B V L G A R I AE A R C H 1-cpifcopijn H A B A c V C ION AM N A H V M Cr OSEE Prophetiü enarrationes, iam priinum in lucem æditte,interlt;t prête I O A N N E Lonictro.

e^ilcriptur^ ^,te/hmQnium dicente, haudquaquam minimi prncconijs cuehendi funt ue tercs Thcologi,qui facrofanihm il» lam nobis lucem,fuo dono diuinitus iUis tradito acccn derunt. Mer quos Theophylaélus (ut alios interim GriecosThcologosomittam) us KhnSäsôt» 8f fla«? y^xepHS ef^ÿyHiriy 'ortipvÄfleyfzÄ*^, mire cum elegans tum pius fiât, id quod abunde fatis diuina No«m inTc/îamcnfu commentaria ipfiusob ' oculosponut. : deinde prefentcs in Habacuc,lonamt Nahum e^ofee uates compendiarie enarrationes^ Hunc Bulgarie regionis Archiepifiopum extitiffe, principeq; floruiUèpotcntia,peroratio exegefeos in Nahum prophetam arguit, ubi pareneßm principei concernentem, in feipfeceu principem transfert, ut co in loco uidere licet. EtquanquamaUegorie pluri-mum Ongenico moreßudeat, obleihitioni tame earn potius quàm naufee, religionis cultrici menti (qiM Chn^umreßpiat)effe conuenit. SiHebrae lingue

E P I s TO L A nonnuUäm cognitioné habuilJèt, nihil propemodum in Theüphylaéh deßderctri,ucl ßdci,uel diligentiic poffèt. Hinc^utedamutab alijs dccepit, Hebrad in^^ terpretdtur. Grcccd Jiiblid fecutu^yobfcurd dlioqui pie rifqueinlocis,miruinqudtddextmtdteillu^ret.îgt;iec fixtim reijciendi funt Gneci ThcologiyCjuod uetin Te flamentum non adco pure in eorum fit trdnsßtfum lin^ gudtn, dum modo huiußnodi ßnfum excluddnt, qui dfyncerd rcligioncfit dlicnui. Ccctcrum eo ßrucn^ tiiK lingudrum ßudi/s incumbendum erdt Chri^iid^ niiyUtßcubi udridrent inter prêtes, ipßs in feriptur^ penetrdlid dditttspdtcret,utex ßntehdurientes,pu^ riorem lymphdm biberent. Hunc porro dutorem idnt primum Idtinitdte dondtum tibi dedicdre pldcuit, ut aliquod bcncuolentilt;e in teme£ Mnemofynon dpud te relinquerem. Digni proßilo funt Typogrdphi,fu£ tdnt£ uirtutis ftnihrumq; condtuum (quibus er bo niser pißdutoribusdiuulgdndis operdmimpëdunt) prdinio.Atque hoc in loco lodnnes Bebelius ddfnirdn dlt;einduflriicuir,undcumMichdcle ißngrinio,cdndi do genero fuo,minimcpo^emdfobtinet,quinunqui ucl dpud exteros, ut ueteres fic probdtos Udrijs in lin^ guis dutores, quos in publicdm comoditdtem promdt, inddgdrcceffdt. Cuidntènon multumperinde tempo risßdter Angelus Lucenfts,diuiAntonijüicdrius « in preecLtrißima Venetd bibliotheca

DEDICATOR! A. { Theophyld^h in quatuor hofccpaulo ante cometno* ratos prophetM lt;/^tjyÿtrlt;{siicfcribcndasdcdit, defcri ptasq^cum archetypo contulit. Ciua in re eximiui candidi Angeli itliuscandor,egregiaq^humanitas li^ quido apparet, qui tarn pronus crjicilis in prouehett dispictatisfludijsßierit. Qjtotenimreperias ßiSAta cpvAKKSt! inuidos cr amufos, qui malint teterna not ife quantumuis bont genij tumulari dctincriq; libros, qu'am communi cos utilitati tradcre t Proinde grati erunt angeli huius angelicas menti, qui aliquant tem his ex lucubrationibus, animorum fuorum uolut ptatem capient. C^uod ad meam operant attinet,fidet liter trujo âii has cxegefes reddidimus. tÜud uero merito ægrepatiendum eft, quod Oftce uates KKicpce Aat,A«y«aamp;‘fit. Sub initiumigitur c Gra:cisPiblijs,quce deerant,adiecimiu. lnmedio,fi qua deeftcnt,tdcm ftcimtis,ut,a^erifci tales * * indit cabunt. Ab undeamo capitc in ftnem ufque blottis tit neisq; corroftis pcri/t: quarc cotextum prophète, qui . cuiuis ex BiblqsobuiuseJJèpoteft,tum etiam intert mittereuifumeü.Tuuero humanißime Ludo uicc,hunc Theophylaélum no^um amici finu ampleélcrc, in ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ualc.

8^^^^ V N T ^ui dolenter admodit fè rant, quum fceleribui obno» xioftCr inique agentes,ftlicem

Deui. Rurfum e[l reperire,qui credant quidem effè prouidentiä,ac interim tanen addubitent,num earn ad rationêcunâas res,omniaq; negotia Dcui,fum» muitte Vniuerficonditor,di/jienfet. Poßerioruin itaq;perfonama]Jumen5 propheta Habacuc,hiefï» tat fanê, ueluti caufam, quur omnia ßc contingant, difcere geßiens. Dilutions ergo h/irt, quam diuini fßiritus ei fuppeditauitgratia.Non enin ut nonnul» li fujßicati funt ,tp/èuateshocinfefeaffeâu laboro» uit,elanguitue, c^terum ab alijs cun cogitata,tun 'diih in medium promit, deq^quicfitiiacdubqs in» ßitutionem adßrt. (^Hod ipfum dei jßiritu imbutus Dauid etiam egit: fiquidem cr iBe perfonam 'mduit indignatione aßiuantem ób fecundiores impiorum hominumßrtuniU,dum,Mei,inquit,fire pedes con pßl, cußiJûnt, ac greffui mei penè funt efuß, tJam cx«

ÏN HABÄCVC PROPHETAM candui plané aduerfum fceleratos, dum pacem it4 peccdtoru ac fcderoforum cerndtn. ac tâlia plera^ tidijcicns. Qult;eßiontt huiufinodi dilutions fubmon ftrauit, dum fubdit : Hoc enim eß labor coram me» id me ualde angit, nbsp;nbsp;nbsp;dum ßiero ingrcffui i» fan»

(biarium Dei, cz lt;lt;6 ipßt remotißime habitauero. Porto inßitutuf à ßgt;iritu gratite,ßmul 'Mulit : Ve« runtamcn propter impoßuras ipforum, decreuißi eis mala.ZT^H‘e deinceps fequuntur. Poßea docent not haudquaquä curiofos diuinte dißienfationis t«» dagatorcs effe debere, uerum enim fimplici earn ani mo reuereri acfcqui:¥aiius fum,Mquit,inßar peco risapudte,egoq;fempertccu. Quemadmoduenim iumentum fefe ducentcm fcquitur,nihil anxiè inqui» rent quonam uadat: fic me tuos comitari fermo» nes conuenit. quod ßßcero,nunquä non tecum era, Qt^od uero huiufmodi Dauid quo'ßiones pofuerit, non eß quod ipfe de prouidentia Dei dubitauerit, fed quod aliorum eumad modü ratiocinationes ad» duxerint, Pfalmi principium planum ßcit, ubi ait: Quàm bonus ifraeli Df««, ijs qui redo funt corde, lam qui deumbonum ejfeconfitetur,ßmul cum bo» norum datorem fàteatur neceffum eß. Id genus non pauca uel in alijs Pfalmis, O'apud alios prophctas inucniemus. Quibus cquidê baud dißimilc eß diuini Uabacuc uaticiniu. Videtur enim penderc animi.

THEOPHYL* ENARRATIO» $ qui fiat, quod proßierioreßrtunlt;e aura,temerarîf er arrogantes,fibi^ placentcs homines,adfienlur, quam manfuetudine er probitate conffiicui:Ecquur è uefligio fupplicium non fequaturfceleratos.ut hoc ratione htcfitans, deinde autem folutionc adducenst bunc ad modii legrotantibus, diuinieq; prouidenti^e obmurmurantibus,medicinamadhibeat.

Quidam per aliamquandam rationem, uerba h£c fàcereprophetâ uoluerunt. Quum enimprot f befÆî horrenda femper uaticinari, tfraditlt;e gr4« uatè firrent, ut qui perpétué ajfiiâiones er calami» tates à uatibuf fibifuis imminere audirent: breuiter eis oflëdit propheta, quod digni fint talia pati,qu4» lia prophète pr^nuncient,quâdoquidemuarifi mo dis fiagitiadefignent. Quareinducitfefeipfiimfuc» cenfintem Deo, ob tantam uitioru copiam, qult;eren temq; nlttoncm uti demonftret adeô cjfic praua ipfo» rum opera(ctiamfi iUi nonperfentifeât) ut er Deus abeo uituperctur,quod non celerë propter htec uin diëhim adducat. Prteterea poftqua fatis ea lt;egro ani mo tult(fet,pr£dicit quod cotemptores uerbi dei,no fînt euafitri diuinâ «Itionë. Vt «cro er ïfraëlitis «tni mum addat,Bitbylonioruittxtà,uaftationëuaticina tur,}fraëlitarumq; libertatë er reditum per Cyru eis obuentura. Ac obfiure uniuerfalem humanæ na* turtc redemptionem indtcrft, quit nobis per dominu

op.l IN HABACVC PROPHETAM noftrum Icfum chrißu oitigit, quam er beatut hie propheta celebranf, in fine prophetic huiui Oden pitndit, cut dUpßlmittit mfunt, perinde ac, deo auxiliante, «td eum locu profiâi, demonßrabimm.

Lemma,id e/lcaptio,ipfa pro^ helia noininatur, fiuequod accipit tur ex deo tradita, fiue propter propheticie mentis aeceptionem, ac propter ab humants ad diuinas re* uelationes translationem. Qgod fi igitur non huma nitus loquitur,fedàj^iritu captus uaticinatur, fatis perl}gt;icuum fit,ipfum uatem de prouidentia Oei ni* hil dubitare; cæteruambigentes hunc curare ueUct aut tfraelitis perfitadere, quod non iniuria patian* tur,quiefiaeri propheta; eispronucient. Vbi etiant dolenter firt plané, quod non celerius Deus uindi éhrn eis adducat adeo del'mquentibus. nbsp;nbsp;nbsp;Quod fi

Abbacum patrem excitationis fonat, fi quis inter* pretelur: quisquafo alius iUe pater fierit,atq; prin ceps uitte nofirlt;e,primogenitus ex mortuis, er pri* , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mitia

THEOPHYL» ENARRATIO» G mitie corum qui dormierunt,Z!r pater fùturi feculh qui per exatationem CT refurreâionent hiereditatë fuam dccepit, cr fortem pdrtilui eflf nic fecundum humanitdtem -, accipient à deo pdtre fuo,fdnfti f^iri tut gloridin cr honorem, ex p erfand humdn^e natu r^eluget itiiuriam, qud ipfa 4 dtemonibut diuexata, adficitur. Vide iam cir uoculdm,Prophetd,hoc eft, itte i Mofeprtenunciatut, qui dixit: Prophetdm uo Deut.tS bit excitdbit dominut Deut, ipfum dudite. Perinde 4t(jj loannem Phdrifeiinterrogdbät : Prophetd'ne tu et^Proinde quicune^ non ipfe tantum excitatut 4 cdfu peccdti, ueru etiam alios in tali excitatione eru dire poteß: qute uidet, no humana cogitatioe uidet, fed 4 deo lüa acdpit,ut cu diuo Paulo dicere queat, Non fgo,«cr«»j gratia Dei,qu£ mecum efl, Et ite» i. Cor.ir rum ; Per quem accepimut cr gratiam cr muneris Ro. i. apoßolici ^flionë.Et,Sufficientia noßraex Deo. z.Cor. )

Perfonam circumuentifingit propheta, cr in* quit. Sæpenumero ad te clamatù, precans ut nequi» tiâ fcelera^ extirpes,non fum exauditut. Qua» diu ergo longanmit eris ? Hoc 4«feni diätim eß, ut oßendal tfraelitis Deuw accufantibut, quod eit fern perpoenam iutcrniinetur, Deum proptereapatien tem effe ac longanimem, ut prauoru ofores, nimirii

ÏN HABACVC PROPHETAM pias ad indignationem permoucahuttegrefirant, quad non celeriiti ultionem cr fupplicia adducat.

Quur oftendifti mihi labores Sé dc^» fàrigationes, utintueann calamitateni impietatemf'

KiferdtionK affeâti permoti,dt(J; ddeo compds tientef exißentes fandhproptcr utrofj; lugent,cuin Ufos,iniurid'ueprelJbs z^dffli6kis,tum hedcntes dd cdldmitdtemperducentes. Etfirtaffè propter miuriof mdiori mœrore conficiuntur,qudnto magii dd dnimdm,precioßßimdm rem,noxd pertinet.Di* cit igitur:Quur mihi oflendißi labores ac deßtiga» tiones iniuße opprefforum hominum, ut intuear in terumndm ipforum cr imptetdtem iniuße agentium cum eisfCiuo pd£lo uero Deum affeuerat hiecei commonßrdref An quid ueluti fecedatDeut, pro» pterlongdnimitdtëeiuf tdlid fiant, necexcinduturf Anne quiaceuuitdmeius prorogdt, ut huiufmodi uideat^Nam fitnëîi dnimis exdcerbdti,rcfolutionem Ifl/jz.4 percupiunt,ut loBiW : Et nunc dccipe,inquit,dnimi tnedma. me. Dixerit dutein quifpiam, quod ipfd inittrid, deßtigdtio cr labor fitpotius iniuße agen» tium : CJquot; impiettu dtq; calamitM, impta pdtrantiu. Nihil enim fcelere Idboriofius, cr nihil impietate tmbeeilliM. Proinde obferud,quomodo impietatem ttoicdt ipfam iniußitiamtud toruum htfficiendo inia

THEOPHYL. ENARRATIO» 7 fie agentes: uel terrendo etiam ob fermonis amaru» lentiam. Ac uerifimilem ßrtaffe hic fenßu rations habere queat. Etenimßqui m'mimum fratrem non reficit epulis, Deum non reficit:in i^uantu enim non nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tj-

ßcißis uni ex minimis hifce,ne(j- mihißciflis.conß* ^uitur(nepluribt{s agä)^uod qui inopi iniurius efl, deo uim inßrat.laminiuria in deumjpfa,ut opinor eß impietas. Præterea humana natura, ob mandati trdnfgreßionem,vn ßtdoreßciei uiuere codemnata, • er t« moeroribus purere liberos,hiec luget, quaeres ltberationein,quamfiliiisDeidonaturiiseierat.Ad hac,accepta gratia ut excitetpeccatores, Deum ro gat uatet, ne ßbi porro oflendat in operibus iniqui» tatis occupatos,cr in hoc ipfum incumbentes, ut im pijßnt in Deum: Tales enimßlium Dciproculcät, Hetr.io e7fanguinemteßamenliprophanant,perquemta* men fanäißcati funt, ßiiritum gratiie cotumeliit Z7 iniuria aßiciunt.

Innuit hic propheta, quod non fuper fefe ipß,ue rum ob diuini mädati cotcmptum, acpro ßatribus iniqua paßis, doleat. Ajßiciente mc,inquit, iudex munera acccpit, legemq; tranfgreßits eß,dicentem: lionaccipiesperfonäiniudicio.NäiudiciuDeiefl. Deut, lö

Cap.l IN HABACVC PROPHETAM ducitur ad finem ludidum, quoniâ im* pius uim fâdt iufto, ÓC aduerfus eum potens eft, eam ob rem egredietur ludi cium peruerfum.

0314» mguit, iudices mttnera äcdpiunt, et quia iniußiis, potentior eß co qui iußtdü ampleflitur, di fperfu eß lex,id eß,reie^!i eß,conßifa eß,genuinitnt tMturam tton feruat,neq; conueniem iudtdum rebut adhibetur. Etiimuero flt;epe, etiam ß cceperit iudex reäunt iudiciu ficere,nott educet hoc adfinein uß^i Ù muneribui alio abduäus. Clÿi quidem er eam ob caufam ßrtaffe indpit iudicare iuße, ut ubipotente conßemauerit,ceu ßteum codemnaturut, plura ab eo munera capiat.Propterhocigttur,quia potentüt clarus eß iniußut,iußoqi fuperior eß, iudtdumprit uum egreditur. Hunc ad modum iudicium etiam eorum, qui dominu noßrum crud adßxerunt, per» däum eß aduerfut ipfum. Etenim tn re ipßu! lußi» cu uera, iudiciu tßhuc miußum, aduerfus Crißum erat. Et iudex ipfe Pilatus gloriam hominum acce» pit,quam uehemcniius dilexit, quam gloriam Dei. Eam ob rem impius populos ui fuppreßit iußu,cr exijt iudicium aduerfus eum plané peruerfum. Pro eo quod debebant eum ceu benefàâorem fuum pr£» conijs er laudibus uehere,turpi morte codemnarut emit. Reprehendebat aute dominus ludeos Cr alias, quoi

THEOPHYL, ENARRATIO. 8 ^iod non reâe iudicarent, quando ipfum, quia pa» ralyticum curajjèt infabbatOfincrcparcnt.Dicet batcnim: Sidrcuncifionemaccipithomoinfabba* loan, quot;f to,quur mihi indignatnini, quod totum hominem in fabbato fanauüNe iudicate fecundum /nciem. nbsp;nbsp;Fit

etiam peruerfum iudiciumt 'm humano iudiciario ß ro,neinpecuiufq;fuo,quando mens noßra uelutimu nus, tpfam è paßibilibus fenfibus uoluptatê captés, fenfibilibus uincentcm, calculum adiecerit : turn cr hoßis naßer uere impius,tanquam defertor Detgt;ri( tionem noßram uideijcit,qult;e lußiciamfecumper uerbum Dei habet. Efl autem iuflum, uifibilia cr fenfibilia, ab muißbilibus er 'mteüi^bihbus umci. N(tm quie uidentur temporaria funt, qutt non uide» tur,ieternMtt durant.

F.narrans, qutc de tranfgredientibus kgem in Hierufalem explicuit (nam qui m Samaria erant, tam turn captiui abduâi, Babylonem habitabant) ßccenfentis perfonlt;e pr^epofitts fermonibus,reßiion (um ceu à Deo acceptu adit: medclam ita admouêt prouidentia diuinaobmurmurätibus,perinde qua» fi lentoadinodumgrefju procedat. Adhac ifracli» tis panter fubmdicat, quod qua ipfis mala Deus adducetiture adducet, tanquam prauaria^oribuSf

IN HABACVC PROPHErAM contemptoribiM «e fui:citrtt trepidationé enimdet linijuebant, non [alum legi non obtempérantes, ue» rum ne prophetis guident animum aduertentes, frequently cis interminabitur. Ad hos iam oculos defigere pr£cipit,hoc eß,iubet ut aduertant animis quie dicantur, mq; elt;t intueantur, id ejl, ut confide» rent cum utfiantia cr fobrietate : turn ut obftupe» fcanttZT formidentminy. Admiranda cnim qu£di, inquit, frihiryfum uobifcum: Etenimgentcmfan» âam,primogenitum meumfilium,nimtrum uos,trit ditury fum hofitby,ut nutta non dira duraq; ab eis patiantur. Qjiid uero efi: Obfiuraminifpro cotegi» mini, occultamini, timoré (y pudore perculfi. Aut obfcuramini, feu mali nunc efie,ut boni c/ficiamini. Domino enim maly efi obtenus, donee bony effe, fi fefe exerat,coeperit:quemadmodum quanto exte» rior homo corrumpitur, tanto interior renouatur. Quia uero omnis qui adfiiernatur Deum non uidet: l^ec enim tantum bonum ad/fiernaretur:propterea contemptriciby in peccante cogitationiby, neque non ratiocinatioiby, in mandatis dat cernere,quod nerc bonum dcy fit, ac in ip fum dirigere lumina no ftra, oculosq;fteiHere, nec decipi fiUaci rerum quie uidentur pulchritudine,nc'ue demiremur qu£ nuüi admirationem mereätur in hoc uit£nofir£curfu» ltenimqu£uerc admiranda,funt nempe caleftùt^

THEOPHYL» ENARRATIO* 9 Et obfcurdinini, inquit, ab buinana anima nos con» temptricia confilta,ut econtra fubingrediantur,ont nia fubtimcfcentes cogitationesperreuerentiä, me» tuentcsq; cuin qui poßttcr corpus cr animam tra» derc gcenn£,eamqi ob rem à malo déclinantes.

Nam remegoarduam perfidamin diebus ueftris, cuihaudquaquamadhi bebitis fidem,fi qiiis recenfeat*

Nott longo poft tempore inquit,fed in diebui ue flristradauospræuaricatores bofiibus. Eaeftres, hoe opus,quod perfequar. Ac »out quidemgt;quod co temptores uos minime credetis, fi quis annunciet uo bis. Ante rerum nanq; experientiam c^euentum» interminationes uos nauci ducitis, ceu uanas exiflen tes : attamen quod mea intereflficiens, ut bonus O’ iußus, dira prœfcieniiâ tudicare uos non fußineo. Sedenim incredulis ßituris, priediâiones O' uatici» nia adßro, ac iuxta medicinam : quæ qui non accie piunt,eis pœnas O'ß^ppllciacerte apporto' Hic ßrtafje O' unigenitus Dei ßlius inteüigi queat dice» re, ad humante naturæ opprefjores, Dfi^; contein» ptores dtemones : Qaontjm opus ingens operabor, rem arduam perfequar,niinirit carnemaffumendo, tdq; in diebus, boc eß,in tempore ßlicitatis ipforu: Ham o feriptura diem ßlicitatem appellat, ut co inJoco ; Abaltitudinedieinonterrefiam. Et,Dicin Pftl.sr b

IN HABACVC PROPHETAM hominis non de fide raut. Quädoigiturfcdusuellru orbem terrarü occupauerit, ut adco corrumpantur omnes,cr in cxitium ucrgant,ut neuntes quidem iu» fltts reliébts ftt, tum carnem ego acciptam,ficiam^; admtrâda, cum alia, tum ea quai de mepalàmproa phette uaticinuti funt, eijciens uos ab hominibui.Vi dete igitur htcc cr obfcuramini, non ampliw pote» flatem ueftrâ in aère exercendo glanantes, jed fub terrain fubeuntes.

Proptcrca ecee ego excito Cbaldços gentem amarâ Su cclerê, proficjfccntê luper latitudmes tei ræ, ut hxreditatem adeat habitaculcrû qux non funt eius*

Qwwm dixilfet, quia in diebits ueflris : quum (y fcoc latitudinêhabeat,adijcit: Quoniaecce,inquit, non tardabo, feden ego, qui omnia pojfum,excitd* ioicgo inquam,qui neminë metuo-Terrificus pro* fido fermo. Quis enim fujferrequeatà Deo exci» tatumf At natura etiam acerbi funt: Cf hoc ad inten tionem cr exaggerationem ßcit. Præterea celeres funt chaldai: équités enim funt, ut ne tantiUum uo» bis temporis permittät, quo ueflras in eos copias ar ntarepoßitis,uos ue ad fugam parare. Adhac affuc ti funt bellis, ei' in ijs educati. Nam proficifcuntur fuper lalitudines terriCihoc ejl,fuper untuerfa m ter

THEOPHYL, ENARRATIO. lO ratn,nonpaleßinam tantum: atq^ hoccftipßsoprit execjuendum.I^ec enim dixit gentem proßchrmißi proficifcenté. Ncc aliénas tantü regiones diripiub ac deinde reuertuntur, ut in j^cin ueniatit, uos pa» triam ueßram denuô recepturos : uerum hic eit feo» put, hicc mens cß, ut htereditario terrios occupent, ut^; inhabitent fedes ante hac non [untx. nbsp;nbsp;Porrô do

minus mcarnatus Magos excitauit C haldaros, gui amari antca exißentes nbsp;nbsp;crudi, ueloces ad cß-un

dendum fanguinem, dc per latÜ iter frcientes,ceu «o l«pUtKm,lt;iKrqj amantes, uenerunt ad Chrißum ut adorarent ipfum,C'caeleßiababitacula harredita» rent,guæ an tea adipßrs «on pertinebât.lmô eyuni» uerfas gcntes,guie per Chalditos accipiuntur,ad fi» dem excitauit mcarnatus dominus, magnum ißhuc opus operatus.Apertepalùm enim magnum cßpie tatis myßerium, Deum manifißatum ejje »I came. Proinde ißi amari,ccu uenenum ferpentis habentes, propter ej impietatem,Qr aliapeccata, ueloces ad refipifientiâ translati fiint, animifià fententia per» mutata ; v pro fiât funt per latos firiptur£ diui» »£ campos,uel ecclefi£,non ad unam tantum perfo nam cultum dei anxi£ torquentes, uerum ad tres ho moufids,hoc eß, ciufdem fiibßantt£ participes, dila tantes: noniuxta literam folummodo, uerum cr fe» (Utdum/fiiritumfcripturiiS intelligentes, ut tripli» b X

Cap.1 IK HABACVC PROPHETAM Prottcr. 2i ciVfr prouerbij mandatum defcribantur, ZT ita cum legem, tum prophetas in hareditatem accù plant, in quibttf gratia ßiiritui recubabat, qute ana tea ad eof nonpertinebant.folii enim ludieis tradita Pjal nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Manißllauitenim,inqi(it,iufltficationes çr tu

dieia[ua ifra'éli: non ftcitjic omnigenti, legem fuam non aperuit eis. Alias uero,gens amara ZT atrox eß ipfe fatanas, zy qui fub ipfo funt d^moa nes : quos exitat Deus per eum, qui iuxta Paulum peccantes tradtt hifce,ad internecionëcarnis,utjjjia ritus (eruetur. Qttt ubi inuenerint angußum iter,Qr confirtéhim portam,non eo proßetjeuntur, neq; ina grediunttir : ubi uero reperiunt mortuæ prudentiee uita:q; remijße er apertte latitudinc, illuc eunt, zr hiereditate ucluti occupant habitacula er corpora hominum,qu£ ceußgmenta er opera Dei,ip[orum non erant.

QitißiäiüeiOmnio ßrtaßerex Chaldæoru Nlt;t lgt;uchodonoß)r,qui ifraëlë cepit zy inccdit. Is jgitMr uel operibus ipßs terribilis erat atq; coßiicuus, hoc eß, illußris, Celebris, glorioßu etinßgnis, adeo ut uelfolaßmapterreßcereomnes quiaudirët pojßct.

Hoc eß,non legibus innititur, ut ßcundu iUas fen tentiäßratfhoc nempe ample flendu, iüud uero rea ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ijeienduitt

THEOPHYL. ENARRATIO. n jjcicndum cffe : cietcrum fccundum quad quicqudtn ei uifum e/l ludicat, cz quod cogitauerit, iflhuc let gis uicefungitur.

Chaldieis in moreerat antebella conßliii cx utt tibus petere,O' ntagos arte tenture, ut pr£difcerct prielij euentum. Alt ergo quod lemma eiui, hoe cjl prxdiflio cr uaticinium de beüo, non ex alienis ud» tibus ei obueniet, ex loi^ginquo accitis, fed ex ipfo, hocefi,exindigeniiscr fu(epdtri£ mdgis,qui prte cieteris gentibiK defùturaru rerum prcediäione gio n'dittur. Hatte ad modû Balaä à Mefopotamia act cerfitus eß 4 Balac. Vel fie accipi etiam poterit, quod iudiciumuocet ultionë, quam contra ifraeliti* cum populum Deus decreuit : unde infit,quod iudis cium ipfius,hoc eß ifraelitici populip£na,ad quam condemnatits eß, propterea quodcocitauerit ad irä Deu'.cr lemma eins ,td eß,pr£difhiaduerfuf ipfum fententid,ex ipfo egrcdietur,Babylonioru uidelicel regejboc eß, finem accipiet, er eßicaciter confum* mabitur. Quinetiam gentiu populus terribtlii eß er conßiictius im poßeru dcemonibiM, ceufigna* tiM lumittc ^ciei Dei,acj; fupernis habes fßlendore, per, quic omnibus homimbus iüuxit, gratiam Dei. Et quum neq^ legem neq^ prophetas audqffent, per fefe domi iudicarüt, quod bonum effet,er fide accur

Cdp.l IN HABACVC PROPHETAM rerunt.Ef lemiMtt, fc« conßlium (quo 4 chrifto clt;ti pti funttaccepti in cita ccdefiam) eoruin uoluntatii trdt. Quinetiam futauM afjumptii pcccatoribut ad caßigationein,ferribili! eß o- horrcndiM,crcoit fßieuam pro^ridm maliciam oßendit, adeö abutens diiäno ßgmento feu creatura ,pcr hoefuam animi er gd coitdttorcm iracundiä orinimicitidt prodens. Ex boc igitur ipfo,eodcmndtio ipßiu eß:e:^ homo,que ad caßigationc fufdpit, ex ipfo egredietur, hoc eß, non porro ei fubijeietur: caßigatur cnim omnino, Utah operibM eiui deßßat, zj ßgt;irilußruetur. Sic hofli^uirtutii, zy ultoruirtutepræditi,fdtaniMcoit ßituitur.

Quum dixi/Jet celcrë eßegentem chaldteorü^ docet iain quomodo ßnt ccleres, idq; per equorunt uclocitatem,quos zy pardot fultu exuperare confir mat. Quoniam autem pardi fallut non ita 'm longu peruenit, adijeit zy alteram coparalionem, inquiéî equot Babyloniorum celeriores eße Arabiæ lupii-Tertur cnim lupot Arabicos cclcrrimc,quod forte oc currerit,corripcre, aedum perfequatur eos quifpii capi non poße, id quod in pardii non contingit.

THEOPHYt* ENARRÄTrO« it tu Rio innen', 6C accelcrabunt cum imlt;: petu à bnginqiio, 8C uolabunt inftar aquilæexpetentis cibum»

Per htec robur iuxti de celeritaté ob oculos po^ nit,(]uodq; ex dltioribui in ipfos defèrëtur. Vtenint dguiid inter uoldtilid CT fôrtis eß CT“ uelox, prefer tintquttmßinclicdcxpetiucrit dliinonidm, exq;db tionbiu locii dcldtd,cuin impetufuo irruens intolea rdbilii fit :ficçy chdldieorum équités nedum poten tes funt CTrobußi,fid ueloces etidm propter equos, dldcresq; crciipidi dd depopuldndum,dcuordndunt CTdbfuinendwnurbes,ex dltonbniru ingruentes, E^o cnim, inqitit, excitabo ipfios. Inßtper eque» ßris dnted populi gentium difciplind, fuperbusq; fh flui, exdiet ex errore,fdltuq;fuo uincet ludæorum principes, qui pnrdi CT lupi Arabite uocati funt,ue luti c(}rrt CT [anguine gaudentes. Præterea équités tdlis populi dpoßoli funt, qui federunt fuper irrdth naUipforum fi-emitu ßßu'ue, ipfumq^fibi fubiugd* rKftt. Vebentfitfe impetu current,CT accelcrabunt 4 longe, db ifra'él enim ad gentes fecefferitnt: CT ttold bunt inßar dquilte, qui Chrißuf eft, cuiits cibus eß fallu bominM, Sed CT peccantOi, cr eorum qui crudiuntur equi,hoceß mulierofe CTUtefantC ra* tiocindtiones,cxilient à tali afirëlione,utetidm ffiiri tuilespardos,dtemones ipfos,fdltufceleritdte ex«*

Crfp.I IN HABACVC PROPHETAM perçut,«cc ab ipjîs porro comprehendantur. Etjuia tes taliü eguoru funt mens O' ratio, guiafcenderüt concupifcibilem parte, longe remouebuntur 4 prio ribus affèâibtii, ac temperantiæ o caßitatis alis le uigati ac in fublime leuali, in coelos ufg^, ubi chri* ftiu eß,uolabunt,ut fuperna tantu cupientes,cumq; iUo agentes, alacriter ßrantur ad ligni uitie eßtm.

TaUbiii, inguit, chaldieis exißentibus, quales eos hadentis de/cripßt, confuminatio ad impios gut in Hierußalem Deo reßßunt, o tnßciem impuden ter ei aduerfantur,perueniet: jiue quod C hald^i ib lis proderunt, qui ipjis in ßciem beüigerando relu» ik-buntur: ultro enim accedentes o transßigas, ac fuapte ßgt;onte [eruitutcm [ub iüis ßibeuntes, uita do» nabunt. quod o ab teremia dißimus. PriCterea C7 fupcr ludaos confuminatio o finis peruenit,qui impij extiterut in unigenitu Deifilium, reßitcrütq; ipfi, non quidem clàm, fe apertepalàm magna los qucndi fiducia o libertate,utade6 dicerentiTolle, tolle,crucifige ipfum. Ad hec,in ßngulos dies pecs cantibus delinquetibicsq; eatenus pareil Deus, qua» tenus parcius etiä uicia o fiagitia perpetrauerint. Quando uero perfiegerint,o ad jcelera adeö pros ruperint, ut libere, cumq; fiducia impie agant,tum demunt

Poß^uäin ifraëlit^ poflhdbito Deo, eiutéj^du* xiho,praprid multitudine confiderent,dit: Et fi tdn tte copite ueßrte totq; jùerint, ut uel drente numeru ddiequetis, Bdbyloniuftdmenitterexcdptiuo! «oj ducet. Ciuinetidin gentiumpopuluf, in Chriflo cofummdti, cr alter dUerius doiiores ßili,non pdu cos cdpient dd obedientidm chrifli.

Et ipfe in regibiis deIicjabitur,T yra« nïi^ ludicra ipfius crût: Só cuïcun^ mii nitioniilludet, di. aggere congefto, ob^s tinebiteiim.

Quid ifrdelitte proprijs regibui fidebdnt,dcfif nitimis etiam' dccurrebant: ftue reges ejfent, hoe c/I legibus reipub. prlt;ee([ent: fiue Tyrdnni, hoe eß inique er uiolenter, prêter ins er fàs feeptrK po tirentur,eorumqs uiribui er foeialibusdrmis innite rentur,neq; quiequdm duxilio Dci; fubiungit, quod omnium illoru domindbitur Nabuchodonofor,om* nibus fuperior erit:,omniumcj; uiéîor,cunâisq; jàcile prteßdbit, deliciiu arbitrdbitur, citrd fdngmnê etiS quo dd fuds copidx,cun£kis [uperabit. Rune enim dd nbsp;nbsp;,

tnodit lechonian uinélu dbduxit, ey Sedecidn oculis orbauit, Aegypto^udmodu molcßusßdt. Qjiduis

Cap.! TW HABACVC PROPHETAMf autë ciuùtttes munitæ ßierint, et propuggt;tlt;tculd qu^è no/àcile cdpi expugndriq; poßint, h^c tamé obtins hit, Indern ntitgis qua ferio dgens. NUaggcrë tantU uocdt,qucm contra mœnia excitet, quod ad opm ne beUico/is quidë uiris eget,[edcniin armigcrts,ct pro mcrcede operâ fuâ alqt feruilë elocarefuetis. Sic ü Tyrü Babyloniui lüc cepit. Hac et de diabolo intclligi quidë pojfunt,qtii tfraëlitiu, arena exißen* tet cr domot, infalfo huituuitie falo, ceu diligentes gloria hominumagisq'iä gloria Dei,ccpit capti» uoi: etiUußtprimoribui facerdotibiu,et reliquis eo ru pincipibuf, qui regibuf equiparati, quod legitia munt tenerent imperium, tyranni tarnen moribus fuis uixerunt. ad horu munitionibits iUufit Satanas, perfuadens eis, ut ferip turns perperam intelligant: fiquidem feripturarum cognitio ipfis eß munitto. At illi tulerunt dauern cognitionis, nec ipfi ingrediea bantur,alios tarnen ingredi uolentcs arcebanCpro» indcheemunimenta, egeßo aggere,fatanas deiecit. Aggerc inquam, hoc eß abiedn, terreßri,inq; imo iacente frlfa interpretatione, qu£ nihil fublime nec^ eacleße fpiret. bonoru nanq; terreßriu folummodo fruifßtm, O' corporales pœnas. O' omnia id genus , alia facerdotes inteUigunt. Reges etiam O' tya ranni funt, qui dominantur affidibus, propterea I KO I regant amp;nbsp;cogant naturam. Poflquä enim uioa lentunt

fcntum eß regnu cœlorum,et uiolcnti rapiunt iHuJ, omnes uirtutë amplexi, reges did queant O'tyran tii'.partim quod hic régnantes, iUic etiamregnaturi fint perfidiiK,quando Chriflus maniftflatus fuerit, ttita noßra : partim quodueluti tyranni deprimant uimq;ßdantnature. Quandoigitur uirtutearmat tus femper pugnam comittens, aliquem animi motu proßernere ualuerit, delidas 'm hoc habet,ei^ tOu* ditiepuheenim dm tales funt lauhe cr eledæ-.ac i«ilt; xime huiufmodi animi perturbationes ad deßpera» tionem adigit,perindc atq; infilicë Iudä:omneq; mu nimentum occupât, cduiio aggere, 3tenim aggere terrcßrium curaru iaciens O' exdtans,egerens 'ue, obfidet humanam mentem, o C‘ipit : qtt£ mens i Dfo condttMtn eß munimentum.

Clwando,inquit, h£comnia demonßrauerit 54 bylonim,0' omnia uidebitur uidjfe, turn permuta» bit Deus ßgt;iritum,hoc eß,uehemente indignationé, qua ßagrabat aduerfum impios'.O' perget feu per» tranßbit, hoc eß eminus remoucbiturab ijs qui pu» niuntur,non porro ipfis aßans,O' obferuans ipforü opera,poenamq; exigens'.O' propitius ciserit.Hoc autem dixit, non quod Dct« rétrogradas ßt,utqui fidle perinuteturtenimucro quod decente pana ex»

Cdp.î ÏN HABACVC PROPHETAM d!hl,dc agrotii alternatibui cr fufjicicntibut phttr mdcis adhibitUjinpojîcrum ceffèt â médiat di[ciplif Wrf. Prteterai ifrdëlitM, guum uiderit lt;i diabolo cdptiuos fÀôhs,non rcpeüet DciM,populum nempe fuum quem præfciuit: cæterum plaeatiu erit ludieii tneliorem mentem induentibuf,baptifittisq- m nomë domini kfu. lî£c itutcm maxime ex Actis difces.

A^.î Tria miüia enint uidebis {y quincf; miüia,ey multof myriades,quas Paulo lacobusmonjlrat. Porro hoc ipfum frequenter cotingtt.Nemo enim àdiabolo tii» éhii defpondeat ammum.Ciudndo enim ad extreinu maliciæ perduóhts fiterit, turn frgt;iritum in eis prauu T)ettspermutabitmbonum,(ypertranfibitfrruan tem uiam, abducentemq; à uitio ad uirtutc, aq; tera ra incoelum: ZT egredictur ad Deumper refipifren tiam quia prtefriti 4 Dfo imbuuntur. Non cnwi iw » placabilis e^l Deus, fed miferator ejl, ey propitiut erit peccatis,zy non pcrdet.

Demtratus propheta Dei benignitatem,exclaa mat:Qtioniam talis uirtus fie cajiigandi,acrurfum miferandi xonuertendiq^ punitionë in oleum,nemini alij, quâ tibi Deo meo couenit. Tu enim es qui mor i.Rfg.i tifreas eyttiuifreas. Hlt;ec etiam iuxta eledionis confiliîi dicere queas,demirans quomodo quos rep pulit,rurfum fufcepitizy propter eos,qui ab extrea md

THEOPHYL. ENARRATIO» ma malitia gradu retroflcéhtnt, quando uidcrii eos adcacamen uirtutis recurrcre. ücccnim humante uires talia pojfunt,C(eterum diuma: funt bfc re uera uirtutis cr gratiie,huinana uoluntatcm accipientis. Loquentc nanq; te dieet, Ecce adfum : tacente uero te, Apert,inquit, os tuum ZJ- implebo lÜud.Tupri» mum apcri,deinde ego implebo.

Etfi enim nos pra^uarieati fumus,tu multK tarne retrofeculis,cyà prindpio ,patrum noftroru domi» ' nus eras Deus fanilus, quinichil immundH recipis, er proptereanos ceuimmundosrepulißi. Poflquä igitur te prifcum dominu noßrü babemus, ne que» fo moriamur,hoc eß,ne obfecro penitus excinda* mur,neq- interitum ßmdilus fuflineamtts. Videautë quomodo ueteris Deum proprietatis fua; comoneß ciat,quod er Paulus de tfraelitis adßrmaf.Cluonii hoßes inquit, propter Euangeliu, dileäiautëpro* pter patres. Hlt;ec etiam ad Sermone CT Deum ist principio eräprincipioexißcntö.transßrriqueät. Qui fanéîusmeus ßätis cß,hoc eßpro me fanäifi« cationë er oblationë fefe ipße obtulit, morti corpus tradens, perindeacetiädixif.Etpro ipfis meipfum Ioan.17 ego fandißco. Propterea er nos mortui fumus,mor tequa: eß in Adam. Nä ip/ê unuspro omnibus mor

Op.I ÏN HABACVC PROPHETAM tem obift, ut À morte nos liberaret. Pr^terea qui i uirtute excidcns gt;nbsp;ad ipfam fiterit reuerfits, dieet: lionne tu ab initio eras dominus meusi Quare re» curro ad uetercm herum fanéium meum, reliâo im mundo tyranno ne moriar ueluti dc/^erans.

Q«n« eumi Vel Bab}/loniu,ut iudicet Cf eaßi» get ifra'élemtuelpopuluin Hierofolymis conftituißi ad condemnationë. Quinctiam dominum \efumin loan.^ indicium ordinauit, ut ipfe ait : In iudicium ego in mundum ueni, ut non uidentes uidcant, cyuidentes c,ectfiant.HominemetiamconßituitDeus,utbona à malo dijudicaret atq; feeernerct, nepromifcuo uetitoqi ligno uefceretur, quod efl uoluptas ; pulcnt quidc nbsp;nbsp;bona apparent t re uera autë mala exiflës.

Commemoratü inquit pœnamdecreuit contra ißraclem, meautem prophetamfinxit,id cß, pofuit Oquot; fegregauit, ut arguerem,hoc eß,indicarem pœ» namhanc contra ipfos décréta. Dominus itidë lefus dicerc queat:Quoniam formauit me Deus pa» ter,finxit ue in uirginis matrice., ut arguam legemt Cr demonflrem earn eße imperfiëhm. Earn ob ren» Kath.r ctiam aiebat: Dt^nt eßueteribus, non machabe»

THEOPHYL. ENARRATIO« Iff ris. Ego nero dico uobls, ^ui intutuf fnerit mulierct M appelai iHam, cr qiilt;e fequunlur. Lex cnim crat inflilulio,qua ulebalur Deus, ac difciplina, iradila imperfrâis,quibus w ea habitus etiam dum imperß éius eral. Hine cr dominus: Mofes,inquil, ob duria Matth.if dam cords ue^lri, de diuortio legem fcripßt. Ara guil igitur legem, teque alquefol ßlgore fuo,lucerf nam. Heque enim gloriftcalum e/l, quodglorificaa Cor.j tumeii, propter excellentem gloriam. Acmagnus iUePetrus,deprophetieofermoneatttCuibeneßci i.Pft.t; tis attendentes, tanquam lucernie ardenli in fqualia do loco, ufquedum dies irradiet, cr lucißr oriatur incordibusueiiris.Jnfuper fertbæ cr pharifri ina ftitutio erantpopuli,quos arguens dicebat tViC uoa LKc.tt bis fcribiecrphariflt;eibypocritte,quoniamha:ccr hiec committitis.

Purus eft oculus tuus ne cernât ma^ hjfiC intueri in laborcs non potens, Vt quid intucris in contemptores f

In quibus fuprà dubitauit,eorum foluta eß etiam dubitjtio.lamnunc uero propter Chaldteos pendet animi. I^cq; hocfit,perindequafi ipfeuates dilution nisindigeat.Ciuientm indigeret, quialijs uttndicet CT inüituat,ßrmattis e^f At enim quia animaduer tit apud plerofque de hijee naßituram quteilionem, idea adducit. Ambiget enim,quam ob caufaiti Chai

CapI IN HABACVC PROPHETAM dien longe nequioribin,lfraëlit(ii mintn impie agen tef Deus tradiderit : huius rei gratia hicret eius ani mm iGT ud Deit: Noui,in^uit,quod purm cß oculus tuut, ut qui nolit intueri in praua opera, nec poßit fnßgt;icere labores,quibut fcelerati, uicijs perdtti,cr flagitia designates,ßmpliciores crimbeaUiores ad» fiigut. Ecquur igitur cotemptores,hoc eß arrogan* tes,oßentatores, cr legum tuaru deßieihres Chab deos intuerit^ Ciÿur mitiore zymâjuctiore in eos af feiiu tmbueriifCiuur hetos dies tUos träßgere finiti

Deuorat,inquit, impius Babyloniut iußum jfnt clitam,luq; interim files. Ciuare hocfitf Iußum au» tem didt ifraëlitâ reßie^kt Babyloni/, quaß dicat, iußiorem. Peccaucrunt quidem ïfraëlit£, c£terunt incomparationead Babylonios,Sunt iußi.

Ex longanimitate bdc, inquit, zy ex hoc quoi fceleratißimi quiq; pro fuo mérita non puniuntur, fed ipßs potMs minut mali 'm poenam abs te tradun • tur, nihil difcrepare ßcies mortales à pifcibus ,qui» but neq; leges funt,neqf indicés,clt;eteru ctbi loco po» tcntioribuiiimbecilliores obijciuntur. Propterear» ptilibM

THEOPHYL* ENARRATIO» ir ptilibui, feu uenenatis ferpentium generibut fiiniles reddi5,(}U£ ob Mturæ fuæatnaricië, neg; duces ha« bent, ceu exortia mixture ey focietatis, er mutuo inter fefeodiofeuientia. Uamanimantiafub ducetn coßituta manfuetiorafunt, cotubernij erfocietatis amantem, tumgregis ef armenti feguacem natura er indolent per hoc tndicantia. Porro cotemptores ttiam in fuperioribuf diäi funtdiemones,ad quos co ticefeens Deus,tetnporibusnondumdiJ^enfati euan gelij,fàciebat honiines prorfum pifcium inflar uiue« re,ab omni ratione alienißimos,maxime brutos,cr omni uoce deßitutos, ac plané mutos : neq; enim ’m tis pietatis erat fermo, neq; honorificenti£ uox ad Deum : mutua inter fe c£de aliu^ erga aliu graffan« tes,crin turbido falfo 'ue uit£ mari fefe multipltcan» tes progenerantesq;.Atq; blt;fc eoru uitlt;e ratio ama» rulenta erat,ut diceretur uenenu afpidum fub labijt eoru ejje,ac animus eis, per fimilitudinë, ferpentis.

Cofummationem in hamo euulfit* Traxitep ipfum inreti, óó congregauit ipfum in fagenis fuis*

Q,»« dixijfet,quod deuorel impius iußu,quodq} homines lt;tdpmilcnt«r marinis pifeibuf, demonßrat iam quo de blt;ec pronunciet,nimirum de Babylonia. Is enim tantanthabet uim,ut oinnes gentes (id enim

cap.l IN HABACVC PROPHETAM indicatconfummatio)extrahat,euellat,uelutihamo‘ ^uodant, hoc eß proprio robore, trahatg; ipfum, pro ipfitm, confûmmationë, (Hebraica enim cona fuetudo:,mafculinispro fœmininii utiturß» reti fuo, hoc efl,durfS compcndijf er ßudijs : Et eoüegit i« fa genis,hoc eß,beüicis uiribm. Porto diabolui to tum etiam uenatus eß hominë,cr attraxit eum ino» bedicnti£ hamo ad gußu« illecebrsis, ipfd Dei £gua litftte propoßta:co!legitq; ipfum,erproprifßimum fibißcit in fugenis muUiplicium cy uariarum uolua tatum. Sichodieq^fÀcit. Primum meutern ucnatur, aueüens ipfam à, domino cui dgglutinata erat, haa mo uoluptuoßecupiditatis.Deinde trahit ipfam reti confaderationii ei' adfenfm, utrinej; ipfam tenent, cum cogitando er cupiendo malum, tum adßntien» do er cofxderando.Poßea cogregat ipfam,er uea tuti in fmum recipit, fagenii operum : ubi enim fea mel eiperfuaferit ßcere malum, tumpropriu ipß etiam fatanas exequitur,perducens earn lÜout abu tatur proprijf cupiditatibuf fuif, ad dejßcrationem iuxta compeüenhceu iam à Deo repulfa ßt.

Babylonif ror fummax deliciat, maximam uolu ptate capiet ex gentium pemicie: harumq- interitu laiticiam er obleihtionem putabit e/fe, Diaboli ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;etiam

'theophyl. ENARRATIO. i8 ttiam cor fuper mortaltu inlcrnitione gaudio refici» tur, ceu multos acquirat lapfus fui i.Deo confortes^

Ea m ob rem facrö faciet fagene fuæ, Sc fuffitum incendet reti fuo,quoniam per ipfapinguê reddidit partem fuam, Sc epulas fuas eletflas»

AmpU enim cr locupletia régna fibi fubiecit. Quameiuiofientationë crfrßum,Danielus etiant ante conßieäum nobii ßatuit, dum inquit: Qui créa xtt imaginem auream,quam adorare, or cui diuinti exhibere honorem pr£cepit omneûfibi obedientes» Cr principes cr fubditos,cr optimates cr inßriorif fortis uniuerfos. De boc ipfo diuinuf uates Efaias in» quit: Afcendamfupernubes,filt;p^faßraponäthro num meum^relinquam terram feu nidum, cr ueluti reliS^l oua toUam. Deinde fuppliciu etiam quo aßi* cietur adfirt: Super teßernent putredinem,cr relia quilt;etuieuermis. Quinetiam diabolus,non tan» tamhamo gratiam bdbetiboc eß cogitationi, uolua ptatem inefcationis uice obqcientem, quantum reti» hoc eß adfcnfui ,zy- fagente effcéius. Rcti ergo fuffia twiîijcc« magis apparentem nempead fenfum, cupi ditatis ref^eClu,ac fubtiliorë,effiéîus refpeâu : fda gen£ uero attribuit facrißcium,ceu maius quippti: Effèâus cnim or opus maliplus corporis eyjß'ßitu

Op.r IN HABACVC PROPHETARÎ dinis habet,teauc aflt;j; [acrifidum luddiuf quippiant tjl ipfofuffitu. Poßeaquäautë plemq; fanóhru cy elechrü Dei, dirus hic,uehemés ey ttajir hoßis irre tit(dgenafua,falß turbidiq^huiut mariipißator, meritodidu eflcibos eiui ejje lautos eleéhsq^.Tales enitn inprimis uenarifludet. Hunc ad modum ludS quidem elegit dominus : ipfe uero fatanas, fagena auariciie multa congreganti, eum ßbi uendicans ac fui iurii plane ßciens,ßbiq; fubdcns,cibum fuu Hcit. Perinde cnim ut hominü cibus eß, falus à Deo part ta,ßc epul£ fatanæ, hominueß inter ütu. Ciu inetia De«t. Ji lfraëlitM,qui pars Dei erät (pars enim domini,pot pulut eins iacob, ßtnis htereditatis eius ifraëljadet ocj; portio prteclara,fibi fubdidit : ac eos, qui eleâi dei erant,permutauit in deicidas eyoccifores Dei.

Proprerea rete fuS circncirca eijcfer, Sgt;C ornnino getes interficei e no pareer» Quum pauloante dixi/Jet, quod /ßlendidas lau» tos ue partes cotligat,ele(fyq; fèrcula : quodq^ orßit fuiproß)eros fucceffus,uoîuntati ciui nemine aduer fante,experiatur: fubiungit eum etiam gentes inua* furum,neq; quicquam ceff'aturu,quo minus propria fua potentia, tanquam retiutatur. Quemadmodii neq- diabolus pepercit,omnes gentes per peccatunt interimere, ubi femel agnouit,ßimulum mortis, (y animorum er corporum,peccatum c/fe.

Vper cuftodiam meam fta bOj ÔC afcendam fuper pe^« trâ:amp;contemplaborjUtul dcaquidloquaturinmcjet quid relpondeâ ad redargutionê met

Confuÿudo tenet apud fanShs Dei,ut ß guid ex Deo difcere captant, omni cuflodia feruare corfuu à mundanis foüicitudinibui, cx ad folum Deum 'm» tento: effètalcendereg^ ueluti ßtper râpent ^uandattt tnentMfhoc efl,ad,à terrenis rebus, exaltation?. fublima corda ^UieritDetu.Itidem ut Dauid induit: Fortes DfI à terra admodü fubleuati funt.Et iteru: pfal.4^ PuUi uulturis ad alta uolant. Confimtlem ad modum uates Abbacuc,dubiut animi, crm iam cbmemora» tis h£fitans,ueluti ex perfona talia inquirentiu, alla turus horum dilutionem, hou ex humants argumcn tis, c£terum ueluti à Dfo earn fefeprolaturum ait, Propterea etiam dicit: Super prophetite meic excu» bias ßabo,cr J^iritualis contemplationis,intelle?lu meum cr mentem à mundanis curis impermixtâ eut fiodiens cr incontaminatam,Siflamq; me fuper pea tramfolidam cr inconcuflam,altuuidelicetadDeu recurfum, fupra guem cr Mofen Deus coÜocauit. vtenim excubitores,exeelfum ^uempiam loeit fcait

ÇtIp.II IN HABACVC PROPHETAM dentes ita l}gt;cculdntur,non dißimiliter Cf e^o J}gt;eca labor, quid lo^uatur in me Deus, de ijs rebus ob ^uas propter Babylonios dubitaui : guî fiat, quod non poena luant ob comiffia fiua, ut pofiim fcire quid re/fiondeam uolentibus me fuper hifice interrogare, ac difcere diuinæ adminiftrationis confilium, redar» gutionem enim hie interrogationë nominat. Obfier» ua hie quomodo no dixerit quid loquatur^extra me, fed quid loquatur inme,ut indicet Deum non firni» fecus uerba ficere ipfi,ut neq‘alifsprophetis,fed t«* trinfecus mente eius cotaóh. Sic dicitur loqui Deus »« prophètes. Humanus fermo ab extra primum au res circumflrepens,dein ad mentem peruenitidiuinu uero colloquium intus fit, mentisq; auriculas firit, attingitq;. Per petram ip fam,fidem intcHiges-Qui enim credit, Deum nihil in omnibus fuis operibus ci tra caufam perficere,ille folus inconcujfus perfiftit, non turbatus ab inæqualitate euentuum.

Etrefpondit mihi dominuSjSC dixiu Scribe uifionê aperte in buxû,ut perfe^î quatur legens ipfa. Nam uifio ad terni pus ufq; fuQ durabit, amp;nbsp;perficietur tan demise non erituana,

imperat dominus prophétie fcribereuifionem, boc efi reHelationë,quâ reuelauit ei fuper ifi,quibus de

THEOPHYL* ENARRATÏOt 20 deimbigebat. Ciueuerofit reudatiopaulummodo progreffus dieet. Interim uero Itteris mandare hanc uifioné prtecipit, netj; id obfcure, iuxta propheticS Z^opacam plane rationem, fedenim perjfiicue, ut plana fit CT clara. Nee iw chartam fcribere iubetj uerum mi buxum,hoc efl mi tabellam ex buxo, ut fit eo permanentior [criptura:ut nedum hodie/fitritunt ducentes in hac terra earn legant, fed erin pofterii legem perfequatur, hoe efl,inquirat finem reuela* tioniS} lt;juo fint complenda hiec.V ifio enim iUa tant no perficitur,fed indiga efi temporis. Tu uero caue h£fites, etiamfi earn nunc non euenire cernas. Euea niet enim omnino tandemtCr non erit uacua neq^ utt na, maxime Deo earn rendante, lt;jui efl ipfeuerus V plenus. Clui ergo mendacium nbsp;uacuumfeu

Simorâ nexueriijpræftolare ipfum, quoniam ueniens ueniet, amp;nbsp;haudqua quam æquo tardior en't*

H^ce/l reudatio, guam myfiiceprophète reue lauit Deus, earn ob rem nominatim non demonfirait uit,guifnam iUe fit que expeitari conueniat, etiamft mora nexucrit,atqi tardauerit. Dicat ergo quifpiä» quodad Deumh^epertineat. Quumenimconqueti reretur Abbacuc, quod non flatim poft peccata etiS pMas adducat De{M,»e^ Babylonios celeri fuppU

O/J.II IN HABACVC PROPHETAM cio adflixeritjcius dubij nuc dilutionë adijcit,dices » quod ueniet quidem omnino Deus, quem ceu lentit, accufduerut, ueruntumen fuo tempore: quare ß mo ram trahat, tardiorq; plus tequo uideatur,fufline, expeihi. Quorundamefl opiniogt;quodh^cde cy ro dicat, aduerflis Babylonë uenturo. Namilleuea niet CT Babylonem uiribus fuisexuet, iniuriamq; perpejjos uindicabit,ltberabit,ueruin non iamnunc. Quomodo uero quum dixiflet, fi moram nexuerit, fubintulit mox, non tardabit:proinde mora nexuea rit,ad puflUanimitatë, non tardabit uero ad paden tiam rejirt. Ac fl dicat: Si expuflUanimitate flua uia detur tibi lentiorcfle, patiens efto,expe£kl.Siquidë pacientia tibi per/uadcbit, ne cauferts quod tardus flierit.Vere enim,utpuftBanimttas noftra,ueluti ina toUerabilia CT plane difflcilia utdetur efflcere, qult;e tarnen CT toUerabilia CT ßeilia funt,flc quæ cele ria funt,lenta nobis flcit. Ediuerfo magnanimitos dijflciliafr6bi,flicilia:CT tarda,uelocia reddit.

Si trepjdaiieritj non oblcâatur ani^ ma mea in ipfo, kiftus autem mens ex fide uinet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Supra dixit,fcribeuiflonem,utlegens earn perfe quatiir, hoc eß, inquirat quid flbi uelit ea uiflo, tan quam fltcrans hoceuenturum :nunc ait, quod fl tre pidauerii ille leëhr,hoc efl,in diuerfa raptus h^eflta «eril

theophyl. enarratio. « WfMher no adhibueritfidem,no placebit mihi:neq; anima mea [efe ipfo obleflabit, non quiefcet fuper ipfo-Qjiemadmodum autem dormire dicitur Deus eS' uigilare,cr ntanus habere pedes humano mo re, fie O' anima iam lUi tribuitur. Efl igitur anima uerbi Det, quod ad nos 'm terram defcendit,cr «ra fl£him eft. Super incredulo ergo crßrmidante, ut nominet ipfum filium Dei,ueru^ Deum,non capiet uoluptatem. Quiuero trepidationis exon efl, citra hicfitationcm ipfum confttens, iußus fàâus ex fide, habet uitam, flue fitturä, flue tllam ip fam iufiiciam-Ex operibus enim legis nulla iuflificatur caro- lex enim iram operalur,fi quis eam'tranfgreffus fuerit, cr interemit prlt;euaricantes: fides autem per gratia foluens deliéh,iuflificat. Earn ob rem ettam diâum efl, ut qu£dä exemplaria habenttluflus autëmeus, hoceft pergratiam meä iuflus fitihis. Euxus uel tabeüa buxea,ell omnis anima ßrtis, robufla,(j le uigata,politaue,hocefi,manfueta,nihilhabësaflgt;e ritatis,nihil ruditatis, propheticas de chriflo reue* lationes 'mfefe recipient,acfirmitercuflodiens pro* mißiones,cum de priore eius aduentu, turn poflerio re. Quare dum uidet iufticiam languentem,Gr miu* ftitiam ualentem ac robuftam, tegro iflhuc animo firt : at interim cxpcâat occafionem,hoc efl, como dum (jopportunum tempus exaâi iudicii,ac com*

CrfpII IN HABACVC PROPHETAM penfationë perfolutionem^; operum,qute quifcj; per fefe 'm hacuita geßit.Ac iufluf quu fit,à iufiida non defifiit, cicterum præ/èntem uitam prouehit ex fide irt fùtura bontt, impemutabilis perfeuerans, cr m Chrifio uiuenstiufli iudicij Dei jficbus exhihtratur. Talis eratqui dixit: Vidi impiuin ualde exaltatu er fubleuatü, præterijyCr ecce non aderat: Siquide 'tnhac uitaad finem/ortaffeßlicem rerum curfutn obtinet.ldem propheta,cumhoc loco confonat dunt dit:Netjuiteragëtes er federate, fubitô, ceufienunt exarefeent. Prlt;eterea i» fitturo fieculo couenientent pocnam luet, er non erit, lt;jui fic exciderit ab eo qui Rom.ti^ uereefiduxta PauluenimDeofiimut.Siceralio 'm Rom.4 loco(titde Deo: Qui uocat ea quie non funt, tanquÜ fint: hoeeß,eos qui extraipfumfunt,cr proptereit non exiftentes, feiens 'm ipfis ut ipfius fint, er earn ob rem fint.

Quum pricdixiffetuenturumeumquitrißiaac dura folueret, liberarctq- contritos ab omni calami tate,meminitpoßhac Babylonij tdabuchodonofor» inquient, quod fitßui et arrogantilt;e jfiiritu reßrttts, contemneniq; Dci,nihilproficiet, hoceß,nonadfi MCI« ufq; ßlicitateminconcuffamafj'equetur,etiamfi principio inflatut fiierit : id quod er ab Daniele di» [cetntts-.

THEOPHYL. ENARRATIO. 22 fcemus. Etenim priufquam Cyrus armaret copiM fuäs, excidit è regno uæfania correptu«, ac ueluti Kalo f^iritu agitatus circumibat defertit,ßrifdemo rdns, aërùuarietati expofttus,et omni ope defiitu^ tus,ut adeà corporis etidm fui ßrmü, ßrina,ßroä» C effèra guadam j^ecie alteraret. Habes igitur dilu tionem eoru in quibtu dubitaßi, prlt;ecipue uero qui de diuinie prouidentite ratione htefuaßi. Ecce enim uidißifinem intpq,hieccr htecficientis.

Qui ampliauit, tanquam infernus anima fuam, amp;ipfe ueluti mors, quæ non impleri poteft* Côgregabit ad fefe omneis genres, 6C accipiet ad feipfum omnes populos*

Quad fupra dixit prophetagt; quodconfumma* tionè b^rno attraxit, zy quod penitus occidere gen* tes no pareet,ueluti figiÜo nunc obfirmat Deus,ma liciam cr ueri Habuehodonoßor, zj eius qui mente concipitur, hoc eß,ß)iritualii magis ac magis exhi» tens. Hampropheta fagenie, reti,cy hamo,mores eius cr potentiam comparauit,ac Dci« tQ«m mini» me faturari ait, ut qui inßarinßri Plutonis animas accipiat cr non impleatur, qui^ mortis in moron corpora [ufeipiat er n o exatietur,omneis prieterea worulcf ßbifubqeiat ,f wi^ iwris frciat,nec ßbi àfua

Cap.ll IN HABACVC PROPHETAM cupidiMe tarnen temperet. nbsp;nbsp;Proprie autem tura

gidiif iUe er contemptu, pater efi fuperbi^i qui zy fi humanam naturain occiderit, per peccatü per Adam perpetrato, ac dilatauerit feu late ape» ruerit animam fuam,non tantum contra peccatores procèdent,uerum etiam contra iufios, adeo^ in/àn» Rom.T tes,(regnauitenim mors fupereos qui non peccaue rant) tarnen in finem ufqs non perducet ; Chriflui enim pro nobis impeccabilfS,cr fme peccato appa* ruit, ac diffoluit peccatü in nos per Adam transfii» fitm. Proptereazyiniuflemortuiif,(yexcitatus ex mortuis, eo quod non erat poßibile teneri à morte principem uitte, fimul etiam nos excitauit zy federe fècit in fuperccelejlibus. Et ille quidem per idolo» rum cultunt,zy alia praua opera cunâos fibi fubie» cit : chri/iiis uero mundauitnos ab operibus mor» tuis,ut feruiremus deo uiuenti zy uero.

Nonne hi omnesde ipfo hmilitudi^ nem fument, amp;propofitionem quam ei denarrentr'

Prudentes,inquit, fimilitudinem ædent, hoeeß, oden uel canticum,zy probleina,id eA fermonë pot pularcm,qui omnibus paßim fit in orc,ut pro omni aha narratione,de ipfo uerba ßciant. nbsp;nbsp;Vel para»

bolam diccns,hoc fignificat, quod quoties mëtionem fintfiëluri alicuius ceu in/ortunati,hancfibt fumant fimilitudinem

THEOPHYL. ENARRATIO» 2} fimihtuJinem dicentes : Aequc in/ortunto fuccubuitt atq; Babyloniw.

Ac dicent, Væqui multi'plicat fibi, quæ fuanon funt. Qiioufc^ramp;fohde póderofum reddês colli fui ornamêtS*

Ihec-tinquit, canent, litmentantes Bttbyloniunt. Væqui nihil fe decentibus manit'mqcit, or colli fut ornamentu, fue onui imperij fui grauiui conßituit fubditis fuii, quad gruuiu tributa ucâigalia im* ponutAn medio uutem exclumauit luäu : Qjtoufc^f incxplebilem eiui infttiabilem cupiditatem eiui demonßrans, ut quæ finem non nouent, quæ tarnen non diu duratura fit, fedenim propediem ceffatura, quantum nunquä antea. Graue autem er onerofum reddidit coUare fuum, eo quod grauiui fibi fuppli* dît ex Deo ipfe parauit'.quädoquide in malicia fern per fuaperrexit, Porro calumniäs ßtiritui, etü quæ fua non funt coUigit, niniiru hommes Dei exi* fientes, ab eo nihil différentes, nimiru ad imaginent eius creatos,fibi mancipans. quos tarnen Deus uirtu te euangelij chrtfit libérât. Vnde cy grauius fibi collm, hoc efi maiorem panam quidem apparat, qui ne in aduentu quidem chrifti à malicia deftitit, Atqui confideras bic commodißimam potentiam.

C4t).n IN HASACVC PROPHETAM dentes ipfum, SC expergifcentur infi;? diatores tui, eriscp in direptionem ipfis»

IdW dntcrf dixit, Quouftj^f ueluti ^grefirens O’ comotuf.pro to quod eft,qudmdiu hocßcies^Deint de ueluti interroganti cuidiim,quomodo hoc intetti» gis: Quonid,inquit, inuitut ab miuria o iniußiciit deßßet.Nant ueluti é fomno exurgent fubito, o ex improuifo lancinantes feu mordentes ipfum ceu den abut, belli nimiru infultibus, exedentesq^ uires eiut bellicascrabfutnentes,nempe fub Cyro,Perf£,Me di,o Elamitue ; acuelutiex ebrietate,ac alta in fo» porem delatione,expergefà{li,fobriam mentemjO liber am ratiocinationé recipientes, nonporrô ßret tantam tuam degrauationë, ueruin omnibus modit infidiibuntur tibi,diripientq; regnu tuum. Infur rexerunt etiam aduerfut fatanam apoßoli o mara tyresiqui docentes o cofitentes ore chrißum,mor debant corpus eius, ftue eos qui qu£ fatan£ funt faa piunt: Vtenimcorpus Chrißifunt fideles, ßc cor» pus diaboli funt infidèles. Et qui antebac idololatræ fi(erut,infidiatores eius coßituentur,abolituri ipfiut opera. Euigilarunt enim o uiderunt lignum,lignu inquam oaliam materiam,qualis eßet ; qua antea, ceutemulenti, colebant. Porroquiàpeccatodefie» âit, itidem exurgit, iacens enim refleëh non pojfiet: Crconfitens mordet diabolu ore fuo quocofitetur.

...THEOPHYL ENARRATIO 24. Et expergeßäuf ex alta in foporem deltitione,qu4 detinebatur 4 uoluptate,inßdiatur iam per ieiuniu» corporis humi cubantis caftigationem, precationë: dirtpicns ipfum,cr alios ad falutem ducens, O' uera bo o exemplari quod in fefe cxhibet.

Quia deprædatus es genres multas, deprædabuntur te omnesreliëïi popu !i,propter fangui'nem hominum im pietatem terræ S)C ciuitatis, ÔC omnium inhabitantium ipfam*

Multos,induit,tu depr£datuf,ueruntamëàpau cis extra tyrannidem tuant reliais deflrueris, guos neij; Ifierabds tibi renifuros. Adeè diuinituf plat ga tibi infligetur, ut qui abs te contcmpti fuerint, te excellant, ueluti Deo prorfum iUos confortante, indenteq^robur. Patierisautem h£cpropter uiâia mas o c£dem, quant £didißi,hontinu: o propter impietatem oflagitia qu£ comififli, omnent terra omnemq; ciuitatemuaßans, acfuis habitatoribus or bans. Proinde 4 Cyro h£c paffus eß Babylonius, ftue tntpertu eius. A fandis uero fatanas, quiß)o Hans hommes per feducentem uoluptatem, per lUos rurfum f^oliatut eß,aq; chriflo ingreffo in domunt eius, fiue in mundH in quo habebat robur, diripien te^uafi eius,quibiK utcbatur ad omnem propriam

Crfp.II IN HABACVC PROPHETAJÎ efficatidt» fuarn er operdtioné. Spolidtiu efl etidtti perdpoßolos, quiexreliquijseleilorum ifrdclitdt rum exißentes,omnes fdtdnlt;e fubieihs liberdbdnt.

Væ quiauidepolTidet facilitates ma las domui fuæ, ut ponat in altitudinê ni dum fuûjUt contegatur manu malorû» îndigndtur Bdbyloiiio tduqudm dUdro zydr» cumßriptori. Diceredutem ([uedttguod er lugedt ipfum. Btcnm uere mifer eß, er luólu dignuf, qui plurddppetit. Proinde er iüeduideexpetebdtßcul tdtes tndldt domui fuec : uel dudrut erdt dudritid md ld domttt ßu£,hoc eß, propter iinperiu fuum er ree gnum,uthoc eximiu,dltum erpriepotens conßituee retf ut nuÜo tentdri mdlo poßet: uel ut domum (üdin regidmßlendiddmficeret, er duro prlt;ecldrd, utq; fublimem ipfdm exlrueret,ut itd undiq; tutiis er inß didru exors fieret. Dixit dutem nidum ex iiietdpha rd duiu,nidos fuos 'm alto coîlocdntiü,ut ne fitcile pul li paru intercipi queant per infididtores. Subindicat i«xù mentis eiusfublimitatë erelationc. Eß etia boa ndexceüentid,feu plurdhabendi cupiditM, quanda in uirtute qui Ifiiam fuperior eße uolucrit,er quanda pducd hue impenderit,plurd inde recipere cupidt.

Côfuluifti in ignominiâ domui tuæ« Altitudo, inquit, Ue quÂ ddeptus es ex audricid domui

THEOPHYL. ENARRATIO. iç dotmu tuie,regnoq; tuo,4d tnaiorem ignominiam uera tetur tibi, Quo emm pr^darior es,hoe in maiorem ti h contumeliam ceJit, quo i tanto taliq^/plendore ex^ cidM. H£c ad omneis quidem auaros diih('unt,z^cir cutnuenientes alios. Atq;utinam hiecaudiant, creont tnoditatë ex eis capiant. Htec ctiani diila funtde f^iritu defertore, qui Deo maior e/Jè geüijt, ac hu^ manam fibifubdidit naturam. Quipofuit quidem in altitudinem domu fuam,cr nidum, hoe eft,peceatu. inipfo enimquiefcit. Nidum uero,inftarauis habere dicitur, propter principatum cr poteftatein qult;e ei efl in aëre, ac propterea quod oftentationem,frflumt Cfarduafjiiret, Atqui huiufmodi domui fute cotumea liamdecreuitO'acquifiuit. Quando enimpeccatunt (id/iißigiumperduxit,acadfummammahciamperue nire perfuaftt,nimirum alios homines ad nullam non peccatißieciem impeüens, ac ifraëlitas ut complerent menfuram patrum fuorum,0' eorum qui Cf prophet

Hoc f/l, conß{mmaßi,ttel fùnditiis cumßimmit pernitie perdidißi : quod fupra dixit,conßimmatione in hamo extraxißi, Nequedeßitißi àpeccando, ueru bodic delinquit tfninw Uw, ad matoremplura habendi d

Cdp.II IN HABACVC PROPHETAM cupiditatem progrediens: Vel quodpoft. coftâionS t populorum multoru,fuperbia languiftiM uel eon^ tra Deunt rabidiM ejjes, id quod uere eft animæpec cdtum, nbsp;nbsp;Prteterea uani doéhret circunueniuntcir

cunuentione mald,aucllentcs dfanadoélrinadifci« pulos poft fefe^ut lt;edes fttM,cr non Dei (qudf ecclcd fids uocant ) altiores cr prteclariores reddant, eo quod turgida loquantur: quibus (amen ftbi ignomb niant ftruunt, ecclefia, qult;c reuera eft domus Dei, firtiorem fefe monftrante, quando cr conficiunt taa les populos multos}ecclefilt;e anathemati ipfos obno» xios conftituentes,qui eft finis çy exitus omnis hiere tici,nimirum fcparatio à Dfo.

Hane ob caufam lapis ex pan'ete cla mabit,amp; câtharusiigneus uociferabït» Confueuit ftriptura inanimis cr fenfu uacanti» bus (y ratione, uocem attribuere, non quod fonare uerba queant,ueru quod uelutiper ipfos res tantum» Dfd.zy non clament. Hane ad rationem Efaios att-.Erubefee pfal.ii Stdon,dixitmare. P.t,Calinarrdt.P.tquodpritfeit ti loco magis eft accomodum^Dominus dixit iudais Luc.ty qnum pueri cum comendarent : Amendicouobis,ft conticuerint iBi,lapides clamabunt. Proindead Pa byionium ait: Heduntfermonis participes,ueru cr inanimi lapides,zy irrdtionalid,ut canthari,uocift» rabunturaduerfus tuamdementiam CZ infaniam-Et

• quï hoe fiat,dicetttut. Nabuchodoitofor luditte dö» nios cy urbes uafiabat, diruebat, incendebatq;: ne» ceffario igitur lapides dccidebat iyligna, fiarabje» oï paruos (nä lüi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uocantur) uel tineaf h4

bentia,uel teredines, ex quibm or ^diu zy ciuitatu uetufiof coflabat. H^cigiturfulfojla, igniq^fuccen fa, propheta uocifiratura dicit aduerfus eiuf crude litatein.Animaduertendum quad pro uoce, canthaa rus, Symmachus connexionem lignorum pofuerit. fortafie igitur ueteres,trabium complcxunt culmi» na fuftinentium,Cantharos nominabant,quia fibi fu perpofitum te^um firrent. Adhiec omnts lapis ex iudaico teinplo fublatus, clamabit Oet potentiam. km qui peccati fimo haflenus uolutatus fiierit, uamp;i lignum cruets apprehenderit, clamabit: Abfitàme Gal-t ut glorier, nifi in eruce domini mei lefu Clrifii, per quem mihi mundus crucifixus ell,cr ego mundo. Et (Qud: chrifius etfi ex mfirmitate mortuus ejï,uiuit t.Cor.iJ tarnen ex potentia Dei.

Vxqui ædificat ciuitatem c fangui^ nibus, amp;nbsp;parat urbê per iniuria. Nonne hæc funt à domino omnipotente^ Ludibt« C3- lamentis «ere dignus e(l, qui ex in« iujlM Htdimis zy ccedibus,regnumfuum amplificat: qualis cy babylonius fitit, è fanguinibus ty prtelijt (Xtruens «rbem Babylonen, uel totä ciuitatem fibi

Crfp.Il IN HABACVC PROPHETAM fubieéhm, altiorcm cy opuknliorc ßciens,dtlt;J; pa ranhautumanf fefe firmam earn, acnuUis tnrbatia» nibui expofitamreddtturum,ddeoci;inuiâam, per hoe quod iniu/ltu opei erpotentiam eoHigcret. Hitc autem non funt à domino, hoe eft, non imperauU ifla,neq; lege faneiuit ea dominut,neq; ipfiplacent.

Aedißcauit ciuitatêfatanoi in fanguinibut,quan do inflituit rcmpublica cr adminißrationem facrot rum,idolii deßindtoru:paraHitq^ urbem i« iniuridt quando perfuaßt hominibm degere fub dUdritid CT cireumuentione, dc ßmpliciter uiuere in uoluptdte dc delicijs, qu£ eß iniurid zy iniußieid, di/m qui met Hor eß inter nos,iniuriam patitur d peiorc.

P/4NMWMm ßeit, quomodo ledificdrit Bdbylot ttim in fdnguinibut cr mwnys.EfeNWM populos mul tos,inquit,incendißi,ciuitates eoru er regiones com burës:cr gentes multas pußllanimes reddidißh hoc eß,ut ob cdldmitdtes quibw per te ddßtgebätur,ret nunciarent potentiæ fute, er uires fudi reijeerent. Deßcerunt ergo gentes multa in igne, quo accende bant ercomburebant uiäimas ipßs idolis.Atqui deßituuntur etiamuiribu^ in igne indignationis ey fitroris, qui 4 potetißimo Babylonis rege uincutur.

THEOPHYL. ENARRATIO« 17 Quoniâ implebïtur terra cognition ne dominij ueluti aqua multa cooper riens maria»

exempldru hdbent,impktd efl:(]uoci ipfitm ctiam pro implcbitur inteÜiges.Poßciitam igi • tur fupra dixit, Vit, nunccdufdtn adducit,cr infit: Proptered Vit dixi, guonidin cognofcetur in te po tenfw Dci, ZS' uniuerfd terrd cognofcet dominum, ceu iuße iudicdntem.Zt quemddmodum copiofalynt phd cotegenf mdrid, boc efl,munddns amp;nbsp;fuperbult lieiij, (« omnem hinc inde locum ejfunditur,con[imi U rdtione cognitio domini exuberabit, crfuper ow wei /îindctHr: pcrindeac Dduides dit ; Cognofcitur pßly dominuf indicidßciens, inoperibM mdnuufudrum comprenfus eß peccdtor.Quit enim peccdtor i« ittii ipßs,lt;jueperpetrdt, deprehenfus fiierit, tum domi» nut iudicid fiiciens omnibiu innotefcit. Prtdicit dUd temucnturdetidm per Chrißum, fuper uniuerfun terrdrum orbem cognitionem Dei, itidem tit ipfe do minut dd pdtrem inquit: Mdnifißdui «omc» tuu ho 104«. 17 minibus. Prim enim foUs Hehrtif cognitm erdt, neq;tH«interimut pdterfilif,neq}utproduflor ritm,uerußmpliciterueluti Dei«, er dutor uniuer forum. PerChrißum dutem cunäii mortdlibm md nißßdtm eß,etidm dd Ultimos ufj; orbii terreßnes, p er etidm perßiktm glorwm, tdnqudm filij zSquot;

Crfp.n IN HABACVC PROPHETAM ritt« principium. Maria italt;j; gentium ob increJua litatem amara,inundare freit er contegi agua (gu^e bibi quæat ) diuinie cognitions, adeô ut in ipfant tranfinutarentur. Porro dominisipfein feripturs ßuuiis diéhis eft, into er torrent appellatur, uteo »M loco : Ecce ego fuper iHot affluam, utfluuiis, er qua ft torrent inundans gloriam gentium.

Vx ei quibibere dar proximo fuo mixturam tuibidam, 0^ mebnar, utins: tueatur in fpe’æa ipforum.Satun'tatem ignominiae poft gloriam bibe,

Rurfts Babyloniuincalamitofum reddit, dunt inquit: Biberedabat fupplitiaetpanat proximo, id eft, omnibuf hominibus ex eodem luto conditis, uelcötribulibuf er cognatit tuis : mixturä [eu pert uerftonem turbidam, hoc eft, turbidum potum, ceu fonts inuerftonem paßi,ftue conturbati. Et inebria» bas eos per punitiones, ut fubindicarent tibißgt;eUa, id eft occulta loca, in quibis deßftos feruabant thet fauros,ut infpiceret eos. Earn obrem er ipfe iam bit be potum ignominiat, aduftj; faturitatem. non enim leiii cotumclia afticicrs,fed ingentiplané. Ratio eft i« prompfMiguod cx ingentigloria,ad ignominiam lubrice cafurisfts.TraduntHebrai, quod Nabut (hodonofor abducent gentium duces in fuam terrä, introduxerit

THEOPHYL. ENARRATrO. 28 htroduxcrit iuxt^ i« /«lt;tw regiam,at(j; itlicßrti pit rato cr pcrmixto potu, eot mebriatos ad faltandS compukrit. (^idum mouerentur ac interdum ca» derent, occultaq; corporis, ut uerifimileeß, nuda» bantur,miriu inde delicias cr uoluptatem capiebat, çr ÏM ri/wm foluebatur Nabuchodono/br. Corporif itacj} fecreta, ßiel^a nominauit propheta. Alif in» terpretes, pro ßteUis nudationem reddiderunt : ut intueatur i« «/«iifdfcm ipforum Prteterea diabo Iw hominibM,qui proximi eins funt,quantum atti* net ad rationalem natura, propinauit permixtionë turbidam,conturbans mentcm ipforum, cr peruer» tens atcj; coinifcens noticiam, lt;luä eis à natura Deus indidit, boni 13' honeßi: inebriansé/; uoluptatibus, ut corda tp[orû ueluti ßgt;eluncie ißius latronis frfkl, eum pro cpboro er obferuatorefuo habeant, atten dentem fedulo cr obferuantem,ne qua ratione,bona cogitatio uel ratiocinatio ingrediatur. At poßqua aqua cognitionis Dei fuper terrant exuberauit, lt;lt;c torrens deliciaru, neinpe Chrißus, priedo iße abuit de ignominiaru retulit, fatisé/i contumelia deturpa» tuseß. Siquidem ex omni potentia fua excidit, ut HuUus ufquam idoloru cultus remaneat,necamplius iße latro,ceu numë,malis firiat,perinde atq; Efaias ait: Ablegabit dominus ad honoré tuum ignominia. Efa.to

Op.n TN HABACVC PROPHETAM guantibuf ftbi difcipulit,turbidä nimirti inucrfion?» inuertentes genuinü fcripturarZ intellcâu,ut in luncM fuiit fiue fynagogM ud couentm intueantur. hm corda ipforü fpelxa diet gueant, Euangclif Chrifli cognitionif lucem non acdpicttlia,(}ui fol eß iußicite t ut ßrpentibui cr repttlibus reßrU fint,hoe cß,prauM nbsp;nbsp;ucncnatif cogitationibui.

Cordi Babyloniahtec toquitur. Quoniamiani ttntea per te multi conßernati [uni, nunc igitur tu, qui nunquam /^eraßi utaliquo terroretentareris, ut 'ue àfilicitate tanta excideres.quamperpétua ina uiolabilê arbitrabare,ac propterea induratuf frlt;«: WHrtc inquä,corde concutiare,hoc eß.inteüige quoi fiUcitOf tibi tua exciderit, ac finfum altquem acci» piens eorum qu£ aduerfum te euenient,ab arrogatt fite ßatu concutere, ac trépida tremore quodam,cr inarorem affumens, er animi in meliorem ßatutn permutationë.Ciuod uero minimepauci in filicitaa te rerumqi copia conßituti, nullo unquam tempore fefe quaßandos er commouendos exißimcnt,Dauii ffal.i^ teßimoniuprofrrt,inquiens:Ego autem dixi 'm exu berentia mea, haudquaquä concutiar uÜo unquant tempore. Nec reputaui mecu, quod tu decorem meu er ßgt;lendore con/orta/fes, acßabilem haäenui eße ficerit. No« quodego dignits ßrem,cietcrumquitt tu

THEOPHYlI ENARRATTO. Î» (u Holucrtj. Domme, inquit, iuxta uoluntatë tuam, prebuißi ljgt;lendon meouires.Auertifti auteßaetn tuam er ßihtt fitin conturbutm. Proinde hortatur Babylonium, ut turbationem perftrat, ac ßltccia ittuin,lt;]uidum dDeoflagcUatur,turbatur,crconcu titur 4 malicta:ncc dicit,ßrtii ego fum,iflano euro.

Eapropter intjuit moneo te ut comouearis ac tre pides,^uod iufla Dei uindiëkl fuper te uenerit. hanc enim calicem diuinte dextræ nominat. Slt;epe autent alias multis in locis poena calix dicitur, aut poculu. lam ijui biberit er perfufu^ temeto fùerit, cScutitur. Qttid uero eß, gyru duxitt hoe eß,circumtulit, uel circumlatu eß i dextra,ut cjfwge re ittud non poßis. Vel ijuod aiijue attj} cyathus in fympofio ad omnet topotores per circuitu tranfit,fic diuina (efe ultio ge rat. Antea nanij; alia régna pertransijt,puniens lüa er inebrians dextra illd calamitatibut : circulo autë perß0h,ad te ufji etiam tandem peruenit, ut te iant tbibereoporteat boepoculum, quoddextra tibi do mini propinat.liecßeripoteß,ut hic prueterfugiat-Manu enim eiut excelfam quis aucrfabiluri

Quemadmodum qudndo filix erlt;ü, undiqudt^; gloria tibi cumulabatur, nbsp;nbsp;nbsp;lt;t diuitijiyCr à jortititdi

ne cr inteüeilu,^^ multitudine fubditorum,ac id ge nut confimilibut:ficnunc ignominia coüigett/r tibi 4 pdupertate, 4 metu, ab ignorantia, lt;i defidione fubditorum,ac talibut otnnino ftmpliciter.Aqwbut tnitn celebrit, magni lt;eßimatits efl,ab ijs nunc deho neßatur,ab iHîtdeßitutut. Quid uero dominus in corde terra triduum apud in/eros dcmoratut eß^ ad hoc ipßum cor ait: cocutere cr comouere. primu ^uidem motufrdogt; dum cxbalararet animä, quana do cr monumenta funt aperta'.deinde quod ueluti to tut infirni principatut fit concuffitt, ac area co'itri ta porta, aduenit enim captiuis pradicare dimif» fionem.Adßrtigitur ; Quoniamcircundedit tepo» culum mortis,quod bibit dextra domini,ipfe uidelia cet Chrißus le/us.Quare quos,dum tibi integra uia res ßarcnt,deuorafli, rurfiim exputßi: CT'ßdut iua xta ingloriut,pergloriam Chrißi, qua humanant naturä retinuit confiruauitq;. Deßrudus eß nan^ extremut hoßis, gloria mali, er iaékitio maliciai P/al.r I iuxta illud: Quid gloriaris in maliciafQuando uea ro indigne tulerit, malicia er uitio fe obnoxiu,cola Icgeritq- fefe, turn ignominiam putatpriore gloria. , Nam impietas Libanicooperier te.

THEOPHYL* ENARRATÏO. p pretiofis arboribui exuberatts. Aßimilitigiturfcri plura montihuic urbent Hierofolyma, ceu maxU tnantpCr cam qua; cunóUs ante/iratur,ac malta bo» na fragrantia, propter fanóhs hominei, refirtam^ perindc ac Dauii ait : Cedri Libaitiquof plantaßi, pfal.tof iUicpafjerculinidulabuntur. (iuü‘^et enimfanék» rum cedro ftmilis eß, co quod in altu toQatur, eosé^ fufdpiat, qui ab eo inflitui uolunt, eiiq; fat prote» ilio. Quiaergo Hierufalemincenditunàcamdiui* »0 templo Babyloniuf,impietas, inquitgt;in Litano,

Et cahmitas beftiaru pterrefaciet te, BeßiofiCyri copiai er exercituf uocahßrinum i« Worein fefc gerentef, ac beßiarum inßar feuient tes, Proinde adfliäio calamitatq; quam Cyrus ad» ducet tibiftrepidationem tibi inijeiet, hoc eß,h umi» lem,tiinidum,er inaudacem reddet. Olim etiam re uera multa erat in Libano impietas, idola pro» pter,quorumiHtc uigebat cultus. Altioraenim mon tium iuga fcandebant dlt;emonibus addidi, ut illic ß,» ciltus dlt;emonibus conuerfarentur. Eil« cttlti« caufa diabolus, coopertus cfl abyßo ,(«icoq- inßmo tradia tus,ac quie fub ipßo funt beßi£ (y uenenata,hoc eß, tnalißiiritus,adfiiäifunt ßageüatiuidclicet Cbrißi ffomwe.

Cap.U ’N HABACVC PROPHETAM tatem terræ, ÔC ciuitatis, omniumc]^ în ipfa commorantium,

Rurfut iureultionem d domino imminere oculif fu,bijcit,quod(f; baud citra. rlt;ttionem,aut iniußeh^c pdtidturiUerupropterfanguineißnquittCr impie» tales qutu /iciebat, omnem terram cr ciuitatem ci» uibus cr incolis exuens. li£c etiam domini inte» remptoribuf coueniunt,fanéhrum^ hominum, qui tgnominia adßfii funt, cr calice ira: Dei biberuntr V ad itrumnam à beßqs. Romanis nimirum mili» taribus copijs,redaâi funt,propter fanguinem turn prophetarum, tum domini,eiusq; difcipulorum.Si» quidemtßiinteremptores impif ßterunt in Libanu, bcnefragrantcm nimirum ecclefiam, qua terra Dei t/l zirciuitof.

Quid prodeft fcuipnie ei qui fcub pfitipfum fFinxcrStfibiconflatö quip piam, nimirum apparentiam uanam. Confidit in fîâili fuo, qui finxit illud, dum facit idola muta»

Rabylonij ,Cyro aduerfum illos belligerante,ad idola er praßigia er incanlationes conuerß funt, earn ob rem deridet eoru propheta dementiä:quan» doquidem ueri Dei templum flammis tradiderant. Confidebant autem idolis,qua ipfos ab boße uindi» care

THEOPHYL. ENARRATIO* II tare non poterant.ldoloru autem,quie ex metaOieit tffiiterif parata erant,gu^Jam fculpta fiare,qult;edi fiifa duâa: omnia tarnen per conflatianem ignif. Etß fculptilia peculiare quandam forma haberent, tun£ki tarnen bi fefe plena cr folida extiterunt,nihit in fr/ê uacui admittentia.FMia uero funt commi/fa CT conexa,intrinfecui alia materie refirta,ut pice, uel cera,uel luto. Fiebant ZJ fculptilia lignea,(y U pideaiGquot; confuta.Sunteyquæpiihrum manui coa loribui inßrmabant. Quu igiturj^eciatim fculptia liHm er duäilium mentionem ßcij]et,generatim iua. xf4 ßciat idola muta.Per diäionem enint ßcere, omnia comprehendit, quomodocunqiCrex qualicunq; materie frâa. Fortajfe autë finxtt erfi» äile,hoc l'ignißcatiUeluti fi dicamui: Fecit Detu ter ram:Etrurfum: Aridammanttf eius finxerunt. Eß autem fententia huiufmodi. Fiduciam coQoc4t qui finxit,bi fiäile fuum, dc propterea imaginesßciut: ÇMO plures ficerint, hoefemaiorem commoditatem aßecuturos JJ)frantcj.Diccnj phantaftan, hoeeß, imdgmem quæ dppdret: appofuit, uanam, eo quod er «f fd ßt apparitio: ßue quando quæ uifa funt alia cui,denuo prodeant er oriantur apud ipfum,qualia ficerint antea:uelquodfcriptura appartttone,ßlen doremappeUetetiam. Ctuumigiturmulti fßlendoa res fubßflant, ut qui ßnt rerism exiflentiu, ipfe idod

tnp.U IN HABACVC PROPHETAPi lorum ßilendor non fubfiftit, ut qui fitrerum nogt;i exißentiuin, proptcreaimaginem feu apparitions neniacem dixit.

Væ qui dielt ligno, euigila QC exita^ re,et kpidi exaltare, quum fit apparia tio tantum»

Luget eos propheta,qui ht extremif calamitati» iuiS non ad eum ,qui feruare queat, confùgiunt-, fed adligneoi lapideoiimaginescurrat.precentur^ (It ueluti lopit£ expergeliant,^!'exurgat aduerfunt hoflesfuires fuMeximias eyinui£hls demonßran^ tci. obferua hic,ut non dixerit ligneu ucl lapideuia ido[um,uerum fimp'iciter lignum ztrlapidem,aii maiorem contumclum. Quanqaam enim ßgt;etiertt gerat homin!S,attamen lignum manet cr laphiffea ties autem feu figura quam prlt;efe firt, nona efl apa paritio, ut paulo ante comemorauit.Nce enim opuf erat repetere.

Gbfeurum uidetur hoc. (^itum enim dixiffet la* pidem ey lignum,fubintulitihoc uero efl dnflile,ex auro cz argento. Proinde lapis ey lignum, duiHile efl auri ey argentii tiaudquaquam. Sedenim hunc ad modum inteüige. Aliæquidem imagines funtli* gne^ ey lapidete, hoc uero efl duäile, pro, altud uero

THEOPHYL. ENARRATÏO. iï neroc/i dufitle, feu idolum duüum ex aura ty ar» geitto,utlßifum.

Pro, nullus /jiiritui eft m ipfo, neq; naturalis, ne^;fenfibil^,neq; ratconalis.

Imdgittff nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;funt O' imlgt;ecilles,nemb

nem iuuare polfunt:dominiis autèm ueluti templum ^uoddam habet ipfum cœlum, V i» iHo commora^ ttir,eeu fanâtts in ftnih. Demoratur etiam'm tetn» plo Hierufalem urbis:quod,qui ‘ut idoU fua fpem h catyincendit, pro quo maleficiopoenam luet. Quoi ft in caelis habitatiomnii terra uereatur fàeiem eiuf, boe eß, pnefentiam eiut, o confideratiottë noßroa rum operum:cr nemo fitcontemptor Dei, nelt;y ara roganter agat, ad ea qult;e Babylonio contigerunt dejigem oculos. Templum domini etiam corpus efl, quod è fanëkt uirgine fibi ipfe compaginauit» quod etiamnum templum immoratur.Omnes igitur terrena ß)ir antes,metuant ftbi ißeie ipfius,fecundi opinor aduentus,quando terribiliiK quam antehac, ueniet uifitare opera noßra,non m reâum transßra re,non cmendare.

TN HABACVC PROPHETAM PRECATIO HABACVC PROPHE tlt;e cum c4ntico. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;caput ill*

HOmineaudiuiauditumtii^ urn amp;nbsp;coterntus fum : intel lexi opera tua óóobftupui. I Tranfßrmans figure lUu» firans aJmirandut uatcs,ßrmonisßi charaiîcremt nempe interrogatione crrejjionfionc,acquièrent quur no puniat Deut cotemptores ; ubi ergo didicit quod poena non fitperpetuo deßttura, neq; femper di^renda-,emmuero ïudeot quide per Babyloniot, Sabylonio! uero per caßigandot efjc Perfax’.ad lau dê cum cantico fermone tranißrt,precanf fimul zy celebrant, GT admirant Dei iußiciam, inénarrable letq; Deiordinationet. orationû autem zy precae tionis habitu, interim ßtura etiam uatieinatur. Ail ergo : Audient ego qu£ dixißi de trantgreßoribut in Hierufalem, quod Babylonia tyranno traden* tur, ac de iUo ipfo impio quod Perßt dedetur, per* terreßdut fum, quod adeo peccatoret adintentunt fùnditiu tradat. Nihil eorum queabt teßunt domi* ne,citra rationem fit. Obßupefco coßderant iudicif tui iußiciam. Poterunt etiam hlt;ec de chrißi my* ficrio dici. Poßquam crtim meminit Babiloniorunt abolitionit»

THEOPHYL. ENARRATIO. j) figt;olttionii,lt;jMm Cyru^effidenf, ifraelitM hbertt» uit,dcincep! ad generaliorem er fccretiorem yquam dominui naßer Icfut chrißuf nobh peperit liberta temerliberationein recurrit, Itberansnoi 4 fatanS poteßatc. Tuin ita uates ad patrem uerba ßicit: Au» diui pater, domine mi, te reuelantem mihi incarna» tionem unigeniti ßlij tui, er perterritut fum er ad» niratui. Quomodo terra capiet iüud, quad nufqua capiturtPorro reputans apudme intimiuf er exa» âiin opera tuatquiefifiurut es,corput ipßeffingen do ex uirgine per ßiiritum fanihim, er ßgna, er id genui alia, quit ipfe per tuum nomen ficiet,obßu pui. Ad hxc, adfiliumita dicere queat: Quonü audiuide teßmamquandam.fupra enimdixit: Au» diam omnino quid loquatur i« me f^irituiterintette , xi opera, per qu£ operaberii falutein humanlt;e na» tur£, pr£terea er crucem zy mortem, zr refurre» dionem er affumptionem: Et obßupui plané,demi» ratmq; fum, quomodo contraria coiiuenire poßint, nempe corpus cum incorporeo, mors cum utta,cum morte refurredio,quomodo corput 'm caelii coUoca bitur. h£c enim omnia prorfum plena funt fluporii admirationisq;.

In medio darum uitarû cognofceris,. Du£ uit£ funt,er prüfens ZT ßtura,quaru me» ttiui ipfcDeui iußus iudex demonßratur : alios

Cplt;lt;.m IN HABACVC PROPHETAM dctn hic fittnient, ud cttam glorißcaiis, alios ueŸlt;9 ncris fupplidjs w ßluro foculo uenturis, ucl ijuie» etiam recondcns atcj; deßtnans. Quia uitds,[cdanimalia per prophetam i/ici inteUexerunt, Cherubimuidelicet gloria, tju^oba umbrabant propiciatorium, alterum guidem à dea xtris, alterum lt;i finißris: è qttorü medio diuina uox pdncipi facerdotu Dct uoluntatein indicaa bat, quando in penetrale ingrederetur. Eß autc Cy dominus iefus affumptd humanitate proptciaa Rom. 5 torium noßrumßäus,ut apoßolus teflatur,tanqui animä fuam pro nobis ponens, nosq; Deo patri rea concilians. Cluia uero Deus fub Cherubimßipatuf manet, ideo dicit : O domine tu uere noßrum proa piciatoriumeris.Teenimprlt;efignificabat,in medio duoru cherubim ßans, legale lUud propidatorti!.

Alij per duo dnimalta,Babylonios cy Iud,eos inteUexerunt, quorum in medio iußitiam ßacere co» gnitus eß. [esoutmus or alias aUufiones, à quibus ob faturitatem abßmebimus.

Dû appropinquauen'nt anni,agno* fccnSjCÛ adent tempus demôftraberts. Et omnibus demonßraberis, quodiußusßs uerax. M,ec de domino noßro teßu chrtßo etiam dia cit. Apprnptnquantanniconfummationis,acpr£a dcßnitum tncarnationi tult;e tempus lamadeß: qued tunt

THEOPHYL. ENARRATÎO* J4. tum erat, quum uitia ad fummüßßigium perueniß fent,o-nihil intentatum fatanos reliquijjet. Verum 'quuin omnes pcccajfent, orbatiq; e/Jêntgloria Dei, er ne unuf quidem iußuf reliäus effet, tum agnos feeris ac demonßraberis,qui nunc 'm umbris erfiga rispr£diceris.

Humane naturlt;e perfonam induem propheta, QttKi« turbdta, inquit, ßerit anima hominis, per iram tuam caßigati, tum mifericordiam denuo r« cordaris,perindc ac ifraëlitarum Babylonijs tradia torumrurfumes mifertuf. Humana natura turbaa tionem etiam paffa eß,dum ob pr^uaricationê man dati er inobedientiam ei fuccenferet Deut, adeb ut tnortalitati fubijceretur, ficuti Dauides etiam aiti Auertcnteteßciemtuam turbabuntur,er inipfum Pfal-io^ teiiertentur pulucré.Atqui rurfum es mifertut eius, er incorruptibilem 'm teer immortals demonßra» ßi, quemadmodum idem rurfus ait : Emittes ffiritu ibidem tuum,creabuntur,er renouabis ßciem terre.

Thieman alq quidem auflrum, aUj ucro Afficu inlerpretati [unt. Vaticinatur autë propheta,

Crfp.IIl ÏN HABACVC PROPHETAM tx Bethleem ueniet Chrißitf, {}ult;e äJ außralcm amp;nbsp;Africam plagam reßteäit Hierofolymoru ßta eß. Montern uero opacü[eu umbro[um,ipfameandcta Hierufalem appellat. Aßgt;erunt feu hirßttum, ac in» tonfum ideo, guod ueluti diuinii donii ty uirtutibut famßorÜ in ipfa recubantium ßgt;irantiumlt;j; floreat: opacu uel umbrofntn j^uod ueluti nebula, ae iuxtit diuina gratia, fuper eam (y i» f4 «»ifcrJ fàciat, ilt lam ceu umbra circundet, ac tanquä in protedione cali commoretur. potro deipara uirgo mont eß etiain a/per, ut in quam ßrrum cogitationif,for didum uirut babentii, non afcenderit: neq- buman£ mantK uel operationis, ut uirginitatem eiut reßcet» Opacuf er umbroßtf mom tUa ipfa etiam uocaturt quad ßiiritiM fanéhis deßenderit fuper ipfam, CT wrfM« altißimieam obumbrauerit.

r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Diapfalma.

Diapfalma uox eß,quam Gr^ci interpretet red dideruntypro Hebrea diiflione Sela. Sigmficat auté j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(«fpcrifiontiM Hebrteis placet) quandam peculia»

rem obferuationem eim rei, qu,e lüicper ßgt;iritunt propheticu dicitur, quaß dicat : R« non eß parua, quare mit eam fenßbui reponite, Etquia hteeeß prnphetia deincarnatione filij Dei, pulchreappif nitur Scld,gr,ece diapfalma.

Et fl fióltit c/l homo unigcnitM nd flitts, zy per hoc angelii minor uifm CZ inferior, attameit uirtui eitu ,hoc ejl, florin or mdejlM, fupm cœlot eß,hoc efitfupra angelos, qui in cœli-s funt. Ad que enim horum dixit : Filiia meus es tu, fede À dextris meist Vel quod jplendidior ipfo cœlefli eß lumine, Prteterea uniuerfa terra, turn uberius agnouit eum dominum (y herum, quando incarnatus : euehitq; ipfum pneonifs, ceii unigenitum, tty eiufdem cunt patreejfentitefilium. Deinde quando cum carne fu pra nubcs cofeendit, operuit coelos obtexit^,tum^ ipfum uberius terra Deum cognouit.

Et fplendor eius, tanquâ lumêerif, Splendor,inquit, que demonflrabit nobis Chri ßus, cognitionem Dci cr uitam Dco placentcm i«» tcfligeuf jcctt lumen erit,hoc eß,non obfcurum,nec!i} imbcciUum, ut fAofaicum, iüud enim umbram ha be baf.fcd merum lumen cr immixtum. Propterea cr propheta dixit: lüuminare Hierufalem, uenitenim lumen tuum.Et, Populus fedens in tenebris, uidit lu men magnii. Pr^terea carnis ipftus fùlgor,tan* qua diuinitatis lumen erit in monte Tbabor. fiquidc m carne deltas effulgebat.

Op.in IN HABACVC PROPHETAM No» folum,m(iuit,lutnine dofirinæufiu, ueritatcttt dcmonßrauit Cf-uitafua nbsp;nbsp;mßitutione,ueru etùtn

pîurinttix uircs,admirancla multa ßcicns, exhibuit. Cornu dutemomnino potentia multii in lotis dici» tur. Cornud enim dnimantibus funt armorît cr fcuti nice. Tandem pro nobis etiam mortem obijt, quod

J * maximiC eins potentiießgnumeß-.quoniam per mor tem,morte aboleuit. Vtraq;htecßcit,utfuamergt( nos dileilionem (y ßrtem cr magnam oßenderet. Maiorcm enim hac diledionem nemo habuit, quant ut anima fuam impendatpro amicis fuis. Qjiiauero t-Rcg.z rornuacrdcreg€accipiuntur,uteoinloeo: Exab tabit cornu Chrißi fine unâifui. ac de ßflu,ut quu

Pftl‘ 74 aitfcriptura:Neleuateinaltumcornuucflrumtad» feutrant quidam uatemhic dicere, quod régna dlt;e monum cr fuperbiæ in mantbtis eins /int, hoc eß,in potcflatecius,perinde acineo loco manui pro po pfalt JO teßate accipitur, ubi feriptura inquit : I» mantbus tuis fortes meæ:pro co quod eß, in poteßate tua. Quoniam autem demones fubuertit cr fubiugauit iam tum,quum diceret:Judiciu eß mundi,nuncprin ceps mundtcijcicturßras-.impendens animam fuam pro nobis,ßrtem fuamerganos dilcflionemmon» ßrauit. Porro diledio ip fa non imbeciUitatis, fed ro boris erat.lion enim ceu imbeciHispa/fus eß,fcd no luntarius, qui in crucem ctiam fublatus propriam oßendit

THEOPHYL ENARRATIO ejlenditpotentiain,folem obfcuranS} terrain concur tiens,monumenta aperiens.

1^oncarebtt,m!juit,tellibuf,ucrußMeintellS habebitpropheticum fermonciit. Anteenimincar» natam eiu^ di/penfationê, propheticus ipfum ferma predicabat.loMnis item pr£dicalio dum inijuit: Ve Math.f nietfàrtior me poß me. Poßhac exijt nomen eins in uniuerfam Syriain. Tum ad omneii domino fubdi» tos, ferma progreditur, er nihil eßabfij; fermone er uerbo Dei. Quia ucro er facies domini terrtbilis eiiMpreefentiadicitur,utiübic: Pacies domini fuper Pfal. fäcientes mala : intcUiges er conßderabis, quod an tea teßificattir nobis, er prins qu£nam fint agenda fubindicat, deinde pr^flo eß cuilibet, iuxta laboré perfoluësiNift enim ueniffem er locutus eis ßuffem, loi^n.ir peccitfHm non haberent.

Poßquam præmifit uerbum ad eruditionem er inßilutionem hoininum,ipfetandemetiamucnit,pe , dibtis prophetici fermonis. Vel quod erudiat er ca ftiget tandem nos, qui ijs, qua per uerbum fuum no bis antea pr^dixit, er teßificatus efl, non obtempe rauerimiu. Alij fic legerut : Egredientur i« campos itißitutio pedes ipforum,uoculain nrti/litt pen tenue fcriben

Crfp.III IN H ABACVC PROPHETAM tfî er * : mteOigentes omnia ejjè permeanJa itieaif nato DeOjUcluti arua tarn fupina, quam ea per qult;e equi aguntur, campof, nihilq; ipft impoßibile fffe. Poterint autem qt humiles corde, arua ititeHi p.i, qui ex coelis fernen accipientes, fruäum firunt ^d centum,fcxaginta,cr triginfa,de quihui Dauid Pfal. ait : Arua tua implebuntur pinguedine, er uaüet dbundabunt ßumento. Deinde oßendens,quod de rii tionK confortibiM campis er uaÜibiK uerbaßeiat, ait: Vocifirabunturerlaudabunt.

Steht Sc mota eft tcllusjafpexit Ha queCadc funt gentes, côfracfîi fiint m5 tes uijiquati funt colles perpctui,profe (fîïones eins perpétuas pro defatigatio^ tubus uiderunt,

Omnipotentiam Dei oftendit, ut qua nemini fufjirenda fit. Simul enimßetit, er cocujfa eß tera ra: intuetur, er fmul liquéfiant c^er^e inßaromnes gentes: er montes fianguntur à ui potentite eius: er coUes leterni, hoceß,iam inde ab initio prtedicati, ob altitudine er magnitudincfuam: er profifliones eins er uia^ qiia^ ab a:ternoßcit,undecunq; 'm hoßes fuos motiK,uidentes,toUerabtles uiderunt ,c,eterutn plane laboriofMer adfliäionisplenas, adeo terribi les erant.Confiderabis etiain,qitod fictcrit in cruce,

Cz mota quidcm (it terra, montes autrm ueluti pe (rteconlriiâifunt: liqueßflie funt autein gen tes aut copia: iJtemonu,cy coües idololatriam accipientet diffoluti funt. Hos proftdiones eins motus zy ope rationes, quas ab teterno priedeßniuit propter laba res, quos hi cr«ce fußinuit,frätis, utderunt crucifia gentes ipfum. Laborauit enim uere, cz defitigatut efi pro nobis crud adfixus, cz languit propter inia quitates noflras. Seder terra, fine terra mhabitans natura hominum ßetit in eodem, cr concuffit efi. A, magnitudine quidem pafiionum cocuffa prius, ßetit ueluti in poßerumnon concutienda. Commota eß auté ueluti translata è ßatu uitiofitatis, er infra quidein funt oppofit,e uires duræ er fuperblt;e. là» que/àdi funt autem colles,hoc eß, primoruin prind pum er feribarum er pharifeorum dignitates 4 fea culo celebrata:, qui profiâiones domini, quas fàciea bat in \udiea, leternas er perpétuas exißentes, hoe cfl,adfa;culiufqiconfuminationé memorandas: uel mandata qu^ dabat teterna exißentia, er indijjolu bilia, (profiâiones enim feu itinera mandata funt, iuxta tüud : Viam mandatoru tuoru cucurri.)pro luliorc inßicxerunt, boc eß, onerofa omnino er im» toDcrabilw exißimarunt, quum tarnen lüe dixerit: Toüite iugum meum fuperuos, iugumenim mr«« M4tb.11 coinmodum eß,er omts meum leue. Et agite adeße,

Cip.III IN HABACVC PROPHETAW Et ego refècillabo uos deßtigdtot ac deprefjos, du* rif legis fermontbtts ,cuius iugum neq; patres eoruin baiulare potuerunt.

Pofl falutares adfliâiones, tentoria Aethiopu, Kon eorit qui reuera Aethiopes, fed qui mentelÔcii piuntur,caliginofam deliberationè babentium:mor talium dico animée, in quibus tenebrarum tentori/s tnorabantur, perterre/àél£ funt, v fubinijjte funt, uerbo euangelij: Et attegi^e terrlt;c Madiam, aman» tes uidehcet ßrnicationts cruoluptatis afjv^s. if» raël enim Madianiticis pueUis ßrnicatus eß, quan» doßetit Phinees,o- placattis eß dominus,c? eeffa» uit quaffatio. Porro Madian£us,ualet,fi interpre» teris,condemnatH. Puîchre autcin tentoria cr atte» gias dixit. Namanimte mortalium temporaria d£ inonum habitacula ßerc : præterca uoluptatis eßi» âus operationcsßcile dijßluuntur tranfeut, uti tentoria. Infuper apoßoli etiam uere AeihiopiS (iiderunt, zx Madianiticam regionem uifitarunt,di uinum annunciantes uerbum.

Nûquid in fluminibus irafcens,iiel înamnibus indignatio tua, uel inmari profedio luar^Quonfam afccndes

THEOPHYl. ENARRATIO« 33 per equos tuos, amp;nbsp;equitatus tuns falu* tem adfert. Intendens intendes arcutn tuum fiiper fceptra»

Poftgiü ßipn dixijfet, guod 'm cruce flam mott tes content, er gentes lilt;juefàcit,nunc ait, quod non hominibus fucccfcns hiecßciM domine, neq^ ut per» niciem ipfis adduces er fùnditus perdoi. fiquidem amnes er mare,mortalium cogregationes er uariat gentes appeüauit : (^uinpotiuscomuni falutipro» fpiciens,haf paßiones feuadßiäiones demon/lrauit. Etenim apoßolis ,quaß quibufdam equis ueäus,per uniuerfant terram equitabiSyHon ut punias fed ut fer ues. No enim uenißt utiudices mundum,fedutmun diw feruetur per tc. Atqui credentibus equitatio tud cedet m falutem.Quod uero ait:Arcum tuumßrti* ter er indubitanter intendes, ad tribiK ifraeliticos, qux non crediderunt pertinet, eoi enim ßeptra no« minauit. Quod uero equi portantes chrißum fint apoßoli,perßgt;icuu fit ex co quod Paulus ipfe à Deo audiuent dtcentetQuoniamtiof eleätonis mihieß, M firat nomen meu coram gentibus er regibus er fili/s ifracl. lHwduero, intendens intendes arcit tuu,^ ttoneßdißimilehisquieDauidhabet:lntende,int pri quit,erproßierumfucccjfumnancifiere.Et,Sagitie tu£ acuttc in corde inimicorum régis. C^uidam, Nonne in fluinimbus irafieris ific intcUexerut, Seo»

Çâp.ni IN HABACVC PROPHETAM putt inguiunt, prophets eß,oßendere qu£ in noua teßumento contigennt,qu£ funt longe diuiniora cr magntficentiora ip,qu£ in ueteri funt geßu. Propte reietiint iif.non ut in ueteri teßintento, amneit in finguinetn conuertißi,iut tmre extccaßi,ut libera* res populum tuu ab fenßblibitt inimicis tuis, ßc nue fiiciesifed confeendes fuper equos,ipfos nimirûapo* ßolos, ut feeptra d£inonum deßruas ate^ cominuit.

Qÿeinadmodu eoloni, in ßjjas zy fubterraneos meatus,cr euripos,diuidunt aquis,irrigationë ter* r£ ita inßituentes ,ßc tu,inquit, domine,terra præt parabis ad fulceptionë inteüeäualium ßuuiorunit qui funt apoßoli,utßt quod dicitur : Propterflumi* na feindetur terra. Sunt qui iuxta textum,terrant fluuiorum ipfant tàefopotamiâ acceperint, mediant inter duo ingentia flumina, Euphratem zs- Tigre* tem. Myßice ipfum peccatum eß, quod medium eß inter udam er remi/fam uita. Mefopotamia itaq} rumpetur,hoceß,deijcietur,cadet, ceu murus exi* ßens Babyloniaru roboris. Peccatum quoq; rumpe , tur feindeturq; enfe, quem uenit dominus iacere fu* per terram Pluuiorum tellus,ipfa etiam eß Hieru/ä lern, qu£ multos iamtum finëlos continebat, quot amnes nominauit. Vtenim uerum exißens lumen, dominus ipfe,per participationem apoßolos ßcit lu men

THEOPHYL. ENARRATIO. 39 tnenmutidi,fïccr fanâi dicuntur pariterßumina. ProMe dit, quod terra iamolim fluuios habens quibM irrigeturytiunc rumpctur,dc ueluti fiiibundit ßthifcetf ut qu£ noH fufccperit propheticum fermo» nem,neq^crediderit Chrißo. Nam fi credidiffêtis, I04». F inqnit,Mofi,credidtffetif etiam mihi.

Hoe duplicem intetteâum habet- Aut enim hoc accipies, quod qui crediderut populi uidebunt tuum luincn,e:^ ueluti ht partu dolebunt,hoc f/t, cupidita tem defiderium uehemetK habebunt,utuideant regnum tuum,or parturient tuum timorem, ut ßiiri tum faluth pariant. Vel quod infidèles populhintue buntur gloriam tui prlt;econif moerore neenon la bore conficientur pra hiuidia, qualesfùerunt qui di xere-.Enmundusfequitureum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loitn.u

Aqua itineris,funt ffiiritualis ü- euagclici uerbi gratk.Nâ aqwa profTétionis,qua ad nos ufq;unige nitus Dei films porrexit,fiigt;iritus efi,quem dédit cre denttbits m fe.Poftquam igitur uarij fiunt ffiiritualis doflnn« modi,una aqua multa fiunt,qua diffiergit tur acdiuiditurcuihbetpro fuakabitudine. Hamdi wfionem efiè donorum difeimus, eundem awtnn ritutn. Deinde proficifeeas in uieos cz eiuiUtcs do«

Crfp.in IN HABACVC PROPHETAÄt rnintM, dqui doélrin£ l}gt;arfit, illii profiih ad quoi lodn. y dicebat:Siquiifjtit,ueniatadinccrlgt;ilgt;at.Multthit bcnt aquof fermottii,fednonfunt profiflionis,(ei ßat!i{,]^irantes uirofum odorem cr miiidiam;in fè» ipßs enimißi bonum habent, ipfum non in alios diß» fundentes,qtii lt;0quot; aßintilantur ei qui talentum de^a derat. Pom qui bonum habet,cr in alias effundit, is aquas proßßionis habef.cr fimilis eß,qui numua larijs talentum fuum locat, quiq^ opulentiorem do» minumßuum ß(it.

Permanßt in aßiimpto tropo, ßenfuumq; confe» cutione obferuauit,fluminaenim facrofanibs apo ßolos appeHans, mare Rentes nominat, incredulita tis amarulentiam retinentes. Perinde ergo ut ßuuio» rum inpelagus ingruentium, exonerantium Ke,i«a gens fonitus cirßrepitus æditur, marinisßudibus cohibentibus arcenttbusq; in'idtum influxum, hunc ad modum diuinis apoßolis gentes circumeuna tibus, falutareq; euangelij Chrißi præconium adßa rentibus,turb£ aduerfum ipfos mouebantur, er fe» ditiones ab infidelibus tpßs contradicentibuSy extiti guereq; tentantibus ißam promulgationë ; quemai modü Epheß argentarius Demetrius ficit, Corin» thi uero alij, er Hierofol:rmis ludiei, quando er

THEOPHYL. ENARRATIO. 4-0 koiKdMW Paulum tradidcrunt. PromdeabylJta tut bationis gentium, dabat aliitudinë apparitions or eleuationiifluéluu eiuf. Quidam hic,per abyffum^ multitudinc credentium acceperunt,è fluminibus amp;nbsp;a^uiifupradiäiiconfißentem. ]pfa igiturabyffia, V altitudo apparitions eits,hoc cß,alti 'm ipfa,ZT diuitiarü or glori,e (y autoritatif ajjicäum haben tes,dederuntuocem, conßtentes dominu lefum Chri ßumorefuo.

Sol iußiciie »j all« fublatts eß 'm cruce, er nox eß, in (]ua lunaordinefuum obtinet, utluecat: fiue (juod domino crudfixo ex gentibus eccleßa re» ßdßt,(y ßetit 'm ordine fuo ad lumcn,hoc eß, proxi me lucens apparuit,feruan! ordinem proprij orbis^ Siccenluriogentilis cxißens,filium Deicoßißs eß crucißxum,cr qui cum ipfo erant. lam ü- dominut ipfedixit: Quando exaltaitsßero,omneis traham Ioan, i» admeipfum. Sinautem fol eß euangeliü, uide quan ' do fublimatum eß euangelium,er radij eiu^ extenß funt, tum er luna, hoeeß lex, ßetit adlumen.Tunt enim apparuitßiiritualis lcx,quandoßiirilut ipfant interpretatuf eß. Sic er perallegoricum 'mteBcäu ‘ apparuerunt,Agarer Sarra.Sic er illud:non coBi gabs OS boui trituranti;de doihrtbts eccleßtf, ap»

Cap.ul TN HABACVC PROPHETAM paruit 'm lege fcriptum o-latum effe.Eum ad modu cordii circuticißo demonflrata efl, non corporalis quidem particule. Hane fané ordinationë zj antea quidëhabebat leXycateru occultabatur,ceu umbra circa ipfam foret. Ojtando uero uenit lumen mundi, tum fletit er ipfa in ordine fuo.

Diuos apo/lolos iacula uel fagittas appeUat, t/iu proßfl£ funt ueluti à forti quapiam er potenti manumilfie,utfigerenturin corde inimicoru regis^ f[al. läi dæmonum uideltcet, æque ac Dauid ait : Tanquatn fagittæ in manupotentis,ßc er fili/ excufforu. Ext eußt funt qutdem er proieëli à focie Dei, ipß ludtei. Horum ßlijfagitta; fùerunt potentis Chrifli, qui e/î uirtus Dei. lüi porro ad/j)lendorë /ùlgurisuerbot rum,hoccß, armorum Cbrißiprofiâi funt. Arma uero chrißifunt, quibus Paulus nos induit dicens: Ephe. 6 Induiminiarmatura Dei,qu£ eß thorax iußiciie,er galea falutis^ er gladius ß)iritus. Atq; hiec arma funt ßgt;lendida er corufeantia. lucet enim uirtus in Kath. J ^0 qui earn induit, etiamfi occultetur. Luceat nanq; 'tnquit,lux ueßra coram hominibus. Apoßoli igitur proßfli flint,docentes omnes gentes, utoßenderent omnibus fplendorem corufcationis armorîi horunt.

terrÄ defolari cr ujßari ßciet per Romanos, tanquam (»collt;e eins in te impij ßte* rinf.z}quot; conßinges,boc eß,humiliabis lßraeUtax,qui gentium erga te f^uitiam zy tmpietaté imitati funt.

Veloperacionesterreßris prudenti£ immtnues per iaculu apoßolorS tuorum:cr gentium prudent tiam,conßlta,humittabis,deijcies,fubiugabisq{,

Çittitm dixißet antea,quoniam immtnues iudai» cam terri,rationê nunc eins reddit:tiam tu,inlt;]uit, exifßi ad falutem populi huius. Non enim uenißi ni» ß ad pecudes quie mterierant domus \[raélis. Pro« pterea er lefus uocatus «, er aduenißi hue, ut fer» ues unfhs fanguine tuo, er ßgt;iritu fanSh tuo. At» enim ipßnoluerunt, propterea eos minuißi,ac altu tibi populu uendieaßi, qui er unäifunt per baptif» ma, in mortem tuam baptifati, unäiq^ oleo exulta tionis, ßiirttu nempe fanBo. Vel caufam adducit, quur terreßris prudentia diminuatur : Proptercit, Hjquit.imntinMej terram,quod earn ob caufam exie» risutferuares. Aliter enim feruare non licebat,ni terrente re j primum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r(Jc«t.

Eoî credidcrunt,inlt;juit,cr unihf partiel pcsß.fkfjeruaßi.itiiniquorum uero ludteorum cd» pitji hoc cß, in principes eminenliores tnortent idculatus es,per Romanos qui cos perdiderunt.

Hoceß,ligaßiiniqua tuditoru capita,proprio» rum pcccatoru cathenis: non tta qutdem ut ex parte cinfli ejjent, uerum ut per totum corpuf ,cr ufq; aJ errmeem.Nipfccat« ipforu excitafa contra ipfos, quando Deui uoluit, ligaruntipfos,adcôut Roma» ties ipfos fubijeeres, utceruixeorum elata humtlia» rctur,conßcereturq;.Hoc enim fjgnißcdt,quod ait: ad finem. Sunt cy charitatis uincula, qult;ecredenti» buf inijeiens dominut,ceruicem ipforumproprio iu go ßibmdtit, Excitduit er dfiit uincula Chrißtes ad» uerfuf ludam, qult;e fuat ceruici circumponens iBe, ß nem reppertt per ßrangulationem.

Diapfalma, Amputafti in defetQios ne capita potentiö, cöcuticntur in ipiä. Apenentfienos fuosjanquam mendi eus clanculum comedens.

Stuporrm, inquit, d''ßäionem patiunturpor ten'cs Israelis, déficientes à reib, prudentta, fitren» tes er in/anientes aduerfum te : eam ob rem rcfecui» ßi coj 4 tua proprietate,à tuo iure,quum antea part

THEOPHYL, ENARRATIO. 42 itwi« effent. Vel guod alium aliè diffierferi), id quod Dauid ait: Difffartiof fos i« uita ipforu. tion imme Pfal.i4 rito autein capita ipforit inteüeâus capacid,rele£in funt d focietate-,qu£ lüis cum uerbo/uit, quoniä pro uerbo nonfapucrunt,fed uerbo potiuf reftiterunt. Siue quad tefigna exhibente, ipff obftupefcent, ac animo deficient. Concußioncmq^ßdent conturbati, dc difcindentur,ali/quidem dicenter.Quoniamfedu lodtt. •} cit turbdin:alif autem.Quoniam nunquä fic quifquä locutui cft,ut homo ille.Occulte quidem tapitadpft principes obmurmurabunt tibi, aperientes labia er denf« qult;e funt fienaoris: lt;equc atq; mendicu^, non audens propalam accipere cibum uelato eum ore intus comminuit. Timebant enim uulgus, lefuChri fio beneuolum at^fàuens,propter miracula. Quin etiam apoftoli, anted non audentes loqui, uerum co clufi in coenaculo fuperiore cUnculum edentes créa dentium ipfis falutem:tanquä equi dperientes fienos oris, hoc ell,humdnos timorés abijcicntes, cumfidn cid er libertdte priedicabunt, uerbu. Forfan cz adDeum prophetainquit: Quoniami« defedione quaddm er fuccenfentc affèéhi conftitutus domine dijjcidifti foj. Re uertf enim ita eos diffcidit,fimodo punit Oeus. Atqui ipfi nofipfos punimus: cui rei le» ftimonium dicit, qui ait : Dct« mortem non ficit. Et Sap.i rurfuittdlius'.Tentatautem Dew neminem. Ucot.i.

Seruauit rurfm ferma fuu in mutationefchema. Frcttj enim recordatuti nunc eijuaf tpfos apoftolot uocat, ^uos in huiiff uit£ mare dotninu^ perduxit: guigcntes aguoi exißentes, propter udamcydißo lutam uitam fuamjurbant^dum docent faurum effe iudicium,operumq;m prafente uita tranfailorunt reddendamperfolutionem. Hoe modo Paielm Aihe Aâ. 17 menfes turbauit,quumdiceret : Tempora ignorant tiæpofthabens Deuf,iamnuncommbufannunciatt i» meliKS permutare animifententiâ ac refipifcere. Nam ßatuit diem in qua iudieaturut efl terrarunt orbem. Turbabant etiam alto modo apofloli, quait do propter pr^dicatum uerbum, ipfos inter fefe mu tuo diflidere fanguine iunóhsfieiebant. Quod Oquot; Luc.ii domtnuf adfirmauit : Honuenimitterepacem, fed gladtum. Mult£ ueroaqu^e funt gentes, reflie^ l(raelts,qui unius uelutigentts inflar habet. In prin ^ath.so cipio fané dominum dixit: In uiam gentium ne abieri ^iath.23 tis. At ubt eleuatiis efl in cruce (y refurrextt:Docea te,inqutt)Omnets gentes.

Obferuaui, amp;nbsp;conternrum eft cor meûjà uoceprecanonis labioru meo^» rum»

THEOPHYL. ENARRATÎO. 4gt; fû, amp;nbsp;mgreiras eft tremor in oftà mea, SC fubrer me turbata eft habitudo mea, Quiefcâm die tnbulanonis meac, dum afcendero ego ad pop ukim peregrina« tionis mcæ,

Cußoäum uocant prophefte, mentis fuæobfer Utitionem i!:y attentionem, ^uam fisciunt, dum /piri» tus eis infonat fùturorunt cognitioncm, lt;eque atq^ fu peu dixit ; Super cußodiam meam ßabo. Ait ergot Quia ucluticußodiui mente meam à terrenis curiSt in te meutern meam figens,reuelaßi mihi quienä ßnt paßuri,qui ex ifrael non crediderüt-,ac earn ob rem concidit cor meu : etenim ceu compatiens,trißor ob contribules er ßatresmeos. Vel,quia quitreuelaßi oranti mihi,cußodiui,hoc eß, coßderaui er feruatü apud meipfum,qu£ etiam poflhac proloquutus fum orans : ac ideo conterritum eß cor meum, tremorcf} appréhenda offa mea,cr fubter er exproßindo tur bata eßtota habitudo erconßitutio animæ me,e. Deinde mox jßiritu imbutus ait : Quoniam non uiu lt;nbsp;debohæc quæ ifraèlitis cotingent.Tum emm quan» do inßaerit dirt affuturæ calamitatis, qu^ eß mihi dies tribulationis,qMefcä,hoc eß,ulttmü uit^ dicm claudam. mors cnim bomini eß requies er eejjatio. Et «ipfrtdaiw i« [upernä urbein,ubi eß populus fati»

Crfp.III IN HABACVC PROPHETAM âorum, uitdm hinc peregrinationc effe exiliimanh ipfe ego cofimiliterputo. Sic er DiiuiJ ait:

Pfahls Aduenaego fum er peregrintes, itidem ulomnef plt;i tres mei: patriarchy omnino clanculum er obfeure fignificans, aliosq; gut eos confecuti funt, faniht, Qu£däbicexemplariahabent ; Adtemplumpere grinationis meæ.Tumßc inteUtges. Afcendä iw ffwi plü cceleße,i peregrmatione incahac: Deßderäsg; refolutionem ex mortali corpore,dtcit:reguießam. Quum enim pr£cogttouiffet,gu£ genen fuo er gen ti euentura effent,animo conturbato dixittTum ego requtefcam ab adfliäione,ß diffoluar 4 peregrinaa tione hac.

Eo quod ficus non proferet fru(fiu, nec eruntgermma inuitibus:oleanes gabit opusfuunij amp;nbsp;aruanon produ^î centcibum,

Adflidionis ßt^caufam exhibet, quam propter ßt turbatui,dicens:Cluoniam idcirco marco, quod ßcui non porro proßret ß-udum, ipfa nimiru Hie« Mar. II rufalem. Etenim ubiadipßim ueniffet Chrtßus,nula Ium in ea ßuäiim repperit,prêter fola ßdia, exter nam uideliceldemonßrationem e^apparentiam,ac ßmulationem pietatis. (Xuemadmodum er rurßa in ij nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dixif.licum quifpiam habebat, quam ob

THEOPHYL. ENARRATIO* 44. Perilitatem excatre uoluit. Agricola uero pauxillS temporii ficui donari precatiu eji, ut uel fruflü ßra rct, uel radicitm extirparetur. Sed neq^ uinea ipfit ßuiflum protulit. Vinea uero ejlpopular, ut E.faiaf ait:'Vineadomini,mijuit,exercituum,domuf ifraël Efa.f ejl,zy domiK luda,plantula dileikl.Oleam uero no minât Pharifao! c?quot; Saduc{eof,qui iußici£ quident nomine cÖßgt;icui graues uideri uolebant, interim tarnen eiufdem ßu/iibus uacabant, zy n’tdt ab ipßs eranl.Quod uero olea pro imagineiuftiajf imatur, Dauid etiam teftatur : Ego ueluti olea fruâifira, Pfal. ri

Vniuerfa panter fÿnagoga olea eß,ut le» remias ait : Olea uinbrofam j^ecie,uocauit dominus Hier, « nomen tuum. tpfaitaq; opus fuummentitaeft, net gauit,jraudauit. Inßttutienim,acpuerorum inßar dudiad Chrißumper lege zyprophetas, nonacs ceßerunt eum : propterhocipfum ßadißunt rami eius,Z!r inßtißunt, ad oleaßrum pertinentes imfidet lesantea gentes. Prteterea arua nÖ proßrentcibuj feußuges i« alimoniäthoceß, tenuiores es- itißrio» res in populo,ad quos dicitur: Nouate uobisipßs no nier. 4 ualia,nec féminité fuperßgt;inas. ißi ergo adeo à «cn toru turbine perierunt, nuüu diuinü ßu^lu operan tes,ut ne quaniit ad cibum fujjidat, parare pofßnt.

Defecerüt pecudes pre cibi penuria, Stmplieiorcs minus aßuti,fiue uiti/s uacan»

Crfp.ni in HABACVC PROPHETAM tes,probiom,ac(iigniut dplura intelligent bui fe gantur, deficerunt, eo quad non haberent cibum. Nee enim erat, gui cibum eis apponeret, perinde ac Amof. 8 prophetadixit:Adducamßmemfuperterrant,non ßmempunis,neg; fittmaguie, fed ßmem audtendi uerbi domini.

Boues funt legis doôhres,leuitæ,fdcerdotes, ü“ fdcerdotu principes .Nd er apoftolus iüud, No alli gubisos bouitrituranti,ad do flores retulit. Siguide iUi eognitionis cibu)n,obfcuritatis liter teoperimëtis te^îuin.deJignati funt nudaretalijsg; prteponere,ttt perßgt;icuus fieret,er comode inteHigcretur.Accipie bant guidé er ipfi d populo oblationes ,primitids di co er iecimds,zy gult;e è facrificijs ad ards,ueluti ad præfepia ad/èrebatur. Neg; igitur pr/tfepia er arlt;e txiftent, neg; huiufinodiboues. Quiaueroguidant exemplaria adferiptu hie habet: ex fanatione ipfos rum : intelliges ita,guod fanatio ipforu fuerit Qhri* fius: guemfiinulacnonfufceperunt,ex chriflo ipfis cotigie,ut deficerent. nam is tradidit eos fimditus ad mteritu. Sunt gui hunc locum fie acceperint ; Quod pofigud propheta inemincrit diffolutionis, i« poftea rum de cofiitutione er coditione, gui illic fit,uerbd ßciat,utpote ubi non fit opus ijs gutbus hic egemus, neg; corruptibiUfruélu,nec^ animantibus.

THEOPHYL. ENARRATIO, 4.lt; Ego nero in domino cxultabojæta? bor in deo feruatore meo,

Cotriftatiis fum, inquit, propter cognatof meof fecundum cdrnein,talibui cic taittis malts tentandos. Attamen repulatts ego mecit gloriam Dci,omnibut hoininibits manifrßandam,l£torcrexulto,hocellf txilio prlt;e gaudio. cèya^Kitût enim eßidcin quod e-KifTtM id cß faltare, quod eß gaudij qua-dam in» tenfio.lntellige autem,quoduelutiex perfonafide iußificatorum b(fc oratio proßcißatur. T«ntumno enim talia dicit:quod quidam ex ifracl operibus exf peéhntes iußißcationem, ßc rcpulß ßnt: ego uero ethnicus non ex operibus iußici£,qult;e fici,fed fecun dum ipßui mifericordiam,cr per eius gratiam fer* UatuSi'mipfoexubabo. Simileeß ei quod abapoßo Io dicitttr;Q«onilt;tm gcnfej exßde inuenerunt iußia Ro. 9 ciam. ifraelautem perfequens legem iußiciie,tton prauenit: propterea quod non ex fide, fed ueluti ex operibus legis. Et iterum : Gento pro mifericordia Ro. n glorificarunt Dckim.

Imbecilla quidem eß humana natura gt;mquit,fed biinc fibiMnitam, potentem eßieiet domina Dei«. SiccrPlt;iaI(M:Omni(ipoJJttm,ait:twco(juimecongt; Pbil. 4 forfdt,Cbnflo.Ac Daaid : QjOüùmglorirttiopo* pfal, tentit ipforum tues.

Hoc eß,acl (ecuritäte ßatuet pedes meos,ut ßent ego folidits in fide, ac calcare cfueam, nbsp;nbsp;ambultre

fuper ferpentes cr fcorpios. Confummalioem enitn alij interpretdti fitnt,fiecurititic. videtur autem ue» luti de (juodam cur fore hjecdicere. Curfum ins^uit curro. DeiK igiturordindbit pedes meos, ut ciirfiunt t^Timol,^ perficidntjueluticum Paulo dicat : Curfum perfici. Currunt multi,fed inordinate,i]uales funt qui 'm ßa» dio certantdthlet£,nonlegitimetamen.'Deus igitur pedes noßros coUocat, fi quandoeiiis leges no præ* tercurramus, neq; doceamus quippiam propter fieri pturas,neq; uirtuté etiam aggrediamur, dtra mana data eiut : uelutifiLciunt,qui nuptiM execrantur,z^ creaturoi Dei bonos.

Terra,inquit,me fiuperioreßcit,ac fiublimia me fiapere docet : ut ceu ex ædittore loco debellem boa fies. Infra enim conßitutui ,cr terneaiiacens, quoa tnodo umcamfiiiritualia nequiciicmcalcflibitsfVia doria obtenta,non immerito turn cana ei. Ncccnii« ßgt;eciofio lam eß i» orc peccatorts. Qjti ergo uicerit principatiii nbsp;nbsp;poteßates, iUe ctiain canit Deo fptri

THEOPHYL. ENARRATIO. 4.» tUrtliorcm cz purioremcantilenam,citrti 'mßruntcn tum proloquutionK,{ola mente cum Deo coDoquëf, Oquot; ore ad os loquens. Quod fiquidem iam Cf w» hac uitaßat,nouerintquomodoßat, qui taliuióhria di^ uinttiii decorati funt. I« fùlHrd proßälo uitlt;t indubi tanter hoe cotinget, quando non porro cdro ZX car nalia fupererunt, quando Deus omnid in omnibus erit. Sic cz Mofes quum Aegyptq inmarefubmerß effent, ipfe quidem cum fuis canit. lAufica uero ZT Tympanu firepit : bzinnt enim eorit qui non omni» no fortes funt, corpus magisffirant, eiufdem fecunt genij inftrumenthindigentes.Vel no boe dicit,qHO(i poß uiiSorid carmen panga,ueru in boe ipfo eant«, gloriJicdtioncDfixtcinuocdtione nominiseius, «jftohiipotidr: innominecniinjinijuitjDeino/lri Pfal.ij^ magnißcabimur.Perinde apoßoli in nomine do miniuirtutes ßcientes, magnißebant 4 pop«Io,ez bo/l« fuos uincebant. AnimadMertendu quod quida precationem bttne Hdbdcuc.bißorice mtcHigenics, de reditu ex Bdbgt;Iotte bieepropbetÄ dicereconßr marunt. Aduerfum qwoj Pdulnm nos proßremus di centeirt, Ulis inßgura tdlid contingerc, nobis autem pro re ueraferipta ejjè. Ni|î enim umbrdtilis pidîw rd pr^ecedcret, imdgo non perjîceretur. Frittered pleraq; dlid iw bac precdtione diéiu, non conueniuut oinnino ijs q»lt;e bißoriee tranfaâa funt.Clt;eterum de

Çrfp.ni ÏN HABACVC PROPHETAM ijtf qui uolet, pro fuo arbitrât» iuJicet. ißhuc ucrif cunân eß perßiicuu, quod /^iritus Dei qui fcriptu» ras locutuf eß,per omnia omnes iuujrc uult.cr per ea q»lt;e hißorice dicuntur, zy per ea qiM )jgt;irtt»ali» ter mteUiguntur. Non enim ßc fe habcnt res noßrar, Ut res Gr£corum,ut allegoria amplitudinê /ßlett dorem teneat, ipfum uero fcriptum, zy id quod per tterba dicitur,grauitate zyhoneßate careat, atq; fplendore,ßd plenum ßt deßrmitate.Nam crfcri» tum hicfanihimeßt animabusq; commodans, in ijs quireâe audiunt. Quorum 'm numero fîxit Deus ut er nos ßmus, per ßgt;iritum fanâitm : cui aperta loa quenti,cr occultas fententias retegëti,er per utralt;p fandißcanti,gloria in fecula. Amen.

A B A C V C propheta ex agro ! Bexzocharc tribu Simeon oriun» dus. Quu anteexpugnationeproa LJii fßieeret captiuitaté Hierofolymte, tam,ut qui maxime luxit, quußaper ciuitatë,ium ßt perpopidumcius. Appropinquanteautem Nabua cbodonofor

tHEOPHYL. ENARRATIO. 47 thodonofor üierofolymii, ut dißiparet cm, figani dedit tüe in Oßradnam, 0- mancbat iUhic incoU in terra tfraël. Afiubi Chaldiei Hierofolymiffoluen* te(,remcarent in patriam fuain,cum exuuijs aie^ cit ptiuif, zy reliquiae urbii Hierofolymie in Aegyptu dcfcendercnt,Anlißes iHc reuerfiK i« patriam,mini ßrauit mefjoribut fui agelli, feminauerat enim ora dea.Cteterum ßatim ut efculenta prteparauerat, ult;t ticinatus eß fuis, dicens : Proficifcar ipfe in longin» quant terrant,cr reuertar ocyus: ueruntantêß cuit» ikiuero diutiu{,apponile noßris ntcjforibus quoi ntattducent.Et translata repente in Babylonc,ex» hibuit prandiunt Danieli,qut er at 'tn eauea cum leo» nibws. Deinde egreßus aßitit meßoribuf dum iain coenarent, neq; comunicauit cuiquä uel tantiOum de eoquodcotigerat.Annunciauit prteterea Habacuc» paucis poß diebus poßliminioex Babylone Utero» folymam populumremeaturü. obiecit porrö oßett tum qt qui ludlt;eam habitant,Ciuodfcilicetuifurief» fentin templo grande lumen lucide micans,zy itlt;t contemplarentur gloriam Df t. Prtedixit item de co (ummatione templi,quod à populo occidentalißret dcMupatio fiiM Hifrofobmw; TÜcarbafus, inquit, Datrtnduas findetur particule. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;item

columnarum capiteHa feu epißelia c medio aufiren» tur.Neq; quifquam cognouerit,ubi fint,quo 'ue per»

ÎN MABACVC PROPHETAÂÏ RCNfràf : fed 'm defertum cffercntur ab angelis, ubi nupercompaihimerat martyrij tabermculum. Et in illis cognofcetur 'm cofumtttdtionedominus, quod iüuminabunt pcrfequutos 4 ferpente tttnquü ab mit tio. Et feruabit eos dominus ab umbra mortis,erutq; i« tabernaculo fanda. Hic prophetadeaduentu do mini no pauca uaticinatus e/l: atq; ante bien mum quam populus à Babylane re» dijjfet, mors prophetam accu pauit,crmagnis hono ribusinagrofuo fcpultus

® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ontncishomittefi

prouidentiä uißüßit:hoc ipßitn au tem incomune inortaliu beneßdu ßciebat.Vt enim \f rai'li couenientë curant gerens, non cuilibet dißerens, neq; cum quouis coüoquia mifcens, quid agendaßret demonftrabattcieteru pr^ßantißintZquemqi exom^i nibu^ eligens-, iam magnu quidem iüum îiofen, nunc uero leßtmßlium Naue,alu! Samuelem,acaliotem^ pore E-liamtcrper unumquemuii horunt,uel}egent fanciens,uel miranda oflendcns,uel adhortationes ad^ ßrenSjUiam ad ßalutem ßernebat: Sic ißraeliticum pOf pidum ab aliis gentibies ßccernens,ßedula cura,cr'ße:gt; quentibiK apparitionibu^,zyincnarrabilibuimiracu lorum exbibitionibuf, catterd gentibui iter ad Del co gnitionë indicabat. C^uodv perdtuinuuatemOßee Kosdocuit: Spcculator,inquit, Ephraim cu Deo pro^ ofee.^t pheta. Veluti entm metant quandam proponebat po»

TN lONAH PROPHETAM pulum dlijs gentibui, cum in comoditatcm, turn falu^ tem. tion dißimilem ad rationcmpcrha^c Aegyptm ineffàbilem Dcipotentiam didicit. Etenm in iftorunt perniciem, ad omneis homines fima perdticens, cun^ ihsdemirarifècit,dinine prouidenti£ iufticiä. Bine Rhaab fcortum,cognitionisDei ß^lendore accepta, iofue ,i Cecidit, intuit ad exploratores, timor uefter, tre^ mor ucjlerßupernos. Audiuimus enimquomododcn minus Deusueßer,exiccauerit anteconjpeóhm ue^ ßrum mare rubens,uoscj; perduxerit. Qjioniam domi nus Deus ueßer,Deus in calo.,cr ßuper terram infra. Sic multo etiam poft tempore,confteóh area, uocifta rabantur alienigen£ cum trepidatione er horrore : Biceft Detts quipereußit Aegyptum, (juiq; tot Aßyt riorum myriades ante mœnia Bierußalem traiecit,ac regem ipßorum Senacherim terga uertere cogens,cun äis mortalibus ßuam potentiam confficuam reddidit: qia er in Babylone Danielem à leonti ftrocia ilLeßunt feruauit,inci; ardenticamino tres tllos pueros retinuit, ac arrogantem iftum regem Babuchodonoßor demen tauit, omnesq; ilU ßubiefhs docuit, quod ßolus Deus ïftraclitarum fttuereDeus. Cyridenique temporibus celebratißtmum reditum populoßuodonans,acBiei rußalem priftin£ ftlicitati rellitucns, ut er templutn fttlendidius quam antea ßierit, extrucretur: omnibus tam longe quamprope ßtis comonßrauit, quadßolus ipße

THEOPHYL. PRAEFATIO. 43 tplèdbunde poßiti!:ycurdmzyprceßdatu piorudge^i te. Porró nbsp;nbsp;in Macedonibtn nonßemel uircs fuM per

JAdccab£os ofiendit. Pr£tered per prophètes mir den Id exbibentes,dc foturd prtedicentes,gentiu plerdfque tid ucritdtem dnxit. Hincmdgnnm Elißum Syrimei* tueruntjtnm ciecitdte db ipßo percußi,tum Neemdnle proßi cuTdtionem contempldti, tdMd udtem hunc ßunt reuerentid proßecuti,ut ubi rex ipßorum in cegritudinc incidißet, Aznelem dd eumlegdrent,^uem o-proi^ phetd die Syruf in regem unxit. Deindeßitidicu Hie» remidm tdnto honore digndtMeßEdbylonioru rex, utoptionem iüthdbitdtionisddret. Cluum^;dliosoin neis er reges er principes, cdptiuos dbduxißßet, huic foil poteftdtë dcditßecedendi quo ueüet. Bcdtii itdque londn non dißimilem ddmodum inprophetd üine» uitdrumßelegit.Eft dutem urbs Elineuitdrum dmplißi md,regis Aßyriorum regidm complexd. Quum enint Unigenitus Dei fermo per humundm ndturum homi» tiibus dppdriturus ejßet, omnesq- gentes diuin£ cogni» tionislumine illuftrdturus, dnteetium incdrndtionent fudm,diuiiuimßudm ipfts ßollicitudinemfubindicdt, ut per h£c, futurd dccipientes ftdbilidt, docedtq^ in uni» uerfum omneis, non iud£orum tdntummodo,uerum» etidm gentium efße Deum : utq; ueteris er noui teftd» menti cognutionc ob oculosponat. Si cnim nuüd gen» tiumfiuecurdfiueprouidcntid t((lt;^s effet Deus unie

IN ÏONAM Pro P flE TAM ittclt;irndtioncm,aiium ipÇiim Utiei Dcum fujjticjri pa tuijjènt^ut quidiuerfj. tranfigat ab eo, qia legem tulip fet. Siqttidem ille iudteorum folum rationem habebat, hie uero cunfie-rum hominu tangatur cura. Qua oph nione inpóhis ßtit execrabilii Mardon,alium noui tea flawenti, quam ueterd Deum elJe adfirmans, quum 'Deierga omnis homines in ueteritellamento proui^ dentiam non obferuafjèt. Proinde hanc ob caufain Deus lonam idneuitisprophetäadlegauit, imopro^s pterquafd.ametiam exceUentiores erfecretioresra^ tiones. Atqtà nedum Ti^ineuitis,uerum crippilpaéli multaßiturapricdixit,contemporanetK Ofeè, Amos^ Cy MichiCje. Et quanquam nullum aliud dus uteris mandatum uatidmum dreumfiratur, in quarto tame Regnorüplanumßt, quod O'alias prophetiasedide^ ** rit. Didt enim rcripturadeHieroboàm,nonillofilia

Naba,quipcccarcßdt ïfraëlem,ut adoraretuitulas aure.as,cieterum de alio, qui ex leu defeendens, decent tribuum rex exfttit,filiiis loos. 'Slam ille rejlituit termi nos ifrael ab introitu Imath ad mare ufque, uerfus oc^ cidentcm,iuxta uerbum domini Dei Ißael, quod locu^ tus efl in manu iona fllij Amathipropheta ex Gethea phraoriundi. Prafens autem prophetiafola, tumdi^ uinadijpenfdtione memorice prodita efl, turn ad inftb tutionem pariteroadhortationcmnoflri, adquosfl nes{'eculorudeuenerunt,utne depondeamus animu, etiamfi

' ttiamß in ipfum uitiofitatK barathru dcciderimm^ fedenim fcidmtu demente nobis ejje Deum : ideoq; ad uit£ noflr£ zy animi fcntenti^ cmendationcm rcfledentes, genuinie zs- uere ipfam aggrediamurt neq;fegniter, ncq; dijJoluteiHam ipfam/imulemuf, exempli uiceethnicos ißos t^ineuttas nobis propoa ncntes. Scripta funt cnim ißa, ad correptionc ifraca lis.Qui enim non rubore fuß^undantur, ß ißi homia nes Barbari,zy magna potentiafiorentes,cr in f/e« hei/j ducentes uitam, qui nuUo unquam tempore aU quem prophetä audiuerunt,adec) celeriter zj ßgt;ona te obediuerunt priedicationi, ipß uero lege Dei inßi tuti ab (neunte £tate, ej populus Dfi eximius exi» gt;nbsp;fientes, eos interim,qui ipßs falutem annunciabant, interßcerint,ufq;adeoutzyfiltum Dciwet dede« rint,qui er feruator er redemptor ipßs aduenerat? Cutus fepidturte ztr reßurredionis myßeriu in pr^a fenti haeprophetta adumbratur, perinde atq; do» minus ipfe ludæis coüoquens dixit ■. Ceneratio ifta Math, u ßgnum (nquirit, Z!r ßgnum ei non dabitur, niß ßa gnitlona prophets. Vtenim Ionas in aluo cetißdt treis dies ac treis nodes, ßc zyfilius hominis erit in corde terr£,trcis dies actotidem nodes. Enimuero, quod ad reprehenßonem er condemnatione Iudlt;eoa ■rum feriptura tradita ßt, teßatur dominus in Euan ^elio,qt(um ait; Viri Nineuihe exurgent er codem»

. IN lONAM PROPHETAM fiabunt generationë hanc, guoniam refipuerunt ai prlt;edicationem Iona- Ef ecce pltu quam lonmxapitd uos eß. Quoinodo maiora funt in Chrißo, cjuam i« Ionlt;t? Quonidta ills intermiitdtut c/l tantummodo Nineuitis fubttcrfionem, Dominui autem iUenofler ttedum prædicauihc^teru O' innumern figna ßcit, per cjuæ par erat ipfos ad fideni trahi: fed increduli permanferunt. Signißcatur igitur in Iona, tanguant in pgura, de C hrißo myßerium. Attatnen non per omnia ncceffum eß guxrere finilitudiné: neg; enint 4 nobK poßulandu eß,ut omnino gu£ funt hißorite, ad ß)iritualem contemplationem uertamiu.Nam ut generatim exempli uice dicam : quu aliquem prifco rum fanehrum figuram chrißi dixertmui /ùijjèt non opiii eß per oinnia quterere fimtlitudinem: Ve» luti fJiofendicimuitypumßiffe Chrißi,feulegiila^ torem o mcdiatorem:Loquere enim,inquit, ad nos tu, o ne loquatur Deut ad not, ne quando moria* mur ; Hunc ad modum chrißus, ambo hlt;£c,nimiru nouam nobis legem ßrcns, o mediator Dei o ho» minum fréhis, o uoluntatcm patris fui nobis dcnun dans, ipficji reconctlians,non tarnen impeditioris linguæ fùit,neq;gradlisfeuexilisuocis,ut Kofes, nec titubauit labtj fuis,nec terrtepromißionis exors fuit. Rurfum Aaron typut chrifli ßut, ceu fummut facerdos,qui in faniki fadorîi ingrcdiatur,o popu

THEOPHYL PRAEFATro* Çt ' Rpeccdti diluit, qua cr omnid chriHo coueniunt. Siguidertt infi^nispontifixfâ^i,fefeipfe obtulitz ac i» cœlum co[cendettt,peccdta noßra in ß tranßu lit er abßulit, chirographo dirupco. Mqui fiinron «o»i cdruit noxd er reprehenfione, ut qut aduerfut Mißn cum Kariii murmurMcrit,acfos qm in foli» tudinc uitiiht coflMcrunt,non prohibuerit:in Chri flo ucro nthtlhuiufmodi deprehenditur. Peccatunt enim nullum ßcit, nec eß inuentiM doluf w orc eiut. Earn id ntionem hic, imunditut cß quidem londf, ut nunciiret uoluntatem Dci î^ineuitis,acdd earn prouinciam hiud erat pronui,fed Hi ßigam fefe coit ÿciens,illam declinabat: Chrißiu uero à pâtre mtf» fttSiObediensßihit eß. Porro quod propheta uolun hriiM i« peUgiM proi/ctt»r, er à ceto deuoratur, er tertio die ab eodem denuo euomitur,tandemq; ad HineuitM proficifeitur, omnia Chrißo funt commit MÙ: Num O’ tüeßionte morte obijt, er morte uere abforpttts eß,tertia die uitte reßitutui,ac in GaliUS proßihußnitium prtedicandi euangclif,apud gen* tesfumendumprtecepit. At Ionas ferualif Nmeuitk t«rb4lgt;4tKr,cbrt/lo «cro falm gentium ualde iucun daßuter grata. Decerpentes igifwr ex bac prophe tia,qtiintu[atiseß ad chrißi myßerium, quantucj} eß coinodam, cetera literic permittcmiis ut typut buiitf prophetiie: quatenus per omnia cum cbrtjlo

Crfp.r IN lONAN PROPHETAM cvueni4t,fit pcna rc!h, iudicdntes,non penes ipfani ßgurdtn uel ddumbrationem.

Cuiui rei grdtid fie guiefo orfta _____Empbdfiin enim er Idlentem ^Udnddm uiin hdbet uerbum illud,Etfàâum eß.Ap pdret etiim,i]uü multus ejjet ferma de Nmeui.quu^

fmd eiut reliqudi urbes omnis exuperdret re^ gnd, niinirS quad cr opibiK edf potentid prægnds, multif ßagitijs obnoxid effet dtq^ peccdtK,per confe cutionem di^im,Etßäim eß uerbum domini.Vel quid lfrdelit£ ex confiffo non obfcquebdntur uerbo rgt;ei,hunc dd modum duß^icdtus eß. pcrindedc ß di cdt: Ciuonidm tfruelthe fefe perperum diuinis in rea

poßerumfräum eß uerbum domini ad londn,ut dd gentem î^ineuitarum mittdtur. Adteilumcßautem

Hörnen pdtris prophete, propter nominii lt;equdlitd tem.Eß enim baud abfimileuero, alios ficappcllda tos,qui tame ex eodem pâtre no (ùerint propagati.

THEOPHYL. ENARRATIOtÇi cognin'ouetn Det affrimptione, ip fa lona ad Nineui urban legatio. E/l dwtcm ciuitax Aßyriorü cximia, ut in prteßtione comcmordtum eft, quant Ajfur ex» truxit. Aftyrij uero increduli fidei omttino funt exortei. Kancurbem feruatum in uolens Deut,ceu locum exiftentem turn temporis, idololtitrite,^' oi» fjM cjfdfcmdtiortîs incantationis, ac prophetam idcirco pxnitenti^ (qult;eeft animiinmcltorem fen» tentiam permutatio) præconemipfts mittens, often dit, quodfupra etiam diximus, quod non fit ludxa* rum tantum Deus, fedO' gentium: zy quod non fit perfonarum apud ipfum re/fieólus, uerum in omni gente,quifquis ipfum defiderduerit,cy iufticiain ex» ercttcrit, ei grains eft uel acceptus, quemadmodunt O’ Petrus Ht ComlwItocucrcjipfagjrciiggrcjJiM A(ï.ii dcmor.ßrrfMit. Valde autem accelerantia uerba funt. Surge ey proficifcere. Nolens entm mortem pecca* torts, quinpotius cupiens ut coMertens fefead bonis uiuat, prophetä celeriter deftinat ad promulgatio» nempoenitenti^.Hinc etiam apponit, ciuitatem ma gnam, ut magis ipfum infieiht ac permoueat acce» lerare profiâioncm. Non enim eft, inquit, exiguus . lociMjtton uile oppidulu,fedciuitas non una ex mul tis,cteterû magna,quare non eft quod ipfam aftgt;er» neris. Sienim ne quantulacunq; qutdemaliquacon» temncndaeft ciuitatula, quanto minus ingentes o*

Et Condonare ïnipfa, quod clamor fiagitiorum cius afcendent ad me* fentiunt proprita fuM vniquita tff cz iinpietdte!, ideo tu fif eis prteco, ac doce eos ^uod talia tanta^; crimina perpetrauerittt,ut dd cœ lum ufq; ipforü mdgnitudo peruenerit, de tdntunon uocem ediderint,dduerfus fe perpetrantet, clamant tem.nihil enim eorum ignordt,qudmuii fit minimu, ^ui cunéh nouit priufiqud fiant. Enimucro quid cia mens exiflens Detes, non obpdrud qult;eddm deliékt pœndm ddducit,fedquando ingentid, cr numero di gnd peccdtd commiffd fùerint, qu£ eins inunfuetudi nem dd iracundidm prouocent, turn exurgit dd uin» di^kim. Edm ob rem etidm dicit, eldmorem crimit num dd fe ufij; peruenifiê, ceu multiplicdtis ipfis, cr dccerfentibus ddfui excifionemcrultionem. Siccr Abeli fanguii cldmdt,contra Caini ciedcm:ficz^So domitaru turpis operatio uocifirata eft cotra ipfos. Vere itaq; in fummii opibui uiuentes Nineuit^, nul lum non uitiorit genus admiferunt, cætera lafciuijs, • ueneficio zy mcantationibus uacantes : quibui in re bus chaldei præ alijs exuberabdt,perindede Nd» Naum.} dicit: Scortum firmofiim cr iucundum,ducdtu pra ftans ueneficis. Eapropter zy dominus prophetant ad banc urbemlegduit, z^rfi hngißimteab Iudlt;ca fita

THEOPHYL. ENARRATIO. Çî ej/et, ut cunâis mortalibut oflenderet, quod iy laqucis erroris conflriâi, ut qui omnium maxime, atq; 'm uniucrßs fceleribui (gt;rimatum obtinentes,co gnitioncm Dei fint rccepturi, finibuiq^ ßturi fiuis. üec eniin fermo Delt; efi inefficax, Cieterum magni* potcn!,z^ magnarum uirium, ut cr ad Hicremiant diihm efi. En dedi uerba mea in oï tuum,ignem,cr populum tuu ligna. Et iterit: Nónne fermones mei ibidem.if uelut ignis ardcns, dicit dominus, cz fecuris ciedens petram^ ïntuereporro clamoris uoccmpofi tam ut in Sodomitis.

Ambigunt hic non paru multi, quur quum prot phetafit fùgiat, ceu Deum latere queat: hoe autem nemo alius,ne mediocrium quidem,unquä putaffet, quod Deum effugere pofiit,quicrcunéhtcxplet, er nullo loco capitur. Nöitc DitMiifcm audiit,fi ipfe ignoraffet, dicente : Qtiö proficifcar à ffiritu tuo, pßl, ij$ er à fiele tua quo figiamf er qult;e deinceps fequuna tur.Videtur itaq; abfurde diflum hoe,uel ipfi abfur dus er monfirofus quifpiam homo effe, qui à deo fii giat. Dieendum igitur, quod aperte quidem er plus quim ali/,ceu propheta,nouerit,quod uniuerforum dominus ubiq^ prtcfio fit, quodq; nuHus loeus eius prouidentite er gubernationis expert fit. Cogitauit

trfp.ï IN lONAM PROPHETAM autem mMißlliores fuäx apparitionchin fola Iud^lt;i ipfum ficere, undc fi ab hac longe remoueatur, fibi nonporroappanturum Deum,utadhoc minißca rium eum mittat. Hoccnim fignat, afäciedamini, hoc eß,declinauit magK perß)icuä,ddeoq; clariorÖ Dei apparitionem er fùnflionc legationis, ç/uæ illi cx ipfo imminebat. Ciuod enim prifei fanfit in lo* cis qutbufdam feparatis apparere Deum autuma» rint,er Iacob teßaturfquando uiditfcalM,er ange Ctn.iS losafeendenteser dcfcendentes,inquicns : Dominus Pfal. iji eß in loco hoc,ego uero ignorabam.Sic Dauid: Set lcgit,'tnqait,dominas Sion,fecreuit ipfam in habita» tionem ßbi. Porro er nos perfèfliora fapere doflit dcperißa ßgt;iritumdiuinamgratiam magis adum» brarc credentes,ipfum locü accedamus, ccu fanfiiß candi,er diuinum quoddam donum decerpturi,rela turiqs- Subterfugit autë ßinflione iüam, non tanquS noft credens Dco,uel fegnis : utraq; enim prophetlt;e funt indigna,nihil ei coueniunt ; atenim fimul coper tum habens, Nineuitas diuinä benignitatë er man* fuetudinem,fi reßpifcant, cofecuturos, hineq^ euen* turum ut ipfe pro uano uate reputetur, quod omni* no mdecorii eß prophets iir inconueniens, nimirii quod uanus exißimari debeat. Porfaner Nincuitlt;e malo in eum aßefiu concitabuntur, ceu talem qui ßl fo er mendacitereos mp«nitenti£adßi{iiones con*

THE0PHYL4 ENARRATIO« ^4-iffcri't.Hitnc autem ipfi fußgt;itio»e pcperitj^uodui» dcrct nihil graue Nineuitat paffuros. At^ hoc eft argumentum prtedicationii. Ratiocinatus efl enim fecum, quod DeiM «erbMi» iUis fuumnon prænunt ciajjet,fi perire cos uolui0èt:fêd perjjiicuu efl,quod ad pcenitentiä (it adhortatio, ipfa panie fuppli» cij mterminatio. Vraterea lud£orum accufatiot nemßre cogitauit, tiineuitarü obcdicntiam, ut qui ignoto alicnigen^ßdem adhibuiffentuiro,quum ipfi cotribul'biM prophète non crcdcrent, qui proa phetiit [uoi cum miraculis etiam cofirmarent.Hanc ob cdufdin imperatum fibi nonßdtimexecutuseß, fedßigere Thanitufq; eß conatus. Hurte regionem quidam Tarfum eße aiunt, quie z:r C ilieiit metropo lii,fub radicibuf montKTaurißtä. Alijregionem quandä indi£ Tharfls appeUari tradunt. ex Thar fes enim Salomonern quoq;prectofos lapides,dentes etiam eburneos unà cum ßmijs mcrcatü. Hie autem aliunde quam ex Indiit rton perftruntur,bimatus ßiatio.tanto e«im tempore nauis Solomonis 01 libro Regnoru redire dicitur. Atqui errant talia dicentes. Si enim ad indiam fiigiebat,no erat opui ad loppen deßendere, que efl maritima Paließin£,adiacetq; mari ad occidentem uergenti. Per boc pelagus nemo naui traqcicns,in indiamperuenerit. Inter enimno ßrum indicum mare, multü tellnris eß babi»

Capd IH rONAM PROPHETAM tdt'ie nbsp;nbsp;inhdbitabilis,montes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;multi zy rndgnif

fintts item ruber,que deinde Indiens conttngtt. Prif« terca diuinu [criptur^ teßimoitiit dicit,Th(irf'iS non eße exurbibiu Indicif.neq; etittm Tarfum, fed Aßi cteeffe. In Epia eniin iuxtu Septudginla tedUionera

Efa. i legitur: Lugete ntuigU Carchedonii, quoniam inte rijt munitio ueßra. Aquila tarnen ctr Symmachus Tbarsijspro Carchedone uerterunt,quum ZJ' E^e* ebtfi (Kcworww Carchedonii fècerit: 'm Ebrao ue* roQT Syroexemplaribus,Tharfis'muentu fit. Vn» de liquet non 'm lndiam,fed Africte Carchedonof Io» ttanproßigijfe,

Defcendit^ in loppen, ÖC reppent nauim euntem in Tharf^s,ac dedit nau Ium fiiunijdefcendit® in ipfam, ut na== uigaret una cum illis Tharfi/s ufqj, à fa« ciedominü

Per mareßigam adornat, ratui quam celerrime fefeà minißerioprophetiteerga Nineuitas tiberan* dum. Dedit autem zy nauigationis mercedem, ut ne uel bincfinon daret,eßet quod remoraretur eum quo minui ßtgeret. Omnia nanq; ipfi ßicilia uidebait tur,patrie priuatio,maris pericula,mercedisq; iedio, modo ab graui er moleßa propbetandißina éiione lUa cripi queat.

THBOPHYL. ENARRATIO. ÇÇ Et dominus exdtauit uentum uehe mentê in mari, ÔC exorta eft tempeftas magna in mari, Sgt;C nauis periclitabatur ut contercreturî conterritiœ funt naua tici, fiCdamabant quifcß addeû fuum, fecerunt^ iadum uaforû nauis, ea in mare eijcientes, ut leuior ipfa fieret»

. louitf gHtJem fîc effugcrepof/e diuinum iïïud tni niflcrtu arbitrabatur : at cnim terr^ martsq;domi» nui^fulî-itat aduerfut nauim icmpcßate, fluéîuum^ nexiu Hauigio circumijcit,ut difcamui diuinamßitt» flioncm fubterßigcre nof no poffe, netp renucre dea bere,fiadopus Dco bcne placens aduocemur. Do» te mur iuxta hint, guod nihil titra Dei prouidentii geratur,uerum tempeßates etiam diuina uoluntate, CZ no« fèrtuitOiUel naturaliter ficri:Dominutenimt 'mquit, excitauitßnritum magnu. Dicat firtaffèall guis,fregucntißtme proceUas maris nature quadant rationcoriri,nempe fyderum conuentibtu,zy fetefa fionibus:lt;]uando^uidem hune Deus ordinem^mundi motui indiderit. Cui ref^ondemus: Excitanturetü [‘epetnatura non poßulante,tempeßates. Do admi rando confilio cr uoluntate:qui (y naturam condi» dit,idcm eandem etiam alterare,fecundum quad fibi m[um (ùeritt undelibet potefl. Vtroq^ aulem modo

C4p.I ÏN lONAH PROPHETAM iUi ferMnluruelpereiint,qnosJiwnui calculai uet feruariuel interireiudicauit. Quoduero terrejiant nautæ ßgnunt e/i magnitudinii periculi, quando or maris peritißimi ßbi inctuerunt : ßgnuin cft euiden* tißimum,quod antmuin de/ßonderint, ziT idcirco eie äionem uaßirumßcerint,ut leuigaretur nauis. Sup plicabat autcm quilibetdijs fuis: fcripturahac non ßußra cnarrante, uerum uti doceat, utraq; eße net ceßaria,cr noßrafiicere, zj diuinum implorare, au xüium:neq; ßc totuin negodum Deo permittere, ut nos interim fegnes plane or ignaui fcdeamits,(inat nimatoruenim ZT omni motu uacantiumhoc rerii eß) neq; noßris omnino nos conßdere conßli/s Cf inßitutis. hocenimriirfus impiorum hominumeß, quibus reproba mens eß.Aßeuerant hic quida,quod circa ißam folam nauimteinpeßasßeuierit. Neque enim, ß communis tempeßas erat conati eßent forte exquirere, eius turbationis mans autorë. Enimue» ro, quum alios uiderent citra periculum fulcare pe lagusßecundisqi uentis agißuam uero oneraria nat uim,fubmergi propemodum ea periditatione, int quirunt qutfnam inter feß eisd maris fteuitiie ßt aut tor,qu£ ue origo. Atq; h£c opinio non erit abßmit lis uero,ßreliqua nauigiaextra periculu fint adn.

Nunquid adeo ignauitec^fècordite dedittuerut prophela, ut tanto periculo fufcitato ipfe dormiret» nee fimpliciter dormiret,fed i« lt;lt;/(« adc o foporé de» firretur,ut fterteretf quod rnuxima fecuritatK argu mentum erat. Atqui ante /ubortam tempe/iatem cy pertculum fopore correptut efl, ßrtajje ex nimia fit glt;e tnfiicia CT defltigatione. Porro g«od m aluum nauif,hoc efl,in infimit locum defeenderit, prophe» u hoc moribut couenit. Separatim enim crfolita» rium degere propheticum efl.Uinc zy DauidtSoli» Pfäl- tot tariw fum,inquit,Et Hieremiof : Bonum efl homini Tren. J ubi iugum fuum tulerit, ab ineunle iuuentute federe folum. Etiterum : No« fedicum concilio lUuforunt eiui. Solut cr feparatim fedi, quoniam amaritudine repletutfum.

Et acceflît ad eum proræ guberna=s totjdicens eiiTu quid ftertisf'Surgc, inuoca Deum tuum, fi fors nosferuct Deus,6C non pcrcamus»

Nautica multitude, aliâf prorfum négligés dea cori,(y inteUcéht carcns.hicadeofirmidineerpaa uore erudttur,(y intelligens redditur,utprorteob» feruator, non ipfe tantummodo preccs (îindat, uerii Jonan adiens,eu etiam ad precandu exitet. Adeo ne» ceflitO/S, quid deceat, beüe docet. Obferua hic, quoi

Cdp.î IN lONAM PROPHETAM etittmfi udrios Deos inuocduerint, earn tarnen cogni tionem habuerint,unum effè guemi^iam r)eum,c£ti ris omnibus maioreni prueflantiorem^. Nonenint dtxiti ut feruent nos dij, fed Deus: Vel quod unuin exiftimauerint, Ionlt;t cum omnibus illis, peculiarem fuum Deum ddorante: Atq^ unum ßrtajje ex multis in auxdium uocduerint,qui eos exdudiret,ac incolis mes conferuare polJet, ßrfan iieptunüyuel Nercrf, feu Thetm, feu alium quempidm mdrinum Deum ii4 xta Græcum errorem.

Dixit porro quilibctad proximuiri fuum. Agite,iaciamus fortes. Et cecidit forsfuperlonan.

Obtemperauit lonas prorie obferudtori,cy ord uit. Ciuanqud enimhocfcripturanon exprejferitt intelligitur tdmeii:quando neq;,quod è fomno furre xerit, indicduit, nemo tdmen ambigit ipfum expert geßäimfurrexiffe. At precibus fuis ad Deum fitfis non eß exauditus. Ne^; ettii« par erat inobedientent Deo,exduditum iri. lam orßgd eins à Deo,fiducid ad Deum ademerat.Quum igitur auxilia ex precit bus uana turn dijudicarentur,ad fortem conßgiunt, cui gentesadfueuerant. iJouerant enim nature quot dam duâu, peccantibus effe adieilam poena, ac dit gna nos ob peccata noßra fupplicia firre,nec hut iufmodi expertia cur£ Dei, proinde credebant quod

THEOPHYL. ENARRATIO» $7;.^., ^uod prouidentia iHa perfortiiiit^)n,manißßa» tet fibiautorcntMmqi boe ärbitr(tbantur,lt;piod que ßrtuita fors proba/fet, ucl eÜM prodidi/fet,appre beitdenduntiCeufortis oraculo expetitum.Cieterunt nos Mtettigamuf, quod Deus quemlibetàproprijSf 4 domeflicis,icotnbulibus, cogntttis oreognitis, ad fe adduc.it : perinde ac tenemus Magos flethe du âu perduihs ad cunas chrifli, ey Azotios in uete» ri teftamento perfymbolum bount area perfirentiti tandem feruatos, quum quid in pofleru fieri ueUet, fubindieajfet. Sic dominus noßerrepertis pifeatori bus. Agite, btquit, fequimini me, ßteiam ex uobis pi fcatores hominum: confuetum ipfis nomen pricten dens. Ciuum igiturnautis confuetueffet ceu ethnicis fortiriicondefeendens cr confentiens ipfis Deus,per minime obfeurum ipßs indicium, tempeflatis ipßt autorem notum reddidit. Prteterea fortem non eße fpiritualé rem,apoßoli indicant,qui forte,priufquS ^iritu per/ùfi effent,uft funt : poß f^iritus paracleti acceßionem,haudquaquä fortem admittentes.Qui» dam uero nec^ apoßolos tali forte ufos adfirmant^ fedenim diuinioribus quibufdam fignis, qute indica« rent eis,quinam à Deo eleihis eßet.

Et dixerunt ad ipfum, Denuncia nobis^quam ob caufam ifthuc mail nos apprehêden't. Quae tua negociatio eft;quot;

TN I ON AM PRO PH ETA M Et unde ucnisfEr quo proficifccnsr’Et* ex qua terrajquo'ue populo tu es:'

ItuerehtcBarbarorim hominum lt;eguitdtcm. No« foim ftdtftn ut àgnouerunt ionam ejje dutorem tur imis ej tempeßitit marii, agrtßibu(,m ipfum mo ribuf ßrcbantur,cietcrutn blondeermanfuete i«a terrogant,cuiui cau/d malu bocddfß ddfliâio ißd, ex c]uo peccato abs te comißo,no5dcceßtt,fuper nos uenit. Pereontaittur autcm»ut ubi didicermt deliäH, expcrianturexpiare emendare. Scrutanturautê er gudm operationemexerceat, hoc eß, ijuale tat^ fult;e ftudium cr artificium habeat, CT ex qua gente ftt-,cr uiam, unde cr guo uadat, tanqudm ex ßudift iptiuf,c7 excoininunibM gentii moribin uelopißt vijs, er ex t'inere quod ingreditur, uitam eins obßr uare queant,ficq; tandem Deum placent^inquem quot;impegerat. Bx.ßtmabant enim quod ß turbatum ab ipfo numen,marinum ßrtaffetrcconciliajjcnt, hanc tcmpeßatK tpßnoxam ejfugerepojfent. imitemur igicur er nos horum nautarum manfuetudinem (gquot; mttiorcm animum, fi quando excellcntiora longe quamipji depofiamus.

Qui refponditipfîs. Seruus domini ego ium,ac Deum cceli ego colojqui fe ytjjiareS^andam,

THEOPHYL. ENARRATIO, 5â Hoc,i»quit,ftuJiu,htec mea negociatio eß,ferai Ye Deo aero, per mea opera cr aéiiones, etfi nunc iUi no obtemperauerim:cr colere ipfum, per ßdent in Ipfum. Multiquidem colunt Deum, fed nonfunt ferai eiut,utquinon ßciant opera ip fi placentia. Per boc autem mox etiam ex qua nam terra fit de» nonßrauit, nimira Judica.nec cnim alia gens, huna Deum colebat. Admiratione autem dignuf efl prot pheta,utqui morti proximui exiflens,prtcdicet Dei potentiam,Qr nauticis creaturaru nbsp;nbsp;idolorum cub

toribus reuelet magnificentiam eins, conditoré onn nium ipfum adpeUans, hoc efl, coeli, cr corum qute fub coelo funt. Per hoc enim quod ait,qui ficit mare, anfam iUcs fimul pricbet ratiocinandi,quod quandoa quidem maris creatorem colat,planum fit,quod ada ucrfus eum impingens,tempeflatem hanc excitarit.

TtmuerSt itacp pauore magno con^® fcrriti mrijdicentes ad ipfum:(^uur hoc feciftifCognoueruntemm uirijquod â facie domini fugeretjquoniam denun-ciauerateis.

Ex boc, inquit,agnouerunt quod aduerfus Deu delinquens,a conf^eiiu eius fltgeret,quod confitere» turipfis,feruu Deifeejfe. Simulatq; enim dixijfet, quod Herum Deim colat, intcUexerunt eum ludteii b i

fjjê. ludiCK dKtcm non licehat exteris cr alienigenli admifcere(efe,nelt;j; applicare feurbibiK idolorunt cultricibiif.per/jgt;icuum itacß erat^uod 'm Deunt fuu deliqui{Jèt. Fortaffe etiain cogitarunt, quod uitantr guiein lege prlt;ejcribatur déclinant^ac Grlecorunt moribiK fefe admouens, fùgiat à fide ïudteoru Dei. Terrefàfii funt igitur,quandoquidem arbitrarentuf potentent tOum Dcum ejfe,è cuiut ntanibiK quifqui cuadere no poffetttuxta ntetuentes,ne una cu tranf* ftiga ifio intereant. Porro quod non liceret \udlt;eis décréta legis fu^tgentibui adiungere fefe,exueteri teßamento confiât, tunt ex euangelio quotj;. Dicena Ioan. 15 tecnim dantino Judteis : Qtto ego uado, uos uenire non potefiis,refigt;ondebant illi imprudenter: (^uoni ituruf cfifubi nos eunt non mueniemtts i Nunquid ad differfionem Gr^corunt iturm efi, cz doâuruf Crlt;ecosi

Et hic dentirari dignum efi,nauticorum hominS manfuetos cr mites adeo mores. Neq^ enim infurre xerunt vn ipfum,neq; dixerunt: O fcetcfie cr omniu fceleratißime,propter te peribimtts; fed ipfum iudit cemfàciuntiHt pronundet quid fccum ficiundum fit. Siue ergo anted dementes adeo extiterunt cr^equaa biles, digni funt quos temulemurcfiue prie pauoa

THEOPHVL. ENARRATIO. 0 re Ad matifuetudi nem tralati funt, uel fic ctiam imi* tAndi funt : ubi ftepenumero nof in caUmitatef mei» dente! plAnè efßrAmur, nedum Aduerfum calamita« tKt» AUtorei folo! ,ueruin cr contrA ipfos ßmiliarifa fimoi nojlros incAlamitatibus cofolatores. promote wa«tlt;e iUi tAles funt. At fententidt fuAf pArtiuntur. Necenitn undent morti Adiudteare, maxime quum feruumeumeffe lud^eorum DeiaudiuilJent. Horri bill! autein iÜe Deui iam ohm ipfis ex ßma innotue rAt.Kecrurfuin prtefens periculumdej^icerepofa funt, quare ipfum ceu Dei feruum hortantur dicerct quid oporteat fecum agi. PerjfiicuM enim uidebatur en,quod minime ignoraret eiits malt medicinam.

Pofl fortem,inquit,uehementior,ïmpetuofior^f tempeßds exorta eß. Mitre enim ibAt, boe eß, plm agitabatur intumefcebat. Ç^edam bic exema plarid pro ibat, admodu concitabatur, bitbenbboc eßihorrendum ßrepebat, tremendum murmur æde bat,qudß fluâus inter fe mutuo naui iüiß effent: Atq^hipoßfortitionem magis tumultuAti funt, Deo piiUm indicAnte,perquë iflaproueneritAdßiäio.

C4p.l TN lONAM PROPTÏETAM uos^ defèret. Cognoui ein ego, quod mea caufa tempeftas ilia magna uos pe riueriu

Tdlemfefe gerit bonis conßlifs prædita anima. Cognito peccalo [uo, rubore quidem fujfunditur propheta quod deliqucrit,non morcm gerens Deo; non ignorans ante quod mare obtemperet, feruiens diuino mandato,fiquodacceperit,fetpfum mobe» dientem Deo morte codemnat. Atqui nos haudquaq tales fumus, quinpotiiK aperte palàmfcientes ere» bro,pecca noßra fupplicifs digna-,ubimagnam ali^t quam adfluUionë fußinuerimus, aduerftu Dej proiä dentiam murmuramus, tanquam impeccabiles eßet tnui,tantu abeß,ut digna nos pœna condemnemus.

Et Ul conabantur nautæ adterram appelleie nauem, 06 non potuerunt. Mare enirn ibat, amp;excitabatur magis fuper ipfos.Et clamauerunt ad dominö OC dixerunt, Ncquaquam domine pe=gt; reamus, propter anima hominis huius: et ne des fuper nos fanguinê iuftum» Quoniâtu domîe, ut uoluifti, ficegifti» Dumanißimi, zy manfuetißimorum morum ho mines iÜi,ut dtximus.Etenim }ona,quifeipfem mor tem tradidcrat, adhuc ad terrä remigio ufi, tradu» cere

TÖEOPIÏYlT ENÀRRATTO. go éfre moliunturtatcnim nequiccjuH bborubÂt. Nat» «lareaebeiKcntii« crefcebat excitabaturq^.Neq; fie tarnen qwçquâ aduerfiu propbetani aggrediuntur^, quum id iure pofjent, fimulatq^ fttp/e fodemnarat:. ^cieteru omnino tall euu uoluntati obfecundare, fan gidnolentum iudicant,accodent^irans: propterea. i« prtecedcntibtif precantur, ut à tempefiate iHa ejquot; commoto ntari libèrent ur, neq; pereant eo quad jô^ uerint animam prophetlt;e, fedeoncedat Deuf eum, fefe^ uiuere, Si« autem necejfarittin eft hunc mori, nequaquam fuper nos fanguinem iuflum,hae ell,fan guinein eiut,ncadeondemnationem, precaittur,no flram^anguinem tüumiuftuntt ceuferui tui, cedere fàciat.Non enim hunc tanquam latronei ,aut fangui nolenti homicidie oceidimM, c^terum tult;e obfequen tes uoluntati.Tuenim ut uoluifiigt; ficßcifti biec. Hic Barbarot contemplare, quomodo non contra hlt;ec oggaiiniant; lgù«r cruentus ey fanguinis autdw lüe Dem efiyfanguine igitur gaudet: Mcrura £)et uolun tatem amplexantur,dtligunt lt;y uenerantur, non cu riofe wtdagantet caufaf,quurtflaßcfiant.

Acceperüntói lonam SC inieccrunt ipfiim in mare, a ftccit mare à commo tione fua. Ac timuerunt uiri timorc ma gno dominum, ÔC facrificarunt faenfi*

Vix tandem audent oput aggredi:quo peraffo^ ftatim tranquittum mare redditur- itti uero cogno fcunt dominum perfèâiui quam antehac:necparum ipfum metuunt,ut cui (èfenemo fubducerc queatt quiacriter'm ipfum peccantes adoriripoßit :ac qute ad diuinumcultum pertinent,exhibuerunt. Sacrifit carunt enim facrificia,ßrs ubi in terram appulfiftte re. dellttcrat enimfeuicia maris. Voueruntautem cr uota, hoe eß, promiferuntfe talia quiedam cr ta lia ßiheros ,ubi in patriam remeauerint. hac rati o^ ne iüi 'm melius permutati funt. E( qui antea quifq; pro fefemultosputabant effe Deos, tempore motus maris, nunc unum agnofeentes^dominantem poten tie maris, coneußionemq; fluâuum eius pacantem, ipßfacru jäciunt, zy- uota edunt. Viden hic diuina dij^enfationem atq^ conßliumf Eugit ïonas ut ne fer uentur t^ineuite'.zy ecce feruantur nautici, dein Oquot; ipfCiZrexuberantius bonum perficitur. Siecyno ßris diuina prouidentia deliâis ad bonum ufa eß,

T impcrauitDeus baicnæ magnæ deuorare lonâ, E* rat^ Ionas in aluo balcnæ, treis dies ac treis noc^es.

THEOPHYL« ENARRATIO» ff»””''' Jmpertiuit,hoc cß^mluit i ceto deiMrari prophet fam. Noneftim^uemadmodu hominibmaut angelis pradpit Deui, in mente ipßsinfonans, quidagendu fit,ßc ceto iamnüc demandauit : fed ueUe (diquid DcS lex efl er mandatu nece/fariocomplendum. At^hic obedientiie modtu efi inexplicabilis quidem nobis,ipji uero cognitiK. Deuoratur ergo à ceto lonas, treii^ dies ac totidem nodes in eo permanetuates-.quteres omnemexcedere fidemaudientibmuidetur, maxime ifs, quiexGracorumfcholii,fapienteq; dodrina,atl hanc hiftoriam accedunl. Qttos equidem non fatis det mirari poßitm, qui fiat quod hac non intelligant,quu fuisipforum alis capiantur. ApudipfiiS enim nonnihU tale de Hercule narratur, nempe quod cripfèà baie» nadeuoratus,incolumisremanferit,nifiquodtantumt modo depilatuf redierit,idq; ob ingenitam er intemä beluacdiditatë.Aiitigitur nofira fufcipiant,autfua reijeiant. Atquiquum nonoportcatàgracarumfiibu larum putredinc,no/ira ueritatd foliditatem commen darc,cogitandumprimu, Deo uolente er priecipien» te,nihil non fieri pofie: Deinde hic confideranda funt, qua; circa in utero maternofatii mirandacotingant, ubi faetui naturali quidem innatat humiditati, efl^ ueluti abforptus er obrutus pra;gnantis aluo,uiuit tat men er confiruatur, Dei, humanum ingemj captunt excedente,nutuerconfilio. ];iequeeniin uUa humana h j

fcrfp.II tN IONÄM PROPHE.TÄM ratio iftapercipere potcß, credit tamë, utlt;jua;uivque conjj^iciantur itafefe habere, rej; ipfd rata fint ztrin^ dubitata, Proindc neque Iona- cuentuifidcs detreëian^ da eß, uerum cnimucro, itaß^mutferiptura nobii tradit, citra ambiguitatein credendum : eflq; in tnaiot rii adcoq; diuinioris facratficnti uel arcani figuram fufapiendum. Pugit enim humana natura àfigt;^ eie dominiper ineß^^cntiain, CZ occultata efl, ne uia deretur,utideoAdamuDeuiU(gt;caucrit:Vbiest(juote ■.proripidflif iniecitq; ipfam uit£ huiits mari, corpore. Hauts loco ufdmiCui (ttr nauhtm dedit,minifleruimui* delicet,quo ipf obfetjuuta efl, cura eiits O' prouidptt^ •tiamadomnemeupidttatetn fltciens, Venttsigeturz^. flgt;iritibus neguitiie,,fnarf iflbuc turbantibus,fluiflu( uoluptatii infurrexcrunt, corpitsq^ unà eu ammo mer ferunt, Neccflàrium igitur flit, mortem obirequenu^ fgt;iä ex ijs,qui tn eo nauigio-erant ; corpore dico. Prolt;f tndc natur am noflram mducns dominus, units ex noo bis jàchiSjQr nauim noflram ingreffits,hoc efl,corpus humile flrens,(hinternos demorans,infimilitudine carnis peccati : moriturper forte, hoc efl, iuxtaprtea deflnitionè, quampr^definiuit atque décrétât pater: Qjti hoc fortitus efl,atquc ante omne teuum, ante cun (h feculadecrcuit,conflituit,propofuit,ut fllius iïle f tus pro nobis moreretur, perinde ac Petrus nbsp;nbsp;Pault;‘

THEOPHYU ENARRÂTÏO. quot;ci pretms,ualerc, altißinto laborante., uel columbam fît püficare. AlußimtM igiturpro nobis laboribus deßti gatus cß, er pro nobis luget,angitnr, dokt: uolunta» riusgutdcm. üec tarnen ßeßeipßeiugulat,c£teru per manus iniguorunt adßgitur cruci, ejucmadinodum zy Ionas. Qui etiamßiß-ipfum ad mortem condemnaret, iton tarnen ßeipßum proijeit, fed proijeitur: docente noshocuerbo, nenostemere in pericula ebijeiamus, ne 'ue incaute ftolide in mortes incidamus. Mortuo itaejue Chriflo,ac omnia deglutienti balena: traditOt ffirituaks nequiti£ ceßärunt, procelke uoluptatum proflratte funt, tramjutllitas totaerpaxin uita uer^ fataefl, Ziranimiszycorporibus,tec]ueacipfe dixit: Pacem relinquo uobis. Et rurfum à refurreiiione dißci pulis fuis falutem impertiens : Pax inter uos ßit, ait. Quinetiamficguidamhic inguiunt,prophetam eße ßguram Chrifli,nauim eße typum ïudaorum ßynago gt£, prone obferuatorem eße Mofcn,nautas eße pro* phetas, mair, adfltäiones gute à nobis debebantur, fortem, uoluntatem patris,fecundumguamChriflus in mare arumnarum pra-cipitatur, ztr aluum ingentis ceti, hoeeß, morttsingreditur, ubi triduum comora*’ tus refurrexit,gentibusc[-, euangelium annunciauit,ex ^uibus credentes conferuati funt.

IN rONAM PROPHETAM in tribulanone meaaddominQ Dcutn meum,SC audiuit me : ex uentre infers ni,aufcultafti clamori uods meæ*

Ni’bi/ (ioww pajjui à ceto Mtes-,fed ueluti pro do* tno ceto ufiK, neque corpora neque mentis ùâura fit iklyDeipnefentem open fentit.Konignorans auteni quod offènderit Deum, per hoc quod minifterio lego* tionis noluerit fùngi,couertitur ad precationë. olim in fold Hierufakm Deum aperte apparere arbi* trabatt(r,nunc ipfum in aluo ceti pricfentem reppcrit, gratiasqi agit iUi,quod [c feruauerd,ac prcces fuM fu* fccptas efje ait: fine tanquam prophetaß)iritu hoc in* telhgens, fiue per uerifimile hoc dicens. ^ion enint ufquc nunc uiut(sànquit,permanftf]èm,nifi exaudiffès precationcm meam. tnjimi porro uentrem,ipfam ceti aluum nominauit: turn quod belua fit letalis ac mortiß ra,tum quod ex natura fÀüi mortuus efJ'et,Mueret au* tern fola Dei gratia. nbsp;nbsp;Alias ceu typus ChrijU, qui

in corde tcrrlt;e treis dies ac treis nodes egit,non imme* rito fe in uentre inßrni fùiffè ait. Intuere hic rem admi randam. QuiucregujiauitmortemChrtftus,prlt;edi* Min corde terrte fe triduitrinodijß^aciofùturu, neque mortem, neque in/èrnum recordatus. Hicuero in umbra mortis conftitutus Ionas, non uere mortuns, infrrorutn mentionemßcit ; vt difcas domino noflro, tanquaitt

tHEOPHYL. ENARRATIO. tdnquam Deo,mortem ßujje ultroneatniCr fult;e uo» luntatis, dc refurredionem in ipßm potefiate uel ar bitratu ßtißi: earn ob caufam cor terræ dixit, non morte, neq; Plutonis regü. tonie uero non ernt in propria poteflate uita, propterea uelutiapud inßi» ros exiftens, quantum attinet ad naturam eiutßdi [ui, aUà Plutonis meminit. clamauit etiam dominut in tribulatione fua in cruce ad patrë : Pater dimitte mis peccatum. cr omnino exauditut efi. Dimiffunt efl enimpeccatum ifs,quiin incredulitate fuanon permanferunt. Porfan cr aluum inflrni dicere quis crucem poflit: iUa enim pro noflra [alute domini morte peperit.

Cor maris audiens, memento domini dicentis fe fiiturum in corde terrie, uideq; typum ueritati confo nantem.VarifS autem modis uates,quod fecum con« tigit, enunciat, magnificans Dei gratiam que ßbi obuenit-.iuxta indicans potentiä Dci,ut qui ex quo« uis malo feruarepoflit, etiamfi terrbiliflimit fiterit. non enim flmpliciter dixit in profunda, fed appo« fuit etiam, cordis.Quum enim coruideatur efje inti mu animantis,cr precipua pars, hyperbolen hic oßendens, in profunda cordis dixit, pro intimis. ae fl dicat: in maris intima me deiecifti (balena enim ia

Op.n IN lONAM PROPHETAÀÎ profitndo montur,) ipfius b!tlegt;j£ me intima copri hendernnt.Vlumma uero dixit,fluâuu 'mfultiif,fiHe guodflumina fefe in mare exonerent, lam qui à maa ri cingitur, àfluminibits certe circumfluitur iuxtà.

C^uando, inquit, in naui cram fublimitates ha« bebam,ceu nauiàfluiüibus in altum fublata.Tua ue ro i/l£ fublimationes füerunt crflaâus,ueluti ex tuo mandata fufcitati,

Ego^ dix! : Depulfus fum ex ocuh's tms.Proinde tentabo he ego intueri in templum fandtum tuumf

T«i», inquit, quum i« media perieuloru ejjemt cogitabamme ab ocuIk tuistàuifitatione,abin/jie âione proieiüum ejfe,ac hiefitabam : Vluam ne, or poßhacapponam,hocefi,conabor,defiderabo,cu« piam intueri templum fanélum tuu liierofolymis? Suntquific inteUigant. Nom e^uitiem inaluo ceti exißens, quod me mirijice prêter opinionem etiam meam feruaris, ueruntamen dubito num hinc fim egrejfurus,reuerfitrusq^ in lucem, ut uel in ipfum di uinum templum perueniam,inq; ipfo glorifieem te.

Acce/ferut çy ad dominit fubUmationes,umbrae uidelicet fubltmis,Qrarroganiis, inconfiflentis ßnagogte

TKEOPHVL ENARRAtïO. 54-ß'niigog^:crßu0{tis,hocefl,uarilt;eadfliäionisfpe» des. Quæ cumiuxta patrisconfilium ipfuminud» ferintiipfiut effe dicuntur.Vnde tum etiam dixittVt gitid mederelicjuißif Quad fiinileeß huic, ijuodhid ait ; proieflui, feu dcpulfm fum ab oculii tuis. Atcff bofIjMmano more prolocutuieß.Homines cnim ubi in tarn grandia pericula inciderint, fe dereliólvs äiunt. Qüod igitur uerißmile erat alios homines de ipfo dicere,ipfe hiec de fefe loguitur. Quare ad hane ueluti fententiam dicit: Reßticiam 'ne adhuc ad cor» puf, quodtemplum tuumfantßumeßt tanquamabs te apparatii extruäumq; mibif Seu ueluti te in mc etiam capiens, zj recipiam ipfum rurfus ex refurre dtonc mea? Nemo autem hic infurgat fermoni, do» minu ceu ignorantem,num fit refurreäurus «fc ne» iwIrodHcrnti : «ernm animaduertat qu^fuprame» mdruunniK, talia iuxta humanascogitationet diiki fint.

Circunfufa efl mihi aqua ufc^ ad ani mam meä,abyflus extrema me dreun:* dédit, fubrjt caput meû ad rimas mon* tium : dcfcendi in terram, cuius uetflea detentiones æternae-

' Gratiam Dci erga fefe propheta uarijs modit cekbranSitb aquafe circumßifutn aiticui, a^Utc di»

Crfp.îî IN rONAM PROPHETAH co natura ejl außrre animant cir uitam, ab tima abyffo cindum, er 'm fijjuris monttu ^iffè 'm» ^uit : per quodfubobfeure ceti magnitudtnem exhi» bet. Montes dein er /}gt;el£a nominat, qu£ uerifimile efl [iibire balenam: huiufmodi enint 'm mari pleratp funt,quibui iÜi[lt;ie fcaphie pereunt. Quad peritiores ßrmidantes, petroi fub mari extantes decli* nare ßudent. I» f err4 autem fe Ditis defeendiffe ait, non quad iüue defeenderit: nec enim uere mortuut erat: ceterum quod periculi magnitudo expofeeret, utmortuus tHeuideretur, eradipfum Plutonëatq^ 'mfrrnum,peruenilfe:ad quem qui defcenderit,ceu 4 quibufdam nodibits detinetur. iUi porrofunt deten» tiones lt;etern£,hoc eß, in Sterna fecula eos qui mci» derint retinentes. Vel lt;eternie, hoc eß,ßrmiter er ita ut 'mßingi nequeant radicat£,a^ nemine iamin* deàprincipio dijfolut^, neq; uüo unquam feculo à propria fede uel manfione motlt;e. Abyjjia ex» trema domino mors efl,quam poßremam pro nobis fußinuit,poßmnumerasmfidias. Subqt autem ca» put eins feptdehrißfelaum.

Per hoc quod 'mcetoferuatufefl,mcipit crede» re,quod uitam denuo ßt recepturuf, eamobrem hoc etiant exoptaCnon utiq^ exoptaturus,nifiex tüo hoc

hoc pertecjue Deopoßibile creJiJißct, Quiienita . ambo fint tmpoffibilia,qui hoe poteß, alterü itidem

poteß omnino. Vitaigitur mea in ceto, ab haccor» ruptione lt;jua iam 'ntterifjje uideor, afcendat ad te, hoeeß, ad templum fangum tuu in quo cerneris cr glorificariSiUtuerm hoe ego gratia tuajruar. Sic Cr doinini utta, non ex corruptione fui, qua nuttant uidit, fed ex corruptione mortii, afcendit ad fupen caleße templum,perinde ac dixit ; Afcendo ad pa* loatt' iO tremmeum. *

Quö deficeret anima mea à me, dos mtnQ recordatus fum» Et ueniat, obfes cro,oratio mea,ad templQ fandö tuü.

nine er Dauid'.Jn tribulatione, inquit, mea inuo* pfal.ij caui dominum, er exaudiuit me ad latitudinem. £t EfaiM:lnadfliäione,inquit,tuimentionößci. Tb»» Ep, Paulus. Tribulatio patientiä effiàt, pacientia ucro Ropj. y probations. Confimilem admodumlonas,quando anima eius periculi magnitudine deficeret, non ad conuiciadelapfuseß, fed dominum recordatut funt ait, boe eß, inuocaui ipfum, ut effet adiutor meus.

V el memini equidem domini, quod amico er ga mor taleis afjèâu eß, ac negligat peccatum quod patra» ui,no obtemperans ipfi:propterea er precatus funt ipfum, ut poßhac firn dignus quo perueniat ad te

Crfp.n IN lONAH PROPHETAIW oratio mea, guamßciam ad templum fanóïutn luui quando prorfus reuixero. Si enim uitam récupéra^ . ucro, ueniam ad templum Hierofolymoru,^^ pre» cfs meoif ad te fùndam. Vclhtecipfa precatio, gud etiamnum teprecatuf fum, ut afcendat uita mea ex corruptione, er ueniat ad te, fme ad templu fanâît tuu,fiue fupercceleße, fine iüud quod in Hierufaletn efl. In eo enim folo, ut in pr^fitione dióhim, credea c bant perfliicuas Dei uifiones cr adparitiones fieri» omnium^ in eo orationet fufcipi. Dominum etiam, quum animam exhalaturu^ effet, mcminit patris fui dicenv. Pater mî inanui tuoi depono flgt;iritum meum^ Afeendensq; in cœlum corpore,intlt;erpetlat pro no» bii apud patrem,corpore legations uice obtincnte, quod pro magnte fupplicationis fymbolo oftendii patri,ut noftri inifereatur ipfe: cuiut rei gratia à fit Iio quoq; ajfumptit efl. Afcenfits itaq; cum corpore» ad diuinum er fupercoelefle tcmplum, oratio 'mteüi getur eins, qui pro nobii, ut comemoratum efl,per corpuf intercedit.

Cuftodientes mendada uana, mi fericordiam fuïïpforö reliquerunr,ego autem uoce laudis amp;nbsp;confeHiomsfacrS tibifadam.Quæcuncp iioui reddam tv« bi ad falutem meam domino»

tMEOPHYL. ÈNARRATIO, SS ia,O' feruicnta ijs qui no funt dij, tnifericordiS abt te no poßulant. Vel,mi[ericordiâ, 4 te cofecuti,0' U berati à calamitatibui,non celebrant, neq^magnifà ciunt mifericordiâ quâ ßcißicum ipfis.Vel,te miferi cordiâ ipfprii reliquerut: per tua enim mifericordiH uiuunt.Nâ fi tu iniquitates obferuauerii,quis fußine bitf Atenint ego firuatus, tibiuiólimas o facrificia adducâ cum gratiarii aâionetac qu^ecunq; uoui,hoc eß,promifi propter falutë meâ hanc,reddâ tibi,Fue runt autë ej îcge facrificia falutaris ; propterea Crexemplaria qutedS. ad falutarc habent.Quida fie accipiunt. lUa, inquit, reddam tügt;i,quiecunq;falutë mibi conciliant, cr antmam meam iuuant. Hæcau tem funt obedire tibi, cr prophetici minißerij oput perficere. lam cr dominu eußodientes uane cr frut flra obferuabant,qui mifericordiâ fuijpforu,nempe arcanum refurredionis, pro uniuerfa humana natu ra peraéhtm, adeoq; pro ipfis eußodibui omninoi quandoquidem cr ipfi homines,reliquerunt,nolena tes credere quod refurrexifièt ab ipfis eußoditut. Porro dominus etiam ipfe mifericordiâ ipforit erat^ uerum noluerunt eum.Ego uero,inquit, filius tum, facrum tibi /àciam,hoc eß,autor ero,ut tibi in muna do facrificetur facrificium ßiirituale, reddamq; tibi falutë hominii, quam tibi mea mcarnatio promifit. Infuper cr tinte adfliâionë fuam crcrucë,orauit:

Atum^ eft a domino man datû ceto, et ci'eciï lonam ^^.0/ fuper aridâ, Facftum^ eft uerbû domini fecundo ad

Prædpitur per diuinam potentiam balenie,çiu^ ßittim inexplicabtli quadam ratione, ad diurnte mit icßatii uoluntatem mouetur, ec^i lateribm uentre fuo,mcolumen at^; uatem reddit. Ç^ui ex ea paßiottefud lucrdtuierat,utdifceret obtemperare Dca. IkikhÆd enim et, fecundd uiceproßcifciinurt bem Nineui cr priedicare iuxta priorem priedicd» tionem,quie erahguodafcendilfentfldgittdeiui ad Deum,non tergiuerfatur, fed iüico furgit, noncora pore folum, fed animi etiam promptitudine, er rea furreflione mentis ; fibiq; demandatu perficit. H «ne ad modum no dißimüiter, tribulationes magna funt eruditio antmaduertenttbus, ut cjU£ dtuinæ uoluntd ti placueritnt,perfequantur. Atcf; hic contempîare, qui res geftæ feuatoris noflri lefu,cum loniehifceßa an

THEOPHYL* ENARRATIO* Gy fitscoueniant.Siijuidem lonMpriufquitmpeiteretur que efl perpejfiu, fugit, ne Nineui perucniret : ßc dominus ante crucem er paßionem fuam cunffaba tur gentibus annunciare eternum regnu»i,unde di» feipulis[uis etiam predpiebat : In ttidm gentium ne Matb.io eatis.lteautem potius ad ouet,mandabat,que 'm do mo ifra'él perierunt. quandoquidem neq^ ipße aliö preterquamadhas folas miffus effet. Vbi uero ab adflifüone er morte fua 'm corde terre triduum er lt;nno(J2M«m egiffet, tum alia, quorumcunq^ Io«« ly puf extitit, (ußepit. Siquide aßendit erprodijt ipfi ex interitu uita: prédicat dein gentibus per apoßo los, iuxta priorem predicationem. non enim alia if raëlitis ante paßione fuam, alia ucro gentibus poß paßione tradidit : fedenim unum fuper omnes euatt gelium efl,una fides,idem baptifma.

Grandis erat tiineui magnitudine, ac propte reaapud Deumquoq;'mgens erat, plurimiq; fiicie bateius falutem, ut qui non parum multos m ea homines finxtjfet,quos omnes feruatum tri uellet. Quod ait, uelut iter profiftionis trium dterum,ali* qui fane de jfiacio urbis 'mtcllexerunt,ceu trium die« rum mueruallo tota urbs circumiri potuerit.

Crfp.in IN rONAM PROPHETAM be,CCI! profeóiionê itmeris diei unius, cóetonatus eft ÔC dixit:Poft treis dies

Non refki per urbe iter /àciens concionabätur^ 'fed per jirunti Mcos cr plateiH Ingrediens. Ingens dutem miraculum erdt, uirum Ebreeu ex alia terrd uenientem,neminicognitum, per urbem ingredi Cf uocifirari: Adhuc ires dies cr Nineue fubuertetur, Sed lt;ju£rdt hicdli^uis, quomodo Deus, iuxtd prio rem concionem prédit are lufjerit. Licet igitur hie dicere, quod prophetic hoc tantumodo breuiterno bis enarrent,quod mißt ßnt.Non eniin omnia uerba quic Deus ad ipfos, cr iüi ad ipfumßcerunt expref fe or plané annunciant. Proinde 'm principio ua ticinij huius uidemus prophetä hunc ad Deu nihil loquutu elfe,cr mterim tarnen 'mueniemus dicenté: Domine,nonne hi fermones mci,quu adhuc 'm terra tnea efjcmfpropterea prieueniutßigereminThar» fîs. Cognoui enim, quod tu mifericors cr miferator ejjes.blihil igitur mirandum, diélumfùiffeà Dfo iwpràcjpio adfubuatemhunc, Adhuc tres dieser fiineue fubuerteturmec tarnen ab ipfo fubuertendi. Obferuandum hic quod reliqui mterpretes, quadra ginta dies pro tribus dixerunt,dc quofdam ceu cona uenient':m,numerum hunc recepiffè. Siqutdem in tri bus diebus tSe primu totam urbem circumiuit,de'nt labo

THEOPHYL. ENÄRRATTO êrs hioriofam lUam panitentu Nineuitæ Deo ohtulea rut,poflea ante portlt;u urbii fedem prophetd,pro» phetiie fute fine expeSkluit:hinc er quadraginta die rum (fidtiu ueriut effè dicunt. Atqui ucrifimile efife» ptudgintd primu, quddrdgintd pofuijfe dies, dc eot qui priitcipio deferipferunt errdfje; pofied CT in cun Æi fxcmp/ftrw errore effe trdnsfufum. Attdmë ui» de,quad neq; treh dies dccipientibuf,dliquidabfurdi pbuenidt. Neq; enim totd urbe circumire propheti necejjum erdt,uerufimuluniusdiei iter profiéîus efl prlt;edicdns,ut ifid prlt;edicdtio dd omnes perfirre» tur,dtq; dd ipfum ufij; rege perueniret. Atq; ut grd^ uis ifid er dnxid Nineuitdru panitentid demonftrd^ retur, dq; Dfo fufctperetur,fufficiebdnt poji prtedi «rtoncm dies, fiuetreis iiïtu lidtudmus,fiueduds-Qudttdoqutdé und dies fdtisfùifiet, oflendere homi* f nes germdne refipuifje, er meliorë induiffc mentë.

Sedit dutë dnte portds urbis lonlt;« : fiue ne intuerea tur in eos ddeô dd poenitentid conuerfos ; fine poJl primd fldtim pr^dicdtionis dië,feupoft, tridui com plettonéjcognofcerts quod propttius ejjet iök Dchî, er Ho fubuerteret,hoc eft,fùnditM perderet: uerun» tdmë expeëktbdt ßrtdffe leniorë dliqud pcendm tUis adducenddin. Dixirat« qult;e nobtî utfd funt, ne reija cidtur de tribus diebus uetuf feripturd. Qui l)lt;fc na legerit, qult;e iudicabit meliord,feligdt.

Etcrediderunt uiri NmcuiDeo, amp;Î indixerunt leiuniS^ÓÓ induti funt facco, à magno ipforum ufcß ad paruum»

Significanterdiäum eß,viri Niiteuhhoceß, nihil non abfurdi anteaßdentes, uenefici er incanf tatores, dtemonibiM agitati, crediderunt uero Deo; omnibits dditijs O' läfciuijt reßrti, ieiuniofe maces rarunt ; moUes odelicati,facci itiduerant habitum. l^e^} tale ßudium d tenuioribitt o pauperioribut initium duxit, uerum à magnis o opulentioribut exordio fumpto,ad tenuiores etiam peruenit o mi» nores.obferua autë hic fimplicitcr cotingens, quad À magnis nempe uiris, ad paraos,hoc efl,ad inßn» tes ufq; pœnitentiæ indicia fint exhibita. Sic illi,qui neq; unquam animte comodantem fermonem auditie re,difcipali funtßdi hominis pauperis o ignoti.iu dlt;ei uero,o Mofen oprophetof deridentes,tandé crtpfiDeo minime obfequentes,deicidie,ut ita dit cam^difunt.

Et appropïnquauit fermo ad regem Nineuijfurrexft^ à folio fuo, amp;nbsp;depo== fuit ftolam fiiâ à (efe^SC amidlus eft fac^' co, ÔC fedit in cinere .Et prornulgatum eftj 8C indicium in Nineui, à rege, tum procenbus eiuSjdicctibuslHomines Sgt;C lumenta

THEOPHYLi ENARRATIO4 lt;79 (umenta amp;nbsp;boues amp;nbsp;oues,non guftent quicquam,necp pafcua carpantjóC as quam nonbibant.

Poftquam mägnates primi orp funt pœnitentiS, tnerilo celeriter etiam ad ipfum ufq^ regem perdu» Hi eß ßma priedieationis- kc uide hic prudente ho» tninem,cr propria mala agnofcentem. Non iwcre« dHiiM ßtit,neq- fubfannauit fermonem,nec ægretulit duram ifiam interminationem : df cognofcens quod male uixiffet exaäo tempore, (natura enim ita co» paratum eß, ut confcientia peccatu indicet,) defilit quidem d throno in quo federal priuf, multaq; no» optime iudicauerat, mandauerat^ifedet i« cincre er p«lMere;dc auro interßgt;arfam,O‘ gemmis gluti» nata ,delicatamq; ueßem exuit,al^ero mduto facco, uirofum er intolerabilem odorem prlt;ebente. adeo plané fit philofophas, feueram uitam aßumendo, omnibtucj; oßendit, nequiequam eos confuetudinem proponere, ut qu^ uincire ipfos poßit etiamnum ac perderc.'Diuulgatqi-,ut ej bruta pecora fimul ieiu» nent:no ueluti Deut hoc inquirat à iumentii,fed ue» luti ittis magnitudinê alacritatit circa ieiuniu oßen» dentibut,propterea er bruta ieiuna manere anima» lid cogMttt.Noîdnt etiam alMs,quod confirret eit ad maiorë cz operofiorë mentiwrn fuaru correflionë, iumentorum etiam adflidio. Cogitant autem fecum

cap.ïll IN rONAM PROPHETAM in animo, quod fi animantia peccati expertia ieiu» nent,multomagis fefe idcßcere debcre,ut gui pecca tii fint obnoxij. Simul etia hoe ratiocinabâtur-.guod irrationalibits animantibm fime preß^^, alijf qui» dem balantibtu,alifs uero mugientibui, cr qmbiKÜ bet naturali ußs uoce, ipß ad uberiores ardentio* reic^ lachrimas, prte compaßione, permoueantur: Deiu autem eóproniM miferttti,fuam bonitatent impertiat. Cit^ida hic perinmenta effrros homines, ratione alieniores,monßrofeputarunt.

Si clamauerunt aedpiof, ut communiter homini bui z:r iumentis tribuas, (etenim cir ßmelicoru ani* mantium uoces,ceu quiedam fupplicatio ßierunt er» ga Deibenignitatem) extenfeintettigespro impen» fe, hyperbolice. Sinhominibut tantum accomodes, wteUige,quod extenßt manibui clamauerint. NaW ra enim ueluti nobis adh£refcit, expaßis manibut fupplicare,ceu accepturis quiequa ab eo, cui fuppH camut,ac uelotiut ßampturis id quod ab eo petimuf» Ac reuerfus eß quiftç à uia fua pra:«

Non trfnt« ieiunio fucco, uel maceratione fui ulentes, Deu fupplices precabdntur, cieteruormo ves [uosjOquot; uitierationef correxerunt, quxueræ eft pœnitentitefinitio,uelutiinEfaiitlt;iicit:Non hocie^Eff^ iunium elegi,nec diem, quo humiliuret homo animi fuam:Eniittuero folue omnem iniquitatK iniurite copulittn. Et Herum : Cifcite bene ftcere. Pituperios ibij.t res ergo ù uU praua reuerfi funt, nimirum ab ebrie tdte,mend!itio,lafciuilt;t,ïniurid,lt;ic talibut. Potentio res Mtem ab iniquitate difcelferunt,quee in manibm ipforum erat,quam uioknter cr iniufte,freti poten tidfudjperegerunt. nummanuf uim ftgnificant.Sic CZ in confueto CT ftmilidri coUoquio dicimus:Quia dam manu fua hoe egit. tam qui iniufte iudicat mune ribut corruptut,in manibiuhabet iniquitatem,im!t ftum calcalum ponent: fic qui ex rapina ditefcit, in manibusiniquitatem feuiniuriamtenet. Atquando alius fententiam ftrt legitime,zy aliui amice z^'hu» maniter obtinet, reuertuntur ab iniuria fua, qu£ in mantbus ipforum erat.

dicêtes:Quis nouit^fi mutet fcnten=s tiam amp;nbsp;cóciftetur Deus,filt; auertat fe ab ira indignationis fuae,ô6 nô pereamusç'

Vide prudentes hontines.Nonad defjterationent proiecerunt fejfentientes mdgnitiulinc peceatoru, fed iudicis manfuetudinem fimid confiderlt;trunt,(iuod fen^ tentiü mut(d)it,hoc eft, aliud deIiberabit,Qr tranfmult;= tabit minas,ztr adhortationem admittet,hoc ef,tran^ ^uillus erit cr manfuetus, pacabitur. Atqui ïf-aclitiC taies non funt,fed quid dixerint, audi: ïniquitates, in» quiunt,noßree fuper nos funt, ztr nos in ipfis liquefci» mus.Etquomodo uinemusfHiCc autein dixerunt, no» lentes auerterefefe àprauitate,fed in ea fe obleihntes ac ftudiofeex de/jicratione opponentcs immedicabi» iempartem, nuüainfepharmaca quicquain pojfe au» tumantes. Deus tainê eis hune in ntodum loquutm eft: Reuertiinini ejjîcaciter à uia ueflra praua. Et quur mortem obitis domus tfracl f Sic igitur nos îlt;!ineuita» rüinftaruitam noftràcorrigerepareji. Ciuanto ma iora mala habemus, tanto magis domini manfuetudi» ttem reputantes, quam nuüisuerbis exprimere licet, quanta menfura exuperet multitudinempeccatoruni noftrorum.

lndignatioquidemefiudicium,quodtriftiaqute» damadducateiquidemeruerit. Irj uero eft labor iam Cripfapumtio, qu^ ab iufto iudiceadducitur. Perin» de

tHEOPHYL. ENARRATTO» Ti àc etc medicui, fimulac flammaittem cf fitnie reßr tam partem latente tarnen obferuauerit, iudicat ne» ceffariam effè feâioné,hocipfumfcriptura indigna» tionem nominat : pojl hoe iudiciu/mfe^uiturfeäiot cruciatum parans in eo qui fcinditur, atq; iflhuc ira nominataeß.Auerteturigitur,inquit,Deut}nelabo rem sy panam fuper nos ducat, qute indignationis eiuf eßvätseß. Conßmilemad modumDauid in« quit:Quoniam ira in indignatione eiuf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pfal.z^

leiunium ipforum non aßjcxit, fed opera ipforu uidelicet bona, qult;e frcerunt, eo quod declina/fent 4 uia fcelerofa. Déclina : inqtiit,Dauid à malo CTßc bonum. Proinde ieiunium non ßutperfefefufficiens ut propitium redderet, ut placaret Deu, ni/i O' ma res correxiffent,cr bona opera exhibui/fent.

Alterauitcp fententiam fuper maîo, quod loquutus erat ut faceret cis,Qi. no fecit.

Super panitentia Nineuitaru, O' ipß Deits al» ter at inßitutum animi fui : non quod teque atq; nos, turn alicuius rei paniteat (non enim iam hoc, iani iUud uult) fed permutationc minarum, ut O' fupra diâum eß, (UTKvoiitpt hoc eß,fententilt;f animi al»

CrfpillI IN lÖNARt PRÖPHÉTAM terdtionem propheticus ferma nomimt. Si enini Heuijhominiiinjldr ttMtäretur,iain tum non inter* minatut fiiiffèt, fedenim ßatimpuniuijfet. Atguunt falute mortaliuin gaudeat,interminatur horrendUf ut ne eadem tandem adducere occafionë fumât. Ma* lumautem hicfeumaliciamaudien{,non ititelligcf prauitatem ; non enim uiciorum operator eß Deutr qui uitiofitatit eß deßruäor; uerit permaliciam hic ferma propheticut adfliâionë Micat, quam Deut ipfis antea interminatui, non erat fupereos duilu* rui,ut qui reßpuerint, itident ut in alio propheta di Amos.} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eß: l^Seßmalü in urbe quod dominut no fice

rit.Et alio in locolAppone eis mala domine,hoceß, adfligetiacr perturhantia, Ae prêter hos,paûlo in fra dicit de ipfo Iona 1;:^ cucurbita fcriptura, ut um* bräprieberet ei à malit, hoc eß, ab adfltäione eiut.

Oniriftatuseftigiturfonas magna,amp; cöfufus, orautt ad dominS, ac dixit, Domine,non'nehifermo‘’

nes mei,quS adhuc efTern in terra meac’ Propterea anteuerti, ut fugerê in Thar fls« Quandoquidê cognouiflem te eflè mifericordem 3C longanimê Qi, multæ rntfi

‘THEOPHYL. ENARRATIO. 72 miferarionis, mutantemcp animi fen^ tentiam fuper malo*

Trfiï die! coinpleti fùere,pofi qUM fubuerfio Ni BfH[,ÏHxU uatis Jona mintu (ecutura erat. Deo ueroi nihil tale addueente fuper Nineuitdf, amare poenig tentei, feq^ipfoi punientes uehementißimd ddfliflio» nc, tnœrore adßcitur lonai: non tanguant feruatis muidens, neq^ tdfiquam intetttinationibuihominunt uoluptatë capieni}(procul enim hlt;ecdbono or man fueto ßiiritu, cuittf domicilium cr habitaculumerat iUc) cteteru quid periculum erdt, ne ipfe etiam men dax reputaretur,quiqi ceuprteßigidtoraliqui! ftra turbduerit, non ex ore domini loquutus, fed egt;t concduitdte uocum, bine ej dpud dementem domit num fefe deßndem : Nôn«c, inquit,h£c dixi, quunt adhuc in terrd ifraëlitide eram, quod tu miferator tsf videbdm nanq; te jfraëli multS magndnimitate txhibere,atq; cxperientia,tud mifericordite uifeern cognofcebdm,cdmq; ob cdufdm prophet,e ßtndione fùgiebam: qudndoquidem dgnofeerem temutare fen tentiam fuper mdlis,hoc efl,adflidionibut,ut eoi na mducerc! fuper eot, qui fedulo commeruiffent.

Nunc itacß domine Dcus,accipe ani mam meam à me, quoniâ fatius eft mù himori,quâm uiiiere.

Anted, inquit, quuineßemi balend deuoratuii precabdr afcendere ex corruptione uitä mea : nunc contrarium deßdero, nempe obirc dicm, hoe enirtt meliuf cfl, quain uiucntémendacéreputdri,dcproa pheiiie donum uituperari. Vorfan cuipiam pußUani tnii prophetd uideri queat, qui Deo fua iudicia nott permittat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hocßrs mirandSßret:homo enint

erat,idq; ueteru teflamenti, ubi er quiperßäi uide bantur-iimperßäi erant. Aftamennon ßc ßrtaffe pußÜanimis eß,utanimü deßgt;ondedt:non enim hoc pro fua gloria,fed pro gloria Deißdt. Siquidem Ha liai gratia er donu prophetia efl,qua intercidente, Dein ifraclis à geijtibitf uituperaretur.

Conturbatum prophetam reßuet Deui,interra gando num ßt contrißatuf. interrogatus enim, tera rere ipfum uidetur, ceu non reâe mcerore afjiâum. Atq^ hoc dpertiui Symmachus. Dixit enim : Nunt quid iure contrißatui « ƒ Et, Num reâe contrißatut esthoc efl, conßdera pence teipfum, an iuflä habciu mœrorii anfam: hieq^ ipfum ßbi medicu conflituit, excitane conßderdre,quod iniufte coturbatus ßt,ae à deflteratione itd ceffet,Quiedum prophetd non inteÜcxitr ipfe tandem dontinm caufam, quur mim» me triflari debeat, manißflißime ipfi exhibet,

Egreflus fonas ex urbe, (edit ex ad-uerfo urbiSjfedtcp fibi attegiam,acfedit fub ea, ufquedum uideret, quidnä ob* uenturum eflet ciuitari»

Hoc primo fàâim, ut quidam die un t, poflremo pofuit propheta.Explicttta enim Nincuitarum cor* reâione animi, huic fimul diuinü clementiam anne»i Here uoluit,dc mtxrorem ex eo fibi liilum,eaqi uer bi quibus dominu conuenit: quocirci eum poßerius nirrircipparet,quiie prius contigerunt. lonas con» eioncfui periÜAexijt urbem,ßxoqitaberniculot expeékluit concionis fuie euentum. Per/}gt;icuu enim, quodißapr£inimi turbatione acciderint. Exaéïis enim definitis diebm, nihil eorum quit mimtus erat euenirecontemplitus,nec interire urbem,dolet ani» mum.Vlinc igitur ex marore ad Deum preationê facit, ueluti cum Deo expoßulans. Alij funt diuerfie fententu : nimirum,quod ilïa ex iduerfo feßio,poß inimi deßionßonem ßue luihirn contigerit, eo ordi» ne quemhic prlt;e fe/èrt fcriptun. Quum mnq; uit dijjêt propheti Nineui urbem non fubuerli, mente languit : dein egrejjus urbem ante ipfam fedit, non porro euerftoneni ljgt;eran{,c,eterum aliam quampiï mitiorë uindiâdexpei^ns,perinde «c fuprà come k

IN'IONAM PROPHBTAM ntorauimus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;enim crcdcre uatcin aiunt, ipfattt

Porrô mandauit dominus Deus cu=s CUI bitæ,a(cendit^ fuper caput Iona,ut umbram præbcretcapiu eius, ipfumcp obumbrando rcfociilaret à mails fuis, Gauifus eîl ergo Ionas fuper cucurbita gaudio magno.

Confolationem ac rcficittationê uiti machinii* tur Dciu-, dat^j mandatu cucurbitæ lt;eque at^ ceto, hoc cfl,uult cucurbitd crefcere,ac ßutim prodit ger mmMf,dc hirßttum comam ex luthßlijf extended demonßrdtiiciiMtopdcdm umbrä londcdpitifubmi nillrdret,cumq- rcjvucrct à tndlii,hoc eft, ddfltäio» r^e [oldris nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Atipii turbdri prophctain ob fdlutc

Htneuitdru, gdudere uero fuper olcrts germittdtio» tic, fiiiiplices hominii mores demoiißrat, ingeniu^ puerorum ddeo^j 'uifiiitium ccxxxi«, hoceß,uitio» rum ignordntigt;e,ijud: in pueris dum eß,proximum. Pueri enimßicile, i^udlicuncii ettam occaßone adue» biente,ddgdudlum er dolorem trunfmuidntur.

Mandauii^i Deus ueimi matutino in craftinö adîuturo, ac pcrcuÜit cucur biram,filt; exaruit. Exorto dein fo!e,da* ro^ negouüà Deo, uentoper aftum (onitu«

THEOPHYL. ENARRATIO» 74. .J cóburenti, uerberauit fol caput lonæ^ adeo ut uiribus defidens,ac uitam pero fus diceret; Melius eft mihi mori^quàm uiuere.

Vermem mattttinumerueitmnominat,lt;juod ex rorc fub auroram decidente,generations fu£ prina cipiumducat. Datur autemtripjî mandatu (diai» na uoluntate pr£cepto,utdióhim rfl, appclldto) ut cucurbitlt;e radicë arrodat. faóiumg; c(l boe, zy ruit olalt;. ïubet porro, dc ftatim oritur uentM urës. Nedum cnimfofjlummis ^ftuabat, c£terum er uen tut urenf exciubutur, £ßum ipfum maiorem reda ens : uerberaturq; caput iona d fole, zy urentc illo ßgt;int«. Ij «ero animo £ger, uium fuam deponere auet. Hlt;ec dutein fapientißime diuino ita conßlio gcruntur, «t di/cumi« bumunam imbccitlitatem , neuti^uam omnttiM in (ocis, circa fermonej ab Deo fitihs curioftm efje debere.

Dixit ergo dominus ad lonam, Ve^ hementer ne contriftatus es ob cucur bitäf Qui refpondiu V cHementer ego domine,etiam adufeç morte contrifta tus fum.Cui dominus: Tu mifericor diae affedu tangeris erga cucurbitam, uuiusumen caufaniliü duri perpellus.

op. nil IN lONAM PROPHETAH es, nccp educafti ipfam, quæ ut fub no* dem nata eft ita fub nodem perfjt. Et ego nulla miferatione mouebor erga Nineui urbem magnam, in qua plura quam centum uiginti miliahominum comorantui’jquinecp dextrâjnecp fini* ftram agnouerût: tum iumenta multat*

Mcxßicia graudtum propheti(m,inlerrogitt pee ealores curanhCr iußortt rationëhabcnf dominin» an ne ualde contrißatiu ßt: non uelutiignordns,uet rumenim ceu doé^rut ipfum, no oportere eum eße maeßum. Quui» enim ßffut eßet[efe adeopertur» batuiUiUt uel mortem expetat: Te,»iquit,Deui,iut dice utar. Reputa ergo tecum, num iure propter eu curbitamdoleM,cuiuinonßiißi cultorrne^ cnint pldntdßi,neq; rigaßi, [cd [ub diluculum ndtd,poße ro die rur[um fub diluculum uermis cibuf ßfh eß, Meuero noluißiuüa miferdtione tangi ergd talent tantamq; urbem, qux eße [uumame acceperit? Ad^ mirareigitur benignitatem meam dtq; clementia,ut quecomodefefe habedt,nelt;j;dnimo langues, per» inde qudß prophetidinterciddt.Quoddutcm non agnoueruntdextram fuam uel finißram, quiddm de fimplicitatefiineuitarum diäum putarunt.Videtur aute hocipfum ma gif de inßnlibuf, qui funt in urbe did

THEOPHYL. ENARRATIO» 7? dici:exqm urbis frequentiamratiodtiari Heet. Si enimfoliinßittcs crpueri dwdedm myriades fx« cedurtUreli^Uii multitudo quantaf Ac fcopui rorunt quæ 4 domino dida funh ad hanc nos perducit fen tentiam. Si enim non oportuit fufdpere poenitentii ipeccatoribui, decebat tarnen miferatione permo* Ken bt tot myriades'mlinttu, qui propter puerilem ætatem ignorant quaHs dextra, quieue finißra, ac propterea,neq; peccati rei,non omnino lucre poenâ debuerunt, uel interire. Similiter ey iumentis part cendumerat,neq; enim ipfa panam peccatorumno mine debuerunt. Siigitur iußui Deus miferatur ani mas iumentorum, quanto potius conditorhorumt proprig fuæ poffeßioni parcelfc^uemadmodu igi» tur iumeKtit appofuit,ut oßenderet lure feruatam ur bem,fic cf immaturam gtatem prgpofuit, ceu neq; horum, neq; iüorit fupplida pro peccatis iuße exi» gantur. ProindebuitM prophetighieeßfinis. Not Kero bettigriKm domirt«in«oflr«mcck{gt;rem(«,(ji« wole«j mortem peccatorisyuult ut conuertatur er ui tam ducati qui interdum bene placentes ipfi fanilot contrißare fi^inet,contraq;ipforuuoluntatë ali/s mifericordiam impertit. Sic quu Helias omnino plu uiam cohibuißet, ad feruum ipfe tanquä legatus ac» tedit : er U(((le,i«quit, ad Achaab, daboq; pluuiam fuperßdcm terrg. Hitncad modit Nineui unà c»m »

iiMentis fcruulttcft. Sic^ Chriflui, dam/èpretiu ■redemptient'S omneis conferMuit, fapientes cr inß» ^pientes,diuites ZJ' pai/peres. Ad quem d Dauide s;tidm dici-,nihil dubitamustHominescy inmenta fer Udbis domme. Quoniämulriplicaßt miferfcordidtn tuumDeits-ißlij homtnu m proteffionealaru tud* rum ßicrdbunt. Porro ctctera quic in hac funt prophetid, dignd funt ddmirdtione: mdxime uero tpßut prophétie mores, ddeo pldcidos,cr «frolt;, hic mirdri pdr eft, ut omnid citrd tegumentu aperte dicdt, fuoscj; deßdus denudet, ntmiru mobedientiä, pigdm,puf([ldnimitatcm:ncc horum ipfum,quo mi* tins dperirct,puderet, quin potiut Uteris mandaret, ad noftrdm comoditdtê. Tales certe omnes fitcrunt fdnfit,non quodfuum erdt qud’rcntes,fed quad mul» torum, ut ferudrentur. Sic Dduid propl-ium quoq; tnemorid- prodidit peccdtü,ut poßeris uttlitdtë ope» rdretur,quinqudgelimo pfalmo exarato, omni qui» dem compundione reßrto, bonds dutemßses dc^e» rantibus ftiggercnte: nempe nullum peccdtum ddeo effegrdndeejmultu,quodIdchrymis non deleatur. Etcmm in hoc ipfo pjalmo in quo peccatum luget, de mdgnis adeoq; coeleßibiis myßerijs uaticinatur fupernie illius Sion,er altarisquod illicerat,atq;fd crißciorum fecretioru ac meß'abilium,neq; non ipfo dign ^rum ; abunde oßendens, quod non deltihrum

THEOPHYL ENARRATIO. 79 ' hnfitrnntodo condonätionemydnimi compta fiue pœnitentid effidat, uerum er domru coinunicjtîo» tient. Nee hic ignoranter pr^etereundum, quod quidam hanc iona inobedientia cr fugâ, cieteraqi^ tiere citraq; dolum contigifjè uthifloria habet, fufee perunt,fedenim allegoriam adifciendo:poßquam ui debat.,inquiunt,]fraelisruinam,ldpßim,actranfcun tem ad gentes propheticä gratiam fentiebat, eapro pter cedit prædicdtioni,no exequitur, er reijeit mä datum:ac dimifja gratiæ contemplatione (hoc eniin Iiebra;ii loppe ualet) ueterc altttudine dicoerdi^ gnitate, t« trijiicid- pelaguf fefe ipfe proiecit, fui^q; cogitationibuf er mente tempeßatem er ludam fu flinet,er periclitatur in naui,hoceß,flu0iuat,repu tans fccum,quomodoßlium primogenitum, facerdo tium rega[é,extmium populum deciinctßiiritui, er ad iminundos canes, gentes nempe, uadat. Deinde indormifcit Ionas, id eß ambigit omnino, ac pro* prias fenfus fedat,ut qui no amplius cogitare poßit, quomoda hoc fiat. Qttandoqutdë er Paulus ob lUa ipfamreincxclamat: O profwnditiitcnt dtuitiarum, fapientite er cognitionis Dei, qu.îm infcrutabilia iu diciaeius,er imperueßigabiles uiæeius.Atqui pro* r£ obferuator expergeficit ipfum, ontnia fcilicet proßiiciens uerbtt,quod ipfiprtedentonßrauit,dei* cidas quidé fire ipfos contributes eins, iure ttaq; igt;k

Crfp.IIII IN lONAM PROPHETAM ipfitgratùm decedere.Hinc fub forlem cadit uafeit ddeôhd uidelicet obnoxim, lt;t fupernii aducnientû iuftog; dei iudido, quad purum fanéhimg; ßiiritUf immundis Dei crucifixoribtu dari non iu/lum arbi^ tratur.Deinde cr i bAlcna quidem deuoratur,ueru non capiturcontinetur'ue. Intellige cnim lapfum if* raëlii in incredulitate remanentiit deinde pcrpende etiamfilutem reliquiaru, fecundum eleâionê: No» enim repulitpopulumfuum, quem pr^edefimuit. Et en rem mirandam, tertio die unàcum Chrifto reddi turà balena,crm lucem redit'.credit enim quod qui per lauachru rcgenerationis,in Chrißum tertio die refurgentem baptizitti, reuiui[cent, nihil damnt paßi à balena fecundte incredulitatis.Poflhac pr^e^ dicationem certiorem prteuidet adgentet euntemt eMcj; rcßpifcentes,fuorumq; peccatorti dimißionem À Deo dccipientes. Turbatur ituq; non quod feruen tur lUæ, cicterum quod fui contribula cr cognati reijcidntur. Ncc boc mirerii, poßquam cr Paulo mœror cr incejfabilis dolorcordi eiutßt, ifraclâ elapfto. prætereaudumbrttns \ondt,cr typu gerent eorum qui temporibui apofloloru adhuc lege tene bantur, quttlif cr Petruieratpriufquam fyndoncm uideret, tllicilum e/fe ratui homini fudlt;eo gentibiu adfociariytidhtercfcere'ue: urbem egreditur, gentiu dico eccleßä,e4f ^id fidem non recipiendot iudicant, ntß

nifi ludaißnum dffuntdnt-.ac fub tabemaculo /èdens itt xttt Mdm,iflhuc applicansteftamentOjOportm dra cuncidi gentes ratuf, tiofeifcruare kgé : ac quie« fdt fub umbra cucurbitiCf^udmejJè kgem dtfdmu^, fub node natam, quandofcilicet noxpeccatifceptri^ potirctur: quippe quia lex tranfgrcßionunt caufa lata cfl. Eademq; fub node perijt :jiquidemtiejirudn'efl, quando nonpotuit extra diókim peccati nodem uea niente lucepermanere, Quüeniinex opeributlegi/s, nonpotueritiuflificari qui/qua}n,peripfameo magii exuberabat deliâum. nam fine lege peccatü eflmora tuum. Quomodouero perijtiPer efficatiam uermis matutini, hoc efl,potenttam Dei magnâ, per grattant iUuftrantii nbsp;nbsp;lumen priebentis lefu, qui fuper nos rea

/flenduit, ac auroram cognitiotùs Dei reda:q; uitæ pe périt, ubi ait'.Pgoautem fum uermis cr tton homo. Pfalai Ipp Dei gratia legem percußitGToboleuit.

nü hoc,quod gentes iure or affùmantur cr feruentur. Hônne zy in adis apoßolorum,cr ahj or ipfe Petrui ad gentes fecernuntur priusl Deinde Petrus quoque ex uelo, gentium puritatem difeit, aliosq; docet, quod iugum nominetur lex, quod neque ipß, neque patres.

geflare potuerunt. H^ec omnia ceu per cenigma adumbrans lonas,hanc ad rationë, hanc fuoin digeßit prophetiam. Prlt;eterea cz w cteteris ex hac prophétie

Crfp.TÎTI TM roNAM 'prÓpMeTAM ’comoditdtcm cdpciv qucdmu6ydi!cendo, dmdrdm effe rctributionc trdnfgreßidnis iuffiuimüei. Ciuidcmtt Deo refißimus, trddimia-'tcntdtionibii^ dtque pericu^ Ü! mdm-,aimqi teinpeßdtibilt;^ lu^^ntur.,dc itidctur ^uidem bcdend omnid uordm^no! in tentdtionei trddi^ to!, de^lutircperdm^',,qu()duitupmmui forßmcx vibmumttremuf diuinieprouidcntu : ueruntdinm in* iegros nos con/èruemns,Hoc dutem contineet, fi pre* cemurcum,quiexintcritupoteritreducereuitdmno* flrdm, dc poïlicedmurei fdcrtßcid jjiiritudlid, operd* 'iionesddfdlutem noftrdmdico. Sienimitditos gejjc* 'rimtts, non obferttdbmtus menddcid O' udnd, qiiod pd tiunturiüi,qiii mifericordidm Dei relinquunt-, o äd hldCphemidsße conßerunt. Hienimnere funtudni-, ne* que d tribuldtionihus propter bldfphemidmfe liber dn tes, Deumq,- ntdgis exdcerbdntes,dcffrduiord fitper fc fldgrd prouocdntes, quant mifericordidm poPus lOei inuocdre debuilfent. Nonne oin hoc mundo ferai, quumdbberis ßiis cdßigdti rebellducrint,uelcoaicid in eos regefferint, uehementius herilcm irdm dccen* dunti dtuero quidicunt, miferdre me,edndcm (èdant, pdcdnt,nutiorëreddunt, mdiordcj; fupplicid effugiut! Eumin modum prudentes dtümj^, O'in cum qui pro ttobis fupplictum fiibijt, deßgentes oculos, tertio die fußcitdtum,o'ipß nos excitdbimur tridudni,ßdcm, ßvin, cdritdtc, trid h^ec illuminantid nos, in ddfliâio* num

TH^Otgt;HVL. ENARRATTÔ. 78 num Hoffe h(tbcHtc;,ßdclisq;'Dewdiccntcs,(juimn finetnostentariydcproptereu fuftinentcs,prob4tioHë explt;ttientid,(:^cxhäc jßcm accipientes. /ßesdutent prorftis Hon affrcit contumclid, non pndcficit. Sicß; tandem ad dileffionempatris miferMonu uc/üentes, in‘ctli^endoidguodinprouerbijsdicitur: ClUKeflß^ i» liu!,quemnonc(tftigdt pdterf Et,qucm düigitfilium pdter, hunccdßigdt. utadeo ipfum amorc pro/èqua^ tnur cum eo qui ait: Quis fcpdeahitnosà dilcffione Rom.g T)ei,qu£eftinChriflo le[uf Sihu-critcpa-ßccrimiM, crpriccones crimuf alij5,crfcj'Udbimui eos perex^ emplum no/irum,tum extra urban hdbitabimui,mun dum uidelicet bunc, pcrinde atque Paulus hortatur, priecipiens egrcdidmproperium Chriflißrentes, hoc Heb. ij f)ï, omncm ignomtniamcromncm malidam. Sic er in tabcrnaculo requicfeemus non ßabiutcr quidem, fedobiterer tranfitorie comorando, quemadmodum Abraham er reliqui patriarcha',coharcdes promif!^ fionis,qui in attegijs peregrinati funt, ucluti urbem fùndamcnta habcntë expeéf?fntes. Proinde er umbra Cucurbita:,hoc eft,glorije huius mundi ( fiquidc omnis gloria hominis, ßcutßosfixni) refrigerare nos iddci tur, in hoc adflifiionu a:flu, ideoq; d nobis expetitur, Enimuero frriat cam uermis matutinus, ipßa nimirum conßientia noßra, cui nihil eorum qua: noßra ßmt, tenebricofum aut obfeurum cß,Hinc er uermis eß.

Crfp.IIII IN lONAM PROPRE-Aivi nunquttm non peccxtoru nobii fenfutn exhibens, ïpfit eniin fenfibilii tinea oßiumcordifci-, ob oculos nobis ponen; noftra fcelera, docensiuxtà nos uel grauiori* buspœnisdignos,peccatoru nojlrorumcctußt :jiriet cupiditatem gloriie, perfuadebitj; dicere cum prophe tHicbtie •} ^‘^■^^^^°^’^^f‘*ßtnebo,qiiippequiapeccMiipß.£t paulo poft: Eo quod peccaui, cieftis fum ftagris, Graf tiam igitur habemus z^agimusftgt;iritui,per omnia nos adiuuanti, ac myfteria quidemper literie confttderaf tionem reuelanti, non minime uero or per liter am ani naduertentiu animas dirigenti. vt igitur ftatim ex uno totu exhibeamiKiquod ait prophe ta, Adhuc treis dies ox Nineuiftd^uerteturifecretiore quodam modo, per fepultura, in qua dominus nofter triduu quieuit, excidiu praui O' opponents fefe regni, quod olim lä* guit acprlt;epotens fuit, perinde atque üineui inter gentes,ftgniftcat. Aduerfus quod pugnabat lex, fed imbecilla erat, unde o diHu eft : Adhuc treis dies,O‘ extrema fequetur euerfio, quippe quia exuet plane principatus opoteftates, triumphans eas in cruce, qui per mortem fuam deftruihirus eft eum, cui eft im* perium mortis. Cijiinetia feruatore left in terris ageit te,ipfum adeo demonu imperium diffoluebatur ; liabat nanque fortem, direptis armis eins, demoni* busq; opfejfoscurabat. Attamennouißima fubuerfto prauorumJfirituum tyrannidis, per triduanam iftam refuv

THEOPHYL» ENARRATIO» 79 rtjitrreâionem confummata efl. PMerea per tri» pliceminbaptifmate fubmerflonem reueradiurni C lucid4gt;n, peccatum fubuertitur : qult;e bic etidtn ny flice indicanturt dum ait: Adhuc tres dies cz Ni* neut fubuertetur. Atqui neq; litera nobis 'mutilis efl, difccntibus ex cd nobis non deflierandum effe,fed do mini clementilt;e CZ {gt;entgniut( confidendum, ut qui propter trtum dicrum panitenliam,multoru anno» rum uitia neq- non flagitia neglexerit. ipfi gloria m f^cula fieculorum,Amen.

æ; ON A St fl interpreterisjualetai . tißimo laborante, flue columbam. t Hic ex terra fuit Cariathierim, ut _ t quidam aiunt, prope Azotii urbent maritimam. Eieflus è balena profläus in Nineui,

iUic conciowdti« efl, ac poflea WJ terrain fliam reuer fus iflhuc mauere noluit: cietcrum affumpta matre fua, peregrinus fiât in terra Ajjur, regione alieni»

IN I O N A M PROPHETAM phettä contra Nincut edijferent ciuitatë magnant» Porro Elias prophcta cafltgans rcgé Acbaab, act cerfita fuper terram fome außigit.Vbi er^o uenijjet Sarephta,repperuuiduäunàeußlio juo. neq; cniin cum mcircumctßs ducerejßiritum potuit: beneq^ illi precatus cß,Dei^; bona uoluntatë esquot; benignitatein et impetrautt, hojßttalitatts nomine. Hinc er ßliunt eiiM uita defùnëiü (^ui hic Ionas fiußememoratur gt;nbsp;refiifcitauit ex morte,uita lUi reßituta. Hic itaij; lot UM i« ludieä uenit,ubi mater tpfius diem fuum obtft» quä iy iuxta glandem Debora tumularunt tn uia: comoratusji eß tandë m terra Saraàm,acextrcmu ibidem fàti diem fußmuit, ßineratus inJjielunca Cet nez- Deditq; prodigiu multum ifraëliacuniucrf^ terr£ inquiens.Quandouiderintlapidemclamanté niiferabiliter,ac ligni uermiculu ad Deu edentë uot cem,tunc appetetipfa falus,tumcj; uidebunt Hierut falem obfeuratä er extinëiâ ad ßindamenta ufq- pe nitus, acinipfaomnes gentes adorabunt dominum, tranjßonentß; la pides occafum folis uerfus: ibiq-aü9 rabunt Deu, qui reliât fiierint,eo quod liierufalent execrabilisjàâaßt,cu per beßias,tum omnëimpuri tatëuaflata. TuDeinü ueniet finu uniuerfi fpiriius»

È V L G A R O R V M A R c H I t P r fcüpi compcndïadatn Naum prophctamcnarrario,- • ' •

R AED IC A VIT admiràdtts ille lonM Kineuitis, cum mteruü, tum pcrniciem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rcfipifcant»

rioru ciuitàf. Perfuaß autemàuate, petcj; uit£ju^ correfiionem diuinâ tram auertentcs, nihil inalo» rum qu£ jonM interminatut erat funtperpeßi. At poßea, ex humana tmbcallitatCy utfity dc/idiofi /à* âi, ad priornn omnino prauitateni reuer/i, Mir,ume ra alta flagitia patraruntyadeo ut cr aduerftK }(rac km mouerecopiâtyCumq; expugnareßnt aufi: quo in prf Iio Tbag/atbpbala/arjCZ Salmanafary dccc fibi trtbtu fubiugatjtes captiuas abduxerunt. Sic ad» uerfui tribum luda Sennachcrlt;!m bcHum ßcienty pkrifq^duitatibut captif y ipfaq; Hierufakmobfi» dione anifki,contra fefc linguam Dcj concitansyUna. etiam noâe tot tantatq; fuat chtliades amtßt: ipfe uero earn plagamy diuinà uiddicct ultionê fitgicns, domum rcdijty ut iQic diuinä potentiam euulgaret, fiiM cnim rn gratia ffruati« c/l; ubi cz à proprift U bais in captas iugulatur. Paulopvß au Pci*

IN NAVM PROPHETAM ftU CZ Mfdoj erii«jl(lt;eo regno,funditut Nineui inte^ rift.quandoquidein zy cyrut ifraelitdf liberos dimi fit. Proinde htec, nbsp;nbsp;nbsp;in manibus noßris efl prophe

tii Naum, hanc Nineuitis perniciem prtenunciat: funéhs mortales pariter docens, quod iuflus exit flens Deut, nihil extra fuam prouidentiä relinquat, fed quibutlibet mérita fupplicia imponat. Earn oh caufam ifraelem negligentem D« tradidit Aflyrijs, eos autem rurfum Perfls,quod affumptum ex captia uitate tfraelem ceu flrat traékiuerint.No enim tan» quam diuinlt;e irie 'mflruientes, contra ïflaëlem belli» gerati funt, fldenim fuam auariciä perditumq; qute» flum explentes, ac omniu plane dominari uolentes. Deut itaq; turn illis ceu tortoribus er Uikribut, neq; non camificibut contra ifrael ufut efl. Enimue ro, ne arbitrarenlur fl proprijs uiribut tranflgifle qult;eflcerant,tot miUia Scnnacherijm perdidit:tan» dem ü'ipfam Nineui uni cum Aflyriorum regno Deut fuflulit.Deut enim populum fuum peccatit de» turpatum, hoflibut quidem tradit, non uult autent ^os penitus implacabili ira,aduerfut diuinum tem» plum graffari. Quocirca fl uiderit tflos carnifices acerbiut quam par fit infligere pcenam, fuper ipfos etiam fuam irä effundit, ut uel experientia diflant, quantum fit mali fteuicia. Sin quit hie obijciat,quur Saul reitihisfit, qui Amalecitii tarnen dementem fe omnino

THEOPHYL. ENARRATIO» 8l 0 wnmo AC tntton cxhibuerAt, lOi AudiAnt, Primuin quiden, quod Aindlecit£ nonßterintpopulut Dei, uerum defertores qt hoßes : nos uero hic de populo Dei uerbdßcimuf,^uem Dem, ut paterfilium,cd» ßigare quidem uult, fed non extirpare. Deinde no^ uerit, quad palÀm Sauli prteceperit Deus extermi nare Amalecitos, quare non oportuit ipfum apertu Dei mandatii tranfgredi: prefertim quit Saul Ama leco non propter manfuetudinê pepercerit, fed aua ritiam potiui. Docet itaq^uates Naum omnesho^ mines, curam ac prouidentiä Dei in omnibus effè, Peculiariter autem ifraelitis bonam ßgt;em facit, ut ne deßionfis animis, À J^e in Deum excidant, fed in ipfum intuentes, fide in eum armati, confolationem habeant, ab eo tantumodo fi redimi pojfe : tanqui Afiyrij poena fint daturi Cyro,per que cr ipfi 4 ca ptiuitate ßnt abfoluendi.Nanq; defigt;erdtio incduft erdt,quur gentes accederët, iUorumq; moribus affo ciarentur. Eß igitur tale prafentis uaticinij argut» mentit. Prieterea cr de Chrißo feruatore noßro fa» cramentu fiue arcanu dltehuicphophetilt;e infitunt hie mteUigitur. C^uod intueri donet tlleipfe, qui tUu minat omnë hominem uenientë in huncmun dum : fimul GT uita noßrä dirigent, per bonum reäumq; ffiiritum, cuius prophetia opus efl.

spiritui paracleti gratid^uiiriit modif m prophelii operabatur.Ni altos (juidem uidere ßciebat fùtura, «t Efaiam, Mtcb^ain, Danielein, cr Zdchariam. Alijsuero (jutedam, ut uolcbat,in/jgt;irabat: utdeba» turq;audirc ueluti à dijjercnte quepiam^uatictnia, Sic,Audiain guod lotjuaturinme,Et,(juidrcfponf deam interroganti mtbi, ingtiit, Abbacuc. Pcrinde ac Dauid: Animaduertam ^utd lo^uatur i» me demi r,iii. id quod u-iniam commémoratif prophetu eß uidere. Porro quofdam derepenle /}gt;irituf apprêt hendebat gratia,eosqi detinenSjC abbumanii fipa rans, per ipfos ßtturaloquebatur. Banc igiturret pentinam mentis detenlionë, Lemma uocauit NaS. perinde qua fi hoc dicat.Arrepta mens meaàjjjirit tu,præuidU qu£ j^ineiti efiênt obuentura.Obfer» uandum quidem, omnë prophetiam, comuni uoca» bulo lemma didpoffe, hoceflacceptionem : etenim ex Deo hatte prophets accipiebant. Infuper cruia fio ueluti comune uaticinijs uidetur e(]e. Siquidem in omnibus prophetite ßrmis,mens,ßgt;trituf lumme il» luflrabatur. Audi igitur,quid hic adßrat.

Hoc.iwqwt, Lem!nsi,ideft,ha'c contra fJineui prophetia cjuâ uaticinor i fpiritu apprehcn/’M,ucl ^uain 4 Deo accept, lihcÜM eß continent uißontin» quj n ego Naugt;n uidi,à uico Helcajui aiiiteniens. Qutppelt;}uia fittura pra-uidifUt hac præuidiylîch» ^nor. Sunt qui Lemina Nineui,l'tc inteüexere, qua* fi dtcat uates : Lemma, hoc eß, irt ind»iMlt; acceptuni WibidrgumeKtMMffcs eß Nineuhdequafumßciui rm uerba. Ltberautemhiceßutlionn Nd«mi. For» taße ex HieremiiC propbetia btc mtelli^i queat, Hier.if qutd ßgnißcet bic Videtur enim lüie lt mm4 appellure iram Deicumzdo,exeo quodßrtior ap prehendit imbeciüiore,ut dilaniet.Cut uacat, Icgat purtem iHic prophetic Hicremiif. Proinde bic, poßqitain Deui i«dig»ilt;tt«r urbi Hineui,eam^ap» prehenfurui eß.crab imperif altitudine deicóiti* rut, lemma, iram Dei im t^ineui appcüauit. C^uia uero Na« confoUttoné, ß interpretetur quifpiamt ualef.cy ipfa NineMi ft in propria [ua fignißcalione accipiatur,pro peccatrice confcientiatcutut rcgùni iUeprincep! obtinet,cui tradita eß poteßof er tmpe rmm i« mortem. Confolatio itaq; eß domintu naßer lefut chrißus,fecundum lounncindiccntcmtSipec« i.Iortti. crfuerimm, confolatorem feu aduocatum habemut dominu lefum. Lemma «ero contra Nineui, c(l ipfa taroquain affumpßt, «t cotidcm«itrct peccatum m

Cap.l IN NAVH PROPHETAM camc:ijUte etiam efl liber» ueluti uerbutn Dei acci« piensmipfdcomoriins. Qÿofiiam autemident fer^ mo, lumen uerum efl, quod iHuminat omnem homh nem uenientê i« hune mundü : is- qui fequitur ipfunt non ambulat ht tencbri5:dc propter hoc uenit ut ui» dentet non uidcctnt ; merito eiui caro liber efl uifiot luc.io ni^’ Multi,htquit,reges cr prophétie, ante mcarnit tionem iflam uidelicet, expetiucrunt uidere ifla quie uos cernitis, es non uiderunt : ueflri autem beati dculi.Etfiquis,ut Bamabiis,uir bonus,plenm f^iri tu fjnôh es flde,potefl confolari omnes, ut ex pro» poflto cordh apud dominum perfeuerent, dicetur eliamipfefilius confolutionis • Habebitesislemmit uduerfum Nineui, ucluti appréhendent es captiuâs omnem mteUeéhm ad obedientiam chrifli,ac libr» uiflonh impartiens fedentibus in tenebris es umbra morth. vide autem quod primum lemma tJineui, deinde librum uiflonis dixerit. Niflenim quifquant uitia flioliet^es fub iugum mittat,ad librum uiflonis non perueniet,qui efl contemplatio.Vtraq; hteccon folationis funt,fluc ad opus confotatorh pertinent: l^am fermo fapientiteperjfliritu datur, es opera» tiones uirtutum ht eodem (fliritu.

Aduerfum Hineuitas blt;ec dicit. Poflquam enitn b rabiem aâi, contra ifraëlitas ßrociter graffati funt.

THEOPHYL. ENARRATrO 8j funt,ac in De«« couitiaiaikiruntiexijlimantet fefe non illiui permiffùtCteterum proprijs uiribus uince» re,uelimpcrium obtinere,dicit nuncipßs-.Videte quo firimini,Deui z^lotcs eft,hoc eß-, zelum fuu in inique agentes crßßu inflatos exhibet. Zelu enitn iußam iram cum firuore ßdä nommât.Inßrt ergo;

VIcifcitur fc dominus cum indigna* tionc : ukionem fumit dominus de ada uerfantibus fibi,

Aduerfarij eiiK funt, qui er idolorit cultura,er alijs in rebus comiferunt. maxime uero hoßes eiut fuperbi,ftquidem dominus fuperbis refißit. Aduer fumiUos copias fuasarmat. /■

Hoc eß,e medio toUens,exterminans. Atqui hoc ßgnificanter diäum eß : ipfe enim, inquit, magnus er multus,er ßrtis.Perinde ac demonßraturus alù quis, urbem quampiam ßinditus peri/jje, dicat : iße uel talis rex contra hanc bellum ßcit, ac cum omni exercitufuoueniensdiripuit.Similehuic:Horrendu cß incidere in manus Dei uiuentis. lorfan er ad lfgt; raelitas tum temporis lt;egreßrentes Dei guberna» tionë,accufantesqs Deum, htec dicit uates,oßendens quod iureBabylonqs traditi fint. Idola enim colue« runhquum eßent populus eins eleéius erpeculiaris,

IN NAVM PROPHETAM mjiore autcm ’m Deunt ‘ntdignationc filif nbsp;nbsp;pnßcri

ipforum comoti faut : quocirca iratm Dem, quad fe reliqucrint, ho/tibm roj tradidit, quentadinodum îgt;eut.}t Vircantico Mofif dixiCJpfi prowcauerunt me in nnn Deo, concitauerunt me ad tracnndiam i« ido/jj fu!i,cr ego prouocabo eos in non gente,fupergente infipicnte irritabo eof. Genf autcm inftpient Babyt hnii,zj-uelutiarrogantef,C:/ ijsquinon(unt dij(er uientes: iam arrogante, idolorumq; cultore, nihtl infipientim.

Ooniiniis longanimis, amp;( magnum robur eius,ÖC innoxium fine noxa non dunittcf.

Non ftatim, induit, domina uindiéhm addua't, fed plurima Icnganimitate erga delinquentef utit tur,ntquosàpeecatifreuertiuelit. Cuireiuofè neiatæ teßimonium dicere potcßis, qut ad meliorcm uitam per reßpifccntiS, translati,deinde rurfum mul ta praM^ate languentet, pa-nat tarnen ißorum fcele rum ucßroriim «on dediflis.Atqui dominum longani mii (y patiënt fuper iniquitatet peccantiu, ob imbe ctHitatem hoe non/icit: ingent enim robur eim eß, puni:urmq; roj qui non refipuerunt, uehemens ac graue fuppliciu ad/irt:ßnenoxa enim exißcns, non eß citra noxa : uel mnoxiu, ßne noxa non dimittet.

THEOPHYt. ENARRATIO. 84. hjceß, comunëomnibtMpernictë adfirt. Quamuis {ttim fine dnmno guod injirat efifie uideatur, nou om nino tarnen Ù fupplicio abfiinet. Vehuxta proprie» taten Icrtptwie hoc difiü eß : expert fupplid/, fine fupplicio non ent. itidem ut hoc. Vident uidiadfli» ëhonem ifraëlis. Hic igitur diôhirui,quod non fit ci tra ultionetn, ingeminauit diëHonë. Proinde is-eos qui fiUuin eiut occiderant,ultu^ eß cum indigna» tione, poenâ exigent ab ijt qui non funt perduâi ad poenitentiâ,eosq; ex Hierufalëabßulit,ira a-ßuans» ob iußum fuum,cuius interfiëhret extiterunt. Prf tereu quiltbet fecundum carnem uiuens, eß ho» fits Dei: nä afirólus carnis,eft 'mimicus deo. De tlt;tli igitur 'mimico fe ulcifittur dominus, protenus eum tentationibus trudens wi bac uita, «t hofiilis afivëius ex tall homine toHatur. Stn bic longunimw fùeritut fape confueuit, ut per manfuetudinem fuam ad fefe peccantem trahat, m extremo Urnen tudicio, fine fupplicio non erit, cfiumfî bic non aj^er extiterit. Hlt;cc autem ceufitonfits quifpiam /àcit, «emuUtionê bdbens pro animabus,quas quum condidifjet,ut tpfi coagmentarentur «irgines clt;i/llt;e, bojli de defertori fatana utdet ddgluttndtds, pudefiicientes itaclaritu» dinë generis fui, qua ex ndturd uerbi fortit£ erdnt.

Viatn appellat,motionê, quamfàcit Dem in pu nitione eorunt,qui fupplicium comeruerunt. Jpfa igi tur motio non fimplidter poenat addueit, fed cofunt tnationem,hoceß,pemciein er interitu: concutit^ hoc eßfturbat, tnifcent ac permutans ref. Bane er* go ad rationem in Nineuitas ßretur. Quapropter poflhac ne deßgt;ondeatis animum ifraelihe, qui mife rit modif accepti ab lUii eßis. Veniet nanq; fuper cos quoq; confummatio,hoceß finis, uaßatio, ex* terminatioq;.

Baud ineonuenienter puluerë itineri appofuib Homo igitur, inquit, itcrfäciens puluerein excitât. Dem uero adeo magnifice incedit ac mouetur,ut nit bes er nebulas excitet. Sic er contra Nineuitas mo* tiu, nubes malorum undiq; adducet. Porrocr unigentti Dei filij ad noßra confinia iter, quod in confummatione feculoru fielt, coneußit principatus erpoteßates. nbsp;nbsp;nbsp;Adhac translation lege ad euatt

gelion,concußio mleHigiqueat. Mentalesautem ne bul^, hoc eß, prophétie, aduentum eius nuncia* irut,perinde atq^ currentes excitatus puluis nunciat. Hubes uero ißos appellat,ceu caliginoßore,nec ad* modum per/picuo fermone ufos : attamen ß)iritali aqua prägnantes, fuoqi tempore dignis pra:benlet fijiritualiü inteüeäum. Ambulat porro er in nobis dominw»

THEOPHVL. ENARRATIO* 85 dominitt, ^uum iterhoneßi, adeoq; uirtutis mgrcßi füerimui. Extinäis itaq; uitijs, atq; eieäii ex aniitiit noflra, ßirpitmci; euulßf ßue motis, nec ulteHta ßd btlitalem feußrittiim ntttnßonem iflctt habentibiu, iter domini locum muenit. Ex hac deinde uiu er mo tione, guod craffutn in nobis eß ac terreutn, fubtile ac aereit er ßiirituale redditur. Hi«c er in fubliine raptum,in nubes irMsfertur, (iult;e alijs etiam iinbre mentium udßtllurequednt.

Docet nos omnipotentem eße Deum, qui facile quiequid uolueritßciat : qui ß uclit uniuerfum mure exiccetjomniuq; flumina deleut, Atq; hoc per/ßicuH eßexudmirandis eiuißäis,qult;e temporibus Mo» fe,dum rubens mttre,acîordanë fluuiu, temporibu« lefufilij tJdueexiccauit. Kincer^incuiurbcare» ficiet,ucluti uaßum quoddam pelugui exißentem, cum gloria, tum opibus altum,bellorum motibus fiuäuunsM gentes fub ipfo,ceult;imne(s quofdam in I f(lt;m fe exoncrlt;tnfef er influentes quibus mtume» . feut er implcdtwr, defolabit. Mare, huius ui» tlt;eeß umuritudo, quam inßpientes nos ceu flumina appetimus. Hane dominus exiccauit,acquodinea potioni accommodum uidebatur,obliterauit,inßi» titcnsnos,quodinmundoadflid{onê nosßrreopor

ÎN NÄVM PROPHETÄAT tatifin iuguinetuf tulerimut, wueniemui requiem animabiM noßrif. Prifffrcd ß quifquam in tentatio» mbtu ßfcrit, in tn^rieß, er in flummtbuf. Adeunt igitur tentdto conßtgiendum eß,qui in^erminjtur lttari,amne!q; exiceat.

Hoc ipfum etiamdtuin^ potentie ßgnu eß. AiÜt tnittttBxßtnitenregionem Palefiinie ßrtilißimaint tum Carmelu Jud^æmontcm,4genlibui habitats pugftjcibuf er moroßs,attame Dciwelt;u euer tit,ac ifraelemeo introduxit : quocirca non eflfidei tbfanum, Deum etiam ipftm Nineui fubuer[urum.

Libanut mont eß Phoenici£. P.jßoreß:cntia ha» iui,principet erreget appellat, regionif Libano monli fubic{l£, quot er ipfot debellatof,ltraeliiis fubiecit Dctti. Poteris etiam h£C in ßtturo accipere, quiß dieat propheta : Dominus lüe adco potent tfl,ut ß uelit, imminuatur Bafanitis etiamß ßt popu loßßima,ob/èrtilitatem fuam: deinde Carmelas er libanas,montet nemoroßßimi, er exubcrantißimi materia fua, deßeient tarnen, quampnmum iUe uel nutu decreuerit. Conßmilcm ad modum cetera quit fequmtur, intclligere poteris de ßtturo diihi.

THEOPHYL. ENARRATIO. 8lt;r funt concüfli, ac fublimata eft terra a fa ne eius uniuerfa.

Qjiiit enim guidant fu/}gt;icabdntur ipfum in I«lt; (Jlt;fa fantHwmoJo potentem effe, unde cr dicebant : DcHlt; montium Dein tfraël. cr non DeM uaHium, ' (tit etumnu: '^uoniÄ t:on /olti oinnes montcf ab ipfo fo/noucbuntur,hoe cß,ä.folonutueiui, cæteru ipfii niant terrj-.nedü htec nel tlla, fèdenitnuniuerfa fub^ leuatarfl ii'icieeiitf,hocejl, horruit, ueltran/jiofi U eft, eg; [ua [ede ditnota, ipfocam intuenteacriH«.

S( ipfiitn eleinentum comoueittur,multoindgis habitantcf in ip fa,homines animalia netcra. Atgut diminutd eft etiam Bafanitisçy Carmelut, , guando ludæipropter crucifixu ab fe domina glot ria',traditi funt Romanis. Deinde per Bafanitin, w moribus or operibits uerfans rejjgt;ublica,per Car tnelu urro dogmata altitudo indteatur : gute ca mul ta effent,dimbiuta funt,in concifum cr confummatu fermonem Euangelif fummatim congefta. Qgoma ttcro LibanuSiidololatriieerat offtema, defreerunt i«eo prius ftorentes idoloru cultus ftgt;ecies,uelejr.e corum fapientia,guam fubleuauit, hoeeft, infttua» uit, in fupernis Ingrediens Deus. Concußifuntauti ty in cruce montes, ac natura noftra, terra anteha« exiftens.fublitnata cft,adfuperna iter freies,ac pro«

Crfp.l IN NAVM PROPHETAM fiâionem dd cœlat inßituens, omîtes iuxtd in ipfd comordntes terreitic cogUdùones,dium£ adcoq^ ex leßesßäi£ funt. Infupcrfiquisfruôlum firat in ui» tioßtdte cy MJ ipfd floreat, iinminuitur mine or deß f «tttfcipp.QgiJrtdo deiMtalemittjßexerU,dlidmiBi eamq; meliorem mentem indent, tum montdnum du rumq; eius cor, terreflrid ß)irdns,concutitur or co» ntouetur 4 ßdtu,qui in eo eß,mdli.

Etidmß in plerifqjcripturæ locis, freies Hei, defupplicium adfrrente potentid ufurpetur,interdit tawen Utiortfet« rebus etiarn accommodata repe» 79 ritur,ut eo in loco : oßende freiem tudm c feruabi» mur. et, tdcism tudm quur duertisêQuarequuhic dixijjetdfreie, ddiunxit,irte. Qtiis inquit frbßßet, fi quando freiem fudm irie plénum nobis oßendatl Videtur igitur er Unigenitus Dei filius, freies ejjê putris, tdnqud chardâer er ßrma fubßdntilt;e dus, ipfiusq; manifrßdtor,idem punire erferuure: lüe j ndnq;,inquit.pofituscßinruindmcrrefurreäione multorum.

Epitdfin qudnddm hieexhibet, ira concitdti uni mieiuSidicens: Icorfan ideo, quodfecundum aliquot 6vnsS) ideßicottcitatuf dniint^feufrror, fitprinci piunt

THEOPHYL. ENARRATIO* 8r ‘ fiiuin quidan perturbationis, quæfitcxinfldmmu» tioneucl fujfumigdtione ßrucntK fanguinis dreunt conlrd uero fit dnimui uel impetut irarum, ad eff» dendüquicquä. Propterca bic dixit, m ira indignai tionis eiufihoc eft,quit indignabundut GT ira teftuat animai etiam opera fidt, quibm ultionë fumât, ho» ftesq; fuoi conturbet.Quis tum opponet fefe,ut aucr tat manum eiui,t3' poenam imminentem außratf

Amplißima,inquit, imperia fubiugata fibi,qu,e rupiunt habere roburputabantur, coterit cr diftot uit condtatui animus eiui'.eademq; liqueftdt,ut ce» ram ignis.mcrito igitur nemoiUirefftet. Quin» etiam prindpatas tenebraru ac poteftates diffoluit animus eius, quando demifit cos in abyffum. ludai» cos item magiftratus diruidpropter [celui, quod do minu crudfgendo patrarunt. Ddndepetrte etiam contritte fint : partim re uera petrte fenfibus obie» âic, temporibus fupplid/ iw erwee domini noftri: partim duris cordibus exiftentes gentes, uerbo eutn gelij accepto. Porro quum i« noliK inteüeâus uel mens dominatur,unusell lUe prindpatus, unicum imperium,propterea ipftm non liquitur, Quando uero impetus cr ardor animi,unà cum cupiditate po titur fceptris,en multi in nobis dominatm» mnita

Crfp.T IN NAVM PROPHETAAt int[gt;erid,tjuf litjueßcit domini cacitatutanimUrfeif indignatio tn mcntem noflram accepta, dicente do* inino interdum ad eot cjui noluerunt cumregnarff Lwc. 19 ftiperfe-.Adducttecrmaikiie. Interdum uerodijje* Kath, i-i- cabit talem nientcm, zjportionem eiut cnm hypo* crttif ponet:ißic ejlßetui nbsp;nbsp;ftridor dentiu. Conßiit

gunturetiam pelrceà tali indignatione jeu impetu domini,ipß nimirum graues adinodunitanxij lt;7 fe* ueri in uicijs habitiK.

Poflquä horrenda comeinorauit,ac impetus feit ardores animi,z^ iræ Dei memtnit, inultæsp atroci tatis : ut ne durit cjuempiam zy priui(,peruerlum^; quidam arbttrentur Deil (id quod Simonis zy^ Mar cionis fedatores pajU funt ) qu£ ad manfuctudinent er benignitatë eiuf pertinent nunc adducit, zjy ait ; Etiamß itigentem quampiamzyhttoUerabilt m do* mini mdignatione dixenm, hojiibuf tarnen eius hu* ittfmodi indignatio fegregata,definitaq; eßtfiueiUit qui nedum mala operantur,uerumetiam iniquo ani* mo firunt caßigationem, quapropter talia crimind fua puniuntnr, atq^ uituperant Deum, conuilt; ijs la* celJunt,ac fäßidtunt eiui difpenfationem. Etenim ex* peëhntibiu tpf^m in die tribulationis,hoc eß,cafli* galioncm ab ipfo adiudrM placida mente fußinen* ttbliti

THEOPHYL. ENARRATIO, 88 tibuf, tolcranttbu^cj- ipfum ceu cafligantépairetn, talibw inqiiâ,bi:nignuf,manfuctui,clcmcni eß. Vel txpeikntibus ipfum, pro,diuind ipfdtn ab co con/o Idtionrm excipientibu^, (y ad ip/tini tantummodo dcßgcniihiu ocutos, nfc ad aha nel damonS uel ho* tninu auxiha rclfgt;icienlibiK.T aie tß ijuod propheta intjuu: Expeihm expcéhiui domntü.hinclubdit,Et Pfa. jj; «ttfndn mibi. reduxit mr c loco miferiae. Quif» enim ipfum praßolatur auxihatonm, exaudi» tur,ipßM^; benignitate jruitur.Et,cognofcit domi» Hin colcntes ipfumyhoc eß,diligit,cr »i fwid« iJW O* curant accipit dcuencrantes cum, ac propterea non dclinguentct ; feu pic, cum^; timoré er reuerentu accipienteh^ua; iHii adlegat Dfi«.

Cijtum demonßraßet quod Dem pijsfcfeoßcra ret, adeoej; fuis cultoribm, nunc rurfm fuum ergn impios excurfum ctid enarrat,inquiens : gwod Dfi« fxcifafM crg4 fe, hoc cß, durte ccruicis hominibtts* ac uelutiprauif feruis infurgcntibus contra d.uinci dm lcgc,finê/àciat,hoc eß, ßtndttm perdat,perni ciëcisfrciat: (-« diluuio proßäionis fu^, id cß, dum iter ßcit, er mouetur aliqua cxparte contra ipfof, ^uemadmodu aqua uiolenta per decliue feu praceps a£bl, fubmergent ea qut jtbi fubicih repperit.

Hoc proprium caiamitatis eft, cjuod qui in tribultt tionibm cr udßiHionibia fint, mente obßifcentur, quadjinculigine obduâijUtetumindic uelutHnno^ flcagant. Porro unigenitut Dei ßliia, perpétua infe infurgentes, c^ab/c déficientes dicmones confia cit exterminauitq;.,diluuio profi£lionisfiui€,hoc efi, buptifinatequo bjpti/utuseft,profiihisè finu putris ud nosufique : hos amp;nbsp;tenebrte perfiequentur, exterior res nimirum ipfis parut£. ïnfiuperphurifieos, ficribus cr id genus,c£teros,in ipfium cocitdtos,inobedientes, buiufinoditencbrlt;e adinteritüufque apprehenderut, mentes iüoru exctecuntes, quod non audiuerint dicen^ ioun. g fo??:Ego jum lux mundi. 'EhVfique dum lumen habet loan.ii tisinlumine ambulatc,utne tenebræ uos apprehent dant.Ad htcc in nobis etiam ipfis îaehrymarum efl dit luuium, habens profiilionem fieu iter, hoc ejl, motunt in uirtutibus ; quod intra nos diemonesjpirantescogit tationesexcitatasconficietidelebit, exterminabit, tnt micos dutë Dei perfiequentur tenebr£, ipfium nempe peccatu, conficientite caliginem actenebrasittducens, tum fiua defiormitate tantum non compcUens ad forma fa uirtutis opera.

Confummationê ipfe faciet: non bis ultionê fumet de eadê re,in tribulatióe»

Q»kw interrogalJèt.ipfe ßbi rejjjondet. Tabi cß incjuit, potcntKi Deuf^utfialiquempunire pro mcri tii uelit,boc ipfum fimul cumulate unaplagaperßti dat,nee altera uindiih opu^ habeat, femel quadam 'te nusipfumconßeiens.CiuidamficIcgerunt. Quidra^ tiocinanuni, quid cogitatis erga dominui An 'ne quod

fiftem nobifcumfikûuruii Hadenwper trttert‘ rogationem. Deinde reßondet. Non fumet ultionent bina uice,idcm ob deli flum,per tribulationem. Afßr^ mant ergo hiec ad ifraëHtoi did. Poflquam enim Sol» manafar decem tribus captiuas duxißet,captis unà ab todem aliquot lud^ie duitatibus,metuerunt fibi ad^ modum relidi paßim,neadfefeßrs reuerterentur B4 bylonij, hinc adßnitimas regiones außgerunt, atque cum gentibus poUuebantur.Cofolatur itaque eosproi» phetadicens'.Quid cogitatisdominum inhumanunt extindurum,ac in pemiciem traditu rumt Haudfiel hoc. Non cnim bisfefeuindicabit ob eMdcmrem,fccundasfuper nosinducens tribulatio» ites. Scmcl,inquit,uospuniuit, quare non iterabitplat= gam. Ad gentes igitur ne accedtte,fed dominum expe i!kue,qui expedantibusfcfOr bonus er bemgnus eß.

Vel li dco punitui,uelipfa J^ineui.Ab hoe cnini la co aperte pdlÀm de ipfa^adipfamuerba freit, Ait ergo. Quodfubrutisfiindamentis, acfolidisïüiimoe» nibiK,ß}lendidiij; a'dibu{,/()lo ttqudbitur,hocefi, pld nè defolabitur ciuitat ifta magna, neqiie adhabitandu comoda propter udßationem,neque adagrienlturä, propter ruinM cedificiorum,collapfu)nq;.

Smilax planta eß hederæ ßmilis, perpétua ßerßent • tendens, fubtihbtii ramis,qu£ proximo aßant plantai comprehendens, maxime uero paliuros,adeo utillos quidem ßriat, ipßa tarnen fuo etiam tempore pereat. Kuiufmodifanc erat 'Babylon,numquam non ad altio^ ra fcandere uolens, ac undiquepotentiiefutc retia ex^ tendens, ut deprimtrentur ßujfocarentur ab ipßt caprebenß,nec paiica régna diß'oluerentur. Cómedef= tur itaq^ ipßt à Peißs et Medis, C yro ipßjrü imperato re mouente beÜu.id eß, obfeurabitur, regno utduata.

BB eiin fubindicat : Qvia, ittijuit, Dro tradcnte in manuf tuM lfra'elitaif,nonifgt;ßercxißi troph^um, «0« retulißi ei accepta uiéhriain, fed tu£ potentite imputaßi: Deuin ucro imbeciüum effè cogitaßi, ut tjuinon poßitferuare confidentes ip fi. Vndc (y Sen nacher^m,Ezeci£,inquit,dicite:H^c dicit rex mat i.Paral.^^ gnuf. Ne te decipiat Dem tum, eo cjuod fiduciâ i» ipfum coHoces. Ndtn non eripiet ifraèlcm ex manu mea Huim etiam dux cr fubimperator Khapfaces, £fit, talia pleracj; blafphemauit. Hanc itaq; eim arro» gantiam fubmonßrans Dem, per prophetä inquit: Vtfitabofupcr inteÜeâum, magnum nempe regem E/i.io A)?yriorH. kc rurfum docens ipfum, quod non pro» pria uirtute gejferit qu£gcfiil,fed Deipermtfiu: Neglorificetur, induit, fecurif,citra firientem per ipfam. Nonne cxjknfcitBr fine trahcnte tpfami Diruta cß etiam, dominum occidens fynagoga, ada ufcjs fimdamcnta ,id eß, ufcj; ad facrificia, cz omnc legalem cultum uel obfernantiam: in his enim uidct bantur ambulare. Atlt;jui circumeuntes mare cr aria dam ut unum aliijuem profelitum fitciant, ac poßca ipfum filium géhenne conßituunt, fmilax fierunt expanfa,fulfocans fub fecoprehenfos : ac ueluti art daßipula, netjifufceperunt defeendentem pluuiamt «e^j aquam falientem i« uitam £ternam. Cogitaue» »«nt autem contra dominum praua aduerfa, ut

Crfp.I TM NAVM PROPHETAW Utdclicet pro beneßcijs qute acceperant, ipfum neci darent, eam ob rem comedentur ab igni Romano* rum, ©• poflremo, er perpetuo duraturo. Smilaci prteterea tequiparantur, gui caritatem/imuLntef, cr compkâentes per blandicid! proximü, ac tnte* rtm qute ad perniciem eoru jïdant meditantee, con* fulenteiq; : fx bw cgreditur ratiocinatio contra do* minumpraua contraria. Riâu! enim dominut» ipfi uero dißortitac dominiu caritM eß, ipß utro ca ritatk hoßes. Fraudulenta iS' iniußa deceptio item fmilax eß cunihl apprehendens, cogitans aduerfut dominumpraua,nimtrum quod nulla noßraruhoe 'm mundo rerü cura tangatur.Hetj; enim ßaudi,tur picji ijuaßui nimiu inhians, plura fein per poßtdere meditan!,ucre credit eße prouidentiä: cjuodetiamß fingatidiuerfum tarnen operibuf oflendtt,eo guod iu ßitf ^uidem dominuf (y iußieiam dilexit, auaruf aU tem circunferiptor, iniußui er iniußteias diligent. Abfumeturigitur tandem tails fmilax ipfa à fefetal ter enim impoßor ab altero fraudulentiore capitur.

Aijuiu multof Perfas er l^edot appelat,i}ui cott tra Ntneut bcüum geffere, quorum domtnut etiam imperator fiât, ducent iHos aduerfum earn urbem. Qui er lt;idominodiuidcntur,id eß,in ordinem dige rentur

THEOPHYL ENARRATIO. ßi fentur feparabunturt ccu ab imperatore lt;juodit lu hunc IolÜ lila ijutdem pars objideat,illu uero ijia^

Celebris enim anted exißens propter potentiant tuam, nonporro auditum crßmam talent habebis^ Vel ijuod non ulteriui obedient cr feruient tibi, qui antea obediuerunt cr feruierunt. Dominatur autent aquarum multarum dominus,quie funt bapttfmatif, quM fic difponit zy ordinedigerit ut ubiq; fint: Do* Math. iS cftc fnim ,inqutt,omnes gentes baptifantes eos:ut ita multa fint baptifmata, quorumlibetputa cr ßngua lorum ubicumj; dcgentiu. Siquidem unum baptifma diifiit eß,£queatqi nnafides,Propter dogma nempe infdcrK,unum extßens in omni eccleßa,qult;e accept rit bapttfmum per inuocationem trinitatiSt mortem ita domini lt;y refurreâionem exprimendo » per trt« nam lUam demerßone ty extrailionem. Btquia fe» nel cuiuisßdeltum datum eß, dicere queat aliquis» unu propterea did. Sic baptifmi quidem multi funt, quandoqutdem ey baptifati multi. Alias aquie ba* ptifmatum hoc etiam modo à domino diffodantur: Kt quum duplicet nos fimus ,utpote ex animo ez cor pore, corporis quidem purgatioper aquam, animi uero per ßitritum perßdatur. Deinde ad fatanan etiam i|ia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;; ÂMclitus tutu non audietut

Crfp.I IN NAVH PROPHETAM itmpliuf. non enim ampltM fitcrad^monibuifiuntf Aqumpræterca multuti fcriptura tentationcs effc nif 51 utt,ut lütc: Veruntainen in diluuio aquarummultd» ru,adeum non appropin^ujbunt. inundatio enint tentationuin, etiamfi muliæ cr altie poft aliof fint» proxime tarnen faniflum uiru non erunt. Infit frgo, ^uod tcntationibuf imperct dominiM:Etentm ipfedi fpen/ans noftram falutem probationë, hos fuper nos duel permittit. Di/gregabuntur autem iü^e^hoc rft,dtfcindentur,^ continuités ipfarum diftinëiionc habebitftdq; diuino confi[io,non humana prudenM uel ficrißeio-.ipje nantj; ßrit,Qr rurfum fanat.

Ad tfraëlem couertitfermonê; Regnunttrnquitt tiincuierpoteftatem, hanc enim uirgü nominauit-, conteram ab te. Vel uirgam ipftus tfraël, qua cafti^ gatur, conteram abs te o Hineui, ut earn porro non teneM,quo per cam tfraëlem ca ftiges. Ad humanant itidein naturam dicere dominus poßit, quod uirgi diaboli,peccatum dico,'tn quo interficiebat uos, con fiingam.ftimulus enim mortispcccatum eft. Conte» ram autem hocabste,hoceft,teinduens,zypcrte luâans aduerfus principatus er poteftates,easq; Hans er triumphant in cruce. Virga uero dtaboli funt tentationcs,per quas hominëpermouct,ut ro«» Btcielur deo, perinde ac in lobo coptigit : quam uir è'tnt

THEOPHYL. ENARRATIO. 9X gam contcrit dominut quum äacet : Neterreamini j, ab ijs qui occidunt corpus, aniinam autcm occidere nonpoffuut. et,ln pacientiaueßra poßidebitis anb WM uc^rM. et,Quunt malcdicentia peteretur,ma* ,_, Icdi'centiam non regeßit: dum pateretur,nihil mina tus eß.

Ad ifraelem hiec loquitur. Habuifli quidem pot tcntiä or tyrannidem Nineui urbis, ueluti quofdam nexus detincntcs te,utferuires ipfhneq; quicquam li bere tranßgerc poßes ; hanc ergo potentiam, tale imperium dirumpam, tradens ipfum ?erße. Ciuod fi ad Nineui urbem h^c uerba ßant,intelliges uincu la, non quibiss detincbatur, fedenim quibus dctinea bat potius alias gente5,adeoq; ipfum ifraelem-Grandes etiam nexus human£ natune ipfa mobcf dientia mijcit,detinés ipfam i« terra,Propter ipfam cnimaudtuitàdomino:Terraes,crcetera.Enimue Gen. J ro poßquam cceleßis feruator noßerßrma ferui aca ccpta,ß0kis eß obediens ufj; ad morte,dirupit wo* bedtenti£ ißa uincula: exaltatusq; in cœlum,oninia trahit ad feipfum.

Cyro mandabit de te o lfrael,ut dimittat teab captiuitate.Quomodo autcm mandabit? Gerte non prophetas mittendo,fed (tnimuin eius inuißbiliterj

.Cdp.I IN NAVM PROPHETAM pcrfiM quce nouit iudicid contingendo, maxime quü idololatra efjet, nbsp;nbsp;indtgiws quem perßtosprophetoi

coueniret. Hane ad rationem ccto demandauit, utdet voraret îonà,pr£terca cucurbita:,ut praberet umbrä lonæ, ac uermi pracepit, ut ßriret cucurbit à. Adbtee ciuitati Hineuidicit: Qjioniam de te dominies Cyro imperabit, ut copias fuas aduerfum tc armet. nbsp;nbsp;Man

dabit etiam angelis fuis dominus de humana naturOt ut ip fam in omnibus uijs cuftodianf.cuilibet enim,etii ijs qui in ecclefiaparuifunt, agelus fegregatus attribu tusq^ eß,uti didicimus. forfan crad doiirinam ferua^ torisrelationemprophetia htec habet. Poftquaenint naturam noflram affumpfit,confortauitq;ipfim,cr potentiorem reddidit,tantumnon hocdicif.Legis man data ueteris naturlefiierunt in Adam condemnata: or imbcciUis, de te autem noua jàiki, per nouum Adam^ alia dabit in mandatis dominus ïefus. Dióhtm eft uete Math. 1 No« peicrabis, Ego autem dico uobis, non effe iurandli omnino. cr cetera. Poterit etiam heec dicerc ad eum,q ui in tentationibius eft conftitutus : Qjionii mandauit de tc angelis, ut flagellum non accedat ad ta bernaculum tuuin.

fentù. Semen alicuiiu mortaliunt poßhac ex nomif ne tuo, non jppcttabitur. Moî enimerat fubditis,4 maioribnsdominantibnf nomenclaturtuadipifa: Sic i Bdbylone Bdbylonij-, 4 Cgt;ro Perfa, Perfc, lt;tb Alet xandro Macedone,Mdcedones, db Roindnw Romjnt funt diât. Secundum hancrationem, Paulus quoque Romanus erat. t^on igitur, inquit, pofthac ita domi^ naberis,ut ex nomine tuo uocentur fubditi. Sin ad Ißa elemh£cdicantur,accipies ita,nempe: Quod pojl* quam liberatusfiterisabCyro, nonporroex nomine tuo,hoc eft,]fraelita quifpiâ dißgt;ergetur in captiuitof tem.etfienim deinceps debcUati jùerunt ab Antiocho, alijsq- coßnibus gentibus, uniuerfalis tomen ipfisnon obtigit d^erfio. Atq; cußducia hoc affirmare queac, quod neque unquam uere ifraelita di/jgt;ergatur. non enim omnes qui ex ifrael, ifraclitte funt. Vnde ey dof minusetiomdixit: Ecceuere Ißaelita hic,quafiquidä nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t

ßl/o lfraidit£ßrent. Proindequietiamnuminuniuer fum terrarum orbem di/herffunt,non funt ueri Ifraéli t:e,fed nothi, alias ey ip ft unà cum Nathanaclc dixiß fent:Tuesfilius Dei,tu es rex ifraëlis. nbsp;nbsp;Ante C hri^

(ii porro oduentum in carne, mortalium genus differs fum erat in multas ey Udrias,dc uarijs dijs, opiniones : inChriftoautem unitumeftaddiutnaueram natura, ac uerii Dei cultum addidteit. Propterea dicitur, Hon Jj^argetur ex nomine tuo poflhac, id efi, homo (huiut

op.ï IN NAVM PROPHßTAM etiitn nomen (id nojlrcimnatuïSpertinet-, ) non dijj-ier^^ getur in miiltdi opiniones or uana /jieamp;d, Ad tentâtu etiam, zy (ècuincimbigentem, quod lucrum ex tentai* tionibuf me manebitfuit. Hoc lucraberii,qiMd non uh» tra humdnd in te cogitatio j^drgetur. Hine or lob^ poß tentdtionem, Putdui,inquit, meipßim terram O'-cinerë. Abieciq^meipfum, oHqueßäusfum.qudnto ndnque mdgu exterior homo corrumpitur,tanto md* gw interior renoudtur^

Non pduci lfrdëhtdrum,etidm poß cdptiuitdtem, idolis feruiebdnt, neßc quidem ex edcdptiuitdte ßo^^ brijßili. Vnde ddmirundm ille io fids omnid idold fu^ ßuiit,udfdq;ipforumcxußit,puluerem eorum inßii dem monnmentoru, dd fdcrd ßeientes ipßs pertincn tium dißiergens dijfemindnsq;. Atque hoc eß quod dit: Pondm feu ßcidm fepulturû tudm,puluerem deo(( rum ddmifeendo puluere idololdtrdrum. Ad Hineui luec uerbd etidm trdnsfirri quednt hunc dd modum : Deostuosdd perniciem,dd extermindtionc trdddm: unde tu metuens, nequdndoß)olid hoßihdßdnt, de(b» dies cos ueluti in fepulchris dggere congeßis. Fortdße dutem, quid idoloru cultores in munus hoßium â Deo (r-idcbuntur, ait; H^c idola ponuin fepulchrum tuum.

id eft, mortis condlùtores aulores «e, ipfaq; tibi fe* pulchrum fient. Porró jfiiritus calumnians didt bolm, deus erut humanit ndturæ. Talis dei domus tft uniuerlus mundus, ex lt;juo omnis tdololdtria per Chriftuin excifa eft. Betld infuper eft promifito, guam promittitf^uicunóh idold extirpât, nuturit noftr£,dum ait: Ponam fepuliurä tuain,ideft,occit dam ueterem hominc: tumulo te condam, ut reno uem Z}- refufiitem, nam mortuifiimus cz conftpulti Ro/jj, £ fitmus cbriftoper baptifma. Ex mente itidemno» ftra, epuie domui Dei extruéh, eft, extirpabuntur etiam fculptilid,rhctoricd uidelicet ffilcndide dicen» diuenuftds:(yconflatilia,hoceft,philofophoruopi niones, pcrdcmonftratiua, uiipfi uocant, copendia uel artes, ceu quafdam ’mcenfiones exhibitas. Tuin uero tumulaturinteUeéius nofter,fiuemens,quando nihil fapimus proprium cr humanum,perinde atq; Salomon etiam ait : Affiufïus hominis non eft in me. Fides enim,eft fepultura mentii,cui non permijjum, ut moueatur, cogitet in animo, cz uari/s curiofe fit dedita.

Propemodum 'mßribui exiftentid bond mon» firdt. E(ce enim, mquit, ecce ucnict nuncius anifidl»

pp.I IN NAVM PROPHETAM dans Cyri cotra NineuitM expeditionë, cr captiof nem urbis Nineui,gutepax erat ifraëhlif.Liberaba eos ab captiuitate. Super montef dicicfiue quod ipftt lua 4 Nineui adufq; Hierufalem fit montana : fine quod qui 4 montibuf aliquid denunciant,ceu ex locis qut utderi plané nequeant,ßgna fhciant, per qu^e in imo agentibitf fuam dcnundationem (ignifieant.

Vedef domini funt apofloli, qui mißt ßuntad mon* teii ad gentes ipfof, qu£ funt mteücfiualium firarti habitacuU, docentet cos- Atqui dominus annunda* bat pacem,ac per omnia quæ cum docuit,tum fidt» loan.ij pacem nobis apudpatrem fuumpeperit: Vt cr ipft 'm nobiSy mquit, unum fint. Apertißime autem mu* tuam pr^dtcabat pacem 'mter fideles, quudiceret: Kath.x Ab eo qui tua tottitynerepete.Volenti^ tecum apud iudicem delitigare,ac tunicam tuam capere, dimitte et cr pallium. Annundabat autem hlt;ec,tanquam ni hil 4 fefe dicens, uerumenim quæ figt;iritus fandi ef* fent,predicant. Ioannis etiam baptifllt;e pedes uelot ces fiicruntyfuper montes,pharifeos dico, cocionan tis uerampacem,Chriftu.qutbus cr dicebat : Gene rationes uiperarum,parate uiam domini,redas fici te femitis eius. Omnis uaüis implebitur, or omnis mans cr coHm b«mi7i4tj(«r. Ncino autem prædica» re pacem in terra mfrà agens potefi, dum terrenif rebus affixus efi-. propter cnim buius terrée ficulta* tes»

ThEOPHYL. ENARRATIO »Ç I«, fu/citanturbcUa. Quocirca fiatmunciaturut es pacem, ZS' tibUp/i z^proximif tuis,fubltua te, eri^ ge te in altum ab terra C7 6o«»s eitu, nimirum i diuttijt Of gloria. Afcende fuper montet cœlefta, quo Dauides ctiam oculos fuos toüens, jjterabat in^ de fibi uenturum auxiliutn. Hine ©■ doîbres aduer tantanimu, utfuper montes altcc politiie con/litutir fic annuncient pacem populif : quod ipßs etiam pef gradum cz afeenßonem cathedrte demonßratur.

Qtt«m enim in captiuitate effes,prohibebaris ce lebrarefißiuitates, lex cnim in Hierufalem priccit picbat celebrare fifla : Propterea cz /ûperflumims Babylonif fu/ßenderunt ohm organa ad fahces, O' Hon licebat eiscanerecanticum domini in terra alle» na.Hunc hberaius àcaptiuitate,citra impedimentii célébraßrias tuoi.Hnecautem uel propheta dicit, uel angelus prlt;edicans,omnisqi qui mente inteHigig tur,1udas, uelconfitens Deum, Inquantu enimeft m Babylone, id eft confilt;fione,in ip/a terra à deo olie» na, non poteft celebrare feftiuitates fuas ; neq; paa feha,tranfttus o egrejfus tllas ftrias (non enim eua* fit neq; egreffus eft peccatum:) neq; hebdomadarS firiM,qu£ eft pentecoftc,nam extra Jßiritus fabbaa tifmum eft,non toUens chrifti iugum,apud quern ina aeniturrequies : neq^ fcenopegilt;e,hoccft,attegiari

I tn NAVH PROPHETAM Jrflum. nonenitnceu tabernaculu pcregrinationifi fed ueluti ßabäe habitationëhunc modS inhabitat.

relurreâionis 0- uitie,poß banc ßuur^ memi nit, (juando cuiialibet UtHi nouum incorrnpttbile copaginabitur. Al ubi liberatw ßierit d feruitute c3 fuß pcccati, tum demu celcbrare iubctur ßriäf fuM quits diximus.Tres (futem tlhefiriie omnium in lege maximie extiterunt.

Hoc eß, promißiones quits promißßireplc, ft» eraßciens ,itlijq; légitima perfequens. Promiferant enim quum in captiuitate e/fent, fefc multä Deo red , dituros gratiä,multaqidond,gratitudtnis fymbola, ß in patriä reuerterentur. perinde ac in pfalmo fe» xdgeßmo quinto, (y fexageßmo fexto inueniemus.

Hoceß,non porro hoßes tui diuperfeuerabunt,/ neq; ßabilietur ipßs ßlicitas, cieterum ipß celeriter etiam interibunt, ac heticia eoru er luxus perdetur fimul. Vel quad conßtentis Deum ßßiuitatet non inueterafcent,nonpcruenient ad in» ueteratione : feinperenim de die in»

Onfeda eft, cöfumpta eft, t^meui uideliceteiufg; princepf, ut no ampliuf tibi timor fit ex ipfis. Velpeccatum uel impietäf.

Afcendit, inquit, cotratiineui Cyrut, qui itifufa flans Cf uentulum ßciensßciei tuie,eripuit te ex ad» fliâione. Infufflare aufem ex ludaica quadam con» fuetudine dixit,quibut dilacerarequoq;paUia in ma l'cerat. Sicorinlanguentium uultus infufflabdnti id quod exorcift^ potißimu ßdebant. Sunt qui hiec adDeuin pertinere putant, qui proprio nutu, ceu flamine quodam feu flatu ufus, uiuificauit denuo po» pulum,ueluti mortuum,quemadmodum lezeciel dit,mortuis oßibiu bos coparans: perindeatq; Ada mo inßifflans ß)iritum uitlt;e, creauit in ipfo animum uiuentem. Afcendit ctiam Chriftui ex mortuis fub» tnergens eum, cui mortis erat imperium, Aflÿrium ilium,qui mente cogitatur,fdtanä. tnflauitqi dtfcipu lisinßciem,pacemiüisexoptans: Gauifl funtenim lioitt.zo difcipuli,dominum fuum conflgt;icati. Nam ßmulatq; Adam imaginem perdidit,quamper diuinam infuf» flitionë acceperal, reâe cr pulehre C briflus iüant

Crfp.H TN NAVM PROPHETAM rettouMhfacr'K fuif tradidit ttpoflolis,peri()fos cuii âif credcnlibuf.

Ad ludi htec dicit,prtecipiens ipfi drcunj^icere per uiM cr expe£kire nuncios, ac bonos abiUis acei pere annunciotiones.V el ueluti reduce ndo ex captü Mldte b« dielt populo: Contemplare, circun/jiice, quim fitßcilis cr concifa breuisq^ uiii.

Pro fo quodeß, priorem depone (èrmidinè, eonßrtare lumbis tuis,eos circumcingens. Sic ey lo Tob. 40 bo dominus ait : Succingere, ut uir,lumbos tuos. Et Ephe.6 Paulus : Circuncingite lumbos ueßros 'm ueritate. Proinde ey bic eos ßrtes effe confidentes iubet, priore metu depofito. Vel perinde eß hac fi dicat : Parate uos ad tier reditus. Lumborit enim domina» ri per zonam,eosq; circuncingere, iter fàcientiu for ma eß ; quippc quia diffluens tunica ad pro/èâio» ttem laboribus defiitigat, aduerfum quos fuccinâut ßrtiter perdura. Deinde cuilibet noßrit dat m man» datis, contemplare uiam, Chrißum, ut in ipfo cir» cumambules. Vel adhortans not ad confiderationê myßerij de chriflo,ait : Addifce uiam. Quia uero per uitam ailuofam, afeendimus ad diuinaru reru contemplationc, ac dira fanâificationem nemo do» minum

THEOPHVL. ENARRATIO. 97 fttinii uideatjinquit: Dotnin^re quibtts efl cupiditiit libido. Porró quum nuturd nobis tii propcmodu perturbationCiudmonitiydicerc cona fueuimas : non poffum naturali affiâui renithojien dll quontodo dotnimbimur: Valde inquitfèrtis eßo^ ßrutudincin uirilcm lt;tdfu)ne,boc cß, ne mollitcr,ne lixe,fed acriter,fed uchemenler reßßASjdqj in ro^ bore, hoc eß,chrißo, qui naturam noßram confor tauit, potentioremq; reddidit dum earn adfumpßtt deitatiq; unimt. Nametiumß ßue hoc ßrtis ßeris, nihd tarnen poteris. Hane ob caufam nemo inter in» credulos uirgo eß,non enim in robore chrißo,con« ßrtantur.

Idcoamp; (^uideirt deccin tribus jppe[lat,lfrael «cro duas in Hieroßlymis.Decein enimprius cjptæ funt 4 Babyloni/s,du£ uero poßea, i^abuchodonofor Hierofolyma inuadente martijs copijs. Quandoqui dem ergo Cyrus duodecim tnbubus und permißt re ditum,quoniam,inquit,duertitdominus iniuriam I4 co6,boc eß, abßuUt captiuitatë er feruituté decent tribuu, lt;eque atq; duarü ifraelis, ac in [uam terrant tranßulit er patriam. Niim miizrù erat liberis ho» minibus ex Abrahamo propagitis,feruitus,q!(.e no decebat eos. Vclhunc admodum inteHigerel . et.

Poß^uam nomen lacobßpß patriarchs à patribui impofitum eß, nomen uero ifraëlab Deo, unde er hocipfum honoratiut altera erat,nomindtquidetn bic uniuerfum populum humano nomine, dicem, Qttod iniuriam ßue feruitutem tacob,hoc eß, totiuf populi auerterit domintif, tanguam iniuria foret il» iui patriarchs, qui uirtutii ergo ifraèl agnomina» tut eß:perinde atq; iUe iniuria adßciatur, qui omni honore dignuieß. Huius gratia,poßeris eiuspar» fum eß.lniuria Iacob,hoccß,aäiui,conßitutiutfup plantet ddßäu!,ßeruiendo turbanti er prauo alicui operi : quemadmodum iniuriam jßraelis, hoc eß, in cotemplatione agentis, dum fuccumbit ßlß) uanoc^ dogtnati. has iniurias auertit dominus,operibus ac» comodato Iacob mandata impertiens,qusipfeßi.cus liber ßaf.in cotemplatione uero neflenti morä,iUu» ßrans mente ad reëh erßrma eccleßs décréta.

Quoniam excutientcs excüfTcrunc eoSjfiC palmites eorO perdiderunn Ar^ ma potentïæ eins ex hominibus.

Qtsemadmodum,inquit,uitisexcutientes palmt tes, fruâum corrumpunt, fie er Perfs Babylonios infringentes, eorumq; regnum excutientes perdide» runt, quod erat ßu^s palmitum eorum. Couinant uers palmites ficcrint,mterprctatur ipße,du inquit, Qjioniamarmapotentiscius non ex Dco,ßdhomi ntbus:

THEOPHTL^ ENARRATIO. 98 fûbtti:humjn!i cnim uiribw imperabant. Nlt;«m art mapotentiie feu imperij eiut,Babylonioruuidelicet popuhtßrles armatos appellat. Subdit igitur:

Vt nemo arbitretur Babyloniot ceu imbetles J Perfit deuióhsjfupra guidem armoru potentie met minit:clarius autem or apertim nunc dicittOjionii excufferunt eos uiros, potentes cr /ortfç exiflentes» adeo^; temerarios er audentes,ut uel aduerfut igné attentare guieguä audeant, ac ueluti lufum quempti pKtent difcrimintbm er metui expofita: tdeo^ no» propter eorumimbeciUitatem Perfe prucualuerunt contra eos, uerumenimpropter diuinu ludicium tra dens eos ißis in perniciem er interitu. Excuffit runt etiam ab Hierufalem Romuni deicidas, antea c[uidem plantatos in uineam fruäißram er ueram, lam ucro couerfos wj «mdrukntii: Vinum enim eoa Deut. rum, uirut draconum er ucnenum aßiidum ; ctcnim domino ßl dederant pro potione. Et palmites ipforit extra urbë ad mare ufq; expajfos,perdiderunt: On* net enimßre in finitimis terris erlocis deprehent fos interemertit. Qhm dcicidæ non hdbucnnt arma potentite fuaex Deo, (ClUottiodo entm,quu filtum Dei demifijjent letoi ) fed humants auxilifs confide bant,iemulatoribui eoj dcud/luntifctM.iüiigiittr do» mini 'mter/iilores,potentes fiierut,ut qui in lege in»

Cap.JI IN NAVM PROPHETAM ßifuti ejfent. Fortes ergo ßrtitcr explorabant, ZSquot; iUudcbant dotninu, ^uiignisefl propter diuinitatë: partint undelibet tentantes ipßm, partim nero Rot manis tnilitibus tradentes ad iRudendum. Exenft fèrunt etiam mentales (ut ita dicam) Rabylontos dlt;e mones, fub C bri/lo ßtpendiaßcientes, ipßs longe à fefe remotiSi atq; ßdudione ipforum repulfa-.uitet^; eorum perdiderunt, diuinationes arbitror incatt tationes,ex (juibus uinum impoflurie générantes ho mines potabant, quemadmodum zy in ofeè dicit: oßc. 4 Vwum Cf temulentiâ apprehendit cor populi mei.

Deinde de fatana etiam inquit, Qjioniam arma po teßatis eins ex hominibus funt : per noflrâenim défi diam atq; fecordiam imperium poßidet. Sunt autem dainones uiri potcntes,carnis nimiru expertes,belt ligerantes nobifcum,qui came fumtts ueßiti. Ludunt autem m igne animi ztf concupifcentiæ. Vt uero uite exißente domino,palmites funt apoßoli,Z!r ubilibet cö/liiiitifidelcs corpus eius Cf membra: fie ex oppo fito, quum uitisßerit Sodomitica, palmes per confe quens ex Gomorrha, eo nimirum uitio excellentes, omnèq-, turpitudinis Cftttuli ßrmä inde rcdpienies.

Habcnæ curruiim ipforum,in die apparatus cius.EquJtcs turbabuntunn ui)s, amp;nbsp;confundentur curjiis,amp;coin^ plicaUuntunn plateis»

B ibylonij Mqtiit,parabuntur,ut ex equii oppo ttAtlefê PerfmiyhabeniCcurruu eit(f,BAbylonij ni mirü exeratuitin promptu erunt,atenint nihil pro» derunt. équités enim turbabuntur in itinere lt;i multi* tuiine aduentuntiu prcefentiumcj; hoßium. Curruu præterea conftißo erit, hoc eß, concußio complica* torum 'mier fe uicißim,(y coUiforum inter fefe: non in angußis locis,ut quii lociangußus accufet, fed in plateis, adeocf; latis itineribu4, ut ßt perßgt;icuumi Deo debcUarifCr équités er curruum du^hres. Currus uel plaußrß domini condit£ funt anim£ no ßrlt;!e,quod ipfum,ueluti uerbum, baiulent: ac per ipfunt mot£, ceu equis uehantur in contemplatione, omnium fermonum eius participes. Fiunt er currut Babylonij principis,qu4ndo ad irrationales opera» tiones animi noßri intuentur. Habenlt;e noßr£ funt naturales cogitationes er mandata domini. Quant igitur ißa ueluti haben£ 'm nobis parata ßerint, tu ueluti equitantes i« tjoSi« doemones turbanturier ua rijs er diuerforu errorum adeoq; uitioru ttineribiis quibus nos agitari perfuaferunt, currusq; ipforum inter fe mutuo coüidunt, coinplicanturq; m plateis. Quodautemdicohuncin modum fegerit, Vicium, quamdiu ipfunt acccßcrimus,planu quiddam uide» tur,er £quale fibijpfhpacicji dcditum.Quando ue* robabenos receperimiis, «(ttnrrfIifcnjMoiip«kbri*

. CT honeftum efl Jpeculali, d manddtM Dei eo perdu co/^icamur ipfum i»£lt;juale,fibijpß copldU denf,cr coplicatu. An non uidet in plateis adeo^} lu tu huiut uitie uijs proficifcentes,netji angußum cal» lern caeleßis,qu^ fecundunt Deum eß uit^.terentes, guontodo interdum guident felicitate ac profßerioa re fortuna laxati,prlt;e omnibus, fupraé^ ontneis efßi ranturi interdum uero uel modica guada circunßaa tia uel calamitate urgente,inuadente ur, omnibus iu xta ignobiltores neg^ nö effoeminatiores redduntur, rxiguo admodü mßrtunio fuccumbentes,ac uitam fuam plané perdita extßimanles ƒ Htec autem tunt uidentur nobis,guando datas nobis,ut dixi,ha benot receperimus, habuerimusg; eos 'm expedito in die» in lumine noßrifp forum confcienti^ conßtiuti.

CiJiiacurrus Nineuitaru er Babyloniorü ljlt;ec (y b« paßf^uros retulit: nunc ait,guod non imbecil» les ßerintifed fortes er animofi, adeo ut uel ignent ex oculis emitterent, ac ueluti guibufdam lampadi» bus er corufcationibus terrerent fubditos : attamen inhoßium ajfultu, trepidatio eos continebit. Clt^i» damautemh£cde Perßt inteüexerunt, tantumnoif corporalibus oculis uidente eos propheta, tanguant tgnein aduenientes contra üineui.

Etrecordabuntur optimates ipfo* rum,fugientcp in die,Ód languebunt in uia fua, feftinabunt ad mcenia, para* bunt^ propugnacula fua»

NiftewUr«»!, w^«it,op timiites, propter poteit tiimfuam alta j^irantes, fuperbientef,omnebcogi» tationes debunt,nullam^i non artem mente fua uolu tabunt, acfugere in die tentabunt,ucluti duris deten ti calamitatibui,uf^ adeo, utnec^ node expedent. Non profjieritatctn tarnen confe^uentur, in ea fùgig nbsp;nbsp;nbsp;•

fult;e proßdione, fed rurfum admœnia ßßinabunt afcendere,ab tllii falutem inijuifttun,acfuam in ur^ be cußodid curaturi. Vel cum dicit recordabuntur, fic intettiges : quod animo fuo fecum repetent adßi» diones quas ifraëlitis intulerunt, blafphemarunt^, quibus Deu exalperarunt,fcientes i« pofleru quoi Deum pro hoße fuo habeant, ac earn ob rem terga jùgæ dabunt,non clanculum,fed in die; tanta eos ap prehendet trepidatio. nbsp;nbsp;Eß etiam diemonum uifio

feu aßiecius inßar lampadum pernaturam.Videbä Lac. i» enim, inquit, fatanam de caelo ut ßtlgur cadentem : ßrfan propterea quad transßrmatur iw angelum lucii-.uel quod ßtlgura zr corufcationes difcurfent in regione fub cxlo,tanqua iühic prodeambulent: ßue quod corufcationes non fint ßabiles,fed difcurfanti«

Crfp. II IN NAVM PROPHETAM naturie, hoc eft, facile exti»gudntur:fic lumen fata» Hie in guod efformatur, citra cunfhtione exlingui» ïj tur,iuxtaid quoddióhim eft ; Lumenimpioruextin guiiur.Pom legtones eites fatanie,uel copilt;£ decmo num,recordabunturpotenti£ domini,utadeà di» cant: Sine, quid nobis zy tibi fili Dfif Debtlitabun» turq; in profèâione fua, quando cum porcis in »14» re precipitate fuerint : uel quod non ultra poteftas mis fàibi fit aduerfum homines eundi.Feftinabunt er go ut crucem cy mortem domini efficiant: hec enim ueluti mœnia zy munimenta fibi rebantur effe,per» inde qutft dominus ignobilis eyflägitiofus effet fùtu rus ■ ParaMerwnf autem zy propugnacula feu precu ftodias (fituenia uerbo,) ftuecunébis iftas ante cru» cem tHufiones zy opprobriathecenim ceuprecau» tiones quedam ftterunt zy crucis zy mortis: Siue ex» cubtas militum apud monumentü. Simt etiam in ani ma magnates, inteUeâtiszy ratio. Reuoluentergo fecum proprtam dignitatem,fttgicntq; fcruitutëpra uorum motuuin ,fimulac dies illis illuxerit: nee enim ut antea,ftc pofthac m tenebris iterßciut.Et in prio refàüaci itinere debilitabuntur,non amplius in ma» licij ftctle adeó currentes. Accelerabuntitaq; ad mu ros ,ipfa nimirum mandata, que nos muri in morem cingunt,zy parabunt fibi propugnacula,naturales ipfas cogitationcs. ipfe enim ante mandata canunt excubias^

THEOPHIL. ENARRATIO. lOi excubiM. Præterea facrum buptifma O' undio^int gentia ofoliditfunt mutiiment4,ad lt;]u£fißinantt religions CrißMn£ nondum imbuti facris, ßtnubc agnoucrint cu qui ßnure poteß, lefum. Necfiinpli ater tarnen priufquam enitn ad baptißna admitta* tur,primum cußoditur ut ieiunio intendat, fefeq; cii flumo purum ut feruet iHi imperatur, ut in habi* tum boni perueniat.

Nineuit£, inquit, feu omnes itlorum fubditi, ad tniiroi o munimenta afcendent,ueluti ab lUis cußo* diendi'.at nihil tllis comodabit Siquidem porttecum ipßu^ Nineui,tum reliquaru duitatum, aperientur: er regia earu ad hoßes transferretur, fubijeieturq^ eii gloria earum cadente,er fublatatac uniuerfa ib larit fubßantia, ßue thefauri concluß er obfirmati, rctegcntur,ut nuUi non fint conßgt;icui,cxponentur^ indireptione. Partie urbium ßtnt (en[uf anima* rum, qui aperiuntur, dum citra impoßuram rebut agendis inhiant, ac fine fraude négocia tranfiigunt. Tum etiam regiiC peccati in mortali noßro corpore regnantis interciditt,putridlt;efiidie,retegitur^ uir* tutii fubßantia : tum enim manißßumfitpeccatüca rere bono,adeaq^non fubfißere poffeiuirtutc autem re uera habere bafin,eam^ fubfißere. Qaod ipfum

Cdp.II IN NAVM PROPHETAM O* Datttdcm [entire op inor,quum ad Deutn inquit, Subflatttia tneapenet teefl. Qnando enimin Deo ^^•17 ejl homo, turn ctiam (ubfijiit ; In ip/ó cnim, inquit Paulti(,uiuimiit monemurz^fumm. üainqui effe habet,ut rationalii[it,tumq; in Deo ell,quum iuxta rationemuiuit, mcrito w Deo fubßliit;ut ne dicam, quod 'mratione noßra exißentes, wj Deo,ÇMi eß rlt;lt;9 tio,fumM.pars enim diuinitatii,noßra eß ratio.

Ipfacp afcendebat, ÖC feruæ cms du=» cebantur, quemadmodum columbac gementes in cordtbus fuis.

Quafi intueatur propheta IStineui, quomodo in captiuitatem abducatur, heec dicit. Afcendebat, in» quit, ueluti in Perfidem abducenda, cumq^ tpfa mu» nicipia,cr fubießje eiui ciuitatei.in cordtbuifuis ge mentet,hoc eß,clanculum murmur er gemitum co» tumbariiimitantet. C^andofubßantia uirtutisre» tegitur, afeendit anima ad diuinot gradin, tiecpor rôanciüæ eiuf,potentite earn ducunt, fed ducuntur ab mteUeóiu ZT ratione, ipfe motus ZT cupiditas. quocirca non iniuria funt columbulte fpiritus. Neq; enim concupifccntia tum humanum diem defiderat, neq; animus temere irafciturßatri, aeteru ipfa qui» demporrè) cocupifeentia, coram domino femper fi» flitur: dominus autem ßiiritus eß, perinde at(^ Da» fuel uir erat deßderioru ff iritus. Animus autem ira» feitur

THEOPHYL» ENARRATro, lOi fcitur cr non peccat, omnëuicioru bdem euacuanc icque lAofes omnium munfuctißimui, armauit LeuitiU contra idolorit cuUoret:ey Phinees er Elias temulatores propterea uocati funt. Ad hlt;ec ipfe man fuetudinif J^iritus exacerban dicitur. Sic igitur ac» cept£ columb^ gemunt citra ingentem firepitum^ contefianturéj; chrißipotentiâ, per guam funt deui ä£. Porro qui chrißi funt,carnemfuamcrucifixe» runtcumcupiditatibuscr paßionibus. Aperte fun^. etiam porta; urbium,cr munimentoru mortis, quan do dominus morte pro nobis fußinuiticr regia inßr ttidecidit, eius^ potentia cui imperium mortis erat, diminuta cß. Diuina etiam uerbi fubßantiaretefkt eß,cum fanëh coagmentata anima,in tenebris crin umbra mortis fedentibus areas portas coterens,ue» âesq; ßrreos confringcnn ac propriam uim demon ßrans. Animaq; eius pariter aderat apud inßros * miranda exercent, corpori^ i« fepulchro urtcorr«» ptibile ipfum conferuans. Praterea domini anima afeendebat ex ittßris,ä Plutone (ut poeticeloquar:) feruaq; eius,ncmpe fanfhrS anima, comitabantur eamueluticolumba fimplices er integra,reäitudi ne fynceritate reßrta, concinentes :Vbiö mors ßimulus tuusivbinam ô ht/rrnc uiihria tuai

Peculiaréquandâ fïgnificationé conimfHo,et, lfabet}pro,At^M Nifteui urbi$ aqui£,hoi:elt,inhabi tantes ipfam cr complentes, tot tantiq; ßierunt mul titudinCi ut pifcin£ comparentur aquu re)Trt£, ebu lienti eijcienti lymphas faperßuax. Etehim mul» tiplcato populo, coloniam nondeduxerunt,fed tot tantiq; ex æquo adfùgam reßgt;icientcs,no fleterunt, fed'mea quæ ante fefe effent, oculoru aciem direxe» runt, contemplantes ubi quo ue fùgiant. Gentili item ecclefia (qute zy ip fa eß gentilis Nineui) baptif matis a^uM habet,ciufq; habttatorcs,declinantes ui cia, non figunt gradum, ut nepatiantur quod uxor Loti. Nec efl inter eos qui retrofficiatmon enim ad» mouentes manumad aratru retrorfumpoflfe tuen tur, fed eoru qu£ funt pone ey à tergo obliti, ad ea qu£ funt ante fecy à flcie,fe accommodantes, fic cur runt palim.

Priorem Nineuitafum explicat iniuriam cr dr cunfcripfionem, quodq; ex rapinis eat coUegerint. Neq^poteflquifquameorum dicere,quod propter penuriam uel egeflatcm ca diripuerint, tolerabilius enim hoc ftdfjet malum: fed per iniurid,cr quia uo» lucrinthabere diuerfos eos^ prctiofos ornatus. No erat

THEOPHYL ENARRATIO. iCj frat cnim, inquit, finis ornatns citis. Effixminate nanq;,fcufixmtnjrum inftar, uiri,propter moÜia aem O' flultidam ornabantur.

Hoe f/l, orndfi« gi«o exornabant corpora fua grande habebat pondus, hoe cft,tumoretn, opumq; (y abundantite inditium, adeó erat exuberant V fumptuofiis, fuper omnia uafa pretiofa corum, qute eSquot; ipfa tarnen dcfiderabtlia erant, id efl, fuperfluo luxu ad delitias parata.Mundus itaq; iHe, fiue orna tuseauafa exuperauit. Vel ficettâ wteßiges. QU£ ip fl pretiofa Kincuita^congregauerant,ac repofue rant ad thefauru, hofles accipientipfis deuiflis,inq; fuam ea terrâ af^ortabunt, pondéré fuo grauantia firentes ipfa. Porrà fiiturorum, quafi exaSbi, fint mentionem fiicit,iuxta fcriptur^ proprietatë. brlt;lt;» ttitfit funt enim,pro grauabuntur dixit. Gentes itidem, qute antehac idolorum fùere cultrices,nunc autem chriflo credentium numero i»fertlt;e, cum ara gentum,hoc efi, legis oracula, turn aurum, hoc efi, puram umbrieq; experte euangelij gratiâ diripiût, pulchra infatiabilitate languentesipropterea exor» natur etiä ecclefia,adcà ut non fit finis mundi ipfius. Nam mundus fiue ornatus eius efl ipfum uerbi rc* gnum^habitantis tn nobis,cuius regni non eritfinis.

Talis proinde ntundat etum grauis eli cr pondera» fw. non enim drcunfirtur omni ucnto dodrin^f, /êd grauitalem pondtif habet, fuper omnia philofo» phtca dogmata, lt;ju£ua[a fùerunt gentiuprlt;etiofa. Prlt;eterea d£none! anten fanè argenru diripicbant çr aurum,uerbum nempc in adtone confi/tentb CJ* ßfeculatione uit£,captiuantes,fapicntia Gr£corum non nte ufi : nunc grauiora fïih funt, quam cunih rum hominu qui antea uixerunt,uafa ip forum app4 rata ad interitum. Puri enim redditi, uafa funt hone fio heri ufui deßinata. Siquidé ubi ueniffet dominus iBe in domum ßrtis,ligauit ipfum, cr uafa eiuf h£C dir!puit.D£mones autcmcathenifcaliginif traditi, in tartara pr£cipitati,turbatiq; funt.

tixculHo ÔC fuccufiîo amp;nbsp;eiedliOjCor* discp tremor. ÓCdifloIutio genuum,ac dolores fuper omnem lumbum.

Qjf£ MJ motibut, cocujja terra confueuerunt ße ri,ea nunc hoßium attribuit aduentui. ïpfi enim,in» qMt,quatient O' concutient omnia. Corda uero Ni» neuitarum,quaffabuntur conterentur^, tanquä pa» uore traieih. Genuum deniq; compaget foluentur, parturientiumq; inßar dolores habebunt, ideß, in» toUerabdes dolores, ingentia mala progenerantet. Omnë lumbum, hoe cß, omne uirile robur: Lumbu enim deuirtbut etiain fcriptura ufurpat,ut fupra eß come

TtlEOPHYL. ENARRATIÖ to.gt; tomemoratum. Excutit itaq^ teÏÏm uel decutit^quan do fupcr ipfam ßantia decutiuntur. Succutit uera quando fimdamenta produxcrit, cx imo in altunt proijcieni, Eijcitaulem,quindouduti crtbro hinc tnde permoucns, infèriora fecernit, ez «« altum du» cit, fæpenumero fontes dirumpens tam calentiunt guàmfrigidaruaquaru. quandoquidem treisetiant fint motuußiecies. Cyrus itag; unà cum copijs fuis» fupema nemini no patentia, cr in fera humano afpe ffui abdita, comouebit:omnibusg; confùfiscrturbti tis,nihil immotum fuo in loco permanere finet.

Prlt;c metu rigebit, inguit,fanguis: facies autent omnium liuidie reddentur, guod in maximis frigo» ribus contingit, ut till parti olhe fiiniles frant» gult;n igni admota cz propfcrclt;t prieufta nigrefcit. Hlt;ec cy dominicrucifrxoribus obtigerunt, guiex uetere patria fua excußi,difrgt;erfi funt in omnem locum.

Excufra eft pariter impoftura dlt;emonum: fuc» cuftuiiuxtaeft in altum humo ajfrxut homo, omni iMtiofitate per confrßionem eieéki, effufag; ßrtuac. dirupta. In cofrßione autcm ftmul perpenditur cor» dis trepidatio : gui enim priorem uitam condemns uerit, apparet guaficonteralur, duélus pœnitentitt eorum guæ patrauit. Cuius freies fiuefiduda guant babebat, mala citra ruborem perfrcicns,obfrfcatMf

Crfp.II IN NAVM PROPHETAM nunc, cotrijidti ob opciu qutc tum tranßgcbut, ^uoru cdußt nunc uerccundia perßinditur. Laxunturctiant ilb genuu, quibu^ ßlcicbaturftuns in malicia : or lutn bus in quo cft concupifccntia, dolores ceuparturientis perfcntifcit, pr£ diuino pduore, quem concipicnsper diuinum jpiritum,pdrit ftnéhfiationem, citra quam nemo uidebit dominum,

Leones appellat reges,babitaculumleonuipfam fiineui : catulos uero leonum,ßue regum libcros,ßue ßatrapas,regumq; ßubprincipes:paßcuum horum,fub^ iedas ciuitates,trtbuta pendcntcSypecuniasq; adfiren^ tes. Luerunt ergo pafcuum er pabulum Icunculorum, nutrientes eos : Nam pafcua diuitum, ut feriptum eß, funt pauperes. Pojiquam igitur Nineui und cum regi^ bus, fatrapis,atque fubieilis urbtbus interierunt, ut nufquam appareret,Vbi eji,inquit, tabs ac tanta ciun^ tAS,und cum fubditis ßbi oppidis^

Permanet in prophetia ßua,ueluti iüudens, Nonne inquit,lco, idejl, rex Nineuiperegreprofèéhtseft, ut aliam tcrramingrcdiatur^zxidcirco defertam repe^ rientes urbem hofles,cam obtinuerunt.

THEOPHŸL. ENARRATIO, 105 terrefactens ipfum: rapuit quantS fuffï débat catulis fuis, ac fufFocauit leonis bus fuis, impleuic^ uenatione nidum fuum,ôô habitacul um fuum rapina»

Q«ù interro^diùt quo abijffèt leo, ium ueluti relt;i ßgt;ondensjit: TSionabijt, ncqucpmgrcprofcéhisejif ueru cripfe ifihic crat or catulus leonis, ßueßlij eu» Crfutrapsc,ducesq;bclli:quos anted ticmopcrterrcß.» ciebat, uacabant eniin metu,ncmtnem antehac ßrmic dantes, quinpotiiK Iconii in worein altoruw regnoru pecuniMrapientes, tributaq; coüigentes ,liberK fuis pra-bebant ahmoniain. Hoc eniin indicat, quuin ait^ Suffocauit leonibus fuis. C^uict eniin befliie jirangulagt; rc folcnt,à fe comprenfa aniinalia, tuinq; ex ijs aliinolt;= niaw capere: non difimili ratione Ajfyrij, inquit, relt;^ ges,alia diffoluentes régna, proprijs leonibus, hoc eft, pueris fuis or regibus, lüorum opes crundecunque colkihueiîigaliacoaceruarunt: queiiiadmodum Sof mariawquidem Salmanafar, Bierufalem uero Nabu chodonofordiripuerunt. üineui ergo, quie erat nidus ipforum or habitaculum, iinpleuerunt uenatione er rapina. tiiduin,ceu auium ejfet mentio,appellaiùt, propter leuitatem,aitaq;afß6binte wentem regum. Et quia h£c urbs frcile citraq; fuâorè à Perfis capta, auolanerit abduila in Perfidem, habi:„...!..::.

IN NAVM PROPHETAM , t «OMf, propfcr priorcin qua floruit potentiam .Soki nbsp;nbsp;nbsp;i

autcm hic locm alias etiain hac ratione interflingui: 'ti Qjio abijt,ut ingrediaturSlhici Deinde ab alio princi pio,CatuliK leonis,0' qua; fequuntur.Tum hanc (èna tentiam habet, vbiefl üincui, ad quain reges introi^ lantperfeuerabantq; tuto, tanquam nuUa population tte nbsp;nbsp;nbsp;expugnatione uaflari poffet i Preterea catuli

konum,hoe efljfllij regumetiam ingrediebantur,tutà illhic permanentes, nee erat cidus gratia compauefeen rent, nemo terrebateos: Nineuieniminhabitantescin tra trepidationem uiuebant. Drat Hierufalem habe taculum leonum, regum nimirum ex Dauid, ac relm gt;nbsp;quorum principum, qui diripiebantz^ftrangulabant nbsp;nbsp;nbsp;|

pauperiores populi.At ubi nunc eflpofl Chrifli nece ? in confitentium item animabus, morabantur inteUen Whittles leoiKS, quorum propagines praue cogitation nes, depafleebantur or infumebant diuinô, in tpflsparn tern. Dtabolusigitur leonisinflarcircumiens, quarés quemdeglutiat,ubi nunc eft?Ciuonam abijtfiUhic tnim ubianteademorabatur. lamnuncapudlacobca tulus leonisefl ipfe dominus, nec eft in pofterumqui hunc accipiens catuluexterreat. Namabundefatisq; exailis temporibus rapuit leoifte fylueftris,quieran puit, ac ftiffbeauit eosquos jfliritu fanéh priuauit: impleuit^ inftrnum uenatione eorumquimpeccatis-pus liitapuntdeftinfli:quiinftrnus etiamnumhabitan culum

tMEOPHYL^ ENARRATIO* IOlt;? éutum ipfiut eß. Nee erti'f« porro in aère imperium babetyfed ad m/rrat detrufut eß.

Ecce cgo fuper te dicit dns omipotês, Qÿ!mdolt;iuidem S Nineui diripuißi omnia rea ^lt;t,ideo ecce ego protenuf aduerfuin te exurgo,tit» metß haäenii! ßm cuniüatut. Eß autem peculidri ßgnificdntid adieóïum,omnipotens, omnia uincens, (ii}od ß cunibl exupero,te fuperior etiam ero.

Poßquä metaphoricefuprà leonu,catuloru,ue'a nationii er pafcui meminit,meritö ißoru etiä ßtblas tione er interemptionë tropice prlt;edicit : quia enim ’m latibulis quibufda abditof ßras mouere fefe nolen tei,uenatores prodirecogitt, ßtmo jpelteorS ori ap poßtOjegre/ßit^ cxcipiSt haßif CT enßbut, leto ita demittentehait iam.Multitudine populi tui exurant 'm ßtmo:hoceß,populoßßimä hanc urbemflammis tradam, incendam, regesq; eint er principa maiin tioni dedamgt; perinde atq; iam Hicrufalem incertdio tradidi, feditioß^s^ m elt;t leones,tenuior es ’mpop«» Io ueluti dcuorantes, exedit Romanorum enßs.

Difperdam quoep ex terra uenatio^ nem tuam, necp quiequam audientur pofthac opera tua.

Hoc eß,negualt;]uam porrà uenabcris, ncq- dirif pici (Jgcntei cy régna: ncq; rcf tuic beüogeßce, exq; ifs promanantes caldmitates,ijuibuf tibißibiu* gatof premebM,ainplim audientur: deßßes entm in poßeru taliaperficere. Venabantur etiam Pha rißei animas accedentiu iudaifmo,ab ipßs perfuafo* rum,tumrelilt;]uoru ludaorüßiteram illos doccndo: ç/uâ ucnationë oblitcrauit ex terra humant nature dominuf,legeßgt;iritui uitæ ei impertiens.Heij; para rà opera legalis adminißration^audtuntur, ijuonii necji iußificabitur ex operibits legis omnis caro.lam Cf atf diaboli potcntiam dominas dicere queat : En ego fuper te cum carne mea exurgens, multitudiné fubter te conßitutorum d^monum exuram,m fnßi» mento operationis Jßiritus, uelin prieludijs ßtturi ignis: quæ enim torquebant dæmones,ßimus erant iam inde à principio parati ipßs ignis. Gladiiu por rôM eß,cuangelicusßcrmo,exedit leones ipßus,uel hos ipfos demones : uel fapientes in oratione di» ferta ualentes plurimu. Ac feduâio,error 'ue, quo uenabatur mortales,excißa eß ex ter ra ; et opera qult;£ in templis ido lorum pcrßciebantur, non ampliies au*

I t^ineuiurbisconditioncm,mife» rabiliter trdgica feu dcerbd excht» matione luget,ciuitatem fanguinum earn appeUans. Amantes enim beüoruin Nineuit^,e:y fanguine gau dentes erant.Tota mendax ideo uocatur, quad omn nes plané idololatræ erlt;trtt,M(lt;NOf dcos colentes,cum pauperes turn diuites,eo quad mendacio fludueruntt i« «crfcis fuis dolum ey fraudem committentes, quæ poßea iniußitia fequitur. OiWrtß enim doloftis zy fraudulently eßey iniquus, fi nuUa alia in re, uel in hac tarnen fola,quod proximo fit iniurius, eumq; i« Jrrfuiicm iudKcdt. Videtur autem docere uates,unde ßifh fit iJineui ciuitas fanguinum, ncmpe ex menda eio ey iniußitia. Nam ubi uanitas ey iniußitia, illtc ne fpercs deeffè fanguinis eß^ufionem. Hierufalcm quoq; ciuitas eß fanguinum, ueluti prophetas occi« dens.aclapidibus obruens ad fefe miffos: totaq; men dax fiiit, ceuodio ueritatem profcqucns,qu£ Chri» flus erat,ßlfa de eo dicens, quod Sainaritaniy effet, cbemonibusq; obfeffus zy impofloriac plena inittfli* ti£, ut qu£ domintt bencß^hre fuum adfixerit c r«« n,/îiHt7îim^; Zy iuflum abnegauerit,necnon im/le»

Crfp.m IN NAVRl PROPHETAM uerit menfuram patrum, qui prophetäf ocdderunt^ per hoc quod tpfa deicida fit ßdn.

Qÿodfuprù dixit, di/perdam ucnutionê tuant» hoc iamnunc repeten(,non porrà,(nquit,abs te tra» (fabitur uel attreikibitur uenatio, hoc eft, non uin» cetur abs te aliqua ciuitas uel regnit, neq^ uenaberd diuitiat cr tnbuta: c enim extitere uenatio tua. Venalioautê ueterisHierufalê,omnes prophetic fùe runt. Non igitur amplius in te uates erit,neq; quen* ^äprophetaru uenabcris,uelcaftibut tuit irretiet.

Vox flagelIorSjôC motus rotarum» Tanquam audire uideatur, cr inlueri propheta imminétia belli mala,fie ea denarrat,perinde quafi iam pricfentia eftent. Veluticnim uocem uel fonitu exprimit flagelloru, quibtit equi ad acriore curfunt (xcitätur.cr mo tui rotaru adfimilari dicit ftrepitu.

Repete,uox. Videtur enim audire equi infequen tes hinnitum, qui animaduerfa uelut uiihria, ceu pro epinicio,hinnitu ædat'.fuperbum enim quiddant equuf. Hie quum dtxijjet uox fiagrorum, indicauit fuxtà quis e/Jet quiflagris cicderetur, equus uideli» ^et ,ut uehementiui perfcqueretur.

Qunm dixifjct,uax motuf rotarunt, apertiut ùm monßrat, quod ei uox fit plauftri fonitut j è (urfut impetu fuccußi.

Vox mquit equitii afcendentif, hoe eft,turbu[eit ttt cr alacrif uoeißratio : quippe quia equitee afcen* furi uel cquos uel pbufirx, tumuhuanturcruoeiß« rantur alticriter,ßß inuieem adhortantes.

Fulgentis quot^ mucronis,Slt; coru^ fcantium armorö, ac mulntudinis uul* nerum,grauis^ lapfus»

Nok amplius hic uox fubäudienda cß, ßd uißo, Videtur enim intueri m ßlgentes gladi9!,thorace^, pfteterea er alia corußuntiit arma : multitudinent etiam uiroru, partim uulnera ittßigentium, partim cadmtium cum pondéré armorum. Talia CT de ijf qui Hierofolyma obßderunt depopulatiq; funt, opt portune mteUigi poffunt. Multa enim contigerunt tumexecratisludais.

Nec erat finis gentibus ipfis, amp;de« bilitabuntur corporibus atnultitudine fornicationis»

Gentes quidem muitte, adeo^ numero uaeantes, Uineui urbt fubditæ, uenient ut ei fuppetiat ßrant: ucruntanien eorporibuffuif quibus confidebant,(eu

Cdp.in IN NAVM PROPHETAM hene ualentibuf, agrotabunt. c^am ob caufamf Qiiiafornicationi plané ftuducrunt,uit!e conditione ntoribu^q; ßrnicantch ex omni uirtute, ipfa quoc^; temperantia excidendoiabq^ ucro Dci cultu ad ido* ladtlabendo.GentibiMdeinHierufaleitt,hoceß,hdt bitatoribui eiut gentiu mores amulatis, non aderat in copijs finis : couenerant cnim potiores in ipfam, ut fofiephiM tradit. debilitatt funt autein corporibus fuis,fame macerati. Quam ob remi Quoniam forni cati funt cr deficeruntà chrifioydicentecNefcribe rex tud^orum. Atquificilelanguore corripiuntur corpora nimtif fcortationis caufa:iiemo enim lafci» uus,libidinideditus,robuftum corpus habet. Quoa circa fi quis miles maximeßrtis effe geftiat, tempea rate untat, (y et fcortatione abftineat.

Corporali etiam firnicationemeretrixerat N/« «f«/, ofgt; c/ciiüarMm affiuxu impudice utuens. deinde propter idololatriam fcortum appellatur, Pulchra lucunda ideo meretrix,quodexceüentiie,gloriie, opum, aliorumq; bonorum caufa prteclara fit, nee paucis amabilibus urbanis rebus exuberet,uelu» tl aliarum ciuitatum regina.

Hoe efi,merctrixrefirta prteftigijs,acprinceps 'nibus feu ucneficijs : magia enim (y - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;incanta

No« pftó er4t, »Jijaif, propria impietate tibi, ueruetiam fubJitas tibi gentcs, fadem tecum agere cogebM : uenundabof eof, ac feruM cufomicationi, turn ucnefici/f ßeiebax. Vel, magi fuis ejfafcinatio» nibus ufi, poüicebantur cundis ad beüum egredien» tibus, fe hoßes fuos debettaturos, ac propterea mer cedem accipiebant. Vendebant igitur gentes ac tri* bus, mercedé dantibus per 'mcantationes fuoi, pro» mittentes uióhriam de hoßibus.Sic cr Balaam régi Balaac promißt populum ifraeliticum, fub iugum eiiK olim uenturum. Ciuod ß mteUigas hæc de Hie» rufalem, uidebitur Nilt;«m flt;tnt«m»ort eadem cum Efaia dicere : QuomodoßiClAeßmeretrixciuitof fi Efa. 1 delis Sion f Atq; hicpulchratyiucunda feugratio» fa Hicrufalem dici inteUigitur, quad acceperit lege, qu£ cy ipfa gratia erat. Gratiam enim, mlt;]uit, pro Ioan. » gratia. Sed ßCkleßfcortum,guando deßcerunt à domino dicentes : Duruf eßfermo ille. (\uis poteß ibid. 6 ipfum audireiEt rurfum quando dixerunt:Tu es di» ibid. 9 fcipuliu iUius, nos uero Kofe fumus difeipuli. Ac tandem quüßmul omnesclamarent : tjonhabemuf regem praeter Ciefare. Eadem eßdux ueneficioru, ibid. 19 äucibus,primatibus,C9- principibus eiuf,hypocriß,

Çrfp.III IN NAVM PROPHETAM ßlfis^doärinis ititoxicantibm papulu, acucndcn tibuf eum d^monibiu. Anima quoq; pulchra fané 4 Deocondita cfl,er gratiofa,blanda, iucunda,'ut/^i rationif gratia accipiens: fit autem meretrix,quanf do ab uoluptate incantata fiterit, effafdnataq;, ut 4 «cro bono defidat uf^ueadeo, ut uelalifi ducatunt priefletinuencfidfi uoluptatum.

tJe putes,inquidhomine Cyru beUu aduerfiu te moturu, fedenim ego exurgo aduerfum te,dominuf ttiiniru omnipotës: itaq; 'mgentë aduerfariu aedpe.

Verba fitcit,ueluti de muliercula loquereturama ta,quie quantum ad uultum externamq; pulchritudi nein attinet, digna intuentibus eam,qute ametur,ap paret. Clt;eterum fin quifpiam ipfam nudauerit,cor» porisqi deßrmia paUin demonftrauerit,omnino tur pis erit. Quare hunc in modum ait ; Retegam 0 Nt wew poflrema ttta: hoc efl, quantum deßrmitatis in te antehac occultatu fiterit, nunc in propatulu col» tocabo,ut uideatur ante cofiieëtum tuu, utq- cotume lia pro gloria te coprehendat: ac omnino iniquitaté tuam pateßeiä, perfupplidii fuper te mducendutit^

Videbariitjuidem nuÜM nongentibuf crregi^ iu^ fèrmof^ eff'e,mc((ntainentK tuif munita,tllK^ te plurimu dduerfuf hofles poffe rata^ me ißhucipfunt aquo animo fèrente. atnunc excita tus aduerfum te^ monßrabo gentibuf quat uicißi, quod neq; turn tu ßrtif ßeris, quando cm fubiecerit tuo imperto, fed mea ea uoluntate ficiße : ac régna quæ te antea tan» qua ßrtem deuenerata funt, nunc imbeciUitatK tuæ ignominiamagnofcent. Kieccrad ßturumiudi cium reßrri queant, quando cuilibet peccatorum 'm ßciem reteguntur, quie ipfe in tergum O'clam pere gerit,hoc eß, deßrmitasflagitiorum ab eo comiffo» rum. Oßenditur etiam conßfio o ignominia reli» quia gentibui o regnis,iuxtà ac iußis, qui unà cum Chrißo regnabunt, ß modo hic copaßi fint. Porrà quando diuinu uerbum animit ufq; peccantis cotige rit, acad fenfum perduxerit prioris 'm malitia tran faâie uitte, talem turn ignominie rcuelationë ßcit, iam^ prim abdita, per apertä promulgationê refe rat,panditq}. Comonßratetiauerbu Dei dedecus opcru gentibus,hoc eß diemonibus, dum agnofcunt mortales fe propter opera, ipforu ex mßin^lu pro» manantia,pudeficriiunde non amplius eos accedut. Jidem, d^emones dico, multa etiam régna dicuntur, aeluti multißriä in homine, per peccatu régnantes.

Hoceß,talent te frciain,ut oinnes teuidentes exe crentur. Deinde, ne guis dicat qmd Deiu aliot qui* dem execrabiles,alias uero célébrés ßciat,acßc om nia luxta diuinam dijßenfatione fiant, fubin tulit, fc» cundum impuritates ttiax, indicans quod iuße fuper te inducâ execrationê, co quod impuritates habeas, împuro autem quid aliud conueniat, quàm ipfa dete flatioi Ciuare nemo Deum aceufet, fi ipfehomines execreturicteterum propriam impuritatem in iKtfi» cium uocent.Hoc paâo fuper Hebræos proiecit exe crationem,propter impuritates ipforum,tum alias, turn cas quas ex interfit^tione domini cotraxerunt. Manus enim eorum immunditie,uelut fanguine plet »lt;e. iuxta menfuram autem immunditieicuiushbet, inducitur etiâ abominatio æque re/fiondens, ut neq; naior neq; minor fit, domini ey iudicis manfuetudi neac bonitate, hîcitamifcente,dijfienfanteq;. Infu* per 'm jùturo iudicio, alius alio abominabilior erit, iuxta menfuram operum impuritatis.

Hoc eß, celebria reddam O' diuulgabo fuppli» cia tua, ut fi quando ciuitas qua-piam, ucl regio pe» rcat,dicant aliqui : interijtea ciuitas lt;eque, atq; Hi* ncui.

Deßjj4 etenim te ac diruta,quifqiw afliterit ca« daucribtu tuts Qr ruiitie, etiam/i antca tibi inßnfut ßtlJrt,lt;egrcq- tuliffet potentiam tuani) mjjgt;eân iam ua/Utate tua ualde grandi, defcendet à talibus rui* nis ac populatione,defilietg;, ut qui tanta non poßit intueri defolationc ; ue l metuens,ne cy ipfe huiufino di aliquid patiaturincommoditantäobfolitudine,

O mi/fram er calamitofam l^ineui, quis tanlus luihisinuenietur,qui digneipfamlugeati Siuequod ei non ft rehäus quifpiant è fuis, qui eius inßrtuntii defeat.Vnde etiam /ubdit:

Cum cteteris urbibus ftc quidem agitur, uelre* gionibus, ut mortalium pars mtcreant,pdrs fernen tur, acferuati quidem confolationis locoßnt : apud Kineui uero non eß inuenirc confolationem, Iota enim interitui eß tradita.

Ad AlfX4«dnam htecadhorfatiopertinet ,etß nondum fub id temporis earn habuerit nomenclatu* rant. ipflt;t cnini eß, quie uocatur O«, /iuc Ainmonf

tap.ni IN NAVM PROPHETAM utpote qua dicdtd fit Amnioni deo, adeo celebrt dpud Gracos,ut minime pduci ex Gr£cid,oriiculod rum caufaeöfint proffli. Quine tiam Alexander ipfe Niacedonum rex /èrturadhunc uelutipatrein fuumfecontuliffèioracula ab ipfo accepturuf.PoIld qui igitur uniuerfa Aegyptuf, deinceps ab Alexatt dro,Alexandria appcllata, ab ijlo damone pepen» derit,uocat earn uates Naum parte Ammonn. Pro* inde malorum fané plurimum cripfaab Nineuitif fußinuit -.fiquidem bellum gejferunt adaerfui totant Aegyptu, unde inuëtos iUic ifraeliticos transßigaft mdignii admodu modis aceeperunt. Pracipit itaq; iamnunc ipßon, ut aptet chorda, paretq; cithara, tanquam uoluptatem capiens Nineuitarum ex pen nicic, ideoq^feßudicm inßituens : quemadmodÜ ej fiiprà demandabat tuda, ut firiai celebraret,

Omni ex parte, inquit, Ammon tutam munition nem habet : ab feptentrione marifirmata, ab meria die Maotidepalude, exuberans etiä NilibrachijS, ut moenia fic paludes inacceßibiles efficient.

THEOPHYÙ ENARRATIO« lU amp;nbsp;nô eft finis fugæ tug, Ph ud ÔC Libyes auxiharoreseiLis»

Auxiliatores cr focio! numeral, oßendem Hedu ex loci pofitucomunitam, uerumetiam eorum qui focia anna iungant, potentia. Phud uero nominal occidcntem uerfut fitoi ubyat, qui nunc Aphri die cuntur. Quanquant adeo ßs munita, inquit, pars Ammon, nimiru alueii cr paludibus Niloie aqutc, mari, zy amne M/eotide, iamq; comemoratß adiua toribics: in fiigam tarnen uerteris ipfa tu, nec finis erit fiigie tuie. Pars Ammonis, ex gcntibus etiam efi foflituta eccleßa,quie habitat fluuios, dulces nempe euangelij gratiie aquas: in cuiut circuitu aqua efi Ifii ritualedico baptifina,munies ipfam undiq;. Hæcdo minatur mari,id efi, tentationë adfircntibut, huius uitie fluâibus, marinisq; httrefibu^ fiiue capturis ; »ec uincitur tarnen à quapiâ horutetcniin Ditis por he non prieualentaduerfus ipfam. Eadc zy fua poß baptifina mcenia habet,aquam puta pcenitentiie la» chrymaru.Tum Aethiopia CT Aegyptut funtfirtie tudo eiut : nam Aethiops Eunuchuf primus ex gen» tibus baptifinate tingitur. Ac dominus Aegyptum primum uifitauit,quando à nafiuitatc fua ßattm ilia huc/ugit. Ncccxiguurobureßecclefi£ prieconio, tales gentes ad ipfam accurrere. Praterea Libyas etiam, qui hi die pentecofles ßiritus paracleti prtea fentite htciderunt,auxiliatores habet,qui ex lingiute

Cap,UI IN NAVM PROPHETAM rum dono teflificabantur, diuinam effe earn prtedi^ cationcm.Buic nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quidem femper conuenit,cunt

ab impietate, turn ab fcmper perfequente nos, per omnia cr opera cr [crinones uidelicet fatana, ut ne w» ^radum ßgere deprehendatur.

Alexandria uidelicet,ac tota Aegyptuc: Etenim IJabuchodonofor dcpopulatu! eß hanc:à Camby fe uero dehinc Cyri filio, regno eitu diffbluto, Perfis tributum penderecoa(lacß.Prlt;eterea Alexander Macedonico imperio Aegyptum ctiam fubiugauit.

Infantescp das in terra præcipites da buntjab initio cundarum uiarum eins. Hoc eß,tantä fæuitiam inimici eitu demonßraa bunt, ut uel inßntet occidant,ipforum capita terrtc lUidentef: hoc enim eß in terrain eos pr^ecipitarc. idq; /ident inprincipi/s uiarum, hoc eß, in triuijs, . ad matorem trepidationë pertranfeuntium, quippe qui uideant,quod neq; dignißimit uenia parcant.

Vt dißipentur citra pr^lium ingens er eß^cer tninatc,non folum/icultates er pecunite, uerumea tiam corpora eelebria, neluti uxores er pueri, ut • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feruiant

Adeo erunt miferi, inquit, ut neque in beüo occü’ dantur, quad forüumejiuirorum,fedutncianturmu^ liereularunt ad modum, ignobiliumq; hontuttcionunt in/loTjUtferui. Atqui o^tinintes exiflentes ctbierut i» tranfmigrationem. Et fynagoga eoruni qui dominum occiderunt, turn infiintes fymtgogte edumniy elementar ri O' imperfi^h) legis enutriti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in terram illidun^

tur, in eo perfeueruntes, ut nihil fMime inteüigere queunt. Hoc uero pdtiuntitr 4 fitjiu, qui eji principiunt omnium in prlt;ecepsuergentium uiurumipfi fymtgot g£,quie Deum occiderat. Ac fuper omma celebriet eiusyfuper ipftm nempe fummiftcerdotij undionem utqueuejiem oblongum fdcerdotum principiscyfa* crificij,iaAe funt diuin£ in ecclefiu fortes,Ù quibus et fortiti,ucleleäitif,Clericiuocuntur. Nonenimhumlt;t tugratiu, c£terumdiuina/()rs,fiuc donum eleéhrum huiufmodi uidctur.iHorumitjquecelcbrü Dcus]}gt;iri tualiter nobis forte quadaniimpertijt. Optimales eoe rum P harifei, fcribicq; manicis ligati funt,nihil legato hum efficcrc ualentes, eo quod dominum uinciuerunt.

Crfp.IIl IN NAVH PROPHETAM «rffzw, rurfum iamnunc fcrmone ad tiineui transßr(i inquiens : Hac iüa quidem patietur,tu ucro ceu temu^ lentia quadam tradêrii ctdamitati. Neq; à mc domtKo tuo,ut qui te adjjgt;ernetur-,feruaberis,quouis, ut antea, tnalo fu[)erior,[)cccatii enim te tuis tradam.

iPojiquam temulentiie meminilfet, pcrfeuerat in eodem tropo. Delatadnquit, ZJ inflabili grejju hinc inde nutam, temulentorum in morem, queres tibifta^ tum feu bbertatem cx hoßibut, fed nod inuenies, per^ petUiC filt;g£intenta. EbrijfÀilifuntanimofuocttamf qui dominum occiderunt: uirtK enim draconit, uinunt ipforunr.unde 4 domino ncgleóli funt, nunquä non cr ipfosztrfriniliam ipforum intuente. Audieruntergo, quod Solomon precatuf eß: Ecce relinquitur domui tteßra deferta. Qjticrent ßare denuóin Hicrufalem, ut finis imponatur dißperfioni crperfecutioni, neq^ ta men quicquam, quod inquirunt, inuenient.

Omnes munitiones tuæ,ut ficus frà dus habentes fi quaflatae fuerint cadet inosedentis.

liunit£, inquit, ciuitates tu£ hoßibtts tradentur: Vtenim ficus ßuiius haben' es, hoc eß, ficus tetnpeßi uoso'prorfum maturos,fià uentoconcutiantur,uei ab hominepotius, uolente illisucfci,fiicile ißosproiß , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aunt

THEOPHYL. ENARRATIO* 114 aunt à fcje,quos arreptos homo comcdit. No» dißit mili piâione, citra fudorem urbes tult;e habitatores fuos âjcient,ut i« orlt;lt; hoßiit incidant. muuimmU Synagogte, funt Phuriftei: dem obferuitioneslegii fecundum lit er am, cum traditiombui ip forum, qu^ fiuâiK quidem habentydulcedmem tempeßiuam O' moUem præ fe ßrentes.Jß^ Chrißi aduentu decuff^ ceciderunt i« ojhHWrtniM fempertraditionesdeuo» rantis futunte, ut m poßerit diabolici fintfermonei, digni idcirco iUiui ori. Anim^ qnoq; peccantif mu» nimenta funt uoluptates.tJam per uoluptatcm deti» nemur in peccato. Hæ funt, uoluptates dico, ficut muturM primo patri Adamo oflenfiU,habentes.For mofui enim aßieäu erat o pulcher efu, qui iUurn neci deditfruâus. Decutiuntur autemàuerboDei quod 'm nobis eß,ipfam mßabilitatem prodente,ni» ttbcriiu atq^ mœrorem eafdem profirre 'mdt» cante. Cadunt prius firme indicate. Non enim reft ßere queunt uerbi motui,ade() ut qui antea tales man ducauerit,aperto nunc ore diem lüis dicat,tanquant deceptricibus,easq; plané contemnat.Ficus hoc pa» flo fiieruntf 'm ^erfabee cr Vrian peccatum, tempe ßiuo fuo fiuóhi demulcentes Dauidem. At uatis Na» than reprehenfione cocujfe,'mciderunt i« 05, iucun de ipfis antea uefcentis, defcribentisqs eax i« pfalmot quinquagefimo.

Hoc eßjßrtißimi milites trepiJatione cont ßriäi,nihil dtfcrepabuntä^foeminis. Hocautempit tientur m te^ hoceß, propter te cz pcccdU tua, fut perbiamq- tuam. Strenui quidein funt er ßrtes per fefe, uerum tu ipfos meticulofos reddidtßi, ad iram comouens dominum-Popular etiam tuus, ô Hierufa lern reießn,foeminaru mduerunt mente: mhituirile demonßrare poffunt,contra errore,guo funt imbut ti: c£teru p raua docentibus eos,reflitutionëq; proa mittentibiu animu aduertentes:idq; patiuntur in te, hoc eß, propterea quod reßiiciunt ad te : teq; o do» tninerecipere ß)erant,non intettigentes aliam effe Hierufalem mdiffolubile,ipfam ecclefiam,quie ma» ter eß omnium Chrißoeredentium.

Hoftibus tuis apertæj aperiêtur por læ terræ tuÇjabfumet ignis uedes tuos, Port£,induit,urbiît terr£ tu£,recludentur Per fis, alite quidem citra laborem, tanquâ obferuarent eoi iüi,ideoq; ultro admitterent : alite uero obfeffie, acrepagula igniabfumptatenentes. Velnontantit de portis urbium h^c dicit, cæterum indicare uult, totam terram tuam ad impugnationë, incurßoncm, Cr 'mteritum traditam e/Jè, qu£ antehac adeà erat maccejfà hoflilia audentibut, ut ueluti quibufda por tis Ma munimina ßbi praberet. Veàes tuos, hoc eß.

THEOPHYL. ENARRATFO. iiÿ eß,omne potentM tud munitionë,fecuritlt;ttem ue: ignKihoc eß, hoßium 'mtolerabilis or flammca làs» ittfumet,pcrJet.Terra,Iuä^oruni eß refpublicit, tu xta literä legif traditionumqi 'm imo iacent. £a por tM habebat ad J^iritu ducentes, qu£ gentibut aper» t£ funt-.quoi CM inimicas tum execrabiles,qui ex cir» cuicißone erant,reputabant.lpforum repagula, id eß, munimina pharifaic£ dodrin^, ignis euangelia ci Gr ßiiritualis fermonis deuorabit.

Hoc eß, munito aquis propugnaeula tua te^ ipßtm. NincuittCfCyro eoj obfidionecinóiuro, rae« tuente! eaptionc fui,ßßis ßrif effoßis,multum at}ult;e partim eifdem immittentes ,partim per reliqua pla» nitiem ducentes, ut palußria fierent, arbitrabantur fe inimicis ad urbem aditu adempturos. Hocigitur per ironiä 'mijuit Detu:Munito te iamnunc per effu fionem aqult;e mania tua circunßuentis, ac prlt;eßdijs ’mpropugnaeula,turres,id^genus alias munition nes locandis. Aijuacircumcircacingens Pharißeot r«m etiam doärina erat, ambiens cocludensg} lege, eamq; fibi uendicantes. Munitiones, ut fepe dióium, funt traditiones quas tenent. Dicat gt qutfpiä ad det linquentem animä,igni uoluptdtu pcruß4m, Attrd« bc titi (pf4 aquam circuitus,hoc cji,Dcicont(ncntis

op.lll IN NAVH PROPHETAM omnia ^ucl euangelij continentis iam tcrraru orbetn. Occupa munimenta lua. Dedit enim tibi ab natura Deut munitiones,intelleéhim er rationetn, quam ft tenueris,non ftcile ab inimicis tub ca pier is.

Perfeuerat in Ironia, uideturq; cofulere ipfts,ut tnunitionu cura gereutes lutüftngät, ifthueq; paleis tnifceant,utita lateres ftciant. Later enim du coqui» tur,adftrmas ftruäuras paratur. Ecquid dicä para tibi lateres? immo lateribus quteda ftrmiora tibi co» para,per^ talia munitions tibi in/lruc,ftrti5^i efto.

Illhic abfumet te ignis, te funditus perdet enfisjdeuorabu te uelut locufla, grauaberisqj in morem bruchi.

}tlhic,pro tum^inteîlige. liihil,mquit,huiufmo di tibicogitationesproderunt. Nam ft ipfam coflis latcribus muniueris,uel alia materie lapides coâiles iSos firmitate fua uincente, turn te urbem, hoftilis exedet ignis, incenfam unà cum lt;ediftcijs tuis, ciues Cr habitatores tuos abfùmet penitus gladius locuft^

in morem depafcentisftuges.Erisqi grauis ad fttgS, ueluti bruchus, quando irrigatæ ipft fùerint al£» S iue quod tu grauis fis fùtura, multisq; mftruSh co» pijs,auxilijs undiqs accitiSi ut bruchis innumerabili bus.

THEOPHYL. ENARRATTO n(? iutiCopiarumtunrum caufa teijuiparerK. Verunt nihil ubi comodabit.Taleeflergo quad fubditur:

Hoe cß, accerfeadiutores (yduxiliatores, nee paueds arma copidf trridens autem, ueluti in fupe» rioribtttihæc dicit. Lutufimt Icgaliafdcrd,tlt;inqu2 corpordlu. Paled eß literdifruélum non hdbens.Ki det igitur ßiiritut blt;ec ßbi uendieantes, adtnittißran tetq;, monßrans ipßs, quod corporalibuf quidem fd crifieiß inferuiant, qui tametß alia luxtd literä dcci piant,ßgt;irilui tarnen ignem ßrtiore ßre,gladiugt;n^ uerbi exterminaturu ipßcquem er locußd quidem æquatycelerè ob faltum eius^quo modico uel tempo» rii interuallo, fuper totam aliquam terram differ» gitur,perinde acalio inloco dit : Celeriter curret Pfdl‘i47 fermo eil». Qjiinetiam grduis erif,inquit,nimirum tu ßribdy bruchi i« more»», utnon poßif adßiiritua lis contemplationis altitudinë exurgere, mentis tu£ alisuuidd uitd dcgrduatis.Vbiq; deliciarum nomine male audiunt Hebriei.Sicapud Pdulü,ubi dit.Quo Philip.f r«m Det« uenter eß. Praterea unicuiuis corporis amatori dicit ut in lutum confeendat, boe eß, ut m» tucatur aiq; perpendat propriu fuum corpus, quoi lutum fit. duldigitur lutum maiore,qudin inarga» ritum, honore afficisfA talilimofo cceno ereptus Dauid ^ratiits Deo «tgit. Sed conctilca,iHquit,etidin

Katth.ià

Ioan. 6

IN NAVM PROPHETAM paledfthoc eß,ßerilia opera, qu£ comburet uentiltf brumdijudicationii habens uerbunt Dfj, igniinexa tinguibdi. Turn (yignM z(^lantif fuper preciofare anintie tuæ ab fumet te, quam hoßes ignobilem ftcet runt,fuoq; uiduarüt honore. Quia uero locußa ipfa ttiä magna Dei eßpotentia, Chriflut autcmpoten tia Dei eß,cr idem fapientia,dd Chrißum etiam mi nime impio mteßeäu, locußa reßrri queat : quippe quiaipfeomnem corporis uoluptatibus deditum co medens, Quifmquit, uult me comitari,abneget fefe ipfe,tollatq; crucem fuamcr fequatur me. Et iteru: Caro nihil quicquam prodefl. Heq^ demireris ß lo* cußic chrißum dominum lt;equcmus, quandoquidem er ipfe fe uermë nominet. Deniq; grauaberis ut bru chus, infèrt, quando uidelicet uerbu euangelij de* feendenstguttæ inßarßidantis fuper terram, indde rit alis eius, qui ad [cetera, ad peccata leui uolatu fèrri con[ueuit,tum grauis fit tUe, nec ob fui pondus facile ad corporis uoluptates tranfmoueri poteß, ßruchus impetu fa(fio auolauit,exi«s Itjtuelutantellabuscommixtus tuus*

Tu,itiquit,multiplicaßi auxiliatores tuos,comia xtos uel confeederatos tecu exißentes. A multis quit dem locis eoüegißi auxilia, ab illis tibi, obfidionis tempore, opem/fierans. Attamen comixta iUatura

THEOPHYI» ENARRATÏO. 117. tim denfbq; domine, pemici uolatu uenit, euold» uit, deßli/tg; infldr dnteÜdbi. Efldutem Anteüdbut locufliC fßecies. Gentium popului brucho etidnt fimilif efl, cxtemplo 4 mdioribui dcceptÜ impietdtê miffdinßciens. Sic profelytuf comixtui Iudieii,defl lijtdb lcgdli errors,

V t locufta quæ defcendit fuper fcpê in die gladeûSol omis eft ac defili]t,nec agnouit locum fuum.

Quemddmodu,in^uit,locufld,C(eterd^; id genut uoldtilid, rare de pruind coram dlis fuperpofitd, fet pibut infidét dtc^ fruticibut, utquie uoldre nequeut: foie dutem exoriente,dbfumenteq; rorem,ipfdqi dni mdlculd cdleßciente, expdndunt dhu, in dlium trdnfmednt locum: huncinmodum duxilidtrixtua turbd,qudndiu nonpr^eflo funt hoflei, dpud te pere mdnent. Clÿdmprimu uero hofles ingruerint,pro» prite mi faluti confulent, teq; citrd uQdm opem dere linquent. Afcendebdt etidm fuper fepem legis po tentid Dei,purificdtiones qudfddm corpordles per» fieiens, mird fignd operdns, ufq; dum dies ernt gldciei, hoc efl, donee regndretpeccdtiex Addmo contrddihj/ems. Quundouerofecundus Addmpec cdti expers,fol iufliti£ exiflens ortus efl, defllijt di* Kind potentid exlegdlifepe,oflendens ipfdm infir mdm effe,ut qu£ non pofiit munddm fitcere eonfeien

Cap.IU IN NAVM PROPHETAM tiäm, trdnfijtc^ adfidem,qu£ po/Jet iufttficare: nee ultcrius cognouit locum etuiyC/uem anted occupitrit^ legii. Poffunt t:y aliter h^c omnia intclligi,uelutift Deuf dd corporis (eruu dicat: Eia delicijs jiude iuxtd uoluntdti tudm: uolutdre inluto, opera paleam rea dolentia/icito : uerum guid fequetur tandem? tgnis dbfumet te,gladtusq; tc dißterdet, uerbum uidelicet iudicans cupiditates er cogitations cordis,quod rd tiocinationes explorant, cunéikt diffecabit, er alid quidem dd dextra, alia uero ad pniflra coUocabit, quando oneraberis pondéré peccatorum, inßar bru chi dpruina detentiuidiq;, ad definfionënon tranp meare ualens. Dein peccator baud defperans hie dilt;‘ cit, quod commixta ex omnis generis adflidionibus rattocinatio tua, euolabitdenuotfi modo uelis, tan* quam bruchus, foluto errore. Porro locußa quæ in te eß,ßue uerbi Dei potentia afeendens lamnunc, ac quiefees in fepi, hoc eß, in peccatis (fepes enim (unt iUa, diffociantia nos, ut fiepe diximu/s à Deo) deß» lietab hacfepi,ubidChrtßo calßdnfùerit.

Veluti copdtiens,luget Nineuitaru auxilia.Vd, inquicstillis,qualia quanta^patientur? Veltanqud imfcratione tafhis hiccait, qaod focij ißiuocati pe riculorum comunium in rebus beüicis, prodiderint eos d quibiii dcciti effent, curantes qud ad fuam fecu ritd

Hoc efl, reg« tui er flttrdpæ tui 'ut foporem de» lapfl funt,idefl ‘at diflolutioné priori!fult;epotentat uel'at ipfam morte ceciderunt,'at prtelio mterflfli.

Rex AflyriorQ fopiuit potêtes tuos, Cyrum 'oiteUigit Affyriit, ut tjuiab Aßyrijs er ipfededuâus fit.Etettim Perfof Aflyriorumeflèfur culos,(y ab ijs originem ducere aiunt. ïîle,'atciuit,fo piuitpotentes îsineui, atfuprdmemoratü fomnutn eos 'inducens. Paflores fyndgogee,facerdotes et relt qui principes funt, quos dormitantes præ 'aifania, qua contra dominum laborabant, fopiuit mentalis ifle Aflyriu!, dormientes fomnu ad animx mortem. Qjtinetiâ de unoquouis mortaliu hoc locum habet, quod quando ‘mfoporêcoüocatiftierint paflores no flri,naturte nimirû lex,cr doârinie uerbu,tumnos in foporèetiam delabi /àcit Affyriits iUe, que regnii Koflru flrenuu efficit,quu feruui fit atq; defertor.

Principibus eï fatrapis pereuntibus, reliquus populus ad fiigam couerfus, fuper montes cucurrit, ttec erat qui remoraretur eos, uel flflere eos gradüi ne porrô fiigcrent,jàceret: c^terum femper ulteriws

Çrfp.IIÏ IN NAVM PROPHETAM fùgicbant:uel,non erat qui cos à fuga colligercitfufcf pcretq;. Sic cnim reliqui interpretati funt. Popu lus etiam H.ebrieorü,ad montes, mentales feras cott tinentes procurrens, non inuenit, qui recipiat eum, uelerrorëeiusliftât. Qui enim recipiateum, quum Ofee, 4 dixerit ; RepeUam te, ne fùngaris facerdotio mihi?

Deinde pcccator ubi afeenderit ad montes arrogan tiic, elationis 'ue, coq; peruenerit, ut fèfe ne peccare quidem exiftimct,non habet qui ipfum re/ipifeentein fufcipiat,(Ciuomodo enim refîpifcat,quomodo me» liorcm animi fententiâ induat, qui fefe haudquaqua peccare arbitretur t ) ardens ftftu, intumefeente^; cordis elatione, perinde ac fequentia planü ßiciunt»

Per metaphora ,ab excelfo admodum loco deci» dentiu,zycotritorif, ideoq; immedicabiliter^ftuait tiiim,h£c funt diëh : Decidiftienim,inquit,cr tu ab ittgenti altitudine prioris potentiæ tuæ cy gloria: coUifîq; funt cr contriti, cömodißima tua, reges di‘ CO cr fatrap£:plaga cr uulnus tuum infiammatuni eft, tumorë vngentem prlt;efe ßrens, cr incen/ionciti ab materie multa. Quanto enim opulentior fùifti, lanto nunc (tiftammatio teftusq; doloris uehemen* tior : quocirca non eft fanitas,neq;curatio porroi »c'q; quifquä de tua tam aduerfa fortuna conquerens

THEOPHVL. ENARRATIO» iiÿ r tui milcrebitur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(iriorcm cclebritatem cr fortia

tudincm recuperabii. Synagoga eliam contritat tcmplo cr urbe nuUam iam medicina ad^ mittit: nclt;^; ampliui dcnuó adpriflinu flatu rcuoatu biiurietiamß errans,reuocittionë fui tandem affumt ptionëq^ ß)eret. Plaga enim qua percujja efl, infian mationë naëki eß. Materies aut inflammationis hu» im eß domini interfiâio multa cr magna exißens.

Omnesqui audierint hancdetefà« manijplaudent manibus fuper te^Quê enim non acceflit adflidio tua femper f

Audientes,inquit,quie de te paßim diuulgantur, quomodo fis contrita,quid ue fis perpeffa-,recordati mala, qu£ abs te acceperint, plaudent manibut fu» per te, gaudentes propter adfliëiionem tuam. Nam tua antebac malitia, fuper omnes uenit, nemiiiem^ non conturbaßi. Non hoe tantum,uel iüo tempore, fed femper. Qnanto enim maiore ßlicitate,l£tia» req^rerum fucceffu fruebare, tanto acerbioremcr acrioré fubditis tuis te exhibebas,i/sq; impendebat.

Hfc omnej principes audientcs,cogitemtts De« iudicem, noßri tn fubieihs nobis aßiäus dif^ofilio» aßare: ueüe^ ut nos manfueti ftmus erga ob» tempérantes nobis, ut adeà nihil aßieri illis iniunga mus,quod uires illorum ferre nequeant : Quinpo» tins quando res taies alifs iniungendas, etiamfi ipßs

Cdp.m IN NAVH PROPHETAM impoßihilet ßnt, dixerimuf ittis cottgruere, metudi' tniM Bei longdnimitatem. Ncc cnm quad ßbi talU pldceant, cötticefcit, uerum utßitdt nos oflendcre, ddeocf; profèrre in medium noflram uoluntatë atij; confilium. Hinceß maxime trepidandumM nepla» gd ittcurabili percußi,uelut Nineuii difcamut ipßi i nobis quantum fit malum amarulentia, feueritasqst dc multos deinde fortiamur adfltâionibtts noßrisße» fe obleékintes, quos nos proßgt;eritatis noßrtetempo

ribus nunquä non cruciantes,ceu diuini ludicij oblin ti,decipiebamur:quum tarnen iudicitt tUud Dei per» petuo excubias canens,dormitet quidem propter bo j nitatem ac manfuetudinë fuam. Atqui bene dirigatr bonaq; cr manfueta reddat, cunëlorum principuin cr magiflratuu corda,bon!fs dominus, donetcy ipfts hie per manfuetudinem gubernare fibi concreditost ut hie eius fruentes bonitate, nuUa iuxtà amaritudi» ne degußatdtpoßhaccoeleßibusedulcibus delicias pereipiant, qui eß ipfe dulcedo, totus^ deßderium» res^ ßdelibus uniee expetenda, cut gloria unà cunt fanëh fßiritu in fecula ßeculorum. Amen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. lt;nbsp;i

ENARRATIONVM THEOPHY^-^^ laëliinNdumprophetamr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J

finis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.■ '

AVM, flquifpidminterpretetur, ‘ V ualet cofolationë.üicoriundM trat iJitb Heltafai tram lordanem ad Bit gabri,cx tribu Simeon. Poß îonan hic liâtes fignum dedit,ttb a^uî! dulcibm igni int teritura urbem liineui^guodcr contigit. Ambient fttiw ipfam palut motu quodam earn demerfit.lgnis item è deferto adueniem, altiorê eiut partem incent dit.Kortuui eß autem in pace,in terra fua.

ad Ofee,filiû Beer«, in diebus Oziæ ÔC loathâ, ÔC Achaz,amp; Ezekie regS Iuda,in^ diebus Hierof« boam fiitj loas regis Ifraél. Prindpiû fer monis domini in Ofee» Dixit dominus ad Ofee : V ade, acctpe tibijpfi uxorcm

Crfp.I IN OSEE PROPHETAM fornicationis, ÔC liberos fornicationis,* eo quod fornicans fornicabitur terra, relido domino fuo. Profedus^ acce* pit Gomer fîliam Debilasm, ÔC conce^ pii fie peperit ci filiû» Dixit^ dominus adipfum; Vocanomê eiusIezraël.Pau lopoft enim ulcifcar fanguinem lezracl fuper domum lehu, ac celTare faciam regnum domus IfracL Erit^ in die ilia, conteram arcum Ifraël in ualle lezraëL Concepitœ adhuc ÔC peperit filiam, fie dixitipfi: V oca nomen eius,Non mife^â ricordiam confecutâ : propterea quod nô ampliusaddam utmifetear domus Ifraël, fed opponens opponâ me illis, FiliorQautem ludamiferebor, conferss uaboep ipfos in domino deofuo. Nec feruabo eos in arcu,necp gladio, neque bello,necp curribus,neqj in equis, netp inequitibus. Abladauit^Non miferi cordiam confecutâ. Etconcepit adhuc fie peperit filium, dixit^ : Appella nolt; meneiuSjNon populus meus:Nam fie uos non populus meus, fie ego nô fum Deus uefter, Eritep numerus filiorum

THEOPHYL» ENARRATIO» 121 Ifraël,udut arena maris,quæ non men furabitur, neqp numero cóprehende^: tur. Erit^ in locOjUbi didü eft ipfis,N5 populus meus uos, uocabuntur amp;nbsp;ipfl ’ fill) Dei uiuentis. Congregabuntur^ filij ludaamp;^filtj Ifraël in idem, ac ponêc inter fe imperium unum, amp;nbsp;afcendent de terra,quoniâ magnus dies lezraël»

Lite fratri ueftro, populo meo,8C forori ueftrae,miica ricordiâ confècutæ: ludica^ mini cum matre ueftra,iudi camini, quoniâ ipfa noneßuxormea, cgo^ nó maritus eius: adimam^for^s nicationêeius ex facie mea, adultérin^ eius ex medio uberum ipiius,ut exuam ipfam nudam, reftitua^ ipfam tanqnä in die natiuitatis eius, faciam^ ipfatn ueloti defertam, 6C collocabo earn ceu terra uacantê aqua, interimam^ ipfam ^ti, amp;nbsp;filiorS eius non miièrebor, quo« niam filq fornicationis funt, quoniâ for nicataeft mater ipforS, Rubore fuffult;s

Cdp.n IN OSEE PROPHETAM d/t filioSjipfa quæ peperit, quoniam xinfbo poft amatores meos,dantes hi panes mcoSjSC aquam meatn ôé pal^ lia mea, ÔC uela mea, uinn mefl Sgt;C oleiî meum, amp;nbsp;omnia qax mihi côueniunt. Propterea ecce ego obturo uiam eius palis,fiCreædificabo nias eius, ÔC femiiâ îliâ haudquaquâ inueniet, fequetur^ amatores nô deprehendet eos,quæ«â retcp ipfos ÔC nô reperiet illos, amp;nbsp;dieet î Ibo Ô6 reuertar ad priorê maritû meS, quia melius mihi erat tunc, qua'm nûc» Et ipfa non cognouit, quod ego dede^» rim ipfi cibum, uinum 5C oleum, amp;nbsp;ar^« gentu multiplicaui ipfi: ipfa uero argen tea Sc aurea fecit BaahPropterea côuer tam,feram^ cibum meO fuo tempore, domumqj meâ fuo tempore, auferâç pallia mea 6C uela mea,ne contegat de^« formitatê fuam. Et nunc retegaimpu^ ritatem eius, coram amatoribus ipiius.

Hucu)quot;J; temporis tiacitas TleoplylaSi i« Ofee pri inunt çy ficundum capita denorauit commentaria. fet}uuntur tnundtcimüufeff caput Enarrationcs à Uitttix conferuatte, noluit perirc cum prudentißimus tum inge^ niofißtmiu Typograpbiu Bcbcltus, Cbrifiane lcäor,i}u9 mini«

THEOPHYL. ENARRATIO»' llï gt;nbsp;publwarentur : merentur enim (anti autoris inß* gnes labortStfanüèexofiulamiafiudia, Cbrijiüplattèjbi t^antia mommenta, netiel Ixec eiM minime contemnenia fi'agmenta interciilant. Sunt enim butu/moiii.per qitx plurtmum lucis OJee uati a(ceJat,nec parum eSmoditatis jacrarumhterarü alumnisadßralur. Textumbtciam inde à principio hadenusèCracis btbt^s adtenmtis,»e acepialusdtutnusbicpropbetesprorfum elJit, Infeilni’

Et nemo cripiet ipfam ex manu mea, Mlt;ittum,tiiuinä potentùm,fupplicia wfirentem» ftomùtittiijuam ctum experti funt domini occifores, traditi Romanit. Peccantes etiam traditi fatanteai interitum camii,ut /^iritui feruetur, iuxta eum qtà Corinthi ßrnicatus erat,manum domini experiun» tur. Caßigantem etenim eos uim fecundum diuinam dijßenfationem, uel permißionem Dfij manum uoa cabis. Sic er plagte in corpore lobgt; dtumo permiffu infliä.t,diccbi(ntur manus domini.

Auetä quo($ omnia gaudia eins, fc ßiuitates eius QC neomenias eius, ÔC fab bata,Slt; omneis conuentus eius*

Nttm duHi captiui Bdbjyionem, ne^ in c^terit , reb«« exhiltträdi fefe,nelt;j;/ifla fua celebradi oppor tunitatem babebant. Qjiomodo enim canemus, in« ^uiunttCanticum domino in terra aliena^Ciuandoa quidem ne^ Deo pure feruiebant, nc^ idolii,feii

Cap.IJ IN OSEE PROPHETAM Utroip uerfum incltnabdnlur.Nam Babylonijs trad diti, Heq;peragent ßfliuitatet futK,finefabbatiicr t^eomenidf, neg; aliat etiam ipfi Blt;tal folennitatn celebrabunt. E/l autein hic attimdduertendum,fißid uitates crcouenlm grteceiofrw O' non eße idem. Siguidem panegyris eßepoteß, ßue couentia, citra etti firidf. Bo fr où. auttm ßue ßßia uitdtes ßnepanegyri uelcouentunonfunt. Comud nior ifaq- uox panegyris eß. Hlt;ec pdtiutur etiam» num chrißi domini mtcrfräoref. Neccnim impiji gdudere licet. Vbienim hodie ipßsfuntfiri.e,uel nn tneni£,uel fabbdtu fecundum legcm^ Pretere a pecd cdntchlt;jui lugere debcbdnt o conlrißari,dc huare in Idchrymis ßrutu, ßjiritali hetitid orbantur^ nee^ Numenidf habentes,hoc eß, principiu tjuoddam er generationê iHußrutionis Jpiritualis ; ncq; fabbatdr ' ßue diuindißridt. Confeientid enim non finit eofba num ßituris de rebui habere ßgt;em.

Et exterminabo uinea etus, QC ficus dus,de quibus di'xit, mercedes hæ meç flint, quas dederût mihi amatores md»

Dixit, inquit, ab idolis accepi uitte meie cotnod dantia, ut quie prtemiü dederunt mihi cultuf cr‘‘dlt;^ rationis, ut delicioi percipiam ex bonif htfee. Fera dam ergo ait dominus ißd,qudndoquidem ea no ntia bhfed idolif f«M accepta refrrunt.

THEOPHYL. ENARRATIO. U) _ Ponam^ ea in teftimoniü, deuora« bunt ea beliiæ agn, «olucres^ cccii, ÔC repnlïa terræ,

A uolucribuitbeHijtfCf ferpentibus deuorattt tona h£c,eo guod ßt fohtudo homiitum, teßtmoniii dicent contra ipfoi, quad non dignißierint horum fruóïu Kc propterea quidam illhic interempti à Blt; bylonijt,alif uero captiui abduäi, reliquerunt ea be ßijs. Velbeftias Babylonios appellat, quiexedebat wagrw bona, Jfra'elitispropter obßdioitem in ur» bibuf conclußf, CT ßme laborantibiu. Poterint etiamperuineä crßcum lex er prophetic intettia gi.Vttem enim ueluti uinum hetificans cor hominis, edunt, propter euangelicä adminißrationö, in qua operoß mandati caufa etiam compreßio eß, nihiloa minus tarnen etiam Lcta continet,proptercaleßiunt rerÜ promißiones. Nec efw'i» digneßint huius tema poris paßiones,adfilt;turam in nobis reuelandam gla riam.Omnino autem lex ßtcundum ß)iritum intellea ükt, euangelif cum gratiam tum conditionem in fefe exhilarat.Hoc igitur pado, lex er prophete funt, uitis er uinea.Ficus identidem ßKrttnt,quoniä inßn ti iß-aeli dulces ßu^hts proßrebät,terreßrtunempe bonorum promißionem. Si enim, inquit, audiueritis wcjbona terre comedetis. Aßieritate quoqßtnfilqt babebditt Jici« gt;boc e|l tranßtorijs es' ßcile mareeßi

Crfp.ir IN OSEE PROPHETAM iilibut rebin: nonenim geennam mterminabantuf tis ac ttnebräi exterior€s,uel quod ex coeleßi regno excidere deberent,Ced captiuitatem, feruitutem mortem tem[gt;oralem, talesq; id genut poenas. Htec igitur, nempe uitis cr ficus, ablattc funt quidem ab Hierufdlcmitraditteq; funt gentibus,quteuolucri» tus coeli adfimilabantur,ob mentis fu£ leuitatê at^; dementi4m,eitmci; ob cduflt;im,quod principi potefta tis aëris fubieâæ fierint : befiijs uero or reptilibus, propter efiiros mores te^uiparabantur. H« itac^ gentes Chriftum fecutie, quifiiâus eft nobis fapien» tia à Deo, ignorantiam fudm orbationemg; mteUcd éius reiecerunt, lt;tc fapiendo qu£ fupernd funt, ubi ipfe chriftus eft,fecus qudm antea inftitutie,difcen» tes ab ipfo quod manfuetus humilis corde, mo rum fuorÜ amaritiem correxerunt. t^am gentibus data eft legis uitis. unde czdominus in euangelio uif Mattb.il temfuäelocabitalijs agricolis,genti uidelicetfàciett tifi'uâus fuos.Vitis eft etiâ dominus,qui dixit ; Ego 104»,14 fumuitis uera.Eicus item,ceudulcedo,ac totus deft» Ideriu. Sic reptilia gentes fumiis,dum d Deo no exci dimus per fDmicationem,fed in domino uoluptatem quterimus. Quado ueropeccatis coinquinamur,uo lucres cceli fiâi,ob mentis ad alta Jpirantis affèâio» nem, beftite ue agri, uel iumenta propter cum ra» tionis noftra; turn animi firitatem, (Animus enim, inquit.

THEOPHVL. ENARRATIO* 124 induiti ipßf eß iuxta fimiUtudinë ferpentif ) tum di uinü innobiiuerbu,paßionibiu motibui'ue fubdi» dimuit i quibui abfumptum impaflos nos relinquit.

Et ultfoncm fuam in ipfa, de diebus Baalim, in quibus facra fecit ipfis. Aps ponebat^ enotia fua ÖC cathormia fua, S)C fequebatur amatores fuos,mei uero obliuifcebatur,dicit dominus*

K£Ctinquit,ßciÄ ipfi, propter dies iOtts, 'm qui« bus ftcra. ftcitipfis Bitalim,hoeefl, idoles Baahitlif rumq; ßfiiuitates cekbrabit, omnigeno omatu ufd. Enotia igitur auribus impofitafiunt ornamenta.Ca* thormia uero,quteex coüum ambiente ornatu de» pendent. Hormus enimcotticeruicisqimundus eß.. iiuq; ergo tali, ait, omatu idolis firias peragcbat, mn uero obliuifcebatur. tortaffe huiufmodi eno» tia er cathormia Hebrieigeßant etiamnum, uanos Phart[£orü doitrinas auribus fuk excipientes: qu^ dum 'm corda iÜorum delcenderint,cathormia etiam dici queant:quibus perfuadentur,ut reliikt denuo le gali obferuantia, idolis fiflos dies inßttuant, fiuefi» gmentis opinionisfult;e,fecundumquam templum, fa crificia,idqi genus cetera imaginantur. Freunde cu iuuenem conßgt;exeris, lafciui^ libidinisq; uerbis ad» uertentem animu, auribusq; talia excipientem, in^

Crfp.II IN OSEE PROPHETAM cor demittentem potiut, quàm temperantite cotinett tiie^;fermombut aufcttltantem, ac idolù ßcientent fttcrum, (uoluptatibtu dicOt^ua uoluptates uereno funtifed imagmespotiui uolupMi5,ciuod ßu^hif de» leihtiocj; eorii temporarta tantumodo fit cr uanaî durante uero interim cr teternanté, ut ita loquart ueru dolorëhabeâr) h£c prophetica ipfi recita. Propterea errare fadam ipfamjcon:« flituamcp ipfam ueluti defertam»

Eißriam hoc intelligef, fiue guod prteparabo tpfam ut erret,dcq; loco in locum tranfmigret,par» tim ijuidem ^uod fùgiat,partim guod captiua duca» tur,omnibufq; bonû fiprà comemoratis ipfam prit uabo fiue quod probe currentem in malitia, cr lt;«lt; fimulacra abduëhm, ipfam declinareßciamt hoc efl, earn transfiram ab tali itinere, ijuod maximum fane eß beneficiu. Aberrant enim à uia praua, hoc eß,conuerfuf, ad bonum omnino iter traducitur. Ta dam ipfam defcrta, fiue aridam cz inutilem pla nè idolit. Antea quidem uuidaipfsuidebaturt cr inhabitabantineatanquâ requiefcentet ac omnino quieti d£monef,nunc uero defertam earn reddam» nihil retinentem,quod idolK fit in delicijs,ac earn ob rem ipfis euitabile. Sic cr in euangelijs immunt duf ßiiritut tranfiens per aquit uacantia loca, non inuenit requiem. Sunt enim fanâte Dei amantet ani

,loca cllt;emonibui arida aqua ue car€ntia,ut qute uitam ducaitt, non placentem illu. Errare etiamfia (it, paßim^ ujgari, domini mterfiäriccm fynagoa gam Deuf, dißgt;erßs in uniuerfum terrarum orbem iud£K, neq; ceriä tenentibut patriam, unde tanquî defertoi eos pofuit. Huiufmodi ZT gentiu anted mul tiludo crat,qu£ deferta ficcaq; dieebatur,de qua me tnoraiu efl,quod plures fintfilif deferta,qudm eiuft Efd,j4f cuierat maritut. Vtinam autem unicuiuisad uitia pro6e currenti cotingat à tali itineredeflcâere, uel tran!firri,crab inordinatione feiungi, fiue ordinda tiorem uitam dccipere,ut non porro cupiditat cr lù iido,rationi dominetur, quinpotim hac fceptra fua per ittiu teneat. Hoc enim ordinii efl, efl^ defertant cr aridam fieri concupifcentii, fi non habeat udant earn aquam, de qua Dauid precatur : Ne demergat Pfdl. me tempefloi aqua. Et alio loco: Nifl dominuf ejfet Pfil’ ixj »» nobis,aqua utiq; demerfiffet nos.Talis aqua tenta tiones fatana ejfe poterint cr infultus, in quibus no erigere fefe,neq} nature ualentes anima fuflbcatur.

Hoc efl, ejflciam ut ipfa fenfum percipiat gloria tiecnon potentia mea, propriorum^ fuorum délia e fiorii. Daboq; ip fi inde reuerfa à captiuitate uidelia id regiones ac terras, quat

Crfp.n IN OSEE PROPHETAM anted po/Jèditteieâit chanan^iixorum enim terrS hærecUtariô inter fe diuiferant tfraëlit^. Aperte etiam hie gratis per Chriflum cotnunicandam pro» mittit,^U4ndo loquitur in cor eorum quos antea reie Efa.r4 cirtttDeuf,perindeacalio in loco ait: Dant leges meat in cor ipJo rum, cr in corda ipforu infcribam eat. Erunt ante ontnes docibiles Dei: lj)iritu nempe Dei habentet, docentem eos omnia,Chrißwnq; ha» iitantemincordibui ipforum. Impertit autem eif/i cultates feu bona ipforum,ßlioru adoptionem,gra» tiam er gloria,utg; unàcum chrtßo regue Ht.QwiJ uero fibi uult,guod ait: Indef hoc eß,ab eo guod lof ^uitur in cor ipforum- tnde enim talibus tantis^^ bo» nis ditati fumux. Porro cuiuilibet i» chrißum baptifati ßtcultates funt, ipfa peccatorum remtßio, fupernif^ m coelif manfiones, ^uas ßbi quifpiä obti net, er acquirit, gualtbet uia per hanc ad lUam du» cente. Qttocuntj; entmßatu ftterithomo,guodcunlt;j^ iter uit£ ingrediatur,ß feruari cupiat,necejfum eß, guod per uiam baptifmatis er dimißionis noxie, ad • iüud iter tandem proueniat,ad coelcßes habitation nesducens. lam utuari£funtilliemanßones,ficdi» uerfe ad eas ui£,({U£ tarnen omnes per unum chri» ftum ei tendunt. Huiufmodi bonis,^uipeccat orba» tur, priuatur^, quando uerbum Dei in eo conticue rit. At Ruanda contatßo corde eim, ad id lojuetur, tum

THEOPHYL* ENARRATrO» nff tum hiU iüi ßicultatef largitur inde,id eß cx corde. RegnÜnnng;calorutn intrit no(efl,adeoq;corno firum. Proinde uel außrt hiecànobh bonlt;t Deust ueldottdt nobis.

lefuifiliuf Naue bettum freiens aduerfut Hieri* cho, per prteconë edixit, ne quifqua militü quiequi obtineret ex capta urbe/polifrut qute deuota cr exe crataejjitiei ueroqui aliquid retinui{Jêt,mortent pœnam eße, tanquam facrilego. Achor itaq; exjpo lijs frjfur atu aliquidac deprehenfum,lapidibut obt ruit uniuerfui populus, imperante lefu m ualle,quie propterea cognominata eß uattis Achor. Dicit igia tur hic :VaUem Achordabo eis ; daboenim hic re» petendum eß, ut fimulac inteüexerint quid ißhic Achor perpeßiu fit, er ip fi inteüeâum accipiantt aperta ipfit mente ne amplius tranfgrediantur, uel renitantur mandatis Do» prtefertim quum propter furtum Achorpopuliisuinceretur. Poßiüius ergo mortem plorantes ac lugentes Deum fibi reconcilia runt. Proinde bic eß prophetafenfuiiQuemadmo^ dum ueteres illi propter ipfiut Achor fuppliciu didi cerunt,quantu malum effet tranfgreßio: cofimiliter er iUi eaptiuitatis nomine,fenfum propriorum deli» ßorunt capient. Sic er dominus lefus, non more

Crfp.II TN OSEE PROPHETAM gerente} ntandjtif fuis,ac jpolia huim mundi ad fefe pertrahente}inecreddente},qult;efunt Citfarii Ctefi rhqn^e Dei Deo,»» uatleperdidit. Eß aulem depref fui locM flue uMf,tpfuitt peccatum : uaÜif quident ceu humile} ßicieit} zyad 'mßra pr£cipitan}:decliuif gutem locufuelimui,eo quod no}iDeodiffodet. Achorueroperuerftoeflytantu enimfi interpretet riiualet. chrißutitaq; Hebrieisperinterrogittioné ipfum tentitntibut, ad eoi unà,ceu in uaUein defcen* debadeo}q} fußinebat, interrogatione} ipforit diffi* alioribtu folutuqueßionibus peruerteit}:nouteot fußienfo} tener et, uerum utinteÜeélum ipforûapea riret,et ad uentatii agnitionem perdueerct. Ç^ÿare quum fic eum interrogaffcnt, qualinain potcßate ßa cis h^comniafexipßsitidempercontatuseß: B4* Lue. zo ptifma Ioannis ex cœlo erat uel ex hominibusi Pera uerßo peccatit eß, 4 naturali nos reditudine fubuer Ucclef,'^ tens. Na Deus hominëreéîutn/reit, ipfeueroquteß uit cogitationes coditionesq; zy obliquas cr multos^ Qitando igitur peccatum in nobis uaUem habueritt uel humiliationë uel deieâionë : fiue quando pecca» turn, uerbo Dei tangente confeientiant noßram, de* prclfumfùerit,apertt nobis cum inteUeâum, tumdi uinarum reru cognitionë. Dum enimpenitus perdia deris peccatorcs, in te cogittitiones uidebis, hoc efl diuina cernes,

Humiliabitur illicjiuxta dies infaniiç fuæ, iuxta^ dies afcenfus fui ex Aegy^ pti terra.

QuemaJtnodu,induit, mfertùerunl Aegyptijs, cgreffutn exAegyl)to,tifcendentes ad Pal^fli nant indefertoadflidifunt, ßciühic,hoceß,apui Aßyrios feruientes humtliabuntur. Jn/àntiS enim de morationem in Aeggt;p(o uocat, ^uod ißhic populut tnuîtiplicari augeriq; primumcaperit,^uod^;not dû lex lüifattcita effet, fed liber effet. Legibus enint fancitis gubernari,uirorum cß.Atqui beneficium ejl arroganti Hebrieorum fiynagogæ humiliari, chrU fubdi,perinde acprimû Mofi obtemperarunt,' euocanti ittosè terra Aegypti,ad libertatê. Deinde poß egreffum rurfum afcendenles obedierunt legent /èrenti,Omnia,inquientes,frciemus,lt;]utecunq; locu^ Exod.t^ tut eß Dc(M,cr more m geremuf.Vt «ero afcendent tes ex Aegypto, per mare tranfierunt, eoq; tandem pa^o hicreditatê adierunt terrie: eandem ad ratio» nem hodieq; exipfis credentes chrißo, per bapti» fma »I mortem eius tranfeundo,c(xlorû regnum hie reditario accipiunt. Humilietur etiam quifquis tam renatus ex aqua cr ffiritu, in chrißo infiins efl, ele Iteturq; fuper dono remtfiionis peccatoru, at dicat, gratia fumttt feruati, no ex operibut iuflitiæ noflra qu^ficimuf. Qt^od fit afcenderit ex terra Aegyptit

Crfp.n IN OSEE PROPHETAM fo^; uflt;j; perrexeritt'm operatione uirtutü UborSii ac puencrit iÜà tUt dicere poßitt abiidatttiut ipßf ot^ buf laborant,tidijciat iüe,at no ego,fed gratia dei.

Accidet etiam in die illa, dicit domi^ nusjuocabit me uir meus,Ô£^ nequaqua appellabit meporrô Baalam, auferâ^ nomina Baalam ex ore fu;o,nec men^ ttonem ultra facient eiufmodi nominS»

Non nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tneujueluocem illi

DciH i(iolw fuK apponent,neq; Deit dicët effe Baat, in die iUa, hoc eß,in tëpore adfliâionis adeoq; capti uitatiitfedenim me ag^ofcent Df« er /ßonfum [num iamolim ip fis aptatu,ac in pofteru ne nominis guidé Baaletm per idola Baal meminerint.Ad hac cu aitz ToUam, eruä nota Baalamp;m, indicat guod hoc opM fuum fiierit. Quomodouero eaexemit abftulituel fjimirum dum inieciteosincalamitates actribula^ tiones. Etguumfoliuftitite chrifiuseffulfit,ß^ citg; diem, tempus uidelicet aduentus fui, uniuerfa idololatria fublata efi,cum ab ludlt;eis tumgentibus, «eri^j Dei cognitio omnibus comunicatur. Pne* terea in poenitentibus,animiue fententiam in meliat permutantibus,guandolumen uerbiDei refulgent diem fècerit,omnes imagines, fimulacra,adfligen^ tes ipfe peccatoru uifiones uel f^eëlra fané anfirun« tur.

TttEOPHYL. ENARRATÏO* lïS tur, nee ulteriut uenter Dew /it, netj; auaritia, qux efi itiolorum cultiu, unà cum alijt a^âibut prauis Cr cupiditatibus locum ^hic retirent.

Et feriam ipfis foedus in die ilia, cum beftijs agri, cum^ uolucribus coeli, SC reptilibusterræ.

Vel boc dicit, quod ficuti quu indignarer ipfîft Indidi fruâus terrlt;e beflijt CT uolucribus cr repti» libui, ita reconciliatie mihi ip fis, defißent firlt;e ifiæ, tanquS (S' ipflt;e perfuafæ, ut parcant abfumere fru» get. Vcl beßitu CT reptilia, excitatas infurgentes^ aduerfum ipfos hoßes intelligent,ait : Eßtciä ut ipfi pacii foedera fanciant cum Jfraëlitii,iplisqj ßmiliaa rißime er amieißime utantur. E(tm ob rem fubdit:

Velin lud^a,uel fuper uniuerfam terrä geßunt.' Pacem enimpofl Chrtßi aduentum in terrafr{him, bic fermo pr^nunciat. Atqui reuera,cu{lif firè mor talibut fubunum Romanorum imperium redaäif, plerig; motui ^uieuerunt. Prlt;eterea cum gen» tibus e:^' H ctrlt;cor« fynagoga Deus fadus pepigit, uno ex ipßi ouiliß{h, dc utrifj; in unu coadunatis^ Si^uidem lapis angularisßäus eß,ut duos conderet txtrueret 'ue in unum nouum bominem,cr per euan

Cält.n IN OSEE PROPHETAM gelicam legem induéh pdee, er omnibui perfuafit per ipfüm,ut uel res corporistpfim poßhabeaitt, quM propter bella non pauca oriuntur. Qnienim dixit : Abaufirente tibi rem tMm,ne répété,id^ ge nus talia : päcem habere not uoluit, quam er nobis reliquit. Hac pace fruitur, qui affiélus fuos prauot uerbo Dfi fubdtderit. At quando hoc fitf Qu um int ienmens quifpiam membra fuper terram teflament tum/ecerit.Teßamcntu autem in mortuis firmH eft. Et habitare te faciam in fpe» Non folum ab duricie captiuitatis te transféra» uerumetiam in patriam te coüocabo, ac bonos tibi JJ« perfuadens tibi,ut cum de pr,ffcntit bus tum de fteturis bene ffieres. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hlt;ec ad eccleßS

quoq;, ex gentibus er ludais coUeänm did puta, quam er nunc in domu fuam tranßulit,ut lühic cont moretur, donansq^ iUt fcelerum remtßtonem, fimul fperare dedit coelcflta bona, cui cr infequentia pul» ehre conueniunt,qu£ audi.

Acdefpöfabote mihtjpfiin afternö» Quid eß mihijpß i Vel,quoniam non per ange» Ium, neq; magnum natu aliquem, fed per fe ipfe do» minus nos feruarit. Patribus enim locutus eft domi» nusperprophetos, nobisautë perfilium. Velquia ueterem ittam fynagogam tiofe de/ponderit, unde

THEOPHYl. ENARRATIO. 1Z9 icnïcm dutcm incarnato filij aduentui^ecckfiam fit bi ip/è defiiondit, i]uemadmodu cr Paulut teftatur: Dico dUtem in Chrifto cr ecclcfia.Nec itj «ftcrwur» Epbe.i /ïfci fynagogain deßgt;ondcrat, nam temporaria erat legif feruituf.nunc «cro fibi in aterna ficula deßgt;on det credentes. Ad anima pcenitentia quidem pur gatam dicere etiam queat Jjionftu eiut uerbum,Hat bitare te ßciam in j^e: quando propter peccata (tamp; ecdefia qu.e efi domiu Dfi uiuentis, tüam fegregät, rurfus earn conuer/am redpit, inq^ea denuo comoa ratwr, nec earn repcUit ob impuram eim priorem ui tarn atq; fuperbiam: tum er melioribuf eamjjiebut imbuihquod codefti etiam fede recipienda fit,quana do ffionfut iam ipfi quoq; teternui obtingit, per uer bum quod ait:Qjt£cunq; ligauerisfuperterra erut M4ttb.ti ligata in calii : ej quiecunqi foluerif fuper terramt trunt foluta pariter in eoelo.

Defponfabo etiam te mihqpfiinius ßitia,amp; iudicio,ÖC in mifericordia 8gt;C mi ' ferationibus.

I» iuftitia quidem, quod perinde atque per homi ttem mors, fic er per hominem refurreflio mortuoa rum.Homo enimßüus ipfe, refurredionê aufiiicaa tus ejl. iniudicio uero, quod condemnauerit princia fern mundi huius.Quum enim in Chrifto non imuea »Ifetprincept iftepeecatum,occiditeum Chriftus,

ap.n IN OSEE PROPHETAI« hoceß,potentia j^oliauU.Hifericordiä uero er ferationes erga omnes homines cömonßrauit, quof non € fuis operibut feruduityuerü perfuam ipfiiu mi fericoräiam,per lauacrum regenerations er inno» uationis Jpiritus fanfli.

Quonia oportebat nos mifericordia donatos^no fegnes neq; defides ac inutiles effe^fed aliquid että ad ßrre,diat : Deßsonfabo te mihi in fide.Accedenten enimadDeücrederenece/fumefi. NamiSicin fide eßagnitioDei. Nifi enimeredideritis, inijuit,nthit guicq mteUigetis. Vide hicyijuod no in facrificijs nee in Icgali cultu, fed fide de/fionfat dominus, quos fibi dejfi5fat,quarecefient etiänu in lege ualdegloriätet

Eritep in die illa, dicit dominus,audia cœ!o, a ccelum audiet terræ, 6d terra exaudiet frumentü öC uinö ÖC oleum, 8d hæc exaudienc lezraëlem.

Pofl coeleftium pr^didionem bonorum, corpo» ralia etiam tUis dona poHicetur: Obaudiam,dieens, caelo,id eft,annuä ccelo, atq; permittä ipfi ut pluat. Quad ettam fi naturam habeat, ut tfihucfàciattper iram tarnen meam prohibetur, cotrahitur. Tanqua enim ignominia adficeretur caelum, quad confueta noit

Theophyl. ENARRATIO. 130 f^ciat, idcoq- iamfuppïicn adDeum,utfàcereilltl poßit,miinui cxtcndat. ExMdiitm, inquit, cœlum, ac toüam ignominiam banc. Coelum uero obaudiet terræ, pro, implcbit dcflderium ipßuf /îtibundie uq pluuiæ indigentis, ucluti ipfa claiiiet propter (îccittt temfui, quad coueniat folui fqualorem fuum.TerrU uerophtcabiturfruinentii. *

fdpientite cr cognitionis affluxibui,lt;tcpropbetico» r«m oraculorum irrigationibiu ,ipfos impinguat. lÜi nunq; uere prophetM habent, ipßsq;fruuntur, qui dpud fefe uaticinuntes fufdpiunt. Ad hlt;ec, qui dnted m terru egerunt,ttc lerrena ß)irarunt,hdbent frumentu cr uinum, myßerioru uidelicet acceptio» nem. Turn uero deinu ißa cdpiunt, quundo lezraël fiunt cr fernen Dd, ßlif Deißffi, per regeneratio» nembdptifmatis inj^iritu. Anima etùm ufquedun peccdt,nuttlt;i cceleßis fuper earn cogitatio cadit,fed» enim terra ßiln, ßue carne propemodum exuta, ae decamata (utita dicä) arida eß. QWitNdo uero de» ßionfata ßierituerbo, tum fupemof adfluxuf redt pit atq; caleßia ^Mentit,« produdt ß-umentum, fot lidam nempe alimoniam ej uiuißcantem,ac uinum, dtuinam nimirü hetitiam, CJ- oteum, btldritäte dica er manfuetudinë, ac erga infirmos tolerantia pat t(enti((mHrgt;((nim44Herteiu dicentë: Si

Gal. 6 prlt;eoccupatui fiterit in peccato, hoj ßgt;iritalef corn gite hunc i« manfuetudinis, infirmum autcnt in fiJefufcipite.

Etfeminabo eam mihifpfi fup terra, Si mifercbor non confecutæ mifèn'cor dïam, Si dicam non populo meo, po^^ pulus meus es tu,ipfe^ dieet,dominus deus meus es tu.

Hoeeß, ipßim demonßraSo eße meant agricub turam, unde iußitite ac diurne cognitionif ac feien* tiæ femina in ipfam deijetä. Hiec autem typice tent* pore Zorobabclis contigerunt poßreditumacapti uitateßecundumueritatem autem poß incarnationc ßlij Dei.Tum enim qui erediderunt in ipfum, popu lui eiuf uere appeHati fttnt,ipfe uero lüoru Dews eß diâus uere ac pure. Ac ueluti fœcundâ fibijpß femi nauit terra ßlita Dei, animof uidelicet adfidemac* comodaf,quat (yßuäum proßrentes iam cernens, quarum de numero animée Samaritarum erant,di* Iolt;lt;N,4 cebat difcipulii ; Attoüite oculos ueßros,cr content plamini regiones, quoniam flauefeunt iam ad mef* Luc.ib ßgt;f'-^trurfumalibi: Meßisquidem multa,hoceßt adßdem parati multi : operaq autem pauci, apoßo It uidelicet,tpfos ad docendu aßumpturi ,ac meßem doärina euigelq coüeäuri.N eino deinde,cui Mam moM

THEOPHYL. ENARRATIO Ijl ntona cr Venter Deut eji^ dicere poteß uero domü Bo ZJ DeOiDeus mein es tu.

Ixitœ dominus ad me :Va a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uxorem, amante

admodum Deus diligit ß=s Iios Ifrael: Nam Si«pfi refpiciut ad deos alienoSjamantm bellaria cS uuis paffis. Et conduxi mini earn quinque ac dc^ cem argenteiSjS^ modio ordei^ô^ lagers na uini.Dixicp ad ipfamiDies multos fc debis apud me,nee fornicaberis amplis us, nee alteri uiro iungeris, SC ego tec3 ero. Eo quod dies multos fedebunt filq Ifraëi fine rege,fine principe,fine facrifl CIO Si ara,carentes denit^ facerdoiio Si perfpicuis.

Prior uxor c/uam accepii Proftheta, figura fuit generations prioris tudieorum,ßmicantis aedefei feentis à Deo ad idoiorum culturam. Poflerior bare, quam nunc accipere uates iubetur,figura eß captiui täte prefioriivt enim ip fa antca ab amatoribus fe» iunfh^prophettecohabitarc uoluit,ne(i; tarne ei ad mixtui fitpropheta.ficiUi priinum quidem exißen

Op.ni IM OSEE PROPHETAM tet ndulteriytanquX ad idololatriam ejfufi,offcréfet diemonibiis pêmata, hoc eß, panes ex fimila pißos, ttnà eu uuis paßis^erat autem talis ßgt;ecies oblation nis d^monibus grata, wdicantibus oßvrcntibui, quod ipfos habeät zj ßumenti uini datores) aba duäi per captiuitatem, ceßabunt quidem ab idolola tria, zy interim tarne neq; diuina uere facraßicient, fed oeiofi fedebunt CT fegnes ,ut qui neq; faerißcare, neqjacerdotio fungi queant, quandoquidem neq; al taria tSit ßnt. Ablato ante facerdotij ßindione, neq; perjßicua erunt. C^uid ucro hoc ßt,iam difee. Sa cerdotum principi dependebat in peilore quadram gula Ißiihamie longitudine tcxturula, ßue textui pannieulus, efl,oraculi domus uel locus itppell(ttus:duodecim lapides continens, perquosßt tura denuneiabantur fummo pontißei, ßgnis qui* bufdam diuinis in hifce ßdis : unde logamp;on hoc feu panniculus ille,manißßationc er ueritatem habere dicebatur. Proinde eos non perßgt;icuos ßre dicit, id eß,non habituros diuina ßgna, quibus ßaura cogno feant.H^c quidem ad contextui explicationem per tinent. Anteiliges autem hie iuxtà, priits fcortunt typum effefynagogæ ante chrißiaduentu, qult;e ZT idoHs dedita erai: at earn qute nunc accipitur,effeßt guram fynagogte poßchrißi incarnem aduentu, qu£ er tp/a quidem 4 Deo adfumitur, propter eos qui

THEOPHYL. ENARRATIO. ijx ^aiex ipftfecundu ekilionê gritice crrdituri funt» K^cipfa^etum adultent eß, phirif^is fcribii da ^rinas cr mandatu hominu docentibut fe exhibent ntg; proßituens ,nec uerbo Chrißi perßäe deßionfa tu eß. nbsp;nbsp;Conducit hanc Mtef quindecim argenteit^

hoceß, guincf; legdltbiu librifacdecem pr£ceptii; literlt;e enim fubijciunturtperqi earn trahuntur,ut adco Deum quidem agnofcere uideantur, ctß per» perim. Nam qui filium non honorât,patrem igno» mimaßmul aßicit. Et,neq; me noßii, mquit,neq; pa loitlt. 8 lt;rfnjmc«iM, Pr£tereaordeum irrationalem ipforu alimoniä adumbrat, qua uefcuntur, nihil jpirituale ”^7; ^Igtiu intelligentes animabuf rationalibut. Nebel uel lagcna uini temulentiä ipforu ac cxcuti» entiam ßgntßcat. Siquidem uidentes non uident, audientes non intelligunt, quod eß ebrijs actemeti plenispeculiare. Sedent igitur, qui Chrtßo non ad» hibuerunt fidcm, immobiles permanentes in fua in» fredulitate : neq; regem habentes cuius prlt;efcntiant acadminißrationeßtttiant,ncqi principem.Qutn» etiam ne iuxta animi confiderationem quidem uel ritualiter regem habent. in ipßs enim mens non fee» ptra tenet, neq; dominatu fiingitur,quandoquidé no fint filif ltberlt;e Sarr£, qu£ aalet dominante quam» piam: fed anciUtt, ad feruitutem generantis foboles.

ritutem intelligente!, negue ulijs ipfam manifrfiare ui lentei. Quomodo enim hoc ipfum poUènt,(juunt inte^ 1oin-i4 remerint dominu, crucifixerintej; eum qui dixit : Ego fum uiti ueritM Qui nbsp;nbsp;nbsp;gt;tobi! qu^e d ptürc accet

lMnlt;n pit,apcrutt: Qut enimaudiui,inquit,4patremeo,di xi uobis. ißifunt quoru hic ßt mentio, diligenta patt tnatd cum uut! paßis,no recipientes panes, qui anima diere uidcntur,quod illis nbsp;nbsp;obleihtio uoluptas na

ineffèt.Tales funt omnino dofhru enarrationes, uua* rum paßärudulcedine habentes,ßcnßbiliabonapros tnittentes, qu£ prorßtm ßtnt marcida ßcileq- labun» tur. Similis eß huius muliercule,qui Deo mercedis g;ratia infer uit, temporariorumej; bonoru:diuitiis qui^ dem per argenteos fignißcatis, quorum numerus deca dem cy quinarium conßituit, uti difcas quod talis mer cenarif totum corpus, çj' animam amp;■ ßlt;iritum,fenfus tpfe fibiadunaritcbiunxeritq;: Necejfarijsa:ttcmad Mtte fußentationemper liquida nbsp;nbsp;ficca indicatis,uini

nempc Gr ordei,quod O' quandatn uit£ talis propor^: tionè pro: ß ßrt. At enim qui mercedis caufa infer uit, celeritcradalium dominum transßretur, quando mer ees definct. De buiufmodi Dauid cximius uates o pfal.^g propheta ait: Conßtebitur tibi,quando ei beneßceris: hoceß,gratiasagct tibi domine quando beneßeiu illi exhibueris: at ficadeßuxerint,teediucrfo uitupera»^ bit.

THEOPHYL. ENARRATrO, hit.Conpmili ingenio diuu lobum futaniK fore/Jrerans eum impetijt: guocirca dicebat tjuogue ; Non frußra lob.t iobcolitdominum. NÓnnetu drcumcircaquiüipßui funt, intus cr ßrii fepiuißi f idem de loboßenßit, qià tumddmdledicentidcompelkns: Dic,inquit,uerbum ibid.» aliquod dd dominü er morere. nbsp;nbsp;Porro qui Deo ta^

lid propter bond feruit, er non propter ipßumhone» ßum,pemmdtd cum uuispdßisdiligit, nonnoudm er eudngi^icdm legem eligens,qult;£ etiam cruda eße dppa ret,ob uiuendi rationis duritiem, ßed pifldm qult;eßcile conßci ßeu perfid poßit, dc ßuduem. Qjtdndoquidem ueroiuxtaPdroemidflen,fuduitdtK ßeikttordc Idbo^^ redoloreq^udcdns,in penurid mortetur,noniniurid Prowrr.iS uel is odoßus ßedet, neq; ßacru ßdens, neque dicere ud lens:SecretdeJquot;abditdfdpiëtiætuemdmfifldfiimihi, pfdl.yo

pofthçc reuertentur filq Ifracljamp;S quçrcnt dominü Deö ipforö ÔC Dauid rege ip forûjcôftituentur^ apud domts num amp;nbsp;bona eins in nouillimis diebus*

Diuifie fixrunt tribus,ut prindpio comemoratum eß:fiißeq; ßuntin duo rcgnd,quorü diterum dcccm tri buum erdt, quod ifruel er Ephrdtmdicebdtur: dlt^u duarum tribuu cxiflens, quod ludd quidem fiepißime, interdit uero er Benidmin dppelidbatur. Seq; itd gr/L fcrunt,ufqucdu cdptiueBabyloncdude effent. Poß

reditum uero ab captiuitate, fenfum Dei pcrdpicnteS duodecim tribus,Dcuincj; requirentes in unum funt re daihe, unuiuxtà fortitiprincipem Zorobabel-, quent er Dauidem nominarut., quad cx Deuidica ßirpe ep fef.in quo cy- diuinitus datorum bonorum acceperunt frudum. Cluoniain autem er pofl completioncm gen tium omnii ißaiil feruabitur, exquirentßlif 1 fraël per ßdem rcgèDauidthoc eßchrißum,manuualidiimt hoc eaitn Dauid ualet,ß interpretetur aliquii, qui reii portii confradis,tèrtemfanèîigauit mortem, er ßgt;olia eitK,nos uidclicet,dit ipuit. nbsp;nbsp;nbsp;Tiefirto etià h^ec

ad interiorem hominem. Eß enimß:ortu er adultéra, ipßa fenßibilitas, oculos deßgens ad aliéna, hoc eß, ad omnia qua no ßmt natura noßrapropria, neque nos fequentiapoßßta noßra. Sie aliéna res opes ßunt:non enimdummoriturquißquäeasßccumrecipiet. Aliena res eß gloria, ncc enim unadcß:endetcumipßo^,oria eins. AlienareseßuoluptM,cuiuseralia j^eciesßtnt tcmporaria,erquaedunturerbibunturin aluü per fccejßumeuntiadißuunt. Proindehanc ß:nßbilitatem propheticus ferma inl:abitans, ßciteam feduló abßi» ttere à confuetis,declinareq; à uitijs, per quindecim ar ge^teos,legalium dicooraculorum: quinqueenimlet gislibrifunt impcrßdisacfecundum fenfum uiuenti* bus datiidominicarum item perßUionum ac perß^ äosfrcKtitiunt. Siquidetn denarius numerus eßperß

THEOPHYL. ENARRATIO. 154 ihn. Ac per uinum ttußerioris coiwcrfionis, memo* ricimcji ceternorum ßippiiciorum,pcrq; gomor (tue mo dium ordci,hoc efl, tenuiorem uilioremq; uióhim. Tiocet itaque no ejje laudabüem tcdem deßdUm: opor tere enim ßlios Iƒ? Je! cos appeüari, qui digni ßnt, hoc eß,flrenui,non deßdesocio 'ue torpcntes:iuxtdqj con» uenire,ut ßgt;eculdtiult;e mentis rcxßtQrprinceps,qui imperet quid fit opw ß£h:ßMerdotemq; præflo hübe re, qui maâet paßionesßcu djßäus irrationalitatis^ o/ßratq- Deo primum ardentem animii pro dei florid ZeUntem lt;cquedtque Phinees c:r Eiidiegerunt, indi* gUdntemq; trdnßgreßßoribui-.deindc cupiditdtë, diuind deßtderdndo:,qudlis Ddniel erdt, uir defderiorum ideo uocdtus. Sic tdndem ßturu eßtUt tdlem duihim dc rd* tionë,fupernd etidm mdnißftdtio ßequdtur,ddcoq; ßgt;i* nttK illuflrdtio, ut dicere queds cum diuo Pdulo : No* i, Cor. » bis dutem reuelduit Dem perßtritum fuum. Prtctcrcd à uitijs ußque odofa ummd, dccipiet poßhdc Dduid re ■ gem,mdnu forte,ßcu dihtoßd potentid udlidum, rdpie* turq^extrd ßeßedd dominum or bond cius. Verecnim

d ßud ndturd deßcißcit dnimd, qudndo db Deo ßuperomnemndturdin ßubldtd,totd^ ülicconßitutd,ipßmtdntum» modo bonisßuitur, ßlt;t turdtur^.

ram.Quom’am non eft ue^ ritas, necp mifericordia, necp cognitio Dei fuper terra, execratio dC mcndaciu SiC furtum SC adulterium effufa funt fu per terram, amp;nbsp;fanguinem fuper fangui nem mifcent,

mfh,lt;juod in tdtimis diebiu bonis (fcrfriientnrt frihû}; ittis bon^ jjgt;e, ut ne dej^erent, nunc iterum ud memoriÙ eis reuocatperaikl ab eis mala,ut accélèrent ad emendationë fui, ut guibus adeó benignus ßt domi^ nus,qui ftc uiuentes ipfos adhuc fuftineat. Smul etiain hoe fÀcit,utfciant,quod iure eos Babylonijs tradat» ufqueadeo fceleratos exiftentes. Propterca etiam in* guit, iudicium ejfe domino conßitutum. Eft autem iu^ 'dicij ifthuc ßrum aduerfum nos, in quo indicat tantu, utpote,quodnoniniuria uosperderedecreui. Qjiare dicendo, No eftueritas,neqHe mifericordia : docetqut pat,quod hacdeftnt, indenimiruquodnonfitagnitio Dei. Dixit eniminfipicns in corde fuo, non eft Deus, ac propterea corrupt! funt z}- execrabiles fiiilifunt in ftudgs fws, Eortajfe Qrali^ttii è contrario opponat,

tHEOPHYL. ENARRATIO* i}$ ^uod earn ob cauÇain non adfit cognitio çr fàentia T)ci, quid non fit ucritM neque inifencordia. Longe tnim À peccdtoribui abeß Deui, pmnde ac Salomon ait. î^ecimmerito. Cluicnimanimlt;£fiueoculismt(ltu puluerem iniecerit, eosq^exctecarit, quomodoamaho tàdebit lumenf Lxecrationem autem habet,or comd^ cium,zy calumniam. Namquum ueritasnonfitpr^^ ßo,execratio,hoc eß,conuicium,ca!umnia menda dum adfunt. Quia ueronon adftt mifericordia, des adefljUt fanguinem fan^uini mifceant. Ef nbsp;nbsp;nbsp;cos

gnitio Lei abeft, furtum er adulteriu prêter iam corn memorata flagitia prafentia cernuntur. Hac de do mini ptia interßÜcnbus did queant,quippc quia mife ricordiaerueritas ipfe Chri/ius efl,er cognitio Dei: Q^ienimme,inquit,uidet,uidetetiam patrem meü. At ipfi eum non fufcepcrunt,neqi in ipfs erat. At quid erat in ipftst execratio,hoc eß conttidum. Samariten enim ipfum appeUabant temulentumq;,er ex ßrnica tione natum:ac mcntiebantur contra eum,damonium habere eum dicentes, Leoq; ipfum repugnare adfeue^ rantes,tum in Bcelzebul eijeere d^emonia. Conßmili^ terßrtum in Ulis erat: clanculumentin conducebant mercedefua }udam,perquemereadcm Seruatoris perfecuti funtperßccrut 'ue,ipßus fanguinem prophe tarum cruori comifeentes, deinde apoßolorum quoq;^ Adulterium poßea omnino per facerdotum prindpei

frfp.UII IN OSEE PROPHETAM comitte iatur, conducentes annuo fummum pontifiai tum,no fine iniuria eo utenta. nbsp;nbsp;Qjiod fit anima ter

rents rebus adfixa terra nominetur, utde quod ueritai Cr mifiericordia, nonfitt fiuper talem terram. Nam qui tnendaces diuittas amat,Qr uanas opes, cr fraudulent tarn gloriam,ueritatem non habet,unde neque mifierit cordiam à Deo fiuficipit, neque agnoficit ipfium indie reuelatioms, Deumhilarem uidelicetztrmanfiuetumt ficdenim ueluti dominum zy punitorem. Quod dcpret canspatriarchariiquifipiamdixit: ¥iat mihidominM in Deum. nbsp;nbsp;Sic a-uorcm ad cruorem mifivnt hareti

ci,quifieipfbs per harcfiunoccidunt,aliosq; occident ab fie infiitutos. Etquando quifiquam ipfie animo cor* ruptus, nouam animam affiumpfierit, eiusq; mores per prauam conuerfiationem corruperit, fianguinem ille cum fianguine mi feet.

Proptcrea Jûgebit terra amp;nbsp;imminuC tur cum omnibus habitantibusipfam, cum beftijs agri, amp;nbsp;reptilibus, uolucri^ bus^ cocii : quin pifees etiam deficient mans, quod nemo necß iudicet, neque quifpiam arguat.

Tantam, inquit, hoflium multitudinem inducam propter talia opera uellra,ut nedum abfiumant diuitei qui befiiarum infiar reptiUum pauperioribus immt nebant.

THEOPHYL. ENARRATTO» ^et Jtcbantiinci; cos irruebant,ac ueluti quibufdam alK^ iiuitipvpotentia * firebitntur

Populus autem meus ueluti facer* dos contradicensjlanguebit per dies,ó^ languebit propheta una cöipfo. Nodi aflimtlaui. Aequatus eft populus meus nonhabenti fcientiâ.Quia uero cogni* tionê repulifti tu,repellam QC ego te,ne facerdotio fungaris mihù Et quia oblis tus es legis Dei tui, obliuifcar amp;nbsp;ego li* berorum tuorum,

Vbinunc eß[acerdotium apud Kebrteot qiii chrù ßum repulerunt,qui efl dgnitio,ut fuprÀmemoratûf Poflquâ er legem Dei obliuioni tradiderunt dicen^ tem: Propl)etamuobiiexcitabitdominMDeui,er Deut, uidebitif uitam ueflram pendentem coram oculis ue ftris,er non credetit. Eapropter obliuifc4r,inguit^ liberorum, reliéiis iÜis ut eircuncidantur carwe, «cc uero baptifmatii figiUo flgnentur. Porrö ubilt;ji in fcripturii cognitio Dei cju^ritur. Prieterea mj uit,« noflrlt;e eum moribui turn operibuf reguiritur, ut ne peiorhceu meliori uicidamus.ct^emadmodum fl ie

Crfp.IIlï IN OSEE PROPHETAM iuni tttitneiimuf uel nuptiiu propterea ßigiitnuf/ qmfi hoc paéh cotincntes perfeueremiu. Hüc eitint ad inodum etiamß multa bona opera, ut apparent, genuerimus,obliuifcetur tarnen eorum Deut, ceu ta liu,qult;efecundulegëeiuf no fint/àih. Nemoenint corona exornatur, nifi iuxta legem athletâ egerit.

Non pojfum,m^uît, inuenire menfuram uel nu* inerum deli^hru ab ipßs admifforum : unde non ha bens aliam dimenfurationê hoc dico, quod quemad* modum ipß. innumerabiles ßtnt aßroru exit inflar, arenatq; maris, ßc créa per qu^e peccarunt mihi, adeoq; flagitia eorum,fub numerum non eadunt. Ingratitudinë ipforu hicpariter'm medtuconfirt, perinde quaß dicat :Etß adeô à me beneßetjs ßnt exornati, inq^ tantam auâi multitudinem, attamen intantum immemores ßtere beneßeij,ut paria etiam tnultitudini ßticpeccata erga me perpetrauerint, ut ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;neq; uxor neq; puer,neq; maior natu inueniatur qui

mihi placent. Conßmiliter qui dominu compre* henderunt, iuxta multitudinë ßtä 'muaferunt ipßim. Sic in anima cotingit, ubi unius ducis pr^eßdatu re* pulfofperlurbationes copiofee làëlie,peccât iw Deß.

Gloria ipCorü in ignominiâ cóuerta. ipßiinquitfßtam ßbi numeroßtatem glorilt;e du* cunt.

The o P HYL. EN AR RA TI o. !}ƒ tunt: At ego bcllo confumptos eos itnniinuä,paucioa resq; reddam, cr iam inde ad ignominiâ transfiren tur.Vcl quod etiamnum mala operantef,in ipfisglo riam cr ßmä qucerant :Tempuf igitur ueniet,quan do ignominie fu£ opera eognofcent, eotq; iSoru pu debit. Gloria eorum ilidem in contumeliam alter ata ejl, quando ipß. ßlij regni habiti, eieâi funt fiirat. Ac quum Celebris apud eot Circuncifio,nunc incele bris cr ingloria eßfiilt;!kt. Deinde quando accepta à Deo dono,male utaturquifquam, ut opibus uel eloa quentia,ideoq; relinquat eum Deus, ad ignominiam boe ei uertitur. ad rationé fapientes Gr^cos, inreprobammentem tradidit,eos deferens. Sicopu kntus iÜe acrius torretur ceu in fartagine in geenna propter diuitias. Infuper in captiuitatë abduâi He« braorum reges,qua gloriam,qua opes fuas ,ad ube^ riorê contumeliam tenuerunt. Nee enim pertnde eß iw cgc/ldfcnatum aliquem captiuit abduci,cr iw res ’ galibus opibus progenitum educatumq;, cuifceptrd etiam commt/fa ßerint.

Peccata populi mei comedent, SC iri iniquitatibus ipforum accipient animas corundem. Et qualis eft populus, tails Ctiamfacerdos»

Ciip.IIII IN OSEE PROPHETAM tranfccndit, irtijufcns, quad pro peccaiis 4 popuh oblata, ipfi edant. Ea entm peccata uocat. Ac inte» rim tarnen,quu tanta comoda 4 populo acctperentf non reprehendcbant eos (« fceleribiK(uii, tanquant male agerent, ueru enimanimaf ip forum ipfi ad fefe recipiebant,fuper nos dicentes codemnatio : perin» de atq; ad Pilatum uocißrabantur, Sanguis eius fu» per nos.Qitid igttur inde fiet,Sacerdotë talem effe, qualif fitpopuluSfUtpote comendantemeaquaeab mis agantur nfthuc nimirum: Nam gloria earn ob rem ipforum,hoc efl, celebre facerdotum genus, ai ignominiä uerfum efl. Quidam, Aecipicnt animai ipforum, fic inteUexerunt : Sacerdotes ueflentes ijs quie pro peccatii à populo adjiruntiir,proprias ani mos faas pro peccantibiis accipiebant, ut oflrrrcnt hos Deo in facriflcium. l.\ediator enim exiflcns fa» cerdos Dei nbsp;nbsp;hominu,fuamipfiiisanimam accepta

Deo oflèrt,perinde atq; dominus fuam ipfius anima accipicns Deo obtulit. Proinde etiamfi, ait, in hoe fint conflituti utfacrijicium fleerent Deo, attanteit boe non exhtbucrunt,clt;eterum inflar populi ßäi funt. Hlt;ec ettâ ad omnë facerdotè cr principe dicun tur,cum infequenti intermtnatione, quam audito.

THEOPHYL. ENARRATIOi 158-fuppliciunt fuper opera ipforum inducam ipfit. Nfc opcrd tantum ulcifcar,fecl uaria etiam eim confilia, hoc eß, populi.Honenim tantummodo operations uerumetiam abfurdaru cogitationu panai damut.

V Ituf eß etiam uiof deicid^ popult.hoc eß, inful tiM, inuaßones^;, quai ßciebant contra Chrißum» er cofultationcf quibui aduerßu ipfum plaudebant. Grdditur aliquis ad peccatum, non ex exercitio uel prtmeditatione, fed firtuita er fubitaria ad earn præcipitantia uel perduâione.fimpliciter igiturpu nitur. At enim fi iter hoc confultationé habeat, hoc fßifiex prlt;emeditatione malum ißhuc ßtlcrum cat peritiduplex tum uindiébt fequitur.

Hoc eß, continua, aliaq; ad alia ipßf mala addu Cd«. Et quemadmodum uoraces,adeoqi bifatiabilet pamphagi manducantes non faturantur, fic eripß fruéhu comedent operu fuorum, hoc eß, fupplida, erperinde acneq; comedijfent, neq; puniti effent, alioi fubinde prouocabunt panoi.Videntur hodieq; doäores Hebrtei animai pafeere, legendo legem : uerum gratuita eß ißa opinio er uana, quippe quia efuriunt er non implentur: quandoquidem pane qui è calif defcenderat,Chrißu è medio tulerint. Prate rea peccatu Jàciens non impletur, eo quod fit tranfit toria temporariaqi uoluptof.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f a

Fornicati funt,ncc profper ideo fuc* ceflus eis obueniet Et quia dominum reliquerunt,ut obfei uarcnt fornication nem, uinum pariter ÔC ebrietatê fufcen pit cor popultmei»

DHdtiM inreiiu populo diemdicit: Quärntn prior,guodfcortdtt fint,ab ipfo dd idolorum cuItuM deuoluti,ufgueddeoutcuflodircnt haue ßrnicatioa nem,etperminerentineaßriniter. Poflerior,lt;juod tbrietatibut jefe dedidcrint, quod ejl, ad nuHax non deliciM fint effufi. teruntur hlt;ec quoq^ de \udæoru facerdotibiK, fiuc ijt qui turn duxere jjiiriiu, fiue de iji qut poß Chriftum uixere,quod ipfi doi^m exi flentes,populißrnicatione cußodtebanttquam erd» die at à delctamq; oportuit. Alij ucro tahbui doflri» nif fuii cofcruabant,ßabilientcs ip fam ßrnicattone:

idcirco cruinu cr temu'entiS dccepit corpopuli,do ârinam nempe eorum, uaciOanies eof ZJ cxcordei ßcicntem. Bxpende hie quod ßrnicetur quifpiam, Zy 4 bono deutet,nee earn ob caufam reóhit fiat. Vir tui enim,quum mediocnlM dc medium fit,reâitudo quiedameß. Vitium nero obliquitatei tenet, m ex* cefiibut ac defidtbut confiderata. Poßquä zy Deus quidem réélus,draco autem obUquus,htnc,attolletr inquit,gladlii fuum fuper draconë, ferpentem lUunt tortuofum.

THEOPHYL. ENARRATIO. i}9 tortu'ifum. Adhiec omnis motui i rationcdeficiens, tcmulentiam ffu ebrietatem (ïcere dicitur.Temulen tia eß impetus feu ßtror animi ; ebrietM eß mœrorz tbrtetM eß ijttAfn-Aovritt, antor diHiliaru,adeo^f ituiiritilt;t,iju(i caput degrauansy^ua 'm terra deßgere oculos, caput ue demittere ac nutare ficiens. Tali eniittaßrdu (juoptâ languens^omneis mortales me» tuit,gualü et ambitiofut eßigui uel à uilißimo quocß uix tribus obolis ualenti, reprehenfionëhorret. Ne tfdmiitdt igitur cor noßrum talem ebrietatcm, fua» uiter ac iucunde ißitd accedentem. Talecnimquip» piam uidetur effe quod dit,fufcepit.

Sacerdotes,inquit,qui populum in pietdfe,lt;(c ue ro D« cmR» inßituere debebantdßi Udticinid denun cidntes,ß qudndo quifjuam rebus de fuis interroga» turus acceßt)fet,percontabdntur iHt (iicmon«,fyws bolis, boc c(i, fignis quibufddtn. Etenim uel duium uoldtibus utebantur pro euenturdfît rerun fignis, uel ßimi ex uiâimis ciefis dc fdcrißcdtis dfcenftone, P uidelicet dd obliquum,uel in fubrcflum uergeret. Contemplabantur enim exta uiflimdrum, perq; co lores ipforum,uelpguras uel dißiofitiones uidebdn» turconijcere,zy intclligere,qu£ uoluijfent.

Et in uirgis eius denunciabantipfi» C«i(« eiusiPopuli uidelicet. Etenim uirgas dttdx

op. niî TN OSEE PROPHETAM ßttiuentcf, cctrtnina er incantationes quafdain fubt murmurabant: deinde uirgif, dlt;emonu operationi^ bui aut e(Jrlt;^, cadentibiu, conßderabantquonant utraej;earum caderet^antrorfumne anretrorfunit ad dextram uel finißram. Sieq; tandem rejßonfa da bant inßpientibuiiuirgarü ca(u pro ßgnis uß. Euna dem ad modum Nabuchodonofor uaticinabatur, ut lezekiel habet.

Qtioniam fpi'ntu fornicationis erra;» uerunt, dC fornicati funta Deo fuo, fu=s per cacuminibiis monnum facra heie^ bant, fuper^ coilbus immolabant,fub quercuitem ôé populo,SC umbrofaar^î bore.Nam bellum eanim tegmen,

li£c,(nquit, qult;£ comemoraui,ßciebant:quant doquidem multo ingentiq; impetu er ardore ad ßr» tticationem rapiebantur, turn ad idololatriäßuead eundem libidinis motum.Spiritu hie talem propen» ßonem appeUans uel ardore,uel uoluptatem,quan» doquidem quolibet peccatorum oblefletur aliquis. Ad banc igiturutroi^ modo inteüeikim ßrnicatio» nein, carnis uidelicet, c?- mentiu qu£ idolaßeikiban tur adeoqi libidinem,àfßiritu malo incendebantur, Deleäattq-per luxum er moUiliem, procerii an boribui, pulchra opacaq; tegmina pr/ebenttbui,ex nalitia

THEOPHYL. ENARRATFO. 140 Wihtidfudfdcrüpctebdt. Etenim Gr^citradebant aliof arbores alijs dijs coi^cratas e/Jè^eJuti qitercut I^^imphis, laurum ApoJlini,Veneriroftnt ermyra tum,alMsq; ceteris. Scandebant autem montiu cacu^ mina, quod tUhic maxima arbores, pulcherrimlt;eq; umbræ ejfent. l-ortaffe propterea etiam, quod diui» natores frcilius iflhic in demones inciderent. Expen de bic quo paiSo lUi per uoluptatis, luxus,deliciaa rumq;ßudiu,ä Deo de/icerint. No» iraracritó italt;p diuus Paulus eos uoluptatu, non Deiamatores effe, ait : quare honeßum eß nunquä non contraäe, ß'u» galiter, citra luxü iiiuere. Quodß praua opera no ßra ligna uocantur apudapoßolum,qui fubieóbis i.Cor.j fiierit fuccubueritq; quacunq; adione mala, ac tanq inferuitutem eius redaéhts fiacrit, errat iüe ac fedu» citur ßnrituali fornicatioe, excidens ceuper ßrnica tionem 4 decenti, naturaliterq; optato ßbi opere,ad incoueniens adeoq; prêter naturä. Njw omnepec» catum prêter naturam eß. Hiße porro [ubijcimur, ceuhabentibus boni umbrä : atq; hoc eß,nos re. Sin per montes (y cotles,oppoßtas bono poten» tias acceperis, maiores ey minores propter turgidü O' intumescente in nobis ajjèâutn cotemplare,quod quandoßßigiat.e i» nobii prauæ ratiocinationes ßse ri»tercogit4twnes,ti«ic etiamipfaopera dggre» diamur.

Propterea fornicabunt filiæ ueftræ, ' Â^puellaî ueftræ a4ultenumcommit=â tent. Nec uifitabouel refpiciam ad filias ueftras quando fcortatæ fuerint, nec fu per nymphas ueftras quando adulte« rium commiferint.

Cdptiult;e,ittquit,ßillt;efili£ ilt;eflrlt;e, uxoresq^ß^ iiorutn ueßrorü,jj)onftc uel puelhe exißentcs, capti uantiü iniuriiC exponentur:egoq; no uißtaboipfdXt hoc efl,déférant er permitlâ eM talia pâli. Vifla tat er alia ratione peccantes Deus, quando eorunt miferctur, iinpediens ipforum ad uitia impetuofunt Pfal.SS iter,accafligationitradens,iuxtaiüud: Vifitabo 'nt uirga peccata ipforum, mifcricordiam uero meant nondifliergâab ipfis. Quem enim diligit dominus, cafligat, tanquâßlium. Quisporrôfilius eß,quem non cafligel paterf

Scorta hic proprie dicit facerdotes ipfas Beeb phegor. Hoc aute idolum erat apud Grlt;ecos appel latu Priapus, libidinis er lafciuite prlt;efes, quodex ipfaetiamjormafuaindicabat. Scorta funtomnino turpem abominationem talem curantes.

THEOPHYL. ENARRATIO. 14.1 fiât, dignof tam arcanis apud illos[actif iitdicatofy ceu perfiélioref,qui mares ejfe uifbfoemell^ fùerutt cymbalis utentes faemincii^ ululatibiis, circumibät triuia, Beelphegorfacramentaperficientes. Bacie» bant itaq; [acritm tam turpi Deo, doókribuf miiiatif ufi. Q^ttandiu aliquif peccatum cogitat, nondum cum initiatif facrificat : quando autem hoe opere perficerit, turn demü cum Priapo initiatif fa» crijicare dicitur. nbsp;nbsp;Sacrificabant etiam dominu in

cruce qui occiderunt etim milites, cum initiatif, hoe efitcum fapere uifis perßäiora, adeo^ diuina [acra [ctentibui facerdotibus ac pontificibuf.

Hadenuf comemorata, de deeë tribubuf dixit, quie er ifraël nominabantur: hoe uero iamnunede duabus proßrt, nempe regni luda : quandoquidem er ipfi exißimati habere Dei cognitionem, ut qui in Hierofolymif urbe Dei regnarent,Aflartes idolo [a crificabant, feu Venerif. Uanc enim fcortum nomi» nauermt. Etenim imago eius nuda ßabat, ipfo fuo f^eëhculo uel intutu fèrnicationem er abominatia* nem ßiirans. Excitauit autem Aßartie ßmulacrum Solomon, uxori fu£ gratum /àciens. Meretrix eratcohors quoq;,ceu idolis feruien5,quam populut intettigenhAnif'^ Caiphte dedituf,amarunt, af»

Crfp. IIII IN OSEE PROPHETAW focidntes fibiut coprehenderent dominu. Df 'm in nobii inteüeólu ornata mem eß,(juiindo dtjjoluta regito fuo,turbulentu prauorum inotuu imperium fufcitituerit,popului fit-.tum enim complicatur fcor to,/cnfibilitatheam non ad fefe acciptem, uerum ab ea accepta.

D/wdecira bic tribubm comuniter diffèrit. Quia uero ifraël fiue deccm tribm dementia laborabant, ut ^ua femel tdolis effent appofita, affixce, dicit ad eum:i^eignora:pro eo quadeß,mteUcäim, feien» tiam cape, ignorantia depofita. Enimuero ad luda huiufmodi quippiam non dixit. Etcnim ipfi quidem Deicognitioné habere uidebantur^ et interim tarne clanculumijt qui non effent dij, fkciebaint facrum. proinde ad hue. Neproficifeimini, inquit,ad Galga la.Ciuitas h^cerat uehemeter idolif ßudemfm qua lofue..^. lefui filiiu Nuncircuncidit lapideif cultris incircun Cy r. cifos,ac duodecim lapides ex lordane acceptas, bac repofuit, ut effent mnemofynon tam admirandi il» hui beneßeij. Valde igitur abfurdum erat ciuitatem illam,in qua tot diuini beneßeij figna repoßta erät, impietatismetropolim demonßrari per afeendentes eô,idolisqs facrißcantes. Hac cr domini occifori buipr£cipiuntur;Neignoraeum,qui propter bene ßeiunt

THEOPHYL. ENARRATIO. 14.2 ficium huiniH£ natur£ impcrtiendum i« «rrtc ue» nit,feruiitorë,tu qui appeÜitris ifrael.Dd enim con templator nominarif:qult;e tuo fint nomine digna fa» piif. Tu^ o ludlt;i,cui idem cum con/èfione nomen eß, ne profidfeere ad uolutationem maioru,neq; ad pr£cipitium quo perduâi funt patres tuh interimen tes prophetas, lapidibusq; obruentes ad fe miffos. Atenim etiamfi deliquilli,infidias tendens feruatori, peranimi correâionë con/eßionem hoc fanato. Galgala enim uoluiionem fonat, fi reddatur alia lin gua. Ad h£e,qui tüußratus diuina arcana con/^exe rit,admoneturne ignoret gratiam quam eß confecu tuf,c£terum frßinet per bona uitam iBamipfam con feruare: er qui per conßßionem dimißionem prio» rum peccatorum accepit, ne rurfut ad peccatum ad imarapiens acpriecipitans ingrediatur»ad intima ipfius,periculofißimaq; fronte currens.

Dornum iniußitite Bethel uocat^ t«qua Hiero* boam uaccam unam conßituit, alteram in Dæh. Fue ruKt autem idola Apidis Aegyptibouis:atq;hanc idololatriam HieroboS ex Aegyptodidicit.B/ethel autem domü Dei ualet,fi reddatur. Iniußi igitur fue runt, er confilq expertes erga dominum benefàék}» rem fuum, qui domum ipfiiu idolo dicarunt. Porrà

Op.IHI IN OSEE PROPHETAM cfuod ait, ne iuretis dominum uiuentem, alif quident i»tell''xerut, quod non oporteat uos, perueru Dr« «»riidfes,!» domu idolorum afcendere, quod ZJquot; Pitu I Cor.io liit ait; No« poteßis caltcem dominibibere,crcali* cem daemoniorum. Alij uero ipfum idolum uiuentent dominü lurabant. Domtn Dei tribits etiam ifraë Leuit,z6 litica eratjecunlum iUud: Inhabitabo inter ipfos er ambulabo inter eos, eroq; ipforu Det«. Ateß do'nuf iniußitite,diaboli uidclicet,poßquädominit repulit,qui/àôiuf cß nobis lußitia lt;t Deo,er miuria fuit qua erga fefe, qua ueritatë ipfam quam occidit, no conßjfa eius gloriam. lüienimiurant uiuentëdo minum, putantes uenerari fepatrem, errant, quunt dominum ipß mortuti oßenderint, qui tarnen (quod ipß non credunt) ex potentia Dei uiuat. Ac quando äliquis mandata ßruaritßlif,ipfecrpater ad eum ueniunt, manßonem apud ipßumßcientes. No opor tetergo talem domu ßue talem animam, iniuriie da mum ßeri,qu,epropter auaritiä mßriores deijeiat, atq; (upprimat. l'acietetiamhic locus ad ædificatio nem n gt;ßri,ßc acceptus ßmpliciter:Neiuretis uiuen tem dominum, ueru ferma ueßer fit:eß,eß,non,nogt;

Qiioniam ceu uitula, concitatus eft ceftro Ifrad.Nunc pafeet eos dominus, tanquam agnum in fpattofo loco.

TKEOPHYL. ENARRATIO. 14-^ fimulatcf; uitiilam uel boucm momordeyit,adeó eam in rabië adigit, ut fur[um acdeorfum curfitant, terdum per prlt;edpiltum ßratur. Dint igitur ad lu» da:Ciuoniä Ephraim,ßue decern Irtbue, uilullt;edc» uianti ©■ i« prtecepf duält;e,fimiles funt, eo quad œ» ßro idololatrix ßnt morfa : atenim dominuf trades eum 'm captiuitalë,paßet ipfum ßue reget, non am» plius ueluti mobedientem,ßd tanquam agnum man fuetißimu: lüanq;captiuitof humiliabit ipfum.Spa» tiofam autem Perfarum Medorum regionem no minât,'m qua eaptiui emuerunt, alias alium domi» num permutantes, idem hodieq; wj /«it tlla dißier fione Hebr^i perpeßi funt, fubinde 'm aliu atq; aliu translati locum,quad contra chrißum mfanierunt, 'mßar bucullt;e nondit expertlt;e iugü- l^onemmeuan gelif iugum exceperunt, 'muidio’ aßro ad Deicidif pracipitium fané perdufit. Anima quoq; ubt mordi nate 4 quadä afßf{ione,ceu aßro, ad peccaii praci pitium delata ßterit, lapfa precetur utß dominm re gat, ueluti agnu qui non delitiget, neq^ uocißreiur, necpropriamuoluntatëhabeat,iuxtaillud: t'adus pßal.ji fum utiumentum penes lt;cgt; egoq^ßmper tecum : fed quie uiu4t fecundum lUitu mandata- Sic enim 'm ßia tiofo loco erit, iuxta eum qui ait : Latum mandatum pfal.iSS tuum ualde, Stqutdem uere tUe latittidinem habet et requiem,qui fecundit mandata uixerit.Dtfcite enim»

Crfp. IIII IN OSEE PROPHETAM Matth.u i»^utt,àme,^uoniam mitiifumcj-humilii cordej

Particeps idolorû Ephraim, pofuit fibijpfi fcandala, Elegit Chananaeos,for nicantes fornicati funr, dilexerût igno^ miniam exfremitu fuo»

Ad ïudu htec udhuc uidetur dicere: quoniam par ticeps eß ßi^his idoloru,uuccds adorans quæ offèndi culd ipß ßicrunt animoruq; relia. Prlt;eterea C bdW n£os lt;emulattM eß, idolo ip forum Beelphegor infer uicns, prteqi me ipfum deueneratui eß,hinc ignomi ntam habuit,propterea quad me adßiernaretur,in» furgeretq;aduerfuf honorem meu. nbsp;nbsp;Nonne taleg

eliam fiierunt, qui exgentibui idolorum cultoribuf militibuf ad domini necem funt ufi ƒ qui zy fceleroß aâi cr iinpietatisßierunt cofortes, pofuerumq; ipß uidelicet Chrißo fcandala, diligentes tgnommiain ipßus,cruci afßgentes eum tanquam iniquum. Hæc autem exßemitußcerunt,perinde alq^Dauidait: Tfal.i Qjiurßcmuerutgentes, (y populi mcditatifunt ua na i Sic apud uniuerfos mortalcs, frementes acglo» riantes ignominiâ lucrantur. Diflu eß enim: immun dus eß apud dominum,quifquis alto cordeßerit-Et, omnis exaltans femetipfum bumiliabitur. lam qui di ligit ignominiam execrationem proximi,idqi ex ßemitu

THEOPHYL. ENARRATIO J4.4. frcmitu ()iitilt;itur,uideatquibufnam idolorum partb tipibui coniunfliu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;id genta qua hic 'm me»

Perinde attj; nues, inquit, motu alarum,/jiiritu quodam er fonitu aëra di/fecant, fic ipfa[ynagoga dcccra fub regno Ephram tribuum ceualata i« alie nam terrä captiua abducetur, mea ira ipfam eo im» pellente,ac trahente, ueluti quodamuenti turbine. Sußinet autem hanc captiuitatë er ignominiä,quoi idolis facra ßciat. Quod fi hic textuf italegatur, Turbo ß)iritus,tu f$ i« «Im eiusthunc ad modum in» teUigenduf crit ad ludam Dct« uerba ßceretO ludtt t« caufa es df cem tribuum rrgno, quur ad idolorum cultum deflexerit. tJamubiteconjpexiffet idola co» lentem,qui adeo tenebtu legem,temploq; adßdebof, celerior er ipfa ad idololatriä cucurrit. Etenim er ipfa habcbatalas ad idola concitatof. Enimuerot« ueluti turbo uenti, 'mflaßialof er mobiliores reddi» dißi. Hacratione Iudaorudo£hres,adeos re(J)ï denies profelytos ßeiebantfilios geenna : quod ne» cejfumeß obferuare : poßquä iuxta uerbu domini, qui ojjènderit unum ex hifee minimis, prodeßei,ut Miitb.iS exeiuscoUo molaafinariafußicndaturerc. Erlt;«nt etiä ahe ipß uniuerfa ßnagoga, lex cy prophetat

Cdp.nn IN OSEE PROPHETAM per altitudine cœlcflii cognitionis, re(l£^; Uitte fuj]irebatur. Inhisiamo^ationibui fibilabitf hoc eft, (bnabitiCr fonorum fremitum teilet jjiirituf comer tens literam, perfuadens ut ßiiritaliter ititeb ligMtur.Vnde ipß non accipientes hunc/jiiritü pu» dore fujfundentur, excidentes d facrißeijs fuis. Ud» bet et dnintd duM dlds,ndturdle lege or doélrinalé z per ejuds motd dd honeßü, furfum dd caelum firtur. At /piritus operteeflpretiuddeffêddminiculdtioné couertentë fefe femper in dnintd, itd ut nunqud cdnt deferdtfß celerior ßiturd ßt. Uuiufmodi dnid, etidß olim fdcrificdrit dffvâibus fuis eosej; ddorurit, nunc propter eos pudefiet deflens imprudentidm fuam.

Cijiid in fuperioribus dccuftuit populum er udnos fdcerdotes lüos, regidmq; tribu per Epbrdim,nunc iterum omnes ueluti fopitos exci tat er expergeßicit dd dudiendum. Quonidm autem fdcerdotes inteüigentiorcs dlijs reputdntur effe, dd iSos fdtis eß dicere, Audite tdntu. Domui uerolfrd» el,hoc eß,populo, neceffarium erat, Attendite dili» genier. Niß enint pleritj^ omnes ex UHlgo,diflis dd»

tflEOPHYl. ENARRATIO. 145 tttrtant animum, nihil eorum dtcuntur intellit gent. Porró domui regif,hoc efl,regibtif opti^ matibtu ipforum, demandatur auribuf percipere, quodplui ijtüppiam ^udm uudire fïgnificat.

Quoniam ad uos eft ludidum.Nam fagena eft fpeculae,ac ueluti rcte cxpafs» fum fupcr Itabyrium, quod uenantes uenationetn infixerunt.

Ad uos omnes,induit,efl iudicium:hoc efl,aduos pertinct lj(fc increpatio et reprehenfio,guam flcio. Qualc autem boe iudiciu eftl Quod prophetii meis omttes HOS frfli eflis laqueui,qu!ppe quibu^ dolu me ditabamini. Speculum,prophetarit excubim or* dinutionê feu adem appeÜauit. Ipfi enim ueluti ^ui» dam flieculatores fiierunt, annunciantes uentura po pulo,uteirmEzekielelegttur. Et quemadmodum Cap.f Henatorrs retia expandunt fuper Jtabyriü (mo«$ efl GaliLeie cum arduui turn fyluofiis,unde cromnis ge neris flras uenatoribus prlt;eflat)fleer uos infidias ueflrof cotra prophetoi ftatuentes maéhtis eos. Po« /r/l etidm blt;t«c a d rationem accipi.Qtioniam uos flt cerdotet er reges ft primorcs populi, in /flccula co flituti 4 me, er in nlto ^udu coUocati, ut populo ^uid opus flt fàâo denuncietis, rete potiui fliâi eflis td corruptionem ipforumietenim faccrdotibus ido*

IN OSEE PROPHETAM ïa fùemnt curlt;e. Ç^uinetiain rcga qt principes m^^ni fice O' abunde immolabUtabominationibus, per qudS populiis corrumpebitur. nbsp;nbsp;nbsp;H£tc cz Chrißi inttrfi^

ävribus,pontißcibus, pharißeis oßcr:bis o régi Be rodi couenient, c^ui retefnHi funt/}gt;ecidic,hoc efl,fub^ Umi C hriflo,fnpircuo qui ftetef-it, plura crpr^eßjn^ tiorjcteterisuidet. Honeoinfermombiis ipfuinco^ ttdbantur irretire,ac tandem cruds fagenam ipfißxe^ runt, uariMq;fycophdtiiis,cedumnias,0'ßlßi teflima ttid, ceu retid expandernnt f Pr£tered,qui conßitutut eß, M dodhrë dgdt, dcßtper excelßum grddu doceat, fi uelreprehenßibilem uitdmduxerit,uelddulterind»l prdUdmq; dodrinÜ euuigauerit, reteßt ijs, qui in eunt deßgunt oculos, ipße inqud in ßecida coÓocdtus. Rete autcmßt, nonqudle Chrißidifcipulipißcdtores hdbue runt,uerbu ncmpe,miraculis cbncxum:fedenim quale uenantesßemperuenationc animoru, dtemonesinßxe runt. Audiemus dutem,qui animos perdimiis cuius reo teßinus. Nee enim Dei,etiamß: inJßecula flemus.

Ego uero caftigatoT uefter. Ego no=5 Ul Ephraim, amp;nbsp;Ifraclem non dimouia me.Qtioniam ehamnu fornicatus eft Ephraim öC IfracI coinquinatus eft.

Çiuiddnquit, talesßißis, caßigationcuobisindu cantfCdptiuitatcm nimirum,cum extinijs ueßris, quoi per

THEOPHYL. ENARRATTO» t4.tr per Ephraim intcüexit, tu omni populo, giios per I« fraelem (ignauit. Haiti enim opera ipforu,co ^uod eos non ita à me conjiituerim, ut longe ab Hbs abfim, nec in eos intuear,uer/im enim Deusappropimjuansego [um. Eorfan, quod omnii cafligatio Dei exdilcilione fat inxta SoIomonem,Noui, pro diiexi hoc loci po/i:» tum cß: perinde ac f : dicat Dein : Ego cafligo eos, eo ^uod dilexcrim Ephraim, nec ifraëlê longe à me trait flulerim. Etßenim firnicetur, cr idola fequatur, nee fie tarnen ipfum repuli. Hiec etiam ijs qua; in pritt cipio à propheta diéh funt,couenient,quando cL man daretur ei,utfeortumin uxoremduceret. Quiierga iton amore profequatur talem praceptorem, non indi gnationequadàctrfitrore erudientë cafiigantemuë, caterii charitatef Hac doilrin^e loco eße debent cuitj; principum,ut fuos non ad iracundiampuniat, ueru ai cafligationem commoditatem.

Non dederunt confih’a fua,ut côaer terentur ad Deum fuum,quoniam fpi^ ritos fornicationts in ïpfis eft,domtnurn autem non agnouerunt.

Deliberatoria perhicc, adeoq^ uoluntaria ipßru demonßratur uitioßtoi. Hon enim dederunt, inquity cogitationes fuaxomnino,ad ueram Dei cognitionêt ^ndoquidemßiritufornicationa cum idololairKa;^

turn corporalis infcfe receperint, cainq; ob caufam dlt;f minum non agnouerinc. Qji£ enim cominunicatio lu^ mini ad tcncbras ? Qj^omodo duobus quifpiam domi^ ttisinferuirepotefl^ita O' inrebus animarum pît.Ncn fgt;oleß illic adcjjc affvilius niiferans,pauperibus imper tiens alnjnid,o diuitiarum amor feu uoluptas-,cr tcm perantiayfeu animitsßßuofns et humilia reß iaensß i ritus,feu ueritas, et ßudiu,(iuo hoininibusplaceamus.

ïniuriam,'Dci contempla appellat, o ab ipfodc^ ßflionem, lt;]U£ captiuis ^uadMtenus obtigit, uel arro _ gantiam qua labórabant rerum abundantia luxuriant . tes. Aperte itaq; uidebunt, qualifnain ßtimpietatisßu ûus o fupcrbhe: hoc enim indtcat,qiiod ait,in fi ciem eins. nbsp;nbsp;Iniuria cß alias nee minima contumelia }ßae

ïi,idolorumferuitus. Ciu,idenimttanius,hominemraa tione pra-dituin ligna uel lapides, Cei loco colere ƒ Kumiliata eßquoq; dcicidarum in Chrißum iniuria, Qji^ontam uero uultus ipfe potißimum folet e/fe ßignu oindiciumytn rem mamßßißimam reßsexit ipßs hult;gt; miliatio,in legem dico o circuncißioncm. C ertißimtis enim ipfis charaâer euidentißimumq;ßgnu lex. Ma^ Pfal.i^y nißßauitcnim, inquit, iußlficationcsoindiciaßua P fraeli, nonpera^queomnigentißcit. Deinde Circunci

Hint'S bonis cum iniurU uMijdeieilio prodefl, maxi» me f in fràé dus fiat, hoc (fi,fii humiliationisfutecau fam fiinul cernât, ac jenfiiquodam earn pcrcipiat,

Ifraël ôC Ephraim debilitabunt in initi ftittjs fuis,et lâguebit ludas una eu ipfis, ïn bcîlo debilitatiuincentur, captiuitatisq; tempo re ceu debiles find .runt. Prtcterca ïuda regnum infir mabiturcum ipfis,e^uandoquidemSyriteregeszy Babylonij pleraf ipfius ciuitates dirucrint, pr£ter^ quad decern in Samaria tribus ceperint, zy m feruitu^ tem fiii fiecHin abduxerint: hanc obremzy pofieriore locoiudârecordatuscft. Quadereuerohtccutrique patientitriPropter iniuftitias fiuas,quibus fie mutuô conficcrunt, zy iniurij in Deum extiterunt, honorent natnra ipfii couenientè in alios transfirentes : proinde qui dominum non habet infirmas efl.Ait enim Cauid: Robur meii zy laudatio mea dominus. Ac diuus Pau^ P fiai »7 lus: Omniapofifium, in me potente zyrobufium fiteien Phütp..^ te,Chrifio. EtenimChrifius Dcieflpotentia,citraqs ipfium nihilquicquam fiicereualemus. Ç^uiigituruel Grtecus uel Hebrants perficiet uirtutemi

Cû pecudibus ÔC uitulis proficifeen« turexquirere dominum, amp;nbsp;ncquaquâ inuenienteu» Dedinauit ab ipfis, quo* t f

]« periculis Gr calctmititibui conßituti,conabun» tur uidimis mc pUcarc fibiyiit non inncnicnt me: defle xi enim ab ippiiob earn nimimm rdtionem, quod pria res ipf.mc deferuerint. Qjtitrnero facrißcdtibtis ipß'i non apparuit dominus!An propierea, quod non ex to to hoc animoßciebunt, /èd frigide et ad tempus ! Lex uero ex toto corde,ex tota anima,Gr ex tota mente di ligcre Deupr^cipit. Vel idea, quodpvofrcifrebantux ad uanosdeos tanquam ad domina, no muenicbantur autem ipfls,qui uere cfr dominus, iam quanta impieta te idoium, uiuentem Deum dicebant ! Obfrerua autem duarum pcrfonarum indicium. Declinauit, inquit, ab iplis dominus,quoniam dominai dereliquerunt. Çijiod fifriritiis htecin prophetadicat, ecce tertiäperfrsnä.

Expende porro quod Icgalia facrifreia defrierunt iam. i^am impofribtle erat, fanguinem tauroru GT hir corn aufrrrcpeccata : Sola nanq^fide GT' baptifrnate, inuenitur domimis.peccata dimittens. Prlt;cterea qult;e^ rentidominum anima: cum froliditatequampra fepq Katth io codesfrrunt,non inuenitur lEfrotc enim, inquit,pru* dentes ficutfrrpentes.Et-.tnfapicntiacircumnbidate. Nec potentia etiam ccrporali (quant bourn genus fi» i.Cor.ii gnificat)inueniturDeus, liampotentia Dçiininfrr^ i.Cor,.^ mitate perfreitur. Et: Q^ant it exterior homo corrum pitur,

Quoniä filijalieni hati funtipfis, 86 nüc deuorabit eos çrugo et fortes eorû,

Ht’, inguit, ßciM dcßcerefilium tuum Ù. me, (y profit ExoJ. J4 if?!« ßruiutalifsdgs: guodz^ Solomoni contigit. At ipji jlienigcntis duccntes in uxores, pueros ex ipßi gncbant. vel alienos filios appellat natos etiam ex 1« froelitidibus : Kon enim, inguit,mei funt liberi,negue tnihifunt dicatt,c£tcrum idolis: alieni igiturfunt.

Aeruginem uocat partim ipfamfrugibus accidenté no xam, ex aerii rorc, partim etiam hofliit multitudtné, giuc ^uginis inßar,ipfos homines corrupit cr fortes, hocefl, hareditates ipforum uaftauitdeleuitg;. to autemfilioru mentione ßiht, mcminit iuxtà /brtiu, tantumno hocdicens: Quoniamalieni funtliberi,indi gnifmt merité) htercditate. nbsp;nbsp;Dicitautcm,nunc,pef

Chri/H occifores, alieni etiamfill/fiterunt : liäfißlij, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g

inguit,Abrah£eßetis, opcraguogue Abrahteßcerei tis. Hine nbsp;nbsp;Romanorii expeditio defuper ipfis or ex

caelo ueluti terugo admi]faeft,guæ cum ipfoSjtumfor^: tes eorum corrupit, hoc efl, omnes regiones guas ipfis hereditatis uice diflribidt Naueflliui lefus: uel facer^^ dotales adeoji pontifieiasipfo) « QKundo

uero in iOtiind ndti ßicrint ßlij, ahdlUnati d Deo CT' w Pfdl-i7 motidtefldmètiieiiis,ddquosdiccrequedtDem:Tilif dlicni mentiti funt mihi (funt dutem hxc uel impid do^ ^matdjUel prdud operd^tum tdlium mdtrem dninwn, teru^o corrumpitdn ipfd ßih dfjväio,ex principe po • tefldtis derK,effiedciter operdtis inßlifs inobedientUf nec ipfdm te ntumodo, ucrumetid fortes ipfim, priua^ tur enimcaelejlibm indnfionibm,qudfperqudmlibet uirtutë hiereditario dccepturd erdt, dd qudmhbet per^ duShy qudf tndnm domini lefu C hrifi dißribuut. De quibm CT' Dduid dit : in mdnibm tuis fortes me£.

Canite ruba fupcr colles, ftrepiturn êCfonitum facite fuperalta,prædicatc «ndomoOn,

Quamfuprddixißct,quonidmnuncterugo deuo rdbit tpfos, indicdns per nunc, citrd cun^tionem fu^ peruentura eis durd,profcindtt idm idolorum imbecile litdtem dicens: Cinid ßtpcr coües ctrinonttu iugd hno* '• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ldbdtis,dtq; ddeo in domo lS£tbel,qudm nominduit do

muinOn,hoccß,inutilis. QuemenimOnfeptudgin^ td dixerunt,hunc rcliqui interprétés inutilem reddide^ runt. Eratdutem idolum uelimdgoudccceinEtethel. jmplordte ergo idinopcin deoru,inhifcelocisculto^ ‘ rum: prxtered beütcis tubis,cy hoßilibm uocifirdtio* tubus utimini, ad^^fum hoßes impetum ztr irritation nem

THEOPHTL. ENARRATIO. 145 tumjicienteifipfotq; locos m guibus litabati5,cr dU , xiliu deoru facrtßcia recipientiujuobtfcii habentes.

Beniamin appeUatduaru tribuum regnu} ^uoi mitltif in locis ludam uocat: interdum guidon ab lu da,interdum uero 4 Benidmin,totum Synecdochice nominal. Ait ergo quod Hierofolymitani deßecrüt, fcoc eß,e medio fublati funt,perierunt,ut qui ipfi im pie egerint. Etenim Aßartlt;e de£ facrißcabant (M ex telßs,cr folem adorab4t,ut et tezekiel teß4tur.'gt;^

Qu^,'mquit, dixi ipßs per prophetaiS,in quibtu mihinuila eß adhtbitdfides,hlt;ec nuc per ip fa opera ctiilis tribubtu ßdelia moßrdbo,in quibus diebut ar guam iniquitates ipforu,puniens eo{. Ndi» monßra ui, eß pro monßrabo: ueluti illud : Foderunt manus Pfal. 10 MfiMO-pedfj meos:proßdient. Vtiturautemferi» ptura talibiu uerbis prlt;eteritif pro fî(turis,ut oßen» dat Deo nihil ßturü eße, uerum omnia ipfum præ» occupare prafeientia er prlt;edefinitione. Simul aut tem ut certiores nos reddat,quod omnia fie cotingët. Et perinde ac impofiibile eß, qult;e iam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;funt, fiit

6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t î

Crfp.v TN OSEE PROPHETAM gur dicuntur. nbsp;nbsp;Monftrauit autë ßdclia cr in die^

tttf crucis CT nfurreâionK,cScuffô mnndo,per hot arguent ijuidem ifloj, furfi» «ero Ddtatem certü ex hibens. Beniamin filiuf doloris didtur.Etenim Rlt;j» cbcl dw» pareret ipfum,in partu périclitant cr mo rient,ipfum filium doloris appeÜauit ; Pater autan jBeniaminiiïumuocauit. Adh^comnispcccatorell dolorif filiui,fimodoadpxnitentiâ re)jgt;exerithic dolent lugent : fin citra refipifcentiam Merit ex hoc mundo gt;nbsp;perpétua durantibuf doloribui obno» xiuf erit. Huiufinodi ijuando peccat,excedere dici* tur:Peccatum enim excelfitf efl à natura^cy allât ab infipientiafit.VndecyDauiJ^uandocj;ait: Afàcie infipientiie olfieri ipfi uibices. quandoej^ uero : Ego dixi i» exceffu meo, proieâut/umà/àde oculorunt tuoru. S in refipifeat peccator,exccdit omnino à con fitetudine. nbsp;nbsp;Quod fi Ephraim augmenta didtur»

uideat qui crefint in malitia, ne quando adexcidiunt perueniat. Ohm autan quum 'm diebue redargutio» Matth,19 nis,hocefl,poßremiiudicij,fedebit dominmcü duo» deciindifcipulisfuts,iudicantibuf duodedm tribut ifraëlit, monfirant fidelem cy ueram deitatê fiuam, tune uidebunt in quem pupugerunt, ey agnofeent quod non uilii nec exiguut homo fitt i efits.

, Fadj funt principes luda trâfponcn tes ter minos, fuper ipfoseffundâ tan^s guitnt

Hoe e/l, leget me^et ßc tranlßonebSti æque atq; iti aruis termmot tranßionentes ßcere folent t per ^wt fua, cuiq; fan cogno/citur,ficq; debttum meum honorem trantfirebantad idoU. Vel ipfos etiam cu piditale plura habendi laborantet reprehendit hoe pack: Proptcrea,inguit,ftc irruam fuper ipfos, ue» lut atjua iinpetuofa, e:^ ucluti torrens aliquis multis imbribus cr niue exaßjeratus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uehementiim»

petu fe{e uolutans. Tranjßonunt etiam terminas, Hebricorü legem perperä interprétantes, ipfamq^ obferuare contendentes (nam ufqi dd loannem deß* nita ßdt legif cuflodia) eo quad ira Tiei fuper ipfos effufa tangua dgua,eos dißgt;erßt. Quädo uero giußgt; guä prince/s luda exißens, conßffus ßterit, ac pro» tniferit fe non ijfdyn prauis ftudijs admoturum men tem,idq; fecum decreuerit, cr mtcrim tranfmouerit tales ßnes, atg^ decretit (uumßcerit irritum, ac re» uerfus ßterit inßar cants ad proprium uomitum, ira Dei fuper talem prorfum e^undituriperinde ac ru» bri maris agua fuper Pharaonem,gui fiepius mentis tux erat, iuxtagi cor fuum, permutationis in melius expert, feruatus erat, ad oßenßonem uirtutis Dei, Deus enim non fubfannatur.

Qijîde prineipibui ludit dixijfel, lt;]»oJ tran/p» fiii/Jent termintM, eos^; accufaßet, quod cum impif tum Muri eßent, in ijfdem pariter Ephraim repre* hendit. ipfum enim ceu iniuriu carpit, ac talem ijui pro; potentia fua coculcet iudicium /iuc iußum, netj; ipfe opportune et comode fententiä firat, necf; altot iudicantes fequatur. Caufauerohuiui,ad idola eß affèâio er feihtio. Vana enim ipfa idola uocat. Quad ß ine coluiffent,inquit,dilexißent leges meoft quibm iußitia fandtur. Poterintetiam hæcalia ra* tione inteUigi. ludas nonoinninoalegeauerfuseß. tueront enim inter ipfos qui conquererentur de ido* loru cultoribM, ingemißcerentqi ob legis tranfgref gt;nbsp;fores,quemadinodum lezekiel teßatur. Ephraim ue ro plane malam ui^briam rctulit : etenim ui, ueluti hofiem quempiam, deuicit legem meam quam ockt. Quodapertiiu interpretansdixif.Conculcauit iudi cium,hoc eß,legalem iußitia non curauit. Qna* slrabunt h^ec in eos,qui contra Chriflu inßanierunt, aduerfarium iüum habentes,ut qui contrariaipßs» V dixerit er ßcerit,contra quem potentes fiterunt, conculcantes iudicium, ßrente Pilato fententiam ut dimitteretur: fecuti funtenim uanosfuos doóhres. Quod ß omnia ßntuanitas uanitatu, ut Eccleßaßet dixif.principium pritui quæfluf er iniußitia ßicrit.

THEOPHYL. ENARRATIO. iter ßccrc pro huitu mundi bonis conijuirendis,eti^ ueluti medti maccriè habcre,guä propter,qute «nW nos (ïnt,atq; ipfa adeó ßttura,non liceat 'mtueri.

Quia ip/tus Ephraim regnu primu peri/t ab Sy ris er Babylonqs,iuda uero poßea oecidit: Ephra» im,ini]uit,turbabo,conturbatum iam ueluti inßante beHo.luda ucroßimulus ero.Quu cnim is Ephraim intcrire cerniti/e quoq; non dißimilia paßurum ßr» midat. Porro Chrißus ncq; turbatio,neq;ßimua lus efi, cttleru tanquä turbatto, er tanquä aculeust Paeem enim,inquit,prlt;edico, morbos^euro. Jßi autê inuidia ßimulantur turbantur^ dicentes : Ecce mundus poß ipfum uadit. Deinde quando peccantet ßrtunati erimus,dicentes: Pax eß atq; fccuritasiuet eogitatioibus deperaóh malo not cololamur,Deui mquientet, benigne humaniterq; not curat, tum uel ßcüdiorem ißum in prauitate curfum turbat, uel co gitationes difcutit,ini}ciens ßimulum memoriæ mor tis.fuppliciorumq; poß mortem confequentium,

Jpfa,inquit,cxpericntia didicit Ephraim imbecil litatem[uam, er quomodo robur ip/ius elanguerit.

Quttndjafccndit rex Ajjÿrioruaduerfnmdecetft tribut,adierunt ipium,cr pecunijt legutione fibi coneilùnlef ,confaderantesq;.

A/Jyri/s denuô lt;iduenientibui,trdnfgreßienitn erantfoederdideßindrunt legdtioné ad regem Aegy ptiorum, quem Idram d[gt;(gt;eüdt, non quod hoc eint nomenßterit, ueruquid Idrcim ultorem ßgnißcatz accerßuerut enim ipfum,tdnqud ßilurum uindicein. Qnod dutide Aegyptioru regeuerbaßfiat,[)oßd hdcplanumßet.

Vos quidem tdnqudm uindicem dccerßßk Aegy ptium, enimuero ipfe ceu imbeüii inuentut eß, unde ntdiorcf uos impetiuerunt crucidtus, ddeo nt pldnê de falute deßierdretis. lam quifquis Deu offènderit» unicum opem reliquüßbi tenet, ut reconcilieturdet nuo ei. Sic qui innumerd uli/i dona eldrgituffiierit, uteos ßbi in focios crconßxderdtos dßctfcdt,propte red non ßßet in ßeße dolore, quem fußinet, turbdtut primum ob eu qu£ in unimo fuo perpetitur dcerbdt deinde impenfurum nomine, qudfßußrd ßeiffe dnid tttdduertit,

THEOPHYL. ENARRATrO, iÇX »itf tZ MC rtit. Aptißime hoc ctiam de domifii inters filhribuf diihim aj}êucrabis,ijui accerßuerunt Ve» Jßafianum ccu ul tor cm- TS.adem etiam ingens Aßy« riorum mens erat,ut urbcm eorum erigeret,at mbit tis comodare potuit, nec ceffauit exipßs cruciatin, ut qui tit quidem in immenfa mala coqcerentur,duni fitndamenta eorü diruerentur, ac poßea 4 ßddiutn regibiu abducerentur.

Per Panthere oftendit celcriter er quamprimu ipfis excitanda mala,celer enim er leuis eß ßra pan tber. Pfr ieo«f Wj^Hod ingentia terribiliaq; ßnt pea riculaßitura.Terrtbileenim qiiippiamleo.Hancad rdtiottcm, (« 1udlt;eos Romanos celeriter fußitauit Deuf,nempc non poß adeö multu temporis crucifia Xionis, qui horrendi er atroces fiterunt, quippequi cunâti diruerint. Animte in malitia crefcenli,uer bum ctiam panthcrfit,uelociter earn deprtedans dcf pafeens ue,perinde ac diâit efi:Voca nomen ipfius, Efa. g cità depafeere. Fitautem hoc,quando peccato in no bis patrocinantes cogitationcs abßulerit, omnemq-altitudincm attoUentë fefe aduerfits cogtiitionê Dei. ludiC porrà feuconfitenti, Leo fit uerbum, propter regiam naturâ, legem ei ftrens, iuxta id quod apttd Dautdem diilum eß ; Legem et first in itincre quod p[al.i^

Ppi.li 8 elcgit. Et; Legê fancito mihi domie uii iu/iification» tuaru, cr exquiri earn femper. V el ceu cofortans e « ut i malo defieâens bonutn poflhjc perfetjuatur.

Quemadmodum, mquit,firlt;e poß uenalionent reuertuntur ad fuu Utibula, fedantes dolorem cx ue natione partum : ßc er ego, mquit, per memet tbo qtiietem habensmee in principio detegens prouiden tiam,qu£ mihi eß erga uos,fed ueluti in ocio agens, ufquedum extinguaminipernos. Nam dtgnis adeß Jofue.i DeuifUt erud lefum Njkc dtett; vti cum Mofe erÂ, liatth.ifi fic tecum etiamcomorabor.Et:Ecce ego uobißum [um omnibut diebui. Et: Nobißu Deus. Abeß auté Pfal.9 ab indigms deutifecundu lüud: Qttur deßitiftià nix ^ß^‘79 biiàlonge^Et'.Veniutadiuuesnos.idqigenuf alia. Deinde,quißrlem ligautt, rapuit nos ab iBo deten» tos.Ac nemo potuit nos eruere ex fanih eius poten» loan.io tiiji manu,ieque atip in euangelio ait ; Oues meas ne modiripitexmanu mea. Accepit^primitiasnata»

priuf erat, m finumpatrii,tum ßatm omnia dckta funt,^ult;e ad legif adminiflrationë attinët. An »e uides Deu etiam 'm nobii baud raro,materiëpeceoa torii außrref Sut alicui diuiti£,guibi(f aduerfum tea nuiores extoüitur, diripiteax Deus. Sic fortitudinet aut pulchritudine perperâ utens,elanguit,acdefira mue ft redditus. Qui per honoré ad'mßpientiäufc^ eßertur leuati{rue,ad ignominiS, decidit. Proinde fie ' âgés Deus proficifi:itur,et reäe mouetur, antea qui dem nuüii tranfitîl 'm tali anima obtinës, «te reuertia tur 'm locu fuum. Locus autem Dei eß mens rationa lis hominis, eo quadpurgetur À circunßantibus deU âis, digna fiéki diuina f'ucceßione,'mterea ufq; dunt prorfum excidium fiat humanarum cogitationum,

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fua,et mane uenient

'Vt'mcorporalibusadfliélionibus,quieper mola leis medeltu curari nequeunt, opus eß aufterioribus pharmacisific inter homines,quotquot per clemena ttam Dei ad pcenitentiâ non ducuntur,per feucriora

'C4p.Vl IN OSEE PROPHETAM caßigati,f^penunterohocagitofcunf. Aegue igitu9'gt; etchonorü fruâu non ex^uircntet fàcië rà, fiuc preefuUtum ciw, atq; uißtationcm er [trouidett tiam ipßuf,dum bonis uiduantur cum curatorein er præccptorë quieru;it,cr matutino ad ipfum tempo» rc ucniunl, pro accelerant : fiue quod ticluti 4 node tenebrarum prioris ignorantiie excitati jelemutuo adhortentur,ut reuertantur ad mc.

Quidam libroru hic,rapuit,habcnt,cr firta/Je non male. Dixit enimfupra,dir!piam. tpfe,inquitt rapuit, ipfe pereußihipfe quoq; medebitur nobis. Deo enim rapiente uel pcrcutiente, nemo alius cß medicus ufpia. Itaq; 'm ealamitate memineriet Dei.

Ha-c pera-que intelltgas liceti de ijs qui ex He* bræis deinceps in Chrißum credituri funt. lOt cnii» 'm ßti hac er captiuitate longa,exquirent(mqtat}ß ciemßuefiliu. Nam is eß figura ßtbftanti£ patriSt quibus er ad dominum reuertenttbus aufirtur uelu» ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod fuper cor ipforu eß pofttum. Reperias auterte

hoc uel 'm fingulis ,quod m tribulattone magis ad d9 minum reuertantur,qui fenfibilia nobis firit eJquot; poralia,fanatq^ animos.

Theophyl. en ar ratio.; 154. nabit nos poft bïduum. Tertia die fur^ gemuSjôt quæreiTius coram ip{o,amp; co gnofcemusi

Propter /àcilitatem hoc dicit, quonum non indi get diutina ctrcuitione Dckj ad cnram, uerum acc«a mulatàllatim exhtbebit ßnitdtem. luxtd adumbrat myflerium [ecundum naturam. Naiw percujfæ natu» iniecit filium fuuin ceu precium qwddain cr eu ntionem, qui in uulnere mortis ccnfUtutuf, fanctuit nos,refufcituuitq; terth die. Id enitn quod à nobis af» fumpßt, excitans, nobis perteque omnibus refurree âionein donauit,quant habebimus temportbits fuis, Vuiuemus. Poftquaincnim unus pro cunâis diem obijt,is lUe unus cr pro cunâis refurrexit : uitamq; ducemus no longe ab ipfo rcmoti,fed ficie ipfum in* tuenteSitumq; per/iäiorcmcognitionemeius confe* quemur. Nuncentm in jßeculo,inquitdiuus Paulus, i.Cor-iy uideo or £nigmate:tum autem cognofcam, perinde tic cognitus fum. Clt;editiiretiam uttupcrabilis ardor V impetus in anima, uituperandaq; cocupifeentia, ut ne inuanum in rabiem adigantur, ucrum uerbunt habeant,ueluttemplaflrum cr obligationem replen tern uacuitatem ipforum. Sanamur etiam iuxta ui* tarn in aâione confißentem, quando du,e affrdionet hte, ira cr cupiditas, non tenebraru opera accejfe* rt ntjfedenim litminis amp;■ did,Mt ÿr de nobis diet pi^

Crfp.VÏ IN OSEE PROPHETAM i.Theß.r fit:Promdenonfumuinoätffeddiei.SurgimuietiS.

tertu die, i]ult;tndo tertia in nobis dnim^e (gt;art,rittiot nalis uidelicet er ljgt;eculatMlt;i,illuflrata fiterit : tunt enimuiuemus coram ipfo Deo,intuentes i» ipfumß cie ad fixiem.Quare fubinßrt,cr cognofeentus.

Studiofe eu ßßinatione et ingenti defiderio c/Uigi remui eu.Vt enim dtluculü noäis caliginë dißtpat, ßc er ipfe prompte eeleriterq; prouidenti^ fuæ ra» dios exhibebit,cr ab nodis adflidiombus liberabit.

lAatutint etiam pluui^e indiget terra, ut proß» rent ipfa comijfam fibi fementem,pinguedinem ha» beat,guaeamnutriat.Serotinieuero potißimuin,ne adulta fata exarefcant : plurimo enim humore ad educationem fui opus habent,utßuäum tandemß» rant, quem humiditate ßuent. itaq;er nobis Deus ueniet matutinus imber, quando indpiet liberare not àcaptiuitate. Serotinus uero, quando nos reßi* tuens patrie,nos deßndit,noßrtq; curä gerit Hune ad modum chrißus poß refurrefiionem,mxne qui» . dem mulierculisßfe,fera uero,ianuisocclußs,difcit

pulii fuis oftendit. Obtingit cuilibct dnim£t niittutinM imber, quando reuelat uetcris teflamenti cognitioné Dei/i, quod w {»rimordijs diuinlt;ecognb tionii ortum c/l. Serotinus uero, quando euangelif intcüeâu eidem impertit: quodferó quidem, adeo^ nouißimis temporibus lUuxit. Ac t«i« unimi} 'm ter ram diumitus impulfant alterat, de qua propheta: Vißtafii,inquit, terrain,crinebriaßi earn.

Quid tibi faciam EphraimfQiiid bi faciam ludafMifericordia ueßra ue^ lut nebula matutina, ac uclutiros dilu« culo proficifcens.

Poßquam denunciarat eis Deus,feeos fufceptu» rof dénué: erant autem ob fcelera fua m multos cafu ri,poß fufcepiionem hanc,calamitates:ne ergo exi* ßimarcnt,mentitum fibieum, nec fufficientem gra» tiâ imperttjfe, prodicit eis,quod ipfi fintfiituri ma^ lorum [uorum autores. Mißet autem cum eis ßrmo» nes,patris i« moré liberos fuos amantis, tantumnoit talia dicens : Ego quidem omnem uobis gratiam QF ueniam dare uolo ,ac perpetuô durantem mißricort diain.Veßer autem animus crcogitatio tempora» ria, ßmiliaq; nebula funt diluculô apparenti, Gr à foie dißfulfa, uel exiguo rori ab radijs folaribus abfumpto cr obßurato (boc cnim eß quod ait,pro»

C^p-Vï TN OSEE PROPHETAM fidfcenf)efficit mifèrationë pcræijue meant,gui/ uof ntiferor,temporariâcffe. Audiamm ita(j;,nos mena furâ effe tiiuin£ mifertcordix, fiue earn extendentet fu^ïcienterpaenitcdo,uel celeriitf reuertëdo ad pria rem prauitatë,mutilâtes. Demusci-, opera,ut diutur nias iüe no/lri mifereatur, turn uere regnu Dei inra nos erit, noflriq; inflituti Deus cornes erit. Legitur cr i» alia fcriptura, lAifericordia mea.Ciuod /ic in teüiges,(juod Detts hic lt;egre patiens dicat ; Omnrw «o6b rationem exhibut zy dcmonßraui, ad ueßrat» correàionem : Etcnim mifericordiam meam demiß uo[gt;is,utfoccundaret,acpingues uos rcdderct,uelua tiros matutina horaiter /3cicns,hoccß,aflamine dtffufus fuper terrant, cr ficuti nebula perinde ma» nèinfrigidans fruges. Verumcnimuosiüamipfain nonßtfcepißis. nbsp;nbsp;nbsp;At neej;filium Dei Hebr^ei exce»

perunt,gui ^uu eßet mifertcordia patris (per ipfum enim mißricordiä adcpti fumui) demißus eß ucluti nebula, ob corporis fui pinguedinë. Matutina uero eo guod umbra ipfe legis ueniret, quodq-, non depre henderetur ab tcnebris diaboli ZiT peccati, fed alijs etiam principium lucis fùerit,ittdem ut manè, uel di luculum,eß diei ininu. Idem quoij; ros er at, fupernè decidens : iterideo ßciens,^uod non uno m loco cir» cunfcripta fit dut cognitio, fed ad omnes acceßerit. Afttea guident cr manè, in lud^a tantummodo co» gnitut

^rïiM crat DctK, nunc ucro in uniuerfM terrarunt orbum, egrc/Jo apoßoloru fonitu, impletd efl teÜut cagnitione dominit uelut dqua multa cooperiëte md rid. \Uuxeruntitd(ji fùlgurdàut orbi terrlt;e,uidet runté/; fines terræ fdlutdrc Dcf.

Propterea demeflbi prophetas ue^ ftrosj interemi cos inuei bo oris mei, QC iudiciQ mciim ceu lumen egrcdïetun

Voï quidemjin^uitißc hdbetis,ut fiigiddin quan ddw pdruiéj; temporis pœnitentidin demonfiretiSf per hoe mcd pdriter mifericordidm talem ficientes, Attdmenego hdudintcrmifiuos congruentiproui^ dentid digiJdri, ddeo ut cr prophetis meis quos uo» bis ddhortdtores mifi, cdufd mortis extiterim ; hoc eniindcnotdloccidi. Etquonium dedi ipfisuerbunt oris mei ut udticindrentur, uideor eos occidiffe. At» qui etidmfii cunihs pldncdederitisneci,no poteritif tdmen irritd fieere,qu(e de uobisillipriecinuere,qiK) minus iudtdum meum,hoc efi, decretum quod fuper uos decreui, ceu lumë effiulgedt ; pdtidminiq; omnid qua iüi dixerunt.Ciuiddmper prophetds hic Udnos udtes mteUexerunt. Oceïdi enim ipfos in uerbo oris mei, boe efi, per imperiu meum. Et indicium mcunt inter ipfos,ut lumen figt;lendtdum hdud occultdbiturt fedlucebit, eSquot; sb omnibus per operdcognofictur,. Etenimcr eHmletodejitprophetasBddl,fdcerdo» j.Rcg.iS

Cäp-'Vi IN OSEE PROPHETAM tesqi lucorü. Sic leu gui geituf Achaal» ddeuitfpruet textu ßfliuitatis in BmIgratia cckbrandee, cotte» 4.Rfg-io ficerdotc! Baalitoi, ad unum omneii maikiuit.

Nam mifericordiä uolo Si nô facrifi^» cium, agnttionem^ Dei ponus quam incenfas uicfîimas. Atipfi funt tanquâ homo præuaricans teftamentum»

I» [uperioribut obiecit accufando iniuria, quant proxiiiiis intulerunt, idolorumq-, culturä: nunc ait, Mifericordiam ego potius erga proximum, quant iniuriam cr facrificiunt recipio ; ac Dei cognitioné magis, quant holocautomata. Atq^ hæc duo legem DeuM perßrens mandauit-.Diligesdoininu Deumtuum, et proxiniu tuuni charitateprofequêris. Vos autem tranfgreßi eftis teßamentum meum hoc, fancitamq; legcin. Erga proxintum enint iniurij eßis c?- miferi» cordi£ expertes, acpræterea cognitioné mei repu» Itßis.Dicathicquifquam: Ç^uia ïudlt;ei,facraperfi» cientes, mifericordiam uero non habentes,pr£uari» cabantur teßamentum: perßiicuum eß legem de fa» crißcijs uerbajàcere. Sed fecretiora quædâ magisc^ ßgt;iritum redolentia, (ùerunt ea quæ hic memorauit, nempc mifericordta agnitio Dei. Per mifericor» diam itaq; uita in adione conßßens cr opere,pcrco gnitionem contemplatio innuitur. Egredietur quoq; in /ùturo feculo iudtciû Dei, ueluti lltmen,per unige

Mtigenitu: Pater enimnemmciudicat,fed iudicium omnc tradidit ßlio, qui fuo 'm mundum aduentu, no per facrißcid,fed per fua mifericordia not faluosßf cit. Neq; per holocautomata per ue incenfat ueruin per agnitionë etfidé no{ iuflificauit. Mißricordiäq; nosdocuit,quüdiceret:Beatimißricorde5. Et: qult;e Matth.r uolueritis ut ßciant uobis homineheadë ZSquot; dlif prie flate. Et quit hoe uerbi, Kifericordiä uolo ere.in te ßimoniu protulit t« mediu. Innumerisq; alijs modii cognitionë Det priecepit,priefertim quuomnetsßr monef et opera fua Deo reßrret accepta, ipßqi tan tumadßcriberet : quum^ diceret Philippo:Qni det me,uidet ZJ patrem meit Hine etiam dixit ; Ma ibid.i -j nifißaui nomen tuum mortalibu^, non ludieis tantu fed omnibuf. Proinde quiipfum non ßefeeperunt, tranfgreßi funt omnino teßamentum patrif, qui or filium heredem ßnciebat uinee. Porro uinea domini exercituü ipßi ßterunt, domuf nimirum ifraelis, zy Efa. T luda ipß plantula noueUa dileëfn.Enimuerofilium, quum 'm fua uenißet, fui eum non fufeeperunt, qum potiiu dixcrunt:Hic eß hieres, agite occidamiK eu. Idem teßamentum patrif, ßciebat co5 heredes adoa ptionif,glorie,calorumq; regnr.fed noluerut fequi teßamentum.üec fecundum hoc folum,uerumetiiim iuxta utrafq; rationes tranfgreßi funt iUud, cum fi* lium abnucntesregnarefuperfefe,tum fe 'mdignot

No frußra dixit,occidi umos propbetof.et iüict hoc cß, fecundmn iUud temporis Ruanda auerßis eß jfrael,Gjlttad meeß ad/pcrnata, Ruanda facerdoti* biu er Leuitis diflributa cß in htereditatem ; ac qui debebantpopulum docerc cog'iitionë Dei,ipß ope» nbanturuana, hoc eß, idola ipßeadeßbricantes. Turbabant quoq; aquatndoi!îrinee,non puram eattt populo adfirentes.

Fortitudo tua ccu hominis pirata:. Occultaucrût facerdotes uiam, occideö runtSicima.Quoniam illic feccrunt ini quitatê in domo Ifrael, uiderunt ifthic horrendam fornicationem Ephraim.

Sicima ciuitcu eß proxime urbem Galaad. E Sia dmis ergo quidam accepta Det patra memoria, uo luerunt afcendere Hierofolyma ußj;, ceu Geum ado raturi. Leuitlt;e uero cr facerdotes hoc copertum ha t entes,prlt;edoHcs quojdä occuluerunt in uia, demita tentes orco ea ratione Sicimitas.Eo etiadicit: Kobur

' tuum 0 Galaad hominis cß piratic, hoc cß, pnedo* nis. Eßautem pirata proprie marinus predator, At^ui m facra fcriptura ufurpatur etiam pro terre

THEOPHYL» ENARRATIO» iç» ßr: prj:J3Hc:c^m ob caufam horribiliorc etiam iftÄ ßrnicationcm nomimt tgiioniamnon ipfi tantum, ^uoJ bonum erat 'm domo ifraelii non fàciebant,hoe eß,inter ifraelitas.Vel hunc ad modum o’ijue intel» iigere licet ; ut piratée occultii effaßinattonibus zr in(idi/{ adoriuntur prietereuntei,jic zx uos m Ga» laad idolorû cultores^arcanii artibiM idola moueri curatis,^uo diuinie potentie ea oßcndatit confortia. iam facerdotet cjuot talia reprehëdere oportuit,uia Deipopulo man/fißando,eacelant.Al!juiinanif wo cos cogitare par er at,quod atauiK eorum Leui, Sicimitofomnei} demiferitorco, quando Emmarfi» lius Sychein ui/{uprum forori eiui Dine intulit,zr Gen-}4f iHe qutdé ultione pro uirginitate fororii fue armai tuf eß,ipß uero pro me non contendunt,non fumunt uindiëhm. Occuluerunt,inquit,diuinam uiam facer dota,qui olim interemerunt Sicima emulatione ac» cenß. Qjiod enim atauut eorum Leui pcregit,facer do tali generi adfcribitur. nbsp;nbsp;He e:^ dominum occi»

dentK fynagoge accufationes funt. Siquidem zr iBi operabantur uana,calumniädico zr crucë. Vane nanq; reuera funt cogitationes ipforu. Magis enint illuxit,regnumq; tenait cruci a fßxus. Turbabant etiam aquam, conßtndcntes fcripturaru cognitionë, acdoëlrinam feruatoris,que /piritus erat zr uita, ealumnianta. Et robur ipforu, ceu hominis piratât

Cdp.VJ IN OSEE PROPHETAM fùit^guando lapides tulerut in lefum ; cumq; gladijs cr fudtbui exierunt aduerfm ip[umnoôiu,ciuand!) fidlere licet fiflinitntss.Saccrdotes porrà ipforü c£t lauerunt iter,hoc eß, dominum enecarunt, dtcentë:

Iolt;lt;».i4 Egofutn uia.Occiderunt etiam Sicimtt,quod eßput dicitilt;e cr uirginitatii fruâum kfum, poßquä Sici» maßiteximitts locuf corporif pudici lofeph. Prlt;ete rc(( in ecclcfia uidebis quofdâ perficicntes udna,prlt;i Ud uitd inßäos, Hi dquä pcrindeßnritdlh doëîrinte turbdnt, de refurredione poßremo iudicio Uditd dijjèrtantes, feipfos ita ut mtrcpidè in peccatis per» gdntyillicientes. Quoru roburnon eß hominis tnco lumë dliquem ferudntis, [ed pr£donis,quo de domi» iodn iQ nus dit: Eur non uenit,niß ut ßirtum comittdt,cd;ddt s:7perniciemßrudt. Calant etidm facerdotes uiam domini, pdrtim qudndo non reprehenderint peccdn t.Tim.s tes,no audientes diëbpr^cipienti : Peccdntëcorani omnibus argue: partim quodipß in ea non ambu» lantes,aliam ßbi uiam uitie tnquirant,occidentes itd eccleßä, qu£ eß fegregdta lofepho, qui ualet, fi in» terpreteris,dppofitionë. Talis eß dominus,legiad» ie{ius,qu£iam deßcerat : u^dez:r,H0 uenhinquitt Matth, s dißoluere legem,fed implerc. Eiusenim legis, Non committas ddulterium,h£c eß appoßtio comple tioyutne 'tntuearis quidemmulierem. Siceius, No» ocädestdppendix et complementum eß,non irafca»

Omni« hoc efl periculofißimu homhiUßimSq;^ ^uod quando ludä oportebat diuinaru protnißionu fruâus met€re,imitcitus ßt ißraelem,qui idoloru cul tura cotaminatus erat, talent meßem pofthabendo^

Ordire ui'ndemiam tibqpfi, dumre=s duxero captiuitatê piSpuIimeijdum^ fanauero Ifraëlem.

Ad ludam hlt;ec dicit:Ordire uindemiam,hoc efl, iuflitiæ ßuäus,cr pofl reditum ab captiuitatê,in le ge per[eucra,mcipeq} tibi decerpere, ex tali politia fubnafcentes ßuiius. Decerpe eot tibijpß,ncc cnim Eco quicquâ lucri aßvrimus tiiuentet iuxta legë,fed nobifipßs.Quod ßibdit,dum fanauero ifraclem, fi» gnißcat, quod dum ipfuin confoler in omnibus dolo ribus, quos tn captiuitatê pertulit, eumq; reducam d Babylone,inteUige tu quid te deceat,bonamq; con uerfationem aujßicare.

Herum dacet ^uod baud iniurupuniat E-phrab tnitii Deli'S, perfpiciam cunâii eorum inicputaient affeuerans.Nlt;tmfeccrunt,mlt;]uit,incndjci!i,hoceß, tdola.idcog^!»poflerum hofies,fùrumzy latronunt i'nßjr,eos adorti,exucnt ipfos,omnibusc]; bonis nu^ dabunt. Propemoduin zy chri/ius ad ifraëliticti populum dicit: incipc qu£ ad faliite tuam pertinent, ccu in umdemia codiere atij; ßuifhim deccrpere. Nunc igitur cjuando ueniego reducere feruareq- o» ues domus ifraëiis,qiite perierant,acfanare contri» M4r,z tos, (nee enlin bene ualentes cgent medici opera, fed male habentes,) tunc reuelataeßomnisiniuftitiapif puli,qitando mterrogante Pilato, quern uobis dimit tam,reßonderugt;tt,abfolue nobis Parrabam, lefutit uero crud affige. Ad hæc elementis legis nouatis perfeuerabät ip ft in malitia,quando ctrßircr prie* do unà CU eo crud affixus ad eum introijt, hoc eß, per fidem ci affertus eß,etuindicatus m libcrtaté,in paradifoiueo agens. Hec etiam animte funtexhor tatio redeuntis ab capliuitate, qua detenta ffit pra* Uis affvdibus fcriiicns,fanata:q; 4 plagis peccati, ZT ttulneribus,qu£ alias no curäturniß grautter olêre Zy inamoena effe ipfi cocpcrint, turn cnim demant inquiritmcdicu,quando tetrica ßuntuulnera ipfa^ ’ £gre patitur graueolenlia, perindc ac Dauid quS

THEOPHYL. ENARRATIO« I(TO iixiffcf.Grjuiter olucruntc computruerut uibiccs mcte.fubdit: Nc dcrelinquäx me domine Cewf meut, neq; 4 me defißiit. Tunc igitur libcrata anima à pec catif,uirtutis ßuäus coUigit. At cos,inquit, tibijpß decerpc,non facicns altquid adoftentationcm,/cd in teipfa bonum operare.T urn quoq^ detcgitur ei uania tät maliti£:uidet cnim qult;im ßnt pcccati opera tam tnendacia q noxia. Perh^eclurc!'pricdo fatanof ingtrcj/uf hominêßtoliat, ac ab omni diuina gratia nudü conßttuityin uia eiut,hoc efl,in quocunqj uitec genere (uerit, flue in flicerdotali,fiuc monaflica uel populari. in omni nanq^ uia uita pradatore et fltrê agens diabolut,clanculüeos adoritur,ipfls^ impôt nit noâiirno tempore,pcrfluadës utpeioriccu melio ri adhibeàt animü, nuptias, umû,omnemqi creatura uiiupcrans, ceu peccatorü uomitem, oeca/ionemq-. Alios uero utpr^do inuadit, palàm cr impudcnter eif perfuadcndo, ut plane dcjflerataaggrediantur,

Iioftes,inquit,inuadentcos,ccu/îires cr lalroncs influcueruntiipfi uero in lamcnti^ v luëlibut perflea uerabunt,non aufli apcrta uoeeplorarc,deflercq; ca lamitatcs fluas,catcrum cordibut fuis cz cogitattonâ thrcnot lamenta ue lt;edunt, Haccr latroni in cru ceaccommodari potcrut, cuius cor chrifli flippti* tio codolebat CT peccatis fuis angebatur, Ipfe quidS Chrtflun

I IN OSEE PROPHETAM chrtflum confitebatur, chrißitsuero omnium ißj peccatorum gratiamlÄciebit.

Omnia fcelera eorurecordatusfum nunc. Cinxerunt eos corona, confilia eorum ante cofpedum meQ fuerunu

Quum diu,inguit,connixi/Jèm, ncclongattimb tdtc med iudicdtus fim cernerc db ip fis dufd, nue tart dem aperte paUm ea contueor, ut gult;e itt con/jie^ meo ßterint conßitutd. Sie/uidem omnia ßmuleollea ffa funt^zy in circuitu corum fleterunt, ncdum ope» ra fed cr confultationes, hoc eß, cogitationcf, quie demonßrät fof e)Je dignof quibut irrogetur poena, fortaffe autem,guia Det« pfccrfU ilia uehementiut punit, quiccunij; à præmeditatione çy confultatione fiuntiproptcrea hie dixit : Cireuierunt eos confulta tioN« ipforum. Non cniw fimpliciter ait,operaban tiir mala, ncej; raptim uelßrteßrtuna, cteterum ex conßlio cr coßderationc. Sic in extremo iudicif die, pr^eterijuam opera, cogitationes etiam, fecundunt quit peraiti funt,i!tdicantur ; tn quibut tarnen auto ritis potius remißiottif, quam condemnationis effe i« hoc mundo folct. nbsp;nbsp;Occiderunt etiam prophetat

Kebriei ; toleransq; malorum Deus cß,dum illi do» mini interßfhres iuerunt impleucrUtq; menfurä pa trum fuoru,recordatutq-, cß DeiM omniu iniquitatii eorii, ut ueniatfuper cos omnis fanguis iußut, à fan guine

Per malitui [utü ad interitum ticcurrentes,auta res hetitite fiterunt regibm (^iprincipibuf ip[o{ dc» beüantibiii.Vel quad unÀ cum regibut fuis ad idolo latham cucurrerint, curauehntq; etw (y oj)feruaue hnt,eadem peragendo:cr in mendacijs fuis,ftue ido lis,fiue adulationibuSiUcl uanis laudibus hilares eos reddiderut.De quibus (y- Efaias ait:Clui beatos uos prlt;edicant,illi uos feducunt .Et: Va- iBis qui amaru E-fa-r dulce dicunt. nbsp;nbsp;Adhtec ludæi reges fuos dæmoneSt

principes tenebrarü,gaudio imbuerunt fuis contra Chrißu impofluris, calumni/s er mendacis. Præte rea BerodeSfCalphast Annas,eofdê exhdararunt, qui 'm codemnatione chrifti in gratiä, quum antea hofliltbus inter fe animis elJcnt,rcdierunt.

Omnes adiilterium commitrentes, funtueluti furnusußus addigeflionê, uflura ab flamma fada*

Corporale hie adulteriu tntelliges,dicente Deo,' quoduniuerfi Hierofolymoru incohe fint adulteri, fic ußi libidinis igni, ueluti clibanus, cuius incenfio fit à flamma, qui uritur ad digeftionem, hoc efl, ad tofluram eodäionem we panu.Porró libidinisignist

Crfp.vil IN OSEE PROPHETÄM , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adduce t [up eos eaptiuitatisflamindfà ^ua ad-ujii îitf

utiles crût,ad digeßione cruditatif, lt;juä etiamnu bilt; lët. Acetpies etiâ peradulteriu,idololatrid,qua ext urebâtur,fecuti primtl inter fe idololatrS Hieroboa

Stear uel flah (guie uox hic per ntaßam redditlt;t ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eß) forinaim dénotât. Cunéhim per hancce fàrtnü po

pulum inteUigit, dicîtq;: Vtßrmentu comixtas fecu fàrinax in fefe trans ßrmat, fie à quo tempore cœpit ' quot;nbsp;populutfubigi fermenta impietatis HieroboS,non ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deßitit donee totus eius eontagione inficeretur, inq;

iUudipfumtransformaretur. Tot um tßhuc tempus f dies funt regnorum ueßrorumtper tps^e innuit,qtsod in omnibus Hieroboa fecutis regnis ey regibus, ida lolatria floruerit. Per adultéras, adultéra iuxtà aepeccatriam generationem domini interßdorutn intellige, qui er inuidia ußi,ac meditati crueem ad digefiionem fiue fubmifiionê cœlefiispanis chrißi, non defierunt, quoufijs perßeerunt opus illud fuum. Atep h£ funt dies prinetpu cr prteeminentiû inter ipfos,hoe eßfUctetism ealamitatu.Diem enim,ut fu* prà quoq; diximus, feriptura etiam ealamitatem ap peUat. Quemadmodu autem qui non credit iam lua dicatuseß,uel anleiudiciu lUudifie adulteriu comit» tens iam uritur,ante ufiionein etiam illam, qua ur»

ad digeßionem ac malitiie fiippliciuin.lJec enint ultrapoß extremum ludicium fcelera patrabuntur» «elt;j; quifquÀ unui ad ea fefe acclinaturui eß, uerutn perpetuum aduerfm ea odium erit lÜii, qui nunc ea deamant-,quod eoru nomme fempitcrni^ cruciatibui dedatitur. Hodiequidê infipientibuf, qult;euidentur fuauia blandiuntur: tuin uero deleamp;i ipforum deßr mitate,grauff comitabiturpœnitentia eos,quikac in mta ab tpßs decepti ßierint, plorabuntq^ tu omni uacantes cbfolationc,quod adeo deformia er turpia dluina: pulehritudmi pr£tulerint.ltaq} mœchiu tant uritur,iuxta lüud: Ambulatif in lumine ignis ueßri, Efa.ro et in flamma qua exußi eßis. lam perinde exß’rmen to er fit mixtio,atqi ex cogitationibuf el ope ribux fit aüio. Ait ergo,quod régnâtes in mœcho co gitationes non uidentureffdturbidie neq; trißes, fei tranquiHâ quandâ er hilarë conflitutionë habere, ab mixtionefrrinte, donee firmento fubigatur tota, hoc eß, à quo tempore caperint malum cogitare, ufquedum opéré compleuerint.

Aceufatis comuniter omnibus tanquam adulte» ' ris,nuncomnes aceufat principes ceu temulentos,aa propterea ad iram concitatos.

Qjtïlibet, inqiàt,principuextcr:ditmctnufuÂ, uti dona itccipidt, conuerfaturq; hotninibiisper contagid cr perditiones quM diagit,eo c^tiod in cofultando et no cendo cotribulibu^ (uis,ddcoq; reliquii ntortalibitt jint ferncntißimi. Ex teinulcntictinuidi^furebdntetii principes Iƒ?lt;lt;?/ aduerfus Chrißum. Sic dtfdpulns lu^ ddf extendit mamim^qiundo pr('düiünis argenteos m cepit, conßentiens pejiibus phdrißcorum ce ßcribarUf qui ccßudbant plane inßdijs, quibus lacerarent deijee^ rentq; dominü. Ita militum pera-que corda inßammoa bantur cxcubiof caneniiuproxime domini fepulchrii.

Totam nocfîcm fomno Ephraim im pletus edjmane prodîjt, fuccenfuseft «elun Ignis fulgore,omnesincaIuerSt utdibanus fuccenfus, ignis deuorauit indices eorumjOmnes reges eorum ce== ciderunt, necerat inter eos qui meam fibi opem depofeereu

Sequitur facile fuprà memoratos temeto perßefos, ut totâ nodemßomnoindulgeantyquodhaudquaqui tninimo eßdedecori populi principibits : per hoc nâq; indicatur, quad no perinde magnant ßubditoru curant geriet. Mane porrà ßteh, inquit, c. rdebàt ueluti ignis, inßaminabonturqi ad bibendum, ad indignandum, ad

THEOPHYL. ENARRATfO. le^ muncrdcapicndd, omniaqiidgeniKaliaflagittit. Ncc foli principes, uerum ex £quo cunili, ceu frmus funt incenfi ad peccanduin,utpro fc (}ui{(j;poteft. Reóle uero ignis ills uitioru effècit, ut principes nbsp;nbsp;reges eo«

rum, idolu colentes, aliaj; non optimaßcinorä perß* cientes, caderent. Nemo enim quicquamdelinquens, ßare dtcitur. Neg'; quifquÜ inter cos erat,qui ad me re» ßgt;icicns iniiocaret me : quod deer at ilUs inflitutor, qui eos dirigeret et ad mepertraheret. Sopiti etiam fomno erant iuda!i,omnis expertes folicitudinis,quando mo» nunKntum milites ßeruabant. Aténim manè, adeoq; di luculoßih,excitatoq; domino, inuidia etiam eorum, quod rcfurrcxißet,accen/äcß,^lt;ltiqi ßtntuelutißr» nusßrorc inßammati. Deinde indices corum liuor ob refurrcâionè dciiorauit, omnesq; cecidcrunt ruina ma gna,ßgt;ebus fuisßaudati. nbsp;nbsp;C^uipcccat totampari»

ter uitte huius noólcm dormit, non fentiens pcccatum. Earn ob caufam diuus Paulus genuinu /uum dici filitt adhortatur: vigila in omnibus. Porrbquandoßtura i.Tiin.4 inextremodie condemnatio cxußatataßeritc^mu» xerit,ut diluculu in pcccatore,tum ßnßus ab fe comif» forumßcinoru oritur,inßar ignca: flammte: uritenim ipflum pcccati confeientia: turn quiantca indicescoru fitcrunt, non rede inflitucntcs eos dodvres, deuorabit ignis ille, hoceft,agnofcenturfliflèuant. Siquidê ifti iintehac dodrinat cathedram obtinentcs,ruintc inpeea

IN OSEE PROPHETAM cdtum Mtores extiterunt, nbsp;nbsp;nbsp;quicquÄ Dcü auxilid»

Alijs Ephraim, uatesalJeuerat, itcr ad bonti often dijjc, ipfum uero multitudini ad tnalti acclinatie coiun ilu ejje. Rexprccterea a^quepreuaricabaturatqi alift ttam tribU'! Ephraim regnifccptra tenuit,utdiximni,

ytcncryphiaijpanisifte, altera parte fui admo^ tuf igni comburitur, inutilii jit: opus eji nanq;, ut couerfus altera quoq^ parte affètur.fic er ipfe Ephram im in uitijsperfeuerauit, ub tjs combuftus.

Cluiapanëiamnominauit,in eametaphoraper^ dur ans,altem,inquit, comederunt eum,hoc eft,debeh laruntipfum. Exederuntautem omnes uireseius, in ßrtitudinefeupotentia O'Opibus fitaSjO interim non agnouitfefe caftigantein Deum.

■Multo,inquit, ac longo plané tempore caftigatur, (tc ueluti in ea caftigatione confenuiffet, nec uelf c men tanto tempore,quidfe deeutjfet,dtdi(erit, Prin quot;nbsp;apei

lt;rpfs pom de doéhre! I[rdelK, idem ctm indoób) O' confitfo uulgo fdpicntes,noluerimt couerti ab litera ad ß’irttum, proptereagentesalieiueab teflamentis Dei-, comederunt rsbureoru. ißraelii autemrobureftlex. ipCi uero occæcati non agnouerunt, aeteruinperflite^ rütconfenueruntcf; in literee adminifirationc. Id omne qnodinueterafcitet('eniocoßcittir,proxigt;neefloblite HeSr.l rations extiniiionëq;. Ad hac quando quijqua malbi ti£flâma exuritur, adeó ut ßipßum tradat a, adortm clandeflina fcel(ra-,qu£nefitscfl nominare, nee ab tali ß(d iniquitate reuertitur-,comeditt robur eiia,quodac^ cepit ab Deo(ut natura quadantenu^ ad bonu opw no fit idoneuf) damtones^quiolieni et hojksnoflri ßdi fiunt, inuidentes Dei glorilt;e, propterea o inueteratui inmalitia, omnempeccatiiüeignorantiam habet.

Detjeietep iniuria Ifraelis in fàciêeius» Ideft,oculis funuidebunt pericula. Sic qui in do^ minum Chrifium iniurij fiterunt llebra:i,unà, cum tent plo O' urbe funt deiedi.

Nec funt rcuerfi ad dominum DeS fu0, nec exquifiuerunt ipfum inomnis bus hifee* Ephraim erat utcolumbaa« mens,corde uaeäs, Aegyptû inuocabat S)i ad Aflyrios proficifcebatur.

Cdp.Vir IN OSEE PROPHETAM gentef ad me redirent, mcumcj^Mixiliu implorarent,. at tpß adhumamaadtutoriareciderunf.Aegyptioru emm Opern incjuirebant: Dein ab Aßyrijs oppugnati deßtigatiq; eofdcni inuocabät, amcntii inßipientis 'uc columbiibe mentë pr£ßefrrentes. Etenim ut illapullis fublatis,nonauolat, uerum in ijfdcm locis remanef.na r dißimilemadmodumijliadhoßesßuos accurrebant: nam Afßyrij ex conßßo hofles corum erant,^Aegy^ ptiß Columbalaßciuiieet incontinentia;hictypuscfl: ijuocirca ubi anima uoluptatibus tcnebrarum intempe ranter dfditaßurßumhiauerit,nec lentaipßaßibi mali guipptä adeßc putaucrit, Acgyptü profiilö, O' Aflßy rios amici tia Cbi copulat,hanc quidem ob tcnebrarum operadllos uero propterßuißflum opinionê. Hine ßuo etiain illi tempore dicetur : Vadc in tenebras exte* riores, diabolo o angclis eins paratas. nbsp;nbsp;Porrô un*

geli diaboli, mentales etiamAflflyrij ßunt. Quadrant ha-c quoej; dominiinterfléîriciflynagoga:. J^on agno* uerunt enim,nequc inteUexerunt, uerum pro; ßfluo opinionc ßua in tenebris iter ßciunt.

Vbi profedi fuen'nt, intfciam fuper cos rete nieum,tanquatn uolucres coe=» Il dcducam eos, caftigabo eos inaudi^ tione tnbulationis ipfoi um.

THEOPHYL. ENARRATIO» faut,ego inijcijm ipßs hoftes,ueluti rcte, nbsp;nbsp;deducant

eos.,hoceft.,ßtperbidmipßorudcijcia)n or humilubo: priinum tainen cotubor cos erudire ,pr£nunciando immincntid,uti fciitnt,quec ßint cos cxccpturlt;e ctdamb tdtes. C^uodfi ipß non cdfligcntur,ncc ßeße emendentj tumindncuin ßupcripßis tribidationcs.vclddcotcrd riblies critnt hofles,ut nedum pr^ßntes, ucrum denun cidti tdn:ücirduditi,ßtfficidntdd cdfligdtioncm. Rele Cei muLiplcx,ud)id(ii ciuseß ßipicntid,percjuÄ cognitus d nobis, ßepenumero, qudndo dd mdli (}uip^ pidin perßeiendu cdmus, moucdmurq;, impedimenta inijcit, dltd^; dfjviikintes, inßar damonum qui in dire ucrßdntur,dcducit nos cz humilidt, pranuncidns geen nam, er uermem non moricntê,ignemq; incxtingiàbi lern: érudit nos per huiußnodi pradicdtionem, ut hm mdnus er clemens pdter. Domini quoij; oceißoribus in errore ßicicntibus itcr, iniecit reteßuum, pifcatorü ni» mirum doärind,uti db eo dcducerct eos ad Chrifli huf milidtioné er obedientidm, perßtdderetci; eis diß:ere, quod mitisßt C hriflus er humilis cordc, neu gloriën^ tur in lege per opera,fid prccentur potius cum qui gr a tis lufiißcdr, per gratiaßuam: erudijtq; eosperpraidii cation? ßitura; illorum adßi?lionis,dicens,quod Hicru falem ab gentibusßt conculcanda: deq; tempio, quod Luc. ii non inancdt lapisßipcr lapidem. Et:Beataßcriles qua non pepererunt. erquacunqueiHicde captione

V X ipfis quoniä defilierunt à mc.Mi fèri flint, quoniâ imptj fuerunt tn me.

Ap«lt;/ infirmas doneeßes efi fialutis, omnia O' di^ cunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;inieos curât, simulac uero de incolumi

täte ipfiorudej^erauerint,lugenteosinpofieru. idem Deus in populo fiuofrcit, curamfiuam nihil ualere ani mad!urtcns,eos déplorât, ut qui per mala opera ab fie defilierint impi/^ fiierint, colendo eos qui no funt dij.

Priores quidcex Aegyptiacafieruitute,poficriof res autem C hrifius ab d^onibus,languoribus, cad» tatibus redemit, ac tandem proprio fuo fanguine, in quo inuenimus redemptionem.

Primum quando uitulum circunftantesdixerunt: Exo.Ji H(/««fdij tui ifiraël.Deindequandoaiebant,po(lquâ Pfial. I percufiitpetram O' fluxerunt aqua : l^unquid o nem dare poterit^

Labijs me fiuis tantummodo uenerabantur,corue» ro eorum procul me obérât, fine quod menonagno* feebant benefitdorem,ficd idola potius,

Terrant patribut fuis promifftin acdpi€ntes,ac fortes fuax adepti (etis enim cubtlia nominauit, quoi per Cd requieuiffent 4 laboribm deferti,) mhi uo» egerunt gratiiu,c£terum idolis facrd li.eientes,per» ugentesq^ /rfid, ululabant perinde ac infueuerunt idolorum cultores ßtrijs dgitati ululure. Pr^tfrcd rt medona habcntes,nimirufruges O' uinum in quit iUs captcbant uoluptatetn,fediones interim ftcie» bant,in grattant dlt;emonum, peóhra et brachid dif» pungentrs. vel hoc dieit,quoi apudgentes Rbeitra matrem detiin colentes ßditabant. Ab tibiaru enim^ cantu ad infaniam aäi,feipfos dijfceabant,genitalid fibi membra aufirentes :qui BdceUyO B4«blt;e dice bantur. Hf c itaq^ comittebant lfrdëlit£,fup ctbo et uino,hoc efl, petentes ed ab idolis. nbsp;nbsp;Oblocuti funt

etid domini inieremptores chriflo dicentes: In Brei Mdtth.it zebuleijcit dlt;emonia. Rurlits diebant: Mdgifler bo Ltic-iS ne, compertum habemus quod uiam Deidenuncinu, nec intuearis in perfondm hominum. Enimuero hoc no ex ditimo diccbdnt,fed priuato quodä prauo con filto. Hoc enim indicdt quod ait-.In cubiltbus. Etenim cotra ipfum murnturätes gemebant, quod talid qui» Jem agens adhuc uiueret. Deinde ajjeuerante ipfo ;

Caro meauereeflcibus, etfanguis meus uere eft po lodtt.t ifistabfcitfdebdntur deßdebant^ ab ipfot Qrta inter

Op.vil IN OSEE PROPHETAM eos ßäione-.dicebant enim: Durits eß ferma iUe,ect quis eum audire poteßf Redeihit etiam nos dominus i omni impuritdte.At multi delinijuentium loquun turaduerfus eum mendaciaiQuis nouit,/ibulanteSf an ne ßtturü ßt iudicium i Nurn fit uenturus explot ratum noßraiEdamits bibamustcrds enim morie ' mur.C^uinetiam dominü fuum Mammona effe pro* gt;nbsp;fitentes, fuper frumento er uino cociduntur,partint ^uidë dum temulentite delidjsci; fludent, inde ad ii* tes,aduulnerd,4d ciedes dilabentesipartim uero du beüa cient er propter frumentu er uinu,alia^i r^e bona,propterea in nihilu etiä rediguntur.Omne nanq; taleßudium, ad nuüum bonuinßncperducit.

Caftigati fnnt in mCjCt ego eöfonaui brachia ipforG,in me cogitauerût mala* Ego quidë, inquit, erudij eos,docuiq; iptfos iußi* tilt;e uiam, omnemq; decorem, adeo ut uel ipß de feß v cum gaudio fui dicere queantiBeati fumtts lfraelitlt;e, nam quie Deo placent, funtcognita nobis. tJec hoc tantummodo egi,C(etlt;crußrenuos eos beUatores colt ßitui, brachia eorum conßrtando: at ipß non cogi* taueruntmefuum effe Deum.

Hoc eß,ad nufqua quiequä exißentia. Hoc enim efl miferabilius ,quod pro ine talia coluerut: id quod Hierc. X er alibi dielt : Propterea mala deßgnauit popuhtt

THEOPHVL. ENARRATIOgt; IC7 wctK, me dercliquerunt fontem aqute uiute. Foderut fibi liciM contrito!,i]ui no, potermteontinere aqul. Erudijt etiam ifraèlitiU feruator, nunquam non do» cens in fynagogü ut ad tpfuin conuertantur^cr ere» dant: uerum ad nihilum conuerß funt, Nam pa«« admoduin audientes ßterunt diih. Siquidem multi eorum qui crediderantyretrocejjèrunt.

H eß,mflexiles ßdi funt,neq} prorfum demitlen 4cj, neq^ rémittentes intenfionê ad malttiam. Q£lt;e» dam exemplaria,ueluti arem inuerfus habent:per» inde ac ß dicat:E^o quidem ipfos intendi ueluti arcii meüjUtper ipfos uel idololatriä in alijs gentibuf tra ieüä cejfare ßciä:at ipß contrà inuerß funt, adeo^ cotrariüßcerunt, nanq^ meit honoré iaculantes außrentes,pro idolis aduerfus meficeruntbeßum.

Principes, facerdotes ipß funt er reges. iBi ete» Kim docebant populum iniqua. Maxima proßch imperitia,ignorantiaq; eß, dtcere ligno:

B Lia uilipenfio corû in ten a Âegypti,in finum eortim,, tanquam rerra macceira ÔC uelunaquilafup domû do^ mi'nïj eoquod trâfgreflifunt teftamen tû mes, QC côtra legê meâ impiï fuerût, PerinJe, intluil, dcpatres eorum (« terra Aegy ptiuilipenderuntfermones [Aoßset Aaronis, ahnte« dmandatorum,ut liberarent ipfos,fic nbsp;nbsp;lüi ad/ßer^

natifunt leges gt;neds:enigt;nuero contemptus lüe m fit num eorû reddetur, eruntq; inßar terr£ inaccejße,

• Tuba nan^i beUica infonabit, Oquot; rex Babylomorti ueniet fupra dontuin domini, cum impetu or celeri» täte, in modûacjuillt;e. Nabuchodonolor,mifa fo exercitufuo incendit templum. Ç^uode lezekiel: EtwLiy Aquila,inquit,magnagrandiumalarum. Prlt;ea terea uilipenfio, qua feruatorem noftrum i Kdft nau ci tefiimarunt, /îmilis erat ei, qu£ in terra Aegypti 'Exod.i cotigit.Kçfienim Hebr^euidixif.Ciiiis teconfiituit principemcfiudicem'fiipernos ƒ Hune ad modunt loan.19 dixeruntiüiad Chrifium: Regem non habentus ntfit

C cefiarem.Hæc igitur uilipenfio grauisperinde ipfis erit,atlt;^ terra inuia,adeoq;pului5,qui 'm finum mie . éhis grauat, ipfosq;apud nuüosnon eontumehofos reddit.

THE OPHYL? ENÄRRäTIO? iffS ireddit,inßitrtub£ iniquitatei ip forum,turpes^ ad» ß£lui prædicanf.Ad h(ec,talii domini contemptuf, prijcam ueteris templi gloriâ eripiens, ud gentium uocationem tranijiret. Confimilcm ad rationan, quiffuis proximum fuum contcmpferit, ceu m terra Aegypti agent,Pharaoniticâ cr ßßuofam mentent habet,cui in finît fuum reuertetur frßut tüe, hoc eß, (N intima ipfiut,ita ut in fefe acfutt pœnâ det, erit^ ceu terra inacceßibilit : nec enim huiufmodi animus 4 Deo acceditur. Quod enim corä homintbus fublia meeß,abominatioeß apud Deum.Quur autem taa lia ei euenienti Eo quad tub^e inßar feu buecinlt;e, fea ipfum magnificabat pviedicabatq;. Q£od genat pharif^i ßierunt, tympano comonßrantes eleemofy nam cor am hominibuf. Talif erat in templo preces ad Deü oßirens,uirtutes officia ue fua prlt;edicandoy ac interim publicanum uilipendendo- Domus uer» doininieß oinnis homo, qui ingentiumdiuitiarueiut nempe uerbi capax eß. lam qui attoüitur quemuit mortalium contemnendo, aquihe inßar efl,fuper do mum domini.

Ad me uociferabutur: Deus cogno uimus te.Quoniam lüael auerfatuseft bona,inimicum perfccuti funt.

Q«i talia impietatis opera, ut diâum eß, pera» ^unt, facra idolis /identes, ißi in calamitatibusfuit

Cap.VUI TN OSEE PROPHETAM“ clanubunt a J me, confitebunturq;, agnofcerc fefet quod ttî inimico! fuos uicerint perfecutiq^ fînt,quanf do mm auxilio ßujfentttdiuU.Velfieetiamaccipere poterû ; Qj(U ifracl auerfttiu eß bona legjha, tait tumnô ipfos hoßes infccutiftint,hoceß.ad hoßes ac» currerut,trahcndo lüosadfefe, ucluti ß quit æ'^ro» tum, tegre plané aßväum cernent, dicat, Mortem perfequitur homo Ole, nbsp;nbsp;Ex circunctßone pariter

credentes clamabuntad chrißu.Deut cognouimut te. Qjtotquot autem auerfati funt bona doctrine eiui, illt per feßhoßi jßirituali fatana accefferunt: quad ipfum in quolibet noßrum deprehendet.

Uic decem tribubut obijcit,quod Hieroboam et fuecedentes ei reget prêter fententiam eiut conßitue rint,et principet elegerint,dominatiq- ßnt citra eiut conßlium. Non enim interrogauerunt Dcum,num fe hoc oporteat ßcere. Ambigat hic quifqttam unut, quomodo in hißorijt regnorum memorite tradatur^ j.Rfg ii quod Achia Silonitet fenex iüe lacerarit paUiunt fuum in duodecim fedionet, ac decem quidem dede* rit Hieroboâ, pra;dixeritq} ipfi:R.ex decem erit tri jbid.it buum. Etrurfut feriptumßt : Qtjoniä ameßäunt eß uerbum ißhuc,hoc eß, quod Hieroboam feeptris potiatur.Hic uero dicat ; Regnarunt qutdemfed.no

THEOPHVL. ENARRATIO. IS9 per me. Poteft igitur did, quod pro ph c tam Achiit deut ad populuin non legauerit,Herü ad Hieroboa. Ac ipfe fanè Hieroboam norat Deum uette, régna» fe fetpopuliis tarnen ipfum, non ceu Dei confilio ele gerit, ut qui non acceßent propterea Deum,nec ex w confilium fdfdtatus ßt,quod hic ipßf expro» brat. Prlt;eterea hoc tecum reputa, quod eorum qute rtDeo fieri dicuntur,quiedam fané ab ipfo re£h, er pritcedenti confilio fiunt, qu£dä uero ex permtßu. Qjtocirca ubi audiueru dicentë Deum, Ciuoniä ab ne fitiium efl uerbum hoc,nimiruin quod Hieroboi fegem agat,per coneeßionem hoc fitilum mteüige. Quando uero hic ait: Non per me regnarunt: acci» pe hoc,quod no prtecedenti tllud uoluntate Dei con» tigerit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;et Dei interemptoribuf quadrabut.

Nametiamfi fibi C^farëpro regefcribercnt,Annä . tarnen er Caipham habebant, quibui uenales erant er emptitif dominatut. Porrö quando peccatum in mortali nofiro corpore regnauerit, non Dei uolun» täte tale imperiu geritur. Deinde quum caro in no» bis unàcumadfiâtbusfuisercupiditatibuf tenue» rit fceptra,no innotefeit taUs dominatus Deo.Houit enim domîuf ,qui fint fui. Praui aut afièâus ut tpfius no funt,fic nec omnino quidem ex^unt quiequam.

Qjium 4me,inquit,diMicjfent^meiiq^ bonis tti buti^non modicum fruilus indeaccipiendojUtcbarpn turoptbus iHis in honoré idolorum,preciofißinilt;tf fumptuo/ißintdi «e imagines licientes.H£ autem aJ excidium eorumfàâæ funt ac perniciem, ab euentu-Obferua hic p articula,ut: proderit enim ad inlelle» T[al. JO flum eius quod uates Dauides ait : vt iußißceris in fermonibiti tuis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fnt« iUi eo fcopo ßciebät imn

ginesquascolerent numinuuice, ut excinderentur, ucrumexeuentuhoccontigit. Neq; Dauidideopee cauit,uti Deus iuftitt iudicarelur, fedenim ex euentu treßs geßa hoc fequitur. Sic qui philofophM incuma bit, accepta ex Deo potentia intelligendi r« natua r£, aurea quadam pura^ mente, inteHeiih^ intera pretandi, fermone ßjlendtdo argentum^; refirenti, deinde uero imagines ftbi fubßituit atq^ proponit, fiue platonicas ideas,ßue iuxta Chaldaicam phtlofo phiam,l}gt;iritualia ßmulacra, nbsp;nbsp;ut femeldicam, hu

manlt;e ßbi fapienti£,uanteqs deceptionis fjieAra tf» fingit, extirpabitur è populo fecundum euangeliunt uiuente, quippe quum male utatur donis Dei. Qua» les hodicq; funt Hebr£i,qui legis mtelleâibus,auro tequiparatis e:yargento, ad idola CT uanas imaginU tianes abutittur infeipfis tmaginariu templuftruen tes,(y aha ob qu£ reßitut tandem /perant.

THEOPHYL» ENARRATIO» 170 Scerbatus eftanimus meusfuper ipfos» Quoufcp purgari nequeunt in Ifraelec' Ipfum faber effinxit, 0^ nö eft Deus,eo quod feducebatwitulus tuns Samaria*

•Po/l opprobrid ddmonitioné diiducit,ddhortdnt ttt uitulum exterdntfdc durednt omnino udccdm reif cidnt.Pulchre dixit exterere,uduti de mdeuld et for dibuf.qudfidicdt:Ciÿoufq;impurifrâiperfimulda cror«m cultum,impermutdbile{ perfeuerdbitisi An non inteUigitii guod/àbercffinxerit edfimdgineti Per frbrum hie fimpliciter drtifieem inteOigit non li gndriu, non enim dured idm buculdfiber ligndriu« flruxerdt.Vel ab uitulo fermonem ad lignea fimula era transßrens, ßbri etiam meminit, ad maiorë ido lolatrarum ignominiam. Aurem quidem uitulM,md teriei fute nomine honorem quendä habet, quo deci» pidt Ipeëkitorcs. At quod à fibro fiitu eß fimuldcrti impuriores nos reddit,à nobis adoratum.

NuUum, inquit,fruâum ex idoloru cultura de» cerpitis. Nam fimiles funt res iüorum fubuentaneiit feu uento perditis fficis, qute thecas quidëplenas fô» rinfecus oflendunt, mtrinfecus uero fruâum no con ttnent,lt;y uacuas ariflas habent.No dißimili rdtiont

Crfp.Vin IN OSEE PROPHETAM * fimulacra forts guidentß)eciem habent uel ntulierll ud uiri,alterius »e cuiufdi animalis :omnis uero ro boris zy operationis funt expertia. Propterca ZJ ip/it txcipiet fubuerfio eoruiii,fcilicet adorantiu ea, ^gue enim e^ipfiz!^ tUa interibunt perdenturg;.

Manipiilus nô habet robiir,ut faciat ■ farinâ. Stn fecerït,alieni deuorabunt c5

Vd de idolis h^c didt^ guod nullâ habeant fub» fiftentiamtnam etiamfi uidcantur habere, hoßes tat men aduentu fuo ea capient aurea zy argentea exit ßentia-Alias etiam ad opem ßrendS eis nuüa eß ßr titudo,ueru robur habere uidentur materiel fute catt fa,uthoßes opulentiores reddät. Vel de tfraelehac loguitur, cui tanta ßt obuentura imbeallitaf, ut fimi les lt;eßimentur imbeciUo manipula, gui eos alere non poßit. Sin robur aliguod in opibus, algs^ id genut bonis poßideant, alienigenie comedent lUud- Ser minarunt guog; fubuentanea zy leuia tudieorum do ihres,guod ceu no habenles pondus, dijßerß ßnt in totum terrarit orbem, ßubuerfag; ßt tota lüoru prir fca reßgt;ublica,cum ipßs zy dogmatibus coru. Sunt itidem manipulas cuinuü^inßnt uires.Nonenun Chrißum Del potentiam habent, gut iüoru ßrinat pauloante alienis,nempe gentibits dcdit,donäs ipßt conßcere guo’ßtnt in lege,per folidam mentem,uer luti molamguandam fubtiltteret f^iritualiter:ueru

St ex lege ßäimes ßrinä,fubter pone lapidé Chrißum: ßindamentumenim aliud nemo iacere po teß,praeter hoe,lt;juoniä itt ipfo cotidita funt omniai uc defuper pone lapidem,eundem C hrißum ,gui ca» put efl eceleßte. Porro feminaw in carné, cr cx «r ne corruptionem metent,ueniif corrumpendadeuitt CT tttffuj (eminat,4 ßiiritufeuflamineneguitiar no* Xam hanc récipient. Neciam robore prteßat, ut ß* ciat oputanimamalens. Necenimdicerecum -diuo Pdulo poteßtOmnia poßum in eo, gui me confortât Philip.4f Chrißo. Stn umjuam quicquÄ operetur boni,non iu xta diuinu hoc fcopum fàciens,fed ad humanä quan* dam gloriam, uel aliam rationem non commendabi ltm,ditmonibui ißhuc impertit.

Abforptus eft Ifrad, nunc fadiis eft inter genres,tanquam uas inutile,quo? niam ipfi afcenderuntad Aflyrios»

Veluti naufragio fiéh, à quodam pelago pro* priorum peccatorum abforptus cß. Affyriorum e* nim auxilium poßulantes, ipßs in feruitulé traden* tur, eritiq; inutiles in medio gentium captiuos duceit tium eos,nullumplané ofßciÜuel obfecrationéex» plente j, «cgj folennes coucntus iuxta lege celebran* ter. Deuoratus eß quoq; chrißi occtfor populiUt per arrogantiä, ^iritualibus Affyrijs, daemonibut

Cap.vni IN OSEE PROPHETAM dicojuddifli, afcendendo per ßftum fuum ad iUaru fublimia affcéhntem animu, proptcrea iMf funt 'mu tile Deo. Ad nihilu enim iüii opiK habet, corporali cejfante cultu. Ad h £c omnis fuperbu{,uel ed defide rans, quæfuprafefunt, etß uideatur afcendere, dea glutitur tamë teque terr£ hiatu, atlt;j; Dathan et Abi ron. Pulchrè enim quidam fuperbiü deßnierunt eßi ttfcenfumadinßma.

AdhUC exprobrat ipßs mcogitantiä. Putarunt enim,i»quit,apud fefe,quod citra me reßorefcat, ae uelitti arbor qucpiam, cui periculü à beUis ingrue» batiUt marcefceret, repuBulafcent, ubi per munera auxilia ßbi Ajjyriofii obtinuerint. Dilexerunt enitn tnunera,no ut accipiant,ueru ut alijs dent: fed nuüii ipßs indecomoditas.Qtiid enimpaffuri ßnt,audi.

Noh dixit tradentur gentibus,fedm gentibuf. Noh cBim hicßniseritfupplicij,utgentibus tradan tur,abducantur^ captiui: uerum enim in gentibu« agentes ©■ capti, adbuc tradentur alijs fuppltcijs, alijsq; adfliâionibus ; ut ßt tradentur, pro derelin» quentur ab Deo. Qjsod ß quando quifquam auihts ßiertt it Deo beneßcio, ut crefcat floreat, nec bea nefrihrem fuum agnoueribfed per/efe uixerit, hoc

THEOPHYL. ENARRATIO. I7Î efl,fuam uoluntatemßatuendo, diuinat leges repel» tit,noncotentM dotta,(juie diuinitm accepü,dilige» te, tradetur is i Deo^defereturcf;. Verfabùur dein» ceps inter gentes omnino quidemßgt;irituiilcs,qut (unt dtetnones, horum enim partis feipfe jicit. ßrfatt Cf corporalibus hoflibns fubiugabitur. Reputarut perlt;egue ludiei apud fefe,quod germinaturi effent,fi iefum crucijigerent: ideo plaçait illis munera dare, primu quidem proditori,deinde fepulchrum obfir» uantibus militibus,ut celarët refurreüionê. Differ» fi funt igitur,cunâis gentibiu traditi, ut nuHutn non ntalum patiantur.

Antehac,inquit, permift eis cr non redargutos, CT 'mdemnatos uiuere, propter dementia meam ui» deiicet,Qr poenitentiæ expeihtionë: nunc uero acci ptameos ad iudicandumfcilicet,c:r iniudicium eos uocabo, paenasq; exigam ab ipfis: hoc eft, non pofi multît ita temporis, uel iu hofiiîi regione ipfos acci» piâ,apprehendâ.Quemadmoduenim patribus eo» rü prtecedebâ,accipiës ipfos in fortes,cy attributas eis forte regiones, fie his prteconftitucns captiuitatis hcos,ueluti talibus dignis,accipiâ eos ûi B

Cap. vni IN OSEE PRCPHETAM fedtuoconfilio creaßitibireges, priuabo eos ipfis» ab hoßibui iugitpaßi ceßabunt,uel defißent por ró fibi reges et principes deligere. Nam quos elige» bant, non ad meam conßituebant gloriam, fedenint * cum illis idola feókibantur. Hic inter minas panter ' benignitatem intuere: Modicum, inquiens, defißent inungere regë:atq^ per hoc iuxta ßgt;em fiscit redituf à B(tb'Ione. Animaduertendü autem,quod poß ca* ptiuitatem, Ephraim, fiue decern tribut ifraël, non ultra habuerutpropriu regem in Samaria, fed Hie rofolymis Zorobabel dux erat totiut populi, atqui * huicduodecim tribui diihaudientesfiferunt. Su fcipiam,ait etiam Deui pater, tribut ifraél ad chri fium reuertentes: idq; turnfiet, quum defißentfom» niare,regnicrfacerdotij fuireßitutionem. Imagina tione enim inungunt fibi reges er facerdoles,legalii ' politic recuperattonë expeëhintes. Prieterea filiit iniguitatisipfi inungentes, ipfum chriflum cr regé fitciunt.Sicquilibet noßrüm,c[uando fufceptut fuerit • à Deo,etfismiliariiacpropriuifitélus fiierit,etiamfi antea alterius auLe extiterit, alios cejfat habere cii reges, turn principes, dominatores tenebrarudico» ^ui reges cy principes non funt, cceterum nos eos in reges inungimui, conßituimutq;. Atqui Deum tan* tummodo regem habet,qui iUi obtcmperat,manda« tii^ ipfim ducitur, amp;nbsp;qui uita fuic in fingulos dies di/penfatio

THEOPHYL* ENARRATIO» 17) di/^enfationibui, etiamfi mucund^ ßierint, no tur batur,^quo ecu animo patiens.

Quoniâ Ephraim multiplicauit aras, in peccatû fadæ funt arae eins diledæ. * iureitnquit,miquum ipforum obliterabo regnu» qtundoquidemregnansfuper ipfos Hieroboâper» uertit eohut multiplicdrent idolicdt druix, qute fÀila funt ipfis occafio plurimoru peccdtoru.îüam aduer fu^ honoré meu deliquerut,omttëq; cteterS peccato» ru f^ecié admiferut;huiufmodi uero arax dilexerut» planeq- erga eu inflaminati (ùere, quum debuijfent poSut tdeo per omné tetaté fud plangere et lugere.

I» peccdt(t,inquit,cr reprehenfionem ipfis con» fcribam, crfupputabo copiam huiufmodi altdriu» V légitima ipforum, hoc eß, memoriam ßciam ad reprehenfionem mult^ ipforu impietatis. nbsp;nbsp;I« pec

catu etiamfiiflte funt imterimenti chrißum populo» legales aræ, zy quæcunq; à Deo acceperunt legitim tna,in reprehenfionë CT iudicium ipfi fcripta funt, fimulac ea eß träfgreffus. ludtcabit enim, ut apoflo Rom.z lus aitfpræputiu natura legem implens, tranfgref» forem legis percircucifioné. EtiApudquem multu Matth.zT stepofuerut,multu etiä repetët.EttSciens uoluntatë imc.i*

CMp. Vl» IN OSEE PROPHETAM dominance opéré earn perfe^uëhuapulabit multu. Pro alienïs altana reputata funt. Idolicarît quidem iiriirum,multd funt taâi folici t tudine: meM uero ardi cr uilipenfds cr poßhabitdt pro alienif habuerunt,ideoqi negleâiepcr tpfdi ia» cuerunt. Fuerunt autem duo [ecundum legem altariit Dei:alterum primitiarum fora in aula, alteru fuffit tiu intut in tabernaculo. Porrô zf-unufquiuis no» ßrumduMarMpoßidelt alteraßris, fuper qua cor porales operationes facrijicat Dco, altéra intui fe» cundum mentem, fuper qua thymtama,feu fuffîtunt precatiottiStdiuinaruqi cotemplationu fublimitatë, jjjirituales ßcultates ad fuperna mittit. Hlt;f fuit re uera dileâo! er preciofe arlt;e. Sin quifquam hii depulfis, multiplicauerit fibi aroi, ad multiformet taalignitatisJ^ecies delatut, per opera nimirum cr cogitationef,uarijt et peregrinis doëirinis agitatuf, ad peccatu iUi taies ar^e fiunt. Præterea hæreticif cS fortione iunâi,habcnt qult;g illis in peccatum cedant.

Proinde fi immolauennt uidimam, amp;nbsp;ederint carnes, donu'nus non fufci= pieteas*Nûc remïnifcet iniuftûïae ipfo^ rum,uindicabit^ peccata eorum» Poflquam enim qua immolant fuper altaribut fuis mulùs,idolis minolant,nofufcipiet ea dominus, quinpotiut

THE o P HYL. EN AR RATIO. 174. quinpotiuf per ea cz dlicu ipforum iniquitates recor dibitur,(2r ad uindiHa peruocabitur. Perinde enint ut per fanSas hoßiof placatm propitiuf ß,£}ust obliuifatur iniquitatum cr iniuriarum, fie animad» uertettf eof facrum idolisfixere, ad reminifeentiam aliorum quoq; uitiorum uenit. At quid efi quod ait i fi ederint cames tTenuerat confuetudo,nondum im* tnolatis utâimif, renet uni cumadipe fuperipfot, Cr fummitatem hepatit offirre Deo: dextrum uero nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

brachium O' pcdoralefacerdotibMfegregare-.cx» terM carnes, ij qui uifiimamafiirebant,profuonu tuedebant. duidamcrhuncadmodum intellcxe» re, quod nonagitet firmonesde idolicisfacrificijs, uerum confiltum eorum ex his iuduet.Vbienim di» xiffet, quod aras meax dile£b,s aliénas reputarunt, he quit exiftimaret,quod facrifieijs egeat Deus,nuc ait: Ego non egeo ui{timis,fidcnim uoluntatem eorS ex bw iudico. Vide autem precdiiktrn legalium cere moniaru abrogationem,introduâum^fiiiritualetn i« uerbo cultum,iuxta iUud: Immola Deo uiâimam pfiil,4f laudis,cr redde altifiimouotatua. Laudatetiam ' Deutn fidelis, lumen propriorum operum coritr» Deolucere ficiens,utab uidentibuteaglorificelur Deus, perinde ac diuerfum ficiens, autor eft, ut ui» tuperetur nomen eius apud gentes.

Et auxilia 'mJe petiuerunt, approperantibM^; calamilatibits iHhucconfùgerunt. Vel buculasado» rantef,bouem Apim ut Aegyptij coluerûnt.

Oblitus^ eft Ifraël fadoris rui,ô^ dificaruntdelubraîludas extruxitoppi da mccnibus dnda. Demittam ignem in ciuftates eins, qui dcuorabit funda^ menta dus.

Vtrifcj- regnii interminlt;tfur.Decem tribuu impe rium idea increpatt ac terret, quad beUo in^rucnte, guod interminatiM fit eis propter fcelcra eoruin, no dederunt opérant ut me curarent, fed idola potiut: hinccrpiura fibi delubra lueos exdtarunt,plaa cantes ita fiia numina,ut beüum amoueant atcj; firtu nent. At ludoi ciuitates fuax mumebatt ut per eat fer uaretur,crnonper meam proteflionem. Proinde hofidif ignii exedet fùndamentaciuitatum ipfiut. Extrait delubra diemonibui) corrumpem templuni Deitfiue feipfum, per corporale! inipuritates nedu fe perdent,uerum ettam altos. Per tmpuritates enim habitant iüi in eo qui antea fuit templum Dei. tant qui per uanam fophtftices fcientid,hteretica dogma* ta munit, extrait urbes moenibus cinâns : cteterum fùndamenta,Cr fubieiht, cr principia talium urbtii abfumit ignis euangelid cr apofiolicifermonif, que uemt

THEOPHYL. ENARRATIO» 175 uenit dominai iacere fuper tcrrS : ß/irituf dein,ijué in fpeciie columbte demifit dominai. Pritterea urbet ifraëlif fccundum carné, deuorauit ignii Komano» rum, eo quodextruxcrunt aducrfut dominum in(ta dias, tan^uam délabra hocpaÜo Deo ledificantef.

Dfferno aduerfui te moerorem,ac demanda nut lam in te oecafionem lætitite cy gaudij eUè,fedenint prte omnibui populh teturbari. Ciÿâob remiquia lüi nunquam fùerunt mei: necj; emm legem accepe» runt, neq; per prophetai doélt/uut. T« «ero meat extßent firnieatui C5. No» igitur oportet te in bonii ^S^re,fed malis premi : f x ^uo tibi neij; lietari,ne^; gaudere aderit.perinde ac diélum efl: Noneftgau» Efa.jy dtum impijs.t^iam omni peccanti luâui couenit.Di« uiei Paului eum in modu de Corinthijs coqueritur, i.Cor.f quod non luxerint,fuper eo qui firnicatui ßterat. Dilexifti dona fug omnê area frumêth

Quum meiiiinquit, boniiyfruererii, tu dona dae bat idolii,primitiaf frugum illis confecrant.

Poßquä,ittquit,ii{olis fruâui dicaflis,nihil quid quant porró coUigetis^neq; frumentit, neq; uinütCa^ terum uidebitis quidem exuberante! uitet, tempore autem uindemiie ßiebut ueflris fraudabimini-

No« eniw ceu in terra Deo confecrata,légitimé uiuebant, fed nuÜam non iniquitatem perficiebant» ceu in alienis gentium terri! neâcnte! moram. Pro» pterea eir Aegyptiacam impietaté feiiantes,Aegy» ptumincolere dicuntur. Verum fie etiaminhabita» runt Aegyptum, quod ut fuprà memoratum^ ad Ae gyptios uelutiamicos concejferint.

Siuequod ad Affynos ceu auxiliatorei cofùgiett teSi immunda comedent cum ipfis, comuni cum iüis menfa utentes:fiue quod ab ipfis captiui duâi, epula rum immunditiæunà cum ipfis participabunt,utfer ui dominorit fiioruin cibo propofito uefeuntur. Ab epulis autem relique etiam impuritatis /pecics intel lige. Poftquâ entm in immundo captiuitatis loco ege runt,impure iuxtà uixerunt. nbsp;nbsp;Qui Deo primitiat

etiam /rugum non dicauerit,ut fruantur eis mdigen» , tes,ut^ ex ipfis eleemofynam ßciat, dtemonibus ea« impertitf

THEOPIÎVL? ENARRATTOf 17* wipertit,dum ha apud fefe rctinet atq; repotiit. Pra pterea area lt;juæ in ccelis eß lt;7 torcular^ non agno» fcet ipfos,non enim abducent fecum illè fruâum. Pr(fîcrf(j uinü,hoc efl, hetitia, quant hinc uidentur habere, fraudabit eos. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcdfcitufcunt M» terra doa

mini manßietis dicata, uerum Aegyptucr tenebrat exteriorcs,quas parauit dteinonibu! in Aegyptopo tißimu cultis. Tum impura fua opera, fiue operun fruéîum edent, in parte da^monum, quoi per Ajjya rioj (a:pe inteUeximutiCoflituti habitatores. î^eceft fum eß igilur crederc, panent noßrum corda noßra fiilcicntentfChrißum ex Deo eße, perinde ac ipfê di xit:Ego à Dco exiui zyuenittalentq;fufdpereope» loan.iÔ r£ fiterit precium, terram^ dontini mhabitare,ca* tholicam dico eccleßani: haudquaquâ autem h^ereti corum couenticula,qu£ re uera cum terra Aßyrio» rum,tunt Aegyptut funt: ad qu£ ingreßus, intpurit iUorunt dogmata cr arcana comedit.

Hoc eß, non obtulerunt ei hedyfntata uel fuaui^ aromata,per fuffitu^,fed idolis.

Lex erat,eunt qui attigißet mortuum,immundS uideri. Proinde qu£cunq;edcrentautbtberent,uel qutefimpliciter etM attre0ktßent,lugentef mortu/t»

Op.lX IN OSEE PROPHETAM immunda reputitbantur,eo quod contuminatio pro^ pter mortuü lege cauta effet, oblattones itaqiOr flt;t* crificia eorum immunda erunt, ceu panes moerorisgt; Subinßrt igitur:

Omnes edentes ea coinqirinabun^s tunNam panes eorum cum animabus fuis non ingredientur domuni domint

Hoc efl, ipps erunt utilef, ip/î^ tanlu uefcentuf eis, uerum Deus non accipiet ea, quemadmodu neip facrificia crucifigentium dominu, in eorum pafcha^ te fufcipiebat. Vel panes propofitionis eorum. Ne$ liamp;4fio»c$ uini eorum domino offirebantur. Heq; he dyfmata feu thymiamata, quandoquidem non ut ille uoluit offèrrentur. Quod fi ex inique partis (àculta^ tibuifacrufitciamus DeotPanis moeroriscomodiffi me did poterit, tanquam dreumuenlis lugentibuSt quod fint iniuriam paßi. Sandt autem legem DeuSr talia indomum fuamnoneffe perßrenda, impura enim effêtCr qui ea manducarint poUui. Hec conta* minantia exhibenda Deo,qnod poiïiitis aniinis coi» quinata ßntpeculiariacr propria.

’ Seruire enim coadi, ac fecundum alias leges gu* bernari,non poieritis diuinos cSuentus iuxta Mofai cant

theophyl. ENARRATIO* 177 tam traditiottem celebrare. Quidam bic bcUiocca» fionem,cr per idultionis,diem panegyreohßßiui» tatii^ damini ittteUexerunt, tjuafi dominttt exhilaa retur C7 httos couentm celebrct,ßpcripßrum inte ritu. Pofjunt blt;fc et ad cruci dominum affixuros rea ßrri, uelut indignabunduf propheta ita cxelamet: O qualefreinui admiljuri eßii in die pafchatis,quart do paitegyrii quidem erit, uniuerfo populo congrea gato,et rc ipfa dominißßum. Ipfe enim ea coßieuit, pronobiioblatiu.Etenimpafcha noßrumpronot g.Cor.f bifimmolatui eß Chrißut. Dieietiamh^queant, négligentes hic uirtutis opera; Quid ßcietis 'm die ßituri eouentus ,quando omnes fißemur ante tri» bunal chrißif prorfum nihil.tJuncenim poteritis ßt ffre nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uero plané nihil.Talis etiam diet

Iddrco ecce proficifcentur ex óione Aegyptij exapietcp eos Memn phis,amp;fepelietipfos Macnmas.

Qtiando Samaria capta eß,reliqui 'm AegyptS aufiigerunt. Poß, quando Hierofolyma 'meenfa funt ab I:iabuzardan,ßtgerutttm Aegyptum,occifo Ga dolia, Bieremia tarnen eos prohibente. Babylonif itaq; exacerbati,quod Aegyptijs conßderent, cotra ipfos quoqfarmabantur,eos^unà tumAegypti/t

Crfp.ix ’ ÏN OSEE PROPHEEAM tliorti,citra laborem debeUarunt. Ciuare tum ißäffS in Aegypto calcimitdtem,cy ami]j£ uiihriæ pericU la fitgientes,ad Memphin fe receperut,ceu munition rem urbë,ut in qua regia erat: deinde ad Machinai quoq- accurrerunt,uicinä Memphi ciuifatem,tllic^ obierunt dicm /uum,m ïuda:am non reuer/i.

Argents ipfoi ö pernicics hçreditabif, dÿoniam ab Deo aeceptuin illud impendebant ht idolorum flruäuro!. Siue quod quantumuh ingen •. tia munera Aegyptijs dederint, ip/is tarnen nonpot tuerit coinmodare.

Hoc efl,i»uia regio eoru er locicf erit,atq; adeo [olo tequata, ut iam ßiinat profinü. Vel,quod uidea buntur quidem demorantes 'm Aegypto quiete fruit qu£ tarnen ipfr non obueniehc^teru calamitatei in eos /^inaru inßar infigent aculeos. nbsp;nbsp;Prieterea ont

neshl Aegyptum frgientest hoc eß,ad toruu,triße, perfequens^ peccatum,etß ^lendens mßar argenti uerbum habuerintßnteritus h£reditabit,apprehen dev.ad maiorë nanq^ condemnations, acerbioremcß mtcritu, uerbum Dei,cui non parent,cedet.Deinde cöfrientite frinas fußinebuntintabernaculis, hoeeß , corportbus fuis, périt enim cofeientia nos utfrina n» , bis coniuniki. Conuenientetiä hlt;ec i« opulentoi,qui bus argentü eß ac tabernacula feu cedes ßflcndidte»

tHËOPHYL. ENARRATTO* 178 SpiiMf aut omnino dominuf folicitudines eße fubindi caiut : qux nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fint in lt;edibit5 diMtü,nemini efi clà.

roj udtes, aßeuerantes populo, ciuod que dicant proti phete, pofi longd demum tent poru fiint euettturujfiectt ros ita O'penitentie uacuos pleroficpfrcientes: Deut ümnunc ait:Vencrunt iam dies ttdfliilionii tue,nec in longum dijfirrentur ctdamitates tue. Proptered o di uitsP4uhts:I^iic,inquit,tempusefldcceptdbile.Etdo i.Cor.S tninus : vigihtte, quandoquidè ignorutis qud horafiar UUtth.i^ Uenturiisjit.Et ; Sint luntbi ueflridrcuncinâi, o nbsp;nbsp;nbsp;Luc.i»

TMtus,inquit, mentium ftupor apprehendet ijra elem,in mificrids o adflidiones incidentem,ut equipa retur pfieudoprophete, ab malo ßiritu ipfium inhabit tante agitato, menteq- capto, hincq- inde correpto ac circumadotficotfraël defistigatus hincindefrgiet. Hecfiolus lfiid'élhecpatictur,ueru pfieudoprophetie in baud dißares incurrent cruciatus o mala.

In/àniam appellit ftuporem,defi£lionê animit tri pîdationan^; quMt fuis in culMiitatibus pertulcrunt.

ita^in/àniituchcmenscrmult^iJnudfittc pro^ pter midtdi tuM iniurus, quM inihi intulijii, idolis im^ tttolans 3crpToximis tuis,uiolentcr eos opprimens-'vet manidm,ud»4nt prophetium dppctlat,fiqiiident infinientibuifimSes erant prauorutnfl irituum fubu4 tes. Tgt;icit itdlt;j;3(luod ut multos hubendo deos, meo ho^a nori uim fid/ii(etenim aureds Udccds,cr Beclphcgor, er Chdmos, abominationem Sidoniorum,z:r Bel, cr A/iarten,deuencrdti funt) fie cr pfeudoprophetdsßia rare agitatos midtiplicafi. N d alius quidem per aues, tdius per uidimas, alius per mortuos, alius ucro edict quadam ratione uaticinabatur.

Ego quidem, inquit, lege tibi perlata, dato^ tibi intelledUjUt feires quomo^ te oporteret uiuere,uelua ti quempiamJpeculatorê CZ prophetam cum Ceo ua^ ticinantem,dcmonftraui te cundisgentibus, ut in Cei cogmiioncyCco^ placente uifa,cieteris etiam dueatii pr^ftares,utadmeicogttttionem peruenirent. Reppe ri autem laqueu tortuofum fuperomnes uias uitæ ttue» undic^enim liefefunt(;y-maqucatlt;eanimlt;e rej}gt;iciena tiuin

tiu in te, partim ab idololatria tua, partim ab reliqua luta; tu£ formula. Qjtidam hunclocuficacdpcre ma» luerunt : ipfi Ephraim multos habcnti Deos,f}’ccula» tor er prophctacum quolibet Deo cbfiitutus cß. Aï^ enim cultores er uates fuerut Aflartes, alij ipßus C tnos,alij alîus. Eapropter laqueus intricatus fuper ont IKS uias eius : hoc eß,propterea errauit,er reüixm di» tarne cognitionis er uirtutis ßcmitamamißit. nbsp;nbsp;Pha»

rißei quoq; ßteculatores conßituti ifraêli,prte ße quidê^ firebantßgt;eciem prophetarum Dei,populum uero il» laqueabant incuruum exiflentem. Subindeetiamalif fiißi funt,qui dominum fermone captiofo irre tire com iantur, no redà accedentesipßum. Qitod ßomnis po teßax ab Deo ordinata eß,cbßderct er uideat quilibet princeps ,quomodo fitßgt;eculator erpropheta Dci. Eritautemßeralifs iußum in iudicifs denunciet,ac in cperibuf fuis iüud ipfumetiam fcruet:finminus,lae queuseßtortuofus.

Infaniamindomodomini fixerunu îiedum,inquit, in cteteris ciuitatibus idola flatue» runt,ucrumetiam intemplumDeiexecrationes infi» xerunt : has enim nominauit infaniam,ceuab demen» tia,infania,erßupore fäShs. Velinfaniam,utfupri nemoratu,uanamprophetiä appellat, qua in temph domini,hoc eß,populo eoüoearunt, erßrmamerßut bilemßicicndo.iiS enim deßerunt habere pfeudoprof

Crfp.IX IN OSEE PROPHETAM phctdf. Domui del coro etia deifrra eft,in qua infania fiuin inftxerut, cruciadfigcntcs, paftum pro nohii in carne.Domui domini eftperieque mens noftrd,tn qua in ft ni d inftgimus, dti oculos noftros flefiimus in uunh totes nbsp;nbsp;inftanidsfiilftis, circa uanö hone uitâ in rabietn

adaffi ficrentes 'ue. Infania eft amor, infania eft ird,int fania eft,ad qualemcuq; uoluptatë immundà impetuf.

Corr upti funt I'uxta dies colli's, recor dabitur iniuflitias eornin, ulcifceiur fe de peccatis ipforum.

Qjiia collibus applicuerunt fe,illicq;ftiëkt facriftlt;» eiadilexcrunt, corrupti funt animabus fuis: ztr hadea nus qutdem tolerauit ea mala Deus, nunc uero ultioné fumet de omnibus diebus iniquitatisidoru. Vel uetu* ftiorishiftori£ mentionem nobis ad memoriamreuo* cat. I^ani Gabaa ciuitas erat Beniamin,qult;c coUem ua let,fiquis traducatinnoftramlinguam. ïnhac,quutn ludic.i^ Leuitaquifpiain tranfiens,diucrforiouteretur,utftt, per nodein conuementesfcelerofi urbisilliiisincol£t uxore eins rapta, per totänoäem impure abuft funt, adco ut iUic tandem morcretur caplané node. Hie ma ritus,corpus feu cadauer coniugis fu£ membratim dif* fed urn, reliquis tribubus adlcgauit, comiffum idis ßa^ gitiumoftendens. Q«iC ardentesindignitate fceleris, afeenderunt contra Beniamin tribum, in Gabaa, boc

THIÎOPHYL. ENARRATfO. i8O efl,colle, ubi femel atcj; iterum collie'S ßgnis dimican^ do uidißint corrupti, noßrentc auxilium domino contre BcnùmunitM,qui tantii flagitif deßgnjuerant: iuxti c£tcrarum tribuum populo indicando, quod O' ßnppliciß dignißint,eoq- in morte trdduntur,quod ipß iniqui quum eßent, büquos punire uolcbant. At ue ro tundem clumites dd Ceum proßßn ldchrymii,con ßrtdti funt, dc reßtmptis uiribus Benidminitdf debeUd runt. Proindc dit:quod qucmddmoduin colic Gdbdd perierunt o bi O db, ßc interibunt iuda du£ tribus^ O' Ephrdim decèdnter ße mutuo intricdtie. Cotigerut bdc qudndo lodf rex decc tribuu uenit dd Atnaßd ra gè ludd,et dbflulit pdrtc de meenibus Hierofolymoru.

Tanqua uuam in deferto inueni Ifra elcm^amp; ueliiti fcopum in ficu præcocè, panes ipforû nidi. Ingreffi funt ad Beel phcgor,abalienaticp funt adignominia Etfadi funtdiledijCeu execrati*

Ob oculo! hieponit,quod non iniurid eos trdddt ia pemicie. Ego cnim,inquit,ueluti ßi quis in deßerta ter» rd, oprorßum Udcdnte pldntis, reperidt uua uelßeti in drbore ßcu præcoqudm, cum minime modicd uobt* ptdteeddecerpit,ßicego inqudmipße dlijs hominibut in impietdte ßiritum ducentibus,Abrdhdmi o (tb illo deßcendentium pdtridrehdrü repertdf uirtutes codegi.

Citp.ïX IM OSEE PROPHETAM eoriij; mihi pofteros ajfumpß: dtemm ex ipfis hi prod geniti, haudgiMquam eosimitati funt, ctetcru traditis obliuioni bcneficijs meis,BeeIphegoro feruicrunt,db^ idiendtiq- funt, hoc eji, deficerunt ab me ad cotumeiiS ftd, Re nattai uerapudor nbsp;nbsp;ignominia eoru talii dem

Beclphegorerat,ciuod iamolimdilelli mihi propter patres,ß^ifint per propriian fuam impietatem ueluti execrati Moabitie,illoru enim idolttm coluerunt. Seo» pum autem, hoc e(l, meta er jpeculam appeüat pra:a cocemßcum,quod omnes(pcctdentur,ceu primo proa deuntem. Acdeicida;,qui antea quidemdileäi ßicrunt Tieo propter patres, nunc execrabilesßüi funt, eo^ abalienati funt, non æmuîantes patrum fuorum uirtua tem,ßbricantes crucem ad ignominiam C hrißi, unde introieruntadprincipem abomination’s, totiilliusda rninatui fubditi,ßmiliaritate eins confccuti: hoc enint eßingredi. Porro nufquamuolens mortem peccatoris domtmis,in anima deßituta ab omni bonoßu^hi, inue Kit cogitationem aliquam tfraëliticam,ac cœlefliaßgt;ia rantem, adeoq; diuinis contemplationibusdigni, ceu uuamuer£uitispropaginem,qujeperangußamuiant rxprelfauinum proßret compundionis. Pr^etereain feu, uoluptaria dico uita, inuenitur quifpiam à Deo, qui pr£coxßecidatorfit, ante extremu iüum diem fit tura pr£uidens, ad eaq; fefe præparans, pater alijs ac dux diitinioris uitlt;s co/^ittittitf. Atqui hic animaduera tenduin.

1endu,n£ ßrs Bedphegoro, impuritatis dlt;emoni mi tietur, opera^; ignominie aggreffùt, abalienetur 4 dntca dileâuf.tditguâ cxecrati,nimirum guißrnicttti ßnttum, guunt Phinees ifraëlitSpro» pfrr Mdiiwniti» luxit. Nam et iJlhut fcriptura tefli taonium didt,Bedphegor initiati ßerunt. P/uLiot

Cderiter,inguit,deßcitdb me,no fecutut pdtret iOos fuos. V d gd’cdcriter ad captiuitatë abducetur.

Glorfae ipforS ex partUjdoIoribus et côceptiôibus. Proptercaetiâfi educaue rint liberos fuos, orbabût illis côfeftim.

Quoniam noluerunt glorificari per me cz lt;tuxi tium meum, fedenim gloriam fuam ^ßimarunt nua tnerofam fobolem,putantef ßrßn ex tali ßorum to pia fefe robußiores ßturos, neguicguam huiufmodi ßgt;erarunt.Etenim guando educauerint liberos fuos, iamg; uirilis eos letdf ßrmauerit, bcÜum aduentatu tailbus eosfilijs ßioliabit, ideo^ neguicguam labo» res propter liberorum educationem fußinebunt.

Qttid itaf Quia relinguentes liberos fuos,cr ab ipfis rdidi, non parum terumnarum fuitt paßi. Ego itero guando inecit expendo, guomodo mortales not tmnia otcupamuf, nullos non laboret amp;nbsp;folicitudi

Cap.IX IN OSEE PROPHETAM num dolores fuftinemut,propterperditä huiusmu/t digloriam, denobii hæcdici exiftimo, quod bonif operibiu, gutecuncf; ceu liberos edueamut pro/rri» nufg;,adgloridm rc)jgt;icieittes humjttMs, non frua tnitryfed perdamus potiui,hie mercedem noßra au» firentcs. Partim etiam U£,tideog; lt;erumnam etiam» Mdttb.d num fentimuf,ceu négligentes mandati : Nihilßcitt tis ad humanam gloriam.

Dc unigenito h^ec Dei filio accipienda uidentur» Quit enim dixiffet, orbabuntur fobolefua, iam ad» ijcit, non tarnen omnino eo[ excindam perdam ue; Namcaro mea guam affuina,ex ipßs erit. Vnde zj Paulus ait : Ex gttibus Chrißus fectindum camem^ Atgui hoc etiam palh inteUigere licet: Auditis pro» Rom. fiheta minis Dei aduerfas ifraelem, precatur ne uel ipß,uel ßti contributes, ey fecundum carnem conge neres,fint participes future ißius trte.Propterea,in guit,Caro meaex ipfis, hocefl,extraipfos : longe gua:fo ab ipfis remouear, et ego et caro mea,fiuc co gnati er cotribules.Cognatos enim apoßolus carne Rom ii appellat,guit dicit: Si guo modo prouoeë adlemulan du camé meä,h oc eß, fecundu carné cognatos mihi liebrlt;eos,fierueing; ex eis guofdam. No» dißimile Pfitl.iy guiddäDauidetidhabet:Nefimul,'ntguiens,perdas fS animä nedi et cü uirisfitnguinü uitä meä.

Ephraim qucmadmodum U!di,ad iicnacioncm cxhibuit fih'os fuos.Ephra im præftô eü, uteducat liberos fuos ad traieâionem.

Htccuduti exprophetteperfonadicuntur. Vi» deo,in(juit,domine quod Ephraim,ex quo iniquitiiu tes acfcelera comi/it) taittumnon ipfehberos fuo! protulerit ad uenationein, hoe eß, ad captiuitatent Cr traiefiionë, hoe eß, mafhitionë feu iugulationë. Quidam enim captiui dudifunt, alij uero ab hoßi» bus iugulati funtùtaq-, neminem alium accufet orbU tatis, fed femetipfuin. Ad iracudiamenimprouoeas Df«)» per impietates fuas,ipfe hoßes adduxit. Per* »Werte qui dominum occiderunt,Romanum uindicl accerfiuerut.Vel,quia ßlios fuof Ephraim idolis int »tolabat,et ad uenationë cj' iugulationë deßinabat, propterea no immérité fobole fua uiduabitur: haud iniuria priuatus illis,quos idolis iniußead maëkitio» nem, ad uiäiinam, ceu ßram quandam er prlt;edam prodebat, perinde atq^ipfe egouidi. t^ec enimeß tnendacium hoc Hifee aßipulaturctiam DauidiEf* Pfalgt;77 fùderunt,inquiens,fanguinemfiliorum fuorum er fi Harum, quos immolarunt fculptilibuf Canaan.

Prauorum etiam dogmatu affertor quifpiam fsihif, tnultos tales liberos,per uerbumfeâlt;e fuie,adiugu» iaiiotië quam animabus fuis patiuittur,tradit; prius

Crfp.IX IN OSEE PROPHETAM hmm id ucmtionc. tJantfi (fuando gtrimni ccclet fi£doéhrcs conttHturucHitri illos,Hecuoti coinpo» tttfrâifùerint, tumdemum mitékint,ecclcfiie eoh ilHfthematis hafla quidem au/èrentei.

Qÿia,itn}uit,i» prolis /u£ exuberantia cofiditl, tdttquam per earn propter multitudinem, dduerfui haßet pr£ualednt,aciddrco auxilium tuum adßier uentur,nihil omnino pariant, fint plane infcecundlt;e ipforu uxoret. Si uero pariant,non ladcnt,non edit cent, fed ante temput abfumantur proles: fie fiel, ut toBendoru liberorum /pe orbati, te auxiliatore fuit itwocabunt.H^c propheta precatur ipforum etiata cura taûutiUeluti amans fratrum fuorum,ut nepa^ riant impios liberos,neq; edncent:ac pro diuina gio ria £mulatur ceu amas Dei. Prlt;eterea cuiuis pec catorum matrix eß, in quaconcipitur mpeccatiSt Ffalj 7 fecudum id quod diâum eß : Abalienati funt pecca» tores ab matrice. Qjtlt;e uero iUa eß Cuiuslibet pec cati prima occafio cr obieäio:ßmicationis,uidere: clt;ei^,ira[ci. Mammte educantes genitit malum,coa gitationes funt fceleri cofentientes, et fermones ,qui» hat augjefcit.Proinde precatio eß prophetico /pirit tu digna,ne matrices hafcemalignitates pariant» effactiefiäte,n( ue ubera pnduila mala enutriant.

THEOPHYl. ENARRATIO» 18} Chrtßi ^uoq; occifonbtu matrix eliftertlif,legiflitt tio nitniru liter:e,prophcticiq; fermSes funt tii andi

Omnes malïgnitatcs ipforö in. Gah gal, quom'am illic odi cos, propter ma« lignitates ftudiorum fuorum.Edomo meaeijciam eos,

Poßquä in Galgalis maxime fùerunt imp^,horîS meminit er ait : Propter lUic non optima admiffa fit tinora,odiipfoi,(ic eijeiam eof ex domo mea,uel ex Palæftind,quâpro domo habuerutab me fibi tradi tam:uel ex templo meotaliô enim ipfos trans fèram.

Nou entm ipfos ex captiuitate reduxit,fed iUoru poßeros. Aeque ac terram promißionis m Aegypta dgentibus quidem Hebrieis daturu fe poUicitus efl, qute poßeriseoru tandem obtigit- Namquuegreßi murmurarent, in deferto ipft quidem interierunt, ft Iios eorit promißione excipiente. Atqui etiamfiiUos ipßos dilexiffêt, quos tarnen nunquant fefedileäurii nunc ait,nihil miru eßet -Näß reâe intuearis rem, inuenics prophetiam refirtam minis, acrurfusbo» nis promißionibus, ut in praifttione didum. Propte rea interminatur ut audientes emendentur, dc emett data uita fua non adducant,ß:d potius auertant mi» »t^,mala ue,quie interminatus eft dominus-iJam la

Crfp.ix IN’ OSEE PROPHETAM io! qui moret Cir uitam fuain nS in tneliin altcrduei rinti omnim rnducuturmalu. H^c propaid luddil quoq; Chrifliintercmptoribuf coueniunt. Eteuimet iSi eicâi funt ex domo. Primu ex parte, quando etc* cit è templo dominut negociatoret, qui ex patrie fui ade emporiußciebant-.deindeinuniiterfunt omnet: poßhac^quando teinplumdirt(it,nec ampliuf co? di ligere pcrrexit: pcruenit eniin fuper ipfos ira in ß» nem,cr dorfum ip forum femper inflexit, ad feruitti tem eos tradeiK,ut ita omtiis ipforû in chrißum rntt lignitiU perfolticrctur, quemab Galihea dicebât nd lodlt. quot;/ tum,iniuriâ ttti inßrendo. Scrutare enim,inquit,(^ uide, quoniâpropheta ex Galilea no eß excitattu, Qjtiauefo Galgal reuolutionë fignißcat,confident quod quando ad ima terr^ huiui dcuoluimur,coele* ßia nonJßirantes, fcrutare, inquit, quod prophetd non eß ex Galihea, fed ex ccelo,qu£ eß domut Deii haud iniuria hocpatientef, quando nc(^ ad cceleflid conßgt;eximtu.

Cundj pnndpcs eorS inobediêtes, Quafidicat:Si fubdititantumodo impij fùijfent» ßrfan pcpercijfem ipfis, propter principu uirtuté^ ,ieque atq; propter lAofen peperci rurfunt ifra'ébtis: nltc uero et principes imorigerifunt mihi. blec unuf modo uel duo,fed uniuerfim omnes. qui igiturnoxi ' illifiondonabofquiparcäiecquismediatorßabitf

Radices rcgnum appellat. Pritnum ctsim uocatis ih iudidu priiKipibus,nunc radicé (3- regnum elan« gaijjedicit,hoc ejl,marcidamßikim aridam, ut qu£ exciderit ab mea pinguedine cradiutorio,adeàl «f jruâum demceps nunquam ßt prolatura, Q««i« cnim in fcruitutcm decern tribw uindicaffet Salman Vaßtr,non ultra regnum Ephraim ßubflitit. Vel rat» dicem ßmpliciter decern tribuit robur accipit, ^uoj areß.äumcß,(iuod fuccenßterit ipßs Detcs,utnott tiltra ßrtes liberos progenerarent.

Radix eorumdnciuit,uniuerßt, adeoq; robur ita plané exaruit, ut non amplim ßnt produibiri libea ros,quipro ipßs contra hoftem dimicent. Ac fi ^uot genuerint, ego occidam, per prlt;eliumeos hoßibu« tradendo,etiamß ipßs grati ßmt ac deledabiles.Jpft * guidem per (eße non funt digni ut deßderentur, dilia gantur'ue,uerum quatenut ßmt uentris eorum proa pagmes,ßint ipßs eliam chari.

Repellet eos Deus quonfä non audilt;a uerGt ipfum, erüt^ erronés in gêtibus.

Crfp.ix IN OSEE PROPHETAM cttptiuos, quoniâ prienunciante ipfo guie paffùri ef» fentynon hlt;tbueruntjidtm,non obtemperarunt. Ec^ quiinonuidet Judigorit fyndgogStUnicum doéhrid bm fuK d(fiorefcentcin,non conßitutä fuper pdtrunt maiorum kc ndice, fed effrdâdnt are^Haméj}, nec dmpliiu ucl fruô}um,uel propheta, tiel dofhrê pro fèrentem fSed ^uiecunq; gettuerint,uel cogitauerint, ucntris funtdefiderdbiliii. Exuentreenimedfonât, non ab ore domini Dei om nip o tem is. Etea guident accidentia fecundunt literant intcUefla, gu^ efl mor tua cr non uiuens. Præterea ipfos in gentibui erroa nes conflitueti non tantum guod locum ex loco flat commutaturi, uerum guod mente etiam fua flnt era raturi,idguod inter gentes maxime demonflratur» Gentibuf enimfufceptis,ipfl non ingredientes,mani fifliflimi pianette feu erronés deprehendûtur. Quilt etiam nos ab ipfis principes conflituti : Conflituet enim,inguit,principes fuper uniuerftm terrain. Et 2.Tim.4 guemadmodum Paulut ait: Regnoinconcu/foacce* Matth.ii pto,nefimusinobedientes dicenti: Tolliteiugu meti fuper «of.Ncç arefcant radices noflrte,gutts per ba ptifma tenemuf, accipientes /piritu fan{ium,gui dat nobis,ut fluäit frramus per ubertatë. guilibet enint baptifmate tinflus,donum fanëlum poßidet, guo ßrtatur,ut ad mandata fefeflrenuè gerat, optimu ita^ fùerit non habere defideria uentriSt uel circa

THEOPHYL. ENARRATïO. i8$ tfcM occupalof cr hiercntes,uel aliam guampiä hit tnaitiirum cogitationum generationcm.Sin tenueri» tnui, beneficia fiium impertit nobis Deuf, occident tint per uerbû faam 'm nos transfùfum, quod uiuax fß er efficax,omni^ enfepenetrantiorancipiti. Er ratetiamin gentibuf,gentiutn confuetudinibutfefe tccomodans,diuinationibus,außgt;icifi,augurqs,id^ genui alqs ipfurum fuperfiitionibus fefe dedens.

Di(ffo quad radix eius elanguiffet,acßerilis effet fiiâa, nunc fubdit,quod etantea uitis ac uinea gemt tnafcens,ac 'm multam exuberantiam exten/a fiterit, propter fcecunditatem liberorumq; exuberantiam, perinde ac Dauid ait : A mari feptentrionali adufp pfal. 71 mare außrale imperium tenebat.Attamen haepar» tus effufa multitudine non eß ufus ad Dei gloriam, fed quotquot fùerunt, tot etiam altaria excitarunt, hinc zsr iure imminuetur ipforum copia.

Crfp.x tw OSEE PROPHETAM iurij 'm ipfum fùerunt, idolis extruentct drlt;u häuü quaqudm uilcs,fed fumptuofds dcprecio(M,iiixtlt;tb9 nd,lt;]utedabdteis Deus'.dico autent aurumargen tum,aliamqi materiem.

Diffiderüt,inlt;]uit,ab me corda fua,ut nuUa me» cupartehabeant.Velquodaliuialij Deoaräexci» taucrmt,partientesidola,etaliui alij danta corda.

No» pojl multuin temporis, fèd nunc. Quandiit enim non dederunt corda fua idolis,zy no adeô gra uiter impij extiterunt, procul ipfis fuit internetio. At poßquam iam quiftp corde fuo ab Deo dijfocia» tiis eß,irruetfuper ipfos pernicies.

. Ipfe fuffbdict ac demolier altan'a iplb rum,columnç eorS in miferïâ incident.

Ip/c «iwir«)» Deus, à quo di/fcpararunt corda ft(a,uel rex Rabylonius.Ham er ipfe altaria fuccen . -i dit in ciuitatibus paßim, er preciofas columnas diri puit. Vitis etiam palmites er gemmas projèrens elî,quinutto,m hoc uitte curfu, bono deßituitur, fo» bole fcecundus er alijs luxurians. Atqui inferuiens adfèóltbus, cuilibet ßrfan horum altare conßituit, exhibent membra fua ferua iniquitati, ad iniquita» tern, itixta bona terra fua, hoc cß, quatenus terra ipfut

•THEOPHYL. ENARRATIO. iStf iffpui, aut taro deleébitur hit, er boftaea iudicat. Columnoi etiam erigtt,impermutabilem 'm guolibet adß^ prauo habitu. Biufmodipartitur etiam cor fuum, duobm dominis 'mfetuienf. Beneßeiu uero ab Deo accipit, quando altaria eiuf demolitur Deus» uel tradens ipfum fatattic 'm camis pcrntciem, ut jßi ritus feruetur. Vel alias 'm camo er ßeno maxillat eius cohibcns,cr contntionë er adßiäionem'muijs eiusßcienSiUt dimoueatur ab habitudine,quä 'm ma iignitate eß adeptus,cum per adeinptionë ßrtaffe li beroru,tum alioru bonoru priuationë. Ktec omnia et 'm deicidis Hebrieis muenies ctß no mteRexerint.

Propterea nunc dicent: Non eft rex nobiSjquoniä non timuimus Deö.Rex uero quid nobis faciet f loquens uerba, occafiones uanas, Jegabit teft amentu*

Docet iamnunc eos ,qualibus oporteat poeniten» tia duëhs uerbis uti.Qjiando enim uiderint regnunt fuumdtßolutii,dicent:Hoc nobis contigit,quia De» «OB timuimus,cui nos confidere par erat, non autem regi. Nam rex non potuit nobis opemßrrc, fed po» tius nobis impofuit, uana promittens, alias alia fub» inde pratexens.nunc cum A/Jyrio quidem,nunc ue» ro cum Aegyptio foedera ßriens, er contraihimß tiens,deauxilijs 'm beüo mittendis. Hiec etpropali

Iodn.19 Judteide chrillo ad PilatS (i:jferuhf.-Nefcribequoi fit rex li'd^orum: qui Cf chrifii doärinain menda eia uerba calurrinianterappellabant.Enimuero ipfe legabit tefiamentuin,credentibui in eum,nouu, pa* Ephe. « Cftn ßcicns per fanguine eitu, inter caleßia ac tert reflria. Pr^terea omni non timenti Deum,no efl ret gnum re uera, fed irrationalitoA in eo fceptris potit tur,ac motuum turbulentia fuam in ipfo rempublici adminißrat,ä quibus rex uerbum Dei uituperatur, tanquä loquatur uerba fola,ad ßgt;em füturorum ab» legans.Teßamenti huiuf diuut perteque Joannes me Joan.t^ trinity ubi chrißm dicit : St diligitis me, mandatit jbid iT feruabitis. Necporrö loquor uobis, utferais, Jbidi^ nbsp;nbsp;nbsp;uiittnici^-EttProficifcor locum parare uobis.Et

Lkc.i 4 rurfus: Nifi quis abiunfius fiterit ab omnibus fuis re VJar-i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bonis,no poteßmeuseffèdifcipulus.EhQiii

Oriet utgramêïudiciû fug folû agri. Qnemadmodutinquit, gramen diffunditurma» gis et multiplicatur in pratis,ubi nelt;^ aratru ipfutn interturbat, neq; ligo, quad illic non colatur locus, fie meum iudicium, cr calculus noßer iußus citra ul lum obßaculum prodibit,

THEOPHYL, ENARRATIO« i87 M B^thd'.hanc enint dicit domum On,hocefl, inut tilis plané imaginis. Aßidebunt autem turn, quu 'm» uaferint eos pericula, opeminde mquirendo. Hlt;ec autem dicit iUorum dementia corripiem, ut qui bru tipecoris imaginé pro fuppetijf firendis implorent.

Prodijt etiam iudicium Dei /«per folo lt;equatu CT txcifum populum ïudaicum, quem neq^uates, nec^ facerdos m poßerum coluit,fed afcendit fuper ipfutn ueluti fuper folum incultum ßgt;ina, pungens qutepii aßräio^ex qua dominum etiam fj^inis coronarut. lu dicio enim iuflo traditi funt Romanis. Super gentet etiam defolatas Cf 'm nihilum redaékis,re ucra iudi» dum Dei,hoceßßex effloruit, prodijtq}. Vbi enim Rom.r exuberauit peccatu,fuperabundauit (y gratia.Nos enim habemus legem,qui fine dus tenemus: finis au tem legis Chrtflus. Bene dutem,prodqt,diäum eß: ab umbra enim apparuit/}gt;iritus. Inhabitantes por ro Samariam,funt qui nunc ifraélitte dicuntur, qui Samaritanis ^quiparantur.Vt enim ißt uidebantur legem feruare.nec interim tarnen à patrijs traditio» n^us defißebant, fic et iBi legem quidem obferuare apparent, àpatribus tarnen fibi fuis traditam erga Chrißum impietatem diligunt. Proinde domum in» commodi ittcolunt,incommoda nanq; eß litera. •

No« folum,mlt;]uit,nihil comoditatif acceperub nb aweo ißo fimulacro, fed maiorem inde Indu ade pti funt. Etenim traditio efl hebraica, quod quando aduenit cum copi/s fuis rex Syrilt;e Ader, contra Sa* marilt;e urbes, turn Manaim rex Samaria accerfiuit pro auxilijs Phua regem Babylonium, Cui opem ß renti depellentiqi Ader Syrum,quumnonhaberet mercedis tantum,quaniu redderet,multum enim itti dcbebat pro eo beneßcio, auream ei uitulam dédit» Luxit itaq; populut ,Deum fuum tali cotumelia ad* ßihimeffe : ueruntamé arbitrabantur, quieeorunt erat amentia,quod etiamfi eum ad amarulentiam ea ignominia prouocajfent, Babylonij ipfum glorif* caturi efjent, ceu Deum honorantes. Ac eiufmodi f}gt;es eos gaudereßcient.

Hoc eß, uindici fuo regi Phua. Idram chiih, ut pr.ememoratum cß,figntficat fi transßratur, ulto* rem,feu uindicatorem. Pulcherrime autem dixit li* gantes, tan^ fuper uitulo deridetts iüorS dementia.

THEOPHYL. ENARRATIO, 188 In domo Ephraim acipietur, pude-fietcp Ifraël in confilio fuo.

Phua ,inquit4ufcipiet aureutn uitulum ,ceu in da tno Ephraim datum,hoc eH, in domo regii: attamê popului contumclia afficietur, fuper fuif cofili/s de tall fimulacro: no cnim honorauerunt ipfum Chal* dicitfed cominuentes conßarunt. Sunt qui h£c de Chrifto pariter inteüexcrut, quem populm quident fuuf lugebat,uidelicet difcipuli er mulieres,ad quat dixit : Pili£ Hierufale ne flete fuper me. Alq deinde Lucaf peäora fua tundebant, quando erat in cruce. ludtei «cro maledicentcf, exacerbauerunt eum, er gauiß funt,quando gloria eiui translata eß ab ipfo, dum i« cruce dehoneßaretur, nec habebat ßgt;eciem, neq; ßrmam.AcIigans eumPilatut,remifit ad Herode, qui per arrogantiam A/fyriuf etiam rex erat.Hunc ad modum Chrißum 'm nobis comorantë, quem per baptifma habemtu in interiore noßro homie,tranfi fèrt ab nobis regnans in mortali noßro corpore pec catum: ac ligans ipfum, corpus dico, ut ne quippiS operetur quad deceat uirtutê, hoßi zy ultori defirt munus,hoc eß,diabolo,qui hoßis exißes falutis eius qui Corinthi ßmicatus erat,zy uindex ßiluseß, i.Cor.r affumens tpfum in pemiciem carnis, ut ßiirituf fer» uetur.Haud dißimiliter PhygeUum er Hermogene i Paulofibitraditos cafligauit ,ne blafphemarent. z.Cor.z

Ma^nu enim donu efl tali ultori,chriftianot not Ut gatoi e/feutnullum ChrifltmttnJatorua^amiii,dit IO4M,i4 cffjfjf ; si diligiiis me,mjndata mea fcruabitis.

Id f/l, adeo jicile regnum ab Samaria toUetur» txcindeturcj;, ut leue farmentum ab aqua aueüitur, diripiturq;. Vel reguum uitulum a[gt;pcllat, quern cia tra negocium legauit in Ajjÿrios, ut memoratu eft; Diruent^ altaria On,peccata Ifraëh's, Spmç ac tnbuh afcendêt fup aras corn, Diruentur altaria idoli,qult;ecaufj peccatifùea runt populo ifraelitico: per ea enim Deum ad Irani fufcitabant. Deinde ubi terra uaftata ftierit, cr ar* dirutte, loeaftiinif erunt plena. Qu,inetiam regem Chriftum abiecerunt,pro nihilo eum reputantes,Sii maritaniiUt fupràindicatum eft,ludiei. Poftea uatia cinatur idolicorum altarium demol!tionè,qu^poft Chriftiaduentumjnihieft:abuno idolo On, c£ter4 omnia mteUigens ueldcmonftrans-Abijcitetiam in» rredulut, regnantem intra fefe incredulitatem atcft peccatum, [uper ficiem aquxbaptifmatis, diruun» turq; co pafb) inßdelitatis in ipfo ara;, tumqi appa» ret plena /pinis ac tribulis, antea plana uifa religio» Sief delis abijeit peraque regndns in fefepeeeatum»

THEOPHVL. ENARRATTO. i8sgt; [uper aquum ljchrymaru,/iciem fuam Uli aqu4 feit fum hibeitte lauatu, exquibutfeccatif propter qult;e ipfi beüum eji. Kc membre eins, peccatiarte, (eßautempeccdtu idolunt fubßantidcruttlitttteuii tans ) implentur tum f^inis cr tribulisipungüt enint Cy ßriunt peccati,ob paenitentiam.

TttlM ac tantd,inquit, uehementia dmaritiet cdlamitdtum crit,qu£ comprehendenteos, ut unuft quiuis eorum exoptet potiia montium coÜiumq; fua per fe ruiitd contegi,qudm Babylonicis incidere niti lis. Non ßußrd uero meminit cum montium turn col Hum, fed poßqudm in Btethel facrum /àciebant udc clt;e,ßcit mentionem ißoruin dltdrium. In montibus ueroinferuicbdntidolisalijs,nimiru Aßart£, ipfiq; Chamos BddUhacipfa iamnuc recorddtur,tdnq ipßs cdufa fuerint cdldmitdtu,ut qui neq; dlids como durent eis,er ante ingruentid ißd mdld, ipfos etidnt occiderint. Htec dominus in eudngelio quoq; prlt;gdi» Luc. xit,nempe quæ qudntdqi mald eos inudfurd effent.

Non tdn(u,wgult;(,rx quo udccte coeperunt ado» tdri, peccduit lfrael,fed dntehdc etidm, dum cottes acceperunt eulturdm. Etenim buculds tßds Hieroa boum ßatuit; Sohmon uero 4 mulieribus perfudfus»

Illic ftatuerunt fc,ne apprehendat in colle eos bellö, fuper liberos imulKtiæ, uenït caftigare iplos àixta cupidïtatcm meam. Et congregabuntur fuper ipfos populi utcaftigent eos,fuper duabus imuftïnjs eorum.

citltu in coUibuSidicentes, quodbeUu eos non appre hendlt;(t,neq; cuiquâ ^rumitte in(idant,qui in ara ido la deuenerentur. Atqui re uera uenit fuper eos prlt;e» lium, tanquâreuera filios iniußtti£feuiniquitatii, ut caßigarent eos iuxta cupiditatem cr uoluntatcm meam.Hoc autem bijkria mteUigeStUel quod acriter acerbe caßigauerit, hoc enim eß quod dcßdero, eo quod fint incorrigibiles:uel quod lender er tôle» rabiUter eos corripuerit,perinde ac pater filiu cor^ rigitdd quod Dei proprium eß. Verum quod fequi» tur^ad perniciem er uaßationem pertinet. I» poßet ru,mquit,cogregabuntur aduerfiu eos populi mul» ti,ut adfligant eos,quod duo flagitia comiferint. Pri mum,quod me benefsihrem fuum reliquerint:altea rum, quod ad leuia er inutilia plané idola accurre» rint. Peccauerunt etiam qui dominum dederunt neci iud^i.Quum enimauarititeaßeäionclangues reftt,qu£ collif obfuam eUtiotfent diciturtttonfußi^ -------

THEOPHYL. ENARRATIO. 19O nebant glorißcari dominu. Stantes igitur, ea ßterut imbuti praua opinione,Quonid ß httc ocdderimm non apprehendei nos beUuin, nee uenient fuper «os Romani, ut nos außrant. At occupauit eo; bettum, guoniam duos miquitates admiferunt, dominii crud adßgentes, deinde calumniantes ipßus refurreâio» nem. Super omnem quoq; tribunu non recipientem, ut fe exißimet eße cinerem ac in ima deßgatoculos, fed in excelßs ißis Iods d£mones curantem, ueniet deieäio,qu£eß bellum (ublimitati. Omnis enim fefe exaltans humiliabitur.Et exaltäs ianuiUßiOi, qu£d rit perniciem.Dominus enim adem fuam inßruit co tra fuperbos,fefeq;iüis opponit, Duabusitaq^ iniu» ßiciß fuperbus iniußeagit,uim^ßu:it,attollens fe ttedum contra hommes, uerumetiä aduerfus Deum.

Indomitiis eß Ephraim, noies fub iugo meo eße, fed nunq no diligës uincere ac ßcere qu£ ftbi uideä» tur. Vel quod ego docuerim ipfum uincere, hoßeiq; in uerterefed no cußodiuit eä inßitutione meä.

Hoeeß, humiliabo, fubmittamq; ipfumper ho» ßd, perfuadebo me£ cognitionis iuguaccipere.

Op.x IN OSEE PROPHETAM ac reges eius pottßimti humitiabo. Nam regnum no minauitpulcherrimam ceruicem eiut. Etenim reges 'm pluribus impij erant, populo ad confimilc impie tatem iter mon/irantes. Bene dixit ceruicë^nt oßen» deret eos ceruicofos. Hunc ad modum Pharifiei cT facerdotes, cateris altiores fiterunt, fedenim [ubmi* fit eos,ab ip fis ad crucem fixus.

Pofl^uam,ut 'm fuperioribus reeitatu eft, decent tribus cum regibus fuis, 'm nullum no idololatria ge nus exciderant: ludas ucro,feu dult;e tribus moderate , fe gererent: nam Amefias or Bzekias ii:y tofias,pi/ trant,ait: Afcenda iamnunc fuper Ep hraim,cr gra uabo ipfum,Babylonios aduerfus eumadducens: lu dæ uero 'mterim parca. Etenim quti adueniffet Sena nacheram ob/idione cingens Hierufalem, centum .19 oibtagintaquinip miUia angelus domini una node perdidit, unde iüepterrefisibts aufiigit. Proinde E« phraim,fiue crefcentcm 'm uitiofitate humiliât domi nuSfgrauiter ip ft impofitus,ac manu fua fortiter ipt fum premit.ludam uero confitentem non grauat, ut qui fefe fua ftionte per poenitentiam adflidet, fubina dicans iuxta,quod extemplo modica adfiidio, «eter numgloriie pondus operetur.

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nationen

Rations reddit,cuiut rei gratia 'm prtefentia paf cat ludæ, Robur 'mquiens 'm ipfoficiet uirtut diuiItf cob,quam tcmulatuf eß. Adumbrat autem obfcu re inonßrat iußitiam Ezekiiaittim enim lachrymü er uirtute 'mß)eäif, Dews Se»Hlt;tcbcram ab Hierua falein re 'mß^ dij^ulit. ïacob fonat etiam dotnia num nonfingentem propterfuam probitatem. Nec enim 'muentus eß doluf 'm ore eiut,cuiui typum gefa fit,Chrißi Significat etiam habitantem domu,quie eß domiif Dei utuentistVeldomum tabemaculi non manu fïékim,quam ex nobii ajjumpfit, qua hodie^ immoratur. lüe igitur mter lud,eof ßrtii robußutlt;ß ßdt, qui etiamß crucifixui eß ex imbecillitate, uiuët tarnen per potentiam Dei, miurios hoßeffuos ultus eß, ac poß refurreäionem fuam rependit eis uicem. Hane ad rationë omnis Iacob, hoc efl,aßiäuu fuoa rum fupplantator er fuppreßör, robufiuf erit in lu da, id eß, per confißionem. Qge ew'm didicerit fup plantare paßiones, itte uere confitetur, non reuera tens ad proprium uomitum.

Duplex eß adhortationis ratio, Adhortatur enim aliquiis ad bonum,uel fupplicia indicant 'mobe dientium,uel coronas er pramia refle agentium. Et fji'c igitur Deus oßendit, quaeuq; mala no obtempe rantet ipfi appréhendent, Virtutem quoq^ luda ob

Clt;lt;p.x IN OSEE PROPHETAM oculos pofuityCuiM caufit uenia donatuf ejl. PoßhäC CiCteros admonct dicent : Seminate uobißpßs, non enim Deum iuuabitis,fed uofipfos. lußitiä autem ue rum Dei cultti appcUat-lußum eß (nim creatori zy iiutoricultutribuere,C}'nonidolis- Vel uniuerfatn uirtutë intetligit,qu£ iußitia nominatur,eo qwd uir tûtes opérant iuße iudicat, rationi fubdens aßväus irrationalitatK,nec quod peiut eß potiori prlt;e/irês, id quodpraui zy iwußi eß iudicis.

Vindemiam facile ad fruóum uitæ, Seminantes iniußitiä, ZJ iniuria Deum adßcien tes,cultum eint idolis deßrendo,ac natura ittiußum, per uitioßtate fuam uirtutianteponendo,illi ad mof tem uindemiä ßcerunt,ab hoßibut oeeifi. Vobit au^ tem qui fementem ßctßis ad iußitiä conßrentem,(eß autem fernen bona omnino cogitatio, quie m opuf exit) uobis inquä meßis in ßuäum uitte prouenieb Effugietis enim hoßium en fern, er uiuetit: fruemini hacuitaprtecedenter, deinceps uero ef cofequenter ßitura cceleßi. Prteterca fenßbile zy externis bonis gaudentè,ueluti carnalibus adhuc,etiam promittit.

Accendite uobis lumê cognitionis, Hoceß,agnofcitc Deum,déficientes ab idolis^ Inquirite dominum interea ufque« dum ueniant feetus iußitiae uobis.

Monflratipßs rations,per guam/éminent etillu minentur. At qualii lUe moditi f Dominum, inquit, inquirere,qu^rcre autem citra {ntermißione,donec iuftitid per/tceritis,cr /ruibii eiiu, hoc eft,reliqua( uirtutcs,Qr lumen cognitionii. Vel : Qttterile,pro, precamint dominum, ufquequo permotui tnflexwqf uobis fefcreddat. Quodji iulîitiâ operabimini,pro» pterea «e confidite,citra nanq; Dei opem ip/a nop9 teß ertpere uof. Ipfum igitur mquirite, rogantes ut uos ab,quæ metuitii,periculii liberet. Haud hi^ dißi mtlid Dauid ait : Oculi noßri ad dominit Deum nos Pftl.tzi flrum,tantiß)er dum mifcreatur noflri. Sin Chriflut eft iuftitia,iuxta diuum apoftolum, uidetur hie locus adhortari legis do{hgt;res:Seminate in cordtbui au:t fcultdntium,femina adchriftum,uereiuftitidm,dut centia.Hoc cnim eft uobiflpfls feminarc. Difeipuloa rum nanq; profiihis ad prieceptorë quoq; pertinet. Ac coUigite ueluti in uindemia literam, non ut in ea ftetis,fed ut iüum inde decerpatis,qui dixit:Ego fum uita. Inflrt ergo : Accendite,inquit,uobis lumen co* gnitionis,qui Icgi aßidctis, /ùturoru bonoru umbra hdbenti: lumen cognitionis chrifti uobis accendite. Cluin aliquis fibi lumen incendit, fibiq; prlt;elucct, dum ad nos accedit.Quonia autem Dauid ait: Acce Pfal ^} i ad ipfum illuftramini: non iniuria nobifip/is luce prtebere, crßcem aceendcre iubemur.

Op.x IN OSEE PROPHETAM rite gui in legeagitis dominu, nam ipfe dabit uoiil fiuâuf iußitu: Stguidcm ex openbm legis non hlt;t» bebttis iußitidntßiueiuflificationem ; iußificabintini autem ex ßde m C hrißum lefum lam/î feminans in (arnem,ex carne corruptionem metet : femnans an tem in J^iritunt, ex ßnritu uitant lt;eternam coOiget: demus operam,neg; m carnem feminare, neei; in ßgt;i ritualia fie/tßinentus fernenßgt;argere, ut ßieäemur inde homintbus:non enim nobtfipfis itafeminamMt fed uolucribus cceli) guibus non clt;elata femina funt expoßta. Verum ft per fidei opera feminemtit, tutn lux cognitionis cr contemplationis iüucefcet nobM»

Decebatuos impie agentes, poenitentilt;e phara macis uti,nec reticere impia ßagitia,fed confiteri. Nunc uero id non ficientes, decerpßßis iniußititU impietatis,digna pro ipfis fupplicia reßrentes. At^ fccundum guofdam impietM,bißriam inteUigi» iur,uel erga Deu,uel homines,feuproximu. (iua» drant autë htcc omni facerdoti, doëhri crprincipi, adeog; magißratui., Non enim oportet filentio prit» terire deltókt^fi guando ßatres impie agant. LeX Leuit.i^ cttim pr^cepit : Argue ßatrem tuu,nec accipies uel admittes fuper ipfo peccatu. Dein Pauluf etiam pee i.Tim,ï cantem coram omnibus reprebendiiubet, ut cr reli gui

THEOPHYL. ENARRATIO* 19) gui fie in trepidations conijciiintur .Quocirca fi ta» ceat cuiui logui i»tereß,ipfe etiä demetit fruâus in» iußitiie,non eins tantummodo,gua peccans iOe iniu» ßus eß, ueruin eiiM qua ipfe erga peccantem ittiu rius eß,non excindens eins ad bonum impetum.

Comediftis frudü mendacc,quomä fperafti in curribus tuis, in multitudine potentie tue.Exurgen^ pernicies in po pulo tuo, et omia munimeta tua pibßu

Vanam ß^cm ßuäurn mendacem appeBat. Tu» ’m(]uit,ßgt;eraßt i« ingenti populi tui copia, er i« c«»' ribut'.at uero diucrfum eueniet. Populut enim beBi» cofui unà cum curribus interibit, et ipflt;e ciuitates di ruentur, neg; guieguam proderit muroru ßrmituda CT munitio. Hæeadguemuis etiam principem dicun tur,gui arbitratur fibi munitions er fecuritatS para re hum^nis cum cSfili/s tum tnuentis.Uebriei guogs» guum abunde argenti dedißenl militibus gui ßpul» thrum Chrißi cußodtebant,mendactü decerpferut» dicentibus iBis guod no refurrexißetipropterea Ro manii aduenienttbus,ßduciam ponentes in multitu» dine populi er munitioneurbif,perierunt.lnteritnt autem iUc in medio ipforu erat, feditionS enim intfi* ƒeƒe fufcitarunt,nec ab externii hoßibus tantum,ue» r« C7 rtt feipfif abfumebantur, Praterea frmes per»

Cap.X IN OSEE PROPHETAW tticiem in medio ipforu partebat, adeè ut ne matreT quidê fuisparcerentcharißimif alioqui pignortbuf.

Tanquâ princeps Salama ex dvmo Hteroboal, matrem cumlibensm ter^ ram praedpitariintjßc bciam uobtsà fà cie maliiiarum ueftrarum.

Qai/m idoloru cuttui,uero Dro reli{h,]fraêlit)e ludic.S ohm fe dedidijjent,iinmipt fupereot DctM Madiea næorum principes,Oreb,Zeb,Zebee cr SalmanS. Is igilur Salmanan, ^uë hic Salama uates appeBat, intantum crudclii erat c? firox, ut matres uni cunt pucrisfuis in/èinitbus,folo inideret,cgt;' in terra præ» cipites daret,aceum 'm modil mtferabiltßtmit mora ti traderet : hoc autem ßciebat mulieribus ex domo Hierobaal, boc eß, Gedeonis,pue Hebritis uxorta bus. üamdomum Gedeonis,uniuerfam Hebraicant cognationem dicit. Hancigituradformulamuobia fcicm agamô domus ißael, tradam^ uos hoßibiU propter peccata ueßra,^ui bißnies «nâ cum matri» bus miferabiliter perdent. Hieroboal autë Gedeoit uocatur, quod facrum opuf egent BaalidoU folumnam aufirendo,lucum panter idolo dtcatum una node

C^tindo, inquih txptdarimt A^y» riorum auxtlium,utipfu4pparcrct inflar diluculi,innoäe hlt;efitationii cottßitutis,er tn

Mgttßiu belli, tunc abieäi funt Babylonem c4ptiuü Vel qui4 celeriter ac breui poß tempore pemidefit ßinebunt: diluculu enim non perinde longu temput continet: fol enim ortu fuo infequens, diem ficit. Ai hac Deut, ufquedü toleruns eß muli, dormiture di» citur:ubi uero cœperit fe ulcifci,tunc exurgere uide tur.Dicit igitur : Qiioni4 alio tempore dormitubü» ucluti 'm noäe, no uidens eos:nunc uero tunquü dilu culo fiéh, expergefio, 4c 'mpoßerum reijcium eos^ Abiedus eft rex Hracl.

AtirAuf eß quidem, qu4tenui tramlutm eß B4 lybnë rex ifra'el. Abieilui eß etiam, qu4tenut cef» faidt deinceps regnu Samuriic, ut fiepe recitutu eß^ Reieäifantetiütenebriueligentes Hebrici, quando euungelici uerbi lumen appuruit.Cluod ß per dilu» culum accipiumut priccurforem diuum lodnnem b4 ptiß4m, quiuduenientëfolem Chrißum nunciubub abiedifunt tum,qu4ndo eis diceret:Genimin4 uipe» lue.j rtfrHnt’Nc wcipuM dicere m cordibiM ueßris;P4*

trem hiibemti^ Abr4hjtn.E.t ; Omnis arbor nofrciettt fiucTjim bomtn, exditditur, or in igncin proijcitur. Quuruerohoc paßifunti(^oniam abieccruntipfi Chriftum,rcgeni ifraclii. Sicqutein nobisDcuinad iracundiâprouocantydiligunturquidem ab nobis tana tijger dum nodcm er ßenfus uacuitatem habuerimus. ïphe. s Vbiucro audito dicente : Expergißcere qui dormis er furge ex mortuis : er Chrijio iüueefeente,extra node illamerinfenfibilitaté translatifwrimiis-, perueneria miisq; adpceptionceoruquteegimus,diluculüq- nadi eßi- uidebimur, imperiu uidelicet diurnæ, adeoq; lucia da- coftitutionis, tue abijaiintttr à nobis antea dileibl, et iple qui prias in nobis regnabat,princeps tenebrarü

Clucmadinodum aduocauifilioseius,ficabierunt ex freie tnea, proq; dementia er infrntili cogitatione ßuabocfuppliciu fufjirent. Egoquidemex Aegypto ipfos accerfiuitCr ex amara iüa ßeruitute liberaui: ipfr autem recelfrrunt à me, nolentes oßendere fr mihi, ae feruire mihi,frd idolis. Vel in hune etia m modum hoc intelligere poteris. Perinde nanq^acquopiam ambia gente, cuius rei gr a tia adcó execrabiles uocauerit pria mit,refriondet,propterpatres.^iälacobcognomento îfrael infrns erat,hoc e frfimplex er non frcatus,not^ frihis.

THEOPHYL* ENARRATfO. 19Ç fâus,quern ditcxi adhuc in aluo mutris fu£ cxiftcntc. läcob enint, dicitdominta^dilexi, Efau odioprofccu^ Maluch.t tin Cum. Earn ob caufum filios eitn eripui ex AegyptU orum fcruitute, ipfi ueropdtrum et maiorußtorum na mine honorati,fùgemnt ab me,no finguli ucl bini, ue^ rumCecundÜ copias ctriuxta tribus, itidem ut uocaui eosex Aegyptounoagmine. Chriftusipfe ifraèletiâ dicitur, ut qui Dcum ipfe uidcrit. Uemo enim patrem uidit,niß qui ex Deo e/i. lüe igitur in/ins fuit,e:p' hunc ex Aegypto uocauit Deus pater, ucre dileüum fuum. Pr£terca iud£orüfilq,Chriftictiam pumdiéiipro^ ptercognationemcamis,fecundumillud:Ecceegocf HeJr,» pueri mei,quos mihi dedit Deusiquoties ab ipßo uoca^ banturaufùgerunt.Vndedixit: Quotiesuoluicongre Matth.af gare liberos tuos or noluiflis i Obferua autem quando quißiiam malignitate inßns eft,tum diligit eum Deus, ifraëlem ex ip(b ßciens, Deum O' cernentem o co^^ gnoßentem. Siquidem inmaleßcam anima noningre Sap.t dietur (dpientia. Porro ex Aegypto aduocaturpecca^ tor,hoc eft,ex multum errante fcientia,marceCcenteq; cognitione fccuUhuius. ProindenoslobrioscITeopor tet, ne quando fimidac uocatifumus .à Deo, ad cognii tionem filij eius,libcri noftri, id efl,cogitalioncs huma n£, quas nos gcncramus, 0 eoftlia ab Deo excidant. Uâ cogitatio mortaliu mifra res cfl,impenjeqfi-agt^ les et frllaces funt cofultationes ip/oru. Hinc et Paulus

I.Cor.8 dît- Siueroquij^üuideturitouifjcaliqutdyfapfumfè^ duett, exc^cittuiq^ eft nihil feies: Scientiit enint inftut,

Baalarn, ut fepe diHum eft, Baal ipftiM idolä no^ minat:ftulptilid uero cieteroru deoru. indicat autë de^ tnentiä. ipforu, quodreliih eo, quiexAegyptotpfos redemiftetjnàuftnodi ftruirent idolif. Ac propria fuâ bonitalë et benignitateper ftquentiain apricti ftatuit.

Tantame^o benignitatceiioftendi, ut ftihis fttn ipfts ueluti nutrix. Et quemddmodumiüd,paruulum tdiquem inftntein tn manta acceptura, pedes cita cob ligit, ucleum pr mum ueluti in pedes erigitifteq^eum [ublcuat,non diftimilem ad rationem ego ftci,ac uelua ti pedes Slorum coüigens, ttel apte digerens, aftumpft fuper dextram meam.ïnde iuxta obfeure hoc indicat, perinde qtiaft dicat: Non rcliqui cos uagari citra ordt^ ncm,citra ue legislationcm,ftd coUcgipalantcs ipfos, legem ipfts ftrendo, brachium meum, hoc eft, ro^ burmeumipftspro auxilio inbeüisexhibcndo.quod imbcciUitatcm corum baiularet. ïnftrt igitttr:

No» cognouerunt,inquit, quod clt;vterdf gentes perdens or iMltans ego,ipfos fanxre)n,adeoq; eiipar^ cmin nbsp;commodurcm.Etenim Aegyptios cr Palie*

ftiiiam inhalntantes exterminai. Colligebatetij, pedesdominu^ fefe tentantium, eosq^ ueluti inpedei fiatueba!, lapicnter re/j^ondens ; tentabatq; eos mere fuper brachium fuumdpfisq; demon/lrare poten tiamoperumdiuinitdM fuæ, quando diffolutu feu pae r^alyticum curauit,quando catco tafum rcftituit,quan^ do alla fimpliciter figna or prodigia exhibuit. Verum ipfi nou agnouerunt, quod medicus ipforum demiffiie rj/èt,qHiperditosfanaret. l^onenimegent medico be Lue.j tKualentcs. Prastcreaquofdam inuitijs properecur^ rentes, colligit pedibus, ter in pedes rite erigit, docens refleilerecurfum ad brachiü fuum,hoceft, opera fua, imitariq^ eius politiam Qr adminiflrationem. Urachiu enim ßrtitudinis in opérante uita fymbolum eft. Ate* nim plcriq; non.agnofcunt, quod inperditione huma^ narum cogitationum zty uoluntatum fmet eos, hoe ejl animof.id quod cr ‘dibi dicit : ïeriampeius, nbsp;nbsp;fana^ Uiers.

Xdgaturus alicuius manus, extendit cos, ut uincire queat. ïdèhoc in loco dicit,Extendi eos,pro eo qd’efl, pardui eos,idoneos^ ßei utligarcntur dileâione mca.

p/«/. 79 ïîocautuelutidcuiteaqucait,atqjDauid:Extendit {ijilinites eiiii ufj- dd mdrc.,z^ nd ßumitid adnata eitu.

Ethæchaôenus Quod reliqiium erat Theophylartiin Oke prophetaenarra* tionû,temporis iniuriaabfumpfit. Pro* pheta-igitur uerba in fine ufcpjad LXX incerpretû fidem translata, fubiecimus.

Et ero illis quafi dans alapam homi* ni fuper maxtilas eius, SC rerpïciâ ad eû præualens ei, habitauft Ephraim in /\e gyptOjSC ABur fpfe rex eins, quia non uoluit coueriijCt infirmatus eft gladius in ciuitatibus eius, requieuit in ma* nibus illius,amp; comedent de cogitatio* nib us fuis, ÔC populus eius fufpenfus ex incolatu fuo.Et deus fuper honora* ta eius irafceiur, non cxaltabit eos* Quid tibi faciam Ephraim fprotegâ te lfraël,quid tibi faciâfSicut Adamanpo . nam ie,amp; feutSeboini eonuerfum eft corrneü in idem, Conturbata eft pee* niientia mea,non faciam iuxta iram fu* I oris mei, Non derelinquâ ut deleatur Ephraim,quoniâ deus ego fum,SC non homo in te fanóus,Slt;i non ingrediar in eiuitaiem. Poftdominü ambulabo,ïï*.

cut ko rugtet,quia tpfe rugkt,6C ftupe bunt flit] maris, ÔC ueniêt quafi aues ex columbæex terra Aflyrioiû. Et reftituam eos in domos fuas,dicit dominus«Circundedit me in mendacio Ephraim, ÔC in impietate do musifraël ludas, Nûc cognouitcos DeuSjCt populus fandlus uocabit Dei,

***’”*’ et uana multi* plicauit,amp; teftamentS cum AlTyriis pepigit, oleum in Aegypto-mcrcabatur, Q(. iudicium domino cum luda, ut ulcifcat lacob iuxia uias eius, ôd iuxta adinuentioncs eius rcddet et In utero fupplantauit fratrem fuum, in labore fuo præualuit ad Dcû, amp;nbsp;con fortatus eft cum angelo ÔC potuit. Fie uerunt et deprecati funt mihi,in domo iniquitatis inuenerunt me, ibi didû eft ad cos. At dominus Deus omnipotês cric memoriale eius, ÔC tu in Deo tuo

côucrtcris, mifen'cordiam SC ludici'urr» cuHodi, ÔC appropmqua ad Deum tuû fempcr. Chanaan in manu dus ftatcra imquitans, oppnmere per potcntiâ di* lcxit,SC dixit Ephraim: Veruntamê di^i ues cffcCtus fum, inuent requiê mihi. omnes labores ciusnôinuenienturei propter iniquitates, inquibus peccas; uic Ego autê dominus Deus tuus edu xi te de terra Aegypti, adhuc habitarc faciam te in tabernaculis, ficut in die fo lennitatts, ÔC loquar ad prophetas. Et ego uifiones multiplicaui, 2C in manu prophetarSaOlmilatus fum.fi non Gai gala eft, nunquid 5C falfi crât in Galga« la,principes immolantes, SC altaria eo^ rûquafi tcftudines fuper defertû agrif' Et recefliit Iacob in campum Syriæ, ÔC feruiuit Ifraël in uxore, ÔC in uxore cu^ ftodiuit, SC in propheta eduxit domi« nus Ifraê'I de Aegypto, Si. in propheta feruatus eft.Etad iracundiam prouoca uit me Ephraim in amaritudinibus fuis amp;nbsp;fanguis eius fuper eum effundetur, opprobrium illi retribuet dominus.

Vxta uerbu Ephraim tuftt« accepit ipfein k HopofuitBaalQCmor Bfij!j%atuu5 eft,SC nunc appofutt ut peccarenEt feccruntfibtconflatilia ex argento fuo, fecundum imaginem idolorum, opera artificum cóflaca ets. Ipfi dicuni, immolate homines, uituli defeccrunt, idcirco erunt quafi nubcs matutina, ÔC ficutros matutinus ptran flens,0£^ ficut puluis exufflatus ab area, ficut uapor à locuftis.Ego autem do minus Deus tuus ego eduxi te de terra AegyptijS«^ Deum præter me non co* gnofces, ÔC faluator non eftabfcp me. Ego pafcens te in folitudine in terra in* habitabili fecundum pafcua fua, SC re* pleti funtin faturitate, amp;nbsp;exaltata funt corda eorum, propter hæcobliti funt mei.Et ero eis quafi pantheraSC ficut pardus,per uiam A flyriorum occurrâ cis, ficut urfa indigens cibo,0^ difrum* pam conclufîonê cordis eorum.Etde*

uorabunteos ibicatult fyluar«, bcniae agri difrumpenteos. Corruption! tuae Ifraëlquis auxiliabiturfubi rex tuusc' Stet 8C faluum faciat te in cundis urbi=» bus tuis. Et iudicet te, qucm dixitti, da mihi regem 5C principê,SC dcdi tibi rejgt; gern in ira mea,ct lub ui in furore mco. Congregatio iniquitatis Ephraim, ab^; fconditum peccatSeius, dolores quafl parturientis uenient ei. [fte filius tuus fapiens, quia nunc nó fuftinebit in con tritione filiorum. De manu infcrni libe rabo eoSjde morte redimam illos. Vbf caufa tua mors, ubi aculeus tuus infers riefConfolatio abfcondita eft ab oculis meis,quia ipfe inter fratres diuidet,adj ducet uenrum urentë, dominus ex de^ ferto fuper eos ficcabit uenas cius,defo labit fontes tllius,ifte arefaciet

Ifpcrdetur Samaria, quoniâ '^reftititcontraDcum fuum» J In gladio cadent, ôdladana 2 tes eorû elidentur, SC in ute ro habentes ex eis difrumpentun Con ucrtere Ifracl ad dominû Deum tuum, quia infil matus es in iniquitatibus tuis» ToIÜtc uobifcum fermones, reuertimi ni ad dominum,dicite ei,ut non tollatis iniquitatem, 6C affiimatis bona,8C red« damus frudum labiorum noftrorum. Et Alfur non faluabit nos, fuper equû non afcendemus, nequaquam ultra di ccmus dijnoftri openbusmanuûno« ftrariim,qui in te mifercris pupillû Sa« nabo habitationes eorum, diligam eos manifeftc, quia auerti iram meâ ab dSj éro quail ros IfraëL Florebit uPlilium mittet radices fuas, quafi Libanus ibunt rami eius. Et crit quafi oliua fru« difera,amp;: odor illius quafi Libani.Con uertentur et fedebunt fub umbra eius, uiuent, SC confortabuntur frumento.

Crfp.XlUI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o SEB

amp; florebunt quafi uinea » Memonafc eius quafi uinûLibanûEphraim quid ultra Sc idolis i ego humiliabo eum, SC ego confortabo illum,ego fîcutiunipc rus cooperiens,ex mefrudus tuus in« uentus cft.Quis fapiens SC intelligct haccfôi^ intelligcs SC cognofcet eafgu/a redae uiae domini,amp; iufti ambulabunt in cis, at itnpq infirmabuntur in eis,

Err4ta,operis inter cxcudenJum obrepfa, fic corn gito, Priornumcriu paginarum cfl,fet ^uens uerouerfuum.

Pagina 4.ßcie prima,uerfu lo.tangatur. ibi* dcmgt;uerfuäfine4.^ßuatttem.Pag.io.a.uer.i.P(( heftinam.tbid.uer.äßne^.anxie.lbid.b.uer.^.ex citât, ii.a.i.iflhuceilcgis. i^.b.iz.principibm. ibid.uer^4.dele,ad. ir.a.i.cacumen. i^.b.io.uo luptatum, ts.a.i^-Subtcr. ibid-uer.à fine ^.affc» futn. zo.a.ab imo ucr.f.pertineant, ii. b. to.fixnît. ibid.ucr.àfine f.perficiet. 24.b.i^.pulliearum. 27.a.io,inundanf.lbid.b.if.dabas.2S.b.^.Babyt lonif. Z9.b.ii.exhalaret. ^ó.a.S-adifcitopojihiec nerbai Portior me poft mCibuitcfenfum . Dem quum

Ihitut effet uencrunt mjgi, ae multa Je eo uuta gat4 efl .^^.a.zi-perrexit. ^6 b.^.fcriptum .4g. è.u. ifrtjêÏK. ro.a.^.genuinè. ibid uer.àffney. libijs. uer.ult.fM^orum. ri-b.uer,ult.longiffimè. jj.b.ó.leuaretur. i6.b,èifineuer.i.exatet.jj.b, hproficifceris. JbiJ.uer.^.intuere. j^.b n peccaa td. 66.b.uerfu ult.feruatoris. ij.a.io.trinoâiunt. •;^o.a.uerfu4fine4. calculum. 71 d 3 interminaa tionibuf. •^j.b.iS.KKXxïct. -^-i.a.uer.ti.redJenf, gi.b. juidebctntur. «er, ^.guid.Sôb.àfine j .irlt;f. 87.!i.2i.ç«d propter. 33 b.ii.dtemonem. ço.b. ifine ^.appellat. 97.4.6.Huic. ibid.b.t.mundS, ioi.b.4.mouemur. Sequentiamelius habent.