xxviq.aureofum, fed tu iudica^ Ixxv.b, Iin.ntj.paßione Ixxix.b,linea xvii.auditoribus lxxxii,a,linea x.quiaincordeardêtperaino? rem,fi fortaflis aliter habeas, Ixxxii.b,linca iii. cafta,non,caftra I^'olio Ixxxiii, a, linea xxxix, Praedida etiam fuerat.
-ocr page 15-Ccnfura VJalrici Rcgij.Gipcr locis quibufJâ dr miHenano BC ccn tenario numcrisj’n uetulio coJicc mifêrnmc depri iian's»
Folio.xli.a. h'nea.xviipfi tripertieris) Ac deindeb'nea.xx. indiuifi^ Vilein) Millenariusenimper tria æquah'terdiuidjnonpôteft,u£
1 I ’ooü
Ita per ternan'um abftrufenobis figm'ficaturfacratifT^ ÔC I'ndiuiTibilis Trias.Per unitatem uero in diuifione relidam, hibetur nobis monas amp;nbsp;unitas triadis»
Ibidem, b'n. xx. Millenarius dicitur numerus iolidus,quum fit cu^ bus denarii.Nam decies decern decies /aciunt mille ♦ V ide Hierony«« muinfuper Amos,cap»v* j
Ibid.iin.xxv.Senfus is eft: prima Hebræorum b'tera in numerifi fine punfto fuprapofito,fignat unum fiue unitatem : Cu pumftulo iic:^ ro, fic,iA,reprefcnfatmille.Etfic unitas trinitatisiterum exhibeturoc cuke p imitate îitcræ,amp; rtueriCmillenarrj fcilicet)in tria n6 diuifibilis.
Ibid J in.xxviip diido apice, legendum efle puto.
Ibid.lin.xxxvi. perfeda trinitas, Nam ter ieptem producut.xxi»
FoLIi.b'n.iip unamdiuifibnemtEgoputoIegendumefteiduasdF uifioncs.Eft enim numerus illejx.impariter par ♦ nbsp;nbsp;Sunt qui tres, ut
xl.) recfte:nam numerus ille.xLtertio diuiditur in partes cquas,Vnde ipie imparfter par eft» Ibid.lin,iiij»Sunt qui ieptem,unlxxx. Ar bitror Bc hoc loco mendam efre,ac legendu:Sunt qui quaftior,ut Ixxx» Nam is numerus quater admittit equabufcétionem:unde 8ó ipfe qcp impariter par cft.Et hanc mea cenfuram confirmât quod fequit b'nea xxvq,Diuifiönes recipit quatuonHæc omnia exgeometrico numero demonftrari quoep poffunt»
Fotlviq»a.b'n.xxxvi.triû repies pibnait^mcb'us forte fic:tr iada rep:* fentat pibnai^.uF,trinitatê repr^fentat pibnai^» Videt aut effe ienfus: Siqueras,? in looo per diuffionem,unam(pduntaxatqnoticnnsfiguram,habe/' bisproquoriente joojSCprorefiduo loo.Porropcr 500 quetnadmodumfrinitas inpfoniSjitap 100 fignificat nobisunitasdiuinænaturæ:Siqdem 500 aternario, »00 uero ab nnitareducStappellatione:Deindc,quia trinitas parttcr Kunitas in dcitate eft,deusqj,pacis deus cft,ut pie phllofophat apFs i.Cor.i4iSC t.Tbcft i.TheiFj.MilIcnariuscrgoretftedrucnircinpartcpacificO» Eademlineainfi nCjlcgaSjVno, Ibidem, linea nbsp;nbsp;Siuc numerus,melius, Vel numerus,
Fol.lvirj.b.lin.vij» PerprimamliteramunumEmilie)Per em fine pundlo unum,cum pun(fto,fic , mille fignificantur,
Eadem lin* Ita ducenti.Ego cenfeo legendum efte, Ita decern per Ip terarti decimam,80 notam, quæ crucem format, BC eft fimilis latinae li* teræ x uigefimæ primæ, fignantunEft enim ille charafler feu nota x qua denarius uulgo repræicntat* Porrd décima b'tera apud Flebrcos eft Iod,cuius figura neutiquam fimilis eft uigefimæ primæ literp la tinorum X»Signat autem h iod in numeris,decem»Ducenta uero per literam quot;1 refch fignificantur*
-ocr page 16- -ocr page 17-DIVI APONII COM-
JttENTARIORVM IN C A N T I C A CANTIquot; CORVM PROLOGVS.
Viro(3cfid[criorum,{eruoChrifti, armenio pres» B Y T E R Ô, fupplex Aponius,
AGNO Q_^nDEM ItLO BEATI DA«DiUne.pX nieh'sexemplo,diuinorummyftcriorum in* tclligcntig aiiidiflimus, cupis perfuafor exiftc re:fcd me acernma iufîiÔe ultra ui'rcs fubgra* utflimi ponden's cogis mole fuceumbere:uc ti bi opuiculum in Cantica Canticorum iapien* . ciHimi Salomonis,Chrifto di(ftante,exponenie do fcr ibam.Bonum quidem opus,fed plenum præfumpcione iniungis, qui me rudern, eoriim dentibus præparem, qui per fingulasfyllabas,anceq’4â feu Cum defudantis contîngant,fub* fannando ucrba condemnent.ln quo opere hocmihi (blum opitulari folamen confido,quod te mca? imperitisc autorem firn habiturus: qui defiderio acqiiirendi fapientiac thelauros.non credis ncfcire alios » qd ignoras. Aggrediar igicur tuis oration ibus fretus,ip{bduce,cuius in prpdido Cantieo mirabilia îegis abfconfa. Vbi fi quipgiam dignum laude ad animæ lucru inluxerit, iubeptis mcrito credecflecoceirum: Siuero quid literati torqueat nafum,eadem erit portio impcrantfct imperio fubiacenti:qui ab omn ibus lacerandam plaufu præcepti, la* titantem nyó:icoracem in cauerni filentio, in lucem egredi côpulifti» Nam fi cui (ordet agreftis nbsp;hifpidus fermo,fi habet in ie reconditum
fatnon lyllogifmorum relonantia ucrba fed ienfum requirat. Quod fi utruncp faftidit,quis uel quid fit pernotet iudicio : ÔC nouerit nos nonuanægloriæ.uellaudisldudio aucupandæ.diuitibus opes,nee ci* bumucntrerepletisimpudenter ingererc,fedueftigiaantiquoßz fè* cutos magiftrorum, paupertatem elurientium paupcrum aliquantu lum confolatos,utentes exemplar ibusHebreorumrqiiorum proprie* tas.ueritatis non paruum intelligentiæ lumen accendit. Obteftor aU tern per æterni dei indicium, omnem, qui hos libellos tranfcripfèrit, Uel cui habere placuerit,ut ad ca exemplaria,de quibus tranftulit,dili genter emcndetaic tand laboris fblcrtia, librariorum dormitatione uilefèan
Admira
-ocr page 18-COMM ENT AR I OR VM
DIV I APONII IN CANTICA CAßiTICORVM
LIBERPRlMVS.
Dmirantibus nobis uoces fpiritus (andli, qui in multis feriptufæ diuinæ locis, inenarrabili charitatis affedu,humanam naturama uerbo dei fororem,filiam,uel Iponfam afferuitnuncu parffecudum illud Efaiæ prophetæ: Audi me plebs mea Ifirael,lemen Abraham amici mei,q portamini meo utero. Et alio loco idem pro;# pheta, A modo,inquiens,pattern uocabis me,
Exodi.^.f
poft me ingredilibéré non ceflabis. Et in Exodo dominus ad Mœ len,Dic,inquit,Pharaoni,dimitte filium meum Iffacfut leruiatmihi
P(ai.44. in defer to.Èt per Dauid fermo domini ad Ecclefiani oentium^Audh aic,filia,Só uide,amp;^ inclina aurê tua. Et beatus ApFs Päiultis ad plcbeni Corinthioiv\E)elpondf inquit,uos uni uiro, uirginc caïlam exhibért^ ChriftOkEt ilico apertius declarat admirabile dieftum pcrLùcani cùa^ oeliftam, Adam protoplaftum fatorê corpora noftroiv,filium dei pep ’ feriem genealogiæ conlïrmatu,per hoe proeul dubio, q? dci manibüs’ de limo terra* fórmatus eft.His igit agnitis,tan£is ac tälibus teftib.co“ Gen.î.b probat,^ magnus creatus fit homo.a magno artifice deo, quf tanto ii« more eius ditet ♦ Accenditur animus,menfurä huius amoris agnofcei^ re,q. inter uerbum dei amp;nbsp;animam flagratmt dum agnouerit menfut^ amoris, reciprocam reddat amoris uicifîîtudinê deo ♦ Que amorem,* id eft,quantu diligat aia perfeda dcum.menfuram in martyriKpofiti nius æftimare,in deo aut non poffumus. Omnis em amor, licet no fit nifi unius,qui uerus in deo eft,ufcp ad exitu mortis poterit terminari: quod martyres pro nomine filij dei moriedo, ipfe pro impia plcbe fecific probatum eft» Sed multum intcrcft,multum(^ diftat inter illu, qui pro impijs,8c eu qui pro iufto fufeepit mortem.Et fatis,6lt; ultra effari poteægloriofior illc, qui nullis præcedentibus exemplis quod laude fit dignum fucrit operatus,q ille,qui alterius magifterio cdocé;« tur:Sicut Humana natura (ut diximus) pro uiribus uicc in martyrib, dei filio repenfare dinofeitur. Huius ergo ucri amoris, que magifter Gentiu Paulus charitatem cdocuit, magnitudinc nobis agnolcerc cu^ pientibus,liber Salomonis, qui Cantica canticoB: titulo prxnotatur, inter cæteraluminariadiuinoßiapicum,uelut lampada obuiauit. In quo utiq; nihil de carnali amore, quern gentiles Cupidinem appellat; qui infania potius intelligi poteftq amor:fed totum ipfritale,totu db gnu deo, totumq; animæ falutarc.Et ad qua gloria per fua incarnatie onem,fuamcp nimiacliaritatc fublimaucritpoft tot facinoiç mole hu
-ocr page 19-CANTI CA LIÉ ER I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2
manam naturamjuce clan'us demoftrat nunc opinor* Sicut in mote !’v 4 Sina beato Mofi oftenfum eft in figura^cuius pulc'in'tudinis uel niert furgtabernaculum faceretlficut ei diciia.deo:\^}deut ita facias tabcr naculum,ficut tibi in nlotc oftenfum eft: J ta fapicntiftimo Salomoni, lt;3üicqd ab im'tio mudi üftp in finem, in myiierqs cgft,a(fturus uc en't dei fermo crgaEcclefiam in fißurä ÔC in ænigmatibus dcmonftrarîï» in quocantiCOjOÎa que narrant tefta myfterijs, in uerbi incarnatione i*euelata Sc Compléta docent ♦ Vbi allifa erigitur huma na progenies^ copeditä abfoluit, corrupta ad uirginita.tis integri täte refofinarur, fxpulfa,päradiforedditur, ex captiualibcra^expcregrinâciuis,éxan Gen,^,4 Cilla domina,ex uilifti'ma, regina 8gt;C fpofa Cfeatoris fui,ucrbi dei Chri fti benignitatc effeefta oftenditurtqua: digna fit eins fufeipere ofcula,
una cum eo efFefta ipiritu, in cocleftibus fublimata regnare. Qiiæ f«blimitas,humiliatiôe filq dei celebrata cognofeitur,Sicut magifter Phfhp.j.ä gentiu doect deChrifto dicendo:Humiliauit ft,ut nos exaltaret.Non cnim iniuria députât artifici ,pretiofum anulum lapfum in corporis foueanl,paulifper fepofita ftola,ad quærêdum defccndere,amp;:inuentu rurfum fuædexteræ redderc.Nâ qcqd humile,qcqd uiliftïmû,qcqd Luc.»#.^ dcfpe(ftu,indignum'cp ftulta impiaq?gentilitas opinatur: cuius incre^ duliraris cali2o,oculos cordis excæcauit:hoc Q'oriolum,hoc mirabile, hoeperquam magnificum apud diuinam clementiam,5?bmnesuirtii lt;nbsp;tcscceleftes efte probatur.Nam quæ immefa potentia, quæbonitatis dulccdo,qup mifcrationis fuperlatiua omnium operum flagrantia pa ternæ uirtutis,admirata ab angelis,oniniumcpfanclorum choris,pre cclfisuocibus,perpetuistplaudibuscfferretur,nifiutdominus ancil^ lam ucre pauperculam,üt etcriius mortalem,per aft'umptiortc carnis, loan.i.l» rex dns lefus Chriftus,Ecclefi’am,id eft,dei iermö fibi anima fub coiu»’ gis titulo copulareuGaudet ein omnipotens pater a gloriofic coniun dionis proletquibusdicitur irtEuahgelio: Filioli mefadhuc modicu Uobifcum fum,6ó uado ad patrem:gaudet,inqüam,mirabilis pater in multitudine filiorum Chrifto amp;L Eccléfiæ gCnitorumtqui eoEum locis fedibus'cp fuccedant,qui proprie uoluntatis malicia de ccclefti ftatio^ Luc.»o.e ne ad terras dilapfifunt:qui nunc dolore multo torqucntur,amp;'callidis præpediculisad regnum afcêdentes retincre conantur,amp;permomen ta mox QcnitoS filios Ecclefise feftinantextinnuerc, Eccléfiæautê uo cabulum græco fermone,coi1gregatïonem populi, quæ hebraice dici tur iynagoga,interprctar 1 nemo eft qui nefeiat: Qug pro loco uel teni porc,diuerfis nominibus a' uerbo dei uocata efic probatunAliquan# doHierufalem,nonnunquamSion,plcrunque amica,iæpenumcrodi leda,interdum foror uel fpeciofa dicitur,aut iponia, columba, feu in*
a i} inacii
-ocr page 20-COMxMENTA^ÏORTM a P o N 11 IN
. ' tBaculauuclperfeutajnChriftf perfona.oreprophetarumappcîîjta cognofcitur. HieruGlem fiquidem dicitur, quia poft iracundiamo* mnipotentis dei\paccm de cœlo miftàm à pâtre fufeepi t, co quod ali* fîen.jb. quam (îgnatur habere pacem, Sionuero,quiadeconuanelaehi'yma* rum idololatriæ,ubi in corpore lap fa fuerat in Adam, nunc corde ad montem paradifi reaftendinSC pro mundicia cordis fpcculum fe proc bendo indiuiduæ trinitati,con{picuaS«f excelfà efficitur : In qua deus Omnipocens,quad in fertili monte ,dele(fteturdeambulare,8óbe* arum dodrinæ fuæ fernen fpargerc: propter quod fpccula, uel fernen in ea interpre ta tur* Arnica autem dicitur, quoniam repudiando dia bolum.adamiciriasreuocauitdeum, Dilcfta ucroappcllatur,quo« ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;riam poft incredulitatisamariffima odia, credulitatis muncribusdi*
lefta efticitur dehforor uidclicct nuncupata per aftumptae carnis my fteri um,cum ex eadem materia uidendus naftitur terrig,de qua amp;nbsp;Ec* e'efia gencratur, Speciofa fcilicet prortuntiatur,quod abfterfa per ba Fphrf.;.f. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ab omnibus maculis pcccatorum, poft multam ethiopicam,
tenebrolam'qj confuctudinem criminum,pellc,0d ad genuina pulchri tudinem rcuocata,fpccio(a laudatur. Spenfa uero cnefta eft, corpus 6^ fanguinem fuo corpori coniungendo: per quod facramentum fpo pondit ft prpter cum,nullum alium amatorem in toto corde diligere, • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pretiofumeinsanulumfidci,magnoftudioconftruando, Formofa
Gen.i.d nanep prpdicatur,formam eius imaginis,in qua crcatacft,inanimarc formando, Columba ucro nominatur,omnirapacitate,quam adun* cis manibus,uclutuulturinisunguibus,confucuerat perpetrate,depo fita.confortio fpiritus lanfti fbciata, fimplicitatisôd largitatiscando* re columbarum rcfulget:Etquæcôfueuerat in malis doftoribus,alijs ammabus æternæ uitæ raperc cibos,nunc in bonis doftoribus,de fuo fuauiirimogutture,audicntibus feimpertit,ficutnaturæeftfacereco* lumbarum. Jnmaculataautclaudatur,q?depofitaueterc,antiquacp confuctudinc criminum ,6^ ftola facrofancquot;li baptiftnatis lemel indu* ta,inmaculate uiuendo,ultra ft non maculauit : domini fui Chrifti imitatrix eftec'ta,pro eius nomine moriendo, lima martyrrj Iplendcft , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cit.Nullum enim aliud ferrametum fortius potuitrcpcrirc,per quod
antiquae feoriæ animæ limarcntur, nifi martyrrj limam : per quod in tormentorum fornace poftitanima,quantalibctfbrdium peccatoRt mole fit circundata.in fuo fanguine renouari: per quod perfefta fit co lumba,amp;in Chrifto inmaculata Jftrfefta nanep nuncupatur,omnc in Ioan 4 d jci uin a' patre fuftipiendo in Chrifto, Ha?c ergo Ecclefia (ut retro di Ctum eft ) in qua omnium credentium in Chrifto multitudo confiftit, qup ante fponli aduentu in fuo fanguine ignominioft iacebat,de pro* ieftione
-ocr page 21-CAKTiCAtIßEltli nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;}
iedlionc pro Chrffto collegia a propheta Ezech iele rcferfur : Sf in CU^ Eaedt.tgj» ris magnis nutrita,8d ufque ad annos pubertatis proueda,8C cius do^ drina quafi monilibus cxornata,amp;Scius coniundlione ufque ad regnu coclorum fublimata, prophetairum amp;C apoftolorum uoeibus compro* batunDequibusomnibus(ut didum eft) ita iubetur Ezechieli pro» phecæ,ingratæplebi improperarc,dicendo: Fili hominis, notas fac I* frael abominationes fuas,ö^ dices ei:radix tua,S^ generatio tua de ter«« raChanaan,pater tuus Amorrheus,amp; mater tuaCcthea,in die qua na ta es,in die or tus tui,umbilicus tuus non eft præcifus, non es lotaa^ qua in {àlutc,nec laie falita, nec inuoluta pannis : nec pepercit fuper te oculus meus ut fâceret tibi unum ex his,mi(êrtus tui;fed iacebaB iluda, plenacp ignominia,conculcata in ianguine tuo : Vbera tua intumuo runt, Sc pilus tuus germinauit : Et ecce, tempus tuum tempus aman* tium,Slt;C iacebas nuda confufîonis plena,amp; mil! amidum meum,et ope ruiignominiam tuam;laui teaqua,6lt;mundaui languinem tuum ex te,8d unxi te oleo,amp;Sueftiui te ueftimento multi coloris:fimila mellc nutriui tc,cinxi te byflo, amp;nbsp;calciaui te hyacintho, pofui corona de* coris in capite tuo,amp; circules in auribus tuis: cætera quæ fequun t:
amp; iuraui tibi,8d ingrelTus fum padum tecum,ôô fada es mihi, ait do* minus deus.Et multa funt fimilia in libris diuinis, quæ breuitas præ* fentis operis prolequi minime patit. Sed hoc fufficit d^clara(re,quod • modo fub nomine Ifrael,plebs ludæorum contumax arguitunamp;^eius perfona omnis anima,q per lauacrum regcncrationis nafcitur,amp; per iioluntatem,eius,qui earn prius genuerat per peccatû Amorrhei (qui amarus interpretatur,ideft,diaboli)ôôperconfuetudinem nefariartî (quæCetheapræfenti loco dicitur: quæ mentis exceffus interpréta* tur)fueritoblita,increpari probatur increpatione. Ergo Ifrael omne multitudinem,quæa dei noftri lefuChriftiprimoaduentu ufquead fecundum,repcritur incolerc mundum,intelligitur nominari : quam diabolus amarus,5ó propria excidens mente mala uoluntas, fupradi* do ignominiolb générât ordine:Quam clcmens dominus lefus Chri* ftus, per (ândam apparitionem, licet neftientem, de prædidis Ibrdi* bus colledam,nutriuit,Sô pretiofis ueftibus uel monilibus exornauit,
fibi confortem regni facere eftdignatus per facrofandi baptifma* tisundam:ubi gloriofa copula Chrifti filrj dei amp;nbsp;Ecclefiæcelebratur, Jn quo facro myfterio, ablutionis aqua lauatur, fapientiæ fale fufee* ptou'ndiuiduæ, coæternæ que trinitatis fide pro proftibuli traditio* ne falitur:uariarum uirtutum charifmate, ueftimentis nudata operi* tur:Spiritusfandi pinguedine,charifmatis undione repicturzubt fimila in Chrifti corpore, ôô melle in eius eloqurjs enutritur : ubi cir*
a iq culis
-ocr page 22-COM MEN T A RIO RVM APONII IN cull’s dùn’næ intclligentiæ aures ornant, martyrij gemmâta in capitc corona refulgens,biflo,quçcft puritans jndicium,cingit,i'd'cft,amor lu'rginitatis pudicitiæ,ab omni earn diHoIudone continet, rcuoca* tamcp conftringitxalciantuf byaci'ntbo pedesiqui color préparas he# braicediciuutpræparati fintpedcsad præceptaEuangelrj pacis, fem '* per concurrere,HisuidelicetornamcntisdecorataEcclenaChrifti,a* nimam fèrmodei teftatur fibi in coniugium copulare.Cuiusperfbnà in huius libri principio orare ad patrem omnipotentem uocc iponl^ inducitur dicentis:
Sculetur me ofculisoris funquia meliora iunt ubcrâ tua uino) Ofex.t.d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘IfCui perprophetâOfeæ ipie dns Iefus,ièrmo dei pâtris,prolt;
^^^^mi'fpratrli'rpndn^Dpfpnnfahn te mihi in {èmpitefnÛ, dcipOlV iabo te mihi in iuftitia,deiponfàbo te mihi in iudicio,de(pofabô te mi Hicre î a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mifericordia,deiponiàbo te mihi in fide. Similiter amp;nbsp;pefHierc*
miam prophetam dicitur:Recordatus ium tui,miièrens adoleicentiîC tuæ SC charitatis dciponfationis,qn fecuta es me in defertum, in terra Efa öl d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ièminat.Et p Eiàiam fiiniliter uox EcclcfipaitrPofuit mihi mi
’ trâiîcutiponiæ,amp; induit me ueftimêtis lalutis,ficutfponfum decora* tum corona: 8ó ficut iponiàm ornatâ moniîibus fuis,circundeditme» Et P Zachariam huiuicemodi gloriam trcpidantiEcclcfîænuntiat, ^ia^ch.Ti^ dicendo:Noli Wmere filia Sion,eccC rcx tuus Ucnit tibi mitisScmâfuc f us,fedens fup pullûafinæ,faluator eïrcdemptor ipié cfi.Hi ergo ocs, patriarchal uel prophetæ Juturam incffabilem Chrifti amp;nbsp;Ecclefiscco»* pulam cecinerunt: Apoftolus autem iam celebratam expofuitdicen« Ephcf.;.f. Viri diligiteuxores ueftras ficutChriftus dilexit Ecclefiâ:quiiêmet^ pfum tradidit pro ea.ut ipfe fibi exhibcret inmaculatamEcclefiam.no Cor U à. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;maculam aut rugam. Et itcrum ad Corinthios : Defpondi
enim uos uni uirOjUirginem caftam exhibcreChrifto. Etaliolocoit» exhortât fideles: Vos eftis corpus ChriftfSc carode carne eius. Huic Ephef.^.g uiijjfcettantisactalibus teftibusconfirmatæ,adhibendafuntomnia officia nuptiarum:ubi præfto fintetiam amici fponfi, amicæ uel ado* lefcentulæ,con{bdales lponfi,{oda!es etiam fponfæ:mores qcp cantari* tium,qui dulci modulaminC fponfi potentiam canant,uel iponfsßpnl* chritudinem laudent, qua largitatem fponfieft confècutaquo fdde^ celius humiliaucrit de ilia altitudine deitâtis,ad limu^fundi, ut humi lem deiccflamcp carnis materiâ ad C^loRî culmc leuatlt;â,füe maieftati co iûgeret.Qd uirtutû fchema cgloßj iedib.admirandffipfè Ipûs fâus,^ in alfis prophetis diiperiè de hac côiuntflione locutus eft, nunc in hoc cantico,orefapientiffimiSalomonis,euidentcrcôpoiuiiîèdocef:ubio* mnia fupradidla in ænigmatibus enarrant,amp;S per imaginem terrenâ, cccleEis
-ocr page 23-CANTICA LIBER ï: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4
cocledis uerbi déi ani'mæ coiundi'o dcmonftrat i. Quod canticS ita mtcllfgi? oïbus prgcellere canticis, fîcut dns nofter aflumptus homo, apoftolis,patn'archis,uel prophetis,aut quæcunqj illg funtcoclcfti'um poteftates: Vt ficut rex regij,è^ dns dommantiu-eft Chnftus, ita amp;nbsp;ca t-Tùno.g.^ ticû cnnticoj^ (upcr oïa cantica, quæ a prophetis cantata funt, titulat» Aha efh canti'ca,aut pro unfton'æ ]aude,hoftc proftrato* cantata funt: ficut Mofes dcmerfo Pharaone,catauit in ExodihbroïuFdelctis Scon, Bjföd.j/.a amp;nbsp;Og regtbusu'n Numeronï libro cantaui't:Aut tradcnda poften's fa lutaria præccpta in Deuteronomij libro cantauit:q iubcnte deo^den« terofis teftaméti.egreffurus de corpore,ingrato populo derchqt:quidl eos maneret in nouiflïmo tempore,fi cius mâdata fuiflèntobliti. Can tauit amp;C Delbora canticu in libro Iudicû,deui(ftobofte Silàra* Cantalt;« lud/cum.f.a uit óóAnna uxor Helchane canticu in lib.Regu,preces fundendo pro.* foboleSamuele, CantanitSóDauid canticu itcinlib.Regu,quadie pfaim./y. liberauit eu dns de manu oîm inimicoiv eius,et de manuSaul.Câtauic 8^ Abacuc propheta canticu,qd pro ignorâtibusprænotauit.Canta^^
, uerût et trespueri canticu in fornace,in q mirabilia dei narrant,06 hu Daniel.j.c militatis forma oftcndit,du ft pro peccatis ignibus traditos, qs ignis tangere non audebat,fatcnt,Cantauit SóHicremias propheta canticu Hier.Tren,*/ larnentationis de euerfione Hieruialem nbsp;nbsp;ianftuarfi ■, et totius popiili ï j 4?i'*
Ifracl capfiuitate ♦ In q docuit, qiiato qs proximus fuerÿ deo p fandâ conueriationc,tantocu,fi declinauerit,fæuior pena manebit,Hæc aus canticaa diuerfis Prophctis(ut diximusjpro diuerfispfonisuel caufis ' cantata funuHoc uero ideoCanticu canticoß» appcllat,qaad propria Chrifti régis amp;nbsp;Ecclefif coniundione cantatu efle manifefte^batur, Vbi orat ad patrc iponfi Ecdefia,q eft ftrmo dei,ut iâ non per nutios Iponfi,q funt angel fqa'dei filio ecclcfiefuturærepropitiationisnûtia dcferebantiftd ipftim p incarnationis myfteriuiam aliqh coram oftê dat,iâ ipfius forma ipeciofam præ filijs hoim ampledi mcreaf : eiufqj dulciftima ofcula fufcipere,SL gratiflima ubcra contredare, dicendo: Ofculef me oftulis oris fui:qa meliora funt ubcra tuavino, AbAdam fcilicet uftpad loannê Baptiftam,ftmp EcdcfiaChriftum in eis,q altb oris incelleduserant,qfiuit,et per oes patriarchas et pphetas ad prem omipotente lachrymabili uoce clamauit,eius fibi oicula^ppinare, que etin lordani baptifino uoxpatrisde nube,amp; loanesdigito demoftra uit dicendoiEcce agnus dci,q toll i t peccatu mundi,Et ipfe pr de nube. Hie cft,îqc,fihus meus diledus,in q mihi coplacui, Vnu aut de multis amicis fpofi,præparantê Iponfam,loannê in tellige,cuius pntia,ccdia Chri ofcula fdä fufccpit,ipft) teftâte de Chriftoiq habet fponfam, fpo fus eft. Amicus aut ipôfi gaudio gaudet ad uocc ipSfi. Miraf udelicet Joannes,CÛ uidit evrq^pter aquars^ fdîficationê ad baptifmu ueniêtemj
cum
-ocr page 24-COMMENTARÏORVM APONll IN
j mm ait:Ego a tc dcbco baptizari,86 tu ad meucnisf Gaudio gau dct,audiens uoeem eius dicentis : Sinc modo: Sic enim oportet nos im plere omnem iuftitiam : ubi compléta: funt preces Eccleiîæ, iam olim præmiflæ addcum patremdomini noftrileiuChrifti dicentis :Oi^ culetur me ofculis oris fui. Vbi nimium gaudium amoris completû per adtreélationem uberum demonftratur,cum dicitur: Qùia meliolt;» ra funt ubera tua uino, V inum enim erat uerbum nuntiorum delatû per angelos.qui ad Prophetas,uel in Prophetis loquebantur: ficut ait Zacharias propheta:Et dixi ad angclum.qui loquebatur in me:quod Ecclefîæ cor lætificabat.audiens eius quem dcfidcrabat,nuntiari adlt; uentum, Sed ubi ore manibuàp corpus eius amp;nbsp;iânguinem contrecla=â uit, meliora cognouit ubera Apoftolicæ Euangeliorumcp dotflrinx lacfle manantia,ubi omnisdiuina perfedio,quæ nuncminiftratur, ' quàmuinumueterisTeftamcntiautLegis,quæfccundum Apofto«« lum,neminem ad perfedum perduxit. Quanquam enim perfcdi uiri apoftolici, qui præfunt populo Chriftiano dodorcs , ubera Chrifti intelligantur.per quos Chriftus paruulos nutrit : tarnen no eritinconuenienSjduo ubera Chrifti,Baptiftam8óEuangeliftam. duos Joannes intelligi proprie,qui Ecclelîæ poftoJcula Gcramêtiprg toan.i.d didfpleninîma ubera funt propinatizCum alter,eum Jblum,peccatu mundi tollendem, agnumcp demonftrat Eccleiîæ: Alter,in principio uerbum dcum,apud deum patrem manentem : qui per inmaculatam uitam.ita in amore cius,quafi ubera pedorfadhæferunt : dû alter ad-« hue paruulæ 8d laélenti Eccleiîæ, uerum hominem fub nomine inma* culati agni oftendit : Alter a' creandi effedu,omnium eum rerum fa* bricatorem,in principio uerbum deum demonftrat,per quem creata funt uniuerfa.Nullus igitur ufque in hoc tempus ad Ecclefiam huiui* modi guftus fuauitatis peruenerat,ut in agni manfuetudine, terribi* les rcges.turma luporum dæmonum,effugarentur. Cuius præfentia terrorem incutit omnibus amp;nbsp;terrenis amp;nbsp;ætherrjs poteftatibus: qui te^ gmine ipiritus fanjfti alios ueftit,amp; ipiè de nullo necefte habet: qui de terris leuat am, ad patris confortium ducit per carnis aftumptionem Ecclefiam : cum qua mente ôô materia unum effeefius eft,icdens ad de* ïbidem xtram patris,cum quo erat in principio uerbum deus, Huiusergo la tfie dcxftrinæ, uitam æternam conferente,prædilt;fta ubera diledîæ Ec* défia' Chrifti domini noftri, manantia, de cuius pecîore ladeo uitam Q«» r» æternam,quam Adam perdiderat, per candorem dodrinæin Apos“ ftolis infuiæ, quafiper ubera in credentibusfufcipitEcclefia:amp;^ fuis pofteris, quafi ex lade butyrum effedum, per interpretationem fer^« monis quotidie porrigit. Nam primum in iè côtinent iàcramentum
per
-ocr page 25-CANTI CA in E R I. '
pcriatflis nituram^'d eft.cafti IfquoremtôC cum fuerif.arte fuba(n:us1i Suor,reddit butyrumdta et ladca apoftolica doâ:rina,cum inuenen't *îîaQiftruni,declaratur intra fc côtinérc indiuiduam trinitatem» Qui^ bus alimentis ntfi indcfinenter u(à fuérït àhinia,riôri potent uiuerc in æternum. Quem cibuni Ecclëfia de füpfadtdis übéf ibus in bàptifma ti's fufcipit facramcnto:tibl trina confeiTtoné Patris Si Filij tus fanâ:i,hotitiæ odorem cognofe/t, ëum ci (gpe diduni doc triformerri cohtulerit redempttotiis medullamdiquoreril {cih'cet bap tdrnatis candidiflimum ,fuauëm'cp fuccû corporis Chrifti, pinguiP fimiim butyrum^Gcri charifmatis oleum,per qiiod ipiritusiàndus in funditur.De qua pinguedine, EcdeGa iri aliopropheta deprecatur uimæ fiiæ medullas repleri,dicendp:Sicut adipe et pingùed/ne replea tur anima mea.Cuius odor,fàuciatas a' peccatis animas refufeitat. Cu ius uirtutem pinguedinis, in prædieftis uberibus abfconfam flagrant tcin(p,poft oicula fufcepta^conlaudarc fequehti docet uerlîculo^dicês: Flagrantia unguentis optimis» Erat quidem boni odoris,id efi:,mcrio ti,Unguentum illud in ueteri tcftämentö, mâgiftro deo compoGtum: de quo ungebantur regcs,propheta*,8ô facërdotes : Sed qüantu diftat iiiuus homo a pidurafucis colorum oblita,tantum intereft,quod Ec^« clefia fufeipit renafeendo in ipiritu, cuius figuram Synagoga fuicipie bat in corpore. Cuius tantæ fuerunt uircs, ut uix in ui)^ genre ludæa, paucis,tribuerit principatu.Hoc autem Ecclefiæ unguentum, tanlt;lt; tum in le écrit uirtutis,Hasrantiæ fimul èC medicinæ,ut omnes credê tes faniflimos reddat,reges SC facerdotes conftituarôô eius odor noti^= ti3c,!L iblis ortuufque ad occafum,omnem mundum impleuerit : quæ Math.ab intra {è,qüam aliam flagrantiam poteft intelligi côtinere, nifi Chrifti nomenfde quo ièquiturî Vnguentum effiifum nomen tliümj ) Sicuteni inter multitlidiném cadaueBzpütridörum fecliifi hoes 0101* bo periclitantur, ita habitatoribus huius mundi cueherat per Adam, pluralem deorum numerum inducentë diabolo ore icrpêtis,dicendo: Eritis ficut dr). Introdufto autem unius ücri dei nomine,per incarna-’ Cionis myfterium recôdito in corporeo üafeulo, quo frafto clauorum 80 lanceaï iftibus^odore eius notiti^,omnis fcctor diabolicajdocftring, ïoan.i9.f de toto mundo abfterfus eft. Et ill ud magnum nomê,quod in folo po pulo Ifrael erat notum per charifmatis undtioncm, nunc quafi efFulo pp^j uafeunguenti indomo,totadömusrépleturodoreï Itaamp;a' tempore paflionis dni noftri lefu Chrifti, omnis mundus imius Ueri dei Chrft fti nominis notitia impletus probatur,ùbi per omes nationes gentiu quotidie,quafiodor unguenti,uirtutum recurrit flagratia.dum mor-* Math.n.a tuijinuocato eins nomine,ftirgunt,cæciuident,claudiambulant,muti Marc.i^.d b ïoquntur.
Math,î8.d
commektariorvjm APOÎÏII in Ioquuntur,leprofi mudantur,paraiytici curantur,effirgant demoniac omnis cgritudo cadit^pellitur languor in uirtute huiusnomun’s inuo cati.Ecce quibus odonbus diledio,amof(^ Chrilti adolelcentulas a.o cendit animas:dequibus nunc ait:
Ideo adolefcentulæ dilcxerunt tc*
His ui'rtutibus uidelicctquafi fuaui'fli'mis odon’bus, Adolcfcentulg«/* ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rudes adhuc ad credendum animæj'n ei'us inflamman t amorcm* H^c
uirtus,lanitate concclla Euangeliu adnunciantibus.uclocitatc curfus Pfai.67. adolclcentuh's addiu De qua in alio loco dicit:Dominus dabit uerbu Efaia: b «uangclizantibus uirtute multa, Hic natp dominus deus pater,dedic uerbura ignitum huic mundo,quod in figura carbon is forcipe duoi^ Fyai sy- teftamentorum leuatur de altartamp; labia purgat E(àiæprophctæ,qni per adunationem carnis,folus inter mortuos liber,uiucnscp commix* tus,timurcp flante ipiritu {anó:o,omnes anima',quæ ut carbones mor* tubimpietatum tenebris obfcurato intcllcdlu, non accendebantur, e* ius uicinitateaccenfæ funt.Quibusdicitur iam accenfis:Sicluceatlux XT L. 1
uelira coram hominibus,utuidcanthominesoperaueftra bona,8ô glorificent patrem ueftrum qui in coclis cft.Hoc autem quoddiligut, quod flamma amoris iponfi accenduntUr, proprium donum gratis PtaLiô. uerbi deieft: qui perficit grefîùs ad currendum, qui illuminât oculos Pfai.^o. nbsp;nbsp;uidendum.^uiaperit labia ad loquendum: qui uifitatione fuapras
»5oaii.4d fentis mortis timorem,perfelt;fla charitate intromiHa cordi nofrro,fo* ras expcllit. Etiam quæpræcepit, in noftrapofuitpoteftate,utiuflo iudicioautcuftodientibus regni cœlorum perpetuum gaudiumtri* buat,aut contemnentibus,æternus luiftus proueniat gebennæ.Quod fi abfconfa funt nobis quæ feripta runt,quæramus ab eis, qui eius iam perfecere uoluntatcm^Quod fi uires deficiunt (adipifci^adintelligen dum. quæ feripta funt,fine intermifiione orando petamus : eorum ue* Ptains ftigia fequentes, quibus teftimonia icrutantibus reuelata probantiir. Eph-j.b £)c quibus unusdicebat :Mihiomnium minimo data efi: bæc gratia inter gentes, ut reuelaret in me filium fuum, Sic enim crefeit Ecclefia, fie frudlibus fuis fermo domini mul tiplicatur in toto mundo, dû per* fediorcs infirmos exemplo uitæ, 80 uerbo Euangelij infiruunt :ut a* lios blanda commonitione,alios durius increpâdo, pro al ij s crebrius deo fupplicando,eos caftigatos in carne,{ânos in anima ad le attrahat Ad.p.a lèmpenSicut beato Paulo fecilfe probatur:quem contrafe ftridomu crone uenientem ad Damalci ciuitatem ad Ecclcfiam oppugnandam, nubc cæcitatis ab alto direifla inligatum, in caftra Ecclefiæ traxit : Et qui nomen Chrifti,priusq in totaludæa innotcfccret,uelociter antei* bat excludere,iiûc uindus charitatis uinculisChriftfp afperas uias,fa mis.
-ocr page 27-C ANTICA IIBE R I.' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6
’Wis,fitis,nuditatis,naiifragn,pericuhsmultisuigiliai^j’eiuniorîicp,üè ftigia eius feç^tdie noducp^cui paisz nidet femel Chn'ftufalutc hoïm ^nortuu, nifi iplè pro eoR2gloria qtidie mon'at ♦ Et qm non fufFicit » Cor.ij.d infibilis,praua,8c laétalis natura,magnam èC inujfibilem, quæ tota 5^ ^ibicp eft,uèftigio lèqufubi' non occurf it Cofpotis fui præfentia, ado^
fcentulas animas cociUre ad curfum Epiftolai^ fuäi^ uocibus, poft Chriftum currere hortatur. Cüius üocenl intelligi in fequéntibus liö sbfurdum uidebittir,dicentis:
Trabe me poft te,currémus»
Ingreflb nâcpnoîeChrifti in domo hiiiusmundnquod in fimilitudine iinguenti olei,propter Ipiritusfàndi cooperantis perfbnam intelligi* tur : deledationeodoris notitiæ eins,de antro erroris egrefla Ecclefia, in populo,eiusqj confimilibus anxia currit poft Chriftum ♦ Et qm ad tantum altitudinis culmen,quod poft deum currendo afcenditur, no funt uires propriæ uoluntatis,clamatï Trahe me poft te,curremus» Hoe ergo orat perfccti uiriperfona, qui Eccleiîæ caput eft, qui uicè Chrifti in populo urigitur Chriftiano,qui nouit fcrutado teftimonià dei, diuerfis îaqueis retinere diabolum animas poft deum currentes* nt nifi àdiutof 10 Chrifti fuerit de manu diaboli quotidie attracTtus, a:lt; dolefccntulæanimæcurrereorhnino non potcrunt. Nam quomodo potuerit in ciiiuslibetartis uel fàpientie perfeélum ma^ifterium quis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
difcipulum introducere,cum ipie a' perfedo magiftro non didiceritf Prius trahit uticp magifter diftipulû in fcientiæ thefauros multis mo dis:aliquando gratiofis alloquris,aliquando aftidua c5monitionc,nôi^ nuiiquam uerbcribus,plæruncpgratiitatc morum,fæpeniimérodul:lt; ci deledabilii^expofitione:amp; hoc ordine difcipulum iiclocem àd cur«» fumj'n afchana iàpientiæ intromittit» Vbi cum ingrefîus fuerit, om# nem iniuriam dodoris, quæ amara ad præfens uiià fuerat, obliuioni tradit præfens lætitia: fi'cut præfenti uerficulo uoxEcclefîæ gaudens* poft attradionem 8C curfum,in iapientig cellaria regis introduda, di cendo: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Introduxit me rex in cellaria ftia»
Attrada ergo Ecclefia in cis,quos a' pifcium captura, nbsp;a teîoneis tra
hit ad eüarigelium prædicandum,iam non Iblâ, fed cum fuprafcriptis Math.p.b adolefceiltulis currit,quæ uerbo prgdicationis eot'um,credentesChri fto,prouocatæ funt ad curfum,iiitæ æternæmuhera comprehended da, Etubi bene curfu adoleftcntulas ducit,nunc introdudam fe gad det in ccllaria regis Chrifti:in ilia procul dubio cellaria ,ubi funt the^« fauri iàpientiæ £lt; icientiæ dei. De quibus cellarqs in beato Petro fuP cepit claues,in quibus fummam rerum adepta eft poteftatem,amp;.ligan loan.îo.e di foluendiqj meruit principatû.Vbi audit uerbaarchana in Paulo,q i.Cor.u.a b rj non
-ocr page 28-xt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;COMMENTARIORVM A P O N 11 IN
»•Cor.ïi.a i^Q,^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hominibus loqui.In quæ cellaria intro mlpicicnsoculi’s cor#
dis propheta,dolenter adiniratur,tam grandes,tan reep dulcedmis de 1 ' nbsp;nbsp;~ lïtiarum copias efle in cellarijs uitææternæ, ut uix paucis illucconce*
Pfai.jo. datur ingrelTus, dïcens : Qyàm magna mulucudo dulcedinis tuædc*
Math d ’’’’oerquam abfcondifti tiinentibus te, perfecifti earn Ipcrantibus in te.Per quod docuicillis qui timorem gehennæ habêt,abfconfa cHc: bis uero perfpeäa ÔÔ manifefta,qui perledi funt f}?erando in deum, . Summa ergo perfccflionis, fperarc in dcum eft« In fpc enim confiftic quicquid in fuprafcn'ptis cellarijs congregatum cft. Qi^ii fperat ergo, ipfe credit in dcum: Et qui credit,omnia quæcunquc prcmifit,(îue im . pijs pœnam, Gue refrigeria iuftis, feddituro, huic perfecfla manet re* gni ccclorum dulcedo.Quicunque uidelicet Iperat fc pro fæculi cadu*' ca fapientia contempta,fuis amatoribus interitum pariente, asters nam uiram percipere,illi neceflario perfecfla eft, ut diximus, ilia mag# na iapientiædeidulcedo:Gcutpoft Apoftolorum dilceGTum inmultis philofôphis fadum probatur: qui centempta uanægloriæcaptatri* .î ce fapientia mundi.dodores EccleGarum, facerdotes uel martyres ex# tircrunt. Introduda eftproculdubio in fupradida cellaria Rcgis,rc Luc-iTê. gGiaEcclcGa in eis,qui fpem habueruntprorere uiliflimo,regnum cg Matii.s).b lorum inuaderc: pro fordidiflimo tclonio, inæftimabiles diuitias pa# • radiG poHîdcÂ’: qui pro paruo cefpite terræcontcmpto,confortiaac# quircre angelorum:qui pro gentili uel incredulofratrc dimiflo,deum Mach.io.d, rnaicftatis acquirere patrem : qui pro calice aquæ frigidæ,mercenna#' num le clEici Chrifti credit,his omnino conceditur prædidorum cel# lariorumingreflus* Nam niGomnem curam Icculi.omnccp pondus cupiditatis terrcnæquisdepofueritcontemncndo,ianuam ueræ fa#' Matb.7.b picntiæingrediminimepoterit:eoquodanguftusGt eins ingrelTus, ’ amp;diuitiarum farcina quam maximeoncratoscxcludiuExemplofunc autem philo fophfqui proprer fapientiam terrenam in ultimâ fe pau# pertatem redegerunt. Quamplurimi eorum cûeflentdiuitijscumu# latfufq? ad peram amp;pallium Gngulareomnes diuitias rcdegcrunt,ut magnas delitias panem ôôaquâ duxerint.Nonnulli etiam herbis agrc dibus fuftentati legunf,ne crapula cordi incumbens, a' cogitatiôibus fapientiæ hebetes redderet:Sicut amp;nbsp;uox euangelica damar Apoftolis:
Lnc.ii. f Vidcte,inquit,ne grauêtur corda ueftra ebrietate aut crapula. Et alia Sapien 9 d ^criptura, Adgrauat, inçit,mentê mul ta cogitâtem terrena cogitatio» NiG ergo cuacuatum fuer itomne deGderiû carnis,et abiedû de corde, ' ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oîscp uanar gloriæ laus præfèntis teporis, amp;nbsp;intromiffa fuerint illa,q
Pfal.uS. dixit propheta: In corde mco abfcondi eloquia tua ut nô peceem tibi; , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;111 fæpe dida ccllaria regis introire nô poterit anima,ut uideat quan#
tx di
-ocr page 29-C A M T 1 C A L 1 Ë É R f.'
tæ di'ui'næ clauGr fint in lege diin'na : De quibus dich FXahs pfopbe^« ta:Diuitiæaniniæ,{àpientia eius.Sed has diiu'tias cum acquifieritani^ Efsuxjj-b ma dei larghatc,non in fuauitem,fed in conferentis laudem.omnem Ic ticiam ponere docetur: Sicut in præfcnti uerficulo ait:
Exultabimus et l^tabimur in te,memores iibeB2fUOB2 fuper uinugt;
Uiribus fophiftica argumentatione Confidat, fed ficut agnus lac ad bcra matris requirit, ha ad Apoftolorum fidem, uel uitæ exemplum recurrat:qui ubcra Chrifti régis iufta ratione intelligunuDe quibus nunc uox iponig dicit: Exultabimus 8^ lætabimur in te : amp;nbsp;poftea ait: Memores uberum tuorum fuper uinum^Quafi alijs uerbis dicat,am=» plius memoria efle retinenda tranquilliflimam ilia patientia,amp; humi Deutp.e Iitate plenamApoftoloB* dodrinâSxfconuerfationemtque uindidam docet a' deo iudice cxpedari : qu.àm illudueterisTeftamcnti morda^ cifiimum exemplum doclrinæ, ubi non iblum minime iubetur diligi inimicum,ied etiam odio habendum, SC maledidum rcddi pro males' dido,8ó reliqua,Qui ubcra Chrifti régis, ficut in capitc Cantici diftu Matii.j.h eft,uere intelliguntur,quiinmaculato pedori ut ubcra adhærcndo, quicquidgloriofum, quicquid fplcndidum, quicquid ad animarum pertinet cibum,de pcdore Chrifti in ip Es infufum eft : amp;nbsp;per ipfos in omnium credentium corda quotidie per fanam doftriTiara, §0perfe^ • lt;ftæ uitx exemplum transfundi probatur Jd eft exemplum manfuctu dim’s,patientiæ,humilitatis,c5temptusdiuiciarum',caftitatis,intcgri# tatis,amp; exemplum ueritatis,aftiduæ orationis: quoRt uitæ memorê ft elfe dixit fuper uinum,ueteris ftilicet teftamcnti legem,quoru cor nun quam inclinatum,ad terrcnas actiones,cx quo pedoriChrifti adhæft runt,ultra dctorfit,quod dominusChriftus uelut ubera ad nutriendu animas uerbo falutis Ecclefiæ porrexiife probatur:Qui fempcr in ne^*’ cenitatibus,fiue in lætitia,fiue in abundâtia,fiue in penuria,fiue in ads' i]erfis,fiue in prolperis conftituti, fempcr fenfus cordis eorum redus fuit cum deo,quibus propric idem conucnit quiftquitur ucrfus:
Redi diligunt te. Suftepta itacp confiderans ofcula Chrifti perfeda anima,uberum'q? cius qualitatcm cotredans, iam unum con^ lortium tenens cum uerbo dei,deambulando aulæ regisjper ipacia lesgt; dionum diuinarum, in ccllarris fapientiæ intelligentiæ'que introdm da,uidit ibfquod nemo,nifi qui toto corde diligit deum,ingrediatur in his eellarrjs : quod nullus poffit diligere deum, nifi qui rec'tum habuerit cor, dixit: Redi diligunt te. nbsp;nbsp;nbsp;Docemur ergo per hoc,
quod ill/diligunt fadorem fuum deum,qui in ft diledionem eius con ftruauerint t^uam creauit,aut perditam reparauerint. De quad/^ b iij xit
-ocr page 30-comment ARIORVM APONII IN
Ecdc.7.d nbsp;nbsp;idem Salomon : Omnia fcrutauit cor meum,amp; hoc unum agnouJ»
quod fccitdeus hominem redum,8ó)'pfi fibi exquificrunt adinucnno!» lob i.b nes multas.De qua beatus lob in laudibus coronatur.Dicit em de eo: Et homo redus in conlpedu dei,S^ abftinens fe ab omni malo* In quo Exod.îo.a. cuidendffîme declarat,prius diredionem cordis(de qua dicerevidet, unum delim cokhdo^cfle tenendam:8ôperhanc,abftinendamomniû Gcn.i.c maloi^ poHe confern'dnhac fîquidem diredionej'maginemóófimili^ tudinem dei,qüâ in nobis legitur contuliflCjOpinor confiftere : q pro^* culdubio lècündû ludicium fuum,hominem intelh'gitur fabr icafleiSi Pfai.118. cutdicitciprophetaduftus es dhc,amp; redum ludiCium tuum ^Redus itaq? (ccundu ludicium fuum,rcdu hominem fecit I amp;nbsp;æq ludicio hoc requif It in boie,quod fecit in eo:ut ficut iple nullius poteiitia inclinât, ita amp;nbsp;fadluram fua uel imaginem, nulli alij præter fibi foli,ut inclinée genua cordis,reqritddeócp du cppiHèt per legis lationem incürùatam ’ ’’°' corrigere imaginé fuamgt; p Mofen dixit: Dominû deum adorabis. Si illi foil ièruies,Nam 80 ipfi primihoês, q diu non plurale deoR^ nume rum receperût, fèd unû deum fadorem fuum, nulla in cis incuruadd fuit,iêd recfd fteterunt in conipedu dei,amp;quot;ad eloquium fuum eu omni fiducia,gaudentes' qi præbebant auditû» Vbi uero a'mandatis eiusde Gcn.j.b clinauerunt,incürüi,ntlditatispudorcm tégetes, inter paradifî fyluas • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fugcrunhQiiiftjilç^ ergo liilu deum oîm fadorem,in tota uirtutecre#
dideritadorandum,8dhünCper uerbum nbsp;ipiritum fibi corcternum,
oîa feciiîè quæ funt formata, elfe reiflus in conlpeélu dei probabitur, Phiiip.i.b Et hic uere diligit Chriftû regem,credelido quia dominüs leftis Chrilt; Pfai.24. {lus,in gloria eft dei patris,Cui dicitur per prophètâm: Dirige me in uirtute tua,8d doce me: quia tu es deus iàluator meus : quidicitur brake I E S V S, IllinanqueintelIiguntUrreiflfqüilbJumdilige* re Chriftum laudantur : qui fc uelut intra cor reâüm, ueteris iioui teftamenti, in lege, ab omni hæretica peruerfitate conclüferunt,diri*, gendi.Omnis enim qui bonis operibus fuerit adornatus, ôé habuerit i.Cor.ij.a omnem iuftitiam,ita ut montes transférât, fecundum apoftolum Pau lum,8c re(îfam,ut Apoftoli tradidcrunt,de myfterio diuinitatis amp;nbsp;in* Titum 1 d carnationisnontenueritfideiregulam,labr)sdiligitdeum,fedfadis
Piai.77. mentitur enSicut illi,de quibus dicit propheta: Dilexerûteum inôfc fuo, cor autem eorum non erat redum cum eo. Fit pIærunque,lt;Jt ad Math î; d mifèricordiam promptusfit quis,paratus uifitare infirmos,requirere in carcere claufos,efurientibus cibum,fitientibus tribuere potum,pe* regrinum reciperc in tedo,nudum ucftire.confblari ]ugcntes,pudici* tiam diligere,uirginitatem ut angelicam gloria uenerarfôé omni uer bo cxcolere : fidem aût Chrifti fi non tenuerit in tnnitate, in quacum patrç
-ocr page 31-CANTINA LIÉ ER- I;
pâtre amp;fpirituündlo coçtenius,uerusq^ eft deustamp;f tn qua cum carni'à ïffumptione cum homi'nibus uerus homo eft,uelut toco corpore pub lt;hcr, fed incuruus renfbus, qui non pofftt in fublime extoUere caput,
uidere cjuomodo Pater Films amp;nbsp;Spiritus fandfus tres perfonæ, fubuocabulouerbi,in unius potentiadeitatis confiftit,(Quod beatus Euangelifta Joannes luce clarius demonftrauit dicendo: 1 n principio ioan.».a» «rat uerbum,8ó uerbum erat apud deum,amp; deus erat uerbum,Slt; uerlt;« hum caro fadum eft, amp;nbsp;habitauit in nobis.)Dum in die iudicif quaft incuruis, terrae quehultum cohærentibus : quorum uox quidem au* dietunfèd facies non uidebitur:clainantibus:Dominc domine,nonne
1 in tuo nomine uirtutes multas fecimusfdicet eis: nefcio uos,difeedite a' me operarrj iniquitatis.Non igit ignorât quos ipfe creauit,fed pro* pria uoluntate,quam ad fè diligendum indidit per naturam,depraua turn cor a' fua notitia uocat» Quifquis enim fic confitetur potentia trb nitatis,ut gradus uel tempora ponat,tortuofô confiteri probat corde: nonfèquitur confitendo eum cui dixitprophetarConfitebor tibi dhe in d iredioe cordis,in eo quod didici indicia iuftit ig tuæ.Danda cft er go omibus folertiflîme redJæ fidei reguladîcut eft oîpotens deus in tri nitate,obtinenda:quod bonoi^ omnium,et notitiæ iudicis fundamen turn efïè probat, Vnde oportet omnê, q ßgnaculum fidei nafcêdo fuft lt;epit,ad uoeê dodJoris ea diieenda fàgaciflîmu præb'ereéiuditû:8ôina q maxime populo Chriftiano fèmp incûbit nece{Titas,ita in oîbus ma* datis diuinis fine qrela,et in direvftiôe cordis incedere, ut fermone fuo Luc.i.a et uitg excplo curüos dirigat,re(ftos no finat îcuruari,Quid ta rccftû,ut in orhi negotio deo nulla preponat pfonafQuid ta re£ftû,nifi ut figmê ta mortua,uafâ dolata,fpreta,ôd:uerus adoret creator oîm dcusCQuid tam recftum,nifi ut in iudicâdo nulla ueritati pponat pfbna f Quid ta reclûjuifi quod accufàtor infèrit diabolus:ubi iam excufatiofuocatus Homo præueniat pcenitendoÆt quid tam redlum et tam placitû deo, nifî ut nigredinem peccatoRî fuoi^ ipfè pronunciet humiliando fe iu* Confeffîo ftus, SC pulchritudinê fidei non abfcondat præ trucülento pfecutore,
pro direeftione cordis,Sópro zelo redæ fidei fi necefte fuerit moriê* dozficut fcquenti docet uerficulo,dicendo Ecclefiæuox:
Nigra fum,fèd formofà filiæ Hieruialc, Introducit itacp,ut fié pe diftû eft,fub figura cantilenæ Ecelefia,p fingulas pfonas, uel diuer* faæ gentiû uoce loqut,quç de paradifi mote in ægyptu huius mûdi, in Adâ peccâdo deiccdit,ubi ab opib,duris ab ægyptijs demonu oppfla catcruis,re(ftorib.tenebran2,q fub principe mundi militâtPhara6e,et fiagris eoi^ uerber ibusq? denigrata eft: q repedarc pperâs ad fadorê fuûChrm p gratiâ facrofdî baptifmatis,admirationê exhibuit filiab,
- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;HierFm:quas
-ocr page 32-COMHENTARIORVM APONII IN
Hic deeffe up detur hebrap ca didio.
quas opinamur glon'olas aîas,illius cglcfti's Hierufalem filias jicl (up* - ' nas uirtutes intelligi : qbus Só quod in Acgypto huius mundi cotra«« xerat,Slt; quod per gratia in ilia reparatû eft,utruncp oftêdit dicendo: Nigra furn,led formofa filiæHierufalem.Nigra fciiicet,afcertdens in* terpretatur hebraica lingua,8ó Aegyptus tenebræ. Hane ergo alccn)^ dentem de tenebris peccatorum ufcp äd olcula filrj dei, in tanta gloria exaltatam,uel introduélam fecretorum eellariorum ( ut retro didunt
eft)archanis,niirantur filiæ Hierufalem,fiue angel icæ uirtutes,fiue il* læ magnoßt animæ,quæante incarnationem domini noftri lefuChri (ii cornplacuerunt ei per legis præcepta: ed quod Hierufalem pax in* î.Cor.iî.a terpretatur:quam beatus Paulus ad ccclum raptus magno numero fi liorum conftipatam conlpexit in ccclo, quam confirmauit matrem o# Gaia.4.d. mnium elTe làncfiorum: ÔC banc terrenam Hierufalemjlliüs umbram portarc.Satiusuticp redius'cp^cccleftis Hierufalem filias intelligimus eius gloriam admirâtes^quæ fufeepit pro Chrifti nomine interfeeftos, quam iftius terreng peccatorum maculas improperantes, que lànâo* Luce.i.b rum ianguinem fundit. Illæ igituranimæ, filiæ Hierufalem præfènti Ephe.z.a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nominari inteniguntur,quæ ante quam pax oftenderetur in ter*
risdnter odientes pacem,cum tranquillitate pacis uixerunt: qugadmi rantur Ecclefiarrt in illis tenebris.ôô tam ferociflïmis gêtibus,quæ tan ta nigrcdine^orporis,8ô mentis barbarie fuilfeprobatur\ utforfitan • Epheyf iànguinariasbcftiasaliquandopræccllercnt,perfarilt;ftüni lauacrum Tiiû.j-ia baptifmatis,amp;per martyrium,coniunlt;fi:ionem üerbideimeruiflè,
in amplexu eius inhærêtem:quæ nigram iè confitet, co quod in tene* brofo erroris cubilfpropbano idololatriæ fanguine ebria, multos fî* lios compreffît in mortem æternam» Formolà ucro,quoniam mul* titudinem filiorum,martyrum,uirginum, confelTorum ,fe fulcepiflc de Chrifto,gaudês circum infpicipquem Ô6(fe)in ucri lolèph domini Exod.î.d. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Madianitac Moyfi coniugis prætendebat coïlitiUcftioné,
3 Reg.io.a quæ a'finibus terræ in regina Saba ad regem Salomonern uenit,audi* Math^L^b. nbsp;nbsp;fapientiam Chrifti.* In EunuchoCaildacis regin^ Aethiopurn, étia
Duce. H.d Synagogam præuenit in baptifmatC per apoftolum Philippum » ruu*
UU3 ofterre dco.De qua praïdixerat propheta: Aethiopia,inquit,pfei« ueniet manus eius deo. Filias autém Hicrülâlcm,pfincipes uel lacer Adu a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ludæorum intellige, qui Ecclefiægentium mäculam nigritüdi*
nis peccatorum improperant:qui Apoftolos prohibebât uerbum là* nircuiuTcom nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gcntibus loquK ficut âlfjs uifum eft præfentem locû, nefeio quo«
menrarta in Catv modo,congruc ftare,cum iftæ animæ,quæ filiæ pacis funt, id eft, Hie« ' perZb.oug.hô.z^ î*ufalem, nihil æmulationis habeant in le : lèd magis lætantur Si gau* dent animarum aliarum falutem:8ôpatrem Chriftum,qui eft pax no* ftra.
-ocr page 33-/
CANTI CA LIBER I.
i imitando pro fratf ibus ad dus fideni tienieiitibus,animam pók^ ïïunt.Sed mihi uidetiir per hànc figurant Tetrodidas magnorum in* , tclh’gi animas,admirârtfium l'rt profcdü Etclcfiæ gentium, quæ m ce# tds,Sc in CxaifTimis gentibus, in quibtis etiam humänunl fàrtguinem potabat,ôô humanis carnibus fiiginabacur, amp;,ut dixiniusmihil diÂd rebat Gnguinarqs beftqs,amp; per retrodida opera pîaeita ômnïpoten# ti deo,coniund:ionern Chrifti méretur. Nam fècundum moralem fen füm uult,ut oîs anima,quæ fe nouit nigredine peCcatorum aliquando infedam füifl€,quamüis ad landitaCis Culmert eon(ceiidcrit,non extol latur in fanditatis faftigio.Nam licet magnæ èc perfedæ fint hæ per# fonæ,quæ filiæ Hierufalem appellantur.nifi dodæ fuermt,quomodô ïngra fit èC formofa Ecclefia ignorant. Solus eft enim deus, ex quo,8ó Rom.iiJ per quem nbsp;in quo omnia conftant.qui docet hominem ftientiam, o#
mnia nouit,quibus in præfcientia futuræ emundationis fiiæ gloriam fijpradidam oftendit :
Nigra fum,fed formofa filiæ Hierufalem, Sicut tabernacula Ce# dar, Sdfi'cut pelles Salomonis*
Docctur itaephis comparationibüs rtullam perlbnam cxecrari,quam maxime qui præeft populo Chriftiano,etiam fi minus iplendeat con# Uerfatio eius in fanftisópcribuszfed propter præcelfum ordinem uc# ïierandum:quia non ad eum refpicit horror* led ad fanda fandorum martyria, quæ intrinfècus contingcre ordö facerdotalis cognofcit* Area enim teftamenti,quæ cypum corporis Chrifti gerebat,cui fluen Exod-v.a ta Iordanis,cui muri Hiericho,cui Allophylorum ferocitas cefiTiflè Ie# gitur,uilifrimis pelïibus erat contexta:8c uiliftima funt papyro conte i.Reg.y.a xta tabernacula Cedar : fed magni de ftirpe patriarchæ Abrahæ ori# undumabeftu8ópluuiaeoiiteguntpopülum:Abrahamemmgenuit * ’ Ifmahelem dé Agar,ólt;^ Ifmahel inter C^teros genuic Cedar» O,inquit, Gen.i^.d filiæ Hierufalem, non uilefcat uobis extrirtfecus minus pulcher alpe# dus,qui tabernaculis Cedar,8lt;^ pelïibus Salomonis aftïmilatur.Quia licet uilia fint,magrti tarnen Patriarchæ contegunt prolem,cui bértédi Xit deus in auo : in quo benedidæ funt ómnes nationes terfæ ♦ Et licet rnortüorum animalium exuuiæ fint pelles Sälomoilis * attamen mag# ham,utdidum cft,contegunt ab æftu 8ó plunia arcam,altare,óó oihia ütenfilia taberrtaCüli,fanda landorum «Tabernaculis ergo Gedar, 8ó pelïibus Salomonis fc Comparando Ecclefia, de errore ad ueram fidê, ex mendaerj caligine ad lucem ueritatis iuftitiæ,de truculenta iracun# dia ad pacis tranquillitatem, ex defetifione idölorum ad defenfionem unius dei ft tranfmigrafte oftendit:ó^ pröfedus fuos gradatim ad dei iiotitiam,filiabus Hierufalem exponitPrimó tabernaculis Cedar,Se#
c cundo
-ocr page 34-COMMENTARIORVM APONII 'IN
: - ■ nbsp;nbsp;cundo pellibus Salomonis comparando » Qula longe rhcHora pelles
conteguntSalomonis,quàm tabernaculaCedarJlla enim férocem,ni gramk^ contcgunt gentemiPelles uero Salomonis, ea quæ Chrifti, olt;* mniumqj làndorum eius typum gercbant, In tabcrnaculis uideh'cet Cedar,protegcre docetur Écclefia cos,qui adhuc necdum legis diuing ferinone inftruó:i' funt,autgratia làcrolànAi baptifmatis emundati# quos fidei luæ luce protegendo inluftrat: In pellibus autem, ut dixi* mus,magng contegi perfone monftranturzqucfgratia laboris)ad prt ftinam pulchritudinem repedâuerunt,amp; de fandta conuerfatioe nun quam foras egrediuntur,imitando matris Ecclefiæ uitam (quæ fe pel* libus comparât Salomonis)adinftar pellium mortuarum,crucifigen* , Gai./.d do cum Chriflo carnem fuam redigunt, quatenus poflunt in fe Chri* fti fimilitudinem trahere* In cuiu«perfonaintroducitur Salomon, Ephcïd 9^1 pacificusintelligiturChriftus, quieftEcclefiæpax: cuius [î quis pcll is meruerit efle, iple proculdubio continebit in receffîbus animæ ;diuina myfleriafanda fanâ'orum« Nanque Ecclcfiaaliquandout ta^ bernaculum Cedar,qui tenebrofus moeror interpretatur : quando u* tique de tenebris crrorum fuæ conlolatione dodrinæ, mœrcntes iift* pios fub alas fuas fufcipit pccnitentes : quando ab imminente gladio protegit amp;nbsp;défendit ad le confugientes» Et aliquando ut pelles Salo* monis:tunc neceflariOjCum orthodoxos, amp;nbsp;totius Icientiæ fanditatis intra le continet uiros,quando milêricordeiThpacificum,rede iudic^* tem,fobrium,pudicum,manfuetum, uirginum'ep intra le geftat exer* citum.Qiiando autem,ut diximus, maioribus uitijs occupatis menti* bus immittentc diabolo,in bis quàm maxime, qui plebis dei proban* tur gercre principatum,intra le continet uiros,tabcrnaculis compara turCedar,tenebrolomœrori» Quidum terrenisdefidérijsdetinen* tur,fcmpcr diabolo, cui in hoc mundo permiffa poteftas eft, proximi Gen.tx fiunt» Cui quanto quis uicinior, tanto in ilia forma qua creatus eft ad imagi nem dei,efEicitur m.agis alienus. Qui ita conlèntientem fibi ani* mam,ab ilia gloria, creatoris fimilitudinem décolorât, lolem le iufti* : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ciæ mentiendo,ficut ifte loi uolubilis in plaga ccclfubi uicinior terræ
ambulat,incolas loci nigerrimos reddere comprobatur. De quo my* fterio ut nos doceret Ipiritus làn(ftus,non nature,led uoluntatis nigre dine pcccatorum infedos,{ub Ecclefiæ figura,caulam nigredinis hlia bus Hierulàlem reddente,expofuit,dicendo;
Nolite me confiderare quod fufca fimtquia decolorauit me lot
Oftenditutique non lècum nigredinema conditorcelTeformatam, fed nimia uicinitate diaboli fuine adtradam. Nâ qui fe altifti'mo deo adfim
-ocr page 35-CANTI CA LIBER I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IO
’adfimiïarc, in angclum lucis transfipurare non mcttnt,öuomodo
■ r r 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ n . gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;11 nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. a,Cot,«.c
non etiam Ie lolem lultinæ mentiatur f animæ captiuæ tollendo pul# chritudinem naturalem:Slt;ffuper]nduenclo fuam tetram adultcram'cp lt;Higicm,pcn'turam de ccclo tradi'c» Ergo huius fob's radrjs inurenti# bus,quæ antea fufca, creaturas Só turpitudines pro crca-tore colcndo, j. adorando, roti's uin'bus defendendo,in eis,quorum elata fapiêtia ftul titia reputata efttfèd iamChn'fto credendo,in Apoftohs,qui ucre ua^ lidifTirna membra Ecclefîg funt,amp; lucem recepit,amp; pn'ftinam pulchri tudinem reparaui't per fancftum lauacrurn baptifmatïstquem Synagó ga non rccipi'endo,a' conlbrtio Chriftx exclufaufcphodie,doletEccle# Tlt;tum.i.b fiam gentium introduÂam,ôôcæco furore perfèquiturgt;8ó expugnare conatur. Nam ß quis de filijs Synagogæ Ie commodaucrit ad fenfiim Root.».c Apoftoli Pauli, docentis, quomodo Chrifti confortio ftipradicta gredini's macula abftcrgatur,ftatim in eum odia concitant Sc perfêcu tioneszEc cum fint unius matris filrj.fiue Euæ,fiue Synagoge,quafi exc crabilem alienigenam hoftem expugnant perièquuntur, dolen# tes fcilicet.quod fecretorum fuorum delatorem ex fe habeant impug* nantcm:fïcutinfèquentibusdemonfi:ratur,cumdicitur:
Filq matris meæ pugnauerunt contra metpofuerunt me cufto# dem in uineis,uineam meam non euffodiuû
Reddit ergo rationem, quam ob cauiam a' filijs fuæ m^ris impugne# * tur:Qiioniam inuenta meliore,traditam fibi cuftodiam uineæ fug de# reliquit.Quicunque ergo uerbo fàpientiæ cuiuslibet philolbphiæ fue rit eruditus, qui a populo libenter auditur, uel cui docendi poteftas conceditur,cuftos uineæ intelligitunVineam autem,populum appel lari uel gentem, in multis fcripturædiuinælocisreperies : ut illud in ProphetazVineam ex Aegypto tranftuliftüEt inEfaiäprophetazVi Pfal-??* neadomini Sabaoth.domus Ifrael efi:* Et in Hiercmia genti Hebreæ Efa.5.b improperat deus : Ego, inquit, plantaui tc uineam meam, quomodo Hier.z4 conuerfa es in amaritudinem uitis alicnæf Sed hie cum diftindlione, fuam,8C non domini uineam ie deferuilTe ait: ut oftenderet ab ea quæ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;:
eft domini doeftrina, quam in propbetis fuftepit mundiis, omnem a# liam propriam elTe do(ftrinam,amp; pro dodtrina propria eftici plebem dodtoris. Et hac de caufa,uineam figuraliter plebem appellari,quod ita neceftarium habcat dodlorem, ficut uinea cultorem uel cuftodem habere probatur.Et hæc cuftodienda dicitur tradi illi, qui in ea fapi# entior repertus fuerit:perhocquoddeiudiciofeniorum uel proce# rum docendi accepit poteftatem, 8^ fufteptam docendo cuftodit. De qua uinea lætitiæ Irudtum gaudens fufeipiet* Et fi fandte non uiuens, nec redledocuerit homines,amariflimum,bibetimpietatisfrudlum
c ij fupra
-ocr page 36-COMMENT ARIO R VM APONII IN
fupradidæuineæ fuæ.cum ante tribunal æterni ludicis tantaruma^ nimarum iacrilegio condemnabitur,quantas per fc docuen't. CuiuS quanto longius latiuscp audæ fücrint per docîirïnam uenenofæ pto* Math.^.c pagines,tantoamp;augencurcruciatus,Nam ficutille,quifcceritpriuS
amp; fie docuerit homines bona, magnus uocabitur in regno cœlorumi ita Sc iniqui docrore s gentilium,hprcticorum,uel magicarum artium magidri,uel nuncij deorum,qui acutis fermonibus,Sô dialedicisfyllo gifmôrum conclufionibusucriratem in mendaciumuertunt,ni3gni malorum magiftri.in magna fupplicia uocabuntur. Quorum quifqs dercliôta tali uinea fua, in Chrifti uincam uenerit, SC in ea fàniflwP^ fermombus,Sd uitæ fandiæ exemple culturam impendent, huncpff* fequuntur,contra hune pugnant huius gentis homines:amp; inflamm^^ te diabolo, acucilTimis contra eum uerborum iaculis concitantuf^^ pugnam.Cuiusuox inducitur: Filq matrismeaepugnauerunffofi tra me;pofi.ierunt me cuflcdcm in uineis : uineam meam non ni. Filq matris,id clFiphus gentis,in quafueratdo(îîor:quifilfj9^' dem funt marris iuxta profapiam generis ièu religionis, in qualæ^us docflrinam fufcepit.Fratresautem dicinon pofîunt,eoquod indigni a' fandta rcligionis fratcrnnate,uehicula uel mancipiafept^’'“ bendo diabolo,in quibusdiabolus perfequitur fanlt;flos,ôd diuerlis*^* lacerat pœnis.Et eoscrudeliwsamp; quàm maxime perfèquuntur.tju’
* orum impioconiortiodcreliôo,adChrifticonfugiuntfidem:Sicutfa A(^6 5C7. dumefta liulæis in Stephano,S^ in Paulo, uel in omnibus Ap^ftobs Chrifi-i.Contra quos hli] matris Synagogæ,itri(rto pugnaueruntmv^ Mcmînirhuius d. cronc. Ft ficut de magno uiro lulîino Philolbpho biftoria refert fa* lt;ftum I Qui ex fua uamflima ad ueram philofophiam Chrilb’ dum c^ icnproribMa. nbsp;nbsp;nbsp;iiertitur,8(f conucr fus ciim fancfla religicne contra gentiles,amp; quoß^
filiosmatrisPhilofophosrcdarguit blafphcmantcs,callidc in fecr^^ to uocarus,ab eis magiffris interfeetus efi.Contra quem uticpfil fj tris impiæ religionis.cum antiquam dodlrinam defcruilfet, ufqut^^ fanguinem pugnauerunt.Hoc amp;nbsp;multitude martyruma' fiîijs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i
Math.io.c pjjæ perpeda probatur,fceundum dominididumiTradetjinqt/fîf^J nbsp;nbsp;I
fratrem in mortem,amp;c. Suam aût uincam dicit fè non cuftodifTed’^ cognouit earn dni non e(îc,co q? non fufeeperit Chriftum.Matrfi’^ ro non deneoat.de qua natuselt pente : qin maxima laus eft, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I
dula ftirpc Chriftum negante,prædicatorem Chrifti egrcfTuni.rSam fl ludæus eft,non negat Synagogam matrem, unde Patriareha',undc Prophetæ,unde Apoftoli funtprocreati.De qua matre magnus leirt uita.facerdotalis proies Paulus cxtollit,dû pugnat côtra filios matris, xCor.ti.c dicendo;Hcbr£i funt,8c ego : Ifrahelitæ funt,amp;^ ego ; Semen Abrahæ funt,
-ocr page 37-C ANTIC A LIBER II;
Il
funt,amp; ego. Si nbsp;nbsp;gentilis dodor eft,no negat philofbpHiâ matrcm,g
quam natus.uel adoleuit in fapientia huiusmundûCuius exercitic^no paß’ intélligentiæ adquiri tur in diuinis apicibus, quomodo malido^ dores,2enciles,Iudæi,uel hcretici impugnatores Ecclefiæ,fuis‘'pcricu a Forte,teWc-|. r ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ni nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,.r.. qmturera lacula
lis lauciantur, LrOuenit em armatum cultodem antiquis iapientiæ ar» mis,cu quibus'propriam uineam cuftodibat,ad dni uincâcranfmigra re,quatinUs reConante uicæ inmacnlatæ flagello,8ô fplendence fer mo* nis iacuîo, inîæfain poflîc omni parte.prædidam redlæ fidei uineâ çu* ftodire,Duplicia ein fapiêtig arma cuftodi uinec neceiTaria funt.Huic præcipue,q fuam diruit,Sô ad dni uineam côuer fus tranfîuit : Sandæ fciîicet conuer fationis exempla,amp;Sfanæ dolt;flrinæ (èrrnoneSjfîmulcp a* ftutia ferpentina èC fecularis, ad ßmplicem fanditatis candorcm fpiri taliscolumbærpcr quam,rationem de archanis rebus reddendo quay rentibus,Slt; patienter iniurias fiiftinêdo, malos pofî’i t reuincerc i mpu gnatorcs, Cum ergo fuerit utrifeparmatus doélor plebis dei,diuinoß2 apicu,amp; mundanæ aft utiæ fapientia,uidfpoft pugnâ neceffe eft ut ca dant impugnatores Ecclefiæ: ficut per Apoftolosîæpenûero in aker* catione fidei fadûi probatjfti uticp qui fuam,Si non dei uineani eufto diunt docendo,moxuincunt proculdubio,ut inchoauerint pugnam, quia proprijs uiribua confidunt.llle aüt qui tradita Gbi à philolophis uel autoribus hærcticoB2 uineâ dereliquit, Si ad uerâ Chrifti uineain tràfmigrauit euftodiendam, ipfe dominus Chriftus irftpugnanccs cü • cxpugnac : cui eR honor Si imperium in feeula feculorum,
FINIS LIBRI PRIM II
COMMENTARIORVM D, APONII
IN C A N T 1 C A CANTICORVM
LIBER II.
Ndica mihi quem diligit anima mca, ubi pafeas, ubi cù* bes in meridie : ne uagari incipiam per greges fodalium ■ tuorumi)
1 Poft impugnationerh Si pfælia,poft niultofumlabo turn defudatióncm,prolongaffe à fe queritur Chriftumjit nds docea
mur qüanto defider io,quantis'çp lach ry mis, póft impugilationem ui* tiôrum,poft dæmonu pugnas,debeamus cmendata Si bona uita quclt;s rcre deum,ut nobis adiütörio fuo itér öftendat, quibus aftioibus fuf* fuki.ad confortiû earum animai^ peruenire poflimus,quasipfe domi nus pafcit,quas ipfe accubare facit,cû quibus ipfe præftns eft femper’; qbus opinor nullam iamlupoistdæmonumfubreptionê nocere,quiàs c h] credo
-ocr page 38-COMM ENT ARIORVM APONII IN
credo nulli uitio carnali fubcumbcrc ,nec aliquo cotagio additîlas pee cad ♦*De quibus ipfè dominus in Eüangelio dicit : Oues meæ'’ijbccra loan.iox mekm audiunt,amp;S fequunt me,8c ego paicua bona do illis« Et qùàe fine ’ iftsc'dei oues tarn ncccflan'f,tamfcetæ,tamcBamabil£'S,quas non angc
Iis,iTOn archangclis credit pafcendas,{ed ipfe'dominus paicat eas,bealt; iiis Paulus cuidenter oftendit Qui dum in ouili dominicÖ^pracceptis Ephrf.j.Sï.tf. ftifs fingülasordinaret oues,iüó confifterc locöjhoc eft,quid uxor liiro’ debcat,quid uir mulieri: quid pater filio.quid jfilius patri: quid frater fratri,quid frruusdomino,quid dominus icruo. Vbi uerö'uentum eft ad iûpradidràs pcculiarcs, quas in daro meridiano luminc ipfr accu* bantes cuftodit,nihil fibi iuper illis dicit in præcipiendo ïniundû ne* «.Cor.7.c gotrj.dicendó: De uirginibus autem domini præceptum non habco; confiJium do,qùafi mil^icordiam confccutus.De quibùs in alio loco Gah. ;.d diciitQui autem Chrifti funt, carnem foam cum Chrifto cru ci fixer ûc cura uitrjs concupifcentrjs fois ♦ Habet ergo dominus nofter Chri* frus'animas nimia fibi charitate coniundas, quas in daro intelligent tiæ ucl diledionis foæ meridiano lumine frmper conferuat, quæ per innocentiam SxC manfoetudinem fupradilt;Hc integritatis,ud iblertiui gilantia in ferutandis teftimonrjseius, flagrSites amore diuino fuerut: quas non folum baculo proprio regit, frd 8lt; brachio conftringerc,' portarg prophetarum orc probatur. In quibus Efaias, Ecce, ait,dominuscum fortitudine ucniet.ficut pafror gregem foum paicet, in brachio fuo congregabit agnos,8óin finu foo leuabit Joetas ipCe pof tabit, Quas animas ego conhdenter in illis intelligi dico,qui ucri phi loibphi cceleftcs effedi,relinquentes mundum cum dclitrjs ödfallacijs p'ompis fuis, ÔC heremi habitationem aulis regalibus prxtulerunt, potius digentes cum beftrjs, amp;nbsp;iæuiiîîmis draconibus in defertis, quam cum ncquiflimis hominibus in urbibus habitare:8ó nimium fomptuoia lila impcndiaciborum,quibus oneratus, diuerfos languo* resterminandodiftendituruenter,adunius pulmentarrj crudorum holerum, uel exiguum panis amp;nbsp;aquae ufum redegerunt. Qui a tern* pore matutino.id cft,initio credulitatis fuæ, difciplinae bonitatis, uel feientiæ legis diuinac pafcua, rcpleuerunt conceptaculum cordis fuû ufque ad meridianum, hoceft,uiquead perfedum ætatis tempus; Nuncuero iliumfupraicriptumcibum, qui in tempore iunentutis; ardentiffimo defiderio èC minus mundano, in mentis receflu recondi* tus eft,legendo, in claro intelligaitiæ illius meridianoep lumine reçut bantes,id eft,rcqeicentcs,abomibus immundis cogirati5ibus,pTe(en* te dno Chrifro coferuant, Vbi nullus turbidai?: cogitationu clamor, nullius defiderio diftentant,adultcrii in ea nulla fubreptio,nulla per* ‘ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uaoatio
-ocr page 39-- c A N T I C A L I ß E R- î.- .. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IZ
’ Uagatio oculorum, ci'borum nulla conciipifcentia tranfcendit certum tcrmfnum conftjtutum : fed fola ibi pax iuditiæ» ibi Iblum filentium, cultus iuftinæ,requicfci't,ubi' domino præfènte, nihil aliud prêter di« uinos apices motu labiorum ruminandoj'mbuuntur, In quibus dul* ciffitnis paicuis,in quo fplendore meridiano, in quo umbraculo refrw ‘ gerrj, poft prælia illecebrola uitiorum, poft multimodas dæmonuna pugnas,poft malorum hominu perftcutioncs, defiderât ft deduct Ec* cleliarin his duntaxat,qui ab hac gloria^cul funt,dicêdoî Indica mi hi quern diiigit anima mea^ubi paftas,ubi cubes in mcridic: ne uagari incipiam per greges fodalium tuorum» Doccmur igitur nunc,que^ ’admodum milcs,quam diu in acie conftitutus, ftrido mucrone decer:« tatjiec cubile rccubandi ftcure', nec cum rege miftere colloquia illi co ceditur: Ita anima,quam diu impugnatur ftimulis uariarum tenta* tionum,quàm diu calumniofis litibusincurfttur, quam diu blafphe* mijs plena h^reticorum uel gentiliu concertatione defudat, quam diu incentiuis defiderijs agitatur,q diu corporis mortem pro iuftitia inla tam erpaueftit,quam diu non concupiftit diftolui SóefTe cumChrifto, ad fupradifta paftua,8i’peculiare meridianum cubile,perfpicuum in=» telligenti^ lumen ( ubi uberib, inhiando prgftnte domino fermo eius iiirtucem ftporis oftendit ) peruenire non poteriu Vide itaque ordi nem huius carminis,quod ut nubunt fponfæ.cecinit fp iritus fandus. In quo ftcramento doccmur, no nobis hoc tantum fuftîccre ad uitam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
æternam obtinendam, quod baptifmate a' fordibus præurjs peccato* rum deloti, quod oftulum Chrifti per corporis eius amp;nbsp;fanguinis gu* ftum anima noftra fuftepit,quod in cellaria notitiæ ftripturæ diuing introdufta eft,quod direftioncm fidei,ut Apoftoli tradidertint, reti* net inconcuflam, nifi ftmper ea,quæ opcrata eft bona, poftponat, 86 inhiando ad ea quæ necdum perfeda funt, petendo, quærendo, pub fando,totis uiribus extendatur. Non enim uult alium quenquam fo# cium amoris deus in anima hominis : Sed in tota uirtute eius, in toto corde,S6in totis uifteribus eius,folusobtincre defiderat principatum. Et in tr ino opere eius, cogitatione, uerbo, fado' que, fol us difturrere deledatur:Sicut trinomyfterioftindecalogadiligiiuifit. Dicendo enim:Diligcs dominumdeum tuum in toto corde tuo: cogitationem Mathlf d fibi hominis, uelut palatium intitulauit, Dicendo : Et in tota anima tua, ftrmonis fibi eius fingularemlaudem facrauit * De qua dicitur in ProphetatEgo dominus,laudem meam alteri no dabo:86neç laudê meâ ftulptilibus:quæ fola utiqj ftrmonis obtinet poteftatem. Diccns^ do uero: In tota uirtute,quis ignoret operam hominis nominafle.’quâ pro fua uoluntate fibi uult ftmp tota impêdfificut ipft ait in euâgelio: . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;operani*
-ocr page 40-COMMENT ARIORVM APONII IN
Xoan.tf.d Qperamini opus quod non pcrihDc quo itidem Apofîolus common t.Cor.to^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;agltis,inquit,fîuc mâducetfs.fiue bibatis, fiue aliud qd
faciatis,omnia in nomine domini facitcQpod fi omnia in nomîeeius iuflà funt ficri,nuîlardiquitopéra,qux nô in eius nomine faciat:Imo‘ nbui'lxncdi^r nuptiæ ctiam ai facerdotibus Chrifti benedicuntur: Sc fine ma cula chorus,lege diuina pudicorum coniugum à Solomone laudatur. Qui ergo,ut iuflum eft irt toto corde, in totâ anima, 8^ in tota tiirtute diligit deum, nullum in fe officium membrorum uacas reîinquit pec* cato,nullum iræ,nullum cüpiditatCntillunl mendacio,nunum cheno» doxisc,nullum libidinûPracoccüpâuitenim totuiti habitaculum men tis fuæ latifTimadei dilclt;flionc:8lt;f opérante diabolo mültàsobftaculo* rum fbrmas.propter creatorem totis uiribus caleando trarticendit:8^ nihil tam bonum in hac uita,nihircp iucundiuS ducit, nifi deo foli inde
Pfai.71. finenter coniungi:Sicucdicebatprôpheta:Mihi autem adhîcreredeo bonum eft.ponere in domino deO fpCm meam, Vbi igitur hæc omnia operata a.' perfeda anima fuerint, oC amori Chrifli nulla diledio hu# ius mundi fuerit antcpôfita,tunc magna fiducia.8^ ardentiflîmiim de t.Cor.x.c rider jum naCchur inquirendi ea etiam quæfunt occulta : èc habitant^ in receffu mentis fuæ fpiritu fandlo qui omnia ferutatur fecundu A* poftolum,alrjs proculdubio inuifà 8^ inauditâ ,qiiæ adepta eftperfe* lt;fta anima,reu^lauitîcuius uoxpræfènti introdticirürloco: Indica fnî hi quem diligit anima mea,ubi pafeas, ubi cubes in meridie.ne forte’ euagari incipiam poft greges ibdalium tuorum, Sicutergooues fine paftore,8c fine bono paftore fubfiftere minimepoftuntn'tadocuitprp icnci loco,animam finenotitiaredg fidei,in qua creator nofter,in qua æterna trinitas probatur confiftere,amp; fine adiutorio diuinæ proteéH onis,necuitam æternam adipifcCneca diaboli morfibus liberarûHcc proculdubio paftua fponfâdefidcratadipifci.qug in domini noftril^ fu Chrifti incarnatione oftenfa funt, ubi credentiu animse pafeuntur floribüs,uernantecampodulcilfima euâgelica do(ftrina,ficut prophet Ezech.î4-d t^tum eft per Ezechielem domino ipfbdicente: Egorequiram ôues mcas,SC congregabo eas de cundis montibus,8c non erunt ultra in de pra^dationem bcftiarum,8c ego pafeam eas, 8^ ego accubare eas faciâ, amp;nbsp;feruus meus Dauid pafeet cas iuftitia SiT dodrina. Vbi unaquaec^ anima, pro capacitate lenfus fui, quanta uoluerit paftua miri iâporis» currendo decerpit. Vbi poft ardentis ncquitiæ fblis æftus,fub tegtn^ ne defenfionis crucis.in perfpicuo intelligêtiæ lumine, dei hominisl^p ibcictatc,agnito redempfiôis myfterio,â’diaboli impetuqui fblus me titur,defenditur.Manifefta(ta)eft autem omni terræ,ubi pafeua fan^ dodrinæ Apoftolorum principi reuelata eft Petro, dum interrogan te Chrifto
-ocr page 41-CANTICA liber II. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;15
te Chrifto refpondet: Tu es Chriftus filius dei uiui, qui in hune niun«^ dum uenifti ♦ Ecce quomodo oue^ aliquando ad uoccm ueri paftoris, pafcua uitæ æternse in Petro inueniut: èC ideo Petrus tantis laudibus coronatur,cum ei dicitur : Beatus es Simon Bariona,quia non reuela«« Ult tibi earo fanguisjed ipiritus patris mei,qui in Cf lis eft : quia ita ore eius,reuelante rpiritu fan(fto,gloriofapafcua, requiei fempiterlt;= nïc,uitæ cubilia^eccleße indicata funt,ut iam non ultra per malos amp;nbsp;a# lienos greges uel paftores uagetur,ed quod miram ftntentiam protu Icrit reipondendo, quæ nullius,nifi iblius notitiæ erant indiuidug tri nitatis, Etenim hic euidenter cogternæ pcr{onsemonftrantur,qui ue nit,a quo uenit,Só quid reuelauerit Pctro.Nam fîcut terra folis calore amp;nbsp;pluuia,paftua iumentis,ui(ftum'q; hominibusgerminare ad uitam præientem probaturdta ôôdei filius in aduentuiuo,manifeftando clc mentiflTimam trinicatem, uitam dedifle animabus credentibus copro«# batur : ficut ipft Chriftus ait: Pater quos dedifti mihi,dedi illis uitam æternam.Et quæ fit uita quam dédit,in fequentibus declarauit: Vtco ioan.,7.d gnofcät,inquit,t€ uerum amp;nbsp;uiuum dcum, quem mififti lefum Chri loan.jy.a ftum Jfta pafcua non uidet anima,nifi quæueftigia Petri,credendo et confitendo,fueritproftquuta, Ifta pafcua non uidet Iudæus,ne(^gen tilis,necp omnis hæreticus, qui non iequuntur paftorem, quem prin* cens oaftorum Chriftus,mundo uicariu dereliquit, dicendo : Si amas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chrifti
me,pake ones meas» Omnis nanep anima,quæ no hurmliter petendo, loan.ji.f* quærendo, pulfändo, hæc læpe dida inuenerit pafcua, iunda non fuerit dominico gregfforis caulam redæ fidei cxclufa aberrans, ubk cunep audierit uocem falibrum paftorum paflim difeurrit, ita,ut mo#= do ad unum gregem phiiolophiæ dogmatis auditorem iungatür,nüc ad alium : qui innumerabilium peruerforum dogmatum inuentores magifterio dæmonum extiterunt: qui cum boni creati eflent a’ condk tore, proprio liber tatis arbitrio in malieiam tyrannidis funt couerfi, ÔÔ contra falutem hominum quotidie inflammanturddeo'cp Prophet tis docentibus, falibs ut pellant prophetas,qui cotraria mentirentur, amp;ea quæhominibusmortem perpétuagencrarcntiquærentibusper infitam fibi rationem naturæ philofophis creatorem, innumerabiles fccuti funt inter cos,ôô nenias uerborum inmiftrut: SC pro fummo bo no,id eft,fummo deo,quem quærere conabantur,toteos blafphemias doaierunt,quot greoes philofophi^ repererunt in mundo. Veniente autem uero paftore Chrifto,qui perditum quæreret, ægrotu fanaret, confradum alligaret, f)dem hæreticorum autores ad iugulandas ank mas fe præparauerunt:quorum dodrina diuerfi greges animai^, fub diuerlorum paftorum manu,propria uoluntate redadi funt. Qui du d fint
-ocr page 42-COMHENTÄRIORVM APONII IN
lob.IJ.a
fint angell refugæ, aufu temerario Chriftos fe facerc prîefumpfcrünR qui,Chrifto per Apoftolos animas ad parad iß montem uocäccj'd eft, ad notitiam,quomodo debcat intelligi co^terna potentia trinitacis,ar matis quodammodo hærcticorum uerbis, ucl inani philofopbia genlt;* tilium,in inferni foucam retrahunt per momenta.Qucd periculü me tuens Iponla ne incurrat precatur fibi gregem elelt;ftoR2 ubi pafcatuc lana dodrina,indicari,quc ipfe Chriftus pafcinne femel aberrans pfe (ßa aîadegrege Chrifti,djuerfc de eins diuinitatc,ucl incarnatioismy fterio fentiendo,per greges apoftataßj angeloi^ difcurrat:quos error bcret/cepraui£atisperBafilidem,VaIentinû,F’botinû,Aponinarem, Maccdonium,Eunomium,Montanum,Cataphrygam,Manich^um Arriû.uel p oês hærefiarchas côgregauiriQui bac de caufa fodales ap peUant,qgt; unufqfqj eoRj,dæmonum uicarius ueî collega per fupbiam cfteétus efirS^ q? oês bi,cibos doêtrinæ,apud iênfum fuû ( de q cunda metitâdo promût)deceptis animabus pr^paratos,finguli ad unâ men fam Jegis diuinæ teftimonijs male interpratiSjdcferunt comedendos» Propria em pulmentaria ad unâ mcnfam multi propter commune co uiuium deferentes,ab antiquis fodales font nuncupate Ad quoRcom parationê,maloR2dogmatum inuentores,fodales,ChnftiEccleßaap* pcllauit:qui dulcia uerba lânêtg foripturæ.uenenofig fenßbus fuis infi cicntes.diuerfo lâpore Iptali inter fo uariante,uniusmortis æternæ colt;*
Abac.3»:.hæclia- y fpræparSrunt aîaR. De abus dicit propbeta Efaiasî Ve illtfl ci^ Efaiam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bat amicu luum,mittens tel in elcam eiusiquoRmagiitri dymones.au
angeli boni crcati lunt,8ô fup ßngulas nationes pofiti font agere prin cipatu,in fopbia eleuatfunamquâq^mentê uel animfofellita dodrina criminibusinretirefelbiiât.Quasper uitiacarnisamp;cupiditatempui derint fe fupplantare no poficjpuerfi dogmatis uenenofo poculo pert munt,ne foli in æternis fupplicrjs crucianuTalia crgopafcua que pre parât fodales,perfeêta anima formidans incurrere, Cbrifti ueri paßo ris uocem audireprecat,ne euagando,lftalieoRContagio iauciet:q co Tic }.c tingentes fo infonlîbili inbciut morbo.C^iibus Apfs necin ialutatiois iubet uicinitate coniungi,dicendo:Hæreticum hoêm,poft unam Sôfo CLindâ correptionem deuita:5ê uæ illi qui dixerit:c5munica operibus illius.Hæcigitconfortiancincurratperfeda animadeprecatjUtnos bis,qui Ecclefæ fill] fumus,nc harreticoR confortia incurramus,cxeni pl um pingeret deprecâdi,ut inter oîa quæ præcepit deus, maxima eu ra fit deum fopplicandi,quatinus nobis illaR perfonaR confortia tri'' buat,in qbus Chriftus rcdêptor nofter,rcêlæ fidei cibo doêlrinae foe, in le credentium aîas pafoit: Sê quaR mentibus humilitatis uel mâfue tudinisjicl caftinionie nemorofis meridianis cubilibus deledatur. In alia
-ocr page 43-C ANTIC A Liß ER II. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l4
alia enim pcccata quicunque incurrit,aberrans a' dominico gregc cb ti'us monitis falutanbus ad ouile Chrifti poterit reuocaru Hæreticolt;! rum autem ueftigia anima quæ fucrit con{ècuta,aut uix,nimium uub nerata, auc nunquam omnino ad ueritatis ouile reucrtetur : quoniam tarn diu labentia eorum dialecflica arte compofîtà doétrinæ itinera fe«lt; quitur, quam diu occurrence mortis fine, ab ipiritibus nequiciarum, beftfjscpdeuoretur.Et dum fe opinatur qüis fummas icièntias illius ie quendo dogmatis adtigiire,ab alia expugnaturuiltimodifcipuli locö, in calcaneo reuocatur gt;nbsp;Qui dum fcrui dæmonum, plaufu uerborum geftientem eruditionem,dei erudicioni prgponani: beatitudinem con ferenti, non per uiam dei patris, quæ eft Chriftus, ambulant,fcd per uiam cordis fui,quam diabolus fecitjn huiufmodi mentibüs deambu lando uel iiihabitando, ad fupradidos deueniuntgreges : ubi infelix anima,etfi prima fuerat aliquando in fdentia fanda,nouiftima tarnen deceriorcpeis,quorum fe magifterio fubdidit,efficiatur neceffe eftdta lit fi in illos greges deuenerit,ubi Valentinianus, Marcion, Bafilides, Uel Manichf US primi elfe probant, neccfle eft ut in ueftigi^s coruam* bulans, in grege eorum contra ft bellante in docendo euagetur : amp;nbsp;in eo ubi Photinus fiel Bonofius primi funt, in multitudine falfbrüChri ftianorum, non unum redemptoreni totius mundi confitentium, ua«* getur:quos dicendo alTerunt fieri,non de utero uirginis procedendo: ficut Saluatorem noftrum impio ore blafphemare noiT metuiint, quäquam per diuinicatem, ftd ex docftrina Chriftum nominari debe-^ re: qui tantam multitudinem Chriftianorum fieri per momenta con=lt; firmantquanti reperti fuerint qui fermone doétrinæ, fiel exemplo ui tæ fuæ homines ad uitam immaculatäm potuerint ptouocare. Si ue=* ro in eum pefuenic gfegeni, ubi candor lâcrofaricfti baptifmatis, ubi adoptiö filiorum dei, ubi dona iandi fpifitus auferri poifunt, reddi non polTuntmon folüm in ueftigrjs turmæArrrj amp;nbsp;Montanfeorüm' que fimilium uagatur, fed opinof huiufmodi animam truncato capft tC,in his iblis ueftigrjs remanere, durri a capite Chrifto perdita fide di uift,ultimis gehennæ ignibusdeputatur.Quod malum omnemgenti lern hæreciCum,uel ludæum expelt;ftat,fi minime per ftnfum rationabi lern, quem à deo fufcepit, agnouerit quid debeatrennuere, quid am# pledi'.ficut ftquenti uerficulo fub fponfg imaginc,anima dei uerbo ca monctur, cum dicitur:
Si ignoras te o' pulchra inter mulieres,egredere abi poft uefti# gia gregum,Sc pafte hocdos tuos iuxta tabernacula paftorum, Hoe igitur quàm maxime ad eruditam legis diuinæ feientiæ animam refpicit,utpoft illâretrodiftalætitiæ cellaria oftenfa, agnofcatft, cur d q uel
-ocr page 44-. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;COMMENTÄRIOR VM APONII IN
oel a quo crcata fît, amp;nbsp;quid eam mancat, fi non circumfpc^c per fnolt;gt; menta pulchritudincm fuam,quam a' deifilio fufeepit, ucl reparauitj, feruauerit ♦ In ænigmatibus ergo ut nuptialcm cantiicnam, amp;nbsp;nihil hiftorice in toto hoc Cantico agere fpiritum fandum, retro iam dixilt; mus, Vbi non de terribilibus iudicrj,non de peenis impiorum,aut ah* quid fimile eft,ficutinalqs feripturis narraturifed quafiamatoriaucr bi dei animæ,dulci modulatione canuntur, Et fi quid finiftrum in* repere animæ præuidetur,blanda commonitionc docetur, Et ncceflê eft, ubi figuris agit fpiritus fandus, nos allegoriæ omni modo defer* uir«. Hic ergo mulicRj noîe omnium gêtium,qu3c in hoc mundo funt, mulcitudinem nominauit: inter quas omnes nationes,ut regina orna* ta monilibus,legis uidelicet amp;nbsp;facrificiorum ritibus, quæ tcmplo ue* lut fponfa thalamoutebatur, omnibus pulchrior gens Hebraca eft no minataïquæ in ilia plebc.quæ Chriftum cognofeens, quafi legitimum uirum in propria domo fufeepit, ubi Moyfes famulus fidclislauda* tur,Regina efticitur lponfa:quæ agnouit fe in figura omnia inftru menta ucteris teftamenti portaffe.Sc fe de errore gentilium,ad baptifi Exod.j4.a nium per legem 8lt;C iacerdotum officium ex Aegypto efle dedudamî qu£ dhm fub columna nubis in defenfîonê ab eftu incentiuci^ dæmo Exod.ij.d num,Sein ignis colurfmain fandi fpiritus forma præccffifte agnoft Math.n.d eit: per quem pater reuelatabfcondita facramentazquæ manna in uer Ioan nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;camc fadofhitam hominibus conferente fufeepit: quod multiplex
eft Se minutum,ftatim diluculocolli2endum,mox ut notitia ciusinlu xerit cordibus noftrfs,antequam ardor auaritiæ, antequam odor ua* Mach nbsp;nbsp;nbsp;næ gloriæ,antequam ardor libidinis cxhalet in nobis. Nam ubi hi se*
Deuc.8^ ft US increuerint mentibus noftris, panem ilium cœleftem, in quo di* kln.l’d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dominus hominem uiuere, ad fuam retradum naturam fugant a'
Exod.Ks.d nobis,necintranoftrauifecraeius uirtus manebit: Sicutfbleorto, manna ad liquoris naturam reucrtebatur:quod in area teftamenti incarnationem Chrifti prgluxifle agnofeitur,et quatuor annulis Eua* geliorum, confixis duorum Teftamentorum uedibus, 5e quatuor E* uangeliftisjcuitis fcilicet,collo in hoc toto innere uitæ portatur ♦ Cu» ius folius uifio impetum fluminis mundanæ fâpientiæ, ad fontis ori* EccTi’i’a ginem in lordanis figura reuocauit ♦ De qua idem Salomon dixit: O* mnis fapientiaa dominodeoeft. Quæ in figura lordanis diuifa in duas partespræfigurataeft. Illa enim pars aquae, quæin marc ante facicm Arcæ delapfa eft, illa uidetur Philofbphiæ pars, quæ fuo ob* ftinato impetu,contempta prædicationc Chrifti, præceps impetu in infernumdclabitur: Illa uero fapientum huius munditurba,quæ ad fontis mcatum recurrit, ucl ftetit in tumulo, ipfa proculdubio pu* rcag
-ocr page 45-• C ANTIC A LIBER I lï nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;If
rc ägnitö GIirifto,quafi ad caput fontis recurrens, ad (acerdotij honO* rem, ad martyrij gloriam, uel omnium bonorum cultrix ciFicitur^ inftar Iordan is lublimatur ad cœlum ; Quæ agnofcic,uniuerla quae gefta iunca protoplaftoAdam ufque ad Chriftum, in typo redem* ptionishumanæomnia præceflîffc Jllaautem plebs,quæ ifta omnia agnoicerc contemplit,hoc illi cueniet,quod prefenti loco uox deiChri iii minatunQuæ dum Chriftum in propria uenientem fuicipere ren* ro«n.tJEj nuit, tradita eft iæuiftimis regibus, de proprio folo lugens egreira,a* bijt poft ueftigiauariarum gentium gregum,uiolenter trahentium ^è,ôdpaicitur do(ftrinæfuæcibo,circumcifionem tcnendo, hue legem Math.ij.c Moyfi,filios fuos hœdos a finiftrisfcgregandos,iuxtatabernacula paftorum: Horum proculdubio Regum uel Principum, in quorum regno SC poteftatc tradita eft:quorum tabernacula,ritus diueriârum religionum intelliguntur* Qtii ficut paftores nuncupatur ab eo,quod populos circum(peótione fua, uel legibus monitis'que, fiue alieuius doftrinæ cibo pafcant: ita amp;nbsp;tabernacula eorum, templaamp;luei ido* lorum intelliguntur» Vbi ita credunt ft habere confugium obftcra n* do cineres mortuorum, quemadmodum à tempeftate fub frondium tuguria paftores brutorumanimaliumconfugereadprobantur:qusc tabernacula moris eft appellari.Et ideo iuxta tabcrnacula,amp;nô intra pafterehocdos fuos fupradida gens memoratur* Quia cum uidetur idololatrijs minime deftruire, tarnen fimiles filios paIÄt : quos nefciec • Chriftus ill die iudicq ♦ Et cum ft extollit legem Moyfi, ritum cir* cuncifionis cuftodire, iuxta eft impietatem eorum, qui idola eolunt» Quicunque enim non confttetur Chriftum uerbum patris, uirtutem patris, fapictiampatris,dexteram patris,cu finiftris deputabifunSic igitSxC paftpres,qui propter lucra præftntia,peruerfa dodrina profi* tentur ft animas pafeere qui in fuperbia eleuati, in iudieium diaboli Math.g.b inciderunt: ubi erit fletus et ftridordentium ♦ De quibusdicit deus per Ezechielem'prophetam: Vsepaftoribusqui paftunt femetipfos, qui turpia lucra,amp; uanæ gloriæ laudem ft(ftando,a' principe bono pa ftoreChrifto recedentes,conuerfi funt in uaniloquium,amp; de fundata Mach,7.d domo fidei fuper petram, egrefti, fccerunt fibi tabernacula, quæ non crubeftant finguli fuo nom ine ecclefias appellate: Ec in tot partes fein dunt unum gregem Chrifti,quot in toto mundo ftifmataSuhære* fts numerantur . Et in tot membra unum paftorem diuideremo* liuntur, quantæ diabolicæ docftrinæ, ôô quot hæreticornm audores furrexerunt: cum dominus nofterChriftus dixerit:Vnus grex,u* Math nus paftor : Et dixerit : Super hanc Petram ædifîcabo Ecclefiam meam, Qtii agnos quidê de grege domini noftri Chrifti fuæ uocis do
d üj (ftrina
-ocr page 46-COWMEN TA RIO RVM APONII IN
drina Gducuntfcd hocdos effîciunt.gehcnnæ ignibus mancfpandos» Quod malum perfcda anima, prffenti loco,omni modo cauerc monc tur diccndo : Si ignoras te o' pulchra inter muliercs,egredere èc abi poft ueftigia gregum.Sf pafte hœdos tuos iuxta tabernacula paftoB?,
Poteft Banque Sô ita intelh'gi, quod dicatur ei : Tu pulchra arnica, qux dono ftientiæ decorata es, inter alias animas cafta, iufttc^ ui* uendo pulchrior efFeda es, noli ocio torpeftere in ftrutando teftimo* niaeius,quit^ fuoamori ft)ciauit,qui tealrjsfpeculum fapienti^donis cumulaüit, qui te caput fuæ‘ plebis forfitan aut pofuit aut efte permi* Pfai.its ßf.qQÎ2t beâtos afteruit propheta,qui ftrutantur teftimonia eius, 80 in toto corde eXquirunt eum, Iccirco agendum eft tibi,ut quem confti* tuit,non fruftra conftituifte ft,pccniteat: ficut Saul regem: de quo di* i.Rcg u-c cït:Pœnitet me unxifte Saul in regem. Hoc itaque agendurri eft ifti a* nimæ,quæ, fine magni honoris intelligitur inter alias animas, fiUe in# ter alia charifmata ftientiæ,fiue in ordinc,quatcnus pie quærcndô,fo* lertiftiine ftrutando, non ignoret, dêftrfpturis diuinis amp;nbsp;fidci ftatu, (in qua una potentia diuinitatis in tribus perionis clareftit) omni po* Lue.^.e ft^reddere rationerrf.No ignoret hominctu bonum,a bcnodco creaturrf.per liberam uoluntatem malum fieri,propria culpa, perfua# dente diabölo:Quem ignorarc non debet bonum angelum a dco for# matum,Sc per uoluntatem propriam,malum cftecftumtquerri ignora# * re nondebctuinci nonpofreabhomir.e,niriChr'iftiauxilioinuocato,
Qlh hacde caufa fuis infidqs hominem perftquitur, ne homo amifto eius honore dirctur. Nori igrioret, cur a bono deo,quern nullius per# fonam accipere Apoftohis aftirmat, ad eius irnaginemamp;L fimilitudw Gen.i.d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;homo creatus,tanfa uarietas môrüm,fânta fæuitia in homiriibiiS
uideatur inferta:Cur diuerfarum nationum diuerfus corporis color, cur energumeni amp;nbsp;alieni ftnfus,cur cæci, claudi, ucl muti, uel diuerfis membrorum uulneribus maculati naftantur:amp; nonulli homines pul chriores ab artifice fafti funt deo,uc dicit Propheta : Manus tuacfcce I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;plafmäuerunt me,damihi intellecftum utdifcam maridata
tua. Si ergo hæc non ignorauerit fupradiefta, quæ pulchrior inter cp teras prædicatur,non natura,fed uitio miniftrorum naturæ,eucnire, per liber ta tCm arbitrq, fæuitiaqi Sc crudcl itate, omne quod deo con* trarium eft,efte contraeftum, procul dubio non omne malum ad cTca# torem retorquetur.Nafti autem inutile,non creatoris culpa,qriaturp conftituitordinem germinandi,ftd miniftrorum incontinentia,utdi dum eft,obuenire conuincit.Qui in alrjs ftminibus iaciendis,aur pla# tandispomiferisfurculispotiuscongruum tempus,qin hominibus . feminandis requirunt: quae pars utique multo his maiorcm curani in ope
-ocr page 47-CANTICA LIBER 11:
1’n Opera (èrhinandi requirit:Sccundum ea,quæ dominus ad Mcyfen præcepit indicanda filijs Ifrael, quando,uel quam ob caufam debeat Exolt;3.t9.c R coitu coniugis abftihèrÉÔÔ en'mine condemnat,qujfquis menftrua Lciutzo.«: mulierem contigcrit.Quorum præceptorum cotemptores neceflTceft Ut in fua fbbole erubefcant» Hæc 3Î deo præccpta funt, ut non ignoret plebs Chrifttquam fuo {anguine deeorauic, non in paffîone ignomp niæ,{èd ad lancHam pofteritatem homines difpari iexu,mafculini minini,in qbus imaginem fuam Sd fimilitudincm pofuit,cflc creates, Gen,i.d Nec ignorct fimilcm quidem habere ordinem genera bonis cÔceptus cû pecoribus fecundum carnem:fed in anima porro fublimioré fenlu
.4
ra.ti5e pr3ecellerc,8t earn iam formate corpore in utero,mitti,5lt; no cu{emine,ficut aîalium anime de prauouifeercefl undh Nec ignoret fc imaginem amp;nbsp;fimilitudincm crcatoris non in corporc, fed in anima po(Tidere,Nec ignoret animas,que inter alias fimpliciores funt,amp;’ qui bus credulitas fufficiqore tradita facerdotu : Quia quod potuit oran* do,poftulandbq5adeoadquiri,potcft per ignauiam,infidiantediabo lo deperire:ficut multorum regum Ifrael tradunt exempla Jn quibus legit aliquantes bona initia habuilfe, et peflimum fincm. Si qua ergo huiufmodianima,qua:monetur ne (eignoret.Sxf pulchrior inter aha:* conlaudatunfemelde caula redæ fidei, de grege qui pafeendus tradb loan.itd tur Petro, fuerit egrelTa, incipiet poft ueftigia gregun^peruerfi dogs« niatis,de unius inalterius gregis fepta d'ifcurrere,Et ita fit,ut quicun^ que unamSdueramdodrinamdeferuerit.quotidie multas amp;nbsp;falfas nouarumuocumdoeftrinasinueniet. Et qui forfitan caput erat grc:* gis Chrifti,nunc in alienis aregibus cauda efFicitur : ficut per Efaiam afteruitdominus dicendo: Propheta loquens mcndacium,ipfe eft cau da. Omnis cnim ,qui in populo reclæ fidei eft amp;fi inferiore loco uel ordine fit,re(ftam tarnen fidem tenendo proculdubio caput eft : a qpo capite fi recefferiqquamuis magnus inter hæreticos uideatur.loqucn* do mendacium,cauda efficitur. Et iam non utouis,quæ uoecm dei au diaqfed uelut capra oberrans, ueftigia peruerforum gregum (cquen^' do,efficitur. Quo modo qui ueritatem in mendacium uertit,circa inu Rom.i.c tiles quæftiones ægrotat, amp;nbsp;auditores, quos maiedicendo nequiores tiLjc generat,quafi hcedos iuxta tabernacula paftorum dæmonunî,qui funtau(ftoresHæreticorum,uenenofis aftertionum flofeulis palcit. Quis aut lapientium poterit ignorare,inucrores,do(ftorescp hçrefeos, tabernacula demonia eftef 1 n quoi^mentibus dæmoncs,uelut in taber naculis,reqefcere delcclant. Nanep ficut bonus paftor Chriftus,aîam loan.io.b fuam tradendo in mqrtem,gregem fibi adquifiuit.quemPetro pafeen dumcomendat:Itaamp;^malipaftoresd£mones,perfuâdamnationèani
marum
-ocr page 48-COMM ENTA RIO RVM APONII IN A
tnanim congregant grcges.cum quibus in æterna morte damnantur. Sunt ergo perditorum gregum paftores Ripradidbtabernacula’uero îlli,inquibuspn'mumhærefimloquiturlàtanas:gregesautem audilt; tores uel amatores eorumn'n quibus gregibus non agni generatur,ut retro didum eftjed hoedi: quos anima ad omne decus creata, pafcerc dicitur,fi ignorauerit fc.Certü eft enim per Chn'fti dodrinam,in qua Math.ij.d uerus deus,ueruscp creditur homo,agnos generari ad dextram in die
iudici) conloca.ndos,ad Cinidramreprobatos gehennx ignibusdepu^ tandosdn quorum conlorcium adgregandam minatur dei fermo per fedarh animam in fapientia uel fcientia, fi ignorauerit omnia fepc di* Gen.t. d da,quæ in ea creator contulit per naturam,eam ad fuam imaginem et fimilitudinem fabricando,eam fenfu ratione ditando:per que fciat adpetere bonum 06 refpuere malum, per quem rationabilcm lenfum Creator i fuo præbcat aaditum,contemnat diabolurg, deo fc præbeat uehicuium humilitatem diligêdo, diabolum fugiat nequiflimum aßquot; cenforem execrado fuperbiam. Nam unufquifqi afcenlor,ad fuä poß fcHionem uel patriam quaduehicuium quem alcenderit ducit: Deus uidelicet ad coclorum regnum,Diabolus in infernum.Dc bis efn duo bus afcenloribus cuidenter dedarat Icriptura diuina, Deus fiquidcni Èfa.fió.a ita dicere legitur per Efaiam prophetam:Super quem requie(caiTi,ni#
fi fiiperhumi|^m,8ó manruetum,amp; tremcntem fermones meos f De ^ccFs.io.a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;præcipitur per Salomonern: Si fpiritusj’nquit pote^
ftatcm Habens afcenderit fuper tejoeum tuum ne dimiferis ei:boc dl: fi afcenderit per cogicationem cordi tuo hortando ad crimen^arbitri) tui llabulum,bonæ uoluntatis locum, crime perficiendo ne dimittas, Quantumuisenimcalciumfuoßzftimulis intra ftabulum boni proj« pofiti animi latera in cogitationibus uerberet,nequaquam tarnen per campos feeler um habenis eiusAierberibuscp ada, crudelifiimi exepH fui innocêti importabit irtteritum:Scd laudis frenareparatisuiribus, ’ ■ nbsp;nbsp;nbsp;deum protedorê fufcipien3,jugalis effeda fpiritus fandfquæpolfit,
I uc8a quæmercatur2cgrotantibus(cæteris)animabuscccleflemmedi* Aba.j.b cinam perferre : fimplex fada illis, quos dominus Chrillus bonos per
ciuitates uel caftella milerat ad prgdicandum,De quibusAbacuc: Aß cendes fuper equos tuos,8C quadrigæ tuæ falus. Qpos Apollolos uel Euangelillas intelligi,nullus fapiens dubitabit. Hæcergolæpedida perfeda anima,uoce fponfi terribilibus admonitionibus conturbata, cum dicit ei:Si ignoras te o' pulchra inter mulieres,hec Óó hæc uenient tibi:Porro' melior elfe efFeda ollenditur,in pulchritud jne,in potetia, in uelocitate,Nam cui prius didum eft pro ultima nota: fi te ignoras, pafce hoedos;nuc eius pulchritudo,uirtus, ód uelocitas fic admirabilis ,
-ocr page 49-CANT IC A LIÉE R IT.
eft, üt magni's fimiliter perfonis, in quibus ipiè ftdet 8^ cquitat Chriftus, quantum cam humiliandam minatus éft fi ft no agnouifftt, cur,uel a quo fit crcata,tantum laudibus dignà êft êxaltari,poftquani Ûlutanbus monitis erudita,proficit in méliüs,dkertdo:
Equitatui meo in curribus Pharaônis adfimilaui té arnica mea» V t nos doceremur quantum dei corréptio ualeât,fiuc ill fus querti ftia nice ordinat Chriftus» Habet equos,habet equites,habet amp;nbsp;currus do minus lefus Chriftus quibus uehitur» Magnus ille Helias propheta 4.Rcg.3.b cuedus eft cürfu quafi ad ccelum: Equités aduenerant in auxilium c5 tra Aftyrios Helifto in Samaria : Equos uidit mifTos perambulate nbsp;nbsp;zach.fi.a
mnem terram Zacharias propheta. Quibus amicam fuam,id eft,pét* ftdam animam,dei côparat ftrmo. Equi autem qui prædiôti funt,up dentur mihi uertutes eift angelicæ:in quibus ante incarnationem doi« mini uchebatur fpiritus iàndus multiplicitér:quia ftcundu ipfius iâl liatoris fententiam idem dicentis,deus fpiritus eft,Slt;ipiritus ubi uult ipirat.Quibus equis iociati coniuncfti'q? intelliguntur Apoftoli,fimul nbsp;nbsp;nbsp;’’
amp; illfqui fuccedunt in corum locum tiel ordiném:qui ftdentem fuper ft lpiritumfan(ftum,multiplicem gtatiamimpertientem,portant deû ' in corpore fuoîamp;S difturrunt,nort quo uitia traxérint Si diabôlus.per fuadendo illécebram:ft d quocuncp dudi fueriut éiüs habenis, Confîr:^ mante Apoftolo Paulo:Quotquot fpiritu dei aguntur, id eft, ducun^ Rom.ô.c tur^hi fill] dei funt,glorificahtcs Si portantes dominuiTi in corpore ue t.Cor.tf.S ftro.In quibus afeenforem dominum IelumChriftum,uel fpiritu fan dum,et om nibus gentibus medicinàm portaturum,in eis,cum de eius aduentu caneret,propheta Abacuc(utrétto iam didum^adnûtiauit» Ahac.j.b Afcendes,inquit ,fuper equos tuos,ô^ reliqua.Irt quibus equis uel qua drigis fedens Chriftus redemptor nofter, loquens in Apoftolis, aeü* tiffîmo gladio uerbo fuo,expugnat exércitum dæmonu, qui fuper im pios reges uel philofophos.magicarum'cp artium dodores equitabât. Si de fingulis,ftcundum uirium qualicatem,currus,equos,ucl arma fe cerunt:per quos fuo creatori bellum inferré adtentabânt,deorum fibi nomina ufurpando.Sed redemptori noftro triumphant! per crucem, omnes currus Si equitcs,omniscp caterua principis mûdi cefîilft pro* bantur:qui fibi de populo captiuo(ut diximüs)currus ôôéquites Si ar ma feciftè comprobanf. Et quicquid inuifibilitér ante eius adùentum ' moliti funt,nunc in eius paffîonis triumpho, per ludam Si principes faccrdotum,per feribas, Si Romanam cohortem militum, uffibiliter LucXt excrcuilTe monftrantur.In qua turma aérium poteftatum,proculdu* bio priuceps mundi dudor fuifft monftratur : qui per crudeliftîmos perfccLitorcs fupradidos,itaApoftolica caftra turbauit,ficut carneus Exod.i4.b é Pharao
-ocr page 50-COMMENTARIORVM APQNIt IN
Pharao, populum Ifraelem cum curribusóc equnibus perfecjuendfö/ Ifracl caftra turbafle rcfcrtur ♦ In hoe ergo prælio tam luncftojUidciV tur mihi principes facerdotum,cquorum curruum uices cgifie:qui prhni in tanto fcelerc cucurrcrunt,amp;poltfe omnem crudelium turba pro curribus traxerunt,clamantes:Crucifige,crucifige talem,De quigt; bus currus fabn'caflè probatur aèrius Pharao diabolus:fuper quos (c Math,x^.c dcns.domini corpusin morte egit.In quo curru cariofum fragilem'cp lôan.’iÿ.c temonem ludam aptauitprimû omnium laqueis côfringendum. Hi enim qui muîtitudine criminum nimis uolubiles fuiit in malicia, cur* rus Pharaonis principis mundi efFeóli funtJn quibus princeps mun* di cum fuis miniftris in malis operibusequitabat: fiue hoc de retrodi dis philolbphis intelligas, fiue de crudeliifimis regibus, uel de magi* carum artium inuentoribus, fiue de ill is qui dominumChriftumege runt in Gruccm,fiue de his qui eius martyres diuerfis trucidauerûttor mentis lt;nbsp;Nunc autem redemptore noftro domino Chrifto pugnante, ec uincente principem mundi cum exercitu fuo,liberati de manueius, Apoftolorum collo dodrinf tradfdominum portant.Et in quorum mentibus immundi fpiritus infidere confueuerant,equitantes per fa* cinorum cam pos, nunc dominiequi eftedi per gratiam regeneration nis.fpin’tum fandum uehcre comprobantur:Per quos,mox ubi in in* fidijs inuenerit inimicumcorum qui adhueparuuli funtad peragen* • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dum bellum, ftib currus,ucl fæpe didis cc^uorum proculcat ueftigijs;
Rom.ifi.c Sub eoß2fcilicet,pro qbus oratbeatus Paulus apFs dicenszDeusdomi nus nofter conteretfatanam fubpedibusueßrisuelociter. De quoru ceruicibus deiedo iniquo feflbre,iubentur domino ie præbere uehicii ’•Cor «, d ium,cum ait:Glorificate amp;nbsp;portatc dominum in corpore ueftro ♦ Per quod facramentu redemptionis noftræ cccpit acrius Pharao fuis cur* ribus conteri in eundis adinuentionibus ÖC calliditatibus fuis,dumiä pientia mundi à fuis quibufdam philofophis uincitur : qui uelocitatc ïàpientip curfum mutauerunt potius quam amiferunt.Mutatis enim dodoribu3(ap6fis)uelocifliimis dæmoniacis equis, uclociores necefle cftefFiciantur :Slt;mutato magno feifore praedido, magni effician* tur equi, De ill is ergo potêtibus in malicia,qui per dodrinam ipfius credentes liberati funt a malo feirore,portant fpiritum fandum.Et in quibus iblebat federe Pharao (qui difperdens uel diflipans eos inter* pretaturzqui uticpprinccps in teil igi t mundi)nunc uehitur in eis prin ceps cceleftis militiac Chriftus. Et quos confueuerant autores uitioR:, miniftri antichriftftrahere per faxofa conuallia criminum,nunc a'po tentibus 80 manfuctis equisÂpoftolis,uitæ cxemplo,ôdfana dodrina trahuntur per iuilitig camposjn quibus rot^ funt uoluntas ratio* nabilit
-ocr page 51-C ANTIC A LIBER ïi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|g
nab 11 is fenfus,tcniones agens officiurh t per quem aut Pharaonis, aut Chn’fti unufquifcp cfRcitur cürrus»Et quam fint fplendidli,ueræ con# fcientiæ auro obted^quâm refulgences in omni iaricfia conuerfeh'one hi,qui ex Pharaonis Chrifti efFedi fiint curru8,eiiidelitcr agholcitur, ubi eos domini equi trahere adferatur.Qin'busetiam pto fublimi lau de animam fuam adfimilat Chriftus dicendoÆqüitatui meó, Sc feliq, Quam plebem oftendit per omnia fimilià bdla pcrp^ffuram in Apo# ftolis,uel in cis,qui currus cfFedi funt dei Ec fimikm ca gloriam poft triumphos manere, in ic domino Chfifto uel ^iritu iando multiple cis gratia: largitore: cui eft gloria iti fecula ftculorum,
FINIS LlBRI SÈCVÜDIi
COMMENTArIORVM D. ÂPÔNIÎ
IN C A N TI C A C ANT 1 C O R VM LIBER TERTIVS.
Vam pulchra: funt genæ tuæ,ficut turturis. Poft ofcula fanda fufcepta, poft omncm Ixtitlsm Te# tro dinumeratam, poft pügnam prædié^jprum filiorum g matris,poftagnitioncm fui, cur ,aùtqüalis,uela' quo ' creata fit, poft uirtutem cquitacui dortiinico cOmparatâ, hune initia pulchritudinis præ cætéfis membris à génis Ecclefiæ no#
fei docemur: ÔC hæc pro rtiagna laüde turtüri corii|)aratur:ut per æni gmatahabitationê eiüs a perturbationé ièculi iftiüs tumultuo{â,pfo# longandam ofténderet. Hg c enini pulchf itüdo genarum(quæ caftità tis rubore,amp;^ uerecundiæ cândorc decofâtuf )facici Ecclefîæ,dùô con# traria quàm niaxinie probatur habére, hoc eft, fréqliérttiatrt populo# rum,8(: cupiditatem præicntium rerum, àdpetêdô plus quart! nccefTç ëft.Quod fi ad magifterium formica: ad ultimam nota docéndus mit# titur piger, qui pcccatoris futuram üitam non cogitantis fignificat fi# gurarri,nihil mirum, fi eorumi perfona, qui faciem Ecclefiæ exornarit, ' turturi corrtpaf ctur i qiiæ fol a præ cæterïs àuibus remota a’ frequen# tia hominum diligit incolere loca: ibi cohftfüit nidS,educatcp pul* lôs.ubi hoftis cius aut nunqüam,auc uix habd acceftüm ♦ Quo ûtique fügiendo malorum conibrtia, rcfpuèndo quicquid pretiofum in prç# iènti cernitur uita, fahdaaninia,quæarnica aquot;^uefbodeiappellatur, CO modo cognoicïtur facere cœleftem pfolem dôdririæ fuæ iermonc genitam:ôô uitæ excmplo nutritam tranfmittit ad cœlum, Nam tüf e ij tur.
-ocr page 52-COMMENTARIORVM APONH IW
tur,de lt;^iia ferrno præcefli't » tantæ caftitatis ab «'s, qm natùràs aùfùm dffcripferunt, elTe narratur, ut præter unum coniugcm nefciat, De quibus fi alterdefedusfucrit,alten lamnunquamah'a focictur:fed in omni uita proprium coniugem amifliim defiderando requirit* Cui ergo percaftitatisS^ uerecundiæ decorem Ecclefia in gcnarum pulchntudine congrue comparatur. Hæcquidem iècundum ordi* nem hiftoriæ dida funt : ied opinor præceliîorcm ienium in hac com# paratione latere, Nam mihi uidetur illius turturis pulchritudini gc# nas Ecclefiæ comparari, de qua in odogefimo tertio PfalmoProphe# ta dicit : Etenim palTer inuehit fibi domum, SC turtur nidüm fibi,ubi ponat pullos fuos ♦ Vbi figuram ipiritus iandi in paffere,amp; inmacu# latæcarnisadfumptæ,înfurturenôminatam,riemo fàpicns ignora« bit. T une uidelicet Ecclefia in genis,qu3c oîbus in propatulo funt, èC bonis amp;nbsp;malis,ab utrifep pulchra laudatur, quando adfumpti homi« nisChrifti percaftitatismaxima bona quantulumcunque in fimili« tudinetraxerit. Tune pulcherrimumtotumEcclefiæ Corpus eerni« tur,cum uerecundusgenarum afpcdus.per pudicitiæ gloriamab im pi)s admiratur. T une cnim imagine uirtutis ab hoftibus fuis caft itas prædicatur, cum earn impugnantes uincerc non potuerint^ Nam 0« eut membra, quæ funt in capite, fi pulehra fuerint, cæterorum mem« brorum, quæ ueftibus conteguntur,fœditatem exeufant: ItaÔC illi. qui per faccrd^talem honorem, membra capitis Ecclefiæ effe nofcun^ tur, plebis negligentiæ fœditatem, fua caftitate décorant ♦ Et c con« t rario,nihil tam dcforme.tam abiedum in Ecclefiæ corpore, nifi cunt in fuprad idis membris turpiffima uita uel fama cernitur.Et quia fan daEcclefia in fuis dodoribus, caftitate 80 uarietate uirtutum, turtu^ ris,id eft.Chr ifti, imaginem imita tur, neceffario ab ipfô, laudatur di* cendo:Quàm pulchræ funt genæ tuæ ficut turturis: Sequiturc^
, nbsp;nbsp;nbsp;Collum tuiun ficut monilia.Catenulas aureas faciemus tibi,
uermiculatasargentq. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘
In collo mihi uidentur laudari, qui uerboædifîeationis paruulos ifl* ftruunt ad falutem, qui fpiritalem cibum fermonis,ad cætcra corpo« ris Chrifti membra, quibus credulitas fola fuftragatur ,.quæcunqult; obfc,urainterpretando,tranfmittunt.Qui per dodrinam auream,amp; per exemplum UJtæ gemmciim, in Ecclefie collo oftenduntur.Moni« lia nanepgemmarum ornatus dinofcitur.Sed Ut pulchrior fiat earum afpedus, auri materiam necçflàriam habent ; per quam eonnexæ, in fuo teneantur loCp .Hoc amp;nbsp;ipfum naturæ noftræ ingenium, quod in fîmilitudinc gemm^ de lapideo corde exciditur,necelfarium habet fui gentiffimum fandi fpiritus adiumentum:per quem noui 8c ueteris te ftamenti
-ocr page 53-CA NTIC A LIBER III;
I?
ftamcnti uerba Icgts di'uinæ, quæ prænunti'auerünt nel ofténderunt ûluatorcm mundi ucni(re,cocatenata, quaß una uericatis catcnula (èf mo effedlus,gemmeis animarum tranlieétus mentibus,pcrconcorgt;^ diam fidei.per unani'mitatis fenfum,Ecckfiæ coilum decor anDe qui* bus uerbis uel fenfibus nuc fpin'tus fandus ait, immo trinftas jpfa in* ièparabih's,ad prædtdam animam.ïd €ft,inter ipfa prophetica ab fpi ritu fando manantia aurea ucrba,quibus dreundatp aniinæ.pulchrû zpræftantafpedum, argenteusfenfusintenigentiæ rationalis cmicec interfèrtusCqui fermo prophetiæconcep£ioni,qui natiuitatfqtii paß’ fonfqui refurrediom'.qui afcenfioni in cœlurn,qui regrefli'oni ad iu* ,dicandum terram faluatori conueniat (ut didum eft)interfertus) arlt;* genti uermiculationc corufcehTribusquidem iftis,gemmanim,auri amp;nbsp;argen ci,materr)s,nefeiofiqua in fuo collo utat nobilis fcculi morta* lis fponfaCln quo utique ornamento, decorari uidetur monili, fi in^’ terferatur uiliorargenti materia..)Sed his,quiadanintiæornatum tra bunturjiecefTariumeft tribus materiis fponfam uerbo dei ornari: per cogitationein fcilicet.limpidiflïmatn gemmam, fèrmonem ue* -ritâtis 2iuro riitilantem, amp;nbsp;opera iuftitiæ argenti candoremieantiagt; .Dequibus ipfe dominus inEuangelioauditoribusdicit: Sic luceat lux ueftra coram hominibus,ut uidentes opera ueftra bona,glorificêt 'patrem ueftrum qui incœlis eft*
Cum eftetrexinaccubitufuo^nardusmea dedit^do* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
rem fuum.
Aliquantulum fcilicec per loannemBaptiftampræparatorem fpon fæ.dodrinam pulehritudiniseftadeptaEedefia:amp;Cinlamentatione .infantum, uclut angufta ftola induta, recumbentem in domo Symo# nis leproß, per lachrymas pœnitentiæ mcretricis, Chriftum inuenic, Marc.14. a ôi^mentis fuæ nardum gaudet dedifïè odorem:Quæ fufô iiafculo nar* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
di fuper dominum,oftendit eum ÔC indultorem criminum adueniflè, gloriofàm eius fepulturam oftendit futuram. Quæ cum à diabolo, qui odit pœnitentcs,ore ludæ traditoris fuiffet uituperata,uoce Chri ftimagislaudibusmeruitexaltari. Cuiusmemoriamad exemplum pœnitentium, uelut quoddâgloriofum fertile fernen, in toto mundo pdixit fpargendâ.Quæ eius fepulturam fignificâdo,oftcndit fèdecim Prophetarum,in lege ueteris Teftamenti loquentium.medicoanima* rumaduentantejCompletaefrepræeonia.Et Vêtus Teftamentum in lèdecim pphetis.ôô Nouu p quatuor Euâgclia, odo beatitudines^fe rêtiaj'n le côplexa eft,Chrifti fèpulturâ p fuâ penitentiâ portedendo, eo qj fpeeiebus arte pigmstaria mixtisoleo, côficit nardus .i. uiginti odo amp;nbsp;fèdecim prophetis,qtuor Euagelioi^libris,et odo btîtudinib.
é iij rccogno
lt;
-ocr page 54-co HM ENTA RI o RVM A PON II IN recogno(cas,quem Eedcfia per prctiofam nardum impletum dcdkoii dorem«QuæniïîChrifturn regem incubantem m infirmitate carnis reperiflet, nee mentis fuædcdiflet odorem nee angelis codorum læ* tinam cxhibuinèt:quibusgaUdiiim eftpcvfiitentia peecatoris:necdni regis digna fuiHet iioce laudari : quæ non fine myfterio concurrat ad furrragia régis in htimih'tatis accubitu recubantis, antequafn exalta» tus fedcat iudex:8^ quiequid fuper earn diabolus oncrauerat criminü, paulatim ignis pœnitendo purgauit,ac fontibus lachtymarum extin^ xu.Et hoe tune recit,quandö cum, ut eft uerbum patris, ueftitütn ho* minem, cum alrjs hominibus eicam iumentem inuenit. Intellexit et nim excelfum,quod cum patre unum eit, de illa altitudinc dcitatis de^ fcendifie Ç èc humiliando ie,recubuifle fupef abiedam carnis natura) in domum, boe eft, in terram ifiam, quæ tedo tegitiir cœlo,qüæ per peccatüm primi hominis fada eft domus leprofi,Nulla enirn tani iœ* dififima lepra, qüam nota pcccati, quæ fecit prorjei a facie dei. Quant domum fuo ingreftu mundauit, fua refedione fandificauit : amp;nbsp;fufei»
piendo meretrieem pccnitentcm,öifindulgendö crimina,ipfum lep fum dominum domus fe deJeuit emurtdafle.Eece quibùs benefierjs,
ro
qua benignitate régis, mens humanæ natûrâ?, ^œniteiitiæ ùeï bono^ rum opCrum tantæ fuauitatis dédit ódorem : qui tötain domùtri præ* didam impleret,Ôlt;f totum læÉificaretCurhbabitaforibustuguriùm, • TriafuntfcibTet,quæiniftôodorelaudàntur,ungendo,rigandola* chrymis,amp; ofculartdodomini pedes. In quibus prima laus eft Eccle* Marc.io.c fiæ bonitatis unum Confitendo deum: quiteftimonio Chriftiibluseft bonus, qui erat in ore prophetarum, Securida laùseft diiciph'næ,tilt; Ffa'jib nicum fiiium credendodei:fuperquo,feftimonjoEiaiæProphetæ,d/» Nun),i7.ç fc/plîna pacis noftræ florens,germinans frudum, in uirgaÂàron ad nos transfuiâ eft,in figura Aaron adièrentis:(alia)Difciplinapacisno ftræ fuper eum,ôd uülnerceius lânati ftimus.Quæ difciplina,patemo ' alEedu inuifando ad lætitiam regniccclorum, terrendoæternistor* mentis gehennæ,per quatuor Euangelia gerrainauit, Tertia ùerô o* .. , nbsp;nbsp;doriseAlaus fcientiæ,amp; cognitio fpiritus iàndi,quiodote üitæ,odo
Math.^a , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• n rr
beafitüdincs emanauinqui in terra reda,id elt,ùiuentium,dodor elle PüJ.«4i. probatur, Clamante Dauid ad domintim pattern iSpiritus tuüs bo«» nusdeducetmein terra redà. Qùæ tria omnium bonofum fûnda^ menta efle probantur: Quæ in le Baptiimum,Pocnitentiam, Màr» tyrium continere docentur ♦Qüæ tria glotiofâ, de füpra dida Trini* tatis confeflione, Ecclefia gaudCt in le qtidie fundi. Cuius uox eft per Prophetâ in centefimo decimoodauo piâl ♦ ut in fè ifta tria conférant qüotidie dicendo:Bonitatê ÔC dilciplinam ÔC Icientiâ doce me, qa ma*
datia
-ocr page 55-C ANTIC A LIBER ÏII: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;20
tüîs crcdidi domine, Quam fî diabolus uidic inniimerabilibua charifmatu monilibus ornatam ditari, omnium dulciu blandimen tis præfentis uitæ contemptis,ad unam illam æternæ lætitiæ dulcedi nem feftinantem,innumerabiles amaritudinum immiflîones,tam per
per faceUitcsfuos,per momenta immittit» Sed^adeusnofterre* ' dêptor m medio eius,8^ ièmp non cômouebitur de ueftigio ueritatis, necp percurbatur propter fuper fc inruêtium impetus impiorum, ^a CoRjJï omniàamp;Sin omnibus Chriftus»NametfiamaraproChrifti inférant amore, indulceicunt tn fpc futuræ lætitiæ iêmpiternæ«{deo fequit,
Falciculus myrrhæ dileélus meus mihi : inter ubera mea corn morabitur
Myrrha fiquidem amara in terpretatur: qug in fè iâlùtarem fignificât difciplinàm, quam in Chrifto iuicepit Eeclefia : quæ pro eius nomine in diuerfîs membris.diuerlàs tormentorum amaritudines tolerando, fafcieulus myrrhæ efFicitur ei Chriftus. Arbor igitur myrrhg, de qua multis infirmiratibus corporis profuturus gignitur fuccus, fimilis là licis fubtiliffîmis contortis'cp uirgultis i in modum fafciculoRz ramuF culos, ab eis qui arborum naturas defcriplèrunt, proferre adlêritur, Hæc igitur prædicla anima,ubi per auditum æternæ uitæ dulcedinê guftus accepit,in fpôfi aduentum multimodas amariflimas paffio* nés,pro eius nomine inlatas,non (èntitrhoc eft,carcef es^xilia,profcri* ptiones,rerum prg lèntium nuditatem,famem,fitim,uincula,egdes in»« iuftas,ignitas laminas,imbres lapidum,improperia,pericula, naufra«» gia,præcipitationem profundi, flagellorum plunibi uirgarumt^ pce narum aculeos, amp;nbsp;alia multa, quæ dinumerare perlongum eft,fufcelt;’ pta cum mâ^na lætitia,dicit; Falciculus myrrhæ dileôtus meus^Mub tas ütique inhrmitates, diuerfa uulnera, innumerabiles animæ mor# bos medendo,per multimoda medicamenta,correptiones,amp;fcrramêj» torum exempla,necnon difciplinæ penicillo, faiciculus myrrhæ effïci tur Chriftus Ecclefiæ, Cuius uox eft in centefimo fècundo pfalmoîBe* nedic anima mea domino,omnia quæ intra me funt,nomini làndlo eius, Benedic anima mea domino, ôô noli obliuifci omnes rétribution nés eius:amp; reliqua,ufque deftor. Cum ergo ad multas infirmitates a’ diabolo inflidas, fanandas, multas a' deo correptiones patienter per«« tulerit anima,uel diuerfas (ut fupra didum eft) pro eius nomine inla# tas,gaudens fuftinucrit pairiones,fafciculus myrrhæ eius effïci t Chri ftus,ad oês uitiorum morbos de eius pedore expellendos, Tune iam mundum,8ô cum orationibus paratum hofpitium diuinum,ut iplà ia tam magna fiducia Chriftû inuitet in cordis fui recelTum, dicêtem in loan iA-b- c Euâgelio.’Qy i audit fermées meos,Slt;facit eos,ego amp;nbsp;pater ueniemus,
adeum
-ocr page 56-COM AIENT ARIORVM APONII IN
ad eum;8^ manHoncm faciemtis apud cum. Ecce quibus modi's inter ubcraamicæ,hoceft,animæfibïplacKæ,commorari probatur. Ec* ce quo ordine,Cbnïlum inter fua ubera Eeclefîa commorari læta^ tur.Inter illos proculdubio egregios uiros,qui pro £tate,uel pro polgt; H?br.J.d fibilitate ingenqjade dodrin^ fug fpiriralupaniulos nutriûtCde quw Math.is.c bus ipie dominus dicit: Si duo uel tres côuenerint fuper terramgt;quio* quid petierint in nomine meo, fiet eis : 8^, ubi congregati fuerint duo uel tres in meo nomine,ego in medio corum ium)I d eft,ea imperando quæ per gradus prouocent ad cultum diuini operisA'non in dcipera tionem adducant:ficut feciflealioConcilio Apoftolos adtis'Apofto* lorum commemorat,icribentes in Antiochia dilcipulis adhuc paruu* lis in Chrifto. Non uobis,inqujunt,amplius pondus imponimus,nifi ut abftineatis uos abimmolatis idolis, a' fornicatione a' fuffocato fànguinerôô hæc cuftodientes.bene agetis,Valete. De quibus ubcri* ’■ busunus,auditoribus luis dicit:Lacuobis potum dcdi,non efcam:5C reliqua. Inter alia etia media uberum Chrifti commorari lætatur. Ephc.ï.d Quod fi Ecclefiæ caput elFedus eft Chriftus,quid mirum fi amp;nbsp;commo rator menti efFiciatur,ubi uicina funt uberafNam fi Ecclefia unu cor^
pus cum Chrifto effeda eft, cuius in capite dicimus ubera Apoftolos , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;debere intelligi per Euangebftarum Apoftolorum'cp dodrinam,rioii
eric incongru^pi Patriarchas Sc Prophetas,etiam Ecclefiæ ubera nun IWath.iy .a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;111 quorum medio transfiguratus in monte Iefus,dilelt;fius Ec*
clefiæ,inter Moyftn patriarcham amp;nbsp;Heliam prophetam, in futuram gloriam Ecclefip manifefte efle probatur.Nunc autem per unitionem deiamp;f hominis adfumptfidiuinitatis èc humilitatis,æternalisamp;^ tem* poralis collcgium.uctus nouum duo teftâmenta, altCiîT quod pro* mifit.alterum quod promiftum Chriftum oftendit, EcclefiJc ubera co gnoicuntur:in quorum medio Chriftus commorari probatùr*
Botrus Cypri diledus meus mihi, in uincis Engaddfi
Præ omnibus terris infula Cyprus miræ magnitüdinis böttösuuaBt uin.ij,: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fertur: cuius magnitüdinis ille botrus, qui a' düobus iuueni*
bus de terra repromiftionis in dcftrtum perlatus fuiflè lcgitur:quio* mni modo figuram adfumpti hominis Chrifti redemptoris noftri fi* gnabat.Qui uticp pro loco,uel tempore,üel caufa, efca potus Eccle* fiæ fadus eft per corporis fui ôô fanguinis lâcramêtum. Cyprus uero triftitia uel meror interpretatlir:Engaddi,fons hgdi. Eft ergo botrus Cypri amicæ fuæ Ecclefiæ,dum peccatoribus triftitiam uel merorem pœnitentiæ in mentibüs lêminat, ut eos ad illam beatitudinem fubli* ' ' Lü?6 d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9ua ipfe dixit in Euangelio:Beati quilugent nunc, quia ipfîc5
folabuntur.Qui ut ille quem diximus bötrus,a' duobus portatus iuuc nibus
-ocr page 57-f : CAN TIC A ZLTSER lil. ’ nbsp;nbsp;nbsp;♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;21
tribus in defertum,ita Sc ipG 3. duobus populis Judæo fci'Iicet pcrfccii tore,8c Romano milite imperante. a phalanga in crucis patibulumk Uatus eft, Qui ufque hodic triftitiam hiœrdrêmcp. uicam conferen tem ætcrnam Ecclcfiæ,gencrat(ut prædidtim cft)iii eis,qui pöft innu »ncras cöngeriescriminum, in iînus EcClefiæ Congrègantur i Gibiim ücro fpiritalem poturti, botrus prsédidus in fe credentibus quöti* die fubminiftrat: bis duntaxat, qui congfcgantür in uineis Engaddf, ubi eft fons hœdi,hoc eft,ubi rtiultatum gentium hatiohes,quæ üineç fncelliguntur,crearorc agnito,deftrudisconucnticulisincrcdulorum Credences Chrifto, habent in mCdio fontcrti heedi, qui eft iaefofandi baptifmatis fons.ubi h^dideicendunt,qüierant deputandi aî finifteis ante tribunal iudicis,accerno igrti tradendi i Et aftcndunt agni iirima^ tulaci,qui à' dextris iudicis congregentur,2eterno regrio donandi.Na certum eft ünum efle fontem baptifmatis in toto mundo, ubi trinitai* tis æternæ inuocatö nomine tiiidi faneftificarttur, ut ex h^dis ägni effi ciantur. Certum eft enim, ut ficut üna gens ludæa per notitiam legis diuinæ,uinea domininuncupaturîicaôCdiuerfggentesadfidémChri fti aduedæ per Apóftolorum culturam, id eft, dô(ftrinam,multæ ui«* neæ appellantur ♦ In qiiarum mcdiô,üt didum eft,{ànlt;fti baptifmatis fons eft âquæ,ad quem heedi adueniût üt agni effiCiântuf. Forts cnini baptifmi propter pecca tores eft conftitutus, qui hoêdi funt appellatiî fton propter iuftos, qui laüari nort indigent » lufta eï^o rätiörtC fons nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
beedi lauacrum fandificationis intclligitur: qui non propter iuftum» üt prædiximu^ ,fed próptef peecatofem pOpülum a' Chtifto irt pfæfa tis uineis eft ptodüdüs.Quæ uineæ Engaddi non üinütn,fed balfama gignunt. EngaddiuicüseftpfaämägrtüsirtferraIuda?a,iuxtamare mortuum î quæ terra figüram tertCt tertsC uiUentiuni t ubi furit üineaî baliàmi4De quo üico,multi reges trartipläntauerunt arbüiculas ballà mi in alijs locis uel terris,amp;f penitUs radicarC aüt üiuere nequiuerunt^ Vnde fadum eft,ut in codem loco,uel in eifdem firtibùs magnum ftu^ diumadhiberetura' regibus in plantandis uineis gignertriurn balfa«* ma.Et quæ fit caufa ut irt nullo Cefpite hæ prouertiartt uirteæ nifi in fo* la Engaddi,operæpretium eft irttelligerc ♦ Reor huric fuccurh harurii üinearum.unius fidei cOrtfeffioneni intelligi typüm fertere,in qua ipe6 confiftit fidelium, in qua fingula medicirtalis odor bortus Chrifti, üi* fam mortuis animabus reddens,gérriiirtare probatur.De qtU confeft fiöne,qu3ccünqi gens uel anima, a malis cültoribus hæreticis decepta, tranfplantata fuerit,arefcit. Quod multis animabus etienifte proba-* tur:quæfe,ab unius ueriftïma prædidgcônfeffiortisfidCeuulïæamp;S a* rcfadæ,gehennç pabulum præbuerunrtNam ficut corpus fine efea ét
F potu
-ocr page 58-COMMENTARÏORVM APONlî IN potu fubfifterc non poteftu'ta Ecdefiae uocc dcclaratur^finc botro,qui cft Chriftus.æccrna ui'ta de ccelo ddccndens,aîam uiuere non poflè: in nulla alia terra,nifi in terra rcpromiffî5is,in nulla alia uinea,nifi in uincis Engaddi.ab efurientibus èC fîtientibu» iufticiam,inuenitur, î4 cft,in nulla congregatione hæreticorum,in nulla lêda philofbphoru^ in nulla adulacione fchifmaticorum:ubi H transplantatusfueritali^s, deceptus peruerfitati's fuæ fama,dépérit arefadus.
Eccc tu pulchra es arnica mea^cce tu pulchra: Oculi tui columbarum.
Poft genarum amp;nbsp;colli decorem Iponße.oculorum pulchritudolauda* tur: Slt; geminato præconio ab lponfo,8Ctotius corporis pulchritudo, lumina,columbarum oculis comparantur. Etillicreaturæcompa* rantur,quæ man(uetudine,foECunditate,acumine uilus,uelocitate peu narum,omnibuspené aligerisanimantibus præftantior inuenitur» Otuli ergo duces totius corporis elle probantur : fine quibus autnon poteft incedere corpus,aut uix offendendo inced it. In quibus lâcerdo tes redoordine intelliguntur.quibus lâcrolànda myfteria commifla funt. In quorum fide decoratur Ecclefia, in quorum uita inmaculata rcpetitis laudibus Ecclefia lublimatun Pulchra nanqueeft mundiflî* mam deo conicientiam exhibendo, Pulchra eft,inimicis alienis a' fi de Chriftij'rreprehenfibilem conuerlâtionem monftrando, Adducilt; • tur tertia puTchritudinis laus in acumine oculorum.Columbarum enim naturajfuper ilia quædiximusamp;hoc peculiare habereproba* tur, ut hollis aduentum poft le de longe,ante lè in aqua Ipeculet, Cu*; lus uticpin làcerdotum commonitione lermonis,accipitris aducrfarij diaboli infidias populis praedicando, pulchritudo laudatun
Ecce tu pukher es dilede mi,àc decorus.ledus nofter floridus. Non poteft quis cuiulpiam, quem minime diligit, decorem laudard nec poteft eum,cuius moribus non concordat,diligere:ficut beatus A .Cof.ii.a poftolus Paulus docet : Nemo,inquit,poteft dicere in lpiritü,anathe!lt; ma in lefu : Et null us dicit dominum Jefum Chriftum, nifi in fpiritil fandojlle ergo pulchritudinem Ipeciemcp dile Ai filij dei,amp;uidere po teft,8d laudando extollerc,qui làn dis operibus Ipiritum eius in fiia re tinuerit mente ♦ Idcocp prælènti loco, Ecclefia plena Ipiritu ueritatis, illo, qui in fpecie columbæ in lordane de cœlo luper adlùmptum ho* minem delccndit,amp; pulchritudinem corporis eius fine peccato,8ô de* corem uerac animæ fine mendacio 8gt;C dolo agnofcens,reciproca,gemi* nataqj effèrt laude,dicendo: Ecce tu pulcher esdilede mi,amp;decorus, ledus nofter floridus, Quamuis ftilicet decora facicsgt; uel pretiolâ ue* ftis,lpeciofum oftendat Iponftc Iponfum procul pofitum, tarnen ufcj^ ad led
-ocr page 59-CANTICALIBERin. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;22
adlcifîuli com'unclioncm cætcrorum membrorum decorem ignorât, bed ubi celebrata fuerit kgali's coniundio,00 duo èfFedi fuerint caro Marcio.» Una (ècundunl (èrtténtiam pnmi hominis (quod ficramentum magy Ephe./.g^ fter Paulus Apoftolus,in Chrifto Ecckfia prglaturn adfer uic)ita 8^ prædiéia. arnica, ixfque ad fepUkurac diem dilexit quidem defiderado eius aduentum,uifum ofculatum'c^ laudauitjfed tame omhis amor, o* mniscp ipecies decoris eius,a tempore réfurre(flionis,üfcp ad conftitu turn tcrminu.ct efFufioilem fanguirtis,{)ro eius nomine peruenifle pró batur 4 Ledum nanep floridilm,{d eft, fpärfum floribus(ubi eius puk chritudincm decoremepin omnibus membris agnóuit)fepukhrS do* mini per acnigmata abEcckfia intciligiturdidurtltubi paritercorpus Chrift i Ecckiïa,8ó uerbu patris omnia impkns,0d ubiep eft totus fem per,qui adfumpkrat corpus,recubafle probatuf. Nam nori nifi præ* lentia uerbi,tribusdiebus 8C tribus nodibuscarono uiditcorruptiö AÆi.d nem.Floridus autem kdulus iufta ratione prxdicaf, in quo aromata uel aloe, quæ de multis fpeciebus herbarum fuccis uel floribus arte pi gmentaria compofita,cumChrifti corporc intromiflafunt:quibuseo refurgente,iepukhrum eft aipcrfumdn cuius dodrina,Eccklia,id eft fidclium turba,lib^r‘tatem inuénif,in rnof te uitarri, in fepultura fikn* tiurri,induris laboribus (quos dæmônum ilagrisadaexoluebat quo* tidic)requiem. Vbi uerus homo per inclufionem corporis,fub imp io* rum figrtaculoc5(cruatUsc!ogriokitur:etiierusdeUSÆe ligrtatokpuk nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
chro cum fuo hominC f efurgendo egreflus, Vbi fub Uocabulo kduli, filrj Dei Sc Ecekfia? coniuiidio celebrata, Vbi cum CöEcckfiadekda bikm fomnum paffionis, 8c gaudium æternæ uigilatiönis meruit in* tlenire: clamante Apoftolo ad eius mèmbraîSi mortui éftis cum Chri q^jj -fto,qusc furfum funt quærite,ubi Chriftus eft iri dextera patris * Ad Coll*.d cuius refurredionem.SC mentes hominUm ad habitandu fpiritui fan* do,ôC teda congregationum credentium qüötidie præparantur, etia uiGbilitcr qUam innumerabiks domus,Dei filio SC Ecckfiæ fine cefla* tione omni tempore ampliatur.Et de qüibus.qualibus'üe materijs fai^ bricentur.aut quam duräbilia fint,uel decora,docuit dicendo:,
TignadômôrumnoftrarUmcedrina,laquearianoftra gt;nbsp;; cypreffina.
NaturaCedrorum femper crefeere fertur,necaliquando finiturirc in fcncdam.keundumillud Pfalmographi : luftus utpalraa florebit, Pf’ls». SeficutCedrusLibani niultiplicabitur^ Qüarum arborum fuccus tantac uirtutis cft,ut diuer (à corpor um membra fanet, uermes ukeru necet,SC a mufcarum acukis perunda corpora defendat.Cuius arbo* ris ligno cum aquauiua amp;nbsp;fafciculo hyffopi codo, adligato in uak
( ij dili.
-ocr page 60-COMMENTARIORVM APONII IM
^iïi .peccatorumemundatio perafperfionem in uetmTcftarheftto celebrabatur, quod nunc in uentate per facerdocem.per bapdfmum, per (anguinem Chrifti, qui unius Hdei multitudines per fafcescir^ cotnplexas,a diaboli infeftacionedcfendens,æterna,amp;intcmporali peCcatoiç: remiiïione celcbrari docet. Domus uïddiccc dilcôi filfj dei amp;nbsp;EccIefiæ,conuenticulapopuliChriftiani,ubiprædiâ:aredemptio animarumcclebraturjnroto mundo eflenofcuntur.Quæ domus de dodoribus Apoftoli uocc agctibus.uel in eorû cofixis lucis .corum'rp docflrinæ ferramentis dolacisjabrkari probantur. Ipfâcp cedrina im putribilia ligna prædKftarumdomorum intcniguntur^quæncclubti liHimis nequifTimarum cogitationum ariolis,à luo landitan's roborc Philip J c depereunt,amp;l lèmpertranla(ftaobliuifcctes,adeaquæanteriorafunc ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bona opa jîne interminiÔc cxtëdentes (uelut ccdri'quotidie crclcunt,
id cft,mukiplicâtur (àndlorum operum fru(fbbus, in adiutorium fan (ftarum lucris animarum : quorum fuccus fermonis uel coniola tionis ab aculcis dæmonum animas dcfendiGamp; inflióta lam olim fordidoru facinorum confuetudinisuulnera ianat,amp;fncquiflimarum cogitation num uermes interimit Jn quibusjignis ad deledtationê habitantium domus^redre fidelib.) cedrinis, cypreflina laquearea aft ixadependet. CyprefTinum nâcp lignum,manu artificis concinnatUjdecoi?» præftat afpcctum,amp; odorê iucundifiîmum reddit, amp;nbsp;ad multas paflîonescor • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poris mcdicinsP uirtutem in fe continere probatur: quæ eafliratê.pu*
dicitiam,obedientiâ,humilitatem, charitatem ôô mifericordiâ conièm uantium auditoßz forma, ueneranrium fàcerdotû honorem exprime^ re intell igunt : qui a uerbo dodoris indefînenter dependent, q in mo dumeameræ de iulfis labor ibus folando,dodoK’præièntis temporis t * exornantôd contegunt nuditaiem, ut prxdióta laquearea confertatin gnis,domoi^gt;abfcondùt uel opiût nuditatê.Do(ftoiSJeingloria,deuote plebis pfona probat.Silf amp;nbsp;plebisdeuotilTimf gloria,ftabilitio firma in doctor^ p(bnaconfiftit:cum illi fpiritaliadonaplebi,amp; plebs carna liamunera pdidisimpertit,gloriolædomusChrifl’o parantjnqbus flores fapientiæ ccckftis,amp; lilia integritatis,pcr fuam præfcntiam, ad magnâ iucunditatc honoris, ipfednsprcdidai^domorum impenditî quemadmodum fcquenti uerficuloutrunqifcconfitetur habere.
Ego flos campi,amp; lilium conuallium. Ante fuâm incar# nationê laluator inangeliperfona Patriarchisuel Prophetis loquciv do.folus.cui nullus fimilis inter archangclos,thronos,dominati6esq?, omnibus admirândus,fîngularis flos in toto cccIorj campocorufeans probat.Qui parte odoris notitiæ fu^, prout poterant fuftinere patri# archæ uel prophctæ,£lt; mundus ipfemortalis,fempadmonuit,d;cen# do;Oîsfcjentiapprophctas,pfignoipuirtutes,intcrficiendoimpiosp aquæ
-ocr page 61-CANTIGA LIBER 11U
* 25
ÄCJugc dfluui5,etSodomitas per ignem : p quod infîpiêtcs înteUtgerêt: Gen,i^t fapientiâ.amp;C ftuki fuperbi aliqtï faperêt, fuper fe excelfiore luftam ex* olucntem uindicflam iudice commorari. Vbi ueroper incarnationis ücramentu.huc i'rt conuallem IachrymaB?,inter (pinas cofortia pcc çatoBi defcenditjilfuconuanium effeulu fe cffe teftat Jn qua conualk qd aliud,nifi fpurcifTima religio idolatrig,nifi inuidiæ,nifi furto]S2,ho niicidior?2'cp,arufpiGin3E,augurio^,uel fornicatiÖum,uelmagicaB2ar* tiijgraflabantur fpinarum fyluæfin quai^ medio dodlrinæflagrâtia 8^ exêpli candore Chriftus oftenfus,credentiu turbam qtidie libcrac» Tria igic in(edeIedlabilia,Slt; nimisoculis grata.lili) natura continere probat.i,candore,odorem,8Cad queqp adulla ignibus medicina.Qiig tria adminîda. fimiliratione in hâcconuallem mundi diis adportalTc cognofcit,hoccft,abolicioncpcccati,abfternone mendacti,amp; refrige* I'ij tcpamentum igniu genitahu,de q nafcii. amor colcruandg uirgini tatis.Ex eo uidelicetqfqs à pcccatoaliquantuluAicl si mendaciotepe* raueritjpfiusadiutorioetcxêplofefacercgratulanAmores'tpintcgri tan's (eruadg uel calditatis in utroqj fcxu, cuius, nifi glorioli adiumptt hoîs,8^ beatf memori^ uirgTsacccdunt excplisfDc qbus trib,pdi(flis bonis,itacecinit Efa.proph.imf c£tcra:ldco,inqt,difpnâei plurimos, Efaic.^j.d Sófortiüdiuidec fpoliaiqui peccatûnon fecit,necdolusinuentus eft in ’ ore eius,q eft mendaeiu.Et,Ecce uirgo cocipiet in utcro,et pariet filiu, Efai.ÿ.c 6^uocabunt nomen eius Emanuel.i.nobiftudeus.Que florem campi ^“*’'*®* intelligimus diftû.etliliûconualliû.p inmaculati corporis adfumpti* oncm.Quod facramentu ad liberandä plebem fuapcgit,q nos a diuer fis languorib.diuerfa eius mcbra fanarent,ut naufeantes aias cibu uer bi diuini,fuae odore notitiæ,odoratus eaB2 admutaret,omc faftidiu a^ lijs abftergerec : cui pfpicua ueritas no crat ob lippitudinê ocuIobî cordis,eius pr^fentiecandore uiderenamp;S q ignitis fpiculis fornieacio* nûademonib.infliiftafuerât uulnera,cius fanarent doftrina: p qd fpi nigenæ aîæ, q acumine neqtiæ arnica inprophétis et dodorib.uulnc* rabât,in lilioi^iucunditace côuerterenr.de qbusEcdeiîa nûc coronata refulge£,qi^medio amariftimisftimulis pûgcbat,iîcut ipfe in feqntiK ait; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sicutlilium inter fpinas,fic arnica mea inter filias^
Iftæigitur amicæ, inter quas Ecclefia ut lilium inter fpinasconfiftit, licet non cum diftinlt;ftionedicatur cuius Ont filiæ, tarnen exeo quod Ipinis comparentur.aduertere poftumus.non dei,fed diaboli, per ne* quiftïmam doftrinam genitas nuncupariInter totenim uenenofas (pinas,Ecclefia incolit mundum,qt dogmate gentiliû,uel h^reticor^ua rio diuerfo ritu,pro dcfenfiôe patris fui.prouocabula hoim mortu tuo%impugnât Ecclefiam. Sed quæ Chrifti præfentia agitur,nc ocio f (q torpe
-ocr page 62-COMMENTARIORVM APONIl iN
Math.ig.a Marc. 8. b Luc. IJ, a a.Cor.i.c E(aic.jï,d
Heki.a
torpéfcatcontra hoftcsarman,impiignan* quidcm pcrmittitur,ut poft pugnam eius fortitudo appareat Impugnata ucro ncquaquam pcrmittitur fuperâri Nam quomodo in toto mundo fulgerct, nifi in magnis cÔflidibus pro Chrifti nomine cum petiècütofibus decertaG fct,amp; diabolum in martyribus moriendo uicifTct, ♦ Dcmonftrauit er»« ^o déi fermo iuftorum anima«,boc cft,EccIcfiam,intcr fpinarüm acu* leos Commorari in mundo,ut nihil nouiChriftianus fibi obuenifleo* pinctur, cum uariarum ipinarum aculeis impiorum fc uidef it in cor* porc uulncratum^Non enim cohabitationc huius uitæ, qua fnnoeen» tes cum alqs inhabitant mundum, fed confortio impiorum, fidelium animse uulnerantur.Nam ipinarum acumina non procul pofitis ,fed proximantibus contredantibus fe, Cxitia inferre probantur, Idco talium conibrtia in multis feripturæ locis uitarc monemurdpiôfalua tore dicente:Cauete a fermento Pharifæou.'îqüod eft peruerfa dodri na hærcticouî, Et b'eatus Paulus:Quæ,inquit,focietas lUcis cum tene* brisi^autquisconfenius templodeicum Jdolisfatitquçcômunicatio Chrifti cum BelialÆt propé fimiliter Efaias:Exite,ait, de medio eoi^ qui porfatis uafadomini.ct inmundUm ne tetigeritis.Quod autdicitî Sicut lilium inter ipinas.iîc arnica mea inter fi lias: non uitupcrationc iuftprum,qui fünf Ecclcfia; membra,fed laudem demôftranut nos do ccretnimiume^e laudabile.pie inter impiosuiuerc,SC peruerforum in nullo fpinofa conucrfacionc adtrahi \ inter quos iuftus quaiîlux irt tenebris iplenderc probatun
Sicut mal us inter ligna fyluarum,fic diledus meus inter fiÜosf, Sub umbra illius quem dcfîderaueram fedi,amp; fruduseius dul cisgutturimeo*
Sicut fgitur ante incarnationis myfterium, fnultifarie, multiscp mo^ dis,iecundum Apoftolum, Dei filius locutus eft patribus noftris, uel oftenfus eft in Prophetis:Sic poft predidum myfterium celebratum, multabonadiueriîsmodispræftartdo humanæ natürse.diueriîsre*
bus, diuerfisep comparatur perfonis pro tempore, Sf locc, uel eauià, Pfai. «j7. Nam iècUndum Dauid Prophetam, mons Dei eft, pro eo, quod pie* Danî^c diuinitatishabitaucratin eo:quem Daniel Prophcta,fine ma* nibus abfcifum uidit de monte in lapidis forma, implcfte crefeendo totam tcrramjd eft,fine complexu humanæ confuetudinis, naicendor abfcifum de monte carnis naturæ«Eft mons uber,paruulis fcilicet ani loanôf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eft monscreatusï Firmiori*
bus nanque (olidum cibum tribuendcf„cum ait: Caromea uereci* bus eft, fanguis meus uerc potus eft : amp;nbsp;qui manducat carnem meam,amp;S meum fanguincra biberit,habebit uitamîctcmam« Eft Uitulus
-ocr page 63-CANTICA’ LIßBR IHi- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;24
uftulus nouelïus cornua producens,per duo Teftamenta,^urtgulas per 0(^0 bcati'tudines.a' quatuorEuangdiftarum pcdibus produdasï SCagnUs tollenspeccatum mundi,pcr manfuetudmis impertioncm loan.i.d Ipintus fan(fE: ïta,ut ah'os udliendojplê (cmper abundct ♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;di'*
dum eft,aliquando fafciculus myrrhæ,amp; botrus Cypn',m uineis En# gaddi : itSL amp;Spro Ioco,arborem eum üd malum granatum Ecclefia ap Exod-t^.b pel lauft, pro eo quod arbor uftc eft, cu diuerfo (apore diuerfïs £c per# fbnfs prgbendo.ficut illud manna filfjs Ifrael in defêrto:quod figuram cius fuffle corporis Scfanguinis nemo fiddium dubitat:quod fingulis comcdentibus iècundum dcfïderium cibi mutabat ßporem Eft pro# culdubio arbor mal fgranati.quæ inedia famis adfedas aias, fole fub# ardente nequftiæ fatfgatas,fub umbra defenfionis ftiæ protegit ac de# fendit : SC frudu labiorum dodrinæ efurientes fitientes per fuam dulcedinem reficit.Sicut etia (êcundum hiftoriam, uifîbili cibo(ab ftu diabolico protcda Ecdefia ') in quinq^ mfllia populorum in defer# loan.tf.b to,quinc^ panibus Siduobus pifcibus gratfæ fue frudum dulcifli'mu in efuriens eius guttur effudic, Quod ucicp de frudu uirtutis paterng maieftatis participium defccndês ( tot menfurata de tam paruo cibo) Gen.j4 quis Gpiens poterit dubitarefA paradifi nâqi expulfione.ufc^ ad uir ginis partum, multis laboribus, èc intolerabilibus dæmonum impu# gnationibus alFeda eft Humana progenies: que hic fub Ecdeiîæ perib na arnica eft appdlatatquac in eius aductu.qui dixit: Venite ad me oes Math.n.â qui laboratis Só onerati eft is,8«C ego uos rcquicfcerc faciâzfub tegmine defenfionis eius,crcdendo unum deum,requiefccns,Iæta dicit:In urn# bra cius,8óc.quam,dulcedinem regni coelorum,8C beatorum requiem nominat:Siue corpus eius S^fanguinem ddibando uitam æternam co fcrentem ,exultansait: Ec fruduseiusdukisgutturimeo. De qua, dulcedine in alio loco conlaudando hortatur propheta credentes:Gu ftate,inquit,8ó uidete quam fuauis eft dominus:Et in alio loeo:Quam dulcia faucibus meisdoquia tua domine,fuper mel et fauum ori meo* De huius ergo arboris frudu, per fupradida, quafi languidus in ul# tima infirm itatis deiperationc,mali granati fucco, in eius aduentu re# creata eft credentium turba * Qui frudus quotidie per eos, qui Chri# fti uices agunt, in guttur Ecclefiæ infundi monftratur per ea icilicet myfteria, qua? nota funt populo Ghriftiano» Etficper fingulosgra# dus profeduum in dodrina,introducit ad archanam intclligerttia le# gis diuinæ.ut agnofterc poflît oîa ilia, quæ in ueteri T eftamêtogefta ^unt^ fiue pegrinationêPatriarchai^, fiue afflidionê populi Ifrael fub nxéd.4. Pharaone,fiuedecêplagaRzuerberaquibusflagellant Aegyptfj,fiue p’ô’d vd'* diuifionërubri maris.merfionem'c]^ Pharaonisîfiuep lignûinduleatâ Exod,»(î,b
amar
-ocr page 64-COWMEN T ARIORVH A? ONU IN
Exod 7d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aquani, (luc manna porrcâum de ccelo efiir/entibus fn'
Exod.t^.a de{erto,fiue àquam de petra,nec non 8c duas tabulas legis fufeeptas,di iofué.41 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lcriptas,conftrudionem'cptabcrnaCuli Jofdanem conuerfum
lofue.Ä.c retrorfum,duodecim lapides leuatos de ftindo lördanis, Sc alios toti# j.R.^.6.a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;repoiitos de fuperficiecapi,muros Hiericho clamore fopulipla
natos,ædificium rempli Salomonis, ubi uox mallei amp;nbsp;iecutis negatur audita,omnia typos amp;nbsp;figuras ucritatis, rederrtptioncmcft humanige nevis tenuiflè,quæ in nobis compléta luce clarius demonitl'antur.Ai* bori autem maligrattati dei filiumcomparauitEcclefia.quæfrudû gratum alpe^flui,^ dulcifli'mi faporis habet : de quo laflac languidoi^t anime recreantur,8ómedicinam ad niultäs pafli'ones corporis in fc co tinerc germinare monftratur.Necp enim abic]^ rtiyftcfio pulcherri mi ipn granorum of dines,diuifis receptacülfs,diligcntiflîmé forti te* gmine circündati,ab iniuria tempcftätis Confiftünt# In qtxibus utiquC '* nbsp;nbsp;nbsp;d iuerfi mcritorum ordines,intra Ecclefiæ fidem Comrhorafttium figü
fafignârur.Quortimmultitudobcatitudinisgloriâ.inunogâUdiore o* • ’ 'C nbsp;nbsp;j- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diuériâs obtinet manfiones i quos de Ecclefiæ rede fidei
t- finuconclufos,latitudofufcepitfegniccclorUni;qUosdetefrenaHie*' Gai.4.d fufàlem,uifionepacis,üerafuicepitpa3cccrleftisHieruiàleni,mâtefo* mniurn iartdofum. Quæutiquede prsedida arbore Uitæ germinafie Roni.ù.d pfôbatur,fecuj^um magifteriûPauli apoftoli:Omnia ex iplb,8ô pet i^n^i a ipfu’f’jÔeirt ipibconftant.Et Ut beâtus euagelifta loanneszOtnnia per ipfum.id eft.pef uerbüm:Slt; fine ipiofadum eft nihitlllud quod dicit arnica :Sicuc malus inter ligna fyluai^.ficdiledus meus intet filiosJ hoc fignificare üidetür,quod non malicia notentur filrj ficUt filije,qu3ß fpirtis fil nt compara tæ.V nde igituf illæ diaboli filiac per uenenofàm dodf inam genitæ,8^ ifii iti (iâtu genüino nobilitatis confiftendo» dei filq appellantur. Qui licet fimilem Chnfto frudum profef fe nô que* tint,tarnen qualemcuncp neceflarium germinant frudtm:8e neqüitig ramis non funt armati,nec contingentes lè utilnerant. Quorum exul* fationem credulitafis in diledi aduentü futUram prædixit PfOphetaî
PfaLpx. Gaüdebunt,inquit,campi,6^ omnia quæ in eis funnTunc exultabunt omnia ligna fyluarum ante faciem domini,qUoniâ uenit. Eft quippC magna exultatio lignis fylüarüm, dum confpiCiût in medio fui talem ârboremfurrexifie,cuiusfrudustotamdecofaüerit fyluam.omnes abftulcrit animarum languorcs,omnes'cp indulcauerit frudus amarï tudines: fub cuius umbra,omni æftu triftitiac, omnicppondere peccâ* » - ' ' tiabiedOjEcclefia multum defideratam requiem inuentam,amp;dulcifiî mo frudu iàginata.adolefcêtülis animabus adepta gaüdia narrat.
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;In umbra eius,qua defidefaueram,inquit,iedi, 60 frudus eiüs
duld«
-ocr page 65-CANTICA LIBER III. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2$
Juki's g’utcurimeo. EtGcperordinemadaltiorai'ntenigcndamytf fteria fc introdudam effcjdkendo:
Introduxit me rex in cellam uinanam,ôfdiriaun in me cha^ n'tatem.
Adillaniitac]pdukedineminui£atadolefcentuïas,8óiaudando fe[iilt;gt; nare hortatur,quam Chn'ftus propinändo docuit,cûait: Operamini opus quod non perit,{ed quod permanet in æternum. De quo opcre, meliorcm parte Mariam dicit elegifle ad Martham ♦ Et de quo dicit: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|
Beat! oculi qui uident quæ uos uidetis.ôô beatg aures quæ audiut quæ uosauditisjn quooperepofitosjimiliterbeatificatprophetadiccdo;
Beati qui fcrutantur teftimonia eiusj'n toto corde exquirût eum. Sût Pfal.iiî. enim teftinlonia in ueccri teftamento legis, qusë Chriilum huniani ge heris redemptorem probantucnturum,aduenifle,iterum âduenturû ingloria.Ponamus igitur legèrridiuinam latifiîmum eflê palatium,in quo rex inhabitat Chriftus,lermo omnipotêtis deï patris, ubi ad f ter nam militiamincroducuntur credentiumanimæ, Vbfcumomes qui introducuntur uni militent régi,tarnen quanto quis melius miriiftra^ ucrit,tanto gradurn fibi magis bonum adquirit,ex multa fiducia late^ ribus regis cortiurt(fî:us. Hæcergo reginà,cuius pet fona iritroducitur loqui, per Grigulosgradus proteôius Gjos, quosadquirit ih fàpicntia dei,adokfceritulis narraGPrimum uidelicet adhuc uelùti pauidam in capitc huius Cantici, uel efurientem cibum ilium, quîm dixit dulcem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
gutturi fuo,in cellaria regis le introduôtam laîtat: quod diximus mul tiformèm fapiêntiam dei,ubia multorum deorum turpium cultura, àd uniiis üeri dei notitiam animæ introducuntur:Hic iam multo fub limior facflâuntrodudam le in intelligentiam legis ueteris teftarhenti dicit,ad conGderanda mirabilia,quæ per Gngulos patriarchas uel pro phetas ufcpad partum uirginis operatuseftdeustquænunc per Ggtp ram,ccllamuinariâm nominauit,ubiintroduda,füfcepitinleordinê charitatis,quomodo intelligcre debeat omnia quæ carnaliter célébra* ta funt in ueteri teftamento, £piri tali ter in Chrifti imaginata efte ad* üentu. Et quæ humanis compara tionibus de deo in prophetis dicun* tur.ftô inGrmitate diuinitatis oftendût, fed ut fragilitashumana poft fit pro uif ibus, diuinitatis magnitudinem contemplari, in trinitatis ordine charitatem dominffccundum Paulüm Apoftolum in æternû »•Cof.’j.d inanentemdrt quo ordine charitatis,quid aliud crédendum eft primû imbufniG utcrcdatamp;^ agnofeatprimum debere pattern nominarfin quo filius lemper ut üerbû in uocefSecundu filiumj'n quo lèmper pa* ter.Tcrtium Ipiriturn fandum,qui uera ratione de uoce 86 uerbo, de pâtre Ô6 fîlio procedere comprobatüt : lècundura illud in initio deca*
8 logt
-ocr page 66-COMMENT ARIO R V-M A P 0 N 11 I N
d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dominum deum tuum in toto corde tuo^Secundus ct^Q
’**’ cftn’n tota anima tua, Et tcrtius ordo efl:m tota uirtute tua» Deindç iam in fingulis præceptis legalibus, quomodo uel quo aftcóu debeac diligi proximus, uel fingulæ perfonæ, in Ecclcfîa charitas ordinatur; qUécintroduda^non iummarrî intelligentiæ legis diuinæ fe adeptarfi, - ' nbsp;nbsp;nbsp;fed ordinatam in le charitatem lætatur (quoniam totius fupradidae
a Math.zjî.c
Mafh.îo.d
aulæ regiæ ianua eft,æternum,unum, uerum, in unitatis effentia (cnv per manentem,credere deum)ut nos doceremur.polTe quidem omncs homines quamlibet charitatem habere, ièd non ordinatam. Illos au* tem tantummodoueram,perfe(f}am'que , ordinatam charitatem tcnere,qui fe amore legis diuinæ dignosexhibuerint introduciin e* ius in telligentiam,ubi ordincm docuit elfe charitatis.Nam niiî a man datis intellcxerit defquid odio haberi debcat,quid perfecfla diligi eha Pfai.ns. ritate(Sicut il le qui dicebat: A mandatis tuis intellexfpropterea odi* ui omncm uiam iniquitatis ) 80 cui pcrConx, quomodo,ucl qiiale offi* cium charitatis impendat, inordinata, non deo accepta cius chari* tas apparebit ♦ Aliocnimordine reciproca charitas repenfanda eft Rom.^.b deo,qui nos,fecundumApofl:olum prior dilexit,qui in nobisomncm fummam charitatisperChriftumcontulifleprobatur, Alioordine impendenda eft genitoribus, per quos fumus qui non eramus, Alio ordine fidcliamico,alioordinechariiïimofilio,alioordinefratriger# mano,alio ordffie coniugfalio ordine feruus dornino.alio ordine do^ minus {èruo,alio ordine impendenda eft charitas ciui, alio ordine pe* regrino,alio ordine agnito,alio ordine lacerdoti, alio ordine propin* quis uel proximis.Nam largiri neceifaria egentfinfirmo, uel peregri no,non ad oftentationem laud is humanæ,fed propter retributionenl æternam,ordinatæ charitatis indicium eft.Conlolari lugcntes,amp; op* preflbs iniufto iudicio,uifitare infîrmos uel carceri mancipatos,ordi* nata charitas dcmonftratur» In nullo negotio,pro ucritate,hominis peribnam reuererfmifericorditer admonere infipientes, ueraciffîme increpare fuperbos, charitatis manifeftus eft ordo, Quifquis auteni amplius d digit patrem aut matrem,uxorem,filios, uel fratres, aut di* uitias præfentis temporis,quàm deum, eft quidem in eo charitas, Ièd non ordinata : quæ etiam in tempore perfecutionis plærunque retar* data, quandoque etiam reuocata corônaf.Pro Chrifti autem nomine perpeti diuer fa tormenta, ôô pro amore iuftitiæ pro fratribus anima ponere,ordinata charitas demonftratur. Ordinauit ergo dei filius in Ecclefia fua charitatem,ut feiat unufquifque Ecclefiæ filius, quo ordi* neunicuique charitatisofficium impendat : dicendo inEuangelio: Madi.îi.c nbsp;nbsp;J J, JC quæ Cæfaris funt Cæfari,amp;^ quæ Dei funt Deo ♦ Et per bea*
tutu
-ocr page 67-CANTICALIBERIH. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;26
tum Apoftolum Paulum : Red dite, inquit, (îngulis debita:cui bohö^ Rçm.ij, g, rem,honorem:cui umorem,timorem:cui tributum,tributum; cui uec digatuedigal. Non omnes autem, qui Chnftiano uocabulo nuncu=» pancur.per hune ordi'nem charitatis in prædiâaml'ntdligentîam, quam cellam uinariam nominauit,introducuntur:fèdquiparuum quantumeunque imitatus fuerit Paulum,quidicebat:Amplius omni î,Cor.i;.îgt; bus laborauûin uigilqs,in iei'uni‘js,amp;cætera * amp;nbsp;omnia.ait, arbitratus ^Cor4.d fum UC ftercora utChriftum lucn'facerem» In capite huius canticijn cellan'a regis fè introdudani Ecclcfia gaudet,ubi ïngrefTa.dicic: Exub tabimusôClætabimurinteragm'tamuidelicet eius præfentiam cor# poralem, qui eft lâpientia patris : qui uelut in condaui Prophetarum preconrjs latebatJn quo funt omnes exultationes,ôô Jgtitiæ,amp; thefau Col.ïx ri:Hic uero.ubi ad intdligcndam legem diuinam,ôôquicquidobtectû myfterqsdidumeftjquisfcrmolegis cui perfonæconueniat,ud ad dilcendum ordinem charitatis fe dicit introduclam, non fe lætari SC exultare,fedlanguere.Eoquod iecundumeundemSalomonern, qui Eccrs.j.d addit fapientiam,addit dolorem : amp;nbsp;quanto quis confeâando proxi# miorefficicœpcrit fapicntiæ,tantoeamuix confpicitprolongacam. De quo dolore beatus nafeitur amor Chriftfôë de amore gloriofus fa nitatis animæ languor, qui ei omnes uires fubtrahat ad peccandum. intantum enim anima in omnibus mandatis legis diuinæ iêmper co# gitando, quomodo debeant fingula intelligi uerba r^tæ fidei ordine nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
üd fuo loco,aut quomodo poffit.ud quibus operibus Chrifto coniutl gi, nunquam procüldubio membra fui corporis diabolo arma para# uit,nec uires in fe tribuit facinorum ad æternum interitum. I ntrodu# da feil ice t Ecclefia in predidam cellam uinariam,ordinatam in le cha ritatemadolelcentulisprgdicat, Qiiclicetarchana myftcria multifor mis lapientiæ dei adepta lit,qüac licet perfedionis teneat arcem, nô fi# bi tarnen folius prædidæ feientiæ aut intdligentiæ credit fufiiccre fummam, nifi conftipata malis punicis nbsp;nbsp;fulta diuerfis floribus fue#
rit,ficutnuncait:
Conftipate me malis.fulcite me floribustquia amore langueo» Hoc efl:,nifi glutinentur ei Apoftolorum exemplatqui uelut poma de arbore uitæChrifto per dodrinam funt germinata: quem fuperius Ecclefiæ arborem mali punici diximus.Simuîcpfulcienda eft floribus pudicitiæ uel caftitatis,id eft.eorum confortio docetur anima(quf eu pit inmaculata ad priftinum datum repedare) lèmper fulta côfiflere, qui conleruantamp;diligunt caftitatem,qui magno ftudio intadum fan ,guinis fui florem euftodiunt iuuentutis. Quorum uidoriæ uox eft in centefimouigefimoodauo Pfalmo cotra fordidas dæmonu turmas:
g ij Sæpe
-ocr page 68-COHHÉNTARIORVH a P o N Ï I ÎN
Sæpc cxpugnauerut me à luucntutc mca,ctenim non potuenint miht CôiunAa ergo aîa dei uerbop’ntrodirdla in intenigêtiam legis, diieur rendo per fingulos apices icripturæ,ut fæpe didum eft,amp; fingula ua* fà cellæuinariæjdiuinorum librorum deguftando fapores, quafi ine* bria ta letitiæ uino,iemper futuræ bcatitudinis,cur ad cam tarde per* «eniat,dicit iè amore languere ♦ Jllo proculdubioamore, de qüo Pro* Pfai.4t. pbeta dicit : Sitiuit anima mea ad deum fontem uiuum, qüàndo ueni* amamp;Tappareboantcfaciemdeimeir Etdequobeatus Paùlus dice* Philip.J. c nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;um habeo diflolui,amp;: efle cum Chrifto. Per quern àmo*
rem icientiæ,amor germinatur uitæ æternæ:amp;de amore uitg sctern^, tolerantia perfecutionis:8ó de tolerantia,certaminis uirtus: ôé de cer* tamine,confummata martyrq gloria ♦ In quo ccrtaminc,cupidirie rc* gni cœlorum,8ô magn^ confolationis adiutorq diuini iàpore,quafi in ledulo collocata in uarrjs generibus tormehtorum, promiffîonis le* ua,amp; adiutorrj dextera Chrifti amplexari fe deprecâtuf,dicendo:
Leua eius fub capite meo,amp; dextera illius amplexabitur me, Cataftæ quippc,amp; diuerfàrum pœnarum tormenta, imprjs amp;nbsp;ftul tis ignominiofa amp;nbsp;deteftabilia uidebantUr:martyribus aût, èC omnibus qui in fapientiæ aulam funt introdudi, delitiarum gaudia ,ôô laflan* num requiei leduli deputantunVbi pro ludibrio arrident incendiai, ubi animi prol^ti conuertuntur amphiteatra in paradyfum,craticu* læ amp;nbsp;fartagines in molliffîmam plumam,flammarum globi ingratil* fimos flores,liquefadum plumbum in balfamorum unguenta, flagel* lorum, uirgarumqp, ÔC ungularum folaciu in piniculis delicatiflimis: quibus anima ab omni peccatorum fordc exterià, ad antiquâ pulchri tudiném reuocata, fuo redditur creator! ♦ Ipia quoqi mors pro Chri* fto fufcepta,omi gaudfo,omni'cp iucunditati,8ô diuerfopretiofllTimo lapidi pretiofior anteponitur ♦ Hæ funt nancp delitiæ animarum (an* darum,pro æternis gaudrjs adquirendis:ubi lèEcclefîa delitrjs refolü ta, amplexu diledi Chrifti contineri lætatur, ut digna fit pro fadorc fuo atrocitatem perpeti tormentorum. Nam poteft amp;nbsp;ita intelligfüt leua Chrifti a' finiftris fuftineat anirnam,ne ab incentiuis uitioi^ unci* nis implanctur,in leua fè femper fuftentata, occultis côpundionibus fublimetur ad regnum:amp; ne in fuperbia elata,faciat lapfum in dexte* ra,in qua diabolus corruit, tribulationesamp;Tmultimoda retinacula p* mittendo,amp; fatigatâ adiuuando,a dextera fua amplexatur. Nam amp;nbsp;ita intelligi non opinor elfe incongruum præicntem locû, ut leua fi.)b capite,fidei fit fcutum,quod pugnantis finiftra contineatur manu : amp;nbsp;dexteræ amplexatio,orationis gladius intelligatur, quo dextera ftmg armatus,quatenus altero armorum genere aduerlârius repellatur,
-ocr page 69-CA NT ICA LIBER III U altcro profi:ernatur,8ó uno l’nlæfus ab bofte féruet,abo boftfs perenv ptib celebretur«Ciï ergo impugnantê nos expugnari oramus,arma£a eftdexteranoftra:8^: cü fcuto fidei innifi,Ieua:docente beato magiftro Paulo apöftolo:Apprehend uej'nqt,ftutum fidei,fn quo poftïtis omia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
facula ignita mab'gnf excfnguere,Ô6 gladium fpiritus,uerbum dei, per omnem orationem, Quos cum fta armatos repererit boftis diabolus, pauebft : Sé dominus noftier lefus Cbriftus ita armatos milites fuos gaudebit: cui eft gloria in fècula feculorum,ameni
riNISLIBRITERTlt
COMMENTARIOR VM ÀPONII
IN CANTI CA CANTICORVM LIBER q^VARTVS.
Diuro uos filiæ Hierufalem,per capreas,ceruoscp capo*» rum,ne fufcitetis,nccp euigilare faciatis diledam, donee ipfauel it.
Poft multos labores(£Eccîefîe)amp;rdifcurfus, per quos anxia intra fânlt;ftam ccllam uinaria fatigata, reddit in foporê : quæ ne celerius priftinis reddat laborib,fuCcitataa fômno,adiurant filHie rufàlem ne fufeitent eâ: SC p hoc adiurâtur, q, firma dilgunt charitate; quod opinor ncc ipfe minus diligat q adiurattp caprcÂs uidel icet,cer* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
uosep campORz: quas no parui meriti uel labóris aias efle intelligi dat, P quas filg Hierufalê adiuran^,ln plebe ein Chriftiana fedm meritoRf qualitaté,diuerfis,mundis 8lt;immûdis aîalibus aîç comparant.Habec ergo palatiu dns nofter Chriftus,qd intra fe cellaria multa, Sc cellâ ui nariâ,et campoRz fpacia eôtinete intelligit.Cuius fores beatus Paulus ingrefrus,admirandolaudat,O altitude,inqt,diuitiaR2fapiêtigamp;:fciê Roni.«.d ti^ dei.In quo palatio inter multas diuitias,i,multitudinê fân(ftoR2,inj‘ tell l'gi t habere etiâ aîas agreftes,quæ ab Ecelefie uenatorib.intra fidei retc ex philofbphiæ fylua côclufæ,manfuefadæ,uelocitatêcurfusiite^ raturæ ad deledationê filial^ Hierufalem,p feripturaRz diuinaRz cam pos difcurrût,Filias aut HierFnl,ut retro di(ftû eft,pfe(ftg aîæ ill fus cœ leftis Hierufalê filiæ intelligunt, qua ApFsdicitmatrem oîm efte fan# doR?,quæ eu fponfa defiderant femp mifeere colloquia.Deledant cm cam lècum concurrere in illis operibus, in qbus ipfæ ad celeftem funt gloriam fublimatæ : per quæ.amiffa corporea farcina,cû illis cpulenc in cclis.Quam dns Chriftus ad lucrû uel confolationem aliai^ aîaRz co fèruatâ a'piculis, uel de manu carnificij,gt;?^tute fignoRj in tpc pfêcutois, ta diu ab îpugnatiôe,q exitû mortis adducit, reqefeere in corpe iubet,
g ii) quoad
-ocr page 70-COMM EN TAMO R VM AP ON 11 IN
Leuif.Ji.a
foan.ii.f
a.Ti'mo.î.c
quoadufque fpfa uch’uCaprcas ucro cas animas opinor intelligtquæ acumine dialedicæ cxcelkntiæ, fcnfu ÔÔ mente per philofophiam diG currere eonfueucrunt: quæ nunc intra ftipradidum palatium rcte co cl ufæ, arte prædidorum uenatorum manfuefa(næ, mutata religione in melius,per fapientiæ,quæcp ardua 8C obfeura interprétantes, mon tes uel campos difcurrunt:8ótunc latus Iabor,qui in figmetis mortuis iiel turpibus hominibus,qui fc deos appellauerunt,confumcbatur, in creatoris laudem quotidie uertitur,Qiiæ'cp in fide uelocitatem fui cur fus oftendunt.Quæ animæ no uana amp;inania docendo difcurrunf,fed femper eor??, quæ ad montem paradifi ueloci curlu eleuent adiutor eft dcus.CaprcaN2 natura,prima corporis partem fublimiörê,humiliorê pofteriorem probat habere.Et hac de caufa femp furfum aftendendo montem,in curfu uelocior inuenitun Quo itinere adueriarius minor eft in iequendo.Cerui autc uidentur intelligfqui in ipia philofophiæ fuæ uelocitate do(ftrinæ,non multos.ièd unum deùinuifibilcmj'mmê fum,inæftimabilem,oîmcp creatorem,totum ubicp mundû implentê, confefti funt.Quæ genera dogmatum,quantu immunda animalia di^ ftant a' ceruis ôô capreis (quæ inter munda bebræo populc per Moy* fen a deo iuftafuntedi) tantum dififerût a fupradiefta philofophia,Si cos,quicaninam uitam fimul nomen ibrtiti funt,fummûbonumli* bidinem prædicantes,ÔC nihil eife turpe quicquid natura fuggefterit excrcendum, Cjiantû ergo utilia,uel omnia manfueta animaïia diftât abagreftium feritate,tfh diftaile intelligit gentem hebræam(que melt;» ruit cum deo miieere colloquiatquæ fcpenumero per Ezechielem pro phetam ciuiîï uocabulo appellat)abomnium gentium natione,quæa' dei notitia,uelut ifuiftîmæ beftiæ,efEeraucrunt:Slt; quantum mundio^ ra Uel fimpliciora capreaRz amp;nbsp;ccruOR; animalium genera iæuiffimis et immundiifimis beft fis,tm diftare cognoftit inter philoibphiam,quæ blafphemfis fuis gregem dcoR: perfuafit mortalibus: Sd illam fupradi (Qam Platonicoiv uel Stoicorum,qui unum deû immenfum docueruf. Quorum dotftrina 1 icet quidem agreftis fit, tamê mundicia iènfus no longe abeft ab Ecclefiæ fide: cuius populus fub ouium uocabulo uel gnorum,a domino Chriftobeato Petro Apoftolo pafeendus eftcorrt mendatus» Quai fides,in qua perfeefta trinitas conftat, domus magna a magiftrogentium intelligit nominata,cu dicit difcipulo iuo Timo (theozin doma magna non folum iuntuafa aurea amp;nbsp;argentea, led fidk lia amp;nbsp;lignea : ubi lupradida Iponla per intelligentiam Icripturarum diuinaB:introduda,omnem ornatu ad fimilitudinempalatfi inucnit, V bi fun t inter cgtera latilfimi lenlus fpacia Icripturg diuinæ, in qbus difeurrunt animæ magnæ peritiæ literarum, ex philolbphiæ alpitate
conuer
-ocr page 71-C ANTI CA LIBER î 11 Tr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Xg
Conuctfæ,quæ uelocitate fàpiêti'æ curfus^magnas ïætiti’as difputacio^ ne fua contraaduerfànos,fiIi'abusHieru(àlem cxhibere nofcuntur, Quæ diTputationisfuæcurfu,grauibusbefttjs(gentiHbusueI hære* ticis immitTis à diabolo uenatore) infequentibus, ad montes confngi* Untihoe eft, unum omnium creatorem apoftolieo dogmate confitêtes inccelo:5i acumine {ènfus,more caprearum uel ceruorumjonge pro* fpiciunt aduerfariorum in(îdias:ficut de caprearum fertur natura, ab çis qui animalium fcriplerunt naturas:quarum mos eft amp;nbsp;magna uelo citas ad montes confusere: Siue ceruorum more,ad fluun fuftrasium çôcurrere(infelt;ftorum») De quo dicit propheta Dauid: Fluminis im# petus lætificat ciuitatem dei : Quem proculdubio fpiritum fancftumi qui patri,filibcp unitus eft,intelligi nemo fapientium ignorât* Illuc u* tiquedifputandorecurrerunt,fupraferiptiscanibus refiftendOiUbi firmiftima defenfionis propugnacula eftè cognoftunt * magis cupi^' unta corpore,quàma fluuio fcpararhSicut ceruorumcôfuetudoefle probatur.Hi funt ergo proculdubio cerui camporum,Slt; capreæ, per quos fpôfus filias Hierufalem adiurat,ut patiantur paulifper requieft cere iponfam in requiei fomno.Hæ utique animæ,quæ diligût firmift fima charitate,quæ ftudio fticntiæ fermonis fuæ recftam fîdem docen* do, inftruunt paruulos in fide, reuinccndo pcruerforum dogmatum adfèrtores,magnamlæEitiam,magnumqgt;ipecfaculum angcbsucl fan Ais animabus exhibere nofciintiir.Qiiæ ita amabiles Shrifto uel filiâ=» • bus Hierufalcm fupradifto ftudio effeintclliguntur,ut cas adiurent, •ne fponfam fufcitentdormicntem,doncc iplèfponfusprofpiciensuti* litatieiusCquia fie expeditconlocatam earn in fomno prædi(fto)paiv lifper prolonger,ut agnofeat anima uires fuas: quia fine iplb nihil po* teft*Sed perfefta anima in ipio requiei fopore,femper eum timedo au dit,ftmper cum amando uidet,ficut nunc ait:
Voxdilcdi meùEcce ipft uenit (aliens in montibus, tranfi* liens colles»
Et quid dicat uox ifta dileefti Eeclefiæ, in Euangèlio proprioore de* clarat.Vidctc,inquit,ne feducamini à Pièudoprophetis, Multienim Math.24.a
uenient in nomine meo,dicentes quia ego fum, multos feducent,8ô dabunt figna,ita ut eEiam(fi fieri poteft) eledi in errorem indueantur. Et:Videte ne grauêtur corda ueftraebrietateaut crapula, Et,SimiIcs Marotte tftote feruis expeeftantibus dominum fuum,qn reuertet ä nuptijs » Et perEfaiâ prophetam,audit fimiliter hanc uocem Ecclefia,dicêdo: Au di populus meus,quoniam abfq-: me non eft deus, amp;nbsp;præter me no eft Apo* faluator.Ego fum primus,et ego nouiflîmus,Séante me no fuitdeus,et poft me no eric alius»Spiritus a mejpcedit,ct flatus oês ego facio,et ma
Luc.ii.e
nus
-ocr page 72-COMMENTARIORVH APONII IN
nusmea extend ic codes,SC fundaHicterram,amp; nullus mccum^Hæccft nanepuox dileéti üerbi'patns, quam audit Ecdefia in requiei loporc conlocata,id eft, fublatis tnbulationum uel perfecutionu aculei's, ceft lantibus odfjs impiorum.Cum cam impugnatores cius ædificât,cum præcelfior regibus incedit,cum eius potentiam genres mirantur,tunc dormiensrcqtlicfcit Ecdeßä, tunc poft multos tn'bulationû labores in fomno dedutfta fequielcitSed in ipla requie per bee figurata monc Luc.ti.e tur,nori'ebrietate auc crapula grauata dormire, fed in ipla fecuritatis requie Ibllicita ftmper aurem cordis ad uocem Chrifti præbere. Hoc eft,in fcripturis ditiinis,8ôalTiduæ orationi operain dafe.Quando ern facerdotes,qui Ecdefiæ præfuntab impiorum infedaticerequiefcûr, Chriftuspro Ecdefiæ cuftodia ÔC fecuritate montes tranfilitÔc^ colles: per quod fignificat elongari deum ab anima : immo,anima nullis tri* bulationibus impugnata,paulo longius fieri à deo;eo quod delitrjs rc lolutus qs,non in toto corde inuocatcumificur dicituf in Plalmo:Pro Pfal, 144. pe eft dominus inuocantibus eum in ueritate:nec facit quod il Ie fe nar rat fecilfe in Ixxvi.Pfalmodn die,inquir,tribulationis ineæ,deum exq fiui manibus meis node contra eum,8c non fum deceptus.Moncntur ergo per hæc quipræfunt populo Cbriftiano, ut fine intcrmifliôcad* nuntient plebfquid præcipiat uox ifta diledi Ecdefiæ: quomodo licet uenit de finu patris ad bumanum c51ortium,ut uerbum fiefet ca* f?cundum Abacuc prophetam,humiliando dæmonum fuperbiâm,confregerit montes uiolentiæ, amp;nbsp;liqüefecerit colles eterna lesrconculcandofub pedibuscredentium lâtanam làlitinmôtib. prf* didis: uirtutibus uero contürbandoidolorum cultorcs,tranfilit col* les.Quoriim rigidam diabolicam fuperbiam igni Ipiritus lui mollieii do,ad credendum uni uero deojiquefadiintelliguntur colles æterna les.Excmplo enim humilitatis,amp; gloriolæ dcxflrinæ uiam lâlutis ofté a.Cor.jo.b dendo,omnem fuperbiam fapientiæmundi,extollentem fe aduerfus creatôremjiqucfecit, 8^ per Apoftolos ad nihilum redada humiliât» Humiliando ergo fuperbiam làpientiæ per Apoftolorum dodfina, ‘ ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in quibus no rhetorica argumenta,lèd fandi fpiritus uirtus fulgebat,
proftrata dæmonum turba fub pedibus credêtium,ôftenfus eftEc* clefiæ fallens in montibus,amp; tranfilieiis colles uenilîè in mundo,amp; in*
Baruch j b nbsp;nbsp;homines eft uerfatusjn hisproculdubio montibuseum lalientem
in modum capreæamp; hinnuliceruorum uidet uenientem fponfum,8^ colles tranfilientem,hoc eft,omnem lâpientiam mundi:ficutin fequen tibusait:'
Similis eft diledus meus capreæ,hinnulo'qî ccruorum.
Capreæ Chriftum comparatum,non per detrimenta diuinicatis,quæ femper
-ocr page 73-CA NTIC A LIBER 1111.' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2p
femper cadcm eft,intelligi'mus,fcd per incarnationis my fteriu j’n quo augmenta confèdata eft cœlo recepta carnis natura. Nam in eius hu;* mill' aduentu plenus erat mudus Philofophorum dodrinazde quibus intelliguntur agreftes iliac quondam anirrig,mundiores cæteris fupra diftis^quæ per Chrifti doftrinam ad unius ueri Ifraelis confortiû ag«« gregatæ:quibuseum fimilemeftcpronuntiatuoxEcclefig: utGcutcc* rum dodtrina,qui unum deum omnia impellentem cÔfefti funt j ueliic ftintilla claritatis reluXerat mundo : I ta 06 hunc, quern uerunl lumen Euangelifta teftatur,abfterfis ignorantiæ tenebris,tôtiusinlumihàto rem mundi oftendit.Nam capref pro eo opinor fimilem dici,quia no ftræ ialutis inluftratio cæcitatem cordis auferens : in pofteriore fcculi parte ueniendo in carne oftendit, quam Moyfi peten ti in monte Sinä monftrauerat, Dequo myfterioidcmDauiddicit: Pennæcolümbæ Pfai.tfy.' deargentate in pöiieriore dorfi eiuszficut capfearlim pofteriOr corpo ris pars,candorem demonftranHinnulo uero ceruorum,propter hu;« militatis formam,necd urn adhuc potentiæ cofnibus exaltatis:quibus in fecundo aduentu caufaturus eft mundum.De qiiibus diftumeft in Pfal.lxxiiri.Exaltabutur cornua iufti. Hinnulus enim ceruorum fine cornibus eft,amorcm in fe potius uifionis fuæ,quàm terribilitatcm o=« ftendit : ficut dominus nofter Chriftus in primo aduentu fecifie pro^ batur* _ . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ ,
Eli ipfe ftat poft parietem noftrumifefpiciens pfr feneftraâj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
jjrofpiciens per cancellos,amp; diledus meus loquitur mihû
En ipfe qui crucifixus eft,qui diuinitatis fug dexteram languentem,id eft, lugentèni, in Apoftolis confolationis amplexu continebat Eccles fiam: cum qua carne fepultus eft: cum ipfa utiep ftat refiftgens poft pa rietemincredulitatisrtoftræ,quemluteisoperibus conftruxeramus , peccando.De quibus dixit per Efaiam prophetamtNunqd non lialet manus mca ad liberandumfSed peccata uefträ rhururri fecerunt inter uos amp;nbsp;deum:poft quern ftans dominusChriftus,expè(ftat fe ab impijs inuocari,Slt; uocat ad pcenitentiam animam peccatf icem,expe(ftatfibi ab incredulis credi.Poft quem parietem ftat ufepad tempus baptifrna tis uel pccnitentig. Et licet non meréamur cum intuefi,tarnen per hoc quod idolatriam abdicamus, feneftras in fupradifto facimus paricte, quibus nos abimmundis ipiritibus defendendo rcfpicit Chriftus, ipfi foil genua cordis defleftendo cancellos fadmus,per quoscompun (ftionem ad ft conuertendo donando profpiciat. Vbi uero uenerimus ad ueram conuerfionem prædifti baptifmatis uel pcnitcntiæ,retollit cum de medio concelfa uenia peccatorum,00 loquitur nobis dieendo: Venite ad me omnes qui laboratis 8^ onerati eftis, egó reficiâ uos.
h Et.Ven
-ocr page 74-co M M EKT A RI o R V M APONII IN
Math.v,c Et, Venitebenedidipatrismeiipolîîdete paratum uobis regnum a* conftitutione mundi» Sicut magifter gentium Paulus docuitfadw in eins aduentu : Qui tulit,inquit,parietem maceriæ de medio,bd re* Ephef.z.c conciliauit nos deo patri per fanguinem ipfius ♦ Poteft autemamp;Sita
Luc. 14. f
inteliigïUncluÛTn elfe Ecclefiam inter pan'ctem fcptam propter mctû pêrfècutioniszubi cum uideritanimam dci fcrmo ni'mia terreri formt dine^proxi'mius fit foh'to,amp; confblando,augendoc^ fidci calorcm, au* ferendo formidinem loquitur eûSicutpoft fuam refurrcdioncm for* midantibus,Sô nimio timoré deiectis Apoftolis, ianuis claufis ingrcß fus, magnam fiduciam, magnum' que gaudium adportauit diccndo: Pax uobis,€go fum,nolite timere^Vbi completum eft;Dileâus metis loquitur mihi»
Malach.4.a
Exurge propera arnica mea/ormofa mea, 8lt;f ueni, Loquiturei, uideltcet ad perfedionem uitæ uocando, doccndo earn ïam non timerc mortis autorem diabolum,nec ultra refidere intra in* credulitatis clauftra,Propterea inquit,amp; uenfquia ego moricndo ui* tam pcrditam reddidi,modo iam non terrearis a'morte, cuius ego de* itruxi imperium^Stabat nanqppoft parietem noftrum,qui nobis um* bra fua obftabat, ibl iuftitie; de quo promiierat Propheta dicens: 0* rietur uobis timentibusdominum fol iuftitiæ,amp; iànitas in pennis e*
ius.Loquitur Ecclefiæin Apoftolis,quando refurgens a mortuis,con d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diccfis : Confidite, quia ego uici mundum*Et,Data eft mi*
Mdth,io.c hiomnispoteftasincceloamp;interra ♦ Et,Nolitetimereeosquiocci* duntcorpus,animamautemoccidere non poftuiit« Namfuntamp;alq perfecutores anim^,Habet enim inuifibiles hoftes,qui earn intra men tis fiiæ feptum inuifibiliteramp;inceftanter circundatam impugnant; Qui tunc uel maxime crudeliter earn fuis armis adgrediuntur, cum uiderintfœtorefuperbiæabea dominum prolongantem:quam ita inergaftuloredigunt uitiorum,utnon poftitomnino progredi,ad Pfai.iis. i”am mandatorum dei currendam, quoufque eius precibus reuoca* tus ucniens,quafi occultus ftet, 8C fpedet lutftamen eius : amp;nbsp;non totus fe oftendit, ne omnino fugatishoftibus,ceflante pugna, otrj torpore depereat:fed uelut per feneftras a(picit,fuæ uifionis adiutorium com* ‘ modando,ut anima uires recipiat refiftendi : amp;nbsp;hoftis impugnatio di minuta eius terrore, aliquantulum conquiefcat ♦ Nam fepenumero uarrjs immiflionibus circundatur anima,cupiditatis,auaritite, ebric* tatis,commeflationis,impudicitiæ,iræ,blaiphemiæ,contentionis,hîe f efis,inuidiæ,86 multarum aliarum his fimilibus : Eo utique tempore quando his circundatur, quafi carcere retrufa continetur ♦ Ad quam fermo defpoenitcntiæ orationum't^ uocibus rcuoeatus#uenit, amp;nbsp;afpis dtpcr
-ocr page 75-C A N T I C A L 1 B E R 11 H. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JO
«gt;t per feneftras fenfns eins, quibus corporcas peragit cogftan’oncsji non funt polluti (brdibüs laftjuæ deledan’onis audicus, fi non conciw piftêtiæ uifus,fi no meretn'cu odorib.dclectac odoratus, fî no turpilo quæ deo contraria funtdabia inquinata: fi non icelcratis ope* ribus pollutæ funt manus.Dc quibus dixic Propbeta : Intrauit mors Hùrc.^-f per feneftras^Tali ergo animæ proculdubio loquitur Chriftus,quam fui uiderit defiderio plenam, huic manifeftat îè loquendo in corde,amp;S uocat earn uerbis ineftabilibus i 8^ tribuit eî fiduciàm ùeniendi ad fe, dicendo:
Exurge,propera arnica mca,formofa mea,S^ uenidam enini byems tranfrjpimber abqt amp;nbsp;receftît,flores apparuerunt in terra noftra,tempus putationis àduenit ♦
Docet earn ,fcilicet,iam non timerc omnino iniquorum hominum trii culentiam,nccda’monum formidare terrores:qüiaamp;^deumpatrem peradfumptæ carnis oblationem reconciliauitEcclefiæ, amp;nbsp;dæmonu cxercitu fiibneruauit per crücem,amp; poft brumalem, gelidamcp afpe*^ ritaterri, floridum uef ni àduentus fui templis oftendit ; amp;nbsp;quanta ucl qualia gaudiorum effet præmia ci per fuam præfen tiam exhibiturus, futuramu'am quafi fàftàm narrauiuPer bas enim fingulas figuras uer boi^,quantam maiorumtriftitiarumcpcongeriem abftuleric,amp;quâta magnalià fuorum dei filius în nobis contuleriudulciffimo aficetu nar ran tur.Quomodo,uelutipuellædilc(ftæ,mor tali hâturæ,quodèftEc* ~ clefiæ,priftina amicicia amp;nbsp;pulchritudo reddatur,ôlt;^ per fuüm huniili tatis adüêcùm,doceteam per uiamhumilitatis ueniread fejaoceftjad fuam imitàcionem:per quam ipfc uenitadeamgt;utamp;^üocemmunuscp repropitiationisadferrepdicendo: lamuos nondico feruos,fed ami^ loan.i;.b cos»Et,Difcite a me qù/à mitis fum amp;nbsp;humilis cordegt;ôC inuenietfsre^# Math,«4 quiem animabus ueftrisdani igitur agnitionem fui aduentüs,fuam'cp humilitatem imitanti uox ifta dirigitur: Exurge projScra arnica mea, formofa mea,6^ ueni. Arnica enim fit anima agnofcèdodeum:formo^ fà,Chrifti humilitatem feruando: Columba uero efficitur,nihil de ter renis cupiditatibus,abfqicibo uiliffimoj'ndumentbcp corporis requi rendorfed fèrriper columbarum fimplicitatem tencs, ipiritui ianefto iè confociat»Sicut igitur fuperuenientc ucre,præcurfore aeftatis, qui fu«* gat hyemem,quando omriis creatura rediuiua lætatur,8^ uniuerfaai# nimalia fecundum genus fuum cooperantur ad fetus,S^ ingrauidata, cubilia conftruunt,8ô aues nidos componunt, nbsp;fefe inuicem fuis uo««
cibus diferetis aduoeât motibus:ubi iam rep til ib* epulas præparat humus,nec deeft pennigeris animantibus efca: ubi canora uox uolati* iium dulci modulamine refonat, adprædandos flores apis pennis
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;h fl armau
-ocr page 76-COMHENTARIORVM APO NII IN
xCof.^.c Ioan.15.a
Gen, i,b Gen.ji.a Kxod.ii.b Exod.ij.d
lofuc.j.d
loaii.Ji.a
idololatriæ,8ô philofophicam doólrina, uernum tempus per fuS pafTi onem(quod eft pafcha noftru^tranfitus de morte ad uitam) facie mun di,martyrum uel oïm fanétorum opeiv flore deeorauit.Quo tempore creatain principio oïs intelligit creatura, èi. ipic homo de lirno terrsc formatus c(t: quo tempore de Mefopotamia ad propria federn reuo*' eatus eft Iacob : quo tempore filrj Iftael de terra Aegypti funt edudi, Sc in Chrifti figura agni fanguis, Aegypti uaftatorem cxclufit : quo tempore terram repromifliôis tranfmifto lordane ingreffiieo têpore redemptor nofter Chriftus de coualle lachrymai^ ad paradifi monte fuæ mortis exêplo Ecdefia uocatdicendo: Surge prepera arnica mea, formofamea^Sd uenija enim hyems tranfijt.ûpotcftas tenebrai^,quæ triftem reddebat mundû.fole iuftitif Chrifto ucniente,tranfiit de hoc mundo ad tartara. Imber abijt amp;nbsp;receffit.i.philofophie crror,8ó gen tihum doctrinæ,Chrifti aduentu fplendente, abrjt amp;nbsp;receflit, Flores apparuerut in terra.Ad tanti qppe fponfi ornanda aulam regalê.ne* ceflario pro uenenofis ncquitiæ tribulisj'nnocetiæ flores, per mfarttu allifioncm apparuerut in terra, cui maledixerat in protoplaftodeus, Quibus teftibus coronatus,magoiv pnuncio inducit in ludp : in qui busEcclefiaprimûdecorisornamentafufcepit, Tempusputationis aduenit. Illud ^roculdubio,in q pater agricola peritiflimus putator, fterilia farmen ta de uera uitc Chrifto uftionis amputat falce:eos icilw bom' open’s oftendere. Aeftiuû tempus nanep pucationis aduenit, qn exunaltirpeeorporis,boni(èparantura malis,neuicinitatemalorix
utiqj tempus nuntiabaf aduenire putation]s,de quo dominus dicit in Math.w^ Euangelio:Veni fepararefilium a' patre,nurum a focrulua,amp; filiaa‘ matre fuaiquatenus credens in deum patremj'n deu filium,indeufpi* ritum fan(ftum,feparatis a fe incredulis, arefaflis palmitibusfemel in loan.v.a nbsp;nbsp;nbsp;Chrifti plantatiSjUt uitis raxhce,amp;corpus(de quo profert farmen
ta)palmitedecoratis,indiuiduam trinitatê credendo confiftat.llli auC qui non credunt hanc, non eos portât prædiefta radix, fed quafi aridi furculfa' fæpe didæ uitis corpore defelt;fti, aeterno igni pabulum præ“ bituri funt.Putatur etia unufquifcp Eedefîæ filius diuina pietate, per compunóionê fàndam in intima mcntis,8ó arefaefta malæ uoluntatis de co farmêta abfcindunt,ut poffit iam putatus frutftifer bonæuolun Luc-v.b tatis palmes,frudus germinare iuftitiæ:de quogaudium in celoange lis exhibeatur. Nam eer tum eft,nifî auaritia fuerit amputa ta,largiras no fuberefeitmifi idolorum amor fuerit defccatus de fordc, gloriofus martyri)
-ocr page 77-CANTICA LIBER IIII: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JI
tnartyrtj non pullulât palmes: nifi fornicationis præcifa fijerit ton fnetüdo^caftitatis non prouenit angelicus fructus«Hoc autem intellp gît in omnibus malis,qugin mentibushominum infcruntur ab bófte diabolo: quæ omnia per Chriftiaduentum reprobata probantur : in cuiu8often(îone tempus pucationis aduenit»
Vox turturis audita eft in terra noftra,
Côgrue fàtis huius caftiffimæ auis uox.gloriofe uirginitatisj'n fupra difto tempore per beatâ Mariam primum audita eft in terra noftra, dicendoadangelûGabrielcm:Quomodo hoc erit,cû uirüm non cog^ noicamÆt,Ecce ex hoc beatam me dicent oes generationesiQuiafecic mihi magna qui potens eft,amp;fanftum nomê eius.Cui uoci angelus re fpondit,facratiffimi partus exponcdo myfteriü, quoniodo^quod fine ïege complexus concjpit,fine pcna doloris parietun V irtus,inquit,al tilbmiobumbrabit tibj,amp; fpiritus iànftusfupiieniet in te: idço quod naftetur in te fanftû,uocabitur filius dei.Et uerc digna,quâ folam bea tamomnesgenerationesdicant,quamgloriofàm interomnes fccmi* nas,non folum diueriàrum gentium nationes,fed etiam cœlorum iiir tûtes admirantes colIaudent^Per qua uitamingreffam^mortem fuga^« tam.mûdum reconciliatu gaudemus, per quâ in terra nialediftionis, in terra impiorumCperditam terrain incontinentiæ) primum fanftæ iioluntatis uox conferuandæ uirginitatis audita eft^De qua prædixelt;* rat Dauid:Terra noftra dabit fruclum fuum. Bonû utiq? bone uolun tatis fruftum,quem in natura fuicepit in parenteAdam.Niiîenim uo Juntas f ui nè t conferuande uirginitatis,non dicerèt,Qiiomodo fiet,cu uirum non nouerimf Quâm diu enim præuaricationis hyemis têpus trifte conftriftumcp ab omni germine bono obtexerat faciem mundi, amp;fuâ ditioneobtinebat diabolusterram,hfc dulciftîma uox turturis, fiue per gloriofamMariâJîüe per beatu Ioannem,nô eft audita in ter* ra:Scd ubi magnus ille iuftitiæ fol,qui nobis indulgentia ^ftatis über* tatem adducendo exortus eft, cœpit defiderij côferuande integritatis uox turturis in terra noftra audiri:amp; quæ pritis impiorum nuncupa batur,nuncfuam terramuelEcclefiæ,dei fermo uocitare dignatun Quæ ita coniundæ fpiritui fanfto utræque perlbnæ,illa fuperue* nient! in fe,amp;ille adhuc in utero matris eo impletus,unam nulli alrj diletftionis commodant üoluntatem» Nam ficut natura turtu* rum deferti habitacula diligit,amp;Saduocans comparem,dulci relo* natuoce, ita illæ ftipradictæ perlbnæ,iliadicendo:Ecceancillado* iQan.i.d mihijfiat mihi lècundum uerbiim tuum: 80 ille clamando:Poft ine ue* nit,qui ante me faftus eft, cuius non fum dignus calciamenta portare» lufta ergo ratione,turturi caftiflïmæ aui,uirginitas comparatur:que
h iq in loan
-ocr page 78-COM M E N‘T a R I O RVM ' A P O N 11' IN
in loanncucl Maria obtinetprincipatu:quæ femel uerbodcfuel fpu ritui fando coniunda,nunquam alium cogitat comparcm, nec alteri defideriu fui amoris communicat, nifi illi, cui icmel coglutinata projs batur,fed ad ilium femper promiflionis uocem èC mentis emittitaffc dum,cui promifit fcruare quod nata eft:Gcut turtui^'amor erga copa rem fuum inmutabilem fertur feruare diledionis aïfedumiqu^ mor* tuo comparejninq alio à pby fiologis lûgi narrat:fed eu omnibus die bus uitæ fuæjCui femel fuerat cöiunda,deßderando requirin
Ficus protul it groifos fuos»
Propinquàhteigitmeffe redemptiôis human2t,amp;r gloriofi redemptó ris aduentu,horrida,et omni iuditia deftituta,uel impietatis hyeme al gorecpcondrida,nihil in fe ficulnea Synagoga^nifiamariflimum fuc* cum dodrinæ,quc animarum cibum mentitur, intelligitur habuiflc* Nuncautemineiusaductu, Apoftolfquosprotulitgroflosfuos^qui de ea oeneratfdulciffimus cibus dodrinp animarum effedi funuCui Luc-v.b £cülneæuniüsanniinducias petitcolontisuineæ,Michael,opinor, archängelus : quæ portio domini appellatur, id eft, omnium credeiu tium deo cœli i eamq;excolere commonitione fua a dæmohum ua ftarione intelligitur cuftodire, fecundum Danielem prophetam :cui Daniei.io.c nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;angel US GabricH V iginti 8e uno die rcftitit mihi princeps rcgni
• Perfarum ,0d n^momihifuit adiutor, nifi princeps ucfter Michael.
Hocutiquedicitur 0anieliHcbra?o,qui de Jacob originem trahit. Multitudo ergo credcntium deo,hi,qui audiunt Uerbtim dodoris, ui ncænuncupantur: Illi ueroquipræfuntpopulo,amp;uerbododrinae ædificant auditores,ficulncæ intclliguntur.CoIonus tieroüineg(ütfu pra diximus)angelus antedidus,cUm magna fiducia in cOnfpedù dei eft,magna'ip cura pro omnium ialutecommilTai Vidcns nanppinter Marcn^ c**^‘J^”tNJ’^n^*jftft^‘^*’^^’^huiufmodi infruduofam ftare ficumdo« minus uineeCeos fcilicet,qui fibi honorem amp;nbsp;locum dodorisaudâder præfumunt,8c ea quæ cum doceant ad plcbem,nec fermone prôferût, ncc uitæ exemple,fimiles fadi principibus ludæorum, qui timbra po tentiæ fuæ frudus proferre,tanquam ficus,unius anni,a' paftione do# mini ufquead templi euerfioncm,conceftà uenia pccnitendfid eft,u# nius gencratiôis terminum.lxipanno) huic nûc fie maledicit,pofteaq Apoftolos protulit,quibus credere noluit, utnunqüam de ea frudus dodrinæ nafeatur. Quæ arefada,omni décoré nudata, nihil in fe nifi .. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ignis æternialimenta conferuat. A cuius peruerfæoppreifionis um#
bra liberata plebs,cocpit,amotis malis dodoribus,in Chrifto creden* do florere.Sd fuo exemplo aliarum gentium nationes ad florem credù licatis prouocare. De quibus fèquenti uerficulo dicitur.
Vine»
-ocr page 79-il
; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CANTICA LIBER III I»
! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. . Vincæflorcntesdederuntodorcmluum»
1 Credendo nanc^ in unum dcum omnipotentem, florcntî pro eins ùé^ ro nomine moriendo.fuauiiTimum cofeiTionisdederlintodorem,Nâ ficut hyemis tempore abfque frondibus amp;lfloribus fine décoré funt uî neæ,ita fuifïèabfcp décoré iuftitiæ, uel fanditatis ornamento prædi# das nationes.quas nunc uineas appcIIauitjCertiflime comprobatun
Surge arnica mea/pecioia mea,amp;!^ ueni: columba mea in fora#gt; minibus petræ, in cauerna maceriæ.
lacebat ergo fatis in humili loco Só abdito,multum longe auocata h^c arnica fpcciofa uel columba,quæ nunc in toto mundoregnare probat tur,conturbata uel opprefladæmonumtempeftate: fedubipaflîo»! nis Chrifti Gcramêta funt celebrata,ôô per Apoftolorum dodrinam, in quibus Chriftus loquiturj aduocatur ut furgat, amp;nbsp;ueniat ad deam* bulantem fponfum in uineis,ad eongaudendum,amp;in prouentum fru dus iuftitiæ prædidarum nationum,id eft,ut ueniat ad eum,pro eiüs nomine moriendo,qui pro ea moriendo,mortis deftruxit imperium: ut ueniat ad eum in humilicatis perfedione,qui in fe credentibus dicit in Euangelio: Venice ad me omnes qui laboratis amp;nbsp;oneràti eftis, 8C en Math.n.d gorequiefcere uos faciam:8ô difcitca me,qamitis fum humiliscor de.Humiliando fe enim anima,in confpcdu dei furgit,exaltando allp diturcfecundum quod ipft Chriftusdicit: Omnis qui iè humiliât exal bttc.j4..c.amp;t8.c tabitur,amp; qui fe exaltat humiliabitunTuc fît eius am?ca,eo quod pro nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
pitium Gb i fecerit creatorem : delota uero fonte baptifmatiii, fpcciofa eftjcitur uel formofa.Vbi aût fufeeperit in fe fpiritum fandum,quiin loan.i.c columbæ fpecie in lordane oftenfus eft,columba efFicieuSed ut queat ad hanc gloriam peruenire.i.ad perfedionem plenitudinisChriftfne accipitrum dgmonû, male crcdendo in coeternam 8lt;2 indiuiduam tri* nitatem.ungulis lanietur, oftenditur ci uia per quam ueniat ad aduo* cantem:ne forte de brumali errore gentilium liberata,uel de pcrfidiæ ludæoi^ latebris eduda,non per uiâ regalem,quæ ducit ad regnû, fed per floridos campos, qui rhetoricoRc uerborum dclcdationC inliciut, aut philofbphoRî uel hæreticoi^ dogmata currcre deledet,ubi accipi* ter diabolus omni facilitate perfedas animas cölumbas effedas dcuö rat:fed docet earn tumidæ fapicntiæ campos orni modo deuitare,amp; p anguftam uiâ,relidis terrcnis defîderrjs, in qbus diabolus obtinet re* Luc «j* gnum,de morte ad uitâ ucnirc,Quicû(Ç ergo defîdcrat ab hoftibus aë rig poteftatis inlgfus euadere,in foraminibus huius petræ,quâ beatus,, Paulus dem5ftrat,redâ fîdem feruando fcmper ingrediaf. De qua di cit:Bibebant aût fîlrj Ifrael de fequente eos petra : Petra aût eratChri* »»Cor.w.B ftus ♦ Sed hæcpetra habet multa foramina «uaditus per quos intratur
adpat
-ocr page 80-co MM ENT A RIO RVM APONII IN
ad patrcm rcgnum credentibus præparantem.quæ funt genera uirtti tum cxemploru foramina, hoc cft,manfuctudinis,humilitatis,patfenss tiæ,contemptus diuitiarum,nu11arum acceptio perfonarii, pernoda# tio in oratione,mifcricordiæ magifterium,caftitas immobilis, forma bcnignitatis,firtgulare fpeculum, indiuiduæ trinitatis agnitio, in qua eft noftra rcdemptio.Hæc funt proculdubio foramina, in quibüs do# cetur arnica ad gaudium regni ccclorum uenire:per hæc foramina lux diuinitatisin tenebris huiusmûdirefplenduiflc occulta fide probat, Hæc eft utiep Petra inter deum amp;nbsp;homines mediatrix : per cuiusfora mina,homines deo,amp; deus hominibus demonftratunCognöftuntür Sc ilia in hac petra Chrifto quinep foramia in manibus pedibiiscp cla ïoan.içj f uorum,8c in aqua 8c ianguine per latus eftulb, Per hæc forainiha Ec* clefia in beato Thoma uocatur, ucrum deum in hero homine cognoft loan.jo.g eendo,uenire,cum dicitur ei: Mitte manum tuam in locum clauorum
Sc in lacus mcum,8c uide quiâ ego ipfe fum,8C noli efle incred ulus, ftd fidehsjn qufbus foraminibuS uerum deum,uerumcp hominem confi tende, incredulæplebi oftcditdicendo:Deus meus,8cdominus meus, llhtp maxime plebi præfènsuerficulus conuenireintelligidatur,quse poft cruenta odia,ôC criminum feritatem dominicgperfecutionis, co^ lumbç in fe fimplicitatem per pccnitcntiam informaiiit:ut fgt;er hsccfd • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ramina uiftera ^hrifti confidant, uerum dei filium deum Sóhominem
confitendo, quæ ipia in eo clauorum ÔC lanceæ idos fccerant non crc dendo. Pofluntfiquidem foramina PetræSC quatuorEuangelioru affertiones intel!igi,que eius,quc Apoftolus petram pronuntiat,per* foratum fupradiftis idibus corpus teftantur.Cauerna uero macerif’.i Apoftolorum dodrina intelligi opinamurtde quibus ut uinee, credc tiLim plebi firmiftimam maceriam,ob infeftationem malignorum fpi rifuum,deum conftruxifle probatur.Nam ficut ipfi perChriftum,ita Sc nos per Apoftolos agnofeentes diuina myfteria,intra cohipedum fidefquam ipfi confefti ftmt,continemur4 De qtiibus ueliit de quadra tis lapidtbus, uineæ fuæ credenti in ft plebi initium tantum maeerix ædificafft môftratur : cum in fide,ut didUm eft,primo ab eis ptolata, a dæmonum infidrjs dcfen{atur,quam ft ab ingrata plebe ludæorurn ' Efai.^.b per Efaiam Prophetam auferre minatur,dicendo:Nuncadnunciabo uobis quid faciam Uineæ meæ:aüftram macériarn cius, 8c erit in dire* pefonem. Venit ergo ad notitia creatoris,ficut in foraminibuspetræ, ira Sc cauerna maccriæ,8C per A poftolorum uirtutes,qui uclut mem* t.Cor.nb bra multiunum corpus funt in Chrifto petra, unum deum prædi* cando,unam fidem tenedo,unamaceria Ecclefiæfadiiunt.NamficuC de multitudine petrariim uiia, ad comuniendam uineam, maceria fit^
quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' iiaSC
-ocr page 81-CANTI CA LIBER ÎTtî.
ïta 8^ hi,qui in Chrifto unüm funt per fanlt;fH fpiritus coniundioncm* Chrifti pro Humana Glute implent locü» Venit nac^ Ecdefiä ad Chrx ftuin foraminibus petr^, eius incarnatione credcndotuenit in cauertä na maccrise per Apöftölos,eius diui'nitacem agnofccndo,cuni Petrus Aduuiti.j b Joannes apoftólï,fanato daudo,admiranté plebe, crucifixi uirtutê
exponunt» Ad quorum dodrïnam, quafide antro i'ncredülitatis, ccc* pic facieni fuamaam corde compundJo.oftendere creators Et qu^ tan tipi'aculicollapfufoßdauerat fadem fuam,dominurtimaieftatis)perlc , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
qucndö,perfufafanguine iufti',que fuperfe fua elFüderatüocddken^ do:Sariguis ei'us fuper nosmunc conuerfæ ad fe didti
Öftendc mihï fadem tuäni, Joiiet üox tua in auribus meisgt; quia uox tua düldSiÔÔ facies tua decora»
In principibus Jcilieet facerdötu^S^ in dodon'bus iegis efle facies pld bis intelligi datur, quæ iri Ghrifti pälTione confputorum öi blafphe* miarum uulnen'bus cf udeli'ter fuerat maculatatnunc in Nicodemo et lofeph,uel in Paulo,amp;:: in ea multitudine qug per Apoftólos credidit» ad priftinani pulchf itudinem reuocata efti Et uox eius^quse horrida, intercluGm,impietatis rauccdine artlariffîmam lamcntabilem re;* uocauerat uocem dicêdô:crucifîge,crucifige:tali hauftu,amp; medidnali poculo fanguinis.quem effuderant, Chrifti, ad canoram dulcedinem renouata eft, confitendo ft credere deum, quem uc hominem damnar ueratantePilàturtà» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, * . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
Capfteuülpespàruuias,quædemoîiuntürüineas:Namuî^ ‘ heanoftfä floruit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
Tranfacftà uidelicec dgmoiiüm tempeftate, qua fuperius Hyemêm ap* pellauit.inuitacur fpötifa iam regis corpori iunda per baptifmt facra fnenta,irt uineam, id cft.credentiû fibi plebem cx gentibiis i SC inuenit cam próduceriteni flores,per bonum nâturæ ad confiteridühi deo ccg* li paratam,ftd calliditäte,infidijscp üUlpium,matuf itatem ffucftüs exf pelt;ftantium,ad demoliendam deuqrandamcp paraiamïquaï furit per^ Uerfarum animarum hær eftos mordacilTima dogmata i per quæ non iiiribus.ftd uerfutqs illi fubreptione diabolus frudu anime lædit uel deuoratQuæ üulpcs,(î quippiam captiuatierint,fecum ad fua cuBilià trahunt in inferos. Quarum infldias profpidens dei fernàô, iübet eu* ftodibus üineæ,fcilicec,qui præfunt populô Chriftiario, locum do* doris füftipiùnt Jôlef tilTime rete fidei tendere prædicando, ut fî fuæ ftntcntiæ uino manfuefeere nolint, tarnen demoliri defînant uineam Chrifti » In uulpium ergo uocabulo hæreticoï^ dialedica peruerfaé^ tergiuerfatio demonftraturîquæ arte euftodum uineæ prohibenturî ab illis ftilicet, qui fagacicate fua inftancer uerbo dei operam dant, Sc i ftiunt
-ocr page 82-COxMMENTARIORVM APONII IN
fcj'unt {c,aut in intcgrïtatè prçdidæ uincæ coronari.aut inlgfiónc da* mnationfs poena multarï J 111 quàm maxime in hoc loco admonen ui* dentur,qui ex fecularium literal^ peritia, uelocitate pofTunt ad mun* dandam uincam, philolbphica arte, reciprocis argumentis refoluere falfa h'gamenta fententiarum : Sicut Hiftoria Ecclefiaftica refert poft difceflum Apoftolorû ex ipfis autoribus h'tcrarum magiftris, ex gen* till erroreconuerfis,amp; populo Chriftiano magnisa' facerdotibusco* ftitutis.uelut fagaciftimi canes, ut profunda fyllogiftnorum fupradi* darum uulpium cubilia rimarêtunDe quibus dicitPfalmographusî PCal.67^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;canum tuorum ex inimicis.Nam uulpes manfuelcere no pof'
funt.ita èC autores hæreticorum etiam capti amp;nbsp;iam uidfnunq redeut ad falutem:eo q? per iapientia,uel feientix tumore, ultro in mentibus fuis locu parauerint diabolo pfuaibri. Quorz ois fiducia no in uirtute ueritatis,ftd in calliditate profundæ dialedicæ artis eftjn quaßz uul* piu partc$i,in inftrno)erunt oes,quimartyres iugulauerut.De qbus Eccleliadicitin Pfal.lxijJpfi ucro inuanûqûælîeruntaîam meam.in* troibunt in inferiora terrx (hoc eft,in tartara ) tradentur in manibus pladqCquod cft.pocnaRz angelis) partes uulpiu erunt.Et ut oftenderet faluator cuiperfonæ in fcelerc participes effent hcreticoNzautores,ita de interfedore beati Ioannis Herodepronuciat:Ite,inquit,dicne uuU Lucij g pi ilh: ecce ego hodie craftino facio uirtutes,8c tertia die côfummî^ • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bonDocetur ?rgo,ficut per Herodem paruulos in corpore interfeeic
diabolus (fecit) quia par fuit uticç in crudelitate interfedor prædidi Ioannis) ita 80 per hæreticos,paruulos in dodrina euagGlica,quafi ui* neas exterminât» V ulpes enim,paruulas adhuc nouellasl'^ uincasfacî lius demoliuntur,ut quæ non alte adhuc a terra ftirgant.ln quo uerfi* culo uident,ut didu eft,facerdoteS moneri, quibus docendi officiui» eft cômiftum,uigilanter dodrinæ opa dare, ucl uitæ immaculatæ ex* ‘ nbsp;nbsp;nbsp;emplo,ad eos uel maxime,q adhuc paruuli funt in Chrifto) de quibus
dicit nunc præfenti loco:uinea floruit» Nam duplici ratione intell igit quod ait,noftra:fiue fuam dixerit patris,fiue Ecclefiam fibi coniun* dam participem dicat, Venitergo per incarnationê fermopatrisin ' uineam,gentem Ifrael, 0lt;S propagines de ea per Apoftolos toto mûdo porrexit,ôô fidei germinc.de fingulis gentibus fingulas uineas fecit,8^ ad Angularem boni operisfrudum fponfam inuitat ad congaudendu in uineis.C^as cum flores credulitatis uidiftet præferre, ante pparat uenatores uel cuftodes,qui uulpes capiat,q flores maturosfrudus par turiant.Dc quoRznumero eft unus,qui dicebauCorripientes omnem Coli.t.d hominem,amp; in captiuitatem redigimus omnem fcientiam,extollentc *.Cor.io.b Pg aduerfus feientiam dei, Qui reti dodrinæ fuse, admirante populo.
’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;callid
-ocr page 83-CANTICA LIBER ÏIII.' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^4
tanidiflîmam uulpem captiuauiLmàgnum l'IIû Elyman, proconfulis cxtcrminantemiimeàm mentis t Nam fîuedæmonesuulpesintfelljga tur,fiue peruerfi dodlores, per quos dæmones loquutur blàfphemias, utrunc^conueniréniàilïfeftumeft:per quos nieilccs hominum, in q« bus habitat reda fidcs Ecclefiæ,difterminantùr.Qùorum exterminiû uel occultas infîdias ut cauere mereaniut,ïndefinenterChrifti dotni'ni noftri adiutôrium imploremus^Ciii eft gloria 8ó imperiû infecula fo» cuIorum,Amén»
FINIS LIÉ RI CtyARTi.
CÔMMÈNTARIORVM D. ÂPÔNit
IN CANTICA CANTICORVM LIBER iq^VINTVSi
Iledus meus mihi,86 ego illi: qui pafcitur inter liuà, donee aipiretdieSjamp;Sinclinenturumbræ, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ '
Coniunâa itaep Eccleiîa Chrifto, hoc eft, anima uerbo dei,ut earn abundantiore gàudiô cumületper omnia,8lt;C in quibus ipfe per l^etitiam pàfcit.Sî: quo ipfc deledetur in ea^oftêdit: Et quid ilia rëfpohdére debeàt pro tantisbcncficfjsxdoëetunSponfus «idébcet decoram faciem in ea Temper üidere defiderat.quæ nulla peç cati nigredine fit maculata,non türpiû üerboi^ mendaéifcp umbris ab fconfa,uel blafphemiaRz raucedine uoce horridà fed flulcedinèm fuis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
laudibus refonantem:üt retro iam dixeraCqà faciès tua décora,Svuox tua fuaüis. Ille üoeat ea ad paradifum fciêntia legis fuæ î Ilia èi ex fru du üoluntatis fuæ.Üernaritia pafeua præî^ârat caftitatis: in quibus eu præienti loco pafei pronuheiat dicendojQui pafeit inter lilia ♦ Quâta aût gaudia pofita fuerint, fuis confodalibusadolefcentulis læta expo^ «itdicendo:Diledusméusmihi:gratia(inqt)üocationis,redempti5is infjghe,adoptiôis clariffîma libertate. Et quid ego illif Volüntâtis o^ bediehtiam,conferuandg intégritatis ftudiiim,quod indidit per natu ram«Qüid ille mihicSingulare cônferuahdæ üirginitatis exemplunl, nalcerido jjer uirgihem* Et quid ego illif Singulärem lætitiam,denuô nalcendo pér baptifmû,Irt toto corde méo feruando præcéptâ,angelÿ cam,cocléftemq^ imitarido naturam, ut intâdû corpus redeàt ad para difum,qct intado de utero matris induxerat nafcendô in müridû, Na iîcut diabolus cruenta iracundia,Sif exeef ando coenô libidinis faginai» tur,ita ôëChriftus dei filius,milèficordiæ,manfuetudinls,uel caftirho’ ' iiiæ lilrjs pafei uLicet amp;nbsp;eum aluerint alia bona, T res illi pueri He bræi tamen,caftitatis diledione milfi inter babylonicas flâmas, iri éis inedius ardente fornacc.quafi inter lilia pafeit : cuius pferitià càminus
U nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;nbsp;n inparä
-ocr page 84-’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;COMMENT ARIORVM APONIT IN
in parAlt;iirutn,S^ furor ighis in rorem mutatus eft: Sgt;C qui ad dcuoran* dum fufcepti erant,uelut materno grcmio fgtus,refrigeri) imbre per;» fundunuEt hoc quod illis legimus deu fecille,ufqj in Hnê præftns uer ftculusoftendit futUR2:eo quod femper pa feat manfuetudme.femp TCf quieftat in cordibus diligendum caftitate,dicendo:donecafpiret dies amp;nbsp;inchnentur umbræ:hoceft, donee dies iHe iudicrj uerus adueniedo fifpiret:amp; huius feculi caducai^z rerum umbræ,quæ nos impediunt iu ftitiæ perfrui iole.inclinentur cum fuis amatoribus in chaosinfernf Rcuer tcre,fimilis efto dilede mi,capreg,aut hinnulo ceruo* rum ftiper montes Bethel.
In hoc loco opinor per eos intelligi loqui Eccicfia, qui in carriepoHto dhoChrifto adhærebant:qbus de futuro paflionis my fterio expones ioan.isJj diccbat:Ecce uado ad patrem meû,Sô nemo ueftru interrogat me quo Ioan »4.C «adiscScd triftitia occupauit cor ueftru: Et quibus dicit:N5 uos dere linqua orphanos,fed uado uenia ad uos,amp; iteR2 uidebitis me,Sógaii debit cor ueftrum.In quo ucrficulo docet S)C domini refurredio praï** nunciata.Et ficuc Apoftoli in eo pauebant.perterriti infidrjs iudeoßt, ita anima fine adiutorio ipiritus fandi, nuda quodamodo 8ó inermis, infidrjsdæmonùm deterref ,QuæquûdeIedabilesopeFÇ2 illos retfo^ didos florcs,ad paftendum dnm in fua parauerit mente,gaudes dicit: • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ego dikdo me^,amp; diledus meus mihi. Cum aut aliquid ci contraria
negligenter comiftritprolongat ab ea:q prolongante.adpropinqua* ■ re nccefle eft inimiefi: quae p hanc uoeê emendationis, reuocarcad ft prolongante docet,ut p corredione uitæ,fiduGiâ fumât dicedüRcuer terejimilis efto dilede mi,capreæ,aut hinnulo ceruoR2 fup montes Be thel. Prolongatio fcilicet Chrifti ab Ecclefia tunc eft, qh negligentia eoB2,quiprcfunt populoChriftiano,ad caftiganda plebem tribulatio induci pmittit:cti ficcitas,uel nimius imber,autgladius,uel fames ,fta peftilentia uindex graftat. Reuerfio aut eiuseft, du precibus,iciunijs, lachrymiscp ad mifericordia inclinatus, ad ueftigia pietatis fuæ uelo* cius recurrit q profilieratuindicando: fimilis faduscurftis uel cofucis tudinis capreæ hinnulocp ceruoR::quaR: natura eft.uoce ante fe in mo tibus reftnante poft tergu emifta, du obuiam fibi opinant occurrere qppiam.adlocuundeabcefterantuelociorecuriureuerti. Ethæccft cauià.ut exafperata ab hoftibus, confueta noluit derelinquere federn: ftcut Chriftus dns noftcr.quauis prouocatus, quâuis exaipatus pec catis hominu,pietatis tarnen non derclinquit cofuctam ftdem ♦ Super montes uero Bethel, q? eu reuerti peccator, in cuius finibus crucifixus eft.uelocitatc refurredionis die tertia celebranda prophetafte moftra tur.Nec moralis fiquide amittendus eft ftnfus, V nulqftj em creden*
tium
I
.1
-ocr page 85-C ANTIC A LIB ÉR V/
tium deo,ipfe fe feat montem dei per (aiidam couerGtionem:aut mo tern diabolipcruerfe uiuedo^Bethel fa'h'cet,domus dci mterpretatun Qu icunqi ergo ita exhibuent uitam fuam,ut in codeledetur fpiritus fandus habitare,môs efFia'tur,domus defquæ eft Ecdefîa eius* Super hunc ergo.fî qn offenfus peccatis populi prolongauen't,reuertit Chri ftus;hoc eft.ipfius prccibusreuocatus à inndida,ad pietatis cofuetam reuerntur ftde:Sictitflentibus Apoftolis,uel fandis mulïenbus,quæ (ccutæ fuerant eum,reuocatus dominus Chriftus,eorû præftntiæ red loah-xo.c ditur a mortuis refiirgendo Jn quibus gemi'num ludum Eeclefiam ha buifle probatur dominum lamentando : V num uidelicet,gloriofum uultum eiu$,0C uerba dodrinæ recolendo: Alterum,quia non licebat in die,propter metum perftcutorum, eius requirere ftpulchrum, fed furtim in node requirunt dominum in monumentoxum angelus di^ citmuIieribus:QuidquæritisuiuentemcûmortuisrtumdiceretMa , ria:Tulerunt dominum de monumento, neftio ubi pofuerunt eu: Etanxrj pauentes Petrus ôd Joannes,ad monumentumconcurrerenc, loan.io.a Sicut uox Ecclefiæ nunc in ftquentibus ait:
In ledulo meo in nodibus quæfiui eum quern diligit aîa mèa: quæfiui ÔC non inuenùSC uocaui eû,ôd non reipondit mihi» Hæc ergo prenuntiata funt, qUæ confummata agnoftimus in domini fepultura,dum mulieres ad fepulchrum,utdidum eft,peruigilant: eu Apoftoliintolerabiliter lugent.Sed ampîius hæc ad Ihimam referem* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
da funt,id eft,ad moralem fenfum, Sic ut per fupradidas perfenas le*« dumfuum EcelefiaChrifti fepulchrumdixifleintelligatur.ubi cer* tiflime in adfumpta carne,quæ participium eft corporis,iacuiffe pro^ baturdta Sf unaquæcp anima,non alibi requiem poterit inuenire, niis (î ucram eius paffibilem carnem confitendo, ueramip impaffibilem di uinitatem in eruce:aliud in fepulchro manfiffe per triduû, amp;nbsp;aliud pe netraffe inferna ad liberationem iuftorum; Ledus nâep requieilocüs cft,ubi infirma,laftacp confueta funt membra rcquiefcere.Quâ requiê anima,!! fidcmaccomodaueritEuâgelio,inChrifti fepultura inüeniet, ut ex perfona Ecclefiæ oftendit fpiritus fandus in eius fepultura hanc requiem inueniri. In hoc ledulo in nodibus que diligit perfeda anîa querit.iun tetra 8C tenebrofapfecutoRj plebe Iudaica,ibi inuenit eius fcpulchrum,ibi inuenit fuæ requiei ledû.Illuc em de Omni mundo,de Omni gente côcurrit multitudo credentium anirnaiS2,rcqem fuâ,dei fî lium,reqrêdo,qui dixicTollite iugum meûfuper uos,Slt;:difeite qa mi tis fum amp;nbsp;humilis corde,ôôinuenietis requiê aîabus ueftris Jlluc uticp Ç nodes in multisfècretis cogitatioibuscredendo multitudoaiaBî,fug Uoluntatis greffus extendit. Sed licet laborem quærendo impendat, : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i irj non
-ocr page 86-COMM EN Tl RIO RVM A P ONII I M
non tarnen inuenit quem requirit,nifi inluxerit dies. Nihil enim legi* nuisjn principio dum örnat fabrica mundi,dominum operatuinno de,{èd lux per luccmjii liice dief omnia condidiiTe moftrat. Docetui dclicet hoc modo pofTe intelligi præfentê locu, quod quæfi'tû in no ótibus.i.peruerfa fide, multis 0^ obicuf is fyllogifinoi^ dilcuflionibus dei filium non inueniri ♦ Quicuriqi em lolum hoîem credit Chriftum* no inuenit eum*Et quicucp deitatem non credit in Chrifto, uocat qdc in nodibus peruerfoßz fenfuum fuoTÇ2 dnm dei filium,fed no refpodec »•Rcg.iS.a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non tciponditSauliregi,a quorccelferatdeus, Sihe caufa igit
ïabörem impcnditquærendô,qui cqualcm hominibus abfc^pccCäto, 8^ coætèrnum patri,n5 fuerit utraq; natura confeflus deum, qui réde mit höminem,6lt;per que redemit perditos deus.De quo dixit prophe
48. nbsp;DauidtFrater no redimit,redimct homo* Sicut ergo fupradidi A*
poftoli, uel iàndæ muliefes,intolerabili defiderio quærebanteumin fèpulchro,ita ahima,dumcceperitdeum fitire,quæritcurri in ledu* lofenfus fui in noâibus.i.in multis iècretiscogitationibüstquomódo ’■ potuitdhsmaieftatiscrucifigi fecunduApoftolumtuel quopotuithd mo craifioris na türæ cœlô recipi afeendendofSed cu furrexerit de hu mill Só tcrrenoleduli fui fenfu,êlt;fcepeHtdifcurrere pdiüinoi^libro* rum apices:qiios prælênti loco uicos plateas appellauit: ÔÔ carçzha# i-ucÏ d hitatoresGûquiin eis meditenturdieacnode)int€rrogâiierit,tunca* gnoicet,q?omnf|3ocenti impolTibile nihil fit,ficut nunc etiam air.
Exurgam amp;nbsp;circumibo ciuitate, per uicos plateas quærani ’ que diligitaîa meatqùæfiüi ilium non inueni.Inuenerût me uigilesqui euftodiunt ciuitate.Nùm que dilexit anima ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mea uidiftisfPaululum cû pertf anfiflêm eos,inuerii que di
lexit anima mea.Tenui eu, nec dimittam, donee intfoducâ ilium in domüm matris meæ,in cubiculû genitricismeæ, Ab his ergo,à quibus iriuenta eft diligens anima deum(quæ fecündu corporal ia amore ccclefti inflàmmat^qui angeloßruicesägiihtqui ita euftodiunt reeftam fidem,ficut angelorum cufitôdiàerga animas côtrx dæmoriu impugnationem.iulfu cfeatoris coriftituta probatur:qui ui Pfai.Mg. gjlarit in uerbo doclrinae diüinætde qbus dicit Propheta:Beati q (cru tant teftimonia eius : Qui ciues quæfCnti aîæ Chriftû polfurit dieere: Efa.«.a Ef ’1° habebat decorcm,necp fpeciê,amp;quafi humiliatus S^ablconditus uultus eiuszïpiè aut üülneratus eft propter peccata noftra,8c adtritus ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft propter icelera noftra,amp; oblatus eft qiiià ipie uoluit: generationc
eius qs enarrabitf Hæc igit audit in uicis amp;nbsp;plateis circûiens ciuitaté, Ciuitas ergo reda in tell igit fides,uici Prophetæ,plateæ j^opia intclli gêtia incarnatiÔis:uigiles aût q hâc circûeunt ciuitatê,fupdi(fti dieno » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ucp
-ocr page 87-36
CANTICA LIS ER V.
inîcgcdominiméditantes,qui quærenti animae iponfum îter demonftrant, quomodo uerum deum, uerumcp hominem credendo innen ire poffît.Nam auiculta quid ei qugrenti in plateis pAiangeliftg ore beat! Ioannis refpondeatur: Vidimus,inquit,gloriam eius: non il loan.i.b lam paflîonisjibi celatur diuinitas,quam pr^dixerat Elaias futuram, lt;nbsp;Sed illam refurredionis,in qua unus cum patre eft: de qua dicit : GlOi^ riam quafi unigeniti a' patre, plenum gratia amp;nbsp;ueritate : Et eft lumen Herum,quod illuminât omnem hominem uenientem in hune mundû» Hos utique prsediftos cum pertranfierit uicos amp;nbsp;plateas ciuitatis ci* iies'cp,S^ quam uis meditationem, ledionem'cp affîduam, inuenit que diligit anima eius.lnuenit cum fcilïcet in propheta Efaia dicentê:Ego dominus,primus,ôôego nouiftiinuszante me non fuit deus,2lt; poft me Eraie.4^b' non eritaliusÆgo amp;nbsp;manus mea extendit celos,8ô omnibus fideribus cius lucefe mandaui ♦ Ego feci terram, amp;nbsp;hominem fuper earn creaui, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*7 ®
ipïritusa meprocedit,flatus omnes ego facio; Etdum expofuilTet diuinitatem fuam,prædicit incarnationis infirmitatem alio loco in fe quentibus dicendo:Hæc,inquit,infirmitas mea eft,amp; ego portabo eâ: H«lt;;re.to.e Tunc,inquam,procul dubio inuentus eft a quærenti dileftus Ecclefla Chriftus,quâdo eum teftirhonio prophetarum uerum deum,ueri ho* minis infirmitatem portalle agnouerit. Nam cum pro omnium falu* ’ te occifus ponitur in lepulchro,prolongatur ab Ecclefla, id eft,de cor* dibus adhærentium fibfdum folum hominem eum •pinantunSô tûc nbsp;nbsp;nbsp;•
cum quærere dicitur fupradi(fta,amp; non inüenirc » Vbi autem angelo* • rum teftimonio,qui mortuus homo lugebatur, alferitur furrexilfe ut deus:uel ubi ipfe lè refurgens oftenditdicendo:Videte,8ô palpate, amp;nbsp;Luc.24f quia ego ipfe fum,ôô no fum phantafmatinuenit eum fponfa, innen tum tenuitrnec iam ultra dimiflt eum, firmilTima fide uerum deum,amp;2 uerum eum hominem confitendo ♦ Donee introduceret eum in domû matris fuæ Synagogæ ( cuius docftrinæ adoleuerat lacfte, unum deum cœli credendo) hoc eft, perfuaderct plebi ludaicæ prædicando deum maieftatis crucifixum,quæeum blalphemandum doccbat:Et in cubi* culum genitricis fuæ : in eius fcilicet plebis fecretum myfterium rege* ncrationis, quæ illi per baptifmum beati Ioannis genitrix fieri cœpit« Cuius bono exemplo in baptifmatc in notitiamperfedæ trinitatis ge ' nita eft : Sicut ait: Tenui eum, ncc dimittam,donee introducam eunt in domum matris meæ,Slt; in cubiculum genitricis meæ; Donee ergo, fiue ueteris teftamenti dodrina, flue per baptilmum Ioannis, quauis de ccelo fuerit datum,no nifl introdutftioneChrifti per Ipiritûlanélu firmari inucnit Ecclefla utiep in apoftolis poft refurreftionê.Et intro . duxit CÛ in domu pdide matris fue fynagogæ.exponedo prophetias^ quæcunq^
-ocr page 88-COMM EN T A RIO APONH IM
quæcunqj uenturum promflèranEt introduxk eum in cubicuïum an tedidaegenitricis fuæ, ucram dus redemptionem humani generis o* ftcndendo.quæ in myfterio fàcri baptifmatis cclebratur.Lex nanque ladat Ecclefiarh^gratia generat.Rede ergo ufqj ad Chrifti aduentum primum mater ponitur Lex,ad quam nos gratia generates fado alen dostranfmittin lam enima' Chrifti aduentugrâtiapræcedicquia o* mnisnatüs,nilï renatus per gratiam,nec putabitur natuS.Mater ein a' ladis mammas porrigendo,amp; a' generando genitfix nuricupatur.Ec ftcutladantibuspræ omnibus alimonijs neceffaria funt ubera ladis, , jta S)C animabus generatis per gratiamgt;præ omni cenfu terreno neceft faria cft öbftruantia legis diuinæ, ad qua hos gratia niitfiendos träft mittitCtlm ergo legem diuinam mundo legeris corde, quïC prscee pit facienda docueris, exiiltantem Chriftum iti domu matris inducis:
Cum autem eius mirabilia myfteria differ ere fueris dignus,8c Cf co lu dæoamp; gentili,gratiac(donum,ueram humanigeneris redemptionem Temponsiniurà annurtciando,Chriftum rehafeentem incubiculum penetricisintro* ceprehedtmusnic i • lt;nbsp;perurcußumillud dUCIS*) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
Adiuro ÜOS filiæ Hicruiâlem per capreas, ceruosep campo# rurti, nc fufeitetis, neqi euigilarc faciatis diledam donee ipfauelir.
exêplarmutulum ut inquodefidera renturaJiquot pa ginx.abliocuerfi
culOjAdjurouos, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jpiauclic, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J
ufep ad ucrficuiü, Vbicurtch aücem in hoe Cantico fimilia uerba repctuntur,diuerRs te* A4.edfâch3ncac^ç ,« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r • i
^rautt:ine«i|tiocu poribus, credcntium diuerlorum populorum perlonæ introducunt, • LuSsg^^c^us nbsp;nbsp;nbsp;nanepilliüsplebisperlbna uidetur induci, qüæpoftalcenhoneni
anmetntnimuSjïn Chrifti perleciitionibüs tribulatiöibus fatigata,in fècuritatis lom* tdrequieffit.PlebsHebraica mihidida uidetur ufep ad hünc locumï cuibusucrbis nbsp;nbsp;cuius crat corunum SC anima una.Ideo aut repetit hunc uerfum fpon
Son!ih!!!!i^s^3uto' fus,nc minorem eum Ecclefiæexgentibus congregatæ, quam ludæif
ucrbis nusg «m- Quæeft iHsL qu2E aftcnditper deièrtum ficut uirgula fumi ex aromatibus myrrhg 8^ thuris,8^ uniuerfi pulueris pft gmcntarijr
HancergoopinorpÏcbem pcrdcfertum afccndentfm.quamdoiTtot' gcntiürrt Paulus ab Hiericho ufep ad Illyricu congregatam.amp;S unguc tis dodlrinæ delibütam, myfteriorumcp cœlcftiurri aromatibus afper fam,ufquc ad pacifici regis ledum perduxit:ficut reot,cn ledum Salo* monis.Hoc efgö miraculum eR plcbi Hebreæ, gentium Ecclefîam af* cendentem per defertum ad altitiidinem ledi notinæChrifthVeree* nim defêrtus eft locus ubi Chrifti nomen non fuerit nominatum « De qua ergo dieïtur:ËÉgcntibus aperuit deus ianuam milèrkordiae, Nâ quemadmodum mortîHcandæ gentes mïratac funt Ecclelîâ Ifrael afce • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dentem
-ocr page 89-CAN T ICA LIBER Vi
dentem de Aegypto per defertumu’ta tniratur pîebsHebræa afcêdeii temEccIefiam per arduam conuerfationis ufam,deÂegypto errons: Et fîcut multa fuauiflîmi odôn's ih unu puluerem redada, ad délitias reguma' pigmentarfisafomatapræparantur,Ôlt;fdumfùnt multa in * unû corpus collêda,Urta magni odon’s uirgula,uàpôrata ignibus,red dKurntaunahJmitatcmultoi^populorûcônfeflio redæ fideï ô^ralt; tionum, unum fuauicatis odorem m confpedu dei rcddere dèiiiôftra tur;uelut pigmcncarius rationalis, cogregat fenfus cœlefti'a aromata,
Eli ledulum Salomom's fexaginca fortes ambiunt ex fortiffi»’ mis Ifrael.omnes tenentes gladios^SCad bella dodjfTïrni'îU* ni'ufcuiufc^ enfis fup femur fuû ppter timorés hodurnos* Supra, ledum iepulchrum diximus hic autem fubl îmius âîiquid de* monftratur. Salomon pacificus interprétât, Ifrael mente uidens deû. Et quis alius pacificus niiî Chriftusf Hic fibi ledum fabricauit in uir* gine Mariatquia étiam fuper animam iîbi obedietltem requiefcerc co probatur.SeXäginta ucro^angelorum minideria demonfirantur :de quibus diciturf F une reliquit eum diabolus,Ôd ecce angeli acceflerunt miniftrabât ei. Quod per fingulos fenfus côrporeos,uifus,audituSi odoratus,gun:us,tadusqj,qnquies duodecim, hoc eft,facrato fexagin* tanueró,irtea gioriofamyfteriaimplent.FortiiTimi ueroqiiod dixit, oftendit plus laildos polie,quàm dæmones. TenentesgladiOs: præ* ceptumeos eiuide creatoris femper tenereedocüiu Ad bélla dódilTi mos ait, quo per fanditatis bonum amplius dodores pôfTé dæmonü nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
præuidere malorum infidias ob euftod iâm animarum, quâm illos no cendi artè excogitate mondrarct. Ex fortifTimiS 1 frael,quod oftêd it, minifteriaifta de illoexercitu effe, qui femper faciem pàtris üident in ccclis» Et quod ait:Vniufcuiufc^ enfis fuper femurjôô reli,cdocuit an gelos fàrtdos contra fingulos principes uitiorum,qüi fupradidos ob fident iènfus,ipiritalibus armis accindos, propter infidias éorum no* durnas,8^ occultas»
Ferculum fecit fibi rex Salomon de lignis Lybani, Columnas cius fecit argenteas,Reclinatorium aureum,afcenfum pur* pureum, media charitate conftrauit propter filias Hic* ruiàlem»
înducimur itac^ in chori cantantis perlona, 3l perfona Apodolorurn narrantium quâtam gloriam paraueritad nuptias rex ifte pacificus» Non dubitandum quanti faporis fint pulmentaria ferculo impôfita, cum eum agnoueris ♦ Thuris quoqj fuccus Ibli ômrtipOtenti deô in o* dorem fuauitatis adolebaturXibanus interpretatur liriguâ noftra c5 didus uel candidatus» Videtur ergo mihi hoc ferculum domini in cru
k Êcirt
-ocr page 90-COHMESTARIORVM Apomi IN
ce intçlligtubï totius mundi uitam, licet neiciens, Judahis impofuiflfe probatur.Sicut dns teftatur : Nifi manducaueritis carnem filrj homi* nis,8ô biberitis eins fanguinem,non habebitis uitam in uobis» Fercu* lum autem à ferendo nomê accepittquod dicitde lignisLybani fadû: in quo monte Icx data eft: quod ferculum crucis,iècundum hæc myfte ria de lignis cedrinis fadum, non erit incongruum intelligi ♦ In cuius columnisargenreis,uerum, immaculatum'cpa contagio peccaticor* pus candeicit,amp; glorioiæ animæ auri rutilât fulgorn'n qua ufcp nunc dei fermo reciinatoriû habere probatur : Et corporeus, regaliscp dei* tatis corufcat iènfus.Hæc quippe tria in prædido ferculo crucisfuiC* iè,abfcp iniuria dcitatis, null us rede fidei dubitauit. Et quicquid per pacificum regem agnoucris confummatum, hoc amp;nbsp;in Apoftolis, qui cum eo unum efFedi funt,conuenit: in quibus eft reda fidei,amp; caftita* tis,amp;martyrij gloria» :¥•
Hicnrrfusloqui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Media charitate conftrauit, propter filias Hierufalem»
lur Aponius. De hac charitate dominus in Euâgclio dicittNemo maiorem hac cha* loan.v.b ritatem habet,utponatanimamfuam pro amicis fuis »Eft ergo firma charitas inter mediûhumanitatisamp;maieftatis confi:rata,utadfumen do hominê paradifb redderct,quod homini tulerat hoftis, media cha* rita te conftrauit,humiliando fc charitas dei uftp ad ignominiam cru* cispro fuæ maieftatis imagine rcparanda»media charitate conftrauit refurredionis accelerando myfterium, ne inter moras, eledi etiam elt;»
• jusj’ncredulitaîisolïendiculocollidcrentur» Hæcfunt proculdubio tapetia charitatis,quc media humanæ naturæ amp;nbsp;maieftatis conftemu rur, propter iandarum animarum falutem, ÔC gaudia fih'arum illius ^Cor V c Eup^^ruJcHierulalem^HcCceft utiq: conftrata charitas, quæomnia fu* ftinet.iecundum Apoftolum Paulum,quæ calcata nuquam cadit, ftd alliibs erigit fuæ humilitatisexemplo» HæigiturfiliæHierufàlem, quæ ante liipradidum thalamu ludunt, nifi conftratæ iæpe dida cha rita te, fièrent paululum confternatæ : Nunc miraculis corufeante die defponfationis pacificæ,toto tripudiant corde:Et non iblum ip(æ,iêd etiam filias Sion ad focietatem lætitiæ,ad ftupendum decorem iponfî inuitantdicendo:
Egredimini 8C uidete filiæ Sion regem Salomonern in diade* mate, quo coronauit eum mater fua in die deiponiationis eius,6c in die lætitiæ cordis illius,
Ad hanc utiqdetitiam,ad hoc miraculum,ad huius tarn profundi my fterfi contemplandaiecreta,non infirmæ autparuæicientiæanimæ P , conuocantur,fcd perfedæ, quæ aliud in rege Salomone pacifieo, qui Ält;a.t.b eft pax noftra,intclligere poflènt intriniècus, aliud peruidere extriru iêcu«
-ocr page 91-CANTICALIBER V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;38
ûcus,Sion cm mos eft,undc dns afcêdit l'n cclosîin q.iiel in cuius finib* bgc quæ exponunt ab infho mudi myfteria,pluxerût:g mons fpccula Uel Habens Ipeculam întcrprètatur: qui ex eo tempore nome accépiiTe Gen,2î.b Sion adprobatjëx quo in eoAbraham filium fuum Ifaac ad uidirriani duxit, amp;nbsp;ibi uid it Abtaham redemptionis humanæ iü Ifaac ariete futurum myftcriumraliud deuotione mentis,amp;aliud itianibus immo latum:Et uocauit nomen loci illius,dominus üidit,üèl,dominus uifus f ft» (.^æcûcp ergo animæ harum perfoharum lade dódf inæ fuerint dodæ,amp; eftectæ fuermc quales funt prædidi immolatofes, pcr qiios mons nomen accepiuquà? circUmfpede in fide tnnitaris, inter cætera opéra bona,uitam fuairt duxCrunt:ôô quibus ita in corde gqualitastri nitatis oftenditUr,ficut prêcdicto Abrahæ in efiigie angelorum in ta^ bcrnaculô oftenfa probatUf. I ftaJ filiæ Sion (beatam nanque animam Abrahc figurâliter intelligi didam Sion,non erit incongruum opina ti,quæ ùere ut mons inter alias animas eminctior adprobaturn'n quâ dcuS üêlut in monte excellb fpeculator cofîftens.ad cius uitæ exemplû Om.nês animas hortatur afcCndere)quæ eius imitatrices cfl cdc,ciuscp dodrina gencratæj'pfas ncccffc eft intelligi filias Sion appellari. Et i# ftæ inuitantur ad regis infignia pcruidcnda.His dicit: Egredimini amp;nbsp;iiidetc filic Sion regem Salomonern in diademate quo corona uit euin mater eiusu'n die defponfationis eius,amp;fin die Igtitiæ cordis illius. Ad has uticp fit fcrmoinfimilitudinem choricantantisjperdodfinæA* • poftolicæosmt dum audiuntpræclarum cxponi myllériürri pafliois, diemcp falutis totius mundi, quod impijs ignominia uidebatur ,egre* d iahtur de ccélaui igriorantia; ad ueræ icientiai aulam,de fenfu ludai co ad apoftolicæ luccm dodring:per quam uidcantfeminum fpecimë in una falutis uidoria,aliud moriens,aliud femper uiuens, aliud córói« natum fpinis a crudeliffimamatre,aliudexaltatum fcmper mähens cum patre,id eft, uerum hominem ab fcclcrata matre fynagoga uifibi liter cofOnatum fpinis,Só uerum deum.ucrbum patris, ipfam credent tium plebemjquæ de illo creatur,pro corona inuifibiliter gerente: Si* cuteiperEfaiamprophctamdiccndopromittituf : Vocabittibirto* men nouum,Slt; cris corona gloria? in manu domini,8c diadérhà regis in mahu dei tui.Crudclis mater fpinis uifibilibus cofonauif filium pa cificum rcoem:Clcmcntinimus uero filius ifua morteinuifibilibus eâ gcmmis,ficredat,ornauit. Illæigitur animæad Cpulasintelligentiæ huius myfterq inuitant, quæ poftunt capere magnæ gloriæ eflè illius inuifionis,funebriscp fpcdaculi dicm,quando fibi quafi tradito anulo in confpecftu omnium uirtutum cocloru effufb pretiolo fangiiinc, de* ipondit Ecclefia:quando facrilega mater fpineo diademate coronauic
k I) eurrt
-ocr page 92-COHHESTARIORVM APONII IN
cum Synagoga.De qua prædïxit Dauid in.cvnj.pfàlmoiPcccàfu tris eius non delebi tur:qa crudelior ftetit mulieribus adultcn’s Sgt;C ho* micidis, quç crudelitcr furtinïcp generates filios crudelius trucidant: quæ gloriole ed itum,morte turpiflîma condemnauit.Oftendût crgQ hIiabusSion,delponfatiôisdies,interdei filium,uerbum,amp;Ecclcliâ, in eius palTione celebratos.Defponfationem enim anuli,ôô ofculi tra* ditioncm,corporis§lt;^ lânguinis fui lacramentum.fubpalîîonis têpo* re in Apoftolis tradidilTe probat. Qiiod ergo in capite huius Cantici Ecclefîa precatur ad patrê lponlî,d icendo: Ofculet me olculis oris lub nunc prælènti loco.quomodo confummatû fit,figuris enarrat. Diem iiero lætitiæ cordisChrifti eflè Ipiritus làndus edocuit,die qua lugu* briter gaudebat Iudæus,amp; lætitiæ lachrymas in morteChrifti fundc bant Apolîolijugebant amp;nbsp;elementa,pendebant in patibulo condem* natumdêd lætabat qui pependit: qm mors pendentis,omnibus crede tibus uitam nbsp;gaudia adportauit.Cordis utiqjerat lætitig dies domi
M«b.c,.b niChrifti.quando meretrixlachrymas fundendo,raptorquadruplo lwuv.«.f male direpta reflituendo,publicanus relido telonio, præfentibus lu* cris contcmptis,lêquendo;latro uociferando regnum cœloRz a fe Ion* ge alienum peruaGlfe monfirat. Sicquippe coronatusa' matrepacifi* ) cus,quç eum fecund 5 car nem genuit fynagoga,rex Chriftusjierus Sa lomon.Et hpc fuit dies defpôfationis.cordiscp l^titiæ,cû immaculatus • côiungit maculatis,quatinus fui corporis amp;nbsp;fanguinis tadu,efficcret immaculatamEccIeGamrquâ ab Omni macula peccatoßz mundatâ là* crolanclobaptifmate,amp;Somni ruga hæreticæattradionisdodrinae lutoexrenfà, pulchcrrimam reddidit lefusChriftus dominus nofter» Cui eft gloria ÔC imperium in lêcula fcculorum»
FINIS LIBRI Q^VINTl.
COMMENTArIÔRVM D. APONil
JNCANTJCACANTICORVM
nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tlBER SEXTVS.
pulchra arnica mea, quàm pulchra és, oculi tui
^^^^^^Abralà fcilicetoîm uitioRî conluetudine carnis,amp; a' mùî ^^S^^^toRz deoRz turpiû cul tu,ad unum uerû deum côuerfæ Ëc* clelîægentiû,ÔÔ aîæ ,8ô corporis geminam pulchritudinê, laudatdns Chriftus.Prima eft enim aîg pulchritudo, ut cognolcat fadorem fuû. Secunda.ut lêmetiplàm agnolcat,qualis uel cur creata lîuDeindc pub chritudinis ornamenta funt,delînere à malis operibusamp;S facerc bona, ut iurgia fugiat, pacem Sc char itatem lèquatur, cafio auditu aufes ornentur, ut uerecundix retinaculis ab omni quod turpe eft,oculi te«*
n«aa*
-ocr page 93--€ANTIGA LIBER— Vi.
neantur ,ut qui confueuerant in modum acdpitris inhinre ad prædâ» adconcupiicendum aliéna amp;nbsp;lafciua,nunc agnito Chnfto.columbaß: fimplicicate compofiti,mifericordig,manfuetudinis,óó caftitatis lumi ne coruicanuNihil cnim inter cætcra membra Ecciefif,nifi hi,qui ocu loR2 uices agunt,primum laudantuneo quod non fît in omnibus mem • bris corporis quicq oculis charius.Exemplo fuo ergo huiuimodi per* Tonæ, uel fermone dodrinæ ducatum toto corpori Ecclefîæ prgbêdo, cogrue oculi Ecclefîæ nû* 'cupari intelliguntzet hai^auium oculis Gomparantur,quarum natura «ftadueriàrium uenientem delonge uidere.Circûfpede igitur uiuen* do »nullum offendiculum ponendo uiuentibus.columbaBz oculis co# parantunQuando uero ita intrinfecus deo reddunt decorum mentis aipcd:um,fecus foris hominibus, ipfum eft quod a' Chrifto cultû lau# datur,quicqd illud boni operis fucrit»dicendo: Oculi tui columbaRz, abfî^ eo quod intrinfecus latetait quicquid agunc,totum deo, amp;nbsp;nihil ad laudem hominum amp;nbsp;uanæ gloriæ detur.
in manfuetudine.in fîmplicitate,in caftitate.
Capill i tui fîcut greges caprarum, quæ aicenderunt de monte Galaad»
In oculiSjUt d iclum eft,duces,redoresep popul iChriftiantid eft,faccr dotes intelliguntur: incapillisuero,religiolbrumdiuitum perfona monftratur:qui delicatis tegminibus contecli,auro gemmis'ep refplé* dent,fragrantifïimis pulueribus aromatu fpargunt,4flibuti unguen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
to,feruuloi^ minifterio lb'pati,lumine reeftæ fidei fuæ amp;nbsp;miftricordig decorati,totum Ecclefîæ corpus exornant. Hi em propter qUod in re# bus corporalibus iocundant,ôd apoftolicam philoibphiam, grauita«lt; tc fequi non poftunt,caprai^ gregibus coparanu nbsp;nbsp;quanti) reddêdo
diuitias,capilli Ecclefîæ efte mer uerunuEt no quibufcucp capris.qua# ß uilibus,comparantur,fed his quæ aftenderunc de monteGalaad.Ga laad nanque tranfmigratio teftimonrj interpretatur ♦ Juftæ funt uti# que animæ, quarum malicia 8ó teftimonium ad bonitates per Conner fîonem reftæ fidei tranfmigrauit. De quibus dicebat Paulus Apofto luszFuiftis aliquando tenebræ,nunc autem lux in domino: Et quibus dicebatzGloria mea 80 corona mea uos cftis,fî ftetis in domino » Quae Epfiêf.^.b ex rapacitate ad mifericordiam, ex multorum coplexuum iniuuie,ad. imumlcgitimumconiugiumcaftum,ex omni mendacio adomnem ueritatem, ex omni lafeiuia caftæ, ad unius domini creatoris laudem in perpetuo tranfmigrâtes» De monte autem deftendere dicitur,8^ in montem afcendcrezfed iftæ animg ,qa ex deterioribus ad meliora traG migrafte docentur, laudantur utiep de monteGalaad no deicendifle, (cd afeendifle» Caprarum enini conftietudo eft, cum laftiuiæ curfii de . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;k ii) monte
-ocr page 94-quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;comment A Rio R VM APONII ÎN
monte ad campoï^ pfanitiem defeendere: ad montem uero cûMagna afcêderegrauitatis quietê, Vndecrgointenigitur,q? pars ilia diuttû, quæ fuis contenta eft,8lt;^ alienis nÔ inhiat rebus,Ôlt;S per fupradida a tê poralibus ad æternaarcendit,8(2 Ecclefî^ corpori glutfnatur: Illaucro cjuæ in Conualle cupiditatis remanct,aut de prædi(fto monte,ubi aicc deraf,defcendit,abEcclenæ corporc,uelut capilli de capitc,euulfâ pro , rjcituttôc uerfà vice 2 bonoad malum tcftimomu trâCrnigrafle notât.
Dentes tui,ficut greges detonlârum.quf afeenderunt de lauà^
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cro,omnes gemellis foctibus,S^ fterilis non eft inter cas.
Dentes itaep Ecclefi3e,illos opinor intelligi,qui non latflc docîlrin^ in^ digent,fed infanti^ tranfeendentes ætatcm,non folum fortifïîmum ci 1 um mandunt, fed etiam mutuo fortiflîmi in Ecclefiæ corpore ad di* üidendamamp;S ruminandam carnem uerbideiconftitutiprobantur,amp; acutiiïîmi ingenioad diuidendas unicuicp anime pro poflibilitatejUt cuiq? conueniat,diuinas iententias, Omnes quidem den tes in uno orc confiftünt,iêd aliud officium habentquilabiorum uicinitatiiungun tur,qui in partes diuiduntcibum,amp; aliud qui diuifumjad unam fub* tilitatem fpiritalem redaeftum,ad omnia membra Ecclefiæ fuftentan* ^or ïî b nbsp;nbsp;tranfmitrunt.Sicutait magiilcrgêtium Paulus:Vmeukp, inquit,
diuific deus lêcurtdum menfuram fidei nbsp;nbsp;primum conftituit deus in
Ecclefiam Apoftolos, inde ProphetaS, tertio Doffores, Primi ergo • dentes üidentu»mibi fecurtdumhifi:oriamexponendo,diuidere uer* hum rcriprurædiüinæ,quidunicuiq?pcribnæconueniareffepr2ccc* prai.i. ptumzftcundum illud:In lege dominimeditabitur die acnode: Et il* pâ* Si nunc reges intelligite.erudimini qui iudicatistcrram:Et illiid: Eripitepauperem egenum de manu peccatoris liberate, Gregi* bus uero quod comparantur tonfarurh, de lauacro afeendentibus, il* lud uidcturdoccrein propbetia,quia fèmel tonfi.noUiamp;üeterisfcfta* mentigeminocultrododrinæ,8(^abfciffa abeisuetereconfuetudine fordentis peccati, lauacro baptifmatis ad Meliorem nbsp;immaculatatn
uitam luperafcendunt:ficut poft tonfarum greges ouium,abomni for demundiffimi efliciuntur loti in aqua :îtaamp; hi loti iêmel iàlutifero fonte,nunquam ftolam candidifiimam, quam fufcipiût in baptifma#« tej'nquinare doeentur ♦ Et ad Cumulum laudis, lèmper eos difcipulc* rum gemellis foctibus multiplicari,amp;decoraridemonftrat: nec un* quam imminuto numero,fterilitatis uitio decrelcerc : iêdfoccundita* tii benedidione,alios uitæ exemploparicndo, gemellis feetibus quo* tidieinnouari,
Sicut uitta coccinea labia tua, 8^ eloquium tuum dulce, Coccum, color eft lânguinis ; Vitta coccinea, mitra didtur:qüatf col* ïigata
-ocr page 95-CANTICAlIBèR VI; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4o
ligata pendebat m capitc Aaron fummi' pontiKds,ré^àle demohftras infignem honorem,qui per confeiïïonemnominjsChriftiuen'regis adqrit : qui procul dubio eruor martyi^ intelligitur in Ecclefie labfjs rutilare^ConfefTorum enim amp;nbsp;martyrum perfonæ, Ecclefiæ pulchri# tudinem redduntjpfam enim ab iniurrjs,retrodididentes defendut, ut qui no credat uerbo dodoris, èc irreprehenfibilem legem ab omigt; potente deo,ore prophetarum uel Apoftolorum non proceflïflc blaf# phemet,quæ uitam æternam poft mortem corporis repromittit, mar tyrum teftimonio credanQuiamicittjs fuis,quas uni deo crededo ad# quifierunta deo,00 meritoru magnitudine,ut labia dentes, ita eos uir tutibus fignorum,qui uerbum dei ruminant, ab iniurrjs malorum ho minum,uel dæmonum infeftatiôe,fuis orationibus defen fare proban tur»Quos etiâ pro Chrifti nomine interfedos,uiuere cernunt: Só mor tis fuse autores dæmones,flagris,uerberibusc^ perfpiciunt agere. Nâ ficutde intra côclufîone dentium,ôôlabiorum fpiramine uox refônâs, repercufla melodiæ dulcedinem reddit: I ta uir tute fignorum marty# rumiamp;T gratia interpretationis archanorum my fteriorûi, per eos, qui dentium uices agunt exponendo rede uerba legis diuinæ, infpirante Ipiritu fando, dulce eloquium Ecclefiæ redditun
Sicut fragmen mäli punici, itagenæ tuæ, abfqueeo, quod in# trinfecus latet.
In genaio pulchritudine,uirginitatis uel caftimoniæ uerecundia intel ligit demoftrari:qm nihil ita fpeciofum in Ecclefiæ fpecie,qd fideles fi inul amp;nbsp;infidèles poflit magnificare,nifi caftimoniæ decus^Na quod di xit:Sicut fragmê mail punici'j’.granatfdni Chrifti noftri opei?: often dit imitatricem effe uirginitate.De quo retrodixit EcclefiaiQuafi ma lum punicu inter fyluas,fic diledus meus inter filios,Quæ arbor pro# fertex ft pomum,8^uifione pulcherrimû,amp;2 fapore duleiflîmu,Slt;ffàtis comodam languentibus medicina*Quia qui pro hoim fiilute per uir# einem mundo oftenfuseft,integritatis 8ó caftimoniæ flores toto orbe fparfit.Cuius pulchritudinis partem,bfragmen,uirginitatem amp;nbsp;côti# nentiam oftendit habere,in quibusEcclefie faciès intadi fanguinis co ftruati pulcherrima demonftrau Illud ucro quod ait: Abfcp eo qd in# trinfecus latet: folam præoîbus bonis operibus etiâcaftitatem ih his, q miniftri funt plebisChriftianæ(in qua hoîes uidçntcaftitatê)fpecio fam Ecclefiâ reddere indicat,abfcp eo quod îtrinfteus in ftereto métis deo pulcherrimïï eft,amp; hoîes latet» Principes aûtuirginû Ecclefiæ, al# teram inueteri tcftaméto,alteram in nouo,duas Marias,fororé Moy fi amp;nbsp;Aaron,amp; eledam matrem domini,uirginesopinor intelligitquf primæ coeperunt fponfæ Ecclefiæ genas mirandas efficere,integrita# temftruando« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sicut
-ocr page 96-COMMENTARIORVM APONII IN
Sicut turns Dauid coll um tuum, quæ ædifîcata eft cum pro* ♦ Mille clipci dependent in ea, omnis ama* tura fortium*
Collum Eccleiîæ cos intelligere poflumus,qui ftudio ledionis, inftni ûi Cunt fdenda redx fidei,per quos totu corpus Ecclefiæ, ha ut eft pa ter in filio,filius in patre,ipiritum landum de utroep manâtem, unius cflentiæjoqui probatur: qui fufeipientes ftipradidorum expofitionu fententias legis diuinæ:qui oculisjabrjs, uel dentibus comparanturzfi dei uerbum artimæ,ad totum Eccleiîæ corpus, non folu uoce,fedÔÔ ui* tæexemplo trahfmittuntiqui per illuftrem uitam inter caputEccleßc Chriftum,8^ cætera membra conGftunt, adfimilati beato Moyfi, per quern deus ad populum Ifrael,amp;ipfe loqucbatur cumdomiiioiqui no recftaCeruicefuperbiæjfcd inclinatocollo humilitatis inceduntantc Num a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;homines.Sicut de Moyfi ftriptura teftatur:Erat,inqtiit,Moy*
ïèsmitisôi manfuetusfuperomnes homines* De cuius fimilibusper Efaie.éö.a Efâiam pröphetam dominüs dicit:Super quem requiefcam,nifi luper humilem amp;nbsp;manfuetum,ö(S trementem ftrmones meosf Jfti funt ergo qui colIum Ecclefiac congrue intelliguntur,fuper qtios caput Ecclefiac Chriftus federe probatur.glorificäntes amp;nbsp;portantes dominum in cor pore fuo.Nam quod ait,Sicut turris Dauid collum tuum,quga?difica • ta eft cu propügnaculis fuisifimiles cos qtii collum Ecclefi^ funt,Moy fi cfleoftendit: qui Chrifti 8d fuam fimilem prophetiae dignitatem /»« DeutaS.c citdicendoad populum de Chrifto :Pröphetam uobis fufeitabitdo* minus deus uelter, quem ficut me audietis : Sf quicunep nonaudierit Pröphetam illum.cxterminabitur de populo fuo: in quo uelut irt tur* rc dominus rcquicfcens, legem populo promulgabat * Quem opinor hac de caufa Dauid turrem intelligtcuicollum EcclefiæfimiIatUr,eo quod Dauid manu fortis interprctatunEt quis fbrtis manu aliüs po* teft intclligtnifi ille qui ex femine Dauid, quafi de turre oftêfus homi nibuspercarnisaftumptioncm.uerumfebrachium patris uniuerfi creantem probau itf Qüicuncp ergo redam fidem tenuerit de domini incarnarione,8Cmanfuctudinem poflederitbeati Moyfi, quidignus fit a’ deo fufeeptam gratiam rcuelationisarchanotum myftcriorü ho* minibus impertirc* hicmihi uideturEcclefiæ collum intelligi,àdtra* da in fe fimilitudine illius turris, quæ per manu fortem ædificata eft, Pfai.60 de materia carnis ex uirgine.Cui dexteræ dicit Propheta : Deduxifti mc,quia faduses fpes mea,turris fortitudinis a facie inimici.QVO’^ go aitrquæ æd ificata eft cum propugnaculis fuiszdocuit non fufficerc folam redæ fidei fententiam ad deuitandas infidias inimici,nifi lupcr hæc ædifîcatafuerintpropugnaculorum exempla, quæ faciendotrâ*
‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;didit
-ocr page 97-CANTICA LIBER VI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4i
didit Chridusferino patn's, manu fortisj'd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;proximi, mb
^êricordiæ inconcufla lieritäSj contemptus pJ-æfentium return, trän* «juillitas menns,ieiuniotum affîduæ orationis cöfuctudo.Hcc funt üticp propugnacula, quæ in nobis bonæ uoluntatis manibus fäbrica* turjfta furitpröpugnacula proculdubio,quæ impetus fagittarum a* nbsp;nbsp;lt;
crium poteilatum repellunt,quæ per carnis concupiicetitiam in negli gentem animam infigutunCuius iîmilitudiném propter hoftitim in* fidias tex Dauid in arce Sion legitur fabricaße, ubi armä cuftodia régis fît Vnde etiam uerus Dauid,manu fortis,uerbum patris ad coè* los aicenditiqui nobis in arce Sion/cpe didia turte, cibum animarum noftrarum, corporis 06 fanguinis fui, crucis arma defenfionis no* ftræ, pofuifîe docet. Dé qbus armis in præiênti dicitzMille dipei de* pendet in ea,omniS armatura fortium * Mille plenarius numerus eft, qui ab uno 8^ ptitïio elemento liters furgit,fecundum hcbrgam,amp; fy* ram, ôd græcam lirtguam,confummatur in urto, ad quem dum milliâ milliüm numerum hauris,reücrteris,cuiaddere nihil potes ♦ his fî dé* traxeris,numeri plénitudinem difTipafti : qüem fî in partes quas feca* iieris,imparem facis fî triper tierisj'd eft, non eris parilis côcordiæ nu merffecundum arithmeticam uelgeometricam difciplinam,qui mil* lenarium numerum folidum,indiuifîbilemq? efle pronunciant : Que ecclefîaftica iil plxrifcp non renuit regulateo quod multa myfteria c5 prehendantut ab ipiritu fando per numeritationem in feriptutis di uinis.Qui millenatiuS nûetüs in hebrcä,iyra,8d græca lingüa,pér pri mum elemén tum iiteræ, Ut didtim cft, fîcut Imum pèr iolam literaru primarn fîne apice dudum,itaamp;millenarius numertis tradto apicc de monftratunut intelligatur,fîcut in uno 8d in primo numero, pet pri«* mum elemèntum ofteniô,ünius amp;nbsp;primfante qtiod nihifdei patris o* mnipotentiam demonftrati» In quo elemento numéri dido apice, ini’ diuifibilis etcoeterna,per millenarium rtumetum trinitasdeclaraturî qtieë arma nobisper crücis myftetium inuidiftîma contra demort tim turmas donata efle noicuntur* Qui ut bebt^üs,iyrus,8d gtgeus calcü lus millenatrj numeri per primarn literam, ita in latino calculo uicefî* ma prima litera fîngülaré uideturtquam X latinitas nuncupat, quæ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
duabus uirgulis intétfertis,licet iacentibtis,crucem depingit. Qüæ li* tera in uicefimo primo numéro pofîta,pcr feptiformem ipiritu fplen* defcens,perfeda trinitas, protegens éredentium in fé animas demon* ftratunDuobus autem deXtera,lçuacp,conclüià,düortim teftamento* ' rum ucteris 8d noui media crux,integro defenfîônis noftræ nûero ar* ma defîgnat.Quæ arma in illo dependent,qui fadus eft ex femine Dà Rom.i.a uid fecudum carnem,qui prædeftinatus eft filius dei in uirtute,qui fa* R®*” ?- ’
1 dus
I
-ocr page 98-5
COMMENTARIORVM APONII IN
Pfai.60 nobis turn's fortitudmis a' facie inimi'cfQuia iplb,8d pér Rom.„.d pfum, amp;nbsp;in ipfb flint omnia arma militiæ populi Chriftiani : quibus
Cor d b nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Apoftolus Paulus militem circundari : Per arma,inquit,iu#
ftitiæ 3L dexcris liniftris.Hfc ergo turris,dc conualle lachrymarum credentibus præftat afcenfum ad montem paradifi.Hanc turrem,per ^”rc7d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fortem fabricatam,ridebatIudæus,compunô:us mirabaturce*
Cucc.zji turio.cofitendo afcendit latro ad regnum ccclorum« Cui turn' glorio fæ animae comparantur, qusc collum Ecclefîæ meruerunt elfe:in qui* bus fimilitudinem fuam agnouerat Chriftus. Nam quod ait : Omnis armatura fortiumn'llud edocuit,quod nemo fit fortis, neep regu, neep principum,nec quifquam diuitiaruni mole fuffragatus, neep præpo* tens membroru robore,nccp bellica arte edoclus, nifi ille,qui pro feu* Ephef.d.c cruce dominica toto mentis affedu protedus incedit.Ipib enim cli peo fortiflimi protedi, iaculamalignorumipirituum no timuerunt: quf arma uelut j'n turre dependebant in Paulo,per quern Chriftus de Gala- d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ecclefiæ loqucbaGn'dcns gloriandodicebat:Nemomihimo
leftus fit : Ego enim ftigmata domini mei lefu Chrifti in corpore meo Ibidem porto:Só mihi abfit gloriari, nifi in cruce domini mei, per quern mihi mundus crucifixus eft,6ó ego mundo, Hæc funt utiep uera 80 fortifli'* ma arma,quae illacfum pofluntChrifti militem confcruare,dimicante aduerfus cuneos aérium poteftatum, quae per uitiorum immifliones
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cum fidelibus cWmicat quotidie. Sed fortis eft huiufmodi miles,cuiad
J nbsp;uitam gloriofam uidon'a pugnanti repromittitur per Prophetamdi
cendo:Cadent a latere tuo mille.Sd decern milia a' dextn's tuis.Per haC armaturara totus mundus redemptus eft,cu hac expugnauerunt mar tyres reges principes terrae,amp; omnes daemonum legiones : De hac Ibidem ^nggpa hducia tribuitur iufto,cum dicitur:Sciito circundabitte ueri* tas eius,8ó reliqjd eft,ueritas uerbum deipatris,fcuto defenfionisper Ioan.i4.a crucem,qui dixir.Ego fum uia,ueritas,amp; uita ♦ Haec autem iaepe dida armatura crucis, quam diu maledidos trucidabat, dependentes'in ft mortalium indicium, infirmorum erat armatura ptrnalis : Vbiuero fufpenfus.mortificatusqi in ea eft,benedidus fortium.amp;ftmper uiue* tium,armatura elTeda eft in ipfo praedido millenario numero clipeo rum, Sed hæc armatura fortem profedo trinitatis bellatorem requi* Rom 8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* qualis erat unus de illis fortibus, qui dicebat: Sed in his omnibus
Ph^p.^c fuperamus,Sd gratias ago ei,qui me confortât. Et ut paruulus ab ofni ».Cor.2.a laxantia fubtradus, nihil aliud fe ftireaiebat nifiChriftiim,amp; hunc crucifixum pro totius mundi peccato.
Duo ubera tua,ficut duo hinnuli câpre» gemelli, qui pafcuiv turinlilijs.
Duo
-ocr page 99-CANTICALIßER VI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4X
Duo ubera fponfe Ecclefiæ,duos fili'os Aaron,primi in le^e faccr* dotis,Eliczer Phi'neen præfigüratos opinonquorum loco fubroga tur,quf nunc in pkbe dei,dódrina falutartöó uitæ iàndæ cxêplo, par tiulas adhuc,8d ladentes in fide animas nutriunt auditorum ♦ Pectus autem Ecclefiæ,de quo prædida ubera geminauerunt, ipfuhi Aaron intelligtnon mihi uidetur abfurdumzqui ita auro textis uèftibüs gern marum uarietate inradiante circundatus,iubetur in tabernactilunl té “ ftimonfi ingredi, ficut fponfa regina, régi nuptura.,toto lier nanti pê* dore auro gemmiscp refulgens, thalamum uel cubiculum régis ingrc ditur.Duo ubera propterea dixit,quoniam hic quicquid dodor pro* fitctur,amp;animarum hutritor,nifi de utrocp teftamento docuérit audi tores,id eft,uetefe ôC nouo,ab uno omnipotent!' deo prôcelîîfle, homi cida animarunl eft.Nam unüm quafi über fugendo,quiS ünqüam au* gebit üil-es.ut àd perfedum perueniat uirûr,^tatem plenitüdinis Ghri fti t Sed aut cum ludæo folum uetus fufi:ipiendo,tabcfâdis, aridis'cp grêiribüs,fubiedione alterius indigebit : Aut cum Maiiichæo Iblum noUÛ,§ô aquôfo hydröpi fuperbiæ morbo diftentus,mofietur. Ideo duo tibèraficutduos hinnulos capreæ gemellos dixit,ut æquaîitate duorüm,8ô fimilitudine conüenienti iènfu dodrinæ,lac porrigere au ditoribus moneahtur hi, qui Ecclefiæ ubera iè præbere nofcuntur : ut quicquid uetus teftarhentum per typos in prophetia futùrunl pro hu mana falute pronunciauit,hoc in nouo oftendatuf ptrfedlim per do* nbsp;nbsp;nbsp;•
mini noftri intarnationem.Per quem trinitas,que non ëtiidèhtcr,fed fub irtiagine irt légé Mofaica corufcabat,nunc uel ti t fol,in totius mun difaciéîplêdéfcit.Verbigratia:Vt,dixitdeuspcrMôyieninpnmo _ librôGéneièosdn principio fecit deus cœlum tcrram: Et in fequen tibus:Spiritus dei fuperferebatur fuper aquas : Eccc habes très pèrfo* nas in ùna potêtia t Principium,deum,fpiritum: qui fecit,in quo feçit, qui fada animauit.Harum autem trium pcribnarürh unitas omnifa* n'a in nouo teftamento, per beatum loannem Eûâgèliftam, per uerbi iiocabulurrt luce clarius manifeftatur,diccndo : In principio erat uef* iôan.t.à bum,8ô uerbum erat apud deum,amp; deus erat uerbüm. Patrem ätiteni in filio omnia fecifre,ipiè filius adprobauittqui interrogâtus a' îüd^is. Tu qüis es frefportdit le efle principium.In quo beatusMoyles cœlû ioan.8.c amp;nbsp;tef f am fada teftatur,diccndo : Principium,quod èc loqüor üobis. Principium alitem intèrpretatur ante quod nihil : ut eüidènter doce* rct,ante principium,ante uèrbum deum,ante fpir itum fandüm, nihil fuifle : ficut confirmât Apoftolus Paulus : Omnia ex iplb,id eft,ex pà* Rom.n.d tre:amp; in ipfo,id eft,in filio,06 per ipfum cÖftant,q eft fpiritus iandiis, Coi.»,c Hæc eft igitur fimilitudo,uel pulchritudo unius fidei uberum,quc gc
1 q tnellis
-ocr page 100-4. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;COM MEN TA RIO R VM APONII iN
welKs caprearum hinnulis comparantur,qua:?cp de uno pcdore Eccle /jc, ^fn'tus (anifli pinguedine replentejacflea docflrina ore dodloruni: orthodoxorum germmafle laudantur^qucadinodum hinnuli caprcsc^ gemelliunamnmilïtudinemgererccomprobantur. Nam quod ait: Qui palcuntur in lilqsrpulchritudini dantur augmentaifimurcp decla ratur,uc, fient hinnuli caprearum amplius fur fum ereda frutetorumi ' ' quàmïolumherbidumdeledanturdepafci,ita8ôillorum,dequibus lac dodrinæ in auditorun corda infunditur, (êmper deben t ôô fermo amp;nbsp;ui'tæ exempla, non de inferioribus flofculis fcculan'um literarum, fed de fupernis apodolicis montibus,exhortando flores depafchfem* per in eis de pudicitia,de continentia, de conferuanda integritate, ex* hortatorius fermo ad populum refponderc,8ô femper eis in caflarum animarum exempl is pafcua dodrinæ effe conlocanda : eorum præc^ pue,qui inter fpinofas fyluas,in pr^didorum quafi in liliorum cando re,caftimoniæ odoribus fluxerunt, id eft, bead Heli3c,Helifei,Danie* lis,Hieremiæ,lofcphidoannis,Mariæ,Teclac,uel quicuncpfunthoru. fimiles,quos enumerarelongum eft.De bis lilqs decerpendi flores imi tando.de his floribus manducandum eft docendo,de bis exemplis uni cuicp pafcêdum eft cogitando.Tunc enim,licet plena fint prædida u* bera pinguedine fpiricus fandi,additur pulcbritudo eu bis lilrjs, hin* nulorum more,Ô6 imirando pafeuntur: tune quàm maxime implebu* , nbsp;nbsp;nbsp;tur lade dodrin«c, cum talium florum fuerint uitæ exempla depafti*^
Vbi enim amor eft caftitatis, ibi Ipiritus multiplex fapientiædei:amp;^ j.Cor.j.d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ppjYi tus defibi fermonis liber tas : amp;nbsp;ubi libertas, ibi nullus ferui*
tus confeientiæ turpis:amp; ubi nullus feruitus confcientiæ,ibi affluêtia miræ dodrinæ.Nam boc eft quod docet fpiritus fandus,ut ficut bin* nuli capreæ gemel li, pafeentes inter florentia lilia, deledabilem prac* ftant alpedum:ita amp;populi dodor,iucundiflfi'mum auditoribus in ft, gaudium exhibebit,fi inter alia bona, caftitatis candore, toto fuoui* tæ tempore fuerit circundatusificut ftquitur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t
Donee afpirec dies, inclinentur umbræ, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;
Per quod declarauit, tarn diu plebem deineceflariam babere ftna dodrinam,donec dies ille magnus iudicij aipireuqui pars eft tenebra rum. Cuius afpiratio.huius tenebrofi fteuli umbras in occafum inch* nat ♦ Quicquid enim in boc ftculo magnum uidetur, umbra uel fom* nia deputanda funupulcbritudo ftilicet corporis, ftpietia literarum, robur mcmbrorum,in flore,in dignitate,inregni potentia,omniab^e , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad comparationem illius eterni iudicij diei,umbra amp;ibmnia compro
bantur. Hinnulis ergo caprearum, Ecclefiæ ubera comparantur, eo quod ftmper unius aipedus ,0C pulcbri flnt uifione, amp;nbsp;ueloces ad fu* 2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;giendas
-ocr page 101-quot;CAN tic A’ LI SER VÎ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^
giencJasfeculicupiditâtesSdi'nleccbras,EtnunquartipignexcdfaSi . , ardua.deoplacitacortfedan'.Namunicuiqueanimgtuncafpiratdies, quando per pœniteiîciam, fuum quacfient creatorem î definendo a mall’s operibusj'nclinatæfuerinteiignorantiæ umbrae,
Vadamadmontemmyrrhæ,8Cadcollem thurisi
■ Vadam,per retrodidadoélrinæ myfteria.Perfe(?läm reddidit dó minus nofter ChriftusEcclefiam, quam diximus per amicumPaulü Apofloluq^ ufqtie ad cubiculum regis ex deferto addudam, nunc ad ahamgentemamariffimam,8lt;r pro fuo nomine mon turam,amp; per fan dam uitamjioftiam acceptabilem quandoque futuram, montcm no* minando^potentilTimam in malitiae fuperdiiodemonftrauit, Myr* rhænanque montemdicendo,lalutarem eius,quf perdilciplinam ad* quiritur,mortificationem, quam Apoftolus ad præfens amaram eflc Heb.u.e teftatur, pofhea uero per exercitationem fehfus, frudum pacatifTimu parare dixit: quod beata anima pacationis munus fuo offert creators Thusautempeculiaredeoiacrificium,inueteri legimus teftamento: Exod.jo.a quod humilitatis bonum àccipere poffumus;quod per cordis contri* a tionem adquiritur. De quo dicit Propheta : Sacrificium deo Ipiritus pfai.^o. contribulatus,corcontritum Slt; humiliatum,8óreliq. Quicunqueer* go mortificationem Chrifti,corpore fuo circumfdrre lætatur, pro iu* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«
ffitia tribulatiónêsnonrefugiendó amariffimas:quolt;Tmyrrhainterslt; * pretatur :SC quifquis membra fua ab omni fccditate luxurie con tine* tiæ lomento diluerit,dulciffimam thuris höftiäm, per banc uiam præ paraueric carnem fuam deo, hie mons myrrhæ, amp;nbsp;cöllis efficitur tbu* ris: fuper quern fermo afeendat ad totam pulchritudinem EccleGae c5 templändamj'd eft, cui reuelatum, fi nullam offenfionis maculam ad* traxit plebs,an ex alio offendiculo càftigatio admouenda eft,
,,Töta pulchra es arnica mea,Slt; macula non eftinte.
Fides eft nanque reda, in qua Chriftus iufti't Apoftolis baptizare Math.is.d ömnèsgentes,in unitate trinitatis,8d uita Immaculata : qug totam pul Marc.i6.d chram,8lt; ab omni macula deteriam Ecclefiam uel animam reddit4Eft utique plebs,ad quam contemplandam ad m nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hodocipa^mSla
thuris fe iturum P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mœft. «nue
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, c , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nimus-uixtamert
dodrinam laluator nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in omnibus uda
EuanaeliozOues meae uocem mearh nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deeftimcamtegra
Et alias oues habeo,qüæ non funt ex hocouilfamp;ripfàsme oportet loan.wx adducere, ut fit unus grex, amp;nbsp;unus paftor, id eft,grcx uniusfidei in toto mundo, Vt fit unus grex populus Chriftianusin una fide,
1 ii) amp;nbsp;unus
-ocr page 102-C o M M E N T A RI o R V M APONII IN
Math it d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;paftor dominus Chriftus: qui promifit ouibus fuis uel paflo«
ribus: Ecce ego uobifcum fum omnibus diebus, uiquc ad confumma^ tioncm Icculi ♦ Hæe ergo gens, quæ per defertum aicendit, per beati Pauli dodrinam(quæex diuerfispopuliscongregaturamp;Sgentibus, ».Cor d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;didt:Gratias ago deö mco,quia omnium ueftrum linguas no*
ui ) cdoda ueri dei ueri hominis,per incarnationis, paffîonis,8ô re* furredionis fäcramentum,nuncad refedionis culmen martyrij amo* re aiccndit,8^ ita. glorioCa. fingulis membris efFeda, ut in qua nulla fit macuia ♦ Quiconque in haC plebe in humilitate illuftriorei|,amp; in mar# tyrrj culmine fublimiores reperiuntur, ipfi montes myrrhæ, amp;nbsp;colles turis intelliguntur ♦ Quia bumilitas Chrifti, diicipulum facit marty* rem Chrifto uicem rependen te,pro eius nomine moriendOjquem pro fuis peccatis mortuum Cognouit effe.Nam ficut pretiofa cft in confpe Pfai «ƒ angelorum, archangelörum, dominationum pro imprjs Chri# fti domini mors,ita iandorum martyrum pretiola in conipedu c# ius laudatur:Cui eft gloria in iecula leculorum, Amen.
finis LISRI SEXTI.
Quoniam reliquos Äponq libros defideramus,ncc quicquam pr^ • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ter ea, quæ dedimus, in uetufto illo nobis oblato codice deprehendi*
mus,obferuairemu^qpLucam illum(cuius antea fada metio)ab initio in huius autoris commentaria,(ummariola quædam euulgaife, ipfius etiam ucrbis non immutatis: itat^ne fedulitati tuæ,candidilfimelc* dor,defuifle uideremur ,operæ pretium nos faduros opinati iumus, fi Lueg illius Summariola hic adnexuerimusCis enim in finem ufep au torem eft pro(ecutus)donecdiuini numinis benignitate, reliqui, tam folidi,tam'cp exadi autoris in eadem Cantica libri,alicubi deprehenß, in lucem producantur.
s
-ocr page 103-44
SVMMARIOLA LVCAE IN APONH COM« MENT. IN CANTICA.
Veni de libano fponfa mea, foror mea,ueni de b’ba* no,ueni.
PÈrfec^lam per Apoftolos, eorumcp di’fcipulos óftcndit fpiritus in antcdióto libcllo plebem, nunc eius conuerlationis exemplo,aliam potennfli'mam in malkia uocat ♦ Hæc nanc^ plebs uocatur de libano, alta amp;nbsp;fuperba lapienti'a, qug in literatura fibi.Só in philofophia co fidebat. Et ideo foror appcllatur, quod nonnulli ex ipfa, perfcrutaiv tes in ea ftudiofe, unum 8ó uerum deumcceli confeflï funt:amp;hunc humanæ naturae parcntcm:ièd fibi,8ó non deo donanti leientiam, ad# icribentes,ftulti lunt reputatf.Qui pia milèraticne creatoris^fignisóó Uirtutibusad plcnam fidem Chriftiuocantur, Sororergo,utdidum cft, propter làpientiæ amorem appellatur tSponlâ uero propter gra# tiam facri lauacri,ubi unus cu deo Ipiritus efficitur anima. Quod ter# tio uocatur in trinitatis confeHionem,ad tanti régis conlbrtium ueni# re docetur,amp;^ tria remedia ei à cœlefti medico,fi necefle fuerit,promit tuntur,Primum fcilicet baptifmi,fecundum pœnitentiæ,tertium bea timartyrrj.
Coronaberis de capite amana, de uer tice lanir hermon, de cubilibuslconum,demontibuspardorum. •
ïnterpretatur autem amana,mecum,in hebræa lingua,Sf lyratper quod docuit il lam animam coronari, quæ cum Chrillo effeda fuerit unum.Vox cft adfumpti hominis, qui credent! in fe plebi uel animæ promittitjCoronabcris de capite mecum ♦ Beneditflio ergo animæin Chriftum credentis,eft corona:quæ lèptem gemmis pretiofis feptifor mis fpiritus,in capite Ecclefiæ,toto mundo corufcat.Veniens anima, dat obedientem uoluntatem, fufeipit fupradidam coronam de Chri# fti capite,quod eft Deus Omnipotens. Sed hæc corona quinque uoca bulls præfentis ucrliculi fuper anima oftcnditur,cum ait : Coronabe# ris de capite amana,hoc eft,ut credat uocantfut baptizetur, ut anathc ma dicat diabolo qui eum elongauerat a' creatore,ut corpus Chrifti ft biiungat,0C eius fanguinem lumat. Sanir interpretaturnouitas, uel deus lucernæ. Cum igitur uenerimus ad làcrolàndum baptifma^ Icuamus fuper nos nouitatem lenfusdeuerticenouitatis,id eft,fum# maminæftimabilem diuinitatem,quæ tribus unoIplendoreere# dêtes illuminat:ficut lucerna tribus materijsjichni fcihcet,olei,et igni plena,unum lumenoftendit:quamardentem lucernam intelligert poftumus.C^ ergo cofitebimur nos crcdcre in patrcm,0d filiu,ct fpm làndum
-ocr page 104-SVMMARIOLA LVCAE IN APOlt;
fanifluiTiJcuamus nouitatem* Vbi ucro rcnunciauen't quis mundo,ef Fcitur lucerna,in quo ucrbum dd lücem i'IluminatCdifcuflïs ignoran# tiæ tencbris)ambulantis fumiria maicftas, De cuius nouitate Ecclefia coronatur ♦ Coronatur enfin Ecclefia de capfte amana in martyribus, de uertice fanir de his.qui non indigent poft baptifmuin pccnitentia: de hermort, de his ftilicet, qui poft uiolatum baptifmum anathcmate digni, ad pocniterttiam conuertuntur ♦ Coronat èC de cubilibus leo# num,de montibus pardorum.Dæmones pro crudelitatis fæuitfâleo* nes,pro magicarum artiuni,amp; uariorum terminum adinuentiocjpaf«* di nuncupantur «Quemadmodu enim leones occupant fibi cubicula, ubi captam deuorent prædam.’Ô^ ut pardi quafi fecretifTirttos montes iibiartimaliafimplicioracaptent:Itaamp;dæmones infubditorumfibi mentibus cubicula collocaueruntj'ri quibus fscuitiam fuam per homi cidia,per crudeliflTima facrificia expient: in alrjs uero per incantatioes magicarum lortium,permaleficia,perauguria,8ôreliquâ,montesfibi ' abditosin taliumcordibusfecerunt.QuibusnunccxpuIfis.üidorin eorum cördibus leo,de tribu Iuda,habitator cxiftit: probante Paulo:
Èphef.;.b Fuiftis aliquando tenebræ,nuncautem lux in domino*
V ulnerafti cor meum fbror mea, fponfa, uulnerafti cor meu, ' in unooculorüm tuorum ,amp; in uno crine colli tui*
. Vocata igitur,ut diximus, Coronata,nunC dic/t eius Iponfus : VuF • nerafti cor mCimi:Sed ifta uulneratiö non ad infirmitate rcfpicit fpo* fi,nullis enim fubiacet paffionibus,fèd profedum fidei fponfæ, èC au^^ gmentaiuftitiæ,amp;Sreliq.Duosefteoculos,quibusbonaSCmala uide* mus corporaliter,nemo igrtorat:amp;^ nifi utercp pulcher in homine fue*' rit,fif dum neccfte eft reddanSed quo modo hic unus laudatur,redem* ptor nofter roganduS eft ut oftendat « Ipfum enim oculum tertium a* nimæaudio numerari:de quo dicit:Sioculus tuus fimplex fuerit,tot5 corpus tuum lucidum erit:Et de quo dicitur etiâ uoce pœnitêtis:Tur batuseft præ ira oculus meus,Et illud:Beati mundo corde,quonia ipfi dcum uidebunt. Vides fecundum domini Icntentiam deduobuscor* poreis oculis prefentia amp;nbsp;terrena cerni,amp;de uno cordis,qui in fponla laudatur,Ecclefia contueri » De cuius pulchritudinc non Iblum ange liadmirantur.fedetiam iple fportfus proclamât corFuum uulneratu, in admiratione uticp,amp; non in pafti'one.eo quod leipfum quafi in luci diffimo fpeculo in eius inlpicit corde.Magnû enim miraciilum Chri* fto amp;nbsp;angelis eft,ut hæc anima, quæ caèco corde multitudfnem deorû turpium prædicabat,purooculoutitur. Sicut igitur Ecclefi? fingula* rem oculum in eis demonftrauit, qui nihil aliud corde intendunt, Ita quærendum quod ait Ecclefiæ unicum crinem, per quod fic exornet*
utpulchr
-ocr page 105-NII COMME'NT. I CANTI CA. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;45’
utpulchritudineeiuscor fuumChrirtüsproclametuùIneratumJllos . opinor,qui obliti aliquid diuitiarum uel holionsih fèculo fe poffediQ fe,exemplQ eius: quos i'ta charitas unit in Chrifto,ut cos necp gladius, Rom, g, g neep fames,a charitate Chrifti,quc eft refta fides,ualeat ftparare» Qui ufquc ad Ecclefiae colllim exornatû perueniunt,id eft,ad gradam Mo inqui a deo fufeipiens uerbum,ad totum Ecclcfîæ corpus porrigebau De quo fcrine Ecclefiæ fingularem laudem AdusApoftolorum extol lit dicenslMultitudinis aut credentiumChrifto érat cor uhuiriiTunc Alt;5t,4.f igituranulquiftp fidelium exornat Ecclefiæ colIum, id cft,lctificac eu, per quern eloquitur Gbriftus, cum propter unicum Chrifti amoreni diuitias uel honorescontemnit* Sicutenim foluti, fparfiep capilli foe# dum,8c in unum colledtdecorum redduntcaputftta miiltitudo fi# delium, per mifericordiam in uno uinculo charitatis a fpiritu fando connexa,imperticndoomncm fubftantiam fuam in cibcs paUpCrum, pulcherrimam nimis reddunt Ecclefiam,eos uidebcet,q a Capite Chri fto cibum fiifceptum àd Ecclefiæ membra fua exhortatione tranfmit# tunt.Oculus ergo dccorat caput,cr ines uero coll urn: de collo uero pc# dori infunditur uerbum,ex quo germinant marnmæ uel ubera: quæ ïmpletæ nutriunt pueroSt
Quam pülchræ funt marnmæ tuæ Ibror mea,fponfa mea, pul ehtiora ubera tua uino.
Marnmæ ad fœcunditatisbenedidionem,Vber»uerouirpinita# • tis gloriam refpicerc opinamur. Ingenitricibus enim mamm^,in uir ginibus ubera appellantur4QuibusEcclefia,tempöré apparitionis Chrifti,pulchraoftenditur:eo qtiod quofcidie cocipit, quotidie parit, quotidie ladat,Slt;^uirgo eft.Hoc igitur qui non credit dcum per Eccle fiam facere quod fecit pef Mariam uirgine,infelix éft.Narh mammas ladentibusporrexitpereumquidicebat: Vriufquifqiuirfuahabcat i]xorem,amp; reliq. Qiiando uero profundiori myfterio,fenfus fcriptu re diuinæ tradatde archanis,uel quæ gloria maneat coHferuantes ca#
1 ftitatem,ieu Cum indiüiduæ trinitatis puritas traditur, Ecclefiæ ube# ra pulchriora funt uino,illo fciliccc gaudij nuncio prophetarum, quo quod in ueteri teftamehto obtedum myfterrjs nunciabatur, nunc ab
. his.qui fponfæ ubera elTe meruer unt, luce clarius in nouo demonftra# tur * Qui per inuifibilisfpiritus fandi uriguenta, infundunt credenti# bus Ipiritalia opera pictatis: qbus Chriftiis quafi odoribus deledaf ♦
Et odor unguentorum tuorum fuper omnia äromata» Plurali utiep numero unguentum pro multiplici gratia.quæ ab u# no fpiritu fando procedit,intelligitur didum: ficut pro fc fuisep Pau ius,eum did*t;Alij datur fermo fapientiæ,alij fermo icientiæ, 8c reliq» i.Cor.tx m Et hoc
-ocr page 106-SVMM ARIOLA LVCAE IN APO«
Kxo îo,c b nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prgfigurabat illud,quod Moyfès luffus componcre quiricpfpe
debusadmixtooko,niandaueratconfici,utfierctpontificakunguerv tum:quo Bgnificantur quincp modi qui'bus aéliones peragütur.Quiff cunquc cius uoluntatem impkucrit per hæc ofRcia, fragrantiflïmis unguentis in confpeótu dei redokt* Hæc (unt utique unguenta,quae præcellunt in illo ueteri»
Fauus diftillans labia tua fpon(a,mcl Sc lac fub lingua tua.
Fauum uidelicct kgem ueteris teftamenti intelligere po(rumus,qd de floribus cgkftin campoRïJn modü apiu.a patn'archis et propheti's uan'o fermone futuræ redemptiois noftræ, conftrudum, mirabikm fuauitarem conclufit. Quem fàuum.mollia pdicando,id eft,mores qâ diligi't dns.diftillant hi,qui Ecckfiæ labia meruerunt cflè. Illi quippc quorum tota uita martyrium eft:de quibus indefincnter fauum futu* ræ lætitiæ ftillan Linguam.eosintelligerc polTumuSjqui fcientia fan da præditi,nunius pertimekunt perfonam:qui uulneratas diaboli ia culo animas melk medici fermonis inliniunt, ad emundandas de cor* dibus peccati putredinem. Lac autem coniblationis uerbum,paruu lis adhuc in Chrifto ad profedû miniftrant. Sx^ amarilTimam fcientia inflaca literacura mundana^mitiflimo (ermone in mellis fuauitatê co* uertunt:qui fuperbum candorem humilitatis lade mutauerunt.
Et odor ueftimentorum tuorum,ficut odor thuris*
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V eftimentaj:cckfiæ eos opinor intelligfq in dei omnipotentisho
norê décimas de iuftis laboribus fuis,miniftris Ecckfiæ præbêuficut Leuit.îy.d in Leuitico dominus fieri iubet:egenis minilf rant indumenta^paupe* res tegunt,ut cum eis mereantur futuri icculi gaudium: Beati cm pau peres fpiritu: quo cundfqui propter amorem dei,amp;^ fpem futurp l^ti tipmoluntate potius q neccf[itate,fe in paupei^numeB»aggregauerut: Quorz famâ fimikm pronuciat fpûsiàndus eoRz.q lacrificium dei effi ciunf.i. martyRz,eo ç» thus foli deo in odorê fuauitatisofièrri iufsu fit
Hortus conclufus.ibror mca fponia,hortus conclufus, fons fi* gnatus.Emilîîones tuæ paradifus malorum pun]coR2,cum pomoRz frudibus, Cyprus cum nardo,nardus cum eroco, fiftula86cinamomum,cumuniuerfislignislybani,myrrha gt;nbsp;aloe cum omnibus primis unguentis.
Perfeda uirtutib.in fingulis mêbris plebe uocari de lybano cuofte diffet fpiritus fandus ore Salomois.nuc glorioles fuos rruduslaudk bus effert. In q uticpapoftolicus^pficit labor,ut magng dekdatois hor tus regi celoRzefteda fit‘in q nulla défit uitæ fubftantia,quæ undic^ ui tam apoftolicâ imitando, amp;nbsp;fidei regulam lèruâdo, pceptoRz maceria excluiit furem diaboIG, ut pro magna laude, hortus conclufus,fons fi* gnatus
-ocr page 107-NII COMMENT. IN CANTICA.’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;40
gnatus rcgisfit appellata.Eft igic hortus coclufus ecîîa,credêdo pfeâu hoîemChn'ftum uirginê pepcriHe: Eft amp;nbsp;fons fignatus, uerbü patn's Chriftu dcum ueru credendo in hoïem ex utero^pceftifte: eft tons ui tæ,ôô fons luminis»Fit ergo Ecclefia hcc fons,utpnta, corpus eius etEes: ôa.Sicut fons uit^ ngnatus,a pâtre diettChriftus,ita èC Ecclefia fons fi gnatus, regali uidehcet fignaculo crucis,appellaf a Ghrifto,continens intra tê aquâbaptifmatisrquâ fignaculo ex pretiofo fonte fufcipiûtini qui dü làuant:qs dicit Emiftioes tug, Sx^c,eo q? m'fi qs renatus fuerit ex aquafpu,Slt;îduerit Chrm,qmaligranatiarbor cûpomoßzfrucftib. Ioanna figuraEornamentu efle no poterit paradifi.Nâ qcucp enu'ftus ex uteri Ecclefie paradifb fucricheceftè cft ut arbori mail punici.i.fimilïs Chri fto fit,eius in iè reparando imagine * Cyprus interprétât tf iftitia uel mccron Vndeergopomoi?2ordinesin Ecclefia pofitos, triftitia: fi pa^» tienter fufcipiat.continuo coniôlatïois fpiritus fanfti nardus fubfeq* tur;p quâ fpemj'am tenemus promiflum eiusq dixit:Bcati quilugent nunc.Nardus frigorê de algentibus membris cxpellit: Crocus afdêti bus refrigeria côfert jioc eft,timoré mortis praîfentis cxpellit, SC futu ræ uitg amore accendit. Fiftula abftinctic frudum fignificat, eo qp in tenerrimis uirgultis ficcata,a uerme,propter aufteritatem corticis,re feruat:quæ infirmitates uifceßz intrinfccus curat:fic amp;nbsp;abftinétia,exic cata pellecorporis,aîgmedicina rcferuàti Cinamomum aût fc3m q3 uicino capite fiftulp gignit,amp; diutilfime fuam uiuadkate feruare pro nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
batur,fpiritales fenfus uiuacitate fapientiæ atep abftincntiæ gigni de* monftrat, Cu uniuèrfis ucro I ignis.qùofdâ magni odoris fructus, qs enumerat Apôftolus, fimul germinare de abftinentia uerbo fapiêtiæ edocuit, Myrrha ad mortificationê membroR; accipiendà eft, fedm Apoftolidiiciplinâ,quæàd prefens amara uideqdicctistMortificate membra ueftra:quç cocleftis medicina cognofeit de arbore uitæ Chri fto difciplina ^ccdês,ficut myrrha de arbore myrrhæq^batur. Aloe aût,propter fucci uirtutem quâ habere monftraturiSó inuiuis ac mor tuis corporibus neceftaria fpeciesdocet.Mcdicinaje illüd exemplum, multiplici medela aïaRj amp;nbsp;corpoRï repletum, quemadmodu fecundfi carnem(foecis)percontemptü habend i,óé nullam àb hominibus glo* riâ requirendo tradidit mortalibus Chriftus, intelligendum eft. Cu omnibus primis unguentis.i.fpiritus fandi donationib.de quibus dè libutusmagifter gentium dicit:OmniaöÏbusfadusfum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iCorpd
Fons hortoi^,óóc. Vna eft Ecclefia in toto mudo,cuius caput Chri Ephef.ij ftus,fonsuitç per lauacriregencrationêagnofcitur. Etqpmultitudo aiaßzuel gentiû de eius fidei dodrina a! Chrifto fufeepta irrigat, ideo fons hortoi^ nominata eft. Puteus uero aquai?: uiuentiu ad laudis cu*
m i) muluin
-ocr page 108-SVMMARIOLA LVCAE IN ATO«
mulum noïatur,eo,q? profunda fàpicntia Chr ifti per trinitatfs my ftc num de alqs genti'bus manaffc intelh'gif, Quæ flumina de illo procul Danie.j.g dubio monte,qui fecundum Dam'clem One manibus fuccifus de mon tc eft Iapis,fluunt:qui,qui'a facrificium pro peccati's, libanus nominat: Ioan f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^us patria dicitur lingua. De quibus aquis dien: Si quis credit
in mc,flumina de uentre eius fluent ♦
Surge Aquilo,ueni Aufter,perfla hortum meum,amp;: fluent a* romataillius,
V t frigor Aquilonis, SC calor Auftri eflicunt temperatum aërem paradifb,quo pofTintjCommixto frigorc tribulationis cum calore fecuritatis,animaru paradifi defluere ad alternos audus. Legis enim euâgeli) dolt;ftrina,ab auftro fpiritalem uirtutem fuo calore infpirans, humanis mentibus, ut arbufculis.indidit dulciifimi fucci medullam: quam Aquilonis immundus ijpiritus,per regnum Romanoi^fando# rum corpora laniando,ad odorem fuauitatis nefciens perduxit, Aro* matû ergo,ut fæpe dictum eft, multæ fragrantiffimæ fpecies in unum reda(ftf,pretiofum elFiciut puluerc : q tunc maxime reddit odorê fua# uitatis,qnin nccefCarios ufus ftierit uentilatus: Itaamp;S deo credentium anima? tunc fuauitatem exempli ftii fundunt pofteris profuturam,qn dæmonum tcpeftatcs de corporibus fuerint decufla?.
Veniat dileftus meus in hortum fuum,0d comedat frudum
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pomct-um fuorum.
Narras igitur hie fponfa adolefcentulis fuis,quo laboribus paflïö* numadantiquâgloriamfitregrefra,undercatucÔmiflipulfa fuerat in Adam,fponfuminuitat,utprimitiasbonioperis,fru(ftumpomoi^ uirginitatis,ipie côiècrct,ipfe delibct procedendo de uirgine,ipfegau dq pœnitentiæ pomum fufeeptum ab Ecclefia,angelis tranfmittatad ccclumu’pfe mifericordicbotriideguftans,regnitribuatmunus,etc.
Veni in hortum meu foror mea fponfa,meflui myrrham mea cvi aromatibus meis,comedi fauum cum melle meo.
V cnit fcilicet inuitatus lachrymis Prophetarum,uel omnium,qui intcllexerunt tantam gloriam perditam,in hortum plebis fua? per in* carnationis myfterum: Meiluit myrrham arnara quondam, nflerne* dicinæ exemplum,per conuerfionem truculenti latronis cum aroma* ' tibuspcenitentiæmeretricis: Comedit fauum cum melle fuo, in his deleftando fcilicet,qui ftudio intelligentiælegisdiuinæ,in corde fuo, quafi in uafculum,prophetarumuelApoftolorumuerbautflores co gregant: amp;nbsp;in modum apum, redæ fidei pretioflifimum fauum come Luc 14 f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;huius cibi figura, poft reftirredionem poftulatum ab Apo*
ftolis cibum comedit,óó reliquias ipfis protulit, Quicunque enim lx* tificat
-ocr page 109-NII COxAÎMENT. IN CANTICAî nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4:gt;
tificat Chriftum^necéfle eft ut Icti'ficet Apoftolos eius,qui cum eo unu cfFedi funhNam omnis hæreticus conftruit qui'dem fauum.exponeh do legem perucrfe, fed ueritads mella non congregando, minime ea paft 1 tun
Comedite amici,8lt;^ inebriamini chaHflimf
Per talem ergo dodrinam uerbi cceleftis, faturantur Cbrifti amft ci,qui per Apoftolos ft comedifte teftanturcredulitatem,amp;eosfibi chariftimos efFici, quibus mirantibus fuæ refurrediois uelocitatemj exponit aliud efle dormire in mortem,aliud,nunq recedere,dicêdoî
Ego dormio, cor meum uigilat.
Diuinus utic^ fermo,qui fub cordis uocabulo intelligitur nomina* ri,nunquâobdormiiiit,necp dormitat:Ego,inquit,dormio uobis,per Pfai,«o. abftntiam corporalcm,ftd uigilo corde,nunquam recedo a'uobis per præftntiam deitatis,
V ox diledi mei pulfantis: Aperi mihi Ibror mea, arnica mea, coIumba mea,Immaculata mea, quia caput meum plenum eft rorc,8ó cincinni capitis mei guttis nodium.
Vbi omnium aiai^amatorChriftus, anima ftcuram,carnis delitfjs occupatam.ingrefTum in corde prcbentê latroni diabolo ( licet h abi* ret timendu)uideret eä uallatam infidrjs inimicffeuerfusper noóds ft cretum.hper occultam compun(rtionem,pulfat oftium mentis cius,ut fuftitata à fomno letalfuideat ft periculis circundatg,amp; deprecet a' ft * adiutorium^SororisiPitur honorem tribuit ftcundum carnisadfum* ptæ originem. Amicæ nomen,per lauacri regenerationcm: ubi ex ini Tâutn.j.b micis amici efficiuntur homines deo,Columba,per imagine eius, qug nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
per fpiritus ftndicomonitionc reparaf,qin columbæ fpecie fup ccle loan.i.c fte caputChriftu in lordane deftendit. Immaculata uero,p fimilitudi Ma^.tb nem eius.agnitam rediftima fidei regulam trinitatis,p repudiu idolo nbsp;nbsp;3-
latriæ in ft reformando.Et hæc enumerat,ut memor hoB2,aperiat: qa rore fapientiæ amp;nbsp;ftientiæ plenum eft caput meS, aperi ergo mihi pie cafteep uiuendo,ut ad ingreflum meu deftendat in te : per cuius roris iienam,fontes 80 flumina de tuo corde procedunt,per quern iuftitiam fcripftrunt patriarchac Apoftolffine quo iniuftitia philofophi hære* ticûQuid fit caput Chrifti gentiu magifter oftêdit: Caput,ait,Chrifti ^.Cor.«.» deus.Cincinni uero huius capitis intelligunt angeli,archangeli,8lt;ret qui guttis occulte fapientig pleni funt:amp;hominibus,de capite delapfi, apfi ftillant in eis,qui membra Ecclefiæ funt,nunciâdo futura, reuelan do archana,aperi mihi fbror mea,amp; reliqua»
Expoliaui me tunica mea,quomodo induar illaflauipedes ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;meos,quomodo inquinabo illosf
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m iij Docemur
-ocr page 110-SVHMARIOLA LVCAE IN APO«
Doccmur ergo per hanc malam conflictueli'nc diff icile ene,autuîîC ab'quando cum magno laborc expoliatam animam chan'tatis tunica. reueftiri,quæ Iola utiqs cf périt omnes nuditates aîæ,id eft,multitudi« Math.7,b ^es peccatorum.Et lemel reuöcatos a uia angufl:a,euangelica, per deli tiarum cofuetudinem 8c defidiæ,aqua dilutos,cum magna contritioe Ephef.tf.c cordis in præparatione euangcli) reuocari,8c fpcconfuctudinisreco* tcgi.Nam CÛ cgperis hæretico perfuadcre ut ad unitate Ecclcffg reuer tat,refpôdet ie hmoi iocietatibus non inqnari^ Omis autq credit no inmanuhoîs.iêdinuocationeindiuiduæ trinitatismaculaspdÔRzla* uari,necdicit,extonendo fe de faneffitatis mundicia, pulfanti dcojaui pedes meos, fed refpôdctimultû laua me ab iniuftitia niea:clemcs dns no ad duriciâ tiFfl:ukitia,icd ad fua immobile boniratê intendcs,inui tat,etiâ nolentem,ffgnoßj uirtutib.occultis copundiÔiKore dodof??.
Diledus meus mifit manu fuam per foramen, 8ó uentcr meus in tremuitad taiflumeius.Surrexi utaperirem dile£ffomeo,ma* nus meæ ftillauerunt myrrham,digiti mei pleni myrrha pro* batiffTima.peffulu oftrj mei apui diledo meo at ille declinauc# ratateptranfierat,
Qn utiq; fup’radidta in quócuncpèf rore poffta anima pulfanti no ape rit,Chriffus per foràmê mittit manu fuâ,caftigando per damnarci?t, per famem contumace, Sc tradit flagellanduper uaftationem hoftile, • nbsp;nbsp;nbsp;per orbitatem pf opinquoR:,amp;rehMittit per foramen ut ientiat qdc,
fed non dat ut uideat manu q corripit contemptorem. Intumefcitem ucter aieu^fenfus.qn pro peccatis iucis fuerit acerrimis flagellatus.Sic contigit plebi I frael du ie captiuam cÔlpiceret.furrexitapirediîedo. clamandoadeudum tribularet,manuseiusftinauerunt,amp;feliq.boc eft,opera eius,quæ pro manibus accipiuntur,ftillauerunt per amaros gemitus compuntftionis, per mortificationem pcccati ♦ De qua digiti confeflionis culpai^procedunt,quipleni funtlachrymais^ prebatiflî* mæ myrrhæ,clamando ad deum patrû fuorum,qui liberauit ea in pa* Exod.i^.g tribus de manu Pharaonis, At ille declinauerat atep tranficrat, no in^ terficiendo necpfubdendo holtes eius,quos propter eiusdifciplinâ fer uabatSicut fit de aèrrjs poteftatibus,quæ ad animaisz contumaciû im ï.Cor-, b pugnatiÔem referuant.Quibus traduntur rebelles a Paulo apoftolo, i.Timo.i d yj. difeiplinam accipiant ne blaiphcment»
Anima mea liquefaefta eft ut dileétus locutus eft,
E*od.i4,d nbsp;nbsp;Dum loquitur eis uidelicet per angelum dicens: Quid clamatis ad
me,ite ad deos ueftros.Quibus ignitis locutiôibus anima eius ab omi frigore criminum,uelut cera liquefaefta eft.
Qæfiui eum,amp;l non inueni eum: uocaui ÔC n5 reipondit mibû
Non -
-ocr page 111-N 11 C o M M E N Tk I N C A N T I C A. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;48
Non in toto corde exquirendo,non tcnuit cum: quia no obliuiC“ ’ Cendo alios falibs deos, unum ucrum nocauit,ideö no rcfpondit cù Non enim fecit quod ille qui dixitiCIamaui in toto corde meo ♦ Dum ergo multi quærentur ab anima, nullus liberator adeo inueniet, H^c igitur omnia quæ contingebant,nunc durius contingere adprobanr» Qui non iecundum carnem, fed lecundum Ipiritu uiuere iufli fumus, Romxc faciendo contra Chriftj præceptau'n cordibusidola fabricamus: auagt; riciam icilicet diligendo,mendacium,turpem iermonem,blafphemia Coli.j.b, ex ore proferendo,Ggna SC auguria obfèruando,ôC reliq.declinata no bis lefus Chriftus clamantibus in tribulatione,atcp tranfitzquo decli* nante,tradimur non folum carnalibus, ied etiâ nequiffimis fpiritifjus caftigandiJnuocamus eLim,amp; non exaudire dignàf ; Sicut amp;nbsp;per hue aitSalomonem: Clamabam amp;nbsp;non exaudiebatis, extendebam uerba Prouer.i.c mea amp;nbsp;non intendebatisziiacj) ÔC eoo ueftram perditionc ridebo.Hec nanep ternbilis locutio,quæ liquelacietanimâ contemnentem del pre cepta’.Quæuticplachrymabilitcr demonftrat qualia perpefla Gt,eo qp mox pulfanti aperire contempfit,ficut ait,Quæfiui,ôlt;^c,
Inuencrunt mè cultodes,qui circumierunt ciuitatem, percuG fcrunt me, uulnerauer unt me, tulcrunt pallium meum cu* ftodes murorum ♦
Chrifto prolongantelatronesapproximâtaîaR2dem'ones,amp; inuà lefeunt in aiam,cuius adiutor prolongatChriftus:q ftifidrjs fuis cufto nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
diut re(flg fidei ciuitatem,q apoftolicismuris ambit. V nde fi quempia rcceperint,gcutiut,uulnerant, atep expoliât, ne credat uerâ carnem in Chrifto,q ligno affixa eft:Slt; uerû dcum,q uera aîam, qua gerèbat, qn ioan.ipx uoluit pofuit,Slt; qn uoluit fumpfit.Petrusdicir.CoçdiHcamïni in ipfo fummoangulari lapideChrifto.Dequaciuitate,ut didu eft,qfquis er rando a' fide,dedinando at mandatis dei,egreftus fuerit, ftatim a pdi* élis cuftodibus.i.infidiatOribuspcutit titulo hæreticæ perGjafi5is,ex* poliatfacrofandi baptifmatispallio.llliusitacp,quiadpgnitentiare^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
uertit,eft uox ifta lamentationis:percuflerunt,Slt;c. qüæ licet uulnera* ta,ad feruitium tarnen fui creatoris feftinat.
Adiuro UÖS filiæ Hierulalem, fi inueneritis dileeftum meu, ut nuncietis ci,quia amore langueo. Intantu indigna amp;nbsp;de# genere credit ft efFe(fta,ut no audcat pro ft fundere pees, fed filias Hie ruftlem adiurat lachrymabili pconio,ut ipfg dignenf intercclfioibus fuis lamentationê eins dileóti aurib.infinuare,qtinus errante reuocet, côfolef pcufsâ,uulneratâ refanet,expoliatâreueftiat.Filias aût hiefrm cgleftes uirtutes^oîmcpfandoRz choros(ut Qpe diâû eft)intelligimüs: q doeent exêplo Mofi opê ferre,q tot millia pélÔRz Iblus fua pce a' rea nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j.g
tucrimi
-ocr page 112-SV WM A RIOL A LVCÄE IM APO«
cn'minis Iibcraui t. Metuit, ne forte Si ipfis abfcoiidatur nimis ofFen^ fus,dicendo:ßinuenericis,ÖC reliq i Pofuit feil icet Gmilitudinem amogt; ris carnalis.de quo turpes turpia dil igehdo perici itan tur, ut oftendat qua menfura debeat diligi Chriftus, qui ànimarn noftram poft innugt; mera malà,quafi nutrix linu aperto fuftipit lienienteni»
Qijaliseftdiledustuusexdilccfto^o' pulcherrima mulicrumf • Qualiseftdile(ftustuuscxdile(fto,quia Gcadiurafti nosf
InterrogantGliæHicrufalem pcvnitentemaiumam,cuiuspotêtfæ uel pulchritudinisGthic,qui diledusfueratante culpam,Slt;exdiIedo oftenfus fadus eft poft peccatum : ut d urn certa deledat eius pulchri* tudinis figura ,redam eius fidem confitendo filiæ Hicruiàlcrn fuppli# cando.quærunt, ut óó ipfa eiusformam recolcns, amplius accendatur in eius defidério»Quod autem ait,ad iuro,amp;S non dicit per quid,fubau ^ut^.a diatur,pcrqüicqtiidintotaanima,in totauirtutè.amp;Tintotodiligunt cordé easadiuraire^Etideoquaficontubernalcsdicuntrquemqucrisf quia Gcadiurafti nos,tcrribiliter,percumfcilicet, quo nihil charms Gen.ïï.a habenius,cui Abraham nee dulcé unicum pignüs præpofuit.
Dilédusméuscandidus,amp;Srubicundus,eledusex mihbus.
Joan.s.b Carididus,quialux mundieft,quia fol iuftitiæjlluminansomnem ioan.i.a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nteiTi jri hunCmündum» Rubicuiidus.quiacarnisin*
Liic.2.a dumentum de Mariauirginéabftradum,idulartcex rub/cundum, prötendebacur**Eledus ueroex milibus.eoquod älapfu priini homi Lzuc.z.b ufepad uirginis partum, unusex milibusinuctus eftdc ftirpeE)a uid.qui eledus a deo, mitteretur ad bellum contra hoftem diaholum, Capüt éius aurum optimum,comæ eius quafi eîatæpainiarûi nigræ quäfi coruilt;
Tn capite fulgorern deitatis figurauit. Amandus præomnibus,qup MathlT d polïunt.iolus dcus, in toto corde,in rota anima,in tota uirtu*! tc,Gcutpræceteris membris caputdiligitur,St uclutaurum acupidis regibus amariprobatur,qui eius amore mortibus iècommitrerenon pertirriefeunt^ Quod quanto in fubtiliores laminas fucrit produdu, tan to fpléndidius redditur,8e dudilitatc fua creftit: Ita 6^ deitatis po tentia,quâto amplius de eius ferutari uoluérimus maieftate,tanto im* menGus pelagus dilatatur.Et quemadmodum auri materia quoduxe ris fua mollitie feqüitur,ita maiéftatis immiltabilis bonitas,quanturn cuncpab imptisirridetur,non frangitun Comæeius, Jn comisftili« cet.uirtutes cœlorum.thrônfidominationescp monftrant. Elatæ uc* ro Gcut palmarum comæ quod dixit,docuit.nunquam eum dedinan* à fua potentia fuócpoffTció,fed fempcrpermanerc;ficut palmarum co m£cuiresfcmpamp;uirtutêcenctes,infublimeeredæfunf, Nigrasaût
-ocr page 113-NII COMMENT. IN CÄNTICA. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4$gt;
•iquafi corin' dkcndojatibnluin myften'orum fecretorum,5lt;S magis ob fcurata angelorum rrty ftcria,per quos exercentur ludiciâ iufta,dcrHo^ ftrauit:ut,nubcs caligo in circuitu ci us, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pfai.?«.
Oclilieius ficut columbæ fupcE riiitiios aquarum : quæ îadc ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;funt lotæ,Sd refident iuxta flumina plcniffima,
Oculi totius corporis duces funt:quos cogrue opiiior orthodoxos diuinælegis,folideoadhérentes intelligude qbtis unus dicitdn prm cipioerat uerbum.Hi ergo tales uiri,exponehdö diuinam legem, ofte 'dunt fimplicioribus occultas infidias dæmonum j fèmper intendentes prophetarum,patriarcharum,apoftolorum dilt;fta,qui riuuli üel ftumî na,aut fontes intelliguntur, perueniunt ad cuangeliorum plchiftimà fluenta.Totus in cclo eft, qui in tarn gloriolb capite meruit collöCatus oculus efte, Sc candorem iuftitiac, in quo creatus eft per baptifmum, hunquam ambitionum fordibus infufcat* Nam ficutex fanguitte lac ubera replet,paruulisälimoniam minifträs,ita facratifTimus fanguis Chrifti in animarum falutem conuerfus,8c uitam tribuit fempiterna,
angelorum fplendörem Candidiffimum^
Genaeilliusficutarcolçaromatum,con(itæa'pigmentarqs,
in fingulis igitur laudibus mcmbrojF52 dilcdli Chrifti, fingulae cha«J rifmatüm donationes demonftrantur, quatinus non doleat ft Unuft quiftpomnes minime poftidere,dummodo Unamquamlibetgratiam |gt;ofridendo,in Chrifti corpore membriim efft mereÄun In genarum nbsp;nbsp;nbsp;•
pulchritudineintadüs rutilât fanguis,qui côftientic intrinfecus créa Iori integritatem Conftruändo, 6lt; foris hominibus pingendo exêplo, faciemChriftidccorau Conlîtæà pigmentarrjsait,q? Apoftolorum labore et arte edodi, fuo creator! delcdabileiti odorem reddunu
Labia eius liliadiftillantiamyrrhatinprimarn»
In labqs il 1 i uidentur intelligfqui uicesChrifti agunt iti terrisiqui bus lioandiamp;foluendi potcftas tradita eft:quioreChrifti prolatä iub Math.is.b fione,iüftc peccantes alligantcondemnando,äf iuftcpocnitentesrcco ciliando,condemnatiohis uinculo foluunt.Qüi fapietibus quafililiolt;s rum odor infeftam delcdationem, animai medicinam miniftrant: infîpientibusautem üelut myrrha amara ftntiuntunfed CUrati,iaudät 80 ipfi tantai medicinæ myrrham, quæ uiuentia Corpora a uitiorü do loribüs intriilftcus lanat,amp;^mortua a' corruptionC uermium inleft c5 feruät i ita 8^ memorata dodrina, in præftrtti curat,8c in futuro a‘ ~ Herme pœnarum conftrUat
Manus eius tornatiles aureæ,plenæ hyacinthis,
Manus Chrifti opinor illos,quibus poteftas erjeiedorüm fpirituu Math.io.» îmmundorum indulta eft;qui fulgore confcientiæ,amp;in conuerfatioe, h hominib
-ocr page 114-SVMMÄRIOIA LVCAE IN APO« ,
Tiomim'bus rcfplendent.Hæccrgo talisanima^cftdigna c|uaJn{örmt laude.utmaiius intcUigatur.amp;aurea inanus,Slt; tornatihs examinatio nis prarccpti, dccorata manus pretiofis hiacynilu'nis gémis, manus morcificacioncmChrifticircüferendoplcnaeftgemmis,amp;fuofcrmolt; ne amp;nbsp;uitæ exemplo lucrificatas animas de lapidcis nationu montibus præparacChrilioofFerendas,eoquodhiacynthus præparans inter* pretatur.
Venter eins eburncus,di(tinc7us fappbiris»
Venter conceptaculum efcæ eft, ubi tota corporis fubftantia con* grcgatur»Eburnca,ofla funt pretioia elephantina.Sapphirus, gemma rcgalis eft,cuius nomen intcrpretatur pretiofus ßue egregius. In quo illi intelliguntur.quilicetaliosdocerefuo fcrmone non ftudcant,ci* bum ramen animarum fpiritum fândum,renaftcndopercipiunt.Per fandam conuerfationem igitur intra fe pacis filcntio claufum confer* uant.in quibus nee materia præterijteboris.in eis decorem fortitudi* nisÔCimputribilitatemdemonftrandotqui peromnem gloriamre* trodidam.diftindi fpeciofis egregijscf? gemmis integritatis,prcdican Apoc,i4.b tur.Quahs illa multitudo de qua dicitur:Et cum mulicribusnon funt poilu ti.
Crura iHius columnæ marmorcæ,qua: fundatæ funt fuper bafesaureas»
• Crura igitur^anti corporis, illi mibi uidentur intelligi -, qui fe bu»’ miliando,tantæcfficiuntur fortitudinis,quiomniamembra fubuc* F.r2i.6g.3L bant capitis: ficut ipfius uox per prophetam dicit : Super quem refpi* ciam nili fuper hunnlem7amp;reliq» Sd in Ce continent fimilitudinem il* i.Cor.ia.a petræ.dc qua dicic ApoftoluszPetra autem eratChriftus. Etfu* per bafts aureas fu ndatæ laudan tur, Quas bafts opiner, Abel, Seth, Enoch,Noe,Abraham,IlaacJacob,Iofeph,Heliam,Hclifæum,Danie 1cm rorumep confimiles: qui uere per bonum naturae, aureæ propter humilitatis ftabilitatem bafes intelliguntur.
Species eius ut libanfEledus ut cedri,
Libanu, ut diximusjhus interpréta t,qd a pontifice fup hoftia pro pd5, amp;nbsp;holocauftum.quod peculiare deo erat facrificium, iubebatuf imponi.Ergo fpecies eius ut libani,nihil de contagione peccatf côuer* fando inter impios,contrahendoicuiusomnisadus facrificiumeft Pfai.44.. acceptabile deo patri omnipotentûDe quo Propbeta dicitzSpeciofus forma præ filrjshominum» Quod autem aitzEledus utcedrizincom* mutabilem patientiam uel humilitatem ( per quam dolus non eft in* ” uentus in ore eius)prxdicere uidetur,per quam exaltatus inter tôfbr* Phdip.j.a tes eiufdeni môftratur,Paulo dicente; Humiliauit ft,amp; rcliq.proptcr quod
-ocr page 115-NM COMMENT. IN CANTI CA. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fÔ
tpJodS^tküscxaitâuîtiîlumi Porto àutèkdioehisideocédns topa jrac,qui'a quotïdic friâugmëritum fui corpôris,q3 eft Ecdefia^crefcit« Guttür illius fuauîffîiriurti,ô«C totus defîdei^bilis Tabs eft diiedus mêus,amp; ip(è eft aniicüs tneus,finsè Hiérüfalèm*
Güftùf domini illi nlihï uideritür, qui abômrii riegocio mundi àf lierifriaenifluenta eloqüïa domini mcditantur: ÔC relidis utbibus^de* ferta. petcntes,nihil in fe triftCifed totum,quôd plenum fit gaüdio deo amp;nbsp;angeliSiCOritirientés ♦ Nulla ergo àmaros homines caufa éfficic, nifî lata poiTeflio rilundi « Et idco totum efticit defiderabile corpus Chri* ftfqui guttür eft per fupradida, dû üident homines operâ èiüs boria» amp;glorificant patrê.Hié eft qui diledus meus^pro rnea dilcdione mor tuus üerus homo:amp; ifte âmicüs rneus,pro mea glorifîcationc refurgê* do a mottuis uerus deus. Hune itaq? pgnitentis per fonâ ex diledô,di * ledum füum diligendo effedum, amp;nbsp;propter amiftàs amicitias eius ièmper fe lachryriiaiTetcftatur*
Quo abijt dilcdüs tüüs,o' ptilcherrima muîierümfqüo decîi* nauit diledus tüus,amp;: quæremus eum tecum*
''Vbi cögnoièurtt eâ confîteri hæc,quæ angeloüzfefmo teftatgt;amp;rpül cherrimâ appellant Sc pariter fe ad quærendum pergerc pollicent* Diledus meus defeendit in hortum fuum ad areolam aroma#
tum,Ut pâfcatur in hortis^ô^ lilia colligat
Defeendit utiepeum trophfO uidoriæ de altitüd»nécrücis,in hor# nbsp;nbsp;nbsp;•
turn fuû,paradifum,qui füerat per Adam claüfus:ut pafeatur ibi pri# mum frudü iàlutis iatroniscÔfîtentismbi areola aromatis,mülta me# rira animarum, multis tribulatioilibus acquifita oftènditi quas de re# giûne adgregauit inferni refurgendoDequibus riünc ait:Et pafeatur in hortis,amp;L colligat lilia.Quas b'iqs comparatas credo pfoptér cando rem caftimoniæ*Et cuius feeditate oftenfus declinaüerat,nûc éius pul chritudinem admiratur dicensî
Pulchra es arnica mea,füaüis,amp; décora ficut Hierufaierri,terti bills ut caftrotum acies ordinata*
Pulchritudo uidelicet in lenitate morum,fuaüitâs in mundiciâcôf dis ofteiiditurtdecor autem in amore pacisteo,qüod Hierufalem uifio pacis irtterpretatzTerribilitas uero in ueritatisamp; Caftimoriiæ ârmis* Quibus äccinda âriitria,non folû nihil metuit in præcindu Contra hd ftes iuos, ièd etiam terribilitatem incutere probatün
Auerté Ocülbs tuos a me,qüia ipfi me aüolârc fecerünt Narique in anima errante, oculi nequiffitni ad riôtitiam crcatoris, quiChriftüm riorir'ede intendendo,totumcorpus tenebrofumcfFi=i Math.is.c ciuntîqbusolFenfuSjauolauerat ab ea:8cincidit in latrones:quos dixit
ri i) Cuftod
-ocr page 116-SVMMAKIOlA. LVCAE IN APO«...
Cuftodes muroNï»Sed illi's oculi's fc intcdi defiderat,de quibus dieft poftolis:Beati oculi q uident quæ uos uidctis:qbus uticç corpus Chri iii excn'nfecus homo ui'dcturu'ntr iniècus intcllcdu uidetur deus»
Capilb' tui ficut greges caprarum,quc apparuerut de Galaad, Dentes tui ficut greges ouium, quæ afcenderunt de laua* croDmnes gemellis fcctibus,amp; non eft fterilis in eis.Sicut ; cortex mali punici genæ tuæ.abfi^ oculis tuis»
De bis retrodiximus:fed ne uideamur in totum pretermittere prg fèntcm locum,Sunt ca pill i huius plebis, qui poft oftenfam diledi fui. per peenitentiam reuocati funt, illi, in quibus fola cred ulitas reftæ fi* dei,ólt;S mina iufti laudatur laboris:eo quod miniftris dei impertiendo iolatia,Ecclefiam Chrifti decorant:co quod non dicit aicendiftCjUt re^ tro,de ea quæ non eft ad uomitum reucrfa:led dicitzCapilli tui,ó^reli. Inter afcenderc enim apparere multum diftat ♦ Nâ fecundum geo# metricam difciplinam afcenfio in tribus diuiditur partibus,amp;longo;
lato,amp; grofto : Apparitio autem in duabus,longo,latocp,nimiæ telt;» nuitatjs,qualis in aranearum telis attenuatis monftratur» V nde 8^^ in* telligi datur,illos, qui afcendentibus comparantur de monte Galaad, cfre,qui ab inferior! lènfu carnalfad trinitatis not!tiam,S^ intelligent tiam.fpiritalem fublimanturteo quodGalaad aceruus tranfmigra* tionis uel teftimonq interpretatur» In bis nempe fidit aceruus teftimo • nbsp;nbsp;nbsp;nq, in quibus lcgigitudo ôd latitude noui amp;nbsp;ueteris teftamenti credu*
litas uix apparet tenuiter: quibus fufficit credere, Chriftum promit fum Sc oftenfum in terris. In dentibus uero hi,qui de plebe ludaica in lancfto lauacro uetcri confuctud ine depofita, propter acumen ingenq boni,Sc uerbum dei ruminandum, SC robur tolerandi propter Chri* ftum iniurias,fortiftimi dentes Ecclcfiæ nuncupantur : ^opter inno* centiam uel patientiam ouibus fimulantur. Ad baptifmum fiuead bo nam conuerfationem conuerfi,a(cendere laudantur: qui mente intrin fecus deo placita,SC corporis adibus bono exemple, fanditatis gemel les générant. In genis autem eos,qui lapfi poft baptifmum, luxuriæ maculis imaginem in ie foedauerut creatoristmundati ucrolachryma rum lomento,faciem Ecclefiæ pulcherrimam reddunt.Qui ideo corci ci mali granati comparantur,quoniam lapfus fui metu alios contind, ( eos qui afperitatem pœnitentiæ ignorant) à peccato»
Sexaginta funt reginæ.
Nifi ferme patris deprecandus adfuerit,adhæretlcnfus nofter diG ciplinæ artis geometricæ 8C arithmeticæ. Altera numero,altera cogit men furis:Et ita eflêxoniundæ probantur,ut una fine altera ftare non poflit. Et funt apud eos numeri diuifibiles ÔC indiuifibiles.Diuifibi*
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;les,qui
-ocr page 117-NU- COMMENT. IN CANTICA: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fl
in duas partes Gdi,æquas partes oftendunt, ut duo, Indi'uifi«^ biles ucro.qui inæquales.ut trû,8c reliq. Et funt certi numeri, qui u# nam diuifîonem recipiunt,ut ièxagenarius : Sunt qui tres, ut quadra* genarius:Sunt qui feptem,ut odogenarius.Sed longum eft per fîngu*^ la currere,fufFiciat hos tangere,qui in hoc Cantico habentur, Mille»* parius autem (ôlidus 5ôindiuifuseft,qui unius deitatis tenet figuramî a' quo itxagenarius generatur, qui Reginarum nobilitatem oftendit. De quo duo indiuifibiles nafcuntur numeri,noui amp;nbsp;ueteris fignantes, imaginem:in quibus cohærentes animæ in toto corde,regine efFiciun tur : in quarum medio rex Chriftus confiftir. Et ipfæ i ta redæ 80 per^ J^étæ animæ,qug in fè nobilitatem ueram, in quacreatælunt,reforma ucrunt,regine dicuntur.’eo quod régnent peccato,uel regendus eis po, pulus Chrifto credentium fit commiirus:Quæ adhærendo uerbo dei, concipiunt amp;nbsp;pariunt rcges.De quibus ipfe rex diciuNarrabo nome tuum fratribus meis,in medio Ecclefiæ laudabo te, id eft,in hoc làcra* to numero reginarû: qui numerus per patriarchas 8^ prophctas,ufq5 ad tricenarium indodrina ueteris peruenit, id eft,per legem naturæ? amp;nbsp;circuncifîonc,amp; legem Mofaicam:qug promifit legem falutisiQtii oftenftis in nouo per baptifmum,per pcEnitlt;ntiam,per mar ty rium.i. tricenarium numerum. Quia hoc quod præfigurabatur in ueteri per prophctas,innouooftenfumeftpcr Apibstqui trinitatis fidem ut in ueteri numerat,ita in nouo teftamento fufcipiût, amp;nbsp;#nmaculate cufto nbsp;nbsp;nbsp;•
diutfQuæ pereos facratonûero,q unam recipit diüifionem, calcula* bantur.quiafemel diuifr per unum indiuifibilem deum,non credunt * terrenis operibus,ut iterum neceftè fit diuidi.
Odoginta concubinæ. Qui nûerus apud fupradidos Arith fneticos,diuifiones recipit quatuorzuel gcometras,qui menfurisagut. Qui odogenarius,odo beatitudines germinar: q odo fcptiformi fpi* Math.y.a ritu interferto,inter le diuifiones recipere coproban t.De quo Paulus ait:Opat hgc oîa unus atcp idê fpûs.Deqbus beatitudinib.c^cunq^aui dius qrendo plures poterit pofTidere uel oês,magna uocabit in regno Math.^.c cgloßz.uel rcgina.Qu^ aut paruû qddâ adepta fuerit,uocabl't minima
Adolefcentulaßz non erat numerus, (autconcubina.
Opinor illaN2 dici p(onas,qs imgitiæ uel negligcntiæ adus, de uer bodei(licet ei iungant p baptifmû)c5cipe prohibetrq adhucfub pgda Gal.4,a gogoRJ uel dodoR: cura gubernanf,quoufcp in pfcdionê ætatis pleni tudinisChrifti pueniât.i.angeloRî, quasîmaturaytasnô finit parère filios per dodrinæ excmplû,ficut reginæ uel cÔcubinæ parère pofsût. Sed hec eft reginaRjregina,quâ dei lermofumpfit,p qua fpûsfdûs ièm Math.j.d per mâfurus,defcêdit in Iordane,cuius côiundioe pfeda eft cocubina, nbsp;nbsp;nbsp;ƒ
Vna loan.i.e
-ocr page 118-SVMMÀKIÔtÀ LVCAÉ IN APO»
Vna eft columbamea,amp; pcrfefta meatunka eft matris fuît, cléda gcnitrkis fua**
Manifeftïflime ftilket unica eft matris fuæ Synagogæ.que genuif eamfecundum carnemzcuius arnica nunquamdedit uoluntatis fuæ dexteram peccatô,Ék(fta eft genitricis fuëj'llius proculdubio uirtutis aIrifFimi,quæ omnes animas générât ♦ Nam ut doceret omnes animas hominum non Cuni corporibus,fed eius potentia gertcrari, non dixit, unica eft matris fuæ,iîcut de Sy nagoga dixeratîièd oftertdit inter mul titüdinem anïmarüm,unam eîîè eledam mediatricem futèr röburdi* uinicatis 5^ carnis fragil itatcque miffa in corpus,cû corpore egrefla, incadum uterû uirginis derelinquens, unica effeda eft uirgiuis: qu3è matris mammas ladigeras porrigendo, iure dicitur mater.
V idcrunt earn filiæ Sion, amp;nbsp;beatiftîmam prædicauerunt re* ginæ,amp;f Côncubinælaudauerunteam,
Luc a nbsp;nbsp;Viderunt ea fcilket,qu3Ccuncp uirtutes cocleftis Hierufalem ciues,
’■ cbaritati paternacunitam,tlafcentê in terris,pannis inuolutam, maiegt; ftatisgloria corufcantem:amp; beatiftîmam prædicauerût dkeridoiGlo ria in excelfîs deo^ Quæ oês beatitudines ibla in terris inter oês in inte gro obtinuiiTe môftrat. De quibus fi,qui poterit obtinere unâ beatus eft,quartto magis h3ec,q iri iè oês aggregauit ^fuplatiuo gradu beatiftî* ma prædicaridaeftf ReginacueroÔ6concubina',retrodidæaîæ,pro • tiiribuseiuspulÂiritudinem Iaudânr,qüâ in eapmundicia cordis co* fjîicere poftunt.Adolefcentulæ ucro,q iàtis procul funt a côfortio didari;,cius pulchritüdirtem narrant conlaudântes»
Quæ eft ifta,quæ egreditur quafi aurora confurgen!§,püîcbrM ut luna,eleda ut fol,terribilis ut caftrorum actes ordinata.
Egreditur uidelicet antedida arnica poft ignorantiæflammaS, mâ tutina lucc quaiî cônfurgens,ad iâcrum baptifma, p fingulas uirtutes, pulchra ut luna,q tot annis fapientia Sf täte corporis prôficit,qt die* bus luna côplctorbem amp;nbsp;minuit. Quæ.ut luna in ortüôftêiionis fuæ pftat lætitiâ uiatoribus c5triftatis,in nüptrjs exhaufto üinOjnter (ex* or,dia * ) adhuc crederttium fplertdens ofte'nditur : iri CuiuS oCcaftt totum rnundum tempeftasquafraüit,8Camofislurriinaribus,tencbr/s operuit, Eleda ut fol, poft refurredionis gloriam pleniflîriiam, pa* terna clâritate conftftens, Poflunt fiquidem tres ifti gradus,laudibuS plenfin futuro iudicio intelligi. Apparcbitiuftis in pulchritudirtelü næ,cœlorum uirtutibus in maieftate fulgcns, impijs autertideputâtiè æterno igni.terribilis ut caftrorum actes ordinata*
Defccndi in hortum meum ut uidercm poma conuallium.
Rcddic
-ocr page 119-NII COMMENT. IN C ANTIC A;
Reddituidclicetratlonemdcfccnfus fuideifcrmoumceeïedlëaÏ^» I^efcêdi' ergo ('exi'naniendo potentiâ deïcacis)ad hortu, l'd eft,ad gen tem mei notitiam habentem,ubi Patriarchæ ÔC Prophetæ, non paru defudauerunt laborando in dôc7rina : ad conualîem huius mundi, id eft,ad conuerfationem humanam oftcniàm in Adam : ut uiderem po* ma conuallium,hoc eft, lachrymas iuftorurn,quas pro exilio ucl carcc re oîm hominu,qui in inferno a diabolo, fîue errore idololatriæ tene«« bant captiui,fundebât»Has igit aîas de conuaüc lachrymai^in monte -paradiH trafplâtat.ficut dr: Induces plan tas eos in monté hcreditatis* Exod.v.c
Vt infpicercm G floruiffet uinea»
Ilia uti(^,de qua Elàias dicit :Vinea dominiSabaotb domus Ifrael cft: id eft, ut infpicerem G Gores agrorum cogitationuni orirentur in ca,per quos di^us trudlus poenitentiæ adolelcau
SigerminaGent malapunica,
Praeconia Prophetarum fcilicet,quæ intra Ic myfteriu mâgnæ dul cedinis ucl medicinæ obtectum continent aiaß2,quo uerbo doctorum remota fuperGcie,credêtium multitudinem nutriuitiq in beato loan^i ncbaptifta fuper uirginitatis amorem in defccndentis aduentu cccpe
X*Liric
Nelciui: Anima mea conturbauit me,pröpter quadrigas Aminadabt
. Sicut dicitur: Congregata funt fuper me Gagclla ,lt;6lt; ego ignorauft
hoc eft,non fuit pro quo heretcrimine,quandoaG:eteruntreges terrg, PfaU-
rcl ♦ Aminadab interpretatur lingua Hebreorum, populus meus lpontaneus,Hic ergo populus immundorum fpirituum,qui impioi^ ceruicibus inGdent ad fcelera perpetrada,per hoc q? fadtura eft dci, q diuuoluicperlibertatemarbitrqinlanditatis ftare Ueftigrjs, popu«“ lus dei fuitiubi eledlus, propria uoluntate,relidto rege fuo, fpotaneus fadtuseft(quia per calliditate homines ad fuum feruitium inclinât) quâdofupdi(ftisquadrigisinhgrês,Pilato,militeRomanouel ^mif' cuo uulgo clamâte cruciGge cruciGgc, Chriftum conatur occidere.Ec ccqdrigis fedicitadfumpta aîa coturbatamu'n propria uoluntateexi nanita,dicendo:Nefciui:anima mea,Sc rcliq.narrante Euagelifta;Trii Math.j^.d ftis eft anima mea ufcp ad mortem»
Reuer tere reuer tere Sunamitis,reuerter€ reuertere, ut intueamur te»
Vt tria de ipfa plebe perfecutorum intelliganturj'n ter prêta tio no minis docet«Sunamitis enim interpretatur,deipedta,captiua,uel com parata » Hane plebem diabolus fub iugum fuum miferat, èC iumen# tis xnGpientibus comparari fecerat,quam clemcns dominus nofter f ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quadri
-ocr page 120-SVMMARIOLA LVCAE ÏN A P Ofc
quadn’fónauoce per quatuor euangeliauocat ad pcenitentiam quoti die. V el intueamur te,ut per confcnïonem trim'tatis,óó lauacri muda* tionem,uel di'gnæ frudum pocnitentiæj'mago (inquit) noftra, quarri in te contulimus.uideatur in te ; ficut Apoftolis j quibus uidetui* elo* quiturdeus* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’
Quid uidebis in Sunamite nifi cboros caQrorumr • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
SuntprocuIdubioarmismultisamp;Sdiuerfis iuftitiæmuniti» galei Ephef.ö. c falutisjorka charitatis,fcuto fidei, glad io ipiritus iàndi,aiïiduæ ora* , nbsp;nbsp;nbsp;tioniSjchori caftrorum ex ilia plebe Iudaka,quæ Chriftum perfequS
Çq, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dojdemonuni fuerat efFeda: qui contra aerias poteftateS fände uiuen
do,orationi inftando,8c reliq.caftra contra diabolurrt coponunt quo* tid k.Nam ficut nulla uirtus protedionis armigeros contra hoftem nl fi adiundio fcutoi^ : ita Chrift lanum populuni unanimitatis congre^ gatio a'm ucrone diaboli protegit.In fingulo autem certatuin«; erit du biuscuentus uitæ,ubiex quo latere iaculuin caueas ignores, Ideoma* Adu.4.g gnislaudibusexaltantur hi,de quibusdicicur : Multitudiniscreden^ tium erat cor unum,amp; anima unaJn his dicitur patri a Chrifto:quid uidebis in Sunamice nifi choroscaftrorumf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
Quàm pulchri funtgrefliistui in calceamentis,filia principle. * Illa opinor intelligfquecum longe abeiret,per dodores qui ex ilia cgrcfifi funt,plebicp foror uelarnica appellatur, effèda eft propior in EfAeCi.c languine Chriftgquæ ad hoc apta eft fidei grelTibus eurrendo,amp; con* felTionis uoce clamando.a finibus terræ,cj recalcando a' proprio créa* tore/ada fuerat filia principis huius mundi. Cuius ideo primumpt'g omnibus membrispulchritudogreiruslaudatur,quia non priuscapi ta,duces uel reges,de eacoucrfi funtad dodrinam Apoftolorum, fed ilh qiu lubiedi rcgibus,amp;minimiinpotentia,pedibuscomparantur; Pfai.iiS. quipulchriquidem uiam præceptorumcurrentes,^alrjsmêbrisdu* catum præftando laudantur,dicendo:in calceamentisîutadiütorium Pfai.123. noftrum in nominedomini,amp;apedibusufq^ad caputaftertdaturcol laudando. Nam in alrjs perlonis introdudis, quæ forores uel amicæ funt appellatæ, a’ capite earum pulchritudo defcribit ufcp ad pedus: pro eo opinor,quod proceres illius plebis primi funt conuerfi ad noti tiam creatoris.Sed per hoc docemur,ut qui apud hominu dignitatem inferiores uidentur,conuerfi ab errore ad ueritatem, apud deum for* tiores,amp; qui totius plebis infirmitatesfuftinent,eliguntur, lundura femorum tuorum ficut monilia i quæ fabricata iunt manuartificis.
Congrue magnorum dodoB?, qui ingrefTus Ecclefiæ intelligunt, dignitacijiungunt hi, qui dereh'disuanitatibus idololatriæ, populo 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;
-ocr page 121-NII COMMENT. IN CAN TIC A. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5}
fideli’um corpus Ecclefiæ conftruunt, manu artificis Chrïfti exemplo dodrina fabricati:qui exemplo fândæ conuerfationis ita générant fui imitatn'cem plebem^occulta opera luftitiæfacientes deiuftis labo ribus manuum fuarum ,ficut prgdida membra occultisnatiuitatibus rediuiuam pofteritatem generate adprobantun Nam ficut per gene* rationis fuccefTiones totus mundus ornat, ita hi, qui prompti funt in operibusmifericordiæ,exornaretotum corpus EcclehæcÔproban nbsp;nbsp;nbsp;.
tur:implentês illico:CLi feceris eleemofynam, noli tuba canere ante te,
V mbilicus tuus ficut tornatilis crater,nunq indiges poculis, ïn quo mihi uidentur illi laudari.qui no folum a'tcrrenis defiderqs renaicendoabfciffi funt a' pcccato,fcd iam torno confuetudinisuelde fiderq boni admirabiliter cxpoliti, lætitiæ poculis ultra non indiget, fed alrjs indigentibus,anima? abfolutionem,exemplo conuerfationis, miniftrant.Nullus enim animam fitientcm deum,poft criminumari^« ditatemad pinguedinem fanclitatis perducit,nifi quiexemplislauda bilibus poculum fubminiftrat. Vbienim excindendo turpiflfimos alt; dus laudatur,amp;fcaftitatisdulccdinemah-isfitientibusporrigit.Sicut paruulis mox de ma trum uifceribus egreflis,obftetricum cura umbi^ licus præciditur,ita Sf animabus adhuc paruulis inChrifto, dodorû diligentia profpiciendum*
Venter tuus ficut aceruustriticfuallatuslilris*
Sicut enim uenter coceptaculum efca? eil, per quam tota moleS Cor nbsp;nbsp;nbsp;•
poris roboratur:ita amp;nbsp;docent anima? uigilantes in ucrboeloqurj dei, abfcondendo in corde fuo,alias animas fuitentareîquæ infirmiora mê braEcclefiæ intelliguntur, De quibus file quidicit: In corde mcoab* fcondi eloquia tua. Rede aceruo tritici comparati,qui iam a' palearü leuitate fcparatfgrauitatc morû,pudicitiç lilijs circüdati,illius fplen loati.n.d didiflTimi grani tritici expreflcrunt in fe imaginem,qui pro totius mii di uita in terra abfconfus eft fingularis, amp;nbsp;in toto mundo pullulantia in fe crcdentium, refurgendo frutcta porrexiu
Duo ubera tua, ficutduo hinnuli gemelli caprea?»
Hoc igitur ratio nature polcit, ut cum itnpletus fuerit ex conceptu focmineus uenter,horrea ladis in augmente uberum conftruant. Si* milis ergo mihi uidetur huiusplebis,qua?filia principis nominatur, caufa narrarfin cuius corpore,id eft,c5gregatione, alia intelliguntur membra qua? concipiunt,alia qua? nutriunt animas « Illi enim, quoriî uita in fecreto,pro fando exemplo, confirmatas animas in dei amore, de tenebris errorum nutriendas ad ubera perducunt,uenter Ecclefiæ intelliguntunHiuerouices uberum pcragunt,quidodring lade par uulas animas in Chrifto,ad maturam f tatem marty rij perducunt.Ht
ergo
-ocr page 122-SVMHARIOLA LVCAE IN APO«
ergo, hinnulisgemellis propterca fimilant, ut Só pulchritudo ïènfus, amp;nbsp;unitas fimih'tudinis ex Prophetarum dodn'na amp;nbsp;Euangeh'orû gra tia procefh'fle doceret. Caprese autem filijs comparantur.quia ficuc di dicerat a’ lege Chriftum efTe uitam omnium animarumjtaamp;eosenu« triunt fua dodrina, amp;nbsp;ad montes apoftolicos neceflitatis tempore co« fugere inllruuntzficutcapreæpeculiare eftnatura,perfccutionis tenw pore uelocicurfuad montes confugerc,quscÔC acumen uifuSjöC uelo« citate cur fus tota uita obtinet,Sc filios fuos quoufe^ adolefcantad cur fum,{emper ablcondit,
Collum tuum licut turris eburnea,
Collum opinor huius plebis eos,qui colla fua fub iugum leruitutis Chriftimittentesmunq fubducunt:quigloriofum exemplum marry« rq a capiteChrifto fufceptum,ad totum corpusEcclefiæ,poftcrispro futurum tranfmïttunt:qui digne turri eburneæ comparantur,cum in toto mundo altis uirtutibus ab omni populo confpiciuntur.Ebor eni quàm diu carne obtegitur,non apparet pretiofus: cum autem a' carne fuerit feparatus,tûc ad ornatum proficit regis : Ira amp;nbsp;fupradidorum anima tune erit tronus,ubi deus per uirtutem fignorum federe côfpb citur,cum a corpore fuerit fèparata : Qui raoribus beftiæ fuerant du carnaliter uiuerent aliquando, nunc cognito creatore, pretiofa mar« tyrij in confpcdu domini adfedi funt morte,
• Oculi tm' ficut pifeinæ in Efebon,qusc funt in porta filiæ
multitudinis,
ïn oculis fcilicet Ecclefia,pro eo quod pifcinisEfêbon comparatur, illi uidentur oftenfi, fine qui pro fuis cômunibus aliquando, fiue qui pro alienis criminibus fontes proferunt lachrymarum.Dc qu ibus di Math./.a cituriBeati qui lugent nunc,ôôrebq.quoniam amp;nbsp;Efebon mocrorcm,fi« ue cingulum mccroris interpretatur : quæ ciuitas Amorræorum in* terpretatur amara. Quioculi per bac comparationem ab imminente pericLilo gladij ucl cuiuslibet flagellfdocentur fuis lachrymis populu ludic.ji.d Jiberare, ficut pifeina Efebon urbis habitatores a fit is periculo libera« uit.In qua regnum tenuitSeon,qui interpretatur germen inutile,qua interfeéîo rege cum habitatoribus,deftruxit reædificauit Ifraehqui interfedo rege,cœpit in ea germen neceffariumultiplicare.Vbi enim mêteuidef deus,deftruituriniquitas,^difîcatur ueritas,deftruirurco gitatio mœrorem gehennæ parturiens,ædificatur cogiratio uitam æ* ternam germinans,amp; reliq. Nam intelligunturamp;illiEcclefîa:oculi, qui prius deum cœli per inanem philofbphiam horrebant,nunc prae« dicando in errore pofitis demonftrant,
• Nafùstuus ficut turn's libani,quæ contra Damafcurefpicit. .
Narrat
-ocr page 123-NII COMMENT. IN CANTICA,* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;54
' Narrat hiftoria a' Salomone domum in libano ^dificatam propter deledationis a(pc(ftum,qug refpiceret DamafcS*Sed qa omnia q a pa triarchis uel prophetis gefta funt, fpiritalem in fe concinêt intclledui turris libantcui nafus Ecclefiæ c5paratur,eo q? thus libanû patria lin gua diciuDamafcus ucro ofculum fanguinis uel potus fanguinis. Cu uero diabolus deceptis hominibus,cruenta amicitiarum fuarumofcu la fanguinis propinaret uel pocula,facit fibi omnipotens deus turrim fuauilfimi odoris,ubi nullus peccati reperitur foetor, per carnem ad# Luc.i.d fumptam de uirgine Maria : unde reipiciendo deftrueret diaboli re# gnum. Vnde mihi uidentur nafus Ecclefiæ intelligf quibus maior ze# liis,amp; ardentior fides in delfrudlionem idololatriæ inelEHi itacpnon fruftra fupradilt;flæ turri comparantur, qui uitæ exemple uirtuiibus refu!geiues,inter gentiles pofitfdæmonum cukuram deftruunt : qui inter cæteras donationes, præicicntiæ munus meruerunt « In quibus Ecclefia quafi per olfaciendi officium,amp; prolongantem iratum,amp; ad# propinquantem propitium deum agnofcic.
Caput tuum ut Carmelus, nbsp;Caput huius plebis reges Roman,
intelligodllos duntaxat,qui agnita ueritate, Chriftoexhibent fuppli# coLi.b cem famulatum:eo quod Carmelus,fluuius mollis,cognitio circunci# fionis interpretatur,non in carne,fed in anima.
Et comæ capitis tui ficut purpura regis iuntflacanalibus. Co# mas eas perfonas intelligere poffumus.que Chr iftun) uenerantes date nbsp;nbsp;nbsp;*
ribus coniundæ funt regum:Et ficutpurpura circundatu regem ful# gentiffimum redditn'ta Só prædidæ perfortæ largitate,benignitate,et reliq.imperatoris Chriftfqui eft Ecclefie caput exornant,maxime,dû per confefti'onem martyrrj purpurat Ecclefia.Per quern decorem eft'u fo fanguine fandorumffanguinem cÔiêruant fundi,qui ita in fide tri# niratis Ecclefiæ captiui monftranf,ficut amp;nbsp;regalis purpura a fufeepto liquore concipit.1 unefa canalibus,quibus decurrês fuccus fufeipit ite rum profuturus: ita amp;nbsp;ipfi,fuu fanguinem fundendo, alijs profunt,q eoi^ exemplum fequi defîderât.Heceftigif decern mebroßztotiuscor poris huius plebis mirabilis pulchritudo, que in pleno decê prpeepto Exod.io.a rum eatalogo,nullam in ie partem membroß2 ftedam derelinquit.
Quam pulchra es,amp; quam decora chariflima in delitrjs.
Liberata uidelicet à crudeli patreprincipemundi,adantiquam loan.n.e pulchritudinem,paradifi delitias,cognitouero patre,per baptifmum reuocata pulchra laudatur.
Statura tua adfimilata eft palmæ,8ô ubera tua botris uincf.
Figurantur Chrifti imitatores (de qbusunus dicebat: imitatores i.Cor.44 tnei elfote,ficut amp;nbsp;ego Chrifti)botro : illo proculdubio,cuius gerebat
o rj imagin
-ocr page 124-SVMMARIOLÀ LVCAE IN AP'O« •
imigincm ilïc de terra repromifîîonis à ludæi’s in defcrto portatiis,g gemino ligno fu fpenfus.cxpreflo fuo fànguine,iam mortuum mundü reddidit uitx.Cuius imitatrix prædida plebs effeéî:a,confeffionis rea «Ttç fidei martyrrj^tulit frudus,qs ipfâ beata anima, quâ dei ièrmo e5 parauit,adphendere deledat,amp; cû gaudio munus oiferre, ficut aitî
Dixi.aleendam ad palmam.adprehendam frudus eiùs»
Luc.}}, f
Aicendit enim in palmâ crucis,ibi'cp fuos inucnituidoriæfrudus, caftimoniæ,mifericordi£,ôif reliq.Filia nancp principis adfimilata eft palmæ,quæ uere ut palma,uix aliquando multo labore dodoi^,in la* tronis confelTionc patri offerendos portauit.
Et erunt ubera tua ficut botri uineæ»
^Cor.4.d nbsp;nbsp;]2)g quibus unus dixit : Secundum Euâgelium ego uos genui.Botri
em uineæ ad utruncp apti funt, amp;nbsp;cibum efurienti, amp;nbsp;potû tribuut H* Math.}.» tientùq) etiam hæc ubera efurientibus iuftitiâ, uitæexêplum,ôô fitieo tibus feien tiam,exhortationis fermonê facere adprobantur.
Et odor oris tui fîcut maloR;punicoBz, guttur tuû ficut uinum optimum,dignum diledomeoad potandum,Iabijsq^amp;S dentibus illius ad ruminandum,
Huius plebis os mihi uidetur beatû intelligi Paulum, qui iblusSi prior ad urbem Romamepiftolamdeftinauit: de cuius intelligentia quafi per os loqtur Jn quo ore odor eft ma!oFÇ2 grana toi^,et oîm redo a.Çor.îd lent exempla fanj^OR2:utait:Bonusodor fumusChrifti. Guttur uero eius beatû Petrû,eiusq^ uicarios pronunciabo :c qbusoptimû uinunt P trinitatis confeffionê manare probat.Cuius uini dulcedo nimis gra ta,per quâ mundus redimendus eft,unica creditur anima laudata.
Ego diledo meo,ôô ad me conuerfio eius. Hcc uox illius,qua reginæadmirandoconlaudant:quædiledofuoucrbodei inuifibili* ter inhæret.Et ad me côuerfio eius,per incarnationis collegiumtita ec uerbum earum ficret.Hgc ergo Immaculata unita cum eo Jiortat eum ad redemptionem aliaRî gentium,quç eum non uiderunt in carne per diftipuloRz fermonem de aula Synagogæ egredi.
Veni dilede mfingrediamur in agro,commoremur in uillis, mane furgamus ad uineas, uideamus fi floruit uinea:
Ad.i.a nbsp;nbsp;Egreffus nancpad agrum gentium per aduentum Ipiritus fandA
qui per Apoftoloi^ fplcndorem.nodc ignorantiac in agnitionem uc* ritatis côuerteret matutina Iuce,amp;lpinas turpium cogitationûabfte® geret.Et cômoratur in uillis, in fimpliciflimis uidelicet mentibus ho^ minumiquibus præfentia fandi Ipiritus ore dodorum,cum ignorant tiæ tenebræ occidiffent.mox matutina coepit confurgere ucritatis co* gnitio, Mane furgamus ad uineas, loqucndo uerbum Euangelrj ad •
ea»
-ocr page 125-NII COMMENT. IN CANT IC Aï nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒƒ
eas animas,qusc alrjs fitietibiis,poculum uini Qc ixtitix pfopfnare in^ telJiguntur. ideamus fi floruit uinea»Flonbus uidentur decoratæ* cum dereblt;flis idohsad bapdfmum ueniunc* Ipfi ucro flores frudus parturiunt,præcepta feruando.
Si flores frucflus partun'unt, fi floruerunt mala punica,
Flores maloru pum'corum, confer u an dæ uirgim'tatis defideria mi hi iiident.qui cum adoleuerint,pulchriores efticiuntunCum per mar tyrium,autper debitum reiblucionis corpore^ floruerint,cum frudu fuauiflamo creator! gaudrj poculum préparant.
1 bi dabo tibi ubera mea. 1 bi proculdubio in agro gcntiumjbi porrigam tibi ubera mearede fidei, mifericordi^, 8C integriuas,8Cc, Prædida unica^pmittit:ibi dabo tibi ubera meadicet in mul tis deo ac ceptis operibus hæc ubera intelligunt,tn integritatis 8ómartyrfj(qu^ proprie de pedore eius germinalfe probant)quibus dei fermo ladat, alcei^mihi uidctur martyrij inPetro,alterum uirginitatis in loanne»
Mandragoræ dederunt odorem in portis noftris,
Mandragora herba efl:,cuius radix per oîa humanûdeformat cor* pus abfcp capite.amp; germinal mala arboribus fimilia,magni odoris: tj herba inter cæteras uirtutes,his maxime dicit tribuere medela,q nau* fea: infirmitate laborant,amp;r nec contincre,nec appetere poflunt cibos: 60 huius fuauitatis,pofl: omes qu^ in Cantico hoc nominant,odore,]^ didæ animæ deledantur«Et hi odores non in agro fiftit, fed in portis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
id eft,prope finem mundu Quægentes iliac uidentur, quæ per legem naturærationabilibushominibus fimiles funt,capitauerofideinon habent:que de fuis fedibus duabus de caufis pulfie ab angelis,ad medi cinam animæ in noftrosterminos deducuntur:Sicutprædida herba propter remedia corporum.no ab homine, fed reflexa ftirpe cuelli de luis fedibus fertunPer quam animæ habentes dei notitiam,8ó nec ad* pctebantcibos falutis docflrinæuerbidei, necperuim ingeftospote* rant in fua mente continere,nuncanguftrjscoartatæ,cüm magnode* fiderioin tribulationerequiruntcibos,quos indelitrjs faftidiebant. Alteraueroex caufa adducunturfuperingratos,utdumprocorrc* ptione Chriftianus difciplina accipit ut fe emendet, illf occafionem fa lutis per uerbi notitiam,ore fàcerdotû,quos captiuos obtinent, perci* pcre gratulentur.Na poterat 8C alia caufa immodica effe^q? Qjpterea homo per hominem flagellatur,ut in difciplina alter ab altero occafio nem accipiat.lftæergo mandragoræ,prope finem mundi,quodeft in portis,cu plenitudo gentiu.i.ex omni gentc q eft fub C£lo,quatitas co# Ronj.u.e iierfa eft ad dnm, tunc confeffionis fuæ credendo dabunt odorem.
Omnia poma noua uetera feruaui tibi dilede mi,
o if) Noua
-ocr page 126-svmmariola lvcae in apolt;
Noua mihi uidentur per baptifmum innouatæ animae dici:uctera poma,ucræ pœnicentieafflidione emcndatæ,utræque in caniftroEc defiç colkdæ intdliguntur iêruari.Et ideo primum noua poma.dein
in ueteri per loannem præcurforem colledi (unu
Quis mihi dec te fratrem meum fugentem ubera matris meef
Oftendit bonitatis fuæ affedlum fupradida anima, amp;nbsp;dicit gentiu animas per fe congregari pofle in uitam eternam,amp; iôlam remanfiiTe incredulâ plebem Judaica,matrem fecûdum carnê.Optatitaqj uerbu deiièpadunationêa fynagogaladari,ficutabEcdefrjsgentiûladat»
Vt inueniâ te folû foris SC deoJculer te,8é iâ me nemo defpiciat.
Adfumpta ergo peribna ludaicæ plebis Jæpe dida beata anima re demptoris, optât ut earn foris extra literam in myfterio agni,amp; daus« dentemuaftatoremAegyptiinueniattamp;corporiseiusJàcramentûfuo corpori coniungendum,amp; Jànguinem eiusfuo fanguinfdeofculetur utprius,amp; qui earn folebant defpedui habere,iam nemo defpiciat,
Apprehendam te, 06 inducam te in domum matris meæijbi me docebis : ôd dabo tibf poculum ex uino condito, amp;nbsp;mu^ ftum malorum meorum granatorum.
O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_
Sola eft anima, id eft, natura humana, quæ iponfum defiderat apo prehendere,amp; circudatum carne in domum matris Synagoge intro« E(Si/(î4.b ducere,amp; ibiabtodoceriea,quænecoculus uidit,amp;c.Dequacircuno *■ ° ■*' dationeueIapprchenfioneprædixeratHieremiasdicens:Crcauitdoo Hicr.jt d minus nouum fuper terram,amp; fgmina circundabituirum, 1 bi me do cebis:Tolliteiugummeumfuper uos,00 reliq. Exuino condito,pro* Math.n.d culdubioconfeJfione trinitatiscoætcrnæ:Etmuftum,uidclicetmarty rfj. In hisigit uerficulismihi uidenturlabores tribulationu propheo tati plebis iudaicæ,illius,quæ fub finem feculi agnitionem redemptoo
Leua eius fubcapite meo,amp; dextera illius amplexabitur me.
Lcua fub capite ponit,repulßsaliquantulu impugnationibus, q po fuadendo ftimulat aîam:Dextera uero illius amplexat,defiderfis cgleo ftibus copungendo.Ec uocando a malis,amp; ad bona trahendo,l^ua fub capite,amp; dextera intelligit ampIexare.Sed quia impatientes funt filie Hierufàlênimiodeiîderio,hmôipJbnâuidentesa demonûlaqueislio beratam in ierris,ad fuum optât conibrtium peruenire in ccelis,ne in* tra moras aliquid damni patiatur in terris: Sed præfciusdilecftus fer* mo patris,quinouitmundûobfcurarifine talium luminaribusani* marum,tam diu uult eas eJfe in hoc mûdo,quàm diu triftari in aliquo penitusnon uult:ut patiatur paululum poftperfecutionum frumnas
-ocr page 127-NII COMMENT. IN C ANTIC Aï nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ«
rcqin'efcere in fbmno : qui amp;nbsp;dixit: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i
Adiuro uos filiæ Hieru(âlcm,ne fufcitetis SC uigilare faciatis
, dikó:am,donecipfauelit*
Omnia quæa capite huius Cantici ufc^ ad præfentcm locum fîgw ris narranturu'lla intelb'guntur, quæ ab incarnatione domini ufc^ ad finem conucrfionis gentium ada funt uel aguntur, quandju oinnis ple nitudogentium intrauerit,amp; reliq .Nuncueroprælênti uerficulo uG ” que ad finem Cantici, ca quæ ad diem iudicfi agenda funt oftcnduntî inquibusdiebuserittribulatioqualisnunquamfuit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.Math.24.5
Quæ eft jfta quæ afcendit de defèrto delitrjs affluens,innixa fuper diledum meum f
Quæ requiefcit in (bpore, euigilans uidit quandâ, totam fuam fidem inunum redemptorcm mundfdiledum fuum,ponentem,Slt; de defèrto incredulitatis afcendentem,admirando»
Sub arbore malo fufcitaui te: ibi corrupta efl mater tua, ibi uiolata eftgenitrix tua.
«• Docetur uidelicet in his uerficulis,quod plebs ifta,quæ afcendit de defèrto,decem tribus in Affyrios dudtæà rege Salmanafar ,intcUi* gatur : quam ufque ad finem mundi reuertentem, reliqua plebs ere# dcntiumnoninuidendo,(èdadmirandoaic:Quæelfiftaf Nuncfe* quenti uerficulo,comperta fide eius,agnofcit,dicens:Sub arbore malo fufcitaui tc,id cft,fub pote (täte diaboli dormientem ^'d eft arbor mor nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
tis)fua doclrina uocauit, fuoexemplo fufcitauit. Nam ficut Chriftus arbor uitæ,ita diabolus arbor mortis probatur:qui uere malus Sd rei« bus amp;nbsp;nomine docetur: ficut Ezechiel dicit:Pater tuus Âmorræus,amp; rzeclnc.a mater tua cethea. Quod nomen Amorræi porrigendo potius, qu.im generando fortitur. Genitrixuero huius uiolata a diabolo,intelligb tur plebs ludaica. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
Pone me ut fignaculum fuper cor tuum, pone me u t fignacu^
* lum fuper brachium tuum.
Hoc eft,in cogitatione cordis, in operibus brachioru fit femper aîa,quæ aduerfarrj nequitias fuperare defiderat:Sicut lex bellantjbus efle probat, certum fermonem a' duce tradiiu in iecreto oim cerde re» nere:quod fymbolum nuncupaf.p quod hoftis in côfli(ftu,aut collega agnofeit : amp;; fignû certu in brachio ponere,qd prohibebat gladium co rniliiois. In qbus uerficulis docet.fruftra fibi plaudere aîam in dei cul tura,fi deuChriftum non cred iderit dei fapientia:qd eft fignaculûcor dis:amp;deiuirtutê,quodeftbrachij inuiiftumfignaculum* Hocutere* dat plebs ifta,fæpc hortatur anima.
Quia fords ut mors eft dile(ftio,dura ficut infernus gmulatio tua.
v nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Guius
-ocr page 128-svmmariola lvcae in apolt;
Cuïus efïèt fortitudini’s mors.qiiæ inualèrat mundurn, perdocuft, cum cam diledioni, quæ eft inter fè amp;nbsp;ucrbum prædida comparare non horruerit,Cm'us fortitudo tanta fuit, ut à nullo nifi à. fola hac po ioan,i^.g tersit uinchCuius uox eft:Con{ïdite,ego uici mundu: er.venit em prin Ioan,j4 ^.gpg huius mundi, ói. in me nihil inuenit ♦ Quæ fola inter omnes ani* mas hoe potuit dicere,amp; fadis probare, Hanc aut regulam fidei quift quis eledus egredi attentauerit, cmulando fuperbiæ duricia * inferni diabolo comparatur : qui nunquam pccnitendo à fua duricia molleft cere poteft, Infern us autem tormentorum locus eft,ut neep prccibuSi, neep Jachry mis,neep intcruentioe cuiufquam poftït ad pietatem mol^ Eamp;i.jS. d liri:ut:In inferno autem quis confitebitur tibi.Cuius poflèflbr diabo lus ira durus eftedus eft,ut nequeat sl fua. duricia moIliri.Cui per om* nia æquari fortes,ucl bæretici omnes,ita uniti,ut ab eo penitus fepara ri non pöflint, Nam ficut humilis æmulatio,quæ Chriftum in corde. Su Chriftum in operibus perferat,fublimat adregnum:itafuperbae* Luc,i4x rnulatiodeijcitad infernum. De qua dicitiQui fe exaltauerit,humilia bitur.Magnus itacp eft ille,qui feruum fe Chrifti audeat dicere,8ó co* Rom,, a fiteri,utPaulus diciuPaulus ftruusIcfuChriftûSiquidemampliusfo prgfumendo putauerit quis, in diaboli collegio,uel Simonis magi de* putabitur,q fpiritu plenus diabolo,Chriftû i îbi adfimilare no potuit,
Lampades eius,lampades ignis,atep flammarum,
• Viuacitas ue»bi deitatis Sóflammarum illuminationis mentiü,lpi ritus fandi inluxit de lampade, Adfum pro nomïe procedcre præftn tl docuit loco. Et ut oftenderet de una eademep luce illuminari iuftos, lob-4’b jjyjpjQs autem cremarflampades ignis dixit procedcre,
Aquæ m ultæ non potuerunt extinguere charitatem, neep flu mina obruerunt illam,
Rom 8Paulus itapro(êquit:Quis nos feparabit a charitateChri* Rom.^.a ftifHec charitas diffufa eft in cordibus noftris per fpiritumfandum, nee multitudine infipientium populorum pro idololatriædefenfione extingui potuit unquam.De quibus pr^ceptio^tormentoruminunda tione non potuit extingui, licet quafi de fluminibus inundauit.
Si dedcrit homo omnemfubftantia domus fuæ pro diledio* ne,qua(ï nihil defpicient eum,
Hic nanep diledionem pro amore pofuit ï in quo lïquis incederet, nee periculum cogitat, nee fi dedcrit omnem cenfum domus fuæ ièn* tit.Et quanto magis multas perfonas curaucrit, tanto uilior elïi'citur amp;nbsp;defpedior, Cœleftis diledionis aîæ perfedæ inducitur amor præ* fond loco: quæ fi uiri dei fuerit diledione inflammata,ôô toto affedu adhæferit,nunquam metuit ignem,bcftias,amp; reliqua, pro cius fide,amp;^ • procius
-ocr page 129-• NII COMMENT. IN CÂNTICÀ, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒgt;
proeius nomine.Omni's enimcaflaanima non multas,fed unani for mamdiligicideo nunquam defpicnurabea,fed iifcpin finem -ligitur:5i^ non cxhaun't fubftancia domus fuæ per multas,fi:d augmê* tat fubftantiæ mercjmonr)s thefàuros domus mentisfüæ : dé quibus z.Cor.j.d dicitur:bonus odor,amp; reliq. de quà dicitur: Vtlam petij à domiuo,amp; reliq.EtquamSalomon omm'busdiùitrisanteponéns accipînNamtit Prouer'8.b,eti6.b nobisexempla caftitatis uel (àpientiaè pingerêturu'ndi'uinis libris pâ *^ ‘7 c triarcharum connubia delcriburttunÂbrahâm igitür ho leuitate trà éius.fèd propter poftcritatém, deprécanti Saræ üt coniûgio uterctur ancillæ fuæ uixlegitur præbuifTeconfertfum* Ifaac fimiliter unam lé^î gimus duxiffe: de qua dieitur J Süléepit Ifaac Rebeccam,ôô dilexit ea. Jacob autem licet de quatuor fufcepit liberos,urtam tarnen dilekit Ra chel.PauIus ait: Et fi habuero prophetiam^ rcliq. charitatem autem »•Cor.u a non habeam,nihil mihï prodeft: fi pro nomine eius interficiar.nihilfc Cl’ bom’ open’s. Delpi’ciunt,pœnarum angeli in die ludici^. Nam de hoc nodiibi’to Apöftolüdicere:Qui’ totam fer uaucn't, offend it autem laceb.jJ» inuno,ô£ reliq. Qpid autem prodeft omnis obfèruati’o legis hçretico, qui l’pfum legislatorçm perdidit blafphcmando ♦ cui’us didio unica excludi'tomnés.
Soror nofîra parua e{t,Slt;r ubera non habet î quid faci'emus foa rori noftræ l'n die quando adloquenda eftf
Soror proculdubi’o plebs ipfa ludai’ca, fub fine mftndi adduda l'm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
telli’gi’tur:quam di’ximus de increduli’tatis defêrtoafcendiflejubideus non coli’tur.i’nm’xa fuper uerbum defidelicqs affluéns côgnita fide l’m diuiduæ tn’m’tati’s.Soror.quomam de feminedefcendit,dé quoChrv Rom.ÿ.» ftusIecundumcarnem;8^Ecckfiafecundumfidem,qu^tinum corpus , Chriftfificut anima Chriftf uha pérforta cum uerbo effedâ probatur: Et qu^ pietatis affedu dicitjSoror hoftrà panlaefttquia ih nouiflîmis diebus uêtura cft ad hanc gloriam fratérnitatis. Nam quod âit,ubera no habet, oftendit earn in mûdi finé fapicntlffimos uiros dodores no habiturâ,per quos nutriat alias ahi mas, licutalifgêtes,eo quod infari tiæ temporemecdurh ad pubertatem adduda*
Si muruseft.ædificemus fuper eumpropugnaculaargentcà* fioftium.compingâmus illud tabuliscedrinis.
V identur mihi in hac pleb^e ,eos intelligi müros i qt»' ilnum deunî omnipotentem cognouerût.proximi fadi deo patri.Illi uero,qui pro cius nomine parati funt fanguinem fundere, qui excmplo fuo oftium credulitatis praEbent.ingreffuiad fàlutemcomparantur. Sed huiufi» modi murus neceffaria liabet çdificari fuper fe uerbo dei Chrifto,per notitiam trinitatis,per baptifmi fâcramêta, per fpiritû fèptiformemi
P P»'opug
-ocr page 130-SVWMARIOL.A LVCAE IN A P O*
propugnacula argcntea,ïn qbus a (cculïs redemption is noftrg fplen* dor etnkat,inquibus tutiiTimusconfiftata diabolifagittisrationabï lis animælènfus.Igitur tanta eft benignitas domini noft ri,ut quod pCeper naturam deifatiseft,hoc in imagine per uirtutemfignorum martyreseius effïciunt, id eft, ut ficut comparib. uirtutibus iulgebat Ïoan.j4.b martyreszCquibusdieirurimaiora horum facietis)rta ecrum exempla
ftquen tes,eius (imiles fiun tHic magnus ar tifex Sermo dei,in Apofto lorum eledione parat fibi imputribili materia tabulatum ♦ Dies au* tem allocutionis plebis huius,illi mihi uidentur,quando ab Antichri fto,ucl eius miniftris,adloquenda cft plebs Chriftianâ,an cligat nega* to Chrifto.fibi infledere colla,an atrociftîmæ morti fticcumbcrc, unà Hieruiàlem,ciuitasq^ Ecclefia, cuius Chriftus culmen, cuius Patriar* chæ fundamentum,cuius muri Propbetæ, cuius portæ Apoftoli, eu* lus ièrui imitarores eorum,cuius filij,hoc eft,ciues,omnium credentiil Pfal.i4r. multitudo:Cui dicitur:Lauda Hierufalem dominum, amp;nbsp;reliq.
Et ubera mea (îcut turris ex tempore quo fada fum coram co, quaß pacem reperiens»
f Quicquid in myfterio prgfiguratum eft.uel in oïm gentium,ucl in quorum perfona a capite huius Cantici ufque ad præfentem uerficu* lum didûeft,intelligiteftècôpletum,Hincueroquacfèquuntur,pro* pria? iingularit'elede uox inducit,per quam pax terris effufa eft,quae • per fidem redam in uifceribusChrifti.intra urbem inexpugnabilem fortiftimo muro uallata confiftit. Et huic cotra hoftem dicit pugnan ti,adrumptaanima redcmptoris:Ego murus: Proculdubiocofolatió* loanatf.g nis uoxeft prænunciata qua dixit Apoftolis:Confidite,ego uki mun dum.Per quod uerus hominum defenlbr probatur,dkendo: Ego mu rus,amp;rcliq. VberaergohuiusApoftolffuiceptamdodrinampor rigutparuulis animabus,Sicut turris:Quia ficut per os nutrit,ita per eos défendit Ecclefiæ ciuitatem. Qiii ut turris murum, ita dodrinam ChriftiornareprobantunSecurusergoinhis turribusdiuinæfticn* tia? arm is circundatus confiftit, qui in eorum fide immobilis perma* net.Nam ficut turris portatura muro,amp; intra turres arma pofita:ita per fidem a' Chrifto fuftentantur Apoftoli ,SC per Apoftolos fideliu turma: In quibus uitæ excpIa,amp;S redæ fidei arma funt collocata, Quç qui indefinêter tenet,uincittqui dimiierit,uincitur»Etquemadmodu fada eft immaculata.ita permanfit coram eo. Quæ ibia inter deum ÔC hominem pacem reperit,0^mundotradidit,clamantibusangelisine* _ ius ortu:Gloria in excelfis deo,8^ reliq. Et ipfè dicit: Pacem meam do Io“ 0 '4% uobis.Et Paulus dicit.’Qui eft pax noftra. Vtic^ pacem inuenit celan* Ephcf.i.d dopoteftatem,0Cmonftrandoinfirmitatem,...
Vinea
-ocr page 131-NII COMMENT. IN CANTICA. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;58
V/nea fuit pacifico in ea quæ habet populos,Tradidit eamcü ftodibus » Vir adfert pro frudu eius milk argenteos*
Here uinea pkbs Ifrael,cuius caput Hierufale, in qua erat fed es Sa* lomonis:Quæ uineaj'd eft,populus Habens dei notitîamtfüit pacifico, per hoc quod crederet Prophetis,qui Chri'ftum prænunciabànt lien* curum,qui eft pax noftra:Slt;S,ut 1'pfemet ait:Ego fum uitis uera. Mam ficut ciuitas uel murus eft cu deferidit ab impugnatiÓe dgiTlonurrt.ïtâ uitis eft,cumdôdrinæfuæliquoremcredentibusporrigit*Dehac et* go uite eft Chrifto toca uinéa domus Ifraefuel omnis hurnaria pfôgè* nies,qUæ conuerfa füCrit ex àmaritüd ine uitisaliènæ ei infertaefle Hiere.i.è probauCum irt toto mudo noie appellatur pöpulusjötus crédetitini Chrifto chorus inteîligit. Huius uineæagficola pater.inoftenfione h Iq fui,tradiditeam euftodibus Âpoftolis.corunKpuicarqsjit fruélus fidefquoà pér tfinitatis confeftîoném pVofert.nô à uoIuCribus uei be* ftps cceli dærrtonibus deuorCntur jnter quos cuftôdes^ilk adfett pró frueftü cius mille avgenteos^qui uiVfortiflimus eft^ficut Paulüs, qüi citrAmplius illis omnibus laboraui» Argentum enim àd fplcndorem dotftrtrta* refertur,Uel interpretationem diuing fcripturçîMille uero qiiiâ ioliduS,pknarius,indiuiiîbilis numerus eft, ad hdei confeflionê, in qua unus integer èC perfedus dicitur deus in tribus perfonis coæ* ternis,referre poifumus. De qua fidei confeftîone pyllulat decies cen* nbsp;nbsp;nbsp;,
tefimusfrudus apoftolicus,perdecemuerba præceptorum decalogi Fvod.jà.A fèminatusÂc tamê tradita euftodibus,ut ipfe prüfens ùineæ femper, amp;nbsp;ab eius euftodia non recedat,ficut fèquitun
Vinca mea coram me eft* Tabous tradita eft Cuftodibus,çj d*^ gnifuntaudire 1 ËCce egô uobiftù fum ufqjad confummationê feculû Math.jad
Mille tui pacificfôc dücenti his qui euftodiunt frudüs cius* ■ Pro uinea excolenda pacificUsChriftusaftumptus Homo, p dodri* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘
nf,uitæ imaculatæ,amp;amarifliinæpafrionislaborc,mille ârgenteos.i, honorem maieftatis accipit, per quem coniundus indiüiiibiliter per uerba patris cÔprobatur. De quo Paulus dicit: Humiiiauit fe ufqB ad inortem,SCc.ut in noie lefu omne genu fledaf,celeftiu,terrcftriû,ôô irt Phiiip.».hi fernon?* Qrtae trina genuflexio præfigurat p millefimum numeru,qui trinitatis formam, amp;nbsp;unius deitatis potentiam dinofeitur defigrta* rc. (Millefîmtisenim numerus,qui uenit irt parte paCifiCilm,per trece tcnos5ôcctertos^ternoscucurrit,trium reperies perfonaru*)Vnus iie i'oqfupereft,quifuppletnumerum,unusdeusmôftraturirtChrifto z.Cor.j.d mundumreconcilians. Siue numerus uidelicetducentörum,duplicc coronamdefignat,quamfintcuftodesuineæ percepturi: Alteram im* inaculatc uiuendo,alterâ rede docendo^Alteram quam faluator^ di*
P q miflis
-ocr page 132-s VMM ARI OLA LVCAE IN APO*
Math.,9.d mifïîsaffcâibüsamp; fubftantijs feculi,c€ntuploin*præfcnti fcculotfd* ^lLc.',8x lt;bt:Alteram quam inuitaæterna in futuro donabit♦ Rcdditurergo iufta rhcrces utrifc^,plantanti, morientiep pro uinea afTumpto homi^ ne,pacifico,S«C cuftodibus uincæ. Ilk inter innumeros milknarios,dilt; ( lt;nbsp;iiinitatisgloriam ♦ Apoftoli uero,eorum'cp confimiks, ipiam crucem fufeipiunt redemptoris»Quoniam ficut per Hebrp, Syram,8c Grgca y linguas,per prima literamunumamp; milk fignatur,itaducenti per li teràm decimam ( quæ crucem deformat, ÔÔ eft fimilis latinæ literse X uicelîmæprimæ)fignantur. In qua quia nouitdiuinitasomnesani* '
Matb.i«.d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conocatas,dicit:Si quis poft me uenire uoluerit,id eft,in gloriam
inaicftatis,abneget feipfum fibi,amp; tollat crucem fuam« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r
Qui habitas in hortis,amici aulcultant te, fac me audire uo«« cem tuam»
Omnia qusccunqjabincarnatione domininoftri lefuChrifti alt;îlâ AScoioco Ad/u funt,uela2untur,a capitehuiusCanticiufcRadhuncuerficulum,in ro uoshlia: hicru. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t--®, za . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. -i lt;nbsp;r ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r
fuprafuJij6.fcia.,. perlona fccckng in ænigmatibus uel nguris dicta lunePsuc uero pto^ pe finem Cantici ufep ad hunc ucrficulum,in perlona Ecckfiæ, ea qusc agenda funt, dum finem acceperit mundus,exponit fpiritus fandus^ Hæc ergo fponlaj'd eft,c5gregatio lanftarum animarum,uocatur ad gloriam refurreftionis. Ad quam gloriam ducatum pracftant,humk ’ litâs.ôi^ charitas,^ apoftolica fides »Significat igitur fpiritus fandus •• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod nouiffimaperfecutionenihilaliud defiderat a' ludacis creator*
nifi confeftionis uocem,qui dicit:Si quis me confcfliis fuerit coram ho Luc.u.b minibus,amp; reliq, Tunecompkbiturcofeffionisuox per turbam mar tyin omnimundojn hortis.tin conuenticulis fidelium : qua appa* rere defiderat agminibus angeloRî,patriarchaiS2,prophctaNJ,uél marlt;‘ tyru,qs amicos preknti loco noîauit.Proculdubio gaudêt in eius con
Lucîj.c fcftione,ficuteiuscrudelitatefuerûtc5triftati,cûdiceretcrucifigc:nnc aût dukiftïmâ confeflîôis uoeê eius ex inimicis amici effedi aufeultât
Fuge dikde mi,amp;fadfimilarc caprcæ,hinnulocpceruorum,fu per montes aromatum, Hæcuidelicetlponlâ,prædida lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pkbs,iiocata a Chrifto ore dodorum, hanc reddit uocem relponfiôis
fuæ,qua confitet k ad hoc de cocIonî montibus dcfcendiflc,iitproftra to hofte,adfumptam carnem triûphans lecûad c^loNtmontes kuaret« Aromata autem(ut fæpe didum eft)ex multis odoramenti Ipeciebus in tenuiflimum puluerem rcdadis,e5ficiunt,uis mcdicamêti,amp;mor tuiscorporibus,fugatofcctore,tribuitincorruptioncm,utfupradidi montes cceloB? influxifk ijjiritakm animæ medicinam probanFHor tamur ergo eum per hæc ænigmata,non deiedis Iocis,uel quibufeuq^ montibus (ficutretro in alijs locis didûeft)kd fupermontes aroma* turn.
4
-ocr page 133-NII COMMENT; IN’GANTIÇA; . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5’egt;
turn,unde uencrat carnem adfumere,repedare.Capreg cum Ïiortatur cxemplo comparari, q ut uetuftilîïmis locis abfcondit paruiilos,amp; fie ûd arduos ad exccifos mon tes,fi fuen't ncccflc,a(ccndit,amp;S pleno ube re ueloci curfu repedarc ad fœtus fuos feftinat: fic amp;nbsp;dominus fe pro* mittit fadurum,dicendo:Non relinqua uos orphanos. Qui utiep per t°an.’4.c unitatem ipiricus iandi, paternæcp uirtutis,Só prædidos aromatum pofTidet montes,8óde terris ab Ecclefia non recediuper hoc quod fe di cic in propheta cœlum amp;nbsp;terram implere* Hinnulo autem ceruorum PCiü.»óji cumadfimilari preeatur,multameiusfuperpeccatoresamp;impiospa* tientia implorandorno ut cornua potentiæ præferat iud icando.ec aß peretur blafphcmijs iinpiorum, ficut armati cornibus cerui aduerfus noflcs fuos facerççonfuçueruntifed p patientia hinnuIorum,quiexaG perati uel comprehenfi non tribuunt talioncm, uocat Ecclefiam Chri ftus dicendoî Venite ad me omnes,8lt; reliq,Dc qua uocatiorbe diciturî Fac mc audire uoGcm tuam * Ethæc uox,quam audire-defiderat Chri* ftus,eft,ut ficut eum uerum hoîcm credidit crucifixum, quando uenit habitare in hortis,id eft,in c£tu fidclium, ita uerum eum deum crcdac iil maieftate paterna,cum ante tribunal perfecutores addudi fuerint nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
ad iudicandü. Dicendo ein: fuge dilecle mi: auditam fecit uocem fua^ quamdefideratChriifUSaudire. PerqUodconfitetureumfolum in terra,folum inter omnes homines,hominem quidem Jed incnarrabili nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
ordine natum:qui omnino folus fordidam cöuerfationem hominii fu giens,{blus fupradidos montes aromatum afcendens.utcœli terræ'q^ Math.jg.d dnator efFiceret: ficut dnConfidcrabä ad dexterä,amp; reliq. Et non fuit Pfai »4*-JUtiep qui eü cognofeeret: co q? folus homo nouo ordine de intado ute ro inter ueteres homines apparuit mundo.Perijt fuga,inquit,quando jbfdem. in manibus impiorum tenctur, Nunc aUtem ad illam potentiam ma* ieftatis utique caro per fupradidam afeenfiönis fugam migra uit.ubi Cherubim,SCfcdes,00 reliq.Quos (ponfaaromatum motes appellat: unde iuftusultor criminum ueniet in gloria deipatris, Diuerfarum gentium plebcm pro loco uel caufa,amicam,fponfam,fororem,00 im* fnaculatam appellat. De qbus uclut unum corpus quinep fenfibus,q* bus uniuerfa opera agnolcuntur,fit, ita in hoc Cantico figurauit,qn* quies fponfæ imaginem mutando,perfonas ex illo: Sexaginta funt re* supraioi ginæjôc reliqua: Vel filias,ö(C illam unicam matrisfuæ, Só earn qua? u« bera habet.Quas quinque perfonas,quinque opinor intelligilinguas, hebræam,græcam,stgyptiam,latinam,ôC fyriacam. Poftea ucro que* cunque fub cœlo funt aliæ conuerfæ ad Chriftum, his, quafi membra corporfinferuntur. Quae omnes unum deum credentes omnipoten* tem , unum redemptorem Chriftum dei filium confitentes, unum
fpiritum
-ocr page 134-SVMHÄRIOLÄ LVCAE IN A P O N I V M.
fpiritum Gndum ex utroc^ procedentcm fufcipientes, unum corpus Ècclefiæ fadunt. De quibus qui'nque linguis opinor per Efaiam pro* Efoi.tp.c phetatum.Erunt,inquit,indic illa.cum difruperitdominusuinculum
populi fui,quin(^ ciuitates erunt in terraAegyptijoquentes linguam chanaan:Et ciuitas iblis uocabitur una, Aegyptus fdlket obicuritas uel caligo interpretatunquod totus mundus in incarnatione Chrifti loan.i.a fuiflè loannes docuit,cum de eoait : Lumen in tenebris lucet,amp; reliqi
Canaan autem.ardenspopülus. De quo dieitur: Et ieditfupcr fingulos eorum uelut ignis ♦ Et de plebe Hcbræa fol iufti* tiæChriftus ortus: feiens in eins afeenfione ad re*
gnum reuocari, ut aeceleret perpetuæ lætitiaê diesen quo eo fade ad faciem perfruat»
FINIS EPITOMES LVCAE IN COMME N* TARIA APONII IN CANTICA.
-ocr page 135-D*CASSIODORI ABBATIS VÎTA.
PER lOAN. TRIT. ABBATEM SP ANHEMENSEM.
Aflïodorus nionachus, ÓC Abbas cœnobij apud utbcrn Rauênà tenfenijUir in diuinis fcripturis ualde dodus, di. in feailahbus teris omnium fuo tempore facile cruditiffîmuSjhô minus fandb täte fcientia clariffimus cfïulfit »Hie primum fuit Cancellariüs TheodoricircgisItaliæjSC Senator Rauennatis,acR.omanæur
bis conlul, poftea contemptis uanis honoribtis feculi pro dei amoremonachus fadus eft,Extuncftudium literarum humanitatis ad expofitionem fandarüferi pturarum conferens^multös elegantilfi'mos tradatus copofuinDe cuius opuP culls fubieda feruntur,Ex perfona täfui regisTheodoricifcripfiti Epiftolarum ad diuerfos Derationeanimasj
lib.iS, lib.i, lib.i* Iib.3. lib«i.
Iib.9.
Iib,i2, Vtiliter nimis in capi, Deetymologqs, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hb.i,
Cum iam fufeepti* Beatus uir,ÖCc. Nimis, Cum fludia fecularium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;♦
Salomon infpiratus Intchtus nöbis eft de.
in totum Pfaltcriuffl, inftitutionem diuinarumledtonum, In Cantica Canticorum, Inftitutionem fecularium literarum, Hiftoriam tripartitam comportauit, Catalogs confuhjm RomanorG, lib.t, Sacerdotem prtenotatum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Iib.i»
Defchematibusödtropts, lib.u
De Orthographia, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lib.t
InEpiftolas Canonicas j Iibgt;
Memoriale feripturarurh, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lib.t.
Complcxioncs in Apocalypfim, lib.i In Adus Apoffolorurri, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lib, t
Alia quoep multa compofuit, quæ ad notitiam noftræ lediohis non uenefüftr. Claruit temporibusluftini fenioris ufc^ ad impertj luftini itniorispene' finém, annosHabens aetatisplus^,xcv» Annodni, DLXXVi
D. CASSIODORI IN
CANTICA CANTICORVM PROLOGVS.
ALOMON INSPIRATVS DIVINO SPI n'cu,compofuit hunclibcllum de nuprijs Chri fti Ecclefiæ : amp;nbsp;quodammodo epnhalamin fccit Chrifti 8C EccleGæ, id eft,cariticüm fuper thalamos. V ndc ÖC Cantica Canticorum uoca Ult hoc Opus Î quia omnia Cantica fupercxcey lit ♦ Sicut enim dicitur rex reoum amp;nbsp;dominus o dominantium,8ó fôlennitas folennitatum: Sic
d icitur Canticum Canticorum.ob exccllentiam 8lt; dignitatem,Eft au tem in hoc obfeurior ifte libcllus,quia nullæ ibi commemorantur per (bnæ, amp;nbsp;quafi comieo ftilo compofitus
Comfflen
-ocr page 136-COMMENTAR. D. CASSIODORI IN CANTICA
CAPVT PRlHVa.
BSculeturmeofculoon's fui] Voxcft SynagogacdcfidctltisChrt fti aducnt5.Quafi diccrct:T oties mihi aductum fuum promiHtß prophetas, ueniat ergo j3, nbsp;nbsp;ofeuktur me ofculo öris fuij'. p fei^
pfummihiloqiiatur.l^QLiïaiTichorafunt über« tua uino]Rcpês te ad ipfLim,cutus defideno flagrabat, uerba cooucrtcns, ïubdit: Qina meliora funt ubera tua,ÓC reliq. Per ubcraChnfti, duli^edoEuagelrj tntel fcgitur, quia eo uefuti lade nutntur infantfa credcntïum, Vinum autem aufteri latcin legts fïgnifjcanfed ubera Chnfti meliora funtuino,qma dulcedo Euange li) melior eft aullentatelcgis.Inlege enirttnuUareferuaturpoenitentia, fedprg? cipitur ut qui peccatjOCcidaturÆuâgehum autem dicit.’NoIo mortem peccato^ ris,amp;^c.^Fragrantia unguentisoptimis.]VnguêtafuntdonaïpifitusfanAi,ucI etiani operationes uirtutum J de quibus Apoïtolus: Chrifti bonusodor fumus. Oleum effufum nomen tuQ] Nomcntuûo'Chnftecffufum eft, Cftrifmagrg^ ce,latine urilt;ftjo,undeChrïftus. Nomen Chrifti ab uneftione dicitur^S olet eniin fpin'tus fandtus olei nomine appellariuuxta qd Pfalmifta ait: Vnxit te dcUs deus Pfal.44. tuns oIeo,J.fpiritufanlt;fto.Hocolc5effufumeft,quandohafcgratia, quaCbri^ ftusftngulariterhabuit,dataeftomnibuscle(ftfs.iyndeamp;a' ChriftoChriftiani dicuntur,participionom!n!s Ghrifti.EtbcnenQnftillatum,fcd efFufumoIeudi citur:quiaabundanterhaecgratia omnibus daræeftfidem Chrifti recolentibus. ffldeoadolefcentulaedilexeruntte] Adolefcentuîedicunturanimgelcdorum» quae in baptifmoreliqueruntfordes ucterishominis,(SCrenouatæfuntin Cbri^ fto.Beneautcmfemininogeneredicuntur;quiaanimæ(an(ftorumquomaiO{» fis fragUitatis fibi confciac funr,eo amplius Chriftum diligant. Vox Eeelefias [Trahe me poft te,curremus]Hic eft permutatie perfonac.Nam haeftenus Iocult;’ • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ta eft Synagoga, h« incipitloquîEedefia de gentibus, Traherne poft te currdc
mus* QiiiaCinquit^meaminfirmitatecognofco, amp;nbsp;uideo me nihil meis u/ribus boni pofte agere, tua gratta trahe me ad tui imitationê,uel etiam cum coelû afeen deriSjtrahe me poft te, ut te feq merear. Introduxit me rex in ccllaria fua] Hic loquitur EcclefiadeChriftofponfofuoad animas hdelcs.Cellariadeifunt after na beatitude,amp;'fupern;epatriaegaudia,in queintroduAa eftiamEccleftaperfi dein 3C fpeTn,ôi: quandoq? introducetur per rem. nbsp;Exultabimus ôâ laetabim’ur
intcJDcdonisfinquiOtuisexuîtabimusôt'lætabimur.Sedquiafcimushocnon noftri effe meriti, in te, non in nobis exultabimus. Hoc eftquod Apoftolus ait:Qiiig!oriatur,indominoglorietur.^Mcmoresuberûtuorumfuperuinû] Id cft, memores gratiac tuac amp;nbsp;mifericordiae qua faluati fumus. Vbera enim funt ïpfa gratia qua faluamur.Recordantes etiam,quod tu aufterttatem legis ubengt; bus dodrinae euangclicæ tempcrarc dignatus es,lt;f Rcdi diligüt te] Illi (inqm't) qui redi cordis fünf,diligunt te.i.illi,qui nihil fuis meritis tribuut,fed omnia tug gratiaedeputant.NulluscnimtediIigitniftredus,ôi'nul!useftredusnifiquite diligif. (f Ecclefta de fuis prefturis: [Nigra fum,fed fermofa hliae Hierufalê] Hic rurfus loquitur Ecclefia ad fandas animas:Nigrafum,quia pfecutiones patior: fedformofafumuirtutibuso’filiçHierufalcmj.animaefidclcs.Nigrafum,ideft, dcformisperfecuti0ibusSCaerumnis,quasfuftinco:fedformofa fumdecoreuir tutum.Quomodo autem nigra fit, SCquomodoformofa, often dit cumfubdit; ffSicut tabernacula Cedar,ficut pelles Salomonis ] Ita era diftinguitur : Nigra Gcn.î^.b fumficuttabernaculaCedarjformefaficutpcIIcsSalomonis.CedarfiliusIfmac lis fuit,quiinterpretaturtenebrae. Ifmaclitæuerofemper in tabcrnaculis habita refoliti îuntjÔi; non habent domos.Dicit ergoEcclefiafenigram efle ficuttabcr nacula
-ocr page 137-CASTICORVM CAPVT. I.
61
Hacula Cedar, propter pcrfecutiones iq uas patiebatur a filqs tenebrarum, ^4 in^ terpretatiir Cedar,HincPfalmiftadicit,Habitaui cuhabitantibus Cedar,id eft, Pfabigt; . conuerfatus fum interpfecutorcsSC peccatores infidelitate mgros. Formofarrt
uero dicitfeficut pelles 4, tabernacula Salomonis,g paciftcus interprétât, quo;* niä digna erat uifitatione ÔC cófolatione fponfi fui Chrifti inter anguftias. Ét fi;gt; cut tabernacula ex pellib^mortuoi^animaliumfiût,itaecclefia,tabernaculûui^ delicet dei, ex his conftruitur, qui feipfos cS uitijs amp;nbsp;concupifcentijs mortificat, ’ ^Nolite meconfiderareqjfukafim, quiadecolorauitmefoljO ànimæfideles Qi. deuotae dco,Noliteme confiderare qjfufcafim.i. q? tnbulationibus afficiar,qgt; perfecutióibus opprimar, qadecolorauitme fol.i4Mecutionisferuormeûfplen doremquodammodoobfufeauit. Acfidicereulnteriore pulchritudinemmeS cogitate,S)C illam attendite.non ilia qug foris pati uideor.Tale eft quod amp;nbsp;Apo;gt; ftoIusdicit,NolitedeficereintribuIationibusmeisprouobis,quæeftgIoriaueÿ Ephe-jx ftra.Non enim funt codignæ paffiohes ÔC reF, Sol aut in fcripturis multos habet fenfus.Aliqn fignificat ipfumdei S)C hominû mediarorc.unde fcriptu eft,Vobis Malach.4.a timentibus nomê m eû orietur fol iuftitiæ,id eft, Chrs Significat et ecclefiâ,ficut dhs diciuTuncfulgebuntiuftificutföh Aliquâdoferuorêperfecutionis,ficut Ilic SC in euangelio, ubi dicitur de femine quod cecidit fupra petram, SC orto foie cxæftuauit.Quod ipfe dominus aperit exponens,Fada aut pfecutione prôptér verbs,fcandalizâtur*(rFiIijmatrismcepugnaueruntc6trame.]SCreFufcpNo -cuftodiui. Vnde cŒperithæcpfecutio,oftêditc3fubdit,Filijmatrismeæpugna uerSt cotrame. Vox eft primitiug ecclefie, cuius Synagoga mater eft.cui ß j)phe tarn dicit,Et uocaberis ciuitas lidelis, mater ciuitatS filia Sion.Huius fiiq funt ïudæi, quipugnauerunt contraecclefiâprimitiuâ, qùandoexcitauerûtperfecu tionem côtra credetes, omnes difpfi funt per regiones Sarmariae.^Pofuerût meeuftodê in vineis.] Vineauna fuitprimitiuaecclefia Higrofolymis, fedob , ludaicamperfecutionêdifperfis credêtibus omnibus,multæuineæfadafftint.i, multac ecclefiae conftrudgper uniuerfum mund5.Dicit ergo ecclefia pr imitiua: Pofueruntme(fcilicetapoftoli SC do(ftores)cuftode.i.ut elfem cuftos ecclefia]^, Vnde SC in græco bene dicit, Difleminati funt, ubi nos Iegimus,Difpft funt.ad aCI.j,» hocemdiuinitus difperfifunt,ut plurcs ecclefiçfierêt per uniuerfum mundum* lt;rVineam meamjid eft,unâ illam ccclefiâ,qug Hierófolymis fuit,no cuftodiui. Hoc non ad uotu nc(^ ad mentem eft referendum, fed ad locum. No cuftodiui, fubaudis, utefletibi ubi coepit.fblndicamihi que diligit anima mea, ubipafcas, ubicubes inmeridiejVox ecclefie eft adfponfum fuS Chriftum.’O fpofe,quern ^iligit anima mea .i. quern tota m entis intentionc diligo, indica mihi ubi pafcas ,i.ubi oues tuas pafeere facias, ipfeeft ein paftor bonus, ficut ipfe dicit in euange loan.i».c lio.Indica mihi ubi pafcasôCubi cubes.!. requiefcas,et hocin meridiCjid eft,in fer uore perfecutionis uel tetationis.Laborans enim ecclefia in pfecutionibus,obfe cratfponfum fuS ut ei dicat, in quot^ mentibus requiefcat. Nam cubarefponfo reqefcereeft,ficutipfedicit. Super quereqefcitfpiritusmeus,SCc.Ne enimfan;’ Efa.tfrf.« éli aeftu tentationis arefcant, ipfe in eorum cordibus cubat SC requiefeit, atep ab omniferuore tentations SC perfccutionSprotegit.Quarehoc^^Neuagariin^ cipiam poft greges fodaliS tuor um]Greges fodaliS appellat conuenticula haere ticorum,quifodales Chrifti funt, quia SC ipfigregesfuospafcunt.Eteft fenfus: O fponfe,indica mihi fan Aos SCele Aos tu os,ne forte offend«m et incurrâin he^ rcticos,putans te ibi polfe inueniri. Hunc uerfum male hæretici diftinguebant, Uncpfponfainterrogaret,Vbipafcas,ubi cubesCSCipferefponderet,Inmeridie cubo etin auftrali parte,lt;j;Si ignoras te o pulchra inter mulieres,cgrederc et abi
q poft
-ocr page 138-COMMENTARIA C A S S I O D O R I J N
poft ucftigta grcgum.] V ox fponfi ad fponfam fuam eccleftam, Acfi dicerct,Tii quereris re quafi a me derelirftam, öC perfccutionü fenioribus denigratam, nee confideras q pulchra fis inter muheres, id eft, non attendis uirtutö fpiritualium puIchritudinê,quapræcætcrïsdccoraris,Iicettcntationibusdcnigrens,Sn’gno ras ergo te.t.fihancdigmtatê amp;^forrtiofitatcm tuâ nonrccognofcis,egrederede meo cöfortiOjSC abi poft ucltigia gregu, hoe eft,fequcre ÓC imitare dodrinâ er)igt;. rantiS hgreticoijz, qui contempto ucro paftorc unius gr egis, multos ftbi coacer^ uauer ût greges. If Et pafeehgdos tuosj .1, peccarores ÔC erroneos auditorcs: di. hoCjiuxtatabernaculapaftorû.i.fecundûdogmatahgrcticorum.Vnus enimpa flor eft Chnftus,qui unûhabctgrcgcm.i.unitatêeatholicgecclefig. Paftoresue r O multi funt hærctici, qui gregê deceptorum hominû ftbi aggrcgant,quos diagt; ßolopafcût,degbusetPfalmifta,Sicutouesininfernopofitifunt.Ouesuocant in hoc loco mali,non propter fimplicitatê uel innocentiâ,fed propf hebetudinê, qanefciuntrefiftere prauaedocftrinacjfcd omnia qfibiimponuntaprauisdocîîo nbuSjfuftinent non bona patientia, ^Equitatui mco aflîmilaui te arnica mea in
1 euffibus PharaonisjEgtatumfuumappellat exercitumfilioi^lfrael,uidelic€t •»4-t DC,ÔCfexmiIlia,quicgreflifuntdeegypto,SCtranfieruntmarerubrû.Equita^ turn aut fuum, illâ multitudinc dicit, q uia ficut auriga currui præeft, ita deus ilU plebi praeerat, jîtegens illam ôd defendês, ÔCad terrâ repromiliionis introducés». Huiefuo egtatui alfimilauit arnica fuam, quoniâ ficut illepopulus per marcrugt; Exod.i4.f bru faluatus eft Pharaone demcrfo,ita ecclefiagentiuper baptifmum de diaboU fcruitioliberata,amp;aduérSrepromilTionis terra ÔLCuangelicamlibertatéintro^î dutfta eft, ficc^ q erat ancilla uitioi^, fada eft arnica Chrifti, emundata ôi abluta per baptifmû a fordibus peccatoï^.ff Pulchre funt gene tuac ficut turturis,]T urgt; turis natura eft, ut fi cafu coniugé perdiderir,alium ultra no reqrat« Turturi erlt;»i Aóhi.i.a go aflîmilat eccîefia,ga ex quo Chriftus mundum pfentia corporalideferuir,âî • cœlospetijt,eccleifeineius amoretenaciftimepfeuerat, necrecipitullumadul^ terinu amatorem, quia contemnitmundûôC oés concupifeentiaseius, ficfolius fponfi fui pulchritudinê mente contéplatur»Genis aut turturis genas ecclefiçco parat,ga in genis maxime uerecundia apparet,ôéper hoc pudor SC uerecûdia ce defîaeoftendit, quiaerubefcitomnefœdûjSC^d fponfofuodifpliceaf,Epetrare formidat.Et eft fenfus,NoIi timere ne uageris per greges fodaliû tuoi??, quia tan to te amoris mei pudore, ÔC tâta uerecûdia donaui et muniiii, ut certus fim te me nonpoftedefcrerejSCadalicnos defledere.^^ColIumtuû ficut monilia]Per col lum ecclefiæ, dodores fandi defignant:nâ per collum cibi reficiedo corporimi niftrantur.Ser mones etiâ quibus arcana mentium dcfignantur,per colli fiftulä egrediuntur. Sic dodores landi SC cibum nobis falutaris dodrinæ miniftrant, ÔC e^iam fecreta feripturarum nobis manifeftant.Hoc ergo collum ecclefiç qua;? fimonile eft,quia caftæ dodrinæ gemmisSCuirtutum ornamentis fandi dodo res décorant.Monde enimornamentum eftuirginumuelmatronarum.ff^Mti renulas aureas faciemus tibi ucrmiculatas argento] Murenulae iuxta literam orgt; namentum funt colli uirginalis ÔC puellaris,uidelicet uirgulæ auri perplexç, in* termixtis nonnunquam pulchra uarietate fubtililTimisargentifilis, SChoc eft quod dicit, uermiculatas argêto.i.in modum uermiû terrenorum, quos lumbri cos dicût,diftindasôCinter fecoiundas.MurenuIacautdicunturalimilitudinc pifcismariniqmurenauocat.Myftice,murcnuIçfuntpplexa feripturarum do# gmata,cx diuerfis fandorum patrum fententtfs inter fc coniunda, Aurû quip^ pe claritatéfignificatlenfusfpiritalis,argentum uero nitiorê eloqutj defignat, Murenulas ergo aureas Ipôfusfponfæfuïç facit, cû Chriftus ecclefiâfuam dodr» nis
-ocr page 139-CANTICA CAP VT I.
his fandloriim patrum fenfu Äfeloquio fulgéntibùs fnßrui't, atcp ad illorü fideni öi. uïrtutê imttandam accendit.Notaduin qj plurah'tcr dicit, Faciemus tibùquài# ß enimChnftusfeperfonisdodorumconiungit, per quosipfaemurenulxcó^ catenâturj ut illi's ecclefia cxornetur.^ D S effet rex in accubitu fuo] Vox fpofe, regem fpönfumfuum Ghriftum dicit,qui per diuinitate fuam omtiia regit,amp;eti àmfecundû hunlanitatê de regia Dauidisftirpe natus effÄccubitus régis fuie J ncarrtauô tfiüts, Accumbere em eft reclinari uel difcuihbef e. Et turic Chrift us accubùitjqùâdôpro noffraredêptionefeufcp adfufdpiendânatura lioftrani indiriauit. Et tune nardus mèaodorëfuûdeditjqnuirtusecdefiæmagiseni^! tuiuGumenim conUderatdeumpröfehominemfatßum, ampliusad fpûaliuni uirtutüm ftudiumô^amorem fui côditoris accenditunNardus eriim fragrantia üirtutum fpûalium defigiiat Erant quidam ante incarnatiohêfandi deij fed cutdidum eft,fan(ßitasrtiag(sa tcmporeincarriaiioisChrifticxcreüit j ÔC tune quodammodo nardus ecelefiçi.odor uirtutum,fortius dédit odor^tn fuumjui^ xtà fiteram,rtardus hetbaeft aromaticà, craffa fragiliradice, folioep paruo ÔC Math,2lt;s.â denfojCüiüscàëuminainariftasfefpargunr*HocungueritôMaria Magdalene Marc.i4ii pedes Ô£^ caput dnipcrunxiffeiti cuangelio Icgitur in domö Simónis^^f Fafcicu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘
lus myrthg diledus rfieuÄmdii] Myrrha fpecies eft arorilatica,iiimiaè amaritudi nis,quamortu0ßtcotpöra cortdiuntur. Hoc loco pafliö Chfiftiö^fepulturade fignatur.nä depöfitu cörpus domini de eruce a Nicodemo lofcph, myrrha SiJ aloeconditumeftjàîiriU01utûlintciscumaromatibus,acfepulturaêtraditÛ4pi^ Mar.^.d’’ citergo ccclefi'a fpoiifo fuo.’FafcicuIus myrrhac dilctflus meus mihi fatftus eft,qa Luc-ij g propter memortuus ÖCfcpultus cft.^Intcr uberamea Comorabitur] Nemo du bitat locum cordis inter ubera effc.Dicit ergo J inter Libéra niea cömoräbit .i.in çordis mei memoria çternalitcr habebitur,^ nurtq tantoi^ eiusbeneficioi^ ob^ Iiuifcar:fed fiue in profperis,fiue in aduerfis firn,tame recordabor eius, q me tin dilexit,ÓéprörtieniörtUüseft.lt;fBotrusCypridilclt;ftusme^pmihiinuineisEila , gaddi] Cyprus irifula cft,ubi uites nobiles effefcrunt, maximos botros pröcreä ïes,Engaddifimilitcrlocuseffefertur,babêsarbufculasliquorenibaIfahîidefù b , , dantes. Loquitur ergöfponfa de refurredione ChriftifponfifuiiBotrüs Cypri diledusmeusmihi:Acfidicerct:Spónfusmeus,gmortisatharitüdinempromé guftauit,5C quafi fafciculus myrrhac milii fuitj inrefurretftiöe lila fadus eft mihi botruscypri,qnttlcgaudiorcfurreéî:ionisfuælætificauit. VihumeilimleuftéaÉ pfaLioj^ cor hominis.Et hoctn uineis Engaddi: quia fua refurrelt;ftiohe,quaftfüauiftimo balfami odoreperuniuerfummundurcdoleuit,amp;' fragrantia RiæfidèiJâtedifpgt; fit.Engaddi aût fons hœdi interpretatur,pcr quod fignificatur bapf ifma,SCf3cri ficiumin^peccaraoîaabluuhtur.Hozdus nâcp peccatoresfignificat.Baptilmtis ergo fons eft hœdi, q uiapeccator es fufeipit, fedîmaculatos Sémundatosab otru bus peccatis reddit.^Ecce tu pukhra es arnica mea] Vox fpohfi Chrifti ad fporii fam fuam ecclefiam. nbsp;nbsp;Ecce tu pulchra es] Bis earn repetit effe pulchrâ propter
perfedionemoperis,0Cmunditiamcogitationis4 EcCe tu pulchra es Zinbofiis operibus perfetfta es,fände SC pic SC iufte uiuêdo,fecundû Apoftolwm. Ecce tu pulchra es,mundam Séfimpliccm cordis habcnsintentionetti: quia no propter terrena commoda,ucl mundi gloriam, fed ut folis oculis d« placeasbpna opéra ris.lf Oculi tui columbarum] Columba fimpliciffima auls cftjÔé per hanc fimpli citas atep innocentia eccicfiæ figuratur. Quafientm oculos columbarum habet, quia ab omnifidione SC fimulatione fe immunem cuftodit.Vel criam oculos co mmbai^i habet, quia feientiâ diuinarum feriptura^ cafto SC fimplici intuitu inz telligitjfpiritualesjöi diuinosfenfusin earequirês«nam quoniâfpintus fandus
q ij infpc
-ocr page 140-COMMENT ARI A. CASSIODORI IN lt;nfpcc(ccoîuiTibçapparii!t,rcdcdodrina cçkftis inocubscolûbæintcîh'gftur* ilfEccetupiikhercsdilcdlemi.ÖCdccorus] Acüdicerct, Tuçjdcmcpulchrâin opeâfcogitatiôeefledids, fedcgooêmhâcpukhntudinê atcmccrtdohabere cognolco.Tu erâ es pulchcr amp;.'dccorus,tii es fons tonus bon^ôt' qcquid boni habeojLiagrana habco.Pulcher aût decor’ dr,ga ÔC dnnnitacisppetuitate, ôd etïam fufccpcæhumamratis digmtate mirabilis eft. nbsp;nbsp;Ledliilus nolicr floridus]
Lcditilus eccknæeft qualifcûcp trâquillitas,uel requies præfentis mrç. Nâ qualî in bello eft ccclcfia,dû pro Chrifto diuerfa tolérât certammarquafi uero in ledîu lorequicfcitjCû aliqiiantula pacefibiconcefta fruit. Scd hic letftukisfloridus eft, hoc eft,uarictate uirturS quafi uernâtibus floribus diftintfta eft requies eccleftg. T une em liberius contéplationi diuinac infiftif,tûcieiunia,uigilias, Qi cæterabo noi^ opci^ exerdtia liberius cxequtt.^Tigna domoi^t noftraij2cedrina,laqaria noftracyprcffîna]Domusecclcf(æfuntcôucnticulafideliû,ptorumorbcdifpfa. Tigna uero ôd laquearia,funt ipfe pfongfidelium,ex quitus ecclefia eóftauSed attendendum qgt; tigna ad munimentû funt domus,laquearia ad ornatû.ldcoq? ß tignadefignanturdotftores, quo^dotftrinafulcicur fuftentatur ecclefiaq^cr laquearia uero,fandifimplicitategâudcntes, qui fuis uirtutibus exornanteccle fiam,non aût dodlrina muniût. Et hocattêdcndum, qgt; laqaria tigms afExaiuntj fie uita fidelium in ecclefia e dodoribus pedet : quia il loijt dedrina inftruitur roboratur.Bene aût tigna ccdrin3,SClaquearia cypreffina dicunf, Nâ uti arbores imputnbilisnaturaîrunt,fandosdefignantes,quiimmarceiribilidefide rio flagrant amorefuiconditoriSjamp;^contemptis tranfltori)s,adæternafcftinât. Cedrusetiam ferpentes odore fu o fuga t, fie fantfti dodorcs,dxmones uclhîere ficosfragrantiadodrinæ fuærcpcllunt* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput II.
Gofloscarnpijô^lilificonuallium] Pofte fpôfa qualem domO ipfaô^ fponfus ctus habeât oftendif,ipfe quoçp qoonfus de fe qualù ht oftedit dicens,E^o flos campi,ô6reliq.uidclieer,quia odoremmeaeuirtutisß latifudinem totius mundi diftùndo.Ego flos campi.i.fum dccusmûdi,
ßieuf enim campus floribus adornatur SC uernat,ita totus mûdus Chnftifide ÔC nontia dccoratur. Sum ctiam liliû conuallium,quia illis mentibus prçcipuc mei gratiamtribuo. quænullaminfcfpemhabentes,mihifehumilideuotionefubgt; «nittunt. Conuailes cnim fignificant.humiles uel humilium mente», quarum lilium Chriftus eft, quia pulchritudo humilium mcntiûipfe eft qui dïxit, Difcigt; Matb.ti.d te a me quia mitis fum SChumilis corde.Poteft et hoc quod dicit,Ego fum flos câ/ pi,ad inearnarionem referri. Campus enim non aratur, non feinditur, non uHo uomcreprofulcatur. Dicit ergo : Ego ftim flos campf.i.filius uirginis, non ergo r uris, ftd campi florem iê uocat,quia uirgineac carnts frudus eft, fecûdum uati* Efai.n.a cintû Efaiæ,Egrcdieturuirgaderadicelcflc,LihumcôualliumeftideChriftus, hoc eft,filiushumtliû parentû.CouaVes efh huiles SC paupes parères cius fignifigt; car. Vcniês em dei filius inmundû, nô folû homo fieri dignatus eft, fed etiâ pauß homo,pnobis:nccdiuitcs,fedpaupeselegit habere parêtes, ut pticepsfaduspau pertaris nf æ,diuitiaiîf et glor iç fuç nos participes facer et. Sicut liliû inf fpinas, fjc arnica mea inf filiasjVidês fpôfam fuS ad reqê fefttnare,5C labores çternosfu/ gère,ac per quietêpnris tpisaderernâbeatitudinêtendere,moneteâ talicopara none 5C pdicatione, ut norit fep piTuras SC labores huius feculi illucpucniredcj^ here,Sicut(inquit)lilium inter fpinas,flcarnica meainter filias. Spinæquæpuû guntâi lacerantjfîgnificantperuerfos quofcp,uel intra uelextraecclefiam . Et eft fcnfus:Sictibiuiuendum eft ad tempus in mundOjSC fie parata efledebes co^« traoniaiaadueifa,ficuthliutnintçrfpinas€ft,SCwmenflorcre,ôf§ratumodorê ' exfe
-ocr page 141-C ANTI CA CAP VT lîr
, « fe emitter eaion ceffat, ftc arnica me a inter filiastqa non folum ab his q iii extra ecclefiam funt, malapateris, ueijtetiâabillis, gregeneratiperbaptiftnüinftlia^ tioiiê del ucnilfe uidenuEt nota q, fe fuperius i ponfus liliû appcllauit conualliû^ nunc fponfam fuâ dicit quafi hliû inter fpinas, qa ipfe qui uere eft lüium, per gra tiamfacit eccicfiamfuâ elieliliumjCandidatâ uidelieet uirtutibus, uel ab onim tii ciorum labe immune»^ SicUt main inter ligna fylua%fic diletft us meus inter fi* liosjNuncfpolifa laudata a fponfOjUicê ei reddit.ÔC dicit qualis quoqi iplefit. Si eut main inqu it, amp;nbsp;reli Sicut malus pulchritudinê habet pomoi^, ôc grain odo* rem inter agreftia ligna fyluarû,ita Qi mediator dei SC hominn homo Chriftus le fus fpcciali refulget gratia inter filios.i.inter cletftos Jpfe em dci ftlius per naturâ cft,religelelt;ftipergratiâ,poteftateacccptaaburucofiiiodei,ucfinthlqdei.Hmc ïoanneSjVidimusgloriâeiusgloriam quafiunigenitiapatreJSon qualêcuncpj fed quaü unigenitiapatre.C, Sub umbra illius quâ deftderabam fedi.] ga m eins protetftione confido,£Cab eo inter aduerfa gubernari fpcro.Vmbra em Chrifti, protedio eft diuinitatis,qua elcdos tuetur Ótdefendit. nbsp;nbsp;Ettrudus eins duicis
gutturimeoji.diuinitatiscontêplatiOjquamefatiaricôhdo.hæcemcftfandoi^ expedatio, hocpræminamp;fatietas, uifiocoditorisfui. Dcfideratergoumbram çoditorisfuiecclefia,gaprotedionêilliusexoptatint’plcntisuitæaduerfa Fru dus illius duicis gutturimco eft,qaexpcdopfruifpecieuifionisilhus, àTfatiari
dulccdinechan'tahsilh'us.^Intioduxitmerexinceüaniuinanam, ordinauitm mechan'tarê.] Cella uinana eft ecclefia, in qua eft m'nü euangclicædocfti inæ. In hanc ergo cel 1 â amtea fponfi introdiici t, quando ex omnibus gênbus in una cc^ elefiarn ft deles adcmartûûrdinam'tftftquû ifn nie chanfatejntcr oês m'rtutes pri mafû tenet charitas, qua ipfalubfiftfteeciefia, Chantas ergo in ccc'efiaordinat, ga no temere nec cofufe, fed ordinate tenêda cft,dei ÔC hois diledio.Deus enfrn
Deut.iïa
---- ------- ».W»!.«!.., «VU ».Il UlliaiV IVHVgt;.1«4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VA. IIV/.O v.. lt;nbsp;v nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^.....1 JVlaht.SZ.d dtligêdus eft fup omnia toto corde,tota aia, totis uiribus,oî^nimête.Proximus Marc.^.c diligertduseftdenic^fieutfeunufgfcp diligir.Nâconftindcreuultcharitatê,qui j proximicharitatêdei diledioni præponit; de qbus dominus in euangclio, Ô.ui amatpatrêautmatrêplusqme,noncftmedignus.Vel etiâordinauïtinmecha ritatê.i.ipfe prior me dilexir,deinde qualif eum diligcredeberê doeuit.unde ipfe dicit,Nôuosmeelegift!s,fcdegoelegiuos,EtIoan.dicit,di!igamusdeÛ3quoniâ Iôan,v,b ipfeprior dilexitnos.4tEtilcitemefloribus,ftipatememalis,gàamorelâgueo] •’dO‘in.4. Poftqecclefia uel aîa deo dikda,in fe charitatê ordinatâ dixit, qualif uelit rcqeft -cere^uel in quo ledo cum diledo fponfo fuo paufare, oftêdit dicens, Fulcite me floribusamp;'rcE Allogturanimas iâgfedediuinoamorfinhærentes. Pérflores, initia fände couerfationis intclliguntur: Per mala uero,pfeda bonorum opei^ ex empla.SêeftfenfuSjOfandg animae,quediledionieoditoris ueftriinhæretis.
fulciteme bonorû öpe^ excmplis,amp; qualiter in exordio uirtutû uel in^uedu, ucl in perfedione bonoi^ operum uixeritis oftendite,qa artiore langueo.T une lenim anima amoredei languet, quando eins diledioninihil præponit, immo quafi ad fecularia opéra languida SC imbecdlis effi'citur,nihilqj earn deledat nifi *neditatio cœleftium cotemplatio conditoris fui.^Leua cius fub capitc meO, £C dextera illius arnplexabitur me]Cum Cinquit)in taliledoiacucro, leuaeius, id eft,fponfi,eritfub capite meo. Per læuam, praefentis temporis profperitas,uel etiâdona dei intelliguntur,quae fan dis in prarfcntiuitaconferunt.* Per dexterS uerOjCCßleftis patriæ beatitudo accipit, Lœua dei,eft pigntis fpiritus fandffcri* pturarum diuinarum intelIeduSjSt’cætera talia dona ac charifmata, quibusfan da ecclefia inpraefenriconfolatur.Caput,principalementisaccipitur.Læuacri» go fponfi fub capite fponfte eft,.quia hæc otnma dona ad hoc percipit ecclefia, ut t , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;q ü) per
-ocr page 142-COMMENTARIA CASSIODORI IN
per hæc dlfcat fiifpir ar c ad icrerna.D extra uerofpoficam amplcxatur, qui'atoW ùuêtio ecclefig uel anïmæ fiddfs hgc eft,ut ad æternâbcatitudmê quand oep puç niat,amp;fpedefuicoditonsgaudeaf,EibcneprnislçuafubcapKefp5fg,poftfp5gt; fi dexcra eâ amplelt;fh't,quta nemo ad ampkXus aeterng beatïtudtms potertt nirCjmïi hic myften'or û CŒÎeftium ôi^donorum diuinorû ftudeat du partieeps, Adiuroi uôs filïe Hierufalê per capreas ceruosep camporû, ne fufdtetis,nec^ euigilarefadan'sddetflâ, donecipfa udit] Voxfponfiadxurâüs filias Hierufal« .j.amicas xternis defiderqs intentas, ôd uifionê pacis regrentes, ne quiefeentem fponfam fufcitentamp;^ingetent* Adiurouosamp;reEut diled:am,hoecft,animani diuinæ contêplationi deditâ, orationibus uel ledionibus diuinis occupatâ, ingt; qixictare âf ad exteriora opa fufcitare ne uchtis, donee ipfa udit, hoc eït, donec cxpletocôtcmplationistempore,admonêtccorporisfragilitate,ipfaueh'tfufci^ tari a fomno internat getis,fiCadtemporaIiaagenda,peederc*Videamusaûtpcr quidadiuret filias Hierirfalê.’per capreas uiddicetccruoscçcampoRt.Capreçet cer ui munda aialia furtt, ferpentibus ÔC uenenis inimica, Significât uirtutesfàn ô:orû,quæmûditia fpiritualircfulgêt, ôduenenafraudis diabolicçnon fol um ca ucnt,fed etiä infelt;?î:antur,ÔC ad nihil 3 rcdigüt.amp; eft fenfus: Adiuro uos hlig Hic rufalêperuirtutesudîras, qUasdiuina gratia uobiscollatasgaudetis, utanimî contcmplationimeç deditam non ingetetis,donec contcmplationis hora finita, ipfa aliud gdagereuditC^ Vox diledinicijVoxecdefie. Vox diletfli mei,fubau dis hatceft.Lçtabunda enimecclefia qgt; tantum diligat afponfo'ut etiâ filias Hic rufalem pro ilia adiuret, ut no cam regefeentem inquiètent, dicit:Hæc eft uox di letfti m ci pro me loquctis. Quem defider ans uidere dilcdû, fed nô ualês, anncif dit. ^Ecceifteuenit fallens in montibus, tranfiIiêscollcsjMontesôfcollesin^ tdligunf pfedi quicp fantfti, conuêrfatiônis fublimitatc a terrenis fublcuati. Si quafî camporû planitiem melioris uita:meritis excedêtes,De his mOntib?Ifaias dicit,Erit mons doînus dni preparatus in uertice montiû, ÔCdeuabit fuper col*’ les.Logturcrgofponfadcdilelt;ftofuo,EcceifteucnitfahêsinmÔtibus,amp;tranfi* liens colles, hoc eft, etiam fccundumi humanitatem omné fandoiçi eitcdlditia, omnemcotemplationis diuinæ puritatêexcedens* Necftarcinmontibus,fed tranfiliredicitur,ga ÖCfiad horâper internainfpirationêcor fandogt uifitaf,fu/' bito tn recedir, ut eos in fuidiledionê accêdatlt; Poteft etia hoc ad incarnations Chriftireferri, qui ueniêsquôfdâfaltusdedif,quiadccœlo uenitinuterûiiirgi nisjde utero uii ginis in præfepe.de prefepi in baptifmû,dc baptifmo in crueem, P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de cruce ad fepulchrû, de fepukhro ad cœlû. hinc Pfalmifta, Exultauit ut gigas
■’5' ad currendum ÔC reE ^Similis eftdileiftus meus capreae hinnuloc^ ccruorutn] Capreçamp;lcerui,qu5uis in fua natura multa habeâqquat allcgoricis fcnfibusco ucniant,hoc habent tamêfingulare,^din planioribus non morantur, fed in ar^ duisamp;excelfislocis.quofdâfaltus darefolent. Rede ergohis aflîmiIaturChrigt; ft us, propter fubtilem contemplations, ÔC q uia nullo inteilcdu diuinifatis eius maieftas comprehendi poteft.Non autê ceruis, fed capreis aflîmilatur, rninori*’ busuidelicct animantibus, prop€humilitatêincarnationisfue,quianonfoluin homo fieri,fed humilis homo fieri dignatus eft. Hinnulo autem ccruorum ftnti Rom.pa lisdicitur,quiafecundumhumanitatemdeceruis,hoceft,dePatriarchisduxit originem,uel etiam propter uarietatem uirtutum amp;nbsp;innoccntiam,hinnulo cer*» uorumcomparatur.lt;fEnipfeftatpoftparietcmnoftrum]Paries,morfalisnolt;* ftra conditio appellatur,quia quodammodo inter nosamp;dc6quaficraftusqui^ Gen' b ‘^^m paries conftitutus, non permittit nos eiuscontemplationeperfrui.nanc^
primus homo ita conditus eft, ut uifione amp;nbsp;alloquio dei ft uct «ur. Sed poftquâ pccca
-ocr page 143-CA NT I CA CAP VT li. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;64
pcccauit,appofitus eft gdampan'es,ipfa uldelicet mortalitas,qua prçgrauamurf Nam Cut Sapiens dïdtj corpus quodcorrumpituraggrauatanimam,ÔCdeprigt; Sapgt;^ mit terrenainhabitatio fenfummultacogitantcm. Sponfum ergo fuum, quem fuperius caprcis uel hinnulis ceruorum comparauit, nunc dicit poft fuum rietemftare, quia Chriftusaliquandouicinusfitcumfequantü Humana mens capercpotcft,contemplari pmittit, aliquando uero elongatur, Si quafi caprea uel ccruusquibufdamfaltibus effugit, Qiiia ergo paries oppofitus erat inter nos ipfum,nec uidere illö poteramus, dignatus eft iri ipfo pahete facere fene ftras SC cancellos,pcr quos utcunque fentiri,utcuncp perfpicipoflit.Vnde SC fe quitur, ^Kefpicicns per feneftras,profpiciens per cancellos] Quafi enim fene ftræ Sc cancelli in pariçte fiunt, cQ ipfe fua gratia fe contêplari permittit, licet in lpeculoamp;çnigmate.PoteftâChocquoddicit,Ipfeftatpoftparietênoftrum,ad quot;nbsp;quot;nbsp;humanitärem eius referri, quafi emm poft parietê noftrum ftetit, cum carnem noftram fibi oppofuit,in qua diuinitas eius latuit.Quod uero feqtur,Refpiciês per fencftras,pf ofpiciês per cancellos,hoe ad diuinitatem eius refertur. 111e em quiperfeneftras uel cancellos intuetur,cundaqugforisaguntur,uider,amp;: ipfe a nemine uidetur,ita deus,cü otnnia uideat,ipfe inueftigari, SC comprehêdi no poteft.^ Et diledus meus logtur mihi,] ad pracdicandum hor tatur me, dicens; IfSurge,properaarnicamea,coIumbamea,formofamea,6Cueni.] Voxfponfi adpublicaeoperationisftudiaprouocantis. Surgc,propera arnica mea perfide SC dtledionê;CoIumba mea per innocentiâ, SC fimplicitatem:Formofa per uirü» tutum pulchritudinem,feftina et ueni. Ac fi diceret, Surge deft rato tuo illo dul ciftïmo,hoc eft,de quicte,in quafoli mihi placereinpfalmis,hymnisói’orationi bus defidcrasjfeftina SC ueni.i.feftina ad utilitatem proximorum, ut illos quoc^ predicatióis officio SC bonorum ppeijt exemplo fui imitatores facias, SC ad falu; tétecupducas. Et notadumqj fuperius filiasHicrufalê adiurabat, neexcitarêq ne^euigilarefacercntdileda'.hicueroipfeeamfufcitat, £lt;ftirgereadlaborem • hortatur,ga omnia tempus habêt, oïm rerum têpus eft fub coelo,tempus con templationis, tempus etia adionis. Alio enim tempore debent fandi prædicato resdiuinaecontemplationiinfifterc, ôCmentem fuamcœleftiquicte obledare: alio uero têpore per charitatê debêt curam proximoi^ agcre,ÔC eis bonorû ope rum exempla præbere,ac diuinç côtetrpla tionis dodrinam itnpendere.lf lam enim hyems tranfijt,imber abijt ÔC recelfitJHyemis SC imbris nomine,afperitas infidelitatis exprimitur, quae totum mundum tenebat ufrp ad aduentû Chrifti. picit ergo fponfus, Surge arnica mea SC ueni, quia hyems trâfqt foie iuftitiæ ap parente,2Cimber infidelitatis receflit, ac ferenitas uerac fidei in mundo refplen^ duit.Taleeft^dApoftolusa{t.NoxpræcefT!t, diesautappropinquauit.lt;fFlogt; resapparueruntin terra noftra, têpus putationis aduenit] Finita hyeme SC breflores in terra apparueröt, decor uidelicet uirtutu SC pudicitiae, SC tranfeiStc afperitateinfidelitatis,uerna fideifuccelfit têperies, tempus putatiöis uenit,hoc cft,purgationisfandoi^.Putatioenimuinearum,fandorumfignificatpurga:gt; tionem,q in Chrifto SC per Chriftu eft.de qua ipfe,Ego fum uitis,uos palmites, loan.tj.» eVox turturis audita eft in terra noftra] Hoc eft,uox pratdicantifl apoftolorö, T urtur em auis eft caftiffima: SC quoniä in excelfi's femp arboribus morari folet amp;nidificare, apPosuel cæterosdodoresfignificat,quipolTuntdicere, Noftra Philip-rd cöuerfatio in coelis eft.Qiiod etiägemitum pro cantu habet, fandorö ploratum fignific3t,quifuosadfletumädlamentahortantur,dicentcs:Miferieftoteö^lu^ iacoc.4j.« gete,rifus uefter in ludum couerratur. Vox turturis audita eft in t.n.i.uox pra:gt; dicantiura apoftolorum ; in terra noftra, hoc eft, in ecclefia de qua Pfalmifta, j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Domini
-ocr page 144-COMMENTARIA CASSIODORI IN
PfaLij. Domini eft terra SCpknitudoeiUS. C Ficus protuh't groftosfuos]Ficus fyna* gogam figmftcatjgrofli autê dicuntur pn'mitiux SC immaturae ficus, mabiles ad edendu,qui ad pulfum uêd facile cadSt. Voce aut turturis infonâte, ficus ^tulit groffbsfuos,quiaapoftolisprçdicantibuscmerfcrûtmultidefynagogaludgo^ rum.quiet in ChnftS crederent,S«f ramen Icgê carnaliter obferuare ucJlenr,ma giscpauthontatelegisdelelt;ft:arentur,^dulcedinecuangelrj,uolentescircunci# fionem,fabbatû,ôdalialcgis præceptaïuxtaliteramobferuareidcquibusApo^’
Gal.tf.c ftolus dicit, Aemulantur uos no bene,fed uolunt uos circuncidi,utin carne ue^ ftraglorientur.lfi Vinee florentes deder tint odoremjPoft^ uox turturis nudi^ ta eft, poft quam ficus protulitgroiïbsfuoSjUineæflorentesdcderuntodorem: quiamultitudoecclcfiarumperlatitudinêorbisdiffufaeft,quacflores uirtutum s.Cor.j.a odorembonacoperationis late defe fpargerent. nbsp;nbsp;Surge,pperaarnicamca,
fpeciofamca,ó(f ucni]NoIi(inquit)fponfamca,quam mihiper fidemamp;dilelt;ftio^ nem amicamfeci, otiofo torporelcntefcere, fed furgeSC ueni, SC exempla uirgt;’ tutum forisproximisoftende. lt;fiColumbameain foraminibuspctrejSipctra Cor.ioa eft ChriftuSjiuxta ^d Apoftolus ait, Petra autê erat Chriftus : foramina petræ, loan.ijJ funtuulneraquxprofalutenoftraincrucefufcepitjfixurçuidelicetdauorum, amp;nbsp;lanceæ percufirura,In his ergo foräminib us columba,!, ecclefia moratur, quia totâ fpem falutis fuein paflionc fui redemptoris coftiruit.Ibi ab infidijs maligno rum fpirituü quafi araptu accipitris fecura delitefcif,ibinidificaf.i,foetus bonoij£ ©perum cogent.U^In cauerna maceriejMaceriçex ficcislapidibus ad muntmêiî’ ta uinearam folent fieri,ad repellendas uulpes uel cçtcras nociuas bcftiolas. Per maceriä ergofignificatur coeleftium cuftodia uirtutü, angelicü uidelicetpraefii? dium.’Sicut Ifaias de domini uinea air,Et maceriam circundedit,amp;f circöfodit ut jieatn, Jn cauerna ergo maceriärmoratur, quia præfidio angelorum undic^ cundatur,amp;^ a tentationibus diaboli cuftoditur^Oftendemihi faciem tuam,fo
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;net VOX tua inauribus meis, ga vox tua dulcis, ÔC fades tua decora. ]Tu (inquit)
dilecftamea,quçin Icdo contemplationis dulciffime quiefeis, ueni amp;nbsp;oftêdemi hifaciemtuam,id eft,afecretoquietisegredercadpubIicamalt;ftione,SCpuIchri tudinembonorü operumtuoijiahfsad exemplum demonftra,Oftendemihidi cir. quafi enim deo faciem fuam oftendit ecclefiaj cum proximis ad utilitatem öd profedum per uirtutum opera,quatam inrrinfecus habeat pulchritudinem de^ JMath.j.b monftrat.hoc eft quod dominus dicitin euangelio,Videant opera ueftra bona, SCglorificcnt pattern ueftrü qui in cœlis eft.Sonet uox tua in auribus meis.Vo* uidelicetprædicationis uel dfuinælaudis, qua alios facias proficere. In auribus ein domini uox ecclefiacfonat,arm per prçdicationc ex multorum conuerfibne deledatur deus. Bene aut dicit, Oftende mihifaciem tuâ,ôduox tua,non aliéna; tuamuidelicetfaciemmihioftende,quaminbaptifmotibidcdi, quandomun^» daui te ab omnipeccato.Vox tua dicit,in auribus meis fonet,ut ex fyncera intê^ tione diledionis meac procedat, ut non propter aliud prædices nifi propter me, ffCapitenobisuulpes,paruuIas,quedemoliunturuineas:namuineanoftraflo ruit] Vox fponfi praccipientis fponfacfuacödfiliabus Hierufalem, fandis uideligt; cet dodoribus uel animabus fidelibus. Capitc (inquit) nobis uulpes paruulas, Vulpes eft dolofum animal ödfraudulentum,in cauernis öd fpecubus habitans, , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nec redo, fed tortuofo incedens innere, ideoc^ defignat haereticos uel fchifma«»
ticos,quidcmoliunturuineas,hoceft,ecclefiamdei,plebemuidclicetfidelium, lacerate öd decipere no ceftànt.Præcipit ergo ut paruulas uulpes capiant,id eft, ut hæreticam prauitatê in ipfo initio debellare öd deftruere non cciTent, ne robu fta fada fortius impugnet,Nâ uinea noftra floruit,id ef^ecclefia per uniuer fum mundnnt
-ocr page 145-CANTICA CAPVT .II- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6$
mundum flores ufrtutû cmifit. Et nota quod cam fuperius uincas pluralitcr di«’ xerit, modo dïcic fingtilariter, utnea noilra floruit, ga ex maltis ecckfqs una eft cleda ecdefia.^Diledus meus mihi,ôC ego ilh,qui pafciï inter liüa, donee aipt retdiesjamp;inclinêter umbrae] Voxfponfae,Diledusmeas mihi, fubaudisfociet uinculo charitatis di. amoris, Si ego illi coniugar Si confentia uiciiritudine mu«« tuae diletflionis, ucl dileeftus meus, fubaudis det uerba exhortationis, Si diuirtae promiflîonis,ÔC ego fubaudis oftenda illi faciem me5. uel etiâ diletflus meus di;gt; gnetur mihi coniungi glutino charitatis,ó(f ego illi cóiungar uinculo digne obe dientiac, obtemperans præccptis cius.Qui pafcitur inter li lia, hoc eftjdeledlatur Si lucundatur inter candidas Si odoriferas uirtutes fandoijt.Et notandum qgt;fii perius lilium fingularif dicitur,hic uero pluraliter lilia,quia multæ funt uirtutes fant^lorum, una tantu fides eft, Si una charitas, gbus praecipue deus deletftatur. Slue etiam pafcitur inter lilia, hoc eft, fuauiiTimedeletftaturinteruirgineos cho ros.Candor enimliliorum,re(ftemunditiæuirginalicoparatur. Donecafpiret dies,hoceft,donectranfeantnubi1apfentisuitac,fiCappareatdies,hoccft,ucniat daritas fempiternæ beatitudiniSiEt eft fenfus,Dile(ftus meus m ihi prçftat auxii^ lium,Sd egoillidignam præbeo obedientiam, quiuirtutibus faneftoj^ deledat, quoufcptranfcurfanolt;ftepraefentisuitac,inquaperfpecul3ôlt;:inænigmatecer# nitur,appareatdiesfupernae daritatis,utfacieadfaciemuideatur,^Reuertere, fimiliseftodiledemicapreacauthinnuloceruoi^fupermontesBethel.] Voxec cleftXjfpofi fui fpeciê defiderantis. O düecftc mi,qui deletfto quietis me furgere praecipis, Si ut tibi faciem mcam oftendam hortar is, reuertere, hoc eft, daritatc diuinitatis tuacmefpeçularipmitte, Si hoc quod mihigfetftepromittis in alia ui ta,beatitudinê uidclicet,2lt;^cognitionem tuam, inhacadhuc peregrinationeme faltem in figura Si aenigmate habere pmitte, Similis efto capreæ aut hinnulo ceru.fu.mo.Bethel.jIamdidumeft fuperius,qjcapreac campos defpiciunt,etad altamontium enituntur.Chriftus ergocapreis comparatur^uia fecundum car nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
nem r efurgens a mortuis, coelorum alta petijt: hinnulus uero ceruoi^ uOCatur, hoc eft, filius antiquorum patr um.Cerui enim funt patriarche Si prophetae,de quibusChriftuscarnisduxitoriginê.Ferturhinnulushanchaberenatüram,ut ferucntefoleopaca Si umbrofalocaregrat,inquibusabaeftuprotegatur, ficôC Chriftusin eorummcntibusrequiefcit,quirorefpiritusfandiabatftibus car* naliumuoluptatumtemperantur.Acfi diceret, O dilctfte mi reuertere, hoc eft, fçpiusmetuauifitatiôeilluftrandoletifica, quiper carné quarnafTumphftijiam cœloijtfublimia penetrafti, Montes autem Bethel,menfes fantftoRj f gnificant, aterrenis per fupernadefideriaeleuatas, Nam Bethel domus confurgens,uel domus uigiliarum,uigilcs mentes fandorum figmficat, quæad defideranda fu perna confurgunt, Si ad ea percipienda inuigilant, habenres in fe deum inhabi tarorem, qui dicit per prophetam, Inhabitabo in ill is Si inambulabo. Super hos ergo montes Bethel dilecftas fimilis eft capreae uel hinnulo ceruorum,quiaillas uifitaredignatur,quacdomusdeiefleftudent. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput HL
HN ledulomeo per nodes quefiui quêdiligitanimamea, qfiuiillu, Si noninueni] Voxeftecclefiaedegêtibuscôgrcgatg.Inledulo(inquit) mco, hoc eft, cu adhuc in defiderqs carnalib^ regefeerê, et cü adhuc in ifidditatis Si ignorâtiç tenebris pofita eflem, qfiui quêdiligif aîamea. Multi em philofophoij? dcQ ignorantes, ftudio tamê fummo il I ö regrebant,per creaturam crcatorem cognofeere uolentes, ficutPlato,quiinTimæomulta de anima difputauinSCficutAriftotdes,Socrates,St^caeteri,quioiheuitæfuætcnw pus inftudijs exgrendae ueritatis expêdebant, Quæfiui illû,SC noninueni,Non r cnim
-ocr page 146-COMMENT ar IA CASSIODORI IM 1 Co
ri. or,i,c nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;permundanâfapïcntiS deus cognofci potmt. CSurgâ Ôl ciroittyo dai(Sifgt;
tê,pcruicos amp;fpIatcas,qugrâquemdihgitammamca.Qiiglïuüllû,SCn5inucnf3 ExurgâanquiOdeftrato corporis amp;nbsp;carnahsdekdahonis, ôi circuibo ciuitatê huius mödï,maria ac terras pcragrâdo,Pcr uicos ô^platcas,qugrâ que dï,a.mea, hoc eft,g lata Itinera gradicntes hinusfcculiamp;fuïsuoluptatib’deditosafpiciâjfi forte in illis diIeeQi mci ueftigfa inueniâ.Hoccû caufaexêpli de muitis dici poflit, pcipue tame in illo enucho impfetQ cft,q a finibtis terracuenit deu coeliHierofo^ AAse Jyirnsadorare,que Philippus inueniCjCicpChriftuin^phctiaEfaigoftcdit.Hoc AAwÄ quoqpin Cornelio adimpletu eft,q adhuc pagan us ignores deû,elcemofynas faciebatjôforationibus uacabat, quéPctruscû omni domo fuabaptizauit.Ite^ rat aöt difFiculratê inuentiôis,ôlt;f dicit; Qugftui.ô^ nóinueni.^Inuenerötmeiii giles,gcuftodiunt'ciuitatê] Vigiles funtfandiApoftoIiÔ^cetcridodoreseccle liæ,g ciuitatê.i.fandâ ecclefiam cuftodiunt, ÔC ab infidijs inndeliu di. fpiritaali 3 hoftiô defendant. Quos interrogat,lt;ß;Num que diligit aîa mca uidiftis?] Quaft uigiles ecclefiainterrogat, cû intenta aurc eo^prçdicationêgcipit.^PaululS cum gtranliflem eos, inucni que diligit anima mca] Pertranfire uigiles eft,eoi^ diefta ô(f doeftrinâ diligenf gfcrutari.SoIemus nanqj diccrc,TranfcurriIibijtlc^ genSjUelptranfîui.Cu (inquix)pfranfiiremcos,inueniqucmdiligitanimamca, Quiacûlolicitameditatione diêlauelfcripta fantfto^regrimus, ftatimdiledS inuenimus,qa deû in cobj dogmatibus repcrimus.Poteft ôi. fie intclligi, Cum tranfiiremeos,inueniquêdiligitaîamca,hoccft,cûintcnexiftcmChrift3omnc füblimitatêamp;gratiamfugare, tuncinueniquêdiligit anima mea,hoceft,tûcue re intellexi, q uantû ipfe a cæf er orû faneftoijt meri tis diftct.^T enui eû nec dimi« tâ donee intr oducâ ilium in domû matris mcf ,ô(fin cubiculû genitricis mee] hoc eft,ardentiirima fide ac deuoti3e illi inhæfi,nec dimittâ eû, fed in eius amore dC ft degfeuerabo,donee introducâ eûin domû matris mee,amp; in cubiculû genitricis
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mcç,hôc eft,donea»113 fynagogf,q eft mater mea fpiritualitcr,pdiccm,amp; eâ
Ro.it.c adciusfidemgducam.Hocfietinfinemundi,quandoCutaitApoftolus)plenita do gentiû introierit, tue omnislfrael faluus fiet.T antû ergo fibi de charitatefpofi fui ecclefia.pmittit, ut et iâ fe credat fynagogam poflè côuerterc.Qiiod aût dicit. Donee introducâ illum,n5 eft putandum qp tune rclidlura fit ilium cûin cubicil lum matris introduxerit,fed Donee pro fempiterno ponit.i.fcmper illi inhærci» Pfal.M2. bo,femperineiusfideôCdilcdionepfcucrabo. Taie cftinpfalmo,itaoculino* fin ad dominum deû noftrum donee mefereaturnoftri, Nungd poft^ noftr» mifertusfuerit,non eruntoculinoftriadeumç'Vtie^ crunt. C^Adiurouosfilie Hierufalempercapreas ceruosep campoi^, nefufeitetis,neepeuigilare faciatis diledâ, ^adufepipfauclit]Bisrepetiturifteucrflculus.Nâïamfupcriuspofitus eft,fed fu pra ad ecclefiam primitiuâ de ludacis colle A3 pertinet,hic uero ad eccle fiam degcntibuscongrcgatâ,amp;amoris uineuloChriftoarAïus copulatâ.Vna enimeademep cura eft deo de fan Ais,qui uel in circuncifione,uel ettam tempo;* rebaptifmatis corufeâte gratia cuâgeli|,illi placuerût. Quiaueroiftcuerficulufl fupius expofitus eft, iamuidcndûeft, quare uclutidormientê inducatccdefîs^ undeetadiuratfiliasHierufalê,neeanfexcitent,c3pauIofuperiusnôdormïeft^ rem uel quiefcentem,fedftudiolaboriofinîmacinquifitionis infiftentern,qua fponfuminquirebat,introducat. Si ergorcquirebat fponfum, quomodorc^= quiefcebatç'fed dulciflimus SC fuauiffimus fomnus eft, Cbriftum quercre,Dorgt; mit ergo ecdefia,Ô^Chriftum quaerit,dormit uidclicet a dcfiderrjs tcrrcnis,amp;ab a Aibus feeuli, uigilat autem Si requirit Iponfiim, quia eius côtcmplatioiu inh«
-ocr page 147-CANTICA CAPVT Ill. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÄS
ret,eumfoîumdefiderat,ad ilium peruem'rccontendit.Adiurat ergo fponfus fi lias Hierufalem,aias uidelicet defiderifs fupernæ patriæ inhacrentes,ne illam ex^ citenr ab hocfomno fuauiffîmæ quiet is Öi. contêplationis,donecipfa uelit. Som nus autê merito amor appellatur, quia ficut dormiens a uifibilibus oculos clauz dit,amp;inuifibiliacontemplatur,irais qui diüinaccótemplationiinfifl:it,quafialie nus exteriorib.dormitjÔC fola fpSalia et cœleftia utdet.Nec niii^ fi amor fomnus uocatjCö ï fc^ntib.morsamor appelÏet,Förtis ê ut mors dikdio.Cü aut dicir, do nee ipfa uelit, oftêdit ecFiamdegêtibusuoluntariefepparaturâ,amp;adlaboresôd ßfccutiöes pro Chrifto perferédas» CQy’æ eft ifta q afeendit per defertum ficut virgula fumi ex äromatibus myrrhe SC thuris et uniuerftpulueris pigmentarqC ] Vox fdiarum Hierufa!em,i,fancftorum primitiua: ecclefiæ admirantium pul/ chritudinê eccleftae degêtibus cógregate. Quae eft (inquiunt)ifta; Qiic qua^^ lis,Quanta laude SC admiratione digna, que non cirCQcifionemuhdata,nec ad^’ hue baptiftno faricftificata, iam currit ad deunic’ Afeendit ( inquit) per defertum, Hoc dicituradimitationemprifcacplebisludaice, qugliberatadcAegyptiafer/ Exod.i4,g tiitute, per defertum mari rubro tranfito,uenit ad terram rcpromiflionis, Sic SC ccclefia per defertumnatidnumafccndebat,iamdeAegyptö(hoceft,decöfu/ fioneidololatriac) Iiberata,SCPharaone,i.diaboIofubmerfo,utcoeleftimâriapa (ceret,Sc uerâterra rcpromiflîoisingrederet.Afeendit (ingt)admotes uirtutu, uel etiâ ad ipfum cçlu uirtutibus fubleuata,q in pfalmo dicit: leiiaui oculos meos Pral.wo.; irimôteSjSCc.ôCalibi: Ad te feuaui oculos meos,q habitas in cçlis. Motes ipfi funt Pfal-w*« pàtfiârcHæ,prôphetæ,apoftoli^SCcçterif(ftidei, qmeritouirtutûâppellaritmon Ées.Primo ein àd mÔtes. i .ad frtÔs fubleuat OculOs ecClefia uel aîa fidelis,q illorû dodrinamaeftusepfcôhfiderat, illoi^ exemplo ÔCinterceftione muhirigàudet, Poftea profteies, ad ipfum quoque qui fccit môtes, audet cordis afpetfturit dirii* gere, et dicit: Ad te leuauióculósmeoS, qui habitas in célisji.gratanfrequiefcis r infari(ftis,Sicut(inquit)uirgulafumiexaromatibusmyrrnæSCthuris,Fumus ex iiigné nafeif SCmox altiora âcris expetit, donee afpetftibus intuétium fublrai? liatur;Fumüsigitur fignificat fantftumdefidcriûignediuiriiarhorisperfuliim» Nec abfolute fumo çomparantur, fed uirgultc fumi,quia failda ecclefia uel anîa deuni amas,gracilis eft SCdelicata,difciplinis fpiritus fantfti attehuata, non habês grolTitùdinem carnalium defideriorum,Siue urgulae fumi,non fparfo fumo côigt; parantuf, propter unitatem ecclefiæ, quæin Chrifto unum eft. Vndeuero efleC ilIefumus,oftenditcumfubdit,MyrrhaeSCthurisôCuniuerftpuluerispigmêntagt; rq.Myrrhacondiunturmortuorû corpora, thusuero adoleturinfacrificio der; ideoq; per myrrham carnis mortificatio defignatur,per thus munditia orationû cxprimitur,Virgulaeergo fumi myrrhæ ÔCthuris,ecclefia aftîmilaturtquia fandi «nortificationecarnisfuaCjSCorationibusmundoacfimplicicordeprofufiSjdeô placereftudcnt. Et uniuerft (inquit)puluerispigmentarij. i, congerieÓmhiüni uirtutum. Non autem integra fuiffe aromata,fed in puluerem redadal dicuntur; quia ftftorum adiones magna diferetione cofideraride funr, SC tanquam cribro fubtiliffimæconfiderationiseuentilandg,nequidforteinillisdurumautincôrigt; ueniês exiftat, nefaltem per ipfas uirtutes aduerfariùs milleformis fubrepat, qui callidus per bona etiâ cofueuit nocere, En ledulum Salomônis,fexaginra for tesambiunt exfortiflimisifrael, omnes tcnentesgladios, SC ad belladotftiffîmi, Vniufcuiufq ue enfis fuper femur fuum ] Quo haec dileCla SC mirabilis afeedent oftendit cum fubditur,Enlelt;ftulum Salomonis SC reKLecftus Salomoriis^ uis fupna illius celeftis beatitudinis reges accipi poflît,in qua deus eu fuis fanCïis tcquiefcit,probabilius tarnen praefens accipitur ecclefia, in qua fan Ai dei fopigt;
r q tis tu
-ocr page 148-COMMBN.TARIA CASSIODORI IN
tistumuÏfibiisuinoruin,amplexuSaIomönis,idcft,ueripat(£i'cid€Ïc^ant,-Vnj^ de et Pfalmifta de Chnfto dicif. Fatflus eft in pace loens eius,amp; habitaho ems in Siori.Leduliim ergo Salomonis,id eftjeccleliamChriftijLX.fortcs ambiunt ex fortiflimis Ifrael. Per fexaginta fortes, ordo dodlorum intellïgitur,qui uel pratlt; dicando ecdefiam muniunt, uel contcmplando'ad illam fupernam bcatitudinç Gen 1 d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dcfidcranr.Sexagcnarïus autem numerus cx fenano amp;nbsp;dcnario conlt;
ftanScxies ein deni,uel decics fcni,LX.fiunt.Scnan'us uero pfedionê fignificaç opens,quia VL diebus perfecit deus opera fua.'dcnarius uer o remunerationem et premium, quod in fineelcdis dabiturA^nde et bi qui in uineam uenerunt,de^ narium leguntur accepifle.Sexaginta ergo fortes,fignificant (ut didlum eft)fan-' óos docïlores, fortes amp;nbsp;animo collantes. Addit uero,Ex fortiffîmis Ifrael.Om^ nes in Chnftum credentes,«(St' Chriftum diligctes, lfrael(.i.uir uidens deum)ap/ pcllâtur.Fortiffimi uero Ifrael funt, qui ecclciiam tueriprgdicando, amp;nbsp;ab incur/ flbus dçmonum uel impugnationcliæreticornmdefenderenouerunt. Hi ergo ambiunt Icdulum Salomonis, quia illis cômilîa cft ecclefia, amp;nbsp;ab illis uigilanti cura efteußodienda. Omnes tenentes gladios, Ôl adbelJa doÆflimi.Tenêtcin gladiumfpirituakmucrbumdcijdequoApoftolus, Etgaleam(inquit}falutis, P ' afrumite,amp;'gladium fpiritus quod eft uerbum dei.Ad bella uerofuntdodiiflî^, mi,quia necefte eft ut fpiritualis prælij arte inftrudi ftnt, g aduerfus mSdi prin^ cipatusde poteftates, aducrfusmundircdorcstenebrarumharurn, côcrafpingt; ,,, tualia nequitiæ in cœleftibus bella gerunt. Verfutifïimus enitn ille cft hoftis,^ tam fubrilitate fpiritualis nature, quam etiâ temporis longæuitate dotftiflîraus, contra quêfanÂi bella fufcipiunt.|fVniufcuiufcp enfisfuperfemurfuumpro* pter timorés nodurnos.jPerf^murpropagatiofobolisaccipitur.Supcr femur ergoenfes h’abent, qui timoré dei omnes côprimunt,SCcoerccntmotuscarnalis uoiuptatis. Et hoc propter timorés noefturnos, id eft, propter occultas infidias
' maIignihoftis,quiThnoô:ehuiusfcculifandismaximc,qui inecclefiapraemi/ nêt,infidiatur,ut illis deccptisjledulum Salomonis, id eft, requiem fandoruo» foedarepolTît. Etnotandum quodfupcriustencrcgladios dicuntur,bicuero. fuper femur enfes habere. Gladios cnim tenent,ut aduerfartjs rcfîftant, et eosfii perent ut hærcticos amp;nbsp;oincs fanæ fidci contradicentes confodiant. Super fe^,
Sa'omondelignis Libani](^uodfupcriusperlcdlumSaIomonis,hocnuncde* fignaturperferculum,fandauidelicct ccclcfia, inquauclutin Icdorequiefcul fandi dei,5C uclut in lecfto difcumbunt ad epulas acternae bcatitudinis SC fatieta* tis.DelignisLibanifecit Salomon ferculum. Libanusmons eft Phenicis^ cuius arbores SC proceritate SCpulchritudineSCdurabilitatec£eterisprçminêt,ideo’cjî fignificantfantftos uirtuttim fpccicfuIgentes,5C ad aîternafeftinantes .Libanus i nbsp;nbsp;nbsp;cnim candidatus uel candidatiointerpretatur,ueIdealbatio.Ligna ergo Libani
funtfandi candidati uel dealbatiin baptifmo, SCexornati omnium uirtutûpuïi* chn'rudine.lfColumnaseiusfccif argenteasj PercolumnasdoSlorcseiufd^nt eeelefiæfignif cantur,quieamuerbo5CcxempIofuftinentacroborant.VndeeC in Adibus Apoftolorumdicitur:Iacobus,SCloannes,âC Cephas, qui uideban# Ga, Z b turcolumnæeflè.Haecolumnaefuntargentej, quianitorecœleftiscloquif refui Pùi.M. gent.EIoga ein dni,eloga cafta,amp; reliq. Reclinatoriû aureû,afcenfum purpà rcû.jPer reclinatoriûaureû,regesæternaaccipit’, qfandisin ecdefta re,pmittiti ad quâ tn afeenfus eft purpureus.Purpurcus afcêfus eft paflïo Chri,ga purpura coloré fanguinis imitât, Afeenfu ergo purpurco ad reclinatoriüßuenit, quiad* 11 ad
-ocr page 149-' CaNTICA g a P V T ‘ 'II? ■' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6^
1i adæferharum epularum difcubitum,amp;ad fupernac quietis requierh itcniurit, qui in pracfenn palïîonemredemptoris findigne ueneran' SC imitari fatagunt, ?, Quianifiquisadiones acuitâ Chriftin'nitatusfuen'tadæternâregempuenire nôporeric^fMediachantatecôftraïut propffihas HierufalêJ Mediacharitate c5ftrauit,quia omnibus fidclibusfiiâcharitatcmChnftus cômcndauit, panenjgt; doprô nobis,SCrequtem nobis præparandoj'uxtaquodApoftolusdicit.Conî tnendat autem deus fuam charitatem in nobis, quoniam cum adhuc peccatores €iremus,pro nobis filiumfuum in mortem tradidif, AIitcr:Percolumnasargenl tcas,apoftoh amp;nbsp;apoftolici uiri dcfignantur:per reclinatoriu aureum,do(florum ordo, qui cû ineffabilia æternae uitæ gaudia^pmittunt,uncp nos fuauiter reqefcè refaeiunr. Et hoc reclinatoriumbenc aureumdicitur, quia ineffabileeftillud t præmium,quodfanô:icxpcdlant. Inrcbusenim caducis nihil pretiofîus eftauA ro.Per afcenfum ueropurpurcum,ordofignaturmartyrum,quipaffîonêGhri ftiimitatijproillofuum fanguinc fuderunt.Scd quid nosfaciemus, dicit beatus Gregorius, qui nullius meriti fumus'7 Non inter dodores, non inter martyres locum nos habere uidemur. Sequitur, Media charitate conftrauit. Habeamus ergocharitatem, quamedia huius ferculiconftratafunt, quæSCiddrcoIatumi mandatum uocatur,quia omnibus fuis obferuatoribils æternamfalutem parat, Hanc efFicaciter teneamus,SL per hanc faluabimur.Et hoc propter filias Hieru^^ falem,hoceft, propter animas fimplices, ÔCnuHius fibi uirtutis confcias,quæ quanto maioris fragilitatis fibi funt confciæjtanto amplius faluatorcm redem ptoremfuumdiligcrefatagunt.^Egrcdimini, amp;uidctefiIieSionregem Salo^ monê in diademate, quo coronauit cum mater fua in die deiponfationis illius.et in dielætitig cordis eius]V ox ecclefiæ inuitanti^animas fideiium ad intuendunl quâ mirabilis ôiffpectofus fit fponfus eius.Eiliænancp Sidn,ccclcfiçfunt,qSCfix lie funt Hierufalê,fanclæ uidelicet aiiimæ fupnæ ill ins ciuiietis cities, q SC pei pe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
tua cum angclis pace fruuntur, SC per ccntemplationem gloriam dei fpeculanii' tur.Egredimirti(inquit)o fiÜae Siön,hoc cfl,exitede turbuicnta huius feculicon eerfationc,utmcntcexpeditaeum quern diligitiscoritemplaripoffitis.Et Hide/ ' te(inquit;regemSolomonem,hoceft,ucrumpacificum Chriftum,indiadema# tequo coronauit Cum mater fua. Acfi diccret,Confiderate Chriftum pro uobis carne indutum, quam carnemdc cameuirginis matris fuæalTumpfit. Diade/ mananqueuoeatcarnem, quam Chriftusalfumpfitpronobis, ih qua mortiKs us deftruxit imperium mortis, in quaetiam refurgens, refurgendi nobis fpem cotulit .De hocdiademate Apoftdlus aif, Vidimus lefum per palTionêgloria SC Heb.i.c honorecoronatu.Mater uerofua eQcoronafledf,qa uirgoMariaillidefua car necarnismatcriêpbuit.lndiedcfponfatióiseius,hocffi-,intêporeincarnationis eius, quâdo fibiecclefiâconiunxitnôhabentêmacuIâautrugâ,uFquandodcus homini coiuncfluseft. Et in die Inetitiæ cordis eius.Lætitia em amp;gaudiS Chrifti, falus SC redexuptio humani generis eft. iuxta quodineuangelio multos adfi^ demfuamcernensconfluerc,ini11a(inquiteuangelifta)horaexultauit, amp;dixit: -Confiteor tibi pater cœliôC terra:, quia abfeondifti hæc a fapientibus pru^‘ dentibus.ôCreuelaftiea paruulis. Etineuangelicapârabolainuentaoue,conlt; bucnó.» uocauit amicosdicens, Congratulamirii mihi. Poteft hocamp;ffimplicitertotumi adpafltonemChriftireferri iuxtaliteram.Pracuidens enim Salomoninfpiritii paffionê Chrifti,longe ante pmonebatfiliâ Sion.i. plebêlfraeliticâ, egredimini inquiês,SCuideteregêSalomonê.i. Chriftum,indiademate.i.infpinea corona, qua coronauit eû mater fua fynagoga in die defponfatiois eius, quâdo uidelicet fibi coniunxit cccleftâ;^ in die laeutiae cordis eius,quogaudebatpet fuâ palftogt; 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r iq nem
-ocr page 150-COMMENTARIA C A S S I O D O RI IN nem redemi mundumde diabolipoteftate, EgrcdiminicrgOjhoceftjCxitcde tencbris infidclitahs, 0Cuidete,hoceft,menteintclhgKC, quiaillequiuthomo patitur, ucrus eftdeus,uel etiam egredimiriiextra protamciuitatis ueftraegt;uteû lu G olgatha monte crucifixum uideatis.
Caput nil.
Vampuchracs arnica mca, ^pulchracs J Sd decora. Vox Chrifti.Bis opere uidelicet amp;nbsp;prgdicationejn operCjgani foedujrtihil oculis meis indignû agis: in prædicaüonc, quta ad cófigt; '^^^^^^^derandum incarnationis meae mÿfteriû,etiam fodales cuds filiasHieru faleminuitarenocedas. ^Oculi tuicolumbaij?] Per oculosintelligituracumc Math d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fpiritualiu,quibus diuina Sgt;i fempiterna conceniplatur ecciefia.GoIum
bæautê oculi ecclcfic coparantur propf fpiritualemgrati3,quia fpiritus fandus in Cpede columbg apparuit.Seq uit aûr,lt;Ê Abfep co ^d intrinfccus Iatct].i. abflt;^ fupcrnacilliusrctributionisgloria,quainfinefeculiesperccptura,quaetfiinp* fenti per fide contemplcriSjlatet tame intrinfecus.neccnim in prjfentiuideripo tcft;fedinfuturopfiGietur. lt;LCapilh tuificutgreges capraBî,quçafcenderûtdc mote GaIaad.]Per capillos ecclefiæ,fubtiles ecclefiac cogitatoes accipiunt,qbus têporaliapIærunc^difponunt.Côparanturuerogregibus caprai^,quiahçcanl maha ni unda funt, ôC in rupibus üuein cxcdfislocisrcfupinatapafcuntur, quia cogitahones fandorum,etfi pro corporali neceffitate in temporalibusfiunt,taigt; men ab ætcrnorû intentionenon difcedunt,amp;^ in ipfa etiam cura,quam neceffi^ lati corporcæimpendunr,qficœlumfempintuêtur. Poffumusetiâperoculos, dodores ecclef aeamp;fpdicatoresacciperc, quiin córpore.cui caput Ghriftus eft, fti m m Û1 ocum tenet, ô^cœleftia »c fpir itualia pr ae caeteris niembris uidehcPer ca piho uero,inriurnerammultitudinêfimpliciumfidelium,inlaicaliordinecófti tutorû intclügimus^ui ctfi minus uident fpiritualia, fua tarnen multitudine âC numerofi täte magnum decuspftantecclefiaî. Et benegregibus coparantur ca-* prarum,Caprapcccatôrib^cortucnit,per^dpIebesfideliûadionibusfeCulide^ Gcn.p.c ditæ,q fine peccato agi non poftunt, intelliguntur.Bene aut fcqtur,Qüaè'afcen^ derût de mote Galaad, Galaad, aceruus tcftimonij interprétât iuira 1 if er â qdê: ideo,ga cQ Iacob recederet de Mefopotamia, pfccutus eft eu Laban,ÔC dietertia repent eûÿibicp in teftimoniûmutuifœderis aceruûlapidûerexerunt. Myfticc, ,i.Pçc.».a aceruus teftimoni) Ghriftus eft,in quo multitudo confiftit omniu fando^, qui funt lapides uiui,adhærentes illi ueroIapidi,de quo Petrus dicif, Ad quem acce» dentes lapidé uiuum, ôt^ipfitahg lapides uiui fugacdificamini. Grcgesergoca/ praijtde monte Galaad afeenderunt. ga fandoijtmultïtudines ad cxcelfa uir^ tutû confcêdunt, ôf Chrifti dodrinam ac praecepta in omnibus fequi fatagunt.
Dentes tuificutgreges tonfai^ouium,qafcenderuntdeIauacro]Sicutpca/ pillos ecclefiarinnumerabilis multitudo fimpliciûfidcliumintelligitur,itaamp;pcr den tes ecclefiæ dodoresintelIiguntur.dentibusemciboscômolimus.Etfandi dodores bene denrib^conformant, ga fpiritualcs cibos,quos fimplices capere Ad,io.b nequeût.ipft quodâmodo exponendocôminuunt. Dens ecclefiæpcipuus erat Petrus,cui didû eft in uifione:Surge,occide,amp;’mâduca. Acfi diccrcf,Eos quoi ad fidê couertisjoccide ab eo ^d funt.i.ut definât efle peccatoresiet mâduca, hoc eft,transfer uel transforma in corpus ecclefiæ. Beneaûthidentesouibus tonfis amp;nbsp;lauacroIotiscomparâtur.Solentemouespofttonfionêcurrentiaquaablui, ne illotus fudor corpori adhacrefcat,amp;fcabiêgeneret.Tonfi ergo funt fandi do doresamp;f magiftrieccIefiaf,getlauacrobaptifmiablutifunt,ÔCuelIcra.i.faculta* tes fubftantias fuas pro Chrifto amiferût. Omnibus gdem fidelibus côuenic, ^quod
-ocr page 151-- CANT I C A CAP V T ÎÎ fl. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6g
lt;fitpddicit,Q;iga(c:?nderuntdclauacro. nuHusenifmelänäcrO baptifmfideUh cirepoteft^ Non aûtiO.mnibus tonfio couenifga no omnes Jta funt gfedi, ut fua pro Chrifto ualeant amittere, fed lt;nbsp;Ill's fpecialiter hoc congruir, qui fecundû nef
\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bumdominiucndûtomniafua,ôi^dantpaupenb’,ÔCnudiatc^expediafequun2j
! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ChnftS.Talcs ergo funt dêtes ecclefiæfan Aæ.i.pdicatores et miniftri eiusioues
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;per innocentiam abluti baptifmo,uoluntaria paupertate ó^rei^ fpohationegaui
dentes,Seqtur.|f Omnes gemenisfgtibuSjamp; fterilis nó eft inter cas] Quia gémi na charitatc, ôi. dilecfiionc dei Si proximi preeminent,amp; hanc obfer uari docent» uel ètiam qa fidem Si operationê pracdicant. Et fterilis nô eft in eis,nullus uidez licet alienus eft a bonis opcribus,(]^Sicuf uitta coccinca labia tua,ô^ elogum tuS gt;dulce]Per labia ecclefic fancfti pdicatores accipiuntjqui Si per dentes figurâtur. e Goccusautemfanguinisuel ignis habet fpeciem. Labia ergo ecclefiac(.i.fancfti
pracdicatorcs)uittg coccincgcomparantur, quia pâffîonê Ghrifti affîdue prædigt; . ,çant,quipronoftraredemptioneranguinêfüumfudit:fiuguittaecoccineacaflî# inilantur,qaprædicatores ardent dikcftione, diligenteseosqbus uerbapfædi#gt; catiois impêduntjôd etiâ a quibus mala patiuntur.Ad hocetiâ ptinet,q,fpiritus fanlt;ftusinlinguisigneisapparuit,qaloquentesôCardentes fecitapoftolosar^ ’’ dentes dilcdioneJoqucntcspratdicatione.Etbeheuittacocdneadicitur.Vitta enimcapillos ligatÔ^conftringif, ÔCfantftidotftorcsfuaprædicatioeadunitatê fidci Si diledionis multitudinem fidelium in ecclefîa ncdunt,amp;in unum decOi? tem rcdigunt. Poffuntctiam per capillosjfubtilescogitationesmentis accipi, Vitta ergo coe.cinea crines ligamus, quando cogitationes noftras difeiplina tiigt; moris dei conftringimusamp;coercerhus. Et eloq.tuum dulce, Duke eft eloquiO lt;cck(îe,cum fanefti dodor es uel paflîonem fui redemptoris ad memoriam redu cunt,amp; prædicant quantum deus hominê dilex»rit,uel etiam cum cœkftia prggt; miaauditoribus annuntiant. ^Sicut fragmenmalipunici, itagenætuæ, abfcp «oquod intrinfecuslatetjPer genas fuperiusdiximus eccl^iamfigurari.Nam cum uerccundamur,rubor fanguinis in genis effunditur.malum aût-Punicum, j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rubicundum habet cor tieem, interius ucro multitudine granorum plenum eft,
I unde malum granatum uocatur. Per fragmen ergo mali punici,memoriai
ciufdem paffîonis dominiez accipitur, qug amp;in cocco fuperius figuratur.Sokt Cnim una res diuerfis exprimifigutis.Genæergo ecckfiæ, fragmini malipuni«* ci comparantur, quia fan(fti dodorcs uenerabiliter agunt memoriam paftïonis redemptoris fui.nec erubefeunt crueem eius.immo gloriantur dicentes cû Apo ftolo, Mihiautemabfitgloriarinifiincruce domininoftrilefuChrifti.amp;alibi ApoftoîusaddifcipulumfuûfcribenSjNoliCinquiDerubefcérecrudemChrifti, ,j,T,ojôtxc neep me uintftû eius. Béne aût genæ non intègre malo punico^fed fragmini cos* parantur. Malu em punicum eu frangitur.exterius rubor,interius candor ap^ paretiSicamp;fandipdicatoresôCdodorescûpaffionêChriftiannuntiantjqua? -fi rubor eft exterius : cum ucro quanta utilitas noftrac redemptionis inde pro^ ucnerit,Ô^quod homo per paftionem Chriftinonfoluma peccatis iuftificari, fedetiam quoddiuinumconfortiummeruerit,demonftrant, quaficandidum ^ftquodintrinfecuslatet.Poffuntetiâpergenas ccclefiatmartyresfigurari,qul rubicundifunt effufione fanguinis fui uclutimalum punicum, Sedfratftoma# lo punico,candor interius apparet, quia poft mortem miraculis corufcant,^J^Si eut turris Dauid collum tuû, qug edificata eft eu propugnaculisjColIum fantftg Ccckfiae, pdicatores fantfti Si dodlores eius funt.Iidem ein hic defignant per col l«m,qfupenusper oeulos «elper dêtes,fandi uidelicetprædicatores^qui ucJp^
ticolJÀ
-ocr page 152-COMMENTARIA CASSIODORI ÎN
ti colla acceptes uerbi dei cibos nutri’endo corpori tranfmitt0rtt,SC uoeê pràcdM. cationjs diuinae auditoribus profcrunr.Vel enâfandli docflorts per collûfignân tur^quia ficut per collutn caput Sé cetera membra corpori conïunguntur,ita far» j lt;Si dotflorcsquafimediatoresfuntmtcr Chnftumamp;reliquosquosmftruuntfi deles,ÔC quafi Chriftum corpori fuo,id cft,ecclcfig coniungunuHoc aut coHum turriDamdcomparatur.Dauid,quiinterpretaturmanufortisucluifudcfidera bills,Chriftum fignificatJEt tota quidem ecdcfia,ciuitas Dauid,id el^ magnirc gisChrifti eft, qui eft manufortis, quoniJ diabolum deuicit,iuxta quod Pfalmïi fta didt,Dominus fortis amp;potens,dominus potens inpraclio. Eft ÔCuifu defidC .».Pet.i.b *'2bilis,quia(utApoftolusdicii}ineumdcfiderantangeliprofpiccrc.Turrisau^ ternciuiiatis buius, illifunt, qui ud feienua uel operationis perfetftione acteris* prarminent. Quae acdificata eft cum propugnaculis, Propugnaculafuntdiui^' narum fcripturaije facramcnta,dcquibusuelutiiaculaprocedunt, quibtisad# ucrfariaerepellunturpotcftates.CMilleclypcipcndcntexea, omnisarmatura fortium]Milleelypciintclligunturinnumeradefenfionisdiuinaepraefidia,gbus‘ fan(fta uallatur amp;nbsp;défendit ecclefia.Omnis armatura fortiö,ideft,omnis initru^ Aio uel fan Aac operationis uel diuinae pracdicationis,Et bene collS ccclefiac,hoc eft,prgdicatores amp;do Aorcs turri Dauid comparantur,ga femper quafi inbello funt,pro defenfionefanAaeecclefiae pugnantes.^Duo ubera tua ficutduo hingt; nulicapreægemelli] DuouberacccIefiac,cofdemfignificantfanAosdoAores? Ncc mirum qgt; una eademcp res diuerfis hguratur modis, San Ai enim do Aore» oculifunr,ga uitac uias quas ingredi debeant,fubieAis demonftrât:dcntes funt, quia cibos diuina^fcripturarQ molunt, 0^ cominuuntut mandi poffJnt.f.a fim/ plicibus,hoceft,intelligi.collum funt,ga caput amp;nbsp;membra,hoceft,Chriftum fid ecclefiâ,cQiungunt,ipfi ergo doAorcs funt fidubera ccclefiae,ga paruulos hm plices fideles,la Ac uerbi deinurrififjiuxta ^d Apoftolusfimplicioribusloqués', ,i.Cgr.).a dicit.'Non potui uojjs loquitang fpiritualibus, fed quaficarnalibus fidparuulis ' in Chnftolac uobis potum dedi, nonefcam» Et bene non abfolutc ubera, fed cS additamento dicir, duo ubera, cum fœmina nec^ plus nec^ minus habeat quant duo ubera, quia nimii^ fan Ai do Aores paruulos ex utroep populo, ludaicoui«« delicet fidgentili,la Ae uerbi dei nutriunt. Nâ amp;nbsp;Paulus de feipfo dicit, Qiii epe-* GaLi.b ratus eft Petro in apoftulatu circuncili oriis,opcTatus eft fid mihi inter gentcs.Et apteduoubcrajhcutduohinnuligemcllicapreceftedicunfur, quiuidclicetfoo tus funt fid fill) faluatoris noftri lefu Chrifti, qui fuperius per capreas defignatus eftjliaec enim animalia Sd acutiflime indent, fid nimia uclociratc altiora confeeno dunt. Sic fid fan Ai do Aores q agêda funt fid ipfi uident,0d altjs monftrant,fidde^ fpc Ais terrenis ad fuperna afcêdere nitunt.C^Qui pafeutur in lil qs} hoc eft,dc^ le Aant puriflimis et nitidiffimis fenfibus fcripturaije.^Donec afpiret diesjhoc Pfsil.8j. eft, dies ilia æterna ucnia£,quâdefiderabat Pfalmifta,dicens:Melior eft dies una in atrqs tuis fupcr millia. ^Et indinetur umbrç] hoc eft, tranfeant moerores fid pturbationes huiusfeculi. Donee afpiret dies, id cft,oriat dies. Afpirabitenim dies.i.orietur,quado uerus ille fol iuftitiac,id eft,Chriftus apparebit, fid tunc in* clinabuntur umbræ, hoc eft, omnia nubila moer oris fid tenebræpræfentisfeculi pertranfibunt.Sed fid fiipfam litera uelimus al|3iccre,pulchrecxprcftit ortudiei fid no Ais,NS nox nihil eft aliud nifi umbra terrac, qug foie defcendête fub terras, confurgit.Sole aut iterum fug terras afcendente,inclinâtur umbrae .i, cedit nox, Pafeuntur ergo in lilqs donee afpiret dies fid inclinentur umbrae, ga fan Aorû do Aorû in praefenti tantum uita neceflaria eft praedicatio fid do Arina.nâ in alia uii* ' tapoftg apparuerit aeterna dies, fid ftnita fuerit nox praefentis feculi, non nccefte
crif
-ocr page 153-CANTICA CAP VT III I.
«ritdoccnaKquem.qm'aomnesrcuelatafaciegîonamdoniinfcontemplabunt, Vnde amp;nbsp;dns per pr ophetâHieremtâ dicit. Non ultra docebic mr fratrê fuum dilt;^
ƒ,7 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. » I /• J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hicrc.ji’t
censjcognolcedominum.omncsenimcognolcentmeatninimoulcpadmaxt# mum.C Vadam ad montem myrrhg ôi ad collem thurisjln myrrha,carnis mor tificatio, uel paflionupro Chrifto tolcrantiaa'n thure uero/andai^^ orationum deuotio accipitur, Mons ergo myrrhæ Si colh's thuris, mentes fandorum funt, cxcelfæ per contemplattonem.Promitrit ergo fponfus fe ad monté myrrhæ uen turum,Ô£; ad collem thuris, qutaillas mentes fua uifitationeuifitaredignat, quæ membra fua cum uitijs amp;nbsp;concupifcentqsmortificant, quæetiamfeiplâsperfan darum orationum ft udia, gratum deo facrificium faciunt, nbsp;T ota pulchr a cs
amtca mea, Si macula no eft in te] Vóx fponfi ad arnica fuam fponfam. Tota pul chraes.Omni(inquit)expartc nullamrecipfsmaculam,ncc^rugam.Nonenim foli dodores uel perfedi quicp pulchri funt ante oculos dei, qui fumma fcientù amp;nbsp;contemplationepræminentjfedetiamfimplicesquiquefideles, qui reda fide amp;nbsp;bonis operibus exornantur, pulchriin oculis fponfi habentur. Nam ut Pfak miftadicitjbenedixit omnibus qui timentdomihu,pufillis cum maioribus.ideo dicit, Tota pulchra cs, no tantu urta pars tua. Hoc ideo dicirtius, no qgt; aliquis in præfenti uita fine peccato efle poffit,cum fcriptunl fit, NcniO eftfuper terram fiy EccTs.^x nepeccato,necinfans uniusdiei:fedideo,quiafidcspfedaamp;'celeftedcfidcriurh ’ omnemabftergetmaculamleuiorispeccati.nonenimdcgrauiOribusnûcratio cft,quæquicômittunt,iamfponfaChriftinonfurtt,nccullâmhabêtparticulam huiusfandæpulchritudinis.HinceftquodIoannesdicit,QLiinatuscftcxdeOj non peccat, fubaudis pecCato ad morte, non quod leui peccato quis careat,fine . quo uita ifta non ducitur.Tora ergo pulchra citccelcfia, irt quantum fe caftâ Si immunem ab omni peccato cuftodit.Si quando aûtleuipeccato fufcat,cita poe/ nitudineÔCfidcrcdaadceleftedcfi'deriûincaprifcapulchr^tudoreparat.^Ve • nideLibanofponfamca,uenideLibano,ueni]LibanusnlonseftPho2nicis.In/ terpretatur aût exHebreo dealbatio uel C4didatio,ex grçco aût thus interprétât» Vnde Si fupra.ubiloqcur, Vadam ad monté myrrhæ ad collé thuris,collisha#gt; betur Libani. Vocat ergo fpofus fponfam fu3 cartdidatabaptifmate, dealbatam nitore omniû uirtutum, flagranté ftudiofandai^ orationum, Vocat aût earn ut ueniat.i.ut in uirtutibus proficiat.No folum uOcaf deus anima, quando eâ a uiri culis carnis exutâ ad coeleftia prania ducit,fed etiam per interna infpirationé ut in uirtutibus proficiat hortat, Qiiot ein in uirtutibus fandi proficiût, quafi tot palfibus ad deû tendunt. Et tertio dicit Veni, ga uult eâ pfedam efle in cogita;:» tione,locutioe,5C opcre. Vel uocat eâ primo,ut ad fe ucniat per fidé.’uocat fecun do.ut dignâ cœleftium prgmioi^ retributionem iam liberata a corpore accipiat: uocat tertio, ut in die generalis refurredióis iam refumpto córpore,duplici fto/ la perpetuo coronatagaudeat, ^^Coronaberis décapité Amana,de uertice Sas nir,amp;Hermon,de cubilibusleonû, de montibus’pardoi^j Amana ipfumdicunt cflemonté Ciliciæ Amanû,quiô(fTaurusappcllat.Sanir ucroamp;Hermonmo;» tes funt Iudcæ,in gbus leones Si pardi feruntur habitarc.pcr hos aût montes,fegt; culi poteftatcs,rcgcs uidelicec Si principes,intelligunt,qui uelutimontes in fug bia extolluntur,0C malignts fpiritibus quafi leonibus Si pardis cubilia præbenr» Maligni ein fpiritus leones uocanttir jjptcr fuperbiâ, pardi propter ferocitaté, uel etiam propter mille artes nocédi, ga pardusuarium animal eft. De his ergo montibus coronatur ecclefia, quando principes feculi ad fidem Chrifti conuer tuntur. Si non folum propter fuas uirtutes, fed etiam propter talium conucrfa^ tionemadfalutem remuneraturecclefia» Poteftôdhocinpræfentiaccipi. Nant
“ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f corona^
-ocr page 154-COMMENTARIA CASSIODORI IN coronatur ccdefiade ucrncchorum montium, quandofubied/s pnnctpibui catholicæfidei, ecdefia,quaeantcapremebatur,coronatur SCglortatur in Chngt; ftOjficutfadum eft tempore ConftanunijquandoinoconuerfomirabilKer gio rificata eft ecdefia.Coronatur SC de cubilibus leonum,SC mohtibus pardorunij quando fuperbosSCquofque fæuosacdolofosconuertit, SCproilIorumquo^ que cóuer li one æterna praemia r ecipit. Vulnerafti cor meum foror mea Ipon fa, vulneraftl cor meumj Sponfam SC fororem fuam, fanClâ dielt ecdcfiam,quae SClponfa eft, quia earn fibl Chrlftus Incarnatus delpondlt,earaque emunda* tarn fordlbus pcccatorum,dote fpiritulTandl fibl conlunxlt, Soror uero eft^ quia propter cam Incarnatus.Frater elus fieri dlgnatus eft, ficut refurges a mor Ioan.jo.e tulsdlxltmullerlbus; Ite, nuntlatc fratribus mcls. Cum crgodlcltuulneratum fe cor habere,magnitudinemamorlsexprcfiit, quo fandam fuam dillgltecdei* flam. Affirmât autem hoc IteransSClnculeans, uulneraftl cor meum, ut tall itcratlone quantum eccleflam fuam dillglt, oftendat, Qiia autemre uulneratfl fit, fubiungendo demonftrat. In uno oculorum tuorum, SC In uno crlne cof* litul] Per ocLiIos ecclcfiac,fpirltuales fenfus uel dodores fandos acclplmusj Per crlnes uero multltudlnes fubledarum pleblum, quibus fanda decorator ecdefia. Et eft fenfus: Cum tota fis pulchra o ecdefla,^ cum te ob multa diliga, prçclpue tarnen nltorfplrltuallumfenfuum Sc dodorum tuorum fyncerltas me dcledat,fimpIlcltasetlamultçfublcdarumpleblum,quæpleSCfideliter uerbls dodorum obtempérât. Bene autem cum fuperlus plurallter dixit oculos SC ca^ „ _ plHos,hlcfinguIariterdicltinunoocuIoSClnunocrine,utphocunitasfandoi5a ^donimquot; quot;nbsp;° dodoijtexprimatur. Vnitaseftcmcœlcftisdodrinæ, quâfubiedlsimpendût. Ephe,4.b Vnusenim dominus, ut Apoftolusdlcit, unafidcs, unumbaptifma,necnonSC una deuotlo fubledorum fideffû. Poteft SC hoc quod dlcit, Vulneraftl cor mc^f urn, depafflone Chriftl acclpl. Vulneraftl cor meum, id eft,tuo amorefeciftlut
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;egolncruceuulneftrer.Notandum uero quod dlcit, In uno crlne colli tul. Per
' • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;collum enim dlximus dodores fignlflcarl, SC crlnis ecclefiac collo adhæret, quo
fubledæ plebes a fandis dodoribus nutriuntur,SC eorum fanædodrinælnhe^ renr,acfecundumilIorûpræccptaulucrefatagunt,|EQuam pulchrçfuntmani mg tug forot;mca fponfa] Per mammas fuperlus eofdem dodores dlximus flgu rarl,qul SC per oculos defignareeur.nam fandl dodores mammgfunt, id eft,fim plicl dodrina humiles nutrluncocull funt, cum fumma quacq? SC cœleftla præ^ dicant. A it ergo, Quam pulchræ funt mammae tuae foror mea fponfa, Id eft, qua pulchrl funt dodores tui,quonlam fermo Hlorum SC eloquio praemlnet,SC pon derefenfuumpretiofuseft. Pulchrlora funtuberatuaulno] Hie uerficulus lam fuperlus expofitus eft,ubi dlcitur,Mdlorafuntubera tuauino.Ethocnogt; tandum, qj ecclefla fuperlus ubera Iponfi fui laudault dlcens,MeIlora funt ube^ ra tua ulno: nuc uero uiclflim fponfus fponfæ fuac ubera extolllr, ut per hoc uni tas Chriftl Sc ecclefiae commendetur.Chriftus enim caput eft, ÔC ecclefla corpus elus.prgcellit enim Initlû prgdicatlonis euangellcelegalem fcntentlâ.^Et oaor iingentorumtuoiitfupcr omnia aromata] Vnguenta ecclefiacjfuntdodrinaecg leftis charifmata,ucl etlâ fama ulrtutum,qde ecclefla fragrat:aromata uero intel liguntur legales obferuatloncs. Super aromata ergo eft odor unguentorum ec deflac,quia dignltas SCfama euangelicacperfedlonls tranfeendit omnemiaudê legalls obferuationls. If Fauus dlftillans labia tualpofa.]Fauus eftmel in cera. JMcl autem in cera,eft fpiritualis intelllgentia inIitera.Labia ergo ecclefiaefauus dlftillans uocantur, quia fandl dodores, quiper labia defignanfur,fpiritua^gt; lia documenta profer unt inftruendis fidelibus, nec folum fauus/ed etiam diftd Ians
-ocr page 155-CANTICA CAPVT UII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?©
lanSjUOcâtur ecclefîæ labia.Difti'nat ciiim fauus, cummelïis cop/a cxubcrans, la nonpoteftcereiscapfulis cocineri.Redecrgodiiuna fcnptura fauus diftillans uocatur, qin'a mulriplicitenntelhgiturj öi narijs fenfibus expönitur, nunc iuxra liceram, nunc luxta allegoriam, nunc ïiixta m oràlitatcrri nunc iuxta anagogen ♦i.fupen’orern ferifum.^Mel SC lac fub ligua tua] Lac paruulis conuenir, ideocp per Jac defignatur fimplcx dodfina,quainin'um credentium imbuitur.'Mel uo ro,quod de rore cœli cohfici credttur, cœleftem SCfpiritualem dodrinam figni ficat, qùaé pcrfedis SC liiftruc^is Conuenit. Sub lingua ergo ecclefiæ mei ôd lac cft,quiaaliquandöcöeleftiamyfteriaperfedis,aliquandorudibus plana SCümf plicia aririuntiat,|î] Et odor uellimentorû tuorum fient odor tliüris] Veftimen^^ taecclefiaéjfurttbonorumoperurnornamenta,iuxta quodloannes inApoca^ Apoci B lypfi dicitjBiJririum cnim iuftificationes fandorum funt. SC in lob dicitur,luftilt;gt; iob.t^.c cia indütus fum, indui me ficut ornamento SC diademâte i udicio meô.Thure autem diximusfandarumorationum munditiàmdefignari. Veftimentaergo ccclefiæjthuricomparantur, quia omnia opéra ecclefiæquafiorationesfunt.ln cundis enim quæagit, femper dominum deprecàtur, SC tali mödoimpletur ik lud quod dominusdicit^ Oportet femper orare. Necfemper antedominühoc LuciS.ä aliter impleri poteft, riifi töta noftra uitaamp;^ conuCrfatio tàlis fit, ut in confpedu dei oratio deputetur. Thus arbor eft Ärabiae, cortice Ä^foliOlaurofimilis, fuco cum amygdalæ modd emittens,qui bis in annö colligitur: in autumno, SC uerej Inautumnali colledione praeparantur arbores,incifis corticibus flagrantifti:* moæftafis ardöre, acficprofiliente fpumapingui, quaecohcretadenlatur,ubi • natiira loci pdfeat, tegete palmea excipiente.Qudd in arbore hæfit, ferro depe^ ditur,îdedquè uideturcorticeumeffepuriftimum.i.candidumrhus, Secunda uindemia eft uere,ad earn hyemc incifis cortieiß^rubrö hocexit,nec cóparandQ pridri.Credit 5CnouelIcarbdris cädidiuseirc,fed ueterisdddratius.Q_aexeoro tunditateguttæpcpêdit,rrtafculôuocamus:guttâcocü(ru€?lfam,mannamuocà * «nuslf Hortus coclufus foror mea fpofa,hortus c5clufus,fons fignatusjSororê ÔC fponfahî fuaccclefiâ dtcit.quâ ex ancillafororêfibi efle conftituit^amp;dotefpQs fdi pigneratâ fibi fponfam effecit» Haec ergo ecclefia hortus eft j gà fpifituâlium uirtutumgerminaprofert,4nae in confequehtibus ardmatüm uocabulis defiggt; naf. ConclufusUeróhortuscftifte, quia fanda ecclefia rcdêptdris dominifui adiutorio munita eft,5C pr^fidio angelicarum uirtutûuallata, nullis malignoijÉ fpirituQ patet infidtjs ♦ Haec ipfa ecclefia eft fons fignatus.fons ideo, qa dodrinae cœleftis fluentis manàt, quibus omnes in Chrifto cr edentes a péceatis lauat, SC ueritatisfeientiapotat. Signatusuero fons eft ifté, quia fermofideieuangelicac ueritatis fignaculo munitus eft, ita ut neque haeretici, neque maligni fpiritus fk dem catholicam uiolare aut irrumpere ualeant» Hic hortus, uel hic fonsf.i.éccle fia) primü in par uo ludaeae locello plantains uel exortus eft, deinde per uniuer# fum mûdum diflèminata pr3edicatione,areolas fuas uel riüulds fuos emifit.undc (equitur,|f EmilTioncs tue paradifus malorum pnniCOrnm cum pomorum fru/ dibus]Emifltonesecclefiac (utdidnm eft)incrcmentafuht fidei SC diflcminà* tio pracdicatiois.Qu C emiflîoncs paradifus funt. Paradifus græce,hortus latine nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
dicit.gaillaprimitiua ecclefia,q in ludça quafi hortus fuit, per uniuerfurhmun^ dum multos hortos.i.ccclefias emifit.Mala autem purtica,quae rubicundum hagt;= bent corticem, eos fignificant,qui no folum gerierali baptifmo fahdificati funt, uej^ etiâ qui proprio fanguinein paflione baptizati, martyres effedi funt, Fru dus uero pomor um,operafignificant uirtutû, fine eos qui ipfas uirtutes opère cxercent.Emifliones ergo ecclefiae,paradifus malorum punicoijj fnerûtjqa prigt;
f ij muni
O
-ocr page 156-COâîMENTARIA CASSIODORIJS
mum locum inccclcfia port Äpoflolos martyres obnnuerût, qui l'pfamdom/ni paflioncm patiendoimitarirtuducrunt, quamuisgencraliter omn.smultïtudo paradifus malorum punicorum portît accipi, qui mala punica funt, quia palTio^ ncm fui redemptoris fempcr mmemoria rctinct. Et ficutnialum punicum intra unumcorticem multitudinemcontinet granorum, itaineccicfia multitudo Rom.6.^ deliumintrafidemdominicaepaflîoniscontinctur.HincAportoîusdicitjQuot?
quot baptizati ertis in Chrirto lefu, in morte ipfius feaptizati ertis. Cypri cuni nardo,nardus crocus,frtulaamp;'cinnamomumcumuniucrfislignisLibanijCy prus arbor ert aromatica, femê fimile coriandri Habens j. album dC fublucidum, Exod is q’'od oleo coquitur, SC inde exprimitur quod Cyprus uocatur, unde regium un^* guêtumparatur. Legimus in Exodo,qj manna crat quart fernen album coriâdrù Cyprus ergo Qi. manna unam habent rtgnificationem. Significant em gratia coegt; lcrtem,tan^ manna de cœlertibus ueniêtcm. Cyprus ergo in horto ecclefiænaj» fcitur, cumridcles quique docenturgratiam cœlertem omnibus prgfcrre,ó(f per illam falutem fperare,Nemo enim fuis uirtutibus, fedfola gratia dei faluaripo^ Math.ïg.a tcrt. Nardus typuscrtdominicæpaflionis.Vndcamp; Maria Magdalena nardopi^ Marc. 14. a rtica caputamp;pedeslerti unxit.Nardus ergoin horto ecclertæ eftjCum fandi quiz loarTi^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dominicæpaflîonisucnerantur, eiquegratiasagût, quodintâ^
tumcosdilexerit, utproeorumfaluteSCliberatione mortem fufciperet.Nardus S)â crocus. Crocus aurort colons habet flore, ideoquefignificatcharitatem. Sigt; eut enim aurum inter omnia metalla pretiortus crt,ita charitas inter omnes uirtU ».Gor.ij.ti ^^sprimatumtencqdic-enteAportolo, Nunc autem manent fides,fpes, charitas, maior autem his ert charitas. Cum nardo ergo crocus in horto ccclcfiæ nafeitur, cum membra Chrirti, hoc ert, fideles quique charitatem dei Qé proximi effîcaeû ter tenere ftudent. Crocus aute A fertur ignitas febres refrigerate, rtc uera chari« ças ardorem concupifeentiæ fccularis ôfcarnalis réfrigérât, Âfdilecrtionemdei • nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;proximi in mente«cccndit. Firtula 8C cinnamomum.Firtula, breuis ert arbu*
fcuia,quget carta uocatur, cortice purpureo,fignificatfan(rtosinccclerta humilia tàte Sgt;é patientia pr3ecipuos,pauperes uidelieet fpiritu,quorum eftregnûcœloi^, Purpureus autem cortex, rtgnificatrtmilitudincm pamonis Chrifti,quam humi Icsfpiritufcmper iricorderctinent,ucl quamilliquiinuerahumilitatefundani» tur,in corde fempcr retinentes imitari fatagunt.Cinnamomum ÔC ipfa breuis ert arbufcula, fedmiraeuirtutis amp;nbsp;odoris, ideoqueprofeertum defignât humilitatis, que ôC per firtulam dertgnatur « Firtula ergo amp;nbsp;cinnamomum in ecclefia funt, c3 fandi dei humilitatem SC patientia ôi in corde ueraciter tenent, ôcf forisaltjs orte dunt.Quodautcm firtularubicundum habet corticem,cinnamomum ucrocinc riceumhabetcolorem,fignificatq)fan(rti deiquanto plus funt memores pafTi#! onisredemptorisfui, tantoinoculisfuis uilioresctdefpetrtioresfunt, dicentes Gen.18 d cum Abraham,Loquar ad dominum meum, quâuis fim cinis SC puluis :Et cum lob.42.a lobj^jcirco me rcprchendo,amp;^ago pœnitentiam in fauilla SC cincre. Cum uni»
uerJignis Libani.Ligna Libani pulchritudinc 8^^ceritatc acrobore prçmincf, ideoep rtgnificât doÀores SC pfetrtos ^fep in ecclefia, de qbus fuperius domuscc Cant 1 d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fada,dicête eadê ecFia,Tigna domoijt nraijt cedrina, laqaria nfa cygt;
pn'ina,qauidelicetrtrtido(rtorespdicari5cfuaecFiammuniût.CûfiftuIaergoâî .cinnamomo uniuerfa ligna Libani in horto ccFig memorant,ga rtue huiles amp;nbsp;pa tiêtes,fiue pfetrti qcp do(4ores,eandê fidê habêt in ecFia,ct eandc btitudiné expelt; dant lt;rMytthaSi^ aloe eu oibusprimisunguentisJMyrrha arbor ert, cuiusfuc cusfta(rtcdf,rantg)^tutis,urqcgd eo ta(rtûfuerit,aboiputredineetucrmibusfer «et illefum, Aloe arbor eft fuauilTimi odoris,adeo «t uice ihymi^atis altaribufi adoleatuï
-ocr page 157-GANTICAî CAP VT IUI* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;I
adoleatijr;Habetuero fuccG amariflimum,refïftentê putrcdini et j^mibus.Hihc ^inpaffiönedommt Nicodemusdctiiliffe dicitur mixcuram myrrhse ÔCaloes S^afi libras centS. Per has ergo arbores deßgnatur carms cótinenn'a SC caftimo nia, Namputrcdoluxuriafoletdefignare,luxtaquod propheta de quibufdam dicitjComputruerûtiumêtam ftercorefuo.In horto ergo eccPefiæfunt myrrhæ lohel.td amp;aloe, hoceft, mentes coeleftisSComniscorruphoiüs immunes, audientcs ab ÄpoftolOjPacem fedamini cum omnibus SC caftimoniam,fine q ua nemo uide bit deum. Cum omnibus prtunguentis, Prima unguenta qd meÜus q charitas intelligücurCdequa Apoftolus dicit, Ädhucexcellentiorêuiâ uobisdemôftro. ac deinde, Silinguis(inquit)hominûloquarôfangeloi^,charitatêautemnôha Cor.jj.a J3eam,nihilmihi prodeft.Poft mirrhâ autem SC aloen bene prima unguenra po/ nuntur,qapoftcarniscontinentiäfucceditueracharitas,qdeuseftjqua deusfu per omnia dihgitur, Nequecnim illi quimundana diledionctenencur, hoc eft, qui uoluptatibusamp;illecebris adhuedeledant,huiuscharitatis participes elFe poflunt.^Fopshortöi^jputeus aquai^uiucntium,quefluuntimpetudeLiba nojFpns hOrtogt ipfa eft primitiua ecclefia,q ueritatis fcientia hortosu'.ecclefias peruniuerfummundumdifleminatasirrigat.ipfaeftSf puteusaquarumuiuen 'tium,qa fcientia uetitatis, quae eft ecclefiajin quibuidam quafi fons eft ubi patet, in quibufdam quafi puteus ubi latef, SC ad liquidum percipi non poteft. Nam inter fontem SC puteum hoc diftat, quod fons ÔCin imo SC in fuperficie terræ di^* citurefle, puteus nero femper eftinimo. Ecclefiacrgo fons eft puteus, quiä my fteria dei in quibufdam ucluti fons facile capiuntur.in quibufdam uero cum difficultate tanquä aquæ puteo exträhunfur. Aquae uiuentes,ipfa rnyfteria deft gnàntfcripturarum,qu3einfecœleftem habentuirtutem. Atcótra, cifternaeuo çantur,id eft,collcdiones aquarum documentthærcticorum,de quibus domi^- . ., nus per prophetam,Mederehquerunt fontem aquae uiuç,Slt;'foderuntfibt elfter nas,cifternasdiflîpatas,quae continerenonualcntaquas.fieflucntcs aquæ,flu' nbsp;nbsp;nbsp;•
uni impetu deLibano,hoc eft,manant de ecclefia,qug albata eft SC candidata ba ptifmate SC bonis operibus,quod Libanus interprétât. De hoc Liban o(hoc eft, deeccleCa)fluunt(hoceft,emanant)aquedo(ftrinarumcŒleftium,Sdhoccûim;f petu.i.cum quadâ uirtute, qua omnia hæreticorum figmenta deftru'ant SC fubgt; uerrantur. Hinc SCPfalmifta, Fluminis impetus lætificat ciuitaté dei.i.uirtus di uinorum cloq uioije. Surge aquilo SC ueni aufter, perfla hortû meum SC fluat arotriataiIIius]Enumeratisecclefiæuirtutibusfub nominearômatû,fciês dorrti nus,quieftfponfus ôifredemptorecclcfie, ipfamecclefiam pcrfecutionibusefle • multiplicandâjfubfequenf ipfam ^dâmodo iubet ucnire pfecutioncm, non pci pièndo,fed gmittêdo,Surge(inqt)aquilo SC ueni aufter.Per aquilon? SC aufttje, flatus pfecutionum SC perturbationû intelligunt contra ecclefiâ fguientiû. Agio gdem frigidiftimus uctus eft,aufter calidus.Et ideo per agio nem terrores etmi? ngdefignant,perauft]^blandimentor3decipulg.Qiiibusduobus modisproba tur ecclefia,terroribus uidelicetôCblandimêtis.Qiiod autem dicit. Surge aqui* ïo SC ueni aufter, non imperat malis,nec cogit eos ad mala faciêda,fed per mi ttit, SC facultatc illis datjUtpoffîntfæuire contra ecclefiam,quatenus per illorumma litiam ecclefia^betur, SC illigrauius puniant. nouit cih dominus malis hominS •bonaquçdâfacere,fcd ipfam pfecutioné in poteftatefua habet, utnôtantûfeuii# ant,quantûuolunt.Vndefcriptûcft.Quifacituentispondus:quiauidelicctfla tibus pfecutionummodumimponit quendâm,iuxta ^d Apoftolus didt, Faciet ,t.Cor.w.c cum tentatione ctiam prouentum ut poffîtis fuftinere. Per fia(inquit)hort3 me-' um,hoc eftjCCclefiam meâ,SCfliiant ^ömata illias,hoc eft,fragrantia uirtut5,8C
f ii) odoç
-ocr page 158-COHMENTARïA CASSIODORI IN
odor bonoRî operum ex illa procedat. Quo cnim acerbius ccdefia cocutitur,co maioremuirtutumodorêexfecmitnt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput V.
aEmatdiIedusrneusmhortumfuum,utcomcdatfrudumpomorum fuoï^.jAudtensccclcfiapfccunoncmuocarijtan^fepreparanscon«’ traaduerfa,diCit:Venïatdilcd:usmeusinhortum(uum,hoceft,Chrt* flus fpófus meus ucniat, quê toto corde diljgo,ad ecclefiam fuâ,ut co* mcdat frudum pomorum fuoi^, hoc eft, delectctur atqj pafcat bonis op crib us fidehum fuorum. Nâ abus domini, bona noftra opéra funf,ficut ipfe fidem Sa* Xoao.4.d maritanornmueJgentiumintuensjdixitdifcipulisfuis,Egocibumhabeoman ducare, qucm uos nefcitis, Veni in hortum mcum foror mca fponfâ]Defide* rantiecclefiæ utadfeucniatfponfus,refpondetfeiamhocfecifle.Ego(inquit) iam ueni.nam, ueni,hic non eft imperantis fed praeteriti temporis indicatiuum« O forormcafponfa,iam ucni in hortum mcum j iam uifitauiecclefiam meam, fed Stf quotidie uifito, ôi. uirtufum illius pomis pafcor, atquc odorc fruor. Ve* nio ad earn, ut errantes corrigam, infirmantes roborcm, dubioS cönfirmem,Ä perfetftos quofquepraemtjs cœleftibus doncm.lt;f Meflui myrrham meamcum aromatibus mets.] Per myrrham defignanturilli,quimartyrio uitamfinicrunt, Gal.;.d nbsp;nbsp;nbsp;etiamcarnerh fuam cum uirtjs Ôi. concupifcentijs crucifixerunt, Aromata ue
rofunfoperafan£ftarumuirrutum,bonæoperationisodoribusfragrantia.Mc* tit ergodominus myrrham cum aromatibus fu/s,quandofanlt;ftos martyres, uel reliquosdctftosbonis operibusinfigncs,abhacuitafalcemortisprçcidit,atquc ad maruritatem bonorumopei^perdutftos, inhorreafupernaepatriærecondit. C?Comedi fauum mcum cum menemeo,bibiuinum cum latftemeo] Per faut) ßCuinum^fantftipratdicatores figurantur:permcl ucroamp;f lac, boni àuditores« Fauus enimfunrprædicatoreSj^uiarcanaamp;intimafcripturaRîmyfteriaquafi mella dcfauisproducunt,cûea praedicandoalqs manifcftant.Mel ucro boniau • ditoresfunr,quiadi4lccdinêuerbideiattentefufcipere,eacy delecftabiliterpafci ftudenr.Vinum funt ipfi pracdicatorcs,qui ôi fauus,quiafortia fa cr amenta fcrP prurat^ annunriant.Lacuerofuntinfirmi quic^ àuditores, quibüs apérta myftc ria quafi lac coueniunt, Cum ergo h0152 omniumuita diucrfis ftudtjs agatur, ôd hoBî omnium bona mtcntione redcmptor pafcitur Si dcledatur, Si fie quafi fa* uum cum mellecomcdit,ÔC uinum cum lade bibit^Poflumus hocetiam ad mor rem eledoRj referre, quos dominus comedit, cum ad aeternam uitam per morte iiocaf,SCf orpori fuô(hoceft,focic'tati elcdoRz in illa ia coelcfti felicitate Iftantiû) • côiungit. Quod fi hoede mortefandoijîaccipimusdebemus inuinocosacci/ pere,quoi?2animæiam cœleftifclicitateglorianttinfauoucro eos, quiiamcôrgt; pore â'anima in ilia beatifudinegaudêt,qualesfuntillig cum domino'furrcxe* runt.|f Comeditc amici âtfbibite. Si inebriamini charifltmi] N5 folunidominu* profedu fandoi^ gauder,uerumetia nos hortatur,ut illoi^ uirtutibtis gaudca* mus,flCinosimiremur,Comedire(inquiens)amici,hoc cft,fidelésmci,quiamicl mei eftisfaciendo quaciubeo: chariffïmimei eftis,pfcda me ailitili charitâtediH gendo. Comediteergo, inquit,amp;bibite.i.fandoB2 bonisadibuscôgaudcte,ôi: i il os uobis ad imitandum proponite.Notandum uero ^d dicit, Bibite ÔC inebrû mini.Ebrietas aliquado in feripturis pro faturitatc ponitur,ficut defratribusio* Gen.4î.g feph didum eft,Biberunt Si itlebriati funt coram co. Si Pfalmifta, Vifitaftiter* Pfal.64. ram,amp;inebriafti eam.i.fatiafti Sireplefti.Hortatur ergonos,utnôfolum corne damus Sibibamus, uerum etiam faturemur: quia funtquidam quicomedunt. Si non faturantur,quia uidelicet delcdabiliter pracdicationcm diuinam audiût, fed negligenter obliuifcûtur, nec ad eftedutn boni operis quod audierint per* ducunt
-ocr page 159-CANTICA. CAP VT. V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;2
A-,
-duciint. Corned unrautemamp;faturantur, qui uterba Ul taîquâeairdnint, rnïntergt; nisfenfibus recoiidunt,ÔCopcre implerefatagunt.de quibus Pfalmi'fta dicit, Edentpauperes ÔC faturabuntur. Si uero(utfuperius didum eft) de mortefan^^ dorumhoc acceperimus, amiciamp;f chariffimiipfî funt angelici fpirituSjquos betdominus congratulari eledi’s fuis,cum ab bac uita ad ætcrnæbcatitudïm's re quiem tranfferuntur, luxta quod in euangelica parabola legitur, Congratula«? minimihi, quiainueniouemmeamquaeperierat, IfEgodormio, ÔCcormeum uigilat.jVox ecclefiXjEgodormiOjqtHa aliquantulapacelargientefponfomeo requiefco,nec taies patior preflurasjquales primitiua ecclefia,amp;fideo cor rneum uigilat, quiafecuriusconceffamihi paceamorifponfi mciinhæreo, ÔCadillum cculos cordis mei intcndo. Sed quia hoc tempus non cft requiei, fed potius lagt; boris Ô£^ certaminis, rurfus fponfus ecclefiam ad labores excitât, amp;nbsp;ad prædica^ tionis certamenhortatur.lt;{^Voxdiledimei pulfanti^] Pulfatdiledus,cû ChrP ftusfidelesTuosad profedumuirtutumhortatur: Siuepuliàt, cum eos ut proxi mos predicando lucrenf admonet. Eft tertia pulfatio,qua pulfat eledos fuos dns, cû per egritudinismoleftiâ elle mortem uicinâdefignat. De qua pulfatiö^ ne in euangelio dicitur,ut cum uenerit iC pulfauerit, cÔfeftim apiant ei.Sed hoc Luc.t j.é loco pulfare dicitur, hoc eft,ecdefiamad opus prædicationis inftigare.lt;[;Aperi mihiforormea,arnicamea,columbamca,immaculatamea.]Aperimihiforor RomAc niea,Soror,qa coheres esrcgnimeifad:a:amicamea,qadeiügoferuitutis libéra ta arcana ueritatis mee cognouifti; columba mea, ga fpiritus mei dotees fandifl cata:imiTiaculata mea^ga effufiôe meifanguinis ab omnipeccatoi^macula purz gataes.Aperi mihi,hoceft,dequieteSCotiodulcedinis ÔCcontempIationis egre derCad opus prædicationis. C^Qiiia caputmgum plenum cfti ore, Ôi5 cincingt; nimeiguttisnodiumjCaputecclefiæCutApoftoJus dicit) Chriftu3eft,cincin/ niuerofunt intimæ cogitationes fandorum, quæ non laxe Ô^dilîolute fluuhfi fed uinculo timoris fiC amoris dei colligantur. Ros uero 2?gu-ttæ nodiüm hoc * locotenebrofas amp;nbsp;infidelitatcplenas, frigidasquementcs defignant. Caput er^? go fponfi plenum eft rore, cum feculares quicp a charitate dei torpefcunt, amp;nbsp;it0 xta quod dominus dicit, abundante peccatorefrigefcitcharitas. Et cum tales, Math.x4,b fandos dei coeleftia méditantes pfequuntur odiunt, quafi cincinni fponfi plc nifunt guttis nodiû.Cû ergo talcs multiplicant, ÔC grauant ecclefiam, tûc fpon fus admonet fponfamfuam,uffurgatôCopcripraedicationisinfiftaf.€^Expolia ui me tunica mca,quomodoinduariIlaç’]Prouocata ecclefiaafponfofuoadoffi cium prædicarionis, refpondet, Expoliaui me tunica mca, quomodo induar il^ la; Exui me cur is 5C occupationibus huius feculi, fine quibus officium prædicaz tióis aut uix aut nullatcnus agitur, amp;nbsp;quomodo fieri pOteft, ut iterum ad ea quac deferui reuertarfNam qui fe ad officiö predicationis adaptat fufeipiendü,debet quoep temporalia fubditisprouidere,q fine magna folicitudine aginopoffunt, Qnodaüttunicaiblicitudinesjamp;curasfeculifignificet, dnsoftêditineuâgelio.
Et g in tedo eft,non defeendat tollere tunicam fuS.Quod eft apte dicere. Qui irt Math.24.amp; fublimicôtemplationisarcec5fiftit,nôdefcendatuttol1attunicâfuam.i.nô de/ icêdat tollere curas fcculi,hoc eft,ne itci^occupationib’feculiimplicct. Timet ergo ccclefiauelaiaquçq?fanda,hac tunica exui,ctin cotemplationefuicodito rls regefccns,iteBi reindui amp;nbsp;fecularibus negotijs occupari.|fiLaui pedes meos, quomodo inquinaboillosç’] Laui pedesmeos, hoc eft, adiones quibusnun/ quam puluerem tangere, hoc eft, terrena agere confueueram,dignis poeniten«# tiaefletibusablui,adeoutnihil nunenifidiuiname libeatcogitare, Quomodo . . inquinabo illos^ id eft, quomodo fieripoteftjUt itetum ad cogitanda caduca Sé
terrena
-ocr page 160-COMMENTARIA CASSIODORI IN terrena redcam,quæ nunc in occupta to Qi. libero corde,diumofruor contu/tu^ O^Diledus meus mifit manum fuam per foramen,amp; uenter meus intremuit ad tadum eius.JDiIecflus manum per foramen mi ttit,0if uentre rangit, cum inter i« na conditor infpiratione cor uifitat,0C ad profecflum uirtutum accendit,fcu ctia cumnosadmemoriam operufuoijzreuocat, utcogitemus quia cum deus effèr, pro nobis homo fieri dignatus eft,ut terrena noftra fufcipiês, coeleft es nos facei» retjôCmoriendo pro nobis, uitam acternâ nobis donaret.Qiiod c5 fit,uenter in A tremie, quia cum talia cogitarc incipimus, cordis noftriarcana fc concutiunt, dumftupereincipimus,quantadignationehacccoditorpronobisagercdignagt; Hierc.4.c tuseft.Namquoduentercorfignif(cct,oftêditprophcta,diccns:Ventremmeâ, lUdcm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;doleo. Quod quideflèt oftendit, dicens:Scnfus cordis mei diflî
pari funt. Surrexi ut aperirem diledo mcoj Aperimus dilerfto no folum cum aduentumeiusfufeipimus, ueijrctiamcumaltjs pracdicamus, amp;nbsp;eos quiper ma litiam perftus clauferat, noftra prædicatione conuerfos, facimus ut ipfi quo(^ ia nuam cordis Chnftoaperiant, Bencautem primodicitur, Surrexi: deinde, Vt apcrirêdiletfto. Quienim praedicandoalioi^cordaChriftouultaperire,priu» debet furgere, hoc eft,ad ftudium bonorum operum er igi, Qi operc implere ^d prædicat,neforteahfspr2edicâs, ipfe reprobus cfficiatur,hincö(^ Lucas dedomi AÄia no dicit,QuaecoepitIefusfacercamp;docere,PriusdicitFacerc,deindeDocere, Manus meac diftillauerüt myrrham,ÖC digiti mei pleni myrrha probatiflima] Pcrmanusquibusoperamur,ipfaoperatiodefignarur:pcrdigitosucro difcreA tio opera tionis,quia in nullo membro tantae funt diftinlt;ftioncsarticuloijr,quan tæindigitis.ManusecdefiæmyrrhamftiIIantjCumpracdicatores eiuscontinen •i.Cor.ÿ-d tiac Qi mortificationi carnis fuac jperam dant, dicentes cum Apoftolo, Caftigo .iJoan.j.c corpus meu, Qi in feruitutê redigo.Siue cum pro Chrifto mori parati funt,ficut loanneS dicit. Si Chriftus pro nobis animam fuam pofuit, Qinosdebemus pro • nbsp;nbsp;nbsp;fratribus animas poiTere. Digiti uero funt pleni myrrha probatiflima, cS ipfum
opus mortificationisfubtiliter difeernimus, utrum pro intuitu fupnæ mercedis fiat, an pro laudibusfeculi. Quienim pro humanis fauoribus ieiunat, uel abftiA nentiae flue continentia: operibus infiftit, in manibus quidem myrrham habet, fed in digitis non habet, quia non difeernit quarehocfaciat.Dequalibus domiA Math.ö.a nusdicit, Amendicouobis,recepcruntmerccdcmfuam.Siuemanusfponfaedi ftillantmyrrham,cum operibusfancftacccclcfiac, caftimoniæuelfaniftaecôtincn tiac fe ipfos aptanr. ^TPefTulum oftij mei aperui diledo meo, at ille declinauerat atc^tranficrar,] Peflulum oftij aperit, cum ecclefia uel fidelis quacep anima cor aduenienti conditori pandit. At ille declinauerat atep tranfierat.PlgrCtncp enim cQfpiritualia qugcp tradarc uolumus, quanto fubtilius intendimus, tantoacies EccFs.7.c cordis reuerberatur.Vnde Salomon dicit:Dixi,fapiensefficiar,amp; ipfalongius Pfal,6i. receflitame. Pfalmifta quoep dicit, Accedet homo ad coraltum, Qi exaltabitur deus.Quantocnimquifcpmagisad contemplationêdiuinampurificationecar nis cor fuftolIitjtantoaltius^dquarrebatefleinuenit.Dicit ergo,IlIedeclinaucA rat atep tranficrar,quia nemoeumjin praefenti uita finiti eft comprehenderepoA teft.C Anima mea liquefada eft ut diledus locutus eft]Quäto(inquit)uicinius aduentum fponfimeiperfenfiadtadSfecretac infpiratiöis, tantomagisgequid in meeratfrigidum,incaluit,ita utnihil iam libeat nifi in lachrymas refolui.Log* tur enim fpöfus,cum interna fui infpiratioe Chriftus fandam animam infpirat, cicpcœlcftcdefideriûfuggerit,ôifitaeoloqucnteIiquefit,quiaquomagiscoeleA ftibus afflatur defldertjs, eo amplius terrenis emorif, Qi quafi infenfibilis mudo
Efai.»4.ç cfbcitur/olumtçcœlefti defideho iuuit,Hoc eft quod etiam per prophetam dft citur
-ocr page 161-CANTICA.' CAP VT V.’
citur.Quis caecus nififeruus mcusCQiiis furdus,niRad quem nunu'os mcos’mix ' illü.Vocaui, SCnon rcfpondit mihi.] Ingcminatitcj^ caufamdolonsfui, Omnibus quidcm fepie quærentibus adeft dominus femp, fe inuocancibus refpondet, id eft,ad falutem exaudit fed plærunqj fidelem aniigt; «nawi fe defiderätcm, ad fe uenire cupientem non exaudit, ad hoc ut ita fe ei in prxfenti oftcndat, ficutfeinfutui^ oftenfurum promittit, uel ctiam non refport det,id eft,non exaudit,ad hoc ut libito fuo fancftus q uift^ uinculis corporis cxua tur,amp;Iiberamplexibusfponfifuidemulceatur. Namquando Äpoftolusdice? Phflip.i.c batjCupiodifl'oluiöi^eirecum Chrifto,quafiquærebatinhacrerefponfofuo,âi uocabat ilium defiderio mentis,fed tarnen non relpondcbat illi, quia non ftatim decorporceumliberabatjfedadhuclaboribus exerceri, Si utilitatibus eccleliae «nfudare permittebat. Clnuenerunt me cuftodcs qui circumeunt ciuitatê, per;? cuflerunt me,SC uulnerauerunt me] Vigiles qui cuftodiunt ciuitatê,fanlt;fti funt dodores,qui ciuitatem dei(id eft,ecclefam)circumeunt,peruigilcm cius curam agentes,quoillamSCab aduerfarifstueantur,amp;f uerbofuo ucl exempload ccele ftiadefideria accendant.Inucniuntcrgofponfam diledum quærentcm, cûfan;* lt;fti dodores animam cœlcftibus defiderijs intentam 8i prgfentes uerbo, uel ab;? fentes facris fcripturis fuis inftituunt informant.Perculferuntjinquit, SC uulgt; neraueruntme.VerbQ deigladius eft,dicentc Äpoftolo,Viuus eftfermo dei Si Hcb.4,c efficax,amp;pcnetrabilior omnigladio ancipitijamp;ßtingens ufcß ad diuifionem aie ac fpiritus. Hoc gladio fponfa percutit Si uulnerat, quSdo pdicatoris fermo de deo loqtur, SCauditores ueluti ^dam fpiculocompunó:ionisamp; amoristransgt; fodit. CT ulerunt pallium meum mihi.] Hoc hic pallium, quod fuperius tunica intelligiturjubidîcitur, Expoliauime tunica mlt;a,tegmineuidelicetfecularium defideriorum,quodcuftodes auferut.’quiaquicquid deamoreprefentisfeculi in mente alicuiusremanferitjtotufandi dodores auferun^ödearnfolummodo fponfumfuü Chriftüdiligerefaciut, HitalespoiruntdicerecSÄpoftolo,Miht Gal.f.d mudus crucifixus eft, Si ego mûdo. CCuftodes muroiji] Muri ciuitatisfunt fart didodores ecclefiç.Cuftodes aûtmuroi^ illi funt, qui etiâeosinftruunt,galijs quocppeffepo(runt,qualiseratPaulus,gTimocheQ,Ô^Titum,murosuticphu ius ciuitatis, inftruebat,amp;f cuftodiebat,hoc eft, exhortabat ad,pfedionem boni opcris. CÄdiurouos filiacHierufalcm,fiinueneritisdtledûmcû, utnuntietis ei ga amorelangueo] Filiae Hierufalêfunt animae fideles, quae uel adhucin pre lt;nbsp;fenti percgrinant,ueletiä Chriftofruunt,uelqquandocp facie ad faciêcontci* platurgfunt Chriftü. Velfilie Hicrufalem funt ciucs illius fupnç ciuitatis in qua eft fummapax SC félicitas diuinæcontêplationis. Scdhoclocofilias Hierufalê, aias debemus acciperedeumdefiderantcs,fed adhucinhacperegrinationcuer fantes.AdiuratcrgofponfafiliasHierufalem, utnuntiêtfponfoquiaamorclan guetjCÛ anima fidelis,fideles alios deû defidcrantcs adiurat, ut Chrifto infinuêt, ci cp nuntient fuo illam amore tencri. Bene aût fc amore languere dicit. Qiianto cnim magis fuperna'defiderar e coeperit, tanto crga ea quae mundi funt,langue^ fcit.Necmii^fi talcslangueredicunt, cum Apoftolus eos mortuos dicat. Mor «5 Coll.j.« tui (inquiens) eftis, Si uita ueftra abfcondita eft cum Chrifto. Ita ergo adiuranti fponfac refpondctfiliae Hierufalem.lt;f Qiialis eft diledus tuus ex diledo o pulgt;= chcrrimamulierum'r’qualiseftdilcdus tuus ex diledo, quiaficadiurafti nosf] Hoc tunc fit, quando quis fidelis fratrem fidelem alloquitur,SC inuicemfibi cocj leftium defiderioijz uerba fuggerunt,gbus fe ad fuperno^ amorem accendunt. Indica mihi,inquit,iam defideranti, iam ad uifionc conditons mei perucnirc cu |»ienti,qualis eft diledus tuus,hoc eft,qualif Chriftus amari debeatjam dudum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
t (inquiy
-ocr page 162-COMMENT ARIA' CASSIODOR 1 'IN
(inquit) ilium timere cœpi, fed iam charitate timoré expdlente, optb aùdi're uefgt; ba, quibusad amorem illius accendar. Tu ergo quacillum iamamore quacris, eiusqî amore langues, dicmihi qualis efl dilcdus tuus ex diledo.Diledus ex digt; ledOjfilius efl ex patre,ficut efl deus de deo, lumé de lumine.Vel ctiam diledus tuus ex diledo, Chriflus efl ex ea parte,qua diligendus efl,non ex ea qua timeti dus. Nam timere magis impfedorum eft, quos timor a peccatisreuocar, amare uero perfedoijt.Iam ergo interrogat qualis fit diledus ex diledo.i.qualif Clirit?
, ftusamaridebeat,ueIquaIisfitergaillos,quiillumtantQamarenoucrunt.lt;EDi ledusmeuscandidusôCrubicundus, eledus cxmillibus] Voxrefpondenusec clefiaCjDiledus meus candidus SC rubicundus. Candidus uirginitatc,rubicungt;
Ç-
dus paiîtone.Candidus, quia fine pcccato.nam flnepeccato eft couerf^us.PecA Apoc.tb catum enim non fecit,nec inuentus eft dolus in orc eius.Rubicundus,quia lauit
nos a peccans noftris in fanguinc fuo, Eledus ex millibus. Singulari ein gr ati» homo Chnftus in omni humani generis mafia refulficquia per ilium pr opofuit , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deus faluaregenushumanû.SCipfe eft mediator deiethominSjhomoIefusChri
^^s.de quo Pfalmifta, Non eft qui faciat bonu^no efl ufcÇ ad unu. amp;nbsp;Salomon^ — nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Virum de mille unû reperi.i.ChriflQ.amp;^ ipfe in Pfalmo, Singulariter fum cgodo
Ecfg.y.d
Ffal.140.
ncctranfeâ.Eledusergoexmdlibus,quiaexomnimuItitudinefandouîfolusr dignusfuitaudire,HiceflfiIiusmeusdiledus,inquomihicompIacLn.|J^Caput *^.i.Cor.u.a c’us aurum optimü ] Caputfponfi deus efl, iuxta quod Apoflolus dicir, Caput Chrifli deus,Qiiod auro optimo c5paratur,ga ficutauqe omrubus metallis pre^ Marcio.c doffgt;^5 efl,ita deus omnipotens afefadi« bonis pcellit8Cfupcreminet,unde do/-minus. Nemo bonus nifi folus deus.Caput ergo fponfî auqe optimum efl,ga dei bonitas eflineffabilisomniûrcf^3onitatemtranfccdens,ganihilbonô,nthparlt;
’'-I
muldtudinesfideliQj^erfidcmôi dileaionê dco adhérentes, qugelatispaJmaijt comparant, Elatacpalmarûjfiintramjproducîljoresôdexcellennoresjïnterduin aureofi colons, crifpantes,ÔC femp ad cxcelfa tendentes, Si nun^ uirorêfuutn amittenres. Taies ergo dfeit comas fponfifuiccclefia,crifpas uidclicetôf rutilas,! Nonnulli dicunt datas palmarum fpecicm arboris dïe aromatice, quam'latine abietemfiucfpatasuocanr. NamGræceabies iAarx dicitur.Eftautem fpecic.s hacc apta conficiendis unguentis. Abietem uero hic non magnam illam arboré^ quac eft nauigijs ÔC domibus apta, fed(ut diximus) fpeciê aromaticæarboris dco bemus accipere.Hçc iuxta literâdedans palmarum. Comae ergo fpófi dan's pal mai^comparantur,qafiddiummulntudincsô(^uirorefideigaudcnt,amp;adacter na dcfiderandacxtolluntur,atcp dulcedincm fupernaefuauitatisdeguftant, qua quanto magis pcipiunt, tantomagis in oculis fuis peccatores fibi Ôi. contempti^ biles efle uidentur.vnde fegtur. lt;£^Nigrae quafi coruus] Comae ein fponfi nigre funt quafi coruus,qa fideliu multitudines fue fragilitatis fibi cofciac funt,SC nihil fe boni ex fe habere noucrût. vdenâdatacpalmaijefuntinfpeôCuidoriamigrac uero qfi coruus, quafi defpetfli ÔC conteptibiles funt prdTuris huius fecuIi.Elatg palmai^ funt fandi,ga per gratia dei ad codeftis uiAoriae palma renduntinigrac uero quafi coruus, ga per fe infirmes amp;peccatores fe effe cognofeunt,PofTunt enam comçfponfi angelicg uirtutes accipi,quædcofpecialiter inherent,ficutco maecapin,eumi^a uicino contêplant. Qu^bcneelanspalmat^comp3rant,ga nunquam a flatus fui retflitudine inclinantur, fed indignitate off icq fui immacu late permanent, quae quanto magis claritatem fui códitoris contemplantur, eo -amplius g uile fit omne creatum, in eius comparatione afpiciunt,fiC ideo nigrae quafi coruus effèdicuntur,lt;tOculi eius ficut coIumbçfupriuulosaqua^qJâ't
.. .... nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘de
-ocr page 163-CA NTIC A. CAP VT. V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;2.
die fun t lote] Oculi eius,dona funt fpin'tunandii.Quod oftedd/t loanncs in Apo caIypfi,diccns;Vidtagnunitanquainoccifuin,habentemcornuafcpremSdocu^ Apocn-s-b los feptem, qui funt feptem fpiritus del iniffi in omnem terram. Vnde amp;nbsp;bene co/ lumbi's fuper riuulosaquarQcomparantur, quiafpiritulîandius pun’s SC fyn/ ceris mentibus dcledatur.Non cnim fuper ftagna ucl paludes,fed fuper riuulos aquarumcolumberefident, quia ( ut didumdbfpirituflandus caftas Sdmuni^ das mentesfibihabitaculum facit, Quæ lade funt lotæ, quiaCutdidum eft)fpiri tuftandus Jadis nomine.i.dcigratiaintelligitur, queper fpiritunftandumcc^ clefiæiiibuitur, ô(fquauelutiladeparuuli,itaecclefianutritur.Pofrumusamp;g oculos fponfi dodores ecclefiæ accipere, qui columbis comparantur propter innocentiam odfimpIicitatem.Hæ columbç fuper riuulos refident,ut aduentum accipitris a longe profpiciant£dpraecaueant,ficamp;fandidodoresaquabaptifgt; matisperfufi, nitorecaftitatisamp;f fandimoniaedealbatifurtt. jl^Etrefidentiuxta flucntapleniflima,] hoc eft, iuxtafcn'pturarumexuberantemfcientiam.Si quid ueroputamusdiftareinter riuulos amp;fluentaplenifiima,dicendum eft per riuui» lós ueteristeftamenti fcripturasdefignari:Per flucntapleniflima, copiofamfan di euagelij dodrinamaccipi. Ifte ergocolumbe fuper riuulos aquarum funt, êé iuxta fluenta plertiflTima r efident, quia fandi dodores affidue tarn ueteris tci? ftarnenti^nouimyfteria perfcrutantur. Gcneilliusficut areolçaromatum, çonfitac a pigmentarijs] Genæ fponft,modefta Chrifti pictas, uel feueritas, flue habitus uultus i I Hus accipitur. Nä in genis uiri letitia uel modeft ia, feueritas c] fidpietas deprehenditur. Ideoqjin genis fponfi,iuftehabitus uultus redemp;» toris noftriaccipitur.Gcneenim illiuserant,cumcxultaretinfpiritu,uteuange lium dicit, uel cum fleret fuper mortuum Lazarum, uel cum dolcrct fuper peri turarn Hierufalem, SC plura id genus. Hsegen^pofiareolis aromatum coparan tur,Sicut enim areolæ ar omatû optime compofitac Si. ordin3tæ,afpedû inruengt; tiumdeledant,eiscpodorisfuigratiampropinanr,itaClnjfti mäfuetudoßCab/ fentes fam3,0^ praefentes reipfadeIedabat,SC adfuidiledionê^puocabat,Hæagt; reolae a pigmetarijs confltae funt.Pigmentarq funt^phetg uel apoftoli, 152 alteri liec oîa futura,alteri iâfada defcripferunt. ^pLäbia ill ius lilia diftillantia myrrhS prima] Per labia fponfi, uerbadomininoftri lefu Chrifti accipiuntur, quælilqs comparantur, quia candoris trterni premia annuntiant: diftillant myrrharh pri^ tnam,quiapercarnismortificationem ad hæcperucniendum docent. Vd etiâll Iqslabia dni cornparantur,qa caftitatis ilia Si muiiditiac opera doCent, Diftillant prima myrrhâ,gaquæcuncÿaduerfa patienter pferendairtflnuarit. Labia dnili^ lia erant,cQ docens in monte dicerettBeati paupes fpiritu,bcati mites,beäti mife Math./,» ricordes,beati mundo corde.Diftillant myrr ham prima,cO poft hgc fubiugeret, Beati qui perfecutionêpatiuntur propter iuftitiam.ÇManus eius tornatilcs au reæ.]Inmanibusnanc^fponfi,digneopatiofaluatorisaccipitur.Sicutem gs tor no facile opérât, nec régula ulla indiget, fie operatiofaluatoris fa cil is erat, quio quid em uolebat, illico perficicbat, quia dixit Si fada funt, ÔC de quo cuagelifta, Pfal.j»; Eratquafiin potcftatehabêsfermonem.Aurcæ ein erant, quiaoperatio illius Math.y.d diuinitatis peragebat potentiatnain aurodiuinitasfigurat,quia ficut aurum cçgt; terametalla antecellit,ÔL pretioflus eft, ita diuinitas fuis ofhibus operibus incffa bili modopcellitCTPlenehyacinthis.jHyacinthus lapis eftaerij coloris.Qiiid er goihyacinthis,nififpesSCdefideriûcçlefte accipifÆtmanus dni plenæ funt hya cinthis,quia ois eius operatio nos ad fpem Si defideriû fljpnoi^cxcitat.Hyacingt; thus eft etiam flos aromaticus, coloris purpurci boniep odons. Manus domini please funt hy acintliis,qa in cr uce clauis pforatg Sgt;C r ubofe fui fanguinis gfi cologt;
i tj repurgt;
-ocr page 164-'K
COMHENTARIA C A S S IO D O M IN
rcpurpnrco rcfpeifæfunt ♦ Sedfupcrïorexpofinodehyacintho lapide,fflcIitiJ hic conuemr.ln alia translanonc lapis habetur, Dicuntur cîîi manus eius tornar tiles,plenxtharfis. Tharfis lapis eft quem nos chalcedonium dicimus.^ V enter eins eburneusjln mêbris humani corporis nihil uentrcfragilius, nihil tenenus: ideocjï per uentremfragilitas airumptæ humanitatis in Chrifto accipitur. Ebur autem cft os clcphantis,quod animal dicunt elïè caftiflimum,amp;naturgfrigidifi* ftmx.unde a dracone qui calidænaturç eft,uehcmenter appetitur. Venter go fpôfîeburneus eft,quia afllimpta humanitas redemptoris, nullam corruption nê,nullam labcm admifit,peccatum enim nonfecit, nee dolus inuentus cft tn ca iillus. Fragilitatem quidem carnis alTumpftt, fed tarnen totius peccati immufii» Num.it. c fuit, ficut ferpens xncus a Moyfein deferto exaltatus,figuram quidem ferpentis loan.3.b habuiqfedmalitiauenenicaruit.lt;EDift.incftusfapphirisjSapphiruslapiscft,cçli ferenihabens coloré.Vnde in uifioncdnidicitur,Etuidcrimt deum Ifrael, fub pedibus eius quafi opus lapidisfapphiri, Sc quaficoelumcumfcrcnöeft.Pcrfap«* phiros ergo opera diuinç maieftatis intdliguntur, qux in carne perficiunt, Végt; ter ergo fponfi diftintftus erat fapphiris, quia humanitas Chrifti coeleftibus uir^ tutibus refulgebat.Nec plenus dicit efle fapphiris,fed diftinlt;ftus,ita uidelicet,ut inter fapphiros appareret eboris candor : quia fic dominus operabaturea quaa diuinitatis eranr, utnihilominus pcrficerct ea quæ erant humanitatis, SC nonrez iinqueretcaquxerantdiuinitatis« Diftintftacftemopcratio in Chrifto diuinigt; catis SChiimanitatis. Nâquodcfuricbat,q? fiticbat,quodflebat,quodlaflabatur, quodad ultimum crucifigi SC mori potcrat,humanitaris opera eranriquoducro mortuo.s fufeitabat, q? omnibus infirmätibus fuccurrebat, quod fcipfum a tuis refufeitabat, euidentiftïma erant opera diuinitatis. Crura iliius columnç marmore^, quæfundatçfunt fuf^er bafes aureas] Crura fponfi itinera funtfalua tons, quibus homo fieri SC ad nos uenire dignatus cft. Qux rctfte colünis margt; morciscomparantugt;quia nihil marmorefortius,nihilcolumnareCiius.Et cru* ra fponfi columnx marmoreæ funt, quia omnia itinera domini SC fortia SC reAa funt. Deeius fortirudinc dicit Pfalmifta : Exuitauit utggas ad curredam uiam,^ Pfal.iS. fummocçloegrefl]oeiuslt;Dcrc(ftitudinealibi:IuftusdominusSCiuftitt'asdile/ Pfal.jo. xitjXquiraté uidit uultus eius. óf, Vniuerfx uix dominimifericordia ÔCueritas« Pial.24 Hxc crura fuperbafes aureas fundatafunt,quia omnia qug per Chriftum ucl in
Chrifto agcnd^ erant,diuinitatis confilio antemundi conftitutionem praeordi* nata SC prifinira funt. Aurum enim quodCutfxpedi(ftumeft)fplcndidiusSCpre* tiofius cft cætcris metallis,diuini confilrj fynccriflimum fecrctö fignificat.Debi fibus ergo aureis Columnx marmoreæ procedunt,quia ab initio feculi præordf/ nataeft incarnatio,natiuitas,palfto,SCrefurrelt;ftiofaluatoris,cæteracpmyftcrla, quibushumanûgenus redimeretur. VndeSCprophetalaudansdeumdicebat) .ïj.a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deus meu.s honorificabo tc,laudes dicam nomini tuo qui faeïs mirabi*
les rcstconfilium tuûantiquum uerum fiat. Species eius utLibani,ele(ftus uC cedri]Libanus Phœnicis eft mons,terminus ludeæ contra feptcntrioncm,SC efli excelfior cætcris montibus. Arbores etiam illius montis SC proceritate SC fpecic acroborecæterarum fyluarum lignapræcellunt. Sicut(inquit)Libanuscæteri» montibus ludææ terræ pcelfior eft, ita redemptor nofter fpeciofior eft omnibua clc(ftis:qafpeciofuseftharmapræfilijshoîm.EtficutcedruspulchrioreftSCproA cerior cçteris arborib.ita SC ille gratia diuinitatis pcellit oés ab initio feculi fdos« ^GurturilIiusfuauiffîmûjSupiusperlabiafpôfijUcrba eius intclleCfa funt,nûe P gutturipfoi^uerboi^interiordulcedofignificat, quaintelled’nofter rcficit« Pfal.jj. Vnde SC Pfalmifta.’Guftaie SÇ ludete quoniam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cft dominus,ôfc.Etmulti
quidena
-ocr page 165-‘C ANTIC A.' G AP VT Vj
qufdetrt uerbadomini facile intelligerc pofTunt, fed pauci funt qiii duîcedinê lorum ualcant penetrare,hoc eft, qui pr gcepta dei ex amorc SC d efiderio ftudeaC adimplere. IfEttotusdefiderabilis] Äcfidtcerer, Quidpfingulamembraeius defcribendo immor orC Tocus eft defiderabilis fponfus meus. Totus in quit, qa perfedus deus,pfe Aus homo. Totus ergo defiderabilis eft, quiaangelos SC eie/ Cios quoftp ad fuumaccenditdefiderium,iuxta quod Apoftolus dicit, In quem • defiderantangeli profpicere, amp;quQuiciniusafpicitur,hocmaioridefiderioad feafpiciendum prouoeatintuentes. ^Talis eft dile Aus meus,amp;ipfe eft amicus meus filigHicrufalemJDile Aus,quia perfidem â^charitatêilliinhæreoramicus uero,quia me de uinculo peccati redemptam,amicam fuam SC fecretorum fuo ƒ rum confciam facere dignatuseft. Quem quanto plus quifquediligit, tanto amicitia eius dignior elFicirur. ^’Quo abijt dileAus tuns o pulcherrima mulici* rumî'jVoxeftfiliarum Hierufalcm,id eft,ccc1efiarum,fiuectiam animarumfani Aarum,Nam fponfa Chrifti ecclefia eftjfiliae Hicrufalem ipfa ccclefia eft,quç ex fingulisfide!iumanimabusconftat.Aiuntergo,QiioabijtdilcAus tuusopul#5 cherrimamuiieuîÇ'^Q_uo declinauit dileAus tuusCct qrcmus cum tccu] Adius? rauerat enim fuperiusipfafponfafiliasHierufalem,utnuntiaretfpcnfo,qgt;amo re eius langueret, interrogauerat eaedem filiæ Hicrufalem, qualis eflet fponfus, «Ä^illaconlequenter formam fponftfuicxpofucrat, nuncinterrogantipfaefiliae Hicrufalem, quo abieritfponfus ille,ut quaeranteum cumea. hocfaciuntfanAg animae, quando adinuicc de aeterna falute colloquuntur,flagrantes amore Chri ftfjSCeius afpe Aum defiderantes. fiue cum diligenter inueftigant, in quo^ma/ xime cordibus Chriftus requiefcat,ut cor um exemple ÔCcôuerfationcædificen tur. Notandumautem qjdicitur, Quoabijt,u«I,Qiiodeclinauit dileAus tuusC Quafi enim ad tempus déclinât dum quæritur,utmaius ad fe quaerendum defi/ derium exciteuAd hoc enim pleruncpdiffert uotaSd orati^iesfanAorum,ut ar • dentius eum defiderare mcipiant, ficut SC quondam Mariae fc quærentinonfta loah.jo.d tim fe oftêdiqfed in fpecie hortulani apparcns,tandê quod ipfe qui quaerebatur eflet,oftendit.Exaudit ergo Chriftusfemper eleAos fuos,fcdfcmp quafidechgt; natjCumnonftatimpdftulata concedit, Bencautem dicitur, quærcmustecumi namquifineecclefia Chriftumquaerit,errateÖ£^fatigaripoteft,proficere nori poteft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput VI.
Hile Aus meus defeendit in hortum fuum ad arcolam aromatis,ut pafcä tur in horris, SC lilia colligat.] lam fupra do Ai fumus quis fit hortus Chrifti, fanAauidclicet ecclefia, de qua fuperius diAum eft. Hortus conclufusforormea fponfa. Defeendit (inquit) Chriftusinhortûfuû ad areolam, quêipfepraeparauitSCexcoluit,quêuirtutûgerminibusconfeuit, que fuagratia illuftrauit.quê murofuæ cuftodiae ab incurfu malignoi^ fpirituü dcfendit.Et bene in hortum fu um dcfcendiire dicitur. nam in hör to fepeliri uo;« luit. Sc primum Mariae Magdalenas in horto apparuit, ibiep quodammodo pri^ Ioan.jo.«l mitias eceleftaeconfecrauit.Defcendifrcdicitur,quandodefupcrioribusamp;ccE;! Icftibusfedibusinhortumdefcêdit, qucmipfehumililocoplantauinfcdad hoc ipfe defeendit,ut hortusfid eft,ecclcfia)eius ad ipfum aftenderet. Vnde SC in fe;* quentibus dc horto.i.ecclefia fua,dicit:Quc eft ifta que afeendit per defertüCAd .arcolamCinquit)aromatis.Pcrarcolam,anima cuiufcpftdclisintclligitjquedifci phnacoeleftiexcultaamp;diligenter compofita, aclaterumparilitate exquadrata eft.Vt pafcatur(inquit)in hortis, id eft,ex ptjs fan Aorum laboribus delcAetur, Ipfe enim bonis noftr is pafeitur, intantum, utinpaupcreipfercficiatur. Et lilia (inquit;colligat,hoc eft,ut fan Aas animai uirtutismaturitatc ad perfe Aum can t «) dorem
-ocr page 166-COMMENT A RI A CASSIODORI IN
dorem perdu das, ab hoc mundo ad fe coll/gat, amp;nbsp;fecum in acterna bcat/tudi'nc gaudere faciat.Lilia cih fandae funt animae uirtutu ftudijs Sgt;C bonis opcribus can didate.^Egodiledomeo,amp;diled:usmcusmi1ii,quipafcit inter lilia] Egodile do meOjfubauditur,grata paftionu preparo, ÔC diledus meus mihi gratiam pfe dionts, uelpmiumacternacremunerationis praeftabiu Siucegodiledomeoin me ipfa manfioneparo, 8C diledus meus mihi, qa ipfe in me habitat, amp;nbsp;me in fe loan.iy.d habitarefacir,fîcutipfeineuangeliodicit,Egoinuobis,Ô£luosinme. ^PuIchra es arnica mea,fuauis ÔC decora ficutHierufalê ] Quaerebat ecclefia fponfum fuS tang abfentem,fed illeutfefemp praefentc oftendcref,eicp dcfecolloquenti,fecp dcfideranti femg adefTe demonftraret,cito refpodet: Pulchra es arnica mea, fua/ uis Sgt;i. decora ficutHierufalem.Pulchra es,gamaculam SCrugamnonhabespeC catijfed omni nitore uirtutum uernas. Arnica mea,ccclcfia uel anima quaeep fide lis, Suauis SC decora ficut Hierufalem. Hierufalem, quae uifio pacis interprétât, ilia fupnam ciuitatêdehgnat,in qua eft ucra pax ÔC félicitas:ga ibi fiegaudetfan di de munere, ut no fit quod doleant de corruptionc, Ergo ecclefia, quae adhuc in terris eft, uel anima quact^ hdelis ad fimilitudinê illius Hierufalc fuauis eft SC decora,qaillam pace in quantum poteft imitatur. Sequitur. nbsp;nbsp;nbsp;erribilis ut ca/
ftro:çt acies ordinatajT erribilis eft ecclefia malignis fpiritibus,SC eft ordinata ut caftroi^acicSjCumuidelicet unufquifi^fidelisordinemfuumetuocationêfuani rede cuftodit.Tres enim funt ordines ecclefiac: dodorum, cotinentium,8C con iugatoijî.quaefpecies in tribus uiris illisdemonftrataefunt, Noc,Daniel, amp;llob, bloc ein quiinterfludus arc5rexit,fandosdodorcs fignificat: Daniel cœlebs Sc caftus,continetium ordinê fignificat/Iob, qui uxorcm habuit amp;nbsp;filios,ordine coniugatorum exprimir. ErgoÄclefia ordinata eft ficut acies caftrorum, quia iinufquifcp ordo eeelefiæ uelut in acie cotra hoftes malignoRe fpirituum cofiftit, • nbsp;nbsp;dum fandi dodorcslt;gt;rædicationi SC dodrinæ operam impedunt. Cotinentes,
quæ mudifunt continentes, tantûquedcifunt cogitant,Sc libera a terrenisoc*’ cupationibus mente, foli deo uacant, Coniugati elecmofynis SC cæteris adualis uitæ operibus bonis infiftunt,ficcp utuntur mundo,ut quae dei funt non déférât, Hæc ergo ordinatiflîma difpofitio ecclefiac terribilis eft immuhdis fpiritibus, ue lut acies caftrorum ad bellum ordinata, Siue pulchra eft ecclefia SC decora ficut Hierufalem in uirtutibus, T erribilis uero ut caftroijs acies ordinata, ga imperiû fuum Sc poteftatem proferre non ceflat ufqj ad terminos totius orbis, Siue terlt;gt; ribilis eft ut caftrorum acies ordinata, quia ficunitatc charitatisconncxaeftSC coniunda,ut nulla ui maligni höftis,nulla pefte difcordiac poffit penetrari,nihil cniin ficterret malign os fpiritus, ^modocharitas, ffAuerteoculos tuosame, quia ipfi me auolare fecerunt.] Ac fi diceret. Ego gdem dedi tibi oculos colunv* binos, quibus me intueri SC arcana fcripturarum acutiflime penetrate ualeres, fed caue ne illos ad me uidendum modo intendere uclis, quia dum in pracfenti uiui«,non potes. Non enim uidebit mehomo SC uiuet. Cum autem uinculis cat nis abfoluta ad me perueneris,tuncme aperta uifionc uidcbis,8Cimplebitur
Ioan.t4.c incuangelio promittitur. Qui autem diligitme,dihgetura patrcmeo,0Ccgo diligam eum,SCmanifeftabo ei meipfum. Quodautê dicitur,Quia ipfi me auo* ' lare fecerunt, non eft putandum q? deus querentes fedefcrat, SC ab illis recedar, Lucæ.ii.b nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;praccipiat,Qiiaerite SCinucnietis,fcd ita potius accipicndQ,quia quangt;
to amplius quifque diuinitatem maieftatis dei pcrfcrutari uoluerit, eo ampliui intelligit, quam imperfcrutabilis atep incomprehenfibilis fit. Et hoc eft ^dPfal«* mifta dicit, Accedet homo ad cor altum,SC exaltabitur deus. Ac fi diceret. Licet homo ad uidendum deû cor fubkucty exaltabitur deus, quia quantus fit cópre^ hendi
-ocr page 167-CANTIÇA:' CAPVt’ Vii ' ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ^4
hendinonpoteft. CCapillitui ficut grexcaprarum, qiixapparucruntdcGa^ laadj Hi uerficLih'fupius expofitifunr,fed n5pigeatiteratoexponei-e,quos non pfg LI t c fpiritum fanditun repetere.Ideo entm bis ifios uerficulos pofuit,ut certifié fimum SC ftabile teneremus,quodfubrepetitionecofiimahaudtreiniis.Capini cccIefiaîfandlæ,multipIicesfuntfubtiliumcogitationûuan'etates.Etbenecomigt; paranturgregi caprarum.nam capra peccatoris figuraeft.Vndc SCin legeprgci Leuâ.4.« pitur,ut quicuncp per ignoranttam peccauerit,SC cognouerit reatum fuum,ofFe ratprodclidofuocapraniin holocauftum. Capiniergoecclcfiægrcgi caprarS comparantur, quia fandi qui funt membra ecclefi3c,omnes reatus cogitationis fuæperdignam pœnitentiarnSCpcrlachrymasiuftxeompundionis deierefæ? tagunt. Bene autcm de monte Galaad apparuiffè dicuntur, Galaad interpréta tur aceruus teftimontj.ideot^ per Galaad mens fand!orum defignatur,qui funt aceruus teftimonrj, quoniam omnta qu^ feculi funt negligere,SC folum deü defi derart euidentiflimis atceftatur indicqs. Poteft etiam per Galaad ipfe dominus amp;redcmptor nofter intelligi, Galaad enim ÔC montis Qi. ciuitatis nomen eft.De monte ergo Galaad grex caprarum apparuit, quia ecclefia fuper Chriftum cft fundata, fient ipfe dicit, Non poteft ciuitas abfcondi fupra motcm pofita.Ipfe eft accruus teftimontj,quia multitudo prophetarum SC patriarcharum, geftis ÔC fcriptiseiteftimoniumpcrhibent.lt;f Dentes tuificutgregesouium,quæafcenigt; der tint de lauacro,omnes gcmellisfetibus,amp; fterilis non eft ineis] Per dentés ec clefiæfirma fermonum eius ftabilitas intclligitur. Qiii bene gregi ouium corn;* parantur, quædclauacro afeenderunt, quiauerbaecclefiæ nihilnifi innocent tiâ manfuetudinêfonant, nihil in fe fœdum, nihilqj turpe uel immnndum retinent,fedlauacro fynceritatis SC puritan's laMantur, audientes ab ApoftolO, Sermo malus ex ore ueftro non procedat.Bene autem omnes gemellis fœtibus Ephe.4.g efte dietintur, quia fermo fanSîoi^ nihil aliudfonat nee loq^itur,nifi quod ad di ieClionê dei et proximi ptinet.Solummodo em ea fantfti loq debent, qtiç ad ppe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
tuamcoi-poi3zSCanimarumptineantfanitatê.lt;fSicutcortexmalipunici,ü'cgeîâ næ tuse abfc^ occultis tuis. ] In genis diximus fugius fandoi^ caftam uereeSdiam figurariiin corticemalipunici,myfteriû paffionisChrifti,audientesa Paulo apo ftolo, Nolierubefcerecrucê Chrifti,necpmeuin(ftueius.Ethaccqdemmagna .i.Ttmotï.b funt,quæinaptofunttmaximauero funt ilia, quaefuntintrinfccus, hoceft,qux infuturofaneftis referuâtur. lt;PSexagintafuntregine, SCotftoginta concubine, SC adolefcentulai^ non eft numerus] Kcginçfunt dodores fandæ ccclefïæ,qui tnerito fidei êCfcicntiæ thor o regis æterni propinquant, SC fpir itualcs deo filios pariunt.Sexagenarius numerus ex denario SC fenario perficitur. Denarius cm perfenarium multiplicatus, in fexagenariumconfurgit. Et denario fignificâtur diuinapræcepta,propterdecalogumlegis:Senarius ucropro perfetftionepo;? «itur,ga fexdiebusgfecit deus operafua.Reginæergo LX cffedicuntui^quia cos fignificant,ut diximus,qui gfeeftionefeientie Sd operispollcnt,amp;própt fois amorê conditoris fui, SC intuitû fugng remuncratiôis predicant. Hic etiâ nume^# rus.i.fexagenarius,exduodenarioquinquicsdu(ftocôficitur. Nam quinquies duodeni,u.'lduodeciesquini,LX.fiunt.R,cginæcrgo LX.efredicuntur,quia , nbsp;nbsp;nbsp;,
illosfignificant,quiinecclefiaconftituti,V\fuicorporisfcnfusiuxtainftitutiOiS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-
lïem XII. apoftoloi^caftedifponerenouerfît.Concubinæeosfignificant, qui no fyncere Chriftûpdicant, fed propter lucra têporalia,uPpropter laudes popu f ares,Nâ SC iftg ficut regine,ad thoi?^ regis per feientiâ accedunt, SC filios fpiritua les générant, fed a corona æterni regni alienæexiftunt. Et bene otftogenario tmmero comprehenduntvir, nam hic numerus ex denario ÔCodonarioconfi* e - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;citur,
-ocr page 168-COMMENTARIA CASSIODORI IN
dtunOdogenahusiierommaloaccipiturah'quandOjpropterquatcrnarium, quo multiplicato confiftit.Quaternariusenimtcmporalia qucq; SCprarfentiafi gniftcat, propter quatuor mundichmata,uel IIII. anni tempora, Rede ergo concubinaciftæ LXXX efledicuntur,quia(utdidumeft)propter folatem^» poraliaSt^ uifibihaprædicant,5Cfpirituahamtnus curant. Detahbus Apoftolus Phflip,i.b dtcebar, Sunt quidam ChriftS annuntiantcsnôfyncere,2Cc.donecdicit,Inhoc gaudeOjfed amp;'gaudebo.AdoIefcentuIaij2noneftnumcrus.AdolefccntuIæfun£ animaciâin Chrifto rcgencratæ, qux dcpofita primi hominis uctuftate, in Chri fto renouatîc funt, necdum tarnen funt nubiles, necdum thor o régis aptae, quia necdumadperfedionemChriftumpraedicandiperuencrunt.Quarumnoneft numerus, quia infinitus eft numerus animai^ in Chrifto crcdcnnum, nec ab ul* Pfal.145. lohominecomprehêdipotcft. Cæterumdconumcratifuntomnes eledi.Nam apud quêetiam ftellaijt numerus comprehêfus eft, ignorarinopotcft eledoijr nucrus.^Vnaeft columbamea,pfedamca]Hoceft,unaeftcatholicaperunK ucrfum mundumdiffufa ecclefia,quacex reginisSC adolcfcentulisjftueadolef# P , nbsp;nbsp;nbsp;centibuscoftans,etiâconcubinashabet,hoceft,quofdaquinominetenusChri
P üiani uel dodores dicutur, Vna eft ergo ecclefia, qa fcinurâ ÔC fcifmata no reci pit, fedficutunus eft deus, una fides, unûbaptifma, itauna eft generalis ecclefia, quæ rede ÔC columba uocatur,ga ipiritus fandi dote,g in fpecie columbæ appa ruit, Chrifto fpofata amp;nbsp;fandificata eft. ^t^Vna eft matri fue, eledagenitrici fuf 1 Mater noftra ilia eft coeleftis Hierufalem, de qua Apoftolus dicir, Illa aût quæ Gal.4.d ftirfum eft Hierufalem, libera eft, quae eft mater noftra, Haecergo ecclefia una eft matri fui:ga ad exemplû illf us ecclefig, q ug ia Chrifto fruitur,ipfa in hacpegri natione inftituituramp;finformatm-,atcpad illam beatitudinê,inqua cû Chrifto cÓrcgnat,peruenirenititur,lt;{}Videruntillam filig Sion, ôdbeatinimâ prædica^ ueruntreging,amp;concubine laudaueruntcam.JQuasfuperiusadoIefcentuIas, • nbsp;nbsp;nbsp;hie filias appeIlat,R^inas uero amp;nbsp;concubinas in hocloco,ut fuperius,intelliga
mus. Filiæ ergo,reginae,àC concubinæ praedicant ecclefiam SC laudant, quia uni uerfi tas fidelium catholics admiratur ecclefiam,lpfa eft ein ecclefia, quae ex mul# tisfideliumconftatperfoniSjCathoIicamCid eft,uniuerfalem) ecclefiam conficit. CTQue eft ifta,qugprogrediturquafi aurora confurgcnsC] Vox eftfynagogae. In fine fiquidem feculi cum plebs ludaica ad praedicationem Eliæ ÔC Enoch con/ uerfafueritad Chriftum,ipfaquoque ecclefiam admirabitur,dicens: Quae eft iftaCid eft,quanta SC qualis eft ecclefia quae progrediturC hoc eft,proficit de uirlt;* cute in uirtutem. Non ein ftare,fed progredi dicitur ecclefia, quia non in uno Io co contenta,fed totum mundum cœlefti praedicationc occupauit.Quafi aurora progreditur,quia tranfadis tenebrisirtfidelitatfs, lumen ueritatis habere often dit.^f Pulchra ut luna] Lunam fcrut phyfici a foie illuminari. Et ecce ecclefia pul chra eft ut luna, ga claritate fponfifui Chrifti iUuminatur SC ei\is gratia refplen^ det.Siue pulchra eft ut lunainpracfenti uita,ubi aliquando concefta fibipace SC tranquillitatefiuefecuritatecrefcit,aliquando aduerfitatibus obtrita decrefeit, tTEftda ut fol] In alia uita,ubi perpetuo refplendebit gaudio de uifione condigt; toris fui. Siue eleda eft ut fol,ga ilium ueru folem imitari nititur,dc quo fcriptu Malach,4.a eft,Vobis timentibus nomenmeum orieturfol iuftitiae. Hunc folem imitatur ui uendo in humilitate SC iuftitia SC pietatc. Terribilis ut caftrorum acies ordina ta.]Terribilis aerijs tempeftatibus, ordinata ut caftrorum acies, id eft,charitatis unitate unita,ut nullis tentationibus penetrari uaIcat.|fiDefcendi ad hortS nu^ cum] Laudata ecclefia a fynagoga,refpondet, Defcendi ad hortum nucS, Hor^ tus nucum eft uita prüfens,Nam ficut in nucc tegmêgdem durilftmum uidetui\ fed
-ocr page 169-C'A NT I CA. CAP VT. ’ V.
(cd nucleus latet, ita in pracfenti uitanoftræconfcientig claufæfunt, 8^ nonappa rent, donee fracfla refta corporis mamfeftcntur.Defcendit ergo ad hortumnujgt; cum ecclefia, quando per dodores fuos uitam fingulorum confiderar. Vnde fe^=. quit, €^Vt uiderem poma couallium] poma conuallium flint uiftutes,quae bus’ militate condiitntur.Defcendi(inquit}adhórturri,utuiderempomacóualliiiin, id eft,ut confiderarem fandos,excellêcia quidetnuirtutun.praed;tos,fedhumiz Iitate depreflbs.^J^Etinfpieeremfifloruiftetuinea] hoceft,utconfidcrarcmqui in ftudio fandarum uirtutum proficerent.lf Et germinaftent mala punicajhoc cft,uteosquoqiieperquirerem, quiiàrriaptifuntadimitâdanipalîionêCHri/ fti. Nam mala punica,ut faepe didum eft,rnyfteriurn paffionisChrifti fignificat. Cofiderat ergoecclefia per platos fuos, g inuirtutibuscrefcät,uelq iâ ita perfedi funt,utimitantespa(riorierriChrifti,proilloquoqueidorleifiritfànguihêfungt; ■ dere, quales erarit illi, quibus Apoftolus dicebat, V'^obis datum eft, no folum ut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;d
credatis in ChriftUj fed ut pro illo patiamini.NefeiuiJ Vox eft fynagogae,que tiidens tantani ecclefiægratiam.mfpedaueritate cuangelij, dolet quod dntca noncognoueritfideni Chrifti,amp;quafiexcufaiisfe qgt; tarn tàrdecôuerfa fit,dicit, Nefeiui 0 fponfa Chrifti ecclefia.Ncfciui,id eft, non cognoui taritam grattam amp;nbsp;tanta dona fpiritualium uir tutum tibi a fponfo tuo collata. 4E Ariirria mea cotur bauit me propter quadrigas Aminadab.j Conturbata(inquit) fum nimia animi folicitudine, propter tamfubitam euangeltj praedicatiOriem.Sciebam ehim lege amp;nbsp;proplietas diuinitus datos,et ideo cum fubito u'diftem prgdicari euangelium conturbatafum propter quadrigas Aminadab, Aminadab abnepos fuit ludæ, per quem generatio Chrifti contexitur. interpretatur autem Aminadab populi mei fporttarieus IdeoquefigriificatChriftiy|^i, quifpoiitancusfuit populi fui. quiaipfe cum eflet deus, fpontefadus eft homo: cum eftetconditoramp; creator, fola benignitate fuafadus eft portio populi fui. Et eft fenfus,Conturbata (inqt) furh propter fubitam euâgelq prædicationem,quæ ueluti’ïlelociflîrrîe q uadrigç, nbsp;nbsp;*
toturhfubitottiurtduniperuoIâuit.EtbenchancpraèdicationemnoncurruSjfcd quadrigas appellat, quia euâgelq prædicatio quatuor euangeliftarum aurorii» täte côfiftit,Ô^quatuorcuâgeliaqfi quatuor quadrigefuntnouiteftamêrijCuipz ■fideèaurigâ ipfe Chriftus, temperans fiC difponens ipfe currum euangcliorum, ffR.euerterereuerterefunarnitis]Voxeftecclefiæ,fynagogamadfideminuitâgt; tis, Reuerterercuerterefunamitis.R.euertere ofynagoga ab infidelitatead fidé, reuertereàbodio addilcd onê. Sunamitis interpretatur captiua ueldefpcda, Taliserat fynagogaanteaduentumChrifti,captiuauidelicetuinculo diaboli, amp;defpedaadeo,quia Chriftumadfalutemfuam milTum noncognouit.lt;f^ Rez wertere reuertere, ut intueamur te ] id eft, ut pulchritudinerii tuæ caftit^tis afpiciamus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput VII.
Vid uidebis infunamite nifi choros caftrorumjVox eft fponfî.Qiii aii diens inuitari fyrtagogam a fponfa fua ecclefia ad fidem,dicit:Quid debis in funamite nifi chorOs caftr orumCac fi diceret, Tu quidë o fpo;? fadolesdepditioncfynagogæ,amp; qjtardeadfidcmueniat, fed adeft tempus quo conuertatur,Slt;tunc nihil uidebis ineanifi choros caftrorurti.i.nifi charitatis có^ cordiam SC ftabilerobur fidei,quo pro defenfione meae fidei pugnabit. Nâ chogt; ti canentium funt, caftra uero militum pugnantium, In funamite ergo chori ca;« ftrorum uidebuntur, quia conuerfa fynagogaSCconcorditer Chriftumpræd» cabit cum ecclefia, ÔC pro fide Chrifti ufqj ad morte pugnabit. lt;U Quam pulchri funt greflus tui.l Ab hoc loco incipit fponfus exponere laudes fponfæ fuæ.Et no lands g» agrelTiDUS incipit eius pulçhritudinê texere,ÔCin ore laudes ei us fini^ft
U eut
-ocr page 170-• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;COMMENTARIA GASSIODORI 'iN '
cut fupcn'Us ab oculis cçperat .Hoc antcm fccit uel ad pukhntudi'ncm cat minrff uanandam, ucl etiam quia fic myftcrijs aptiffimum cft.Q^ pulchri (inqutt ) funt grellus tuj. Vidit eccleüam non otiofe in uno loco ftantem, fed ueloci pr|dicaMgt; onctotummundumperagrantem,idcoqueagrcflibuscfpiteamlaudare.Grefgt; fus enim ecclefïac funt uelox prjdicatio apoftolorum, per quos in omnem terra Pfal.18. cuangclium infonuit.ffIn calceamentisjld cü,in patrum præcedcntium excm* plis.Calccamcnta cnim cxmortuisfiunt animalibus. Etcalceamenta ccclefise funt patrum præccdentium exempla, quibus greflus habet munitos, ut fecurius cum imirandOjSC fine ofFcnfoncgradiat.|[biliaprincipis] Aha tranflatiOjfilia Aminadab dicit.Aminadab(ut fuperius didu eft)popuh mci fpontaneus diät» qui rede figura Chrifti tenet. Nam ecclefiaamp;filiacftamp;'fponia. Filia,quiaeiu8 fanguine redempta, eins baptifmatc regenerata : Sponfa, quia dote fpifftufJ» fandli illi eft coniundla.^^ luntfluracfcminum tuorum, ficutmonih'a qustfabri# cara funt manu artificis.] In feminibusuel in femoribus,foletfacrafcriptura
Ex()d.t.a nerationispropagincmdefignare.Vnde deIacoblcgimus:Omnesanimac, qu$ egrciræfuntde femore Iacob,Femmaergo ccelefia: funt, fpiritualis gcneratio credentis populi per uerbum'predicationis amp;nbsp;lauacrumregcnerationis, luni? tflurçfemmum,eft coniundio duorum populorum inunafide, ludaiei Ôt^gen-* tihs.ÈtbenchæcIundluramonihbus comparatur,quiafidesutriuflt;^populima ximeinoperibusmanifeftarur.Nam fidesfineoperibus mortuacft, Fabricata aufemfuntmanuartificiSjhoceftjdeiomipotentiSjCuiusmunercuirtus boni operis credcntibus tribuitur. Hic eft ille artifex,dc quo Paulus dicebat, quando Heb.tt.c memoriam Abrahç Patriarehæ faciebat.Expctftabat enim mancntem ciuitatem Hcb.u.f cuius conditor ôC artifex deus eft^ff Vmbihcus tuns crater tornatilis,nunlt;juarn indîgens poculis] Vmbihcus fragiliflîma pars eft corporis, OC ideo per umbihcû fragilitatem noftrac mortahtatisdebemusaccipere. Crater ueroeftcalixmaior • nbsp;nbsp;anfas bine inde habeift, Vmbilicus ergo ecclefiæ, crater eft tornatilis, quia quâ^
tomagis dotftores ecclefia: fuacfragilitatis mcmincrint, tanto magis uerbopraegt; dicanonisinfiftunf,uteleemofynamuerbideipraebentes,ipfimifericordiâadeo confequantur. Ht bene crater tornatilis dicitur.Torno cnim facilitis opéramur, per quod fignificaturfacilitaserogandiuerbumueleleemofynam dandi.Non enim morofe, ncc hacfitandoelecmofyna danda eft: iuxta quod Salomon dicif, Prouer.j.d Ne dixeris amico tuo, Vade ÔC reuertere, eras dabo tib i, cum ftatimpoflîs dare, Qiiod etiamtornofit, noneget exterius adhibitarégula uelhnea,fedinerrate exfeipfogficitur, Vmbihcusergoecclefiaccratcr eft tornatilis, ga quieuncpuel prédicat,uel eleemofynam dat,profoladile(ftioneetftipernç merccdi's expetfta/ tione hocfacere debet. Nam quiconque uel prçdicat uel proximis miferet pro remunerationetemporali uel laude, crater eft, fed non tornatilis, Ethiccrater nunquamindigetpocuhs,quia prædicatoribusnunquamdeeftpracdicatfo ^bi dei. quia ipfe quem praedicant, pocula fcicntixamp; uirtutem conftantiacillisfub^ miniftrat.VndeSCpfalmifta,Dominusdabitucrbumeuangeh2antibusuirtute Pfal.ôy. muIta.lQ^ Venter tuusficutaceruustritici uallatusliltjs.] Eadcmfragilitasqug fier umbilicum deftgnata eft,oftenditur hoc loco per ucntrem,quia uenter nuk aoflîumfirmitatepratmunitur.Beneergo uenter ccclcfiacaceruotritici copai» ratur,quiafanlt;ftiquicp quantomagismemorcsfuntfuæfragihtafis,coftudiofi^ us adproferêdosbonorumoperumfrutftusinftftût. Etredeno copiamtriticf, fed aceruS triticf dicit ; ut per hoc fîgnificet incrementa uir tutû, q ueluti accruus ab inferior ib.ad fupiora crefeendo confcendût.Nâ ficut aceruus in inferioribus lata amplit udine fpatiatur,fuperius uero quadam breuicate contrahitur amp;nbsp;acult; minatvlr,
-ocr page 171-CANTICA. CAPVT. Vil.
^8
«nfnatjita in ecdefia multi funtqm' indulgentiusuiuunt,pauci uerog fummac pcrfe(ftioniinfiftunt.Plureseniminueniunturquidcbonisfuis cleemofynam üciut, g quifua pro dco relinquUntiHic aceruus lilijs uallatus dicitur,quia fan*: âibonaquæfaciunr, prodefideriofupcrnæclaritatisamp;candoris agunt. Nam * per lilia cœleftis ilia claritàs defignatur, Poteft etiamper uentrem ccclefiæ diui/ nus fons baptifmatis accipi,quo fideles in nouam creaturam regcnerantuf .Hie ergo uentcr aceruo tritici uallato lilrjs côparatur, ga regenerati fonte baptifma* liSjdocentur bonis infudare operibus,amp;ad intuendam fupernaî clariratis gloria femper inbiare.ubcra tua ficutduoHthnuli gemclli capreæ.] Vberaec^ cieftœ, ficut iam fuperius didfum eft, fandos dodores fignificant,qui paruulos quofc^Choc eft,nug iii Chrifto regeneratós)ladcapertioris âf facilioris dodriz nginftruant.Bene autem duo ubera dicuhtur,quia de duobus populisjliidaico uidelicetSCgentili,fideléscorigregantur, amp;ladefpiritualis dodrinæaliintur, bçc duo ubera ficut duo liinnuli capreae gcmelli efte dicuntiir.Duo hinnuii func duo teftamenta,tjuibus eorundem dodorum omnis praedicatio fubliftiq quoRt tcftamêtorumunuseftauthorôCpromulgatorChriftuSjiuxtaquodSaloinon . dicicVerbafapientiumquaftftimulióCquaficlauiinaitumdefixt.qnedatafunt EcFs.n.d apaftoreuno, Chrifto uideliCet.CapreaenimredeChriftumfigmf cat, quia intuituSCuelocitatecaeterisanimantibuspræminctjamp;mundumeltanima’jUn/ _ nbsp;nbsp;■
gulam diuidens amp;nbsp;rutninans.Talcsenim funtmembra Chrifti,dodorcsuideii •»•Cor-tf-a ceqintuitu fcientiac infignes, 6Cea uelocitate tetrena deferehtcs,atcp ad cœîcftià feftinantes. Diuidens ungulam, id eft, Habens boni ßC mali difcrcrion5:ßC rumi nans,hoceft,fedulamcmoriapraeceptadcimeditans, lt;};CölIumtuumGcuttur ris eburnea]Dodoresfandi,quidefignantiir|3er ubera,ipfidefignanturÔCper coIlum.Nam SC per arterias colli ilox egreditu’ colli rriinifterio caeteris mem bris üitälia alimenta miniftrantdr: Sic faiidi dodores üerba uitæ populis annuntiahqamp;alimentododrinæcceleftisëosnutriunf. (îbllumefgo ecclefiæ • turri ebur neæcomparatur,quia fandi dodores eidem ecclefiæ pulchritudi^ nem robur præftant.PuIchritudinem qüidem,quaj per candorerh eboris delt;» (îgnatur,cafte fyncere uiuendo. Robur uerô praeftant,quod fignificatur per turrim, quando eandem ccclefiâ contra teritationes diaboli uel impetus heeretii# coi^muniunt. ^TOculi tui ficut pifeinç in Efebon,que funt m porta filiç multitti dinis»]Id eft,ipfi dodores, t^ui per colliîdefignatifuntjdefignant dC per oculos, ïpfi em quafi Oculi uniuerfocorpori ecclefiæprouidêt,Ôc: iter ^d ingredi debeât, oftendunt.Hi oculi ecclefiae coparantur pifcinis,çdificatis in porta ciuitaéis Efe? bon;qafandi dôdores populos in Chriftûcredêtes; uitalilauacroabluunt,SCfa lutaris dodrinæ potu reficiunt.Filta autê multitudihis uocatut Efebon iuxta hgt; teram, ob multitudine confluentium inibi populoRt. Sic ÔC fanda ecclefia rede dicitur filia multitudinis, qa numer ofitatem quotidjc colligit gentium. Efebon autê interprêtatur cingulûmoeroris. Oculi ergo ecclefiæpifcinis Efebon com^ parâtur:qafandi dodores negledis caducis feculi gaudqs,cingulo mœroris fe conftringurit,quia cafte SC fobrie uiuunt in hoc feculo, SC pro fuis erratibus de*' Titum s.d fient, quatinus in praefenti feculo lugentes, ad ucraæternacppoflînt pueniregau dia.In porta autem Efebon hæ pifeinç eftè dicuntur, qa nullus ecclefiam ingredi ualet,nifipriusaquabaptifmatisabluatur,6C nifi fonte falutarisdodnnæpote^ tur.Hoc ctiam fignificabat labrum çneuth,quod Salomon in pofticu tcmpli po Exod.jo.b fuerat,utfacerdotesingrefturitemplum,ÔChoftiasimmolaturi,ibi corporaabgt; luerent.lt;fNafustuusficutturrisLibani,quærefpicitcontraDamafcum]Qiiia iiafoftxtoresSC bonos odores difeernimus, redeper nafum eccleftætjdem fan^
U X di
-ocr page 172-COMMïNTARlA CASSIODORI IN
dotftores intelliguntur. IpG enim fagacite r difccrncre noucrût inter fragratl .t,Cor,u.b catholics fidci dodrinam, 0(letifcrum hacrctici errons fœtorcm. Nan» sein diuinischarifmatibus, quæper fpiritum lantftum diftribuuntur,dicirur, • Altj datur per fpintü difcrctiofpirituum.Nafus ergo cccIeGac turn' Libani comj paratur, quia fantfti dodores amp;nbsp;fummum locum in ccclefia tenent, ac ucluti in Libano monte confiftunt, amp;nbsp;defendant ecclcGam a malignorum fpirituum iiv curGbus. Hæc turris contra Damafeum efle dicitur.Damafcus metropolis ciui t3seftSyriæ,qaæqaondamcontrafihosIftacl^urpotefortiftimosamp;crudeliflîz D mos reges habcn.s,dimicabat*InferprctaturautcmDamafcus,ranguinispotus, uel fanguinisoculus. Perunt ibi Abelinterfedum, ideoep Ggnificat poteftates huiusfeculi, quæfanguinis potumfitiunt, quia uoluptatibus ÖCilleccbris car^ nis 5C fanguinis delcdantur. Significatetiam aerias poteftates, qnçanimarum noftrarumeruoremGriunt Contra Damafeum ergo eft hæc turris^quialîæccc*' cIcGa femper diabolo membris illius, adiutorio Chrifti munita rcfïftit.C^Ca^ puttuum utCarmelus] Caput ergoecclefiæ, principalitas mentis fidelium in^j
Hierc.4.a
,2.Rcg»8.e
ponuntur. Bene autctn caput ecclcfiæ Carmelo comparatur. Carmeluscnim^ lt;]uiÔ£^ Carmel dicïtur,intcrprctaturcognitia uel fciehtia ci'rcuncifiom's. Erg» caput ecc'iefiaeCarmeloantmilatur, quianouit circuncifioncmah'quando cor^ porahterceIebratam,nuncfefpiritiialiterobferiiaredcbcrc,nixtaquodpr0phç tadicit, CircLincïdimini dominomcordibus ueftris. Hancfcntentiamcircvim* ciGoms non habuerunt Iudxi,ideoquereprehenduntur a beato Stcphanopro/ tomartyre dicente, Dura ceruice ôi. mcircuncifi cordibus amp;faurïbus,fcmper fpintuifant^oreftitiftis. In IihroquoqucRegumlegttur, quod Elias in monté Carmcli afcêderit,ô(f ibi orâdo af idam terra eoeleftibus pluuqs irrigaucrif j poft longam trium annorum Sgt;C femis ficcitatem. Quæhiftoriapulchram rcdolet ak legoriam. Nam Elialfcjquiinterpretatur deus meus dominus, Chriftumfignifi^ cat. Qin cum Gt deus dominus omnium amp;ftotius creaturar, Ipecialitcr fuus, id cft,proprius,eft deus ôi dominus eccleGæ. Hic in Carmelum aG:endit,quanlt;» do per gratiamfuammentes fideliumfuorumcóG:cndit, amp;percosarentimun« dogratiarum fuarum pluuias tribuit. Redo ergo (ut didum eft) caput ecclcGse Carmelomonticomparatur, quia mens fandoijt quadamconucrfationefub!igt; mis eft,5lt;( Chrifto in fe afcenfum prarbet per profctftû uirtutum. Et comçcapi tis tui ut purpura regis uinda canalibus] Si per caput eccIeGx mens accipii, prt comas capitis cogitationes mentis debemus acciperc,q aflidue de ilia prodeunt. Purpureas uerocolor,quifanguinis habet fpeciem,myfteriudominicacpaffio* nis GgniGcat.Iuxta Iiteram qaod dicit,purpura régis uintfta canalibus,GgniGeat lanam iampurpureo colore confeÄam, amp;nbsp;nccdum in fila dcdult;ftam,fcd ad^ hue in canalibus conftitutam.quas Graeci Sar/a uocant^ in quibus fanguis con-* chyliorumfoIetdefluerCjSC lanam in purpureum uertcrccolorcm'. Myfticcca^ nales ifte humilitatem famftorum Ggnificant,in quibus aeterrti regis purpura tin gitur,cumfan(ftiquicphumilitatemfuircdcmptorisimitando, paGTionumilliu» conformes Geri fatagunt, quatenus in purpuraedignitatem uertantur, id eft,bgt; borantes pro Chrifto,mercantur coronari ÔCregnare cum Chrifto. Vinefta autc hæc purpura efte dicitur, quia fantftorum prçcordia fixa funt ftabtlita in timo/ re QC amore redemptoris rui,ncc unquâ a charitate cius fepararipoirunt.lt;EQ.i’ä pulchra cs,0£fquam decora charilTima in delittjs] Quampulchra cs.fcrlicet ,in de,decora in operatione,chariflimaindeIittjs.Supradi(ftumeftdceademec* d(dia,Pulchra utiuna,ekdlt;i utfolyterribâù ut caftrorum aciea ordinata:hic
Ï#
-ocr page 173-CA NTIC A. CA PVT; VIF. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;9
re dici‘tur,püTchra 8i decora, chanfllma in dclitijs .Qiiac quafi contraria efle liiA dentiir.Narn ordinatam efle uelüt cathorum aciem,dCefl’c in delirqs,repugnat; qinaddihacfortitadineinmiliturrtfolentencruare, Sedfandaecclcfiautiuncp agir« Ordinata eft iielutcaftrorutnacies,quia infidelibushacreticisrcfifti't,amp;mà» lignos fpintus ftia fanditate Qi perfecftione terrer. In dehtqs etiam eft, quia fua^ uitatemfupernædulcedmis alfidue palaro mentis dcguftat,ô^inter prefturaff huius feeiiliillas adipifci defiderat ÔC continue iliis fatiari. nde mento ilia quç tabs eft, fponfo fuo Chrifto chanirima efle dicitur. fTSratura tua aflimilata eft palmg.]Staturaecclefif,eft pfetftaemsreditudo.Nequeenimaduitia incurua«^ ’ tur,fedrelt;ftaô^immobilisperflftit*Vndc Pfalmifta cxpfonapeccantiumdice^ PfaLnr. bat, Incuruatusfumôifhutniltatusufqucquaquc. Etprophera fubfpecieHie«: rufalem peccant! animae de mab'gnis fpiritibusdiciq Quia humiliaiier untre, QC dixeruntanimætuæjlncuruare uttranfeamus. At contra fanda ccclefia reda EFa.p.g ftatjuecunquamincuruariconfentit, audiensab Apoftolo: Vigilate,ftateinfilt;: -iCor.id.c de,uiriliteragite3i^confortamim,S(fOmniaueftra incharitatc bant; Etdomi^^ Exod.^.a IKIS filijslfraelloquitur,Egofum dominus deusuefter, qiiieripuiuosdeergagt; fiulo Aegyptiorum, utincederetis rede. Statura ergo ecclefiæ palmæ aflamila# Lcuit.iff.b t^r, quae in omnibus quae agit,femper in memoria fupcr nam ren net rémunéra^) rionem.Palma enim uidricem ornat manum, Qi ideofigmbeat praemium ilkid, quod uidoribus fandis in coeleftibus eft dandum. lt;I^Et ubera tua boiris] Vbez.? raecclefiacCut fuperiusdidumeft)funtdodoresfand', qui lade fimp!icisdogt; i d ringregeneratos in Chrifto nutriunt.Sed hecuberabovris afl:rnilantur,quaiT: doijdemdodores perfedis perfedioradenuntianqficut Apoftolus loquens-fimplicioribus,dicebat:NonpotuiuobisIoquitanquamfp rituabbus,fedtan/'gt;»Cor.j.a quamcarnalibuSjtanquamparuuIisinChrift^lacpotum uobisdedi,nô’cfcam:!
Ecce ubera ladis plena. Quae ubera inbotros funt uerfa,cum diceret: ISios pre/ .i.Cora.d dicamus Chriftumdei uirturemä;deifapientiam,amp;Ioqlt;|imur fapientiam in^ ' ■ ter perfedos. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;afeendam in palniam, apprehendam frudus eius ] Vc
oftenderetur orrinis hare excellentia Qi magnitudo donor urn ccclefiae de dei gra.
lia uenire, introducitur idem fponfus dicens, Afeendam in palmam. Qiiafi diA ccret, Inde habes ubera ad nutriertdos paruulos, unde ctiarri babes botros, qingt; bus perfedioribus perfediorem propines dodrinam,quia ego mea gratia in te. afeendi,ô^hanctibiperfedionemconceffî,Afcendamunquit)inpalmam. Palgt;' ma ecclefiam fignibcat, uel etiâ anima cuiufcunq?bdelis,quimcmor eft domini deifui quidicit: Confidite,egouicimundum. Ipfaquoq;omnium uitiorumôif loan.i^.g iniquitatis uidrix efle ftuder.Bene autem in palmam hie afeendifle dicitur,cum fuperiusin hortumdefcendiflelegatur. Dixit enim ecclefia,Diledus meus de^ feendit in hortum fuum. Idem eft hortus, quodamp;palma,uidelicet unaeadem;» queecclefia. Sed in earn dominus defeendit, SC ad eamafeendit. Defcenditin cam, copia fuae gratiac illi de cœleftibus mittendo : afeendit ad illam, dona fua in caincrementando,eamc^quibufdarn profedibus uelutiquibufdam gradibuS’ ad celfiora fublcuando. Sed Qi hoc de natura palmæ eft feiendurri, quod ininA (erioribus afperaeft,infupérioribus pulcherrima decorefoIio’rumSCpulchrW’ tudine fruduum. Sic Qi faiida ccclefia in inferior ibus afperitatem laboi^ QipaP fionS fuftinet pro Chrifto: in fuperioribus uero,hoc eft, in celeftibuspulchritiP dine Qi fuauitatê cJtpedatpremioi^.Poteft Qi per palmam arbor dominicae cr uï^ cis exprimi,in quam redemptornofter pro humani generis redemptioneafeen dit,Sein qua hoftê humanigenerisfuperauit. Ait ergo,Dixi,afcendâ in palmam »(.per meos propbctaslocutusfum,ôeproinifime adjiaffîonê uentuijr, Qi meam)
u 3 ccdefiarn
-ocr page 174-■ * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;COMMENTARIA CASSIODOR'I IN
ccckfi'amrcdempturum.ApprchcndamCinquicfriidus cius,id eft, frudusbo* norum operum dClaborum,quibusccclefia dcfudat remunerâdo. Vel ehamfc cund urn mcum fenfum, quo per paJmam crux intel'jgitur« Apprehendam fru^* •dus,id eftjimplcto triumpho paftioms,ueniam ad gloriS refurrcdionis,amp; apo ftolismeisfpintuaha dona conccdam. ^TEteruntubcratuaficutbotri uinex] Hoc fupen'us lam expofitum eft. nam ubera ecclefiae dodores funt, cum paruugt; los fimplict dodn'na nutriunt. fed botn uïneæ efficiuntur, cum perfedionbus fublimiaquæcpannuntiant. Nam beatus Paulus uno eodcmcp tempore ubera g«m.p.a amp;nbsp;botros habuit,quando deChnfto loqucns dixit:quorum patres,SCex quibus Chriftus.Ecce ubcra,id eft,fimplcxde Chriftoprjdicatio.Sedhecubcra infua^ uiflimû QC fortiflimum uinum conuerfa funt, cû fubiunxit: Qui eft deus fug oîa bcnedidus infecula. ^Etodor oris tuificutmalorum, Guttur tuum ficutuinu optimum,] Os ÖC odor ecclefiæ,eft prefens eius prçdicatio,quæfama uel fcripto ad abfenteseius peruehic. Gutturuerocftuoxipiapracdicatoris,quaeinprac* fenti auditur. Odor ergo oris ecclefiae, odoribus malofum comparatur^quia ïpfâfarna praedicationis plena eft fuauiiatis âfgratiae, Guttur uerd uinoóptigt; inoaffîmilatur,quiaipfauoxpracdicâtiummagnaminfeuirtutcm adiutdhbus oftendebat. Quod ucrdmalorumodOr innouitate eft, uiniueroin uetuftate, ftgnificatpracdicationemecclefiæ ôdinfuinouitatCjôtfetiamin fui perfedione oinnemhaberefuauitatemSCgrauam. Dignum diledo meo ad potandum, labijsqj ôddcntibusiHiusfuminandum] Vox ecclefiae eft, Quaeaudiensfclauda ri a fponfOjgratuIabSda refpondet, dices: DignQ diledo meo ad potandu, A c fi diceret, Spohfus meus guttur meum uinooptimocomparauit, amp;nbsp;illud uinum, dignum eftad potandum ipfi diledo meo, hoc eft, pr3cdicatiocuangelica,quä in ore meo pofuit, per ipfum,0!^ nftn per aliû annuntiari debet in mûdo. neqp em per aliS dccebat myfteria regni cdeftis pdicari in mundo,iÇ per mediatoré dei et .Yimo^j.b homfnû.EtIabifs(inqiiit)ô(fdêtibusilliusruminandû.Labia Ôidentes fponfi, ut fupra didûcftjdodores fandi funt.Illud ergo uinû optimûruminandum eft la btjs Si dêtibus fponfi, qa prçdicatio êuâgelita tradita a deo dodoribus tradâda ôfexjioncnda eft,Nccabfurdôeft, q? cum uinû potetur non ruminciur,hic ta mcndiciturlabtjsô(^denribusrumiriaridum,^dmagisadcibum ^adpotOperti net,Namfandidôdorcsùinumfpiritualeruminât,quandopccptacuangclica diligentcrcxquirunt, amp;nbsp;cfebra mcditationeinucftigantatc^inuicê conferunt; CEgo diledo meo, âf ad meconuerfio eius.] Ego diledo meo,fubaudis,obfo quium iuftitiae amp;nbsp;deuotionis impendo:illi, amp;non altcrifidem SC fcruituté m'eam promitto. Etadmeconuerfioeius, ut me in pracfenti inter laboresöfaerumnas huius uitçtucat,SCin futuro adgaudia uitæcœleftis introducat. Poteft etiâbxc elle uoxfynagogaeexperfonafandorumpatrum, aduentum Chriftidefi'deran tium. Ac fi diceret, Scio ( inquit ) ilium fpirituali praefentia mihi fempcr adet» fe, ÔCideoegodiledo meoomni dcuotionefamularicupio:fedtandem ad me conuerfio eius, quia opto ut tandem ficutpromifit,in mea fubftantia mihi appagt; rear. Nam dixerat fupra fponfus, Afcendam in palmam, id eft, Promiferat fe in carneucnturû,SCprohumanogcncrepafïurum,SCindciâgrafulabunda dice^ batjEgodiledomeo, SCad me fit conuerfio eius,id eft,credo ilium hominem uenturum, amp;nbsp;in mea fubftantia hominem mundo manifeftandum. Veni dilede mi,cgrediamurin agrum, commoremur in uillis,] Eiufdem fynago^ gae uoxeft, Veni diledemi, id eft,appare per aflumptum hominem. Talc ^ftS'^dludPfalmiftæ,Excitapotentiamtuam amp;ueni.EtEfaias,Vtinamdirumgt; peres cœIos,âC uenires ♦ Egrediamur in agrwm. Ager, mundus iftç eft, Egrez diamur
-ocr page 175-GANTiCAî G AP VT Tib nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gO
lt;JiatTmr(fnquit) in agrum,id eft,praedicemus mudo.commoremnr in uillis, hoc «ftjipfis qiioqucpaganis fideni tuam annuntiemiis. Nemo nefcit paganos a nil ladidos.quia n-àyoa* Græce, mlla dicitur Lahne.Indcpagamdi Ai, quia longe funtaciuitate dei. Poteft uox ecclefix ctre, Vcni dileAe mi,ac fi diceret, lam • myilerioafcenfionisaiTumptumhommem adcoeîosfubîeuafti,fed ueni, diui* nx maieftatis prxferitia me fæpius uifitâdo.Egrediamur in agrum,Eodem fen/ fu,quo fuperius, Prædtcemus tux mcarnarionis fidem mundo, Gommorè^» murinudlisjideftjcnamignoranubus tcpaganistuam fidem annunnemus, nec in tranfitu tih, fed comoremur ibi, donee illos ex paganis catholicos, ex alic nisnbipropnosfaciamus.C^ManefurgamusadutneasjManejCxortusdlno;» uacgratix, quandouidclicet tranfeuntibus tenebris infidehtans,euangcliuni mundo cœpit prgdicari.^ Vidcamus fi floruit uinea.jhoc ch,infpiciamus eccic fiam,it iam prima fidei r udimenta fufcepit.lf Si flores fr u Aus parturiunt.JInfpi ciamusetiamfiflórésparturiuntfruAum,idefl:,fiilIiquiiaminChriilum credi deruntjidoneifunt ad bene operandum.Nam flores emittitecclefia,cûprimunt fideles ad fideni ueniunt.FIoresuerofruAusparrununt,cum iam ipfa fide Sc di le Aione bene opcratur,ne ipfa fides otiofa fit, uel mortua fine operibus,nam ut Iaeobusdicit,fidesfineopcribusmortuacft.lt;f Si floruerintmalä punica,]Magt; Iacób.».d la punica (ut fupra di Aum eft ) rubicundum uel fanguineum habent corticerri, amp;ideofignificantpaflionemdomini,uelmcmbrorum ipfius.Dicitergo,Siflo rucrint mala punica,hoc cft,fi fan Ai, qui iam tide SC opere perfe Ai funt, idonei ctiamfintimitaripa{rionemChrift:i,ö^patiproiIlo.Malapunicaerantilli,quigt; , bus Äpoftolus dicebat : Vobis datum eft non folum ut in ilium credatis,uer um Philipp, a etiam utproillopatiamini, Ibi dabo tibi ubera mea,] Vbera ecclefix, dóf-Aores funt, qui fideles primum ad fidem crudiTint.Cum(inquit) ad uineas exie rimus,ibi dabo tibi o fponfe uberamcajhoceft,fpiritualesftbifiliosgenerabo.
Vndeadhuefubditur, lt;PMandragorçdedcruntodorêiÂportisnoftris]Man • dragoraherbaefiaromatica, cuius radixfimilitudinê habet humanicorporis. Poma eius optimi funtodoris,infimilitudinem pomiMatiani,quod noftriten» ræmalumuocant.Hæcherbarebus medicinalibusaptitTimaett. Namferunt eos,qui incommodouigiliarumlaborant,hauftu huiuspomireleuarijSCpofle dormire.Itemferunt eos.quiobcuramfccandifunqfi exteriorem huiuspomi corticembiberint,nonfcntirefeAioncm uel aduftionem,quf omnia fiquismy fticc difquirereuoluerit, fpirituales fenfus SC ecclcfiæ couenicntes ibi inucnicr. Dicitergo.Mandagorxdederuntödoreminportisnoftris.Portx eccicfiçfunt apoftoli Sc eorum fucce(rores,quia nemo ciuitatem dei(id cft,ecclcfiam)intrac, nifi perfanAos doAoresaqua baptifmatis regeneratus,SCuitalidoArina ins’ . ftruAus fuerit, Dehisportis PfalmiftadicebattDiligit dominus portas Sion Pfal-8«^’ fuper omnia tabernacula Iacob , Mandragorx autem fragrantiam uirtUi? tum defignantjnportis ergoecclefixmandragorxodoremdcderunt, quan^ do apoftoli uel fucccflorcs eorum,famamfuauiflimxopinionis, SC odorem uif tutum longe lateque fparferunt. Ideoque inuitat fponfum fuum ccclefia ut uez niat,quiaiamnomen eius longe latecp per apoftolosannuntiatur,amp;odorprxf dicationis Chriftilongelatequedifpergitur. lt;rOmniapomanoua Sifuetera dile Ae mi feruaui tibi,] Id eft,prxccpta uel promifla ueteris teftamenti, SC nou« feruaui tibi o dile Ae me.Scicbat enim omnia qux in ucteri teftamehto annun^ tiata funt, non nifi per Chriftum, SCinChrifto potTccQmpIeri.idcoque dicci* bar,Tibi feruaui poma noua SC uetera, hoceft, teexpeAo„ut per tcimpleantur in nouo teftamento, qux prxdiAa funt in ueteri« Vnde SC inpaftione fua iam pendens
-ocr page 176-pendens in crucc,cum guftaflèt aeetum,dixif, Cenfummatum eft.Etpoft refur loan,jp. f redionem ApoftoIiSjNeceflc eft implcn omma,quac fcn'pta funtïn lege amp;nbsp;pro^ gj; pfalmis deme, PolKint eham poma noqa amp;nbsp;uerera, luftorum perfonae *ïntclligi,qui ucl in uereri uel m nóuo ti ftamentofuerSf.Didt eigoEcclefia,Ser uaui tibi noua uetera, ïd eft,iuftos qui in ueteri teftamento pi acceflérunt, uel
Ioan.i4.a Adi.i.a
in nouofubfecutifunt,tibi fcruaui,ur per telaborum fuorurU premia perciperef. Nullus enim luftorum regnum coelbrum intrare ualuit,nifi per Ghnftum,quia ipfeprimusafcendir,SC fequentibusfuis membris Coelum aperuit;
Caput’ VI IL
Ioan.i.b
Pfal.ïi.
Hebr.x.c
Uaii.xo.e
Cant-i. a
QVismihi dettefratremmcumfugcntcmubcra matrismeaf^]Exhisuerbts intelligitur totum hoc carmed uinum efle SCfpirituale,SC nihil in fe, quod iuxtaliteraintelligipoffitjhabere. Quacemun^amatrix hoc optauit,ufisque diligif,paruulus efficiatur,Sceius frater,Sc ininfantem ueriusfugat ubera magt; tris fuæÆft Cl gouOx illius ecclefiaè,quæaduentum Chrifti præccftïr, quam fy* nagogam(idcft,congregationem)appellamus.Quis(inquit)mihidet te frairê meumfugentem ubera matris meæC Eteftfenfus, Tùqui modo cs in ßnupa^ tris,qsdetuthomöffficiaris,SC particcpsacconfors meæ nature exiftens,fratcr meusappclIeris^Namipfe fefratrcmapoftolorumuocarc dignatuseft,dicens per Pfalmiftam,Narrabo nomê tuû fratribus mcis. Et poft reiurre Aionem mu îicnbus,ltc,ihquit,nûriatcfratribusmeis, Sugêtcmuberamatrismcae,inquit, hoccft,implentem omnia, quæ naturaehumanæconueniunr,exccptopeccaro. Nam mater iynagogacin hoc loco ipfa humana natura intelligitur,de qua ipfa fy nagoga exorta eft Sugentem (inquit}ubera maffis mcae, id eft, fuftinentem 0/ mniaqughumanæfragilitaticompetunt.lf Vtinueniä tcforis]Hoceft,uthotni ( nem fatftum in aperto uideam.fjiah enim intus erat deus, cum iam in finu magt; ieftatis paternae larerct,fed foris ihuentus eft, quando homo fatftUs ui fi bil? fého minibus praebuif,amp;’ fficóprehenfibilis uOluitcomprehendi, lt;£Etdcofculer te] Et deofculer te,inqt,id eft, manifefta te afpiciam' üifionc,qucm nunc tantum in fidîi teneo ofculo,quod initio huius carminis optauit, dicens: Ofculetutine ôf# culo oris fui,id eft,per femetipfum iam ueniat ut mihi appareat, Quafi eniin pcf prophcta.s ofculabaturecclcfiairidilecftus, cum aduentumfuum per eos reproe mitteret. Optât ergo ut per icipfum ueniens illam ofculetur, hoc eft, ut in carne
fua prarfènriamexhibeat, 4L Et lam menemodefpiciatjQuafiem defpct^laerac anrclynagoga,cp CHRiftusueniret, quiaiamlegahbus obferuationibüsdedigt; ta,fub rypo bgura, SC non in ucritateaduentQ CHnfti praedicabat. At poft$ Can6 d Iefusapparuit,SCaduentusfuigratiamundüiIIuftrauir,iamncmodefpexiteam, quinimmoterribili'sutcaftrorumacieshoftibus fuis fuit, qa p uniuerfummun dum Chriftum prædicauit, SCmundanum imperiumfibi fubdidit, Nee mirum uidcri debet,li nunc ccclefiam fynagogam dicimus.Vna eft enim ecclcfiain prx cedcnribusSCinfcqucntibuspatribus. Appréhenda te, SCducâ te indomum matris meat] O dileCle, per fidem SCcharitatem tibi adhærendo, ducam tein dó/ mum matris mea:. Mater ecclefiæ, hoe in loco cœleftis ilia Hierufalem intelljgi* Gal. 4. d tur,dc qua Paulusdicit,Illa autem quae furfum eft Hierufalem,liberaeft,quçe/l mater noftra. Ducam tefinquit)in domü matris meat,id eft, profequar te reuerlt; Ad.i.b rentem in coelum,poftadum incarnationis tuæ SCpafltbnis myftcrium,Ducam autem te,inquif, pro co quod eft, deducam SC profequar, quiaafeendentem do minum in cœlos apoftoli oculis deduxerunt, quoufep eû nubesfufcepit, pio afpedu profecuti funt,doncc angeli alfiftentes dixerunt: V^iri Galilaci,quid tis alpicientes in cœlum^Hic IBSVS quiaft'umptus efta uobi$incgli{ih,ficue^ niet
-ocr page 177-CANTÎCAr CAPVT VUL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gl
tuet quctnadmodum uidiftis cum euntem tn cœlum. nbsp;nbsp;nbsp;me doccbfs*] Hoc ad
fuperiora refertur,ubt dicttur,Inuenjam te fons,Cum(tnqutt)te forts innencro, hoc cft, cû te in aflumpta carne afpexero, ibi docebts me,quta ad omnia quæ in^ terrogar e uoluero,refpondebts. Nam fæpe etiam uolentes interrogate apofto;î Marc.jx los domt'nus præuentebat,eosc^ inftruebat. Poteft Ôi. ad hunclocum iungi,ubi dicitjDucam tein domum matrtsmeac,tbi me docebis, Cum(tnqait)cœlorcce^ ptus fuensjamp;me quoqj tn cœlum tecum affumpfens,tbi me docebis,amp; in omnê uen’tatem induces, quod impoffibtle cft homtni in prçfenti uita poftè confequi, hinc cft quod dominus rcpromittitapoftolis,dicens: Venit hora,cumiam non Ioan.ilt;.f lt;n prouerbqs loquar uobis,fed palam de pâtre annûtiabo uobis. Ergo ibi me do cebiSjid eft,tc Qi. pattern mihiaperta uiftonereuelabis,hoc eft,diuinitatem tuam mihi facie ad faciem oftendes. ^Et dabo tibi poculum ex uino conditoj Per uigt; num feruor charitatis ôd diledionis intelligitur, Dabo (inquit) tibi uinum, hoc eft,oftendam quam fer uentiffîma charitate te diligâ.Et hoc uinum non ftmplex erit,fedcondttum,bonis uidelicetoperibus SCuirtutibus. Nam amor dei, ficut bcatus Gregorius dicit, nunquâcft otiorus,operatur magna fi eft.Si entm opelt;« rarirenuif, amor non eft.Vinum enimeonditum, cft dilediocum operatione» Vndeô^ dominus in euangelio, Siquisdiligtt mc,fermonem meum feruabit, Ioan,i4.c Probatio ergo diledióis, exhibitio eft operis. C^Et muftum maloi?? granatorû meorum] Malum granatum idem eft quod ÔC malum punicum.Dicitur autem malum granatum, eo quod multitudine granorum fît plcnum.Malum Punicû, eoquodin Africa plurimumabundat, Punicaenimipfa eft Africa, Habetautc corticemfanguinei coloris,SCidco(utfæpedidum eft)figuram tenet dominiez paflîonis. Muftû enim malorum granatorun^ cft diledio fandoiji mattyrum, Phtl,i,d qui intantum deum dilexerunt, ut pro illo mori non dubitarent, Etbenemuftû dicitur,non aliud quodlibet poculum, quia muftum feruêtiffîmum eft, itautin nimto feruore omnem fordern exfe cxcoquat Ôi purgct,I%bit ergo cedefîa di(« nbsp;nbsp;*
ledo muftum maloBîgranatorumfuorumj'.oftêdet in paflionibusfandorum martyi^,quätacharitatcChnftusdiligatur.^fLcuaeiusfubcapitcmeo, ÔCdex/ tera illi us amplexabitur me] Per læuâCut bcatus Gregorius dicit) omnia pr ofpc ra præfentis uitæ accipiunturrper dexteram uero futur a beata uita in cœlis accigt; pitur.Læuâ ergo fponfi ecclefia fub capitc habet,SC dextera cius illam amplexagt; tut,quia quaecunc^ profpera praefentisfcculiblandiuntur, pro nihilo députât, cunda quac temporaliter art ident defpicit: amp;nbsp;dum ad folam fupernae bcatitudi^ nis uifionem tendit,illamfolummodoamplexaridefîderat. Adiurouosfi* li3ÈHierufalem,nefufcitetis,nequceuigilarefaciatisdiledamdonecipfauelit] Habet ecclefia quofdam infe, quibaptifmo Chriftifunt renati, ÔC nomine Chri ftianitatistitulati,moribus tarnen etconucrfationefeculoferuiunt,5C ecclefiam fuauilTimafopitam quicteinquietare, atq; adperferendos tumultusexcitarcnt tuntur. Hi ergo propter gratiam myfteriorum Chrifti, quæ perceperunt, filiad Hicrufalem appellantur in hoc loco, cum tamê moribus contraria agant. Et adgt; jurat cos fponfus, ne fufeitent uel euigilarc faciant diledam, hoc cft, ne illam in fomno dulciflime quietis pofîtam, hoc eft,in contemplationc fui conditoris,fuà inquietudine excitent, amp;nbsp;ad folicitudines SC curas feculi euigilarc compellant* Donecipfa uelit,hoccft,donecperadooffi cio débitât feruitutis, qua in pfalmis, liymnis, ôt^canticis fpiritualibusdeofamulatur, admoneaturiterumcuracora poreac fragilitatis ad ufum feculi redire. nbsp;nbsp;Quac eft ifta q uç afeendit de defer to,
dclicqs affluenSjinnixa fuper diledum fuumî'] V ox fynagogæ,admirantis ccclc Cam de gentibus congrcgatam.Quae eft,inquit,ifta?.4qualis eft, quanti meriti,
X quac
-ocr page 178-COMMENTARIA CASSIÓDORI IN
quae afeendtt de deferto; Dereltdia enim fuerat a deo per idoîatn'âm Si ueritatis ignorantiam. Afcendcbat ergouirtutum gradibus de defcrto,hoc cftjde err ore infidelkatiSjtn quo ad tempus dereUda fuerat* Delttijs afflues,id eft,uirtunbus •abundans Jnnixa(inquit)fup diledum meû,id cft,fiducialiter agens in Chrifto, SComnes uir tutes fuas SCcuncQa bona ad eius gratia refer ens.Sciebat fc nihil fui« .1. or.v.b uiYi'busboniimplerepoflcjideoque cu Apoftolo dicit:Gratia dei fum id ^dfum* Et notandum quod dicit, Super diledum meum.Nam fynagoga folam putabat Pfal 7p nbsp;nbsp;habere cognitionem dei,cæteris gentibus in ignorantia deftitutis.Notus em,
ut ait Pfalmiiia,in ludata deus,in Ifrael magnum nomen eius.Sed ita miranti re^ fpondetfynagogeipfiusfponfus,0^diIediis,qdfegtur:^Subarboremalofufgt; citaui te] Arborem malQ,cruccm dominicam debemus acciperc,fub qua arbore fufeitataeft fynagoga, quia ipfa a pracuaricatione originalis peccati,0Ca potefta^ te diaboüper crucem Chrifti redempta eft, ibi fufeitata eft quaepcccatis mortua erat.Et bene arborémali dicit.Nam amp;nbsp;fupra diledS huic arbori Chriftu compa ra uit,diccns;Sicut malum inter ligna fyluai?j,fic diledus meus inter filios, Ibi corrupta eft mater tua, ibi uiolata eft genitrix tua] Matrem amp;nbsp;génitrice fynago* gîe,matorê Scprincipalioremludaicacplebis partem diciiîqualescrantfcribacô^ jMath.»7,a pharifæi,qui Chriftum Pilato tradiderunt, qui reliquam plcbem tan^^ mater SC genitrix regere debebant SC erudire: SC quales erant illi, q fuadêtibus illis princi pibuSjimprobe acdamabant,Crucifigc crucifge eum.Haec ergo mater fynagO'^ gæfub arbore malo corrupta eft SCuiolata, quado fe fuoseppofteros crudeli ma-' Math,x7.c Icdidione coftrinxit, dicensiSanguis eius fuper nos SC fuper filios noftros, Nä Sc ipfifub cruce Chriftierantjicer nonfideSC deuotione.tamen crudelis uindi;? dgfibiSefuis pofterisimprecatije.lt;f^Ponemcutf(gnaculumfupcortuû,utfi;* gnaculum fup brachiu tuum] Quia(inquit) fub arbore malo fufeitaui te,hoc eft, quia paftione mea in cruce te redemi, pone me ut fignaculum fup cor tuum,hoe • nbsp;nbsp;nbsp;eft,habetomefemp ft memoria,Sc ne obliuifcarismei,quâta pro tua faluteptugt;
lerim.Ponc me(inquit)ut fignaculum fup cor tuum per fidem,pone me ut figna culum fuper brachium tuum per dignam operationem, Nam SC nos quando ali quid in memoria habere uolumus, fignaculum digitoucl brachio imponere fo lemus,ut illo admoniti, illius reicuius cura habemus,recordemur.Et nos ut fig* naculum fup cor SC brachiu Chriftum ponere debemus, ut eius memoria femp habeamus,6Cut rede in ilium credentcs,fidcm ipfam bonis opibus exornemus* Qiiod fl feccrimus,ipfe quoepnos uelut fignaculum aftumet, ÔC noftri recorda/ Aggei.x.d bitur, iuxtaquodZorobabelduciludeærepromittit, IndieillafufcipiâteZo* robabel feme meus, SC ponam te ficut figna culum in eófpedu meo.Nam fi nos bencficiorumeiusoblitifucrimus,neceidignasgratiaijï adionesretulerimus, ipfe quoep noftri obliuifcetur, ficut de impio rege lechoniadicitur, Si fueritle* Hicre.ïx.f choniasfiliusloachim régis luda annulus in manu dexteramea, inde euellâeû. Quia fortis eftut mors diledio, dura ut inferus emulatio] Diledio Chrifti fortis eft utmors. Sicut enim mors animam a corpore feparat,8C iam nihil con* cupifcere,nihil in praefentiuita homini licet ambire,ita diledio Chrifti quem ue re pcruaferit, totumhuicfeculomortificat,SCquafiinfenfibilem rcddit,folum£]p pro Chrifto uiuens,mundomortuus eft. Idem fenfus eftcumdicir,Durautin^ férus æmulatio.Nam ficut infernus cos quos femel recipit,nüquam rcftituit,fcd fcmperretinct,itaucrus Chriftiamor quem femel accepcrir,nunquamdimittit. Ram.j.g Vnde Apoftolusdicit,QuisnosfeparabitacharitateChriftiç’tribulatioTanan* guftiac'an pfecutioTan famesCan nuditasTan periculQCan gladiusç'Sed et diledio Chrifti hoe loco poieftaccipi, cuius diledio fortis fuit ut mors; ga intantiïdile»?
zit nos
-ocr page 179-CANT I CA. CÀPVT. VIII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8X
-xtïnoSjUtpronobistmmorcalismortemfufcipereU Diirafuitæmulatioeiusut jnferus,quiainfcfusncfcitmifereri, autapœnismiferorummitigàn',ficet Chri
dilelt;Rio non potuit a mifen'cordia ceflare, aut ullis improbitatibus pcrfccu torumremoueriabamorehumanigenerls,Qi.ildamhoc^ddiatur,Duraeftuf .inferusæmulano, ad fynagogampropric refer unt, quacgenresaemulabatur, 0(^ inuidebatfaluti eorum.Monet ergo Chriftus hoediccns, tit ab iniiidia ceirer,ôlt;^ falutiecclefiæ congaudcat.^i^ampadcseius, lampades ignis atcpflammarum,] Id eftjdiledionis lampadesjunt lampades ignis atc^ flammarum.Lampadcs di:f' lediionis pcordia funt fandloijj,in qbus ueluti in iiafis dilecflio habitat. Hæ ergo lampadesjfunt ignis 5lt;C flammai^dampades gdem funt ignis,qa in corde ardêt g amorê.'Iampades nero flammai^,qacxteriusJucêt per operationê.^CAqug mut tenonpoteruntextinguerccharitatê,necfluminaobruentillam.] Aquæamp;flui* nbsp;nbsp;nbsp;.
mina funt tiiolente perfccutorum minae,ucl etiamblandimenta,quibus fandlos a charitate dei fcparare nituntur. De q uibus dominus in euangelio dicit,de ui Mathr7.d ro quiaedifiCauitdomumfuamfupra petram, Veiieruntflumina,flaucrunt lien ti, ÔC impeger unt in domum illam, no cccidit. Fuit enim ædificata fupra petrâ. Aquæergomultaenon poteruntextingucrccharitatem, quianullatribuiatio, nullaanguffiafaniflosa charitatedeifeparareualebit.^Sidederithomoomnê fubftâtiamdomusfueprodileAioile, quaiînihildefpicieteam.] Hic uerficulus non eget expofitione. Nam nullius mundi fubftantiæ, nullse opes Comparatio^ ncdilecflionis aliquid funt. LegimusquidemfanAos fuadimififfe pro amoré Chrifti,fed tarnen nihil fibiuidebantur dimittercin coparatione charitatis Chri fti,quemamabant. Vndeapoftoluscumnonfolumterrenamfubftantiam, fed CCpaternastraditionesdimittcretpro Chrifto, diCebat.’Hec omniaCÔtcmiioet arbitrer ut ftcrcora,ut Chriftum lucrifaciamf id eft,ut amorem illius acquiram.
lt;rSoror noftra parua eft, SC ubera non habet. Quid faciemus forori noftr^ in Philip.jÀ die quando alloquenda eft^] Vox diledi fynagoga allo^licntis pro ecclefia gen nbsp;nbsp;•
tin. Soror noftra, inquit,id eft, gentium ecclefia,parua eft, 3C ubera non habet: fiCmagnadignatiortecommunicatocumfynagoganominedicit,Sorörnoftra. ' quiaenimex ludæiscarnemaffumpfitjideo fcquafifynagOgaécontemperatSC - . -cxaequat.Parua eft(inquit)foror noftra.Sicutalicuius hominis etas deferibitur, fie SC aétas deferibitur ecclefiac, Parua enim erat ecclefia adhucdegentibus con^ gregata,fub ipfis domini SC apoftolorum tcmporibus,quia SC paruitatecreden tium parua exiftebat, SC ubera needum habcbat,id cft,nequa^ prædicando fpi^ rituales deo filios generate ualebat. dicitergo quafi confilium fynagogæ requis l’ens, Quid faciemus forori noftræ in die quando alloquenda eft^ Allocutio ecgt; clefiæ eft, uel cum intrinfecus occulta infpiratione, uel exterius aperta prædica^ tioneadmonetdeus animamcuiufqjfidelis.Eteftfenfus, Quandoper Apofto IosmeosalloqLiarecclcfiâdegentibuscongrcgatam,quidfaCiemusC'qùomodô tllipraecepta cœleftiacommirtemusC Vtrumuidelicet minima quæcp præcepta illi committemus,‘an quo maior efficiatur, perfediora iMi feCretorum celeftium tnyfteria trademusCNâ deus omnipotês,pro menfura SC capacitate metis huma nætemperat uerbu praedicationis, confiderans uires SC capacitatem auditoris, Sed Synagoga tacête, ipfefponfus pro ea refpondit. lt;J^Si murus eft,gdificcmus fuper eum propugnacula argentca:Si oftium eft,compingamus ill ud tabulis ce lt;irinis]Si(inquit) foror noftraeftmurus,ædificemusfupereumpropugnacula argentea. Ac fi dicat,Cum cœperint apoftolimeiprædicareecclefie degentibus congregataîj fi talcs fuerintauditores, qui merito perfedionis murus appellari polïint, dum uidelicet uel natural! ingenio prgditi, uel philofophica eruditione
X Z prg^
-ocr page 180-commentaria C a Î s 1 o D o R I IN prxftantes,qiiafi'alios dcfendcre èimiinircpoffînt uicc muri, scdifcemus fiipet hunc talem murum propugnacula argentea, id eft. addamus illis doqu.a diuH narum fcnpturarum. NamutPfalmiftadiot, Eloquiadomini cloquia caftra, •argentumigneexamiriatum. Siucrotales fuerintaudiiorcs,qui nequaquara holhbusrcliftcre pofllnqncc tela contra ucnientiarepcncre,fcd fuenntuelut oftium,ut fimplicia annuntiantcs poftint ahquos in ecclefiam ÔC ad fidem addu* ccrc,qualesfuntfacerdotes mmorisgradus,quibaptizâdoineccleûa,SCdiuinis myfterijsimnando hommes in ecclefiam tntroducût, compmgamus illud oftiiî tabulis cedrïnis,id eft,pioponamus eis exempla praecedentium patriim.qui ue* luti ccdrijimputribilia uidclicetligna,id eft, immarccfcibilia opera habent, Qi uc luti tabiilæfcicnnae Qi charitans latitudinediffufi funt, Latitudo enim tabular», latitudmem cordisd'n quo debet elfe latitudo charitatis uel fcicnftaE)figmficat,dlt; centePfalmifta, Viam mandatorum tuorumcucurri,cumdilatarcscormeum. His ergo cedrinis tabuhsddcftj'anórorurn exemplis)compingamusilliid oftiu, ut uidelicct illorum imitando exempla, alrjs eccleliam introeundi ucluti oftiuni lanuamapenant. IfEgomurus, ôCuberameaficutturris] Voxecclefiae. Quaa cum audiftet pro fua falute confulentem dilecftum fuum,ipfa letarcfpondit.Ego Ma:h.ilt;.c nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;muf us,0C ubera mea ficut turns. Egodnquitjmurus, quia ego fupra firma
petram fundatafum.ôC glutine diuinæ charitatis folidata. Slue murusfum,quia deuiuisÓLclecftislapidibusihoceftjfaniftis) ædificatafum,amp;uberameaficuttur risrquia talcs intra mecontineo,qui uice uberumalios nutrirc pofluntfpirituaH do(ftrina,0C uice turn's pofTunt alios dcfendcre ÔCmunire, quicp ficut turres in muro eminent, fic ipfimeritododrinæ Qiconuerfatioms inter reliquos, men» bra mea preccllunr.Hoc autem non meis mcri tis,nequc libertatc mei arbitrif ha beo.fed dono Qi gratia fponfi mei^ Ex quo fatfta fum coram co quaft pacem re ppl,eJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ideft,exquoillefanguinemfuumpromefudit,â(frcpropiciandomihi
■ deum pattern, diftblult;inimiciriasquaccrantinterdcum5Chomincm,mihiquC coelcftia pacificauit. Ex quo ergo hanc pacem reperi, murus clTe Qi ubera habe/ Col.i.c nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tqrrium merui, C Vinea fuit pacifico]id eft,dileAo meo,qui eft ucrus pa
t'fa.ÿ.b Gificus,quia per eum pacificata funt omnia quaefuntincoelis ÔCinterra.Vndeô^ a propheta pater futuri fcculi,princeps pacisappellatur: in cuius ucripacific] tygt; po, Salomon,id eft, pacificus, author huius carminis praeceftit. Huie ergo fuit uinea,idcft,fanAaeccleGa. (fin ea quae habet populos] Hoc dicit,utfc de ecclc fiagentium, nondcfynagoga,oftcnderetcanerc. Nam fynagogauniusgentis fuit tant». Ecclefia uero habet populos,qa omnes gêtes intra capaciflîmûfuum gremiû capit ô(frecipit.(f T radidit eâ cuftodibusjCuftodcs huius uineat(id eft, lanAæ ccclcfiæ)funt^phctæ, apoftoli,apoftolorum£^ fucccnbres.Sïucctia eu* ftodes huius fcCuIi funt angelicac uirtutes,q ab incur fibus tentation» SCdgmonii eCcIcGâ cuftodiunt.(f V ir adfert pro fru Au cius mille argÔtcosjViros,fortes di citctpfeAos.nâuirauirtutedicit.FruAus ecclefiçeftcçleftisuitç remuneratio, pro q ua fan Aa ecclefia in pfenti uit a laborare non ccflat.MilIé aût argetei, quos pro fru Au uir afFert,fignificant omnia que in hoc mundo poflideri potrunt,Mil Icnarius cnim numerus pro fumma perfe Aione Qi plenitudine ponitur. Vir er* go pro fru Au huius uincac mille argentées affert, quia fan Ai omnia fua rclin* quunt,Âfpauperibuserogant,ut fru Aum huius uineacdioc eft, fupernammer* cedcffl)confcquantur.TaIecftôlt;illud quod dominus in euangelrj parabola di Math.jjï cit, Simileeft rcgnumcœlorum thefauro abfconditoin agro,quemquiinuegt; nit homo, abfcondit, amp;^prægaudioiUius uadit, Qi uendit omnia quachabet,ô^ «mif
-ocr page 181-CA NT I G Ai CAPVTi VIII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F}
#mitagrumiUum» ITVineameacoram meeft.] Voxfponfù TuO'nquiOdicjs, quod mneam meam tradfdi cuftodibus, tamê uinea fcmper coram me cft,quia hceteamcuftodibusmeis commiferim,cgotamenfempereuram illïus habeo, neepro ïllafemperfolicituseiredefifto, fed fum cumillaufque adconfumma;# , tionemfeculi. Mille tuïpacificf,ÔCducenn lus qui ctiftodiunt frucQuseius] Mille tui i fubauditur argenrei, quos pro uïneæ dedilb frudu, pacifici tui funu quafidiccrer:O anima fidelis,aoli dubia efle pro acternamereede, pro qua omlt;* niatuadediftij quia mille argenteipacificitui funt,id eft^manetteeerta illarc;? muneratio, uerum inde frudum confecuturaes* Etducenti, fubaudis argt; genteipacifici,funthis qui cuftodiuntfrudus eius. Sicut per miHenarium pie* nitudoperfedionisjficôi^pcr centenariumfummaperfediodefignaf.quiacen tenarius delæuain dexteramtransfertur. Ducenti ergo argentei, qui eft du* plicatuscentenarius, fignificant eos, quidodrinaSCfanda operatione perfe* di funt,quiiufte ÔCpieuiucndo femetipfos euftodiunt, fiCetiam prædicandô alios conuerturit. His ergo talibus ducenti argenteifunt pacifici, quia dupli* cata incoeliseosmanetremuneratio*DequalibusperDanielcmdicitur,Etqui bamelu.1» ad iuftitiam erudiuntmultos, fulgebunt quafiftellæ in perpétuasæternitates. Hosenim Apoftolus dupliciter iubet honorari, dicens: Presbyteri quiin uo* bis funt, duplici honore dignihabcantur, maxime qui praefunt uobis, ^labo* rant in uerbo. lt;[ Quæ habitas in hortis, amici aufcultant, fac me audire uocem tuam.] Voxdiledi,fponfam,ideft,Ecclefiamalloquentis: O ecclefta,quaeha* bitasin hortis,id eft, quæ excolendis uirtutumgcrminibus irif ftis. Hortus etc* nim fponfi ipfa ecclefia eft, quam(ut fuperius didum eft) crebro fe promitfit muifere.EcclefîaergoMhhôrtis habitar,ga plantaria üirtutumaftidue nutrit, nectrâfitoriéquaii poftmodicûreceffura, ibi iwguriû ponit,fed fixa ftationeib» habitat:Facrtle,thqr, audire uôcem tuam,idcft,prædica quibus ûaleseuange* Jium,praecepta meat legiSjftmulôfpromifTumcœleftium^ræmiorum annun* tia. Hocenim mihiiucundumôddeledabilecft, utaudiam uocem tuam, hoc * eft, utaudiamteuerba falutisaeterna: annuntiantem. Sed amici aufcultant te, ideft,angelicifpiritus uocem tuam audiredeledant, quostibi amicos fecief* fufionefanguinis mei, quofque adiutores prôtedores cöntfa malignos fp'f* ritus ihftitui. Siue amici, id eft, iuftorum fpiritus aufcultant, quos de tuo cœ* tu ad mein coeleftia aflfumpfi. Ipfienimdetua prædicatione ôf fratrum falute congaudent. Refpondet confeftim ipfa fponfa dilcdo fuo.|EFuge dileeftc mi, fie aftîmilarc capreæ hinnuloque ceruorum fuper montes arOmatum.] Mira refponGo. Inuitatur ad prædicandüm, amp;nbsp;ut fponfus audiat uoCem eius,illa ue* ro hortatur fponfum füum utfugiat. Sed magna eft rnyfterq confequentia. Nain quia fuperius pratdida fuerat Chfifti natiuitas, cum dixit, Quis det te fratrern metim fugentem ubera; prsedida enimfuerat eius paftîo, ubididum eft. Sub arbore malofufcirauite,nuncconfequêtur hortatur fponfum utfugiat, hoc eft, uelociftîme per afcenfioné ad patrem redeat.Et eft fenfus,Iubes fne prç* dicare^uis uocem meam audirecfuge dilede mi,id eft, impleto incarnatiois tuæ fiepaflîonis my ftcrio,rcuertere ad ccElum,ut non iam te ficut hominem,fed ficut deum fuper omnia cogitareincipiam.Tunc enim audies uocem meam,quiatûc te liberius omni mundopredicabo. Et hoc eft quod dominus in euâgelio dicit. Ego ueritatc dico uobis, expedit uobis ut ego uadam. Expediebat ein apoftó* loanatf.b Iis,8eomniecclcfîaeut Ghriftüsrediret, Sepræfcntiam corporalem abféhtaret: quiadum in corporepraefensétat, nonpoteranteum fpiritualiter amare, nec
X 5 poterant
-ocr page 182-COMMENTARl A CASSIODÓRl IN
poterantcum quem hominem cernebant, utdeuminuifibilemôif ubii^ pracfen tem cogitare. At poftquam ipfe coelos afcendif,coepit cum ecclefiafpiritualiter dïligere,amp;ficiam deum cogitare amp;prçdicare. Et hoc eft quod Apoftolusdicir, .i.Cor.j:4 Et fi noueramus Chriftü fecundum carnem,fcd nunc iam eû non fiouimus.Erî go dilcdemijû uis ita me te prædicare,fuge(id eft,recede)ad coeleftia,SCquifuigt; lhcomprehenfibihsperhumanitatem,effîccreincomprchen{ibihsper diuini# tatem,ueruntamê, ne me in praefenti fine tua uifitatione déféras,fed dignare me crebra tua uifitationereqrere, mihic^ tefaepius uidendûpracbere, Eihoccft dicif, Similiscfrocapreæhinnuloc^ccruorumfupcr montes aromatum. Sicut (inqt)capreat,amp;hinnuhceruo^indomita animalia humanum confortiû refu^ giunt,ô(f tarnen crebrius in montibus uidcntur,fic ætu poft tuam aftehfioncmj ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;licet inuifibiiis fis, dignare mihi tarnen fsepius dono tuât gratiac apparercî
amp;hôcfuper montes aromatS.Montes aromatumlantfti dei funt, excellcntiafandaeconuerfationiscœloproximijamp;odorc
Phii.jj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;acfamauirtutûIongelatccpfragrâtes.HincApofto
a.Cor.3.d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lusdefefuicçfimilibusdicit, Noftfaconuerfa
tio in cœlis eft.Et alibi;Chrifti bonus odor fumus deo in omni loco»
FINIS»
FRIBVRGI BRiSGOIAEi
BXCVDEBAT lOANNES FABER EMMEVS
IVLIACENSI£ ANNO. il. D. XXXVIII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1
-ocr page 183- -ocr page 184- -ocr page 185- -ocr page 186- -ocr page 187- -ocr page 188- -ocr page 189-I
Ä pliAgt;nb0^0cttinrniantncajgt; ck pcbee meostbinuroetauctt^wtwa ofla mßu
____' 4atcjujùü(ux:ostbutî^t£ü^itA^aaoamÇxwilatttei]t^^£§(îraone^aihi^
____ p:: p^ft(^^ioh^$fttabwi^pdUtMce9f«pWcaw«1)^44^cfwlt;gt;s«i0r^nftfklt;|iMjpeftlt;2tTO^gt;o4ttcattiew
. ;___t^âW_ôdîgtiaiaÿi lûwta ^jcft cftamp;t fenruna^fonafn tpffcïtttó fi^nawt^ tfW
_____TOtnew gt;*4nfi btfiapK cpmnpafltontg tonpe infagiggt^foywet«^^ ptrpd^it^po^ tarnt manerttj
_________cœpojjamp;qônvfitntfce ^int-fi^^Gi^ah^at^^toapoos
ftwr(|m ah alas wetmt bcnneaù /oflàlt; tpn m ettoKtalto^reanRnK___^tuienaaaail
lt;KtTmöft taim:^4gt;tUci £l^fMlfttiôwantmTOga.t8rfflo2ïrftflàtne4.lt;iÙgt; pera«^CTa5MifimatCT^iytitnp|
I nbsp;nbsp;ƒ ofla nifl(amtg fimuöo figca^Z4)tMnfamic^b fit^enbu^pcukutw abtmu^gu^ûtni^J-fiJ
I I ^eriMtun (b^wo^ÏAWaan^/^^èiMmibMvwc^^
I 1 ƒ o!mxui»fcßu«söigntxan$.gt;niawTyöc^^hoam0(Uttptoialt;^4hipc^^^cä^ttaBfcftläjW{^^
X ’4ia*enamfm^TO^14ïB?t^^ivosôgt;n.î)ocniw^olt;Kt^wieiô,(8ftmnamp;e«rn ttuO qi) vemanst^tfluw nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;giUogt;fô^ ^uoam?vthqmafi otmaiM ofla^ ___,
yopgoccKaa?«óe.1iI.mn6n tnoaF^ oftuttnoudr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_____________ __________j
quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;naanayrh^hasóug6l)dbeo ^fffanrpcTiocowltcpUtagopozwptngzüyduc^ttio.ffi.Wi^fiegg.owïc^ïn
{VowgmtiaSvnffafltaaS. ^àJufb faQtnb^^gt;nîgt;6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(y««ebaro|x?znlt;mHS q^TOihepi^w fig
opoannnasgt;jprgtawtaStjwa6(gt;ngwwgft(|dfifaxbtilai^pananrd)gt;-fictj nonemjuiaa il^ v^igm tnuarn fimrj) nominexficünntnictofi pdn.glt;|p^itgfazpd ifiuaunlg glt;V nbsp;nbsp;tCThi4atPil?puM2irb c^^protcdto^cpaa opoatrft^ pan aim etgvnavn ftcfttn
_ oncm-^nbcîqtiuAefptûg wopoaitnttanh wtwbnUxrong ________________
jfftWtim km« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*._________
's 'O'puF’
jv jEtiid rdlarnrn-vnhe^p^^J^oÄÄ^ne^jno^inais^a^jm A ’btttHiias ti/tvflmUnogt;vt)óg j^mowat ooEgfl^txnGam eun?.
A quot;hip db poaan^iïl Mffiate;vnk« ^Uev Alttuj onaapoeaixr..______________ ___________
__________„_’__________ J
P wpe. wcUafittttni«tp ßinruamf^eß fl^.lt;KT)«flw.fi.trea^a ^Mwerftia^
W wwairiLgt;Ä« Sut5gt4lt;J«ttocerumwflw^f^ nbsp;nbsp;nbsp;m^tt^alvviWocihiî^fbns %ni^ J
ana fatpta. c|ttia ftcurtaoacp nbsp;nbsp;nbsp;liwrfto.ttawiXtmfcftpm femaartam
ccn^i tnlt;^»n meuuttiuxtem fiflotmflcnr uineg _____________________ ITO ta^zuyw^ennn ffiPtrncuf(ftCfttnta fpon1àlt; mwi^mcziot a«otnaTilgt;^«tult;Jwnram ctdgin agt;t^iam^catttuhw^bicms fgmeflwlt;rcmiauw€uam4«omnT(WiaaTOgt;tn^pâfltlMhCT
_____________ quot;■
__________—________ _____________-
cnnltó|^feaimdrHrAlgt;cp^icnusïvn'beflHlt;Mt^qr{gt;l^»^ftcg.
vopnamp;fawa ufaçfaAgt;n^ lt;j)Uwn effiiXwn nomennmm»_____________
ß yïultst5mgt;vnamp;amp;proptU nycirwö^s tmig oTcolewte pve^contobiu uns.____ ƒ AMia$^pnöe.jupmglt;ufUmoTtO(ajgt;urwqi4gt;menutactcm;gtt^^^ _____ 4^ ifcói^cpndfcJggiTöefanAmanß lt;|6 infuhtuinÎLtgûle« lutlrfe uulnixiia^ciu^xfi j ùnarpa*lt;Wlmwiw^^lïwWjôKînoI^^
-ocr page 190- -ocr page 191-
’Tt.Sai nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘S9^ «cïjav aufpmpidMoamp;iWAkU^noocu: ^jâjrd kuKsZf l^r auMd^j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m e:}|^«i^^aie9UtSui^q (F tr .n. i i 5' •V » a ■£ lt;Si\~ ':^ 1. |
îW/«C4a5^j x^oi îb:îx;2C|lt;Fîjp tpunu ciçilf gt;ajtu j4Me CU §:a(p nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;smo^ êPPlt;^ ^fecO t 90|1lâotiQ pç '■^'^ «lt;^i| oh»8çm «t-çias^o^impapÏA; stiumq. |:4n,a3„4 z SI {-quot;* !^;- 4; |