Dit boek hoort bij de Collectie Van Buchell

Huybert van Buchell (1513-1599)

Meer informatie over de collectie is beschikbaar op:

http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732

Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden:

• • de rug van het boek

• • de kopsnede

• • de frontsnede

• • de staartsnede

• • het achterplat

This book is part of the Van Buchell Collection

Huybert van Buchell (1513-1599)

More information on this collection is available at: http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order of appearance:

• • the spine

• • the head edge

• • the fore edge

• • the bottom edge

• • the back board

Historia Ecclefiastica

Octavo

Rariora

H. oct

353

SIMPLEX ET fidelis narratio de INSTITV TA AC DEMVM DlS-fipata B cigar um, ah'orum^ peregrin norum in Anglia, Ecclefia:0^ potifsi* mum de fufeeptis poftea illius nomine itincribus,quaccp cis inillis cuenerunt.

In qua multa de Cœnæ Dominica: négocie, ali j s lt;4; rebus lcótu dignif-fimis traâantur.

PER lOANNEMVVTEt houium Gandauutn.

I VC AB 17,

Fifri non poteR t^uin ueniM offeniicutaiM Mnen illipcrqucm ueniuiit.

■ 1 o A N N E s a' LASCO

CHRISTIANO LE-äori S. D.

E s s I M r s ha^en-H^, Ci^ri^iiante le^or, ab uns nd ^n^ia, hißoriani.

j)o^îeaqMam no^r^ciUicEc cleß^yreueBo rurßim^apißno Jißipattc, dliHil ßbi recept aculum quarendtim eße älibi iiatnßent. Rtßecimm idßne, pacis f epsoad eiissßeripoßet cum omnibus rettnenda Hndio : etiamß midta e^gra-uia in nos amp;nbsp;fratres noßros,proße^io^ ms nodra ßcios (prater noßrumomne meritumßdeßgnata paßim eßent,q}.ta m ^ißimam alioejtti caußam nobisßcriben-di ea de re alipuidprabebant. ’^imirum uolebamtis illaus nobss iniitrias omncs propter cn srpatientia noßra mncere,amp; tnrbas omnesßletio noßro re-dimere-.innoccntia noßra in cordenoßro (enimonioßeti.Sedciim noßro ßlentio, i ntßrab^

4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPISTOLA

noßra(j^ tolerantia, non ßlummiteßere noïiros adHerßtnos f quodequidemj^era ixtmuâ nbsp;nbsp;rnulto adhuc etiAm magu in^

feleßere,adeo^ nbsp;nbsp;efferari, ac neßio qaoi

pbi triumph OS de nobis ante uiBoriade^ cernere uideremu^ : amp;pij omnes,ßaudi iam detnceps nobis^noßris^ EccleßjSiß-lentium hoc noßrumßore ludicarenf.hor tati^ nos lam plures elßent, ne amp;nbsp;dignitatem ipfàm Eccleßarum no^rarum, et no^iri in idis minißerij fidcm ßlentio am pliusnoßro proderamus: abrumpendum idudnobu tandem ejße f cpiantumuis in-uiti ') exißimauimus : ne calumnias ad-uerjariorum agnouilße, nihil^ quod ad eas reßonderemusyhabuißße uideremur. E)edimus igitur negociü {cum nobis alio-ijuiipßsnonuacaret'^ exßatrumomniu conßlio, conßribenda hßoria abitns no-Slri illttss ex ^nglia, uiro clariß. Ti.io-^nni rTENHOKlOiCoüeganoßrOt

noßrarum in ^nglia fridem Eccle-

AD L E C T O R E M.

ßartijnpresbytero: cninópineuiriprobi-tas, fideSigraHitaf^ernditio at^^integritaî ipßi notiorgijsgaßim omndui^ cguam ut ulla egeat commendarione. Certe qm minem nornnt^non di^buabimt de fide il liuó in- conficrigta ger tgfiùm ‘Peregrinations no^îra ißiis hi^oria: qsa nos quo-que ueram efie ( coram ‘Domino } gro eo acnobs efi cognita,tefi:amtir.Qdodß qui nilnlominisfidemiüiisin dsbium uoca re conentiir { ut nuncßnt hommes^ qui gerfii^laßonte ,qua uerißima eße ga-lam contât^mendacij nibiloficius accu-ßre tam'é conatur ) nos taïium imguden titSi^gofiolicuittud duntaxat oggoni-mis'.Sifiemur olim ad tribunal c a STI Domini. Et turn omnis fiucts atq^ bg^gocrifis aduerßriorum no^rorum coram orbis totius theatro confiicietur. Kanc nofiram grouocationem pqs omnibus ßtußa^lur am eßenondubitamus. Interim dißerdat Dominus labia dolo-

? fat

IOAN. V T E N H O V 11

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;maiore Tolonia. z 6 Mar-

lOANNES V T E N H O V Î V S ChriHiano leftori Salucem.

CRiPTVRvs de rebus gcßis pcregti

ipforum in Anglia dißipationcy '( Eccleߣ inqudm illius, quic Lo«-dim fuît,fub Eduardo fcxto, uero fccuU noftri loßa ) à prima mihi iHius origine aufßicandum eße putaui: utßc iüius dißipationem pauas atingerc, ac danum itinerum itlius nomine poßmodum fufeeptorum, re^ rumc; per ßatres in ea ipforum peregrinationcge-ftarumhifloriamtexerepoßem. Qu^fanéhißoria poterat niaiore quidan gratia à quibußdam noßris ideßmibi,ß modo res ipßorü ita tiilißent. Ver'um cum ipß,graues alioqui obcaußas, prteßare no poßent: ac cgo,qui magna multorum parsßii,aßabribus ur' gercr importunii{s,ut eam prouinciam in gratiä Ec^ clcߣ ipßcß{ß:ipcrem:r,uki fane fiiit religio, operam hic meam ipßs denegare. Porro qu£ nie abfente no ßris contigcrui}t,ea cx eominuni,confenticnteq; no-firorurn teßimonio, qui rebus ipß interßerunt, ha' hui multo compertißima : ut deßde narrationis hinc noßr£, nihil ßt prorfus ambigendum. Et quamuis intolerabilis qu£dam libido traducendi,fugillandiqi oinnia^

EPISTOLA. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7

emnid,animis nunchominu/m ( /lunquam dlids)piif-fim mcejferit: facile tamë prudes lt;juif^i leüor mtelli get,fidemnoflr£ huius narrationis nonprorfuslcue effe debere-.prafertim cum res ipfi adeo adhucßt rc' cens,utypr£ter alia documenta longé clarißima, gra uibusetiamacßde dignis multorum teftimonijs (ß~ quidem id res poßulet ) conßrmari queat. Si ucrô homines quidam fitrijsfuis ( nobis aÛoqui pr£ter o~ tnne meritum noßrum miquißimi ) temcrè nos men-dacij nihilominiis inßmulare fuo more pergant, con-uicijsq; fuis profeinderentos equidem, ut malediceii-tia non deleélamur, ita conuicijs calumnijsq^ c«-m ta, libus hominibus certare nolumus. nbsp;nbsp;Sed cum non ftt

in manu noßra, eorum impudentiam effrenatam fnaledicendi petulantiamßjlere, certi alio qui de cau-fe noßr£ ueritate, ac noßr£ item narrationis ßde,co uicia,pr£iudiciaqßpforum omnia facile contemne-mus'.omnesq^ ipforum calumnias, c h r i s t o Domi no confiß,libcnter perfiremus. Quem ipfum,tametß fitueritasipfa,wTtXiyü/,iir/!/j nihilo feciuseumhic perpétué ejfe non ignoramus. Is autem nouit,nos non grauandi quenquam ßidio facerequodfacimus, ulla'ue uindicandarum iniuriarum cupiditate (uti uel ex tanto tëporis mterea progrelfu,quo libri gratia magna ex parte alioqui obfoleuißet, facile indices ) uel alia quapiam priuata animi affèëiione : fei inuitos nos eo, adeoq; Diomedea quadam neeeßitate adafios eße, ut Eccleߣ noßr£ dignitatem, noßriq-item in illa minißer'qßdem,aduerfus improbos male-uolorumlatrattis,quibus,etiain poß crucem illam no a 4 ilrant

8 IOAN. V T E N H O V 11 firlt;im,ltnecaufi mpetimur, nuda faltem dcßmpliä rcrumgeüarum namtionc pro noflro ofßciotuere mur:ne noflrum fllcntium ( quo lutrutU'S ciufmodi O' tnncsflfli pofleflierubumiM ) noflrlt;e dc'mccps Eccle~ fl£, noflroq- in lUo minijkrio (fllcntij Amyclaru in-ftar) fluudifltquoquo modome'ueperilludetidmu' lè dudidt in nobis Eudngelium christi iesv. Uidluiflèmits fdnè dd Ecclcfid: Chrifli Domini ædificd. tioncm,}iiüoridinhdnc cuulgarinooportere; acpo tiusflgt;pitdin,pcrpetuoq; fllentio quoddm fepultdin mdnere potuifle, propter offcndiculd qu£ Me ali-qud ex parte metuenda uidentnr. Vcrùm cu ipflan-tdgoniftie, quiduisflbi permittentcs, Ecclefld noflrd^ cur£ noflrte concreditam, Mignis indeflnenter mo-dis profcMdnt: adaq; flatruin noflrorum in ea ipflt eorum pcregrinatione flrè omnia, editis etiam flri-ptis,acquotidianis tradudionibus [uis impudenter peruertant:quid hie quafo minus praitfr officium fa-ddmus,qudm quod fine uUa omnino exaggeratione, uUa 'ue calumniarum acceptaruM, dccipiendarumue refi{tatioe,rem ipfam fiimpliciter utgefla efl,tibi opti me Eedor, iudicandam proponimusi ojflndicula hauddubiè uitada funt Chriftiano hominitfed fieri no pofle, quin ueniant ojfendicula, teflatur c h r i s t v s ipfemet Dominus.JSleq- u£ uUum iOorum nomine co mindtur,nifiiUiper quern ueniunt. Quodporro per nos hie no ueniant oflèndiculd^extra omnè efl cotro-uerfid. Nos enim certi fumus de £quitate eaufie, ueri-tateq; dodrime noflrte ex Dei uerbo, menteq; ipfiiis. dc proinde hac fiducia flefl nuUam unquâ lucem,nul

EPISTOLA. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9

pid dcmodeftd colloquia refitgimiu: quemadmo dunec[;cldrißimi pitc memoriie uiri, Hulricus Zuin gull'S ct lodunes Oecoldinpadiws, unquam reßigcrut: ncc ^ccleßa îîeluctic(e,Sabdudic£,Irifîc£,An glicie dc Polonic£,dtq; ddeö omnes peregr'mlt;e Eccle-filt;e, quotquot funt per cas ipfas regiones dijßerfe ( o-ptimèßbiconfcia: ) hdäcnus detrcadrunt,neq; etii-num detreiiant. Deinde neminem huius controucr ߣ nomine unqudm fumuiduerfatiidccommunionenz cum ipßs Eccleßaüicä ßemper ßeruauimiis, qudtcnui uÜo prorßus modo ab ipßsßrrcmursddeoq^ omnimo-dahumanitdtis dmiciti£q; oßßcia,ut'm Anglia ßem* pcrßta et alibi paßim exhibuimus, ac etiam nunc ex-hibcmits, bis qui aliasßnepr£iudicijs d nobis dif-fentircnt. Poflremo, ne quid eoru qu£ ad farciendä concordiam non obß:ure ßacere uidentur,pr£termit~ teremus^ßducia pietatis antdgoniflarum noRrorum, in cruce tUa noflra,per longa marium itinerumq; ht-terualld eos ßub ipßam hyemern cateruatim acceßi-mus,Itérantes ßre,ut tandem aliquando ipforum ani mi noflra bumanitate moUeßcerent,mitigareturq^:col loquid paßim ab eis libera poßulantes, ad noflri pur gationem,maiorem^;ueritdtiselucidationem.Sedfrtt ilra b£c omnia,adco utinauditi paßim turpiter rciq^ ccremur.non tarn fané culpa Magiflratus,quàm co-rum potius quibus in primés caufa noflra merito com mendata eßßc debueratmimirum Concionatoru,quo^ ruminfligationibus tanquä flabeüis quibußdamex-citatus îÂagiflratus,magis quam propriajßonte,ߣ~ utre dcmii in nos non addubitauit. El£c tarnen aliquo

d f modo

to IOAN. V T E N H O V JI

WoJo firri poterât, in iilhac priefertim r.cclefia: pet' turbationc,fi homines illi male firiati, ex nd Eccle^ filt;(S perturbandM tantH n4ti,i maledicis fcriptis ( uti iam mdicduimtii)ßbi poftmodum temperajjènt'.qui^ tiis frdtres dcßdeles Ecclefîiie noftræ miniftros,Ecclç fiamq; noßram adeè tota in farraginibas nefeio qui~ bwsueriti nofunt cdlumiùofe profeindere. Et quem^ àdmodum Antipdter lUe, cuius meminit fluturchus, continus etc Cdrneude congredi nequiens,multos md^ ledia» libros cantrd eum fcripßt.itd zr ht omnid pid modefld^ colloquid ( uti hic facile uidere liceat ) dc~ trriüdntes, cauiïlofa quædam feripta, ipforumuocd tione nimis indigna, tanquam èplaufiro loquentes, eut^garunttpriefertim m tlluflrem modis omnibus ui rim lOAHNEMrfLASCOrfCMARTINVM MI c R O N i V M, f oy eorumq; minißeritim mer is menda-cifs degrauantes. CiMd facile fùerit Leilori obferud re,quimodà æquum ad legendum animüadßrre uo-let. tiam quôdipfum toannem à Lafeo attinet, eins feripta, qute publicè extant,eiusq; fidcs,acfidei ipfius confrßio,toti iam Chrifliano orblyomnibusc^i mclio-risnotteEeelefiisprobata (ut de omnimodo uirtutîî ipßus generefleam ) eum facile ab omnibus calunijs uindicauerinttdc proinde malimhic tacere, quant multa de eo nunc dicere: prdfertim cum tâta ßt apud omnes pios nommts ipßus autoritas, ut paru alioqui aut nihil ei per me accedere poffe uideatur. Qjtod nerô Micronium ipfum dttinet, tanta cfl hominis in~ tegritas, modeßia, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jana eruditio,tdmq;

pium dus ad refpondcndu ingenium, ac fingulare in ferutandis

EPISTOLA. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;K

ftrutitnJis [cripturis iudiciu,(jùidqui(l hic aducrfarij comimfcdtur,ut ego multos lAicronios 'Eccleßic Chri üi opturim. Ncç; me hic omnino futU iudicio,hdud; (juuqufi difficile Juerit ( tttnquü exunguihus leonc)iu dicare, ucl ex uelitdtorijs ipfius coUoquijs ( lt;ju£ hic adiunximus ) etidinfi eius fcriptis, iiinumcris^ écrit tefiimonijs qui ipfum probe nouerunt cf dudiuerut, defiifueremur.Ht cuiuis confldre quedt^etr ipfis et Ec clcfiænofirie toti fumiudm iniurid,cotumclidinq;fd~ {ld:n c[fi : dc proinde ctidm quiuis iudicdre fdcillimè poßit,nihilhic leuiter, temere'uednobis fdiluefje, fed culpd ifiiufinodi potius hominiiftntolerdbili cdlü nidndi^omnidq; furfum deorfum turbddi libidine pru, rientium, nos eô dddäos ejjc, ne quid officio noftro, quod Chriflo Domino no/lr£q; i^cclefi£ debenf, om nino deeffiemus : fed ueritdti dduerfus ipforum fyco“ phdntids tefiimoniu dliquod innocëti£ noflr£ifihdc fdlte rdtione perhiberemusmd diuini nominis gloriS, frdtrumq- pdßim omnium, illud drdentiß.indefeßisq; uotis fldgitdntium, confoldtionem. interim ordndus nobis c/l Deus et pdter Domini noftri i e s v c h r r-s T i,«t ifl:h£c Idmentofd £cclefi£ dißidid, diuind fu£ grdtid tdndemcompondt’.utq; omîtes,quotquot Chri flum Dominum profitentur, ddßdci unitdtè perdu-cdtiquo unu fdpidntfioqudnturq^ in Domino nofiro ÏESV CHRISTo,iuxtdmcutcipfius,dcJfiritusfdii

{li,dd gloridm Dei pdtris regniq; ipfius pcrpe~ tuum incrementum,Amen. Crdcoui£, Cdl Febfudrifidnno iss?.

12

QVA OCCASIO--

N E PEREGRINORVM EC« clefiieLondmi, perUduardum Rrgem ßnt'inßitutif, dc danum poït cim mortem dißipdt£.

Cdput. i.

O ST AM. Diuino b» neficio, uera Chrifti reli-giojaufpicijs Diui edvar Di,eiiisnominis fexti,An i noDomini t548,ætatis , ueró fuæ » o,in Anglia ab ------' Antichriftianifmo uindi dicancœpît,amp;repurgari,acin dies magis magisq;rcflorefcerc:multi, Religionis nomine, undiquaque ex Cifmarinis partibus Londinu fefe confcrunt,ut canto uerç reli-gionisjliberæqjcofefsionis bencficio fruc-rentur. Dum igitur numerus iftiufmodi pc regrinoru, Belgici Gallici potifsimum idiomatis hominum (quorum bona pars reftaex patriaeóc5migrarat;pars nero ali-qua fixfuperiori Germania, occafione in-tcrdecretiillins Interimiftici.eó confluxe» ramus) Londini intra bienniu fit frequen-tiorzioANNES a‘ lasco, liber Poloniæ Baro, ipfis, atqjadeóaliorum idiomatum hominibusEcciefias erigendi, easq^iiixta Dei uerbum inftituendi, gubernandiq;, li-bcrcatcmà Rege, regio aUoqui diplomate confirma-

PRIVILEGIVM REG. JJ cófirmatam,obtinet:quibnsipfe Regia au-toritate, ^unanimi peregrinaruEcclefia-tum alfenfuj propter fingularcs ipfiusuir-tuteSjSuperintendens prçficitur,acconfir-matur. Regium autédiplomaitahabebat.

EDVARÜVS SEXTVS DEI GRATIA All-gliæjFranciÇjHiberniç Rex,fidei defenfor, amp;nbsp;in terra Ecclefiæ Anglicanæ amp;nbsp;Hiberni-cæfupremum fub Chrifto caput: Omnibus ad quos præfcntes literæ peruenerint, falutem. Cùm magnçquædam amp;graues confiderationes nos adpræfens fpecialiter jmpulerunt:tum etiam cogitantes illud, quato Audio amp;nbsp;charitate ChriftianosPrin cipesin facrofanâum Dei EuangeliumSc religioné Apoftolicam abipfo Chriftoin-lt;hoatam,inftitutam ettraditamjailimatos amp;nbsp;propenfos efle conueniattfine qua baud dubie politia amp;nbsp;ciuile regnum rieqjconfi-ftere diu,neq; nomé fuum tueri poteft,nifl principeSjCæteriq; præpotentes uiri,quoa DeUS ad regnorum gubernacula federe uo luitjidin primisoperam dent,utpertotu Reipub. corpus cafta fynceraq; religio dif-fundatur, ScEcclefiain uere Chriftianis amp;nbsp;Apoftolicis opinionibus amp;ritibus inftitu-ta arque adulta per fanftosac carni amp;nbsp;mun do mortuos miniftros confeructunpro eo quod Chriftiani Principis officium ftatui-muSj inter alias fuas grauifsimas de Regnd fuo

»4 ECCLESIARVM pereg. fuo bene fpl endide^i adminiftrandó cogv tationes,etia Religioni, Religionis cau-fa calamitatc fradis Sf affliâis exuiib. con-luiere. Sciatis, quod non folùm præmifla contemplantes, amp;nbsp;Ecclefiam à papatus ty-rannide per nos uindicatâ in priftina libcr-tate coferuare cupientes:uerumctiam exu-lumaeperegrinorum coditionem miferaii tes, quiiam bonis temporib. in Regno no-llro Angliae comorati funt uoluntario exi-lio, Religionis amp;Ecc!efiæ caufa muldati; quia holpites amp;nbsp;exteros homines proptec Chrifti Euangeliiim ex patria fua profligator amp;eiefl:os,amp;inregnum noftrum profu gos,præfidijs ad uitam degendam neceffa-rijs in regno noftro egerenon dignum ef-fcneq; Chriftiano homine, neq; principis magnificentia duximus, cuius liberalitas nullo modo in tali rerii ftatu reftriéta,clau-Û uc efle debet. Ac quoniam multi Germa nænationishomines, ac alij peregrin! qui c5fluxcrunt,amp;in dies fingulos confluunt in Regnum noftrum Anghç, ex Germania amp;nbsp;alijs remotiorib. partibus in quibus Pa' parus dominatur, Euangelij libertas labe-faftari amp;premi cceptaeft, non habentcer-tam fedem amp;nbsp;locum in regno noftro, ubi cóuentus fuos celebrate ualeant, ubi inter fuæ genris amp;nbsp;moderni idiomatis homines Religionis négocia et res Eccleßafticas pro patrio

LONDINI INSTITVTIO» «Ç patrioritu amp;Tnore intclligéter obireamp;t« darepofsintüdcirco de gratia noftrafpecu li, ac ex certa fciétia amp;nbsp;mero motu no (Iria, nee non de auiiamentoConfili; noftriuo-lumus, cócedimus amp;ordinamus,xjuddda cætero fit amp;nbsp;erit unum templum.fiueücr* redes in cruitate noftra Londinenfi,lt;juod nel quæ uocabitur templfi Domini iesv, ubi cogregatio amp;nbsp;cóuentus Germanorum amp;aliorum peregrinorum fieriamp;cclcbraiï pofsir, eaintentioneamp;propofito, utàmî-niftrisEcclcfiæ Germanorü aliorumq; peregrinorum facrofanfti Euangelij incorru-pta interpretatio, facramentoru iuxta uer-bum Dei amp;nbsp;Apoftolicam obferuationé ad-miniftratio fiat. Ac templum illud, fiucli cram ædem illam de uno Superintendents amp;nbsp;quatuor uerbi miniftris erigimus, crea-musjordinamusamp;fundamus perpræfcn-tes. Et qubd idem Superintendens amp;nbsp;minï ftri in re amp;nbsp;nomine fintamp; eruntunu corpus corporatum amp;politieum,de Ie per no men Superintendentis ScminiftrorumEc clefiæ Germanorum,amp; aliorum peregrino rum ex fundatione Regis Eduardi fextiin ciuitate Londinenfi, per prçfentes incorpo ramus: ac corpus corporatu amp;politicum, per idem nomé realiter amp;ad plenum créa-mus, erigimus,ordinamus, facimus amp;€on ftituimus per pr$fcntes; Si quöd fuccefsio-nem

ld ECCLESIARVM PEREG.

nemhabeat. Et vlterivs degratia no* ftra fpecialijac ex certa fciétia mero motu noftris,necnon de auifamento Confilij noftri dedimus amp;nbsp;concefsimus,acper præ-fentesdamus amp;c5cedimusprçfato Super-/ intendentiamp;miniftrisEcclefiç Germano-

rum Scaliorum peregrinorum in ciuirate Londincnfijtotum illud ccmplum fine ec-clefiam nuper fratrum AuguAinenfiu in ci* uitare noftra Londinenfi,actotamterram, fundum amp;nbsp;folum ecclefiæ prædiétæ, exce-pris toto choro diflæ ecclefiç, terris, fundo amp;nbsp;folo eiufdem, habendum amp;nbsp;gaudendu: didumtemplum fiue ecclefiam,ac cætera præmiirà,exceptisprçexceptisjpræfatis Su perintendenti amp;nbsp;miniftris amp;nbsp;fucceiToribus fuisjtencndum de nobis,hæredibus amp;nbsp;fuc-cefforibus noftris, in pura amp;nbsp;liberam elee-mofynam. Damusulterius deauifamen to prædiéto,3C ex certa fciétia amp;nbsp;mero mo« tu noftris prædiftis per prçfentes concedi-mus,prçfatis Superintendenti amp;nbsp;miniftris amp;nbsp;fucceflbrib. fuis plenam facultatem, po-teftatemamp;autoritärem ampüandi amp;c ma-iorem faciendi numerum miniftrorum, nominandi èc appunduandi de tempore in tempus tales amp;nbsp;huiufmodifubminiftros, ad feruiendum in tcmplo prædiifto, cjuales præfatis Superintendenti amp;nbsp;miniftris ne-ceftanum ujfum fuejçic, £t quidé hæc om

LONDINI INSTITVTIO. 17 hiaiuxtabeneplacitum Regium. Volu-mus prætcrea,quod loannes à Lafco natio-iie PolonuSjhomo propter integritatem amp;nbsp;innocentia uitæac morum, amp;nbsp;lingularem eruditionem ualde Celebris, fit primus amp;nbsp;modernus fuperinteiidens didæ Ecclefiæ: amp;nbsp;quod Güalterus Doloenus , Martinus Flandrus,Francifcus Riuerius,Richardus Gallus,fint quatuórprimi amp;nbsp;modern! mi-hiftri. Damus prætcrea amp;nbsp;concedimus prçfatis Superintendéti amp;nbsp;miniRris amp;fuc-cefloribus fuis facultatem,autoritärem amp;nbsp;licentiam,poft mortem uel üacationem ali tuius miniftri prædidlorum, de tempore in tempus cligendi, nominandi amp;nbsp;furrogan-di alium,perfonam habilem amp;nbsp;idorieam iii locum fuum; ita tamé quöd pcrfona fic no-minatus amp;nbsp;eledus præfentetur amp;nbsp;fiftatuf coram nobis, hæredibus uel fuccelforibus noftris, amp;nbsp;per nos, hæredes uel fuccefibres noftros inilituatur iri miniilerium prædi-ûum. Damus etiamamp; concedimus præ-fatis Superintendent! miniftris Scfucceflo tibusfuis facultatem, autoritärem amp;licen tiam,poft mortem feu uacationé Superin-tendenris de tempore in tempus eligendi, nominandi amp;nbsp;furrogandi alium,perfonam doftunt amp;nbsp;grauem in locum fuum : ita ta-JTien qiiódperfona ficnominatusSc clcd.’ t^rsfcntecui Sc fiftatuc coram nobis, hæré-. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b dibus

18 ECCLESlARVM PERES.

dibus uel i'ucccfldribus noftris; amp;nbsp;pernoSj hæredes uel fucceflorcs noftros inrtituatuc in officium Superintendentis prçdiftum. lVlandan'.us,amp; firmiter iniungendam prçcî pimus tarn Maiori,Vicecomitib.amp; Alder-mannis ciuitatis noftræ Londonenfis , 8c fuccelïoribus fuis, cum omnibus alijsAr-chiepifcopiSjEpilcopisJufticiarijSjofficia-rijs amp;nbsp;minilhis noftris quibufcunq,, quod pcrmittant prçfatis Supcrintendcnti amp;nbsp;mi niftris, amp;nbsp;fua, 1 uos libéré amp;nbsp;quietè frui, gau dere,uti Hi exercererit’amp;ceremonias lua9 ptoprias, amp;nbsp;difciplinam Eccleliaftica pro-priam pcculiarem,non obftâte quod no conueniant cum ritibus amp;nbsp;ceremonijs in Regno noftro ufiratis; abl'q; impetitione» perturbationeauc inquietationeeoru, uel corum alicuius.aliquo ftatuto,a£tu,procla mationCj iniunftione, reftriftione feu ufu in contrarium inde antehac habitis, fatftis, editisfeu promulgatis in contrarium non obftantibus . Eo quod exprefia mentio da uero ualore annuo,autdeeertitudinepræ-miirorum, flue corum alicuius,autde alijs donis fine concefsionibus per nos præfatis Superintédenti, miniftris amp;nbsp;fucceflbribus luis ante hæc temporafaiftis, inpræfentib. minime fafta exiftit : aut aliquo ftatuto* aftu,ordinatione,prouifione,fiuereftriâio ne Hide in conuaiium faAis, editis, or» dinads

tONDINI INSTITVTIÖ. dinatis feu prouifis,autaliquaanare,caufa uel materia quacunq; in aliquo nS obftan-te. In cuius rei teftimonium hasliceraa noftras fieri fecim’ patentes:Tefte meipfo, apud Leighes , uicefimoquarto die luli/j anno Regni noftri quarto: per breue de pri fjVr iiato figillo)amp; de datis prædida autoritäre Parliamenti.

P. Southvucll

Vn.Harrys.

Qualis üeró earum Ecclefiaru fuerit cùni doótrina, rum gubernatio, facile eritæquo leétori intelligcre ex libcllo, per loannem àLafco iampridem ea de re in liicemdato: cui an quid in co gencre praxeos Ecclefia-rum reftitutarum ufpiam extet fimile,fane ignore. Cæterùm hic fandus amp;nbsp;femitran quillus fub puero RegCjEcclefie flatus, no admodii diuturnus in eo Regno fuit : qué-admodû id multo ante,propter populi in-gratitudiné,difciplinæq;Ecclefiafticænc-glcdum ac contemptum,futurii prædixe-rant, quotquot in Anglia fub Eduardo rege, Chriftû fyncerèprædicabant:magnoq} Itudio uerani in populo pœnitentiam, fed (heu)fruftraurgebant:quorum quàmplu-rimi ueritaté dodrinç fuæ, aut potius Chri fti Domini, fuoetiâfanguinepublicè tandem funtconteftati.

Iraq; poft fublatum anno 15 çjjlulij d,e b Z üiuis

ÎO ECCLESIARVM pereq.

iiiuis fanAifsimum ilJum Eduardum, ætct na fane memoria dignû Principem : PapiP* mus, per fororem fuam Mariam ( cui Eliza beta ex pâtre foror, pietatc nihil inferior Eduardo fratre,poft uaria fidci exercitia,in regnum, diuino beneficioj non itapridem îure fuccefsit ) reducitur, aut potius retra-hitur,tanta ccleritate Sccrudelitate, ut mi-nifterîum noftrû publiée amplius cum falote Ecclefiæ obire integrû non effet. Re-busq; Ecclefiç quotidiein deterius uergen tibus, adeoq;iam defperatis, non uidimus remedium aliud per nos ( pro minifterij no ftri fide ) adhiberi poffe præfentius, quàm lî nos ante hyemem primo quoq; tempore peregrinis noftris Ecclefijs alias alibi fedes quæreremus, ubi minifterium Ecclcfiafti-cum, iuxta Dei uerbû, in Anglia cœptum, profequiliceret.

Atq; hic primus omnium occurrebat ont nibus nobis in Chrifti nomine cógregatis, Chriftianus,ferenifsimusDaniçRex:apud que nos impetraturos fperabam’,quod an-tea plus illeprinceps, uerusq; Ecclefiç Dei notricius Eduardus, in regno fuo benignè cocefferat, fed per tyrannidem Papifticam iam ademptû erat. Votum hoc noftrum augebat.-qubd duæ naues Danicç in Tame li uacuæ, amp;nbsp;nos recipere parate, nihil aliud quàra uentum fecundum inDaniamope-

xiïçntur.

LONDINI DISSIPATIO. 2t rirentur. Præuidebamus quidé, quid no ftran poftulationemapud illius Maiefta-tem forte impedire polfetzfed cm ci illud nonæftimabarnus(præfcrtim defingula-riquadamipfius pierate, quæpafsimpræ-dicabatur, quam optime perfuafi ) ut cam propterea impeditam,aut negatam ir i cogi tarem’:maximè cum ucl nortraomnia Di-uini uerbi autoritäre approbate,pel de erröte aiiquo ex feripturis conuifti, meliori-bus,ut par eft,locum date ftaret fententia. navigatio nostra in

Dattid»». Cap. Z.

QVotquot igitur ad earn nauigatio-nem accinâi eramus,naues illas Da nicas ingrefsi,!/ Septembris die Grauifciv na (quæLondino uiginti miliaribus An-glicanis diftat) foluimuszqub nos plurimi fratres Londinocomitantur, ibiq; multis cumlachrymis nobis in Dci nomine bene prccati ualcdicunt. Dumq; fublatis ancho ris uela uentis damus,illi ipfi fratres (quorum nomine amp;nbsp;fœminas comprehendo) montem proximû confeendunt, unde nos nauigantes eminus oculis fequuntur:amp; u-binosamplius nS confpiciût, feprecibus, pijs exhorta tionibus amp;nbsp;cantioni Pfalmorn multis cum lachrymis dedût, atqj in ufum pauperum fuorum eleemofynas inter fefe colîigunt. Hifcc aucem rcliquis qui b 3 Londini

24 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;NAVIGATiO

Londîni manferant Ecclefiç Belgicç fratrk bus, cxuerbo Dei confoJandis, relidus eft Petrus Delocnus ( Martini Micronij Flan-dri inuerbi minifterio collega) qui quidé hocfuummunus,quo eft zelo ædificandæ Chrifti Ecclefiæ præditus, ad menfes aliquot, maximo fane uitæfuçpei iculo, fide-Jirer obiuinquemadmodumetapudEccle fiæ Gallice fratres, qui ibidem remanferât, fecitFrancifeus Riucri us, qui nunc Franco forti ad Mœnum in EcclefiaGalliça uerbi minifterio fungitur.

Porro in utraq;ilianaui Danica fuimus etreiter 175 animæ,exnoftrispotifsimùm Belgis,ac item ex Gallis, adnumeraçis inte rim aliquot Anglis amp;Scotis,qui fe nobrs ■adiunxerant. In mari autem aliquandiu unàiter noftrnprofequebamur. Sed quarto Oiftobris die, minor nauis à noftra naui maiore, uento impetuofiore depulfa, Hel-lefnorgam, nobilem Daniæ portum, 13 Q-ftobris die peruenit. Nos uero in maiore naui,non folùm tribus grauifsimis iadaba mur tempeftatibus, fie ut nulla plané fpes euadédireliqua côfpicereturrfed iam com-mcatu prorlus etiam deftituti, in delertum quendam Noruegiæportû (quem Fleke-ro uocant) cœlo admodum nebulofo, pec medios, eosq; frequétifsimos fcopulcs, o-^aua demfi Oftobris die, no fine graui pe-ticulo

IN DAN T AM. î? rîculo deferebamur. atque illie in cafulis quibuldam, portui lie lacis uicinis,carnes, pifces.acitem nonihil farinæægrè tandem nafti,nec no aquam dulcem, quorum omnium magna iam inopia laborabamus, pec fex dies totos uentum fœücioré expefta-miis. Dieautem u Oâobris ubi uétus fe-cundus Ipirare cœpilTet,ex eo portu lolui-mus. Ac pridie q folueremus,quinq;eK nortris,metu famis naui egrelsi, per Noru« giamiterin Daniam pedites ingrediutur. quos deinde pluribus noftrûm, præ com* meatus inopia, fcquidecretumcrat: nifirt uentuSjDei beneficio, fuam rtationem mu talTet. Quam uerb pedertris ilia protedio, peradmirandos anfraélus, perq-, faxofa ilia, prorfusq; inuialocafueric difficilis, ar-gumento elle poccrt,quód unus illorû tandem macic fqualid’, ac mortui magis q ui-iii hominis imaginé referens,nonnifi port menfes forte fex primùrn Haffniam appu-lerit.Cæterùm cum biduiitinere,fuperacis inter Noruegiam 8c Cimbros maris angu-ftijs, in mare plenisuelis ferremur, uento répété in aduerfam rtationem mutaco,in al tcrum Noruegiæportum, Malrtranenfem Mal/lran, nomine, »4. Odobris die recipere nos coa-äi fumus. Dum autem illic per totos dies decern, uento nobis aduerfante, hærere co gimur, ncc fpes lecudioris uenti adhuc af-

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b 4 fulge-

14. ACTA APVD fulgeret: loannes à Lafco, Martinus Micrq-nius Scego, quo ante fæuiriem hyemisa4 Regem ipfu m ( quern in mcdiam Cimbria fccelsiflc rumor erat) pcrueniremus.cym-bæ nofipH committimus,ac fecundum lit-VKrfrtfr-tuSjitineretridui primum Vuarberga(qu3e eft metropolis Haiandiæ) deinde ueró Hel l■Ifßfƒ^or-Jçfnorgam Odobris die pcruenimus, unà cû aliquot noftris fratribus, qui fe nobis adiunxerant. Quo etiam paulo póft na-iusiilamaior,quærcliquos fratres noftro« iiehebatjfalua diuino appellit beneficio.

DE PROFECTIONE N O-/ira ad Regent Dani£, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nobis ibi

acciderint. Cap. t.

POfteaquam Hellcfnorga peruenimus, intellcximusRegcm procul adhuc ab-cflc,qui nobis alioqui noftrarum Ecclefia-rum nomine, ut illi fedes aliquas impetra-Çond^Wga. remus,adeundus erat: nepe Coldingæ , in ca Cimbriç parte,quam ludUndia uocant, triginta tribus iuxta Danicam dimenfio-nem,ab Hellcfnorgamiliaribus. Eoitaq-„ Hellefnorga pridie Calendas Nouembres profefti, peruenimus oftaua Nouembris die. Ac moxut ucniftemus Coldingam, Io annes à Lafco rogari iufsit Paulum Nouio-magum,Regium cocionatorem, ne ad nos ueniregrauaretur.isq;ubi tandem uenif-fet, atqj ex nobis de mifera Ecclefiarum no ftrarum

REGEM D A N I AE. ly (Irarum difsipatione, longaq; in mari, noflri iaftatione, amp;nbsp;quo cofilio ad Regem fuu ueni(remus,aiidirfet:commiferari(e,air,no ftram Ecclcfiarumq; noftrapum uicem, amp;nbsp;fibi eius nomine dolerc.fec^; fperare etiam-num,quod Deus Opt. Maximus nollris ita difsipatis Ecclefijs, meliores forte etiam fe-des datur’ effet. Quod ucro ad fc attineret, fcomni opera fua nobis apud Regem fuum ad caufæ noftræ commendafionem adiu-mento futururq. Et fi id uellemus, fe mox curaturum, utad Regem protinus codem ipfo uefpere admittercmur. Nos porro a-disilligratijs, proeaipfius commifcratio-ne,8c tarn amanti eius erga nos animi pro-Îienfione,refpondemus,nos eo uefpere no! e moleftos effc Regi, cum alioqui iam fe-rius effet: fed oramus, det opera,utpoftera die admittamur amp;nbsp;audiamur, ^quod ipfum fe nobis ille(quod in fe quidem effet) curaturum effe dicitiatq; ita à nobis difcedit.

Portera auté die no uocamur ad Regem; quanquam id auidè expeftaremus. Quod cum uidemus, accedimus Cancellariu Regis Germanicum, ac per ilium rurfus poftu lamus ad Regem admit«, ab coc^j audiri. Promittitporrb Cancellarius, feid diligeii ter curaturum. Eodemipfo dieaNouio-mago fcifcitamur, num caufam noftram a-pud Regem egiffet, amp;nbsp;quando nos admit-'• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b 5 tcndos

ACTAAPVD

tendos effç fperaret?IlJe uero ait, Rcgé uo* luiflc quidem nos ca die aiidire : fed literas illi quafdam rcdditas effe, quitus legcndis itaqccuparctur, ut nos eodie audire non polfetrSed nos poftridie omnino admitten dos,audiendosq;efle. Nosporró tumali-quid monftri ali fufpicabamur: amp;nbsp;non prox fus uanam fuiffe hancnoftram fufpicioné, poftero demuin die, quæ fuit décima No-» ucmhr-plusfatis cxperimur. Tumenini ad Regem.pcr quendam ipfius fecrctarium nomine Chriftophorum uocati, prius ad Cocio Pm concionem prædidi Nouiomagi deducir litiouio- tnur:cui amp;nbsp;Rexipfefimul amp;nbsp;Regina intet-tiugi^ad funtjn qua equidem concione Nouioma* gus,qui fe biduo ante uicem noftram dole-{lifiimut. re,adeoq; commiferari, fpcrareq; quod nobis Dominus meliorçs forte fedes datums cflet, ultro, difertis uerbis, teftatus fuerat: amp;nbsp;qui lua nobis officia apud Regem, ad no ftri commendationcm,adeó officiofcdetu-lerat:is inquamipfe (nonignarusalioqui, nos realem, utuocant,iuxtaipfam fubftan tiam corporis amp;nbsp;fanguinis ChrilH natura-lis, in pane amp;nbsp;uino Ccenæ, dclitefccntiani non agnofccrc) tanta in omncs interim im pudentiainuchcbatur,qui iftiufmodidcli-tefcçntiamnon agnofcorcnt:amp;corpus dc-niqjipfum Chrilb Domini, dii Cana pcr-®S'^ur,inipfo Aluri (quoddigito comon

ûrabat)

REGEM DAîïlAE. 17. firabat ) realiter ac corporaliter fifti atqj eC-fe nçgarétjUtcos deploratifsimis quibufq; hæreticis adnumeraret, quorum finis eflec interitus : à quibus pijs omnibus cauendu effet,quiq;digito etiam,ut uicarentur,coiTi monftrandi elîent, quacunq; tandé picrate ßtqj eruditione præftarent. Abiftiscnim Chriftum Dominu mendacij accufari, cum eo3 docere non pudeat, non cffTe corpus amp;nbsp;fanguinem Chrifti,que Chriftus Dominus orefuo diuinocorpus amp;fanguiné effete-ftatur. Breuiter, quidquiddepfcudopro-phetis, in fcripturis ufquam habetur, id in nos totum impudentifsime detorquebat. Haecnimirum fuit prima noftri exceptio, priufquam ad Regem admitteremur, A‘ cocione porró,dum ad Regem deducimur, fecretarius, qui nos Regio nomine uocauc rat,ac deducebat, à loane à Lafco inter eun dum petit, Ecquid nobis cócio illaplacuifr fet? Cumq;idfemelatq;itejGurgeret, re-fpondet loanncs à Lafco : fuifte quæ nobis placerent, fuiffe item in quibus nobis non fatis effetfadum ; neq; turn plura diçebat, donee à Regeauditi eflemus. Itaquedum ad Regem dedudi fumus, loannes à Lafco poft datam nobis à Rege dexterâ, ei ratio -nem fufeepti noftri ad ipfum itineris, pau-cis exponit,commendans ci difsipatas no-ftras Ecclefias; fupplicationemq; eidemfi, nomine

ACT A.' APVn

nomine Ecclefiarum noftrarumin fcriptó offerens. Verbisaut utcbaturpaucis, quód Regem ipfum non nfq; adeó bene erga nos afFedû elle (poft eiufmodi praçfertim con-cionemauditam) facile eitet obfcruare. Porrófupplicatioipfa, Regi per nos tradi-pjlic habebat.

serenissime prince PS, indite Rex, Domine clementifs.Caufç petitionisq; no ftræ omnis fumma hæc eft. Dederat nobis gratiam Dominus in oculis fanâifsimi pri dé Angliæ Regis e d v a r d i fexti (quo mun dus hicplanè dignusnon erat) ut peculia-res peregrinis omnib.Ecclefias in Regno i-pfius obtineremus,quicunq; publicu Verbi amp;nbsp;Sacramentorum minifterium,una c5 legitimo Ecçlçfiafticæ difciplinæ ufu (iux ta dodrinam atq; obferuationem Apoftoli ca ) habere inter fefc, obferuareq; uolebat. Conftituerat nimiru Rex ille Ecclefiarum noftraru miniftros, qui lingua Germaniæ inferioris, Gallica item atq; Italica,Eccle-liaftico minjfterio publice fungerentur.Té plum nobis etiam initio unum fumptibus fuis non contemnendisapparatu, omniq; plane fuperftitione rcpurgatu donauerat: acmoxdemum illorii numcrum auxerat, pofteaqua nos, propter linguaru uarietaré, inunoeodemq;téplo cómodè limul elfe, fine mutua inuicé minifterij perturbatio-

ne

REGEM D A N I AE. sgt; henopoffeuidcrer. Ceremonias præterc* nobis peculiares conccflcrat ( etiamfi à patrijs ritibus diuerfæ effent) quafeunq; nos modo, iiixta uerbi Diuini doârinam ad Ecclefiarum noftrarum ædificationem ma ximèfacere, atq;adpuriratem Apoftolica proxime accedere iudicaremus.Poteftate adhæc nobis fecerat augendi deinceps fem per miniftrorum quorumeunq-, noftroru numerUj pro eo ac id noftris Ecclefijs con« ducere uideremus.Poftremo fub fua ipfius protcûionen» nos noflrasq; Ecclefias ita receperat, propter nominis peregrinorum inuidiam,ut nemo nos omnino in illarum gubernationeac minifterio impedireullo modo rcmorafiq; poffet. Hæc fane ita omnia,pro fua nobis pietate cocefferat Rex il-le fandifsimus : Digiius pfoculdubio uel huius ipfius tanti beneficij ttodnine, cuius in peregrines homines propenfio ac beneS centiaper omnes EcclefiasChrifti celebre tur,memoriaqi fui nominis apud pios om nes facrofanda plane habeatur, amp;immor-talitati confectetur.Ncq; uerb id riobis co-cefsiffe fatis habuit Rex pientifsimUS ' fed eattiipfam concefsionem, iuxta prædida capita omnia, Regio diplomate ac priuile-gio fuo ( quod nobifeum habemus ) confie mauit, amp;nbsp;aduerfus noftros aduerfarios om ncs conlhntifsimç femper ipfemct,ad mul toïum

ACtAApVÖ toriim ufq; admirationem, ne dicam inui-diam,propugnauit.

Atuero tantum Dei beneficium nobis inuiditSatan,multo magisautem autore Sipatronumillius.pientilsimum inquain Regem ilium: atq; ad eum è medio tollen-dum 5 difsipadasq; fimul noftras Ecclefias, amp;artcsexpediuitfuasomnes, amp;nbsp;conatus fuos omnes intendit. Accefsitaute magna etiam gcntis erga Dcum ingratitude, pre» donatailli opulente (fi ufquaalibi) Euage lij lucc.Quaequidem ingratitudineprouo cams Deus,amp; doftrinam uerbi fui,amp; optimum fimul eins cüftodé illi ademit. Vnde

demum Faftum eft, ut amp;nbsp;noftiæ etiam Ec-clefiædifsiparcntur,interdiflo nobis çque atq; alijs noftro miniftcrio, publica Regi-nç autoritate.Sub hac porro tali Ecclefiarfi nortrarii difsipatione, cum neq; fpem am-plius ullam illarum illic retinendarum ui-K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deremus, etiamfi nos omnib. periculis eji

ponere ipfi uoluiftemus: imó uero minifte rium noftrum rebellionis ac perfidiç crimi ne protinus infamandii etiam,fi quid mo-do contradecrctum Reginæ tentaflemus; nosq; pariter omnes non tarn propter Rc-ligionis controuerfiam, quàm propter re-bellionem potius capiendos efleintcllige-remus;amp;interim nobis tarnen pro fide no ftri minifterij dcfeicnd« non client noftrç £cclefi$,

K E G E M D A M I AE. Ecclefiæjconuocauimus feniores ac diaco-nos omncs, confiliaqjnoftrademûomnià prçltantioribus ex noftris Ecclcfijs uirisco municauimus:ut quidquid omnihofaâu-rielTenius,idtotû inuocato Deiinprimis nomiïie,deindeetiam unanimi orrtniû cô-fenfu,adgloriarti Diuini nominis amp;Eccle fiarum noftrarum falutcm faceremus. Vi-fumqjfuit unanimitcr omnib.meliuslon-gèjamp;adilluftrandam Deiinnoftro mini-llerio gloria opportunius fore, fi fub tanta illic tyrânidc, alias poti’ ubiuis alibi fedes noftris Ecclefijs quæreremus (qua equidç in caufa nobis Deus proculdubio nô eflet dcfutur*) qfi nos illic omnes,noftrasqi Ec défias in difcrimen certifsimumtcTnerc ce fine fpc frudus ulla conijceremns.

Ibi uero conftantifsimadcTuæ M.pîeta CornItîmM tc.ftudioq; erga üeram rcligionem teftimo pro/iâiier nia nos plane omnes permouerat, uttepo nis tifsimû eum effe iudicaretnns, qui afflidis in noftris Ecclcfijs in publica ifta earum cala- fufeepu^ mitate fuccurrere et uclis libentcr,pro pie-tate tua;amp; pro dignitatis tuæ Regiæ praec-

' minentia,facilè etiam pofsis. Acueniebat quidem nobisin mentem,forcethic,apud Maieftatem tuam multaquæ caufæ noftr^ aduerfaripolTent (ut nunc ferè nihil toto terrarum orbe, quod non uarijs lüfpicioni bus aç caluninijs pafsitn degrauetur)fed

omnes

3% A C T A A P V D omnes iftiufmodi cogitationcs facile di J £cufsit,animisqj noftris prorfus cxemit, fo la noftra de Tuæ M. pierate benignitateq; pcrfuafio.Neque enim dubitauimus, facile ceflaturas elTeapudTuam M. omnes aduerfus nos fufpiciones ac calunias, ubi Tua M.nobis ctiam auditis, uiderit noftra (ut fperainus ) omnia, certa ac folida ucrbi Diuini autoritäre niti; cui nos femper alio-qui noftra ultro haftcnus fubiecimus, ob-feruatis publice in noftris Ecclefijs doüri-iiæ omnis noftrç approbationibus per pro phetias publicaSjac Icripturarum collatio-nes:amp;fubijccre adhuc parati fumus multo libentifsimc, neqjrefugimus ullaomnino pia Chriftianaq; colloquia, à quibus modo conuicia, ptobra ac calumniæ ( quæ Chri-ftianos horhines non ufq; adcb decent) ex-cludantur.Hac igitur de te perfuafione fre-ti, nobis^; etiam bene cohfcij, Rex clemen tifsimejM. Tuam nobis potifsimuadeun-dam, opemq; illius in ea ecclefiaru noftra-rumafflidione imploradamelfe exiftima-uimus. Interea ueró etiam fcfe nobis olFe rebat nauis T uç M. Regiæ: qua fanè oblata nos demu,nihil aliud quam Domino Deo, noftrum deinftituendo hue potifsimü no-ftro itinere confiliu.probari omnino,adeó-que ad illud etiam profequédum nos,Deo ipfoauto(e,quodâmodo iouitajiiçcitô no-

REGEM D A N I AE.

tis perfuadebamus. Atque ita demum fa fturn eft, ut noftrum hoe iterad Tuam M.. ingrefsifimus, quiconque nauem ingrcdi pöteramus ; ca fpe , ut non dnbitaremus Dominum Deum noftrum, caufæ noftrîc apud Tuam M.patrocinaturum effe,atque cor Tuæ M. erganos noftrasq^ecclcftas ita petitio itö* inclinaturum, ut quod nobis illic tyran-nidc Antichriftiana ademptum eft, id rur-fum in regno hocapud Tuam M.impetra' realicubi, recuperareq; pofsimus. Ea-dem porrb fpe nos etiamnum fuftenta-mus, amp;nbsp;Tuam M. per adotandum Domini noftri iBsv CHRISTI nomen fuppli-tes obfecramuSjUt uicem Ecclefiarum no-ftrarum in hac ipfarum difsipatione dementer commiferari, illisqj pro tua picrate federn aliquam in Regno tuo, ac publicum minifterium (quali haftenus in Anglia, iuxta uerbum Deiufæ fuerunt )per-mittere digneris . Neque hie fane quic-quam aut indignum tua Maieftate , aut regno ipfius noxium, uilomodo poftula-te utdemur. Sed quod petimus, tuæ Ma-ieftati honorificum prorfus , amp;nbsp;Regno i-pfius utile amp;nbsp;decorum,deniqueamp;faluta-te omnino fore non dubitamus, fiquidefn id abs te impetrari patiaris. Vere regium eft j fuccurrere affliftis ecclefijs Chrifti t ^uæ'præfertim propter ucræ religio ni s - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c coti«

34 A C T A A P V D -confefsionem , amp;nbsp;antea reliûis omnibu» ex patrîa profugæ, amp;nbsp;nuncrurfum tyran-nide Antichriftiana propulfæ, fuum apud te fuffugium per mare amp;nbsp;terras quærunt. Hoc enim potifsimum nomine Reges, ue-ros fe Ecclefiæ Chrifti altores efle déclarant (quæ quidemfummaeftipforumdi-gnitas) fi uocationemfuam reftc (ut de*-bent ) intucri uelint. Et quo hic minus fuo latisfacunt officio , hoc certè minus fuæ ipforum dignitati refpondere ( i* pfiufmet Scripturæ teftimonio ) cenfen-tur.

Peregrittis (Rantum autem commodi atque uti-prtcßanda litatis fecum adferant tam publice quàm humanita-priuatim collata in peregrines homines tKoffiàa. beneficia, qui ( Chrifti præfertim nomine ) aliunde propulfi , noua fibi recepta-cula alibiquærunt: id equidem pluribus locis fcriptura fanda, potifsimum autem d ipfemct CHRIS TVS Dominus in Euangc-lio teftatur, dum fine mercede fruüuq; fuo ne poculum quidem aquæ frigidæ dari pofte uni ex minimis fuis docet. ni-mirum ut intelligamus , tantoplura no* bis , amp;nbsp;quidem certo à christo Domino expeftanda efle , fi non aquæ modô poculum , fed ipfum etiam hofpitium, non uni tantum alicui membre Christi, fed multis in unum myfticum cor-*

RÉGÉM b À Nt AB.' pùs ipfius colleftis præbeamus. Atque humana quidem ratio huic Dominicç pro* milsioni non facile aflentiripotcft: amp;no-xium potius multis nominibus effeiudU . nbsp;nbsp;•

cat, fi peregrinos homines ad nos pafsint -recipiamns. Sed apud Chriftianos homi* ' nes,ac multo magis Principes, non tantum naleredebent quamlibet fpeciofara-tionisnoftræ confilia, ut doftrinæacpro-mifsionibus Chrifti fidem abrogent quo-quomodo . Quin potius ftatuendumeft, nihil nobis ànoftrà induftriaprudentiaqj cxpeftandumcffeomnino, nifi illi Dominus ipfe benedicat. Non benedicitau-remproculdubio, nifi iuxta promifsionei fuas , in quibus fane mentiri ntinquam poteft. Siuidua ilia Sareptana, ih Helia admittendo, rationis fuæ confilium fequi uoluifiet, non equidem nifi urtius diei ci-bum cum tua familia reliquum habuiflet. Cæterùm Helia admilTo, nihil illi defuit, acprotinus undcfeamp;fuam familiâabun-dealeret habebat : no equidem ullis rationis fuæ confilijs, fed gratuita benignitatC Dci:eoquôd illius Prophetam.eum^jpere grinum adfeüenientem,in furnmaetiam rerû anguftia recepiffct. Sic amp;nbsp;pio illi Phà raoni, quFlofephum agnouerat,adeô no^-xium non fuit,lacobû cum uniuerfa ipfius familia in KCgnümfuum aduocafle, etiam*

3^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ACT A APVD.

fi id Humana alioqui ratio plané difluade-ret:ut fua omnia in lofephi manibus fupra modum mulnplicari,prolperariqj uiderer. Contra ueró alteri Pharaoni, qui lolephû non nouerat,exitialô prorfus erat, eandem ipfam lacobi fainiliam (cSduplicataipfius feruitutc, iuxtaprudentiæ fuæconülium, ac neicio quas fufpiciones ) opprimere uo-luilTe. Ita uidelicet potens eft Deus,aduer fus omniarationis noftræ confilia, ut quæ ilia omnium maxime noxiaefleiudicat, ea ipfe omnium maxime profperet,fi eumau* diamus:ac rurfum irrita faciatnoftraomnia, denique nos ipfos ad extremum pu-niat, fi noftra confilia fuæ uoluntati antc-ponere pergamus.

lam uero, nos non alio ullo, quam c h r i STI Domini lolius nominereceptaculum quäerimus apud Tuam M. pro difsipatis nofiris Ecclefijs, ôc ut publicum fuum mi-nifteriumC quale hadenus iuxta uerbum Dei in Anglia habuerunt, fub tua etiam Älaicftate alicubi habere pofsint * Parati autem lumus , amp;nbsp;dodrinam noftram 8c ritus noftros approbate uerbi Diuini autoritäre: nosqjpijs omnibus (perDeigra-tiam) fatisfaduros elle nondubitamus. Parati fumus item (fi id præftare non quea-» mus)difccre ac fequi meliora,per quoC-cunque tandem , è uerbi diuini fontibus i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;profe-

REGEM D A N I AE.

proferantur .Non noftram ipforum , fed CHRISTI glofiamquærimus;multoqueli-bentifsime Humana in nobis ( etiamcuni noftri pudefaftione, agnofcemus omnia, 11 modoc H RI s TI Domini gloria,in fua do ftrina,p noftri pudcfadionéilluftrari uerc uideamus.Ilium enim crefcere,no8 autem minuioportere, libentercum loanneBa- ioiïn.j.4 ptifta profitemur.Breuiter,focietate Chri-ftianam expetimus,non fchifmataiconiun dionem, non difsidia, quæ utinam femel aliquädo ad Chrifti gloriam componatur. Tuæuero Maieftati fidem, fubiedionem atq;obedientiam cum Dei gloria coniun-dâ pollicemur.Hæc fane in Anglia ita prç« ftitimus omnia (fit Deo gratia) ut ne aduec lari) quidem noftri, etiam fi id uarie conare tur,noshacin parte meritó accufareullo modo polTent.Eadé ueró et hic nos ita prç. ftituros elfe (per Deigratiam)confidimus, ut nihil Schic in nobis à tua Maieftatedefi derandû elfe fperemus. Atq; hæc ad eau-fæ noftræ commendationcm fufficere in prælens putamus : quæ eiufmodi alioqui eft,utprecesadDeum potius quàm ullum uerborum apparatum poftulare uideatur. Qiiod igitur fupereft, Deum fupplices per nomé unigeniti filij fui oramus,ut qui cor daRegum omnium in fua manuhabetndé etiam tuç Maieftatis cor exciter, confiliaq;

c 3 illiui

jn quot;À CTA APVD' '■ ïllius omnîadirigat,acgubernet in caufil' hac noflra,alijsq; præterea omnib. ad glo-riam adorâ4i fui nominisjEcclefiæq', Chri ftiædificationenijamp;tuamipfius fâ-

lutcm.Amen.

Tuæ ferenifsimï Maießatis Regi« humilcs Scaddiâilsinii,

loanncs àLafco,Ecclefî»rum difsi-patarum Superintendens,manu mea propria.

Martinus Micronius, difsipitæ in An-■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;glia Ecclefiæ Germanicæ uiinifter.

loannes Vtenhouius,eiufdqm Ecclefi» fenipr,

^Hac Rexfupplicatione accepta, re-» fpondetfe dementer id à nobis accipere, qubdfiduciafuæpietatis ad Regnûipfius ucniflcmus: effe^jgratum ipfi aducntum noftrum 5 fctamé de noftra fupplicationa deliberare uelle, ac deinde refponfum no-bis ad noftrâ fupplicationé autp feipfum, aur per fuos confiliarios daturum efle.

Duodecima porro Nouembris die, cum neq;refponfum ullûRegium haberemus, neq; feiremus quâdo illud nobis expeftan dum eifetmon putauimus nobis amplius difsimulandam elfe noftri,per Paulum No uiomagum faftam condemnationem.Peti mus igitur ab eo ipfo fecretario,qui nos ad côcionem, ac ad Regem demum ipfum de duXeratjUeadnos uenire grauatetur,duni

REGEM D A N 1 AH.’ ; j îllîcommodû effet.Venitq; ad nos àpran-dio, eodem ipfo die.Ibidicit loannesàLaDf cocio' fco,fenuperabipl'ointerrogatnfuiffe, ec- ne PmU quid nobis concio Nouiomagi.ad qua per No«io)n4« ipfum iuffu Regio deducebamur, placuif- gi coUo-fe:feq-„ubi id femel atq-,iterum congemi- guium pe-naffet,aliud ei non refpondiffe turn, quam titur. qubd nobis in quibufdaplacuiffet,in qui-bufdam ueró non fatisfeciffet.Ac turn qui-dé ftudió feipfi pluranó refpondiffe,quód de eaNouiomagi concione nÓ prins quic-quam agendum effe cogitaffct, quam à Re ge auditi effemus. Poftea uerb quam nullü adhucrefponfum datu effet, amp;nbsp;fieri poffet ut poft acceptö refponfum nó diu ibi man-furi effemus, uifum effe nobis, ut fecum ia de concione illa Pauli Nouiomagi agere-mus.Et quemadmodum ei ante rcfpondc-rat, fuiffe quæ nobis in ea concione placu-iffent, fuiffe etiam quæ nobis non fatisfe« çiffentûta fe hoc ipfum illi denub répété* re,adcoq; amp;nbsp;addere etiâ,quôd fuiffent prç-tereaquænos grauiter offendiffent, amp;de quibuscum iplbmet Paulo libenteragere uellemus.Atqui nobis gratius multo futu rum, fi foli cum folo priuatim agere poffe-mus. Sed quoniam ab ipfo publice didla fu iffent, quæ nos grauiter offenderunt, amp;nbsp;in fufpicionem quandam forte etiam turbaru per nos excitandarû rapi pofsit, fi quidcu

c 4 ipfo

ACTA A P V D

ipfo priuatim folijnfcio Rege,agamiisrp8 tere nos ab ipfo fecretariOjUt Rcgi fuogt;auc Regio faltem cancellario exponat, nos cut pcre cum Nopiomago de ipGus concione, cuiadfuiHemus, colloqui, fi id cum bona Regis gratia impetrare pofsimus. Nos ue-ro iine uoluntace Regia nihil iam uelle age re:fed petere, ut aut Rex ipfe rios colloque ÇCS audiat, autaliquos è fuis defignec, qui çolloquio adfinc.Nos itaqj oraie,ut noftro fiomine eade re, autcum Rege iplo, aut cnm Cancellario agereuqlet. polliccturq; nobis Secretarius hac in parte fuam operâ, fe Régi ipfi,aut faltem Cancellario indica-turum elie.atq; addit, fe quidé certo nefci-fc, quo confilio Nouiomagus fuam cocio-nem ad eum modum inftituiflet.fed le pu-tare,quôd occalïoné ita quærere uoluerit, pluribus de co,quodtraaabat, argumen-çonobifcûcolloquendi; feuero nobis po-llea mentem,hac in parte,Regiâ,fimuIatq; illam cognouilfetjienunciatprum elfe. Id quod nos per biduum totum expeftamus. Die uerb quartadecimaNouembris.ad nos redit idem ipfeSecretarius:feq; noftram de çolloquio cum Nouiomago habendo, pe-ptioncm Cancellario expofuilTe narrat. amp;nbsp;fpem nobis facit,nos quidem illud obten-turos elïe,uerùm non antebiduum:ad noftram tuinen fuppiicationcm nos portera die

REGEM D A N I ÄE. 4» ^iercfponfum Regium habituros cHe.

DE REGIA AD NOS T RAM SVPPU-cdtionm, cr noiira uidßim ad iüam rcßgt;onßonc.

Quintadecima porro Nouembfis dÎ9 uocamuradCancellarium, amp;ad Confilia-rios quofdam Régies. Aitqj Cancellarius, fibi Sc cis qui fecum crant,datum efleid ne gocijàRege, up nobis adoblatampcr nos fuæ Maieftati noftram fupplicationem re-fpodeant : petens aequi boniq; côfulamus, quæ nobis difturi fint.Se miniftrorum bac in parte officio fungijUempe ut référât quç ipfisimperata effent. Tandem dicit. Regem intellexiffcjquç in noftra fupplicatio* necontinerentur;amp;uoluifleut fierefpon-deretuf Nempe,Regem dolere uehemen-ter de Ecclefiarû noffrarum in Anglia difsi patione. Gratulari item nobis Maieftatem fuam, quod ad Papifrnum relapfi non effe-mus:amp; cupere præterea declarare etiam er ga nos et noftros dementia fuam Regiam, qua parte id facerepoffet. Cæterùm publi-çum minifteriû noftris Ecclefijs fe permit^ tere non polfejCiim rituûpræfertimac ce-remoniarû uarietatc : idq-j bas potifsimum ob caufas. Primùm, quod Rexfibi perfua-dcat, Regni fui cerernonias uerbi Diuini doûrinæ côfentaneas effe ; amp;nbsp;proindealias nonpermittendas, Dcindc,quodcum tot c 5 iam

_4î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ACTA APVD

iam annis quietè illis in Regno fuo Rex uj fus effer, noxiû id fore putaret regno fuo, fi diuerfas ab illis ceremonias admittat.fic-ri enim no poflc, quin homines uila earum diuerfitate commoueantunquod fine péri culo forte fieri non poffet.Proindc no pof-fe Regem pcculiare ullû. minifteriu noftris Ecclcfijs permitterequoquo modo: nolle-que ipfum, uthac in parte nobis quicquâ omnino permittamus,prætcr uoluntatem atq; autoritärem Maieflatis fuæ. fed fi auc nos, aut noâri, receptis in Regno luo ce-remortijs,reeeptolt;|j minifterio uti,fimulqî amp;doârinam iamdudum reccptamfequir ac iura præterea Regia omnia, publicasqua regni ordinationes omnes obferuare uel-iemus, turn nobis receptaculum à Rege in regno ipfius concelTum iri. Rurfum fi alio migrai e uellemu8,noH defuturû nobis cf-fefauorem Regium,ad noftri commenda« tionem. Hæc fumma eftomniûquæ no bis dióla funt nomine Regis* Nos autem poftulamus,nobis dari tempus deliberanlt; dipaululum inter nos, derefpofione; idqj nobis concelTum eft.

Sextadecimaautem Nouébris die,po(l-caquam rcdegimus in fcriptum præceden tem refponfioné, obtulimus earn confilia-rijs,quam illi eandem fuilTe facile agnoue-ruQ(;4c demü nofttam uicilsim refponfio-gt;■ \

REGEM DÄNIÄR 4J nerrij præfente Canccllario,ex fcriptö reçu tauimus adhunc modum.

OramusjUt boni id confulatur, quod êc Maieftati Regiç refponfioné nobis data, amp;nbsp;noftram uicifsim, etiamnii in fcriptum redegerimus. Memoria noftra eft labil is : funteiufinodi nunc tempora, ut nihil ferè fit tutum à calumnijs ufquam.Quare con-fultius fore putauim’,ut fcripto noftra oni nia ageremus. Præterea quemadmodum D. Cancellarius ea præfatione ufus eft, uc æqui boniq; cofulerentur à nobis omnia, quæ Maieft.Regiae nomi ne ut minifter di-! fturus eratdta amp;nbsp;nos fupplices oramus, uc Regia M.pro fua pietate,æqui boniq; cófü lere dignctur,quç nos pro noftri erga c h ri STVM Dominum,Regem regum omniii, eiusqjEcclefia,miniftenj fide,fumma cum ©bferuantia diéluri fumus. Ac primùm^ quemadmodum gratias egimus M. Regie, iïaamp;nuncdenuó agimus, quoduicemno ftrarum Ecclefiarum dementer indoleat, quodque nobis ad Papifmum non relapfi« gratuletur.Caufas port 6 negati noftris Ec-clefijs publici illarum minifterij, in Anglia nobifeum adhuc perpenderamus. fed non putauimus, ac ne nunc quidem putamus, noftræillas poftulationi, iuxta uerbu Dei, opponi polie, aut etiam deberc:ab eo præ-fcitim Rege, qui fe non tam mundi iudi-cium.

4 A Ç T A A P V D _ cium, quàm uerbi diuini doftrinâ potîqs fequiucllejpfitetur;Scdecuius pietate,ac Êngulart Audio propagandæindies magis ac magis uerç Religionis,optima quçq-, no bis femper pollicebamur, ac nûc etiâ polli-cemur.Nôputam us aûthçc nobis itaoppo Cfrononw néda elle,propter caufas infra fcrîptas.Pri rumudrie» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uarietas ceremoniarûnonobftet,

quominusomnes uerboDeifint confen-tancæjmodo ut fecundum fontes uerbi Di uini ad ædificationé ecclefiarum inAituan tur : femelq; in Aitutæ,quoties id uel Religionis incremenra,uel Ecclefiarum neceP utaSjuel etiam utilitas poAulant,repurgen tur, mutéturaccorrigantur.Nonenim Ec elefiæ feruiunt cérémonies, in Euangelio CfiriAi : led ceremoniæ Ecclefijs. E A enim Lucfs. Dominus filius hominis etiam Sabbati.

Quare nonputauimus primam negati no-bis miniAerij caufam meritb nobis oppo-ni poAe, aut etiâ dcberc. Sedcogitabamus M.Regiam poAulaturam eAe,ut noAræ ce rcmoniæcum Regni eius cérémonies çoiv ferri poAçnt : ÔC qua parte aliæ alijs purio-res elTent, plusq; ædificationis habere, ex uerbo Dei i udicarentur, hac parte aliæ alijs cederent, quatenus id cum pace Ecclefiarum fieri poflet:aut falte aliæ alias ad tempus tolcrarcnt.Neq; putauimus R. Min ea fcntéciacire,utreceptas femel ceremonias nunquam

REGEM D A N I AE. 4ÿ hunquam amplius repurgari magis ac m»-gis uellet,propterea quod uerbo Dci cofen tancæ effent. Fit enim non rarô,ut dum ini tio reftituuntur Ecclefiç,multapcrmittan-tur etiam iuxta uerbum Dei,propter Eccle fiæ uelutiinfantiamquandam:quæTanicn poftea,iuxtaidem ipfum nerbum Dei, rcti nerenon licet, id quod in ulucircumcifio-* nis fub Apoftolis ipfis faétum uidemns. Vc cnimineptè quiscibum folidlim infantib. obtrudatütanon minus ineptè etiafnadul tis lac perpetub pro cibo offerat. Quod * ueró ad periculum perturbandæ tranquilli tatispnblicæ, propter ceremoniarnm uarie tatem,attinet:non putauimus, ac ne nutte quidemputamus, M. Regiam æftimaturâ effe publicamRegni fui tranquillitatem ex ceremoniarnm humanarum obfeniatione: Ctim huius co 11 niij fontes nufquam in Seri pturis reperiatur,imó ueró etiam rept eben dantur.idq; co minus putauimus,quód no ftrarum ceremoniaru diuerfitatem, ad ma-iórem adhuc cultus diuini repurgationem ttö kuiter códucere exiftimemus; id quod îrtRègnoaiioqui Angliæ per noftras Eccle liasabundè eft declaratum.Nihil fibi à trail ^ttillitatis perturbationemetuebat lofias, rexlaudatifsimus, dum receptas annooûa *. lioaetatis fuæceremonias bis atq; iterumjr,4 corrigeret ac repurgaret.Et ceituin cft,pla' gas

4^ ACTAAPVD-^ gas publlcas in c h r i s t i ecclefiam ïmmït-*. ti,non propter immutationem, nedica dia uerficatem humanarum ccremoniarü: fed proptcrcontemptuDei, ecclefiæ iplius: cuius fanè nos membra efle, per Dei gratia non dubitamus. Quarc nc fecundam qui-dcmnegati nobis miniflerij noftricaufam opponi nobis meritb, amp;nbsp;iuxtauerbu Dei, pofleputamus. Neqjuerohæccomme-moramus, quod male nos quoquomodo habeat,ita nobis elTcrefponfum. Nos Domino noftra comittimus omnia, amp;nbsp;ex eius manibus omnia expedamus, quæ in no* permittere omnino uolet.Fatemur nos gra uiora longe meritos elTe,amp;proindeillialâ' cribus animis gratias proomnib. agimus* Ncq-, nos pudet conteni, rideri ac damnari pro illius nomine.'certiq; fum*gt;quód ipfius fit terra,amp;plenitudo eius: Scrogamus ,nc nobis libcrtas hæc noftra uitio uertatur.

Quod autem nobis hie receptaculu per-mittitur, fi dodrina ac ritus Regni huius obferuare uelimusinos fane hoc etiam no* mine Maieftati Rcgiæ magnam gratiam cum omni rcuerentia habemus. Ac quod Df clo^i- dodrinamattinet,libenter omnem do-■■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;drinamampledemur, quæ modo efontib.,

uesbidiuini petaturamp;deducatur.Sed Ma-' ieftati Regiæ confidimus, illam ( pro fua pietate) ad nihil nos coaduram elf«,in dor - - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. jitin«

R B G E H DAHI AE.’ ôrînæ capitibus,quod certa ac folida uerbi diuiniautoritate comprobari non pofsic. Doârinæ cnim fanç ueritas petenda nobis eft, non fané c Regnorum, fed ex uerbi di-uini certa ac folida autoritäre. Quod ueró Df cfrou» ad ritus, cæremoniasq; noftrasattinct,ora mus,ut noftræ cum patrijs hic ceremonijs cóferantur;Sc quatenus nobis oftendatur, Regni huiusceremonias noftris puriores elfe, atqj ad ædilicationem Eccleftæ magis conducere.multo libentifsime illas ample ftemuT.confidimusqi Sc hie pietari Regiç» nos non eftc cogendos à purioribus ad im-puriora:multo minus ad ea,quç plus often diculi quam ædificationis fecuadferre pof lint. AtqjhaEc no dtibitamuspietati Regiç fatisfaäura efle,ad atteftandam noftragra-utudinem erga fnam dementiam, qua no-hisSc noftrisreceptaculumhicpermittere uellc dementer-declarauitmeqi nos credi-mus Maiefiatem eius id à nobis poftulatu jam efle, ut præter certam ac folidam uerbi Diuini autoritaté aliquid omnino fequi in eius gratiam debeamub

Non recufamus auceni, quin potius ex* petimus pia, modefta SeChriftiana colloquia, eft quibufcunq;M. Regiauolet, tam de doftrinæ capitibus omnibus, quam de noftris ceremonijs.Non enim lucéullam ^bene alioqui nobis cofeij ) cefugim” quor

quo

4« ACTA A P 7 D

quo modo. Sedintcrim oramus per nó-» men christi Domini,iitperhancfaltem hyemem Ecclefiç noftræ uerbi ac baptifmi mtnifterium uno aliquo loco haberepof-fint.Cogitet M.Regia,quam res mifera lit, Eccicfiam, que Religionis nomine, pietati fuæ Regiæ confifa,huc uenit,hoc anni teni pore,cum familijs totis,totaqi fupelleftili, carere uerbi minifterio ac cofolatione:cum fitriidis linguæ huiuspatriæ, amp;nbsp;fit expofi-ta omnium inuidiæ. Teftetur hic faltcm M.Regia,eam quam præfert condolefcen-tiam erga noftras Ecclefias : idque propter CHRtsTvM, qui hoc beneficiiicumulatifs! me rependet.Oramusq;,ut clemens ac be-nignum refpofum primo quoq; tempore habere pofsimus.

ijf Ad hçc nobis Cancellarius refpondef. Regem iamita ftatuifle, utnon fitullamu ratio expeftada,quidquid alioqui adferre-mus.Se quidem intellexilfe noftru refpon fum:atq;id feRegi etiam uerbis expofitu-Tum fidcliter efie.Scriptis ante noftris nullis opus ad cam rem eire,neq;enim illis Re gem opus habere : qui alioqui certus elTet, le uerbi diuini puramac fynceram doftri-namhabere.Neq; admifiuru efleullas de Religione difputatioes, ulla'ue colloquia. Neq; item permiffurum illlain ritibus ua-tietatem,autin»inutAtgt;oncin;fub quorum

(ituum

R Ç G É M b A N IAE. 4^ rituutri öbferuatione tot iam annos Régna fuain optima pace amp;nbsp;tranquiliitate gubec naflet:amp;quoà, conuocatisin hocpræftan tifsimis quibufq;, loanne Pomerano nimi riim, Scalijs magninorninisuiris, nt iâiii «fu crantjinfticuiflet : adeb ut non dnbita-ret, eos etiam uerbo Dei côl'ehtaneos efle» Ac proinde fibi non uarîandum elfe, quod alioqui in Regno purum omniho ac fynce rum haberet.Neqjnobis cogitandum efle. Regem ullo prorfus modo palTurû, ut publico Écclefiæ hoftrç minifterio, in Regno fuó ,uel nos fungi omninopofsimus, uel quiuis etiam âlius,præterordinatam abi-pfo uOcationem. Atq; huic rei itâ iam pec Regem profpeâum elfe, ucinipunè non fie futurii,fi quis aliquid huius tentare uelleti Adhçcrelpondemus,nos ea omnia no ab hominibus fed à Deo ipfo , Sc exillius manibus acciperejilliqj pro omnib.gratias agereiac clementiam ipfitts,ucreq; paterna rnifericordiam inijs omnibus agnofeeréj tùm nos longe grauiora meritos èfle hoii îgnoraremus ; amp;nbsp;cefti eflemus, ipfius elfe tèrràm 8c plenitudinem cius. Quod àüté àd uerbi diuini puritatèm attineret.nos n3 minus illi, inomninoftra doflririafidere: et proinde non quæuis recufàrc colloqüiâi adeoquenos etiam optare j tam id ueruni €fle omnino,quod de uerbi puritate iri Re d ^nd

fo ACTA A P V D

gno Danïco diftum effet,quàm conftantcf idaffirmari audiremus.Sedmultum inter-efle inter prælumptionem quandan),amp; ue Dfcocio- ritatemipfam. Atqj hie demum de None P, Ko/ uiomagoagerecœpimus . Quod uidelicet tiiomagi, perChriffophoru Secretariurn Cacellario, autetiam ipfiRegi fignificaffemus, effein quibus Nouiomagus in fuaconcione nobis non fatisfcciflet:in quibus item doótri na fua nos offendiffet,et aduerfum nos pec caffe etiâ nobis peculiariter uifus effet, Hçc nos in feriptum redegiffe, quod cum bona Regis gratia, uel abipl'ometRege accipi, (utqui concioni ipfe cum fuis omnibus interfuiffet)uel Paulo ipfi tradi poftulare-mus. Cancellariusuerorefpondit, fequi-dem ea omnia dudum à Chriftophoro fe-cretario cognouiffe.Sed fibi non uideri, uc CÛ Rege ea de re ageret : quod intelligeret, animu Regis ea re magis oflFenfum iri;neq; nobis bene ceffurum effe,fi hec nomine no ftro Regi proponerentur . ac proinde ne quid caufæ noftræ incommodaret,noluiC-fe fe quicquam ea de re cum Rege agere: fe tarnen adurû effe, fi omnino uellemus.No iiideri tarnen fibi, nos iufta habere caufam accufandi Nouiomagum, qui nihil de nobis nominatim, fed omnia in genere dixiC-fet.Non effe noftrum,ut nos ipfi in nos di* fta effe affirinemus,quæ in genepe dida ef-

REGEM Ö A N I AÊ.

{ênt.Sitamé omnino uellcmusreni indicä ri Regi, fe id quidem fafturum efTe : fed fe iicreri, ne nó bonum fucceflum res habitii rafir. Ibirefpódemus.mulraaNouioma goitadiftaeiïe, ut nemo tam ftupidus fit, quin facillimè intelligat, in nos difta fuif-fe.Deinde Paulu no ignorafle,nos in ea efle fententia,quam itadamnaHet. Portremb, nos nec noftra fponte, fed per Regem uo-catos,ad concioncm uenifle. In cuius præ-fentiacùm nos damnari audiuilTemus, no bis non licere elle mutis, nifi fi fimul con-demnationi illi alTenfi fuilTe uideri uelim’. Et cum in minifterio Ecclefiaftico uerfe-mur, nos ( pro fide noftra erga noftras £€•* clefias) no pofte hie taceremosqjindignoS fore quos terrafuftineat, fi hie taceamus. Oramus itaque ut res tota Regi indicctur: nobisq;cum Nouiomago colloquiu,adhi bitis quos Rexucllet teftibus, pmittatur, Nos fucceftum in manu noftra no habere: fed eum Domino nos permitterc, quicun-que tandem is futurus eftet. Cæterùm nos hie intucri oportere debitum amp;nbsp;officifi no-ftrum, pro minifterij noftri fideamp;dignita-te,in Ecclefia Chri ft i* His auditis,recufat nihilominus Cancellarius fcriptum noftru in concionem Nouiomagi acciperc, ut ad Regem perferat : fe tarnen Regi rem totam indiçaturumpoUiçetur,amp; nobis fignifica^ d 2 turuni

|î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ACTA A P V D

turüm hacin parte mente ac uoluntateni Regis.Atq; interim fubinde multade puri-täte Doârinæ in Dania,repetit : ac in caufa ipla Sacramentaria,uerbail]aCœnæ (olen-nia,clara elïe:ct proinde neminé falli polîe, Deurrbiî qui illis fimpliciternitatur. Sedadcailli Catix. rcfpondemus, ipfummet Nouiomagû ea.

jplà concione docuüTe, 8c quidem reftè, ue ritatem cuiufqj doûrinæ probandamnon elfe unius alicuius loci in Scripturis tefti-moniojfed unanimitotius Scripturæ con« fenfu.Nôreftèigitururgeri folaCœnç uec ba,ad ftatucdam,fubpane,naturalis,iamqj glorificati corporis Christi delitefeentiâ, cui uniuerfa alioqui Sciiptura manifeftè repugnet: prælcrtim ucrô,cum Cœnæ uer-baalias,casque plures cum Scripturis alioqui coitfenticntes interpretationes facile adniitrât. Acq; hic fuit fane noltri cû Caii cellario amp;reîiqüis confiliarijs colloquij eo die finis. Poftea uerb Rex,codem ipfe die, feriptum ipfum moxà nobis pofeit, miflb ad nos Secretario : cui illud damus.Scriptîi autem habebat ad hune modum.

^AKNOTATA IN CONCIONEM P.

Nouzoïnrfgi.fciifeild corJ Chriftiano, Kcgc DMii^e, lo üoucntbris dic,Anno nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuper loco Pauli Apoüo

h : Pariter eflote imitât ores mei,u[lt;ji ad ßne:n. Cap. Phd'ppenf.}.

Oïdinenaf gt;quem ille in docendo obferua uit,

REGEM D A N I AE. çj pit, non fequcmur : hoc enim caufa noftra nunc non patitur. fed dodrinam, quam ex illoaudiuimusjrapartiemur,ut primiim dicamus, quæ nam fint, quæ nobis indo-ârina illiusplacuerût;quæ'nam item,quç nobis non fatisfeccrunt:quæ nos præterea oftenderût.amp;in quibus adnerfiim nos pe-culiariterpeccafle,præter legçm charicatis ChrilUanæ amp;nbsp;doifloris ecclefiaftici officiu, nobis uidetuf.

Qu£ nobi-s placuerunt.

Docuitjdoitrinæ omnis ueritatem non Dolt;f?rMilt; uno autaltcroloco,fed toti’fcripturæ con uaitMquo fenfuprobandamelTc; Scearndemum pro moiio prônera dodrinahaberidebere, quæ fie appro banda. betur. RESPONsio: Huic articulo mo-dis omnibus alfentimur ; amp;nbsp;optamus om» nesillius femper eflememoresin omnib. doftrinæ controuerfijs, ne ufquam fepta il liustranfcendant.

Docuit, patres orthodoxos noluiiïe ut fiblçredcretur, nifi quaten’ doftrinafuam nntumcre fanais feripturis ad cundé modum appro-bafient:hosqj dodorib. nunc etiam cccle-fiafticis omnibus hac in parte imitandos. R ESP. Et hoc ita placet, ut ab omnib.nunc * ecclefiarum,finc excepcione,dodorib. ob-feruariid, eosq-, intra fines huius exempli patrum fandorum confiftere cupiamus.

Docuit,fequédum elfe Paulum Apoflo« d 3 lum

$4- ACTA AP V D

A- lum miniftris Ecclcfiarum omnibus,in eo pojloluiEc quod ilie tantum fetradidilTedocct, quod fZf/îiC mmi à Domino acceperat. resp. Aflentimur ^■tsimitan amp;his,modis omnibus;amp;quo magisid ur-geriaudimus, hoc magis miramur,hicreti neri multa in Ecclcfijs.quç à Domino acce pta effe nonlegimus;amp;rurfum omiflaefla multa, quç à Domino ôçeius Apoftolis tra dita elle conilat.

Pfeudodo ' nbsp;nbsp;Docuitjfalforum dodorum tres à Paulo

dor«m no notas tradi'quod lint inimicicrucis chri-fiftr«. sri; fiuedumuimac meritumortisChri-fti,fua dodrina obfcurat:lïue dum crucem ChriIti propter opes honores 'ue refugiut, atqi etiam oderunc'qubd fuam ipforu glo-riam quærunf amp;c quod uentri fuo leruiut, qui ipibrum Deus eft. resp. Hafce notas falforum dodoru uerifsimas efle, cum Pau lo farcmur multo libentifsime. amp;c quo nos ab eis per Dei gratiam ) magis alienos el^ Icjin noftris côlcientij8,lentimus;hoccer-tiores fumus de dodrinæ amp;nbsp;minifterij no? ftri tideac uerirate.

Conuerfii- Docuit,ueros Chriftianos quærereo-tionoiirii portere,nó quæ in terris,fedquç in fuper^ in cœlii, nis funt, nempe in cœlis/ZundcChriftum ubi Chri- feruatorem noftrum expedamus.Nos iJlic ftjw. capiti noftro Chrifto Domino (ut corporis illius membra ) coniungi debere, per fidçi conuerlationem, resp. Hanedodrinam

Apoftq.

REGEM D A N I AE.

Apoftolicam toto pcftore ampleâîmunôc proinde Chriftum DominumjUt caput no ftrum, iuxtahumanatn ipfius natura non effein terris, nedum in pane Cœnæ quæ-rendum eiïe,omnino putamus : fed eum è ccelis fcruatorem expcdamus, iuxta Pauli doftrinam : amp;nbsp;fub eainterim expeftatione per fideiin ccelisconuerfationem, Chrillo capiti noftro adfumus, pafcimurq-, illic prç fentes fide, prçfentis eciam ChriRi corpore amp;nbsp;(anguine,ad uitam æternam. Arque in fa lutari hac corporis amp;nbsp;fanguinis Chrifti co- ChriHui id munione Cœnæ Dominicæ efu obfigna- non^c/lcar niur,ex Chrifti ipfius inRitutione : etiamfi nalitcr in abillo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tantifperdum in mortali tcrrii,

hoc corpore fumus, peregrinemur. z.Cor.

5.Nam fl in carne noftra,quatenus fane no ftrum caput eft.in terris e(ret:fruftraab eo-rfi quæ in terris funt rcputatione, per Paulum apoftolum auocaremur, Colof.j. fru-ftraitemeumexcœlisexpeftaremus, Philip. 3. amp;iilum nondfipro uero noftro Pon tificefummo, iuxta Pauli doftrinam,agno fceremus.Hebr.S.

Inquibui nobis non fatisfeccrit.

Docuit,uerorum Séfallorum dodorum DcfiJdciJd difcrimen eftc,quódueri doftores confola (:xtctricd, toriam fcmper, Stplacidam dodrinamad- dot'frin.t. ferant. Contra uerô, falfi dodores tetrica, amp;nbsp;cofciencias fcmper degrauanté. hesp.

d 4 Ea

ACTA A P V B

Ea omnia in quibus ipfum nobis non om* nino fatisfecifTedicimus, non ideo recenfç mus, quod ilia prorfus improbemus : fed quod partim nólatis abipfoexplicata, pat nm etiam prætcrmifla efl'e uidemus . in quibus etiam fenrcntiam ipfius fcire cu-pcremus, ad tollendas omnes dubitationu ac fufpicionum occafiones. Qgod ad di-fcrlmé igiturhoc, quod protuiit,uerorum ac falforum doftoru attinct :nefcimus an putetjUeros doftorcsnunquaomninoad* ferre tctricam ócgrauanté çonfcientias do-ôrinam,falfos ueronunquam placidamac confolatoriam. Si enimita in genere fentit,probari nobis hæc doârina non potelb cum uerorum doftorum officium fit, affli-öasquidem, amp;condemnatione legis per-terrcfaâas confcientias,Euangelicis confo lari promifsiopibus : fed fecuras rurfum,ac ^nuitijsfibi indulgentes confcientias ter-rcrcplane, acgrauare, propofitalegis con-demnatione, ad quern modû Paulus facit in priore parte Epiftolæ ad Rom. amp;nbsp;falfis item dodoribus proprium fit, confolari fe. curas amp;nbsp;fibi blandiétesin peccatis cofeien-tias,Idiercm.2^.Ezech.i3.atq; affliftasrur-^(Ttpfwrd- fum rpagis ac magis grauarCjMatth.aj. rumfoy?«- Docuit,fcriptur3c totius cofenfum quç-fui undepe rendum efle in D,ccalogo, in Symbolo, in ifendw, facramtntoiu agnitione, ad cjttremùm in

REGEM D A N I ÄE. ÇT’ înCatechifmo. resp. Hicnonfatisafl'e-lt;]uimur,quorfum fpeftet: 8c libenter audi-remusj è quibus fcripturç fontibus dodri-«a hæc deducatur. Nos totius Scripturæ fummam in Legis 8c Euapgelij dodrinam partimur: amp;confenfum illius unanimem in utroq; hoc dodrinae gcnere,in ipfis fçri--ptqrælocis idem aut fimile argurncntum tradantibns.feq-, mutub explicantibiis,ita quærendû effeputamus, ut nullas ufquam in fcripturis pugnas ferant, fiuc de Decalo-gOjfiuede lÿmbolis,{iue de facramcntis,G-ue de uariantibus pafsim inter le Catcchif-pais,in quæftionem aliquid uocctur.

DocuitjDecalogo damnari eos qui nos Qtjt în uira hac fine peccato uiuere poHc'pu- Decalogo tant.Rurl'um,qui fua ipforû iullicia aç tne- dtonnéturgt;■ ritis faluté nos confequi pofle dqççnt.Hos porrô,fi moniti non refipifcaiat, uitandos» digicoq;, ut uitentur, commôfi^ndos elTe. RESP. Vtrofqjiftos Dec^logo damnari fate mur.fcd et illos perindç damnari non dubi tamus, qui peccatorû indulgentiç fub p,çç-textu EuangcliJ frenalaxantjgratianaqjE-pangelij il li obtcndunt. Et fatis efie docét, ficredamus, etiâfi deuita indiçs magisac magis corrigenda non magnopçre follici-ti fimus : cum talium non lit fides ulla, fed lîdei larua potius, quae à lacobo fides mor-tua, dæmonumqi fidcs uocatur, Alioqui

d 5 ChilRus

Ç8 ACTA AÉVD

Chriftus Dominus ueram fidem, uelutî bo nam arborem, ab eius fruétibus cognofcen dam efle docet. Quin amp;nbsp;Decalogo cos damnari omnes exiltimam’, qui facros in Dei cuku publico ritus, uerbo Dei tradi-tos,humanis quibufcunq; amp;nbsp;undecunque tandem mutuatis ceremonijs permutant; permutatosq^ non folùm norepurgantC e-tiamferioamp;grauiteradmoniti) fed perti-naciter potius retinene ac tuentur. Ifti ue Sdlbdti ro uiolant, quod in ipfis eft,S3bbati fandb lâolatio, ficatianem,quç iuxta uerbum Dei obfcrua ri non poteft.Et cum'lingua Ecclcfiæ igno tapfallunt, cum ftupore duntaxat populi, ! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fine alla ullius ædificatione id faciûc, af-

fumentesin uanum nomé Domini, amp;frau dantes Ecclefiam eins acclamatione,qu3m Paulus in cœtu Ecclefiç requirit i.Corinth, 14.. Quatenus igitur, qui Decalogo dam-nantutjuitandi, digitoq;,nifi moniti refipi feant, monftrandi funt:haftenusfaneomnes pariter illi, fipertinaciter abaius fuos tueri pergant, uitandi pijs omnibus, digi-toqs môftrandi erunt,aut eft adferéda è feri pturis diuerfitatis certa aliqua ratio, qua ifti exeufentur.

Qiù'ndm Docuit, Symbolo damnari omnes qui fÿinbolo negant mundiexnihilocreationem,Tria-damiictur. inhenade Diuina, ueram Dei ueriamp;C Chrifto coniunâioné, per

REGEM DANÏAE. $9 Càrnis noftræamp;noftri fanguinis in matre uirgtne ex ipfius fubftâtiaparticipationé, iuxtaproprietates utriufqjnaturç. resp. , » Hæc agnofcimus omnia. Sed circa ueram * j Deiueri, amp;ueri hominis in Chriftocoiun-âionem,nefcimus an eos tantum damnari Symbolo putet, qui Chriftû uel carnis fuæ originem non ex matre uirginc aflumpfif-fe:uel carnem quidem affumpfiffc, fed ani-mam nullam habuiffe docent. An ucrb et il los damnari fimul etiamSymbolo exifti-met,qui myfterium incarnationis Chrifti, iiimq011iusdoârinafuaobfcurât, dum id quod Scriptura uniucrfaChriftum Dominum à nobis ex matre uirgine accepifle, non autemde fuo nobis donaffe teftatur: nempe carnis noftrç naturalis amp;nbsp;fanguinis noftri fubftantiâper eius participationcm: idiplum illiinquam, Chriftû nobis de fuo donate in Cœna cum pane amp;nbsp;fub pane, no autem à nobis ex matre uirgine habere do centjContratotius Scripturæ dodrinam amp;nbsp;fidei ipfius analogiâ, quam Paölus interim uult maxime obferuari. Rom. 12. nbsp;Rur-

fum, qui proprietates corporis noftri in Chrifto euacuant, eas potifsimum quas rl-li fcripturauniuerfa confentienter tribuit, etiam poft eius glorificationem. ut funt ib li, qui corpus Chrifti inuifibile,infenfibi-le, infinitum, àlTt'ndf/ faciunt:çum Chriftus

ACTA A P V D îpfemct poft corporis fui glorificationern, corpus fuum amp;infpiçi amp;nbsp;pal pari iubeat;a-cieoq^âcfenfuum noftrorpm iudicio illud cognofci,atq;àfpiritu quoin’s fufpefto di-gnofci uelit. Cum item angeli dicant» Non efthic.præcedetuos (qui fane à loco in lo cum motus eft ) in Galilæâjbi eum uidebi tis. Qua fane noce amp;nbsp;loci amp;præfenriædi-Iccimen conftituitur,ut neq; indefinitum, ncqjitem«Vi’wff^ChFifti corpus etiampoft eîusglorificationcmconftitui pofsit. Po ftremb,quianiculi fidemdc afcenftoneSc expeélationeadhuc c« (iisTiDomini,do-nec rnrfum ueniat, non modo obfcurant, fed proppmodû uiolant: afcendiffe in cœ Ium,îdemcffeinterpretantur,quodcœpif-fc elfe ubiq;:contraangelorum teftimoniü, qui Chrirtum non fane capilfecfle ubique per fijam afcenlîoné, fed ab Apoftolis fubla tumjnfublimeeuedum pçr nubem fquæ certè hauddubie loco ab Apoftolis uideba-tur)c confpefltu iUorum paulatim fubdu-ftum,adc«los afcendifte» illinc expedan-diimdllincadquem modum afcendit uen turum etiam teftantur.De his,inquam,ne-fcimus, an etiâ fymbolo damnari cenfean-tur:ut fi admoniti non refipifcant, uitari di gitoi^; indicari debcant.Atq; de ijs cenfurâ îecundumfcripturas expeftamus,

Docuitgt; fymbolo etiam damnari, fi qui diuinitatem

REGEM DANIAR

diuinitatem Spiritusfanfti negarér.Item, De EtcZe-«jui Ecclefiam hicin terris finepcccato itiß^purita-fomnient, utalias ecclefias omnes præfefrçy «np« peccati nomine damnent,prorfusqjcôtemrü^ff. liant. R ES P. Hic, quod ad Spiritus fànûi diuinitatem attinetjmodis omnibusaïTert timur.AlTentimuretiam, non polTe elfe ul lam in terris fine peccato Ecclefiam: amp;nbsp;ont nés eos qui talem eile fomniât, auerlàmur.

Scd nefcimus, an rion fimül compleûatuc eos,qui gratiam Euangelij,peccatorûin populo indülgentiæ obteridi non patiun-tur. Hicenimnos præpofterum de Gratia Euangelij îudiciüm,tam in plebe,qüàm in mirtiftris iftiufmodi omnibus accüfamus: qui fubfucO Euangelij uitijs frenalaxant, illorumq; indülgentiæ magnitudinern be neficij Chriftiindignifsitnèobtendut. Cû Chrifti beneficium non eó fané fpeâct,ut cius prætextu uitijs nollris indulgeamus: fed,ur ipfi Chrifto Domino in fanäitäte amp;nbsp;iufticia omnibus uitænoftræ diebus feu uiamusi

Docuif, lymbolo damnari Noüàtianos, qui peccatOrum remifsionern negat in Ec-clefia poftregnerationem: præterea Saddu cæos Epicuræos omnes, qui negantre-furredionem amp;uitam çternam. r es pou. Aflêntimuramp;hisomnibus. Sednefcimuscömunio^ i6tiam,an non etillos fymbolo damnari pu

tet^

éi ACTAAPVD

ter, qui fidelium omnium in Ecclefia fóciê tatemjfanâorum inquâ communionéjCa-lumnijsjpræiudicijsqjfuis , réméré amp;nbsp;fine caufa uiolare,fcindcreqjconantur:amp; quos odiffe femel è fuis præiudicijs cœperunt, eos protinus quo iure quaq; iniuria, à Ca-tholica fanétorum communione,fymbolo nobis commendata,excludunt; etiamfi ne gare no pofsint,retineri ab illis proditum ore Petti fundamétum Apoftolicæ atq; Ec clefiafticæ confefsionis.xui qui infiftunt,à fandorufanè cômunione nullis humanis præiudicijs excludi quoquo modo pof-lunt,ctiâfi fundamento huic ligna,fœnû ac ftipulas fuperftruant. quæ tandem omnia oporteat conflagrate,! Corinth.3. In pec catorum item remifsioné, non audiuimus fadampeccatiin fpiritum fanûfi exceptio nem,à quo Chriftus ipfemet Dominus re-mifsionem omnem excIudir,Marci 3. Ad-mifla autem exceptione , per omnia af« fentimur.

De Sticra- Docuitjn facramentis quærcndum efle »jezuir. confenfumtotius Scripturæ, perinde atq;

in Decalogo ac Symbolo. resp. Hæcnoii fàtis alTequimur,quoniam duplicé fenfum habere polTuntiut uidelicet doftrinamde ; Sacramentis exfcripturæ totius confenfu çftimemus,autut confenfum Scripturç to tius è Sacianiécis petamus, Pfiorem potro.

fenfum

REGEM DA NI An.' fenfurrt libérer amplefl:imur,amp;nihil aliud cupimus, quàm ut doftrinâ de Sacramen-tis è totius fcripturçconfenlu pctatur atqj æftimetiir. Atq; id in primo concionis ca-piteannocauimus. Sednon intelligimus, ad quem modum fcripturæ totius confen fus è Sacramétis peti atq;æftimari debcat. Hoc igiturclarius explicari uellemus.

Docuit, totius fcripturæ confenfum ad eundé modum in Câtechifmo quærcndu eiïe. RESP. Ethocnon fatis aflequimur; quoniam duplicem fenfum etiâ, quemad-modum amp;nbsp;proximum,habere poteft.itaq; amp;nbsp;hoc cuperemus clarius explicari.

Docuit,damnari eos, quod Baptifraum attinet,qui negant nos baptizari dcbere in nomine Patris amp;nbsp;Filÿ amp;nbsp;Spiritus fanfti:8c qui item infantes baptizandos non effe do cent. R E s p.Hanc doârinâampledimur: modo ne idolum in baptifmo ftatuatur, amp;' uis Baptifmi nonæftimetnrè nudauerbo-rum illorû ( Ego te baptizo, amp;c, ) pronun-ciatione:ut fipuer puerum tangens, per lu dum ea proférât, Baptifmus iâ peradus pu tetur,quemadmodum fub Athanafio faâû Icgitur. Neq; enim Baptifmi uis innuda uerborum pronunciatione confiftit, quæ etiam pfitacus imitari pofsit.'fed in plena inftitutionis Chrifti obferuatione, nempc lit beneficia Chfifti ßaptifmp adumbra-

ta

^4- ACTAAPVÖ

ta agnofcantur, amp;nbsp;reputeiitur in EccIeCi Chrifti.

Att in Sa- Docuitvdamnarïeos quiin Sacramento' cramento ncgant elTe corpus ac fanguinem Chrifti^ communie kesp. Siuox Sacrament! inCœna Domi-fcinuicor- ni ad eum modum accipiatucjad quem moi fgt;oriet I'm duminBaptifmoaccipiturj nempeut ful» g«lt;«i Qhri illa non tantum panis aut uini elementa, fedtotamfimul myfticam adionem cum fuomyfterio compJedamür; quemadmo-dumin Baptilmo,nonaqu^modó elemen tum,fcdtotaà Chtifto inftitutà adiömy-ftica cum myfterio, uoce Sacramenti com prehenditur : tutti nos fanè neminé noui-mus,nec G quifquam talis fit til'quam progt; bamus,quinosinlegitimo Cœnæ Domi-nicae ufu,uero ChriRi corpofi amp;nbsp;fanguinij uerè etiam per fidematqjad faluténoRra tómünicare neget. Si uerö uox Sacramenti in Cœna pro folo panis amp;nbsp;uini elemen-to accipiatur:tum nobis hanc uocis Sacramenti ufurpationé approbari.ex uerbidi-uini fontibuSjpoRulanius. Alioqui fi claris amp;dil'ertisuerbis dicatur,corpusChriRi na turaleuereßc realiter inpaneefle, autfub panejiuxtafubRantiâipfiusnûnosclarè amp;nbsp;diiertèjfine ulla difsimuUtionc teRamur^ fecundum fcripturas, corpus ipfumChri-fti Domini gloriolumjn Rianaturali fub* Üantiaad dextra Dei patris in cceUs,nosq; ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ade^

REGEM O A NI AÊ.' àdeîgt;ipfos etiam illi per fidé fub fpeinclua fos refidcrcznon autem naturæ fuæhuma-hæ proprietatibus,cœleftiq; ftia iam gloria fpoliatû,fub pane Cœnæ dclitcfcere : præ-fertim cuin huic tali delitefeentiæ feriptu-ra uniuerfarepugnet : amp;nbsp;uidcamus præte-reaorriaiûlonge grauifsimâ conl'olationé nobis hactalidelitefcenciaeripi,denoltio încœlis cum Chrifto iam confelïu per fi-dem,dc4i perpetuanoftra cum iplo , neq; unquanriomninointerrumpenda comma nioiiÆ in corpore amp;nbsp;fanguine ipGus:ad quâ alioquianimis noftris obGgnandâ, Cœnâ facram à Chrifto ipfomct Domino inftitu-tam cfteconftat.atq;antea paulo conftttu turn Gt,eam efle fallorum doélorü, èc pro-înde falfæ cuiuslibec etiam doftrinæ nota, (i per eam,propoGca in Euangelio pro affli ftis confeientijs côfolatio aliqua obfeure« tur.aut præripiatur.

Docuitjin Gœnæ Dominicæ conGdera- yerhis Coi tîonc,ucrbis illis prorfus innitendum, inG itonfai ftendum«^',efle:HOC estcorpvî mevm, r^ponu^i K B s p.Libenter innitimur, adeo(^i amp;nbsp;infifti interprété musuerbis hifeeChrifti,ut quæ uerifsima ftomin'!-fcffe nondubitemus. Sedneq; innitimur, hcq; inGftim’ illi«liberè,quin potius abu-tirnur,G ca tontta mentem Chrifti^ amp;nbsp;una-himem totius Scripturæconfenfum detor U urgeainus,quâ nÔ oportet.Et miramur,

6 tant

ACTA APVD tam repente traditam initio doârinam re-ijci, de nó approbanda doArina ulla unius aut alterius loei autoritäre, fed unamini poiius totius fcripiuræ confenfu : liquidé unius eius loei autoritärem ira urgear,uc totius fctipturæconfenCum nihil amplius inoretur.Tametfi hæc Chrifti Domini ucr ba nihil prorfus faciant ad comprobandâ corporis Chrifti lub pane delitefcentiam, utcunq-,tandem urgcantur.

Docuit, eos qui negant Chrifti corpus ïn pane Cœnæ efle,ficargumentari: Afcen-dit in ccelfi, expeâatiir ut ueniat,ergo non cftin pane. Item,Non uidetur, nonfenti tur, ergo non adeft. r e s p. Qui nos in hi-fccnoftiis argunientationibus rident, no tarn nos fane,quam ipfummetChriftiiDo minum rident.Is enim prior nobis hifee ar giimcntis ufus cft.Priore,adconfutandam de carnali corporis lui manducatione ima-ginationem, quæ amp;nbsp;nunc inquæftionem uocatur,Ioan.6. Pofteriore «erb,ad traden dam doftrinam de uere agnofeendo, atq; à cjuouis fpiritu ceu fpeftro dignofeédo, cor porefuo,poft eius glorificationem. Proin de nos nihil pudet uti argumentis, quibus Chrirtum Dominum ul«m elfe uidemus: cum non aliud nunc efle feiamus corpus Chrifti,quàm tunc erat pofteius glorifica-tioncmaiequc nieliorcm nunc etiam illius

aguo-

Regem d a n i ab.

ignoFcendi rationem tradi pofle. Er quas ad hçc Chrifti Domini argumenta reipon-dentur,eafane fubhlterenon polfe, paulo póft oftendemus.

DocuitjUrgeriab eis qui Chrifti corpus in pane Cœnæ elle negât,locum Pauli,que cxplicabatPhilipp.3. Nam conuerlacio no ftra in cœlis eft,unde Seruatorem cxpefta-mus,amp;c.Atq;ab illisquidcm dici aliquid, fed non dici omnia, re s p.Hune locû Pau li,cum âltero loco CololTj.coniunâum li-benter urgemus,neq-,ilium nobis eripi ul-lomodo pofte affirmamus î quémadmodû moxdiceturOptarnusaûtfcire,quid'nam fit illud aliquid,quod hic per nos dici fate-tur:amp; quæ item ilia non omnia, quæ omit ta à nobis hoc loco putat.

Docuitjiftis ad hune modum refpSden- ’Doih-tüi dum efle,quôd Chrifti corpus tam certo fit car’wfo incœlojfimui amp;in pane Cœnæ,quàm cer- prtefentije tô olim corpora noftrarefurgét, ctiamfi hu noticompd mana ratio nullo id modo confequi pofsit. randafiâei ebsp. Audimus adferri refponfionem,led refurrcäii quæ ad inftirutum nihil facit. Negamus e nis. nim iuftam eftecomparationédclitefcen-tiæ corporis Chrifti in pane Cœnæ; de qua nihil ufquamin flt;Siprurisdocetur. imócu ius cótrarium manifeftcdocetur cum cor-porum noftroru refurredione, de qua plena eft ubi^j feripeura, fine ulla omnino co-

6 i traditionel

^8 ACTA ÄPVD tradiâîone: amp;proinde fruftra iadarlabn pfo, quod loca prædida Pauli non oppu-gnent delirefcentiam illam, quani tuetur, corporis Chrifti in pane.

Omnipo* Docuitjid fieri omnipotefia Chrifti,curri tentia Chri fit Dews Uerus, qui fibi poteft fubijcere om /îi. nia* RE SP. Omnipotentiam Chrifti Domini, cùm fituerus Deus, toto peâoreSc reuerenter agnofcimus, ubicunqjillam de clarandam elle Scripturæ teftimonio doce-mur. Proindecumdecorporii refiirreftio-nc Scriptura tota cSl'entienter docear,mo-dumq-, adeo illius,amp; tempusdeniq;amp; cau las defcribat, nos fane de ilia nihil dubita-mus,atq; omnipotentiç Chrifti earn liben ter fubijcimus. Sed deli tclcétiæ Chrifti coc poris in paneCœnæ, fruftra obtendidici*^ mus Chrifti Domini omnipotétiam, cum nullum certumac folidum Scripturæ tefti moniuproferrideilla pofsinimocum toti potius Scripturæ repugnet, id quod facile oftendi poteft.

Christ cor Docuit,locorudifcrimlne corpus Chri-puf loco fti no circumfcribi,ex Pauli autoritäre, qui cÖtinetur , Chriftum in cœlos afcendilfe docet, ut om nccpcrom nia implerer, resp. Nos hoc Pauli loco «W diffttn- negamustolli locorum in Chrifti corpore ditur» dilcrimina, quæ alioqui multis Scripturæ teftimonijs conftituuntur: Marei te amp;nbsp;Lu* cæ z4) ubi difertè Chiiftû ab iUis fublatnm in

REGEM D A N I AE. lncœIutn:amp;Aû.t, in fublimepcr nubem fubduäum : rurfum non eile hic, fore ali bi,ingredi,amp;mnlt4idgcnus,audim*. Sed dicimus, hoc Pauli loco, Implendi uerbo nonequjdem locorum djfçnminadefigna ri:fed omniii Chrilli operum, propter quæ potifsimum in terras,noftra caufa homo fa ftus, uenerat, cófummationé. Vndc etiam uerbum hoc loco per ucrbum com» plendi,comodiusreddi pofle putam’. Ipfa aut Pauli ucrba,quæ eo ipfoloco præcc-dunt amp;fcquuntur,manifeftè declarant,uo cem implendi illic de operum Chrifti con-fummatione intelligi oportere. Recenfet enim Paulus duo Chrifti opera, in quibus fummaalioqui Chrifti in terris operücon-tinctur; atquehæc ChriftiDomini afcen-lioncimplçt^ eileteftatur. Afcendens quit) in ccelum, captiuam duxitcaptiui-tatem, deditqjdona hominibus. Hæcigi-tur ut complcrétur, ideo Chriftum, qui amp;nbsp;defcenderat,afcen4ifte,complemcntumq; operum fuorüdeclaralle docetmcmpc de-diftedonahominibusinfua Ecclefia Apo-llolos, Propheras, amp;c. Hæc fanè ita fehabere,contcxrus ipfe declarat. amp;eft frcquéa in Icripturis iilus u;rbi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in ea ipia fi-

gnificationc. Neque hac igitur refponfione minuitur uis argumentià Chrifto primiim iududi, deinde à nobis repetiti, ab afccfio-e 3 ne

yo ACTA A P V D

ne amp;expeftatione ipfius aduerfus earns*« Jem corporis fui mandiicat!oné,amp; cius de-: litcfcentiam in pane Cœnæ.

Dociiit monédos ede omnesjqui hac in parte ab ipfiiis doólrina diffentiut. resp. Cuperemusfcire,quid'nam fubuerbo mo nendi intelligat. Si enim admonittonéin-telligit, qua Paulus lt;'*i?flt;r/cepuocat, amp;uule utea Titus apud hærcticos homines uta-tur,prius quam uitari debeant: Scquidem femel atq; iterum, fi quoquo modolucri-fieri pofsint: hanccerte ab ipfo nunquâau» diuimuSjCtiamfi nobis, moxuthucadue-mlTemus, adfueritper nos uocatus aman-ter;fitq;nobifcum familiaritcrlocutus,de-latis etiam nobis fuis officijs,cùm nos tum à fe hie dilTentire non ignöraret.Quo equidem nomine, fi hçreticos nos elfe putabat, difsimulare idutiq;cum amicitiæ finiula-tione non debebat.Si uerô alio nos quocu-queadmonitionû genere admonendos ef-fe putat, id t^uoque nobis clarius exponi cuperemus,

Qu^enos in Jo^irmà ipfins offenderunt. fionßjinuf Docuit,damnari omnes qui negat Chri obncflriim fticorpus.utipfedocetjeffeinpane Cœnç: doélrinain talium omniû finem.interitum forcaffir S.icramcn- mauit. resp. Nos id côfianter negamus: taridmeon magnamque muleis Ecclefijs ChrilH iniu-(rffimwndi. riam,hoc tam graui ipfius præiudicio fada efl'e

, R E G E M D A N IAE. yt efredicimus.amp;contra doftrinamEuange-Jij Chrifti, amp;nbsp;contra omnem honeftatem; idq;in tantiPrincipIs fuorumt|; omniurrt prælentia. Contra do^lrinam Euangelij fadum dicimus, quandoquidem nemo da alterius condénationepronunciareautpo teft autdcbetin Ecc’.efia, quern noncon-ftet publice à fundamento Apoftoltcæ con fei’sionis,Petri ore prodit?s,excidilTe.id quod fane neque ipfe,ncq; quifquam om-nino interris de nobis cumueritaceaffir-mare unquam poteritiec libri nodri nos ab hacimpudenticalunia facileuindicabunt. Contra omnem honcftaté uero faftum dicimus,eo qubd fimulata apud nos fua ami citia,ac quadam nodri comiferatione, delà tisqi nobis omnibus amicitiç officijs, amp;nbsp;nc uerbo quidem admonitis, nos itaprofcide rit,damnarir,atq; inuidia grauarit: amp;c qui-dem cum abipfa M. Regia uocati ad cius eoncionem.dedufti^i edemus.

DocuitjCos qui à fe didentiut, aduerfus Chridi uerbadicere. Hoc non ed corpus: cum i lie dicat, Hoc ed corpus, Sic. r k s p. Id equidem nobis odendi podulamus.ubi hæcleguntur. Alioqui impudcntem liomi nis arrogantiam cumcalumniandi impo-tentiacóiundam accufamus.Cercb autem fcimus, ucrba eiufmodi neque audita à nobis unquam, neq; ucl per fomnium cogita «4 ta

7« ACTA APVD ■ taefferquinpotius affirmauimüs Temper, amp;nbsp;nûc affirtnamusjuerba Chnrti uerifsim^ elTcJed illis affingi nouam,coaftam,amp;fcri-pcuris repugnantem interpietationem,ad ilatuendam delirelcenciani corporis Chri-fti in pane. Neq-, uiolari fidcm uerborum Chrifti dicimuSjCtiamfi dclitefcentiaillam nonagnofcamusiqiiamalioqui neqjà pri-fcis Ecclcfiç doótoribus,ncq; à primæua A-poftolorumamp;poftillos Ecclefia,agnitam efle uidemus.

Docuit,uitandos eflc talcs, nifi fi admo-niti reCpifcere uelint. resp. Hic quoq; prodiditfuam inipudéciam, cum uitandos poft unam atq; alteram admonitioncm eT* ïe docet, quos nulliushærcfeos cóuincere poteft, nedum ut conuicerit. quod tarnen ei Faciendum effet, fi Pauli ordinem fequi uellet. Nos porro huius cotrouerfiæ nomine,neminem unquâauerfati (umusifed in fraternacliaritatctulimus, amp;nbsp;teredos eCf fe putanimus omnes, qui modo nos uicif« fim ferre uolent, donee Dominus contre-uerfïam banc per gratiam fuam componat, eo quod omnes fundamentum côfci'sionis Apoftolicæpariter retineamus.

Inhislànè non tantan nos(qiiodaddo örinam quidemattinct) offendiffe,red ad-iierfus perfonas quoq; noftras, nofti um^; in EccJcCa ChA.fti nmiiftciiu peccaffe, no-

REGEM DANI AR 7^ tgt;îs uidetur, contra legem fraternæ charita« tis, amp;nbsp;officium Ecclefiaftici doftoris; tefta-tus præfertim fuam erga nos amicitiam, ££ poilicitus nobis fuam operam in caufç no-ftræ apud Regem cornmendationem. Quas nos interim omniaiudicioacpiecatiM- R« committimus. Neqjdubitamus Maieftat« ipfius habituram efle dementer fidd inno-ccntiaeq;noftræ,Sceius præterca fiduciæ, lt;}ua potifsimùm adduéli hue uenimus, be-nignam iuftamc^j rationem. Atq; hie erat fi nisnoftrarum Annotationuin Nouioma-giconcionem.

Colloquium cum P. Nouiomugo c^Wenrico 'ßufcoducen/i ipßui coüegd,habitum Coldin gtcßn ea Cimbri£ parte quam ludlan-diam uocant.Nouein.tß.

Tradito hoc fcripto, non multo póft, co* jdemdieà prandio, uenitadnos Nouioma gus, cum fuo collega Henr. Bufcoduccnfi, unoq;ex confiliarijs regijSjSi duobus Ss-crctanjs :fcriptumq; noltruiniilud, quod de ipfius condone Regi miferamus, in ma nulecu'Tiadfert,acprimumait; Scadnos uenilTe^ut de ijs nobifeum ageret,dcquib. jpfum apud Regem fcripto noftro accufaf-femus rpotuiflenos fane priuatim cu ipfo agere, h qua parte nos offendilTer. Sed po-ftcaquaipltim publico noltro fci’pto apud Begem .'iccufaueoius, fc ctiam cumadnin c öis

ACTA APVD

Aisßbi amicisuenifie.ut nobis äJnoßr4 refponderct.

;. Ad quç nos rurfum rerpondemus,nobîi quidem gratû cfic luum ad nos aduérum, amp;nbsp;corum omnium qui cum iplo ucniflent. Cæterumnos nullam publicam aduerfus ipfumaccufationem inftiruiire: fed nobis duasobcaufas uifum non effe, ut foli cum folo eaderecoIloqueremur.Primum, ne ft foil cum folo,idq; Regcinfciojcolloqui uo luifTemus, amp;iptc forte æquo animo ferre noluilTet noftram admonitionem, uideri lane polTemus, rurbas cum ipfo aliquas ex citarcuoluilTe. Deinde, cum concioipfius fuiffetpublica,amp;quidcmill Regis ipfius præfentia, ré ipfam poftulaffc, ut Rege in-feio nihil cum ipfoagcremus.Nos tameeft nemine ea de re uerba habuii-Te, præterqua cum Chriftophoro Secretarie : amp;nbsp;demum cumCancellario,perquosréalioquiipfam Regi indicari oportebat. Neq; item fcriptu nollruàquoquâadhucuifum fuiffe,print* quamillud Regi mififlcmus.Præterea nos Regio arbitrio permififie, fiuenos folos eft ipfo folo, ftuc fc etiam præfente,fcu coram fuisquibufdam ad id defignatis colloqui uoIuilTet. Proindenos nulla hicculpate-Heri,quód foli cn folo priuatim colloquuti nóeflemus.Et poftquamitaRegi placuir, utcoraliis quifecû uenilTeat, colloqucre-

mur.

RE GE M ANI AK.

muf, nobis idgratilsimum eflenpfiusq^ ef fe iam,ut ad fcnptum noftrum ordinc iuo refpondeat.

Ibi uero Nouiomagus concionem fuam Pdulut No excufarecœpit, fein nos nihil dixifle; fed uiomagus texrum fcripcuræ,quern præ manibusha- negatfe dU builfec, explicuiffe.hunc poftulafle, utde quidaduer falfisdoftoribus pleraq; dicerct;amp;proin- fus nos di^ de fe de falfis doâoribusatq-,hacreticis di-cere oportuilTe. Hic t unos dicimus:Nos nos codent de hærcticis, qui uerè hæretici effent,nihil najjè, agere A'ed de eo, quód ipfe omnes qui in re Sacramentaria à Lutheri doftrina diffenti-rent,interquosnosquoqjeffenon ignora bat,interhæreticos annumerarit:ac fimul etiam Sacramentaria doftrinæ nomine,ad gehennam condcmnarit.Hocenim feciffe eum amp;nbsp;contra uerbi Diuinircgulam,Sccó tralegem charitatis Chriftianæ,amp;contra officium item Ecclefiaftici Doftoris:prçfer tim cum nos fuçconcioni,non tam noftra alioqui fponte,quàm Regio iuffu uocatos, adduftos^; effe uiderct. Perftat ille nihilo-t minus, negans quod in nos aliquid dixif, fet,aut nos ullo modo condemnaffet. Nos porró uerba ipfius quædam in concionc re petimus,amp;homincm fuis ipfius uerbis ut gemuSjUt negare non poffet,uera effe quæ diceremus. Interim illetarnen ait, omnia quæ dixiffet,non eöfpeftaffe, ut nos con^

demnatetî

ÄCTA APV» demnarctifed fe id ftudio fecifle,qnod tangt; copiofe amp;C aperte de re facramétaria amp;nbsp;eiu? doftoribiis diHeruiflet,ut nobis,quos prç-fentes uidebatjOCcaGonem ini/ceret, fc uo candiadnos,utGcdemum nobifculatius eadere colloquipoffec. Porrö nos,nihil opus ilJi fuilTe dicimus, ullam nobifcu colloqucndi occaGoné qnæfere.Nos enim in primo mox aduentu,colloquium expegt; tijflcradeoq; amp;nbsp;collocutos clTe: liberumq; ïllifuiiïe,nobifcumdequibufcunq; capiti bus colloqui. Sed efto, quçrcnda illi fucrit nobifcum colloquendi occaGo, aliam fanè quæri abipfopotuiire,paulo placidiorem, quàm iftiufmodi publicam noftfi condens nationem.

Adquæillerurfum: Se non aliter pos amp;nbsp;ïioftriGmiles omnes condemnaflc,autc5-demnare etiam uelle,ait, quàm fi in noftra doftrina pertinaciter mancrc omnino uel-Icmus.Se^j hicfequi exemplum Lutheri, qui Sacramçritariosjpoft cótempta prima ab illis priora fua fcripta aliquot,tandé con Inno^iinS demnalTet. Nos uerb hic, ab omni perti-ejfe naciaalienos nos elfe declaramus .Primii, tuciam, quod parati fimus rationem dodlrinæ no-ftrçcx ùripturis reddere,omnibus quicun que id à nobis poftulant.Dcinde,qii6d pio rum omnium robria,modeftaamp; Chriftia-na colloquia, in caufanollia,non modb nu fubtex-

ft. E C E M D A N r AE. gt;7^ fubterfugerimus unquam,fedetiam mo-dis iam omnibus expctamus. Poftrcmö, ijuód publicè femper teftati fimus, nos, fi noftra folidis ac perfpicuis fcripturæ tefti-monijs approbate non pofsimus, multè li bcntifsimè meliora doccntibus ex ucrbo Dei cclTuros clTe,etiam cum fumma noilri pudefaüione: modó ut intelligamus, rio-ftri illam pudefaftionem celTuram efle in gloriam c r r i s t i. Hæc certè non effeper-tinaciæ ullius arguméta.quin potius illos haccülpateneri.qui rCjOullisadhuc legiti misjiuxta uerbu Dei, Ecclefiæ iudicijs di-fcuiïa,nuila fibi tarnen colloquia ampliu s nobifcum habenda efie putant; neq; fuale gitimis Ecclefiae,iuxta uerbu Dei, iudici/s fubijcere,aut approbate quoquo modo uo luntjfed priuatis duntaxat fuis prçiudicijs rem agerc: amp;nbsp;qui à fe diflentilint, profcin-derc protinus omnes:ac prçreptaEcclefijs fua autoritatc amp;cenfura,ditis omnibus de uouere audent. Quod üeró ad Lutheri ÄugufldM txemplûprodudumattihct.dicimus) Lüi confrßio. therum ac Saxonicas ECclefias,deniq5amp;: Auguftanam cónfefsionem ,noncire Ca* thtolicam Ecclefiamrtametfi nó omnes qui Auguftanam profitenturconfefsionem,in hac fanècauü Sacramentara modis plané inter fefe omnibus conlentirent. Nos qui-deniLuthçfumpfoinlïgniDei organ o ha/o, berci

fi acta apvd

bcrc,memoriâq5 ilJiusapudnos facrofaii^ ûam ene:fed illi nihilominus fpirirùm fan ûumiuxtamenfurâ datum fuiffe. amp;pro-lt; înde eo loco habendum non efle, ut ôi fal-liamp;fallere non potuerit. Hune honorem fobs nos Propheticis amp;nbsp;Apoftolicis feri-ptis deferrCjUt nihil contineant,quod non certafideûtampledendum. Cæterumin in feriptis Lutheri luculéta exrare teflimo nia, ilium fibi non perpetuo, neq j per omnia conftare.'Sc proinde quahdoq-, etiâ fal-fum efle,nedû ut pro Angelo aut Apoftolo DciCquiuidelicet errate nunquam potud rit)habcriautdebcat,autpofsit. Quare amp;nbsp;Lutherifcripta,amp;ipfam adeo Aug. Cófef-honem ad feripturæ regulam amp;nbsp;légitima Ecclefiarum iudicia reuocanda elTc; neque cx Lutheri dogmatis,aut etiâ ex Aug.Co-fefsionis autoritäre , ita præiudicandum c(îe,ut feindantur Ecclefiæ; ut'ue fandoru communiojin Catholica Dei Ecclelia ( co tra fidei noftræconfcfsionem) uioletur. In caufa igitur Sacramentaria nos à Luthe ri doftrina diflentire,eo quod nobis doüri naipfius uerbo Dei amp;nbsp;fidei analogiæcon-fentanea non elfe uideatur: nosq^hic expe tere cum omnibus modefta,pia amp;Chriftia nacolloquia, utaut noflra approbemus, aut meliora ex uerbo Dei docentibus cum publica «tiânoftii pudefaftione cedam us.

Quod

REGEM DAfifr AS.'

Qnàdigitur Lutherus diris deuouefit o-mn€s,qui corporalem Chrifti in pane Coe-næ delitefcentiâ agnofcere reculannid nobis probari non polfe.petercqj nos, ut hoe ipfiim Lutheri fadum feripturæ nobis au-toriiatc approbetur: prælei tim cum hcc co troiierfia no fit haftenus difeufla ( ut diftii eft) legitimisuliis Ecclefiaruiudicijs: nc-diim ut,qui hie à Lutheri doftrina düTen-tiuntjullius fint erroiis conuiöi, multo minus autem hærefeos damnati. At nos pa rati I'umus oftcndere,Luthen,hacquidem in parte, doftrinam pugnare cumrcccptis à Catholica Chrifti EccTefia,fidei noftræac ticulis ,de incarnatione, deq; afeenfione, amp;cxpcftationcadhucad iudicium Chrifti Domini:de proprietatehumançinipfo na turç,iuxtafcripturas:amp;de natura ac digni täte facerdotij ipfius.

Ad hæc porrö Nouiomagus,Lutheri ni* hiiofccius autoritärem rurlus urget, amp;nbsp;uer baillaCœnæfolennia, hoc eSt corpvs Anfitht MEVM,itaclaraamp;perfpicuaelTcait, utnul- Ko-fcKCce-la tropica autfigurata expofitioneopusha meß^ura. beat omnino:imó uerb etiam,omniaquae-cunq*, in Scripturis de Sacramentis haben-tur,iuxta iplam uerborum proprietate (re-iedis figuris amp;nbsp;tropis omnibus) exponent lt;la efte. Quod fi nobis hie Chriftus ipfemet ßi. Lutherus no ûtisfaeiantj le nobis nun-

quam

8o ACTA APVD

«]uam fatisfafturlim cflc. Ibi uerb nos rüf fum dicim’, nos in Chrifti Domini uerbis nihil unquamdcfiderafle,eaq; nobis plenc amp;nbsp;per omnia lâtisfacere : fed doftrinam Lu theriàuerbis Chriili diuerfam efle, neque èChrifti uerbis deduci pofte. Alioqui fiiu uerbis Chrifti conftitui uideremus Luthe« ri doârinam, de rcali corporis Chrifti natu ralis in pane Cœnæ delitefcentia : nos fane taies non efte, qui in rebus diuinis noftræ potius rationis iudiciû, quàm uerbi Diui-ni Ueritatc fcqui ucllemus, protinustj; no» illam reuerenter agnituros efte.Scd cum id non uideam’jimô cum diuerfum plané ui-deam’:hocipfum obftare.quo min* doftri-næLutheriaftentiamur. Optarenos intérim,audire eos qui id docere pofsint,atque ab illis audiri uicifsim.alioqui multa efte a« lia,in Religionenoftra,capita,magis mul-to rationis noftræ iudicio repugnâtia, quæ tarnen nos omnia,perDei gratiam,indubi-tata ftde ampleâimur,abnegato omni rationis noftræ iudicio: eo qubd ilia certis ücrbiDiuini teftimonijs nitiatq; inftfterc uideamus. idem amp;c hic multb libentifsimè Perpm^c. fafturi,fi idem uideamus. Quod porrb ad uerba Cœnæ folennia attinec,nos id uehe-menter mirari, quod cum Lutherus amp;fui omnes perpetuô clamer, ea efte clara amp;nbsp;pet Ip itua,ncqiulUs omnino auttropis autfilt;i.

guri*

regem D a N 1 AÊ.' 8» ^uris conftare, niifqiiam ilia tarnen fuo or-dineexplicétjUt eorûintcrpretatiofquani illiclaramacplanâefieputanc) uideri pof-fitjamp; fit eiufmodi,quæ fontes doârinæ Lu theri in illis,iufto ordine, commonftret. Nos fahè eiufmodi interpretationem uer-borum Cœnç, neq; in Lutheri fcriptis quç quidem latine haberentur, neque in cuiuP quam alterius qui ipfum fequetetur,uidiC. fe. Sed palàm nos uidere côtrouerfum cfle, numinCœnæ uerbis conftitui pofsit ea, quam nunc doceri audimus, realis in pane Cœnæ delitefcentiacorporis Chrifti natu* ralis. amp;nbsp;habere nos graues caufas iamantè etiam commemoratas,propter quas doâri namhâc,tantifper dumno folidiusappro betur, amplefti non pofsimus. Illud uc-rbnos præalijs magnopere admirari dici-mus,quôd Nouiomag’ diceret, quicquid ufquam in Scripturis de argumento facra-mentario legeretur, id totum nude amp;nbsp;fim-plicitcr, prorfus fine tropo aut figura ullà intelligendû, exponendumq; efle ; cum in jpfis etiam Cœnæ uerbis uarietas ipfa uer-borum de pane ac poculo, apud Euangeli-ftas amp;Paulum apoftolum,manifeftè often dant,oporterc neceflarib tropum feu figu-tam aliquam in Cœnæ uerbis côftituiûmb turn ipfimct tropicèuerbaChriftiiliaim-Jjtudçntcs cxponât, dum uidelicet prono-. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f nomcri

81 /CTA APVD

men demonüraciuum edipticum faciuntî amp;nbsp;(Hoc) pronomenitaexponût.utpcrin« de efie dkant, arque li dixillet, in hoc, fub hoCjUel per hoCjôic. Quod fi quid Nouio magus, auc quiuis alius è ftriplis Lutheri habear ad eâ rem,quod nos forte non legit i’emus, (quiprætereaquælatinèhabétur, pauca alioquilegilTcinus) id nobis ut pro-ferret, atitkriptobreui aliquoinerdinem ledafta traderet. Cæterùm Nouiomagus ait, fcripta Lutheri ext3re:ea à nobis facile Jegipoire,fi uelim’. Cumq;de figurata pro iiominis dentóftratiui in uerbis Cœnæ ex-pofitionc urgcretur.agnofcittandéjinuer-bis Cœnæ fynecdochen efiejoporcercqj il-» la per lynecdochen exponi.

A« Chri'~ Porto Henricus Bufcoducenfis,collega fîicoipiii ’pfit!s,aliô orationem conuertit:amp;,poftea-ubiq^,çro- ^tJaminChriftohumanitasDiuinitati ira f ter fôzKn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ncxu coniunâa, ut ab ilia

^tiomntu- ‘^iticl'i non pofsittnihilo fane magis huma nitatem Chriftiiam, quàm ipfamDiuinira tenijetiam loco ulli aftringi pofle dicit. Cui nos uicifsim paucis re(p5dem’,qubd» quemadmodum humanitas ChriftiÔomi ni in eius incarnatione diuinitaté eius non conftringebât intra uirginis marris ute* -rum,in quo ramé eius humanitas haud du bièconcludebatur: itaamp; nunchumanita-tem illius non dilfundi, neque expand! in infinitum.

R E G E M D A N 1 AF. în(înitum,propter indiuiduâ eius cum âi-uinitate,in una eadcmq,'perfona, coniun-ftioné:quæ lûhilo fane minoreratin Chri-fti Domini incarnatione, quàm poft eins mortemacrclurreftionem. Cumq;adde-remus, ipforumdoârinam manifeftifsimè cum articulo afcenfionis Chrifti in cœlum pugnarc. Minime,inquit BufcoducenGs. Siquidem Chriftus ante fuam afcéfionem inftituerat Cœnam, in qua difcipuhs fuis fub pane corpus fuum realiter edendûpre-buit. Verùm hoc ipfum (refpondemus ei) qirodpro indubitato alTumis,nempeChri Itum, in prima Cœna corpus fuum realiter edendum Apoftolis præbuifle, prius è Scri pturis probandum elTec : quandoquidem id etiam cum ueritate incarnationis ipfius pugnaret.

Ibi demum üentüm eftadea quæipGs ; cumPapiftis communia füntargumenta: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■!.

nempe, Chrifti uerba elfe uera:non elTe hic f rô nicendumiudiciohumanærationis:Chri- yî;;/ nbsp;,i»

fti Domini corp’ ànoftro longe diuerfum t;-:;. elfe. Verbum ipGus efhcax, ipfumq; adeô Chriftum omnipotentem elTe;amp;quæ hu-itis generis à Papiftis,ad coGrmandam ipfo rum tranflubftantiacionem,adferrifolent. QuæcumaudimuSjdicimiis: ijfdem ipG‘lt; argumentis tam facilè,aut etiâfacilius pro bad poftePapifticam tranfiubftantiationC, f 2 quàm

8'4- ACTA APV D cjuàm facile probetur delitefeentîa corporis Chrifti naturalis in pane Ccenæ;nosq; cupere fcirèjdum iftiufmodi argumenris nirüntur,quibus'nam rationib. impugnaft dam purent Papifticam tranfl'ubftantiatio-nem. Ibiq;Nouiomagus difertè fatetur, fe aliud contra Papifticam trjnflubftantia-tionem efficacius nihil habere, quam quod poft uerbaetiam confecrationispanis amp;nbsp;ui num in Scripturis uocentur. Cumqjdici musjhoc facile,fi aliud nonhabeamus,à Pa piftis pofte dilui: amp;nbsp;ft non aliter impugnari debèat Papiftica tranftubftantiatio,certe pa ruftl decorafti fore Euangelicis doftoribus Papifticæ tranffub.oppugnationem; tandé refpohdent, Efte multoadhuc plura, quæ plane fubuerrantdoflrinam tfanftubftan-tiationis. Nosqj uicifsim refpondemus^ efte fane multo plura amp;nbsp;folidiora : fed qui-bus ipfa etiam doftrina de delitefcentia cor poris Chrifti fubpane,n5fecus quam tranf fubftantiatioPapiftica,eadé opera fubuer-tipofsit.ad quæ nihil nobis eft refponfum.

PorrOjCum tempus defultoria iftiufmodi concertationc,hiagna ex parte abfume-retur,neq; de fcripto interim noftro, quod Nouiomagus fecum attlilerat, quicquam adhucatftum eftet,cuius potifsimum nomi necoueneramus :uifum omnibus tandem fuit, ut omifsis defultorijs iftiufmodi di-' fputatio-

REGEM D A N I AE. 8f fputationibus,ad fcriptum noftrum legen dumamp; exponendum defcenderemus. Ec quoniam dies iam ad uefpera magna ex pac te inclinabat,neqj fcriptum noftrum commode ad plenum legi iarn, nedumexpen-di pofte uidereturplacuit omnibus,ut No-uiomagusea duntaxatex fcripto noftrole geret, quæipfumin fuaconcioncdocuilTe jcripferam’iutuidclicet ipfemetautaguo-fcerct,quæ nos exipfo audiuifTe affirqiaba-mus : aut nos moncret, ficubi forte fecus, quàm ipfe docuiftTetjfcripfiftTemus : atq, ita demum poftridie ipfe paratior efte poftet ad approbandam nobis doftrinam fuâjatqj ad refpondendum,qua partp nobis nonfa-tisfecilfet.nos«^; etiam offendiflet. Nos ue rbadhæclibentcraftenfi fumus:amp; oraui-muSjUt inter legendum Paulus nos jnone-ret, ficubi forte in ullo fcripti noftri capite aut non fatis ipfumaflequutiefllemus,auc aliterquoquo modo per memoriae lapfum aliquidfcripfiftemus, qviam ipfedocuiflTct.

Qrfus eftitaqi Paulus leftionem capita Scriptim doftrinç fuç in fcripto noftro.amp; uerba qui-dem nonnulla alicubi aliter fc quant fcri-pferanius protuliffe dicebat; fed tarnen fen tentiam doélrinæ fuæ earn eft'c agnofeebar, quanos fcripferamus.Peruenitq-,ad quin-tumdecimum ufqjdoftrinæ fuæ in fcripto noftro caputfin quo cum pondus onine co

f 3 troueifiae

îlt;{ ACTA APVD

trouerfiæ politumene uideretiir, nolebic unus è Secretarijs Regijs, Antonius nomine,ut noftra c]uoqj tuper hoc ipluni dodri næ fuæcapucannotatio Icgeretur; quo om nes uidere pofsint,quid nam inter Nouio-magi dcnoitram doftrinam in ca paree in-tereflet. Cum igitur nollra quoq; annota tio legi cœptaeflet, intercidunt rurlus ler-mones,qui nos à profequéda leäionc auo-cant. Ibiq; cumdicimus, controuerfiam non efle de efticacia ac dignitate Sacramen tiin Cœna,multo minus de Cœnæ myfte-rio : fed tantum litem efle de elemétis Cœ-næ,nempe pane amp;nbsp;uino,propter quam Ec-cleliarpm Chiiftifocietas feindenda no effet, tum Nouiomagus:Vcftra (inquit ) Ec-clefiagrauifsimè eflapud Regé meum accu fata,quôd Cœna Domini per nos Londini mmnim contemptim folita fltadminiRrar ri : quodqj uariæ inter uos opiniones ac fe-ftæ ellcnt, amp;nbsp;proindepriulquam uenifle-tiSjinquitjCÔflitutum iam fuit per Regem, amp;eius confiiiarios,quid uobis refponden-dum eilet. Nos porro refpondemus, Ora maledicorû in poteflate noftra non eiferfed cum nobis per Dei gracia hac in parte opti-mèconlcij eflemus, nos uindidam deno-ftris calumniatorib. Domino Deo permit-terc. Illud tarnen miraii nos, qubd nemo pniniuni unquam ex noftfis iltis çalumnia toribus

REGEM D A N I AE. 8/ torîb. ulli us rei admonuerit omnino : cùin îdtamé illis,Si alijs præterea omnibus fine ullo periculi ullius metu per nos alioqui li herumeffctmosq^publicèhortaremiuom Ex4’»»»;« nés,ut ûcubi quis uel în doftrina, uel i n co JotTrinz et uerfatiôe,deniq; amp;nbsp;publicis ritibus noftris Prop^fh^ offendereturjamantcr nos Si libéré in mo- {'uiliciC deftia Si charitatc Chriftiana admoneret. «pfwîEc-Tellari uerb nos reipfa, non auteniueibis clffuLon-tantum, qubdnobis perDei gratiambenelt;if«i«p. confcij elfcmus tarnde dodrina nollra, quàm de noftris ritibus; quandoquidé nul lam lucé refugeremus, fed pia, modefta Si Chriftiana omnium ubiübet colloquia ex-Dr Coila-peteremuszparati femperautapprobareno citiio. ftraomnia,quapaiteinillis aliquid dcfide retur:aut fi id nô poffumus, ccdere alioqui docentibus meliora.

AdhecNouiomagus refpondet;Regem de fua religione modis plane omnibus cer-tum elTeuieq^deillaquicquam dubitare o-mnino; Si proindc nullas difputationes uelle,in fuo Regno,dereligione permitte-re,præterquamin HafTuienfi Academia:cc quidemealege, ut qui difputare uolunt, cenfuræ ad extremum dodorum, qui iilic funt/ubfcribcre omnes cogantur.Fateba-turpræterea idem ipfcNouiomagus,mul De abufih. ta fe adhuc in Danicis Ecclefijs deliderare, in ncclcßjs adeoc^i Si dilplicercfibimulta, quæcorri- Daiucjs.

4 gi

ACTA APVD

gi optaret: fed propter paucos non effe mq tandum Ecclcliç ftatum. Nosueroadhçç ita refpondemus.Primùm,quôdaddirpu-tationes attineCjiioftruni non elfe, ut Regi leges ullasde difputationu in Regno fuo, locojtemporejacconditionibus ullis præ-fcribam’.Sed nos expetere colloquia, quç-cunq; Rex uolet,inodó utex uerbo Dei o-mnia agantur amp;nbsp;ftatuantur. Deinde, qubd ad eorum correftionem atciner quæ ille fi-bi difplicere in Oaniçis Ecclefijs dicebar, pfficij fui eire,amp; eorum omnium qui uerbi rninifterio funguntur,ut Regem de ijs om nibusreuerenterquidé (utpared) fedlibe rè interim commonefacianr : fiquidem iiv ter fideles olim miniftrosinDei iudicio nu merari uolent.In cprrigendis autcm abufi-bus in Ecclefijs, non tarn elfe obferuandfi hominum numerü, propter quos aliquid porrigi debeat,fiue hi pauci fint,Gue multi: quam id potius, quid Deus ipfe per uerbu fuum à nobis requirat, ad ueræ religionis in fua Ecclcfia propagations.Nos fané non cupere,ut in gratiam noliri quic(|uam fiat hac in parte;fed ut propter Chridj gloriam fiatjquicquid futurum effet.nos^equidem amp;nbsp;paucitatc amp;nbsp;teuuitatem noffra libentec agnofcerc: adeoqi Sc fateri indignos nos eile, propter quosaliquidhuiusnat. Sed phriftum Dominu tanti nobis pariter om nibus

REGEM D A N I AE. 8]? pibus meritó efledebere,ut quidquid om-pinoadpropagandamin Ecclefiafua glo-xiam ipfius pertineat, fiue per rituum facro rum rcpurgationem. Cue per cócrouerCa-rum pacificationem, id totû proculdubip à nobis omnibus prætermitti negligiq; no debeat quoquo modo:fiue id à paucis. Cue à multis poftuletur. Q^iales quales autem nos eflemusjcos tame nos eCe, qui nullius adhuc erroris (per gratiam Dei)conuiai eiremus:amp; paratos nos exhibeamus,ratip' né Cdei noftræ ex uerbo Dei reddere. Præ-terea noftram hanc apud Regem ipforu re-iedionem non ad nostantC pertinere, fed adomnes Cmuletiamnobifcum fentiétes ChriftiEccleCaszforeq^ inde rurfus nouas turbas in EccleCjs,ac noua difsidia,non fine totius caufæ Euangelicç infamia, amp;nbsp;ma gnaaduerfariorum noftrorum omniiiin-lultatione, amp;confirmatione jnimpictate ipforum. Porrb, in noseulpam iftorum Culpäm of omnium reijci haudquaquam polTe iufta findiculo-ratione ulla.primi'im, quod neminem un- rum h'mc quam anoftracommunione.controuerCe exoriendo Jiuius fcramctariç nomine,Cue in Anglia, rttwinoziiit Cue alibi excluCfTemus;adeoqj amp;c amicitiç uQsrdjci officia etiam libérer exhibuilTemus ijs,qui ^ofc. hacin parte à nobis diflentiebant. Idcrnqs præterca fecifle Tjgurinam EccleCam erga Tigurini. xniniftros EccleCaxum Siicuicaru, cum eb

ƒ 5

^9 ACTA APVD

iê,è fuis propulfi,anno »54.8 propter Interî millicam doftrinam rcccpiirent:etiamfi algt; illfus EccleGæ dodrina, in eadem ipfa cau fa Sacramentaria prorfiis diflentirét ; quo« eciam ad Cua inuitabanccoiloquia.Deinde, qiibJ experijiremus fem per (ubiuW fui-mus ) arnica pia amp;nbsp;Chrilliana cum omnib. colloqnia.Pollrcmbuerb, iametiâ fiducia pietatis Regis ipforiim, ad ilium uenifTe-mits: quern fané nobis haudquaquam efla defuturumitaconfidebamus., utillum fo-Itim primura clfe iudkaremus, quern nobis præ alijs omnibus in noftradifsipatio-ne appellandum efle putaremus: etiamli non rgnoraremus, ilium à noftradoftri-naeffealienum. Noupernos igiturmo-ueri turbas in Ecclefia, qui concotdiam ae focietatem expctierimus fempcr, ac nunc etiam non obfcure expetamus: fed per eos potius.qui quæbtam concordiam auerfan tur, 6c fuis præiudici/s rem cxafperant. Facilè autem apparerequamfitipfiscordi pacificatie Ecclefiarum , polleaquam nos, qui in AntichriflianaEcclefiarum noftra-rum difsipatione.extrçmaqjillarumafflu itione, fexaginta plus minus familiarum numero cfi uniuerfa fupelleâili noftra co ueniiremus,opcm!|; ac opcram ipforfi fup-pliccs, media hyeme , per Chrifti Domini nomen imploralTsmus uel hybernationé duntaxar*

REGEM D A N I AE. yt duntaxat,propter çtate grandiores, tum ui ros turn fœminas : propter prægnantes ité quafdam maironas,et infantes plerofqipo ftulaffemus: non folum turn nihil impc-trafiemus, fed in ipfo moxaduétu noftro, priufquam audiremur, publica concione profcifsi accondemnati fumus. Hæctamé nos è manu Domini accipere omnia, omnib. nos gratias agere diuinæ illius Ma ieftati:adcoq; ScprecarijUt fi ipfos forte ali quâdo eriampropelli inde atq; exulareco tingatjclementiores crga fe eos experian-tur,ad quosprofugiant,quàin ipfi fc nobis exhibuerunt Punitamfanè elTe Germania ob fuam ingratitudinem:puniri inde item iam Angliam; fieri equidem poflc.ut amp;nbsp;Da nia aliquidquoqjfitfenfura, præfcrtimfi Rexèuiuis fortè excedat. ElTcibiadhuc Monachosjiuratos uere Religionis holtes, MowdcW eosq; non ferri tantum(quod nos tarnen alioqui impetrare non pofsimus } fedho* norari ctiam:cum certum fit, illos non aliter quàm lupos, autluporum catulos, ue-luti in finu ali, in perniciem patriae amp;nbsp;religionis.

Ad hæc porro uterquc concionator Regius tellatur, fibi ex animo dolere no-? Itras amp;nbsp;Ecclefiæ noflræ uieeszoptareque le utmitius nobifcum ageretur. fed id penes fe non clfc, ut quodpet Regem, ciusq; con filiatios

ÄGTA APVD

fîliarios iampridem conftituturpefTçtjpei ipfos mutetur. Imo ueronçRegé quidem ipfumpofle hic quç uellet.Non enim apud ipfos eain clTe Regis autoritaté, quæ e11 in Anglia, aut in Gallia ; fed ipfum certis legii quarunda cancellis in Regni gubernatio-ne aftringinnterim tarnen quod ad nos at-tineret,dubium non eflc.quin Rexfacilius fit foleraturus Papiftas in regno fuo,quàni nos. Çæterùm fe cuperc uehementer, ut hpiçcontrouerfiæ facramentariæ finis bonus aliquis tandem imponatur. Ibi uerb nos,quod ad earn Regis à nobis animi alip-nationem attineret, ut uel Papiftas ipfos fa cilius fibi præ nobis in Regno luo ferédos efte exiftimarct, refpondemus;Nobis quidem in manu non effc, ut Rcgiii hac iu par teaffedfi mutemus:Nos tame mirari,quo-modo nobis interim gratulatus fit, quod adPapifmumrelapfinonfiqips. Qubduc ro ad ftudium componendæ cpntrouetfiæ noftræattincrçt, nos fanèreipfa teftari no-ftroad ipfos aduentu, pacificationem à no bis modis plané omnibus quæri. Sed fi ipfi uçfèf ut diccbant) cupiant fincm bonu ali-quçpi huiccontrouerfiç imponi,aganc hoc apud llegçm,utipfiusautoiitatedoifti con uocentur^d controuerfiarum in reftitutis Ecclefijs compofitioné : amp;nbsp;noftris intérim Ecclcfijs pcrmittatui libéra liybeinatio fal

tcm.

REGEM DANI AE. 95 tem,donee tempora nauigationi magis accommoda primo uerc redcant.Qüafane in re «peram nobis fuam amp;nbsp;cócionaror utcr-que,amp;qui cumilJis erant,aRege ipfortiP fi,pollicentur. Atq; Ge demum noftrfi turn diffoluitur colloquium,ca legCjUt Nouio-magus poftridie ad nos rcdirct, amp;adfcri-ptum noftrum,quod Regi obtuleramus, brdinc refponderet, IpG ueró omnesapud Regem fuum agerent, amp;nbsp;de conuocatione doäorum uirorum ad paciGcandas doftri-hæ controuerGaSjCt dc impetranda hoftris EccleGjs libera illic hybernationê.

Cumq; Nouiomagus inter furgendum denuó rcpeteret,nos à fecodemnatos non efTe, nifi G in doûrina noftra pcrtinaciter inGftereuelimusi Nos rurfumrelpondc-müs, nullam ilium iuftam condemnatio-nis noftri caufam habere pofle, etiamG nos à doârina noftra nos dimoueri non patia-mur.quandoquidem Apoftolicæ nihilomi nus confefsioni ( quæ quidem fundamen-tum effet EccleGæ) unanimiter inGftere-mus. Tandem ille, fe quidem non Uelle nos amplius condemnarejrefpondet: fe tarnen uehementer tiobis metuetc,he,G per-tinaciter doftrinæ noftræ inhærere ueli-mus,omninocondemnemur. Nosporrb follicitudinéillius pro nobis, quatenus ex tharitâte proficifccretur, commendamusi fed

jgt;4. ACTAAPVD

fed metum luum ilium uanû eße dicimusj cum Paulus Apoftol’lepofico omni illiuf-modi metu pronuciet faluos forcomnes* qui modo fundameutum retinent, eciamli illi fuperftruant fœnum.llipulas, aut li-gna,modó illacxuri patiantur. Nosetiam ab omnipertinaciaalienos elle,ut qui para tißmusaut nollraalijsapprobare«auc do-centibus meliora libérer cedere. Cæterùm fi nee Nouiomagus in eo perftet quód nos condemnaric: neq;códemnare ueliuid nogt; bis fatis fore,-lï id publice teftetur.Nos por róipfum portera die expedaturos erte, ut nobisrefpondeatrt'acilemq;internos con-cordiafore,fi utrinq; pariter non nortram, fed Ghrirtigloriam quæramus. Atque ita ab inuicé digrefsi fumus. Circa cœnani ueröjintereadüin diuerforio nortro men-fæafsidemusjuenitadnos Bufcoducenfis, manu gertans libcllu quendam feriptum, in quo ad fuam dodrinam,in re Eueharirti ca comprobandam,quædam conferipta ha here uidebatur: unde inter alia aduerfum nös,magni arguméti loco,producit ac prç-legit exemplum quarundam literarû Martini (piæ memoriæ) Lutheri, quas non itapridem ante fuumexcclTum feripferat, ad iacobum Probrt,partorem Bremenfem, uirum alioqui pientifsimum. In eis autem inteialift fie habebatur; Scriptum cH : Beatus

REGEM DAN! AE. 9$ tus uir qui non abijtin confilio lacramtn-tariorum,et in uia Zuinglianorum nonfta tit, amp;nbsp;in cathedra Tigurinojum no redit. Nos ueroadmoncmus hominem, mernof cfTet illius lentcntiæ Apoftolicæ ; Ne quit glorietur inhomimbus. Porto Pfalmiillius citationédiximus eireperuerfam, tcr-tam J puerile, planeq; ridiculam, ÔC nulJiut omninoponderis,a£ uirograui prorfusin-dignam:öt alia quædam in cam fentériam, utHéricus obmutcfcerer. PorroNouio-maguspoftridie ad nos non reuertitur,uti fe faâurû promiferat ; neqj amplius nobis poftea uifuscfl ufpiam, cum tarnen per tri duumdcinccps totum iilic hæreremus.

Poftera igitur die,nempe decimafepti-tna Nouembris à Rege tres ad nosucniut xiirijcius nominerenunciantes.nullum de Religionis negocio colloquium abco per-miffum iri:amp;abfquc mora ulla nobis è Regno ipfius difcedendii efle, nifi fi amp;nbsp;doftri-nae amp;nbsp;receptis Regni ipfius Ecclefiaflicisri tibufi omnibus, nos ipfi accomodaremus. Imo in mandatis iam elle datum, utquot* qnot noftrûm HafFiiiæ effent rcliqui, pro-tinus è Regno cum uniuerfa ipforfifupclle flili pellcrentur. Verùm fi Regis doârina ac ceremonias Ecclefiallicas ampleâere-mur, nos ipfigratosacceptosqucfutures: ^uibut dc uita: çômoda latio.ne^ro ( ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' fpicerc

ACTAAPVD

fpicereuellct. RcfpondemusauterrijNoi iam multo quam ante feuerioré audire Rcquot; gis fententiam,quam tarnen ucllemus gra lo animo è manu Domini Dei noftri acci-pere:ut qui de nulla parte falfç doârinç no bis confci/jde integritate autem noftrç eau fæ probe in animis noftris perfuali eiïem’. Voluiffe nos quidem haftenus,atq; etiam-num uelle quàmlibentifsimè Regis doftri nam amp;Ecclefiafticos ritus omnes ample-fti,modô uerbo Dei approbentur. Quod dum non fit, iniquum elTe, éa uel ullorurn' fpe commodorum, uel periculorum metu in hominum gratiam Coatrâ côfcientiam fufeipere. Quandoquidem ( inquiunt il li)ueftra fie ftat fentétia, protinus uos Rex èfuo Rcgnodifeedereiubet. interim tamé îpfe,nô ignarus uos haftenus magnos pro fufeepto ad fe hoc itinere fumptusfecifle, aliosq; præterea adhue faûuros efTejhofpi-tij hic ueftri fumptus perfoluet:addito uo* bis infuper dono centum thalcronu.Qilod quidem donum, cum paululum pecuniæ’ îllic reliquum haberemus, tanquamdiui-nitùs oblatum accepimus : præfertim cum uel ex eo facile confpiceremus, Regem i-pfum per fe non prorfus alienato à nobis cfle animo : amp;nbsp;quod faceret, ipfum no tam fua fponte, quàm alieno potius infiinâu facete,Ac pro îHhaç bçneficçncia Regia (eu iu»

REGEM D A N I AE.

JUS partem aliqua noihis pauperibus Haf-fniâ tranfmifimus) habitisgratijs, rurfum pro hybernationc noftrorum,qui HafFntæ manebantjfupplicamusjfcd fruftra. Pau Jopoftfub uefpcrum nos àcceditBufcodü cenfis;quem,cum multis uerbisteftaretuc fe grauiter EccIeGæ noftræ uices ac ærum-nas dolerCjtogamus rurfum,apud Regiam M.noftro nomine pro Ecclefiæ noftræ hybernationc fupplcxinftare non grauetur: faltem ut hominibus decrepitis ac mulicr-culis partui uicinis, ac duobus liberis Ioan nis à Lafco, loanni nimirum ac Hierony-mOjUna cum ipforupædagogo hybernan-di poteftatem facere dignaretur. Poftero autem die mane,à Rege ille nobis renun-ciat,noftris,line exceptionc omnibus,pre-terquam duobus liberis Ioannis à Lafco, atq; corum pædagogo, hybernandi poteftatem negatam elfe.lmo Regem ipfum,cer tas ob caulas, nolle nos ad noftros Haffnia reuertidubereautem,ut per Holfatiam re-fta in Germaniam proGcifcamur. Atq-, uix tandem, noua apud Regem fupplicationé per Bufcoduceh. noftronomine faifta, im-petramus, ut loanni à Lafco liceat famulu unacum litéris noftris Haftniam ablegarè ad fratres illic noftros, quos in tantaanimi defuccelTu noftro fufpenfionc, rerum no-fturumfaciatnus ceicioies. Peripfius au

p8 acta apvd tem famulum adeos inter alia' fcribîmusî loannem àLafco (cui Rex Daniæ famulû quendam luumin profeftionem noftram adiunxerat) acme,Embdam reftàprofedu ros;Martinum ueroMicronium cos Lubc-cæ, aut in finitimis eins partibus,ad ipforû confolationem præftulaturum efle.

Decimanonaitaq;Nouembr.die, reli« âa Coldinga, ill Germaniam pcr Holfatiâ proficifcimur.atqjrtiedio fortèitincrcàno bis diuulfus Micronius,Hamburgum,Lu-becam, ac dcmû Vuifmariâ petit : eo, qiiod iam dixi, confilio. Nos porro quarta De-ccnib.dieEmbdam,portum Orientalis Fri fiæ celeberrimum,falui diuina gratia perue nimusiquo iam multi fratrcs n oft ri ex Aii* glia côfluxerant:quibus,atq; adfb toti Hire Ecclefiæ ( ut totam illius prouinciæ Nobi-litatem taceam)quàm gratus fuerit noftec aduentus ( præfertim cum de nobis parum aut nihil certi unquam intellexilTent) uix uerbis exprimere queam. Embda uerb ad fratrcs noftros in Anglia (qui magno co gnofeendi aliquid de nobis, inter tam ua’-rios,qui pafsim de nobis uolitabant, rumô res,tenebâtur defiderio,moxliteras fefibo j eosquede fucceiru peregrinationis noftræ certiores facio. loannes àLafco uerô,pej famulûilium Regium,qui nos Embdam ufqj fucrat comitaïus, ibidem paolo pbft fcribic

kÉGEM D AN I AB. fcribit literas,uerè libéras amp;nbsp;Chriftianas, âd Regem Daniæ, quarum exemplum an calcem huiushiftoriæuidere licet.

Cum aut Micronius in Oriétalibus illia Germaniæ partib. aliquandiu hæfiflct,pal-limq^audiret nullam amplius nauem, eo anni tempore,præ gelu (quod tum erata-fperrimü)ex Dania, line certo periculo ap-pcllerc polTe, cogitans nollros aut tempe-ftate aliqua perditos,aut alibi in medio Pd Iago glacie cóllridos hærere, aut 1'altem in Daniaadhuc propter gelu hybernare coa-üos;Embdam ad nosipropter graues alio-qui caufaSjCeleriter contendit,quó uigefi-mooftauo Decembr. dieperuenit. lbi,cü de noftris in Dania relidis fratribus admo dum cflemus anxij, adfeptiitiam lanuarij diem Bartholomæus Huyfmanus Vuifma rla uenit,nuncians, noftros omnes diuino beneficio per multa maris tempeftatum amp;nbsp;glacieipericul3,atqj intolerabiles frigoru molediaSjtande faluos ac incolumes,alio» Lubecam, alios autem Vuifmariam appu-» lifle.ad quos Micronius paulo póft,ad ipfo rum conlolationeitijunà cum prçdiâo BaC tholomæojceleriter proficifeitur.

Quid uero noftris Haffniç.ac randé Vuif-mariÇjLubecç amp;nbsp;Hamburg! acciderit, nuC fummatim, candide ac fimpliciter, ordina dcfuibam ; quemadmodum à noftris om-g z nibui

too H A F F N I AE ACTA nibusquiipfimetinterfuerunt, poft ferla alioqui amp;nbsp;exaftam rerum omnium difqui fttionem,accepimus.

Q V 1 D H A F F N t AE N O-/?r/î accidci'it. Cap. 4-

NAuisiüamaiorjquæ noftros uehe-batjHaftiliam tertio Noucbris die incoliimis appulit. Cumq; uaria exifteret populi de fratribus noftris fcntétiann ipfo telonio primùm, deinde poft triduumin ædibus Confuliscxaminantur:curin Da-niam ueniftent, quæipforum eftet fides, quæqi fingulorum elTent nomina amp;nbsp;opifi-cia. Ad quç cum à noftris citra ullû fucû refponfum effet,aciulTu Magiftratus fàn-ftèiuratum,feabanabaptifmo,amp;ab omni aduerfus Magiftratii feditionealienos efle, fingulorum nomina Scopificia deferibun-tur:atq; bono animo,propter Regis pieta-tem,eireiubentiir.quibüs prætcrea Magiftratus, conducendarum ædiumlibcrtaté facit:amp;excrcendiea potifsimùm opificià, quæ certis priuilegijs munita non effent. Adhæcâ publicis eos omnibus oneribus liberat;tantum uetar,ne Hermes ßackere lius inftituendæ iuuentutis munus, quod in Anglia obiucrat, ullo modo profequa-tur.AtqJiæc omnia fie feait ftatucre, donee de Regis uoluntate certiores fièrent. Noftri autem aftis Magiftwtui, pro ifthac

huma;

H A F F M I AE ACTA.' tot humanitatCjgratijs læti difcedunt:atq; fpa bona de bencuolentia Regis concepta,æ-des conducunt, amp;nbsp;in hy emem uitç necefla riacomparant. Sedad uigeGmum fextü Nouembris diem, famulus loanis à Lafco ad eos à nobis Coldinga rcuerfus,quam tri fti loco res poGtæelTent exponic. Id uero apud ciues difsimulant noftrijtantifper du à Senatu nihil triftius audiut. Verrim ipGs CalendisDecembr. duo ex noftris,nempe Dauid Simpfon natione Scotus, qui uerbi i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;miniftru in Anglia egerat,amp; Hermes Bac-

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;kereliusjiuuentutis noGræ moderator, Ec

j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cleGæq; noftra; fenior, cui etiam ablente

! _ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Micronio cura amp;giibernatio EccleGæ erat

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;concredita:aconfulibusaccerGti in Capi

tulum (ita enimeiloco nomé erat)Petru Palladium Ecclefiç HaffnienGs fuperinten dentem adiré iubenturut ab eo de fide fua examinentur. Conuenerat autem ibifre-quens Concionatorum, Magiftrorum,amp;: Senatorum cœtus. Quo cum noftriuenif-fent,fic deinceps eil aóf um-

Colloquiu/m inter Petrum Palladium,(;tj‘Plerme-

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;temPMkerelium.

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PrimùmPalladius noftros hortatur, ut

j fuam fidé libéré, ablq; ullo periculi metu, fimpiiciter profiteantur.Siquidé (inquit) deReligione idem una nobifeum fentia-tisjuos tanquamDei angelos recipiemus.

g 3 Sin

laî H A F F N I AE ACTA.’

Sin uero diflentiatis, nihil minus tamêom nia humanitatis officia uobis.utpote pcrc' grinis hominibus,!ibenter,ut parçft,prç-nabimus. Turn Hermes:G3udere fe di-citjdatam fibi elleoccafionçnijfidem fuam publicèjin tam celebri cœcu profitédi : qua ne apud Tyrannos quidé,eô uocacus, pre-mereuellet, Cunqj is fymbolum Apofto-licum orfus ertet ordinc explicare.uoluit Palladius, ut omilïa hac ratione,fcntcntia fuam de quibufdam controuerfis arciculis, nempe depædobaptifmo, de incarnatione Domini,amp; de cœna Dominica aperirct.

Ibi Hermes paucis proloquitur fidem fua, CccfteDo- nbsp;nbsp;ueritate amp;nbsp;myftcrio incarnationis c h r. t

wi/HCiC )»gt; 5 ' Domini,de Sacramentis in gencre,dç ficrium. ^»aptifmiitemmyfterijs, amp;quomodoàBa ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ptilmi ceremonia infantes nulla feripturæ

autoritäre excludi pofsint.Poftmodum de Cœnæ Dominicas myfterio differit: quod iuxtaPauli interpretationé t. Corinth, ro, Uejpiri- elfe aitfalutaré nofliicum ChrihoDomi-fK4?( ctcdr no in corpore amp;fanguineeius communio ndli dm-nem:addens,earn conllarefide,nonautem md!tdu'reali aliqua corporis amp;nbsp;fanguinis Chrifti (dtionc, fub panis ac uini elcmentis præfcntia,quâ tarnen ipfi ( fie cnimloquebatur) line lcri pturç autoritäre conftituerent. Atq-, in hac parte doftrinæ,fe ab illis difsétire ait,quod eiufmodi catnaüs ChûRimanducacionul lis

«AfFNIAE ACTA. »03 lis fcripcuræ teftimonijs fulciatiir. Ad quae Palladium : A'fe non ita craflam corporis Chrifti in Cœna ftatui manducationem, qualis eft aut ouis.aut fuisrfed fpirkualem eam omninojomnemhumani ingenij ca-ptum longe excedentem. Hermes ucró ^ota. aic,unicam tantum, eamq; etiam fupra hii mani ingenij captum pofitam in fcripturis abipfomec christo Domino ftatui falu-tarem carnis fuaemanducationem : nempe fpirituaiemillam per fidem. Cumq;carnis Chrifti manducatio carnaiis unica etiam duntaxat elTe pofsit, nempe crafla illa,quæ ore fit carnali : amp;nbsp;Palladius banc nobifenm rcijciatjamp;fpiritualemagnofcat, non urde-refeampliusjinquodilsidijcaput fitpofi-tum. Ibirurlwsinter ipfosmultisagicoe ptum eft.de myfterqs Cœnæ Dominicæ, kgitimoq; eins adminiftrandæritu, aede fuperftitiofis quibufda Cœnç ritibus apud cos adhuc ex Papifmoreliquis.

Cum ueródii'putatio hæctotaintendc-retur, furgens quidam nonnihil ècœtu ait latine ( nam ante, propter fenatores forte, Gcrmanicè egerant) fibi non uidericonful turn, detantis myfterijs ineo cœtudifcc-ptare:pofre id argumentum anbi,abfq; mi-nori offenfionis ac fcandalorum periculo, traftaricommodius. Reélè ^inquicPalLa dins) hie nos mones : nam diiputationem g 4 omnem

tO4» H A P F N I AE ACTA. omneminhibuitRex. Placuit icaq; omnibus,eiulniodi colloquium in aliud tem-» fall4dij (îf pus reijcere, Turn tandem Palladius co-tiojiris iti- ram uniuerfocœtuin hancfcncétiam : Pro üicium. hacfidei,inquirjconfefsionc,quamexiflis piris audiui,ago gratias Deo, uc quç ab om nibus fedis alienajprçcipuis ChriftiançRc ligionis capicibus côfentiat.Exiguum duri taxac difsidium eft circa Cœnam Domini-cam, no quidem in præcipua eius parte amp;nbsp;myfteriojfed duntaxat in quæftione qua-dam, de modo præfentiæ çorporis Chriftt in Cœna.Quod difsidium fané tanti no eft, utproptereafraternitatisuinculumrumpi à nobis debeat : præfertim cû in præcipuis articulis Chriftianç fidei fit côfenfus. Qua-propternos decet, homines iftos in hac fidei ipforym cofefsione pro fratribus com-pledi, ac pro noftra facilitate auxilio ueni-rc. Ego fane eos pro Chriftianis ac fratribus agnofco ; utqueapud uos omnes con-ftet meitade illis fentire,en pubîicè data eis dextra id teftatû facio. qiiod cum amarr ter admodum fecilTet, amice difcclTum eft.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Unis CoUoquij.

Eo foluto cüiientu, Magiftratus circitec horâfecundâ pomeridianâ inbet alios fex aut fepté uiios s noftris, toîius cœt’ nomi-ne,adædesprimarij Côfulis uenire. Quo çum fcpcem numero uiri, nempeGellius

Ccema-

H A F F N I AB ACTA. toy Ctemaciusjlacobus Michaelis,loannes Ri uerius,Paulus Vuingnius, Bartholomæus Huyfmânus, Gerardus Rhenanus,amp;Ioan nés Belius ueniflentjSenatus eis Regias li-teras oftédit, quibusipfiomnes,cuml'uis, nifî fi in Regis fentétiam dcre facramenta-ria defcenderent, protinus Regno excede-re iubentur.aliàs fieri eis libertatem in Regno manendi.Noftri autem fuppliciter Senatum rogantjUt ipfis fub tanta cœli inclc-mentia(eratenimtùm fæuifsima uentoru tempeftas, frigus acerrimum, amp;altifsima cadebat nix) illic hybernare liceret, cum fine præfcnti uitæ periculo, unà cum infan-? tibus amp;nbsp;uxorib. fuis,amp;decrepitis aliquoc uiris ac mulieribus nufquam traijcere pol-fint. Senatusidnegat in fuapoteftateeiTe pofitû.-feRegis eiïeferuos, cuius iuflaexe-quantur. Atcamen poft multas noftrorum preces, fcapud Rcgiam M.pro impetranda hybçrnatione interceflTuros efte pollicen-tur, Solantur eos, ac bono animo efte iu-bent. Fieri etenim pofte aiunt, ut propter afperitatem Scinclemcntiam cœli dilatio aliqua exoretur. Interim tarnen (inquiût) Rex mandat,ut qiiilq; ueftrûm de fide fua, per Palladium examinetur : ad qucm niox perLaurentiû Moel fenatorem HafiTnien-lem3amp; paftorern ad D, Nicolai, deducun-îur. Quos cum amicifsimç exccpiftet Palla g 5 dius,

toi HAFFNIAE ACTA. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|

diuSjdatisq; dcxtrisamico frarrû titulofà-lutalTet : fibi à Senatu Rcgia autoritatç de-mandatum ciTeait, ut eos de iplorum fidc CKaminetjtcntetq; num ad fuam fidem in-duci pofsint. Siquidem id fiascos tum no fratrum tantum ac ciuium, led etiam An-gelorum Jocohabitu iri. Inde jpfefuam dcre iâcramétaria fententiâ paucis propo nityuoftrosq; rogat.uelint'ne in earn quam ex fe audilTent doftrinam defeédere ? Re-fpondétjfe ex ipfo nondum fatis folida au- gt;nbsp;diHe argumenta, cur ad iJlius doârinâ deß nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

ccren t.iudicare etiam fe,talé corporis Chri ftiin Cœnæ elementis præfentiâ, cum arti caloafcéûonis ChriAi,amp; perpétua reditus eiusadiudiciiim expeftationc, ex diametro pugnare. Rogat aurem Palladius, an etiam rcliqui omnes eiufdem fint in hac re cum ipfis fententiæ. Rcfpondent,id ita fc exiftimaremoDetamépro omnibus terne- f rè fponderCjCum fiiæ quifq; fidei rationem teuere ac reddere debeat. Placet autem tandem Palladio, ut reliqui per ipfos exa-minentur,atq; fcripto,in qua quifq; fit fen tcntia,fibi tradatunneminem tarnen impc dirent, qui Regni Danici doftrina ample-ûi uellet.fcirent interim,Regem illosnc-quaquam in fuo Regno laturum,imb nul-libi eis quietas fedcs datum iri,fi in fuafen Kntiafacrameiaria perftarent: quanquam

H A F F N I AE ACTA. »07 îpfe interim de ipforu falute, propter earn dodrinæ partem, nihil addubitaret:amp; pro fratribus nihilominus complefteretur, e-tiamh in ea parte doârinæ diflentirent.

Refponfum eft à noftris, fe no dubitare,' quin Dominus alibi ipGs fedes, pro fuacle mentiadaturus fit : ac rogat Palladium, ut fuoauxilio amp;cofilio eos ad impctrandam illichybernationéiuuct. Qua in refuam promittit opera, amp;nbsp;amice datis dextris cos dimittit.

Poftridie aut Calcnd. Dcccmbr.Hcrmes Sc Simpfon mane per Laurentiu Moel ac-cerfiti,rurfum adeunt Palladium:qui ciirn de facramentis in genere,tum deBaptifmo Sc Cœna Dominica, de ueris ac falfis Eccle fiæ ritibus, de iufta eiufdem gubernatio-ne, perabolitionécorû quæinuexitPapa, Sceorumreftitutionem quæhaâenus ad-huc collapfaiacent,modeftc confcrunt.In-terea fit domeftica illa,pridie cius diei à Pal ladioimperata, fingulorum deipforu fen-tentia examinatio: monenturq;diligenter noftri, ut quifque ei doftrinæ, quam in fua conicientia uerbo Deitnagis confentanea iudicetjfponte Sc ex animo fubfcribat:pro-pofitis fimul ex ore Palladij periculis, quæ ipfis doiftrinæ nomine ferenda forent. Ibi (fartore quodgm excepto, qui de ratipne confefsionis fue tunc cdendae, fe prius con filiytn

joS H A F F N I AE ACTA.' filiumcapereuelleaitjCumuxore fua, qu$ iampridem peregrinationis naiiticarumq; jmoleftiarumalioqui tæduerat)ornnes do ftrinæ,quam profitemur, feex animofub-fcribere teftantur: quorum catalogus mox ad Palladium defertur.Qui confpefto cata-logo,repetit, eos per Regem eiedum iri, fi iuin fua fentcntia Sacramentaria perftentt fè tarnen propterea eos non condemnare, imó pro fratribus agnofcere. Noftri auté refpondent, non polfe febonaconfcientia abeadoftrina,quamueram8c falutaribus myfterijsplenamagnofcunt, in hominum gratiam, autob periculorum metum defi-cerc:potius fe quiduis è manu Domini ex-peftarc uellc.rogare tarnen interim feobni xè propter Chrilhim,ut ipGs, in pacifica fi-dei ipforumconfefsione,hybcrnareliceat: atqjipfeapud Regem pro eo hybernatiQ-nis beneficio interccdere non grauetur, Sanftchic fuam noftrisPalladiuspromit-tit opcram:Tam uerè (inquiens) quam ui« uit Dominus, uos hacinre omnibus mo-disiuuabo. Igiturnoflrorum multi,cum indent intolcrabilem uentorum acfrigoiü afpcritatem non remittere,quinimó inagis magist^; inuâiçfcere,niuesqi condenfari, ac fibi præterea multa de Regis pietate promittunt , exiftimant (e ante proximum ucr nulla ratione eijciendos eire:præfertim

cum

H A F F N 1 AE ACTA. îoÿ tüm Palladius tories repeterer, fe eos pro fratribus ample6li:amp; fuam inlupcr eîs, pro impetrâda hybemationc opcram apud R. M.fanftcpromifiiret.Senatus etiam pridie eius diei eos bono animo effe iufsilTet; rur-fum quæ iplis in hyemem deerantjneceffa« ria comparant. Sedhæc fpes( heu)mifcri cos fefellit: quemadmodum deincepsex-ponemus.

Qÿomo Jo noftrï rx Ditnhi pulß junt.

Ad diem Decembr.oftauum, fratres aliquot ucriufq^Ecclefiead ædes primarij co fulisjiulTu Scnatus accerfiti, rogâtur, num ipfis in doftrinacum Palladio conueniatS Aiuntjfc fuam fidem apud ipfum efle pro-felToSjin qua perDei gratiani,uiucrcfimul ac mori fperent. Si ab ea, ait Senat% uelitis deficere,uos pro fratribus noftris amplexa bimur,ac omni bencficiorum genere pro-fcquemur.alioqui erit uobis omnibus ante proximç diei uefpera è Regno diiceden-dum, Rege id ita per literas rurfum feüérî-ter mandante. Noftri uerb, fieri non polfe àîuhtjUttam brcuitéporrs fpacio farcinas fuas omnes componant. Multa etiam fe î n hyemem comparaffejquæ non fecum auc-here, fed in ciuitate dirtrahere cogantur. Eflcpræterca tantam cœliinclementîam, utfe non nifi magno uitæ periculo cum ta mifew multaKummuliçfçuiarum, fenû Sc infantum

no HAFPNIAB ACT a;

infantum turba,in iter dare pofsint.Rogat itaq; Senatum,ut is mifericordia flcxus, ipfis hybernandi libertatem faciat. Refpon det confuljfe quidem ex animo illorû om« nium uicescommiferari: fcdinfe fitiinon eflcjUt hie quicqua aduerfus Regis decretu mutet. Ibi cum noftri rurfum pro hybec nationemultis precibus inftarct, fecedere paululum,ac inter fefe cofultareiubentur, uelint’ne Regi hac in parte parère. Noftri, habita inter fe confultatione, ad Senatu re* uocati,rurfum fe ad preces pro hybernatio ne conuertunt,ad quas ubi fenatu proptet Regium mandatum plané furdum elTcco-fpiciunt,poftulant fieri fibi licentiam con-fcribendi libelli fupplicis ad Regé, pro im-petrada hybernandi facultate. Hicnoftris exireiufsis,Scnatusconfultat,ijsc^j reuoca tis exponit, hoc fe no polfe, nec andere po mittere,quódfcntcntia Regis hac in parte ex narijs eins literis plenè cognofeeret.

Pofteaquam igitur noftri de impetranda hybernatione nihil fpci fuperefte indent, fibiduosfaltem menfes concedi poftulat, promittentes fe intereafenfim cmigratu-roSjUtad fine alterius menfis nemoipforu in Regno Danico reperiatur. Illi cotra man datum Regium obtendnnt, fe nullum up dere confilium longioris moræ impctran-d«. Hie noftti altius fepetentes magni-tudincm,

H A F F N I AR ACTA.' lt;« tudinem pericuK,fi ùmnes fimul tam ccle-ritér,tali cœlo, cum fuis decrcpitis , infan-tulis açuxoïibus itcr fufcipcre cogantur: proptec CH RI ST vM rogant,menfis faltcm uniusfpaciumfibiconcedi. Ibi Magiftra-tus nonnihil fuccenfere, duriusq-, aliquan tonoftrosalIoqui:Curipfum fie uexent, rogat,quando aduerfus Regis decrerum ni hil pofsint.proinde à uerbis abftineéc, fcq; cum fuis ad iter parent. Siceine ergo ( aiût noftri) nullus apud uos amplius clt miferi cordiæ locus ? Si mora nô poteft mcnftrua obtincrijdies faltem quatuordecim exora-reliceatjUt dcaedibus noftrts ad Pafeha c5-duûisjde 1 ignis item,alijsqj in hyemcm co paratis,ac debitis in ciuitatc contraâis,in-tereapofsimusftatuerejne cuiquâ noftra emigratio fitfraudi.promittfitetiam fein-terea fenfim omnes difcefliiros ; uelleq; ximo die difcelTus initium à quibufdam fa cere . Quoq-, niagiftratum magis fleâant, Noftri ex-exponunt quàm durum ac periculis plcnû ponunt pe fuerit,fi fimulomnes,tantaturbaeijcian- rieula. tur.futurum ctenim,ut ipfi ubiq-, ab omni bus ( ad hoc Regis Danici exemplum ) tc-merè ac crudeliter exclufi, cum fuis dccre-pitis, uxorib. amp;nbsp;infantibus, præ frigore ac fame in agris palantes,de uita pcriclitetur. CumiJ', turba omnisjprçfertim peregrino-cum hominûjfacilè fit fedicionit ac tumul»

tu 5

Ui HAFFNIAE A C T A.

tus fufpicioni obnoxiajfefeetiamjpræfef-» tim fie à Rege, tali cœlo profligatos , ubiq; prolcelcftis acfeditiofis hominibus haben dos ac propellendos eflTe.Addunt, non faci

ueniri pofle.Pefte etiam Haffniç graflante, ’ jpfos tanto numero inde uenientes, ubiq;

uelhocfolo nomineexclufum iri.Rogant’ igitur per CHRIS t v m, ut Magiftratus hæc omnia perpendens,qu3tuordecirn dierum fpacium eis permittatjquoitafenfimdifce dereliceat. Senatusaucemnoftris paulu Ium fccedere iufsis,confultar: quibus rcuo catis dicit, fibi uchementer dolere, quód ob Regis acerrimas literas,hoc quod poftu letur, non audeat permittere.nihilominus tarne fe eis totum permittere triduum, ut duodecimo Menus die dilcedant :atq;ad futnmumhoraodaua tertijdecimi præfen tis menfis diei, maneadunum abfintom-ncs. Ibinoftri rurfum prccibus inftant, orates fpacium illud duarum hebdomadarum fibi permitti, cum ranta eflet coeli in-clementiajUt nemo extra ciuitatehi,uelad miliare unum progredi pofsit: neminem tarn inhumanuin, qui tali cœlo uel canem oberrantem in fuas ædes non recipiat. Siri omninoabirecogantur, ipfos coadumiri luftuofam infantum , uxorum^; fuaruril mott cm oculis fuis confpiccre, nifiDeus

miuçuio

Maptniae Acta.

fhîraculo aliquo cos fcrueuln T ureas,aiûr, talis non defignatur crudelitas, cum tamC àuobis pro Chriftianisagrtofcamur. Tent pus igitur illud duarum hcbdomadarurrl denuofibiproptcrcHRisTVM coiiA^iro« gant. Cum Senatus fe hoc proptec Regis mandatum iterum ncgaretfacere poRe,nó ftri oftiduum petunt. Neqi hocjait Coa ful, poffumus, etiamh capitis noftridam-iiohancdilationem uelimus redimere.

Turn noftrorum fratrum unusin hæc de^i mum uerbaerumpit: Pofteaquaapud uoi amp;nbsp;Regem, nullus nobis clementiæ locua patet, Dornirio Deo patri noftrO clcmétiC-(imo nosipheommittimusjis denobisfa-cict quoduolet.attamen fperarnus, qubd nos pro fua bonitatc in hac rloftra crilcC non fit deferturus.Si tamennoftrûm quiß quam in uitæ fuæ ucniet difpendium,fcia*^ tis uos fanguinis illius reos, Dei uindida euafuros non efic. Ad quæ üerba multia cùm fenatoribüs turn fratribusnoftrislâ-thrymæ abündè prorumpunt. Atque ità demum fub ferum uefperum hic céetlis dif foluitür. Sedportera die, nortriapudmi girtraturn impétrant cuidani ægro decünt benti uiro, amp;nbsp;tribus parmi plané üitinia mulieribuSjünà cumipforum infantibuü Sepuerouni tredccimannorû, hybernan-Ai potertatem : qui fub initium proximsâ

h ærtatia

11 H'AFFNIAE AGTA.' œftatisalios Inrit feqiiuti. Intercauer^» noftrorûaliquot,qui hadenus Hellefnor-gæmanferant (interquos eratGodfredus Vuingius, liberorum Ioannis à Lafcopæ' ) * iTiagiflratu Hellcfnorgano iu-benrûr Regio nomine , celeritcr ad fuos Haffniam proficifei, utunacum eis primö quoqjtempore in Germâniam foluat. Qui omnes finiulatq; Haffniam uenerunt,de fua,in negocio facramentario,fententia ro gati,protinusreliquorum fratrum fen ten-tiæ fubferibunt: amp;nbsp;Regno,nihil iuuante cos priorc ilia regia (de qua ante diximus) manendipermifsione,cum reliquisexce-dereiubentur. Porro ad has omnes inex plicabiles Eccicfiænoftræ calamitates extrema accefsiffet inopia,nifi Dominus Deus miro confilio proiiidiffet, per aduétuni ïacobi Michaelis,Ecclefiæ noftræ Belgicæ diaconi.-qui paulo ante, præter omniû ex-pedationem cum pecuniæ fummaaliqua no parua ex Anglia amp;nbsp;Belgica Roftokio ap pulerat.Erantenim omnes longahac pere grinatione uiribus amp;nbsp;pecunijs ferè exhau-ili:ærarium pauperum admodum eratim-minutum.-etDeus pium quendam fenem, Ecclefiæ Gallicæ feniorem, MarcinûCom melinum, uirum diuirem, amp;nbsp;in pauperes multoJiberalifsimum, fextu circitermen-fis Dccembris dicm Hellefnorgæ èuiiji«

cripit.

H A ï F N I AB ACTA.' Hf Érîpit. Cuius pecuniam, quöd irlteftatus obijfTet, magiltrarus Hellel'norganus fibi uendicabat : tantifperdumilliusamici ue-nireut,ac feueros cius hçredeslegitimeap probarent.Quam tarnen pecuniam Stepha no Rofeo, peregrinationis noftrçfocio,dij légitima procuratione(quam uocant) in-ftruftus, fequenti anno àCommelinihæa redib. inDaniam mitteretur, rertituit:de-falcatis interim cum ali)s quibufdam, tum etiam ijs quæ in eins fepulturaPaftori nu-merandaerant. quæ fane baud paruo redi-hienda fuerat, qubdintemploparrochiali fada effet ex ipfiufmet Paftoris arbirrio, pe cuniae forte magis quampietatis alicuius Audio indudi.Is enim doûrinç noftrç mul to eratinfeftifsimus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Pofteaquam igiturconftitutum erat no ftrjs,fine com perédînatione ulla emigran- ■ dum effc:ipfi, ne uno loco fimul appelle-» rent,fefe in quatuor clalfes partiutur. qua-* rum unaad portum Geyfercurru uedajiU lie per mare Balticum traijeeret Roftokiut reliquæauté tres nauigio Roftokiû, Vuif-* mariam amp;nbsp;Lubecam peterent.

Cçrerùm ad duodecima Decembris die^ nonpoterant nificurrus fex, amp;nauisuna Lubecana,ad iter parari.Qui itaq; iftis cur-ribus amp;nauiLubecanæafsignati erant,co guntur eo ipfodie,iuffuSenatus, ciuitata .. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ha rehnquere.

H A F F N I AE acta;

retinqusre. Er qui curribus per afperrîmà frigora amp;denlam niiiem cum fuis uxori-bus amp;infantulis uehebäntufj omhiü pafr fim hominu ludibi'ijs Sc Calumnijs FaißC fimisiiiitinere profciildüntür. Porrb ho mines illi, qui Lubecanam afcenderuhtnä iiem,prohibcntuf fub capitis pcriculo,ite-rum ad terram Danicam appellcrciquaecu-» que tàndé eos inuadac necefsitas. Curnq; ea nauis cum tarn trifti decreto in mari nó-lt; nihil progreffa effet, oborta tcmpeftatej uento aduerfante, no pföcul à porfu iääii anchoris hærct. Adeundem tnodüm rlä uis Roffokiana poffridie eins diei,limili decreto foluere cogitur ; etiamfi uentus ac fempeftas nauigationi aduerfarentur. Has rctqj etiam illa no procul à portu,iuxta Lu becanam illam nauem. Cæterùm tertiana iiis,uix magno cum laboread decimumfe xtumDecembrisdiem parari,nccnifi Ro-ftokium conduci poteff. In eam iubentur noftri,qui adhuc erantreliqui, eodem die citramoram ullam, fubcapitis periculo a-fcendere. Prandio igicur, quod una unis in ædibus tum fumebant.ob mandat! (eue ritateminterrupto, celeriter adnaué quit que cum farcinula fna una tendunt. Cum-que fcaphulas,quibus ad maiorem nauem fi t ueftio, iam afccndiffent, nec nifi mortis imago eorum oculis obuetfaxetur, ibi pue

HATFNTAE ACTA. tl? fl demum alta uocc Pfalmii ilium Dauidis fecundu,avAa8 fremvbrvnt gentes^ uernacula lingua canere incipiutiquem re-liqui fratres Icaphis uefti, ad finem ufque profcquuntur,

Ad hoc tarn lamentabile fpcöaculu mul ti accurrût clues, nee lachrymas cocinent: amp;nbsp;fcaphaseaSjdum poffunt, pedibus amp;nbsp;o-culis ad littus fequûtur.Cæterùm etiam ea nauis anchoras fuas,prope alias duas priores, propteraduerlanté uentum iacereco-gitur. Dum ill® tres fimul naues in an-chorls fix® manét, fœliciorcm uentum in maximis frigoribus expeâantes-.fi aut mare gelu cócreuilTct,aut aduerfi|s uentus fpi ranet diuti’, omnes bauddubie de uita pe-riclitati fuiffent, etiarfifi forte frigorum ru goraliöquiremifiiret,eoqubd fub capitis periculo illis in terraDanicam regredi non liceret, Sed quemadmodum Deus affliao rum fratrum nollrorumantca fempcr mr-fertus fuerat,cùm alibi,tum HafFniæ,in ea fæuicie peftilentiç,quæ tuna aliquot ho miniim miliabreui temporis I'pacio fuftu-lit, à qua ad unum omnes ( tametfipleriq; iam rccens pefte mortuorum ædes alioqui habi tarer) prorfus fuerant immunes : ira tunc pro paterna luabonitate,eornm mife rabacur. Nam decimooftauo Decebris die, optatum eis uijjtum dedit, quo læti intra h 3 biduum

Ii8 VVERAÎVNDAE AC bîduiim omnes in Germaniam falui diui-,io bencficio appeliunt. Supcrclï iam, ut qd in ciuitatib. oriétalib. noilrisacci-deritj ftdeliterac fummatim ordine exponamus.

Q.V JD NOSTRIS VVER-(»«nrfif nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;accident.

Câp:r.!.: I ■lt;l' 3^Ræfeftus Vuermiidanus muleis amp;im il portunis noftrofum precibus flexus, quos prior iilâ nauis Roftokiana uex«rap, quodalij facere non audebant, alij ueröiio Icbant,excipit hofpitio. Sed poft dies circle terofto, luperioris magiftratus autoritäre àubeturillcjuifi defua præFedurapcriclita ri uellet, Danicos illos Anabaptiftas ôc Si..-cramentarios (ica enim appellabantur) æ-dibusfuis eijcere.iParetille. Noftri-jetfiad fïdeifuæconfefsioncm edendam, adq; calomnias depellédas le paratos elTe d-icerér, inauditi tamépellunturrac Roft-öknimps tuur^ubi eos,quos antècunu ueélosdixi» musj'aluós inueniunt. Sed cum noftro,-rum nonnulli, ad iter expeditiores, ftatim Rortokio difcederent Vuifmariam, magiftratus adaliorûquiremanfcrât prefeheiâ, propter lutolerabiie frigus ( ut quidé arbi-tramur ) conniuet. Adit interea noftros -paftorS. CatherinæGeorgius Riken,cum jjsmultiim difputansde corporali Chrifti præfentia fub pane Ccençzde Hti bu s etiam

RO s TO KIT ACTA. uf quibufdam Papifticis in Cœnæ adminiftra noneapudeosadhucreliquis. Accufaril- -° ic noftros, quafi Chriftum in uerbis fuis mentitum fuilfe diceréc : erroremlt;^',uocac, tollere cereorum ufum à Cœnæ admini-ftratione.Cum indifputandoincalefccrec Dc ucrbiS uirille,àDiabulationibus non abftinetjac Cœtie. noftros ad gehennam prorfus, multis in i* pfos iaiftis conuicijsjcondemnat. Refpon dent noftfijhullu fe Chrifto Domino (qui ueritaseft)mendaciurn impingere:fednegate diintaxat falfam eorii interpretatio-nem. Cumc^; rurfumille diceréc, fc ab ij» nolle quicquam difeere; refpodent noftri, fis quidem linguae Latinç rudes,ad eum do cendum forte inidoneos elfe.ElTc tame in-terfefe,alium quendam uirum doaum,na tione Anglum ( is erat Dauid Vuithaedus, nauigationis noftræ Danicæ focius, nunc paftor Angloru Francofurti ad Mænum) quem accerfere uelint.Ibi ftatim fe fubdu-citGeorgiusille,neq;ad noftrosamplius eft reuerfus. Is ipfeapud magiftratfi effe-cilfe putatur, ut noftri paulo poft duoJeci mum circitcr lanuarij diem,ciuitate pelle— rentur, cumcœlum effet alias inclemétif-fimum. Quocunq-,aurem noftri ueniebat, omnium couieijs cofpuebantur. Sed Deus omnis cofolationis pater, pro afftidionum modo fpirituales addebat confolationes, h 4 omnem

fgt;9 V V I S M A R I AB A C T A-omnem contetnptus acerbiçaçé lenientcs.

‘ QVJD MOSTRIS VVISMARIAE acaderit. C^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Allis ea,quam Hafirniacpoftrcmafol uifl*e,nec nifi Roftoktum coduci pot

tuiflediximus, cum portum Vticrmunda-puni prppemodum auigiflet,per ualidum uentymlubito cxonum, magnispericqli« Vuifmaria retruditur. Ibi nonarurfum pc-ritula, Namfluuius tarndciifaçratglacis ConçretuSjUtnauis unocircitcr miliaria ci vitate in medio flununc hærerc cogeretur. pt noftri,(|ui eo adhuc die procurando rcli quis in çiuitatc hofpitio,per glacicm in tec fam defcenderant, rupta aliquotlocis gla-cicjdçfitbmerfionegrauiterpericlitantur*' pt rurfum inttpefta node grauis orta tem peftas,nauem itaconcutit,amp;glacié ui ucii torum perfradam,tanto ipipetu ad nauem propelliï, ut nauclerus de nauis falute de-Iperans, iubcat omnes qui uitç fuæ conful tum uelint,unàcum fuis infantibus in gla ciem,quæ iam ardè nauem cinxeratjnnli-re. Rebus igitur iam deploratis, id Deus per noftros nauclero dédit confilij, utan» choia in Humine relida, uentis uela darct: ac omnes quatis fimul polfent uiribusgla fiem à naui rctrudcrét. Qiiod ubi magnis Jdboribus ell fadiim,admedifi circiter mi-Jure in mare retrogrefsi^ aliaiada anchora, . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;magnq

V V r s M A R I AE A C T Ä.’ »t» ffiagno defiderio diem expédiant. Simul» Atq; iicro diluxit, uolebat nauclerus proti» »US Lubecam tendere:qu0d uentus eö fpi-rarer fccundus, amp;ßbi grauiter à tempcftati bus amp;glacie metueret. Contra noftri mub tarum iam nauigationu periculofaru pertç fi, cupiiit in littus proximu exponi. Cor» modùm igitur fe offert pifcator quifpiarn, qui corum aliquot fua fcapha in infula Pa* ludanamjipßs proximam,tranfuexit. cum reiiquis auté uolebat nauclerus ftatim Lubecam nauigaffe, nifi fratres illi,qui pridie cius drei quærédo hofpitio exierat, ccleri-tec accurriffent, ac reliquos omnes in duas fcaphas ibidem condudlas magna celerita-te recepiffent.quos in alteram ripam tranß pofuerut,ac eo ipfo adhuc die Vuifmariam ingrediuntur. Nauclerus autem homini« bus libérât’, cum fupelledtili celerriirio cut fuTramundä petit. Porró noftri illi,quos inPaludanäinluIam pridie tranfucdlos di* ximus,ibi diu multumq;in algoribus ac fa me cum fuis infantulisamp;decrepitishomi nibus qberranteSjuix tandem muleis preci bus apudrufticum quondam nodlurnuirri petrant hofpitium. Atq; hi omnes poftq radie,nempcDccembris 2i,Vuifmaria magno numero ingrediuntur. Tam uerb la-mentabilejioc fuit mulieru, infantum,ac äecrepitorum in tantis fngoribus oberran h 5 tium

.m’ WIS MARIAI ACTA.' tium fpeftaculum,ut uel faxea corda ad la-chrymas permouiflet. Siquidem toto hoe biduo tanta fuit Boreæ amp;nbsp;frigorum afperi-tas, ut aliquot ïnfantibus,ne quid de adul-tioribus dicam,manus præ frigore tumen-tes,amp;genæfilicum propèinftar induratæ, iiixdum fequétc demumueread naturam redierint. Cæterùm magiftratus Vuifma ricnfisjillis tanquam hofpitibus, ius hofpi tij ad tempus aliquod humanitcr cóccfsit: amp;pl«iq;ciuiumnoftri8 fubingrelTum op }gt;idi,tam miferè affliftis, omnimoda hu-manitatis officia benignè præftabant.

Df confliilu cum JAemtone Simonis, aüjsq; dut ~ firing hominibiK.

Eranttunc Vuifmariæ quida homines^ ntjibi appeIlantur,Occidui,quiipfiprinci-pio etiam erga noftros benefici fuerunt.

' Sedjoccafionem huius bcneficcnfiæ, con-fcientiasnoftrorû,acpræfertim infirmioru amp;fimp!iciorum,inieâis quibufdam quæ-ftionibus de incarnatione c h r i s t i Donii nijdepædobaptîfmojde Anabaptifmo, de iuramentOjde ufu gladij ciuiliSjde^; fimili bus rebus dam labefaftare, eoslt;^ueab Ec' clefia abducere conabantur. Quae res Hermeti Backerelio (cui, abfente Micro-nio, Ecdefiç cura erat concredita) occafio-nem præbuit,colloquium de controueffis hifee capitibus,cum ipforum Dodorc Men

none

VV I s M A R I AE acta. none Simonis expofcedi : quodtandem Decembris diedn fuorum ac noftroru pr«-fentia, inter priuatos parietes habetur.

Quanquam ucro per hoc colloquinno-ftri in fyncera doûrina fafti fint eófirmatio res,Microniuni tarnen multas grau esq; ob ■caufas fibiadefleprælentem cupiunf. To-tius itaq; cœtus illius nomine, per Bartho-Jomçum Huyfmannum accerfitus Micro -niuSjCeleriter una Cum corilolatorijs mets ad fratres literis Embda,uti fupra memini muSjVuifmariam cótendit:quo uigefimO' quinro lanuarij die incolumis peruenir. -Ibi uero Micronius, intelligésnoHrûs,prçgt; fertim imperitiores ac infirmiores, clancu Jüadhuc fubindea Mennonitis, doädnap nomineinfeftari, colloquium cum Menr •noneexpctit;quodegrè tandem obtentû, 'acamp;xto Februari/ dieàleptimacircitcr ho ra matutina,ad feram ufq; uelperam, citra ullam intermifsionem habitu fuit: in quo •tradatum ert,primum de ca Mennonis iu-dicandi temeritate,quain fcriptis fuis,fine ullo difcrimine pafsim omnes àfe difienti entes,præfertim concionatores,pro mun» daniSjCarnalibuSjamp;c.condcmnat.Adüdc.-indedeMagiftratus autoritatein ufugla.. ^i/.adhæc,de diuortio:poftremó, amp;nbsp;quidé fufius,deincarnationeChrilti Domini. ’

Cæterùm noftri per hoc colloquium,in tradatis

n4gt; V V 1 s M A R r AE ACTA, waftatis capitibus rcdditi multo confirm^ tifsjmi, optaban t etiam aliud, pro aliorupl capitom tradatione coftitui,quod uix taa demabantagoniftisextorquetur:ad quod etiam ilU,non nifi pcrpaucos uirosjcxclu-fis mulieribus,admittunt. Habitum ueró eftillud quintadecima’méCsFebr, In quo c5expcäaretur traftatio deBaptifmo,d« -lurciurando, de Miniflrorum uocatione, fimnibusq',articulis:Mennorurfum difpu taüonem ordityr de Humana Chrifti Domini nattirajCuius origincra ex cœlefti Dei gt;nbsp;patris feminc, non autem ex Mariæ uirgi-nisfiibftanaeffeafferit.Cunqiin eiusqu^-fiionis traftationc totus propemodüdies, rcliquisiltibatisarticulis, confumptua cf-fetvdifceditur. Ea ucro quæ in hifcecollo-quijs didafaâaqî funt, omnia à Micronio cópiofe anno 1556 Belgica lingua in laiçQ funtdata.

(CjEterùm Vuifmarisealius prçtcreacraç AnabaptiRarum,à Mennonc fcilicet excô-municatorumjCœtusrad qucm Micronius, «ûm aliquot ex noRris femel atq^iterum accefgir,fcifciratumcanfàmeius ipforum cxcommunicationis :açdcprehendit, folâ ƒ U i iTe ea U ! a m, q uod prærer A nabap ci ft i co J côcipit,uores,aiK''cx Euangdicis eciâau- j. dirétjCos audirelibeiu fibi omnino putan-itsjsainqi libcrtaté fibiadimi nô fercntes.

De

VV 1 s H A R 1 AE ACTA, wç ■ iiepericuliseieäioniinojlrorumtxciuitatc

Vuifriarie't^.

Dum fie cû clancularijs Ecclefiæ noîlrae ‘ hoftibus doûrinç nomine quotidie co nfli ftanturrtoftri,non fine nia^na intérim i-pforum omnium ex Deibeneficio tonfol* tione ac c6 firmatione:foris ab externis pe-ïiculis non funiliberi. Siqindcm cùm no-ftri dies circiterquatuordecim Vuiltnâriæ fuiflefit,magno expulfionis periculoiab» ïanriquod dû fübôltaçîuht, illuft.duci Me J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;japolitaho loanni Alberto, qui tuin foîte

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vuifmariæ aderat,circa dccimüm lanuari;

diem, in Chrilti nomine humillimè fuppJi cant,ut ipfe eos Senatui Vuifmariéfiad im pe'trandum hybernandi locum commen-dare dignaretur; promittentes, fc hoc bene ficio fine fraude ac dolo cuiufquâufuros. Cæterum illuftrifsimus Dux,noftros ad Senatû relegatiqui propter intolcrâbilem frigorum alperitaté, pièadnoftrorû man-fionemconniüet.

înterea uerb Dodof quidam Roftokien fis Henricus Smedenftedecognominat’, pro fuis concionibus nô celïat publicè animos ciuiumac Senatus multis magnisqj clamoribus in noftrorum odium accendc-re. reliqui autem concionatores frigidam r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuffundunt.Vnde faftn eft, ut in perpetuo

cxpulfionis raetu ueifaientuiiuaria^uede ,, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ipfii

nd V V I s M A R I AE AC TA;

ipGs in plebe exilieret fentenria,alijs alitid fufpicantibus ac comminifcétibus. Quoi-* dam inter alia non pudebat,deipfis in uul gus fpargere, nofturnos ab ipfis obferuart ccetuSjinquibuspromifcuam cum mulie ribus libidinem.extinélis lucernis,exerce-rent.Modeftiores interim aliquot ciuesjtit certi aliquid de noftris in tanta fententiarû uarietate haberent, eospriuatimadeut, ac diligenter ipforum omnia explorant. Alij Coffoç[Ht«3Ûtapud Vincentium paftorem adS. Geor cum Vin -gium efficiunt, utis prouinciamfufcipiar, ceiitio. noftros de fide ipforum examinandi. Qire

Micronius amp;nbsp;Hermes Backerelius duodecimo Febr.die,eo nomine accerfiti, ad eût. Ibi ille inter colloquendu aduerlum iplos, urget exorcifmi ritum in Baptifmi cære-’ monia:uerbailla Chrifti, hoc efl corpus meum,proprie aciuxtafenfum Grammar ticumintelligenda: Corpus Chrifti ubiqj realiter exiftere, atq; adeo etiam in inferno: amp;Apoftolum Paulum per coc porisac fanguinis Domini,intellexifterea lem corporisac fanguinis ipfius fubpane amp;uinodiftributionem.Sic etiam uerba ilia Chrifti, Quod pro uobis datur,interpre-tatus eft:quoduobis fubpanerealiterdi-ftribuitur. Sed cum ea omnia paucis dif-foluiflet Micronius amp;nbsp;Backerelius: nec fa-tis apte ualeret ea quæ contra ab ipfis obij^ . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ciebantuc

V V I s M A R I AE A C T A, «ƒgt; ciebantur difToluefe, difputationis partes in doâorcm Smedenftcdc rcijcit: quem ui rum, ait, in hac arena Sacramétaria multi» iamanniscxercitatum, qui minimolabere ipforum argumenta omniaualeatdiffol iierc. Rogant itaq;noftri iili uterq-„do-ftorcm ilium ad lulcipiendû eiufmodi col loquiû inducat, eiq-,ciuc8 aliquot probo» adhibeat. Qua in re cum opéra fuam pro-mififfet Vincentius,amicè difeeditur.

Porto dodor iile Roftokius portera die manèper honertum aliquéciuem, noftros in ædes prædidas Vincentij ad primam po meridiani temporis horam, colloquij eau-fauenireiubet: fie tanié,neullosciuesad-ducerent. Martinus itaque duobus tan-' nun fibi ex nortris adiunâis, nempe Her-mete Backerclio,amp;Godfrido Vuengio, il-luc ad conrtitutum tempus uadit. Vinccii tius porrb Doftorem ilium domi fuaeefle negat, nortrosq;illos nonadmilTos,initio dufis uerbis inhumanifsimè excipit : ac tra gicis clamoribus tumultuans,feditionis ac hærefeos criminaipfis impingit, eosq;iu-bctcumipforum Swermeria(itacnimlo-quebatur) addiabolum abire. Cæterùm ilii ad furiofam banc animi illius impoten-tiam plané obrtupefcuntratq; depulfis illia feditionis ac hærefeos à fe criminibus pegt; tuntjUt quid Swerineriam uQcet,fimul de* finiat.

m8 V V I s M a R I ae acta;

fi niât. Sed cum earn magis magisq; exa-^ cerbari amp;nbsp;impotenter affeélibus abripi ui.-deantjCam inipfo humanitatem reprehert duntcac rogant,ubi'nam DoÓlór il le, qui i-pfos accerliri iuûerat, inueniri pofsitjnort grauetur indicarc. Cum tandê eum apud HenningûBlokadD, Mariæ paftorem ef-fcfatcretur,eôper illius puerum deducun-tur: ubi fimili cxcipiuntur humanitate.

Df HfWif« Ipfis etenim adhuc cum oftiario collo-* goBhfck, quentibus,propereabHcnningoaccurrés puellula, Doâorem intus elTc negat. Sed cumabipfo oftiario aliter audiuiftent, ingt; trogrediuntur. Turn Henningus exin-lt; tcriori clamas atrio, iubet,ne ipn intrô ad-mittantur. Doétorem enim cum eiufmodi Swermerisjfacramentarijs, ac hæreticis fet menem mifcere nolle. Micronius ueró propius accedens j rogat Henningum, ne præterChriftiani hominis, nedicatpafto-ris officium, incognitos et inauditos homi nés ira contumeliofc amp;nbsp;réméré abigat, ac pro hæreticis condemnet:addens, fe nô hç reticos,fed Chriftianos elTe,qui propter CHRISTI Euailgelium ac nomé, in uolun* tario fuoexiiio durifsimam crucem fufti-néant.Nec protinushc pro hæreticis ccn-« fendo8,etiamfiinaliqua partedoftrinæ fi-bi ab eis aliqua eflet diflenfio : maxime eu tollen dæ ci diftenftoni pnuatû,modeftum

V V I $ M A R I AE ACTA. «29 èc Chriftianum colloquium cum ipfis eiui loci paftoribus non detreâent. Imo (in-tjuit ille) uos Icio Swermeros ac Sacramert tarios ene, ut qui nolitis realem corporis Chrifti in Ccena præfentiam agnofcere.E-ftis proinde hæretici, nec ad ullum præte-rea colloquium admittendi. Quandoqui-dem cum hæretîcis non eft dilpurandum; Sic Papa,ait Micronius, aduerfus Luthe-rum olim pugnauit, atq; etiamnum aduec fus pios doftores omnes pugnanidq; com pendiaria cfle uiam, ad quæuis falfiisima, ftultifsimaq^dogmata inueheda,ftabilien daq’y Quid (inquit ille) hue ad turbadas noftras ueniftis Ecclefias? Nifi improbi ef^ fetisjinueftra manfiflctis patria. Micronius uerb ait, Sefe non propter fcelus ulluj fed ftudio fyncerç religionis, fpontepàtriû folum iam olimdèferuiflc. Deinde ueroj fein hac ipforum Danica peregrinatione, præteromilcmipforum expeâaciônem, à Deo Vuifmariamextrufos eße. Imó (in-tjüit ille) Diabolus uos nebulones hue ad-duxit, qui noftras bene pacatas turbatis Ec clefias.Scfiquide fie pergitis, Princeps no» fter fuum inuos gladium ftringeti Sed qua'nam (aiunt noftri) culpa nos nebulones cenferi poftumus,acueftrarum Ecclc-fiarum turbatores:cum à uobis quotidie, inpublicis ueftris concionibus pro hæreti i cis

g o V V I S JW A R I AE ACTA, cistradufti, nos ipfi apud uos per priuatfi colloquium purgare,aut meliora ex uerbo Dei dilcerc paraci fimus? Vellri effet officij, nos,quos hæreticos cenfetis, ad eiufmodi inuitare colloquiu : amp;nbsp;iarri illud ante quo-que à Doftore promiffum expetentcs.tam indignis modis rcpellitis?ac ctiam gladios innoxi/s minitari incipitis? Sed ita fempef Euangclica ueritas,innoxio fanguine obfi gnata fuit: amp;nos hictoti adiiiinapeude-mus uoluntatc. quanquam de ueffri Prin* cipis pietate mulco meliora nobis pollicea mur,qui banccrudelitatemaduerfus inno xios uelfolacogiiationeinanimum fuum nolit admittere. Sed tarnen interim animi tui crudelitatem prodis, amp;nbsp;oftentendis cu-ius'nam fis fpiritus. HineHenningusad noftrorum orationem paulo manfuetiot failusjfuumfenifiadullas amplius difpu-tationes ineptu, amp;doifforis occupationes obtendit.Tandem uero adodore fe feifei-taturupolliceturjuelit'ne alias fub aliquot ciuium teftimonio colloquium cumipfis fufcipere:eiusqj fententiam fe ipfis pollri-die eiusdiei, per ciuitatis apothccarium uellefignificare. Sicq;difceditur. Portera auté die, nempè quartadecima Febr. apothecarius àdodorerenunciatjllû nullam Vuifmariæ cum ipfis difputationern uclle fufeipere, quod jbi neq; minifteriu,-

neqi

1

V V H M Â R I Afe A C t À. Jji ïieq’, ftipendium publicum haberet. polie ücrô ipl'os ilium fublequiRoftokium,qu6 breui effet abiturus, ubi non grauatim di-fputaturus effet.

Qüando igitür ciufmodi àdoftoreamp;pa ftoribus ad declinâdum colloquium riniïÈ quæruntur,nec ceffant interim noffros pu blicè acpriuatim grauicer infimulare.'au-dinntq^ præcerea nollrijllos multùm dei-pfis ei)ciendis apud magiÜrarum laborare: uerentes ne fubito per intenfifsima, quae adhuc durabantjfrigoraffub infami aliquo liærcleosaut feditionis titulo inauditipel Ierentur,cum aliud tuendæ ipforum inno ccntiænon haberent remedium, fupplicS libcllum Senatuiad prbximumeius congt; feffum, qui fuit Febr.lextadecima die, offà iunt,hirce uerbis conferiptûm.

Aeqitißimo prudentißimoq; Conßili de Sendtui ciuitatii Vttijmdrienp3,Dogt;nini'S no~ ftrii clementißiniK.

^Nospcr.'grini, qui ante menfem circt terununi,ob Chrifti confefsionem hue ek Anglia tandem poftuariapericula,iHUe-flram ciuiracem Vuifmarienfem cum uxo-ribus,infantibus amp;nbsp;fenibus nollris, infæ-üilsimajhyeme uenimus, uobis, Domini clementiil.fummacum obferuantiä 1'uppli ces fumus. Non ignoramus Domini gra tioß.quaniubiqj terrarum fufpeélusatqj

i 2 inuidire

lp VV ISM A R I AE A C T A.' înuidiæ calumni^sq; obnoxiuseffe foleat peregrinorum in aliquam ciuitatem adué-tus:ac proinde ucremur,ne etiam apiid nos traducamur,quafi indignifsimi, qui à uo-bisin hac uelîra ciuitate ullo modo fera-mur.Nosporronobis beneinomnibus cS fcijjfupplices uos rogamus, ne ullam contra nos inauditos accufationem, prout di-uinum atq; humanum, naturæq; àdeo ius poftulatjfufcipiatis. Quodpolitiamatri-netjUos ea omnia,ut ubiq; femper gt;nbsp;ita etia nuncpræftare paratifumus,quæ bonum ciuem decent. In religionis autem fideiq; négocias,fi quid in nobis requiritur, roga-mus, ut iuxta Euangelij doôtrinam,prius è uerbo Dei.erroris conuincamur;amp;conui-fti, de refipifcétia femel atq;iterum admo-* neamur, quàm uel uitemur, aut rci/cia-mur. Qiiod fi inauditiàuobisjpfligamur, quo pafto Dei iudiciumfquod citra pcrfo-narum refpeôum,fecundum ueritaté eft ) olim cuafurifitis, non uidemus. Siquidé nos pro ueris Chrilli membris habetis ( ut nosperDeigratiam elfe confidimus)fanè olim etiâ, ni fi refipifcatis, audietis : Difcc-diteàme malediûiin ignem æternû.Hof-pes enim eram,amp;non collegiftisme:amp;dii unûèminimis meis contépfiftis, me conté pliftis. Sin uero nos alienos à Chrifto elfe i titis,nihilominusnos inauditos cijcien

do,

WIS MARIAE ACTA.

dö,extra culpa apud Den haudquaq(no-ftro iudicio ) effe poteritis, q, nos præiudi-cijs dam natos, amp;nbsp;meliora difcere paratos (fiquidé erraffe,uerbiOiuini autoritäre co uincamur)in meliorem uiam pro ueftro officio reducere neglexcritis.Nos ea ipfam dodrinam iam profitemurjquæ non inan gulis,fed publicè in Ecclefia inferiorü Get manorumLondinijfub fandifsimo (piæ memoriæ) Rege Eduardo tradita fuit.cui’ dodrinæ etiam hodie fub cruce nos no pu det:eamq;în lucem proferri, amp;àfingulis examinari ucheméter optamus. Omnis e-nim qui mala agit,odit lucem : quiautem facit ueritatem,uenit ad lucem.Nos itaq;, uosjfupplicesper christvmD. omnium noftrûm indicé olim futurûjtogamus, ut priufquam graue aliquidcôtranos ftatua-tur, primùm liberum atq-, Chriftianum no bis colloquium decaufaReligionis,ueftr.a autoritäre permitratur: ut fi meliora no do cere, fairem difcere pofsimus. Atq; hic Clemens à uobis tefponfum expcdamus:per-fuafi,qubd quæ uobis noftro loco conftitu tis fieri uelletis,eadem nobis,iuxta charita tis regulam,facere uelitis. Deus nofter di gnetur ueftra confilia ad tranquillitatem publicâ,amp; gloriæ Ghrifti in Ecclefia ipfius augmentûdirigere.Amon. Adhæc,Domi ni gratiofi, nos paucis ante diebus aliquot i 3 ueftræ

«34- WIS MARI AB ACTA.

uellræ ci ui rati s cócionatoribiis adfiiimus, colloquium ChriÛianû Scamicuin de con trouerfi.«! religionisintcf nos capitibus tu illis ppftulances : fed liuius nihil apiidcos impetrarc pciuimus . Quod uerô hoc uo-i bislignificanui.Sjprccamiir, ut beneinter-prçtari dignemini.parati enim lumus me-liota dikere,h ex ueibo Dei erralïe çonuin camur,amp; Chrillianè admoneamur. ïHcgi-timo autem ordine nihil tentare hic uplu-mus:acproindeàuobisinhac re clcmens amp;nbsp;Chriltianum auxilium et confilium,pcc Chrifti nomcojad ædihcationem Eccleiiac Deiimploramus.

D.V.CIementift.humilis ac fubditifs.fcruus Martinus Micronius, conltnlu amp;nbsp;nO' mine prædiftorum Percgrinorura^

Df coÜoquio cum loaniic Kole,pdßore Vuifmaricnß.

Decimafeptima Febr. die,à muhis ciuii bus certbintclligüt noftri,loanné Kolc pu blicè pfoçoncionejdeipfis queftum elTe, quod non tam ab fe, quam ab ali;s paftori-bus colloquiumpoftulalfent: cum tarnen ipfe alios luos collegas omnes,etli non çta te,minirtcrij laite tempore præcederetref-letq; prætcrca incanegocij Sacramentarij arena ita exercitatus,ut minimo labore no ftris oraobftrudnrusfuiirec, fi perinde eu

fuos collegas compclJaflent. His audi

VV I s H A R I AB A C T A. tis,occalionem cum ill o agendi noftri quç-runt. CuncJ; tertiùm domi fuæ eodem die ànoftris quæfitus, temper domi ctTencga-tus fuiHetaandem cum tercia uiccjcirca fo res domus ipGus paulilper aliud agences cunftan tur,commodùm è fuis prodit ædi-bu8. Cui turn cxponit Micronius, quid de ipfius concionc audiffet ex aliquot ciui bus ;ac petit,ut quod publicè de colloquia promifit,reipfa præftet. Hicille totus com motus corpore, clamat fe fcirc, qualcs'nâ ipfi fint,quô fpedent,quid\iequaerant;fi-bi iam non elfe ocium, de rebus eiufmodi cum ipfis agendi. His diâis,cum celeri-terab ipfis difcedere uellet:eum intcrrogae MicroniuSjdeceret'ne Euangelij miniftrû, quem Apollo! us uclit elfe #i/AJ^jw^/,peregri nos homines,amicè aliquid, in caufa prae-fertim religionis poftulantes,tam contem ptim reijccrc?Sed iple nihilominus admo-dum turbatuSjCos relinquic: repetitq;,fibi ad colloquium nullum iamociû eiie.qué protinusin chorum remplifcquutus laco bus Michaelis, interrogat, quando fibi ad cam rem ocium fore putaret? Id ille fe fcirc negat. aede famofa quadam fchcdula,ad-« uerfus paflores Vuifmarienfes ipforum fo ribus non ira nupcraffixa,cum ipfo expo-ftulat. A' quaferiptæ fchedulæ culpa cum noftros ( utpotcpatrij illius idiomatis non i 4 prorfuK

V V I s M A R 1 AE ACTA.' f»rorfus gnaros ) liberaflet lacobus, ac coU^ oquio tempus ab ipfo cóflitui poftularet: tandem air,fe nullum nobifcumdereligio ne colloquium, nifi ex totius Senatus con fenfu amp;autoritate,habere uelle.

De nojlrorumfratrumexciuitatt yuißnaricn ß cieólione,

DecimooiSauoFebruarij.die rumor eft per uniuerfam ciuitatcm, noftros publico Senatus decreto, in omnibus templis iuf-fos intra quatriduum ciuitate cgredi. No-ftri itaq;,ne quid hie tcmere aduerfus Sena tiis decretum committant,pomeridiano e-. iufdemdiei tempore adeunt Henningum Blockium, eumq; rogant, decretum illud magiftratus ipfis prælegat. In quo cu au-diuntjfolis Anabaptiftis amp;facramétorum prophanatoribus ciuitate interdici:tcftan-tur,decretum illudaduerfus fe non faccre, cum neqj Anabaptifmijneqj ullius propha nationis facramentorum culpa in eis hæ-reatuiec pro feditiofis, ac magiftratui rebel libus ipfos cenfendos,etiamfi ultra quatriduum illud hçrerent in ciuitate,quam Gue fuTpicionealicuius hieculpæ, cum magna alioqui iuftæfuæ caufæinfamia non pof-fentdeferere. Hie ueroBlokiusincande-feit, propter noftros potifsimu decretum illud promulgatura efle:eosq;facramenta-fios ßc fcditiol'os nebulones appellat. Poc

V V I s M A R I AE ACTA. tjr ró cum noftri fe ad edendâ fpei, fideiq; fuae rationem paratos effe dicerent, ipfe luum obtendens fenium,quód ilium ad difputa-tiones omnes fecifletineptu: Gellij Fabri paftoris Embdani librum,ab ipfo nó ira nu per aduerfus Anabaptiftas fcriptü,in men-fam aduerfus noftros producitralTerés, eo? in eo libro, quales fint, ad uiuum depingi: eorumqjarguméta omnia, omni ex parte, facile folui ac refutari. Dum uerb illius conuicia noftri depellüt,atq; librum ilium Gellij (quem ante diligenter leger^t Micro nius) nihil aduerfus fe facere oftendunt, en hypocauftum, in quo cófedebant, Doftoc ille Roftokius ingreditur, qui difputandi cum ipfis partes nifcipit. quamipfamdi-fputationem, fimul acreliqua quæinillis partibus Oriétalib. habitafunt colloquia, unacum fupplicationibus ibidem exhibi-tis, fuo quæqi ordine fideliter adferibam: utabipfomet Micronio,fub reliquorü fra^ trum, qui unà interfuerût, teftimonioper mäiiusaccepi.

Colloquium inter Ui., uiieronium, cr D.Htn-ricum Smedenftedc,Vuißnarite babituin^ d»;)oi554,,Fffcr.»8.

^MICRON. Rogamus, domine Doftor, utbenignè nosaudias. Dicimus, hodier-num illudSenatusdecretu aduerfus Anabaptiftas Scfacramétarios latum,nihil con

i 5 tra

ijS WISMAR I AB ACTA, tra nos facere:cumàculpa AnabaptifmiSc prophanationis facramentorû oninino musliberi.

D. ÇMEDsN.Scdin ntriufq; iftius culp« fufpicionem apiid omnes ueniftis.

MIC R. SiiCpicio cft fallax:neclicetcxnu-dacriminis fufpicione quenquam inaudi-tum condemnare. Quoniam' uerolufpicio nibtis falfç doârinç laborarc nos apud mal tos non ignorabamus; uobifcû propterea, ad noftri purgationc, frequenter de doâri-na colloquium expetiuimus,arque ctiam-num expetimuî.

SM ED. Si non idem per omnîâînnego-cio facramentario cum Doftore Luthcfo fentitiSjBos eftis Sacramentarij.

Scri(gt;turi{, m i c r. Miror domine Doâor, à te in hac non bonti- dereligionecôtrouerfia, primo loco mihi niidutori' homiuis.non autem facræ Scripturajobii-tate dgen- ciautoritatem.Chriftuscum ludæis dilpu diimcß,in tans, ad Scripturas prouocat: Scrutamini CiWp rcli' (inquiens ) Scripturas. Quod mandatum gioiùf. Chrifti ego haftenus in tanta, noftro fecu-lojopinionum uarictate fequutus, ucriva-tem non ab hominum placitis, fed Scriptu ræ facræ teftimonijs petero cofueui. Qiiod ipfum etiam Lutherus aduerfusPapamre ftè fecit : alios q; ut in caufaRcligionis idi-pfum facerct,fæpius fidclitermonuit. Ro go teitaq-j, ut mihi non hominis aliciiius.

V V 1 s M A R 1 ÄE ACTA. »J?-fcH facræ Scriptur^ autoritatem Sc teftimo nium proponas.

SMED. Ecce Lutheru iftecoteinnit, nec tanien pro facramencario haberi fe patitur.

H rcR. Cum in conrrouerfiareligionis à rieLuthe-Lutbero ad Icripturaru auroritatcni pro- n MtoriU uoco, non eum proptcrca contemno : fed te. nego duntaxat,eius autoritäre in aftruen-doaliquodogmate,uelutiinuiolabilc op-poni polTejautoportcre. Ita enim ipfi par eil Prophetis amp;nbsp;Apoftolis autoritas in Ec-clefia tribuatur:quod nequaq dari debet.

SMED, Vnaeft eademqiLutheri amp;nbsp;Pauli do0trina,uerautraqj Scindubitata: Sic, ut alte 'itra probata uel negata, utraqj fimul probetur,aut negetur.Licet itaq j,in appro bandaaliquadodrinaà Lutheri autoritäre argumentum ducere.

MI c R.Quatcnus fit unà Lutheri Pauliq; apoftoli doftrina, id per exadam feriptorü jpfiusad feripta Pauli collationemdifcere licet, Etfi quidemdetur,unam efie,n5con fequerurpropterea.parem eflezutriufqjin probandisaftruendisq; dogmatibus autow ritatem, Vtq; libéré dicammon leuis mihi in Apoftolos uideturcôtumelia,cuiquâ poll 1 Hos doftori parem cum eis in allrucn dis dogmatibus autoritatem in Ecclefia tri buiile,

HERMES BACK. Apoftolorum minifie-riuin

! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14® V V I s M A R I AE A C T A.

i ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;num à reliquorum omniü, poftipfos, do-

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ôorum Ecclefiafticorum uocationem, dili

genterdifting^ucrç necefleeft. Illorûenim ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;taie fuit minifteriû, ureum perillos fixum

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' EcdeCç fundamcntumiaciendum efletîa

tradenda doûrina : gubernante illos Spiri-tu fanûo aberrare non poflent. Eftq; pro-I- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pterea horum omnium doftrinacxtraom-

nemdubitationis fufpicionemapud fideles omnes polira. Reliquorum autem omnium poft illos, quamlibet excellentium in Ecclefia miniftrorum, eiufmodi eft cou ditiOjUtcumindoftrina aberrarepofsint, eîs no magiscredatur,quàm Scripturis ap-Ij nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;probare pofsint: eorumq; omnium do et ri

nanullam exfehaberautoritatem,feddun taxai » quatenus doftrinæ propheticæ Çc apoftolîcæ per omniaconfentiredepreben ! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ditur:debetq;propterea iydicio Ecclefiæ,

j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iuxtaDei ucrbû,femperfubieôa manera.

MIC R. Hoc miniftrorum Ecclcfiædîfcri men Paulus indicate uidetur, cum docet, fideles fuperftrudos fundamento Apofto-lorum ac Prophetarii, Ephef 2. quod alias diciifeiecilfe fundamentum,reliquis ante j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uidendum quid fuperftruant: » Corinth.3.

In poftcriori miniftrorum numero Luthe Il nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rum ponendumclTeiudicoîut qui aberra

re potuerit,cuiusq;doiftrina cenfurçEccle • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fiæjiuxta Dei uctbum,fubieâa mancre de-

! ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;beat,

VV I s M A R I XE acta. 14t beat, necliccatà nudacius autoritatcdogma aliquod in Ecclefia allruere.

SMED. Errarunt'ne ergo Titus amp;nbsp;Timo lheüSjquia non fuerunt Apoftoli?

MI c Rk Errare potueruntjfuamq; doûrî-hamiuxta fepta Apoftolicæ doûrinæ con cluderedebuerût.Itaenim Timothcoprç-cipit Apoftolus : Formam (inquit) habe-to fanorum fcrmonum, quos à me didîci-fti.Ité;Quæaudifti àme per multos teftes, hæc commenda fidelibus hominibus. Et rutfum:Perfifteinhis quedidicifti.A’ qui* bus prçceptis fidefciuiflentjcrraflenthaud dubiè.Idem deLutheroiudicandûcenfeo.

SMED. Aiododrinam Lutheri non minus, atq; ipfius Pauli, extra dubitationem omncm eiîepofitamracuos Sacramentari-oseflc,qui eins doftrinam Sacramentaria reijcitis.

MicR. Si doftrina Lutheri, per omnîà, ut dicis, eft uera,tü fane omnibus fcriptis Apoftoli, totiqjadeö fcripturæ per omnia confentire debet :amp; quatenus confentit, haud dubiè eft amplexanda:idq; tarnen nó propter Lutheri nomen aut perfonam, fed propter confenfum Propheticum amp;nbsp;Apo-ftolicum. Si itacuiq-,fas erit,do(ftoré,incu ius ucrba femel iurauit, in tam fublimé gra dum extollere,utin cius dodrinam inqui tere nefas putetunuicerit iam Papamullus deniqi

V V I S M A R I AE A C T Ä; deniq; erit unqua feftarii finis,dum qilifqj pro ruodepugnabitdoftoie.amp; Chriito Do mino, unico nollro iuxta Scripcuram Ma-giltro, gloria MagiRcrijaiiferetur, amp;inaa Iios impie transferctur. Sed omiflahacin-uidiofa,deLuthcri pcrfona,dilceptatioild, ad Scripturasueniamus:auteius doólrina facramentariâ, in quam nos uis defccdere, fimpliciter tandem, quae ea fit, proponas: qua deinde iuxta Scripturas cxcutiamus.

SMED. Qiiid hie multis opus erl uerbis? Doceo, Lutheridoftrinam peromniaelfe ueram, unamq^cum Apollolica dodrina: nccaliud, quoad uixero, fentiam. teq; Sa-» crametarium clfe, uel hinc ell cól'picuum, quod de tanti uiridodrina femper inijeis dubitationerrt.

MiCR. TehicD.doftor mirari latisne* iuf gciierii queo,quód in cotrouerfia de dodrina fic à Lutheri perfonam déclinas, Luihero contra quam Lutherus ipfe olim cum Pa-» dcgfrtrrrf- pift'S tecit,qui turn femper à dodoribus ad ^0. icripturas appellauitmos iam contra,à fcri pturis ad illu. Quæ difputandi ratio fi elTet légitima, iam olim uicilfent Papifte Luthc rum. Ego uerb grande peccatii elie duco, ficLutherû,aut alium quenquaab Apollo lis uerbi miniftrum, eodé cum Paulo apo-ftolo gradu conllituere: ac uereor, ut non impumum fiiiat Deus hanc ueRram præ-t polleram

V V I s M A R I AB ACTA, portera de Lutheri autoritäre pcrfuafioné. smed. Tu'ne ilium in doftrina errartcdi ces, qui primus nortro feculo cxtinüum propemodum Euangelij lumen in mundu protulit?

MI CR. Fuit hoc fane præclarû opus Der ill LïitherOjPapæ tyrannidem tanta animi conrtantia aggredi. Scd nego iplius doûri-nam propterea extra omnem dubitationi» aleam,aut probationis examen effepofitâ. Spiritus fandus partitur fua cuiquedona prout uult : nô uni dat omnia. Et læpe qui fuit primus, fit nouifsimus. Nemo igitur in hominib.glorictur. Memini etiam me exintegerrimopiæ memoriæ uiro Conrado Pcllicano non feme! audire, multos eru ditos uiros in Germania, priufquàm pro-diret Lutherus, Euangelicam dodrinâ te-* nuilfe : adeoqi ipfummet Pellicanû,priuf-» lt;juàmauditum elfer Lutheri nomeiijuani taré ptirgatorij Papirtici ipfi LutherojCum primùm fuas pofitiones publicarer, forte ïncognirâ,multo antè cognouilfe.Et Deus fuos nô réméré quandoq; impingere finir, nempe ut ipfi humilientur, necalij deipfis ultra quàm par ert glorientur. Habet Lu therus fuumin Ecclefiagradu, quem nos infignem çi rribuimus : lcd cum Apoftolis in allruédo ullo dogmate nô æquiparetur.

BtoK,ValeantdomineDoûorne-b’iloncs

• •4-4’ VV I S M A R I AE ACTA, bulones ifti,nec tempus tuû diutiuscurrt illis teras. Vides te nihil promouere, Hinc extra meas ædes apagite nebulones.

• • MIG R. Obfecro mi Henninge,ab eiufmo di abftincas couicijs, nec noftrum cum Do ftore colloquium interrumpas.

s M E D. Vos Sacramétarios efie, non inde tantum manifeftum eft, quod Lutheri do-ûrinam contemnitisîuerùm etiamexeo, quod claris Chrifti Domini uerbis, hoc Deuerbis est corpvs mevm, fidemomnemdetra-Canxan hitis. nec cnim licet Chrifto pronuncian-fîntpro- te,Hoceft corpus meum,dicere,Hocnô prié inteUi eft corpus meum.

gaula. MtCR. NosuerbailiaChrifti,iuxta una-nimem totius fcripturæ confenfum, facra-mentis familiärem, intelleâa,fatemur efte uera: atq; exuero illorum intelledu fum-mam infacro Cœnæ ufu haurimus confo-lationem.Atfenfum ilium qui affingitur, uel mutationis panis in corpus Chrifti, uel delitefcentiæ corporis ipfius fub pane, ne-gamuscum méte Chrifti fubfiftere, fed ex diametro potius cum ea pugnare.

s MED. Verba Chrifti perfpicuafunt, amp;nbsp;propriè abfq; ullis omnino figuris intelli-genda: etiamfiidnoftraratione,in diuinis rebus alioqui cæca,non aftequamur.

HicR.Scimus,indiuinisrebus noftram cæcutire rationem: eam^j in my fteriis falu tia

V V I s M A R f AE ACTA. lt;4.^ tîs rationi non fubieftis, minime confu-lendam eflefatemur.Qiiemadmodum C« lîæDominicæprimarium myrteriû (quod eft obfignatio noftræ falucis in unico Chri fti facrificio) Cola fide, nôautem ratione hu mana apprehendi poceft. Veritaté autem præfentiæ corporis Ch ri fti (quod noftro per omnia,quatenus fane humanæ naturç attinet ueritaté, fimile Scripturateftatur) ipfemet Chriftus,etiam poft fuam rcfurre-ôionem,taâus ac uifus iudicio fubiecit.

s MBD.Nôefthicphyficè de corpore Chrî fti difputâdum,necnoftro per omnia corn parandum. Illius enim corpus, diuinirati coniunôtumjcxiftit ubiq;, nec ullo loco al gari poteft.

MI CR. Humanitâs Ghriftinon debetirt infinitum,propter unionem diuinæ natu-ræ,difFundi.Vtraq-,enim in Chrifto naturâ fuas feruauit proprietäres inuiolatas.alio-quiconfequeretur,ipfum Chriftum Domi tium,iuxta corpus,ab ipfo fuæ incarnatio-» liis articulo etiam in inferno apud damna-« tos fuifte.

s M ED. Tutifsimum eft,claris ChriftI uet bis infiftere.

MI c R. Si ea uerba ita funt clara, ut dicisî qui fit, utPapiftæ inde tranifubftantiatio-i nem,uos autem confubftantiationem eli-» ciatisS Si deniq, ueftra dodrina in hac par^* k t«

I4lt;lt; WiSmARIAE act a.

* teadeóeftcerta,quidigiturcolloquiü fub fide proborum tellium difFugitis?

SMED. Sed quos tu illius colloquij,fi ul-lum inftituatur,teftes ac iudices clTe uelis? aliquot'ne tuæ opinionis homines?

MI c R, Mihi hic homini pcregrino homi nesincogniti fuut, MagiÜratus pofsitilli’ teftisefle,ac iudex.

SMED. Magiftratus ? Diabolus potius. Quidillcdc religionejintelligit? Petamus Ro ftoki u m, amp;nbsp;ad doftores aut Superinten dcutem proficilcamur,quidecolloquio iu dicare poterunt.

MicR, Siccine magiftratumcontemnis dodor ? Quo iudiceprecor Papam princi-pio uicit Lutherus, ab omnibus tune do-dorib.fcholafticis palsim damnatus? Quid pretcreanos addoftores Roftokienfcs,aut Superintendentem nefcio quemremittis, cum hic Vuifmariæ peruos publicèaccufc mur.'Paulusuultepilcopum,feuEcclefise partorem,aduerfarijs os obturate: non au-tem iubetadalios, nefcio quos abfentes, cos remittere.

SMED. Video uos male uobis confeios, latere uelle, ac lucem refugere : pofteaqua doflores Roftokien adiré detredatis.

M iCR. Quam nócupiamuslatere,toties à partoribus expetita colloquia, amp;nbsp;noftra fupplicatioSenatuiante biduu oblata,fa-tis

VviSMÀRiAfe ACT À'.

tis dôcenc* lmb non défunt, qui eo folô nominefeditiofos nos uocant, qubd ficin publicum prodeamus. Iniqua fané eft hic noftra Conditio. Quotidie per uos publicfc herefeos âccufamur,amp;capitis fuppîiciodi gui proilùnciamur.hic fi conniuemus, no-bis male cófeij latere uelle dicimur. Sin ad noftri purgationé modefta expetimus col-loquia,feditiofiaudimüsi

sMBDi Vos ne igitur ullam ttiagiftratui obtulirtis fupplicationemîEgo illam uehô mentor audire cupiarrt.

Mica. Ego quàm lubentifsimè earn præ legam.quæ fie habet: Nosperegrini,amp;c* folio IJ«»

s M E D. De hac ueftra fupplicatiohe hafte nus ne tierbum quidem audiui .Nequeo earn culpare : ac iufta eft ueftra poftulatio, quam magiftratus haudquaquam deriega-re debet. Agnofeo ctiam paftorû huius ci-* uiratis officium elfe, uos adiuftumadmit-tere colloquium. Et fiquidem ego paftoré hic agerem, aut publicum acciperem à ciui täte ftipendium, uobifeum decôtrouerfis articulis colloquiadetreftare nec polfem^ nec ueliem^

MI c R. Sed cum tu hic publicè pro côcio nlbus doces, deberes fané etiam hic ad red dendam doftrinæ tuæ rationem paratuâ elTe.Autfiidomnino detreilas, ipfos faire

k 2 paftores

»4-8 WISMAR lAE ACTA} paftores fuihicofficij ferio admoncre, Ut nos ad colloquium admittant.

SMED, Quod ipficolloquium itadetre-ftant, nonprobo:cum fintpaftoresloci,amp;: publico alantur ftipendio. Nec aliud tibi hicconfulerepoffum, quamutadilluftriß fimumPrincipem noftru, aut Superintcn-dentem, aut dpAores Roftokios collo qui; impetrandicaufa proficifcaris. IdfifacerC noies, ego tibi eb ufque uiaticum fuppc* ditabo.

MicR. Qpidopus eft cum magna tem* porisiaduraalioproficifci, quandohic fu-mus per uos publice accufati?habeamus e-tiam te doâoréjunàcum Paftoribuspræ-fcntem?

sMED. Scis paftores nollet amp;nbsp;cut ego no debeam,audifti.

MICR. Quanquammihi multis nomini busmolefta foreteiufmodiprofeftio, po-tius tarnen quàm cum ignominia miniftc-^ rijmei latere uoluifte uidear, paratus fum quocunqj uoles proficifciimodb literas ue ftra omnium manu fubfcriptas impetrem, me à uobis omne colloquium negantibus milTum uenire.

s M ED. Nos tales tibi literas non damns* Sedcumpropediem mihi Roftokiûlït pc-tendum,fi tu meeófubfequi,aut comitari uoles^efftciam ut libçrum tibi hat cum do

ûoiibut

V V I s M A R I AE ACTA. 149 öonbus de caula tua agere. Verum ubi tua apud illosdere Sacramentaria confefsio-nem edideris,num tu res tuas omnes tum faluas putabis?

micr. Papæ tyrannidem (utaudio) in ueftras Scholas reduxiftis.Hanc difputan-dirationem, quæ non Scholis Theologi-cisjfedfanguinarijs potius Tyrannorntri bunalibus conuenic,non à Chrifto didici-ftis:fed aPapa Antichrifto, quinegatapijs caufæipforumiuftaex fcripturis defenßo ne,concentus eorum audiuifl'e confefsio-nem, eos perfequitur Scoccidit. Sificargumenta doftorcs uolunt diffoluere,eos non adibo. Tales enim fuis uitadoselle monuit Chriftus;CauetCjinquiens,ab illis hominibus.

s M E D, Habet illi pro fe clara Chrifti uer bajHOC BSTcoRPvsMEvM. Quomodoigi DcMcrt« tur te id negantem ferant? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cœii£.

MiCR. Nondeuerborumillorum Chri fti ueritate,fed delegitimo eorum fenfu eft di(Tenfio:quorüfalfainterpretatio,ei quæ uera eft,meritb ccdere debet.

s ME D. NonfunttibidoftoresRoftokiJ ceffuri,nifi hanc cötraria fententiä,Hoc no eft corpus meum,alibi in fcriptis common ftrcs:aut falte fyllogifmo doceas,earn inde ftatui poffe. Sed neutrum præftare un-quampotcris.

k 3 Qiian-

tço WIS MARIAE ACTA, MICK. Quanquam ea contraria fcnten-

tianufquamin Icriptiiris ad ucibum lega-tiir,facile tamen,etiam fyllogiÜice,ex ora-tionis apud Euangeliftas amp;nbsp;Paulum coiv textujcxucibis item circa poculum, præ-lertim ijs quæapud Lucam Paulum le-guntutjatq-jcxmultisalijs fimüibus amp;af-linibus fcripturç locis colligi poteft,ea uec ba non proprie, fed fi g urate, iujcta rationé omnium Sacramentorûjintelligi opoitere,

s MED. Nulla elfin uerbis Chrifti figura: oratio elf claraôcpropria.

MIC R. Ego haâenus propriam horum «erborum Chriftiinterpretationem, quæ quadrct,nufquam legere, uel à quoq audi re potui.Et fi tu quam habçs, Domine do-flor,lubcns audiam. Qnónaigitur demon ftratiuû illud pronomen ( Hoc) refertur?

sM ED. Quid necefle eft adeo cxadè fin* gula ilia ucrba excutere,cum fint plana?

MI CR. Non poteft de ullius orationis co ftare fentcntia,ubi nô fingulæ illius noces prius rcftp intelliguntur. Die igitur, quid dcmonftrat ( Hoc? )

s MED. Quid demonftret aliud, quàm panem?

MI c R. Eft'ne ergo panis ille fubftantiali ter amp;propriè corpus Chrifti?

s M ED. Nequaquâilcd in,cumamp;fubpane eft corpus Chrifti.

Illud

V V I s M A R. I AE ACTA. «fl ’ MI c R. Illud ucro corpus Chrifti fub pane, eft'ne exangue amp;nbsp;inanimé?

s M ED.Nequaquâ:fed per corpus Chrifti intelligitur totus Chrift’, Deus Sc homo.

MI c R. Vide iam D.doâor, quàm tu fcili cet propriè Chrifti accipias ucrba.Hoc, cft tibi ecliptiçum, pro fub,in, Sc cum hoc. per corpus Chrifti intelligis totum Chri-ftum,Deum 8chominem.Quomodoigi-tur in illis Chrifti uerbis negas efte figura? Quid dices ad ea Lucæ amp;nbsp;Pauli uerba, ubi poculû dicitur Nouum teftamentum ? an non ctiam hic figurata locutio?

SM ED. Ita nç uobifcum difpu.taremus? quid fi uinceretis? adum de nobis effet.

M IC R, Quidais,domineDoâor? Hincil læ lachrymÇjSc terginerfationes illç ueftrç de colloquio.Hinc inquam illæ lachrymæ ueftræ?

SME D.Non diffugimus colloquîum.pe-tcRoftokiumûbi libcrtas difputandi tibi fiet. Qiiis enim hic noftri colloquij effet iu dex?Eiufmodi enimde dodrina iudiciû, non ad magiftratum, multo minus adcer» dones, textores, amp;nbsp;impcritam plebem,fed ad doûores tantum pertinet.

M I c R. Ita neEcclefiam Deicontcmnis Doftor? adempta ei omni de doftrinis iudi candi libertate?

SM ED. Non coneedamhanclibcrtatem k 4 plebi

fÇÎ V V I s M A R I AE ACTA, plebidatam,nifiè Scripturis fyllogifticèîd doceas.

MI cR. Hoc fyllogifmis probarenon erit difficile, péritis argumentisabcxemplo SÇ doftrina Pauli:atqj à mandato,quod de ui-, tandis falfis prophetis, fpiriribusq; difccr-» nendis in Scripturis datum eft. EtChri-ftus àPontifice dcdoftrina examinât’,non ad doftores Synago^icos, fed ad auditores fuos, qui baud dubiç magna ex parte cofta bant plebe,prouocat. Et Lutherus,an non çtiam àdoftorib.fcholafticisad Ecclefiæ, iuxta Scriptur3s,iudicium prouocauit?

Hic feciuis quidam,qui hypocauftû pan loantèfuerat ingreirus,uerbis Micronij en flomacho ingerit. Cui* couicijs dû refpon-dere laborat Micronius , Dodor Smede-jlede et pallor Henningus feclanculû fub-ducunt.ac fie finis fadus eft eius colloquij, Dum^j multû diuq; expedati intro non redeût,nec ufquam à noftris in domo con-l(piciutur,abeunt noftri illi redà ad Diony fiiim fecretarium,poftulaturi ab ipfo,ad fuam Supplications refponfum. Illeeos ad Confulemrelegat: fubindicâs interim, id non futurûaliud, quàm quod iuxta pu» blicum Senatus decretum ciuitatead præ-feriptum diem excedendum effet. Illi ue rb dieunr,dçcretum illudaduerfum fe,qui apud Paftoies amp;nbsp;Senatum ab omni Anaba ptifmi

V V ï s M A R I AE ACTA. » ptîfmi amp;nbsp;profanationis facramentorû culpa fcipfi purgare femper parati fuiffent,na pofle torqueri. Sed quidlt;inquit ille )hic potius f quàm in Papifmo , ueftram do-ftrinam tueri uultis ? addens,non debuilTe noftros ullum à paftoribus petcre de reli— gionecolloquiû: led tacitos,cum peregri— ni eflcnc, in ciuitate conquiefcere : præfcr-tim cum ne magiftratus quidem iplis colloquium de religioneimperarepoflèt,à eu ius effent exempt! autoritate. Refpon-dent autem noftri, Papiftas effe capitales Euangelij hoftes;fe ueroaliudfibideipfo-rum concionatoribus promififfe, quorum perpetuisaduerfum eosèfuggefto clamo ribus adduûifuiffentjColloquium ab ipfis adfuipurgationem expetere. Mirari præ-tcreafe,quôd Paftores Euangelici,lîcà ma giftratus autoritate exempti diccrentutjUt ab eo ad reddendam doftrinæ rarionem co gi non pofsint. Legiffe fe quidem multi de Papifticorum l'acrificulorum exem-ptione : fed non exiftimaffe , Euangeli-cos Paftores talibus gaudere exemptio-nibus. Miferam deniq; elle Ecclcfiæil-lius conditionem, ubi Senatus non pofsit fuos doftores ad reddendam doârinæ fuæ rationem cogéré. Tandem uero id üle no ft ri s confilij dat, ut cum fe à paftoribus læ-fos querâtur,ab eis turfinn ad fe expurgan k 5 dos

U4. V V I s M A R I AE ACTA.' oos colloquium poftulent. Id fi prorfus de ireâét.tum ipfos caufam fuam poffead Senatum referre. Mox itaquç ad Henningum redeunt,colloquium cum ipfo eiusqj coilegis poftulantes.Is uero collcgaru fuo-rum omnium nomine portera dierefpon-dcriiuber,nullum fe cum eisnequepriua-tum neque publicum habere uelle colloquium : fi tarnen illudomnino haberecu-piant,à Senatu literas ad illurtrifsimü eo-rum Principem impetrandaSjUtis fuaauto ritate Roftokij iiel Swerini colloquiü iu-Xta fuum arbitrium inftituatj ad quod ipfi tum uocati uenire non grauarentur. Id refponfi mox ad fecretariü nortri rcferunt, confilium ipfius in re tarn perplexa poftu-lautes. Refponder uerb ille,nullam de ta libus literis à Senatu impcträdi fpemerte: non probari etiam fibi, quod Paftores fic omne colloquium déclinent:feq;aliud fra tribus noftris confilium dare nine no pof-fe,quàm ut à Proconfulerefpófum ad ipfo rum fupplicationem petant. Quod ipfi po ftridie, nempe Februari) uigefima die, fa-ciunt. Sed Proconfuladeamrefponfum erte dicir, per publicum Senatus decretü, quod iplc folus nee pofsit nee uelit refcin-derc. Aceufat ctiam nortros, quod BaptiC-mum atque Cœnam Dominicam content ncrent, Qiiando igiturabipfoaliud non poffunt

V V I s M A R I AE A C'T A. «yç pofTunt exorare fratres ilIi noftri, nec fidei ipforum rationem audirefuftinent, ac ua-riarent interim hominum deipGs fenten-riæjconfultifsimum indicant, ipforum fi-dem Scinnocentia infcripto Senatui pro-ponere. Dum ineo confcribendo labo-rat Micronius,priufquam fcriptum totum abfoluirur, omnes noftri uigefimafecunda Februari/ die domanm,per publicos appa-ritores ciuitatem portera die relinqucre iu bentur. Tum Micronius fcriptum illud in formam fupplicis libelli confcribicos-ptum, celeriter abfoluens, aprandio ciuf-dem diei offert primiim Proconfuli : deinde etiam minoriConfuli. Sed cum neuter uellet ad feillud recipere, acmandatü Se-natus urgeret, ipfi, Domino Deo caufam fuam cornmendantes, Vuifmariam relin-quunt:ac portridie eius diei : eius initium difccffus facientes, Lubecam proficifcun-tur. Qiiantis uero nortri pafsim ab omnibus fuerintconuici/s accalumni/s in itine re i 11 o expofiti,non facile ert didu. Sed Do minus fuos nufquam fpiritualibus confo-lationibus dertitutos reliquit. Quoniam uero fupplicatio illa à nortris utriq; Confu lioblata, in ciuinaliquot Yuifmarienfium manibus relida ert, operæpreciû duximus cam hic afcriberc:quæ ad uerbum itahabebat.

z ,} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Honors-

V V I s M A RI AE ACTA

Honorabilt prudentißimoq; Confuli^z^ lequif- ' fmo Setutttti ciuitatis Vuifmarienfis,

Dommis iioftris clemen-tißimis,

^Quod nos miferi peregnni,ob teftimo niumChrifti Domini ex Anglia ante me» fes fex profedijiterum nobis fupplicamus, prccamuruosper christi nomé.illudin meUorem partem interpretari dignemini; fiquidem ad id nos urget necefsitas. Cum cnimpro Anabaptiftis amp;lacramenti Cœ-næ Dominicæ prophanatoribus àmultis habeamur,adeolt;^5etiâab honorabili Con-fule, qui nobis ad noftram fupplicationé nô aliud refpófum dare uoluit.quàm quod decretum illud contra nos effet, quod ue-ftro nomine die Febr. dccimaoâaua publi catum fuit:cogimurnoftrç adhuc manfio-nis in ueftra ciuitatecaufas proferre,ne ul-lus inobedientiæ crimen réméré nobis in

tenter.

Multis aurem rationibus induâ:i,puta-mus decretum illud ueftrum côtra nos ni* hilfaccre: acproindeab inobedientiæ cri* mine liberos nos effe,etiamfi in ueftra ciuî tare ultra præfcriprum tempus maneam’. Primùnlenim ab omni anabaptifmi amp;nbsp;fanationis CœnæDominicç culpa alienos nos efl'e,coram Deo teftamur. Si uerb iu-xta ueftrum decretu ad præfcriprum tem

pus

VV!S MARIAE ACTA, içr ^us hinc difcederemuSjipfi nos ipfos, cum ramen bene (gratiaDeo) nobis confcij fi-Tnus,accufaremus 8ccondemnaremus.

Nonuidemus præterca, quo padoue-ftrum dccretum,ullo modo contra nos latum effe pofsitjcumin eo nulla noftri, aut fupplicationis noftræfadafit mentio. Ad hæCjde errore ullo hadenus nonfumus legitime admoniti, ÔC à uobis (in acculato-Tum noftrorum prælentia)aHditi:quemad modum audiri poftulauimus, -Sc adhuc po ïlulamus. Inauditos autem lex non códem nat.Non prins ergo decretum illud ueftru cotra nos facere€xiftimamus,quàm in no-ftrapræfentia de hærefi apud nos accufe-mur,amp; légitime de iila,autoritatc ueibidi ni ni conuincamur.

Poftremb nos ueftrum decretum ficin-terpretamur, ut non nifi obfthiatos Anaba ptiftas 8c Sacramentarios attingat:non autem cos,qui fi errant,refipifcere,amp; ex uer-bo Dei meliora difeere funt parati. Nos aûc in noftra,quam habemus,dodrinapertina ces efle nolumus:fed meliora difeere è uec bo Dei parati fuimus femper, amp;nbsp;adhuc fu-mus,fi Chriftianè couincamur. Abfit enim nobis procal,utPropheticæ amp;nbsp;Apoftoli-cç ueritati ullo modo refiftamus, ac ta mul tain hoc Mun^o ob Chiifii nomen frullra patiamur.

Vc

»j« V V I s M A R I AE ACTA.’

Vtautem uos Domini graciofi cerctfï^ tis,nos ab omni hærefi, quæ expullîonern ihereatur, procul abeffezfidé noftram pau-cis ac fimpliciter cxponemus,illius iudiciS ueftræpietati reiinquentes : fuppliciterqj rogatesj ut nos licctperegrinos,amp; hoc no-mineapudmundum contcmptos, in tam graui caufa patienter Si clementcr audire dignemini.

FiWfZ fortgt; nbsp;nbsp;Credimus ergoac profitemur,Domina

jißiode noftrum iesvm ChriftumefTeuerbum il-Chriâo. lud,quod ab æterno Deus ex Deoamp;apud Deumfuit,æterniPatris çternus filius,qui in plenitudine temporis ex homine faftus cft homo, per participationé carnis amp;nbsp;fan-guinis puerorum, fine ulla tamé peccati co ragionerquiq; propterea nofter ell unicus De mtfgi- amp;nbsp;æternus Pontifex, Prophetaamp;Rex'.qui ürM. per Regnum fuum fpirituale magiftratum è Mundo nonfuftulit.fedeum multo ma-gîs ctiam per Apoftolos fuos confïrmauir. aeproindefatemur, Chriftiano licere efle magiftratun7;çui etiâ cum res poftulat, fan De iuritmë ûum iuramentum præftare licet.

to. Agnofcimuspræterea, non elfe alibi laa lutem pofitam quàm in unico Chrifti facri ficio, qui fuum corpus in cruce pro pecca-tis noftris obtulit, amp;fanguinemfuum ef-fudit. Quod unicum humanæ falutis medium atqj remedium,ut in Ecçlefia perpe-tu6

VVISMARIAE ACTA.' tub agnofceretur, atq; fine perfonarunî ex-ceptionc iilud ad fe quiCq^ pertineie fciret: reliquit in Ecclefia fua C hriftus, non Eua^ gelijmodbprædicacionem, led externa e- Sdcrd' tiam quædam figilia feu Sacramenta, Ba-ptifmum uidelicet amp;nbsp;Cœnam Dominica: quibusSacramentisduobus eaomniatri-buimus, quæillis unaiiimi totius fcriptu-ræconlenfujiuxtafidci analogiam tribui poflunt. Baptifmumagnofcimuscflefi-gnaculum diuinæ gratiæ, erga eos omnes ’wo. qui teftimonio Euangelij communionem habent cum Deo patrc amp;nbsp;hlio et fpiritu fan do.Debet autem huius Baptifmi in Ecclefia adminiftratio, fine ulla Papiftica fuper-ftitione, quæ myfterium ipfius obfcurar, peragi.Damnatur propterea à nobis in ad-minirtrationc Baptifmi illa omniajquæab hominibus cxcogitata, dignitaté naturaqj ipfius obfcurant. Pædobaptifmum autem in Ecclefia Chrifti locum habere fatemur. Etenim CU infantes, teftimonio Euagelij, habeat cum patre,amp; filio et fpiritu fanfto, amp;nbsp;fint mébraEcclefiæ, qua Chriftusmun- Epfc.j; dat lauacro aquæ per uerbum : non poteft fanè Baptifmus illis adimi, nifi fimul mem bra Ecclefiæ clTe, amp;falutarem cum Deo c5 munionem habere negcntur.Pædobaptif-mi interim præpofteram fiduciam, quæiâ miiltos occupât,ueheméter impiobamus.

Ex

WrSMARfAE ACTA.' ExhacnoRra confefsioiie conftat, quant fimus ab ÄnabaptiRis alieni.cótra quos no ftram ( bac in parte ) fidem ubiq; paratr fu-mus etiam publicèjfi res poftulet, per Dei gratiam, ex uerbo ipßus,pro noftia facul» tacetueri.

Df CotfM nbsp;nbsp;Porrb facrarn Domini Cœnam, cum re-

Da»j«M. ûè iuxta mandatum amp;nbsp;exemplum Cbrifti Apoftoiorumqs adminiftratur, fine crafsi» amp;nbsp;fuperftitiofis cæremonijs, quibus facer-» dotalis Chrifti dignitas obfcuratur, agno-fcimus elfe non nudum amp;nbsp;uulgare fignu, fed communionemcorporis ac fanguini» Chrifti:feu certum obfignaculum noftras cum Chrifto falutaris cömunionis in corpore amp;nbsp;fanguine ipfius, omniumtp, bonorum quç ipfe nobis falutari corporis fui ho' ftia öceftufioefanguinis promeruit. Quif-ijuis enim in Dominica Cœna, poft ueram lui probationem panem edit, amp;nbsp;poculum bibir,tam certö perfidem habet falutarem cum Chrifto in corpore amp;nbsp;fanguine ipfius communionem ad uitam æternam, quàmt panem fraótum edit,amp;poculum Domini-cum bibir.Atq-, hoc eft præcipuum amp;pri-mariumCœnæDominicæ myfterium : ii» 2UQ fumma affliftarum cofcientiarum po-caeft confolatio, atq; inde uariæ ad piëta tem uitæ pertinentes deducuntur exhorta tionc«.Hincûtetiâ,quôd jn Scripturis hoc myftciiun»

V VISMARIAE acta; hiyfterium tarn copiofe fit cxplicatum.Ad tius enim explicacioncm, nc in dementis Cœnæjpané 1 cilicet amp;nbsp;uino, fiifpenfi defi-xis oculis amp;nbsp;fenfibus hærearnus j Chriftus ipfehçcuerbaprotuiit:HOC est corpvs M K V M, quod pro uobis datutjfrangitur: HOC pocvLVM,nouuin teftainentumeil in mco fanguine:hocfaciteinmci comme morationem.Et quod Paulus dicit : Quo-ticfcunqjcomederitis panem hunc,amp;de-poculohoc biberitis, motte Domini an-nunciabitisdonee ucnerit.Hoc tamexi-mium CœnæDôminicæ myfterium currt homines non inteiligunt,aut tariquä uul-garéiiimis contemnunt, in inutiles quæ-ftioiies, àc perniciofas, iiifto Del iudicio, incidunt opiniones. quemadmodum Papi lias in horrédûillud amp;nbsp;idololatticû trâC. fubllantiationis dogma lapfos uidemus.

Hæc ergo cum de Cœna Dominica cre-damusamp;fentiamus, non uidemur nobis^ iilla ratione iuftà, pro Sacramenti Cœnaâ Domihîcæ prophanatoribuS amp;nbsp;hæreticis habendi.Neq; enim Papillarum more hæ-refim temerè appellârc licet,quidquid nórt per omnia cum recepta femei confuctudi-neconfentit.Siquistarnen exuerbo Dei doceretjin Cœna Dominica augulli’ quiddam amp;nbsp;lublimius elle pofitum, quam hie plt;r dos eft tiaditum ; quod peccatorunl

1 onerd

V V I s M A R I AB acta; onerepreflas cofcientias folari, Chriftum in ipfius officio acnaturis illuHFare, amp;nbsp;cu to til« Scripturæ cófenfu fubfiftere pofsic, libentcr (nouitDominus) amplcdcmur. Hoc cnim corS Domino teftari poiTumus, quod omni nortro fludio aliud non quae* jamut,quàm ucChnftusreftèagnofcatur, amp;nbsp;uera pietate colatur. atq^ ut ipfi us Eccle fiagt;iuxta uerhi diuini régula inftituatur, ijs reieAis quæ induxit Antichriftus ad Sa cerdotale, Regale amp;nbsp;Propheticum Chrifti jTtunus obfcurandum:amp;reduAisillis,quç Chrifti mandatû Apoftolicum^i teftimo-nium habent.Acneullarationehicnoftro deeftemus officio, amp;nbsp;nihil turbato ordine ageremus,fæpe huius ueftræ ciuitatis con cionatorcs prçcipuos accefsimu8,amicum amp;Chriftianum colloquium cum illisper Scripcurarnm (ut decct)collationem ex-petentes.quod ipfi nobis, tarn publicum quam priuatum,haAenus, contra omncm aequitacem, amp;nbsp;proprium ipforum officiu, denegarunt. Nam apoftolus Paulus ad Ti mothcum fcribens docer,qubd Dei fcruu oporteat placidum elle crga omnes, pro-penftim ad doccndum, tolerantem malos, cum manfuerudine erudientéeos quiobfi ftunt.Cuiusprçcepti ipfi immcmores,nos durius quàm Euangelicos concionatorea decer, reicccrut. quod illis Dominus Deus clement«

V V I s M A R I AÈ ACTA. igj clementerignofcat. Hi ergo poft negatü læpius nobig colloquium,nos ad uosrcle-garunt,utüos ueftris apiid illüftrifsimum Principem literis ageretis de libero et Chri ftiano collóquió ipfius autoritäre infti-tuendo in caufa religionis, ad qüód ipfi tu acccdereuellenrficq*, omne doélrinæ no-bifcum examen ab humeris fuis excutiuc« ■ Nos porró,qui indignis his modis tra-ducirnur, amp;nbsp;melius inftitui ex uerbo Dei «qüçrimus, fi erramus.’quiq-, hic nihil aliud quam Chrifti gloriam, Ecclefiæ ædificatioi nem amp;proximi falùtem quærimus,humil lime amp;nbsp;cilrh fummaobferuâtia,uos Domini gratiofi. fupplices rogamus, ut nobis in hoftrafanfta et iufta caufa,pro ueftrimunc ris rationè, in quo à Deo peregrinorum au Hitores amp;nbsp;dcfenforestutoresc^ueconftitu-ti eftis,auxilio propter Ghriftû uenireue-litis;atq; ueftris cocionatoribus tanquairi Ecclefiæ miniftris,n5 Dominis,pro Ueftro bfficioamp; autoritäre mandate, ut ni'ic Chri' ftianum nobifeum, decaufareligionis, ad noftri purgationem,aut meliorem inftitu-tioném,amp;adEcclefiæ ædificationc, fufei-piantcôlloquium,idq;fubaliquot probo-tümfenatorû aut ciuiumteftimonio. Auc fi id nunc uobis commodum no cft,preca-mur lit aliud colloquij temp’pro v. o.arbi tratiiamp; autoritäre conftituaturàd quod,fi

1 Z illud

WIS MARIAE acta;

illud fciamus, uenire per Dei gratiam pari tifumus.

, Adhæc D.v.fuppîîccsrogamus,ne liber tatcmhanc noftrâj licet peregrini fumus, male accipiatis : qtiin potiüS inde difeatis, quôd in ueritate ambulamusiautfaltem, quod pertinaccs non fumus,(î quà erram’. Siquidem ullius rei male nobis confeij ef-femUSjirtangulis latere polfcmus.Iam ue-rb in kiccm uenimus, paratî meliora difee-re,fi autoritate uerbi diuini conuincamun Siulladodrinàfufpefta haberi debet, eafa nèerit.quæfemperüult tegi:amp; illi dofto-res meritb pijs omnib.fufpeâi elfe debenr, qui doârinâ fuam abalijs ad Lydium Sert pturæ lapidem nolunt examinari, fed om-nes diflentientes protinus pro hæreticis a-* pud populum traducunt.

Quod uerb non tam in Germaniainfc^ rioriin publicum prodimus,contra Papifti cos facrificos, quoties nos iniquifsimè pro hæreticis traducunt,fit,qubd illi Euange-lij iurati hoftes,amp; Antichrifti fpiritu demc tati,nôper feriam Scripturartimcollatio-nem,ueritatélnquirunt:fed obftinatè fuos errores tuentur, atq; magiftracum ad illo-rum prouocantdcfenfionerrtjper carceres, gladium, faccûamp;igrtem, A'talibusautcrn iubet Chriftus.ut cautamus. Sunt enimeo trapios,canes Sclupi.

Vc

VVISMARTAE ACTA.

Vtailtem fine faciamuSjfuppliciter uos Domini gratiofi cü omni obferuatia quàm pofTumtis humillimèrogamus, utclemés amp;nbsp;Chriftianum refponfum nobis,licet pe-rcgrinis, propter Chrilhim Dominum da-redignemini:utqj nos pro rebcllibus non habeatis, Quód ad tempus in decreto ue-ftropracfcriptum non hincdifçcflcrimus. Deinde,ut nobis Chriftianum cum Eccle-liarum ueftræciuitatis miniftris colloquia ad Chrifti gloriam, amp;nbsp;Ecclcfiæ ipfius ædifi cationé permittatis, etiamfi id apud mun-dum fit inuidiofum amp;nbsp;graue. Poftremó, uos rogamus, uterga peregrinos benigni, iuxta mandatum Dominijefle pergatis.Ita enim Domin’ uobis amp;nbsp;ciuitati ueftræ pro-pitius erit. Nos fane pro v.o.humanitate nobis hachyemepræftita, magna gratiam habemus; ôcnunquam tantibeneficijeri-mus immemores.fed quocunq; nos Domi nus pro fua boni rate deducct, Temper pro uobis amp;totius çiuitatis incolumitate, pro noftris uiribus precabimur.

D.V.humilis amp;nbsp;fubditifsimus fimuluj, Martinus Micronius,nomine amp;nbsp;con-fcnfu prædiftorum Peregrinorum.

QVID NOSTRIS FRATRI-bufLubcc£ticciderit. Cap.7.

DIximusfuprà, noftros HafFniapul-fos, intrcsnaues diftributos fuifie;

l 3 quarum

LVBECAE A-'CTA.

quarum una Lubecarcnderec, quæ ad no^ namdecimam circiterDecembr. diem Tra Jliundamjportum Lubecaniim, appulit. Ibi orpnis noftroriim fupellex jn curribu» adauchcndum Lubecam compofita,iüflu magiftracus Lubecaiii, in maximis frigori bus hftitiir ; fratreçq; ciuitatcm aut holpi-tniullum ingredi prohibcntur. Mox è qo-ftiisduo Lubccam profcâi, Gonfuli rem omnemexponunt, hofpitium hybernum propter c H RI s T V M poftulanrcs. 1'eq; id er« dere teftantur,quod breui quada fidei con fefsjonc, quç Belgica Jingua anno 15 $ 3 no mine MiniftrorumBelgicoru Londinen-lis Ecclefiæ cxcufa fuit, quam fecum habe bantjÇomprehenfumerat.Qiiarncum uni in tcmplo Çonfulesleg'flcnt,noftris ciuitatcm ingrediundi libertatem faciunr:amp; côfignatis nominibus patrurn familiâs,eis folutæ areflationis ( qu^m uocant ) literas ad præfeâpm Tramundanû tradunt.Qiii-bus præfeâus acceptis, oinni humanitatis officio noftros proicquitur,ct Lubccam o-mues cumipforuin fupellcéliliabirçfinit.

Poficaquam uerbad tertiarn ufqj lanua rijdiemnoftri Lubecæ admodum pacatc manfcrant,Superintendcs Lubecanus ho-fpiteni ipforum Galterum Biele aggrelfus, de cis queritur,qubd paru ni honorific^ de reSacramentaria Içqucrcntur, adbortans ipfum,

L V B E C AB acta; irf/ ipfunijmoneret cos fuo nomine,utdein-ccps honorificentius ea ds re uerba faccrét: ac memores (imul eüent, tempus decc diegt; rum illis à Magiftratu pro hofpitio largitü, iam præterlapfum elTe.Dabae interim Gal tcro marcas Lubecanas (ni tailor) quinq;, in noftrorum pauperum ufum.

H^cubi Paulus uanVuinchcn,Ecdcfjç noftræ diaconus, intcllcxit,poftridie eins dietSuperincendentem accedic: aAisq^ei pro eicemoryna gratijs, teftatur, noftros q honorificentifsimèdc facro CccnaeinlHtu-to fentiie ac loqui. fe etenim id crcdere om nes, quod loannes à Lafco in fuo de re Sagt; cramentarialibellofctipfilTet: cuius libel» li exemplad uno euro donabat. Cu SupeC' intendens repcterct,noftri8, cum iam tem pus à Magiftratu præfcriptum, prætcrla-pfumeffet, ciuitatem relinquendam, niff inobedientiæ crimen uellentincurrerc.re-Ipondet Paulus,fe nullum hatftenus uerbu de conftituto aliquoà magiftratu dicrum numero audiffe:fed cxiftimare fc,cócelTam manendilibertatem,dum mitius clemcn-tiuslt;j5coclum,amp;adprofcftionem commo diusdaretur» Supcrintendens uero ait, certo fe fcire,deccm duntaxat dierum tempus aMagiftratu datum cffeSe etenim uni cum Magiftratu ita decrcuiffe. Proinde no tis abcudutn, niff in inobedientiæ crime 1 4 uelinc

gt;lt;58 LVBECAE ACTÆ uelint incidcrc-Ibi Paulus propoûtaitinç* ris difficultate, cum tantain peregrinofo« lo, infantum, mulieru^j'ac decrepitoru tur» ba, propter chuistvm obteffatur, utqué admodum fibi Chriftum cupcrct cflepro-» pitium, amp;fccum,tali loco çonftituto age^ re ucllct,eandcmnoftris mii'ericordia prç-ftet.’âc apud Magiftratum pro impetran-da profedionis dilatjonCjdum mitius dare tur coelii, laborarc uelit. Ipfe ueró noftros ad lenatum relega8,negat fe pro ea re apud ilium intercedere uelIe.Na quo pado ( in. quit ) eorum fiam patronus,quorum exti-ti aceufator ? Noftri igitur, cum aliud non haberentconfilium, fupplicem libcllum, adimpetrandam temporis dilationem,ma giftratui oflerüc lanuarij die 5.cuius exem-» plar,propter celeritacem,non eft feruatu,

Porrö totius Senatus nomine unus con fulum odaualanuarij die refpondic, eam fupplicationem nihil ad fenatum pertine» pe.Sed cum tempus præfcriptum effetprçz terlapfum, eis, quemadmodum id antè ex Superintendenteintellexerant,abrq;lon-giori ulla procraftinatione ciuitate ejcedé dum ciïe. His didis, ipfe conful protinus domum celeritcrpropcrat. Quemlaco-bus Michaelis (quinoftris Vuifmariaue» ncrat Lubcca auxilio)ad fores ufq; ædium jplïus fubfequituc.Confuleporro idem re

petcntcj

L V B E C AE A C T A. »^9 petente, lacobus uehcméti ufus oratione: Mitor (inquit) Domine Conlul, non alia hic,apudnos omnes,inueniri mifericor-diâ. ohteftamur te per c h r r 3 t v m , præfta mifericordiâjUtca tibia Domino fiat. Qi^io pafto nos ( id tecum precor expende) cum uxoribus,infantibus amp;nbsp;fenibus noftris,in agris durabimus ; cum ipfe à domo ciuica perplateam duntaxat unamdomumredi ens,iftam frigoris afperitatem,probè intérim ueftibus munitus, ferre nequeas? Cer tè malumus nos ipfi cum noftris infantib.' amp;nbsp;uxoribus in ueftras daremanus, quàm tali cœlo profeftionem adeb periculofain fufeipere . fiquidem mjferam uxorum 8ç infantû noftrorû mortem incampispræ-trigore noftris oculis coràm confpicere co geremurmifi Deus clementius eos, t^uàm nos, intueri amp;nbsp;traftare uellet. Conlul ad hæc modeftè admodû refpondet, fe de uU ris duntaxat fuifte locutum. Cum rurfum diccret lacobus, durum etiam hoc fore, co iuges in tanta cruceabinuiccm diuelli;du plicari etiam hac ratione peregrinationis i-pforum fumptusjiam propemodû intole-rabiles : Conful ad cius uerbaindoluit. Sc tradis fufpirijs,nullo datorcfponfo, mœ-ftus domum fuam ingrçditur. Hic iam no ftriintermalleum amp;incudem conftituti, quidpotifsimum fado opus effet,ignorât.

1 5 Siquidem

170 L V B E C AB ACTA.

Siquidetn abirentjobuerfabatur illis uxo* rum infantum^; fuorum ac decrepitorum bominum mifera mor«. Sin manerçnt, re-bellionis aducrfum Magiftratum fiifpicio nemuerebantur inçurrere. Tandem eX communi çonfenfu ftatuut, durante ca ccC li inclemcntia in ciuitate manere; præfer-tim quód ad poftrema lacobi uerba nihil à Confule refponfum efTec.Sin denub fub tä inclementi cœlo cxireiuberentur,fcipfo» turn uellecum fuis uxoribus et infantibua in Magißratus man’ tradere potius^quam tam pcriculofam fufcipere profe^lioncm. CaeterumMagiftratus noftrosadfincm uC que incnfisFebr. bcnignè admodó ^dementer diuino bencfido tulit : quanquam interim concionatoresin fuiscocionibus perpetuó aduerfus ipfos clamitarent. Qui ueró litfaâum, ut noftri tandem pelleren Cur, paucisreferam. Eranttum Lubecae Belgæ aliquot, qui noftro« in fuam fecum de carnaii corporis Chrißi in pane Cœnæ præfentia opinioncm pertrahcre ftudebat. Inprimis uero id Liuinus quidaFlander, cognomine Papa, moliebatur apud dua« uirgines (quarum alteram Dcu« poftmo-dum,in Polonia,mihi matrimonio cóiun-xic) quibusincum hnem quoddam dere Sâcramétariafcriptum legendum tradidit. Queni hlicionius VuiftnacuLubccatn re-

ucifui

L V B E C AE A C T A, m fierfus rogatjUt conuocatis quibus uellet, amicis fuis, adeoqj eciam concionatoribus ipfis.colloquio tempu5 ac locum cóftitue ret. IpfeigiturMicronium uigefimafext* Febr die ad ædes mercatoris cuiyfdam Bel gæ, collpquij fiabcndi caufa deducic. Qijo cum trejpaftores Lubecani, népePetrus, Briâius amp;Djonyfius,acccfsiflenc,fic inter ipfos colloquicœptumeft.

Colloquium inter Mutrùnum Micronium, çy'pttfto'f reiuliquot Lubect(nos,Cubecie habitum anno t^‘)^,Iebrudrij 16.

^MICRON. Quandoquidé meabfente, Domini ac Fratres mei,Liuinus ifte,fcripto quodam de re facramétaria, uirgines dua$, peregrinationis noftrs focias, conatus efb abEccIeßa noftra abducere, paratü fe eiïq aiens mihi aduenicnti,doârinæ noftræ fagt; cramentariæ Fallîtatçm oftendere; çoaûus fumpro minifterij mei fide, çoHoquiû ab eohac de re uobifeum in illarum præfen-tiapoftulare.Huius itaq^rei caufa iarn con «enirpusifumq; paratus audire,in quo no-ftra doétrina falfi per uos acculàri queat. modp exferipturis Chriftianè amp;nbsp;modellè, ut Euangelicos doftores decet, fine tragi-cis clamoribus amp;nbsp;prçiudicijs, amp;nbsp;temerarijs apud magiftratum noftri delationibus fal-fisq^ accufatioiiibus,quemadmodu Vuif-marienfes paftores f ccerunt, agere placeat.

Ncfciui

Ÿft L V B E C AE ACTA.

PE TR. Nefciui me difputationis iilliuf caufa hue accerfitum fiiüTe, nee puto meo-rum collegarum quenquam id cogitafie. Abfit ucro h nobis tyrannica omnis aduer-fum uos cogicatio. Non exiftimes Martine,taies nos efle homines,q tcaut ueftrûm quenquam apud magiftratum grauare cu-piamus, ut noftri caufa uel pedem unû mo uere cogamini.Cæterùm difputationé abf-que Superintendétis feitu ac uenia, non au demus tecû fufcipere,ad quam etiam pror-t fus imparatiaccefsimus.

MI CR. Quod nobis innoftra crucehuma nitatis officia pollicemini, habcm’ gratias. Verùm mihj id in uobis no probatur.quod præterdebitûueftrçuocationis, priuatum interparietes colloquium nobifeum fub* terfugitis. Etenim cum quîuis Chriftianus femper paratus efle debeat adreddendam (pei quæ in fe eftrationcm , multo ma-gis id f^ciet Doûor Ecclefiç. Nec obtende-re poteflis, uos imparatos accefsiflc,cû ipfi nos quotidie pro ueftris concionib. doâri' næ noftræ nomine rraducatis, amp;grauitec condemnetis.Colloquiû Iraq; ordiamur.

PETR.Voiumus prius inter nos dehac re foris extra hypocauflum côfultare : noftra deinde ad te fçntentiam referemus.

M I C R. Placet,deliberate. [Illisueró poft mediam circiccr hopm in hypocau-ftum

L V B E C AE A C T A. »75 ftumreucrfisjficloquitur Petrus.]

p E T R. Diligenti habita inter nos conful tatione, exiftimamus nullum nobis uobi-fcum,abfqi Superintendentis uenia,fufci-piendum ciTe colloquium, Interim tibi de îcriptoilloliccbitcumLiuino agere. Qui li tibi rcfpódefe nequeat, ad nos id referet: qui tum relpondendi partes in nos fufei* pereparati fumus.

MI c R. Hæc ueftra tergiuerfatio cum ue-ftro Paftorali munerepugnat. Dccet enim Ecclehæ paftores,femper ad reddendâ do-ûrinæfuæ rationéefleparatifsimos. Non poteftis igitur, nili cum rnagna ueftri mini fterijinfamiacolloquium iltud declinarc, præfertim cum à uobis quotidie hærefeos accufemur, et è ueftris ciüitatibus ueluti la crorum omnium prophanatores abfq; ul-la milericordiapellamurj amp;adgehennani ctia dodrinæ noflræ nomine à uobis con-demnenlur.Quæ omnia nobis hauddubiè funtacerbifsima.Leue effet à ^fefsis Chri fti hoftibus tâlia, aut et il gratiiora propter Chriftum fuftinereîfed à uobis, quos pfö noftris fratribus amp;comrtiunis Euangeli^ Chrifti profeffbribus haâenus dükimus, iftiufmodi experiri, longe nobis eft mole-ftifsimiumaximè cum (Deotefte) meliora ex uerbo Dei per iufta colloquia difeerepa tati ûmus, ncc tn ad ea ufquâ admittamur.

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hft

£ V B Ê C AÉ ACT A.'

PET R.Efl fane duru m,fic ab Eedefia coii dcmnarij'edoccafio iftiufmodicondemna rionis danda non effet, née facramenta lie à nobis prophananda effent.

MicR, NonexiRimamusnosiuftèabul laEcdefia fie condemnari poffe. Sumus nini (Deo gratia)ab omni profanationis facramentorum culpa liberi, atq; de Cœna Dominica quam honorificentifsime fenti-rtius. Agnofeimusenim, primarinm my-wi«:clt;ewy fterium eile, falutarem corporis Scfangui-fiiriuw, Chrifii cömmunionem. Qua in re nos inter nos conuenireputo.Supereft quae-ftio, num ad falutarem hänc communio-nem neceffaria, aut ulJa ex parte utilis fit, carnalis fubftantiæ corporis amp;nbsp;fanguinis eius fub amp;nbsp;in pane ac uino præfcntia.quod nos negamus, iudicantes eiufmodi præa fentiamintitilem elfe, atq; impofsibilem, amp;cum infinicis propemodu Scripturæld cis manifeftifsimè pugnare.

PETR. Non decet in tanto rriyftcrio quç-ftiones de necefsitate uel utilitatc pro ra-tionishumanæ captu inijeere. Simpliciter credendiim eft Ghrifto Domino,qui dixit: rioc EST coRPvs MEVM.Etquomodoea corporis præfcntia no effet utilis,cum eius corpu.s fit animæ noftræ cibus, amp;: moritu« risuiaticurn?

Coen» tealitct

tVBECAÈ ÄCTA.\ tyf

realiter del it efcé s corpus, auf fub'uînoûn- Quomo^à guis, fedunicûduntaxat illud Chrifticor« corputcf pus pro nobis femel in mortem oblatum, fangum amp;eitis fanguis femel efFufus, funtuerusa- Chriflißnt nimænoflrç cibus amp;potus:quibus anima anùnæ tto-noftra fpiritualiter efuries,fpiritualiter pa- ftr^cibui ' fcitur, dum laGrificid illud corporis amp;nbsp;fan- acpotit!. guinis Chrifti ueraamp;uiua fide per Spiri-tumfanftum apprehédit. Quod eximium falutis beileficiu in Cœha Dominica fide-libus, ex Chrifti inllituto, adfummam il» lorum confolarionem^aduerfus omnes du bitationes machinationesq^ Satanicas oblî gnatur. Hue illud pertinet,quódpoftquâ docuit Chriftus, fe efte pané ilium uerum, addit : Panis quern ego dabo ( uidelicet iti monem) pro mundi uita. his uerbis figni-cans, fe eatenus tantum elle animæ noftræ cibum,quatenus pro nobis in mortem ob^ latus eft femel. Hoc eximiu falutis noftræ in Chrifto myfteriu plane obfeuratur pec ueftram doftrinam, per quam homines à carne pro nobis in mortem data, ad imagi-narium quendamfub pane delitefcentem Chriftum abducuntur. Quæueftradoétri-nainfinitis prætcrea abfurdis refertaeft.

PETR.Si protuaratiorteuisdiuinaom-Rlt;zfw noit nia æftimare Martine,refurreftionis car- cofulcnd4gt;. nis, multorumq; aliorum articuloru cum latione pugnantiu fides protin** tuet. Pro

ind«

L V B E C AE A C T A. inde fepoßtis omnibus fallacibus human^ rationis cogicationibus adhære daris iliis lierbisDomini HOC est corpvs mevm^

MIc R. Non fum is,qui deiliis fidei nego cijs, quæ Deus à ratione fenßbus noftris temotacfle uoluit, tamé uerbi fui teftimo-iiio patefecit, pro modulo humani mei ca-ptus ftatuere uelim. Tan ca proculabfit te-mcritas. Proindccredorefurrcâionem cai nis, nos in morte CbriRi uicam habere £B-tcrnam,aliaq5 generis eiufdem multa cum ratione meapugnanria, eo qnód funt uer-bo Dei cófentanea. Si ad eum modum do-ftrina ueHradecarnali præfcntiaè Scriptu ris doceri poirct,ampiederer earn libentit mè.fed ea multifariam cum iliis ac fidei no ftræ articulis pugnauabht ut earn pro fidei articulo habeamus.

PBTR. An non fufficiunt tibi dara illa Chfifti uerba,Hoceft corpus meum? AuC uis tu Chrifto mendacium impingerc?

MiCR. VerbaChriftiueraelfe fatemur* Sed uobisadhibendacautioeft, nefalfum eis fettfumaffingatis.Isautéfalfuscenfen-dus eft,qui prætcrquam quod nullam habet utilitaté,amp; unanime fcripturæ fenfum uiolatjamp;ipfampræterea corporis Chrifti ueritatemtollit.

PBTR. Hocuosomnes fallit,qubd Chri Hi Corpus ex noHro metientes, phyûcè de

iUo

L V B E C AE A C T A. »77 illophilofophamini.quod minimclïcec.

micr. Quatenus Chriftus corporis fui oc corpà ueritatem fenfibns noftris iudicâdam fub- reChrißi. iecit, non pcccamus, fi ex ipfiufmct Chri-ftiiuffu amp;exemplodeilliuspræfcntia nel abfcncia phyficè per taftum amp;nbsp;uifiim iudi-camus. Ipfe enim de corpore fuo iam demu glorificato,ad eius approbandam ueritaté, fuis difcipilis dixit. Videte man’ amp;nbsp;pedes, palpate,oiraamp; carnes habeo;Digitosinla-tus infer.

PET R. Vos nihil aliud facitis, quam uc antithefes amp;nbsp;pugnantia fcripturae loca coa ccrueris.

MICR. Sed nihil ferè ad eliciendam uerä fcripturæ fentcnciâæquc magis eft nccef* farium,atq-, locorum in fpecie pugnantiu diligens collatio.

PETR, Sedadexpediendaeiufmodi dif' ficultaté.multum uos libroru noftrorule-üio iuuaret. Quoniam uerb ueftros duntap^ Icliio-xat admiramini, ncc noftros dignamini le gere,in errore ueftro confirmamini.

MICR. Ego in nullius doftoris,^ Chriftî DnijUerba iuraui: no proptereath dodloru ueftrorh libros cotcmno, quos frequéter uolui.fedeos non folos, üerum adhibito etiam ( ut decebat ) femper pro mea tenui tatcScripruræiudicio.PofTem autem ue-' tius diccfc»eum eile ueftri erroris fontem, m quod

178 LVBECAE A C T AC quod ueftros duntaxat,prætermodum'ul-lum fufpicitis:ac noftros interim non mo-do nonlegitis , fed etiamdcfpicitis amp;exe-cramini:eorumq; ledionem ueftris feueri-ler prohibecis.’nobisq; adeb omnibus, no-dum tarnen legitime auditis, aqua amp;nbsp;ignc interdicitis.

Annos PETR. AnnodicitApoftolus-.Siq^isue firopterno nit ad uos, amp;nbsp;hanc doftrina non ad!fert,ncc ilram do - reeipiatis eum, necAueei dixeritis ? Qui «üb-MZdffî Sd enim dicitiili Aue,communicat operibu» cranteiitdlë eius malis.iloan.t.

vitandi ft- MICRO. Scdhoc dixit Apoftolu's de i/s inus. tantumjquireijciebantChriftidoftrinam,

quam loannes Ecclefiæ tradiderat: non au tem de ijs, qui Chrifti corpus fub pane Cœ næinfinitis propemodulocis fubltantiali-terac realiter delitefcere negarét : eum hoe dogma fuerit ipfi Apoftolo incognitfi, a-deoq;ab ipfomet Euangelij fui capite fex-to diligeter refutatum: ubi docet, unicam tantó efle falutaré amp;nbsp;uiuificam carnis Chrr fti manducationem,nempe fpiritualem il-lam,cum per ueram fidem creditur pro no flris peccatis in mortem oblata. Inique ig» turaduerfumnos, qui fumma fide Chrifti doörinam à loanne amp;nbsp;reliquis Apoftolis ttaditam ampleftimur,illud Ioannis diftS, propter negatuueftrum dogma, rccensab hominib.excogitatû^à uobis detorquetur.

Quin

L V B E C AE A C T A.

petr. Quindcórina noftra Sacramen-Q^^^^^ taria uetus eft, iam indeab Apoftoloffi tè-ih-ind Sd* poribus femper in Ecclefii Deitradita. crdmentd^ Vcftraautem noua eftjperBerengariu ex- rid ßt ut-citata pnmùm,t]ui multis propterea conci ftfï, lijs damnatiis eft.

MicR.Imó noftra üetuftifsima,amp; ueftra nuperritna eft doftrina: nufqua aut Apo-ftolis aüt patrib.melioris feciili cognita,led abijs potius oppugnata. Apoftoli Chriftïi non alibi quam in cotlis tjuærcndû docét. AdditPetrus, quód cœlum eumaccipere oporteatjufq; ad tempus uifitationis omnium, amp;c. Alt;ft. j.Hancdoftrinamomnes Patres confentienter tradiderunt.Sed cum poft Ecclefiæ perGothos Vandalos de-uaftatiönem,crafsifsimi qüiq;errorcs irrè-perent, amp;nbsp;in primis dogma illud carnalis praefentiæ caput fuum attolleret, ei fe op-pofuitBerengarius.'poftea iniquis epifco-porum amp;nbsp;monachoriim fententijs damna tus,amp; tandem ad palinodiam coaftus. Penes hiftorias efto indicium. Sed miror qub modo ueftram doftrinamin Ecclefiapef-petuarn fuilTe dicatis,cum palinodia Be-reng3rij(utquidemin Decretis legitur)ue ftrænô cofentiatdoârinæ: amp;nbsp;tranft'ubftan tiationis dogma annis ia plufqua trecentiâ obtinuerit: nifi forte ipfam quoq; traftub-ftantiationé agnofcere pro ueftra uclitis.

j8o L V b e c ae a c t a.

PETR. Tranflubftantiationis dogma no moramur; fedtantûdicimus,dodrinâde carnali Chrifti in Cœna præfcntia in Eccle fia perpctuam fui fie.

HcPiitrib. Ml CR, Fateor patres, dum ftudent fpi* rituale Cœnæ Dominice myfterium cralTo populo commendarcjfic quâdoqjocutos fuiHe,ac fi carnaie quiddam fub dementis Cœnæ realiter conftituerent. Sed illi ipfi alijsrurfumlocis omncmcarnalem imagi nationem tollunt, deq^ueritate corporis Chrifti confentienter nobifcum docent,ac uerba Cœnæ figuratè explicant.Quæ dum multi in patribus non obferuant, turpiter in eorum Ieftioneimpingunt,amp; uarias inde colligunt fententias.Sic ex ijfdem Patrîi diâis,à uobis confubftantiatio, â PapiftiS autcm tranffubftantiatio colligitur.

De cocilio PB T R. Ante teftati fumus, nolle nos ul-rizMi incau lam tecum,abfq; uenia Supcrintendentis, jdSdcrdmê difputationemiiifcipereiquaetiam nôad-tdridduto- modum opus eft. Ccrta etenim eft noftra rùdte. doéhrina Sacramétaria,quam his tam mul-tis annis cum pace Ecclefiæ tradidimus.

præterea in comitijs Auguftaniscx omnium Principum,adeoqj Imperatoris ipfius confenfuapprobata.

MIC R.Âliror uos in hac de religione con trouerliaad cÔmunia cumPapiftis patro* ciniacoTi?agcie: amp;quid obfecro hic uale-bic

L V B E C AE A C T A. lit bit Imperatoris autoritas, quemEuangeliiMamp;fn do cæ doftrinæ perfecutorem efle confiât? nbsp;nbsp;flrfffrf.

Rede docuit Lutheriis,orthodoxç doftri-nç regulam pcti oporterenon ab ullis Con ciiüs, Comitijs,aut Principibus,fed à Scri-ptura .'quæ fola ab omnibus humanis alFe-dibuslibera, ueritatis eftindubitata régula. Quare omifla hac inuidiofa Principum 8c Comitiorum commemoratione,ad Seri pturas ueniamus.Et quo pado ea Gomitia aduetfum nos faciant,cum ad eaneq-,acci-ti, neq;legitime unquamauditifimus?

ysTR. Ellisfrequenterauditi amp;cóuïdi, adeoc^-, in concilio Vcrcellenfi códemnati.

MI c R. Legitimum de hac re facramenta riacoiloquium, qualeLutherusinfuaeau « fa à Papiftis iure poftulauit, inftittitum un quam fuilTe, nufquam legi.Nam ciuodde Vercellenfi concilio dicis, illud no fuit nifi improborum monachorfi amp;epifcoporum aliquotcociliabulum. Multi cfuggefto, nemine cotradicentc, noftram dodiinam Sacramentariam pro falfatemerè quotidie condemnatj ficluam indubitatam elTeiadi tantiuerum fires ad iuftum uenirctcolloquium ,eucntus (uti fperamus) longe a-liuddocercr.

p B T R.Nequaq, cum pro nobis Rent ilia uerba Chrifti,Hocefi corp’ meiude quoiu^czirrbow ueritate nemo debet dubitare,aut poteR. ChrijH.

m 3 Non

l8î L V B E C AE ACTA,

M r c R. Non dicimus ea effe falfa, quod în uidiofe nobis fempcr impingitis;fed inter-, pretationem eorum requirimus, fidci ana-logiæ amp;nbsp;Scripturæ toticofentientem : un* deutiFitas aliqua rcdcat ad affliftas piorû côfcientias,nec uiolet ueritaté naturç corporis Chrifti, nec dignitatem facerdotijv pfius obfcuret.

, PETR. CJariora funt caChrifti iierbaj^ utuüâijs interpretationé op’ fitadhibere,

MI c R. Si tam funt data, ut dicis, qui fit iitPapiftç inde tranlubftantiationem, uoa autcm confubftantiationem eliciatis?Non poftent ex tam perfpiçuis uerbis tam pu-, gnantia colligi dogmata,

PETR. Clara eflc dico, amp;nbsp;citra ullam om-iiino figuramaccipienda.

MI CR. Doccas (quæfo) ucrbahæc facra-mentalia,contra omnium aliorû facramen torum naturam, propriè accipi oportcre. Quanquam no cxiftimem,uos ea iuxta ue^ ftram fententiam propriè interprctari pof-fe.quidcnim pronomine demonftrapuo (Hoc )demonftrari putas?

P et R. Panem ipfum,

MicR. Illene ergo eft propriè corpus Chrifti?

PETR. Eft ;quiaidChriftuspronuncia-uit.quanquam id humana rationpnafte* quatur.

Non

L V B E C AE A C T A. lt;«5

MICH. Non probatur crgotibiea inter-pretatio, Hoe, id eft In,cum, amp;nbsp;fub hoc eft corpus^

p e T R. Minime. Simpliciter in uerbis Chriftiinhærendum effecenfeo,qui difer-tc pronunciat, Hoc,hpc (inquam) eft corpus meum.

MiCR. Tarnenita eclipticcinterpretan-turLutheruSjD.Smedenftede, amp;autorhu ius fcripti,quod uirginibus, fororibus no' ftris, fuit traditum. Quomodo igitur hæc uerbaamplius dici pollunt pcrfpicua?

PETR. Credo uerbis Chrifti, qui eft uerl-tas,amp; omnipotens.

MICR. Ijldem argumentis fuam idolola-tricamtranfubftantiationcm fucant Papi-ftae. SiPapifta quifpiam talibus argumentis,^uæ à uericate, claritatc amp;nbsp;efficacia uer-boru Chrifti omnipotetis ducuntur, tranf-fubftantiationem fuamconetur approbate,ca quæfo quomodo diluas?

PETR. Nos fimplicifsimis Chrifti uerbis, citra figuram ullam intellectis,contenti fu-mus. Omnia cnim in tota Cœnæ aftione proprijfsime accipienda funt.

MICR. Quid? an non in uoce ( Frangi-tur )cft cnallagetemporis?

PETR. Nequaquam:fed frangi eft hiedi-ftribui. Nam Chrifti corpus fub pane Cœnæ diftribuitur.

m 4 Quid

L V B E C AE A C T A.

Micfc Quid ergo in uerbis circa poculq fignificateauoxFundicur?

COLLEGA PETRI, Sub fran^cndi uocc

■» « nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

palsiodenotatur, quæadtotum humilia-

tionis Chrifti tempus refertur.

- MiCR.EIligiturfigurainuocibus,Fran-

gituramp;Funditur.

p E T R. Vos per eiufmodi figuratas ueftras interprctationes, nudum in CcenaDomi-

nicapanemconllituitis.

micr. Eftquidem panisillçnudus area li corporis Chrifti fubftantia :fed non cius pro noftris pcccatis fraóti amp;maótati myfte rio. Veriim die obfecro,an Baptifmum pro- ' ptereacenfes nudumefle, quódin canon üt realiter fanguis Chrifti?

p E T r. Sed in cœna habemus clara Chrifti uerba,Hoc eft corpus meum.

MICR. Verum, at ijs noncarnalisaliqua corporis Chrifti præl'entia traditur, fed ijs uerbis fuos admonet Chriftus, quid in ipfa aftione Cœnæfide contemplari debcant: nempeipfius corpus femel in mortem pro jpfis oblatum, amp;nbsp;fanguinein cffufum.htq; ad hunc modum fpirituale cpulum fideliu.

PETR. Vos in Anglia admoducontéptim Cœnam Dominica celcbr3ftï.s:quapropter Çaiix nbsp;nbsp;nbsp;iam, amp;nbsp;jppter doótrina ueftrafacramétaria,

tniiiijlrd' uniuerfumRegnfipœnasluit.Alioqui teil Uo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gionis in eo ftatus facile faluus inaulilTct.

Qiiam

L V B E C AE A C T A.'

MI c R. Qiiàm dignè amp;nbsp;diligéter in Cœnç aftioneuerfati fimus, multi oculati telles jdocerepolTunt. amp;abhac calumnia libérât nos Liberrituû noftrorum Ecclefiafticorji, Regnum uerb Angliæ fuæ ingraritudinis pœnas, à ueris Chrifti miniftris ei multo ante prædiâaSjiam luit. Mirum fané ell mihi, quod ex cuentu cxternarum rerum, de doftrinæ ueritate ftatuis .Sic Papifm’ Mahometifmus facile munirentur. At do-ûrinæ iudiciu non ex incerto rerum euen-tu,fedunanimi Scripturç confenfupeti de bet. Quern cum nos beneficio Dei retinea-mus,ànullopoirumu8iure faifae doftrinæ authærefeosinfimulari. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(gatis.

Petr.Seduosucrbis Chrifti fidelndero

MI c R. Noftras rationes ftirda aure præte riti8,atqueadeademfemper, quad ad ea ni hilelTet refponfum,recurritis :necuidetis quomodo, perueftram doftrinam, corpo- De corporis Chrifti ueritatem plane fubuertatis. re Chnfii.

PETR. Erratis, quod Chrifti corpus fem-perexnoftrometiri uultis, cum longe di-uerfum fit. Intrauit enim Chriftus peria-nuas claufas,amp; mari inambulauic.

MI c R. Et Petrus fuper mare ambulauit. Erat enim ipfum miraculum potius in ma ri, quam in Petri corpore.Chriftum uerb ia nuam corpore fuo penctrafte, nufquamiii Scripturis legitufi Sed ianuis claufis ad di-m 5 fcipu-

«Sd LVBECAE ACTA.

Uipuios ueniHe dicitucad denorandu tem pusjuel difcipulorum metum. Alioqui di* xiflet Euangelifta,pcrianuas claufas.

PETR. Hæc tua eft interpretatio. Ego Chrifti corpus ex mco nolo metiri, Sed cii diuinitati nt coniundum,non in uno tantum efle loco, ut noftrum : id iâ ubiq; exi* Vbiijudttif ftit,adeoq; in omni gramine terræ.Quî igi corporis rur illud à Çœna Domini excludi pofsit? Chnjtû MicR. Agnofeimus in Chrifto Domino humanam pariter amp;nbsp;diuinam naturam, ita umen,ut naturarum proprietates non fefe tnutuh tollantmtqv diuinam non arAat hii manajficrurfum humanam no per omnia diktat amp;cxpanditdiuina. Hoc dogma ue firumdeubiqueitate Chrifti, Ecclefiç Dei prorfus incognita eft. Paulus docet, Chri-ftum per omnia fratribus fuis fimilem efto faólum:Hebr.2. Angelus de Chrifto dicitr Non efthic.Etipfemct Chriftus defeipfo dixit difcipulis:Gaudeo propter uos quod non eram ibi. Jo•!».Ec rurfum:Me non fem per habebicis. Qiiis ueterum doftorum, corpus Chrifti ubiq; exiftere'unquam do-cuit?exqua corporis Chrifti ubiqueitate cófcqueretur, noftra olim in refurreftione corpora ubiqjfutura, cum Chriftus, iuxta doärinam Pauli, noftra uilia corpora redder conformia fuo gloriofo corpori. Imb confequcreturjChrifti corpus ctiam num

L V B E C AE A C T A. 187 ïn inferno apud damnatos eiTe.

PETR. Quid nictiamibifit?

MI CR. ldquomodofcripturisprobas?

p E T R. 11Jis uerbis prophetæ Dauidis : Si afcendero in ccelunijtu illic cs:fi delcende-ro in infernum,ades.

MicR. Ita'ne hæc Prophetæ uerba ad Chrifti corpus detorquctis ? plané obftupe fco.Ah quo uos De’ iufto fuo iudicio,propter uéliram pertinaciam, qua ueritati re-fiftitisjprolabi patitur.

HOSPES DOMvs. Quid lie exclamas Mac tine? TuChriftum aliquando in inferno reperies,

MI CR. Chriftus dixit fuis: Vado uobis paraturus locum.Rurfum ; Volojpater,’ut ubi ego fum,ibi fit minifter meus. Eum au tem locu parari credo non in gchenna, fed fupra nubes in coelo.Quandoquidem uerb uos Chriftum corporaliter in inferno con-flituitis,eum ibi,fi placet,quærcre poteri-tisiego ilium,utin fcripturis iuflus fumgt;fu pra nubes in cœlo quæram,ubi ego locum ab ipfo mihi paratum elfe credo. Eô ego a-r fpiro,quó iplum afcendilTc,ibiq-,ad dexte-ram patris,iuxta Catholicæ noftræ fidei ar ticulum,confidereprofiteor:amp;indeegoil lum.non autem ex inferno,ad iudicium re diturum expefto.

petr. lUefidei noftr® articulus,quo

Chriftus

«S8 LV B ECAE ACTA. Chriftus ad dexteram Dei federe dicitur^ ubiquciratem corporis ci us, cura dextera Dei ubiq-, fit,plenè confirmât.

MIcR. Addexteram Patris Chriftus du-DcJexterii plicirationeefledicitur. Vna,,quôdipfeq Dfi. prius in mundo contemptuserat, fumma incœlo fœlicitatem apud Patré obtineat: itaenim dexteraDei finiftræ oppofitaac-cipitur. Altera,quod fit omnium return eu Pâtre Dominus, fuas ubiq-, uires ad Eccle-Cæfuæ falutem aedefenfionem potenter exerens.Arq; uox Sedendi fixam amp;nbsp;perpe-tuam indicar eam Chrifti cùm gloriam, tu potentiam. Quid hæcobfecro faciuntpro corporis ipfius ubiqueitate? quæ legiti-mû Cœnæ Dominica ufum tollit, Chri fti Domini facerdotium obfcurat, Paulus cnim docet, Chriftum eo nomine præftan ' tiorem Aaronefacerdotem éfle faftû,quod cœlum, non manu faâum'tabernaculûin-grefiusfit: addens, Chriftum nonforefx cerdotem,fi in terris effet: Hebr.8.

P ET R. An tu Chriftum exiftimasin cœ-lotarjquâ carceri inclufum, amp;nbsp;futorisin-ftarcertoaffixum loco defidere?

MIC R. Abfint prophanæ eiufmodi cogi tationes.Ccrtû eft,Chrifti corpus elle unicum, illudqj in cœlis fupra nubes:quemad modumfcripturaloquitur,Mar.t6.Aâor. y.Ncc ego cœlum iliud uel caicerc, uel fip toriarn

LVBEGAE ACTA.

torîam aliquam officinam eflc duco.Deum precor,nobis omnibus in tali olim cu Chri llo carccre elle liceat.

PETR. Sedan no Apoftolusciarc docet, LocUfPJK C hriftum afcediflcjUt implcret omnia,fuo li Eph.4^ fcilicet corpore?

MICE. Proximis deinde uerbis indicat Paulus,Chriftfiimpleflcomniadonis fuis, tjuæ opulente in fuam effudit Ecclefiam, dans Apoftolos,prop)ietas,paftores,amp;c.

PETR. Sed nifi corpus Chriftiubiqjexilieret J eins humanitas à diuinitate dilcer-peretur.

MiCR. Minimè.ficeriim,Scripturatelle, humana fimul 8c diuina natura funt in Chrifto unita, ut quæq; fuas retineat proprietäres.Sed quadoquidem urgetis, Chri Hi corpus ubiq; exiliere,modo ab eius in-carnationis myflerio, modo autem ab eins afccnlîone amp;nbsp;confelTu ad dexteram Dei: di cite quæfo,quâdo nam exillimetis corpiia Chrilli cœpill'e ubiq, exiliere,in momen-tó ne incarnationis,an afcenfionis fuæ?

p ETR. Tellatus fumante no femel,hos difputationis caufa hue non uenilfe, neq; uelleâbfq; Superintendentis ueniaillam profequi.Surgamus.

COLL. PETRI. Etme iamiam alio mca uocant negocia:abeamus.

M1 c R. Siccine difceditis,nullo ad pollre main

«po LVBECAE ACrAl mam meam quæftionem dato refponfo?

PETR. Quiddicimus, mi collega ? fanè cum Chriftus effet in domo Annæ,non fi-mul erat in domo Caiphæ.

MART. Non fuit igitur ante afcenfioilc ubiq;.

coLLEO. PETR. Tcmpus illud antca-fcenßonem,fuithumiliationis tempus.

MART. Quafiuidelicet multum gloriæ corpori Chrifti per earn ubiqucitatéaccef* fu r U m fu i ffet. C u m igi t u r i uxta u eftra feuten tiam, corpus Chrifti in afcenfione pri-mùm cœperit ubiqy exiftere, quid ergo ur-gccis humanitaté Diuinitati coniunftam? An non etiam ante afcenfione Deus fuit? Qiiomodo etiam fuum corpus fingulis A-poftolis in prima Cœna dare potuiffet, cu nondum (uc dicitis) ubiqj iuxta corpus exifteret?

PETR.Agemus cum Superintendentc noftrojutalius colloquio dies defignetur.

MI c R. Vt uulris.-at precamur, ne exem-plo paftorum Vuifmarienfium, aduerfum nos interca Magiftratum concitetis.

PETR. Abfit hoc à nobis,qui te hac in par teiubemus cum tuis effefecurum.

COLLOaviI L V 8 E C A. i ni ßnii,

ip Cum noftri alterum cum Supcfinteff-dentç amiçum Qi Chriftianû, quemadmo.

dum

L V B E C ÄE A G T a;

'dum Petrus proniiferat,coUoquium fpera rent:en poftera die mane, dum quæ pridie inter colloquendû difta faftaq; erantjom-nia confignat Micronius, publicus apparitor hofpitem ipforum iubet ad Senatu, unà corn luis peregrinis holpitib, hora fc-cundapomeridianauenirc. Ibi fratrûom nium confilium fuit, ut Micronius paulu-lum extra portam ciuitatis pcriculorû me-tu fecederet: ira tamé, ut fi ipfi fpem ullam impetrâdicum paftoribus colloquij uidc-rent,eum protinus reuocarét. Sed nullam omnino uident.Mandatum eft enim i/s,uc intra quatriduum ciuitate excederent om-nes. Pofteaquam uerb nullis precibus, ullam, propter uxores , infantes amp;nbsp;fenes fuos,uiribus iam exhauftos, dilations im-petrare poflent ( quantum hie culpæ in Pa ftoribus hæreat, iudicabit Dominus)pa« rent noftri,amp; Hamburgum petunt. Erant autem, quocunq-, uenicbant, omnium fere cachinnis expofiti, omnibus grauifsima quæqjdeillis fufpicantibus. Sed iam narrandum erit, quid noftris Hamburg» cciderit.

Q.VID FRATRIBVS NOSTRIS Hamburgi acciderit. Cap. 8.

MVtato in Anglia religionts ftatu, multi peregrinç Ecclefiç Londinen fis frattes Hamburgum^ circa finem méfia Oftobri«

lt;91 H A MB VR Gl ACTA. Oâobris nauigabant, ut ibi rerum Angli-' carum amp;nbsp;nauigationis noftræ Danicæ fuc-ceffum expeftarent. Eos Hamburgani eines admodii benigne principiö ferebant. Sed mox Paftores aliquot, eos pro fuis con cionibusin omnium inuidiam uocabant, eosq; pro Swermeris infeftabätur. Et qui-to rumor magis increbtefeeret, fratres no-ftros è Dania pulfos, Vuifmariæ Lubecç hybcrnare:tâto il li aduerfum eos clamabât intentius, noftrorumq; caufam odiofi’ gra uabant:eos feditioûs Ambftcrdaméfibus» amp;Monafterienfibus,aIijsq; deploratis ho-minibus annumerantes.

Poftquam uerb Micronius Hamburgu Eubeca ad primum Martij diem reuerfus, exfratribus hæcomniaintelligeret : fe iu-llifsimas habere uidet caufas,petendi cum paftoribus colloquij, adEcclefiæfibi con-creditæpurgationé. Sedueritus,ne paftores Hamburgani, exemplo Vuifmarienfiü amp;nbsp;Lubccenfiu,colloquij poftulationc cra-bronum inftar magis irritarentur, difsimu latis hifeeiniurijs, decreuit ciuitatem per-tranfire: prius tarnen noftros tarn Gallicæ quam Belgicæ linguæ fratres omnes domatim iiifere proponit,eosqj inipforum cruce folari. Id cum tertio Martij die face rec,amp;adædes fratris cuiufdam noftri Ioan sis Du four ueniret, narrat ille, fibi paucis ante

' îî A MB V R d i ^CT À'.

àntè diebus Vueftphalumâdfuifle, quî inter alia dixiflctjfe cupere,fi Hamburgû ue-niret Micronius, ne cöinfalutatodifcede* ter. Addebat prærerea illê, îudicem ordi-nahum ïoahnem nomine,ipfifuam promi fifle operam,ad impctraridu((i uellet) curii paRoribus colloquiumiQüibus auditis,o-pcrœ precium ex àliorum etiam fratrû al-lenfu duxit Micronius, colloquium omnl-iio cum pàftoribiispoftulare.'nefuôfilen-tio infamiam aliquam bonæ fuæ caufæ in-ureret. Vtlt;^; fcfefimnl abomni tutbarit fufpicione liberaret, prius iudicém îllürii hac de re coiifulendurri cenfint.qucm îpfê, adiünQisßbi lacobo Michaelis amp;Ioanné illo Du four, eoipfodicm iliiusaedes ac-ceditâjsque quæ ex loanhe Du four audi-liilTet expofitiSjConfiliu eius de colloquio, (ub teftimonio proborû aliquot hominn amp;nbsp;magiftratus arbitrio ad id delcâorû cuni paftoribus impetrando poftulat. Cum i-pfe inter alia diceret,115 itiouendas turbâsi rcfpondet Micronius, fe faftô ipfo fatis dó cere, quàrn à moucndisturbis fitalienusi lit qui nihil abfq; illius alTenfu hic tentàré üoluerit,necadhuc uelit. cumq; affeuera-ret feuniuérfam doftririam Prôpheticàrrt amp;nbsp;Apoftolicam ampledi. Iudex aduocató apparitori mandat, utipfumad Vueftphà-lu ducat, quiâmicè euni audiret, ac de hdd il cxploratetj

4^4 H A M E V R G I acta;

explorai er, num ea Propheticar amp;nbsp;Appno« licae doarinæ,queniadmôdum dixeratjçP fer conlentanea. Et fi.quidem diflentane« efTet^nihilominus tarnen eosamicèin uia reuocare ftudciet. Sic ad Vueilphalumin ipfius Jedes perapparitorem duciintur. CumueroilJeiplosin luudeduxilTet Mu» feum , narrat Micronius, quæ ex loanne Du fouraudiffet, quid egifietcum ludice, amp;nbsp;quæpræcipua eilet luiadeumacceßus caula:nempeut Chriftianum,amieum,Sc ’ abomni tyranideliberum colloquiumin præfcntiaomnium paflorum amp;aliquotci uium exorarepolsit. Sicqjinteripfos,ubi alius quifpiam acccfsilTet paftor, colloqui cœptumeft.Cuiuscolloquij lummapau-cis comprehenla fic habet.

Callo^uium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inter loachimum Vucßphaluot

er M. Micronium Uamburgi in illius tedb-bus habitum mtmo Mart.

^vvEs-TPH. Grata mihieft hæc ueftr» parrhefia,qubdnonin angulisdelitefcerc, fed in lucem prodire uultis. Colloquium tibi permittemus 1 iberu, abfq; ullo tyran-nidis metu.Siquidem in Rep. Romanalin guæ fueruntliberç, multo magis easin Ec clefialiberas efie decet. Cæterùm quia mihi hodie propter condones proximædici tecum colloqui non uacabitjin aliud tempus iddifferemus; daboque operam.ut ex

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aliorum

M A M B V R Ö i À ë t A?

aliorumpaftoru alTenfu, in eorum omniu «c ciuium aliqüot præfentia cölloquiiini fcecum liabeatuFjnon qüidem noftri,fedüe ftri durtraxat caufa . Sumus enim de no-ftra ddürinacerti : fed cuperemus uos iâ eandcm nobifcum ücritatis doârinam de-fccndere.

M I CR. Optarim colloquïtirrt illud, rfiiil tis de'caufis,primo quoq; tempore,citra ui lam dilatibnem inflitui polTe. Quanquam uerödenoftra qualn proficemur doftrina limü« certi j nullius faifi dogmatis nobià male confcij : fi tarnen per imprudentianl àlicubi erraflc, ex uerbo Dei, couincamur* libertter idcörrigemus. Nihil enihi magis in uotis habemus,quam ut ifthæc tri ftilsï-madodrinarum difsidia ex uerbo DèicS-ponantuf.

vvestph. ïnhaCjdèfiegocioSacrafnth tario, fententiarum uarietaté,ünadunta-xat doftrina uera efle poteft, quai, reliquis omnibus abieftis, unicè fit amplexènda. Deueritateàütemdoftrinænoftrde Sacra-* Df Éccïf* mentariæ nihil eft ambigendnm, cum eißarum in in omnib’ SaXOhicis ßcOrietalibus Ecclc- doilrina fijs,utà fanftifsimis uiris amp;preceptöribus aliqua coü fuis earn acceperunt, uhanimi Confenfu pn/i«. tradatutiFalfaigitur amp;nbsp;rcpüdianda eft coh trariaZwinglij fententia,qiiæin pi-çdîèlis

Écclefijs eft damnata«

ft 2 D»

mambvXgi acta;

MIC R, Decontroucrfa aliqua dodrina, non ex unanimi multarum Ecclèfiaru con fenfu,fed tarnen ex conceiltu t’ropheticæ amp;C ApoRolicæ doûrinæ ftatui debet, alio* qui triumpharet Papa.Nec fas eft doârinâ aliquamprounilis hominis arbitratu fta* tim hærefeos in Ecclefia damnare, aliâ« etiâ nullus effet unquâhærefummodua, necGnis.

vvE S T i? H. Ecclefiç noftrç Saxonicç funC ÉccleCæ Dei. Sed Ecclefia Deijin doârinâ aberrare non poteft. Igiturin dodrina Sa-An rccle- cramentariaillænort errant. Proindefallb fta Dei u- dogmate decepti füllt omnes j quotquot l^iam erra contrariam Zwinglÿ doÛrinam fedantur. repoßit. micr. Ecclefia Dei ex loco æftimari no debet. Vtq^Londinum non facit Ecclefia Dei,ira nec Hamburgû,au t Lubeca. N ulla prætereaeft Ecclefia præter Propheticam Ëc Apollolicam,quæ non in quibufda hab lucinari quadoqjpofsit.quodipfum quo* que Lutherus docuit.

V V E s T P H. Ecclefia Del, quia în uerbo eius manet,aberrare nequit.Ecclefias auté Saxonicas,cum tu Ecclefias elfe Dei negate non pofsis:confequitur,cas reûè de cœ-na Dominica fentire. Nam qubd Luther* Ecclefîam lcribit errare polfe,de Papiftica, non de Chrifti fenfit Ecclefia.

MI c R. lmb de uera Chrifti Ecclefialoquî

tut

V

H A M B V R GI ACTA. tp7 tur Lutherus,quæ ex humana quadatn im beciUicate in quibufdam nonnunquam împingit.Expartc enimprophetamus.Et fîtquandoq;,uçcximiusaliquis doftorali cubi turpiter hallucinetunqnem mox deinde alijgt; præpoftero quodam zelo incita-tijtcmerc Sc pertinaciter imitantur. Hinc etiam faepe errores in EccleGa oboriuntur. Sed dum EccleGa uerbo Dei, iuxta ipfiiie mentem infiftit,non aberrat. Proinde ap-probandauenitdoftrina Ecclefiæ omnis, non ex Ecclefiarum aliquot confenfu, fed uerbi Diuini autoritatc.

V V E s T P H. NeceHe eft in hac caufa Sacra mentaria uel Lutherum erraffe, uel ipfum Zwinglium.Dic utrum tu erraffe, aepro-ptereacondemnandum putes?

MICH, Ego in neutrius uerba iuraui : amp;nbsp;in religionis caufa, non ab ullius hominis, , fedfacræduntaxatScripturæ pendco autoritatc,

WEST. Dico altcrum corum in hac caufa Sacramentaria erraffe, ac condemnatunt effe:dic utrum tu condçmncs?

MI CR, Neutrum condemnare uolo. vvBSTPH. Quidita?

M I c R. VetuitidChriftus:Ne,înquir, îudicctis.Math.7.

WEST P H. Ha ha he. ficcine feripturam intcllî^s,ut putes Chrifti uetbis indicium

n 3 de

»5)8 hahbvrgi acta, 4c doâoribus prohibçri?

M JC R. Ego eiufmodi de pcrfonis iudiciS liberum nobis non cflc nego.Interim lune.

• difcernendidoótoresjcorvmq^ dogmata: fed non protinus ad gehennam condemnâ di func omnesjquotquot alibi per ignoran rv Axg«- tiam impingunt. An non Auguîlinus, uir tantus,quandoq; lapfus cft ? Origenes quàm turpiterrçpcbailucinatur?Ad nçuos in fpcfiofo corpore conniuendum eft» .

vvïstph, Auguftinus, quiafundamen turn fakitaris doârinç conftanter retinuit, propter fuos quofdam errores çôdemnanlt;! dtjsnoneft,

MI c R.Vcrc retinuit uir ille doftrinç Prolt; pbeticæôc Apoftolicædc Chrifto funda-mcntum.Dc co cnim docuir,quôd fit in u-na perlona iierus Deus,amp; homo: qui iuxta diuinam fuairj naturam Sc ueritatem fie ubiquepuxtahumanam ueibduntaxat iii cœlo.

V vçsT, Vosfiniftroduntaxat ociilo Au guftiquni legitis, quçm ad ueftras parte» trahitisjcum potius clarifsimè poilram do lt;lrinam multis approbctlocjs.

MIC R. Qiiæ uos ex Auguftino ueftræ dpârinæ teftimpniadefumitis, eademPa-piftæ ad confirmandam fuam tranlTubftan pationem ( uobis, ut quidem opinor,rcie-(lam ) producunt. Quo paâo igiturilla tç-flimonia

HA H B 7 R Gl ACT Al ftimonia proueftra côlubllanriattontsiio ârina funt clara? Sed reuera neqj uos, ne-que Papiftas iuuant. Verùni hisomifsis, te per Chriftuni rogo mi Vueftphale,neitâ temerè nos omnes, à te in dodrina Sacramentaria diflentientes, ad gehennatn con-demnesjcum Apoftolicæamp;Propheticçde Chrifto doârinæ fundamentum retinea-mus.Talibus autcni etiam ipfe Apodolus falutem promifit, modo fuas ftipulas eXquot; uri patiantur : i. Cor. j.

V V É 3 T. Ha ha ha.egregius fane ditputa-tores.Tibi ne negocium tacramentariuni elt rtipula?Curigitur moueris turbas? Itô îam difputator,ac nos etiam perte uiftos cHe iaftira, teœ cgregios de nobis trium-phes reportafle gloriare : quemadmodum hic pafsim deLubcçanis abs teuiâisglo-riofe iaditafti,

MI c R, Abfint rifus ac câchinni,in re tam feria Scio ftipulam non elfe, Gquis uniuec fum negocium facramen tari um pcffundçt amp;côculcet. Ago nunc tantum de cadoftti næ noftræ parte,in qua à uobis dilTcntim’; quam negamus ulla ratione fundaméto fa lutis aduerfari.fed ea de rein proximo colîf loquioagere licebit. DeLubecanisauté àmeuidis, nulquâiaâaui:fed rogat’,rem, ut gefta eft, perpaucis cxpofui. qui fané, nulio ad pollteniaoi nodram quælUonem

n 4. dato

too H A M B V R G I A C T A,‘ nbsp;nbsp;,

dato rcfponfo, difcefferunt. Sed hæcGnt« mus: acterurfum Viieftphaleper Chriftü obteftor,ne ita nos ppblicèpro conçioni-r bus tuis traduças, amp;nbsp;fœdis titulis prætçC pieritum omncnoftrû infames. Amicè po-r tins nos'inter nos agamus, de ijs qu; in no bis requiris.

vv B s T. Adulari ncqueo : amp;nbsp;in docendo togor latronem uocarelatronéjfurem fult; fem,amp;]upum Ippû ddqs no cft traducere.

MI CR. Scdncgamus nos clTeIatrones,lu posant falfos doâorçs. audiamur à te pr?, tç uerbi diuini autoricate erroris conuinct mpr,quàm fie publice condemnemur.

vviST. ERis in Marpurgico colloquio auditi,acuiâi.

Ml CR. bloç negantTigurîni, qui illud colloquiû pro fc faccre exirtimât. Veina iu-Rû aliquando ea de re habeatur colloquiû.

WEST PH. Certior eRnoftradoArinafa çramétaria,quàm ut multis ad eius appro-bationem côcilijs, difputationibus autcol loquijs opus litamplius.

MIC R. Quopaâo igirurinlibellotuo cuititulumfacis, DB recta pipe, dodri nam tuamfacramentariam Ecclefiæ fubij-cis iudicio, fi in earn nullo modo inquirers licet : amp;C omnes à ce hac in parte diflentien-tes, protintis pro hçreticis codemnasiCon ^iufAjûc cuuniinceUigercnequeo,

Ego

H A M B VK G I ACTA. 2e» vvESTH.Egodoftrinam meamfacramé tariam non Londinenfi, fed Ecclefiæ Dei Hamburgenfi iudicandam propofui.

MI c R. Liçet'ne ergo omnibus Hambur-gi habitantibusjtutó in tuam iftam dodri-nam inquirere?

vvESTPH. Licet omnibus fidelibus.

MI c R. Hoe eft fçilicet, tecum in re facra, mentariafcnticntibus.nam rcliquos ducis pro haereticis. At qui unius tecum funt fen rentiaï,noninquirentin tuam dodrinam, de qua nihil dubitant. Cæteris nonlicebic tutó id facere. Fruftraigitur dodrina tuam Eccleliæ fubijcis iudicio.

vvEST.Quid inre tamcerta,tam muU tis opus eft difputationibus?Non dubium etiam eft,quip uos in ueftra confçientia de falGtate dodrinç ueftræ conuidi lïtis:cum nos contra,in noftra confeientiajdeuerita-te dodrinç noftræ limus perfuaGfsimi. At-que fiducia huius noftræ bonæ cofcîentiç, aufus fui me Caluino fimilibusq, giganti-bus opponere,eosq;inmcprouócare.

MI c R. Nos,gratia fit Deo,de ueritate do drinæ noftræ no dubitamus;alioquin tarn graues nolimus eius nomine fuftinerc mo leftias. Sed ubi adçplloquiû uentumerit, difpiciemus utra dodrina uerior fit. Dico uos de falfiratc ueftræ dodrinç in confeien ^conuidos efle.

n J At(^

tlt;W H A M B V R G I ACTA.' WEST. Atq-, efto ilia prima fiiruricoU

loquij noftri quæftio.Nam uos in ueftra conl'cientia,de dodrina iieftra làcramenta* ria perfuafi fitis. Sed tempus labituræfficia utpnmo quoquc die (uti poftulas) colloquium internos, certis tarnen conditioni-bus inftituatlir.

I c R. Ego nullas ueftras conditiones, modo iuftæ tînt 8cæquç, reijciam;tantum ' petOjUt paflores omnes amp;nbsp;ciues aliquot çolloqui; tcftes adhibeantur.

' V V E s T- Ne quid de nobis queraris,liberum tibi abfque ullis conditionibus collo quiupermittemus. Seduide,nc erudicio-ni tu« plus æquo fidas.

MI CR. Nihil mihitribuojamp;paratus fum ‘ fempcrmeliorib.èucrboDei produftis ce-' dcre. Ita datis utrinq; dextris difceditur.

COLLOQVII FINIS.

' ^Poftcradiead Viieftphalum hora poft meridiem prima uenire iuflus Micronius, illiic iiadit, adiûûis fibi Oauide Simptone, ’ lacobo Michaclisjamp;loânoàfurno. Vueft-’ phalo aiitemaderant concionatores quinque, amp;nbsp;fçholæ Hamburganæ reâor. Vbi iam conlediflent omneSjVueftphalus cau-fam conuentus exponit earn elle,ut cum il lis de côrroueilis quibufdam religionisea pitibus agatur: non quod iplï de fua doftrî na quicquaoi dubicaient, ut quæ in omnU

H A M B V R G I acta. aoj bus Ecclelîjs amp;nbsp;Académies Saxonicis fum-mo confcnfu traderetur, adeoq; etiam dc-crctis Senatus Hamburgani ßcilluftrifsi^ mi Daniç regis adiierfus Sacramentarios Ja tis fancita elfct:fedut ipfos in candemfa-cum fententiamadducerent. Deinde^col loquij initium ab illis Chrifti uerbis, Caro non prodeft quicquam,faccrc uoluit. Cæ terùmjquando contra quàm Vueftphalus promiferat, nullos adeffeciues,amp;paftores aliquot defiderari uideret Micron?,de feri-pto quodam,quod in hune euentum para-ueratjpræfari uoluit : unde colloquij faétû cft initium.Scripturn autem itahabebat:

CoÜo^uium dlterum inter M. Microniutti C7 Ioilt;-fhimum 'Vueftphalum Hamburgx habi^ tum^dtino 4.,Martij 4..

MI c R. Prius quàm aliquid loqui autdt« cere incipiam, fratres 8c Domini mei obfet uandifsimi, Ecclehæ huius inclitæ ciuita* tis Hamburganç miniftri,pauca præfari co gor, ne quis banc meam hominis peregri-ni libertatem amp;nbsp;parrhefiam aliter quàm o-portet accipiat amp;nbsp;intcrpreietur.

Ante omnia itaq; Deum teftor,me in u-niuerfo hoc negocio aliud non quærere, quàm ipßus gloriamjEcclefiæ Chrifti ædi-ficationem, ac meam proximorumq; falu-tcm. Ad uos præterea non mea fpont e ac te oicrèjfcd pocatus ucnigt;^facuhaçeprius à indice

?04. H A M B V R Gl ACTA.

iudice ciuitatis huius ordinario obtenta, à cuius famulo ad loachimû Vueftphalum deduftus fum;quanquam npdçerant alias îuftærationes, utracafpontccolloquium cum ueftris humapitatibus poftularé. Si-quidcm nos, qui ex Anglia obpurîtatem Éuangelij profefti fumus, in ueftris Eccle fijs quotidie grauiter accufamur, deplora-tishærcticis amp;nbsp;feditiofisuiris annumera-mur,ac cômifcemur.Cumq; me Dominus pro fua bonitate Ecclefiç Belgicç quç Lon dini fuit, miniftrum cfleuoluerit, officij mei ratio poftulat,ut apud uos, aut noftra innocentiâ autoritäreuerbidiuini appro-bem,aut fairem mejiora à uobisdifcâ.Non enim hue ucnijUt ueftram Ecclefiâ aut tuç.» bem, aut damnem, fed ut mcam pro meo officio defendammon fiducia ullius erudi-tionis aut eloquentiæ, fed noftr:^, (utin Domino l'pcro) innocentiæ. Sum jtaq;pa ratus audire,in quo Ecclcfiæ noftr«; Lon-dinéfis doârinam autritus Ecclefiafticos, autoritäreScripturæ, dânarcpofsitis, quo pominedigni fimustam prophanis homi nibus annumerari. Poftremb nonnullæ funt rationes iuftæ, quæ me çogunt, utà uobis non priuatum, fed publicum colloquium,!!! præfentia omnium paftoru,ma-giftratus amp;nbsp;aliquot ciuium,habere poftu-lein.Siquideni in omnibus ueftris £cclegt;

HAMBVRffI ACTA. 2oÿ fijs damnamur. Et fiquisomnino mini-ftrorumuerbiomitteretur, ille forfan po-ftea dicat, fealiquidaduerfum nos profcr-te potuifferqucmadmodum rnihi Vuifma-riæ accidie. Neq‘, iniquamihiuideturpo ftulatiOjUt Magirtratus, autaliquot ipfius nomine deputati, noftro interfint collo-quio, cum apud magiftratum accufemur: cuius officium eft,iuxtaius gentium amp;di-uinum,âccufatôs in accufatorum præfen-tiâaudire:quemadmodumaaaApoftolica Ait.if.t abunde teftantur,gentilem Mawiftratunli^* noluifiePaulumapoftolum, nifi in prçfert tia fuorum accufatorum damnarc,aut ullî omnino fententiam Contra ilium ferre. Ci uium autem præfenti3m,prçfertim eorum quiueritatis Audio tenentur, non refugi« miisümó fi fieri poteft, omnino expetim’* utpote cûâpud eos quotidie accufemur« Nos lucem no rCfugimus: clancularius no fum pràEdicator,fed in apert um uenio: uel ut noftramEcclefiæqj noftraä innocentiâ promea facilitate tuear: aut fi tucri nort pofsim, autoritäre uerbi diuini meliora à uobis difCam. Huius præfationis meæ judicium V.omnium pietati lubes fubi/cio^

Clemens refpotifumpoftulo.

WEST. Hoctuumferiptum^conditio tiesiftastuas non moramur,ncc prællare tiolumus, NuUactiaoiearum conditionu fieri

10(î HAMB VR CI acta;

heii faélâ fuit mentio. Paftorum, quorürn polhilafti præfentianijiam bonam partent adcffe uides.Deciuibus uerbum crat nullum.Proinde iftis omifsis, ad propofitâ ue niamus quæftioncm.

CR. Nihil mihi cfletgratîus, quàmré îpfam aggredided uideor mihi graues habe je caufasjCÔditiôes ciulmodi mihi à Vueft-phaloheri promiflas, rurfus exigédi. quas lî docere poteftis iniquas elfe, ijs lubens ce dam : quandoquidem eas ucÛro fubieci îudicio.

V V F. s T.Si has tibi conditiones permit-tamusjuidebimurdenoftra doftrioadubî tare:quam tarnen ucrilsimaeflccredimus* Eacft muleis iam annis magna cum pace Ecclefijs nollris tradita, amp;in Atademijs excufa amp;approbata.acnemo Vuitebergæ ad gradus ullos promouetur, qui non pri* us luramento hanc noftram dodrinam ap probet.Et fiquidem dubia adhuc effet noil ra doftrina , grauiter peccaffet Senatus nollerjamp; Screnifs. DaniæRex,quiaduer-fum uos décréta tulerunt.

I c R. Similibus argumetis facile uos o-mnes uiceritPapa.Ec fiquidem itainreli-gionis caufaraciocinari licet, nulla unqua dodrinacertaerit: fiquidem quam fchola una recipit, amp;Magiftratus tuetur,eandem; tiiae ruifum Sçholæ condemnanc, amp;nbsp;alius Magi-

H A M B V R G 1 ACTA. îo^ Magiftracus perfcquitur. Verùm in.Eccle^^ fia Dci probatio cloânnæ,iuxta ucrbû Dci débet perpetuô mancrclibera, iuxta illud , nbsp;nbsp;nbsp;,

Apolloii:Cçteridijudicent.Etrurlum:Spi ritus nolitc excinguere, Prophetias nolitc afpernari. Poftreniô:Spiritus prophetarû »•Cora4« (inquic) Piophetis fubieftifmt.

WEST. Ha ha hâjPropheta.Tu’nepro-phctacs? ôfaluePropheta [ hçc dicens,fi-mul caput cachinnans utraq; manu ape-tiebat. ]

Ml CR. Quid mepræteromne æquutuis farcalmis lacefsis Vueftphalc ? Propheta Aim CO fignificaru, quo ibiapud ApoftoJû prophet.æ nomé accipitur: ad quem modii ego ctiam uos,adeoq;omncs uerbiDiuini interprétés pro Prophetû habeo.

WEST. Sub huius Prophetiæprætextu uis perpétuas ali in Ecclefiade doârina du bitationes? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T^eufuPro

MIC R. Imouolumuspotius,perlegitigt; phetiæm mumeius ufum,omnesdubitationes toi- Bcclefîa ni lerc,amp; omnem tyrannidem ab EcclefiapcI deLuthertc lere. Veritas enimperProphetiæufumle- inlibro de •gitimummagis illuftratur,confirmaturq-„ in^ituedis mendacium autem proditur. nam utaurii Ecclefîæmi igneexpurgatur,nonpcrditur.ficdoftrinç niftrK,què ueritas non dubia,fed eerta magis aeperfpi ad'ßobe^ .cua,ufu prophetiæ, redditur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mosfcr^

€01,1,60A vvESjf« Nobis noftraruro Ec

~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cküaiuoi

îoi H A M B VRGl ACTX? clcfiarum habcnda eft ratio, ne carum pax amp;tranquillitas iftiufmodi colloquijs pergt; turbctur«

Hicr. Et nobis falus noftrarum Eccle» iîaruni,quasquotidie condemnatis, curæ efle debernc noftro (îlentioculpam hære-feosac feditionis, quant imping!tis, uidea muragnofcere. Poftquerb nullaadhuc à uobis iufta allata eft caufa, cur meas, quas poftulojcolloquij conditioncs dânarepoC-lïtisjprecorpræftareeas non grauemini.

Delibrit west. Siad huncmodûuis inpublicu confcriben prodire, tuamque dodrinam ad Ecclefiæ tuç purgationem palàtn approbate, libroâ confcribe,qui in multorum manus ucnire ' poflunf.

MI CR. Hic,ubiper uos publicè accufa-mur, nosfub proborum hominû teftimogt; nio audiri çquum eft.Et libri no Temper ad eorum perueniunt manus, à quibus eos le gi maxime oportebat. fieri q; potcft,ut Ma-giftratus, qui nos proHigat, noftros librot nunquamlegerit:fed ueftris côtentus prç-iudicijs amp;nbsp;fentétijs,in nos fæuiat.Imb uos ueftris hominibus leôtione noftrorumli-broru interdicitis. Quid igitur libris apud uos proficitur?

V V E s T. Ita'ne tyrannidis acculas Magî-ilratum,quan is incognita damnet et pcrfe quatuc? uide quid dîcas^

MAMBVRQI act à. nbsp;10 j

MI c R. Id ita Heri poHe dixic,atq; udiurt) hon ficrec.

V V E s T.Si uis tuam doftrinam, uW publi cè damnacur,etiam publiée tueri,rcdito iti Angliam,aut alia Papifmt loca,ubi etlâpu-blicè hærefeosconderhnatur.

MI c R. Papiftici doftores funt lupi faâî, (qui füa dogmata nô ftylo icripturæ, ut pat eratjfcd feeptro duntâxàt Magiftratus, ty-rannicè tücntur.àtalibus tyrannis cayena du elfe,nos monuit Chritlus. Atdcuobi» Euangelicis concionatoribuc aliùd tnihi haftenus perfuaß,qu0d uidelicet in cotroa »ücrfiarcligionis non tyranicc folofeeptro Magiftratus,fed Chriftianè ftylo feripturaô agercuclletis.

WEST. Omifsisülistuis,quasurges,c5 ditionibus Martiné,rcm ipfam.priufquani tépus elabatur,aggrediamuf.Adfunt enirri concionatores multi, quiiftius noftri coU loquij fidi telles mecum efle poterunt.Id 11 facere tergiuerfans.indicio eft,te tibi malè confcium,lucem refugere.

MI c R. Si tenebras amarem,nollem ta ni publiée caufam noftrarti agere. Imô fi uo^ bis deueftra doftrinabêne efletis confei/j îpfi ad maiorem eaufæ lieftræ apud ôrhrtei commendationem, ueftrafponté alicjuoc extra Ecclefiafticum rriinifteriürilconftitu tos homines aduocaretis, collôqui) telles.

O lu

410 H A M B V R Q I ACTA.

Itaetiam liceret uobis de mceffc fecurif, quód de colloquio no aliud quam accidiC» fctjfpargcre aufurus eflcm.

vvEST. De noftra fide non eft quod du.* bites. Qiiiducro tu deadlis colloquij faâu rus aut diâurus (îs,non moramur.

MICRON. Scitisafta colloquiorum fact lepcruertiniecignorojquàm apud omnes leueacfufpeflû habeatur unius hominis, aut pauciorum aduerfum uos omnes tefti-monium.Vellcm propterea milii meas cô-ditioncs pcrmittcrctisjad maiorem utriuft. que partis fccuritatem ; præfertim cum nos quotidie per uos grauiter apud omne» accufcmur.

WEST. Quidnebuloiftecogitât?amp;fni ftra cum ipfo tépus terimus ? Indigjius eft, quicum agatur.Hæc fi præfciflein,non co^ ucniflemus.abeat hinc nebulo.

micr. Sipromifsis ftetifles Vueftphale, hæc non moucrem.Et tua hæc conuicialu bens propter Chriftum fero.Sed me tui poc nitet, qubd in hac caufa adeo feria^tam im» potenter agis.

WEST. Sum natura paululumferucn-tionartamen cum uolo, tam modeftè agc-rc poffum, fubmifle,atq j tu.

MI c R. Agamus igitur placidèjabfq; cla-tnoribus.Expenditeobfecro Domini mei, quàm dura fit noftra conditio,Nos à uobis quotidia

H Ä M B V R G I ACTA. îfj qüotidie condemnamur publicè,nec tamê ad nos expurgâdos fub teltimonio probo-^ rum aliquot hominum admitti poflumusi vv E s T. In tni'ne graciam iftiufmodi col Awon’îi loquium inftitueremusf Minor es amp;c æratc tii erat i.\i amp;c eruditione j quàm ut hoc in tui gratiam croniK^ ji-, fiat.abito potius in Scholas^ut adhuc annû unum atq;alterum ftudeas:actum ad nos diFputaturus reuertere.

Mica. Non hic de ætare eft côtrouerfiai Tenuitatemmeâlubens agnolco:neccrugt; ditionis ullius, fed bonæ duntaxât caua fæ noftræ fiducia eiufmodi poftulo col-loquia.PlacetetiamjUtpoftftudiiim biennale reuertar; fiquidé fidé mihi iam detisj uos turn meas,quas ex fcrîpto propofui co ditiones, fine fraude ulla præftitüros efle.

WEST. Non eft hoc in nobis,fed dunta-xat in Magiftratu fitû. Verùmquid tu Da-uid Simpfon de re facramentaria fentis?

DAVID s IMP. Idipfumquodin Angliâ fub Eduardo Rege eft traditum, amp;Marti-hus iam hic protî tenir.

WEST. Quid tufartordedogmatis uis indicate ? præftitiftct te in peltaria tua olfi-cina manfilFe, quàm Ecclefiæ rrtinifterium in Anglia fufcepilTe. Cur tu, peltarius cum clTcs,uocationé mutafti,cum infua quif-que uocationé mancre dcbeat?

MI c tu Ne tuis fcommatis homini mole-

o Z ftus

1X1 hambvrgi acta.

ftusfis, Vueftphale.Qyôdenim reliâoPâ-piftico facerdotio artem manuariam didi— cit,non eft ei probroj fed laudi potius uer-tendum.Ego in manuariô opéré nihil ui« deo probri. An non etiam Paulus id quart' doqueéxercuit ? Me fanèjfi cô per tyranni-demadigererpiô puderet pro meis uiribui manuariam âliquam artem addifcerc.

vvBst. Siccine tyrannidisnosaccufas? Suboleo quô fpeftcs. ncc me fugit, quod nS ira nuper tyrannidis me accuîaris. Non ego, fed tu pötius tyrännus ac fatan qui!-piam es, dum pacatas rtoftras Ecclefiasfic perturbas. Gladi’ in iftos nebulones ftrin-genduseßet.

MI c R. Agnofco me non ita nuper dixif-fe,tyrannidiselfe, obieftiones è Scripturis petitasjiiô ftylo Scrip£urç,fed fceptro Ma-giftratus refutare uclle.

Igt;e uerhiî nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Doftrinam noliram facramenta

Caitte. nam,quâ Magiftratus pro muneris fui de-bito,fceptrofuotuetur,eam nos Scriptur^ teftimonijs approbamus. Habemus eriinl darum ill ud Cbrifti uerbum. Hoc cftcor-lt; pus meum. Quç uerba,quia uos totos pro-fternunt, ita oditis,ut ueftrûm nonnulli ea èfcripturis expunda uellent.nec defuntj^ in aftione Cœnæ ca detruncant.

M t c R. Non.odim us ea uerba,per quç prî marium Cœnæ Dominicç myfteiium in il liU8

H A M B V R G I ACTA. îlj lîus ufufide contemplandumuiuidifsimè proponitur,Necexiftimo quenquam tam efleimpudçnté,qui ucrbailla erafacupiar, aut in ufu Cœnæ callidè truncet: nifi mihi illius autoris nomenaclibrum indicetis.

WEST. Quàm uariasueftri fuper illis Cœnæ uerbis interpretationes fingunt?

MI CR. Non nefcis Vueftphalcjunum ali quem Scripturæ locum,uarijs uerbis, len* tentia tarnen çonfencientes interpretationes admittere pofle : nec protinus diuerfæ unius loci interpretationes pugnanté fen-fumreddunt.

W B s T. Sed ueftri falfas adfcrût interpre tationes.

MI c R. Ego nullas haften’ apud noftros reperire potui,quæ analogiæ fidei repu-gnent:quemadmodum ueftra illorum uer boru interpretatio ex diametro répugnât. Tollitenim corporis Chrifti ueritatçm.

WE s T.Non licet de corpore Chriftiphy De corpo-lîcçdifputare. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;reChrijli.

14 rcR.Scfiptura non nifi unicum Chrifti corpus, illudq; phyficum 8c organicû,fuis uideljcet rr»cmbris ctiampoft refurreftio-nem diftinftum,a^nofcit.

vvbst. Cathohea Chrifti Ecclefia no- quot;Deuetu/ltt ftramdoftrinaab Apoftolorum ufquetcm te doétri-poribus femperagnoiiit,quam Patres om- luSrfcrrf-nes confirmaïunt. Veftra autem doftrina mentariæ.

O 3 nupera

±14- H A MB V R G I ACTA.

nuperaeft,perBerenganum primùm exci tata,dcindcper Zwingliû noftro feculo re-

nouata, contra quam in comitijs Augufta-nispronunciatum eft.

Ml CR, Noftram doârinam contra dici-

mus clTe ueterem, Apoftolicis fcriptis per omnia confentientem,atq; à Patribus omnibus, clarifsimè aôt ab Auguftino traditâ. Ea primùm circa Caroli magni tempora, percjoftrinâ carnalis cuiufdam præfentiæ corporis Chrifti in pane obfcurari cœpit. Cui imaginationi fe poftea oppofuerunt Bertramus ac Berégarius. Deindcpofterio nbus feculis ueradoârinade Cœna Domini plane defœdata eft per idololatricâ trâl-lubftantiationem. Nccconfequitur, no-ßram doûrinâEcclefiç Dei propterea fuif-fe incognitam,quôd à Papiftis fuerit igno-rata. Alioqui amp;nbsp;ipfcarticulus iuftificatio-nis fideihadenusEcclefiçincognitus fuif-fe dicetur,qui etiamnum in PapilHcaEccle fia ignoratur. Nec uideo uos iuftam habc-Comtid caulàm tantoperegloriandi de Augufta-.^•-uyuftctnd niscomitijs, cumea ineum fineminltitu-^lure in^i tanon lint,utibi auditapriusutraq;parce certi aliquid de rcfacramentaria ftatuere-turded fuir tantû nuda fidei confefsio, quç nullo modo concilij légitimé cogregati au toritaté obtinerepoteft. Et fi quidem concilia oinuia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adh UC lubiacét Scriptura-

rum

H A M B V R G î ACTA? ny rum autoricati,quanco magiscofefsio Au-guftana ? quanquam adhuc nefciam,quaté nusea doàrinænoftræ aduerfetur, amp;ue-flram iuuet. Certifsima tarnen ueræ dodri næ régula cil, Scripturafacra:cui noftram doftrinatn, diuino bencficio pulchrè con-fentiétem efle doccbimus,fi colloquium, iuxtapropoficas côditiones, impetrcmus, WEST. Eiufmodi colloquium lîonpo-tcft nifî per Senatus autoritärem inllitui.

MI c R. Efficité apud eum,ut uelit.

coLLBGA wtsT.Permitcant iduobis prius Lubccani amp;nbsp;Vuifmariéfes;tum quid fafto opus fietjdifpiciemus.

141 c R. Video nullam mi hi omnino fpetn effe colloquij à uobis impetrâdi.Hambur-eani cxpeftant Lubecanos,hi uerb uos. Vuifmarienfes autem expcilant Lubeca-nos,ac Hamburganos. Nec ulla ciuitas hiç aliam præiro audcbit, eo qubd uos Senatu ad id pro ueflro officio non extimuletis: 3uin potiustalealiquid molientemimpe iatis. Interim patitur iuftus. At fi uobis deuellra dodrina bcneqfletisconfcijjipfi ueftra fpontcapud Senatum pro tali impe-trado nobifcii colloquio Iaboraretis,ad ap. probandam ueftram innoccntiam,amp;indo drina fidcm.

WEST. Quid cum hoc homineplunbus agimus,quot;’ Valcat nebulo. Aliud nobifcu dc-

o 4 inceps

|t(î H AH E V R G I ACTA, inceps aducrfus iftos Ecclcfiæ pcrturbatq^ rçs quærendum eft confdiurn.

MI c R. Non ucftrant Ecclcfiarn turbarc, (ed meam,quam quotidieaccufatis, Icgitj rnè prodebito ofhcij mçi expuigarc ftu-deo ; ant fi id nequeâ,culpain agnolcere amp;nbsp;^eprecari paratus fuiTi,ac corrigere. Quo-piam uerb omncminftituédi colloquij po teftatem in Senatum reijçiris, nec ueftram mihioperam in hacrepræftareuiiltis, iinû mihi faltem-detis dicm,quo ipfeapud Sc-patum proiftiufmodi calloquijconditio-pibus impecrandis laborem. Qiias fi nega-bit,paratus turn erojuxta quafcunq; uul-tis conditiones uobifcum colloqui.

WEST. Senatus publico fuo decreto Sa-cramentarijs omnibus ciuitate fuainterdî xitj aduerfus cuius dccretum nos nullâ uo bishicmanédi libert^ité facerc pollumus: imo nullum deinceps colloquium tecum habereuoIumus.Apagehinccû tuis foras.

MI CR. Quandoquidem nihil eorum quç propofiiiimpetrarc poffiim, fedcötéptim reijcior: uolocaufam noftramcómendare Adt«o«p- Deo .Interim ptiusqdifcedo, te mi Vueft-^ur vucß, pPmig monirûjacperChriftûrogatûuelim, ffhaluf ty- utquæ deinceps uel fcripto uel fcrmone dodurqs eSjCaomnia Chriftianè, ftylo fcri pturæ,^ ueibi diuini autoricatc,nôtyran picè fccptiio Magilkat’ approbaïc ftudeas.

Quid

HAMBVRGï acta. Î17

WEST. Quid tu ais? ficcine me tyranni-dis infimulare audes? An non mea omnia fcripturisapprobo? Non fumcgo tyrann’, fed tu potius, qui noRram conturoas Ec-cleGam.

MICH.. Quidita fimulomncsaduerrnrn me tumultuamini? Non fum Ecdeljæ ue-ftræ perturbacorjqui Ecde(iä,fidei noftræ concreditam, à calumnijs iufto ordine expurgate quæro; paratus interim, fi erroris c5uincar,melioradifcere.Mihi mea Ecde-fianó minuscharaeR, quàmuobis ueRra. Neq;temerèVueRphalû ficadmoneo.Ipfe enim paulo ante de gladio in nos Rringeri dolocutuseR.

vvEST.Iddefpirituali intellexi gladio,

MicR. Sed tuin libellotuo de re Sacramentaria,obieftionibus noRroru non fcri-pturasjfcd magiRratus Iccptrum opponis.

WEST. Vbi hocamefaftiieR ? Qiijdhiç aduerfum me commi nifcitur nebuio?

M ( c R. Ne quis ueRrüm me VuèRplialo mcndacium impingere cogitct: en eins li-bcllum, ad cuius calcemadhunc modurn fcribic:Exeodcm promptuario malicqr? dis erumpfitiRa; Corpus ChriRi hçrçç,aut: non hærec.Si hærcc,quorfum attipçr fæp^ rcpecere cœnam? Si non, quorfqm euane-fcit? Tarn execrandjæ blafphemiîe limi» les, merentUTf OÙU9 kcptro magiRratus,

O 5 quàm

»*« H A M fe V R G I ACT A.

quam ftylorcfutari. An non manifcRa funthæc Vuellphaliuerba?

WEST. Multasblafphemiaslibcllo fuo immifcuit loanes à Lafco, quas omnes femel gladio Dei conficiam.

Mica. Doce,eaquæ fcribit Lafeus elTe blafphemiaSjamp;ad fingula eius argumenta orrfme,fi potes, è feripturis refponde : pri-ufquâ ad Magiftratus fceptrum confugias.

matthaev s reftor feholæ Hambiirgé-fis.Cur te Martine tam præbes difficilem, inamplexanda Ecclefiæ noftræ doärina: qua tarnen uetuftifsimi quiq; patres agno »erunt? Enhîceftuetuftifsimus feriptor, qui docet Chriflum corporaliter in nobis habitarc:quod non nifi per corporis ipfius in Cœna manducationem fieri poteft.

».Cer.f, xicR. Chriftns, iuxtadodrinamPauH, fide in nobis habitat, non igitur corporaliter, quia Paulus alias ipfam (peciem feu ré fidei opponit.Dici tamenpotcft,Chriftum corporalitcrin nobis habitare rationefuæ incarnationis,quandoipfipercommui)iQ-nem fpiritus fui iungimur. Verùm fi exilH mas Chriftû ideo corporaliter in nobis habitare , quod in Cœna Dorninica eius corpus fealiterfub pane edatur:iam tibi cum jpfo Vueftphalo, quiid negat, difputan-dumetir.

màthab, CumVueftphaloai8?quidita?

Quid

H A MEVR Gl ACTA. 2»jgt;

WEST. Qiiidhicrurfum adueifum mo comminifceris?

M1 c R. Nihil fingo.Doces enini in prædi ótotuo libro. Corpus Chrifti tantifper elfe in pane Cœnæjdum fenfus afficitur.Sed fenlus non afficiturnifi in ore, uelad fum« mû in gutrure: quomodo igitur per uliim Cœnæ Chrirtus corporaliter efle in nobis, uelhabicarepoteft?

VV8ST, Decorques meauörbain alium fenfum.

micr. Audiantigitur omnesuerbatua, aciudicent. Eaiicrö fichabent : Quamdiu fenfus corporaliter afficitur, prçfentia eius corporalis non aufertur. pollquam autem fenfus corporaliter in percipiendo deficit, deinceps corporalis præfcntia quærenda non eft. Hec eft Vueftphali doftrina, qua etiam non è Scripturis , fed Papiftarurn li-bris emendicauit : hoc ipfo fatis indicans, feinfuacaufa facramétariaferipturis deftj tutii,ad Papiftarurn confugercpatrocinixiy

COLLEGA WEST. Vos nunquam in An gliacatechifmum docuiftis,fed toti in hoc unofuiftiSjUtueftram doârinam Sacrante tariam plcbi inculcaretis.

MICR. Catechifmum diligentifsimètra didimus,amp; de re facramentaria non nifi cu res ipfa poftularet traâauimus.

y VB s T, Vos præteiea negatis baptifmo peccat^

SÎO H A H B V R G I ACTA.

peccata remitti,amp; Chriftianorum infante« anteBaptifmumfaJuos efle pronunciatis, Roin.4. micr, EftPauliapoftoli doftnna, Abra bamum ante circumcifioné in præputio iu ftificatum fuilTe. ex qua temporis eircum-ftantia colligit ApoftoluSjiufticiam impu-tari nobis ex gratuito bcncficio, non uirru tefjcrameiitorû, quæ uocat indicia; illiu« fidci fignacula.

WEST. Qilid frudra cum hoc homîne tempus terimus? Abcat.

MIC R. Vosquotidie grauifsimis hærc-feon,feditionum,amp; aliorum criminum fu fpicionibus nos apud dues grauare no ccf-facis ; nec uultis tarnen ullam noftri legiti-mam purgationem admittcre;quin nos id amîcèpoftulanteSjCum muleis feomatis amp;nbsp;conuicijs reiicicis.Non fie uobifeum in An gliaegiiremus.Deumqjprecamur, ut fi o-lim uosexulare quandoqjcôtingat, alios clemçntiores uobis, q nobis eftis, inueuv rcpofsitis.Speramusintérim,qubd Deus caul^ noftrse iuftifsiniæ fufccpturus fit pa trod ni um.

wes T.Abi du Martlerken.

FINIS COLLOClVir.

Noftris porrb ad publicu fuum diuer-forium abeuncibus, fingula quæ gefta erant, didaq; intet feferepetentibus,inci-dic üiterim cogitation V uedphalu ad nofcé dum

tt A M B r R G I ACTA. M» 4Îum ipforum diuerforium clam fuum pue rum fubmitterepoire,quod fie read Magi-ftratum delata,pronnus ciuitatc pellercn-tur.Confiilium itaq; ipforum fuir,praeteri-todiuerforioprius foras extra mœniaex-paciatum prodire. Ibi tandem Vueftphali famulû ipfos infeûanté obferuant:eumlt;|j, quid ira ipfos infcélarctur,rogant. Cupio (inquit) ueftrumnoffcdiuerforium.Sedi-pficonfilium Vueftphali non ignorantes, nullam huius fufpicionis puero dant figni ficationem.ac fub üelperamjpoftquam per tres ferèhorascos fuerat iiifcâatus, illius confpedüm tandemclapfi.in fuum diuerforium reüertuntur. Poftera die anxiè fol licitus fuit Micronius, quid fibi hicâgéii-dum eflct.Implorato itaq^diüinôaiixilio, amp;nbsp;communicato cumfratribus confilio, tiifum èft ipfis opcræprecium,Magiftratus âüxilium adexpurgandam noftram Eccle fiam implorare.Pomeridiano itaq; tempore accedit Micronius proconfulem nomine Georgium,cui paucis exponit, qui â fit, amp;nbsp;quid cum paftoribus egilî'etrper Chriftû ûbteftans ilium, ut ad impetrandum collo qüium fuo ipfiimcôfilio iuuare dignetlir. Illeautemrefpohdet,dccretum fuifle, ut fummomaneciuitate exirent: feproinde mirari,ipfos adhucin ciuitatehærere.Aü-dif e fe etian),multa inter ipfos fal fa foueri dogmata:

212 H A MB VR Gl ACTA.' dogmata : doftrinam Ecclefiæ Catholîcds ab ip fis reijcijfacramenta Baptiffni amp;nbsp;Cœ-iiæ Dominice ipfis pro nihilo duci.amp; ex fs dacosclTeMonafterienfium, qui feditio-nés aduerfus Magiftratum molirétur. Cui malo fenatus in tempore occurrere uellet. Micronius uero refpondetjnihil ipfis dere iinqucdaciuitatemandatûelTe, ipfosqjab omnib.illis falfæ dodrinæ ac fcditionû cri niinib.efleliberrimos:perChriftûrogâs,u£ cum tam uaria ibi hominû de ipfis eflet fen tcnria,liceat fidei fuæ côfelsionéin fcriptü redaftam Senatui ofFerrcj ut is femel, qua-Ics'namfint.ccrtó cognofcat. AlTenfusefl Proconful, iubetq; fupplicationent ilia in proximum diem parari.eamq;ad fe referris quam ipfe Senatui,ipforum nomine,trade re uellet.Aftisitaq; ciprohac humanitate ôeæquitate gratijs, indiuerforium fuum reuerfus Micronius, operaGodfredi Vuiii , gij adiutus, in defcribenda fupplicatione ipfa media node laborat:qua Senatui pro-ximadie offerunthifeeuerbis fcriptam.

Acquißiinis prudentißimisij; Conßtdibui ac Sena^ toribui inclyt£ ciuitatis Hamburgevßts, Dominii mcis clanentißi

Quod ego homo peregrinus, Domini Clementifs.ad uos Dominos meos obfer-uandifsimos,fidei meæ confefsionem edi.* tufus, fupplcxueniâ, propter Chriftu Do.» minuni

HAM BV R Gl ACTA. ülj minum prccor, ut id beneaccipere, m« benignè pro ueftra hiimaiiitate audire di-t gnemini:prælertim cum hoc non temerè, fedfacultatepriusà prudentifsirho ac ue-uerabili Proconfule mihi concefla, faciam, amp;adidquoq;pro uocatioiiis meæ officio cogar. Étenim cum Ecclefia Germanica, quæ à pientifsimo Rege Eduardo (piæ me moriac) Londinipridem infticutafuit, in qua me Deus pro uoluncate fua bona mini ftrum efle uoluitjta fubindc in publicis ue firæciuitatisconcionibusgrauetur; Scinde multi temerè grauifsima quæqjdenobis fufpicenturamp;effutiant: pro miniûerij mei fide CDgor meam,Ecclefiæq;noftræ fi-dem ad nollri purgationcm in medium in dicandam proferre;præfcrtim apud Chri-ftianumjScproindeæquum Magiftratum: qui alteram partem non modb audirc para tus eft, fed etiâ pro officio fuo poftulat. Fi-deiergo noftræ ratio (utpaucis amp;nbsp;fimpli-citcr dicamus ) eft hæc,

Ampleäimurreuerenter,Sc firmiter cre DeScriplsi dimus uniuerfæ feripturæ Biblicæueteris nrperx ac noui Teftamenti: unde,per mutuam il-Jius collationem omnis dodrinae, quaein Ecclefia tradituqueritas unicè eft petenda; non à regnorum decretis, aut hominûpla* citis. Huius porrb feripturæ Biblicæ feo pum ac finem dieagnofeimus i e $ v m Chii

~ ftum,

ÎÎ4. H A M B V R ß I ACTA rielefu Illi, qiiicftuerusab æterno, ex Deo patrd Chrifio. Deus,amp; uerus item in plenitudine tcmpO' ris ex uirgine Maria faâus homo, citra ul-lum tarnen peccari contagium. cuius Humana natura iloftraeper omnia, iuxtado-ârinamPauli, eft conftmilis.Neque enim propter unionem diuinitatis amp;humanita tis in Chriftoj Diuinitas ardatur per Huma nitatern,aut hurnanitas per omnia diffun-ditur propter Diuinitatemifed ùtraqucna tura in una perfona Chrifti fuas feruat pro-pricsates,quç nullaratione tiiolari autcon fundi debet. Agriofcimus præfereahunC iBsvM Chriftumeftefummumacunicurn noftrum Regem, Doftorem amp;nbsp;Pontîficé, cuius folius fceptro Ecclefiaregi, doArina pafcr, Scfacrificio rnudari 6xpiariq;poteft debet.Non enim in ulloalio falus eft. Cæterîirti uthocünicûfalütis medium' in' Christo iesv prO nobis fefhelin mor téoblato,perpctub in Ecclefia agrtofcere-tur, ipfe non modoEuangelijprædicatiô'-nem in ea inftituit ; fed illi etiam ob noftri imbecilliratem facra appendit figilla, quae S4crlt;n«tit- facramenta üocamus : Baptifmum uidelf» cet,amp; Cœnam Dominicarh : qtiibus facra-mentis dnobusidomne tribuimus, quod per unanimem Scriptürç confenfum,citra ul lam illius repugnantiam,amp; iuxta Hdei st--nalogiani tribui omninopöteft.

Baptifmum

ilAMBVRGi ACTA, 225r

Baptifmum auccmagnofcimus ciTe obfi BdptifmUf» ^naculum Diuinægratiæergacosomnesj qui tellimonio Euangelij commuiiioneni habent cû Deo Pâtre amp;nbsp;Filiö amp;nbsp;Spiritu fan fto:per que eti â in omni uita noftra morti-ficationis cainis noflræ amp;nbsp;renou ationis ui tæadmonemur;qui nullishumanis fuper-ftitionibus ad eius myfterij obfcurationc contaminari debet. Pædobaptilmum au tem fatemurinEcclefia habere locum : fed ci’interim præpoflerâ fiduciaimprobam’.

Sacram Domini Cœnam non nüdum DeCcen/t ac uulgare fignûefle dicimus,fcd nouum Dotninîi teltamcntum in corpore Chhfti pro nobis tradito, amp;nbsp;(anguine eins pro peccatis no-ftris cftufo:feu comunionem corporis amp;nbsp;fanguinisChrilH, utapoftolus Paulus in-tcrpretatur.Non enim uentris cibus in Ec-clefia nobis proponitur,fedanimæj qui eft CHRIS TVS I ES vSj uuicus aniiTiarum no-ftrarum ad ætcrnam faluté, per falutarem corporis oblationé faélus cibus: quo tana certoad falutem ærernam perfidem pafci-mur, quam in Cœna Dominica inmemo-riam mortis ipfius panem fraftum edimusj amp;nbsp;poculum Dominicii bibimus. Hoc tant eximiû.omnemqj humani ingenij captunt excedens, amp;föla fidécSprehenfibilefacraé Cœnæ myfterium, quó nobis contra ohi-hes Sâthanæ artes commendaretur, Chri* p ftül

HA-MBVRGI ACTA.

ftus panem fraûum diftribuens dixit : Ac-• cipice,édité, hoc eft corpus mefi,quod pro uobis datur,frangitur. Ètdepoculo item: Hoe nouum teftamentum eft in mco fan-guine. Ad quorum uerborum explicatio-nem percinét il la uerba Pauli.’Quotiefcun-que comederitis pané hunc, amp;de poculo hoebiberitis, mortem Domini annuncia* tis doneeuenerit. Item illa.'Panis quem frangimus,an non comunio corporis Chri fti eft? Quibus omnibus uerbis fi deftituc* remur,hoe tantum CœnæDominicæ my-fteriumignoraretur.in quo tarnen fumma afflidtarum confeientiaru recreatio, amp;nbsp;con-folatio eft pofita. Atque inde uariæ ad uitæ pietatem pertinétes deducipofluntexhor rationes. Porro modumacritum admi-niftrandæ Cœnæ ilium maxime approba-mus, qui hoc myfteriû redditilluftrius,amp; propius ad mandatum Chrifti amp;nbsp;apoftolo-rum exemplum accedit.

Df M4gi- Porro MagiftratumagnofeimuseffeDei ßratu. ordinationem, amp;uocationem fandam,in qua Chriftiano fas eft uerfari: duntaxat ut in eauocationefeDci miniftrum,non Do* minum efle meminerit. Debetauté Chri-ftianus quiuis Magiftratui etiä improbo, tantifper dum contra pietatem nihil mandat,per omnia parère, ad exemplum Chrifti ßc Apoftolorum.ac proinde eos damna-

mus

k A M è V R G I ACTA. 21^ tnus omnes, qui Magiftratum fuo fraudâê debito, aut feditiones contra ilium moue-re ullo modo cogitant.

Hæc eft mea,EccIefiæq; noftrç que Lort dinifuit, fidesamp;confelsio,qu3m Scriptu-ris per omnia confenticntem efleconfidû mus. acproinde etiam nosabomnihære-feos amp;nbsp;feditionis culpa,in iudicio Dei Sc piorum omnium, liberos ftarc nondubi-tamus. Si tarnen o.v. pictas in nobis a-liud quid rcquirit, aut iudicat hanc noftra fidem.quam iudicio ueftræ pietatis fubijci mus, à doftrina Prophetica amp;nbsp;Apoftolica diflentire, quàm ponumus humillimè, at-que fumma cum obferuantia d. v. clemen-tifsimas, propter Chriftum Dominum ro-gamus,ut nobis,licet peregrinis, ac proin-de iudicio mundicontemptis, permitterû ueftra autoritäre dignemini liberum atqj Chriftianum colloquium cumo.v. ciuita-tis cScionatoribus: idq; iuxta côditiones, quas ipfis ante biduumex fcripropropo-fui:t quod nunc huicmeæfupplicationij -[Suprfik quo eas d. v. agnofcerent, adiunxii Et fi joj. cocionatoresciuitatis d. v; noftram Londi nenfem ecclefiamde ullo errore,uerbidi-uini autoritäre couincerepoteruilt, liben-tifsimè, etiam cum mei pudefaôlione,ad gloriam chri STi,cedam. Abfîtenimàme procul omnis contra ueritatcm Prophcti*

earrt

228 HAMBVRGI ACTA.

camamp; Apoftolicâpertinacia. Quàmhæc mea po ftulatio fit æqua, fanfta, 8c Ecclefiæ Dei utilis,nô dubito uefiras o.id facile pro pierace amp;nbsp;prudencia ueftra agnofcere, atq; cenfeoEcclefiarum miniftros ipfoshacin parte mihi auxilio apud d. v. merito efle debere. Siquidé apollol’ Paulus de officio miniftri Ecclefiæ ad Timotheum fcribens doCét,quôd Dei feruutn oportet placidum elTe erga omnes, propenfum ad docédum, tolerantem malos cum manfuetudine, eru dientem eos qui obfiftant.Ad hune modu Apoftolos in religionis controuerfij? egif-fcjScripturateftatur. Vtqj hæc fanûaamp; neceiïaria ratio, doftrinæ difsidia compo-nédi perpétua eflet in Ecclcfia,diuus Apo-ftolus præcipithifccuerbis: Prophetçduo aut tres loquantur,Sicæteri dijudicent. item : Spiritus Prophetarû Prophetis fub-ijciuntur. Ecrurfum; Prophetasneafper-nemini Quod fpiritus S. confilium in dil-fidijs religionis componendis neglexilTe, ut Ecclefiç perniciofum eftjtaidipfum fe-qui nitifsimumatq; utilifsimum crit. Ac fpero in Domino, Ecclefiarum ueftrarum ciuitatis miniftrosid fequi uelle. Quode-tiam Dei côfilium fi femperin EcclefiaRo mana obiiniiiftet, non tam craffæ error um tenebræ mundum occupairent,neq;tant{i innoxi/ lànguinis piôrum inea haAenua

çffufum

H A M B V R G I ACTA. 22Jgt; çffufum effet. Vos itaq; itcrû Domini mei Clementifs.per christvm Dominûfup-plex rogOjUt mihi cum rciierendis ciuita-tis D. V. concionatoriblis liberum, fub aliquot proborum uirorum teftimonio,con-cedatis colloquiû, ad Ecclefiæ Londinen-lïs purgationem: Siquidem ueftras Eccle-liasneq;turbare,neqjdânareinftitui. Aut fi D.v.iam non fit cômodumjSc in aliquot ! méfes colloquium hoc differreuoluerint, I paratus etiam ero tum per Dei gratiam ac-cedere, ut noftram Ecclefiam aut pro mea ' facultate defendam : aut fi id uerbi diuini autoritäre no poffum, melioraab ipfis edo dus fequar,admcam proximorumq-, meo rum falutem. Porro fi hçc nulla omnino ratione,ueftraautoritate obtinere queam (quodfanc qolim) tumid faite impetré, perchristvm D,v.fupplicet rogo, ne de-! inceps prædidis Ecclçfiarum ueffrarû mi-î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;niffris liberum fitjUoftræ Ecclefiæ Londi-

nenfis dodrinarn ita publicè damnare ac profcindere.Atq;hicà d.v. clemenSjbeni-gnum,8c Chriftianum refponfum in Chri fti nomine,quanta poffum cum obferuan-tia fuppliciterpeto.Rogo autem patrem Domini noftri iesv CHRiSTi,utD. v. ÔC ueftram ciuiratem dementer proccgat ac conferuet, ueff raôj omnia conlilia ad ædi-ficationeni Ecclcfi'j Dei amp;nbsp;incolumitatem P 3 florcn-

»;« HAHBVRGI ACTA. florétifs.Reip.ueftræ gubernare dignetufï utqjidfaciat,afsiduèpromea facultate EX DeunimeiimperfiliumeiusiEsvM cum STVM orarcnon ceffaucro. 1554.

V.D.Clementifs.humilis amp;nbsp;fubditifsimus feruus, Mirtinus Micronius,Ecclefiæ Germinicx Londincn/ïs iam difsipatæ miniftcr.

Ad hanc Micronij fupplicationé à duo bus fenatoribus totius Senatus nomine eo ipfo die noftris rcfpondetur: MagiRratum de fua doftrina alioqui certum, de ca nullü cum paftoribus colloquiii permittere uel-le. Sed Academias amp;nbsp;fcholas publicas, ubi de controuerfis rcligionis capitibus difpu^ tari eft confuetum, ipfas adeundas efle, fi-quidem omnino difputare libcrct. Cumqj Senatus non ita nuper publico quodam de çreto, omnibus Sacrametarijs ciuitate fua intcrdixilfet, uelle etiam nunc mandate, utiuxta illud decretum ciuitate defererét: nifi id expedare uellent, quod in honeftis uiris indecorum foret. Ad quæ dicunc noftri: Durum hoc quidem effe, quod cùm grauia falforum dogmatum amp;nbsp;feditionum crimina publice fibi quotidie impingun-tur,adipforum tame legitimam purgatio-nem non admitterentur,fed etiam ciuitate inauditi pellerentur.Verum feidtotugra-to animo è manu Domini accipere : quern ptiam orarentj ut bonam ac iuftam ipforn cavifani

HA MB V R Gl A C T A'. '23t CâufatTJjficubiq;ab hominibus negleâam amp;nbsp;exofam,tandem uellet pro fua bonitate tuendamfufcipere. Cumin eamfenten tiam quædam dicerent,fenatorum alter, q ætatc erat minor,uixdumiachrymas con tinet. Et portera die, priufquam Hambur-gafoluerét, intelliguntexfide dignis hominibus, Senatoréunum, propteripCorû profligationem amp;nbsp;negatum cum partorib. colloquium, fie contrirtatum fuifle, ut ex tede fenatoria domum reuerfus,mox æger magno cum uitæ periculo decubuerit.qué uirum paulo port ex ea ægritudinc obijrtc, ad nos ert delatû. Cæterû paucis pórt die-bus decretû illud fenat’ aduerfus Sacramé-tarios (utilliloquuntur) femel latum,pu blicè in omnibus templis renouatur, ual-nisq-, templorum afhgitur.Cumqinortri omnes,quotquot ex Anglia uenerant, pro talibu» haberentur,ciuitatem citra moram tillam extemplo relinquere cogunturzpræ fertim cumaduerfum eos quotidiemagis èfuggerto uociferarentur concionatores, quorum antefignanus facilè fuit Vuertpha lus. nbsp;nbsp;Accidit autem non multo pórt, ci r—

citer Part haies nimirû ferias, ut ex nortris duo amp;nbsp;triginta forte numéro Hamburga ex Anglia appellerent. Inter quos fuerunc Galterus Deloënus,uir trium linguaru un diquaqj doirtifsimus-.ßcipfius filiusPetrus

P 4 Deloenus,

s ED ES D IS PER.

^upr.fol, Deloenus.cuius iam meminiinus,qui nug »gt;. inFrifia Orieiitali indefcllum Euangelij præconem agitapud generofum Tidoné KnipenSjuirum fane Hcroica pietate cô-fpiciiû ; qui omnes inciuitatemintromif. fl non finit, fed foris fibi quifq; uxoribus amp;nbsp;infantibus procul à ciuitatc diuerforiû quærere cogebantur. Verùm ipfi poftri-die, nempe Martij 24 die, per eius loci prç-feftum (quimultisbeneinftruûis comita tus latellitibus uenerat) fub uefperum ex inopinato pelluntur.fuiffetq; eis omnibus tum fub dio pernoâandû,niG uidua quæ-dam,eorûuiccs miferata,eos fuo excepif. fettuguriolo. Verùm neç apud illam tuta eis fuit manfio.Omnibus cnim, qui ipfos exciperéc hofpiçio, mulftapeçuniariade-nunciatur.Magnis tarnen multisq; prccib. tandem à Magillratu illo impétrant pote-ftatem in publico manendi diuerforio, du inueniant nauem, quæ eos alib uehat. quâ nafli, uigefimafexta Martij die, port magnas tempertates amp;nbsp;naufragij pericula,tan dem Frificaattinguntlittora.

VEIN AM DEVS NOSTRIS fie dißipdcis Ecclcfiß tandem fiedes dc-____ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;derit, Cap.^.

^rdesEc- 'I^Ortarduam banc noftram ocregrina* 1 t'.onem,Dominus Deus,qui olim fer-uoiuo ProphecæE;clefiæ hufpitiurn amp;ci

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bum

s AE E C C L E S I AE. 2;} Jmmapud uiduam Sareptanamprouidit: idem pro fua dementia, nojtris apud illu-ftrem Principemac uiduâ Anna ab Olden burg Frifiæ oriéralis comitem fedes dédit: atqdpfi Paftores Embdani,ac dues, omnibus humanitatis offidjs noftros funtpro-fequuti.Itaenimpro paterna fua bonitate confueuitDeusaffliviæ fuæ Ecdefiæ tandem poft graues affliâionû procellas tran-quillitatem dare. quemadmodum afta A- Afl.p, poftolica teftantur, poft lapidatuni Stçpha num,amp; Ecdefiç Hierofolymitanædifper-flonem, Chrifti Ecdefiam per totam ludçâ amp;nbsp;Galilæam amp;nbsp;Samariam habuiftc pacem, Fidelis eft Dominus,qui quos contemptç EcdeGæ fuæ Reges nutricios ScReginas nutrices promifir, fubindeetiam præftec. quo nomine fummas mereturgratias.

Porro cum Micronius femel atq; iterum Embdæ publiée docuilfet, Nordam à prin cipe mittitur,ad fubeundû illius Ecdefjæ minifterium multo difßcillimu : cui uige-fima menfis Mai; die publice, anno t Ç 5 4.» iuxtaDei uerbum inauguratur. Cæterû loannes àLafco,proximo deindeanno,cir cirer finem menfis Aprilis,Embdacommi grat Francofprdiammbi à pientifsimo Sca natu huinanifsimè excipitur. à quo etiain non multo póft i mpetrat poteftatem, Bel-gicæ Ecdefiæ in ufum piorum peregrinô-

p 5 tum

SEDES disper. rum erigendæ, aciuxtadiuiniuerbiregu-' lam conftituendæ. Ad cuius faciendæ ini-tium Micronius per loannemà Lafco, Sc fr^tres ibi colleftos tiocatus.Francofurtu profeâus ad decimumquintu Septembr. dicm,anno primam ei colligendç Ec-clcGæhabuitcoïKionem. Rebusq;illius Ecclefiæ mediocriter pro initijs bene con-ftitutis,ac Pctro Datheno in minifterio il-lius Ecclefiç reliftOjNordan ad fuos domü reuertitur. Vbi adhuc tantifperdum uolec Dominus,Ecclefiç defungitur minifterio*

Porrb loannes à Lafco tandem in patria (undeuigintiamplius annos nomine re-ligionis fponte fua iam exulauerat ) iuuan 'dxibi demüpullulafcentis Chrifti Ecclefiæ caufa, à pIurimisRegni Poloniæ cùm uerbi miniftris, tum p-ottfsimùm nobilib. uiriSjCircitermenfemlunium anno »55 6, per Petrum Antonium ciuemFrancofor-dianum,iiteris ut minimum quadragenis plane ferió reuocatur. Is ucró in Frifiam Orientalem mifsis ad me fratresqj illic no ftrosper famulum fuum literis, me plané amanter ac ferió inuitabat,rogans ut me fi-bicomitemac foei urn itinerisin Polonia adiungerem :fi qua forte utilem Ecclefiæ Chrifti Domini operam ufpiamcum ipfo nauare poftem • Ac ex confilio fratrum * noftrorum in Ftifiailla hac inuitationem

SAE 'ecclesiae. pro diuina quadam uocatione amplexa' tus,Francofurtum 8 Septembr.die ueni. ac2» Odobr, relifto Francofurto (diuino beneficio ) 3 Decembr.die peruenimus in Poloniamnn quaquidem (ut alibi pafsim) eft fane mefsis multa, operarij ueró pauci. Quamobrem rogandus eft Dominus mef-fis,utoperarios extrudatin meffem fuam: qui fpiritu fidelitatis amp;nbsp;prudentiæ donati, loquantur fermonem Dei : populoq; pec-catafualibcrè, ac falutareDci, fidciq; iufti ciam,in folo Chrifti Domini fanguinepo-fitam,fideliterannuncient : utq; fcrenifsi-mum Sigifmundum Polonorum Regem, narijs alioqui uirtutibus ornatum, acomr nesipGusubiuis proccres,totamq; demu Nobilitatemineminentia quadam, fum-ma alioqui libertate,conftitutâ, maiore ac maiore uerbi fui cognitione per fpiritu fan ôum fuum illuftrare dignetur, ad operum fatanædeftruftione, acregni christi Do mini incrementum. Quod indubitanter fu turum eft,nifi nos,qui nomen dedimusE-uangelio Chrifti Domini,noftra ingratirii dine obftemus, curfumq; Euangelij haud quaquam alioqui pœnitendum im-pediamus, quo minus ad metara opta tam fperatamq;, perducatur.

s EDE s D I S P E R-EPILOGVS NOMINE MINI^ quot;nbsp;ßrorum omnium Ecdeßte Pe-regrinorum.

Am fratres noRrosomnes dilîgétcr propter Chriftum admonitosuolumus, uc huius fuæ peregrinationis memores, Deu timeant, cius uerbum ament, fefcq; ad pie-tatem in eocxerceant. charitaté fraternam interfefemutuam fanâifsimc colant: nec ea pace, quam ad tempus benignè conce-dit Dominus,3d uitia amp;nbsp;difsidia ingrate amp;nbsp;turpiter abutantunfed potius exemplo A-poftolicæ Ecclcfiæ,in timoré Domini uer-fentur.utmultiplicentnrconfolationc 5pi ritus fanai:A(ft.9. Ne ctiam doftrinaper nos èfontibus facræ Scripturæ traditam, tam multismodis per publicii Prophe-tiæ ufum in Anglia primiim, deinde per ua rias cruces amp;nbsp;liberû cum omnib.tam clan-cuUrijs quam publicis hoftib.congreflum exploratam, defenlamq; temerè reijcianr, aut fufpcólam habeant. Si quis tarnen de eius aliqua parte dubius hærcbit, moxad facras Scripturç iudicivi ex fyncero amp;nbsp;pieta tis ftudiofo peftore, per ardetes ad Dominum prccesreçurrat. Accufamurquidem àmultis prophanationis facramentorum, Rmiliumq; criminv,ac digni co nomine ua rijsindicamur fupplicijs, Vcriim abiftiuC-modi calumnijs libérant nos libri noftri,ec

tota

s AE E C C L E S I AE, Î37 totahuius noftræprofedionis hiftoria. Sedcum pafsim omnia prauis iudicijs ita fint corrupta,ut nihil tam bene did pofsit* quod non calumnijs fit expofitfi: nec quif-quamfere arcceptisfemelopinionibus uc lit refipi(cere,ne ufpia erraflc uideatur : co-gimur ad Dei tribunal prouocare, cui nos femel omnes fiftendi fumus niidi. Nec du-bitamus tame à iufto illo iudice caufam no ftram approbatamiri, utcunqueiamâb ho minibus confpuaturjCXplodaturq;* Interim pium æquumqjleftoré per Chfiftuni rogam’jUtli quidanobisin hac noftrapro feftioncjaut alias indodrinapeccatum ef-feputatudnonulli noftræ malitiæjfedhu manæ afcribat infirmitati amp;nbsp;ignorâtiæ, ac per Chriftii ignofcat* Et fi quidem quod culpat,erit maioris forte mométi, nos non traducatjfed Chriftianè de eo commonefa-dat. Parati enim fumus,femper cum loan-neBaptiftaminui,utcrefcat christvs Dominus«

Poftremó pîos omnes per Chriftu ro-gatos üolumus, ne aduetfum cos qui nos ficin cruce noftra perfcqliuti funt, ullum concipiantodium, aut ignctn cum lacobo amp;Ioanne cœlitùsineos obnegatû hofpi-Hic?. tium dimitti poftulent: quin potius iuxta ChriRi doârinâ eis bene precentur, ac pro cisDeumnobifcü fupplices rogent, utre-fipifcanti

fîpifcanr, ac falui fianr. Precamur etia fc-dulo omnes, ut Dominus hæc triftia Eccle fiæ difsidia tandem tollat, aut faltem miti-get:fideiquc unitatem omnibus quotquoc Chriftum profitenturiuxta confenfum do drinç Pfopheticç Sc Apoftolicæ, pro paterna fua bonitate largiri dignctur: Amen.

Pcregritiorum £cclcl'i£ Londinenfîs hi{tori£

Ad

23^

AD CHRISTIER^

N V M, SERENISS. DA« norum Regem,z^c.

SAcn Maieftas Regia, amp;nbsp;Domine Do--mine dementifsime, diligentifsimam officiorum meorum commendationem*

Miru forte uideripoterit amp;tibi Setuis, Rex ferenifsime, quod ita nuper apud te in publica condone prolcilTuSjatq; iniquifsi-mocum meis omnib.præiudicio damna» tus :deniq; amp;nbsp;abs te ipfo eo loco habitus,ut indignu elfe iudicares, cui tantum credc-res,ut me ad mcam Ecclefiam,cuius nomia ncad te ueneram:ad meos item liberos, fi-ducia benignitatis tuæinregnutuumad-dudos : amp;ad meas etiam res colligendas, abs te rurfum redire patereris ; fcriberc iam ad te interim, teq; quorundam adeb admo nere etiam uoluerim,ac non potius mihi à fcribendo omnino temperarim. Sed ego fane ea omnia quç mihi apud te obtigerur, non tarn tibi quàm alijs impute potius; proqi omnibus gratias agoDiuinæMaie-ifati,certus, per meam iltiuimodi ignomi-niam,glorificandum elTe amp;nbsp;nomen amp;re-gnum CHRISTI Domini, in Ecdefia ipfius. Acproindeprætermittédum mihi apud to adhuc non die exiftimaui, quod ad debitn offidumqj meß,pro mça in Chriftum Do-

~ minum

Î4O AD REGEM DANIAE minû amp;nbsp;eius Ecclefiam fide, intclligo pertî ncrc. Nondubito autem id pcrtinere om nino, utcum teeum Regem efleprofitea-ris,qui iuffo ualerc Papifmo toto, doftrinä Euâgelij amplexus fisjcamqjteamp;fequi 8c tuen etiam uelledicas:eiuste fane reuereii ter quidem, ut precellenté Dei miniftrum, fed libère interim atquc Chriftianc,ex ucr-bo Dei,admoneam:in quo mihi præter do ftrinain Euangcli;,lègcmq; charitatis Chri ftlanæegilTe, atquenonin earn modoquæ minifterio meo e11 concredita, fed in catho licam àdco iplam c h ris t i Ecclefiam om-liino etiam peccalTe uideris. Nequeuerb idco,quôd te ita peccalTe dico, commoueri protinuSjmihiqjfuccéfercdebebisjRex po tcntifsime:fiquidem, quod dicerisj uerè te etiam elTe declarare cUpis, nempe Regent Chriftianum. multo rrtinus autemcogita-bis,meeoadteanimo feribere, quafiperte offenfuS.tuæ uidifsim Maieftati atq; exifti» mationiRegiæ quicquam omnino detra-ftum.aut ullo prorfus modo afperfum ue-lim.Equidem pluris eftapud me prçcellcn tis tuæ Uocationisjin EcclefiaChrilli, ex-ccllcntia, tua item fpeâata alioqui orbi to-ti probitaSjamp;lludium fingulare ergareli-gionenijCtiarifi iudicio circâillatn ( ut ho-’ mines fum’ onines ) alicubi fallaris: quant utuniusâutalcer? peccati nomine, digni-»

tatem,

A D M o M I T I o, 241 Mtem,exîftimationcin atq; gratiam apud omnes tuam eleuari quoquo modo,ne dicam labefadari, uelim. Imo nero gracias a-goDomino Deo noftro, quodtetalemRs gemCquodadtequidem attinet) fuæEc-clefiæ noftris hifce temporibus doiiauerit; amp;nbsp;optOjUt alia quoque orbis Chriftiani régna, perinde amantes religionis ac publi-cae tranquillitatis Reges, Diuino beneficio habere pofsinc. Sed quemadmodfi unum aut alterum peccatum non cffieit,quo minus fanâi interim amp;nbsp;fint amp;nbsp;habeatur Principes ipfi, fuam^j nihilominus autoritäre atq; exiftimationem apud pios omnes reti neant:fi modo pietatem fuam,ftudiumq; ergareligionem,alibi rurfus acteftentur amp;nbsp;declarétûraetiam quamlibetfpeótaca ipfo-rum probitas efficere alioqui non poteft, quo minus peccalTcdicatur, fi quando con tra Deumaliquid,eiusq; Ecclefiam com-mittunt. Et cum tanto fint maioris offen diculi peccata ferè omnia, quanto fint ma-ioreloco qui ilia commiferunt.’tanto equi-dem minus funt etiam difsimulada,ijs prç fertim, per quos peccata omnium,manda-to Dei ipfius,annuciari debent.In quorum fane numero cum amp;ego,fupra orrine meri turn dignitatemq; meam, fed Diuina interim ordinationc, conftitutum me effc ui-deamzquodquidcm adcocreditas mihi Ec q clefiaa

54-2 ad regem DÄfilAE clefîasmeas attinet: tuq; mihiaduerfusil-las peculiariter peccafle uidearis ; facile in-telligcre potes, intelligét Sc pij omnes,me cx officio meo facere, quöd te peccati tui admoneam. Et tuiuiciisim officij efle, uc me benigne ac dementer audias:non aute cömouearisjfi quidem tibi peccatu tuum, non fane ex meo ipfius cerebro,fed c Verbi Diuini fontibus commonftrauero.Quem-admodum olim fanâifsimi alioqui Reges, ctiam de peccatis admoniti,ade6 fane æ-quanimiter tulerût miniftrorum in Ecclc-fiaadmonitiones : ut illos amp;nbsp;cariores mul-todeinceps babuerint, amp;precibus eorum fefe infuper commédarint. Oftendam tibi igitur, Rex Serenifsime, peccatu tuum ex uerbo Dei, ut illudagnofcas : culpamq; illius non apud mundum,fed apud Dominum Oeumjn corde tuo depreceris. Duo funtautéjinquibus mihigrauitcr peccaf-fe uideris.

Primum,quód non meam folumjfed ca-tholicam plane ChriRi Eccleliam pafTus fis apud tejiniquifsimo fanèpræiudicio, neq; atiunde quam ex calumnijs ßcfutclis ne-fcio quibus colleólojprofcindi atq-, damna ri. Deinde,quód difsipatas Antichriftiana tyrannide,non meas, fed ChriftiEcclelias, bdei duntaxat meæ concreditas,ita traâa-ris, ubi ad te, frducia pie tatis tu^, confugif-

Ä D M o N I T I o. 24.^ fent,opemq; per me tuam fuppliceSjC h r jgt; s TI Domini nomincjimplorarenf.ut fi uel ad Erhnicos ueniffcnt, clementius fanè il-las excipiendas x'^uilTe non diffidam.Hic ergo utrobiq;, ut tecontraDeumamp;eiusEc-clefiam grauiter peccafle intelligas : utru-quc tibi peccacum hic tuum fingillatim ob oculos ponam. Quodq^adprimum at-tinet : Non arbitror te ignorarc , quan -ti CHRiSTvs Dominus fuam in terris Ecclefiam amp;nbsp;ipfc faciat, amp;: ab omni-bus,potifsimùm autem à Regibüs ac Mo-narchis,fieri ctiam uelit.Sanguis ipfius in-nocentifsimuSj quo illam fibi confecrare uoluir : atq; additus ei corporis éius titul’j nempe ut fit caro ex carnc, amp;nbsp;olTa item ex ofsibuscitisfipfefituicifsim caput, frater, ac fponfus ipfius æternus:Hæc inquaper-fpicuè teftantur,quanti c n r 15 t v s Dominus fuam hicin terrisEcclefiamfaciat,ut qui in illam peccant, culpa fe hauddubié profanati pariter facrofanfti et fanguinis ct eorporis christi liberate non pofsinti Rurfus dum Reges ac Monarchas altorunt ac patlorum titulo nó fruftraproculdubio ornari audimusxonduplicari fanè culpam eorum intclligimus,fi curam Ecclefiæ uel begligant, uel ad fc non pertinere purent; Nee dicam, fi illam Antichriftiana tyiani-de difsipata, longifsimisqj ac grauifsimis q 1 itineribus

ad regem daniae itineribus agitatam, adhæc affliólam, atq; adfepietatis fiducia profugam, deniqjamp; CHRIS Tt Domini nomineIupplicem,auer fentur prins quàmaudiâr, acdiris omnib. deuoueant amp;condemnenc: idqj fub Euan geiij prætextu fcilicet, cuius pacronos ac defenCores effeprofirentur. Hicigiturtuu egotcfsQumpropius intueri uelim,Rex clementifsime.Venimus ad te difsipati,jp-fugijRC CHRISTI nomine fuppiices.Tu.pri ufquam nos audire uelleSjdoûrinâ noftrâ, nosq; adeóipfos, in publica concione ad quam nos deduci iufsiltijiniquifsimè pro-fcindi atq; damnari,fi non omnino uoJui-flijitacertè palTus es,ut condemnationem illamnoftri demumpropulfione minime obfcurè approbaris: ncq; ad ullam noftri purgationemnos admiferis quoquo modo.ld totum fanèitaadum elTe, meminiC« fe te puto,quod quidem ad noftri condem nationem in publica concione attinet. At-quefanè, fiue nos pro membris Ecclefiæ Chrifti habuerisjfiue nonhabueris: fiue ia temnoftrasEcclefiaspro Chrifti Ecclcfi;« agnoueris, fiue non agnoucrisiutrumlibet hic tibi deligaSjUtrobiq; te culpa profanati in nobis amp;nbsp;noftris Ecclefijs corporis ac fan guinis Chrifti,liberate nunquam poteris iniudicioDei,nifi pcccatum tuumagno-fcas, amp;cu)pam iUius apud thronü gratine

Dci

A D M o N I T I o. Î4y Dei depreceris. Etenim fi nos noftrasq; Ec cleßas pro membris in catholica Chrilli ec clefiaagnouifti:quosuidelicetipfefibi, ßc languine fuo preciofilsimo con(ccraâet,et facroiànâo corpori fuo inclufilTet : tuipfe tuus hic iudcx cfto, num, c h r i s t i Domini corpus amp;nbsp;fanguinem in nohis noftrisqj Ecclefijs ita honoraueris, ut ab akore ßC paftoreEcclefiæfuæ debuerant honorari: cum nos nondu auditos profcindi ac dam-nari patereris in ea concione,ad quam nos, priufquam te adiremus, deduci uoluifti. Neqjhic pluribus uolo agere: led tuam i-pfius conÏcientiam hac in parteappcllo:amp; oro, ut illam Domino Deo tuo approbate uelis. Si ueró nos noftrasq; Ecclcfias pro membris christi non esdignatus agno fcerCjgrauius multo adhuc dignitatem cor porisamp;languiniscHRisTiin nobis pro-fanafti. Ne quæfo hic fuccenfeas : re ipfa, quod dico, ucrum efle uidebis,fi rem pau-Jo diligentius tecum reputare uelis. Graui ter fane peccat, qui Regis fui autorincem contemnit,proq;nihilo ducit, Sed muko grauius adhuc peccat,qui non dignitatem modb atq; autoritärem Regis fui pro nihi-lo ducit,fed Regé quoq; ipfum regno fuo, aut bona cius parte fpoliare, excluderequc conatur. Regnu porro christi Domini, Regis regh omnium, in teriis, font Ecclc-q 3 fiæ

Î4lt;î adregemdaniae fiæipfiusrquibusfanè ciiristvm DomZ-« nû lpoliare,pror(usq; excluders conamur, dum eas pro mcmbrisipfius, ipfumq; pro illaruni capite agnofcere non dignamur: ctiamfi illas fundamento per iplummec CHRIS T VM Dominum pofico iniiftereui-deamus.Ita cum libelli noftri palàm amp;nbsp;di-fertèteRentiir, noftrasEccIefias huic ipß fundamento manibus amp;pedibu8(quod di citur ) pro nollra infirmitateinnitiicûnullius item erroris ullo unquâ legitimoor-dine, ab ulla omnino reftituta Ecclefia, no dico accufati, fed ne admoniti quidé, nedû couifti fimusnmô cum à maxima reftituta rû ecclefiarû parte pro fratrib. agnofeamur: nosq; illas etiam in Domino ueneremur: grauius multo profanafti dignitatem corporis amp;nbsp;ianguinis Chrifti in nobis, Rex fe-renifsime, liquidé nosnoftrasc^; Ecclefias pro membris Chrifti incatholicaipfius Ec clefia no esdignatus agnofcere,priufqua nos ctiam audilTes, quam ft agnitam in no bis membrorum CH ri sridignitatem con temnendam elfe putaftes. Accipe uero amp;nbsp;aliud exemplum,quo rem plenius cogno-fcas, Quimutuam coniugum aliquorum dçfponfioncm,potifsimùm autem Regn ant Dominorum fuorum contemnunt,rident actraducunt:eosfanèquifq; intelli-ßit,in Reges ac Dominos fuos elfe contu-meliofos,

A D H o N I T I o.’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ï47

meliofoSjdignos^; qui à fuis illis Regibus ac Dominis proculdubio puniantur. Sed nemo negauerit, infinitis modis grauius peccarc ülos, multoq; digniores qui ple-ûantur,qui Regis fui fponfam illi abripe-re,atq; ad ganeas propellere conentur. Ita cum fcripturaomnes quifuntin Ecclefia, myftici coniugij uinculo,c h r i s t o Domi no,ut caftam uirginem, defponfos elfe te-ftetur : amp;nbsp;nos quoq;,noftraslt;^j Ecclefias ad hocipfumuinculum pertincre conftct, Ba ptifmi primùm, deinde uero confefsionis noflræ, ac minifterij in Ecclcfia nollri tefti moniorequidcm nullis fuffugijs uitare po-teris, quo minus in tua ipfiusconfcientia conuincarisj te grauius multo infponfum noftrum christvm Dominum,dignita-temqjcorporis ßcfanguinis Chrifti in nobis peccalfe, liquidem nos pro membris i-pfius in ipfo mox aduentu noftro agnofce-renoluifti: quàm fi agnitum noftræcum CHRrSTodefponfionis uinculum pronihi lotibiduntaxat habendum efl'e iudicafles» Enimuero quatenus defponfionis noftræ illud cum Chrifto Domino uinculum non modo contemnere in nobis noftrisqj Ec-clefijsagnitum, fed ne agnofcere quidem etiam uoluifti, hadenus fané nos fpôfo no ftro CHRISTO Domino (quod ih tequidé erat) abripere conatus es, atq; in Satanæ ga

ncas

»4^ AD REGEM DANIAE ncas propellere : cum eos quos pro Chrifti mem bris agnofccre nolumus, alio fanèlo co quàm pro Satanæ niembris habere non pofsimus. Vides igitur (Rex Serenifsi-me)inutramlibet partem teucrtaSjCulpa te nihilominus utrobiqj teneri,læfæq; dignitatis in nobis, noftrisqj Ecclefijs corpo ris Sclanguinis Chrifti,per iniquam noftri illam apud te in publica cocione condem-nationem:fiuenos pro Chriftimcmbrisa-giiofcebas, hue non agnofcebas.

Quod ueröad altcrum peccatumtuum attinetjillud quoq; ex ijfdem fontibus facile commoftrari poteft. Quemadmodum enim publica ilia noftri, Ecclefiarumq; no ftrarum apud te fada condemnatio,in corpus amp;fanguinem CHRISTI Domini,ut di dum eft, redundatrita fané omncm noftri Ecclefiarum^j noftrarum tradationem a-pud te, CHRisTvs ipfcmet Dominus fibi olim (nifi culpam apudilium deprcceris) imputarefe uelle teftatur. Neq;hicmul-tis opus eft,ad comemorandam noftri,Ec-clefiatum«^; tradationem. Venimus ad te (utanteaquoqjdidum eft)difsipati Anti-chriftiana tyrannide, profugi, per maria ac terras'ongifsimoac grauifsimo itinereia-datijinvdiapropcmodum côfedi:amp; ucni-mus Chrifti nomine fupplices, pietatc ac benigniute tua, muItoiG tcftiinonijslau-data,

A D o N I T I o. î4ÿ data,confifi. Ibi uerb,etfi nodum admiflbs, neqjauditos, iniquifsimopræiudiciodam nari.'iudilTemusrnoftram nihiiominus pe-titionem deadinittédis apud te noftris Ec-çl e G j s lupplices profequucl fumus, fperan-tes fore ut hæc tanta præiudiciorû iniqui-tas cum tempore corrigeretun Expetij-mus abs te, ad approbandanoftraomnia, qualiacunqjtu ipfe uoluifl'es, fine priuata fiuc publica colloquia, à quibus modo con uicia,calumniæ amp;nbsp;præiudicia excluderen-tur,quæ Chriftianos alioqui homines,nc-dum DoftoreSjhaudquaquam decerent. Subijciebamus noftra omnia Verbi Diuinî autoritati;atque ad hancfolam omnia exa-minaripoftulabamus. Teftati fumus,nos multo libentifsimè ceffuros elTe docenti-bus mclioraexuerboDei, fi noftrainde e-tiâ approbate non poflemus. Orauimus po ftremo,ut pofitis humanisaffeQibus,foli’ Dci gloria in pacificandis Ecclefijsdoôtri-næqjcontrouerfijs omnibus quærcretur. Nos,quemadmodum ubiquchaftenus pa ccm,non difsidia : focietatem Ecclefiarum indiuiduam, non fchifmata ulla quæfifle-mus : ira non pafluros elTc nunc etiam, ut quicquâ in nobis omnino, hac fane in parte, defidcretur. Hæc nos fane itaegimus omnia : id quod noftra alioqui tradita tibi pet me Supplicatio abundè teftatur. Sed q 5 hifce

ÎÇO AD REGEM DANI AE hifce omnibus adcó nihil efficere apudta potuimus ; ut ne receptacul um quidem a-pudte ad exrremum,in media propemo-dum hyeme,noftris EcclefijSjneque nobis reditumad illas ctiam permittere fis digna tus. Neque hic preces noftræ omnes per c II Rr s TI nome apud te habitæ, tantum ua Icre potuerunt, utuel noftris Ecclcßjs, in quibus mukos ualetudinarios, multas itç grauidas,ac forte etiam puerpcras iara cf-fc dicebamus, domicilium,per hyemem faltem, uel nobis ipfis reditum ad illas ( ut eis jP fide noftri minifterij adeflemus) ullo modo potuerimus impetrare. Qiiid quod ex tuis palam audiuimus, facilius te mul-to in regno tuo Papiftas, amp;nbsp;quafcunq; tandem alias fcftas laturuelTe, quam noftras Ecclefias? Atquc id quidem nefcimus, tuo”nc iulfu nobis fit didn, nec ne : fed de te nobis, amp;quidéàtuis didii ciTe fcimus. Et re ipfa Papiftis in Regno tuo domiciliS, denique amp;nbsp;opes amp;nbsp;honores permitti uidi-mus:cum nos in media hyeme propellere^ mur. Quid uerb eiufmodi admifimus', obfecro , ut cum Papiftis ac fedis qui-bufuis ali/s codcm apud tc,aut etiam dete-riori loco haberemur? Sed fi eodem nos cum Papiftis,aut ctiam détériore locopo-nis : quo pado nobis per tuos confiliarios eo nomine gcatuUtus es,quod ad Papifmu

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;telapfi

A D H o NI T 1 o. îÇi relapG non eflemus in Ecclcfiarum noftia-rum difsipatione? Hæc enim tuis uerbis, per tuos conCliarios nobis diftafuerunt. Scd ca nos tibi ipfijRex ferenifsimc, tecum perpendenda relinquimus potius, quàm ut ilia pluribus profequamur. Certè ego fummopere doleo, me tecû dehis itaage-re oporterc : nifi quod pro Ecclefiarû mea-rum dignitate, meiq; in illis minifterij fi-dejaliud facerenonpoflum.Ac uellétehic pofle intueri cor animumqj erga te meum: nimirû uideres, me tibi reuera multo melius in Domino uelle, etiamfi te ita peccati nunc tui admoneam : quàm illi faciût, qui tua apud te laudant omnia, tuaqj intérim probitate amp;clemétia, quod non deberent, indignifsimè abutuntur. Quos ego alio-qui etiâ maiore baud dubic peccati tui culpa,quàm teipfum, teneri puto : etiam fi te quoq; culpa tualiberare nS pofsim. Kabes iam Rcx Sercnifsime, pofitû tibi ob Or culos peccatum tuum ; in quo, fi tibi plus aequo libéré egiffe uidcor,cogita me id pro Ecclefiarum mearum dignitate amp;nbsp;fide mei minifterij facere oportuilfeUed taméidto-tum fecifle, nô eqnidé lædédi quoquo mo do, elcuâdi'ue, fedluuadi potius tui,mcdi candiq; animo. Atqjinipfa peccati exag-geratione,te quidem non exculâri ( graui-cer cnim peccafti reuera) fed eorum potius intérim

A D R. E G E M D A N I AE interim aceufari impudentiam,qui probi-tace,hac in parte, benignitateq, tua Regia indignifsimè certè ßbi ad nos infamandos abutendum elTe putarunt. Ncq; nouum cft, optimis oculis pefsimos quandoq; fi-cos adhçrere.Ita mirum non eft etiam.opti mis quibufq; Principib. pefsimos ardclio-nes adefre,adeoqueamp; ægrèab illisauelli potTe. Sed fi id ufquam cd dolendum:maxi mè (âne cft dolendum apud cos Principes, qui candido fimpliciq j corde animum adi^ ciunt ad reftituendam ueram rcligionem. Vt enim quifq;hic minimum fellis habet, itaaliosquoq;omnes fine felle effeputat: et ut quifq; eft aptimus,ita maxime eft cre duIus.Fitqi itaderaum, ut optimi quiq; fa cillimc etiam hypocritis credant:amp; facilli-mè demum etiam non quidcmfuouitio, fedillorumdolis atq; impofturisfallatur, inq; multorumad cxtremiim peccatorum focietaté pertrahantur. PofTem hic mul-ta ciufmodi exempla, noftriiamtéporis, proferrcifinóilladeplorare potius, quam commemorate mallem. Sed optaremus, te quoqj inter ea recenferi nonpolfe.

Quodporró iam eft proximum, Deum opt. max.oro,ut te regat ac gubernctdibe-retq-, te à ficis tuis,ne grauius adhuc tua bitate abutantur.Equidem dolendum cft, nomen cuum per iftos infamaii, quod alio

A D M o N ITIÖ. «IJ qui pijs ubiq; omnibus commédatifsimü ciïeoporteret: amp;nbsp;effet proculdubio longe commendatifsimum,nili ifti obftarent. Quanquam nemo eft,qui probicatem,can lt;iorem,integritatemlt;^^, tuam, deniq; amp;nbsp;ftu clium tuum erga religionem, nonlibencer agnofcatmift quód dolemus,te,impuden-tia atq; hypoaiß quorundâ tranfuerfum agi:dona4;Deiinte per illos infamari. A-lioqtii probitateacq; integritatc tuafaélu üidcmus, ut etC publica unius tui cenfura damnati effemus, tua tu interim erga nos bcneficentia fis ufus ; amp;nbsp;tuam peculiariter erga mepropenfioné dementer declaraue ris etiâ, dum amp;nbsp;liberos meos iftic reliftos, incurâtuamterecepturû effe mihi indica res,fiquidé id tibi pcrmitteré;amp; fupellefti-1cm meâ iftic afferuaripoffe permitteres, donee pro ilia miffurus cffem.Hçc fane no leuia nobis argumenta fuerunt,agnofcen-dæ probitatis ac benignitatis tuae: nobis^; hoc etiam gratiora,quôd non obfcurc tefta rentur, codemnationem noftri illam apud te fââam,eoapud te loco non fuiffe,ut nos eodem plané loco cum deploratis illis hae reticis poncre8,quibus tamqn adnumera-bamur: quos alioqui munifilîentia tua fine piaculo iuuare non potuiffes. Qiiod igi-tur munificentia tua in nos fis ufus, quôd-que tuam erga me peculiariter propenfio-nem

ad regem daniaê

né declarare uolueris : id fane ex tuaipfiu» adnata probitateSc dementia faâumeiTe nô dubitamuSjtuæ^; Maieftati Regiæ hoc nomine fumma cum obferuantia gratiarn habemus:oramusqjjUt co nos animo com pleóli etiam petgat. Quod ueró nos apud te paflus fis prolcindi accondemnari-.qubd item nos noftrasq;Ecclefias, cenfuræ illi’ nomine,in rcgno tuo fercndas non elfe iu dicauerisâd fane totû cenloris tui illius im pudçntiæ, ÔC fuifimiliu, maxima ex parte acceptumreferimus :etiamfite hicquoqj prorfus,utdiûumeft,nonexcufâmus.Pec catum enim grauius eft, quàm ut excufari nllomodoautdebeat,autpofsit.Quoquo enim modo affenfusesilli condemnatio-ni, non in noftras fane Ecclefias tantu,fed in catholicam adeo iplam Chrifti Ecdefia, amp;proindein ipfum quoq; Ghrifti Domini corpus amp;fangiiinem peccaftiîfiuediim nos àcatholica illius Ecdefia,nô fine illius pariter ac noftra iniuria, refcindis per cenloris illius tui codemnationem ; fine dum illamnobifcum pariter eius doétrinæ nomine condemnas,quam illi nobifcum c5-munem elîe,perpetuo atq; unanimieius confenfu,indubitatô confiât. Video me prolixiorem elfe,quàm initio uolebam. fi-nem faciam igitur.Tantum te oro,Rexcle mentifsime^intuerepcopius faâum tuü, quo

X D H O N IT I b.\ ^uo noAras Ecclefias,prçter meritum ilia-rumjpraeterq; doftrinam Euangelicam, 6c præter legem etiam charitatis ChriAiana?, cenforis ilia tui codemnatione amp;c tua pro-pulfioneinfamaAi. Etuidetuam confcien tiam,ut illam non mundo huic, neq; item tuis cenforibus ,t|ui amp;nbsp;ipfi falliac fallere poffunt;fed Domino Deo tuo,in cordis tui penetralibus approbate pofsis.

QuodreAat, Deum oro, ut dona inte fua augeat,illaqj per fpiri turn fanftum fuu regat amp;nbsp;omet,ad difsidiorum in fua Ecclc-fia compofitionem,amp; ad tuam ipfius falu-tem: Amen.Meq; amp;nbsp;meam tenuitatcm tuj MaieAati fumma cum obferuantia com-mendo. Quod fi quid mihirefponderc di gnaberisdd per D.Henricum concionato-* rem tuum tibi licebir,ad quern etiam ea de re fcripfi:amp; non dubito talem effe, cui faci Ic credi pofsit. Æmdæ, undccima Dccem-bris,Anno 155;.

Sicfubfcriptuin,

SacrxMaicftatitux Kegix addiâifsîmus, Joannes à Lafco manu propria,

RATIO-

RATIONES QVAE= DAM, CVR VERBA ILLA C OE-næ, HOC EST CORPVS MEVM, HOC EST SANcvis MEVS, n5fecundumliteram,ut de carnali oris manducatione amp;nbsp;bibitione corporis amp;nbsp;fanguinis Chriftiintelligâcur, fed myllicè exponi oporteat;

colledæ

PcrioANNeM VTENHOVIVM Candauum.

f.

PKgzjrff expoßtio itta uerborum Cattte ( iuxttt ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;literam ) cum natura Sacra

mentorum.

». Verba inftitutionis Sacramentoruni aliorum omnium, cùmueteris rum nou» ' Teftamenti,nófecundumliteram, fed my fticc neceflarió exponi oportet. Verba Cec næfuntinftitutio Sacramentirneqj, car in illis exceptio ulla fiat, ex Scripturis doceri poteft. eft enim unum atqjidem myfteriu omnium Sacramétorum: nempe ipfa com munio feu focietas corporis amp;nbsp;fanguinis Chrifti.Ergo amp;nbsp;uerba inftitutionis Cœnæ Dominicæ non fecundumliteram,fed my fticè exponi neceflarió oportet.

MrfftLis. 2. Sacramenta omnia funtfignaculaap-lUrc.to, penlaEuangelio.Sedcontranaturam figil Kom.4. lorum eft) nacuralicec efle idipfum cuius ,

figilU

figîlla funt : aut in £ercipfaamp; corporaliteif tontinere donum ipfum, quod obfignant. Ergo neq-,panis Cœnæ eftipfumrealecoc pusChrifti,neq5 realiter in fe cotinet quod Cœnæ ufu obfignatur. Acproinde nudail laac fimplex ( iuxta literam ) uerborum Cœnæ interpretatio confiftcrc non poteft.

3. Sacramenta funt inftituta,ut leruiac infirmitati fidei noftræ.Porro per imagina tionem carnalis præfentiæ fubelements Cœnæ, quam literalis ilia expofitio lecum trahit,non foliirn noniuuaturinfirmitas fi dei, fed potius turbatur aclædituripfa fidei ratio:denique amp;nbsp;natura omnium facra-mentorum,atq;adeb mens iplauniueriae Scripturæ labefadatur. Ac proinde nuda ft la acfimplex iuxta literam, uerborum Cœnæ interpretatio, ut fonant, confiftere noii poteft.

Sed dicataliquis:Siin elementis Cœnæ çibieitiàt corpus Chrifti Domini realiter amp;in fpe-cie,ut dicitur, non adeft:ergo amp;nbsp;inutilis Sc inanis erit Cœnæ Dominicæ ufurpatió. Refpondetur. Qiiemadmodû figilia non definunt eife amp;nbsp;utilia amp;nbsp;neceflaria, etiamfii neque idem fint quod donum ipfum, ncqj etiam donfi ipfum realiter,in fecotineant: ita quoq; non definet utilis, effieax amp;nbsp;ne-celTarius effe Cœnæ Dominicæ ufus,etiâ(î panis Cœnæ no fit ipfummet corpus Chri

I ftij

fti,neque illudin fe realiter contineatÄ; compledatur.

• 4. In omnibus Sacramentis neceflarib opus eft dementis quibufdam, quorû ufu tanquam uehiculo aliquo ad myfterium ipfum fubuehamur. Si autem uerba Cœnç propriè,iuxta literam,ut fonant, rigide ac-cipiantur,nulla hauddubie elemeta in Coe nafunt futura: utpote quæiam inipfunt Chrifticorpus lint tranfmutata. Ergo uer-baillaCœnæ non fecundumliteram, ullo prorfus modo,fed myfticèfuncexponéda.

• 5. Sacramentaomniaexternis fymbolis fpiritualem ucricatem figurât,fi modo pro Sacramentis haberi dcbeant.Si autem uerba Cœnæ iuxtaliteram expo neren tur,iiul la ueritas fu bip fis fymbolis Cœnæ figura-retur.Ergo uerba illa Cœnæ iuxta literaro, ut fonant, exponi non pofle, eft indubita-tifsimum. ,

• X.

Pugtutt cum uerit ßde dui än4logid,lt;juttm in omni expoßtione Scripturarum ( iuxta doärinam Apoüolicain ) retincri

oportet.

• i. Non eft fpiritui famfto proprium,locu aliquem Scripturarum truncate torquere, contra alia Scripturarum loca, nonconfi« derato fubieûæ materiæ arguméto.Quin-imo hoc ipfi Satan^ proprium elfe conftat.

Sed

feed uerbaillaCœnæDominîcçiuxtalitë-ram,ut fonât,propriè accepta, truncate tor quenturcontra aliainfinita Scripturarum loca, non confiderato fubieûæ matcriæ ar-gumento.Ergö ea uerborum Cœnç Domi nicæcra(ra,utfonant,interpretatio, cum fi dei analogia conuenire non potcft.

Î. Scriptura pafsim teftatur,nos Iola fide iuftificari, feu Iola fide à nobis percipi mi-fericordiam Dei,perquam feruariiur. Corporis amp;nbsp;fanguinis Chrifti cominunio cfl opus mifericordiæ Dei.perquâ feruamuri Ergo fola fide, non autem ore carnali pcrci piturcommuniofalutaris corporis amp;nbsp;fanguinis Chriftik

• 3. Fidcsiion houit nifi unam duntaxac falutarem corporis Chrifti manducatione: nimirum fpiritualem illam foils filijs Dei propriam,dcquaChriftus Ioan.6. Ergoli-teralis ilia uerborum Cœnæ interpretation carnalisq; corporis Chrifti manducation cum fide ueraconfifterenon poteft.

• 4. Perdodrinam realis iftiufmodi præ-fentiæ amp;nbsp;manducationis corporis Chrifti in Cœna,quæ ex literal! ilia uerborum Cœ næ expofitione nafeitur, natura amp;nbsp;uis ipfa fidei noftræ obfeuratur Sc uiolatur.Paulus enim docet fidem noftram uerfari circa fu-tura.non autem reipfa præfentiamimiruni i^uae infpepofita,etiamnum expedantun

I z Et

2do

Etfidcm nobis commendat, quæcontri fpcm fub fpe ( fublata omni diffidétia) ere dit. fubciufmodiautcm realipræfentia amp;nbsp;manducatioecorporis Chrifti in pane Coi næ,non in Ipern reiabfentis credereiube-mur.led fideiubemurapprehendcre quod reipfa prçfens ene,atqjita demum miniftri rnanibus porrigi amp;nbsp;ore carnali edi docetur. Ergo natura amp;nbsp;uisipfa ueræ fidei per do-ftrinam eiufmodirealis in pane Cœnæ prç fentiæ amp;nbsp;manducationis obfeuratur amp;nbsp;uiolatur.

Répugnât articulo afeenfionis, quant Chriftus Ioan.6. opponit illi Capernaitaru imaginationi de carnali efu amp;potu corporis amp;nbsp;fanguinis fui: fatis alioqui iam tu indicans, fe nihil de tali,fed de fpirituali man ducatione fidei agere. Igitur doftrina hæc in Ecclefia Chrifti Domini foueri non debet.

Obieilio^ Sed dicat rurfumaliquis,Capernaitasco gitafle aliquam carnis Chrifti per frufta manducationé:feueró nihil tale adeó eraf» fe cogitare,fed integra corporis amp;nbsp;fanguinis fui manducationem ac bibitionem : ac proinde inique fe inter Capernaitas cenfe-ri. Refpondetur. Sicetuspifeisidebmi nus crafte lonam deuorauit,qu6d ilium in tegrum,non aut commanfum deglutiuit: turn ctiant Capexnaitæ no funt, qui d e in* te gri#

îegri, non autem diJTeai corporis Ch ri flî carnali interim manducatione diflerunt. Sed fi negari no poteftj lonam crafsifsimè ac corporaliter prorfus à ceto deuoratû clTe etiamfi commanfus noneffet:imô fi imma nius magisq; belluinum eftuiuum atqtie integrum hominem deuorari quàm difie-ûumzmultoetiam æquiusinter Capernai tas numerantur.qui integra iam uiui Chri fti Domini corpus carnalitefin paneCœ-næ uorari docét, quàm illi qui de eius dif-fcdlione imaginabantun

d, Aduerfaturperpetuçexpeâationiex-tremi aduentus Chrifti Domini, qui uni-cus nobis cxpedatur. Is enim obfcuratiir p quotidianos,eosqj innumeros eiufmodi aduentuSjqui perillamiuxta literamuer-borumCœnæ Domini intcrpretationem conftituuntur.Ergo uerborumillorû Cœ-næiuxtaliteram,utfonât,acceptio,nulla-çenus eft admittenda.

7. Corp’ amp;nbsp;fanguis Chrifti Domini funt uerus amp;nbsp;unicuscibus potusq; animarum noftrarum,quem edimus amp;nbsp;bibimus,quô uepafcimur in Cœna Dominica. Animæ autem noftræ fpirituales iunt,nec pofTunt nifi fpiritualiter ore fidei ucfciac pafci corpore Si fangiiine Chrifti,quæ iuxta fubftâ tiam fuam fpirituahanon funt.Tgiturnul-a carnalis manducatio corporis Chrifti,

r 3 quæ

quæ orecarnall in Cœna fiat, uel per fom-i Ilium eftadmittenda. Acproinde uerba il« la Cœnæ (iiixtaliterautionaiit) non lune exponenda.

Quod uero de Dei omnipotentia hic ad-fertur, nullius eft momenti. Agnofeimus quidenireuçrenter ( ut debemus ) Dei om nipotentiam.Sed earn ultra ipfius uolunta tem non efte extendendam diciinus.Deus enim omnia quæcunq; uoluitfecit ,utait Pfaltes: nonautem quæcunq; non uoluit fecit. Porro realem ciufmodi corporis 8c fanguinis Chrifti fub elemétis Cœnç præ-fenciam ex Dei uoluntatçclTenonconftat. Qnin pocius indubitantercoftat, infinitis fcripcurarum teftimonijs earn Dei uolun-, tati ex Diametro aduerfari. Neq; fané ex-tcnuamushicadmirandam Dei potentiâ, çum dicimus animas noftras pabulo corporis amp;nbsp;fanguinis Chrifti Domini,uirtute fpirirus fanéti.in Cœna pafci,ac in commit nione eorundem obGgnariinuitam jeter-nam.etiamfi Chriftus corporeScfanguine luQ ccçlo contineatur.

PpJj.j. 8. Chriftus per fidem habitat in cordib. noftris.Ergo pccrcalécarnalemq-, præfen-tiam amp;nbsp;manduc3tionem,quæ exliterali ilia uerborû Cœnæ interpretatione progna-fcitur,n5habitat,neq;ipfum in Cçenæ pape realiter ( iuxta carnem ) rnanducaipus.

Quod

2^;

Quod enîm carnal i ore manducamus,falte aliquandiuin nobis hærct. Scd iuxtai-pforummctaduerfariorum fentenciam no DeCofecr, hçret in nobis,per Cœnç ufum,Chrifti cor dijl. i.cap, pus:ut uidcre eft in nirePontificio, ubi üctrib.gradi-‘ legitur’Certum ell,quod quàm cito fpeci- bttf. es dcntibus teruntur,tam ci to in ccelum ra pitur corpus Chrifti. Item Vucftphalus: v«c/îpl?. Corp’ Chrifti(inquit)eft tantifperin pane,inlibetlode dû fcnfus afficitur. Sed fenfus non afHciturrfJijjitir. nifi ad fummu in gutture. Ergo per Cœuâ Chrifti corpus nec hærere, nec habitarc in nobis potcft.Ac proinde uana eft omnis e-iufmodi manducationis imaginatio.

5. Non minus percipimus fide corpus et fanguiné Chrifti Domini inuerbo, quam in Ccenaipfius.Scd uerbo Dei noninefti-pfum corpus Chrifti,iuxta fubftantiam c-ius naturale. Ergo ncqjin elemctis Cœnce (quæ eft uerbû uifibilc)ullo prorfus modo inefte, aut in pane delitcfcere putandûeft.

Quod uerb exuerbis illis Pauli f Qiiit quis cderit pane hue, amp;nbsp;bibcri t poculu Do Oamp;iîÆo. mini indigne, reus erit corporis Si fangui- t.Cor.iu nis Domini)inferutaduerfari),corp’ amp;fap guinem Chrifti dementis Cœnç incire,aut lubefle: alias fieri no polfe, ut quis reus cot poris amp;nbsp;fanguinis Chrifti in Cœnæ ufu fiatmimis eft friuolum,

Quemadmodum cnim non definit efle

I 4 reus

2^4

reus læfæ Maieftatis Regiæ,quî figillu Re« gium cotemptim pedibus côculcat,etiam-lî Rexipfcperfona fua conculcationi non adlîc:ita quoq; no poteft non elle reus corporis amp;nbsp;fanguinis Chrifti Domini, qui fi« gnaculum Cœnæ Dominica infidelitatis iuæpedibus conculcat,etiamfiis corpore amp;nbsp;fanguine fuo elemends Cœnæ non con« fubfiantierur.

3-

Fugnatcunt Regno Chrifti Do^ mini.

i, Regnum Chrifti Domini no eftcarna-le, fedfpiritualein Ecclefia ipfius.Ergoin iicrbis illis Cœnç Domini nihil carnale auc literale eft cogitandum,præfcrtim cum no hiftoricæ narrationis, fed facramentalis lo cutionis uerba effe conftet. Ac proinde iu-Xtaliteram nonfunt exponenda:neconlo lationem fpiritualem amittamus.

Fugnat cum faccrdotio Chrifti Go-mini.

1. Si Chriftus adhuc effet in terris, no effet fummus ille amp;æternus facerdos in Ec-çlefia DeijUt ait Paulus. Sediuxtahanclite raiem uerborum Cœnæ acccptionem, car-nalemqj præfcntiarn amp;nbsp;manducationem, Çluiftus corpore fuo effet in terris, Ergo uerb2

perba ilia Cœnæ îuxta litcram cxponi non poiTunt.

$•

PugiMt cum doilrina Chrifii Contini, de mente.

Chriftus Dominus,ut apud Matthæu amp;nbsp;Marcum uocat calicem fuum fanguiné, itaamp; apud Lucam amp;nbsp;Paulum uocat eum nouum teftamentum in fuo fanguiné. Ea autem de calice uerbaneque apud Lucam, neqj apud Paulum iuxta literâ accipipof-funt. Ergo nec uerba prioris membri de pa ne Cœnæ iuxta literam accipipolTunt, fed myfticè omnino funt exponenda:cum ea-dem fit amp;nbsp;panis amp;nbsp;calicis in Cœna ratio.

• 2. Chriftus ferio admonuit fuos difeipu loSjfibi cauerent abijs qui poft afeenfioné ipfius dicerent: Ecce hic Chriftus, ecce ibi. Verborû aût Cœnæ,iuxta literâ,interpreta tio hîc et illic in terris Chriftum fiftit.Ergo nullo prorfus modo eft admittenda.

• 3. Chriftus dixit; Pauperes femper habe-bitis uobifeu m, me autem non femper ha-bebitis. Verba auté ilia fifterét nobis eum, cum uellemus,Chriftum Dominû, fi îuŸta literam intelligerentur.Ergo uerba ilia iuxta litcram haudquaquâ funt intelligéda.

• 4. Paulus, optimus mentis Clniic; Do- ’'Cor.io. mini interpreSjhîc fub corporis nomine in terpretaturnon fubftantiam, fed commu, r 5 nionem

ié6

ntone corporis Chrifti. Diucrfa auté funt interfejpfafubftantia corporis Chrifti na-turalisjamp;communio corporis ipliiis.Ergo in uerbis Cœnænon fubftantia, fcdcom-munio corporis Chrifti intclligi debet :ac proinde interpretatio illa uerborûCcenæ iiixtaliteram cum mente Chrifti conucni' re Honpoteft.

6.

Pugnatcumhenitdefetiunione ucterisitc Apoftolicie £cclefi£.

t. Vnus eft Ecclefïç ueteris Scnouç Deu4 una fides, una amp;eadem iuftificandi ratio, nnaamp;eadem ratio obfignandi iuftificatio ».Cor.ïo, nem : nimirumin myftico Sacramétorum ufujperfpiritumfanftum. Eandem enim efeam fpiritualem comedebant patres om-nes,amp; omnes eundem fpiritualem potum bibebant,nempe Chriftii. Chriftus autcni îuxta carnem fuam in ueteri Ecclefia npn-dûexiftcbanac proinde realiter, iuxta corpus amp;nbsp;fanguinem fuum naturalem, corpo-r raliter neq; edi ncq; bibi poterat. Ergo nec nuncciufmodi carnalis manducatioeft a-gnofcendaimulto minus uerb illa uctborû Cœnæ iuxta literam interpretation

7-

Pugnatcuni Mturd corporis Chriüi, uera^; humanitdte ipftus.

I. ChriHiis per omnia ßmilis faAus eft fra tribus*

1^7

tribus,excepte peccatOjiuxta doélrinaPaii linam.Nortra autem corpora iino tantum Hc6r.4, nuncfuntloco, atq;etiamnum poft refur-reüioné lunt futura. Vana ergo cft omnis imaginatiode immenfacorporis ßefangui nis Chrifti Domini in Ccenæ elemétis prça fentia amp;manducatio, quamlecn trahit li-tcralis uerborum Cœnæ interprctatio.

a. Sacra Scriptiira unicum tantum Chrifti Domini corpus, amp;unicam faltemCce-nam Domini agnolcit.Nudaautem illaiu-xta litcram uerborum Cœnæ interpretatie, duplex Chrifti Domini corpus nobis conftituir,autduplicem proculdubio Coe nam Domini. Ergo nulle modo contra do drinam fidei retineri Ecclefia debet.Aut c? nim, iuxta talem hanc interpretatienem, corpus Chrifti mortale eft in pane Cœnæ, ne dicam mortuitamp;exangue, aut immotf tale.Si mortale, tum fane duo Chrifti cor» pora ftatuenturialterum immortale glo«' riolum ad dexteram patris in cœlis, alterû ueró mortaleadhucin pane Cœnç.Si uerb imæoftale,iam non efteadem noftraCœ^ nacum Cœna Chrifti Domini,qui morta-r le corpus fuu amp;fine fanguinein pane Cœnæ Apoftolis fuis (iuxta hanctalent expo fitionem) exhibebat.

3. Chriftus Dominus nunquam unoee-dcmqj temporç pluribus locis iuxta carné

fuam,

îds fuam,multo minus autem fine unde abîe-« rat, fine quo uenturus erat, præfens realiter adfuiflelegitur.Sed per imaginations illam corporalis in pane Cœnæpræfentiæ, infinitisfimullocisuno eodemq; tempo« re efle oporteret.Hæc talis igitur imagina-tio carnalis præfentiæ,tanquam uerç Chri fti Domini humanitati aduerfaria, acpro-indenuda illauerborum Cœnæ interpre-tatio confiftere nullo modo potcft.

QbicHio. Quod uerb de miraculo obijcitur, friuo lu eft planè.Miracula enim Dei omnia ( ut facile eft uidere ex facris literis ) funt aperça, amp;fenfibushominum, adfideiipforum confirmationem, expofita. Hicuerbnihil eft talerquinimo uis ipfafidei obfcuratur, acueritas corporis Chrifti uiolatur. Igitur omnis eiufmodi imaginatio eftabijcienda. 4. Chriftus quoties præfens fuit, corpo^ re,oculis uideri,manibusqj hominum tarr giuoluit,autfaltempotuic, etiam poftfuâ refurreiftionem.Et fi quando ulla inciderec dubitatio de ueritate corporis fui, turn fane non alib quàm ad externorum fenfuum uifus amp;nbsp;taélus iudicium prouocabat. In L«c.i4- Cœnaautemnec uideri,ncctangi,necaudi loan.io. rijiieqjulloomnino corporis fenfupercipi poteft. Vana eft igitur, amp;nbsp;pugnat cumnatu ra ueræ humaniratis Chrifti Domini,realia ilia praefencia corporis Chrifti in pane Cœ-n«.

2^9 tiæjacnudaamp;fimplexiuxtâ literâ uerbö-rum Cœnæ intcrpretatio.

• 5. Corpus Chrifti non poteft in aliam ul lam natura transformari, aut alteri fubftaii tiæ reali unione coniiingi,quàm diuinç.Si autem uerba Cœnæ iuxta literam interpre tari debeant, necefle fuerit corpus Chrifti aut in pancm transformari,aut faltem panî reali unione coniungi.Ergo uerba ilia Cœ næ,non iuxta literam,fed myfticè funt in-telligenda.

• 6, Sanguis Chrifti Domini,poft refurre-ftionêtln ipfius, non poteft amplius à corpore ipfiusulloprorfus modofeparari. In carnali autem ilia manducatione fepara-turalterûab altero.nam amp;panis amp;uinunt feparatim diftribuûtur 8c percipiûtur. uerba ite ipfa in quibus uis inftitutionis Chri fti inftituitur, non uno eodemtj; tempore proferiitur,fic ut corpus à fanguine,et fan-guis à corpore Chrifti difcernatur.Érgo nu da ilia iuxta literam uerborû Cœnæ inter-pretatio,carnalisq0témanducatio corporis Chrifti Domini,retineri in eius Ecclefiâ non poteft.

8.

Pugnat cum naturd recordationis.

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feu recordatio eft,rerum non

præfçniiûjfed prætcritaxuin. Cœna autem

Domini

Î70

Dominiînftîtufa eft inmemoriam Ctirr-fti,atq; adeo corporis ipfius fraâi, fangui-nisq; ipGus effufi pro nobis . Ergo Chri-ftus iiixtacarnem fuam dementis Cœnae inefteaut fubelTcjUt miniftri manibusdi-ftribuaturjiaudquaquam poteft.

9-

Hon eft neceftarU corporalii, in Cochte pane,, corporis Chriftim:induci(tio:dc protn~ de neq; nuda illaduxta liter am, uerborum Canicinter-pretatio.

t. Si carnalis ilia corporis Chrifti in Cce-* na manducacio diet neceflaria ad falutem. Deus cquidem iliaucterem Adami,Patrrar charum amp;nbsp;Prophetarum Ecdefiam non fraudalFet. Imo uero Chriftum iplummec patribus illis potiusin carne exhibuilTet, quam de uenturo illo adhucmulto poft té porc,promifsionem dedilTet. Sedprimis illis noftris parentibus,deinde uero amp;nbsp;pa-triarchis,deniq; kk Il'raditicæ Ecclefiæ toti folade uenturo Chrifto promilsio fatis fu-itad falutem æternâ, quatenus fideappre-hendebatur: neq-, eis quidqua defuit ad ha bendameandcm ipfam,quanos habemus, corporis fanguinisChrifti cómunioné: cum eandé nobilcû eicâ, eundéqj nobifcîî poiiim fpiritualé (ut fupràdiâum eft) ede (inc amp;nbsp;bibeiinc, Ergo realis ilia fub dementis

*xlt;

mentis Canaepraefentia corporis Chrift», ac proinde nuda etiam ilia uerborum Cce-næ iuxta liceram interpretatio,non e(l negt; celTaria.

• 2 . Si ucrba ilia Cœnæ Dominicæ iuxta literam funt exponenda,carnalis4jman-ducatio fit necelFaria ad communioné corporis amp;fanguinis Chrifti confequendam: oportet omnes qui Cœnæ Dominicæ non participât cxcommunicari, atqj adeb dam nari.Extra enim communionem corporis amp;fanguinis Chrifti non eft falus.Illud aut fine impictate dici non poteft.Ergo omnis eiufinodicarnalis manducatio, tanquam non neceflaria, eft auerfanda.

• 3 In Baptifmo uerbabluimur fanguino Chrifti Domini,Baptifmi teftimonio, pct Spiritum fanâum. Ad earn autemin Ba-fitifmoablutionem norequiritur realisul apræfentia atq; effufio fanguinis Chrifti in aqua.Ergo ad edendum uerc amp;nbsp;bibendu corpus Sefanguiné Chrifti in Cœna, nihil opus eft illorum reali prçfentia aut mandu catione;ac proinde neqi nuda iliaiuxta literam uerborum Cœnæ interpretatione»

to.

E/l inutilis.

r. Chriftus Dominus nihil inutile infti-tuitin fuaEcclefia. Carnalis autemcorpo-ris fui efusj fanguinis fui potus, ifthoc modo

modo eft inutilis, neq, prodcft quîdquatrt ad falutem, ut Chriftus ipfemet Dominus lodrt.iî* dilertè teftatur: Ergo carnalis ilia præfen tia,manducatioq; ex Chrifti inftitutionc elTenon poteft.acproindeetiam tanquam inutilis eft reijcisda, unà cum parente fua, nimirumilla uerborum Cœnæ iuxta lite-ram cxpofitione*

11.

iflabfurdâ.

lt;. Literalis ilia uerborum CœnçDominî expofitio arguit, Chriftum Dominum om nem corporis fanguinisq;fuilubftantiam Apoftolis fuis, ore carnali manducandam tradidifle. SiautéChriftus Dominus cor^ pus fanguinemq; fuum ita ipfis comeden« dum bibendumq; tradidiflet, nullum pro* culdubio corpus frangcndû fanguinemq; effundendumhabuiflet. Igitur ea carnalis imaginatie,tanquâ abfurda (ne dicam im-pia) protinus eftreijcienda.

4. Si uerba ilia Cœne,Hoc eft corpus men qüOd pro uobis frangitur, hoc eft fanguis, amp;c.debeant iuxtaliteram,ut fonant,expo nizeonfequetur, corp’ Chrifti Domini ad-huc frangi, amp;nbsp;fanguiné fuum effundi opor tere. Ergo omnis eiufmodi carnalis imagi-natio, tanquâ abfurda,eft explodenda.

3. Ex carnali præfentia, manducationé-que corporis Chrifti i» Ctena ipfius, quam tealis

fèâiis ilia uerborum Cœnæ interprétatif fecum trahit , oporteret omnes fanéloâ iam mortuos, aut in,aut fub dementis Cœnæ efle cum Chrifto Domino. Chri-ftus enim dixit : Pater quos dedifti mihi , uoló ut tibi ego fum,amp; illi fint me-cum. Autfaltemoportebit Enoch, Eliæ, amp;nbsp;fi qui funt plures de quorurri morte no confiât ex fcripturis,corpora paniCœnaè cum Chrifii corpore reipfa includi. Ccrtu efi enim, illos Cum Chrifio Domino uiue-ire.HocUcrô efilongeabfurdifsimum. Ergo imaginatio ilia, dénuda iuxta literani lierborum Cœnæ (ut fonant) intërpreta-tione,amp; carnali in pane Cœnæ corporis Chrifii præfentia ac mâducatione, tanquâ abfurda,efi extirpandâ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

4. Cum Cœnâ Domini infinitis fimul locis adminifirari pofieconfier, amp;aduerfà ri; conteridant in ipfis Cœnæ elementis teipfa lt;âni(iJlut efie,minifiri manibus difiri bui,amp;orecarnali fumiipfam fubfiantiarti corporis amp;fanguinis Chrifii naturalis, ex huda ilia uerborum Cœnæ,ut fonant,in-terpretationemeceflario fatendum efi, iu-àttàdoftriham illorum, tam efie infiniturrt corpus ipfum amp;nbsp;fanguinem Chrifii,quàtn funt infiniti loci quibus Cœnaadminifira-ti fimul potefi.qüod efi abfurdifsimum,amp; l^tiecipuos quofque fidd nofiræ articuloâ

6 plané

Î74 plané fubuertît. Ergo nuda illauerborû Cœnæ iuxta literam interpretatio, ut rc» abfurdifsima,retineri in Ecclefia no debet.

• 5. Si ucrbaiBa Cœnæ iuxta literâintcl ïigenda effent, iamdudû omittenda fuiffeC Cœnæ adminiftratio.Ex uerbis enim Pau« linis, Mortem Domini annunciate donee Bcniat;conftat,Cœnâ Chrifti Domini ad-«cncuceffaturam effe.Igiturabfurdaeft o~ jnnis eiufmodi, iuxta literam, uerborum Cœnæ,ut fonantjmaginatio.

• 6. Ipfafubftâtiacorporis Chrifti Domi ni pro nobis crucifixaeft. Siautem panis fubftatia fua effet corpus Chrifti Domini, fequeretur,panem pro nobis crucifixutn effe.Ergo ilia uerborum Cœnæ iuxta lite-ram interpretatio, tanquamabfurda, eft re ijcienda.

J. SiuerbaillaCœnæDomininuda,ia xtaliteram funt accipienda: confequitur, æquèimpios atq; pios faluatum iri. Vita enim amp;nbsp;gloria à Chrifti Domini corporc fe parari amplius in æternû non poffunt, ne-dum in Cœna.Scd impij non feruantur, e-tiamfi participent de pane amp;nbsp;poculo Cœnæ. Ergo fequitur,hanc literaîem uerboru Cœnæ expof]tionem,ex qua carnalis pro-gigniturpræfentia, manducatioq-, corporis Sefanguinis Chrifti Domini in Cœna jpfius,tanquam ablurda çxplodendâ effe.

tK Fioa

-71

‘IMflOS A V T E M NON CÓMaW* tiicare corpori çrfanguitii Chriüi Domini in Cerna probatur.

». NemoinChrifto manetjamp;Chriftuä in eo,nifi qui manducat carncm ipfius, 65 Eibit fanguine ipfius.Soli uero fideles ma-nentin Chrifto,amp; Chriftus in eis:proinde etiamfoli nianducant eius carnem, ÔC bibunt cius fanguincm.Ergo impij neq; car-nem Chrifti manducare, neq; fanguinem eius bibere in Cœna fine fide polTunt*

2. Nemo communicat corpori ôclàn-guini Chrifti Domini, nifi qui ad commu-nionem corporis 85 fanguinis Chrifti Do-minipcrtinct. Sed foli fideles adcommu-nionem corporis amp;nbsp;fanguihis Chrifti Do« mini pertincnt.Ergoimpij corpori amp;fan-guini Chrifti Domini cómunieare inCœna nullo modo poftunt.

»2.

feil noxiai

t. Carnalis ilia præfentiç Chrifti corpO tis amp;nbsp;fanguinis in elcmcntis Cœnæ imagi riatio, maximam hadenus idololatriæ oc-cafionem dedit,ac ctiamnfi quotidie dar. Ergo eauna cum génitrice fua,nimirum li tcrali uerborfi Cœnæ expofitione, tanqua noxia, plane eft reijeienda«

2. Ab omni fpccie mali,iuxtâ doftrinS Apoftolica,eft abftinedum. Sed ea ip ta opl nid

^7^

nio parit geniciilationem in admîniftt'â-» tione Cœnæ Dominicas, quæ fpecie ido-lolatriæ coram elemcncis Cœnas non Caret . Ergo tanquam noxia plânc eft rc-jjcienda.

Obfcurat confolationem quam ha-bcmus in iufticia Chrifti:quçin hocpotiß limu declafatur, quôdfuprà in cœlisapnd PatrerH pro nobis intercedit.Itaenim Chri ftiis lo.tó. Spiritus fanftus, inquit, arguet mundum de iufticia, quia abeo ad pattern.

• 4. Priuat Ecclefiam confolationefpi-ritus fanfti in ipfius mifsione. Nam Chri-ftus apud loannem; Expedit (inquit ) uo-bis utabcam.Si enim no abeam, fpiritus S. no ueniet. Sed fi abicro, mittâ eum ad uos.

• 5. Paulus fcribit,nos confiderecfi Chri tphtt. ftoin cceleftibus per fidem.Sed pereiufnio di præfentiam certitudo ilia noftri in cœ-lis cum Chrifto confeftus, in quo maxima habemuSconlolatiotlem,nobis eripitur. Ergo noxia eft omnis eiufmodi cogitatio carnalis præfentiæ, manducationisq;, quç ex nudailia uerborum Cœnç,iuxtaliterâgt; expofitioneoriginem ducit.

• 6. Certum eft, nos perpetuam amp;nbsp;nuri-quam interrurnpendam cum Chrifto Domino habere communionem in corpore et fanguinefiio. Sed per eiufmodi carnalem manducationem, qua in communionem

cum

177

«um Cbrifto Domino ueniredicimuf, eri-picur nobis perpetuæ illius noftræ cû Chri fto Domino communionis confolatio.Er-go tanquam noxia, procul relcganda eft o-mnis lila uerborum Cœnæ iuxta litcram cxpodciojcarnalisq; præfencia amp;nbsp;manduca |io corporis amp;nbsp;fanguinis Chrifti.

7. Corporalis ilia opinio de edendo ac bibendo ( carnali ore ) corpore 8c languine Chrifti Domini in Cœna ipGns,animos Cœnæ participantium circa craflam il la m depræfcntiacorporali imaginationem ira occupât, ut illi uni intenri,myfteriumCoc næ,nimirumobfignationem communio» nis noftræ in corpore 8c fanguine Chrifti: noftrumq;itcmergaDeum èc proximum noftrum officium,cuius in Cœiiaadmone mur,negligamus.Ergo tanquam noxia c-iufmodi corporalis uerborum Cœnæ in-terpretatio,procul reijçienda eft.

Jnaurit neceljariô prodigioßt'tt corporif çy laiiguinis Chri^ii ubiquititçm, contra.

fcripturo!.

t. SiChriftusiuxtacorpus8cfangniné fuum fit ubiq-„ fruftrancaerit Cœnæ infti tutio Quorlum enim op’trat Chrifto Do mino Cœnam fuaminftitu:re,8ccorporis fanguinisq-,fuiinelementis Cœnæ diftri-burioaem,cum in nobis ipfiscorporis 8c s 3 fanguinis

278

fangulnîs fui fubftatiâ c)Te îam oporteret, fi nufquam no effet? Falfum eft igitur ubi-qiiitatis commentum.

Deinde ex ubiquitatis illius alfertio-^ nefequereturjnullam efleDiaboH Angelo rumq; eius ullorum côdem narioneni.corporis enim Chriftifubrtâtia nulla amplius gloria fua cœlcfti exui iain poteft.

• 3. Si corpus Chrifti effet ubiq;,nos ubi-quc, acproindeetiamin inferno futuri ef-femus.Hocâuté eft contra fcripturas.Luc. tô.Internosamp;uos(inquitAbraham) hiatus ingésfirmatuseftjUt lïquiuolenthinc tranfircaduos,nonpofsint, neque ifthinc hue tranfire. Ergouanaeft omnis deubi-quitate corporis Chrifti cogitatio.

• 4, Si Chriftus Dominus ratione cohin« ftionis diuinæ amp;nbsp;humanæ naturæ, iuxta corpus fuum effet ubiqv-fequeretur, ipfum iam inde à primo côceptionîs fuæ initio,e-tiam extra diuæ uirginis uteru, ubio-, con-cepiû fuiff0:eumq; etiam extraBetnicem iibiqj natum, ex Nazareth ubiq; educatû, extra Hierofolymam ubiqj paffum,extra monumétum in quod pofitus fuerat ubiq; fepultum ac refurrexiffe, extra Galilæam deniq;in cœlum ubique affumptum effe; aut faltem diuæ uirginis uterû, Betlehem, Nazareth, Hicrofolymâ,ac monumentum illud ubiqjexpanlâfuiffe: quinimoincœ-luni

i79

Ium eum nunquam afcendiffe. oportuerat enim eum iam ante afcenfioné in ccelis eP fe. Si iiero dicatur corpns Chrifti Domini primùm cœpifle eflcubiq;poft fuama-fcenüonem,ranone confelTus ipfius ad dc-Xtcram Dei patrismo eft quod præfcntiam ullam corporis amp;nbsp;fanguinis Chrifti Domini fub elemétis Cœnæ in primacœna fuiP« feimaginemuKCuiilaanteconfelTum Chri fti Domini ad dextcram Dei iam fueritce-Iebrata.ac proinde ne nunc quidem prçfeti tiam ullam corporis amp;nbsp;fanguinis Chrifti fub elementis Cœnç habcmus.-nifi fi in Cce na nunc plus habeamus,quam ipfi Apofto li habuerunt. Ergo omnis ciufmodiubi-‘quitatisimaginatiojtanquamlongeabfur-difsima,eft explodenda.

14.

Pugndt cum aUjsmultis ScriptU' r^locis,

1. Matth. 24. Si dixerintuobis (inquit Chriftus met Dominus, utfupràdiftû eft) «cce hic Chri ftus,ccccillic,necredatis. exo rientur cnimpfeudochrifti Scpfeudopro-phetæ, amp;nbsp;edent figna magna amp;prodigia, K3 ut in errorem ducatur etiam elefti Dei, amp;c. Ac paulopoftrationcm adiungens: Sicutenim fulgur exit ab oriente, amp;rclu-cet ufq; in occidcntem,ita crit aduentus fi-lij hominis. InCœna uerb (nimirum cor

s 4. porc

28p

pore fuo ) eft plané inconfpicuus. Ergo çjjç palis illaimaginatio prorfus eft reijcienda.

• 3. Matthæi jg.Ecce (inquit Angelus de Jefu)refurrcxit,non eft hic.

• 3. Ioannis id. herum (inquit Chriftus Dominus ) rclinquo mundum, amp;abeo ad patré. E‘ quibus ucrbis, Rclinquo, abeo, ^c.claru eft, Chriftum iuxta «Corpus fuum fubelemcnçis Cpenæ non cfte. Igiturfont .nium eft,quod de eiufmodi prsfcntiacor' poris Chriftiin Cœnaadfcrtur.

• 4, Ioannis 17. Et iam (inquit Chriftus) non fum in mundo; at hi in mundo funt: ego autem ad te uenio. ubi præfens pofitu oft pro futuro. Ergo, amp;c,

Lucas Aft.i deafçenfioneChrifti Do mini loquens: Vide ntibus (inquit) cifdem, in altum ab eis fublatus eft,amp; nubes fubdu xitillumaboculis eorum. darum eft igitur,ab Apoftolis,atqueita demum à nobis amotum efteiacproindecum hicincleme-tis Ccenæ non elfe quærendum.

6. lbidem;Cumq;(inquit)eflentdefixÎ3 in cœlum oculis, eunte illo, ecce uiri duo aftiteruntillisin ueftibus aJbi9,quiamp;dixc runr : Viri Ga!ilæi,quidftacis intuentcs in ccelum? Hichabemus, Chriftum iuiflein cœlum. Vftidc pcrfpicuum eft, eumibian-,tca iuxta corpus ftiu nonfuiftc. Igiturnon pbiq),ut quidam uolunt. Deinde ibidem

ex

î8»

f X poftrcmis illis ucrbis, Sic ueniet, quem-admodum uidiftis eum eunté; facile eft ui-dere,non adeflc corpus amp;nbsp;fanguinem Chri fti Domini fub elementis Cœnæ, cum eo modo quo iuic,uenire non confpiciatur.

• 7 . Petrus Aftorum 3. Oportet (inquit) ilium cœlum accipere,ufqj ad tempus refti tutionis omniû quæ locutus eft Deus per os omniû fanftorû fuorum Prophctarû.Igi tur nihil eft hic nobis in Cœnadeeiufmo di præfentiacorporis Chrifti imaginandû.

• 8 Adorû 7,Ecce (inquit Stcphanu8)ui-dco cœlos apertos, amp;nbsp;filium hominis ftaii-tem ad dextçram Dçi. Ergo, amp;c,

PaulusPhilipp.3.Noftra(inquit)c5-uerfatio in cœlis eft, unde amp;nbsp;Seruatoré ex-pedamus Dominû iesvm Chriftum, amp;c. Quç fane expeftatio ad fupremum Chrifti Domini aduentum eft referenda, cum de nulloalioex Scripturis conftet. Igiturua-na eft omnis de quotidiano Chrifti adueu-tU in Cœna fua cogitacio.

• » 0. Paulus Colofs.j.Sirefurrexiftis, inquit, unà cum Chrifto, quæ fuperna funt quærite, ubi Chriftus ad dcxterani Deife-det: quæ fuperna funt curate, non quæ in terris.(i autem in terris elfer,hic nobis equi dem, non autem in cœlo quærendus elfet Chriftus: quod tamé à Paulo prohibemur. Ergo una eft hæc præfentiæ corporis Chri

s 5 fti

ftî în dementis Cœnæ aflertio.

Plura quidem argumétacolligi poOent, ad refellendam nudam illam iuxta literam ucrboriim Cœnæ interprctationé. fedhacc । pioamp;æquo leftori (âtisfaftura fperamus. Alioqui conftat, inftitutioné quidem Coç-«æ traditam efle à Matthæo, Marco amp;nbsp;Lu-ca,atqj à Paulo apoftolo ». Corinth.tt. My-ftcrium uerö Cœnæ ipfius Dominicæ, mo dumó; edendi corporis, bibendiq; fangui-■ nis Cnrifti Dominj,abundè explicatum ef-feloan.dEuangeli; fui capitc,amp;i.Cor.to. Qui unicus modus à loanne explicatu8,cfi

Chrifto Domino fatisfaciat,quatenu8 illi promifsio uitæ adiungitur, amp;nbsp;nobis mcritó fatisf»» cere debçç.

r I N I amp;

errata.

Prfg. Î. uerf. f. Chriftiani 4. ». non folùm non tnikfcere crtz-proJeremus e.n.hïc i3.4..iniutt^ gendum io.ti pro Chriflunmßrtefcribendu Chri ßiernus s^ao.fatKfdciüt }7.4.pudefitâione) 40.

4i.4.Miiieflatis ft.zx.ipfodie çyzs.ha-bitdin 6z. lo.Petri 67.1e. Ccenie ( de nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zr.do

cctur,imà z?'iS.docetur)cum rf.xo.tumnoi 77. »0.CHRISTI Si.i7.oflendat. se.f.pojjènt 50.1. li/ww ^s.ie.deßderio) iio.uit.dele,poftmdgnitu^ dmcm iii.x;gt;.occdftone ns.i.cum cr}.mhumaiti-tatem ijo.ie.oftendii x}i.ult.grdtioft i}cgt;.i}. efti utriufti; 140.i.uocatione. xff.i9.diei,eiui ftrtè legend.habednt cciwitunionem »9 s.j. tdiiftti» 3,o6.is.excuftd io{).i. dixi iis.i^.ueftrte 1x9,19.

fupplidter i4f.7.nobis i67.x6.inBcclf‘ ftd »81, ult.udna.

iNfjEX

cramen*

INDEX.

INDEX.

INDEX.

I

1 N D E X.

INDEX;

INDEX.

FINIS,

BASILE AE, EX O F F I C I N A Ioannis Oporini, Anno Salutis hu-mans m. o. tx.Menfç Marçio.