'■f

ANTIOSIAN DEL

S I VJi

CHRISTIANA fimul S)C nccelTaria, inquatum Helueticæ Ec-clefiæ,amp;. quæ cum iis in Fidei Confefsione con-fcntiunt:tumetiam earum verade S. Domini Noftri IE s V Christi, Cœna fententia defenditur aduerfus iniuftam Lucæ Ofîandri condemnationem,

Ter Lambert um Igt;Anamp;uni.

Hieronymus.

infuTjttcicne hAre/fos quenlt;juam ejfepatientem.

G E E V Æ, rn I TM Z)IGNQ^

cio. lo. LXXX.

Anti o SI AN der,

apologia CHRISTIANA fimul amp;nbsp;ncceflaria,in qua turn Heluetieæ Ec-clefiæ,amp;quæ cum iis in Fidei Confcflionc confentiurit:tum ctiam earum vcra de S. Domini Noftri Ie SV ChRI s tî'’Coena fcntefitia defcnditur aduerfus iniuftam Lucae Oliandri condcmnationem.

•jj.-

Va nqv;a m ea eft vcritatis vis, VC ad fe tuendam ßngulos niofcales,imprimis aute Ghn-ftiaiium nomen proieffos, fa-pelliciat : mirabuncur camen omnesp

Oiiander,quid cauflæ fit, quamobre ’'otimodo certamc illudinter Sturmium Pappum iam extindum renouare vo-^^'erisdedetiamcedenti Pappo ipfefucceii ^uriator accciTeris. Ncque .n. vel in Pap-Po(quem tu tantopere laudas) parum vi-f'uniadfe dcfendcndum fuifie quifquam tuoteftimonio exiftimabit:vcl quicqua ’'ouuin ad hanc caufam toties iam vidam P^rorandam tibi in metem venifte ex tuis

A.ij.

■•4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA

fcriptis iudicabit. Icaque vtrumambitioni potiûsjan alij animi morbo tuumhoc ccc-ptum tribuedum ßt,ipfe videris; certe qui Wlum-diligcnriùs pcrpcnderunt, fioc facile aghofciint, noftras omnes Ec-clelias per latus optimi illius amp;nbsp;fenis,î’^ vi-ri ioatinis Sturmij atrociiTimeabstepen-Sedhuiufmodi nimirum ingcnij tui fpcci-mçu ederecupiebas, ne Ândreæ 0/iandro diflirpilij pflcsjvel eo, iuxta vécus illud^y^’ 3t^KQÇ$c}toè.i(^3iQv «öiv, melior fortalïe vidf reris .Ego vcrô,qui de re ip fa pociùs,quÀffi de perfoniSjideftjVel de teipfo, veldelo-âhné Sturm io 5 vel de alio quopiam in hac pro noftris EcClefiis A pologia diéluvuslvb veride S. Domini Gcenadogmatis,quod no^s lequimur, patrocinium tantùm fufci-piam,atque adeo rem ipfam ftatim aggrc-diats fi priùs demonftrauero quidmihiin tub fcripto refutandum fumpferim : quid aute viro illi doóliffimo, clariflimóque ce-Icberrimæ Academiæ Argentinenßs Re-ftbfi, præftantilTimo D. loAnni Sturmio re-liquerim,vt fit ad tuum illud fcriptum ac-Gommodara noftra refponfio. Nam quod deloanrris Pappi- fumma cruditione præ' dicas, eiufmodi eft, vt ex illius ipiiusfcri-ptis melius refucari,quam tua illa laude,amp; aflen-

f RO HELVET. ECCLES. 5 alTentationc confirmari pollk. Qiiineti-am ■nliactua Pappi prædicationcillud verc præftas quod dicicur, Mutuo muli fiabunt.

ad rem ipfam, vt dixi.

Famofiffimi igitur illius tui libelli par-q/i’dtó/cr» tres obfcruallc mihivideor, Luca Oü-

■^nder: Vnam, in qua de damnatione no- iquot;”'“”’’ Wum, ideftjorrhodoxarü y quæ vbique

^crrarum difïufæ font, Ecclciiarum agis, in Nouo quodam nouæ doótrinse

Corpore à fex veftris confcripco fieri ne-ääs,quaiitumuis dottrinam ipfam(quæ in 'lHs Ecclefiis palam ac publice com muni '^’^niiim eófenfu docctur ac defenditur) ^^t'quama vero aberrantemilli damnaue-

Altera pars eft ea,in qua de ipfomo-'“odogmate difputas,quód vbiquitati feu ''t’iquepræfcntiæ corporis Cbriftiàvobis quot;luedæ opponitur, T ertia denique eil ea, qua tu nimirum d^^oT’ezêTr/CTXoTroçdd eft, ^l'cnæ vitæ grauiffimus cenfor Sturmium ^tutmio, qualis fit, tanqua in fpcculo tan-^ 'lern oftendis.Nos igitur duas priores dun ^Kat tui libclli pastes examinabimus. T er autem omitremus, quæ cum tota in etnthmpn-1 i'ialcdiccndo pofita fit,vtinam te ipfum U-'ius fatis pudeat, quam vteunque vidcaris 'gt;tquciidam tui libclli veluc angulnm dc-

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A.iij.

6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA

trufiffc ; tarnen per lingulas non modo pagellasjlcd ctiûm pagellarum fententiaS fufa apparet. Hane igitur poftremam li' belli tui partem Sturmio relinqua,cuiiis vita ilia præclarè in luce hominum, arque in mediaipfa Dei Ecclcfia per feptuagin» iam annos ada, tot præftantiiî'imis hominum omnis ordmis amp;nbsp;generis teftimoniij collaudata,tot illuftriflimorum,amp;Germa-gmtinenßt niæ,amp; Galliæ, amp;nbsp;Angliæ principum (qui-placuilïe certê, Ofiander,non vltima quædam laus eft ) tot, inquam, publicisj priuatifquc laudibus ornata , facile tuas calomnias refiitat.Ipfe Sturmius pro fc dieet,Orator Optimus,quam tu eius laudem cum esteras omnes magna inuidia fic illi dctrahereSjVtpene ne in fubfellüsquidé Grammaticcllorum locum ei veiles rcli-dum,agnofccFe tarnen coadus es. Sed il-lud tarnen te obiter, Luca Ofiandcr, mo-nebo, omnibus, qui Antifturmium tuum legerunt, iftud cumprimis mirura effe vi-. fü,quod abs te temeritatis accufetur Stur-tuca oi^ao. , quail prætcr boni vin orfeciuin A Jri in laan-pcxccx cxcmpla vctuftorum Chriftiano-'abfl^ßö'^cauflæpatrocinium fufeeperit.

Egrcgia fane hominis Chriftiani accnla-tio,amp;: magnum feelus, quôd vir Chriftia-pus

I PRO HELVET. ECCLES. 5^ PIUS Chrifti Seruatoris, Regis, Domini j ^atqueetiam omnium noftrum Dei fa-! cutiflimamdo(Etrinam,promenfuradoni i ^ccepti, tuerifitaufus! Nonne ex præce-pto Perri id fieri oportuit?Nónnc fidei fuç '^ïtionemquemiibet Chriftianum redde-‘cnecefTe eft,feu voce, feu etiam^quum o-pus eft,fcriptis? An vero omnes,' prætcr'te ^nuin,mutos amp;£. pifccs efte voles, Qfian-^cr? Vobis veritatem oppugnarelicebit, iiobis autem cam propugnare minime co-! cedendum eft, quo fit racilior veftra ad-Perfusnon repugnances viftoria? Quidi-g'turpeccauit vir Chriftianus, qui in tan-bs Ecclefiarum Germanicaru diftrafltio;

amp;: morbis,profuo in Ecclefiam Dei ' ^udio, remedium afFerre tetauit? Nath vt Apollos ilium prætermittam,quicùm mi-wmc elfer ex duodecim Apoftolis vnus, tarnen conftanter pro Euangelij doftrina diireriiit(adeô vt epiftola ad Hcbræos Ccri ptaeins elfe fortalTe videri poflit 1 propte- ’• c«r. le. rcaque fumraopcre ab ipfo Dei fpiritu lau datunvt Aquilam amp;nbsp;Prifcillam omittam, x.«. quos ramen Paulus «miep^zSç appellat ..vt*'^^-’’-ï' Andronicum ie luniam, quos Paulus ait 19. fuilïeinfigncs inter Apoftolos: quis ncfcic

! (fi mpdo primis labris hiftoriam Ecclefia-A.iiii.

8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;apologia

),cuiufnis or Juns äptl;os vi-rc^'CnfiftiauQ^ Goptra Hæreticospro fide Chriftiapa pugnaiïç,» éxiam etiids Icripcis/ quij'vc j^ibix Hicronynius) in catoiogo pro^feHionç Philqfopiip^ fiyc, Adriano hn-

Htji0T.Ecch. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^rijJidpîp.îÿjyLÙliK Martyr cm

qf^ppp^,contra Tbryphonem ludæjpîja nqmineip, derçfigione Ciirdba-nalcripfit.-iciem Antp.nuio imperacoridu-pliccm Apologiapa .uuncupauic : Rhodon quocjupjaiinime 'Tjieqlogiam protefe tamci^ çpntra Maxcionicas pr a cl arum arque ytile Ecclcfiæ Qpus cdidic. (^id A-grippara cognoinenco Caftorcm? Qpjd Athcnagoram? quid A,pollonium vtruin-que commcinorem, qui, quanuis alias artes profirercntur, Cnriftianorum tarnen monumencis celebrantur.amp;nobis imitan-di proponuntur, quod Ciiriftianidedo-

-giuate Chtiihano. verifijme, piiffimeque fcripferint? Ec quoniaru, omnium veftruni in bonis artibus Præceptorem itumnun) ad GrammacicosAu Rbet;o.res relcgafti;ec-GC tibi ex Grammat\cis ,Ofiander,0c Rlie-toribus Arnobium,Minutiu!n, Lad;w-tium,qui, vel à teipio laudabunrur, quod pro fide Chrifti lucuicnta fcripta edidc-

riint.

' PRO helvet. ECCLES. 9

Wnt. Scripfic temporibus Auguftini pro 'uæfcftjE defcufione C/cfconius quidam proiciTione GrammaWcus. Grci'conio re-'pondit Aligndiiius, neque ci vicio vercic, W cumell'er alcerius profeiTionis, tame '“i^nftianus de Chriftiana fidefcripiiiTet,li Mq vere fcripHtTet. Neq; .n. quis dicac, *^quiddicatur, ait ide Auguftinus, ani-'’'iduercendueft. Nâctüiii Ecclcda Dei '’Óiótoés vel Doótores, vel Prophetæ.-ca-quæ tua ifta eil,quæfo,tyrannis aut in-’'‘‘iencia, nolle prolatû elle, fi quid à Do-

Deo ali is relatum cft,quod iple igno ^^jamp;quod illeex Dei verbo te docere Mit’Et vt vetera ilia exempla prætcrmit-^^'Pjquis nefeit noftro hoc fcculo rena-'^fcEcclefia, loachimum Vadianum, lo-‘‘^^imû Camerarium, amp;nbsp;alios plcroi'quc, ^''îsomnino, quàm Thcologiam artem Ppofedos, de religione Chrihiana felici-^'^iiVtilicérquefcriplilïe? Prætcrea vt qua-^*5hæc cauiTanon latis valcat , neceila-caiiiTis adduékus Sturmius Pappo iura ^cademiæ omnia violanti fcfc pto ratio-''Pinuneris, vtpote Reôdor ( nonautem,vt 'üiiiiiiriosc vocas, Dictator ) oppofuir, ^Ucinadmodum in illo fno tnplici Anti-1 pappo cvnditiirimo fcripto Sturmius vc--

Io nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA

riffimè demonftrauit. Ncque etiam aduct-lanj infolencia pafla eft ilium placide hac cauftam agere, léd in publicum theatruin amp;nbsp;certamen etiam inuitum ilium pertra-xic. Peccauic-neergo,quia veritatemdo-drinæ Clirifti défendit? Pacem Ecclefiaru conferuauit: ôdmuneris fibi à Rep«“®' pndem demandât! dignitatem rctinuit: Argcntinenlifq. fcholæ iura, ac tranquil-btatem forti, conftantique animo ipfe vit fenex contra nouorum Theologorum,»-quam adolefcentum oratorum, furore^' tutatuseft? Macle pocius virtute,lt;Sf«'''*’A illudtuum gcnerolumamp; vere heroicum pcdiis, ilium (enilem quidem ,fed inuiftö animum his perturbatoribus, tanquam lortilTimus amp;nbsp;Cato amp;nbsp;Codes hoftibus i-ftis Hetrufeis in veftram Remp, irrumpe-nbus obiice : Chriftianam charitatem pro vinbus,quemadmodum facis, tuere.Nain . quod Lucas Oliander facinusindignum 1 putat, loanncm Scurmium, qui minime | pallor is doftorifque Theologici munus profiretur; tarnen pro fidei doélrina, Si veritate contra difcipulum Pappum effe fcribere aufum,Ecquis mortalium velfcc-lus, vel etiam reprehendendum vnquam cxiftimet? Imo verb non fummopere lau-dandura

PRO HELVET. ECCLES. Il dandum arque prædicandum iudicct?

Acccdam igitur ad ilia duo tui libelli capita, quæ confùtand.a fufcepi. Quid cr-goiiituoillo Antifturmiocibi vclis jagCjp/fti. gt;2in placide inter nos,iï id facerc potes, mi 01îander,quævamus. Prima tua aduerfus Ç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ni 1 nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;priH/a

«urmium diiputatio eit de noitraru or- p.irteiui thodoxarum Ecclefiarum,Gallicarum, An jquot;quot; glicarum, Scoticarum, Belgicarum, Polo-lt;/„i..« gt;dcarum,Rheticarurn,Helueticarum, Hi-^panicarum,5ô Italicarum, quæ adhuclatent, damnatione.In qua quæftione aducr ^^’ste,tuæque vbiquitatis locios feptem-'^’cos,tria liæc vberrimis,arque folidiflîmis ■*fgunientis loannes Sturmius probauit, Wnos nunc quoque, Deo dante, de- st»rmÿ aj-^onftrabimus. Primum quidem vos non polTe : fccundum aurem vos eofdcm non i 'Icberc damnare nortras Eccleiias. Ter-*’*”-

I '•'ideniquequû voseas innonoillo No-I '^æveftrædoéhrinaî corpore côdemnaftis, ’'cquaquam legitime id fecille. Et quonia 9^a loannc Palmerio paucis antèmen-édita eft NuUitAtisfroteîiatio aduerfus

■‘kid idê Nouæ vcftræ dottrine corpus va-’‘ïs cauffas ofte dit,propter qua« nulle mo inteüigtt tx ^cgitimû efle poffit huiufmbdi vcftrum

'■^iicra nos ludicium, quibus etiam fuas ofunJtr.

Sciirmius adiecit, nos incra eariim Hues con/iilenius, quas rii magno labore cófu-tarc conatiis cs. Idcirco igitiir negas tc damnarenolh'as Eccledns, quoniam non vt Magillratm tradamur puniendi : led dunraxac vciudiccmnr fugicndinosdani-natis, id eft, vc noftrnm dogma tai/dm SZ labc£idans EdeiClnifiianx fundamencû»

ac propterea perniciofum elTc incellig^^ tun In I'umma vis non jpiiisperfonas no-(Iras à vohis condemnari, fed dogma nO' {Irani dimraxac. Præclarè fnnè iiibcili-tcr. (2n,i{i vero quod àvobis EcrinegäCis, non nt ex vcilrailla. icncctia in noscondé-

nacoria omnino conl'cquciis amp;nbsp;neceira-„ rium. Qiiis cnim Iiæreim vnquamdamna-uic vllam^ VC ip{a per fe hære/is, tanqiiaffl Cliiinæra quxdnm per iè^ extra {'uhie-. éluni, id c/h extra hominem amp;peribnani {nblntens damnata ccn(ereciirgt; ‘i^gt;»ar,»ouEcquod vnqiiam vécus,rcçcnfveConcHiu bèrüc, niii vc pedb-nx,id efc,homines ip/i,qui earn hequebän^ nentur, amp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.1C Cueb2ncur, damnaci queque incel-

fn-jon.v, .,.,a, ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A ■ -.r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ,

I’liU,! Ee- hg^^'encuc? (^2(1 vero Arianiimusinab-dtßn frnt, {Iraâa q uadam cogicacione primo illo Ni' ccnoconcilioa jiS pacribus fueric dann nacusidi: non iph qui cunc permanchanc, rd

PRO HELVET. ECCLES. IJ æl qui poftea futuri eranc Ariahi.? A ut ijualiquipoftea icquutuscft, Eutychiani-liRus:aut qui Atianifinum pra:cclIcrac,Sa-Mianilmus,abfq. pcr('onis,boc eftjabfquc iiominibusipiis, quiiftosertorcs proEce-’quot;tur, elTe queac.P clt igitut iita in-?cnij acics tam fubtilis,vt accidcns fine •'‘'bftantia fubieéto cflc ac fnbEllere poffe fîngat? Iita iunt meræ nugæ. Nam inter fefe fie nexu indifiblubili eon-i^'ncta funt iita duo, vt qui hærefin auc cr-'orcm aliquem damnat, is codem modo ^émque fententia perfonas ipfas ira '^ntientes condcmner,aceodem tclote-’'^t.Et quid aliud palam agitis,quû ex pul

nihil Dcnè aliud,auä Zuintrlianos, amp;

, ^îJiiinianos tonatis?Quid vefter ille Mar ' '''R’chius poftremo iùo feripto nonne Cal

quot;''’nm aperte impetit? Nee verô illius Poftræ fententiæ côfirmatio mcliùs,quàm’ ^^ipfo D. noftri lefu Chrifti exemple pc-’ '‘poteft. An non malum Sc peecatum dû-[ 'quot;xatjvt non fimulmalos, amp;nbsp;peecatores j'plos eadein fententiâ eópleólatur Sc con-1 '^’’mnet? Lege vêtus, lege nouum tefta-'’’étiini, vbi tuam diftinétioncm,Ofiâder, quot;'«eniesî Certè nemo vnquàm tam fto-'■^us Iudex fuit, nulla lex tam inepta,quæ

14 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA.

adiikerium iplïmi duncaxac, amp;s non adul-teros : furcuin non furcs:homicidiumnon homicidas ; Iiærcdin non ctiani hæreO-cos, eadcm vi amp;: mente verboru compre-hederct.Itaquc Chrilbiani impcratoresfa pienriKiini, qui vcl fynodis piis ipfi inter-fucrunt: vel cas ex ipforum Patrum fen-tencia confirmarunt, vna cademque fan-dione, amp;: hærcics, peribnas ipûs hærc-iîn defendentes ( canquam res inieparabi-tufih.ii!, Icsycdidis fuis iintcomplexi. Id quod vel •h v,ta cm- ex iis legibus fatis intelligipotell,quæ cum

Conlbanrino Magno in Arianorû»

cof/ic, cionitarum Sc Valencinianorum hærelin Thcodolio i.canc.R^ff. Valentiniano, amp;C aliis dcinccps Impp.in lib.i.hiflca. Donatiftas,in eofdem Arianos,Eutychia-nos,amp;aliahuiufmodi hominummonllw hint lcripcæ. Nicenum ipfum Concilium, quod vcriffimum Eccleliafticæ damnatio-nis exemplar ell, lie ait, Eoiatitem-,(fuiiii'

Tom:lt; r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tempus (juAndo no fi erat,

cilwrmi '”' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nafcerctfir non erat, ^c. \_Ânathcffta~

tizat Catholica ^.ApoßolicaEccleßa.

cedoncnfccoueilium,Adion.i. ExEpb^' finalynodo repetitalicquoqueaic, autem, qui andentßdem aliam proferre,amp;^-fi. Clerici fint aut Èpifeopi alienos d clericütn

.. ^*^0 HELVET, ECCLES. IÇ ƒ ^^ifcopatu decreuit fanlfA migna. ß'vo-p Conftantinopolicanum, quid ti^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;citcm t vbihære-

. potius ipü J. perfonæ ■, quàin hxrcfes ogmata in abllrado damnantur.? De-d^'caudiamus Cyrillum ipfum, qui plu-j)®quot;sfynodis SiC EccJefiafticis damnationi-interfuit , imo etiâ Ephciinæ prætuic.

ƒ cniin iîcin loanne Euang.lib.q.fcribic, 'i^^fi'auitatem ipfam vitufer^t, illos repre-^‘^dquiprauifunt. Quæigicur nouaeft .^fraus,amp; dialeôtica,amp;: Pappiana vcl O-^nrica diuulfio rerum quæ diuelli non ’^iluuCjVt hærefes damncntur, neque ta-^^■leius fententiæ fedatorcs accingieo-’’'telo videanture Meum dogma profli-ö^Ufpublicä Eccleliæ voce : ipfe ramen, ^'**illudamp; tueor, amp;nbsp;foueo, Sâ profiteer) !’'’ichet,bonus,fanus, mmimcque damna-''^intelligar?Nc^rarum Eccleliarum pu-“ca fides,amp; confeffio ab iftis condemne-tarnen Ecclefîæ fynceræ videan-ab iifdem incada:, miniméque dam-î^tæcenfeancur’Qiys tu noua es Sphinx, ^fiander, qui nobis hæc dogmata amp;nbsp;gry-Phosproponas? Ex qua Germaniç parte P^odis, vt nobis tam inauditum quidpiam Proféras? Diftinguutquidé Patres, quum ‘’Inerfus Marcionitas Manichæos de

l6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA

P^^catoamp; malodifputant,inter hominu ( malorumvicium ùeorundem natura®) ( trail. tu quoniam hominis vitiiim cft aüio natü- gt;nbsp;inarv- loä. ■ r r \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ \

ræ ipli ( quæ a Deo pura pnmum crcara , eft)fuperucniens. Itaquequanquamvitiu ; in malis fcelcratis hothinibus damnant, ’ humanam tarnen ipfamnaturam,ciüfqiic authorcm Dcum nequaquani, vr qiiidpia inalum,condemnät. Scd quid iha Patriim j diilinótioadtuaniillam ineptidimanbat- , que àfiFa'çaw diftinólionem facit, 'f no- j । llrarum Ecclcfiaf um püblica confcflio hç- nbsp;nbsp;।

i'etica,amp; fugienda à tc tuifque cénldatür, j । noftrç Ecclefiç non item? Lortgè fancali- -r'Timii.i.y. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;queadmodu PhilctiSi Hy-

a. fimot.ii. menei errorcs damnat rfic ipfas (Juoq. eo-’quot;Pz. rumperfonaSjVtitadicam.i. ipfumqnoq.

Philetum y Hymençum cadem fen-tentia He eodcm futrriine perciiti à fe do-eet, nbsp;nbsp;vtrumquc ab önanibus Ecclefiis fu-

gicndum amp;nbsp;Phileti etrordm'^, Philetum ipfum. Quis cningt;ifta tam ööniugataade^ fe diftrahere,ac diueJlerépotéft,hçrefinamp;: hereticum?Qtii^ peftem,fednon peftilen-tiofos ; quis perniciem Sé-rionperniciu-fos(quoniam amp;nbsp;hos quoqufe'jnoftriimquc , dogma fic nomihaS } quoqtiéhomines fti-gere docetuf? (^acn ifta, ^uefo, fuiit ab-•. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ 'jtir'da.

’»•O HELVET. ECCLES. ly quç diftinftio à vclïris Sc in the probata,in præfacione Noui

“Us Nouæ vehrç dodrinæ corporis repc-hic à te recoda cft,ea prorfus inane efle apparetjidque vel Andrea

I’^uchcnio ( qui etna iodalitatc eft) tefte ^^upletiftimo. Ergo id facitis ex magno iimplicibus amp;c pacis amantibus ho-

J^nibus imponatis, qui veftras iftas co«-'’^ninarohas fententias, ecnforiafque no-prorfus improbât, vclut incedij Eccle-diftradionifqdrrecociliabilis femina.

^ïnquam vtinam, Ofiandeixtu vera

'^'^^s,neque contra tuam iftam orationem ferjoaasijtfif ^^^tncollegarumque tuorum amp;nbsp;fadum amp;nbsp;^^tfeientia aperte teftaretur. Nam ftmnaM, fer-tantum,amp;non perfonas peffequi-f'îquot;quot;”^)quot;’^ gt;nbsp;cur tot* viros pientiftimos, bene de ' Chriftiana meritos, addo etiam præ-

f'^ptorcs vcftros,ex fuis fedibus in exilium P^puliftis? Vnde ilia tot Acadetriiarum ^‘^rtnanicarum folitudo? vnde tot ftudio-gemitus , præceptores fuosoptimos

* çoéliffimos viros requirentium? vnde '’ta priuatarum fcholarum hodie in Ger-t'^niaveftravaftitas’ Neeji quum hæcdi-^ö,illos propriè accufo, quorum bonitate * facilitate iampridé abutiminnfedvos,-

B

l8 „ APOLOGIA.

vos,iuqua,iftorum omnium malorum au-ftores coram Deo amp;nbsp;hominibus accufo» proculdubio tandem iftius in Eccleiia tam nctandè vfurpatæ tyrannidis rationë red-dituros. Sed age, vt ipfum nudum dogma damnari aliquando pofsit, videamus quo iurciftud nunc à vobis fit faétum, ficrie-nim non debuüTe Sturmius verilïimè con-tendit. Primum igitur boe afferc Sturmius, Nos à vobis,qui Lutherani dici vul-tis, minime damnari poflb, ne cumin verbis potiùs quam in rebus ipfis vtriquedif-fentiamusjvos ipfos eadem condemnatio-ne inuoluatis,qua nos noftrumque dogma oftatider «b- codemnatis. Eorum enim,qui primihanc /»ntrfZtï'deverborumin Cœna Domini interpre-TtwfîrMEc tatione quæftionem mouerunt,huiu{mo-tkjiM, jj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loquendi, turn fcribendi tuit

rwmX- ( quoniam fuas phrafes quifque retinere rii ipfum ta- maluit,quàm alteri cedere ) vt verbis po-difientirent. Qyales primi illi Lutherus, Zuinglius èc Oecolampa-dius fuerut, de quibus Sturmius loquitur. ld quod cum ex colloquio Marpurgen/J apparet,tum ex iis literis quas ipfi vitro,ci-rróque dederunt,quafque etiam Lutherus ipfe ad ampliflimum Senatum, amp;nbsp;Eccleiia Tigurinam difertiffimè fcripfit. Fatetur ciiim

Pro HELVET. ECCLES.

cnim ingenue facillime de toco hoc neg o t'ointer tcfc (h modo vocabula quædam Vel femouerencur, vel lenirentur ) conue-•’ipepoire.hocMelanthon, hoc Bucenisytutlierum itb ^oc Sturmius,Hoc Capito, hoc Caluinus^?®'''’^’?'“^'®

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• 11 • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• c nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;HdiKtiis

iqm ojnnes illius contemporanei tueruc)

iplis vtriufque partis fcriptis liquide comprobarunc. Extat fane inter Epiltoias^^ Caluini confeflio Eideipag. à Fare!* lOjCaluino, amp;nbsp;Vireto Helueticarum Ec-defiarum fidelifhmis paftoribus comuni cófcnfu édita,CUI apertifhme Bucerus, aE-4Ue Capito fubferipferunr. Ell inter Oc-'^hmpadij viri eruditiflimi epillolas pul-'^hcrrima difputatio,ex qua non de rcipfa ^icramenti.fed de modo tantum præfen-f'î Garnis C hrifti in Cœna Domini diffi' ‘iium elle inter fc amp;: Lutherum aperte co-^cctur. Libellus nuper ab Ambrofio Vol-fio viro vndequaque dotliffimo edirns cll, ^ui inferibitur, De coafeßioae nbsp;nbsp;nbsp;ugußana,

vbi Concordia M.Lutheri cum M.Bucero ^Helueticis Ecclefiisluce ipfameridiana darius derhonllratur. Atque hæc omnia nuncbreuius.Oliander, rccito, quonia lottos annotaffe, amp;nbsp;indicaflc bonis viris fatis cftiamp;cadem repetere, atque tranferibere vclle nihil aliud elTcc, quam telam, quod

Bdjj

16 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA.

aiunt, Penelopes retexere, amp;nbsp;moleftarc« pcticionehominu ingeniacnccare. Quid igicur contra tam apertam veritatem vel fingere potuic Ofiander ? Refpondet non quidem de Luthero,amp; Zuinglio amp;nbsp;primis illis huius cotrouerfiæ difeeptatoribus, fed de fe amp;nbsp;fuis,nimiru à fuis a vida efle poftea hæc difputacionum capita. Id quodnee ipfe quoq; Pappus in refpofione ad loan-nem Sturmium priore diffitetur. Etcercc fic euenilTe fatemur, Sed vnde tarnen hoc , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;malum exortum eft, nifi à vobis nouas in

diestuendæveftræ dodrinæ rationes co-minifeentibus? Namamp; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;corporis

Chrifti (de qua aliquid fcruore difputatio-nis dixerat Lutherus,ita quidem vtnomi-narim,tefteetiamipfoPouchenio,quæ-

minime mouendam

/#âre««hlt;Ke[leteftaretur ) venoua quædam Regina in lucem,amp; folium à vobis autbore Bren-tio euedaeft,amp;: Afeenfio Chriftiincoe-fixaMhora^ lum in iplius corporis Chnfti difparitio-duntaxat amp;: euanefeentiaminter ha-fee inferiores mundi nubes transformata eft : amp;; eiufdem Chrifti fefsio ad dextram patris cum vnionis hypoftatic« articulo confufa eft.Corpus denique illud Domini noftri lefus Chrifti glorificatu in tertium

PRO HELVET. ECCLES. il ^uoddam maieftatici corporis genus vç-^eri Ecclefiæ orthodoxæ prorfus inaudi-tumcommutatû eft. Ica nimirum fœcun-duseft error,amp;qui paruuseratà principio tâdem nimiis alcercacionibus vellris euaiic ingens immane monftrum : Sic audla funtigicur difiidia: iiccft Sc in rebus amp;nbsp;in Verbis orra dilTcniîo inter recentiorcs,quç de rebus ipiis nulla prorfus inter primos i-ftoshuius controueriiæ diiêeptatores tue- * rat. Negat ergo Oliander de fola verbo- of,andriquot;,yt rum formula in Cœna Domini explican-P™^'*

1 . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r 1 reipfaa

nainter nos cocrouernam ïam vertan:led de rebus ipiis potiùs agi. àe Igt;ogt;ni»i Ci/jgliaKt{ßc enïm fe obleiia- ‘ ''(t.nosvocat} differuntJflendidts ncmA-^nißeis 'verbii a^rmAntin CœnA Demini rc-uen corpore (ßjanguine Chrifii pafei animas fioßras ad vitam aternam in eo cjuidem no-fifofphraßes imitantur y vtide cam »obis [entire videantur : c^ttodtarnen no de f 'acrameh-tili mandacatione, vti nos: fed deJfirituali tanium intelUgunt. Atque vt quam duæ manducatioiies iftç inter fe diuerllc lint amp;nbsp;dilTimiles jdoceat, verbofam de vtroqtie manducationis genere difputationé pag.

7.8.9.amp; ro.inftituic. Denique itavtramq; inter fe committic,vt vna cum altera nun-

B.iij.

iZ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA.

quam confentire poffit. Eins igitutfen-tenriam paucis compleétar. Spiritualem corporis Chrifti manducationem definit earn efle, quæ fit femper extra Sacramentorum,id eft fignorum vfum: fed fola fide. De hac Ioan. 6. agit ChriÛus, qu£ »ihilt-liudeß, aitOliander, quAmcredere. Hane Spiritualem maducationem, amp;: omnibus, amp;nbsp;femper amp;quouis tepore fieri debereat-que etiam necelfariam efie concedit. De-nique femper quoque efle falutarcm: dixit enim Chriftus de hac Spintuali manduca-tione, editcArnem weAm hihttmeKm fanguiKem h Abet vit a AternAtn : item, inAnet, ego in eo. Sacramentalem vero manducationem carnis Chrifti in facra Çœna neque femper, neque omnibus ne- ' ceflariam,neque item cuiuis fumentifalutarcm efle. Quidam enim Coenam Domini adiudicium fumere,ait Paulus.Hæciw-•tur eft breuis longæ illius Ofiandri oratio-nis fumma,vc oftendat noftram confeflîo-nem ab eorum dogmate, in fanlt;fta Cœna Domini no in verbis tantum, fed in rebus ipfîsdiflentirc. Hoc autem totum quai« fitperpédamus. Primùmin fuperiori Spi-ritualis mâducationis definitione hoevi-tipfèab Ofiandrofetiptum c^ßirituditir

}t)An-

PRO HELVET.A, £CCLES.

due Are enrnem çhrifii, amp;

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Kihil ejfe, qudm in ipfitm credere.

Caularn enim inftrumentalem cum illius lt;;ffctho manifefte confundit, quodinac-nwrec^èrfe-curatarei alicuius definitioue, amp;£ explica-tione minime ferendum eft.Dixie quidempwMMt«». Auguftinus dehacipfaSpiricuali mandu-cicionc agens v? (juidparas dentes ven-ifentiCrede,^ manducaßiy quod ifte forçai-fein ammo habuic cum ilia fua fcribercc: r J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r • I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 t’lsnt-

iMnon peripexit homo ifte præceps, ab unt. Auguftinoipfo his verbis, fidemvtcau-fiin ; maducationem vero ipfam Sphitua-leni vteffcctum inter fe conferri,amp; collo-cari. Alioqui iicrfaf^r^ amp;nbsp;munducure vnaamp; ^dem res elTcc ex Auguftmi mente, quid ^acoratione fuerit ineptius,Créai? mnn-^Kifli.i.Manduca manducafti.'i^am cre-derein Chriftum,amp;S edcre Chriftumvel carnem eius, inter fe tanquam prius pofterius diiferunt : iicuti ad CJrriftum venirejamp; Chriftum bibcte.Præcedit enipi acceiTus amp;: apprehenfio, qua fequitur po-tioamp;; manducatio. Ergo fide Chriftum prius recipimus vt habiter ipfe in nobis, fiamuique ipfiusviiiæ carnis amp;nbsp;ianguinis participes, adeoque vnum cumipfo. Ex quo fitjvt ipfa Spiritualis manducatio car-

14 •“ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• A- P o L O €14 .

liis Gli'fift'ï■'fit opus aè êffedum fidei, non atiremipfa -in Chriftüfn fides. Itaqueno-tioné'definitioneque aliüd cft d’piricualis nianducatio, quanï''èrcdere in Ghriftum. Quqd tarnen nonduni fötcalïepetcépciat 'Ofiahder.- Secundo veto locaiicg^annis à hóbis ilia duo inanducacionis genera inter rd- eonfundi. A cquè nóftrEE ièriteiitiïë fidé titgt; OM rtfa 'r . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, . ,, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

ti^ur oßdn- raciunt, vel ipla Caluini vérbàiqùi ih cap.

• é; loan. verf. ^4.ad lixc Verba löäfinis, mali^UcAt meAm CArnèm \ nbsp;bibit

'guif/ëm-,ha.hetvit:am-\lt;ii!'èrnA»iyizi, cornmen-tatur. Ex his verbis palam apparet ferfe-ram de Cæna exponi totum htt-ficloeitw-^^ifn fi'verttm eßet cfuicttncfue ad Çaeram Eobiini menÇamÇe ingerunt., car nis finguinis eitts fieri participes, omnès fimiliter vitam referrent. Scimsis autem multis^in exitiumccdcre. Et certe inepttim fuißet^, ac‘întempf[huum de Cœha tune dtf^erere , tfu 'am nondum inflt-tuerai ; ideo de perpétua fdei manducatione eumtra^tarecertum efi.Yd'è.c Caluinus,qui-. bus nihil rnagis perfpicuuin efie poteft, vt intelligac Ofiander, nèqdeà n'oftr'is Spiritualem carnis Chrifti manducatione euffi Sacramcntali confundi.-neque elim Ioannis locum à nobis ad Cæna Domini ptf' prie ôc lingulariter referri. Ex qua vnaco-fuiione

no HEtVET. ECCLES. If Wione oftendere -conatur Odander no-ftrumcumLuthero diflSdium noninver-I cancufn .• fed iii rebus ipfis poficuin e(ïe. Sdneccerus vero vnus ex ifta caterua, 'ïnifatdus Lÿpfiç Vbiquicarij errorîs ante-lîgnanusïn lib.infcriptoJÿljf^m refetitio

de Cœ^a. pag.i8.amp;i iigt;.dc hoc ncgo

Ö0 ita anilb Ddfuini 1 jyB.fcribebat, Vc in-f«nos Lucheranos. non de fruâu, auc lt;lereipfa fâcratnenri.- fed dé modo tantum ’’lâducationis certamé cfle fateretur -Oe-colàmpadius quoqué, cuicérte qüidcm i-HeluetkùEt ftius controuerfiæ rtatus erat

eriiditiiiimo illo dialogo ùc dilcrccaaejjè nôlt;ie

Natha.Æx di5tis liquet 'vtrinque in con-’^j^':

ffU\ /T t rr n * ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ t gt;nbsp;dotatitmbre

ni'gt;ejje,adejje Chrijtum tn Cœna, madtictirt-pntis.

funguine ez»t.Occohmp.

Jdiummagis efide modo prieÇentiae'üèl ahjen-) quim de ipfa. pr^fentia vel abÇentia.

^^(^oentm tam obtufuseßejuiaJJerat omni-

tnodis adeffe vel abejje Chrißi xorpus. ^inobrem apertê calümniatur Oßan-’^ff)quu toties inculcat hçcduo manduca-t'oiiis carnis Chrifti genet a à nobis no di-‘“ngui;amp; quum ait nobis cum iis, qui ve-

fyncere fententiam M. Lutheri fc-^U'-intur y certamen efle de rebus, amp;nbsp;non

verbis,quib. ipfius rei .i. corporis Cirri-

fti praefentia denocetur. Quæ nifi nobis abfolucndis fufficiant, legatur Heluctiï^ poftrema cofelfio j cui noftræ omnes Ec' clefiæ fubfcripferuntun qua difertis verbis Fertiaratio. Spititualis maducatio Clirifti à Sacranié-tali diftinguitur.Præterca ( in quo tertiuni dcfinitionis ôâ fencentiæ Ofiandri vitium eft)illud confequens elTe nequaqiutn con-cedimus ;vt quia Spiritualis illamanduca-tio Garnis Chrifti (de qua mentio eft apu‘i loannena cap.lt;î.)ab ea diffère, quæinC®' .■ nafit,amp;r Sacramentalis eft , vtraque inter ManJitcatio nbsp;nbsp;ncque tonfentire,neque fimul eftepof-

{it. Nam in Cœna Domini vtraquem^n-concurric in iis, qui ex Ede (ignis infacra C9- vefcuntur.Illi enim amp;nbsp;Sacramentaliter SC Spiricualiter corpus Chrifti ftmul edunt: Sacramentaliter quidem, dum panem Si vinu S. Cœnæ edunt amp;nbsp;bibunt: Spiritual!-ter autem,dum fide ipfum eftentiale corpus amp;nbsp;fanguincm Domini noftri lelu Hie autem eft qae alibi c^iftius Ofiandtici amp;nbsp;Vbiquitariolum o-nmiumerrorisfons, Quod in Sacramen-fZfun^tnr\ tali mauducatione ƒvbi ipfemet Chriftus editur, non tantum fignaj fidem mini-requirunt. Itaque aiunt in Sacratnen-fWTfrC WCP“ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 ’rt'

miu. talimanducatione ipfuffiMetcerpuiCnf^^'i

^^lt;0 HELVET. ECCLES. 27

nofir0 edi équot;iffinmmetfiangni 'i»i Orefumi bibi. Vndeinepciffimècon ’■'quot;dune Sacramentalcm mâducationem ^’'obisin merè Spiritualemconuerti ac '’’'^tati,quum in S. Cœnafidem rcqniri-

velut os ad ipfam Chrüti carnemc-^ndamomnino necefTarium.In quo cer-'^^biquitarij omnes grauiffimè,quemad-'quot;odudixi,labuntur,magnaharum voeu ^'^’^fumentalts (bquot; Spiritualis mMducntïonïs ’‘quot;biguicate, Sicenimeas interfeoppo-’’uiitamp;committunt, vt vna alteriusne-l'.'îquamâtobfignatio.Atqui manduca-^'oSacramcncalis fubferuit ci, quæ Spiri-^^îliscft:amp;eademmanducatio fimul amp;nbsp;^^^tainentalis Sgt;c Spiricualis quoque fæpc f^'Quod vt;fieri pofle omnes intclligar, fedocco.Sacramentalis manducatio f P'cx eft, vna, per quam figna duntaxat, Üq efi '’crapepanis iSivinum Cœnæ à fumen-p^^/of* quot;buseduntur,minimeautem res

P’tticipatur. Hæcmerè Sacramencalis»CW €0}iirtn^ '^jquia neque Spiritualis eft,neque fidem^'^*’'^*** coniurièlam habet, neque carnem ipfam ’ fhriftidéd figna tantum Garnis ecjic. Hac , ’’'inducatione hyppcritæ', amp;nbsp;indigni, ■Jtalihomines impœnirentes ■, dtimadme-hm Domini aCcedunt figna dutaxat car-

iS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA

nis amp;nbsp;fanguinis Domini noftri lefus Cliri' fb’ fumunc, non ipfum Domini corpi^^-De hac dixit Auguft. Iudas Domini ffgt; torßtmpßtPanem Domini, non Pa/iem St' It; mintsm ■. De hac idem quoque in Ioan. E' k uang. traót.2.7, ait, nonmanetinClifi' !( fto, in quo non manet Chrißifs,frociilditbi) nec manducat ßiritualiter carnem Chridi, nec bibit eius ßanguinem, licet catnaliter ét H vißbiliter f rematdentibus Çaeramentuntcor- L forts tßßangttints Chrißi. Altera eft per qua L Sc iigna, Sc res h'gnata .i. ipia qiioq. Chri- .j),' fti caro amp;nbsp;1’anguis in eadem S. Cœna edun k tur,bibunturq;. Hæcamp;Sacraitientaliseft Ij, Sc Spiriaialis, amp;nbsp;hdem requiric, quæ amp;nbsp;ft' gna, Sc verè Ghriftum qiioque ipfum fi' j) mit. Hacmandiicatione nerêüdelestan' Cj turn, Sc Digni, Sc Pœnitentes, ( dum äd J Domini menfanj adeunt ) percipiunc fi- t muJamp;:hgna, amp;nbsp;rem ipfam iignincacam: j quanquam tarnen vtrumque nequeeode L modo,nequeeodem inftrumento. Signa j cnim fumunt ore corporis : rem autem ii- L gniUcacarnddefl^ipCumcorpus Chridio' L reanimi .i. dde : ûgnaipCa præ/èntià cor- k poraliySc locali prxfcndx modo; Rem vc- j) ro fignißcacam .1. Carnem Sc Cangniaem ChriHi virtutc quidem, /piritu,acefticaci- ii

rate ;

ïRohelvet. Eccles. 29 'tefuapræfencem, corporalis auccm,amp;: «lis præfentiæ modo longiilîmcabfcn-'U Sicigiturcft Sacramentalis mandu-‘■îtio duplex. Quemadmodum cnim Sa-^fimeiKuni figuihcac vel lignum dunca-^’tjveltotaminftitutionis Chriftiaftio-quot;^■ûdic manducatio Sacramencalis cft, d'iæ vel ligni cancùm;vcl tocius Chrifti be-

.i.amp;lt; ligni, amp;reiipliusin fignisde-®onftratæ fumpcioncm coniundlam ha-^^•Sed vti Sacramentalis manducatio du

Spiritualis. Nam quæ Spiri-

Qiatur,aut mere Spiritualis cft,qua- nbsp;nbsp;gx Z 'l’»4

, quæ fit fola fide, ablque vllo li-

§''orutn vfu, de qua apud loan. cap. E'-'^Vdèloquitur Chriftus:aut cadem etia i''?'’onitn,tanquam figillorum accefiîoné, p^diunétionem habet,quibus quali vefti-

ornatur,qualis fit in Crena Do-

’’quot;■d, oinnibulque aliis l’acramentis. Ex j'iofitjVtpelTimè concludat Vbiquitarij,

fidem in S. Cœna ad ipfam Chrifti

nem edendam, Sc fanguinem bibendu |‘‘■T‘ditnus,Spiritualem manducationem, '^'^qua fità loanne mentio ) cum Sacra-

iri Cœna Domini inftituta “lanobis confundi,quafi nunquaeas vel ■'pîtemusjvel diftinguamus. Sed illi ipli

5®

potiùs errant, amp;nbsp;q-uidem ciirpiniinè, qd aWque fide cflentialcm y vc appelb'^G ipïâm Cbriili carnem edi, Sé eïTenrwkni fanguinem bibi conccndunc,id c/^qui vo-JuncaliquidUnefumptione, bneorejim dencibus ad ilJud deftinatïs ac necc/Tarhs poflè tarnen manducari.HæccnmuMnnù îbla fides in ipfius Garnis Cfirifti eiii amp;nbsp;i’i' gninis potu præilare poteft,qtna iobiiue cnmCœnæûgnis yûneexcrâCœnxiigi^^ ' Zö-Cbriftum apprehendit, ColäcJic,{ohinos , illiincorporatjibJadeniquenollr^cumeo rf/Tzsquot;’ vnionis, ac per cum viuificationis inilni-inen tum eftjdqiie ediim omninOtideil, , necefiitate,vt aiunt in fcholis,äblblüt3,ne- : ceirarium. (^noddhic excipiant Vbiqui-tadj quod Idlenc, Paulum de indignisdixü I iceosmaduc.ire corpus Domini,iJhuiquC I fumpdreosciTcyiilud Vbiquicadis petne- ' gamus. A perta enim funt Pauli verba, qui I aie indignas Panern y foctdnm Dominh I id eft, figna îpfa edere, non autemipiiim' I met Cfirifti corpus. Etquôd coidemrame vocat corporis, Sé fangumis Domini reos, , eófque indicium fibi fumcrc teilatiir, uon idcirco vOcat Paulus reos,quod ipfunicor pus Chrifti ederinr.-neque idcirco illi cinm fibi accerfunt,quôd fumpièrintiled ,

i

Ho HELVET. ECCLES. Jï filtriere corpus Domini neglexe-Itaque non difcreuerint hune Pa-.Xtg»#-’ƒ ’’^ni Sacramenrum à reliquo genere Pa-

, ac cibi vulgaris. Ipfa enim caro Chri-iurnpta nunquam non Sc falutaris ■, Si^

''’uifica eft : S£ qui earn edit, vitam æter-»înifibifumic, nunquâ autem iudicium, ^ûiidemnacionémque fua mandu cat. Sed ^oeperpetuo errore Si le, amp;: alios homi-''esillidecipiunr, innoluunc, quôd vo-elTentialem carnem , fanguinem

Chrifti coniunéla efle reipfa inlèparabili

’(U, amp;nbsp;htu loci cum Paneamp;: Vino ipfo Domini. CÔtrà vero Profper,amp;: qui præclarè, ^idifcoreÎAtA Chrïflo^ air, Chrifli munducAt, »ecfanguinem

^^quot;^etiamfttantarei Sacramentum ad iudi-^'’fnÇu^prafumptiamp;nis quotidie indifèreter ‘’quot;fi/’Mf. Ex quo quarcû quoque Olîandri ’'gt;riûapparet,infuperiori ilia differentia à ^ciater Sacramentale amp;nbsp;Spirituale carnis Pl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cnr 34-

'“hnfti manducationcm allata; nimirum, crametaiitamp; t ilicum in Sacramétali maducatione fern-

pcriplam carnem Chrilti edi exiltimct, amp;nbsp;abofi.m-tebat,eandem tarnen manducationcm

''egatelïe fcmper falutaré. Quæ duo funt 'nterfe prorfus pugnantia planequeaW-^'«’«’-.

: quafi vfquam efle poflit ipfa Chrifti

52, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A P o L Q G I A Jti

caro, Oßander non amp;nbsp;viua Si viuificafu' mentibus. Qua eam virturc priuare abfurdu cft,quam ipfum Solcm luce : Ho' minem rarione.-Terram poderc;amp; Igncni fuo calore. Sed carnem eam, quæ figuratc dicituijidefl:, Pané amp;nbsp;vinum Cœnæ f fMmvifMKïi nbsp;nbsp;nbsp;Sacramécali Jocu doue cor-

pusamp;: languis Chriili appeJJantur, quo-niam,vt Cyprianus Auguft.amp;Theodorer. docent,iJla facra ligna rerum à Cc Cign^cs-rum nomen propter analogiam acccpér^) pro ipfa re.i.pro iplamet carne, amp;làngui-

ne Domini magna animi halhicinatione iHi confundunt. Quæ quia pluribus per-* fecutifumus, habentque penê omnium, quæ lèquunturpoftea, lóphilinatum l'oJu-tioncm, rehquas OûSdricilibellirationes iam breums pcrltringemus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

fag.u. Subiicit jgicur OCiandcr, vt diiCidiuni

nollrum cum luis e(TeimplacabiIc,né- I oßMdri, yt ue vllam pacis amp;nbsp;concordiæ internos amp;i inbtt tws à Puos ineundte rclictam racionem quifqaa lt;nbsp;Tei{iaiißln- exiliimet,Cubiicic,inquam, lire. corff^ ChriftitantolocoruminteruAllo a Ctt' na Domini abejje, QuantumÇammum ccrlurn à terra äißaißdemnobifcumnon fentiurt:hoc verb Caltiinttifhoc Bezadicunt. Ergombi/-eum in re non fentiunt. RcCpöndco, hoe quidem

, PRO HEtVET. ECCLES.

’^uidem Sé dixilTe fenfifle ancea piæ mc-tnoriæ virum 1. Caluinu,amp;: id (entire nunc C'Joque Beza,nimirum,ipfuni Chrifti corpus à fignisiplispræfentiæ corporalis mo-lt;loamp; iitu ram procul abefle, quam diilac' wlutn à terra: Addo verohoc idemdo-cuiffe amp;: pios acorthodoxos patres,velut^^^^^ Auguftinu'm,Cyrillum, Theodoretu, Vi-gilium, amp;nbsp;alios quamplurîmos, quemad-““ •{•f“quot; nbsp;nbsp;nbsp;'

Wodu in Poffiaceno colloquio ab eodem^X^^TZn^ Beza féliciter aèto luculenrcr eft demon-«/'^»» fcatum. Erejo vobifcû fanôliilli amp;nbsp;ortho-uoxipatresno facitint, ied nobilcum. 3cà.runtj,ant. whac noftra,noftrorùmque fentcntia re-(^uanda rhahitefta Ofiandri calomnia hæc P’^'wùmapparet, quôd perindc nos aecu-

quafi. dicamns corpus amp;nbsp;fanguinctn ' Chrifti à Cœna ipfa ic non à fignis'duhtU-I ’'ac abclïceo, quod commemórauit, fp'à'-'* ( tio. Quod falfum eft.'Deinde hîs verbft:' 1 quot;onomnem iplius Ghrifti çarnis Sc fan-guinis præfcntiana fecludimus, (èd ez tan-Wm.quæ ab Vbiquitariis (bacuitur, ncmpc ’ quam appellant,idcft, quar corporalis præfentiæ modo fit, qvioniam ifta' lt;:oniunàio,6r hic præfentiæ modus loca-'enacorporis Chrifti fitum in his terris ne-’ ceftariopropter corporis veritatem requi-

34__ APOLOGIA

rit:5óidcirco aut eius detradioncmde cœlo,aut difFufionem, ac dilatatione cius in iniméfum : aut vnius amp;: eiufdem Chri-fti corporis mukiplicationem inducic. Quprü nihil eft non horribiiiter blafphe-mum.Sed vide,Ofiander,quid quantum-que tibi largiamur. Fatemur enim ipücar nemChrifti Domini cum fignis in S.Coe-na etiam adefte : fed

ac denique Sacramentali amp;c. paftionali.' nonautem , aut

vt tu, Selneccerus, amp;nbsp;tui omnes aperte fentiunt,acloquuntur. Q^mobremno erant ita præuaricatoriè iiiterpoläda, vel malitiose rccitäda noftræ fententiæ ver-ba.-fed,quemadmodum ànobis ÔC enun-ciantur amp;nbsp;intelliguntur , exponcnda. In quo tarnen ipfo quid aliud facis, quam quod rancidam illä Papiftarumin nos calumniä recoquis, quam antca tarn aperte,tamque folide,amp; toties repulimus, , vt fatis abfterfa videatur. Denique nega-mus,etiam quum ita loquimur.ex noftris illis verbis colligi pofte nos in reipfaSa- . cramenti diftentirc à Luthero, aut abiis qui fentiunt ipfamcarnem Chriftinobh cx fide fumentibus in S.Cœnadariacco? municari.Id quod in quçftione verfatur,

PRO IïELVe’t. ECCLES. JJ

amp; tibi aduerfus Sturmiö probandum fuie* Nainadhuiufmodi communications nc-lt;iue præfentia localis, corporalifveipiius carnis Chrifti fitus necefiarius eft, nequc noftroru corporum cum corpore Chrifti concaftus,cùm amp;nbsp;fiat virtute Sp.S.amp; me-Kfitmyfhcus amp;nbsp;fpiritualis,amp; ad fpiritua-vitam totus referatur. Sed ne in re-liquadifputatione obruere potius longa oratione Leftorem videamur ,exemplo Oûandri,quàm aperte, fimplicitetjamp;f nu-'iedeipfadodrinæ noftræ veritate dice-argumenta ipfius omni verborum or-tanquam fuco, amp;nbsp;pigmeto de trafto j P’^oponemus amp;nbsp;confutabimuS.

^itigitur OHander. kos farcopha-S^^ibxntopotas,Cyclopas appellaat : qui hanc ^'^^trouerfiam comparant cauda cquina : ac tumopmdii

I ^^^rementum Sathana 'vocant:qui De um Pa-nominant eum -, qui pro vero Chriiio'lut'hnfXtt

i Cx»afubPlituitur,illinobi(cumcertenon'^’fy‘^^'*‘^‘-;;;;

, Refpondeo. Bona verba, Ofiander. rfc/gw»4tw Neque enim haec de Ccena ipfa facratiffi-

h, V'i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/- 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cxl'

«la Chrifti quifquam noftrum dixit : fed à nabil atris dehorribjliillo amp;: tam funeftototi ChriTquot;*'’”^l”quot; ftianootbi vbiquitatis monftro duntaxat^^'**’^' diximuSjSc de iis,qui illud pertinaciter in*

36 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA

uehere volunc Excrementum auttm Satin-tiiX. Beza no de noilra conrrouerlia,fed(ie abominando Miflæ facrificio vfurpauit) quemadmodum ex ipfius fcriptis appa-rec. Quo vero quæpiam hærefis aduerlus fanétiflimam Chrifti dodrinam grauior eft,amp; tetriorzeo grauiori quoque vocabu-loeftdenotanda. Sic Patres fui temporis crrores vocantpaiTim (vtex Tertulliani, Epiphanij,aJiorumque fcriptis apparer^ amp;nbsp;merito quidem, Aipidis fernen,Lepra» Scorpionem, Draconem, Erucam, Zizania, Venenum, cæterjs fimilibus voca-bulis,quibus horrorcm piis incutjant,ab eaque abftineat. Scd amp;nbsp;vos ipfi in fynodo aperte vbiquitate damnaftis, Si ca rbi^uita nobifcum ücicis, vt iâ miror te propterea »O» a^è optimo illi Sturmio ta grauiter fucccnfe-Jamaaiut. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\ , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;। i .

re,quod eam pus,ac orthodoxrs omnibus odiofam quod tu per omnes cafus Ebi-quitAtem déclin are fcurriJiter vocas)red-didcric, ac infinita eius (2Adtrlt;prM$i doäif-ûmè decexeric. Ergo ilia vocabuJafqux tu, canquäfis vehcmeccrgaudcasyfxpi/Tt-mè, acinuidioûfûmè repecisnonipûim /acro/ânébam Domini Cœnam accingût: non immenfum illud amp;: incomprchenf-bilc Chriili beneßciam quad ille beni-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gniûîmus

no HELVET. ÉCCLES. ^7 I gniffimus nobis in ea largitur,feriunc:nó I g'oriofam Si vcrè adorandam à nobis il-j lam Chrifti carnem(quia caro eft Vnige-quot;inygloria eciam angelis ipiis beatis ine-narrabili exornatam fpelt;ftant:auc vllo pa-fto fica Dens ipfe grauifiimus nominis fui ’ ^index fie nobis in extremo illoiudicio teftis^ tantum, tamque auguftum Cœnæ niyfterium afperguntzfedteterrimum F-dogma perftringunt. Non-fo-lum cnim ilia carnalem ipiius carnis Chri fti manducationem pro fpiricuali fubfti-tuit:fed amp;nbsp;Incarnationem Chrifti,amp; A-fcenfione, amp;s Seflionem eiufdem ad dex-teram Patris, vt ante diximus, ac deniq; ^ocamipfius humanæ Chrifti naturæ ve-^'fatem, Si dinovo/uicur cum Eutychete, Si ^onothelitis,ô6 Acephalis femel ac hin-I dicus euertit. Et hæcquidemab Ofian-droinea difputatione difta funt contra I Scuimium : vbi noftras Ecclefias non pof lea Lutheranis damnari docce loannes , Sturmius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ofiander

Docuic vero fecundo loco, etiam üficifnon de. ' damnandæ eflènt,ab iftis tarnen damnari

minimèdebuifTe. Ad quam dilputationis sedefiM: partem, quemadmodum idem quoquej“^'^^^”quot;^“quot;’ Ofianderrefpondeat,ecce videamus./»/-M„f.

C.iij.

APO LO G I A

quum fy?,ait Sturmius, vt flures Etclefiof 1 pauctoribui:fgt;tlt;e orthodoxs ah qs, qua »om nbsp;nbsp;j

dogmata inuehunt:do£tiores viri ah itidocliO' rihn4 hominihm damncntur ; quad tarnen V- ' biquitarq in illo fuo Noua Noua doStrina (W-pore »uUopudore faciunt. Huic robuftiffi-moin fuos vibrato telo quid opponic 0-ûander^ PJurcs quidem in fpecicmlolu^ j tiones : fed reipfa upratfivyaTd, tantùm,Sf nlt;pdquibus eJabantur,non pur-gentur ifti. Nam fatetur quidem ipfc el^e inhuajinu totas EccIeGa.s damnare. Pri-mum igitur refpondct O/iander, Errantii nullum errori patrociniumaf-ojiandriad fcrrc. Scd hoc quid ad tiosl Hoc quidem tibi,Oßandcr,concedimus,vbi deerioii' vHper femanifc[lifûmis,vdlegitimî

prxcucccognicionedamnads agicur. Sed ! de hoc ipCo cocum inter nos ccrtamen e(l, ytri errent,tune,an rrodri. Nam duni nos ' crrare prxCumiSfCa [ibi,id cli,ex nondum i yi£t:o bqftc ccmerc vidoriam amp;nbsp;rriumpha ' canis. CerceG qiv Cbridum veramnacu-ram bunjanam a/îumpâ'/re;amp; femel af-fumpcam in cœlos fecum intuliffe,Siad- ‘ bucin caelis retinere ex Dei vetbo dopent,non errant;npn erramus. Sed fi ij, qui atciculos bdei prxcipuos euertunt,

(dico

I

PRO HELVET. ECCLES. 39 (dicoamp; Incarnationcm,amp; Afcenfionem amp;Seffionem Chrifti ) errant : vos erratis. Si qui inaudicapiæ,amp; orthodoxæ vetufta-tidogmata inEcclefiam inuchunt, errat; ^os Vbiquitarij erratis.Ergo quod nos errate præîutnisjid de te,tunque,Ofiander, fenti, amp;re£tèfenferis:amp;: tuorummultitu-dinem ex co nullum veftroerrori patro-cinium habere debere rede contra te, no Contra nos, concluferis. Deinde veto re-ipondes,Z)»zw errores,(jiios v0cai,»oßrArum fabterfu^ium Ojiaatiri, ad ijem ar^it-ment» St»r~

led hoc tuum fubterfugium, quoniam a- ’”7-bunde fupra confutaui, pluribus iam non perfequar. Ergo dehoctuo præfidiode-pulfus, ad tertiam refponfionem confu-gis,amp;ais,Totas Ecclefias noftras non am-plectiitta dogmata,quæ vospriuatisiudi-ciis,atque fine fynodo légitima anathe-tnatizatis :quoniam Dominus internos atquein noftris Ecclefiis,vt tu diuinas, libi feptem hominum millia refcruauit, qui non curuant genua coram Baal,vtlo-queris ; id eft , qui veram amp;nbsp;orthodoxam fidei noftræ confeflîonem,etiam inter nos ipfos non fcquuntur.In quo primum vide, Oliander, quid dicas, Qui noftram dodri-

C.iiij.

40 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A P Q L O G I A;.

nam appelles. Quam Viepojiomen i-ftud Belial mtûias tibi, tuæ^ucj Oiîander, do£lrinxqqö,£lji-are(demonilf arena, fi reca-Hare libeat.Refpondeo igiCur, merurn elfe animi cui figmcncum, quod exiftiraas vei •aliquem vnum inpoftris ornnibus Eccle-fiis rcperiri,,,;qui vellram de Vhi/juitate vçl Fbiq^eprafeiitia corporis Clirifti dogma probare, ampleôdi fuftincat. Nemo de noftris Maiçllaticum lilud veftrum , nbsp;, corpus adhuc nouitmemo Alcenfionem

Chrifti credit efle eius ludicram euane-fcentiam in has inferiores ttubes,quod 'ic--re eft Manicheanum iS: Marcionidcum: nemo verum illud Chrifti corpus fine loco, fine circunfcriptionegt; fine terminis, ijfque quantitatein ipfius definiencibus cogicat, quoniam id eft prorfys ex Dei ' ” vferbo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8c tarnen à vobis, tanqua

■4uihriftianæ fidei finidamentumamp;: pofiw amp;: affertum. Quarecum quillbet ( nedum ,vc feptem millia excipias ) in noftris Eccle-.fiis noftrum illud dogma, quod damnas, approbct, amp;: ampledtatur.-ccrte dum illud damnas, amp;: vniucrfas noftr.is Ecclelias, Só fingulos pios,qui noftram doóErinam am- -,plelt;ftuntur,iam,Yel teipfo tefte, aperte co--demnas, Sed quia iam perfonas ip fas da*

mnare

PRO H EIL ViËquot; T.’E'C C L E S. 41 ninare manîfcftè/à nobfs conuinccris/^”“^^'^quot; quarto loco diftinguli inter ouiculai, à“ (lures.Hûî enim Çolùtn a 'veflris damnAri : il-Mem non item-, concedis. (^aß vero te, M lurifconfultiipü docerenö potuerint, '‘Uiilem culpamelïe in ouiculisprohibica l. oif-t lt;lifcere , amp;c in paftore proliibita docere: quafi ctiam à Domino noftro Icfu Chrifto liilertis verbis non damnentur ij,quidu-lt;^^cæcos cæciipfi fcdantut.. Icaque vtrß nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1$-

I qucamp; Paftores,amp; oues damnandi,ple£ten’'’^‘‘^’ ^ique etiam iufto Dei ipllus iudicio (une, quum errorcs fequuntur, quanquam ta-’ï'enforcafic non pari pœnæduppliciique Sfîuitatc vtriquepuniuntur. Fatcor cqui-diferimen elTe, qucmàdmodum ecia ^occt Auguft. inter hæreticum ipfum ob-, ^’Uatum, eum qui quadam animi fim-' îlicitate,-Sê bona defui padoris exiftima- ''“ “i’’’' ^ioncdlne pertinacia tarnen, illius errore, tanquand veram dodtrinam, ampleftitùr: fed tarnen non vt hicipfe prorfus excu-fetur,non vt li perfeueret, non damne-tuf.non vt cadem fententià, qua dodlrina 'pfa(quam fcquitur)damnata cfh,ipf'c quo-que non damnetur. In noftris EcclcGrs

oues, gregefque, noftrictiam quanto dilî-gentins veftros libros perlcgcrunc , vfe-ftramque doftrina dc Vbiquitate cogno-

c -r

uerunt, iw fua fententia tanto magis pcr-feuerantamp; confirmantur.Necid quidem temerèjfed nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;certiflimóque anim'

fui iudicio quia noftra doftrina Dei ver-bo congruic.Nam hoe ipfum doâ:rinæ,de qua nuc inter nos agitur,caput huiufmodi eft, vt à nemine verè Chriftiano ignorari certè debeat, vcl poffit. Prætereaveftræ vociferationes tam turbulêtæ, amp;nbsp;clamo-res tribunitij vbique obftreperi amp;nbsp;fparâ fecerunt,vt veftræ fententiæ abfurditas ne à Papiftis quidem ipHs hodie ignoretur. Caufla itaque nulla eft, Ofiander, (qiûdo Paftores noftrarum Ecclefiârum aperce condemnas) curouiculas, gregéfqueno-ftros excipias.Cæterùm quod velfyncertE Paftorum noftrorum mentis ignarus, vel manifèfta calumniandi libidine impulfus, feribis ab illis fuam fententiam in concio-nado occultari amp;nbsp;diflîmulari:veftram ante proponi,amp; defendi,quid dici potuit? fallens.SyncerèeniiniÏÏicumgre-ge fuoj quemadmodû omnes apprimè no-runt, agût amp;nbsp;apertè;amp; omneminrcligio-ne fimulatîonem,diiîîmulationémq; Cane peins amp;nbsp;anguefemper oderut illi. Id quod amp;nbsp;Martyrum côfelfioneseditæ certiflime docentzôô Paftorum ipforum, conciones,

' Pro he l vet, e c c l e s. 45 i^fcripta manifeftiflîmè teftatur.Ergo fie tibi perfuade, Ne vnum quidem inter o-tnnes Orthodoxas .i. noftras Ecclefias re-periri,qui Vbiquitatem veftram palam Si aperte non répudier. Dcnique,vc tandem tuam illam difhindtionem aliqua ratione tommedes ac probes, exemplum Pauli, ^que adeo etiam noftrum profers. A’itw P‘’X ’4-», nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ r ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ r 1 r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n

'’iijtievos tpfi^ziSyV^iuer/as Ecclejias Ponttji-^’’^5 dimnatis y etÇi ear um err or es varias l^'D^itis-.aeque Paulus ^poPloltts omnes ^‘itarum, Corinthiorümsjue ChrifiianorÜ Ec- Aamnatis tr, (cumeos etiam tune fandos, fra- Pquot;-tresappellet) quanquam tarnen quædam^M^foiew-o-‘iogtnata in vtrifque refutauit. Ex quibus ^i^eciiTeteputas dogma hæreticum lie da-’’’’tari polie , vc tarnen eadem fentêtiâ, quot;”»•

I Eccleliæ quoque ipfæ non comprehen-^antur. Video quid vclis, fed quid ifta ad illud ipfum,quodconaris,probandum va-leant,nô video. Primùm enim in eo quod lt;lenobis ais, erras. Nam quum Pontificia-tuin Ecclefiarum errores damnamus, Si i-pfas quoque Ecclefias , Si eius Ecclelîæ fingulos proculdubio damnamus, qui in 'is erroribus perfeuerant. Sed de fîngulis ïamen propterea non delpcramus, cùm tnulti ab cp errore, fummâ Dei mifericor-

44 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA

diâ, fæpe reiiocentur. Præclarèenim Au-gull. Multæ funt forts eues, multifunt intut lupi. Sed camen eciam eos ipfos,de quibus plane non dc{pcramus,râdiu datnnamus, quandiü errores iftos Poncificios ipfi ic' quunCLir aut profitentur.Quam rationem quia tibi ad imicandumproponis,coclu-do ex teipfo, Oßander, amp;i. noftras Eccle-pMhu Ja. ^iiigulosjqui in iis funt à te, tuifque »»‘’tCzEc- Vbiquitariis quoque damnari. Quodau-J Pauli Apolloli exemplum, ne hoc fonttóf dum .1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. .£ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.J

quidem te quicquam muât. Nam quis du-m qMs iti£ bitat, quin amp;nbsp;Galatatum, amp;nbsp;Corinchiotû eatenusdamnarit Paulus,quate-nus eorum dogma aperte reprehendit J Id quod ipfius Pauli verba fatis oftendunt. Carrebatis bene: tjuis ’vos iatçrpellauit^. rbi-pafn AbfcindAntur, qui vos inquietant.bame-tes GuUtA'. qùisvos fafcinauit^vt no» obÇe-queremini veritutifudeb amentes efiisyVtquu Spirit U inceperitis., nunccurneperficimini., amp;nbsp;cætera huiufmodi. Nonne hæc tibi perfo-nas ipfas amp;nbsp;Ecclefias perftringere ac ferirc vidêrur, Ofiander? Sé no tantum ipfosEc-clelîarumerrorcs,abfqueperfonis amp;nbsp;Ec-cle/îis. Quis neget igitur Ecclelias amp;nbsp;per-fonas aberrantes elfe à Paulo gt;nbsp;vti errores jpfos,aperte condemnatas? At excipis,Eas tarnen

deles roborari lubet idem Paulus, 60 in ea-detiiquidemEpiftola,nectâtùm fingulos, ! ^edvniuerfosetiamipfosEcclefiarumcœ ** Neque propterea tarnen negat da-

tonandos in eo, in quo errant. Cætcrùm ^lulus vocat famftas etiam eas,quas tarnen 'quot;iliquocapite dodtrinæ damnat, Eccle-wc«/»r£f-Primùmquod deearum emendatio-'^''^!'quot;’ ^jone provins no delperaret: deinde quod aiiciüus

1 quot;nguli in illis Ecclefiis huiufmodi erroré

quot;on fcqucrentur,immd ex illis quidam eu aperte condemnarent: poftea quôd bene-ficia,Sc doua Dei per Euangelium illis ob-litafpeôtarecmon eos erroresjquos illæ fe-(luebaiitur. Deniquc quôd no quicunque damnantur, iidem ramen proprereà ex toto fratrum cœtu ftatim excommunican tut, id eft, alieni, Só ab Ecclefta eie£ti censuur. Q^d tame vos facitis .Arque hçc

4$ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

qiiiJcm de Primo Sc Secundo Scurmiani’ j di/pucacionis capite, vbi neq; potui/Te oc- । que debuiflè nos no/lrafque Eccleftasà vobis damnari lacis docuimus.

ofiandtr^ Rcftat igicuf vJcimum eiuidcm difpii- / cadonis capLic,iii quo Ärmiifimis radoni-

Aamnmt le- bus demonitracur cemere, nudaque vd ) Idiuini, vel hamani viâ obfcruaca no- j ilras Eccledas ab Vbiquicariis iam damna- : । ri.Acquehocipfuin Chntlianê Sairmms ;j moniicrac, vt iîli nitninim præcepmrnm (ƒ lùorum ( Philippi Sc Buceri, addo ctiam ■ Lucheri} æquanimicarem j maniiiecudi- i némqucimicari vcllenc.Nam bonis,piHq. !/ omnibus adco dii'plicuic diîtacoriaiilorü îj in omnes Dei Eccleïias acq. à nemine de- ; mandacad'ed vi'urpaca poceilas, vc cüam l JlluilriiTimus PrincepsLudouicusEkdor ƒ Paladnus ( Nam Lancgrauium, Anbalci-num,amp; alios quamplurimos Principesvi-ros , quos camen honoris caufâ nomino, commcmorarc nihil necedh eil) cocam i- nbsp;nbsp;,

Horum hominum agendi racionem im-probaric, verbaq uc illa,Dam»amfu,Coden)- nbsp;nbsp;,

namw, Sc ümilia collere de T^ouo iffo Do-dfriKis corpore dilcrcè iuHeric. Cuias llln-HriC Principis fapicnciffîmo confilio quidam camen ex iilis EccleûaHicis epnloni-bns

!

PRO HELVE T. ECCLES. 47

' bus Sex viris amp;: præfraftè rcftiterunt.Ve-furn quid Lucas Oüander, pro illius, à fe, fuifque in noftras Ecclelias prolatæ cou- _ icmnationis, amp;: fententiæ defenfione re-fpondet.?

Dixit Sturmius,Eaminiquam,amp;; »»ez-(flx.nv effe, quæ à fufpeétis iudicibus pro- , ‘^Ueft,qualisab inimicis pronunciacur, ’'dab lis,qui,dum condemnät alios, fuam « ylicaufam agunt,ac tuentur. Hoc æquif-“inum',80 vcriflimum eile, amp;: communis ®ttinium mortalium vox, ipfa diuina ^ctiptura teftatur. Sed exempla quoque u eny. , f^nftiffimorum acorthodoxorum Patrum

dem confirmant. loannes enim Chryfo-à Theophilo Antiochiæ Epifcopo

1 ^*^'inimici(fimo damnatus,poftea abfolu-

1 ^useftab aliis Epifcopis, quod ab homme I ’quot;inifefteinimico effet condemnatus. A-

danalij quoque codemnatio, quæ in Syn-odoTyria fattafuerat, iniufta ab omnib.

Widernde cauffapronuntiataeft. Oenique Donne vel prophani homines ipfi dixe-Dint?

Nemo Iudex ferendfts nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, e -

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sftbttrfu^w

inpreprittrationecauj/t. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ojianJriin

^idigituradhæc Lucas Ofiander.? Ne-

fi Unta in iudicibus iftius controuer-

APOLOGIA

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ïîædeligendisfeuericns.ûinâicàfqueobfci /

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vetvr,forcvt:vllasvnqii3mUliasludcx{c-

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dcrcpoßic.In quo per fpicuc apparel,quid

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de fuis ipfe/enciac, vcquedlos cmp^,

si lt;fè nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'9ioy,id eil,ex aninii fui affcdibus,

non ex vero charicatis, aur vcricansihdio j agere in hac tota condemnanone tarca- ■ cur.Nos denoiirislonge alicer , amp;:mericô quidein,iudicamus:,quos fcimus,amp;:poJ- i Jicemur facile omnibuspræiudiciis,iSi:^a-nimi fui perrurbacionibus femocis,verica-ti ceduros,fi ex Dei verbo conuincanrur. Icaque à noHris eligi harum concroaerfa-rum Iudices,ac difccpcacorcs facile po/lur, / etiam ex iplis Augulianx Confelfionis le- ƒ ftaroribus r amp;:quidém viriboniqaamphi-rimi, li modo talem inccr Vbiquicarios I fuos quemp'iam reperiri poïïe concédât / Oïiander. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

Secundo verd loco Sturmius affert pul I cherrimum illud exemplum Apollolotu, ƒ quiDeiSpirituinadminillranda DciEc- r clelia, tollendlfque eins controucrüis rc-Slt;^b)ancur,acque hi Synodum collcgerunt, quot;vt errores iam turn fubortos legitime' da-ratio c- -ria mnarent;ac luo cxemplo, quae ratio in a-

Ihserroribus tollendis ,damnandifqae in fiimeadaen-. poftcrum fcquenda foret ctetefis Eccle- ; fiiS)

PRO HELVET. ECCLES. 49 fiis/jftenderunt. Certè nihil aptius dici inhoc argnmento potuit, vcincelligere-tw,quæ légitima, quæveillegicima àgen-iiracioin Ecclefia Dei fit cenfenda,vbi deerroredamnando qnæritur. Quid igi-turadhçc O Handel ? Eleuat hocexcmplû, ; ^uia neque negate,neque elFugere, neque i (Tiam eindere illud pocdl. Relpodet enim ' lt;}uofdam tantum Apoftolos, non autem

OttineSyin ea Synodo Hierofolymitana co- cnW fiA-Eenifle. Qu^afi verô omnes 11. in ea

I dopræfentes non interfuifïe idcirco colli-sa giredè nolTit, quia lingulorum ii.fenten-t'æabEuangelilta Luca minime recitan-

: tur. Atqui non tantùm Apoftolos : fede-^'iRiPrcsbyteros ipfos in eo conuentu ad-fiJiffediferEe teftatur Lucas,amp; tandem fîni Ecclefiâ. Itaque quum ipfi referibunt, ^}-generaliter lie loquuntur nemine exce-Presbyteri, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tjs e^tti

font Afitio(hix, drc- Verùm, age, conceda-niusex ApoftolisquofdamHierofoIymis, amp;abeocœtu tune abtuiffe, rónne tarnen exeo loco conftat aperciftimèquod elFe-ftum effe vult nobifeum Sturmius, runé demum legitimam. clTc errorum in Ecclefia Deigraflàntium, amp;nbsp;fidei fundamentu cuertentium condemnatiönem, poftqua

D

APOLOGIA

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in Synodo legidmc congregard de iis iucii'

Tag. IS. e- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;agendi racionem fecud

I«-. ûnciptiApoiloli.Aîioigicurconfugicbo-'^quot;^quot;quot;^^quot;■^^^inoiiicvarius. Ncgac enim vJJam eJlein fiandrine invcteri,vel Nouo ccftamenco legem qiix sjnoJa /egi prohibeat errorcs in relisione prias da-ttma hæc * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\ r i ■ i gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-n

eat^ffa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ludiciaus proccffusyVC ipiG

ftftur. loqiiitur, tderic mftitucus id eà,prias qiiàiu Icgirimè ex ordine Eccleiix de iis cognirum faeric.QuidaudiOfOHander’ Quid, hoc aliud cd J quod ais, quàn3.Apo-dolos ipi'os canquam cemcrarioshomines craduccrc,amp;: quod illi tunc fècerunt, præ-tcromnem Dei Jegem,amp; voJuntatemef- । de ta£tum,impudcnccr pronunciare?Nam / fl nullaDei lege pcxCcribicurhic ordo in : damnandis erroribus feruadu.s,qLio randc ! Spiricu duóïos Apodolos id fecilTe dixe- I timuSjCuóquc cxemplo cxccris faciundam j reee^ ttfta-p^^fcripüiïc.^Agc igicur quam grauiccrar- / mentum ,u.quecciam [urpiccrtallaris,omncs candem ƒ Quæns, Of ander, vbi in Vecc- I /fg/tmaean-citedamenco niandacumfc, vciiquahx-uetude cö:r„j.Qßg incidcrccaucc ludicialis nrocclTusfe-Mrfns reli- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;. . nbsp;nbsp;nbsp;\

gionuiu,{ica^cc,ac de ea legicimc.i.audica parce cogno-ri,non fur. IccL'ccur, S^: cuiic demuiTi, ncquepriùsca-damnarecur. Profeäo Policiam Ec-

ietiui,riM. clcfadicam vecerc.i.veccrisEcclcüxfqux ance

Ho HELVET. ECCLES. JI Clniftum inter ludæos fuit ) ignora-fete oftendis. Quid enim apertiuseft, lt;}uam illud Deut.ij. Cum furrex erit i» diotui Prophetit autfomniuns fomnium.^c, ilice^dû feejuamur deos alienos, tjues kok no-

(^^colamui eos, ^c. Prop beta ifie pleditor morte,(juin ^uafit ApofiaÇiumdcâ. addic, ^'lgt;i tnijuifieri amp;peruefligaueris,(^percun-ditusfuerts beae, ^c. Vides igitur ex Dei ipfiuspræfcripto iuridicede faliis Prophc tis alegicimis iudicib. amp;C cognofcédû iu AÜcandû elïe,ô£ quidé ex ordine iudicioru Ecclefiafticorum. Secundo loco, attende Ohander, quis lit iftc ordo .i. quo ordine teliquæ tribus de accufatione violati cul-^'isDeiab aliis duabus tribubus, amp;nbsp;dimi-‘^ücognofcunt Ô6 indicant.lof.ii. Ad eas legatos miccunc^eas audiunr,amp; demum de hoc negotio, quod procul dubio religio-fum feu Eccleliafticum crat, pronuntiant. Ergo ex Veteris teftamentiexprelTalege, manifefto vfu apparet nonlicuiireque-quara, vel lingularem hominem ( nedum vuiuerfos Eccleliæ ccetus) priùs damnare, (juàm luridicus procelTus ex ordine Eccle haftico inftitutus elfer. Earn autem co-gnitioncm ad Synodum (quam vocamus) id eft, ad conuentum eorum, qui facra fi-

D.ij.

JI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA

amp;C- verbi Dei dogmata tue tradabanr, O CQnntntu / nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

LeuitarS acetiam ex eadem veteris TeftamentiNo-sacenjotimi mothcfia pertinuilTc, ageetiaiUjOfiander, Jin riiigia- aniinaduerte. Primum ex Deut. cap. 17. tMacinmif. Dciiideex Malach.i.7, vbi difertc,atque cotrouerfæ de re-ta»tù», Itgione quæftiones ad Leuitas, amp;nbsp;Sacer-dotes vnâ eu Summo faeerdote eollcdos

j^istontbiu . nbsp;nbsp;1. I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

Praxis vete- mdicandæ pertmere dicuntur. Prætcrea j-°' maftifeftiffimis,amp;. pulcherrinusgu zjea.iy.w. bcmationis EccJeliæ,quæfub vetericeûn-mento fuit , exemplis obferuare potes;

w.7. quorum vnum extat Hier. z6. alterum a-i.Ae^.ix. pudeundem Hier. 56. rccitatumcft,vbi

etiam in bonis Dei Prophétisa plêudopro phetis condemmandis luridicialis procei-îùs,atque etiam à Synodo propterea con-grcgaca. tàdus apparet : nedum vtin pfeii-do^rophetisdamnandis quicquam teme-Prophetis draKToiq ex afie-chis quodam impetu aftum eife cenfea-mnL^ube' Nabcsigitut, quôd ex veteriTcfta-mur de reli- iTiento quæicbas : Accipc idem ex Nouo

Dominus nofter lefus o‘amp;*c 2:^Chridus ait, Sipeccaueritinte frater,die Ec-frl^^!rcigt;tit.clefia\ïxt\y\tovt\2^\?,Ç\ in cotamEccletinni, **’ amp;C præfertim in eauià doftrinæ,diccnduni eA cidem E^clcfix. Nonne ex ®ufdcm

Chri-

PRO HELVET. EcCLES. 55 præcepto fi vel vnus quifpiam è numc-*■0 fidelium dixerit, tecencve aliquidob-ftinatè, quod fratrem oft'endac ad fyne-

5^ cÓuentum ipfum eius cœtusjcu-’us obftinatus ifte membru cft, remiccicur?

aie Chriftus, dixeritfrntrifno Ra-^fgt;’i^tenebitur Syffedria. Synedrion audis,ad lt;iuod à Chrifto remittitur, qui fuît totius Ecclefiæ Ifraeliticæ Senatus, amp;c velut or-dinaria Synodus. Obiieies ' fortaffis, bu-lus Synedrij fpecicm referre veftvos S«-petintendentes cum fuis afleiróribüs'. Quis verôtibiiftud concedet, mi Oiian-dei? Nam huiufinodi Superinteiidrntiû (quodeertè vocabuluifi quàm iitin Dei Eccleiia fuperbum arrogans,vident o-ninesJfed tamê huiufmodi eu fuis AiTeiïô-dbuscœtusmu vniucrfæ ipfius Chriftiahæ Eccle(iæ:fed vnius duiitaxat illius membri aeProuinciæ' vim,amp; autoritärem refèvôt: qiicmadmodum illud ludæorum Synedh-on totam f quæ tune intlt;?f mortales-Órat) veram Dei Ecclcliam rcpræfentabati Ha-Qucdici non poteft pari autoritäre, tan-quam à rota Ecclciià Chriftiana geftum, acdcfinitumefïè, ß quid ab iftis Siiperin-tendentibus faiStum cft, atque illud quod a Synedrio illo ludæorum décernebatur.

D.iij

54 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA

Sedneipfa quidem tori Germania colle-Sen vniucriam Dei Chriftianam Ecclefiam repræfentat, quoniam furrimo Dei Opti-mi Maximi bénéficie) implçcum eft, quod olim Dominus per fuos Prophetas prædi-xerat, nimirum vt per, Vniuerium terrarum orbe diffunderetur vera ipfius Eccle-fia. Nam $4 in Anglia, amp;nbsp;Scotia, iV Polonia,amp;: Gallia, 54 Heluetia,04 Rfioetia verx Chriftiinæque Ecclefiæ florent, quarum nequeindicium afpernanduméft,neq«e confenfus : omniu autoritas pjusquam vnius)Germaniæ .i,ynius tantum Prouin-jçiæamp;partis Ecclefiæ valere debet, Fate-mur quidem Synodorum Prouincialium magnum in Ecclefia vlum efle, immo ctia necefTarium: fed qui neque Nationalium, neque Vniuerfalium Synodorum aurori-tatiamp;iuri vllum præiudicium afterre,aut quicquam illis derogare vel debcat vel poi fit.Iraqueiftorum,quos vocatis, Superin-tendentium cum fuis Atreft'oribus fenten-tia 54 confeftus nullum noftræ caufæpræiudicium aut damnum afièrt, quam ab v-niuerfa Ecclefia iudicandam eife dicimus. Nonne igitur tibi videtur Chriftus, de toto aliquofidelium cœtu errante damnan-do idem fenfifle, quod de vno fratre peccante

helvet. ECCLES. Jÿ

(^anteconftituitur? Quantumuis ergo ter-giuerfari velis, id tarnen faluo pudore tuo 'legate iam non potes. Qtndipfa Apofto-lorum praxis f quæ hoc Domini noftri lefu pr4x,i^. Chrifti prxceptum vere quo fenfu âcci-fopoiorumi-piendumedet, demonftraiut J nonne 'pfum confirmât.? Illi enim Synodum ad sik»»-« d»

I litotes fui temporis damnandos conüo-quot;””^‘quot;‘^‘’L ' quanquam amp;abipio Chnlto ctju^-dt^macdifa ' veritatem Dei didicerant:amp; ea erat ix. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;■ƒ-

' lutn vnus pronutiadet,apud omnes Chri-Ecclefias quidemratum , firmumque

eutavllam controuerfiam valeret. Sed Apoftoli, viri Dei,eas Veteris, amp;nbsp;Noui pftamenti régulas fecuti funt : fuo ^ocexemplo fequendas demonftrarunt, ''légitima,amp;: veraerrorum in Ecclcfia Öei damnandorum ratio feruaretur;lt;à qua vel ambitione,vel temeritate,vcl ani-■nijimpotentia, vel odio, vel præiudiciis 'lifceduntjijcerrê amp;nbsp;à Spiritus S. præce-pto,amp;ab Apollolicæ gubernationis nor-^a plane aberrate meritô cenfentur. Quamobrem quç fecuta funt tempora ad noftravfque hanc ætatem,eundera iner^ toribus damnandis otdinem , amp;r viam,ctiâ conuptiflimis temporibus, fi non verc,

D.iiij,

50 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AP O LO G I A

il’ Qîcciein probarunt,amp;: rcipfa v-foftolos^srro fùrparunt,alt;icovtquurn l'niuftc à Ponti-w Jeßde il, ßciis damnarcmur , ad iuftam Synodum lein‘ - \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. X I / Z*

time cön^t. Ä Hobis, amp;nbsp;â vobis wcnt pfOUOCïltuni. ^atd, fernher (^od igicur ID vobis adiicrfus communes 4OTB4«gt;t. valere vultis, cur idem in nobis no admittitis? Qui verô vel à primo limine hiftoriam Ecclefiafticani vnqoam faluta-rit,facile nobis aflentietur, arque intelli-gct, eciam in iis ipfis erreribiis'C^ui iani publica'Synodo damnati fuérant ) fi tarnen fieret incerpolacio,rcnouatióquc, iüerum Synodos ad eoidem errores con-ndßUnE^ denädoscogregarifolitasfuifie.Qgoties fifl.adpdtro enirn ide Arianiimus dainnatus elbQuc-ificeSi.iib. g. ties idem Eutychianifmus?Qrioties idem Pclagianifmus? adeo vc mihi quidc Con-ftaftintis illemagnus (cuius tempora in bl,, intelligi grauiffimas illas dc DeitateGhrifti denc-controuerfias inciderut^

symdosiegi- fanóliffimè dixilfe vidcatur,Ä4»c effe fdcra-tmK contre- rumÇynodorum vtilitAtem , vt per e^ilegiti-Zinandos ef- ätfßäta dg religiöse fafia/jtar. Id quod A- eciam Innocentius primus reipfaedüdiis e^Te fententiä Si ipfefuâ confir-

/ßddib.g.E-maaic. Icaque ait Ifidorus yttum proßter c\ma- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conttemreaf»*

nts.Dtfi.ii;. fofiterunt^etfij, viris py Epißo^K bamp;nii effO' res

Ho HELVET. ECCLES. 57 ^^^dumnAhantur: Chrißianitis tante» in di~ «ttfasharefèsfe^a efi: (jnodnimirum veriilr ■’loillojSe à Chrifto præcepto,amp;:ùb Apo-ftolis viurpaco remedio tunc temporis Ec* I Wacarcrct. Chryfofto. in illu locumE-Uingelij tccundum loan. cap. 'j. Nunqiiid ^(x nofir a indicat homine -, nt{i aitdieritpri/ft à’c^gnoueritqHidfaciat,‘A\z^ Nonfi-nuditt requiritur attdttuffied etiam di-, quod hac^articula fignifieaitit, c o-^nover it. Atqui vos ne auditis qui-'Jcm, nedum cognofcitis. (^dd quod ipli-^ctVbiquicarij, vt aliquot luierrotis le-^Wios damnarent ( quemadmodtim ’'îtiftæ, vt Maximianiftas à fc auulfos fla- fro.'WidrMnf, ?,^llarent)Synodumfuam ante paucos an-'’osTorgam conuocarunt, amp;: cam agendi fJtionem, quam nuncm nobis improbat, 'quot;nctamen vt maxime vcram,necelTavi3, ÎC légitima comprobarut? Quamobrem fetere,01iander, id quod res crt, nimirum prælcriptum ab ipfo Sp. S.hærcteon, li-

in Ecclciiis oriuntur,rollcndarum re-tncdiumclTe legitimarum Synodorum co-uocationem Só congreflum: non autem ' paucovum omninogt;vclut feptem virorum ' veftratiumcœtum, qui præiudicia domo iainpridem ex quadam regnandi in Ec*

5^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA

clefiis Dei libidine concepta tueantur.Ex quibus omnibus vos de veftro illo muni-tiilimo, vobifque tutiffimo præfidio deie-dos eile plane animaduertitis.-atque vide-tis turn Veteri,amp;: NouoTeftamenco:tuiu eciam Primiciuæ, fequentis Eccleiîæ re-étè adminiftratæ exêplo, id eft, more ma-iorum, ac vftiperpecuo manifefte confir-mari, nunquam vniuerfos aliquos coetus, amp;nbsp;Eccleiias etiam de tecerrimis hærefibtis acculatasdme légitima tarnen difceptano-ne,ac proceftu (qui præccdat ) line legid-ma earundem Eccleftarum cum aliis Syn-odo,5ó conuentu damnatas fuiftc,quem-admodum tarnen iam vos facitis.Quid hie igitur ait Oiiander? Aliamriraamncmpe reperit. Quiimenim Iræc ccrtifTinra fan-Óliftïmorum Apoftolorum exempla pro-ferimus aduerfus fuperbu eorum, DiWHA-raf i6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;condemnAmui excipiunt aduerius

exemjiK nos ttitum illud leg 'ibui -, non exemflo ttidi-effe^.Ktqui,Oiiander,hæccxem-tffe£bcrc pla rungiinturvice perpetuælegis,quæin Geae/A^.. I’-reda Ecclcüæ Dei gubernatione proponb Rom. ^.y. 3. i'eruari debet. Sic quod de fide Abraha-mi Paulus docet, id generale eft.i^od Pe 13^14 uTgt;er.^^'^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ædibus Simonis CoriarV

18. nbsp;nbsp;' demonftratum,di(ftumquefuerat,

(7

! ’Ro HELVE T. ECCLES. 5^ quot;vefcere, Item. Deu-sfurgauit, tu ne

^oUuito: Hocipfum fibi ßnguli Apoftoli ^gt;thni,demon{lratumque intellexerunc.

E’,vt ad ca exempla veniamus, ex quibus gubernatio Ecclefiæ Chriftianæ oftendi-’W)Quod Paulus præcipic Tito, vt Pref-y,y I’yteros in Creta conftituevet oppidatim: ^iiiodTimotheo: quod deniqueipie cum ^ïrnaba fccit, vt Presbyteros eligeret: ^æcexempla,Iiæccertis perfonis præce-pta,ccnfentur tarnen omnibus Ecclcliis, oionibus Paftoribus, omnidenique tern-13. pore leges Ecclelîæ Deipofitæ , amp;nbsp;confti-’Wæ: ex quibus qui agit, amp;c Ecclelîam ad-’’’■niftrat, is procul dubio non cxemplis pRrticularibus, Odander, fed veris, amp;nbsp;ge-’’fralibus legibus in Ecclelia Dei ludicat,

agit. Denique hoc iplum, quod ex lu-Pfconftiltis affcrs,£xfW2jamp;/A,«ö» legtbui ejje ^’tdicandum, perperam didicifti, cùm amp;: ea ’Uris ciuilis resula multas patiatur exce- , ptiones;amp;, vt ait VIpianus, quædam

paâa, amp;nbsp;exempla, Sc fada quæ quanuisf“’«^'» ff- Dt incertisperfonis conceptaexilent: Rea-’^'quot;^”' lia tame,non autem Perfonalia { vt tu vis) funt cenfenda. Ergo exemplum iliud Synod! Hierofolymitanæ, quod afFcrtur à nobis,non efie fingularc quoddam cxemplu,

APOLOGIA

fed generale regedæ Dei Eccldir præcc' ptunijclTe concludimus. lamvcrôqu“ |(

exemplo eludendo Oüandrici iH' ) in- genijjvel acumen non mireturfqiü ta pet' lt;nbsp;^P^cax videri vult, vc Apoftolos ipfos in- : ter fe committal, id eft, vt Spiritum Dei । ipfum iibi contrarium eile probare cone- j tur? A it cnim ipfos Apoftolos, qui in iH^ i Synodo quofdam errores condemnariit, , multos tarnen alios fine Synodopoßea nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;) j

fe:itaoyuefuam ipßrum régulant per^etuo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

frebaffe^? Mi Oftander, perpede quid ve- nbsp;nbsp;।

lis. Paulus,ais, extra Synodü damnaiiic er- , forem Corinthiorum, SiC Galararir quem- , admodumamp; loannes Cerinthi, amp;nbsp;Ebio-nirarum,qui Chriftum Dcumeftcnega--banr. Adde etiam quod 56 tu poftea, amp;Poucbcnius Lubenfis fuperiRtendens, led parum ipfe libi attendens, addidit. Nos efuosjue non exjiecfata Sy no do ^tarnen ex Igt;eiverbo AnabaptifiiStd)“ ^^ftetanoslt;)amp;t^‘ । rerw huiufmodit amp;nbsp;nunccondemnare an-tea condemnafße. Hæc funt igitur, qux af Icrs.fcd audi, quid nos ad ifta omnia pati-cis refpondeamus. Primum quod ad A- j poftolosattinet,quorum exempla nobis commémoras,diGo tantam fuifte vocatio- nbsp;nbsp;,

nis, muncrifque corum dignitatem , Sc cmi-

gt;RO H El V E T. E C C L E S.

jf^ïiinentiam, vc vel vnius duncaxat Apo-^oli dottrina cenfura, totius reliquæ Ecclcüæ Synodo non modo æquandad'cd 'tuni anteponenda. Illi enim immediate ^öeomon autem ab hominibus, nee per ''oinines earn doótrinam didicerac, quam l’oininibus tradebant. llli à ChnAo ipfo ''dut primi Ecclefiæ Chrillianæ funda-^ores 2^ architeóti conftituti fuerant. 11-’■‘’reU«»™*. loruni denique amp;; fcripta, amp;c prædicatio, Moftrina, amp;c autoritas dva.ji/,tfna-ßinn5^ {quot;»floiifutig. ^gt;c,ac per le âvôei'djç,

’‘«Ç)Vt de ea non plus dubitare liccat Ec- feiiebaut^qui deiiæ Chriftianæ, quam de ipfamet

Qinnipotentis voce. Itaque quod illi

pro fuo iure, amp;nbsp;ex cminentia fuæ »ecumenitA, ^ocationis fecerunt, non valet in aliis o-'•’nibus,qui Eccleliam Dei,fednon pari/xxioi-. ’Utoritatc , SiC prærogatiua, gubernant. Q^anquam necipti Apoftolilinguliquen ^luamerrorem damnarunt, nifl qui aperte illi fidei amp;nbsp;doétrinæ repugnaret,qua; com- ^em ^Epß. ■^uni omnium aliorum teftimonio Sc con ui. Icnfucerta, probata, côtefla, ac nota effet, fueruntenim certa dottrinæ Apolfolicæ \ capita omnium Apoftolorum amp;nbsp;eorum, quivtveri Chriftum amp;nbsp;viderant, 5c audierat confcnfionc cofirmata. Itaque

Icribit Joannes non de fe vno, led de ris coapoltolis quoq/uisintelJigcns, j2?‘^quot; Audiuimta., quod lt;vidimui oculis ßecluuimtts^quod manu^ nofir/t contredirui'-\ nde fuilïe certa quædâ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;capita

c-.tiat.6.v.6. ctiam tempore ApoltoJoruin docent epi' 'luc'i w 'i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Galatas, amp;nbsp;ad Hebræos,acquead-

cÿ-3. eôLucasip!èftatimin£uangcJioàlecon lcripto,quaJia nimiru hsec, I^um Chàflum i.corintb.is'. àquot; hominem eße, in carnem l'enif/eyt ijoan. 4, PafTum efTeyCrucifixum, mortu um demtfut

pellatiir, coUeftum elh ApoftoJorumau-tem in huiiifmodi doôtrinæ capiribus rené-dis con/cnfio vere amp;nbsp;Synodiis erat, o-mnietiam Synodo œcuinenicâ potiorac inaior, ade« vc qui contra huiuiinodica' * pita all quid de Chrido docercnt, ab ipiis Apoftolis, merito ftatim, ranquam hxreticbdamnarencur. Nalhenim alU concrarij erroris confutationece/Tariae-rat,quam ipf'cmec ills Apoftolorum in co-trariuin confcnfus cxeoru prædicationC) ciocirina ac redimonio coci Eccledar, tunceos audicbat, noriflimus. Icaqueia iis ipds crroribus, (juos ais,O{]ander, a. quibu/dam tantum ApoftoJisdamnaros, vides

PRO HELVET. ECCLES. éj vides vel Synodum: vel confenfum atque ionantem in ipfa Ecclelîa Apoftolorum omnium vocem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quæ,quem-

admodum dixi, omni fynodo etiam œcu- ' nienicâ potior eft, verier que veritatis c6-firmandæ ac ftatuendæ forma amp;: ratio. Atque hæc eft prima noftra ad veftram illam obiedionem refponlio. Secundo, di- Errorum a-dmus etiam inter ipfofmcc errores,de qui-l^us damnandis agitur, alios effe qui per-^picuè,manifeftè,lînéque vlla tergiuer-^tioneipla fidei Chriftianæ, Euangeli-cæfimdamentaeucrtunt, qualis fuitille Cerinthianorum, Sc Ebionitarum error: ^liosautem qui nequaquam aperte,fed ex Wequenti tantum id faciunt, idquod

Donatiftarum hærefi feribit Auguft. ^atn ea primùm fcliifma quoddam duta-'ƒ fut, quôdilli fe à reliquo Eccleiiæ or-'*gt;odoxæ,amp; catholicæ corpore diuellerêt: deinde veto ex fehifmate faèha eft horréda færefis, quoniam fuæ feceifioni impia illi ^ogmata permifeuerunt. Ergo amp;nbsp;ipß A-fieanisSynodis fepius damnati l'unt,priùs f^nicn amp;nbsp;publice priuatim auditi-Sic tic ^uabaptifta:, quos à nobis fine Synodo ‘’imiiatoseirefcribiSjCodemnati.Primùm '■oitninfingulis oppidis ,in quæ peftisifta

lt;Î4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA

furcim irrep ferae, publice cauHani fuam c-gerunt:ex quo certamine quum Ócivcrbo refutati difceflîlïent, damnai’ quoque fuut. Sed prius præfentes ipü «.liti,licTiguri,fic Bernç,lic vbiquecûiisa-ctû eft vtpriiK in publico totius Eccic/i^ conuentu audirentur, denique dainnaic-tiu.Quidigitur nobis iftud exemplunijO-liandcr, obiicis, quafi nos ipfi inauditos homines ■'amp; abfentes condemnenws) ablque publica totius Eccclelix voce amp;nbsp;Synodo , quanta maxima pro rationc temporis haberi potuit. Prætcrea ij fuut Anabaptiftarum errores, vt aperte cum Deiverbo pugnent, amp;nbsp;fidei fundamentu de remiftione peccatorum citra contro-uerfiam eucrtant;amp; tarnen illi auditi iunt. Sic etia Arianifmus ( de quo tame ipfo da-mnando plures Sy nodi habicæ' funt ) pene ftatim atque exortus eft, liærelis ede de-prehenfus ftatim damnatus. DeNo-uatianis autem,de Decimaquartanis, e-tiam de Monothelitisipfis fub Imperato-ribus Conftantinopolitanis fape priiis • quæfitumcft,,quàm aperte pro harcncis damnarentur : quoniam vti in vjarumdi-uorcns:fic in doftrinæ fàcvx diuerticulis aliaaliis manifcftius, atque clariùs à refta

Icihita

HEtVET. ECCLES. 6$ remica lïos abducunc. Ergo qui errores, quique hærctici aperte, amp;nbsp;fme circuitio-nc vim, verbaque fidei neganc:ij ftatitn lt;lamnari,priuatim rcdargui,amp; à Paftorib. txcludi ex Presbyterij tanaé fentencia rite poffunt : quemadmodumab AlcxSdro A-lexandriæ Epifcopo cum Ariano adum fuir. Qm veró per fe errores non func f etfi errores appellantur ) 'vel non a-pertè videntur elfe errores, vt qui aliqua probabilitatis fpecié habcnt, quiq; in pla rib. EccleHis cóniuentia, velaliovitioob-dnuerint:in iis omnib. ratio, æquitâfquc Juris poftulatjamp;s Chriftiana Chantas prç-* '^'pit,vr Synodus,amp; magna difceptatiojöi: ’’'inimè præceps iudicatio adhibeatur. f'reinplo fît hæc controuerfia, quæ inter J^biquitarios, amp;nbsp;nos Orthodoxes hodie ’’crfatur'. in qua fi vetcrum Synodorum îduerfus Eutych'en, Neftorium, Mono-thelitas décréta, Sc veterum Orthodoxo-tutn perpetuum confenfum retinere vcl-lemus, nulla fane noua Synodo opus cf-tarnen,vt Ecclefiarum tranquillita-ti confulatur,Synodum poftulàmusrquæ QuotiesTecufatis,quid aliud agitis, quam Ecclefiarum turbas alitis, amp;: vos veftraî cauiræ bonitacidiffidere palam fatemini?

E

66 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA

Tertio dcniqucfquod à te,tuifquco-rnnibus diligenter perpendendum eH) aliud eft, Oliander, errorem aliquem pti-hiùècgt;^ fa- uata quadam fententiâ iniprobare : aliud

Eccle-liitcl aatem üæ vocc damnare. Illa enim vnius aut al-cruditi,Chriftianiquc viri fiiieDo-amp; iii»i de- Etoris,autPaftoris in Ecclefia,fiueetiam {»gf’i'i- idiotæ fententiâ dealiquo errore,priuata duntaxat condemnatio eft,quæ etii erro-i'em,8i:errantem flagellât tantumqueilli detrahit, quantum vnius hominis autho-ritas alteri detrahere poteft: tarnen neq; errorem, neque errantem ipium adhuc ab Ecclefia excorunicat; autli etiamab aliquo cœtu expellit,eundem tamen à to-ta Ecclefia non fegrcgat. Concefla eft enim ad cœtum Ecclefiæ amplioreinab eapriuata fententiâ,amp; condemnatione prouocatio. Hæc autem,quæ velab vni-uerfa Ecclefia fit condemnatio ivelàma-gna illius parte,hæc certè publica,hor-rendâque excommunicatio cft, fiverè pronuntiatur, amp;àtotoipfo vniuerfæ Ecclefiæ,ac perconfequens Chrifti corpore fegregatio eft. Ergo vt huius publicæ, quàm illius priuatæ condemnationis te-triora funt eft'eôta,amp;: maiora : vt calatnicas luftuo-

Pro helvet, èccles. 6/ hftuöfior-.vt diuulfio perniciofior-.vt vis» amp;fententiahorribilior:ita via amp;c ratio v-triufquc exercendç in multis diuerfa eft* lUa priuata fine Synodo aliarum Eccle-fiarumplerumque fieri poteft:hæc aiitem publica nunquam légitimé fit fine publica Ecclefiæ cognitione, congrelFu, ac co--fenfu, à qua alteram ipfius corporis parte præcipuam auellit. Ergo nunquam fine légitima difceptatione, nccnon iis coram -priùs auditis, qui damnantur, fieri debet. Atque vt tarn neceflariam, vtilemque hac uoftram diftintlionem facilius declarem» 'lluftroexemplis.Alia eft in ipfoGcrmani-p^^^^^ coimperiofquod Dominus, ÄsfeliciflimUfZw^wfipr;-^tternum conferuetlea ptofcriptio, Ci nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«O 11 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 Til n

«tabvno alicur liberæciuitatis,vel Ulult• tione, l^incipis Magiftratu; alia autc eft ea clari-f»quot;ï'* gatio, quæfitab vniuerfisimpcrij Germa-^*^'“*' uici ordinib’,ac prçfertim fi de vno aliquo ipfius Imperij membro,veluti de aliquo 11- ‘ luftriff.Principe Eleótore feratur.llla prior ueque comkia imperij requirit, ncque pu-fclicum Germaniæ conuentum: hæcpo-fterior vtrumq; neceflario exigit,quemad-niodu ex bulla aurea Caroli quart! Impe-Utotis Germanic! facile intelligitur. lté» Alia eft excommunicatio eins, qui ab vna

E.ij.

68 .^apologia

tantum aliqua Ecclefia fegrcgatur; alia c-iufdem quum ab vniuerfa Catholica Ec-clcfia icparatur. Etfi enim vtraquedili-gentcm caulæ cognitioncm (quant cameii in nobis prærermittitis ) deliderat ,ipfiuf-

que excommunicandi acceriitioneni: tauten ilia fine Synodo poteft fieridtæc titra Synodum nequaquam. Quod vt tu, turque , Ofiander, omnium Patruntcófenfu, S(def,d4to- amp;teftimonio verum elTe, fequenduniqiæ intelligät,audi eorum fentcntias, quas tibi t^mnn- i^æ i^æ profcro. Hilarius eandeiti ^alu-rinonfo]pe mniam paticns pro vocabulo ojuoovatov, docetur ex _____________.n.;- rr.. .UrMtiUS

lumus, ne dAmnemus Patres,, ne animctnus hareticos’, ne dum harefin repeUimus, harefift nutriamus, Interpretati Patres nofirifuntfofi Synodum Idjcenam Homousy proprietatew: religiofi extant Itbri: manetconÇâetiA:fi(fult;^ ad interpretationem addendum efi-, G o M-MVNITER C ONS VL A M N 3,Potefligt;t' ter nos Optimus ^deifiat us codi-, vtnec eafit benefiuntconfittuta 'uexetur.-^ejux malefittt inteUeéfarefiecentur, Damafus. Eoruntt]'*l. accufiantur, causas difiutere non licet, pri^i' quani canonice uocati ad Synodum ‘venidt^^’

^Ï^OrtELVE T. ECCLES.

, frttfens ferpr£fentem agnofcatveritatem, iMelligat^cjux ei ob^ciantur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*•

i^^fieatiam Solomonis dicitur-,Aatequamfiru-s. ' ^^^isnon reprehendas.i/ttellige parciäs.i^ tue f’x^refa .• untequAm Audios non reprehendos. Slicet APertißimAfit contrAriorum reprehe-Ç^o:VeruntAfnen ofortett^ ubÿs, qui datifunt ^deorum exAminAtionim ordtnem ßeniari. Gelafius. GrAueßtis efl-, nbsp;nbsp;indecentyVtin re

‘^ubia certA deturßententiu. Cum de lóan-

Chryfoftomi Confl;antinopolitani,amp; Heraclidis Ephcfiofum Epifcopi depófi-^'one duntaxat, non autem de vniuerfo 'püus Conftantinopolitanaeiauc Epheflnæ Hcclelîæ corpore damnando agererut, co-^mter ab vniuerHs refponfum eft contra

I Canones ecclefiafticos Heri,li abfentes iu-‘Jicarentutjatque condemnarentur. Nam ^tait Theodoiius, ludiciA EccleÇiaflicA nonsiiiu»ne.ii{gt;. ^cplAnoßedcum ÇummA,^ diligeti

^»itione, dißeptAtione ferenda funt. Ita- uiji.cajgt;.\6. 'l'iepleræquceriam vecerum Pacrum da-iTinationes impvobatæ funt,quodovdinc ifto Ecclefiaftico neçleéto quofdam mines Sz fmgulos,amp;r priuatos,ncdum ipfos tocos cœcus impietatis notalTent. Ex per-petuo Synodovum vfu , atque adco ex iptisSynodorum decrecis manifeftê appa-

E.iij.

’JQ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AP OLOGIA

c/XdoXy: qPæftiones depidei articuIiSjdcNego ^utrnenf. tüs Écclcliaftiçis, de hærefib’, defchifrnâ' ticoruni liominum caula in Svnodis mî'

Toietaft.-xi, , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\ • i’

fraf^/.ÂXUïie generahbus, amp;nbsp;craclan amp;: decJtu cenflaatiei,. oportcfe. Et vt tandem totushic locus eu °'’' çludacur,entibihomini Romani Imperij Jegibns lubdicQjImperatoris ipfius Roma-jTautiia confticutio apcttilTima, luftiiiiani No-tbein.confl. uçlla Authcntica 12,5, Tit. De £ccleßaßicis (ltuerfiscaf»itulis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vero (juoitafrcris

dictumeflcanonibinin Aiithen.vbiomiies controuerlias,qnæ defidei dogmatena-feuntur, in Synodis traétari diiertè etiam graiüffimarum pœnarum adiedione iubec pptimusImperator. Exquibtis ofnnibus cfîîcitur,quod vol 11 mus, elfe iniuftam, ôc, vt veriflîmè dixit Sturmius aS'tx.ov veftram de noftris Eccle{iis condemnationem. Er-quod conqueritur O/iander,malècum

Eccleûis aélum iri, niß ûbi, fuifquc fodis liceat citra Synodum, crrores,quos vocat, amp;putateirccum fide Euangclij pugnan-tes,anachematizare,animi fuimorbum o-ilendidacfein Eccleûa. Ddia/n eum pri' uatum afFedare, Diocrcpbis cxcmplo,vt vnus ipi'e ftacuere poiTic, quod tantum to-tius EcclcEæ voce , Sgt;i: authoritare ex Dei vçrbo deßniepdum eil. Potes eu qiiidcm CÓS,

PRO HELVET. ECCLES. 71

COS,quos confiât errores effe impios, pri-Wim,amp; in fcholiSjôd in concionibus tuis, inodcfta camcn oratione,ex Dei verbo rc« ^utare.Hanc autem doclrina, quam Chri-(lianæ Ecclefiæjid eft, ipfa præcipua Chri-fti membra fequuntur, pro verafide itnpleâûtur errorcmeiTe definite,sicqne ‘plasEccIeiias a tua ecclefia, aliorumquc„.^,,^^,^^ Melium focietatefegrégaré, à Chrifto fe- difjiHta-pârare,hçreucas appellate,certe citra legi-óinam, libcramque Synodum nullo mo-.

: lt;lo aut lure poces. Id quod me hadenus, ^ctnonftralTe fpero.

Cæterùm quod ais noftra argumenta Rohufit tibi,tuifque diligenter effe peripetia, eaq, '^cprehenfapugnare cum Dei verbo,m eo noflra ^rr«.

' tantum facis , St tenebras bonæ

'nr r. n ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,1' nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fc

caulæ noftræ allute conans ottundete. ƒ„)/■«, Quomodo enim ea pugnare cum Dei vet- f»-

I Udiceres,fiincelligeres? Quomodo a'ate^”^'^^”quot;’ noftra intelligitis,qui ilia ne quidc legi publice finitis? Teflis erit ilia Saxonica Exe-gcfis, in quam inquifitores publice func dcletli à vobis, St leuerilfimi quidem, ne ftuis earn habere deprehendatur ; St li quis cnedeprehenfus, gtauilTima pœna pletla-Tefles etiam erudiciftimi ^oannis Caluinilibri,quiavobisiam publice pro-

E.iiij.

APOLOGIA

; 1er ibuntuiv Qœinalt;^odum enim Ponti-ƒƒ fiel) homines Icelerau ad extinguenduni ! omnis verxtacis lumen iplius S. Scripture leótione populum interdixerunt die vo^ ƒ ƒ vatri homines amp;nbsp;Poncificiorum æmuline , noftri dogmatis vericas à veftris gregibiis agno(cacur,noftrorum Icriptoruinletho-'vnem, amp;promulgatione vfquam fieri pro-H hibetisi Quod nos de veftris minime taci-mus, ira nimirumbonænoftræcauiæcon-fidimus, quoniaraeam etiaex collahone, quæ cum veftra fit, earn illuftrariquotidie eernimus. Sed quomodo noftraargumen« ' ta intelligitis ; qui cum mire inter noso-mnes conlenciamus, ramen credicis, vel fingicis infinitamefle inter noftros in hoc deS/ Domini Cœna capite fententiarum varietatem? Quomodo noftra argumenta caperetis,quæ ex iplis Scripturæ verbis, d-dei analogia, perpétua Sacramentoruin régula ducuntur, cum amp;, Scripturæipfius verba in Cœna Domini peruertatis, amp;nbsp;dei analogiam negligatis, Sacramento-rum naturam in Domini Cœna facrofa»-eta abrogetis? Et certè quocics veftras in* terpretacioncs de verbis Cœnæ Domini, amp;nbsp;de his vocibus, Corfttt Meum-,con(iàeTOgt; nil. in nbsp;nbsp;nbsp;venit in mentem illud Hilarij. Imne

no HELVET. ECCLES. 75 (ilumniim ’verbi pertimefcere , z/bi res i-

, cuitü efiverbuin, non habeat difßcultA-tem.

Deniquc quod fcribis ancca iulTu ali- /Zoj ai~ Quoc IlliiftrifT.Germaniæ principum infti-.. r-zr 11 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I ’o twberuwf

tuta nulle colloquia, vbi nos amp;c audici, amp;: habnis viSfa conuitli erroris à vellris fumus , quale Marpurgi, Heidelbergæ, Maulbrunnæ ftum fuie, iam oftendis qua fronce Si oregt; I'oncantum quaconfcieciavirlies,^ian^5gt;? ***quot;^ lt;^qui cum ex iis ipHs colloquiorumf quç dtas ) Adis mendaciis conuincaris, cam iffipudencer camen ifta fcribcre iis aufus, tiiiquam in profundo quodam putco de-nierfa effet iftarum adionum veritas, non ^ytem publice édita,amp;: à veftris etiam fub-^igiiaca extaret. Sed quidnihîcfalfafup-poneres, qui alibi, amp;nbsp;in hoc ipfo fenpto ’’imirum in voce rbicjuitAiis abneganda pfs-^7-tenon niii mendacio tucri potes? Veriffi-■tnim enim effe hoc , quod iam dico, ex iplis colloquiorum, quæ tu ipfe protêts, Publicis Actis cuilibet apparebit, Nüc^uAtn noßros ex huiufmodicoßoquijs vi-in quibus ctiam nulli indices federunt: ied certamen tandem co deuc-

, vt de mitigandis , explicandifque quibufdam locucionibus intet pattes age-

74^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA

retur.Dcreipfaautem Sacramenti,amp; dc præfèntiaipü'us carnis amp;: fanguinis Chriffi inS. Cœnainter vtrofqueconuenire .-fed demodo præfentiæ tantum difceptationé fuperfuifle.Id quodiam docuimiis.Deniq; vt habear amp;nbsp;Ofianderipfe,amp;: Vbiquitaiis confeiTionis l'ocij ad quod nobis relpon-dcant, planéqucintclligantetiam Luthe-rum ipium ( cuius vnius autoritärenin vi-denturveile) primiim nobifcumfen/ifc atque etiam poft Polemica à felcripf^ gt;nbsp;ittihtr! fi».cn primùm ipfiuftnet Lutheri anteinteli-te»M. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;controuerlias placide de fanfta

Cœna adhuc fentientis verba.- Efi Sicu-mentumfignum,ijuo nobispromittitur, offer t v R,^ exhibetur communïo, ^ifJ-

corporatjo cum Chriß:o, nbsp;nbsp;nbsp;Ça,nitis fdelihns

Panis-t-vnum corpus quot;,: 'vnde Sacramentum in PaneyiT E

''acctpere,n^ilesta.Liudyc e R t V M

SI G N V M accipere hnitss communionisi Ö

incorporationis cum Chrißo, omnibus eius fanßiisßdeltbus. En etiam poft motas con-troucrftas ciul'dem Lutheri aliud Icripw ad Helueticas Ecclefia!;, iam defunfto ZuingJio ,miirum. Tertis^articubts efide Sucrumento corporis^ (ir fangttinis Chrifii-:

mf^-tpuo nußpuum udhuc docuimits,Ac ne nun^ dem

no HELVET. ECCLES. 7^ doc emus Chrißuectelo, 'uel 4 dexter a Dei afcëdere,autde(cêdere,fiue vifibilif

muißbili tn6do,^c.(E.'c^'a Luthero dex-fera Patris no eft Vbiquitas.) Verurntame fi ß^te ne hie quidem {vtÇupra dt^um esi} al^ dios intelligimtity prafi^t fane nos nihilomi-''^'i^intii.cembeneuolentiam celere, (^femper '''^diora alios de alifs iudicare,doneegluma,^ ^f*^bidaa^i/aprorfttsrefidat.\Axc Luthcrus, ^uiamp;: Bafiliefem fidei confeffionem,quæ ‘iunccxtat,approbauit:amp; formulam con-^ordiæinter Miniftros Francofordienfes ^Bucerodiiftacam : amp;SyngrammaSueui--^quot;”* '5'4*' cum,amp; confeffionetx) fratrum Valdenfiu. Quidamplius?Vvitebergenfis ipfa Con-'^ordia ex ipfius pene Luthcri orc emifta, Çuàm prope nobifeum, exceptis quibuf-^âvoculis,ineconfcnferir,apertiflîmè,ac ^’Jceetiam ipfa meridiana clariùs teftatur. Quçautem Parua confeffio Lutheri dici-fur,omnia hæc tempora,amp; Lutheri iudi-dafecutaeft: fedcaneque omnibus col-legis ipfius Lutheri placuit, vt apparet fxeorum fcriptis meque ex corum com-ff’unifcntetia,(quod fieri tameoporcuit) fed ex cuiufdam Amfdorfij Lutheri de-prauatoris ,atque afientatoris duntaXat intempcrief cui fe Lutherus proculdubio

76 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA

facile fe prxbuilTe coftat,édita fuit, atqne col'cripta.Videigiturquàm tcmerè nobis Lutherum obiicias, aut noftrorum cum Luthero colloquial Sed etiam fi pauci illi noftri in colloquium couocati veftris , nbsp;nbsp;, confentire non potuerint, non fequitur

rum ex fit- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r

ftrimbui a. noitram caulam fadeiconfeflioncm ve-A;«ot Ttrfï-fenten-^»/■/«^tiam verius verbo Deiniti,quamnoftra. legeertjei- Qui^d igiturîco tantum efficitur,pluresex couocandos amp;nbsp;alios tmuerfitperincuttâ parte prætùdicijs fuis adhuc g^^^u^*^'nt,eire feligédos acadhibcclos,qui turcietumZ^ dc tota hac cotrouerfia cognofcac. Id eft efl, nepe, quod dicimus, Synoduleg’timaex tkßaräsyn. omuibus rcfotmatis Ecclefiis neceffatio verafe-tctia,in qua legitimus ordo ncgleólus eft, pro iniufta illegitima ex Auguftini i-He^vnit. refponfo cenfendaeft. Quæ quia de

Synodis, amp;nbsp;Icgitimo errorum in Ecclefia damnandorum ordine diximus, reliqua Sturmij argumenta, quæ Ofianderconfu-tare voluit,perfequamur.

Docec quarto loco,amp;: vere quideni,idc Sturmius hac ratione agendi, amp;nbsp;ftringen dæ in noftras Ecclefias condenationis fie ri in dies Pocificios fa:uiores,atque ad nos

Pro h e l V e T. e c c l e s. 77 P^rfcqucndos vehemencius incicari,quolt;l2;’^.^^ J^necrudelicacisac lanienæ genus ( quori/»rç/iraM. noftros vli funt)fic videatur ab Vbiqui- i*» ^nis proban. Quid igitur ad tarn prüden-^5111 admonicionem Oliandcr ? Refpodet ’7^“ ‘tóus efle errores damnarc, quam dilfimu

NequecHe omitcendabonaneccflfa-f'l. neeuenianc mala. Sarins tuiflcr aperte ^'cere Ofiandrum fe malle animo lu o mo- p/Jawii cgt; ’^^ttigerere, quam quicquam penii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»»-

Gallorum,Hilpanorum,Italorum amp;nbsp;Riorum falute conlcruanda habere. Sed , pntnani de eo conftare ex légitima cogni-^lone oportet,vtri nófne,an vos errore do-^^arnus. Nos .n. veftru VhiquitAtis dogma phnè erroneum,amp;verbo Dei perpetuóq; ^cdefiæ confenfudamnatum, Sgt;c vetuftati Korfus inauditum elTe variis fcriptis iam “l^îndimus. Vos autem, velut etiam Po-^djjdum nos damnatis,amp;: partes amp;nbsp;iudi-'^'^sfedetis, amp;ccrtorum quorundam ver-^orum inepta, falfâq; interpretatione ni-tiinini, Denique Chriftum iam ex necefla-■^gt;0 confequenti negatis vere hominem

: quia per VOS verè humanum corpus non habet. Ergo in eo primumfalle-fiSiquod nos qui non crramus, tarnen er-^ireputas. Deinde, quænameft iftatan-

7? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA

tareliquas orbis Ecclefias damnandine* ceflicas quæ vobis impofica clt,vc cumiam per fcxagintaannos amp;nbsp;amplius ab inido fif o- reHi inftauratæ noftris tempotibus Eccleliæü* condemnationibus anteavixe-«6y3i»»cr»»f, rimus: hoc demuin tempore fuerit vobis neceffe nos tarniijtempeftiuediroanathe-mateferire? Hannibal forcafle erat, quod aiunc,ad portas;amp; in eo omnes Germaniæ opes crant ficæ : vtquod fruftra in coJJo-quio Vvormahenfi iampridem tencatum fuit,amp; abipfo veftro loannoBrentiojliue feriojhue propter Philippi præfentia reçu latum)nónullihomines, id eft, ex amplif-hma Mundi regione ad fummu fcptem,in omnes Ecclehas pro libito animi huedo-minatuarriperent (entencias illasfuas temcrarias amp;nbsp;condemnarorias ferrêc.Præ-tercà, quæ tua, quæfo, ifta eft intempéries, qui cùm nos tanquam hæreticos,ôi fund amenta veræ fidei euertentes con-demnas/negas tarnen,fi proptereààPon tificiis tanquam hæretici aft'ligamur, vos noftræ iftius affliftionis,eorumquefæui-vbiqnit^^ tiæcaufameftc. Quafi qui feiensfurio/ô armant Pon^ i i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z* • r gt;nbsp;J*

tificioiinEc. gladium porrigit, non lit ipie eiuscædis jiifor- (quafnriofus pofteaperpétrât) amp;autor, reus: amp;: quafi ob aliam caufamPontifi-dj

PRO helvet. ECCLES. 79 cij fefe in nos fæuirc præcexant,quam im primis quod in hoc iplo dogmate de Cœ« na Domini ab iplis difsêtiamusjquoniam corpus Chrifti locali, corporalique modo adeffeneganius. Saltern fi idcmdiceres, quod Pappus ifte tuns nimirum dum propter huiufmodi condemnationes nc-ftras aPotificiis vexamur, amp;nbsp;cremamur,ef-fequidemvos, veftrafq; illas condemnationes cauflfas nobis iftarum calamitatum, fcdcauflas per accidens,non per fe. Quqd itaeft aperteridiculum,vt ne refutatio-, ne quidem egeat. Sed excipic Ofiander, hulum, dum Galatarum error es condc-ninaret,non timui{re,ne ludæos, aut Eth-nicos ad vere fideles perfequendos exci-,„^màp4lt;» f^ret, aut f£cuiores,truculentiorefque red-(icret. Ergo neque id fibi,finfque elTe me-t'iendum : fed ftatim, amp;nbsp;intrépide Calui- haben com-nianum,aut Cinglianum(quod vocat)do-gma anathemate feriedum,amp;, elfeeiicien- nojlrar» Ec~ dum, Bona verba,mi Ofiader, aliquid gishumanum absteexpeâaui. (^id nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;)

to tu, vel tui cum condemnatione Galatarum,ac Corinthiorum à Paulo fafta co' tnunehabetis ? Paulus Apoftolus manife-ftiffimos Galatarum errorcs códemnauit. Nos autcm ecquis vllorum errorum ad-

8o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA

Jiucconuicit? Paulus condcmnar cjipf-b quæ communi ilia totius Eccldiç SynoJo Hierofolymis habita iam damna ca fuerât: vos ilia damnatis,quæ nulla légitima Syn-odus damnauit. Paulus eacodemnat,quç ipfos ludæos, Ethnicos Pauli fcntentia audientes, erroris,amp; blai’phemiæ fuæcon-uincebant, atque vnde ad fæuitiam in or-thodoxos excitari non poterant.quin eù magis iplifefuôfq; errores condemnarér. Vcftra verôin nos eondemnatiomaxiniii Pontificiis fuorum errorum patrociniutn afFert.Ea enim vera efle dicitis, ex quibus ' ipfum Papifticæ Idololatriæ ( qüae fignis ipfis ,i. Pani amp;nbsp;Vino Cœnæ,à Papiftis cxhibctur) fundamentum coniîrmatur. Ergoeosamp;inerrore confirmatis,amp; ad fæuiendum in nos, tanquam falfa de S. pdg.if. Cœna fentientes, per vcftras illas conde-mnationesinflammatis. Porrô quôdex-cttr 0- • • T I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Z-' - V

w»«, cipis Lucheranos potius, quam Cinglia-Pontifie^ ftr nos fupplicio à Pontificiis amp;nbsp;affici ,amp; olim fuiflfe, fiillcris turpiflîmè. Vos .n.

rationes habetis cum Pontificiis communes de ilia ab vtrifq; vobis cófióhi Omni-potentiaÇquæfapientiæ, verîtati Dei repugnet) de localitate vnius, eiuidem corporis codé tempore pluribus in locis;

ÏRO HELVET ECCLES. 8ï ’^efignorumipforum Cœnæ veneratione, '^eludaica,amp;: Capernaicica? p^S, IdeAj ^orum verborum,Hbf efl Corpfts meum-, in-^frpretatione, amp;nbsp;aliis ctiam plurimis ca-picibus. Ergo vos cum illis fummè in iüis Wentitis. Sed quoniam iftud Luchera-•’oruin cognomentum apud Pótificios i-^îprimùm inualuir, vt quiconque ipfîs re-pugnarent,Lutherani vocarentur: fadum ) vt dum eos ipfos cremant, qui plane, petfpicuéq; veftrç Vbiquitati aduerfatur, (licant tarnen fecremare, ac damnare Lu-\^erano s; quos f h veftris verbis vti didicif ‘^nt ) Caluinianos, Cinglianófque potius ’'oininarent: V ti etiam veftro exemple fa-^itareiamconfueuerunt. Sedhæc haóte-^quot;isquid autem ad qyintum Stürmij argu-•’ientum refpondet Oflander?'

Dixit SturmiuSjVt-vos veftii offïc/j piè, ’t frater Pappum imprimis pro fui 'ï'uneris iure .i. Redoratu Argcntinen-ft^iak-quot; fisfcholæ moncret,ncquaquam ''t vos,qui Lutheri S£ Philippi difcipuli vidççi vultis, condemnetis eos, cum qui- ßtn^ßime bus pientiflimi, dodiflîmique illi præcc-^^^^^ ptores veftri amicitiam toto vitæ tempo- iitennt, fufandiflimècoluerunt. Quid tu igitur .^dcap ferian» admonitionem, Ofîander?

F

8i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APokoGlÀ

’’■ '^Nugas agiSjVt foies, nefcioquos minu-tos Theologos n'obis tómcmoras, Szkos ccum ipfos viium tantum aut altcrum, vt Amfdorffiü, $cucnktcldiu, qui noftros Viuo Luthero non dilcxerunt. Sed agit Sturmius de Primariis illis Dei Opr.Max. inftrumeücis, deprimis ipfis Eeclefictin-ftauratoribiiijde ipfo M. Luthero,de Phi-ïippo Melàtithone, de Martino Bucero, de Capitonc (DeusimmortalisiquæJiimi-na mtindi, quos viros (lunc nomino ! ) qui cum Zuinglio, Oecolampadio, Bulinge-‘ ro, CaluiiTO animis cónitindiffiini ad extremum vfqü'e vitæ diem vixeriint. Id quod|icx ipiorum turn publitisVtumetiam pritiätis itriptis appâret. Hoe tü negate non ßotes, amp;nbsp;ü neg^aueris ipfa tevéricas palam redarguet; Sed vide quo tandem, ' , Oiiandcrjdlelàbéfis, amp;nbsp;quidquantumque dbi airumaS , vt Biidèri , Philippi do-' - étrinam apèftè cödemnes,- atq ue hseferj-

. bere^udeas. Vtinam Philippi/^ Btteena credidcrifit, (fuAm pdfleriorit i^firuni rhiliff!ii^fiiTjelß'ripta\''velfaBfa iePianhtr. Equiäem, t^^^ucerum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tru{lr3,neqiie/i-

ne certiffimo vicx ('(^'pénètiló Philippics illeiaïn Cciicx codes ad Cdhiinum,amicól-que iüös orchodoxos,iu eictrema illd'xca-

te

PRO helvet. ECCLES. 85 te fila fer ip{ ic. Etfi promterÇeneStam à weta. f’uius citrricuii non frocul ab^unt^tarnen quo- pag.1^9. ^idie noua extlia expeilo. Vel enim cxvna

■fta Philippi condemnatione faéta à te Luca Ofiâdio appareC) quis fuerit in illud ye-tifli mum Gernianiæ totius lumens veftræ cateruæ,amp; animus, amp;nbsp;conatus,ni4 Pq^i-ûuseum majurè, veftrp furoriSc rninis op

• 1 portunamofte fubduxiffec. At verô ad-dis nos à loanne Brentio clje aqtpa con-

' detnnatos. Nimirumpoftquamambitio-ttexTrAtiçô fafeinatus BrentiuSjheleipfum

• • t * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' 1 • r 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;« nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;“ n ' r* canßttth

«imde amplius terebat,: amp;nbsp;poliquani byn-grammaSucuicum (cuius ip(e fueratau-tor )'etiam ab ipfo Luthero appvçbatum

j '■amma animi leuitate,Ô6 inconftaqtia, da-ttinabat. Ego veto ab ifto poftremo ,

'1 delirante, ac furiofo Brentio, ad primum

1 iplum,fedatumque Brentium prouoco:ex cuius amp;nbsp;Caluini.liçeris vitro citrôque feri- f” ptisappareç eum çu Caluino faniàè ami-citiam., paçcmque, quandiufèipfum ferre potuit, coluif(elt; Quod hquaintolerabi-lisambitio eum fenerp .poftea traluerlùm egit,quis in illo fatlo nimium opulentp,amp;:y***v*'f nihil aliud, quàm priuatum pqft, Philippi -i gt;nbsp;tnortemin;Germ^icisEcplefiisgt;affeftan- ” le, nairetur accidiffe quod, habet, proucr- -.

ï-ij.

biiim vécus 7«ep)/TBÇ lt;/ïç (TFÔjehç. QuaJe e-nim randc fueric icnis Brentij ingeniû,amp; à vera humanicate alienû vel vnicû illius te-

ftamentum femper ceftacur. Nam ne non femper elTec in Germania fatis beJlorû, dïflidiorum, quæ viuus feminare incepe-rat,etiammoriencem eum nonpuduicin-felix illud claflîcum cancre, quo poftca ad diriflima hæc certamina excicatæ finit

Gcrmanicæ penè omnes Eccic/îæ. Ergo aut alios,qui noftros Paftores odcrint, da-mnanritquc,reccrife,O/iander: autfi Bré-tiumiftum nöbis commémoras, damihi eum ipfüm ûtji conftantcm.

Sexto autem,amp; poftremo Joco Sturmius ^qpofuit Vbiquitariis ( vt eos ad pa-cem,amp; cohcordiam nobifcum inciindam tohortarerurJîJJuftriflimorum Germaniæ Principum plenum fummæ pietatis charitàtis exemplum, qui pronotlrisEc-cleïîisjdum crudcliilîmè à Ponciüciis 2ffli-

. gebantur,ipfo edam Brentio amp;C lacobo Andrea nominadm poftuladb. apud Regem Gallix fæpiffimè incercéïïerunc. In tihfriß. ipfi quo riianiïèÆe demonßrarunc fe neque doârinam c^pinalfci nelt;juepi^o njftrts Seele üia ill ChdRiitn piecare afpernari noRr^ voIuiïTe. Q^d ad iïla Ofiatider?

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ncgit

PRO HELVET. ECCLES. 85 ^egat Illuftriff, illos Principes pro Cin-glianis intercedere fe exiftimafte, fed pro Lutheranis. Quafi vero antequam auxiliu patrocinium apud regem Galliarum ab niuftr.Principibus pro fe poftularenc no-ftræ Ecclciiae, no iiidé obtulerint plana perfpicua fuç fidei cum in aliis articulis, tu 'n illo,qui eft deS.Domini Cœna,c5feffio-né;quæ etil eacflèt,quæ fcper fuit,amp;: nunc cft,amp; in præfentiæ corporis Chrifti modo a veftradiffentiret, hoc tarne diffidium ta-'ieflemomenti non iudicarunt, quin pro noftrarum Ecclefiaru falute intercederct. Vis etiam aliquid amplius dicam, quo tc-pore Ferdinandus eleftus eft Francöfurti Imperator, poftulantibus Eccleßaru Gal-i'carum Legatis pacificam de bis contro-Ueriiis collationem, non modó Illuftriff, tres Principes Eledoresffed etiam aliquot alij Germanise Principes promiferunt:tan tum abfuit, vt conlilium ,quoddc nobis indifta caüffadamnandis, vos nouitij ce-piftis.illi approbarent. Quod fi qui funt 'am à. nobis, noftra ccrce nulla culpa, a-licnati quis iftud tribunitiis vcftris cla-moribüs, amp;nbsp;afliduis vocifcrationibus fa-ftum ignorât? Nos enim ab co tempore ne tantillum quidem à priore fententia F.iij.

86 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA,

deföiui/ïe amp;(■ ConfçfTioiies publiciï, pri-uata Doôlorum noftrorum fcripta palam omnia ceftanxur. Arque hoçadPrimam libritui^parcemrefponlùm boftrutn ha-beto, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ ■. ƒ - fr'i'-tbru j’f.-rv

SECr^DA OSIANDRICI libelli Pars.

gt;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j-

Rcoadrcrtium, amp;nbsp;vltimum hu-ius difputationis Ofiandricæ ca-purmeafeftinat oratio, vbi torus

eft Ofiander in eo,vt noftrumdogma do-ceat,amp; fal/um, amp;nbsp;damnadum eiTe probet. In quocerteeo breuior fumfuturus,quôd nihilnouum alFcrat,cuiiampridem non lîtmilJicsabundèà nollris refponfum,amp; quod aliunde non deferipferit, «amp;: inilliesà noftris no/itrefutatu.Selneccerfl amp;Che-nitium non nominabo. Ipfi enim ilia omnia rua, tanqua fua, optimo iure abs te reperenr. Sedquonia, vt inquit Hierony. arguitur inplurihus., in dilationecoo-uitisi alitjuodpratermittit, efuieguid tacuerit, confiteri 'uidetur, idcirco etiamad hac tui libclb parcefn, O hander, refpondebp.

U nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fen

HO H E L V E T. E C C L E S. 87 fert igitur in vniucrfum argumenta oóto Ofiander, fed antequam rcfutentur, con-itare primum oportet quid de S. Cœnayîra; ipü fentiamus.Docemus igitur ipfarn car- ««■ netn amp;; fanguincm Domini noSri îefu K CHrifti corporalis præfeutiæ lieu à'figuis IS abfentéjôi non in terris po(itâ,fed in cœlis : » refidenté,tarnen reuera dariac communi- »* cari fingulis in CœnaDomini PanCjôi Vi-noex fide vefcentibus. Contra tam aper-1 z tînr Ecclefiarum noftrarurn dodrinàmf* 'lüid obiicit Ofiander?

Hoc noftrum dogma verbis teftamenti Chrifti, repugnare.;hæc ‘verba Christ vag.ii..

est corpus meum-,dtc(t»tur de diJM-^ittione Paftis,^ quot;ji»i i» CænA Donüni. Ergo verum ipfum -t eJfcKtiale corpus Chrißi '^bit^ue effe »egdfit y vel cum fig» is S. Ca»£ (orforali præfientia coniu»£lum eß'c nûn co»~ , eedunt y verbis tefi^AinentichriJli repugnant. Hoc ipfum eadem facilitate negatur, qua ab ifto affirmatur : licet hîc, rant quam de parta vidoria, iùucnilîter tarnen exulter Ofiander.Nam auç poftulat ifti, vt fibitanqua fuo Pytbagoræ difeipuli treda

! mus:aut ipfos oportuit docercex.iplo Dei verbo rcûè colligiquod aiîcrùnt. Cpnçé-

’■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;''' F.iiij'. ’

88 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;apologia

dimus'enim dici de diftributione Panis, amp;nbsp;Vini,Hoc Hi corpus meu, hoc eflflnguis me^'. immo vero etiam de Pane amp;c vinoipfo Sa-cramcto ilia verba incdligi facemur.Sed Sa 5 crainetalicer.Ergo ipfiirn, amp;nbsp;verum Chri-fti corpus, fignisnimirum Pani amp;nbsp;vino S. Cœnæ, vnione Sacramencalifquæ amp;nbsp;(l'IP-ynTix.» amp;£, a-^-nxri Si Padionalis câtùm eft^ præfens adelt .• corporal! verô præfcntiæ lieu ab iifdem lignis idem eflentiale Chri-lli corpus abeft. Quare cùm Vbiqoepræ' fentiam corporis Cbrilli, aut corporaiem præfentiæ eius modum cû fignis iplis nc-gamus, neque Chriltum à fua Cœna ab-fentem facimusmeque Deum mendacem, fed verilïimum,fuique promiflî.qüa ratio-ne darepromific,renacem,amp; præbitorem fidelilïimum. Et quod ilte pn'amp;Jiax.ittç cla-safj.ub. 1. mitât fe verbis iplis Chrilti inhærere : fal-«tM Enna. [em ex Bafîliointelligat,ovx cT-jûipa/ç

vu/j(.au!igt;ofl'e)U)vn wmètç

Senfus enim,nonfermo fit crimen,ait Hilarius.Quemadmodum etiam aiunt ipfi lurifconfulti. Scire leges »on efl eArum ver-trink’ tenerCy fed vim mentem. Auguftinus aurem lib,^. de Doótrina Chriltian. cap.n^. docet hæc verba Chrilti fîguratè, nonau-tem naturaliterf vtinfeholis loquuntur) acci’

(PRO helvet. ECCLES. 8^ ^ccipienda elTe 5/pr£ceptiua locutio efi-gt; AUt r^gUium, AutfAcintts 'vetAns.'a.utut'tUfAtentf ' » Mt hetteficeatiam tube ns,non eß^figurAtA. Si MtemflAgitium,AutfAcinus videtur iuberc^z Mt'vtilitAtem, AutbeneßcenttAm vet Are, fi-lirstA efi. Nifi tnAnducAueritis cArnem fit] l’ominù, (b“ biberitis et us ^Anguinem, non hA~ ^th 'ttuvitAm in vobis ,fAcinus velflAgitium '‘j'ldetur iubere,figurA eßergo,(^c. Érgo iftas locuciones,/ii;f efi corpus mtu’.hoc efifinguis ^ttts, no nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;: fed xufnii Jidvoiau/ Pa--

tPes Orthodox!, vci amp;nbsp;nos, intellexerunt, Cotta quam Vbiquitarij fentiut ,amp; hîc ob-^cit Oiiander. Deinde plus colligit in eo-clufione quamin anteccdetcponatur. A.~ cnim eft in Cœna , quam Vbique ^defTe , cum nequc quouis tempore, ne-lt;)Ue quouis loco S. Domini Cœna cele-

‘ ^fetur, quod vel ipfi Papiftæ verum elfe ‘ , facile'concefterint. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_

^clefiArutn helueticArum dogmA Adimit ojian^i.

^brfio omnipotentiAm.

^Atn qui negAt efi'e impofiibile Deo efficere verum corpus fimulfit in pluribus toets,a-

1 ditnit Uli omntpotentiAm. Hoc illtAfiirmAnt. drc.

J QuicommittitDeifapientiam ac veri-nei^imfo. 1 ^atcincumiphus omnipotentia, is ncquel..

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r

90 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA

Deum omnipoccntcm facit,nequefapieii-tcni,nequc verum. Ac Vbiquitarij earn cu Dei veritate,amp; fapietia apertilTime in cer-/I tarnen vocanc. Ergo Vbiquitarij Dcum neque omniporententern,nequcveracein agnofcunt. Voluc enim.vcquod Chriftus jtam.f. vcrus homo dicitur, amp;nbsp;fumphiFe nacuram in omnibus noftris, cxcepto peccato,fimi-Icm, illud non fit verG : fed vt corpus plane alterius generis afllimpferit, quàm vllum corpus fit, vnquamve fuérit,id eft, qoolt;l neque ‘t^yamp;cTfJov fit,neque loco, aut ^{»1 vllo comprehendatur. Hoc igitur primum in omnes Vbiquitarios retorquemus.Huic au tern Ofiandri argumento iam refpon-» demus illud ipfum, quod ait Baßlius, Au-guft. Damafce.nimirum,quôd Deus non poiTit quædam,non eiFe hoc ipfum in Deo impotentiam ; fed porius fummam eJ/klJ Dei pipie»tiam^ potentiami tiam.Nany non pofte mcntirijmorijfibi ad-uerfari, hre fumma eft; Dei gloria, confta-tia,amp;: omnipotetia, quæfi poftet,iam non effet omnipotens. Huiufmodi eft illud quod dicimus : cum verum, amp;nbsp;humanum corpus omne nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;locabile eSfe

vo'ucrit Deus ,aGtaIe filio fuo Domino noftro lefu Chrifto pro noftra falutc dc-deiic

PRO HELVET. ECCLES. 9I denCjfummæ effet inconltanciç quod perpetuum effe voluit , verâ videlicet liuma-nicatem Chridi deftruereffummæque im-potentiæ mentiri poffe.X^od fanè Deo tribuit quifquis contradiótoria ilium veile docet, ipium videlicet veile vt corpus Chrifti iimul lit circunfcripcum amp;nbsp;in-circunlcriptum : item finitum amp;nbsp;infinitum :amp;vno loco fimul, atque pluribus locis. Hæc vos afferitis, nos nesamus. Vtri melius fentiant, iudicet orthodoxa Ecclelia atque pofteritas.,

vhiijue ejj'ecorput Çhrifii no» confen-tïunt, relincfuttnt nobis S. Cœna b vinum Symbola nuda ff ijuibtis iubent “vt U'^mnoßramconßrmemus.

Nobis hîc verô Ofiander

•Bonftra affingit, quæ debellet : noftram îutem fentenciam neque refett,neque re-^utac.Negamus igicur velex verbis,vclex ®étenoftracolligi polTcyquod hîc de no-bis Ofi.•ait.Ex verbis quidem non poteft, lt;]uia perfpicuè docernus hæc ligna longe differre à rerû fimulachris,aut piôlis irça-ginibus,etiam ad viuum expreffis. Huiuf-fflodicnim eiitoi/sç funt ligna tantum, eâq; nuda, neque rem ipfam,(quam lignant,amp; repræfentant) dari nobis, communicariq;

- 5 ''APOLOGIA obfignant.AcPanem,amp;: Vinum S. Cœnæ affirmamus effe certiffimas ipfiuS Chiifti Garnis, amp;nbsp;fanguiriis communicati exliibi-aq; nobis aipeÿjTi'oQitç, fi finéeorumfpeâe-mus cuius iam funtinftituta. Quare ex Verbis noftris refutatur ifta Ofiandri ca-lumnia, apparecque minime nos facere ii-gnaCœnænuda figna. Atqui nequeex mente noftra aliud quippiam colligi po-teft, quia quæ fit mens noftra ex verbis ■'noftris,non aliunde intelligitur. V erum quæ ifta, quæ fo, Dialectica eft, Ofiander, idcirco concludère facræ Cœnæ vacua, amp;nbsp;nuda àïjobis relinqui, quoniam ■'monftrofamillam rbi(juitatem^ Kbi^ue-pritÇentiam corporis Chrifti non admicti-mus?aut corpus ipfutn cum fignis corpo-rali præfcntiæ modo præfens adefte in eo-dem loco nequaquam concedimus ; cum ù'piêmet Lutherus, vt ancea docuimus, V-biquitaremnihil ad Cœnain Domini per-; tinere fit teftatus : neque id Pouchenius «-pfe diffiteatur, immo difertè iama{firmcrgt; Prius igitur,Ofiander, inter vos cóueniaG oportet,quam nobifcum dÜceptes. funt ex noftro dogmate figna, leu Sym laS. Coenç, figna non nuda:fedvereté i ficantia,atque ,vt loquuntur, exhibit'“^

P R o H EL V B T.'E C C L E s. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!]

ipfius rei, quam defignant:fed nobis ea fi4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H

de fumentibus,fpiricuali modo.-animis, n5 ore eorporis : neq; etiam ipfius, vt vos lo-quimini, effétiali carnis amp;nbsp;fanguinis Chri-« ftiineódem loco .i. inhis terris cumßgnis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;d

topulatione : quem vnum tarnen modum

Vos elle vultis per quem S. Ccenæ fymbo-

laeflcqueant vera promiffionum Dei fi* soa. (^ali veroin facrificiis Veteris Te-

ftamenti ( quæ crant ciufde m Chrifti car^ oispropeccatorum remiflïoneimmolan-dçSacramenta,vti iam immolatæ hçc no-fttafuntfîgna^ipfa Caro,amp; Sanguis Chri-I adeflènt prxfentiæ corporalis litu amp;nbsp;oiodo:qualiin Agno Pafchatisjin Mannai i ’0 conuiuiis Eucharifticis {quæ certè o- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

oinia étant Patrum cum ipfa carne,amp; fan-

amp;gt;inc Chrifti cômunicationis Sacraméngt;gt; i. eW'i. to*

J quemadmodum amp;nbsp;hæc noftra funS

I Ooftræ ) ipfa caro amp;nbsp;fanguîs Chrifti tuno

præfenseftentiah'tcradelTet,amp;: in codem loco cum ipfo Agno,cum iplb Mânna,cu ’pfoPaneazymo,amp; vino i quibus poft fa-lt;^ificium vefccbanturfideles, præfcns eft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

lèj'Quæ tarnen fi nuda fuerunt ligna, an

’ 00 Patres ludificatus fuerit Deus’ Quam*

obrem dtfi corpus ipfum fanguinem

Chrifticum Panc,amp; Vino S. Cœnæ code

L'

A ... -

94 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA

loco non coniungimus : neque cumligni? corporal! pcæfentiâ adeiïe dicimus ; pro-pterea ramen neque nuda, neque emm vacua ilia relinquimus, quemadmodum vident omnes, vt tandem nos hac calomnia oneraredeiinas. Quid in Baptiliuo? ' Numidcirco Aqua nudum eft ôc inaneii-gnum, quoniam Chrifti languis cum ca corporalis præfentiæ modo, vobis ctiam approbancibus, non coniungitiif. Vide quidadiftarefpondeasi „ r ƒ 4. ofiand. _ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(-fffff rbnjuitar^s

PmIo reft(g»ant „ quo niant Paalusi^ffirmat t.cor,nt.ii. etiam indignos fumere -e^Jentiate cor-f us nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fanguinem Chrtfli f .

/^(J]gt;igt;nr,a ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'^erba PauK corruropic

Ofiander:hçc cnim ftic ipfiûiiiia: PàuJi ver ba ex Græcis Latina faóta. Itaque quifcjuis tderit Paném hunc y. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoe foculum

Domini indigne-tieiis tenehitur corf oris guinis Domini. RatJonetn addiç Paulus. Nd qui edit bibit indigne, damnationefihi ifß edit (ß bibit,nbn dißernes corf M Domini-Exquihus PauJbvcrbis prtpyùip'appârec lumj quidem ab indsgnis Pânèm bnnc rinum tllud. i.Sacraméta ; at nó. iliudqiiod vult Oûiiadcr,id cil, corpus Sc fangüinem

P RO HEL V E T. E C C L E S. 97 Chrifti.Eft enim veriïfima hæc Chrifti fê-tentia:^^/ edit meamcurnem bihitmetiioan.e.y.^^ f^fgt;^ui»em h abet vitam itternA)n,(§' tgo exci- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

iibaettm in nouißimo die.Kt pro hoc

Pocttlo hûâ\ quæ (une voces Pauii, nialitiofê Ofiandcr hæc verba (ubftituic, ^ffumcorfus (it(anguinem chrifii ,’quæ cer-^longiffimè, toVâque nacuræ räcione ab ’pfo Pane amp;nbsp;Vino difftrunc, nifi fi fortalTe ^ranfiens ifte in caftra Pontificiorum cS. ^na Domini tollit omnino (îgna ipfa,amp; ^yoabola. Alcerutn aucem quod ex ijfdem Pauli Verbis difcrcecolligitur hoc eft,/«-j ad Cœnam Domini accede nt es Reos ^S(Wfgt;oris,^figuinisChrifti,quiit non dif-^^^»tthtcor^as Domini. Hoc aucem quid fit ^^piicans ' Augüftinus ait, quoniam Indi-Trad.m b-liihunc Panim ■,.amp; Poculum hoc-,fvelutque-^'^tt^tiu'm cibum indtfcrete, negligentétque

I S«z»ffôc'propcerèa' reduiWac coutemi Pfus mïpfutn Ghriftum J. in ipfamrem ^’gRifieatam.PrÆGlâfècnifhfHUfonymus

Mala'ebiam •. Dum facram'etitii^iolantur^

^nini qui fignufti Pafchatis, qui Maniia-i-P'l’Riiqui Panès'Propofitiónis,qui carnes.

Pacrificio Euchari.ftico oblatas à cæccris ^^Igaribus cibis'( quaninsA: ipfi fint Dei

dona) Ädenon difccrnebantindicium ûbi manducabânCj quemadmodû docct Chd' tMn.g.v.s«. ftus ipfe.Neque ramen ip/à res iigniiiaic^f t.cor.io.i'.p^^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cuncprçiens in iisio'

cis crac, nequecum ipiis fignis coniunä^’ fic qui in S. Domini Cccna Panem, Vinum Sacramenra à vuli^aribus, com-munibuique cibis tide non diiiinguunc, ij amp;Dci beneßeia concemnunc, cor

poris Cliriili Junvaviojv { cuius hie Panis, Se hoc Vinum func Ulis Symbola fa* cra)Sc vt vno verbo dicam, Dcum ipfum, Chriilum Dominum aipernantur cum vniueriis falucanbus ipiius donis. Quare perpcram colligir Ohander nos aduerfari Paulo. Nequeenim hoc dicicPaulus, fed id.rantùm, cos nimirum cderefaae/v hue»

dnyfiji.Ho- foculum hoc. Præclarê igicur Chryfolio, fmi. 6o. aJHomil. 6o. adpopulum Anriochcn.docet

ChriAi, Hoc eficorfwmeu, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

nihilfeniibUe, fed omnia incelleâuhdc / apprehendÉtidacoacinere,acpolliceri,ne I ' corpus ipfum ChriAi in his,aur cum his fignis quæramus: auc iJJud infeniibiJe eife, eciam quum adeft,exiftimemus, Atque He «2«;«flt;»mo.fe^pondetur ad quartum^Ohandri argu-fianJri ^r-mcntum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ .It, lt;'

Hbjcjue effe corpus (^rifii no ft fote»-tnr

PRO HtlVET. ECCLES. ^7 tetur,errant:qtfo»ianî »egant Chrißum iuxtA i humanitateni ajfumftam et'iAm in /Utugiori^ équot; Maie^atti eße omnipotentem.

Audi,Ofian der,quid dicamus. Affirma- Re^„nf,a, musGhriftum ctiam ante ftacumgloriæ,

eius Maieftatis f in qua nunc eft elTe, ‘ fuiffeque femper ab æterno omnipo» tentem;quia Chriftus hic eftverus Deus,

Deo Patri per omnia æqualis.Sed Chri-, ftum iuxta humanitärem aflùmptamefle omnipotentem , hoc veto pcrnegamus. Katioeft,nenaturas inChrifto confun-(iamus, ne proprietäresearum cftentiales proprerMaieftatem à Chrifto homineaf-fomptam in eo fuifte aboliras cum Euty-ohianis fentiamus : ne ipfum fidei noftræ ^’ndamentum, Sc hoc immutabile Sp-S. ''orbum euertamus,£/ Ferbum CArofAUnm

Deniqiie ne ipfam omnipotentiamz»-ft.i.ri4, '0 Creatura vlla efFc çonftitüamus .i. ne ^reaturam vLlam Deum faciamus. E^ e-: ’'iinfcholaftici dicunt humanam^irifti ^ÿram pergr^ïïam Vnion^vtipftmet

. ^rjuuntur, Sc quidem reftejnon autem

Por gratiam habitualem appellari pofte omnipotente : tarnen huiufmodi phrafes w j.

abftraào funt periculofæ, ac vos mul-

APOLOGIA

tófquc non fatis quomodo id rede dica-cur atcendentes fcfellerunc. Arque cciam tales cnuntiationes de Humana CHriiHnà-cura func tantum, vt fcholx loquuntiir, dialedicæ , Sc verbales ; non autem Reales , aut Phyiîcæ, vt ex Luthero quoque fpfo poteft colligiin poftilla Eccleliaib'ca in Enarratio. Epift. in die Natali. Quam-obrem in eoverè tuquidem, Oiiandcr, feribis , Nos neg/tre Chriflum iuxta hurnu-nitAtem eße omnipotentem : fed in eo e’’quot; rasturpilHme , quod hanc noftram ver-bo Dei confentientem fententiara erro-rem appellas,amp;: elTe iudicas.

corpus Chrifli eße non credut, negant^aduerfus ipfiffimA Pault verba, recon-ditos eße in Chrift-o iuxta humanttatemaffu-ptamomnes theßauros faptentia, équot; feientia'-' quoniam volunt Chrifium ea tantum feire, qua homo eß, qua ad officium iudicisperti-

jiejfwßa. Refpondemus vero .,^os vera fide ' . , palam proficeri, amp;nbsp;toto pe^ore credere^ ^1 D. N. lefum Chriftum etiam,qua Homo ;li eil,eâ gloria.,miieŒâce, rcientià.,poten-gt;'1 tia,omnibufquealiis f quæincreatam vl-'f i lam nacuram cadere poiTunc ) Dei donis

exor-

P no H E 1 VE T. E C C L E S. ÿÿ «ornatum,acpræditumefle,vt amp;';fupra Angelos omnes incffabiliccr emincac )S£'i fithæcipfîus gloria amp;nbsp;maieftas ctiam An- jlt; ^elis ipfis ineâabilis, ac incomprehenfî-1 Wis;tamen negamus eam ipfam maiefta-S teni,glonam,fcientiam, potentiam ( qua ' Chriftus homo à Pâtre accepic)eflc veM' origine fiuetempore,vcl gcnerc, vel rerui ’püirumquasfcit,quâfque per eam po-», numero,iSi ipfis agendi viribus,id eft,.. (vt in fcholis loquuncur ) ic extenfiuè, fie î ^•^tenliuè illi gldriæ , amp;nbsp;maieftati, ô£ • fcientiæ, amp;nbsp;potentiæ parem, aut aequa-f' ^^ni,quam idem Chriftus habet,qua Deus ; dl. Itaquecum Auguftino AmbroHo. •Meimus eundem Chriftum feipfo nbsp;nbsp;ma- j

^orcm, minorem elTe. Lyranus ipfe in ' ïoan. Euangel. cap. 7, verf. 16, docetin Chrifto etiam poft ipfius glorificationöna (luplicem fcientiam inelle, qux minime j utconfundenda. Vnam quidem diuinam, óf æternâ, Patri æqualem, iU'ique effen-dalem, quia Chriftus eft Deus Patri æ-^ualis; altera autem creatarn amp;nbsp;longe in-‘eriorem,ac minorem'illa «ternaSé fupe-rioti,quam habet Chriftus etiam,qua ho-lï^oeftincoelo fedens ad dextram.Patris,

G.ij.

ÏÓO f a ■ A P o L O GI A A

• • ' fumma fiipra crcaturas omnes cmincn-tiâ à Pâtre ^lorificatus* Huius autem no* , ftræ fidei, ac orthodoxæ fentcntiae ratio cft,quódqui vcrainquc Chrifli gloriam» fcientiam, potentiam, Sgt;cc. contundiint, « vel cas inter fefcexæqiiant,procul dubio ij vel cumtetcrrirnishæreticis Eutychia-

• • Î nis humanam natiiram poft eius glonfica’« ' ' tionem abforbent: vel cum Monophyótis '1 fqui funt propago Eutychianoium } ex • duabus naturis vnam tantum compin-gunt: vel cum Monothclitis Monophyfi-f j tarum fucceftoribus in Chrifto ( qutm ta’ \ menaftutètV Deum, amp;nbsp;hominem fatcri • i ad tegendos errores lt;nbsp;videbantur ) vni» ƒ j cam duntaxat voluntatem , fcientiam, . • i potentiam, amp;c. cftc imaginantur. Ergo v» Î tramque^amp;Jcientiam, amp;nbsp;potentiam, amp;nbsp;•j Maieftatemin vnoßieodemDco,amp;ho« 'J mine Ghrifto diftinguimus, non tarnen » ’ feparamus; imparem facimus, non tarnen -inefle nçgamus : vtrique naturæ quod fuû eft, relinquimiis: naturas autem ipfas, aut ' ■ -earum eflentiales proprietäres neque con-■ -fundimus,nequcabforbemus. Ex quo fit, vt quia tanta eft Chrifti etiam hominis pfruo.xi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qUantamantcadixi-

Ho MELVErr. eccles. ioi

I ^ùs, qiuncaque illi ipH neceflaria eft, euifr

l ater dixit, Sede a dentn^srnets} dica-t

*^'Kctiam Chriftum non ea tantum iux tat

fiaturam aftumptam fcir.e,ôC polTe, quae ad '

»udicis officiutn pertinent(id quoddunta- •.

2{2t à nobis dici confingis ) feu in vnîûer- '

fumquicquidadrotû Mediatoris officiu, '

‘’ïuicquid ad Domini, quicquid ,ad Regis

ctga vniuerfim Dei Ecclclia,munuSideni- ' lt;

4ue quicquid ad totius huius Mudi gubér •

natione pertinet, illud de omnibus créa- '•

I turis fcit,illud in omnesipoteft, illud de o- j ;

I iianibus,amp; fingulis ordinat : illud in omni-,p '

I l^usefficit D. N. lelus Chriftus etiam quaj-

1 nbsp;homo c{k,quiiijedeiaddextraw pAfrisydA-^^-^^'

' nbsp;^itjueefiilliomnis fote/lasincœloyér

’’ll .i. in reiomnes creatas jfiue tda fint ceele-

^(jfiué‘7irreniejfiuefiubterrÀnea,amp;c

cicate virtntis -, Ipiritlilque. fui omnia im-

plet.Hrc eftigicur noftraj piagt; orthodoxa,

I nbsp;perpetuoS. Scripturæ teftimonio confit-

! nbsp;mata Icncentia dé omnipotentia, omni-

lci€tia,amp;:(ft quis itaappellarc velit) omni-maieftatei,ac gloria Domini, ac Seruacoris Noftrillrfu Chrifti in aftumpta à fc natu-•ra.i.hunEdna.In qdo nequaquam réfuta- eoilt;^i.-rrr, mur à Paulo,vt putas,qui ait,lt;i«?»w fhefiatt- ’•

G.iii.

A P O LOG I A

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcientixejß inChrifio. Nam

'I w Joijuipür Paulus de tota Chrifti perfona, 4 • non dö humana tatum eius natura. Perfo-.1' naaqtem Ghriftiduabusillis naturiscon-l' ftat:quarumvna diuinaeft, cuiusrefpeétu ’■ verè’dicuntur a:5?iÂ*ç incfle in Chriftoo-- jnnes thefauri fapientiæ,cùm ficiipfii fa-I pientia Patris. Q^diïquisetiamadnatu-; ' ram Chrifti humanam referenda velit hçc 4pia Pauli verba, 1» eo fuut omnes thefauri jApientire fiientu, quiet ex eiu^ plenitudi-- »Gquemadmodum ait Joannes, «wwzreirff-■ r^^izwa^jper nos etiam id fàcere potcft.Rc« Ipondemus enim tunc, vocem, Omnes co-, æaratè ad omniu cuiufuis generis, àc præ-rogatiuç crcaturaru f^iéntia, fcicntiâmq}

■ ' accipi, quac præ CHrifti fcienria,amp; fapiétia ƒ neexiguaquidcm ûc fapientiæ illius par* ' ticula, amp;nbsp;velutadMaretotum aquæ gut-, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ tula, aut ad totum Solcm quædam tâtùm

lucis fcintilla. Quaquam quomodoChry-

- foft.ilJum Pauli ad Coloflenfes locum cx-plicet, fortaiTc non ignoras. Noloaurcm in hune locum tranfcribcrc ad mcæ fen--tentiæ confirmationem quod Baiîl. lib.

4.GontraEunom. Nazian. Oratio, i. de filioCcribuc explicantes hoc diftum Chrifti

no HELVET. ECCLES. lOj fti Marc. 13 .verf.^i. De die illo,!^ horn nemo fiit, neijue Angeli in cælo neque filitts, nifi ^Ater. Quoniam etiam cum illis Lucherus luthtruti»^ jpfe refert ilia Lucæ verba ad idiomaria-p^'^^j^^quot; turæ humanç in concione quada enarrans ilium eundem Marei locum. Et hæc qui-lt;lem ad fexcum argumetum tuum, Ofian-lt;ler,noftrum eft: refponfum. Addis autem.

corf Ui Chrißi vbique ejße negantßiui-dnnt oferntiones in Chrißo , fepnratim diis Diuinitnti, alias Humanitati tribuunt: vag. tj.

efiiamdudum damnatus 2fjfiorianorum^-(fror. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;''

Nequaquam vero operationes Cbrifti leparàraus , Oil an der , vti neque ipfum Chriftum in duo Ó!p/sT/y««vot diuidimus : fed i iiftinguimus tantum in vna,amp;. eadé Chri-I* fti Dei amp;nbsp;hominis perfona operationes,',* Deitatis propri.as ab iis,quæ funt hiimani-' ' tatisincodem Chriftopropriæ. Ambrof. «• l^on enim Chrifittm diuido ctimcarnU cius/ diuinitattßjue dißinguo fubßantias. Quod^ poftea Leoi.Epifco. Romanus pulcher-’. time docuit. Qiiod contra Eutycheteil ’ Vigilius Epifco. Patern feriptof ortliö-äoxus feripfir. Quod anteaamp; Epheiinum,

Chalçcdonenfç Concilium Confirma *

G,iiij.

104 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.APOLOGIA

uit.Ergo totûs Chriftus plenam tötius'or-j bis terraru adminiftratione obtinet guide no eft tameii Chriftus vcraguc (ui^nacuri Deus.Tocus'quidem Chriftus, vcaif A.ü' ’gufti.Sc vbique cd^amp; omnftdius, omnipotent. At noh tarnen totum Chrifti,quia in Chrifto vere noftro Emanuele fic duæ illæ naturæ vnam ipfîus perfonam efficiût: ftc etïam poft Chrifti gloriftcationem in Chrifto periëuerant, vt quemadmodum

âJïcupiTaç vnitx funt: fic

a,Tp'f^ci}ç manent. Id quod,vti dixi,in Chalcedonenh Confilio(quod ve-ftrijOfiander, admittunt^ py ,amp;;ortho-doxi Patres iampridemdefiilierunt. Non cft autem idem feparare,amp;diftinguere a-liquid. In S. enim Trinitate Perlônæin-terfe diftinguuncur,non feparantur. In vno quoque noftrûm anima diftinguitiir à. corpore,amp; vtriufqiieaftionesmonante in diuerfum fuppofitum feparatur. Ergo, amp;nbsp;quàm pueriliter in confundendis his vocabulis diflingttere, ^/efararehalluci^ neris:amp; quàm falso nobis Neftorianorum errorem,aut quicquam illi fimile affin-gas, per te ipfum vides, h tarnen per tei-pfum aliquid videre potes. Tu potius, nuque

PRO HELVET. ECCLES. löj tulque Vbiquitarij Ncftorianorum erro- 9quot;^^' , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. r ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.1. lt;fe/nf4rn4t,

remex inferis reuocanc, dum per illam vnigtmt. oinniû Deicacis efTentialiu propriecatu in «f-». Irumanam Chrirti naturam cfFufionem, hominem ipli Deo in Chriftoexæquanr.

Oftauiun, amp;: vltimum iftiiis Vbiquita- , i-Opäitd.

nj aduerlus nos argumentum elt. Emre , qui fccum non confentiunt, qttoniam^‘^S.'^-Çecundum Deitatem -, fecun-

^umhumAnitatem'vhiqae ejfe negant:c^m. tame dixerit Chriftus, Ego vobifeum '■jfque idconÇummationemfeculi.

Primum vel ineptie Olîander, vti Sc Pap- Äe^o»;;». pus,vel fortitcr diflimulat noftram fen-tcntiam,nC apertè iam videatur calumnia-ti. Csjnftanter enim amp;nbsp;alTeùèraiïtçr cum Auguftinodicimus,docemus,amp; affirma- ' Jïius, Tot um ejuidem Chriß-um eße Ebique: »0» autem Totum Chrifli. Nam non eflconÇe- Dti ,quemadmodumait idem,vtquod

tii in Deo, itaßt Ebique vt Den^!. Cauendum tnim eß ne ita Diuinitatem afiruamtts hominis [chriHi'^'vtveritatem corporis auferamui. Neque enimßcundum hanc ßrmam ( id efi, ^teundttm Carnem^putandu-s ePt ( Chrißits} Equot; ^iqtte dijßußts. Garni quidem Çuadedit im^ t»ortalitatem,naturam non abßulit. Ena igi-

I

I07 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA

turperÇona Deu^ homo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vtrumque eß

DetM ChriHiii leÇui, Vhinjut per id quod Dem efi: t» ccelo autem per id quod homo. Quid perdus dici poteft pro nobis ? Quod h cjuoties pronomen Ego^ Chrifto vliirpa-tur,de vtraque eius natura intelligendum eft hoc pronomen, an non confequetur Cbriftum perpetuo hominem foirte,quo-rajo.s.v.jg. niauj ^■^çxiz-i AntequAm Abraham e^fet, ego

fum^vt aliamfinita omitram? Hæcigitur eft prima Oiiandri in nos calumnia : quod inter totum Chriftum, amp;nbsp;totum Chrifti, Inter Chriftum vniuerfaliter, figillatim confidcratum diftinguere non poteft vel hîc, vel infra pagina i j.Vbi fiç magno er-roreconcludit, chrilitu Dem, dr homo fia Ecdefia imprim if adeß : Ergo dr humanity Chrißi ybique efii^os igitur cocedimus totum quidem ChriftG.i.eum Chriftum ( qui vere Deus amp;nbsp;homo fimul eft IVbique efte.Secundum autem vtranquenaturam Vbique efte pernegamus. Altera iftius hominis fraus in eo eft,quod ambigue loqui-tur. Nam hill nd fuum .,Çecuftdumhumini-tatem he intelligit, vt hgnificet, ac veb't Chrifto Deo (qui Vbique eft )féper hypo-ftatice vnita efte humanitatc,qua fçniel af-i'um-

TRO HELVET. ECCLES. lo8

I 'fumpfitjS^ quam nunqua deferit,nos quo-que idem fatemur. Gratia enim vnionfs .i. propter Irypoftatica ilia naturaru inter fe vnionem de Chrifto dici poteft,Chriftu hominem ejfc quia Deltas, cui hy-poftatice humanitas vnita eft, Vbiq; eftjamp;i quia qui Deus eft Vbiquc,indiuifefcmper retinet vnitam fibi humanitatem. Ipfa veto humanitas Chrifti reipfa Vbique elTe non poteft. Neque enim conlequens, aut 'neceile eft, vt que hypoftaticè inter fe vni-Ufunt, vno ÄS codem llmulin loco fint, autæqualiter coextendantur. Denique quodafFers ex Matthæo, Ega fum vobi/cH

Ad confttmmAtioftemfecuU, de Spiritu illo, de virture, de porentia, de maieftare, qua vt Deus V bique eft Chriftus.hoc ipfe feitmon de prçfentiafuæ humanitatis,amp;: firnis,quamfupraomncs coelos iftoseue-^^^^ ’it, quemadmodumamp; humanae Chriftiyer.e.' Uaturæ veritas docet,amp; Angeli ipfi dicen-^^^■,Surrexit,}joa efihtc.^ Apoftolici Sym-holi hie articulus, (^(cendit i» cœlum-,ïtâ. à Luca info interprété veriffimoexplieatus; i„ pia temper antiquitas credidit, ÄS opti-

't’us denique illius loci commentator Au-Suft.expofuit. Atque hæc teftimonia fatis

ToS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A P O L O G I A O X lt;t

ftipérque fußicient, quum præfertim O* iiâdcr nullas omnino îuarû aducrfus nos ar gumcncationum, cofirmauones attulcnr» nihilqueipl’oiftius libello plane amp;nbsp;iciu* nfus;amp;: tarnen arrogantius. Vnummo-do pro mi fera, amp;nbsp;tarnen täcopereadama-laàfc Vbiquitateamp; Helena teftimoniura ex CyrilIo,amp;Theophylaäo tandem in toto illo libro poll diuturnä defatigatio-nem dcpromit,quod tarnen vcl ignoran-ter^velmalitiofèdeprauat. hc prim um quidequodfumit ex Cyrillo, ab iftoelfe pelfime corruprum ipla Cyrrlii verba dc-roonftrant. Sunt autem bate in illa verba loan.cap.i^. Milites ergo cti»tcrftcißxiffi»f Chrißuntucceferuntveßimenta eim, (^fece-runt ijaafuorparteSfdt'à.CynilüS.In quatinr partes 'vefiimenta diuifafunt^^ tunica inili-uißt remanfit, ejuod myfiic/t cuiufdum reiß-gnfemfuißedixerim. Nam iftiatuororbisfiar-fes ad[alutem redu^a indumentum verbiß id ' tß^ carnem etus impartibiliter interß partita ^Junt. !n fingulos entm partibihter tranfi^s f-»igenitus animam\, atejue corpus eorumpet ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• earnemßuam fan£iißcans-,impartibiliter,at

, ^ue intégré in omnibus eß, eputtm vnus

^uefit nullo mododiuifius ,fiic»tPaulfUiiit,t’ Corititb.

fRO HE L V E-T. E C C L E S. IOgt;

^'’nWA.z.Hæc verba Cyrilli aperce eô pcr-

, vt doceamur vniuerfam tocius

°fbis Ecclelia, quiqueincafunc, fingulos fideles ab vno, non pluribus Chrilbs, vna non varia eiufdem Chrifticarnc

^piritualiter per fidem ali amp;nbsp;lanélificari, pfomenfuranirairum, quam cuiqueno-

dare vifum eft Domino.Ofiader ta-’quot;fn ad ybi(jititatem amis chrißi proban-'^iftaprofert,quafieaamp; lan(ftificatio,amp; ^litnonia noftra , quæ fide fit, corporalis ^tnis Chrifti præfenciæ modum amp;nbsp;fitura ’'^ouirat. Quod enim dicit CyrilIus,Cjamp;ri-impiirttbiliter,ittijite i/itegre ifi om»ihui

vnum vbique^'A fignificar.Chriftum quot;«q; difcerpi membratim p-erilhmluicii ^oto fuæ Ecclefiæ Vbiq; diffufæ corpore ^tïiunicationem, coniu,n£tione: rtequc 'tiamaliumin vna Ecclefia Chriftu eflc, qiütninaliaifed Vbiquc gentium vnura eundem efle. Atque hoe ipfum valet ïtluerfus ludæosquot;’, amp;nbsp;Marcionitas j amp;nbsp;Manichæos : minime verô aduerlùs nos, qui de co, Dei gratia, nullo modo dubita-^us,nccpIuresChriftosfingimus. Au-guft.in loan.Euag. traft. 5 y.Cyrilli fenten;^’^;^ dam explicac his verbis, SApientiA Dek fer-

Ill- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;APOLOGIA

bam Dei, Dominai lefia Chrißtts fbi^uepf'^' fens cßjtjuia vbiqae eßveritasivbit^ue ejtß' fientia. InteUigitijuisin Oriente iußitia teUigit aUus in 0 aide nte iußitiAm, nunijgt;^^ aUa eßiußitiA,^uam ille intelltgit'. alia, ißeiSepAratifunt corpore, 0“ iti vno hAbent/t-cies mentiumfuAram. ^Am video iußiti‘^tn hîcconFiitatas,fi iußiÜA eßnpfAm videt infim nefcio ^uot mAnßoniboi À me carnefein»^^ équot; ift illifiiiußitiA lace cenianÜut. Etgoae Chnilo quä Deus cftjinLclIigciKii-im appa rer, quod Sc illic Cynllus, Sc hîc Augufti-nus CÛ vbique præfencê effedocent. Sub-iicic enim idem codé in loco Auguft.^i^ - mir Amini? Deus hoc: fed ah homine non poteß hocßeri.^Quod fi, quiadeeiufdçrnChrifti cum vniuerfa Eccleüa fua (vbicunquç terrarum fparfa lit ) communicatione agitur, ctiam de Chrifto homine,id eft, Mediato-re fumendum quoque velint, tameneque hocipfumomnipræfentiam carnis Chrifti cofirmabit : quia huiulmodi Ecclelîæ cum Chrifto communicacio,nÖ corporalis prx fcnciæ modoi, (cd lola fpiritualis ac incfta-bilis infitionis noftrx cum eo rationeüt. Ergo fidem mentis, non os amp;nbsp;vifceraven-

' cris exigit, haud Chnftum detraJiit illa

Pro helvet, eccles. iiï polo. Tantum veróabeft, vt ex iis verbis iftaGarnis Chrifti probetur : vt contra ex iifdem maxime oppiignetnr. Si enim qui vbiq-, in omnib. Eccleiiis cft Chri ftus,eft vnus:li quam Chrifti carnem fide-'cs homines per vniuerfum terrarum or-diffuft participât, vnica duntaxat eft: ^t^go Spirituali amp;nbsp;tvfpy^Tix.^ præfentiç mo-nó aurem localifitu illis præfens adeft

Chrifti. Cuius confccutionis ratio '^^»caqi ncceftaria,quód ft Chriftus corpus in fingulis orbis Ecclefiis corporalis pfæfentiæ modo fiftere dicatur, vel corpo-f'^'pfius multiplicatio concedcndaeft;aut ^nius amp;nbsp;eiufdé illius corporis infinita mo-aut per lingula Ecclefiarum loca ciuf-^^expanlio,ac extenlio ftatuenda, quo-vnumquodque proculdubio eft 60 bla wmum,8e falfum, óc plané möftrofum.

à Cyrillo ipfo, quem corrupifti, O-l'äder,euerteris;amp; Vbiquitas carnis Chri-^irefutatur. Nam quoddccarbonecan-^fnte,amp;' ignito ex eodem Cyrillo,amp;: Bali-lioprofers, vbi duo quædam diuerfa funt ‘'niul,neque tarnen confufa: amp;nbsp;vbivnum Hmiiitudi lt;it ^herius proprietäres accipit,nempe Car-’oproprictates ignis fcarbo enimignitus

IIX

vrit ) ilia fane vetus eft veftra cantilena à Luthcro, amp;nbsp;Brentioantcatanquam palmaria fententia propofita: deinde nuper-rimc à M. Chemnitio rcpofita, quia fob vobis maxime pJauübilisratio viiacft.At huic tarnen iam milJies noftri rciponde runt,amp; quidem peri'picuc,nempe res c/îè difftmillimas Deitatem in Chrifto,amp; i-gnem feu calorcin ignito Carbone. Nec enim Deltas qualitas eft, aut aliudquid-piam^quodin rem alterius generis tranf-fundi aut mifceri poffit: vti eft calot qui incarbonem traiicitur facile. Deinde c- , tiam refpondeo Carboni ipft.i. lignoifti proprie nequaquam ineflc vim illam,quç vrit:fed earn manere penes ignem ipfum, feu calorem, qui quoniam in illo Carbone ineft, vrit in carbone. Ergo calor ipfe in ifto carbone vrit, non autem ipfum li* gnu, id eft, nonipfa terrenamateria. Ita-que vis ifta vrens ineft,manêtque proprie in ipfo calore, non in ligno : fed quoniam calor(qui eft qualitas )ioiiiai/nToç) ligno omni ex parte atque àJicLjp'tTaç commix-tuseftquot;. idcirco cuicunque rei lignum il-lud candensapplicueris, calorem quoque iftuin,qui in ligno ifto vrit, ajipoiueris, K

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ admoueris

I P-R O H EL V E T. E C C L E S. JII I admoueris. Itaque lie figuraco quodauj ■ loquendi genere dicimus , lignum vrity quoniam calor ( qui in ligno eft J vrit. At Deltas etiam in perfona ChriOi non efthumanitati communicabilis, quonia, vt rede in Chalced. fynodo Patres dixe-runt,Manferunt in ilia vnione naturç in-

■' confufa:. Hæc igiturquæ de Carbone Qndenteprofers, lune non modo leuia, fedomnino nulla, quemadmodum vides,

I pro te argumenta, quæ fola tu tuique tarnen robuftilfima vos habere cenfetis.

'• Quod ètiam à Theophylado Bulgaro-rinn Epifeopo ( .tanquam iam res apud veltros ad Triariqs redierit ) auxiliumpe-tisjtune ipfe Ofiander ( qui Sturmium in-iuriofèjlippum pro vetcri couitiandi more tuo, vocas ) tarn cæcus es, vt non vi-dcas ilia ip fa Theophyladi ad verbum ex ipfo Cyrillo elTe trajifcripta, amp;nbsp;idem apud Tbeqphyladum fignificare , arque apud jpfum Cyrillum ? Qiianquam quid venir tibi in menrem,vt in hoc de S.Cœna Do-■mini argumento Theophyladum reftem citares, quern pleriq; exiftimet Tranffub-ftantiationem Pontiheiam , non Con-fubftantiationcm , dcfccndille amp;nbsp;certe

n

Ïli A P o L. P R o H E L. E C C L. corruprif/imis iam EccJcfiæ temporibiis vixit hic Bulgarorum epifcopus, pene po-ftreitia Imperij Conftancinopolitani x-tate. Miror denique, Oïiander,quomodo traólatani tammiferéà Sturmio Athleta robuftif/imo Vbiquitacem m hoe loco, id eAjin poftrema tui fcripti paree tam aperte iam defendas : cum illius teipfum aliquot antê pagellis plane puduerit,

Sed antiquum tuum obtines,ni-mirum vt üs in illo tuo dO’ ^mate mirum in mo-dum leuisacin-conftans.

I N I S. \

Er rat AÇic corrigito.

Pag. SiS'.I.y.ad fecundujn. Pag.87.1.7 pofitum.

Pag. 1.5. inftitutæ. Pag. 1. 4. effentialis. pjg, 105.1. 4. Marei pro Lucæ. 1. (f. Et hoe. p^g. iiz. 1. 14. dele Carboni ipß .i. S£ poftea

06V