Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden:

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order of appearance:

SIMPLEX ORTHODOXAE F I D E ï, €lt; dogmatû Catholicorum fynccrat rcligionîs Chn'lt; ftianae, concor diter ab Ecclefîac Chrißi mintftris, qui funt in Heluetia, Tiguri, Bcrnac.ScaphuitjjSangalJf, Curiae RhctorumâS apudconfoedcratos,Mylhuftf item, Ô^Biennæ,quibus adiunxcruncfe ÔCGcneuen ils Eccleilae miniftri, édita in hoc, utuniueriîs tcften« rurfîdelibus,quôdinunitateueraeôC antiquae Chri« fti Ecclcnx,perftent, neq; uUa noua aut erronca doggt; tnatafpargant, atcp ideo etiam nihil confôrtq cum uU Jis Senis aut haerciîbus habeant ; hoc demum «ulgata tempore, qui de caacftimarc pîjs omnibus Uceac,

VNIVERSIS CHRI. STI FIDELIBVS PER GERMANIAM at ajv E E X 1* E R A S ctiam Nanoncs. Mimftri fubfcnptarum Ecdcfia« rum per Hductiam,Gratiam Ä^pacemäDeo Pâtre,per iesvm christvm

ONSCRIPTAE ßtntha£lenu(t tempore in pttbli-etimiä 'B^^nis^'^ationibw^Q;) Citiitetti^ bta, multA ac lt;TjariA Confeßtones ex poßtionesfidei^^ttibus extremo hocficulotin teim tn-ßelici pernicioßtrum prottentu hÄreßstm t quA paß ßmexoriunturt docent at^ teßantttr,fi in Bccleßijs fdù orthodoxeßmplictter^fintirCi credere atlt;J^ dote re ide emnibns in njniuerjum nbsp;ßn^nlü ChrßianA

hareßmßUarumde commanione eßfe (jaam alte-ntßimos. ^os ergoitametßantea hoc ipjumfeceri-nMt in no ft r is ßrtptis tn publicam editis initia ta^ men ilîa in obltaionêfortè abierantiTuari^s^ tn locü^ proltxituetiamremexponunt i ijttdm lt;TJt omni-btts tm^Mrere acperiegerefvacetiprAclaro altorttm ßdeltum exemplo excttatt i brettthac expoßttoneco-namnrcompleEltiQ^omnibus Chrißtßdeltbuipro-ponere do^rinam ceconomiamj^ Eccleßarum no-

ßrarum , ejuam iUawox ah iniüo reformationki multos iamper annosy multa^ per dißrimtna re~ rumadhunc ruf(p^diemßummocumco/enßu,pt^ do-^ cuerunt,^ nunc (puoip^ cußodiunt.Ead€m opera at' teßamurettam omndu^ confenßum noßrum mna' ntmemy t^uem de dit nohis Donttnus, ut in noftru Ec' cleßtjs-^quihui nos minßrare ^uoluit Dominus,tdem loquamur omnes^necßnt inter nos dißtdiaßdßmus integrum corpus i eadem mente eadem^ fententta. Atteßamur itemnos y mmimètalia in Eccleßi^s no-ßrisßfargere dogmatat cjualia aduerfarij nonnuÜi noßri nohüyapud eos maxtme\ adcpuosßrtpta no-ß'ranonperueniunti^ (juidoElrinAnoßrA tmperiti ßuntßalßo^prAtermerttum tnbuerr, obtrudere^ nituntur. Ergo manifeßßime exbisnoßris i At^ui deprehendcnt leEiores, nthtt nosejuot^ habere com-munionis cum uÜüßeEbis at^ hArßbus,lt;}~ttarumihoc conßüoßnßngulisprope capfttbus, mentsonemßaci-mus, reßientesperßringtmus. Coüigentitae^

lÜud^nos aßanEiis Chrißi eccleßijs Germant Ay, GalliA,AngltA,.altarum^in orbe Chrißianonatie» nwrn-itaphariofchißmatenenßiungere atep^ abrum*’ pereßdcumtpßsomnibus^ßngulisdn hacconfeß ßanterttate Chrtßtana,probeconßentirc,ipßaj^ clja rttateßyncera compleEli..

Tarnetß fverb tn diuerßs Ecclejijs epuAdam de' fixtbanditur ^oarittas,. tn lopuutiontbus, modo^

rxpoßtionü do^rina, in ritibuf item ojel cdt-ento^ nijs i eaq^ recept a pro Eccteßnrum ^ttarumltbet rattone ^opportnnttate adißcattone nunijuam tarnen ea^fvllis in eccleßatemporibuf, materiamdiß ßnßonibuf q}ßhißnattbtM njifa esi fuppeditare. Semper entm hac in re, Chrißi eccleßA fzgt;/aßunt liber täte. Id ijaodin hifloria Eccleßaßica ojidere li^ cet. Abttndepilt;it aetifßatißitiferati mitttttis ille in practpuis ßdet dogmat tbtiädntj^tteßnßt orthodoxo charitatefraternaiConßenßi^.

^^tMcircaßeramM Chrtßi eccleßoitubi aider int deprehendertnt^ nos infan^i diternt Deido^ri-na i tn finßa item orthodoxo charttateßaterna^ cttm ipfistimprtmisaerb cam 'tteteri Apoßolica eccle ßa,peromnta conßntire itbenter ipßts qao^in ani-tateßdei atip^doHrindeßnße^orthodoxa,frater na charitate conßnßras nobißam. Camhanc Con-ßßionem tn hoc ^jao^ ediderimaspr^icipuet at eccle-ßarampacem concordtam^ cum mutaa charttate^ apud Germanie exteraf^ ecclefas queramaSinobts conciliemaSiCoctliatami^ retineamas. Vbtßane iüas tpfas eccleßas^^ea dileEiioneßnceritate,integritate^ préditas ejß^nobiscertb perßtademuSiUtß ^uidforte noflraram reram haElenasmtnasre^bintelleSlam ßt, a nonnaduiporro, aadtta hacßmphci Confeßio-ne noßraßle nos neatiiiuam nameratureßntinter bierettcos^ ne^Eccleßas:noßras^^que aeraChrißi

Ante omma uerb proteflaimttr nosßm^er effep/t-ratißintos omnia ^ßngttla hic à nobts propoßta» fiqtAi requirat^copiofias e^pltcare^deni^ meliora ex ■uerbo Detdocenübus, non ßne gratiaram a^ione» cedere nbsp;nbsp;obßqui in Domino, Cui laus nbsp;gloria,

SVBSCRIPSERVNT erntttsont“ wum EccltßartiM Chrifli in Heluttiaminißn,^ui funt ^iguri^ 'Bernte^ Scttpbußjt San^^llit Curia 3^etorum amp;nbsp;upudconfaMruecs, cif amp;nbsp;quot;vltra fes, 'Mylhufii,amp; 'Bïenna, ^uibiu aâiunxeruntß !amp; minßriEcäefia,^ux efi Geneua^

E DlC T V a IMPERATORIVM DE w ^ui nam habendißnt, y el Catholià, y el HareticiiEx Cci^ Itifiiniani Imperah amp;nbsp;Trifart, Hiß, lih, 9. cap. 7^

M P P. Gratianus, Valcnnnianus,amp; Thcodofîii», Aug. Populo vrbis Conftantinopoliranæ. Cunôo» ^1®*”®^*** régit imperium , iti ca volumus religionc verlâri, quam diuinum Pecrum Apoftolum tradidinê Romanis, religio vfque nuncabiplbin-/inuatadéclarât,quamq; Pontifieem Damafumfequidaret,ôC Petrum Alexandria: Epifeopum, virum Apoflolica; fanflita-tis; hoccRvt fecundum Apoftolicam difciplinâEuangclicamq; doôrinam, Patris, 8C Filij,ô£ Spiritus (anfti, vnam deitatem fub pari maicftate,amp; fubpia trinitatc credamus. Hanc legem fc-quentes,Chriftianorum C.atholicorum nomen iubemus am-plefti: rcliquos verô dscmentesvæfanofq; iudicantes, hærctiei dogmatis infamiam fuftinere, diuina primum uindida, poft ctiâmiuotu animi noftri, quem excœlefti arbitrio fumpferiz mut

«lusvltîonc pleÄendos. Data j.Calcnd.Marrias THe/Iàloniè*, Gratiano 5. Valent.ôC Theod. Aug. ColT

CxtenunEuangclica ÔC Apoftolicahiftoria Vn3cumî,Pet.. Epiftoüs docent nos, qualem religioncmS.Petrus Appftolu» tradidcric omnibus Ecclefijs perOrientem amp;nbsp;O,ccidcntc,nedum. Romanx. Fidcs vcrô6CdoélrinaDamafiPontificis,qualisfue* nt, colliquefcii ex ipfius Symbole.

EÇkïDÏMVS in vnum Deum Patrem omnipo-tentem, amp;nbsp;in vnum Dominum noftrum Icfum Chri-'^ ftum,Dci Filium,ôC in Spiritum fanftum. Deum non à tresDeos,fedPatrem, Filium, Spiritumfanflum, vnum Deum colimus amp;nbsp;confitemur:non fie vnum Deum quali folitarium,nec eundem qui ipfe fibi pater lit, ipfe ôt Elius:fcd pa trem elTe quigcnuit,5C filium'efit qui genitus fit ; Ipirimm verô fanéium non gcnitum,neque ingenitum , non creatum neq; fa-flum,fed de pâtrefilioq; procedentem,patri SCfilio coæternu’m, ôC coæqualem,amp; cooperatorem. Quiaferiptum eft, VerboDomini cœli firmati funt,id cft,à filio Dcj;fiCfpiritii oris eius omnis virtus eorum,Etalibi,Emitte fpiritumtuum,lt;SCcrcabuntur, ôC renouabis fâciem terrx. Ideoq-, in nomine patris,ôC filij, amp;nbsp;fpiri-nis fanfli,vnum confitemur Deum, quod nomen ell poteftatis, non proprietatis.Proprium nomen ell patri^pater, amp;nbsp;proprium nomcn.ellfilio,fillus,6Cproprium nome fpirituifanfto, fpiritus fan^us. In bac trinitate vnum Deum colimus ; quia ex vno pâtre quod ell,vnius cum pâtre naturx ell,vnius fubllantia;,amp; vni uspoteftatis. Patcrfiltum genuit,nonvoluntàte,nccneccfsitatc; fed natura.Filius vltimo tempore ad nos faluandos, nbsp;ad implen

das feripturas defeendit à pâtre, qui nunquam defijt clTc cum patre.Et conceptus eft de fpiritu fanfto,ÔC natus ex virgine.Car-nem, amp;nbsp;animam, amp;nbsp;feiuum, hoc cft perlcfium fufeepit hominem, nccamifit quod crat, fed coepitefte quod non erat, ita tarnen vt perfeAus in fuis fit, ôC verus in noftris. Nam qui Deus erat,homo natus eft,flt; qui homo natus cft.opcraturvt Ocus, âC quioperatur vtDcuSiVthqmomoritur, Si qui vt homo mori--amp;ir,Yt Deusrefurgit,

, Qui deuiflo mortis impcrio,eum ea carne, qua natus,lt;Sc paP fus,ôC mortuus fuerat,ôCrefurrexit,afcencIit ad patrsm.fcdetque j ad dextcramcius in gloria, quant fetnper habuit SC habet. In Iluius morte 8C lt;ângutnecred!mus«mundatosnos,^abco re-iufeitandos die nouifstmojin hacearncquanuncviuimus. Et habemus ipem nos confequturos præmium boni meriti, auc peenam pro pcccatis«terni fupplicij. H«c lege, ha*c crede, ha;c rétine, huic ndeianimant tuam fubiuga, ÿi vitdm confequeris, BC pratmium lt;i Chrifto.

E. A D B M porrô docuit ÔCcredidit, cum beato Damalo amp;nbsp;Athanane,S.Petrus Alexandrinus Epifcepus,Gcut facile coP ligitur, ex T rip. Hift. lib.y.eapjy. Si. lib. S.cap.t 4.

Cum autem nos omnes fîmus huius hdei religionisfque, Ipe* ramus nos ab omnibus habendos 4 non pro hatrcticis, fcdpn» Catholicism Chriftianis^dCc.

tiM tlioquiimfortanorum homiuumim/robitiu cogit ifla etiamex yerbû Dei exjgt;lieire,ftHt feterunt non nrà fq Etcîefi^iodorej.

Mox in toâ.fol. iinexo^. lißin^ue^ ftA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non ejfeqme

Foî.iz.UneAJ^.1ege)qui extra ChriJluM qtuerttnt,An fnteieÜi» Fol.i^.îine4 zuex^unge hyfofiaJèSiXfiquot; lege Aum naturof.

Fokx^fticieï. linet 7.lege, Porro fafsione e^mortefui, wius^ iAeo^M aftoincirneiAuentHt ztofiritiufifetit ,erfer^ ttilitirecondliiMt

I tarum ôô Apoftolorum utriufqiie Tefta» t menti, ipfiim uerum cflc uerbumDci: amp;nbsp;ainhoritatem fuffîcicntem ex femctipfis non ex hominibushabcre. Nam Deus ipfe loquutuseftpaa tribus, prophetis,S6 apoftolis, Sôloquituradhucno=« bisper fciipturasfan(flas.Etinhacfcripturafanlt;?la ha bct uniuerfalis Chrifti ecckfïa plentfsimè cxpofira, quaecuncç pertinent cùm ad faluificamfîdem,tumad uitam Deo placentern.redè informandam. Qlio nomine diftindèà Deo praeceptum eft, ne ei aliquid ucl addaturuel detrahatur. Sentimusergo exhifeeferk Scriptwn pturis petendam eûTe ueram fapientiam pictatem, ccclefiarum quoep reformationem QC gubcrnationê, omniumcpofficiorum pietatis inftitutionem, proba-tioncm denic^ dogmatum,reprobationemcp,aut erro rumeonfutationem omnium,fed Sôadmonitiones o* mnes.iuxta illud Apoftoli,Omnis feriptura diuinitus infpirata,utilis eft ad dodrinam , adredargutionem, 8Cc. i.Timoth j.EtiterumjHæctibifcribo, inquitad T imoth. Apoftolus in i .cap. j. Vt noris quomodo o»

SmptMr4 P o rtc a rtc uerfan in domo Dei'jSCc.Et idem illeTurlus wnD« adThefCiim,ait,acciperetisfermonemànobis,acce piftts noh fermbnêmhominum,fed iTcut erat uerè fer monem Deij-ôôc. i.ThefK x. NamipfeinEuangelio

Matth.io. dixit DominuSjNon IIOS eftisloquentesilli, fedfpin Luc. to, nbsp;nbsp;tus patris mci loquitur in uobis. Ergo qui uos audit

ucrbiDeitores legitime uocatos annunciatur in eccleiîa,credit ueriuntDei. ,'pfy„, Deiuerbum annunciarfamp;fà fidelibus re^ cipi, necp aliud Dei uerbum uel fi'ngcndum uel cœlis ' tus elfe expedïandumtatque in prxfenti fpedandum elfe ipfum uerbn,quod annunciatur,non annunciait tem miniftrum, qui etfi fit malus pcccator, uerum tarnen ÓC bonö manet nihilominus uerbum Dei. Ne®

que arbitramur prædicationem illam externam tan-quam inufilem ideo iHderi,quoniara pendeat inftitu^ tioueræ religionis ab interna fpiritus illuminationc: propterea quod feriptum fit, Non erudiet quis proxi jnum fuum. Omnes cnim cognofeent me. Et, Nihil eft qui rigat, aut qui plantât,fed qui incremêtum dat Deus.Qrianqtiam enim nemo ueniat ad Chriftum,ni fi trahatur à pâtre cœlefti, ac intus ilîuminctar per fpi ritum faneftum, feimus tarnen Deum omninouelle prædicariuerbum Deietiamforis, Equidem potuif» îetper fpiritum fuum faneftum, autperminifterium angeli, abfque minifterio S, Petri inftituifte Corne« lium in Atftis Deus, cacterum rerjcit hûc nihilominus

ad Petrum: de quo angelusloquens. Hic, inquit, di=» non nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quid oporteat te facere. Qui e nim intus iljumi

toSiïextern nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hominibus fpiritu fando, idcmillcpræci«

«rfwprlt;edica piens dixit ad difcipülos fuos,Ite in mundum uniuer iio/iem. fum,amp;^pracdicatcEuangcliumomnicr€aturae.Vnde

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PaulusL

Paulus Lydtac.apud Philipposjpurpuranac,prædfca= tionem. «ituerbum exterius, t'ntenus autemaperuitmulieri cor Dominus: idemcp Paulus collocata gradationo elegant! ad Rom. lo. tandem infert,Ergo n^des ex au« ditu eft:auditus autem per uerbum Dei.Ägnofcimus interimDeum illuminare pofTc homines ctiamfine externo minift6rio,quos SC quädo uclit: id quod cius potentiaî eft. Nos autem loqurmur de ufitata ratione inftituendi homines,SCpraecepto SC cxemplo tradita nobis à Deo.

Execramur itaeg omnes haerefes Artcmonis,Mas Hfrr/èj. iiicheorum,Valentinianorum,Cerdonis SC Martio» nitarumjqui negarunt fertpturas è fpiritu fan Ao pro= fedas:uelquafdamillarum non receperunt,uel inter« polarunt SC corruperunt.Interim nihil difsimulamus quofdam Vet.Tcft.hbros à ueteribus nucupatos efle Âpocryphos, ab alijs Ecclcfiafticos, utpote quos in Apoeryphis. ccclefiis legi uoluerunt quidem, non tarnen proferri ad authoritatem ex his fidei confirmandam.Sicuti amp;(. Auguftinusinlib.de ciuitat.Dei i8, cap.jS.comemo rat.inlibris Regum adduci prophetarum quorundS nomina SC libros/ed addit, hos no eiPc in Canone, ac fuffîcere ad pictatera eos libres quos habemus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

DE INTERPRETANDIS S C R 1= pturMfanüts^amp; de PatribM,Cottciltjî^ fir Traditionïbtif.

^Crîpturasfandas dixit apoftolus Petrus non Serip^urarti âefle interpretationis priuatæ. Proinde non »ert inters ^probamus interpretationcs quaslibet : undc

CONFESSIO ET EXPOS ITIO nec pro liera autgenin'na fcnpturarum interpretatio ne agnofcimiis eû,quê iiocant fenfum Romanç ccclc lîæ,qiitm,fdliccr,fimpl!citcrj Rom.ecclcfiç defenfoc resjcmnihiisobrriidcre contfndûtrcfipn.ndi:m : fed illam dunraxat fcrïpturarum mieipretationem pro ortliodoxa £gt;(^ ger.uina agnofeimus, quæ ex ipfis eft petita fcn'ptiirïs ( ex mgenfo utilt;ÿ eins linguæ,in qua funtfen'ptæ, fceunduin cireumftann'asircmexpen* fx, 0^ proratione locorum uel funilmm ucl ddsimi» Iiïim , plurâim quocp ÔC clan'orum expoGtæ) evm re^ gulafidci amp;nbsp;chan'tatis congiiut,ÔL ad glcriam Dei lio minumcp falutem eximie facit.

Proindcnonafpernamur fandorum patiû Grae= coriim Latinorum^ interpréta tiones, neq; reproba= mus corundem difputationes ac tradaticnes return facrarum,cumfcripturis conftntientes: âquibusia« men recedimus modifié, quando aliéna à feriptuns authis contraria adferre deprehenduntur Nec puta= mus illis ullam ànobis hacreiniuriam irrogari, eum emnes uno ore nolint fua feripta aequari Cancnicis, fed probareiubeant, quatenusuelconfenttanteum illis,uel diflentiant, iubeant^ confentientia recipere, recedereueroà diffentientibus. Eodem in ordine col locanrur etiam conciliorû definitiones uel canones.

Quapropter non patimur nos in controuerfqs i eli gionis uel fideicaufisurgeri midis patrûfentêtrjs,aut conciliorû determinationibus, multô minus rcceptis confuetudinibus,aut etiam multitudinc idem fentien tium,autlongi temporis præfcriptione. Ergo non a« lium fuftinemusin caufafideiiudicem, quam ipfum Deum,per feripruras fandas pronunciantê, quid ue» rum fit, quid falfum,quidfequcndumfît,quidùefu» giendum.Itaiudicqs nonnifi^iritualium heminum.

ex uerbo Det petitis acquicfcimus. lercmias certe cætcncpprophetæ Saccrdotum conciliajcotralcgetn Dcnnltituta,damnarunt grauiter,acmonuerunt di= hgcnrcr, neaudiainus patres^autinfiftamus uiîetllo» mm, quim fins ambulantes adinuennonibus à lege Deidcflexcrunt.

Panter repudiamus Traditiones humanas , quæ Traditicnrt tametfi infîgnianturfpeciofs titulis,quafi diuin5ca= humane, pofiohe^eep fint, uiua iioce Apcftolorum, ecu per manus uiiomm apoftolicorum, fucccdentibusEpi= fcopis.Ecclefiae traditar, eompofitæ tarnen cum fcri-pruns,abhisdifcrepant,difcrepantiacpillafuaoften«» . diintjfc minime cfleapcftolicas.SicutenimApoftoli inter fe diuerfa non docuerunt, ita apoftolicinon contraria Apofiolis ediderunt. Quinimo impium cHet afleucrare apofiolos uiua uoCe contraria fcri=‘ ptis fuis tradiddfe. Paulusdifertè dicit eadem fein ».€0^4. omnibus ecckfijs docuifle.Etiteru, Non alia,inquif, i Cor.i. fcribimus nobis quam quæ legitis aut etiam agnofci=« tis. Alibi rurfus teftatur fe ÔC difcipulos fuos ,id eft, i.Cor.n. uiros apoftolicos,eadem ambularcuia eodemfpi-ritu pariter facere omnia. Habuerunt quondam Slt; Maffkis. ludæi fuas traditiones feniorum, fed refutatæ funt Marc.?, grauiter à Domino, oftendente quod carum obferis uatio IcgiDci officiât,amp; his Deus fruftra colatun

Eum credimus Qi docemusunum effeeflen Dr»j tatut tia uelnatura,perfcfubfiftentem,fibi adorn f#« niafufficientcm,inuifibilem,incorporeuro,

’ C o NF E s sr o E T E XP Of IT î o immcnfum, arternum, crcaforemrcrumomntu.cùtn uifibilium y tum inutfibihum, fummum bonum, ui» tium, Slt; omnia utuifîcantem èC confcruantcm y omnipotentem , 2C ilxmmè fapientcm, clementem i Hue inifcricördem,iuftumatcp ueracem. Pluralitatcm ue-ro Deorum abominamiir : quod difertè fcriptum fit. Dominus Deus tuus unus eft. Egofum Dominus Deus tuus,non (mt tibi Dq alicni ante taciem meam, 4X» Ego Dominus fiC nullus ultra , præter me non eft Deus. An non ego Dominus, ÔC non eft alius praeter me folum fDeus iuftus SiC faluans, nullus pratter me. Ego lehouah, lehouah, Deus, mifericors, demens èC longanimis, immenfac bonitatis QC ucrU3Ltis, S)CCy Exodi J4.

Dew trinttt Eundem nihilominusDeumimmcnfum,unum ÔC efl. indiuifum,credimus 06 doccmusperfonis infepara-biliter SC inconfufe efle diftindum, patrem, filium,8C fpiritum fandum, tta ut pater ab aeterno filiSgcnera-uerit, filius generatione ineffabili genitus fit, fpiritus fandus uero procedat ab utro«^, id^ ab ætcrno,cum titroqtadorandus: ita ut fint tres non quidem Dij,fed tresperfonaeconfubftantialesjcoxternac, SC coæqua-les, diftindæ quoad hypoftafes,5óordine alia aliam praccedens, nulla tarnen inæqualitate. Nam quo ad naturam uel eifentiam, ita funt coiundæ, ut fint unus Deus,cflentiacp diuina comunis fit patri, filio, SC fpi-ritui fando.Diftindionem cnim perfonarummani-tiRif«. feftam tradidit nobis fcriptura , angclo ad diuam uirginem inter alia dicentc:Spiritus fandus fuperuc« niet in te,0i irirtus altifsimi obumbrabit tibi. Et quod ' nafeetur fandum,uocabitur filius Dei. Sedamp; in ba-pti(moChrifti,auditur uox coelitiTs dclatafupcrChrt dicens,Hic eft filius meus diledus, Apparebat SC fpiritus

1^1'n'tus fandus in fpecie columbæ, Cum^ fpfe lubc» ret baptizare Dominus, lufsitbapti'zare in nomine Muufc.it. patrfs, SC fill), ÔC fpiritus fandi. Item alibi in euan» gelio dixit J fpiritam fandum mittet pater nomine meo. Idem iterum, Cum,inquit, ucnerit paracletus, nbsp;nbsp;nbsp;14, »f.

quem ego mittam uobis à patre , fpiritus ueritatis, quia patre procedit, ille teftimoniumperhibebit de mCjSCe^ Breuitcr,recipimus Symbolum apoftolorum quod ucram nobis fi'dem tradit.

Damnamus ergo ludæosSC MahumetiftaSjOmBHrrf/èf, nes^ facrofandä ÔC adorandam banc Trinitatê blafs phemantes.Damnamus item omnes hærefes attp hacs rcticos docentes filium SCfpiritum fandum nuncu-pationceiTeDcumj.item creatum ac fèruiens aut al» teri officiale efle in trinïtate,cfle in ea denitç inaequa» le, maius aut minus,corporcum aut corporaliter effi» giatum,moribus ucl uoluntate diuerfum, autconfu-fum uel folitarium.quafifilius SC fpiritusfandusaffe» diones 8C proprietäres fint uniusDeipatrisJutMo» narchici fenferSt, Nouatiani, Praxcas,Patripaisianfi Sabellius, Samofatenus, Âetiusgt;Maccdonius,,Ana «hropomorphitïc, AriusjSC fimilesv

VoniamuerôDeusipirituseft inai{îbiliamp;5£ immenfa eifentia, non poteft fane ulla arte Dd. aut imagine exprimi, unde non ueremur cum lcriptura,fimulachraDci,meranuncupate men dàcia.Reijcimus itaep non modo gentium idola, fed nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

CONFESSIO ET EXPOSITIO fnuginet humanani a(rumpfentnaturam,non i'deo tarnen aG Chrtfti^ fumpßt.ut typum pracferrct ftatuarijs at(Ç pKÎïoribug. Hättb.f. Ncgaiiit fc uenifle ad foluendum legem ÖC prophea Dc»t.4. tas. At lege QC prophctis prohibit« funt imagines» Negauitcorporalemfuam ccclefiæprofuturamprxa laan.ià, fenttam:fpiritu fuo fe nobis perpetiió afRiturum pro «.Carj. mtfit; quis crgocrcderet umbram uel fimulachrum i.Cor.r corporis aliquam conferre ptjs utilitatcm f Cumqp «.Cor.tf. nbsp;nbsp;maneat in nobis per fpiritumfuum,fumus uticptem»

A(fïa.j.t4. lachrisÆtquandobeati fpiritus acdiui coelitcs',dum Apoc.14.it. hic uiucrcnt.omnem cultum fui auerterût, èC ftatuas îm^tgines dii' oppugnarunt, cui uerifiimilc uideatur diuis coelG uorum. tibus ÔC angelis fuas placerc imagines, ad quas ge» nua fledunt homines, deteguntcapita,alïjs^profe’ quuntur honoribusf

V t ucró inftituantur homines in religione, a d mo» M^rciià. neanturcprerumdiuinarumÓÓ falutisfu«,pr«dicare lufsitEuangelium Dominus, nonpingere pidura Scriptura laicoscrudireifacramenta quocptnftituit,nullibiftaa uicariM». t^as conftituit Scd 2lt; pafsim quoquo uertamus ocu^ los,occurrunt res creatæà Deo uiux 8gt;C uerx in ocu» los noftrosj quç fi obferuêtur,ut par eft,longe euiden tins mouent afpecftantem, quam omnes omnium ho= minum imagines ucl picfturæ uanæ,immobiles,mar« Pfalm.ttf. cidæ atcp mortuç.De quibus uerè dixit prophcta.Oca culos habent ôif non uident,00c.ldcirco approbamus UÄjwiiw. Lacftantq ueteris fcriptoris fententiä, dicentis, Non eft dubium,quin religio nulla fit, ubicunC^ fimula^ Epiph^niitf eft. Rede item fecilfe afferimus beatum Epier fcopumEpiphaninquiinforibus ecclcfi« inueniens mm. uclum, Habens depidam imaginem quafi Chriftiuel fandicuiufpiäjfcidit atcß fuftuliqquod contra autho» ritatem

r I D E I C H R I J T I A H AB. $ rftBtc fcrtpturarSuidiffetinecclefiaChrifti hominis pendere imagincm. Ideocppraccipicbatne dcinceps in ecclefia Chrifti ctufmodi uela.quæ contra rcligio-nem noftramucniunt, append ercntur, fed tollcretur potius ilia fcrupulolîtas,quæ indigna fit ecclefia Chri ftiSCpopulisfidelibus. Practerca approbamushanc S. Auguftinideucra religioncfcntentiam. Non fit nobis religio humanorum opcrum cultus, Mcliorcs enim funtipfi artifices qui taliafabricantur:quos ta« men colere nondebemus. Cap.f^.

D Z ADOZATlOliZ, eVLTV, ZT inuocatione Xgt;ei, per yntcum mediatareiit lefum Chrißum,

ni, iuxta mandatum Domini, Dominum Deum tuum adorabis, 8lt; ilium folum coles, uel, SC huic uni fcruics, Certeomnes prophctac grauifsime inuedi funtcontra populum Ifraelis.quandocunqi Deos aliènes,non unum folum Deum uerum adora« runt SC colueruni, Adorandum autem colendum^ doccmus Deum, ficuti ipfe nos colere docuit, in fpi« ritu uidelicet ÔC ueritate, non cum ulla fuperftitionc, fed cum fynccritatc, fecundum uerbum eius : nc ali-quando ad nos etiam dicat, Qt-iis requifiuit bare ex ’A»* manibus ueftris t” Nam ÔC Paulus, Deus non colitur, ait,humanismanibus, tanquaniqui ipfe aliquo indi-geat,ÔCc. Eundem folum inuocamus in omnibus di» îtriminibus SCcafibus uitænoftræ,idcp per intcruen-turn unici mediatoris SC intcrcefforis noftri lefu Chri uentum fß

CONFESSIO ET E X P O S I T IO ßi.Difertc cnim præccptum eft nobis, Inuoca me fn dietribulatiom's, amp;nbsp;cruam tc,0c glonfi'cabis me. Sed liberah'fsimè ùobispromiftiim eftàdomino,dicen tejQin'cqitid pettentis à patre meo,dabit uobis.Item, Kauh.it, Vem'teadme, quotquotlaboratis 2lt;oneratiefti'Sjô^ Row.io. ego refi’ci'am uos.EtcumfcriptumfitjQuomodoin= iiocabunt eum,in quern non crediderûte' nos «erô in folumDeumcredamus, folum certèinuocamus; ÔC quidem per Chriftum»Vnus cnim Deus,ait Apoftos luSjamp;S unus mediator Dei ÔC bominum Chriftus Ie« fvis. Item, Si quis peccauerit,aduocatumhabemus apud patrem lefum Chriftum iuftum,00c.

DiuinonaJo Proinde fandos coelites fiue diuos,nec adoramus, randi coleti' necpcolimiis,necinuocamus, ne^illos coram patre iimuocandi. in. coelis pro intercefloribus autmediatoribus noftris agnofeimus. Sufficitenim nobis Deus,2x5 mediator Chriftu5,netç honorem foli Deo Sgt;C fih'o eins debitum

4i, ahjs communicamus : quod ille difertè dixerit, Gio« Ade.4, riammcam alterino dabo. Et quod Petrus dixit, No aliud hominibus nomen datum, in quo oporteat fais uos fieri, nifi nomen Chrifti. In quo fane qui per fi« dem acquiefcunt,non quænmt extra Chriftum quic« • quam.

Honor diuif Interim Diuos, nee contemnimus, nec uulgariter debitiif G!quot; de eis fentimus. Agnofeimus cnim cos efleuiua Chri tmptndidui. ftj membra,amicos Dei,qui carnem SC mundum gio» riofe uicerunt. Diligimus ergo iHos utfratres, ÔC ho» noramus etiam,non tarnen cultualiquo, fed honora» bill'de eis exiftimatione, dcniq^laudibus iuftis. Imt» tamur item eos. Nam imitatores fidei uirtutum^ ip for urn,confortes item xternaefalutis, illis aeternum apud Dcum cohabitare,SC cum eis in Chrifto exulta» fe,dcfydcrijs uotis^ ardentifsimis exoptamus. Atqj hac

F I D E I C I! R I S n A N AE, é hac m parte approbamus ülam S. Auguftini de Ver* reljgione fententiam,Non fitnobis religio cultus ho minum mortuorum. Quia lî piè uixerint.nonfic ha« bentur, ut taies quærant honores, fed ilium à nobis coli uolunt, quo illuminante,lætantur rneriti fui nos elfe conferuos, Honorandi ergo funt propter imî» iationem,non adorandi propter religionem,amp;fc.

Multo uerô minus credimus rcliquias diuorum Reli^ui^ftn adorandaseffeautcolcndas. Veteres iftifandi fan's âoruM» honoraire uidebantur,mortuos fuos,fi honeftèman= dalTent terrac rcliquias, poftquàm aftra penjlfetfpiris tus;ac omnium nobilifsiraas rcliquias maiorum æftia mabant eflc uirtutes ,dolt;flrinam S?C fîdem :quas ut commendabant cum laudemortuorum, ita easex« primerc annitebantur dum uiuebant in terris» Illi ipfî («wf pfr uetcrcs noniurarunt nifi pernomen folius Dcileho »omcnDei uah, ficuti lege diuina cft pracceptum: qua ficut ueti= turn eft iurarepcr nomina alienorum Deorum, fic nos iuramenta per diuos rcquifita non praeftamus. Reïjcimus ergo in his omnibus docftrinam diuis coa* h'tibus plus nimiumtribucntem.

E I huius fapientis aeterni èC omnipotentis Deiproui^ prouidentia,credimus cunda incoelo, SC in ga* terra, SiC in crcaturis omnibus conferuari SC bcrnantur gubernari. Dauid cnim teftificatur amp;nbsp;ait,Excelfus fu peromnesgentes Dominus , amp;nbsp;fuper cœlos gloria cius. Quis ficutDominus Deusnoftcr,quiinaltis habitat,fe demittit,ut infpiciat,quç funt incoelo Ô6 tnterra^Idemrutfus,Omnes uias meas, inquit, præ»

«idifti.Qin'a non eft«crbum inlingua mea, quod no AÄO »7. uniuerfum noueris domine, fiCc.Teftifîcatur dC Paulus Só ait. Per ipfum uiuimus,mouemur, Si fiimus. Et, Row U. Ex illOjSC per ilium ctin ilium omnta.Vcrifsimècrgo Si fecundum feripturam pronunciauit Auguftinus in lib. de Agone Chi ift.cap.8. Dominus dixit,Non« Matth lo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pafferes affe ueniunt, ÔC unus eorum non ca«

ditinterramfineuoluntatepatrisueftric'Ita uerolo« quensjoftendereuoluitquiequid uilifsimum homi» nes putant, omnipetentia Domini gubernart Sic Matth.^. enim Si uolatilia coeli ab co pafei, Si lilia agri ab eo ueftiri, ueritasloquitur, quæ capillos etiam noftros numeratoseffe dicit,ö(^c«

Damnamus ergoEpteureos, prouidêtiam Dei ab« tpicitrn, negantes,omneffp illos, qui blafphemèdicûtjDeum uerfari circ^ car dines c oelijSC nos atq? noftra necuide re ncccurare. Damnauit hos etiamDauid propheta regius,qui dixit,Qiioufc^ Domine,quoufqrimpqcx« ultabuntf Dicunt,Dominus non uidet,ncq? intclligit Deus lacob.Intelligitc ftupidi in populo,amp; ftulti qua do demum fapietisCls qui aurem condidit,an non au diretf amp;quioculumfinxit,quomodo non uideretf Media tien Interim uero media per quæ opcratur diuina proui-aj][icraanda. dentia,non afpernamur, utinutilia, fedhishadienus nos accomodandos efle doccmus,quatenusin uerbo Dei nobis commendan tur. Vnde illorum uoces terne rarias improbamus,qui dicunt,Si prouidentia Dei o-mnia geruntur, inutiles certè funtconatus noftri SC ftudia noffra. Satis iucrit,h omnia diuinae permitta-musprouidentiæ gubernanda, ncc eritquod porro fi mus foliciti de re ulla,aut quicquam faciamus.Tamet fi cnim Paulus agnofeeret fe in Dei prouidentia naui

qui infupcrpromiferatdixcrat^jladuranulla er it ut aäomt. lius aniinæ,nec cadet pilus de capitcucftro, nihilomi nus meditantibus fugâ nantis, dicit idem ille Paulus eenturioni QC militibus, Nifi hi in naui manferintjUOs feruari non poteritis. Deus enim qui cuilibct rci fuQ deftinauit hncni, is ÔC principium ÔC media, per quae ad finem uicp perucnitur,ordinauit. Ethntci fortunac resattribuuntcarcac, ÖCincertocafut. S.Iacobusnon uult utjdtcamus, Hodie S)C eras in illam urberii profici

’ feemur èC negotiabimurzfed addit,Proeoquod dice* re debueritis, fi Dominus uoluerit QC uixerimus,hoc uel iIIUd faciemus Et Auguftinus,Omnia quae uanis «identur inrerum natura tem erè fieri,non faciunt ni fi uerbum eius.quia nonfiuntnifi iuflTu eius,Enarrat.

in Pfal. 148. Ita uidebatur forte fortuna fieri, quôd SaulquærenspatrisafînasjinciditinprophetamSa» ‘•S**’” ?. muelem : fed antea dixerat Dominus ad prophetam, Cras mittam ad te uirum de tribu Beniamin,Slt;c.

tnniuniidt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Homïne,

Eus hic bonus omnipetens creauit omnia cûm uifibtlia turn inuifibilia,pcr uerbum fu5 coçternû, eadêcp quôc^conferuat per fpiritû luum coæternum,teftificanteDauidcatquedicentc, Pftl.yj, VerboDcicoeli fadifunt, SCinfpirituoriseiusom«

nis uirtuscorû. Omnia autêquçcondiditDeus,crât, ut feriptura ait ualde bona, ad utilitatem ufum^ hominis codita, Cunda uerô ilia dieimus ab uno pro» feera eile principio. Damnamus ergo Manichæos Sd ManichitieT Mareionitas,qui impièfingebantduasfubft^ntias at H4rtio„itlt;r.

■ . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B S

quenaturasbont QCmal«,duo item principia,amp;^ duos fibi aduerfos Deos,bonum dC malum.

Inter omnes crcaturaspræftant angeli atep homis nes.De angelis pronunciat di'uina fcnptura,Qui crc «^oV’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuosfpi'rt'tus.ôômintftrosfuosflammamû

Ue^.t^ gnis.ltem, Nonne omnes funt adminiftratortj fpiri= tus, qui i'n mfniftcrium cmittuntur propter cos qui hærcdcs funt falutisf Dominus uerólefusipfetcftifia

SC in ueritate non ftetit.quia no eft ueritas in co.Cum loquitur mcndacium,€x proprijs loquitur.quia mena dax cft,atquc cius rei pater» Docemus ergo angelos alios quidem perftitifte in obcdientia,ac ad fidele Dei fiChominum miniftcriumefle députâtes: aliosuero fua fponte lapfos, SC in exitium efle prarcipitatos, fa« dofquc efleomnis boni fidelium^hoftes,ô6c.

conditus fit bonus,ad imagine SC fimilitudinem Dei; quôdDeus collocauerit eiim in paradyfum, fubiece» ritcpei omnia. Id quod Dauid magnifiée eclebratin Pfal. 8. Addidit infuper ei coniugê, aebenedixiteis. Dicimusautemconftarc hominem duabus ac diuers fis quidem fubftanttjs,in una perfona,anima immofa talijUtpotcquæfeparata à corpore, ncc dormit,nec in terit, SC corpore mortali, quod tarnen in ultimo iudt« cio à mortuis refufcitabitur,ut totus homo inde,uel.in SeStx, uita, uel in morte, acternum mancat. Damnamus o« mnes, qui irrident, aut fubtilibus difputationibus, in dubium uocant immortalitatem animarum, aut animam dicunt dormire, autpartem effeDei. Bre-uiter damnamus omnes omnium opiniones, quot« quot diuerfa fentiunt de creatione, deangelis SC dac-monibus,Sdhorainc,abqs quac nobis tradita funt per

Vit homo ab initio à Deo eonditus ad xma« gincm Dei, in iuftitia èC fanditate ueritatis, bonus amp;redus, fed inftindu ferpentis, S£ luaculpa,^ bonitatc S)C tcéiitadine dcficiês, peccato, inorti, uari|(^calamitatibusfaduscftobnoxius. Et quail's fadus eft à lapfu, talcs funt omnes,qui ex ipfo prognati funt, peccato inquam,morti, uarijf^obno* xij calamitatibus. Pcccatum autem intelligimüs elfe Per«!«»», natiuam illam hominis corruptionem, ex primis illis noftris parentibus, in nos omnes deriuatam ucl pro« pagatam,qua concupifeenttjs prauis immerß, SC à bono auerfi,ad omneueromalum propenfi, pleut o» mni ncquttta, difFidentia,,conten3ptu Qi. odio Dei, tii* bil boni ex nobis ipiîs facere^imo ne cogitare quidera polTumus.Quinimô accedentibus iam etiam annis,co gitationibus, didis SC fadisprauis,contralegcmDei Matth,t», àdmifsissorruptos frudus,mala arbore dignes, proe ferimus:quo nomine,merito noftro,irç Dei obnoxq, pœnis fubqcimur iuftis:adeo^ à Deo abiedi effemus cmnes,nifî reduxtflet nos Chriftus liberator.

Per mortem itaq; intclligimus non tantS corporeâ mortem,quæ omnibus nobis femel,propter peccata» eftobeunda, fed etiam fupplicia fempiterna peccatis Qi corruptioni noftrç débita.Nam apoftolus,Eramus Sphef.t^ mortui, inquit, dclidis ac peccatis, Qi eramus natura blij iracjficut Sccæteri.Sed Deus, quidiues eftmiferl« cordia^cumeflemus mortui per delida, conuiuifica»

uit nos unà cum Chrifto, Itcm,S«cut per unum homf ncm pcccatum in mundum introtjt, acper pcccatum mors, SCitain omnes hommes mors tranôjtj in quo omnes peccarunt.

ginalepeccatû: agnofcimus omnia alia peccata,quac ex hoc oriuntur, SC dici QC üerè clFe peccata, qualia

lia,fîue illud quocç, quod uocatur peccatum in fpiria tumfandum,quodnunquam remittitur. Fatcmur etiam peccata non cfie acqualia, licet ex eodem corru ptionis QC. incredulitatis fonte eyioriâtur gt;nbsp;fed alia altjs eifegrauiora.Sicut Dominus dixit Sodomac toléra* bilius futurum, quàm urbi retjcicti ucrbum Euange*

lij.Damnamus ergo omnes, qui his contraria docuc* runt, imprimis ucro Pelagium QC omnes Pelagianos, unà cS Iouinianiftis,peccata cfi Stoicis paria facienti* bus.Sentimus per omnia in hac caufa c5 S. Augufti« ho,quifua ex fcripturis fandis protulit atc^ défendit, D«««o«pft Damnamus prxtereaFlorinum SC Blaftum,contra aittharpec^ qygj Irenxus fcripfit, 6^ omnes quiDeum faciunt Cttl,cr (JUitf' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;irrintiim fît ’T’II tint»

tur. ranturiniquitatem,pcrdes omnes quiloquSturmcn« dacium,EtiterS,Cumloquiturdiabolus mendaciS, llt;w«.8. ex proprijs loquitur, quia mendax eft, ôf pater eius rci.Sed Slt; in nobis ipfis fan's eftuitij corruptionifque, ut nihil neceife fitDeum infunderc nobis nouam aut

audiorem prauitatem.Proinde quado dicitur in fcri* pturis Deus indurare, excaccare, èC traderc in repro« bum fenfum,intelligendum id eft, quod iufto iudicio Dèus id faciat.tanquam iudex amp;nbsp;ultor iuftus. Deniqi q'iiotiefcunq? Deus aliquidmali infer ip turafacere di citur

F r D E I C H R I s T I A N AE, dtur atq? uidetur, non idco dicttur, quod homo mal3 non faciat, fed quod Deus fieri finat 8C non prohibe=« atjiufto fuoiudicio qui prohibere potuifiet fi uoluifi fct:uel quod malo hominum bene utatur,ut peccatis fratrum Iofephi:uel quod ipfc peccata gubernet ne la tius,quam par eft,erumpant atquegralïentur.S.Aua guftinus in Enchiridio fuo,Miro modo,inquit,8C in= effabili non fit praeter uoluntatem eius, quodetiam fit contra uoluntatem eius.Quiano fieret, fi fieri non fineret-Nec utiep nolens finit,fed uolcns. Nee finerct bonus fieri male, nifi omnipotens etiam de malo face repoflet benc.Hæc ille.Reliquas quacftioncs. An De Curiofitquc usuolueritlabi Adamum, autimpuleritadlapfums'^“quot;’quot;* autquarclapfumnon impediueritc'fi^ fimiles quaeftio nes deputamus inter curiofas,fcictes Dominum pro« hibuilTc ,nc homo ederet de frudu prohibito,ô(S tranf grefsionem puniutfle:fed QC mala non elTcjquac fiunt refpedu prouidentiac Dei, uoluntatis ac poteftatis Dci, fed rcfpedufatanaeôC uoluntatis noftrar, uolun« tati Dei repugnantis.

BOcemus in hac caura,quac femper in ecclefia multas pcpcritconflidationesjconditionem uel ftatum hominis tripliccm effeconfideran dû. Principioqualisfuerithomoantclapfum,redus nimirum ÔC liber,qui ÔC in bono manere Ôd ad malum (g potuit dcclinare: declinàucritautem ad malum,ims plicaueritqùc pcccato QC morti,filt;fe ÔC omne genus tnortalium,ficuti didum eft antea,

ï^pfum.Non fublatns eft quidem homini intclledus, Pj PJ^^‘ noncreptaeiuolûtaSjfiK^proifiïsinlapidemucltruns cum cftcommutatus : cæterumilla itafunti'mmutata S)C imminuta in hominc,uf non pofsint amplius,qiiod potueruntantelapfiim. Intellcduscnim obfeuratus eft:uoluntas uei ô ex libera, falt;fla eft uoluntas ferua. Nam feruit peccato,non nolens, fed uolcns. Etcnim Uomofutt uoluntas,non uoluntas dicitur.Ergo quoad malum fi ue pcccatum,homo non coatftus uelàDeo uelàdia= bolo,fed fua fponte,malü facit, hacparteliberrimi eft arbitrq.Qiiod ueró non raró cernimus pefsima ho minisfacinoraÓóconfiliaimpediria Deo, ne fincm fuum confequantur, non tollithomini libertatcm in malo,fed Deus potentia fua præuenit, quod homo a» lias libéré inftituit. Sicut fratres lofeph, lofcphum 11« berèinftituunt tollerc.-fed non poflunt,quôdDei con filio aliud uifum effet,

Homo nôpo Quantum uero ad bonum ad uirtutes, intelle* tfflper[elgt;o lt;^us hominis,non rcdèiudicat dediuinis ex femeti» num. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pfo.Requiritenim feriptura euangelica S)C apoftolica

régénéra ttonem abs quolibet noftrum,qHi faluari ue limus,Vnde natiuitaspriorex Adamo,ad falutem ni i.Cor.ï. nbsp;nbsp;hil nobis COnfert. Paulus, Animalis homo, ait, non

î. Cor. J. percipit ea quæ funt fpiritus Dci,S(fc. Idem negat ali* f ubi nos idoneos effcjex nobis ipfis, cogitare aliqüïd boni. Conftat uero mentem uel intelletftum, duceni , , nbsp;nbsp;nbsp;cffeuoluntatis, cQaûtcçcusfitdux,claretquoufq^SC

uoluntas pertingat.Proinde nullum eft ad bonum ho mini arbitrium liberum,nondum renatOjUires nullac ad perfîciendum bonum. Dominus in Euangelio di* io4n. 8. nbsp;nbsp;nbsp;eit. Amen amen dico uobis,quodomnis qui facit pcc

P r D E T C H R î s T r A K A^ï , la dus carnn's,tnqui£,inrmi'ci'tia eft aduerfus Dca. Nam legt Det non fubditur, tmô ne poteftquidem. Porro terrenarum rerum intelligenria in lapfo hofnine,non cftnulla. R-eliquttenimDeus ex mifehcordiainge- inteUigentM nium,multum tamêdiftans,abeo,quodineratantela pfum. lubetDeusexcolereingentum, SCadditdona fimulamp;Sprofednm. Et manifeitumeftjquâ nihil pro= ficiamus in artibus omnibus fine benedidione Det. Scriptura certè omnes artes ad Deum refert.Nam QC Ethnici retulerunt artiû origines ad inuêtores Deos. Poftremôuidendum janregcnerati fint liberiar= bttrij,ôi^quatenus.lnregenerattone,tntelledusillumi natur per fpiritum fandum,ut ÔC myftçria,amp; uolunta modofinthé tem Dei tntelligat. Et uoluntas ipfa,nontantum mu= icr{«rèitr^'. taturper fpiritum,fedetiaminftruitur facultatibus, ut fponte uelit amp;nbsp;pofsitbonum, Nifi hoc dedcrimus, Row. negabtmus Chriftianam libertatem, 2lt;inducemus legalem feruitutem. Sed Sd propheta facit Deum lo= quentem Dabo legcm mcam in mentes illorum, Sé J’» in cordibus eorum tnfcribam eas. Dominus quoque dicit in euangclio,Si fîlius nos liberauerit, uerèliberi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

cftis. Paulus quoqj ad Phil. Vobis donatû eft,inquit, pro Chrifto, non folum,ut in eum credatis,fed etiam utpro illo patiamini. Et iterum, Perfuafum habeo, quod is qui cœpit in uobis bonum opus, perficiet uf= que ad diem Domini lefu. Item, Deus eft qui agit in uobis,Slt; ut uelitis, ÔC ut effîciatis.

Vbi intérim duo obferuanda efle docemus. Prt- Regenerati mum regeneratos in boni eledione SC operatione, a^tit^èagula non tantum agcre pafsiuè,fed adiuè. Aguntur enim non^ßtue^ àDeo, utagantipfi , quod agunt.Rcdè enim Augu= ^‘*”***'”‘ ßinus adducit illud, quod Deus dicitur,nofter adiu= tor.Nequitautê adiuuarijnifii5,quialiquid agit. Ma-

ntchîei fpoliabant hominem omni adionc, ôi. ucluti faxum 06trunciim facicbant. Sccunduman regcnc« ran'sremancre infirmitatem. Cum enim inhabitet in nobispeccatum, Ôôcaroin rcnatis oblucfîctur fpirv» tuijin finem ufquc in'tç noftræ, non exped ttè omnino perfîciuntregencrati quod inftituerant. Confirman« tur hæc ab Apoftolo ad Rom.7.S6 Gal.^.Proinde in« firmum eft noftrum illud liberum arbitrium, propter rcliquias remanêtis in nobis,ad fi’nem ufque uitç nos ftrscjueteris Adami,agnataecpconuptionis humanæ. Interim cum carnis uires ÔC reliquiç uetcris hominis, non ita fint efficaces, ut cxtinguant penitus fpin'tus operationem, idcirco fideles liberi dicuntur, ita tarnen,ut agnofcant infirmitatem, Ö6 nihil glorientur de libero arbitrio. Semper enim animis fidelium ob» iierfaridebet, quod totiesinculcatbeatus Auguft.cx Apoftolo.Quidhabesquodnon accepiftifôd fi acce-pifti,quid glorian's,quafi nonaccepcris f Hisaccedit quod no ffatim cuenit,quod inftittieramus, Eucntus enim return pofiti funt inmanu Dei. Vnde Paulus oratDominum, ut profperet iter fuum. Vndeuel hac caufa infirmum eft liberum Arbitrium.

Cætcrum nemo ncgat in externis, Ô6 regenitos S6 non regenitoshabere liberum arbitrium. Habet e» nim homo hancconftitutioncm cu animantibus altjs iquibusnon eft inferior) communem, utaliauelit, alia nolit.Ita loquipoteft aut tacerc, domum egredi, iiel domi manere,amp;’c.Quamuis fernper Ô6 hie poten» tia Dei obferuanda fit: quæ elFecit,ut Balaam co non poftet pcrtingere,quouolebat, ncq;Zacharias re» diens ex tcmploftoqui poflct,prout uolebat.

Damnamusinhac caufa Manichæos, qui negant hominibono,cx libero arbitrio fuilTe iniiiummali. Damna»

P I D E r C H R I s T I A N AB. * I» Damnamus ctiatn Pclagtanos, qui dicunt hominem malum fuffîcienter habere liberum arbitrium, ad fa« ciendum præceptum bonum.Redarguunturutn'($ à feriptura fan(îra,quae illis dicit, Fccit Deus hominem r cdum:his uerô diciqSi filius nos liberauerit, ucrè li» beri eftis.

■ Eusabactcrnoprædeftinauitucl clegit libcs Deuiekgit rè ÔC mera fua gratiajnullo hominum refpc« nos ex gra, du,fandos,quos uultfaluosfacere inChri*

ftojiuxta illud Apoftoli,Deus clegit nosin ipfo,antes Ephef.u quam iaecrentur fundamenta mundi. Et itcrum,Qui ».tim.i. faluos fecit nos, ÔC uocauit uocatione fanda, non le« cundum opera noftra, fed fecundum fuumpropofi« tum fie grattam , quæ data quidem cft nobis , per Chriftum lefum, ante tempora æterna, fedpalàm fa» daeftnuncper apparitionem feruatoris noftrt lefu Chrifti.

Ergo non fine mediOjlicet non propter ullum me« r» cfcn/f» ritum noftrum ,fed in Chrifto, ôé propter Chriftum, fleâiuelprlt;g nos elegit Deus, ut qui iam funt in Chrifto infiti per fidem,illiipfietiam finteledi,rcprobiuero,quifunt extra Chriftum: fecundum illud Apoftoli, Vos ipfos ixer.tj. tentate,nura fitisinfide.Annoncognoicitisuofmet« ipfos,quodlefus Chriftusinuobiseftc'nifi ficubire« probi eftis. Deniq; cledi funt fandi in Chrifto, per Efrâi fumttt Deum,ad finemcertum,qucm filt;tpfumexponit A« adfinem cer poftolus QC 2it, Elegtt nos in ipfo,ut ciTemus fandi 2lt; irrcperehenfibiles coram illo per charitatem. Qiii Ephcf,u

prædefti'naïu't nos , ut adoptaret in filios per lefurn Bertf Jpertin Chriftum, infefe, utlaudeturgloriagrattæfuæ. Et de ont' quamüis Deus norit, qui (int fui, QC alicubi mentio fiatpaucitatis eleó-orum, bene fperandumeft tarnen de omnibus, neep temerè reprobis quifquam eftan= numerandus. Paulus certc ad Philippenf. Gratia« ago, inquit, pro omnibus uobis ( loquitur autem de tota ecclefia Philtppenfi) quoduencritisin commua nionem Euangcltj, perfuafum Habens, quod is qui cœpit opus bonum in uobis, perficiet, ficut iuftum cftjUt hoc fentiam de uobis omnibus. Et cum Luc.i j. A» pnutiele fogatctur Dominus,An pauci fint qui faluêtur,? non ili, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;refpondet Dominus ac dicit, paucos aut plures fore

feruandos, aut perdendos , fed hortatur potius , ut quifep contendat ingredi, per portam ardam. Quafi dixerit, Vcftrumnoneftdchis curiofîus inquirere, fed magis anniti, ut per redam uiam cœlum ingre^ diamini,

Proinde non probamus impias quorundam uos gand^inhiic ces, qui dicunt, Paucifunteledi, nbsp;nbsp;cum mihinon

cauft. conftet, an fim in illo paucorum numero, genium meum non fraudabo. Alq dicunt, Si prædedinatus uel eledusfumaDeo,nihil impedietmeàfalute cer^ to iam definita,quicquid tandem defignauero Si uero fumde reproborumnumero, nulla meuelfides uel poenitentia iuuabit: cum definitio Deimutari non pofsit. itaep inutiles funt dodrinx ôô admonitiones fcTiw. ï. omnes.Nam contra hos pugnat illud ApoftolûOpor tet feruum Domini propenfum efle ad docendum, erudientemeos quiobfiftût, fiquando detDeusillis pœnitentiam,ad agnofeendum ueritatem,ut refipif-cantur à laqueo diaboti, capti ab eo ad eius uolunta* tem. Sed AuguAinus de Bono perfeuerantix cap.

14.8cconfeqûcntibuSjoftcndi'tutrumcpefîeprçdiean t^on itiantt dum,Sc liberac dexftionjs praedcftinationjscpgratiam, ‘“’'’’lt;’”‘^'0'

admom'riones dC dodnnasfalutarcs.Improbamus itacpillos,quiquaerunt, Anfintab aeternoeleCîic' Etf/f. quid ante omnem acternitatê de ipfis ftatucritDeusc' Anfimui tie Audienda eß cnim prçdicatio cuangelq, eiep crcden= üü dum eft.se pro indubitato habendum, fi credis ac fis in Chrifto,eledum te effe.Pater enim pracdeftinatio= nis fuae æternam fententiam, ficut modo ex Apoftolo i.Timoth.i.expofufiinChriftonobisapcruit.Docen dum ergo SCconfyderandum ante omnia, quantus amor patris erga nos in Chrifto nobis fit reuelatus: audiendum quid nobis quotidie in euangelio ipfc dominus praedicet,quomodo uocet SC dicat, Venite ad mc omnes, qui laboratis SC onerati eftis, ego uos refidam. Sic Deus dilexitmundumjutunigenitum Io4n.j. dederit pro mundo, ut omnis qui credit in eum,non pereat,fed habcatuitam æternam. Item, Non eft uosMlt;Ub.tî» îuntas patriSjUtquifquam de his pufillis pereat. Chri ftus itacp fitfpeculum , in quo prædeftinationemno= ftramcontemplemur. Satis perfpicuû SCfirmumha« bebimus teftimoniû,nos inlibro uitæ inferiptos efte, fi communicauerimus cum Chrifto, SC is inuera fide nofter fit, nos eins fimus. Confoletur nos in tentatio« jêtatio ne praedeftinationis , qua uix alia eft pcriculofior, iefiinatunii quod promifsioncs Dei funt uniuerfales fidelibus, quod ipfe ait,Petite SC accipietis. Omnis qui petit ac uue »» cipit. Quod deniepeum uniuerfa Dei ecclefia ora» mus, Pater nofter qui es in coelis : 8C quod baptifmo fumus infiti corpori Chrifti, 8C pafeimur in ecclefia eius carne Sc fanguine frequenter ad uitam æternam, Hisconfirmati cumtimorc SC tremore,iuxta pracce« ptum Pauli^noftram falutem opetariiubemur,

i. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»

Redimus prxtcrea dC doccmus filium Dei noftrumicfiitn Chriftum ab at« terno prgdeftinatum uel prçordtnatum efle» àPatrCjSaluatorem mundücreditnuf^ hune efle ge» nituin, non tantùm,cum ex uirgine Maria earnent aflumpfitjncc tantum ante iada fundamenta mundi, fed ante omnem acternitatem, ÔC quidem à pâtre,in-cffabiliter.Nam Ifatas dixit,Generationem eius quis

enarrabitr’Et Micheas, Et egrefliis eius à diebus acier nitatis.Nam QC loanncs in euangelio dixit,Tnprinci« pioerat uerbum,ÔC ucrb0eratapudDcum,6i^Deus trat uerbum,ôlt;fc.Proinde fiilius eft patri iuxta diuini-tatem coacqualisöó côfubftantialis,Deusuerus,non nuncupatione, aut adoptionCjautuUa dignationc, fed fubftantia atcç natura, ficut loan.Apoftolus tte» rum dixit,Hic eft ucrus Dcus,K uitaactcrna.Et Pau lusquocp, Filium ait.ronftituithæredem omnium, per quem ÔC fecula fccit: idem eft fplendor gloriæ QC chara(fterfubftantiaccius,portans omnia uerbo po» tentiacfuac. Namin Euangelio ipfcquoc^Dominus dixit,Pater glorifîca tu me, apud temetipfum gloria, quam habuipriufquâhic mSduseftet apudte. Nam amp;nbsp;alibiinEuangcliofcribitur,Iudaei quacrebantocci« derelefum,quod pattern fuum dixiffètDeum, acqua Icm feipfum faciens Deo. Abominamur ergo Arrij ôô omnium Arrianorumimpiam contra filium Deido« drinam,imprimis uerô Michaelis Seructi Hifpani 6C Seructanorum omnium blaiphemias , quas contra Dei, filium Satan per illos , ueluti ex inferis haufit

QC in

Eundem quoque ætefni Dei æternum filium crc=« Chriflm ut' dimus QC docemus hominis fadum cfle filium, exfc» mine Abraha: atquc Dauidis,non ex uiri coitu,quod Hcbion dixit, fed conceptum purifsimè ex ipiri= i. tu fando. Senatum ex Maria femper uirgine: ficut diligenter nobis hiftoria explicat Euangelica.Et Pau lus ait, Nullibi angelos alTumit fed fernen Abrahæ. ïoannçs item Apoftolus, Qiii non credit lefum Chri ftumin/rarne ueniffe, exDco no eft.Caro ergo Chria fti, rwH? ph^ptaftica fuit, nec cœlitus allata, ficuti V a® lentinUs ^Martion fomniabant, Præterea anima A«iwa w fuitDomino noftro lefuChriftononabfque ratione,ut Apollinaris fentiebat, neque caro abfque ’ anima,utEunomius docebat, fed anima cum ratione fua,ô^ caro cum fenfibus fuis, per quos fenfus,ueros dolores tempore pafsionis fuç fuftinuit: ficuti amp;nbsp;ipfc [jutth.ii, teftatuseft, ÔCdixit, Triftis eft anima meaufque ad lo^n. «, mortem. Et nunc anima meaturbata eft, QCc.

Agnofeimus ergo in uno atepeodem Domino no»®“*!” ftro lefu Chri fto,duas naturas aut hypoftafes uel lub=^ ftantias,diuinam ôc humanamiôC has ita dicimus con iundas uel uniras elTc, ut abforptæ, aut confufac,aut immixtænonfint:fedfaluispotius permanentibus naturarum proprietatibus, in una perfona, unitx uel coniundx : ita ut unum Chriftum Dominum, non No« duo fed duosueneremur: unuminquamuerumDeumamp;ho tmuiChrio minem.iuxta diuinam naturam patri, iuxta humanâ uerô nobis hominibus confubftantialcm, S£ per om= Hftr. 4. niafimilcm, peccato cxcepto.Etenim,ut Neftorianû seihe, dogma ex uno Chrifto duos facicns,SC unionem per» fonæ diiïbluens,abominamur: ita Eutychetis èC Mo* nothelitarum uel Monophyficorum uefaniara, ex«

pungentem naturae humanæ proprietatem exccra-Cbn mur penitus.Ergo minime docemus naturam in Chri j^diut^ano diuinam pafl'am effe, aut Chriftum fecundum hu «ï P‘’/M”quot;nianamnaturâadhuc effe in hoc mundo, adeoepeffe ubique-Ncque enim uel fentimus,uel docemus ueri-tatê corporis Chrifti à clarificatione dcfijffe, aut dei-ftcatam, adeoep fie deificatam effe,ut fuas proprietäres, quoad corpus Si animam, depofuerit,ac prorftis in naturam diuinam abierit,una^ duntaxat fubftan-tia effe coeperit, Et proindc Schuenkfeldi) fimilium-que leptologorum inargutas argutias, iHtrii^K^ob-feuraf^. Si parum fibi conftantes hac die'iè^iffertatio nés, haudquaquam probamus aut recipimus, neque Schuenckfeldiani fumus. Præterca credimus Domi-

num noftrS lefum Chn'ftum, ucrè paffum mortau cfle,pronobiSjficutPetrus att,carne» Abommamur lacobitarum omnium Turcarum, pafsioncm Do« mini exccrantium, impijfsimam uaefaniam. Interim

tni^omatû^ idiomatum,ex feripturis petitam,d6 ab uniuerfa uetu ftate in cxplicandis componendif^ feripturarum loris in fpeciempugnantibus,ufurpatam,rcligiofeâ£ reuercntcr,rccipimus Si ufurpamus.

Vfrlt; chrifli nbsp;nbsp;Credimus ÔC docemus eundem Dominum no-

ftrum lefum Chriftum uera fua carne, in qua cructfi» xus S)(. mortuus fuerat, à mortuis refurrexiffe, SC. non aliam pro fepulta exritalTe, autfpiritumpro carne fu feepiffe,fed ueritatem corporis retinuifle. Ergo dum difeipuli eius arbirrarentur fe Domini fpiritum uide* re, exhiber eis manus atquc pedes, ftigmatibus urique clauorum Si uulnerum notatas,amp; addit, Afpici« Ce manus mcas ÔC pidis meos:quia ego ipfe fum.Con treda-

tredate me SC uidctc: quia fpintus carncm SC offa no habet, fîcut uideds me habere.

Ineadem ilia carne fuacredimus afcendiffcDo» minum noftrum lefum Chriftum, fupra omnes cœ« nbsp;chriAi

los afpedabiles l'n ipfum cœlum fupremum, federn uidelicet DeiSCbeatorum, addexteram Deipatris, quac,etn QC gloriac maieftadf^confordum arquale H» Mificet, accipitur tarnen ÔC pro loco certo,de quo in cuangelio loquens Dominus dicit, Se abiturum QC I04n.t4. fuis paraturum locum, Sed 8C Apoftolus Petrus, O» Alt;tor.j. portetChriftum, inquit, coelumaccipere,ufqucad tempus reftitutionis omnium. Ex ccelis autem idem ille redibit in indicium, turn, quando fumma erit in mundo confceleratio, ÔC Antichriftus corruptareli» 04»,u. gione uera,fuperftitione impietate^ omnia oppleuic, amp;fanguine atc^flâmaecclefîam crudeliter uaftauit* Redibit autem Chriftus afterturus fuos,0C aboliturus aduentufuo Antichriftum, iudicaturufqûeuiuosôC AÄo.ir. mortuos.Rcfurgent enim mortui, SC qui ilia die(quac t-TheJp 4. omnibus incognita eft creaturis) fupcrftites futuri funt,mutabuntur inmomento oculi, fidelef^ omnes una obuiam Chrifto rapientur inaëra, ut inde cum ipfö ingrediantur in fedes beatas fine fine uiduri.In» creduli uero uel imptj defcendent cum dacmonibus natth, xi. ad tartara,in fempiternum arfuri,atquc ex tormentis nunquam liberandi.Damnamus ergo omnes negan» SfÆ*. tes ueram carnisrefurredionemtaut qui cum loanne *• Tim.«. Hierofolymitano,contra quern fcripfit Hieronymus, non rede fcntiuntdeclarificatis corporibus. Dams namus eos qui fenferuntSCdaemonas SC impios om« nes aliquando feruandos, SC poenarum finem futurS. Simpliciter enim pronûciauit dominus, Ignis eorum Mrfrr.ÿ. nunquam extinguitur, SCuermis eorum nonmori«

tur.Damnamuspracterealudaica fomnia,quod ante iudicij di'em aureum in tern's fît futurum feculum, ôi pij régna mundioccupaturt, opprefsis fuis hoflibus j'mprjs.Nameuangelicaueritas Matth.24.00 Luc. itê iS.amp;fApoftolica doôrinax.Thef 2,amp;in i.adT’im, 5.Slt;^4.capite, longé aliud perhibereinueniuntur.

tis^rerur=‘ fidelibus Dominus nofter patrem cœleftem, ex^ reilionis , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Chriiii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;peccatum, exarmauit mortem, condemnatio-

Rojn.4.10. nemqûe ÔCinferos confregit, acrefurredtione fiia ex Cor, 7. mortuiSjUitam immortalitatemcp rcduxir,ac reflitu:« jf, Ipfeenimeftiuftitianoftra,uita rcfurreôio,de» nique plcnitudoSd abfolutio fidelium omnium,fa» luf^ fufficientia abundantifsima.Apoftolusenim, Sicplacuitpatri, inquit, omnem in ipfo habitarcple« nitudinem,8d in ipfo cftis completi,Coloff. i. amp;

ftumutticum ftum,Dominum noftrum,unicum ÔC 3ctcrnum,genc ef]emundi j-jshumani,adeocR totiusmundi elfe feruatorem, in mtßiam perhdem Icruati fint, quotquotante legem, lub tirrurn rr ex llt;’gcgt;6d fub euangelio faluatf funt,amp; quotquot adhuc infinemufquefeculifaluabuntur. NamipfeDomi»

nus in euangelio dicit, Qiii nonintratper oftiumin ftabultim ouium,fcd afccnditaliunde,illcfur eftamp;la

lolt;lt;« 10. tro.Ego fum oftiû ouin.Item alibi in codé euangelio, ioan. 3, Ioâ.8.Abraham uidit diem meum, Ô6gauifus eft.Scd amp;nbsp;Petrus Apoftelus , Noneftin quoquam alio, in» quit,nifi inChrifto falus. Neque aliud nomen eft,fub coelo, datum inter homines, in quo oporteatnosfal» uosfieri. Credimus ergo per gratiamDomini leftj Chrifti nos fcruatum iri,ficuti ÔC patres noftros.Nangt; «.Cor.to, Sc Paulus ait, Omnes patres noftros candem efeam ^iritualcm edifte,SC onine« eundem potum fpiritua« lem

F r D E I C H R r s T I A N AE. IJquot; lembibifTe: bibiße autem dc fpirituali' ipfos confcs quente Petra,Petram nero Chriftum fuifle, Ideo^le« gimus Slt; loannem dixifle, Chriftum efle agnumill5, qui occifusfitaboriginemundi:amp; Baptiftamtcfta- lomt.u turn,Chriftum efle agnum ilium Dei,qui tollat pccca turn mundi» Vnde plcno ore profitemur QC praedica» mus, lefum Chriftum unicum efle mundi redem* ptorem £lt; Saluatorcm, Regem amp;nbsp;Pontificem maxi« mum, Mefsiam uerum Sd expedatum ilium inquam fandum bcnedidum,quem omnes legis typi amp;nbsp;uati« cinia prophetarum praefigurarint atque promiferint, Deusautêprxftitcritacmiferitillumnobis, ut alius porrô non fit ullus nobis expedandus. Nec rcftat iam aliud,quant ut omnes omnem gloriam Chrifto tribuamus,in ipfum credamus, fiCinipfo folo acquic feamus»omnibusaltjsuitae præfidîjsfpretisatcßabie« dis. Nam gratia Dei exciderunt, amp;C Chriftum ina- Galat.f. nem fibireddunt, quotquot falutemin alia re ulla, quàm,in uno Chrifto quaerunt.

Et ut paucis multa huius caufæ dicamus, quæ- Symtola 4. cunt^ de incarnationis domini noftri lefu Chrifti my condliorum fterio,definitafunt exferipturisTandis,fîC compre« henfa fymbolis ac fcntenîjs quatuor primarum ÔC prxftantifsimarôSynodorum,celebratarum,Niccæ, Conftantinopoli, Éphefî OC Chalccdone , unà cum beati Athanafîj Symbolo, SC omnibus his fimilibus fymbolis, credimus corde fyncero, 56 ore libero in» genuè profitemur, condemnantes omnia his contra« ria. Atcpadhuncmodumretinemusinuiolatamfiuc SeUt, integram fidê Chriftianam, orthodoxam atep catho» licam : feientes fymbolis praedidis nihil contineri, quod non fit conforme uerbo Dei, 56 prorfus faciat ad fynceram fideiexplicationem.

Llt;:grDei ex ponitur not bif uolunttu

iniuftum. Bonam igitur Si fandam confitemur eftè Lex nature. Legem. Et hanc quidem alias digito Dei inferiptam Rom.». eflx in corda hominum, uocari^ legem naturae,alias Lexnoßsm autem digito infculptam efle, in tabulas Moiîs gémi» dutbiu 14^« nas, ôilibris Mofis copiofîus expofitara. Diftingui-

mus ill am perfpicuitatis gratia , in moralem , quae eomprehenditur decalogo uclgeminis tabulis,amp; per Mofis libros expofitis,incxremonialcmitcm,quac decacremonijs cultu^ Dei conftituit, 8^ in iudici»» iem,quac ueriatur circu politica atep oeconomica.

Credimus hac Dci lege omnem Dei uoluntatem.

Drut. 4.«. minusjhuic legi nihil,ueladdijueladimi: non pracce« piiTetred^àadhancincedi, nclt;ç in dextram uelhni« üram deflexo itinerc,dcclinarc.

C«r (bt4 ßt nbsp;Docemus legem hanc non datam effe hominibus,

Ifxf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uteius iuftificentur obferuatione:fcd ut ex eins indi»

cio,infirmitatcmpotius,peccatum,atcp condemnatio nem agnofeamus 6C de uiribus noftris defperantes, Rom 4. conuertamur ad Chriftum in fide. Aperte enim Apo GaUt.j. nbsp;nbsp;ftoluSjLcx irä,ait,operator. Et per legem agnitio pec

cati. Et fi data fuÜTet lex, quac polTet iuftificarc, uel uiuifîcare,uerè ex lege eflet iuftitia:fcd conclufit feri-ptura (legis nimirum ) omnia fub pcccatum, utpro« mifsio exfidelefujdareturcrcdentibus.ltacplex Pac« dagogus nofter ad Chriftum fuit, ut exfide iuftifica» remur«

remur. Nec^ ueropotuit autpotcftullacarolegiDei Céronon.iM fatisfacere, ÔC haneadimplerc, ohimbeölh'tatem in carne noftra,ad extremum ufcÿ fpiritum,in nobis hæ renté aut rcmaiventé. Rurfus enim ApoftolustQuod rom.j. lex prçftarc no poterat3nquit,quia imbecillis erat per carnem, hoe Deus,proprio filio miflb fub fpecie car^ nis peccato obnoxiç,prçftititjdcirco Chriftuseft per Row. t», fedio Icgis QC adimpletio noftra,qui ut exccrationem Icgis fuftulitjdum fadus eft pro nobis maledidio, uel cxccratio,ita eommunicat uobisper fidem, adimplc» tionem fuam,nobif^eiusimputatur iuftitia amp;obe» dientia.

Hadenus itacp abrogata eft texDci, quatenus nos amplius non damnat, nee iram in nobis opcratur.Su mus enim fub gratia,non fub lege, Practerca impie uit Chriftus omnes legis figuras. Vnde umbrae eeffe« runt,corpore adueniente,ut iam in Chrifto uerita« tem hab^amus 8C omnem plenitudinem. Attamen legem non ideo faftidientes reqcimus. Meminimus natth.t» «nimuerborum Domini, dicentis, Nonueni legcm ÓCprophetasfolucrc,fedimplcrc, Scimuslege nobis tradi formulas uirtutum atc^ uitiorum. Seimus fcri« pturam legis gt;nbsp;fi exponatur per euangelium, ecelefiac cfTe utikm, 6C idcirco eius ledionê non exterminan« damcfre,execclefia. Licet enim uelo obtedus fue-ritMofisuultus, Apoftolustarnen pcrhibet^uelum per ChriÜum tolli atep aboleri. Damnamus omnia» quae haeretici ueteres ÖC neotcrici contra legem Dei docuerunt.

BVangch'um quidem opponitur legt- Nam Lex iramoperatiir, 6C maledidioncm an« nunciatjEuangelium ucro gratiam SC bene« dtdioncm pracdicat. Sedö^ loanncs dfeit, Lex per Mofen data eft, gratta QC ueritas per lefum Chrt« (lumexorta eft: nihtlominus tarnen certifsimum eft

Crnr).

Gene.it.

Gew. 4?.

De«tiî. Ado.j, Promißionet tfuplieef^

lt;os,quiante legem ÖCfub legefuerunt, nonomnino deftitutosfuifle euangelio.Habueruntenim promif« fiones euangelicas i'nfigncs, qualeshae funt, Semen multcris conculcabit capiit ferpenti's. In femine tuo bencdiceturomnes genres.Non aufereturfeeptrum deluda,nifiprins uenen'tSilo. Prophetam excita« bit Dominus de medio fratrum,öifc.

Et quidem agnofeimus patribus duo fuifle pro« mifsionum genera, ficuti Sgt;C nobis reuelata. Aliç enira crant return pra:fentium,uel terrenarum, quales funt promifsiones de terra Chanaan, de uidorijs:06qua« leshodieadhuc funt de pane quotidiano. Alias uero eranttunCjôô funt etiam nunc,rerum coeleftium 8C aetcrnarum,gratiae uidelicet diuinae,rcmifsionis pec« catorum, SC uitas æternæ, per fidem in lefum Chri« ftum. Habuerunt autem ueteres non tantum exter« nas uel tcrrenas,fcd fpirituales etiam coeleftes^ pro« mifsiones, inChrifto. Namdcfalute, ait Petrus,ex« quifierSt 8C ferutati funt prophctae,qui de uentura in nos gratia uaticinati funtjamp;Sc. Vndc 6^ Paulus Apo« ftolus dixit, Euängelium Dci ante promiffum efle per prophetas Dci,in feripturis fantflis.Inde nimirum claret, ueteres non prorfus deftitutos fuifle omni Euangelio.

Etquamuis adhunemodum patres noftriinferi« pturis prophetarShabucrintEuangelium,pcrquod QC falutem in Chriflo, per fldem confequuti funt,

Buangeliumtamenpropneillud didturlaetum 8Cfe« lix nunciutn,quo nobis pritnum per loannem Baptt« ftam, deindeperipfumCIiriftumdominum, poftea per Apoftolos cius apoftolorum^ fucceflbres prata dicatum efl: mundo gt;nbsp;Dcum iam præftitifle quod ab «xordio mundi promiiir, ac mififk^imo donauiffe no» bis filium unicum, in hoc reconciliationemçum pâtre, Tcmiamp;ionem peccatorum, omnem plenitudi« tiem, SiC uitam acternam. Hiftoria ergo dcfcripta à cjuatuor Euangeliflis, cxplicans,quomodo haccfint fadaueUdimplctaàChrifto, quacdocucritô^fecerit -Chriûtts: S^quod in ipfo credcntcs omnem habent plenitadinera,Telt;5tè nuncupaturEuangelium. Pracs dicatio item S)C fcriptura Apoftolica.qua nobis expo« nunt Apoftoli, quotnodo nobis à Pâtre datus fîtfî« Jius, QC in hoc uitæ falutif«^ omnia, rede dicitur do« drina cuangelica, Ce ut nehodiequidem, fi fynccra £t, appcllationcm tam prxclaram amittat.

Ilia ipfa euangelij pracdicatio, nuncupatur item De /pirtdi ab Apoftolo fpiritus minifteriumfpiritus.côquod effîcaxô6uiuafiatperfîdeminauribusimôcordibus credentiû per fpiritum fandum illuminantem. Nam Litera quat opponitur fpiritui, fignifîcatquidem omnem rem cxternam,fedmaximcdodrinamleg{S;finc fpiritu 8C fideïn attirais,nonuiuafîdecrcdentiû^ope* rantem iram,ÔCexcîtantcmpeccatum. Quo nomine minifterium morris ab Äpoftolo nuncupatur.Huc enim illud Apoftolipertinet Literaoccidit, fpiritus uiuificat.Et pfeudoapoftoli prædicabât euangelium, lege admixta.corruptum, quafiChriftusfinelegcno pofsit feruare.Quales fuiftc dicuntur Hebionçi aHe« se^^r, bione hæretico defcendcntcs,ôlt; Nazaraci,qui fiC Mi« nxi antiquitus uocabâtur.Quos omnes nos damna*

imus, pure praedi'cantes Euangeliiim, docentesCppcf fpin'tum folum,6ó nonper kgemiuftificaricreden* tes.De qua re mox fequetur fub titulo iuftifîcàtionis ropiofior expofirio.

ib-ina non facorum dodn'na legis,tufa fît,cum primum praedica eflnouafed retur perChriftum,noua elTe dodrina,quod ÔC lerea nouo teftamento uaticinatus fit, reuera ta« men tlla,nonmodouetuserat, amp;eftadhuc(namno« «adicituramp; hodie àPapiftis , collatacum dodn'na iam papiftarum recepta ) uetus doefïrina, fed om» nium in mundo antiquifsima. Deus enim ab aeterno ».Tint,K praedeftfnaiMt mundum feruare per Chriftum , ÔC hanc fuam prædeftinationem ô(f confîlium fempiter« tnim aperuit mundo per cuangelium. Vnde claret rel/gionem dotftrinam^ euangelicam, inter omnes, quotquot fuerunt unquam, funt atep erunt, omnium cfle antiquifsimam.Vnde dicimus omnes cos erraré '' turpiter, amp;nbsp;indigna aeterno Deiconfilio loqui, qui euangelicam doêîrinam QC religionem, nuncupant nuper exortam, Si uix jo.annorumfidem* In quos competitilludifaiæ prophetæ,Vaehis quidicuntma him elfe bonumjamp; bonum malum, qui ponuhttene» bras luccm,^8Clucem tcnebras,amarum dulce,6C dul» ce amarum«

Abet Euangelium coniundam fibidodri« s nam de pœnitentia, Ita enim dixit in Euan«

gelio Dominus,Oportet praedicari in nomine meopœnitentiamô^rcmilsionem peccatorum in

pmncs gentcs. Per pœnitentiam autem mtclligi* Pcenitentùi mus mentis in homine peccatore refîpifcentiam,uer bo euangelq Sgt;C fpin'tu fancîo exeitatam, fîde^ uera u acccptamjqua protinus homo peccator,agnatam fibi corruptionem pcccata^ omnia fua, per uerbumDei accufata,agnofcit,acdehisexcordedolet, cadem^ »» çoram Deo, non tantum déplorât ÔC fatetur ingenue çumpudore, fedetiameum indignationecxecratur, j. cogitans iam fedulo de emendatione,ôô perpetuo in« 4. nocentiac uirtutum^ ftudiojn quo fefe omnibus die= bus uitac reliquis,fände exerceat. Ethæcquidemeft Pcenitentit uera pœnitentia,fyncera nimirum adDeum omne bonum conuerfio, fedula uerô à diabolo 8C ab omni nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

malo auerfio. Difertc uerô dicimus hanc poeniten* panitentU tiam merum efle Dei donum, non uirium noftra= donumDei. rum opus. lubct enim Apoftolus fidelem miniftrum ». diligenter erudire obfiftentes ueritati, fi quâdo Deus »-Tiwow.». his det pœnitentiam ad agnofeendum ueritatem. x. lt;nbsp;lam uero pcccatrix ilia euangclica, quae lachrymis Doletdepec rigat pedes domini , ae Petrus amare flens deplo-. lt;^^tifcommif rans^ domini fui abnegationem , manifefte often»;''’^'^ duntqualis cifedebcatpœnitentis animus, feiio de« Lwe-èri». ploranscommiflapeccata. Sed 0^ filius ille cocodor confitetur ÔCpublicanus file in euangelio,cum pharifço colla«,peccat^Deo^ tus,praceunt nobis formulis accomodatifsimispec» cata noftra Deo confitendi.Ille dicebat, Pater pecca«, ui in cœlum SC coram te, iam non fum dighus uocari filius tuusjfac me ficut unum de mcrcenarqs tuis;Hic uerô non audens eleuare oculos in cœlum , pedus fomtundcndo,clamabat, Deuspropitius eftomihi peccatori.Nec dubitamus illos in gratiam à Deo elTc receptos. Etenimloannes Apoftolus, Siconfitea« t.iolt;lt;«.».

xnitrat nobis peccata noftra, Sd emundet nos ab omni iniquitate, Sidixcn'musnonpcccauimus , mcnda-cem facimus eHm,00 fcrmo cius non eft in nobis.

SacerJotalii Crcdlmus autem hanc confefsionem ingennamj confeßi» quæ iôliDeofit, uclpriuaöm inter Deum ôif pccca« abfolutioi. torcm,uel palam in templc^ubi generalis illa peccato tum confefsiorecitatur, fufficere ,.nec necelfariunr cffe ad remffsionem pcccatorücofequcndam, utquis peccata Eta cofiteatur facerdoti, fufurrando in aurer ipfiusAit uicifsim cum impofitionemanuum eius au» diatab ipfo abfolutionê : quod eius rei necpræceptS; uirum,nec exemplum extetin fcripruris fandis. Da-uid protcftatur ÔC aitjDelidum meum cognitumtibf £eci,dC iniuEitiam meam non- abfcondi.Dixi,confite-bor contra me intuftitiam meam domino t Srtitremf«*^

fifti impietatem peccatt met Sed amp;nbsp;dominus orarc nos döcens, Emulamp; confite« peccataidixit, Sic ora» MwKBïC». bttiSjPater noEcr qui esin cœh's, remitte nobis débita noftra: ficutSC nosrcmittimusdebitoribus noftris«

Ncccffè eft ergOjUtDeo patrinoftro coftteamur pec« cata noftra,ôd cum proximo noftro,fiipfum ofFendi» mu5\ red'camusin gratiam. De quo confefsionis gc* nere loquensfacobus Apoftolus, ConlTtcmihi , in» iMtifi. quit.al terutrum peccata ueftra. Si quis uero peccato« rum mole amp;nbsp;tentationibus perplexis oppreffusjuelit coniîlium,inftitutioncm SC confbîationem priuatim,, uel a miniftro cccleftat, autalio^ aftquo fratre, in lege Deidolt;ftö,petere,nMmpEobamus*QUemadhioduni' Ôfgeneralem ÔÔpubh'camillàmintcraplo accoetibus dcris rccitari ibÜtam/cuius^ST fuperius meminimus)' peccatorum confefsionem, utpotc fcripturis. con«=

Ëï, multi admir3dagarriût,6^exhiscud«tenfes,Ian-ceas, fceptra ÔC coronas,plenam^ in maxima régna, denique in animasS^ corpora poteftateminosfimplia citer iudicantcsiccimdumuerbiim Domini, dicimus omnes miniftroy legitime uocatos, habere exerce» re claues uel ufum clauiam,cum cuangcliumannun^ ciant,id eftpopultim iuaefidei crcdicum docent, hor» tantur,confotantur QC. incrcpanf,in^diiciplina reti-nent. Ira eninrregnum cœlorum apteritmtobfequen* Aferire tibus,ôô inobiequcntibusclaudunf. Has clauespro* fi^iudere. milîtApoftolisDominuSjMatth.iô.amp;prçftititloan,^ ao.Marciié.ô^Luc.14. dum ablcgatdifcipulos,6C iu Bcteos uniucrfomundopratdicareEuangclium,SC condonarepeccata. ApoftoIusinepift.adCor.dicit, i.Cor.j. Domina miniftris dedÜTe recociliationis minifterifi: Rfcozinli^ quaîe hoc nt,moxexplicat8Caif,Sermonem uel da (fFrinæreconciîiationis. Et adhucclariusfua ilia expa i*quot;“**”quot; nens,additminiftros Chrifti, nomine Chrifti fungi tegatione, tanquam ipfo Dco,perminiftrosadhor» tante populos,ut rcconcilientur Deo, nimirum per fi dclcrrrobedientiam'. Exercent ergo claues, cum fua» dent fidemfSC pœnitcntiam.Sic illi reconciliant Dca. MiniUri re^ Sïcremittuntpcceata.Sicaperiijtrcgnum cœlôrumje «itt«wpff» Si credentesintroducunt î mnltum diftantes ab iftis,-«^* de quibus dixit in euangelïo Dominus, V« uobis le gifperitis,quia tulißis dauern fcicntiac, ipfi non introquot; fjftisjSC eos qui introibantuetuiftis,Ritcitaqucamp;ef* ficacitérminiftri abfoluunt , dunteitangclium fti.amp;inhocremifsionem peccatorum\ quaefingulis^/olu^nf, promittiturfîdclibus ,,ficuti Kfingulifuntbaptizati, predicants amp;nbsp;ad fingulos peculiaritcr pertinerctc-ftantur.Necputamus;abfolùtioncmhanceffiicaciorc

alicùiusfîngularttekimmiirmuratur.CenfemUstam? fed ulo annunciandam eße hominibus retnifsioQcni p€cca£orum,infanguine Chrifti, admonendof^ fill« gulos,quod ad ipfos pertineat remifsio peccatorum. StMlÄtb . Cacterum quatn uigilantes fcdulof^ oporteat eC^ iKnouatione j-g pœnitcntes in ftudio uitac nouæ,Slt; in confidendo uctere 8lt; exdtando nouo homine,docent nos exem^ euagclica ♦ Dominus enim ad parajyticum,quem V/ ÏanaueratjdicitjEccefanusfaóius es,nepofthac pec«

CCS,ne quiddeterius tibi contingat. Ad adulteramli« (M/i, *. nbsp;nbsp;beracam idem dixit, Vade,amp;nc poûhac peccaueris,

Quibus fane uerbis non fignificauit fieri poiTc, ut homo aliquando non peccet, dum adhuc in hac carne; uiuitjfed uigilantiam accuratum^ ftudium commcn * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dat,utmodisinquam omnibus annitamur, ô^prcci»

busàDeopetamus,ncrelabamur inpeccata,exqui« bus ueluti refurreximus,amp;^ ne uincamur à carne,mus do,ô^ diabolo. Zachacus publicanus in gratiam rece« ptus àDorainOjclamat in euangclio, Ecce dimidium bonorum meorum,Domine,do paupcribus, ÔC fi que defiraudaui, rcddo quadruplum. Äd eundemcrgo modum prçdicamus reftitutionem mifericordiam, adeo^ eleemoiynam,uere poenitentibus elTc neceffa riä:ct in uniucrfum Apoftoli uerbis hortamur omnes Row. lt;. dicimus Ne regnet peccatum in mortali ueftrp, corpore, ut obediatis ei per cupiditates eius î neque . accomodetis membra ueftra arma iniuftitije pecca« lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;to, fed accomodetis uöfmctipfos Deo, uelutexmpr«

tuis uiuentes,06 membra ueftra arma iuftitiæ Deo, Brrorei. Proinde damnamus omnes impias quorundam * euagelica prçdicatione abutentiûuoces,ô6dicentiS, pacilis eft ad Deum rediras,Chriftus expiauit omnia peccata.Facilis eftpcccatorum condonatio,Quid er« gopec«

go peccareïîoccbitc’Nccraagnopcre curandaeftpoè nitentia, Ô6c* Docemus inten'm fempenóÓ omnibus peccatoribus aditum patere ad Deum, amp;nbsp;buncom* nia, omnibus fidelibus condonarc peccata, cxcepto üno illo pcccato,in fpiritum fandum. Ideo^ damna? muÂ 5C ueteres ÔC nouos Nouatianos, atcp Catharos«

Damnamus imprimis lucrofam papæ de poenitentia dôdrinam,ôô contra Simoniam cius, Simoniacafqûo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;(

cius induîgcntiasjillud üfurpamus Simonis Pctriiu^ ïndulgentût dicium, Pecunia tua tccum ßtin perditionem î quo? pdpala. niam donum Dei cxiftimaftipararipecuhijs.Non eft tibi pars nequc fors in rationehac.Corenim tuum no nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

eft redum coram Deo. Improbamus itemiUos, qui Satisfafiio- . fois fatisfadionibusexiftimantfe pro commifsisfatis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

facerepeccatis. Nam docemus Chriftumunum,mor te uelpaftione fua, efle omnium peccatorum fatisfa^ dioncm,propitiationemuel expiationem:intcrimta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

men, quod SC ante diximus, mortificationcmearnis ' Urgerc non definimustaddimus. tarnen hanc non ob« ’*■ trudendam efle Deo fupcrbè pro peccatorum fatisfa dione, fed praeftandam humih'ter, pro ingenio filios , rum Dei, ut obedientiam nouam, gratitudinis ergo» pro confequuta, per mortem SC fatisfadionem filij; Dei,liberatione,SC plcnaria fatisfadionc.

V ftificare fîgnifîcat Apoftolo in di^utatio« Iuftificatione,peccata remittere,àcul» * poena abfoluere,ingratiam recipere,8C

(ußum pronunciarc.Etcm'm ad Roma, dicic Apofto* f. lus, Deus eft quuuftificat qujs ille qui condemn«?

OpponunturiuftificarcÔCcondemnarc. Et in Adis AÄ». »j. Apoftol.dicit Apoftolus,Per Chriftum annunciatur nobis remifsiopeccatorum: £Cab omnibus^a quibus nopotuifti$pcrIegcmMofisiuftifîcari,pcrhunc, o* «nnis qutcrälit,iuftificatur. Naminlegequoquc 8C Dfut, tf, prqphctis iegimus, Si lisfueritorta interaliquos, Si uenerinc ad iudicium, iudicent eos iudices, iuftifîa cent^iuftum, Äfimpientuclcondcmnentimpium. Eclfaiacy. Vacillis quü'uftificantimpiumpro,munc« tufiifieamur tibus. Ccrtrfsimumcftautemomncsnoseflenatura propterchri peccatores 8lt;impios, ac coramtribunaliDeiconui-fium, üos impietatis 6lt;teos mortisuuftificari autem.id eft, abfolui à peccatis SC morte,â iudice Dco,,folius Chris fti gratia, ÔCnulIo noftro merito autrefpcdu.Quid e* nim apertius,quäm quod Paulus dixit ? Omnes pec« caucrunt,ÖC,dcftituuntur gloria Dei.Iuftiffcantur a« (em gratis,periUius^ratiam,perxedemptionem,qux eft inChriftoIcfu,

Etenim Chriftus peccatamundiinfe recepit 3^ fti ftulit,diuinacqüe iuftitix fatisfcdt. Deus ergo propter lolum Chriftum paftum Ôôrcfufcitaium,propi« tius eftpcccatis noftris.nec illa nobisimputat;impu« tatautêiuftitiamCbriftipronoftra : itautiam fimus noniblutninunidatià peccatis Si purgati, uelfandi, fed etiam donatiiuftitiaChrifti,adco^abfoluti à pcc-catisjmorte ucl condemnatione, iufti denicpacbscre-des uitaca:tcmar,Propriecrgoloqucndo,Dcus folui nosiuftificat, ö^duntaxat propterChriftum iuftifi« cat, non imputansnobispcccata,fedimputans cius nobis iuftitiam.

mus,non per ulla opera, fed perfidem in Dei mfferi« cordiam à Chriftû, ideó docemus 8C credimus cum Äpoftolo, Iwminem pcccatorcm iuftificart fola fide inChriftum, non lege, aut ullisoperibus.Dicitenim Apoftolus,Arbitramur fide luftificari hominem abamp; Roniit.t, que operibus legis.Item, Si Abraham ex operibus iu Row. . ftificatus fuit, habet quod glorictur, fed nonapud Deum.Qindenimferipturadielte’ CrediditAbrahä Deo, amp;imputatumefteiadiuftitiam. At ei qui non operatur, fed credit in eum qui iuftificat impiumjim» putatur fides fua ad iuftitiam. Etiterum, Gratia eftis Ephef.t, feruati per fidem, idep non ex uobis.Dei donum eft. Non ex operibus, ne quis glorictur,filt;c.Ergo quia fi des Chriftum iuftitiam noftram recipit, QC gratiç Dei tnChrifto omnia tribuit ,idcô fidei tribuitur iuftifica» tio, maxime propter Chriftum, 6C non idco, quia no» ftrum opus eft. Donu enim Dei cft.Cacterû nos Chri« Hum fide rccipere multis oftendit Dominus, apudlo Fide not red an. in cap. 6. ubi pro crcderc ponit manducarc, ÔC pereChrifii. pro manducarc, credere.Nam ficut manducando,cia bumrecipimus, itacredendoparticipamus Chrifto, Itaqueiuftificationis beneficium non partimur, par« lußificiti» tim gratix Öei,ucl Chrifto,partim nobis,aut diledio tribuitur, ni operibûfue,uel merito noftro,fed infolidum gratix

Dei in Chrifto per fide tribuimus.Scd dC non poflent p^rtimnobif Deo placere diledio 8C opera noftra,fi ficrent ab iniu ftis; proindcOportet nos prius iuftos eirc,qua diliga-mus atit faciamus opera iufta. lufti uere cfficimur, quemadmOdS diximus, per fide in Chrift3,mcra gra tiaDd, quipeccatanobis non imputât,fediuftitiam Chrifti y adeo^ fîdcm in Chriftum ad iuftitiam nobis imputât* Apoftolus prætereaapertifsimèdiledionê i.Ti«.». deriuat ex fide,dicens,Finis prxeepti eft charitas,ex

puro cördejconfcicnda bona, 2lt; fidc non fida, Co/iferfKrlrf: Quapropter loquimun’nhaccaufa ,nondc fida Pauh fîde,deinaniô6ociofa,aLitmortua,feddefide in'ua,ui ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;utficante^, quae propter Chnftum,qui' uita eft ÔC ui*

uificat,quemcon»prehendit,uiua eftóó dicitur,acfc uiuam elFe uiuis dedarat operibus,Nihil iraque con= Ufoh.i. tta hancnoftram dodrinampugnatlacobusille, qui

de fide loquitur inani SC mortua, quam quidam iada bantjChriftumautcm intra feuiuentem perfidem no habebant. Idemille dixit, opera iuftificarc,non con* tradicens Apoftolo (reijciendus alioqui ) fed often* dens Abrahamum uiuam iuftifieatcm^ fidem fuam dcclarauifte, per opera. Id quodomnes pq faciunt, qui tarne foli Chrifto, nullis fuis opcribus fidunt.Ite* Gafat,». nbsp;nbsp;rum enim Apoftolus dixit, Viuoiam non ego,fed ui

uitin me Chriftus. Vitam autem quam nunc uiuo in carne,per fidem uiuo filij Dei,qui dilexitme, SC tradi dit femetipfum pro me. Non afpernor gratiam Dei» Nam fi per legem eft iuftitia : igitur Chriftus fruftra mortuus eft, QCc.

Ides enimCbriftiana,non eft opinio ac huma naperfuafio, fed firmifsitna fiduciatamp; dens ac conftans animi aflenfus , deniquc certifsima comprehenfio ueritatis Deiprop oft tac in fcripturiSjSC fymbolo Apoftolico,atqueadeö Dei ip* fius fummi boBi,0C praccipue prOmifsionis diuinac,SC Chrifti, qui omnium promifsionum eft colophon» Hxc

Haec autcm fides, mcriim eft Dei donum,quod folus Del Deus ex gratia fua, eledis fuis, fecundû menfuram, 6d quando,cui, amp;nbsp;quantum ipfeuult.donat, öóqui« dem perfpiritum fandum, mediantc praedicatione euangeltj,Slt; oratione fi'dcli. Hxc ettam fua habet in» fncremeitta cremcntarquac nifi ÔC ipfa darentura Deo, nondixif= fidet, fent ApoftolijDomine adaugc nobis fidem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L«c. «.

Et hæc quidem omnia,quæ hadenus de fide dixis mus, ante nos ita docuerunt Apoftoli. Paulus enim, Eft autem fides,inquit,eorum quae fpcrantur, V7rosct= Heâr.««. «Çjuel fubfiftentia firma,Ôi earum rerum quae non ut denturjfcAej^X^, id eft, euidês et certa rei eóprehenfio.

Et idem itcrum,Quotquot funt promifsiones Dei,in- z,cor. ». quit, per Chriftumfunt ctiam ôôperipfum Amen.

Âd Philipp, idem ait donatum effe ipfis, ut credant Philip.t, in Chri ftum. Item, Deus unicuique partitus cft men« ftxram fidci.Rurfus,Non omnium eft fides ait,neque row^.m. obediunt omnes euangelio. Sed Slt; Lucas teftatur dC » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3.

ait, EtcredideruntquotquoterSt ordinatiad uitam. Vnde idem iterum fidem nuncupat, fidem eledorû Dei.Et iterum,Fidcs eftcxauditu,auditus autcm per rq,«, i®* uerbum Dei. Alibi faepe iubet orarc pro fide.

Idcmille Apoftolusfidemuocat cfficaccm,5lt;fefe exerentemper diledtonem. lllaconfcientiamquocç pacificat,ôô liberum ad Deum aditum aperit,ut cum ' fiducia ad ipfum accedamus,ôô obtineamus ab eó u= tilia amp;nbsp;neceftaria. Eadem rctinet nos in officio, quod Deo debemus ÔC proximo, £lt; in aduerfis patientiam firmat, 06 confefsionem ueram format atque facit, ÔC ut uno uerbo omnia dicam, omnis generis bonos fru tftus, Ô6 bona opera progignit- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Docemus enim ucrebona opera enafei ex uiua fi= de, per (piritum fandum, Ô6 à fidelibus fieri fecundû

ftolus, Omni adhibito fiudio, inquit fubminiftrate in fide ueftra uirtutcm, in uirtutc uero fctentiam, in fcient{auer6temper!intiam,Sgt;^c,Diximus autem an* tea legem Dei, quæ uoluntas Dei eft,formulam nobis ».Tfcfjff4. pracfcribcre bonorum operum.Et Apoftolus ait,Hec eft uoluntas Dei fandiificatio ueftra, ut abftineatis ab immund{tia,ôlt;^ ne quis opprimât aut frauder in nego f/fÄt tjo fratrcm fuum. Etcnim non probantur Deo opera, noftro arbitrio dcledi cultus, quos Paulus nuncu* Katth.'if. pattóiAsöjKcrxéiXs. De quibus èC Dominus in euange* lio,Fruftra mc colunt,ait,doccntes dodrinas,pi acce« pta hominum. Improbamus ergo huiufmodi opera; approbamus Si urgemus illa, quac funtex uoluntate Tmis bonorü 8lt; mandate Dei. Illa ipfa fieri debent, non ut bis pro epfrow. mereamur uitam acternam^Donü Dei enim eft,ut A» poftolus ait, uita xterna, nequeadoftentationem, quamreiecit Dominus Matth. 6. ncquead queftum, quem Sgt;C ipfum reiecit,Matth, xj. fed ad gloriam Dei, adornandam uocationemnoftram, gratitudinem^ Deo præftandam, Si ad utilitatem proximi. Rurfus enim Dominus nofterin euangelio dicit, Sicluceat Katth. t. lux ueftra coram hominibus, ut uideant ueftra bona Bpfcff 4. Opera, Si glorificcnt patrem qui in cœlis eft. Sed Si Coïof.j^ Apoftolus Paulus, Ambulate digne uocationeue* ftra Jtê, Quicquitcgeritis,inquit,aut fermone,autfa öo,omnia in nomine lefu facite,gratias agentes Deo Phi/ip 4. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;per ilium. Idem, Nemo quod fuum eft qusc«

* rat, fed quifque quod alterius. Et, Difcant Si noftr» Tit. j. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bona opera tueri ad ncceflarios ufus, ut non fint in-

Bowopfrlt; Qiiamuis ergo doceamus cum Apoftolo homi« no/jnem gratis iuftificari per fidem in Chriftum, Si non per

F I D E 1 C H R f S T I A N AB. aj per uil a opera bona, non ideo tarnen uilipendimiis autcondemnamus opera bona. Cumfciamushomv« nem nee eondttum nee regenitum efle per fidem, ut OGietur,fcd potius, utindefinenter quac bona amp;nbsp;utilia funt faciat.Etenim in euangclio dicitDominus,Bona arbor bonumfrudumadfert. Etiterum, Qui in me manet,plurimum frudum adfert. Deniqj Apoftolus, Dei fumuscreatura,ait, conditiin Chrifto Icfu ad opera bona jquæ prxparauit Deus,utineisambulcs mus. Etiterum,Quitradiditfemetipfumpro nobis, ut redimcrct ab omniiniquitate,amp; mundaret fibi pos pulum pcculiarem, fedatorem bonorum operum, * nbsp;nbsp;nbsp;•

Damnamus itat^ omnes qui bona opera cotemnunt, non curanda àC inutilia efle blaterant. Interim,quod Nonferuit-ÔC antea didum eft,non fentimus per opera bona w«rpfr bo» nosferuari, illa^ad falutcmitaeflè necceffaria, ut opera, abfcp illis nemo unquam fitferuatus. Gratia enim fo= liuicp Chrifti beneficio feruamur. Opera neceiTario ex fide progignûtur. Ac impropriè bis falus attribut» tur : quæ proprijfsimè afcribitur gratiæ. Notifsima enimeftilla Apofloli fententia, Sipcr gratiam,iam row.i». nonexoperibus: quandoquidem gratia,iam noneft gratia. Sin ex operibus,iam non ex gratia: quando» quidem iam opus,non eft opus.

Placent ucro approbanturép à Deo opera, quae opera bona à nobis fiunt,perfidem. Quia illi placent Deo, pro» placêtDeo, pter fidem in Chriftum, qui faciunt opera bona,quae infuper per fpiritum fandum cx gratia Dei funt fada.

S. Petrus enim, In quauis gente, inquit, qui timet AÄo.t«. ipfum operatur iufl:itiam,is acceptus eft illi.Et Pau lus,Non definimusorareprouobis, utambuletisdi» colojj'.t, gnè domino, utpcromniaplaceatis,in omnioperc bono frudificantes. Itac^ ueras nonfalfas, aut philo«

VfTiK »Ö« fophicas uirtutesjUcrè bona opera, Sif genuina Chrh hominisoffîcia,fedulo docemus,quantapof* uehemcntia^ omnibus inculca* (tttuK, mus, uituperantes omnium illorum ÔC defidiamô^ hypocrifim, qui orc Euangelium laudant 2lt; profiten tur ,uitaautem turpi dedccorant, proponenteshac m caufa,horribiies Dei minas,amplas denicç promiG fionesDcijôC liberalia praemia, cxhoriâdo,confolan

dOjôC obiurgando»

De« refn- Ecenim docemus Deum bona opcrantibus, am« éwïppfrt* plam dare mercedem, tuxta illam prophetac fenten« biunoflrii «am, Cohibeuoeem tuam à fletu î quom'am cn'tmer ntercedntt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;“ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ nbsp;nbsp;nbsp;.

ces open' tuo. In Euangelio quoep di'xit Dominus, Gaudetc ÔC exultate, quia merccs ueftra multa eft in K4ttb,f.to, cœlis. Et qui dederit uni ex minimis racis poculum aquae frigtdae, amendico uobis, non perdetmerce« demfuam. Referimus tamenmercedem banc,quara

dominus dat, non admcritumhominis accipientis, fed ad bonitatem,ucl liberalitatcm,8C uentatem Dei

promittentis atqj dantis,qui cum nihil debcat cab quam , promific tarnen fe fuis cultoribus fîdclibus mercedem daturum:qui interim dat eis etiâ,ut ipfum colant. Sunt multa prætcrea indigna Deo, amp;nbsp;imper» feda plurima inueniuntur inoperibus etiam fanôîo» rum:quiaucrôDcusrecipitingratiam, complétai tur propter Chriftum opérantes, mercedem eis pro-ifdte Ä4. milTam perlbluit. Alioqui cnim iuftitiae noftrac ecm» parâtur panno menftruatae. Sed ÔC Dominus dicitin lMcgt7, Euangelio, Cum fcceritis omnia quae praccepta funt uobis,dicite,ferai inutiles fumus:quod debuimus fa» cere,fccimus.

Mérita bo* Tametiï ergo doceamus mercedem dari â Deo mitwm ntJU noftris benefadis, fimul tarnen docemus, cum Au» guOinOa

F I D E I CHRISTIAN AE. 14 cuftino, coronareDeum j'n nobis, non mérita no« lira,fed dona fua, Etproinde quicquid accipimus mercedis, dicimus gratiam quolt;^ elFc, 6^ magis qufc dem gratiam quàm mcrcedem : quod quae bona facfc mus, per Deum magis, qua per nos ipfos facimus. ôC quod Paulus dicat. Quid babes quod non acccpiftit’ i.coruv* Si ucró accepifti quid gloriaris, quafi non acceperis^ Et quod bine collegit beatus martyr Cyprianus ,In nullo nobis gloriandum effe, quando noftrumnihil bt-Damnamus ergo illos, qui mérita hominum be de fenduntjUt euacuent gratiam Dei.

BVando autem Deus ab initio faluos uotuit Semper ßtit' Geri homines, 0^ ad agnitioncm ueritatisuc fi^deßacr nire , oportet omnino fempcr fuifle ,nunc efle i ad finem ufcp fcculi futuram effe Ecclefiamj ideft,€mundo euocatumuelcolledum coeturafidc= Ecekß^ lium,fandorum inquam omnium comunionem, co« 3«'^ rum uidelicct,qui Deum uerum, inChrifto feruatorc, per uerbum 6C fpir itum fandum,ucrè cognofcunt,ÔC ritècolunt, deniep omnibus bonis per Chriftum gra= tuito oblatis fide participant Suntifti omnes unius ciuitatis cHies,uiuentesfub eodcdomino,fubijfdcm lcgibus,in cadem omnium bonorum participation«.

Sic enim bos conciues fanrtorum fiC domcfticos Dei appellauit Apoftolus:SanAosappellâs fidelesintcr= Epheßt.quot; 1 ris,fanguine filij Dei fanCiificatos. De quibus omni» ».CorX no intelligendus eft,Symboli articulus,Credo fandi ecclefiam catholicam, fandorum communionem.

Et cum fcmpcrunus modo fît Deus, unus mcdfa« »t omnltim torDciôlt;^hommumIefusMersias,unusitemgrcgi's ^leßa, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;paftor,unum hm'us corporis caput.unus de»

m'cpfpiritusjunafalus, unafîdcsjunum teftamentum ucl fcc dus , ncceflario confequitur «nam duntaxat C4tholic4 te cflcEccIcfiamtquam propterea catholi'cam nuncupa clefitu mus, quod fit uniuerfalis y QC difFundatur per omnes mundi partes, ÔC ad omnia fc tempora extend at, nub Iis uellocisinclufa uel temporibus.Damnamuscrgo Donatiftas, qui ecelefiam in nefcio quos Aphricac coartabantangulos.Nec Romanenfem approbamus clerum, qui folam prope Romanam Ecelefiam uen-ditantpro catholica.

Porter uel Diducitur quidem ccclefia in partes ucl fpccies ^eciet cede uarias, non quod diuifa aut diuulfa Ct in femetipfam, /lt;*• fed magis propter membrorum in ipfa diuerfitatem diftintfla. Aliam enim faciunt Ecelefiam militantem, Kilitunt oquot; aliam ucrotriumphantem.Militat ilia adhuc in tern's, Triumphanf ô^ccrtatcumcarnc, cum mundo,6C principe mundi huius diabolo,cum pcceato atc^ morte.Hacc uero ru« ’ de iam donata, in ccelo triumphat, de iftis deuidis omnibus,QC exultât coram Domino: nihilominus ha bent iliac inter fefe communioncm, uel coniundio« ncm»

furtieularif. militans in tern's ecclefia fempcr plurimas ha« buit particulates eeclefias,quæ tarnen omnes ad uni« tatem catholicac ecclefiac referuntur. Haec aliter fuit inftituta ante legem inter patriarchas,aliter fub' Mofc per legem, aliter à Chrifto per Euangclium. Vulgo Diw popHli. numerantur ferè duo populi, Ifraelitarum uidelicet

SiC gentium,uel eorum qui ex ludacis QC gentibus col* ledi funtin ecelefiam, teCamenta item duo, uetus QC nouum. Omnium tarnen horum populorum una fuit

ÔC eft focictas, una falixs in uno Mefsia in quo ceu ecç^ membra unius corporis fub unum capuc conne^^“* (ftuntur omncsjneademfide, etiam de eodem cibo^^^***^ Sgt;C potu fpirituali participantes. Agnofeimus litc ta» men diuerfa fuifle tempora^diuerfa fy mbola,promif» fi S«^ exhibiri Mefsiæ, fiiblatif^ cacremonialibus, lu» cem nobis iUuftriorem lucerc.ôC dona audiora dona ri,ô(f libertatem efte plcniorem*

Hxc eeelefia Dei fanda, uocatur domus Dei ui» uentis.cxtruda ex lapidibus uiuis fpiritualibus,S^ tmpofita fuper petram immotam, fuper fundament» tum,quo aliud collocari nonpoteft: ÖCideo nuncu-patur etiam columna £lt; bafis ueritatis.Non errat illa, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j,

quandiu inaititur petracChrifto fundamento pro» phetarumÄ Apoftolorum. Nee mirum fi erret, quo= ties deferit ilium,qui ibluseftueritas. Vocatur eccle» Eccießaßto/t fia etiam uirgo ac fponfa Chrifti, ötS quidem unica dC fazruirgu, dilcda.Apoftolusenim,Adiüxi iios,inquit,uniuiro, ».Cor.«, tit uirginemcaftamexhibcrctis Chrifto. Vocatur ec=^ zedeßagrex elcfiagrex ouiumfub uno paftore Chrifto, id^ apud Ezech.inlt;ap.54.Äapudloannemincap.io. VocaaEfdf/îrfwr* ' turitem corpus Chrifti, quia fideles funt uiua Chrifti merabra,fubcapiteChrifto,

Caput eft quod in corpore eminentiam habet, unde corpus uitam haurit, cuius fpftitu regitur in omnibus , unde amp;nbsp;incrementa 6C ut crefcat habet. Vnicumitem eft corporis caput, cum corpore ha« bet congruentiam. Ergo ecclefia non poteft ullum aliudhabcre caput quam Chriftum. Namutecclefia corpus eft fpirituale,ita^aputhabcat.fibicongrucns fpiritualeutiq;oportet. Necalio poteft regi fpiritu, quam Chrifti.Paulus quoep, Ipfe eft caput,inquit,cor Colojßt. poris ecc’efiae, qui eft principium, primogenitus ex

mortui's, ut fit i'pfe in omnibus, primas tenens. Et Ephef.f. idem iterum Chrifius eft,inquit,caput ecclefiæ, qui Ephef.K idem falutemdatcorpori» Et rurfus, Qui eft caput Ecclefiæjait,quae corpus illiusjcomplementum eius, Ephef.4.. qui omnia in omnibus adimplet. Item, Ädolefca« mus in ilium per omnia, qui, eft caput nempe Chri-ftustinquo totum corpus fi compingatur,incremen* turn capit.Non probamus ergo dodrinam CleriRoa mani,facientisfuum ilium Rom. Pont, catholicae in terrisecclefiæ militantis, paftorem uniuerfalem, dC caput fummum,adco^uerumChriftiuicarium, qui habeat inecclcfia plenitudinem ,utuocant, potefta^ Cbrijî«ftt«i‘ tis, Ô6 dominium fupremum. Docemusenim Chris cut Eccleßit ftum Dominum efte, QC manere unicum paftorê uni=» uerfalem,fummS item Pontificcm coram Deo pane, ac in ecclefia ipfum omnia pontificis uel paftoris obi remunia,ad finem uft^fcculi, ideocp nullo indigere Vicariut. nbsp;nbsp;uicärio^qui abfentis eft. Chriftus uero præfens eft ec*

clefiæjamp;.caput uiuificum.Hie Apoftolis fuis apoftoa rrimatut »« lorumcp fucceftbribus primatum ÔC dominium in ecs feuerifsime prohibuit.Qiiicunqj ergo huic illu=* ftri ueritati contradicentes relucftantur , QC in Eccles» fiam Chriftfidiuerfam inducuntgubernationê, quis no uideateosillispotiusefleaccenfendosjdequibus ApoftoliChrifti uaticinatur,Petrus.2.Pct.x.etPaulus Acft.ao. a.Cor.11.06i.Theffi.Stalijsquoqjinlocisf

sleßamitßa. in Ecclefiam Chrifti «Taf/ai/juelperturbatione : cum doceamusgubernationem ecclefiæ,ab Apoftolis tra« ditam, nobis fufftcere ad retinendam in iufto ordine Ecclefiam,quæ ab initio,dum huifmodi capite Roma no,quale hodie dicitur Ecclefiam conferuare in ordi* iiegt;caruit,ata(ftica uelinordinata non fuit.Seruat qui dem

dem caput Romanum tyrannidê fuam, 6^ comtpte-lam induefî^am in Ecclefiam: fed impedit interim, op-pugnatjàS quantis poteft uiribus excindit iuftam Ec=« clefîæ reformationem»

Obîjcitur nobis uaria efle in ecclefijs noftris ccrta= riißidU mina atq? difsidia,pofteaquafe à Romana fepararunt iff Ecclefia,proindcnoneffeeas ecclefîasueras» Qiiafi uero nullç unquam fuerint in ecclefia Romana fedç, nulla unquam difsidiaatc^certamina, ÔCquidem de rcligione,nó tam in fcholis,quàm in cathedris facris, in medio populi inftituta. Agnofeimus fane dixilTc apoftolum,Deus non eft Deus diffenfionis,fed pacis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*'*■*

, Et, Cum fit in uobis æmulatio Ô6 cotentio,an non car nales eftis i negari tarnen non poteft, Deum fuiffe in Ecclefia apoftolica, 00 apoftolicam Ecclefiam fuifle Ecclefiaueram,in qua tarnen fuerunt concertationes 6^ difsidia.Reprehêditenim Petrum Apoftolû,Apo= x. ftoius Paulus,ab hoedifsidetBarnabas. Certamcgra Ailo.if. ue exoritur in Ecclefia Antiochena, inter eos,qui u= num Chriftum pracdicabant: ficut comemorat Lucas in Adis Apoftolicis cap. tj’.Grauia femper fuerunt in ecclefia certamina, dC dilTenferunt inter fe, de rebus ‘ ' non leuibus, dodores ecclefig pracclarifsimi,ut ex his contentionibus interim ecclefia non id elfe defineret, quod erat. Itaenim placet Deo,difsidtjs ecclefiafticis uti, ad gloriam nominis fui, adilluftrandamdenicß ueritatem,ÔÔ ut qui probati funt, manifefti fiant.

Caetcrum ut non agnofeimus aliud caput Ecclefiæ Denotiiuel quàm Chriftum, ita no agnofeimus quamlibet ecclc= fignisuera fiam,quæ feuenditatpro uera,ueram efle ecclefiam: fed illam docemus ueram efle ecclefiam, in qua figna uel notacinueniuntur ecclefiæ ueræ, imprimis uero uerbi Dei légitima uel fyncera prædicatio , prout

nobis cfttradita in libn's propbetarum 8^ Apoftolo-rum,quiomnesad Cbriftum deducunt :quiin euan* tprfu.io, gelio dixi't, Olies meæ uocem mcam aiidiunt, Si ego cognofco eas, Si (èquuntnr me, Si ego m'tâ æternam doei's- Alienum autemnonfequuntur, fed fugiunt ah eorquia non nouerunt uocem alienorum. Et qui tales funt in ecclefia, hi unam habentfîdcm, unum fpiritum Si idcirco unum folumEkum adorant, fo» ïum hune in fpiritu Si ueritate colunt, hune ex toto-eordcjôô omnibus uiribus folumdilignnt,foîumpcr Chriftum mediatorcm Si intcrceiTorem unicum uocant, extra Chriftum fidero^ in ipfum, nullam quxrunt iuftitiam ÔC uitam: Quia Chriftum folum caput ôi fundamentumeeclefiæagnofcunt,acfuper hoc impofîti quotidie fe poenitentia réparant,patien« tia impofitam ipfis ciuccm ferunt, fed Si charitate non fïda,cum omnibus Chrifti membris connexi^ hac fe declarant difcipulos effe Chriftiperfeuerando in uinculo pacis atep unitatisfanlt;ftae:Simul Si parti» ripant facramentis à Chrifto inftitutis,8lt; ab Apofto» ïistraditisî necßhisaliter utuntur, quam uti accepe» ».Cor. «V runtà Domino.Notum eftenim omnibus illud Apo ftoli,Egoenim accepi à domino,quod Si tradidi uo» bis.Proinde damnamus tlias ecclefias, ut aliénas à ue ra Chrifti ecclefia, qurc talcsnon iunt, quales efte de» bere audiuimus,utcunq;intcrim iadêt fuccefsionem ». Cor.ttx. Epiicoporum,V nitatem,Slt; Antiquität em.Quinimo ».lon« J. præcipiunt nobis Apofioli, utfugiamusidololatriam Apoc,i8. Babyloncm Si ne participemus eutn hac, nifi SC j.Cor.ô. nbsp;nbsp;pîagarum Dei participes efte uelimus,

, Communionem uero cum ecclefia Chrifti uera, fiam fannfacimus,utncgemus eoscoramDeouiuercpof fe ciui cum uera Dei ecclefia non communicant, fed ab ea

F I D E I CHRISTIAN AE. »7 ab ea fe feparanr.Nam ut extra arcam Noê, non erat ülla falus, pcreute mundo in diluuio,ita credimus ex tra Chriftum,qui fe eledis in eeclefia fruendum præ-bet,nullam eflc faltitem certam:filt; proïnde docemus utïicre uoïentes non oportere fepararf à uera Chrifti eccicfia.

Signistamencommemoratis, non ira ardléinclu» dimusecelefîam, ut omnes illos extra ecclefiam “ doccamus,qui uel facramentisnon participant, non-quidem uolcntes,neq? per contemptum, fed nccefsi= täte potins ineuitabilicoadi, nolentes ab ijs abftine« ant.aut ijs careanr.uel in quibus aliquando deficit fie des,non tarnen penitusexunguitur aut prorfusdefi» nit: uelin quibusinfirmitatisuitia ateperrores inue= nfuntur.Scimusenim Deum aliquot habutfTe inmiï«= do amicos,extra Ifraelis rempublicam« Scimus quid populo Dei euenerir in captiuitate Babylonica , in qua facrificijs fuis caruerunt annis feptuaginta. Sci= mus quid cuenerit S.Petro negatori,amp;quidquotidic cuenire folcat cledïis Deifidcïibus: errantibus Si infir mis. Scimus praetcrea,qualis apoftolorum tempori» busfuerintGalatarum Corinthiorum ecclefiac, in quibus multa SC grauia aceufat Apoftolus fcelera, SC tam en nuncupat eafdë fandas Chrifti ecdefias.Quin imo fit aliquando,ut Deus iufto iudicio ueritatê uer= bifuijfidemcR catholicam, SCcultumDei leginmum dû Gc obfcurari SC conuelii finat, ut prope uideatur ex= tinda,Sc nulla amplius fupcrefle eeclefia ï ficuti fa= dum uidemus Helisc,8C alijs temporibus. Interim ha bet Deus in hoe mundo,6C in hifce tenebris fuos illos tTerosadoratores,necpaucos , fed feptem millia ac plures.Nam Sc Apoftolus elamat,Solidum fundamë lum Dei ftat,habens fignaculum hoe, Nouit Domi®

nus qui fint fui öóc.Vndc ccclefiainuifibilis appel» Iaripoteft,nonquôdhominesfint inuifibileSjCxqui» bus eccIeGa colligitur,fed quod oculis noftris abfcon fa,Deo autemfoli nota,iudicium humanumfgpefub terfugiat.

fuut ex eccle ÔÇ uiua atcß ucra funt ecclefiæ membra.Sunt e» /laijuifunt nimhypocritacmulti,quiforis uerbum Deiaudiunt, weccleju. 0^ facramenta palam pcrcipiunt,Deû quocp per Chri ftuminuocarefolum,Chriftumcofiteri iuftitiâ fuam unicara,Deum item colerc,ôf charitatis officia exer» ccre,patientia^incalamitatibus ad tempus perdura re uidenturtfed intus uera fpiritus illuminationc, S)C fi de animicp fynceritate, Sgt;^ finali pcrfeuerantia deftitu untur. Qui ctiam quales fint, tandem detegStur fere, loannes enim Apoftolus:Exicrunt ex nobis, inquit, fed non crantex nobis.Nam fi fuilfent ex nobis, per» manfiffent uticç nobifcum.Et tarnen dum hi fimulant pietatem,licet ex ecclefianon fint, numerantur tarne inecclefîa:ficutiproditoresinrepublica, priufquam detegantubnumerantur ÔC ipfi inter ciues, dC quem» admodum lolium uel zixania ÔC palea inueniuntur intritico:aut ficutftrumæ ôf tumorcs inueniuntur in

Kafth «J. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;corpore, cum reuera morbi ÔC deformitates

fint uerius corporis quàm membra uera.Proinde ec» clefia Deiredlè comparatur fagenae,quac omnis gene ris pifccs attrahit,Ôf agro, in quo inueniuntur à zi«

Nf ternereet zstnia. ÔC triticum.Vbi maxime cauere oportet, ne an **^5 te tempus iudiccmus,8if excludere abijcere^,aut ex» tu cemits. cindereconemur eos,quos Dominus excludiabijci« que non uult,aut quos fine iadura ecclefiæ,fepararc non poffumus, Rurfus uigilandum cft,ne ftertenti» bus nnsampfîproficiendo,damnum dentecclefia:.

Obferuanduni præterca diligenter docemus in eede quo potiffîmùm fit fita ueritas amp;nbsp;unitas ccclefiæ,ne meièfchifmata excitemusjôif in ecclefia foueamus. Sita eftilla nonincaeremonrjs ôif ritibus externis, fed xnagis inueritateÔÔunitatefidei eatholicac. Fides ca= tholicaJ no eft nobis tradita humanis legibuSjfed fer» ptura diuina,cuius compendium,eft fymboîum apo-ftolicum. Vnde legimus apiid ueteres rituum fuiflc diuerfitatem uariam^ièdeamliberam, qua nemo un« quam exiftimauit diflbiui unitatem ecclefiafticam.In dogmatibus itaCpjôC inuera concordi^prçdicatione çuangelîj Chrifti,2lt; in ritibus à Domino difertè tradi tisjdicimus ueram ecclefiac conftare concordiamîubi illam maxime Apoftolifcntentiamurgcmus , Quot= ' quot itaq perfedi fi.imus,hoc fêtiamus.Qtiod fi quid aliter fentio's,Iîoc quoqj uobis Deus reuelabit. Atta* men in eo ad quod peruenimus , eadcm incedamus rcgulajôi itidem fimus affedi.

Eus ad coîîigendara uel conftïtucndam fibiDewwiin« . ^^^Ecclefiamjcandem^gubernandam feruandam,femper ufus eft miniftris,tjs^ u= tituradhuc, fix^uteturporrè,quoad ecclefia interris fuerit» Ergo miniftrorum origo,inftitutio ÔC ftindio uetuftiftîma 06ipfius Dei, no noua aut hominum eft ordinatio. Poftèt fane Deus fua potentiaimmediate^nflitutio er fibi adiungere ex hominibus ecclefiam,lcd maluit a= nbsp;nbsp;nbsp;wwH-j

gere cum hominibus per minifterium hominû.Proin^^®’^’***'^ de fpedandi funtminiftri, non ut miniftriduntaxat

per fe,fcd lient mmifiriDehutpote per quos Deus fa« No» roiXfw îutcmhominuraoperatur. Vndecauendum mone« nendummtf tnus,neeaquxfuntconuerfionisnoftræctinftitutio ng enum. occultae uirtutifpi'rûusfandt attribuamus, ut miniftcriumecclefiafticumeuacuemus.Namconuea ntt nos femper cATe memores uerborum Apoftolt, to. Quomodo credent, de quo non audteruntfQtiomoa do aut audientabftpprçdicantcfErgofides cil ex au-ditu,auditus autem per uerbum Dei.Etquod Domi=« t9itn. tj, nbsp;nbsp;nus dixit in euangelio, Amen amen dico uobis, qui

recipitquencunt^ mifero, me rccipit, qui autem me recipit, recipitcum, qui me raifît. Et quod uir Mace« AÆor.ttf. do per uifionem Paulo in Afiaagenti apparens, fub« monuit ÔC dixit,Pjofcdus in Macedoniam,fuccurre t.Cor.j. nbsp;nbsp;nobis. Alibicnim idem Apoftolus dixit, Deifumus

cooperartj,Dei agricolatio acdifîcatto cftis. Rurfus tarnen ÔC hoccauendum eft, ne miniftris ÔC minifie« rio nimiumtribuamus, memores etiam hic uerborî Domini,diccntisineuange1io, Nemouenitad me,ni 104». Ä. nbsp;nbsp;fi pater meus traxerit cumEt uerborû Apoftol i,Quis

igitur eftPaulus;'Quisautê Apollo, niiî mtniftri per t.Cor.j. quos credidiftis i âSutcuique Dominus deditf Ego plantaui, Apollos rigauit: fed Deus dédit incremen« tum. Itaque non qui plantât eft aliquid, neque qui ri« Dcwcomrao gat, fed qui dat incrementum Deus. Credamus ergo iKt eordit. Deum uerbo fuo nos docere foris per miniftros fuos, intus autem commouere eletftorum fuorS corda ad fidem perfpiritumfandum: idcoqûcomnem gloria totius hutus bencficq referendam eiTe ad Deum. Sed ea de re didum eft ôô i. cap. huiusExpofitionis.

initio mundi,ufus eft Deus omnium J r. ..................„inmundo(fimplicibusquidempluri businmundanafapientiauelphilofophia, fed excel« lentift

(cnrifsimis tn uera theologta) homfntbus, patriarchts uideltcet, cumqutbusnonraro coHoquutus eftper angcIos.Fuenmt enim patriarchæ,fui feculi' prpphe» tac lîue dodorcs, quos Deus hoc nomine aliquot uo« luitfecula uiuerc, ut effent ueluti patres lumina orbis. Scquutus eftillos Mofcscum prophetis, per tiniuerfum mundum cclcbcrrimis. Quid quod poft chrißittit^^ hos mifit pater cœlcftis fîlium fuum unigenitum. do* Æpr. dorcmmundiabfolutifsimum, inquo eft abfcondita diuina ilia fapicntia,ô6 in nos deriuata,per facratiftû mam iîmplicifsimamqùe.Ô^ omnium perfedifsimam dodrinam, Allegit enim ille lîbi diftipulos^quos fccit apoftolos. Hi uero excutes in mundum «niuerfum, collegerunt ubique ecclefîas, per pracdicationem E« uangclq, deinde uerô per omncs mundi eccleftas,or» dinar unt paftores, a tque dodores, ex praccepto Chri» fti,pcr quotû fucceffbrcs, hucufqj ccckfiâ docuamp;ac gubcrnauit, Itaquc, ut Deus ueteri populo dédit pa* triarcbas unacumMofc SCprophetûsî ira nouitefta« menti populogt;mifit fuum unigcnitum fflium unà cura apoftolisjô^ dodoribusccdcfiac»

Porrô miniftri nouipopuli, uarifs nuncupâtur ap» Mlnißri na» pellationibusDicötur enim Apoftoli;Prophctç,Euâ «if«’#««««. gcliftac,Epifcopi,Prcsbytcri,Paftores,atque Dodo» res.ApoftolinulIo ccrto confiftebant loco/edperor» bem uarias colligebant ecclcfias. Quæ ubi tam conftt tut» erantydefîerunt effe apoftoli, ac fubierunt qui^ infuaccclefîainlocum iftorum paftores. Prophetæ Pro^bett, quondam przfcijfuturorum, uates erantifed ÔC fcri» pturas interpretabantur, Quales etiam hodie adhuc inueniuntur* Euangcliftac appellabanturfcriptores cuangelicae hiftoriac, fed praccones euangcii) Chrt» ftûquomodo Paulus Timotheum iubet implerc o*

Epifcopi. ^us euangelife.Epifcopi' ucrô, funtjnfpecf^orcs uigï ief(^ecclciîæ,quiuidum£lt;ncce{rana ccclefiç difpcn Presbj/teri, fant. Prcsbytcri funtfcniorcs, ÔCquafi fenatorcs, pa» tref^ ecclcliç,gubcrnantcsipfam confilio falubn\ Pa PrfSorfx. ftores ouile Domini QC c«ftodiunt,6C ei de rebus pro« Dpßorw. Ipiciunt necefrarqs.Dodores erudiunt, £lt; peram fi'dë pietatem^ docent.Licebit ergo nunc ecclefiarum mi niftrosnuncupareEpifcopoSjPresbyteroSjPaftores, arque Dotflores.

Q Crdines prf« Sequentibus porro temporibus j multo plures ia fi^aruM. cccJeiîam Dei induëïæ funt nuncupationes miniftro rum in eccleiîa. Alrj enim ordinati funt Patriarche,a« Ifj Archiepifcopi, alijSuffraganeijitêMetropolitani, Archipresbyteri,Diaconi quoqj, Subdiaconi, Acola thi,Exorciftç,Cantores,ïanitores,amp; nelcio qui alif ut Cardinales, Præpoiîtt, Priores, Patres minores ÔC «naioresjordines maiores nbsp;minores. At de his omni

bus nihil fumus nos foliciti, qualcsolim fuerint, aut nûcfît.SufRcitnobis apoftolicademiniftris doctrina« De moM» Ita cum fciamuscertôMonachos,fiC monachorum ordines uel fedas,neque à Chrifto, neque ab Apofto lis efle inftitutas, docemus nihil eas ecclefïæ Dei uti« les efle,imô perniciofas. Tametß énim quôdam(cum cfl'ent Solitary,manibus fibi uidum quererent,nec ullis eflent oneri, fed paftoribus ecclefiarum ubique parer ent,ut Laici)fuerint tokrabiles,tamê nunc,qua les fint uidet,ô6 fentit uniuerfus orbis.Practexunt ne-fcio quæ uota,amp;uiuunt uotis fuisuitam prorfus con trariam: ut prorfus optimieorum inter eos numera rimfteanturjdequibusdixitApoftolus, Audimus quofdam uerfantes inter uos inordinate,nihoperis facicntes, fedcuriofè agentes. Taies ergo nosinno-fixis ecckßjs,n€c habemus,nec in ecclefijs Chrifti ha« beiiï»^

NcmoaSthonorem mtnt'fterij ecclefiaftiaufurpa re fibi, id eft, ad fe largitionibus, aut ullis artibus,aut arbitrioproprio,raperedebct.Vocenturamp;eligantur cledione ecclefiaftica QC legitima,miniftri ecelefiaen'd eft.eligantur rcligtofè ab ecclefta ,uel ad hoe députa» tis ab ecclefta,ordine iufto,Ód abfque turba,feditioni» bus.ó^contentionc. Eligantur autem non quilibet, fed homines idonei,erudi tione iufta ÔC facra,eloquen tia pia,prudennatj^ ftmplici.denique moderatione honeftate uitaïinftgnes,iuxta canonem apoftolicum, qui ab apoftolo contexitur in i. ad Tim. cap. dC ad Tit. I. cap. Et qui eledi funt,ordinentur à fenioribus oriiMta, cum orationibuspublicis,amp;^ impofttionemanuum. Damnamus hic omnes qui fua fponte currunt, cum iero«.i}. nonftnt eledi,mifsi,uel ordinati. Damnamus mini* ftros incptos,óó noninftrudos donis paftori necefla» rqs.Interim agnofcimus quorundam inueteri eccle» fia paftorunifimph'citatem innocuam, plus aliquan* do profuifte ccclcfiç,quàm quorundam crudihonenx uariam, exquifttam, dclicatamque, fed paulô faftuo* fiorem. Vnde ne hodie quidem reqcimus ft m plie it a» tem quorundam probam,nee ramen omnino impcri-tam.Nuncupantfanèapoftoli ChriftiomnesinChri* omnei[)ijf4 ftum credentes facerdotes,fed non ratione minifterij, cerdates, fedquodper ChriftS, omnesfidelesfadireges ÔCfa- E.xod.t?, cerdotcs^offèrrepolTumus fpiritualesDeohoftias.Di ; uerfifsima ergo inter fe funt facerdotium ÔC mini= fterium. Illud enimcommune eft Chriftianis omni» bus.utmodó diximus,hoc non item.Nee è medio fu* ftulimus ecelefiæ minifterium, quado repudiauimus lt;x ecclefta Chrifti facerdotium papifticum.

S^cerJotet pîjus taie facerdotium, qualc fuit in populo uctcrf, crflt;(ceri9* quodundionemhabuitextcrnam, ueftesfanas, ÔC cacremonias plurimas: quac typi fuerunt Chn'fti : qui Hftr.4. illaomntaueniensô^adimplens, abrogauit. Manet aât ipfe folus faccrdos in æternum: cui ne quid dero« gemus nemini inter miniftros facerdotis uocabuia communicamus.Ipfc enim Dominus noftcr,non or* dinauit ullos in ecdeiîa noui teftamenti facerdotes, qui accepta poteftatc à Suffraganen, offerât quotidie hoftiam, ipfam inquam carnem amp;nbsp;ipfum fanguinem Domini pro uiuis ÔC mortuis, fed qui doceant amp;nbsp;fa* Minfßri tto* cranienta adminiftrent. Paulus enim fimpliciter 8C uiteßamenti breuitcrjquid fentiamus de noui tcftamenti,ucl de ec quaks. nbsp;nbsp;nbsp;defîacChriftiançminiflris,6C quid cis tribuamus,ex-

ponens, Sic nos aeftimet homo, inquir, ut miniftros Chrifti, Qi difpêfatorcs myftcriorn Dei.Proindeuult apoftoluSjUt de miniftris fentiamus, tanquam de mi* niftris.vJTÄfiT« ucrónuncupauit apoftolus fubremi* gatores,qui ad nauderum unicè rcfpiciunt,ud homi nés non fibi nec fuo arbitrio,fed altjs uiucntes, domi* nis inquamfuis, à quorum mandatis omnino depen* dent. Nam minifter ecclefiac totus 8C in omnibus fuis ©fRcqs,non fuo arbitrio indulgcrc,fed illud duntaxat cxcqui iubetur, quod in mandatishabet à fuo demi* no Et in prasrfenti quis fit dominus exprimitur,Chri* 'tl't nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnibus minifterij ncgottjs font mancipa

tnyßeriorü «xplanct, miniftros ecclefiac, œconomos effe ud di* D«. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j^enfatores myftcriorS Dei, Myftcria uero Dei mule

tisinlocis, imprimis adEphef. 5. appdlauit Paulus Euangdium Chrifti, Myftcria nuncupauit etiam ue* tuftas, Chrifti facramenta.Proinde in hoc font «ocati aaomiftri ccdefiae^utEuangelium Chrifti annuncient fîddi*

H D E I CHRISTIAN AE. Ji fîdelibuSjôC facramenta admfntftrent. Alibi cnimle= gimus tn euangelio deHdeli feruo Sgt;C prudente,quod cum dominus conftituit fupcr familiam fuam,ut tem pore opportuno'det ci cibum fuum.Rurfus profictf« citur alibi in euangelio pcregre homo , relinquens domum, Sii. in hae dat feruis fuis poteftatem uel fub-ftantiam fuam,0C fuum cuiep opus.

Nunc ergo commode dicemus ctiam quasdam de De ppteflatt poteftate amp;nbsp;officio miniftrorum ccckfiae. Depotefta mini/iromt» tc hac opcriofius quidam difputarunt,fubdidcrunt^ ecslefiit, fuae poteftati omnia in tern's fumma,id^ contra man datum domini,qui fuis dominium prohibuit,humili« lhc* «. tatem autemmaximopere commendauit.Reuera alia MdU.iS.jo, quidem poteftas eftmera ÔC abfoluta,quae ÔCiuris uo catur. Ea poteftatc Chrifto domino uniuerforum fub »elt;?ia funt omnia:ßcuti ipfe teftatus eft SiC. dixit, Data cftmihipoteftasincoelo ÔC interra. Et iterum ,Ego fum primus dé nouifsimus, ecce fum uiuens in fecu* la feculorum,0C habeo claues inferni SC mortis.Item, Ipfe habet dauern Dauid.qui aperit.SC nemo claudit, clauditSC nemo aperit. Hane poteftatem fibiferuat Peteß^iten dominus,nccin aliumquenquam transfert,utipfe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

deinceps ociofus afsiftat, operantibusminiftrisipe« dator.Ifaias enim,Clauem domus Dauid,inquit,po= nam fuper hum crû cius. Et iterum, Cuius imperium crit fuper humcrum eius. Nam gubernationem non inifeit alfjs in fuos humeros,fed feruat SC udtur adhuc poteftate fua,gubernans omnia. Aliaporropoteftas PoteßMoßi^. eftoffieij uel miniftcrialis, limitata ab co, qui plena erminie utitur poteftate.Ea minifterio,quam impcrio fimilior eft. Concedit enim dominus aliquis oeconomo fuo poteftatem in domum fuam,quo nomine SC claues claueh' dat, quibusintromittat in domum, ud ex domo ex»

C o N F E s î I o ET EXPOS! T I O cludat, quos Dominus uel intromittt uult uel exclu* dl» luxta hanc poteftatem, facit minifter ex officio, quod à Domino iuffiis eftfacere: Ô6 dominus ratum faabet, quod facit, ipfum^miniftri fui fadum perin* dcutfuum,uultæftimariatcpagnofci.Quônimirum Kiittb.tg, pertinent illae euangelicæ fententiac,Dabo tibiclaues regnicoclorum,£lt;,Quicquidalligaueris autfolueris fn terra, alligatumautfolutum erit incœlis. Item, Quorumcuniç remiferitis pcccata, remittentur eis, amp;nbsp;quorumcuncgretinueritis peccata,retenta erunt. Niff ucro minifter res omnes ita expediuerit,Gcut iuf fus eft à domino fuo,fed limites fîdei tranfilierit, fané frritum habetur à domino,quod fecit. Proinde pote« ftas eccleffaftica miniftrorum ecclefiæ,eftfundio ilia, qua miniftri ecclefiam Dei gubernat quidem,uerum omnia in eeelefia ficfaciunt, quemadmodum uerbo fuo præfcripfit dominus: quæ cum fada funt, fideles tanquam ab ipfo domino fada reputant.Et de Claui« bus.antea quocß didum eft nonnihil.

Va^tet^t}U4 Data eft autem omnibus in ccclefia miniftris una litpoteftid ÔC îcqualis poteftas fine fundio. Certè ab initio, epi« tawißroru, fcopiuel presbyteri ecclefiam communi opera guber naucruncnulliis alteri fe pra: tulit,aut fibi ampliorem. poteftatem dominiumue in coepifcopos ufurpauit, Memorcs enim uerborum domini,Qui uoluerit inter uos primus effe, fit uefter feruus, continuerunt fc in humilitate, amp;nbsp;mutuis officijs iuuerunt fe inuicem in O»^ feruan gubernanda ÖC conferuanda ecclefia.Interca propter ordinem feruandum, unus autcertus aliquismini* ftrorum, coetumeonuocJuit, ÔÔ in cœtu res confuk tandas propofuit, fententias item aliorum collegit, denic^ ne qua oriretur confufio, pro uirili rauit. Sic Icgitur fecdTein Adis Apoftolorum S-Petrus, qui

tarnen idco nee altjs fuit prarpoiitus, nee poteftatc maiorc exteris præditus.R-edifsfïnè enim Cyprianus martyr,de Simplicitateclericorum, Hoe erant utiqj, inquit,2C cacteri Apoftoli, quod fuit Petrus, pari con fortio præditi Sé honoris ôd poteftatis : fed exordium QuanJo cy ah unitate proficifcitur, utecclefiauna monftretur. ua Refert item S.Hieronymus non difparia,in Cornent, ad epift. ad Titum Pauli,óó dicit, Antequam diaboli inftindu ftudia in reïigione ßerent commuai prefe hyterorum confilio, ecclefiæ gubernabantur, poft« quam ueró unufquifcg eos, quos baptifauerat, fuos putabat,non Chhftfdecretum eft,ut unus de presby* teris eledus fuperponeretur cactcris, ad quem omnis ccclefiac cura pertineret, SC fchifmatum femina tolks rentur. Hoe tamê decretum Hieronymus^no pro dült; uino uenditat. Mox enim fubiicit Sicut presbyter! fciuntfecxecclefiacconfuetudine, ci qui fibi præpo» fitus fuerit efle fubiedos: ita epifcopi nouerint fè ma» gis eonfuetudine,quam difpofittonis dominicas ueri* täte,presby teris efte maiorcSjSC in commune debere ccclefiamregere, Haec ille, Idco^ nemo iure prohi» bueritaducterem ecclelîçDci cóftitutionemredire, Sc illam prae Humana conîuetudinerecipere.

Officia miniftrorum funt uarta ,quae tarnenplericÇ C^tcflnt ni ad duo reftringunt, in quibus omnia alia compre« niftrortm henduntur,ad dodrinam Chrifti euangelicam,amp; ad legitimam facramentorum adminiftrationem. Mini» ftrorumenimeftcongregate cœtum facrum,inhoc «xponere uerbumDei, SC uniuerfam dodrinam acs commodare ad rationem ufum^ ecclefiæ, ut ea quae docentur, pro fint audit©ribus,et edificent fideles-Mi» niftrorum inquam eft.docere imperitos,hortariitctn. Sc urgere ad progrediendö in uia domini ceffantets,

»Ut etiam tardius proeedenteSjConfohrî item 5^ con« firmarepufilanimes.munire^contra fatanæ tentatto nés uarias,compere peccantes,rcuocarein uiamer=gt; ranteSjUpfosengere,contradiccntesreuHicere, lu^ pos denit^ ab ouili dotninico abigere, fcelera item QC rceleratos,prudenter ôt grauiter incrcparc,ncq^ con» niuere aut tacere ad confcekrationem : fed QC {icra.^ menta admini(lrare,ufum^ eorumiuftum commen« dare, SC omnes ad ilia percipienda per fan am dodria nam praeparare,inunitate quocj; fanda fidèles confer uare, fehifmata prohtbere, dentt^ catechtfare ru« des, pauperumnecefsitatem commendareccclefiae, xgrotantes SC uarifs impexos centationibus uifitare, inftrucre, SC in uia uitacretinerc; prxtereaorationes publicas t uel fupplicationes necefsitatis tempore, unà cum ieiunio,td eft,abllinentia fanda procurare, SC omnia qux pertinent ad eccledarum tranquillita« tem,pacem SC falutem,quàm diligentifsimè curare. Vc autem hæc omnia redius facüius^ pofsit mini« fter praeftare,requiritur ab eo imprimis, ut fît Dei tt» mens,oret fedulo,ledioni facrx intendac, SC in omni bus SC femper utgilct, SC puritateuiræ omnibus præ« Cifeiplina. luceauCumcp omnino oportcat eife in ccclcfîa difei» plinam.â^ apud uetercs quondam ufîtata fueritEx« communicariojfuerint^ iudicia ecclefîafîica in po« pulo Ddjin qutbus per uiros prudentes SC pios exce^ cebatur hæc difetpiina miniÂrorum quotç fuerit ad sedificationem, difeiplinammoderari hanc,pro con« ditionc temporum,ftatuspublici,acnecefsitatc. Vbi femper tenendaeft régula,omnia fieri debere,ad aedi ficationem,decenter, honefte, fine tyrannidc SC fedi« sXsMO. tione. Apoftolus enimteftatur fîbiàDeo traditam cifein ccclcfîa poteilatem ad xdificationcm SC non defiru«

il lolium ïn agro dominico eradicarigt;quando pen'cua lum fit.ne SC triticum eucllatur.

Cætcrùm exccramur in pracfcnti Donatiftarum crrorem, quidodrinam ÔC admtniftrattonem facra» «nentorum,uel efFicaccm uel ineffïcacem,cx mala ucl bona miniftrorum uitaæftimant. Scimus cnim uocê Chrilh audiendam efleueï ex malorum miniftrorum ore, Quando ipfcDominus dixit. Quaedicunt faci« »j. tc, fecundum opera auremeoriimnolitefaccrc. Scit^ «tuis facrament3,cx inftitutione,6C per ucrbum Cbri fti faniftificarijSCefticacia effe pijs ,tamctfi offeraniur ab indignisminiftris. De qua re ex fcripturis, mul« ta contra Donatiftas difputauit Beatus Dei feruus Auguftinus. Atqui debet interim iufta efte inter mi-niftrosdifciplina. Inquirendum enim diligenter in dodrinam SC uitam miniftrorum,in fynodis.Corripi endi funt peccantes.à fenioribus, SC in uiamreducen d i,fi funt fanabiles, aut deponendfSC uelutlupfabi gêdi funt per ueros paftores à grege dominico, fi ftint incurabiles.Sicnimfintpfeudododores,minimcfc» rendi funt, Neepuerd 8C Oecumenica improbamus concilia, ft ad exemplum celebrentur apoftolicum, ad ecclefiæ falutem.non perniciem.

Miniftriquoque fidelesomncs,utbonioperartj. Tiignwopc mercede fua digni funt, nec peccant,quando ftipen» dium omnia^ interim neceffaria pro fe SC fua familia accipiunt.Nam apoftolusoftendit hçc iure dari ab ec clcfia. Sc accipi à miniftris, in i. ad Corinth, 9.8C in i. ad Tim.y.SC alibi quocgConfutati funt autem apofto lica doctrina,ÖC Anabaptiftç,qui miniftros ex miniftc rio fuo uiuentes, damnant,SC conuitijs profeindunt.

KRædicationt «erbi fui adiunxitDeus mox abiniciOjin ecclenafua,facramenta uel fîgna facramentalia. Ita cnim clarè teftatur uniuer fa feriptura facra. Sunt aût facramêta,fymbola myfti» ca,uel ritus fandi aut facræ adiones, à Deo ipfo infti* tutÇjConftâtes ucrbofuojîgnis, amp;nbsp;rebus fignifîcads, quibus in ecclefia fumma fua beneficia,homini exhû: bita,retinet in memoria,8C fubinde renouât, quibus item promifsioncs fuas obfîgnat,£C quæ ipfc nobis in terius præftat, exterius repraefentat, ac ueluti oculis contcmplanda fubrjcit, adeo^ fidem nofiram, fpiri* tu Dei in cordibus noftn's opérante,roborat 8C auget: quibus denique no s ab omnibus altjs populis amp;nbsp;reli* gionibus feparat, fibiqûe foli confecrat Si obligat, ôi quid à nobis rcquirat, fîgnifîcat.

Et funt quidem alia ueteris j alia noui populi fàcra« menia.Vcterispopuli facramenta fuerunt,Circunci* ûo ÔC Agnus pafchalis, qqi imolabatur : quo nomine adfacrificia refertur, quæ fuerunt celebrata abori« gmemundi. Nouipopuli facratnenta funt,Baptiamp; Kouipoputi mus amp;nbsp;Cœna dominica, Siint qui facramenta no* ficrameitta uipopuli, feptcm numcrent. Ex quibusnos pœnt*

5“®^’ tcntiam,ordinationem miniftrorum,ncn papißkam quidem illam, fed apoftolicam, ÔC matnmoniû agno* fcimus inftituta effe Dei utilia fed non facramenta. Confîrmatio Extrema undio, inuenta funt homi» num, quibus nulle cum darano carerc poteft ecclefia. Ncquç ilia nosinnpHris eccleûjshabemus. Nam ha. be rut

bent ilia quædam, quae minim« probarc poflumus. Nundinadonemomnem,quam cxerccntR-omancn« fes in cUfpenfatione facramcntorum,omnino cxccra« mur. Auth»r autem facramentorum omnium,no eft Author homo ullus,fcd Deus folus,Homines facramentain=* ^^^metuerS. ftituerenonpoflunt.Nam pertinent ilia ad cultSDei, Athominum non eft inftitucrc QC formate Dei cul-tum:fed traditum à Deo rcciperc Sgt;C cuftodire. Prætc rea habent fymbola promifsiones adiundas, quae re« guirut fidem. Fides autem folo Dei uerbo innittitur*

t uerbS Dei habetur inftar tabularum uel literar urn, facramenta uero inftar figillorum : quae litcris Deus appêdit folus.Ft ut Deus facramentorS author cft,ita Chrijtits o^e perpetuooperaturin ccclena, inquariteperaguniur ruturadhuc facramétatadeô ut fideles cum à miniftris facramenta pcrcipiuntjagnofcantoperari Deum in fuo inftituto, ideoque facramenta pcrindc, ac exipfius Dei manu percjperc,SC ipfis miniftri uitium (fi quod infigne ip= Juminterau fis infit) nonobefte, quando agnofcantfacramentos thorcetmini rum integritatem depcnderc ab inftitutionc domi«A»’“’’’P‘^’'lt;lt;* ni.Vnde ctiam diferiminant aperte in adminiftratio= quot;’^***”'***”« ne facramentorum,inter dominum ipfumiS^ domini mtniftrum, confitentes faefamentoru res dari abipfo domino, fymbola autem à domini miniftris.

Cacterumpræcipuum illud, quod in omnibus fa» Suh/fautM eramentis proponitur à Deo, attenditur à pijs om-nibus omnium temporum (quod alij nuncupant fiib« fj/ ftantiam QC materiam facramentorum) Chriftus eft fcruator, hoftia ilia unica, agnus item illeDei mada= tus ab origine mundi, petra quoqueilla, de qua om= nesmatores noftribiberunt, per quern elediomnes circunciduntur fine manibus,per fpiritum fandum, abluuntur^ à peccatisfuis omnibus, dC aluntur uero

difj-erctia mentis eft præcipuumgt; amp;nbsp;res ipfa , paria funtutriufcp ueterif^erw facramêta. Nam Cliriftus unicuslt;nediator,Slt; uipo^ulL feruator fidelium, utrobiq; eft illud praecipuû, ëC ipfa res facramentorum. Vnus’SCidem Deus,utrobique horum eft author. Vtrique populo data funt illagt;ut fi* gna adcoqûe obfignationcsgratiæ amp;nbsp;promifsionutn Dei,quç in memoriam reducant,rcparentcp maxima Dei beneficia quibusitêfidelesabomnibus alrjs or= bisreligionibusfeiungerentur, denicp quae fpirituaU ter per fidê percipcrcntur,6Cpercipientcs obftringe renteGclefiægt;2lt; ipfos fui admonerent offîcq. Inhis in quam 06 fimilibus, non diiparia ftint utriufque popu lifacramenta, quæ tarnen in fignis funt diuerfa.

Etquidemconftituimus etiâinhis ampliorem dif* ferentiam. Noftraenimfirmiora amp;nbsp;magis-durabilia funtjUtpote quae infinemufque feculi nunquam mit tabûtur.Sed S)C rem SC promifsionemcompletam uel perfedamin Chrifto teftantur, quam complendam il lafignifîcabant. Simplicioraitem funt noftra SC mis nus operofa,minusitem fumptuofa,SC cçrcmontfs in Holuta» Pertinent praeterea ad ampliorem populum, per to tum terrarum orbem diiperfumtcumcj^ etiam il luftriora fint, ÔC maiorem (per fpiritum fandum) ex* citent fîdcm, infequituretiam uberior ipiritus copia. yeteriiutab Ccrtccum Chriftus uerusMefsias nobis fit exhi-bitus, ÔC abundantia gratta effufa in populum noui fira tgftamenti,abrogata funt utique.ac defierunt ueteris tKea/a^^~ popult facramenta, ëC fubrogata funt noui teftamen* ti fymbola gt;nbsp;in locum circumGifionis,baptifmus, 6C in locum agnipafehalis facrificiorfi^, coma dominica»

bojfîgno re fignificata,ita nunc quoque tjfdem ue» re-luri parttbus abfoluuntur.Namucrbo Deifiuntjquç confient antea non fuerunt,facramenta. Confecrantur enim uerbo,00 fanóïifi'cata efle oftenduntur ab eoqui infti?

tu it. Et fandt ificare uel cofecrare, cft rem aliquä Deo, Confeeratio facrifcp ufibus dedicate, hoc eft, à communi uel pro« pctdwcnto« phano ufu fegregare, öS facro ufui deftinare. Sunt e? nim in facramentis figna petita ex ufu uulgari, res ex

tcrnae SC uifibiles. In baptifmo enim,fignum eft ele= , mentum aquae,ablutiocp ilia uifibilis,quæ fit per mint ftrum.Res autem fignificata,eft regeneratio uel ablii tio à peccatis. In coena uero Domini,fignum eft pa« nis Sc uinum,fumptus ex communi ufu cibi dCpotus. Res autem fignificata,eft ipfum traditu Domini cor« pus,Sc fanguis eius effufus pro nobis,uel communio corporis et fanguinisDomini.Proinde,aqua,panis SC uinum fua natura,0C extra inftitutionem diuinam,ac ufum fandS, duntaxatidfunt,quodefledicuntur,0C experimur» Cæterum,fi accedat Domini uerbfi,cum inuocatione diuini nominis,SCrenouationc primac tnftitutionis fandificationis,figna ifta cofecrantur, S)C fandiûcâta. àChriftoefteoftenduntur. Manefe« nimfemper efficaxin ecclefia Dei prima Chrifti infti« tutio,8C ccnfecratio facramentorum,adeo utqui non aliter celebrentSacramenta, quam ipfe Dominus ab initio inftituit, fruantur etiamnuncprimaillaconfe« cratione omniiim praeftantifsima. Etideo recitatuur in celebratione facramentorum ipfa uerba Chrifti*

Et quoniam uerbo Dei difcimus, quod figna haec itt SigM^ccû alium finem fint inftituta à Domino, quam ufurpen^ tur uulgó,ideo docemus figna nuncinufu facro,ufur „omintu pare return fignatarum uocabula, ncc appellari am« pliusaquam tantum, panemSCuinS, fed etiam rcgc*

C'OMFESSrO ET. E X P O î IT I O , ’ ncrationcm uel huacrum renouationis, item corpus ' K fanguinem domi'ni, ucl (ymbola aut facramenta corporis QC fanguim's Domini, Non quod fymbola mutentur in res fignificatas, Sgt;C definant cfFc id quod funt fua natura. Alioqui cnim facramenta non cuenf, quae re fignificata duntaxat conftarent figna non eilenttied ideo ufurpant,fignarcrum nomina, quod V«/o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rcrum facrarum funt^mbolamyftica, QC figna nbsp;res

nr/iMiif. fignificatae, inter fe iacramentaliter coniungantur, coniungantur inquam , uel uniantur per fignifica« tionem myfticam, ÔC uoluntatem uel confilium eius, qui facramenta inftituit. Non cnim aqua, panis QC uinum , funt figna uulgaria, fed facra. Et qui inftituit aquam baptifmi,non ea uoluntate confilio^ inftituit, ut fideles aqua duntaxat baptifmi, per-fundantur : qui iufsit in Cœna , panem cdere, uinum bibere, non hoc uoluit,ut fideles, panem de uinum tantum percipiant, fine myftcrio, ficut do-mi fuse panem manducant, fed ut rebus quoquefi-gnificatis, fpiritualiter communicent, uerè per fis dem abluantur à pcccatis,amp;^ Chrifto participent.

Idcirco minime probamus eos, qui fanclificatio« Item facramentorum attribuunt, ncicio quibus cha= raefteribus, SC rccitationi, uel uirtuti uerborum pro-nunciatorum à confecrato, SC qui habcat intentio» nem confccrandi,aut rebus alqs aduentitqs, quæ ne-que Chrifti , ncque Apoftolorum, uclucrbo, ucl ex-Sdk. emplo nobis traduntur. Ncque probamus corum quotp dolt;ftrinam,quide facramentis perindcloquun tur, ut fignis communibus, non fandificatis aut effia cacibus. Netp eos probamus,qui propter inuifibilia, afpernantur in facramentis uifibilia , adco^ lt;2)1* credunt fore fuperuacanea, quod rebus fe iam frui

frui arbitrantur, quales Mcflaltani fuiïïe dicuntur* v Nefßuctoapprobatnustßonnn quoque dodrinam, 'i qui docent gratiam amp;^resfîgnifîcatasgt; fîgnisitaallioïlt;(«*'4vn*tfit gari QC indudt ut quicunqt fignü cxterius participé^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;***

«riam intcrius gratix rthufn fignificaris, participes fint,qualesquaksfînt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* *

Intérim ficut à dfgnitate, uel indignitateminiftro» r.um,non»ftimamus integritatem keramentorum, ita neqß à conditione fumentium. Agnofeimus enîm facramentorum integritatem,ex fide ucl ueritatemee ra^ bonitate Dei dependere lt;nbsp;Sicut enim uerbum Dei manet uerum uerbum Dei^quo non tantum uer* ba nuda rccitantur,dum prædicatur, fed fîmulàDeo ofFeruntur res uerbis fîgnificatac , uel annunciatar, tametfi impq uel increduli uerba audiant, Ô^intcllf» ' gant gt;nbsp;rebus tarnen fignificatis non perfruantur : ed quod liera fide nonrecipiant: Ita iâcramenta uerbo figni SjÖtT rebus fignificatis,conftantiagt;mancm uera QC integra facramenta , non tantum fignificantia res fa* eras, fed Deo efferente etiamres fignificatas, ta« metfi increduliresoblatasnon perefpiant. Fit hoc non dantis aut offerentis Dei uicio, fed homiRum fine fide illegitimc^accipientiumeulpaîquorumins Kertj, credulitasjfidcm Dei irritam non facit.

quidfîntfacramenta,pariterôlt;robitetcxplicatum fit, adquid fint inftituta, non eft quod femel dida, cuiq moleflia repetantur. Confequentur ergo figillatim dicemusjde noui populi facramentis*

Aptifraus à Deo fnftirutus 8C confccratui eft, primtis^ baptifauit ioanncs, qui Chri-ftum aqua in lordanc tinxit. Inde defluxiC kolos, qui 8Cipd aqua baptifarunt. lufsit hos

mahifeftè dominus euangeliumprædicarc,ô^ bapti» â49,t, fare,in nomine patris,ôô fpiritus fandïi. Et Pc» trus adludæos, interrogantcs quid facerc dcbcrentf dixic in Adis, Baptifetur unufquif«^ ucftrum in no a intneIefuChrifti,ad rcmifsioncm pcccatorum,6i ac-cipiétis donum fpiritus fandi. Vndc â nonnullis bap» tiimus nuncupatus eft fignum initiale populiDei,uta pote quo initianturDeo,eIedi Deî,

Vnute/lB^^ Vnus eft duntaxatßaptifmusin EccleiîaDet, ÔC ftipnitt. fatis eft fcmelbaptifari,uclinitiari Deo.Duratautem femel fufceptus baptifmus per omncm uitam, ÔC eft

Baptiftri perpétua obfïgnatio adoptionis noftræ.Etenim bap« fiMÏtifariin nomine Chrifti,eft infcribi, iniciari,ô^ rccipi in fœdus,atcj familiam,adco^inhxreditatemfilio» rum Dci, imoiamnuncnuncuparinomincDei, id eft,appellarifilium Dei.purgariitem à fordibuspec* catorum,2C donari uaria Deigratia,ad uitam nouam intl'ûcentem. Baptifmus ergo in memoria rctt'net, fi^reparatingcnsDeibcnefîcium, generimortaîium , nbsp;nbsp;, præftitum.Nafcimurenimomnesinpeccatorumfor

dibuSjSi^ fumusfiIq iræ.Dcus autem quidiueseft mi« , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fericordia, purgat nos â peccatis gratuitô, per fan»

guiném filtj fuijô^in hoc adoptatnos in fîlios,adco^ fœderc fando nos fibi conedit, 6^ uarfjs donis ditat, ut pofsimus nouam uiuere uitam. Obiignanturhæc omniabaptifmo. Namintusrcgencramur,purifica-inur,ÔC renouamur à Deo per fpiritum fandum:foris autem accipimus obfignationem maximorum dono-rum,in aqua,qua etiam maxima ilia beneficia repre» fentaniur.

fcntantur,6(Suelutioculîsnoftnsconfpia'endapropo nuntur. Ideoque bapdfamur, id eft, abluimur,au£ asT^’”“’*' fpergimur aqua uifibill Aqua enim fordes mundat, deficientia ÔC çftuantia recreat,ôi réfrigérât corpora.

Gratia uerô Dei hæc animabus pra:ftat,2C quidem in uifibilitcr uel fpiritualiter.

Separat item nos Deusbaptifmifymbolo ab nibus alienis religionibus dC populis, amp;fibiconrcx *'^‘‘^‘*‘ crat ceu peculium:nos itaque dum baptifamur, cons fitcmur fidem noftram, Slt;^ obftringimur Deo ad obca dientiam SC mortificationem carnisuita:cp nouitate, adeo^ infcribimurinfaniftam Chrifti militiam,ut£03 touitxcurfu pugnemus contra mundumôC fatana, atquecarnem propriam. Baptifamur prxtercainu* num ecclefix corp us,ut cum omnibus membris ecce« iix, pulchrè inunaSC eadem religione mutuii^ oflß« cijsjConfentiamus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;îPormai *

Credimus perfedifsimam cftebaptifandi quaCbriftus ipfe baptifatuscft, ÔC qua baptifarunt^ apoftoli. Ergo quae humana inuentione poftca adica daSCufurpatafttnt jnecclefiagt;non arbitramur nccef faria efte ad perfedionembaptifmi: cuius generis eft exorcifmusjufus item ardentis luminis, olei,falis,ipu ti, SC firatlium rerum, utquodbaptifmus fingulis an« nis,pluribus caeremonrjs bis confecratur. Nos enim credimus unum ecclefix baptifma,in prima Dei infti tutionefandificatumcfle,SC confecrari per uerbum, cfficaccmcp efte nunc etiam,propter primamDcibe= nedidionem, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. .. ,

Docemusbaptifmumin ccclefia nonadminidrari^ll^i^-^ debereàmulierculis, uel ab obftetricibus. Paulus nim remouitmulierculas ab offîcijs ecclefiafticis. Ba^ ptifmus autem pertinet ad officia ecclefiaftica. Dam®

Attaha^tiüit namus Attabaptiftas,qui negant baptifandos cffe in« fantulos recens natos à fidelibus. Nam iuxta dodrta nam Euangelicamjhorum eft regnum Dei,SC funt in fœderc Dei,cur itaquc non daretur eis fignum fœde« ris Dei Cur non per fandum baptifmainiciarentur, qui funt peculium amp;nbsp;in ecclefia DeiC Damnamus A» nabaptiftas,filt; inalifs ipforum dogmatibus, quæ con tra uerbum Dei peculiaria babent « Non fumus ergo Anabaptiftæ, neque cumeis inulla re ipforum com» municamus.

Caffit dómi* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ocna domini,quac,8i^ menïa domini, amp;nbsp;Eur«

chariftia,id eft,gratiarumadio nuncupatur, ideo coena nuncupatur uulgó,quod à Chri-fto in ultima ilia coena fua inftituta fît,eamqûe adhuc rcpraefentct,ac in ipfa fpiritualiter cibentur 0lt; poten» Author er tur fideles. Author enim Coenæ domintcç, non eft an confecrtttor gekisaut homo ullus,fed ipfc Dei filius dominus no» eoenit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fier lefusChriflus,qui primus eamecclefiae fijæcon»

iècrauit. Durât autem ea confecratio uel bencdi» dio adhuc apudomnes eos,qui non aliam coenâ,fed illam ipfam celebrant, quam dominus inftituit : ad quam ucrba cœnæ dominf recitant, amp;nbsp;in omnibus ad unum Chriftum uera fide refpieiunt, ex cuius ue= luti manibus accipiunt, quod per minifterium mini» Viemoriabe ßrorum ecclefiae accipiunf Retinereuult Dominus neficiortim ritu hoc facro,in recenti memoria, maximum generi Dcù nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mortalium prçftitum beneficium,nempc, quod tradi

F I D E I C H R I S T ï A N AE. jS catanoßracondonaw»t,ac à morte æterna potcßa te diaboli nos redemit,iam pafcit nos fua carne ÔC po Cat fuo fanguine, quaeuerafidc fpiritiialtter perce-pta,alunt nos ad uitam æternam.Et hoc tantum benc ficium renouatur tories, quoties cœna domini ccle-, bratur.Dixitenim dominus : Hoc facite in mei corn« memorarionem. Obfignaturitemhac cœna facra, quod reuera corpus domini pro nobis traditum, fanguis eius in remiffîonem peccatorum noßrorum eßufuseß, ne quid fides noßra uacillct. Et quidem j uifibiliter hoc foris facramento per minißrum reprae resfignat^i^ fentatur, Ô6 uelutioculis contempladum exponitur, quod intus in anima inuifibiliter,per ipfum ipiriturn fantßum pracßatunForis offertur à minißro panis, QC audiuntur uoces Domini, Accipite,editc , Hoceß corpus meum, Accipite ôô diuidite inter uos, Bibitc ex hoc omneSjHiceß fanguis meus. Ergo accipiunt fideksquoddatura minißrodomini, ÔC edunt pa= nem domini, ac bibunt de poculo domini : intus interimopera Chrißi per fpiritum fanlt;ßum,percipiunt etiamcamem 06 fanguinem domini, Ô6 pafeuntur his in uitam acternam.Etenim caro Ö6 fanguis Chrißi, uerus cibus Ô6 potus eß ad uitam acternam : Ô6 Chri« flus ipfe,quatcnus pro nobis traditus 66 faluator no* flerefljilludpraccipuumCœnæefljnecpatimur quic quam aliud in locum eius fubßitui.

V t autem redius 66 perfpicacius intelligatur, quo modo caro 66 fanguis Chrißi fint cibus 66 potus fide* lium , percipiantur^ à fidelibus ad uitam æternam, paucula hacc adtjeiemus. Manducatio non eß unius generis.Eßenimmanducatio corporalis, qua cibus in OS percipitur ab hominc, dentibus atteritur, 66 in uentrem deglutitur. Hoc manducationis genere in®

tellexcrunt olim Capernaitæ fibi manducandam car nemDomini'jfedrefutanturabipfo,Joan.ca«6» Nam utcaro Chnfti corporaliter manducari non potcftci's tra flagitiiim aut truculentiam,ita non eft cibus «en» . tn's.Idquodomnesfatericoguntur.Improbamus ita que canonem inDecren's pontificum. Ego Berengar riuSjde Confecrat.Diftind.i.Nec^ enim credidit ues tuftas pia^neq?nos credimus, corpus Chrifti mâduca ri ore corporis corporaliter, uel effentialiter.

SpirituaU- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fpiritualis manducatio corporis Chrifti,

ter manducit nonea quidem, qua exiftimemus cibû ipfum muta» wrfowiwiwwt. riin fpiritû, fed qua,man€te in fuaeflèntiaamp;f proprie täte corpore £lt; fanguincDomini,ca nobis commun» cantur fpiritualiter, utique non corporaW modo, fed« fpiritiiali,pcr fpiritum fan(ftum,quf uidcKcetea, qux per carnemô^ fanguinem Domini pro nobis inmor* temtradita, parata funt,ipfaminquamrcmi(sioncm peccatorum,liberationem,Slt; uitam æternam, appli» catS^ confert nobis, ita ut Chriftus in nobis uiuat,8d nos inipfo uiuamus,efficit^ ut ipfum,quo talis fît ci* bus 6C potus fpiritualis nofter,id cft,uitanoftra,uera Chrißittci. ftdepercipiamus. Sicutenim cibusamp;potuscorpora» biis cöferuat lis, corpora noftra non tantum reficiunt acroborant, *” fed QC in uita conferuSt: ita amp;nbsp;caro Chrifti tradita pro nobis, amp;C fanguis eius effufus pro nobis, non tantum reficiunt SC roborant animas noftras, fedetiam in ui» ta conferuant,no quatenusquidêcorporalitercdun* tur Sc bibuntur,fed quatenus fpiritualiter nobis à fpi ritu Dei communicantur dicente Domino, Et panis qucm ego dabo,caromca eft, quam dabo pro mundi uita. Item, Caro(nimirum corporaliter manducata) non prodcftquicquam, fpirituseft,quiuiuificat. Et ».erba quæ loquor uobfs,fpiritus ÔC uita funt.Et fîcüt

oportet cibum in nofmctipfos cdendo rccipcrc, ut Chriflateä' opcretur in nobis,fuam^ in nobis efficaciam excrat, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pf’’«

cum extra nos pofitus, nihil nobis profit: itaneceiTe eft nos fide Chriftumrecipere, utnofter fi’at,uiuatcp in nobis, amp;nbsp;nos inipfo. Dicit enim, Ego fum panis uitæ. Qui ucnit ad me,no efuriet,00 qui credit in me, non fitiet unquam» Item, Qiii ederit me,uiuet amp;nbsp;ipfc proptermetacmanetin me,amp;^ego in ipfo.Ex quibus spiritualls omnibus claret nos, per fpiritualem cibum, minime cüi«. intclligere imaginarium, nefcio quern cibum, fed ipfum Domini corpus pro nobis traditum, quod ta« men percipiatur àfidelibus,non corporaliter, fed fpiritualiter per fidem. Inqua re fequimur perom-nia dodlrinam ipfius Saluatoris Chrifti domini,apud

Ioan, in cap, 6, Et hic efus carnis , èC potusfangui« M^nducati» ttiamp;Dominijitseiineccffarius ad falutem,utfineipfo, nullusferuari pofsit. Fit autem hic cfus SC potus fpi« ntualis, ctiam extra Domini cœnam,amp; quoties, aut ubicuncp homo inChriftum crcdiderit.Quo fortafsis illud Auguftini pertinet,Quid paras dentem 2lt; uen« tremt'erede, à^manducafti,

Prætcr fuperiorem manducatfonem fpiritualem, Stteramtnta» eft ÔC facramentalis manducatio corporis domini, litermandu» ^ua fidclisnon tantum fpiritualiter Ôt interne parti» ^‘tredominü-cipat uero corpore ÔC fanguine domini, fedforis etia accedendo ad menfam domini, accipit uifibile cor» poris amp;nbsp;fanguinis domini facramentum, Prius qui» dcm,dumcrediditfidelis,uiuificum alimentum per-cepit,5d ipfo fruitur adhuc, fed id co, dum nunc fa» eramentum quoc^accipit,non nihil accipit. Namin continirationecommunicationis corporis Slt; fangui«^ nis domini pcrgit,adeo^magis magifep incenditur,.

enim uiuimiis, fides continuas habet accefsiones. Et qutforis uera fide facramentum percipit, idem ille nonfignumduntaxatpercipit, fed re ipfa quoep, ut diximus, fruitur. Præterea idem ille inftitutioni QC mandato dominiobedit,laeto^ animo gratias pro regt; demptione fua totius^ generis humani agit, ac fide^ lern mortis dominicæ memoriam peragit, atep corara ecclcfia,cuius corporis membrum fit,atteftatur, ob= fignatur item percipientibus facramentum^quod cor pus domini non tantum in genere pro hominibus fit traditum,ö^ fanguts eius efFufus, fed peculiariter pro quouis fi'deli communicanti cuius cibus Ô6 potus fit ad uitam aeternam.

Jacredutifu' Cæterum qui nulla cum fide adhanc facram do» muntjibif4* mini menfam accedit, facramento duntaxat com« eramentum municat, 6^rem facramenti, unde eft uita ÔC falus, w wiidum. non percipit. Et tales indigne edunt de menfa domini. Qui autem indigné edunt de pane domini, amp;nbsp;de poculoeius bibunt, rei fiunt corporis ÔC fanguinis domini, 0^ ad indicium fibi edunt ÔÔ bibunt. Nam cum uera fide non accédant, mortem Chrifti contu* melia afticiunt, QC ideo damnationem fibi ipfis edunt bibunt.

Ergo corpus domini Ô6 fanguinem eius,cum pane ô^uino nonitaconiungimus, utpanemipfum dica-Pr^fentiti effe corpus Chrifti, nifi ratione facramentali, Chrifti in autfub pane corporaliter latitare corpus Chrifti : ut corna, ctiam fub fpeciebus panis adorari debcat, aut qui-cun«^ fignum percipiat,idem QC rem percipiatipfam. Corpus Chrifti incoeliseft,addexterara patris. Sur-fum ergoeleuanda funt corda, Qi non defigenda in panem,necadorandus dominus in pane. Bttarnen non eft abfens ecclefiae fuse celebranti cœnam do

r I D E I CHRISTIAN AE, 40 mtntrs.Sol abfens à nobisin coelojnihitomtnus effica* citer prüfens eft nobis:quanto magis fol iuftitiaî Chri ftuSjCorpore in coelis ab fens nobis,præfens eft nobis, non corporaliter quidenijfedfpiritualiter per uiuifis cam operationem,00 utipfe fe nobis præfentem futu«, rû expofuitjin ultima coena.Ioan,i4J5r.i6.Vnde con fequens eft nos, non habere coenam fine Chrifto, in« terim tarnen habere coenam incruentam 0^ mylftcam, ficuti uniuerfa nuncupauituetuftas.

Admonemur praeterea celebratione ccenae do« minicae,utmemoresfimuSjCuius corporis membra fa Ai fîmusjô^ idcirco concordes fimus cum omnibus fratribus, ut fände uiuamus , amp;nbsp;non polluamus nos flagitijs, amp;nbsp;peregrinis religionibus,fed in uera hide in finem ufcp uitæ perfeuerantes, ftudeamus exccllerc fandimonia uitae.DecetergOjUtaccefturi ad coenam, Pr/prfr4f«s prius nofipfos iuxta praeceptum Apoftoli probe» mus,imprimisqiialifimus frde praediti,an credamus Chriftumucnine,feruandis peccatoribus, amp;nbsp;adpœ« nitentiam uocandis, 0^ an quife^ credat, fe in horum efle numero, qui per Chriftumliberatf fèruantur, ôi an mirtare uitam prauam inftituerit,ae uiuere fände,, perfeuerare^,auxiliante domino, in uera religionc, amp;nbsp;in Concordia cum fratribus, dignafepDeo pro libc» ratione agerc gratias, ô^c. Ritum-, modum, ucl for» RiöMcam* mamcoenac, illam exiftimamus elfe fimplicifsimam amp;nbsp;praeftantifsima, quae proximc accedit ad primai» domini inftitutionem , amp;nbsp;apoftolicam dodrinami quæ uidelicct conftat annunciatione uerbi Dei, pre* cibus pqs, ipfa adione dominica, amp;nbsp;repetitionc eius, manducatione corporis , SC potu fanguinis domi* ni, memoria item mortis dominicæ falubri, SCgra* tiarum adione ftd£li,necnonfanda confociationt:

in corpans ecclefiaftici uni'onem» Improbamus itscp illos,qut alteram (peciem, poculum inquam domini, iïdelibusfubtraxerunt,Grauiter enim hi peccât contra inftitutionem domintdicentis, Bibite exhocoms nesn'd quodad pancm,non ita exprefle dixit.

Mifla qualis aliquando apud ueteres fuerit, tolera bilis anintolerabilis, modo nondifputamus, hocau-temliberedicimus, miflam, quæ hodie in ufucft per uniuerfam Romanam Ecclefiam, plurimas amp;nbsp;iufti^ ßimasquidemobcaufas, tnecclefqs noftris cfle aba rogatam,quas (ïgillatim ob breuitatê nunc non coma memoramus. Certè approbate non potuimus, quód cx adione falubri,fpedaculQ inane eft fadum, quód itêfada cftmeritoria,uelcclebrata proprecio, quoda que in ca facerdos dicitur confi'ccre ipfum domini corpus,hoc ofFerrc realiter, pro remifsione peccaa forum uiuorum óómortuorum, adde óó in honorem celebrationcm, uelmemon'am fandorumincœ*

aAmctfi omnibus facras ïiteras priuatimlege rc domijSC inftruendo aedificare mutuum in uera rcligioneliceat, ut tarnen legitime ana nuncietur uerbum Dei populo,ó^ prccesac fupplica tiones fiant publice, facramcnta itemcelebrcnrurlea gifimèjô^ colleda ecclefiat fiat in pauperes 8^ omncs ccclefîæ neceflarios fumptus faciendos, aut ufus fu» ftcntandos, ncccflTartj funt omnino cœtus facri uel Ecclefiafiici fidclium conuentus. Confiât cnim in Ecclefia apofiolica,6^priDnitiua huiufinodi cœtus efa

F r D E I C H R r s T ï A N AE. 41 fe ab omnibus pijs freqiicntatos.Quotquot hos afper nunturjóC abhisfefcfcgregant,religionemueracon» rificrot temnunr,urgendi^ funt à paftoribus 5gt;C pijs ma gift ra cœtut. tibus, ne contumacius fe fegrcgare, SC cœtus facros auerfari pergant. Sint uerö cœtus ecclefiaftici non oc Coetusfint cuki S)C obfcurijfcd publici atquc frequentes,nifi per fequutio hoftium Chrifti SC ecclefiæ non finat cfTc publicos.Scimus cnim quales fuerint quondam pri« mifiuac ecclefiac cœtus in abditis locis, fub tyrannidc Romanorumprincipum. SintautCmloca inquibus Locacixtuti coeunt fideles, honcfta, SC ccclefiac Dci per omnia bone/U. commoda. Deligantur ergo acdes amplêc,aut tcm« pla. Repurgentur tarnen ab qs rebus omnibus, quæ ecclefîamno decent. Inftruantur aûtomnia pro deco ro,necefsitatc,SC honeftate pia,ne quid defit,quodrc quirituradritus SCufusecclefiæneceffarios.Sicutau MoJe/fècr tem credimusDeum non habitarc in templis manu humiliter fadis, ita propter uerbum Dei SC ufus facros, feimus loca Deocultuique cius dedicata, nonefle prophana fed facra,0C qui in his uerfantur, reuerentur SC mode« ftè conuerfari deberc, utpotc qui fint in loco facro,co ramDeiconfpedu SC fandorumangelorSeius. Lon Orn^tuiten gè itaque à templis SC oratory's Chriftianorum, repel lendusellomnisueftiumluxus.omnis fuperbia, SC omnia quathumilitatem, difciplinam QC modeftia de* decent chriftianam. Acuerus templorum ornatus, non confiât chore, auro, S)C gemmis, fed frugalitatc, pietatc, uirtutibufcp corum qui uerfantur intemplo. Omnia autem decentcr SC ordinc fiant in ecclefia, 0« Peregr'mg mnia denique fiant ad ædificationem. Taccantergo iwg«-« omnes peregrinæ linguae in cœtibus facris. Omnia proponantur lingua uulgari,6C quse eo in loco ab hos minibus incœtu intelligatur.

CON IF ES ST o ET E X P O SI T 1 O DE PRECIBVS EC C LEST AE, , amp;nbsp;hori^ canonic 14.

Icetfanè pn'uati'mprecan'quatnsKgua,qua gaM. Q qinsintclligatjfcdpublicæ prcccs in facn's coenbusiiuJgarilingua,uelomnibiiscognt«; Oratio» nbsp;nbsp;nbsp;ta fieri debêt.Or-atio fidelium omnis, per folum Chri

fti intcruenrum,foli Deofundatur,ex fide 6lt; chantas tc^Diuos ccclites inuocare,aut his uti pro intcrceflb= nbus,prohibet facerdotiQ Chrifti dominijSC uera reli gio. Orandum eft autcm pro magiftratiLpro regibus âut omnibus in cminetiaconftitutis,prorniniftn'secs clefiæ ÔÔ omnibus necefsitatibusecclefiaru. Incalami tatibus ueró pottfsi'mum ecclefiæ,abfc^ mtermifsio Oratioftii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;priuau'm S)C publice precandum eft. Sponte itê

decetorationem fupcrftinofeaftrKftamefteloco,qua ft alibi nonliceat,nifi in templo precari. Necj oportet precespublicas,quóad forma ô^tempus.in omnibus ecclcft)s efte pares. Libertate enfin fua utantur eccles fiæ quelibet. Socrates in hiftoria,! n omnibus ubic^ re gionibusjnquit,non poterisinuenire duasecclefiasj quaeorandopleneconfentiant.Huiufmodidifcrepan tiç authores eoselTe puto,qui fingulis temporibus.ec clefijspraefuerunt. Si tarnen flint congruentes, raaxi= mopere comendandû id, amp;C alijs imitandum uidetur. Moduiadhi^a Sed modum efte decet,ut in re quauis,ita SiC in bcndui prcd precibuspublicis, ncnimisfintprolixæ ÔC moleftac« buf publicis. Cejarit ergo potiores partes in coetibus facris do(ftri= nae Euangelicaî, Gaueatur^,ne nimis prolixis preci« busfati^cturinccetu populus, utcumaudiendaeft praedi-s

? I D E I CHRISTIAN AE.' 4i prædi'catio Euangeltj,ucl egredi ex ccetu,ucl hunc in uniuerfumfoluicupiant defatigati. Talibus in con? Clone nimis uidetur prolixum ede, quod alias fuccin flum eft fails. Nam QC Concion^Ltores modum tenes re decet.Sic ÔCcantus incœtu facro eftmoderandus, CarUitr» ubi is eft in ufu-Cantus, quern Gregorianum nuncu= pant.plurima habet abfurda: unde reiecftus eft meritd à noftrisSC pluribus ecclefqs. Si ecclefixfunt quçora tionem fidelem legitimam^ habent, cantum autcm nullum habent.condemnari non debent .Non enitn canendi commoditatem omncs habent ecclefiac. Ac certumeft exteftimonijs uctuftatis, ut cantus ufum fuifte uetuftifsimum in orientalibus eccleftjs, ita ferd tandem receptum eftc ab occidentalibus.

Horascanonicas,ideft,precesad certastndieho rascompofitaSjôC à Papiftiscantatas'autrecitatas, ne fciuituetuftas: quodexipfis Horarumledionibus, G)C argumcntis pluribus demonftrari poteft. Sed Sgt;C ab furda non pauca habent, ut nihil dicam aliud, proin« deomittunturreiftè ab ecclefqsfubftituentibusinlo« cum ipfarum res falutares ecclefiac Dci uniucrfæ»

V anquam religio tcmpori non alligctur, no poteft tarnen abfepiufta temporis diftin(ftio= ne uel ordinatione plantari Ä exerceri.Deli«^ gitergo quæuis ccclefia fibi tempuscertum adpre= ccspubhcas,2lt; euangelij prçdicationem,necnonfa= cramentorum celebrationem. Nonlicct auiem cui« uisprofuo arbitrio ecclefiac or dinationem ha nccon»

ucllere, Ac niff ocnrm luftum concedatur religionts extern» exercin'o, abftrahuntur certè ab cojnegotîjs fuis homines. Vnde uidemus in ecclefijs uetuftis,non tantum certas fuiffe horas in feptimana conftitutas Diesdomb cœtibus, fedipfam diem dominicam abipfis apofto» nica. lorum temporibus, qfdem facro^ociofuifleconfe« cratam:quod etiam nunc redè propter cultum ÔC cha Suptrjlitio, ritatem,ab ecclefijs noftriscuftoditur» Obferuationi ludaicæ 8C fuperftitionibus, nihil hic permittimus. Nequecnim alteram diem,altera fandioremeHe ere dimus, necp ocium Deo per fe probari exiftimamus, fed 66 dominicam non fabbatum,libera obferuationc eelebramus.

FfÄd Præterea fi ccclcfie,pro Chriftiana libertate,memo CZJ4« oru. dominicæ natiuitatis, circuncifionis, pafsionis refurredionis, afeenfionis item in cœlû, 66 mifsio« nis fandifpiritus indifcipulosjcligiofè celebrêt,ma ximopere approbamus. Fefta uerô hommibus » aut diuis inftituta, non probamus. Et fane pertinent fe-riæad tabulam Icgis primam,ô6funtfoliusDci: déni que habent feri» diuis infiitut», ÔC à nobis abrogatar, abfurda, inutilia, minime^ toleranda plurima. Inte« rim fatemur no inutiliter fancQorum memoriam fuo loco 66 tempore, in facris concionibus populo corn« mendari,66 omnibus fanda exempla fandorum imi tanda proponi.

kiKnium. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quanto uerô grauius aceufat Chrifti ecclcfia era«

pulam, ebrietatem,86 omnem libidinem acintempe* rantiam,tanto uehementius commendatnobisieiu« nium Chriftianû, Eft enim ieiuniû aliud nihil, quàm abftinêtia 66 temperantia piorum,difciplina item,eu« ftodia, Ô6 caftigatio earnis noftrar,pro necefsttate prç fenti fufeepta, qua humiliamur coramDeo, 66 earn»

F I D E I CHRISTIAN AE. 45 fiia fomenta dctrahimus,quó facih'uslibentius^fpi« rirui pareat. Proinde non ieiunant, qui iftorum nullam rationcm habent,fed ieiunarefe credunt.fi femel in die farciantuentrem, amp;nbsp;eer to ucl præfcr ip to tem-pore acertis abftineantcibis,exifl:imantes bocoperc operatOjfe Deo placere, amp;nbsp;bonum opus faccre. leiu-nium eftadminiculum orationis fandorum acuirtu-tum omnium. Non placuit Deo,(ut uidere eft in pro« phetarumlibris) ieiunium, quo à dbo, non àfceleri= bus ieiunabant ludæi.

Eft autem publicum ieiunium,S^priuatum» Celc« PuHicdo* brarSt olim ieiunia publica calamitofis temporibus priuataieiu-rebus^ ecclcfiac afflidis. Abftinebantinuniuerfum à cibo ad uefperamufep. Totum autêhoc tempusim-pendebant precibus facris cultuicp Dei ô^pœniten-tiæ,Parum hæcabfuerunt àluduî.fiÇ frequensfit ho-rum mentio inprophetisj præcipuèapudloelemin cap.i. Celebrari debet huiusmodi ieiunium, ctiam hodic in rebus ecclefiæ difficilibus. Priuata ieiunia fufcipiuntur abs quouis noftrum, prout quifque fen feric detrâhi fpiritui. Hadenus enim fomenta carni detrahic.

Omnia ieiunia proficifei debent ex libero,fponta« neo^ fpiritu amp;nbsp;uere humiliato,nec compofita efle ad ’f**quot;*** plaüfum uel gratiam hominum confequendâ, multd minus eô, ut per ipfa uelit homo iuftitiam demere-ri.Iciunct autem in hune finem quilibet ut fomenta carni detrahat,ôd feruentius Deo inferuiat«

Qiiadragefimale ieiunium, uetuftatis habettefti« Quadrige» fnonia,fed nulla ex literis apoftolicisiergo non debet, necpoteftimponifidelibus. Certum eft, quondâ varias fuifleieiuniorum formas uel confuctudines.Vn de Irenaeus feriptor uctuftifsimus, Quidam , inquit,

• COMFESîrO ET EXPOStTIO pntantuno tantû die obferuari debcreu'eninium, ali) duobus, altj iierô pluribus, nonnulli etiam quadra=« gintadiebus. Qiiac uarietas obferuantiæ,nonnoftris nunc dcnium tcmporibus cœpfr, fed multó ante nos, Cx inis,utopinor, qui non fimpliciter, quod ab initio traditum eft,tenentcs,in alium morem,uel per ne^li* gentiam, uel per imperitiam poftmodum dcdd^e, Sed S)C Socrates hiftoricus Qiiia letflio nulla,inquit, de hoc inuenitur anriqua, puto apoilolos hoc fîn^ gulorum rcl/quifle fentenriae^ut unufquifcpoperetur, non timoré amp;nbsp;neccfsitate,quod bonum eft.

^r«m. arbitramur omne id dctrahendum eflc carni, undc redditur ferocior,ô(^quo dcledaturimpenfius,undc cxiftunt fomenta carni, fine pifees fint, fiue carnes, fine aromatajdelitiæucautpræftantia uina. Alioqui feimus, creaturas Dei omnes conditas effe in ufus ÔC Gme,». feruitiahominum. OmniaquarcondiditDeus,bona funtjô^ citra delechim.cum timoré Dei iufta mode Tit»i««. rationeufurpanda. Apoftolus enim,Omnia,inquit, i.Cor.to. mundis mûda funt. Item,Omncquod in macello uen ditur,édite, nihil interrogantes propter cofeientiam, «•Tiw.4. Idem Apoftolus nominatdodrinamcorum, quiiu^« bent ablhnere à cibis,dodrinam dçmoniorum.Cibos enim creaffeDcum ad fumendum cum gratiaruma actione fidelibus, SC his qui cognoueruntueritatem, quod quicquid creauit Deus, bonum fit, SC nihil rerj» ciendum fi fumatur cum gratiarum aôione, amp;c, CohJJ'.i, Idem ad Coîoflen. reprobat eos, qui nimia abftinen« tia, n bf comparare uokint exiftimationcm fandîitatis. Nos itaque in uniuerfum reprobamus Tadanos QC Encratitas,omnes denic^ EuÛachq difcipulos,conult;i quos congregata cil Gangrenfis fynodus«

■ Ominusiictcri fuo populo fnninxit,maxi» mam curam ut impendcrent ab infantia re» dè inftitucndaciuucntuM, adeo^mandauic difertè in lcg.e fua, crudirent,amp; facramcntorum my« ftena interpretarentur. Cum autem ex euangclicis Si apoftolicrs liten's confier, Deum non minoremra» tioneni habere noui fui populi pubis, cum palàm tee fietur ôi. dicat, Sinitepueros ûenire ad me, talium »•» enim efiregnum cœlorum,confultifsimèfaciunt ec» clefiarum pafiores,qui iuuentutem mature 6C diligenter catechifant, prima fideifundamêtaiacientes, ac rudimenta religionis noftræ fideliter docentes, cxplicando Dccalogum mandatorum Dei, fymbo* lum item Apoftolorum, Orationem quocp domini» cam, fie facramentorum rationem, cum alijs eius ge« rieris primis principijs, Sgt;C religionis noftraè capitibu» præcipuis.Fidem uerô fiediligentiam hicfuaminad= ducendisadCatechifmum liberis prüftet ccclefia,eu piens fie gaudensliberosfuosredeinftitüi.

Cum ucronunquam grauioribus tentationibus »»-expofiti fi nt homines,quam dum infirmitatibus exer centur aut aegrotant, morbis cum animiturncorpo, ris fradi. nunquam fané conuenit pafiores cccle= fiarum faluti fuæ gregis inuigilare accuratius, quam in huiufmodi morbis fie infirmitatibus.Vifitent ergo mature ægrorantes,uoccntur item mature ab atgrœ tantibusjfiquidem res ipfa pofiulauerir,confblentuf autem illos.fie in uera fide confirment,muntant dent« q^ue eStra pcrniciofasfatanatfuggefiionesîinftituant

item preces apiid aegrotantem domefticas, ac lî ne« ccffelît.precenturpro ægrotantis falutecttamincce« tu publico, curent^,quo féliciter ex hoc feculomi« grct. Papifticamuilîtationem cumfuailla undione extrema,diximus fuperius nos non approbare,quod abfurdahabeat, àferiptura canonica non appro» betur»

. on SEPVLTVtLA FIDELIVil, ^ro mortuif ^erendtt^ quot;De furgatoùotlt;amp; ap^4ri(ione J^irituum.

Idelium corpora, ut fpiritus fandi templa, ÔC quac in ultimo die redè creduntur refur-redura, iubet feriptura honeftè abfqj fuper* ftitionehumomadare, fed ôdhoneftam eorum, qui fände in domino obdormiuerunt, mentionrm face» re,rclidif^ eorum,ut uiduis 8C pupillis, omnia piëta» tis officia praeftare : aliam non docemuspro mortuis curam gerere. Improbamusergo maxime Cynicos, corpora mortuorum négligentes, aut quàm negli» gentifsimè contemptifsime^ in terram abîjcicntes, nunquam uel uerbum bonum de defundis facien« tes,autrclidosipforum, netantillumquidem curan tes.Improbamusrurfusnimisôô præpofterè officio» fosin defundos,qui inftar ethnicorum,fuos deplan» guntmortuos (ludummoderatum, quemapoftolus i.Theff.4. concefsit, non uituperamus.inhumanum cffeiudicantes, prorfus nihil dolere,) QC pro mortuis facrificant,filt;prcculas certas, non fine precio demur* mutant, huiufmodi fuis officijs liberaturi fuos illos ex tormentis,quibus à morte immerfos,ô^ inde rur:« fus

F ï D E r C H R r Î T r A N AE. 45: ^us Itberari poflcjhuiufmodi næntjsarbitrantur. Cre* dimus cnim fideles recta à morte corporea migrate ad Chriftum ideoque m'uentiiim fufiragtjs aut prea cibus pro defundis,denicp illis fuis offieijs nihil indu gere, Credimus item infidèles red^à praccipitari in tar tara, ex quibus nullus impîjs aperitur, ullisuiuenu tium offieijs,exitus.

Quod autem quidam tradunt de igne purgatorio, fidei Chriftianæ,Credo remifsionem peccatorum, amp;C uitam arternam, purgationi^ plenæ per Chriftum, Sgt;C Chrifti domini hifee fententijs aduerfatur, Amen a® lo^nj. men dico uobis,qui fermonem meum audit, amp;nbsp;credit ci qui mißt me, habet uitam æternam, fiCiniudicium nonueniet,fcd tranfiuita morte in uitam. Item, Qiii ioan.tj. iotus eft y non opus habet, nifi ut pedes lauct, fed eft mundus totus, fiC uos mundi eftis.

lam quod traditur de'fpiritibus uel animabus mor Spirituü tuorum, apparentibusaliquandouiuentibus, 0^pe= tentibus ab eis offîcia,quibus libcrcntur,deputamus apparitioneseasinter ludibria, artes fiC deceptiones diaboli,qui ut poteft fe transfigurarc in angelum lu» cisjita fatagit fidem ueram,uel cuertere, uel in dubiiî reuocare.Dominus in uetcri teftamento uetuit ucri= Dcwf.iS. tatem feifeitari à mortuis,0(C ullum cum fpiritibus ha» here commercium. Epuloniuerôpœnismancipato, LKc.itf. ficut narrat ueritas cuangelica,ncgatur ad fratres fu» os reditustpronunciante interim diuino oraculo atep dicente, Habent Mofen 06 prophetas, audiant illos. Si Mofen 2C prophetas nonaudiunt,neque fi quis ex mortuis refurrexerit, credent.

aEtcri populo traditæ fiintquondam rærcmo niæ, ut pædagogia quædam, tjs quifub Icgc ueluti fubpædagogo Ôl turorcquodam eus ftodiebâtur,fcdadueniêreChriftoliberatore, legeep fublata, fideles fublegeamplius n6fumus,difparuegt;= luntcp caeremoniærquas in ecclefia Cbrifti adeo reti« nereautrepararenoluerunt Apoftoli,ur aperte finr te lîati fe nullum onus uelleimponere ecclefiaî. Protnde ludaifmum uideremur reducere aut reftttuere, fiin ecclefia Cbrifti, ad merem ueteris ecclefiae, cæremo-nias ritufûe multiplicaremus. Ideoque minime appro bamus eorum fententiam,quibus uifum eftecclefiant Cbrifti cohiberioportere, ceu pædagogia quadam, muftis uarijf^ ritibus. Nam fi populo Chi iftiano A» poftolicæremonias uel ritus diuinitus traditos impo nerenoluerunqquis oro fane mentis, cbtrudctilli ad' inuentiones adinuentas bumanitus i Qvianto magis accediicumulorituum in ecclefia, tanco magis detræ hitur non tantum libertati Chriftianæ, fed öd Chrifto eiusfidefidum uulgusea quçritinritibus,quçqug reretinfoloDeifilio lefuChriftoperfidem.Suffîciût £taquepqspauci,moderati,fimplices,ncc alieniàuec bo Del ritus.

Quod fi in ccclefijs dif^res inueniuntur ritus,nemo ecclefias exiftimet exeo cfte difsidentes. Socras tes,Impofsibilefuerir,inquit^omnes ecclefîarum,quç per ciuitates ôd regiones funt, ritus conferibere. Nul« la religio eofdem ritus cuftodit,etiamfi eandem de il= iis dotftrinam ampletftatur. Etenim quieiufdem funt fîdeijde ritibus inter fe diftentiunt. Hæcillc. Et no» hodie ritus diuerfos in celebrationecœnæ domini ÔC in altjs nonnullis rebus habentes in noftris ecclefqs^ in dodxina umê ôd fid« non difsidemus, netp uniras,, £bcigt;

P I D E I CHRISTIAN AE» 46 focietaf^ ecclefiarum noftrarûea re difcindîtur.Sem per uerô ecclelïæ tn huiufmodi ritibus, ficut medtjs, ufæfuntlibertate. Id quod noshodicquoiqifadmus. Atcaucnduminterim monemus, neintermedia deputentur,ut quidam folent MifTam Sc ufumimagu num in templo pro medijs reputare, quæ reuera non funtmcdia.IndifFerensCdixitad Auguftin. Hieron.) illud eft,quod nec bonum nec malum eft, ut fiue fecc ris, iiue non feceris, nec iuftitiam habeas nec iniufti^» tiam.Proinde cum adiaphora rapiuntur ad fidei con-fefsionem,IiberaeftedcGnunt:ficutiPaulusoftcndit, i.Cor.3.ia. licitu cfle carnibus uefd,fi quis no ftibmoneat, idolis c(relitatas,ahoqutfore illicitas , quod qui his uefcia tur, iam uefcendo,idololatriam approbate uideatur»

B^Pes habet ecclefia Chrifti ex munifîcientia Eottitecde* â P principum aclibcralitate fi'delium, qui facul Statesfuasecclefiædonarunt. Opus enimha= bet ecclelia facultatibus,SC habuit ab antiquo faculta tes ad res ecclelïæ neceftarias ftiftinendas, Acuerus ufus opum ecclelïæ quondam fuit.SC nunc eft,confer uare dodrinam in fcholis.SC cœtibus facris,cum uni« uerfo cultu,ritibus,Só çdifîcio,facro,conferuare dent quedotftores, difcipulosatqucminiftros,cum rebus ahjs neceflarijs, SC imprimis pauperibus iuuandisat-quealendis. DcliganturautemuiritimcntesDeum, Oeco/tomi. prudentes,Sc inceconomiainfignes, qui legitime bo na difpenfent ecclefiaftica.

Si uero opes ecclelîç per iniuriam temporis, SC quo Abufta opS, rundam audaciam, infcitiam,autauaririam,translate funtinabufum,reducanturauihs ptjs 3^ prudenti-

bus ad fandum ufum.Neque eni'm conniucndum eß ad abufiim maxime facnlcgum, Doccmusitaquere« formandas eflefcholas fiC collegia corrupta, in do-órina, in cultUjÔ(^inmoribus,ordinandam^e{repiè, bonafide, at(^prudenter,pauperum fubuentionem,

Vi coelitus donum habent cœlibatus, ita ut ».Cor.7lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;excordCjUeltoto animo, pufifintacconti«

^^^^nentes, nec urantur graniter feruiant inea uocatione domino, donee fenferintfe diuino munere nbsp;nbsp;nbsp;'

præditos, 8C ne effèrant fe cteteris, fed feruiant domi« no afsidue,infimplicitateôôhumilitate. Aptiores au-tcmhifuntcurandis rebus diuinis, quam quipriuatis familiæ negortjsdiflrahuntur, Quodfiademptorur« fus dono, ufiionemfenferintdurabilem,meminerint uerbi apoflolici, Melius efi nubere quam uri.

tinentia ipfa efi ) infiitutum efi ab ipfo domino Deo, Matth.jj, quiciliberalifsimebenedixit, ac uirum acfœminam infeparabiliter fibi mutuum adhaerere, ÔC una in fum ma dtlecfiione concordia^ uiuere uoluit. Vnde fei« Hfamp;r. 13, nbsp;nbsp;mus Äpofiolum dixifie, Honorabile efi connubium

j.Cor.7. nbsp;nbsp;nbsp;inter omnes amp;nbsp;cubile impollutum.Et iterum, Si uir-

Guotnodo miâjôf eos qui fecundas damnant nuptiasDocemus contrahendo contrahenda efle coniugia legitime in timoré domi« nbsp;nbsp;nbsp;t

^onittgio. yjj'j öf non contra leges probibentes aliquotin coniu« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F

gio gradus,ne inceftæ fiant nuptiç.Contrahâtur cum confcnfuparentum,aut quifunt loco parentum,ac in

F I D E I CHRISTIAN AE. 47 ilium maxime fi'ncm,ad quem dominus coiugia infti-tuit. Colanturdenicpfa4u^e,cum maxima coniugum fide,pietate amp;nbsp;dile(^ione,necnopuritate.Caueantur itac^rixæ,difsidia,libidines Sdadulteria. Conftituan» Fortiw »«lt;(• tur légitima in ecclefia iudicia, iudices fanóïi, qui tueantur coniugia, ÔComnem impudicitiam impu= dentiami^ coerceant,8C apud quoscontrouerfiaema» trimoniales tranligantur.

Educentur quocß liberi à parentibus, in timoré Educatio domini: prouideant item parentesliberis 3 memorcs l’erorim, apoftolicæ fententiæ) Qiii fuis no profpicit,fidemab= ncgauit J infidelieft detcrior. Imprimis autcm do= ceantfuos, quibusfefealant, artes honeftas, abftra= bant ab otio, Slt;ueram in his omnibus fiduciamin Deum inférant, nediffîdentia aut fecuritate nimia aut auaritia fœda diffluant, nec ad ullum fruólum perueniant*

Eftcp certifsimum opera illa,quæ in uera fidefiunt à parentibus.per contugq officia öd oeconomiamjCfTe coramDeo,fanda öd uerebona opera,ôdplacerehæc Deo,non minus quam preces,ieiunia,at(^eleemofy= nas.Sic cnim docuit öd Äpoftolus in epiftolis fuis,prç cipuèuerô adTimoth ödTitum. Numeramus autê cum codé Apoftolo,inter dogmata fatanica illorum dolt;flrinam,qui matrimoniö prohibent, aut palam ui-tuperant,uel oblique perftringunt,quafi no fandutn uel mundum fit. Execramur autem cœlibatum im-mundumjlibidincs öd fornicationes tedas ÔC apertas hypocritarum fimulantiumcontinentiam, cum omnium fint incontinentifsimi. Hos omncs iudicabit Deus.Diuitias, öd diuites, fi pt} fint, öd rede utantur diuitijs,no reprobamus. Reprobamus autem fedam Apoßolicorum,ödc«

Agfftratus omnis generis ab ipfo Deo eft m» ftitutus ad generis humani pacem ac trans quillitatem ac ita,ut primum in mundo los cum obtineat- Si hic lît aduerfarius ecclefiac, ÔC impca dire ÔC obturbare poteftpiurimum. Siautê fit amicus adeo^ membrum ecclefiæ,utilifsimum,cxc€ilentifsis mumcp membrum efteeelefiæ, quod eipermultum prodeflè, earn deniep peroptime iuuarc poteft.

Eiusofficium praccipuS eft,pacem9C tranquillia tatem publicam procurare ÔC confcruare.Quod fane nunqua fecerit fclicius,quam cum fueric uere timens Dei ac religiofus, quiuidelicet ad exemplum fandif« fimorS regum pn'ncipum^ populi domini, ueritatis prardicationem,5ó fidem fynceram promouerit,mena dacia amp;fupcrftitionem omnem cum omni impietate 0^ idololatria exciderit, ecclefiam^ Dei defendcrit. Equidem docemus religioniscuram, imprimis per=« tinere admagiftratum fanc^um.

Teneat ergo ipfe in manibus uerbum Dei, ôi nc buiccontrariûdoceatur procuret.bonisiremlcgibus ad uerbum Dei compofiriS; moderetur populû fibi à Deo credii3,cundemcp in difciplina,officio,obedient tiacpcontineat. ludiciaexerceat iufteiudicando,nc refpiciatperfonâ,aut muneraaccipiat.uiduas,pupils los,8^ affli(fî-os alferatjiniuftosjimpoftores amp;nbsp;uiolen« tos coerccat atqjadeó SC excindat. Nefpenimfru« firaaccepit à Deo gladium. Stringat ergo hune Dei gladium inomnes maleficos, feditiolbs, latroncs ucl homicidaSjOpprefTores, blafphemos, periuros, SC in omneseos, quos Deus punire ac etiam cacdereiufsit. Coerccat SC hacrcticos (qui uere hacretici funt ) incor« rigibiles;Dd naaienaietn blafphemarc,SC ccclefUDci

FIDEI CHRISTIAN Âl. 48 contnrbare, adeo^ pci dcrc non definentcs. Quod fi BcB«*». ncccfFe lit ctiam bclJo populi coferuarc falurcm, bel* lum,m nomine domini, fufcipiat, modo pn'us parem modis omnibus quæfierit, ncc aliter nifi bcllo fuos feruarc pofsit Etdum hæc exfîdefadtmagiftratus, illis ipfiscperibus utucrcbonis Decinfcruit,acbenc didionê à domino accipit.Damnamus Anabapnfias, qui ut Chriftianû negant fungi polTe offîcio magifira tuSjita etiâ negant quenquâ à magiftratu iuftèoccidi, aut magiftratum bellum gercre poflc, aut iuramenta magiftratui praftanda eflejôCc.

Sicut enim Deus falutê populi fui operari uult per SuWi'tartt» 8nagiftrafum,qucm mundo ueluti patrê dedit:ita îub diti omncs hocDei benefieiû in magiftratu agnofcerc tubentur. Honorent ergo amp;nbsp;reuereantur magiftratu, tanquam Egt;ei miniftrûiament eum,faueant ei,amp; orêt pro illo tanquam pro pâtre: obediantitem omnibus^ eius iuftis 2C çquis mandaiistdeniqjpendantuetftigas lia atcp tributa ÔC quæ alia huius generis débita funt, fideliter atc^ libcnter;6C fi faluspubhca patriçùe ÔCiii ftitia requirat,Slt; magiftratusexnecefsitatc bcllûfu« fcipiatjdeponant etiam uitam QC fundant fanguincm profalute publica magiftratus^, ôé quidêinDeino* mine libenter fortiter dC alacriter.Qiii enim magiftra tui fe opponitjiramDeigrauem infeprouocat.

Damnamus itaq; omnes magiftratus contempTo= erfts res,rebelles, reipub.boftes, ÔC feditiofos ncbuloncs, iUtionet-deni^ omnes quotquot officia débitapraeftarCjUclpa làm, uel arte renuunt.

OramuiDeumpatré noflrum incaÎKckmrntiff'. utpr'wdpiliiupeputif, Mbis ^uoqi çr uniuerfi) popule fingt;,benedicat,per Irfum Chrifiunv Jominum cr Seruatorcm noftrum unicunr.xui law Cl“ gloria ac ^ratiarum adio.in fecula fecu^ lorum, Ameth