N fecundo ittm te interpel lare cogor,Prmceps llrißime, tuaq; uel otia^ uel negotia mterturbare, O' primo qoidem ( ut tue dicebam) id egiignotin, fed iam nunc,ut timeo, etiam iugratut, o fui.Cur cnim non timeam potuiffe apud te Bren» tium,doflorem mprmistuum, quem audit, o fit/picis,cuiutconfüio fidei, crfgt;ilutiftult;ecaufas cômiltis: curitiquam non timeam potuijje eunt apud te,quod totis uiribut agit, pr£tenfls etiam grauißimif eau fis ? Vf rum ^uoniam non pro de» finfione mca,autalia huint uitæ utilitate,uel eau fa, fed pro eeterna falute tua,tuorumqi,pro Beele fia honore,ae au£loritate,pro Cbrifh gloria re» f^ondendum eiltniluereor. et fi enim tot impe» titus opprobr'^s,tot eouic'^s,totq; grauifiimis cri mmaiiontbut infeilatut à tuo Brcntio,ut obru» tusiamtGrfnperatmuideripofiim: quia tarnen taufa Chrifii dgitur,iUi lotam c5mittens,non om nino defigt;ero,te pro tua prudentla,lt;equitate, cr iu/iieia auditufum me,rej^ondentem non de eau fa tota fotùm,quam i» uniuerfa hac lucubratione noRra, quam aduerfus 'n■^oÄ^'yo^Jt.iva Brentij elaborauimut,tenuiter quidem, o exiliter egi» mut: fed etiamdeaecufationibut,ocrimmatio» mbits eiuf,qu(U in Uteris ad te datis pratexit ad» uerfum me,quat etiam nos, ijsadte peculiar it er datis,relitlendat fufeepimut : no alia caufa,quàm ne propter ea^qunefilfo mihi obijeit, caufaipfi, quam fufcepi,derogetur. Qjtis enim non uidcat miudiciopatronos,atqiaduocatosab omni cri» minatione Uberos eße cportere,cùm alioqui etiä iuftis,ac innoeentibut partibus quam plurimùm ob fit aüorum,ac aduocatorum infimiai Pofiulat igitur ratio,ut audiar ipfe à te,reß3dens qs,quie cotra me,qui catholica ueritaiù eaufam egi, ex» iipiuntur: non wauditum damnes, ubi mul» tb ueriùs te damnaris, in ijs enim omnibus, qua contra nos dicuntur, utcum Auguft 'uio dicam, magis pro me habeo unde gaudeam. Beati cnim eritit,inquit Chriftus,ciim maledixerint uobis ho miites,odixcriHt omne malum aduerfus uos mè» tictespropter me.Cieterùm pro his docemus, qui qs accufationibusaut fiUunt,aut ßüuntur, unde fit,ut ueritati claudaturaditutad eorum fenfus. Uos igitur in hac caufa fola ueritate innixi, fiauxilio iüias,qui ueritatiscr auHorem, Crpa tronum fe femper exhibuit,accedimus congreßu ri cum Brentio,omnibus 'mflruüo armis, quibut

apud te,tuos^ plurimùm pofiit: non aliter certè quàm Dauid m fitnda,cr lapide, fedpriùs in no» mime Dommi,aduerfut Pbilijiaum gladio,bafta, atlt;^galea,crchpeomunitum, sed iam ad rem, epitomen in primis fophiliicte,ac monafticlt;e do» éirinte me fcripfiße tibi dicht er quidquid ab alijs diffufè /parfum eä,coUegi/fe m breuiaiUaJebo» lia, er cathoUcam confißionem. Hoc tefiimoniunt libenter ampleäor,er gratiat ago Brentio,qubd me non propria, er priuatamea, fed catholicis omnibut,er in autiqua religione permanentibut communia tradidiße lefiis eü.certe id conati fu» mut,er Deoadiuuante,quàmdiu uiuemus, cona bimur,utnon pro fenfunoflro,fedpro catholica tantum ueritate certemus. ncctimemutfopbiflte, ermonachi, aut mataologi nomma, qug non in mefolùm,fed in omnes antiquitùs fùndatâ in Ec» clefia do£irinàfequentes,Brentius iadat.Congra tulorpotiùs,qubd abeohoc audiam,qui boftefe totiut catbolicec Ecclefite exhibet, er Concilium Uicitnum fidfum,c^ contra Euangelium docuiße äßerit.gloriofum certèduco uitvperaricum Co» cilio Nicitno, atlt;^ abeo mataolcgus did, qui in hocConcilio toti Ecclefiafc au/us esl opponere. Quidigitur/perare,aut audire poteüab eo ul» lut ueritatis aßertor, qui neq^ConcilioHicano pepercit,er concilium n^ßrum, quod in edenda confißione catholica fecuti (umusfmtcrpretatur finifirè,atq; detorquet caUtdis uerbis in alios, er occultists quafifufurrans,fcmmat inter te, er ui c'mos difcordias.lionfi‘mut,inquit,tain bebeti in» genio,ut non intcUigamus quo confilio, er quo» ruminftitidubypocritaadfufeipiendum hocof» ficium excitatut fit : er quibut eperam fuam na» uauerit.vbituo tantum teftimonio, Princepso» ptime,uti uolo.nodi quàm !yncerè,in confißione illanodraedenda,adumea: nofti candidtßimu iUudCardittalitAuftanipedus,propterquoder toti Germdni£,er catholicis cmnibut agnofciiuy catholica,erauttit,ftmpetq;ab Apcftolis ferua tareligionis tenacißtmus obferuaior, cuiob fin» gularcm hanepietatcmiotum me tradidi.is te,et ob priuata in fe beneficia, er ob infignem mode» fiiam,quam femper de tepradicat,magno amo» re profequitur,atqi obferuat, lauda' q; ( quod ab eo non rarb audiuimus) ftudium quoddam tuum, eramoremeius,quàmputas,pictatis. lïle igitur arbitratus nibil circa fidem,non fyncerè, er pa» làm agi debere,nec incertis, aut cmentitis audo ribut qtiiequam emittendumeße: ciim fignificaf» fettibi,quödpararcm reßondere er contradice

JÇX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPI!

r? nbsp;nbsp;nbsp;eonfrßioni,accepit itgnum te, iuflo fcili»

cet, (y fapiente Principe re/ponfunt, iâtibi non fitturum mgrtitum,(ed bbetifer potiùfid accea pturum. De^uare ncc femel inter uos ferma, ut inteüigo,fitit,hïc nihilcitllidè, autocculté, fed candide ZT manililiè aélu e^.confißio itta tuo no mme iüuflrißime princeps édita,ut recès, ut cul y té,de drtificiofé concinnatd : ez pietdtem, ac mo defiiam pr£fefirens,mul!os poffe mouere mca tuebdtur.eram uictnu5,cr mteridos agebdm,dd quos peruenerdt, cogitduiitdt^refiltendum ef* fe,confenfueiut,crduéloritdte, cui nterità fera ttiendum erdt,ut légitima ßpifcopo. lüenonima probdititifed dperté tibi etiam not um effe uoluit. quod ipfe ßcut nuBo iure,nulld dquitdte prohibe re poterM, non folùm non prohibaißi, (ed ultra etidm,cr candido animo proballi. tiihil hîc eil, quodjagactfZy dcutomgenio egeat, utagnofeoa tur: nunquid occulté prelul tde dtgnißimut catho licam,(y antiquam ßdem conßtetur es- fequituri nos etiam qaalefcunc^ non erabefcimitt Euangea lium. fcio te etiam imgenué die-re, ^nonßs uüi, ob diuerfam fententià in religione inßnfits,fed cm pi« omnibsa ucrum fenfum. tiac funt digna (, ut dlia mit tarn ) arnica iequi,cr re Hi. propter qult;e nterità debeamat credere,te nihil cotra confeien tiamagere.Apud hunc igitur, apud teinquam, non opu« erat conßlia h,ec abfcondereit^ cathoa Uceefidei conßßiontm occulte, qj- infeio te edea re : quod non aliudßret, quam indigna de te fen tire. Arguitme iracundid, cr itnpotenti£ ania ni’.qwdnonpotuerim mihi tanrifßer tempera re,ut uelprima congreßione foltern, aliquam ue rlt;eman[uecudmi(,acpietatisnotant ofientarem. Hec de me dit,citm econtrà alferat, conßßionis t Ute concinnatores fmpliciter,c;-per(pieué,dc ci tra uÜius hominis contumeltam,omnia recitaffet hoc animo,utßitarestuliffet.cum bonu,Qr doa Hisuiris de eo conßrrent. Abijs igitur criminaa tionibuf,non aliter dp id te prudemißime prina ceps dgd, qitim re ipfa, ZT uerbis, que ipfe in fu periore libetto,quem impugnat ille,dixi db impo tentia dnimi,crir‘tcundid ipfa temporis mord po terdt me fatis purgare.triennio enim firmé,poH editdm conßßione tudm,edidi catholicÖnoßrdm, er biennia integro, poHquam meditdri cceperi refponfioni, me continui. foletdiesfufficere dd ntagnàanimiimpotentiàfedandam, malto magis credi poteA,annoru etiam tempus fuffeciffe.cera to auftm dfßrmare me attenté, er fedulo cur affe, ne quid acerbé diHum audiretur: dedi^ impenfé operam,ne quid dietrè,quodadcdufam neceffaa rium non ßret,it a ut in caufam ipfam, no in pcra fonas diHum aperté uideretur, quicquid duriits did neeeßitas poHulabat.malta hunts rei exema plaofiendere poffcm,in qutbus etiam uideri poa teramnimius finlfe ui hac modeliia : quum te loa qfteniein dux ißußrißime/äduntfatq^ dicenttittf

TOLA

quod des operant propagande pii',öel ApoßoH ce doHritt£,lt;y iuuande Eccleße Chrißi. Ego di eo,qutd ß hec doHrina efi impia,quidßEccleßa, eut ßues,eR congregatio Sathane ? addo cer téiudicio noßro,cdtbolicorumfcilicet, impia do Hrina,amp;Sathane Ecclefia eR,quam promouest ficut tuorum iudicio noßra doHritta,cr Ecclefia funtSdthane,atq;itd dubiarndoHrutam promo ues. Quid htc rogo iniurie eût aut quid, quod nS in conßffo ßt omnibus iPotuiffem exempla pda trum fequens dicere,durum dliquid,fed malui têa perdre,z;r agere drgumentis,ut dicunt,dd homia nem,ut ex datif à uobis probarem, merità dubid babendam effe fidem ueßrdm : ut bac rdtione ini petum iüum,erßruorem ia ijs fequendis modéra rem,ZT rttarddrem,at(^ ita paulatim dd matua riùs expendendd,z^ cogitanda omnid adducerê. Qÿum uiderem hocßcilius effe,qaàm omnid rea uocanda effe,dc reijcienda perfuadere.bunc teno rem in tota conßßione noRra, ztr fcholijs tenuit ufquequo tdndem omni doHrmd abjoluta, ad perorationem uentumeR.ia quacumexperfoa na tua dicitur,quôd nuüius erroris uel ia doHria na,uel in reliquaEccleße ddminißraiione,tuorii concionalorüßsconfciust ego dperté dico, lUos fequidamnatosiam dudum in Eccleßd err ores Arr'q,louiniani,vigilantij,zyaliorum. hoc quit non uideat,fl uerü eR, maximé pertinere dd cats fam,de qud dgimus,cr neeeßariodicendum ßifa fe mihi, niß ueüem caufe fidei deeffe ? qudntùnt habet ponderis,apud reHéexpendentes rationa fideifue,cùmprobatur atiquid priùs damnatum ia Eccleßdlfi non dpertéprobo, Augußinum, Epipbdnium,PhildHrium,Hieronymum,Eernar dum inter ddmnatas herefes ab Eccltßa reßrre^ negare offerendum facrificium pro deßtnHit,ie iunia Eccleße obligare quenquam, ctelibatu effe Opus Deo gratum,z:r matrimonio merità preßa rendum,uenerationem reliquiarum,cr luminda rium ufum licit a effe,z:r fanHa,effe pargatoriu, inuocandof fanHos, orandum pro dtßnHif.Si bec inqädm omnid,que habet conßßio tuo nomi ne édita,ab iUispatribus non reßruntur inter he refesdamnatas ab Eccleßa,damner ego,ut contu meliofus conuiciator, ß «erö tarn aperta proßro teßimonid,non eRqu'odreprehendar,qui ueria tatem caufe neceßariam,z^ non niß in fine, cuiu iamtaceri non poterdt,dixi.Commendatiüe mo deßiam conßßionis tue,quando nuUo contradia cente édita eR.non eR certé magnum, nuüo rea ßßente,manfuetd agere. Sedanueram manfuea tudmem pre fe tulerit Brentiuf,cùm a me coir da diHum eR fuis,res ipfa oßendit. Certé ß contUa melie,z:r eonuitid, ztr maledicentie, z^amarua lentie toUantur é medio prolegomenorum Eren tij,uixtertidparslupererit, ztrnon mmetana tiimffedinomnesuniuerfichrißidni orbis Epia fcopos, quod ut ßietat, preßtur mihi imputandS

ejjê,/? Juriùt w prahtos did uideturjed de ijs pim /atis.lUud pritterire non pojfum,lt;jult;gt;d paratas didt[e,cr fados 'm hac confißione eden» da ad conlirendum cum bonis, zy dodis, fi res ita tuliffet : ita fdlictt me 4 bonorum, cr doitos rum uirorum numero exdudens. Et ^uidem, nee bonum,necdo£ium me, autcredere, aut afa ßrmare außm,nec uHam mihi îitluriam fieri re^ puto,ß hoc ipfum de me al^ fenfer'mt. Cupio falte bonus,uel ex parte aliijua effe,cr dodus: quan tùmgradusmeus.Gr 'mgenium, atc^ fiudium pa^ tiuntur.Verùmnolo te latere,optime priuceps, quifintBrentioboni,(^dodi,cum quibuspara» tus ed de fua confißione confirre, idc^ ex uerbis ipfius,audi, Nec detredamus (ait loco de facra feriptura) cum quibufuismodefiis, e:y eruditis uiris confirre de dodr'ma pietatis:A[otus autè, cr reliqui eius,quicumipfoconfentiunt,pralaM tifeiant, quôd non funt uera Ecclefla, nec m'mi^ ftri ueri Eccleßie,fed ßnt hofies Chriili,z^Eccle fllt;e eius,quare flue probent,flue improbent,fcria pta ueterum patrum,nihil ad nos.Etpaulo pàd: coüuuiemAfoticorum pritlatorum,non alto loco ducimus, quàm fynedrion Annie, (y Caiphe. I» quibus uerbis,ut omittam fummam conuidandi li centiam ey libertatem,illud tamùm à te confide^ rari uolo,optime pr'mceps,fl omnes totius Chri» ftiani orbisEpifcopi,quianiiquamreligionê fe^» quuntur,mdigni funt,cum quibus Brentiusquica quam confirre uelit,fl non 'mfiréores impie tatet Cr malitia,quàm crucifixores Cbrifii: ideoq^ nec Aue dicendum ed eis: Qgi funt rago reliqui, eu quibus confirre poffet Brentius, nifî qui cum illo confentiunt,difcipuli uidelicet LutheriiNam oa mnes alij funt hofies Chrifii,cy Ecclefle,nifîfira tè Sacramentarios, Zuinglianos, amp;nbsp;Anabaptia ftits, cr fimilia m0nfiraiudicat,dignoseffecum quibus confirai, cr folos catholice, antique femper agnite Ecclefîe adhérentes re'^ciat, ut Chrifii hofies.î^on credo iüum hoc cogitaffe,fed utcunq}fit,id conliat,Brentium, cum nuHo Epia fcopo,B.omanam federn agnofcètetcum nuUo dea niqi his fubdito confirre quicquam ueüe.Ego uea ro fiteor me fubditum effe itlis,(:y debere,t:yuela le.Qÿidigitur mirum,fl nec bonus fîm, nec doa dus Brentio,cui omneSEpifeopi totius Gaîlie,Ri figt;anie,Germanie deniq},^' ttalie,ceterorumqi Chrifiianorii regnorum equalesfunt crucifigen tibus ChrifiumRic animus Brentij, heefententia tam confiant faits ofiendit, unde omnia alia eius tier ba proficifcantur,fontè,ex hoc thefauro cor dis quid aliud pro firri potuit, quàm maledicena tie,GT conuicial dtsid opus ed pluribus,hac uni ca rations,ueluti l^ongia,delebo quicquid nigra fuo iUo carbone Brentius contra me defcripferiL Qjiid miru, quod'moculisBrentijtamdefirmis, Cr abominandus,uidear,quàm me dep'mgit, cum ei omnes inter fe confentientes, amp;nbsp;agnofeentes Romana Eccleflam, omnes fdlicet iotiut orbis Chrifiiani Epifeopi, principes, populi, prêter paucos quof^mGermanie,tdq; uix à trigmta an nis,uideanturhtgt;fies Chriftii Clÿid ergopluria bus uerbis in omni hac caufa,crimtnationu Bren tij contra me,opus edihoc unico uerbo omnia di luuntur, no potuiffe lUum aliter iudicare de mèa bro quodan tsifimo, qt^i de uniuerfo corpore toa tius chrifiiani orbis tarn duram apud fe, cr cona flantem fententiam tulerit : ufq^ adeo, ut Anabe ptifias,Zu'mglianos,e:y omnes alios ab Ecclefle aliénas, uifus fit lUis prefirre, Sed urget maxtmd aduerfum me,t:y tibi iterum atq^ iterum ingeritz quodnec nom'tnituopepercerim.Rocenim agit manififiè,non alio confilio,quàm ut hoc nomisie, non tantàm àmecy animum tuum, ar aures aa uertat,fedetiam aduerfum me couertat,cr quia dem ut ego 'tn me fententiam firam,dignum certi ed,ut cr impudens, cr imprudent iudicer, fi tn te,cui confulere zyinferuire cupio,idq; ago quûa tàm poffum 'm iÜa confißione : cz deniq^ 'm quent nihil mihi audoritatis ufurpare po(fum,aut dea beo,contumeliofusfim, aut offeitdameum,apui quem audiri cupiam.Accufat Brentius,quod dixe rimtibi,deciperis,ßtler(s,quiahomo es, crfiüi potes.patere ut hoc dicam de te,circa ea, 'm quia bus nec es,nec,pro officio teneris dodus, er con fummatut effe.Rtec ed uniuerfa,quam exaggerat 'miuriaercontumelia, qua te afficio accufante Brentio. uerba negare non poffum quee feripfiz Sedquam 'miquè,erfinifirèBrentius hac'mtera pretatus fit,atq^ traxerit 'm contumel!a,qute cera tè nuUa m eis ed,fed potiits laus te digna, er de quameritbgloriari debes.tamaudi,primùm uer ba mea truncata quidem,cyhis qua pracefferut, at(^ confequuntur,quibus muniuntur quodammo do,er lÜuftrantur.defiituta refirt,quare, nift ut 'm alios fenfus trahipoßint l Ego, cum 'm Ultimi» uerbis ^erorationis tua dicitur, daturu te opea ram,ut nihil defiderari 'm te poßit offic'ij, quo ue ra tranquiUitas, er falus 'm Ecetefla conferuari poßit,admonui te,qubdquàm diu audoribus tla liusconfißionis,er quibus uteris tanquam confia liar^s credideris,nihil agere poter is quodadfaa lutem, er tranquiUitatem Eccleflie effepoßit z idqitribuonon malitiie lUiie,non miquitati ania mi,fed confilijs eorum.ltac^ dixi,cùm tuo nom'mc diceretur,daturum teoperam,ut non défis trän quiüitatifalutis Ecclefiee, teftimoniii hoc ut fide dignumfufeipimus, non dubitamusqubdqueeßa cis circa religionem,tranquittitati Eccleßa proa deffe fferes Racpramifi ueraciter, er ex anime» tibicredetts,er ab omnibus credtndum effe affe rens,prout debebam ijs uerbis te iuxta confeiena tiä agere teflatus.moxaddidi’.Sedaudi obfecro, quod fynceriter dicimus,deciperis proculdubio, imponitur tibi ab 'ijs qui humanitate tua,mgenui tate,ey candote abutuntur. sic itaq^ dixtße deti

KK j

pi,C7 itlud hltm4niUli,amp; (ÿnceritati de^ derini.Hiefuitt uir tûtes pfmcipum propriie^quia huf cùm abutuntur itii^ui.ßcile eos decipiunt.^ ftatitnitdiunxi,fÀüerif quiabomocs, zyßtlipo» tes,pi(terej ut hoe dicttm de te, quad tui de futta ilißitnis, cr doilißimis pitribus p^ßim dicunt. Oji^tre igitur biec omnia omißt Brentiut, qute plena funt officijs in te,cr quibut aperte oßendi tur,qaod quantum fieri potuil laudaui, ZT com» nendaui : in errore, de quo tacere non poterd, Ingenium,or indolem, O' quantum potui excu» faui.Errare certè,o decipi,malum eR, fed non femper pecc!itum,aut peccato coniun{tum,uel fi peccatum e^i,non parum exeufatur, quum circa iUa eR,qute minimè pertinent ad munui eius, qui trrat.Proptereàdixi,te circa ea errare,inquia bus non teneris pro officio dodut ejfe,óeonfuM natin, ttnec pertinent ad te excufandumffied for» tègrauem iniuriam Brentiut dieet iUatam fibi, cum dixi, qu'od in ijs non ed dodus, o confum^ inatus. Hanc uero ego potiiis laudem duco.quis fjon mtelligat,modefii£ effie,etiam i« ijs,qui per» petuo fludto ledionis infifiunt,o acquirendtfa crlt;e fcriptura agnitioni uacant, agnofcere gra» dumfO eruditionem propriam, necfecredere infaeradodrinaconfummatos,nec ab ai^scre» di ueüe, qui deledantur opinione eruditionis, Cr ßbi,uel alijs hoe appetunt uideri, kt ijs, qu£ profißionis fine non fünf, ut lurtffieritus in re medica, hic in iuriffirudentia feioli ejje pofjunt loquaces, ßbiffi fidentes : fapientes uer6,graues, prudentes ffi minimè. feientia ueröfcripturte,liie ronymo teße, non adomnespertinet, fed pro» priosdifcipulos uultt non minus quàm alia difei plin£.inilla igitur ueüe dodos uideri principes, nuÜa ratione modefiia effie credimus,quibus no» tum ed inter temporales curas,quàm parum ocij ad uacandum ßudio relinquatur. itacf;, qui le in bacconfummatum non effe affierit,nec ßudium eius,plenamffi eruditionemad le pertineie dicit, commtndai kt te modefliam, o ofiendit uanas laudes adulaforu,tibi nonplacere.Cur Brenlius cum ufi^ ad iÜa mea uerba,patere ut hac tibi di» cam,quandoquidem tui de fandißimis,cr dodif» fimis patribus paßim hoc dicunt,peruenit,poflre mahacomifit, nifi quid aperteuidebat, iüisfe manififiè redargui,a[ferit in ijsprolegomenis,ef» fe fuos errores inpatrib.o aliénas àfenfu feri» ptur£ mterpretationes,0' fecum frequenter pu gnare.Roc dicit de Augußino,de Rieronymo,0' Cypriano,merit6 itas^ ab eo qu£ro,an hoc fit in» iuria in hospatres,an nonlfinon,nec uüam in te dixi iniuriain,nec nominituoquiequamdetraxi, qui erraffe te mult'o modefiius retuli, quàm Bren tius de Augußino,cr Rieronymo.Si uero haced contumelia,contumeliofused Brentius fua fen» tentiain patres.Scio ego AugußinUfCr retiquos ^ngrauatintuudituros, ßredarguerentur er» ralfe,odeceptosfiiiffe circa fcriptttrlt;e fenfumi Modo,ut Auguftinus ipfc inquit,non temerè,felt;i certa audoritate,uel ratione id aßruipoßit.ali» ter autem id dieentem certè ut temerariü reijei» ret.omitto inde,quodpoflea ago,quàm firma ra tione impingat errores patribus. lüuded certii fidei,0' fcripturædodrinà magisad iüos,quàm adle pertinere,eosqihuicßudiomult'o magisiu fudaffe,quàm tu.tgitur non ed dubsü, minus hac de patribus did poffe,quàm de te nbsp;nbsp;feio te, nee

negatur» nee grauatim quidem auditurum. Vr« rum igitur,Z!rdignum de te fenfi,cùm dixi,paté» re,utdicamte fùüi, cr decipi:Siquidemtuiboc dicunt de palribus.Agnofceobfecro te, ingenue prittceps,^btec nonadulatoria funt,non fraudu Icnta ofcula blandientit,at(^ ideo quod merit'o di ci poted odientis.liam reuera odit quifi^, quetit immoderate laudat.fi quid habet uerba lüa, quoi durum fit,c0gita meliora effe uulnera diligentis, quàmfraudulenta ofcula odientis mimici, oßen» dit te amare,qui aperte imperfidum tuum tibi proponit,fimulffi te laudat,cùm fignificat,boc ti» bi non futurum mgratum : iüos potiits time, qui blandiuntur,Gr adulantur, tyr ut apertè dicam, nuüustibi nocêtiorinimicused, quàm Brentius. nuüus ( inquam) uüa maledicentia tantùm tibi na cere potuil, tantum mcommodi, cr non dicam iam anim£,fed fubßantia, gloria, zy nominituo infirripotuil: nuüus inquâconiura» tus hoßis tantum tibi nocere, quantum Brentius in ijsprolegometM,quibus maxime putauit tibi fiuiffe. Roe flnon manifiße oßendero, idffi ex ipflus uerbis,habearmendax.Loco igitur prima de offieiopr'mcipüfecularium'm Bede fia fie pra ponit,quod affumitprobandum : oflendemus, dt u'ma clemëtia adiuti,q, nonadpralatosiüos tan tùm,imô ne quidem uÜa ex parte ad ipfos, quip » pe qui iam non Ecclefia membra fint: fed praci» puè ad pios principes,or ad eos, qui tam ex mi» nißrorum Ecelefia numero,quàm ex reliquo ba m'mum,qui dodr'mam Chrißi agnofcunt,ca:tu,in eonfilium adbibentur,pertmetdedodr'ma reli» gionis cognofcere,zy iudicare. Rac funt eius uer ba, qua toto iüo lococonatur multis rationibus confirmare.uat^ non longè p'od,propofito exem plo Dauid, ex Pfalmocentefimotricefimooda» uo : nènne qui oderunt te,oderam : zy fuper mi» micos tuos tabefcebaml Perfido odio oderam il» los,mimicifidifunt tnihi,itaait ; Rex fuo ipfius extmplofignificat,boc effe uerum officium re» gum,zyprmcipum,ut impiamdodfmamex ani mo deteßentur,Z!r crudeles bypocritas, qui funt uiri fangumum,perfequantur.f'ed quomodo pote rit pr'mcepsimpiamdodfmam deteflari,nifi an tè cognouerit,zy iudicauerit,qua dodr 'ma fit int pidi cr ultrà progrediens, Lex Koyfis, mquit. Armât manus cuiufuis, etiam priuati aduerfut eum,quifuadet idololatriàferMndà. Et loco

Deute»

ßeuteronomij citata.Si tièi ùoîuêtU perfintdere fréter tunf,aut fiUiit,uel uxûr,4i4t amicuiiéaiautf feruiamut dijsalienit,non acquiefcM et: net^ p4rc4t ei oculut tuut, ut mifere4rit, cr occultes eum,fed liatm iuterficies eum,(y infirt: Qtjpd fi m4iores noâri exercuiffèntfeuerMtè legis hu iiu,4duerlus eos,quiprimi deferta do{lrin4 Pro= phetic4,^ Apoliolic4,mtroduxerunt 4lien4 fu cr4,qtilt;e tgnor4uerunt p4tres nojiri, nouss, or impiss feiliu mon4fiic4S,qu4s deteli4tur uerbunt Dei,nou4 or Arißotelic4m dodr'uid religionis, q44m 4bomin4tur Eu4ngclion Chrißi : non dubi t4mtis,quwi rediùs fe h4berent res Chrißi4noru, Cr tr4itquiUior effet Eecleß4 Dei.Vide igitur,iU lußrißime prMceps,lt;lU4t4 fiduci4 hoc loco^Brett tiusprmcipibia tribuit iudicium doâlrin^ fidei, O’‘irm4t iRos 4d perfequendos eti4m,4tlt;^ iuterfi ciendos hypocritM,cr filfosdo£lores,cit4tis uer bis iÜis,ß4tim iuterficies eum: 4tqi 4ffirm4t 4per tètr4nquilliorem futurum ß4tum Ecclefiæ,fifea uerit4s huiut legis feru4retur, cr h4c rutlone 4U ßorit4tiprmcipum,4tq; it4 tu4m putut fe defin dere^ Zycl4m4t4duerfum me, quôd uosomnes gr4dudeiecerim.it4 fe credit, m4gn4m 4pud te mire gr4tilt;tm,quàd t4m 4cer fit UMdex,0‘proa pugn4tor 4uilorit4tis pr'mcipu.fed intérim obli tusmihieffe uidetur ueßrorum fupremorü prin cipum,quos (^clementifiimos dominos fitemini, Clt;ef4risfcilicet,Gr Rom4itorH regis. Hoj non po tek negure ueros principes effe,Qr fupremos do wiwoj Germuniie. Qttidillicirc4religionem iudi curint : crfcriptum Citftris de d4mn4tione LUa theri, in comitifs Vuormucienflbus, cr uliorum comitio1rumreceffM,crdecretum iüud confenfu etium omnium ordinum Augufiæ editum, de or» dinntione circu religionis,cr E.ccleft4rum flutu, ufq; 4d de finit ionem concil^ feru4nd4,f4tis often dunt : 4tqi uit4 ipfu horit principum 4pertè con» tr4 omni4 loquitur,quieLutheriM circ4 f4cr4men t4,cr fidem mut4uit,cr uosfequimmi. Si ergo ad eos pertinet iudic4re,cur non uultis fi4re eoa turn iudicio i certè,tefie Brent io,Dei ordm4tioa ttemtr4nfgredimini,quotquotin religione cona tr4ri4 eorum iudicio fequimini,fiquidem neç^ ila le neg4t,neq}Uos,illos effe principes legitimos. nififirtè eos impios effe dicat Brentius, er proa ptere44dditfemper,ho6iudicium pertinere ad piosprincipes, nefcio an hoc fit didurut. Qijo4 P dixerit : iußiiis ipfe m omni iudicio reïjciendus eü.Curenim fi uitam,mores, opera, er reliqua horum principum geßa ffieäemus, iüos impios, Cr uos qui contraria creditis, pios iudicabimus i Sipietas cultus Dei, diuinarum^ rerum obfera U4nti4efi:,quis inter principes magis pins,quant iUi ? Ac deniq^ cur credt potefi:,Deum fubtraxifa fe Ulis lucem,quam uobis dedit I Vcrai» utcunlt;^ ftt,fi impios iUos dicat Brentius, atq^ ideo eos hac audoritatepriuet : nonne adfeditionemf tÿ- re» beUionem excitât populoii Summt hi principe^ attenté, cr ferià, def4lutefu4,cr omnium uea ßrum cogitantes damnant oès nouas Lutheri do drinas. Rebeües ergofunt,qui non obediût. Ruf fum fiexemplo regis Dauid, cy mandata legist principes debent,Brentio telie,aduerfarios eiut dodrme,quâpiam iudic4t,odio perfequi,cr inà terficere : Cur non Cdefar, Romanôrii rex, fl hoc egerint,iniufiè egiffe iudicandi funtiltaq; his uerbis,quibus tua audoritatem Brentius pufauit ßabilire,excit4uit,Grarmauitaduerfum te poa fentiam,cy uires horupr'mcipum,^:^ fimul défia niuitfte, atc^ omnes teneri eorum fequi iudiciSj Finita ed igitur tota caufa religionis, O' omnes, qui iüorum iudicium no fequunturiobnoxq funt ira eorum,cr morti. ubi nihil reßabat iam uoa bis refitgif,qu4m ad eorum clementiam.Hanc uea rbfententta Brentijfubtrahit,cùm, inquit,officiii iüorum effe deleßari,cr feueriter ptrfequi ima piam,iudicio eorü fequentes dodrinâ-Hac quant fint perniciofa tibi ipfi, Brentio, cr omnibus noâ uumfequentibusBuangeliü,ipfeiudica, uidea an non ultima damnationis fententiam in uos ont nesprotuleriti Verùm aliquid reflat,quod his re ffionderi pofiit in Brentif dodrina,cr hac omnia effugere,4t(^ eludere quis ualeat fequens nouunt Euangelium,Eodemenimlocode principum au doritate,non folùm,ait,ad uniuerfam Ecclefiani Dei,crad eum ccetum,qui in nomine Chrifii pu» blica audoritate, conueoit, uerumetiam ad ua numquemqi hom'mempriuatum, qui ed Eccle» fia membrum,pertinet de dodrina religionis iu dicare,cr uer4m,ac fàlfam tnlernofcere.Etpbd pauca quadam aperte dicit, quàd confirmato Ea uangelio miraculis, nuÜo modo ( uerba enini eius iam refer am ) licitum ed,m caufa aterna fi lutis,alienafententiaitaharere,ut earn fine na ßro ipforum iudicio ampledamur. itat^ priuatié omnibus audoritatem dat, dubia fidet ita défia niendi apud fe,ut non folùm pofimt aliorum noti fequiiudicium,cùmfuo répugnât: fedetiami u6 teneanturnuÜius iudicium fequi, quod fuo non conuenit, ctiamprincipisfui.ne^ ehimprmcia pes excipit : fed nuüius,ait,iudicium,licitum ed^ isi caufa aterna falutis fequi, fine fuo. Itaque iubet omnibus, ut diligenti iudicio expendant^ utrum,quacunqi dodrma,uel pradicatio, etiani Apofloli, uel Angeli conueniat uelpugnet cunt Euangeliô,quodpradicatum ed, cr confirmatU diuinitùs. tgitur iuxta hac priuatus tenetur, non folùm poted,iudicium fui priticipis expendere» tty an confonet Euangelio, uel repugnet iudicaa re:cr fi repugnare cognouerit,non obedire.Poa ted ergo quilibet,quod fibi uifum fùerit,fequi,et prmeipi fuo,aliter pracipienti, libéré reffende re,qubd aliter iudicet,cr iuxta hac rationê liber eris tu,cr reliqui principes,qui nouum Euange liumfequimitiifm caufa religionis,àlegibus Clt;w

KK 4

95lt;^

frfrtJ.dicenfcîjUe iiim diu ccefiiflift non poffêuos contra confcientiam agere.fed uide obfecro,quid mdefit.certè,utfitbditi tui (imiliter tibinonpa:^ reant,cùnt ipjt idem excipere poßmt : fefcili= cet^non poffe contra confcientiam obedire. quo uerbo omnium fubditorum tuorum obedientia fubtrahitur.luxtaprimum igitttr fttperiores tui debèt omni feueritate perfequi te,tttam^ fidem : iHxfif fecundum uerô fubditi tenentur tibi no oa bedire^ 'mcaufa fidei. cùm iudicauerint non efje obediendum. Qÿiirogo poteiitibimaiutdetriB mentttmadlirre,quàm qui te medium conflituit^ iw^er fuperiores tuos, Gr fubdilos, gt utrofc^ ada UerfiMte armauiti atq^ quod de te dicimus,cogia lt;4 mcxteritprincipibui'.Gruidequalis eritrea fßublica, in qua,neqipriitcipes,fuperioribui fuis, nec^ fubditi eoru ipßsobediant.Et interim Bren tint clamat contra me,quod feditiofta flm,Grfen fucommunicaream, gt agarfpiritu uertiginis, cùm hiiec omnia doürina Brentij aperte contia neat.Qÿi rogo efl alia feditio uerior,quàm ifia, in qua inliriores omnes aduerfm maiores permit tuntur rebeüare : gt qnis maior defcâiiM commu nisfenfM,quàm audoritatem dare præcipiendi, imb or adhoc agendum aliritigere fuperiorem,' inferiores non obligare ad obedienduml Oma nis lex docet,ei, qui audoritatem habet præcia piendi,obediendum effe : eum ucr(),cui nuÜUi oa bediretenetur,neqipoteliatem habere pruecia piendi.Q^isnon 'mteUigat legem, GT decretum omne fuperiorisuanum el}e,ridiculum,Gr pneri lem ludum,ß uim,ut dicunt,compulßuam non ba beat l hic uerè ed uertiginis f^iritus, quem ß fea quâtur homines,^:^ principes in fubditos,Gr fuba diti m principes infurgant,Gr ßne uüo or dine tu multuètur neceffie ed,Gr quid pluribui opus edi Utectam apertè ßbi ipßs contradicunt, ut Brena tiusipfe,qui turn deaudoritate principum pria molocoafflrmat,Grpoteßatem tribuit definien di dubia,imbhoc tllis imponit: pod htec omnia demum fecundo loco de fcriptura,ßc mihi reff on deat.Kogas ergo,quem tandem iudicem Gr quod indicium agnofcamus I Breuißimis, gt perfficuè reßgt;ondeo,eum iudicem agnofcimus,quern infym bolo fidei, iam inde ab incunabulis didicimus, uia uorum,Gr mortuorum. intereà temporis, dum il le patefùcit fententiam fuam, uel particularitery uel uniuerfaliter : Vos magni fapientes,Grpoten tes ufurpabifisiudicium contra nos,Grperfequi mini nos,cirtè bac fuit fors E cclefia Dei, omita to inde quantum contineant bac uerba,infe ipßs caUiditatem, Grqualiter ad pertiitaciam moueât,

derari uolumus, quad folum Cbrißi iudiciu uult dgnofci. fiuflràigitureft omnepr'mcipumiudia cium,uanum,Grpuerile,Gruerè conumcitur,^i ritu erroris agi, omni bumana ratione carea rè,qui hactamcontrariaflbi ipßs affirmat.ui^ ita ut cacus in eos irruit,Gr eos primos offendit^ quibus prodeffe uult.qua quafo tenebra maiores unquam fingi potuerunt,quàm ifia l quare non ed, quôd ulteriss reffondere debeam Brentio, de omnibus,quibus me calumniatur. Hoc fit fatis, ut ab omni eum repeUam teßimonio,Gr tndignu fide oflendam: quod ßbi ipß tam apertè contraa dicat, Gr qua affirmât, nec^infeßare poffunt, fedfe ipfadeflruunt'.audoritas fcilicet princia pum,Gr fubditorum libertas.Te igitur princeps optime,appetto,Gr obfecro quam humiHimè, ui attente cogites,quale ßt iüud Euangeliu,Gr qun dodrina,qua defend’ non poted, nifl tantis ßla fltatibus,Grtam manifißa contradidione.Deina de ut fimul expèdas,an ßlfb ego dixerim, in pra cedenti confißione,ia{ia efJe femina totius fchifi» matis,ty diuißonis HienimfuntiÜius confeßioa nis fru£lus,quos nuncBrentius profert,Qtii nula lam agnofcit Eccleßam,Grnuüum cocilium, qua ratione unitatè Eccleßa'feruare poteriti qui nullius iudicium fequi debet ßne fuo proprio, cuiparebitlqubdfibacßntuera,quis nexus in Eccleßa l quomodo teneri poterit in eodem fena fu,cr in eademfcientia, circa fidem, gt cultum Dei,ut Paulut iubet,cum al'ffi,qui folum propriu fenfum iudicem habet, GT folius Chrifli iudiciu agnofcit l Et uide an non proprio fuo gladio ue lut alter Goliath, Brentiusproflratus, gt inter a fedus iaceat.inpracipua caiffit,Grprimo loco de audoritate principum, quod cùm in alijs omnia buslocisfàcilèfieripoßit,interim ne pluribuste grauem,GT modum excedat bac epißola,fuperfe dendum duxi ; finem^ impono humili bac obfea cratione : Perfdlutem tuam aternam, per iudia cium,quod omnes expedant,te opttme princeps obfecro,tÿ‘ obteßor, attente cogita Brent'^ doa drinam,Gr quam inconflans,quam^ßbi contra ria ßt.cum aduerteris,Gy expende quid tibi agen dum ßt,^ quid reffiondendum Chrifio,m iudia cio iüo ultimo,quod fequutus fueris dodores, ac dodrinam tarn apertè ßbi ipß contrariä,s:y hoc ipfum ut agas,Chrißum humiüimè rogo: crtu ßa militer roga cum Paulo, ut Deut dommi noflri lefu cbrißi, Pater gloria det tibi ßgt;iritum fapien tia,zy reuelationis,m agnitionem eiui, GT iüua mmetoculof cordis tui, Amen,

VM OM-nes Ecclefiam Chri fti amp;prai-dicem9 u-nicä eius fponlam , amp;adillam nos perti-ttere glo-riemitr.o-mnes, in-quam.qui tam diuerfa amp;nbsp;côtrària de ijs,quç aduerum Dei cultum amp;nbsp;falutem noftram pertinent,fentimus:apertum fit,confentien tibus etiï omnibus,aiit nos, aut illos extra • cam eire,qu2E nullo modo contraria in do-ftrina religionis, amp;nbsp;falütis noftræ patitur. Meritö igitur,primö omniü, nefa eft agno-feenda Ecclefia,lt;amp; lyncero corde ampleften da ab his,qui falutem fuam ebaram habet. Quod cùm femper neceflarium fuerit, nüc certèebmagis,quö magis abundant feétæ, ha:refcs,nouitates doélrinæ,quas meritö di xerim diluuium aquarum multarü ; aqua-rum inqua infidelium,quo miferrimè fuf-focantur,quicunqj ad ueram Ecclefiam.tan quam ad alteram Noë arcam non confu-Qp.iAdEc giunt.Quçomnia ciim agnofeamus, amp;nbsp;nos, cleßimagno amp;nbsp;Vuirtenberg. cum quibus amp;nbsp;egimits.ik fcendMiJ pri agimus : illi nihilominùs Ecclefiam màe/Teo/ieM defcribunt.quæ femperincertafit,amp;occul-. / nbsp;nbsp;nbsp;” ta,amp;ànullomanifeftè cognofei pofsit,ctiä

en um, perfidem, non tantum nunc, cùm religio fit certa, t^nta lententiarum diuerfitate feinditur, mnifißit, fed nec tune etiam,cùnl nulla eft de fide con trouerfia. quodexeorü confelsioncquam impugnauimus, manifeftum eft. Capite enimdeEcclcfia, poft enumerata maxima quidem eius priuilegia,fed,ubi ( inquiunt ) lixcEcclefiafit, qrenda, amp;an iura eius fint certis terminis circumferipta, alij aliter fen tiunt: lt;5:utomittamusnuncquæibi refpÔ dent,certè capite de concilijs, ita inquiunt : non quiuis hominum ccetus pro uera Eccle fia haberi poteft:amp; ut maximè multi aliquo tics in nomine Chrifti conuenire uidcan-

tur,tarnenpaucifuntelcéti,amp;non eft omnium fides.Quare nos in Catholica aflertio nc, nondebuimushocomittere, undeuel maxime amp;nbsp;fains hominum,amp; controuerfia rum finis pendet.Igitur Ecclefiânohlblùm certam,amp; manifeftam,fed uifibilem etiam, amp;nbsp;fenfibus perfpefta docuimus. quod cùm nunc potifsimum impugnetur àBrentio,irt fuis prolegomenis: bine putauimns merito fore nobis incipiendum. utprimum omnium neceflarium eftead falutem, certam manifeftamqj habere Ecclefiam, Icripturx, amp;nbsp;fidei rationibus, atrp patrum auftoritatc cofirmeraus: quö deinde,4üç ilia fit, amp;nbsp;tibî, faciliùspoftitagnofci. Principiöigituril- Cdp.^.Deca ludDei confilium,de congregandaEcclefia filio Dei in ex hominibus,eft nobis attèntiftimè cogi- congregatt • tandum.moXenim,utabhominibusfibire Eceteftd ligiortiscultum exhiberi, Deoplacuit, non nbsp;nbsp;JfomiMlK

id priuatim,amp; quafi folitariè, attp à qliouis feorfim,amp; leparatim ab alijs ; fed potiùs in aliorum cœtu,amp;grcgatim fieri uoluit; non quö ihteriora illa cordis lacrificia,laudis,c5 fefsionis, gratiarnmi^jaftionis, de quibus Plal, Sacrificium Deo fpiritus contribula-tus : lt;amp;, Sacrificiü laudis, honorificabit me : relpuercufed quöiudicaret,fe hominis creä torem,quimoxunicreato,amp;conforti exeo format» procreationis fœcunditatislp beneficium cótulit, attp ita in focietatS unam, fub uno fummo Deo,oés ab illo uno princi pio propagatos,atq5 in unius Dei religionS amp;nbsp;Ecclefiam coadiuuari debere, modo créa tionisintegritasferuaretur,conftituit.unde dc homini indidit quandam focietatis co-lendæ,quærendælppropenfionem,amp; reuc-rà indigentiam, atq; necefsrtatem, cùm auc nullus,autcertèuix quifquâ inueniri pof. fit,qui in omnibus uel huius tranfeuntis ui tx neceflarijs rebus fibi ipfi proljiicere, fuf-ficerelp pofsit. Sed ut interim hxc omitta-mus, quod ad Deum colendum, agnolcen-dumt]j attinet : potuit quidem ille,fi ita ucIj let, cuiqjhomini apudfepriuatim,autpef domos manifeftare feipfum:amp;,qua ration« coliabeisuellct,oftendere: Qua in remi-, nùs ccrtèuidebaturneceflarialocietas alio rum.Deo enim facile eft,fingulis infpirare, quod Gt fatis cui(p,eostp ita in fuam conti-nereobferuantiam.quod cum noluerit,m4 nifeftèoftendit,quantùmametin fuo cul-tu concordiam, confenfumlp hominum, quantùm fingularitas illa ab alijs fe elon-gantium,amp;quafi defpicientium,quos Deus æqtiales creauit,illi odiofa, amp;nbsp;periculola fit nobis. In human! generis principio,offeruC Chain,amp; Abel facrificia,non fingularitcr,dc fçorfim,fed fimul amp;nbsp;in ccetu eorum,qUi trie erant hominum.unde amp;nbsp;publica facrificia, publico etiam ludicio cœlefti a tit placuiftc, autdifplicuifle Deo oftenfum fuit. Moxejr, quiaitahumanainiquitaspoftulauit, cùnt paulatimàcultu,pietateq; Dei non minims pars hominum defeciflct:fuit Dcó curx fu3 feruare Ecclefiam intaftam, amp;nbsp;fegregatarrt à malignorfi,quam etiam iniquus illeimiti tor operum Dei,amp; xmulator gloriç congre gauitfocietate,amp; Ecclefia. Hine legimus iit ilia priori xtate filios Dci,amp; filios hominü, piorum fcilicet,d: impiorum familias, gre-gesep colentium Deum,amp;contemnentium. fuit itacp detune, no apudaliquem folitariii Dei cultus,de profefsiOjfed in Ecclefia, no«

dubiumquin minifterio illorum congregà ta.quôs Deus iani tuncdabat paftores,iSc do ûores.Adæ uidelicetjSeth,Enoch,«Screliquo rumpiæ illius fanîilix patrum, ufcpaddi-luuiù.amp;deinde fecunda ætate,rurfum cref-centc malitia.eligitur quidem Abraham, amp;nbsp;feparatür ab impiorum, ôc idololatrarum -, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habitationc, fed nec folus, de hne Eccleha,

uerùm cum uxore ctiam fua,atque domo ; ttatimcp illi futurx Ecclefix Dei certifsima ' Gert. 12. eft promifsio:Faciam te in genté ma-gnam,atque in tebencdicentur uniuerfx cognationes terræ, amp;nbsp;conftat apertè, Ecclc-fiam illam,iam etiam uifibilibus fignis cir-cumeifionis defîgnatamfuifle,feruatamejj à Deo miraprouidentiæ fuæ ratione: atque üicifsimineaipfumfuifleagnitum, utue-rum Deü,cultibuscp libi gratis adoratum: quoufqnôad in ligne regnum, potentiamc^ pcrduceretur: amp;nbsp;deraum ad tempus ma-nifeftationis gratiæ perueniret. ut, amp;nbsp;qui priùs fub promifsis uixerât, amp;nbsp;reliquçGéa tes, ad earn agnofeendam, amp;nbsp;füfcipiendam iiocarenturheretcp ex omnibus una Eccle-fia,dicéte Chrifto, Alias oues habeo, quç no funt ex hoc ouili: amp;nbsp;illas oportet me addu-Joân.fO. cere ; amp;nbsp;lîet unum ouile, amp;nbsp;unus paftor : Et Pauf'^ apertè clamat de ChriftoJpfe eft pax EpÂefx. rioftra, qui fecit utraqjunum.Et: Veniens euangelizauitpacé uobis,quilongèfuiftis, amp;nbsp;pacem his qui propèiquoniâper ipfum habemus accelTum ambo, in uno Ipiritu ad patrem.Ecce unitas ilia fpiritus, qua poftea iubetnosfolicitosobferuare, in uinculopa cis.Hæc itaepapertè nos docent, quàm diligenter Ecclefiam quærere debeamus,quàm ardenterampleéii. nonne clamanthæconî iiia,utpriùs nobifeum inuicem conuenia-mus homines,priùs concordemus,priùsco gnofeamus confortes : ut deinde non priuà ta cuiufq;,fed communia placeant Deo créa tori omnium obfcquia?cui confonat,quod in Euangelio nos admonet Chriftus : Vadè priùs,reconciliare fratri tuo,amp; tune ueniés öfteres munus tuum. non ei placet nilî uni tatis facrificium,pacificæillius, fraternælp charitatis,quaquifqfprout fe, proximüa-mat,in Deumip curat red ucere.aut per eum ipfum rcduci.fiuicloquitur: Si duo exuo-bis conlcnferint fuper terram, deomnire, quamcunrppetierint, fiet illis à pâtre meo. cùm priùs de Ecclefia dixiftet, die Ecclefix. Mrff.lS. Etquæcunquc ligaueritis amp;c. dcpoftcaubi duo,uel trcsfuntcôgrcgatiin nominemed, ibifum in medio eorü.Iraq; contextus nos docct.qd dicitur duo ex uobis,ad eos,quiEc elelîam agnofcunt,amp; in eins iinione Deuin colunt,refcrcndum. Ex uobis ( ait ) quibus dixerat,dic Eeclefiæ,amp; fi Ecclefiam non au-dierit,firtibi fient Ethnicus,amp;c.amp;quçcunqj alligaueritisfuper terram, enint Iigata'amp; in cœlis,quoinôdoenim (ut uerbis Cypria De fîmpli, ni.hæcexponentis dicam )potèft ci cum ali Prlt;e/. quo conuenirc,cur cum corpore ipfius Ec-clefiæ, de cum ipfa fraternitatenonconue-Mrf/rfC, 2, nit ? Hoc ipfum amp;nbsp;per Malachiam Deus o-ftendit,cùm inter ea,qux erga cultum fuû, in facerdotibus,amp;reliquo populo inordina tè,prçpofteretp fiebant,hoc etiam dicitmun nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; •

quid non pater unus omniüueftrûrafnun- nilnlejjeff'ii quid non Deus unus creauit uos?quare er- tum , (juoi godelpicit unulquifqjueftrûm fratré fuû, extraEtcle» uiolans paftum patrum ueftrorum? Hæc n- offertur* îtaep Dei uoluntas nobis eft meritô fummi ' nbsp;nbsp;'*

facienda,quam maiorifapientix prouiden tia à Deo non dubitamus conftitutâ, quàm ut à nobis fatis,dignecp intelligi pofsit.Gerte extra Ecclefiam fuam, extra focietaté eo-rû,quosfibielegit in popuîum,nihil ei placet, nihil eft gratum. tot enim uinculis, tot nexibus unit nos in mutuo amore deuin-dos effe,tot officijs hinc inde dc cxhibitis,d£ fufeeptis noftram charitatem coalefcere, dc augeri curatmt nulli quantumuis in remo-tifsimo fcceftu à fe feruato, nulli inquä uel iPaulo,uel Antonio liceat,uel mométo quidem temporis,nó fe gerere ut Ecclefiæ mé-brum,non agnolcere focietatem aliorü, nó proalijseftefolicitum. Vt enim Paulus dé J.Cor.iX. membris corporis inquit,Deus ita tempera uit corpus,ut pro inuicem folicitafintmem bra,dc fi quidpatitur unum, compatiantur dc alia.cuius rei,quxfummè neceftaria eft, ïllud exemplum nos maximèadmonet, qd in Paulo à Deo iplb exhibitum eft. Profter-hitur de cœlo,uocaturq} à Chrifto,d: côuer-titur,imô ut quibufdam uidetur, necomni hoimprobabiliter,lt;amp;rapitur ulq; ad tertiü cœlum, amp;nbsp;poilhæc omnia mittitur ad cum Ananias,qui ilium baptizet. utuideas ( in- AélUkm J, quit ille ) dcimplearisSpiritufando, mittitur ad eum minifter Ecclefig.ob quam aliâ, putas,caulam,nifi utfratresagnofcat,utlb-cietatem colat,utnon nifiin Ecclefia Chri-fti fibi falutem fperet, ut deniqj facramenta percipiat.uifibilia fcilicct figna,d: per ea co-puletur Ecclefix ?quod poftea amplius etiâ AdGaL J. X fe curafte oftendit,conferens cum ali ƒ s Apo ftolis Euangelium,quod à Deo feiebat le ac cepiffe? Sedde Cornelius ille, licet dignus cui appareretAngelus,fuasq}orationes exau diras liignificaret: Petro tarnen traditur im-buendus,per quem non tantum lacramen-taperciperet, led etiam quid credendum, quid lperandum,quid deniq; diligendû cC-fet,audiret.Poterâtqùidem hæc omnia per Angelumfieri,red,ut Auguftinusinquit,ni InproIogoU miùm efietabiedahumana conditio, fi per ^ri Je do^l^ homines hominibusuerbumfuiimnô mi camp;rj^. niftraret Deus.Charitas etiam ipfa,quæ homines nodoquodam unitatis conftringit, langueret.fi in his quçadDeum funt.homo homine focio non egeret. Denicp hac ratio- l. ad Cor. ne Ecclefia uerè Dei terhplum efte oftendi-tur,dicente Paulo, templû Dei fanftum eft, quod eftis uos,oftenditur,inquâ,cùm Deus exEcclefia fua oracula,fua uerba nobis edit, noftraslp oratiónes,culrusq,’,quos ei exhibe mus,amp;lacrificia non aliundè fufcipit,quàm ex Ecclefia ; de qua illud pfalmi meritô acci pi debet; Benignèfac Dominein bona uo-luntatetua Syon,utçdific€ntur miiriHieru Pfalmo jo* falera;

falem: Ecclefiæ fcilicet, quafi unici rempli Dei. unde amp;nbsp;fequitur. Tunc acceptabis fa-crificium iufiiciç,oblationes,amp; holocaufia, tuncimponent fuper altare tuum uitulos, laudum fcilicet,amp; orationum,cæterofumcp Deo placentium operum. In hac itatp di-Clt;lt;tgt; Ound nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diuinæ rationc de cofiituenda

P li}r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deneceflaria omnibus unione ad

eam,ideoputauimusprimöle(fioremtcncn ftIJiMK. nbsp;nbsp;dum,quoniâ ex ea iam fatis ofienditur, Ec-

clefiam hanc Dei oportere cognitâ elfe fen-fibus,amp; perfpeftam. Si enim ad hoc à Deo ædificata efi,ut homines contineat amp;nbsp;uniat, ut ad earn congregentur, amp;nbsp;confluant, quibus curæ efi, Deo gratos, probatosijj effe ; fi Ecclefia efi hominum,at(p ideohumana fo cietas,licet altiori uirtute,fide Icilicet, chari tate,à Deo infufis, confians : fi deniqj coire debent homines in hanc focietatem,ut grata fintDeo eorum obfcquia,quomodo id fie ri potefi,nifi fe agnofcant ?aut quomodo le agnofcét,nlfi fibiinuicemfuosanimos ma nifefient ? Hoc ueró qua ratione fieri ualet, nifi uifibilibus,externiscj5 fignisiNon efi Ec clefia hæc Angelorum,non Ipirituum dun-taxat,fedhominücorporaliumfefe adiun-gentium,inuicemqj conuenientium in fi-dem,cultumq5 Dei,fecundum gradus, fun-ftionestp diuerfas,tanquam diuerla membra: ut alij fufcipiant,alij tradantdiuina,a-lij regant,regantur alij, quæ omnia oblecro quomodo fieri poirunt,nifi fe mutuó uide-re amp;nbsp;alloqui pofsint ? Nunquid Ecclefia illa prior antiqui populi inuifibilis erat ?Nun-Citp.é.Eccle quid non perfpe(fia,amp; cognita eis ipfis, qui

If Chrilium filij,amp;nepotes,omnesfp propagati ex eis,in CrpoRuiß= Æg)pto,amp;in deferto peregrinantes, amp;nbsp;in Wf« fiiilT terra promiiraconftituti,facerdotes, mini-ftri,templum,facrificia,lexipipfa,quibuso-mnibuscenfiabat illa Ecclefia, nónneco-gnita erant etiam fenfibusfAccedamus ad Euangelium ipfum,lt;Sc primordia Ecclefiæ: Difcipuliilli,quicongrcgati erant foribus claufis,cùm ipla die refiirredionis ad eosuç nitlefus, cum quibus quia non erat Tho-lorf# JO, mas,nonuiditipfum, putas non erant ue-ra Chrifii Ecclefia? putas non uifibile, lt;amp;nbsp;manifefiumerat, eos elfe Chrifii difeipu-los ? Illi ferè centum uiginti,qui pofi afeen-fionem Chrifii reuerfifunt, amp;afcenderunt in cœnaeulum,erantl]j perfeuerantes in ora tione,quorum omniumprimiApofioli de-feripti funt, in quos uenit Spiritus fanftus, an non fefe uidebant,amp; corpore etiam con-ueniebant fecum?nónne corda fatebantur fibi ablcondita elfe,cùm dicerent:Tu Deus, qui nofii corda omnium,ofiende quem cle gerisexhis. amp;nbsp;tarnen eos elfe Ecclefiam il-lam.quäChriftus reliquerat, lenfibus ipfis manifeftum erat. Quid de illis tribus milix bus,quidie Pentecofies baptizati funt, de quibus diétum efi,quôd erantpariter, amp;ha bebant omnia communia,quorum hume-rum Deus quotidie augebat, dicemus? De omnibusdenicß,qui primo Hierololyniis fub Apoftolis crediderunt ? de quibiis dici-tur,qiiôdfaâ:âcftperfecutio magna in Ëc-clefia,qiiæ erat Hierofolymis, amp;. omnes di-Iperfi lunt per regiones Samariæ, amp;nbsp;ludæe, præter Apoftolos,quid fentiendum? nonne omnes lii.qui Ecclefia dicurttur, erant uifi- ActUUm 8. biles,amp; uifibiliter fe uniebant.amp;ipfis atqj cç teris omnibus conftabat, qilôd priori illl congregationi accefTerat ? Ilia ctiam, de qtia A^UUM ^2 dicitur; Ecclelîaquidem per totani ludæa, amp;nbsp;Samariam habebat pacem, amp;nbsp;ædificaba-tur,ambulans in timoré Domini,nonne ui fibilis eratfEt ne plura dicamus,EccIefi2e o-mnes,quibus Apoftolus feribit fie eas corn-peIIans,Ecclefiæ,qua: eft Corintlii, Ecclefisé j.COhlîi Theflalonicenfium,dc quibus air. Volo in Ecclefia quintpuerbaloqui,atqj ira confiât, eas ueras fuifiè Chrifii Ecclefias,nônne fuif fc uifibiles,certum eft,ad quas fcriberc,amp; lo qui Apofioli poterant, ipfaeep fibi inuiceni communicate ?Ecce tot Ecclefiâs, de uifibi-les,imôunam Temper uifibilera, àPâtriar-chis amp;nbsp;Apofiolis agnitam,ipfos cognofeen-tem,cuiusconfuetudmem Paulus conten-tiofisobijcit,quandorogofa(fiaefi inuilibi lis ? quando fie mutata fuit, multô certè in-fenfibiliùs,amp;inuifibiliùs, quàmeaminuifi , bilem dicunt feftarij ? Aut quomodo iam fi C4.7' Qîfod deles conuenienius,quomodo confiitue-Ho« fufficittt musEccIefiam,quomodo illi nosadiunge-Ecclefl^e mus.quçefiomninoabfconditaàfenfibus? cognitie noi* nififortèquisdicat,incertis qitidem amp;nbsp;in- Qgg cognitis nobis,Deo uero manifefiis nos de- g^jónit^ (ott bercconiunni,idintendentcs, utüer.x,quâ ; ° ■ Deus cognofeit,Ecclcfiæparticipesfimus,*’’ ®^ quanquam nobis occulta fit : quod amp;nbsp;in-tueor dixifle Brentium in fuis bis prolego-menis,ficenim primo illofuo loco de officio principumadduélo,exemplo illorü fç-ptem milium,qui non curuauerunt genua ante Baal : quali quia abfcoriditi erant, idea uifibili Ecclefiæ non participarent,amp; ut me bra populi Dci, qui tcmplo, amp;nbsp;facrificijs communicabant, nô fe gérèrent, qilodne-que feriptura dicit,nec certè uerum efi,amp; ta men,ac fi hoc eflet,ait; cùm e.a Ecclefia,qusB in medio impiæ nationis diuinitùs cornier latur,libenterconfentimus, deinuocatione nofiramconiungimus.Sicutenimtinuseft Chrifius,ita una efi fides eorum,qüi eodern fpirituChrifto coniunguntur.uides ut uult nosignotisconiungi,arcp ad Deumid re-ferre,quod utrunque tolerabile foret,fi no-fira eum Ecclefia coniunétio, ficut à Dea exigitur,itaetiamfoli illi débita effet, modo attem ipfi etiam Ecclefiæ id debetur, uC fcilicetilliusficmusiudicio, pare-nmiis fen tentijs. quod qualiter rogo fieri pofsit, fi fit foliDeocognita?nullusenimianleritpa-fior,nullusEpifcopus,autfifit, neciple co-f;nofcet oues,nec ones ipfum : deleaturcjj il-

ud ex Euangelio : proprias ones uocat no-minatim,amp; educit eas,amp;oues ilium fequun tur,quia feiunt uocem eius,alienum autem rion leqüuntur,fèd fugiunt ab eo, quia non nouçrunt uocem alienorum. aut fi ad fo«

Crfp.ll,co»/f,quibus conueniunt homines, fibiiputho-uera mines noti in cuitu uero Dei ueri uerfan-biiconlißios tur.fedadditipfemulta uerèdiuina priuile nu Vuirtêb g'^,‘^‘^o”a;Hæcigitur omnia nos diximus in catholica nollra aflertione breuißime quidem,fed non minùs uerè,non miniis ne aijerttonis ceiTariô.In capitç enim deEccIefia,quûVm'r 1*^ bts, tenberg. incipmntEcclelîam, fuis.tenebris confpergere,dicentes,uerè catholicam, atlt;^ Apoftolicam Ecclefiam non ad unum certü locum,nec ad unum certum hominum genus alligatam efle,quod nô negainus, uerû fenfum habere pofle : nos diximus, quo o-mnia eflent aperta, oportet Ecclefiam cer-tamefle,uifibilem fcilicet,amp;{ènfibus ipfis lt;;orporeisperfpeéiam,nôminiis quàm lint ^hæ humanæ refp. auéloritas etiam mini-ftrorum,amp; gubernatorum eius certa, amp;nbsp;ma nifefta efle debet.quare nec gratia, nec certè interior aliqua uirtu s requirenda eft,uel in membris,uelinminiftris eius,præterpubli cam,amp; legitimam fidei profefsionem, amp;nbsp;uo cationem,utadeampertineant,Ôc eius mu-nera integra perficiant.Hoc ibi diximus, amp;nbsp;nunc iterum dicimus,ex proximè diélis fa-• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tis explicatum. Nam ibi diximus :Ecclefia

hominum eft congregatio, quos humano more oportet conuenire.Et rurfupi in capi tedeConcilijs, quum illi fimiliterEcclefiâ incertam conantur reddçre.ut uidelicetnul lum fit concilium certü,cui parère debean t, dicentes, non quiuis hominum cœtuspro uera Ecclefia haberi poteft ; ôc ut maximé multi in nomine Chrifti conuenire uiden-, tur.tamenpaucifuntelefti, amp;nbsp;non eft omnium fides, ubi uides qualiter cùm occulta rcquirunt.Dci fcilicet eleétionem, amp;nbsp;fidem, Ecclefiam foli Deo cognitam elfe uolunt: cui certè foli cognita eft,lt;S: fua de nobis ele-dio,amp;: uerafides omnium.Ibi ergo nos rur fum dicimus,Ecclefia cui ^mifsio ilia Chri ftifada eft, Portxinferinon præualcbunt aduerfus earn, uifibilis eft, nec ex eleftione Dei,autuerafide,amp; charitate interiùspen-det,utquisadeampertineat fine ut fubdi-tus.fiue utprælatus, fed ut unum membrû fit,hæc requiruntur. Vtrunque horum citât Brentius in fuis prolegomenis, loco fecun-do de fa era feriptura. Vtrunque agnofeo, amp;nbsp;probatû oftendo,ex his,qua: diximus. quo-niam ilia Chrifti Ecclefia, cui fafta eft pro-mifsio,eratHierofolymis in trib. aut quinque amp;nbsp;multis alijs milibus,qui crediderant, fimiliter amp;Samariæ,(amp;per totam ludæam, ilia eratuifibilis,amp;tarnen Apoftoli fateban tur fe nefeire corda,fciebant tarnen illamEc clefiam,illos'qj agnofeebant fibi fubditos, fe illorumpaftores,amp; miniftros.nec aliud re-quirebant.Hæc nos dicimus.Quoniam ue-ro Brentius hoc non attendens non folùm impugnat, fedexibilat,contemnit, amp;irri-det,refpondendum eft illi, quia inde etiam crû hæc certitude Ecclefix multo lucidior.

Conamurenim,utnonfolùm uifibilem,amp; Câp.tZ.i^ubi certâ aftruamus Ecclefiam,fed exhibeamus Eccleßa ui^ etiam oculisita,ut qui uere fidei credereuo luerint, uideant oculis, teneantqjmanibus Ecclefiam.Primôigitur,inquit Brentius de ------*

me,uide quôd faciat Ecclefiam uifibilem, amp;nbsp;fenfibus corporels perfpeéiâ, delendus erit igitur illi articulus îÿmboli Apoftolici, Cre do Ecclefiam lànélam, catholicam : amp;nbsp;erit ficreponendus, uideo, amp;. fentio Ecclefiam fanlt;ftam,catholicam.Hoc eft Brentij contra me tam effieax argumentum, ut non puta-ueritpluribusagendum, quafi folum hoc propofuiflefufficeret. Vtigituruideas hominis in his,qux fcribit, confiderationem, imô ut uideas negligcntiam, ofcitantiamcp fibi fidentium,lt;Sc qinbus nihil non creditur à fuis,fie ei relpondeo : imopotiùs à relpon dendo ei me libero,amp; ut fibi refpondeat, ro go.SiquiauideoEcclefiam, ideo nonpof-fum eam credere lanftam amp;nbsp;catholicam : St quia uideo illam,delendus mihi eft articulus. Credo Ecclefiam; deleatur igitur Bren-tio,amp;omnibus,etiamiuxta hune eius fenfum,illc alter,Confiteor unum Baptifma in remifsionempeccatorum. uidet enira ille, amp;nbsp;uidemus nos baptifmû, resep eft exterior fenfibus expofita : Deleatur Petro, Andrex, loanni, exterisep Apoftolis, tSscuniftis, qui Chriftumin corpore uidebant, alter articu lus, Credo in lefum Chriftum, filium Dei, unicum Dominum noftrum,niderâtenim Chriftum.Imö illud uerbum Euangelij de-leatur,quod Chriftus Thomx inquit; Quia uidiftime Thoma, credidifti, fi quiaiiidit, non potuit credere,negemus(p fidemTho-mx, amp;nbsp;reliquorum Apoftolorum de Chri-fto,qucm uiderunt. g, fi in hoc loco Brentius dixerit cum beato Gregorio, Thomas aliud uidit,aliudcredidit, hominem uidit, Deumcrcdidit,(amp;itacxteri Apoftoli uiderunt Chriftum,hominem crediderût, Mef-fiam crediderunteum eire,qué fcripfitMoy fes in lege,amp;; Prophetx, crediderunt Dei fi-liû. Similiteruidemus baptifma, uidemus exteriùsadmoueri aquam eorpori: credi-mus id fieri in remifsioné peccatorü. idem nosdicimusdeEcclefia: uidemus congre-gationem baptizatorum in fidei confefsio-ne,uidemus Chriftianum populum, Chrifti miniftros,uidemus Ecclefiam; credimus uero illam, quam uidemus, congregations efte ueram Ecclefiam Dei, fanftam elfe, catholicam eire,amp; Apoftolicam. Hoc non ad- Cdp,i^.(jubd uertilTe, fummaeft incogitântia.adueftiflè nihil conlîet uerô,amp;tacui(re,intolerabilisimpoftura.Sed hæcutcunqjtoleranda :aduerte alia multo -n „ lihilk grauiora.Docetamp;ipieEcclefiam efïeuifibi ‘ lem,cnm fibi id ad fua aflerenda utile uide-tur.Docuit,inquam,in his fuisprolegome- nbsp;nbsp;âduerfa»

nis:icd priufquamad id accedamus, dili- nbsp;nbsp;teßimo»

genterefthîcobferuandum, quod Ecclefia n'^s, inuifibilem facere, atqj incertam, commo-

LL

) tans,exhibet{èmagiftrum,amp;tanquam exo I randocunfta femper fumma cum fiducia profertuideantcp omnes,omnibus,qui nos Chriftianos gehmus, agnofcendam effe Ec clefîam corporeâ,corporeislt;pfenfibus per-fpeôam.magis fanèmirandum in Brencio eft,qgt; Ecclefiam non efle uifibilem,hihil ad-iuuat fuam caufàm,nec quod fit uifibilis, ü tis eft ad noftram. Quanquam cnim uifibi-(lefid [enfit lis fit Ecclefia.non ideo tarnen certa, rion i-uHibilil, fed ‘ieo nôquilibet noftrùm dieeteani efle fuâ; fidetertafit. Brentius cognofeit fuani Ecclefiam Stutgardianâ,uclTubingenfem,aut, ut à to to ducatu dicamus,Vuirtenbergen{cm,iftæ funtuifibileSjamp;reliquaseis cômunicantes ; Ego uerè Hilpanicas meas, Côplutenfem, ubi facro renatus fum fonte, Salmanticen-fem.in qua initiatus facris, amp;nbsp;monafiico or diniaffcriptus,Toietanâ,ubi facerdotio cô-fummatus.Anglicanam etiam,irt qua nunc ago,atcpOxonienfem,amp;quam iftæ omnes, ut caput agnofcunt.Romanâ, aliasip eidem communicates,amp; bas omnes uifibiles.Itaqj nos uifibilem, amp;nbsp;illi uifibilem agnofeimus Ecclefiam, nec ideo mox eft finita caulà de Ecclefiæ certitudine : Cur ergo tantoperè hocimpugnat, quod nec caufam impedit, nec noftram firmat,fed cômuneeft utrifep, quodqj ipfe apertè fatetur. Hoc magis certè reprehendendum in meuideri poterat, agens contra incertam, quam illi docent, Ecclefiam, uifibilem dixçrim : qifôd fi fo-lùm dixiflem, merito reprehendi infuffi-cientiædeberem.nonaufertincertitudiné, quàd uifibilis probetur Ecclefia.fed non id tantùm illis locis dicimus, uetùm certam etiâmillam aflerimus.adfidei Certitudine Id feferentes : de qua in ipfo càpite de Eccle fiâlocuti fumus, ex fide prihcipiumËccIe-fix,amp; origiriem,atqj fuccefsionem rcquiren da oftendentesmon itaqj folailla peffpicui-tas fenfus, fed multö magis fidei certiCudo eft,qua nobis mânifeftafit Ecclefia. ubi ne quemfallat, autterieatüerborum, quibus in bac re loqui côtingit,diderfitas, amp;nbsp;quam rem côtra nouatores agimus,fit apeftû.ad-uertçndum eft,eos Ecclefiam illaht Chrifti, quam credimus ex Euangelio ftabilitatis promifsionemàChrifto habentem, efede-

' rc,«Scaffirmare,ueraciterefle in hoc fectilo: fed dicunt,nullam congregationem homi-num üideri pofte, de qua credamus, quod fit ilia Ecclefia. quare illam, quam credunt ueram Chrifti Ecclefiam, inuifibilem efte afterunt, atque ita incertam, amp;abfcondi-tam.Nos uero dilertèfatemur,eam, quâ cre dimus,efie Ecclefiam Chrifti, uideri à no-bis : ideoep non ambiguam,fed cerum efte. itatp res fidei agitur,illis dicentibus,non cre dimus ueram Chrifti Ecclefiam uideri poC-fe: nobis econtràafterentibus, nos crederc, ueram Ecclefiam uideri à nobis.ut ergo cer turn aliquid ftatuatur,oftcndendum eft,at-que probandum,illa,quæ fides certa docet, neceftarîa e(re,ut aliqua humana congrega-tio,fenfibus{p fubieéta fit Ecclefia Chrifti uc ra,aduerfarij uero omnino contrarium al-ferunt,neceflaria fcilicet efte ad Ecclefiam ea.qusB fenfus omnes effugiunt. quare in nulla hominum congregatione uideri pof. funt.contrariuni igitur buius nosproban-dumfufcepimus, amp;nbsp;oftendendiim, quæad nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Chrifti Ecclefiam neceflaria funt, ex certa fide illaipfa uideri.quod in præcedentibus fecimus,probantes, eashominum congre-gationes,qUæ Uidebantur,creditas fuifte ue ram Ecclefiam Chrifti,amp; in feqiientibus no tiùs fiet,cùm oftenderinîus,quefint,ex quibus Ecclefia Chrifti conftat ; led priùs aufe-renda funtimpedimenta quædam, quæ ab adiieffarijs riobis opponuntur. Dehis ergo Cdp t^.tju'oi diifturi à fahftitate eft riobiS irteipiendum, a^tterfdrii quæ poftea, qua: de uifibili Ecclefia diéta funt,merità hune tenebit locum. Dehace- ’ . p nim contra me Brerttiusmultùm.diuqj lo-quitur,ita,utferè non aliud his totis proie-gomenis agat, quàm lanftitatem Ecclefiæ Mcert effia prædicareiquafiegoautcatholiciis aliquis cidflt, earnnégemus.fed,quid indeconficiat, non eft difficile uidere : nempe, ut incertam,amp; ignotam earn reddat.Dcniq; liinc aliud con tra me,quia uifibilem Ecclefiam aftero, argumentum fümit.Clamat enim in loco illo fecûdo deferiptura rurfum in me, quod pa làmamp;impudenter ( fie enim loquitur) af-firmem,non requirendamgratiam.autin-terioremaliquamuirtuté, uel in miniftris, uel in membris Ecclefiæ, præter publicâ, amp;nbsp;légitimaprofelsionem fidei, amp;nbsp;uocationé : cùmreueràego dixerim,hæcnon requiri, ut ad Ecclefiam pertineant, amp;nbsp;eius munera intégré perficiant. Agé igitur,atepiam omif-Ib Brentio,amp;omni côtentione,attenté Eccle fiæ fanélitatem côfideremus, ut deinde qua liter peccatores, amp;nbsp;peccata ad earn fefe habe re polsint,agnofcatur. Sanftam elle Ecclefiam Chrifti, Ecclefiam catholicam.omni- Cdp.fé.Sdrta bus modis,omni(pratione, qua aliquidlan âitdt Ecclea ftum dici ualet, lanélam inquam,amp;perfe- fl^eprobdtur ftam, abfoluumip omnibus numeris, in feri^ hoc quidemfeculo, pro modo huius pere- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;duâa

grinatiônis,amp;elongationis à Deo.in futuro . t uero pro ftatusillius,ueræcpfelicitatisper-feftione, amp;unioue,actransformatione in Deum,certa fide tenendum eft. Eft enim AdEpi}.^, fponlà ilia dileftifsima, de qua Paulus inqt, quod Chriftus fit caput, faluatorîp corporis , eius, amp;quod dilexit earn, amp;nbsp;feipfum tradi-ditpro ea,ut illâlàrtdificaretmundanseam lauacro aquæ,in Uerbo uitæ, utexhiberet ipfe fibigloriolamlponfam fuam, non habentem maculam, aut rugam,aut aliquid huiufmodi.fed utfitfanfta, amp;nbsp;Immaculata.

Quod lanftitatis Ecclefiæ maius encomiu dici poteft? De qua alibi dicit, quod fit columnar lt;Sc firmamentum ueritatis domus «.Tiw.J.

LL a

Dei.Ecclefiacp Dei uiui.amp; Pfal.ait.g» fitciui-tas illaDei.de qua gloriofa dida funt.in qua magnus Dominus,amp; laudabilis nimis, qux xdiHcatur cxaltatione uniuerfz tcrrx, qua Deus ipieinxternum fundauit.Ipfe.inquâ, qui ait : Super banc petram zdificabo Ecclc nammcam, Sc portx inferi non prxuale-buncaduerfus cam: cui per Efaiam tam ma ƒ4. gnificè loquitur: Sicut in diebus Noé in-quiens,iftud mihi eA.cui iuraui ne induce-rem aquas diluuij ultrà fupra terram, Ec iu raui ut non irafcar tibi,amp; non increpem te. Montes enim cómouebuntur.amp;coJlcs con-tremifcent.mifericordia autcm mea non rc cedetà te,amp; fœdus pacis mes non mouebi tur,dixit miferator tuns Dominus,pauper-cuiatcmpeftateconuuKà, abfcpulla confo-latione,Ecceegofternam perordincm lapi des tuos,amp; fundabo te in fapphyris,amp; pona iaPpidempropugnacula tua,amp; portas tuas in lapides lcuJptos,amp; omncs tcrminos tuos in lapides deiiderabiles , uniucrfos filios tuos dodos à Domino,amp;multitudincm pa . cis filijs tuis,amp; in iufticia fundaberis.Etali-biidem.Nonadijciet.inquit, utpcrtranfeat per te incircuncifus,amp; immundus. Eft itatp Ecclefia fanda, quafi dicata Deo, uerumtp eius templum. Templum ( inquitPauIus ) Dei landum eft,quod cftis uos: eft inuiola-KC«rtn.^gt; bilis,eftfîrma,utiàDeoconftituta. Siquis,

uerit,difperdeteum Dcus.Eft denitp imma culata à fordibus.pura ab omni contamina tione,amp;uirtuteperfeda, quam in Canticis fie frequenter compellat fponfus dulcifsi-Citfiti. 3. misuerbis. Arnica,inquiens,mea,(peciofii Canti.4.. nica,columba mea,immaculata mea; cui di cit: Totapulchracs,amp; macula non eftin te. ' nbsp;nbsp;nbsp;' ’ Etdeniqjdeillaait:Sexagintafunt reginae,

odoginta concubina:, adulelcentularum non eft numerus. Vnaeftcolumbamea, perfeda mea,una eft matri fua:, cleda geni-trici fux.quoniam omnium animarum, o-mnium fandorum, de merita,amp; dona earn decoranc:qaxexillis omnibus conftat, amp;nbsp;omnes complcditur, Vna itaep eft matri, amp;nbsp;geuitrici,diuinz fcilicet bonitati,xternx przdeftinationi, cœlefti beatitudini. Illi Hierufalera,quz furfura eft, quzeftmater noftra unica, de eleda, eft filia.catholica Ecclefia : Extra quam nullus lt;ft à Deo cledus, nullus beatitudinis paniceps. In hac igitur Ecclefiz fanditate certum eft, omnes diui-nas promißiones,omnia dona cœleftia in-Cap lt;:iudi: Deeisiam uel nonnikil dicamus ad taw/i/tdiw asdificationem,deconlblationera noftram. te Eec/f/jz Primo igitur ei promittituruera Dei.perfe ' da(:peognitio,lpeculatio,inquâ, illadcifor-cowMtnwl» mis,puritaticordis,uerzlp mundiciz con-iunda : De qua dicitur,ßeati mundo corde, quoniam ipfi Deum uidebunt. Ponam dixit Efaias uniuerfos filios tuos dodos à Do 22iino.Vndcd(PAulus,aos ojiines,4it, rçusgt; lata facie gloriam Domini fpeculantes, in t.C^'2' candem imaginem transfotmamur, à clan täte in claritatem,tanquam à Domini Ipiri-tu. Nos, inquit, omnes Cbriftiani, miniftri Chrifti, Ecclcfii membra Ipeculamur Dei gloria :quod eft, nonduni quidem apertè, de fecundum fpccicm,fed tanqua in Ipecu-lo,de à longe,Verùm g, fads fit ad nos iranfi. formandos,plene(p afficiendos Deo, diui-nisq;rebus,Deü diuinaep agnolcimus.Huic tamperfpicuæ cognitioniaccedit ilia Spiri tus fandi,Chriftilt;p perpétua aßiftcntia,qui bus dirigitur,amp; gubernatur Ecclefia, de lalu taribus confilijs,infpirationibu8 de perfua-fionibus, cuiep tempori conuenientibus, de oportunis cruditur. quz omnia teftamen-to illo ultimo Chhfti confirmata habemus.

Rogabo,ait,Patrem,d:aliumParaclctumda bit uobis,ut mancat uobilcum inzternum, fpiritumueritati$,quemmundus non po-teftaccipere, quia non nouiteum, neefeit cum,uos autc cognoftetis eum : quia apud uos mancbit,de in uobis erit. Et ibidem : il-le docebit uos omnia, defuggeret uobis o-mnia.quzcunep dixero uobis. Etrurfum: Docebit uos omnem ueritatem.Et de le: nô rclinquam, ait, uos orphahos: Veniam ad lottn.téj uos,deuobifcum fum omnibus diebus,ufep adeonfummationemfeculi. Interbxcetiâ eft lÿncera przdicatio Euangelij. promitti-turenim Ëcclcfix,nunquam banc in ea de-futurard,fed femper audiendum elle Euan gelium,deprxdicandum,boceft,inquit per E(àiam,fœdus meû cum cis,lpiritus meus, Efaitt qui eft in te,de uerba mca, qux pofui in ore tuo,non rcccdent de ore tuo, amp;nbsp;de ore femi nistui, de de ore feminis feminis tui dicic Dominus,à modo,de uftp in lèmpiternumw His coniunfta eftperfuafio ipfa, quâ Deus, ut Euâgelio credamus,in corde noftro ope ratur,per dona Spiritus fànlt;fti,lapientix fei licct,lcientiz,confilij,lt;fe intellcftus ; quibus fit,utnon tantùm credamus,ucrùm etiâ di-feernamu s,qux aliéna funt, fugiamusép ab ei$,tanquam à latronis,amp; lupi uoce : dicen-tcCbrifto de luis ouibus, Agnolcuntuocé [0ttn.tOgt; meam, amp;nbsp;fcquuntur me: alienumautem non fequuntur,fedfugiuntabeo;quia nô noueront uocem alienorü.Etloannes, Vos t.loMK inquit undioncm babetis à lando,de noftis omnia.d: deinde unlt;ftionem,quam accepi. ftis ab eo,maner in uobis ; de non necefiè ba betis,ut aliquis doceat uos, fed ficut unâio cius docct uos de omnibus, de ueruin cft,dc non eft mcndacium.Et quidem bzc ad co-gnitionempertinentJam uerô qux ad af-fedum,ueramq;in DeuM àharitatem fpe-dant,non dubiumeft,in eaetiam fanélita-te contineri, amp;nbsp;permitti, gratiolâ fcilicet, de libcralis Dci mifericordia, ueralp peccato-rum rcmifsio,de conuerfîo,atqj pœnitentia, nullo noftro merito przeedente, fed fola eiusbonitüte.quodit^clTe utriufque tefta-

quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mgnti

DEFENSIO CA

tnenti uerbis docemur. Ezechiel apertifsi-mè,amp; dulcifsimè ita de his loquitur.Hxc di cit dominus Deus.Non proptçruos ego fa-ciam,domus Ifrael.led propter nomen lan-ftummeum, quodpolluiftis in Gentibus, ad quas intraftis.amp; fanftificabo nomé meü magnum,quod pollutumcft inter Gentes, quod polluiftis inmediocarum:ut fciartt Gentes, quia ego Dominus, ait Dominus exercituum,cùm fandificatus fuero in uo-bis coram eis.tollam quippe uos de Gentibus, amp;congregabouos de uniuerfis terris, amp;nbsp;adducam uos in terram ueftram,amp; effun dam fuper uos aquam mundam,amp; munda bimini ab omnibus inquinamentis ueftris, amp;nbsp;ab omnibus idolis ueftris mundabo uos; amp;nbsp;dabo uobis cor nouum,amp; fpiritum no-uum ponam in medio ueftri ; amp;nbsp;aufera cor lapideum de carne ueftra,amp;dabo uobis cor carneum,amp; Ipiritum meum ponam in medio ueftri,amp;faciam,ut in prçceptis meis am buletis,amp; indicia mea cuftodiatis,amp; operc-mini,amp; habitabitis in terra,quä dedi patri-bus ueftris,amp; eritis mihi in populum,amp;ego ero uobis in Deü,amp; faluabo uos ex uniuerfis inquinamétis ueftris, amp;nbsp;uocabo frumen tum,amp; multiplicabo illud, amp;nbsp;non impona uobis famem, amp;nbsp;multiplicabo frudum li-gni,amp;geniminaagri, ut nonportetis ultrà opprobrium famis in Gentibus, amp;nbsp;recorda bimini uiarum ueftrarum pefsimarum, amp;nbsp;ftudiorum non bonorum, amp;nbsp;difplicebunt uobis iniquitates ucftræ, amp;nbsp;fcelera ueftra. Non propter uos ego faciam,dicit dominus Deus,notum fit uobis, confundimini, amp;nbsp;e-rubefcite fuper uijs ueftris,dicit dominus Deus.Quàmaperta hæc promifsio remifsio nis peccatorum : quàm aperta prxdicatio gratia;,quàm certa deftrudio omnium me-ritorumnoftrorumin remifsione çeccati: quamtp manifeftè hec omnia Eccleliæ pro-mitti audimus?Inquibusamp;; fidei donum, certa fpes,amp; chantas illa,quç diffunditur incordibusnoftrisper Spiritum fandum, quàm manifeftifsimè continentur. Hxc e-nim funt fponfalitiæ arrhx, quibusChri-ftusfponfamfuamEcclefiam nüc decorat. Ofcit i,. Ita annunciante Ofea ; Sponfabo te mihi in fempiternü,amp; Iponfabo te mihi in iufticia, amp;nbsp;iudicio,amp; in mifericordia amp;in miferatio nibus: amp;fponfabote mihi infide,amp; fcies, quiaegoDominus.Inhisetiaeft uirtus ad omnia implenda praecepta, ad omnia fu-peranda aduerfa.tentationesipSathanæ uin cendas,confolatio uera fpiritus in omni tri fticia,participatio meritorum Chrifti, om-niumcpuirtutüeius imitatio. Dehisenim dicitur,Faciam,utin prxceptis meis ambu letis,amp;operemini,amp;:c. De quibus omnibus apertiùs in Teftamento nouo fiunt manifc ftifsimæ promifsiones, fimulcp implentur. Nam de implctionc mandatorum, Paulus inquit,Dcu$filiumfuummittens in fimili

T H O L. C O N F B S.

tudinem carnispeccati,depeccato damna- RoW.72 uitpeccatü,utiuftificatio legis implcretur in nobis,qui non fecundum carnem ambii lamus,fed fecundum fpiritum.Impletur in qua, iuftificatio legis,de qua prius dixerat; quod impoßibile eratlegi,in quo infirma-batur per earn em,amp;c.quod eft propter caf-nisnoftræinfirmitatem: fecundum quam dixit.Video legem in membris meis, repu-gnantem legi mentis mes. Propter hâc in* quam infirmitaté,quam lex auferre non po terat,impofsibiliseratimpletióeius.Iam ue ro Sc illa,amp; quicquid ampliùs à Chrifto prg cipitur,facillimè impletur. Mâdataeius inquit loannes.grauia non funt.Etiple Chri-ftus. Iugum meum fuaueeft, amp;nbsp;onus meü leue.Vidoria autem in aduerfis certißimis uerbis à Chrifto promittitur.In mundo in- loM.tiS. quitprefluram habebitis: fed confidite,ego LMClt;e !(• uici mundum.Etiterum : dabo uobis os,lt;S!c fapientiam,cui non poterût refiftere,amp; con tradicerc,omnes aduerfarij ueftri. Et de ten tationibus Paulus inquit, Hdelis Deus, qui non patictur uos tentari fupra id quod po-teftis: fedfaciet cum tentationeprouentu:

ut poßitis fuftinere. Confolationem nero t.Cor.tv^ quantamexperiebatur idem cùm diceret: Bcnedi(ftusDeus,amp;Pater Domini noftri Ie fu Chrifti, Pater mifericordiarum, amp;nbsp;Deus tgt;Cor,1t totiuscófolationis,qconfolaturnosin omni tribulationenoftra,utpofsimus amp;ipficó folariees, q in omni tribulatione funt per exhortationem,qua exhortamur ipfi àDeo. quoniam ficutabundant Chrifti pafsiones in nobis,ita per Chriftum abundatconlbla tio noftra.De mentis. Sc uirtutibus Chrifti ipfc Paulus, Deus, inquit, propter nimiam charitatem fuam,qua dilexit nos,cùm efle-mus mortui peccatis, conuiuificauit nos in Chrifto,cuius gratia faluati eftis. Sc conrefu feitauit, Sc confédéré fecit in cœleftibus : in Chrifto lefu.Quid rogo potuit maius dici ? Etpoftpaucaaddit.Ipfiusenim fumus fa-0ur3,creati in Chrifto lefuin operibus bo-nis,quse præparauit Deus,ut in illis ambule mus; Et alibi quàm apertè,qtquot in Chrifto baptizati eftis, Chriftû induiftis ; Etite- Ai Gal. J, rum.lnduiteuos,ficuteleétiDeifanéIi,amp;di leâ:i,uilcera mifericordix,benignitaté, hu-militatem,modeftiam,patientiam,fuppor-tantes inuicem,amp; douantes uobifmetipfis, fi quis aduerfus alteru aliquam habet quere lam:ficut Dominus donauit uobis, it.a Sc uos.Et quid hoc eft aliud, quàm quod alibi Rom. I J; inquit,Induiminidominû Icfum Chriftû.

Ijs etiam accedit^imifsio exauditionis ora-tionum,qua: tarn magnifica ab ipfo Chrifto fitomnibus,in Ecclefia; Quicquid petieri tisPatremin nominemeodabituobis. Vbi Sc uerba ilia pluralia petieritis,amp;uobis aper tèEcclefîam relpiciut.quod magis cxplicat alibi: Si duoinquiesexuobis confenferint fuper terram,de omni re quameunquepe-

LL 3

tierint.fiet illis à Pâtre mco.Huc etiani pcr-Miittb.lS, tinentfaeramenta.atcpeorum charifmata, «Se gratia, promiffa quideiii anteà, amp;iamà Chrillo exhibita.Nara de baptifinoillud eft Ezechielis : EfFundam fuper uos aquam. jniindam.EtZacharias.Erit,inquit,fonspa tens domui Dauid.amp;habitantibus Hieru-falemin ablutionem peccatorum,amp;men-ftruatæ.EtChriftus, Docete inquit omnes Gentes , baptizantes eos. De Eucharillia quàm apertifsimè Pfalmus meminit.pro-mifla iam ut prxfentia cernens : Parafti in-quiésin confpeélu meo menfam aduerfus eos,qui tribulant me.Vbi etiâ (àcri unguen ti.atcp chrifmatis meminit,Impinguafti in-quiens in oleo caput meum. Et de ordinis facramento per Efaiam promit« t,de ijs,qui ex Gentibus côuertendi erant,loquens: Af-fumam ex eis facerdotem,iamp; Leuitas. Afliim pfit ucro facerdotes, 6c Leuitas Chriftus, cùm in Euangelio inquit : Qiiorum remife ritis peccata,amp;c.Et hoc facite in meam corn memorationem : 6c reliqua qux ad potefta tem adminiftrandi uerbum, 6c facramenta collata Ecclefix pertinent.Et inter h.xc omnia promittitur Ecclefix affluentia Diuino rum omniü munerû.amp; gratiarum diuerfis quidem,fed dulcifsimis ænigmatibus pro-_ . _ pheticis. Elaias, inquit, Hâurietis aquas in gaudio de fontibus faluatoris : Et Ezechiel pulchra metaphora loques ex perfona Dei, ego ipfe requirâ oues meas, 6c uifitabo cas, 6c pafeam eas in montibus Ifrael,in riuis, 6c cunftis fedibus terrx, in pafeuis uberrimis pafeam eas,in montibus excelfis Ifrael,erüt pafeua eorü,lbi requiefeentin herbis uiren tibus,amp; in pafeuis pinguibus pafeentur fuper montes Ifrael.Ego palcam oues mcas,et ego eas accubare faciam. Quid poteft rogo apertiùsdici de affluentia gratiæ in Eccle* fia? quid de fanôlitate eins manifeftiùs? Promittitur etiam Ecclefiæ dilatatio, 6c ex-tenfio per uniuerfumorbem, conuerlione uidelicetomnium Gentiûad ueramfidem

_ eiuscpmagifterium. Ecce inquit Deus per EpW 49' Efaiam: Egoleuaboad Gentes manu meâ, amp;ad populos exaltabo fignum meum,lt;S:af-ferent filios tuos in ulnis,amp; Alias tuas fuper humerosportabunt,amp;erHnt reges nutricij tui,amp; reginæ nutrices tuæ.Ecce ifti délonge ueniunt,amp; ecce illi ab Aquilone, 6c mari, 6c ifti de terra Auflrali.leua in circuitu oculos tuos,amp; uide omnes,ifti congregati funt,uc-nerunttibi. Etpereundemprophetam de-4' folatx priùsEccleAçamp;fubperfecutionibus conftitutæ inquit,dilata locum tentorij tui, amp;pelles tabernaculorum tuorû,cxtende,ne parcas,longos facfuniculos tuos, 6c clauos tuos confolida.ad dexteram enim, 6c ad le-uam penetrabis : 6c lemen tuum Gentes hx reditabit: amp;nbsp;ciuitates defertas inhabitabit. Deniqj promittit amp;nbsp;iplc Chriftus Ecclefiae perfedara iiftp ad finem perfeuerantiam^iSc

coneordiam,atcp unionçm in fide,lt;5: obfer-uantia mandatorumeius, ôc tandem per-. uentionemad primamiplam, «Scultimam beatitudinem, quam propriam EuangeliJ prornifsionem ultimo illo teftamento fuo confirmat.primôdicens: Vadoparare uo. bis locum : 6c fi abiero, 6c præparauero uo-bis locum,iterum ueniam, 6c alTumam uos ad meipfuir.,utubifum ego,amp; uos fitis.De-inde amp;nbsp;ad Patrem fe conuertens ilium orat, mérita fua proponcns,amp; quid pro eis expe-detindicans. Pater, ait,quosdedifti mihi, ferua eos in nomine tuo,nori rogo ut tollas eos de mundo,lèd ut fernes eos à malo. Vbi quid aliud petit,quàm ultimam perlcueran tiamEcclelixfuæ?quod utimpetret. Ego, inquit,pro eis fandifico meipfum:utfint 6c ipfi fandificatiin ueritate. En fummam omnium,qux Ecclefiæ fuæ Chriftus 6c petit, 6c impetrat à Pâtre. Vnde amp;nbsp;mox fubdit : Non pro eis rogo tantùm, fed proeis, qui credituri funtper uerbum illorum in me, ut omnes unum fint.ficuttu Pater in me, e-go in te: ut amp;nbsp;ipfi in nobis unum fint.EtuU timo ; Pater,inquit,quos dedifti mihi,uolo, utubi ego fum,amp; illi fint mecum, ut uideât claritatem meam,quam dedifti mihi : quia dilexifti me ante mundi conftitutioné.Hçc eft ultima Chrifti oratio ad Patrem pro Ec-clefia fua, de qua etiam meritô illudPauli certiüimè credimus intclligi,quod exaudi-tus eft pro fua reuerentia : cuius ulnmó inter ea,quæ ad ftabilitatem 6c landitatem £c défis pertinent mentionem fecimus, quo-niam hæc folidifsimum fundamentü,amp; fta bilis petra,cui totius Ëcclefiæ ftrudura inni titur meritô eft,dicente ad ilium Pâtre : Po-ftula à me,amp; dabo tibi Gentes,hæreditatem tuam,amp;poireftionem tuam termines terrç. Quod fi poftulatio Chrifti eft, cui innititur Ecclefia:qux,rogo,alia potior,quàm hxc ultima :quanquamnechanc à cæteris fepa rare opus eft. Reuerà totus Chrifti curfus, tota uita,oratio fuit ad Patrem. fed hxc ultt * ma nobis fuit totius prxteritæ fignificatio, dclaiifura aptilsima.Hxc igitur de Ecclefij fanditate fint nobis uerilsimèjamp;ly ncerèdi da.quç toto corde,amp; pleno ore,coram Deo, 6c Ecclefia eius abfque cundatione con Atemur, quicquid calumnietur, amp;finiftrèin-terprçtetur Brentius.Certè tota noftra Adu cia,d confolatio in hiseft,amp; totus nofter co natus hue tendit, ut ad hanc EccleAamuel ut inAma membra pertineamus,amp; uel Am-briam ueftimenti huius Chrifti,atcp incon-futilistunicxcum muliere Euangelica at- Ciip.tS.OMf« tingamus. Pergamus igitur, amp;nbsp;iam de pec- nés ftnÜoi catis,quatenu8 in EccleAa fint, confidere-jjj mus.ubi ut integrè,atcp ordine pro tenuita te noftra rem agamus, quoniam diuerlo-rum graduum 6c rationis peccata funt, ab inferioribus incipientes illud primo confti tuamus,certifsimis,amp; feripturx, 6cpatrunt télii-

teftinlonij?,nullumefle Sanélorum in bac uita.qui non pancifunt in Ecclefia, nullum inquam efle,quantumuis perfeftum, qui non in fefe peccata ueraciter agnofcat, amp;nbsp;fi-deliterconhteatur,clamante pro omnibus Iloanne ; Si dixeri mus,quia peccatum nô ba bemus.nofipfos feducimus,amp; ueritas in no bisnonelt: ubi ufcpadeo peccata à SanAis non aliéna putat, ut nibil magis lanAitati eontrarium iudicet.quàm le peccatoré ne-gare . Si dixerimus,inquit,quoniam non peccauimus, mcndacem facimus eum, amp;nbsp;uerbum eius non eft in nobis: Si autcm con bteamur peccata noftra,fidelis eft,amp;iullus, Ht remittat nobis, amp;nbsp;emundet nos ab omni iniquitate. Vides igitur ut fan Aitatem in a-gnitione peccatorum,amp; continua emunda MCO«3. tioneconftituit.Iacobusetiamingenuècô-fitetur: In multisoffendimus omnes; Icui-- delicet primùm includens. Et in lege uete-ri Daniel uir ille defideriorum, qui abfti-nentia,amp;puritatemagnam futurorum cof-gnitionem à Deo promeruit : cùm orarem, inquit,amp; confitererpeccata mea, amp;nbsp;peccata populimei: ut iamuidelicet nulla reftaret anibiguitas.EtElaias,cùm Dominum meruit uidere in gloria,uæ, inquit, mibi, quia uir pollutus labijs ego fum.Nullus itacp San Aorura.aut noui,aut ueteris Teftamenti fine peccato fe elfe cogitet : quando amp;nbsp;ex no-uoTeftaméto Apoftoli,amp; ex ueteri prophc tæ fua manifeftè peccata confitentun luftü legimusZacbariam patré Ioannis, inccden tem in omnibus mandatis, amp;nbsp;iuftificationi bus Domini fine querela; fed tarnen legis »j r ueteris facerdos erat, de quibus omnibus

Paulus inquiqqubd ut offerant dona, amp;là-crificia pro peccatis conftituti funt. qui con dolere inquit pofsi t i js, qui ignorant, amp;nbsp;errant : quoniara amp;nbsp;ipfe circundatus eft infir mitate,amp; proptereà debet,quemadmodum pro populo,ita 41 fcmetipfo offerre pro peccatis.Quod ipfa.quam Cbriftus nos docuit, oratio confirmat,in qua omnes San Aoscon

Dimitte,inquit,nobis débita noftra. Ciiic-nim non oratio dominica dicénda eft?

Quod etiam ut certifsimum tota antiqüa a-gnouit Ecclefia.Cuius rei i n Côcilio Mileni I y tano manifeftifsima eft definitio,ubi Cbri-- fti uerbaamp;Ioânisetiâcertifsimo fenfu ex-plicata funt,amp;ueraciter ab omnibusSanAis dicenda comprobatü eft.Quod cû tâtis fcri pturæteftimonijs manifeftè probetur, iplà tarnen experientia fit quodammodo mani-feftiiis.Oinnes enim qui confcientiæ fuç eu rambabent.abundèid in fcipfis agnofçût, Ilt;w.4.colrrf amp;confitenturfanAiftimiquiqj.Sedaudia-fpi/ioa mus,Ht Auguft.inquit,quemadmodum de Pel4, nbsp;nbsp;nbsp;bac re catbolici antiftites eloquia Diuina le

fHc8. cuti fint,utapertè intelligatur, banc elfe re-A3m,amp; antiquitùs fundatam fidem. Refert itaep Auguft.Cypriani amp;nbsp;Ambrofij apertiC-fimade bacreteftimonia: Ôêfuftiamus ex co,quæ nuncfufficerepolTunt.nonquidem ad id probandurp,quod nec necefle eft, fed ad explicationem ampliorem, amp;nbsp;ædificatio nem, atqj confolationem noftram. utbo-rum trium patrum doArina difeamus noC iplbsinbumilitatecognofcere. Cyprianus CUp.ifn igitur in epiftola de opéré,amp; eleemolyna fie loquitur.Êt quoniam quotidie dcelTenon poteft,quod peceetur : in conlpeAu Dei la-crificia quotidiana non deerunt, quibus pqlsint peccata tergi.Et rurfus in epiftolade mortalitate, quàm manifeftiftimè inquit, cuni auaritia nobis,cum impudicitia, cuiiï ira,cumambitione congreftio eft,cum car-nalibus uitij3,cum illecebris fecularibus aC fidua,amp; molefta collu Aatio eft : oblelïàjmés bominis,amp; undicp Diaboli infeftatione iial lata uix occurrit fingulis,uix refiftit. fi auaritia proftrata eft,furgitlibido : fi libido c5 prella eft,fuccedii ambitio : fi ambitio con-tempta eft,ira exafperat,inflat fuperbia, ui-nolétiainuitat,Inuidia concordiâ rumpit; amici tiam zelus ablcindit ; cogeris maledi-cere,quod diuina lex probibet,compelleris iurare,quod non licettot perfecutiones ani mus qtidie patitur,tot periculis peAus urge tur.óc deleAat hîc inter diaboli laqueos fta-re,cùm magis concupifcendum,amp; optandû ad ebriftum fubueniente uelociùs morte properare.Et in expofitioneorationis Do-minieç: quàm necellariô,inquit,quàm pro-uidenter,amp;falubriteradmonemur,g,pecca tores fumus,qui pro peccato rogare compel limur ; ut dum indulgétia petitur,conlcien tiæ fuae animus recordetur: A nequisfibi quafi innocens placeat,amp;fc cxtollendo plus pereat,inftruitur,amp;doceturpeccare quoti-die,quû quotidie propeccatis iubetur ora-re.Iam Ambrofij dilucidam confcfsionem^ AbumilitateCbriftiana dignâeo locoad-ducit Aug.exlibro de fuga feculi : frequens nobis,inquit, Ambrofius, de fugiendo ifto feculofermo: atque utinam quàm facilis fermo,tam cautus,amp;folicitus affeAus. lcd quod peius eft,frequenter irrepit terrenarü illecebra cupiditatum,amp; uanitatum effufio mentem occupât,utquodftudes uitare,hoe cogites animoep uoluas ; quod cauere difficile eft bomini,exuere autem impofsibiici Denique uoti magis elfe rem,quàm effeAus teftatur Propbeta dicendo': Déclina cor meumin teftimonia tua, Anoriin auari-ciam. Non enim in poteftate noftra eft cor noftrum,amp; noftræ cogitationes, qua: im-prouifô oflfufæ mentem,animumip confun dunt,atquealiotrabunt, quantùm propo-« fucris^ad fecularia reuocant, mundana in-gt; ferunt,uoluptaria ingerunt,illecebrofa in-terferunt : iplbcp tempore,quo eleuare men temparamus, incertis cogitationibus, ad terrena plerunque deijcimur. Vides bîc membra Ëcclefiseminentifsima,Apoftolo«

LL 4

fcilicct, amp;nbsp;fanétifsimos Epifeopps, defe, amp;nbsp;de alijs omnibus quod peccata bebeantcon fitentes. Quomodoigitur Ecclefiam, cuius illi uerènobilifsima membra funt,agnofce re nolimus,nifi quç fit fine macula,«amp; ruga? Cur clamatBrentius,amp;Afoticam Ecclefiam liter Eccle* uocatàmeo(quodipfeinuertit) nomine, ftdintclligen cùm tarnen fateatur, amp;nbsp;negare non pofsit, ditpnemacu quot;Q” peculiarem doétrinam.fed com-

buscontradixerunt tradidifle? Cur igitur .. banc Ecclefiam, quæ fepeccatricem agno-Ifi fifie Ultts feit bjafpheniat? Sic enim clamat proprio ntilocide£c loco.Vjdeamusergoquæ filiusDeipro.mi-cleßd. ferit Ecclefia: catholicæ,ut feiamus quod A~ fotica quàm longifsimé diftet ab ilia. Et fta-ftim: Chriftus filius Dei agnofcitfponlam fuam,quam diligit. Ôt poft citatum locum Pauli ad Epbef ç.Cbriftus diligit Ecclefiam fuam. ubicp, inquit, feriptura concionatur Ecclefiam efle Deoacceptam,fanftam,amp;;for mofam, non fie in telligendam Albticam^ Quare te rogo Brenti? refpondet illepaulo antè,cùm incipitconferre Ecclefiam quart nos delcribimus fuæ,quod ego dicam, non pendere exinternis,fide,amp;cbaritatc,utquis ad Ecclefiam pertincat, quç noftra uerba fu periùs attulimus ab eo in ius uocata.'amp; pau là poft ilia plenifsimè confirmabimus, mine interim fat fit, Brentio relpondere, quod ex diftis oftenditur, non meamefie banc, quæ fe peccatricem agnofeit: non à meconfiftam; fedàChriftoipfb eiuscapi-te, ab Apoftolis fuis, à lanëbfsimis Epifeo-pi s,ut fe peccatricem agnofeat ei iuffum ef. îe,uerbis,amp; operibus prædicatum. quod itaep ebriftus exhibiturus eft ftiam Ecclefia fine macula,amp; ruga,non ad hoc tempus per , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iinet,non ad banc uitam,ita Auguft. dicén-

teuthicprobatifsimus antiftes tertius nobis teftis fie, qui cæterorum omnium tefti-

cætera exponens illud Chrilti,qtji lotus eft, non indiget nifi ut pcdes lauet, ita inquit: Homo in f'anétobaptirmatetotusabluitur, inlodnnetn. non prxterpedes,fed totusomnino; uerun tarnen cùm in rebus huma nis uiuitur, uti-que terra culcatur, Ijigitur humani afFe-ftus.finc quibus in bac mortalitate non uiuitur quaii pedes funt i ubi ex humanis rebus afhcimur, amp;nbsp;lie afficimur, ut fi dixeri-mus,quiapeccatû non habemus, nofîpfos decipiamus, amp;nbsp;ueritas in nobis non eft* Et poft hçc quibufdam alijsconfirmatâ ita in-fert: Proinde Ecclefiam.quâmundatChri-ftuSjlauacro aquç,non folùm in illis eft fine macula,amp; ruga, qui poft lauacrû regenera-tionis ex huius uitæ contagione tolluntur ; uerùm in bis,quibusDominus banc miferi cordiam præbens, fecitillos de feculo ifto lotis pedibus emigrare.In ijs autem,qui lue inorantur, etiamfi munda fit,quoniâiuftè uiuütjOpus tarnen babétpcdes lauare,quo-niamfinepeccatonôfunt.Sedfortèaishæc Cdptto^ delenioribus peccatis diifta efle, quænon peccdfd,Sdf( contraria funt Ecclefiæfanditati: non uero éforu/tl ètfl de quibus Paulus dicit,quod qui talia agût, peca regnumDei non pofsidcbunt. uerum eft, tdtnelt illafunt,fine quibus fanéii non uiuunt,pau _ * loimmoderatiorufusrerumconceflarum, c P autprofufiorrifus,uel minùs neceflarium aliquod uerbum : uerum eft,parua hæc pec cata funt,fed quotidie flçnda, canenda, atep timenda,ne in grauiora,amp; maiora nos tra- . hant.Minuta( inquit Aug. ) plura peccata fi Trdil.12. in negligantur,occidunt. Minutæfunt guttæ, lodUttein. quçfluminaimplent,minuta funt granaa-renæ,fed ß multa imponatur premit, atquc opprimunt.Quare,inquit,euigilate cû dies eft. Chriftus eft dies, paratus eft ignofeere, fed agnofeentibus ; punire aût defendentes feamp;iuftosiaftantes, amp;nbsp;putantes fe aliquid efle,cùm nihil fint.Et fubiungit,in dileftio-neautéeius, amp;nbsp;mifericordia, qui ambulat, etiamliberatusab illislethalibus,amp; grandi bus peccatis,propter ilia,quç minuta uiden tur facit ueritatem confelsionis, Certè minora funt hæc peccata,fed talia,propter quç merito amp;nbsp;peccatores omnes fe debent agno feere : amp;nbsp;non fe exiftimarc aliquid, cùm reuera nihil fint.Quomodo igitur,qui hæc co gitat, non uult cognofccre Ecclefiam, nifi immaculatam,amp;ab omnipeccato puram? autquomodo fine præfumptione maxima ad hanc Ecclefiam quîs le exiftimat pertine rej? Verùmad maiora iam peccata acceda-muS.Rogotequaliafuntea,quæ Paulus ma Cdp'ïiî D* gnum certè ueræ Ecclefiæ membrum,non occultif tantùm timet,tanquâ quæ euenire pofsint, cùminquit,caftigocorpus meû,amp;in lerui- - . « tutem redigo: ne cùm alijs prædicauero, iple reprobus efficiar : fed etiam de quibus tanquam præfentibus,dubius eft.amp;inquit, t.Cor.^i necmeipfum iudico ; nihil enim mihi con fcius fum : fed non in hoc iuftificatus fum.

aui autem iudicat me,Dominuseft, nonne efide,autinfidelitateminiftrorum bîc a-gebaturregrauifsima,amp;ad falutem necefla ria.Hîc,inquit,iamquæriturinterdilpenla tores,utfidelisqsinueniatur.In quare Pau lus fibi ipfitimet,necaudet fe iuftum crede fe.amp; mox admonetomnes dicens ; Itaqj no lite ante tempus iudicare.quoadufq; ueniat Dominus,qui illuminabitabfcondita tene brarum : amp;nbsp;manifeftabit confilia cordium, Rogo te,uultPaulus,ut de omnibus dubite mus, an ad Ecclefiam pertineant,an eins membra fint, ôc miniftri: ut uidelicet nee prælatü,nec fubditum certü aliquem agno fcamus?Meritó igitur dicentiBrentio,quid fi Lucianico corde, qd fi Epicurco, amp;nbsp;atheo fint,prælato refpondebitur. Noli ante tempus iudicare,fed potiùs confidera te ipfum: amp;nbsp;propter hoe humani cordis incertum, amp;nbsp;occultum die potiùs cum Plalmifta:Deliéta quis intelligit ; Ab occultis meis munda

me.

tne.amp; agnofcamus omnes.quod olimDdna Àuglt.Col.^. tiftxipli conftfsifunt,occulta peccata non contra Don nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;facerc ab Ecclefia.Sed quod iam ul

’ «mû cft,nec manifefta quidem,amp; grauia ab EccIefiaexcludere.autEcclefiam iplam lan Clt;(p.ÿ2.Ee= iftammacularc.coftantilsimaolim fuitom clefiam hiumcatbolicorûpontificumaduerfusDo nißjlof etiâ Uatiftas fentcntia.quâ Aug.noiii, amp;nbsp;uctcris feccatores Teftamentimanifcftilsimis teftimonijs cô (ygrauesJid firmat.in quàmplurimis libriscotraillos: fccrc o/ienât nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nuncpauca quædam,quitus hoc

turbr explicetur.amp;manifcftû fiat fuut afFcrenda. quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;£c primé,ex propheti s quantç in ini$,quàm

tdrumte/ti* Jm-æ reprehenhonespeccantiûamp;pcccato-inonijs. rumfuntufcpadcOjUt nonnunquâ necul-lus fupereflc uideatur bonus: fed ficut in Pfalmo fcriptutn eft, non cft, qui faciat bo-num,non eftufqjad unum.Arguuntpopu-lum grauifsimotum peccatorum, arguunt fàccrdotcs indices, reges: nunquid tarnen propterea feparant fe ab eorum communio ne : aut non participant codem tcraplo, cif. dem facrificijs,amp; orationibus cum eis ipfis, quos durifsimè reprehendût?Nunquid ne-gant elfeueramEcclefiam ubi illi funt? E-faias quanta loquituraduerfus peccata :Vx genti peccatrici, populo graui iniquitatc, DereliqucruntDominû,blalphcmauerunt fanélum Ifracl,amp;c. Et poftea.à planta pedis ufqj ad uerticem nô eft in co fanitas. Vndc, Efitiit, tandem aitjAuditeuerbum Domini princi pes Sodomorü,auribus percipite IcgemDei ueftri,populus Gomorrhae : quid rogo du-hùs dici potcft,amp;acerbiùs,quàm hoé,amp; cæ tcra,quæ ibi fequuntur.ubi etiam ïàcrificia eorum Deooftendunturingrata, amp;nbsp;tarnen eifdem eodem loco Diuinam mifericordiâ promittit : Si fuerint, inquit, peccata ueftra ut coccinum,quafi nix dealbabuntur. ôc bo nitatem Dci circa eos oftendit,inquiens: Nifi Dominus fabaoth reliquilTet nobis fe-men,quafiSodoma eflemus. Et alibi pro codem populo orans.peccatalpeius narras, £14.^4, amp;feipfumparticipemfaciensillorum. Fa-' fti fumus, inquit, ut immundi omncsnos, amp;nbsp;quafi pannus menftruatæ omncs iufticiç noftrx: amp;cecidimus quafi folium uniucr-fi : amp;nbsp;iniquitates noftræ quafi uentus abftu-Icrun t nos. abfcondifti facicm tuâ à nobis : «Scallififtinos in manu iniquitatis noftrat. fed inter hæc humillimæ confefsionis ucr-ba.ftatimficloquitur: Et nunc Domine pa ter nofter es tu,nos uerô lutû,amp;fiftornofter lerem^ ^^æccerefpicc:populustuusomnes nos.le rcmias quanta acerbitatearguitfrequentif. fimè peccata,nulli parcens. circuitc, inquit, aliquando uiasHierufalem, amp;nbsp;afpicite,amp; confiderate,amp; quærite in plateis eius,an in-ueniatis uirum facientem indicium, lt;Scqux rentem fideni,amp; propitius cro ei.quôd fi c-tiam.uiuit Dominus, dixerint : amp;nbsp;noc falfô iurabunt,amp; mox conuerfus ad eum, Domi ne, inquit,oçuli tui refpiçiüt fidçni,p«rcuCi fiftieôs,amp;:nondolucrunt: attrîuifti eos,amp; renuerunt accipere difciplinâ.indurauerû» faciès fuas fupra petram,amp; noluerunt reuer ti.amp; utintelligas,quorum fint hxc mala,ftâ tim inquit : Ego autem dixi, forfîtan paupe res funt, amp;nbsp;ftulti ignorantes uiam Domini, amp;iudiciumDeifui. Ibo igitur ad optima-tes,lt;S: loquar eis: Ipfi enim cognouerunc tiiam Domini,amp;ecce magis amp;nbsp;hi fimul con frcgeruntiugum,ruperuntuincula. Etin-troducitDominum dicentérfuper quo prö-pitius tibi elfe potero : filij tui dereliquerût nie, amp;nbsp;poft multa durifsimæincrepationis uerba: Prophetç,inquit,prophetabant men dacium,laccrdotes applaudebantmanibus fuis : amp;nbsp;populus meus dilexit talia. quid igi tur fiet in nouifsimo eius?populus,ait,me^, non negat Ecclefiam fuam : fed affirmât po tiùs, quam tantorû fcelerum reprehendit. Hieremias etiam iple, quandofe lèparauit ab his,quorum tanta fcelcra arguebat?Imô üero quis adhzfit tenaciùs populo huic pcc catori?lt;|uis magis doluit illius malafquis inftantius orauit pro illo ? Alibi petit capfti fuo aquas,amp; oculis fuis fontem lacryTOarü. amp;nbsp;plorabo,inquit,die ac node interfeftos A lia: populi mei.nonnunquam conuerfus irt Dcum,nunquid proijciens,ait,abiccifti lu-dam, aut Syon abominata eft anima tua? quarc ergo pereuftifti nos, ita, ut nulla fît fanitas.nedes nos in opprobrium proptec nomen tuum: folij gloria: tua: recordare, ne irritum facias fœdus tuum nobifeum: ÓC ncc fie animo fuo fatisfaciens. Quis, inquit,miferebiturtuiHicrufale,m,autquis Hlft'jji! contriftabitur pro tc,aut quis ioit ad rogan dumpro pace tua?non cft opusperfequi, quàm conftanter.amp;faluhriter populum in-gratumamp;lc perfequeiitem ab imminence calamitate, amp;nbsp;ince/ndio ciuitatis mileracj;

feruitute, amp;nbsp;tranfmigratione in Babylo-nem cruere conatus, ut regnorum hiftoria oftendit : quàm amariftimèfleuit hanc de-folationem, quod Thrcni eius oflendunt. Deniqj quàm fideliteraftitit reliftis in ciui-tate,quàm diligenter admonuit, quàm coa ftanter focictatem, «Scunitatem illorum amp;nbsp;praefentium,amp; abfentium, etiam cura illius Dci nomine adraonitiones cOnteranerent, tenuerit:quoufqjabeisctiammortera pa-terctur,quod prophetia,(S: hiftoria eius ma nifeftanr. Ezechiel acerbifsimus in repre-hendendis peccatis, quàm manifeftiftimè malos non elfe deferendos à bonis,necalie-nosiudicandosabEcclefia Dci fua ilia uU fione amp;nbsp;edoéhjs eft,amp; nos docet.Poft often-fa fibi à Dco peccata, amp;nbsp;abominationes, in-quit,magnas,quas domus Ifrael facit, ilia e-tiam,quae leniores domus ifracl in tenebris faciebant: tandem,audit,ergo amp;ego faciam in furore : nOn pareet oculus meus ; de tarnen poft hec omnia,Deus uolés punire tan ta mala, iubetuiro, utpropheta inquit, qui

5gt;7O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D E E C C L E S I A, V

indutus eratlineiSjtranfi per mediam ciui-tatem in medio Hierufalem : amp;nbsp;ligna Thau fuperfrontes uirorum gementiunl, amp;nbsp;do-lentiuni fuper cünótis abomihationibus, quae fiunt in medio eius i amp;nbsp;deinde fuper quenluideritisThau,neoccidàtis.nonitac^ corpore leparantur boni à malis,non téplo, autreligione,fedafFeftu,quodeteftantur,ct gemuntproaliorum peccatis.Ifti inter malos feruantur à DeO,amp;in eodempopulo.li-dei, lacramentis,amp;tempio participât cum \ cis. Quæex^îphetisideoadaüximus.utat-tentèincipiamusiamagnolcerefpiritüprô phetarum in atguendis uitijs Ecclefiç.Cùm cnim eundem Ipiritû illi habuerint, ut Pau lus inquit, quern poftca Apoftoli, amp;nbsp;eorum fuccefrores,fpiritum fcilicet, quiEcclcfiam . illam noftrse coniungit, imo eandem facit noftram amp;illam: exlimilitudinchuiusfpi ritus poterimusagnofcere,amp;Ecclefiam no ftram amp;nbsp;ueros eius doftores,quibiis Pauliis Î.TiW. 4.. in Timotheo illo fuo prxeipit, ut arguant, ».Tinj.y. obfecrentjincrepetin omni patientia, amp;nbsp;do

ftrina: Et rurfum peccantes coram omnibus argue.Suntergoin Ecclefiapeccatores.

Nos Sed hoc iam noui tcftaméti apertifsiinis te-ttite[lamen:a ftitnonijs eft demonftrandum : Sc primb tiault;^orita= Chrifti,DeindcApoftolorumfunt nobis amp;nbsp;tibua idè bro nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;exempla con fideranda. ludam

batur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ChriftusinterApoftoloscohftitüit;niittit(ij

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adpraîdicandum cum cæteris,De quo Ioan

nes, quod etiani ante proditionem fatiso-ftendit: ipfumqjiam proditorem Saluator cumcxterisadmyfteria ultimæ ccena: fuse admittit; pedes illi abJuit: Sc proprio corpore, amp;languine reficit. quæ rogo, uerior Ecclelia quàm Apoftolorupi.fuboculis, lt;Sc praefentia Chrifti congregata ?lt;Sc tarnen ab ilia nó eft alienusludas,dequoinquit,unusi ex uobis diabolus eft.In reliqua fua doAri-natot parabo!is,amp; manifeftifsimis docii-mentishoc ipfum oftendit, utnec referri omnia pofsint : limile inquit eft regnu cœ-lorum lagenæ miflæ in mare,amp; ex omni ge nerepifeium congreganti, quam, cùm im-pleta e(ret,edticentes,amp; fecus littus fedentes elegcruntbonos; malos autem foras mife-runt.Vbi uides ufq; ad finem feculi malos ' intus. amp;nbsp;ne de Occultis tantùm, amp;nbsp;qui inter retia non uidebantur,diiftum audientes pu temus, occultos tantùm peccatores elfe in Ecclefia,audi à loanne aream uocari Eccle-lîam, in qua manifefta eft palea, quæ igné inextinguibili confumitur, cùmpermun-data fuerit area.Dominus uerô in Euange-

J. lio rurfum ait: Simile eft regnum cœlorum homini feminanti bonû fernen in agro fuo, cùm autem dormirent homihes, inimicus fuperfeminauitzizaniam.amp;rurfiim,Simi-le eftdecemuirginibus, quarum qiiintp e-rant fatuæ,quincp prudentes.Etitcrum: Simde eft homini régi, qui fecit nuptias hlio fuo: Et egrefsi ferui eiu« in uias congregaue

NA, VISIBILI, ec.

runt omnes,quos inuenerunt bonos amp;nbsp;ma los. Nónne his omnibus parabolis prxdica tio Euartgclica,amp; Ecclelîæ cogregatio figni ficatur bonos,amp; malos côtineri, amp;nbsp;in ea uf-qtlé ad finem feculi nunquam defuturos u-trofqj? Sagcna,retetp Euangeliclim ex omni généré pifeium congregat : omnes capit, quoufcpeducatur ad littus. Secus littus in-quit fedentes elegerùnt bonos in uafafua, malos autem foras milerunt.amp; ut,quod littus fignificetur,intelligamus,irtquitftatim, ficeritin confummatione feculi: exibunt Angelijamp;feparabunt malos de medio iufto rum.De medio inquit iuftorum, de medio certè tempIo, Scaltari communi utrifep, de medio doftrinae, amp;nbsp;fidei. Sc facramentorii, quibus participant: Dertiep de medio cor-dium.amp;affeftu uerx charitatis, quo iufti profequunturmalos,fouenti amp;nbsp;continent, quàmdiufupereftulla emendationis fpes: Continentinquamhominesipfos. Sc natu-fam, quanquam à uitijs, amp;peccatis quàm longifsimèaffeftudiftent. defeminis illam parabolam explicans Dominus,ager eft,in-quit,murtdus : bonum fernen filij regni: zizania filij nequam,mundus certè in quo u-trurtqj fernen eft,non uniuerfum hoc fecu-lum,in quo Gcntes,amp;idololatrç,omninolt;^ alieni àChrifto inhabitant: fed Ecclefiam fuam intelligendam mox oftendens. Sc in ea ufq? ad finem feculi futuros malos ait : fie Crit in confummatione feculi, mittet films hominisAngeles fuos,amp; colligentde regno eius omnia fcandala,amp; eos,qui faciunt ini-quitatem.Vides de regno fuo Chriftum lo-qui,de mundo fcilicet illo fuo,de quo Paulus dixit : Deus erat in Chrifto mundum re i-Cor.J» concilians fibi : de mundoinquam reconci liato,utAug.«Sc catholic! Epifeopi cotraDo ColUtioJ^ natiftas intellexerunt.amp; ut omittamus intc rim in hoc loco,quid fit illud iuxta germa-niorem fenfum,linite utraq; crefeere ufqjad meffem: quid,inqUam,autpr3Bcipiatur, aut infinuetur gubernatoribus.aut ijs, qui gla-dium portât in Ecclefia:meritó illud ad eos referimus,qui intempeftiuè, atqi immode-ratnls fui etiam ipforum obliti clamantEc-cletiani fanótam,amp; immaculatam nullo mo do peccatores agnofeere, aut in fe habere. Dicamus itacp illis,finite utracpcrefcere uftp ad meffem: ne forte eradicântes Zizania fi-mul eradicetis amp;nbsp;triticum : ne in defpCratio nem multos trahatis,qui cùm infirmitatis. Sc peccatorum fuorum confeij furt t,amp; quo-tidianos lap fus fuos agnofcunt,fi ideo fe ad Ecclefiampertinere non credent,quia peccatores non habet: neep eius grçmiofoueri, emsorationibus, amp;charitace adiuuari de-fperabunt : amp;nbsp;ut Paulus inquit,defperantes femetipfbs tradent in operationem omnis immundicise. nunc non difeerni poteft ab homine qui triticum fint,qui zizaniä.noli-te itaqueante tempus mai care. Ûeniquç

de in ui-

de iniiitatis ad nuptiaS bonis, de malis, âtep in conuiuio nuptiarû recumbentibus, hoc eft in fide incarnationis Cbrifti,lt;Sc commu-nionelacramentorum,apertè dicitur: Mui ti funt uocÆti, pauci uero elcdi.iSc uirgines • illxcumlampadibusegreffx funt obuiam fponfo,amp;lponlxcum fide fcilicet, lt;Sc certa expeófatione iudicij : de tarnen audiût muite ex eis fetux, fcilicet nefcio uos. Et tandem in ilia non tarn parabola, quàm hifto-ria Ultimi iudicii.cScdifcrctionis malorum à bonis; leparaturum apertè ft dicit Chriftus Inalosàbonisrficut pallor, ait, ftgregat o-ues ab hœdis;feparandos italt;p,cum ait,in iu dicioultimo,latlsoftendituflt;p ad illud fi-mul futuros non ftparatos in Ecclcfix focie tate,fidc,amp; lacramentis. Sed apertiora nunc audiamus,non fub tropis, fed manifefta do

tertuus, corripeeum interte, amp;ipfumfo-lum. itaepnon, quiapeccat, ideo tanquam alienus tibihabenduseft: led tuncmagisa-gnofeendafraternitas. Nam fi te audierit lucratus eris fratrem tuum : quod fi non au dicht inquit, adhibe tecii unum, uel duos, utiamnonintetantùm, fedin illos etiam, a nolueritrefipifccre.peccet; (Scab eis contra ilium ferri teftimoniû pofsit. nec tarnen perfeucrans etia,lt;Sc coram plunbus peccans non eft negandus, fed agnofeendus frater : fed die Ecclefiç,ut uidelicet,fi fieri poteft,ab ea emundatus fratré tuû lucreris.Iam fi nec Ecclefiam audicriqfittibificutEthnicus lt;Sc Publicanus.iudicio,inquam,EccIefi« ftpa-ratus,atip excommunicatus ut alienus ha-beatur ab ea,n ec tarnen eSetunc omnino älie num ab Ecclefia hunc habendum Paulus I,Cor.J. docet,cùminceftuofumCorinthium,quem priùs excommunicauerat, de Sathanx tradi derat in interitumcarnis,iubetà exteris in omni charitate fufeipi: ne forte abundan-tioritriftitia abforbeatur. quapropter,ait,è I.Cor.2 contrario magis donetis,lt;Sc confolemini, de coiifirmetisin ilium charitatem. nonitacp excommunicati ipfi ita prxeifi abEcdefia funt, ut mox ad earn uel tunc etiam non

tione rurfus infer! pofiunqmcmbra : teilen turetiam de tunc Ecclcfix legibus: de ipfa eos difciplinam fuftinentes non aliter relpi titquàm pater filios,quos duracorreptionc emendate cupit.Ob hoc enim médicinales pœnas illis imponit ; (Sc làlutem illófum quçrit,ut fpiritus eius,inquit Paulus,faluus fiat. Vndeapertiùs ThelTaloniccnfibus lo-quitur:Quodfiquisnonobed!t uerbo no ftroperepiftolam,huncnotate: (Scne com-mifccamini cum illo.ut confundatur. quid hoc aliud eft,quàm excommunicare?ftd lia Cep. î^,, tim fubdirNolite quafi inimicum exiftima QaôdinEe« re : fed corripite ut fratrem. (Jux certè fi at-lltfidChrifli tentèconfideremus,agnofccmusEcclefiam fKcitoret Chrifti in hoc feculo non aliud efle, quàm

medicinasquafdam,medicamînumuidcli nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tsi

cetapothccas,amp; medicorum, atq; infirme- grißutnäi rum domus, amp;nbsp;habitacula, in quibus non aliud agitur,quàm atgrotantiuni,amp;infirmo rum cura; amp;nbsp;fubuno illo medico Chrifto adhibetur folicitudo, ut nullius morbo, æ-gritudini, ucl uulneri defint oportunare-media,nullius imbecillitati fomenta,amp; aua xilia neceifaria fubtrahantur. Nam quid eft aliud quàm quod Chriftus dicit: non eft o-pusualentibus medico, fed malébàbcnti-bus,quàm utintelligamus nullum morbû, nullum peccatum,quàm diu in£cclefia,qui eo laborat,fuftinetur,uel medicinal! pœna, uteumferuet, latagit à cura, amp;nbsp;medicina Chrifti alienum redderc hominem, atq;ita necomnino ab Ecclefia eius, in qua de tpfj, quimedendi curam habent agnofeunt ab

Paulus faluberrimè admonet ; fratrcs in- Gilii.tt quodeli(fto,uósquifpirituales eftis huiuß modi inftruitein fpiritu lenitatis, confide-rans te ipfum.ne óc tu tenteris.alter alterius onera portate,lt;amp; fic adimplebitis lege Chri-fti.quibus uerbis quanta,ut ita dicam lcni-r tiuaadhibuit fomenta peccantium uulneri bus.nö inquit abijeite ilium,tanquafn alie-numab Ecclefia: fed inftruite inquit non cum obiurgatione, amp;nbsp;aufteritate, fed eum blanda inftruftione in fpiritu inquitlenit« tis accedite ad ilium,cogitan tes quod amp;uo» fimili^ aut grauiori morbo laborare poft modicum fortèeoiîtinget: confideransin-quitteipfum,neamp;tu teuteris.Vndeamp;priùa eùm peccantis meminiflet, mirumeft quibus uerbis extenuauerit maliciam, amp;nbsp;graut tatem culpæ,idtp ex confideratione naturae Îeccantis : fi præoccupatus inquiens fueric lomo in aliquo peccato:ac fi diceret, cogita g, homo eft fragilis,amp; infirmus, non Ange-ueht : nee etiam Dxmon ut deploratus haben debeat,fed homo qui ignorantia, obli-uione,aut infultu hoHis facile prçueniri in, paratuspoteft; atqjita magis prasoccupari amp;nbsp;ante plenam confiderationélapfum fuif, fe quàm malitia, aut plefta deliberations peccalTc credi poteft. Denitpuult utin illo feipfum quifep cogitet,alter inqt alterius o~ nera portate:amp; tandem claudit omnia feus rifäima fententia.Nam qui fe ihqcns exifti-mat aliqd elfe, eùm nihil fit, ipfe fe feducin quid elt aliudmâ qui fe exillimat,amp;c.quàn, apertè oftçndere omnem, qui peccatores aböminatur,qui contemiiit, ideö id facere^ quia fe exiftimat aliquid eflc.cùm tarnen rc uerà nihil fit,nihil inquam fit omnis hotno quantumuis fandus.quantumuis humilis: à quorum animis longé eft,ut fe aliquid eß-feputent: quanto magis qui aliud pu tat fis elfe,quod non eft aliud, quàm fe feduccreî Quibus Omnibus manifeftilsjmüht,quan-

nim errent, quipeccatoresab Ecclefiaalie-nos faciunt : quàm duram in fe fententiam proférant: imo quàm fui ipforû obliti funt, qui cùm ueramEcclefiam talem arbitrétur, ad quant non nifi {anfti,elefti,amp;: prædefti-nati à Deo pertinent: tarnen feipfos, amp;. fuos, quibtis blandiuntiiriaûantadeam pertine •re.Nobis nero liæc fatis elTe debcnt,ut ôc Ic-uia.atq) minora peccata, amp;nbsp;grauiora ctiam, fed occulta,imo amp;nbsp;eadem ipla manifefta.at-que publica ab Ecclefia alienum non efdce-re : eum,qui non publico iudicio ab ea fepa ratus eft,ncc tune quidem perpctuô,amp; om-nino; fed quanto tempore,amp; quatenus ipla Ecclefia id iudicaucrit oportere, agnofea-fàlfà mus.Nam poftca de bis latiùs agemus, cùm «lù aduerf(= Brentiorefpôdebimus.Eftueroiamhoc lo fijscofiâîief^^ attendus confiderandum qualiter hxc fi- Ht (cribtu ‘^“ocohxreant,tantafan(;dtas,munditia.amp; Vit ÉccteliM nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;totfordes, amp;infir-

mitâtes : utrunqjenim necelTecft in Eccle-fia6fre.‘quiautrunc^facrafcripturateftatur. gui, aut Eca Ecclefia Immaculata eft: Ecclefia malos ha-clefiÛ dupli» bet,amp;bonos:nigra,ait,fum,lèdformofa.ubi eiter fuini, primo occurrit nobisfuffugium, quod ad-t. Cantico. uerlarij,quo elaberentur,inueniunt. Dupli cemenim Ecclefiam diftinguunt: amp;infcri pturalacraaiût nomen Ecclefiæ dupliciter fumi : proprçdeftinatorum Ibcietate quan doqj ; nonnunquam uprô pro congregatio-neeorum,quiper baptifmum fanâirican-Cdlu'muf iw tnr,amp;coêuntinuniusfideiGhriftianæcoii fefsioné. Video Brentium huic inniti à fuis

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ inuentx diftinôdoni. Sicenimmihidicit:

Loco deferi Audes tuEcclefiamillam,aduerfusquâ non ptura. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;præualebuntportæ inferi,hoc eft ueram, ôc

firmam ita infamareî'amp;c.iHam.inquit.quafi alia fit,contra quam portæ inferi præualét : . • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;rurfumhoceftuerara,amp;;firmam,acfialia

fit,autfalfa,autuerifimilis,(Scinfirma. tantü hoc igitur nouù duarum Ecclefiarü diferi-men àfuisexcogitatûBrentius nouit: quafî ad uerâ Ecclefiam pertineat lanédtas, ad altéra porro faHàm,amp; infirmâ,peccata.amp;ideo hîc femper diftinguit uerâ Ecclefiam, amp;nbsp;cui promifsio ftabilitatis fafta eft, a b alia nefcio qua.fed quàm longé hoc à uero fit, quàm rc censadinuentum, amp;abomni feripturæ, de patrû fenfu alienû,non eft difficile oftende-re.regnumccelorum putàtne Brentiusfal-fam elfe Ecclefiam? quis hoc rogo audire po teft,amp; tarnen Chriftus dicit fimile regnum cœlorum Eigenæ miflæ in mare, amp;nbsp;ex omni generepifeium congreganti,malos fcilicet, de bonos, fichæc, qu« omîtes congregat,fi non habet prædcftinatos,amp; eleélos, quomo do fogo habet bonos? fi nô habetreprobos, quomodo malos ? non ergo congregat ex omnigenerepifcium.Rurfum fihæc nôeft uera.de firma Ecclefia,quç malos habet,quo modo uerum regnum Chrifti eft, dicente Chrifto : mittitAngelos fuos,amp; colligentdç regno eins omnia fcandala.Abi igitur Bren ti,amp; die uerum regnumChrifti non efle ue* • ram,amp; firma eins Ecclefiam, ( Sic enjm ills loqiiitur)autquod Chriftus uocatregnum fuum, tu dicitonon elfe uerü regnum, fed falfum,autuerifimiletantùm, dtapparens. ' lt;Sc reuoca nUnc ab inferis omnia Manichæo rum figmenta.ut cùm feriptura dicit,uerbu • carofalt;ftumeft,nop uerä carnem, fed phan tafticam tantiim intelligamus ; Öc cùm dicic Chriftum de uirginc nafci.mori, amp;nbsp;refurge re pro nobis,dicas omnia non uerè faóla ef-fe.necenimaliterdicitur,de regno Chrifti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

auferenda fcandala, quàm ipfum crucifixü pro nobis. Si itaqj illud nô uerum dicis elfe regnum, ita de his licebit dicere. non eft o-pus multa ex feriptura perfequi fimilia : cer tè nec unum locum dabunt,ubi de una ha-rumEccIefiarum,quafiab altera diftinfta, fermo fiat: quamuis diuerfa dicantur.Deea t,iidTittllt;^'^ dem Ecclefia certè Paulum audio defedi-centem, quod primus omnium peccatoru fit: deeodemaudioChriftum dicente,uas eledioniseft mihi, nunquid^pterea duos

Paulos cogitabo ? aut duos Petros,quia mo- A^UUHt 9’ dó dicitur ei : Super hanc petram xdificabo Ecclefiam meam : amp;nbsp;Beatus es : modo : Va-de poft itie Sathana,rton fapis,quç Dei funt. Quod liinuno homine hæc tam diuerla, turnon in unatothominumcongregatio-he? fumus inquitPaulus inuicem membra: lt;Sc certè in codem corporc fecundum diuer fa membra fanitatem,amp; ægritudinem iiide mus. caccutit oculus, pcs folidifsimè figic greirus,uacillatmanus,amp;caputconfiftit tir mum. nunquid non propterea unum corpus membra fana,amp; infirma habens ? Abfit igitur,utin fcriptura,duas Ecclefias Chrifti inueniamus. fedutiamàre ipla fumamus rationem,cui,rogo,Ecclefiædenünciandus eft frater peccans ?fi inuifibilijamp;fanétæ (talem enim fatenturEcclefiam prædeftinato rum ) fruftrà præcipitur hoc : fi uerô,ut ne-cefte eft,uifibili,amp;; manifeftæ,quæ 6c pecca-tores habet: uera eft hæc EcclefiaChrifti, quam audire iubemur,amp; eius iudicium fe-qui,in uitandis peccantibus fratrib. Deniep Ecclefia,quam prxlati gubernandam fufei-piunt,nónne uera ilia eft,de qua Paulus di-citEpifeopis : Pofuit uos Spiritus faniftus re gere Ecclefiam, quam acquifiuit fanguine fuo ? amp;nbsp;tarnen nifi fit uifibilis, regi non po-teft.uifibilisergo, amp;certa fenfibus ipfis eft Ecclcfia,acquifita,amp;redempta à Deo,de qua Efaias dicit: Vocaberis ciuitas quxfita, amp;nbsp;ét-nondereliéla : amp;nbsp;populus eius lainftus re-dempti à Domino,ut inquit code loco pro-pheta.Ecclefia, in qua Paulus docet Timo- t.ddTint-ÿ theum,quomodooportet eum conuerfari, certè Ecclefia eft Dei uiui,columna,amp; firma mentû ueritatis: tarnen in ea uerfaturTimo t.Tiin,4^ theus.quomodo ergo fi non earn uidet, 6c cenè conuerlatur in ea,ut eidem Paulus iu-bet.faiftus exemplum fideliû in uerbo.in co nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

uerfa-

■ uerfatîone, incharitatCjinfide, amp;caftitate. ^u[detn.^. Denicp conuerfatur, cùm peccantes coram omnibus arguit.llla ergo peccatorês habet; ilia eft magna domus,in qua nô (olùm funt Ti^.2. uala aurea,amp; argcntea: fed lignea,amp; fiélilia, quædam quidem ad honoré,quædam qui-dem in contumeliam.Senfum patrum circa hoc fatis explicat ß'mbolum hdei, unam inquiuntlànélam Ecclefiam catholicam^u-namcertè,non duasdicunt,amp;eandem uni uçrfalem,toto fcilicet orbe difFulam,amp; lan-ftam.Namfiduas Ecclefias agnouilTent in fcriptura patres illi, amp;nbsp;modo unam, modo alteram nominari,non ita confufè unamdi cercnt Ecclefiam : maxime cùm non dubiû fit,illos Ecclefiam intellexifle concioné ba-ptizatorum omnium,amp; confitentium Chri fti fidem,amp; hanc non dubitantfanftam di-cere. Et ne multis hoc agamus,fit fatis ad hoc confirmandum ducentorum oftogin-ta fex Epilcoporum catholicorum Cartha-gini aduerfus Donatiftas teftimonium. ca-lumniabantur Donatiftæ, qiiod duas Eccle fias catholici alTererent : aut dupliciter acce AKgU.CoKrf. pifientEcclefiam. Refpondcntilli Ecclefiâ, 2 contra Do nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nunc habet permillos malos, fe non a-

liamdixilTeàregno Dei,ubinon eruntma-’ licommifti;ledeandem,inquiunt, iplam unam,amp;fandam Ecclefiam nûc elfe aliter, tune autem aliter futuram : nunc habere malos miftos,tunc non habituram, Quid, rogo, manifeftiùs poteft dici ? Calumnia-banturDonatiftæ catholicos, quod aliâm dicerent Ecclefiam,ad quam pertinet,quod Chriftusexhibiturus eft Iponfam fuam, nô habentem maculam,aut rugam,hoc eft cœ-leftem illam,amp; beatam focietatem : alteram uerô in hoc feculo,quæ malos habet, quôd eis,quanquam peccatores adEcclefiain non admitterent, non probandum uidebatur. Refpondent uerô catholici, ut oftendimus, id ingenue ncgantes:fed eandem Ecclefiam efle.amp;huius feculi, amp;nbsp;in qua funt mali, in-quiunt,amp; cœleftis patriæ, in qua nullifunt mali : noftri uerô non apertè Donatiftç,fed pertinaces in cœpto errore,ut Ecclefiam in-certamreddant; uteius indicium éludant; quod in Euangelio dicitur: Portæ inferi nô præualebunt aduerfus eam, ad inuifibilem focietatemprædeftinatorum referunt: né uerô adjuifibilem Ecclefiam ; aperto certè paralogifmo, cum ilia, dequa Chriftusibi loquitur,fit eadem,quâ poftea iubemur au-dire. Et Donatiftæ quidem faniori mente, quia peccatores alienos abEcclefiâ dicebât, nullomodo duas Ecclefias cogitandas elfe in feripturis uolebant; quod amp;nbsp;catholici cô firmant, non inquam duas, alteram cœle-ftem,alteram terrenam,quæ certè magis po terant uideri diuerfæ : quoniam longiùs di ftant,quàmuifibilisex baptizatis, «Seprofi-tentibus fidem ; amp;nbsp;inuifibilis ex prædeftina tis;cùmnegarinonpofsithasduas, ut ita îgt;r?

dicamus focietates, fibi inuicem participate,amp;communicare, fi non omnibus parti-bus faltemquibuidam. Certèprædeftina tiomnesbaptizatiprofitentesfidem adex- Q«ôd Ecclit ternam illam Ecclefiam pertinent ; Concio fîa prlt;edeßi prædeftinatorum necelTariô aut iameft,aut natorum fit aliquando erit pars externæ Ecclefîæ.Extra profefsiortem enim fidei ueræ, amp;nbsp;facramen torum participationem nullus ialuatur; at-que ita nullus prædeftinatus perpetuô erit. Efto, fintaliqui in hac congregatione non prædeftinati,cur prepterea ab altera eam di ftinguimus prædeftinatorum,cùm tota ilia in hac fit ; hanc agnôfcat,amp; extra hanc certo fciat.fe non polTe faluari. Alienunl itaq; hoc commentum duarum ECclefiarum non fo-lùm rei,ciendum,{ed propOrtendum in ex-.cmplum contentionum, amp;nbsp;fophifmatum, atqj pugnarum uerborum, quaS cùm noui ifti do(ftores,ut Paulum fe fequi oftendant, quotidiereprehenduntin nobis; illi multô magis exufeitant; Hoc eft uerèpueriliter,et contentiofèdertomine rixari in fcriptura. Dicere nomen Ecclefiç dupliciter fumi,pro U ifibili, amp;nbsp;inuifibili,pro manifeftèprofiten tibus fidem,amp;pro oceukiSj amp;; occulto Dei iudicio prædeftinatiS.Hæcfunt uerè lophi— fmata,nulla certaratione,rtulla auftontate maiorum circa lenfum feripturæ inuefta.

Nos uerô non à uobis Vuirtenberg.aut Lu-theranis fenfum feripturæ accipiçinus,fed à legitimis,amp; maioribus patribus ; feqUentes falubre illud Clcmétis confiliiim. Oportet, Epi/Î.;. inquit,ab eo intelhgentiam difeere feriptu-rarum,qui eam àmaioribusiècundum ue-ritatem fibi traditam feruat,ut amp;nbsp;ipfepo/sit ea,quæ reftè fufeepit competenter alTerere. Namamp;caulam admonitionis huius priùs appofuit huic loco ualde conuenienté;fic inquiens; relatum eft nobis, quôd quidam in ueftrispartibuscommoranteS aduerlan tur fanisdoélrinis; amp;nbsp;prout cis uidetur, né fecundumtraditionem patrû.fediuxta len fum fuum docere uidentur. lt;amp;nbsp;ideo diligen ter obferuâdum eft,utlex Dei cùmlcgitur, non fecundum propriam ingenij in tell igé— tiamlegatur,ueldoceatur. Hæcquidé huic loco fatis: de quibus alibi plura,quæ tarnen omittenda non duximus tanta indignitate huius diftinétionis moti. Quâtô làtiùs cùm dediuerfitateiftaeoru,quiin Ecclefiâ funt bonorum, amp;nbsp;malorû, de famftitate fcilicet, amp;nbsp;peccatis,de iuftis,amp; peccatoribus loquen dum eft,régula ilia notifsima omnibus, amp;nbsp;probata à maioribus,de hu ic rei intelligen-dæ accommoda,quam Auguft. inter leptenl illasTiconij claues,uel régulas ad intelligen dam feripturam fecundam ponit,quam ille ex iüii Eccle de permifta Ecclefiâ uocat, utendum eft: fiant. quamamp;inhocloco,utexpiicemus qualiter duo hæc contraria peccata.amp;fanftitas, Ec-clefiæ conueniunt,primô duximus confide randam.docemur enim ilia,in fcriptura fa- ° ’ *

M M

cra,amp; in eödeni öratioiiis cótextu, atqj eadé claufula, quxdam dici de bonis, amp;nbsp;propter eos; alia de malis amp;nbsp;propter malos : cùm de cifdem uideatur fcriptura loqiii, propter có miftionem fcilicet,amp; communionem exter nam facramentorum,amp; Hdei.Sicut enim in Ecclelia mali, «Stbonifunt permilii;ita in fcnpturx fermone: iituix icias difcernere de quitus loquatur, niß diligenter inuigi-les.Nigrafum,ait,fed formola; quod fupe-riiis adduximus,inquit Auguft. hoe modo eft accipiendum,ut nigra propter pecca-tores,amp; pcccata : etiam formofa propter uir tutumiiiftorü pulchritudinera dicatur, de quodapudEfaiam diciturpoft multas pro-mifsioncs gratis,inter quas ills funt. Edu-camcx'cos in uiam.quam nefciunt: ponam tenebras coram eis in lucem,amp; praua in re-dta,bsc uerba,faciam eis,amp; non derelinqua eos: moxnulJo interpolito,conuerfi,inqt, funt retrorfum: quod ultimùm ad peccato res referendum conftat,cum priora manife Cif.zS. Aug. ftè ad iuftos pertineant.Etquoniâ, qui ma-Ioc(M contra teriam quxrùt,errandi,(St in errores mitten debuitita appellari.non enim rcueràDomi ni corpus eft,quod cum illo non erit inxter num.dicendum ergo fuit deDomini corpo re uero, de permifto : aut uero, de ftmulato« Enigitur (aiunt ) Auguftinus dicit, nôefle uerum corpus Domini,quodpeccatores ha bet ; fed permiftum,aut limulatum : qd cer tè côtra uerum diftinguit Vndeftatim ad-dit: Hypocritx ctiam nüc non cum illo eflc dicendi lunt, quamuis in eius efle uideatur Ecclefia : uideantur,ait, efle in Ecclefia, quo quid aliud tignificaqquàm g, fecundum Ipe ciem tantiim lint,non reuera:propter quod de poftcainqt,uidetur fcriptura fimul cum bonis,de peccatoribus loqui, tanquam unû fitutrorunq} corpus, propter temporalem sommiftioné.decommunioné. Hæcne in-cautos offendant in doétrina Auguftini me xitô funt nobis expJicanda. Quia igitur du-centiillioftogintafex Epifcopi, inter quos de ipfe hoc propria fubfcriptione fignarût, in Ecclefia bonos,de malos efleufrp ad finê feculi : de area enim Noë loquentes in ea dt cunt fuerût munda de immunda, etiam ex-eunte coruo:ita in Ecclefia mali funt ufqjad finem feculi. Vbi fimiliterdicuntcommi-fceri malos in Ecclefia huius temporis ; atq) interretia facramentorum côtineri. Quod multisalijs locisAugu.apertèloquitur; con ftatqj ipfum,amp; catholicos,antiquoslp patres proeodemaccepifTe: eflepeccatores in Ecclefia, decommifceri in carde non tantiini uideri, fed elTeapertè, inteHexiflTç. Non cft îgiturcurofFendamurilloUerbo; iiidentuf efle in Ecclefia. nam eo loco ubi maximè ui detur ne^are elfe in Ecclefia peccatorcs,etii aperte affirmât:nunc,inquit, inunofunt: non tarnen femper in uno erunt. Vbi quo-niam nûc in uno elfe dicit malos, de bonos, unum illud manifeftè Ecclefiam fignificat, de congregationem. Etquoniam dicit non femper in unoerunt,oftenditnobis,quore fpiciant omnia alia,qux priùs dixerat, qux h confideremus confirmât maximè nollra: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

de hanc diftinélionem duplieis Ecclefix ma nifeftè reijciût.Ticonius duo corpora Chri ftiponebat: alterum peccatorum,alteruni iultorum.hocAuguft.omninoreijcit.Abfit enim ut peccatores, quàm diu peccatores funt,corpus fint Chrifti:uerùm funt potiùs membra'mortua, quare nec uera. Peccatores itacp lolos,de àluftisfeparatos dicit Au-guft.non elfe corpus Chrilti:de idco nô duo diuerfa corpora permittit dici. Hoc igitur ipfumeft, quod nos aflerimus : unam efle Ecclefiam,non duas: ficut nec duo corpora, fine duplex corpus : ut Ticonius dixit,deAu guft.reprehendit,3tq;ideodicimus,Ecclefîg 1111 uni femper feripturam loqui fiueiuftis, fine peccatoribus loquatur. quare nec uni ex peccatoribus,aliam ex iuftis,ut Ticonius uoluit: fed nec unam inuifibilem, ex folis eleftis: alteram uifibilem efle affirmamus: cùm huius uifibilis iufti omnes fint uiua,dï uera membra:peccatores membra mortiia, atq;ideonon uera. funtergo ut mortui in ca,quare nec uerè funt.HxcAuguft.dixitidc tandem docuit,ueram,dcperpetuam Ecclefiam,in qua nullus fitpeccator, in futuro fc culo tantum inueniri. Vnitas uero maloru, de bonorum temporalis eft: duo tempora Ecclefix docent catholici Epifeopi in colla-tione ilia : alteram prxfentem,alteram futu ram : in hoc mortalis,d£ propterea tempora lis eft: fignificata inquiunt pifeatione ilia ante Chrifti refurrc(ftionem:quando nec in dcxtram,necin finiftram iufsi lunt mittere LUca rete,amp;quodrumpebaturinquit Euangeli-fta : Futurx uero uitx tempus fignificatum in altera pifeatione poft relurrelt;ftioné,quan doindextra iufsi funt mitterc,ut folos bonos poft refurredionem intelligamus fu- loatl.îU turos.Hoc ultimum xternæfœlicitatis tem pus Auguft. confiderans dixit, nonreuerà corpus Domini cft,quod cum illo non erit inxternum. manifeftè fecundum Dei con-filium,(amp; prxfcientiam intelligens non efle uerum corpus Chrifti eos, qui inxternum cum illo futur! non funt: eo modo,quolo-annes de nôpfèuerantibus ait,no erant no* bifeum : fi fuiflènt, pmanfiflent utitp nobi* fcü.SimilitcrAugu.diciqrcuerà corpus Dni nô fiint,cùm alioqui.qiufti funt, quàm dm funt, etiâ fi poftea fintexcidendi, funt uera membra Chriftifecundumillam præfentâ iufticiam.SicutAmbrofius intelligit etiam

non

non perfeueraturisdiftum, nomina ueftra fcripta funtin cœlis fecundû( utinqt)iufti-ciâ nó (ecundû præfcientiâ. Et qniam cùm agimusqiialiterpeccatoresin Ecclcfia fint, idagimus,qdaduerfus Donatiftas egitEc-clefia.eiusfenfum,que contra nos difputâs fut Mti^uox liabuit.prç cçteris oïbiis putamus inqiiircn rumptttrnm dum e(re,amp; fequcndû; qui fànèfenfus ex li-tduerfiuDo brisAugu. qplurimis certè copiofifsimus, Mli/hit de doftifsimus,aduerfus Donatiftas maxi-Mione dU4 ’^ècolligipoteft: cùmillius rcipræterquâ Heccdtores Aug.pauca funtantiquitatis monumen-ta; amp;nbsp;inter cæterosAug.libros tres illæ colla tionesconfenfumEcclcfiaemaximèmanife fXplt ftant.in quibus ut diximus ducéti oftogin-tatur. ta fex catnolici Epifcopi comuni confenfu banc caulam aduerfus Donatiftas egerût:amp; iudicati funtfuperaffe eos.Horü igitur fen-fum.quinullomodo dubitari poteft fuifle Eccleliçcatholicç.ut breuiter hoc loco pro-ponamus, confiderandum, Donatû, caput, amp;nbsp;origine huius erroris cùm ab Ecclefia ob priuatascaufas difcefsifTet, cum paucis fibi adiunftisEpifcopis cœpifieprimô reliquis catholicis Africæ Epifcopis obi)cere,quod perfecutoribus fidei confentientes libros la cros côburendos illis tradiderint:atcphac caufa eos,amp;reliqs totius orbis Epifcopos, g cis cômunicabant afierebant propter pecca tum.quod alij commiferant.alij fuftinebât, immundos efte, nec adEcclefiamptinere, quæ Immaculata eft:dixeruntcp apud fe tan tùmuerâefleEcclefiam. Cùmitatp crimen opponerent catholicis grauifsimûjamp;contra riumfidei,amp;reueràinfidelitatis : exiftima-» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bantapud illos.tanquâ infidèles,nô efle Ec-

clefîam.Hoc ut frequentifsimè Aug.eis di-cit,nunquâprobarûtin iegitimo aliquoiu dîcio; fed potiùs in multis tçibünalibus c5 traeosiudieatum fuerit. Perftabant tarnen pertinaciterin errore. Côtra hos igitur præ tercaufam ipfam, quam prætexuerant fua: diuifionis.egit Aug.amp;catholici omnes probantes ex fi:ripturis,Ecclçfiam catholicâ per totum orbem elfe dilFulam : propagatâ ab jllis.in quos Spiritus fanétus Hierofolymis defcenderat; à prima inquam ilia Ecclefia per omnes populos,amp; nationes in omnibus,qui prædicationi Apoftolorum, amp;pri-mæ illius Ecclefix fidei adhxrebant. In hac uero Ecclefia fuftineri peccatores, uel cùm occulti funt.ideoljj illi ignoti,uel etiâ fi ma-nifeftifint.proptereuitanda maiora mala, fcandala,atqj pericula plurimorum. Quan-quamenim ( ait Auguft. ) uigilare debet di fciplinaEcclefiaftica,amp;coërcendi funtpec-catores, quod exemple fuo Paulus docet: cùm tarnen tolerantur.non propterea infi-ciuntalios,«jui eis participant eodem tcm-plo,lacrificijs,oration ibuSjCÔfefsione fidei: nec efficiunt ut non fit uera Ecclefia, in qua peccatores funt. Hoc ut jnferiùs oftende-mus tcftimonijs prophetarum, amp;nbsp;exemplis ueteris,amp; noui Teftamenti Aug.oftendit.amp; hinc totam caufam abfolutâ putat efle. Hoc enim aduerfus Donatiftas lacis turn iudica-tum eft, tolerari malos in Ecclefia polTc, amp;nbsp;deberi : neip propterea eos.qui cum illis par ticipant templo eodem,fed non affeiftu, ma culari,uel Ecclcfiam ipfam propter illos in-certam elfe: lcd femper manifeftam,femper conlpicuam,tanquâlucernam fuper candc labrum,amp;ciuitatemfupra montem pofitâ. ideocpnecmaiorum, necminorû peccatis obfcurari : fed, ut exCypriani teftimonio confirmât Auguft.fub malo Epifcopo inuc nitur nonnunquam lanéia plebs ; amp;nbsp;fub bo no iniqua. Nihil aliud reuera conati funt aduerfus Donatiftas patres illi, quàm uto-

.cijscp, amp;nbsp;orationibus participate malos, A: bonos: «amp;propterea omneseflein Ecclefia, apertè oftendentes Ecclcfiam congregatio-nem hanc externam eire,externis,amp; uifibili bus figniscongregatam, amp;nbsp;ficut ilia ueteris legis unum duntaxat corporale templü, de locum facrificandi habuit.in quem oés con uenientes, amp;fibiinuicé eandem illamfidé oftendentes,participabant,amp; ad illam uete-rem Ecclcfiam uerè pertinebant; Sic omni-no quanquam apud nos in Chrifti Ecclefia plura fint templa corporca, amp;nbsp;plura altaria, fed fides de facramenta eadem, facrificium unum,quibus etiam corporaliter,de uifibili ter participantes omnes ad Ecclelîam perti nere,dcin ea efle intellexerunt. Quanquam de illud etiam fafsi funt,inter hos alios ma-gis,alios minùs ad Ecclcfiam pcrtinere;ufqt adeô,ut quidam etiam animo foris fint,etiâ fi corpore intus maneant: prout Aug.de Ba ptifmo aduerfus Donatiftas dicit,de eo.qui ob folum temporale commodum in Ecclefia manet : De quibus de ait,quod cord? foris funt,quanquam corpore intus nianeât. Habetenim hæc Ecclcfia interiora Dei dona, deabfcondita:fed interim externis fignis congregatur: de Refp.quxdam humana eft. in ea funt qtquot uifibilibus his lacramen-tis communicant, dehanc fidem uifibiliter confitentur,quicquidfitde peccatis occul-tis,uel manifeftis etiam antequam legitimo iudicio eieéEi fint,uçl ad tempus, uel perpe-tuo; proutconfucuit in Ecclefia fieri, funt fubditi,funtprxlati: funtminiftri Chrifti, _ fiue boni fint,fiue mali,qui eidem fidei,delà cramentis participatcumalijsfidelibus:de quoufqj feparati fint,de hoe notum fit Eccle Cdp. jo. nee,inea manent,de eorumminifteria non QgódinEcw funtinania,fedintegra,deperfelt;fta. Hxceft cleßiiiufii^ antiquæ Ecclefia: aduerfus Donatiftas do- utaid,intrm arina,de fides.luxtahorü patrü fenfum ßcuc.pecctt» cut interior, de exterior homo dicitur, nec nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;utcor

tarnen duo funt homines,fedunus;ita non ’ duas fed unam Ecclefiam agnofcimus; ut *. ’ apertè intelligamus externam illam, quam

MM Z

rum prædeftinatoriim focietate. Nam illud ccrtumeft, lïiiiftiab illa fcfcfeparauerint Eccletia,cui Chhftus dcdit paftores, amp;nbsp;do-dores,amp; quam giibernandam tradidit ho-niinibiis,qux externa amp;nbsp;uiiibilis eft, quan-tumuis fanéti,amp; iufti hoe folùm nomine pe rituros. Huie igitur Eeeleiîæ, huic externx congregationi,quail unihomini.exeorpo-re,amp; ammo cóftanti.promifla eft iànélitas : fed m iuftis.amp;prçdeftinatis tantùm eft perpétue permaniura. Sint igitur ifti tanquam anima,(înt,quod ad fanftitatem attinet,ab-feonditi, amp;nbsp;latentes intrinfecus ; propter quos dieiturEeelefix,abfi:p eo.quodintrin fccus latet: lt;amp;nbsp;omnis gloria filix régis ab intus. Latctenimreueràhæefanditas, intus eft,Paulo dieente : non meipfum iudieo, amp;nbsp;non in hoeiuftifieatus fum. De eademuc-ro, eoquodpeccatores fuftineat, quod cos «fq;adhnéfeeuli habitura fit, utfatis often dimus.dieitur; permundabitaream fuam, amp;e.amp;;ideoij flint ueluti corpus tantùm, amp;nbsp;folus exterior homo. Nam etii iufti ad hoc externum corpus ctiam pertineant,propter facramenta,propter minifteria, amp;nbsp;fundhones: funttamen,utdiximus, etiam intrinfecus : peccatores uerô extrinfêcus tantùm funt : ut meritó illud ctiam de utrifqj aptif. fimè Auguft.intelligat;ficuttabernacula Ce dar.ficutpellesSalomonis.tabernacula Cedar,ad Ifmaëlem pertinét.ut illc inquit, qui non eft hxres cum filio liberx. Eft ergo Ec-clefia ficu t tabernacula Cedar deformis,nigra,expofito fcilicet ïmbri,amp; æftui peccato-rum, in his quialieni funtabhxreditate, quibus etiam dum fanóh ipfi participant, lt;amp;nbsp;compatiunt ur,amp; pro eorum laborant falu-te.efficiuntur fimiles, quo ad corpora atti-net,amp;externa,Similes igitur peccatoribus, fed non uerè peccatores.In peccatoribus ergo eft Ecclefia ucrè,ficut tabernaculaCedar: iniuftis uero fecundum fpeciem tantùm, inter quosSandhis iple Sandtorû Chriftus non dedignatus eft noiiifsimus uirorum ui deri,amp; quafi defpeftus, amp;nbsp;humiliatus : cùm iiçrèlanguores noftros ferret. In ijfdem uero iuftis fecundum interiorem pulchritudi ncm animæ,fecundum dulcedinem illam, amp;nbsp;fandhtatem mentis,qua Spiritus famftus operatur in cis,eft uerè ficut pelles Salomo-nis,pulcherrima,delicata, atq; cooperta ab omni iniuria aeris,«Sc intemperie, ab omni tentatione præferuata, dtabfeondita: Ab-fcondes.inquitPfalmus, eos in ablcondito faciei tux,a conturbationehominum, proteges eos in tabernaculo tuo,a contradidho nclinguaru.Hxceft igitur landlitas Eccle-fia:,ina iunt peccata,fine quibus no eft ; nec parùei efleutilia oftendit hæc fimilitudo. Sune fané utilia peccata,funt utiles peccato resiuftis.quantùm externa tegumenta ijs, qux internis fcruantur,fed de hoclatiùs po Jh.DÇ ftça.Nunc ueró illud fit his proximû, quod ex his,qua: diximus,patrum dodrinis faci- dupliciftH* lè eft uidere fandhtatem hanc Eeelefix pro- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gquot;

miflam duplicemefle; altéra perfedlam, amp;nbsp;confummatam, quç uerè futuri feculi eft, . ß cùin no folùm nullus peccator, fed nullum nbsp;nbsp;nbsp;ƒ .*

etiam peccatum,uelminimû,nullaimperfe f^^*quot;***quot; dtio, nulla infirmitas, nulla uetuftas, nulla macula,autrugaerit,alteram uero huius ui beattt-tæ quæ ilhus côparatione landhtas immun dicia eft.fed eft etiam fuo modo fandhtas,amp; perfedho,fuo inquam modo,quo in hac ui-taeflepoteft.quam duplicis landhtatis di-ftindhonem amp;nbsp;Paulus nos docet,lt;Sc certifsi-madodirinapatrum.Audiamus fimul hæc omnia.citatAuguft.AmbrofiuminElaiam, ï,-amp; eiusaudioritatefua confirmât. Videmus, ait Ambrofius impofsibileefle, urperfedtè quis immaculatus elfe polsi t in corporecon ftitutus,cùm etiam Paulus imperfedlum le dicat.Sicenim habet: non quôd iam accepe rim,autperfe(ftus fim,amp; tarnen poll pauló ait.Quicunq; ergoperfedtifumus; nifi forte quia eft aliaperfedlioin hoc mundo, alia poll hanc uitam,illud perfedlum, de quo di citad Corinthios : Cùm ucncritquod perf» dlum eft,amp; alibi:donec occurramus omnes in unitatem fidei,amp;agnitionem filij Dei in uirum perfedlum. Vt ergo perfedlos fecum multos ait Apoftolus in hoc mundo fitos, qui,fi ad ueram perfedlionemrclpicias,per-fedli elTe non poterant : ita immaculati funt in hoc mundo, amp;nbsp;immaculati erunt in regno Dei.Hoc ipfum amp;nbsp;Auguft.exhis uerbis Pauli,non uno loco affirmât: Hocamp;Hiero * nymus ut in alTertione noftraeatholica cap.

delegeoftendimus. Eft,ait Augu.perfedlus uiator,cùm benc^imouetur accclsio; qua-uisnonperficiatur intcntio,nififadia fue-rit peruentio.Sandlitas itacp Ecclefiæ in hoc feculo fpei eft,Spe inquit Paulus faluati fu-mus.ita Ipe dicere poteft Ecclefia fandli fu-mus. Hacenimfpefit,utad fandhtatem in hac uita perpetuôanhelet, uerolp animo illam quxrat. Aliud igitur tempus huius fecu li,aliudfœlicitatis æternæ: aliud pueritiæ, aliud pcrfedlæ ætatis,aliud difcendi.uidcn-di,amp;plenè cognofeédi aliud : aliud pugnæ, aliud triumphi : aliud purgationis, aliud munditiæ : aliud infirmitatis,amp; medelæ, a-Iiud integræ fanitatis. Sic Paulus ’”‘îtiit,ggt; Deus conrefufcitauitnos Chrifto,ótconfc-_ nbsp;nbsp;p *' quot;

dere fecitad dexteram incœleftibus:eùm ta bentes gemimus adoptioné filiorum Dei, expédiantes redemptions corporis noftri. Vndeergo gementes, fi iam confedemus ei in cœleftibus ad dexteram ; nifi quia id Ipe tantùm,rc autem adhuc infœlieem Ie,amp; ca.i ptiuum uocat,in corpore mortis huius ?pri initias inquithabentes Ipiritus, non tarnen plenitudincm: preguftationem,non latieta tem:femen,nondumfrudiumiPofui,inquic ^Ubi Chriftus, uoï ut eatiSj fruftû affera-tiSjÂ

loan.tf, tis,amp; fruftusueftermaneat. Hæcitaqjfpes uera,amp; firma eft uitæ huius fanftitas : fecun dum qiiamioannesinquit.omnis, qui habet hanc fpem.in co (aniSificat (è.ficut amp;nbsp;il-!e ûnftus efi.Praemiferat enim, nûc fiJi) Dei fumuSjamp;nondum apparu it quid erimus, proptereamoxait: Scimus quoniam cùm apparueritjfimiles ci erimus : quoniam ui-debimus eum ficuti ell.Hjec eft perfefta ilia beatitudinis fanftitas,poft quam ftatim de-fcenditadeam,quæ huius uitac eft. Omnis, inquit, qui habet hanc Ipem, perueniendi fcilicetadperfeftam fimilitudinem, fanfti-ficat fe in ueritate. nondum quidem fanfti tatem plenam habet,fed fequitur illam.San ftificatio igitur dicenda eft uia, progreffus, appropinquatiopotiùs,quàm fanftitas, uel Z.Cor.JÎ. eiuspoftelsio,uelquies. Dequaetiam Pau-tiuftiem.7. ius,cùmdepromilsioneillamentionem fe cit: Ero uobis in patré,amp; uos eritis mihiin filios,ait : Has ergo habentes promifsiones chahlsimi mundemus nos ab omni inqui-namento carnis,amp; fpiritus: perficientes fan ftificationem in timoré Domini,qd eft fem perpr0ficientes,amp;progrcdientes.quod alibi explicans : Licet is qui foris eft nofter ho mo,inquit,corrûpatur ; tarnen is, qui intus ElußeU^,. eftrenouaturdediein diem.quod fi quoti-dierenouatur,manetfemper aliquidin eo uetuftatis,amp;;peccati,quæefthuius uitxfan ftitas,quâmnôdubitainus promiflam elle Ecclefiæ in hoc tempore,neque unquam in cadccfle.Quienimmaiora daturuseft £c-clefix,qui ad plenam illain perdufturuseft fimftitatemmon negabitquod miniiseft,amp; uia,atquepra:paratioad ilium.qui plenam côiunôHonem datums eft fponfte : dabiteti rWKere. 4,. ani amp;nbsp;in hoc leculo primitias amp;nbsp;arram. lu-ftorû,inquitSapiens,femitaquafi luxfplen deiis procedit amp;nbsp;crefcit ufqiie ad perfeftum diem.Vnde in Canticis Ecclefia modo auro ræ confurgenti,modô uirgulæ fumi ex aro matibusaïcendenti,afsimulatur.in quibus ita eft aliquid lucis,ut non défit obfcuritas, amp;nbsp;tcnebrx,fed confurgere,amp; afcendere dici tur Ecclefia,dum exuit femper quod imper feftionis cft:lt;Sc affequitur qd pcrfeftionis eft.Hæc(untprominaEcclefix;ha:cnon du bitamus in hoc feculo femper irt ea inueni-ri:nec tarnen in omnibus,nec in his, in quibus inucnitur femper uel eodem modo,fed mutabiliter.uariè, ftincertè, modo in his, modo in il lis: prout uidelicet huius uitæ conditio patitur : amp;nbsp;diuinæ gratiæ dilpenfa tio à Deo ordinata requirit. ita ut mixta ea, quæ fuperiùs difta funt,meritô lanftitas oc culta,abfcondita,ft incerta fit ^nec enim no turn eft qui fint uerè fanfti: eth ex operibus externis luceat frequenterinterior ilia làn-ftitatis lux ) infirmitas nero imperfeftio, amp;nbsp;pcccataapertiora,ftmanifeftiora: illauelu up.p.çuoa tianima,hæc ut corpus. Quare mer i to in ftnflitiu Eca aftertione noftra diximus.ft nûc rurfus af-

ferimusfanftitatem non fingulis promif-clep£ pros fam,nec in fingulis inueniri: fed in quibuf-

damficfemper,utmodoinhis.modôinil-lis :atq5 ita Ecclefia femper fanftaeft,ft non ,

finguli quiad eampertinent.qdquiaBren-’ nbsp;’°

tius impugnat,ft: reijcit,eft ultimo in hoc lo CO explicandum, idep primo ex hifee para-bolis Euangelicis, deinde ex humani cordis incerto,denitpexrationehumanæRei-

pub.In Euangelio igitur inter esteras fimi C4p.^^.Proa litudines ilia notißima eft,qua ares confer baturillud tur Ecclefia,ficutalijs fcripturælocis torcu ex Euangeà lari: Permundabit,inquitroannes Baptifta, Ucaparaboa aream fuam,ft congregabittriticum in hor are^, reumfuum,paleas aûtcomburetigniinex- , tinguibili. Vide igiturhuiusfimilitudinis C0nuenientiâ,ft uinl quâdam hocexplican di mirabiIé.Primo fi area intuearis cùm te-runtur fegetes, cùm fub iumentoru. pedib.

fub prxlij etiâ acutifti mis lapidibus,amp; gra- / uitate conculcantur,.atqî uerfantur. Denicp toto tempore antequam uentilatæ fuerint, fiuc in aceruum redaftæ fînt,fiue effuis per aream,uideberis tibi nihil uiderequàm pa leam,tantaeft eius multitudo,tantaleuitas, ut eniinentiùs appareat : granorum uero tanta grauitas,tantararitas paies compara tione,utfi inexpertuscius rei uideat,pror-fus omnia,utpaleam, fit contempturus. At uero cùm peruentum fuerit ad mundan-dum,cùmopportunus flauerit uentus, ui-debis palcam fubleilari in altiim, longiuscp auolare in immenfum quendam aceruum; grana uero fuopondere rurfum cadût,fub-fident,ftpurgata,acfegregata ah his,quibus priùs tegebâtur in exuuijs, ab omni deniq; palearum leuitate reconduntur horreis, ft in precio habentur,ft turn demum apparet palea5,non nifi propter grana,fuiire.quibus ' utft crefeere, amp;nbsp;ad debitammaturitatein peruenire,ftin ipia area cuftodiri pofsint, necelTehabueruntgrana: fine paleis enim nihilhorum fieripotuilTedocetipia natu-ra,nónne ergo cùm Euangelium hac fimili tudineutitur,admonetnoscogitate: fiEc-defia area eft, non admirandum fi in hoc tempore quando non uentum eft ad fegre-gationemmali, ft inftabiles homines, qui tanquam puluis fiue gluma uanis huius fe-culi defiderijs, ut uento feruntur, emineât, appareant,glorientur; Boni uerô,quicœle-ftis uitæ defiderijs folidi funt,lateat,abfcon dantur,ft conculcentur.^ft tarnen inter hçc certos nos elfe debere omnia Jpropter fru-menta fieri,in omnibus utilitatem illorum quæri.Et ficut is,qui paleam com buri t igni, ares cura habet,illam amat ft cuftodit, fed propter grana Iblùm. Nam ilia folafcruat. Sic amp;nbsp;Ecclefia,ppter bonos cuftoditur,pro-pter eleftos chara eft Deo, amp;nbsp;curatiir, nec ta men fine paleis unquam eft,quàm diu area eft, ufque ad ultimum fcilicet iudicium. Si quis igitur naerito mirari potett.autirride-

MM 3

f e quöd in area fint pale±,quód non omnia fint grana,is admiretur cum Brentio me di centem non omnibus, qui in Ecclefia funt, fedqiiibufdam tantùm promiflam efle, amp;nbsp;conferri fanftitatem. Si quis non agnofcit aream,fiquis negat arcam efie, quia paleas habet, is rteget Ecclefiam, quia peccatores continct.Ego uerb cum manifefta experien tia.cum Euangelica parabola Ecclefiam no agnofcercm, nifi peccatores haberet, uoca-rem horreum,óe cœlum,iplamcp beatorum congregationem. Cxteriim Ecclefiam elle hums leculi ncgarem, in qua pales non funt;Denicpfiquis omnibus,quæ in area funt,putatueritatem grani,amp; frumenti có-uenire, is putet omnibus, qui in Ecclefia funt.promifiam efle fanftitatem: ego uero contrarium doceor hac fimilitudine Euan-gelica. lam uero fi humani cordis,amp; condi-baturtae ex tionis incertum cogitemus, multo magis weerzo,cz admonebimur liuius malorum cum bonis mutäbilititte permiftionis,amp;aliorum in alios mutatio-bumanifora nis: propter quod maximèhoc neeeflàriû eft,ut fcilicet etiam manifeftè mali non alie ni ab Ecclefia habeantur : cum facile,amp; frequenter contingat.etiamcùm minùs Ipera tur, iplbs mutari, amp;nbsp;uiua, ueraqj membra Chrifti fieri,cum iplb regnatura perpetuo* Itaqj hac parte ilia fimilitudo areçlongo in-tcruallo fuperatur. Nec enim unquam ui* fuih eft in area, ut ex paleis triticum fieret, uelecontrà. Vnde quamuis permiftafinr, non eft tarnen difficile.utuel contreftantis manu.uel attentiiis afpicientis oculis difeer nantur. At inhacfpirituali area, quoniam utlrenæusinquit,liberi arbitrij fumus,amp; non natura,fed uoliintate paleç,uel frumen tuin.boniuel mali,amp; frequenter ex alio in aliud mutamur; no n eft qui pofsit dilcerne re.nifi is folus, cuius oculis prxlentes funt iam fines,amp; exitus omnium.Cxteriirn omnibus nobis merito dicitur : Nolite ante té-pus iudicare.Cùm enim amp;nbsp;qui ftant.uerxqj charitatis participes funt,frequenter côtin-gat cadere,ut ille.cui dicitur,memorefto urt jUpo.i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de excideris,amp; age pœnitentiam; amp;nbsp;alius fi-

^iltfdfrny militer cui dicitur : tene quodhabes, ne a-lius accipiat corona tuam : Merité omnib^, I.COMO, qui fe iuftos cogitant,dicitur: Qui fe exifti-matftare.uidcatnecadat. Etrurfumquo-niam q peccatis etiam fepulti,amp; aflueti, attp iam delperati funt, frequenter refurgunt, clamante Paulo: Surge qui dormis,amp; eXur-ge à mortuis,amp; illuminabit te Chriftus; me ritoadmonemur omnes de nullo etiâ de-ploratifsimo peccatore defperandû.de nullo quantumuis fanftifsimo non timendfi. quod oftenduntmulta Dei indicia, quæ in Ecclefia, amp;nbsp;in fcriptura paßim uidemus. Hocludas ex Apoftolorum fublimi throno in ulti mû barathru m cadens,amp; latro ex fup plicio ultimo ad regnutn ccelorum eueétus nosadtpQnent: Hoc Paulus ex perfgeutore conuerfus ad ChriftumzHoc Sirtiön poft ba ptifmum conuerfus ad uomitum : Hoc de-niep no in uno,autaltero,fine in paucis, fed in ludaicæ gentis parte illa,quç à principio Euangelij,amp;uf(pnunc Gentibus currenti-busad Chriftûincredulapermanec,ad ma-gnamhumilitatem omnium prædicatur à Paulo.Gentes inquit, quæ non fedabantur R.ont4.^ iufticiam inuenerût iufticia : lufticiam aut, quæ eft ex fide ; Ifrael uero fedando legê iu fticiæ in legé iufticiæ nôperuenit.EtSalua-tor : Multi ab Oriente, amp;nbsp;Occidente ueniét, amp;nbsp;recumbent cum Abraham in regno ccelo rum.filij aûtregnieijciétur in tenebras ex-teriores. De qua re quid poteft aliud dici, quàm quod Paulus docet: Magnum fcilicet hoc myfterium efle in folaDei fapientia ab-^ feonditû. Nolo inquit uos ignorare fratres myfterium hoc, ut non fitis uobifipfis la-pientes,quoniam excitas ex parte côtigit in Ifrael, doneeplenitudo Gentium intraret. jjpter huius enim fandi timoris utilitaté,ut Auguftinus inquit,ne regenerati, amp;nbsp;pie ui- Epifl.tOTgt; uereincipientes,autmultum denitp profi-cientes.d perfeuerantes tanquam fecuri al-ta lapiamus : quidam nôperfeueraturi per-feueraturis Dei permifsione, ucl præuifîo-ne,acdilpenfatione mifeentur, quibusca-dentibus territi cum timore.amp;tremoregra diamur uiam iuftam:donec ex hacuita.quç tota tentatio eft,tranfeamus ad alia,ubi iam nonfitelatiocomprimenda, nec contrae-* iusfuggeftiones ludandumlt; Cæterùmin Ron{(0.gt;i^ hac uitaillud Pauli perpétué eft ante ocu-loshabendum:Tu fideftas, noli altumfa-perCjfed time.Si enim Deus naturalibus ra-mis non pepercit,ne fortè nec tibiparcat. Vi de ergo bonitatem,amp; feueritate Dei, in cos, qui ceciderunt leueritatem,in te autem bo-nitaté fi permanferis in bonitaic ; alioquin amp;nbsp;tu excidêris. fed dilli fi nopermanlerint in incredulitate,inferentur.potens eftenim Deus infçrere illos.Vide itatp quàm difertè omnia,quæ ad faluté noftram pertinét, fiib libertatis noftræ incerto pofita funt. Si permanferis inquit,alioqui amp;nbsp;tu excidêris,amp; fi illi non permanferint in incredulitate, in le rentur; amp;quidembonitati Diuinæ tribuit omnenoftrumbonum, quéd fide ftemus, quédperfeueremusrmala ueréquèd non perfeuercmus.amp;excidaïuur: iufticiæfeuc-ritatem,inqwit,uidein eos,qui pereunt.fi iu fticiæ certèpunienti peccata.pcccatis igituf noftris mala débita funt: boha ueré nullis mentis,quæ reuerà non funtante eius erga nos operantembonitatem:Conclüfit enim, inquit,Deus omnia in incredulitate, ut om nium mifereatur.In tanta ergo ineertitudi-ne arbitrij noftri, irt tam inperfcrutabili abylTo diuini confilij quis de perfeuerantia maxime audebit quicquarh fibi thbuerc, aut certus efle ; Quis inquam illud : Ego uo bifcuni futn omnibus diebus : £t illud : Ro

gabo

||atjoPatrem,(Sc alium Paracletum dabit iio bis.qui tnaneat uobifcum inxternum, uel fibi tfibuet, uel auferet alteri quantumuis grauifsimo peccatori.Quis non uideat, donum hoc perleiierantix ufcpad finemnon-n unquam feruari peccatofi maximo, amp;nbsp;iu-fto non dari.certè latroni feruatum erat, lu dx ncgatum.Cum igitur hoc Ecclefix pro-miflumfitjüt in ea nunquara defuturafit ianditas,multis uero quantumuis prxdefti natis non prxftetur.Septies enim in die ca-dunt etiam iufti, amp;nbsp;refurgunt : ficut cecidit PetruSjamp;alij Apoftoli,ficutDauid.Vnde amp;nbsp;alijs in fine uitx tantùm datur fanftitas, ut latroni : Alij interdum habent.interdum a-mittunt, alij poftquam femel acceperint, ufq; ad finem retinent.cuins rei nulla eft eer titudo, nulla Habilitas : fed mira uarietas, mira uici(situdo,quid reftat quàm ut agnd fcamusfic nunquam in Ecclefia lànditatê deefle. Hoc enim cft ei promilTumà Chri-fto,ut tarnen non paucis eins membris etiâ prxdeftinatis uel frequenter,uel quandoqj défit.fed dum cadentibus alijs, alij ftant: dum errantibus alijs, amp;nbsp;cxcutientibus, alij in luce perfiftunt : id ita uicifsim, ut quif-que in altero cadente fibi timeat.eunicp ad-iuuet,ut ab eo uerfa uice adiuuetur,Ecclefia ipfafanftaperfeuerat, non uerô fîngula C-Crfp.jÇ.îde ius membra fanftafemperfunt. etfi Bren-probitur ex tins contra hoc centies clamct. Accedit hislt;Sc ratiotte bu» tertiû: Nam cùm Ecclefia fithumanaRelpu W4»ieReipH blica,utfuperiùsdeduximus,quod ei dici-blictt tur,cui accipiendiim cft diétum elle ? nuh-quid fingulis ? nôcertè,fed Reipublicx ipfi. nec enim omnibus promittitur omniû îci-entia,amp; fi diflum fit : Ponam oés filios tuoS doiftos à Domino ; non omnibus gratia mi raculorum,ctfi Chriftus dixerit, ligna eos, qui crediderintjlequcntur; in nomine meo Dxmonia eijciçnt,amp;c.nô omnibus poteftas iudicandi,amp; abfoluendi.uel retinendi pec-cataconceditur,etfi dicatur; Die Ecclefix,amp; fi Ecclefiam non audierit, amp;c. Vnde Augu. Uerifsimè dicit claues datas elfe Ecclefix. Si enim hçc omnia pafsim omnium eirent,qd aliud effet Ecclefia quàm confufa quxdam, de inordinata Refpublica, in qua nullus al-terius egeret opera ; nullüsalijfe fubderet, quodcùmabfurdumfit in omni humana Republica,quoniâ répugnât ordini,de quo Paulus inqt,Qux à Deo funt,ordinata fuht: Quanto magis alienum hoc effe debet ab Ec clefia,Republica,fcilicctfpeciali Dei conlî-lio inftitüta,amp; erefta,quôd etiam irt ea nîa-ximè commendatur,eii:p maxime pfxcipi-t.Cdr.t4. tur.Omnia,inquitPaulus,honeftè, amp;lccun Owft. d, dum ordinem fient in uobis. amp;nbsp;inCâriticis terribilis dicitur,ut caftrorü acies ordinafa.

' In humanaRepublica.non omnes ingenui, non omnes liberi, non omnes confulareS, non omnes anifices,uel milites,non omnes eildçm priuilcgijs gaudçnt,nô çifdcm Icgù

CONFES.

bus gubernantur.In Ecclefia îgitur in omnium gratiam,in omnium utilitatem,amp; bo num promifla funt ei,amp; concefta dona diui na,quorum finguli pro fuo gradu partiel- . , pesîbnt.VndePaulusnôplus laperc,quàm oportet,dicit omnibus,fed laperead fobrie tatem,amp; unicuic^ fccuhdum quod Deus di U ifit men furam fidei. Et de exteris rebus o- t.Cor.tt, mnibus, inquit, nunquid omnes Apoftoli ? nunquid omnes Prophetx ? nunquid omnes doftores? nunquid omnes uirtutes?amp;c.

Et,quod ad prxfentem locum attinet,certè nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Ecclefix promittitur perpétua fanôlitas in hoc feculo, qualis hîc elfe poteft : Et tâmen Paulus hiscertè,qui in Ecclefia erât,amp; qui- Aflu.iós bus primo dicit: Attenditeuobis,amp; uniuer fogregi,inquopofuituos Spiritus famftus regere Ecclefiam Dei: Quis hos dieet non fuiflein Ecclefia, non fuilie ueros Epilco-pos,amp;presbytero$eiu$?amp; tarnen illis ipfià dicit : Exuobis exurgent uiriloquétes per-uerla,utabducantdifcipulospoft le. Eftigi tur Ecclefia femperfanéta,ficutciuitasinui damanet, neeexpugnata eft,quàm diu in ea fortes uiri perftant,amp; contra hoftes ftre-nuèmilitant,eam(ptutantur,etiâ fi defides fugiant,fi alij capiantur,alij fticcumbâtCer tè fi ciuitati illi fiepermänehti in bello pro-miffa effet à Deo perpétua Habilitas, quis di ceret non effe hocimpletum ob quorundâ ftragem,aut affliftionem : ita omnino non prxualentaduerfum Ecclefiam portx infe ri,peccatores fcilicet,amp;peccata, etiam fi prai ualeant aduerfus quàm plurimos,qui priùs ei perueram charitatem uniticrant,amp;prx-deHinati etiam, inter quos multi funt, qui poHea ex uidiS efficiuntlir üidores,atc^ hac fatione permanemus conHantifsimè, amp;nbsp;ala criter in Ecclefia,eiusgratiæ,eiuspromif-fionibus fifi fpcramus,etiam cùm cadimus, amp;nbsp;uulneramur,nos refurrefturos : amp;quàirt diu ab Ecclefia non recedimüs peruentu-ros ad perpetuam fànditate, ei promifîàmi non diffidimuS.In nobis itaep ipfis,in infir-mitate noHra tremimus,amp; deficiraus: in Ec clefix focietate refpitamus, amp;conüalefci-mUs. AdmeipfuminquitPfalmus anima mea tiirbata eH. propterea memor erO tui de terra lordanis, amp;nbsp;Hermónijm à monté modico.terralordanis, amp;nbsp;Hermonijm Ecclefia, tetra baptifmatis,ad quam per Ba-ptifmum ingredimur. Hocenim lordanis meritô nos docet,terra humilitatis, amp;ana-thematis,quod uocabulum Hermon figni-ficatirt qua abrenUnciainus Sathanx,amp; ont nibus pompis eius.feqmur humilitaté eius, qui irtquit, Difcite à me, quia rrtitis fum, 3é humilis corde.Ex hac igitur terra,ex hac Ec clefix focietate, cùm ad nofiipfbs turbatur anima hoHra,meniores fumus Dei promit tentis illi : Si duo ex uobis confenferint fu-per terra,deomnire,quamcuntp petierint, fiet illis à Pâtre meo, Huiusergo, amp;nbsp;oratio-

MM 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

num ipfius Ecclcfix.quas pro peccatoribus fundit.memores conhrmamur contra infir

mitatem noftram. à monte inquit modico, à monte iJlo in oculis qiiidem hominum modicOjtSc humili:re autem iiera altifsimo, óc maximo Chrifto; monte inquam domuâ Domini,fuper quem ici licet Eccleiîa ædifi-C(lt;p.34..Ke» cataeft.à Chrifto inquam,à fide certifsima, Jpondetur quam in eu habemus:qua iponfum Ecclefig ^renùo eflènondubitamus, memores fumusDei* exeiutratio Nam extra ChriftiEcclefiamnulIaueramé ne oRèditltr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inuocatio Dei. In ea auté

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;etiam publicanus exauditur,cùmpercutiés

peftusdicit.Deuspropitiuseftomihipecca Ecclclixpro tori.Nónneergo his omnibus manifeftüm nùffintüon fidei dogma hoc efleoftenditur,quoaireri-finguliimeni mus totam quidem Ecclcfiam promiftioné briiconuca haberepræfentixSpiritusfamfti,non fingu nire, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lamembra.Sedclamat côtra hxcBrentius,

primo fuo loco de auiftoritate principum, amp;c.quid inquiens noui, imo quid blalphc-miæ audio?amp; me non fana mente efle unit.

jmmanè inquiens, quantus hic eftftupor? quantus furor?at uerô nos certis hocndei teftimonijs4)bauimus,qüæ nccBrentiùs ne gare poteil.Peccant multi eorum, qui merrt bra funt Chrifti,amp; exciduntur per peccatû, amp;nbsp;rurfum eidem inferûtur. non itaqj fingu lis membris Ecclefiæ promifla eft perpétua prxfentia Spiritus fanéti,non inquam^ pro-miflaeft etiam illis,qui lierafunt membrâ, quandoquidé excidunt à gratia,amp; honnul-li eorum pcrpetuô feparabuntur; ij fciiicet, Ï.Cor.ij; quos Paulus luget,qui peccauerunt, amp;nbsp;non egerunt pœnitçntiam, fuper immundicia, fornicatione,amp; impudicitia : non igitur ter remur uocibus Brentij,amp;contumelijs,quid rationis adfcrat uidendum eftiProfeétô,inquit, ficut Chriftus adeft toti Ecclefisj ita adeft fingulis eins membris : Et ficut Spiritus fanétus gubernat totam Ecclefiam.ita e-tiam gubernatfingula eius mébra. Hoc eft oraculûBrentij. adoucit quidem ftatimPau li uerba,Si quis fpiritum Chrifti non habet, is non eft eius,ôc accepiftis fpiritû adoptio-nis filiorum,in quo clamamüs, Abba pater: amp;nbsp;non fcitis qubd membra ueftrâ fint meni bra Chrifti, quod corpus ueftrûeft templû habitantis in uobis Spiritus fanfti.Hæc ont nianofcimus,amp; confefsi fiimus. Certèqui non habet fpiritum Chrifti, alien us eft amp;à Chrifto, amp;nbsp;ab Ecclefia. nam, ut plurimum, membrum mortuum diximus hune elfe, quid ilia omnia probant, certè omnes, qui fpiritum Chrifti habét,amp; illi foli funt mem bra eius : non tarnen prOptereà eodem modo adeft Chriftus illorum fingulis,ficutto-ti Ecclefiç,quod inconfideratiùs dixit Bren tins : nunquid fingulis adeft perpetuôinun quid fingulis conuenit,non te deferam,nec te derelinquam ? Hoc quid aliud eft, quàm louiniani commentû, nullum fciiicet poft Baptifmum peccarepolTe.nanque baptiza-tis omnibus Chriftum,inquitPaulus,indui ftis. quod fi nlinquam cos defereret Chri-ftus,utEcclefiam non deferit,non labereii^ tur,peccant uero, amp;nbsp;quidem moriuntur in peccato: non igitur eodem modo adeft fin-gulisChriftus,licut Ecclefiç,nec fingulos ita gubernat Spiritus fan(ftus,ut Ecclefiâ, nun-quid in nullum uerû Chrifti membrûpræ-ualentportæ inferi ? Simon ille baptizatus nunquid non fuit membru Chrifti de quo dicitur,quod amp;nbsp;ipfe credidit, amp;nbsp;cùm baptizatus effet adhçrebatPhilippo? amp;nbsp;tarnen de eo inqtPetriis,in felle amaritudinis, amp;obli Aiiu.i-gatione iniquitatis uideo te elfe. Deniç hie fuit hæreticorû omniiâparens, omniumep perditifsimtis.Nônheergo caruit Brentius confîderatione , Chriftum eodem inodo àdeffe dicens fingulis membris,ficuttoti Ec clefiae. Ecclefiæ nanqj perpetuô,infallibili-ter,amp;certô: fingulis membris nec ppetuô, hccinfallibiliter, fed modo adeft, modo fe fubtrahit :.cùm fcilicctlabuntur. Denique neccertôcredimüsalicui membro adeffe: gcquid uelint de fua certa fide docere Bren tins, amp;nbsp;fui.non tenemur credere Spiritum fanètum gubernare iftum, autilium Chri-ftianum quemcunq;,auteius aliimam inha bitarepergratiam: nullus inquam de alid hoctenetur credere, fed de Ecclefia omnes pariter id crefiimus,quæ eft domus Dei,co.* lumna,amp; firmamentum ueritatis.Sedaddit Brentius non omittendam rationem. Paulus inquit, corpus iinum eft,membra habet multa ; omnia liero mébra cùm multa fint, unûm funt corpus : fie amp;: Chriftus. Etenim per unum fpiritum omnes in unumeorpus bapti2atifumus,exquoPaUliuerbo fie inquit. Quid manifeftiùs dici poteft, qüàm ficut fe habet corpus humanü,inquofunt diuerla membra:ita fe corpus Chrifti,quod eft Ecclefia. Ergo inquit, ficut in humano corpore anima gubernat non tantùra cor-pus,fed fingula membra : nifi forte, inquit, manus,autpedes deftituantur uiribus,ità in corpore Chrifti fpiritus gubernat totuni corpus,amp; fingula eius membra, quibus di-étis quafi triumphans:audet,inqt de meim-pudenter dicereSpiritû fanètum gubernare totâ Ecclcfiam,non aüt fingula eius mébrai atep ita me ab hominû côuiftu cxpellit. qd, inquit,cum talihomine conféras, qui uidc tur fenfu commun! carere.ne igitur tali fo-phifmate decipiantur fimpliciores, ßc Breil tins glorietur contra tam certam ueri tâtent dixiffe.qua nos capite illode concilijs afle-ruimiis, pofte pçccare, amp;nbsp;errare quemlibei Chriftianorum,non uerô totam Ecclèfiâm: quod cùm deEcclefia uera Chrifti ipfe fatea tur,amp; nos de fingulis membris tam apertê falfum elfe oftehderimus: fi hæc confideraf fet,non tam facile leuifsima apparentia pu-taffet fe obtinuifte. caderepoffiint fingula mébra uerç Ecclefigjóc qüotidie cadüt mul

ta.

ta, hunquam nero tota Ecclefia. Sed iam ad rationem.Sicut fe habet corpus humanum, in quo funt diilcrfa membra, fie fe habet Ec clefia.Similittido hçc eft aptiisima quidem, fed fimilitudo, amp;nbsp;metaphora; qua fcilicet, obferuata^portione,eft femper utendum. Cùm igitur iJle addit. Sed anima gubernat totum corpus,amp;fingulamembra: ergo ita Spiritus ianftus. Aduerteanimam fingula gubernare, fingula membra uiua, amp;unita corpori : atuero feparata,amp; mortua,iam no tiiuificat. Ita nos dieimus fingula membra uiua Ecclefix,quàm diu corpori adhærent, Spiritus faiidus gubernat. g, fi fe feparant, iam noh gubernanturàSpiritu fanóto. qui tarnen non propterea totum reliquum corpus deferunt. Argumenta, qux ex myfticis uerbis fumuntur,frequentifsimè fallunt,ni fi attenté difsimilitudo cogitetur ‘ fi fingula re : fed quàm iierè,oftendunt,qux proximè diximus.agnofcitjius enim, dtprædicamus Ecclefix fanftitatem. Interirrt tathért Bren-' tins in ipfo quafi principio haius locific inquit; Nam eius uerba adferam :aefatemur quidem,quod prxcipuè in publica pace, amp;nbsp;“ tranquillitate multi impij hypocritx, amp;nbsp;im “ pcenitentes,qui uerbo tantùm Chriftum,amp; “ Euangelium eius confitentur : corde autem •' alienifuntàChrifto,notantùm admifeean turiierxcatholicx Ecclefix.fed etiam tanta “ finthypo€rifi,tantapotentia,amp;au(ftoritate: “ ut fiant extern! gubernatores Ecclefix,ac ui “ deanturin Uero populo Dei, qui eft uera ea “ tholicaEcclefia,longèomnium primi. Sed “ hocuteunqjfehabeat, certè firmn, fixumtp “ manet, quod, qui non uerè credit in Chri- “ ftum,non fituerum uerx catholicx Ecclc-fix membrum. Hxc quidem in principio.’ ‘‘ fed iam prope finem audiamus, quid dicat. Poft multaenim opprobria in me,'«0c in Ec-clefiam,qua defcribojficloquitur. At enim diceSj quidfi Afoticus quilpiam ( fic enim '« libetei loqui)impio,amp;Lucianicöcordcad- “ mifeeat fe Ecclefix uerx catholicx : amp;nbsp;profi “ teaturunàcumpijsdoftrinam Chrifti, tan « taeloquentia,tantaprudentia, tantacp uitx “ externx honeftate, ut eligatnrpublico fuf- « fragioinminiftrum,adeoq5EpifcopurTl Ec “ elefix : num miniftenu huius elTet Uerx Ec « „ clefix inutile,amp;inefricax: an quiperhunc lt;« baptizarentur,noneirentuerè bapti2ati,an « quiper huncaudirent cœleftem dodrinâ, «« non poflentSpiritu faniftum accipere?Hac lt;« igitur propofitaquçftioneinter relponden “ dum fic ait: fed etfi hypocritx fint in exter- « nacongregatione, amp;focietate Ecclefix ue- “ rx, tamé cùm fint animo impio.Lucianico, 6e Epicureo,nihil certiùs eft,quàm quod no fint ilia catholica Ecclefia, aduerfus quam portx inferi prxualent: (îtftatim italoqui- lt;« tur.nihilominus autem fifuerintad mini- lt;c fterium Ecclefix uocati, amp;docuerint, qux « piafunt: atqj adminiftrauerintfacramenta lt;« luxta Chrifti inftitutioné, ipfi quiderh fint lt;( Deo abominabiles,minifterio autem eorû « id€fficitur,quod Dominus ordinauit. In- ,, crementum autem non eft hominis mini-ftri: fed Spiritus fanfti, qui cùm fit liberri-mus donoram fuorum dilpenfator,amp; mile reatur cuius unit,no refpicit,quod ad fe at-tihet,organ! indignitatem : fed fuam ipfius clementiam,amp; liberalitatem.Itaq; repudia-mus Donatiftas,qu! docuerun t Spiritii Ian J (fturn non elfe per minifterium maldrum efficacem. V’ide itaqj tria ipfum dilertè Cdn-cedentem : malos admifeeri uerx, amp;nbsp;catholicx Ecclefiç.efle in externa côgregatione,tà men hos no elfe uera Uerx cafholic.x Eccles fix membra : deniq; minifteria horü no ef-fc irtefficacia,fed fieri ill is id,ad quodDomi nus ordinauit: modó fint uocati,amp; iuxt» inftitutionem Chrifti docearit, amp;nbsp;admini-ftrentfacraméta:contrariüefieDónatiftarü Qrrorem.Certè nobis hxc triit fatis funt ad

noftra confirmanda.Damus liaec illit fed qd rogo tune impugnat in nobis ? aut qüomo-donos contraria diximus? qüodcnim ad primum attinet,hos ingenue aflerimus.pec catores etiam manifeiloS elle in Eecletîa, quod non eft aliud,qüàm mifccri cos Ecclc liîE.quod illê inquit,aüt elfe i n externa focie täte Ecclelîi.quod etiam ille dicit.Certè Au gulE amp;nbsp;catholic! EpifcoJgt;i contra Donati-llas ucrunq) alTerunt, Ut füprà oftendimus. mifcehtur mali Ecclelîæ,amp; fun t mali in Ec-clefia, fagena eft, area eli, amp;agcr in quo Ic-minatur triticum, «Stfiiperfeminantur ziza niæ! amp;nbsp;ütfatis oftendimus, falfum com-hiefttüm eft.duas Ecclelias inuehere, altéra cxternam,(Sc uifibilem,alteram occultam,amp; ad hanc referri uerbum hoc:Portx inferi ïionpræualebuntàduerfus earn, non ad ui fibilem. Vera Chrifti Ecclelîa ilia eft, quam Apoftolicoiigregarunt, quae per totamlü* dæam ædificabâtur,amp;inde imfileuit terra. Hæceft ,aduçrfusquam portæ inferi non • prxualent,cüius gloria ab intus,exteriùs au tem Circumamiótaeftiiarietate. Ihkacuna Ecclelîa, quam femper feriptura, dePatres confitentUr,mifcenturmali,amp;runtmali: ôc qui primum admittit,amp; fecühdum negat, certè pugnam quærit uerborû,non rem. Si cut,q in externa focictate Eccleftæ dicit eos elfe, non autem in Écclefia. nos uerôcum Paulo circa quæftiones, amp;nbsp;pugnas ucrborü ncc languendum, nec immorandum elfe fentimus,contentiones uerborum ad nihil aliud utiles e(re,quàm ad fubuerfionem au dientium.quare illanôcuramus.Sintpecca tores in Ecclefia,uel mifeeantur illi,dicat ut uolet,nihil àliud exigimus. Quod circa fe-cundum magis uide. Dicit ille, peccatores ‘ non elfe uera Ecclefiæ membra; nOsdici-inus non elfe uiUa membra. Itâ ehim diler tè aflerimus, quod iplè refert. £c addimus, charitaté necelfariam eire,utquis fituiuum-membrû Ecclelîæ,certè mortua nô funt liera membra.Loquimurenim deuefitateui-tx illius,qux àChhfto eft.Sicut enim homo mortuus non eft Uerus homo; itamantis mortua,aut capUt mortuü,aut pes,uera non funt; quanquam lî natura haberet, ut hxc membra femel mortua uiuificafi polfent, retiherentur certè fpe illa.Itaqj mecum fen-tit dicens,peccatores non elfe uera membra Ecclcfiæ : qui dico non elfe üiua membra, fed mortua. Deniqj circa tertium,CHm ille fateatur malos miniftroselfe, amp;Epifcopos Ecclefix,amp;minifteriaeorum efhc.tcia elfe: fi fint uocati,amp; Chrifti inftitutioné fequan-iuf. nos uerô nihil ulteriùs requiramus, quàm quod propter peccata non liceat eos, non agnofcere,aut obédientiam fubtraherc àb his,qui légitimé ad éa minifteria uocati funt; Ojaidérgo eft,de quo contenditfnam, »gt; quod poft ea.qu.x retulimus addit;fi autem «» impij, amp;. hypocritx docuerint pugnantia cum cœlefti doélrina: deperuerterint ue- •« rum facramentorum ufum : nulla amplius « necreuerentia,necobediciitia obftrida eft « CIS catholica Ecclelîa, etiam fi fucrint an tea « légitimé uocati,amp;longaordinariafuccefsio « nis ferieilluftres.nûgrauatim etiam eicon « Ccdimus,ctiam fi Angelus de ccelo aliud e~ uangelizauerit,anathema fit. certè hxrefis, amp;nbsp;profefsio f^alfx lîdei prxlatum etiam legi timumpCiüat audoritate: amp;nbsp;qmnino eij-cit ab Ecclelîa. quanquam indicium hums rei nöii àd quoslibetpertineat. fed omnino falfilsimumeftqüod dicit, le pröballe no-ftros prxlatos contraria cœlefti dodrinx docere, amp;nbsp;perüertere uerum Ufum facramentorum; ceftè qui manifeftè hoe facit, mefito hón eft agnofcendus ut prxlatus Ec clefix.fedetfi iudicio Brentij, aut fuorüita fit; hegahtibusillud,nonpaucioribus tefti bus,qUàm fintipli.non proptereâ licuitil-lisfefubtrahere.utminimum,caula eft dubia : indicium ergo requifit. ceftà,(Sc mani-fefta hxrefis iam in Ecclelîa iudicata,fi manifeftè aireratur,peceatum eftprxcedens ad iudiciùm.qüç Brehtius,amp; fui acculant non funt huiufmodi.fed dehis fatis.Ad tertium

niunt,amp;terminant; ut ex eis non tantùm priùs tria hec funt nobis ante oculos pofita, in qUibus tota eau la eft ; in quibus non po-teft à nobis recedere,nilï à feipfo etiam rece dat Brentius. Primu, peccatores admifceri Ecclelïx,eire in externa congregatione Ec-clclïx : addo,eirein Ecèlelia, quod idem eft, quodmifceri,uel clTein externa conuerlà-tione,amp; congregatione ; nec eft inter hxc ni fi nominis cónteiitio. Secundum, peccatores non elfe uiua membra Ecclefix, amp;. ideo nort elTe uera membra eius,nec certè ueram Ecclefiâ,quàm diu tales funt. Tertiû perfici à Deo minifterio eorfi id,ad quod ordinati funt,eire ueros paftores,amp; Epifcopos ; certè nihil ultra nos alTerimus.Quid ergo uocife raris Brciici,inloco de fchptura contra me, quod

(,uód paIàm,lt;S: impudenter affirmem, non rcquirendamefle gratiam.aut intericfrem aliquam occultam uirtuté,uelin miniftris, uelin membris Ecclefiæ.præter publicam, amp;nbsp;legitimam profefsionem fidei^Ä uocatio nem:quidinquamitaclamas, amp;inalium fenfum detorques uerba mea, quàm quem apertifsimè ipft loquuntur ? non requiren-dam Dei gratiam,aut occultam uirtuté inferiore in ntiniftris.uel membris Ecclelîæ ? abfit ut dicam.maximè requirenda eft,amp; re quiritillam Deus: Sanéli inquiens eftotc, quoniamegofanétus fiim. amp;confert cam, idoneos, inquit Paulus, nos fecit miniftros nouiTeftamenti nô litera,fed lpiritu,amp;ipfe Chriftus,Accipite, ait, Spiritû fanftum, amp;c. requirit illam excellentia ftatus eorum, fan ûitas rerum.quas adminiftrant, requirunt hæc omnia gratiam,amp;; uirtuté in miniftris: ut digne fuo fungantur officio : requirunt, jnquam,ut ipfi falui fint,ne,utPaulus inqt, cùmalijsprofuerint, fine docendo, fiucfa-cramenta adminiftrando,fiue deniqj oran-do,amp; offerendo pro populo,ipfi reprobi ef-ficiantur. Cæterùm ut Ecclefiæ munera integra perficiant,amp; ad earn pertineant, dixi-inus earn non requiri : quod tertium illud àte conceffum habet.Fateris enim Donati-ftarum effe, quôd per manus pcccatorum ' non perficianturminiftcria,adquxordina ti funt : Sic habent uerba noftra,quæ ipfe ci »gt; tafti. neqj gratia, nec uirtus aliqua occulta » requirenda eft, uel in miniftris, uel mébris »» cius, prxter publicam, amp;legitimam fidei ), profefsionem,amp;uocationé,utad cam perd J, ncant,amp;eius munera integraperficiât.Hoc tu afferis. aut igitur id aduertifti uerbis meis fignificari,amp;data opera fie peruertifti, ut, quilegerint, purentmç, fimpliciterea non requiri, dixiffe, quæ dixi, non requiri ad hoc,ut integra fint Sacramenta: amp;nbsp;certè non exeufari potes à grauifsima impoftu-ra : autnon confideralti, quantum interfit internon requiri fimplicitergratiam,amp; nô requiri ad integritatem Sacramentorum. de certè nefeio quomodo exeuferis à magna inconfideratione, rei uidelicet, quæ præci-puè agebatur. Nos,ut propter peccata quæ-cunque,quibus omnes fubditi fumus, non reijciaturauftoritasprælatorum, non red-dantur incerta facramcnta,amp; minifteria Ec clcfiaftica,deniqj ne propter ina,incerta Ec-clefiaipiàfiat, dicimüs non requirendam gratiam,aut interiorem uirtutcm.ut hçc o-mnia integra,amp; certa maneant, amp;nbsp;confient nobis. Vnde quid ea feriberemus aduerti-mus,ne diceremus,facramenta intégré per-fici.per manus impiorum : quoniam quan tùm attinet ad ipfos,amp; rationcm agendi,cer tè illi maculantfacramenta.Offertis,inquit Dominus,fuper altare meum panem poilu turn: amp;dicitis in quopolluimus te,amp;c. ma lè itacp illi faciunt,malè adminiftrant,amp;cor ruptè:fed ipfa integra manét,lt;S: per ea Deus operatur,quod Brentius concedit.Quid ergo aliud agit hçc mea referens,amp; peruertés,^| quàm oecafiones quærere calumniandi. Nam eadem ratione, eodem loco mox citât uerba mea,in capite de concilijs : in qui-bus dico,necp ex elelt;ftioneDei,au t liera fide, amp;nbsp;charitatç,interiùspendere ; ut quis ad Ec clefiam.cui diftum eît : portæ inferi no prx ualebuntaduerfuseam.pertmeat fine fub-dituSjfiueprælatus : fed ut uiuum membru eins fitjhæc requirqntur, amp;nbsp;mox ea peruer-tit,itainmedicens. os impudentißimum, audes tu Ecclefiamillam,aduerfus quâ non “ præualentportæ inferi,hoc eft ueram, amp;nbsp;fir “ mam,itainfamare, utaffirmes earn nec ex “ eleftione Dei, nec ex uera fide, amp;nbsp;charitate “ pendere. Hæc Brentiegonon dixipendet lt;« Ecclefiaexeleftione Dei,fed ut quis perti-neatadEcclefiamtanquam membrû, fcili-cet mortuum,non pendet ex hoc,quôd elc-ftus fit à Deo : aut ueram habet charitatem. hoc difertè diximus,amp;,ut nulla reftaret ant biguitas,dicimus ilia reqri.ut fit uiuü meni brumEcelefiæ. certè tanta inconfideratio; (cxquaincôtrariumfenfum detorta funt, quæ diximus :amp; ipfe expofitus fui irrifui, amp;contumelijs) Hæcinquaminconfidera-tio,utquantùm fieri poteft,te excufem,indt gna eft uiro do(fto,amp; graui.Iudicét hoc qui-cunqjfineaffeètupoffunt. Egoautem tan-tùm dicam Brentio,fi malè locutus fum,te-ftimonium perhibe,fi autem bene,quid ms lingua contumeliofa cædis ? Ego quidem, quod ad meattinet,condonoilli : quiillurn fequuntur,uideant, que fequuntur dofto-rem.tam præcipité,tam inconfideratû, tant pronû ad aliéna reprehédenda.amp;inferédas contumelias, (Stadrixas uerborum conci-tandas.Sed hæc omnia Bren.reieèla ilia dj-ftinftione.quam fuperiùs improbauimuSi de duplici Ecclefia,cxterna fcilicet,amp;occiil-'ta, confiât apertè reieèta effe.nam cô tendue omnia fua : cùm inquit, Ecclefia illa,cu i di-étum eft,portæ inferi,amp;c.hoc eft ucra,amp; firi ma:hocinquâreieifto,quod fuperiùs feci-mus ex certa patrum doètrina, amp;nbsp;quod foi lùm habet pugnam uerborum, non aliud funt,quàm fecûdum in quo fuperiùsambo conuenimus:nó funtpeccatores uiua merrt nbsp;nbsp;.

braEcclelîæ:atcpideonecliera.luxtahæcn nbsp;nbsp;^7. , ,

cxpendascætera,quæ proprio loco de Eccle tni^Ue fia Brentius loquitur, quid aliud inuenies, B ff’oretmta quàm fanétitatis Ecclelîæ prædicationem, nifiroruEc^i quamnosagnofcimus.amp;prædicamus: nec cle/iæ corru ca,quæ nos refert dixiffe de Ecclefia,cumea ptot exâ^c pugnât.NosfatemurEcclefiâexgratuita,amp; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ifideab

dementi eleftione Dei renafei: nô ex carne, ^ufforitate amp;nbsp;fanguinc: fed ex Deo.uérùm eleétionem, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gj

amp;fuccefsionem legitimam neceffariam effe prælatis,amp; miniftris eins pariter docemus: ubi Jegit Brentius nos dixiffe, Eeclefiam

non eonftarç ex eledionc Dei,nos dfeimus

ego facio nomine Patris mei, ilia teftimo-» niumpcrhibent de me : non amplius ne-* cclTarij erantfacerdotesIcgis. Itaque hoc

pleffeDeüm.qdpromifcrat populo Ifraël: neeunquam defccilTe omnino à ueritate la cerdotum doftrinam : quoufque priùs cef-faflet legis ipfius obligatio,amp; necefsitas. Si-cutigitur tempus legis ufqj ad Chriftum: ucl,utipfcinquit, ufepad loannem, fcilicet prædicantem pœnitentiam,amp; Chriftum o-ftendenté durauit: poft hæc uerö,incipien-te tempore graciæ,permifsi fSotcadere legis illius dolt;ftores,amp; facerdoses : Sic omni-no Ciim tempus gratis,atq; Ecclefiat Chrifti ufep ad finem feculi perfeucraturum fit, di-cente ipfo Chrifto,uobifcum fum ulque ad confummationem feculi : neceftarium fit, ut tarn dm perfeuerct facerdotium,atcp do-ftrinaueritatisapud eos, qUibus Chriftus illa commifitita ut uel hoc*exemploerroris laccrdotumin mortem Chrifti merito con firmari pofsit,durante hoc feculo non defu turamdoftrinxueritatem in facerdotibus Chrifti.Vbi non eft omittendum, quod ille error utilis etiam fuerit,amp; ut Paulus inquit, illorum excitas falus fuit Gentium,amp;recon ciliatio mundi. non quidem hoc illorum mcrito,fcd Dei prouidentia. id tarnen ma-nifeftèuidcmus,iliumerrorem nccin omnibus etiam tunc.cùm Chriftus crucifigere tur,prxualuifle : fed in illis, in quibus gratia eins,amp; lux locum habuit: amp;quiiam ad legem gratix pertinebant.fi non in omnibus perfeuerauit integra fides : mox tarnen jpfo refurgente reftaurata eft. Itacjj error ille nihildetraxitlaluti illius populi, quan-quam multi ex eis ceciderint: amp;nbsp;tarnen etiä poftquä errauerant,amp; lux Euangelica often dl cceperat,honorabatur illudfacerdotiü,ut Cyprianus ex Paulo probat,qui principe la cerdotum faffus eft,fe non nofte : cùm parie tem dealbatû ilium uocaflet.Sed de his po-ftea,nuncfatisfitrefpondifle-Brentiodeer-rorehoc Annæ,amp; Caiphx. Sequamuriam Cdp.y^.Lo* cxtera.Multaaliaadducit Brentius aduer-euf Baflliiji fus Epifeopos: Inter qux citât amp;nbsp;Bafilium ßrentio eila deplorantem mala Ecclefiarum Orientaliü, tut explicua qux certè,ut ille fatetur, ex hxrefi emana-bant: non patet,inquit,aditus ad primam Ecclefix fedem,nifi per impietaté.Itaep, qui ‘ ‘ grauiiisblafphemat,dignior eftad Epifeo-patû populi. perijt auftoritas facerdotalis, quid id rogo aliud eft,quàm quod nunnun quam non per portam,non per ianuam, ut Chriftus inquit,intrant quidem Ecclefiam: fed tanquam fures fe intrudunt, qui cùm le gitimènon fuccedunt, meritô nec ueripa-ftoresfuntagnofeendi. fed nunquid defece rat propterea Ecclefia ? Deerant multi alij in Oriente,inter quos erat Balilius ? n'ônne ille,amp; reliqui, qui cum éo erant, feribebant ad Occidentales Epifeopos catholicos, ftagi tantes ut fccum in concilium conuenitent? Bahliuseoloco perfecutiones déplorât ab hæreticis illatas catholicis Epifeopis: congt; tra hatreticos loquitur, amp;nbsp;uiolentos ufurpa tores Eccleharum, qui non erant legitimi fuccelTorcs ; amp;nbsp;utrunep ibi confitetur.illoru perfecutiones,amp;propria peccata. Itacnim fequenti cpiftola de eadem re cifdem lo-quens ait.uos ad commiferationé commo-uebunt affliftiones noftrae, quibus propter peccata noftra traditi fumus.Quorfum ita-que hxc adducenda erant contra auótorita-tem legitime uocatorû Epifeoporû? Addie Brentiusexlib.i4.hiftor. Nicephori error« Theophili Epilcopi Alexandrini, quod Sy-nefiumphilofophû non credence refurre*, Aioné baptizauic,amp; ordinauit laccrdotem : amp;nbsp;inquit,ubi eft hie Spiritus landus ?,qua(t nos unquam dixerimus,aut fulpicafi fueri-mus,nullum Epifeopum errare pofte. Totâ Ecclefiam tantum dicimus nunquam erra-re,totum eorum concilium fperamus nun.» tia rcxterùm finguli eorum errare polTunt: amp;nbsp;frequenter errant. Quod uero deMoyfe infigni quodam heremitarefert, adhuc ex Eccleliaftica hiftoria apud Ruftinum:quod à Lucio Epifeopo Alexandrino non permi.^ feritfeordinari.nónne manifefta eft impo ftura,amp; bonâfidem defiderari facit in Bren tio. dim aperte hiftoria ilia oftendat Luem hunc Arrianum fuiflquot;e,amp; non légitimé : fed nafij,amp; Romam adcunte, cum inuafiflc Ecclefiam Alexandrina ? Quorftim igitur dilL fimulatBrentius,amp; inquit, ille Lucius etff profitebatur,fe reftam fidem fequi, tarnen perfequebatur reliquos Epifcopos. Dixit quidem ille hoc Moyfi : at uero fanóius ille, amp;nbsp;integer cum tanquam aperte hæreticum, âi illegitimè intrufum in Ecclefiam, amp;nbsp;per-agnofcere.Longèhæccaula eft Brcntiàue-ftra.AtinquitiIle,no$ confecrationem, feu ordinationem peteremus ab his, (de Catho licisfcilicct loquens) qui non foliim funt fxuitiacrudeles,uerùm etiam doftrina im-pi j ? quàm longé diftat hxc caufa ab ilia? ills Arrianam hxrefim feftabatur, Äuieieftoi uero paftorcoccupauit Ecclefiam: quo folo nomineconftat cum non legitime fucceft-fifle in ca,quod de noftris nunqua tuBrenti CiCp.^O. probare poteris : fed de légitima eorû fuc- manifi cefsionc poftea diccmus. Quod ante ad im- nbsp;nbsp;ctdumnie

pictatemdoftrinxattinet.quamillis impo [ nis: ccrtenecprobafti unquam: neeproba , ’ repoteris,noftrosmanifeftédamnatâhære firn in Ecclefia fequi : aut perfecutos füilTe (quot;olicos ullos pios.uociferatur quidem, amp;frequen- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pf

ter hocinculcat contra catholicos noftros pe doiflrin^ Epifcopos.qiiöd contra apertam Chriftido accufattojls ftrinamdoceant. hoefatemur ad rem eflè,. Jitur. diximus fuperiùs aperte fallàm dodhnam

fequen

fequentemEpifcopumnon elTe agnofcen-dum in Ecclefia: etiam fi Angelus de coelo, inqüitPaulus,amp;c.Hoc itaqjqaad remper-tinetconfiderandü eft,an probet Brentiiis. imôuideàmus fairemqualiterpropönit: amp;nbsp;fcipfum proponendo damnet, frequenter igitur noftros prxlatos crimine hçrefeos a-fpergcns ab eis propterea recedendum elfe afrirmat.primolocode auftoritate prirtci-pum mox in principio bate funt eius uerba, de melóqucns.Hos pfçlatos uocât,qui cùm nee honeftate Uita:, nee pu ri täte doétrins cum maioribus, quorum fe fuccelTores glo riantur.conferri polTunt ( quod putauenni cgoprxlatós n oft ros iri uera humilitate da turos illi.agnolcentes Ie lange diftare puri-tate turn dôélrinç,tunl uitæ à maioribus il-lis ) fed quod leqüitur quis uel humana mo delbapditusfUlfineat audire? itaenimait: quot;nbsp;fed potiùs Ecclefiam Dei pefsimis qüibuftp exemplis ofFendunt,ac uerèpiam Apoftolo rum doétrinam crudeliter perfequuntur. Primum horum demus multis pofle cónue nire.elto,ndde(ïnt,qui Ecclelïanl Dei malç uitat exemplo offctldunt : fed nunquid oés? aut omnes forte Brentius agriouit? amp;nbsp;per o-mnes Ecclefias totius orbis dilcurrens uita omnium Epilcoporum inquifiuit? cilrer-gototfibi igriótos tam graui notainurit? fednecilludad caulampertinet, necenim propterea nori funtagnofeendi iieri Chri.; Hi miniftri,etiam ipfo confitente. Secundü ucro.quód fcilicet perfequantur uerè ^liam Apoftolorum doft rinam,poteft quidem ue rèitadicere Brentius: noHro iudicio, no-ftroinquam,qui Lutherum fequimur, amp;nbsp;nouum Euangeliü mundo adnunciamus, qdomnibusretrölèculi^ In EcclefijS Chri-fti.uel ut minimum proxirtiis treceritiS an., nis ignotum fuit.Horum iudicio piarti do-ftrinam catholic! antiftiteS perfequuntur. fed nó funt paucioreà hodie, «Sc in Romano imperio,amp;in reliquo orbe Chfiftiano, qui contrarium afferunt.nónne ergo alienum ell ab omni humana çquitate,in ca eau fa,in quadifcipuli Luthen aceufatores funtno-ftrorum.fibi ufurpareiudicium,amp;fertren-tiam ferre?ita in capite de Ecclefia rurfum eandem cantilenam repefens, fed maiori ” confidential fiimpjjHypocfita!,in(^uit,do-” cuerintpugnantiacurrt cœleftidoftrina, amp;nbsp;” puerterintuerüufumlacramentórü Chri-” fti.quales elfe Afoticos praslatos fuprà often “ dimus.amp;poftcafppitio Deo copiofiùspro-” babimus: nulla amplius reuerêtia,necobe •’ diétiaobftriftaeft eis catholica Ecclefia.nó audis definitiuam fententiam ? Quis te con ftituitiudicemBrenti omniü prselatorum Ecclefiæ nifi Lutherus ? led rogo ubi often difti,docere noftros,quæ pugnant cum cce-” Icftidoftrinaiquia, ut ibidem ait.transfc-•’ runt officium, qd folus habet Chriftus, in ” humana opera : amp;idcirco habentEthnicas

^^7

de Deo cogitationes,j5fitentes uerbis aliud» « «Se aliud in latebris cordis retinentes. Haec lt;« eodem capite paru antè dilTerit, quibus uer bis ld fignificat, quod alibi apertiris loqui-tcr.quoniahi dicimus bonis opcribus affla tufeiliCet Spiritus faftfti, «SeChrifti uirtute pfeftis fidendum eire,lt;Sc üorarii iUdicio Dei per opera noS fore iudicandos : Sicenim in 3uit in ipfanuncupatoiriaépiftolaadfuum

ucem de me : Pcrnlittitquidèm Deum, «Sc lt;lt;nbsp;Chriftum efle faluatorem nóftrüm, folum, fed non folitarium ; adiungitenim èi Con- «« ’tritionerrt,ieiuniuna,quibusmanifcftèaffir “ mat,confidendumeire:utquæfintexpiatio neS peccatoru noftrórü,amp; mérita æternç ui •« ta:.lt;amp;mox exclamat.Quid obfecro cft impie “ tas Ethnica,(Sc idolomania,fi hzc nóefthibi lt;« poft milita in hanc fentcntiam,tandem ait, « hoc elfe ex Deo patre,lt;Sefilio eius facere Deû « Platonicü.Ut Chriftus quidem fit Deus ma- •lt; iorum gentium, opera autem hominû fint lt;« dijminorumgentium. Hæcitacpfunt,cur « recedendum fit ab omnibus prælatisEccle-fiæ.non agimusriuncdehoc dogmate, qd non eft à me aliter interpretandum, quânt ab ipfo Brétio refertur.Inqt criitti me «iixif-fc bonis operib. q fcilicet ex diuina gratia fiunt,ita eft fidendum, ut lt;Sc ad expiandum peccata,iram Dei placandam, lt;Sc uitam æ-ternam confequendam neceftaria fint,(Sc u-tilia.«Sc addit. En hic cft honor, hæc eft glo- lt;lt;nbsp;ria,quaafficiuntfiliumDei. En igitur ifta« funterimiria idololatriîC,«Scimpla doftrina, quam côtra prælatoâ Omîtes cathollcOs ad-fçrtBrentius.iamp;utapertiùsfit, iéàamp; iri fine totius huius operis loco deEcclefia, hanc fuam acculationemrepetens, cùm aceuft-mus,inquit, fodalitium Afoticum Antichfi ftianifmi,lt;Screip(a manifeftum fiteos irfipià docere,lt;amp;inftitutiones facramentoru Ch fi* ftideprauare,necelsitaS faliltis noftrec eJÓ-git, utcolluuierheorum, qui in Apoftolica doftrina nô perrrianferunt,deteftemur.Ec-ce iam hoc loco manifeftum dicit id,deqult;» nosaccufat.At uerè nos apertè fatemur u-num folum uerum Deum agnofeere, amp;nbsp;ma iorum,«Sc minorum gentium,lt;Sc creaturarû omnium,lt;Sc unum mediatorem Dei, amp;nbsp;hominû Chriftum lefum. hoc ore,lt;Sc toto cof-dcitatenemuSjUtparatifimuspro hoc afie rendo mortem fubire. Quôd ucrôinquic Brentius,latebris cordis nos côtrarium regere: fperamus in iudicio Dei falfum effè o-ftendendum,nam hoc ad illud foluni perti net,nec impias alias cogitationes tenemus in corde cum contritione,«Sc bona opera,lpi ritu Chrifti,nos efficere: «Sc eis proprer Chri ftum, eiuslp gratiam fidendum elfe afleri-mus.iSc quod lcriptura nos docet n ulla bla-fphemia eft,creaturas Dei laudare : illis uti, «amp;uirtute illarum fidere ad ea,ad quæ à Deo fafta funt perficiéda.nulla hic idolomania. fiaceufas Brenti rufticum,quod pluuiçtem

porali,amp; caloh folis,amp; terræ fertilitati fidat, ut fruétum defideraturn confequatur, quia ita à Deo ordinatum eft: milité cquü fuiim, autarma,autuires, amp;nbsp;robur corporis, quæ agnofcit fe à Deo habere : Deos dicis efhce-re amp;nbsp;tanquam Deos minores adorare, quia congrelTuruscum hoftibus illis utitur,amp; fi-dit,ut donis Dei,amp; inürumentis belli: dicas idololatras efle me,amp; omnes catholicos, ga contritionem,ieiunia,eleemoß'nas, iScuota horum legitime oblata Deo agnofcimus do na efleeius ad falutem noftram,amp; uitam g-ternamconlcquendam nobis donata. atqj ita illis fidimus fub Deo. Hacc ueftra non a-liud continent,qiiàm uerba,amp; uerborü pu-gnas,res ueró nulla eft.d: pro hac dicis,difce dendumefleà catholicis . Sed omittamiis nunc hanc caufam,id certö conflat, nihil a-liud probalTe contra noftros Epifcopos, lt;Sc do(ftores,quod attinet ad doétrinam, quàm hæc,amp;huiufmodialia,quæipfi fibi inferre uidentur,amp;putant necelTario fequi, nobis econtrà clamantibu s,amp; coram Deo in con-fcientia cognolcentib. falfb illa imponi. 11-lud igitur tantùm in hoe loco agimus : ut a-pertum flatje caula impix dodrinæ nihil cótra nos probalTe nouos hos doólores, nul ioiudiciolegitimo nosconuicilTe, dcfiiper omnia iniquifsimèfententiam ferre. Audi quid ultimo in fine.omnium Brentius di-„ cat.An non,ait,hæceftnoftra controuerfia, „ quódipfiquidem (de nobis loquens)difcef j, lerint à uera pia doftrina,nos aüt earn profi „ teamur,ac diuina dementia teneamus.Hçc funt uerba Brentij poft omnia, quæ fupe-riùs citauimus, quæ etfi contumeliolà, tarnen libenter audiuimus.Hæceft ueftra no

bifeum controuerfia.quis ergo uos iudices conftituithn quo legitimo Ecclefiaftico con uentujlata cft fententia,qua hoc,quod côtro uerfum eft,iudicatum fucritcertum,amp; ma-

nifeftum pro uobis contra nos ? Itaq; quic-quid de impia doélrina, de hxretica Brétius obijcit, noftris Epilcopis, amp;nbsp;Ecclefijs : con-ftat ex ueritate fuorum dogmatum pende-

re,non oftendere poteft damnatam legitimo iudicio Ecclefiæ fententiam illos fequi :

quod fi probaret, illos ftatim non agnofee-remus.Sedteftimonia.q contra mores ad-hucadfert,funtnobis perftringenda. Poft Bafilium igitur,Bernardum citat,lèrmone. jj.fuper Cantica,amp;fermone de conuerfio-ne Pauli,acerrimè arguentem prælatorum certx fpedanda eft ab his,qui, cùm in Eccle fiaprimatumhabeant,primi funtin Ëccle^ fix pcrfecutione? at nos uicifsim quxrimus àBrentio,numperhosefficit Spiritus làn-élus id,adquod ordinati funt,uel non ?cer-tè ipfe fuperiùs alTeruinQuorfum ergo hxc adferuntur?nullus enim eft, qui dubitet, multafxpeuitiain platis fuilTe, nec tarnen propterea non agnofcertdi funt prxiati,aut minifteriaeorum,adqux fcilicet ordinata funt.reijcienda.Audi igitur Bérnardum de hac readuerfus hxret.lermone 66. in Cant.

ubi eos uulpeculasuocat,ita inquit. lam ue ro qui Ecclefiam non agnofcunt,non eft mi rum fi ordinibus Ecclefiç detrahunt,fi infti tutanon recipiunt, fi facramenta contem-nunt,fi mandatis nô obediunt. Peccatores, inquiunt,funt Apoftolici Archiepilcopi, E-pifcopi,presbyteri,ac g hocnecdandis.nec recipiendisidonei lacramentis. nunquam uerô ifta duo conueniunt, Epilcopum efle, amp;nbsp;peccatoré.Falfum eft,Epifcopus erat Cai-phas,amp; tarnen quantus peccatoriApoftolu» erat Iudas.amp;licet auarus,amp; fceleratus,tamé eleélus à Domino.amp;poft multa in hanc fen tentiam, citato loco illo. Super cathedran» Moyfi, amp;c. patet, inquit, quamuis Scribx, quamuisPharifxi,quamuis uidelicet maxi mi peccatores, propter cathedram tarnen Moyfi ad eos quoq; nihilominus pertincre, quod item dixit: Qui uos audit, me audit, qui uos fpernit.me Ipernit. hoc nos dunta-xataflehmus: fi Epifeopi ordinanturad do cendum.etiam fi peccatores fint, uel Brcn -tio telle. Spiritus fanélus P eos operabitur. Sed iamquxfequunturaudiamus.quoue^ ' rô,ait,qualesfint prxlati horum temporü, ‘ agnofcatur,audiendafuntteftimoniaAdria ‘ niSextiPapx,amp; deleélorum cardinalium, ‘ amp;aliorum prxlatorum ad Paulum tertiû: ‘ amp;legatorum fedis Apoftoliex ad Patres in ‘ concilioTridentino. Adrianus in inftru- * élionelegatifui,quemad comitia Norim- ‘ berg.annoiy2î.deftinauit,ingenuè fatetur ' hancperlccutionem Deum permifilTe Ec- ‘ clefixfuxinferri.maXimè propter peccata ‘ facerdotum,amp;prxlatorum.Scimus.inqüit, ‘ in haefanéla fede multa abominanda fuif-fe :abufus in fpiritualibus,cxceflus in man datis, omnia denicp in peruerfum mutata, omnes nos,id eft,prxlati Ecclefiaftici decli namus unufquifcpin uias fuas,amp;c. Hxc in- lt;nbsp;quitBrenùus fummus pontifex ingenuè fa ‘ tetur,de uniuerfo fuo ordine,amp; hos propo- * nit nobis ( in me loqiiens ) in iudices cœlc- ‘ ftisdoélrinx.Egoucro Brenti non propo- “ no : fed dico,quod amp;nbsp;tu hos efle prxlatos Ec clefix,etfi peccatores, amp;nbsp;minifteria eorun, non inefficaciaelTe. an uero inter minifte« ria eorum fil iudicare de dubijs doélrinçfi-dei,poftea uidebimus.nûcinterim hxc pec cata non abftulifle ab Ecclefia Epifcopos, uçlipfamomnino corruilTç tantummodo

ftlTsw

atTerimus : quod illis uerbis Adrianus tefta tur, cùm prælatos Ecclefiafticos nominat, qs in uias fuas déclin afle dicit.Sed iam ada-liud. Deleft! Cardinales,ÄLegatiaPaulo ter tio ad confultandum de Romana curia, ft Ecclefia emendanda, libera ftlyncera uerita te,prout fibiiniunftum fatétur nullius có-modipontificis, autcuiufpiain alterius rei ratione habita, fignificant ei grauifsirrtos morbos,quibus iam pridem Ecclefia Dci,ft prxfertim Romana curia laborat. hæcilli primo teftâtur,quçBrentius omifit,deinde cnarrant,quæ ille refert.uitia : nonnulli in-quiunt pontifices prçfeflbres tui prurientes Euribus côaceruarunt magiftros ad defide-ria fua : non ut ab eis difcerent,qd facere de berent: fed uteorûftndio, ft calliditate in-ueniretur ratio,qua licerct id,quod liberct: hincfaftum efle,ut quidam docerent ponti ficem efieDominum beneficiorü omnium: in co non pofle cadere fimoniam: uolunta-tem fuam,qualifcunq5 fuerit, regulam, qua fuae operationes, ft aftiones dirigantur. ex quo tanquam ex Troiano equo,ortos re-feruntabuftis, ft morbos grauifsimos, per quos nomen Dei blafphematur.ordinatio-nem fcilicct clericorum.presbyterorû abfcj; ulla cura.aut diligentia probandi mores, amp;nbsp;reliquas à iure requifitas qualitates:collatio nem beneficiorum,epifcopatuum maxime non in utilitatem Ecclefiæ,amp; grcgis Chrifti, fedeorum,quibus conferuntur: quod Cardinales pendcant à regibus,ftita libéré fen-tentiamnon polTuntdicere: quod magna fitdeformatio in ordinibus religioforum, ftin g5'mnafijs multa impia in Italia docea-tur,amp;difputenturirreuerenter diuina coram populis.Hine colligitBrentius teftimo niohorum,nihillanielle in uniuerfo corpore Ecclefiafticorum prxlatornm. ft cla-inat,quód hos ego conltituam,ad quos con trouerfia doftrinæ religionis deferatur:à quorû fententia,tanquam ab ipfiufmet Spi ritus lanfti refponfopendeamus. Ego ucro refpondeoteftimoniumhorumfenl'um ef. fe membrorum EcclefiaE,ft dolore ek morbis corporis.Quare non oia corrupta funt: quod promifsio EuangelicaChrifti no per-mittit,utcredamus.Portx,inquit, inferi no præualcbuntaduerfusEcclefiam.prxuale-rentuero fi corrumperent peccata uniner-fosprælatos,quodresipfaoftendit non ef-fe,quàmdiu funtin hocordinc,qui uitiaa-liorumreprehendunt. Igiturhoc teftimo-nium,atq;libera,ft falubrishorum morda citas oftendit reftè confiderantibus, ueram efle Ecclefia Chrifti,in qua funt, ft cui uni-untur.qui hæc dicunt.idcjj duplici ratione : primü,quodhxcoftendant eundem fpiri-tumefleineis, qui olim fuit in prophetis. àrguebantilliuitiaftpopuli, ft facerdotü, ut oftendimus,à planta pedis ufep ad uerti-ccin non eft fanitas^inquitEfaias, ft tarnen

nus collegas fuas.utAuguft. inquit, àqui-bus tarnen nullacorporalidifiunftiönc lè-paratus eff,fed prudenter, ac fobriè làlubcr rimx mordacitatis inferens medicina,his uerbis grauiterarguit.quia efurientibus in Ecclefia fratribus, habere argétum largiter uellent: fundos infidiofis fraudibus rape-rent : ufuris multiplicantibus fœnus auge-rent. Propeccatis huiufeemodi, inquiens, quid non perpeti tales meremur? ut apcr-tifsimèoftenderet, inquit Auguft; de his le dicere,cum quibiis in unius Ecclefia; unio-ne uiuerent,non dicitmcrentur, led merc-mur.Hunccundem Ipiritum inhiscardina libus, ftprxlatisciimego intuear.cur non merito agnofcam hos ad uera Ecclefia pcr-tinere,ad quam ft prophetx olim,ftCypria nus,Auguft. atqjBernardiispcrtinebant: ft in his eundem elTe Ipiritum,qui in illis fue-rat.Deindeagnofco non maiora, nec altc-riusrationisefle peccata, quæ nuncrepre-hendunturin noftrisEpifcopis,quàm ilia, qux uel priùs à prophetis,deinde à Cypria-no,ft Bernardo legimus fuilTe reprehenfa fuis temporib.auariciâ,ufuram, ft fraudes, ambitionem,dignitatem,pompam, faftum intolerabilé.Agnolco igiturin his morbos EcclefiafticoSjà quibus quidam liinantur,amp; conualelcunt: quidam corrumpunturom-nino.corpus Chrifti eft Ecclefia : fed in hac peregrinatione non fine morbis, no fine pe riculis : ficutnon fincfpe fanitatis,non fine faluberrimx mordacitatis medicamine, ut inquit Auguft.Hxc igitur teftimonia adeo aucioritatem prælatorü Ecclefiç non labefa ftant,ficutBrentiusputat: ut confirmétpo tiàs,necdebent certèullum bene fentienté ab Ecclefiæ Romanx,amp; Apollolicx unionc deterrere,aut tepidiorem in lîde eins effice-re: fedpotiùsadiuuare,ftaccc^dere.quan-do quidem oftendimus iierum elfe in Eccle fia dolorem,ft fenfummalorum: non de-elfe in ea uiros gementes, amp;nbsp;dolentes fuper cunlt;ftisabominationibus,quxfiuntin medio eius : ufqj adeô,ut fi hoc non elfer,meri-tô timendum efl'et nobis ne uel Ecclefia rue ret omnino(quodnon permittit nos Chri ftuscredere )uel,nedeeiretnobis, quid re-Iponderemus hxreticis Ecclefiam contem-nentibuspropter tanta crimina,qux uerè agnofcimus.NuncaûtagamusgratiasBren tio,ft fuis,qui undiqjcolligunt,amp; releruant teftimonia,quibus noftram Ecclefiam ean-dem elfe,qux femper,eofdem morbos habe re,eafdem medicinas,eadcm uicia,euhdem lpiritû.oftendamus,Deo ira mentes eorum obcxcante, ut purent, maxima contra nos offerteteftimonia.fed hxceft natura mali-tiam unde fanah, ft Corngi, atep in melio

NN 5

rem férifiim téduci deberent,eonuertant in perniciem,amp; corriiptionem : coinquinatis Titu.h autem,(Sc inlïdelibus,ut Paulus iuquit,nihil eft mundum ; fed inquinatæ funt mens co-rum.amp;GÓfcientia.ltaqj benus hic odor Chri iti.qui meritö elïè debuerat in uita. ( Eft e-nim odor uitç libera uoxin argucndis uitijs,liberum iudicium, liber fenfus )fadus eft odor mortis in mortem his.qui indeEc-clefiæ detrahunt : amp;nbsp;fe ab ea feparant : ij au tern funt,Paulo ibi dicente.qui pereunt.Ita-Suequi hæc afferunt contra Ecclefiam,ut iximus,feiplbs eins hoftes elfe nobismani feftè often dunt. Simile amp;nbsp;huic eft.quod le-’ quitunaudianlus ait,Apoftolicx fedis lega-• ” tos ad Patres fynodiTridentinx; noftram, ’ inquiunt,aftionem,noftramaiiariciam,no ” liras cupiditates his omnibus malis popu-” lum Dei priùs affeeifleftatim inueniet, atlt;p ” harum ui ab Ecclefijs paftores fugari,eas pa ” bulo uerbi priuarç : bona Ecclefiarum,qua: ” funt pauperum,ab illis tolli ; indignis facer ” dotiaconferri.Quid enimhorumeft, quod ” negate poffumus à nobis per hosannos fa-” ftumefleiquare fiTurca, fi haeretici hoc i-” dem aduerfus nos faciunt,quidaliud quàm ” flagitianoftra,amp;iuftuni Dei iudiclii uide-” mus : iudicium uero plenum mifcricordia» ” Si cnim pro mentis nos eaftigaret, iam pri-*’ demlicutZodomaamp;Gomorrha fuilTemus.

Haftenus,inquitßrentius,legati,quaigitur fronte audet ( de me loques) nobis Sodomi ticos,«Sc Gomorriticos obtrudere, quoruiu dicio Iains Ecclefix conftet? uetus eft haec Brentij cantil€na,fed,multojimpudentior: eolp magis,quô raanifeftiùs cótra ilium pu gnat.Nónne hac tam ueridica,amp;humili có-fefsione ædificari debetquiuis eam attente D(W.p. confideransiuideoin eaSpiritumDanielis confitenté,utilleinquitpeccatafua,amp;popu li fui: peccauimus,impiè cgimus,lniquitatc fecimus,tibi Domine iufticia,nobi$ confu-fio faciei,amp;c.qué non hoe meritö aedificare debeat, amp;docerefpiritum prophetarü efle n une in Ecclefia,ubi eft uera cognitio pecca ti,uera humilitas ? Brentius iple non multö poft in eodem loco,explicans,quid fit in no mine Chrifti conuenire : neep conuenitur, inquit,uerè in nomine Chrifti, fi conuene-rint impœnitentes,qui hoc unum prçcipuè agüt,utconfulantpotiùs dignitati, opibus, glorix,otio,amp; uoluptati prxlatorû, quibus uerbis apertè indicat,meritö in nomine Chrifti credendos elfe conuenire eos, qui cumpœnitentia,amp;utuerè confulantEccle--fix, cónueniunb cur ergo hon agnolcit in haclegatornadmonitione, quöd ille inqt, eos non fine mandate pontihcis,amp;cardina linm dixiire,quöd pœnitentes conueniunt pontifex,amp;cardinales per fuos legatos:«St ad hoc exhortantur cæteros omnes : atqj ita in nomine Chrifti conuenerut. Vides itaqj, quöd uhd^maximèædifican debuit,lt;Sc rç-medium accipere, inde maxime hau fit uL-rus.Scio ego Epifcopos,lt;amp; prudentes his le-gatorum uerbis autîitis exhilarates animo, quöd in £cclefia,at(p adeö in eins prçcipui» capitibus,ueracem confefsionem peccato-bus teftimonijs confirmarétur in ea, quant certô habebant,fide : non defuturum Chri-ftum fuæ Eeelefiç.fed Brentius ex his in ex-tremamprorupitcontumeliam:utSodomt ticos,lt;ît Gomorriticos appellet prxlatos,«Sc omnes maximiscontumelijs oneret,ex uo-cula occafione fumpta.illt dicunt, fi Deus pro noftris mentis nos puniret,ficut Sodo-maelTemus: EtBrentius non ait, ficut, led pleno ore Sodomiticos,lt;S:Gomorriticos uo cat.quibus uerbis,nihil tua: caufæ,mihi ere de,fauifti Brcnti, nihil tibirfed prodidifti fumma amarulentiam, qualem nunquani in aliquo noftrûm legifti,uel audlfti, quant non ell fas ulliChrillianoin os airumere,di cente Chrillo ; Q^i dixerit fratri fuo,fatuc, reuserit gehennx. nifi fortètu Paulus ali-quis,uel maioreo,datuses prxlatis omni-bus,(St toti Ecclefix à Chrillo iudex :ôe reue lata funt tibi peccata omnium.Sed de his fit tis:quibus putamus dilutas eficobiediones oés,quibus propter mores,uel uitam catho-licorum prxlatorum audoritati detrahit Brentius : aut eos ab Ecclefia,lt;Steius minille rijs exclufit.Nam quod attinetad audorita tern conciliorum,amp; definitionem dubiorû religionis,feorfim tradandum eft. Hoc interim ex omnibus fupradidis nobis ccrtilsi mèconllet,EGclefiamnec propter manife-ftapeccata,etiamprxlatorurn, nec propter occultam Deigratiamincertam reddi,ob-fcuram,lt;amp; incognitam; fed perlpicuam lem per,lt;Sc uifibilem,permanere. Hisigiturfic conftitutis,«Scquafiimpedimentis fublatis, cleptott quibus à cognofeenda uera Ecclcfia quo- tamper dammodoimpediripoflemus. rellafjUtdi ligenterinquiramusdeincepsueratEcclefij r figna,atlt;pconditiones.quibnsfcilicetChri-llus,eiusfponfus,eamconftareuult;amp;qui- ** .ƒ , bus quafi charaderibus,«St coloribus eâ de- ‘ ' pingat: quiddeni£padeiusintegritatem,«amp; ftontmpopH ueritatem requirat.Hxcinquiramus certa bilefjje, régula fidei,nó utpuenliter contendamus, amp;nbsp;corrixemur : fed utpijs, amp;fuam lalutem quçrètibuspro tenuitatecaptusnollri, ubi ' nt uera tranquillita8,ucracp conlblatio anima; fidelis,«St ubi anchora cordis Chriftiant mis conftituamus nobis,ut cettifsimü fun-damentum,hoc non impoftibile fideij cer-tarn uidelicet, amp;nbsp;manifeftam itainuenirc Ecclefiam,utultrà fides non habeat,quod quxrat; nifi futura,amp; æterna.Hoc oftendit manifeftifsima ratio fidei. Qui enim dixit omnibus tam leriö, tâ ueraciter ; uidete ne qs uos lèducat,multi cnim uenien t innohii ne oieo.dicétes.Eso fumChriftus.tScmultoc fedu-

redüc5t,amp; deinde tunc fi quis uobis dixerit, Ecce hîc eft Chriftus, aut illic,nolite crede-rc: furgent enim Pfeudochrifti, dt dabunt figna magna,amp; prodigia : ita ut in errorem inducantur fi fieri poteft, etiam elefti, Ecce prxdixi uobis.amp; quo hâc admonitioné ma gis neceflariam oftenderet, adhuC addir. Si ergo dixerintuobis,Ecce in defertoeft,no-lite exireiecce in penetralibus,nolite crede-re.q inquâ hæc,tâ feriô nos admonet, nôn-ne maniféftifsimèoftendit.id magnoperè heceffarium efie ad falutem,non credere fei licet,aut fequi eos,qui abftrahere nos uolût abhacEcclefia.quodcùm fieri non pofsit, nifi ubi ea fit agnofcamus : non debuit in rc tam neceflaria,amp; quam tam feriô nobis prç cipit,deefle,aut fubtrahcre lumen,in q uerâ Ecclefiam poflumusagnofcere.Certèqui di cunqbîc éft Chriftus,aut illic,Ecclefiam co-nanturoftendere.Inconfeflb eft enim nec extra Ecclefiam Cliriftum cfle.nec abefle ab II. ea.non igitur in re tam necellaria deefie po tuit Chriftus.namqui ait,Nemo aceendit lu cernam,amp; in ablcondito ponit earn, fed fu-per candelabrum, ut qui ingrediuntur, lumen uideant,non eft credendus Ecclefiam fuam,domumglorificationis fux.iii tene-MaW.J, bris.abfq; manifiefto liimine reliquifle.non poteft,aitalibi, ciuitas ablcondi fuper mon tempofîta, quærogo alia dignior ciuitas, quàmEcclefia,ciuitasDei,ciuitas,de quagio riofa dida funt,uera ciuitas Hierufalem,cu t. ius fundamenta in montibus fandis: Pro-phetisfcilicet,amp;Apoftolis:fed primô ora-niû in monteillo uerè domus Domini, qui eft in uertice montium.hoceftGhrifto, om nium landorû landifsimocd leuabitur in^j. quit fuper colles, amp;nbsp;fluent ad cumoésgens. tes.Hæc ergo tanta ciuitas,fuper tantû mon tem collocata,quomodo abfcondi poteft,ni fihis,qui eonfuetudine tenebrarü, amp;nbsp;pro-prij fenfus tumore, ad manifeftius lumen t.Cor,4,. magis excæcantur? de quibus Paulus dixit, quod fi opertum eft Euangelium in bis,qui pereunt,opertum eft,in quibus Deus huius îeculi excæcauit mentes infidelium, ut non fulgeatilluminatio Euangelij gloriæ Chri-fti,cùm priùs dixiftet de dodrina Euangeli caxommendantes nofmetipfos in’manifc-ftationeueritatis,adomnem conlcientiam liominumcoram Deo.Manifeftum eft itacp HJ«(tgrad'd, Euangelium,fed his, qui confcientiam co-l«nli«f^; ob ramDeo mundam feruantes, feiplbs lucc ftu ejfe ad uera non priuant, Ecclefia lumen habet, amp;nbsp;agitofcvftdâ quidem euidens, amp;. manifeftum : fed afpi-ciendi uirtutem folus is darepoteft,qui doi. eet hominem feientiâ.quôd fi ille non apc-.. ruerit nobis oculos, quo maiora lumina, cùm magis fulgida in Ecclefialucent,cô ma Ifattda funt, gis exca:cabimur:ficuthi,de quibus Prophc “’^fluihimpegimusmeridiequafi intene bris,amp;quafi abfque oculis attredauimus. Q^arein hoe loco,in hoç inquatn articulo, quoties de uera agnofcenda Ecclefia âggre-dimiircôgitare aut loqui inuocandus eft al tifsima oratiöne Ghriftus,amp; cum iplâ Eccle fia clamandum eft nobis,atque dicendüm ; Indica mihi,qué diligit anima mea, ubi pa-fcas, ubi cubes in meridie, locum pafcuæ tux i De quo Pfalmus inquit,Dominus pa-Icit me,amp; nihil mihi deerit: iii loco palcux, ibi me collocauit.Oftende nobis ouile illud tuum,de quo inquis,Fiet unum ouile, amp;nbsp;u-nus pafton montes illos Ifrael excelfos, ds quibus inquiSj Ego pafcam oues meas:in montibus excelfis Ifrael erunt pafcux ca-rum : ibi fequielèentin herbis uirentibus, terram inquam illam, de qua inquis, quôd congregatasoues tuasdepopulis educes in terram fuam: locum hune, ubi in meridie inferuorc,amp;plenitudinclucis Euangelic« fidei,amp; charitatis pafeis oues tuas, da nobis agnofccre,amp;tenere i ne uagari,inquit, inci-piampoftgregesfodalinm tuorum. Nanq, fi Ecclefiam tuam ignorauefimus, necefle erit, nos tanquam errabundas oues deuia quæi^ lequi: amp;nbsp;greges illos hæreticorû, qui iri diuerfa dogmata feifsi funt, qui nomen quidem habent Ghriftianorû, amp;nbsp;figna, atq, uerba amicorû,amp; fodalium tuorum,led reuera dum dilcipulos trahunt poft fe,«amp;à tue» ouili feparant,inimici funt ueritatis tuç,gl(gt; rix tux,amp; nominis ; dum illam corrüpunt, hanc fibi ufurpant,amp; nomen tuum blalph« niarc inter genres cogunt. Ne igitur poft he» rum greges,poft errantcs,amp; ducatum tuum non agnofeentes incipiamus uagari: indica nobis Ecclefiam tuam, nifi enim illam te-ncamus,neceire erit hoc fieri, reuela oculos noftros: da intelleftum,ut ferutantes legem tuam agnofcamus Ecclefiam : amp;nbsp;deduc nos in femita mandatorû tuorum,ut eam perpe tuôteneamus. Hacitaqiiehumiliorationc prxmiira,hac fidelitate,lt;Scfiduciafreti,diffi- Trid i^am\ fi de nobis, amp;diuinx gratis nixiaccedamus

iam ad manifeftaEcclefix figna quxrenda. cleftit figna ' Nositaq) triaprxcipuè lumina intuemur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

quibus nobis fit Ecclefia manifefta,nôqua- nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;-*

fi alienô, fed quafi fuo,hoc cft,à Ghrifto fibi datojfplendore.Suntenim hxc non extra-nea Ecclefîx,fedita illi coniumfta: ut eis cô-ftet,amp; xdificetur.qux quidem nos in cath^ lica aflcrtione,«Se fcholijs breuilsimè attigi-mus^infinuantes magis rem,quod ratio in-ftituti,amp; propofîti illius çxigebat; qirÄm ac-euratè,amp; plenè pcrtralt;ftantes,de quib9 iam, quod nobis datum eftfentire, fifie inuidi«?, amp;nbsp;cotentione in commune conferentes, qÆ pofsit utile eflè,amp; ad confirmandos, amp;nbsp;quite tandos piorü animos,dicahius. Suntigitur hxc tria ! confonantia,amp; conlpiratio ingt;pu-bliea doftrina fidei,amp; externocultu Dci, cü antiqua,primitiua, lt;Sc Apoftolica Eeclefiai cumiponinibus toto terrarum orbe diflûi fis fidelibus,atquepatribus illis, «SedoftorM bu$,quosconftA( iaminde ab initio Eccle-

NN

fiæ popuîos fibi coiniflbs ttiam falutis con^ fona uoce.docuifle ; fuccefsio légitima, con tmua,amp; non interriipta miniftrorû ab Apo ftolis, atqj hac ratione deriuatio poteftatis docendi, miniftrandi I'acramenta, giiber-nandi ad falutem æternâ populos:amp; de his, qux ad hanc pertinent iudicandi ab eifdem Apoftolis.Ó: difcipulis Chriftirdenicp cogni tio uni^ paftons uicarij Chrifti,amp;Ioco eius capitis totius gregis,amp;; corporis Chrifti fuc-cedcntis Petro : ôc un io atcp communicatio cum prima matrice,atqjApoftolica Ecclefia, cUi ille prxfidet,amp;cum cgteris ei participan tibus,tanquam cum uni us Chrilti Reip. amp;nbsp;Ecclelîç membris.De quibus iam ordine di cendum eft nobis ; amp;nbsp;oftendendum hæc o^ mnianeceflariaefleEccIelîïjamp;eiita côiun da, ut fine eis nuJJa ratione efle ualeat. quodqj hxc non pofrunt,non efieperipicua amp;nbsp;man ifefta. Ex quibus amp;nbsp;tertiü conftabit, eosuidelicet,quiautea non uident, auto-ftenfa refugiunt,amp; alio le uertunt.cxcos efi-fe,amp;fuamamare cæcitatem, atqjpro luce té nebrasampledi. adfitChriftus amp;fcribenti mihi,amp; eis qui leduri funt,amp; fuam Ecclefiä hobis digneturoftendere.Vndeuero con-

Origo Ecde gruentiùsaggrediemurhxcomniaprobable abApo=i re,ueramc[} manifeftareEcclefiam,quàm ab ftolorii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prima eius origine, quæ non eft alia,

dicätione 0:t Ruàm Apoftolorum pra:dicàtio,de qua ut ft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ambiguitate loquamur, fecludamus

* interim Iudxorum,amp;eorum,quiprx’ceire-runtaduentum Chrifti.Ecclefiam. Quami uis enim ilia no fitalia à noftra,led una lem per Ecclefia conditione,amp; ftatu diüerlà, pri mo in infantia quadam.d pueritia : deinde adulta,atq;perfeda: tunc fub umbris, atqj figuris : nûcin manifcftatione,amp;fplendida luce: amp;ficutunaeft,itaeandem habetfiide, amp;nbsp;fimilem origine,Illa enim uetus Ecclefia à dodrina eorû,quibus Deus fe primo reue lauit, atcp aliorû, quos conftituit dodores. ortumhabuit: ficutamp;noftra à primisfuis dodoribus, Apoftolis uidelicet,fuum trahit principium : lie amp;nbsp;extera, qux de noftra Ec clefiadidurifumus,antiquçiuxtafuâquan dam proportione conueniunt. Sed omitta-mus nunc antiquâ illam, amp;nbsp;contemplemuf noftram Chrifti Ecclefiam,de qua nunc inter nos agitur : hanc uidclicet,qua Chriftus antepafsionem fuam prxdicebat fe iedifica turum. Huiusitatpprima origo, atqj ortus ex uerbis Chrifti, atqjApoftolorü; imo ex ipfis opcribus illorum oftenditur,eire Apo-ftolorumprxdicatio.De hacenim primo il lis dicitantcpafsionem fuam,quöd diCó uo bis in tenebris.dicite in lumine, amp;nbsp;qiiöd in aure audiftis,prxdicate fuper teda. amp;nbsp;noli-te timere eos,qui occidunt corpus, ubi quo illos magis animarct, d aftringeret, addit : Omnisqui meconfclTus fuerit coram ho-minibus,confitebordegoeum coram Pâtre mco : qui autem negauerit mecorâho-*^ minibus,ego negaboeum corSPatre meo-quodapudaliumEuangeliftam explicans» LIIC.9. qui me inquit erubuerit,d meos fermoiies: huncEilius hominis erubefcet, cùm uene-rit in maieftate fua,d Patris,d fandorü an-gelorum.qux quociimp modo accipiamus, oftcndüt manifeftè Apoftolos, eorumep fuc ceirores,deniq5t0tam Ecclefiam accepilîeà Chrifto prxceptum annunciandi publicè fidem, docenditp omnes illam : nee ullo autm'etu aut uerecundia hominü id omit-

tendi.multö uero apertiiis poft reftirredio nem hoe prxcçptû illis iniungit; apud Mat-thxum inquit,Data eft mihi omnispoteftaS in ccelo d in terra, Euntes ergo docete oés gentes,baptizantes eos in nomine Patris, d Filij,d Spiritus landi; docentes eosferuare orania,quçcunqj mandaui uobis. Apud lo-annem, ficut mifit me, in quit. Pater, d ego mitto. mifitucrö ilium Pater, utEfaiasin-quit,ad euangelizandilm pauperibus.dprç dicandüm annum placabilem Domino, d diem ultionis Deo ttoftro. Et ipfeteftatur, qa oportet me dalijsciuitatibus cuangeli- LWC,4,.’ zare,ad hoe enim milTus fum,ad hoe itaque ipfurtï illös mittit.Lucas etiam d in fineE-uangelij,din totahiftoriaaduum Apofto- Lwe.ïip lorum quid aliud oftertdit?PrimöIoquitiir Chriftus.Oportebat Chriftum pati,d refur gere à mortuis,tertio die,d prxdicari in no mine eius pœnitentiam, d remifsioné pec-catorum in omnes gentes. Vos autem eftis horum telles. Et in afcenfione fuaaccipietis, inqwit Apoftolis,uirtuté fuperuenientis in Ad.t uosSpiritusfandi : d eritismihi teftes in Hierufalem,din omniIudxa,dSamaria,et „ üfep ad ultimum terrx,quod idemEuangcli fta ftatim refert,ipfos folicitè executos: cùm aduenicnteSpiritu fando ftatim ipfa hora ftans Petrus cum undecim, tam libéré, tam manifeftè,tanto Ipiritu teftatiis eft de Chrifto,ante non multos dies ibidem crucifixo, d cum fummo furore populi,dinftantia ui timoexterminioiudicatodigno; ita utcir citer tria milia baptizarentur. d deinde ut hiftoria illa oftendit,frequenter,d ad popu Ium,d ad facerdotes in templo,dubiqi tam ipfe,quam alij Apoftoli.atq; difcipuli prxdi carunt Chriftu.non tantiim Hierofolymis, fedpercircuitum : atqjitàegerunt,maximè accedente tonitruo illo Pauli, de quo ipfe Chriftus teftatus eft,uas eledionis eft mihi: ut portet nomen meum coram gentibus, d regibus.d filijs Ifraêl ; Sic itacp adum eft, ut breui,nortfolùmpertotamludxam d Sa-mariam, fed inter gentes etiam Antiochix, Athen is, Ephefi, d per totam Afiam, d Ma-cedoniam Euangelium audiretur, dreci-peretur à plu ribus : atque xd ificaren tur Ec clefiaî,dfrcquentilsimicœtus coirent cre-dentium in illam Apoftolorum dodri-nam. cùm folus Paulus ab Hicrulàlem per circuitum ufqjad Illyricumreplcucrit Roni.ljf.

Euan-

Euahgeliiitn Chrifti. Eccc Ecclefiæ Chn'fti ortum,amp; natiuitatem, imö ecce iam perfe-étani,amp; integram Ecclefiam. nee enim cre-denda eft tune uteunep óc imperfeäa,fed in tegra eertè,lt;Sc perfeétifsi ma: nihil ei quod ad ueritatem,amp; perfeftioné attinet deerat:non lacramenta,non uerus Dei cultus, non co. gnitio,amp;fides myfteriorum, non miniftri, non deniq}aliquid,quod ad falutem defide rari polTet. lam Spiritus fanftus docebat A-pofiolos omnem ucritatemriam ipfi implc-bant,quod prasceptum eis fuerat,ut fuper te ftaprædicarent.qdin aure audierant: lam in omnem terram fonuerat fœlieifsimu il-lud nuncium,appropinquauitregnum cœ lorum ; lam pulcherrimi illi pedes Apofto-lorum prædicantium pacem,amp; annuneian tium bonum fuper montes perfeftas illius, amp;. Chriftianas iulliciç agnofeebâtur ab omnibus: quoufep tandem ufq;ad ultimu ter-ræ perueniret,amp; in femine illo Abrahæ, qui eft Chriftus, benedicerentur uniuerlæco-gnationes terræ.magnumq, elTet nomé Dei

in gentibus, amp;nbsp;in omni loco offerretur ei MdîrfC. I. oblatiomunda. Hocigitur primo inftru-C4.4.6.Prlt;e» mento ufus eft Spiritus fanlt;fius,qui folus fi-dicatio Apo neftrepituuerborum,finediuerfitateidio-/lolornw'o“ matû,unc ambiguitate,aut obfcuritate fen-fuum.fine ulla denicpamphibologia,ueram inquam Apoftolicae prædicationis organü ille,qui omnia fuauiter difponit, amp;nbsp;hom ini bus per homines fua myfteria dignatuseft reuelare, accepittanquam primunij amp;nbsp;effi*-cacifsimû medium uocandi,amp; trahendi ad fidem : prius certè, dcefficaciùs quàm feri-ptura. Namcp in hocortu Ecclefiæ per oés gentes non paucis diebus nulla fuit feriptu ra eiusfidei,quant certô fequebantun Sta-bant quidem Prophetarum literæ de Chri-fto uenturo : Cæteriim de eius iam præteri-to aduentu.rationecp, amp;nbsp;myfterijs eius iam côpletis.de incarnatione uidelicet,dc natiui täte ex uirgine.de pafsione.dc redemptione generis humani peralt;ftis,in quorü omniû fi dem illi congregabantur,amp; uiuebant,qApo ftolis pdicantibus crediderant, nullæ erant feripturæ : fed fola prædicatio.Itatp apertif-fimè confiât origine,generatione, atqj tempore Ecclefiam Chrifti, Ecclefiam inquam nouam.præcefsilfe omnem noui Teftamen ti feripturam ; ficut amp;nbsp;Ecclefia uetus, quam non dubitamusantcMoyfen fuilfe.præecf-fit omnem ueteris inftrumenti feripturam. priùs erat fides feripta in cordibus IpiritH Dei uiui,per linguas Apoftolorû hoe agen-*. te,quàm ulla effet feripturæ mentio : qui e-nlm Apoftolos mifit,hoc illis primùm iuf-fit: nec ullum de feribendo tune præceptû 47« dedit.Ciuodnontemerè,dcinconfuItô cre-ViMHOcis dendum eft à Chrifto diélum eJfïc, amp;nbsp;faélû :

fcriptum.nec à fuis primö quicquam fcribe retur,quod non folùm maîcftati, amp;grauita nem Apolîo ti rerû,quæ d0ccbantur,atqj doftoris ipfius lorumultii atteftatur,cùmantiquiilli grauifsimi philo nomMîiôt« fophi Pythagoras,amp;; Socrates, amp;nbsp;alijiàpien- nbsp;nbsp;ihfurani

tes Græci nihil fcripferunt.aut quàm mini-‘ , majcordibus magis audientium,amp;fidei cô-mittentes doftrinam,quàm ulli feripto; lèd multô etiam maioriratione in hac cœlefti doétrinaidfaétumeft, non tantùm, ut ab-feonderetur impuris, amp;nbsp;irrifbribus myfte-riorum maieftas, amp;nbsp;incomprehenfibilium rerum altitudo non pateretindignis,Icde-tiamquôd uox multô efficacior eft ad per-fuadendum,multô comunior, amp;nbsp;aptior ad proximum eft cordi humano, lingua feili— cet,quaunum cor in aliud transfundit fei-pfum.uoluitDeus cordis etiam fui fecreta * primo hominibus manifeftâri. amp;nbsp;quidem feripturanon cordis ipfius primü fignu eft, amp;L manifeftatio.In corde enim nullum idio ma,nullauox. Scriptura ergo uoeis dunta-xat ipfius nobis fpeciem præfert. Docuerut igitur Apoftoli uiua uoce,atqj diuerfis lin-;-guis,Barbaris etiam, ineruditis Euange-lij ueritatem: docueruntplurimis, amp;nbsp;conti nuis uerbis,atqj3fflucntifsimèad plenitudi nem ufcp audientiû,iuxta captû eorû, iuxta ingenium : non continueruntfe à docendà quoufçpauditorcs plané intellexiffe, amp;nbsp;per*, fuafos elfe agnofeerent. Nec dubitamus, fre quenter eos repetijffe, uel interrogantibus, amp;nbsp;inquirentibus alijs,uel fponte fua,difpu-taffeep ufcp ad plenam fatisfaftioné audien-tium: amp;nbsp;id ubicunque prædicarunt,hoc eft inter omnes gentes omnibus linguis, amp;nbsp;in-genijs.Hæc uero omnia impofsibile eft lcrî ptafuifie, neccertè mundus capere police cos,qui feribendi eirent,Iibros ( ut inquit lo annes Euangelifta ), de Chrifti myftcrijsk nunc autem de Apoftolorum prædicatione illud conftat,omnes affluentifsimè,amp; latif. fimè prædica(Iê,pauciores eorum fcripfilîè, certè tantùmquinqj.aut lex, lt;amp;hi unaferè tantùm lingua Græca fcilicet. Solus enim Matthæus Hebraicè ab antiqs omnibus cre ditur Euangelium fcripfilfe. Etifti ipfi, qui fcripfcrunt,quanto plura funt credendi per totam uitam tam continuo laboredocuifle, quàm feripferint iScripfit Lucas nonnulla eorum,quæ Petrus locutus eft in die Pentô- il coftes, fed ut intelligeremus multô fuifle abfqj comparatione plura,addidit, alijs etiâ uerbis plurimis teftificatus eft, amp;nbsp;cxhori-tabatureos : nec enim unius horulæ fpa-cium,led totius diei mora uix credenda ejl fufFecilfe flumini illi rapidifsimo,amp; indefi::. cientifsimo, quodex ore illius profluebat, multo uero minus cunéla.quæ per oës illoa dies ibiautinuicinisciuitatib9döcuit, feri bi ab aliquo potuilfe credendum eft. Iam do Paulo, cuius prædicatio repleuit orbeni, qui^ cùm ad frangendum panem ueitiftct

AÆjo, Troade.cœpifTctqîdifputarc, Ädiflererecu aftantibus profeóiiirus in craftiniimprotra xitfermonem ufqj ad mediani noétem. ut bine liceatconijcere,qualité latiùsdilputa-bat diebus illis lepterti,quos ibidem antè e-gerat,aüt denicjj omnibus alijs, quibus non inprocinftu itineris conftitutus, fed per o-tiuni huic foli negotio praidicationis inten debet; utEpheli cùmpertresmenfesloque-returcumEduciafuadens,lt;amp; dilputahs de regno Dei in fynagoga : uel pofteà cùni per biennium fegregatis difeipulis quotidie in . fcholacuiuldamtyranni dilputabatritaut oés.qui in Afiaerantaudirentuetbum Domini,Iudxi,amp; Gentiles. Huius igitur tarn jmmenfam uerboru,amp; dodrin.-E lyluam,qs unquam cogitauit Icribi potliifle? ItatpH hçc reftèpcnfcntur,apertèagnofcimus,qtiç fcriptafunt.breiiißimuni quoddam compendium, amp;uixmonitóriumaliquód eorû, quæ dicebantiir,fuiire,idqj circa ea ipla,lt;^iiç fcriptafunt: Utomittamus nunc, quodeft pofteà latiuS probandum de bis, quæ omni no feripta non funt. quis non aperte uidet, quod uox illa uiua,quæ cum his.qui coram funt,agit,eorumq} uultus,amp;animos mon et, ôcloquenti quodammodooftendit, fe ac-commodet illorum captui,atqjdilpofitio-ni ; amp;nbsp;fi qualis exigitur dodor fuerit, non ceirat,non quiefcit,quoufq;auditorem ple-nè inftruxerit : in bis cùmaliqua ambigui-tas accidit,aut obfcuritas mox tollitur: cùm uelinterroganti relpondeturdifcipulo, uel difputationis côtextu aperitur, quod priùs obfcuriùsdiftumeft. Itacphæc uocis uitiæ doftrina dum feiplam exponere,amp; ad inter rogatarefpondercfolet.quid aliud agit, fia prudenti doétore moncatur, quàm utfei-pfam defendat.necpermittatfein aliüfen-îum trahi,autquauis alia ratione Ixdi ; feili cettanquam res uiua : quæ omnia non du-bitare licet Apoftolos pleniftimè fecifie.Ho rumautem uix aliquid habet feriptura, amp;nbsp;quidem noftra illa utriufqiie inftrumenti fcriptura,quç Spiritus lànéii opus eft, per a-nimuinfcribentium fe explicantis, undiqj excedit omnem bumanam Icripturam.Ve-rùm quod attinet ad abundantiam, amp;nbsp;per-f^itUitatem; fatis oftenfum cft, quanto fit ïfiinorprædicationeuiua. Non enimdu-biüm elfe pofeft.populos.atïp difcipnlos ab Àpoftolis edoftos ficplenè fuifiè: utomniû reruni.quas docebant,(Scadfalütem neceC-fariæ erant,abfqj ullaambiguitate, autdi-uerforumlenfuummultitudine plena co-gnftionemconfequerentur. Vtenim tierbi gratia dicamus, nunquid cùm de làcramen to Euchariftiæ loquerentur Apoftoli, nihil aliud dixerunt,qiiàm quodfcribit Patilüs, autalij Éuangeliftæ: nunquid non apertè explicaruntan lignum tantùm illud Chri-fti,uel potins uerû eius corpus effet; Denicp Atcætera,quæadintegritatSfidei huius fa-cramenti pertinent,non tradiderunt?Simi litercùm defilio, autde Spiritu famfto lo-querentur,amp; denilpdcalijs omnibus myfte hjSificcredendum eft eos effe locutos, ut £cclefiaapertè,amp;difertèab eis intelligeret, præteroëm ambiguitaté quid credendüm eiret.Paulusinquit,inEcclefia malle fequin l.Cor.t^* qüeuerbaloquifuolcnfu, utalios inftruat, quàm decem milia uerborum aliter.amp; cre-demus huncambiguè, amp;nbsp;obfcurè docuiffe cùm fideles inftrueret?Cèftè hoc nulla ratio permittit.Et tarnen feriptura iplà Pauli, quanta diuerfitatem fenfuura,quantam du bitâtionem Contineat,res ipfa docet. Manet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

feriptura muta,ncc refpondet, nec le expli-cat,fed,quolibet in fuam lententiâillam tra hcnte,nô qiiæritur,nec refpondet, certè tan quam mortuafcriptura.Hoc enim Spiritus fanlt;ftus,qui in ea,quibus uult,loquitur,pcr-mifit.quoniamfcripturç,amp;literis humanis propriûefiet,utfcilicettrahantur in diuer-lbslênfus,necamplius,utitadicam,loquan tur,utuiuauox. Hæcitaqjficonfideremus, Câp.jf.S.Scfl uidebimus manifeftè,quàm profundo Dei ptur4 confilio faiftum fit,utprædicatio uiua Euan Eedeiti gelij,amp; non feripturaaliqua origo amp;nbsp;princi niodo,lt;t pium effet Ecclcfiæ;utlcilicctpriùs uiua uo fAtiottefufd cc,annunciatoEuangelio,amp;uiua fidefufee pto,conftaret inter omnesgentes,amp;linguas Ecclefiæ,fidcs Euangelij, amp;nbsp;confefsio eius : ubi prætcr omnem ambigiiitatem, amp;ob-fcuritatem,abflt;^ omni fenfus diuerfitate ü-dei dogmata cognita erât, pofteà uerô cùm fcribicdepitbæcprædicatioeis linguis,qui-bus Spiritus lanftus uoluit,amp; quæ potiorcs erant,alia Iudæis,alia Gentibus, de fcn'ptu-risiudicatum eft ab Ecclefia, àfidelibusi-pfis,ex illa certißima, quæfemper aderat, prædicationè fidei Spirttil fanéto difigentc.

Atep hac ratione iierè, amp;non fuperficietc-nus tantùm,Ecclefiam nobis tradidiffe feri pturam,certifsimü eft.quod cùm confitca-mur omnes nos, fcilicef, amp;nbsp;adlierfanj, nullus tarnen ueraciter hoepoteft agnofcere,ni fi qui hanc origine Ecclelîæagnofeit. Priùs ehim quàm ilia feriptura noüi Teftamenti effet,Euagelij fides eratiri cordibus, ad qua feripturæ ipfæ Apoftolorum,amp; Euangelifta rumexaftè, amp;diligenterad illam certißi-mamregulamexaminatæ, receptæ funtab ipfis üiuentibus ApoftoliS, torumlp dilci-pulis.amp;non Iblùm ab his,qui feripferunt, «Scqiiæciincptunc.aUtdeincepsferipta pro-dierunt,quæ feimus non fuiffepaucade hi ftoriä hac Euangelica,non ea fide,quæ opor tebat,reieftafunt;etiam fi nomine^ibatif-fimorürnaudorum circumferrentur.utE-üangelium Thomæ,Andreæ, Nicodemi, amp;nbsp;aliamulta,de quibus primis illis tempori-bus, cùm recens effêt memoria Apoftolicæ prædicationis, óc conuerfationis corum, quorûnominieditilibri tribuebantur, fa-cilèpotucrût haberi certifsima teftimonia.

Hac

Hac igitur ratione omnes,qux in audorita te funt fcripturx, agnitæ (unt ab Apoftolis, amp;nbsp;primiî Ecclefiæ doótoribiis, eodeni Spiri tu fanfto.quo fcriptæ erant,in eis agente, amp;nbsp;fide certifsima commendatç pofteritati,tan quam àSpiritu fanfto editæ, quæ omnia ui demus apertè ab ilia prima prçdicatione ro bur habere. Vnde Auguftinus intrcpidè, amp;

epi/l fundiit ucracifsimè dicit: Ego uero Euangeîio non menti cap e crederem.nifimeEcclefixcommoueretau ‘ éloritas. Etalibihancoriginemapertiùsex

wp.y. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;noui Teftamenti; qux Apoftolorum confie

mata téponbus,per fuccefsiones Epifcopo-rum,amp; propagationes Ecclefiarum, tanquâ in fede quadam fublimiter conftituta eft; cui leruiat omnis fidelis,amp; pius intelleélus. nec tarnen proptereà eredimus elfe auftori tatem aliquam feriptura facra maioré ; aut Ecclcfiam, tanquamfuperiorem feriptura, illam nobis deailTe aflerimus,quod calum-nianturaduerfarij; fed hoc tantùm agno-feimus, prxdicationcm uiuam prxcefsiffe fcripturam.ædificaffe Ecclcfiam,ex qua po-Citp, 4J.E3C fteàprobatx funt fcripturx. Nulla ergo ra-prtdicatio» twneminorisauftoritatisipfa prxdicatio-ncApoHolo ne; fed hxc ambo,prxdicatio Apoftolorû, rum fenfum amp;nbsp;feriptura canonica Spiritus lanéli rcuela fcNpl«rlt;e eftiofunt:amp;dequalibetearum uerifsimum fe femendu eft illud Pauli ;Sed licet nos.aut Angelus de ’ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' cœlocuangelizauerit,prxterquamquodc-

Ad Gal.i. uangelizatûeft uobis,anathema fit. Quia ta men prxdicatio prior tempore fuit, meritö tCoMji idem Aportolus alibi prxfcribit contra non credétes refiirreélioné uniuerfalem, ex hac auéloritate primx prxdicationis,lt;3c fidei ; fî ue inquiens cgo,fiue illi ( alios Apollolos rc ferens ) fie prxdicamus: amp;nbsp;fie çredidiftis.Et quia apertior,amp; comunior omnibus, quia omniûhnguis : amp;copiofior,utprobatû eft, reftifsimè etiam ex cadem interpretatio fu-menda eft,fcripturx. ut enim aperté dica-mus,loca fcripturx,qutbus Arrius filiû mi-norem pâtre probabanunumep efle non ni tura,fed confenfu uoluntatis,non alia ratio ne àpatribus explicata funt,nifi ex hac prima prxdiçatione Apoftolorum, tS: fide cer-iifsima,qux in cordibus,amp; ore omnium fi-deliumfemperperfeueraret,de ucra diuini tatefilij Dei.Hxcfuit liera expofitio huius loci,Pater maior me: amp;nbsp;illius,Vt fint unum, ficutdc nos,unum fumus. abhac prxdica-

È J r u'«^cclefixhiiloriamanifeftèoftendit. Audi ItA quidirenæus Polycarpi,quiIoannemEuan quot;lt;’’^.cap,2Q geliftâaudierat.ut ipiè teftatur, difcipulus, apud Eufebiûdicat aduerfus Florinum hx

faux fententiæ.hæc dogmata non funt con fona ecclefiafticæfidci,hxcdogmata, fanéti ilii presbyteri, qui ante nos fucrunq nun-

quam protulêre,qui amp;nbsp;Apoftolos uiderunt. Lii.t.Hilf. Audi rurfus.quid apud Tlieodoretum.Ale- triparti xander ille Alexandrinus epilcopus, fubq Arrius ortus,(Sc ab eodem damnatus eft.lcri bat de eius damnatione ad Conftantinopo litanum Epifeopum.Nos, ait, ita eredimus, ficut Apoftolicx placuit Ecclefix,hxc doce-mus,hxc etiam prxdicamus,qux funt Apo ftolicxEcclefix dogmata. Non eft opus pin nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

ra nunc referre,illud certifsimum cil, banc fuilTerationcm reijciendarum omnium hg refium.aduerfarij etiam ipfi nobifcumpa-riter confitentur,quod negarc non polTunt, ad Ecclelîam pertinere,ut interpretetur ob-fcurum fenfum fcripturx ; fed cùm ad rem uenitur.tergiuerfanturplané, dum cxlcri-pttira tantùm interpretandam elle leriptu-ram clamant. Scd quia de bis polleà latiùs agendum ell,nunctantùm fufficiat interro gaffe eos,cur non ex prxdiçatione iplà Apo llolorülicebitinterpretarilcripturam.cùni conllet illam priorem fuifle,amp; certioré,qug fcilicetabfqjambiguitate, amp;nbsp;uarietate fen-fuum docuit fidem? quid poffiint rcfponde re,nifi manifellifsimahxcnegauerinti'fcd conabunturfortèhanc Apollolicamprxdi Prédication cationem incertam nobis reddere, amp;nbsp;oblcu ram,quafi fitantiquitate obliterata,lèd hoCj lorum ifiüCai quàmfitalienumàueritatc, iiequem forte cleßanun» decipiat,exelfdemprincipi)s^bandumcll» wj/am hl Cùm enim oftenfum fit,banc prxdiçatione ”. fideiiniünélamfuilTeApollolis, ira ut ficut Paulus inquit,ux illis eflet,fi non euangeli-zarentur : amp;nbsp;in ipfis,cxtcris eorum fucceffb ribus:dcquofolicitèeos admonitos fuiffquot;c

abipfisApoftolisnon elldubiû: ficutPau- 2.t(dTint.dit lus Timotbeo fuo fub conteftatione Diuini iudicij,Prxdicainqiùt,uerbum,inftaopor- , tunè importuné. Etrurfus. Attende tibi,(5t doiftrinx,inftain illis.amp;Tito; Loqucrequç j, decent fanam doélnnâ.Et iterum : Hxc lo-quere, amp;nbsp;exhorta re. fie amp;nbsp;iplum, amp;nbsp;exteros oés Apollolos uerbis etiam feciire,cùm tam folicitèmitterentdifcipulos ad prxdican-dum,dubitari non debet. Cùm itaep hoc fie prxceptum Ecclcfix,non fieri potuit,ut ilia hoc prxtermiferit: quod fi fecilfet neceffe erat earn à ueraChrifti obedientia cccidiffc, amp;nbsp;prxualuilTe portas inferi aduerfus illam, atChriftuspromittitilli perpetuam ftabilt tatem : nunquam ergo in ea hxc Apoftolica prxdicatio ceffauit : nunquam defucrc,qui ca,qux Apoftoli prçdicarunt,credercnt,me moria tenerent,amp; docerent fubditos: 6c ubi cunqj opus erat confiterentur. nonpotue-runthxcobliuioni tradi, nifi fimul Eecle-fiacorrui(ret,amp;deeffetilb promilsio Chrij fti.Superiùs audiuimus Efaiam,imô Deum per ipfum dicentem, uerba mea, qux pofui in ore tuo non recedent de ore tuo, amp;nbsp;de o.* re Icminis tui, amp;nbsp;de ore feminis leminis tui ufqj in fempiternum.Quis igitur dubita rc poteft in uera Eeclefia, nunquam non

fiiiflehanc uocem Apoftolicx pracdicatio-nis præfentem, amp;nbsp;iiiuam in orc, auribus, amp;nbsp;eordibus fideliiim. cjuomodo igiturobli-uioni tradi potuit i’Quod ii non potuit, fed femperperfpicuafuit, ôc manifefta, habe-mus fignum non ambiguiim.non fallax ue rx Ecclelîx.quod femper in ea permancat. Hæc eft certèlucerna ilia fiipra candelabra polita.Apoftolica prxdicatio.omnium'cp fi-deliuinconfenfusinillam.Nam quod ad-uerlarij prædicanonem lynccram Euange-lij iuxta fcripturam.fcilicet facram,ut illi di cunt,fignum Ecclcfiç ponunt.atcp ita folam fcripturam facram regulam eflc, Óc lumen Ecclefiæ,amp;nihil præter earn: meritô dixi-mus i n aflertionc noftra catholica fubdolu, ócfalfum efte, quod latius pofteà oftendc-mus,quoniam Brentius hoc calumniatur. Nunc uero ex proximis fatis oftenditur,pri móquöd,utdiximus,Apoftolicapredicatio ante fcripturam eft : lt;amp;nbsp;ea manifcftior, amp;nbsp;in Ecclefia femper cognita : deinde, quia cùm eonftct Icripturara ambiguam elTc, amp;nbsp;incer tarn : amp;nbsp;ficut olim abArrio in fuum fenfum detorquebatur contra catholicos : amp;nbsp;è con-uerfoabillisretorquebatur in Arrium: Ita nuncab aduerfarijs contra nos:amp; à nobis contra eos: In qua controuerfiafatenturilli indicium efteapudEcclefiam : nónnema nifeftum fit,eos circuitu quodam dcluderc indicium omncdum de fcripturat fenfu a-gitur,Heram Ecclefiam iudicem admittunt: ubi uero de nera Ecclefia quxftio eft, ad fcri pturam redeunt: dicentes illam efle ucram Ecclefiam,quæ folam agnofcit fcripturam, amp;eamdocet.Priusigitur agnofccnda fcri-ptura eft,ueruscp eius fenfus.quàmEccIcfia, quomodoergo ab Ecclefia exponeturfcri-ptura ? fed de hoc pluribus pofteà. qdideo diximuSjUt ex hoc,tanquam ex contrario appareat nos certifsimum fignum dcdilTc agnofcendi Ecclefiam,prædicationem Apo ftolicam,quamoftendimus nunquam de-cffe potuilfe. Ex quo ctiam amp;nbsp;illud oftendi-tur,falfum efie,amp;perniciofum, quod quidam aduerfariorum fallaci fpiritu afti aiut, Ecclefiam qnidem omnino deficere, amp;nbsp;peri fe non poire,nccfidem catholicam pofte in ea uerè abfcondi,atq, Iaterc,Sicut,inquiUnf, tempore Heliæ,cùm ille fe fblum refiduum

ijuitn l4tuif= putaret : reliftus,inquit,ego folus fum : amp;ta men abfconditi crant feptem milia uirorû, qui non curuauerunt genua ante Baal, fic, aiunt,nonnunquam perplura fcculaEccle fiamabfconditam, amp;occultam manere, amp;nbsp;manfi/Tc totis n-ecentis,amp; quadringentis an nis : atqj in ea ueritaté occnltam apud quof-dam tunc perfencrafle,qua nunc, fi Dijs pla cet,Lutherus,amp; fui educuntè tenebris, no-ui fcilicctfufcitatores Apoftolicx prxdica-tionis. Qnodigiturlepulta, amp;nbsp;abfcondita fneritEcclefia,malitiæhominum tribuen-dum.cxteriim promifsionemChrifti idee aflerunt conftare,quoniam Icruat inc,qu0( uult,amp; ubi uuIt,ficutHeliam in deferto fer j.Rfg.»!, uauit : amp;nbsp;centum illos prophctas, quos Ab^ diasabfeondidit,amp;pauit,fub impijfsimo r«

ge Achab.fcd hoc ctiam manifcftiftimx co- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

uinciturfaIfitatis,exipfisChriftipromilsio nibus.Nam qui promifit Ecclefia:,quôd por tacinfcri non prxualebunt aduerius cam, idem etiam dixit; non poteft ciuitas ablcon di fupra montem pofita, nec accendunt lu-cernam,amp; ponût cam fub modio, fed fupcr candelabrum,ut luceat omnibus, qui in do mofunt. quodfiuede Ecclefia,fine de prx-dicatione Apoftolorum,aut certè de utroep accipias,âpcrtè oftendit neutrum corum la tcre pofte : nifi his fortè,quorum Deus hu-ius feculi mentes excæcauit, quod ut apcr-titis fiat,ab his, qui hæc dicunt, rogamus : ff Eecicfia.ueraiphdeslatuithis trecentis an-nis,utdicunt,amp;inueftafunt in Chriftianu populum,multa Apoftolicæ doélrinæ contraria: quomodoidficripotuit?an ga obJi ti funt omnes prædicationis Apoftolicæ, de dolt;ftrinæ,atcphacrationc receperunt alie-na,amp; cotraria : fiuc id fubito, fiuc paulatim, fiueinmultis,fiueinuna uel minima re(ut aperte dicamus ) alienum aliqiiid.aut con-trarium Apoftolicæ doftrinæ crediderunt fidelesomnes?quodfi hoc damus,defecit iam tota Ecclefia amp;nbsp;Apoftolorum prædica-tio.omnibusfcilicctcontrarium credenti-bus,amp; non abfcondita tantùm fuit,an fortè aliter fieri potuit? quibufdam fcilicet, non omnibus falfa docentibus amp;nbsp;credentibus, cum interim,qui ueram fidem tcncbant,ta-cerent,fcdhacrationcdefe€erunt uerba ilia pofita in ore Ecclefiæ,contra apertilsimû uaticiniumElaiæ,neclucerna ilia illuftra-uitdomum contra Chrifti promiftioncm.

Certè fi quàm plurimis falfa docentibus, o-mnes,qui uera nouerunt,tacebat,illud prç-ceptum Chrifti : prædicate fupcr tefta ; Ec Qui me erubuerit,amp;meos fermones,amp;c.o-milTum eft in Ecclefia.amp; tunc no folum de-feccruntfalfi illi doiftores.autprçdicatores, fed amp;nbsp;reliqui omnes,qui.cùm ucritatem fi-dei noirent,cam confiteri noluerunt.Ore c-nim inquitl’aulus confeftio fit ad lalutem. Périt igitur omnino Ecclefia, fi aliquando ulla præualuit doftrina Apoftolicæ prædi-cationi contraria:fidefucrunt, qui apertè, amp;nbsp;palàm refifterent falfitati. Vides ergo ut necelfefit, Apoftolicæ prædicationis fidem femper inEcclefia audiri,non minus quàm ipfam Ecclefiam,ùfcp in fincm leculi perma nere.fî Chrifti promiffa ftarc debeant. Nec certè tempore Achab,amp; Heliæ defueruntin populo Ifraël faite Hierofolymis, qui uniu9 ueri Deicultum contra idololatriam præ-dicarent; amp;reieftis uitulis, Mieroboam, amp;nbsp;cæterisfimulacrisad unûuerum Deitem-pluin conftuxerunt.ita ut femper audiretur hæc ucra fides, ëi expeètaretur aduentus

M«fsi»,

MefsisE.in quibus præcipilè tum Ecclefia cö gregata erat. Sic igitur nunc nunquam décrit publica,amp; manifeftilsima attcftatio Apo ftolicx doétrinæ,ex qua aperte contradica-tur alienæ. Ex bis, fi attenté confiderentur, fMjMtcin duo colligütur figna huicnegotio agnolcen cuiufcuntjue di fcilicetueram Ecclefianl,ueramq;Apofto äo^mdtis, beam prædicationem,amp; his oppofitam,fal-uelritUfEca fam uidelicctEcclcfiam,amp; doftrinam pluri

tltfialliciex nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;accommoda, quibusquantumpoffit

nouitatccer nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;capere,maxime confuliturtranquilli-

.g. , a tatipiorum,amp;reuinciturproteruientiücon tfiime Ojtcn tentio.Alterum,quoagnofcatur,quale litdo stf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;... nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.....

giturficoftenditurcxprædiftis, dogma iU lud,autritus,cui,cùm primùm cœptum eft prædicari,autaudiriin Ecclefia,contradixe runt hi,qui in unione Ecclefiæftabant.atqj nouum illud dixere,amp;contrarium fidei il-li,quae perpétua fuccefsione prxeedentium omnium Cordibus Hdelium inhæcebat, ha-bendumeft proculdubio ut fufpeftum,amp; nonadmittendum,quoufrp id explicaturn fitconfenfuaut omnium, aut certè pluriü doótorum.amp;Eccleliarum permanentiû in unione,amp;confenfu Apoftolicçillius doftri næ.Nec fieri poteft,ut in hac dilcernenda cô trouerfia dehnt teftimon ia certa Apoftolieg Çrxdicationis,amp;lidei, Temper in cordibiis hdelium feruatæ,nec aliquid poterit unquâ contrarium huic certifsimx uerifati intro-duci irt Ecclefia,cui no palàm, amp;nbsp;aperte con tradicatur; deficeretenim alioquin Ecclefia : Ex quo ftatim fit,Ut illud dogma,feu ri-tus,contra quem cùm primùm audituseft, nullus fidelium de nouitate aliéna, amp;nbsp;con--traria Apoftolicæ doélrinæ prsefcripfit, fed ab omnibus fufeeptum eft, non pofte contrarium elfe ueræ fidei,amp; Apoftoliex prædi cationi.Vt itaqj experientia fiat notum hoc, amp;expericntiacontinua,hotumeftéxafttiqs hiftorijs,quôdanteArrium in paceagebant fideles omnes in confefsione trinitatis : fed cùm ille primùm filium creaturam cœpif-fetdicere.reclamarunt Ecclefiarum antifti tes,dicentcs,hoc alienum,amp; contrarium A-* poftoliex prædicationi defidei illi,quamà maioribus acceperant,atque hac ratione illud çublicè condemnarUnt, amp;nbsp;reiecerunt ; Mec fieri potuit,ut, non dicameentû annis, ftd uél minimo fpacio hoc dogmà fuftine-rtturin Ecclefia.Idem fimiliter contra Ma-cedonium Spiritus fanfti diuinitatem ne-gantemfcimusfaftum: atlt;p contra Nefto-rium,Eutychetem dcrcliquos in myfterium mefirnationis errantes. Deniq;aduerfus o-mneshxreticos. utmanifeftèproditunl eft hiftorijs.Nam utpropiùs accedamus, con-ftat ante oélingentos annos, cùm Berenga-rius Andegauenfis Archidiaconus in Sacra Mcnto altaris nô ueraciter, fed unquani in fignotantùmcfleChriftum aflercret, mox tanquam rcmnoiiam,amp;alienam antiftites Ecclefiarum fefe oppofuerunt, illud reiece-re,quoufqj tandem pluribus etiam confilijs damnatum eft,non aliunde certè, quàm ex illo confenfu.Sic igiturreijciuntur falfa do gmata,ficprobanturuera, quienimerroris aliquid arguit.oftendat principium, amp;nbsp;ori-ginem eius poft Apoftolos : amp;qualiter ci ab omnibus contradiétum fuit. NCcenim’po-tuit aliquid côtrariumueritati ingredi tam fenfim, amp;nbsp;tacite, ut dormitaret fides ilia, amp;nbsp;memoria prædicationis Apoftoliex, quam Chriftuspromittitneedefuturam unquam i •« . « necobfcurandam.Cùm enim hçrefisutina quit Cyprianus, amp;nbsp;fehifmata poftmodunl nata fint ( poft fidem fcilicet prxdicatam ab Apoftolis )dum conuenticula fibi diuerfa conftituunt; non poteft fieri,ut ad primùm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

illorum ortum Chriftian.x fidei lîmplicitas non turbetur,amp;uocem illam alienorû oues Chriftinon fugiant,uel filtern, ut in hacEc clefia,non contradicaturci,amp;legitimècon-demnetur : fi id ad tranquillitatem, falu-tem Chriftiani populiopusfuerit. Hæceft igitur certifsimacognitio difeernendi uera dogmata à faills, fed de his pofteà latiùs, quæ nunc folùm propter ucram agnofeen-damEcclefiam,exApoftolorumprçdicatiô nediftafunt.Ethocfitiam fecûdum illud,-quod inferridiximus, ut cùm qux fit uera ^cclefiâeX Ecclefia dubitatur,cogitemus attenté, illani tlouitittedo» efteubi nullum dogma, nullus ritus rece- gtniitum,uel ptus eft,quiteftimoniofidedigno redargu rituumcon» tus eft,de nouitate aliéna, amp;nbsp;contraria fidei Ecclefiarum omnium, quam conftat ab A-poftolis prxdicatam,feruatam fuifte in cor dibus fidelium.ita uidelicet quod ubi aliqd circahxcinuenitur,cuimox in fuo ortu cö tradiftumabhis,quiinconfenfu illoApo-ftolicx prxdicationis,amp; unionc omnifi Ecclefiarum permanent, fuit; ibiin illa con-gregatione, non eftuera Ecclefia. cuius rei hó poteft fieri utdefintteftimoniafufficien tiainalijs Ecclefijs. Itaq? hoc aftruimus.’fx oblatiofacrificij altaris, oratio pro defun-ftis,inuocationes famftorum, nota monafti ca contra Apoftolicam prçdicationem fuif-fent: non dicotrecentisannis, fed necuno quidem recipi potuilTcnt in Ecclefia, quo-niam efs ntox cotradiceretur, amp;teftimonio publico Ecclefiarum adhxrentium Apofto licædolt;ftrinæreijcerentur,quod cùm fad« hon fit,etiam cöcedciiribus aduerfarijs, in-ferimus Ecclefiam noftram,quç hæc omrtiai obfcruat,illam elfe,quæ Apoftolicæ doftri-* hæ confonat, nec unquam ab illa difeefsit, atqj idem dicimus de exteris omnibu$,qux ab aduerfarijs impugnantur : fi aliquod o-ftenderint nos habere dogma, uel ritû, cui, mox utortum fuit,contradièfum eft, amp;nbsp;re-ieftum teftimonio Ecclefiarum confpiran-tium cum Apoftobea prxdicatione, fatebi.*

O O

gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mur noftram non efle ueram Ecclefiam. at

uero nos apcrtè oftendirtius eoruni dogma tibus femper contradiftum fuiflc in Eccle-lia,ex quo audiri cœperunt: amp;. uerarum Ec clefîarum teßimonijs ca. efle reieda, nun-quam negatio purgatorij, Sc oblationis fa-criflcij altans.inuocationis fandorum.chri fmatis,amp;reliquorum huinfmodi auditafu it, quin ei contradiceretur, Oamus origi-ncni, amp;ortum aduerforum dogmatûpoft Apoflolos,lt;Sc legitimam contradidienem cis fadam, amp;nbsp;damnationem, ideocp merito eosabEccleflaucraalicnosoflendimuf. Si 4“'® inquirat, quibus teftimonij« in *^®ydendis,amp; manifeftandis nouis dodri-nisutendumlit.exfupradidisfacilèrefpon (4 p lt;e iCd* Ecclefiarum omnium ab Apoftolis ttone,c^fio» jpfisincipientium, amp;per fucccßiones ufcp jjj nos primis illis adhxrentium, quod u«-rumefl^emaximèoftenditurin teftimonijs pff euidens dodorum,amp; patrum illorum.quoscertifsi in Bede mèreipfa conftat,in Apoftolicx pratdicatio fitl, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nisuehtate, amp;unitate permanflfle.atq;di-

, uerfas Eccleflas, diueriisiptemporibus, fed eadem,amp; confona uoce docuifle. Necefle e-nim fuit,ut fides una eflet ipforum,amp; popu lorum, quos ipfidocebant. fedquanquam hoc ita fit,tarnen fie aperta efl hzc perpetuo bb Apoflolis prxdicata dodrina animis om niuminfcripta,atqt unio Ecclefiarum omnium in ea,ut re ipfa oflendatur, nec opus litalijs teflimonijs.Manifeflantenim hiflo riz antiquarum Ecclefiarum femper cogni

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tos Fuiffe populos,amp; Ecclefias,quz fe fepara

bant,amp; aperte diferetos ab his,qui permane bant in priori imitate, qua ratione ctiam nunc manifeflifsimum efl; adeo ut quic-quid ad hoc probandum adducitur, minus certum,dc minus apertum uideatur, quàm • hoc ipfum, quod probarc conamur. oflen-dant nobis aduerfarij ubi,dcquando nosfe parauimus, neq, enim unquam in Ecclcfia Cliriftus permifit defedionem hanc,amp; fepa rationcm multorum ab Apoftolica dodri-na.occulté fieri,amp;tacétibus his, qui in unio ne permanent, certè nihil oflendunt horü in ullahifloriafidedigna.atnos deinhiflo ria,dc in corum przfentibus geflis.reipfa o-flendimus.quod fc feparent,dc diflenfiones faciant ab ea pace,de quiete fidei,d(cultus,in qua non trecentis annis.quod ipfi fatentur, amp;nbsp;effet fatis ad eos non audiendos,fed odin gentis,dc mille trecentis perfeucrarunt Ec-clefiz omnes.quç Chrifli fidem fequuntur, ita ut fi qua ab his difeeflerit, ftatim fuerit nota difeefsionis inufla. hçc ita apertafunt, ut nulla opus fit amplioriprobationc, fed oratione tantum humili ad Deum, quam nos toto animo elFundemus, cum Ecdefia catholica.ut Deus.aC Dominu» noflercruat omnes,quos unda baptifmatis dignatus eft sbluere.aberroribus uniuerfis, Sc ad fantam macrein Ecdçfiam MthohMm,atcji

poftolicam rcuocare dignetur. Potcrant de hacre fufficere,quz dida funt: uerum nc quot;Pcßifftoniit noflrofenfUjfed Ecclefiz ipfius, quam afle- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ot

rimus,ea nosdixiffecoflet, adducenda flint uel nonnulla antiquorum patrum teftimo' nia,quibushxceot,amp; Ecclefiam manifeftè fenfifle oflendamus; quanquam ex parte id inter ea,quzdiximusconfirmanda,feceri- tnanifijii mus,fcd quia plurimùm hoc interefl, aper- femper efft tioranûcaudiamus. Origines ille uetuftif- inEfcle/i4t fimus quÀm manifeflifsimê hzc docet,d; lo cos ipfos fcripturz,quos adduximus in hue flmfum interpretatur. in Matthzu quidem locum ilium ; Si dixerint uobis ; Ecce hie HonÜiti eftChriftus,ccceillic. ficcnarrat: Dicct e-nim quifeducere uoluerit nos, Sc defende-re contrarium ueritatizEcce hie eftChri-ftus, demonftrans uerbi gratia hunc Euan gelij locum,alterius autem erroris audordi cet: Ecce hie eft Chriflus,ofrerens ad exemplum alterum textum,qui uidetur defende re mendaciû illius uerbi,qd propofuit.amp;fic ex lege,amp; prophetis. Sc ex Apoflolis profert unufquifc^.qux uidentur defendere mcn-dacium illud,utpoteueritatem.multa dicii deinde diuerfimodè enarrans hzc uerba, fed omnia in hunc fenfum,ut oflendat,hz-reticos nonnunquâ ex abditis locis fcriptu rz,nonnunquam ex manifeflis fua confir-mare,amp; tandem pofl omnia in fine ita inqt, quodcuntp profefsi fucrint ex fcripturis. Sc de myfleri)s,quz funt in eis ad demonftra-tioncm,nolitecredere,quz dicunt. Veritas enim fimilisefl Fulguri egredienti ab orien tc,amp; apparent! uftp ad occidentem, quali» eft ueritas Ecclefiz Dei. Ab ea enim Ibla lb-nusin oém terram exiuit. Sc in fines orbis terrz uerba ecrum ; Sc uelositer currit Ibla uirtus Dei.HzcOrig.in ilia loca. Vides igi-tur quo confugiat in dubio fenfu,ddogn'ia tcfidci.nempe ad Ecclcfia manifeftam.nem pe ad fonum przdicationis Apoflolicz,quS no dubitatpercurriffe oém terram. Eodem ctiam lenfu,dt uerba ilia eiufdem Euangeli ftz exponen$,ut in erroré inducan tur fi fieri potefl etiam eleAi,Ica inquit, exaggeratio tionis fermo efl,amp; oflendere uulqquoniam frequenter ualde perfuaforij funt fermones hzreticoru, lt;Stcommou«re potentes ctiam eos,q fapienter audiunt: Et pofl pauca quidam ; proptereà,inquit,non debemus atten derccis,qui dicunt: Eccehie efl Chriflus: non aût oflendunt cum in Ecclefia,quz pie na efl fulgore,ab oriente uflp occidenté,quç efl plena lumineuero,quz columnaeft.dc firmamentum ueritatis,in qua tota totus efti aduentus Filij hominis dicentis omnibus ubicunep fint; Ecce ego uobifeum fum omnibus diebus uflp ad confummationem loculi : Sc ubicunep Fuerit,quod eft fccundum difpenfationem pafsionis.cadauer eiu$,qut idco cecidit.ut crigat eos,qui cecidenint, il-iuc congregabuntur non qualçfcunque,fed

Aquû

Zdp.^^. aquilæ difc^ulî, de quibus Propheta etiam Memo/îe»x dicebat: Aflumentpennas.utaquilæ. Hæc iitur Clemê etiam nónne aperte confirmant in Ecclefia (^Ireniti efle, amp;nbsp;manifeftam lucem, qua fit tc^imonüs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exponenda ? Clemens ille Petri di

Ebille ^‘^’P^^us.amp;fiicceflbrfuperiiis citatuseft.in ‘ telligentiam fcripturarum non à proprio fenfu,fedabeis,quieamà maioribus acce-pcruntfumendam efle docens.Irenæum in aflcrtione noftra catholica adduximus capi te de Ecclefia,amp; de ConcilijS,eft illelocuple tifsimus omnium horum teftis, amp;nbsp;quidem fide dignifsimus. Citauimus etiam proxi-mèquod apudEufebium dicitur aduerfus Florinum nxreticum, quibus hxC maxime confirmantur, fed nüc etiarri admonemus, utpriora capita tertij libri aduerfus hçrefes Valentini attenté lcgantur,qug maxime ex-plicant,quæ diximus. ubiex multis pauca Ctp.J.

audi. Primo enim prædicationcm Apofto-lorum in toto mundo manifeftam eifein Ecclefia,amp;perlpicuâ docens.amp;difcipulorû, quos Apoftoli inftituerunt fada mentione, fie de illis inquit : Qui nihil tale docuerunt, neqj cognouerunt,quale ab his deliratür hg reticos notans, contra quosloquitur,amp;fta-tim Ecclefîæ Romans mentione fada, de qua poftcà dicemus, fuceeßiones omnium ufqjadfua tempora, in quibus ut ille inqt, epifeopatum ab Apoftolis,duodecimo loco Eleutherius tenebat. enumeransfîc ftatim inqqhac ordinationc,amp; fuccefsione ea,qux eft ab Apoftolis in Ecclefia traditio, amp;nbsp;ueri-tatis prxconatio peruenit uii^ad nos:lt;Sc pie nißimaeft haccoftenfiounad eandemui-uificatricemeifefidem, quæin Ecclefia eft ab Apoftolis ufqj nuncconferuata, amp;tradi-ta in ueritate. lixc funt huius probatifsimi patris uerba.ln quibus uides prxdicationis Apoftolicx audoritatem primo omnium quærendam, idep teftimonio Eçclefiarum. Vnde amp;nbsp;ftatim Smirnenfis Ecclefiæ, atep Po lycarpiab Apoftolis ibiconftituti epifeopi, amp;nbsp;rehquarum Ecclefiarum Alix, amp;nbsp;Ephefi-nx etiam à Paulo fundatx,Óc edodg pleniùs àloanne, teftimonijs utitur ad confirmanj dam fidem : atqj deinde Ecclefiarum multa rum apud Barbaros,qux fine ullis,inquit,li teris fidem fufceperunt,amp; tenent mentione fada,ita tandem inquit,qux per illam uete-rem Apoftolorum traditionem, ne in con-ceptione quidem mentis admittunt,quod-cuncpportentiloquiumeft,atcp deinde or-gt; tum, dprogrelTum Valentini hæretici, Sc Cerdonis,Marcioniscp,amp;eorum,quiuocan tur gnoftici, à Menandro Simonis difeipu-lo referens,docet,fub quibus Romanis epi-feopis inceperint,uel progrefsi fint,tandem ait.Omnes autem hi multö pofteriùs,me-diantibus iam Ecclefix temporibus,infurrc xerunt in fuam apoftafiam.Hgc quidem il-le: In quibus obferuä,quàm uerißimum fit, quod diximus, ex Origine prxcipuè, Sc. nouitateexcipiendumelTe contra hxrefes.

Tertullianus non eft in hacre omittendus, Cdp.^^.ldë totus illeliber de prxfcriptionibus aduer- tefiiinonio fus hxreticos nihil aliud contineqqliàm hu ins, qux diximus, Apoftoliex prxdicatio- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

nis,amp;fideiEcclefiarum omnium teftimo- P niamanifeftifsinla. qiixideo ntagis digna funt fide, quoniâipfum audoré errantem pofteà,amp; ad fchifma Montani déficiente ma ximöafguuntamp;conuincunt. Citauimus in alTertione catholica n5nulla,qux Brentius dicit me no intellexifle, amp;nbsp;fe explicaturuin promittiqqd cùmfecerit,agnofcemus qua-lia fint,quoniam uero omnia illius libri digna funt attentißima confideratione, per-ftringamusnonnulla huic propofito con-uenientia.Ciim igitur d ixiflet hxreticos ad. feripturas prouocare, ftatim fic loquitur. Hunc igitur potifsimum gradum obftrui-mus: non admittendos cos ad iillam de feri pturis difputationem,quod audoritateApo ftoliconfirmamus.qui utilleinquit,prohi- . bet quxftiones inirc, nouis liocibus aures accommodare,amp;;hgrcticum poft unam cor reptionem uitare iubet, adeö inquiens in-terdicitdifputationi,dpoft aliaita inquit. Ergo no ad feripturas prouoeädum eft, nec in Ins conftituendum certamen, in quibus aut nulla,aut incerta uidoria eft,autparum certa.Nam ctfi no ita euaderetcollatio feri-pturarum,ut utranq; partem fifteret: ordo rerum defiderabat il 1 ud prius proponi, qd hunc difputandum eft,quibus copetit fides ipfa,cuius fintfcripturx,àquo,amp;:per quos, Sc quando, Sc quibus fit tradita difciplina, qua fiunt Chriftiani, ubi enim apparuerit elfe ueritatem difciplinx. Sc fidei Chriftia-n g, illic amp;nbsp;ucritas fcripturarum,amp; expofitio num,amp;omniûtraditionûChriftianorü,ubi uidefcripturg expofitioné ex fundataprius fide,amp; traditione fumendam efle,amp; codé lo co ftatim poft fupradida docet, Apoftolos à Chriftoeledos milTos fuifle ad prxdican-dû,amp;fundalTc Ecclefias apud unamquanqj ciuitaté,à quibus inqhiquerba enim eius re feram,traducem fidei,amp;feminadodririx eg terx exinde Ecclefix mutuatg funt,amp; quoti diemutuantur,ut Ecclefix fiant. En igitur Apoftolicam prxdicationé origine Ecclefia rum elTe.In eodem libro Origenes hgretico rüm,contra quos prxcipuè agebat,Marcio-nis ftiliceqValentini, Sc aliorû detegens er-rores,ficut Irenxus prxmittitApoftolorum dodrinâ,amp;deea dicit didum elfe: Et fi Angelus de cœlo aliter euangelizauerit anathe ma fit.amp; ftatim fic inquit,ubi tune Marcion Ponticus,NaucIerus, Stoiex ftudiofus, ubi tune Valentinus,Platonicx fcdator.rtam c5 ftat illos,ncc adeô olim fuilTe Antonini ferè principatu,(St in catholicam primo penè do drinamcredidifle,3pud Ecclefiam Roma-nam,fub epifeopatu Eleutheri benedidi: donee ob inquietam gorum femper curioli

00 a

tatert,qua fratrcs quoqjuitiabant,femel, Sc iterum eieéti.amp;poll multa,quæ de his liære . nbsp;nbsp;nbsp;gt;nbsp;ticisdicit, propofita ilia parabola Euangeli

ca de zizania fuperfeminata, fie inquit: ita ex ipfo ordine manifeftatiir id efle Domini cum,amp;uernm,quodfitprius traditum: id autem extraneum,amp; falfum quod fit pofte-rius immifliim.atqj deinde hçrefum aliarü, quarum Apoftoli meminerunt, eafqj damnar unt, recenfito longo eatalogo, itainqt, eligant igiturfibi tempora uniuerfie haere-fes,quæ,quando fuerint, dum non interfit, quæ quando.dum de ueritate non fint uti-que,quæ fub Apoftolis non fuerunt, fi fuif-fent nominarentur;qux uero fub Apoftolis fuerunt, in ipfà nominatione damnantur, Llb.i cap. óetandem concludit.His definitionibus in-32, quiens, prouocatx funt, dereuiftx omnes Crfp 58, h^refes à nobis,quç referre non eft opus.In Idem etiam hisfatiseftoftendifle,qualiterexorigine,amp; nouo principio hærcfes cognitx Si damna-tæ fuerûtfemper.Auguftinushæcfrequen-tifsimèaduerfus hæreticos repetit,maximè aduerfus Donatiftas.Sed audi quædam con traliteras Petiliani; citatis illis uerbis Pfal-mi.ln omnem terram exiuit ibnuJ eorum, amp;c.Hinc fit ( ait ) ut Ecclefia liera neminem lateatî unde eft illud,qdin Euangelio ipfe dicif. Non poteft ciuitas abfcondi fuper mô temconftituca.Etcontra epiftolam Perme-niani: Nulla eftigitur,ait,fecuritas unitatis, nifi ex promifsis Dei Ecclefia dçclarata, quç fuper montem,ut diftum eft,conftituta,ab-feondi non poteft : Et ideo necefte eft, uto-mnibuspartibus fitnota.Etrurfum contra Crefconium Grammaticû, Ecclefia inquit, cunftis clara,atqjperfpicua, quippe ciuitas, quæ abfcondi non poteftfupermontécon-Itituta.per quam dominatur Chriftus à ma ri ufq, ad mare, ôc à flumine ufe^ ad terrai-nos orbis terræ,tanquam fernen Abraham multiplicatum,ficut ftellæ cœli,amp; ficut ar^-na maris,in quo benedicuntur omnes génies.Hanc etiam Cyprianus ita commendat, ut eam dicat domum luce perfufam, radios fuos per orbem terrarum porrigere, ramos fuos per uniuerlam terram copia ubertatis extendere.Vides itaqjAuguft.Ecclefiam abfcondi non pofte ex uerbis Euangelij,qui-bus nos id probauimus,airerentem,amp; præ-dicationem Apoftolicam uerum efte lumen eius manifeftifsimè docentem. Et hæc qui-dempræterilla,quæ citata funt de libroru

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ Canonicorumau(ftoritate,amp;dçteftimonio

Lw.if.cont, Ecclefiæ circaillos.Deniq;,amp;aduerfus Pela duM epijlol, gianos antiquorum patrum multis teftimo nijs Utens tandem ait, Nimis longumeftet omnia commemorare,quæfiinftus Ambro fins aduerfus hanc hærefim Pelagianorum tantb poft exorituram non eis quidem re-fpondens.fed prædicans catholicam fidem, fcdnec ilia commemorate potui, quæ glo-hofifsimustn Domino Cyprianus pofuit, quibus demonftratur quortodo fîth{c,qn3 tenemus,fidcs uera,uere(pChriftiana,atqu€ catbolica ficut per feripturas fanétas anti-quitus tradita, ficàpatribus noftris,deufq; ad hoc tempus,quo ifti eam conuellere ten-tauere,retenta,atqî feruata : Sc deinceps pro picio Deo rctinenda,atcp ieruanda. Et poft pauca, ficut autem ufq; ad tempora noftra feruata ea, quæde his rebus antequam ifti ebullire cœpiiTent, Ambrofius conicripfit, oftenduntamp;quôd eorum prophanas noui tates catholicæ aures,quç ubicp funt,horrue runufic deinceps efte leruanda,latis iàlubri ter iftorum partim damnatio,partim corre étio declarauit.Etpoftpauca contra eorum calumnias : Domino, inquit, miferantc, fuamcp Ecclefiam mifericorditer gubernan te,fic uigilauit catholica fides,ut non minus ftultum,quàm impium dogma ficut Mani-chæorum,itaetiarn eorum non fufeipere-tur. Hæc illo loco Auguftinus inter multa alia.In quibus uide manifeftè,quo loco con fenfum patrum ponit, amp;qualitcr fentit in Ecclefia Chrifti gratia fieri ne nouitas ali— qua prophana contrariaApoftoIicæ fidei fn fcipiatur.fedperfeueretfemperin eacertif-fima ilia, amp;nbsp;prima traditio. Vincentius ille Gallus presbyter, St monachus Lirinenfis, Vincentü Sc hic ante mille annos aduerfusprophanas i,irittenßt omnium hærefumnationes pauca fcripfit, quçnec integra habemus omnia,tarnen mo • • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

deftè, eleganter, Sc maturo iudicio, ueraep , pietatc feripta plurimum certèconducuni uitandiserroribus, Sc omnia ca, quæ dixi-mus de Apoftolorum prædicatione, de Ecclefia manifefta,amp; nouitate ortus hærefum omnium confirmant: euius tcftimonijs ute mur pofteà : nûc fatis fit pauca eius perftrin xifle.Sæpe,inquit, raagno ftudio, St fumma attentione,perquirens à quàm plurimislan ftitate,amp;do(ftrinapræftantibus uiris, quo-nam modo polTem certa quadam, amp;nbsp;quaff generali,aG regulari uia catholicæ fidei ueri tatem ab hæreticæ prauitatis falfitate difeer nere,huiufmodî femper relponfum abom-nibus ferè retuli : quôd fi ego,fiue quis uel-letexurgentiumhæreticorum fraudes de-prehendere,Iaqueostp uitare, Sc in fide làna îanus, atep integer pmanere,duplieimodo munire fidem fuam. Domino adiuuantc, deberet.Primo fcilicetdiuinæ legis auftori täte,turn deinde Ecclefiæ catholicæ traditio ne.HæC primo loquitur: amp;nbsp;deinde rationé ir.quirens,quare canon feripturarum, cùm perfeélus fit,non ad omnia fati's,fuper(pfuf-ficiat,dc quid opus fit, ut ei Ecclefiæ, intelli-gentiæ iungatur aufton'tas, fie relpondet: quiauidelicetferipturam lacram, pro ipfa fui altitudine,non uno,eodemfpftnfu uni-uerfi accipiunt.Etftatimexemplum omniff hæreticorumponens,idcirco,inquit,necef-le eft,utpropheticæ,amp; Apoftolicæ interpre-tAtionisünçg fecundum çcdefiaftici, amp;nbsp;ca-

tholi-

Uator efleperpetuam perditionem gregis? Lupus inquit rapit, amp;nbsp;difpergitoues, ciim prius dixifleqmercenarius fugit,amp; uidet lu pumuenicntemjamp;c.plena dl Cbrilli, ót A-pollolorumdodrina nccefsitatc miniftro-rumuerbi,»amp; Sacramentorum, per quos amp;nbsp;illa,amp; reliqua omnia,qux Chriltianis popu lis adlalutem xternâ funt necelTaria uice,dc loco Dei adminiftrantur. Colligit ferè oïa admirabili,amp; digna eonfideratione dodri-ßpnef. 4. na Paulus,lie fcnbensdeChrifto.Etipfedc-Ct.tSi.Ex te ditquofdam quidem Apoftolos, quofdam ftimottio, aii autem propbetas,aiiospailores,ócdodores ^uidminißri confummationem fandorum in spus fint Ecclefi^ minifterij,in atdificationem corporis Chri-tiecefTdrii fti-donecoccurramus omnes in unitatem ft il't ’ quot;nbsp;fi^ei,«Scagnitionisfilij Dei,in uirum perfe-p nattur, dum,inmenfurâxtatisplcnitudini8Chri-lli : ut iam non limus paruuli ftuAuantes,amp; circumferamur omni uento doélrinæ in néquitia bominü,in aftutia ad circumuen-tioncin erroris, ueritatem autem facientes in charitate,crefcamus in illo per omnia, qui eft caput Cbriftus. Quid apertiiis audi-ri,uel dici poteft?opus eft ait Paulus ad Ec-delix xdihcationem,ad feruandam earn in tegram,amp; promouendam,paftoribus,dt do doribus, exterisep fundionibus à Cbrifto diftributis : opusinqua eftprimiim,utpar-uuli fpirituali fenfu,non perpetubin infan

ni,amp;periculo circumuentionis /alfx'cp do-ftrAiae ; fed aflurgant ad exercitationé fen-fuum,difcrctionem{p boni,amp; mali^ ut iam, inquit.non fîmus paruuli; tum ut,qui ado-leuerint,amp; cxuta infantiacœperint,maturM fenfuminduere,proficiantquotidianacxer citatione.quaad perfeftam confummatio-nemeontcnditiir.atqjideo in confumma-tione fandorum,ait,datos diuerïbs illoSjde quibus ioquitur,gradus. Et ut ucritaté, in-quit.facientescrefcamusiniiio, qui eil caput. Deniqj ut,qui profecerunt, alios adiu-uent,lt;amp;miniltrent eis,quibus óc iplï profi-ciant.in opus inquit minifterij, ut bis tandem gradibus perucniamus oésad meta,do nee occurramus,inquit,omnes in uirüper-fediim,meritó enim inquit donce occurra mus oés in uinim perfectum: nam pofteà HifhS«. non docebit,inquit,propbeta,ultra uir pro-ximum fuum,amp; uir fratrem liium dicens : cognofce Dominü,omnes enim cognofcét mc à minimo eorum ufqjad maximum ait , Dôininus.nuncaût doftrina,lt;Stinftruftio-

ne femper opus dl,Paulo,amp; uerbo, óc exeni plo ita docente. Inlia ait exhortationi, amp;nbsp;do ftrinx. Quis nócxbisintelligat.quod licut in corpore mutuis ofHcijS egent membra, nccell ullum uel omnium minimü,quo nu ».CdiwMï. omnia reliquaegeant,nec potell lïcut Paulus teftatur,oculus dicere manui, opera tua nóindigeomec itcru caput pedibus,nó eftis mihi necdrarij,lic etiâ in Ecelcba cum nul-lum membram non ncceflarium fit rdî-quis omnibus, multô uero magis.paftorcs, atep doiftore5,qui merito in Ecclelia capitis, dcocuiorum officia tenent,liquidein guber nant,amp; dirigunt.fieut fine illisnon aliter fit Ecclelia,quàmtruncHm, amp;nbsp;fine capitc corpus. ObeditcinqtPauIusprxpofitis ueftris, de fubiacete eis, Ipfi enim peruigilant, tan-qiiam rationem reddituriproanimabus ue ftriSjUtcumgaudiofaciant non gementes, Hocenimnoexpçdituobis. Qpod fiitadl, manifeftè conftat non tantiim miniftros nc cdTarios dTe ad Ecclefig integritatem,fed e-tiam ipfos à fubditis agnofeendos dTe, amp;nbsp;lo co eius,cuius miniftri funt,habendos,amp; fu-feipiendos. Sicut enim fuperiùs diximUs, iple ait : Qui uosaudit,mc audit, qui uosre cipit,me recipit. Quodfi hoc tarn manife-ftumdl,n6nne aperte fequitur.promifsio- Konpofff nemiilam Eccldix faiftam,quôd nunquam mwiflros uftp ad finem feculi defuturafit, de mini- ebrißideefi ftris etiam eiu$,imbde illis maxime acci-piendam dTe,itafciIieet,utquicuram con-' nbsp;nbsp;.

feruandi E«cldiamfibifiifccpit,idtj}certifsi mè prxftaturus eft, eadem etiam ratione f*defKtrei fufcepiflecrededusdl miniftros perpetuô conferuandi prouinciain.NônnccùminE-uangelio inquit fcniis,quosprçpofuitfami lix,ut dent illis cibum in temporo,uigilatc* amp;;beatus ille feruus,quem,cum ucncrit Do minus inuenerit uigilantern, apertè often-, dit nfq; ad aduentü fuum,ufqjad diem,fcili cct iudicij babiturum feferuos in Ecclefia, quorii curs fit commifla familial alios quidem bonos, alios autem malos,de quibus mox eodem loco inquit,qued fi dixerit ma lus feruusin corde fuo,mofâ facitdominus meusucnirc,amp;cœperit peutere eonferuos, amp;c.Quiûitaqjppetuô feruos babiturus eft, poftquaaduigilandumexbortatuseft cos, apudaliumEuangcliftamaddit: quod au-tem uobis dico uigilate, ut non tantum ad pratfentes Apoftolos, fed ad omnos etiam poll futures miniftros fuos difta lUa dl« intelligeremus.Namamp;proptercà, cùmeili demApoftolisdiceretiEgouobifcum fum omnibusdiebus, addidit uftp adconfum-mationc fcculi; ufcp ad quam Apoftoli ipfi non permanfuri erant: ut agnofeamusnô perfonis,fed gradui,amp;miniftcrio id promit ti.IgitureruntpcrpetuoinEcclefiaminiftri legitiniiraderit illis Cbriftus, agnofeentur à populis,ab ouibus feilicet Cbrifti.Q^od fi quicquamhorumomninodeficerct,nccefgt; gitimof W** fe effet Ecclefiamipfamdefieere. Huicigi- nifirtufelii turtanquamcertifsimofundamento illud tfje eos,lt;fii addemus,lcgitimos miniftros, amp;nbsp;paftores ^rhdlioM noncflcalios,quàm qui à Cbriftopotefta- nbsp;nbsp;-

tern accipiunt: Qui non intrat,inquit ille, . . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;

pcroftiumin ouileouium,fed afeendit a-liunde : ille furdl,«amp;latro,qui autem intrat per oftium,pallor eft ouiu,quod ibidé cxpli caaSjCgo inquit fum oftium ouiû. omnes,

quou

quotqüotüenerunt, furçs funt amp;latroncs. Vencrunt,inquit,non per oftium,fed aliun de,utibiait.aut aliter; uenerunt ante mc, fcilicct,ut nonnulli legüt.hoe eft nö lequen tes ordinem meum.quod qilia jpfum uoca bulum uenerunt latis indicat, non eft opus aliter explicare.Omnes quotquot uenerüt, fua Iponte.fua audoritatc,ficut alibi ait,per prophetam,non mittebam eos,amp;ipfi curre bant,Hi fures funt,amp; latrones : quia fcilicet in gregé Cbrifti,eo non eoneedente auftori tatcm,fele intruferunt, quodPaulus apertè llekj. explicat-Nemo inquiens aflumit fibi honorem, {èd qui uocatur à Deo tanqua Aaron. Domus Dei eft familia eius ; grex eius, eius res agitur.ad ilium igitur pcrtinet cSftitue-reminiftros.Vt igitur,qui Icgitimi fint, di-fcernatur,eius ordinatio agnolcenda eft^ ab ca pédet,ut legitimus fit miniftcrcius, ficut à miniftri moribus,amp; doftrina, ut fitbon9. Nam malos efte miniftros diximiis ab ipfo Chriftofignificatum, qualitcr igitur Chri-ftus Ecclefiæ fuæ miniftros dederit, morta-les fcilicethomines, qua uia in Ecclcfia fua ex mortalibus fcilicethominibus conftitu-ta.ufqjadfinemfeculiipfos conferuarc di-fpofucrit,nobiscogitâdumeft, idepex ipfis euangelicis,amp; Apoltolicis fcriptis, atep eer-tifsima hiftoria antiquitatis Ecclefiafticat. Exquibus illud certè conftat, non carnali propagatione, qua uidelicct ex fanguini-bus,amp; uoluntatc carnis gignûtur homines, conferuari facerdotium Chriftianum, ficut olim Leuiticum facerdotium conferuatum

ptrApofio« clt.non adeertam familiam,amp; generations les propin mimfteria Ecclelîç fuç aftrida elfe decreuit ^Mtar,cr Chriftus : nec enim hoc tempore gratiæ có-deriuantur ueniebat.quod magis tempus recedendi ab mini/lri Ec» atnplexibus carnali fcilicetconiundione,q amplexandi eft, ut Salomonis uerbis fita-- ' mur.quando fcilicet prædicatur omnibus omnium return temporaliû uxoris etiam amp;nbsp;filiorum beatus,felixque contcmptus.Si-eut igitur Ecclefia non carnali generatione multiplicatur, fic nec miniftri propagantur earnalitcr, fed u trunque dodrina, lt;amp;nbsp;facra-mentis fit. fic Apoftoli générant populos Deo,in Chrifto Iefu,inqt Paulus,per Euan-gelium ego uos genui miniftros,ut ipièmet Paulus fuos,Timotheum,amp;Titum germa-nos.dcharifsimos filios nominat, quos amp;nbsp;Ecclefijs præfecit. Relida igitur carnali ilia propagationis uia manifeftè legimus.ut fu-prà didum eft.Chriftum duodecim Apofto los eledione conftituilTe.eifdem minifterio rumomniûfuorû,amp; gubernationis Ecclefiæ plenifsimä dedifle poteftaté, qua uteren tur poft fuam in cœltim afcenfioné,quos ad hoe ipfumplenè,amp; rité agendum per Spiri-ritum fandü de ecelis mifliim perfecin Hos totareliqua Ecclefia mox poft Chrifti afcen fioné agnouit duces, amp;nbsp;gubernatores fuos : Hos fecuta eft illa £aiailia,quâ Chr^us ipfe ipfe praelèns gubernarat,ut Lucas in princt pio Aduum Apoftolorum teftatur: multd uerö magis hoe ipfum agnouerunt reliqui omnes,poftadeorum prædicationem cre-dentes,amp; accedentes ad Ecclefiam : erat, in- AÆA# quit Lucas,perfcuerantes in dodrina Apo-ftolorü. Illi igitur hac Chrifti audoritatc u-tentes Ecclefijs,quas ædificarunt, epifcopis, d ipfis alios etiam ordinandi tradiderunc poteftaté.Oftendunthochiftoriæ.Pctrus I-gnatium Antiochia: dédit Epilcopum,Marr cum Alexandriam mifit: Clementé poft 1« conftituit Romæ.Hoc itacp modo apertè o-ftendimus, nullum agnol’cendü Epiieopu, iiullum legitimü miniftfum Ecclefiæ, nifi autà Chrifto,autab his,quos Chriftus primo inftituit,a’Jtab illis,quibus ipfi transfit derunthancfuam audoritaté.ofdinatü.in-qua, ea rationc,amp; modo,quo à Chrifto inftt tutu fuifle eredimus.Narti Paulus iplc,quo-niam non à Chrifto uiuente in hoe feculo hanc accepit audoritaté.fed ab eo poftafcen fionemuocatus fuit, non aliter agnitus eft, nifi amp;nbsp;baptizatus,amp; Ecclefiæ unitus, qui po fteà etiam ab ipfisApoftolis dextras accepit, utilleinquit,Apoftolumfedicitnön abho minib.necper hominé,fedperIefumChri- quot;nbsp;ftnm ; un de amp;nbsp;ainQ^ii opcratus eft Petro in Apoftolatu circumcifionis, opcratus eft mi hl inter gentes.d tarnen ab ipfis Apoftoli« uoluit eum Deus probari,d Ecclefiæ uniri^ certè in eadem baptizari,amp; ordinari. Ideo mittiturad Ananiam, àquo d baptizes tft.Et pofteà,Segregate,inquit Ecclefiæ Dinius fandus,mihi Paulum,d Barnabam in opus,ad quod aflumpfi eos, d tune iciunan tcs,dorantes,imponcntescpeis manus di-mifetuntillos. Quid aliud hisomnibus,g ordinatio fignificatur.eonftatcnim ita tue fadam fuifle in Ecclcfia.Hîc igitur Apofto-lus poft Chrifti afeenfionem aduentu Spifi tus fand! uocatus.non proptereà minor di gnitatc, aut gratia fuit cæteris Apoftolis : d tarnen oportuitaliorura audoritatc ipfunt ab Ecclefia agnofci,atque ordinari in ea, ita Spiritufandouolentc. Hi igituromnes,d: quos præfens in carne,d quos poft afeenfio nem elcgit,Apoftoli Chriftiani populi funt patriarchæ,Sicut cnim duodecim filij Iacob totius Ifraêlitici populi parentes carnalet fuerunt: ita hi Chriftiani populi Ipirituale« progenitores,dequibusilludPfalmiuerifst ms intelligitur Chrifto didum, propatri-bus tuis nati funt tibi filij, conftitues eos principes fuperomnemterram,locoinquit patriarcharum,quibus populus illc primu« multiplicatus eft,nati funt tibi Apoftoli, q« fimiliter totius terræ principes facias, ut fcî licet ex eis per omné terram populi tibi na-fcanturiundcinqiiit, raemorcs erunt no-minis tui Domine in omni generatione, lt;SC gcnerationem.Illi inquam filij locopatrum nati,per omnes generationes annunciab^l’

00 i

nomen tuum, ut ohines fint tui metnores, amp;nbsp;deniq; ait ; Proptereà populi confitebun-tur tibi in a:ternû,amp; m feculum feculi.Hæc eft totius mundi conuerfiô,amp; Ecclefiæ per-' petua pcrfeuerantia.quæ omnia per Apofto îosabipfoChnftoderiuata ita funt, ficutà Iacob per filiostotusille Ifraêliticus popu-lus,prophetçfcilicet.reges,amp;facerdotes.lta-que quod attinet ad uehtatë, Apoftoli funt Chriftiani populi parentes, nô aliter qper auiftoritatem adminiftrandi uerbum,amp; fa-cramenta, atq; luxta eagubernandipopu-lum : unde amp;nbsp;uerè funt ueri rempli facerdo tes,amp;Leüitæ,funt liera tribus Leui, ex qua Cdp. nbsp;nbsp;nbsp;Ex folafacerdoteseffepoterant. Sicutitaqjnul

fcriptura et lusagnofciturinillo Deipopulo,nifiperfi-Patribut ora nbsp;nbsp;nbsp;lacobdefeendens,nullus in illotemplo

J t niinifter,riifiexgenereLeui,itareueranul-ina 10 nbsp;nbsp;lt;nbsp;chriftianus, nifi per Apoftolos, nullus

/rrorMm Ecb ßegrdosinEcclefia,nullusminifter nifiper cleß^nunia eofdcmfitamp;Chriftogenitus, amp;nbsp;facris eius fijijtur, ■initiatus,pereofdem certèdoftrinam,«amp; la-crarnentaminiftrantes. Quodutferipturx ^^crx auéloritate oftendamus, Paulus Ti-z ,/ motheumfuum eleélione, amp;nbsp;impofitione J nianuum ordinär. Admoneo, inquit, te, tir fufcitesgratiam,quæ eftin te per impofitio nem manuum mearum,amp; rurfum.-nolirte-gligere gratiam,quç data eft tibi per pröphe tiamcum impofitione manuum presbyte-t.Tint- 4. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conftat ôc eleélionis, ôc ordinationis

' apertam fieri mentionem.eidem dat aUélo riÂtcm ordinandi epifeopos, âc exteros mi niftros.Proptereàinftruitipfum,qualcsef-fc debeât,ut fi tardauero,inqt,fcias qüomo-do oporteat te conuerfàri in Ecclefia Dei» t.Tiw.jf. nnde ei dicit: nemini citô malium impofuc Ad Tit.t. f’S-Tito etiâ manifeftèinqt: Reliqui te Cre-AituHÔ ï’^.^ïca,quxdefunt,corrigas, amp;conftituas ' perciuitatespresbyteros, Apoftoli feptédia conos in minifterium neceflariuirt Ecclefiç oratione, amp;impofitione manuü ordinant. amp;,quod certifsimisteftirnonijs antiquitatis conftat, lacobumfratreni Domini, Petrus, Ioanncs,amp; lacobus Apoftoli Hierofolymita num epifcopum oratione, amp;nbsp;impofitione manuum ordinarunt,ut Anacletus Petri di fcipukisabeo facerdos ordlnatus, amp;in ea-dem fede poft Clemen tem fuccedens,àper-tè teftatu r epiftola ad epifeopos Italiæ. Vnde forma ilia ufqj hodie permanct in Ecclefia, ut Epifeopus non nifi à tribus ordinetur, Op 4.. AnoautipfeteftaturAnacletus,Apoftoliin-

I J ftituerût,amp; Anicetus epiftola ad Epifeopos

coriciliurrt.amp;Carthaginenle quartiim ma-giiæ auéioritatis.übi de omnium miniftro-rum ordirlatione fadtaeft mentio, confirmant : nüllum fcilicet epifcopum minus

byteros,amp; alios min iftros, non nifi ab cpi-• fcopisordinandos amp;nbsp;fupradifti pontifices, ** amp;^onciliaamp; tota femperclamat EccJefia: ita ut nullus magis irridendus fit,quàmqui hoeprobarifibi petat. lamuero bis omni- Ctip.ii, bus per quàm apertum fit,hancderiuationé Suceeßit/ potefiatis.amp;fucceßioncm miniftrorûom- epifeopori nium ecclefia: ab Apoftolis, ordinationë /^poßoa ita efiencccfrariam,ut fine bac nulla confier Ecclefia.Hinc eft ilia tam certa fuccefsionis nbsp;nbsp;'

Epifeoporumin primis illis Ecclefijs me- ® „ moria, omnium hiftoriarum teftimonijs tradita,quis fcilicet lacobo Hierofolymis fuccefsit : amp;nbsp;Ignatio Antiochiæ.Alexandrix Marco, Ephefi loanni, Romæ Petro. amp;nbsp;illii primis,qui alij fucceflerunt, qd Eufebiuso-mnibus libris fuæ hiftoriæ diligentifsimè tradit. Curhoc?nifiutapertè nofeeremus ab Apoftolis deriuari omnem banc ecclefia ftiex poteftatis audloritatem. Nec^ enim ali ter illi ab antiquitate agnofeerentur ueri E-pifeopi, nifi propter banc légitima fuccef. fionem.Teftantur hoc apertifsimè antiquo rumquàm plurimi : amp;citaUimus nos in afi. fertione catholica cap.de Ecclefia.Tertullia ni,lrenæi, amp;Cypriani ex eifdem libris, de quibus4)ximèdiximus,manifcftifsimatefti monia quæ hîc non eft opus repetere : cùm librosillostotoslegédosab omnibus pro-pofuerinius. Tertullianus inqt ; Pater Ch ri ftum mifit,illeApoftolos,non ergo recipien dosalios,nifiillos,autper illos defeenden-tes.G)'prianus illos perfidos dicit, qui feprç pofitos fine ulla ordinationë legis confti-tuunt.Irenxusdenicp eàdem ratione aduer fus hæreticos agendum efrecenfet,maximê quod non poffunt oftertdere fuam ab Apoftolis fuccefsionem.Et quidem ad légitima Crfp.lJ/. hancauéloritatem non folùm ordinationë, EleâiOfOquot; fiue manus impofitionem necefiariam efic, orJifttttioiHt fed etiarn eledlionem legitimis fufiragijs, ôc nißrorüo* fcrutiniofaciendam femper agnouit Eccle fia,ipfiusChriftiexemplo,quiduodccime- « ■ legit,EtApoftolorû,quifeptemdiaconosab plebe conftituunt eligendos, quod Conci-diximus : amp;nbsp;Anacletus manifeftifsimè con-firmant,qiixquidem eledliolongo tempore in Ecclefia à clero amp;nbsp;populo fadla eft, cuius rei manifefla funt teftimonia in hifto-hjs omnibus,quia tarnen hoc ad rationem pertinet politiæ,amp; legis bumanx,quam iu-xta mores hominum lecundum legem çter nam,amp; æquitatis rationem,ut Augufl.inqt, mutari oportet, confiât mutatum deinde y, à fuifle. Sicutenim,utilleait,modeftum,amp; * P' andi magiftratus,eft iullifsimum.at uerè fi mutenturmores.amp;indifciplinatus, atque difiblutus populus fiat, iulblsimihxc illi auferturpotefiasrficomninoin Ecclefia fa-étumefle confiât, ut aliter nunc eleéliones fiant.quàmolim, cùm multóefïetfanélior populus, fed boe légitima auftoritate, fiue omniû manifeJto cófênfu,fiue tacita appro banone.fiue necefsitate cogite fadlû cite,res iplà

licetChriftum longo tempore fuam Eccle-fiam.necillilegitimos dedifie miniftros.g, fi hoc tarn falfiim cft,ut nullx Chriftiang aii rcspatiantur,li Ecclefiafcmper firma confiât,fi fempcrlegitnnos habet miniftros,ta.^ les erant,qui, cùmLiitherùs cœpifiel noua adferre.agnofcebànturpacific« in Ecclefia. quod fi tales erant,dcfcendebant proclildu bio ab Apoftolis,amp; Apoftolicis Ecclefijs, qd fi ita eft,amp; hi,qui cis fucceflerunt, qlii ab eis ordinatifunt probata in Ecclefia, amp;nbsp;légitima ordinatione,ueri runtEpifcopi,atq5 legi timèfüccedunt. Quomodo ergo, utuerbis Cypriani proximo citatis dicam : Poll diui-num indicium, poll populi fuffragiu, poll cpifcoporucohlenfum,oudetfe aliquis iu-dicem nôiam Epilcopi, fed Dei fa cere? quo modo negate Epifcopum probata, dcllatu-ta in Ecclefia eleótione,amp; ordinatione con-flitutü ?tantane elTe potell impudentiahö rrtiriun'i,ut in nullo legitimo iudicio conui élum,nulla légitima aiiéloritatedepofitiim, Epifcopum negareaudeat? necunum tan-tùm,fed omnes quotquot funt in Ecclefia, nontantùm nunc, fed longo etiamelapfo tempore? Abfit itaqjtam perfriftx frontis jmpudentia : dc ucl agnofcant apud nos uc-rosEpifcopoSjUcl icgitimo iudicio illos con uincant,ócalioslegitimèconllitutos ollen-dant, llhiduerö ex bis omnibus apertiùs fit,apud hos nouosdoólores ueros Epifco-pos non elfe, edantorigines fuarum Eccle-fiarum,ab Apollolis,uel Apollolicis Ecclc-fijs : ollendant ordinatos à tribus legitimis, amp;probatisin Ecclefia Epifcopis fuos,quos iiocant,Epifcopos,quod tantorum patrum auóloritas requirit,quod Concilium Nicæ-numdeclarat,amp; Carthaginéfe quartum fe-quitur.Quodfi nôpoflunt.meritô cumCy-priano dicemus eis,quod fuperiiis amp;nbsp;in al-fertione catholica citauimus : ij funt, qui le iiltro apud temerarios,amp; conuenas fine di-uina difpofitione pixficiunt,qui fe prsepofi tos,fine ulla lege ordinationes conllituunt, qui nemine epifcopatum dante,epifcopi no men afiiimunqhoc aufi funt illi facere, nec mirü.Imitanturenim omniii priorü tem-porühxreticos,nullaunqiiâfuit feéla,quæ fc ab ecclefia feparaueriqquæ nô llatim qua cunq} potuit ratione,EpifcopôS fibi quælic-rit,fic Arriani.fic maxime Donatillæ : cuius rei apud Cyprianum amp;nbsp;Augull. frequens ell mcntio.quum in Aphrica ptxcipuè ma-gnus fuerit Dottatillarum Epifcoporum numerus.Vndeamp;Romiaufifunt Epifco-Îiumconllituerei Hocfecerunt Manichæi, loc deniq; reliqui hxretici, quid mirû igi-tur fi hocLutherani audeant.Verùm illi nô aliter fibi conllitüebantEpifcopos,quàm or dinatiorte illa,tuncin Ecclefia confueta, ut fcilicet à tribus faltem ritu Ecclefiç ordina-rentur.Cuius rei in locis Cypriani, âc Cor-hclij,quos citamuSjÄt in lib. Augulti contra

fed ea non nifi furtim,amp; làcrilegè,atq} ita in perniciem fuam,amp; fuorum,uti polTunqcô-traeorumordinationcmà quibus accepe-funt.Secunda porrô ratio quare eos exclu-dimus ea ipla ell,qua nollros legitimos pro bauimüs.Cùmenirn qui prins in pace Ec-clefix habiti fuhtEpifcopi,amp;quiab illis or

tib 6. Eccte tràNouaturti tcftatur : ut habes apud Eufè-fi.hifio, Mb, bium in çpiftola ad FabianumAntiochenu, j F in qua fraudes,dcmaliciam Nouati detcgés, Is,inquitde «o, qui Euangeliü uindicabat, nefciebatin Ecclefla eatholiea unumEpifco pumcffe debere,qdideodicit,quia feRomg frauduienter ordinari eurauerat, quem tarnen ctiamfi à tribus rité prius conftitutis cpifcopis,ordiriatum nullo modo ullus a-gnouitcatholicorum Epifcoporum,hace-tiam racione.quia legitimo epifcopo perma nente furtim fuerat ordinatus. Q^omodo igitur tales agnofcemus cpifcopos in Saxonia,quomodo tantum gregéillorum fubitö ortum credemus,quomodo Brcntium epi-

.. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcopum habebit ullus rçélè fentiens,qui ta

rnen à fuis Supehntendens dicitur, amp;nbsp;ipfc quidem non minori,quàm epifcopus aliqs, audoritateapudfuoE nabetur: cùm popuii ij,quorum fe iaótant,amp; ab alijs iadantur fu-pcrftites habeantepifcopos priùs conftitu-tos,dt fuccedentes ijs.quos conftat à princi-pio ipfius Cbrift ianifmi in illis populis fuif J'e epifcopos,de quorum ueritate nó magis licet dubitare, quamde ipla fide, q per eos primùmannunciauefi. Cùm den iep apud eos nulla fit légitima ordinatio,nullafuc-cefsio, fedintrufio,amp; temeritas manifefta. Frequenter quidemBrentius in fuis his Pro QlamHlyf Jogomenieminatur contra banc fuccefsio-Brentij con» nem fe multa difturum: fed cùm ad rem ïra aitHori» uentum eft mores arguit Epifcoporu.atquc Idtemcytk exeisprobat,noiicoslegitimosefle Apofto äionimmi» lorum fucceflbres,quafi uero non pofsint n - ullieircmaliepifcopi,autnonpof8it in fe-dc,amp;auftoritatefuccederealtcri, quidiuer clefit rejpo ßj, contrarijseft moribus; fed de hi» iam fuperiùs fatis.quç nee ipfe Brentius negate poteft.Quorfum igitur pofteà^prio lo co de Ecclefia clamat, q» Ecclefia noftra, qnä fcilicctego credo,amp; afrcro,conftat ex huma na eleftione, amp;fuccefsione,quafi uerö in-quiensfucceffbres Apoftolorü, öc auditorü ipforumnon pofsint elfe fceleratißimi, amp;nbsp;impijfsimi nebulones: nos uerè ccontrario facile ei refpondemus impijfsimos,amp; fcele-ratifsimos pofle elfe ueros epifcopos,amp;perfi cereminifteria propria,Spiritu fanfto ida-gente.quod ipfe confitetur ; Succeflbres igi tur Apoftolorum funt in gradu,amp; dignita-te : amp;nbsp;ex bis pendet proculdubio Ecclefia. quod uerö eodem locq nos eos dominosno ßros agnofcere,amp;nori'feruos dicit,quam fit uerèdiftum,inferiùs oftendemus. Certè id nee ex noftris,nçc ex ullius reétè in Ecclefia fentientis fenptis uerè colligi poteft, nos ui dclicet cpi(copos,noftros dominos agnofee re.Citafti Brenti,loco primo de auftoritatc principum,ex concilio dcleftorum cardina lium ingenuè,amp; uerifsimè eos, qui pontifi-cem dominum dicunt efle beneficiorum, adulationis,amp;mendacij criminibus ab illis grauifsimis patribus nowri, hoc non lt;ft agnofeere dominum noftrurti/fèd tantum ut Paulus docet miniftrü Chrifti,amp; dilpen-fatorem myfteriorum eius. Clamat rurfus contra eledionem carnalium,inquit, cardi nalium,dc canonicorum,fed quid hoc eft a-* liud,quàm fchifma interminabile propaga re in £cclefia,ut fcilicet omnes limul, quot-quot in Ecclefia epifeopi funt,amp; miniftri ra ijciantur,quod quos tumultus, amp;nbsp;intermix nabilcslitesefTe in Ecclefia allaturum quia non uideat : ncceffe erit certè,ut nouis mira culis,aut Angelorum minifterio eligantur miniftri Ecclefiae,ne clamet Brentius, quod cleAi funtà carnalibus,cui breuiter hoc eft dicendum.Primo nofti Brenti inter hos, qs tu carnales uocas, nullos elle gementes, amp;nbsp;dolentes fuper cunótis abominationibus fiunt ? tu ipfe citaftipontificis Hadriani, amp;nbsp;dcleftorum cardinalium, amp;nbsp;legatorunt ad concilium Tridentinum humilem con-fefsionem,amp; exhortationem,qua fe,amp; alioâ ad hune gemitum pœnitentiz faluberrimÿ excitarunt,utdiximus.Quis ergotam temd^ rarium iudicium non exhorrefeat? quis nâ obturetaures tantx temeritati,qua incogni tos,uel de nomine,eleftores omnes epifeo-porum,per tot Ecclefias orbis difperfos,unf CO uerbo damnat, ft à iure eligendi reijcic fie omnes reijcienti, quàm qudd Moyfes, 6c Aaron:^on contra nos murmur hoc eft.lcd contra Deum 5 non iam prxlatos impu gnat, qui hoc dicit, aut eorum eleftores^ quosearnalesnocat, fed Deum ipfum, cuius de conferuanda Ecclefia, ftminiftrorü eiusintsgritate,cenifsimas habemus pro-mifsiones; dcfuitilli modus feruandi Ec-t clefiam fuam ? Nunquid non nouit ille.etiS te tefte Brenti,per malos miniftros perficcj carnales etiâeleftores,non ueros EpfeopoS faciet? nunquid ft per ipfos cpifcopos etia malos, ones fuas non poterit pafeere ? Cuj? uis Brenti credere amp;nbsp;doccre totis quadrin^ gentis auttrecentisannis ante Luthcrû, ne de pluribus dicam,nullam fuifie Ecclefianv ueram,ft manifeftam ;atep iu omnino nul lam fuifte ? quandoquidé non eft,nifi man{ fefta fit,ut probauimus, unde necefiariû fit^ perifte oés quotquot baptizati funt, ft Chrî ftiano nomine nuncupati : quo quid, rogo* durius,ft iniquius dici poteft ? quicquidea nim dicas,quicquid fingas delatentc Ecclea fia:ecrtèin aliéna,amp; faifa Ecclefia confiai daninari oës,confiat,inquam, falfam Eccld fiam fugiendam eire,amp; abominandam. Pea rierunt itatp toto illo téporc omnes, quota quotin Chrifium crcdidcrût,utuerbis Tcf Lib.de tullianidicâ; tam diu regnauitcrror,qüàn1i feriptioni» diuLutherusnDnerat,ftutinede Màrciô-nitiSjft Valentinianis inquit, ita ego dicam aliquosLuthcranosliberandaucritas fexpe — ftabatjintcrea pperàm cuagelizabatuf, per.

peràmcrcdebatur,tot milia perpcràm tin-da, tot opéra fideiperperàm adminiftrata, tot facerdotia.tot minifleria perperàm fun-fta: quid itaqjrogo his durius^Nôiine latins eritcredere.Deum quidem amp;ob démérita nollra,amp; propter fuaprofunda indicia per-milîlTe quàmplurimos malos prxlatos, per quos tarnen in communione Ecclefiæ per-mancntibus,amp; dignos le Dei gratia redden tibus fpiritualia cliarifnaata,amp; ipfanl denic^ æternamlalutemdignatus fuerit conferre; quàm in tain extrema incidcre ? cùm etiam 11 omnes minillros nlalos negarenequaquâ polTcmns.ncc id fidei noftræ.aut uericati Ec Crff» yt clefiæquicquani obclTet; nullum autem e-R ni P’^copum uerum fui(^ereliquu^l,quial^e-/^^^ 1^ run^iSc Ecclefiam aufefunt, amp;nbsp;fimul omnc lâlutisfpem cortnellût.deniq; promifsioni-tiijs^rëtijco bus Çhrilliauerlàntur.Sedadhuc uocifera trd ordindx turßrentiusprimoillofuoloco,de audori tioniifacrii^ tateprincipum, quodegoundionemCbri tnëtu mo fmatis neceflariam dicam, amp;nbsp;nihil aliornm r« f tgt;i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• H

run ' inreinfcitiammeamalTerit meprodidilFc, qnod fcilicet non intelligam, quae lit mini-ftrorum.de Ecclelîa liera ordinatio : cui bre inter eft dicendum,mc capite de ordine pa-trum.amp;Conciliorûcertifsi'mis telHmonijs, etlibreuiter.Sacramentum ordinis necelFa rium fore oftendilFe.Hanc ego in teil) go ue ram ordinationem nliniftrorum.quam tarnen amp;nbsp;eledio debet necelFariô prxcedere. hoc amp;nbsp;ibi,amp;hîc etiam alFerimus,quod cùm Brentius non oftenderit falfum elFe.non o-ftenditmenefcilFequod certis teftimonijs probauijd tota habet Ecclelîa. De undionc ueroalijslocis diximus, quod patrû habet dodrina,cùm hæcBrentius olfenderit falfum,fatebor me ignoralFe. fed non eft omit tendum,quôd eodem loco, amp;nbsp;contcxtu ait, me non confideralFe.quis lit ftatus huius controuerfiæ, non enim quæritnr, inquit, num line legitima,amp;ordinaria uocationeli cetalicni inuadere in minifteria Ecclelîæ, hoc enim non licete certilsimè fatetur inEc clefîahlij Dei, quod necin humana politia licet, ibi noftra certè confirmât, quan to id certiuseft,tantôlibcntiùsampledimur,nec ignorauimus hoc polFcad nomen trahi, ut fcilicetquiiqjdicatfelegitimè uocatü.Propter hoc igitur amp;nbsp;in eo loco,amp; hîc etiam légitimé uocari afleruimus eum,q iuxta Ch ri fti ordinationem uocatur,amp;ordinationem Chrifti oftédiinus,qualis fuerit, teftimonio patrum.d Conciliorum ; ex qua manifcfiû fadum efl:,qui lint légitimé uocati : fed ad-ditille,Hocquxritur,num Afotus (lie enim me uocat) amp;nbsp;prxlati eius,qui furtt holles do drinx perfeétx,ôc Apoftolicæ, amp;eam omni crudelitatis genere perfequuntur, fint uera ilia filij Dei Ecclelîa,à qua minillri ordinationem peteredebeant. Quid igitur dice-' lnutilli,quiomnialîc côfundit,utdiximus: quod fi prxlatî nollri funthoftes doôfinx Apollolicæ.fatemur non elFe agnofeendos, fed hoc eft quod quxritur Brenti,nô,an,qui perfequuntur dodrinam Apoftolicam, fitit uera Ecclelîa filijDei.led qui hocfaciunt,no ftri,an ueftri ?hoc quxritur,quod tu ipfe fi» teris.Sic enim capite de Ecclelîa in fine in-quis. An non eft hxc noftra controuerfia?ÿ iplî quidem (de nobis loquens) difcellcrint à uera dpiadodrina; nos autem eam profi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

teamur.Sj igitur hxc eft côtrouerlîa ueftra, oftendite ubi fit légitimé définira, g, fi non eftjCüralFeris certo,iuftè uos rccefsilFcàno-bis,id ftatuens quafi certura,quod pofteà fa terisiri quxftloné uenire. Sedquodftatim fcquitur,audiamus.Hocinquam quxritur, Qjjawfrf bU ait ille,num Petrus,dloannes, dreliqui A- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gfl

poftoIinonpriùsdebueruntHierofolymis prxdicare Euangelium Chrifti, quàm ordi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a t

narenturab Anna,amp; Caipha,an nôerat ifte inquitordinariusfuccelïbr AaronisfQuid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fgt;on»

ergo fi Romanus pontifex fiat Caiphas, an tiftcib.cfuiM non fine audoritate,amp;undione eins licebit morte Chri» j pio dodo uiro in Ecclefia,ad quam confen ßi conf^itt* fu magiftratus,amp; populi uocatus eft, Euan- mut, gelium annunciare,tScSacramenta admini ftrare ?Hxc funt.qux Brentius tanta confi-dentia interfiios docet, in quibus aduerte, rogo,quàm pudendum, dindignû hoc lit, quod audiatur ab his,qui ueltantilla erudi tione^amp;modeftiaprxditi funt.Loquiture-nim,acfi àlegis tieteris facerdotio Apoftolo

rum audoritas penderet, 6c contumeliofus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

eftinEpifcopos,amp;blalphemus in Chriftû.

Quid ueritatis, rogo, habet Annam, amp;nbsp;Cai-pham,ab Aaron defeendentes quantumuis légitimé,alFcrere,poteftafem habere mini-ftros in Ecclelîa noui Teftamentf ordinâdi, netp quofcunqj miniftros,fed Apoftolos ip-fosi Nunquid Brenti propter fua peccata no agnitifuntab Apoftolis,quafi legitimi prx-decelFores fui,à quibus acciperent potefta-tem?an nonapertèlegifti mutatumell'e fa-cerdotium Aaron ? non aduertifti illud de-cantatum in Ecclelîa: Tu es facerdos inxter num fecundum ordinem Melchifedech ?6c nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

Paulum id exponents, reprobatio quidem

fit prxcedehtis mandati, propter infirmita-

temeius,«Scinùtilitaté. nihllenim adduxit

lex,amp;c.amp;quod fcqUitur,alij quidem line iu Hebr.fi | reiurandofadiFuntfaccrdotes:hicaütcum

iureiurandô,amp;illudetiam: translatofacer dotio,necelFeeft,ut l^is translatie fiat ? Nó audifti tierbum Chrifti in cruce : cônfum.i matum eft : 6c fcilsioné ueli,quo lànda fan-dorum tegebantur ad mutationem legis,amp; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J

facerdotij manifeftépertinere ?Apoftoh no

fecundum ordinem Aaronis, fed ueri Mel-

chifedech,hoceft Chrifti funt lacerdotes. f-

doneos nos fecit, inquit Paulus, miniftros nouiTeftamenti. Ipfi furitorigominiftro-rumnouxlegis, non abalio defeendentes,

quàm à Chrifto : certé ordiuati, 6c undi «ô

«xterno chrifmate, fed interna illa unftio-MC, de quaPfalmus ipfe Chrifto loquitur: P'-VnxitteDeuSjDeustuusoleo lætitisepræ-•«onfortibus tuis : qui ueró magis confortes Chrifti,quàm ApouoIi?Prx illis igitur Chri ftus,lt;Sc à Chrifto illi unfti funt làcerdotes,et

miniftri nouiTeftamenti.Et cùm infuffla-retpoftrefurreftionem,lt;Sc dicerct : Accipite Spiritü (ànétuni,amp;c.Et cùm de cœlis in lin- guarura ignis fpecie Spiritü laniftum mitte « : ' retiUtrobiqjuifibili figno inuifibilem ftn-t i élificationem operatus.Non ergp ob crimi-nafuapriuati facerdotio Anna, amp;nbsp;Caiphas, ,aut ab Apottolis non agniti, led quia celfa-uerat, amp;nbsp;abrogatum fuerat facerdotium il-lud,amp;nouiim introduélum.Imo audi ßren -ti Cyprianum in epiftola ad Cornclium, de qua fuprà diximus, quod Paulum legimus erga principcm facerdotum feciflc, expo-nenlem. Paulus, ait, qüamuis Dominoiam cr.ucifixo facrilegi, amp;impij, amp;cruentiillilà ccrdotcs uidelicet elfe cœpifient: nec iam

luuicm prælatorum Afoticorum non alio lt;e loco ducimus,quàm lÿnedrion Annæ, Cai- «c phæ,Alexandri, amp;quotqiiot erantordina- « ria fuccefsione de generepontificio,qChri « ftum,ApoftoIos,amp;rcliquos Chritti difcipu n losjita perlequebantur : ut cxiftimarent,fc k in eis trucidandis Deo maximum cultum « præftare.Hxcuerbaretulimus ex Brentio, « quibus priora ilia explicat, amp;nbsp;quanta terne- quot;nbsp;ritate in omnibus fuis iudicijs fcratur : non uides quanta contumelia afficiat oés præla tosEçclefiç,quorum nec minimam partem cognppîtramp;cùmriecpcognitauitia, amp;nbsp;nobis. certa liceat contra fratres proferre, ifte proférât incognita, amp;nbsp;incerta, contra oés ? Cplluuiem uocat Afoticam prælatos, conci liumeorum fynedrion ludxorum conlpi-rantium contra Chriftum, amp;nbsp;pecunia cor-rumpcntium Apoftolos,quia uidelicet cum Brentio,«Sc fuis non confentiunt : neqj Chri ftp parçit hxc blafphemia,qui Gc omnes le-

bâtunt.à Deo autem eleftum,«8£ honorifica-tutn,amp; ipfï tanquam lapides uiui,fiiperxdi ficamini domos fpirituales.in lacerdotium

ptabilesbeoperlefum Chriftum, propter lt;]uod continet ScripturarEcce pono in Sion lapidcm fummum, angularem probatum, «lcftum,prcciofum r qui ctcdiderit in eum non eonfundetur.Vobis igitur honor cre-dentibus.non credentibus autem lapis,qué reprobaueruntxdificantes.hicfadus eft in caput anguli, amp;nbsp;lapis offenfionisfcfe pctra fcandalihis, quiofFenduntuerbo. rteccre-dunt in quo amp;pofiti funt, hatc omnia de Chrifto inquitPctrus,illi plenifsimè omnia conuenirc cognofcimus,lt;8c quxdam illi fo-li,quicrediderit in eum, quod fcilicet illi, qua parte Deus eft,cóuen it : creditis in Deti ait,amp; in me crédité: qux uero exhis ei, qua homo eft.conueniunt,fcilicet elcftum elfe à Deo lapidera angularem, amp;nbsp;fundamentale.

• etiam intelligimusconuenire.cui dixitSu per te xdificabo Eccicfiam meam,ini inquä gradui,amp; muncri,cui hoc Chriftus cOncef-nt: non foliPetro hoc conuenire dicimus, qua ratione Chrifti geritperfonam, Sc uicê Hie eft re liera lapis ab hominibus tmTä rcprobatus:difplicçtenimhunîançfapien-k nbsp;nbsp;nbsp;’^’æj^hpheet fuperbix corum, qöfi in oculis

prudentes funt,uthomo fragilis,amp;im-nadilplieeat becillis,quo neccruditionc,necmorib.neC (y fuperbit ulla alia ratione inferiores iele iudicât, fun

«rij chrifti concio fidelium :difplicct,inquam,his, qui ioEcclefla, ”o*^‘:o’’ß’^erant, quàmfithocDeo facile: auitntumdù D5‘’**’qu3m,quiappendittcrram fuperni uiaæfiibien nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cuius nutû colurançccèli pauent,

. J ° ’ amp;cantreraifcût,quàraiît imb quàm ttscouetiiat. jpg conueniés.dc gloriofum.utex infirmis, «Sccôteftiptibilibus mundi huius faciat for-tifsima,amp; inconeuffa fundamenta. Denitp dcqüàm expediens ad fimul extollendam inhrmitatem noftrâ,amp; dçraittendam fuper biam,qüàm denicp exteris Dei operibus fi-mile.fic placuit Deo uifibilibus nos fanftifi care Sacramentis,ut corporels, amp;nbsp;infenfaris rebus ob illius obedientiam nos fubdentet difeamus humiliari, amp;nbsp;ßc humiliati, ex ea-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rundem,ante quas noshumiliamds,ücràm

uiriute diuinitùs eis cômuniCatâ erigatnur mira rationein Deû: fie inquam ùoTuit,ut detumefeat fuperbia eorü, quds in corpus Chrifti coaptare dignatur,dum adiré homi nes,amp; fe illis fubdere iubentur. ficutPauius Ananix fubditur.idqjconuenicnti ordinc, utexcelfo excelfior fit alter facerdoteepifeo pus; illo primas,deinfuper fit unus,quafi uniuerfx terrx rex : fit inquam unus unius Ecclefix.uniusquàm uerilsimx familix. Se focictatis,qux eft catholica Ecclefia.prxpo-fitus,cui uicc Dei omnes fc fubdànt, ciii in-quAtn corporçé,d; uifibiliter, quâ Dce inui fibilitcr offenini obedientiS.iuxfa Del ofdl nationem olTerantloco Dci. Summus certè honorhumanznaturx,inhacuita, amp;inea 1» RoMlt;iM fummusgradus hominis,quem Deus ino^ potifice tig» pem,Apauperè de terra,diliereore fufcitat: ftofUJoaiii utfedeatcum principibut,amp;folium gloriz teneat.llliusenimfuntcardincstcrrx,amp;po {uitfupereosorbem.Suramus ita«p honor ’**’ hominit,fummaetiâoccaiîo omnibus hu-miliationisrdum ei, cui tanquamproxi-mioriihuiderepofsint,quem utmagis fa« miliarem contemnere,eidera propter Deü hanor4iuft fefubdant,(Scdiuinäagnofcantineouirtu-tcm,non confidcrantes quxcuncp humana, quxcuncp infirma,quxcunque uitia, quan-tumuisnota, utpropter ca Deûinipfo,aut nonagnofcant,autminus reuereantur. Si-cut nee Abraham corpus fuumemortuû,lt;S£ emortuam uuluamSar«,quarc in promif-lione Dci non hxlitauitdifhdentia.ledcon fortatuseft,fidedansgloriam Deo, plenilsj mé feiens quia quxcun^ promißt Deus,po tens eft dt facere,ideo reputatum eft ei ad iu fticiam.Sic itatp placuit Deo,eleftum fibi pa triarcham exercerc ad fidem ; ut foli Deo di fceretfiderCjdumfragilimis, amp;nbsp;impotenti-bus plané medijsgratix fuæ fumma dona ilium expedarc uult,ßc placuit hunc futurum gen tiupatrem exercerc, ut in eo fides gentiü oftenderetur.'fides inquä hzc,qua ia Ecclcßa ex frigidolicct corpore humano,Ä emörtua quodammodo uirtute human» noftrz naturx,fi humana fpedemus :ex Ec clcßa uidclicet.in qua emonua iamram ui-detur fides illa,amp; uiua eharitas, recenslp m« moria elfufi pro nobis fanguinis Chrifti, oblitefäta liera illa mutatio humilitatis ei^, éx Ecclefia inquä Romana, quätumuis pur puratam mcretricem uocet illam arrogan-t(a,tamorip faftidientium,Dci ordinationc expCiftemus uicarium Chrifti,lapidem an« gula'rem approbatum : ßc inquam exerce-tur fides noftra,utAbrahf,cui ideo maxiroi reputata eft ad iufticiam,nöeft e«im,utPau lus inquit,fcriptûtantùm jipteripfum, qa teputatacftilliadiiifticiä, fed propter nor, quibusreputabitur credentibus ineü, qui fufeitauit Icfurti Chriftum dominûnoftr« àmdrtuis,in hunc tanrùm credimus, hare innitimur,amp; ab eo per fragilia quantumni* media'fperamus,donagratiæ nosconfccu-turot,mtcr que,amp;hocnon infimum eft uin eulumpacis,atqjunitas fpiritus.dequa,iiT-. . quitPaulus,Soliciti ieruareunitatemfpih-fus in uirtculo pacis, unum corpus, Sc unus fpiritus.ficut uocati eftis in una fpe uocatio nisnéftra:.-Hsecigiturunitas,corporis u-niu8,cfHx omnium fidelium uitx caufa eR, abillofuprcmocapite Chrifto expeÄrnda eft nobi5,fed, dum per ilium hominem cui dixit; Pafeeoues meas,perpetuà confer-nandamcamdocuit,prxbuit nobis perpe-tu* humilitatis, Sc. exercendat fiduci« ia

ipfuin

ipfum per totâm uitam non minoré matc-riam,quàm Abrahx.cuiper tam longa Ipa-cia uitæ, ab cmortua Sara expcftanda fuit bencdiétio fcminis ilIiuSiSed amp;nbsp;illi, qui cæ~ teris præeft.non minor humiliandi fefe ratio,amp; diffidendifibi,Dcoq{ fidendi,amp; in left admirandi eius uirtuté oblata cft,qSarae, ftd multo maior, quo fibi ^jpriè inbrmitas magis cognita elft debet; ita uidelicet, ut eùm fuam infirraitatem agnouerit, ueraci-ter lîbi difhdens fi quid dignum fuo gradu, amp;ordine,ucl ab alijs ci exhibeatur honoris, uel à ft fieri uiderit opus uicario Chrifti no indignum,admlreturpotius,§fibi quicqua Stne 2f, tribuat,cumSara diccns : Rifum fecit mihi

Dominus, dcquicuncp audierit conridebit mihi : rifum nunqua non uanæ,amp; humanç lxtitiæ,ftd humilitatis uera:,ob Dei gloria, amp;nbsp;fratrum falutem non ft facere, ftd à Deo in ft fieri exiftimet homo illc, quern Deus prxfecitfuis fidclibus, ficut in Sara genuit lfaac,cx ca quidem, ftd non eius uirtute, fic XCor.4. liftexiftimet: utficutPaulus inquit,fubli-mitas non fit ex nobis,ftd uirtute Dei: pro-ptereà cnim,inquit,habemus thelaurum i-ftûinuafis fidilib. exnobislutei, ex nobis Clt;.fragiles: ex Deo fubhmes, defirmi. Hoc Adfidtm Ua itaepDei confilium (utad principiumreuer Hiiuuic4rif tamur) conftituendi lapidem angularem, ebrißiexa fundamentoEcclcfi« fuæ ; hic gradus amp;nbsp;borftho nbsp;nbsp;ûuftoritas lapis eft,qui quantumuis repro-

* betur à fuperbis xdificantibus.à uerè humi libus.àucrè catholicisagnofeiturà DomU no faftum elft,amp; mirabilc elft in oculis ue-rè credentium.Lapis uerô eft offcnfionis,amp;; petra fcandali his,qui offendût uerbo, neep I Pflr.2 '^'■^‘lüt.ait Petrus,in quo amp;nbsp;pofici funt.Cùm ‘ enimpofitifintin Eccftfia,nôcredûtlllam uerè unam elft humano fcilicet more, tSc ra tione,unam, inquâ, humanam Remp. qiiæ fine qno homine gubernatore elft non po-teft,nô credunt,inquâ,in quo pofiti funt; in palxrtrafcilicet excrccndæ fidei, humilitatis,amp; obedientiç pftandx,non Deo tantùm, fed homini propter Deum.Deniqj in huma nacongregatione,in area, in toreulari, ubi oîa permifta funt, amp;nbsp;in loco, in quo contra fpem,in fpem credendum eft,hoc ccrtèdiui num conhlium,fi in uera cordis fimplicita-te, Omni fupercilio abiefto, omni tumore dcpofito,amp; exutishumanis affedibus, lufei peretur ab omnib. amp;nbsp;crederctur, ctiâ pritis quàmintclligeretur; nô opus elftt multis iierbis,aut multis rationibus:Duceretenim nos uera fides,non ad intelligendâ tantùm, fedadguftandametiâ, àfumma fuauitate amandam Dei banc ordi'nationcm; amp;nbsp;in ca fumma cum utilitate,amp; diuinorû charifma tuindulcifsima participationc permanen-dum ; eo certè magis, quo minus noftra fides ab hominum meritisadiuuatur : eô in-quam magis, quo minus aut miracula, aut magnorumoperum exempla commenda-tumreddunthominé,quem Deils prxfecit Ecclefiç. Hacitatprationediximuselftcc clefiaftici xdificij coronidem,amp; quafi colo- Teßimoniä phonem Ecelefiæ catholics: unionem hanc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

cum uicario Ghrifti,amp; eius Ecclefia, de quo nobis poft tanta uirorü doftorum feripta, non funt multa dicenda,fed pauca qux de- cipKeBMl» derit Dominus côfirmandis piorû animis, M.ori,au£lo amp;nbsp;huicueritatielucidandx, imô reuera ut ritdt uicarif oftendamus hanc elfe lucem, cætcra omnia Chrißi con^ ccclefiafticse ueritatis membra quodammo do illuftrantem. In quo loconopolTumo- pfohatur mittereucrba,ócteftimoniüomni acceptio ne dignum beatiillius,amp;bonorû omnium C memoria cclebrandiThomx Mori: euiuS pietatis,amp;modefti.s: Chriftiang in tota uitd^ profedusi]j,amp; augment! in his,quibus perpétué quodam tenorc in aula, inpublicis muneribus,his(pfummis, dçniqjdomi, tSc foris ita fplenduiuut inter cxtera,quibus in regno hocAnglia:,ubi nunc agimus Diuing gratis dono,amp; lanftorum exempla, qux in memoria multorü reperimus,tanquam rc-centia quxdam ueftigia languinis marty.^ rum,unice obleftati fumHS,amp; excitati ad ar dorem uirtutis; beati huius exempla no mi nima fuerunt,interqux cùm in eos incidi-mus,qui ilium familiariter nouerant, amp;nbsp;ex memoria depromebant, amp;nbsp;uerba, amp;nbsp;opera cius,amp; fcripta etiam quxdam offerebant la le quodam diuinx lapientix condita, multo magis quàm in amœnifsimis, quoriiin hoc regno copia eft,hortis fuauifsimè uerlà ti frequenter fumus,quafi inter Hores, amp;nbsp;ro fas,illius enim reuera odor,atc[} fragrantia^ ficut agri pleni,cui benedixit Dominus,ex~ citât ftnefcentes,amp;caligantcs tepiditateprg fentiumtemporûafftdus,Ôeftnfusnoftros: cuius ueftigia utinam digni elftmusexofcu lari.Hie igitur bcatus,amp; fœlix martyr eft, lt;Sc teftis huius rei,quam nuncagimus,non fo-lus,fed cum alijs quorum memoria in bene diftione eft,amp; illc prxcipue,qui tanquâ ue-rus aries,prxcefsit reliquum gregcm,amp;: apa ruituiam admartyrium,exemplumqjprx-buitreliquis,quorum nomina fcripta crane in libro uitx agni,qui occifus eft à conftitu-tione mundi.Beatum loannem dicoPhiftc rum,cpifcopum RoflFenfem,cuius ctiâ fcri-ptis,amp;doftrinautemurin hoc confirman-do.Horum itaqj fanguis clamat, amp;nbsp;fortius quàm lingua ulla explicate pofsit, confirmât hoc Ecclefiaftiei fundament! dogma. Itacp ubi tanta funtopera,amp; quidé fumma, amp;nbsp;ultima,maioré enim charitaté nemo ha-bet,quàm ut animant fuam ponat pro ami-cis luis.non opus erat uerbis,fed tarnen ad-dam illa beati illius Mori,qux à fide dignill fimis accepi teftibus,qugmihi loqucndi ma teriam in hacmateria miniftrant. Is enim in principioexortx illius tragœdix,atque fchifmatis,amicocuidam optimo diceba», uclleft attenté legere, amp;confiderare,qui4

FP a

i'nhacrefentiendüeflet.cùm uideretquàm plurimos hanc Romanæ fedis auâoritaté magnifacicntes,nec fciretlatis quanta eflet ratione.aut auâoritate fundata,hoc dicebat primo modeftus ille,amp; non temerarius af-fertor,qui cum «S; officio,amp; profefsione po-liticis magis caufis,amp;gubernandæ Reipub. ùaearet, quanquara nunquam proptereà curam Chriftiana; iuftieix in alsiduis fecre tis orationibus,ieiunijs,amp; contemplationi-bus.utmulta eius oftendunt monumenta «miferit,in re hac non tam inftruâum le a-gnofeebat,ut ratio temporü iam poftulabat ameritô amico dicebat uclle diligent! ftudio rei.qux iam in controuerliam uenire cœpe rat,cognitionéqua;rereplena dixit, amp;fecit, éc præftitit.quod dixitjjrxftitit quidem no uanacuViofitatc, amp;fupercilio humanæ ïa-pientix, fed uera pietate, amp;nbsp;humili oratio-nc,qd teftantur reliquaeius,quæ feripta ui-siimus.Exaétoitaqjunius menfis plus minus fpacio redit ad amicum,amp;ôinquitami ■ce.quàmfolidisfundamentis innititur hic Komani pôtificisprimatus.imo noh folùm ip'fc firmifsimè conftabilitus eftin rcligio-fie Chriftiana,fed eft relïquoru omniû.qux in eafunt fundamentum,amp;bafis; hoefub-iecitSpifitus fanûusfuo future martyri;hic ïuituerus fr.uéhus ftudiorum pioru, quibus |)ietati, amp;lciftioni Temper quidem, amp;nbsp;tunc îpeciaiiteruacauerat; quod certènobis qua tl oraculum quoddam eft certifsimu Dei in illo fuo temploloquentis.amp;ipfifsimum ex-primentis fcriptura: fux fenfum.quod cùm ego confirmare aggrelTurus Turn, uereor ne quicquiddixero minus fit, amp;nbsp;infirmiiis eo, cui confirmandoadhibetur.lcdexphcanda funthæcprotenuitatenoftraadcaptû pioru m,amp;fimpliciri; quibMS,ut infirmis,noce--- repofsinthxreticorum uoccs. Vndeigitur . 1' quot;nbsp;melius hoc aggrediemur , quàm ex ipfis

Chriftiuerbis?TuesPetrus, amp;fuperhanc lungelifae pgtram xdificabo Ecclefiam meam, quibus Pe/ro io^ue coniunfta funt reliqua, quxbticpertinent: tii expanen ScPczropix exteris Apoftolismanifcftèdi-da propoau cuntur omnia,fcilicetaliaeiufdemlockBea tur.Mdt. 16. tos es Simon Bariona, amp;c.Secundô etiam, quxbisnon parum confonant.Lucxuerba attendenda liint,gux in ultimacœna refert à Chrifto dnfta Petro.Simon,Simon, ecce fa thanasexpetiuit uos,utcribraretficuttriti-cum ; ego autem rogauipro te, utnon defi-atfidcs tua : amp;tu aliquandocopuerfusco-hrmafratrestuos.Tertio deniqjloco confi-•deranda funtlt;Sc alia,qux apud loanné poft

ab eoloco. Simon loannisdiJigis me pi ns his? dieuei: Etiam Dne :tu feis quia amo •te. Dicit ei : Pal'ce agnos meos : reliqua, ■^uibus tertio hoc dieïum fiii.Te fignificat Euangelifta.amp;quodpoiftea fequitur; Cùm eflesiunior.cingebas te, amp;c. quoiif.p tandé jüictt lUi ; Sequere me.MuIta qdem alia lutu mifsis nobis attenté confideranda: amp;nbsp;primo in eis fenlus germanus confenfu patrû, amp;nbsp;totius Ecclefix eft nobis inquirendu$,qd latis efle debet ad xdificandam fidem : Ve-rùmadiungemusdeindequxad huncEc-clefix lenfum manifeftandum,amp; explican-dum,perfuadendumq;ratis elle pofsint.

igitur utad oraculum martyris noftri re- Cap.So,' uertamur.Nónne qui dixit, fuperhanepe-tram xdificabo Ecclefiam meam,m3nife- -pjj ftifsimè oftendit petramillam, de qualo- ‘ nbsp;nbsp;1

quitur,quxcuncp ilia fit,totius Ecclefix efle fundamentum,hoc nullus dubitarepermit titur,oftenla ilia à Chrifto petra fundamen iuxtacertll* turn dicitur totius Ecclefiafticixdificij.cer- limumfeit* tè omnium Ecclefix partium, amp;nbsp;membro- fum patruHl rum omnium miniftrorum,amp; miniftcrio-rum,atq5 lacramentorum fidei ipfius, do-gmatumej; eiuS : denic^ omnium operupie tatis ebriftianx fundamentu,oportet ut fit petra hxc à Chrifto oftêlà. Qu^andoquidem quicquid extra Ecclefiam fit, uanura eft : fit autem extra Ecclefiam quicquid extra agni tionem uicarij Chrifti ht. Eft itaqj Ecclefix fundamentum non partiale (ut ita dicam ) amp;dimidiatum: fed plenum amp;nbsp;integrum.

Super hanc enimpetram,inqt,xdificabo Ec clefiam meâ,non certè parte, aut membru, fed totum fuftinetpetra ilia totius Ecclefia-Aici xdificij pondus,hîcfunt facraméta,mu hia,amp; gradus Ecclefix.'hîcfides,amp; doflrina: hîcopera amp;nbsp;charitas,qux omnia cùm extra Ecclefiâ aut no fint, aut fruftrà fint, netp Ec clefia extra earn indicatam petra; conftat ilia omnia cidéinnitipetrx,atqj ratione ifta unitas hxc Ecclefix,cui extera innituntur, extra qua fruftra fun t amp;nbsp;opera, amp;nbsp;lacramcn ta,amp;omnisdoélrina uni etiam innititurpe trx,amp;folidifsimofundamento; qUiaenim nullaplurium rerUm unto ôc concordia.nt fi per id,quod unum unditp eft,quod^ unu perfeftè,amp; plenè eft,cünftare poteft, mehto Ecclefiaex mûltisunitademonftratçillipe trx innitiiubetur. Illa igiturpetra, qua con ftat fuhdamentuni efle Ecclefix,qux fit, attente confiderandum eft;amp; quidem fatc-ïllàin intellexiflè aut Chriftum. fiipet hanc petram,inqujunt,quam tu confelTus es, aut Hdcmiplam.qtiam Petrusconfcirus eft, fu-perhancconfefsionis toæ pctramûd tarnen certifsimum eft,omnes ferè patres,aut certê quàmplurimosconfonède Petro iiludac-cepifle,ita ut nullus unquam negauerithâc expofttionem, nullus dixeritde Petro hoc non pofleaccipi ; fêd hic fuit perpetuus, amp;nbsp;conftans Ecclclîæ fenfus,Petro perhxc uer-ba promiflTum e'fle iîngularc ahquid præ ex teris,amp;rcuera primatum in eos,amp; in Ecde-fiam uniuerfalem collegitûnftus ille martyr Roffenlis epiïcopus proprio loco,in con fütatioiieni uigolîmi quinti articula Lutbe-

ri centra pritnatum Romani pontificisoni nium fcrèpatrum Gräecorum, amp;nbsp;Latinorü tcftimonia manifeftifsima huius primatus, amp;nbsp;multa diligetltia uiginti locos Scriptiirx facrZjdecem ex Euangclijs.decé ex Aéhbus, amp;epiftolis Apoftolicis, huius primatus Pc-i tri oftendentes ueritatem,poft qucmfuperj uacaneUrrtcertèuidebitur de hac re plura agerc,quem unum omnibus doélifsimis ui ris,quos uocat Brentius genuinoS.cgó uerö Lutheri filios.opponendum duximus Cx re centioribus noltris mortuis : quohia huic articulo proprio fubfcripiit fanguinc. In ui tima eni m feneftute,amp;: emerita ucnerâdacp canieie,prohoc articulo diutUrnum carcc-rem,amp; mortem alacriter fuftinuit: dignum profedö præmiû tantorum ftudiorû,tanto rummeritorü.amp;digna corona talis uitz, huic uirtute inculpât« uitz.operibus, tem-i perantia,caftitate,modeftia, nódico nullus corü,quosBrentius citat,uiros doótifsimos, ut dicit,nullus itlquâ horù lanótifsimö Rof fenfi Epifcopo,fpeculo totius honeftatis, «Sc modclïiz,doftrinac,atq; pietatis comparait dus eft : fed nee ex catholicis ipfis nollri fe-culiqucnquamilli eóferre aufim,maximè poft tam gloriofum martyrium.Non igitur mcritö hüc opponemus illis omnibus ?qué ft in hoe articulo legere uellentjuiderent a-« pertè, quàm longé ab omni adulatione.ab omniaiTentatione.iSc turpi quzftu, autam-bitiorteprimatum huncRomanipontificis defendat. Sednosiamucl pauca addamus propter tardiores.de propoftto loco feriptu rae.quem exantiquis Cyprianus, Tertullianus,Ambrofius quos Aug. fequitur eorunt citatisuerbis,Hieronymus, «Sc Hilarius inter Latinos Petro tributtnt apertifsimè .* Ex Græcis Athanafius,ChryToftomus,Bafilius, Theophylaétiis, amp;nbsp;raülta concilia Græcorü hoc ipfum dilértifsimè fatentur, quos ut g LiA.I. Re* breuifsimèoboculosponamus Auguft.pri trtä.cap.ii, mö omnium audiatur: Is enim,retralt;ftans librum quendam fuum contra partem Donati iDixi,inquit in quodam loco deApo-ftolo Petro,quod in co tanqua in petra fundata fit Ecclelia, qui fenfus etiam cantatur ore multorû in uerfibus bcatifsimi Ambro fij,de gallo gallinaceo,ubi ait;hoc ipla petra Ecclefizcanenteculpam diluit: uide itacp hie AUguftinum Ambrofij fenfum citante, ?[ui«Scalijslocisapertiùshunc indicat fen-um,utin fermone de fidePetri,quéin aflet , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tione catholica hoc loco citauimus, ubi fic

inquit ; Denic^ pro foliditate deuotionis Ec Clefiarum petra dicitur,ficut ait Dominus ; Tu es Petrus,«Scc.Petraenim dicitur,eo lt;j»in aftionibiis fidei fundaméta pofuetit, «Sc ran quamfaxü immobile totius corporis Chri-Cap.i, ftianicompagem,molemcj) fuftinuit. Sed audiamus adhuc Auguftinum,Cyprian urn citantem : fic igitur inquit.iJibro de bapti-* fmo contra Donatiftas ; magnum qttidem mcritu nouimus Cypriani Epifcopi,amp; mar tyris : fed nunquid magis quàm Petri Apo-ftoli, de martyris i de quo idem Cyprianus epiftolaad Quintum ita loqUitur: Nam nec Petrus inquit,qué primUm Dits elegit, amp;. fu perquéaedificauitEcclefiam fuam,«amp;c.Vte-mur pofteà hac audtoritate ad alia:nunc ma nifeftè conftat Cyprianû de Petro ilia uerba acccpiire,quanquam fintetiam alia ntanife ftiora teftifflomahuius rei apud ipfum : in lib.præcipuè de firapl.prælat.quibüs pofteà id maximè confirmabimus. Interim fuffi-ciatapertè uidilTe horfi trium patrum tefti-monia.Hieronymü,atq; Hilariûnon eft o-pusreferrc,quiin expofitionem huius ip-fius loci id aperte fatentur: imo hanc folam expofitionélequuntur. Hieronymus enim itainqt:Qniatudixifti mihi,Tu cs Chriftus filius Dei uiui,amp; ego dico tibi non fermone cairo,lt;Sc rtullum habente opus,led dico tibi, quia dixifle, fecilTe eft,quia tu cs Petrus, lt;Scfu per hanc petr.â aàdificabo Ecclefi.â meam.Si-cut Apoftolis donauitutluminamundi ap pcllarentur, «Sc extera, q ex Dno fortitifunt uocabula, ita lt;Sc Simoni qui credebat in petram Chriftû,Petri largitüs eft rtoHien, ac fe cundum metaphoraPetri, redtè dicitur ei* xdificabo Ecclefiam meâ fup te.Et Hilarius dicit loques Petro : O fœlix Ecclefix funda- i.ib.de pfajl Jtientûin noui nominis nücupatione. De- aduerfiti niqj Tertullianus eos redarguens,qui Apo- Jjxrrf ' ftolos qdam ignoraffe myfteriotfi fidei di- ’

Ecclefiae petra diétum,«Sc claues regni cœlo rûconfecutüi Sexitacpij patres Latini uno Ore,abfcp ulla trepidatione audent alTerere ueroChryfoftomusih huilc ipfum locûidé manifeftißime alTerit.ut in aflertionecatho lica adduximus : que ( ut femper ) fequitur Theophyladtus aperte dicens,ggt; fuß eani çdi ficauitEccIefiam,quàmuis ibidem etiä hoc ad confefsionem referai,amp; fidem. Bafilius fimiliteraduerfusEunomium,lib.deSpiri tufanélo,dePetroinquit,quôdin feipfo x- Ltb.ii dificationem fufeepit Ecclefix, Et Athana-fius cum omnibus epifeopis Aegj pti in epi ftoIaadFœlicemPapamnon fohim dePetro hoc intrépide affirmât,fed de ipfo fuccef fore Petri FceliceTu cs (inquiunt) ficut Di uiniiitcraciterteftaturcloquium,Pctrus, lt;S: fuper fundamentû tuum Ecclefix columng funtconfirmatx: «Schocqtlidem.^dattincc ad loci illius fenfum,merirô nobis fufficere debet: utqltod tanti patres tam certô,«S:tam Citp.ît; conftanterfequuntur, nos non dubitemus Confirurtt certiftirhè affirm are. Et certè contextus ipfe uerborum hoc in.agis oftendit, quoru nulla expofitio tâ germana eft,ut hxc : Nam Uerbailla, Egodico tibi, «Sc tu es Petrus, lt;Sc qux fequuntur,Tibi dabo claues,«3cc. Petru aperte«îefignant:lt;5c de eo omnia intellige-re,nifi recedamus ab ipfo contcxtu,cogunt.

PP 3

Eatemur alios fen(bsnon efle aliçnos : nam Hcritati fidei confonant, ftcundum quam, éi Clirillum agnofcimus fundamentum,amp; fidem ipfam; fed nunquid proptcreàncgan dum eft,hunc etiam fenfum clîe.certè fi ne-celTaria aliqua fidei auâoritate probarctur, koc omnino falfum, côfugicndum cffetad alios fenftis : nunc uero cùm uel tantorum patram auâroritas conlbna fufficiat : ut no dubitcmushoc conlbnura elfe fidei, curamp; hune fenfum non admittemus ?Auguftin^ fané ioco jllo Retradf. que citauimus : Scio, inquit, me fæpifsimè expolùifie.ut fupra hancpetram,qiiam confelTus eftPetrus, id eft,Chriftum intelIigatur,acfiPetrus ab hac petra appellatus perîonam Ecclefiae figura-ret,quæ fuper hanc xdificatur, amp;nbsp;accipit cia ues regni cœlorum: hoc dicit, cùmpriùs nlium iènfum,in quo de Petro id accipit re-tulilfet, amp;addit ; Harum autem duarum fententiarum qux fitprobabilior, eligatle-étor. Certè Auguftinushocdiccns, neutram reijcit, imôutranque confonam fidei docet eiferutenim ille libris de Dodrina Chriftiana habet, in dubio, atquc diuerfb lènfu lcripturæ primo confulenda eft regu Ja fidei, cui non confonans expofitio reij-, , ciendaeft.Si Auguftinusfupra petram xdi-Éicari Ecclcfiam putaflet contrarium fidei, ûatini reiecilfet ilium fenfum : at uero pro-babilemeiimdicit: nihil itaepcontrarium fidei habet.Aedificatur Ecclefia fupra fun-damentum Apoftolorum amp;nbsp;Prophetarum: nihil hinc derogatur Chrifto, qüi primum eft fundamentum : ita fupra Petrum fpecia liùs,quàm fuper alios Apoftolos ædificari Ecclefiam,tanquam qui fit uicaritis Chrifti, eiusep uiccs fuftineat in térris, nihil derogat unico fundamento Chrifto,quod amp;nbsp;patres citati,amp;quàm plurimi alij antiquorü, de reuera totius Ecclefiæ confenfus nabet. Quid itaque opus eft ex uno fenfu, alium ciufdemloci omnino excludere, Libetin hocIocoquid Brentiusdicat referre, Cùm enim indignanter audit, quod ad patres, cùmdefenfu feripturæ agitur,recurrcndü fit, ut quem illi fequuntur probemus,in-quit,annotemus etiâ quædam loca feriptu-ræ,in quibus interpretatio patrum pugnat, affert itaqj duo loca.Secundus eft hic.Supcr hanc petram ædificabo Ecclefiam meam:a-Iij (ait) per petram intelligun t Petrû ipfum, alij intelliguntChriftum : quam igitur in-terpretationem agnofeemus ? Hæcquidem Brentius,nos refpondemus utrancp; nec c-nimunaaltcrieft contraria,Chriftum elle fundamentü,amp; Petrum etiam: nec fibijpfis, neefidei répugnant: quisergo prohibetu-trunqueintclligi.Non putoBrentium igno Jç-, , rare quid Auguftinusamp;libro 11.confefsio-/ v.Jo. num.amp; in primo de Genefi ad literam de ^^••p.Cijp. diuerfis fenfibus feripturæ dicat : Quanquâ uideo illuininhoc loco illoriim omnium obhtum,amp; certæ ratiohk. Si enim illorum memor eiret,agnouiiret nunquam anxiè di fceptandumeire,aut contendendum, quid audor feripturæ fenlçrit, dum modo ue-rum fit id,quod afieritur. quod cùm in hac alTertionc probatifsimorû patrum confen-fu probatum fit,quid amplius quærit. De-niqjfi rationem uidilTet, non dixilTet duo hçc pugnare,Chriftum eflê fundamentum, amp;nbsp;Petrum fimiliter : fed hæc funt illorum, qui non aliud agunt,quàm infirmiores in ndc tentare,amp; impellere ut cadant. Quem paruulum uoxilla Brentÿ non terreat: an-notemus loca quædam lcripturæ,in quibus interpretatio patrum pugnat,amp; tarnen quis non rideat,cùm prælens exemplum audit, amp;nbsp;quoddam aliud non magis id,quod uult, probans.Sed de eo aliâs. Quod autem atti-net ad id,quod agimus.duo nobis confiant exhorum patrum dodrina, altcrum fuper petram ædificari Ecciefiam,confènfu iplius Ecclefiæcertum efic : ædificari inquam tan quam fupra uicarium Chrifti, amp;nbsp;aliorum Apoftolorum fupremum, tanquam fuper unum totius Ecclefiæ redorem,atqj dodo-rem , Alterum hoc illis uerbis fignificatum cfle,quæ nimirum,ut ingenuè loquamur, fi fola effent, fateremur non fufficere ad id probandum : ambigua enim funt, plura fi-gnificare poffunt.ut uidimus,quarc neutrû illorum ftatuunt: at uero cùm accedunta-lia,quæ hocapertiùs explicât,amp;acceditcon fènfus Ecclefiç,non eft quôd de eo fènfu du bitemus. Alia uero quædicimus huicac Cab.tii cederc.utcætera omittamu$,duo ilia,quæ adduximus,funt.Primum,quodapudIoan . nemeft,ubitertiôdicitur,Pafce ouesmeas, * ’ finerege,utruncpenim transferripoffecer- UesmeMt turn eft,amp;quidem diligenter notât beatus ponttur,(^ epifcopusRoffenfisfemel didum efic •aj-o/a f* fo cotip /x«irfc,quod etiam regere ptopriè fignificat mtUur tanquam paftor,ficutpafcere,utfæpius hA-ri(M uMi bet Scriptura : bis autem dicit j6ôlt;rxt,quod drifts fignificat duntaxat pafee, fine aie. Ut apertè poteftatem intelligamus dari, non docendi talltùm,amp; prædicandi,fed amp;nbsp;regendi,amp;gu-bernandi.Dunï uerö hoc Petto èorarti cârté ris Apoftolis diéitur.ütti inquam Petro, amp;nbsp;à cæteris feorfîm cùm ab e» exigitur, art plus quàm cæteri amet Chriftum, apertè fignificatur aliquid amplius, quàm cætC-riseitribuendum efle: dquid hoc aliud, quàm uniuerfalis omniüirt Ouium Chri-fticura? qUieriim dixeràt : Erit unum Ö-uilc,amp; unus paftor,iam implebat, oftende-batqueuniouili in hoc feculo coïlftituto: uni inquam ouili corpôreo,uifibili,amp;mani fcfto.paftore etiam præfenti, üifibili, atque manifefto opus effé : gubcrnatorc inquam, fedorc,atquedodore. Propterea inquit il-Ii,Pafcc oues meas : amp;nbsp;hoc ipftim eft funda-ipentum effe, fuftenta, amp;nbsp;confirma oueS mws. Hæc enim.d plura àlUsd officium

pafto-

paftori S pertinere, locupletifsimè Ezechiel Prophcta óftendit: quod pericrat.ait Deus, requiranlïijuod abieftumerat, reducam: qtiod confraétum fuerat, alligabó : quod intirmum, cortfölidabo : quod pingue, amp;nbsp;fortecuftodiarri,amp;pafcamillos in iudicio. Hæcfireftècogitemus.amp;cum his duobus locis Euangelij confcramus, manifeftilsi-lïiè nobisoRendunt,quid fit fuper Petrum sdificari Ecclcfiam, amp;nbsp;quid fit Chrifti oues pafcere.aut regere ; reuera idem utrifque fi-gnificatnr.Pa(i:ereenim,fiue paftoremage-te,etiam confirmare.ftabilire, atquc conti-fiere fignificat. Illi igitur qui fcandaliza-tur, ciim audit, fuper hominem xdificari Ecclcfiam,dicamus:an alienum fit à fidei fenfu hominem gubcrnare Ecclcfiam, amp;nbsp;paftorem elfe : quod certè nulli poteft du-biumuideri,athoc eft fundamentum efle Ecclefia: : quod fi amp;hicdubitetinfirmus fi-AAN 2o. de, audiat Paulum dicentem. Attendite uobis,amp;umuer(b gregi, in tpopofuit uos Spiritus fanftus regere Ecclcfiam ;imô ui-deatipfisoculis in qualibet Ecekfia Chri-ftianapropvium paftorem,proprium redo tem,fuftentantcm,amp; ftabilientemfuam Ec clefiam,cuiipfa innititur,ficutcapiti membra: ÓC ut partes sedifieij fundamentO: amp;nbsp;hinc manifeftifsimè difcat,non iuftum clfe, nthocdefittoti Ecclefiæ.qusqüamuis major fit,quàmfingulx priuatx Ecclefix, Mon tarnen minus eft una, minus indiuifa,mi-I.Cor.gt;O. nusconiunfta:unumcorpus certè omnes fiimus,qui de uno pane, amp;nbsp;calice partici-pamus. SicuiigiturEcclefia quxlibet.uc una fit, unum habetgubernatorem, amp;u-num caput, uniens amp;nbsp;gtibernans omnia membra : toti Ecclefix Chrifti cur hoc décrit ? aut quomodo una efle poteft, fi careat uno paftore ? quis uniet diuerfos cpifeo-pos,diuerfas Ecclefias,ut idipfum dicamus omnes circa fidci myrteria,ut Paulus iubet:

i.Cor.i, quod illis uerbis,Pafce oues meas.fignifica-tum efle aperte eo loco interpretatuf Chry-foftomus : totius fcilicçt orbis curam Chri-ftumdcmandalTe Petro, amp;nbsp;toti orbi magi-ftrum prxpofuiire,quod ipfum Theophyla ftus,in huhe locum teftatur, utcxcmplaria antiqua Grxca nobis oftcndunt,qux Oeco lampadius in ilium locum -, ciim reliqua transferret, dicitfc non habuifle ; nos au-temnon foliim ineditioneiliaGrxca, qux Romx quadragefimo fecundo anno fafta eft, fed etiam in antiquifsimo cxemplari Oxonij legimus,in quibus,ficut ferè in cx-terisoranibus,ipfius Chryfoftomi fenfum habet, quod Auguftinus £c antiqui omnes confitehtur, illcquidem in libro contra c-4.Mp. piftolamFundamenti,de Petro inquit, cui

Dominus pafeendas poft refurreôioncm dues commendauit, hoc ipfum C^prianus dicit libro de fimplicitate prxlatorum. Non eft opus plurimis hoc confirniarc tefti mortijs. lamtcrtiumilludrEgoprotero Crfp.Sj, gaui Petrc,ut non deficiatfides tua, manife Locus Lucà Itè Petro fpeciaIiterdici,totuSoftenditcon- ggo rogaui teXtus.Simon {ait) ccee fathanas expetiuit uos,utcribrarct,ficuttriticum: primo om-nes dicit expetitos à fathana : amp;nbsp;ftatim : Ego autem inquit, rogaui pro tC, ut non defi-ciat fidts tua. Orat certè etiam pro alijs.Ego ( inquit) non pro mundo rogo,(cd pro his, quosdediftimihii Oratpro omnibus: fed quod fpecialiter pro Petro,amp; ad Petrum di-citur;R,ogauiprote,fpeciale aliquid ofteni-dit:amp;idprxcipuè, quod fequitur: tualij. quando conuerfus, confirma fratres tuosi Ciim enim propofita omnium tentatio-ne, unus iubetur confirmare omnes, aper-tè unitas fidei oftenditur, qux quod ino-mnibus cadem elfe debet, meritö cxigit, ut ad unum tandem pertineat eius in omnibus confirmatio ; ut unus ultimus fit iu-dex,amp;unitatis conferuator; Si boe non eiretneceflarium,nequaquam uni prxcipe retur; Confirma fratres tuos. Etfinon ex-perientia manifefta oftenfum effet, quantum hoc Ecclefiç contulerit.qùàm uerè cort firmauef it Petrus fratres fuos,dubitari for-tèpoflet, an abuno eonfirmandos omnes Chriftus uoluerit.Cùm uerô,litpauloinfe-riùsoftendemüs,omnes totius orbis Eccle fix eo tempore,0£ fub bis pontificibus, cùm Herauigeretdifciplina,ad Petrum confuge ïint,illius doétrinx lt;Sc auftoritati fe confir-mari, amp;nbsp;ab aduerfahjs defendi poftulauc-rintt quid opus eft ampliori teftimonio?

Marcus Silueftri proximus fiicceflbr non multq plüs,quàm trecentisannisàChrifto, nafio(^om* Ecclefix Rbmanx ftabilitatem huiepromif Acpÿ» fionitribuit: exquibus omnibus hoe uer- rpt bo,Ego rogaui pro te,agnofcimusfignifica-p -ri rations,qua Petrus ex infirmo hominé,fa * iflus eft faxum firmifsimü, ôc ex unö homi-ne,fa(äus eft pater fucccdetitiû omniû fibi : atqj ita perpetuö confirmât fratres. Ratio itaqjhuius oratio Chrifti eft. Ego (inquit) rogaui pro te.hoc eft uerum Ecclefix funda mentum oratio Chrifti. Poftula ( inqt Pfal-muS ) à me,amp; dabo tibi gentes hxrcditatcnl tuam,ipfa eft ualidilsimii robur,amp; ois infir mitatis humanx folida cofirmatio. In mun do ( inquitChriftus ) preffura'm habebitisj in rrteaiitpacem.Hxc oratio pro Petro fpe- loM.f’it cialiter fufa impetrauit illi,ut defi lapfus fue rit,non tarnen in finvm ufqj perfeuçrauerit, fedmoxredieritperpœnitentiam.Hec ob-tinuit.ut dcinceps fortior eft'eftus confirma f et fratres,ciim iii principio Ecclefiç poft a-feenfionem Ghrifti,iamp; aduentii Spiritus Ian éti primo ipfe loqueretur populis, aftanti-bus rcliquis undecim : ipfe amp;nbsp;miracula fre- AÜU.Zi quentiora ediderit: ipfe amp;nbsp;in templo popu lis,«Scinconcilio facerdotibus loqueretnri ipfe denique Ecclcfiafticam difciplinam AdlLJ, CKcrccret,ut in morte Ananix,deSapphi-

‘PP 4

rjE patet,amp; adinirabilior cxteris haberctur: ita ut in plateis eijcerétur infinni.ut uenicn w Petro faltem umbra illius obumbrarct quenquam coru m,Â: liberarentur ab infir-mitatibusfuis. Vbi ïam in co iinplcri ui-ÏOtin.ijf., deas illud prorhilTum ; Qui credit in me, opera,qux ego facio,amp; ipfe faciet, «amp; maio-rahorumfaciet:quiaegoadPatrcm uado. Cilt;p.84- nbsp;nbsp;Vide itaqj in bis tribus trium Euangcli-

triahieclo^ ftârumchriftiuerbis ad Petrum, hoc opus taconfirun^ DiuiniconfiJij.amp;admirandx prouidentiae tur inter fe conftituendiin fundamentis Ecclefiæ fuas . . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;** illiinniterctura;diriciûilJud,amp;domus,in

ocu Euan« qyjgtd irruerint flumina,flauerint uenti, 8‘''7' iamp;deicenderintpJuuiçtyrannorum fcilicet perfect! tion es,hçreticorum uerfutiçnôcor merit: nec ullx inferorû portæ in earn un-quam præualiturx lïnt. Hune itacjjordinc, 3UO res tanta non folùm fafta,fed commen ata nobis paulatimelt,aduertamuSiPrimô ^imittiturhocilli homini Petro apudMat-thx’um,fcdnon priùsquàm fuilFet ci à Pâtre reuelatum arcanum diuinitatis Chrifti myikerium ; non, inquâ, priùsquàradixill fet pro omnibus,d: aJiorum nomine. Tu es Chriftusfiliüs Dci uiui,tiincilliiam apertè promittitur,quôd fundamentum fit futu-rus Ecciefiae ; ut audoritate patrum expofi^ turn eft. Non inquitxdifico Ecclcfîam, fed aedificabo,a t,quàmdiucninl ipfe Chriûus præfens crat,fecundum uifibilem illam cor poris præfcntiam,non opus erat alio funda mento,infirmis ipfis hominibtis, qui ei ad-, i liærebant.çdificacurusitaqjEcclcfiamChri ftusfupra Petrum poft refiirreftioné fuani iam tunc,cumbæc dicerct,Tu es Pctrtls, petram ipfum efficiqd: laxum.Nam,es, amp;nbsp;non tantùm,eris,inquit.Datur igiturilliin pras-fentinôminimû fortitudinis donum, atqj jtaiuxtahanc ædifîcij metaphoram poftu-mus meritb dicerc.collocatuf iam in funda mento. Aedificaturi enim folent nonniin-quam aliquanto priiis tempore primos fun damétilapides iacere,amp;ipfa fola fundamen ta aliquandiu fic irabribus, amp;ccelopaten-tia permittunt,probanda quodammodo,lt;Se obduranda.Idtiifuseft Chriftusagere,ciim bxc diceret Petro: T u es Pètrus, amp;nbsp;fuper liac petram çdiheabo Ecclelîam meant,quia in-quiqiiipcrteædificanda eft Ecclefia,iam te in ftindamento colloco. Accede igitur, in-quit, hue, hie eft locus tuns: adhxrc mihi, qucin confelfus es : ego fum firmifsimus la pis.Innitcrc igitur huicimmobili,qua con-fcfftis es,diuinitatii' hie fit locus tuus,ut pro ximusmihifaâus,amp; coniunftus fuftinerc pofsis Ecclefiæ folidifsimfi ædificium. Hic igitur primus graduseftxdificatorisnoftri * cœlcftis,collocatuni eftprimum illud fun-

damentfi Ecclcfix,d.- coniuniftura eft Chri-fto : lt;Sc lit magis aduertas, quanto cohfilio, ÓC cunftatione hoc fiat, uideadhuc qiiidda aliud priecefsilfe ; cùm cnim primo accefi-fiflet Chriftuitt Pctrus,ftatim fub initiu prç dicationis,amp; teftimonij Ioan is Baptiftæ in-tuitus ilium lefus ait,Tu es Simon filius Io- jß/ot.U na,tu uocaberis Cephas, quod interpreta-tu r,inqu it EuSgclifta.Petrus.Hoc en im uo-cabulo Cephas,quod utHieronymus inqt. Syrum eft,lbliditatem quandam inPetro fu turara Chriftus oftendit ; uocaberis inquit deinceps firmum,amp;ftabile faxum.quid hoc rogo,quàm defignatio quædam eft nuius I» pidis in fundamento collocandi, ac fi dice-ret,tedefigno,amp;dcputo,utin fundamento colloceris. Itaqj hie eft pri mus omnium gra dus,poftæternam Dei prædeftinationé, hîc i ncipit execu tio cius Circa Petrû.Quos prae-deftinauit,inquitPaulus,illos uocauit, lam uocatur Petrus,amp; fignificatur deftinatus in fundamento Ecclefix. Secundus ille eft, quern expofuimus ex Matthæo, ubi colloca tur iam in fundamento : oftenditurlp ei propriiis locus,At uero quoniam multa o-pus erat non Chhfto, fed ipfi Petro proba-tione,utadueram foliditatem perueniret, relinquiturficcollocatus tentationumtur-. binibus,ut paulatim co fiat fortior, quo ma gis eft confciusinfirmitatispropriç.Namamp; poft parum audit:Vade poft meSathana,nô làpis,qua: Dei funt,quia enim Chrifto con-filium dare uoluit,abfit inquit à teDne,non erittibi hoc: decruce, «Scpafsioneloquens, quamindicauerat Chriftus, atqj ita priire uolebat,amp; non fequi : propter quod incipie bat iam fcandalum pati crucis : admonetur à Chrifto utfequatur,uade inquit,poft me: utteiicatlocum defignatii fibi,amp; oftenfum priùs,utadhæreatilii petrç,fi uultconftans efle. Rclinquebatur enim paululum arbi,» trioamp;fenfuifuo : amp;nbsp;permittebatiir nonni-hil defleCtere à reftitudinis ilia Iinea,in qua collocatus eratàfiimmo illo çdificatore,at-que ita nutaba’-,ftd redilftiis à Chrifto rur-fum ftat.Verùm qa reftabat ultima ilia pro-batio,in qua cafurus erat Pctrus,quia defer-turus erat locum fundament! fin, amp;nbsp;no ad-hxfurus petræ diuinitatis, fed humanitatii Unde non mirum ficum ea,infirma qui-dem fecundum ipeciem txterioré,pauente, ateptiméte ceciderit: ipfi, cumcæterisin ho railla terri bills ttntationis, quando, utin Pfalmofcriptumeft,liqiicfiebat terra,amp;ocs quihabitabant in ea, terra ilia,caro fcilicet Chrifti,liqiiefiebatcharitatis ardorc,amp;hu-militate: propter nos oés uero habitantes in ea Apoftoli fcilicet,amp; difcipuli timorc,amp;: trcpidatione,qtiia itaqj hoc reftabat,amp; pro-miferat ibidem Deus, fe confirmaturû co-lumnas terræ huius,reftauraturum fcilicet, in confpeftu hominû infirmitaté illam fua, amp;;glorificaturum,oftenfurumlt;]j illam fuifi-fe omnem noftram fortitudinem,dcApofto los etiam ipfos per Spiritus fanéti aduen-tum :inftantchac hora,in UIa ultima cocna

lapidi

lapidi illi fuo.qué deputaucratfundameti-to,qué conftitucrat iam.in ço fpecialiiis lo-quitur: Eccc inquiens Sathanas expetiuit uos.egoautemrogaui prote: inhac figniti-cans tentatione commuai omnibus fpecia-Icin fibi curam efle de Petro: amp;nbsp;q, libero fuo arbitrio dimilTus cafurus eilet,amp;fefe auerfu rus à Chrifto:ne,cùm hoc conipiceret, defi-ceret animo,amp; in earn laberetur defperatio nem,in quam amp;nbsp;ludas : Ego, inquit, rogaui pro te : non prçualebit,nec diu tenebit te il-lecafus, amp;nbsp;ideo conuerfusabilla negatio-nisauerfione,amp; couerfusad agnofcendam infirmitaté tuam,quâ nuncquah jfortitudi nem ia£tas,animam pro te ponam, amp;. para-tus fum tecum amp;nbsp;in carcerem, amp;nbsp;morte ire, dicens t Ab his itacp conuerfus ad me, agni-ta infirmitate,(amp; peccato tuo,non miraberis infirmitaté proximorû : fed quo mihi con-iunftior, amp;nbsp;propinquior eris, eo magis per compafsionem infirmorû fratrum ad eos ctiam conuerfus confirma illos exéplo ipfo tui cafus,amp; pofterioris fortitudinis, deniqj amp;nbsp;ueritate doftrinæ. Hooitacpiam tertium cft,quod circa petram efficit Chriftus, ma-' gis uidelicetipfum fibi uiucns,amp;futurica-fusconfcium reddens,amp;permanfuræ pro-mifsionis fux,quam amp;nbsp;impleuitilli etiâ inter ipfas fuss abicftifsimas pafsiones, cum conuerfus lefus refpexitPetrum,amp;rccorda LUCitiz. tus eft Petrus uerbi Domini, dcegrelfus foras fle«icamarè,Ecceconuerfum Petrû,ec-ce ad fuum locum, quem reliquerat, redu-ftum :idq,' àChrifto,fe prius conuertente ad illum,amp; fuis oculis ipfum trahente:undc óc poft refurreiftionem ab Angelo, utinfignis, inter cxteros nominatur, amp;nbsp;ab eo, qui pro-Ix .jquot;!, culdubioreliquiserat prxftantior,Ioannc plurimumillidelatume(re,idcm ipfe fcri-pfit.quü enim audiirent,non elfe corpusDo. minim monuméto,turrcbant,inquit, duo f mul Petrus fcilicet amp;nbsp;Joannes, amp;nbsp;ille alius d'fcipulusprxcHCurritcitiùsPetro,(amp;ucnit ad monumentum, non tarnen introiuit, quoufqj Petrus ueniret,amp; introiret : amp;nbsp;tum inqt. alius.qui prius ueneratintroiuit.Non nides quanta iliiexhibeat loannes ille,qui finerpciftus Domini recubuitreuerentiä? Verum reftabat ut apertiùs, coram omni bus reftitutus in fuum locum Dns Petrum oftenderet. Sequitur igitur ultimum, Eta-ftantibus reliquis ait illi : Simon Ioannis,di ligis mcphishis ?ubi cum ille refpondeat; ctiam Domine.d; Chriftus hanc relponfio-nemnon improbet,confirmât ipfum cxtc-ris altiiis fibi coniundü elfe, amp;ideodignü àfefaftum, qui cxtchs omnibus prxfit,amp; , prx cxteris in cura ouium,amp; gloria marty-

lOM.îi. rq Chriftoaccedat.Pafce,inquit,oucsmeas, ô;:cùm fenueris,aliu3 te cingct,amp;ducct,quö tu non uiSjfignificans qua morte clTctcIari-ficaturns DeumiiS: tandem,feqverc, inqurt, ne prx cxteris uidelicc: oinnib;;s mihi có-iunäüs efto,quibus uerbis(ut fatis fupçriùs oftendimuspatrü teftimonijs, amp;nbsp;oftcnde-mus iamiam fcnfu Ecclcfix totius orbis) commilfa ei cura eft,amp;: Chrifto in aliam ui- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

tarn translato,amp;4gt;ptereà dicente ; Hxc funt 24» uerba, qux locutus fum ad uos, ciim eftèm adhuc uobifcum,illo,inqua,nó cum eiscxi-ftente.fcd per tranfitum quendam eis appa rente,Petrus fubftituitur,amp; nóebfcurè,fed coram quincpalijs Apoftolis, amp;nbsp;Nathanaele ( hosenim refcrtloannes prxlentes fuilTe) declaratipfum exteros deberc prxirc, amp;nbsp;Ja co fui habendum ab omnib.hoc enim cun-fta illa fignificanqamp;prxcipuè illud,fequcre me.Necenim tue magis ipfum, quàm alios corpore credendl funt Chriftum fequutii, necaliquö ibatChriftus,quo opusclletPe-trum fcqui,fed fequere inqt, mein hoema-gifterio,amp; prxlatione,atq) ita nunc ultimö, non tancùm ipfum in fundamento confti-tutum oftendit,fed etiam fuperxdificatiplt alios; amp;nbsp;ilium loco fui exteros habere prçci

pit. Hxcigitur circa Petrû à Chrifto per- Cab.ie} fe(fta,nôcertè ilium lîngulariter relpexilTc, Subradidd autad eum folùm pertinere,fedadfucceiro . p res etiam fuos in eomunerc,lt;S:magiftratu, l — qux tune inftituebatur,pcrfuafitChriftus

ipfe Ecclefix fuç,ut ita agnofeeretperpetuû (OltUtturc^ gradum,quod perpetuô in ea maneret,infti tutum elfe in Petro magiftratum inquâpro prium Ecclefix,amp; unius hominis à Chrifto dependentemprimatum.quoprçcipuè uni tas Ecclefix conferuetur,humano quodam more, fed fupra humanam uirtutem, fient homine gubernari earn Chriftus uoluir, ciim certè polTct.fi aliter uclit,pcr le, abfquc homine earn regere ; fed ut diximus in prin cipio huius loci de Ecclclia, nimiiimeilet abieifta humana conditio, nifi minifterio hominumDeusuteretur ad guberuandos homines. Qui ergouidemusfingula-rum Ecclefiarum Epifcopos,amp;paftores,ui- ijecefTariô cariosutiqjChrifti in ciusgrege,amp;capita,amp;: f/Tj ju agnofcimus,utexCyprianofuperiùscitaui p. ■ f mus,oportere in Ecclefia catholica unum .. elfeEpilcopum, quid mirabimur fi intota ** hac magna Ecclefia, cuiusomnes alix par- pW Ulltbuei tes funt,amp; membra, etiam fitunus uicarius Chrifti reliquis omnibus Ecclefijs,lt;Scearutn capitibus fupcrior: per quem in unitatçm fidci,rituum,amp; morum, quantum necella-riumeft omnia membra,cùm dilTenferint, colliguntur : amp;nbsp;ne dilfentiant contineStur?

Cur inquam hoc duriiis accipiunqquile-quütur lenfum fuü? curdifficilius erit Deo, magna hanc Ecclefia totius orbis contincre per unum homine,q minores alias,amp;priua tas,eius uidelicet mébra ? aut cur uolumus hîc inuifibilecaputChriftum,amp; inuifibile quid quia aut minus necelTariü eftuniuer-fali Ecclcft; uifibilc capuqquàm particuiari

tus,aut quia fi non minus neceflarium, no æquè pofsiigt;ile,aut facile ? Quis uerô hoc di. xerit,nifiqui Del no cogitât omnipotentiâ, cui nihil difficile eft ? Primum uerô,quis e-tiani non manifeftè uideat,affirmari non polTe ? quis non intelligat.quô partes Reip. magis diftât, quo latins patet ciuitatis, uel regni focietas,cô magis necelTarium elle, ut jnunucolligantur,amp;contineâturîVicinio ra.dc propinquiora facile (efe agnofcunt, ôc jnuicem participant : At uerô qua: nimiùm remota funt,maiori labore congregantur, «St continentur. Certè hoc habet hominum natura proprium,ut ficut exterior cultus illis nece(rariuseft,quointeriora fua cxerât, amp;nbsp;prodant,amp; per externa alijs fignificcnt,amp; in eis conueniant: ita ut unitas interioris,amp; exterioris cuit? feruetur,ncceflarius eft cor porcus,amp;uifibilislocus,atcpaltarc. Often-dit hoc altare illud filiorum Ruben,amp; Geth citra Iordanemsedificatû,non quidem,util li fatentur,in holocaufta.aut uidimas ofïe-rendas, fed in teftimonin, inquiunt, ut fer-uiamusDno. Vbi duo confideranda funt, huicpropofito non incommoda. Alterum qd i P tî fecerun t.alteru quod ois reliquus po pubis Ifraêl. Illi enimuidentcs felordanis îluminefeparatosàreliquis timuerunt, ne ealocorum intercapedo,amp; fluminis impc-dimentum fucceflii aetatû, amp;gencrationu, occafio fieret fchifmatis.attp difcefsionis à lieri Dei cnltu.Vifibilcquxrût teftimoniû, üt eademinuifibilis fides, amp;nbsp;idem exterior cultus no minus ad fe,amp; pofteros, quàm ad reliquos filios Ifraël.amp;fucccflbrcs eoru per-tinere oftenderetur. Qnod confilium,cùm Eleazar fummus facerdos, amp;nbsp;totus populus îfraël probant,meritô à Deo crcdcndum eft fuifle.iSc oftenderc,quantum fit opus uifibi liter, amp;nbsp;corporeè uniri eos maxime, quos lô gè diftantes in eandem fidem,amp; cultum ne lo[ue il, cefleeftconüenire.QuodaûtpopuInsIfraêl tunefecit conuenientes omnes in unum ut dimicarent contra eos,amp; mittentes Phinees filiuniEleazari, amp;nbsp;decem principes tribuû fuarû, atqjdicentes; qux eft ifta tranfgref. fio, cur reliquiftis dominum Deum Ifraêl, xdificantcs altare facrilegum,amp;àcultu il-lius recedentes,amp; cætera, quæ illis dixerût, quoàtanto fehifmate, quod timebant cos abducerent,quantum noftra confirmant? quantum oftendunt uifibilem banc congre gationé neceflariam ? Primo quöd in eo po pulo,qui Chriftiani figura fuit,amp; umbra u-num tantùm templum, amp;nbsp;unum duntaxat holocaufti altare noluit Deus elfe, côferuan DfMf tX unitatis caula.Caue,inquit,ne ofFeras ho locauftatuain omniloco, quéuideris: fed in eo,quéelegerit Dominus, in una tribuû tuarum öfteres hoftiam, quod amp;nbsp;fi non fa-tis feruatû,cnm populus immolaret in ex-celfis,qdin tarnen unûtemplü agnitu fuit, de unus locus diuini cultus : tam diu unitas feruata eft illius populi,amp; cùm primum la* roboam ab illo templo feparauitpopulum» cretftis uitulis aureis, facerdotesip illegiti-' mos conftituit,amp; cultus Dei,amp;uera: fidei u-nitas perierunt,quod ne fieret, prohibuerat Deus,amp; fané quando memoria erat legis e-ius,amp; recentium bencficiorû,eduâ:ionis ah Aegypto,amp; introdudionis in promiisionis terra,totus populus arma fumpfît ut id pro hiberet.Quid igitur moliuntur, qui à pafto reuno, quem Deus Ecclefix fuæ praefecit, conteriduntauertere Chriftianumpopulû, ut uidelicet non plus Germaniæ cum Italia conueniatin fide,amp;ciiltu,quàrriin alijs po liticis,amp;externis rebus : imô multo minus quàm in illis :amp; pari ratione cæteris Chri* ftianis populis ? Non opus hic eft alio fortio ri argumen to,quo probemus hoc unitatem Ecclefiae fcindcre,quàm rc ipià côftituatur Ecclefiariimftatus.utilliuolunt, ut iam a-pudfeconftituût, ubipraeualentidt rc iplà oftenditur nulli Ecclenx quicquâ cômune cfte cû altera,nifi quantû fini placuerit, atq, ideonullâpofte efte concordiâ.quia nullu iudiciû,amp;nullus ordo.O certè miferrimam conditionemtalis Ecclefiæ, imô iam non unius,fed pluriû.Si enim ocs illæ urta Eccle fia,ubi ratio,qua dilsidentcs uniantur ? q» fi hæcdceft,dceftunitas.O confufioné inter.» minabilemuniusEcclefix. Dicuntaduerià rij ilia de unoaltari,(Sc templo ad tempus le gis ueteris pertinere, nunc uerô quando irt omni loco munda oftertur oblatio Dno, quummagnumeft nomen eius in Genti-bus,iamhis opus no efte. Fatemur quidem unitatem Ecclefiæ fpiritualem efte, non cor poream,dumin omnicorporco loco offer* tur Dno oblatio munda : fed in uno fpiritu, in una concordia fidei,de qua Icriptum eft : quodmultitudiniscredentiumerat cor u-num,amp; anima una. Quia tamen,amp; fi fub Ipi ritus lege fumus,amp; fpiritualis unitas prçci-puè nobis commendetur, homines tarnen fumus corporel,dccorporeis reb? tenemur, amp;nbsp;mouemur, amp;nbsp;ab hominibus gubernari nos Deus uoluit,q$ non uideat Ecclefiâ to* tamuniuerfalemabunohoîe régi oporte-reineccorporeamillam unitaté, quam ad conferuandammorum,amp;fidei fpiritualem inftituit ipfe Chriftus,contemnendam elle? Quare id tantùm reftat,ut ficut diximus,o-ftendamusfenfiffcfemperpatres,at{pdoèlo pi» res Ecclefix,«Sccum eis totâ Ecclefiam in Pc- nbsp;nbsp;nbsp;*5.yni»

troàChriftoDnoperpctuûinftitiitûmagi-’ . ftratum,qui,quamdiu Ecclefiâ permanfura eft,promifsione Chrifti conftabit,amp; præce-pto eius agnofeendû eft ab omnibus inPe-“'//^ fuccep tro,amp;in fucceftoribusomnibus eius Roraa /ôrei PfW, nx Ecclefiæ pontificibus : nbi ledes ilia uo- ut uiarioi luntate Chrifti collocata eft, conceftum efte cJfrtfiù primatum Ecclefiæ adminiftrationis,amp; ui-cariam poteftaté nice Chrifti in uniuerfos fidèles ; atque ideo ipfos caput eflè, dt pa-

tr^s

ttfec oinniutn fidelium, amp;nbsp;Ecclefiam illam matrem omnium aliafum Eccleliarü agno uifle Chrifto perfuadente totam Ecclefiam, eft oftendcrtdum; quód cùm antiquü Eecle fia; ftatü ex hiftorijs fide dignis intuenti rei-pla compertü fit,rtlóliuntur tarnen aduerla rij non folùm obfeurarc.fed in contrarium etianlitaconuertere.ütfimpliciores aut o-mnino decipiant, aut plurimùm turbent. Confitmartdum eft igitur nobis, non muk tis.quod ab alijs faftum eft, fed certifsimis.

amp; temporum Ecclefix.ln qua re magis peri clitamur copia rerum,quàm penuria i Diffi ciliiis nobis eft ex mukis pauca feligere,q fo ret coaceruare immenfa: fed conabimur, præcedcnte nos diuina luce,efficatiora,qua: Irri ^cctirrerintnobisreferre. Primus igitur . ' nbsp;nbsp;nbsp;ex prima aetatc Ecclcfix, quam ab Apoftolis

(«gt; i,f(p ad concilium Nicaenum, amp;Conftanti-numimperatorcm,attp Silueftrumpapam piitrujtaes meritocomputaripolT« iudicamus,quoté'-df priitiittu pore certum eft Ecclefix lynceritatem per-Eccle/itcRo manfiire,amp;totiu5auaritiaî,atqj ambitionis WKitf fpeciem quam longifsimèabfuifle ab ea,in-terperfecutiones grauifsimas, «Sc martyria maxime Epifcoporum, primus inquam ex illa çtatc dignifsimus teftis,Irençus illeLug dunenfis Epifcopus, qui Polycarpi Apofto^

Äprxcedentium omnium tcnuit merno-riam,amp; (cripto commendauit:laudes euius Eufebius commendat frequenter in Eecle^ fiaftica hiftoria.Is igitur j.lib.aduerfushçfc fes Vàlentini,poftquamaetraditione Apo-ftolorum, ad quam in omni controuerfia fi I- deirccurfendumdocet, locutus eft: amp;nbsp;cara inquirendam dixit,in iIlisEcclcfijs,quas A-7, poltoli inftituerunt,amp; docuerunt,de quare ' fuperiùs fitis didum cft,fic loquitur. Sed quoniam ualdclongum cft,in hoe tali uolu mine omniü Ecclcliarü enumerare fuccef-fionçs,maximç amp;nbsp;antiquifsimç,amp;omn ibus CognitsE.àgloriofifsimis duobus Apoftölis Pctro,amp;Paulo RomçfundataE,amp; conftitutç Ecclcfiat,eana,quam habet ab Apoftolis tra^. ditionem.amp;annuneiatam ab omnibus fi-dem,per fucccfsioncs Epifcoporuqi peruc-nientem ufc^ ad nos iudicantes, confundi-mus eos,qui quoquo modo uel per fui pla-centiam malam,uel uanam gloriam,uclper ca:€itatem,amp; malam fententiam prxterquä :oportet,coIligunt.Ad hancenim Ecclefiam ^jpter potentiorem principalitatcm necefle clt omncm couenirc Ecclefiam, hoc eft eos, qui funt undiquefideles ; In qua femper ab Tiis,quifuntundiqj, conferuata eftca,qux ab Apoftolis eft,traditio.Hæc primo ihquit lnfnaeus,n5quafi noua,autà fc adinuenta, fedut re ipfa certifsima, amp;nbsp;tcftimoniji om-aiium confirmata,in quibus uide ea,qux di ximus de uno magifterio,amp; iudicio neceffà tio adunitatis in fidc conferuationetn,d(d« »Ml*

cbrporea,«ScuifibiliüniotlC,ät^locoad fp* ritualem conleruandara,ad hanc, inqt, Ecclefiam Romana ncceffeeftomncm Eccle-fiam conuenire; hoc eft cos,qüi funt undiep fideles necefle inquit eft : nó uolunrati per-mittit cuiutlibet: fedoês dicit neaefleefle ad hanc cönuenire.Nungd crcdipoteft,hoc à fc confinxifle Irenjeum ? quomodo aude-ret ad conueniendumin Romana Ecclefiä aftringcrcoés,autqüisfuftincretcum audi rc,nifi res certißima foret ? neque ipß hano tarn certam aflertionem fine teftimoniore liquit,ilt;i haC inquiés conferuata eft femper ab his,qui funtundiq;,Apoftolorum tradi-tio.fempcr ait,amp; ab omnibus,uel ab his,qut funtunditp, utillc loquitur, conferuata eft in hac Ecelefia ueritas prçdicationisApofto lorum.quomodo,rogo,ab omnibus confer uataeft in Ecclefia Romana hxefides, nil» quia «ses femper agnouerunt inea ßruari: amp;nbsp;idco illius fidei le adiunxcrüt,ad earn rc-ferentes quoderederét óc quod dubitarét, utabea explicareturexperiantcs. Itacphabc mus omniû præccdentium tcftimonijs ilium fuamconfirmalTe fententiam; Habe-mus Romanam Ecclefiam maxima elfe, ait tiquifsimam,principalcm,«amp; potentioré c« teris omnibus,fundatam àduobus Apofte-1 is,in qua femper traditio Apoftolorum 1er uataeft,ad quamoés tenentur conuenire^ qui funtubiepfideles animorû uidelicet, «Sr cordium confenfu.Sed audiendafuntattcit tifsimè omnia,qux fequuntur. Hxc igitur confequentcraddit.Fundantesigitur,amp;in-. ftruentes beatiApoftoli EccIefiam,Lino epi feopatum adminiftrandx Ecclefix tradida runt :Huius Paulus in his, qux ad Timo-theum funt,«piftolis meminit: fucccditaût ci Anaclctus,poft eum tertio loco ab Apofto lis epifeopatû fortitur Clemens,qui «amp; uidic ipfos Apoftolos,lt;5c côtulit cum eis: cùm ad-huc infonanté prxdicationem Apoftolorû de traditions ante oculos haberetnon Iblua cnim.fed adhuc multi fupererant tune ab Apoftolis do«fti. Sub hoc igitur Clemente diflcntione no modica inter eos,qui Coriii thi cflcntfratres,faôta,fcripfit,qux eftRomf Ecclefia,potentifsimasliterasCorinthijs,aa pacem eos congregans,dc réparas fidem eo-rum,lt;Sc annuncians,quam m rccehti abApo ftolisreceperat,traditionê. Et deinde qux-damrefertadhanc traditions pertinentia, qux nunenon eft opus referre.Hinc tarnen collige; iamtunc Romanâ Ecclefiam alia;« eonfirmaflc,«Sc reparalTe fidem cartim,«Sc pa ccmridtp cùmfupcruiuercnt,qui ab Apd'-ftolisdotfticrant; ut iam implcretur illudt Petro, «Sc fuccelToribus ( ut diximus) mandai tum à Chrifto : Confirma fratres tuos. Au-diamus iam qualiter contexit fuceeßionS huius Ecclcfix ufep ad fua tSpora.Clcmcntt, inqqfucccdit Euariftus. Euarifto Akxäder, lt;e deinenpsfextus ab Apoftolis couftitutuj

eft Sixtus,ab bocTelefphorus.qui ctiam glo riofîfsimè martyrium fecjt,ac aeinceps Igi-nius,polt Pius,poft quem Anicetus.Cùm au tem fuccefsifletAniceto Sotcr,n une duodecimo loco epifcopatum ab Apoftolis habet Eleutherius.Hac oVdinatione, amp;nbsp;fuccefsio-ne ea.quæ eft ab Apoftolis in Ecclefia tradi-tio,di:ueritatis præconatio peruenit uft^ad nos; amp;nbsp;eft plcnifsima hçc oftéfio unâ,amp; eart dem uiiiificatricemfidem eire,quac in Eccle ftaab Apoftolis ufqj nunc fit conferuata, amp;nbsp;tradita in ueritate ; Hxc omnia Irenæus. In quibus quanquam poft priera ilia déprima tu Romans Ecclefiae, noneft curapertiora teftimonia quæramus : habes tarnen quantum confiderauerit antiquitas fuccefsioné hanc Ecclefiæ Romarwt.Nam ea itiquit Irenæus conferuâtur traditio Apoftolorum.dc pcruenit,inquit,ufq;ad nospræconium ue ritatis.Nouerat Irenæus fuceeßiones aliarü Ecclefiarum in tam recenti memoria Apo-ftolorum,amp;corum, qui abeis edoéti funt, qiias de hiftorijs prod iras habemus. Eufe-bius frequenter inËcclefiaftica hiftoria me-minitfuccefsionis Hierofolymitanæ Ecclefiæ,in qiia primus fuit Iacob? : Antiochenç, in quà Ignatius : Alexandrinæ, in qua Marcus; Ephefinæ,in qua loannes Apoftolus fe dit ; fed Irenæo fatis fuit illius Ecclefiæ fuc-cefsionestexere, ad quam inquit, oportet o-mnem Ecclofiamcouenire. Adduxit ibi Po-lycarpi teftimonium,amp; Ioannis etiam de ui tandis hærcticis,amp;traditioneApoftolica te-nenda,refert Polycarpum Smyrnenfis Ec-defiæ conftitutum Epifeopum, in Afia Ro-mam uenifle fub Aniccto,quem decimo lo CO pofuit in ilia fucceßione,ibitp multos cô firmafle in catholica fide: quum teftimon iû redderet Apoftolicæ traditionis.Nec défunt huius temporis,cuius mentionem facitlre-næus,amp;illorum pontificum, quorum me-minit, quos agnolcit, amp;nbsp;probat ueros fuc-ceflbres Apoftolbrum Pétri,amp;PauIi teftimo nia.Habemus enim uitæ, dccoriftitutionu ab eis editarum,diligentia Damafi Papæ,c5 feriptam memoria. Habemus décréta, attp epiftolas eorum plenasfolicitudinis, amp;nbsp;cu-ræ omnium fidelium, dt Ecekfiaruni, amp;nbsp;ad dmnes feriptas. Anacletus quidem ad oesfideles fcribtt,dctertia epiftola eius Epifcopis^ defidelibus omnibus Chrifti diredta, quam manifeftifsimam prædicationem habet hu ins poteftatis Ecclefiæ Romanæ: Aiidiamus quædam eius.Hæc fanéla Romana,de Apo-ftolica Ecckfia non ab Apoftolis,fed ab ipfo Domino faliiatorenoftro primatum obti-nuit,dceminentiam poteftatis fuper uniuer fas Ecclefias,de totum Chriftiani populi gré gern aflecuta eft.ficutipfe beatoPetro Apo-ftolo dixit: Tu es Petrus,de fuper hâne petra ædificabo Ecclefiam meam,ubi refeftcæte-ra,quæcolocodiftafiinl. Ibidem qiiarun-

' dam Ecclefiarum mentions tandem inquit : Inter Apoftolos quædam fu it diferè tio : de licet omnes eftent Apoftoli,Petro ta. men à Domino eft concelTum, de ipfi inter fe id ipfum uoluerunt,ut reliquis omnibu* præelTet Apoftolis,de Cephas,id eft,caput,dc principatum teneretApoftolatus.Euanftujs huius fucceftorconfulitur ab Africanis Epi fi;opis,de quibufdamad Ecclefiæ dilpenlà«. tionempertinentibus: de relpondens illis de hoc priori epiftola fie loqUitur : Diledfio ueftra normam Iccuta prudentiumad ftr dem Apoftolicam referre maluit, quafi ad Capui,quid debeatde rebus dubijs euftodi^ re,potius quàm ufurpationem præfumere* Alexandcr.quem polt hune ctiam refert Ire næus,ad omnes orthodoxos Icribit epifto. Iam,obedientiampræcipuè, amp;Ecclcfiaftica fum traditionû cuftodiam commendans, in quadeficloquitur; Relatum eftadhuiua fan(ftæ,amp; Apoftolicæ fedis apicem,cui fum-marum difpofitiones caufarum, deomniâ négocia Ecclefiarum ah ipfo Domino tradi ta funt,quafi ad caput,ipfo dicente principi Apoftolorum Petro, Tu es Petrus, de fuper hanc petram ædificabo Ecclefiam meam.^ Non eft opus plurareferre,exhis pontifici-bus;necadmodum curamus,qtiôd quidam uolunt de epiftolarû harum ueritate, de au-doritate dubitare,id certum eft antiquißi-mæauâoritatis illas elfe, in Ecckfia, unde fieri poteft, ucnonnullafit inter lèquentes feriptores diuerfitas : fiçutetiâm eft de pri-morum illorum pontificum ordine ; nobis fatis fit teftimoniü Ircnæi,amp; fei ipfius, quac manifcftum facit hos pontifices gubernafle alias Ecclefias,deagnttos fuifte ab illis, utfu pcriorcs . Sequamur iam ordinem prî- Câb.tat mæilliusætatis. Conftatenim poft duode- cybrûiû cimum.quem Irenæus ponit, Ekutheriuni uftpadSilueftrum fuccefsifle uiginti altos pontifices,quos manifcftum eft fimiliter O-mnium Ecclefiarum curam geßifte; Hoc tçmporcfuitCyprianus CarthaginenfisE- ßenditlffi pifcopus,de totius Afric^ primas, dt maximg viuus de mortuus in Ecckfia auéloritatis, qui contempofaneus Cornelio, de Lucio, alijs pôtificibus multa de haccaufa fcripfit, quibus putant aduerlàrij Ecckfie le adiuua ri.Illeigitur fit nobis huius ætatisfecundus fide di'gnus teftis.Eft igitur attenté audien-dusi.pauca'quædam locaex co nobis funt adducenda,quibus eius fententia lucidifsi-mè oftendatur.Igitur librum fcripfit de fim plicirateprælatorum, cuius fuperiùs memî nimns,4rduerlushærefum, amp;nbsp;fehifmatuni, quæpoftprioreS pcffectitiones tyrannorû fub Chriftrnomine cmerferant, iti Ecclefiæ peftikntifsimum malum,amp; diaboli, ut ille ait,callidißimam adinuentioné, qui, utai^ feeundum Apoftoli uocem transfigurât lè in Angelum lucis, de miniftros fuhortiàc luos.tanquam miniftros iufticiæ,aficrehtes noélemprodiCjintentum pro Iàlute,defpe

rationcoÿ

pixlargitate,unitas tarnen feruatur in origine. Auelle vadium Solis à corpore, diiiifio riem lucis unitas non capit: ab arbore frange ramum.fraétus germinare non poteft : à fonte pra:cideriuùm,præcifus arefeit; fie amp;nbsp;•ECclelia Domini luce perfufa.per orbem to tunî ràdiOs fuos porrigit: iinum tarnen lumen eft.quod übiq; diffunditur; nec unitas corporis feparatur; ramos fuos in uniuer-famterramcopia ubertatis extendit: pro-fluenteslargitcrriuoslatiùsexpaudit: unû tarnen caput eft, amp;nbsp;origo una, amp;nbsp;una mater fœcunditatis fuccefsibus copiola. Hxcibi CyprianuS, ubi confequenter multa amp;nbsp;fàn-ftè,amp;eloquenter de hac unitatç loquitur. Sed nos hxcattenté cogitemus, «amp;his,qua5 proxiniè citauimus,coniungamus: cœpe-rat ille originem,amp; caput qUxrcrc,ad quod recilrrendum elTet. Petruminuenit,ihqué ut dixit,Chriftusfua eudoritate originem iinitatisdifpofuit. Pofthæc banc unitatem in hiSuerbis,de quibus nüc agimüs,tribus aptilsimis fimilitudinibus explicat; unius llicis fólis, ócmultorum radiorum;unius radicis,d:ramqrum plurium arboris: de-niep unius fontis,amp; riiiulorum multorum. Vide qUàm propriè in his ôrrinibus multi-tudo imitur,non nifi per id,quod unûom-nirio eft.Vna radix multos continet ramos: una featurigo fontis in plurcsdiuiditur ri-ûulos: uni!ni lumen ih plufes radios.Quid grge aliud bis omnibus oftendit, quÀm in Eodlcfiactiam unüélTe.quömuIcitudq eol« ligitur: de quod aliud,quàm quod caputdi XBrat,amp;nunciterum diciq unum caput, de una origo eft,à quibus prxcidi,aut feparari, cxiccari,.amp;perirecftc illis tribus exemplis confirmat-Praecide ramum ab arbore, ger-minarenon poterie, riuumà fonte arefckî radium àfole,perit. Quid igitur apertiùs dt ci potuitf Haec enim omnia ad Petrum retii lit ; necad Petrum duhtaxat ilium fingula-rem,fcdadcum,qHietiam fuo tempore in Ecclefia erat,ad munus uidelicet, degradant Petri.Calumniantur,quod dicat, Epifeopa-tusimuseft,cuius àfingulis in folidü pars tenetur, quafi nullus fit unus toti Ecciefias præfes. Certè qui id ex hoc loco colliguntj nimiùm funt fux fentendx amore excxca-ti:ut contrarium colligant eius, quod maxi me toto contextu Cyprianus conatur expli care : elfe unam radicé,amp; unum caput in Ec clcfia,eirc,inquam,Petrura,ut radicem arbo risjcacteros Epifcopos,utramos. Quodigi-tur,inquit,Epifcopatum unum effe, nónne aperte oftendit,in unoefteradicé, ut itadi-camu$,amp; originem eius; à quo, qui fe iepa-* rat,fitutramus,autriuulus à radice,de fonte prateifus. Audiant qui hxc legunt; Epifcci pat'-^ unus cft,fîcut Ecclefia una.Nam de hac unitate loquitur. Vnus eft epifeopatus to-tius Ecclefix : nec enim de epifeopatu priuit tæ alicuius Ecclefiæ intelligi poteft: fedhu-ius unius totius Ecclefix epifeopatus pars i fingulisepifeopis,Cyprianus inqt, tenetur in lolidum^ non à fingulis, non in fingulis origo eft,de caput, fed pars quædam, ueluti riuulus,aut ramus : à fingulis,igitur intelli-ge,prxter ilium,qui caput eft, tenetur pars : ab illo uerô,qui origo eft,nihil aufertur de aiiorum poteftate : ficut radix nihil aufert à ramo,autfîhocnon uis, utfcilicet excipia-mus illum,quum de fingulis locutus eft, fie intelligc,ficutfupràdixerat,hoc erat exteri Apoftoli qd crat Petrus.ctiam ille Chrifti ©r dinatione fuam habet Ecclefia, qa unus Epi feopus eft,dc ordine epifeopatus par cçtcris-Duni ille itaep unam proximègubernat Ec clefiam,fcilicet Romanâ,oftcnditur Chrifti ordinatione plures elle epifeopos, amp;. iuftû cire,ut fingularum plebium,finguii fint Epi feopi : ficutplures fuerunt Apoftoli. Non i-gitur minus Epifeopus eft Carthaginenfis, aut Alexandrinus,fiuc Hierofolymitanus,^ Rongt;anus : unius epifeopatus partem qui-libettenet,fedoés unamhabent originem, deradicem,Petrû fcilicct ilium, eui didum eft; Pafee oues meas, cui in Ecclefia perpétué hocmunus commifiiim eft unitatis fer uandx.Ncc illud omittendum eft,quéd in-folidum dicità fingulis parte teneri, Quod ergo in folidum Cyprianus dicit.fignificara uoluit, ex illis tribus fimilitudinibus di-gniorem fe elcgilTe, cui conferret unitatem banende multitudincra£cdefix,luceni uide

Ucc^

licet,quç quo purior eft, amp;nbsp;ratione qüàdam akiorcorporibus,amp;ad fimilitu'diilem fpi-ritualium reriim plurimiim acccdcns;fic non diuiditur per plures radios,fed,integra in fe mancns, participatur àpliiribus, ficut uoxcùmàmukisauditur,qiiod non ita in ramis arborum aut riuulis fontium contin git.Huic igitur Eccleham afsimulat : no di-uiditur,fed à lîngulis in iblidum, hoc eft,to ta amp;nbsp;integra eiuï uniras habetur. Altera eft hçc Eccleiia ab ilia,fed ficut hic radius ab il-lo diuerfus eft,uterqj tarnen plenam, amp;nbsp;intc gram habetlucé: ita amp;nbsp;quilibct Epifcopus integra continet Ecclefiæ imitate, hoc eft in fôîidum à fingulis partem teneri: quæ de lo co hoc Cypriani eó diólafunt, quia quod il-legrauitatgamp;elóquij amp;nbsp;fentehtiarû, in qua infignis ollexplicauit.in diuerfos fenfus tra hiturabhis praecipuè, qui nihil aliud noue runt, quàm ad fuam fitntentiam oém detor qùere fcriptùrâ,etiam facram:quibus difficile eft,amp;certè nobis impolsibïlc,'auferre cô tcndendi materiam.Nos modeftis ingcnijs, non prxoccupatis erroribus, amp;nbsp;alFedibus loqUimur.Intueantùr argumentum, qüod hoc loto CyprianustraélatjCcrfè nOii aliùd eft.q aliter non pofte errores,dtfchifrriata iri Ecclcfia deftrui,g fi capüt,amp;origo tenéatur; amp;ad ilia fempcr recurratur.Hæcexillo ueir bo Chrifti,Tu es Petrus,amp;c. dicit facilè co-gnofcimam audoritate Chrifti in Petro hçc funtconftituta.Hisconfonant omnia alia, lt;]uæloquitur,necuideo fi huius Joci fum-mam colligere uelimus,aliâ efle pofte,ghçc, qüædiftaeft.Nettarnen hîcfolùm Cypria-nus de hoc locUtus eft : duo alia funt nobis adfeiredà, qiiibus ille hune, de qüo agimus, locûmagis explicat.Epiftola igitur ad Cor-neliumpapam,qu3î primi libri epiftolarû tertia eft,poft multa de auftoritate, amp;nbsp;pote-ftatclacerdotali,de quibus fuperiùs nônul-ladiximus,ficloqùitur ÎNéc enim aliunde hærefes obortæ funt,aut natafuntfchifma-ta,quàm inde.çpfacerdoti Dei nOn obtem-pcratur,necunusinEcclefia ad tempusfa-ccrdos,amp; ad tempus iudex uice Chrifti co-gicatur ; cui fi fccundum magifteria Dîiiina obtemperaret uniuerfa fraternitas ; nemo aduerfum facerdotum collegium quicqüâ moueret : in quibus uerbis, qui meminit, q fuperiùs diximus,efte Cypriaiü ; merito de bet eadem ipfa hîc explicatiùs diétaagnofce reiatrp fiutrunq; locum attenté cogitet,amp; ex akero akerum exponere uelit, aliqd hîc obfcurius eft,fed ex alio loco clarelcit:quód unû ad tempus facerdotem, amp;nbsp;indicé due Chrifti cogitandumin Ecclefia dicit. Refer re forte quis poftet ad lingulas Ecclefias, ut in qualibet unus uicem Chrifti teneat, âc quamuis hunc non efte lenfum Cypriani,fi quis attenté legat,ifte locus oftendit ( Quid cnim Cyprianiis tota Ecclefiam oem Chri-ftianorum congregationem unara efle fen» perconfiteatur,amp; doccat; cur in hacununi non exiger uices Chrifti gefeiltem ?Propte-reàinquit,quôd uniuerfa fraternitas ei fe-cundum magifteria Dinina obtemperara debet: amp;ftatim ait,quod nemoaduerfusfa cerdotum collegium qdicquâ inouert de-beat,collcgium facerdotum, Epifeoporuni congregationem inteiligés,in quanelchif-ma fit,‘àgnofcit CÿpfiariuS unum feniper a-gnolcendueirè,qui interbacteros uices Ch ri fti teneat: ficut in Aphrica Carthaginéfis.ita in tota Ecclefia aliquis. Hxcex iplis uerbis colligi poflunt) tarnen confer ea his,quæ a-liolocoloquitur: dixerar ibi fchifinata efte, quia non rediturad originem, amp;nbsp;caput, qd Petrum elTcin una ac uniuerfali Ecclefia,ad quampeninentoés Apoftoli,affirmauerar. Ciim igitur hîc fimiliter dicit fchifmata ori n,quianon agnofeitur unus facerdos uice Chrifti in Ecclefia,nónneagnofcis idem di ci,qüöd ibi: amp;huncunum eire,que dicitibi ohginem,amp; caput ?Nam non poft multa in hacipfaepiftoladerba ilia dicit, quæfupê-riùs citauimus,g,fupra Petrum ædificata fit Ecclefia.Sed audicnda funt quçdâalia eiuf. dem epiftolx uerba,quibus omnia'fupradi daexponantur, priùs tarnen paucis argumentum epiftolç eft explicandum.Schifma tici quidam in Aphrica damnati Roma pro perauerant, »Sefumma protcruia Corneliu pontificemaggrefsi,utrecipèretquafdamli teras,quäs contra Cyprianüm adduxèrant, inftant.Is cnirri fumma integritate,«Sc graui tare Epifeopo digna difeiplinam Ecclefiafti camfeuerifsimèreünebat,cótra que Ichif-maticiilli clamabant, apud Cornelium fe multa turpia,amp; probrofa aduerfus Cypria-nûdiéturos,nifi fuaslitcras reciperet. CQui— bus uerbis commotùs Cornelius ad Cypria num fcripfit ; amp;nbsp;Cyprian us hac epiftola re-fportdit. Mirû quanta Chriftianalibertato, quanta aüctoritate epifcopali. Nam ex ea fu munt aduerfarij multa,uimIc colliguntCy-prianüiiihiiagnouilTefuperioritatisinCor nelió,fratrem cum uocat:amp; miratû fe dicit, gj commotùs fueritillorum ucrbis,amp;planè obiurgat ipfum,fed fanétifsima quadâ unix tatis intentione,amp; zelo iufticix,amp; indigna-turqùôdammodo,quod contra fe aliqdab illis fchifmaticis Cornelius audirct : ubi fc-ipfum,quanquaminuitus,amp;fubuerecundè commcndatàperfecutionibiis,amp; periculis conftantifsimè toleratis. Denicp, qux adiier farij ex hac epiftola maxime contra prima-tum Romani fedis portant,fuo loco adfera mus: nüncquod commodum eft explanan disfupradiétisomnibusaüdiamus. Igitur contra fchifmaticos illos loquens, ficinqt: Poft iftâ adhuc irifuper, pfeudoepi feopo fi-bi abhxrcticis conftituto.nauigarcaudent: amp;nbsp;ad Petri cathedram, atqj Ecclefiam princi palcm,unde unitas facerdotalis exorta eft,à fchifraaticis,amp;prophanis 1 itéras ferre,Audi

Ci/p,lt;)2. epifcopi,fcdisuidelicctillius,quçfemperin \thiinajij,et Ecclefia poft Romana iudicata eft proximü cmttiîifui të tenere„ppter Petri Apoftoli nomen, amp;nbsp;porû ebifco ^'^’’^^'**^‘’3f’S®^'^^difcipulûeius,qeamfun dauitauiftoritaté : Iraq; Athanafiusamp;4gt;pter P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tätam federn,amp;4iptcrcclebratißimä fama,

pn, CZNicx fingularemcp amp;nbsp;eruditioné,amp; conftantiâ fi-tttconcU'^itu dedignifsimusteftis merito cfte debet,fed âorititteidè nosetiâin iIlo,quîprçfensfuitNicçnoCon frobiitur. ciliofummæauftontatisin Ecclefîa,etiani iplius côcilij fenfum credimus oftendi.Nec enim ille alienù fequeretur fenfum, fed nec illius tàntùm.ucrùm uniuerforû Epifcopo rum Aeg)’pti lîmul cum eo habebimus tefti monia,nec unicû tantùm. Sit igitur primû cxepiftolaadMarcü Romanû pontificem, quâfcribùtpetentesexemplaria Nicçnicô-cilij,cuius capita Athanalîusfateturl'eptua-ginta fuifle à fead EccIefiamAlexandririam dedufta: uerùmab hxrcticis combiifta, cp ualdeconlîderandumeft, cùmnos uix ui-ginti habeamus.lgitur fie habet ilia epifto-la;Dno fanfto,amp; Apoftolici culminis uene-rando Marco,fanftæ Romanæ,ôc Apoftoli-cx fedis,atq5 uniuerfalis Ecclefiç papæ.Atha nafius,lt;S: uniuerfa Aegyptiorü Epilcopi. Vi de igitur fi defiderari poteft apertior côfef-fio Romanx,tS:Apoftolicx fedis:atcp uniuer falis Ecclefi.-e epifeopû uocauit, nec uerbis tantùm Atlianafius,îed operibus etiâ hune primatû Romarta: Ecclefiæ agnouitrimo u-niuerfi orientales Epircdpi,atque Grçci hoc tempore agnouerunt tam catholici,q hære-tici.Vide qd feribat Theodoret? de Eufebio Athanafij aducrfario,atcp à uera fide alieno, libroquarto hiftoriæ tripartite ; Calünias, inquit,in Athanafium Iiilio Romano ponti ficideftinauitfimulcum confortibus fuis: lulius uerôecclefiafticâ legé fecutus, ipfos

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Româ uenire prçcepit,amp; uenerabilem Atha

nafiumad iudiciû regulariter uocauit, ulài Athanafium paruifle dicit,amp; uenifleRomâ, fed non aJios. Vide rurfum,qd eodem libro Sozomenus fcribit,ubi AthanafiumAlexan drinum,PaulumConftantinopolitanü,atc[J duos alios Epifeopos Româ uenifte, ubi amp;nbsp;erat Adrianopolitan’ epifeopus, fimilitef Græcus,refert,quorû omniû caufas Romanus pontifex cognouit,ipfos(]; fuis Ecclefijs reftituitjintelligens Nicçno concilio côcor-dare,ôc oriétalibus epifeopis literas fcripfit, increpans cos,q, uiros inculpabiles fuis Ecclefijs expulilfent: amp;nbsp;licet illi maxime fchill maticigrauiterhoctulerint, amp;nbsp;luliorefcri-pferintquçdam feditiofiUs,illud etiâ ex eodem conftat,amp; ex epiftola lulij eius fenten-tiampræualuifie. Videepiftolam ipfam ad Orientales epifeopos pro caufisAthanafij,et cpiftolamOrientaliüad ipfum, amp;demùm referiptum ipfius ad illos,ubi hanc fedis Ro manæ auftoritatémanifeftifsimèaflerit, Sc licet fchifmatici quidam reftitcrint,auftori täte tarnen Nicæni concilij,cuius aliquot ca pita ibi referens.quç nos non habemus, tan dem fuam fententiam confirmat,durèipfos increpâs,quod catholicos oës orientales e-pifeopos coùftatfecutos fuiffe. Itaq; legan-tur illaamp; iam ctiam Concilij Nic.eni tefti-rrtönium huius primatus, ôc Græcorû omnium manifeftifsimum uidebis.Ex illis igi tur omnibus hoc duntaxat uerbum hîc rc-

fererhus.IuliusOrientalibus refcribens fie loquitur,Sanifti pattes in Nïcæa congregati leges ftatuerunt,quas noscanones appella-müs,ne facilè probi ab improbisdamnaren tur,ex qilibus nonnullas fenten tias bis inlê niudicaüimus ; uttantorü patrû audorita tenoftraroboraretur epiftola. Primus igitur canon,quemadducit,hæchabet uerba; Vt oés Epifcopi,in quibuCunque grauiori-biis pulfantur,uel criminanturcaufis, qties necefie fuerit,hberè Apoftolicâ appellêt federn: atepad cam quafi ad matré confugiât; ut ab ca,ficut femper fuit, piè fulciantur, amp;nbsp;defendantur.Non eft opus plurarcferre.’Ha bemus ex his totius Ecclefix Latinæ,amp; Gr.:c cæ amp;nbsp;ipfius concilij Nicæni confpirationé, amp;nbsp;confenfum in primatum Romanæ Eccle fix uerbis,amp;operibus manifeftum. Suf-ficerepofsinthxc,nifi uelimuscredcretan-tos patres,imô amp;totam illorum temporum Ecclefiam errafie,fed pauca addenda funt, quofequentis temporisconfenfus in hanc hdéoftendaturin catholica aftèrtione, cap. defummopontifice, Ambrofij, Auguftini, Chry'foftomi, «SeTheophylafti adduximus t£ftimonia,airerentiûPetrûtotius orbis cU ram commifsioneChrifti gefsifle.amp;Ambro fius Damafum toti Eeelefix, de qua Paulus dicit,qd eft domus Dei, columna, amp;nbsp;firma-mentu ueritatis prxfidere dicit,Augü.dum ^bat epiftolas Aphricanorü conciliorü ad lnnocentiü,amp; illius refponfa,hoc ipfum có fitetur ; rcfcripfit ( inqt ) ille nobis ad oïa eo modo,quo oportebat, atq; decebat Apoftoli cx fedis antiftité : tam uefö in epiftolis dua bus conciliorü Aphricanorüj amp;nbsp;altera fami liari quinqjepifcoporu,inter quos Augufti nus fe fatetur fuillë,qin refponfionibus In-nocentij apertifsimèoftenditiir hûcprima turn Eeelefix Romanx Aphricanos tune a-grtouifle.Atqjhxc oîa,non longépoftNiex-num concilium.Non eft tarnen inter hoso-mittendus Hieronymus horû temporû ma ximx auftoritaris,amp; doCtrinx presbyter,in Ecclefia.Is nonnihil ante Innocentium,atcp Concilia ilia Aphricana, de qiiibus Auguft. tempore fcilicet Damafi,de contentione Ar i.lom. rianorû in orientis parribusad ipfum feri-bitduas epiftolas; ambx plenç funtconfef- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

fione huius primatus. Conftitutus enim in Syriaapud Antiochxnâ Ecclefiam,ppter di uerfadogmata,fufpeftoshabens epifeopos quofdam,à Damalb petit refponderi ; qui-bus debeat comunicare. Omnia digna funt ledu ; fed pauca hîcapponamus uerba. Itâ

ïgitur inqt.in priori. Ego nullum primfi ni fiChriftuin fcqücnsbeatitudini tua:, iti eft, cathedrae Petricómunioncconfecrorfuper illam petrâ «dihcatam Ecclefiam fcio: qui-cunqj extra hâc domü agnü coraedcrit, pro phanus fi qs in area Noê nó fuerit,periw bic régnante diluuio. Quid apcrtiùs.rogo, dici poteft.q ilium pcrire.quicathcdra Petri non cómunicat;amp;hoc,inqt,longé léparatus aburbeRomx. Vidcqdtandédicatinfine huius cpift.Quamobrê obteüor beatitudi-nem tua.per crucifixü.mundi faluté.per ho moufion trinitaté ; ut mihi epiftolis tuis fine tacendarü,fiue dicendarü hypoftafeóde lurauóloritas.In altera fie ctiam inqt; hïc in tres partes fei (Fa Eccisfia ad fe raperc me fc-ftinatjinonachorum circa manentiu gregis «ntiqua in me inFurgitauótoritas ; Ego inte nm clamito.fi qiiis cathedrç Petri iungitur, meus eft. Milefius Vitalis, atrp Paulinus tibi hærere le dicunt .■ poiTem credere, fi hoc u-nusaflereret; nücaütaut duomentiuntur, aut oés,idcirco teftor beaticudiné tuamper crucé Dni,amp;£.ubi p multalacra obteftatur ipfiimjUt mihi literis tuis,apud que in Syria debcä cômunicare.fîgnifices.Noli defpicerc änimä.pro qua Chriftus mortuus eft. Hxc itifitr (4 2 “^ftjI^'^^o.fcribitjUtuides qnecefiafiühoc ' crediderif, hoc,inqt.fcribit Damafo, cuius tépore,ut Theodoretus ait,lata fuit à Gratia no Chriftianilsirao Impcratoi e lex, ut epi-ftopis expulfi£,qui coramunioné Damali fe querentur,fux redderentur Ecclefix,ut in-teliigas,q uerx Romanx Ecclefix cómunio ncceffari.a fempercrédita fuerit. Ne igitur diutiust»ncamuslelt;ftore. Noniamunius, TrimnCo»«« ®utaltc‘'hgt;spatristeftimonio,fedantiquifsi itorSunûier *”°^“C°*’‘“'''°’’üduntaxatfimus auftorita . nbsp;nbsp;- tecontenti.Triuinitatp,quxpoftConciliü

Ja iMNtcrflM Nicænuàtota Eccleliafuiceptafunt.quxfi-fe^ttentiui» mulcum illode pcipuis dogmatibus fidei ^«Soritdte reftam doélrinâ tradiderunt toti Ecclefix, pnwrffiwRo qux Grcgor.ficutquatuoreuangeliorum li ntitna^cclta bros fufeipit: tria inquam, hæcteftimoniû fiæ oftendic perhibentprimatui Romanx Ecclefix, illi feie uniunt,lt;Slt; abea pendere confitétur.Pri-mumConftantinopolitanü centfi qnqua-ginta patrü, fubTheodofio imperatore, amp;nbsp;Damafo papa diinnitaté Spiritus fanfti con tra Macedoniii docet; «Sifymbslum illud pa trü,qdin EccJcfiafo!cnnitercanimus,in co cilio Niexrto cœptû compleuir, in quo unâ famftamcatholicâ, amp;nbsp;Apoftolicä Ecclefiam confitcntur.Scributpatreshuius cócilijDa mafo,amp;reliqs fanétisEpifcopis in maxima Lib.^.trlp. ï^oma coliertis cpiftolam, cuius meminit Jiili cat) u Theodoretus,in Ecclefiaft.hiftor. in qua fic ‘ aiunt: Qui.itamen fraterna circa nos chart taté miniftrantes ß'nodum in Romana ur-be Dei uoluntat« fcciftis,amp; nos illuc tanqua jjpria mébra literis Dei,amabilis principis, cuocaftis ; Et poft qdam ; Oratio qdem no-/tra fuit,fi elFet pofst bile,ut oés noftras rclin quentes Ecclefias defiderio utili tuagetl^ f mur.Hxcqdem primô aiunt ; ubi uides, fc membra agnofcantRoman.x Ecckfix:

ad ctus uocationé debere fè côuenire: Dein de uerb caulas apertifsimas, quare ucnire nôpolTentrcferétes.tandcm legatos mittût, per quos inquiüt,dc noftrâ pacificam uolun tatem.dc inicntioné habenté unitatis often dimus.Ephefinumuerà manifeftiùs hune primatû agnouit,in quo CyrillusAlexandri nus epifcopus uices Romani pontificis age bat : fie enim haben t ada quxdam eius,prima aftione cocilij Chalcedonéfis recenfita, fedentibus Deo amantiftimis, amp;nbsp;religiofif-lïmis epifcopis Cyrillo Alcxandring,amp;agcn te uices fanétifsimi,«Sc beatilsimi archiepiu feopiRomanx EcclçfiçCeleftini.In Ghaicc donenfi aût,horum quatuor ultimo, Içgati Leonis papxpnmû femper locum tenent. Sic habet prima aétio côueniente fando, amp;nbsp;uniuerlîili concilio,id eft,P.ifchafino,amp; l.u-centio reuercndilsimis epifcopis, amp;nbsp;Bonifia cio religiofilsime presbytero,tcnentibus lo cum fanftifsimi,amp;reucrendilsimiarchiepi feopi almx urbis Romx Leonis. Vndc amp;nbsp;a-élionedécima habes, cjuia mifsi Apoftolici femper in Synodis prius loqui, amp;nbsp;confirma refoliti funt:amp; deniep fatetur uniuerfum Concilium Leonern pontificé caput elfe, amp;nbsp;pfidere,ut habes cpiftolâ,quâad ipftimfcri-bit,in fine tertix adionis.tu quidé,inquiût, ficut membris caput prxeras in his,qui tuû tenebantordiné.Quid igitur opus eft,pluri bus hxc côfirmarefcertè Leo primus,amp;Gre goriusfanétifsimifuerc Romani potifices, amp;talcs Icmpcrab Ecclefia agniti. Quanta uc ro totius Eeelefi.x curam gclferint, amp;nbsp;q uerè eorû auéioritasagnita fuerit ab omnibus: amp;denilt;pquàm utilis, epiftolx corû ofteii-dunt: quxoés plenx funt hacfolicitudinc. Pofteriorû temporû non eft opus doétorcs citare,quûmanifeftifsimum fit magno con Icnfuomneshocaffirmalîe, amp;nbsp;operibusin magnis caufis oftendilfe.Tria enim funt,in quibusderatioipfa,lt;S:tota Ecclefîafticx hi-«orjç fériés docet,neceftariâ elfe hancauôto ritatéuniusfuperoésin Ecclefia. Primum adfynodura uniucrfalem congregandam. Quomodo enim uocari polTuntcés epifeo-pi,nifi à fuperiori : quomodo contineri ? Si enim cuilibetliberû fuent ucnire,aut non : nullum poterit Concilium fieri. In concilie Aiiionr Chalcedonéfiabomnibus epifcopis clama- propefin(^ turn eft,Ephefinum fecundum non elfe di-cendumconciliû,quia nccApoftolicaaiido ritate coaftum eft,necritèperadum.Socrates in Ecclefiaftica hiftoria Conciliû ab Eii-febio Antiochix Syrix celcbratu,pe.*simü amp;nbsp;fchifmaticû refert, amp;nbsp;inter cætera, quia nec Iulius inquit maximx Romx prxful interfuit: necinlocumfuum aliqué deftinauit; cùm uticp régula Ecclefiaftica iiibeat, no o-portereprxter Içntentiam Romani pontilî

cis

mores.Putaueras nôcfTehoîes.qui Chriftia nilunt,aut nihil humanii in eis futiirü, qd maiusmiraculûpofletquxrere intidelitas? certè utPaukis inqt.euacuatiim effet fcânda lumsrucis: Ócegodixerim.dcmeritü ffdei. His enim modis illaexercetiir: fed rteom-ninodelicereqmirisargurnétis Diuin.t:j3ui dentix ratio in liac ipfa höminü inlirmita-te illâconlirni.it : dû uidelicet inter hos oés humartos lapfos p hominü intirinorû.mo-rientiû.amp;libi iniiicéfüccedentiù.difcordan tiû, àcotitendentium ininifteria fuâ fidé, fuâ Ecclcfiam, lient^mifit, ufq; hodie per M. D.amp;eo amplius annos feruanitiut nôdii bitemus iiel hac experientia, etiâ iifqj ad fi-nem feculi feruaturu. Liberiùs, inqt Bren-tîus.confenlît Arrianis.diuerfaeft etiâ in hi ftorijshuiiis rei fentétia: fed qdad nos?nun quidjpptereà.quot;lut cotaECclelia confenlitAr-rianis?ant ipfafilté Ecclelia Romana fiiccu buit ? amp;. nô potiùsJiTheodoreto credimus, magna fùitoftenfaconftantia Romanorû: ciimFœlici Diacono Liberij àConftantio fulFeftonunquam Ecclelia cômunicauerit, quoufcpdemùm redditùobtinuerût Libe-rium.In q iuxta hune hilloricûnihil Arria-nxhxretis,autcômunionis cü illis reperi-mus.quâuis alij after feribât : amp;nbsp;diuerfa fit billoriarû fèritentia.Verùm ôc tûc, nec Ro-mançEcclefiç fides defecit.nec fnccefsio ifta pontificû Romanorûperijt,ita teftantibus catholicis.q proxi rrii fuerût.bt Aug. Hiero. amp;nbsp;Ambrofius.Sufrieiât nobis hi teftestagno feunt fucceffbres Petri Damafum,poft Libe riumiamp;.cumeistota Ecclelia. Thurificauit Marccllinus idoIis,aiüt,qdnocuithocEccIc fiç.qd nec illi qdem obfuit?redijt moxad fe, publice confclfus eft in Ecclelia,amp; pontifex agnitusabea.amp;gloriofum martynû pere-git.Hçc funt multö maiora miracula.qnàm li nihil horû malorum effet : dum agnofei-mus homines intirmos fuilfe omnes,necta men hanc inlirmitaté Ecclefi.x nocüiffe: cer tè 11 hxc attenté cogitemus, »Sc totius Eccle-fixprogreffiim ufq;ad noftra tépora.multa Diuinxprouidentiç argumenta,quibus ad fidenl confirniamur, habemiis. Sed hoc Pro’tidentii hm'i Romanx fedisppetnöferuat.x in fana Dfii« fèruÀ ffde,amp; légitima fuccelsione non inimerito da /ttccfffto» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;paucis nüc nobis

p p ’ agendiim eft.Augultinüs enim ante mille, «ctcc e]i£ (Sceoamplius,annos,hoctantifecit: lit refe RO;»ilt;cfÆ ad tens.quç eum in Ecclelia catholica tenebat, tniranda. dixerit; tenet me in Ecclelia catholicä, ab luib cöt.epi^ ipfa fcde Petri Apoftoli.cui pafeendas Öues flol.Vanda. füaspoftrefurreftionéDns commilit, üfqj eab nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prxfcntéépifcopatû.fuccefsiolacerdotft;

qUod Augliftiniis poft niiraclila, qtiiblis fides cofirmataeft,poftconfenfum in ea gen tiüm, amp;nbsp;populoru proximum refert: fatis oftendens hoc nö minimum fuiffe miracu Ium: quanto uero maius reputaflet Augii. miraculum,fucccfsionem hanc miileqmn-gentonim iam annoritm ?llle triginta oclo ( ni fallor) pontilicesrefert in Ecclelia Romana ufq; ad Anaftafium,fcribens Genero Eplß.toJgt; fo: inter quoS,liit eins teftimonium,qd pro-ximè diximus,nó omittamus.poft Liberi 5, rioh Fœliccm,ut quxdam hiftorix, fed Da-mafum pónit.Sed deAilguftihi fententia in hacepiftolaplura inferiùsadferemûs: nûc interim rrtentö annotandum eft nobis,tjff illçtriginta ofto pontificü fticcefsidnes,amp; quadringentorü pills rhihus anhofu tant! fecit : quanti nos nüc faóturi fumus fuccef-fionem continua ducentorii, amp;nbsp;ampliiis,q triginta pontificü ufep ad Paulum huius no minis quartû : mille quingentorum,amp; amplius annorû, deqbus «Scdicere poffilriius, qd Auguft.eo loco inquit,in hune ofdinem epifcoporû,qui duciturabipfoPetro.ulquc ad Paulum quartû,qui nunc eadem cathedra fedet,etiam fi qs traditor per ilia tempo ra furrepfiflet,nihil prxiudicaret Ecclelix, amp;nbsp;innocentib.Chriftianis,qiiibu$ Dns pro-uidens,ait,de malis prxpolitis; Qux dicunc facite,qux aût faciunt,facere nolite : dicunc enim,(S:hôfaciunt.Vbi duo,rogo,attenté in Auguft.uide. Alterum q, ueram fuccefsioné agnofcit ex publico teftimonio Ecclelîxiun denôdubitem Anaftafium cathedram Petri tenerciimô hoc iplum dixit priùsfibi pfuadcre iri ecclelia çfl'e manendû. Non du bitaiiit itaep i 11 e,qs con fénfus populorû fide lium fucceffbres Petri agnouiflet, confiteri, nec fchifmatib.amp;diffenliohib.territus fuir, qux nouerat contigiff'e,amp; hçreticis ilia obij cientibusrefpondct alibi,fed continua fuc cefsionéagnofcit.Reliquûeft,qgt;peccata illo mm etiâ traditioné,fiuej3ditionem fidei in libris facris (de hacenim agebat) nihil noce re Ecclelix docet,utcerta,inqt, fit fpesfide-Iium,qnonin homine: fedin Dnocolloca ta nunquâ tépeftate facrilegi fchifmatisdif. fipetur.Itacp fuccefsioné hominum àgnofci mus in fede Petri.led nô in homine Ipes no lira collocataeft Deûagnofcimusconlerua re hanc Ecclelîâ : ( ficut,pmifit : ) Ichifmata, amp;nbsp;peccata hominû nô curamusiq fi aliquan do ad tépus pmahferint:tamen lient ufq; ad fua tempora Auguftinus agnouit, nô^pte-reàdefeciffelegitimâfuccelsioné: itaamp; nos agnofcirtius, heCUfcp âd nos defeciffe. fed iam,puidentix Dei ueftigia in hoc uno ope recôlideremus. Nonne Diuinx iiirtutis,lt;Sc pfentiç àgnofeendû eft fuiireopus,q»prio-ribüs illis temporib.cùm ubiq;,amp;Romç ma ximè,lux Euangclica oriri cœpiffet, amp;nbsp;repu giianti Diabolo,q turn regnabat, regnâte là pientia,amp;potentiahuius mundi; atq; ideo grauifsimisprecutionib.pœnis,mortibuscp, lt;Sc tormentorû generibus,amp;acerbifsimis,amp; diuturnis amp;nbsp;imperatores ipli lidem Chrifti pfequerenturita utetfi ufq;adConftantinû decé uel duodecim perfeciitiones ab impe-ratohbus fufeitatas qdam rjferantjfi tamen

1030 DE ECCLESIA, mumeffe, amp;fibi gcntes prælatas in rcgno hoc Deijn Ecclelia Chrifti humiliter agno - . , fccre: dum Acthiopia prxuenit manus eius £)eo,amp;popuius,quénoncognoüeratpriùs, feruiuitei.amp; in auditu aiiris óbediuitei : fi-lij ùeroalieni faéli nientitifuiltei, amp;nbsp;clàudi caüerûtà fenlitis fuis ; amp;. cùin,ntPauIùs ih-quitjgentes qùx non feftabantüriùfticiàm, thid innenerUnciufticiam.lffaëlaücfeólahdoiu fticiam.inlegcnliufticix non pefuenit: qa non ex tide,led quad exoperibuS, amp;nbsp;deniïp cùnî inuenireturà non quxren'tibüs,amp; pa-Efi.6^. làniapparerethis, quieurnnon interroga-hant. Hoc itaqj iudicio faftû cft.ut fieret po pullis ludxorû, amp;nbsp;nlagnailla ciuitas Hieru falem ficut unibraculü in uinca, amp;nbsp;tuguriü incucuinerario,amp;ficutpdixeratilli Deus: DcMf aS, Aduena,qui tecum uerfaturin terra.afcen-detfuper tc.eritqjfublimior: tu aütdefcen dcs.amp;eris inferior: ipfe critin caput, amp;nbsp;tu cris iû caudam. Sic faftum cft, quû gcntes, qUx,ficutVaulusinquit,erant fineChrifto, alienatxà conuerfatione Ifraêl,amp;hofpites tcftamentorum.faéli funtpropè,amp;deniq;ci uitas illa gentium ferè omnium domina fa étaeft caput,amp; Hierufalcm manfitdefoJata. iibi etiam amp;nbsp;altcrum impletu m eft iudiciû, utpotcntia illa,qux domaratorbcm lapicn tia,amp; pruderyria: Deniq}malitiaSathana;,amp; fuperbia.quç omnia federn fuam coIJocauc rant Romæ,infirmorû hominum foJa præ-dicatione,amp;uirtutibusad terram prOlffer-neretur,amp;crucifixi pedibus,imô amp;nbsp;ferüOfû fuorum fubiaceret: merito cantemus cüm Ep.2;. Efaia: Domine Deus meus es tu, exaltabo te,amp;confitebornominituo: quoniam fcci fti mirabilia,cogitationes antiquas, fideles, amen.quia polùifti ciuitatem in tumulum, urbem fortem in ruinam, fuper hoc te lau-dabitpopulusfortis,ciuitas robuftorumti mebitte, quia faftuses fortitudo pauperi, fortitùdo egeno. Hçc quidé de totius mun-diconuerfione,prollrataqjidolôlatria,cùm quàmuerilhmèdiôlâ fint, men'tô etiam ca referemus ad ciuitatem,de qua meritöAug. inquit,quod ut omnibus gentibus impera-ret, omniü gentiü feruiuit Dçmonijs.fada caput fuperftitionis totius: quödfoliuS di-uinx potetix opus merito fuit perpetuo an teoculos habendum in hacRomana urbc. De qua furfum idem Efaias,ciim de xdifica tione Ecclefix lóquitur,uidc an non aperte mcntiöné faciat.ln dic,inquiens,inacanta-bitur cahticfi iftud in terra Iuda,urbs forti-tudinis noftrx Sion faluator; ponetur in ea murus,amp; antemiirale : aperite portas,lt;Ji: in-grcdictur gés iiifta.cuftodicns ucritaté,qux omnia ad xdificationem Ecclcfiç,doftrir,â, atcp baptifmû,meritô referéda funt:pottxcp qbus ingrelfx funt genres oés, ut cultodien tes ueritatcm confefsionis peccatorû iufti fierent,amp; proptereà ftatim damat:uetus error abijt, feruabis pacem,pacem, quiain tc

fperauimus.NónnehoceftilludPäuIi,Iufti Rowjf» ficati ergo ex fide.paccm habeamus, fiue ha bcmus,ad Deum per dnm noftrum lefuin Chriftum fPacS inquit propheta feruabis, qùiaîntefperâuimus, non in nobis. amp;fe-quitur,fperaftis in Dornino,in feculis xter-nis,in domino Deo forti in perpetuü. Hoc iani Ipeni illani fideliurhofnniü prxdicat, 'qùâ per omne's üfcp ad fincni feculi genera-tioneä,qiiouftß tandem ad xternitaté peruc niamùs,fperamüs, inhixi his diuinispro-mifsionibus ; uobifcum fiim ; portx infcri, «Scc. Hancueró fpcmuolüitDeuScertifsi-mis argumétis omnipoterttix fux.qüxfem per ante oculos noftroscflet,confirmàfe: in ter qux maximü cft totius orbis fubiugatio in obfcquium fidei contrariç penitus omni fenfui carnis.Huius uerö operis in ipla ur-be Romana, pifcatori fubdita, uoluit nos perpetuü habere exemplum: ut nouerimus Deo nihil impofsibile elfe : atcp ideo Ipcre-mus conftantifsimè in illo. Et uidc, an non hoc propheta explicauerit:ciim enim dixif-fct-Speraftis in Dnoin feculis xternis,in do mino Deo forti in perpetuü : ftatim fubdit, qa incuruabit habitâtes in cxcclfo, ciuitat« fublimcm humiliabit:humiliabit earn ufq, ad terram, detrahet earn ufep ad puluerem, cóculcabit earn pes, pedes pauperis, greftus egenorum.Quid manifeftius dici poteft dc Roma illa olim triumphante,qux iam ufc^ ad terraäi, amp;nbsp;puluerem coram Chrifto hu-miliatäeft: deägnöuitin multis nobililsi-mis fHislenatoribus,amp;confulibus,amp;impe ratoribusmaximis,fepuluerem e(re,amp;:cine rem,amp; à Iblo Chrifto ueram ftabilitaté habere polfe. Nónnead terra humiliabatur Roma,dum Conftantinuis Crucem, auro, amp;nbsp;margaritis formata, uexillis fuis impone-ret : cùm laccrdotibus Chrifti fe fubderct : ’ cùmPhilippus Imperator,amp;Theodofius pii blicam pœnitentiânonrefpuerent?Proftra ti enim niter peccatores pauimentumEcclc fix lachr)'mis irrigarét,amp; purpura imperia li tergcrent.Verè ciuitas fublimis humilia-ta crat,amp;: conculcarunt earn pedes pauperis Chrifti,amp; greftus egenorû pifeatoris Petri;

lt;51 Pauli feenofaiftorixartis. Hocigituro- titp.pS, pus tantx fapientix,totiudiciorû Dei, puta ludicta D« mus facile deijcipoire,quod iam per mille îd Iftitnicoh quingentosannoScorihrmatuhific ftat, ut^ impuiinf quanquâ impugnatû fuerit, «Sequidemab iplbfuoortu omnibus Sathanx machinis, tarnen nunquâ prxualuerunt inillud:fed hoc tantum egcrunt,qtquotobftinatè con-tradixeruntei,necDiuinx ordination!x- ConfhtntlH^ quanimiterparuerüt,utfibiipfis primôau poliw^ ferrent falutera,amp;demû in miferam lerui-tiité inciderent. Vide fuperbam iljam Con-ftantinopolim,»Sc cum ca Grçciâ,«S: imperiû illud Conftantinopolitanum à Conftanti-no creétum,amp;prioré gloriam temporalem Roruxin fe translaum habens, quodiam

ante

Stite multos annos-aduorfus RomanîEccle iiemièerigebat ab Oriente alTcrensadueniC Fein ocçidentenripiiædicatores,amp; lucemâ-i-deî : amp;nbsp;fîdcbat erudititoni fiix in facris lite-ris.muhinidinicp reuera-fandifsiinorû, dwctifsimorumpatrù, qui primi ijj traftan dis facris literis,ôcconfutandis gentium er-Eoribus clarucrunt.ln hac igitur contentiq fuit Gregorij fanétifsimi tépore.Nain quan, ta älmSc^huinihter,lt;Sc patienter paflus Fuc rit,,àMauritioImperatore loannéiConftan cjuàm prudentes amp;nbsp;modcftf âures pati poÇt lintiMiratur g, in tanto fplendore Euagelijî «SctoteruditifsimisfcriptiSjquid.rogo Breii tij.per Lutheruni,amp; nefcio quos eius fequ4 ces Fplendüit nunc Euangcliû ? Lutheri fer» Îgt;ta aduerfus primatü pontiFîcis, quæ nihil labent nifimeras calumnias.ôtconuitia.in» poftnrastp manifeûifsimas.funt cruditißU ma fcripta ? ut enim omittâ interim ui uchj. tiummemoria.taliafunt L.utberi,amp; fuoru[ fcripta,ut conferri pofsintcum totFandiß» nioru,amp; erudnifsimorû patrû fcriptis, qua» fuperiùs citauimus, Irenxi fcilicet, Cyprijt-« ni,AthanaGj.HieronyiTii,Ambrofij,Augufti ni,Chryfoftomi,amp; Bafilij, amp;nbsp;deniqj Conci-lijs ipii$,quæuoscum milita reuerentia nq minatis,Nic«no,Conßa‘ntinopolitano,E-' phctino.tS: Chalcedonenlî, quæ ut quatuolt; Eiiangelij libres Gregorius recipitf Dign^ flint fcripta ueftra, Il Dis placet,eruditißi^ ma,Uten his conferâtut ; q folius beat! loan nisR.ofFeu{iscpilcopi,iSc martyris ucritat^' gratiitate,lt;Sc auéloritate longo intcruallofn pcrâtur?apud uos certè fola uerba fiint: quai lia hîc à te audio,amp; audes poß tanta iaétan» tiarn,(Scarrogantiâ,contumeIiam etiam ad-a dere,qiiâuifiis cstibifacetèdixifle, mihi ui rouideturinraagnam tiii ipfius infamiâî Huicenim,ais,afino AfcoirTH ità detradaefli’ ut meritô eum pudere debeat in publicuni prodireiego ucrô fi de meloqueris(ficenint dicis, ut ad ocs pofsit referri, q banc tenena fidem ) libéré,certè,ÓC citra ullum pudorengt; prodeoin publicum,amp;hoc tantùmtibi re-. fpondeOjhæc inania uerba elfe, quæ fi atteta difies,nufquam dixifies,uidifles cnini in qa hanccôtumeliam iaétabas. Nunquideninà Hieronymusille, tanquara afinus, Iconida operiebatur,quü diccret DamafoiEgo Chr» ßum fequés beatitudini tuæ,id eß cathcdr^ Pctri,communioneconfecror: fuper illaiq petram ædificatamEcclefiam feio. Afinus c-rat Ambrofius,qiii eundé Darmafum dicir, Ecclefiæ illiChriûi præefle, de qua Paulua dixit,qd eß dontiis Dei,£olumna, amp;nbsp;firma-« mentum ueritatis ? Deniqjpatres rcliqui qa citauimus Latini, amp;nbsp;Græci, Gyprianus,Ire-« næus,Athanafiiis,Bafilius, amp;nbsp;Chryfoßom?, amp;nbsp;Concilia ilia fandifsima leonide indue-bantur tanquamalini, quauos nunedemû Luthero ducc detraxill is i pudeat te tarn iia ncrandæ patrû caniciei contumcliofum eC. fe,pudeat te fola iterba iadarc in rebus taut grauibus : qualia funt,d illa,qux poßca di-« cis çodem loco de auétoritate Scripturæ la-cræ,cùmenimadloca hæc Scripturæ,qua» nos citauimus : Tibi dabo claiies regni cœ-« lorum,amp;c; Quicquid folucris in terra, amp;e* refpondct,fic inquit: fed hæc loca nô folùm facræ Scripturæ,ucrùm etiam Ecdefiaßic« rum feriptorû teßimonijs à iianis,amp; impij» fophißarü commentis uindicata funt.Hæ« illCjUtfcilicctfophiftafit HiUnus^ Ghryfo.«

ftonlus.dc impia commenta fint ôôrum cx-pofitiones.quibushxcde Petro exponunt, fed fequitur.înquiens: hæcita uindicata cf-fe à noftro ei'rorCjUt exiftimet me in alio or be hadtenui commoratnm.qüèd rtefcio.qd Inboc orbe âduerfus Romanenfium adula torumdeprauatiôriesdiaümjfcriptnm,atcp etiam depiftum fit: miranda certè fiducia, demifeVanda hominum fibi fob'splacentiû cæcitas.Non putat Brentius uixifie inter ho mines ilium,qui ineptifsimà cômenta fuo-fum claufis aufibus,amp; oculis præterirc uo-let.omnes funt illiRomanenfes adulâtores, amp;deprauatores,qui non probahtLutherû, êc fuos. Non fùitadulatof.necdeprauator Hilarius,nott Chryfóftomus,nön Augufti-nus,Bernardus,qui loca ilia fie interpretan ïui‘,ut nos ? amp;nbsp;uide tandem,quo prqrumpit àrrogantia fibi placentium, ad piduras nos mittit,ad eaquibusplcbifimplici imponût, eamq;àueritatemiferrimèauerturtt ; quas putabam certè necipfis,qui inter eos com-muni aliqüo fénfü uigét.placcre. Sed nunc uideo pfobari Brentio lèni, 6c tanto illorû , dodori; ut de nullo catholicorum uelit,ni-fi cum dedignatione loqui : fi quod depidû eft,attendendum clTeputamus, quantô iu-ftiàsantiquifsimispidUris,amp;illorum tem porum,quO in tranquillitate,amp;: Imitate con fefsionisfideiChriftiani omnes uiuebant, adhibenda eft hdcs.led ad fuas nos mittit pi duras,quas,rogo? Nunquid ad ineptifsimû illud h'gtnentû Lutheri, quodPapaffelum taocat?Nam,quam poteritmaioris audori tatis pidiiram ex fuis proferre, quàm primi praîceptoris,amp; magiftri fui ; qua tamert pi-Âura,nullum maius teftimOnium defidera »i à me poteft.ad auertendos omnes àLuthe ro.quàm quod taie adinuenerit monftrum: autadinuentum àSathana fuo commento curaueritluftrari.dinlucememitti: ôc qd opus eft de alijs Diaboli,amp; membrorü éius blalphemijs, iamp;adinuentionibus figurârû, amp;nbsp;imaginum.qtlas palsim uidimils in Ger-mania,mentionem facere, nunquid peffua dere poffunt quicquam prudenti homini tamindignafigmentaifedpoft tartta con-uitiaaudiamus, fiiamaliquid rationis ad-fcrt.Sicigitur,inquit,inhoc loco poft ilia, quæ proximè citauimus,Glanes Ecclefig da tæ funtPetro, 6c Confefforibus Petræ,quæ eftChriftüs: amp;nbsp;non funt datæ LiberioAr-riano,amp;Marcellino idololatræ: datæ funt miniftro Ecclefiæ,non hofti Ecclelîæ : datæ fiintferuo Cbrifti, non feruo Antichrifti; Hæc eft,qua tandem utitur,ratio:d: quid ro goillaaliudcontinet,quàm ueteremfuam cantilenamrnempc lit ex moribus prauis audoritatem negetprxlatorum : contra qd apertè ipfe Brentius teftatus eft î 6c nos fupe riùs illi concefsimus: quod fi à uera fide decefierit epifeopus, aut paftor, meritô fit rcijcjeadus. Itaqj fi de fide loquitur, nihil Contra nosadfcrt,qui manifeftè alieniimi fide, ah Ecclefia etiam alienum dicimus: fi de moribus uerb, Antichrifti ftrui polTunt non minus,quàm Iudas,gradum in Ecclefia Chrifti tenere : fèd-quorfum rogo nccef-fe erat Liberij, amp;nbsp;Marcellini hîc mentioné fecifie? nunquid utparuulos Icandàlizetî nos non in homine aliqtlo Ipcm ponimu» netpadfidem noftram pertinere pütamu» difputare,an unquamàDeopcrmifium fuc rit,autpermittendum,ut erret tanquam ho mo Romanus pontifex; latis eft nobis, ÿ non diibitamus, noh permifliifum Deum, ut hic error in Ecdcfia præualeat, quod exempla quæ ipfe adfert,con firman t-Thurifi-cauit metu Diocletiani Imperatoris Marcel linus:qd rtocUitEcclefiæ,qUi, ut diximus, mox pœrtitentiam egit,amp; humilimè in con cilio mültorum Epilcoporum peccatû de-~ fleuit,amp; ab eis agnitus eft,ut uerus pôtifex ? 6c tandem à Diocletiano martyrio corona-tuS,fidcm,quam ncgaUerat,üfcp ad mortem confefTus eft : amp;nbsp;hune làndifsimum marty-rem idololatram audctappellarc Brentius. Libehus art Arriariis confenferit,an nô, du bitantantiqUifsimæ hiftoriæ; amp;lp(e Eufe-biusCæfarienfis,amp;TheOdoretus non fatis corifonant.fedeftoj confertferit Arrianis: ccrtè,ut proximè didum eft,mox ut à catho licis hocagnitum fuit,ab eius communio-nc le fepararunt.Auguftirtus certè illis tem poribus fatis uicinusLiberium inter ucroS pontifices refert, ficut 6c Marcellinum : 6c tandem, iiiquit, in hocofdine epilcopofû| qiliàPetro computatur,etiâfi traditorqui-fpiam furi‘epfiiret,nihil pfæiudicarct Eccle fiæ,amp;inriocentibus Chriftianis,quibüs Do minus ait,de præpofitis malisiQuæ dicunr, facite: quæ faciunt,facere nolite: ut certa Ipes fidelis,quæ non in homine, led in Domino collocataeft,nunquam tempeftate la crilegi fehifmatis difsipctür.Qüanto igitur latins Brérttius ftylum temperairet,amp;; abfti-nuiflet à bläfphemandö fândifsimo marty re Marcellino : necairerüiiret,utcertum, qd deLiberio antiquitas iricertûhabuit: quû etiam fi utruncp uerum elTet,nihil fidei no-ftrç detfahit.Du© furt t in prolegomehis hi» reliqua contra hoc,quod agimus,non omit tenda. In fineenimpriitii loci depoteftatc « principum,ficloquituri Quod alligatnos « adRomanam Ecclefiam, tanquam prirtlâ, « 6c matrem aliarum Ecclefiarum, atq; ptilâ « tos eius : uetus eft Romaneftfiüm adulatO- lt;lt;nbsp;rum cantilena: ubi iam nofti, quos patres lt;lt;nbsp;Romanéfes adulatores üoeat: ut igitur hoc lt;lt;nbsp;rcij'ciat,ad mores cofugit.Quid,inquit, hoc « tempore Roma fit,alijdiirerât, temporibus ,lt; Damafi,qui per multas cædes, 6c feditiones n eledüs eftin porttifieem, iam tum diceba- « tüfpurpuratameretfix, amp;nbsp;Babylon, fed an « intereà temporis meliof fada fit,res iplà de « claraqd talcm,inqilit,p'ro matre Ecclefiarû „ agno-

D E F E N s I o agnorcercmusjindcdortrinamxternæ no ftrç faint J s peterermis?Hçc ad eadé ptincnt, qux fuprà diximus,amp; quidé Hieronymus, à Damafô ipfo,amp;à Rórtiana Ecclefia pctunt doârinâCdutis.ut fuprà oftendimus; ncc dcterritus cft cxdibus, amp;nbsp;feditione, quitus cleétus fucrat: nec prauis moribus, qs Brcn ‘ tiusacculattuncfui/Tc. Igitur refpondebo ego uic’fsim Brentio ; non agnofces tu matrem quam Hieronymus ? Non petes doftri namfalutis ab ca, à qua Hieronymus? fed s, additeodem loco : noil adlMimus ei omni » ex parte matris nomen, fiquando mißt ad 1» alias regiones,aut urbespios uiros.qEuan-»gt; gelium Chrifti annunciarent; amp;hlio Dei Ecclelîam fuam congregarent ; amp;nbsp;fatetur priùs,quôd in initio Roma mifcritaliquo-ties miniftros Ecclefix ad alias partes occi-dentis.Vbi aducrte,quôd hîc blandiri Græ cisfe uellc oftendit, amp;nbsp;hoc argumento ad orientalem Ecclelîam auftoritatem, amp;nbsp;pri-

I »• matumtrâsferreuult.Sitjinquit, Romama terillarum Ecclcfiarum,quitus mißt prac-t, dicatores, ad occidentales nempe aliquas. Cxterùm mancntiam primo exéptx orien talcs omnes : imoad cas transferamus hanc auftoritatem,in quitus,priufquàm Romç, docuerût Apoftoli.fcd huic commente nos refpondemus cum Irenæo, amp;nbsp;Cypriano, cü Amtrofio,amp; Augußino, amp;nbsp;cxteris omnits?

* pàtritus : Romam elfe, ad quam ornné Ec-cleliam oportet conuenire,matrice,amp;fonté QMoo. undeuniras faccrdotalisemanat: in quafo nnMcaHi- cathedra PetH,amp; fucccflor eins; cui poft refurreiftioneni pafcendas 15r oi’cscommilît.Hçôfuntcertifsimapatrum .. teftimoniamôhumana auiftoritate,autin-fo/olynijn duftriaprimatuS Ecclcfia: Romance cefsit : W.tfrenioijia fed inftitutionc Chrifti, qui uhû efle çaput fiü P.ale/i4 uoluitinEcclelîa. Sedquod ultimo in to.c futtt ßciit. loco inquit Brent.non eft omittendum.Hie rofolymitanam Ecclelîam matrem uukef-fe.quoniam non cxtat.utita nullam hatea-” mus matrem. Dauid, inquit, magnus auus ” Chrifti proponit nobis proEccleliarum ma ” tre Sioncm,uirgam uirtutistuxemittet Do ” fnifius exSion.EtEfaias,atqueMicheas: de ” Sion exibitlex. Et ipfeChriftus inquit, prat ” dicandam in nomineeius rcmifsioné pec-” catorum,initiofaiftoàHierofolymis. Hanc ” igitur,inquit,nobis dantprophetæ, öcChri ” ftus pro matrç, cur ad Romam confugere-” mits : fed ad montent,inquit, ilium domus ” Domini,amp;adeamdocl:rinam,quâ Apofto-» li.accepto Hierofolymis Spiritu ftmfto, uul gauerunt in totum orbem,amp; literis Apofto licisnouiTeftamenti nobistradita cft. In quibus uerbis uidetur mihi Brent. Iulianü Impcr.imitatus.qui ut auerteret à Chrifto populos, templum Hierofolymis xdificari uoitiit; uerùmquidixerat.Relinquetur fi-lia Sion ficut umbraculum in uinca.amp;tugit rium in cucumcrario.nonpermifit: fediugt;

lOJJ

dicio manifeftifsimo oftendit, colleftû efts fruiftum,qucm ex illo templo colligi uolu« rat Deus. Itanunc Brentius in odium Ro-manx Ecclefix conatur nobis crigereHiero folymitanam,quamreiplaconftat iam diu à lynccritate fidei defcciire,ucftigijs tantùm quibufdam relilt;ftis,ob fidem rcfurreiftionis Chrifti,quam,nunquam in Ecclefia défunt, qui profiteantur,atqj adorent,longa amp;peri-culofa fufeepta peregrinatione. Cxterùm nouit iam uniuerfus Chriftianus orbis,^ in quamplurimas feiftas, amp;nbsp;fchifmata diuili fint Chriftiani Hierofolymis habitantes.Igt tur ficut non palTus cftDeus tyrannidem In liani,qui contra uerbum fuum conabatur templum uetus xdificare,prxualere.'ita ncc Brentij calumniam perfuadere permittetfi delibus,Hierofolymitanam Ecclelîam, etiî quum ftarct,amp; floreret,Romanx prxferri : dixerat enim Deus ludxorum populo,amp;in co maximè regali illi ciuitati,amp; capitic facia te in caudam, non in caput : amp;nbsp;aduçna, qui ’ eftapudte, eritfupcrior,.«amp;tu cris inferior: amp;uidcBrentium,Scripturxfaerx dignitatis, auftoritatisipmagnü propugnatorem, qualiter exponat prophetarum promifla: uerba hxc : Virgam uirtutis emitter Dominus exSion,dominarc in medioinimicoru tuorum ; Dicit fignificare Ecclefiarum matrem elle Hicrufalem : amp;idem Elaix amp;nbsp;Mi-chex uerbis : de Sion exibit lex,amp;c. Vbi, ro-go.quishicfenfuscft feripturx? Cur enim ad Hierufalem terreftrem illtid referemus, quod magis ad cam,cuius ipfa figura eft, re ferri oportet.Nam ciuitasHierufalem,fedes Dauid,lt;5c dont? Iacob, fatis nobis oftenfum eft in Euangelio ad Ecclelîam referenda eC-fe,cuius figuracrant.Dabit,inquitangelus, LUCteit illi Dominus ( de Chrifto loquens ) federn , Daiiidpatriseius, amp;nbsp;regnabitiji domo la-cob in xternum. Ecce fpirituale regnum, amp;nbsp;xcernupiregnum,non tcrrcnum,»Sk tempo ralcded cuius non eritfinis.Noncrgoin ter reftriHierulalem: fed in ea,dequaloqucba turprophetaEfaias: Venite,inquiens,alccn Epil. damns ad monté Domini, amp;nbsp;ad domûDci Iacob : ôc.docebit nos uias fuas : amp;nbsp;ambula-bimus in femitiseius: quiadeSion exibii lex: de uerbum Dni de Hierufalem.Hxc eft liera Sion,amp; Hierufalé, fedes Dauid, in qua perpetuó régnât Chriftus.Hxcdatur nobis pro matre à prophetis.non terrena ilia. Sei| rit quidem hoc Brentius,cùm tandem ingt, ad doéirinam illam,quam Apoftoli accepto Hierofolymis Spiritu famfto uulgarunt,rc-currendum nobis efle : quanquam ncc hoc fit fatis.Nec enim tantùm dolt;ftrinam,fed Ecclelîam etiam quxrimus : certa illius fc-dem,ôi hanc per uerba illaintcIligimus:D« Sion exibitlex,amp; uerbum Domini de Hic-rulalem.Hocitacpde Apoftolorum prxdi-cationelibenterfufcipimus. Sedquidcft, qd phmô dicerc uoluit? Dau id npbis His-

B.R

Del proliia etiâ confirmât»,mentionéfjciâmus; quan dentix ferttet tum hoc fidern noftram confirmare debet, tamfuceeßto cùm conftet.Deum uoluilfe, amp;infir-Zj- mitatinoftrxcônerticnscfle,uttinusagno-nem,m eae - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, l i i. r n . r

featur uifibniSjamp;maniteltus,atrp prxlens J (Ca- corporepaftortotiiis Ecclefix;di huneeflî dit delrctiit fucceflbremPetri.'Romanumlppontifieem; aliiiritm (tri uidemus defecifle iam,atitomne§'dut ferè omnes primas illas fcdes.Antiochfe^fi'âm, A-

Jexandrinain,Hicrofoîymitanâ, äcCaeteras.* amp;nbsp;prxualuific in eas portas inferi,àt{pab lü nionefefiibtraxi.Qe: ftattamcri nflt;^ in ho-diernum diern Komana fedes, Roihanä Ee clefia,amp; habet fucceflbreni Petri in iirtiucr-fo orbc Chrißiarf o agnitum t ejhbd'rtecim-peratorum infidelium tyrantiis, ncc nfmia profperitais, amp;nbsp;lirxus, (jiiilJJam feqniiur, Öz reliqiia omnia m?.la,qiiænon negatnlisRo mæfuiiTc, ôcefie, impedirc potiicrunt; neC certèiniiumerx clades,de üallationes,(îtlta-h'a:,amp;ipfiiis iirbis. fempcr enim manlît in EccJeiia ilia integra fides, ôz çerta fuceelsio. Qnanquam nitiobominum àd teinpusnô-jiuiiqiiam obfcurata, Deo id ad manifefta-tionem potentix'fnx piermittentc. lt;iiiars necdubitamustilqjad finéhanc'ipfiirti per-tnanfuram Née éiiim fortiores m’achinx Sa ïbanæ,amp; acriore's expugnationes cxcogita-ri polTuntcontra banc.quàm qiiâs iam prae fcelsilîenoiiimns: etfi fortiores pôterûtex-cogitarijfortioreftin immcnfutn.qui illam defendit.Nnh h'îcquicouam agimtis delo-co,dedomiino temporali, defplendore il-Küs Ecclefiæ.ïèd de fide Itéra, de Rîcce/rorc

PetriihxcàChrifto promifla liint Eetro,de ufqjhodie feruâta.necdubitamiisfciHta-nda Crfp ioî, nfqjifiltriem. Séd ultimo iamàudiamus ÇfintWdtic acerbiores Brenti) criminationes in Rom. ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pontificçm.Itaiyttiirlocodç trqditiô'nibuî inquit.In Concilie AphricanopetuntJega- Beelti^ ti Romani pontificis.ut JiceatEpifcop’s Ro U{ßim4 mam prouocarc,d;proferuntCiinoneinNi- pon cxniConcilij,cuius auftoritate exigunt, ut Aphricanæ Ecclefix fubijeiantur Romany: fed patres AphricaniConcilij petuntab Ec-clefia Alexandrina, öc ConRantinopobtana rialt;,c»(rf» ueraexemplaria CanonumNicxni Conci- f^ondetUft lij.iôc deprehendunt Romanû pontifieem « ambitione excitatû delignafie in proferen- « dis canonibus Nicxnis crimen falfi : quare « inuehunturin eumgrauifsimè, de arguunt « cumapertèmendacij.HxcBrentius eo lo- lt;4 coede citât uçrsa ipfa ex epiRola quadam Concilij Aphricaniadßonifacium dccau-fahassqnæcœpcratinfexto Concilio Cara thaginenfi agi. ita demum hoc exaggerat Brentius,utrurfum hîcdicat; fi RomanipÔ '• tifices,amp;Lcgati eoruni non funt ueritico- “ ram uencrandoConcilio Aphricano.cui c- “ tiamAuguftinus iliterfuit,crimen falfi corn “ mitterc : amp;nbsp;quamuis manifeltè in co crimi- “ ne deprehenfi erant,perftiterunt tarnen, ut “ alt;Rateftantur,poftulata fua urgerc; fulpefta “ Robisclfedebentomnia alia,qux de Apo- “ ftolicis traditionibus,dc primatu Romanx “ Ecclelîx iuo ipforum teftimonio confie- “ mant.Errurfumibidemtcùmin Romanis “ pontificibus deprehenfum fit, inanifcR.uin “ crimen fallt,fummaelt temeritas, traditio- “ ne s,de dogmata de xterna noftrafalutefine “ teftimoniofcripturatagnofccre. Hxçfunt « nimiùm certè amarulcntæ criminationes

Brentijin Romar.um PQntificem,qu3S uf. qucadeôcxtulitjutnec rhetorices figurant omiferit,quaquoddeunoRomanoponti-fieedixçrat,pluralittrpoftcàprotultrit.ncc fcniel in Romanis, inquiens, pontificibus « nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ’

crimen fall! manifeftum deprehenfum eC- n । fë;'amp; prxter colorem omnem rbetoricum lt;lt;nbsp;T i fuf|gt;efta,ait,nobis elfe debét omnia alia.quç •« fuo teftimonio affirmât de Apoftolicis tra-ditionibus,deprimatu Roman» Ecclefix: o Ätq? itaomnespontificös, Szomnia corû tc-ftimonia fufpeftauuJtefle.Quiaigitur res grauiscft,dcmcritômouerepcteftlegentes: cùm maxime uix credibile fit Brentium cri men falfi committere uoluifle,qupd repre-henditin Romanopontificc Bonifacio; 6c Cuius facile conuinci poterat, fi ita fecifltt; quia itaqj res’grauis cft.amp;fumma amaruleit tta exagitûta à Brentio ; rclpondendum eil attenté,dcexcipiendum,g» dicimus in omni finceritate,dccharitateChriftiana, ncc fine magno cordis dolore,quôd hxç audiainus, de quèd hæc liceat edere in lucem.dc uendi-Mi e pro rebus ad.xternâ noftram falutcni peTtinentibus, Deo propter peccata npftra pcrimttcnte,utimpunèliceatfumm.am jn-iuriam fummis Ecclefix membris inferre; dcquodlegesomneshumanx.atqj Diuinse non feruntin rebus minimis,in re maxima fieris df priuari iurc fuo,quod pacifiçè pofst

dicat Eccicfix Reiwanat.fiuc de hoe capitu-lojiue de aliji'.quia dicere dignanis eft, frater noftcr,amp;: cocpiftopus Alypius,dubios ef fe canones : fed hæc ipfaad fanétum,amp;bea-' tifsimüpapa noftrurn fcribere dignemini: nt ipfe integros canones inquirens, cü fan^ éiitate uclira dc omnibus conftitutis tra da fcpofsit.amp;c.nccontcntio in Eccklijsnafci aideatur; fed inagischaritatcfraterna dcli berare pofsitis.Vide igttur in hii omnibus, ïjlongè erant’egati Eccïefïa: Roraanç,àtan to criminc.corrumpendi fcilicctNicæni có cilij canones ; imo uide quanta modeftia o-mnia agebant. Ciim enim fuJpeóti fui cano nes.quos proferebant,ingenue ab cpifeopis dicerentur; Non.inquiuntilli, præiudicat fanftitas ucltra Ecclelîa: Romanxtamp;pctiuit ut id tantùm feribatur pótifici, lt;Sc prxcipuè cauent,necontentiooîiaturinterEccle(ias; fed de omnibus charitate'fraterna dcübere tur. Quàm longé liæc oîa à crim incfalfi in-tentando. Vbi iam hoc cfl. attenté cogi-tandum.non in co Concilio de auéloritatc capitis aclum fuiffe inter Romand,amp; Aphri canas Ecclelîas,quant iam inde à Cypriant tempore,ut fuprà oftendimus.amp;anteàagno feebant Romans Ecclcfiæ conuenire:amp; tüc manifeftètempore Auguftini ad Innoœn-tiumfcnbentesconfelfae funt: fed deufu, atq) exercitiopoteftatis huius.qua in re ma gna integritas Epifeoporû omnium,amp; magna modeftia Ronianorû pontilicû merito nobis eft confiderandaicùm apud oés çqua litas quædara, amp;nbsp;libertés liera: Chriftianx charitatis ita uigerctjurfuperiores per hu. militatem infcrioribus fefubderent: amp;in-feriorts cenfeientiç fecuritate, folius Dci uero timore,!ibertatequadam fincerifsima cum fupenoribus agerent. Itaqjilhid Euan

L»c^22, ê^hj ab omnibus audiîbatur: Reges gentiû dominantureorû, amp;qui poteftaté habent fuper eos benefici uocantur: uos aût no fie, fedquimaiorcftinuobiSjfiet ficut minor, amp;nbsp;qui pcefl'or ficut miniftrator.Et rurfum : K4itlt2o. Quicunqjuolueritinteruosmaior fieri,fit ucftcrminiftcr,amp;qui uolucrit inter uos pri museire,eritiiefterferuus:atq5 ita in hnmi litate fpiritus fuperiores le inuicem arbitrantes,dccogitantes Romani pontifices po teftatem fibi traditam in ædificaticnë, non in deftruftioné eire,non ea àprincipiopaf-fini utebantur; fed cùm Id faluti Ecclefiæ ex pcdiret.Ncctam foliciti erant.ut fua aufto-ritate res fieri iiideretur.g ut fieret quod Ec clefiæ expediebat.Miilta polTemus huiusrei adduccre exempla : cùm lt;Sc in conuocandis concilijs imperatoribus omné deferebant auiftoritatem,inferiores fe illis, amp;nbsp;tanquam feruos exhibentes, ut fcilicct ita eoslucra-lrenturChrifto,amp; interim cùm opus erat,amp; Life.p.hi'.lîo. Ecclefiaftica feucritas pofeeret, lt;Sc Ambro-tnp ca0 20 fii’STheodolîum ad publicam pœnitentiâ ' CPgitjCÙmpriùsintçrdixinçiUÂwrainsrçf-fuEcclcfiK:(!k,quodadmir«ndûmagis eft» interip(àsferèperfecutiones,amp; fummasEe cleiîæ anguftiasfabianusPhilippum, unû Lib intern ocs illorum temporû latpcratorcs Chriftianum,non permittitin folennitate pafchali facrificijs conimunicare fidcliü, ni iipriùs eonHtei cturpeccata,de inter pœni-tentesftaret in Eccletîa:ut nidcas quanta humihtas tantxauétoritatieoniunda fue-rit in illis. Ad earn etiani humilitatem pert) net,quod amp;nbsp;ipfis imperatoribus parebant : amp;nbsp;de ordination e fua decretû eorum fufei-piebant.Bonifaeiusiple,cuius Brentius me niinit,elelt;ftusin fehifmate cumEulalio Au guftorû iulfu egreditur Romain : amp;nbsp;confir matus iam Bonifacius concilio ducentorû» amp;nbsp;eo amplius.Epifcoporum eorundem Iin peratorü auftontateobtinet: ut.fi duo Ro* mx eiectifuerinr,nullusadinittatur.Itaqu6 quærebant.quod utile erat Ecclefijs dc fua audoritateparum folicitiiqux certé fola eft uerifsima ratio earn ftabiliédi; cùin fcilicct proptergloriam,amp; faluté animarum uide.^ tur ncgligkï-cge epiftolas plurimas Gregorij ad linperatores, amp;nbsp;Leonis papafiuideq obliti fuxauiftoritatis loquuntur,lt;5.- fi iJlius antiquitatis alia uiderc placet, lege epiftolâ Agatonis papæConftantino,Heraclio,amp;Ti berio Auguftis Concilio Romanodireéfa, quç eft aétionequarta fextç lÿnodi.Nos,in-quiunt.exigui Ecclefiarum pratfules, ueftri Chriftiani imperij fani uli.Non eft opus plu ra prolcqui.Hoc fit fatis, Illorü temporum fimplicitas àpriina illa Apoftolorum Eccle fiaderiuataeacrat,utqduis poflet inferior apud fuperioré profequi,loqui,amp; agere: fed in liera, amp;nbsp;Chriftiana fubicâione; amp;nbsp;nihil humilitatis fiipcrior detreéfaretapud inferiorem ; modo in fraterna charipatc,di:fàn-éta pace colereturDeus,amp; laïus animarum promouerctur. Igituriuxta banc mode-ftifsimâ rationeni fateniiir Romanos ponti 1« ufüpote* ficesin ufu,atqjexcrcitiotantxpoteftatisfi- jianfprita biàDcoconcelfx palTosfuiirc prxlcribifi-biàpatribusmodum.quépaci Ecclefiç,amp;la -t lutiiiidicafentcouenire: ut Iciiicet prxce- ƒ g ptûilliidprimifui pr.rdecciroris,primiq,’ui cari) Chrifti leruarent: nôquafi dominâtes in cleris,fed forma faftâ gregis ex animo, Rcrtwwf® hocagnouerût Chriftum abeis cxegifie,amp; tißii, ucrbis,amp; cxcmplis.Ego,inqiiit,nô ueni mi-niftrari fed miniftrare.Propter quod etiam Paulus faiuberrimè admonuit ; debemus nos,inqüiens,firmioresimbecillitates infir RoWiiÿf niorum fiiftinere,élt;non nobisplacere.Ete-nim Chriftiis,non fibi placuit.Sic in côcilio Nicænoaliqd ftatiitiieft,amp;habcmus in pau cis illis capitulis,quæ nobis funt rcliqua fex turn caput,in quo de confuetudine, qua Ro manus epifeopus curam habebat iiicinarû Ecclefiarü, ut minimum fit mentio, amp;nbsp;ibi» atqi fequéti capite de Hierolblymitanæ.atq;

Antiocheux auétohtate agitur; lt;5c ut cinli.-

betEcclefi« fuafcruenturpriuilegia.ftatui tur.Vbiiiidcsiamtuncuix trecentis annis à Chrifto,amp; con fuetudines,amp; iura.atcjj pri— uilegia introdufta fuifle circa ufiim iiirifdi üionis,amp;poteftatis interEccIefias.lbide etiä cap.y.cauenir.ne excömunicati in una pro-uinciainalijsrecipiantur.EtZozimus ipfc, quemdiximus primùni legntos milifle in Aphricam de hac caiifa appellationis epifco porum ad Romana Eccleliam, fic inquit, In decreto apud Gratianü contra ftatuta patrü conderealiquid.uelmutare, nebiiius qui-demfedispoteftaudoritas: apud nos enim inconuulHs radicibus uiuitantiquitas: eui décréta patrum (ànxêrereuerentiam. Nihil ergo contra primatü Romanx Ecclehx eft, quod hoc,aut illud quandocjj illi non fuerit permifTum.CertèCyprianus ipfe,cuius tam aperta teftimonia huius primatusuidimus, in ea ipfa cpirtola ad Cornelium,portquam Romanam Ecclcfiam cathedram Petri, atqj principalem Eccleliam, unde imitas facer-dotalis exorta eft dixit : quod citauimus fu-prà,amp; oftendimus quid lîgniticet:moxpoft ilia uerba lie loquitur Cornelio : Ciim ftatu tum ftt omnibus nobis, óexquum fit pari-ter,aciuftum : utuniufcuiufqjcaufa illicau diatur,ubi eft crimen admiirumidc fingulis paftoribus portio gregis fit afleripta, qua re gatunufquifq;,amp;gubernct,rationefuiaftus domino reddituriis : oportet utiep eos,qui-bus prxfumus,non circuncurfare: nec epi-' fcoporüconcordiam cohxrenté fuafubdo la,amp;: fallaci temeritat? collidere. Loquitui* ibi multaCornelio etiâ nonnihil fubiratus, fed modeftifsimè, atqtfanftifsimè: nolens pcrmittcre,u*àfeexcommunicatosaudiret Romanuspontifex.qux omnia latis often-dunt,amp; ifta,amp; multa alia,quç ab aduerfarijs adfcruntur,nócfi'econtraauéloritaté illam primatiis.quam Chriftus concersitPetro,amp; fucceflbribus : qux magis pertinent ad mo dum rationemep ilia utcndi,in qua uiribus, confuetudinibus,patrumcpdecretisiuftifsi mè Romani pontifices parent, fcruata fibi in omnibusauétoritate difpenfandi.utPau lus inquit, propter uosin perfona Chrifti, hoctft in Ecclefix utilitaté,amp; gloriam Chri 3.Cor.2, fti.in qua re id maxime in prima ilia Ecclefix integritate cautum uidemus: ne ulla uel fpecies fecularis faftus, aut terroris tyranici W Conctlio J,-, Ecclefialocum liaberet.Extant huius rei Cirtiigin. Cyprianiucrbadignifsima,quçAuguftinus i.lib.deBip. meritö in exemplum concordix, amp;nbsp;mode-(ont, Dona, ftiæb'* Ecclefia proponit.Neccnim.inqtCy Mp prianus in Concilio,quifqua noftrnm epi-'' fcopüfeefleepifcoporûcôftituitrauttyran-nico terroread obfequendi necefsitatécol-legasfuosadigit; quando habent oés epi-fcopi prolicentialibcrtatis,amp; poteftatis fuç propriû arbitrium, tanquâ ludicari ab alio non poffcnt.quomodo nec quis poteft alte-rum iudicare:fed expeiftemus uniuerfi iudi cium dni lefu Chrifti,qui unus eft, lolus ba bens potcftatéprxponcndi nos in Ecclefia: fux gubernatione,amp;de aftu noftro iudican di.Hxc cum funima modeftia loquebatur Cyprianus in concilio,fuperior ipfe exteris omnibus,libertatem omnibus non tarn tri buens,qexcitans ad loquendum libéré, qd fentirent de baptizatis ab hxreticis.qux lane uerba modeftè, ficut diifta funt, accepta oftendunt in dubijs fidei,amp;Sacramentorû, rebus nondfi exploratis,nullum quantum-uis gradum fuperiore fuam propriam fen-ten tiamalijsdebereobtrudcrezquoufqj, ut Auguftinus eo libroloquitur,uniuerfx Ec-clelixconcordi auftoritate, rebus benedi-fcufsisfirmata fituefitas.’dequo etiam me morabile illud Cypriani uerbum in cpifto-la ad Quintum Auguft.meritö eodem loco commendat.Nam nee Petrus,inquit,quern primum Dnseiegit,amp;fuper quern xdifica-uit Eccleliam fuam ; cum fecum Paulus de circuncifionedifceptaret,poftmodum uen dicauitfibi aliquid infblcnter, aut arrogan teraffumpfit: iitdfceretfeprimatum tene-re,amp;obtemperari à nouellis,amp; pofteris fibi deberi.Hec Cyprianus.In quibus uidciam, rogo,attentè id.quod hicagimus,à Cypria-no apertilsimè oftendi:primatum habet Pa trus,habenteius fucceirores,de Petro hoc lo comanifefteiddicit,ut fuprà oftendimuSj amp;de fuccelToribus oftenfum eft,qd ille fen-tiat.Non igitiir inquit hoc loco,q, Petrus no uerèdiccret,feprimatû teuere: quinpotiùs fatetur,id uerum elfe ; fed laudat ilium mo deftix,qgt; nihil arroganter dixcrit.ncc defpe xit( inquitftatim )PauIum, quöd Ecclefix periecutor fuilfet : fed confilium ueritaris admifit,amp; ration! legitimx,quam Paulus at tulôrat,facilèconfenfit: Documentum fcili cet nobis amp;nbsp;concordix,ek patientiç tribués, utnon pcrtinaciternoftraamemus:fed qug aliquando à fratribus,amp; collegis noftris uti liter, «Scfàlubriter fuggeruntur, fi fint liera, Älegitima ipfapotius noftra ducamus.Hec omnia Cyprianus illoloco : ex qui bus con-ftatprimatum qiiidem effe in Ecclelia, amp;nbsp;in Petro : non tarnen infallibilem circa guber nandi rationem,amp;, qui nurtquâ çrrare pof-fit,fenfum.Quare modeftifsimèis cui Deus primatum dédit,amp;audire alios,amp; fequi me ritö debet. Quod Cyprianus docet ex ipfo Petro : amp;nbsp;agit ipfe in fuo Concilio : amp;nbsp;à Cor nelio pctit,utpariter amp;nbsp;ipfe agat.Hoc igitur conftituto,ea Icilicet.qiixcunq; funt à Bren tio exillo Aphricanoconcilio adducia, nul

lo modo efi'e contra primatum Romans uofuin conci Ecclefix. Intueamuriam an crimen falfij Horum pro:i aiitquoduisaliud,undeRoman.x Eccleli.x baturnulltut teftimon ia fufpefta elfe debean t,q uodBren nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n i

tiusagit.exeisprobetur.Aitigitur ille : Pa- n n-tres Aphricani concilij pctunr ab Ecclefia Alexandrina, amp;Conftantinopolicana uera exemplariacanonum Nieçm concilij.Vtrû pontijisein.

RR 3

eftjpetunt ca,id etiam uolentibuslegatisRo manipontificis.feqiiiturBrentius: amp;nbsp;dcpre henduntRonianum poiitificem ambitionc excitatumdelïgnaflc in proferendis cano-nibiis Nicænis crimen fall!.quarc inuehiin tur in eumgrauifsimè öcarguütcum apercé mendacij.HæcilIejUbi jllûin primis rogo, patienter ferat.d ipfum falfitatis aperte re-darguâ: non enim dico mendacij, ncqjcrK minis falli : quod illc Romano pontifici tri huit: fed falfitatis duntaxatilIûarguo.quaR tæautem culp3e,quantiq;peccati id fit, Dco relinquo,amp;omnibus,qui uolunt fineafïc---étu ludicare.Certèbuiusrei non babemus ccrtiora teltimonia,quàm ipfas epiftolas A-phricaniConcilij. inde fcribunt alij,q)pro l'uo affeftu forte colligunt,ficut nunc Bren-tius: fed nos inquiramiis ex illis ueritatem. Quis pontifex Romanus ambitione excita-tusadmifiterimen falfi in canonibusNicæ-ni Concilij î'quem pontificemAphricanipa tres arguunt apertè mendacij? Prima epifto la Aphricani Concilij ad Bonifacium Icnbi tur,lt;Sc fiçaiunt; Quoniam Diîo placuit, ut délais quæegerût nobifeumfratres noftri, coepil'copus Fauftinus,amp;conprcsbyteriPhi lippus,(5lt; Afellus,ut non beatx memoriæe-pifcopoZoziino (àquo ad nos mandata, âc literas tulerunt)fed tuç uenerationi,qui in eins locum es diuinitus conRitutus humili tas noftra fubfcriberet,ea breuiter infinua-re debcmus,quæ utrorunaep concordia de^-ternainatafunt:amp;deinde: quatuor, aiunt, laobifcumagenda mandata funt eis, quorû iinum de appellationibus epifeoporuna ad Romanç Ecclefiç facerdotem fuilfe referüc omittamus rcliqua.Et tandem de hocrefpô dent ut fuperiùs diximus : fe id feruaturoS) nifi aliterîaabeâtcanones Nicxni Concilij. Qiaanauis enim,inquiunt,plurimos codices iegeranaus: fed nüfquam in Nicxno Conci-lioinLatinis codicibus legimus,quemad. laaodum in fupradiilo cômentario inde dii redafunt; unde tandem mittuntad Eccle-fias orientales,amp; hxeeft fexti Carthaginen-fis Concilij conclufio.Vbiprimo uide Zozi naum legatos mififle,amp; per eos iia fuo, ut uo cant naonitorio,ilios canones Nicæni Coia-cilij : amp;nbsp;mortuus eft Zozimus antequâ quic quam rcfcripfilfentpatres Aphricani, antequâ in orientales Eeelefias mifilTent: atqj ità re adhucilla decanonibusNicxni Concilij dubia,unde de ea non ad ilium, fed ad fuc-celTorem Bonifaciû fcribunt. Zozimus igi-turunius non cR conuiélus criminis falfi, lacqj çj) ambitioneexcitatus fuerit, utBren-tius dicit.nec arguaiteum apertè mendacij, utipfemanifeRii'isfalfèdicit,quippe q iam taaortuus crat.priufquam aillas literas lcribe rent Aphricani : necipfælitcræ ulluna tier-bum continent,quo id fignificetur, ncc po-terantquidem, quandoqtiidem adhuc res, uthajlnehsfatentur,dubiaapudeos erat:

VISIBILI» ©•*.

Non arguûtigiturZozimuulliiiS erimini^ non Bonifaciù,qui nihil egerat.Subindicât qdem modeRifsinaè Bonifacio,ne aliquid imponaturEcclcfijîAphrieanis.quod nôi» concilio Nicxno fitconRitutû. Itaep dicunr eredimus,adiuuante mifcricordia Dei tua fanffitate Ecclefix Romanx prxfidente, n» ftimus iam ilium typhum palTuri; fed ftrua buntair erga nos ea,qux cuRodiri debcant cumfraterna charitate,qux fecundumfa-pientiam,atqj iuRiciâ,qiiam tibi donauit al tifsimus etiam ipfèprolpicis elfe feruanda, fi forte ali ter fehabeât canones Concilij Ni cxni. Vides itaep libéra quandam,fed plena raodeRix querelam,amp;petitionéhumilem. Fatétur enim fe aliqtia coaélos tolerafle; ucl intolerabilia pairos,qtix c5mcmorare,aiûtgt; nolumus: Hxcpertinent ad libcrtaté,qua diximus ; fed nihil in eis criminis falfi. Au-diamusiam quç fequuntur,recipiuntaboi rientalibus Ecclefijsexcplaria Concilij Ni-cxni,quantum uideturilla duntaxat capita,qux nos habemus continçntia : amp;nbsp;uiuen te adhuc Bonifacio aducrtunt,non ea conti ner'i,qux à Romana Ecclefiamifia fuerant: idqj lïgnificant Bonifacio,cuius rei tcRimo nium habemus in altera epiRola nó ad Bonifacium,fed ad CœleRinü fuccelToréeiu» fcripta : Óc ingenue fatentur, quia illud, qdi pridcmpereundemcoêpifcopü noRrüFau Rinum,tanquâ ex parte Nicçni Concilij cx-indetranfmifiRis,in cxemplaribus ucriori bus,Concilij Niceni à fanflo CyrilloAlexan drinx Ecclefix epifcopo,amp;àuenerabiliAtti co Conflantinopolitano antiflite tranfmif. fis,cx authentico : qux ctia ante hoe uenera bills memorix Bonifacioepifcopo pdcceR-fore ueRro à nobis tranfmiRa funt: in qui-bus tale aligd non potuimus reperire. Hart ad CœleRinü fcribunt. Ex qua etiâ epiRola patet,per eofdem legatos,cadé capitula Nicg ni Côc il i j CœleRinü rurfum mifilTcilèd nee ullü uerbüeRin hisomnib.de crimine falfi,nec ulla conicdura.unde id colligi pofsit. Nunqd trespôtifices Zozimus, Bonifacius, «ScCœleflinuscotinuè fibi fuccedentes,cum qbus hxccaufa aéta cR, ambitione excitati falfarütexéplaria Nicxni Concihj : aut hoc credi potcRfcertè nihil de hocloquüturA-phricani,necuerbüineiseR de mendacio, uel crimine falfi : nec ex monumentis illiu» temporis aliud colligi potcR : meritô igitur dicâcgo,falfum dixifle Brentiü : cùm dicif^ g,Aphricani arguütpontificé apertè menda cij,ignorâtia,an afFeiRu,an utroq; potiiis,ip-fe uiderit:ego,quod dicit,uideo cRe falfunii Habet hxc fecunda epiRola Aphricani coii cilij.qu J efl ad CœleRinum,nonnihil quere Ix de FauRino legato ApoRoliex fedisprç-cipuè.Nam primü,inquiunt,quantü obRi-teritomnicongrégation!diuerfas iniurias ingcrcndo,quafi Ecclefix Romanç alTerens pnuilegia.Hxc de legato Rio dicuutpontiü ci: A;

ii; ^£g,in càüfa Apiarij magis fiifcepit pa-tlrociniumgiudicium.amp;dcfenfionernqdi-fccptationé : fed de ipfo etiam ponrifice con qüeruntiir, amp;nbsp;ficis apercé, quàtnuis mode-ftè : amp;nbsp;humilicet ilium arguunt in caufa illa Apiarij,gp feilicet nimiunl fellinaticrit in re ftituendo cum eómunionirg» facilè credi-ditullum ad fe appellafle.quod probarc,in-quiunt.rtón pôtuit. fed hæc g longé funt à erimine fallî,uelpontifici,uel legatisinurcn do?Habetctiamhæcepiftolaplurima fyn-eerifsimæ certè libertatis : præfato itatjj (in-quiunt ) debicx falutationis oftîciojmpen-dio dcprecamur,ut deinceps ad ucllras au-, res bine uenientes non facilins admittatis : iieqjànobisexcommunicatos in cômnnio hem ultra uelitis aceiperc : quia hoc ctiâ Ni cæno Concilio definitu facilè aduenit ircnc rabilitas ueftra.Nam fi de inferioribus cleri cisjuellaicisuideturibiprxcaueri; quantè magis de Epifeopis hoc iioluit obferuari? Deinde aiiintpresbyterorûquotp.amp;fequcn tium clcricorû improba refugia, ifeut te di-gnumellrepellat, farrftitas tua; quia nulla patrum definitione hocEcclefiæ derogatû cftAphricanx. Etpoftmultadeca re. Nam ntaliqui aiunt.tanquâàtuæ fainSitatis late re mittanrur,ntilla inuenimus patrumlj’no doconftitutum. Executorcs etiam clericos ueftros.quibufcunqjpetcntibus, nolitemit tcre:nolireconcederenefumofumtyphum fcculi in EcclefiaChrifti, qux liiccm fimpli citatiSjdc humilitatis diem uidere cupienti-busprxfert,uidcamurindnccre.Qux ex ilia epiftola idco hoc loco adduximus,ut quâ tatùcfueritlibertas in Ecclefia oftendatur, iScquanta modeftia in pontificibus,quod an tempore Auguftini Icriptum fit,nû fatis no bis côftat.id duntaxat hinc habemus, quod in tanta libertate, nihil quod fapiat crimen fall! audimus.cùm tarnen Brentius dicat, qgt; pontificem aperte arguunt huius criminis. Sed inquiet Brentius,Aphricani dicunt, no inueniri in authenticisexemplaribus.quod pontifex fcripferat: rcijciuntilhid,amp;ample ftunturGrxcaexcmplaria: hocnon eftar-giiere criminis falfi ; imoindcquàm maxime ego te arguo Brenti.quod hoc tu in peio rem partem tarn finiftrè interpreteris : tu inquam.autquifquis ille eft,unde id deftim EfiftijCogitare debuiftis.potuilfepontificem onafidc, quos putabat Nicxnos canones protulilTe; quoniam ficad manus cius iie-nerant.quod non eft difficile contigiire,etiâ nullo ex intihitione hoc agente,ut corrum-peretfcripturam.Quothuiufmodi diuerfi-tates inuenimus ex infcicia, aut incuria fcri ptorumin ipfislacrisliteris?in numero an norum primxillius xtatis mundi, inipfis prophetarum uerbis,inter Hebraicam ori-ginem,amp; translationem feptuaginta.Quid ergo mirum.fi quod alterius Concilij pro-ximum erat,Concilio Niexno inter fcriben

dumaffixum fuerit: ita'ut râtiohè aligna eiufdem creditum fuerit : quod multis mo dis fieri potuit ; amp;nbsp;poftea ab alio eodem mo do tranfleriptum, amp;nbsp;ficdemùm leótum, Ä creditum.Quis unquam eum.qui falfurne-tiaminftrumentumin iudicio profert,dieet conuiftum efle criminis falfi, eo quod inftrumentfi conuiftum fit falfitatis?poteft enimbona fideprotuliffe, quod hie Brentius agit,tam certo,tam conftanter, utterc-tiam id répétât: uticiftores bene aduertant rem tarn indignam ; fed, fi de reipfa agitur, quanquânon magnoperead nos pertineat, quitantùm primatum aflerimus, cui non

ti petit. Ex quibus omuibiis fatis oftenditur nuiio crimine falti, into nulla fallitate, fed integerrimè canones illosRonix feruatos, poftcentumferineannosprolatosin Co cilio Carthagincnli: quibus ciim illi non adhibuilfenthdein.recipiûtab Ecclefia Co llantinopolitana,(k Alexandrina quantum uidetur.non plures Canones quàm nos ha bemuSjUiginti amp;nbsp;unum duntaxat.ltaq; mc-ritocrcderepolîuinus integra omnia fraude hxrcticorum in Ecclelijs orientallbus pe njlfe,ctiamli per Marcum pontificem fuif-fenttranfmifla.Vbiegomagisuideo mode ftiam magnam Bomfacij,amp; Romana: Eccle lïx,quód Aphricanis negantibus ueritatem exemplarium Romanæ Ecclelîx, non du-riiis,iioblbnatiusreftiterint; ncc turbaue nnt proptereà pacem Ecclelix,propter rem Uidelicet non tarn fidei.quàm cuiuidam co fuecudinis,qux prodiuerlitate temporum loletdiuerfaefle, ÓC reuera de haccredide-rim ego ab initio Ecclelix magis conlüetü fuilfe.ut omnia agerentur ab Epifcopis,atqj inetropolitanis : quod Cyprianus m epifto iaadCorneliumdicitapertè.amp; in Aphrica id forte leruatum fuit ufcp ad Concilium i-llud fextum Carthaginenle; quia fortè non occurrerat nccelsitas ulla.ob quamfuilfet confugiendum à catholicis epilcopis ad Ro manam Eccleliam poft priora ilia tempora Cypnano uicina.Ccrtè ualde confonum ue ritati uidetur, quod in Concilio Niexno, quando.pace data Ecclelijs,liciturn fuitma turiùSjamp;quietiùsdeftatu Ecciefiarum cogitate,amp; fontein ipfum inftitutionis Chri-Iti expendere, ftatutum fuerit, ut ad Ro-manam Eccleliam licitum eflet confugere Epifcopis; (icutdenonconuocandis Con-cilijsfine eius aucforitate ; nec caufis ma-ioribus fidei fiinendrs : quod ita uidemus feruatum ab Athanaiio.dc alijs catholicis o-rientalibus Epifcopis eiufdem temporis: dequofuperius dixiinus.lliud conftatexhi Ltè.l.Crf.îJ ftoria tripartita,Socrate aiiétore, Sardicen-feConciliumjgrauiisimum quidcmaudo-ritate lulij pontilicis Romani undecimo an noàConftantini morte fuiflecelcbratum: cuitrecenti Latiiii Epifeopi mterfuerunt: quanquam pauciorts Grxci in Concilio tantx auftoritatis, cuietiam plures inter-fueruntex his,qui Concilio Niexno prx-fentesfuerat, manifcftilsimè ftatutumfuit deappellandoad Romanam Ecclefiam licite lutpatetl'eptimo capite illius: in quo omnia ilia, quæ Aphricani negant in illo Concilio fexto conftituuntur,amp;tamen poft annos centum plus minus uidentur non-diim hxcagmta fuifle in Ecclelijs Aphricanis : quia,uediximus,forte non fiierat ulla necelsitas : amp;cùm cœpilTet Romana Eccle-fia hoc exigere ab i Uis occurren te tiinccau-farefiftebantfanctietiam Epifeopi Aphrica ni : de inde iila,qu£ citantur à Brentio funn quae omnia fi bcnepenfentur,raagi$ ex illis undeædificari pofl'umus, quàm contrariû uidebimus.Romana fedes non importuné, neq? intépeftiuèfua audoritate utiuoltiit: aut illam obtrudere prxter necefsitatem. Hinefadum eft,utapudquofdam non fà-tiscognitum effet, quid in exercendo ulu eius ftatutum in antiquioribus ConcilijS fuerat,amp; demùm,quem exitum res hæc ha-buerit apud Bonifaciû fecundum huius no minis, eft uiderc, eius tempore hoc pacilic agnouerunt Aphricani, damnaruntqi contraria omnia. qux quantum ego credo ali— quanto poft Auguft. amp;nbsp;fextû illud Conciliu immoderatiùsadafunt: etiâcüfchifmate, atque diuilione ab Ecclefia tepore fcilicet Bonifacijpnmi,(S:Cxleftini luccelforise-ius. Videepift. huius Bonifacijfecundi,ad nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

Eulaliû Alexandrinüepifcopûdereconci-liatione Carthaginenfis Ecclelix : in ilia eft exemplar literarum iplius Carthagincnlis epifeopi derehac. Satisigiturhxceffedebent, ut ócprimatusipfe RomanxEccieli«

certifsimè collet inflitutusàChrifto,amp;ag- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

nitus in Ecclelia: dcutdenique Romanorii pontiHcû inculpata Iides ab iniurijs, amp;nbsp;ma-ledicentijsBrentijollcndaturimmunis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Superell ultimam manu huicloco im- Cdp.fOo- gt;nbsp;ponere, de uera fcilicet agnofccdaEcclelia. Signorh^^* Oltenliim eft enim manifeftifsimatllc,quç cleßit diximusligna, dtperfpicacifsimalumina; utnullumlaterepofsint: confenfusin do-drina fidei, amp;nbsp;cultu cum Apoftolica prx- ^finopo* dicatione,amp;fidefufceptaiam indeabipiis .»I, Apoftolis in Ecclefia côfenfu patrû,amp; popu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5

lorumifucccfsio certa, amp;nbsp;cotinua miniltro-^'*^*'^' rû ab Apoftolis, de Apoftolicis Ecclelijs; Dénie^ unio cum Romana Ecclefia, amp;nbsp;potfticc eins uero fucceflbre l’etri,amp;uicarioChrifti. quod libcthorûtam perfpicuü eft, ut nulla fraude hçreticorû polsitablcódi, Varia ergo hçc noftrç Eccleli; catholica; fîgna dice-mus, quibus ab oïbusetiâinimicis agnofei pofsit,licutreucracertafuntligna,q Brenti usprofert fuæ Eccleliæ,quâille catholicam dicit,quibus amp;nbsp;ipli, amp;nbsp;nos illâ agnofeamus. Nec Brentius nec egoerubefcimus Eccleliç noftiç,ut ita ditâ telfcrâ,dc charaifteré. Qua relibet nûcin line utriufquc ligna lîmul cô ferre. Quod Brétius loco illo de Ecclelîa fe-citmbi ôc noftrç, amp;nbsp;fux omnia collegit; nili quôd in quibuldam imponit nobis: amp;in alijs, ut illi folent, minus aperte loquitur. Ita igitur ait, Eccleliam fuam conftare ex gratuita, amp;nbsp;dementi eledione Deiper lî-liumciusinSpiritulando; noftram uero, ex meis uerbis colligés, non côftare ex ele-dioneDei, fedfuflicercg,côlitcatur Chri-Itû ore, etiâli corde lit Epicureo.fuâ renafei nôexcarne,amp;fanguine;nôexhunianacle-dione,fed ex Deo p fermonc fuüinoflrâ ue-ro fieri ex eledione hominû ,quia nos dici-inut ueros epifeopos ex légitima eledion«

funt.lîcdicamus: Ecclefia, quam Brentius agnofcit.contemnit oém humanam eicftio nem,amp; fucceßionem ab Apoftolis ; Ecclefia noftra hæc duo.tanquam à Deo ordinata a-gnofcit.nec ullos miniftros fecipit, tiifi legi time cleftos,amp; primis.qiios Chriftus inlti— tuit fucccdentcs.Nonne etiam ha:c funt ma nifeftifsima figna ? Nonne nps uerbfi Chri-ftihabemus.qui no incrat per oftiüfureft ? NÖnrte Apoftolos eleftione, amp;nbsp;impofitione manuüconftituifie miniftros ft:imus?fcqui murergoinftitutionemChrifti.quiuero e-contCa eleftionem amp;nbsp;fuccefsionem contem nünt.charafterem ilium præferunt,dequo Chriftus inqt.Qui uosfpernit.mefpernitifa tis ergo hæc duo figna cuius fit Ecclefia Bré tij.nempe Antichrifti ; cuius noftra, hoc eft Chrifti,oftendunt.Quæ ergo tertio loco po nit audiamus.Eccleliam catholicä agnofce-rcfinccramprædicationé uerbi, lt;S:redum ufum facramentorü: noftra uero utrumq? peruertere, fed hoc falfum dicit. Fatemur cam,qux Herum Dei uerbum.amp; uera Sacra men ta no agnofcit non elfe uera Ecclefiam: fed efle uerii uerbum Dei,quod Brentius amp;nbsp;fui credunt,amp; ucrum ufum Sacrameutorü, quemobferuant,negamus:Verùm utrumcp exconfenfu patrum,(5c confuetudine ab A-poftolis deriuata ludicandum efteciimdu-biumaliquod eft.dicimus.Itaqjhçc no funt fatis aperça figna. lllaponamiis,quæ nullus noftrum negarepofsit.Ecclefia.quam Bren tius defcribit, nullas traditiones fufcipit.cir ca fidem.amp;Sacramentorü ufum: nee ea qui dem.quæ pertotum orbem feruat Ecclefia, fedfolamfcripturä; noftra,qua agnofeim? Ecclefia,tradicioncs Apoftolorü, quæ fcili-cetab eis traditæ funt illis, quos prxfecerüt Ecclefijs,amp; abillis fucceiroribusfuis,amp;fic ad nos ufep peruenêre,amp; femper pertotum orbem in Ecclefia feruatæ funt, ueneratur, lt;amp;nbsp;lufcipit.Iam intueamur,quid magis con fonçt ueritati. Gerte nos Paulo obedimus: tenete,inquit,traditioncs,quasaccepiftisfi-ue per epiftolam,fine per fermonem : amp;fci-muspluraillüordinafle in Ecclefia quàm fcriplerit: caetera inquit,Corinthijsciim ue nero difponam.Illi ipfam feripturä negant, negantes tenendum efte,quod finecpiftola, fermonetraditum eft. Hue etiam pertinent duo fequentia figna,de fenfu fcripturat.Ca-tholicam,inqtBrentius,Ecclefiam,quia nó agnofcit nififcripturam,interpretan tradi-* tiones,patres,amp;concilia, amp;fcripturam per ipfam feripturam: noftram,fcripturam per patres,amp; concilia.uerifsimiim eft hoc.ita fa temur,cùm feriptura eft dubia, ut frequenter eft,confenfu patrum,conciliorum iudi-cio,amp; confuetudine totius per orbem Eccle fix dicimus explicandä,amp; in his tribus non aliud quçrimus,quàm Ecclefiç fenfum,quç eft columna,amp;firmamentum ueritatis.Nos ergo hunc charadere prxferimus:Chriftus dedit in Ecclefia fua paftores,amp; doftorej:ue non fimusparuuli,amp;circunferamur omni uentododrinx. Illi uero econtra habeant

fuum charaderem,qutnó acquiefeût fanis fermonibuSjamp;ci.qux fecundum pictatem eft.doftrinx, amp;c. Sedamp;duo fequentia hue pertinent: catholicam enim Ecclefiam, ait, fundatamefle, fuper dodrinâ Apoftolorü, amp;prophctarum,amp;nulla dogmata extra fcri pturam agnofeere : noftra uero fundari fn-pertraditionibus:ad idem h«c pertinent. Dicat igiturfic,cgt; noftra Ecclefia dodrinara Chrifti,amp;; Apoftolorü amp;nbsp;confertfu totius Ec clefix cogliitam amp;nbsp;non fcriptura tantùm fii feipit: lllifolam fcripiuram.Exquoconui-cimus,qgt; nec feripturam recipiant,qux prç-cepit: tenete traditiones fiue per epiftolam, fine per fermoné. fed detraditionibus po-fteà agemus.Vltimaduoaudiamus,reiedis, qux deopcrib.amp;cótritione loquitur. nam oftendimus falfb impoli ta elfe nobis. Aitigi tur,Ecclefiam catholicam iinum folum ca-

gt;04-4-

manumfiiam intaüro,debobus, amp;nbsp;aricti-bus feptçin fitfaccrclos eorü, qui nonfunt, D)j:qux omnia qüàm tierifsimè in uos qua drant.qui reieda unétioné faccrdotali.rcic-éto facramcnto Ordinis.feciftis üobis è me dia plebe,amp; utilgo.ek futoribiis,amp; cofiarijs, facerdotes,nullo légitime ordinë,led èos, g manus fuas,amp;opera,atqjlinguas maiorib^^ contumelijs,amp;ardentiore contentiond, amp;nbsp;iniurijs,atq5blafphemijs in lanftißitnatiij amp;nbsp;antiquitus fundatam religioncm, amp;nbsp;cul-tumDei inter uos, qilibus boC facrolanftû ell.confecrarunt. Nosuero ctfi peécatorcs, etfi qd uerifsimo animo dicimus, tam lan-étafide indigni ; fedfummo Diuinægratia: donofcruatimeritodicere audemus : cum eodem rege, Nofter autem dominus Deus cft,quem non reliquimus: facerdotesqj mi-niftrant Domino defilijs Aaron, dcLeuita: funt in ordinefuo ; Holocaufta quoqj offe-runturDominoperfingulos mâne,amp;ueipe re,amp; thymiama luxta legis praîcepta confe-ftum : amp;nbsp;proponütur panes in menfa mun dißima.cftcpapiid nos candelabrüaureum amp;lucernæcius; ntaccendantur Temper ue-fpere.hos quippe euftodimus præcepta Do mmi,quem uos reliqüiftis. Hxcomniagra tiç Del accepta refèrentes,audemusin unio ne fanftæ Ecclefix participes elFedi omniû timentium Dcum,etfi in nobis ipfis pecca-tores, aflerere, quod dominus nofter Deus fit,cuius inuiolatam fidem feruamus,quôd facerdotes, amp;Leuitx mi'niftrent apiid nos inordinefuo, quem Apoftoli tradiderunt Ecclefix: quem teftimonio lanftißimorü pâtrum feimus (cmperleruaturn in Eccle-I.Cor.t^, lia,qüimerito audiunt Pauli exhortations omnia honeftè,defecundum ordinem fiât irtuobis.Scruatur itaqjordoconfonusamp;u-nifohhis : cùm apud uos,quod negare non potfcftis,tot fint Ècclefiafticx ordinationes, quotcapita: alia Nurenbergenfium mifla, alia Vuirtenbergen.holocaufta quoqjapud nos offerunturperfingulos dies, amp;c. in fa-crificio al ta ris,in pijs prccationibus, amp;nbsp;ora-tionibus,in horarum canonicarum quoti-diano penfu.quç etfi ipfi,qui ca agimus,pec catorcs fimirs.Chrifti nomine, amp;nbsp;prxcepto, amp;.fanétorum omnium,atqjtotiUS Ecclefix peraéta non dubitamus Deo accepta efle, amp;nbsp;multô magis, quAm thymiama illud legit gratumDeo,cx qu ibus uidelicet afccridit'fii mus de manu Angeli,hxcofferentis in con fpeftum Domini. Sed amp;nbsp;candelabrum,atqj lucernx.Euangelium feilicet, amp;nbsp;certißim« patrum expofitiones apud nos funt; quæ omnia uos corrupiftis: Nos quippe ferua-musprxcepta Dei,dumilliusadiuti gratia, ucl ea implemus,uel tranfgrefsioné per hu-milemconfcftioncm in unione Ecclefix o-rartteï,amp; cohfitentes peccata,ueniam confti qüimur; qux eft tefte Auguft.uera legis im-pletio:qux cùm reliqueritis, meritô dici-mus,quôdin cisreliqueritis etiam Deum^. Ergo ut cum illo rege orationem claudam : Inexercitii noftro Deus eft, amp;nbsp;facerdotes ciui,qui clangunt tubis,amp; refonant tontrx uos.Habemus orationem côncordix,amp;uni tatis,quibu$ contra uos, quàmdiu rebelles, amp;nbsp;obftinati cftis,fed reuera pro uobis fundi mus : utconfentienteS,amp;humilcsUosrcci-piamus. Ergo filiƒ Ifraêl, baptilhio Chrifti gcniti,in unicx fponfx eiusgrertiio memo reshuius:nolite pugnarc contra dominû Deumpatrumueftrorû;nolite ilium Deû abijcerc,amp; cius cultum,quem patres ueftri, fanftißfmi facerdotes,amp; doftores agnoue-runt,nolite inquam pugnare,contra Domf num,quia hoc non expedit uobis. Quod ß uerba hxcuos non deterrent,deterrcat fal^-tem illius loci exemplum.' Cùm enim lero-boam minus hçc curans totus humanis in-tentus Iudam,quem quadringentorum mi lium numero fuperabat, clàm amp;nbsp;dolô fuo ambiretexercitu,clamante tarnen luda ad Dominum,amp; uociferantibus facetdotibus, itadeterritifuntàDeo, utquingenta milia pericrint.Hocuosdcterreat. Quod ctfiad LKC/î* horam dißimulare uidcatur Dcus,tandcm facictufndidam eledorû fiiorum claman-t tium die,ac nofte,amp;exiget,à uobis tot milia animarum,quæfallado(a:rina perditis; exi get anguftias,amp; lachrymas dcfblatorum ß-dclium,quos ad defeélioné cogitis,aut mi-ferrimèaffliftos facitisingemitu uitam du cere ; exiger ifta Deus, fi non in hoc leculo, certèin futuro,quod nos,amp; uos expédiât ad iüdicium: ubi nullus locus uerbis,amp; clamo ribus,nullus tergiuerfationibus, amp;calum-nijs,cunétæ hxrelcs deftruentur,illuftratio ne aduentus Chrifti.quod ne tune uobis co tingatDeumoramus,utlànioremmentcni Uobis det,amp;falubritcrptcrreat: utdeficieti teomnicçcitate,amp;pertinacia,corruat,quod in uobis malum eft, lt;5: uiuant,quas ille redç

mit, animx, amp;nbsp;ad hoc ipfum uos ‘ quantum poftumushor-

tamur.

DE

Cdp.t.

Qjièd iudi a (iü de rebut controuerfîi oès ßtentur neceffariu, fednôoêseo ran nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r r

dent modo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;elt,tam certum, amp;nbsp;pcrfuafum : ut

' adidprobandumuixaliquidadferripofsit manifeftiùs: ncc apudaliquemde hoc agi poteft.qui non id fine ulla difficultate con-cedat.Itaq; nunquam mihi, aut uerbo con-ferre cumhomine alicuiusiudicij,autIcge-■fecuiufuisfcripta.derebus hocfeculo no-ftrocontrouerÏis,contigit:qui non hoe in

primis non concederet tantùm, fed primo ctiam proponeret, efflagitaret, amp;ardenter defideraret: adeôanimis omnium hocin-

fitum eft,ut à primo ipfo tempore, quo Lu-therus noua hæc.uel antiqua potiùs,amp; dam Mata in Ecclefia dogmata exufeitare ccepit : omnium principum,omnium populorum confenfu generale concilium, ad terminan dam hanc controuerfiam efflagitatum fuc-rit : amp;nbsp;in omnibus imperij comitijs, publi-cisepconuentibus conclufum, petendam ef fe fententiam generalis concilij. Ciim itaep omnes agnofeamus, neceflarium elfe, ut in controuerfijs fidei certum fit tribunal, cui omnes parère debentiidlp Brentius.cui nüc refpondemus,non folùm affirmet, fed ma-gnoperècontendatfineillo nô poflefidem conftare : fruftra uideri poflem laborem ad hoeprobandum aflumere. Verùm quoniâ, etfi hoc ab omnibus concedatur facile,non tarnen ab omnibus fatis intelligitur, quan-tamuimhabeat,abaduerfarijs quidem cer tè peruertitur,amp; præcipuè à Brentio in fuis Prolegomenis in diuerla trahitur,amp;obfcu-ratur.Denicp «Scmultis hoc faétum eft in oc-cafioncm, deexeufationem àut ignauiae, amp;nbsp;negligentiæ infidelis,dum putant fibi præ-tereà nihil curandû aliud circafidem,quàm ut expeftent hanc defin itionem, ctiam poft mille annos : aut, quod in altero extremo eft,tcmeritatis, amp;nbsp;fuperbæ præfumptionis, dum hoc indicium facile perfuadent ad fè pertinerehi,quibus nulla res minus perti-net. In quo negotioconficiendo uires omnes fuasin primo loco de poteftatc principum Brenùus exerit.Quia igitur tam diuer fimodè hocaccipitur,amp; bafîs elle debet rum,quæ hocloco,amp; fequentibus etiam di éturifumus,dignumeft,utid,breuiterqiri-dem,fed,quantum pro captu noftro polTu-mus, aperte confirmemus, amp;nbsp;proprijs fuis medijs, derationibus explicemus, quafi à propria id origine deducentes. Quæ cer-tè non alia eft,quam ea ipla,dc qua à princi-pio præcedentis loci egimus.Si enim confti tit, Deumab hominibus non priuatim, amp;nbsp;fingularitcr,nec per domos,de familias diui fim,fcd in Ecclefia,dccœtu omnium uoluif-fe coli,nonne manifeftum fit,nec priuata ul la facrificia,aut obfequia fingularia,fed rotins Ecclefiæ communia illi placere ? Cùm itaqj primum Chnftianæ religionis facrifi-cium,primum obfequium fides fit, dicente th Paulo, Accedentem ad Deum oportet crede re : Nam fine fide impofsibile eft placere Deo,ccrtifsimûeft,non illi gratamefle fin-gularem alicüiusfidem, non priuatam, de propriam,fed Ecclefiç totius: res certè digna confideratione;adeôenimplacuitDeonos inuicem coniungere,atqj unire,tot uinculis unitatem noftram conftrinxit,ut nec fidem noftram,quæin corde ipfo abfconditâ,ei fo li nota eft, uoluerit à nobis fufeipere, nifi phùs in ipfa nos conueniamus,d£concorde mus: concordemus (inquam) oés, quot-quot uolumus noftram fidem illi probarc, cumEcclefia fua,cum ijs,quos primos dédit nobis eius fidei doftores, de deinde nobi-feum : ita ut,quod omnes baptizati incertû uidcmus cordibus noftris,nulli Chriftiano

liccat non curare, quod alijeredant, quod alijfentiantdeDeoreligioneq;: quafi fatis efletcuicp fidem fuam priuatim offerte, amp;nbsp;cum illis eodem templo,dc in ijfdem facrifi cijs,de inftitutis participatequameunq; alij fidemhabeant,qu0d(utAuguftirlus ingt) . philofophorum ialt;ftantia,depaganorum cô ° fufiohabuit:dcmeritôilleefficacifsimû o-ftendit,utagnofcatur apud illos non fuiffe ueramreligionem,necapud alios aliquos, quàm apud folam uniuerfalem, amp;nbsp;catholi-cam Ecclefiam.Sufcipiebant philofophi ea-dem facra,cum populis conueniebantin eo dem templo,de natura uerô Deorumluo-rum,decp fummo bono,contrarias lenten* tias coram eodem populo afferebant: ut cer turn effet,illos non ab uno illo generis hu-

SS

wult Deus in peccàta fidei contraria : imo g digna fint ira eius, qva in totam Ecclefiam uindicetpaucorûpeccata; ut auertatur jn-quam Dns ab ira furoris fui.Ibidem rurfus loquitur: fi tibi uoluerit pcrfuaderc frater tuus,filius matris tux,autfiiius tuns, uel fi-lia,aut uxor,au t amicus,qucm dujgis,utani mamtuam.dicens,camus,amp;feruiàmusDijs alienis.amp;c.nôacquiefcasci; nccaudias, ncc parcat ci oculus tuus,ut occultes eû, fèd fta-tim interficias.Citâthüc locüBrcntius,fed gcofonè fcnfui Icripturç breui oltendem?. Nunc id ex omnibus bis fit conftitutû,nihil

efle propter qd iuftius Chriftiani omnesEc clcfixqj filij cxpoftularc cü aliquo pofsijit.g propter nouam fidem : imô non fieri poffe, ut noua fide exurgente non ftatimin Eeclà fia diffenfio fit.nô alij de alijs,amp; mérité qui dem,conqucrantur,atq}alij aduerfus alios clament: quod nunc res ipfà oftendinquan turn qui permanemus in ca, quâ ante qua-dragintaannos omnes fatebanurab Apo-Itolis dcriuatâ fidem,clamem' s,amp;cohquc-ramur de his,quos confiât ab ea recefsifîe: ofiendunt amp;nbsp;feripta catholicorum,amp; opera plus quàm uerba : amp;nbsp;ccontrario quantum illi contra nos conuitiorum, amp;nbsp;maledicen-

tiæ proferant,uel fola hxc jîlcgoniena Bren Qp.4. tij ofiendunt. Rogo igitur nunc, quo pa-ï/fe unumfto feruari potefi unitas bsec fidei,quâ DeuS ànobisexigit,amp;utànobi$ inuiccmeamexi certimiiidù gamuspcipit.nificertum habcamus tribu-fiît in dubifs ’’“lgt;adquodin dubijsconfugiendum fit:amp; 1 illudquidemunum, cuifcilicet ocs parère JJ i , debeamus : unû inquam iudicium uifibilc, l ihbtine lt;S;n-i3nifefium,inquoamp;;audiriaGcufatores, lt;”»««(« Ec amp;reipofsint,amp;hacrationedifceptaricaufa, ^’^ßlt;t,probi atepproferri fententia?Nam fides hæc uifi-unita biliscfi.cùm exteriùs manifefietur,amp;tenea trßdci, turcamquihbetalteriin Ecclefia ofiendc-rc,amp; de ilJa uifibiliter {ut ita dicam ) mani-feftè fcilicct,inter Chrifiianos necefie fit cô-

tcndi.Quod ergo ad Spiritus fandi perfua-fioncmconfugitur,ut Brentiusfacit.de quo poficà,quàmfitdolofum, rcs ipfaofiendir, Nônnequilibetcontcndentiumdicit,amp;crc dit,fe à Spiritu lanfto illufirari, quanquam ali) tantiim uerè ? fed cùm exteriùçeandem fidem tenerc debeamus, nec Ecclefiam fua Deus miraculis.aut nouis oraculis, amp;nbsp;refpô fis,ut Ifraëliticû populum,regat: nulla ratio ne uniras fidei feruari pofleqnifi unumiudi ciumoés agnofeeremus : dkquid plura de bac re dici opus cfi.aut quafi latcns,«5c abfcô ditum iudicium hoc inquiremus ulteriùs, dicentc Chrifio : Si pcccauerit in te frater tuus.corripe ipfym,amp;c. Quod fi te no audic rit,die Ecclefiæ: ut cùm confier,nulla ratio-nc magis unum fratrem in altcrü pcccare.q nouitate fidei,nuJlumq; peccatû magis con trafraternitaté efle,quâ in Ecclefiaprofefsi fumus.utpote qd primo ipfi principio,amp; o-rigini unitatig opponatur cumÿ nullum

peccatû magis contra falutem çternam oïm fratrum fit,qiiàm hociquis dubitare potefi, Ecclefiæ mérité denunciandum elfe: amp;nbsp;ilia iudiciü de hac re meritô fibi fumcre,amp; fen-tentiam ferre debcrc; ita ut,fi quis eam non audierit, habeatur ut ethniciis,amp; publicanus? Hac rationeeriam fuperiùs confirma Jiimus Ecclefiam ccrtâ,amp; uifibilem ©fie de-berc.amp;eadèmrurfus nunc iudicium unû, pcrfpicuû,amp; manifcfium,amp; hoc Ecclefiæ in eontrouerfijsfidei probamus: nec efi, qui, hoc negandum elTc.uel credat, uel affirma- _ rcaufit. Qiiod etiamres ipfa, amp;nbsp;confuetu do perpétué ab ipfisApofiohs ufqj hodie fer fdemprobd» uata,maximè confirmât.ApofioJi ipfi, mox turexperpa ut de fide diflcnlîo orta fuit,amp; cuitu : quum tua confite a quidanidefeendentesdeludçadocerét;Fra tudmetoiittU ' trcs,quia nifi circunckîamini fecundû mo-remMoyfi.non poteftis faluari: amp;de eare fada elfer difeeptatio non minima,Paulo Sc Barnabacontradicentibus ; fiatim congre-gantur,uenientePaulo,amp;alijsin Hierulalë ad eos ; fittp in concilio Apofiolorû,amp; fenio rum magna côquifitio,amp; audiebantur oés : «amp; tandem confiituiturcerta fentétia, dicen tibusApofiolis.amp;feniorib.cum onmiEccle fia,uifum efi Spiritui fanóto amp;nbsp;nobis, amp;c. Nonne hocexemplarfemperinEcclefiaprf oculisfuitoîm;ut infurgente dubitations fidei,conciliûcogeretur;amp;cx prouincijsfiii gulis,amp; ex toto orbe? amp;nbsp;proditum efi hifio-rijs,cotépore,quo ^pterperfecutionescogi concilia 115 potuerunqnec in unû conueni ' ri à Chriftianis,hîErcfes amp;nbsp;ortas fuifle,amp;ui-gui(rc,quoufq; tandem reddita pace, maxime per Confiantinû magnum Impcratoré, licitumfuit.coniientus fieri Chrifiianorû: amp;. de cômunibus rebus eûmuniter tradarc;

Ofiendit hoc magnû illud.éc famfti.^simum Nicænû concilium amp;nbsp;quæ pofi ilJud fequu-■ tafunt.Quanqbâamp;anteifianon defuerunt multa alia,Aphricana quidem, fub Cypria-no,amp; prædccelToribus fuis.Et Romç etiam, fubMarceIlino,amp;alijslegimus frequentifsi ma concilia ita illis temporibus celebrata: ut non foiùm fingulæ prouinciæ inter fec3 uenircnt.fed fibi inuicé etiam per litcras c5 municarentfua confilia,atq5 fententiasia-gnofeentibus femperomnib.rem fidei coù ucnienternopolfe traftari priuatini apud aliqué.aut etiam multos,fed oïm, ad quas S. des ptinet,Ecclefiarû communi confenfu. Itaqjquod ratioipfa unitatis fidei,quâDeus ab omnibus exigit, primo nobis ofiendit, de unocerto iudicio,communié];omnibui neceflario : id etiam hæc manifefiifsima c5 fuctudo,amp;fenfusEcclefiæperpetuus confir mant.His ergo duabus ration ib.in hac fententia Ita pmaneamus,ut nulla ratione per-mittamus nos ab ca diuclli,unû efi necefla-riuminEcclefiafidci iudiciû,unum fempei* agnitumfuitinEcclefia.ficutuna fideS.Hoc tantopereideo cômcndamus,amp; repetimusj

a

orbemChriftianum.quidegeritis pro ue-

gt;r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftra,quara dicitis,rcligione contra ueftrum

A 71 Imperatorem. Sed quid de his loquor, tan . „ i nbsp;nbsp;nbsp;tatemeritate,amp;inconfideratione àBrgntio

iretijfenten nuncafrertis,nifi quodtam funt abfona, ut tùomnëuni fatisexplicari non pofsint.Inferlùs oftende tatëEcclea mus contra ftatû temporalem Reipublicæ fiaâeftruat. iliaefle, contra omncm principum aufto-ritatem,intcftina,amp; ciuilia bella,inextingui bilia gigncre : Nunc autera oftendimus,fpi ritualia omnia,fidemtp,amp; unitaté eins om-ninoauferre. Nammnkoapertiùseftfal-

prio ludicio fidem,amp; quid, permittit, dico? præcipitetiam fub difpendio iâlutis æter-næ.Hæc enim funt eius ucrba : Cùm iam cæcusagiturinftabilienda hac principum fuorum auftoritate, fimulcp, utprobatum ’* eft,deftruenda : nullomodo licitum eft, in ” caufa æternæ falutis alienæ fententiç ita in-” hærere,ut cam fine noftro ipforum ludicio » amplciftamur; ut uidelicet quot capita, tot indicia fint,in fide,nullusci; fit Rex iri Ifraêl: fed unulquifcp quod fibi uidebitur uerum, id faciet.An non licebitmihi hîcexclamare iuftiùs,quàmBrentio,O miferam Ecclefix cond!tionem,imôô miferrimamconfufio hem Babylonicam, amp;tcnebras Aegyptias? utnullus uideatjpximum fuum,neqjqui-dem curet.O certè infcelicem conditioncm hôniinum,qui nullum fequi poflunt, nulli credere,etiamdercbus,qua:proprium-duntcaptum,ôcingenium: fed fuum p ■»-prium iudicium,quodfe habere non poife cognofcunt,quotquotfeagnofcunt fcnpiu ræ facræ ignaros, fequantur; Hoc enim fi-gnificant ilia uerba,nullo modo licitû aliéna: inhxrere fententix fine proprio ludi-cio.Seddehocfequentiloco Chrifto dante pluribus : Nunc auté fatis fit ad hoc impofsi bile duxifle bis etiam Brcntium : ut'pnmô in politica gubcrnationc nulla agnofcatur fuperiorum auftoritas in caufa fideinn qua tarnen tencntur illi omnibus uiribus cura-rc,ut feructur,quam putant,uera fidesmul-lus tarnen,nifi ita crediderit, obedire tene-tur. Deinde ut fimiliter in ncgoîio falutis a:ternx,amp; Ecclefiaftico ordine, nulla fit uni tas,nccteneatur quis alteri obedirecontra fuum indicium : imb nec pofsit faluari, nifi proprium habeat indicium.amp; illud fequa tur: ad hxcduo tam abfona duccntcs eos, qui fequuntur illam fententiam. Oftendi-mus quàm fitipfa abfurda,amp; quàm merito ab omnibus hominibus cum fumma indi-gnationereijcienda. Principes reijciant il-lam,quxomni fux auétoritati répugnât, amp;nbsp;imponiteis, uefummis uinbus concntur cfficere cum fubditis, quod illi, nifi uolue-rintexpropria fententia,cnrare non debét: reijciant lubditicuiufcunqj ordinis,fedma ximè fimplices,amp; plebei illam,q nec làluarc lt;os pofte afferit,fi non proprium habeâtiu dicium adhibito ftudio, amp;nbsp;diligentia omni in inquirenda fcriptura crga difficillimas quxftionesfidci. Ita ut non pofsint, humili obedientia,aliôrum fiJci adbxrcntes in trâ quillitate agere: deniq; reijciant omncs illam,qux omnes turbat,amp; eonfundit,amp;con trafeipfosarmat. Quia uero hæc falfita- Cap.î. temoftendunttantum, amp;nbsp;quafi ad hominé Qubd lt;juagt; funt nunc Spiritu fanfto adiuuante confir- ßio hac, cU-.

mandum,eft nobis ex proprijs principijs, nbsp;nbsp;nbsp;fit defini

quorum fit in Ecclefia definite dubia,amp;con dubia trouerfiasfidci,amp;rcligionis; quod eoten-

neEccleßa

return pertinet: quodinpræfationenoftrç meritôeftad catholicæ alfertionis breuifsiniè.fed uerifsi ffjirandus, mè conati fumus dicere : neq,’.quod ad rem pertinet,nos dixiffepœnitet. Sed quia uni-cam illam præfationem omnibus iiiispro-legomenis Brentms maximèconatureuer-tere,oftendenda elt catholica uentas de di-uerfitategraduum,amp;funftionum,eori]mq} ordine,(Si unitate in Ecclefia.Vt enim ibi di ximus,in qualibetmultitudine non confu fa,non infipienter,autcafu,fedprudenti,ue recpfapientiiudiciocongregata,maxim um eft ordo ; unde unitas manat,amp; ad quem di uerfitasgraduumrequiritur: quod in uni uerfo hoccreaturan'i omnium maximè o-ftenditiir,diccnte fcriptura:Vidit Deus cun fta,qu3E fecerat,amp; erant ualde bona;amp;expe-rientia nos docet,quantum ordo crcatura-rurgt; aUimrabili diuerßtate, amp;nbsp;confönantia uchit larmoniaqiiadam dulcifsima, diui-nas laudes prxdicet, quo nt, ut ß quis hunc ord'i ueinperuertat. aut doclrina fua infa-niet,'S;confundat, mcritoinimicuscreatu-rarum omnium,atcpDei ipiius ludicetur. Multo igimriuftiusEcclelia,nobiliorcertè, amp;pulchriorccelis ipliscorporeis,iinöom-nibus in fuis naturis conlideratis creaturi« (eft enim nouusille mundus,nouü cœlum, amp;nbsp;noua terra à Deo ædificata,in quo Paulus inquit,quod faóia funt onlnia noua, amp;nbsp;ucte ra tranfierunt) maximè Deum glorificator dine fuOjamp;diueriitate graduum,fed diftri-butioneccrtifsima,amp;conftantifsima.necfo , lum Deura glorificat: fed confertquam plu rimùm hominibus,amp;in admirationé quan dam diuiHæ bonitatis adducit confideran-tes oés,at(p xdificat,amp;obleètat;quecunq} e-nim anima id attenté côfidcrauerit,fupera-biturmagnitudine tanti fplendoris;«Stagno fcetin hisdiuinaopera,multôiuftiùs,mul-tô deleéiabiliùs amp;utiliùsquàm regina ill? Saba,quç à finibus terrç uenit audire lapien tiam Salomonis.Nam reuera plus quàm Sa lomon hîc, in Ecclefia fcilicct noftra Chri-

lomone fuicin quo nihil mali,qd in eo fuit, SS î

deprchendi poteft.Si igitur ilia uidcns do-mum.quamædificaueratSalomon.amp;cibos menfæeius,amp;habitacula feruorû,Sordines miniftrantiû,amp; liolocaufta ; non baUe-batultrafpiritu,amp;claniabat:ueriis cft fer-ino.qué audiui de ftpientia tua,amp;maioréft

fapientia tua,S opéra tua,g rumor, que aii-diui, Beati ferui tui,g ftant corâtc Temper, amp;audiuntf.ipicntiâtuam:fitdnsDcus tuns benediftus: quâto reftiùî hoc dicct,quicun que domus huiusueri Salomonis Ecclefix fcilicet.confideraueritpulchritudinc, amp;or dines miniilrantium,ueftesci;,amp; habitacula corum : prorüpetin admirationé, Sædifi-cabiturad fidem,amp;dieetmcritô, uerèplus quàmSalomon hîc.Qui igitur hune ordiné confunditfuadoétrina, amp;nbsp;harmoniâhanc diiroluît,grauiùs peccat,quàm qui jn totum biincmundum idem agit, Sdiuinx maie-ftatis læfæ reus eft,cuius meliora,amp;digniô-raguertitopera.Et ficut uniuerfum nullus Tatis admirari poteft, nec eius admirabilem ordiné uel cogitare, non dicam eloqui, co-dem modo imo longémagis Ecclefiæ Chri fti ordinem : undepulchntudo oîs,amp; perfe étio eins eft,ad que reliqua omnia ordinan ^turamp;inquo contmentur, nullius ingenij perfpicacia dignè cogitare,nulhus eloquen tiadicereualet. Nos igiturin hocloconqn

üftendendum tantùm,amp; monftrandü uin-dicandumepà confufione nouatorum. Intc timucrôlatislîtadmonuilTeoésad hoc co gitandum,qd nos praeftare non polTumus : atcß utmam uel id,quod affiimimus, pro di gnitate, uel ex parte aliqua tradare polTe-mus.fediamadrem. Si in omnibus Ecclc Qijodcnitt fixfunétionibus nihil nifî ordinatè à Deo 0jEcclc/}a«( inftitutûeft,nihilabillanifi fummo ordi-|ji7 fineordi nefit,fi utexéplod^camus,baptifmusflIm--„/:^, ma ordinis congrucntiaperagitur,fifacra / ’ nbsp;nbsp;. fynaxis ordinatUsime celebratur, h denicp

Wcfrtmertcir dininarfilaudumtépora,amp; uerbaordina-(adoôîrmà^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;itaagente,quiEcclefiam

fiteritordod fuam gubernat: quanto putandurneliordi Chrißo 'mlii natiiistîeri oportcre,qua:addoftrinâpcrti-tlttut. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nent.quam Paulus,amp; Chriftus, atq; prophe

tæ interEccletiafticamunia fupremo loco l.Cor.to. collocantfNon,aitPaulus,Milit meChriftus Epi* baptizare,Tedeuangelizare.EtElàiasexper ’ fonaChrifti: fpiritus ait,dni fuperme,cuan LMc* jf,, gelizarepauperibus mifitme: quem locum amp;ChriftusipTedignatus eft in Ijmagogale gere,Sfuapoftea fententia confirmarc, amp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;explcre opere: ga amp;nbsp;alijs,ingt,ciuitatibus o-

portet me euangelizare regnum Dei, quia ideo milTus fum.Et moxEuâgeIift3,amp; crat, lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inquit,prædicâsinSynagogisGalileæ: qiiç

©ftendunt, quantum fit hoc euangelizandi munus,quanti à Deo ipfo fiat.Non ergo per mittit ulla ratio cogitare,id fine certo ordi-ne reliftum à Deo : fed quicquid ad hoc mu nuspçrtinçt,fummo ordine conftitutü çC. fc,ccedendum çft : amp;nbsp;in primis,quôniam S id pnmum cft,inftitutio miniftrorii ad hoe munusquomodofineordinc fieri potuit? imo quis non uidetapcrtifsimè Ghriftum, cùm ad prxdicandum fuos mittcret,cùm prxfenseffet in çarne,fummo id fecifle ordinc iPrimècnim,Euangeliftis narrâtibiis L«c* Ä duodecimeligitexdifcipulis,quos SApo- Mrff.iO. ftolosnominauitDeindeillosmittitprædi lkc* Jgt;. care regnum Dci,amp;pofteàalios feptuagin-taduosdefignatinferiQri,utmanifeftè pa-tet,gradu ; quos ante facié fiiam etiam mit-titinomnéciuitatem,amp;c.Inquibusmanif« ftè ordo oftenditur inter mintftros ipfos.ut uidclicetnon fitconfufiodocentium,unde Sdoétrinçipfiusneceffarièconfufiofequc retur.Dum enim inter dodores nullus aliû agnofeeret fuperiorem,ficrct,utnullus alij cederet,autconfentiret: atqjitaconfunderc turdodrina.Conftitutinturftatimduode-cim.ga ab ipfo principio pdicationis Chrifti eiadhæferanqS rerum omnium telles fuerant itfqj ad afcenfîonem fuam,utPetrus inquit.His fumma rerum committitur cir ca dodrinam: lequunttir hos leptuaginta illi,utintelligantfefub illis effe,amp; nihil fna temeritateaggredideberc:Denicpinterduo decimipfos,qtiosDeus uoluit quafî ncccE. larios telles tantarum rerû toti mundo elle, Sin primis ludaico populo, tanta, Spiritu fando in cis agentc,feruata eft c5cordia,taii ta imitas in dodrina; ut cùm in diePentcco lies aftaret Petrus cû undecimante uniuerfum populum,ipfe tarnen Iblus loqueretur, amp;nbsp;diceret : amp;nbsp;nos huius rci telles fumus, de refurredionc Chrifti Joquens, cæteri uerà ipfo fuo filcntio ei attellabantur; amp;nbsp;fie dein ceps,amp; in concilio,amp; ubiq;,aftantibus exte-ris unus loquebaturPetrus, quem fuprà o-ftendimus conftitutum à Chrifto unitati» caput,amp;originem : utunitatéagnofeamusj amp;nbsp;concordiam dodrinæ neceirariam,q fine ordine elfe non poffunt.Denique amp;nbsp;Paulus ipfe.leorfum quodammodo ab his duode-cim eledus à Deo,huic numero addit9,cùm àDeoedoôtuse(ret,amp; pcrreuelatioiiem Ic-fii Chrifti Euangelium fufcepiflèt: tarnen non omittit,utollendimus fuprà,humanæ rationis ad unitatem feruandam, amp;nbsp;ordiné agnofeendum diligentia. Reuelationeitaqj adGitl^ DiuinaafcendilfefedicitHierofolymam,amp; contuli,ait,eu3ngelium,qd prçdico in gen-tibus,cum illis,amp; feorfum his qui uideban-turaliquide(re,ne forte in uaniim curreré, autcucurriffem. Et codé loco apertiùs hoc indicans de Petro,amp; Iacobo,amp;Ioanne dicit: g, uidebantur column.-c elle, quo fignificat agnitoseflcabalijs, utexcellentiores, amp;nbsp;inter ipfos Apoftolos cùm fimul agerent fum niani rei tradafle. Quod ergo tanto ordinc à Chrifto inllitutum eft, amp;nbsp;ab ipfis Apofto-lis obferuatum,quis non intelligitnon per-tniffurum Deum.utfinç ordinc in Ecclefi*

Tun

fuatraÄctur? Vnde fient merito nullum a-Dubiafidei gnofcimuspraedicatorempræterhos, quos Jeßnire t/d chriftus mifit,amp;cos,qui in hoc ordine ipfis rpifcobof fiicceduntabeisdefcédentes,utfupràoften n nbsp;nbsp;nbsp;fumeft,itaetiamóe inter hos illis fucceden

tes,amp; inter quoslibetdcniqjlegitimos prx-Conctlium dicator€S,amp; miniftros uerbi nullum agno-Reitiri* fcimus,nifi fecundum ordinem, qui in illis fllim pontifi fuitdocenté,amp;unitatemferuanté: nullum,

tent pertine inquam,agnofcimus,quiin doftrinaepifeo refCxerdine P’® ''’o''' pareat,non illos fequatnr, qui locü fubradiâo Apoftolon’itenét;Necinterepifeopos quen ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quam,qui non unitaté colat, amp;nbsp;in doéfrina

' cum his conférât, ab his dexteras accipiat, cju i maiores funt:ut epifcopi ab archiepifco pis,amp;primatibus,illi à primis,amp; fumtnis pa triarchis;amp; deniqj ocs cum eo.quiPetro fuc cedit,confpirent.eidem'qj fidei attcftentur. Attphoc ordinc fit.ut in Ecclelîa pfens fçm-pcrhabeamus indicium in controueriijs fi dei ; ut cum de confenfu patrum, amp;nbsp;primas Ecclefia: circa dogma aliquod quasftio uer-fatur,habeamus indicium Gmile illi,ad qd

de circuncifione : ut ad illud,fi opus fuerit, referamus dubia noftra,amp; nulla fitin Eccle fia circa doélrinam controuerfia, nulla con fufioifed mox ut orta fuerit dubitatio, lt;amp;nbsp;fententiarnmcontrarictas,nouerimus,quo fineterminada fit.Ex his itaq; omnibus col iigamus, lam ab ipfo fonte inftitutiones Chrifti,(juóddocere fidem ad nullum per-tinet niti ad Chriftum, quern Pater mifit ad Apoftolos,quibus ille inquit,Sicut mifit me Patcr,ego mitto uos : amp;nbsp;ad illos deni(^,quos Apoftoli primo miferunt,amp; q pofteà ab his mifsi funt.Nullum audimus nifi per hoc o-ftiumintrantem,nifi mifsionis fuxmani-fefta teftimonia habentem : nullum inquâ, ctiamfimilliesclametinteriiis fe à Spiritu fanfto mitti,amp;urgeri ad prædicandum,nifi ordine à Deo conftituto unitis, quo Apoft« los uidimus unitos,amp;ordinatos,qd eft Con cilium epifeoporû, amp;nbsp;aliorü miniftrorum Chrifti præcipuè doétorum: funt enim Sc alijpoft epifeopos, amp;nbsp;fub illis, quale illud nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

fuit quod Hierofolymiscongregatûeratjd« quoproximè diximus: Sc poft dilFufam per totum orbem Ecclefiam, coguntur diuerfa concilia uel ex fingulis ƒ nincijs,aiit regnis, ueiextotoetiamorbe,idqd poft illud priquot; mum Concilium Apoftolorû, ut proximè etiam diximus,femp feruatu fuifte tota anti quitatis hiftoria ofte nd it. Nouimus congre gata Concilia ex toto orbe,utNica:nû,Ephe finum,«Scextera uniuerfalia: fed ea,quar per fingulasprouinciascogebantur,apertè uidc mus confenfum etiam aliarum Ecclefiarü, amp;totius orhis,au(Sor.tate prxcipuè Roma-nx Ecclefix,ad quam feribebant; atq;, utie-ftaturCafsiodorus,eius auiftoritas ante mil ^iffj le annos in ceicbrandis Concilijs neceffaria nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

agnofcebatnrfecundum Ecclefiaftieam re-gulam.Scribnntitaq,’ frequenter ex prouin cialibus Concilijsad Romanos pontifices, utaniftoritate Apoftoliex fedis confirmen-tur,quæ ipfi conftituerunt : Pro tuertda, in-quitConcilium Carthaginenfe in epiftola ad lnnocentium,multorum falute,nônunc agimns.ut oïa,qux ad hoc ptinent,explicen tur: idduntaxathuiepropofito fufficiat, çp manifeftèconftatiudicium circa dubia fidei illorum duntaxatelTe, qnorfi eft iplam docere : conftat,inquam,hoc ex ipfa inftitu tioneChrifti,amp;: ex perpétua Eccleliçcon fuc tudine. Quandofccularesprincipes,fiue Cip.jfj reges legimus dubia fidei dcfinijlfc inter ta j\[, taConcilia.quæcertifsimumeftà Conftan nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J

tinitemporecelebratainEcclefia?nôreges, Ç non principes fecularcs, fed epifcopi dixe-runt fententias,ab illis fufceperûtipfi.aper- pf^ipib de tifsimafuntca,qu.i5Conftantinus patribus finiendadit» Nicxni Concilij loquitur,uôs Dij cftis,non bidfidei,pró debetisabhominibusiudicari: dchocqui- bdtur ex 4* dem ille etiâ de temporalib. eau fis dicebat : primæduda quantôuerbmagisde fide ipfaad eos refe-rcndûputauit,àqnibusutinftruereturpo- ... nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

ftulabat.Etquidpluraopuseftjoftendatno * * bisBrentiusinquounquâConcilio fecula res principes federun tut indices, amp;nbsp;definie donenftt runt.Mirâdum eft certè, quod rem tam ma nifeftam negare fit aufus.Nunquid putabac nullum e(re,quihanc manifeftifsimam con fuetudinem Ecclefix agnofeeret: càm Certè magis dubitare poftet,an inueniri ualerct uelunus, cui res tam certa nota non effet? adeo ne puta£,Brcnti,dcfipuiire oésChriftia nos,uttu pofsiseis perfuadere,nullaexpar-teadepifcopos ptinercin Concilijs, ubi de fideagitur,intereffe,amp;definirc,fed omnino ad principes fecu]ares?quafi hoc aliquando in Ecclefiaconfuetûfuerit: cùm nullusfit, qui non certôintelligatConcilia fempçrex

I epifcopis coaôta eflç. Agnofeitis in confef^ SS 4

«op DB VNO PRÆSENTE ET fioncueftra ConciliumNicænurn, illad ex treccntisdccem amp;oâo epifcopis conlbtit, agnofcitis Conftantinopolitanum, illud à )$o.epifcopiscelebratüeft; Deniq; Ephclï-niim,Clialcedonenfe,c]iiçpariterconritemi ni,ex epifcopis fucrunt.nec ulla mentio, qd attinetad caufas Hdci delin jendas,principü feculanum,rcgum,iiel imperatorum fit,(èd hoctantiim manifeftèlegimiis,a/litine im-pcratores,lt;S: fua aiiftoritateprçliitiire,utri-tè peragerentur,amp; peraéla obfcruarétur, «Sc tenercnturabomnibus.Etne quis calum-niofè refpondeat,in qiiibuldam antiqsCon cilijsinterfuiireiudices ab imperatore dates,uel ipfos etia imperatores, quorü iu/Tu, amp;fententia oia Hebant,ut lynodns fcxta,atcp feptimaoüendunt, qiialiterid,lt;amp; qua ratio nefitaccipiendumex uerbis Chalcedonen lïsfynodi ollendair.us, quorüfuperiori loco mentionem fecimus.Sed quoniâadhçc, de quibus nunc agi mus,con firman da pluri mùmualenqaudienda funtàprincipio. Sic igiturin relatione ad papam Leonem,utha beturaftionc tertia,fcribuntcongregatiepi fcopi: repletum eft gaudio os nollrû,lt;Sc lingua noftra exultatione:hanc tanquam pro-priara nobis prophetiam gratia coapcauit,à 3uibus pietans eft reftitutio cofirmata. hoc icuntpropter damnatam hærefim Euty-chetis,deconfulione naturaru in Chrifto. Audi quod fequitur: quid enim.inquiunt, fidel'uhlimiusad lxtandum?quid agnitio-ne dominica feftiuius ad coronasfoftendût in his caulam fui gaudij efle q, uera fides, «Sc Chrifti doftrina fuiflet agnita,lt;amp; quafi de tenebris ediifta in eo Cócilio. Sed audi iam ill os oftendentes Concilij fui originem.or-dinem,lt;amp; auiftoritatem,«Scconfirmantes oni nia,quxdiximus: fic igitur loquunturde agnitionedominica.oftendentes qd agno-uerintàChrifto libi prxceptû ;quam nobis olimSaluator ipfetradidicadfaluté.inqui-cns, Euntes docete oés genres, baptizantes eosin nomine.Patris,lt;S:Filij «ScSpiritus fan fti,docetes cos feruare oia.quxcunque man daui nobis: quamuclutauro textam férié, ex uefteChrifti,lt;S: præceptolegislatoris uc-nientem ufqjad nos, ipfe feruafti uocis bea ti Petri omnibus falt;ftus interprcs,cius fidei bcatificationcm fuperoésadducens. Vides qiialiterex mifsione Chrifti fuam auftori-tatem intelligunt dcriuatam,lt;amp;: ferie fuccef-fionis,tanquam ueftem contextâ, unius fuc ceftbris Petri cognitione unitam. En itaqj originem,lt;Sc ordinem,quibus Concilia con ftant. Audi adhuc, qux fequuntur, undeiSc nos, inquiunt, ut in coaftore bonorû te ad utilitatem utentes Ecclcfix filijs hæreditaté, fortem«!; ueritatis oftendimus : non figilla-tim facientc in occulto unoquoqj doiîtrinâ, fed unofpiritu,unaconlpiratione,atqjcon-cordia confefsioné fidei déclarantes : «Sc era mus in cômuni corona gaudij,quafi in im-CER.TO IVDI. ECCLE. ere, perialibuscœnis,delitijs Ipiritualibusepu^ lantcs,quas per tuas literas Chriftus præpa-raucratinuitatis:lt;Scftipercœleftem fponlara inter nos conuerlantem, nos cernere puta-bamus ; ficnim ubi funt duo,auttres cogre gati in nomine eius, ibifein medio eorum fore pcrhibuit,quantâ circa facerdotespecu Iiaritatepotuitdemonftrare,qui «Sc patrisc, lt;amp;nbsp;liberis fua: confefsionis notitiam protu-lerunt : quibus tu quidem,ficutmens eis,ca put,pra:eras in his,qui tuum tenebant orfti nem bencuolentiaprxferens. Imperatores uero ad ornandûdecent!fsimè prxfidebat, ficut Zorobabel lefu Ecclcfix Hierufalem ædificationé renouare circa dogmata adni-tentes. Hxcdicitßnodus Chalcedonenfis, quam in fuaconfeßioneuencranturVuir-tenbcrgcnfts,ibiagnofcunt,ut caput Roma num pontificé ; ab eo fe congregates faten-tiir,literas eius fufeipiunt de fide, lt;St agno-feunt ex audoritate prx’dicandi,qua à Chri fto habent,fed in Concilie conuenire,«Sc du bia definite fidei: Imperatores ueroornare, lt;Sc adiuuare,ut ueritas dogmatum reftaure-tur.Hæc inquä eft lynodus Chalcedonenfis fanda,utGelalius inquit,medianteMartia-no Augufto, in qua Neftoriana,«Se Euty-chiana hxrefes damnatte funt.hîc erant lex cenxi triginta epifcopi.Et ne teftimonifihoc cpifeoporG fulpeiftum ab aliquo babe ri pof fit in code Conciliohabemus Martian! im-peratoris manifeftam confefsioné, adione enimfextaConcilium alloquitur: faniftam {inquiens ) lynodum hoc ftudio fieri ftatui mus,quaten‘-' omni crrore,lt;S: caligi ne terfa, religio noftra,q pura,«Scfanda eft^out Deus fe manifeftare uoIuit,lt;Sc dodrina pan û ofte dit, uniuerforum mentibus infmuata fuas ueritatis luce fulgefcat: amp;. pofteà, nos f ait ) non adpotentiâaliquâcxercendam, fed ad fidem corroborandam exéplo religiofiprin cipis Conftantini Ijnodo intcrelfc uolui-mus.In quinta ctiS,lt;S: fexta,atq5 feptima fy-nodis aperta funt imperatorG de hac rc tefti monia.lgiturcontra tanta,lt;X:tamanifeftifsi ma teftimonia,quatcmeritate audet aluqs contrariGalTererei'iScunicouerho ab ipfis Apoftolis uftp in hodiernG dié confuetudi-nem conferuata uelle conuellcreiqd nullus unquâ aufus eft ufurpare.quod Icmper de-latum eft ab omnib.ad epifeopos tarn breui momentoBrentius auferet?certè hoc no eft neqj modelte de elm hominGiudieijs fentr renccdefequidcra. Dicam tibi Brentiqui fis,crgo tu es foins homo : «Sc tecG morictur fapientia.Erratum eft in Ecclefia totis mille quingentisannis: erratum eft ab omnibus principibus in Germania,quoties Con cilium generale ferendum eire,«Sc quidem à Romano pontifice iudicarunt:crrauit «Scim perator,qui hoe in gratiam Germaniç cura uit. Hçc omnia tam manifeftafunt,utrepre hendi pofsim, quód tam apert« putauc-

nm

tim referenda efTe : fed ctiam fi nil,il horû; quae tan, manifefta funt haberemus : mérité fententiam banc Brentij nihil uelproba bile.uel uerifimile habere ex ipfa Chrifti in ftitutione confiât. Ofiendat Brentius ubi Chrifius potefiaté euangelium prædicandi fecularibus principibus dederk, ofiendat fi aliquâdo dkium efi eis, Docete oés genres : quod fi hxc affirmas,merito irriden potefi (quidenimmaiori irrifione dignû,quàm g, fecularcs principes, eo ipfo g»principatü tenent,amp; membra funt nobiliisima Eccle-fiæ,potefiaté habcant illius fupremi mune-ris,ad qd Chrifius miifus efi à Pâtre, amp;nbsp;ipfc Apofiolos mifit.aflererc ) merito multô ma gis irridendus efi,qui ad eos transfertaufto ntaté dubia fidei dcfiniendi,quod iiô aliud efi,q fuprcmus doélrinx aftus.Itaqj «Scinfii-tutioni Chrifiiccrtifsimè, de confuctudini Ecclcfia:repugnat,has’ctemeritas, amp;nbsp;hxc o-ftendunt ad doftores Ecclefix,hoc efi : epi-Crffi tt fcopos,amp;per eos ad id miflbs,tantummodo pcrtincre hociudicium, Sed quôueritas fongme Excmagisoftendatur.amp;confirmcntur pij, poteltatu fe attentiùs efi hoctra(fiandum,amp; aitiùs exor-culitriu prin diendum: confiât fané docente Paulo fubli cipHm,utin. miores potefiates rcgü,amp;principumetiam ^uôper^ infidelium,amp; impioruni à Deo amp;nbsp;elfe, amp;nbsp;or ^Ueniat,ligne nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quare iuxta hancordinationé pa-

fciôoftt nbsp;nbsp;nbsp;rendum illis eflc.eodem loco docet : non fo

* ‘ nbsp;nbsp;‘ lùm,mquit,propteriram,ied ctiam propter

idRow.jj. confcieiitiam;amp;,qui refifiit potefiati,Oei or dinationi refifiit : qui aût refifiunt, ipfi fibi damnationem acquirunt. Hoc co tempore Paulus docet,quo oés principes infidèles e-rant,6:hanc Dpi ordinationem docet,tanti f.Ttiw.l. cfiefacicndam' ut amp;nbsp;pro illis orare pcipiat in Ecclefia. huicetiam doftrinæcôcordans PetrusApofiolus à Deo illos confiitutos efle d,cit,Subieéti,inquicns,cfiote omni humi-næ creaturx propter Deum, fine régi, quafi præcellenti,Iiueducib.tanquamab eomif-lisad uindiftam malefaôtorum,laudcm uc ro bonorû,quia fie efi uoluntas Dei;quibus Apofiolicis tefiimonijs,principum fecula-rium potcfias,amp; côfirmatur, amp;nbsp;proprijs ter minis circumfcribituridum enim àDco efi-fe potefias hæc fecularis dicitur,origo ofien ditur,atq5principium eius: ordinatio fcili-cet diuina,ordinatio inquâ,non lege aliqua txterna,amp;pofitiua, qu.â uocât promulgata, fed naturæipfi indiéta, eo lumine, quod fi-gnatum fuper nos Pfalmifia dicit,quod me ritolegé naturæ uocârunt,quia régula quæ dam fit,quæ obligat,amp; afinngit omnes homines, ut rationabiiiter, fapienterljj iuxta haturam fuam uiuant.Hçc efi lex quæ quic quid in decalogo Deuslocutusefi,amp;inlapi de pofieà fculpfit,docet oés,amp; cordib.inde-lebiliterinfcribit.propterquod Paulus in-ILOW.i. ‘î^’i'^dsgeritibus bonaoperantibus, q,legé non habentes ipfi fibi funtlex,qui ofiendût •pus legis feripeum in tordibus fuis;ab hac

lege cordibus hominum inditum efi multi tudinem omné gubernatore egere,necpof. fe pacificè,amp; ordinatè in focietaté coire hommes,nifi potefias aliqua fit, quæ in officio omnes corttincatjmalefaétores puniat,amp;re-muneret bonos, itaque in hacparte natura ipfa à Deo eins audorc didicit,non tantum hominibus legé necefiariam efie, qua quid faccre,amp; quid cauere debeant prxcipiatur: fed etiam ut lex hxc unum,amp;prçfentépro-pugnatorem,ac uindicem habeat ; neuide-licetimpunèliceatabhominibus,hanc di-iiinæ proculdubio ordinationis maieftaté prxteriri,amp;contemni: nullicp fit liberum, imaginemhancdiuinam,cuius hxclexma xima pars efi : qua exterisprxccllimus ani mantibus,in Dei,amp;hominûomnium iniu riam confpurcare,dc uiolare,docuit itaq; na tura,quôd leges omnes pofieriorcs ample-XX funt,fiuc coaéliua ui,fiueprxmijs, amp;. pcw nis,fiueprxfenteexecntore min us efficaces elfe leges omnes :amp;quidem habet hxc lex naturx ctiam in ipfis cordibus fuum defen forem.fuum cxecutorem,amp;.utita dicam car nificem,punientcmtrânlgrefsioncs,quçefi , reprehenfio ipfa cordis: arguct,inquitpro-pheta,temalitia tua,quamamp; Paulus uocat confcientiam,amp; cogitationcm acculante in iudicio Dei,ficut adefi ctiam in animo prx miumbonorûoperum,quies,amp;tranquilli-tasconfeientix. Hxcenimduo tam natura liter nobis hçrent,ut in çternü non feparen tur à nobis.pœna enim illa,quç torquetpec canteminxternü, nonfeparatur abco,Jiec ipfo igné minor eft.Igniseorum,inqt Pro- Ep.ooî pheta,non extinguitur,amp; uermis eorû non moritur.Vermé manifefiè hanc acculàtio-nemconlcicntix intclligens.quç non mini maeft,utdiximus,damnationis portio: fient bonxconfcientiçtefiimoniû non mini maparsxternæremunerationis credenda efi.Dicitc,inquit,Prophe,ta,iufto quoniâ be E/i.J-ne : qtioniam fruftum adinuentionum fua rnra comcdet.Hæc etfi uerbis lacrx Scriptu rx,pbabimus,quxfolisfidclibus loquitur, certifsimètarnen infidelibus etiam futura non dubitamus,quippc qux naturalem legem fequuntur: lt;Sc cidem tanquâfatellites quidam afsifiunt.qux quanquâitafint,uo-luit eadé natura, utjjpter minus fapientes, ,ppter propenfioné hominû in malû,amp; mul ticudinécorruptorû,qui legis huiusdiuini tùs inditx nobilitaté,amp;,ut ita dicamu3,ingc nuitatcm,atq; fuauitaté minùs confideran-tes alios etiam in corruptionem facile trahe rent,infipientiores maxime, adfint etiam prxrentes,amp;uiui homines, quorû fit curx, utinuiolataferueturhxclex; uthxc apud homines ferucntur,aut omittantur,amp; in eo rum iudicio hos aut illos merito futuros, fapientia,amp; uircutc exteris præfiarcnt.eadê ratiohe natura omnes docuit, ut fcilicec quamprimùra multitude in unû coire h»*

luerit.eligatipfafibi eum.qui inter oés pru dentia,amp; uirtute cxteris prxftantiorem, amp;nbsp;quoniâ natura nos non tantum in quibuf-dam dodos,in hrs fcilicet primis principijs, fed multô magis difciplinabiles etiam con didit.ut ex natural! illo lumine, accedentc cxperientia,attentione,atquefolcrtia,plura üeladinucnireuel doceripolTemus.hincfa dum eft,utHi,quos fapientiores,amp;meliores fibi prxfecerunt.alij ea.quç ad quietem,atq} tranquillitatS,amp; uitam in uirtute agendam expedientia iudicarcnt.conftitùere poflent, amp;nbsp;alijs tanquam prxcepta'quædam artis re dè uiuendi proponere;amp;quot;ad hxc qux utilia uel fingulis.uel Rcipubhcx funt.peruerfos,' amp;nbsp;maiefadores canqua indifciplinatos puc rosferuanda uerbsrc amp;nbsp;correptionc coge-rc.Hxc funt origines,amp; radices ftcularis po teftatis,exhis,quanquam diuerfimodè at-temperatis.ut modo ex eledione, uel totius populi, uel paucorû, modo ex fiiccefsione, poteftates feculares eonftitüercntuf,manat eorû audoritas,(S«:potcftas,his nititur.Qiia-cunqjitaqî ratione légitimé in aliqué déféra tur pietaSjhxc à prima ilia uoliintate,amp; ele-dionependetpopulorum ; àquacuncpuia princeps fuccefTerit,non aliter fe habere de bet.necaliter çftimare le,ad hoc peruenifle, quàmuolunt3teeorû,quibus prxcft,quçamp; prxcefsit primô in origine, amp;nbsp;pofteàadeft cùmilliparent.Exhis fontibus,exhis fun-damentisagnofccndum cil,quanta fit hxc poteftas,quoulq;perueniat,qué gradum, amp;nbsp;locum teneat in Ecclcfia Chrifti.Hxcopor-tebatBrentium cogitare.d exhis.fiqdprin cipibus fecularibus deferre uolebat, dedu-eere,amp; derjuare,quod,quia ille omifit, iam nos agamus. Si nihil poteft fupra uirtuté* fux originis confcenderedî necelTe eft fines hyemc,amp; æftate,amp; rebus,quç hxc confcquQ tur.quictc amp;nbsp;labore : uigilia amp;nbsp;fomno amp;nbsp;ex teris naturalibus uicifsitudinib. quibus're-* leuaturtxdium.amp;confuliturnecelsitati, amp;nbsp;faluti corporû,uifibilcm hune mundüm or nat; ita imperia amp;nbsp;régna, morum bonorü, atep malorum diuerfitate,amp;prolperis,atqf aduerfis fuccefsib.quæ bona, uel mala funt huius ftculi,amp; iudicio hominû, non aliud quàm temporalia cogitantium,pulchra di-uerfitate admiranda efhcit.ita ut ficutdiuer fitas temporü,amp; fuccefsio naturalium rerû Dei fapientiam oftendunt, ita fucceftio regnorum amp;principatuü fpecialem eiuspro-uidentiam circa humanâ nacuramlongè a-liter,quàm sçteras creaturasmanifeftat.Hçc igitur omnia,regna,amp; mutationes eorum à Dço funt : fed nondum redimente, âc ad x-ternambeatitudinem uocante humanûgc nus ; nondum Filium fuum illi mittcntc,amp; infundentein cordibiis Spiritumfandum fuum.Hxc enim funt diuinx gratix opera: ad hæcdignatus eft homines coadiutorcs, amp;éooperatores eligere; his ipfc,non quâ ho mines dare poterant,fed folus ipfe,nôad na turaliâ qdam bona inter homines curanda, fed ad çterna illis cômunicanda poteftatem ' dignatuseft darç quacôgregarenturhomi nés in fide rerû omnem humanûcaptum fit gientium, in comunicatione cœleftium, Sc omne defidcriumhumanum excedentium bonorü,amp; in xternorum bonorü expefta-tione certifsima, fed humilima, manifeftx fcilicet uifionis,amp; fruitionis Dei,d; partici-pationis illius beatitudinis, quajDeus iple beatus eft.hçc eftEcclefia ex ijfdem quidem hominib.quibus Refpublicæ humanx con ftans:fcd aliud longé mcditantibus,aliô ten dentibus ad hos iuxta hçc gubernandos, ad diuina,cœleftiacp impartienda illis conftitii tifuntàChriftominiftri : ut qdam eorum dicit,non ab hominib,necperhominem.Et idem rurfus : Sic nos exiftimethomo,utmi j niftros Chrifti, Ädifpenfatores myfterio- ’ rum Dei,qux fi redè cogitemus,amp; expenda mus,often dunt quan ta fit diuerfitaspotefta tis fecularium principum,amp;epilcoporû,mi niftrorumcpChrifti. Certè quantû natura diftat à gratia,quanto generatio ex carne, amp;nbsp;fanguine,abadoptione filiorum Dei:tantum necefle eft poteftaté temporalem à fpi-rituali poteftate diftare. Hxc neceflaria eft Ecclefix Chrifti.fine miniftris enim,utpro ximo loco diximus,àChrifto inftitutis non poteft elfe Ecclefia, ilia uerô fecularis pote-ftas nec necefiaria eft Ecclefiç,neqj qdem illi côtraria.Quando nulli erât regcs,autprin cipes Chriftiani,nô minus integra,non minus pfeéla erat Ecclefia.Hxc enim illorû po teftas,amp; extra Ecclefiam orta eft, amp;nbsp;pmanfit ficut temporalia reliqua : amp;nbsp;qd uerißimuin eft etiam idololatrix feruiens, fuum tarnen ius, amp;nbsp;gradum inter homines non amifit,

Sicut

Sicut enim placnït Deo fiec propter pcccata alia,nee propter idolol^triam homines no-bilitate, amp;pulchritudine eins, quam prins dederat.natiira: priiiarc : fic nee eorü princi pesauftoritate.dc poteftate fuper eos.Qnan turn igitur diftat inter cœlum,amp; terrä: cöelc ßem,amp; terrenû hominem,pacem,amp; fœlici-tatem terrcnâ,amp;cœleftem,qu^ exuperat om nem fenfum : quantûdeniq; inter hominé feruientem hiiic mundo,amp; principi eius,amp; feruientem Deo ipfi ucro,eftdifcriminis, tantü inter principes feculares.amp; miniftros Chrifti.Si ergo quod natum eft ex came ca-roefl.amp;ad carnalem hominé pertinet, nec potefthuiusnatiuitatisuirtute,ad fpiritua-iia,amp; gratiæ cœleftis dona attingere, tempo ralis etiam poteftas regum,amp; principû caro eft,amp;: fœnunl,amp;omnis gloria eius flos fœni, amp;omnis poteftaseiuscumfœnoillo,i]uod exficcatur,amp;cuius flos decidit,pcrtranlit qd exfeeft,amp;non poteftin ea,quædiuinæ gra tiæ flint,opera ; quanta ergo confufio eft do ftrinxhoc non agnofeere, «fediftinguere? Temporalis princeps,qua parte hoc princi-patu flingitur,aut extra Ecclcfiam eft, aut fi adiHampcrtinet,ideoeft, quia fe, amp;nbsp;fuum principatü Chrifto fubdit amp;nbsp;miniftris cius:

L quibus ut proximo loco diximus, Chriftus IO. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;audit,me audit ; amp;nbsp;qui uos fper-

nit,me fpefhit,amp; illi inquiunt,nt unus corn ICor,;. omniû noitiineprO Chrifto légatione fun-gimur,tanquä Deo exhortante per nos. mi ror fi poteft tanta efre'ca:ciTas,amp;: confufio in aliquo : ut ei,qui à populo efeétus eft, nullo alio fine,quam ut temporalia curct,nec alia uirtute.quàm humana, à Deo quidem ilia 'ordinata,amp;deriuata ut didtum eft,fed in tamp;-poralenl fincm : qui deniqj à Chrifto ad mi nifteriumuerbi no eft uocatus,poteftatem tribuat,non folum docendi fideiïi ; fed dubia,^dmaximü eft, dêfiniendi : non folùm imperandi populis,fed facerdotibus amp;. miniftris Chrifti : imperandi inqua utrifqj de rebus ad miniftena Chrifti,«S: uerbi dodtri-nampertinentibus: deniep imperandiepi— fcopis,tanquâferuis,ôcmancipijs. Sicenim aufus eft Brcntius,nelcio qd cogitans de il-lorum iudicio,qui hçc legere poterant,dice re mancipia effe epifeopos, amp;nbsp;oés quotquót hodiefuht Chrifti miniftri,mancipia uilif. fima Ecclefix,amp; imperatorû feruos fubdi-tos,à quibus gubernari debean t, ubi hoc ro gOjBrenti inuenifti,utq Ecclefiaegubernan dx à Deodati funt loco fui : amp;nbsp;finequib. Ec deltaeflenon poteft,gubernéturin his,que ad minifteria Chrifti pertiiientab his,quorum poteftas extra Ecclefiam nota eft, fine quibus ilia integra manet? fed de his fatiS. nccenim,crede mihi Brenti,unquaperfua-debishocuelmediocriterde rebus huma-nis,dc Ecclefia Chrifti fehtienti: amp;nbsp;utapertè dicam,nec illuftnfsimo Duci domino tuo, Û hxc audiret eredam futura clTe grata, fed ingratifsimapotitis.funt enim mahifeftèc'ó tra ea, qux in prxfatione confefsionis uc-flrx ex eius perfona digna certè ill i ti s mode ftia pofuiftis.non ignoramus fuum efTe di-fcrimen interpoliticS,amp;ecclefiafticam fun dlioné : uerifsimèquidem didtum, amp;,pprïè cxplicatum.ciim altera politica, altera eccle fiaftica uocata eft,fuum eft diferimen ex ofi gine,q3 hxc à gratia,ilia à naturà eft, amp;nbsp;fine, 3uiahxcadcœleftia, ilia ad terrena tendit: enicpmareria,amp;reb. circaqux uerfantur, ilia terrenas, hxc cceleftes.contra hçc iierita tis,amp;modeftiç,omni(jj ratione confona uer baclamat Brentius ad principes:lummas caufas fidei,amp; nulla ex parte ad epifeopois pertinere. fatisitaqj dehis. Neueroqlii-Ipiam uel calumnietur,uel putet nos princi Qualiterfei pes autab Ecclefiaexcludere,aut contemne cularif pote re,quod certè nûquanifecimus,ncc in prio ingrefftt riairertioncnoftra,necinlioclocoagimus: ne tarnen cuiufquâ animum hxc fufpicio , p. . fubeat:amp;denicp,uthunclocfiomninoquah * ,3^' tumnobisoccurrit,explicem9, illudeftfnc attenté cogitandum,quod pertinet admo-dum, rationemep, qua poteftas temporalis prior quidem,amp; extra Ecclefiam orta, in eS ingreflaeft,undeconftabit,quem locum in ilia teneat,amp; quatenus.qux ad fidem, amp;nbsp;pic tatempertinent,curandaabca fint.amp;quidé mianifcftè confiât, eadem ianua principes ingrelToS Ecclefiam fuiire,qua exteri oés, fide fcilicetjpœnitentia mali prius adtx uitç, amp;nbsp;baptilmo. Hxc enim funt ianua ilia, quâ princeps Apoftolorum aperuit,cùm prxdi-catoeuangelio,credentibus dixit: Pœniteh tiaagitedt baptizeturunufquifip ueftrfiro.

Ad haneporro fidem non fine magno Dei t.Cor.tó iudicio,qui infirma mundi,(amp; ftulta,amp;ignó ‘bilia,amp; contemptibilia elcgit:ut confundat fapientes,potentes,amp; nobiles, adtum eftuel permiffum : utnon folùm primi no uenc-rintprincipes feculi,ficutnecfapientes: fed longo potiùstépore perfecuti fuerinteamfi dem.totam'cp Chrifti Ecclefiam : de quo fu-periori loco pauca attigim?. Implebatur tn uerèamp;quódckriftusdixerat: Ante regeî, Hatt.lOî amp;prxfidestrahemini,ppterme, in teftimô ft iumIudxis,amp;Gentibus: dequod per pro phetam didlum fuerat:Aftiterunt reges ter-rx,dc principes conuenerunt in unû aduer fus Dnm,amp; aduerfus Chriftum eius : de tarnen tanta fuit doélrinxChriftianx mode-ftia,üt non folùm Chriftiani reuererentur principes,dl fub illis fe eflein humanx ciui tatis,dc pacis focietate dc cómertio agnofce-rent oés : fed etiS pro eis luxta Chrifti prx-cepta,dc inftitutionem Pauli magno afïeiîlii ' orarent: cùm tarnen à Tiberio,fub quo cœ-pitprçdicari euangelium,uflt;pad Confiant! nutnfolus Philippus imperator Chriftunl agnouerit, dc Ch riftianus fuerit : exteri oni nes autperfecuti funt,aut perfequi permifé riinthançfidem:id^nonminus trecentis

oiftauum Concilium ) in quo manifeftam confcfsionem fidei rex pius,amp; amator eius, obtulitcxhortans,utquæcunqjin eaferipta çrant, attenté, amp;ftudiofè infpicientes, quae extiterunt,inquit,placita Deo,ueftri oris ad nosfacroreferantiir oraculoiubi non in-ftrucre eos,fcd inftrui potiiis ab illis cona-tur,amp; curât, legemip Dei iiixta prephetam ^(tÎJC.Î, de ore facerdotum requirit: quorum labia cuftodiunt,inquit,fcicntiam. Videetiam amp;

in.j.Toletano Concilio dignam Cliriftiano principe circa catholicam ridem fuJicitudi-ncm,amp; deuotioncm,qui non folùm ipfeab Arriana hærclî ad unionem Ecclefiæ reuer fus fidem fuain fumma cum deuotione ob-tiilit in Concilie,irapropria manu fublcri-bens:ego Richaredusrex fidem banc fan-ueramconfefsionem,quam perto-tum orbem catbolica côfitetur Ecclelia, cor de retinéSjOre contïrmans mea dextra Deo protegente fubfcripfi : fed etiam totius Go-thiex gentis.quain ad unionem Ecclcfiæ rc duxcrat.confelsionem propriam offerriin Concilio,amp; fiibfcribi curauit.Confefsio régis habet poft muita de Nicxna fynodo, lt;Sc tribus illis maximæ auftoritatis fequentib. omnium qnoqj orthodoxorum uenerabi-lium facerdotum Concilia,quçab ipfis qua tuorfuprafcriptisfidci puritate non dihb-nant, pari tienerationi obferuent: amp;nbsp;poft hxc omnia quanto fidei feruore rex confti-tuit,utomnes inquit Hilpaniarû,amp;Galli-ciæ Ecclefixhancregulamferuent: ut omni facrificij tempore ante communicationc corporis Chrifti,amp; fanguinis,iuxta orienta lium partium morem unanimiter clara uo ce facratifsimû fidei recenfeant lymbolum: ut primùm populi, quam credulîtaté tenc-ant,fateantur.Hæc piorum principû cxem^ pla funt amp;nbsp;proponenda,amp; meritô præ ocu-lis habenda à Cbriftianis principib.quibus ad modeftiam,ad feruandum à Chrifto in-ftitutum ordinem admoneantur; ne teme-fuorü, Ec rè trànfgrediantur limites, quos pofuerunt cle/ltetana patres eorum. Vbi duo nobis confideran fcrHifttfrWB ^aoccurruntdigna certè Ecclefiæ Chrifti, 4 . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quæ fummi regis regnüftabile.ciuitasglo-

n 0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;riofa^tScdomus ordiiiatiftimaeft. Primum

illudfit,quôd reges, amp;nbsp;principes feciili fua rK dnilttunt bac ad Chriftumconuerfione,amp; fubmifsio circdtcpora ne, nibilanliferunt audoritatis, amp;nbsp;domi-lid etià erga nij,quod habebant : fed duntaxat illud,qd ipfosChrißi uamtatis.amp;tyrannidisauthabuitin muftis Wini/Îroî dignitasilla,authabere potuit. Didicerunt plané reges illudpræceptû Chrifti ad feuc-raciterpertinereiamp;illamexprobrationem meritô fibi fugiendam ; Principes gentium l,«c,î2. dominantur eorum. Et qui poteftatem exercent in eis, amp;benefici uocantur ; non ita erit inter nos : fed quicunqj uoftierit maior fieri,fit uefter minifter,amp;,qui uolucrit inter uos primus elfe, erit uefter leruus. Nam, c-inquit,in medio ueftri fum, tanquâqui miniftrat. Hxc non ad Apoftolos tantôt», non ad epiftopos duntaxat,amp; ceteros Ecclè fix miniftros : fed ad oés ctiam,qui in Eccllt; fiafunt; adbmncs Chriftianos quisdubi-tatpertinere? dequis non intelhgatquàr» uanèBrentiusdicat,cpilcopos effe feruos: principes Dominos in Ecclcfia 1 fed de hoc brcuidicemus. Verùm qd nüc ad hçc uerb« attinct, fi principes Chriftüm imitari nóde bent: fi ad eos non pertinef uerbum illud.lt quis mihi mihiftrat,nie fèquatür : amp;nbsp;qui Cc~ quitur me, non ambulat in tenebris : certè nonfuntferui Ecclefiic, non funt miniftri eorum, quibus prxfunt.qd fi illudfalfunt eft,fi Chriftüm i nEcclefia oés imitari tenert tur,amp; Icqui: intelligantprincipes no (blùm ratione ilia humana, qua etbnici etiam ipft agnouerunt reges ucros fuorum fubditorö caufa eirc,amp; in eorum utilitatcm illud,quie quid regiç dignitatis eft,expendendum:fcd multôaltioriratione, quiaChriftiani funt redempti àChrifto,amp;membra eius effefti, in quafœlicifsima tranfmutatiône nihil ré lidum fuitnifi peccatum, qUod huius gra-tix particeps efle nô poteft : teliqua omnia, audoritas, honor, Iplehdor irt Chrifti cor-pùstranfierunt ; reges etiam, qua parte reges funt, Chrifto infîti funt, in quo non cft feruus,nccftber,in quofumusinuicé ment — bra,«5tdebemus inuicem, quod Paulus in-quit,ut unufquifqtproximo fuo placeatin bonum ad çdificationem.HacitaqÆbriftiâ na ratione multô magis principes feruos le agnofeunt omnium, maximè uerô Chrifti, amp;nbsp;Ecclefiæ fux, qu.-c feruitus folùm fuper-biam,amp; faftum aufert ab eis,amp; ingerit Chri ftianam folicitudinçm, uerumlp Dei timo-rem: reliqua uerô omnia bonaadeô nôau fert, ut potiùs cumulatifsima reddat, amp;nbsp;ab omnibus fibi reddenda doceat. Hine fit,ut fecundum diuerfum rationis ordinem, Ic-cundum rerum, negotiorum^’ diuerfitatS modofuperiores omnibus, modôfubditi quibufdam agnofcantur.qd enim adReipU blicæ pacem,amp; ordinerti.qüod ad defenfio-nem,amp; expurgationem àmalis attinet, fuperiores funt omnib.dc i n bac re fient ethni ci ab ipfis Apoftolis funt agniti, multô magis Chriftiani ab epifcópis landilsimis,amp;to ta Ecclefia habitifunt fuperiores,amp; agnoue runt in hoc téporaliftatu in his,quæad tem poralia oia pertinent,eorum leges, eorû iu-dicia,amp;cum gratiarû adioneufi funtpriuî legijs,amp; immunitatibnsab eis concelsis, de quibushabes iurisipfius ciuilis multos, de manifeftos titulos, de lactolàndis Eccicfijs, de cpifcopis,de clericis,decpifcopali auditn tia,dehis,quiadEcclefiasconfugiût,in quibus oftenditur, quanta deuotione principes egerint cum Ecclefia, quanta pacc,d: lui militate epifcopiipfi,qui eos in bis, quæ ad falutem animæ,amp; fidci,atqj morum difcipli nam fununa cum libçrtate, utfubditos li^

gabant*

gabant,amp;abfokiebant: in bis uerö, quae ad Itatumtemporalem Reipublica: pertinent, utfuperiores reuercbantiir:quö fcilicet a-gnofcerent,nihil fe amilifle illa ad Chriftü conuerlione; necaliquidcfle.quarenöma-gnopere gratulari deberét, g» Chriftiani el-fenteffefti. Qnain reamp;fecundiimillud Summit mo= non omittcndum,quöd in hac uicifsitndi-df/}idprj«c(nemutnafufcipiendorum, amp;nbsp;reddendorü pum feculi(3 ofhciorum fancta qua;dain,amp; piacontentio r/um crebi interpios principes,dcdignosepifcopos.mi fcoborum t« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuit: dum alij alios htimi

t u c lit'îte.d: honore fuperare contendebantfi-ulla inuidia,fine ulla æmulatione,aut co tcntionc,line ullo deniqjauftoritatis aut Ipi ritualis,auttemporalispraeiudicio,fed cum fumma pace,cum ftimma quiete,cum fum-mapopuliædihcatione,uteirettunc uidere pulcherrimam illam facie, quam Chriftus depinxerat, (lui uoluerit inter uosmaior elfe, crit uefterleruus; amp;de quaPaulushn humilitate fuperiores inuicem arbitrantes. Itaqj id ipfum,quod fuperioriloco diximus inter Romanum pontificem,dcreliquos epi fcoposobferuatüjid nuncadnotamus inter cpifcopos, amp;nbsp;principes : in omnibus enim uigebat fanfta illa chantas,qiir non quçrit, quç fua funt.quç nihil dedignatur. Conftan tinusepifcoposde fuiscaufis ab eo audiri quærentes hortatur, ggt;a Deo fperent iudi-cium:Nam inqiiituos Dij eftis,amp;non debe tisab hominibus iiidicari: illi econtrario fummauenerationeeum fufpicientes magna fubmifsioneea,quæ uolebat illc.in bo-numfidei exequebantur : amp;nbsp;iuftas eius iuf-fiones,ut conuenirent.ut traftarent tanqua Dei ordinationem fufeipiebant: ita ad prin cipum uocationécogebantur Concilia: ôc. quicqiiid illi ordinalTent.linequorüfupre-ma auftoritate nopotcrattranquilla elfe Ec clefia,fufeipiebant,non de prærogatiuis,amp; inanibus titulis contendentes, fed utilitäte quaircniestidelium. Conftantinus ccontrà fanftosconfsflbresfidei, utDeosquofdam iienerabatur,ofciilans etiam oculos,d:mem bra.quæproChrifti confefsione amiferat; dcHclena matereiiisancillis Chrifti Hiero folymis ancilLe habitn,amp;officio fefe fubmi fit.Hæcerantilliiisfelicifsimi feculi in Ec-clefia Chrifti principum.amp;prælatorii con-tentiones : imo reuera hxc erat fumma illa Concordia iunfta inconfufo,(S: imperturba toordini.Dum itaquifq;,quod fuiim erat, ciim opus effet,agnofcebat,amp; agebat : ut tarnen,cùmnecefsitas non poftularet, magis gauderentomnes modeftia, amp;nbsp;humilitate. Hæc cft igitur noftra, imô catboliex Eccle-fiæ de diferimine fpiritualis,amp; fecularis re-gni,amp;facerdotalisordinisfcntentia,quâin præfationeaflertionis noftre catholicçper-ftrinximus,tantum non cogitantes opusef-fe,utres tam certa,amp; manifefta confirmare tur rationibus:fed quia hæc oïa Brentius in primo fuo loco de officio principum lecula rium in Ecclcfia conatur inuertere, amp;nbsp;totii hune ordinem miitare in Ecclelîa: audia-mus ïam, quid îoquatur, amp;nbsp;quem ordinem coriftituat: namep tîneordine non Ecclelîa, fed ciuitas confulîonis,amp; liera Babylon,tur riscpdiuilîonis linguarum necefle eft,ut fit. .

Vt Igitur breuiterBrentij fententiam com- Crfp.il., pleôtamur:conftituitille Apoftolos inpri- Epifeopos mis,deindcmultô magis eorum proximos fecundS offi fucceflbres, maximè uero noftri temporis ciûpublicti cpifcopos oés,amp; miniftros Chrifti leruos ef ePe feEccleliç:(iccnimloquitur,inquitPaulus: crrlffî^ non prædicamusnolîpfos.fedlefum Chri- ,... ’ n ' 1 nbsp;nbsp;nbsp;■ n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;~ r nobiUora

itum dominum noltrum, nos ante feruos ueftros perlefum.Etrurfum omniaueftra funt, fine Paulus, liue Apollo, lîue Cephas, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(c

amp;c. Et alibi, inquit Brentius, ingenue fate- Ciliares^ tur,g»cùmabomnibuslibcrcffet,fecitfefer quod Brette uumomnium.Huicaddit: Principes nero (»««fgdî, pij,hoceft,qui Filiiim Dei,amp; eiiiSeiiangeliu ojlcndttur. ffdefuacompleiftuntur.funtpraicipua uerg Ecclelî:emembra,amp;lt;ld eospra:cipuè perti- “ netconh'teriFilium Dei,Confiteanturtibi, “ inquit.Domineomnes reges terræ: ad eos *• pertinetimpiam dodrinam ex animo dete “ ftari,amp;crudeleshypocritasfeueriter puni- “ re.exemplo Dauidis, qui Plàlmo 139. dicit; “ Nonne qui oderunt te Domine oderam : nbsp;“

fiiper inimicos tuos tabefeebam : perfeifto “ odio oderam illos : quod cxemplo etiam Io “ fapbat,Ezechix,amp;Iolîæ,qiii tanta cura cul- “ turn legitimum Deiinftatiraffe, «fealienum “ abftuliffelcguntur,confirmans: hoc uerô, “ inquit,facerenôpoirunt, nifi cognouerint, “ amp;nbsp;iudicauerintpriùs,qua:fituera, piado- « ftrina : nec enim autconfiteri,aiitdefendc- “ re poteft, quânon nouit, pia,an impia lit. *• pcrtinctigituradillumde doiftrina iudica “ re: curetiam non amp;nbsp;docereexemplo Daui- “ dis : uenitelîlij audite me timorem Domi- “ nidocebouos:amp;doceboiniquosuiastuas: “ amp;exéploSalomonisecclelîaften agere, atq; “ cum Ezechiamittere etiam legatos ad ex- “ hortandos populos ad Dei cultû, amp;nbsp;præfcri lt;‘ bere illis quid concionari debeant: quod fanélum ilium regem Ezechiam fecifle legi « mus ?Habentitaqj,inquit,principes publi- « cam poteftatem cognofeendi, amp;iudicandi “ dedodrinareligionis: imo adhibere pof. « funt(ait) inConcilium, dcuocare ad hoc “ agendum eos,quos duxerint idoneos, tam lt;• ex miniftris Ecclefiæ,quàm ex aliorum ho- lt;« minum cœtu.Ciuod fi qugras ab eo quid igi « tur epifcopi?non,inquit,funtiam Ecclelîa: membra,quod ne putes ilium propter uel dodrina:,uel uitæ defedum, quem femper obijcit,epifcopis,amp;prælatis noftris dixifle, amp;nbsp;hoc addit: Iperamus inter epilcopos,amp; re « liquos prxlatos aliquos elfe uiros pios.aga-mus igitur illi gratias, g» uel pios aliquos a-gnofeit epifcopos,uel prxlatos efie:lcd iam, qd de his fentiat, audiamus : gd ad priuatâ,

TT 1

inquit,eorum pcrfonâ attinet, membra qui dem funt Ecclefix, non autem ipfa tota Ec-clcfia ; quod ucro ad publicum eorum officium attiner.miniftn funtEcclefix,non do mini : amp;nbsp;feruiunt Ecclefix iuxta uerum, amp;nbsp;certum uerbum Domini,ôcc.lgituretfi pio rum prxlatorum incminit,non tarnen pro pterea illispoteftatem ullam tribuitcirca iu dicium de dodrina : amp;nbsp;tarnen principibus, de quos illi in Conciliù adhibuerint publi-cam tribuit poteftatem de dodrina fidei iu dicandi. HxccftBrentij fententia multis quidem uerbis,amp;clamoribus exaggerataab co,multis(|5côuitijs in omncs,qui aliter fen tiunt,confirmata.Ceterùm probata non ali ter quàm diximus,cx gradu feilicet,amp;loco, quem principes in Ecclefia habent: amp;reuc ra inde quicquid circa hocdicitur, quod ne rum,ôcfolidum elfe poteft, confirmari de*-bet.Iam igitnrconfidcremus attenté quantum fibi, de ucritati confonet hxc dodrina Brentij : nec enim parui earn fecitillc : nec, fi uera eft,parui fieri debet. Qiiod ergo fa citprincipes membra uerx Ecclefix, «Seid quidem fincdiftindione,uidendum eft,qd fibi uelit.Primo enim quoniä Brentiusdu-plicem facit Ecclcliam,alteram incxpugna-bilem,amp; ueram : alteram uero externam,amp; manifeftam,cuius Ecclefix fuos principes membra facit: uerx inqt Ecclefix Amt mem bra.'at hancBrenti inuifibilem facis, deex xterna Dei predcftination.c,deeledionepen deredicis:cuius,ut priori loco oftendinius, nullum certo membrum oftendere uales. fatcre igitur de nullo niorum principum te fcirc,an fit uerx Ecclefix membrum : autui dequomodo hçc confonentcxtcTis,in qui-bus ais.non effe certum, qui cœtus hominü fitEcclefia illaa Chrifto fundata inuifibi-lis.quod fi membra Ecclefix externx.de uifi bilis principes tuos dixeris, qd magistuis principijsconfonat:lamad illud refpondc: fint'ne membra Ecclçfix fecundum priuatam eorum perfonam,an fecundumpublicum officium,quod habent: amp;nbsp;uide quàm inconfideratèlocutuses,hocdiftinguensin epifcopis,amp; prxlatis,non in principib. nun quid publicum officium principum perti— netmagisadEcclcfiam,quàm publicum of ficiumcpifcoporumi'non audebis hocaffir mare.ut magispcrtineatad Ecclefiam officium fccufirisprincipis,fine quo fuitlongo tempore Ecclefia,ut probatum eft,quàm of ficium epifcopi.quod ePt uerbum, amp;nbsp;Sacramenta adminiftrare, amp;nbsp;gubernare populos iuxta chrifti legem,fine quo non eft Eccla-fia.Si igitur non minus pertinet hoc ad Ecclefiam quàm illud : imomultb magis,cur principes fecüdum publicü officium mem bra funt nobilifsima Ecclefix,^: non epifco pi?Qu0d fi principes fecundum priuatä tan

nüfuncnobilifsima; nahiqj poHunteflçcx priuatis, amp;infîmx picbis hominibus /an* ttiorcs, ôc nieliorcs illis, ita ut (i uelis niillû membrumEccIefixeflenili fecundum pri uatain tantùm pcrfonâ, illi nobiliora mcm bra üint.quifaiiftitateprxcedunt: amp;hacra tionc nullusordoin Ecclefia, nulla diftin-ftio(niiî forte apudOeum,qui fpirituü pon deratoreft ) amp;iuxta hoc non eft inter prin-cipem,amp; prjclatum diftinélio.Quod fi fatea ris,amp;dicasfecundum pubJicü officium in Ecelefia eflc ordincm certum.quod uerifsi-mum eft: Nam fecundum fundiones diuer fas eftordoconftitutus in miniftcrijsChri-fti^aut igitur dicito mébra publica cfleprx-latos,amp; principes fecundum corum officia, aut de utrifq; nega,amp; quidem fi feripturam, dcrationemconfulamus.non eft, cur fecun dum publica officia non fint alij in Ecclefia capita,dicente Scriptura.Optimates capita populorum,fcilicet epilcopi : alij uel man9, uel pedes fecundum minifteria.quibus fun guntur.cur enim.qux Paulus inquit de di-uerfitate membrorum Ecclefix ex fimilitu dinecorporis humani,nôfecundum banc diuerfitatem publicorum minifteriorum funt intelligenda ? cùm apertè ipfe dicat, Quodfumusfiuguli alteralteriusmembra, Ront.fti habentesdonationes,fecundum gratiâ.quç data eft nobis,differentes,fiue prophetiam, fiue minifterium in miniftr3ndo,qui docet in dodrina, quiprxeft in folicitudine,qut . tribuit in fimplicitate,amp;cçtera,qux eoloco refert.Nônne hæc funt diuerfa officia Eccle fiæfNonneapertiùsalibiinquit,dates eftè àDeoquofdam Apoftolos,quofdam jophe- ‘ tas,alios paftores,ôc dodores in xdiiicatio-nem corporis Chrifti ?Hæcmanifcftifsima funt.Secundum publica officia, amp;minifte-ria funtprxlati.amp;miniftri Chrifti membra Ecclefix: quorfumBrenti,illishocauferes? aut cur hoc das principibus fine ulla diftm dione?nifi quia omnia confundereuisfdi ftiugueapertè,amp;principcs,amp;epifcopi fecun dum priuatam perfonam priuata membra funt: cum gradum tenent fecundum hune ordincm,quem fuamerita illis conferunt coram Deo.fecundum enim ea alijalijs n'a lores funt,amp; gratiores Deo ; fecundum ue-ro publica officia,membra funt publier amp;nbsp;quem tenent gradum,ordinem ex fua uo catione, non eft obfcurum agnofccre : atq; ita hxc diftindio membrorum manifefta eft.Hoe igitur agendum erat Brentio, ut o-ftenderetadquid uocenturin Ecclefia epi-feopi à Chrifto ; adquid principes : qd cùnl nosoftenderimus exipfafcriptura, ex con--fçnfutotiusEcclefix, manifeftèfecundum illud feqtur,epifcopos, exterosqî miniftros Ecclefix,locum capitis,oculorû, amp;nbsp;rcliquo-rum organorum eins tenere,docent,guber nantuerbododrinx,inftuunt uirtutcm,amp; motum fidelibus per Sacramenta : rcfpcdn Igitur ojnniuraaHorum,quihxc ab eis fu-feipiunt

fcipiuntcapita funt:quidigit!ir principes quàm alia proximiora membra dixeris: «Sc poft hxccapita nobiliora?ad quos pertinct defendcre Ecclcliam, amp;nbsp;fidem temporal! gladio, amp;nbsp;propagandis illis operam dare,quantum uircs eorum fufficiunt. Non Crfp.ij. eft ergo, cur nobilifsima membra Eccle-Auâeritat, ftægt; amp;altiora cogitentur, quàm fint epi-Crfi‘pcrio’‘ ft:opi,necülla ratione,qd in hócBrentius di hf4ï (blfco- ^ft^probari poteft.Nam qiiod ait, epifcopos ” feruosefle:q!iidimpedith6c?h!inqd prin por«inEo •

ir a cipes non flint ctiam ferui r nunquid non cleltaoiien^ oftcndimiis ad eos etiam pertinere il-ditw ma* luduerbum:quiuoluerit internos maiof efle.erit omnium feruus.Hxc feruitus nul-

fenleit lam habet deie(ftionem,nullam infamiam: hon eft hxc mancipiorum feruitus, quod

Contiimeliofc, amp;falfifsimè dixit Brentius, neepcogitans ea,de quibus loquebatur, nec qiiæafrirmabat: amp;quod necefte eft, multô miniisintclligens,inqtenim Brentius, Pau lus dicit,crim liber eftem ex omnibus, omnium me feruum feci.quomodo nori cogi-tCorp. tauit,quod Paulus ipfo con textu liberum (e efle dicit,Non fum liber ? non fum Apofto-lus? fic enim aggrefliis eft de hac re loqui eo loco,qucm Brentius citat.Primo omniii fta tuit fe liberumefte, quippe qui minifteriû fuü honorificat,amp; qui ait,Malo mori,quàm ut gloriam meâ quis euaciiet. Liberum igi-tur,amp;fuperiorem fe agnofcitomnibus his, quos docebat,iSc guberrtabat.Et ftatim poft hanc tam manifeftè aftertam fuam liberta-tem,cùm liber,inquit,eflem ex omnibus o-mnium me feruum feci : ut plureslucriface rem.Nunquid amifla libertate? abfit.Sed ui dc qiiomodo, ficut fe fecit ludxis tanquam ludxum.utludxos inquit lucrarer : amp;his, qui fub lege craiit, quafi fub lege eftem, ut cos lucrifaceremdiis qui fine lege,tanquam finelege,ciim tarnen,inquit,norieftem fub lege,uec fine lege.Ecce fit omnibus omnia, non amittens quod erat : fed coaptans fc o-mniùufibus:pariigitur ratione exeodem Context!! omnium fe feruum fecit : ctim tarnen liber permarifcrit.Liber certè Apofto-liisanecefsitatealteri fcquàm Deo fubijcié di; liber à cura placendi alteri, quàm Deo, anqua:ro,inquit,hominibusplacere?Si ho Ad Gal.l minibus placerem,Chrifti feruus nó eftem: ab hominib.necper hominê,fcd perlefum Chriftum amp;nbsp;Deum patrcm,in qua auftori-tateluperioritatis necalijs coapoftolis, qui etiametim tempore prxcefterant in apofto latu lè fubijcit,mihi,inquiens, qui uideban tur aliqdeflc,nihil contulerunt: (Sciterü ni , . hil exiftimat fe detraxifleà magnis Apofto-lis,iamp; reliqs omnib.cum fumma auiftoritate fe pfert,an experimcntû,inqens,quæritis e- 2.Cor,n. ius,quiinmeloquiturChriftus,undeamp;ait: 2-Cor.i^. pdixi cnim,amp; praedico.ut prxfens.uobis, amp;nbsp;nunc abfens his,qui ante peccaueru n t,amp; cae tens omnibus, qiioniam li uenero iteriun non parcam : Ót tandem eifdem, arbitr.ïtiir nos(aitcum quadampia indignatione,«Sc grauitate) tanquam fecundumcarnemam i.Cor.lo. bulem!is,in carne enim ambulantes non fe cundum carnem militamus: nam arma mi liciae noftrx,non carnalia funt, fed potentia Dei.Etpoftmultaeodcm loco de hac fuaau ftoritate,qua omnes fibi fubijcit,addit tandem.Nam etfi amplius gloriatus fiiero ali-quid,de poteftate noftra, quam dedit nobis Dominus in ædificationem, amp;nbsp;non deftru-ftionem ueftramnon erubefeam. Ecceue-ram libertatem Apoftolorum : ecce liiperio ritatem poteftatis,amp; auftoritatis.quam Pau lus in fe ob exemplum certè aliorum often dit.Hi enim funqdc quibus Chriftiis inqt, ficut milit me Pater,amp; ego mitto nos : legati eins reprxfentantes, amp;nbsp;exhibentes ipfum, propter quod,inquit,qui uos audit, me audit: dequiuos recipit,recipit me, amp;nbsp;qui me recipit,recipiteum,qui me mifit. Hancau-ftoritatis libertatem epifeopis omnions tenendam commendat Paulus ipfè,ciirn alibi z.Cap, Tito fcribit : hxc loquere,lt;S! exhoftare,amp; ar guecumomniimperio: nemo tccontem- , nat.EtalibijIricrcpaillosdurè. Et’'l'inio-

theo ; Prxcipe,inqt.h.rc,amp; doce: nemo ado lefcentianituam contemnat: amp;Ratin3,indi cans qua ratione hancnuftoritate teuere dc beantChrifti nuiniftri.inqt : Exemplü ello fidelium in uerbo.in cOnucrfatione,iri cha-ritatCjin fide,in caftitate : dum uenio,attende leôtioni,exhortationi,dolt;Srinæ : liæc mo ditare.in his efto,ut præfeétus tuus manife-ftus fit omnibus. Vides nunc non pompa, non multitudine famulantiu, non fplendo rumueftitim.tion dedignatione aliorum, deniepnon fpeciealiqua fuperbix, amp;faftus fecularisApoftolum docere feruandam efie auftoritatemfacerdotalisordinis. EtTito etiam hoc aperte dicit : in omnibus praeb«^*^“*?' teipfum exemplum bonorum operû, in do étrina.in integritate, in grauitate uerbum fanum,amp;irreprehenfibile,utis,qui ex ad-uerfo eft uereatur,nihil habens malum di-cefedenobis.Videsetiaquod feipfum ad-iungit Paulus ; utfcilicetoftendaqquibus il le rationibüs fuam tantam auftoritaté tuc-batur. Vnde etiam manifeftum fit, quod huic tarn ingenuae libertati,amp; poteftati Apo

cupidè.Memores enim faéti eftis fratrcs, la-boris noftri,amp;fatigationis,uel,iitalij dicût, lüdoris,noéte,amp;die opérantes, nequcm ue ftrûmgrauaremus,prædicaiiimus in uobis Euangelium Dei.Vos teftes eftis, amp;nbsp;Deus, g /anétè,amp; iuftè.fine querela uobis,qui credi-diftis,fuimus. Etiterû inqiiiteifdem :Non inquiet!fuimus inter uos, neqjgratis pane manducauimus abaliquo: fed in laborc,amp; fatigatione,nüétc,amp; die opérantes. Etalibi ficloquitur,Que mibi opus erant,lt;5lt;: bis.qui me«um funt,miniftrauerût manus iftç.Hçc iJla feruitus eft,de qua amp;nbsp;alibi dicit, ego per omnia omnibus placeo, nô quxrens, quod mibi utileeft: fed qd multis, ut falui bant, i Cor 10* J’ocApoftolos Chrifti feruos facit, non au-étoritatis defeétus,fed uoluntas falutis omnium,propter quâ uide qd de fe,amp; alijs Apo ftolis Paulus dicat,putocnim. ggt; Deus nos _ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Apoftolos nouifsimos oftendittanquâmor

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tideftinatos,quialpeétaculum faéti fumus

piundojiSc Angelis,Ä bominibus : nos ftul-ti propter Cbriftum.uos prudentes in Chri fto:nos infirmi,uos fortes : uos nobiles,no» autém ignobiles: ufqjîn baneboram efuri mus,amp;litimus, amp;nudi fumus, amp;nbsp;coiapbis cædimur,amp; inftabiles fumus, amp;laboramuï opérantes manibus noftris: maledicimur, amp;nbsp;benedicimus.perfecutionem patimur, amp;nbsp;fuftiuemus:blafphemamur,ékobfècramus: tanquam purgamenta buius mundifaéti fu mus.omnium peripfema ufqj adhuc. Vide fi potes eflc humibor,amp; magis officiofusfer uus;amp;uidequàmnon bxc prioribus illis contradicunt,inquibusdc tanta poteftatc, amp;nbsp;bbertate gloriabatur, attp ita intelJiges, ggt; feruitus ilia epifeoporum, quam Brentius tantoperè urget, nihil detrahit auétoritati, quin potiùs,quàm plurimû auétoritati fuo rum principum detraherct,d. ueritati Chri ftianx,fi eosabbaeferuitute eximeret, quâ Paulus illis non in opprobrium ccrtè,fèdin gloriam tribuit.Minillri enim Dei funt,in-quit, in hocipfum feruientes : amp;cui rogo feruiunt principes, cùm pcenas fumunt de mal is : de quo Paul us loquitur ibi, nifi Rei-publicx,hoc eft fuis ipfis fubditis ?Coiliga-musigiturbxcomnia,quibusprobatû eft, neq; quod tribuit Brentius principibus fuis cis uerè conuenire : nccpquodaufertabepi fcopisuerènegari,utriq;funt membra Ec-clefix,fiuefecundum priuatam perfonam, fiue fecundum publicû officium, fed in Ec-clcfia altiora membra epifcopi,amp; magis nc-ceffaria funt,quàm principes.d: illud ctiam conftatferuituté,quam epifeopis conueni-rcdicit,principum elfe: necquicquam de-rogare auétoritati. Pergat igitur Brentius fua ilia ratiocinatione,principes funt nobi-ïifsima membra Ecclefix,prçlati fèrui, ergo impercntillis,amp;iudicentdeeis in bis,qux ad doétrinam fidei pertinent : amp;nbsp;ex duabus illis prxmifsis in contrariumtotius uerita-tisfenfum detortis inférât tam manifeftû commentü,quo tota ecclefiaftici ordinisra tio aiiferatur,amp; minifteriorum Ecclcfiæ,at-que miniftrorum,origo Chrifti fcilicet, in-ftitutio,amp; finis aboleatur.amp;deniqjipforuin fecularium principum ignoretur funétio propria,amp;uocatio. Hxcomnia manifeftê oftenfa funtex eius diétis, amp;nbsp;intérim uocet meinfanicapiti£,amp;qui uertiginem patiar, amp;nbsp;dioat fe nefcire,an unquam aliquidcogi-tauerimde diuerfitate uocationumin Ec-clefia. Hxc inquam mibi dicat, cum bis uigt; tijsille maximè laborer. Nam qux maior incogitantiadiuerlîtatis uocationû, quàm qux tribuit principibus id,ad quod uocati, «Semifsifunt Apoftoli ? Hoceftad doétrinâ conferuandamin Ecclelîas qux maior fen-fus uertigo, quàm fccularia ecclefiaftici mi fcerejmô auferreà Chrifti miniftris prxci-pua minifteria,amp; principibus tradere ? amp;nbsp;quç fanitas doétrinç eft.rcieétis primisCbri fil miniftris,ad prxcipua minifteria eins,

cx media plebe,imo ex infima,uocare quos libuentprincipibus ? amp;nbsp;unico uerbo perpe tuam,amp;maHifeftam, amp;nbsp;ab omnibus agni-tam totius Ecclefix conluetudinem in fi-niendisdubijs circa doftrinä religionis ab epifcopis,amp; minifiris Ecclefiç,amp;non à prin Cäp.ll, cipibusconuelJere? Sed nec liicquiefcit, QuiJcirta ueriimomnium liîctantiis innouator; ma ioraaudçc,quçpôftparum üidebis:uerùm (leßailicane priusobiter,nequicquam,quod æquû eft, eociaprinci prj'’cipibusdari,abltulifleuideamur, non pibmd^littu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ea,quxpriino prin-

f.- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;” cipibustiibuit Brentius,necnegamus,nec

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;unquain negauimus, pertinere Icilicet ad

tulejitt. go5 confiten ridcm, amp;nbsp;defendcre ; atq? ideo perfequnmpietatem,amp;impios in rcligio-ne; cum bxc omnia illis adeo catholici non dencgarint,utpotiùs fuftmucrint Donatiftarum cakimnias de bac re : iniquume-nim,illi diccbant,ut ad principes fidei nego tiareferrentur,nec tarnen proptereà iili id omilerunt,calumnijsillorumrefponditAn guft.multa muleis locis, ex quibus fuperiùs nonnulladiximus. Quam plurimùmlane 'fontuleruntcatholici principesillis tempo ribus Ecclelijs aduerfus hxreticos,amp;multis in rebus ufi funt catholici epifcopi eorum opera : uel cùm effet conferendum cum hæ reticis: uel cùm Conciliacongregari opor-teretiuel certècùm temeritas eorum foret comprimenda, oftendunt hoc collationes illæ Auguftini cum Donatiftis,in quibus iu dices ex prjncipum ordinationc dati erant, amp;fufceptià catholicis omnibus epifcopis, quorum auftoritate, amp;nbsp;interlocutionibus tergiuerfationes hxreticorum comprime-rentur,amp;ftatuereturcuilibct,quid probate deberet,amp; an hoc ut oporteret feciflet defi-niretur : in ilia certè collatione cum Do-natiftis cognitorfententiam fcripfit,confu-tatos Donatiftasàcatholicis omnium docu mentorum manifeftatione pronuncians. Oftendunt idem dcNicænum ipfum,amp;reli qua prima ilia Concilia principum opera congregata : oftenduntetiam dclegcs impe , ratorum,amp;:epifcoporHm apud eos inftan-tix proEccleiijs aut defendendis ne ufurpa renturab hxreticis, aut recuperandis illis, quxuiablatæfuerant,utccclefiafticx hifto rixoftendunt.Sed in his omnibusfatis iam oftendimus principes non dubia definiffe, fed Utah epifcopis definirétur,ut nulli frau C4p 2Î. di,autcalu#inix locus effet : ut rata habe-Qtj9!lt; cottit rentur.qux définira erant,poteftate ilia tem lt;»i3oririiè poraliegiffe. Hçc cùm rationecerta often epifeoporii fa fint,amp; hiftonjs etiâ ipfis,amp; operibus ma-fxbi/torM nifeftentur,certè Brentius libentcr,fi inue-Socrittit (y nifi poffent antiquitatis teftimonia, pro fe Th'odof' nbsp;adduxiffet.Cùm uero tam aperta fint Con-

cilia ipfa omnia ab epifcopis celebrata, de optreBrens definitionesfidciin ipfis ab «pifeopis profil« rfdducit, latx,quid potuit contra tam apertam uerita txplic^tur. tem adferri? fed quia uideb^t,quantum hje perpétua coufuetudo Ecclefiæ haheat pon-dcris,quxfiuitetiam,unde uideretur aliqd probaff'e.Socrates(aitBrentius)inhiftona •quot; ecclefiaftica lib.^.cap.io : inquit de Theodo fio imperatore : quod cùm apud eum diuer fa agerent diuerfarum fententiarü, in quas turn feindebatur religio, epifcopi cum alij Arriahi,alij Macedonian!,alij Eunomiani, qux tres feäx erant contra fubftantialitaté Trinitatis,tandcm ita inquit Socrates,detcr minata die,cuiufcunqj religionis epifcopi ad aulam uocati conueniunt,ubi cùm con-ueni(rent,excepit eos imperator, « accepto cuiufqjdogmatis fcripto,feorfum Deû orat: deinde,leôtis omnibus,reliqua omnia tan-quam feparationcm fàniftx Trinitatis indu centiareprehendit,amp; rupit; Iblum uerôqd homoulianam fidem continebat, laudac, amp;nbsp;côpleriitur.Hxccx Socrate illc citans,quid ‘‘ hîc ( inquit) mihi dices ? quis cftincontro ‘‘ uerlia ecclefiafticxjdoftrinæiudex? Primô “ imperator non accedit ad epifcopos,tanquâ “ ad fuos dominos ; fed uocat eos, tanquâ fer “ uos,adfuam aulam : Hoc de tuo afliimis Brenti,quafi neceflTè foret aut eos feruos im peratoris effe, autecontrariô imperatorem eorum:certèSocrates nondicit, tanquam feruos fuilTc uocatos,unde ergô colligis, ga uocatifuntadaulam? nunquid proptereà ferui,aut proptereàinuiti traéti?uocati funt i’pfis defiderantibus,amp; petentibusiquomo-do enim catholici epifcopi,qui nec priuato mm domos dedignari dcbent,cùm id ad (à lutem animarum expedit,exemplo Pauli, g AÄ.jq^ dicit,quod publicè,amp; per domos docuerit : amp;nbsp;teftificatus fuerit Iudxis,amp; Gentibus ue-ritatem Euangelij: quomodo inquam dedi gnarenturaulamimperatoris adiré? deno magis hoc ambirét faniftacertè ambitione, quopoflent uerx fidei rationemCatholico, amp;xquifsimoprincipioftendere? hoc age-bant utriep amp;nbsp;catholici,amp; hxretici, ut Soera tes ibi dicit.Quod igitur uocat cos imperator,non eft fuperbix,aut contemptus eorû : fed humanitatis,amp; modeftix : quod illi ue-niunt,non feruitutis,amp; fubieftionis, quain erga ilium circa fpiritualia agnofcebant,fed nccefsitatis : quia nouerantpoteftati tempo rali,amp;gladiodefercndum effehune honorem,à quo tranquillitas,amp; pax Eeelefiarum famftarum contineri,(5cferuari poterat.Hoc reuerebantur pij omnes epifcopi in impers toribus : hoc nomine illis fe fubmittebant, à quorum miniftris Çhriftus, Ôc Apoftoli non dedignati funt iudicari : inique quidé fecundum caufam quoniâ impij erât: cùm uero iam pij erant,iuftè eis fe fubmittebant epifcopi ad temporalem hanctranquillita-tsm Eeelefiarum quxrendam:quod tûc ma ximèagebaturàcatholicis.SequiturBren- “ tius,acceptocüiufcpfcripto,imperator non ‘‘ cft contentus iftius,aut illius iudicio: fed “ proftçrnitfcprçcibus crans mentemfuan» “

TT 4

10^4' DB VNO PRÆSÉNTE ET »• gubcrnari à Spiritii fanfto ; ut inter fentert-»» tias diuerfas illartJ eligat.quç conuenit ucri •gt; tatiiHajclibentcrrecipimiis.cOnfonant hi-ftoriatjamp;pietati Theodofij. cur non oraret Deum,amp; agnofceret fuo fpiritil opus efle,ut reftâ requerctiirHdem,amp; utcamalij feque-” rentur.agercc rfed addit Brentius, legit ipfe ” fï:ripta,amp;expenditea fummoftudio:amp;cü ” donoSpiritusfanétiillamueram agnouif-*’ fet,qux tradit xqualitatem diuinaruin per ” fonaru, publicocdiftoiubet.ômneshâc do ” ótrinamftqui.HsecaitBrentius,fed ex fuo

etiam in extrenla omnia trabens.Nam g, irt quit fummo ftudio expendifleThcodofiü liaereticorum.amp;catholicorum fententias.et dono Spiritus fanóli cognouilTealteram ue ram elfe.meritö quæram ab eo, quomodo expendiqnum ut iudex doôlrinç.confulens locaoiaScripturx, ócdilputationes quàm-plurimas circa ilia perlegens? certè ad hoc longo tempore,amp; miilto ftudio opuS habe-bat:qUod tune imperatorem conftat non habuifle; Deniepnectantumiudicijlibiar-rogabat imperator, quihumilimè ab Am-brofio fe fatebatur ecloAum, qux elTet diffc rentia facerdotis,amp; imperatoris : nec aufus eftpresbyteriu ingredi,etiara rogante Con ftantinopolitanoepifcopo : fed dixit, fe in-uenilTe uerum epifcopum Ambrofium,qui cumdoceret,quantum diftaret inter purpu ram,amp; facerdotia. QuomodoTheodofius, Ilir militaris, totus belli ci s rebus occupatus polTet de myftcrii's fidei difficilimis lenfum Scripturx perletrare ? aut quomodo fe iudi cem conftituere auderet fecreti myfterij tri nitatis?qui remtantö minorem fatetur fe non nifiedoiftum abAmbrofiointellexifte? fed orauitjinquit Brentius,amp;Spiri tu fänifto eft illuftratus.Verifsimum eft certè,non fe-ciflet rem tarn dignam catholico imperato re,nili à Spintu iancfto illuftratus : Spiritus autem fanCtus bumiles illuftrat, amp;nbsp;eos, qui non plus fapereuolunt,quàm oportet; fed ad fobrietatem. Abfit ergo, ut Theodofius hoc contenderit fuis precibus, ut de re tarn difheili iudex fieret toti Chriftiano populo. Sed neconiefturis agamus,nónne manife-ftè conftat NiexhUm Concilium prxceßif-le, dein eo definitam haue quxftionem à cccxviij.patribus,hanc definitionem à Cön ftantino probatam, amp;nbsp;in tot.i receptam Ec-clefia ? quod Theodofius non ignorabaqcü hiftorijs fit prodituin, quod nec baptizari uoluitàTheflalonicenfi epilcopo.nifi priùs intellexiffet eunl Niexni Concilij fidem te-nere.Hoc ergo iJie egit : non Ut fuum Icque returiudicium.fed Niexni Concilij; hoccu rauit.utagnofceretquorumfcriptailli Coh cilioconfentiebant,amp; illaprobauit. Quid ergo hincBrentius clamat,lmperatoré fuif, fe iudicem ?quod refert unius hiftorici uer bum,eft dc opere uno duntaxat unius imperatoris, quomodo ex hoc contra onrniü

CERTO IVDL ECCLE. CTC, hiftoriarum tcftimonia,contra audoritatc tot grauifsimorum Conciliorum, imo con tra omnia alia Theodofij imperatoris opera,perfuadebit nobis Theodofium fe iudicem conftituifle dubiorü fidei. Certè fi hoc ita effet, corrigendum foret in Thcodofio plurium fcilicet, imo amp;nbsp;omnium alioruni cathölicorum principum, amp;nbsp;Conciliorum au(ftoritate,amp;non ex uho pritiato opere om nibusalijs, dcConfenfiii Ecclefix derogan-dum.Brentius unum uerbulüm potuit in-Uenire contra tot milia, imè omnia de hac tur,hoc ex alij» iudicantes, accipimus faétu abimperatorepia,amp;fan(ftaintentione;crat cnimilleccrtffsimèpius, utfcilicet uidcrct quid Nicxno Concilio conueniebaqin quo fciebatcertam efferegulam fidei firmatam ctiam legibus fuorum prxdecefforum, amp;nbsp;non iitilledenuö iudicem fe conftitueret: qux fi reftè penfenius non paru noftra con firmant.Ecce in tanta multitudine ecclefia-fticarum hiftoriarü, folùm hoc uerbuluni potuit Brentius inuenire,undeah'qua ueri-fimilitudine,fed falfa,pcrfuadere poffet, qd tam conftantcr dcconfidenter affirmât,cum omnia,qux hiftorijs prodita funt,de hac re, manifeftè contrarium oftendant. Sed dc Crfp.îJ. alia,quçdicitexemploDauidis,Salomonis, QuodexOlt;l Ezechix,lQfaphar,Iozixpiorfiregum perti ff/jf nereadprincipes ; demolirialienos à uera religione ritus ; deexhortari etiam per lega .. ’ ij, tosluosomnesaduerum Deicultum,dcti- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

morcm,libentifsimè fufeipimus: afqj utina catholicos Principes tanto zelo ardentes no bis mitteretDeuSjUt fient rex loxias congre dftarwof’'' g.àto populo Icgem Dei ipfi exponercnqipfi fcjre.çdôu exhortarentur ad earn feruandam in toto adprinci^' corde nonnunquam paftum inçundum cû nrr/mrdfat Deo à populo cura ren t.Vtinam dc cum I.?fa phattanto arderent defiderio, ut dc de prin r.

cipibiis ftiis quofdam faccrdotibuS,amp;Ucrbi miniftris adiilngercnt ; efficerentqj, ut per 4' uniuerfosditionum fuarum fines maiori î.Plt;lt;r.i7' cum au(ftoritate,amp; annunciâretur, dc com-mendareturomnibus diüina lex. Hxe ue-rô,qUx ad ueterem legem pertinebant,non putauimus hoc loco traftanda, qux folùm umbra eràntnoftrorum qux longé explica tiorafunt, dc45bata,hoccnimlegimusàpio illo rege faftum,nec tarnen, quod Brentius autdilsimulat,autcredi uult à legentibus, principes mifsi funt à rege ad docendum : quafi confufaeffentminifteria hxc in popu Iolfraêl,cuius contrariû fàtis nobis uclhic locus oftendif,cùmapertè fcriptûfitibi, mifit principes,dc cum eis Leuitas,dlt;: Sacer-dotes : Doccbantc|},inquit,fcriptura, popii-lum in Iuda,habétes librum legis dni: cir cuibanturbesludaiatqierudiebant popu-lum. Qui,nifiLeuitx, amp;Saccrdotes? aut fi mauis mordicusliterx adhxrere principe» hocfecerunt; non tarnen line illis. Vtriqu«

igi.-

ïgiturliocagebant,principes iiixta gradum fuiim,amp;SaccrdoteSjatcpLeuitæ iuxta fuos, principes ergo per illos,quibiis fauebantre gio mandato,amp; jlli per principes,qiiibus re giaauftoritate aftantibus excitabantur ad id,quod liii niuneris erat agendum,inftrue bantpopulum.Quanquam etiam fi principes illi docuiiTeprobentur,nihil tarnen im-peditordinem Êcclelis, fortèenirn in lege ueteri,ubi non tam fpiritualia erant mini-fteria,qiiàm nunc,non erat tanta diftantia: i.Paralt^, quamuisipfelofapbatmanifeflèfatisdifccr nat,quid lacerdotibusconueniat:ßeri etiâ

potuit.iit ipli principes facerdotes eflent. Vtinâigitur hxcexempla iam intuerentur noilri principes; à quibus non longé lunt ea,quædeConllantino,ôcpijs alijsregibus atqj imperatoribns diximus,l'ed in bis omnibus nec Ezechiam, nec loziam, nec lofa-phatlegimusdubia,(Sc incerta aliqua reli-gionis detinifle : fed nec ipfum Dauidem, autSalomonem,qiiamuis prophetico fpiri-tu præditos,ufc)uam legunus fuiffe indices controuerliarum rideqàc reiigionis.Doceat quantum ei dederitDeus,Dauid rilios fuos, atqj populum timorem Domini; doceatini quos nias Dei ; concturomnes in amoreni ciusaccendere.LoquaturSalomon uel uer-bo,uelfcripto Ecclelia: ; amp;quamuis illi fpe-ciali hocdiuina reuclationefecerint; quan quam amp;hos dominos conftetprophetiç fpi ritum,lt;amp; diuinas reuelationes habuifle.atq; ob hoc,quod circa fidem religionemc];aut fcripferunt,autgeirerunt,non regia,fed pro pbetali auftoritate gefsiife credi polTunt: cùm tarnen hocomiffo quæ eos legimusfe-ciffe.nô mcritôdeliderabimus à cunftise-tiam infchonbusprincipibustieri. Doceat quilibet,amp;exhorteturfiliosfuos,familiam, amp;nbsp;domefticos,fubditos etiam, amp;nbsp;populos, quis unquam hxc prohibiiiti' fedquàm Ion gè hæc omnia à ferenda fententia in contro ueriijsfiüaenimomniumfunt; ab omni-bu s fieri poiTunt,iuxta captû cuiqj propriû : ad ilia non opus eft aut magna Scripturx la crçfcientia,autdifficiliumlocorum ftudio, necperuditione quidem : pictas, amp;nbsp;affeftus finiplices, amp;nbsp;humiles de his omnibus do-cent ;dubia uerô fidei, amp;difficilia foluere, «Scineisftatuerccertum; res ipfa oftendit, quàm fit paucorum ; quanta ad id nccefta-ria erudi£io,lelt;ftio,amp; attétio animi, amp;,quod primum omnium eft, humilitas, amp;nbsp;mentis puritas.propterquod illud Pauli faluberri-ROWÎ li- mcauditiirinEcclefia,nô plus fapere.quàm oportet,fed unicuiqt.fecundiim quod Deus Citp.ljf.. diuifitmenfiiram fidei.ltaq? fana amp;nbsp;catholi ca tides nec principes,nec priuatosexcludit à negotijs religionis,non à ciira,amp; (olicitu—

dinepropagandaf.amp;promouendæpietatis, fuorum ßcutnon eximitàftudio,dc meditationc di pTinapua nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;çonfeisioneq; fidei,nc«opus erat

ßrt»ntioidmulti$ag£rcnobifcum,quinihU horum negamus. Atq; utinam his iHe con f4të,fibico» tentusnon pluraaddidiflet. Sed ut «ognor triiriit,^}-ta fcas,piele(ftor,quçfitfidentiHmiudiciofuo [èdiiioa doétriha,audipaucis,quodBrentiiis hisfu „jfcau/a perædificat; amp;nbsp;quaratiOncad principes ait, • -imôadpiosomnespertinet côfiteri fidemj lt;« deteftari errores,omnescp ad hoc obliger, lt;» iriquiens ; omnibus diciturillud Ioânis,No « litçomnifpiritui credere; amp;illud Pauli, fi » Angelus decœloalitereuangclizauerit ana lt;« thema fit;at,inquit,hæc non polTunt facere, « nilîpnùs iudicauerin(,qux fit liera fides,ni « fi priùs cognôuerint,amp; ftatüerint,quid ccr- « tum,quidue incertum fit,quod fine iudicio lt;« propriofieri non ualet; neqj quidem ullo « modolicitum eft,in caufa æternx falutisa- lt;« lienx fententia: ita inhærere,uteam fine no « ftro ipforum iudicioampleftamur. Hxcc- « nim funt eius.quafi ex oraculo quodâ,pro-lata uerba,dequibus feqüenti loco Dcoad-iuliante agemus. Nuncaudiamus,quid in-fcrtcx his priricipijs inam hîcetiam eius re fera uerba, fie ehIni colligit. Non folùm igi «« turad iiniuerfam Ecclefiam Dei,amp; ad eum ccetum,qui in nomine Chrifti publica au- « éforitateconuenit; lierumetiamad unum- ‘C quemuis hominem priuatum,qui eft Eccle lt;« liæmembriim,pertinetdedoiftrina religio lt;« nisiudicare,amp;ueram,àfalfa internofeere. lt;« Sed hoeintereft,ait,interpriuatum,amp;prin-« cipem,quod utpriuatuspriuatam.itaprin-lt;• cepspublicam habet de doétrina religionis n poteftatem ïiidicandi,amp;decidencFf. Vbi „ milita meritô occufruntamp; obferiianda, amp;nbsp;cauenda,dequibus feqüenti loco.illud dura taxatnuneaduertamus.quod fatiseft, utui deri pofsit, quanta fit audoritas adhiben-daBrentio. Ecce enim fuo gladio cunda fua, quæ priùs dixerat, ipfcconfodit ; amp;. fie fibicontrariuseft, utuniuerfam Ecclcfiant Confundat.Oftendimus fiipcriùs ilium hoc apertè egifie circa miniftros, amp;nbsp;minirteria omnia Chrifti, tS: circa fidem ipfam,quod hxc eiusproxima uerba etiam nobis tacen-tibusclamant.Vultquemlibet in rebus du-bijsfidei fuum fequi indicium,utniillaalia fitunitatis fidei ratio, fed quifqj,quod fibi indebitur,id fequatiir. Sed de his priùs la-tis.Nunc ipfani füorum principum audori tatenijCuius tam acerrimus eftdefenfor,uni couerboficdeftruitamp;euertit; ut nihil re-linquatintcgrum inea eorum,quæmaxi-iTièconaturillistribuere; iitenim apertèdi camus,oés libérât abobedientia, amp;nbsp;fubic-dioneeorum in rebus fàlutis,amp;fidei; quoà apertifsimèiam uide. Obligatprincipes, ut diligcnterdubiafidei ipfi agnofeant. amp;dei finiant,ad ea tenenda cogant fubditos fuo» omnileueritatepccnarû; etiam morte per-fequantur contranam dodrinam : Si deinde permirtitpriuatis omnibus,imô obligat eos,ut ipfi iudicent,necenim cofentit, ut qs alien« fententia;, finc^ppfio iudicio sonf««

DB' VNO PRÆSENTE ET tiat,qitàmobrcm ad qiiemlibet.ait, priuatü hominem,pertinet indicium dchis rebus : itaqj nullus,cui aliter uifum fuerit, tenebi-turpatere iudicio principis. Qiiis unquam talcm confticuit audloritatem^ de poccflatc : mandandi fcilicetalijsfubgrauilsimispœ-nis,quod tarnen illi,pro folo fuo iudicio re-ijcere polsint? qux rogo eft lixc auftoritas, cui nullus,!!ilï profuoarbitrio,parère tene tur ?Precarió itaq; regnabunt principes,fru ftraigitur mandabunt, amp;nbsp;pcenas apponent iilis.qui obedire nó tencntur.Demus,quod Brentius docet fieri,amp;cogitemus,quæ fit fa cies illius Reipublicæ, ubi princeps llatuit, gd circa fidem fit tenendum fecundum iu-dicium fuû,amp; grauifsimis pcenis.atq; morte uindicat inobedientiam circa hæcrcxfub ditis uerôalij, quibusillud iudiciû placet, confentiunt, reiiqui contradicunt,quodamp; tenenturfacere fecundum Brentij fenten-tiam,neccnim polTuntalienæ fententix fine proprio iudicio inbçrcre.nec bis conten tus quemlibet etiam priuatum bominé ar-mat,amp;excitatad feueriteranimaduertendû in fuaforé erroris : citato enim loco ex.15.ca pitc Deutcronomij,Si tibi uolueritperfua-dere frater tuus,ôi:c.di.cçns,eamus,amp; feruia mus dijs alienis,amp;c. non acquiefeas ci, nec parcateioculiis tuus,utmilercaris, amp;occul tes cum:fed ftatim interficies,ita,inquit,qui iubet quemuis etiam priuatum bominé, in EcclefiapopuliDci tamfeueriter animad-uertere in fuaforé idololatriç: an nôcadem feueritateexig!t,ut deidololatriaiudicet,ac àlienos deos à uero Deo diligéter difeernit? ubi fi quærâ ab eo,ânne licitum fecerit hxc lex cuilibet priuato,proprio iudicio,fine pu blicæ poteftatis fententia,interficere fualo-rem idololatrix,nefcio quid refpondcat, e-goapertèuideo,legem iuberc priuato, ut ta km accufet,fitq; contra ilium tefti$,non occultes, inquit ilium : amp;nbsp;deinde, fit primùm manus tua fuper eum, (kpoll teomnis po-pulus mittat manum.Hoc certum eft à lege ftatutum, ut cùm publica fententia aliquis damnabatur , ut telles primo lapidarent. Jtaqjlex non exigità priuato,quôd animad uertatipfc proprioiudicio,fed nec permit-tit: iubet tantùm,utiudicet,amp;perfonam a-gatteftis, Qiiodfi Brentius ita intellexilTc fcdicat, libenter audimus ; fed curllatim jnquit,quod lex eadem ratione exigit à pri uato, utiudicet de idololatria, amp;difcernat deos alienos à uero ? nonne boc cil Scriptu-rx apertè contradicere ?certè fie debet iudi care de idololatria, fient de occidendo ; hoc autem non potell, fed folùm telliseflede-betdudicium ergo dehomicidio, amp;nbsp;idololatria non ad eum, fed ad iudicem pertine-bit. Quanto ergo germaniùs hune locum intelligemus, legem exigere à priuato, ut manifeftam defcftionéà Dei cnltu fuaden-lemaccufet: permittit uero public;potcfta

CERTO IVDI. ECCLE.

ti indicium ?aloqui fi netp fubditi fuperio-ri obcdiant,nec indicium ill! permittant,amp; priuati fuo etiam iudicio ctontra fe innicem utfurgant, iplîcjj indices le conftitùant in caufa omnium maxima,ut Brentius docet: quanta bîc erit,rogo,confufio,quanta fedi-tioiuideormihi malediftionem illamEfaiç^i ibi complet! : tumultuabitur puer contra fené, amp;nbsp;ignobilis côtra nobilem, amp;nbsp;corruet populus, uir ad uirum, unufqniftjj ad pro ximum fuum. Hoc eft principum auélori-tatem confirmare, conllringere Icilicet eos ad prxcipicndum,amp;puniendum id,in quo nullusfubditorum teneatur illis obedire? certèhoc ego magis dixerim, deftriiftioné elTe auftontatis principum, amp;nbsp;certè totius humani conui(ftus,amp; tranquillitatis,atq; pa cis,quàm xdificationem boni cuiulquam. Et inter hxc, inquit Brentius, ineptum me efle,quod caufam, quam agoprxlatorum, magis deftruam,certè quod pura conlcien tia dreere poirnm,folius Ghrifti, amp;nbsp;ueritatis caulàm cupio agere,Brentins uerô.qui caufam agit fuorum principum,tanta dexteri-tateagit, utoftendimus ; quod nullum eis fubditum relinquitin ea ipla re,in qua au-èloritaté illis tribuit.quod utexemplo proprio iam dicam,certèprincipi fuo illuftrif. fimoduci,nullushoftisplus poteft inferre malorum,quàm quæ ex hac doèlfiha Brentij contra eum manifeftiftimè fequuntur. Non ignorât Brentius,nèceft nllus,q ignorer, quod fit indicium circa controuerfias has Cçfaris,fuprcmi principum German!^ domini, DeindeFerdinandi Romanorum regis,amp; domini Auftriæ,cuius Vuirtenber-genfis duxfendatarinseft,amp;fubditus: nec lolnm nouimus quid fentiant, fed, quod id uelint ab omnibus fubditis obfcruari, de te neri,fa:pc teftati funt principibus in fuis pu blicisconucntib. Siergo debent principes omniûpœnarü genere perfequi contraria fidem fequentes eius,quam ipfi iudicât uc-ram,debet imperator,amp; rcxRomanorû du cem Vuirtenbergéfemcogéré ad ea fequen da. Armât itaqj Brentius Principes fummos contra fuum dnm,utfcilicctipfimeritopof fini dicere ; ecce doèloris tui,amp; propugnato ns Brentij fequimurfententiâ.amp;omnniofi dem,quâ nos certô uerâ elfe credimus mnl to iuftiùsquàmtu tuam,uolumus utfequa ris ; idqj omni auéloritate noftra,nr fiat, fu-musaôturi : autigitur ditioncm, uitam amittes,antparebis.Nônnehxcmanifeft!fi. * fimè Brentius docet: de hoc ex ilia doélrina utilitatisadfert luo domino, imo fidei fux, contra quam hoc uerbo potentiam excitât tantorum principum : fieigitnr fuo principi conciliât fuperiorum principum gratia: fed hoc nomine dignus, cui ille ignofeat, quod primé in totam fidem fuam,quam ille præ omnibus alÿs rebus amare debet;Dc niq; amp;nbsp;ih feipfo idem cônùlit : excitât enim

uireä

'(lires impefatoris,amp; reg« Romanorum.pri mo certc in primos auétores nouæ huius fi dei,quorum ille non infimus eft. Qpid i gi— tur mirum fi fua tam præcipiti loquacitatc noceat principi fuo, qui in fe primo fum-mam potentiam cxcitauit? fi, quod Bren-tius dicit illi fecerint,primo ille pcribit.nifi forte audeat imperatorem,amp; Romanorum

quo effugiat Brentius.nifi fatcatur, quod re uera agit,ut in hac eau fa falutis,amp;fidci qué-libetfuoiudiciorelinqiiat. Sedquia uidi-miis quid attuliefuo principi erga fuperio-rcs,uidcamusiam,quali terfubditos illi red dit deuinôtos, Prxcipiat(ait) princeps, qd uidebitur,amp; qui aliter iudicauerint,non pa reantt quia needebent, nec pofliint qui-dem,nifi utiudicauerint. Itatp fupehores, imperator,amp; Romanorum rex perfequen-tur ducem.nifi illorû fidem fequatur : fub-diti uerô non parebunt ei : amp;nbsp;hoceodem niodoeueniet principibus Germanix exte ris.Vide igitiir qualiter egerit illorum cau-fam Brentius,amp; uidequàm uerum fit illud prophetx.Qui te beatum dicunt.ipfi te dcci piunt.amp;uiaingrefluum tuorumdifsipant. Fateor me credere.qubd cùm hxc Brentius fcriberet, memor non erat imperatoris,amp; Romanorum regis. Nam fi hoc cogitallet, fluttacuiflet,autnontantis uerbiseos exci-taret,amp; armaret aduerfus,non tantü dicam, fuum dominiim,fed etiam fcipfum,amp; fuos ©inncs.Non uidit,quôdhac doftrina fedi-tionemtotius Germanix,dcultimam defo-lationemafferebat.Sed quanta hxc inconfi deratio,nôcogitare,cùmde principibus lo quitur,primos,amp;fummosGermanix prin cipes.amp;cùmpro eorum auiftoritate decla-n)at,omnes lubditos abeis eximere? Non itaçy opus eft , ut refpondeamus Brçntio, quandoquidem tam manifeftè fibi ipfi con tradicit.amp;feipfumdeftruit. Paradoxon il-•gt; lud,ueloraculumpotiùs, nullomodo lici-” turn elfe alicui in caufaxternx falutis alie-« nxfententix inhxrere, utillairi amplefta-» tur fine proprio iudicio: non eft opus alijs uerbis confutare,cùm ex eo totius humani generis diflenfiofequatur: «Sc omnis aufto ritas,omnisli;poteftas amp;nbsp;ecclefiaftica, amp;nbsp;fpi htualis negetur: auferaturlu ois obedien-tiain rebus omnibus fidei,amp;falutis xtcrnç.

etiam conferuandam iitracp potcftas, amp;nbsp;cc-cleGaftica.amp;ciuilis,maxime inEcclefia in-rpifctpoi le troduftafunt.Exhisigitur,quæBrentiusamp; gilimosBrr» P'-^ principum.amp;contra cpifcoporü.

fliMfXcicidf ™jniftrorum(p Chrifti auiftoritaté indefi-1 .f . niédisdubijs circa religioné dicit :amp; quant ■ uera fint: amp;quantücaufamfuamadiuuent

fatis credimus oftéfum clPc. Nec eft hoc Jo coomittendum.quod.utepifcopos à iudi-cio excludat dubiorû.excipit aduerfus eos, ripotefi. de corruptionemoruni,amp;uita longé aliéna ab Apoftolis, ut propter hxc àlocofuoeot deijciat,quafi uero nihil horum in principi bus inueniripofsit, aut ignoremus qualis fuerit Julianus Imperator : ut de Nerone, Maximiano,Decio,amp; alijs,qui alieni omnu nofueruntàChriftotaceamusramp;intereoS, qui religionem Chriftianam profeisi funt, nôlatet qualisfuerît Valens imperator, uel quidluftinaimperatrix per filium Valenti nianumiuùenem egerit aduerfus catholi-cam Ecclefiam,amp; fanftißimum Ambrofiû: amp;ipforumimperatorUm, amp;principû pio-rum,amp; optimè meritorum de Ecclefia,amp; r© ligione noftra,non paiica legimus grauio-ra etiam crimina.Itaq;fiue antiques princi peslpeôtes, fiue proXimiores nobis fpçifte-muSjrion eft quod ad mores attinet uita eorum omiiino inculpabilis; ut fi epifeopos proptèr hoc reieceriS.nbn fît defuturum,qd côtra principes excipi poßit, quod fine cu-iufquam iUiuria diftum accipi uolumus. Nec enim nunc uel in aliquë certum, quod nobis neclicet,néelibet,dicimus; necin ftà turn ipfum,in quo non dubitamus, fîcüt amp;nbsp;in extefis hominum conditionibus, uitxqj inftitutis.non deeffequàm plurimosonini prçditos uirtu te,alios mediocri,alios ejiä re prehcnfibiles : fed hxc eóallatafunt, ut, g inique Brentius oés prxlatos tam frequenter in his Prolegomenis traducat, oftenda-tur,cuius criminationibtis prxcedenti locc» rerpondimus,quamuis nulla alia refponfîô hcfîtopus.quàmfuaipfius, qui per malos miniftros fatetureffici id,ad quod à Dno or dinati funt.At nos oftendimus epifeopos,!® gitimostijpaftores,amp; doftores Ecclefix,quà les funt, qui fedi Petri communicant, amp;Je-gitimo ordineingrefsi funtEcclefiam,ordt natosefle àChrifto ad docendos populos in his,qux ad falutem xternam fpeôtant.Ec quideincertifsiinûeft ex diftis, aut nullos efleàChrifto ad hocordinatos (quod ne ue rifimile qui'dem eft ) aut nullos alios efle, g iftos,quibus ille dicit,Prxdicate euangeliû, ôcdocete omnes genres,amp;c.crgo etiam,amp; fi peccatores fînt,efficietpcr illos Spiritus ßn élus ad quod ordinati funt. Fruftràitaqjdé uita, Âmoribus calumniatur Brentius, amp;nbsp;oftenditfenihil aliud agere, quàmuthoc nomine odiofos reddat, amp;nbsp;contemptibiles populis miniftros Ecclefîx: tarnen, ait moxinprincipio, quod fi quid duriùs ia prxlatos dici uidebitur, mihi fît imputan-dum.quare obfecro?quiadico ad principes non pertineredubiaergafidem, ôtreligionem definite, fi hocfalfum eft, mihi eflet inurendanota, non prxlatis omnibus, lcd Verba illJ^ gueritate certifsima fe pfemi uidebat, ciira Vade poU earn haberetodio,quid potuitagefe, quàni fj.g Si(thdn4 in contumeliasprorûpcre?Hxcenim funt nbsp;nbsp;nbsp;confu»

eorum .quxloquiturin hoc prxcipuèloco de principû fuorum auiftoritate,maxima nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•'

ççrtèportio;cui cùm fit rclponfum, iam rc-

fpondendum eft his,qux contra ea.quæ di-ximus in præfatione catholicx noftræ afler tionis, Brentius Ioquitur,non reijcicns tan tùm.fedcontemncnsilla. Diximus enim, qux maxime credimus neceflaria prçcipiiè principibus.amp;eaipfanunc iteriim confide randaprqponimus ; ut terminis f uis quifcp contentus fit : nccuelit iudex efle harû con trouerfiarum fidei.quôd nec ce/Tabimus un quâ,amp; illuftrifsimo duci,amp; cunétis, qui au-direuoluntinculcare.amp;repetere; nefe con ftituant indices fidei,amp; religionis.quo uni-couerbo adhibita eft medela prxîentibus omnibus malis.Hocagoin ilJaprxfationc, quod.ut explicem,dico : primo omnium a-gnofcendum efle cuilibet,amp;ci maximè,qui zelo quodam religionis,amp; fidei fertur, que gradûhabeatin Ecclefia,ut ilium notranf-grediatur: quod eft,Deum non fequi,fed prxcedere.Dei ordinationem ad fe traherc, non fe ab ilia duci permittere.Ne dicaturil-li.VadepoftmeSathana, fcandalü mihi es, nonfàpis qux Dei funt. cuius uerbi caula, bone Deus,quantü uociferatur in nosBren tius,diccns,mein fummoEcclefiç gradu ita collocare epifcopos,amp; miniftros Chrifti, ut fccubresprincipesncÂi ui'dcantur tantum fcabelJum pedum eorum ; uerùm, etiam fi fufceperintconfitcndamucrâ fuamfidem, uel refutandam aliorum impictatem,quod eft cuiufqj pij officium,continuo audiant à prxlatis illis, amp;nbsp;uicarijs Chrifti, Vadcpoft me Sathana ; fcandalum mib i es,amp;c.Et i te— rum inquit,quôd ita deijciam à fummo gra duprincipes,utfi extenderint manum fuâ ad fuccurrendum ruenti,amp;iam cafurxEc-clcfiæ,abigam eos à fubfellijs, grauifsimis uerborum contumelijs Iaceratos,amp; tanquâ Sarhanam,in xtcrnum barathrum detru-dam.Quidenim aliud, inquit, nuit fibi ilia uox haudquaquam in loco fuo ufurpata, Vadepoftmc Sathana, iibi ut non relpon-deam Brentio,crim inquit,fi principes fufce perint ucramfuam fidemconfitendam,amp; refutandam aliorum impietatem : quid fi è contra falfam fidem confiteantur,amp; ueram pietatem impugnent,dici nepoterit, Vade poft me Sathana ? fed ut hoc omittam. Hoc primo refpondebo,me,cùm hæcdicerem, neq; principis alicuius,nec priuati inentio-nem fecilTe : tantùm in uniuerfum admo-nuilfeomnesad gradum fuum agnofcen-dum,amp;fequendum : qui autemnimio zelo tranfgrediunturgradtis fui limitcm, fimi-les elfe infinuo Petro,g nimio amore Chri-ftumipfumconabaturimpcdire, ne patere tur : quare illi didû eft à Chrifto, uade poft me,quod non eft, tanquam Dxmonem in barathrum detruderc,fed potiùs ad fe uoca re fequendum,uade poft me,non prxcedas, fed fequere: nbi fi attenté cogitemus conte xtum,amp;Auguftino credamus,quod dicitur Sathana,non ad opprobrium pertincttfed nuda tantùm eft manifeftatio,quôd aduer-faretur Chrifto,ac fi diceret, uade poft me, amp;nbsp;non aduerferis,non fis mihi impedimen to. Deinde omnia ilia excufationem quan-dam magis habent illius pcccati,atque ideo manfuetam tantùm corrcptionem bono ze lo errantis.non,inquit, fapis qux Dei funt: ac fi diceret,putas mihi con fulerc,fed aduer faris .atcput domefticus, amp;dulciterquide, ( ut cum Bernardo dicam ) fed non prüden ter me amas ad illos pertines, de quibus eft diétum: Inimici hominis domeftici cius, Certè utcuntç hoc fufcepcrit Brentius,nega ri non poteft germanum illius loci fenfum non eirc,utfignificeturdctrufioin infernu, uel abieftio aut delpeftio; fed admonitio pia,ad fcquendum Chriftum. Oftenditur Petro fuauitcr quidem error, amp;nbsp;rcmedium apponitur : uade poft me : ego uero non in alieno fenfu,led in ^prfo ea ufurpo,amp; tranf feroin ea fignificatione,quaa Chrfftodida funt,adeos,quiutPetrus,nimiozelo exce--dut termines fuos. Nonne igitur amp;nbsp;Scriptu rx fenfum corrumpit,amp;manifcftè imponit mihi ex hoc uerbo,quôd in barathrum de-trudamprincipes.Hoc agit Brentius acerri mus quidem in me uindexalienx interpre tationis Scripturx.quomodo igitur ita nûc earn peruertit,ut hoc uerbumVade poft me Sathana,intelligat fignificare detrufionenx in infernu,ac fi diftum eiret,uade à me, fee? de longé in infernum; amp;nbsp;non uidet,quantû hxc duo diftent : certè, qui fequitur me, fn-quit Chriftus,habebit lume uitx, uade itaqj poft me :inuitatioeft ad lumen, amp;ad uita: uadeinbarathru, proieftioeft in mortem, amp;nbsp;tenebras çtçrnas.qux igiturmaior corru ptio Scripturx,amp; finiftra interpretatie mei fenfus?cùm etiam fi opprobrium haberct aliquod, nullus poffet in principes diéiuni meritö accipere,cùm in uniuerfum diélum fitin omnçs tranfgredicntes limites fuos,e-tiam fi bono animo id,amp; ut confulant religion! faciant.Nunquid qui docet auarü,aut adulterum Deo odiofos eire,amp; ob id hxc ui tia maximèprincipibus fugienda : iudican duscftproptereàiniuria affecilTeprincipes? amp;nbsp;quidem non plus ego feci, imô uerô hoc ipfuni cxcufaui.quod reprehendi.cùm hxc uerba dicerem,uadepoft me Sathana. Primo quod Petro fignificaui fimileselTc, qui hoc faciunt; cùm ille dixit Chrifto,abfit à te domine: Deindequod piaquadam inten-tione id fieri poflcoftendi,ficut amp;nbsp;Petrus hxc uerba dixit.Non poteft calumniari ali-quis, maiorem contumeliam me dixifle, g qux in Petrum diéta eft: at uerô Petrus non priuatus eft,quia hoc dixit,priuilegijs,amp;lau dibuspaulôantèfibi promifsis: Beafus es Simon Bariona: Et tibi dabo claues regni cœlorû.Oftendo igitur non efle hoc,de quo loquor,fcmper,amp; neceflâriô tam graue pcc catuin; ut uçl diuino fauorg,uçlgratiç pro-oxifsio-

rainquitilliidfuifle.quódin tangendo àr-cam commifit.Hoc uocat temeritatem, uel errerem.amp;ignorantiamzquid opus eft a-liud quxrere ? fed fit fatis.iftiid fufciperc.ut agnofcamus tentationeni Dei efle, atq; eius jramgrauiterprouôcare,fiqûa5 nobis pro-mifianófunttentemus etiam animo Ecclé ergo primo illud quod Deüt.xvij.regi ^rx-cipitur: poftquain fideritin folio fegiii fui deferibet fibi Deuteronomium legis huius; accipiens exemplar à facerdotibus,legettj, illud.utdifcattimere Dnm.Hiric colligo re gern hon elfe conftitutum doftorem, fed di fcipulum legis,eamq5 à facerdotibus deberc difeere : hoc dico de rege Ifraëliticx gentis, fruftrà ergo Brentius ait,quod quia dico Ic gern iieterem feruandam à regibus priuari iüftè pöfsint miniftn Ecclefix omnibus bo his temporalibus : quoniam Lciiitas prxei-pitlexnoii habere polTefsionem inter Fratres,ubi,rogo,quid calumniofiùs,amp;inuidio fills dici pótuiti' Calumniaeft,quod medi-xiircaitlcgisueterisprçccpta óbligare Chri ftianos; cùm màriireftè dicam ilia omnia élfeümbrâ.unde adumbrate potiùs feqtii-tUf, amp;nbsp;fubobfcürè oftehderc lüxta analogiam umbrx,ad ueritatem,qgt; habet Chrifti Ecclefia.inuidiamailtem quanta conciliât miniftris Ecclefix, cùm inquit, quôd prxl» ti noftri occuparint iam magna partem or^ bis Romani,fed ftatim hiiic obuians incom modo,non inqùithxc commemoro, uteen feanrfua cüiquarrt elfe aüFerenda. Quid len tiatBrentnispofletFortèautex fuis, autex' fuorum uel difcipulórum, uel magiftrorû opcribusaghôfci.fed interim cùm nec ùlla eflet uel ratio,ùel apparentia,undc collige-retmedixilTelegcmferüandam ànobis, qd quxrit,qui ait magnam occupàlTe orbi s par temprxlatos Ecclefix,iuxta legem auFc-rendam elfe ab eis,hifi ut intelliigamus, qua liter affeétüs fit ôcaffeiftos uelit in eos fuos principes.Sedfequamur.qilx deinde dicit, cùmenim uidet,hôcfibi nô fuffragari, alio conatùr elabi, aitigitur, non proptereà, g» à facerdotibus iubetur rex accipere exemplar Iegis,illis fubijciturplufquam, autChriftia nifubijcimurludxis: quia, ut Auguftinus inquit,cuftôdesfuntfacrorumbibliorum: autcertèrhagisquàraqui emit à bibliopo-la,facra biblia,illi fubijcitur. quod quàm fit infuifùm,quis nô uideat?certè fcimus quan turn fueritereditum facerdotibus ucterislc gis,cùm ab eis duntaxat exemplar illiiis pe-tendum prxcipitur,rcs ipfa lacis oftendit.iSt Hebrxorum omnium certifsimus fenfiis, qui non dubitantlolos eos libros canoni-cos,amp; in aùétoritate eire,qs facerdótes fem-peritaferiiarunt.amp;fuis pofteris fcriiàndos tradiderût.atqjitàper manus facerdotum, amp;âuftoritatem,facri libri à nô facris difer® tifunt:hxcnoneft auétoritas bibliopolx, nec qiiidcm ludxorum incredulorum, lt;Sc pertinacium. Inteiligo igitùr illud cxéplar régiaccipiendum elle, quod auétoritas la-cerdotis commendalTet ; ab eo regem debe re difeere. folius igitur eius doétrinx di-fcipulus elfe debuit.quam fibi,ut certain, 'de diuinam rradidifiet facerdos. nihil plus in hac parte illis tribuo. Quod iiero ait Breh-tius,non fomnia lacerdotum Deum prxtc-piflciiit fibi deferiberet rex, omnino fatc-mur,nec uerum eft nos uelle, ut fomnià no ftrorum epifeoporü fequâtur principes,fed de hoc pofteà ; quod ad eà, qux nùhc agi-mus,pcrtinet, facerdotibus confiât crédita elfe Dei legem,amp;,ut uerbis Pauli dicâ,qiix-renti quid ampliiis facerdoti, quàm régi in lege ueteri? refpondebô,multum per béni modum.Primùm,quià crédita fuht êis elo-quia Dei : neçp alia fufeipienda erant,quàtn quxilli dediflent, id duntaxat ex hoc locCi uolumus, facerdotes elfe confiitutos iudl-ces,utquid pro üero uerboDei,quid prd fai fo,amp; adulterino,aut dubio habendu ni feflet iudicarent.Hociudicium circa uerba Dei, qux merito Daüid preciofiora omni auro, dilapidepreciolô,(Stduleiora ômrti mellç, amp;nbsp;fauodicit,dattim facerdotibus, fuprare-gesextulitipfos. Sedaitadhuc Erentius,lî difcipulùm legis regem ego facio,ergóne ex difeipulo no* debet fieH doétor ? an non

VV »

îta qj erit ultimiim. Sed, qiiod pulchriiis eft, perinittit judicium in propria caufa graua-to quo quid irieptius?quid magis contra o-jnnem rationé.quàm in propria caüfa pofL fe aliqucm eflebonum iudicenl !' amp;nbsp;creden duin c(re,po(re melius fentire de legis intel-ledu,qUi propriçcaufa:affeftii tenctur,qiu dicem,qui abeoaffedu liber eft.Non ergo eft opus hxc ita confundere, amp;nbsp;uniuerfum naturx,(St rationis ofdinem peruertefe: ma rifefta,amp; certa non egent iudiCio. llla.qux manifeftè contra legem Dei fiint, à nullo funt fufcipiéda,nullum cxcufant. Inter h.tc fuit damnatió Cbrifti.de qua tarnen poftea )atiùsagemus,propterquamtam uanècla-matBrcntius,non efte parendum fententiç facerdotum.De manifeftis itaq;, non eft fta tutum iudicium.in dubijs parendum eft fii prcmo: dubia uerö^ manifeftis, in re qua-cunqjcommuni fenfu difccrnüntur: nee o-pus eftalio iudicio.Manifefta omnibus cori ftant,dubia iiero limiliternón ab omnibus eodem modóaccipiiintur.Deniq;,Brentius ait,legem non fobs fticerdotibiis ptrmitte-re indicium ; fed adiungere etiam iudicem, indices nero,nel reges non fuifteex tribu fa cerdotalj,etfi non admodum ad nos perti-neat,qui modo non agimiis de gubernatio ne poptili lfraèlitici,ièdChriftiani,tamen refpondendnm eft etiam illi.quöd lex ad fa cerdotcir.jamp;indicem mittit.qli fortequan-doq’ linns erat, nt Heli, amp;nbsp;Samuel, iitrumqj adeum pertinebat, amp;nbsp;definite dubiûlegis, êc pnnire non obedientem.quando nerd a-lius iudex,alinsfacerdoserat,adutrumque mittitlex: fed apertèdiftinguit torum mu Ilia: fic enim tandem inquit,qui autem fu-perbierit nolens aiidirc facerdotis impefio, qui eo tern pore mi nift rat domino Deo tuo, ex decreto indicis moriatnr ille : facerdoti itaeptr buit,nt minimum poftremum,amp;ul timum indicium ; indici nerd exeentioné.

\ hæcnos dicimus : nec Brentius ofteiidit c-tiam in lege,nbi minus diftinfta erant mi-nifteria hæc.aut reges iuftè,üel impnnè fa-Cerdotum officia ocenpaffe; aUtecontrà fa-terdotes rcgum,ciim diuerfi effent, cùm lie foinunumconneniffentdnoilia,qnod illi tempori ad fignrandumCbriftum non erat «eteriffgt;rie=gt; alienû.nnusutrumqjagebat. lam ultima circa hoc andiamns.ego enim poft bçc legis Hij/ogu nue ueferispcepta,accedoadEcclefia,quæ,aio,fi ad Eccletia referatnus cuius fynagoga umbra erat,amp;e.amp;niox in boc principio occur ritBrentiits, idqireprebendit, perinde,in-quiens,acfi non fuilTet in neten Teftamen-

Reb 10. louera Ecclefia; ut n ideas quanta fit hxc libido reprehendendi. Nam hacratior(e,amp; Paulum reprehendit dicentem, timbra ha-benslexfuturorum bonorû.non ipfàm fc-rum imagincm : amp;nbsp;iteruin.de omnibus qui in lcgeerant,quæ funt umbra futurorû,cor pus aûtChrilinSjiScfexcenta funt huius rei IocaPauli,nnnquid propterea non eratne-ra lex,uerû facerdotium, uera facrificia,ue-ræ folennitates,uefa bella,uer£E uiéioriæ.an tiqua illaomnia,quia figuræ erantàliarnm longé eispræftantium rerumf eadeni igi-turrationenunquidnô erat uera Ecclefia, quia figura erat noftra:? nihil poteft magis ridiculum dici,quàm enm,quiairen't ßma-gogamfuiffe umbrain Ecclefix Chrifti,ac-culàre,quafi propterea neget in eàfUifTe ne-ram Ecclefiam: eratquidem uera,imdeadé Ecclefia cum iioftra. fed interim ilia fub fi-guris,amp; umbra abfeondita habuit,qnx nobis funt manifefta,iuxta baric itatpeuiden-tiam amp;nbsp;luccm,noftra ab ilia diftingnitur,d£ ilia huius eft umbra,fubftantia tarnen fidei, amp;nbsp;rebus ipfiseadem omninofnnt,amp;una Ec clefiauetus,amp; nona,fequaniilr alia ; infero ego multd relt;5Eiùs,in Ecclefia Chfifti agno-feendos effe Ueros facerdotes, qui deeffe no poftunqnec in eis ueritas dôiftrinçdeficere, qilos ChfiftuS conftitnit indices, quæ oîa iam hoc loco probata funt, qiiæ tue tantum propofueramus.indededucimüs,principes non debere proprios fibi magiftros afcifce re,fed tradita à legitimis ipfi tenere : nbsp;nbsp;ut à _

fuisfubditisferuentur,curare. Hocibiex- P' cmplolegisTheodofij,atq5Gratiani,amp; Va- '^Xemplo te lentiniani imperatorü cxplicanimus, cun- g* Theodor étos inqiiiunt illi popnlos.qnos dementia: l^oflendi^ noftrx regit imperium,in tali uolumus reli lur, feculii~ gione nerlari,quä diunmPetrum Apoftolu fesbrittd’i tradidiffe Romanis religio nfq; adhuc ab i-pfoinfinUatâdeclaraqquamqîpontificéD.i^ nbsp;nbsp;nbsp;rj

mafum fequi claret,amp; Petrfi Alcxandriçepi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r

fcopü.Hxccft prima codicislex, de fumma trinitate,amp; fide catholica,ex qua hoc often- eam dfubdia di,catholicos illos imperatores non fe iudi- tif ßbi pop’4 ces doftrinx,amp; fidei conftitniftc : fed legiti- lii (eruandi morü facerdotü fecutos doctfinam,Roma- currfre. ni fcilicet.óc Alexandrirti.Sed mirn amp;nbsp;qnan tum hoc Brentio dilplicuit, miraturenim primd q. legem hanc cómemorem,amp;nec ui deam,quid pro me,alit contra me dicam:amp; quamuis ille in haclege nibil cótra me ad-ferre poteft, placnit tarnen hoc dicere, quö magis odiofum me fuis redderet.Sed audia mus nt probet,q. contra ipfum non fit, hxc (ait) lex iubet omnes fequi fidem,quam Pe trils docuit,amp;qiiam fequebantur DemafüS, amp;nbsp;Petrus Alexandrinus.Hxcerat uera fides trinitatis,deqtia tune potifsimum ageba-tnr,fed nos,ait,loquimurdeepifcopis, qui impiam religionem docent.Cni egorefpon deo,impiam docent religionem facerdotes, dequibusloquimini, ueftroquidem indi-cid,fed falfo.amp;peruerfo.Sed etfi hanclegem foliim adduxi,utexemploTheodofij ollen derem.principum eftc,dodrinam facerdo-tum fequi ; amp;,utabomrtibusobferueturcu rafe,quod iIla leX agit : uerùm ex ilia etiam oftendoBrentium.amp;fuos lequaces contra illam agcrc : reijeiunt religionem quara Da

VV 3

mafus fcquiitiiseft.agunt igJtiir contra legem illam. Damafus,telle Hieronymo contra Vigilantiiimj’acrificiumobtiibtaltaris, uencratus eft reliquias martyrum,proba-uît ccelibatum,amp; feruari curauit à làcerdoti biis,amp;; alijs quibufdam minillris, telle toto ill O leculojamp;omnibus illius temporis patri bus:quiigiturhoccontemnunt.à religio-ne recedunt Damali,quam amp;nbsp;Petrum Apo-ftolum tradidifle compertum tune crat: tune, inquit Brentius, tan tùm defidetrinita tisagebatur, quant Arriani impugnabant. fatcorliocpræeipuèagebatur,côtra cos fpe cialiter lex hæc lata eft, uerùm nianifeftum eft,quôdomnesincludat, qui in quocunqj alio articu!o,à religioncilia difeedunt, quâ tune Damafus fcquebatur,amp; Petrus Al exan drinus epifcopus,amp; cum eis duæ iftæ Eccle 11 JE primx, altera Latina,altera Grxca,utra-3ue à Petro orta, quia Alexandrina ab eius

ifcipulo Marco fundata.fic cnim uniuerla litcrlexprxcipit,quam Damafiim fequicla ret,amp; Petrum Alçxandrinum. Polleà uero ad fpecialiadefeendens,detrinitate contra Arnanos mentionem facit: Sedaitadhuc Brentius,nunquid Theodoliusabfque ulla cognitioncpropria,contentustantum ho-rum duorum pontificum iudicio, hoc iu-betinonfaciunt (ait) hilloriæ tant ftupi-dum Theodolium.Nam ideo præpofuitPe trum Apoftolum,quia priùscognouit Ro-manum,amp; Alexandrinum pontifices cum doclrina Pétri conuenirc.Cui apertè refpô-demus,commenta hæc elfe eius: ille arbitra tur Ilupidi principis efle.iudiciû fequi præ-cipuorum pontificum, amp;nbsp;Eccleliarum, fed ueritas contradicit illi : quid eniin pruden-tius principi temporalibus curis dillriélo cui necotium,neqjexercitium ad difeutien da dubia, amp;nbsp;controuerfa fidei eft, quant fequi indicium probatifsimorum pontifi-cum,amp; confenfu.teftimonioljî omnium po pulorum,amp; eius quæ per totum orbem dif-funditur Ecclefiç traditioné agnofeere Apo ftolieam.Hocfecit'l'heodolius: non alia pu tauiteuoluendauel Scripturæ, uel patrunt uolumina,ad traditionem confugit, hanc rci iplius euidentia, hoceft, confenfu omnium Chrillianorû agnouit, quant, inquit, DominumPetrunt tradidifleRomanis rc-ligioufqjadhucabipfo inlinuata déclarât, quid hocrogo eft aliud,quant religio ab ip-fo ufcp adhuc inlinuata déclarât, quàm q» traditio Petri perpetuo illocoitfenfu often ditur: quadnngentis plus minus annis à prædicatione Euangeli) hoedixitTheodo-flus:ciiius temporisrecentilsima crat me-nioria,amp; manifeftifsima monumenta,con-lcnfucpomniuni,quiàfuis maioribus itaac repérant, agnofeebatur Petrum rcligionem illam tradidilTe. non plura putauit Theodo lins libiquærcnda elfe, non quia ftupidus, fed quia prudçnserat: non quia inlipiens, fed hiimilis crat,cogitabatitaq} illud, altto-ra te ne quæ(ieris,(Stc.dc qua re abundè, att-iuuante Domino,Brentio fequenti loco rc.. fpondebimus,nûcciimillenihil probet de maiori difcufsione,aut cognitione Theodo lij,nos tantùnt eius uerba in teftimoniû ad-ducimus, non, inquit, üés fequantur hanc religionent, quam nos iudicamus Petrunj tradtdifle,autquam nos fcquimur : fed duces lequendos primos pontifices pofuiqncc iudiciumfuum aliud addtdit, fed conlèn-fum,amp; tellimonium omnium ab ipfo prin cipiodoélrinæ ufqjad ea tempora adduxit adeonfirmandum traditionem, quantô re étiùs Bréti,omnes principes Chriftiani hoc nuncagerent,quantô prudcntiùs confenfu Chriftianorum omniü traditionem agno-fcerent,de fàcri fi cio altaris,orarc pro defun élis,ccelibatu,amp; limilibus omnibus, quàm ut ipli, uel fuo iudicio, uel ueftro, feripturâ fe putantes intelligcre, hæc omnia reijcc-rentiSed torqueturacerbiùs Brentius,quo niainaddidi in haclegeTheodolium iuftiß-limé ftatuifle amp;nbsp;nomma, amp;nbsp;notas, quibus quifqjin Ecclefia inlign iri debet : qu is feili— cet Catholicus.quifûe hæreticusnominari. Quoniam lie ftatuituribi, hanc legem fe-quentescatholicoruni nomen iubemusain plc6li,reliquos ucrô dementes„uefanôfq; iu dicantes hæretiei dogmatis infantiam fufti nere,hoc inquit Brentius contra Arrianos diélunt eft,contra negantes confubftantia-litatem perfonarum,quam nos difèrtè fatç-niur: amp;nbsp;iniquiconlilij mearguitin principes fuos : inquit cnim, quod cùm principes pios hærcfios inlimulem : amp;nbsp;lient leges publics difcernentes grauifsimas pœnas, ad-uerfushæreticos: facileintelligi poteft qug pericula non tam fpiritualia,quàm corpora lia eis miner.quid igitur illi refpondebo, g quôd hîc apertèà confeientia propria often dit,feaccufari,ego uerba Theodolij appo-fui : ôc nec in eos,nec in alios aliquos illa de torli. Cur ergoBrentius queritur, fi non a-gnofcit fe,contra traditionem Apoftolicam temporeTheodofîjconfenfu omnium pro batam.aliquid teuere,amp; docere ? non acci-piat hæc uerba in fc diéla.Nam lexeoshære ticosdicit,qui abea recedunt traditioné, fî agnofeitfe liocagcre.li negare noiipoteft.a-gnofeatetiam remedium,redeatad traditio nem amp;ad Ecclefiam matrice, redeatad tô-munionem omnium Eccicliarû : à euadat notam.quam timet Namqued in principes nos iniqiiaeonlilia moliri dicit.non eft cur occultum aliqiiod conlilium quærat, nos palàm.amp;manifeftè dicinuis,qui tradition nem Apoftolicâ non fequuntur lege Theodolij,hæretiei funt.non comminamur ma-gis pericula téporalia, quàm fpiritualia, fed multó magis fpiritualia damnationis æter-næ: quienim non credit,iamiudicatusell. Hæc cupimus principes maxipiè tiniere;de qui-

Îjuibus dicltur,quod exiguo conceditur mi éricordia,potentes auté potenter tormen-ta patiuntur : temporalia uero damna,tu ui deris an merito timenda lint,nos illud aper tètibidicimus,Brenti,nô putes tuo, uel tuo rum iudicio,principibus Catholicorû, uel hæreticorû nomina danda : lînt quantûuis potentes,permittânt fe,quantû uolent,pio-rum,(Sc Catholicorû nomine à fuis laudafi: totius orbis tota Ecclelia.imperatores, reges,populicenfebunt: «Seperpetuo manebit cum eorû memoria uera in eos nota apud homines,(Sc multo cert'ùs apud Deû,lt;amp; Angelos : hi ertint indices,non tu, uel ego : pa-rùm ad rem eft,quid ego dicam,certum ma nebitcuiqjfuum nomen apudpolleros,nul lain perpetuûdelebit obliiiio, neculla cx-Ciifatioauferethæreticorû nomen, «Scinfa-

miam ab his,qui eis digni ftint.quofq;! heo tap dolianalexnotauit. Satisigittirin hoclo ito 0 ordo cooftend mus,dilcrimen epilcopi,«Sc prin-«.(046 epi, cipis,lt;Sc liter illorum index ridei lit ex uera origine utriiifq;poteftatis,«Sc manifelloufu, confenfiitpomnium feculorum deduxim •: Brentiotjjcôtra h.-ec molienti rcfpondimus in eaprobatur, amp;commendatur, nntiquità te uero illam præcellit.Quare ubi Scnptura ambigua eft,amp;ob(cura,ab ea exponitunubi fucciniftè.amp;minùs plenè abqiiid docet.ab ea explicatur. Tertiumquöd traditio hæc confenfu omnium Eccleliarum.tSctemporü agnofcendaeft:confenfus ueró bic Eccle-iiarum teftimonijsconfonispatrum.quiab Apollolis uerbo,amp; fcripto Ecclelias docue-runt.certifsimèprobatur. Qiiartum dcnicp Confenfiim huncin Con^iiijs cpifcoporuni inquirendumefle, amp;nbsp;ex eo dehnienda dubia circa ridem amp;nbsp;religionem.Itaqj.ut in af. fertionecatliolica diximus,ultimum boe ui uentium,fcilicetamp; pr^fentium epifcoporu Concilium,indicium ell uiuum.iX qd iëm-peradmanum baberi polsit.arq; ideo ultimum,cuiomnes parère debcanc. Si uero quxratur à me,unde,amp; ex qua lege.dt aiiÓto ritateiudicare debeant,non dubito relpon dendiim elie.quôd ex Scriptura lacra huiüs intelleôlum,amp;explicationem,quum ambigua eft, ex traditione Apollolorum afleri-mus quærendam: traditione Apollolorû, tellimonijs, Sc confenfu patrum probari. Quatuor itaqjhxc.quæ funtpropolita,Scri-ptura facra,traditio Apoltolica.patrum coït iënfus,epifcoporum Concilia nobis à Dec* data,in quibus ueram fidem,amp; religionent adæternam nollram falutem necellariam, quærtredebeamus,amp;inuenire pofsimus: nec quicquam horum extra ilia, quæ non aliéna, aut contraria inter fefe cogitanda funt,fed confona,amp; peromniaconlëntien-tia: atque ideoordinatifsima Dei difpofitio neinterfe coherent,ita,ut ab illo primo, ufque ad hoc ultimum ordinate lit defeen-dendum nobis, (Scab hocultimoad primô illud afeendendum : poftquam enim facri libn feripti flint, (Sc recepti in Ecclelîa,pri-mum in lltbilienda tide feriptura eft : pri-mum inquam certitudine,(Sc auiftoritate.Se cundum bine proximiint Apoftolica ell tra ditio,quaScripturaiplafufcepta ell in Ec-cletia,(S: explicatur: quare,quod fecundunt gradum ei damus poil receptam feriptu-ram,utdi(ftumell,fecundum certitudinenl intelligimus.Nihil ell in Eccleba certius, ni bit magis conftat,quàm canonici libri.prx-cipuèdequibusnunquam diibitatum ell: traditiouero Apoftolicanon ita eft conlli-tuta,nec certa omnibus, fed non minor eft auiSoritate ipfa Scriptura, ut oftendemus: uerùm àScripturahoc tibi proprium quo-dammodo,acpeculiaretraditio tibi uendi-cat,quôdapertioreft,lt;Sc plenior: non quod feriptura imperfetlum aliquid habéat,qux ab ipfoDtofcripta,eiusqjinfallibili iudicio adhumani ingenij captûperfeiftifsimè coa-ptata eft probiiiiis intx ftatu ôi conditionc, (Sc reliquis omnibus, qux Deus per eam,(Sc ineaefticere intendit. itaqtie Spiritus fan-ftus fapientifstma difpolitione inter feri-

V V 4

Seckf.^i tiabittlbijamp;iteramrln multitudine pref-byterorum prudentium fta,amp; fapicntix il-ioriim ex corde coniungere: ut oém enarra tionem Dei pofsisaudire. EtCbriftus ipfe, Super cathedram Moyfi federuntfcribx, óc Pharifæi,omnia ergo,quçcuncpdixerin c uo bis,feruate,amp; facite : dat ergo auéloritatem Concilijs patrum,amp;oés fubijcitilJis.Itaigi-tnr fCnptura ipfa traditionem Apoftolica, confenfùm Ecclcfiarü,amp; patrum, amp;nbsp;eorum Conciliacommendat,eam aùéloritaté lIJis datjUtqiiialterum horû negauerit, necelTe lid TÎItt.Z. fiteum fcripturam negare.Ipfacadem,quae defeait,omiiis fcripturadiuinitùs infpira-ta,utilisait ad docendum,adarguendum, amp;c.titperfeclus fit homo Dei, docet nos, Ä: reliqua hæctria nobis ollendit,tanqiiâfun damentacertifsima fidei,amp; pietatis.Hatcde fcriptura,iam ad fccundfi. Traditio primö dat nobis Scripturam facram: ilia dicit,hxc eft diuina ad nos reuelario,ha:c fcripta funt Lib. contra aSpiritu landodicente Auguftino,Ego uc-epi(foÜF!4« roeuangelionon crederé,nifime Ecclefix diimi.ica.c. commoueret auftoritas, amp;nbsp;manifeftifsirna rationehocoftendente.Non enim euange-lium nomine Andrex, aut Nicodemi reie-ftum eft, ÓC Matthxi,atqae Marci,amp; reliqua duoreccpta alia ratione,quàm quia ita Apo Libldedo= ftolitradiderunt;idcputAug.affirmat tefti ^rmachrù nionio Ecclefiarum,quas Apoftoli confti-1innlt;tcabi. tuerunt.Eademtraditio habet fuccelsioné * Apoftolorum.amp;auótoritatem fuccedentiu cis: eadem habet ufum,(Scconfuetudiné co gendorum in rebus dubijs Conciliorum. Ira qj amp;nbsp;hxc etiam traditio reliqua tria con-firmat,fcriptu ram,teftimon iorum patru ni ault;ftoritatem,Concilia, nee de ipfis teftimo n 1 js patrtim, amp;nbsp;Concilijs,opus eft, ut plura dicamus: manifeftifsirna fuut confona te-

ftimonia patrum dc fcripturx auftoritate, amp;nbsp;uen'tate, de traditioniim certitudine, de ftabilitate,amp;de necefsitate Conciliorurn.fi-cutetiam in ipfisConcilijs manifcftifsimè eft recepta,amp; probata fcriptura,agnita tradi tio,amp;confenfus patrum inueftigatus,amp; in-nentus. Sediamdefingiilishorum pau-ca attingenda funt: quo hxcconfirmentur, dc Brentlj calumnijs refpondeatur. Aggre-diamurergode fcriptura, amp;nbsp;traditione fi-mul.Scripturx (acrx maieftatem,amp; auétori tatem,quibus in culmine eftliterarum om-nium,oésagnofcimus,amp;connterhur: quan tumqj beneficium Dei fit, nobis eamdedil-fe,fatemur no ppflTe nos fatis aut dicere, aut jntelligere.De qua merito Pfalmifta inquit, Quomodo dilexi legem luam Domine ito-ta die meditatio mea eft. Etiterum, Quarn dulcia faucibus meis eloquia tua fuper mel eri meo: Et alibi,Dcfiderabilia fuper aurii, amp;nbsp;lapidem preciofum multu. Agnofeimus altifsimum Deiconfiliiim,amp;curam falutis iioftrx in data nobis facra Scriptura, in qua Æternxdlius fapiçntix, dc unigeniti uçrbi Patris habemns ra'tionem, atfp tudicium dc Deo,de nobis,deep rebus omnibus quid fe-quidebeamus: amp;nbsp;agnofeimus Deiuolun-tatem primam,dc folam regulam piaru onj nium aétionum,dc hçc habemus quafi in rç pofitorio quodam,amp; thefauro recondita in Scriptura facra,unde quoties necelTe eft li-ccat nobis haurire diuinx fapientix lalutagt; remaqua,amp; bonitatiseius immenfam dul-cedinemdeguftare, qua ignorantia noftra inftruitur,erigitur infirmitas,prauç amp;nbsp;indi fciplinatx cogitation es expelluntur ex cor-dibus.generantur alix dignx Deo, dcaccen ditur cor noftrü ad amanda amp;. defideranda diuina,amp;contemnendaterrena. Quislatis dicereualetfacrxScripturx frudum,pro- « . pter quern merito de ea didum eft,Non re cedat uolumen legis huiusab oretuo, fed meditaberisin eodiebus,ac nodi bus: utcu ftodias,amp; facias oia,qux fcripta funt in eo: tunc diriges uiam tuam, amp;nbsp;intelliges earn. En frudumScripturx facrx, qua dignatus eft Deus ipfefcribere.dum ad hoc agendû amp;nbsp;mouit animos fcribentium,amp; illis ita afti tit,utnon dubitemusabeoelTeomnia illis fuggcfta,lt;Scqux fçriberent,dc modum,ratio nemtp qua fcriberent:amp; ucriftimum efte de ornnibus facrarum literarum fcriptoribus, q Aod in Pfalmo feriptû eft. Lingua mea calamus fenbx uelociterferibétis. quia enim uerba funt,qux fcribuntur, adfuiiuenien-dum defedui memoriç,ad loquendum ab-fentibus,rnerito linguam ad ipfa referimus uerba,qux fcripta funt:id quod Petrus aper tilts dixit,Non uoluntate,inquies,humana, allata eft aliquando prophetia: fed Spirit« fandoinfpirati locuti funtfandi Deihomi nes.Hanc igitur fcriptura,de cuius ueritate nulla ratione dubitandum eft,cuius audo-ntati ois humana ratio,(Sc audoritas,imô amp;nbsp;Angelica cederedebet,agnofcimHSàChri-fto, dcApoftolis nobis coramendatam efle non uerbis modô,fedeciam cxemplis:dum amp;nbsp;fcripturx audoritatibus fiia confirmant; amp;, utnos hoc ipfum faciamus,admonent, Chriftusfuamdiiu'niuté probans ludxis; Quomodo, ait, Dauid m fpiritu uocat eum Dominum dicens: Dixitdominus domino meo.Et rurfum citans iIlud,Ego dixi,Dij e^ ftis.Siillos uocatdeos, ad quos fermo Dei fadus eft,quia lie fandificauit : amp;nbsp;in perpetuum dicitis,Blafphemas,qa dixi films Dei fum. Etillis ait, Scrutamini fcripturas, in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

qbus putatis uos uitâ habere,qaillç teftimo nium phibent de me.Et difeipulisait, Quia Çc feriptû eft,amp; fie oportuit Chnftum pati, amp;nbsp;aperuit illis fen(um,utintelligerentfcri-pturam. EtApoftoliipfiidemaguntcuni , .i-.., fuisdifcipulis.Permane, inquitPaulus Ti-motheo fuo, in his, qux didicifti, amp;nbsp;crédita funttibi,feiens àquodidiceris, ócqaabin-fantia facras literas nofti,qiix te polTunt in-ftruçrçad ftlutéper fideni, quxçft miefu.

(fcc.Et ad ilia tria conferuanda fcripturas o-• mnes.quafi machinas ducit. Exhisueróamp; illud agnofcimus,quod fcripturæ, amp;patrû doftrina confirmât : tantam illam fcriben-dac legis ucteris curam Dei.atqj lapideïs etia labulis in area Teftamenti ex incorruptibi-li ligno.atcp auro fabricata feruandi ad duri tiemcordisIfraëlitici illiuspopuli, óclegis ipfius.attp temporis,amp; ftatus.quo fub illa ui uebant fignificanda pertinuifle: amp;Iongè illa omnia à nouç legis perfeftione.ftatucpno ftro,amp; tempore gratiæ reuelatæ fuifle-Scri-bitur itaqj tabu lis lapideislex : quæ,utPau-î-Cor.j. lusinqiiit,mortis miniftratio erat, amp;lapi-deis cordibus timoréedomandis,amp;in fer-üitutem redigendis,populo(]j durç ceruicis data elt,agit laiiè Deus.quafi cum abfenti-bus,(St longé pofitis.cum ludæorum populo per illas litcras. Lexitaqtillaex fua^ipria ratione non ad iuftificandum dabatur, nec AdGitl.Z perficiendum homines.Nam,ut Paulus in-

quit,fiexlegeiullitia,Cbriftus gratis mor-tuus ell : amp;nbsp;rurrum,qtiicunq5 ex operibus le

{jfj - gis fiinqfubmaledido funt: feriptum eft e-■ nim,Maledi(ftusomnis,qui non permanfe-ritin omnibus,quæ fcripta funtin librole-gis,utfaciatea,amp;deniq5ait, nihil adperfe-dumadduxitlex: amp;nbsp;propterea nec Deoho mines coniungebat, autadoptionem filio-rum conferebat; fed tanquam feruis.qui non manent in domo inæternum leueriùs proponebanturediéta.Ex quibus omnibus legem illam propria quadam, iSc nçceflaria fibi ratione feriptam uocamus; que nififeri ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;beretur,quodadeam attinet, quæexteriiis

tantum proponcbatur,amp; ad cos,qui fub illa crant.necefle erat ut non ftaret. Quicquid itatp de diligentia lcribendæ legis à Moyfe fieri,iiel à Deo præcipi legimus, amp;nbsp;de tabulis à Deo traduis, dequibus Brentius loco fuodefcripturaloquitur,intelligamus pro priè,amp; peculiariterad ueterem illam legenl pertinere; quam non uano labore, fed magno certé frurtu, amp;in sedificationem no-ftramfcfmusferiptam. Euangeliumuc-rolexgratix in alium longé hnem,amp;alio fruétuàDeo datum per prophetam, cuius tlcce/fari!) teftquot;”o’’'ol’aiilusutitur,oftenditur nobis fcr'hf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nonferiptumelfeliteris,in tabulis: fedin-

di r ftifum cordibus. Feriam, inqiiitpropheta, Upi a funt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lfraël,amp;domui luda fœdus nouum,

tordit^c nôfecundum palt;ftum,quod pepigi cum pa ^'^0 nomme tribus ueftris , ut educerem illos de terra rflfg^ucffri Aegypti : paftum quod irritum fecerunt, lt;Sc dijfirt. egodominatusfumeorum : uel ut Paulus inquit,amp;ego neglexi eos.Hæceft igiturlex, AdHc/i? ‘i^‘in-^’'neritö inquit ille,fi culpa uacalTet, ■ hoc eft,integra,amp; perfeifta elfeqnon utiq; fe - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cundi,hoceft,nom Teftamenti locus inqui

reretur; undefequiturin Propheta, Hoce-rit.paâum,quod feriam cum domolfraël: dabolegem meam in uifeeribus eorum, Sc incordçeorumlcrrbîiiuçîimîét cro ci» in legem nouam cordibus inferibi, cordibus, inquam,qux Deus promittit peralterûpro _ 't' i' phetam;Dabo uobis, inquiens, cor nouu, *quot;'3®; dcfpiritumnouûponam in medio ucftri: amp;nbsp;auferam cor lapideum de carne ucftra,dc dabo uobis corcarneum,ôi:lpiritum meum ponam in medio uellri. Hoc enim poft pro milsionem baptifmi ibi pofitum, poftquâ dixerat: EiTundam l'uper uosaquam mun-dam,amp;mundabiminiab omnibus inqui^ namentis ueftris, manifeftè oftenditur,ad nouumTcftamentumpertinere: quod, ut -Paulus inquit,conftat non litera, fed fpiri-tu;litcra enim occidit, fpiritus aût uiuifi-cat.unde lient,ibidem Paulus ait,quod non egetepiftolis commendatitijsad eos, quos docct,aupb eis; quia,inquit,epiftola noftra eftis uos manifeftati.qd epiftola eftisChrifti miniftrata à nobis,amp; fcriptanô atramento, fed fpiritu Dei uiuimon in tabulis lapideis, fed in tabulis cordis carnalibus.Nos meritô dicere poft'uraus legem gratiæ, Teftamcn-tumepnouum non neceftariô egere ullis li-teris: fed natura fua elfe infufum cordibus pcrSpiritum fanftum : cuius tanta eft çffica cia,ut non putauerit Paulus earn aliter pof.

fe explicari,nifi dicerct.Chriftianos epifto-lam elfe Chrifti,hoc çfti'n eis Chriftum de-feriptum elfe in cordibus fcilicet, amp;nbsp;mori-busfidelium,rnultôfirmiùs.quàm uellite-ris,uel penicillo.,in tabulis,quia,inquit, fpi-ritii Dei uiui.MuItô igitur minùs in noua lege feriptura neceffaria eft, amp;nbsp;poft Chriftum,quàm antè: cum tarnen amp;antea fine feriptura conftiterintapud homines diui-nç rcuelationes non pauco tempore. At ue rô Chriftum nihil itripfifle, nec mandafte quidem Apoftolis,ut Icriberenqcerto credi mus; non eis tabulas,fed Spiritum fanélum dédit: non feriptum aliquod eis præcepit tradere cuftodiendum, ôtlegendum : fed prædicate,inquit,Euangelium, amp;nbsp;docete o-mnes genres : quod amp;nbsp;ipfos diligenter ob-feruantes prædicalfe quidem, fuperiùs o-ftendimus, poftaduentum Spiritus fanifti plenifsimè,lt;Sc quidem omnes : longé uerd fcriplilfe pauciores ex eis : amp;nbsp;comparatione eorum,quæprædicauerant pauca. unde amp;nbsp;Paulus,qui in feribendo cæteros exce(sit,in

■ feriptura prçdicationé citât,amp; ad earn quo-dammodomittitlegentes. Notum, inquit, uobis,facio,fratres,Euangelium,quodpræ-dicaui uobis, quod amp;nbsp;accepiftis,amp;c. amp;fta-tim, Tradidi enim uobis, quod amp;accepi: amp;nbsp;alibi etiam, Egoaccepi à Domino, quod dctradidi uobis : in quibus illarum reruna breuem quandam recapitulationem facit, fignificans certè latiùs fe iilatradidifle uerbo;dequare fuperius multa diximus. præfenti igiturloco id duntaxac fufficiat: ut ex diuerfitate hac temporum, amp;nbsp;leguni êtqqçftatuumpopuliDçi apercé agnofcfli^

ïo8o DE VNO PRÆSENTE ET musuerbum Dei,hoceft,manifeftationem eiu$,amp; cognitionem rerum omnium, quas ipfe msbis reuelaredignatüs éft ad falutem, non idem eirc,quod feriptura : quandoqui dem de fine illa fuit,amp; in noua maximè lege non omnino neceflariô earn exigit; imô ue rô ill Ltd etiam conftitit, tanto Uerbuni Dei digniiis à Deo tradi,quan tb remotiùs ab o-mni feriptura, imoetiam ab omni uocali uerbo ;quando fcilicet fola diuina reuela-tionc fine ülla imagine, de phantafmate, ab C4p.jS. eoinfunditurcordibus. Igiturabillo x-Verl'orunt ternouerbo, quod loannes contcmplatus Deicj’tdtuor tanquampernicifsimaaquilaattigit dices: -y,jj,j,Pj.^„lnprincipioeratuerbum:(dequo de alibi dis* Ufluti ^oq'^ùur,quod fuitâb iriitio, quod audîui-* mus,quoduidimusoculisnoftris:qd per-gcffcrrf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^frijnus noftrxcontreiftauerût

1,104/1.1. deuerbouitx )abhocinquaminimenfo,dc jncomprehenfibili,dc unico Uerbo deriuan

tiir pluraquidem,amp; captui noftro prôpor-cionata diuina uerba : quibus fcilicet fei-pfum,amp; reliqua omnia nobis reuclat: quæ meritôdicere polTuinus illius uerbi quad participationes quafdam,amp; ueluti fcmina: quæcùm mentes noUra fufcipiunt.atqjco-gitationes fuas,amp; affeétUs illis fubijciût, no aliter fe haben t ad Deum.quàm difcipuli ad magiftrum.Mane,inqu;t,Elaias,erigitmihi aurcm utaudiam eum,quafi magiltrum, amp;nbsp;quodammododeificantur, amp;nbsp;hoc quidem progradu.amp;puritatecuiUfqjiitaut ab illo fummo uerbo defccndentibus.quafi qui-bufdâgradibusoccurratnobis primôuer-bum Dei in cordibus illorum,quos ad hoc elegit, fcriptum : reuelationes icilicct prophetarum,in fuisipforum cordibus à Deo infufæ: fccundo loco uerba prolata, de ijs qui corde tenebant, amp;nbsp;minifterio uocis ad aliorum corda tranfmiflai hæcfuntdoéiri-næ amp;nbsp;prxdiftiones propheticx,quibusnon dubitamus Abraham fuosdocuilfeificutan te ilium SethAdæ filia3,ócNoc,atqjadeö iplc Adam : quibus firriiles in nouo Teftamen-to Apoftoli funt: amp;nbsp;uerbo primo ad fidem cœperunt trällere,de quos traxiflentinftrue re.Quartum uerô,amp; ultimum gradum uer borum Dei feripta tenent, quac cùmuoces ipfas Ggnilicent,amp;qualî ablentibiis edant, merito poft illas ultimum locilm tenent: à quibus afeendentes inueniemus quatuor quofdamuerborUmDei gradus,fcilicet feri pturadiuina,prxdicatioprophetica âc apo ftolica,rcUclatio ipfa priùs in eorum cordibus pcrmartetiSj fuper hafteücrbû ipfurri xterniPatriS.his omnibus uerbis nUlla hu mana ratio,aut auétoritas xquari poteft:fu-inusigiturhisomnibusfubditi,quare etfi Chriftuscuangelium fcribi non iufsit.utdi ximus: fedquia poftea ipfbinlpirante fcriptum eft ab his,qui in eeelefia auiftoritatem obtinuerunt,certifsimam habet auftorita-tem uerboruni Dei,ftcutreliquat feripturat

.CERTO IVDl. ECOLE. Grc.

Apoftoliex. Quainreetiam deinfirmitâ Clt;lt;/gt;. ti noftrxfubucnitDeus,dcgratiamnouxle proâWfS/K gishumanaconfuctudineattemperauit: ut /cnpM fcilicet fcriberenturquxdam,amp;tranlmitte rcnturadpofteros. Sicnimomniafolainte riori gratia ageret,qux lecrctior eft,amp;ipfi fo . r. licognita.’minuscondefcendifletDeuscô- ° ƒ fuctudinihumanç,utigiturhümanomore conftareteuangelicaprçdicatio,addita funt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

feriptahumanis uerbis,dc phrafibus,quib? dita, nbsp;nbsp;nbsp;î alia Humana fcribi folent.id quidem inipQ originali^amp; prima lingua,qua ab auóïori-bus Icripta funLamp; multó magis poftea cùm in diuerfas gentium linguas transferrétur; nóiam diuinofpiritu,fed bumana diligeit tiainterpretantium:quamuis.7o.ctiam fpi ritu Dei tranftulilTe AugUft.non improba-bilitcropinetur; de quo non ell nuncagen dum.Habemus itaq;noui,lt;Sc ueteris Telta-mentilibros, diuerlbsquidem, ficutlcx, de cuangeliû diftinguitur. in illis ueteris Te-ftamenti Icx fcribitur.quç qualî pçdagogus illiusætatispueriliserac, utPaulusinquit: in iftis uerô noui Teftaméti fcriptum ell c-uangelium, amp;nbsp;quoniam lex in origine fua.

àùftoritate,Dionyfiij fcilicot Areopagitatjrê Mxi, Cypriani, Bafilij.Eufebij Cïefarienfis, TertulJiani,Originis,Auguft. probauimu«. Verbum Dei, (ïucferrrio utrunqj complefti tur.ftilicctfcripturam amp;nbsp;traditioriem : unde fruftraetiam Brentius calumniatur me^ quöd üerburo iHud Pctri.habernüs firmio-rem pröpheticum fernionem.dixi, non de-folaftriptura intclligeridum.quia ferriioné dixitjquód commune eft fcriptis,amp; nó fcri-» peis fcrmonibus; amp;nbsp;ait Brentius,hase eft clà « ra,amp;manifcfta uerbortim Petri deprauatio; . . » fedaudiamusqiiare. qiiia, inquit, bzc non 3gt; poflurit hifi de feriptura intelligi. Petrus e-» nim coçtaneiSjhis fcilicet.quibus feribebatj » loquitur; hi nero hon audieruht prophetas loquentes : folùm eorum feripta habebant, ficutamp;ipf« Petrus illa citât; habemui, in-quit,propheticuni fermoneni, falfô igitur, inquit,mehocreferrcad non fcriptd.at ego ingenue dico uerbum illud uniuerfaliùs cä pi, quam Brentius dicat: non damnamui lenlüm,qüem illc arfert,!!^ Petrus ad Icriptii ram pröpheticatn hiittat audientes: fed hoc folumfignificari, hcc ex contextu, nec ulla certa rationefidei Brentius poteft probarc; jios igitur in fcriptura facra ilium fenfuni magis ampleftimur, qui capacior eft, atque amplior,qui plüra compleéïitur modo ueri tati,amp; contextui conueniat: hoc enim di-gniuseft Deo,immenlascpeins fapientia:, à qua eft fcriptura.Intelligö ergo,amp;fateor,mc i ta intellexiire,quum hoc fcripfi, Petrum 16 qui defermonibus omnibus,quos concio-nabatur,amp; de quibus ibi mentionem fece-rat, dc.transfiguratione fcilicet Chrifti in monte,de iioce Patris audita : propterea di-Xerat non indoétas fabulas feciiti notam fe-cimiis uobisChrifti iiirtutcm,amp;c.dc bis igi tur,amp; orhnibus qua' docebat inqirt, habc-mus firmiorem propbericuni fermonem, hoceft.qiix uobis loqmur, prophebca qux damfunt; uox illa Patris,tlaritas Chrifti; deniqi quicquid aluid coitciohattis fuih ad tibS,haben ex diuina reuel itioncrquare pro phetica funt amp;nbsp;non humana; amp;nbsp;huicconfo natquodfcquitur,cuibenefacitis attended tes,quàfi lucernæ lucenti in caliginofo loco,donee dies illucefcat : quod etiam magis corifónat cöntextui,quia comparatiuü illud firnaiorem, pro pofitiuo accipi intelli-günt,qui phfafim Grjecam confiderant : lt;Sc Augüftinus ipfc.No ergo dicit, firmiora cf-fe prophetarum feripta tantùm: fed omnia, qua: docuit, firmam efle propbetiàrri. inter ilk non dubitamus problietias citafle, amp;nbsp;de illis poftea inquit,quod orridis ptophetia fcriptura; propria interpretatiohe rton fit, quanqua nonnulli lib ri, Ä: certè plufes eorum,quos habemus tantùm habent omnis prophetia,ita quodin tow illo côtextu nulla fitmentio fcripturç.Eft ctiam phrafis fcri ptura:,habere fermonena Dei, habere pro« phetiam,ad fignificaudum quod à Deo ali-quid horurn recipiatur. Hieremias, inquit, qui habet feridoneinDomini,loquatur,amp;c.

Et Paulus,cùm conuenitis,inquit,unufqiiifl,lt;(rf Coi*.l4» que ucftrùm plalmum habet,dodrinam ha bct,amp;c.Ita igitur Petrus : habemus prophe-ticum ferrdodeni dé lefuislpconfortibus di éit.nÔHigitürhabetBrentius,quôd faliîta-tis the argua t : aut quarc prouerbio iilo uta tur côtra rdé,femel malus,amp;c.Ego intelligo locum Pctri.dtà uiris dôélis intelligitur: amp;nbsp;nullüaliurn fenfum excludo. Satius fucrat Brentio fua attenté côfideràré, amp;nbsp;non adeô praecipitem ferri iri Scriptura facra com-mendanda, ütexccireritlimiteis bés. Moy-fes,inquit,acceperat legem, 'amp; euangelium, amp;nbsp;utrumq?fcripfit: quodcertèamp; falfum, de alienum eftabomniumpatrüm,amp;Ecclefi^, atqj feripturx fenfu.AMoyfelcx feripta elt, dcquaPaulusapertèdicit,lexautem fubin-trauit, ut abundaretdeliiftum. non eftdu-bium in lege promitti euangelium,amp;qui-dem fubobfcuris uerbis,amp; faélis prophetarum ; fed euangelium pertinet ad lucidam illamprxdicationem prxfentis iam Chri-fti,atqjgratixeiui.Nuncautcm, inquit Pau lus,finelcgeiuftitiaEgt;ci hianifcftata éft,te-ftificataàlegc.amp;prophetis.îdæc manifefta-tio eft euangelium,dc quo Paulus ait, quod uirtus Dei eft id falutem omui credenti : qd lemperàlege déltinguit.alieiuim itaqueeft abomnidoftrina,amp; incönlideratè didiim, euangelium fcriptum efteäMoyfe,quod etfi non magnöpere curandiim piitem, de uerû fenfum habere pofsit, fcripfit euangelium, hoceft.pröniifsiónem déChrifti aduentu : fed in hoc loco ubi de fcriptura ueteris, amp;nbsp;nouiTeftamenti agitur,propriè loquendü cft,amp; diftinguendumeuangelium.àlege,ut oftend imus Paulum diftinguere, amp;nbsp;Icgisli torcmabeuangelifta. Sed iamaudiendti, quam falfe.dc inique mihi imponat Bren- Traditionei tins,quod fophifmatispuerdibusin retam diflinguerr^ ferialiidamtubi ipfenon lophifmatis, fed (cripturâ ttt prxftigijs magis egit. Quia enim ego dico i},oltcS effe dogmata fidei non minus feruari pofte in cordibushominum,cùmita Deiis feruari . • ùoluerit.quàm feruentur in tabuliS,d; papy foGÔhfcripta ; quod aperte dico, amp;nbsp;manife feftè,cùm côtra eos aftero credenda efle cer to dogmata quxdam,qua‘ non funt feripta, fed tradita: qualia funt,qux ad Sacramen-tumOrdinis.dcreliqua Sacramenta,amp;fub-ftantiam eorum pertinent. Sc plurima alia, dequibiis poftea.Ciim itaqjdixerimeftedo graata fidei extra ferpturam feripta in cor-dibus non minus fideliter.non minus tena citer, quàm tabulis, ille fabellam narrans plufquam puerile ciiiufdam dicentis,Chri-ftianam religionem fundfttam efte in pan-niculis laceris,quia defcriptaeftin papyro: ait me Scripturam facram putare elle papy-rum corruptibilem. quid igitur dicemus

XX

Ecclefiaadeft perfpiccre omnibus,qui ue-ra uelint audire. Dicit hîc h«reticorum eC fc agnofcere traditioneth?Nequaquam: fed ponùsomniû,qui liera uoluntaiidirc. Vos ergo, qui traditiotieni non agnofeitis, Irenaeus dicit liera nolle audire : nam orrines agnofcunttraditionem.qui uolunt ueraaù dire.Hoc nleritô dicirriu» impudentix elle, truncatain fententiâm afFerre, unde contra hum intelligatureius, qudd manifeftifsi-mè,amp;ex profcflb is, à quo furnitur,agit.Cer turn eft Irençuni in eo loco traditioncs non feriptas probare.quem locû quia aliter cor-rumpis,poftealatiùse5lt;plicabimus.nüricfa tishxc nobis fint de feripturx, óctraditio-num ratione : reliqua de ijfdem funt expli-canda,quæimpugnanturàBrentio. Alle fcurittöfcri^ rimus nos,amp; quidem Catholici omnes Pa-pturit flt;tcr£ très lcripturam primo difhcilem elfe intel-probittur^ leétu,amp;propter rerum fublimitatcm,amp;pro nilii/Pf''^“«*'i’orumambiguitateiîl,idcjjnô line hoc obßt Cita magna Deiprouidentiafaiftum agnofeunt tutilepe/itiâ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nolumus in prxfenti multis

* nbsp;nbsp;nbsp;■ prObare.Petrus ip(e Apoftolus, de epiftolis

Failli inqiiit.qilôd in eis funt quxdam diffi cilia irt telleftu.qiix indo(fti,amp;inftabiles de-prauantficutcçteras fcripturas,adfuam ip-forum pernicieni. Hieronymus in epiftola illaadPaulinumde omnibus diuinx feri-pturçlibris no aliud agit omnibus eloquen tix neruis,quàm ütdiftîcultatem feriptura-rurn.Ôc quanto ftudio Opus fit, quantaejj diligentia dödoresaudiendiad earn intelli-gendä,bftenda^Auguftinus fccundo de do ÜrinâChriftiaiialOquensdefacra feriptu-ra ; Mitltis,inquit,amp; mültiplicibus obfciiri tatibus.amp; ambiguitatibus decipiuntur, qui temerèleguntaïiild pró alio ferttienteS: qui bufdam autemlocis,quid uel falfôfufpiccn tur,non inueniunt; ita obfeurèqüxdam di fta denfifsimam caligincm obducût : quod fanftifsimè ibi confideransprouifutn diui-nitùsnon dubitat. ad edoniandam labore fuperbiâm,amp;auferendum faftidium.qüod fequifolctfacilitateminucniendi: non dii bitatquiderrt,qüod certifsimum eft, mültâ elfe manifeftà, amp;nbsp;aperta. quiblis, inquit,fanai confulitur,ne deficiatleftor : fedmulta alia obfctira.rte torpeat.aut faftidium incur rat: néqjopus eftaliterprobari, qüèdresi-pfa cogit eos.qiii id maxime negant, ctinfi-teri.Propter haiicdifficultatem.amp;anabigui tatem feripturx docent nos Patres ab humi libuS quidem, amp;nbsp;uero torde agnofeendi d i-uinam uoluntatem ledione, atqjdôftrina maiorum,amp; in primis puritate aninli aut omnia,autquàmplurima attingi pofte: ad quod tonfequendum Augilft.inter exteros patres,quatuor illos libros de doétrinaChri ftianaedidit.plcnos prxceptorum, amp;nbsp;obfcr iaationum:proteruos uero fuo fenfui hxrët exferiptuns conuinci impoftibile iudica-runt omnes,Attulim? manifeftiftimas Ter tulliani,amp;lrcn’xi,de bac re fententias, quas ipfiexperientiâ,amp;rationibus confirmant: ài fuadentnon defeendendum cum hxreti cis ad certamen de fcripturis.EtaitTertul-lianiK eos rtullo iure hoc pçtcre pófte : quip pe qui alieni fint ab Ecclefia,ad quam facro rum polTefsiö librorum pertinet. Ihqt Bren tius,me hune locum non intèllexilfe.amp;pro mittitfèoftcnfurum: g» fi fecerit nô frie tan tiim,fcdoriariesdocebit,qui totum librum ilium deproferiptionibus hxreticorû fciût hoc prxciptiurii habere argumentum ; amp;nbsp;neeefteeritBrentionon folùm noiiumftn fum.fed nouas etiain ligriificationes didio-num adinltenire. Sed utcunq; fe res ha- Cap. ^î,P4 beat,hoc quod afterimusdefcriptiirçobfcu trumodeßi4 fitate,uidequaliteràBrentio,qrii idimpu- itiagno'iêda gnat,maximècôfirfnetur.profertigiturpri pfopfiainna mó quxdam de Scripturæfacrx perlpicui- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;circa

täte ex eodemteftitrionia. Lex Domini im-, .. . fnaciilata coniiertens animas: teftimoniû ’ ƒ quot;nbsp;Domini fidele.lapientianiprxftans parmi-lis.liiftitix Domini rèdxlçtificàntes corda: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cotta

prxceptum Domini lucidum illtinlinans firtur»^ oculos.Et illud.Lucefnapedibus meis iief-bunituum,amp;lumenfemitis meis: Et, Vos eftiS lux mundi.Etillud Petri, Habemiis fir miorépropheticumfermoriem, cui benefa citis attendentes, quafi lucerUx lucenti in caliginololoco.Quxomniauerba nos non negaraus de feriptura aceipi polfe.quamuis de prxdicatiorie,amp; non tantiim lcriptis uer bis ea etiarri accipiamus. Ait igiturBrentius, Quomodo illuminabit ociilos, quomodo “ lucernaeritpedibus feriptura,amp;cxteraom “ nia,quç illi tribuunt,habebit,nifi aperta fit, “ amp;nbsp;manifefta ?Imô quo frudu data nobis eft “ adfalutem.fi tam obfcuraeft.utPlatonisTi “ mxus ?Igitur,inquit,amp; fi negari non pofsit, “ quod in feriptura obfcuritas aliquoties im- “ pen'tis occurrat,amp; impijs : atqtie increduliâ “ maxima pars fit obfcura: tarnen pijs, amp;fpi- “ ritti Chriftidonatis,prxcipua capita Chri- “ ftiarlxdodrinx manifeftaitafunt,utdeeis “ auderentcumSathana decertare. Alioqiiin “ fiiierbumDei illis eftêt ignotü, quomodo “ firma fide illud poirentapprehcndere,amp;tan “ quam gladio quodam fpiritus ipfo uti ad-“ uerfus omnes tentationes Sathanx?Hxc ui “ .

des quanta audoritate à Brentio agantur. “ Imperitis,inquit,aliquotiesoccurritoblcu-ritas in feripturis,omnes ergo ut imperitos contemnitBrentiiis. Sic itaque illi imperi-tus Hieronymus,qui prxter ea, qux in epi-ftolaâdPaulinûdicit, pafsim fatetur, quas difficliltates in intelligenda feriptura patia tur. Ad Edibiâdeuerbisleptimi capitis ad Romanes,Quid ergo dicemus,nunquid eft iniquitas apud Deum ?amp;c. Ita inquit, Om-nis quidem ad Romanos epiftola interpre-tationeindiget,amp;tantisobfcuritatibus in-uolutaeft,utadintelligendum earn Spiritus fand! indigeamus auxilio,qui perApo-

XX Z

ftolum hæc ipfa diétauit, maxime ucro hic locus.Sit illi Aaguft.imperitus, qui tanto la bore,tot libris pnmum caput Geneiios co-nat’ ell intelligere.à uix aliud efficit quàni inquirere.amp;dübitare. Sintdcniqj illi ßali-Lto ii.Eccte liiis,amp;Gregorius tam magnalumina Eccle • fiç imperiti,dequibus refert K.uhnus.quód tredccimannisin monalierio,reiedisom. nibus alijs fecnlariura Grxcorum libris, fo lis diuinisScripturis operam dabant, earü intelligentiam non ex propnapra:fumptio ne, fed cx maiorum fcriptis inquircntes.

gt; Hæc omnia puto contempturum elfe Bren tium.qùi imperitos reputat, qiiibus in Icri-pturis ueialiqiiotiesoccurritobfcuritas.Igi turdicamus illi apertè.quæcitatdc fcriptu ræ rplendore,amp; perfpicuitate,pijs,«Sc humi-libusnoflra confirmant,qui non dicimus omnia in fcnptura obfcura effe, fed quàm plurima manifcfta,sSc quidem quae maximè pertinentad falutem : fed funt etiam non pauciora obfcura,quibus tarnen nihil impe diunturàfalutefuaueriHdeles: quoniam, cùm ea non i'ntelligunt,hnmiliantur,amp; de-fcrunt hortorem Dlt;o,amp;prohis,quæ intelli giintgratiasagintes.amp;agnofcentes excius dono elfe ; «lel inqiiirunt.cùm opnseft, aut illisuacatà doftoribiis bumiliter interro-gantes,à Deo inllanter orantes, atq; ita per-, ueniuntad intellcftum.uel cùm nondum perueniunt,autadid perueniunt.quod no i'atis eft certum,continent fc in his,qua: cer tafidciamconllant,expcftantesillud fibi in pofterùm reuelari, iuxtauerbum Pauli,Si quid aliter fapitis,amp; hoc uobis Deus reuela bit.Veruntamen ad quod peruenimus, ut idem fapiamus ; in eadem permaneamus regula.Ita fe exercent inter obfcura, amp;nbsp;aper ta feripturæ ueri filij Eccleliæ in omnibus femper prolicientes fide,fpe, lt;Sc charitate, amp;nbsp;ad nlaiora anhelantes. Habent uerbum Dei tanquani lumen,quo illuArantur, Lucerna f»edibus mcis,amp;c. Et tamen clamant: Reuc-a oculos meos.conliderabo mirabilia de le ge tua : Et iterum,Mirabilia teAimonia tua: idcofcrutatacA anima mea. Etcùmmagis hoc egerint, magis Seripturæ facræ agno-feentes immcnlitatem,orant. Da mihi intel leólum,d: ferutabor legem tuam. Vt de Seri ptura facra uerifslmum tit,quod de Deo Sa geelef.ii. picns inquit, Q^is inueAigabit magnalia eius? Virtutem autem magnitudinis eins quis etiunciabit? Autquisadijeietenarrare mifericordiameius,amp;c. quxibi loquitur: quat meritö feripturx conueniiint,de bis c-nim ipfis Dei perfedionibus, amp;nbsp;magnitudi ne fublimiterloquitut. Etillud maximè,qd

' ait ibidem, Cùm confummauerit homo, tune incipiet.EtqUidem cùm in omni,qux Uei ex parte aliqua uera eA fapientia, certif-limum (it uerum profeftum eAê, cùm quis hoc unum inopit fcire,quod nefeit: id ma-xiinè iu facrarum fcripturaruin profundi» tateneceirariumcA.QnaruraAuguA.àrdcil tifsimusamator,amp; Äudiolifsimus: Tanta eA,inquit, ChriAianorum profunditas litc rarum,utin cis quotidie proHcercm, (Icas folasabineuntepucritia ufc^ ad decrepitä feneftutera maximo oiio, fummo Audio, meliori ingenio conarer addilcerc. Et quoniam hunc locum adduximus, non funto-mittenda.qux fequuntur: quibus, qux di-da funt maximè conlirmantur. Cùm en im tantam d.fficultatem feripturarum oAen-diAct: Aatim nequis frangcrcturanimo,(Ic inquit,Non quod ad ea,qux neccAana funt faluti, tanta in eis perucniatur difb'cultatc ; fed cùm quifqjibi Hdem tenucrit, line qua pié,redeq; non uiuitur, tarn multa, tam(]t multiplicibus myAeriorum umbraculis o-paca intclligenda proiicientibiis rcAant: tantacp non folùm in ucrb:s,quibus iAa di-dafunt,uerumetiam in rebus, qux intelli-* gendxfunt,latctaltitudo(apientix ; utan-noAfsimis,acutilstmis, Aagrantifsimistpcu

Scriptura habct.Cùm confummauerit ho. mo.tum incipiet. Vides isaqj quàm certifsi-ma funt,qux circa hxc diximus,amp; q uàm lie arroganterdidum, quod imperitis occur-ritaliquoties non nulla obfcuritas in feri-ptura. Hxc cnim funtBrentij uerba, cùm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

nimium uoluitcondefeendereneArx len« tcntix,qui magnam diflicultatem, amp;nbsp;obfeu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

ritatemferipturxfatemur. Dequarelibet , i ctiam confefsionem AuguAini referrc.cùm cnim non femel fuam conütcatur ignoran contraPrf tiam in rebus quamplurimis, ad Hierony- feiLz^OrV quot;nbsp;mum,adOrofium,ad Petrum presbyteru, gini/iMM* ficaitjanuario refpondés. Tantùmabfum ori2Hlf‘ ab co,quod putaAi,nihil nie latere, utnihil nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“

in cpiAola tua legerim triAius ; quia amp;aper tifsimè falfiim eA,amp; miror, quia hoc te la-tet,quöd non folùm in alijs innumerabili-bus rebus multa me latent,fed etiam in ip-B/,«/, Iim lis fandis feripturis multö nelciam pluraj * ' ‘ quàm fciam.Hxe tantx modeAix, amp;nbsp;uerita

fcripturâ maxime circa prxcipua capita rcli gionisapertaincne. Quôdli cxtera, quæ injioc locoBrentnis loquitiir.ucl tantilium confideremus.multoapèrtiùs hocipfumo-llendunt.Dirtinguit igitur ille inter pios,amp; nos.quotquot lixc.quç dixiinus,contra eos defendimiis. Ait.pios quidem.etfi circa haec prxcipua capita aliquid obfcuritatis inue-niant.etia fi inçruditi fint,ccrtas habere ref-

” ipfas,amp;àSpirii9 fanfti unélioneedoceri,dc ’ reliquis,nos uero oés illos eire,quorû prin-” ceps huius feculi excxcauit mentes : ideolp *’ relinquendos e(re,amp; nôaudiendos, fed hoc ” folùmreftareaffirmat,ut,quodin ueteri le-’’ ge faftum cft,id nunc fieri credatur.Quem-” admodum cnim,inquit, Deus gubernauit ” populû Ifraél : ut amp;nbsp;antcquâhabcrentreges ” in lùmmispericulis,excitarctiudices,gpo-” pulumuindicarent ab iniuria hoftium, amp;nbsp;” poft reges Prophetas etiâ, qui uiam euaden ” di demonfirarét in extrema necefsitate: fie ” nuncgubornatEcclefiam;amp;qadcfecitordi ” naria fuccefsio facerdotum ( licenim dicit) amp;putat Brentius fe fuperiùs probafle oïdi-narios fuccelTorcs Apoftolorum inimicos «0e,amp; perfeCutores Ecclefiæ. Atep idco hoc quafi certo conftituto,ait,nüc Deum ad gu-bernandam Ecckfiam heroam quempjam ' fiueecclefiafticum,fine politicum,utuoçat, excitaturum,qui tenebras difcutiet,»Schofti busobfiftet. Hxcigitur eft ultima Brentij de feripturae perfpicuitate refolutio : hæc ra tio confirmandi fuos,amp; armandi aduerfus nosoés. Paucisigitur ea confideremus,ut quanta ratione in rc tam graui Bren tius fen tentiam ferat,agnolcamus. Pofletiuftè primo ab eo peti.q ua audoritate hçc faciataut quis ilium confiitueritludicé in hac caulà, in qua de tota religione,amp; falutc çtcrnaoitt nium agitur : fed hxc omittanius.Quod igi tnr inquit,pios doceri undioneSpiritus fan di,etiam fi imperiti fint, de rebus ad laluté necçflarijs.q maximéprobamus:q nos Deus uera pietate donat,quos agnofti tones fuas, non permittit errate, uel diutiùs in errore perfiftere: amp;nbsp;quamuis multa ignorent,cùm tarnen à magificrio Chrifti nôdifeedunt fti pcrbè,«S:pertinaciter,non imputatnr illis in peccatû ignorantia manentibus in Ecclefia. Quo argu mento nouitas hxreticorû maxi-mèarguitur. fienim multa ptxter peccatû ignorantur,fi cognitis præcipuis capitibus fidei,ut Brentius inquit,aliarû return igno-rantia.de quibus,cùm opus cft,à Spiritu (an do inftruuntur,non impedit faiutcm: cur non meliùs confuleretur Ecclcfiæ,amp; przci-lt; pùè fimplicib.lî nihil moueretur contra an

GBRTO. IVDI. ECCLB. ©-c.

tiqtiam illam fidem.quam in Eccicfia eon-ftat femper habitam ? Clamét iHi, quantum - uoicntcontraSanétorûinuocationé, amp;fa-crificium altaris.attp purgatorium: certè il-lud confiât,tutiùs in antiqua fide mancntet confifiere,cùm non dubitante,nihil his ho noriChrifii, amp;nbsp;plenitudini mcritorû eius detrahi : etiam fi in hacperfuafione ( quod nulle modo credimus) aliqd erroris eflet. Si ilia prxcipua capita làtisfuntad lalutem^ curnon permittit Brentius, ât reliqui fui, 3uiefcere in gremio Ecclefix pios, amp;nbsp;incru-

itoshomines? Nam Brentius nos o(s, qui contra eumfentimus,impios affirmât, amp;exczcatos, efiante uidoriam triumphû agere.lllud certum cft,nullum,qui ab Eccle fia recedit,pium elfe: nullum,qui non earn, quam Chrifius infiituit ufipad finem fecult immobilem,amp;manifefiamagnofcit. Et ut de h is non plura dicamus, quem iufiiùs pu tabimus excxcatû.qui lucernâ,quam Chri-ftus abfcondi non pofle dicit, nô uidet, attp ideoaireritdcfeciire,uelquihancagnofcen8 quçdam alia circa doótrinam fidei,uel igno rat,ucl de illis ita dubitat, ut non propterea abEcclcfiauelit djfcedcrc ? de qua rc pie-niùs,dante Domino,ultimo loco agemus. laAant fe edodos à lpiritu,illufirato$à uer-bo Dei,amp; interim, aut nulla, inquiunt, fuit Ecekfia multis przteritis feculis,amp; nunce-tiam : autablconditamanfitfincfaccrdoti-.bus,amp; minifiris’Chrifii,finc fuse fidci mani fefiatione. Hxc eft lux Brcntij.hi funt illi pij,amp; undionem haben tes à Deo.Sed de his fiipcriùsfatis, Quæ nunediximus propter hanc.de qua fe iadant,lucem. Nam quod fc quitur, quod Deus permittens fuccefibres oesordinarios Apofiolorfi deficerc, exfufei tetheroam aliquem uel ecclefiafiicum, ueï politicû.quid aliud efi,quàm adulatio ma-nifefiifsima?Lutherûfortèdicet elfe hune ecclefiafiicum heroam : nifi forte le mali^ nunc apud fuos hune haberi,qux multo eft maiorarrogantia. Detemporali ucrô, fiue politico,quemuocat.quidaliudeft, quàm Juo domino,illuftrifsimo Duci blandiri, amp;nbsp;adulari.utfeducat, cùm Brentiushis, quos Deus ex lapidibus fufeitat, auftoritatem à Deodatam oftenderit in totam Ecclefiain manifeftisillis miraculis,quibusaut lofue, aut Gedcon,amp; fimiles fuam milsionem, amp;nbsp;auâoritatcm confirmarunt,adhibenda effet ei fides fCæterùm nemo fibi banc aufto ritatempræfumereetiam in ueteri populo aufuscft,nifi Theudas ille,aut ïudasGali* lxus,dequibus in Aftis Apoftolorum lcri-ptum eft : multo uero minùs nuncid àquo uis prçfumendum cft.eô maxime,quôd cer tilsimè auûoritas miniftrorumChrifti ulqf ad finem feculi certa promifsionc Euangeli ca confirmata eft in Ecclefia. Et, quod nee Brentius negate potefi,etiam fi illi fint ma-Ii,audi€ndirunt:deper eos Deusefficit,ad

quo4

Huo(i ordinati funtErgo docet pei* cos Ec-clefiam.ucrbum fuutn.amp;Sacramenta mini ftrat.Quare intolerabilis eft haec tanta afle-rendi ut certifsima.qux tam dubia.dc reuera falfafunt.audacia. Quareiefta, lit nobis boccerrifsimèconftitutum.fcripturamdu-biamefle.amp;fæpiusin EccJctîa circa intelle-dum eins orin controuerlias, amp;nbsp;hoc aircri-musCatholiciadEccIéliam referédum cf-

fe,amp;eiusexpedandamfententiâcirca fcri-pturæ fenfum ; cuius etiam lententia ipfam fcripturânosfufcepilTe fatemur. Et de hoc ' . quidem agendum eft poftea, quod attinet ad Ecclelîæ audoritatem. Nunc tanriim Ogimiwi» defcripturatfacrjedignitateloquamur. De ^néciiluitl* hacigitur præcipuè cnminatur me Bren-nictur nof tius.Sacro(andam,inquic,Scripturamfub-O-inibonjt ijdttraditionibus.Patnbus, ôcprælatorum BiWiiu - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;: hoc nbsp;nbsp;diuina oracula humanis

. nbsp;nbsp;nbsp;■ î fententijs.amp;decretis. Citatdixiffequendâ,

jmptunm Pcripturam fi deftituaturaudoritate Eccle-fubifciiiinm fix.ualere ficut Fabulas Aefopi. Hoc nos no Igt;am4nlt;(t«='diximus.neccertègaudcmus limilt compa don'idlj, ratione.quamuis li Catholicus aliquis hoc ^iflcruit,ad’d forte referri uoluit, qd Augu.

difitmi« contra epiftolam Fundamenti dixit,Si de t/ntuflW '3igt;'^ochateEccleliæinciperemdubitare,uel 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. illiin aliqua re non credere, mulrè magis

. p- . ™ tunc de audoritate fcripturæ dubitarem; Ipllhtetur, quam Eccleliasaudoritatefufcepi. Dicita-pertè Manichxis : Si non crederem Eccldiç dicenti mihi,uos efle hæreticos, mox dubi-tareincipercm de Icriptura: audoritate, d etiam li in ea legerem Manichxum efle Apo ttolum Chrifti.non crederem: quia.inquit, cuicrcdidi dicenti Manichxum efle hsereti cum,eidcm credidi tradenti fcripturam fa-cram Quarc li de alterocœpero dubitare.de uirocp dubitabo.Haec eft Augiiftini fenten-tia eo loco certifsima quidem, amp;nbsp;manifefta: ita ut ncc à Brentio negari pofsit, fi Ecclefiæ non tribucret audoritatem Auguftinus,nec libris canonicis tribuerit. Dicamus igitur modeftiùs : fine audoritate Ecclefiae Scri-pturafacra audoritatem non habet,hoccer tifsimèfatemur.Eft igitur nobis rcfponden dumcriminationibus Brentij qui clamat, quod fit fumma irreuerentia in facram Seri pturam,amp; Deum ipfum. Simile peccatum irrifioni Chrifti,cùm ludçi.amp;militcs genua fledentes,amp; falutantes,Aue rex ludxorum, eum percutiebant.Nam quod dicimus,Scri ptura facraeftreuelatio Spiritus landi,genua fledere,inquit,eft: quod autempoltea dicimus penderc à Patribus,amp; Concili,s,ala pameftimpingere. Hæ funt iniuriæ fum-mx,quas nos Scripturx facrx inferimus : à.

' quibus ut Breiitius earn uindicet,dixit,quæ audiuimus,dcmultaalia,dequibus poftea, his nunc pro Scripturx facrx audoritate,amp; maieftate.cui nullo modo contradicimus, eft refpondendum.ncc multis.Primoigitur Ulud di(itnus,quôd h«c if fi) duo, qux nos pturam facram nobis proponendi,ipfamfpi amp;nbsp;dubia fidei interpretanda, amp;nbsp;definiendi, difertè,amp;dilucidè in confefsione fua Bren-tius,amp; Vuirtenbergenfcsconfitentur. Capi te cnim de Ecclelia inter quxdam,quç ci tri buunt,numero lexto,amp; duobus fequentib. ficdicUntiConlitcmur quod hxc Ecclelia habeat ius teftificandi de facra Scriptura, iu dicandi de omnibus düólrinis, amp;nbsp;interpre-tandx fcripturx.Nunc igitur ab cis quxri-mus,cur quç fatenturin nobis impugnant? SiEcclefiam habere audoritatem dandi amp;nbsp;interpretandi fcripturam,eft fcriptura fub-dereEcclefix,amp; iudicijs hominum, illi ergo fubijeiunt fcripturam humanx audori-tati.Quodli hoc non cft,cur nobis hoc im-ponunt,quinon aliud qiiàm hocipfum af. ferinius.Rurfum li fcriptura non eftambi-gua,fi fufliciens modus eft expoiiendi fcripturam per Icripturam, amp;per undionem Spiritus landi : fruftra Ecclelix datur hxc audoritas.qux non eft nccelfaria. Quid eft, rogo,Ecclelia habet ius interpretandi Icrr-pturanijdiudicâdide omnibus dodrinis, amp;nbsp;fcripturam fiiflicienter per fcipfam expo ni,d:undioneSpirituslandi ? Hocueniis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

dreemusin uos,quod de nobis dixiftisirrr- CottuuicitBi foriè.Ecclefixdatis hanc audoritate, utfic etfuos,lt;ji‘àd placetis pios animos.quidam olim Pelagia- irriloriè ni faciebant concedentes baptizandos pue- fi-ufirdEiclè ros in rcmifsionempeccatorum,amp;gratiam ƒ? « Chrlfti neceirariam,poftmodum reuera ne \ gantesomnia,ficiioshoeEcclelixtribuitis,

lt;Sc coram ca genua fleditis,falutantes fpon- rffdide li» famChrifti,amp; ius hoc illi pcrmittcntes. Po- Cdnoni» fteauerönegantesulliushumani iudici/au cit, doritati credendum elTe, cirea fenfum fcri- eoruvt. pturx percutitis illam,amp; intirmorum con-fcientias.Et uide quanto dolo hoe agunt in fua confefsione Vuirtenbcrgenlcs : cùm e-nim uident ex hac audoritate Ecclelix lè pofle teneri,quö elFugianqomiumtp huma nam audoritatem euadant: mox Ecclefiam hancincertam, amp;nbsp;dubiam ita efticiant, ut nunquam pofsit dubium elTe circa lidem et religionem: quin de Ecclelia lit dubitan-duni. Dequarefuperiùs multa dida funr, ibiinquiunteft Ecclelia,ubilÿ'nceritcr pras dicatur cuangelium,d rité adminiftrantur Sacramenta, Etiamex fupradidispcrfpi-cuum eft.Eccleliam illam, contra quam no prxualentportx inferi,incertä, amp;nbsp;foJiDco cognitâ ab illis definiri:ita fcilicet,utiurail la,quç Ecclelix dant teftificandi amp;nbsp;interpre tandi fcrrpturâ,qux nó conueniunt nili ci, 4 fiîperan à fathana nô poteft, uana funt, amp;nbsp;cafla; dum nullaeft Ecclelia nobis cognita, cui hxcconueniant.Nônne hoc eft limilius irrifioni Chrifti.qd in eius Ecclefiam faci-tis ? habet ius interpretâdi fcriptura,dicitis:

amp; tarnen à nullo homine cognofei poteft in * terpretauo. Hxc, rogo, dteftificatio de U»

XX 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

• »«88 DB VNO PRÆSENTE ET

• • bris canon iets,cui fit? Deo.hominib.aut An gelis ? Cui ell neceflaria?Hominibus credo: ■ nam Deo,nee Angelis,non cftlcriptura. At uero fruftràinterpretaturhôniinib. à qui. bus cognofei non ualét: imo ut apertiùs di cam,neceire eft Vuirtenbergehfes aut nulla certam habere fcripturam facram.aut certa agnofeere lieram Ecclcfiani: ilia habet cis confitentibus auftoritatem teftificandi de 1'criptura : fine eius ergo teftimoiiiotcmerè fufcipitiir fcriptura àliqua,ut diuina. Si ergo Ecclcfia,qua; deficerc non poteft.praïde-ttinatorürn eft cógregatió,fi foli Deo cogni ta,nullius ueræ Ecclefiæ teftirhohia habetis de libris facris.Quóniódo ehim teftimoniû alîcuius certum haberi poteft,fiilleignorc-turiVerâ igitur irrilîô eft quicquid delibris canonicis iiidicatis,quum nullam agnofea tis Ecclefiam,quæ non erret.Si errât Patres, fi errant Concilia, ut dicisBrenti, dubiû eft quicquid de libris ccrtô,amp; indubitâter pro canonicishabendts,dequibus in ueteri,de uera Ecclelîa nunquam eft dubitatû, dicis. Namcùmille etiam uerani Ecclefiam ele-ftorum tantùm,amp; prædeftinatorû congre-gationem affirmât cire,de quo fuperiùs di-♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ôlum eft,incerta eft illi uera Ecclefia,quo fit,

ut etiam libri canonici fint ei incerti ; fiqui-dem non nouit ille ueram fuifle Ecclefiam, quxillosrecepit,nccullamuetcrem Eccle-fiam,qux nô in quibufdam errauerit, agno fcit.Quomodonon dubitandiim eft illi, de libriscanonicis? Sed hune locum infenùs commodiùs cxplicabimus : Nunc hxc fatis fit annotaffe.Ex quib? oftcnditur,qiiàm in-confideratè illi agunt.qiii E£clèfiâm,amp; fcripturam ita diftingjût,quafi alteriiis aufto-ritas alteri dctrahat.ut Vuirtenbergenfes ui denturagere.Sienimdixerimus Ecclefiam iudicare debere de dubia cxpofitionc feri-pturç,ftatim iiiferuntiniuriam fieri feriptu rat: cùm reuerahæcduo ita coniunda lint, utalterum in altero, qui reftè quxrit, fem-per ihnen iat: nifi quôd ut often fum eft,Ec-clefia eft antiquior fcriptura,«amp; eius auéfori Crfft AT tâte nobis eft tradita. Quomodo uerô hoc

I bon fitfcripturam Ecclefiae fubijceté.dicen dumeft,ütBrentio fàtisfiatmanifeftè. Nos fljfiî f//r/cri^ççi.tifsimo habemus, q» omnis rëuelatio, ptur£,^de quæ à Spiritu famfto proccdit,fubijcitfibi librUcanoni Ecclefiam.Quidqdenimuel iierbo,uelferi cif,lenfuh- pto Deusloquitur,fuperiuscftomni intel-foruiudica^ ohini humana,amp; Angelica ratione: rr no CO ra- Scripturâuerôfacramoftendimus àSpiri-, * nbsp;nbsp;/ J quot;nbsp;tu fanâo feriptam eife: noh itaqj dubitah-

iccreje dum eft,quin illi Ecclefia fit fubdita. Hànc uci fententiam femper tentiirîlüs amp;quari^uâ trißiniumefff funtCatholici.qui æqüalisüoiuntaùftori-»ftenditur, tatis elfe Ecclefiam,amp; fcripturàm : amp;nbsp;qüidâ plus tribuant Ecclefiæ.nihil putantes detra hi alteri exalteriiis excellëtia ; maximëquû quicquid fcriptura,uel Ecclefia habet, totü fit à Spiritu fando,qui inter cas,prout uult^

CERTO IVDI. ECCLE. ©•«.

diuiditauAoricatem.Hocnonnulliaiïerub quos non damnamus,quia hoc lentiunt nô damnantes etiam eos,qui aliterfentiût, led nobis mültbmagis contrarium placet, uel hac fola ratione,de qua diximus : quia Spiritus fandus reuelat,amp; dat Ecclelix Scriptu rahl (acram : quare non poteft non illi fubdita cfiquot;e,fi cnim Paulus fuje ipitus prædica. tioni fubditus erat,fi ea ipià,qüat per os eius Spiritus fandusloquebaturËcclefiæ, illuni ita obligabant, de tenebant fubditum, quia cranta Spiritu fàndd reuelata,utmeritô il-iedixerit,Licetnos,aut Angelus de cœlo e- . nbsp;nbsp;nbsp;i.,

uangelizet.prxterquam quod euangelizaui musuobis,anathemafit.Quomodo boom bis fidelis,amp;tota Ecclefia ciidem fubdita eft, fiueuerbo fold, fiiie feripto reuelata fint? quod fi ita eft, fi certifsimè Ecclefia fubdita eft Icfipturæ,quomodo illi ius tribuimuste ftificandi,amp; interpretandi lcripturam, niit quia hoc non ut fuperior fcriptura facinfed ut fubdita ?Cùm cnim Viiirtenberg.in cap. de Ecclefia dixiirent,Ius hoc, quod Ecclefia: damus,nôficintelligendum: quôdhabeat liberam poteftatem uel mutandi Icripturâ uel noua dogmata fidei condcndi,aut no-uam religionem,amp; nouum cultum Dei fta.* tuendi: hoc nos maximé probaiiimus,o-ftendenteshocefrecertifsinium,amp; ànoftris etiam recentidribus dôéloribüs,dc nomina tiniàThomaanertum. Ex quo etiam illud apertèfequitur,quod ibidem affirmant, amp;nbsp;nos laudamus,Ecclefiam agnofeere uoeem fponfi fui in libris canonicis, de habere certam rcgulam,iuxta quam dbfcura interpre tatur,dt dubia defininPropheticam fciliceà, amp;nbsp;Apoftolicam pratdicationenl.Hjc cëriif-fima,funt non quia Ecclefia ùult.audorita-tem datfcripturç: fèd Detispotiùs hoeâgit, danscamutreuelationé propriâ Ecclefiæ, quod illaagnofcens fubijcit fè reuelationi, amp;nbsp;teftificatur nobis,ie hîc agnôfcere,amp;certa fidcintueriuerba.amp;Spiritum fponfi fiii;

Et rurfum,cùm de ieniù huius Icriptufj du bium eft,nôn qiiod lîbi placet definit Écclc fia: fed quod ex ilia régula prxdicationis PropheticsE,dc Apoftolicac certum habet, id definit, oftendehs filijsfuis hune eile Ich-funl fponfi fui.Itaque femper fubdita ma* net Ecclefia fcripturæ,utipfe Spiritui diuii no,de reuelationieius; de tarnen nobis daf gt;nbsp;. » ipfatn lcriptliram,dc explicatillartl ;Hoceft ; fubijeerefcripturamhumanoiudiciofQui» t^neätturno hoc dicat,nifi qui obftinato animo deerfuit fgt;rohonort omnibuscontradicere,amp; nihil intclligere? feripturt, Sed ùideqiiid illos mducat, fi Ecclefia fub- frdprollbtf dira eft fcriptura:, fi iuxta cam amp;nbsp;regulam efuncer» Apoftoliea:,amp; Ptophetiex prxdicationis lu dicare debet,cur non licebitnobis eius dicium ad hanc regulam exigere, utfi illi . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■

non confonet,rcijciatur?Hoc eft frequen- ƒ* tifsimèinoreBrenti),fcd uidequàmincôfi nbsp;nbsp;nbsp;no»/tail

deratè,nec feipfumagnofcit. Quod qgit,nô dAW (toailt, eft

tA Eccléfiam fcripturx fubdere, fed fuo iu-dicio.SituBrenci deiudicioEcclefix iudi-cas.fiiperiorcm te conftituis Ecclelia. Nee enim,utapertè dicamus.iudicium Ecclefiae aliudeft.quàm quod ita (nintelligenda fcri ptura.uel ita fennendü iuxta regulam prx-dicationis Apoftolicx. Si ergo hoe ludiciü tu i’terum examinas,nónne fuperioré te fa-eis Ecclelia : idep duplici ratione,Primo au-ftoritate;fecundofcientia amp;iudicio? Itatp dumBrentiuspromaieftate fcrrpturæ pu-tat,autlimulatfeagere, agit reuera pro fua auftoritate.utliceatillijfuisq;omnibus fu-periores cfle Ecclelia,óceiusiudiciumretra ctare,amp;feipfos lapientiores Ecclelia confi-denter dicere.Quantö iuftiùs, ôc lenfui hu-mano,lideiq,conuenientnis Catholia im-, peratoresGratianus,Valentinian^,amp;Thco L.UfWo.C. doliiispronunciantes.Iniuriam.inquiunt, defumma facit iudicioreuercndifsimx Synodi: û qs femel iudicata,acreéièdilpolita reiioluere, dcpublicèdilputarecontenderit. Huius legis auéloritate te premo Brenti,omnesqj có fefsionis tuç.Si indicium eccleliafticû reijei tis,imperiales leges,amp;auftoritatcmnó po-tcftisnonagnofcere,Caueteneexillis litis, qui HOC Deum timent.hec hominem reue-rentur.Sed quoniam de lege diximus ciui-Ii,0riudiciofeculari,illiusexemploagamus ultimo cum illis.Si inter duos caufa agitur, amp;uterfp habet pro fe lurilperitorum fenten tias,qui fuas leges ita exponunt, utin contrarias fententias fecundam eas feindantur; amp;alij iudicandura proaltcrö,alij contràfcn tiaut,ita quod dubium ell de fenfu uero le-gum : aditur iudex à litigant!bus, amp;nbsp;Aduo-catis:amp; poll caula: difeeptationemaudiut fentcntiam,in qua iudex altera parte damnat, alteram abfoluit,amp;limul aliorum lu-rifperitorum fententiam probat, aliorum reijcit.Quis rogo,li hie lit fupremus iudex,à quo prouocari non pofsit,dicet, Hunc iudi cem fuperioré conftitutum fuilfe legibus, quiainterpretatuseftcasiQuis non intelli git,quam hoc lit falfum ? Iudex ille litigan-ttbuseftfuperior, «ScAduocatis, illos iudi-cat,no leges quas fequitur,perquas iudicat. SicigiturBrentiinter nosquxftioell.uerbi gratia,An uita cœlebs.uotumqj eius lit cultus Deo gratus,atcp ad fui obferuantiam uo tCotWl.y. uentemobligans,an non ? Oifputamus de fcripturx locis,qui de hoc loquuntur, Volo omnescflelicutmeipfum.Propterfornica-tionem unufquifcp fuam uxorem habeat, Etillud deuiduis, Habentes damnationé, quiaprimarafidemirritamfecerunt.Etillud,Non omnes capiuntuerbum iftud, fed quibus datum ell. Et, Qui potellcapereca-piat.VOs interpretamini prout uobis uide-tur,nos prout accepimus à Patribus, quantum etiam nobis uidetur, li Ecclelia ferat fententiam, fi in Synodo teuerendifsima hoc conftituatur, uo; falfum fenfum fcri« pturx habuiir9,nos herum.Quçro iam nun quid Ecclelia hocdefimens fecit Ie fuperio-rem fcriptura f Gerte no magis quàm iudex ille,de quo diximus,fuis legibus fe fuperio-rém conllituit.aut certè tu cùm afleris ficin • telligendam fcripturam.Non ergo nos agi- ■MaW.18. mus,utfcripturam fubijeiamus Ecclcfiæ, amp;nbsp;t.itti Tint-iudiciQhumano,fedutpriuata humana iu dicia Chrillianorum circa lidem, amp;nbsp;fcriptu ramfubijciantur publico Ecclefix iudicib, non utEcclelia ludicetfcripturam: fed nos,L-quidiucrfadeillafentimus. Tantuinagi-mus,ut ego,amp;tu,noscp omnes,amp; uos oes pu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

blico Eccleliæ iudicio fubic^i fimus : quod tiovnproa uos aperte refugere ollenditis ; idqj faci-prio fenfu tisquafi honorem feruantes Scripturæ fa- Brent'^ofleii^ crx: Sed reuera illam fubuertitis,eùm Eccle ditur , a fix non uultis elfe fubditi, de qua fcriptura dicit: Qui Eccleliam non audierit,fittibi ii- r» cutethnicus,amp;publicanus,Etellcolumna, ’ f amp;nbsp;firmamentum ueritatis. Hoc maxime ™ ollendit,quod in line huius loci de Icriptu-raBrentiusagit.Reieélis enim Traditioni-bus.Patrib.Concilijs tandem iiiquit. Quid “ igiturtandem lietfQuis crit controuerlix “ huius finis ? Quod erit ultimum indicium? “ Quibus relpondet: Agnolcimus iudicem, “ quern in Symbolo Apoftolorû didicimus, “ iudicem uiuorum,amp; mortuorum, eius di- “ cit expcélandum indicium. Quod multis exemplis' noui, amp;nbsp;ueteris Tellamenti cona-turprobare,confirmäs fuos ad cohllantia, ucl obllinationem potiùs. Sic enim ait de,« me,Habet quod fxpe,ac multum in fuo fcri „ pto urget, quern iudicem, aut quod fupre- ,« mum ludicm agnofcamus, atq; ita claudit ,« hunclocuin quo fufeeperat uindicandam Icripturx audoritatem, ut intelligas hunc fuilfe fcopum eius uindicandi fibi liberta-tem.DicasigitnrBrenti manifellènulli hu mano iudicio uos uelle parère, amp;nbsp;reuocare quicquid diximus in prxeedenti loco de principüofficio in Ecclefia,amp; aperte die tc null! Principi uclle ohedire, nili fequatur qux tu doces,amp; uanam efl'e oem auélorita-tem,non folùm ecclefiallicam, fed de fecula rem ; Qux enim nuncalferis,hoc manifcllè contincnt.Etuidetu.autquifquis commii-ni fenfu non caret, cur magis uos noUi do-dores nulliteneaminiparere circa hxc fi-dei dogmata,qilam nos ?Cur,inquam, magis uobis liceat folius Chrilli iudieiü audi. re uelle,quàm nobis,idqj in qualibctalia co trouerfia fidei? Si fiat, opus erit noua ah-nunciatione decœlo,aut miracUlisin omni cotrouerfia religion! s,amp;frullrà«rit,qdqûid laboris in Concilijs Ecclefiallicis alTumptû eftaPatrib.uelalTumipotell. Hisitaqjputa mus fufficienter refponfum elfe criminatio nibus Brentij,quibus nos arguit,,quôd Ec-clefiam fubijeiamus humano iudicio; amp;nbsp;o-ftenfumelfc, quàm uerifsimè fcriptura lit fupcridr omni crç^tura;^Mmçn no minus

uerè Ecckfia tradit nobis fcripturam,amp; in-tcrpretatür dubia.De ratione nero,qua boe bccletia facit,dicetur cü egerimus de cf tens tnb. qux propölitafunt.Nuncigiturdetra ditionibus dicenduin eft nobis,quæ meri-€lt;lt;ƒgt;,jo. tóconiuhgcndïefuntScripturx. Igitur circa tradicioncs allerendas non cR nobis diutiuslaborandum.ConRat è fuperiorib. Apöftolicartt prædtcationem primum om-Aiuihene (qiiod ad externa attinct) quibus aedihcaturlïdes,in banc fundantur traditio ties.rioriquæcuntp; fed ApoRolicæ.Sitcrgo bic conftitutum.nos non de alijs tradition! busloqui, quàmde Apoftolicis. Quanquâ nqn negamuspo/Te Patres, atep Concilia ali qua tradere, amp;. conftituere præter ilia, qux fcnptafunt,cùm id diuinz gloria:, amp;laluti aniinarum expedite ludicanerint, bzeeR enim auôforitas illis conceiïàad gubernan-dos fideles: de qua Paulus inquit,Obedite præpofitis ueftris,amp; fubiacete eisî ipfi enim peruigilant, tanquam rationem reddituri pro animabus iiellns.Has Prxlatorum tra-ditiones prxterApoRolicas illas,nunc omit timus,cùm illas qiixhmus tantùm.quibus fcnptura tradita ell nobis.atcp exponicur,amp; dubia circa ridem definiuntur ab Ecclefia. ^on igiturquasilla poftApoRolostradidit, jure illo,quo ad falutcm xternam giibernat populos : fed quibus à Deo acceptis perApo î.oios gubernatur.iScquasin omni füo rc-étoiudiciocoilfulit.Iuxtaquamdiftinftio. nenijtraditionem ApoRólicam nos uoca-mus,quicquid Apoftoli acceperunt àChri-fto.atqjunanimiter, amp;nbsp;concorditer docue-runt Ecclefias.Quum enim certü fit,in fub-ftantia fidei, cultus, amp;nbsp;morum GbriRiano-f um Apoftolos à. Chrifto,amp; fpiritu eius edo dos,arq? eadem omnino docuiire,qùia uno, ôteodem fpiritu. Docereauté non fitaliud, quàm tradere id,quod docetur,eis,quiau-diunt.amp;difcunt: nleritô Apollolicam tra-ditionéuocamus quodcuncp dogmaàDeo acccptum.quod Apoftoli docuerunt prædi can tes Euangelium.amp; ( ut diximu s ) fidem, cukum amp;nbsp;mores Chriftianos formantes, lt;Sc à Deo inftituta traden tes. Hânc traditioné extendimus ad feripta etiam amp;nbsp;non lcripta. Quamuis enim appropriate nonline tradi tiones cas dicere multi confueuerint, qu£ fine feripto recep ta funt in Ecclefia ab Apo-fiolis.nihil tarnen obeft fi uniuerlaliùs acci piamus : cùm hoc Catholici omnes certum babeamus, Apoftolos multa docuiflequ« non fcripfefunt: amp;ca ipfaquæfcripfcrunt, multô latiùs docuilTc.pluribus fcilicet uer-bis,(Skquidem non femel, fed frequentifsi-mè.nec uniuslingux bominibus.fed diuer farum amp;nbsp;multarü.cùm in uria tantùm Grx ca; uelutmultum duabus.hoceft, etiam He braicaferipferunt. De quibus fatis diâum eft proximo loco. Traditio igitur Apofto-lica nobis fit quoduis dogma à fidelibus, amp;

Ecclcfijs, quas Apoftoli docuerunt, ex eo« rum dodrina certa fide fufeeptum. Ex hoc enim,quód poftea fcripferint,breuiùs certè «Jccompendiofiùsexponendum eft, exeogt; dem etiam quod non eft fcriptum, certa fide percipitur.De his igitur traditionibus lo quiturantiquißimus Irenæus. Etquamuis fuperiùs multorum grauißimorüm Patrû teftiihonià in noftra Alfertione catholica ädduifta eile diximus,(|uibusprobatur tra-dica elfequxdam fine lcriptura,amp; plurima eorum in eis ipfis qux fcriptä funt, traditio ncmconfulendammahifeftè docent.

Sed locus hic Irenxi eft nobis diligenter ex-pendendus: qaamp; noftra confirmât,amp; Bren LocMll^^, tius tertio hoc loco de traditionibus con a- „tei de trait turin alienum fenfum traherc. Irenxus igi tionibiaH^'^ turinprincipiotertij libride rationc con- .

uincendi efricaciter Valentirtum,amp;cxteros hxrcticosdilTerensrefert,primo coS amp;fcri I . pturasamp;traditionemcontemnere. Dequo fupràlocuti fumus refpondentes Brentio. tradtta,lll' Etmox.qiiod ibi diximus,inquit,Apoftolo telligedill,l'^ rum traditionem ab omnibus uideri polie, BreftriiKl**’ quiuerauoluntaudirc: earn exfuccefsionc quia Ecclefiarum,quasfundarunt Apoftoli,diCit (ji/jnHailf agnofcendameire,amp;rcccnfctRomana: Ec- aßglloliJf clefixpontifices continuo fuccedentes in ea ” * abApoftolis,ufq) ad Eleutheriiimduodeci moloco,eotempore,quohxcfcribebat Ec- l*rniiltlirgt; clefiam illain gubernantem.De quibus om nibus fatis fuperiùs didum eft. Inter ea Polycarpi audoritate utitur, quern Ecclefix Smyrnenfi prxfedum Epifeopumab Apo,., ftolis tefert,amp; Romam uenifie fub Aniceto, multos^ hçrcticosad Ecclefiani conucrtif-fe. Vnam,inquit,hanc ueritatem annuncias ab Apoftolis fe percepifle, quam amp;nbsp;Ecclefix tradidit.Poft hxc omnia fieloquitur,Tant« igituroftenfioncs quum fint, non oportet apud alios quxrere ueritatem, quam facile eft ab Ecclefia fumerc : ciim Apoftoli, quaff in depofftorium diues plenifsimè in earn contuleruntomniaquxfuntucritatis.Hxc proponit: in quibus bene coiiffdera, quod non ad folam fcripturam, fed àd Eccleliam nos mittit.in quam dicit Apoftolos omnia, quaff in depOlitorium quoddam contu-lilfe, amp;nbsp;noh in fcriptura foliim : non aio ipfum negalfe fcripturam, quoniam deea inhisuerbismentionemnonfecit. Con-ftatinprincipiohuius libri non longeante hxc de quatuor Euangelijs fcriptis di -xilTe. Non itaque fcripturam dico ab Irc-nxononagnofci:fedid alTero, quod non ad folam fcripturam nos mittat. £t utaper- ' j tè quid lentiat Irenxusagnofcamus,audien daîuntquçfequuntur.Perfuadctomnibus i ' ad Eccleliam uenicndû elfe, Hxc eft enim uitx introitus.inqftit, oésauté reliqui fures funt dclatroncs: propter quod oportet dc-uitarequidemillosrqux aûtfunt Ecclcff* cum magna diligentia diligere,amp; apprehen

derc

■êereaeritâtistraditionem. Quid enim, etß qaaedealiqua modfcaquxftione difcepta-tioeffet,nonne oporteret in antiqtiiftimas reenrrere Ecclefias in quibus Apoftoli con- ' iierfatifunt,amp; abets de præfeiiti quxftionc fumere qd certum,amp; re liquidum eftf Hxc, rogo'attentiùs confidera. Ad Ecclefias anti-quifsimas mittit in dubijs, in quib. inquit, Apoftoli conuerfati funt. Et non ex literis dicitqrendum effe, fed ab eis Eccletijs, hoc eft, teftimonijs earfl lumendum effe, quod •reliquidum ( inquit )eft.Non quod fcriptu ram neget legendam efle.fedquia fciebarex uerbiseiiis dubia frequenter oriri: quü in dmerfosfenfustrahuntur. Idquodfequen i tibus uerbis mag-.s explicatilic enim poft ea quxeitauimus immediatè loquitur, Qiiid autem ti nec Apoftoliquidem fcripturas rc liquiffent nobis,nónne oportebat ordinem jfequi traditionis,quam tradiderunt ijs.qui buscommittebant Ecclifiasf Cui ordinatic» •ni affentiunt.multx genres Barbarorum eo rum,qui inChriftum crediint.fine charade re uel atramento Icriptam habentes per fpi ritum in cordibus fuis falutem, amp;nbsp;uetçrem traditioncm diligentercuftodientes. Vides „ ut hie aperte traditioncm diftinguit àferi-

ptura,amp; earn rcfei tad omnia qux ab Apofiolis prxdicata funt.amp;ab ea fumendam ef-fecertitudincm in omnibus «ontruuerfijs

docet.Cluod etiam parum póft feqiientia o-ftendunt.Hanc (inquit ) fidem qui line lite ris crediderunqquantum ad fermonem no ftrumBarbarifunt: quantflautem ad fen

tentiam,amp; confuetudinem, amp;nbsp;conuerfatio-nem propter ndem perquam fapientifsimi funt.d: placent Deo, conuerfantes in omni iuftitia.caftitate amp;nbsp;fapientia : quibiis fi aliqs annunciauerit ea qux ab hçreticis adinuen tafunt,ftatim concludentes aiires longins

fugient.necaudire quidcm fullinentes bla-fphemumcolloqiiium.Sic per illam uetere Apoftoloruni tradiüontni.necin cócepiio-nemmentis quidenaadmittunt quodcun-quecorum potcntiloquium eit. Haeceo loco Irenxus.In quibus laiT) apertiüs babes,amp; quamßt latiortraditio Icriptura. amp;quain ftpertior; quod Barbari babeanttraditioné fineliteris,per illam omnia aliéna dogmata reqciunt,amp; ço modo ad tradnionem con fugiendum.acli neqjlcripturam nubis reli qiuffent Apoftoli.Brentius autLin hunc locum Irençi de traditione interpr, tatur.qua nobis Scriptura fatra.amp;qiiæin eacontinen

, turtradita,inciUit,funt.Hxc,ait, traditio ne ceffaria tftnobis.iS: modis omnibus ample ftcnda de qua loquitur.ait, Iren sus. Nam propterea exillimat ilium liiccefsionem E-pifcoporum recenfere,non ut fc pilcopis li-ccat noua dogmata contra fcnptiiram finge re:fed utexluccefsione ilia habeamus te-ftimenia,quibus ftripturam certo agnofca mus. Hane traditionçm fenpturse, niqmt»

te agitur.In ter hasetiam illx funt, qux fine fcriptura in Ecclefiatenentur. Deqiiibiis Cap 'Ll}» nunc eft nobis cum Brentiocongrediendû; ca de fifpciê que iiixcertè intelligas,probet illas,anne- tiafcriptu* get.Cap.defcripturaquantadicit aduerfus rlt;e,guæB.ci eos,qui traditiones prxter fcripturam fufei tatnunbro^i piunt,dequibusnonnihiIfuperiùs.Tradi-j^ tionarios amp;. traditiores nos appellat, amp;nbsp;ex Ml® qifeffo difputat de fufficientia(utinqtille)

Cic pfedione fcripturx. Idtp primo ex uerbis butbneiau illius legis,Qnçtibi prçcipio hoc tantum fa ptura/lati» cies,necaddasquicqiiâ,necminiias. Quod, 'duin, inquit, idem nobis eadem grauitace dici-tur,Si nos,aut Angeliisdecœloalitereiian-' gelizauerit,prxter id quod eiiangel'zatuni ert,amp;c.Et ne refponderi poffef quod Paulus non dixit^ Prxter id quod fcriptum.efii

fed qued euangelizauimus uobis, quod ad prædicationem rcfcrri debet. Addit Euan-geliuni, quód Apoftoli pracdicarünt, not uoce tantùm uulgaiuni efle.fed in fcriptura pröphetica prins comprehenfum, ut Paulus inquit,Scgregatus in Eüangelium Dei, quod ante promiferat per Pröphetas fuos , in Scripturis fanftis : amp;nbsp;jam, etiam inquit, tuin mandabaMir literis Apoftolicis. lis ad-iungit curam Chrifti amp;nbsp;Apoftolórum circa probanda eaquæ döcebantexfcripturis.

,, Naili, inquit,Apoftoli in Syriodo illa fua,de „ qua Aéluum iy.rcribitur,non audent quic-„ quani deiïuire abftp facrac Scripturx auóto-» ritate.exfblistraditiönibüs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ti-

M tantenim PrÖphetarum oracula. Et Petrus, „ inquit tand fecitlacrani fcripturam, utprx „ ipfa manifeftó dàiilnet Patrum traditiones. I Pfl i ’^^'^^'’^PMdqüit,ertis de uana ueftrt con-

' uerfationepaternx traditionis. EtPaulut ” Coloircnlibus fcribensaperte dehortatur, ” aitBrentius.afeftandis liominum traditio ” nibus. Videte,inquiens, ne quisuos deci-pijcpcrphilofophiam amp;nbsp;inanem fallaciain „ iëcundumtraditionébominum. Et idem „ etiam lëipfum reprehendit. Abundantius, „ inquiens, exiftens emulator pateriiarum „ mearum traditionum.His itatp amp;nbsp;traditio-,, nes proprio nomine reprehendi uidentur^ „ óc exemplis Chnfti Ôc Apoftolórüm admo-„ nemuromniaprobareexfcripturis. Sufh-„ cientes ergo finite continent quæ ad uerâ ,gt; noftram falutem cognitu funt neceftaria.a-titilTiltt 5 perte teftante Paulo cum inquit,Omnisferi ’’■ pturadiiiinitiis inipirarautiliscftaddoceri

*’ dum,amp;CiEt,VtperfcCtus lit.inqt.homo Dei, ”amp;adomne bonuopus inftruftus. Quibiis ” uerbis nihil pöielt mains dici de fufheien-tiafcripturje. (^nibus etiani ilia fufFragan-VKC.IO, turCliriidjtqabeiit Moyl'en amp;Prophetas,au

diantillos. Etqux apud loannem.MulU ” quidem ic alia figna fecit lefus.quae no Cunt

lcripta,amp;CiHaecauttm fcriptafuntutcreda ’ tis,quôdlefiiS eftfilius Dei: amp;nbsp;utefedentes

” uitamhabeatis in nomine eins; Igitiirfatis ” nobis ad falutem amp;nbsp;fideni fufficiût quas fcri ” pta funt.PetebanthiC omnia rclponlîonéj * niiïBrentiusrefpóridifletfibi. Nam poft hæc omnia,quat de perfeédone fcripturje,(S£ quod con tineat omnia fufricientia ad talii-tem diéta funt.refert.quod noéin fcholijsdi Ximus.exponcntes fcripturam füfficientem elfe : quia in uniuerfum omnia córnpleéd-tur,uclcómaximè, quoddocet andiendos Prxlatos,amp; Eccleliam: atqj id ea effe auftori J tatem gubernandi nos ad falutem. Quare fpecialia iam ab Eccleftæauiftoritatcfuntfu fcipienda.Ciim itaqj h.rc rcfert.irridetquj-dem ea,amp; ut inqnit acumen meum : fedfe ueranibil reipondet : nec eft acumen meii boc.fed lincerifsima uentas Pauli, Tenete, inquit traditiones noftras fine per epiftolâ, fiue per fenaoncm. TcncturBrentius ha«

ratione,(î fcripturje credendum eft, ic obe- Cäp-I]» diendum:iliaprxeipit non fcripu tcncri. Qÿimdiiiif Quibut Brentius nihil aliud dicit.quàm no efle fufeipiendas traditioncs.qu« cum fcri- n’ ptura pugnant:n«(;ß cuiuis credendum line .. , „ j-ii iudicio obtrudentinobis quafuis traditio- ° i ncsApoftolicas. Quatduo nec nos unquam diximus,amp;tolerandanon efle aperte fatc= mur.Quispatieturaudire recipiendum el^ fealiquid quod pughat cum fcriptura, aut Apoftolicam Iraditionem (cripturæ pofle Contrariatii efle? Iliad etiam quis Catholico rum unqua petijt,utcuiui$ credatur diccn-ti.Hanc elTe Apoilolicam traditionem ? 11-lasfolas recipicndas dicimus, quas teftimo mjs fide dign i s Ecclefiarumconftat proha-ri.De quo pofteà.Dicat igiturBrcntius nûc, an contra has certifsimis teftimonijs proba tas quicquam affcrat.Quod fi non ; nihil eft inter cum amp;nbsp;nos in hac re quxftionis. Sed uideoillurhutrincpurgeri: hinc apertifsi-mis illis uerbis Pauli de renendis traditioni bus,amp; alijs certifsimis teftimonijs Patrum. Vnde fic aperte proprio loco de traditioni-bus inquit,In hacigiturdifputationenega- n ri quidem necdebet, necpotefti quin tarn » Chriftiismultadixeritamp; fecerit.quàm Apo « ftoli multatradiderint amp;nbsp;inftituerint.quat « nonfuntabiplîsliteriscomprehenlà. Hæc « funteilis uerba, idep ftatim confirmât uerbis iliisIoannis,Multaamp;aliafigna fecit le-lus:amp; Pauli,Tenetetraditiones,amp;c. Vides hisdifertis uerbis Brentium traditiones no fcnptasconfiteri; tantùm pofteain hoc loco petit,ut non recipiamus fiótitias traditio nes pro Apoftolicis ; quod nos etiam quàni maximè uolumus.Finita itacp uidetur eau-fa traditiohum, quod attinetad earum au-étoritatem; Sicnim quæramà Brentio,an ift.a quæApoftoli tradiderunt,(Sc inftitiicrût ( ut ille iriquit ) nectarnen feripta funt, mi-noris auftoritatis fint quàm lcripta:piito eumnon negaturtim æqualis audoritatis elTecum Apoftolicapra;dicationc,in qua co tinentur etiam non icripta. luxta uerbum illudPaùli,Tenetetraditioncs,amp;c. fine per fermonem,fiucperepiftolam. Cuf (gituf paulb antè in eodem capite ftatim póft prin cipium dicittraditionarios fiuc traditohes, quorum tubam me nunc præccdere affirmât, fufeepifle bis temporibus feruitiiféni ludaicam amp;Cabalifticam,at(ptyrannidein inducendam in Ecclefiam. (^iiare rogo? Quia,inquit uerba enim eius referam cu^ iusamp;prioraquidiximusfunt) Non cohi « tenti fcriptura diuinitùs commendâta ôc lt;« confifmatâ,ialt;ftaht Apoftolosmulta tradi- « dilTepoftefisfermone, quæ non minorcm « habentaiiftoritatem,quàm quæ feripto ma « data funt.Verifsimumeft nos ita diccrc, amp;nbsp;« Brentius fateturin his quæ citauimus, ne-gari nec dtbere necpolTe nonnulla inftitu-M abApoftoiii fine fiteris.lnter fixe non ma

gis5iftat, quàm$ nosretulitdicerc multà elTeeiufmodi: illedicitnonnulla. Poftunt honnulla rriulta efte : fed utcunt^ fit,nón de numero «Sc inultitudirte traditiönuni difpu tamus,feddc lieritateearum.Hancnosalfe ' tentesgraiiilsimis criminationibus amp;cort tiicijs onerat.Cabaliftas, Talmudicos, tradi tores amp;nbsp;inuedores ludaicæ feruitutis, Sc ty’-tannidis in Eccleftam uocans» Et,ütdixi-mus,eodem locO dicitjnegari non pofte nee debere.tradita efte ab Apoftolis aliqua, fine literis.Merito itacpdicirrius ilium coardari; Hirtcenirrt confitetiir illas.cùm urgetur fii-pradidis teftimonijs. Cüi certè turn diduri fiimus,utreliquâ fua foluat argumenta,qui bus Petrum amp;nbsp;Paulüm inquit reprehencie-re traditiones,lt;S: cætera quç ex illo proximè diximus; Sedquidaget.quicùmad ilia attendit, «Sc fuis pIacitis,lt;Scfocijsbult cOnferiti te.negat plané traditiones : lt;Sc,ut uides,aper tifsiinè là bij pil contradicit in capité de fcri-ptiira,poft illa, qüx contra tràditioncs di-cit.Et ut probet omnia confirmanda Icri-” pturis,ita iftqt,de PauloloquenS, Qui poft-” qüamraptiis füeratirt tertium cœlùm,«S:di ” diceratEuangelium Chriftiin Paradifo: tà ” men in docendis tidei dogmatibus confert ” fe ad teftimonia fcripturx : fiue,inquit, prx ” dieetfiue fcribat confirmât fua fcripturis.

Et poft nonnünaalia,(jüibushoc tófirmat, ,, refponfurus obiedioni,fic irtquit,Etqban-« quanialicubiiubetteneretra«iitiones,quas „ nuefetmoné,fiueepiftoladocuit:tamen no i, minetraditioniim nóri intelligit traditio-j, nes afoticaS : fed dódrinam teftiinónijs feti „ pturçconfirmatam.Cùrn enim di ci t,Si nos, „ aut Angelus de cœlo,lt;amp;c. «Sc affirmât Euan-„ gelium hoc proniilfum per Prophetas in „ Seripturisfandis.perfpicuéfignificàt,qiiôd „ nulla traditio contra «amp; prxtcr teftimohia 5, feripturxagnofeendafit pro dogmate ne-„ ceflaripad falutem.Contra teftimonia fcri-ptiiræcerfifsimuln eftnihil fufeipiendum, fed ptactet illam fiftus tft ipfe Apoftolos ali quainftitui(re,nunquid illanon funtfufei-piendailtaqjfatisoftendiqqliam fibi con-ftet nouitas. Antiqua üeró lt;Sc Catholica fen-tentia,teftantibus grauifsimis Patribus,a-gnofeit Apoftolicas traditioncseasq; fequi-turfiue in exponendisfcripturis,fiue circa C4p.$4,s alia,quxfcriptarton furtt. luxta hoc faci-Qaalifcr lèBrentiörefpondemus. cùm nobis obijeit faiptura oi Euangelium comprehenfum clTe literisPro WNW pheticis : atqj ideo cùm prxter Euartgelium «fit nihil fitfufeipiendum,nihil non fcriptum gt;nbsp;Û d- fiifcipiendum. Refpondemus, inquam, id, «JtHprxfcr quöd ipferetulit,nos diicilfe : Icripta efte in eitnlintqstx geriere omnia, non uero lingula in fpecie, dmitl'i.iiM. quodmulto magis de fctiptiiris Propheti-cis.quam Apoftolicisdicimus. Sunt in illis multa quidem myfteriaChrifti lt;Sc Euange-l)j,magisftibquadam communi ratione g in fpecie fingula. Cùm Moyfes inquit, Pro-

phetarn fufcitabit tibi Deus de genti tua amp;nbsp;fratribus tuis, ficutme,ipfumaudietis.Oni nia qüæ póftea Chrillus locutus eft, pröba-uit,amp; ibi omnia comprehenfa funt. Qua ra tiorte Paulus intelligitEuâgelium promiC. fum efle in fcripturis fanétis.quia irt eis pro miflus cft Cbrillus.promiïTa eius dodrina, exempla amp;miraeula* Cælerùm nurtqiiain Faülus fe ita conllringit, ut nihil àflereret quod non probaret fcripturis. Satis erat illi probaffe Chriftum uerum Mefsianl.uerum hominerri, uerum Deum,uerum rédemptö rem amp;iudicemomnium. ’Cùm enirnaiti i.Cûrhfitf» Accepià Domino, quoded: tradidi uobist ■quot; quoniam dominus lefus in qua noéic trade batur.accepitpanem, amp;c. non opus illi fuit ex Prophetis probare.Nam licet lin t aliqua, quibus hoceratadumbratumin faccrdotio Melchifedcch ; apertè tarnen non ita fcriptü erat,ut probaretuf iam tune completum ef^ fe.Quum Paulus id fcriberet,necProphetas citât, fed traditionem Domini,Accepi, ingt, à Domino,quod tradidi uobis. Sic de exte-riS omnibus quæ ad Euângelilim pertinét, dicerepoirumus:quôd quatriduanum La zarum refufeitauerit Chrillus: qüod ibi la-cryraatus fuerit: quod Marthamamp; Mariä diligcbat : quôd hæc fedebat ad pedes cius* ilia miniftrabat,amp; alia fexcenta,nó eft opus ex Prophetis probare : fed id duntaxat aper tè probatur,plu rima miracula Chriftum c-ditutumf Vanaigitureft illaratiocinatio.

Euangelium eft comprehenfum in Prophe tis : nihil ergo nifi fcriptum fufeipiendum. Sicutilliid multöapettiiis falfo diduni eft, Apoftolos in fuâ ilia Synodo nihil aulbs fuilTe dehnireabfqj feripturæ auftoritate. Certèciimdclînieruntnon iinponcndale-galia gentibus,uti funt auftoritateProphe-. tica,inquade uocatione gentium fada eft mentio.Sedpofteà cùm lubent abftinereà fanguine amp;nbsp;liifFocato.abftpauftoritare feri-pturæfaciunt:necàChrilto fe id accepilîe afhrmanc,fed illi hocftatuunt noUtihi præ-ceptum.qiiod putaruritpertinere adfoiien dam concordiani ludæorum amp;nbsp;Gentium, atqjunitatemEcclelîæ: idqj audoritate ilia,qua regendam Eccleiiam fufeeperunt; Et habemus in hoc loco excmplû manifeftü, pofte paftores amp;nbsp;gubetnatores Ecclefiat ilia pratciperc amp;nbsp;ftatuere,quæ iudicauerint trâ-quillitati Ecclefix,falutiqjfuorum conduce re.Et funt quidem hçc extra lctipturam,lèd confirmantur etiam eius audoritate. VeriE. fimè diXimus,quicquid Brentiusafterat, o-mniaelfein fcriptura, quia in ea iubenlur Chrifto credere amp;nbsp;Apoftolis.atqj eorum fuc celforibus obedire,audire Ecclelîam,amp; hu-iufmodi multa.qiix omnia alia communi rationecomprehendurtt; non explicité «Sc difertè:lcd (quod aiunt) implicite,«Sifiib uniuerliiliilla ratione. Hoe modo eft fcriptura fufftciens,pcrftcit(p amp;nbsp;inftituit ad om

y Y

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nebonumopus. Nihil addimusfcripturse

' uelEuangelio.traditionesfufcipiétes.quas ipfafcripturaftifcipi iubet. Non eft opus Pf/ri erPrfU pluribushxcdicerc.ledillanonfuntomit-liauiforita^ tenda.qux citât Brentiusex Petri amp;nbsp;Pauli . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.a,’uerbis:nt aperte agnofcatur.quàm puré fcri

pturamfacramtraftet.Pctrus,inquit,mani-iraaittoni^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;præfcriptura Patrû traditio-

tlMexplicdn nes. Quid rogoaudio? Petrus damnattra-tur:qnie4 B. ditiones Patrum?Quorumobfccro? Nun-»»|4hf««dca quideorum,dequibus dicit,Memorcsfitis tort£ funt eorum,quç prçdixi,uerborum à fanftis Pro feflfum phetis,amp; Apoftolorum ueftrorum prçcepto rum Domini,amp;S«Iuatoris? Nunquid illo-rum.de quibus diftum eft,Interroga patre 3,Pd.j. tuufn,amp;c ? Patrum traditiones damnat Petrus.Quibus uerbis ? Redempti eftis de uâ-naueftra conuerfatione paternx traditio-nis.Quanta eft hæc peruerfiofcripturæ ? Pa ternam traditionem uocat Petrus manife-ftè, qûæ ab infidelibus parentibus tradita eft,aut in cultu dæmonum à gentib. uel fu-perftitiofiùs à ludæis.Deniqj ipfe inquit,Re dempti eftis de uana conuerfatione paternç traditionis.Hoc eft redemptos efle abinfidc Iitate,amp;ignorantia Chrifti,à feruitute legis, fub qua qui erant,non folida amp;nbsp;uera,fed trâ fitoriahæc bona quasrentes, merito dicun-tur uanè conuerfati ; maximç tunc,poft ad-uentumamp;prædicationé Chrifti. Siue itacp deIudæis,fiueGentibusintelligashunclo-cum,de uanis amp;nbsp;ab infidelitate deriuatis tra ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«litionibus manifeftè eft accipiendû. Quàm

longé ucro hæ funt à traditionibusApofto-, licis.Simile eft huic,quod ex Paulo ad Col-loflenfes citat.Dehortattir ( inquit Bretius ) Paulusafeiftandishominum traditionibÿ, Videte nc quis uos decipiat per philofophia 6c inanem fallaciam, fecundum traditioné , hominum.Hîc aperté de traditioné infide-liumçftfermo; ficutcùmde fedicit,Abun-

rum traditionum. Hxc erâtquxdam legis iuftitiæ.in ieiünijs.purificationibus amp;nbsp;ob-feruantijs, quibus gloriabantur, amp;nbsp;Chrifti Euangeliorefiftebât. Quàm manifeftèhoc eft fcripturam corrûpere,amp;in fenfum om-nino contrarium trahere.Ipfe Paulus qui il ladicit.fuastraditionesnonfcriptas teneri Art.lJ.Crld iubet. ËtinAélis Apoftolorum confirmât Ecclefias,prxcipiens cuftodirepræcepta A-poftolorum dcfeniorum; damnat ucrotra

îhtiones infidelium ludæorum.Itaq) refpô-fum eft his,quç contra traditiones Brentius Cdp.^S. adducit. Airerimusergo,quodipfcctiam Qflrfîùcrcfr ß*’entius,ut oftendimus.afhrmat, inftituta tôôrotd« lt;iuædam elfe ab Apoftolis fine fcriptura. Et I, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;illud ei libentifsimédamus,'dilcernendam

Ç .. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eiretraditioncmincertamamp;dubiani,abea

qux certa eft.Et non recipientjas eflè pro A-poftolicis traditionib. nifi qux Hdedignis tcftimonijs probantur. Certum eft amp;nbsp;hxre-xicos quxdam nonùnç traditionuinApofto licarû uenditaire,contra quos loquiturlre* næus loco quem fuperiùs explicauimus : amp;nbsp;Catholicos de hacre etiam diuerfa fenfiflc de nonnullis traditionibus,amp; errafleetiam quofdara.Certé Cyprianus amp;nbsp;Aphricani E-pifcopi in caufa Baptifmatis ab hæreticis collati putarunt, ut oftendemus poftea ex Auguft.fe traditionem lequi,cùm reuera co tranumfequutifint.EtPapias Ioannis audi tor,de quo Brétius dicit, qui quàmplurima fibi à maioribustradita referebat,ex quibus rcgnum illud Chrifti mille annorum dice-bat.quodoccafionë deditnonnulliserran-di. Hæc omnia ex ignorantia (utEufebius prudenterconieftat ) dixit, quia fecundum literam ÓC corporaliter rurcepit,cjux myfti-céamp;fpiritualiterintelligendaerant. Multa contingerepolTunt, undc merito in dubiû uenict, num fitaliqua traditio Apoftolica. Fatemur igitur certis teftimonijs opus elfe, amp;nbsp;quidem non leuibus,fed tanta re dignis. Vbi merito attenté cogitandumeft,quæiu-fté dici pofsint fufficientia teftimonia Apo-ftolicætraditionis. Neccnim uni autalteri Icriptori, necquidem pluribus etiam magna fanditatc amp;nbsp;eruditione pollentibus cre nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t

dendumeft. Quodoftendit Concilium illud Cypriani,amp;quæftio illa antiqua tanta contentione inter Præfides fanétilsimosa-gitatadecelebrandoPafchate cum ludæis, uel Dominica die refurreftionis.De qua ha .j besapud Eufebium,Afianosomn«s Epilco pos traditioné maiorû putalTecum ludæis celebrandumPafcha,contra aliatotiusferé orbis Concilia.In quibus amp;nbsp;reliqui omncs Epifcopi traditionem Apoftolorum etiam fe fcqui exiftimabant, célébrantes Domini CO die. Et uix tandem in Concilio Nicæno terminari potuithæcquæftio, ut habes in epiftolaeiufdem ConcilijadEcclefiam Ale - .i xandrinam ôc Aegyptios omnes. Meritoigi i tur quibus teftimonijs traditio Apoftolica l probetur, confiderandum eft. Quod Ire-J.crfp-IÄ ’ næus ócTertullianus manifcftifsiménobis tradiderunt,docentes ad Ecclefias Apoftoli cas.quas uocant matrices amp;nbsp;originàrias fi-dei,easfcilicet, quas Apoftoli fundarunt ôc docuerunt.ad quas dederuntliteras,quibus præfecerunt difcipulos fuos in Epifeopos, confulendas elfe circa Apoftolicam traditionem. Etfatisillioftendunt unius exhis Ecclefijs teftimonium fufficiens elTe.cùm al ter Romanæ folius mentionem facit,amp; Ter tullianusbisquiin Achaiafunt, Corinthû: qui in Macedonia,Philippos; qui in Afia, Ephefum : qui in Italia, Romam oftendit. C^id rogo manifeftiùs oftendipotcft?Quid Apoftoli docuenntamp; tradiderint,undc me liùs agnofcctur, quàm ab ipfis Apoftolorum difcipulis, nec ab uno aut altero, fed à confenfumultorum?Ignatius Ioannis di-fcipulus,quiaduerfushærcticos traditioni bus Apoltoliçis præcipuè agebat, inquit apud

tik^bilt.ec ^pud Eufebium,quôd traditiones has, ne tlef.Mb.iô. 4“**^ apud pofteros incertum maneret,fcri ptasreliquerit.Hunclaborem tam piumfi haberemus,autmaiorcs noftri habuiflent, nonefidubium,quin multum prxftitifl*et ad traditiones confirmandas.Sed uteunque fit,Deus Ecclefiam fùam non deferuit,qua-renecdecffeilli poffiint quxad falutem ne ceffaria finit : «Sc ideO nec fufficientia tefti-moma traditionilm, quas Deus uoluit perpetuo feruari,«Sc ad falutem neceffarias effb conftituft.Hoc efi quôd Ecclefix promitti-tur,uentaté perpetuo in ea manfuram. Igi-tiirpoftlrenxi amp;Tertullianifentcntiâm,in qua Ecclefias Apoftolicas teftes effe fide di-Fpiïl.n8•CZ gnos Apoftolicxtraditioniscenfent,Augu-

liinusadlanuarium illud üt certifsimum habet,caquæ per totumorbem feruat Eccle fîa âne fchptura.uel ab Apöftolis tradita cf-fe, uel à totiiis orbisCohcilijs.Et merito qui dem ; quoniam omnium Ecclefiarum in quauis re confen fu s,manifeftat caüfäm ali-quam unde confenfus hic omis fuerit, com niünem quidem Ecclefijs omnibus, «Sc in qüàconucniuntomnes. PoteftquidemSpi ritusfanftus finebominum minifteho id efficere.Sedquia Ecclefiam confiât ab ho-minibusex commifsione Chrifti fundatä eire,lt;Scgubcrnari per homines, ctiamficut nnam fidem,fic,lt;S: eundem cultum, «S: con-fonantiam in reliquis omnibus ad Clififtia namuitamfpeftantibusper illos operatur Deus.Siergo onines Ecclefiæ conueniunt, necefleeft id uel cx prsedicatione Apoftolo rumelfe.qux confona fuit «Sc communis o-mnibus Ecclefijs,uel faltem ex Concilijs u-niuerfalibus, quæ extotius orbis Ecclefijs conueniunt: «Scideoin eis conftitüiturqd omnesEcclefiasaftringat.Igitur iuxta hoc eius quod ab omnibus per totum orbem Ecclefijscuftoditur.certurn eft iplas efle te-ftes,quöd Chriftianç religion is fit,quodnó repugnetferipturx :cùmtotam per orbem Ecclefiamimpofsibile fitàueritate dcfecif-fe,fiue.hocab Apoftolis fittraditum, fiue in Concilijs definituni.Confenfus igitur omnium Ecclefiarum in quauis re probat,'il-lam effe traditioncm à maioribus, cui con-tfadieerc,ut Auguftinus inquit,infolentifsi mæ infanix eft.Necdcillismagis dubitan-dum,quàm de ipfa feriptura, fatis ille often dit.Primum igitur hochnbeamus efficacif-fimum medium ad probandam traditio-nem,cui meritb fumus aftricti. An uerèApo ftolica fit nec ne.ex cadem Auguftini fenten tiaconfenfum effe omnium ecclefiarum:c5 fcnfum,inquam,perpetuum,ab ipfo Eccle-fix ortu.Confidera itacpduplicis ordinis tra ditiones, in quibus uniuerfx conueniunt Ecclefix. Alix funtde quibus nullum un-quam extitit dubium,ncc initiuna illarum inueniri poteft: fed perpetuo confiât illas fuiffè in Ecclefia.De his igitur noa dubitari poteft Apoftolicaseffe,quales funt Abiura-tio Sathanx à baptizandis,Inun«ftio illoru, Baptifmus infantium, Oblatio facrificij al-taris.Horum apud omnes mentioeft,nec ul lus tam antiquus inuenitur,qui de eis dubi tet,uel nouas effe in Ecclefià exifiimet: fed fempcrciim de eis mentiofit, tanquamab Apoftolis recepta habcntur.DionyfiusPaU-li difcipulus aperiè dicit hxc ab Apoftolis efre,cui confonantpolteriores omnes.Sunt porrôalix traditiones, de quibus legfmus dubium fuifr«,«Sc diuerfas legimus Ecclefià rum fententias,quas tarnen poliea intue-murprobari ab omnib.Deins quid aliud cogitandüm eft,quàm quod fint in uniuer-falibus Concilijs définira? Inter hxcputo cohftitui poffe celebrationemPafchçin Do mihico die,«Sc no décima quarta lunxcum ludxis. Vidimus priori tempore fuiffe di-uerfas fententias,uidimus definitione Con cilijiabillocrgoeft omnium Ecclefiarum concordia.Simileputat Auguftinuseffe do gma de fufeipiendo Baptifmo hxreticorû, Hxc igitiirfummaeftcertifsimx «Sc effica-eifsimxprobationis traditionum ab Apoftolis «ScPatribusdefcendentium. Qua Au- Lit. Î, de guftinusutcndumeffcdocctin recipiehdis libris canonicis : ut de his,qux ab omnibus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g.

catholicis Ecclefijs prxter dubitatiOnem ha * ' bitç funt inter traditiones,nullarationc du bitetur.In his uero qux non ab omnibus rc cipiuntur,fcquenda eft auftoritas plurium «Scgrauiôrum Ecclefiarum. Quôdfi xqua-lesfint Ecclefix, maioris auftoritatis funt fequendx. Hxc Auguft.eo loco delibris ca nonicis. Quibus illud addendum reftat: quod ciim his penfatis res dubia manet.nec fatis confiât quot (St quales Eeclefix in una partefint,aut in altera, nihil poteft conue-nientiiis fieri,quam iit Concilium uniuer-fale iudicet,cuius iudicium merito fequen-dumeft. Qjjod igiturBrent, ad proban-damtraditionem primo omniü uult earn NonoemtM exigendamad regulamScripturx facrx,«!ic illamquxcumfacrislitcrisconuenitfufci-piendameffe,non fatis confideratè didum

eft.Nam in altefa parte fibiipfi contradicit, pof in alia uero ipfiueritati. Quod nobis nunc

attenté explicandum eftfecundum diuer- 7Ieƒi^cror«/t fa genera tradicionû, quxetiam diftinguit'tror« ofte« Brcntius.Igiturprimaomnium traditionu merito ilia dieitur.qiia nobis facraScriptu- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

ra tradita eft. De qua fuperiiis nonnullam mentiohemfecimus, fedeft nuncattentiùs confidcranda.FateturitacpBrentius fuccef- omitiun fionem Epifcoporumlegitimum effe tefti- traäitlo/Mt monium librorum canonicorum, quod præcipuè de fuccefsione in Ecclefijs Apollo licis.qnas uidclicetApoftoli uel per feipfos fundarunt«Sc gubcrnarunt,uel per fuosdi-fcipulos. Vtenim Irenxus inquit,N«jneft dubitandum Apoftolos, eos quibus com-mittpbant Ecclefias, plenè de omnibus d»-

cuiflTe,‘Schosfimiliterfuosdifcipulos q cis fuccedebant.Hac ratione non permittimur dubitare de libris ueteris Teftamenti Apo-ftolos plenifsimèdocuifle eorumijjteftimo nia multo eflefidc dignioracirca illos q lu-dçorum fine faccrdotû ueteris legis, quorû diligentia alTeruabantur fach libri. Quare fi Apoftolifpirituillo libertatis foluti à timoré amp;nbsp;litera.quofdam ex illis libris, quos ludæi in canone non babebant, agnouerût tanquam canonicos,amp;àSpiritu fanfto edi-tos,non licet nobis Cbriftiartis de bis dubi-tarc,unde faftum efle credimus, ut quofdâ nos babeamus in canone,quos ludæi nôba buerunt,utlibrumSapientiæ,Ecclefiafticû, dcc.De quibus etfi in principio Ecclefiæ di-«erfæ fuerunt fentcntiæ;poftca tarnen re di ligenter cxaminata, fide oignis teftimonijs in Concilijs definitum eft procanonicis ha lTendos,quos inuenerunt uclà pluribus,uel maiorisauftoritatis Ecclelijs tempore Apa ftolorum inter canonicos babitos. De quo nuncfatis hoc fit.Delibris itaqj ueteris Teftamenti traditio fada Ecclefiæ non ilia tan tùm intelligenda eft.quæ deriuatur à facer-dotû ueteris legis teftimortio, fed magis ab Apoftolis,quosdc libris illis omnibus qui iam extaban t de rebus ad falutem pertinen tibus,amp;myfterijsfideinoftræ fuis difeipu-lis Si Ecclefijs locutos efle, amp;nbsp;Spiritus fandi fènfum de illis aperuifle dubitandtim non •ft. Librosuero noui Teftamenti,quitunc paulatim fcribebanturuelab Apoftolis uel eorû difcipulis,conftat eo teraporeferiptos fui(re,quoab Apoftolis in carne præfenti-bus agnofei potuerunt,amp; probari.Quos igi inr Apoftoli ipfi feripferunt mittentes Ec-clefijs,uel priuatis,certum eft eorum fide di gno teftimonio ab cis fufeeptos,quibus eos Apoftoli deftinabant,amp; ab illis alijs comu-nicatos. Hocdicimus de Euangelio Mat-tbæi,quodfiue tertio decimoanno à paßio ne Chrifti, fine poft cùm Petrus amp;nbsp;Paulus ft.omæeuangelizarét,fcriptum eft Ecclefijs ex ludaifmo maxime conuerfis,amp; ideo He-braicè.Hoc de Euâgclio Ioannis, quod poft reliqua omniapoftulantibus omnibus Ecclefijs Afiæ confiât feriptum à loanne, pofi-3uam fueratreuerfuscxexilio. Idem etiam

e omnibus epifiolis Pauli amp;nbsp;cæterorum Apoftolorum,amp; Apocalypfi etiam fentien-dum.Cætera duo Euangelia Marei amp;nbsp;Lucæ Cum Adis Apofiolorum, nôefi dubium ab Apofiolis,amp;eorum auditoribus attp difci-pulisprobataefle: prout antiquis hiftorijs oe Euangelio Marei à Petro approbato aper tè fcribitur.Hæc efi traditio facrorum libro rum. De hac igitur quçrimus à Brert tio.quo pado uelit earn prooari.Si dicatexigendam elfe ad regulam facræ Scripturæ,confiat in-iclligi nôpolTe.Ad quam, rogo, feripturam exigenda efi traditio feripturæ ?Poflèt forts àliquis liber, de quo dubium elTçt, îUa ratione probari an confentiat alijs teftimonijs feripturæ : fed de tota feriptura manife ftumeftintelliginon pofTc. Primumeft, ut certô fint nobis confiituti libri làcri nullius alterius feripturæ audoritate,cùm hæc funt primo fcripta.Cùm igiturEuangelium Mat thæiamp; reliqua tria Euangelia feleda funt, rciedis quamplurimis alijs Nazaræorum, Nicodemi, amp;fimilibus, quorum mcminc-runt antiqui,hoc fieri non potuit ullo tefti-monio feripturæ; fedteftimonio Ecclefia-rumApoftolicarum, amp;nbsp;aliarum omnium. Patet itaque non omnem traditionem probari poflê ex Scripturafacra: fed folo con-fenfu Ecclefiarum. Quoar^umentofupe-riùsegimus,amp;nuncapertiùsidem oftendi tur : falß fcilicet diet à nouitatum amatori-bus folam Scripturam lacram.quæ Spiritus fandi oraculum eft, regulam elle certifii-mam omnium, quæ ad religionem perti-nent;omniaaJia,quæ indicia humana funt, fine fint Concilia, fiue Patres, fine Ecelefiaj errarepofle:lt;Scideo nihil in eis ut certum, lt;Scad fidem pcrtinenshabendum:nifi quod confonatferipturæ. Hoc, inquam, falfum elfe præter ilia, quæ fuperiùs diximus, hoc teftimoniumlibrorum canonicorum effi-cacifiimèprobat:non enim potefteonfir-mari feriptura aliqua. Etquamuis, utdixi-mus,fcriptura à Spiritu lando fit, nobis tarnen folius Ecclefiæ teftimonio eft cognita, hoceft,teftimonio patrum noftrorum, qui nosdocuerunt, ficutipfî teftimonio etiam eorum, àquibus edodi funt, earn fufeepe-runt: atque ita ufque ad ipibs Apoftolos. Hæc igitur teftimonia hominum funt, 6c quæ nos habemus, amp;nbsp;multi maiorum noftrorum habuerunt, non ab Apoftolis ipfis nobis prolata funt: fed ab Ecclefijs noftrorum temporum. Itaque firedè penfemus quôd omnis {criptura,hiftoria præcipué,iil quadida, uel fada aliorum deferibuntur, mortuum quoddam teftimonium eft,amp; ne ceflariôà uiuopendens,conftat, quôd hæc elfe quatuor Euangelia teftimonio præfen-tium Chriftianorum Dodorum fcilicet lt;Sc Ecclefiarum habemus,atque ita cæteros li-broscanonicos.Hominum funt hæc teftimonia qui errarepolTunt; fed nifi hæccer-tifsimèconftcnt,amp;in eis nullum çrrorcm elTe polTe credamus,necefle eft ut de totafert pturadubitemus,nec poteft hoeexigi ad a-liquam Ichpturam, quoniam hoc teftimonium prçcedit ftripturam omnem.Et uidc hoc efle quod Auguft, fuperiùs rctulimuf dixifle contra epiftolam Fundamenti,Si n5 crederem,inquitille,Ecclefiæ dicenti Mani chæum efle hæreticum,fi non crederé Chri ftianis hoc fentientibus,mox dubitarem de ipfafcriptura,cui non credidi,nifi Ecclefiæ, hoc cft.præfentium Chriftianorum audort täte motus.Non loquebatur Auguftinus de Apoftolis,nec dçEcclefia quæfub illis fuit.

NafiJ

^Mfthcdc n«b]dix»iM»n(«l)SU^bflV4lwl^ tWumiipfiJlQiôgoipàft«b*Âfpôtêtti1ft^EV$nliÿ jVHguft»aidiaaiofiMUn'lt;nlt;dltfî4%ei^*iWi iu«k»nnv cde^MdetiaaUvI

ItbsdbfobfarpBamlt;)inr(»9.4élt;gt;ifftAt^fl«i41^ p(i.asaniimÛi€kn«in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cdmtrîi 2SL

(AMtstqnanumBKicrktmi.St

•u âtoamaiTeccfrei'dfi^WMn ■'prbbbi^ieè^QYit t» Tv •P’M'Xïlwdrn^BöattiwfeeftÉfdét riltf ^bvff.

6jirjaBdidjigt;tâne!ràl*aj^ti'Jt%h{tén%9lt;}l)dd aitionesrtli geeuieupimlfiMi« è*ig‘trtd«ad tevt'ptôîafff. poil cî }^mQ^nunàstiAamp;,TStigt;iifz^'iligt;ifSd^Si/fà^ fufcriptuz jeftlMädirbam «MédTpbdifiir p'idfofe'^'rt'^fe fi f/ftrarfiticW'^quqpbdicfWie.OÔlitiwhft^ft'rtfrtHîa qWed-utfrbabent dcçni3;cnhiTtq7Mdtiit'Apôftdti£iîtQa tidlcripturà ’’ddïluieWnrrd» ertof^pw ftf IptUTaWingiiC-V' (luod ,ƒ •HlipaB(A«»n.«judd4»i|l»ie€«iràriïrtÂ/«eipleh

’ lt;di«rtiififtni4iM»s:,P»gei£wdttrtft’'Hôctîsn^t ponu ”lt;’=^rBiK{,ujgjiadnt,»rt?gt;ilt;öd'iffön^^^^tlffs

et Jouant rfMigt4ÂftrfpUiŸaiil fiiiciMwfe tdfipÉuühfMbnMdieft’.TfèeJiii* düb^wd (Säf-exponMn(ur*d)«i itis iQ olii|iMm!U QcaM t'.'bbllHrH'db^mà *lgt;e4, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jwpngddrra rfiri)Mar^4)étbtH nbsp;nbsp;nbsp;iüt

lt;pi8hdaib:taaienlt;qaoiitfeAt in*bt$ ôtnnibtis, a^ba'snhtradiiionednîmlfevipUK tietiipttntij; oîecftotpamp;iEjBrftnftrdabÉàbnldft'l lt;e|«biViArfi U 1 V -I ®®'’*lt;«S’’^ôfiJiiiftiôifewfti*âe0^iewfi!^^ftViptÂ

(«tiaitMitkl jsiasataditionesoaAâfitinÔilBbvifWlStiS plt;ett-|!iRï.ip| -□ linrfrçïdMBirtesaiâelètseHttr^FifdiŸdl;!

i*!?E«bfuÂano«Éîhi0i’âfte«,^c«fiem'frt tfl !filBiaitenocalt;»OTiicm5HttiSbrtiîfi^amp; tw WïitWfe Jttbl^bBoirâ fiiriphir^rÂfeffix qttód'WS «èc Aifsinu»léft'(dtoÀijsif()MnVgïfftdS;amp; eJcpbî-Jiirtnftr»ifteoifcbip«UfWi’:bbt et paitélftljnê d$gt;lliaiinM»i,aennm nxtfc tbhfbhêÇWd  ittibdis ^'ilbp^ièdiôôfliTOnws'^ferTOàflè.^dàM fflilVn j^ec|3olt;xgt;.'ftDLnnàbetlt;îè

MHftTaiChrirtïglflsiltfffifOblöttdfféiin^ttiRi-■«j),aK±SBÉbisftictp)»iblt;*r’q'ó7im^pradliaWib^, jfcMbnta bö inobtsfî lt;ipe fU ffipóbs' coft ftafift jdjwilrtAS whî’defèfrfiPferipttiriB’ WÀthô*-iucfltitaBâNon ergötxfa^lp'ÄiM* -quxdrtlblt ^Mäamp;»fq#£ft,tpöitfft l*^adJ|itW ftjee^acrtficij *ltEtnà,bmilauac!nisi5à^b7tin^dâftîhârf. tSJs^eidxpiodbniëbatU Pphafti éfle irâdb-aiofiemompemwogendtoiirel’ftripftwatfl, looitfttrtciolum aôntihett/ôffraüdetn'f utad

. jrtcàrtotifonffeislt;iripfÉittf,4tîlÔ-adfalfBs\amp;-i dicrinfiftos nps traTiarit’adàérfStijP CQhart mcitrberitd âflèriiÂ9',lôl*gê‘âlîte^ àgeridùtii ^frei, amp;fBriptur»m prttiù’s' pifr'Q’âdiÿiftft'ërti ■expônenüomJ.quàtn ti’âdi€i»fiê'pèd(îBfÿ#i?-«ranxiHiftltlartMcKri'nrtl'i'SjftôSkfefôgà'i'è'îîW jptäAiamp;tbodfsSm« «Wdft'h 5^¥f(QS fiHSi dbbi|den.int«ëtiti ÂîftwkiUlflÿft’ày^ttdRIb. d^StÙ U diaJlaari*f»ntgt;h»lt;'*ipftéftf^h'.bpriM«|/lt;Æ îpeftofocpntiarti eft'WrlibiiklHfSp’iWifii^rffiL Koftifneàiiudifiertefîte »dftdrti'äf^MKy-■»mtlrâpcità fth «W.ÇÎàtîqUlKàVéértèhîf fb ]amp;Uibd|xet bnedidth’lW'd'ài^tftife.’Wôtti^À «twslibnt^’fMrt «rddArftH^JlMWî^èBSBjtL ÿànsiitïbui

ô«M13d

few

«breraMÎ4iniÊçalt;aw‘iifÀ^ffdMi’î»ne4

wM i^WMltötaföitaW ■éöaWHi«ilé’ElëKfi^hWs'óïïéi4ÜiéfK’4i-■ej6gt;iJfôgt;^ai??Ëiâftléhiîèüiih’f^tîariisï?-

‘ïéft wi^

-tfÂSJrfuftoî’SVémâM^*^^ ît'iS'«S‘t,riEt

Bf dik'd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t^eaVJafiifll à A'bfl b

«dÇwki'fi^é«lîï?7ftàWdèni’Jîn}'3fa^îf^ «iâijfiaei^^dtôWèi^gLî^amp;Wiîér'hæniâ -Ö8 Aëfri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tel IfexîfTé

-amp;'èi:cfôlîhiii^râ^^^£iéfciînè^'l5UlTarïS dt-.fifipnlôypVrCÂiiFc brttiiïa'dé imitate amp;nbsp;trî-4iafä« drttïrià^dê'CHVilti friciîi‘H)gt;ïion'é,amp; rfe •liijüisim^'ftéfîjs'fidel.de ß'ctificibdb, ék'cçtë ‘risomifibdsàdêütttirfijpè'rtinfebcnius. li^c Yuërànt pérftituâ 'fuci'dâ iü córdibusau'-•üitorum.'Ab iffótöblertru.cóm pbilea de îp xiis fcriptüVi'St féhtu côftim'^qüJcftio effer '•pélihïm ëft.qüïd feb't'iéndüm.Indcdaiüma’-’tüs éft''AHbis dt'ajy’h’çteWéiiVrt'dëmëH’to rfi ItirtniStfâdnronéHiëffcéxpbfitïàrlëi« Îtîcii ‘dißiäTätü’TcHjjtiirifnori'iibcead't’cb'ebris tldcaibtrs.led à fcrip'türa rbôrtüa qUæ in di-AlerfoisftnïtisVVâhïifur.â’d iJfûàm illàni' ïe^e 'ïètipthtii'éófdibü^ VÏKferis ad opéra. Vte^ 'his’t^üi Ap'óftóli'/éceriint amp;. ihlHtuerunë ^iétïió Ecdel^.qûç bé Fpfa iiquidö conlla^ 'Üt ffi ti U U fteïfi'ris,? li tel 1 i geb da R n t q u æ fcri yiëfîi'àZCàHilh dubium uocantür,docent quot;i^üahdö^’I’btté^'üerba ipfa Ëuatigélica, ex ôpetibùs Cbfifti amp;nbsp;Apönólö/um exponeç 'da efleUîcut Ad'^tftilius facit in jJlis uerbis^j îîgo autertif dièö üobis höh iurarê'omriinö. 1?t',Si quiis petiuffcnt te iKi unam maxillarti’, ■pTçbcdiialttrarhamp;C.Quoniam enim ühiis dfE fpirihl/Dëi qui lóquebatur amp;. dpefaba-tür,amp;üpe?a’aÿèrtïbïâ funt meritô,qüiâ Pau lbs Weóuen'teVîüVat Deûm in teftebi Uocas^ intellîgiôïusbôri eiïe prohibitum aChriftó tl uriibet'fubi iiitarëifed iiirare àbftp neccÇ. Tària cauG ex'inbrrnitate aliorurtl orta. Et dura Chriftus Dominus percufTus alapa i ïaçerdôrié feVuo, non alterarrt offert maxil-dbrn*;red pdtîùS èxpoftulat, Si rtiafé Ipcutus Tdr/i'.'amp;^.infeUigii^ùS iïIûd qüôd 'diftü el^ 'Etÿbèllli' altetâtùj’nàagîs' âd bræpaVatiohe ■âttihii beftt'eh'dà’rA'.Vcfà’enîrn charitaspà-Wtufff^ddlfébhi’qûi'p.çircütitür, ad |uHb. Wébdàbi fbàfôèa’étiartl pro faïute éi’us, qui ^èrcdt/tdHbpêi*é uetó’ lie docet exhitere le. 'nt'fiatiqÜddutfUli^creÜitur infirmis. Eade .TÏt I o n c d î cbÜÜ s, q tf ori i'a^ i d e m fp i r i t u s e ft ^fti|^aditfbrtibuy'A'poftoïicîs fine feripturà ‘(St'eBfqni Icti’ptîs '; cùtii certis téftimonij’s ■f (fc 1 e fi aiii m'h abéhi U s  p o ûo 1 os bb t ti 1 i fie •Sâ mfi c5 àm âïtâV ikôif â lïé p ro d ê fu n ifti s^ ÈV-x'é Ta c i é n da' 'dóe u i He •Êë ÉlèKas : ïiî'b fe. ih qü ù'rnja ri?iTi 5 nïl's d-

tö0 DE VNO PRÆSENTE ET Chriftus femel oblatus eft ad multorum ex haurienda peccata ; ut fcilicet faeriHcium al taris non aliud fît ab illo Chrifti : fed eiufdS t.CoKi. commemoratio.Et alia de rétribution« iu-dicii.proutquifcpgefsit in corpore fiucbo-num iîue malum : ut non inde lulFragia ui-.uentiumdefunAisnon prodefle fequatur.

ÎËtillud Euahgelij,Quicrediderit de bapti-tizatus fuerit,ita accipimus, utparuulos in ipfo Sacramento amp;fîde Eccîeliz intelliga-tnus credere. Negant Brentius amp;. fui duoru illorum ptiorum locorum fenfus, quos Ca tholici alTerimus : tertium uero fenfum negt; gant Anabaptiftæ; illi conlîtentur.Quid ergo aduri fumusin diuerlitatefenceniiarû, quàm u t fequentes traditionem ex ilia expo tiamusfcripturam?Sed necillud negamus, quando^ traditiones exponi ex feripturis : vt quicquid liorum apertius cft.cùm ab eo-dem lit fpiritu, meritô alrefum exponat. Traditio inuocationis Sandorum exponc-turex uerbis Pauli, Vnus cft mediator Dei amp;nbsp;hominum. Agnofeimus illos inuocari ut interceflbres, eorum fulFragia peti apud Deum «ScChriftiim: non uerô eorum meri tisamp; opéré rcmitti nobis peccata, aut làlu-tem conferri : fed interceflbres tantùm elfe lt;ü is orationibus.Exponunt igitur hzc duo feinuiccm.Sed nullo modo hoc perrnitti-snus Brentio.ut fuo fenfii feripturam intel-ligensucl probet,iielreijciàt traditiones.11-lud etiam agnofeimus,prudenter amp;nbsp;nccelTa rib conliderandum clfe,poftquam traditio eertoteftimonio probata eft.ut quo confl-|ioamp; in quemlinem fit conftituta.cogite-tLir. Hoc uero nonexfcripturafolùm(quan quamnonnunquam id fieri pofsit) fedeo-’ ricmteftimonio,quotraditioprobatur,a-gnofei poteft : fenfusÈcclefiae amp;confuetu-idoid oftendit. Namabrenunciatio ilia Sa-tbanz à baptizatis,illinitio illorum Cliri-fmate.confecratioqjfontis, non ut necelTa-riaad iieritaté Baptifmi accipienda efle do cet ipfa Ecclelia.quz probat Baptifmum in Jieceftitate fine bis peradum cæremonijs. Ad hune igitur modum in cçteris omnibus ücuttraditionemfuftipiniUs Ecclefiætefti-monio; ita amp;nbsp;fenfum eius finemljj «Scufiim «xcodem ùtfümamus necefleeft. Qiiibus in commun! de traditionibus propofitis, •d Ipecialia cum Brentio defeendendum tft. Çonatus eft illerecéfereautomnes,qua . rummeminifle potuit.aut quamplurimas .. . traditiones,casepreijeere quantum ualuit: quibus meritô refpondendum çft. Pri-b’adiMone mam refert de abftinendo à fanguine amp;. fuf Apoflolorîî, focato ex Synodo Apoftolorum ; fed hzc ilf tibUmena magisinter feriptaeomputanda eft. Ve-titlantamif nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;urcuntpfit,conuenitnobisdeIcnfubu

«.J M ius.Cùmcnimexfcripturaquz docet lega v^e.nt aeaie, , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*■ nbsp;nbsp;nbsp;/r* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.n. rv

, nbsp;nbsp;. libus czremonijs non elle nos âltriCtos:

telebrdtw* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;opère ipfius Ecclefiz confiât, ilia

|Mf non ut nccelTaria ad falutem nec pçrpetuà

CBRTO IVDl ECCLE. et.

obferuanda impofitaefle: fed utdixilfiutfi ad concordiam ludzorum amp;nbsp;Gentium: quoadufP fcilicetcoalefceret inter eos ami citia; neofienfi ludzi cibis quos confuetu« dinequadamabominabantur, nonliben-ter cohabitarent Gentibus.Obferuatum cfi aliquanto tempore,nec eodem in omnibus Ëcclefijs: fedin omnibus iam ante mille ait nosceflàlTeuidemus.Secundam refert tra-ditionem de celebratione Pafehatis, de qua magna,utdiximus,fuit interantiquoscon tentio. Ex hac igitur Brentius fufpicatur, aut Apoftolos nihil de hac re tradidilTe Ec« clefijs,uel fi tradiderunt, non tanquam legem nocelTariam.fcd ut liberrimam quan-dam obferuantiam.Putat enim contraliber tatem, quant Paulus przdicat.cùm inquit. Alius iudicat diem inter diem,id efi,difcer-nitunumdiemabaltero; alius iudicato-mnem diem,idefi,nullum diem difeernit -Vnulquif(p in fuofenfu abundet,efle,fiprz R****’’^ fcribatur.certum tempusneceflTariumcelc- * brandiPafehatis: (cd hzc nimia libertate, netpreguiislcripturz moderata dicuntur. Reijciendi igiturdies dominici,omniafe-fia,amp; iciunia Ecclefiz rcijcienda à numero { traditienumApofiolicarum contra certum .« . ' fundamentum fuperiùspofitum.Augufii- j nus quidem affirmât anniuerfariam celc- KUW’’*quot;*’ brationemPafsionis, Refurredionis, amp;nbsp;A-feenfionis, Aduen tuslp Spiritus fandi,d le-iunium Quadragefimz traditionem elle Apofiolicam : uelà plenanjs Concilijs ha-beri. Sed ab Ambrofio amp;nbsp;ahjs Iciunium Quadragçfimz dicitur traditio Apofiolica. Etcenècum confier hzc omnia omnes Ec-clefias perpetuô ten uilfe,meritô ab Apofio-lis tradita elfe credimus. Netp bis contrariû cfi,quôdinillisnonnulla fuerit diuerfitas.

Exempli gratia.Dumali, quartadecimalu-nz,alijdie Dominico Pafeha celebrabant, ccrtèincelcbrando aliquando Pafehate o-mnei Ecclefiz Temper conuenerunt; ficut amp;nbsp;inleiunio, cuius amp;nbsp;in literis Apoftolicis mentioefi. Has igitur meritô traditiones Apofiolicas dicimus : amp;habemus huiusrei manifeftifsima tefiimonia,quç omniaBreit tiusfuo fenfu nobis aufert,quz tam certa auftontate confirmata funt, Patrum fcilicet omnium.Etuerba Pauli quzcitatdedi-feretione dierum intcliigimus de ca dilcrc-tione,quz propria uoluntate.non commu-ni lege Ecclefiz aflumitur. Vbi nihil cfi prz ccptum,uerifsimum efi.Vnulquiftp in fuo fenfu abunderiibi autem ab Ecclefia defini turn efi,tunc obedientia debetur, tefte ipfo Paulo,Obedite przpofitis uefiris.Aliud uc» Ai rô.Nemouosiudicet in cibo, aut potu, aut in parte diei fefii : peruerfifsimè ad hzc fc-fta,amp;obferuantiastotius Ecclefiz refertur à Brentio,cùm apertèPaulus ad eaquç funt legis ueterisid référât Quz funt,inquit,um brafuturorum.Corput autem Chrifii, âc li berta6

l)cttaisBnangeKca,dequa tantopere Brea. tius blanditur fibi amp;fui$,non eximit nô fo-làmab bis qux tradita funt ab ApoRoli's, fed, nec ab bis qux à Concilijs amp;nbsp;Prxlatis légitimarationeconRituuntur. Dequibus in Confeïsione catholica manifeRifsimis PatrumteRimOnijs egimus.Illud etiam ma giseR ab omni ChriRiana modeRia alic-num.paruifaciendameRe dierum dcfigna torumad recolenda redemptiOms noRrs beneficiaobicruantiam. Nihil erat in lege ucteri magis commendatiim, quam ut mc-xnores cRcnt eduftionis ab Acgypto.tranfi-tus maris,itineris per defertum, ad quod e-rantcertidiesfeRi deputati fumma cü ob-fcruatiaccIebrandi.Hxcomnia nónneum braeranteorumquxnos babemus? FeR« Phafe, PentecoRes, Tabcrnaculorum, nonne noRra figurabant ? Erit ergo ingratior ChriRianus populus populo ludxorü, qui tamlongè maiora beneficia fufcepit? Scd, inquit Brcntius, ludæorum funt hxc, amp;nbsp;ad Pxdagogiam illam pertinent. Verilsimum efl.haK: eos celebrafle in myflerioquodam jgnotofibiamp;abfcondito,pueritix erat.Cx-terum reuelata facie, amp;nbsp;man i feRè recordari fummorumbencficiorum Dei populi Cbrt ftiani eR.Natn credere tantam eflc perfeftio nem ChriRianx fidel,ut his non egeat Chri Rianus,eR extra uiam iam nos collocare, amp;nbsp;«qualesfacere beatis, qui iam facie ad fa-ciem Deum uident.Nos uero, qui per fpecu Ium amp;nbsp;in xnigmatc contemplamur, amp;nbsp;obli uifcimurfrequcnter,amp; torpemus crga di ui na.neceflehabemus excitari feRiuitatibus, alijstpexternis, quod ipfa nos docet expe-rientia.NonnePaulus fcribit, ut coniugati

flexu, ut orationi uaccntfExquo, amp;nbsp;con-fcnfu Ecdefîarum agnofcimus àcliftiplina ApoRolica traditas nobis obferuâtias, quas totaEccknafurcipitineo gradu,in ca obli-

fenius Patrum.Qijod uero fuit nonnulla di »erfitas, aut contradiftio,autcontentio circa bate, non probat non efle ApoRolicam traditionem; fed non tarn manireRarn.rton tamafsiduèinculcatam, utnon potuerit à quibufdam minus obferuari, minuscom-Wiendari memoriæ poflefiorum, unde ori-ri potuit diuerfitas, uel certè non eodem ApoRolis traditam, quia non ad b ri- r *• P^’æ^ipua capita falutis pertincbat : ficut ff Iff fuit etiam de nonnulüs libriscahonicis di-tie ic tradb uerfitas amp;nbsp;contradiftio.Sed prxualet Conci lio/iifca» Itb. lijdefimno,quam non dubitamusdiligen-àtSpiritu ti inquifitionc amp;nbsp;teRimonijs Ecclefiatum fiitäo fXpli Apoflolicarumfaftameflc. Debisdiximus Citfur (^de* Aflertione catholica,quod fans fit ad con In firmandumpios. Nuncfatisputamusre-^** 'ƒ*^. *. fponfumeffeBrentio. Tertio loco refert tnWMMlIONI ßj-gjjjjygßgßjjj fçntcntiam de traditioni-'lt;*« buSjdcimpugnat magno conaiu. Loqmtur enimBafilius tarn aperta, tanta fiducia dc ccrtitudine.ütnon potuerit ille tantam lu-cemfuRinere. DiRinguiteo loco dogmata quxirt Ecclefia prædicâtur ex dofthna Icri pta,«Scqux ek ApoRoIofum traditione in myRehóamp; in occultö tradita. Ec Ratim inquit, Quorum utratppareni uim habent ad pietatem.Hxc ibi BaliliuS, amp;nbsp;niulta alia qui Lih.de Spirt bus hoc confirmât. Vbi amp;rationé afsignat {quarc tradita fint qiixdam non fcripta) fadum (cilicec elTc ad cxlanda myReria atcp abfcondendaàcuriofis(amp; ótiofis,maximelp infidelibiis.Nam qüç tlec intUeri,inquit,fas cR non initiatis, qui conueniebàc horum doftrinam publicitiis circtinferri lcriptam? Quod etiam fimilitudine legis ueteris confirmât,in qua non omniaquxerant in tem ploomnibuspatebartt.fedaliaLeuitis ont-nibus,aliafolisSacerdotibus, denir^ qux-dam uni tantùm rcferuata erant. HxceR, jnqüit, ratio, cur citra fcriptum quxdarii fint tradita,he dogmatum cognitio propter alTuetudinem uulgô Uenirec in contem-ptum. Et,utBrèntius inquit, traditioncs ré cenfeteolocofequentes,Signo crucisfigna f« rc cos qui fpem collocarurit in ChriRo. Quod exiRimodidum efie maxime de Ca-techumenis, quos confiât,cùm primùm ad Ecclefiam uenirent,cruce lemper fignatos: quodadOrientemuerfiprecamur:lnuoca 2. y tionis uerba càrn ofiendirur panis Euchari fiix dcpoculumbenedidionis: amp;nbsp;alia etiâ, qux antè amp;nbsp;pôft dicimus tanquam mul-tum habcntia momcnti ad myfierium: cort fecratioaquxBaptifmatis: amp;nbsp;olei Vndio-nis,amp; ipfius etiam qUi baptizandusefiroleo inungere ; terimmergere baptizatum: rc-tiunciare Sathanx amp;nbsp;Angelis eius,amp;reliqua 7» qux in Baptifnio fiunt: quod in prima fab- S« bathi,hoc efi, Dominica die ab eredisamp;fian tibus fiat oratio,ficut toto tempore Refurrc 9, dionis ulqueadPentecoRen perdies fcili-cetquinquaginta: genua fiederein oratio. nc,amp; rurfum crigerc. Nónnehas traditioncs externarum cxremoniarum cx eo loco Bafilij Brentius retulit ? Et nlirum cR, in quas feuertat Formas, ut Bafilium reijciat. Modó,inquit,agnofcimus Bafilium,amp; reue temur magnum amp;nbsp;infignem dodrina de pietate : ac dolemus.quód neceßitas nos cO gatab illiusfefitentiain hac parte recedere. Enmodeftiam : lèd qux rogo neceßitas Î Quortiam,inquit,in re Feria amp;nbsp;ad falutem pertinenti,diuina magis quàm humana le-quendacRaildoritas.Magna certè neceßi-las,faiemur: prxferenda eftdiuina audori tas humanx.VerÙm Bafilius non contra di uinamaudoritatem.,ledex illa potiùs crc-didit fuam lententiam cfle.Vide enim quid ait de non fcriptis traditionibus.pofiquam ' dixerat, q* parem habent uimad pietatcm cumfcripturis,ficloquitur,Nechisqui(quâ conuadicit, qui uel tenuiter expercus cR

YY 4

Xl'ÎS??aâl WA9ÆWFff.H9ff.te^ ÂinBta‘îÿ,wamp;sf,®9RwÀ ir?lt;À^rfdnip^vqwjlt;l(ÇMmÂ*^R’9\ra’

lörtówMso

lourtn eas^quas

,ll*il I1|U

.PsâfeffWSWftS

i^’®Wgt;”LÂlfiÿ»2W5dil^dmodu ut contra RriR.turaJii,crcdaj»us homi.

^tl

•4 A

Miçxparççrt-

^9« me

V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÎÇlfl,pb^9'''‘14^ lt;».fl9,9.obtç..

t® 'If nyftifsim^m amp;püjçliçrpnîam partent laxv-

S^lVlW'Sg5b'^'‘lVJ/t|«‘’Çlocum quot;°quot; ^91ùlt;ï* Bahhj,n«rum etiara

ç^^n|enç^j^eeg,mU Jipnupisimum mera-Hfb;.

*” te d.ir «uju mjp rwei^atur^5«d quicquid fimulet, jÇes' ni|^£ëft/npi|,çàt^iffiçile aliéna |re-M?! jjdultpjce^{ difticiliùs eft,P4r w^.ryfei’^Wrj^WCipulunj, piecp de ijl» «quot;AÏÏ'M’SHj.WW9pSi weruni illqrunj |cnTmî|^qiMÇ(i.fgqilèçfHperJ$ci^niuerborum ti]bb»fcutrt.red cum Bafi lîo^aiçafepptJ^ïq^^aq parte illi agendurn eft.pi j|,üidgiH'ï^atrtpfc^nu$ libro primoApo ïumma qener^çjope hune Joçura Bafi.citas. xxvij. ètn^

aa Arnpniloç^nqin jpçibj^n^ de.dj^tionßj jCu fn li I s lie rbi s fÔogm a ta,amp; p rxd ica t ion.e?

AZ5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?Ӥap? jH95

j.Ult;$R¥ft^WUui«,(^n«nHuUMiiwUiti «on-rÆ»»Jîf;d0FÀiÂf8¥gt;WÎte«ïm'BaHU aitEhet-

eftl.W?llt;ieÂ^fiWljWSSl}f’fctf':ipt!Wt«qb«»» rd«^jn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jî«nyi M»^,(jjHlti

3ftfflSMl«iïhjfiA»Wiq« j(««in!S4¥iid8lqw5) aji-rPfiy4fcff¥mHn49gt;5pP^cq«jqWrhUBfrA®cui«

teF^ididqftwnA‘?flt;'^ô*w:«Pfl4'itniQi^tuiii sSapUjiatbpMe di.çerp.Sed iau» ■ ta»dfcqu«!d .-idf eflfl Aujnet aqdiat» HSt, Rn^jçrt ßrpiKirfs ,pfÂ*Pp,Radlij uerbaiw UMdei?gt;amp;comn»cigt;-_^fjiopeni fcripturg,Opine uerbujn.inqmt ,dU,PBO«:tet,cpnfiKn)ari teftinionio ibnptit-jflf; jçidc cpjligilßgfili'um hod uéUejUt Ma idiûones orpnes ad. ferjpturanl exigantut. ^quod nqs non JîiegamM»,,UX iupra'Cxpohi jçft^NuUa traditiodcriptiirat repUgoans relt;i .,pienda eft ; fed fen fus fcriptùrr, non quem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!

jBrentiys/fed quepa VatresaJTeruiit agnofei-nius.Qi£od itatp Balîlius,oninia efleoondr-îtnanda lcriptura diçit/^ ipfam elfe commit ,nçpharmatopoliumadu,çrfufi pmnem in-^igcntiàrri, often dit enm optira« de feri-pturalèntirc.ôeAdmoneri dçbuit^BFenti«« pnde,alia qnæ de traditionibiis poftea dicte, inoneflc hi? cQ^xraria, Semper bic fuit moç (erraaÛMm,utlt;duni nimiumin partem uni iferuntuç, omnia damnant,iqux illi uiden^ ^ircontraria. Pelagian! cailiolicis PatribtK psccatura originale.agnofoentibus imponc ^ant,qubd negarent cum Manichæis genC' jrationepijiomtnis nuptiàs à Deo ^fti n une agurit, ut 11 traditioncs noniferir ptas conlîxeamur.tiideamuc Ht iptivç detna here; fed,çatboliqa Ecclefta loagè4âfd-i(«n* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

Xit-Patres omiiea, fatis diâu9i elÏ;traditi(gt;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

nesagnoffuntlîne lcriptQ,'amp; Uijiptufafil vÿ nerantür.iquosnos (èqucntes.extfcriiptüna ^nftrmamus tradition«« ftneifcripcB ftifcj^ piendaSf rationem certiftitnam pcobat^di nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

traditioncs neras elfe de Apoftioftlt;4s.Oft6ngt;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

dimusapeçtècfte confenfußi £c^çlt;îaruti|, idcÿcxipfafcrjptpra, âtnoti e4lt;alt;ninor«i4 aùAoritatem.earupi, qjiiipj icriipcuriB t«r|^ ratio dociyt.qiioniâ il trutitt^à 5piritit IbfK-jftoeft per Appftolos,amp;.utrutnfp ijfdoiA to ft(bu$prabatur,iRcçle4tarumfçilidet4onfeR fu. Kxc derxifsimafuQt. lam igitup de encra BadlipnaBrentip£4igi^l)OCfift,contra'banc eiu$fententian\-Tràditiones,illas puerilaß idtp6dagogi,cas»aipdBafîliHs;aduertiflct,qup niodoauJ|usçflçt^quareciimauiâoritatelg ƒ ; j crxfcriptHr«,aut cunaSacramentis cbrifti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

in fcripturatraditislHasceftcinsratiö^ ex nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

quaamp;aitcon(îgn»ricriic«,rem non neceflt» i'I rjam.autadpietatemaliqHid conferencem «inilî’’ ina^Sfiirc,qui^m fi circirlóconfignarehiur.:,\.\/i oW qiiafe non credendum çftabApoA^ftxJioc traditumeire,qui difprtis uer,bis,lt;Stinaan*fe* jj ftadoftrinamyftphuto «Scimitationeweru ' .^fr’ dfcdocenviqn Jîgpîaçulis d|gitomna Quod

hoc

h'óteft,ad inftituendos paruulos, fed liber-rimam docuerunt effe.His igitur nobis re-fpondendum 6c uerbum illud éafilij,(iuac-dam non fcripta parem üim ad pietaté habere attenté intelligendum. Primùm non inquit Bafilius,omnia quie tradita funt fine fcriptotamneceflariaeffead faluté, ûtquæ fcriptafunt.Namquein his fcriptis uel non Icriptis gradus quidam funt : nee omnia se-qualiterautncceflaria aut utilia haberi o-portct.Scriptum eft non efte mentiendum: non tarnen eft çquale quod ad necefsitatem attinetcumprsecepto.Non occides. Scriptu eftin ieiunijs, uigilijs casteriscp affliftioni-bus corporis ieruiendum cfle Deo : amp;nbsp;tarnen dehisetiafn ueraeftillafentcntia Pau li,Corporalis exercitatioad modicurrt uti-lis cft,pietas autem ad omnia. Fateamur igi tur gradus eflè in his qux fcripta funt fimi-liter amp;nbsp;in non fcriptis.Quaedam ut necefla-ria ad faluté,alia ut minus neceflaria agno-fcimus,amp;inhac diuerfitate tam certa fide credendafuntpar.ia Ut magna, tanta reue-rentia difcenda amp;nbsp;docenda. Hoe Balïlius in quit,Paremuimadpietatem habenf; nort, inquit, minus credenda funt, nOn minori fufcipiendareuerentia.Nónneuerilsimum eft omnia u'erba feripturæ parem uim habe re ad pietatem,pàri reuerentia credenda ef. fe amp;nbsp;honoranda ? Iota unum aut apex non prxteribitexlege; fed tarnen funt inter ea maxima : funt minima ; oninia fuoloco ha benda.Diligesdominum Deuin tuum, inquit Chriftus,eft maximum mandatü. De alijs autem inquit. Qui foluerit unudetnan datis iftis minimis,minimusuocabitur,amp;c. MrfWo.lj. Vnde in Euangelio loqtur Chfiftus Pha-rifæis,Decimatis mentam,iamp; anethum,amp; cy minum,amp; rcliquiftis qux grauiöra ftint legis, iudicium,amp; mifericordiam, óc fidem. H:ec oportuit faccre, amp;nbsp;iJla nonomitteïe. Sunt igitur in fcriptura qudedam, qüæ faóla non multum adiuuant : omiira,maximè c5 tempta,amp; non crédita damnant. Facienda funtetiam minima: led non omittendama iota. Eodem modo in traditiönibtis dici-mus. Abfit ut Bafilius aliter fenferit, quod Brentiusfiniftrècertèaccipiens eins uerba intelligit. Vtergóexéplo eins utamur, hoc quod agit nö eft patris uererida irridere aüt Gp.Si.De detegere: fed nón uercndareprehertdereamp; j|,^(^jjj(jjijjjdcturpare.Non fcripta fed tradita ab Apo-jj ftolis parem habere uim ad pietatem cUm '° nbsp;nbsp;nbsp;* „ fcriptisintelligimus,parirationecredertda

tmcKPit ru fufeipienda t obferuanda üero pro fuies ton ra fuogradu. Crücis igitürconfignatio qua Brent, defin primo in Ecclefia Catechumeni cùm ad di-diw, feendam 6c audiendam fidem admitteban-Llb. Ï. de tur,confignabätur,amp; fecundum quendam pecmeritif rnodum, ut Auguftinus inquit, peream, amp;nbsp;orationem.atqjimpofitionem manus fan-' ’ ftificabantur : certa fide credenda eft, ab A-* poftolis tradita, id^ omnium Ecclçfiarum

hé*

confenfu habenda eft ut Chriftiana cgremó nia,nontemerè, non incertis^aut obfeuris auftoritatibus : fed ab ipfis Apoftolis inue-óta in Ecekfiam ad excitadam in nobis paC-fionis Chrifti memoriam. Fide tenendum eft,fignum crucis honorandum 6c ueneran dum à nob5s,quod fignum Filij hominis di citur in Euagelio : atq; ideo fiue digi tis CTastLib.4,.Ctt,1^ formata in a€re,fiuequacunq; alia materia «/f ortbodffgt; exprefl'a adoranda, ut Damafeenus inquit, eft,non ob materia, fed ob Chriftum, cuius' fignû Ipecialiter dicitur: qüia per eam triü-phauitille.Hoc Apoftoli uöluetuntanimis uenientium ad Chfiftüm primöomnium i infigi ; 6c ideo eorum fuit traditio, ut Catechumen is primo omnium traderetur amp;c5 mendareturcumimpofitione manus,amp; o-rationibus Ecclefiae,ut Auguftinus ait. Atqt ideo hoc etiam fide certa tenendum eft ex traditione,orationcs Ecclefiæ qüæ ih confi-gnatione fiût,fiuc Catechumeni fine cuiuf. cunqjalterius efficaces elfe apud Deum ex perfoiia Ecclefiæ,amp; uerba ipfa,amp; opuscon-fignandi Deoprobari. EtdeniqjexPafsio-nis Chrifti uirtute defendereab incurfibus Dæmonum/protegere in bonis operandis,’ amp;roborareatq;confirmareanihium ad ui tandaomniamala,amp; agenda omnia bona creditpietàs Chriftiana :quæ omnia ex hac traditionederiuatafüht. Inter hàec etiam lt;fc admonitionéquandam in crucis configna tioncagnofcimüs, qua ad memoriamPaf-fionis Chrifti cxcîtamur,ad cogitandam re torum, uidoriam de Sathana.adoptioncm filiorutn Dei.ót cœleftis hacrcditatis promif fionem.Qux omnia in cruce habemus,amp;in cruce (ïgnamur.adea cogilanda admonc-mur. Quod ciini facimus, magnü fruftum cönfequitnbrxiini ucro uel omittimus,uel negligcntitis pfcrficimiis.non propterea om ni fruétu priiiamur; fed Catechumeni con fecrati Ä: dicati Deo nlanent, amp;nbsp;quafi regio charaftere indelebili quidem boftibus for-midabiles efïefti ih proteftionem fufceptï diuinam.Omnes nero alij poft hoe,uel poft BaptifmUm fe confignantes, atqj illüd itéra to amp;nbsp;frequenter repetentes, fi non fuis me-ritisiieloperibuSjfaltem Eccletia; oratione qux fokt coniunfta eire( hec enim fine net bis facris confignamur ) amp;nbsp;uirtute ipfiüi PafsionisChrifti diuinx pfoteiftionis nón dubitanf fe gratiam tonfequi, quse nulli nS Ûtilis eft.etfi non in omnibus xqualis. Alij enimplus,alij minlis proteguntur uirtute crucis.HocigiturBafilius, hoe Augüftinus deconfignationeCatechiimenorlim dixc-runt.non fuum fenfum fed Ecclefiç refcren tes.De alijs ueró confignatioilibus Tertullianus libro de corona militis hoe ipfumdes grha de traditionibus hon fcriptis fufeipien dis confirmans multis exemplis, fic inquit, Adomncni progreflum, adomné aditun»

«104 DE VNO PRESENTE Ef C9«fr4 ffitr. fquot;îcilè pofle reijcere,(i|uôd quarta amp;nbsp;pro ArüTc nbsp;nbsp;nbsp;fabbathoiciuhaiidumlît, amp;fexdiebus Pa-

' nbsp;nbsp;nbsp;fchatis nihil omnino accipicndum quàm

panerrt,lt;Slt;falem,amp;:aquam. Sed Brentius fie contra hoc inqiiit.nec probari pofle Apollo los hoctradidifle.dc Aygu. illiid de quart« 6cprofabbathi ieiiJrtio negare. Debisft^e-miir Apoftolos forte hoc feruafiejd: in prin cipio pcclefi« in nonnyllislocis forte fecua turn.fed illud eft certqm tempore Auguft. diuerfas fuilleconfuetwdines. Hocigitur inter traditiones dubias cóputamus,amp; quae Epl7i.Slt;)« pro tempore in Ecclcfia mutantur. Vide Cotrah^ref. AugUft.adIanuarium,amp;adCafulanum.Mi Mantchici nutiora uero alia quae refert de annis Laza-Cortfraft/» ri, amp;nbsp;degenere Heli», «Scâliérum quorun-dam maiorû traditiones dicit Epiphanius non efte Apoftolorum. Refert etiam ex Cy-priano,quod dixerit.aquam mifeendam ef fe uino in calice ex pra;cepto Chrifti amp;nbsp;Apd ftolorum,amp; contra ilium ait.prirtio Cypria ac^uant umo num nimium elfe in fuis aflerendis opinio ÏM ciibceiu= nibus:nec credeiidüm elfe Chriftum hoc Çypriâ= præcepilTc, etfi fórtè in cœna uinum aqua KBW C£ iTiiftum pro patri» morc,amp;fumpferit,amp; de cilium df derit fuis. Sed nos hoc omnium Ecclelîarû . confenfurecipimus.amp;quiaagiturdeproba crMieto Do nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;huius.an fcilicct Chriftus amp;nbsp;Apo

mmiciculu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tradiderintrtiultumdefetimusan

citlib.1. tiquitati Cypriani, amp;nbsp;Ecclcfiarum’fui terrt-poris.nóaufusfuifletilletam certo hocaf-hrmare.nifi Ecclefiariini cenfehfu. Ned mo raturnos etiam fi fuerit diuerfitas aliqua. lam hoc in Ecclefia certo conftitutum eft, fit ab Apoftolis.fitàplenarijs Concilijs non admodum curamus : hoc cerium exhacail ftoritate Ecclcfiaruni haberrius, facrilegiû elfe,hoc omittere.Nam quod BrentiuS contra rationem Cypriani adfert adco ridicu-lum eft.ut id etiam agnoueritjplcmet. Cy- , prianusinquit,Sifolum uinum offcratur, fanguis Chrifti incipitefle fine plebe, fi fola aqua plebs fine Chnfto. Contra quod uide quid ait,Nunc tarn fragiliuinculo alligauit fibi ChriftusEcclefiam, utfi minifter folo uinoutatiir, ftatim Chriftus fit fine Ecclefia: amp;concludit de his uerbis cypriani nihil aliud iudicari po(re,quàm quod incogi-tanti exciderint.Ego uero magis dixerim.q, gafrulantiexcidcrinthæc omnia Brentio: ateputinâ non fint blafphemiæ in fanélos, üolui'tetiam uerumfenfumCypriani refer re,quem ille manifeftifsimè prç fe fert,figni ficat enim,non feparari Chriftum ab Ecclefia re,quiauinumfineaquaófFertur; fed fi-gnificatione tantùm : hoc eft,non fignifica-turconiunftio Chrifti amp;nbsp;Ecclefi.» ad quod

Cap.dy.De hocinftitutumeft. Etqiiiain Sacrartientis tradiiioftrce fignificationece(rariaert,magnoperecurari lebrationit debet.litficutin Ecclefia reccptaeft,circa ,, Sacrainentacompleatur. VerèuiditBren ajc jx iBXa fenfum horfi uerborum, amp;nbsp;ne non in-Augu/t. tcilexifle diccretur,appofuit Cur ergo uel

CERTO IVDl. ECCLE. crc,

priora ilia tarn indigna Cypriano no abftii J lit?Autquid aliudefth»c tanta libido re- j prehcndendi,quàm merito cótcmptibilem fercdderc? Non omifit ultimum contra ' Auguftinum dicere,quoniam ille annuam celebrationem refurreftionis Dominic», Alccnfionis,Aduentus Spiritus lànfti Apo-Aolicam dicittraditioné. AlTerit enim’hoc eirccótraPauIum,Nemo uosiudicet in par tedieifefti.Etcontraid,qUod dictum eft in , | Hiftoria Ecclefiaftica, Apoftolis non fuiflc t curamfeftosdies conftituendi. Sed his re-fpondimus in principio : plures qdem dies fcftosinftituerecredimus non fuilTe cur» Apoftolorum : fed hos præcipuos teftimo-nio omnium Ecclcfiarum amp;nbsp;temporu, me-ritöabcisprobamustraditos. Paulum ue-rö non obferuantiam dierum ab Apoftolis Qf ebeXl^; inftitutorum, fed ludaicorumoftendiitius ximèconj^'’ reprehendere.Eruftrà itarp h»c omnia di-cunturàBrcrttioi Audiamus iampérora u tionerrt huius loci : fic igitur inqt,Cùin h»c ita fehabeant de tradition ibus,manifeftum « eft,quôdciimaireritur ueritatem Euange- « 1 ij non tantùm in fcriptura, fed in traditio- « nibusfinefcriptocontineri,facram fctiptil lt;« ram per eas interpretandam efte, quod ccr- « tifsimum fundamentumfidei. Sathan me- « ditaturabolitionemuelfaltem extremûcô « temptum fcriptur» facr» amp;. Ecclcfî» inter- « nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

neciortem : Cogitatenim,inquit,Ecclefiam « nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

abducereàcertifsimisâdincertifsimaiàcœ ù leftibus ad elementa huius mundi : adiui- « nis ad humana; Deniçpàboraculis Spiritus « fanétiad fomnia amp;nbsp;deliria profan» carnis. lt;• Quod deinde precatur, ne Deus permittat Ecclefi» fu» uenire,hoc eft dignum tali pa- * tellaoperculü.Sicoportebatà BrehtiO.cJau di löcum in quo de tota caufa fibi ita contra diciqutquodà ueritatc coaétus fucrit con-cedere inftituta fcilicetabApoftOlisnonnuI la,qu» non funt fcripta,amp; fufeipiendas tra-ditionesqu» fufficienti teftimonio proban tur,eam prxcipuè qu» de libris canonicis eft ; eadé negauerit apertèdocerisamp;inhoc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

öt in pr»cedenti Ioco,de fcriptura traditio-nes quas Paulus commendatfolasefte.qu»

teftimonio fcriptur» confirmât» funt,amp; ni

hilad falutem pertinens extra fcripturam ; efle. Cùm igitur nunc ait in fua peroratio- Î nc,Cùm h»c de traditiönibus ita fe habeât:

ad qu» rogo ifta referemuS ? Ad eaqu»di-cisnegari non polTe,inftitutaaliqliaabApo ftolis qu» non furttfcripta,Scriptur» facr» traditionem fufeipiendam fine ullo teftimonio fcriptur»? An ad contraria potiùs, ubi nullam traditioné,nifi teftimonio fefi- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

ptur» cohfifniatam.uis fufcipi : quo fir.utii bros omnes canonicos incertos reddas:amp; afteras nihil inftitutuin ab Apoftolis, quod non fit fcriptum ? Vide tuam apertam con-tradidionem.Inftitueruutaliquid Apofto-li quodnonfcripferunt,adfalutem ueram nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f

illud nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

cfle ecelefiafticam prædicationem per fuc-cefsionis ordinem ab Apoftolis traditam.dc folam illam uentatem elFc credendam.qug in nullo ab eccleüaftica dilcordat traditio-

ne. Tertullianus depr^e(crip, nem aduerfus hxreticos.quid Cnriftus do-h^reU cuit Apoftolos : quid illi prædicarunt pro-bandum elfe per illas Ecclcfias.quas Apofto licondideruntiamp;omnçmdoélrinam quae cUrta eisnon concordat de mcndacioprxiu , - dicandameftedocetineqjcumhxreticisde EpipW,cott fcripturisdifputandum. Epiphaniusad-erd bxre.di, uérfushærefesfrequcntifsimèad traditio-nes confugit:oportet,inquit,traditione uti: tion enira omnia àdiuina fcriptura accipi poffunt: aliquain fcripturis.aliqua in tradi ûis.neceffario inquiens hoc perficitEcclcfia traditione à Patribus accepta. Quis autem poteritftatutummatris dilToluere? Balt-lius parem uim habere ad pietatem.qux nô fcripto tradita funt ab Apoftolis, cumhis qux fcripta funt ; lt;5c qui ea negauerit, ad inane nomen Euangelij prxdicationein de

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ducere.negareqjquxneceflaria ad falutem

Cbry/. How. aflcrit.utfuprà uidimusk Chryfoftomus 4 Ml 2. (td manifeftèucrbaPauli: Tenetc traditione»

quasdidicilbs fine per fermonem, due per epiftolam exponens, hincinqt patet.qudd multa fineliteristradiderunt, eadcm uero lide digna funt.tam illa quàm ifta: itaq; tra-ditioncni quoq; Ecclelîx tide dignam puta. mus.Traditioelt,nihilquxras antpliiis, Auguftinus ea qux per tocum orbem feruat Ecclefia.abApoÛolis uel plcnarijs Coneilijs traditacflenódubitat.ócdehislieut de fcri ptis non dubitandum elTe : fed infolentifsi-gnus tarnen eft,quem omneslegant,dcq«é tanquam antidoto utanturaduerfus hxre-fes,ibi inquitduplici modo muniredebere fidem fuam ilium,qui decipi non uult. Pri^ mo diuinx legis auftoritate.tum deinde Ec clelix catholicç traditione,ubi mot fibi ipfi opponens cùm canon feripturarû fit perfe-ftus,amp; ad omnia fatis.fuperqj fufficiat.quid opuseftutadiungaturilli Ecclefix intelli-gentiæ auftoritas?amp; refpondet quia facram Scripturamnonomneseodem fenfu acci^ piunt: led alius alitcr.V'^ide aperte quod fu-periùs de traditione diximus,qux non Ib-lùmnecelfariaeft propter non fcripta: lèlt;i etiam propterea,qux fcripta funt. De his uerifsimè dicâ,qux cùm ita fint. Cùm Igna-tius,Dionyfius.Polycarpus, Apoftolorûdi-fcipuli, Ircnxus, Clemens Alexandrinus, Pantxnu8,Egelippus, qui primos ilJos, uel eorûdifcipulos habuerunt magiftros;Ori genes, Tertullianus, Epiphanius, Bafilius, Chryfoftomus,Auguftinus,maxima Ecclefix lumina. Deniqj Theophylaélus, Dama-fcenus,amp; Vineentius Lirinenfis, horum fi-delifsimi difcipuli.Cùm fedecim hiproba-tifsimi patres teftes fint huius Ecclefix fen-fus,quo fine fcripto tradita elfe quampluri-ma ab Apoftolis,qux ad falutem ncceflaria funt,amp;inipfis,qux fcripta funt ex eadenî traditione ucrû îenfumaccipiendum, cùm à nullo altero orthodoxorum patrum negt turiconftatquod negantes.hoceft, nihil re cipientes nifi quod feriptum eft in facris li-bris,hoftesfuntucrx Ecclefix,amp; pereos Sa than meditaturomnia fchifmata, amp;nbsp;qux-ftionuminterminabilium,atq; finedilcipli na confufionem: attp ita amp;nbsp;fcripturx ipfius, ucritp fchfuseinseuerfionem.Hxc manife ftifsimafununolunt uel indicium aliquod, uclrationem finiendi controuerfias dedo-gmatibus fidei,^ fenfu fcripturx: quodil-lis uidetur,uolunt manifeflum eire,etiam fi omnes Ecclefix aliter fentiant. Quid ergo fieri poteftcum illis,qui foli fenfui fuofunt addidi ? illis omifsis nos agnofeimus tradi tioncs certifsimas,amp;totiusridei noftrxfurt damenta. Et ne diutius Brétius incertas, «Scdubiasomnestraditionescfficiat, often-dimus illi manifeftifsimas, amp;nbsp;certifsimas non minoris momenti,quàmqux Ccripti funt: fed reuera eorum fundamentum, iS: jywg®’ explicatio. Prima eft traditio librorum la-crorum etiamconfentienteBrentiofexqua, tioneslll^ titoftenfum eft,manifefte alix probantur etiam fufeipiendx , quod ipfe non uult. Poft banc eft traditio fymboli tarn ipfius A-poftolic!,quod à Potribus in Ecciclia fem-perconftat lufeeptum : dequo amp;Bafiliun1 putamuslocutum cùm dicit,profcßionem baptifmatis elfe ex traditione, quam etiam alterius fymboli Patrum,à Niexna amp;nbsp;Con-ftantinopolitana lynodis maximé explica-tuni : de luxta hxc lylubola, circa dogmat«»

atque

lis rebus dubijs faêluni erte cognofcimus) coruru celtiinonia taïuxauctontatis nobis funt.uteis tidem coiifirmcmus. Cumcnim côtrarij l'unt,confiât alterius faffam eire feil tentiam.Et confiât aliquoriim l’atruin fen-tcntias pofleare magis difcxifra,àtota Eccle lia reieidas efle.Sed tuncdcinùniteflimonia Patriini nobismaximx funtaiióloritatis.óc quidem tantæ.ut line hærcfios »St fchifmatis notacontemni non pofsint,cùrn ccrta iamp;cô inuniadogmataproferuntjCÙm aliqua affirmant non utfuasfententias.fcdutquç in Ëcclefiaprxtcromnem contentionem do-ccanturamp;teneantur. Quodtunc maxime oflenditur,quando in expolitione fcriptu-ræaliqucmfenfiimafferiint non dubitan-tes de dogmate,quamuisfcriptura ilia aliû fenfum nonniinquam habet. Sicut uerbi gratia cùm Hieronymus interpretatur locum loêlis Prophetæ, Quis fcit fi conuerta-tur«Sc ignofcat Deus, de dubio rcmifsionis peccatorum, fidem Lutheri, g» remilTa fint peccata,oflcndit noitcllamcflè : uel cùmad confirmandadubia uel incerta alia afFcrût quafi certa, Sicut Auguflinus ex Cypriano rotat,qui ad probandum baptizandos pue ros.neq,’expeélandum diem aliquem, ratio uemadfertcx peccato originali.Qnod,mgt Augulttam cçrtum erat.utnecpcogitauerit quidemCyprianus illud probare : fed ex eo tanquam ccrtifsimo alia tonfirmaret. Cùm itaqjoflendimusoîmaitatum Patres idem fine ullacontradiélionisfufpicioneuel me tu,fed fecuritate ilia qua certifsima docent, alfcrétcs,tuncfenfum Ecclefiæ manifeftiùs oflendimus.Etquoniam non femper omnium de qualibetre monuméta habemus, cùm duos auttres fine plures dogma aliqd, ut diximus.confonè amp;nbsp;ut certum afferentes adducimus.fatisfaéium crcdimus,ut probe tur ctiam confenfus Ecclefiæ duorum uel triumteflimonio, cùm alij non contradi-cunt; fiue quia deçà re non loquuntur,fiue ,quia obiter autobfcLiriùs.Sed amp;illud etiam non omittendum.quod ctfî nonnulli fint ,quos uel Ecclefia aperte damnauit,ut Orige nem (ScTertullianum : alios quorum opera fufpeftahaberi uolunt, ut Ladantij,Arno-bij,Cafsiani amp;nbsp;fimilium : cùm tarnen dt hi confenfui Ecclefiæatteflaiitur,amp;ea referüt quæin Ecclefiacatholicacerta habebantur fuaçtate.recipiuntur ab omnibus ut fide di gnateflimonia horum. Hincefl,utnullus Origenis aufloritatc non utatur, amp;nbsp;Tertul-liani maxime cùm non fuasl'ententias refe tunt priuatim, fed catholicæ Ecclefiæ fenfum,cùm in ea perfeuerabant. Sic fcripta Tertullianiantequamdeficeret ad Monta-num multæ funt utilitatis amp;nbsp;auftoritatis, quorumafsidualeftioneufùseflCyprianî’, ipfumtp magiflrum uocabat. Etfuntin co magna aduerfus hxrefes,amp; quidem contra feipfum,teftinioni4i Vtillud Cluifli in eo

omninoab Ecclefiæ fenfu diffentiens, qux apocrypha eodem loco à Gelafio dicuntur. Inter hosOrigenes de Eufebius ipfe Cæfa-rienlîsin Hifloria Ectlefiaflica collocatur. Qui reprehendunturin quibufdam, fed ntî in omnibus.Origenis ( inquit Gclafius ) o-pufcula,quæ uir beatifsimus Hicrouymus non répudiât legenda,recepi mus. Et de Eu-lébiolibrisqjhilloriarum eius inquit. Propter rerum notitiam fingularem ufqueqtia quenon dicimusrenuendos : quamtiis irt primolibrotepuerit, de in laudem Origenis fchifmatici uniim librum conferipferit. lamueroilla, quæ bærcticorû funt confiât omnino reijcienda. Vbi etiam hoc ©bfer-uandum, quod inter hos Gelafius eo loco Tcrtullianum, Laiflantiû, Arnobium, Caf-fianü,Fauflum Rcgicnfem recenfet; quam-uis,utdiximus,quædam etiam in his funt utiliaamp;ad antiquitatis maxime cognitio-nem pertincntia, quareà multis leguntiir, amp;in multis commendantur. Sed opusefl in corum ledtione régula Apofloli uti,Om

facras literas fenfifle.Scfipturara.inquit, fa-ft.agt;nlri cram quis nefciat omnibus póftcnoribus Epifcoporumlitcrisitàpracporii, ùt de ilia dubitari ueldifceptari hön pôftit,ùtrûucru udreftumfitquicqüid in ea conftitéritfcri ptumcfle: cpifcoporüaûtiiteràs,amp; per fer-monem fapientiorenl cüiuslibét in ca re pe htioris.amp;peraliorum Epifcoporu graüio-rem auftoricatem dedodiorum prudcntiâ, deperconcilialicercreprehendi.lî quid in eis forte à ueritatc deiiiatum eft;lpfe,inqbâi Auguftinusaducrfus hxreticos audohtate ’ utiturPatrum prxccdentium.Vndein quô «fora mtri dam loco aduerfus Pdagianos fie ait,Poft al lata teftimonia Patrum hxc non idlt;o com-memoraui,ÿdirpütatorûquorümlibetfen tentijs tanquam canonica audöritate nita-mur.-fedutappareatabinitioufcp ad prüfens tempus quo ifta nouitas orta eft,hoc dè eriginali peccatóapud Ecdefiçfidem tanta conftantia cuftoditum : ut ab eis qui Domi nicatraftarentelöquia,magis certifsimuni proferretur ad alia falfa refutanda,quàm id tanquam falfurrt tefutari abaliquo tenta-retur.ybiuides manifeftè,quód didü eft, confenfu Patrü próbari fenfum Ecclefix, amp;nbsp;( eundem necdtariüad fcriptura intdligen-. .conifif datn.Alibietiam contra cordem,Quia,inqt, y«S CZClt;r fcripturas lacras fecundü lenfum lüum le-dt guht,in illis nee aperta contuentur, utinam li^Cbrifii ergo faltem in catbolicorü uirorümfcriptis «sp.xj. iquibiiseasreftèintdleftasnon dubitant, quid fit rcritiendum de adiütorio diuinx gratix non nfegligenter attenderent.lticp fre quenterin ijfdeih libris aduerfus Pelagia-not fubinde repetit,maximcqj iri libris con ' tralulianü. In quibuS portquaiti primöli-bro mulsorü Patrü fentétias citauit, amp;nbsp;in 2. rurfumamp;j.eorundem fententijs fefdlitc-ius calumnias, inter alia fie inquit contra il LÜ.1 lü:lpfedixiftiquód omnes indicesabodio, amicitiâ,ira dein imicitia uacuos efie deceat, pauci lièrö tales potuerût inüeriiri : fed Ani brofium âlioslp coliegas quos cum illö com memoraui,tale8fiiifle,credendunieft. Ve-rùm fi tales non fueruntcùm hie uiuerent in caufis,amp;c.ad hanc tarnen caufam tales e-rant,quando de ilia fententias protulerunt, nullas nobifeum uel liobifcum amicitias at ttnderunt.uel inimicitias exercuerunt, nee nobis necuobis irait funt, nee nos nee uos miferati funrquod ihuenerunt in Ecclefia, tenuerunt : quod didicerurit, docuerlint: quod à Patribus acceperunt,höc filijs trad i-derunt.Quidhis,rogo, apertiùs di'ci poteft dePatrûauétoritate, deratione agendi ad-Lto.i.totlftii lierfus profanas uoeum nouitates,amp; Certify ifpi/i.Pe» limé con firman di fidei dogmata? Vridedc shbictiamita inquit,Ad cura noftram exiftime pcrtiriere,non folùmlcripturas fari-ftas Canonicas aduerfus cos teftes adhibere: fed etiam de fandorum literis, qui eas ante fama eeleberrima amp;nbsp;ingenti gloria tra-

ftauerunt.aliqua documenta proferre: non quo canonicis libhs ànobis ullius difputa-toris aequeturauftoritas.fed utadmonean-turqui putant iftosaliquid diccrc,quemad modum de his rebus ante nona iftorû uani loquia Catholici antiftites eloquia diuina fequuti funt : amp;nbsp;feiant à nobis reótam amp;nbsp;antiquitus fundatam eatbolica'm fidem,aduer fusrecentem Pelagianorum hæreticoruni ' jprxfumptionéperriicicmîp.defendi. Hoc Crfp Zi.Qwrf ctiani ipfum magnx auftoritatis Concilia liter probiiJi apeftèteftantur,amp;qHidem,utfuperiiisdixi ußima Con^ mus,örania hancrationem fequuti fuht,ut dliaaudori fenfus fcriptüræ nouos ab hxreticis adin-uentosexcertifsimatraditione in fcriptu- » - , r , hsPatrurriagnitarefutarent.Videin Conci quot;“•♦r nbsp;nbsp;•

lioillo Ephcliho primo à Cyrillo Romani Poncificislocü tenen tcaduerfus Neftóriuiti cclebrato ( ut habes in Aciiorteprima Chal-cedoitehfisConcilij)poft recitatam fidem Niexnx Synodi , fic inqlnunt catholici Patres,Quoniam prx mahibus habentes iibros Sanftorum Äbeatifsimorum Patrü, Epifcoporum amp;nbsp;diuerforiini Martyrum, e-ligimus ex bis pauca capitula quç recitamÿ, amp;nbsp;confeftim Petri Alexandrini,Athanafij.lu lij lt;Sc Fœlicis Ronianorü Epifcopoiü,Thco-phili Alexandrini Epifcopi, Cypriani, Am. brofij,Gregorij Nazianzeni, Bafilij, Gfegb-rij NyfTertilucidilsinns teftimortijs Ghriftü uerum natura Deüm lt;Si non gratia adopta-tum contra Neftorium oftendunt.Etquin-taChalcedonéfisConcilij Aftione poft de-finitam fidem aduerfus Eunchetem hxc cftEpifcoporüacclamatió, hxefides Patrü, hxc fides ApoftolorUni.huic omnes confen timus.oinnesita (apiniiis. bxe nos docent quæ filent Cónciliorum uefè catholicorü cura A folicitudó: certè non alia,quàmuc antiquam fidem Patrurn.hæreticorum co-natibiiS ôbfcuratam, iri lucem cducerenk. Quodetiàniepiftôlæillx Agathonis amp;nbsp;ölrti Occidentâlium Epifcoporum ad Conftariti num maiorem in fexta Synodo pleriiftimè oftendunt. Cùmenim deftinatosàfeatqj Concilio fuolmperatori proponit Pontifex Agatho,quibiis,inquit, teftimonia aliquorü fanftofum Patrum quos hxc Ecciefià Apo-ftolicafufcipît, cùm eorum libris tradidi-» musiutfacükatemfuggerendi cOnfeCutiëk his duntaxat fatisfacere ftudearit, qiiid hâté fpiritualismater eorum Apoftolica Chrifti Ecclefia credatamp;prxdicet,non per cloquen tiam fccularem,fcd per ßfiicdritatem Apo-ftolicx fidei,in qüà amp;ab incunabulis edoéii ufq; in finemcceli Dominoomnes nobifcû deprecamurferuireatepobedire. Et ftatim prxfcribit illis ut non aliter agant.nifi quati tum,iriqüit,eisiniundumeft,utmhil prx-fumant augere.minuere uel mutare;fed tra ditiOnem huius Apoftoliex fedis, utà præ-decefibribus Apoftolicis Pontificibus infti-tuta eft,(ÿ’nceriter enarrare. Et poft nonnul

Z2 3

s »K6 DE VNÔ

de Petro inquit,Cuius auftoriMtem utpo te Apoftolorum omnium priMcipis.ferwper omnis catholicaChnfti Ecclelia amp;. ûniuer-ï'ales Synodi fideliter ampleftentes Fequiitac funt : omncsfp uenerabilcs PatresApoftoli-cameius doôtrinam amplexi, per quant amp;nbsp;pr«batißima Ecciclîç Chrifti luminaria cia ruerunt.Etpoft pauca. Haseeft Apoftolorû Chrifti uiua traditio quam iibiqj eius teitet Ecclefia.quæ prxcipuè diligenda atqj fouen da amp;.fiducialiterpra;dicanda eft.Vlituruç-rô in ca epiftola ainftoritatibus Ambrofij, Àtbanalij.Augùftiui, Lconis, Gregorij Na-zianzeni, Cyrilli, Gregorij NylTcni, Hiïarij amp;nbsp;Conciliorum Cbalcedonenfis atrpCon-ftantinopolitani.Deniqj noii eftobfcurum, in bac fexta Synodo aftum efle, ôi k catboli-cis amp;ab hæreticis Patrum auftoritatibii8,amp; diligenter inueftigatûuerum illorunt fen-fum collatiblie exeitiplarium, conuiclosqj bxreticos falfitâtis amp;mendacij,ueritatcmqj fidei,aduerfi.is quànt plurimos bçreticos u-ham uoluntatcm amp;nbsp;unâni operationem in Chriftodogmatizantes.in eomanifcftède-finitant.Patct igitur ex bis.qiiàmuanéamp; re liera minus fj’ticerè quant deccatüirunt gra liem,Brentiüs rcpreliçndit quod ad Patres remittant in dubijs de fenfu feripturx amp;dô gmatibusfidei.Nünquid Auguftinus,Cyril lus cuitt tota Synodo Epbefina tertia ex quà tuor illis probatifsiniis abEcclelia, amp;. fexta Synodus fubmittùc fcriptur'arn facrant fen-fui boni ilium ? Aut moliUntuf eîüs deftru-ftionem tant diligenter aduerfuslixreticos teftinionijs Patrum uteiites? SedaitEren B.rfd» tius in capite de fcriptura.Siad ueteres iani verfuitpdtru ntortuos niittiniur, iiômincntur ergo, ut auéloritiitê Icisnius,quorum interpretàtiô facrolànftà locluitur re« ‘^'•^tt'o^atababeri debet. Cui nos diciiiius .. ■ nbsp;nbsp;nbsp;* quot;ianteosnoniinatosefTeabEccIelia.orthodo

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' xosfcilicetontnes qui perpetuo iii iinione

Ecclefixpèrfeùerarunt(utGela(ius inquit) nec unûaiitalteru'nifufticere dicinius, nec interpretationes proprias fingulorunt aut fenfuni proprium in cis quxriiAus, fed Ec-clefix : atq; ita cum Viilcçntio illo Lirincii-fi.quod ubiqj.quod fentpcr.qUod ab omnibus credituni eft.id tenemus: quodprOpric de ucrè catholicum eft,hoc Eicimus,ieqUen-tes uniùerlttateni,antiquitateni amp;nbsp;cOnfen-fioneni ( ut ille amp;nbsp;fanctèamp; eloquenter do-tet ) quid per totuni orbem ferrariim confi teatur Ecclelia fartiftorum ac niaiorum amp;nbsp;f’atrum.uel omnium,uclpénè om'niuni ait ftoritate confirmamus. Nunquid hoc eft à luceadtenebras ire, à fcripturx Iplclidorc ad bumani fenfus tenebras denon pOtiùsab hxreticoruni.quasoffunduntScriptUrx fii c'rx amp;nbsp;tldei,tônebris,ad lucfeni illam de qua Cliriftus inquit,qudd abfeohdi non poteft fupercandelabra polita ; utqui ingrediun-turlumen,uideant: amp;nbsp;àliteris amp;nbsp;feripturà externa ad fcriptaiît ab ipfo Spiritu fando incordibusuiuamde certain conuerti:qj coiiftat hos omnes Patres cgilTci’VidCjrogo, quantprouincia afTumpfitßrentiiis, quàm difticilem, cùm lingulos Patres fufpefto» redderé de priuare auftoritate conatus cft. Habuit,inquit,Ecclefia Grxca fuos Patres, “ Origenem, Cliryfoftomum, Balilium, Na- quot;nbsp;zianzenum dealios: babuit Latin a fuos,Ter « tulliaiiUnt.Cyprianum, Ladantium, Hiero “ nymuin,Auguftinuitt amp;aiios,atqjhisreccn “ litis,ut.tlios oniittamus,Ncgari,inquit,non « poreftquin inPatribus fui linterroresamp;a- « lienx à ftnfu Scripturx interpretationes. “ Origenes, inquit, habet quxdant dogmata « quçnon funtScripturçlacrxconfentanca: « 'l'ertullianus Montanizat : Cyprianusana « baptizat; Hicronym^ OrigeniÉat amp;nbsp;digami lt;« zat: Auguftinus feribit libres Rctradatio- « num, amp;nbsp;communicat infartees corpore amp;nbsp;lt;t fangnineChrifti. Hxcuerôaduerfiis iictc « res Patres fedixifle inquit, non hoc animo quod cenfeateosabijciendos: fed quem a-niniunt habeat, nos uero iudici relinqui-mus.Cxterùm nxuos quofdam liue fpecies potiùserrorum in Patribus quxrere,fini-ftrèinterpretari,ôeexeisoffcndiculum in- . firmisobijcere.qux candide accepta ctiam xdificarepoîTunt, quid aliud eft quàm ca-lumniari,cùmmaximè nihil ad caufam id pcrtincatfNos ad confenfum Patrum mittt mus^^noh quod ab uno aut altere, fed quod ab omnibus conftanter,unaniiniter,amp;per-feuerahtcr docetur, illud tenendum dici-rqus ; lion corum duntaxataudoritate, fed magifteriO Spiritus fandi in Apofteloruni prxdicationeiSe Ecclefix fenfu lucéte. Quid igitur ad nos,quöd un us autalter inbacaut illadifputationcetiam errauerità ueritate fcripturx ; illud certo fcimus catholicos no propfcrca ab Ecclelix fenfu recefsilTe, quan quam interim ignorauerint. De Origine igitur amp;nbsp;Tertulliano quod erraucrint, non nos moratur,damnatiruntab Ecclefia. De CyprianOiam omnibusnotum eft.in cauia iliaBaptifmibxreticorum cum errafte, ut , Auguftinusinquit prxdecefToris fui exeni-plo deccptum,dum quod abeoftatutum ui debäp«gt;quot; dic,piitauit traditionem elfe niaiorum ; fed DofWli^ paratifsimii ft fe.mperexbibuit, aci ftqutn-d um Eccle IÎX fth fu m, ob 1 erlia n ti fs : m us c-tiamin hac parte Eccleliafticx unitatis. De Idieronymo uerb, pi'imö illud certum eft, quod Origenem de grauifsimis erroribus arguit, libres prxcipuè Pcriarchon ; amp;nbsp;in R utinuni inuehitur,qtidd eos Latine reddi derit. In quibuidam fatetur cruditioneni eius fibi placere,hoc non eft turpiter, utita ' dicamus,amp; perperam Origenizare. De dig* rhia uero illud conftat.in quahipluriniis e-piftolis,ih ilia maximèad Gerontiam uehe mentiorem fuiffe in debottando à fccun-dis niiptijs,fed fakia fide.Et fi enim aliquart do conférât ilias fcortationi,fed apertè didt, fc hOH.

Epifcoporum.in qua errorEutycbetis de cô fulione naturarum in Cbriftopoft unioné Îrobatus eft ; fed mox cùm non dcelTent, q raude dcdolo id adum efle quérerehtur, congregata eft Cbalcedonenlîs Synodus, amp;nbsp;ra nocerepotuiflTet in uniiierfa Ecclefia.Ita-quehunc putamiis fobrium amp;fanum (èn-fiimçffe illiiisqiiod à pluribus afferitur.Có cilia errare non pofTe. Intelliguntenim legi timecongrcgata,amp; légitimé abfcp fraude die doloagentia-Talia certè funtquibus^mit-tit ChriftusiVbicunq; funt duo uel tres con gregati in nomine meo,in medio eerufum.

CERTO IVDIi ECCLE. e«.

Quàd cûmnôdeConciliotantùm uniueri (àli,feddequocun(^legitimo ôc in unione Ecclelia; perfeuerantc accipiendum lit,non dubitamus àCbrifto implen quod promit^ funt eft lie congregatis : aut li eorura culp* lioceisnegauerit, Ecclclix fuæ non eft né. gaturus quod promilît.Portx infen, amp;c. Et li igitur bominum poteftas non litfuperior diüiiia uôluntate,nec ( quod Brentius non tantùm calumniofè.fcd blafpbetnè etiâ no. bis tribuit)Spiritusfandusullis lit alliga. tus bominibus,tarnen cógregatio légitima probat prçfentiam Cbrifti.atc^yöftenditpro mifsionem eius ci non defuturam.modôut diximus.non dolod fraudeagatur. Atque hacrationenon Spiritus fanétus alligatus eft bominibus uel obligatus : fed quia ride-lis eft Deus amp;nbsp;mentiri non poteft,alligat bo mines libi.lî non per Ueram cbaritatem, fal tem per illara operationeni qua impleateo-rum minifteria. Non eft cur Brentius cia. met, nullû nilî à Spiritulândo præditum feripturam polTe intclligerè, quæ ab iplb Spiritu fàndo eft. Cui paucis poftea fefpon dcbimus.Nuncapertè dicimus per malo$amp; alieiiosaSpintu fando hommes facileefte Dee etiam prophetare: Nec dicimus,ut Bré tiusimponit.quod quià qüandoq; fccit,(ent perteneaturfacere; fed dicimus, quod iple fatetürminifleriopcccatorum perticereSpi rituni faridüm id,ad quod ordinati funt. Hæc eft Cbnciliofurfi amp;nbsp;aUdoritas amp;nbsp;certi-nidô.-quæduonunqiiam aduerfarij intègre conliteriuolunt.Sicnim nonerrarc fa-tentur.quod nonnunquam faciunt coadt teftimonijs fcripturx,mox nullum Concilium pofte certó cognolei legitimum eftc, dicunt : quod li admittant,mox dicunt, errare pofte quodcunq; bominum Conciliu fit.Sed uera lides utruinq? horum certifsi-mèconlïtetur,amp; illis uerbifià Chrifto pro-milTum agnofcit.Vobifcum fumomnibus diebus.Et,Vbicunq;funtduo ucl tres in no minemeo.Etrurfum,Portx inferi non prat ualebtintaduerfuseain. Vbi non OmitteU-dum.quódaudoritate Nicolai de Lyfa nie premitBrentiu$,amp; arguit,quód iiulgatifsi-mumamp; notifsimumanderem in Eccleli* non infpexerim,àquo didicifleni,quantû erratem ift alTerenda baèaudoritate Epifco porumamp;Conciliorum. SicenimBrentius ait,Ha;c Uerba,Porta; inferi non prçualcbût aduerfus cam,exponés Lyfa inquit. Ex quo patct,qgt;Ecclelia non cönliftit in bominibus rati one poteftatis uel dignitatis Ecclclîafti-cx bel fecularis, quia multi Principes amp;nbsp;fummi Pontifices amp;nbsp;alij inferiores inuenti fHntapoftataireàfide,propter quod Ecclelia eonlillit in ill is perfonis in quibus eft noti-tia,dt uera confeßio lidei amp;nbsp;ueritatis. HxC funt qux ax Lyra contra meadducit, amp;nbsp;irri dens ait inuenturum me fortè aliquant ex-pofiuonenbEgo uerô dico nullam mcuell« quaire-

lt;îùærere;fedfatei‘iingcnuè ucrifsimû effe mo in Ecelefia non elfe hxreticos amp;nbsp;apofta-tas.quod nunquam negauimus; profefsio-nc enim fidei Ôc Sacramentis oftendimus fu periùs Ecclefiam congregari. Et nune Lyra inquit,Ecclefiam confiftere in illis, in qiii-bus eft notitia 6c liera confefsio fidei : folos ergohxreticos reijcitah Ecelefia, qui fcili-cetneqj credunt neep confitentur ueram fi-dem; iftinon folùm non funt uiua mébra Ecclefix ( quod de alijs peccatoribus dixi-mus ) fed etiam propria uoluntate omnino reliquerunt Ecclefiani.Eos uero qui agno-fcLint amp;confitenturfidem.negatI.yra perti nere ad Ecclefiam ? Imô certè apertè confite tiir.Quod fi illud torqueat in me Brentius,

rationedignitatis Ecclefiafticx uel fecula-riSjUideatLyram non negate in illis confi-ftereEcclefiam,nifi quia à fide,inquit,innen ti funtapoftataflè. Quoduerû elfefatemur quandoàfidedifcedunt, Cyuis enim ludam neget fuilfe Apoftolum quamdiu adhxfit Chrifto,6cin eo fuilfe Ecclefiam : fed poftea ciim difeefsit in locum fuum, non amplius fuit in Ecelefia.Sic de cxterisdicimus: nec dubitamus Lyram catholicum uirum hoc fentirc,non tantùm eos qui perpetuô per-manfurifuntin Ecelefia, fed etiam cos qui ad tempus permanent,pro eo tempore quo tenent6:,pfitenturfidem,ad Ecclefiam per-tinere,amp;ueroselfeEpifeopos: iiec putauit ille fineEpifeopis 6c miniftris Chrifti intégrant effe Ecclefiam. Hoc nos deillocrcdi-mus : quod fi aliter Brentius putet cnm fen fiffe,nihil nos moratur.Necenim ex illis pri mx auftoritatis PatribusLyra eft, quos ma

Epifeopos anterioris xtatis ifta quxftio flu ûuarct,6c uariashaberet inter fe collegarü falua unitatefententias.hoc^ier uniuerfarri catholicam,qux toto orbe diffiinditur, ob-feruari placuit.quod tenemus. Et poft paii ca ita ait,proinde quamuis huius rei de feri pturis canoriieis non proferatur exemplü, earundem tarnen feripturarû etiam inhac reà nobis tenetur ueritas : cùm hoc faci-mus quod uniuerfx nunc placuit Ecclefix, quamipfarum feripturarû commendat au. éloritas.Quid hîc Brentius dieet ? Deroga-tur ne auftoritati fcripturx,qiiando in du-bijseiusadEcclefiam mittimus? Imoinqt Auguftinus quàm maximè confirmatur,

quoniam in fcriptura Ecclefiæ auftoritas commcndàtur.Nunquid fententiam Ecclé fiæ quam in rc prius ambigiia amp;nbsp;quæ ccrtu non habebatin fcriptura exemplum,oportet rurfum exigere,ut Brentius inquit.ad. feripturam ? Certè in bac materia, quod Aù guliinus fatetqr, ex fcriptura certum exemplum non habetur,netp quid Apoftoli ege-rint acdocuerint in fcriptura conftat ; fed, inquit Auguft. conllat Ecclelix auftoritas, qux hoc poft longarn difeeptationem defi-niuit. Vndepoftuerba qux citauimus fta-tim ficloqintur,Etquoniam famfta fcriptii ra fallcre nô poteft,quifquis falli metuit, irl

huius obfcuritate quxftionis eandem Eccle fiam de ilia confulat,quam fine ulla ambi-guitateScriptura fanfta demonftrat. Vides itatç in reobfcuranechabente in fcriptura exemplum, quanti AiiguftinuS definitio-nem Ecclefix facit,non ad aliam illam exi-gensferipturamquxcertè aperta non eft: fed ad illam tantüm in qua auftoritas Ecclc fix prxdicatur. Et eodem locO Ecclefiant hanc certani 6c toto orbe diffufam nô agno ftere erroris Donatiftarum dicit effe.Hanc, inquam, Ecclefiam, cuiiis auftoritas com-mendatur in fcriptura,certain elfe 6c mani feftam afferit.qux tune Âugu.tempore Do-natiftas damnabat.Ne niihi dicat Brentius aut Calutnus,Ecelefia liera 6c ftabilis prxdc ftinatorü eftcdti gregatio, q iniiifibilis eft 6c incerta : ilia uero congregatio baptizatorü deprofitentium fidetn, non eft uera Ecflt^

trafcripturamcxuerbulouno : quod non intellexiffc fumrha: ignorantiç uel incoiiü-dcrationiseft: ihtellexifleueró Sc uoluifTe corrampcre.grauifsimi deliâi. Nonne ucl exhocunoßreritiusdignuseft( ut nondi-cam quac ille cónlra me ) qui fufpeélüs in o-mnibus fenteritijs fuishabeaturàChfiÂia-nis omnib.amp;temerarius iudcxeorü'qüibus oportebatcfle fubieftum, amp;nbsp;quibiiï nullus • unquamcathblicorumnon fuit fubditus? Cdp7l Ethxcquidemdeprima caufa cjüàm con-RrifcilurCT traNicaenum Concilium fufccpili Audia tiliadeträ» muiiaVrt fecundammultö indignioremdc ÛIO ^rentij graüiorcm : eft enim de tota caufa cius.cer-inConcilio tèdé Jjraccipua parte ( inqliit enim contra Niclt;«oco», Ï??® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;trad.tiombus ) quód cxiftimé

Cöncilijsacceptum ferendumcHe.quod ha beamusnomenhómoulij.quodoliendere aitquàmofcitanterdoéirinamueræ Eccle-lïzexpcndam. Doftrinamdeuera amp;arter-’’ nadiuinitate Chriltiillüftratam elfe à Con ” cilio Nicæno fatetiirfed dicit, Nüm ergo Ec ” clelîâ amififTet hüius neceiTariz rcicogni-” tionem, nifi nouuni homoufij uocabulum ” fuiffetexcogitatum ?Fortafsis omnia fuif-” (enttranquilliófa,fi niaiores.üt ucteré fcri-pturxdoftrinaril.itaetiam uetera rerü uo-cabula retinuifTcnt.Hçc funtüerbtl Brentij, in quibus uides quanta reuereUtia fufcipiat ConcilijNicatni auftoritatem in prjecipua ip(acaufaöbc]üämcongrcgatum eft: imó quàm aperte detrahat tantx Patrum anti-quitati.Êuiflcnt.inqt, fortafsis omnia tran-quilliorä, (I retinuillent uetefa uOcabula. Itaqjin dubiiirti reuócat Concilium tanto-rum Patrum ; de quö feniper Ecclelia credi dit quód àSpiritu fahciofucrit. Audcs tu Brenti cogitare Patres illos non curaffè tran quillitatem Eccleh’x,amp; propter uocabulum tantùm non neceflarium caufas dediffc tan tx diflenlionis Ecclefiarum f Sic dixit alter, indigna illam caufamfuilfe propter quam OriensabOccidentedifsiderét.Sic loqiiun turqüidèomtîibus fe putant pofte cenfere: fed aliter uera pietaS Chriftiana credit.Con ciliumNicxnum rem grauifsimamegit, amp;nbsp;pro qua alTerenda ói illuftranda in Ecclefia dignifsimum iudicarunt omnes fubeun-dos fore labores fandifsimi ill i Patres,ut fci licetillhótelceretomnibus ucritas naturx diuinx in filio Dei ; utnon xqiiatetuf crea-turis: rem,inqua,banc perneceftanam egit Concilium Nicxnum : Nam hocnegabatur sb Ario.Hocacceptuferimus Coticilib Ni-cxno,quoddiuinitatcm filij Dei Indiibiu uocatam,irtiô ncgatam ab Arió, nöbis illu-ftrauit-Dereagebaturintcr AriânOsôc catholicos,res hxc explicata eft illo nomine proprioadid fignificahdum ; amp;nbsp;quanqua •ppofuerunt bxrctici, qiiod hoc uocabulum Confubftantialis non effet in fcriptu-ris, non proptet uocabulUm hoc agebant, fed propter rem ; ut fcilicet negarent xqua-litatemFifij cum Patre, utcreaturam ilium dicerent.etft omnium nobilifsimam. Itatp nihil uocabulum trâquillitati Ecclefix ob-fuit: fed dogma ipfum amp;nbsp;res multas peperit diflenlione« in Eccleffa, 4c lotigo tempore turbauitChriftianos.FalfêigiturïngtBren tius,omnia forte tranqUilliora futura. Non foliim uanaefthxcêiuSfulpiciOjfedapertè falfa, cum conftet diflcnlionem illam tota ideo fuiffe,quia Ariani (ilium Dei creàturâ effe dicebant : cui non contradixiffc, amp;nbsp;con nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(

tracosuftjjadmortemnon decertaffe nul-

lomódólicebat Ecclefix,plufquam negate

Patris ipfius diuinitatem : de hac re ageba-

tur,nó de uocabulo. Sed nos diximus Con-

fubftantialis uocabulum in Concilio Nicx no explicatum,ut fcilicet oftenderemus res dubias fidei etiani nOUis uocabulis, fed pro

prijs «ScrhanifeftisexpIicataselTe in Conci-lijs.QUihuicuocabulQdetrahit,quifibi per mittit uel dubitare faltem,an melius fuiffet Ecclefix illUd omitti,cóuincitur ucllequx-ftionemhancdediuinitateFilijno effê ex-plicatS in Ecclefia ; fed obfeuram relinqui. Quid enim aliud in hoc nomine confub-ftantialis laudamus, quàm rei huius expli-cationcm?Autquidtantopere Ariani labo raruntin Concilio Arimincnfide hoc nomine delchdo.nifi ut fuàm hçfefim faciliùi propagarent? Non eft igitUr ulla ratione im pianxcdetraólioaudienda cótra Patres Ni-cxni Concilij : id fccerurit in hac fidei eau- i fa quod Spiritui fanfto placuit,quod Ecclc-(îx profuit. Nonéfthicreligionis zelüs, ut betera etiam hominaretineamus in Ecclefia: fed pôtiùs eft contradicerc coti filio Spî- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

rituS fanôti de uerbis illis facrx Scripturx, Qui elucidantme,uitamçtel'ham habebût.

Dogmata utres ipfçhon nifi nominibuse-lucidantur. Si uetera uocabula retinenda funt,ncc noua fubindc.fed,ppria amp;. certifsi madefidei confona excogitanda, nonma-gis res explicabuntur.Itaqj fatis patet,qUàm ofcitâtcriftacogitauerit Brentius, amp;quàm temerèdixerit. Qux hobisdiftafint in de- , fenfionem Concilij Nicini, cohtra quod nullus Unquâ fine manifefta nota fchifmâ tis ôc hxrefcos locutus eft.Quç hac maximi i ratione diximus : quoniam fi huic uni aU^ î ftoritas auferâtut, ôc tribuatur aut falfitâi, autnimius de indiferetuszelus circa eàtjux definit,utBrentius dicit,in altero fcilicet er rairc,de in alteforcm non nece/Tariam tradi dilTc amp;nbsp;Ecclefix tranquillitatelh impedien- Gregorid teiii, omnibus certè ablata erit auftoritas.

Conftatenim nullum unquam habitû effe oßiditiiriigt; magisfacrofanéium. Non permittetDeus refitgijfelf aditumapeririad piorum aures de fideliû, lt;■1)14 ut patianturfummx Ecclefix auftoritati ab aliquopriuâtômaximèeontradici.ueliudi ,* * cari de ciusdefinitione circa dogmata rcli- ' piôhiis de fidei. Illud non eft omittendû, ^aod Brentius epiftolam nobis ciut Grego tinpotlUi i ri) ’

rij Nazianzeni ad Procopium, ut unico uer bo omnibus Concilijs oe m auiSoritate au-ferat:inquitenimGregorius. Statui omné Epifcoporum Synodum fugere, propterea quod non uiderim haólenus ulJius Synodi utilemfinemrautin qua res male fe haben tes non magis exacerbatx quam curatæ fue rint. Ea eft enim libido contendendi amp;:ani

bitio dominandi.Hæc inqt Gregorius ma-nifefta*amp; lanéla quadam libertate, taxans praua ftudia Epifcoporum.Ex hoc ait Bren «US,Quis ergo tali hominum ccetui adefle Spiritumfan (Sum, autdoftrinx ueritatem in eoquxrendam iudicaret? Cui breuiter hocrelpondemus,prauoruiTi lt;amp;nbsp;ambitiofo rum,(S: quidem hçreticorum etiä Epifcopo LiJ.lo.red, rumGregoriüdeclinalTeConcilia: nonle-tiß.cjp.27. gitimaamp; canonica: taliaenim eins tempo-Crfe^lir/ttU ribus fub luliani apoftatx imperio,que fei-mus primo hæreticis omnibus poteilate fe cilferedeundiin fuas Ecclefias, amp;nbsp;Epifeopo rum fchifmaticorum relaxalfe exilia. Vnde

patetquanta conuenticula amp;nbsp;Concilia Epifcoporum iniquifsimccelebrata funt,ficut fub Valentisetiam tyrannide fimilitef con ftatfaiSum elfe.Et dénià morte Conftanti ni magni ûeri iniqua Concilia cœperunt, quorû principium Ariminenleillud fuitee lebratû : amp;nbsp;multa alia in Oriente amp;Occidcn te.certèfineulladifciplina fine ulla Ecclefia fticæ régulas moderatione: quod oés pro-dunthiltoriæ.HaecConciliamerito Grego riusNazianzenusdamnat. Nam ôcpatrem fuum fanftifsimum alioqui Epifeopum cô flat deceptû etiâ fubfcripfifle falfis dogmati bus.quamobcaufammonachis fe ab eius cômunione fubtrahentibus plebs adhæfit. Cui malo mox Gregorius remedium attu-Iit,perfuafo pâtre,ut eius rei pœnitentiâ a-geretreuocareteperrorem.Sei mus tempora lila quàm fuerintturhulenta,(amp; quanta hx-reticorumEpifeoporû apud impios Impera tores au(.Soritas, Gregorius ergo famSifsi-mus,abfit,utcredatur omnia Concilia reie-cifie : fed manifellè iniqua lt;amp;nbsp;illegitima. NÛ quid NicçnoConcilio non obediuit Grego rius.quemfcimus Conftantinopoli Theo-dofij Chriftianifsimitépore uocatiä, ut po-pulum hçreticorû erronbus infciSum rcuo caret ad ueram fidem ; ubi tantùm profecit, iit.R.ufinotefte,tuncprimùm uiderétur fi-bi Chriftiani fieri,amp;nouam lucem ueritatis uidere : atqj adeó,ut,tefte ctiam Sozomeno, cùm priùs in paruo oratorio facra celebra-ret intra urbé,poftea bafilicamagnaàprin-cipibus eodem loco conftrueretur : qua ba-filicam.inquitidem au(ftor,ideo anaftafiam nocat.ficuti reor,inquit ille,eó g, dogma Ni cæniConcilij inConftantinopoli ùelutiam rnortuum,eolocoexpofitionibus Gregorij refurrexit. Ecceigitur Gregorium Nazian zenum refufcitatoré dogmatis Nicaeni Con cdij.Non ergo légitima amp;nbsp;fanifta^fed iniqua conciliaamp;hæreticorum reijeit, qualia nos multa fatemur fuifle. Légitima ueroqualia fint,fatis oftenfuin eft.atqjprocaptu noftro hoc loco explicatum, quod ad rationé perti net definiendi dubia fidei amp;nbsp;ambiguos fen fus fcripturx,àquibusfcilicetamp;qua ratio- , ne fieri debeat. Sed ut his ultimamappol-, Crfp 80. namus manum,illud tanti?im refellendum ModutScri» eft.quod àBrentio nobis obi)citur,aitenim pturteintcUi uerum modum feripturâ cxponeiidi non no jo aliumelfe,quàmSpiritu fanifîo docente coUatto illuftrantefcripturamicripturçconferre,lt;St ex apertiore obfeuritirem ilhifirare.Me ue- „ rö,inquit.non ad Spiritum faiuSum mitte-rc,quin potiusab impij's (X immundis cor- Spiritiufati' de fcripturapofie intelligi dicere,cùm etiâfi di:fed nii impij lint amp;immfidi Ejjifcopi indices illos ledione Pa» conftituaradefiniendifideidubiaiNonde- trum.t^defi niq;adfcripturam,fed hominu commenta, nit lone con^^ traditiones fcilicet,patres amp;: Concilia p in- ;i; lt;- j. * 11 n. r • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. J ■ ■ ^cUiorunecef

tellciSu Icripturærecurram.Audiatigiturq - . nbsp;nbsp;nbsp;-

ucrèhæcdicat.Modus hicintelligendifcri- osieli pturam collationeeiufdcm (Sc illuftmtione ^dur. Spiritus fan(Si,abfic,ut unquam reijciaturà nobis ; id tantùmdicimus h.xreticis amp;nbsp;proprio adhçrentibus fenfui'non hoc fufficere; quoniam no defiant cis diuerfie rationes iii hacfcripturx collatione, quibus ucl apparenter fua defendantiilldilrationem uero

Spiritus lan(iti,quoniam interior,amp; occulta efi.ccrtè quo quisep pertinacior eft amp;nbsp;fuper bior.eôcertiùsiudicat amp;conftantiùs affirmât lîbi adefle.Igitur ut in lus nô facile deci piamur.utnôpueriliterrixemurin re tain graui,dum quifep dicit fe fequi Spiritü fan-(ftum,amp;optimèex feriptura fcripturam «x-ponerc in patribus ques uera fuiffeSpiritus fanfti templa,Ecclefix perfuafum eft,utdili gentifsimè fcripturam fcripturarcontiilifle, amp;nbsp;prædecefibrum fuorum tenuiffi? doiftfi-. nam nôdubitamus. Hæcquxriinus,amp; ubi non fatis inuenimus.iudicio Ecclefix fubij cimur.Qiioniam.utex Auguftino oftendi-mus,Ecclefia in ipfa feriptura nobis cómen datur.amp;'quidem iri magiftram nobisàDeo datur.Cbnferaturfi^ripturafcripturæ : fed ita.utquod ipfa docet Ecclefia audiatur, lt;amp;nbsp;traditioferuetur. Inuocettir Spirituslan-(ftus ab omnibus qtii cupiuiicDei uoluntà-tem agnofcere.Senfuhi emm tuum,mént(gt;, inqiiit Sapiens,Qiiisintelligcrnifi tu dede-ris fapientiam amp;nbsp;miferis èpirituin fânftum tuü iÇertifsimè feimus nullum reélè quidé amp;nbsp;falubriter feripturx fenfum teuere,qui charitatem Dei deproximi non feruat: hanc neminem habere,nifi fucrit per Spiritü fan élu m d 1 ffu fa i n cordi b u s n oil ri s. Sei mus fpi ritu illofapientiæ.intclleiftus, feientiæ atep confilij fieri,ut fcripturam falubriter intcl-ligamus ; qd fit,cùm fecundum earn amp;nbsp;con filia amp;nbsp;afliones noftras inftitüimus : hæc ue ro nô nifi àfpiritu elfe, quo qui aguntur fi-lij Dei funt.Certum eft igitur ut fanifta feri-

A A A

VANQVAM cxhisquxdiââ funt, refpófum fitfatis Brentio fuisip quatuor locis: in his c-nini duobus de Ecclefia fcilicet Sc de eius circa dubia fidci iudi ció,amp;de Princi pum fecularium Sc Epifeoporum auftorita te amp;gradu,de fcriptdra,de traditióriibus,dé Patribus Sc Coricilijs de quibus Brentius a-git,diftum eft quantum pro captii noftro Sc ad confirmandos pios,amp; refellenda qux il-lecOiitra Uerterandani anti(|uitatem Patrû ateß cOnfUetùdinem antiquitus fundatani in EccleftaloquiturfufficerepOfsint. Quia tarnen cupimùs, quantuni nobis concedit Domiriiis,laqueos errOrum finipliciohbus detcgere,amp; aduerfus illos fidei càutifsimâ prudentiâôp^Oncfc, deeius folùni gratia^ Sc mifericordia fill, qui fyiicerumhoc defi-derium riobis dedit,aggrediemur oftende-requomodofub fpecie quadam pietatisamp; Scripturx facrç,nori pietatem fed fuperbif-fimamlibertatéLutheriisdc fui maximeiÿ

fibijpfi itrtpoiîturus.St ertirh cum co, quenx üicogts,rationsagas: (î hoc qiiod ùinculis âteompedibusobtiriere uis oRenderis uel ci utile ciïeuel honeftuni,uel dehiep necelEi hum ; fî monftraiieris ratione,quôd hoc fit officiUni ab co debinini.uel lege aliqüa lu-fta.uel quod in ea iam conditiune ell.ihqua heceireiîteihocpathipfeliac ratiöric con-ftriAui iniponit fibi, fi rationalis ell amp;nbsp;ho-ncllatetenètiir,fineUihculis hæc ipia qux üincUli's conabaris illiimponerc. Etdenitÿ quo plus cunialiquoratione ages, magis li beralitei* amp;. ut digriû eft cum honiine ages : co'qjilleliberitiùs operatur, amp;nbsp;liberior fibi lüdetur.Vfcp adeô nulla eft captiuitas homi nis ratiorie libera manente, ùt hoc propriü feruitutis efle Chriftus oftendat.agi nioue-ri(p ab alio cuiiis ignores confilia atc^ ratio-nem.SeruuS,inqUit,riefcitquidfaciatdomi nus cius: amp;nbsp;idco ait,VoS non dicairi iam fër uoS,fed amicoS; qUia omnia quzcuUque audiui à Patre meo,nota feci uobis. Hxc

feri feruitutem : cognitio earitm rerum, qux agis,atque Fationis ócfiriis propter qii; aguntur.Qui enim ita agit itigenuè.certè amp;nbsp;Iiberalitcr agit,lt;Sc quanqüani conditione Gc

AAA ï

ïeruus, fi tarnen aut bencuolentia domini coniihoruni eius ratienisé^ particeps fiat, uel uirtute propria atquc prudentia.ratio-ne uigeat.animôcp non dcijccatur, liber eft. Ppift éaPau sicut Hieron.de PJatoneinquit, qubdeapti Itnum. uus,uinftus,amp;feruusat(p crudeliftimoty-ranno parens : tarnen quia philofophus.mä ior entente Te fuit, t^ac omnia cè diôla tü Délit dno funt ut noü6rimus,quèd cum nulla alia Ipc 'tis fuiieâio cie tnagis blandiatutfpiritus crroris.quàm nèimteüeilg libertatis : maximèuerôhocagit,cùm Ipe-redtliral nbsp;nbsp;nbsp;ciefcienti^Seatt^coghitioni^ rational! bomi

auantuDù* n*l’13’’‘^bur.Scientiamenimlargîrihomi-boliueoH nbsp;nbsp;^liibocuerèeftintellcftumirt libeftâté aflo

„ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rere. Meritôitaquc.uthanc efiegraüilsi-

tur catr^nti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tentationem honiini nos doccret feri

perfuadrre, ptura apertèoftendit,quôd hôc prîmùm Sa fXprtmor* than promiferit noftris parerttibus, atque hunutni bac ratione eis perfuafit defeftioné à. Ôeo, generis oftê cfitisficutDij.fcientcs bonum amp;nbsp;lïialUth. dùim nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vides apertè fcieiidi appetiturUjibeftatem

~ ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcilicetinteUcftüs.phmüntfuiireaditumSâ

thanæ ad hOminem. Vides cUriofitatémA: immoderatæ Iciehtiximrfiodcràtum appe titum.initiumefleomnis peccati bortiinis. Contràuero Deus qui conditoàle homirti bcnc confulere decreuit.hocei màximè ex-pedire Uidens.ut qùando'creatura eft,a'tquft exnihilo prodùda.amp;in nihilum teiidens : quando ex fe tenebra eft,obfcuritas âe igho i*antia,folius(]; participatioUc ciùS.àqUo eft amp;nbsp;bonus amp;nbsp;fapiens efle poteft: illî fit femper àortiunélusjlli fubditus : id primùm âb ho rninerequirit. ut intelleftum atque ratiO-tiem,quod primum in eo cft.Ôeo flibijciat, atepinferuitutem redigat, finnifsiniè eVe-dens qux uel prômittûtur, uel mandarttUr, But folüm rcuelantutà Deoabfqueulla ratione,ablquc ulla inquifitione maiori.cer-ta,optinla,uerifsiniaeire.HJECcft fides gra-tifsima Deo,fine qua,inqüitPâùlüs.impofi. fibile eft ci placere. Accedetttem ehim ad Deum oporteteredert, qùia eft, amp;nbsp;quiairt-auirentibus fe remuneratoreft. Hæceftfies ilia tam frequenter Comnùendata in A-brabam ab ipfo principio uocatiônis Dei ufque ad eius confummationertl. t^uod Paulus Ipecialiterannotauit.Exijt.mqu'iés, nefeiens quô iret. Vides intelleftus captiüi tatem ; fi fciretquè ibat, nullaeftet rationis feruiius: parum tribueret Abraham Deo: fed nefeientem quo iret Deuni feqüi uocatt tcm,hoceft credere Deotp rationem fubijee re.Hociginir Deus rcquirit, hoc primo ab bomine cxigit,quod in primis ipfis noftris parentibus etiam oftendit,intcrdicens eis à iigni efii mortemljj comminatus : qüodhac ètiam ratione hoc cum fecifleconftat,ut integra ei adhibcreturfidcs,cùmà fenort natura fua mala,non aliam deterrendi ratiô-nem habente,imô uerô maximant üim alli ciendi ad tantam fuam pulchritudincm, ijusm quia à Dço prohibebatufi intçrdixC'lt;

rat illi.MeritO igitur Sathanas iplc aduerRu-riüs diuinorum opcrum,necelwria malitif fu« ratione inde exorfus eft, quod minimè hominem cogitare dccebat:rati'oncm ab eo exigen s, A ad libertatem quandam intelle-Aus eos uocans.Cur,inqiiit,prxcepit uobi* Dominus ne comcderctis, amp;c. Quem adi-tum fi liera fide.nullalp uel minima uerbo-füm Dei dubitatioUe , imô deliberatione certifsima de uerbis Dei nihil indubium uocandi,hultamrationem inquirendi cx-clufilTehtparctcs noftri,ftatim în ipfo principio fuperatuselTetaduerfarius^ Sed dum eXtorfitincautishomihibüsutdeprsccepto Dei dubium mouentem audirent,cûm cœ-pilleteis arridere ilia rationis inquifitio li-bertast^àlèrUitute/acilèincuriofitatemA fuperbiamtraXit. Vthorumitaqjduorum tam contrariorum operum confidetatio- QÿôJSdü nc,amp;bonum fideicaprîuitatisl^ intelledus hm in eius obfeqUium,amp; malum curiofitatis A bgreticeil^ inqûifitioiiisfupcrfiuaeultràquàm fcilicet ^uenteft^' ordihati'ortisdiuin'çregùlaconftituit,âgno ' ■ feamuS : Deus primo omnitim hanc fidem exigitabhomine; Diabolushancprimôcu riofitatem iüucxit îlli. Qua tentationiS decipiitiO' fpecichoti tüncfolùmlubricùsilleferpens lt;td curiollli üfùseft; fedFrequentiftimèetiamdciiiceps temduMtquot; uttfUr,A propterêà femper rtobis timenduS i Paulo dicituf ; admonemur^ omnes id cauerenoh folûmiierbis.ftdexcmplo etiâ. lnquitcnim,Timeoneficut ferpensEuam î,Cor,î‘ feduxit aftUtia füà.ita corrumpanturfetifus ueftri Aexcidantà fimplicitate, quas eft ih Chriftotcfu.Hiceft Zelus ille ApoftôliCus, hxc eft diligchs illà eûftodià,qua fidclis (ir-tiusfponïamdomiïiifiii zelat amp;nbsp;obferuat. AetnulOrenim uo8,dixeratpriùs, Dei xmu làtiône; delpondi enim nos uni uiro uirgi nem caftam exhibere Chrifto. Hxc eft ergo Chriftianæ anima; caftitas.hæc, quam Chri fto feruare ténetur, fides, ut à fimplicitate non excidàt, quâm G Eua ferUaffet, nequa-quam fornicata elfetà DeO; neC femch illud ^üod à Diabolo concepit, peccati A damna tionisifi rtostransfiidifitt. Quarc meritd nos admonetPaulus,ut uel laltcm illius mâ lo nobis caUeamus,ne excidamus à fimplici täte quæeftin Cliriftolefu : à qua fané lim-pïicitatèexcidere non uideo quid iuX|ta cort tcxtumliteræmeliùspofsimus intdligerc, quàmdiuiharum return ultra regulam ab Co prxfixam perferutationem, A feidntix non üeri led inflantis defiderium.Hac ita-quetentationePfeùdoapoftolos ufoseftd,fa tiseo loco Paulus indicat, atque ea aiiertif-feCorinthiorum animos à fe. Et quideni femperhsiretici fplendorcm feientix often tarcconatifunt,eam(];promfttentes i fidei ilia fimplicitarc,quam Deus exigit,incautos auetterunt. Ex feholis philofophorum, ex Uanailla curiofitafe confiât priores hxre-f«sort«sçfle,dwm ration cm creationis re=.

funt

’ rnm non ex fcriptura, fed ex bis qiix apud Philofophos legerant,fuperba ingehiadifee remalnerunt : aut certè utrumcp confufa qiiadam ratione commifcere.Hinc Valenti ni Marcionis amp;nbsp;alioruni fabuloßs xtHvces fuilfe conftat: hinc Menandri amp;nbsp;priiis Simo niserror, Creatum mundumab Angelis: Hincinnumeri illi cœli,amp; creatio hominis , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;abillisconfiftaàBafilide: amp;nbsp;deniq; Marii-