Tomvs poste, rior,in quo, poft Epiftolam lo ANN'IS BRENTII AD ILLVSTRISSIMVM PRIN CIPËMi DVCEM VVIRtENBERGENSEM amp;c. è VVORMACIA SCRIPTAM, CONTINENTVR ANTIDOTA ET APOLOGE

TICA SCRIPTA PROFESSORVM THEOLOGIAE IN SCHOLA TVBINGENSI, QVORVM HAEC SVNT NOMINA,

tACOBVS BEVRLINVS Ö. lACOBVS HEERBRANDVS D. lOANNES. ISENMANNVS ABBAS. THEODORICVS SNEPFFIVS D.

MÎNO, D. CHRISTOPHORO DVCI WIR/ TENBERGENSI, ET TECCENSÏ, AC COMITI MONTBELGARDl amp;c. DOMINO

Lluftrifsime Princeps, Domme obferuan/ difsime, Cum hilce diebustuæ Celfitudinis martdatOjad Colloquium,quod Berbctoma/ gi(quamurbê nunc Vüormadam uocant,) inftituendu erat, profedionem fufcepiflèm, cxhibituseftmihiliberjcui autor titulum fez cit Defenfio Catholica: Confefsionis ÔC Schoz liorum circa Confcfsionem Illuftrilsimi duz cis Vuirtenbergenfis nomine editam, aduerz fus ProlegomenaBrentij,

Etfi autem alia erant négocia, præ quibus non licebat mihi integrS librum hoe tempore pcrcurrerc,tamen infpexiPræfationem libri ad TuamCeliitudinem,âfnonnulIas, ut forte inmanus uencrant,pagiz nas,3creipiacomperfquodiamante,handuanis rationibusperfuafus, futurum diuinabam,Satanam meis Prolegomenisita irritatum,ut me omnibus fat's ambus,ac præfertim ijs,quibus Ôi^ fcmperplurimum uaz luit, amp;nbsp;â quibusDiabolinomen reportauit, calumnijs amp;nbsp;mendaetjs, quanto poteftingenioadoriatur, Ac nifi me animus fallit,5C omni iuz dicio caream,autorhuius libri, non eftilleSotus, qtii antefcripfitConz fefsionem Cath olicam, ut ipfe loquitur, amp;nbsp;Scholia, fed alius qUifpiam perfonatus amp;nbsp;condudicius rabula,eadem quidem impietate, à eodem mentiendi SC calamniandi ingenio,quo prior il Ie Sotus, inftrudus, fed ca quoep Ioquacîtate,ut præ ipfo ille plane infans uideatur. Quod de au/ tore libri, uteunep fe habeat, certe, quanquàm multi impij homines fo/ leantfibiuarqsartibusamp;confilijs mutuas operas tradere, tarn en idem fui fimilis Satan eft, qui iam inde ab initio ueritatem EuangeltjDo/ mininoftrilefu Chrifti oppugnat. Vifum igitur eft,IJluftrifsime Prinz ceps,huncperfonati Sotilibrum primo quoque temporead tuam Celz fiiudincm mittere, quod hie Sotus ait, rationem poftulare,ut â te auz diatur,amp; non inauditum damnes,idem ego fupplex non à Tua tantum Celfitudine,uerumetiam ab omnibus alqs,quibus uera pietas cordieft, pcto,utlilibethuicnoftræcontroueriîædi)udicandguacare,Iibrumper fonati Soti non ofeitanter, fed magna animi attentione legant. Non ez nim dubito,quin quo quis acutiori eft ingenio amp;iudicio,eó certius cog nofcat,quantæ fint iftorum hominum,qui fufeeperSt ueritatem Euanz geltj Chrifti oppugnandam, amp;nbsp;autoritärem Afoticorum Prælatorum defendendam ,impofturæ, quantætergiucrfationcs, quantæ impietaz tes, SedSCillud, quodregulaipfaiufticiæexigit,peto,utnonfolùmea mutila,quæ perfonatus Sotus èProIegomenis meis exccrpfit,ôfdepragt; uauitjuerumetiam integrum fcriptum legant, ÔC conférant. Sic enim

baud dubie fict,ut ficfi quædam fortafsis occurrent,quae calumm'fs feuideantur (Quod cnim eft remedium aduerfus Sycophantæ mor/ fumOtamen ftatus ipfe caufæ,q^uam tra(ftaui,ueritate uerbi Dei,rede ac prob« munitus, manifeftifsimecognofc’atur, Caeterum,poftquMTi 11/ luftrifsimePrincepSjCoram tuaCelfitudineaudeatSycophantauocife/ ran', nullum tibinocentiorem inimicum quam Brcntium,nullum con iuratum hoftem tibi tantum nocerc,quantum Brentius, ne in hac quo' que parte meo officio defuifle uidear, ftatui hac epiftola paucis perftrin/ gereea, quæinPræfationead tuamCeliitudinempræcipua uidebuiv tur,ut tua Celfitudo aparte intçUigat,â quali uiro, amp;nbsp;qualibus artibus ac/ lt;;ufer, Etfienimnöndubito, quin Tua Celfitudo cogitetipla,quan/ tumponderishâecaccufatiohabeat,amp; fycophanta quoque ipfeprsetet ànimifuiféntcntiam,medcfendat, Pauloenimpoft in hacpræfatione fcribitiEtquidemnccbonum (inquiens)necdodum me,autcredcrc: aut affirmareaufim. HocR.hctorisdcfeipfoteftimonium,quódfenon eftê bonum uirüm,neccrcderenec affirmareaufit,ut imprcbare non debeo, ita me ab improbfuiri accufatioTie palam défendit, tarnen o/ ftendam paucifsimisjexprsefationeeiüsjartes huius R.hetoris,qui uidc/ ttir non nouus,fed uctus eftè ueritatis oppugnator,ut aduerfus tam cru/ delem aceufationem afiquod antidotum extet.

initio igitur,pcrfonatus Sotus in præfatiuncula fua ad Ledorem, af/ firmat me omfiem autoritärem circa dogmata amp;nbsp;controuerfias Hdet Principibus fecularibus tribuerc, Epifcopis adimere, Hæc in hoe SC alqslocisitafokt proponère SC rccitare, perindc ac fi arbiträrer,fofiS Principibus fecularibus pro fuo arbitrio, tribuendam effè autoritäre di' ludicandi dogmata amp;nbsp;controuerfias fidei, ac onlftibtis tndifcriminatirri Epifcopis auferendam.HaeC iam prima eftcalumnia, amp;nbsp;fententiaïmeai deprauatiOjâ qua cum Rhetot ipfe me liberetjnon eft opus, ut pïuribus fententiammeamexponam. Pdftenim,inpræfationead tuamCelfi/ tudinem,récitât mea uerba, quæ operæprecium eft hue adferibere. Sic enim in primo capite Tramp;AtyaA'wuf/ dico : Oftendemus, diuina clemen/ fiaadiuti,quódnonad Prælatosillostantum, imó ncquidem ullacx partcad ipfos, quippè quinon finteeelefiæ membra,fedpræcipuèad pios Principes,amp; ad eos qui tam ex miniftrorû ccclefiæ numero,quàm exreliquohominum,qui dodrinam ChriftiagnQfcunt,coctu, inconfi/ liumadhibentur,pertinetdedodrinareligioniscognofcereamp;iudicare;

Hacpropofitionefacio nee folos fecularesPrincipes, neefolosmi' niftros Ecclefiâf,ncc folos Laicos,iudices de dodrina religionis,fcd pri' mum excludoPrælatoS,cosuidelicet,quos uoco Afoticos,hoeeft,quf impiæPapifticædodrinæ,quam Afotus in fua Confefsione récitât, propugnat,itaaddidi funt,uteam nort folùm approbent,uerumetiam armisdefendant. Hos enim i'udicononfolùmrton cflemembra,ue/ rumetiahoftes iicræ EcclefiæDei. Quomodoigiturpoftèm eos,mco füffragio,in cömmunioncm cognitionis de dodrina religionis admit' teref

Sed dicunfQuis tu,0(difcipuli Lutheri,eftis,qui uobis tak iudieiunl fumitisC'Non ignoramus illorum uociferationes. Nos ueró in hocianl multis annis fuimus,ÖC adhuc,propicio Deo,fumus,ut certisacfir/ misargumentisdemonftremus, Prælatos illos impia dogmata feda/ tifSC piam dodrinam perfequi. Sed quis hic erit iudex S' Prælati iHi non agno/

Sgnofcûntnosiudices, Etuidfsimnos non agnofdmus illos iiîdi?éS# Quid ergo fadamusC’ Hic nos appellamus ad feculares Prindpes,ad mlt; hiftrosEccIefiarurrtjÔCadLaicos, qui nomen fuum dederunt Clinflo# Si Dominus Ecclefiæ fug itafaueat,ut Spiritu fando fuo aliquot horum mentes fie illuftrauedt, ut non folûm ipfi uen'tatem noftræ dodrinaê Si. impietatem Papifticorum dogmatumagnofcant, uerumetiam nlirtiz fterium noftrum fuis,quibus poiTunt offictjs adiuuent, agim^ Deo pro hoebenefido fummas grattas, amp;habemus, qui nobifcum fintueri doz drinædereligioneiudices, Siautem Domino uifumfueritdiutiUSàd impietatem tam Papifticorum Prælatoruin, quàm multitudinis fecula tium PrincipûjSC populorum conniuere, nô quidem dubitamus, quirt conferuaturus fitueram fuam eedefiam in media Papiftarum impietaz tCjficut quondam feruauit earn in medio cuitu Baalitico, interea aufertl temporis expeeftanda nobis funt Si perferenda quæuis pericula,quac ad/ uerfus nos impq Prælati, ÔC iàtellites corû propter ueritatem noftræ doz drinæ,quamipfiutimpiamdamnant,meditantur,Deus autem uidez bitamp;iudicabit. Habet ergo perfonatus Sotus, quomodo fecularibüS Principibüs tribuatur autoritas iudieandide doclrinareligionis, ,

Deinde,cùm adimitur ea autoritas Praelatis Afoticis, non adimitur omnibus Epifeopis indiïcriminatim, Speramus enim, quemadmoz dum meum feriptum iternm atque iterum fatetur, aliquot pios clTe üiz rosinter Epifcopos,qui genuafua non cüruant ante BaaL Hos,fieutpiâ charitateüeneramur,itaab autoritäreiudieandi non reqeimus. Sed qui fint illinominatim,nondum nobis, cum Pontificqs Praelatis conuenit. Res igitur eodem redit,ut iterum ad indicium Domini noftri lefu Cirri fti appellemus,6d fententiam cius expedemus*

Poftremó,nontribuiturnecPrincipibusnecalqsIiominibusautoriz tashuiusiudicq.uteapro fuoarbitrio utantur, fed utiuxta Prophetiz cam Si Apoftolicam fcripturam iudicentSed fi diuerfg,imó aduerfaî Si pugnantes ftierint opiniones de fententia fcripturæ,quo euodum Hîc fierifolet, utaliquoties maiorpars uineatfuffragqs fuis meliorê, Qiud ergofaciantpaueioresC* Num concédantinimpiam fententiam parti« maiorisf Quis boe,nifi impius,afirrmaretc’ Neceflarium igititr eft,ntàlz tera pars,quæ fuffragqs multitudinis iuperatur,cxpedetcoeleftemfenz tentiam,a interea temporis patienter ferat,quicquid mali altera intulez rit.Exiftimo Iris paucis fatis oftenfum efle, quid in urtiuerfum de ecclcz fiaftico iudieio fit fentiendum,ô(^ habet perfonatus Sotus,quomodo au loritasiudieandaepiaîdodrinæ,tamfecularibus Principibüs,quâm miz ’ hiftrisEcclefiæ,âCpriuatis hominibus tribuitur»

Alia Soti calumnia cum infigni mendacio coniunda cft, quod affirz matme omnes totius orbis Chrifti Epifeopos, eedefiam Afoticam diz cere, Tories teftormefperareinter Epifeopos eftènonnullos, qui non curuent genua fua ante Baal,amp; quibus impudentia Soti ac fuorum Fraz tcrculorum difpliceattac fignifico etiam haudobfcurè,me nomme A' foticae ecefefiae intclligere, non eos Prælatos, qui noftram piam dodriz nam nonafpernantur j etiamfinon omnia noftra probauerint, fed ilz los,qui earn dodrinam ita pcrfequuntür,utcupiant nos,qui ipfam amz pledi mur, non tantum è uita fublatos, uerumetiam in aeternum baraz thrum coniedos.

afKrmät me diccre,Concilium Nicaenum erraffe s' Hoc eflitti tam fratik dulenter commémorât, ut imperitusLedorexiftimetme omniacius condli) dogmata damnare« Verba autem meafichabent.Nôdubiuni eft,quin, cum Panes Nicacni Concilij definierunt Chriftum filium Dei äqualem efle Patri effentia,ßC maieffate, Chriffus fuerit in medio coru, quia turn fecuti func, non fuas ipforum opiniones, fed fententiam Spi^ ritus (andi, in facra fcriptura traditam amp;nbsp;patefadam. Cum autem po/ ftea iudicarenteos,qui Chriftum profcfsi,ad militiam redirent,damnalt; tione dignos,certè humani aliquid pafsi funt,quód damnauerint legitiV mam militiam, quam loannes ipfe Baptiftaapprobauerat, nec Chriz ftus reiccerat. Hæc mca fun t uerba,quibus alterum eius Concilij articUz lumabalteroitafeiungo, utpiusamp;æquus Ledor, nonhabeat,unde offendatur. Quid autem perlonatusSotusf Vociferaturfimpliciter,0d nullo difcrimine,medicerc, Concilium errafle,utLedon fulpicionent i'ntjciat,meillum quotp articulum Nicçrii concilij de diuinitate Chrifti» affirmareeffeerrorem« Quid hocaftuuirulentius S’Petrus Apoftolus» habuitSpiritum fandum,cum confitereturlefum efleChnftumfiz lium Dei uiuentis, tarnen poftea in abnegando Chnfto horribiliterla/ pfuseft. EtquanquamindiePentccoftes acccpitunacum alijs Apoffo lis admiranda dona Spiritus fandijtamen poftea Antiochia? aliquid hu/ maniJimulationefuapalTuseft. Nuncfi quislineullaexceptioneaut prarfatione,6C non expofitis circumftantijs diceret,Petrum erraffe,quid aliud fignificarct.quàm uniuerfam dodrinam Peni de Euangelio Chrt fti efle falfam S' Credo Sotum ipfum ,nifi fua impudentia omnes homi/ ncs uincat, non approbate omnia leu dogmata, feu conftitutaPapatus (Exiftimo enim eum iudicare,Papatum non elle om ninó

amp; tamen,nifi fallor,cohorrefcere folet ad hanc uocê,fi fimplicitcr cnuiiz cietur,Papatus errauit.Cum igitur Nicænam Synodum,quod tot mei» fcriptis clarè teftatus fum, ex animo ampledar, non debet mihi fraud! cffe,quód fentiam earn alicubi nonnihil humani palTam : ÔC Sycephanz tæ morfuseftjfi quismea uerbaita recitaueritjperindeacfi omnia ciu» Synodi dogmata errorisdamnarem. Hoceftilludhumanitatisofficiu, quo perfonatus Sotus Ledorem falutat.

Nunc perftringamusetiam quædam,Cquisenim ad omnescalumz nias Logodaédal i refponderetO in præfatione,quac ad T uam,llluftrifsi/ me Princeps, Celfitudinem fcripta eft,

Prætcreoillud,quôdqueriturfetotopprobrijsjtotcouictjs,tot(pgra/ ùifsimiscriminationibusàmeimpetitum,ÔL' non meminit nos prio/ res multo grauioribus ab ipfo fordidatos, profeiflbs, amp;nbsp;conculcatos fu/ iffèjUt ctim permiferit fibi diccre,quaf uolucrit, merito uicifsim audicn/ dacrant, quaenonuoluerit, Et qUod in Icribenda Apologia feci, offv cium erat,non conuicium,nifi forte Chriftus conuicium, non ofiiciurn fuum fecit,cum dixitPharifæos, hypocritas,expatreDiabolo eire,ôi ipfos defiderijs patris fuiuelleobfequi. Congratulator fibi demcote/ ftimonio,quôd dixerim,lcripfifle eum Epitomcn SophifticæôfMo/ liaftica? dodrina?,ac cxiftimat fe eo iplo,ut uirum uerè Caiholicum pi f/ dicari. Sedheustu,iam non bone, (auerfaris enim tu ipfe, prænimia tuahumilitate hoc epitheton)fed maleuir, Sophiftica amp;nbsp;Monaftica, non efteadem cum uerèCatholicadodrina. Haecenim pia eft, amp;nbsp;Pro/ pheticis ac Apoftoltcis literis tradita, Illa autem,quam tu proftteris, SC de qua

dcqin tibi congratularis, impia cP, nee Prophen'cis Sn!: Apoftolids fcri/ ptiSjfcdcmentitis traditionibus,tïuanisSophiftarum ac Fraterculo/ rum commentarijsirtorbem propagata, Quodin Apologia tam aper/ t€,tam perfpicuè oflenditur,ut hoc,nin qui diuimtûs fuerit cæcatus; nez gare non pofsit»

Affirmât mehoftem totius Catholic« Ecclefi«,afiêrcrc Conciz liumNic«numfelfum,amp;contraEuangeliondocuifle, DeSycophanz tæquidcmmorfu, quem mihiRhetorpropterConcilium Nicænunl infigit,paulôantè. Quod autem feribit meeflè hoftem totius Catholiz cæ Ecclefi«,extat caput in Prolegomenis, de Catholica ecclefia, extant öt^alia teftimonia,quibus ciarèexponitur,quid nomine uer« catholic« Ecclcfi« intelligendum fit. Tantum enim diferimen eftinter üerèCaz tholicam, Si inter Sophifticam, Monafticam, feu Afottcam ecclefiam, quantum eft inter oues amp;nbsp;lupos, hoc eft, inter Cain 3i Abel, inter Efau 0^ lacobjintcr Phanf«os Si Apoftolos. Qiiarefi Logod«dalus norrtine Catholic« ecclefi«intelligit,fuam illam hypocriticam Si Afoticam co clefiam, ficfi doleo uicem huius ecclefi«, Si precor ei refipifcentiam,taz men non recufo audirc,hoftis eius, quod abominer ac deteftcr,non qui dem hominesipfos,pro quorum faluteDeum inuoco, fedimpiam eoz rum dodrinam,quainueram Ecclefiam Deigraflantur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

' Deinde didt,me occultiusqnafi fufurrantem fem inarc inter te, III uz ftrifsime Princeps, di uicinos difeordias. Et narrat, nelcio qu«, de colz loquioTu«Celfitudinis, cum Cardinali Auguftano. Primùm, grauC certe crimen ac plané diabolicum eft, Vicinos inter fedifcordtjscomz niittere : qu«fo autem te, perfonate Sote, uter difeordias inter uicinos feminatC’ Num tu, qui confenfuamp; autoritäre tuiEpifcopi,uttuquiz dem ipfe affirmas, publiéearguis impietatis Confefsionem Illuftrifsiz mi Principis mei,ôi^ uociferaris eum falfum ac deceptum,an ego, qui uz no Sialtcro uerbo,fignifico nos non tam ftupidos elle, ut non intclhgaz mus,quoruminftinlt;ftutuhanc prouinciam fuiceperis^Quafi uerô,ÔC uos Papift« difsimuletis,amp; nobis fint ignora ueftrâ confiha,quæ aduerz fusnoftramdodrinam,amp;cos,qui camamplecftuntur,caperc foletis. Deinde,qu« narrat Sotus de candore Cardinaiis Auguftani, ( cuius taz menegonuHam planéin hisferiptismentionem feceram) aedeamore ciüserga tuam, llluftnïsime Princeps, Celfitudincm, Ô^decolloquio, quod inter te amp;Cardinalem fuit,poteftuerum cffè,quodille narrat,poz teftetiam falfum efle. Nihil enim humani à Soto alienum eft. Certe, quod ad meattinct, optarim omnia ea uera elle, qu« de candore Si piez täte Cardinaiis fui commémorât,tantum abeft,utcupiam ei aliquid uir tutum,fi quas habef,ademptum:atqueutinam multi tam conftantcrca credere pofient,quàm confidenter Sotus aflcucrat,

Scribit,Impotentiam animi fui Ôi iracundiam potuifle tanta tempo ris mora fedari,amp; fe impenfè operam dedifte, ne quid diceret, quod ad caufam non eftet neceftarium. Sed fi tôt annis, quibus dicit ic refponz fioncm meditatum cflc,non potuit refrigclcerc,quin excIamaret:Deciz pcris,amp;FalIeris,amp;denobis:SynagogamSatan«,Nouatores,Deceptôz res, Impoftores, Pures, Latrones, Si Seminatorcs fehifmatum, quid, quæfo, fadumeflet,fiftatimin ipfoimpotenti«amp;iracundi«paroxy^ fmo,librum fuum in lucem dediftetf

dem eoturh, pro qutbus Afotica ecdeGa, tanquam pro aris focis piV gnat, Offerendum facriHcium pro def undis, leiunia ecdeGac obligare homines, Cœlibatum præferendum matrimonio, Venerationem w liquiai^,âf ufum luminarium efle licita, Qc. fanda,EiïePurgatoriû, San/ dos eGcInuocandoSjOrandum pro defundis.Hæc omnia negare,afitr mat à Patribus inter hxrefes ab EcdeGa damnatas referri, id quod aper/ tis teftimonqs Çe probafTeiadatgt; Sed aiiud eft uerbis gloriari,aliud ueri/ tatem dicere. Non continuo haereGs eft, quod nonnulli Patres inter bx/ refesreferunt» Necftatim ab EcdeGadamnatur,quod colluuiesquo/ rundam Prælatorum damnat» Patres ipG exigunt, ut fcriptaipforum dijudicemus,ÔCeaprobemus,quæipG autoritärePropheticæô^ Apo/ ftolicæfcripturæprobant, libertatem nobis relinquentes eaudagno/ fccndi uel retjcicndi,quæ non habent Sacrarum Literarum tcftimoniaî Voxenim Dei Patris è cœlofonuit,non dePatribus,feddeHliofuo, HVNC AVDITE» Et habent Patres multa, quac pofteri in alie/ num fenfum detorferunt, ôifquibusadimpictatemfuntabuG, Haccin Apologia diuinademcntia adiutus, tot ac tantis teftimonqs acrationi/ bus oftendOjUt non dubitem quin apud pios amp;nbsp;æquos ludiccs obtincâ, Sotumnon folum efle contumeliofum conuiciatorem,uerumetiani impium calumniatorem»

Dicit.Confefsionemnoftram nullo contradiccnte editam,idcoepfa/ cilèfuerit, manfueteagere. Qiiateft hæcimpudens hominis incogitan/ tia An non memirut, quod iplè non negat, uniuerfum penè orbem» cum bac Confêfsionis dodrina hadenus pugnafle,ac plané idem nobis acciderc,quod ludæi Paulo obfjciunt: De feda,inquiunt,ifta notum cft nobis,quodubicpeicontradicitur. Quidr Num oblituscft, Pontifia dos fuos, perfecutos nos iam eflê multis annis propter hâc dodrinam» non tantum Bullis amp;nbsp;Decretis,uerumetiam exilijs,ferro,igni,aqua,de/ niqjomnigenercrrudclitatis.Necignorarepotufmusjhancdodrinam iam turn magna ex parte à coctuTridentino reicdam,ôif ut ipG loqui fo/ lent,anathematifatam, amp;nbsp;tarnen bellus homo permittitGbifcnbcre, Gonfefsionem nuHo bontradicente editam»

Perg-1 fcribere ; Sicontumeliæ,conuicia,maledicentiæ amp;nbsp;amanilcn/ tix tollantur è medio Prolegomcnorum meorum,uixtertiam partem fuperfuturâ. Scilicet cum hi uenerabiles uiri non audiunt,Patcrnitates, Reuerentias amp;nbsp;Sanditatcs,conuicia funt, amp;nbsp;contumeliat. Et ueritatem aduerfusmendacia,acpietatem aduerftisimpietatem tuen',eftmaledi/ cumSCamaruIentumelîe, Seddehis iudicenipqLedores»

Cumreqcio AfoticosPrælatos,ôdaffirmo me colluuiem Afotico/ rum Pràèlatorumnon alio locoducere,quam Synedrion Gaiaphxói Annæjibitum cxurgit in me Rhetor, tanta proceritate, utGoliathem ipfum agnofcere pofsis. ibi reqcio omnesChriftiani orbis, Galliar, Hi/ fpahiæ,Germaniæ,Italiaî,ÔC cæterorum Chriftianorum regnorum Epi fcopos,quos etiam æquales duco GrucifixoribusChrifti, Necadmitto in iudicium , niG paucos quofdam Principes amp;nbsp;populos Germaniae, qui uixàtrigintaannis nouam hancdodrinam funtfedati, Egouero uideormihinunc audire paraphraGm uerborum Gaiaphæ,cùmdifci/ d,tueftimentafua,amp;ait:BIafphemauit.Quidiniupcr egemus teftibus? Ecce audiftisipG blafphemiam ei'us. Quid uobis uidcturfSed uanus homo non uidetfehifceampullisâlt; fefquipedalibus uerbis nihil abud dicere,

dl cere, quam quod Pharilàcixs quifpiamautfcriba potui flerdifct'fiuli'â Chrifti obijcere,ôi: dicere: Quid mirum,quódin oculis pifcatons aut pü blicani tam deformis abomtnandus utdear, ut uocct mc pro gemein lnperai}j,amp;' affirmer me ex pâtre diabolo eflè,cum ei om nés inter fe eon (entientesSC agnofeentescatholieamlfraelitarum, feupopuliDeirell/ gionem,amp;PharifaicamfanÆtatem, omnesfcilicet totiusorbisludai« Pontifices,Principes, populi, ôi. qui non tantum in Ifraelitarum regioz ne,uerumctim in Parthia, Media, Perfia, Mefopotamia, Cappadocia, Ponto, Afia,Phrygia,PamphiIia,Aegypto,Lybia,Roma,Crcta ôi Arà bia habitant,præter paucos quofdam Galilçæ pi fcatores,amp; publicanos, idc^ uixa tribus aut quatuor annis, uideantur hoftes Dei f At enim perz fonatus hic Sotus non uidetur mihi ftatus huius cauiîc meminifle.Qiiâ enim ego dodrinam fequorprofiteur, haudquaquàm dubito, quiil fit uerè pia^ôC confentanea icriptis Propheticis ÔC Apoftolicis.CoIluuies autem Afoticorum Praelatorum non tantum dam naf, fed etiam perfez quitur earn extrema crudelitatc,tanquàm impfifsimam, ÔC maxime oz mniumblafphemam. Quid ergo mihi Saillis Prælatisficaffedis fentiz endum QCiudicandum fit, non poteftefleobfcurum, necegouoluidiiz fiinulare.Et tarnen interea non omnes damno,fed toties teftor, me fpô rare multos elfe inter illos qui non curuent genua fua ante Baal. Multis etiam hæc lux Euangelfi nondum eft patefada, Patefiet autë ex clemen tia Deijfuo tempore. Multietiam,cùm ad extremam uitæ fu2C mctani perueniunt, illiâlrantur diuino fpiritu, ut reieda om nifiducia meritoz rum fuorum,ôfinuocationeSandorum,conuerfantfead folum filium Dei Dominum noftrum lefum Chriftum, amp;nbsp;tradanltfpiritum fuum in manumDeiPatrisfolafoliusfihj Deiô^ Pafsionis ac mortis eius fiduz cia.Qüod quibus diuina dementia contigerit,hi cerfê hoftri fiunt,amp; ab negata Afoticaimpietate,ad ueritatem noftracdodrinæacccdunt, acia lutem confequuntur. Ac ne quidem deSoto ipfo animbm adhuedez fpondeo.Etfi enim hoc tempore tuetur illas nugas dePontificis fui p«'z matu, de facrificio Miflàrum, delnuocationeSandorum, dePurgatoz rio,5Cid genus alijs rebus, tarnen cùm fuerit in confeientia fuaad tribuz nal Deiaddudus, amp;igni diuiniiudictj examinatus, achabueritDeuin propiciunijdidurus potius fit: Miferere moi Deus fecundum magnam âf gratu.tam tuam mifericordiam,quam mihi oftendiftiin unigenito filiotuo,quâm utdicat,Iudicamc Domine, fecundum meritameiorz dinis,amp; fecundum obferuationem mearum Miflàrum. Quod fi ex fide orauerit,certènofter,hoccft, Chriftiamp;ueraEEcdefiæcrit, Hicenim efik fcopus,ad quemomnishæccontrouerfiaà nobis refertur.

Accedittandem ad id,quod fcripfi,eum ne tuo quidem nominijlllu/ ftnfsimePrinceps,peperciire.Et h.'cuideas Rhetorem omnes feré ingez nij fui neruos expedite, ut quaein tuam Cclfitudinêcontumeliofedixit, excufet,atcjt fuco quodam coloret.Turpè quidem eflètmihi tot,adeocp pluribus amp;maioribus,q quibus unquàm dignas gratias referre queam, benefiet] s afFedo, aliquid de laude nominis tui,quam ei Sotus tribuere uidetur, dcKtere, ac non potius id encomium, quod de tuis Uirtutibus prædicat,grata mente agnofceretillud autem intdligere non pofltim, qualis laus fit,de tua Celfitudine publicè in uniuerfoChriftiano orbe exz clamare,Fallens,Deciperisî'praeiertim in ea caufa,in qua fi fallaris,amp; dc cipiarisjiaduram «eternae tuât falutis facias,neceflè erit,

‘ , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;««53

Nam, quod addit, me referte uërba fua truncata, So'at mei inftitut» honfuiflc, umucrfum fcriptum iüum inmeumlibrumtranflcribere, aütetiam intégras fémper périodes recitare. Soient Scriptores ea çorn*' memorare,quat ad caufam propnèpertinereuidentur» ReliquaLedo/ ti,n modo liber extat, non fubtrabuntur lèd potius legenda ollenduiv tun

Quöd autem obrjdt me in Äuguftinum, Hieronymum, Ôi. alioS Èccleftafticos fcriptorcs idem mihi j quod ipfe in Tuam Gelfitudinem exdamauit, lgt;érmittere,conlideret,longé aliudeflè,ex ofRciofiCuo/ catione,aliquot didatieterum lcriptorum expendere, amp;dijudtcanda fufci pere, quâm talibus uerbis Principem, cui ne notus quidem fucris, ^uö ipfiUs arbitrio, à cognofeendaô^ ludicanda dodrina religionis reij/ ccré.

Sed quid opus erat Soto, contumciiofa fua uerba tam/ollicite excU/ lare,5C defendere,cûm cam contumeliam, alia, eacp maiori, in præfen/ tia tegendam fiifcipiat. Sic enim de me fcribit : Vt aperte,inquiens, di/ cam,nullus tibi nocentior inimicus efl;, quam Brentius,nullus ulla ma/ ledicentia tantiim tibi nocCre potuit,tantum incommodi,amp; detrimen/ ti, non dicam iam artimæ, fed fubftantiae, gloriaf, amp;nbsp;nomini tuO infer/ ti potuit, 6Cc, Paulo anteautem in exordiohuiüspræfationisdicit me inprimis tuum dodorem,quernaudiaS amp;fufpieias,cuius confiliofi/ del ÔC falutis tuæ caulas committas. Si ergo talis fum,qualem antca So/ tas me defcripfit,0(f TUa Celfitudo me non tantum audit ÔC fufpicit, uc^ tumetiam meo confliio caufas fldei Qi. falütis fuæ committit, quid, ob/ /ècro, rcliquum eft, nifi ut Sotus fentiat, té non folum efle rudem amp;nbsp;in/ dodum, fed etiam tarn incogitantem, tam incutium j tam ftupidum, tarn tuæ ipflus f^Utis negligentem, tam ä ledione facrarum literaruiil abhörtcntcm,tam ab omni Spiritusfandi dono alicnum,ut non qiieas difcernere,qu|s tibi fitamicus aut inimicus,quis te uera aut falfadoceat, quis tuæ faluti ftudeat,autinlidictur,fed comittas potiUs,hat^ omhiutn rcrum cotemptor, caulas fidei Qi falutis tuæ nebuloni tam inligniC’ Haee fciIiccteft,IlIüftrifsimePrinceps,honorificentia,qüædébeturpnsPrin/ çipibüs, Qi qua te ifti homines orbi commendant, Ac plané accidit eis, quod fabulæcommémorant, apud portitorem accidifle alopecia labo/ rantijqui qUo diutiUs rccufabat portorium daré,eo pluribus m orbis ob ïioxius deprehendebalut.

, Sed expertdamus tandem, cur ego perfonato iÜi Soto uidear, Tuas Cclfitudinis inimicus longé omnium nocentifsimus. Etfi enimtefti/ monium a uiro noh bono profedum, nullam habet apud bonos auto/ titatem, tarnen petulantia hominis nori éft filentio prætereUnda. Reci/ taüi Dàuidis exemplum éPfaImo :Perfedo odio oderam illos. EtLé/ gern Mofi. quaê extat in Deuter« cap. 1 Si tibi uoluerit perfuadére fra/ ter tuus, filius matris tuæ Qic, ic uolui ex his oftenderc, pertinere ftoft tantum adMagiflratum,üctumetiàm ad priuatum qucmqj iudicaréde dodrina religiortis,nc quis impiam pro pia agnofcat, Cum enim non tantum contraimpiosdodores,externoiudicio, uerumetiam cótraSa/ tanâ ipfum,in certamiric cônfcientiæ, coram tribunali Dei, dimicandS fit, neceflarium eft, ut nec magiftratus, necpriüatus ex alieno tantum iiidicio pendcat, fed ut Iba quoqueipfius cognitioneper Spiritum fan/ dum conflrmetur* Hïc fulcipit LogodædaliUt teftim onium Dauidis QC LegciU

ÔlLagernMofi,ac€xccrpitex ijs uocabulumcdfj,amp;.' uciLun. tr.t-cifî/ ôcndi,cxquïbus tandem eoperuenït,ut affirmée ncmfnem eße prætef me,quiTuæCelfitudintmagtsnoceat. Qiiisrugo(inqint;petefttibi mains detnmentum afferre,quàm qui te medium conft; tun inter Ripez riorcs tuos,ÔCfubditos, S)Cutrofçpaduerfus tearmauitf luque egoille fum perfonato huic Afoto,qui mea (ententia porrigo non tantum funi misMonarchiSjUerumctiamfubditisgladiumin tuam Gellitudinem faeuiendi, Sed quæfo tejlluftrifsimePnnceps,mcmincris haec dici à uiz ro,qui fuo ipfius teftirrionio non eft bonus,quem etiam minime bo*' hum,fed fummum Syncophantam eflc,tam iniquæcauillationes, tam uirulentæcalumniatpalàm teftificantur.Primum igitur,quod deexeni plo Dauidis ex P faim o recitaui, Perfedo odio oderam illos, J nimici faz di funt mihi,num tu Sote,dices effe falfumfnum dices hoc exemplum hon efleimirandum An fentics,Principes debereelle ftipites ôC îta, qui nee impiarrt dodrinam ä pia dtfeernerc j necimpiam ex animo deteftari,6c piam artiplcdi aicp confiteri debeantï’Scd interim (ais)obliz tus milii eiïe uidetur ueflrorum fupremorum Principum, quos amp;nbsp;Cle/ mentifsimos dominos fatemini, Caffarisfcilicetjamp;Romanorum Rez gis. Et pergis, Qiiid illi circa rcligionem iudicarint A fcriptum Carfans dedamnatione Lutheriin Comicijs Vuormacienfibusamp;f aliorum coz miciorum recefiuSjöC Dccretum illud confenfu omnium ordinum Aii gufiæeditum,oftendunt,ôfc. Ego ueró non tam flupidus fum,ut non intenigam,quidhocIocoagatpcrfonatushicSotus. Nee efimihiillud PfaImiquoddefycophantiiüdiciturignotum:Sedetininfidqscùmdiui tibus in occultis, utinterficiat innocentem, Oculi cius in pauperem rez fp;ciunt,infidiatur inabfcondito quafi leo in fpelunca fua,lnfidiatur uC rapiat pauperem* Quare 6C mihi precandum eft,quod in codé Pfàlmo fequitur;ExurgeDomineDeus,amp;exaltcturmanustua,neobliuilcaris p3upci]r.Propter quod irritauitimpiusDeumtDixitenim in cordefuo, Nôrequirct.Necdübito,quinDeusæditurusficin hoc perfonato Soto (nifi breui rclipifcat ) manifeftöexemplum, quo probet cfficaciam eius precationis,quæitcrûmoxincodemPfalmofequitui:Contercbraehiit pcecatoris amp;nbsp;maligni* Sedadinftitutu. Equidem Caefaream SC Rcg'am Maicftarem,ittfummos Principes obcdienterueneror,amp;falutemeof^ fi!ioDci,precibusmcis,utdebeo,commcndo,atcpfummasago gratias Deo Patri Domini noftri IefuChnfti,quód mentes eorum hadenus ira gubernauerit,utcruentis Afotorum confilijs no fintobfecuti, Sed illud miror, qua fronte audeat hic Logodædalus de his Monarchis fpargere^ quoJ de dodrina Religionis iud’caueriht. Quid f An non uos Afoticl manibus pedibufep contenditis,Princ!pibus (ecularibushaudquaquäm licere de dodrina Religionis iudicareC Qiiodfi fecerint, repellitis eos* non tantum arroci vultu, uerumetiam contumeliofo dido, Vade poft meSatana, Quid igitur nunc tibi, Sotc,accidit,quódtanti facias Moz narcharum indicium in caufa religionisf Fortafsis autem idcircotibi hociudicium placet,quia uidetur noftram doc7rinSdamnare,ueftram autem approbate,reclamaturus uidclicet,amp; tanq Satanam abominatu tuSjfiucftrâdamnafïèt.Ac profedohuiusuarietatisfpecimenexhibuez tunt Afotici,in illo ipfo decreto,quod eft Auguftæ editS ,amp; cuius Setu# in hocloco mentionem facit.de Ordinatione circa religionis ficEccIefia rSftatum,uffpaddefinitionêConcilijlcruanda,Nam quac ibideRefoc

fiiäfionc CIcncorG conftituta funt,non éft ignotum, qtio fermonè,qtrt praerogatiuaijt allegatione,qua Cgfareæ fentêtisc refutatione abiecer/nC» Scilicet, libi lecülarcs Monarchæ collöcät üos in gradibus dignitatS, tnuniuntuospnuiIegns,ibifuntReligiofifsimiPnncipes:ubiautefufo piunt uefträ dodrinam ac uitä dqtidicandarn Qc emèndandâ, ibi mittut falcem fuarrtirialiertartieiïcm, ôCfuntSatanæ, ScdreuettoraddccrcU tomiciorüm.Etfi enim aliquot eoi^ uidenturnofträdodrinam dattina te,tarnen no eft obfcursî,qui fuerint præcipui eOi^ aütoreSjamp;Monarcbg ta funt dementia,ut magis fua ttahquilläjq aliotjj uiolenta confilia,diü* nofauore,fequatur»Accedit8CilIud,quódquaIiacUn($iudiciadenoftrA dodrina antea præcefterintjtamê beneficio Dei fadQ eft, ut confcnfu approbationefummotji Monarchal^, Ordintslmpertj publicam pace

tranquillitatê qs qui Auguftanâ Gonfeislonê profitent, promiferinf» Quod ccrtè nunq in animum induxiftent, fi lioftram docftrinâ tam im/ piam iudicaflènt q eam Sotus,uha cum Logodædalis amp;nbsp;Fraterculis fuis proculcàndam,amp;cxterminandâcenfent.QuareIIlüftrifsimePrincep^) ïî qüaeft hominûfides,fi qua conuentoi^ fan(ftitas,fi qua padorum giOjhonfuntTuæCelfitudinieaa fummisPrincipibus periculà mctiV tnda,irt qüg fycophanta me,T uamCelfitudinem inducere uociferatui.

Deinde recitaüi legetn Mofi ex Deut.cap.i J.Si tibi uoluerit pcrfuade te frater tuus ôifc.Ex hac Lege affirmât fycophanta,me armare fubditos tuos,inuftrifsimePrinccps,amp;docere eosacîuérftisterebellare.Hîcitcijt inmemoriam uocandû eft, qualis fuo ipfius teftimortio, uir fit,qui loquatutQuod enim hîcmeum eft peccatuC Recitaüi legê ex Mofe,bO na fideæt eam eflè diuinitûs Iatam,negari rton poteft, Qiiid ergo Sotüs deeamecû rixaturC'Siüideture(rèiniquàôCfèditiofa,riXetUfcum Mofc» imo cum fpiritu ipfo fan(fto,qUi eam Mofi dicftaüit. Et fi hac lege arrtiâ/ tur manus fubditoi^,cum in caufafidèi aliüd iudicaucrint,aducrfusPrin tipes fùos, certè armauitîfràelitas aduerfus omnes fuos Reges indifcfi/ tninatim.Alijenim reges fücrûtpii,amp;ihftaUrarût,aboIitisimpijsfacns, licrosàc legitimois Dei cuItUs,Utlofaphat, E2echias,Iofias,amp;: alij» Nec dubium eft, quinfuerintmulti eorum fubditinon tantum Laici,ue/ tumetiamfacrificuli,quibusabolitioimpietatis uehementerdifplicuit»

qui in füaimpietate perfeüerârunt.Quid ergo dicemusfHpc certèleit tum extabat. Cur igitur pij Reges no funtde hac lege conqueftitôi^cüf fubditi eoi^î non rébellarunt In promptu caufa eft,quia no fuerunt tart ta in explicânda legèMofi induftria,quanta eft Sotus. Alq autê reges filé luntimpij Sc inftaurarunt,àbolitis ptjs facris,idolomaniâ,utHierobca, Ahab,Aha2,Manaire,ô(^alq. Néedubiûeft,quin multieorum fubdid ôliudiudicauerint.Qüid ergo eft,qùod Reges fuosiuxta lege non intef fecerunt^Quia no fuerunt talcs legis calum niatores SC fycophantaî,qüA lis eft Sotus.Sed quid pluribüs opus^PrimunijCÙm recito Icgém Mofi» nÔ hoc fentio,hanc legê Politicam omni ex parteGhriftian^ rCipub.ob/ trudéndâ,atitqùenq fine légitima cognitione,priuato tantum arbitriO» interficiendû.Sed cUmSotus cômem orarét lege Mofi Cx Deut cap.l^» qûaîrèqcièbat PrincipesâcognitionecaüfarümrCligionis,opponebant ti alteram legem èx cap.i^.quçfignificat non Principes tantùm,ucrufll ttiam priuatos homines neceflehabèrcdcüerilatcfuæreligiOnis quàîtt fequuntur,cognofcere6Cdijùdicârè.Stdaddo:fi maioresnoftrieXercU/ ftTeiït feueritatê Icgis huius^aduerfus éos,qui primi deferta dodrina Pro

pbctica Apoftolica,introduxeruntaIicnafacra,quæignofaucrtintPa tres noftn'jnon dubitamus,quin reclius fe haberent res Chnftianorum» amp;tranquilhorefletecclefiaDci.Quidh?cämepeccatuiYÄn no uos ipli ludicàtishæreticosè medio toIIendosç'Qiiiauteni primi deierutdodri/ näPropheticam Sc Apoftolicäjamp;introducunt aliéna facra, no tantdin funthaereticijfedetiam Idolatrar.Etli autem egohic Ioquor,nondcpraa fentibus Pnncipibus,fed dc maionbus noftris, nec loquor de difcipulis, féd dc primis præceptonbus hærefeon ÔC Idolatn'æ, tarnen etiam adhuc hodiéqjfperarem ftatumreipub.tranquilliorem fore,!! fummi,medio/ cres SCinfimt Principes, cognita uera dodrina Prophetica ÔC. Apolloliz «jCompefcerent pro fua uocationc,infolentiâ eorum Âfotoijr,qui pere grinaSCidolatrica facra,calumnr)sÔCmcndacqstuen pergiint. Recita/ tioneigituricgis,nulla fum perfonato Soto uerecundiaobftridus. De/ inde uanus homo, hue ex induftria hue ex imperitia, confundit inter le uerbum armandi 5C Non obediendi. Aliud enim eft Armare fubditos adiierfus fuum Magiftratum,aliud eft,docere,utnon obediant.in caurfi J'eligionis,magiftratui,impiapræcipient{. Cüm Petrusdicit:Obedire oportet Deo magts quam hominibus,non armauit nccfuas, nec colle/; garum aut difcipulorum fuorum manus aduerfus Magißratum Hiero lolymitanum,fed docuit obedientiam Deo debitam præferendam im« pijs mandatiSjSC interea quæuis pen'cula quæ tutores rmpictatis minan nirSCinferuntjObedicntcrexpedanda SCluftercnda, Paulus,cum hßez rctur ad tribunal Feßi, SCaccufaretur multprum criminum, rçfpondir, lenccpinkgcmludæorum,necçintempl:um,nccp IN CAESÂREfyî QVICQVAM pcccaße,SC tarnenfdebatCælàrem eius temporis Ion/ gèalia,quâm ipfe docebat,eße rcligione, Quare IllußhfsimePrinceps,i liciitTuaCelfitudonihtl peccataduerfuslummosPrincipes,fifecutua ßicris earn religionem,quamxibi uera Prophetica SC Apoßolicadodri nacommendanitahaudquaquam armantur aduerfus TuamCelhtudi/ nemfubditorûmanuSjCÙm docctur unumqucmuis ctiam priuatuni, hominem,ncccßehabereucritatemreligionis inquircreacdijudicare*gt;

Sed fingamusaliquid periculiad tuam Cclfitudincm ex hac dodri'/ na perucnturum, nuiiquid idcirco fum tuæ Celhtudini nocentilsimus omnium hoßis 7Equidemfirmifsiniècredo non lôlùmhancdodrinæ. . parte,fedetiam uniuerfamearn,quætanquäm inepitonia,inÄugußa/ na Conicfsione continctur,eße uei è piam ac Propheticæ 6C ApoßolieaS dodrinæprorfusconfentaneam. Necfolusegoita fentio.Reipfaenini-comperi,Tuam inprimis Celfitudinem ea huius coelefiis dodiinicog/ nitione diuinitùs fic ornatam, ut ad ipfam dijudicandam, nee hadenus meo minißerio indigucris,necdeinceps indigeas^ Cùm autem litea» dodrin3,quæuocePropheticaScApoßülicaaccoeleßibusquocp mira/ culis uniucrfo orbi commêdatur,nihil certius eß,quäm quód ht poten/ tl a Dei ad falutem om ni credenti.Si ergo propter fidem amp;nbsp;Confefsionê ciusnonnihtl pcriculi, uel fubflantiæ, uelgloriæ,aütnomini,autetiain uitætuæCelfitudinis eueniret,quali6hxceßetiadura!:’An nefcitSotua beatos eße, qui perfecutionê patiuniur propter iußiei^mc’ An ignorât, ob taleincomodum SCdetrimentum gaudendumôCcxultandû, quód copiofa ht copenfatio eius in coelis i Nó reputo, inquit Paulus, pares cf/ fe afflidioncs præfentis temporis ad gloriam, qugreuelabitur erga nos. Et ó me foelicêhumani generis hoflê,li hoe mild beneficij contingerct.

tit in tale incomodum Sgt;C dctrirhentö,non mcos tantum auditorcs citl/ ries, ücrumetiâSotQipfum,ac Fratres amp;collegas eius,meominifteri0’ tönijccrem.Sic enim Äpoftoli,fic pij Epifcopi Qi. dodores, Cyprianus, Athanafiusâf alif fuos difcipulosindetrimentaconiecerunt.Sed Söriis al iter iudicat. Vocat Euangcliöri rioftrurrt nouum.Credo fic ïpl'i uideri* Appateteriim nortdum eum cognouiffc,quidüerè fitEuangehon. Af/ firmat me nullam Ecdefiam,nulluCondIium agnofcere, fed h oc tani ücijj eft,quam tianusno eftamp;Sotusip(c,2lt; condudicius eius Rhetor. Dicitme pugnanfi'aïôqui, Sedmirum non eft, ficuideri homini ucrtf gi'nem patiently Qüid ergo illud eft, quod cum tons uidbus p«gnet,ut reqciat fcculares Principes à cogm'tfone ÔC iudicio de caufa feu dodrina rel{grörtis,nö tarnen definatte,Il!uftrifsimePrinceps,ad earn audienda expcndendam cohortarrrlniriopraefationispctitateaudiri,nenoaii/ ditum damnes. Infineobfecratô^ obteftaturteperfalutêtuamætcrnâ, per Indicium,quod omnes expedanf, ut attente cogites Bien tij dodi i/ riam,ô(f expendas quid tibi fit agenda, amp;nbsp;Chrifto in ultimo illo iudir/iJ reijjondendUm.Atqui agitur hie de caufa religionis. Qiiid igitur Sctc, pririceps aüdiatç'quid attenté cogitet, quid expendat f An non tu antca repulifti eum acognitionecaufæ religionis s:* An non me huiiis dodri/ riægratiatam tranftierfum agis,amp;totcalumnqs coculcasfQiiin potius dicis;NoIoquenquâ,ptæter meôfmeosfratercuIos,audias.NoIô qUic quam cogites,autexpendas,fed uolo tc tfuncumefleamp;ftipitê,ÔChoc tantum omni obedientia,6Cnulla tergiuerfationeagnofeere atqj adora/ re,^d nos fraterculiamp;Prælatipracfcribimus amp;. poftulamus, Nifi eninl haec Sotus fentiret, non tarn folliciteantearcieciflet ä cognoftendis cäu^ fts religionis feculares Principes,necnunc tarn uirulenter,tam menda/ citer,fam immaniter in me facuiret. Ac profedo cum ex unguibus Leo ajftimari foleat,facile conijci poteft,quid de toto hoc Soti Iibro expeda/ dum fit. PoftquàmenimharcSotipræfatio totcalumnijs,totdepraua/ tlonibus, tot mendacqs referta fit,utmeSC piguerit ÔC puduerit omnia recenftre amp;nbsp;explicare,haud difftculter intelligi potcft,librum ipiurn me Ifora non allaturum, Quarc, IIluftrifsimePrinccps,quod filius ipfeDd Dominus noftcrIeiusChriftusmonet,ô^ quod TuaCelfitudo,diuino beneficio,foeliciter coepit, diligenter, qu$fo,caueas abiftorum Scriba/ tum Pharificorum fermento,qui hocunum agunt,utmaftam uerbo Dei nonihil repurgatam,corruptelis fuis iterum inficiant, amp;nbsp;nobis pro plirifsimo tritico,infipidifsimos impietatisfuæ panes edendos proip dant. Non hocpcto,utTuaCelfitudoiftorum librosnonlegat,fedpo/ tiusjficut initio cxpofui,fuppliciter oro,ut cos diligeter infpiciat,amp; cum liera Prophetical Apoftolicadodrina, inuocato nomine Dei,confer tat.Sic enim non dubito futurum,quin Celfitudo tua multo certius ua^ riitatem eorum intelligat, amp;nbsp;ueritatem piænoftræ dodrinaccogno' - feat. Ad quamrem, fl quid meat preces coram Deo PatreDomi/ ’ ninoftriIefuChrifticonferrcpoftunt,nullusdeero. Domi/

.• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diuincoIumem.Vuormaciae, dieij,

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Septembris. Anno

REFVTATIO PRL mæ partis Sorici fcrîpti,cuîau ror riculum iccir, De vna.vifî bill, amp;nbsp;certa ecclefia Chrifti, nece flario agnofcenda.

CCLESIA DEI,quædccurfumultorumfeculonrm,quali per quofdam aetatumgradus,hifceultimis tcmporibusad extrem am fenedutcni ufe^ peruenit, nc ob languidac fene* rtæ debilitatem, inter innumeram potentifsimorum infen* fifsimorum^hoftium mulntudinem am'murrt dcfpondcat atep fiiccumbat : earn aduerfitates afflirtiones, quas fane plurimas QC grauilsimas,inde ufcp ab ultimo conditionis fuæ initio, diuina opefortiter patienter^ fiiftinuerit,ac tandem calcatis hoftibus gloriofe fu pcraritjinfuiconfolationem Pfalmus cxxix.grata memoriarepetere, ac certifsima futurarum libcrationum fidueia ingeminando dicerciuber, Sæpe oppugnaucrunt me à iuucntute m ca, dicat nunc Ifr a el : Sæpc oppu^ gnauere me à iuuentute mea,nec praf ualuerunt mihi.Nam propter perpe* tuas amp;nbsp;irreconciliabileis inimicicias inter Dei filium Dominum noftrunt IEsVM CHRiSTVMjfiCcapitalcmeiushoftemdiabolumpofitas,hunc non femel, bis, ter aut quater,fcd fatpenumcro Ecclefiam illius oppu^ gnafTcjprimorum paren turn noftroruin parâdifo firaudulenta per fatanam deceptio atep fcduÆo,occifio Abelis illius iufti, feruitus Babylonica,pcr-’ fecutio Antiochi, immanitas Herodis,crudelitas pontificu amp;nbsp;Pharifæorû, Scnacherib,Neronis,Iuliani,aliorum^ innumerabiliû hoftiS, perfecutio* nem adiicrfus c h r i s T i EcclefiSmouentiû exepla teflant.Satan quident diuinauirtutefuperatusatcp repulfus,cogitur nonnunquamad refpiran* dumaliquasuel inuitusEcclcfiæ CHRISTI conccdcreinducias:fed eas, quantum in ipfo fitum eft,no patitur eße diuturnas,ac diuturniorem quie* tem bellum aduerfus Ecclefiam redintegrandi gerendi^ fæuitia compcngt; fare ftudct.Qiianquam enim in totum humanum genus,fibi per peccatum obnoxium, Satan durifsimâ exerccat tyrannidem:ipfum tarnen multo cru dclius fæuire in Ecclefiam Dei,quam in reliquam humani generis partem, in hoc codem Pfalmo his uerbis Ecclefia conqueritur : Supra dorfum meS arauerunt aratores, prolongauerunt fulcos fuos. Holies pcrfecutores Ecclcfiæ Deiuocataratores, quod plagas Ecclefiæinflidlas (fiquiscum aliorum hominum calamitatibus conférât) non uulnera glad tj, fed uomo hs atep aratri fulcos rede aliquis appellauerit, quos propter immanem faegt; Uitiam Sc inauditam crudelitatem, non folum amplos SC prôfundos, fed SC propter perfccutionis Sc acerbifsimorum cruciatuum diuturnitatem, fu-» pcrEcclefiæ uelut in terram proftratæ dorfum prælongos duxerint. Nulli cnimætari,nullifcxui,nullihominumgcneri autcondition! unquam an* tchaCjUfcp inhodiernum diem pcperciue lcgimus,fentimus 6C experimur. Nam ex æquo mares 5C foeminas,pucros ÔC fencs,exquifitifsimis tormert* torum ac fuppliciorum gcncribus miferabiliter excruciatos, non cita,fed Icnta morte plerunqucperimere truculentifsimi pcrfecutores fôlent» Ad hunc autem miferabilem modum,etfi fæpenumcrô Oppugnata, grauiterlp afflidafliehtEcclcfia Dei: diuinitus tarnenantehacfemper,indeufquea iuucntute in hanc debilem SCdecrepitamfcncdam ex cruentis hoftium manibus libcrata conferuatacp fuit. Qpare neque deinceps ufque ad con* fummationem fcculi, c H Ri s TO Ecclefiæ fuac defenfore nobifeum perma ncntc,metuendum eft, ne diabolus cum uniuerfo impiorum fpirituum 6C hominum agmine, quantumuis frcmantatç fæuiant, Ecclcfiæ Chrifti fint præualituri. Itaque Pfaltes mirandis præteritarum libcrationum exem* plis,quæ plurima pafsim in facra atep Ecclcfiaftica hiftoria extant, incerta futurarum liberationum ac uidoriarum Ipem nos erigit, dieen s ; Domi*

Dominus iuftüS abfçindet fîmes impiorüm. Ecclefiam agro, perfecutiO'' nem aratro,perfecutores aratoribus comparauerat.Hiijdem funr,qui tan' quam boues aut equi, adeo^ tanquam diaboli mâncipia, funibus ad ara* trum pcrfecutionis ecclefiæ,per diabolum alli^ati,ipfum per ccclefiæ dop fum trahendo,tanquam agrum profcindunt. Funes funt odium Cainiciim atque Pharifaicum,amp; omnis generis cupiditates,aftutiisima côfiliajUehe* mentifsimi conatus, Si undiquaep conquifita Si emendicata auxilia, qux ad opprimendamac funditus excindendam EcclefiamDeiadhiberc con fueuerunt.Cum igitur cum furore diabolicO perciti impetum in Ecclefiarn faciunt,atqueomnium uirium acneruorum fuorumcontentione, fines oppugnationis pcrfecutionis^ Ecclefiae intendunt:tum fané Deus iuftus 6Cfcruansfuarumpromifsionum,quibus fcfeEcclefiam fuam oppress hoftibuSjConferuaturum pollicitus eft,fîmes impiorüm perfecutorumab* rumpit atcp abfcindit,ut cum pudore Si ludibrio in medijs cogantur cona tibus ab oppugnatione defiftere.Facftiuerô ludibrium hominibus,nifipoi nitentiâ agendo,ab oppugnatione in pofterum abftineant atq? quicfcant, miferabiliter deimprouifó hîc oppreisi,pofteain æternum condemnabun tur. Qiiemadmodum Si pfalmus 2. comminatur ; Qtii habitat in cocli.s, in* quit,ridebit: amp;nbsp;Dominus ftibfannabit eos. Deus perfecutorcs tum dfcf turirridere,cum ipfos ftiis confilqs aftutifsimis. Si cönatibus uehcmcntif

rifione,ubiab Écclefiæ oppugnatione detcrritiamp;emendati nonfucrinf, tune loquetur (addit Pfaltcs) ad eos in ira fua,ôd in furore fuo connn babit eoSjCelerem Si inopinatum interitüipfis immittedo.ad cundem planémo dum hic pfalmus utramqp SCpudcndiludibrq, Si celerrimi inopinaticpim teritus pœnam,oppugnatoribus eccléfiæ dcnûciar,ac primùm ipfos apud omneis ludibrio defpeduicp fore prædicitatœ optât, fi forte pudore ad' dult;ftircfipiftant,conuertantur,amp; uiuant. Confundantur,ait, Si conuct' tantur retro rfum omnes,quioderunt Syon. Vbi enim in perfecutione, aduerfus Ecclefiam fufeepta oppugnatione retrocedere,ac Dco refiftenti, ueluti terga fua ucrterc coguntür, confunduntur Si pudefiunt in confpc' ^u omnium hominum, utpotc qui remuiribus fuis imparcm temereag' ^efsi fuerint,quam^,Deo impetum conatum^ ipforum reprimente, leiftam turpiterrélinquercneccfTefit. Qiia benignaac falutari caftigat'O' (

ne, fi no fuennt admoniti atlt;^ permoti,nc contra ftimulum calcitrent : (qut'dementnimmos efl:) magtsim'tentur, quorabi'ofius Si crudcliusact Ecclefiam oppugnandam fcrantur,qui ipfos breui maneat,liorribilcm tum eis pfalnrus apn'fsima fimilitudine praenunciat, dicens:Fiantficutfo' num tet^orumjquodpn'ufquam cuellatur, exaruir. De quononimplcui^ manum fuam,qui ment : Si finum fuum,quï mampulos colligit. Vfitata fu ihfcriptura Si apn'fsima fimilitudo graminis, ad depingendâ fragilitatcm humanæ naturæ Si. omnium uirium eius.Efa.40. Omnis caro fœnuin, mnis gloria cius quafi flos agri. Atnon cuilibet gramini fimilescflè dif’t Ecclefie.Nam graminis,quod ex terra in côuallibus,alîjs^?

h umilibus locis nafcitur,diuturnior eft uiriditasmcc tam cito Si facile cxa' refcit,nifi demetatur : ac demefliim in ufum pecorum Si iumentorum o''!'

Iigitur,ô:f in horrea couehitur. Aliud eft gramen teeftorum, quod altiorc” quidem locû,fed nihilo diuturniorem uiriditatem retinet. Citô enim refeit, id^ priufquam cuellatur aut demetatur. Nam cum nullius fit ufc 6ôprectj,nemo deulloueldcmctendo,uelcolligendo cogitat.Nonigd^'f jnftargraminis pratorum authortorum, fed telt;ftorum erunt Ecclefiæl’^' | ftes, qui primùm quidem illuftri Si cxcelfo loco pofiti, uirentflorentà,’*' nihil non contra Ecclefiam fefe effcôluros elTc fucerbiftimé præfumiiat ' . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;argio'

P R AE P A T I o. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5

ôiJglonantur: fed ud déficiente humore gramenmtecfiis enatum celen* terarefcitntahoftcsEcclefiae,diuinæopisamp;benedi(fiionisirrigadonede* ftituti,cmarcefcentes flaccefcunt,atque ciim perpétua nomints fui,uel ob* liuione, uelinfamia intereunt, folo Deôi'pfos celernmè extirpante per corumnonnunquammanus, à quibus nihil eiufmodimetuerepotucrunt» Sic Sennacherib uelud gramen in tedlo, maxima potentiaflorcre,atque Dei totam Ecclefiam excifurus efle uidebatur : fed toto eius propemodû nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i.

cxercituperangelunFDominideletOjdomum cum pudorereuerfus,6lt;in templo idoli fui à proprijs filijsinterfefluSjficuttanquam gramen telt;fio* rum floruit, ita diêlo citius etiam exaruit. Iulianus in Imperatoriae di* gnitatis faftigio tanquâ gram en in tecflo conftitutus, no folum tacitusani* mo fecum côftituerat,fed ô(. uerbis minitatus fuerat,fe deuidtis Perfis,gra* uiorem quàm antca fecerat,perfecutionem illaturum efle Ecclefiæ Chrifti: fed ariditate citô concidens perijt. Is etenim iaculo incerta manu emiflb (quod tarnen Deus ut certô feriret,dircxit)transfixus efi. Atcj turn ex uul* nere exccpto,6C in cœlum proiec^o fanguine, furibundus fimulatque mo* ribundus Christo uitfioriamtribuit, decedens^reliquit. Quamficut hadenus femper obtinuit,ita amp;nbsp;in pofterum Chriftus de omnibus fuis ho* ftibuSjamp;^ Ecclefiçfuæ oppugnatoribus reportabit,ipfis celeri ôd inopinato interitu è medio fublatis.Id quo minus mirentur omnes, ipfi etiam Chriftt amp;nbsp;Ecclefiæ ipfius aduerfarij amp;nbsp;perfecutores,hanc in ultimo uerficulo pfal* mirationcm fubijcit:Et non dixcrunt,qui prçteribantzBcneditfiio Domi* ni Riper uos. Benedicimusuobis in nomine Domini. Sicutenim gramini in tedo nafeenti, uti gramini pratorum, nemo prætereuntium precatur optât, utdiuinabenedidioneuirefcat, florcat, amp;nbsp;ad iuftam ufe^maturita* temperducatur,fed illud tanquaminutileeuulfum perditumc^prius cu* piunt quàmenafcatur : ita ut non modo non precantur pij Dcum, ut ho* ftium amp;nbsp;oppugnatorum Ecclefiæ Chrifti confilia fortunet, conatus adiu* uetatque promoueat: fed communibus amp;nbsp;ardentibusuotis omnia ipfo* ruminftitutafuccefsibus carerea Deo Opt. Max. optant Sforant. Qiio* rum autemres codeuenerunt, ut nonfolum non pro eis,fed £lt; contra eos inftituantur dirigantur^ publicæ totius Ecclefiæ preces amp;nbsp;fingulorum priuatepiorum dicentium:ExurgatDeus,amp;di(sipenturinimicieius,amp;fu Ppfj*« giant,qui odcrunt eum, à facie eius.Sicut difpellitur fumus,difpellc eos:fi* cut fluit ccra à facie ignis, fic pereant inimici à facieDei. De illis adum cfle,fiquisrorté dubitct,nonmodo memoriarepetatScnachcrib,Iuliani, Arij,Donati,amp;aliorum compluriuminfignium amp;nobilium perfecuto* rum Ecclefiæ Chrifti interitum. Quos ad ecclefiæ omniumcp piorum pre* CCS deimprouifo obrutos oppreftos® fuiflTe hiftoriæ teftantur: uerumeti* amnoftræ ætatisrecentiaamp;ob oculosuerfantia exempla quorûdamad* uerfariorû amp;nbsp;hoftium ueræ ecclefiæ Chrifti confideret, eorum plane inex* pedatum tragicum^ exitum fuilTe facileintelliget, ad quern Deus pater ccelcftis, motus amp;nbsp;excita tus piorû precibus, ipfos deduxerit. Rede igitur Pfalmus interitus oppugnatorum ecclefiæ Chrifti caufam afsignans,hunc ipfisaccidere fignificat. Quia nullæ pro eis in Ecclefia preces fundantur adDeumiquiuerôprecibus Ecclefiæ deftituuntur,ficutope amp;bencdi* dionediuinafortunantcomneishominum pias, honeftas,légitimas^a* diones,ita ôdfuccefTu eos carituros effe quis ambigatffi igitur inanes iunt amp;irriti conatus eorû,pro quibus Ecclefia non orat, quid de iilis fict aliud, contra quorum perfecutionem preces fuas inftituit Ecclefia, quàm ut per* niciem amp;nbsp;exitiû, quod omnibus pijsmoliuntur,in illud ipfi, Deo eos præ* cipitante,ruant atep incurrant.^Qjiod ut efFugercnt,optarim, qui hodie fit

4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P R JiE r A T r O»

perfunt,amp;; qii/poft hos orient aducrfartj Chrifti ac Ecclefiae eiuSjUt alien» malo atquepericulo territi amp;nbsp;edocfti,faniora confilia capcrenr, atqueno* bifcum una, ficutpfalmus fecudus hortatur monetep, C H R r s T vM filium Dei exofcularcntur, Euang^elium cius ampletfterentur, 5lt;preciofifsinio ipfius fanguine acqirifitam Ecdefiam defenderent atque fouerent. Qiiod ft falutaribus admonitionibus locum nullum relinquentes, Chriftum Do* minum cofpuere quam ofculari, Euangelium conculcare quam ampleó^*» Ecdefiam perfequiæ perimere quam defendere acfbueremalunt,dolêda quidemeft Sc deploranda tanta miferorumhominumDeo repugnatiuiR infania.Sed nobis aduerfus eos petenda firmiisima confolatio ex hoe Pfal mo,quem breui expofitione perftrinxnac certo ftatuendum eft,ficut fupe rioribuSjita hifce quotppoftremis tcmporibus,Ecclefiç ab hoftibus ipfan» per circuitum obfidentibus, grauifsimam quidem oppugnationem cflêfo ftinendam : fed Deo earn propugnantelætam obtenturam efte uieftoriam, actandemcoràm omnibuspopulis,indefideratifsimo Chrifti faluatori» noftriuniciaduentu, innumerabilium admirabiliumep uitftoriarum glo' riofifsimum triumphum elTe duduram. Qiiæ quanquam ita habcant, ta' menhaccertaamp;indubitatafpe, in omnibus certaminibus potiundæd' (ftoriæ, Chriftus Dominus Ecdefiæ fuæ ciues, non uult nudos ÔC ociofos eftè talium certaminum pugnarum fpeeftatores : fed ad impctuofos hO' ftium in fui tus excipiendos perferendosep dccentcrarmatos,£Cad clandc' ftinasinfidias cauendas prouidosamp;circumfpcctos, perpétuas h ab erc cubias.Quemadmodum cnim in aliarum urbium,ita Sgt;C in ciuitatis Dci op pugnatione^duo reperiuntur hoftium genera. Alij fiquidem manifcftafæ' uitic ôi. cruenta perfecutione Ecclefiâ Chrifti adoriuntur ôé premunt. Ahj, licet ôdipfiminas accædes fpirent, manus tarnen amp;nbsp;uim nonftatim infc' runt Ecclefiae:fed dodrinæ eins deprauatione cuniculos agunt, acpct • infidiaSjfundamento Ecclefîe fubruto,ruinam ac fubuerfionem eius moi«'

untur, Hos utrofep Dux exercitus Dei Chriftus faluator nofter,commué nominelupos alibi uocat.Ecce,inquit, ego mitto uos uclut oues in medio luporum.Sed ex his alij quod funt,id manifefta eriam rapacitate SCfangui nolentia p‘ræ fe fcrunt.Alij ueftitu ouium indutijupinârapacitatem^qua”^ exercent, fedulô difsimulant atque tegunt. Cuius diferiminis oftcndcn^i caufa, Chriftusfuosjfuæcp Ecclefiaehoftes, fures SClatrones appclla'Jtf' loan, Qiæj-jj jii nianifefta uiolcntia SC crudditate graftantur:illi occulta SC claæ

deftinafraudeobambulantes Ecdefiæinfidiantur. Illud fæui tyranni, 110“^ falfiprophetæfacere confueuerunt. Etadillorum quidem crudclitatcflt ÔCfæuitiam tolerandam, ad horum uerô fraudulcntiam ÔC impofruraf' dedinandam, Chriftus Dominus Ecdefiæ fuæ ciues more militari ad pit' gnam inftruens hortatur : Eftote prudentes ficut ferp entes,SC fimpltccs fi' eut columbæ.Tyrannorum uis ÔC crudditas,fimplicitate columbina,agni' na^ patientia fuperanda eft.Iuxta illud: 1 n filentio 5C fpe erit fortitudo ut' ftra.Pfeudoprophetarum uerô calliditas ÔC deceptio ,fcrpcntina priidcfl' tia attendenda eft, atque auertenda. Porto autem, ficutin oppugitatioff aliarum urbium occulti hoftes manifeftis funtnocentiorcs, eo quodincf' gniti minus caueri pofsint,SC ex occultis longé omnium noccntifsimi,lt;ltj' tum,cum proditorqsfraudibusSCdolis maxime nocent, hoc agunt ma*'' me ut boni ciues elfe uideantunita inter ecclefie hoftes tyrannis nocentio' res funt pfeudoprophetæfiue hæretici,ÔC ex his longé omnium pernicK’' fifsimi, qui turn, cum falfaSCpeftiferadotftrinaEcdefiammaxime opp'*' gnantjCiusfcfemaximos acpræcipuos defenfores SC propugnatores iaditanf, Inter quqs profiteer nomen fuum p e t r v s quidam à Sot^:

^ui nefcio ex qua Mo n a ch û mm cauerna nuper prorepens, mucorc ac fœ-torefuo niuftrifsimi DuctsVuirtenbergenfis,Domini mei Clemcntißimi, were piam fimplicem Chriftianaciîdeiconfefsionem, Tridentinac con* gregationi exhibitam,indignifsimc conipurcauit cotaminauit^. Cui cum mucorem fœtorem^ fuum Afoticum lOANNES BRENTivsinosüCx gefsifleüjô^ ab Afotica fœditatc Confeisionem repurgaflêt, candem Afo^ xus(fiueuerusillefit, fiue alius perfonatus QC fuppofititiuSj uterque cet' te^nugatoruaniistmus, ac propriarum fordium naufeabundus) in piam côfelsioncm,6C in eius Autorcm,IlIuftrifsimûPrincipem Vuirtenbergen* fem,amp; in eius repurgatorem D.Brentium reuomuit, in Cacoiicæ iuac con* fefsionis defenfione, quam contra Prolegomena Brcntij edidit. Vbi quac-fo inprimis mihi aliquis uidcat atlt;^ obferuet primam banc miram impogt; ftoris;calliditatem ÔC plufquàin uulpinam aftutiam, qua quem ex quatuor locis D.BrentiusinProlegomenis poftrcmumtraôauerat, eum Afotus primo loco impugnandum refumit. Nam quo id alio confilio fecifle pute-mus, quàmutEcclefiam, quamipfe fibiuertiginisiuacerrorefinxifîetpin-xiflet^, ei^ extra contra Deiuerbumin icripturis fandlis expreffum, quidlibet audendi licentiam uendicaflêt alTèruilTetcp, eius pofiea Ecclefiac autoritatis prætextu plaulibili, quoslibet Afoticos errores SCimpietates amplexandas non tamuolentibus commendaret,quàminuitis obtrude-tetfOiioigiturhomo ucrfipellisfuaaftuta,fiC garrula putatiuæ Ecclefisc defenfione,ueram Chrifti Ecclefiam perniciofius oppugnat, eo ftudiofîus cioccurrendum amp;nbsp;refiftendum eft, non filcntioamp; fpe patienter ferendi quasEcclefîæ Dei ipfius^ ciuibus tendit nefariasatqucimpias infidias, fed præfenti animo, amp;nbsp;publica proclamatione:qua qui fe propugnatorem defenforem^Ecclefiac Chriftiuenditat,certifsimus hoftisamp;aduerfarius cflë declaretur. Eft quidem edenda confelîîo fidei, coram cruentis occifo-ribuSjfed ficut patienter ferenti illorum iniurias etiam obmutefcendumnta non eft coram fraudulentis impoftoribus fîlentio utendum uel ouibus,uel paftoribusouiumChriftÉfeduocetubæ inmorem exaltata proclamandi digito® monftrandifunt,qui deprauatione docftrinæ Euangelicæ ÔCfalfa Ecclcfiædefcriptione Ecclcliam Chrifti poriftimum oppugnàntatcpdc-uaftant, ut agniti diligenter obferuari,prudenter caueri, ac faîubriter uitari pofsinr. Inuocato igitur nomine Domininoftri lefu Chrifti redemptoris ccclefiæ,ad refcllendam nugacifsimæ defenfîonis Afoticç primam partem de Ecclefia aggrcdianac Chrifto iuuante etliciam ut omnes pij facile intcl-ligant Afotum ne per fomniû quidem unquam uidiftê aut cogitafle, quac-nam fit uera QC nariua uerac Ecclefiæ Chrifti facies atque forma. Cuius ipfe nonfinefumma ChriftiScEcclefiæfuçignominia, eamimaginemhic ex-preffîtjUt haud fciam,an ullum prodigiofius monftrum à quoquam effingi potuerit. Ac nec caput,nec pedes, nec quæ inter caput SC pedes funt,reli-qua membra, quæ Afotus Ecclefiæ Chrifti affingit,unam, fed uariam pro-digialiter referre amp;reddereformam,exorfus à fummo capite Ecclefiæ, per ordinem membrorum, ufquead imos pedes defeendendo oftenderem, nifirefponfurus Afoto,ad ipfius ordinem obfeurö SC perturbatum fequen-duminuitus quodammodo adftringerer. Nam qui Afoto in fua defenfione magis noftra aceufanti quàm fua defendenti refpondeat, nô quem ipià reifufceptæ natura6Cratiofuppéditaret: fed quem accufatorobferuauit, eundem ordinem fequi debere uidetur: præfertim cum nonfolum ftatum controuerfiæ de ecclefia Afotus difputet,quod breuibus equidem fieri potuiffet : fed ueritus ne non fatis excrefeeret uolumen, quod eximiæ ma* gnitudinis mole magis quàm ueritatis aflertionc fuis commendatifsimum

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1» R /E r A T T o.

fore exiftimauit^multa non ncceffàn'a à propofita quçftione de Ecckfi® prorfus aliéna,non minus tarnen falfa atcp impia admifeeat.Qiiac quonian» îilenho rranfcundanonfunt,ut ad ea coinmodius eham refpondcn'pofsit (heomnino nihilimitemur Afoti)eo ordine prcfsisucftigqsnobisineX' plicanda atquc illuftranda doclrina de Ecrlcfia Chrifti lequendus eft Afotus, quoipfiuifum fuitplanam ÔLdiluddam in fcripturis Tandis tra* ditam de Ecdcfia Chrifti dodrinam inuolucre arque obfcurare, ne dp cam penitusextinguere. Caetera ab Afoto diucrfiisimuseflèftudcbo. IHe rerum alienarum ÔC inanium uerborum coaceruationc , quantum pO' tüit, uolumen extenditfuumtnos fuperfluis omiisis, quantum licebit, cOmpendiofa breuitate ipfîus prôlixitati refpondebimus. Ille ad gra* üandam caufam noftram, multa comminifcitur, amp;(. impudenrer de nO' bismentiturtnos de ipfoÔCeiufdemfarinæ hominibus,nifi quoducrum omnes fateantur,adeoque nec ipfi inficiari pofsint^ nihil aftirmabinius. Ille maledidis ôC conuicijs amarulenriisimis optime de Ecclefia Chrifti meritos Dodores amp;nbsp;Principes inceisit: mos ipfum pefsimè de Ecclefia meritum conuiciatorem fuo rrademus iudici, lelinquemûsque. Ille bc* ne5)^commodenoftrorum dida ôf fcripra,malitiofèinterpretando cal«'* mniatur : nos eius etiam parum commode dida, quantum quidem rcs pa' ticturipfa,candidius,ÔCin partem multo meliorem inrerprerabimur quàni ipfe uolet Afotus.Ille,ut qui lucem oderit, fophiilicis nugis ÔC captiofis aP gurijs pleraqî inuoluens tenebras ofFunditledori,neuerum cernere poft fit : nos diuini uerbilucerna difcufsistenebris fophifticis, circa ChriftiEc-clefiam,erroresAfoticos,utab Omnibus confpicianrur,in clarifsirnâluccm prôtrahcmus. Quantis deniepuiribusille in ueram Ecclefiam Chriftiop' primendam incumbit, tantis nos uiribus^ autmulto etiam amplioribusin ilia propugnanda atc^ tuenda annitemur : ac ficut ex animo optamus O' oramus,ira nihil dubitamus,quin uidoriam fit obtenrura diuiniuerbiætcf na ôt'immutabilisucritas. Cuius pracualido inuidoçproboreÔL præftdio fret! ad rem ipfam acccdentes, earn ab inauipicata Afoticae defenlîonisin* fcriptione aufpicabimur.

C nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;facpe diligenterinfpiciant ledores. Nam titulidiligensSi

fert primum ad totum hbrû redius SC faciliùs intclligchdö, uia'munniri foIet.Titulus enim breuiter argumentû in frod' ~ nbsp;nbsp;..........fpicio4)pónens,quorfum omnia, quæin totolibro cotinen

tur,fintrefcrenda,ledorêadmonetatlt;pinftituir.DeindeinterlegendûaC' curarius iudiciû, maioremc^ cautionem adhibendam eife hortatur, necui forte perincuriam error aliquisobrepat. Afotus igitur, cum fuse defenfio'' nis primam partem inferibit. Deuna,uifibiliôicerta Ecclefia Chrifti nc' cefTano agnofcêda ; fan's quidem pcripicuc ledori fignificat ôi difertc pro* poifti»

ponft/uturam cfîè difputationem de Ecclefia Chrifti.In qua propofirionc, iîcutAfoto pertotam pn'mamlibri partem uerfandum fuit,itaamp;ledores inea anirnu debebant habere occupatû. Verùm quam ad hancfuâpropofi tionem explïcandam Afotusadfert defcrilîtionemEcclefiæChnfb, an fit uera ÔC Chriftiana necne,etfi pcrleôo demum toto fcn'pto ccrtius mdicart • pofsit: de co tamennon prorfus dubiam coniecQuram facere licet ex ipfis Utuliuocabulis, quibus tanquam cancellis quibufdam Ecclcfiam Cbnfil Afotus circûfcripfir, cum eam iinam,uifibilem, certam neceiïànô agnogt; Icendamcficpronunctat. Ncqueenim fufpicione caret, monftn'aliquid fubcfle, quôd difputatiinis de Ecclefia Chn'fti, cuius co^niti'o propn'e adarticulos Chnlhaiiæfidei Ipcctat, plerifque Ecclefiac Chrifti epithe* tis,quæei fynibüla Apoftolicuni inniirum amp;nbsp;Nicenum ex fcriptun'slàn* ôis afsignant, prætermifsis,alia quædam noua minus ufitata,alioô^ fymbolisiiiufitatouerboattnbuit. Nam Ecclcfiam Chrifti, qiiainunam, fancftam, catholicam apoftolicam fcn'ptura amp;nbsp;prædi'dîa duo lÿmbo* la fefecrcdere conhccntur: Afotus unam , uifibilem amp;nbsp;certain ncceflariô agnofcendam proponit.Vbi ex proprijs ÔC ufitatis Ecclefiæ Chrifti attribu tiSjfolam imita tis notam tanquam magis fuo inftituto feruientem in inferi-ptionerctiiict.Et eft quidem imitas necefiària amp;nbsp;minime obfcura Ecclefiac Chrifti nota : fed ramen cómunis Ecclefiæ Chrifti cum ecclefia malignan* tiumSCfynagogaSatanæ,quam itidemunam elfe fiCfuaquadam unitarc conftarCjD.Âuguftinus liieulenrcr teftatur, qui uni ciuitati Dei unam ßa* bylonem, uariorum ac mulripltcium errorum confufione propugnatio-neaduerfantem opponit. Qiiaproptcr ut unam Ecclefiam Chrifti ab una diaboliamp;^malignantium ccelclia facraferipturaamp; exferipturis approba-ta fymbola difcernerêt,non illa Afotica fimul atep cxotica(qina malignan* tiumEcclefiçctiam communia,uifibilisuidelicct ccrta)fed hæc propria Ecclefiæ Chrifti epitheta uniratis noræadijciunt,acfecredereconfitcntur, fanâam,catholicam Apoftolicam Ecclefiam. Nam Ecclefia Chrifti etfi fitunaquedamfocietasamp;communio hominum,non ramen quælibetuna hominum focietas communio,eft Ecclefia Chrifti : nifi forte pro Chrifti Ecclefia habendi funt,qui ex Afotico oï dine in unum aduerfus Dominum amp;Chriftum einsconuenirc,fremereatqueinfingere cernuntur. Qpareut ccetusaliquisunusmereaturappelIationemEcclefiæChrifti hononheen* liccntifsiinam : ita unus fit oportet, ut iimul ctiam fitfaniftus. Saniftam aip temecdeiiam Chrifti à fanctis hoininibusin unam ChriftiEccleliæ focie-tatein congregatis denominarfprcrcriymbolum Apoftolicum, qiiodEc-clefiam communionem faniftorum définit, Apoftolus quoquePaulus ad Ephefios.y.confirmatiChrifrus, inquir,fe!pfum pro Ecclefia tradidit,utfan (ftificarct illam lauaero aquae per uerbum uitc.Sicut autem non rota Eccle-liafimul,fed feoifum finguli credentes baptifanfata feorfim finguliemuiv datiàpecearisfaniftificantur. Erqiiæcftfîngulorû,cadcmefttotiusEccle* fiæfancftiras.Sicut enim nulla eft ecclefia finefingulis membrisata nulla eft aliaEccleliæ fan(ftitas,quàm quæcft fmgulorum membrorum. QiJa’'cin quibus Ecclefiafuam faneftitatemhabet, à fingulis hominibusper Chri* ftumfaniftificarisiurèfaniftain appellaricxiftimandum eft.Nccpuei ô tantum una fanera,fed prærerea etiam catholica,hoceft, uniucrîàlis prædi-caturEcclefia Chrifti.Qiiæ quidem appellatio primaria acceprione no mi nus quàm imitatis nota conuenirer ecclefiæ malignantium. Cum enim quàmlongelatet^ pateruniuerfus rerrarum orbis, nihil tamfit catholicum amp;nbsp;uniuerfale quam iàtanæ Ecclefiæ impietas Ôc iniufticia: nihil autem è contrario,inlatifsimo terrarum orbe,tam anguftis terminis conclufum eft,

quæ tribuit Ecclefiæ Chrifti faniftitas:iude uideri alicui poftet catholicæ 4 prædi-*,

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P R AE T A r I O.

pracdjcationts «tnlum luftius fibi ucndicarc ecclefïam malignanrium, quàm Ecclefiam fandor urn. Verum hanc appcllattonem catholicam ufus, penes quem uis eft fiC norma loquendi, propnam fecit Ecclefiae Dei, qua *am non folum intelligimus Ectlefiam Dei ; quac licet fit una 0(^ perpétua in hoc mundo,non tarnen uniregioni, genti, politiæ, regno perperuo elle alligatam;fed per uniueriàs in toto orbe genres, regionibus difperfas, liiv guis diueriàs,per prçdicationem Euangelij colligi ÔC congregariruerume-uam ex omnibus gentibus colledam Ô^congregatam , catholicam, hoc eft, uniuerfalem tueri confenfionem inueraiideôdinuocationc nominis Domininoftri lefu Chrifti, adquam tanquàm adfcopum omnes prophegt; ticæSC apoftolicac dodrinæ partes dirigunturreferuntur^. Vtiam catho' licaeappellationisnota, nontam Chriftianiàludæis,Turcis,Ethnicisamp; quibuslibetalijSjàChriftianinominis profefsionealienis hominibiis db ftinguantur, ipfîinterfefe Chriftianifmi profefl'ores difcernantur. Attp inter hos quidem catholiciuulgo appellent,qui uniuerfalis Ecclcllæ,unk uerfalcinucræ pietatis dodrina, cum Prophctis amp;nbsp;Apoftolis côfenfionê retineât amp;nbsp;meant. Qui uerô,fiue multi, fiue pauci fint numero, fingulares amp;nbsp;cum uniuerfalis ecclefiæ uniueriali in pietatis dodrina côfcnfione pu/ gnantes opiniones fedantur,hæretici ÔC fchifmaticinuncupentur. Hanc utramque catholicæ Ecclefiæ uniuerfalitatem, SC qua nulli certo loco aut hominum generi aliigata,per uniuerfi orbis regiones ÔC genres,quas Chrp ftus omncis Euangelium docendas præcepir,ipargitur àC dilaratunô^ qua uniuerfas Propheticac ÔCApoftolicædodrinæpartes unanimi confenfu, fiCuera nominis Domininoftri lefu Chrifti inuocatione tuetur colit, apofcolus Paulus I. Cor.i. defignauit. Nam cum iftic gratiamamp; pacema Deo pâtre per Chriftum precatus fuilTet EcclefigCorinthiorum,ne totam Corinthum amp;nbsp;omneis in eaciucis,quorû maiorpars eratimpia,Ecclefiæ Del titulo infignire,ipfis^ bene precari putetur, Ecclefiæ Dei deferiptio/ ne fubieda,communionem fandorum,ab impiorum colluuie fecernit, diquot; censiSandificatis perlefum Chriftum, uocatisfandis. Ne uerôrurfusbh maris Corinthi anguftifsimis terminis, Ecclefiam Dei concluderc uidea/ tur,quam à conciuibus incredulis fegregauerat, earn communi finfuniuep fali nominis Chrifti inuocatione, cum uniuerfi orbis terrarum incolis fîdc/ libus his uerbis coiungir, Vnà cum omnibus,quiinuocant nomen Doini/ ni noftri lefu Chrifti in quouis loco, uel fuo uel noftro. Hanc autem ChrP fti Ecclefiænotam fiueappellationê catholicâ, qua certæ regionis amp;gen* j ris uinculis foluta amp;nbsp;libera, ueræfidei SC nominis Chrifti inuocatione, ad uniuerfam Propheticam 6C Apoftolicam fcripturameftalligata arque ad/ ftrida, quo illuftriorem redderet, Symbolum Nicænum, quartam SCcani quidem euidentiisimam Ecclefiæ Dei notam ex feripturis adiecit, duin ipfam Apoftolicam appellauit. Nam ne quis cam in mundo ignoram larç/ re putaret,aut earn inter omnium gentium focictates quærcndo,fallacia Ip ; gna fecutus aberraret,peculiare ÔC proprium Ecclcfie fuæ infigne Chnftus Chriftus elfe uoluir,per omnia inter feîe de Chrifto côfcnticntem prophe/ ticam SC Apoftolicam fcripruram.Nam Ioan.i7.Chriftus pro fua ecclcfiaa/ pud patrem precibus intercedens ait:Nô pro eis autem tantum rogo (de f Apoftolisloquebatur) fed SC pro his, qui crcditurifuntperfcrmoncm eo/ ; rum in me,ut omnes unum finr,ficut tu Pater in me ÔC ego in te,ut SC ipfi m f nobis unum fint.Hinc D,Paulus ad Ephefios fecudo fie feriptum reliquit: , lam igitur non eftis hofpitcs ÔC incolæ, fed conclues fandorum amp;nbsp;dome/ fticiDei, fuperftrudi fuper fundamenrum Prophetarum 5C Apoftolo/ rum,fummo angular!lapide ipfo lefu Chrifto,in quo quæcuncp ftrudura coagmentatur,ea crefeitin templumfândûinDomino. Apoftolicaitaç

F R AE F A T 1 o* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÿ

Ecclefia iiôc'dtur,tjuam Apoftoli fundarunt,quæcp Apoftolonirli écclefig ordinancfiiccedif.nonoccupationecertorumlocorum,inquibus Apo^ ftoli prædicarunt : fed confefsione dodlnnæ, quani Apoftoli prædicax runt. Apoftolorum enim appcllationem fortiti funt difeipuli Chrifti, non à certo aliquo loco,fed à certo docftrinæ gcnerc,quod mandat© Chrifti no uno in loco,fed in uniuerfo orbe terrarum prædicarunt.Vbicunqp igitur in toto terrarum orbe auditurô^praedicaturdocftn'na Apoftolorum, quod eft Enangelium de Chrifto cruciftxo amp;nbsp;mortuo pro peccaris noftris, amp;nbsp;re- t.Cor.*. fufeitato propternoftri iuftificationem, etiamfi eo nulliunquam Apofto- Rom-4. lorum,dum uerfarentur in terris,peruenilTentabi efle Ecclefiâ Apoftolica, nihil dubitandum eft. Hæc funt præcipua encomia amp;nbsp;infignia, quibus pia fyinbolaexfcripturis ornantatcpcohoneftantEcclefiam Chrifti. Exqui-bus cum non folum excellens iplius dignitas,fed amp;nbsp;luculentum diferimen perfpiciatur,quo Ecclefia ab alijs hominum ccetibus in hoc mundo inter-nofeitur, fi Aiotus quam ipfe ecclefiam defendendam fufeepit, unam, fandam,catholicam 8C Apoftolicam ncceftàriô credendam propofuifret,mö uere equidem expeeftationem letftori potuiflet, fe ueram Chrifti ecclefiam dcfcripturum. Acfifingulahæc epitheta de fua ecclefia nobis probaflet, quin cade ciTet ucraEcclcha Chrifti, nemo profetfto inftciarctur. Sed pro hliorum huiusfeculiprudentia Afotusfacile animaduertit, has proprias Luc.ttfi Ecclcfie Chrifti laudcs,re(ftè fecundum feripturæ amp;nbsp;fymbolorum mentetn intelledas nequaquam conucnire Ecclefiac fuæ. Qiiare ne nil, nifi diuina oraculaclt;articulosfideiloqueretur,£lt;utarticulum fymbolorum de Eccle fiaChrifti,Aloticæ etiam ecclefiç commodius adapraret,fic cum corrigea dum formandumcB cenfuitiDe una,iuifibili fid certa Ecclefia Chrifti necef-fario agnofcenda.^^ianquam enim in explicationc poftea crebram faciat mentionem fJhr(ftæ,catholicæ fid apoftolicæEcclefiæ ; has tarnen appella-tiones de Afottca Ecclefia ufurpatas, prorfus uanas efle atqueinaneis, res ipfa oftendet. Nam Romam collocat, unde fid Romanam denominat, fu-am ecclefiam Afotus :ubilicet Apoftoli non folum diligenter fid afsidue Euangclium docendofederunt, fed fid conftanter fidem confitendofte-terunt,fuo uero fanguine oblignando occili atque obtruncati cecide-runt: Apoftolicam ramen quî quæfo ucre dicerceam poteft, quæ Apoftolicam dodlrinam partim fuis tradirionibus mutât,partim fuis corrupte-lis deprauat,neenon Apoftolicæ doCtrinæ fidftdei dodtores cófclTorescp plufquam Neroniana crudelitatc proferibitatep occiditfNcqucuero ma-gis erit catholica quàm Apoftolica,nifi forte cam ob caufam Catholicç ec-ciefiæ appcllationem mcrcatur, quôd ad Romanum Pontifieem, fid ad ipfius omnia décréta alligata,uniucrfam Propheticam fid Apoftolicam feri

L nbsp;nbsp;nbsp;pturam Rb i fuæcp poteftati fubqcit,nec ipfa feripturæ fid Diuini uerbi legi-

1 nbsp;nbsp;bus uult elfe obnoxiaatque fubietfta f fanctam autem miror, quo tandem

I oreaffirmauerit Afotus, cuimanifcftè impiasôd fceleratos Epifeopos2d 1 nbsp;nbsp;Prælatos non modo ad ædificationem fantftificationemcp præcflc,fcd ue-

I nbsp;nbsp;nbsp;ram etiam fid fantftam Ecclefiam repræfentare, diccrc non uerctur i Ex bis

I fatis opinor apparet,cumTitulus primæ partis defenfionis Afoticæ ab ar-l nbsp;nbsp;nbsp;ticulo ftdei de Ecclefia,fit uerbis Erebus diuerfus,nonpofifenonfufpeót3

1 nbsp;nbsp;nbsp;fieri ex titulo reliquum librumcordatolelt;ftori,utliab copcrlegcndonon

1 omninoabfterreatur; tarnen in co expendendo,maiore cura fid cautione I nbsp;nbsp;nbsp;uerfet.Qtiod ut eo diltgentius omnes fibi faciendu elle animaducrtât,ipfa

I nbsp;nbsp;nbsp;Afoticçinferiptionisuerbaiam .ppius aliquato afpiciamus excutiamustp,

' I nbsp;nbsp;nbsp;quibus non magis Ecclefia Chrifti Antichriftifidfynagogamfatançde-

1 fcriberedeprçbendicPrimùmunâEcckfiâChriftincceftario agnofeendâ 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;proponit,

if nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P R AE F A T I o»

», proponit.Recflèjfateon Sed non minus unam neceflärio agnofcendatrt ^Infrd,cap. Pffjeßajn diabolï quam Chrifti, num Äfotusinficiabiturf Deindcui' fi^dcm necefîànô agnófccndam efleEcclefiam Chrifti, fimilner fateor. Y.cclej’dm Nautem idem deecclefiafatanænegabit Afotusr' certamdeniqueEc' ■ ife uifibt^ clcGam Chrifti neceflario agnofcendam fateor quoque : fed hoe ipfumaf ferenti ctiam de fynagoga fatanæ,num Afotus reclamabitfEr^o cum con t-uncflfo', fret Ecclefiäfatanæno minus unâ,uifibilem,amp;certâ neceflàrio agnofeefl' nonjtdtm dam quàm Ecclcfiam Chrifti, quid de hac in fua inferiptione dixit, quo^ dirimcoit- dc ilia non criam uerèintelligi ôôdicipofsitac debcatflta egregius MA' trouer/}^ QiSTETi NOSTER Afotus,æquêbonusDialctfticusatqueTheologus, inc^ta^^eA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fummam in inferiptione coW-’

Mtd^éccU P^^'^^SjCa de Ecclefia Chrifti cognofcendaproponit,quæeifunt propria, MODO perfe,quemadmodumDialecfticiloquufl' atr. ut fi, fepofito ex inferiptione nomine Chrifti,legas, De una, uifibiHSC certa Ecclcfia neceftàriô agnofcenda,incertusfis,Chriftme,anuerôAn‘' tichrifti Ecclefiam defcribat.Et hoc quidem,ut alia omnia,ad imitationein fcripturg Sc Symbolorumtquæ tametfi non appoftierintin articulo dcEc' clelianomen Chrifti, tarnen cumnonalij quàm Chrifti ecclefiæ uereamp;^ proprié accommodari polsint, quæ de ecclefiä fecundum feripturas fyni' bola credunt 5C confttentur, qs non alia quàm Chrifti Ecclefiä defignari ac definiri intclligitur. Nam quæcuncg^cft una, famfta, catholica 6C ApO' ftolica ecclcfia, cadem neceftàriô eft Chrifti Ecclefia.Et éconuerfo,QuaJ'' cunque eft Chrifti Ecclcfia, earn unam,fan(ftam, catholicam 6C Apoftoli' cam eftenecefte eft.Ad eundem fcilicetneceftàriæ prædicationis modum formauit Afotus ftiam propofifionem difputandam de ecclefiä :ut, quæ' cunque eft una,uifibilis 6C certa Ecclefiä, earn necefte eft Dei aut diaboli, Chrifti aut Antichrifti effe ecclefiam, SC é conuerfo : fiue disboli 6ó Anti' chrifti Ecclefiä, earn necelTe eft unam, uifibilem SiC certam eftc Qiiiindif' putatione fufeepta de Ecclcfia Chrifti tarn magiftraliter proponit, an eunt in progreftri aliud allaturum dubitamus quàm apodixeis certifsimasÄ jnfolubiles,ut tandem ex hocopere autftus nouo amp;nbsp;infigni titulo, uocetuf quidcm,fed non fit irrcfragabilisf'Sed dieet quifpiam,Qiiid audio,num U' f nam,uifibilem SC certam Ecclefiam Chrifti neceftàriô agnofcendamVuit' . tenbergenfes etiam ftatuutf' omnino uerum,quum idem de fatanæ SC An' tichrifti ecclcfia fentiendum atque dicendum fit, Afotus inficias irenon pO terit.Mirum igitur Afotum in co tantoperelaborare,ut hocipfis, quafinc' garct,pcrfuadeat,acunius, uifibilis SC certæ ecclefiæ Chrifti confelsionein uel inuitis cxtorqueatfMirum uideri minime debet,hominem uel ofeitafl' tia non attendentem, uel infeitia non intelligentem,uel, quod uerifimilius cft,calliditate difsimulantempræcipuum controuerfiæftatum, fefead ea probanda conferre, quæultrô conceduntur ab omnibus, ut hoc artificio inodiumSCcontemptum Vuirtenbcrgcnfesadducat, quafi quæ in con' feirofuntapudomneis,fiueimpudcnter,fiueimprudcnternegarent.Q,ua' re ne quem forte hecAfocica fiue ofeitantia, fiueimperitia, fiuetechnaim' probafallat acdecipiat, quöSCredlius expeditius^de negocio contro' uerfo iudicare pofsit,ledtor,oftenfione ftatus controuerfiæ paucis præpâ' randus eft acpræmonendus dediuerfa unitate, uifibili forma SC certitudi' ne utriufij Dei SC Chrifti, diaboli SC Antichrifti ecclefiæ. Ac primùm quidem,quodad unitatem attinet, cam utraqpecclefiä potifsimumfui«' -pitis ac fundament! unitate æftimarefolct. Nam ecclefiä ChriftiidcoU' nadicitur, quia unicum caput fibi, à Deo datum, SCfundamentum, prX' ter quod aliud pont non poteft in ccclo SC in terra , agnofeit SC prac' dicat,

âicat,foîum unigenitum filium Dei Dominum noftrum lefum Chriftum, Breuiccr arrigimus in quo Ecclcfiæ Chrifti unitatis ratio potifsimum congt; fiftanad Aîoticæ cccleliæ unitatis rationem oftendendam progrediamur, Eactfifafnhculorum,Monachorum,Nonarum,fraternitatum,aliorumcp ordinG infinita uarictate confufionc de ipfafalutis ratione amp;nbsp;uia (quani qutlibetordo, quofuperftitiofiorem,eo compendiofiorem certioremcp kfeadcœlum tenere,alrjscp monftrare contendit) capitalibus difsidrjs ni* hilmagisfitfciflùm, dilieCtum amp;laccrum;una tarnen putatur ÔC dicitur, propter unanimem omnium confenfionem,deuno fummo pontificeRo* manOjfiôiicio Ecclcfiæ capite in terris.Sic enim Afotus unitatem Ecclefiac fuæjCOgnttione unius capitis, uicarij Chrifti amp;nbsp;fucccftôris Petri, fæpe po^ fteadcHnict.Ncc ob aliam cau.fam magis extranciSCalienihabentur Grægt; ciab unitate ecclcfiæ,quàm quôd fe Pontifici Romano, tanquam fummo capiti ufcario Chriftiin terris,fubderenoluerint.Hoc enim iinonfolum illijfed VvirtenbergenfesLurherani,ipforum iudicio harreticifsimi,fa' ccrent,unitatemEcclefiæpulcherrimè tucriaccolere cenferentur. Nam hoc ucteri etiam more obferuatum fuifle audiuimus amp;nbsp;uidimus, ut fi quis duriiis aliquid in pontificem Romanum dixiiïèt, aut alienius aliquid à regt; ceptis in Romana ecclefia dogmatibus docuiffet : id Ecclcfiæ amp;nbsp;Pontifici Romano præftandæ obedientiæ amp;nbsp;fubieeftionis ptofefsione mitigaret,er* roremcp admiflum corrigeret,atcjitaabunitateEcclcfiæ non excideret. W. Hæc aût eft ilia præpoftera ac pudenda uniras, quam uulpecule Samfonis nobisadumbrarunt, quæcaudis colligatæ,capitibus in diuerfa fereban-» tutjôf incendio omnia uaftabât.Nam quotus quifep eft ex fcholafticis Do doribus antiquioribuSjSC ex rcccntioribus his, qui ex illorum fchola, tan* quam ex cquo Troiano prodierunt, Afoticæ faôionis fophiftis, qui cum altero de fummis ac præcipuisreligionis capitibus Sd articulis confentiatc* Nam quot capita,tôt propemOdûfiint fenfus,quibus tan^ incendio Euâ* geliegdoeftringmefsis coflagrauit.Sed quifenfib. amp;nbsp;opinionib. diucrfifsi* mafenticntib.amp;opinantib.ab anteriore parte longèlatecp inter fefedtftât; illi àpofteriore parte,primatus amp;nbsp;uican'atus pontifici) côfcnticnte.pfefsio* ne,ardifsimè colligati,in unitate eeelefiæfuæ pcrmanêç.Ex quibus perfpt* cuum cft,ipfos quoep unitatem ecclefiç fuç,iîi unius capitis,Romani pon* tificis,agnitione conftitucre.lam priufqliàm diuerfitatem expliccmus,qua amp;nbsp;ab illis ôô à nobis uifibilis eiîè Ecclcfia affirmatur,ne quis forte fidem ha* bens uanitati Afotfnos nullam uifibilem Chrifti Ecclefiam admirrere cre* dat,duplexEcclcfiçappcllationis acceptio fiue fi'gnificatio obferuanda uenit.Quod quidem dilcrimen ecclefiælicct,tanquam noftrum commen* tum,Sotus infra odiofifsimèimpugnet: tamê cum in Scriptura cxtet,illud ' nonfinemus nobis eriperc.Sic enim D. Paulus ad Romanos fecundo feri* bit : Non qui in manifefto ludçus eft, ludæus eft : nec qug in manifefto fit carnis circumeifio, circumeifio eft:fcd qui in occulto ludæus fuerir, ludæ* us eft: amp;nbsp;circumeifio cordis, circumeifio eft, qug ipiritufit,non litera, eu* iuslaus non ex hominibus, fed ex Deo eft. nbsp;nbsp;nbsp;Item Rom. n. Qiiid igiturt*

Quod quærit Ifrael,no eft afTecutusÆleôlio autem cofecuta eftrreliqui ue rôcxcgeati funt.Qiiibus uerbis Sotusnifi negerin meridielucerc,cóccdat oportet Ecclefiâ ab Apoftolo diuidiin externa amp;fmanifeftam, aeproinde in congregarionê uifibilem habentem externü uerbi Dei amp;nbsp;facramenrorü unum ufuiTi:SCininternam atep occultam,acproindcinuifibilem elccftorü cœtum, promifsionum etiam effe(ftus,fru(ftusqî facramentoru ad falutcm percipientem.Horü duorü in ecclefia diftintftoru coetuu, fi manifeftü öC ut fibilê,n5 cum occulto illo amp;nbsp;inuifibili elecftorum coetu,fed cum Baaliticis, PharifaiciSjAfoticis, alqs^manifeftisö^uifibiltbus ccctibus coparemusr

Il nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P R AE F-A T I O.

ilkîm cœtum ueri ucrbiDci,ucrorumcp facramentorum legît/mo ufü fpicuum^dfcimus cfTe ucratn^uiTibilemSC mantfeftam Ecclefiam Chndi» Qiio ucrbi 5C uerorum facramentorum Icgitimo ufu quoniam Baalïtidj Pharifàici ÔC Afon'ci cœtus aut omm'no carent,aut no nifi corruptifsi'niuni habcntdeprauatifsirnumcpjcospro uera EcclcGaChrifti necxternè quiquot; dem agnofcimus. Sinuerôiilos qui flint in ueræ Ecclefiaeuifibilis cxter-no cœtuinterfecomixtijhypocritaSjCumoccuko Siinuifibili elcdorum cœtu contulerimus i folum hune ekélorum, non autem ilium hypocritaquot; rum cœtum iuxtafcripturasôd fÿmbolaproprijfsimé uerarnDciâ^Chriquot; ftiEcclefiam dicimus» Et hæc quidem inuifibïlis ÔC occulta elecQotun» Ecclefia) cum a Deo emilîlrm uerbum, inane ôd uacuum ad ipfum nonrcquot; deatjiîunquam in externa Ecclefia Chriftiabefïccredendâcflj quant ena a'DcopermiracuIumj xnBaaliticaamp;Pharifaica ccclefia conferuätätu fuftentatam fuifîe atque ctiamnum hodic in Afotica füllen tari poffe nôrt dubitamus.Quæ fi uera funqut certèfunt uerifsima, A fotus pn'mùm falfo neg^at Ecclefiam inuifibilèm,quam D. Apoflolus uocat occultam.Deind^ falfo affirmât,nos negare uifibilem Ecclefiamj quicum D.Paulo côncediquot; mus pratter ôccultam,etiammanifeflam.Sêd qua forma earn confpjcuâiu at(^ amabilem ab Afoticæ ccclefiatabominabili deformitatc abhorrereiu dicemus,etfiobiteriamattigimus:tamennc fortêirtcogitanticxcidiHeap bitretur, id iam denuô uno uerbo rcpctitum,fi libet, Afoto audireliccbi’f* Pala'm enim amp;nbsp;aperte protefl;amur,EcclefiamChrifliuifibilem,pura8ifyu cera uerbiDei do(flrinauerorum facramentorum Icgitimo ufu,fefeliOquot; minum confpedui offerre,ac prjs omnibus ita commendare,ut finguli d«: gantifsimæformæadmirationecapti,cum Propheta in banc uocem csquot; Pfal.S4. nendo prorumpantîQuàm dilcôa tabcrnacula tua Domine Zebaoth*

Concupifeit amp;nbsp;deficit anima mea in atria DominûCor meum Si cafo exultaueruntinDcumuiuum*Etmox,Elegiâbiedluscfrc in domô Dti mei magis,quàm habitarein tabernaculisimpiorum. Curautem tâbcrnaquot; cula impiorum, ipforuffl^ confuctudincm tantoperè réfugiât, qui uclfbquot; lius Afbticæccclefiacjdequa nobis inpræfentiafermocfl, turpitudincni per tranfennam afpexerit, admiraridefinet. Nam pratter corruptam uerbi Dei dodlrinam ôd facramentorum contaminatum ufum,nihil non huma' narum traditionum cœno defœdatum habet.Nam dcfententia Aforiipfiquot; us Ecclefia inftrudla efl autoritäre condendi leges ad falutem populoruiu, de numéro feptenario facramentorum, de inuocationcfandlorum,de cct-libatUjde deledlu ciborum,de obferuatione dierum,amp; fi quat de fimilibus rebus funtconflitutiones aliæintabernaculo Afbtipropemodum infini'

4. te.Qtias quia D.Paulus dodlrinas dgmoniorû uocat,his fentit cam nonfö' lum Therfitica, fed plane diabolicadeformitate terrificâ elfe atlt;^ formida' bilctpræfertim cum tanto rigorcillasflias dodlrinas dçmoniorûàD.Apô flolo appellatas contra uerbum Dei propugnct,ut ab illis recedentes igni D4«.ii. ôifaquajferroSClaqueoperfequaturiVt ita nô modo fermoncs contra cX' cclfumlôquatur,fed tacfluconterat, afpcdluqj bafilifei more intcrfidat fandlos altilsimi, quorum fanguincafperfa atqj perfufa tota madere acrii' bereàcçcisetiam cernitur.Hçcautem dehorrenda amp;nbsp;detefianda defof' mitate Afoticitabernaculijàmcnô elTecalumniofèodiofc^ confidîa,ocu larisdemonllratio pafsimobuia, heunimium confirmât. Qua porrôra' tione primùm uifibilem Si inuifibilem ccclclîas Chnïli dillinximus, ôî quamChrilliamp;^ Afbtiuifibilium ecclefiarum formguifibilis diucrfitatcm ' »ndicauimus:eodem modo certam Siincertam Chrilli ccclcfias diftingui'

, mus, candem Chrilli amp;nbsp;Afoti certarum ecclefiarum certitudinis diuU' fitatemafsignamus,Quam enfin inuifibâcm dfxfmus, eandem etfîp(rk

ccrtafit 8d minime dubia, tarnen ctiam incertam eadem de caufa qua inup fibilem nominamus,ncmpe eleôiorum Ecclefiam occultam nobis^ inco-gnitam, foli ucrô Deo notam. Qiiam autem uifibilem amp;manifeftam, can^ dem ctiam ccrtam appellamus. Qjiæ ut uifibilium, itn quocß certorum fix gnorumindicrjs manifcftis eft certa Ecdcfia Chrifti externa,in qua promt Mrfff.u.» Icuedegunt eledii ôi. hypocritæ. Verùmbanc certam Chrifèi ab Afoti CCV' ta ccclefia feparamus diuerfis certitudinis fignis. Nam Afotus fuam ecclex fiam ccrtam effe aflerit,in qua certa fucceffione certus pontifex triplici cox tona rcdimitus,purpura ornatus, plenaria quidlibet agendi poteftate præ dituSjCerto in loco præfidet. Sic enim infra cap.74. ait:Rcftat igitur,ut terx tiumilludattentè confideremus,quo diximus Ecclefiam manifeftari, ôdrc liera conftare.Hocuerô eft cognitio uniuscapjtis,uicarijChrifi:i,fucccfibx ris Petri, ô^unio ad illurn amp;nbsp;ecclefiam, cuiillepræfidet, Romanam, ÔCc.

Nos ucrô certæ Ecclefia? Chrifti hæc dicimus certa amp;nbsp;minime fallacia,qug diximus ctiam uifibilia figna, certi uerbi Dei puram dodîrinam certorû Chriftifacramentorum uerum ôélegitimum ufum. C^uibus adminiftranx dis,tradendis,propagandis,conferuandisin hac certa Ecclefiancc Petrus, nec ullus Petri fucccnór,nec aliquis uicarius Chrifti,fed Chriftus ipfe præx fidet.iuxta illudiEccc ego uobiicum fiim uft^ ad confummationcm feculi. i,uth.uît. Cui foli omnes miniftri atcp omnes pij iuxta ucrbum cxprcftum,tanquam uni capitiEcclefiæ per omnia obfequuntur parent. Habes Lecftor amix Epfe. 1.4.;. ce,non ab Afoto primùm nobis cxtortam,fed ueterem amp;nbsp;fpontaneam cox fclTionem noftram,Ecclefiam Chrifti unamjUifibilem ôé ccrtam neceftàriô agnofcendamrfed hæc non minus de Satanæ ÔC Antichrifti, quàm de Dei

Chrifti Ecclefia confitenda efl'e : ncchifcenotis inter fe diucrfas Chrifti amp;nbsp;Antichrifti ecclefias diffierre : fed difcrimcn earum fitum efle in utriufcp unitatiSjUifibilis forme amp;nbsp;certitudinis diuerfis rationibus.quibus breuiter etiampaulo ante cxpofitis,fatiscquidem liquet, idnonhærcreincontrox uerfia,quod Afotusprobandum proponit:unam, uifibilem amp;nbsp;certam Ecx clefiam Chrifti ncccflario efte agnofcendam.Sed hoc deutraep ccclefia, di uerfis tarnen ratiûnibus,conceflc»,id in dubium uocatur,quod Afotus pro indubitato habendum contcndir,fuam uidclicet ecclefiam,effè Ecclefiam Chrifti. Hoc fuum principale intentum taliargumento firmare debucratî Qiiæcunque Ecclefia habet unitatem, uifibilem formam, amp;nbsp;certitudinem ChriftiEcclefiæpropriam, capro Ecdcfia Chriftinecefiario eftagnofeen da (id quod nemo noftrûm unquam negaucrir) fed fuam ecclefiam (Afox tusaftameret) habere unitatcm,uifibilem formam SC certitudinem Ecdcx fixChriftipropriam, Hine conclufioncm inferretiErgo fuam cedefiâpro Chrifti Ecdcfia necefiario eireagnofcendam.Hiccumnonignoraret,nos nequaquam concefturos huius fyllogifmi, qui totam caufam præfentera continet, propofitionemMinoremieamigiturprobandâficininfcriptiox neprimæ partis defenfionis fuæ proponercr,unitatc,uifibili forma amp;nbsp;ccrx titudineChrifti Ecclefiæ propria fuam ecclefiamunam»uifibilemamp;cerx tam necefiario agnofeendâ elle. Hoc ordine per primam libri partem pro-bato,nullus relinquebaturtergiuerfationilocus, quin Afoti ecclefiam tan quam Chrifti Ecclefiam ampledîeremur. Medium autem probationis, ni fallor, firmiflîmum fuerat futurum, articulus fidei, in quo Chrifti Ecclefiæ unitatem, fandtam, catholicam SCapoftolicam confitemur. Qiiarefifue ecclefiæ^unitatem SC'uifibilemformam SCcertitudinem fanlt;ftam,cathox licamSCapoftolicam elfe euiciftet, fequebatur, earn necefiario agnofcciix dam pro Ecclefia Chrifti.Qiianquam enim articulus fidei proprqfsimè de Ecclefiainuifibili eleeftorum credenda potius,quàm alio quouis modo co gnofcendafit,acciptendus : tarnen externa ôd uifibilis Ecdcfia Chrifti,nex

lt;4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P K AE P A T t O.

ceiïe eft, utfuam quôlt;^ imitate,uifibilem formââf cCft/tudinê,ftn(^îani,^® (holi'câ SC apoftolicâ habcat,qua à ^fana,cacoli'ca ôi. diabolica umtatc,unlt; bill forma ÔCcertitudinc cvm aliorû cœtuû, turn unius,uifibilis ÔCcertç con gregationis Aibticç difcernat. Summâcotrouerfiæ obiter conieciinargi* mentationis forma,qua iuxta prçcepta artiû diirerêdi,in,pponêdaacdigc renda caufç fuç defenfione Afotus fequi debuiflè uidebat. Afotû natuian' grandiorê nô quidê ad puerileis artiû prçceptiones reuoco:earû tarnen u-fum in homine fcholaftico defidero. Nam pueris hæ præceptiones ideo in fcholis tradunt inculcant^,ut adultiorcs fadlijîjs ô^in Cua. fententia aptiu’ ^pOnëda,dilucidiuscp explicâda, Ôé in aliorû diétis Ccriptiscp faciliusintd ligendis, reÆuscpiudicandis utant. Afotus igitur,fiueid faccre no potue rit,qgt; artis ufum non tenercnfiue nolueriqquo rem'planam data opéra ob' fcuraret:operæprccium me fat^urum exiffimaui,fi quod ille neglexcrar,e' goipfum controucrfiacftatumÔ^ Afoticæcaufæ firmamentanudèôf^pc^^' ipicuèob oculos poncrem:quo SCledfor, quidpotifsimum controuertaf, alfequi, ÔC à nobis commodius aptius^ Afoto rcfpondcri poiTet. ßreuitet aûtrefpondentes, cocedimus quidem quod Afotus in titulo primç partis proponit,unâ,uifibilem ÔC certâEcclefiâChriftinecelîàriô agnofcendam. fed quam ipfe in huius tituli cxplicatione poftea defcribct unä, utfibiiê tertâ ecclefiâ,eam cffeEcclefiâChriftijiduero negamus: eo q? uniras,uifi' bilis forma ôi. certitudo,quas iuç ccclefiç Afotus in hac defcriptioneattri* buiqnô conueniâtEcclefipChrifti,fed ab eafint alienifsimç.Qjiarciituni to uerbo quod res eft dicam, de unica quidem uocula, fed non perindete parua ôC exigua, de ipfo Chrifto ipfius Chrifti nomine in ipfa infcriptio nepofito internos no conuenit.Nam Afoto dicentiunam,uifibilê2lt;cü' tam elfeEcclefiâChrifti,6Cquidêeo modo unâ,uifibilê6Ccertâcnc,qucni in defenlionis fuç prima parte exponeqin nullo côtradicimus, prgter$in nomine Chrifti:quod ad ecclefiâ à fe defcriptâ Afotus perpcrâ appoluit. VnoigiturChrifti nomine excepto, amp;exinfcriptionefubmoro, eiusaût in locû uelAfoti,ueI Antichrifti nomine fubielt;fto,cum primg partis titulo, Uti fane fieri debet,fubfcquês de Ecclefiâ tracftatio aptiftîmècôgruct.acne mo ferè piorû no confentier,omnia de eccclefia,no quidê Chrilti,fed Afo' tijfcd Antichrifti,fed malignantiû ecclefiâ ucriftîmê dici atqj affirmari.HaC unica rcfpofione uti breuifs. ita nbsp;nbsp;nbsp;ucrifsima, fi Afotus me* reliqua rcfpon

dendi moleftia libéra turns bene uellet eft'e contcntus, pollicercr ei d e hac prima defcnfiois fuç parte perpetuû cofenfum noftrû,adeô ut de ea diffen fionis fignificâdç,ipfiusqî fententia refcllendi caufa,nullô deinceps uerbS facerê : quinimô ueridici feriptoris laudê lubens ei tribuerê.Verùm Afo' tus ^niâ nô uolet admittere,ecclefiâ à fe defcriptâ,efiê aliâ ^cuins nomen prçtêdit,Chrifti(necpid adeô mirû.nâ ctim fatâ trâsfiguref in angelnlucis, amp;^miniftri illius infetrâsferât perfonâ mtniftrorû iufticie)n5 magnuaiitmi rum eft,fî,qfunt defenfores ecclefiç Antichrifti, perfonâ in fe trâsfcrâtde' fenforû Ecclefig Chrifti.Quâ quidê ob rem,^ res tota manifefhor euadat» ledlor iam deducêdus eft ad Afoticæ de Ecclefiâ difputationis tabi?13,ubi autopfia ipfa edotftus, baud obfcurè amp;’ difficülter aniniadüei'tet ôt in teilt' gct,aut moftrofiftîmâ fore Ecclefiâ Chrifti gerenrê forma amp;nbsp;imaginé Anti chriftianç ecclefiçtautnô Chrifti,fedAnrichrifti ecclefiâfuis colorib.abA foto hic depitftâ deferiptâcp fuilTe. Adfir unà,fi ita placuerit,amp; Afotus ipfe, nosep fequaf ôfobfcrueqqua fide amp;nbsp;câdore omnialeeftori môfrremirs,utfi nô habuerit cor excæcatû, aures aggrauatas,oculos claufos,^; fœdedetui pauerit dehoneftaueritep ccclefiâChrifti,fpôfam unigeniri filqDei,uideac, audiat, atep intelligat, ac humilirha tâti peccati per Chriftû deprecationf, côuertana ^d ex anihio cupimùs, à Deo mifericorditer fanet,feruetu4

PRincipio conucnit nobi's cum Afoto, Ad Ecclefiam ,unicam Chrifti fponfam, fimulnonpertinere,quidecultu Dciô^humanæ (alutisra-rione diuerfa amp;nbsp;contraria fentiant atq^ doceant. Conucnit amp;nbsp;hoc,Nos ab Afoto de uero Dei cultu ÔC ccrta ratione noftræ falutis diuerfa ac plane c5 ttaiia ÔCin animi's noftris fentiie,amp;alios quofcunque poflumus,docerc» Nonpoteftigitur non etiam nobis de hac hypothetica difiundliua conue nire: autnos, aut Afotû cum fuis fraterculis, defacro alienos amp;nbsp;extraneos, aepropterea etiam fententia difîungcndos elle ab Ecclefia Chrifti, cum defumma rerum rcligionis Chriftiang diflêntiêtes ciues,una Ecclefia Chi f ftinô recipiat.Scd quod Afotus,nobis exclufis,fe folum cum fuis in Eccle fiam collocat,adcocp ipfiflîmâ Chrifti Ecclefia fe clic aflèrita'd nos negan^ do,amp; contraria affirmando,no nouamSC antehac inauditâ cotrouerfiâmo uemuSjfed antiquiflimâ ac omnib.,ppemodû tempoiïb.accrrimèinter ho^ mines deueris cultib.ôi^ certa falutis ratione diftentiêtes agita tam de Eccle fia côtrouerfiâ no libidine cotendendi impulfi,fed uerorû cultuû Dei et fa lutis gterng cofequendg neceftîtate adduefti, Afoticç item eeelefiç impieta te dodrine iuxtà ac impuritate uite^uocati renouamus,ac pqs omnib.iu* dicandû relinquimus, Afotus ne,an uerô nos titulû Ecclcfiç Chrifti, iuftio retitulouendiccmus acpoflîdeamus. Ac drjudicatio nô erit difficilis memoria repetentib.ncc no cû prgfcnti caufa cofcrentib.uctcra eiufmodi ccr taminû exempla, quæ corâ Dco iam in rem iudicata abicrût. Hac cfn mo-ta cotrouerfia primoru fratru Cain amp;nbsp;Abclis gratia difsiltjt,adcô ut Dco i- Gen-4‘ pfo autoritäre fuâ interponcte,ac Abele enunciate fententia, fratris ma loris natufuror no cohiberct,quin iuniorc,Deo iudice,iuftiorc caufam fo ucntêiniuftiffîme ac fceleratifsimè interficcret. De cade caufa altercantib. acrixantib.interfe SaraSC Agar,earûq5 fihjs,turbata cft domus fancftiftimi Gen. ■ lt;•*’• patriarchgAbrahg.Efau dC Iacob uterini fratres amp;nbsp;gemelli ob rem candem Gen.^f-capitales inimicitias exercuerût.Quid HeIiam,Elilgû, Elaiâ, Hieremiâ, a-lios^rphetas memorêfqs licet omniu cofeftionc conftet fuilTc præcipua Eccleug Dei mebra,tamê coadtiftint audire,turbatorcs Iftaclis amp;nbsp;Eeelefiç ? Del,ab illis qui falfo fibiEcclcfiç Del titulû arrogabât, ^rphctas^ ueros ir ridebâtac occidebât.Qirç^aûtfuit cadê dere aliamaior ÔCacrior cotentio, $qua Pharifçi ScribçChriftûin crucem adcgcre,ipfius^Apoftolos ac reliquos difcipulos perfecuti fuerûtc’Quæ de Ecclefia certamina poftcafoc pifsimè publiée amp;priuatimredinfcgrata Icgunt in hiftoria Ecclefiaftica, ufœ dum Deus pater nofter cœleftis benignerefpiciêdo Ecclefiâ fuam,ab Afotiers fimul atqj cxoticis errorib. cam repurgaturus, uerbi fui lucê extin dam accedit, acEuSgelij purâ ôé fincerâ dotftrinâ hac noftra çtatc reftau-rauit. Ecce erhftatim ÔC unà ctiâ omniû çtatû exemplo,gVauifiimû de Ecclefia certamê,intcr nos Afoticos renouatû cft.Qiiaproptcr nemo con-trouerfiâdeijs qui ad Ecclefiâ Chrifti pertineât. tan^nouâmiret, autno-uæ cotentionis inuidia nos grauet, quin potius finguli excitent ad curam £lt; folicitudinê cogitâdi, amp;nbsp;ex ueterib. antiquifli'mç cotrouerfiç cxcplis co gnofcêdi,utra pars diftîdentiû ueriusiuftius^ Ecclcfiæ Chrifti titulû fibi adfcribatatepretineat,utcifefe adiungere polfint.nam 8Choc cftextra c6-trouerfiâ,§d Afotus prçterca dicit,homincs coftitutos extra Chrifti Eccle fiamno magisfaluari,^ indiluuio feruati foerût,qui extra areâ Noah repe riebant. Qjiarc quâto falutis çterne defiderio unufquifcp tenet, tanto ftu-dio in id incûbcre debet,ut reperiaf in Ecclefia Chrifti,clt; ut fefe in cam re-cipere polTiqftudiofc ublnam fit quçrêda attp agnofcêda cft.Ncc difplicct ànoftrifeculifcdarûfœcundilTimi circûftantiapetita amplificatto exhor-tationiSjdiligcter amp;ftudiofe agnofcendâefle ueram Ecclefiâ. Opin huius

amplifîcat/onfsainplifîcationeadiclt;f}a,nofbliitn proptcrhçrefêsamp;.’fcc'îaS cum rcnato Euâgch'o Chn'fti in agro Dominico recens cxortas, hortorÖ^ monco omncSjUt inChn'fti Ecclelia cognofcenda tanto plus operç ponâfj quanro acrius altj felt;flarij recên'ores Afotus inftat amp;nbsp;urget, ut nos in ccclefiâ,uetcrû plerarûçp omni«hærefumïêdtarû^ fentinârctrahar. Na’i' præftudio Afoncâ coliuuic.p Chnft:ïEcclefiajplaufibih quidc,attamêfal' fa fucatacp fpecie ucnditandi à uanitate dC calumnia,Ecclefiæ aduocato patrono iiidigniflîma minus fibi ftatim in fequentt capïte temperar,

ANtïlogiâ cm falfo ôi. calûnïofc obqcit atlt;ç exprobrat Vuirtcbergcn fibus,quafiftïpitib.ftupidiorcsunâô(fcandcEcclefiâ,uno eodeoi relpec^u ÔC agnofccndâ ad falutê amp;nbsp;occultiorê nihilominus incernorcmcp elfe dicerent,^ ut agnofci queat. At id Afotus proprie ipforû confeffîonis teftimonio côHrmat c' Sed eadem fide citato,qua alferuit Vuirtenbergen--fesamp;agnofcendâEcclefîamamp;incertiorê occultîorem^ ftatuerc^ ut a* gnofcat. Afotus etfi manifcftç ÔC uifibilis,occulte ôi inuilibilis Ecclefigdij’ (crimen exfcripturisànobis allatûno probat, fi tarnen fenobis bonûuitit probareuoluiiret,id hoc in loco non reticuilïet aut diiïimulalTer. Nam Ec--clefiam,quam ad falutem agnofcendâ amplexandam^ nos in primo capp te Afotus fecu confeflbs dixerat,cam,ut agnofci pofnt,uifibili amp;fmanifcfto figno, externo uerbi amp;facramentorûminifterio,manifcftâ SC uilîbilcm eP (e docemus; quæ ucrô in hac uifibili,manifefta ÔC certa Ecclcfia, eft abfcon dira cledforûEcclefia,eani inuifibilem ÔCôccultâa' folo Deo manifeftè cogt; gnofci,à nobis tarnen perfidem no ignorari.Afoticiigitur cadoris eft,cufl diferimen hoc Ecclefiç,eiufdem^ diferiminis reddita ratio,ipfum nolatC' ret ( alioqui ein illud refellcre conatus no fuiflet ) Vuirtenbergenfes apud alios traduccre,quafi fineullo difcrimine,unam amp;nbsp;candem EcclefiâjUnaS^ cadem confiderationeSC agnofcendâ,ÔCtarnenagnofcino pofleaffïrma/ rent. Eledloru afit Ecclefiâ nos occulta SC inuifibile dicerc,quid quæfo ab furditatis habere uidet Afoto,fi abfurditatcipfi no carent fuoru magifttO' rum hoc dogma, neminem defuapropria falute SC eleóïtonc certum poire,nifi per fingularê reuelationê, quod eft fundament« laudatç illius in ccclcfia Afotica dubitationis, de Deicerta gratia ÔC fauore erga nos prO' pter ChriftufSi cm citrafingularemre«elationê,iudicio Afoticor«,finguli fuam eletftionê ignorant,oftendat nobis Afotus in quana uifionc prophc' tica ipfi aliorû elecftioSC eletftoru Ecclefia manifefta,uifibilis ac fenfib. crafi fioribus pcrccptibilis apparuerit, quam conftat nehumani quidêingcni) pcrfpicacia,fcd fola fidc,diuini uerbi comuni reuelatione nitente, cogno' ici. Qiio magis miror Alotum diccntem,nos doccre,nefide quidcmEcdfi ftam cognoici pofte,in (umma ctiam quiete 8C tranquillitate,cum eledorö Ecclefiæ, quam in (ymbolis unam, fantftam, catholicam SCapoftolica nos Re5.u. crederc confitemur,no fit alia fidci cognitio,quam D. Apoftolus rcrum no apparenti« hypoftafin defcribit.Nec cm puto VuirtenbcrgcnfiCqucn quam ita locutum fuifte de Ecclefia occulta clecftoru, earn à nullo manife-(lecognofcipofte,etiam perfidem. Qiiafiucro perfidem res aliquamani* feftè cognofccret,8C no potius fub inuolucro per fpeculum 8C in arnigma'' Cor.tj. tc,utidem Apoftolus ait. Qiiaetarnenobfcuritasnoticiæfidei,eiuscertitii ».Cor.', dini nihil officit, quae non perceptionis aut cognitionis noftrac claritateô^ pcrfpicuitate,fed infallibili diuini uerbi ueritatc metienda cft.Ergo fic po' tius loquimur,occultam 8C inuifibilem eledoru Ecclefiâ,à nullo manifeftt cognofei pofte, quia manifefta cognitio no eft de occulta ÔC inuifibili, tantum demanifcfta,uifibiliôCpromifcua tam clcCiorum ^hypocritarum Ecclefia,Ekâotû autem occulta, inuifibilis SC elcda ecclefia, fola fide tant in tiff*

D. I A C. B EV R L I N I A N N O T. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t7

in turbulente quàm tranquille Ecclcfîæftatu cegnofcit,accegnofccnda ha’cuocediuina cômendatnr:Reliquiniihifepternmilliauirorû,quinôHe xcrunt genuimagini Baal.Sed nihil opus eft pknib.ad depellendâ Afoticâ nbsp;nbsp;nbsp;‘

calumniam.Siquidcm ipfe aut fefc conHnxifle,nos Ecclcfiâ,quæ manifeftè cognofei poflit, eandem occulta amp;nbsp;incertam diccrc, autnoitram fententiâ nô candide amp;nbsp;bona fide retuliflc, fuo fc iudicio infra cap.ij. prodit, dicens: Docet fîCipfc Brentius Eccleftam efte uifibilem, cum fibi ad fua aflerenda utileuidetur. Quorû hoc pofterius fuæuidelicetutilitatis, non ucritatis caufaBrcntiSaiïerere uifibilem Ecclcfiâ ucrè ab Afoto dieftum putari pof-fetj nifi Brentius antc^ audiuit nomen Afoti fibi^ cum ipfo in hoc de Ec--clefiacertamen defeendendû efle fomniarcpotuit, pucros in catechilmo, Ôi'adultioresinfuis homclrjs,Ecclcfiâ uifibilem eflèagnofccndâ,docuifict. Et hoc quidem prius,Brentiû uidclicct docere uifibilem Ecclefiam,ne pro ' more finxilTè putet,6C manifeftior calumnia deprehendat, locum etiam,u^ bi Brentius uifibilê Ecclcfiâ docuerit, indicat dicens: Docuit inquâ in fuis Prole^omenis.Cur igit id deBrentio tam fcdulô hicdiflîmular,utidipfum

; nunc aBrentiopotiflimuminProlcgomenisimpugnariaffirmctf'Neipfi, quant uenatus eft,dcpcriret occafio ÔC materia oftentandae fuæ loquentiç. Namfiueluerbulo Brcntiûcùm alias,turn in Prolcgomenis uifibilem de* cereEcclcfiâ hicmonuiflet, 2C antca in affertione fua fchocomitterc, ô. in præfentia fupcruacuo labore contra Brentiû probandi, uifibilê efle Ecclc* fiam,fupcrfederc dcbuifte,quiuis facileintclligerct.Quas porrô fufeipien* dædifputationis de uifibili SC fenfibusperceptibili Ecclcfiâ Chrifti,prætcr confidam de nobis abfurditatê,utilitatis amp;nbsp;neceflîtatis caufas adfcrt,q? in*

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de uel maxime SCfalushominû SC controuerfiarûfinis dcpcndcat, cas nos

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quocK nô improbamus.Nam ante cÔccflîmus,extra Ecclcfiâ neminem fal*

1 uifibilem Ecclcfiam coponcndis,ctfi ijfdcm uerbis ab utrifqi dicitur, no ta mcneodcmmodoabutrifcBdicftum intelligit. Nam nosEcclcfiâidcofta-

’ ï nbsp;nbsp;nbsp;bilimentû8Ccolumnam ucritatisabApoftolouocatamarbitramur,cpficut t.Tim. j.

daindqudicandiscontiouerfrjs,Ecclefiaadftringit.iuxtaillud,Luccrnape Pp/.nj. * dibits meisuerbum tuum.Itcm,Ad legem magis SC teftimoniû.Er,Habcnt * • Pft- '• ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MofenacProphctas,illosaudiât.Necalia côdifioneadEcclcfiam audien*

dam quif^ obligatus cft,nifi quatenus ipfa audit SC audiendû annûciat uer bum Dei,fine quo ne cogitari quidem poteft ueraEcclefia Chrifti. At Afo ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tusfuæ ecclefiç autoritatê tribuit,»mmutandi uerbû Dei,6C ab co receden*

; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dtin dirimendis controuerfijs 8C côdendis nouis decretis,quibus no aliter

’ ftandum fitatŒ diuinis oraculis,quemadmodûfuoloco, præfertim aût in ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fecunda parte Defenfionis eius eft uidere. Atc^ bine accidit,quod ficut pie

' ' nbsp;nbsp;nbsp;ricp omnes aduerfartj fuos libros ordiunt, non à ticrbo Dei SC feriptura fa*

I nbsp;nbsp;nbsp;era,fed ab Ecclefiatita 6C Afotus locum de Ecclcfiâ in Prolcgomenis po*

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftrcmum,infua Defenfione feccrit primumtut bac licentia fuæ Ecclefiæ fta

' I bilita,centradiuiniuerbi aceufationê condenationem^, defenfi fint amp;nbsp;fal * ’ ui, quilibçt quantums pal pabilcs errores Afotici. Nouit opinor Afotus in J Omni gcncrc doeftrinarû fua cfte 6C certa fingulis probationû fine demon*

1 ftrattonû principia,utuocant,atqpaxiomata,de quib.nifi inter difputantcs prius côucneritjâut nulla,aut fruftra omnis difputatio inftituit.Cum aût de , autoritatcEccleüç ô; uerbi Dci,quodfolisfacrislitcriscoprehenfum cft, internos difeeptat bîc, atep ab illis Eeelefiçautoritasfuprauerbum Dci,à • nobis aût uerbi Dei autoritas fupra Ecclcfiâ cxtollit,quæftio eft deprimis

ts nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;î N C A P V T I T.

ChrifHanæ rcligfoîiis actheologiæ principîjs. Qixanon pnus dcdû, reiî'' quas in religionis negocio controuerfias componinonpofîè,mulrç hac^tc nus inftitutæ cum aduerfanfs aôiones oftenduntquas ficutantchacinfru giferas experti fumus, ita detnceps etïamfcntiemus, nifi aut nos cum iÜi* cclcfiâ, etiam non fequentem ÔC retinentcm diuini uerbi præfcripï«,futn mam ucritaus magiftram,agnofcamus:autilli nobifcum mongerâ Chrifti fponfamfatcantur. queficutfponfum fuum unicèamat,colit,acueneratur; ita fidelis ÔC fedula in obeundo fuo officio ac miniftcrio promouendi fâlUquot; tcm hominum amp;nbsp;componendi, cùm de altjs articulis, tum de ipfa Ecclcfia controuerfias, uerbum à fponfo traditum unicè fpctflat atcp excquitur. ni nifi uelit in iudicando haberi fufpeda, no minus de feipfa ex uerboDei,$ de altjs caufis in ipfa Ecclefia controuerfis,ipfam iudicare conuentet: præ' fertim cum deipfapeculiarisextetin iÿmbolisarticulusfidei, quem fient amp;nbsp;reliquos articulos negari non poteft, fumma ac ffila uerbi dtuini autoris täte nos perfuafosjatcp permotos firmtffimè credere.Ergo Dei uerbum an toritate in omnibus Bcclefiæ pracualere cenfendum eft. Nec ipfa igitur ub lius autoritatem potiorem ducere debet, uerbi Dei:fine cuius aurorita* te nec effet,nec effe crederet Ecclefia Dci.id quod Afotus,licet alias àuer' bi Dei amp;feripturarum autoritate,ad autoritatem Ecclefiç, utpote fuperio rem,prouocet:tamenhîcfatcrièogitur,'autin firmiffimapropofitifuiprO' batione defîciet. Nam fub finem capitis,certam SC manifeftam Ecclefiam ad falutem neceffariô habendam, fefe confirmaturum promittit, feripturat amp;nbsp;fidei rationibus atep autoritäre patrum. Non præterit autem Afotum,b gnotum atep incertum, per æquèignotum arcp incertum non pofiè proba ri.Aut igitur præpofterum ô^peruerfumfueht, Ecclefiam certain amp;manb feftam uelie probare fcripturis,fi harum autoritas fufpenfa eft ab autoritäre Ecclefiæ:aut fcriptura,qua continetur uerbum Dei,autoritate præpondc' rabit Ecclefîæper feripturam probande.Qiianquam,fi uclimus proprielf qui de Ecclefia Chrifti retinente uerbum Dei, nô minor fit Ecclefiæ quàm uerbi Dei autoritas, cum nullam fibi neque arroger, neque ufurpet quàm folius uerbi Dei autoritatem,cuius euftodiam amp;nbsp;minifteriû in terris àDeo commendatum habet. Qiiemadmodum autem recipio tacitam Afotidc fumma autoritäre fcripturaccoteffionem etiam imprudent» e lapfam:iiade j diuerfis probationum gencribus, quibusfeufurum dicit,peruerfumiu(ii' 1 cium eius reprobo.Cufus fignificationem non obfcuram dédit, cum ptrt' j ter confuetudinérn etiam Maiorum ÔC Patrum fuorum air,fe Ecclefiam cet tam ö^manifeftam confirmaturum feripturæ amp;nbsp;fidei rationibus, ÔCPatrinn autoritäre:cum dicendum potius fucrat,Scripturæ amp;nbsp;fidei autoritäre fîcPî trum rationibus, Innuere enim uidetur fe feripturam ÔC fidem ( qua puto» dei fymbola defignari: quorum articuli ex feripturis iam confirmati,dubijs probandis adhiberi etiam folcnt) ad rationis examen reuocare, SC ad ingc nij humani captum exigere: Patrum autem autoritatem,nulla redditafuo' rum diefiorum ratione,fufpiccrc ampledi. Hanc noftram conieduram, quam ex uerbis Afoti capimus,manifeftum ipfius fuicp fimiliû faefium com probat,quo Patres ipforum^ autoritatem no folum nobis potiffi'mum ob tcndunt:fed iuxta cam etiam feripturæ autoritärem,certam alioqui atepin-' flexibilem,infle(fi:unt,ac manifefta uiolentia detorquent,c5tra fanôoriim Patrum indicium amp;nbsp;uoluntatem, de ipfis Patribus, amp;nbsp;ipforum autoritatf-Nam ueterum Patrum Slt;theologorûfacilèprinccpsAuguftinus,tantam autoritäre facræ ferip turæ ubicç thbuit,ut quantumlibct humanæ rationis indicium reclamitct amp;nbsp;répugner, feripturæ facræ de articulis fidei bufuis rebus alijs,fine ulla hæfitationc credendum effè dicat. Alfjs ucrôtc' ilibns,inquit,uel teftimonijs, quibus aliqutd credendum eife fuadctur,tibi credetc

credcreuel non credcre liceat,qiiantfl men'd ea admonentcrh',ad facicndâ fidcm uel habcrc,ucl nô habcre pcrpenderis.Non igi'tur Patres omnfno rc jjcimus,fed cum D. Auguftino propbeticis ÔC apoftolîds fcnpturfs fubijd mus.Quo nihil nos honori ac Patribus debitç ucncrationi derogare,ab cd dem Auguftino defendimur.Ncq^ enim quorûlibet difputationes,inquif, quamuiscatholicorum amp;laudatorumhominum,uelutfcripturas Canoni cas habere debemus,ut nobis non liceat falua honorificcntia,quac illis ho--minibusdebetur,aliquidineorumfcriptisimprobarcÄ^refpuerc,fi fort^ inuenerimus qj aliter fenferint ucritas habet, diuino adiutorio uel ab agt; lijs intelleda, uel à nobis. Et addit : Talis ego fum in fcriptis aliorum,tales uolo elîè intellcdores meorum. Quæ ideo uifum fuit hue adfcriberc, ut Afotus nouerit, autorc prçcipuo Pâtre Auguftino, quo loco Patres habp turi fimus.QiTorum autori täte in probando poftea Afotus,præter fcriptugt;-ram amp;nbsp;fidem Cathohcatn,fe ufurum dixerat. Qiianquam autem ad omnes Afoti partim impias,partim imperitas abfurditates ÔC incptias non dico re fellendas,fcd tantSmodo detegendas mihi fubfiftere uolenti, teftudinco ^adu progrelfum noftrum tardiorem fore uideam, ac proptcrea ne odio^ la tarditate prolixitatei^ molefti fimus,multa intatfta rclinquenda, ac filen tio deinceps quidem tranfilienda, at ob id non approbanda erunt : tarnen quoniam Afotus hie etiam gloriatur,fe Ecclefiam non folum certam amp;nbsp;ma nifeftam, fed etiam uifibilem amp;nbsp;fenfibus perfpetftam docuifle, priufquâ ad alia tranfeam,libet ex Afoto qugrcrc,.ubinam locorû hoc de Ecclefia Chri ftidocuerit,ipfam efte fenfibus perfpecftâ/ Ac primummirarer, cur no ad* diderit etiam fenfui communi earn eftè perfpclt;ftâ,utucl nos fenfuepmmu* ni carere, uel Chrifti Ecclefiæ agnitionem communem efte probaret qui* buslibethominibus,ïudçis,Turcis,Tartaris,ahjs^ communi fenfuutenti* bus, nifi de externis ÔC corporels fenfib. fe loqui nominatim cxpreftiiret. quantß baud feiam, an non etiam ncceflàriô fequeret communi fenfu per* cipiab omnib.hominibus,fiomnib.extcrnis corporels fenfib. hominis, hoc eft uniucrfàliexperientla Ecclefia Chrifti cognitamSC perfpetftS efte docuiflet Afotus.Qiiodubifcccrit,meminiftenon pofftim.nam præterui* fum,quern maxime urget propter ecflefiae fuæ mundanû fplcndorem in* currentem in oculos,fi^ audltum,quern nos multo magls rcquirimus,pro* pterfonorâadminlftratloncucrbl,excuiusaudifufidcscft,oftenderepre* Rom.«*, tcrea dcbuerat,num amp;nbsp;reliquis fenfibus corporels, odoratu,guftu ÔC taeftu EcclefiaChriftifentii ct.^ Id ft fentiretipfe,cum externorû fenfuum obledla fenfilia alia fint cuiufq) fenfus propria,alia omniû communia,docendo ex. plicaret,quomodo ratione propriorû fenftllum, quo item modo cómunlu fenflliû ratione,fenftlis eftèt Ecclefia Chrifti,fiC Inprlmis clccftorû,quos ip* fc cofpetftul oculoru amp;nbsp;rellquorum fenfuu perceptloni expofttos efte con tendit. Ac ratione quidem propriorû fenftllum oftenderet, fecundum gu* ftum,dulci ne an amaro faporeftecundum olfacftû,gratôncan ingrato odo reftecundu talt;ftû,humida an ftcca,callda an frlglda,mollis ar, durd,lenls an afpera pcrciperet.Rarione uef o cômuniû fenfillû,^ta nunrero,quanta ma* gnitudine, qualis ftgura,^ diuturna têporc,^ motu ueloxaut tarda, de* nicp quietc ociofa amp;nbsp;beatafentiret. Hæc inquam oportcbatfingula dilucl* dê ÔC copiofe explicuifte eum qui fenftb.corr oreis perfpcdtâ Eccleftâ Chri fti fe docuifte gloriaret. Vldeor fortaftis in referla ludere ô^rldereAfotû.E* go uero etfi fatear tam infipidâ efte Ipfius infulfitatem, ut non fperem fore, utaliquando fapiat, niftfalibus aliquanto acrioribus afpergat ac probe fa* liatur,non tarnen omninoioculariterdlxl, quæpræftandafuerlntglorlan* ti,fefenfibus perfpeôam effeEcclefiam Chrifti, docuifte. Dixit quidem infuaaffertionc, oporterc Ecclefiam certam efte, uifibilem fcilicet QC fen*

ao nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N C A P V T II I.

fibusipfis corporels perfpedam non minus quam funt aliaercfpublkç,felt;l folummodo dixit, non autemdocuit, quia rem eamignotam,obfcurangt; amp;nbsp;dubiam, cxplicando probandoque notiorcm, planiorem, cerrioremtj iftic non fecit de Ecclefia Chriili de qua difputatur. Nam Afou ccclcfiam omnib. corporels fenfib. perfpet^am effc no negat. Plura cm cius rci aca* pertiora documenta paffim extant uelimus. Nam prætermiffîs rcliqno^ rum fenfuum tcftimonijsjfolus qui toto corpore iudex,fentit,craiïilîimi ta^ dlus experlmento, multi ptj ôd fancfli homines nolha memoria,aquis futio catl,humidâ;fameÔ^ fit! neeatl,arldâ ÔC ficcam:bonis fuis Ipoliati ÔC in exi' lium cledi,frigidâ:lgne exuftl calidâ,6C quidem in fummo caliditatis,ficut etlam rellquarûtadtilium qualltatû gradu, Afotl ccclefiam fenferût cogno uerunt®. Scdmiflàhacc faclmus, q^uæ licet Afoti ccclefiâfenfib. corpoicis perlpedamluculenteroftcndant,anoblstamenfinelngentidolorecôme niorarl nÔ poflunt, quæ confortes noftracfidei maximis atcj acerbiflimis cruciatib. In Afotlca ecclefîa ctiamnum hodlefentire, experiri ac peiteuc coguntur.Qyarelam âd alla tranfeamus,

R Em lpfam,quam propofuerat,rationib. ÔC autorltatlb.quibus dixerat probandâ,in hoc capltc j.aggredit: ac Ecclcfiâ elle coetuin pluriû h o^ minum Deum recflè amp;nbsp;publice eolentiû, probat rationib. politicis, petitis ex Platonc, Ariftotele ÔC Clcerone,alijscp phllofophis docentib. naturales elle focletates ôi. cogregationes humanorû coetiium^ôC ab humanç nariiiç coditlonc,qua fociale polltlcû animal ab Ariftotele dicit ; amp;nbsp;à hnguloiû hominû lndlgentla,qua altj aliorû ope amp;nbsp;auxilio egeant. unde ncminêfibi nafcl,fed omnes homines hominû caufa gencratos cfle,Stolcorû etiâ fen* tentiafuit.Nccnosunlus hominisDeum eolentis folitudinê,EecIcfiâdici' inus.Nam Ipfum nomen Ecclefiç habet fignificationê cœtus 5C multitudi' nis,ôd infymbolo Apoftolico cômunionis nomine dcfinitur,ÔC ob id Do' mus SC Ciuitas Del alias appellari folet.Qjian^ aût Ecclcfia fit cœtus ôcfo cietas homlnû,no tarnen eft focietas politica,à reliquis focletatib.feparata, ficut diucrfarû rerump. focletates à fe Inuicem feparantur SC diftinguuntur no foluin legib. fed ÔC terminis locorû. contra Afotus fentire uidet, qui EcclefiS non fecus atep allas refp.humanaS)COnftltutâ,amp; ab alijs fcparatant elfe putat in terra,habentem proprlû caput,propriâ lurifditftionê,propria fedem:ficutolim politia Iudalcacoparatafuit,6Cnuncconftitutâ uidenu’S ccclefiam Afotl,quæ neminem in terra fiiperlorê agnofcit.Hoc tarnen quo modo cum co quodlnaftertioncfua Afotus confitef,cógruat, nonuidfo: tdeo Ecclefiä catholicam dici,q) ad nullam fit gentem aut prouincia reftrP óa, fed In fines terræextendatur. Id enlm de Ecclcfia Intelligl ncquai^ po teft,quæ proprlâ amp;nbsp;peculiarem amp;nbsp;ab omnib. alqs rebufp. federn amp;nbsp;iurifdf (ftionem feparata habere dicit. Qiiarc etfi Ecclefiä concedimus efle focie' tatem fiCcœtum hominû:no tarnen earn ab aliorûhominO politicis focicta tibus 5C coetib. itafeparamus atep diuellimus,ut propriam conftituat polP tiam in terris. Corinth us non fuit Ecclcfia, fed Corinthi fuit Dci Ecclefiä, quænoconftituebat Corinthi proprlâamp;peculiarem politiam.Ducatus Vuirtcnbcrgenfisamp;fingulgin co ciuitates non funt Ecclefiä, fed tamenfi' cut in hoc ducatu no alibi reperiunt homines in politica focictatc liomt num huncDucatû Slt; fingulas ciuitates p.^goscp incolcntiün'ta nullibi alias ^in his politicisfocietatib. hominû per prædicationcEuangelij colligit, nee ab his focletatib.feparata quærit aut inuenit EcclefiaChrifti.Nam qui ad Ecclefiä pertinent,no prohibent, fed tenent nihilominus efle duesalf cuius reip.in terris, no ein definit cfle duisTubingefis, qamplexusdodri nâ Euâgelq, nomêfuO dederit Chriftotncc libérât legib,rcip.Tubingcfis

quifeEccIefiÇjCoclcftis in terra rcip.legib.ftjbdidcnt.Vera tjdem agnfnoe èc culru Df 1, qui ad Ecclcfiâ pertinent, diftinguunt ab alijs eiufdcni reip, ciuibuSjled ad propria cófiiiuendam remp.ab ipfis no feparanf.Ita que in fines terrg extendit Ecclelia, non ut propria poliria, in certa colloeat fedc: fcdinomnib.poJitqs continctjà quibus admifia picdieationeEuâgellj,ho fpitio exeipit.In cccltfia aut que eft ioeietas pluriû hominû, publiées etia cœtus inftituendos ac celebrâdos, amp;nbsp;in illis Dcum unaminiter ab omnib* publice colends efle, quis nofti urn negat, ut fibi id Afotus tam anxie ÔC co piofe probands exiftimarir. Sibipenus acfuis liaterculisbaecnarret : ac fl potcftjhabitSpeculiaremjiultuin fingularcjoca lolitaria 6c uotanionafti-ca,quibus fe,ut fingulares 6c melicrts ab ali)s Chriflianisfcgregar5t,con* ciliet cum hacDeuin colcntium comunitate unitateep externa, quam ran-» lopcrc hie omnib.comendat^noscp utDeo gratain in pubheis conuentib« frcqucntandisftudiofeferuamusacritccolimus.Q.uac,cuin,iudicio Afoti, nihilobftet, quinlaudis, confeflionisôd gratiarSaeftionis interiora cordis facrihciaabhominefolitariooblata,DeuscriamgrataÔÔaccepta habeat; fieriaijtncqueatjUt Deus extra Ecclcfiam fibialiquid placere patiat: quæ^ ro ex Afoto,qui extra uifibilisEcclefie congrcgationem,folus in cubieulo fuo ita oratjlaudis ac gratiarSatflionis facriheia ita offert, ut Deo probatus txaSdiata'n qua tandem is ccclcfia alia orationis gratiarSatftionis facrifi ciaobtulerit, cj^inEcclefia inuifibili, cuius membrorumetiam folitariorS ac locis difiuntffiffimorS mulio ai effior eft cóiuneffio fpiritualis,^ ulla fit ui fibilis ecclefigfiue corporalis, fine localis unio atep comunio. Nam etfifblt; lus eft,no tarnen folus oraqqui pattern noftrum qui in ccclis eft in nomine ia4tth.f, r)omini noftri Icfu Chrifti, cum tota EccIcflZ ïpuocat, ei^ grat/as agin Et lo.» ntPatreminfpiritu6t ueritatetam priuatim folitatij publice eSgregati Pfü inuocarepoflimus,ut cclchrandifuntacfrcquenrSdipubliciccetus,in qui bus fincera traditur ex uerbo Dei dotftrina uerar adorationis,inuocanonis 0!^ gratiarumaeffionis,quieft proprius cultus EcclefîæDei: ira fugiendi funt,in quibus necreefteDcus adoratur ,ncc ueiae inuocationis 6Cgratia* rum atffionisdotffrinacxucrboDeitradifur. Id Afotusinfuaccclclia fie* rijfi anteaignorabat, ex primo loco rertiæPcricopesApologiæCcnfeC-fionis illuftrilTimi Printipis cognofcereintcrcapotuit.Nonigiturftudio fingularitatis, aut confemptu alicuius hominis, utfufpicatur Afotus,fed odioimpietatis Afoticæ à Deo inuerbo fuo damnafæ,nosab Afoti cede* fia feiunximus.OditDeus,fcimus,feparationc^difccflioncm ab Ecclefia, 01^ earn cumfalutisaftcrnaepericulocoiunc'tam ciTc, Afoto etiam non mo* nente,no ignoramus.Sed non ab ea ecclefia,que proiceftione 6c depraua* tionc dotftrinpuerbiDei 6c'ucrorS cultuum,iam antea à Deo ipfo recefsit, ficutconftatfecifleecclefiam Aloti. Hane igitur relinquendam praccepit qui dixit, Caucte à pfeudoprophetis:qui dixit,Fugite idolaiqui dixit,Exi* Mtütb.r. tedcBabyloneiqui dixit, Si angelus de ccelo praedicauerituobis aliud E* ‘.Cor.io. uangelium,prpterid quod prçdicauimus uobis, anathema fit. Igitur recc* Apo.is. dentes ab Afoti ecclefia,Deo obiequimur,nec nos retineri finimus cornu* * nis creationis uinculo.qua licetDeus æquales omnes creauerit,hçc tarnen creationis acqualitas amp;comunicatio in natura humana,difceflionefn ab im piorum confortio nonimpcdit.nifi forte exiftimetAfotus nos non debuif-fenos difiungere à ludæis 6t Turcis, quos Deus æque atep nos ueros ho* mines crcauit.Sicnec in Afoto humanam naturam,fcd impictatem defpi-cimus attp odio habemus. Et propterea, ut Deo nos obfequentes præbc* remus, acfimul 6cDci nom inis gloriat 6C faluti noftræ, quae in Afoti cede* fia plurimS periclitabant, eonfulcremus,ab illius nos ecclefia feiunximus, paratilflmi redire, ubi in doeftrina ÔC cultft),impietatem,in wita ôf moribus

U nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N C A P V T T T I.

fmpiTn'tatem notoriam, ad pracfcriptum uerbi Dei correxennr. Quod f. faôuros,fi Afonci unquam m animum induxiHent, ïam pridcm ucl unico manifcftilîimorû Ecclefiaefuæ eirotum conelt;fîo,fpecimen quoddam edi' dirtcnt,necpiam illufthn. Principis Vuirtebergenfis Confclfionc Afotus, no quidem earqexpiignatunis, ledfeipfum opprellurusiam oppugnarct» Tefhmoniafi^; exempla fcnpturae,que plurimacogcrit ad oftenuendöcöe tus ecclcfiafticos inde uftç ab exordio Êcdefiç pei petuo celcbratos luilff, nihil ôbfcuritatis aut dubitationis,plurimû aût momenti habcnqad homf nes,quifuntuniusEcclefiçmembracômouendos,iitin£erlè paccin amp;^con cordiam colant.Idciico hifee amp;fimilib.teftn'nonrjs ac exemplis nohros^cp homineSjinrcr^s fatandifcordiasfeminareftudet,ad paccni amp;nbsp;concorda pie Si ftudiofe colendâ exhortamiir.At ut ftudio pacis amore côcordiç, quo tenemur ardentiflîmo in doôrina Si cultib.nos coniungamus cum clefia Afotijid uero nullo teftimoniorum nobis iniungit,quçAfotus pluri' ma congelîît.nam locum Matth.is.nô de quorûlibeqled eoru duntaxatho minû Concordia ÔCfocieratc colenda loqui,qui Ecclefiâ agnofcûqâCin eias unione Deû colut, Afotus ipfe ex contextu uerborû Chnlti dechrat.Mat' thei auf ^.Fratrisappellatio eiufdereligionis Si tidei côfortem fignihcar.Ët eongregatio in nomine Chrifti nô aliorû uerorû Chnftianorû mtdligif« Nec Malachias alios ludaicç gentis homines alloquit,qui tû Ibli in terra titulû populi SiEcclcfiæ Dei obtinebât. Eôdem fpeêîant Cypriani uerba, quibus innuit,nemini cum quo^ alio côuenirepolie,cui cum corporcip' fius Ecclefiæ Si tota fraternitate nô conuenerit. Eo iplo enim Chnftianos admonct,nc quid fibi finguli uel de manifeftis Ecclefip hoftib. uel dchypo critis Si falfis frathb.ipforum^ pace SC cocordia polliceant,cum conftitc/ | rit ipfis male couenite cum toto corpore Ecclefiç Si tota Hdeliû fraternita^ f te.Cuienim membrofouebit parcct(^,qui totum corpus oderit perditûç n cupit fNam fi Cyprianus fenfiiret,ftudio pacis Si côcordiæ, difcelfioncm r ab imprjsSiidolatris non elïèfaciendâ,nÔomneis hominesinimicos capê ' re,ac uitam potius profundere maluilTet, quàm fe cum idolatris coniunge s ret.Hortat quidem D.PaulusRom.12. utChriftianicum omnib.honiinib. | inpaceuiuât. fedhisduab.premiiïiscôditionibuSjSi fieri po test» uidelicet citra uiolationê pacis cum Deo colendæ : quae falua eflè quïpo* teft, fi eorü caftra fequamur, quificut Afotici fraterculimanifeftannpicta* te Si crudelitate aduerfus Deum Si ipfius Ecclefiam indefinenter belüge* ranturf*ÔC, Q_v ANTVM in vobis EST.Quod Apoflolusideoad* ; dit,utetiamextra caufam fideiamp;^religionis(inquaabidolatrisdiffentire | ac difcedere non folum non prohibitfqled etiam præceptum eft) in alqsre bus nô fint ip fi autores diflidiortr,nec cuii^ iuftam caufam præbeant offen fionis,adeôutad pacem ôôconcordiâcolendam cum omnibus,nômodo nulli inférant ipG iniuriâ,fed Si aliorum iniurias patienter fcranqcafdem^ Omni généré officioru profequant. Hanc pacem uinculo diletftionis erga Afotuin, quantû quidem in nobis fitum eft, adiuti diuina gratia, inuiolatä feruare ftudebimus. At dulcifsimû pacis ôt’côcordip nomen,apud nos tan tum uaiereno fincmus,quin ficut Apoftoli ludçisobftinatèrcfifrentib. ue* ritati Si perfequentib. Chriftianâftdem, difeeflionem fuam diferte amp;^apef

Ad.ité denûciarent, dicentes: Vobis primum oportuit annuciare uerbum : fed | quia uos indignos exiftimatis uita æterna, ecce couertimur ad gentes :iw nos Afoticis Prælatis rcnunciamus : Vos inprimis oportuit audire,amp;ali)S 1

Mdr.ult. nerbum Euâgelq deChrifto annuciare:f€d quia Si ueftrç ôfaliorum falutis Mdi/r.îj. négligentes, net^ ipfiEuangelium difcere, ne® alios doccre,ne(^difccn*

tes docêtes® Euangeliû ferre uulfis,ecce diÇeeftimus à uobis,nô antcarc* dituri, ut dit^um eft,^ uos ad Deum Si ad offîciû faciendûrcucrfîfucGtis.

Qitïd enini aliud faeercmuSjnïfi cum manifcftis Dd fiCEcclefiç Chrlftfho ftibus colluderc ueritatcmi^ Euangeh'cac dodlrinæ pro der e uel abnegate uelimusf

Quæporroin hoc quarto capitc exempla Pauli, Antonq, Comeltj, âS teftimoniaPauli QC Augullini colligit atep accumulai prionbus ,ad often-dendiim,nihil efte Deo gratum extra Ecclefiamud non tantum non nega-muSjfed diligentius etiam quam ulli faciant Afoti,eiuftnodi exempla SC te ftimonia inculcamus hominibmoftrisuion quidem ut ipfis perfuadeamus utredeant ad eccleliam Afoti, quo confilio ab ipfo hæc omnia dicuntzfed utmaneant in illius Ecclefiæ focietate,in qua per prædicationem Euange-11) praffident pro phetx ÔC apoftoli. Extra quam tarn certum eft nihil Deo gratum efle, quam certum eft in ecclefia Afoti Deo omnia effe ingrata. Qiiod fans fucrat in hoc capitebreuiter monuiffe,nifi quædam obfeuritas hue ambiguitas uerborum Afoti difciiticnda prolixiorem me die cogeret. Sic eniin fub finem capitis fcribit : Denique hac ratione, Ecclefia uere Dei tempium die oftenditur, dicente Paulo : Templum Deifandum eft, i.Cor.g» lt;|uod eltis uos. Oftenditur inquam cum Deus ex Ecclefia fua oracula, fua Uerba nobis edit, noftras^ orationes ac cultus, quos ei exhibcmus, amp;nbsp;fa-criticianonaliundcfufcipitquam exEcclefia,amp;c. Etenim fi in earn fen-téntiamdicitjDeumexEcclefia ederefua oraculauerba,uttanquam fidelis minifti‘â,ièft!« ô(^cgt;jftôs ôràcu'ôru diuinorum,quç inferipturis pro-pheticis ôCapoftolicis,taiicjiinarculadataamp; concreditahabct,ca fine ulla immutatione in toto orbe pr^edicef att^ ôbfcruet, ncc alia quàm quac pro-pheticis amp;apoftolicisfcripturis funtconfîgnata oracula Dei,uel expedet uel pro diuinis oraculis agnofcat,ucl alijs obtrudat, placerct fententia A-foti. Sin uero Deum oracula fua ita ex Ecclefia edere fentit, ut fi quæ praeter ea quæ in Scripturis continentur, ad falutem credenda ÔC feruanda, ab Ecclefiaproponuntur,fint habenda pro oraculis Dei, hanclicentiam pro priam Afoticac ecclefiæ, ab Eccldîæ Chriftiobedientia alienifsimam die D. Iohannes uoluit, qui dixit, bilium Dei nobis enarrafie, qui eftinfinu Patris, qiiæ de Dco ad lalurem cogniru fiinrnecdlària. Etpoftremis tem- x.Tim.j poribus nobis Dcumloquutum fiiitrepcrfilium,autoreftapoftolusPau-lus, quicutn reliquis Apbftolis fiddirer legationepro Chhfto prædican' ».Corj. doamp;fcribendo defungens, nibil uel ignorantia, ucl imprudenria, ueli-gnauiaprauermiiifiecenfendus cft, quod feitu quidem diet needfarium toriEcclefiæ amp;nbsp;fingulis membris, ut Iohannes in lùo Euangelio præter-milïionenimultorummiraculoruin Chrifti, hoc ucl folo nomine non femel excuier, quôd multa quidem aliaChriftus in confpedu difcipulorum fuorumfecertt, quænonfintfcriptain hoc librozhæc autem efle feripta, uteredamuslelum cfleChriftum ilium filiumDeijS^utcredentes uitani habcamus per nomen cius. Qj,icmadmodum autem quod ultra u’tam æ* ternain quærirur, non aliud quàm infernus inuenitur : ita quæ în eçclefia Afot! ultra ea quæScripturis funt comprehenfa, iacftantu.7 orac.ula Dei,i)s homines aberrantes à uita æterna, in barathrum inform' pïæcipites ferun-tur, amp;nbsp;ab Aioticis deturbantur, qui aftlati à m alo fpirftu, funt nouorum i-ftorurnoraculorum aurores. Qi’æ notap. cftambiguitas in uerbis Afoti, deuerbtsamp;oraculis Dei exEccldia edendis,eademnotanda eftdcora-tionibus, ciifiibus fiC lacrificijs nbsp;nbsp;Ecclefia àDeo fufeipiendis. Nam li hoc

nuit,non aliorum quam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;orationes, cultus amp;nbsp;facrificia exaudiri,

probari, ôd acceptaria Deo, qui perfidem Christi fint membra Ecclefiæ CH RIST , non eft quod contradicamus.Sin autem quæpræ-ftantur Dco obfequia ôCfacrificia,Deu turn demu grata habere cxiftimat,

Z4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN C A P V T V.

cum eaecclcfia Äfoti approbatatq; commendat,aiïefttin nonpoflufflHS' Nam cultus fibi exhibitos à finguhs in communione Ecclefiæ, Deus non allo quam Chrifti nomme commendatos habet, ficut nee alio nomine*' pfam Ecclefiam 8C fingula eius membra diligit. Nee ob aliam caufam fin' gull funt membra Chrifh, quam propter quam um'uerfaEcclefia eft cop pus ChrifttEadem igitur de caufafingulorum membrorum amp;nbsp;totius cop pons cultus à Deo acceptantur.Sed tonus Ecclefiæ fides,quænon eftalfi quam fingulorum fides,cultus totius Ecclefiæ Deo gratos amp;nbsp;acceptes roi dit. Ergo non Ecclefia ipfa, fed fingulorum Ecclefiæ membrorû cultus Atrfc.x. orationes,uniufcuiuf(^ propria fides Deo commcndat.Cur enim AbelU' ben'orem hoftiain obtulit quam Cain,cum non minus hunc quam ilium m publico Ecclefiæ cœtu obtulifle,fuprà cap. tertio Afotus dixerit : nifi qnia nonEcclefia, fedfuacuiufqjfides, fingulorum cultus commendat.''fieu* HeLn. nominatimde AbeleadHebræosfcribitur.ut fan's demirari non polfiin

Afotum capite tertio inter alia fcribentemiNonne clamant hæc omnia, u* prius nobifeum inuicem conueniamus homines,prius cocordemus,prins cognofcamusconfortesjutdeindenonpriuatacuiufquâjfedcomunia ph ceant Deo creatori omnium obfequia Qtiafi uerô quæ priuata fingulO' i rum non placuerint,ea comunia omnium Deo fint placitura obfcquiaiaiit quafi paucitas amp;nbsp;muln'tudo Deum etiam reeftè colentium aliquid faciant, ad cultum Deo granorem reddendû, ac no potius propria cuiufcp Deum colentium fides. Dilcipulus non eft fupra magiftrûicumcp fummus Deum adorandiamp;colendimagifter Afotus tam pucriliterdcfipiar,qualcs adora tores ÔC cultores Dei putandi funt ipfius fraterculi, quos ipfc mftituit,''

■f^Oftquam ncminercpugnante,fibiuidcturacritcrpugnando euicilfe, I Ecclefiam clTefocietatcm hominûDcum retftèamp;f publicecolentium, exeonecelfario ftatuenduin elle in hoc capite infert,Ecclefiam elfeuifibi' lem.ôC in co rurfus ufqj ad caput decimumquartS occupatififimus erif,non fecus atep fi fumma uirium fuarum côtentione à nobis extorquendû eflet, quod ultrô nos confelTos elfe, non femel de nobis ipfedeinceps confitebi tur. Atqueita fuo ipfius teftimonio conuincituruelimprobèhocdenobis confinxiflfe: uelutdieftum fuit,parum candide noftram fentcntiamrctulif j fe. Quam quoniam fatis uidemur nobis fuprà expoftjilTe, non eft curlioc ' loco eadem cumfaftidio repetamus.

Nihil opus erat crebrisinterrogationibus rhetorice urgere, acucteris amp;nouiTeftamenti tot ecclefiarum exemplis adhibitis nos adigere, ut Ecclefiam uifibilem ôc’cognofcibilem elfefateamur:quod nunquâinn' ciati fumus de externa SC promifeua multitudine elecftorum ÔChypocrita' rum, quæ Chriftum 6C cultum ueri Dei iuxta uerbum ipfius prontetur, feruat. cuiufinodifunt omnia ecclefiarumaddueftarum exempla. quaruni ficut quædam habuerunt hypocritas,ita nulla earum caruitelecftis ,Q.uos Afotus,nifi cum rationeinfaniat,fibi uifibilcs effe aftirmare non poteft.Ep fiautemfuntnobis incogniticlecftirationeeledlionis occultæifunt tarnen in externa ôi. uifibili ecclefia uifibiles, iuxta communes 6C externas uifibf lis ecclefiæ notas,ita ut nullus fit eleeftus,qui uifibili in hoc mundo Ecclc* fiæ Chrifti non fitaggregandus.Nam ab æterno cleeftiuocandifunt ôCiU' ftificandi in hacuita,ut in futura glorificcntur.Conftatautemuocationem S)C iuftificationem eleeftorum fine uerbi Dei ÔC facramentorum externo mi nifterio perficinonpoftè.Igiturcledfi àfocietate uifibilis ecclefiæ abelle non polTùnt. Sicut Paulus fuit eleeftus, idco etiam uocandus SC iuftificam dus, ac propterea aggregandus Ecclefiæ uifibili Chrifti inhac uita,

Qiiarc conccdimus,non fufiîcere ut fefe ah'quis Ecclcfiæ clecQorum no' bis incognitæ, foli autem Deo cognitæ coniungat : cum qui fe uifibili Ec* clefiæChriftijChriftiinquamfiCnon Afoti non coniunxerint aliquando inhac uita,eiufdem fidei profefsione,pro ckdtis nô pofl'e reputari.Sedrur* fus hoc nobis Afo tus concédât oportet,non fufFicere ad falurê,ut fe aliquis adiungat Ecclefiæ uifibili Chrifti, nifi in ea fefe ab hypocritis h et am fidem habentibusjfciunxerit ÔC elecflorum foli Deo cognitæ Ecclefiæ, perfidem cledorum,de qua ad Titum primo,coniunxerit. Ncc^ igitur Brentius,negt; queullus V uirtenbergenfium negat, quin omnes pofihabita ôé repudiata Âfoticacolluuie,ChnftiEcclefiæuifibili,habenfi fynceram uerbiDeido^ drinam amp;legitirnurn facramentorum ufum,fefe coniungcrc,illius iudicio ftare,illius fentennjs ôi. decrctis parère debeant,quum ilia ecclefia nihil nifi uerbo Dei confentaneum iudicet atœ décernât. Verùm cum in hac ipfa Ec clefiæ Chrifti externa SCuifibili, elecftis multi hypocritæ fintadmixti : hor-tantifunt omnes ad Ecclefiam banc uifibilem pertinentes, ut nô difeefsio^ cr » ». nclocorum externa,fedinternafideeleeftorum abhypocritis fefedifiunge re,Slt;^ inuifibiliacfoli Deonotæecclefiæ eleeftorumfefe aflbciare ftudeant: ne Chriftus reuerfus ad indicium, inrepurgatione areæ, partem eorû cum Mdftt j.©* hypocritis ponat, 6C tanquam paleas fide eletftorum uacuas, 6C fola exter- » in fine, næprofefsionisSCconuerfationisfpecietriticummentienteSjigniinextin* guibili exurendos in infernum proijciat. Hoc Afoto abfurdum uidetur in Brentîj di(ftis,quôd eos,qui funt in uera Chrifti externa 6C uifibili Ecclefia, uelit perfidem elelt;ftorum,ex feripturis non ignotam,fefe cum eleôîis igno tisnobis,foliuero Deonotis,coniungcre.Etabfurditatem nullam habere putat, quod moxipfefubiungit: quod utrumep,inquit,tolerabileforet, fi noftra cum Ecclefia coniuneftio, ficut à Deo exigitur, ita etiam foliilli de^ bemus,ut fcilicct illius ftemus iudicio SC pareamus fcnrctijs.Quis enim uel mediocriterin facrarum literarum ftudio uerfatus, non intelligit, noftram cum ecclefia coniun(ftionc,nos nonEcclefi£,fedfoliDeo deberc,qui cam folus exigit SC præcepit,cam^ à nobisncglecftâ punit. Nee noftri cum Ec* clefia coniun(ftionê,Ecclefia uel fuo nominc,ucl fua autoritatc, fed Dei no mine,autori täte, SCmandato cam à fingulisrequirit, SCnonpræftitam pu* nit.Nam quemadmodum diletftionem proximo,non proximi,fed Dei au* toritateSCmandato debemus fecundum omniaalterius decalogi tabulæ praeccpta,nec quicquam proximus aliud quam Deus ei præftandum præ* cepitjDei nomine exigere potcft,nec aliud quicquam ei preftare tenemur. Ac propterea cum débita proximo diletftioncnó exhibuerimus tranfgref-fionealicuius præcepti de diligendo proximo nobis tradin',non proximo, fed Deo foli peccamus.NamDauidcommifTo adulterioSChomicidioetfi i.Sdm.n. grauiter proximum contra legem diletftionis læferat : tarnen tibi foli pccca pfal.5 «. ui,Sgt;^malum coram tefeci,Deo cofelTus eft.Itafolus Deus præcepit,utnos ». Sam.n, Ecclefiæ fuæconiungamus, dotftrinam^ Chrifti Ecclefiæ à Deo traditam audiamusmec ulli ecclefie iudicio autfentcntiæ,cum dodirina Chrifti non congruenti parère tenemur.Qiiod cum non ignorer uera Chrifti Ecclefia, præter uerbum Dei nihil cuiquam feruandum uel imponit, uel proponit. luxta quodamp;^ipfa de rebus omnibus adgloriam Deifalutemcp noftram pertinentibus iudicat 6d pronûciat. Qiiare nihili facimus Afoti peruerfum judicium Sd abfurdam fententiam, de obedientia præftandaiudicqs St fen tentqs fuæ ecclefiæ,quibus feruandis Deo nos feruirc non pofte, cxemplis decretorum Afoticorum cum uerboDeicollatisdemonftratur. Vcræau* temEcclefiæChrifti,quænihilfibiuult deberi ÔCpræftari, quodDeonos debere,exprdro Dei «erbo ex feripturis non docuerit, nos coniungimus.

Nam Ôënosiamfæpérepetiuimus,nosnonnegare ChriftiEcelefiani uifibilem agnofeendâ elFcjid^ nos faten'Afotus ipfenon diffltetur. Qpare nifiloquaculus garriêdi anfam amp;nbsp;occaflonem candida aeftione fibi præfcin dere noluiflet,in eo probando tarn diu non infifteret,quod nos ucrbisamp;Ta (ftis approbate, nonignorabat.Itaqp D. Auguftinum docentem, Ecclefi^ focietatem inuerareligionenon pofte coalefcere,fine externoium fignorö amp;uifibilium facramentoru cófortio,amplelt;ftimur0^fequimur. Noncnim noftri conuentus EcclefiafticifinefignisSC cacremonijsexternis prædica' tionis uerbi,adminiftrationis^facramentorum peraguntur.Sed cum Au' guftinus facramentum definiat inuifibilis gratiac uifibile fignum, quifit, quod Afotus rem externam 6t elementarem infacramentis tanroperctiet' bis cxtollat, utinternamô^ fpiritualem gratiam fubticendo fupprimat!:’ Etenim perceptionisfacramentorum frueftusomniseftfitusin participa' tione potioris partis facramenti,quæ eft inuifibilis gratia, qua qui in ufu 13' cramentorum ad falutcm p erfruantur,fi Afotus digito nobis monftrarepo terit Sc dicere,Hifunt,quibus ufus facramentorGeftfalutaris:cum St uidc' reoculis ele(ftos,hoscp ab hypociitisinternofcerepoire,non folum fatebi' mur, fed tanquam cognitoiem cordium ÔC ponderatorem fpii ituum, hoc cft,tanquam Deu ipfum adorabimus.Nam prarter folum Deum,ncmo ali' »•Tim.», us fn (erra cognofeit elecftos.Iuxta illud : Nouit Dominus, qui fint fui. NeC yijj- hominum, præterquam Chrifto filio hominis à Deo traditum eft uen* tilabrum repurgationis areæ, 5C iudicium diferetionis SCfeparationisuiti' ciSCpalearUm.

EXemplum humanarum SC ciuilium focietatum placet, ad quarutn lî' militudinccertis quibuidâritibus 6C fignis externis SCcolligunt SCcol ligant qui unius EclefiasDei cômunioni accenfent. Sed quod difcrimêdl inter ritus amp;nbsp;figna politica SC Ecclefiaftica:hoc etiam intereft inter focieta' tem politicam SCEcclefiafticam. Signa autem politica funtita uifibilia, ut rerum inuifibilium nihil contincant autfignifleent. Sed Ecclcfiafticafunt uifibilia inuifibilis gratiefigna. Idcirco tantum rationc uifibilis Eeelefiæua let comparatio cumfocietatis politicæ congregatione, 8C non rationc inui fibilis ecclefiaî cletftorum, ad quam folam pertinetinuifibilis facramento' rum gratia.Cum qua nihil commune habcntfocietates politicæ. Et hariini quidem congregationis,ficut 6C iufticie ciuilis fundamentum eft fides,que eft dieftorum conuentorum^ conftantia amp;nbsp;ueritasa'ta SC focietatis SC iulh' ciae ecclefiafticg fundamentum eft fides,quç eft certa cordis perfuafio cuni manifeftaoris profeisioneconiumfta cfe Dei dieftorum couentorumcpcO' ftantia ÔCueritate. Eftcnim diuinarum promifsionum 6C padorum, qua: Deus nobifeum de fua erga nos gratia,remifsione peccatorum SCuita xtef na per Sc propter Chriftum facit, immota certitudo 8C indubitata ucritas, quafolaSCfideiChriftianæconftanria 8C certitudo nititur. HancfidemC' iusœ fvmbolum qui tanquam fundam en tû retinent, in Ecclcfia pci manef) *.Cor. J. ctiamfi lignum,feenum, ftipulas propriarum de alijs rebus opinionum ft' perftruendo abeircnt.Hac autfide abnegata SC prodita,etiamfi in alijspfO . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;due fefe aliquis gerere uideatur, pro alieno ÔC defertore habendus eft. No

folumautcm Afotum,fedÔCtotamipfius Ecclefiâfub anathematis pœna præcipientem approbantem dubitadoncm, deDei' erga nos fauore ÔC gratia per Chnftum cofirmata,ôdremifsjonem peccatorû uitam^æternâ non foils Chrifti, fed amp;nbsp;noftrorû opcrû mentis adfcribêtem, fidem Chrifti abnegaffedid life, qui nó uideqepeus eft:qui iiidet,amp; no fatct,Deo in^ gratus eft'.qui fatetur,à ab Afoti ccclefia non rcccdiqjtcp earn infùpcr etiâ T/tj. proEcclcfiaChrifti défendit,^prioiudicio damnatiis etf. Nam quilaclis i.Cor.i. potuinChriftiana rdigionealuntur,nefcirenô pofTiinqlidem Chrifticiim dubitatione deDei erga nos gratia,SC fîducia .pphorû merirorû,nullo mo* docôfiftereamp;côcilian polie. QjiarefiiuxtaÂforû, qui inbeilo pro milite ^iditor,in pace pro ciue hollis eft iudicandus,qui hdêpoliricâ fregerit atrp uiolariqne fimilitudo inepta ex hac parte claudicare uid eaturiquï quelo Afotus pro alienOjdefertore,holle amp;nbsp;oppugnatoreEcclefiç Chrifli nó po teftiudicariatej cenferif’ In quam fententiâme nó prauus aliquis aducrllis Afotü ipfiusep ecclefiâ affeólus impulit, fed ratio ipfa pauloantè expofita deduxit,ne quisforteexiflimetgrauioraQéin Afotüduriora didla nó ne* cefsitate defendendi ueritatê aduerfus etus oppugnatorê nobis extorque* ri,fed eaaliquaanimiimpotentianosefFutire,prçtermanflietudinêamp;mo* delliam Chrilliano homine dignam.caeterum nc hoc quidem hie prætere* undiim ell quod contra fuum de dubitatione proprium dogma, fidem ue* ramunumquemcj infefeagnofcerc afl eric»

1N accomodationc fimilitudinis aliarit rcrump.ad focietatem externæ SC 1 uifibilis Ecclefiæ, multa in fua ecclelia ufitata, fed ridicula amp;nbsp;inepta pru* densprætereo.Vnum tacitus præterirenÔ poirum,quod fcripturas SC earu uerba,eadem ratione dicit exponenda,qüa exponunt nollra. Hoc ernob* feruato,definet mirari Lecflor, Afoti fcripturarum allegationes tarn elleim* pertincntes,earumcn inter prêta tiones nbsp;nbsp;nbsp;infulfas 6C ineptas.Siquidê fcri*

ptiiras nó alio modo legit 6C exponit,quam quo modo legunt,intelligunf amp;nbsp;exponûtur ^phani autores.t).Petrus feripturâ propheticâ diuinitus in* * .Pet.i. fpirata,ncgat elle interpretatióis priuatæjficut funt hominû feripturæ. Sed

I quemadmodü inflinólu fpiritus fanóti, locuti funt fanifli Dei homines : ita

I finedono prophetiç 8C interpretationis à fpiritu Dei profe(flo,nemo ipfo* rnmloquelâintelligit.ldco nó flatim meliores funtut aliorö autorü,ita etiâ feripturæ interprètes,qui meliore ingenio,maiore ocio, uehementiore flu diOjlongiore temporis fpacio in enarrandis feripturis uerfatiifed qui dono ittiäprophetiæpræditifuerint,cum quo mediocria etiâingénia optimefcri

pturâinterpretati funt.Ï3eus,inquit D. Augull.cum de illo nihil digne dici De doârb pofsit,admifit humanç uocis obfequium,SCucrbis noftris,in laude lua,nos, nu Cbn/tw gaudereuoluit. Sed nó idem in laude fua SC in rebus noflris fignificâtibus, nalib.«. ut Afotus ait,nec eodem modo exponendis.Nam hoc ipfum nomen Deus cap.«, aliud in feripturis fi gnificat,aliter^ exponit nbsp;nbsp;illud exponit Arillotclcs in

libro de mundodn frequentifsimo ufu eftuocabulum iufliciac apud profa* nosferiptores, Platonem, Arillotelem,Ciceroncm’,fed nó idem fignificat, nec eodem modo exponit in feriptura. Qiiin amp;nbsp;in ipfafcriptura nô eâdem babentfignificationê ubicç lullitiæ amp;nbsp;iullificatiois uocabula. Nam cum SC.

lex ôdEuangclium de iullitia amp;nbsp;iuftificatione cocionentur, rjfdcm uocabu lis res diuerfifsimas cxprimunt.Quare hæc eadem uocabula ubiqp in legis

'm ScEuangcliî diuerfa doëlrina occurrentia,noneandcm fignificationcm SC ' intcrpreiationcm admittere pollunnSed attente 6C prudenter difeernendi M . nbsp;nbsp;nbsp;funtlociferipturarum;8C uidendû,ubilegalem,ubiueroEuangelicâfigni*

' 1 nbsp;nbsp;nbsp;ficationem habeât. Qiiod cum ideo no hiciât Afotici,quôd uerba feriptu*

5 1 nbsp;nbsp;nbsp;rarum candem habere putent fignificationcm amp;nbsp;interpretationem, quam

M nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ce a habent

U nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CA? VT VT TT»

habêramp;frccipiStapud ^slibethomincs.LcgisiuftidSnoaliam autnöpd' fecfliorcm quam philofophicâmtcgntatc uitæ aut phahfaicâ fancnmonta interprétant. Et poftca apoftolû Paulum ex .pfeflo ad Romanos diflercn' tem de lufticia Euâgelica eôtra lufticiâ legis, illi côtorta interprctatiôc, operûiufti'cia,quælegalis cft,amp;pter quam nullânouit hum ana ratio, enat ran t. T alem fefc enarratorê præbuit nuper etiâ Latomus,ubi fcurnlitcr,icd no minus accrbèat^ impie infedat lufticiâimputaduâ tanquam noua nobis excogitatâ, coferens earn mulieri utcrû gerenti, quæ ferta capiti inv pofita fimulct fe uirginêiôô diabolo induto ueftefacerdotali,qua fe pro^JÎ' i.Cor.it. gelo uenditet.Ad hanc fcurrilcm blafphemiâ^fcdô cohorrefcet,quino lO R0W.4. lum Apoftolum fen'pfiire légat,Abrahamo ßdemimputatä elTe ad iufticia, quam ob id ex natura coiugatorûiufticiâimputatiuâ uocare,quid criminis amp;nbsp;impictatis habetffed ÔC. nullam prorfus clTc iufticiâ,quæ coram Deo ua* 1ère dicat,quæ no etiâimputatiuaiufticia dicenda fit.Qiiam em Deus non imputat,ea nô iuftißcat.Itatpne operaquidem ipfadici ab aduerfarijspof' funtiuftilicare hominê,ficanô coccnerinteffèiulh'ciâimputatiuâ,cumin' ftificatio per operanô fit aliud ^operû imputatio adiufticiâ corainDco. Et ,pptcrea eo in loco Paulus nô difeernit iufticiâ imputatiuâ à nÔ imputa* tiua, cum nulla no fitimputatiuarfed imputatiuâ diftinguit ÔC diuiditinnn putatiuam fecundû debitû,pptcr opéra, ôCinimputatiuam fecundûgratiî propter ChriftSSC per fidem.Haccpfolaamp;nô alia nos coram Deoexcplo Abrahæ iuftilicari pronûciat. En quo deueniant homines, qui in feripturx interpretationeiuxta Afoti régula uerfanf.Latomus utpote malleus hatte* ticorûuno idunô folumhçreticorûiufticiâ imputatiuâ, quam D.Apofto* lus docuitjin puluerê côminuit,fcd ÔC fuâ in nihilû rcdcgit,fecp fimul in p« nam impietatis cotriuit.Quod idem hîc Afoto accidit in difputatiôe dcEc défia Chrifti,qui cum totus hæreat in imagine focictatis politicæ,ac^tum* libet aliorû cœtuû profanorû, t^s Ecdefiac nomine appellate foliti fuerunt feriptores etiâ profani. idco illis fimilc alTeritfocietatê Ecclefiæ Chrifti, eo q? hæcuoxeandemfignihcationë retineat Ô6interpretation?requiratetia in feriptura. Atlt;^ ita ^s fefe ad fanëlam Chrifti Ecclefiam addudurum pto mittit, illos ad colluuiê, qualibet politica focietate profaniorem,abduccre rcpcrietur.Quodeinequaquâeuenturûfuerat,finôfolumnoftrauocabU' la in facrâ feripturâ trâslata, nô profana fignificationem amp;nbsp;interpretationé rerincre,fed ea depofîta, facrâ, ôd cum mente fpiritus lanefti fcripturarûaii* toris confentientê aflîimcre co^itaref.fed hoc etiam in enartâdis feripturis ftudiofe faceretj^d pleno ore hic de ambiguorûlocorS expofttione diccrc noluit.Sic efh loquitunideoep nonnunc^ ambiguafunt ex collatiôe aliotu locorû atep contextu explicâda.Cur efh nônunquam,hoc eft,aliquandoÂ quidem rarô,ac nô potius femper SC ubicp ambigua cxplicanda dixit, exa* pertiorûfcripturae locorû item,in unoorationis côtextuanteccdcntiuinSi; côfcquentiûuerborum collatione, cum nô alia interpretatio etiamin,pfa* nis feriptis ucræ ÔC genuinæ eruendae fententiæ, fecundû régulas artiuni di cendi,fitaccômodatior,nulla fcripturac SC menti autoris ,propior,nulla de* nicp ipfi interpreti ÔC alijs, quos inftituit,tutior ac ad falutem utilioiï'prxfcr tim cum nulla pbabilis caufa afsignari pofsit, cur aliquibus,SC nô in omni* buslocisnônunquamÔCnon femper,unoSCeodemmodo,percollatione turn totiusorationiscôtextus,turn aliorû fcripturælocorum,ambiguafint cxplicandafSedutnöfimemuntftacnariSjfemper^ pituitamoleftafit, eut hocficdixeritAfotuSjCaufam olfaceremihiuideor.Noluitem omncintcf* pretâdifcripturasautoriratêapud ipiam feripturâ 6C eius aurore fpiritfibu lt;ftû in feripturis loquentc,SCiîia diefta hinc indc explicantê refidcrc:fcd car Ichptura ÔC eius autorc, transferre ad fuâ Ecclefiâ ÔC ad eius môftrolîfsimî

'faput,Pótificcm Romanum,qui contra apcrtiorûlocorû SC in eodcm con tcxtu præcedcntiutn ÔC fubfequentium uerborû figmficantiïsimorû fentcn tiam iocos no folum ambiguos, fed cerufsimos,amp; apertifsimè cum hac Ä-*oticæEcclefiæ,eiufdetn^ capitis autoritateatq) omnib. alfjs QCpcrnicio* liisimis errorib. ac pefsimismoribus,qs in Eccleliam Dcihacficnus inuexe ïâtjacnifi diuinitus impia haec temeritas atep audaciarepreffà foiiîèt, dein.« ceps inuedturus fueraf,pugnantes,ad eofdcm ^pugnandos ^pria ôd à feri' pturis aliéna interpretatione detorqueret. Qiio iîngulari ÔC eximio fcnptii J^s intcrprctâdi artißeio coccflóamp;approbato,facile AfotofucritAlcoranS iurcarünôfecusatcpEuangcliû Chrifti feruandSChriftianis perfuadere.

CHordafemper oberrat eadem,obtûdit^ leôorem fexcêtics hîcrcpegt; tcndo,quæ nec uerè, ncc nccclîario in alTertione femel dixiffe contra ’'os,nemini nô manifeftum eft. N5 em nos negate Ecclefiâ Chrifti uifibilê externis quibufdâ fignis diuinitus inftitutis cogregari, quoties tan* dem ipfe Afotus nô folum aHitmat,fed ÔC infra cap. ij, cotirmat f Verùm in hoc uifibili Ecclcfiæ cœtu ^mifeuo » dicimus elfe Ecclefiâ eletfîorû inuifibi Em amp;nbsp;foil Deo notamr^d nec ipfe negat in hoc ipfo capite dices,Cui certè foli cognita eft, Qi. fua denobis elccftio ÔC uerafides omnia, quæ Ecclefiâfi* eut eft in hac uita uereep 6C .pprijfsimè uocat Ecclefiâ,ita in omnê æternita* tem ctiam manebit Si uocab it Ecclefiâ Dei : cum titulus Ecclefiac,quem in hacuita cum eleeftis gcruntjfecp eo,nô habentesueftem nuptialem, palliât hypochtæjipfis in tenebras exteriores Si tartareas aliquado eieeftis, fit de* trahendus.Quænos quotp fiucimportunitate,fiue impudentia Afoti coa* tîîosiferare,le(ftorem œquiore animo laturûfperamus:SCquo Afoticama* gis aliéna à feriptura facra,ô^ quo noftra magis feripturis uidet eftê côfcnta nea.Ita(pnclongiorêacfimuletiâ moleftiorêfaciârefpofionêinhoc capi* te,accipimus côfefsionê Afoti (id qd dicit in cofefsioenôftra)catholicâ ui delicet ôi^ApoftolicâEcclefiâ,no ad unû ccrtûlocQ,no ad unû certûhomi* nû genus alligatâ efre,ucrûfenfuin habere pofiè.Scd aliûfenfum horû uer* borûuerû nô eftèaddimus, çp eû, quem interprété D.Brêtio didicimus. Si fuprd in traeftatione inferiptionis Afotice cxpofuimus.Eô Si Afotû nûc re* mittimus. Vbi uidere quoep licebit,(^’ ucrèhîc fctibat,fc ecclefiâ certam,ui fibilcm fcilicct Sifenfibus corporels perfpccftâ dixiffe, quo omnia eflent a* perta.Cum hifee epithetis Ecclefiæ Dei Si Chrifti,ecclefiae fatanæ Si Anti* chrifti cômunibus, nô folum tanquam tenebris côfperferit,fed in eas tene* bras demerferit Ecclefiâ Chrifti:ut qui Afotû doeftorê fecutus Chrifti Ec défia fît inuenturus eccl efiâ AntichriftÉlta fua obfcura diligetia omniâ red dit apertiora, ut nufquâ appareat Ecclefiâ Chrifti in terra, fi nulla fît alia ipfîus Afoti ecclefiâ. Hæc em nô eft inuifibilis Ecclefiâ Chrifti,cum nô ad* mittat aliquâ Ecclefiâ inuifibilêAfotus.Nec eft uifibilis Si externa Ecclefiâ Chrifti. Nâ ut maxime iam nûc cÔceflerimus Si qd iam anteàin côfefsionc de ecclefiâin articulo tertio Si quarto,clara uoce côfefsi fumus,amp; qd Afo* tushîcferêrepetit,necgratiâ, nccinteriorê aliquâuirtutêregrendâuclin mêbris uelin miniftris Ecclefiç externç amp;^uifîbilis,pter publicâ Si légitima ^fefsionê Si uocatiônc,ut ad câ pertineât Si eius munera integra perficiât: Afoti tamê humano more côgregata ecclefiâ,nô ob id agnofcêda eft ,p Ec çlefia ChriftÉga nec ^s ipfe tan^ mebra ad cam pertincrc cenfct,habentlc gitimâ^fefsionêfidci, nec qui in ea miniftrât habêt Icgitimâ uoeationem. Non em fine caufa in confefsionis articulo quarto de Ecclefiâ additû eft de hypocritislegitime uocatis,cos per fenihilucritatifacramentorû incômo* diadfcrrc,niri inftitutionê Chrifti peruertât Si impia doceâL Afotû autem cum fuis fratcrculis peruertere inftitutionê facramentorû ôi^impia docere. Si eos qui funt addidi feruituti Afoticac Ecclefig, nô aliam pcruerfîonis

facramcntorûâ^foipfxdoÔrfnæfidem profiten, rot/propcmodum orbf» Deoperucrbum fuunimanifcftantc, tnnotuit,acmagis magis^ fub/nde omnibus, Deo fauêtc 2C Soto nos hutufmodi præclans fcripns fuis extirnu lâte,inno tefcct. Quarc etfi Chrifli Ecclcfiâ u/libilê elle fateam uneam taffl2 eirencganius,quâ Afotus nob/s defcribit.Id quia facimus,uno fafee no ob* feurû incndaciû êCapertâ calumniâ compleÆt.Mendacium cft,nos incer* tain reddere Ecclcfiâ Chrifli.Qiiia in cap.de Côcilijs cofefîî fumus ÔCdixi* niusiNon quiuis hominû cœtus pro uera Ecclefia haben' potefl;uV ut max/ me multi in nomine Chrifli couenire uidcant,tamc paucifunt cledf, ôéno t.Th-t. eflomniufides.His ein nolumus incerta reddere ccclefiam : fcdEcclefiam, quam certâ ftatuimus, fingulosœ in ea ciues monere ÔC excitare uolumus, ut examinatis ÔC perpenfis conciliorum dccretis, certiorcs de ipforum ue* ritatc reddi ftudeant ex uerbo Dei, ne forte ab aliquo côciho decipiant co quôd nô quiuis hominû cœtus fit.p ecclefia habendus. Id ^d nos de Afotf ccclefiafcntimus. Sailleuicifsim de noftraiudicat. Deindeut maximeali* quando in uera uifibiliEcclefia aliquiin nomine Chrifti côueniantitamen pauci funt cle(fii,ôi^ nô eft omniû fides. Atep idcirco fieri pofsit,ut pars ma* ior fed deterior hypocritarû uinceret fuffragijs meliorê elelt;fforû,uti nonun quam etiâ in rebus humante rationis iudicio fubieôis fieri cófueuit, ubi nu merant,n5 pondérant fententiæ. Quid q? elefl os ipfos per infirmiratê,pet fmprudentiâ,perincuriam,ficutpriuatimfæpelabuntur,itapubliccin cou cilio aliquando ad tempus crrarc po(re,cum ab illis humani nihil fit alie* num eflc,res ipfa fateri cogat. Quare cum non quilibet cœtus fit habenduJ pro uera ecclefia,amp; qui cœtus uera fuerit ecclefia externa amp;nbsp;uifibilis, pau* ciorcs plerûcç habeat eleefi os uocatos. Et clctfli iplî,etfi feduci à funda mento Chrilto finaliter auclli,ô(^ ex manu Dei,qua eos ucl in Chrifto fem* perrctiner,uel lapfos erigit,uclrccedentes,ante^ décédât,reuocat, amp;nbsp;cou r«c.îï. hrmat,nefideseorumdcficiat,cripinôpofsintiattamêeosfuasftipulasha* here poirc,quibus feducant êCfeduCât,fallant ÔCfallant,decipiant Qided* piât,côcedendûfit:ac^ptereanun^ nômetuendû,necôgregatisincod* lio error aliquis fubrepatiquocirca tutifsimû ac utilifsimû, adeoep necelfa* rium critjfi omnimetu erroris amp;nbsp;dcceptionis nosliberare uolût,utinfyno* do côuentucp cogregati,in cocilium adhibeât Prophetas ÔC Apofl:olos,aC l'uxta ipforû uota in feripturis expreflâ decernât.Ob quorû autoritärem fa-* crofanefîâ ab omnibus,etiâ in cocilio côgregatis,eos audiêdos diuina amp;Ç' Lmc.iô. terna ueritas præcepit,HabentMofen 6c Prophetas, illos audianr.Etitcriî: loan.ij. Nôaûtproeisrogotantû,fed fîC^jhisqcrediturifunt pcrfcrmonêeorûiu

me.Hæc demum cocilia hancuoeê Apoftolorûiurcfibi ufurparcpoflùnt: uifumeftfpirituifantftoôi.nobis.QuiafieuifumefteProphetisÔCApo ftolis, per qsfpiritus fantftus locutus eft, exferipturisliquet.Qiiareamp;hacC demû cocilia,qa funt Propbetica8CApoftolica,ab omnib.finecotradidfio* ne funt audiêda,amp; no alia. Haec eft fentetia ucrborû Côfefsionis noftræ de cocilrjs.Qifæuerbamalèintcrprerâdo dcprauauit Afotus,ac nofineuani* tatis crimine cffutiuit,ijs nos conaros cflc,incertâreddereEcclcfiâ.Iudicct piusLc(ftor,nosne incertâ reddamus Ecclefiâ Chrifti, qui eâ,ôc.’ q ab ea ce* lebrant cocilia,ad certâ Prophcticâ amp;nbsp;Apoftolicâ feripturâ per omniauo* lumus efte adftricftâSCalligatâran Afotus, qui cam cum fuis cócilijs maleli* berâ uagabundâ qrumlibet hominû in cocilio côgregatorû uoluntatc* mobiles Sc erra ticas,confuetudinesprauas,traditionesincertas,PatresÄ^ inter fe, SC fecuipfis pugnares pererrare, atep ex his décréta fua cófuereS^ coßreinare dormiras fomniat,^d uigilâs à fuorO Prælatorû ecclefia fieriui derrfic^ fieri debere,fuo patrocinio c5tenditqdem,fed nô defendir.Nani infuIfifsimûeftgloiTemahoc Afoti,quo Confefsionêllluftrifs. Principisiu loco de cocilijs côfpurcauit:Sed quiarogo,ingt,cum prælatimanifcftifint

f aflorcs fcilicet Sé dodorcs popiilorü,fi illi coiicntüf,nó cn'f ccrtS coiienif leinâEcdcfiâ,cuiusilIi'doô:orcsfnntÆrafrcucranteraddit:CôiicnilTc,jii,' quanijUa ut ^d illi ftatuerint,illa debeat fufcipcre,amp; ab ilia facflû cHc,^d ilU feceruntjdicendu fit,non minus cum conucniût capita amp;nbsp;gubernatores ciuitatisfHæc uerè funt Afotica. Sed oftendat Afotus, ubi in fcriptura Ecgt; défia diftinguat in Ecclefiâ Prælatoru ÔC fubditotûr Item ubi Prælaris no* tncnSCautoritas Ecclcfiac tribuatfld dumfaciat,cgo interca Ecclefiâ Præ* latorûAfoti,^babofcripturæignotâ.Âtquo autoierEo, cuius autoritatê côtemnere nô facileliccbit Afoto, nempe Petro de Aliaco, gCôftantienft côcilio intcrhiit,qui libellum dereformâda curia Romanafruftraidcô feri pfit,qamulta repraehêdcndo Orco demittiqquæ tu /Xforc in curia fimul totaEcclefiâ Romanalaudando in ccelum ufq? impudentifsimè extollis. Hune, ut uidet, alioqui bonû uii û, etli cômunis fui fcculi error falfa per-fualio de regno Pontificio, tranfuerfum abripuerit ; is tam en in tradîatu de recômendatione feripturæ facræ,d/uer{asEcclcfiæ acccptioncs récitas in* tercæteraait: Aliomodofumit fpccialiter^ tota côgrcgatione clericorïï, Etficnuncj^accipit in tcxtufcriptutædiuinæ. Sed clerici nomen e C Cle* SI AE ap^priauerûtadfeipfos, uoeâtes fe E c C le s i AS T i C O s.Afotcar rigeaureis,amp;attêdc qd Petrus Abacus dicat Petro à Soto:Ecclcfiæ nome nun$ in fcriptura fa era pro cógregatione clcricorû fumit.Sed præter auto ritatêferipturæ per iniuriâ abftulerût nomê hoc Ribditis clerici, ad feip* fosap^priarût.Ergo côuentus Prælatorû,qui funt clcricorû fummijOmni* no nô habedi crût ,p Ecclefiâ,aut certè crût ecclefiâ feripturæ ignota. Quo igiturargumento certum erit côucnilTeEcclefiâ, cum coucnerintPrælatic' (^10 autê iure tenent (ùfeipere alij, t^d in fuis conuentibus ftatucrint Præ* lati,nomine amp;nbsp;autoritate Ecclefiæ,quam fcriptura ôd in fcriptura Deus pro fua ecclefiâ nô agnofeitf Doleo uicc Ecclefiæ Afoti, ^d fuus Petrus eâ tam inhumaniter ciecerit ex fcriptura, cum aduerfarij multo fint æquiores, qui caminfcripturamrecipiunt,cdùcQipcrfcripturamquænouitÀfotiEccle* fiai-n,eam quidem nô pro Dci 2é ChriRi ecclefiâ,fed pro Ecclefiâ Antichri ftiagnofcunt.Hæcrcferête Afoto,fibi idem putat licere, quod magiftratui ciuili,RegibusÔ(:Principib.licct,ingubernâdaRep.iuxtaucrbumChrifti, L«c,«. fcilicet,Vos autem nô fic.Qiianquam enim ratione externorû fignorû,mo icaliarum focietatum politicarum congregetur Chriftiuifibilis amp;nbsp;externa ecclefiauamêmultis alijs rebus ecclefiâ eft difsimilis alijs focictatibus, qui* bus ob id Ecclefiâ per omnia afsimilari non debet. Reges amp;nbsp;principes funt domini ciuitatû ôd populorû. Prælati ferai funt miniRri E cclcliæ, Præla* torSuerô Dominus Chriftus, amp;nbsp;Domina Ecclefiâ Chrifti.Prælatorû con* uentus,fiue concilia non funt Regû amp;nbsp;Principû comitia.in comités Reges

Principes de rebus ad huius uitç nccefsitatcm,honcftatem amp;nbsp;tranquilli* tatem pertinentibus,ô^ humane rationis captû non cxcedentib.fuo arbitra tu decernunt,quod ipforû iudicio opttmû dC æquitati conuenientifsimuna uidetur. Ac non redditis rationibus eommendant, fed pro imperio fua de* cretafubditis feruanda mandant. Quibus etiam fine reeufatione parère te* ncntur,ctiamfuo incommodo, adeô utiniuriânobis fadfam à magiftratu,

l rcip.condonareiubcamur. Aliaresagitur in concilijs.în illis enim délibéra I tiones inftituuntur de rebus adgloriamnominisDei 2lt;adfalutêæternam 1 fpeiflantibus,que funt fupra humanç rationis captum pofitæ,fcd cas Deus l pcruerbûfuum patefecitinfcripturisfanólis.Qiiare cum miniftriEcclcfie, t.Cor.4. I nbsp;nbsp;qui hint n'.yftcriorum Deidifpenfitoresfi quod debcnt,ftdelitcr otiiciûta*

1 cereuolunt, inmcdiumconiulunt quid ère litEcclcfiæ,atcpnon ex pro* 1 prijs capitibus, fed exfcripturis fantflis decernunt; ac quæ decreuerunt,

1 nbsp;nbsp;Ecclefiæ feruanda,non ut domini imperât,fed ut miniftri exfcripturis red* t.rer.i/A

I nbsp;nbsp;ditaratione docent ôe Pcrfuadent Ecclefi3c,fua décréta effe confentanea

J2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N C A P V T X I ;

minus ab obedienhæ debito,â Deo ipfo abfoliiuntur.Sed de his plus fads, quae amp;nbsp;alio loco commodiùs tra(flantur:Slt; quae hic didfa funt fatis, uanita* tem Afoti coarguuntjquanostraducitjquafiincertâreddereconemurEc* clefiam ÔC ipfius cocilia ,cum ca ad certam prophcticam ôé Apoftolicâ fcri' pturam adftringamus.Reftat ut quam huic uanitati calumniâ c5nedar,iii-’ dicenraequi lecfiores. Ideo cminccrtânOs conarireddcreEcclefiâ calQnia' tur,ut uidclicet nullum fit concilium certS, cui parère dcbcamus.Cui pare* re dcbemus, parati fumus parère.Sed ut fcias,tuæ ecclefiæ cócihjs,quae cX' clufis Prophetis ÓC Apoftolis celebrant,ficut nó dcbemus, ita nei^ uolumus.DercligiQnisrebus,quacinternosamp;uoscontrouertunt,inhisß nos partem ream, à nobis impiæ defetflionis à Deo ÔÔ eius uerbo accufaw contraomniuiudiciorûæquitatemiudicemferre an^agnofccrcnolimus, quis quacfo uir bonus amp;; æquus,iurc nobis fuccenfeat, aut mcrito reprçhc' datfl’amcn fi Prophctas,Chriftum Qi. Apoftolos, pracfidcs fuoru cocilioquot; rum ellepatient,adco non diffidimus noftrae caufæ,ut ipfis aduerfarijsno* ffram Caufam iudicandâcomittere nihil uereremur. Cuius fiduciae, bene fd bi confciac an tenue amp;nbsp;obfcurû fpecimen Afotus nos edidüTe putat f ciit« forum reorûjfibi iudicis parteis ucndicantium,fecuti,T ridêti côparuimiis, a tep data ipfis optione,nos obtulimus,uel ad audiendû ex ipfis,quid in lUii ftrifs.noftri Principis pia côfefsione defiderarcnt:uel ad oftendendû ipns, quid nos in ipforû doiffrina defideraremus. Nec ncgligenter Ôi tepidènos earn rem c^iire,norunt cum quibus adîa eft. Qiiæ malum,igif,intcmped2e agitât,mak fibi côfciam calumniâ,hîcfalfo nos no femel criminantc,incep tam nos ftatuere Ecclefiam,ut iudiciû eius fubterfugiamusfRcorû eft fug^ re,SC caufg cognitioni obfiftere.Idnos ne an quidâ alij haeftenus femperft' cerint,fi homines apertis oculis nondum uident,efi: qui uideat,norit,amp;^iU' dicet.Cuinos caufam^noftrâ,quacfua eft,comendatâ cflefcimus.Idcoco ram ipfo nos caufa no cafuros fecuri,ad alia huius capitis^peremusdn quiquot; M4W.IÄ. bus fefe primo offert Ecclefiâuifibilêelïè, cuifa(ftafît,pmifsio, portas infe'

roruaduerfus earn nô efïèpræualituras. SiAfotus patit fibi placerenoftw explication? fuorS uerborû, annuimus:fin minus,renuimus.Nam ad Afot* Ecclefiam nihil prorfus pertinere hanc^mifsionem dicimus, nifi forte ah' , cui cam inter ipfas inferorû portas aduerfus Chrifti Ecclcfiâ pugnâtesrefe redam effe placcat.Tum cm quedam Chrifti ^imifsionis uerba ad earn pcp ' tinere non rcfragamur.Sed ^îmifsio tantum pertinet ad Ecclefiam Chrifti, Row.8. amp;nbsp;ad inuifibilê quidem elertorû in primis, ad ^s à Dei diletftione, quæcft

in Chrifto lefu feparandos,nulla creatura,necç in cœlis, neqp in terris, neef in inferno præualebit unquam:ad uifibilem uero ratione durationis in ho^ mundo ufcj ad côfummationêfeculi.Tantifperem uifibilis Ecclefia Chrft fti durabitin mundo,dum Chhftus nobifcûmanferit, quod feufe^ ad con' (ummationêfeculi facfturû^mifit.Necp crâ anteconfumationêfeculifatan cum fuo fatcllitio Ecclefiam ex hoc mundo cqciet,ctiamfi cam de uno loco in aliû distjccre à Dco permittat. Qjiin Qi ipfeDeus quiefeente ctiafàcana no ita alligauit uni loco, genti amp;nbsp;generi hominûecclefiâ, ut no eâ latins pagare, quo placuerit transferre foleat.Sicut de translatiôe fedis amp;nbsp;eo clefîæ Romanæ male ominatus eft,quem pauloantè citaui,Petrus Abacus-Poffet fieri, ingt,utfummus Potifex cum cocilio iudicaret Ecclefiæ uniutt fall' cftè utile,Qgt; Ecclefiâ Romanâ Omnino dimitterct,amp; fe akeri copulard» hoc ex caufa rationabili, ut fi Roma aut diœccfis Romana fubuerteret»

ut Sodomaraut à fid e cucrtcref,ut Hicrofolymataut .ppter aliud grâdecU' me grauefchifina.Hæcillc.Simutaripotcftamp;trâsferri,ergo no eft ftab' lis Romana fedcs,amp;in eadêfedecollocata alligata^Ecclefia.Sifunthff’/ tionabiles caufg fedis mutâdæ,iâpridêmutatâ oportuit. Nâfi res differaf, donf^^

donee etßRoma ut Sodoma fubuertat, ficut per ecclefiä Albticî lampri-dê cijcrfa eft à fide, Ô6 lïnmerfa no nominadis honeftatis caufa criminibus: uciendû efi,ne turn paru comodum Sgt;C opportunufitfuturS cclebrare coci hum de fed e trâsferêda.Multa Afotc figna minant Ecclefiac tuæ, t^d ei omi natus eft Abacus. Quare cum pen'culu fiti'n mora,fi fapis, in tempore defigt; nes earn alligare Româ:ut fi forte luxta omen AIiacfiRomç Sodomitico figt; mileincendiû cxoriat,foluta tin's uinculis ÔClibera,effugerefiuellet, citius etiâexpeditius^ pofièt,ne codêincêdio cum Romafimul corripiat Sd co» burat.Poftrcmoinhoccap.queht fua didfa cotemni, irrideriamp;exibilaria DominoBrentio. Ego uero euanidaipfiusfomnia de ecclefia fumos^ iicndicat, mirarerD.ßrentiumacquemlibetaliorum alio dcrifionisSd ludibrij refponfo dignari:ficut Helias facrificulis Baaliticis refpondit : nifi J-K-CS ’*’ non folum quid Afotus mereref, fed ÔC quid pio Icclori deberetur confide rarenr. Ledor cordatus de caufa erudiêdusatcpinformanduscfi. Afotus inluifusÔC derifor ueræEcclefiæDei, interim ridendus iuxtafu2 infipien» tiam,ncfibifapercuideatur.Etridentcdicereueraquiduefat.^ncfuam Afo Pro.*^» tusuanitatem,ipfum etiamhdentibusaffingatatq; exprobret.

HIc ucro ingenti hiatu promittit,fc conaturu,ut no folum Ecclefia certä 3^uifibilcadftruat,fed exhibcat oculis ita, utqueraefidei credereuo» lucrint(mirabilis loquêdi ratio)uidcât oculis teneantcpmanib.Ecclefîâ.A» hus fortafsis,q uerg ndei cred ere nolir, nihil dignû tâto hiatu à fummis Afo ttconarib.expeifiaret.Atcgo, nefuis hyperbolis paruaapudmefidemefle exi(fimct,fuæ ,pmifsioni ipfum abûdè latisfeciife puto,adeô ut ipfius Ecclc fiam no tantû manibus,fed 2C pedib. tencri^d fentiri iiideamus,in qs ie coq» cere cogunt,qui ad effugieda fupplicia,quæ pijs ctiâno auditis in Afoti ec elefia parata funtexqfitinima,ad nos quotidie.pfugiuntexules.Sedaudia» tn us Afotum propter cos,qui ueræ fidei non credunt, accingentem fefe ad perficicndamagnificapromfira,atcp diccntê:Primûigitur,inquitBrentius dememide q? faciat ecclefia uifibilc ôd fenfibus corporeis pcHpecfiâ.Delen dus eritigitilliarticulus fymboli Apoftolici, Credo Ecclefia fandâ catholi c5 ; amp;nbsp;ficreponendus, Vfidco amp;nbsp;fentio Ecclefia fanlt;fiâ,catholicâ.Hîc priuf» quam ad argumentûrefpôdcar,rhctorico artificio ad perfonx autoritärem clcuandâ déclinât,nosep negligentiæ amp;nbsp;ofcitâtiæ arguit,qui Brentio homt ni incôfiderato fidem adhibeamus. Verùm Brenrij attentifsima diligentia Glides tracfiâdifacra,etfi fuis nota lit fan's, nimiumq? Afoticis,multo tamê notioreuadet,ubi Afoticircûfpetfiifsimioculatifsimicp ac tantû nonfemi» dei,puidentiâcofideraucris,Is efh perinft:antiâ,utDialelt;51iciuocât,folutu» tus argumentû Brentij, duos articulos fidei, unû debaptifmatc, alterû de Chrifto,Brentioopponit.Primùm deBaptifmatedicit,Sigauideo Eccle» fiâ,delendus mihi eft articulus:Credo Ecclefiâ.Dclcat igit Bretio 2lt;omni» bus,etiâ iuxta hûc eiusfenfû ille alter ; Cofitcor unû baptifmain remifsionc peccatorû,.uidet efn ille amp;nbsp;uidemus nos baptifma, res^ eft exterior fenfib. expofita.Qiigfo temiAlotc uidift'tne oculis ÔCfenfib.cxteriorib.baptifma;* Baptifmâne aliquâdo uidiftiÆt ^d mirû cft,idem de D. Brêtio nobis^ o» mnibus no tam oculatis Sé côfideratis affirmas f Saepe quidê^pius adftiti, cum baptizarent infantes, fed aquâ elementare me uidilEe memini,nô aût uidiftebaptifrnatis gratiâ:qua nô uifa, no poflum diceremeuidiffe totû fa» cramentO baptiffnatis. E t quo minus ad earn uidendâ intederê oculos, ne» glt'gentioi êreddidit D. Auguftinus, qui earn dixit efte inuifibilem ac,pin» denonuifu,fedfide perceptibilem. Qj-iis enimoculisuiditfanguincChri» fti, quo abluuntur in baptifmate non fordes corporis,fed animæ:amp; efficit. Ut iuxta uerbum D, Petri confeientia b ene refpondeat apudDeumf Qui s ' æfh » *

J4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N C A P V T X I I.

regcnerationê,quis qnoui's Argo autLynceo oculatior,gratia adoptiom's innumcruHhoriimDeiuidit, aut alio quopiam exteriorem fenfuum pcf' cepitÆgo cum ad aquæ elementum uilibile,audio accedere ucrba inftitU' tionis Bapnfmatis,non uideo,fed credo Hen facramentum Baptifmans,m quo baptizato conferatur inuifibilis gratia remifsionis peccaiorum, peccî tæ coram Deo confcientiæ,regencrationis àC adopnoius in lîliû Dei.Qiia' rumbenedicflionumfpiritualium nullafubafpedtumoculoruin cadit.hacp quanquam aquaaccefsioneuerbi credaturfierifacramcntum Baptilmatis: tarnen ratione aqua: amp;nbsp;externæ adminiftrationis uidetur, ÔC non creditor. Ra done uero gratia: ÔC interna: uirtutis,creditur ÔC non uidetur Baptifnix Sicut ipfe Afotus ui(?lus ueritate ; Similiter, inquit, uidemus baptifnia. Ac mox uifionemhanc fuamad elementarem aquam SiC eius adminiftrangt; nem externam reftringit dicens : Videmus extcrius admoueri aquam cop pori.Et deßdeadrjcinCredimus id Hen in remifsioncm peccatoi fi.Hoc^i nos credimus, fed non uidemus. ficut amp;nbsp;prius illud uidemus, 2C ideo non credimus.Nam Hdes dC oculorum uifio circa unum obieótum baptifmatH. reipedlu eiufdem no uerfant : cum id quod oculis uidcndum in bapniino obrjcitur,nccefrefitapparere:quoduerôHdciinucrbo credendum propo Hf6.11. nitur,ncccfre fit no apparere:ut tides iuxta Apoftolum,fit,amp; quam diu tuC' rif,maneaf earum rerum qua: fperâtur,hypoftafis, amp;nbsp;elenchus eorum,qiiæ no uident.Itacp iuxtaAfotum,nó folum delendi erunt finguli articuliWei: . fed liæc primo omnium Apoftolica Hdei deHnitio,amp; coircdîore Afoto, He erit formanda:Fides eft earum rerum,quæ non fperantur, fed re ipfa pofsp dentur,fubftantia,6Cnoneorum,quaf nonuidentur, fedquæuidentur,aP gumentum. Summa, circa unum obietftum refpeeftu eiufdem nonfimultia tur locus uifioni oculorum ô^fidei.Vnum eftbaptifma,fcd unum baptifma non una re,fed duabus conftatruilibdi figno,0(^inuifibih gratia.Secunduni illud,baptifma tantum uidetur: fecundum hanc, tantûmodo crcditur.Niß forfitan Afotus baptifma accipiat pro aqua falfa amp;nbsp;unefta, ÔC cereo pafcliaH tincfta,0lt;f in baptifterio,extra adminiftrationis ufum,in fuis templis repofH ta:hocfané baptifma non negamusuideri. At eiufmodi baptifma negamus efle facramentum Chrifti amp;nbsp;Ecclefiæ.Cuius potifsima pars non oculis, feci fola fide pcrcipitur, amp;nbsp;à potiore fit denominatio, ut unû baptifma nos ere* t dere confiteamur.Quemadmodum autem res fefe habet in facramentisEc [ clefiæ, ita res fefe habet cum ipfa ecclefia. Qui enim ccetus retinet exteP num ufum adminiftrationem legitimam baptifmatis facramenti, etfi ere i dendum fit, effe Ecclefia Dei propter uerbi amp;nbsp;legitimi facramenti ufusaC' cefsionem ad hunccœtum:tamen externam amp;promifcuam eletftorumS: hypocritaru cógrcgationem,uifibilem eftenunquam ncgauimus.Sedqusc in hoc uifibili cœtu ueræ externa: Chrifti Ecclefiæ, uel etiâ in medio natiO' Phil.», nis prauæ per miraculû conferuat,Ecclefia eledorum, earn in hoc mundo effe inuifibilem,fæpius iam oltcnfum eft. De qua cum fymboli articulus,ac iuxta fymboli articulum D. Brentius loquant,Ecclefia tantûmodo ab ipH^ credit.Qiiam fi Afotus uifibilem amp;fcnfib. corporcis perfpedtâfaciqutucr bis certe facit,fymboli articulum corrigit: Vidcmus,inquit,congregationé infidei confefsioneruidemus Chriftianum populiimzChriftiminiftros:uP demus Ecclefiam.Hacftenus no male.Sequit : Credimus uero illam, quam uidemus congregationem,efle ueram Ecclefiam Dei,fan(ftam efle, cathOj' licâ efle,apoftolicam^. Hîc correeftorê corrigerepraefumo. Nos quidêno negamus,quin ^pter uerbi doeftrina amp;legitimOufum facramentorûcœW aliquem uifibilem credimus effe uera Dei Ecclefiam uifibilem, amp;in eaab' feonditâ Ecclefiam eletftorutn inuifibilem. Quicquid enim ratione diuin* werbi à nobis cognofcitur,etiâ de uifibili cœtu,id crederc dicimurtfed cuin

D. I A C. B E r R L I N I A N N O T. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jj

fyrabok'arficnlusnondcaliaecdcfia loquatur quàmquacucra elcôoruin hde in Deû patrcm ÔC filium amp;nbsp;/jîin tû fanôtum crcdendo ni hac uita rcmif-fionem habet peccatorum,amp; poft refurreóftonem mortuorum uitam æter nam confequiturideo no quam uidemus,totam cn'ani credimus efiè illam ueram Ecclefiam, fancftam, cathohcam ÔC Apoftohcâ : fed hæcin fymbolo delola amp;nbsp;tota eledtorum ecclefia nos credcre confttemur. Nam fi totam ut fibilcm Ecclefiam,ficut uidemus, ira etiam crederemus làncftam, catholicâ ôt^apoftolicam : ÔC m uifibili coeru multi fint hypo cn'fejfi^ illn’uxta fymbo-lum Apoftolorum,fan(ftaamp; Apoftolica Ecclefia client habendi,amp;’ per cô* fequensfaluâdi client unà cuin clctftorû Ecclefia.Nam lÿmbolumficut tan turn defidc faluifica,ita proprie etiam de Ecclefia faluandorü agit amp;nbsp;loqui* n!i.Sic,l! Dco placer,de lèntctia correctoris nollii cum eledtis fimuliàlua* biincuramp;liypûcrtæ,quiabipfoficut uidenturinexterno cœtu Ecclefiæ, ira creduntur etiam efle faudra,catholica SxL apoftohea Ecclefia,quam con» ntenturfacrafymbola. Vtnoftroetiam mémo, fcilicct,infine capiusin nosdebaccheturtautofeitanrer nos dixiffe, quæconfideratioribus cir-cumfpedfioribus rcticenda:autfiaudulenter reticuilîé, quæ apertis Sd can* didis hotnniibus dicenda luerint. Ipfe uerô non fit improbus conuiciator, quiprouidè circumfpcrftus, Sd candideapertus,etiamiuxta facrafymbola unàcum elcdîis hypocritas,urpotc ucrèfanrftos, catholicos ôi apoftolicos fiiuandos credit,amp;ineo benefue ecclefiæ, al’Oqui damnandæ, profpcxit. Sedad altcrûarticulum Credo in Icfum Chnfrûfilium Dci: quem itidcm ' delendum Aid tus D. Brenrio obijcit,nifi fateatur Apoftolos filium Dei ui dille,quein fc credcre confcfsi finit, Matrhæiig.Chriftointenogantfiqucm fediccrent iiomincs, ira Apofrolirelponderunr,utquamuishomincs de ipfû honorificè fentirent, nihil tarnen ei ra none perfonae ôd offieij fupra ho «ninem tribuerent, ChriftiLs igitiir pleniorcm pcrfcdliorem noticiam fui ab Apoftolis exigir,diccns; At uos quem me dicitis cftefHîc Petrus, os A* poftoohuni à Chryfoftomo appellatus, communi omnium nomine, ficut Oinnes interrogati fucrant, confeflus eft, non loluni quod oculis cum alrjs hoininibus Apoftoliuidcrant, ipfum uidclicetefte hominem Ô^infigncni Prophetanufed quod deChrifto tanrummodo ci cdiderût,Tu es Chnftus Luc.tdt. hliusDei uiuentis. Atqp ita deuno SCeodem Chrifto Domino,aliud foli,ac folum crediderunt Apoftoli : aliud cum alijs hominibus non credentibus inChriftum, uidcrunt; ficut de Thoma rerftcoixit Gregorius ab Afoto ci* }oan.zo, latus.Qiiapropter Chriftus de fe Apoftolorum fidci cofefsionem no carni amp;nbsp;fanguini,ut aliorum de fc hominum opinioncm, fed cœlcftis Parris fin* gularircuclationiacceptani retuht. Ncc unquam Icguntur Apoftolifidci attribuiné,quod oculorûfuit uiderc in Chrifto : ncc oculis, quod fuit pro* prium fidci de Chrifto cognofccre. Namloanisfexto circa finem, Chrifto quærcnti ex Apoftolis : Num 5C uos uultis abire f refpondit pro morc,fuo aliorum nomine Petrus : Domine,ad quem ibimus, uerba uitæ acternæ habes.Etnos credimus amp;cognouimus,quod tu es Chriftus filius Dei uiuu Qiiid.^An Petrus Afotus criam Petrum apoftolum corriger, ac non folum credimus, fed SC uidimus SC cognouimus, quod tu es filius Dei uiucntis, dicendum fuifte contendetf Sed huic correCtori non admodum bene cor* redo,Apoftolusrcfpondcnlnfulfc. nefeisferiptumeffe:Dcumnemoui* joan.i. ditunquam : Ergo ncc Chriftum filium Dei uiucntis uidcrc quifquam di* cendus eft,fed tantum crcdci e. Etfi cnim oculis coram uiderim hominem Chnft'jiTi/puuerus Deus ctiam fuit: non tarnen Deumuidi, fed tantum ,,ioan.n credidi. Ac fi uiderc diuinitatem Chrifti contigiftet,cam quidem co* i.pct.u gnouiflem , fed non credendo. Nam ubi oculorum manifefta uifio incipit,fides thcologica definit* Qitare ftdem deftruit, delet, ôd ex*

tingit,qui fe etiamuidcrcin Chrifto airerit,quod fe credere tonfitetur,Si^^ conuerfo. Quod ne uiderctur facere Afotus, nihil pro fua uerecundia,inlt;J tus reddita iam ratioc apoftoliea Petri autoritate latius inftarct, muni tus nimirum autoritate alterius, guide non multo minoris ÔC Chrifto di lecftifsimiApoftoli dicentisiQuod erat ab initio,quod audiuimus,quodm I dimus oculis noftris, quod perfpeximus, SCmanus noftræ contredauc' runtjdefermoneuitacamp;uitamanifcftata eft, fiCuidimus,amp;teftamur,Sfan' nunciamus uobis uitam æternam, dCc, Hic pro Petro apoftolo indignante hominem nulla folida dotftrina Chriftianac hdei praeditu Petri nomineuo' cari,ac propterca aueriante eum cum tota fua mataeologia,nos in gratiâlc' tftorum uno ucrbo refpondemustloannes no fen tit, fe uel quenquam alio* rum Apoftolorum uidifle uerbum uitat,quod fuit ab æterno apud patrm Exoduî, fsjani illud non minus quam Deum ipfum pattern ipiritû fancftuni uidc' re poteft ÔC uiuereifed de uerbo uitæ, quantum quidem ipfis ÔC alijs adfaht tern Sc uitam çtcrnam cognituneceftârium fît,ipfis manifeftatum fucdf» uidiflc,audiuiire dé manibus contrecftaftc.Qiiare Ioannis uerbanoniuuani Afoti fententiamtquem uiderunt Apoftoli Chriftum,eundem etiam credi diffe.Etficnim qui ipfis,ut homo,fuit uifus,eratetiam Chriftus filius Dd uiuentis dé faluator mundithanc tamen,homine uifo,non uiderunr,fed tan tum crediderut.Qjiæ iam facile fuerit Ledlori ad articulum de Ecclefia aC' commodarc,cuius declarandi caufa, Afotus contra feipfum,hofce duos ap ticulos de baptifmate dé de Chrifto adhibuit. Nam nos alioqui in ijs explf candis præter uoluntatem prolixiores elfe coegit necefsitas nos dcfendcn di, aduerfus falfam criminationem Afoti, qua nos uel fupina negligentia, uel intolerabili impoftura,nefcio quidreticuilTe dé difsimulaffejin huius ca pi us fine uenenatæ calumniæ relicîo aculeo,fcripfir.

HO C caput prolixum eft, quia plenum mendacîjs dé couicrjs,in quiby’ fingendis dé faciendis multo Afotus ingeniofior dé difertior eftquàm in fuis probandis.Ideonosbreuiores erimus. Nam dé ad pleracpipfius ton uicia refponfum eft antea, dé de difcrimine uifibilis déinuifibilis Ecclcfiæ, noftra fententia dé ex fuperioribus non poteft elTe ignora arque obfcura. Arque initiô non contemnendus locus habetur, in quo fi calumnias dem^ pferis Afoti,ipfiimnobis tacentibus, D. Brentiumac Vuirtenbergenfe’ omneis àftia,contra cos inftituta accufatione,excufare atque defendereb quettnam ficut fuprà monuimus,non tantum fatetur,fed indicato etiâ loco probat,Brentiû ftatuere ecclefiam uifibilem.Contra quem nihil erat,quod harftenusdicerct,nifi eandcm etiSEcclefiaminuifibilcm dicercBrentiuin finxilTet.De qua re nihil ex fuperioribus repeto,fedhocunic3illisbrcuitd adqciens quæro ex Afoto,uifibilis Ecclefiæ agnitioncm ad falutem neeeßä lo4n.f. riam omnino ftatuente : quid de cæco nato, aut alio aliquo cafu luminibu$ orbato futurum fietffiintproferfto cçci miferi SCmiferabilcs perfonçinhac vita.Sed d ter^ quaterep miferiores dé miferabiliores homines cæcos, qui ftante fententia Afoti, uel in ecclefiam, quamuiderencqueunt,nunquaiu peruenient,aut amifsis luminibus dé Ecclefig gremio dé uitac ætemæ dono excident. Supra enim dixerat ; Videmus Ecclefiam, credimus uero illam, quamuidemus. Ergo credere earn prius non poflùntcæci quàmuidcant-Quorum multi prius moriuntur quam uifum récupèrent. Sedcumlfi^*: Tob.z. oculoscaligaflepræfenedlute, Tobiac itemoculos hirundinum ftercorc corruptos legamus fuifle, qui crant ucræ Ecclefiæ Dei uctcris Teftamenu Wd«.,. çy membra : atep inEuangclio cæcos quofdâ, Chriftum caput Ecclefiæ agno *o,Qlt;c. uifte, dé in eum credentes fanatos fuifle audiamus: quid prohiber cæcos ad falutem fide etiâ agnofceie Ecclefiam Chrifti, quam oculis,quibus cai ent, ccrnei«

ccrnereinhacuita non pofliintfAfotus nimium folicitus pro nobis,quafi quemlïbctfine delclt;fiuamp; ïudicio probationis Ipirnuum fequamur ducflo reiTijfub finê capiris aif : Videant qui Brcntium fequuntur,qui illi fe com* inirtunt,quem habeât dult;5lorem fidci,quinec oculos habet,ô^c. Videant Afoti potius fraterculijfi quidem cxd non funf,ut uiderc pofsint,amp; obfer lient fui ducfloris SCmagiftri cor excæcatum ôi^mentem obtencbratam, quifuaacerrimadefcnfioncEcclefiæ,ab eius congicgationeôduirææter* næ communione arceat caecos homines miferos, quos Chriftum Ôé ipfius Ecclefiam collegifle acrecepiiTe in fcripturis Icgimus. Sed ex co dem ipi* rituprofeefîa eft iniuria,qua Afotus no tam Principes quàm Deum ipfum creatorem SC gubernatorem uniuerfi mundi, ciuilis magiilratus autorem aftecit. Ad quam ulcifeendam re(fiè quidem amp;nbsp;uerè hîc dicit D.Brentiuin infeeffeinuetflumzfed acerbius inueefîû efTcjid uerô mcntitur.Quid enim poteftacerbiusdi(flumuideri,etiamfi acerbifsimè dicaturin cum qui in iniuria perfeuerans,in fecunda parte Defenfionis fuæ non folum nofiros, fedoptimos quofqj etiam fuaî partis Principes ÔC Reges cum fuis Præla* lis comparando,tantum interefle dicit inter Prælatos fuos ÖC fecularcs Principes,quantuminter Deum amp;nbsp;qui eiferuiunt: Principem huius culi,amp; eos quiipfi feruiantjinterfit.Caput Afoticç ccclcfiç hadfenus con* culcauit pedib.magiftratû ciuilê, 6C in eo conftitutos Reges Ô6 Principes. Draconis uenenatifsimi fquamaputidifsima Reges ÔC Principes in offî* cio fuo feruos acminiftros facitDiaboIi. At quos homines tam atroci mm riaafficitpEoSjde quibus Deus de cœlo loquitur, Ego dixi,Dij eftis,amp; fi* pfat.St, Itj excelfi omnes. At quodofßcium tam contumeliosèin diaboh'enmini* fteriiim conuertitflllud quod D.Paulus uocat poteftatem diuinitus ordi* Kotn.tj-natamiillud cui omnes Prophetæamp;^ Apoftoli paruerunt: illud cui unige* nitusfiliusDcilefus ChriffusDominus cœli amp;nbsp;terræfubfjci,ac quod non debucrat,ne alijs ofFcndiculo ciïet,atqj utad debitammagillratuiobedi* Mdtó.iT» cnciamiuxtadiuinam ordinationemreddendamfuo exemple omnes ho* mines inuitarctjfoluere non eft dedignatus. Hac demum atrocifsiina atep Afotica ciuilis magiftratusiniuria, impuris Afoti manibus fcripta Af à me leâa,uirumDeifan(ftæ memoriae d. l v th e r alibi dcplorantcm ueredeteftandam mundiingratitudinem, ucrifsimedixifteanimaduerti, mundum pro reftauratione Euangelicæ dotftrinae longe aliam gratiam Deodebere,uclpropterfolum magiftratum ciuilem,quern uindicatum ab ind^nifsimo iniquifsimo^contemptu Afoticorum,fuæ à Deo ipfo conceflæ dignitati reftituerit. Sed banc ingratitudinem,fi mundus impu* nenonferet,quod premium, putas,rccipiet Afotus pro tam cotumeliofa in magiftratum iniuriaf ad quam D. Brentius pro fuo officio uindicâdam multolenius Afotum traeftauit quàm meruerat. Qriarenihil habet,quod deBrentijacerbitateconqueratur. Priufquam autem ad caput fequens progredior,hoc etiam hîc nota tu dignum eft, quod Afotus aliquot Apo* ftolicarumEcclefiarum exempla commemorâdo inter caeterahæc uerba Pauli ad Gal.citat:Eram autem ignotus facie Ecclefijs Iudçæ,quae erant in Chrifto. Ac his fua uerba affiiit : Nam Ecclcfiæiftaeuifibiles erant, uide* bantep alios.Qpibusideo Paulus ignotus eratfacie, quia non adierat ilia locapoftconucrfionem. Dicatigiturnobis Afotus, an PaulusEcclefias cireChrifticrediderit,ficuteas etiam appellat, quasnonduuiderat, tam* etfi externeuifibiles erantf Et an Ecclefiæ illæ Paulum uifibiliter quidem, nondum tarnen facie , fedfbla fama notum credidcrint uerum Ecclcfiac Chrifti membruf'Qiiid hefitas AfotefDic inquam,an illç Ecclefiç fuerint a Paulo creditæ Ecclefiæ Chrifti, quas Paulus nonuiderat,acaliquas ea* rumnunquamfortafsisuifurusfuerat, cum tu contendas earn folum nos

0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 N c A P V T X1 11 r,

credere Ecclcfiam Chrifti,quain uideamus.Quid/quôd unfuerfal» fia uifibilis à nemine unqiiam to ta cft in'fa oculis, fed tantum particulate* uidenturzôC à quitus non uidentur,creduntur, ut Paulus à fe non uifas cre diditChrilhEcclcfîas. Et fi maxime externorum fignorum rationcuidt' antur,in illis tarnen eleôioculorum afpeduino funt expofiti.Ledoribus hic conijciendum relinquOjquid refpondere pofsis.

HIcautor commendatfeipfum,amp;ambitiöse commémorât aliquot défias, in quib.uelutiper gradus progrediendo àfacro baptifmate ad pharifaicû monachatum defecit:amp; poftea inmonachatu ufcp ad facet' d otium Mifsificumita profecit, utfeinToletanaEcclefia, facer do tio elfe confummatum glorietur. At eiufinodi profedlu non modo, ut dici folet, ab equisad afinos,fedàfuperis ad inferosdefccnditur.Cûm natus elfeseX tuis parentibus filius iræ,omnium hominum communi generationis mo do, Complutenfi ecclefiæ, in qua renatus es, ut dicis, facro fonte, plutf mum debes. Illius enim minifterio per baptifma receptus es à Deo in gta* tiam, adoptatus in numerum filiorum Dei, amp;nbsp;Chriftiano ordini adlctp ptus. Cur autem in hac gratia prima non perftitifti, fed defertorhuiusot' dinisfadfus excidiftif AnChriftianorum ordinealium quacrebas Domi' nici, Francifei, Bencdidfi, aut alîus cuiuslibet hominis, fandlioremt' At Chriftianorum ordo eft omniûfandfifsimus, quemunigenitus filius Dei, Sandfus fandforum inftituit. Sicut autem ûnêlilsimus, ita ÔC perfedifsP mus.Iuxta uerbum Chrifti ; Si uis elïeperfe(fius,uende omnia quæhabes, Mdttfe.iô. 0^ dapauperibus,ueniSCmefcqiiere. Qpinieuultfequi,abnegetfeniet' ipfum. QÎiodin baptifmate tefatffurum noueras. Qiiid ergo in mona' chatupharifaico, quidinfacerdotio mifsifico quærebasr Nec fanduni, nec perfedlum,nedum Chriftiano ordine fantftiorem amp;nbsp;perfediorern, fed faciliorem,fed molliorem,fed delicatiorem, fed tutiorem. T aies enim funt omnes monachorum facerdotum ordines ueftri quantumuis ue-ftra opinione duri amp;nbsp;difficiles,fi cum ordine Chriftianorum ÔC cum ipfo' rum uiuendi SC moriendi régula conferantur. Hic enim eft ordo difficili-* mus,durilsimus,pcriculofifsimus, in quo tarnen folo amp;nbsp;innullo alio hO' mines faluari polTunt. Age igitur mi Afote, memor efto, undc excide' ris: amp;redi cito ad primam gratiam, qua per baptifma cooptatus fuerasin M4ttb.x4, numerum SC ordincm filiorum Dei,amp;agnoftenonhancuelillam, fedfo' lam Ecclcfiam Chriftianam. Nam nos proprièloquendo nullam Tubin* genfem,aut Stutgardianam,aut Vvirtenbergenfem : fed quæ in Vvirten' bergenfi eft ducatu Stutgardiac amp;nbsp;Tubingæ per prædicationê uerbi colli gituramp;hofpitatur,folius Dei amp;nbsp;ChriftiEcclefiam agnofeimus. None' nim ita Chrifti una Ecclefia in plurcs diftinguitur, ut monach oriim amp;nbsp;fa' cerdotum collegia fine m onafteria diuerfis regulis, forma ueftitus, colo' ribus amp;nbsp;alqs notis diuiduntur.Cùm autem Afotum non fui tantum liono' ris caufa,fed fuarum etiam Ecclefiarum, in eisfe tam præclarû profedum fecilTe proculdubiô commémorer : quare ut ipfæintelligant quant hoc tanto fuoDodorefi'ntinfignes,audiant fairem hoc ipfo loco Afotum pri' mùm dicêtem : Itanos uifibilem fiCilli uifibilem agnofeimus Ecclcfiant. Et poft pauculos uerficulos interiedos hoc ipfum de nobis rurfus negan' tem:Qiiareillam,inquit,quam credunt ueram Chrifti Ecclefiam,inuifibi' lem efl'e alTerunt, arque ita incertam amp;nbsp;abfconditam. Hîc Afotus feipfum concilier cum feipfo,ne contradidorie de nobis affirmarit,quod de nobis è ueftigio negauit. Id ni fecerit,erfi nihil aliud dedecoris acceftcrit.noiiC' rit magno ornamento fuis Ecclcfijs, qui fibi in re una SCeadem, fiCineO' demueftigio tammanifefte contradicir, ne defit quod contra ueritateni dicat

D. I A C. B EV RL I N I AN N o T. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jp

dkat. Nos quidein(quanquani faftidfofum fit tones rcpeterc)urrumcp Ód uifibilern amp;nbsp;inuifibdem Ecclefiam dicimus, fed aliam atq? alïam, fine alio atque alio modo confideratam Ecdefiam Chrilli. Qiiam diftindio* nem, quia Afotus ut commentitiam infra reijeiet, ideo feipfum fecum, fp necalumnia,nunquameonciliabit. Nam Ecdefiamhabentem iicraex-' ternafigna Ecdefiac Chrifti, uifibilcm:quæueiô in cœtu uifibili abfeondi ta eft, amp;nbsp;ab oculisnoflris remota jdedforum proprijisimc dida Ecdefia Dei,earn inuifibilem efleponimus. Etquamuifibilem dicimus non pro* pterea certa eft, quia uifibi 1 is : fed quia certa funt Ecdefiæ externæ figna, uerbiDei prædicatio, amp;nbsp;legitimus uerorum facramentorum ufusiquibus uifisfignis,coetus aliquis hominû pro Ecdefia Chrifti certa, certo cogno* feitur. Ar nihiloincertior eft Ecdefia clcdorum,ctiamfianobis oculisno confpiciat. Multa enini non uidcnt,quç tantummodo crédita funt certifi fima.AnDeus,quemnemouidituntp,noneftcertus;*' Si,quianonuide* loh.t, tur,incerta eft anima hominis:incertum erit Afbtum efte hominem,amp; ha* bereanimam. Quapropter Ecdefia inuifibilis non incerta reddirur amp;nbsp;du* bia,etfi certa non fit propter certam gentem aur certum hominum genus, Cui fit alligata,ut uideri poftit. Qiialcm certitudinem fuæ Eccefip fe dein* ceps probaturum promittit,ira tarnen, ut in eo ipfo arundinea mobilitate fibimetipfi non conftet. Quod uerô,fi Afoti animum fpedes,nouo con* uicio NOVATORES noshîc uocat: adeonosnonoffendit, utetiamde* leder. Nam amp;nbsp;olim Chrifto Domino noftro prædicante dodrinam an* tiquifsimam,amp;inparadifoex ipfius Dei ore omnium primo prolatam, cen-t. homines obftupefadi, interfc coquirentes dixerunt: Qiiid eft hoe.^Qpæ dodrina hæcnouafEiufmodi autem nouitatis admiratio Scribas amp;Pha* Mrfrc.u rifæosuehementifsimèarguebar. Qiiorum offief) negledione,dodrina de remifsione peccatorum amp;nbsp;uita eterna,gratis per folam gratiam Dei iu* din's,per folam obedientiam ÔC fatisfadionem Chrifti mediatoris, 0^ per folam hdem hominis peccatons confequcnda,amp;5 quæ his funt cognata atep aftinia,ita obfoleueratatlt;^intercidcrat,ut quæpuerisôtfcnibus,ma* feulisfirquot; feeminis,liberis amp;feruis, diuitibus paupcribus, omniep homi* nûgeneri,lippis etiam ÔCtonforibus, piiblie anis amp;meretricibus, ut a pec* catis fuis ad Deû conuerfi faluarêtur, debuerat efle notifsima tritiisima^, eaab hisnonfolum pro noua ÔC hadenùsinaudita,fed Ôf ab ipfis Dodo* ribusEcdefiæ, fcnbisamp;Pharifæisproimpiaatr^ hæretica haberetur,ut Nicodemus etiam non magis Chrifti dodrinam, fibinouam fucritadmi* loh.j. ratus,dicens:QiiomodopoftunthæcfierftQiiàm ChriftusNicodemiad* miratione, incredibilcm ueræ dodrinæ falutis ignorantiam in fummo Ec clefiædodoreteftificante ( de Chrifto humano moreloquendo) obftu* pefadus fuerit dicens ; Tu es ille magifter Iftaelis,6dhæc ignorasi^An non igitur in ftuporem uerteretur Chriftus, fi quidem Afotum nolfet (Nam pfeudoprophetis fe etiam aliquando confeflurum prædixit: Nunquam Mdtth.7, nouiuos,difcedite àme qui operamini iniquitatem)atqB audiretnon uul* garem dodorem amp;nbsp;gregarium militem,fed iadantem oc eftentanrê fe fa* cerdotio confummatum amp;nbsp;primarium defenforem ueræ Ecclefiæ,Noua* torum conuicio inceflere eos, qui non nouam dodrinam afferunt, fed o* mnium uetuftifsimam falutis dodrinam ex Prophcticis amp;nbsp;Apoftolicis feripturis ipfius Chrifti diuina adiuti gratia renouant arque refiaurant. Quam in fuaEcdefiaobioletam amp;nbsp;extindamiam pridem fua 6c fuorum Prælatorum negligentia fuiflè, Afotus hoc fuo côuicio tanquam proprio indiciofatis prodit. Poteram hîc ÔC lofiæ Regis laudatifsimi temporum 4.Rlt;'g‘ pluribusmeminifte. Quibus cum cftètliberLegis,quiimpiorum etiam dodomm negligentia iam diuamiflijsfucrat, Dco monftranterepertus:

4» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N C A P V T X r.

Nouaton's conutcium ïmpiorSûcrificulorû tantopcrcno exhorruit,qii^fl cultus uetcres nouis, fi quidem tempons fuccclsjonc fpeeftemus ; fin ucfô doefinnâ in libre antique Legis nouiter rep er to contenta,confiderareuO luerimusjfalfos amp;nbsp;impies,pijs amp;ueris cultibus,longe ante téporeperprC’ phetâMofen à Deoipfotraditisamp;inftitutiscómutandorenouauit. rum ut firn breuis, exemple Chrifti ÓC lofiæ régis, propheticaî ÔC apoftoli-cæ dot^rinæ nouitatê apud Afoticos contemptû, ipforû doëlrinæ ÔC cul' tuum(quam bis false ptexunt) antiquifsimæantiquitatipraeferêtes,ueros pies Dei cultus ab Afoticis ac quibufuis alijs, partim deprauatos, pat' tim abolitos, ncc conuicio Afoti deterriti, ncc ullo labore defatigati, ficut coepimus, ita Deo,uti hadenus,fic amp;nbsp;deinceps nos iuuantc,ubicöq5 loco rum poterimus,nouare atep renouare, reftaurare atep reformare^gredic' mur: iam^inipfo operefumus,utamp; Afotus,finonomnino deploratus etgt;bef,4. fuerir,ab inueteratis erroribusreuoccturamp;rcnouetur fpiritu mentis fux per iuliciam 8C fandlitatem ueritatis, quo Deurn uere per Chriftum agno feere,agnirum^ nobifeum uereac perpetuo colere pofsit,

PRius^ad certamEcclefiam oftendcndäaccedat,ab eopropofitofiW aliquantifper digrediundö hic ait, ^pter impedimentorû nefeio quo' fum amolitionem,qab aduerfarqs ipfi opponant. Mos omnino hicgcroi dus eft Afoto,amp;ipfius modo nobis uiuendum;fequendus^ ordo,quiipfi «ifus eft optimus,quan^ fit admodü dC confufus ÖC obfcurus.Impedimeu torum aût,quorûmentionem facict, ponitordineprimum, fanóitatêbc' clefig:quam quoniam Afotus ipfe in Prolcgomcnis D.Brentiü potifsimu prçdicalTe fatcf,atcp de famftitate Ecclefiæ,etfi multa hic blateret,fan(^io' ra afferre Afotus no pofsit:amp; ego,quacBictius de ucra famftitareucreEc' clefi'æ Chrifti uerifsima dixit,ilhs hic ; epetendis adîû age rc nolim:præfcf' tim cum inmarginalib.noftræ Cófefsionis gloftcmatibus fuis Afotusafnr metSC dicat:Hæc quæ ad fantftitatê pertinent Eccleftæ,fufhcicnter expH' cata SCjccrrifsimafunt. Qiiomâgismirandû,hominënô more mentis hoc loco aufum dicere, D.Brentiü faneftitatis Ecclefiæ dilucidaamp;f cepiofipd’ cationeEcclefiâ incerta SC ignotâ ueluifte redderc. An fmóitas Ecclcfix Certifsima, SC tua ipfius fententia, à nobis fufficienter explicata, rurfus tuo ’ ipfiusiudicio incerta Sc ignotâreddit Ecclefiam.''NcgatPhilofophus pro ' blemata illius aut pofitioncs in difpuratione ,ppofiras elfe confiderandas, . qui no certp aut probabilis ratióis afsignatiôe egear:fed uel pœna dignus fitjUt qui quærcrer, an Deus fit colendus,ÖC parentes fint honorandir' ud fenfu indigcat,ut qui dubitarct,nix albanc fit an nigra f Plis addc,ucl eilt' bore opus habcatjUt Afotus uolcs efle Doeftor legis,animo captus no telligitqloquaf: nccphîcattendit,quid pro fc aut pro nobis,contra fe ant Cotranos uel affirmer,uel neger. Ad alia igitur,quitus fibi pulchriusuidft fapcre„pcedimus.Iuftâimpudêtiçrephenfioncm,inquam apudD.Brcn' tium inciderat,qj dixiffet,nullârequircndâ gratiam autintcriorêuirtutéin membris, uel miniftris Ecclefiæ, hacrimula eftugcrc conaf, q? non dixerit ^rfus gratiam nullä 8C interiorê uirtutem requiri : fed ut ad Ecclefiä perti' ncant,5C eins munera integra perficiat, fufficereSCpublicä.pfcffioncmi’' deiinmembriSjSClegitimâuocationêinminiftris.Dequoloco cap.etiâ?, nónihil attigimus.Num autem Afotenefeiebas D.Brentium loqui dcuc' rifsime Sc ^pnjfsimè diefta 8C crédita elccftorû inuifibili Ecclefiä C Curigir non deinuifibilis Ecclefiæ gratia 6C uirtute interna, quid fentires, apterc' fpondifti.''Sedcum tua refponfione ab inuifibilicIeeftorS Ecclefiä, dequJ erat quçftio,ad uifibilem Ecclefiä, 6C eiufdem Ecclefiç membrorS externa amp;nbsp;publicam fidei profcßioncm.öC ad eiufdem miniftrorum legitimam «o catioflo”

cattoncm tc coucrtiftif* necdum tarnen in ccclefîç miniftn's htè defungen-’ tibusmunerefuOjamp;inmembris eiusad eandcm ecclefiam perrincnttbus, nullam internam gratiam ÖC uirtutem requirendam,planum fecifti. An'ne ctiam externa profèfsione aliquis diccre poteft Dominum lelum, mfi per «.Cor.i». Spiritum fanólumf'Ad miniftcn'um uero doccndi qui adhibebuntur,quæ cn't alialegitima uocano quam quaiam accepta gratia amp;nbsp;uirtute fpiiitus ad docendum fanam doc^lrinam, ÓC adcontradicentes conuincendos ido neireperti eligantun'n miniftros EcclefiacfFalfum igi'tur eft,quod nullam gratiam aut uirtutem internam requirêdam dixifti, lèd ftiffîccre extemam pofclÏÏoncm fidei ÔClegitimam uocationem, ut aut aliquis membrum fit Ecdcfiæ, aut rite ei'us munera obcat,cum fine interna Spiritus fancfîi gra* n’auirtute,necpublica fideiprofcfsio,neclegitima miniftrorumuoca* tio fieri amp;nbsp;conftare queat.Qiianquam hæc gratia amp;nbsp;uirtus requifita ad ex* ternam fidei profeflioncm,0lt; ad legitimam miniftrorum uocationê,adcp totiusEcclefiac acdificationcm, non fit ilia uirtus ÔC gratia faluifica, quaea DeofojisinChrifto elciftisper Spiritum faneftum conferrifolet. De qua, utdixi,quiaD.Brentius in difputationc de Ecclefia faluandorum potifsi* mumuerba facit,Afo tus autineptus de eadem Ecclefia eiufdem^ interna gratia amp;nbsp;uirtute faluifica non refpondit ; aut impudens in eius membris ôi. tniniftris gratiam ac uirtuteminternam nullamrequirendam aftèruir. Ve* rum rimulam, quam ad clabcndum hiefibi aperire uoluit, ut maxime non polTemus obdurare,ne tamê elaberctur,alia parte tencri poftet. Ponamus cnim ualerc, quam fuorumuerborum explicationc hic adfcrt, gratiam ui* delicet internam uirtutem no rcquiri,ut ad Ecclefiam aliquis pertineat, eius muneraintégré perficiat, fed fufiîcere ad hoc cxrernam fideiprofef fionem amp;legitimam uocationem.Tum ergo dicat nobis Afotus,nunquid non multi in Ecclefia fine gratia SC uirtute interna clccftorum folam ha* bcant externam profefsionem fid ei legitimam uocationem f Nonnulli uero an in eodem coetu praeter profefsionem externam fidci fîClegitimam uocationem, habeant etiam gratiam ÔC uirtutem internamf’ Dicat de* indenobis, an'non hi abillis inextremodie ,ficut ouesab hircis, triti* M4tth. cum à paleis fint fegregandi Si horum nihil negari poteft, nec illud faluo i’üquot; u. pudorequifquam negaucrit, Ecclefiae congregationem in hac etiam uita, in Ecclefiam uifibilem habentem externam profefsioncm fidei ÖC legiti* mam uocationem, Sdin clctftorum inuifibilcm Ecclefiam eftediftinguen* dam,quæultraexternam amp;publicam profeflioncm fidci, internam ha* bcatuirtutem 6C gratiam, quafaluctur. Atqueitaficrct,ut Afotusfima* ximegratiæô^internæuirtutis de Ecclefia à fe negatæ repræhenfionem, adhancEcclefiædiftincftionem clanculum hic amp;nbsp;tacite confugiendo effu geret’.huiusipfius tarnen diftindîionis àfe pofteàreprobatæattçrcicdlac, impudentiac impudentioris iuftiorcm repraehenfionem apudomnesin* curreret. Id quod magis colliquefcct ex teftimontjs, quaein fequenti capi* te fibi de fanditate Ecclefiae producenda putauit.

HIs,quaeinScripturis extant, fanôitatisEcclefiae cncomfjs, Spiritu» Domini profedîô non laudatmanifcftè falfam 6C profanam Ecclefiæ Afoti ÔC quorumlibet aliorum nonretinentium uera amp;nbsp;certa fignaEccIe* fiæ Dei, nec ornât in uera Chrifti externa Ecclefia numerofam hypocrita* rum turbam:fed folam felccftam paucitatêclecftorum tantis preconqs cele bratatcB exornat.Dê quib. folisD.Apoftolus adEphcfiosait: Elegitnos Epj,’,, in Chrifto, antcquàm iacerentur fundamenta mundi,uî eftemus famfti 6d irrcpræhenfibiles coram ipfb per charitatcm.Ac Afotus quantus quantus fit,tantum tarnen hypocritam effe (fiqufdemhoc nomine dignus eft, qui

fibi nullum locum in uera Ecclefia externa manifeftæ impictstis defenfiö' ne,ne quidem ut hypocrita reliquit)aut hypocritarum patronum : uixnU' hi periuadere poflum,utucreexiftimctlocosde fancflitate Ecclefiæàf« citatos ad hypocritas etiam, amp;nbsp;non ad folos eletflos pertincre. An ad E* phefios hypocritac intelliguntur eile fponfa Chrifti diledîifsimaf An EpJ7.t.4,î. Chriftus hypocritarum caput f Anipfefaluatoreorum tanquam fui cor* poris;' An pro hypocritarum EccleGafe tradidit,ut cam ianÆficarctî' gloriofam fibi fponfam fine ruga SC macula,faneftam 6C immaculatam red^ VoÀn.t. derctf* Tradidit quidem fe Chnfius,quod ad opus redemptionis attinef, pro omnibushominibus, fed quiredemptionis fruôumfentirent;fepro fob's eleefiis tradidit, uteosfandfificarct lauacro aquae peruerbumuitæ. t.Tlm.}. Qyîuerôquæfocolumna 6C firmamentum ueritatisdicenturhypocritæ, cumipfahypochfisuerbis Scfadîisfitlongèomnium mendacifsimar' An Wdtffc.itf. in æternum fundati funt à Deo hypocritac, utportæ inferorum aduerfus eosnon præualcantf cum hypocrita nullus dici pofsit, quin portas inquot; ferorum ipfa hypocrifiarmatas contra cum iam præualuiflc fignificetur.

, Nifi forte hypocrifis una cum alijs peccatis ad inferorum portas non ' pertincat. An uero Efaias fenfit mifericordiam Dei nunquam recefi furam ab hypocritis, ac fœdus pacis perpetuum fore cum cisC Vcrùm prætermifsis reliquis locis, quæ folos elcCfosconccrnunt, uel hæcfob cantionum de hypocritis ÔC Chrifto fponfo canitur : Tota pulchracs, M4fl? i macula non eft in te c' An'non hypocritæ afsimilantur fepulchris de* albatis , quæ non tota , fed externe tantum fplcndent, interne autem fœtent f Aut hypocrifis non eft macula f Qiiare ut breuiter concluquot; dam , eximiæ promifsioncs SC præclara encomia fantftitatis Ecclefiæ, ad folam elecftorum Ecclefiam fpeClant, quæncra ôif fyncera Ecclefianiquot; hil ucl manifcftæfalfitatiSjUt Afoticazucl occultæfimulationis,ut hypOquot; critica habet,

Q.uæinhoccapitecxfcripfinis recitantur nomine ÔC dono fandtitatis partim collata,partim in poftcrum conferenda Ecclcfiæ priuilegia, cæ ucquot; ræ Dei Ecclcfiæ non adimimus : fed Afoticæ Ecclcfiæ non concedimiis, in co nobis adftipulante ip fa experientia, cuidentifsima rcrum d ub iariim probatione, Vbienim, quam Afotus iaditaqinipfius Ecclefia quærcnda eft cognitio ucritatis cum uitçpuritateconiuntfta c* Hoc priuilegium Afo ticam Ecclefiam nonutendo, profeefto amififie,fi quis dubitat, dolt;ftrina ÔC uita eorum infpc(fta,0L cum primo epiftole ad Romauos capifc atep Oquot; mnium omnino hominu iudicio collata,non iolum ccrtioqfcd amp;longeO' mnium certifsimus reddetur.Qiiam ucro tuAfote nobis narras in Ecclefia tua perpetuam afsiftentiam Chrifti ôd Spiritus fanefti cum omnib. fuisdoquot; nis,Dci item gratiofam liberalem mifericordiam, ueramep peccatoruiu remifsioncm ÔC conuerfionem c” cum fyncera prçdicatio EuangeltjSCci' dem certaperfuafio credendi, fine quibus Deus pater, Chriftus filius Spiritus fancftusnulli cœtui hominum uult affiftcre, quantum ccelum 3 terra, tantum abfint ab ecclefia tua. Monftra nobis unumintua ccdcquot; fialocum,ubi lÿncerè prçdiccturEuangelium. idenim fimulutfacercuit aliquis bonus SC pius apud uos coeperit, aut docendi officio fubmoucnir, aut in exilium eqcitur, aut uita priuatur. H^c à te tuisep fieri, nifi fis imquot; pudentifsimus omnium, etfi inficiari non pofsis : tarnen te hie uanifsinit iaeftarenonpudet,fynceram Euangeltjprçdicationcmapuduos florcrc. Exulantc autem à ueftra ecclefia Euangelio, in quonam angulo abdis latuit indiuidua Euangclij comes , certa uidelicct Euangelio credendi pcrfuafio,ne unà (UtnEuangelio expeUerctur£ Agnofcisne quam Ecekquot;

fîam fonct haec uox : Sed nclt;^ illud aflcrcndum cft, oportcrc eos qui ucrè viJe decre iulhHfatifunt,abfqî ulla omiu'no dubitanoneapud femetipfbsftatucre fc Triden. clïe luftiticatos,neminemqj à peceatis abfolui fiCiuftificari, nifi eü qui eer* nbsp;nbsp;nbsp;(^^.9-.

to crcdat fe abfolutum ÔCiuftiHeatum eiïc, atqp hac fola fide abfolMtioncm ô^niftificationem perfid. Hane opmoruocemagnofcis. Siigitunn fcri' pturis prælertim Euangelicis tarn apertapromfisio remifsioms peccato-rum,tarn apcrtaprædicatiogratiæ, tam ccrtadcftruÆo omniû men'torS noftroru in remilsione peccatijUt ipfe hie admirari cogaris : unde tarn ob-fcuraamp;dubi'a perfuafio eredendiaperto SCcertoEuageliodcgratiaDei remifsione peccatorum,ut uere iuftificatis (fic enim loquimini) abfquc ulla omnino dubiranone apudfcmctïpfos ftatuendum non firfe efle iufti-ficaros C Siecine apertae amp;nbsp;certac promfisioni gratiæ amp;nbsp;remifsionis pecca-torum nobis in Euangelio propter Chriftum falt;flæ corrcipondere debec nofira credcndi dubia perfuafio f quid abfiirdius amp;monfirofius, ut non addametiam, in Dcum contumeliofius à quoquam dici poteftfSiqui-dem noftra obfcura SC dubia perfuafio apcrto amp;nbsp;certo uerbo Dei crcden- t di, Dcummanifeftc mendacij arguit. Qiiodtanquam benefadfum lair-danf,quiuerbo Dei apcrto credcndidubiam pcrfuafionem,lioc cfijfacri-Icgam dubitatioucm prædicant.Inquauerô ecclcfiacertifsimam creden-diBuangeliopcrfuafioncmjhoceftjCertam propter Chriftum indu-bitatam fidcm gratiæ, remifsionis pcccàtorum SC iuliificationis noftræ noninucneriSjineane certainfpem falutis æternæ ÔLpatientiam confo-lationemquein omnibus tentationibus amp;nbsp;afflitftionibus te inucnturum fpcrcs, quæfine fide non modo non certa, fed prorftis nulla efle potcftd Qiiemadinodu autem non nifiex certa fidefpes ctiam certaSt quænon pudefaciat,oritur:itaexutroque,fide uidelicet Sdfpe fimul, Dei SCpro-xirni gcmina dilecftioprogeneraturperSpiritumfancftumdiffundentcm Row.gt;. cam in corda noftra. Qiiare quæuidetureftcin ccclefia Afoti Chriftiana fharitas,non eft nifi ethnicaquædam humanitas, cum ex fide St'fpc tan-quäneccflarijsSC legitimisparentibusper S.S.nonfitprogenita.Vcrum per impofsibile pofito,cos fine uera in Chriftu fide Sdfpc polFe habere cha ht.rtcmChiiftianam, eaetfi uirtus fit omnia adimplens præccpta diuinæ IcgisrnS tarnen,utAfotus uult, in hacuita omnia præcepta per charitatem noftra perletfteadimplentur. Alioqui ein caput fubfcqucnsxv 111. Afoti eftet fupcruacuum de pcccatis fan(ftorum,quæ nulla efle pofl’ent præfen teuirtutc,qua præccpta Dei in hac uita impleantur.Implcta enim lcge,nul larcliquamancntpeccata. Qiiareinchoatur quidem acceptis in hac uita Spiritus fantftiprimitijspercharitatêinrenatisnoua fccundu omnia præcepta legis obcdientia,fed ca in future demum fcculo abfoluitur atqp com plctur, cum Spiritusfantftidccimas acceperimus. Idem indicium faciendum eft de exauditione prccum in ecclefia Afoti, cum ipfa pias prcces nul lasfunderCjinuocationem nullam nominis Domini facere pofTe cöftet,in Rom.io. quemnoncrederefirmifsimarationeprobatum eft.Verorum autem facra mentorum Icgitimum ufum quis eis cocefTerit, qui licet in nomine partis, àCfilij Sc Spiritus fandlfiquod etiam hprctici poflunt,uerè baptifent : tame præterquam quod hoc baptifmatis facramentum multiplicitercontami-nant,alterum cœnæDominicæfacramentû,mancum, mutilù St rruncatû, ita profanarûtjUt iam non integrû ac propterea nullum habeant facramen tum.Hîc aût ubi de participatione Sacramentorum declamitat,obiter nobis Afotus fpecimen fui doniinterpretationis fcripturarum edidit locum Efaiæ LX VI. ad facerdotq mifsifici ordinem,ut ipfe uocar, detorquendo. Qiiafi uero facerdotes SC Leuitas à Deo afîumendos Efaias defignarit Leuitas Si. facrificulos Afotfeos, ipforumç Si abfolutionê Si mifsificatio-

44 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IM CAT* Vf XVÏII, ‘ nbsp;nbsp;'

ncm hiftnonfcam ftio uaricinto approbarit. Proculjprocul inquarrijabfit Proplieta Dci farufbfsimo tanta ucfania.Non em propheta de rafis amp;nbsp;ran* cido oleo unÆs facrificulis miïsifids uaridnaturjèd de facerdotib. ÔC Lc' Rowj.u. tiiris à Deo conftitucndis ac côfecrandis undione Spiritus fandi,ad offc* renda corpora fua in hoftiam uiuentcm,fandam,rationabilem,Deo® at* ccptam.Chriftus enim^qui ftccrdotiumLeuiticum copletis omnibus rigiJ ris finiuit,nuUum aliud miisifiicum externum,fed fpiritualefacerdotiSinlü tuit,fecudum quod omnesnos Deo fuiifedicimur Reges SCfacerdotes.

i.Cor « ^3t,quifacramentum adminiftrant, quam ad eos quiillud fiimunt ininc-’ moriam Chrifti.Nam in fui memoriam nofolumadminiftrandum,fedSi: fumendum præcepit.Ex his tarnen fibi aliquos delegit,non ut externe ali' Mar uh nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fedminifterio uerbi docendo Euangelium

Hflgt; »0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;defacrificio Chrifti femel in cruce pcrado,amp;^perpetuo^

Hcigt; 7. i*obis orandi SC intercedendiad dextramPatrisfacerdotio,dicens:ltedo/ Matt.ult. ceteomneisgentcs,6Cc.Item,AccipiteSpiritumfandum;quorumrennfc-' Ioan.10, ritis peccata,remittunt eis,8iCc. Porro dediuinorü muneruaffluêtia, deEc clefiaï in omnem terra propagatione, de perfeda eius ufqj in fin cm perfe* uerantia,de concordia ó^unioneinfide, deobferuantia mandatorum,d2 peruentionead primam,ut Afotus ait, ultimam beatitudinem, omn» [ ab Afoto belle dicuntur : fed ea no in Afotica,fed fola Chrifti Ecclefiain-ueniuntur. Vbirurfus,utanteafacpe,ad piorum LedorumiudiciumprO'’ uocamusn’pfi utiudicent,analiquid calumniofèaut finifirè interpretado, utAfotus in huius capitis fine criminatur,in ipfius didis dcprauaucrimus« Sciens prudensep nunquam committam,utfalfus teftisin Afoti uerbisud intelligendis,ucl exponendis reperiar.

Qiiis noftrij,obfecro,unquam negauit, fandifsimos quofqj pcccatom nocficexpertes, utineoprobando Sotusfibi tantopere fudandumcffe putaritdortafsis ignorat,hanc ipfam fententiä, omnes fandos elfe pecca* tores,nofiros,ö^ quidem nouos homines D.Lutherum,Philippum, Brcn tium,in omnibus fuis fcriptis,afierere atep tucri,c5tra ueteres utres plcnos ebria pcrfuafionc,fc nonfolum debitam diuinæ legi obedientiam præftî' re,fed ÔCultra debitam diuinçlegiobedientiâaliquid tum pro feipfis,tuni pro alijs fiipcrerogarepoffeiautSotus nobisoftendat in ecclefia aliqua alia,quam in fua doccri,Chriftum ad legis diuinæ præcepta obferuatu nc' cciraria,adicciire libera côfilia euangclicafltem prçdicari SC celebrari,qvj uocät,fupcrerogarionis opcra.Qjiid,malum,igitur fibi uult hçc Soti lata Sc fucata pcccatorum in omnibus fandis confefsior' nemo certe diui' næ legis exadioni debitam obedientiam præftat,qui peccato no omnino carere dicitur.Nei^ enim alia de caufa nemo omnium in hoc mundo uiu^ tium hominum peccato carere dicendus eft, quam quod nullus reperitur, qiiiintegramobedientiampræftando, per omnia diuinælegi fatisfaciat* Qiiid igitur,quæfo,fupererogarc bonorû operum cenfendus eft, qui prO' pria confefsione peccati obedientiä integra,ac diuinæ legis Cxadioni cO' refpondentêjfe no foluifte fateaturf At humilitatis eft,in iufticia ctiä ped^ diftima peccatum agnofeere. Nouimusuanam eftè SCmendacemhuif*' litatem pharifaicam, fiue monafticam. Nos autem uerä SC Chriftiana!^ . humilitatem agnitionis 6C confelsionis peccatorum in omnibus fanÆ^ ftotâru ^eb'i rcquirimus, inqua,utD.Ambrofiusait, nihil non folidum, huius^bo* ni propriétés in confefsione eft gratiæDei, quætotarepellitur,nifirota tnlt;i,ad Df« fifcipitur. Gratiaautem Deitota hæc eft,quæno folum operantetn tftftrtaJein choantê nouam legis obedientiam inhacuitaper Spiritum fandum

uat:fed debits quidc, atno prçftitâintegralegis obcdiêtiâ, omncscp trâC gvefsiones ,ppter folius Chriftï intégra, indebitâ ac^ omnib. (upercroga toriâ obedienti'â,omnibus fanA's per fidem in Chnftum côdonat atcp re* niittit. Hoc loannes Si lacobus apoftoli,hoc Daniel amp;nbsp;Efaias fandliisim» prophetgfenferûr.Qiiocirca uanû eft, quôd Sotus Danielem fua abftinê-tia puritate,magnâ fut urorQ cognitionê,Efaiâ autê uifionê Dei, fua ma gis dignitate promcruilîc, quàm gratuita Dei dignatione confecutos elle Eribit,qin ambo fefe in confpec^ii Dei peCcatores elfe, fine ulla hypocrilî amp;fimulationeiunt côfeisi. Sacerdotêuerô Zachariam qui potell Sotus dæere^p fuis peccatis obtulifle fecundû apollolum Paulum, que cum fua coiuge iuftum fuilTe coram Deo in omnibus præceptis ÔC iuftificatio* nibus Domini irreprchenfibilem ueriâtum fuilîè Lucas Euâgelifta teftat, nifideiulliciaHdei coram Dco,amp; deuitæinculpatæcôuerfatione coram hominibusEuangclillâ locutum fuilfe Sotus côccdatdNam iulliciafidei coram Dco,amp; uita inculpata corâ hominibus,nihil prohiber,quin fua na» tura fine in hac uita Ôd maneât peccarores omnes fandii,qui nô carentia o-maispeccati, fed omnium peccatorûfuorum ueniaôCignofcentia,ppter Chnfnqperhdem coram Deo iuftificant. Id qd oratio Dominica fandlis omnib.cxæquo dicêda, triflifsima D. Pauliy.ad R.om.qucrimonia,SCco--mnnis omniû fandlorû experiètia abundc côfîrmât.Qiiâ de peccatis, qui-Igt;usOmnes fandliin hacmortali uita funt obnoxij, fentêciam apertifsimis tcftimontjs Ôl exêplis fcripturæfirmarâlanrflos etiâ Patres fccutos fuifle, nos,Dei dono,multo melius nouimus,c^Sotus alios unquam docere pof’ fit,fîquidem ipfc Patresnô modonô intclligit,fcd amp;iudicio exferipturis nôiniormato,nedum côhnTiato,muItaquçinPathbusculpandafuerant, tanquam laudâda adprobat atep cômcndat.Nam inter ueteres Patres fan-tfiifsimusaccôilantifsimus martyr Cyprianus,qtidianapeccatainfandlis fermotù nun(^dccfrercdlèccnfuit:r)sucrô extcrgcndisincôfpeôtuDei, qtidiana de Eleemo ûcriHcia nô decn'c,nô redtè ftatuir.Nam interrogâti, Qjiæ nam funt ilia fa fytm, crificia tjtidianaf lîcfpôdet Cyprianus,iulliciiE amp;nbsp;mifericordiæopera.for dcseinquafcûtj poft bapniina côtrahimus, clcemolynisabluimus.Etfta timaddit: Loquif in fcriptui is fpiritus S.amp;f dicit,Elccmolynis ôfhdedeli-tfiapurgantjnô ufiq5 illadclidla quefuerâtantccôtradîa.nâiliaChriftifan , guin’amp;fandlificatione purgant. Qiiid audio fmdlilsime martyr Cypria-ne^Anullum cfl genus peccati,quocunrp rêpore,5Càqbufcunlt;j côtraha-tnqquod nô per folius Chrifli fanguinê,lcd per aÜqd opus noflrum,tan^ per qtidianum facriricium extergaf cxpicturcpr'Longe,loge inquam,aha mês eftôi fenrentia Ioannis apoftoli ôc cuâgeliflæ, qui de peccatis quæ ôd in carne rclinquunfur,SC à fandlis per omnê uitâ cômittunt,fic feriptû relt quitiEt languis lefu Chrifti emundat nos ab omni peccato. Si côfitcamur s. peccatanoltra, fiddis eft SCiuftus, utremittatnobis peccatanoftra, nbsp;nbsp;e- cr».

mundetnosab omniiniquitate noftra.Si quis pcccauerir,aduocatum ha-bemus apud patrein,Iefum Chriftuin iuftum.amp; ipfe eft,ppiciatio pro pec catis noftrismon pro noftris aût tantum,fed amp;nbsp;pro toiius mundi.Habere-mus quidê,quo excufareCyprianuin poftcmus.nam Cyprianus uidef re-fpexifte ad fuorum temporü cófuerudincm, qua reccns conuerfis ad fide nullaimponebar fatisfadlio prætcritorû pcccatorum canonicaifcd quæà baptifatis in Chriftû poftca peccata cômittebâtur, ea publica pœnitentia amp;fatisfalt;ftione erant expianda,non quidem coram Dco,ubi nulla nifi fo-liusChrifti fatisfatftio locum habet,fed tâtum corâ ecclcfia.Hanc uerborû Cyprianiintcrprctationcfi Afotus admitfit,habebimus excufatûCypria-num duriter admodûloquentêdc noftris facrificqs ^tidianis, quibus ex-plentur peccata poft baptifinum cômtlTa'.fîn uero Sotus urgens uerba Cy

priani cotendit, noftra opera effe facnficia quotidiana, hoe eft,méritai pianonis S)Cremifsionts peccatorû eoramDeo, excufare Cyprianum at(^ euminhacre fequinullomodo poHumus, aut debemus. QuæfaenhcU enim quotidiana nobis fingit Cyprianus ex operibus noftris,ad extcrgcn da peccata coram Deo,non fine iniuria fanguinis Chrifti, quo fohim pet' cata ante bapnfinum,nô autem poft baptiimum c5miftapurgari,noueri' tus eft litcris mandate Cyprianus,deceptus nimirû ambigua figmficariot uerborum,purgandi delió:a,aut redimendi peccata, quibus fcripturafre* quenter utitur.Nam purgari dicuntur delitftainfcripturis SCpeccataredP mi,aut cum nobis coram Deo remittuntur amp;nbsp;condonantunautcumano' biscauentur, neindulgendo concupifccntiac, carnispeccatum perpétré* mus. Ac quod ad remifsionem amp;nbsp;condonationem peccatorû coram Deo attinet,folaDeimifericordia,propter Chriftum perfidem,nos redimit, purgat amp;nbsp;emundat ab omni peccato,ne nos condemnet. Credentium aût m Chhftû peccatû poftea Spiritus fantftus per mortificationê carnisamp;re' nouationê uitæ ita redimit,purgat ÔC emudat,ne regnet in mortali corpo* re noftro.de qua redcmptionc,purgatione fiuc emudatione peccatijd.;.^ g.cap.ad Romanos,amp;multis al rj s in feripturæ locis multa dicunt.Peccatû, inquitapoftoluSjUobisnodominabit.amp;i.Cor.^.Expurgateuetusfermen tum.Sic auaritia amp;nbsp;rapina,liberalitate amp;nbsp;eleemofyna, fic iniquitas iufttó, ebrietas fobrietate,libido pudicitia Sgt;C caftitate,ira mâfiictudine, fic alia o* mniauitia, contrarqsuirtutibus purgant expugnantur^.quod nonatten dens Cyprianus,uerùm alias no femel, itahie quoqj grauiisimèlapfuscft, dumfcripturasloquentesdecxpurgationepeccatorûperrcnouationéui tæ Sc ftudiû bonorû operû, interprétât de purgationepeccati coramiu' | dicioDei pergraïuitamremifsionêôCcondonationêpeccatorû, quama f Deo propter folum Chriftum credentes accipiunt 5C confequunt. In quo f cum Sotus Cyprianû fibi præpoftere imitandû elfe exiftimarit, libet cum I Deunico D.Auguftino aduerfus eum exclamare,O'quàm deteftandus efterrorbo laptif.con minû,quiclarorum uirorum quedam no relt;ftefa(fta,laudabiliterfeimitart traPctilia^ pmât à quorû uirtutibus alieni iunt. Qiiare nos hûc Cyprianilapfum iHis nucdp.n. annumeramus, quæidem Auguftinusipfum purgâdahabuilfe,ea^finul

la realia,ut fuo more Auguftinusloquit,certèpafsionisfalceultima,fubla I tafuifl'e dicit.Nam de faluatore, 6C preciofifsimi fanguinis eius ualorc, tan turn errorem, cum ipfo fidei fundamento pugnantem, in finem ufcf uitae Deus Cyprianûretinere nô permifit,quciuxtaEuangeliû per foliusChri j ftifanguinê iuftificatû faluare uoluit.adeô ut uel inter manus carnificûab eo errore diuinitus libera tû fuifîe perfuafifsimû habeamus.Manet igit fem per^ mancbit,purgâdis,redimêdis SC extergendis peccatis noftris omni* bus corâ Deo quotidianû ac perpetuû facrificiû,unica crux SC pafsio Chri HeS.io. ftifaluatorisnoftri.Vnicaemoblatione perfclt;ftoscfficitin perpetuû eos

qui fantftifi cant. Cuius unicæ oblationis incoparabili dignitati, amp;nbsp;merito immenfo tantum detrahitSotus,quâturn in quotidianis peccatis purgan* dis atœ extergendis coram Deo,omnium hominû operibus tribuit, fed fa eile elf fufpicari quo Sotus refpiciat,cum confcrtfuorum peccata,cumin* firmitatibusfancftorum.fed de hacconfequentia poftea.

EX necefsitate confitêdi peccata,quam omnib. fanclis,ÔC toti ecclefia: fantftorû uerbum Dci imponit,hâc qugftionem emergereprudentef quidem Sotus intellexit,quomodo uidelicet eeelefi'a,iuxta fuam propria, ÔC inhacuitaperperuam confefsionê, peccatrix, fine macula 6Crugaeflè t-ph.f- prædicetur in feriptura facra. fed ad earn quæftionê foluendam parumfa* pienter his uerbis reipodit:Q.uoditacBChriftus exhibiturus eftfuâ eedt' fiam

fiam fine macula amp;ruga,non ad hoe tempu,snon ad hanc uitam pertinet. AtÜ.Paulushîccdepræfcntis uiræ ecclefia,de^modofan(fîifîcâdi cede fiam,inhacfolummodo uitaufitatofcripfit.Chriftus3mquitÄpoftolus,di lexit ccclcfiâ, amp;nbsp;femetipfum expofuit pro ea,ut illam fandificaret. Quod ne quisdefan(fiificati'5eecclefiæinfuturauita,dicflâputaret,femetipfum Apoftolus ftatim interpretatur,cum adijcir, Mundans earn lauacro aquae per uerbum.Quid an Sotus exifttmat, uerbo Chrifti inftitutum baptifma inremifsionê ÔC ablutionem peccatorum, inufu etiam futurum in uita æ* ternafSed delib eratio Soti ex fequêtibus apoftoli uerbis manifeftior eua* det, V t exhiberet earn fibi ipfi gloriofam.N ô ait utEcdefia per propriâ o* perû fuorû iufticiâ fe Chrifto in hoc uel infuturo feculo gloriofam exhibe tetjfed ut Chriftus earn fibrjpfi per prememoratâ fui ipfius oblationem in cruce,amp; emundationem baptilmatis gloriofam cxhiberet.ac rurfus Apogt; ftoluSjUt folet,agens interpretem fuijpfius,in ijs rebus dicit gloriofae eccle fiægloriam Qi. celebritatem per Chrifti mortem per lauacrû aquæ, per uer bumeuangclrj adeptam confiftere,qux perfidem in hocfeculo præfentia habet coram Deo amp;nbsp;Chrifto faluatore fuo, nô autem quæ in futuro demu feculofefeaccepturâperfpemexpetftat. Poftquamenimdixerat,utearn fibqpfi exhiberet gloriofam,quafi quifpiam interrogaftet quonam modo fibi earn Chriftus fit exhibiturus gloriofamnd dilucidè explicaturus Apo* ftolus refpondetjEcclefiam non habentem maculam aut rugam, aut quic quamhuiufmodijfedutefiec faiKftaamp;irreprehenfibilis. neep enim Apo* fiolus de gloria futurae immortalitatis', qua ecclefia immunis ab omni fen* fit peccati amp;nbsp;mortis çterna bcatitudine perfruetur, fed de gloria perfetftif* fimç iufticie amp;nbsp;fantftitatis loquit, qua ecclefia in hac mortali uita licet ob* noxiapeccatOjàDeo tarnen propter Chriftum per fidem pro iufta atepim maculatahabetur.ficut amp;nbsp;ad Eph.i. fcribit: Elegit nos in Chrifto, ut elTe* musfandiamp;irreprehenfibilcs corain ipfo per charitatc,qua uidelicetnos ab ipfo in Chrifto diligiinur amp;iuftificamur. Hæceftdeabfolutifsima iu* ftieix Sd fanditatis perfecftione ucræ eeelefiæ in hac uita mifera amp;nbsp;mortali conftitutac apoftoli Pauli fentêtia. Cui nihil aduerfat D. Auguftinus cum aitjHomoinfando baprifmate totus abluitur,non prçtcr pedes,fed totus omnino.ôdquanquàm poftea pedes, quibus terracalcaturlauâdifint per omnem uitam, non tarnen ab alio lauantur, quam ab eo qui totum abluit inbaptifmate. Finita enim baptifationis atftionc, non definit uis amp;nbsp;dfica* ciabaptifmatis, fed durât ualetep per omne uitam ad ablucnda omnia pec

I nbsp;nbsp;catanoftra coram Deo.ôd fecundum hanc Chrifti ablutionis peccatorum

I nbsp;nbsp;nbsp;ratione,ecclefia Dei in hac uita eft fantfta,iufta, ac fine omni macula Sd ru*

I nbsp;nbsp;ga.Si quis ucro eeelefiæ famftitatem non Chrifti obedientia Deo pro no*

I bisprxftita,fcdnoftra noua ôd propria obedientia æftimare uelit,quae I nbsp;nbsp;inhominibusiamiuftificatisfccundum omniapracceptalegis,deDeiôd

I nbsp;nbsp;nbsp;proximi dilecftione rcquiritur ; turn fané ecclefia, etfi abnegata impietate

I ôdmundanis concupifcentqs fobrie ôd iuftè ôd piè uiuat in praefenti fecu* I nbsp;nbsp;lo, non tarnen in hac uita, fed in futuro demum feculo omni peccati ruga

I ôdmacula carebit, idcircô docemusnos nouam legis obedientiam in cre* i àentib.inchoariinhacuita;infuturauerôitaperfici,utdiuin3clegiscxecu 1 nbsp;nbsp;tioniper omnia refpôdcat. referuataigitur in futurâ uitam legalis iufticiae

I nbsp;nbsp;perfecftione,ad continuos profeôlus inhac uitafaciêdos, feriptura nos co

I hortatur,dicens:Quiiuftuseft,iuftificcturadhuc:quifanlt;ftuseft,fanlt;ftift* Apoc.w, 1 nbsp;nbsp;ceturadhuc. Hoc de iufticiâ ôd fanôHtateEeelefiæ diferimê cum Sotusno

l nbsp;nbsp;nbsp;teneat, atq^ inter fe Chrifti ôd noftrâobedientiacôfundaf.bincfiat ut locû

qua î'n præfcnh'feculo adepta perfidem in confpecfiuDei caret omnilal’^ peccati.Atq?infupercnâproteruèamp;petulanterfefenobïsopponar,qiios omnia de fanôitateEcclefiæ rc(^z explicate in fuo quodam glolTemate fafius eft, propter hancproteruiam ôd libidine aduerfandiueritatijamp;ffiri' pturas deprauandilafciuiam ne miretur, fi quis Petri à Soto, cognomen generis uelpatriae nonrepræhcndendac , quo ingenio Sgt;c moribus Sort magis refponderetjin Petri Afoti nomen conucrtit. Habes huiusfaâiaU' torem Apoftolum Paulum,qui circuncifionem,olim laudatifsim^ gentis appellationem, in nocentifsimæimpietatis eius deteftationê conueuen' do, concifionem uocat,ad quam St; alibiliis uerbis alludit: Vtinam amp;ab' Cjldt.f- fcindanrur,quiuoslabcfa(ftant,mutato animo 5Cmoribus;non folumiiO' men turpilsimum Afoti,Sotcmutabis,fedcauebis etiam,nequoddeAfo A^tocalat. ticis lcribitur,in te quadrate pofsit:Qui noceqnoceat adhuc.’qui fordidus eft,fordefcatadhuc. Nam in progrelfudifputationisfeipfofubindeAfO'' tus deterior Sé impurior Sé fordidior fieri depræhenditur.

OMnia peccata,quantumuis opinione Soti Icuia, fi pugnant cum dï' uina !ege,quæ eft propria peccati ratio(nam de peccatis cum regrt' Jis Moitachorum pugnantibus nobis hie noneftfermo) funt fua natun mortalia.iuxta illud, Stipendiu peccati mors eft.ficut autem omnia pecea ta funt mortalia,itafunt iànélitati Sé falltti Ecclefiç contraria,nifi Chrito fua iufticia ôéfâncftitate quælibet,tamleuia,(^grauia peccata Ecclefiaf, reddcretucnialia cotam Deo. Cur igitur Sotus huius capitis initio alferit, quædam peccata non efte contraria fanditatiEcclefiaet' An quodpoenf tentiam agentibus remittuntur f At eadem ratione amp;nbsp;peccata ilia arrocM, quænon iuntcommunianaturæ corruptæ uitia,fed lîngularia quædam flagitioforumacfceleratorum crimina,fancftitatiEcclefiænoncruntcom traria,liquidem ea pœnttentiamueram agentibus non minus quàm lenu remitticonftet. Etleuifsimahæcminimaq}peccata,quoorenegatSotus Ecclefiàe fancQitati elfe contraria, quae pœnitentia remittenda elle feribif. Cut cnim pœnitentia funt remittenda, nifi quia non remiffa codemnanti' quæuerô peccata pœnitentia nonremiffa condemnanr,ficutcum falute, ira cum faneftitate Ecclefiae pugnanr. Hic ignorato difetimitie mortalisô^ uenialis peccati in renatis per fidem in Chriftuni, non habet quod rt' fpondea t Sotusn'deo nugatur quædam,de immod eratiore ufu rcrum fon ceffarum, de profufiorerifu,deuerbo parum neceffario ex regulismona^ chorum, de continentia, defilentio,dcrifu, de fedendo, deftando, dein' ccflit,Sé id genus alijs traditionibus, quæ ad fuperftirioncm magis mona' chorum, quàm ad religionem Chriftianorum , ad motum ciuilitatcm magis, quàm ad cordium pietatem pertinent. Nam quæ Chriftusde uerbo ociofomonuit, quæ Paulus de licito uel illicito ufurerum media' rum,fccundum Chriftianæfidei ôé charitatis regulam præfcripfit,ea,fient ipfam fidem ÔC charitatem,ad religionem Sé pietatem Chriftianamfpe' ôare feimus. ut aûtijfdcm de rebus rcgulæmonachorû, ex quibus Sotus hæcfumpfit, præcipiunt,adeô nihil ad earn pietatem faciunt,utproptet impiasopinionesmeritorum Sécultus, cum ea ex diametro pugnent. lu' ter minima peccata fantftorum quæ hoc loci ueluti infigniora récitât So' tus, immoderatiorem ufum rerum conceffarum, profufiorem rifum, uct' bum parum neceffarium , dum quotidie flenda, cauenda, ac timenda elle dicit Sotus,cxcolat culicem,Sédeglutit camelum.Nam quam fantfio' rum haudinfimus D. Apoftolus Paulus in perlbna omnium fandtorum amarilsimis lachrymis deplorat,legem membrorum,rcbellantê legi men' tisfuæ, Sé captiuum trahentemipfum ad legem peccati, quæ eftinmeiU' brisA

bris Sc impellente ad facienda quçnolit SC oderit,eam præ illis,iudicio Ä' fotifraterculorum cius timcndis atcp tretnendis peccatis, acftimabimus rem ludicram, SC diffîmulandam quandam humanæ na turæ infirmitatcm: ad quam tarnen tanquam fontem ÔC radicein omnis mali, Apoftolus ocu-losanimi fui intendens, continere fe non potuit, quinmifcrabilieiulatu exclamaret’.Mifer ego homo,quis me eripict ex corpore hocmorti obno* Rom.7, xiof hic nihil noftris lachrymis, nihil noftra cautione, nihil noftro timoré ad efFugicndû hoc malum inti mis mcmbrorû noftrorum m edullis infitum proficimus. idcirco Apoftolus in tanta miferia, defperato omni alio auxi-liOjfeadDeum conuertit,ei^ gratias agit per lefum Chriftum Dominum noftrumxui qui funt per Édem infiti,ÔC fi fint, ÔC dtim in hac uita commo-rantur,maneant peccatores,tamcn funt immunes à condcmnationc 8C ira Dei externa. Adhûcmodum,cuminpeccatafanlt;ftoruinquiritur,omnes cordiumlatebræjOmnes membrorû anguli, Soto fuerant excutiendi : nec dcuerbo minus neccffario, de profufiore rifu, fiCfimilibu’s delicftis contra régulasmonachorum SCmorum ciuilitatcm pueriliter ludendum, quafi fanâi nullaiam alia habcrcnt maiora atœ fua natura acterna condcmnati* one dignapeccata,quêcueris lachrymis deflerent.

AT tcntionem Lecftoris conciliaturus ad fubfequentê difputationcm audicndam,quoddicit,id reipfapræftattatqî ad maiora peccata no tantum comemoranda,fed 8C cômittenda contra ucritatem 6C genuinam fcripturæinterpretationem,iamnunc accedit. Nam deoccultisfantftorû peccatis Sotus hic diftèrens,ftupidiôr ne fit,an infulfior, non immerito ali quis dubitauerit, qui planifsimos fcripturæ locos, in alicnifsimum fenfum detorqueat. Nam locus i. Corinth. 9. Caftigo corpus meum,8C tn ferùitu* tem redigo,nefortèaliis prædicans ipfereprobus cfficianfignificatin ele* dis requiri ftudium caftigandi corpus èC redigendi in earn feruitutem, qua,ut alibi etiamfcribit, membra noftra exhibcamus arma iufticiac ad fandificationem. Et iterum : Si fccundum carnem uixeritis,moriemini ; fi fpiritufatftacarnis mortificaucritis,uiuctis, ïn hocuerôloc.i.Corinth.4, Nihil mihi fum confcius, fed per hoc non fum iuftificatus : loquitur Apo* ftolus de minifterio fuo,2Cde fide ac diligentia in co obeundo adhibitis,ac ncgatfehifcelaboribus efte iuftificatûtnonnegataût fe iuftificatû propter Chriftûiucrùm ut maxime in generelocutum fuifle Apoftolû putemus de bona confeientia totius conuerfationis uitæ fuæ, tarnen non dubitauit de certa fui iuftificatione coram Deo. Nam hifccuerbis 2C bonæ confeientiat

I teftimonio,quodftudiofecaucndispeccatis,8Cfaciendis bonis operibus I nbsp;nbsp;fibi Pq omnes parare debent, caufam iuftificaticnis transfert ad Dei cœle*

I nbsp;nbsp;ftis patris indubitatâ gratiam propter Chrifti fatisfatftionê pro nobis fuffi-

I nbsp;nbsp;cientifsimam.nam cur teftimonio noftrac confcientiac niti in iuftificatione

1 me tudicaf.qui cum cor intueri non poffitjContentus teftimonio meat con 1 nbsp;nbsp;feientiacmeiuftificaret. Quiautem iudicatme,Dominus eft: is quoniam

’ I eft cognitorcordium amp;ponderator fpirituG,nouitme plurahabere pec-I nbsp;nbsp;cata,quàm ego mihi i pfi fum confcius.peccata cnim quis intelli git,praeter

I folumDeumc'quinouit pcccatanoftranobifmetipfis,licctbonam confci I nbsp;nbsp;entiam habentibus,incognita, propter quae iurenos damnaremuf.ideo re

I lt;ftefanencgatpcrhocfeefteiuftificatum,c|uodni|Tiilfibifitconfcius. Pet I quidigitur aliud iuftificatus eft c* Per gratiam Dei gratis, per redemptio-I nem,quæeftinChriftolefu, quempropofuitDcusreconciliatorcm,per I fidem, interueniente ipfius fanguine. Ad Rom.^.Hacc eft ucra Slt; genuina 1 prKcedenûumduor«mlocorumfCTipttirxf«ntcntù,quosSotusin earn I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ee knun*

fentenriam accipit, quafîapoftolus Paulus de fuaiufnda fiClâlufe Corais Dco dubius ôdinccrtusnonaufusfuchtcertôcrcdereSC afiïimare,fêla'” cfleluftû, ôi.cum elecfllsin futuro faluandû. En tibi egregiû Scnpruracl”' terpreten! Sotum,quiapoftolû eti'am Paulum,defui eoram Deo luftifica^ tione amp;nbsp;æternafàlute dubium ÔC l'nccrtûreddcrc pofsit, l'dcp fingulariTua dextentateinterpretandi ea potifsimû ucrba Apoftoli, de fua fdhcctiuftl cia amp;falutedubij ô^ïncertKqujbusnequidomnmo dubitatiôisïn anitnö ipfius, de fui corâ Deo iuftificatione ÔC falutc,rclinqueret, luftificationcni à caufa dubia amp;nbsp;incerta, nempe bona fua côfcicntia,qua irrepræhenfibilis crat fccundûlegem,ad certifsimâ amp;nbsp;firmifsimâ Dci erga nos gratiâ,à Chri ftonobisimpetratâjtransferrenondubitauit. SiuerborûPauli pcrfpiciH' tas,fi teftimoniû Dei de ipfo, quo uas uocat cled um,G q? fuit raptus in iff tium cœlû, fi denicp totû corpus dotflrinae iuftihcationis corâ Deo impU' dentiisimûhominênon deterruerunt, quo minus tanto Apoftolo facnk' gam iftam dubitationêafGngerenmoucret faite magiGrifui Aquinatisau toritate,qui apoGolû Paulum in eorû numéro refert,quibus fpecialipriui* legiofua prædeftinatiofuerit reuelata: q.pfeclô reuelatio (G ^d ciïèt) fpf' cialis priuilegfj,nullû amplius dubitationi de iufticia corâ Deo 5C falutcg' terna locû in animo Apoftoli reliquifTct. Nam certitudo pdeftinationis, tollit omnê ambiguitatê,de cofccutione ætcrnæfalutis.Sed cû Sotüs fuO' rûmagiGirorû dotfforculorû placita nô teneat,quid mircmur,G Prophe tarûamp;ApoftolorûChriftidicfla amp;fcriptafuis corruptelis depraueqaccó' tortisinterptationib. etiâdeinceps peruerterc pergat f Nâ necxemploiu copia dcefletfpecimen capere uolctibus,ad Afèricûmodumintctptandi Scripturas,fuperiorib.duob.adqcit hûctertiû Apoflolilocûdlludindifpc fatorib.requirif,ut fidelis aligs reperiat. Hic Paulû egiffe feribit de fide/c grauifsima SC ad falutc necenaria,SC de qua re Gbi ipG timucrit,nec fc iuftu credere aufus fuerit. Qjiis cerebrum effè credat ifti homini,cnarrâti ucrba Apoftolijde fide iuftificâte corâ Deo, 6c necefiâria ad falutê cum Paulus no defideChriftianoru, quaiuftificcnf 5Cfaluent,fed dcfide,hoccfi,fide Iitateminillroruloquat, quafidelitcr delegate difpenfationis niyftcriorÛ Dei munere funganf. quam fidem haberc, SC in obeundo fuo ofncio adW bere pofïunt etiâ illiqfide iuftificâte 6C faluâte deftituunt. Et ab ca fidefr delis Gue fidus in officio dici poteft, qui fide cordis,quo ad iufticia credù) eft infidclis corâ Deo. Hâcfententiâ,fi quis forte minus ex uerbis ApolW [ li clicere pofleqSotus qui omnes Patres perlecftos perfpetftosep, ac tâtum no deuoratos habet, nefeire no dcbuit,hâc pfentis loci fententiâ extarein cómentarqs Ambrofijfupcrepiftolâad Corinth.ScLucam Euangeliftä, de iniquo difpcnfatorc. Finem expetftabâ deprauationû Afoticarû : feds nefando peruertendiScripturas incepto defifterencquit. Hoc Scripturac loco.Nolite ante tempus iudicare,quoadufq5 ucniat Dominus,qui illuma nabit abfeondita tenebrarû,amp;!’manifcftabit cófilia cordiû:Sotus exiffimat nos jîhibcri,Qminusfententiâ aduerfusimpios hypocritas in fcripturfi Iatam,^nunciemus,6C dicamus eos qui Petros 6C Paulos Gmulant, anim” aûtEpicureû 6CLucianicu gcrüt,dcfalt;fto alienos efte ab ecclefia, nó qufi dê externa ilia öCuifibili, fed ab interna ilia SCinuifibili clecftorû Ecclefia. a qua Ecclefia, fi no alienüfaciût occulta ptccata,cur Propheta fe ab occub tis petit mûdarif’àquib.qui perfangurinc Chriftinó mundat,ccrtoccrtiu$ eft,q) cum eleStorfi Ecclefia nó fal’ûabit. fiefta hypocritica fides intqoe cuira peccata,nifallor,numcrabit. de qua ChriftuszQui no credit,iâcode ninatus eft,ga nó credidit in nomê unigeniri filfj Dci. At qui iâ codemna-tus cft,ctfi fitin externo cœtuuifibilis ecclcfiæpcipuûmcmbrû,eumiâab inuifîbili S/C foil Deo nou eletftprw Ecclefia feparatu efle coram Deo, qui

quæfo fine manifefta impüdenn'a Sotus negabitfOiiemadmodS aut cogni nonem ÔC mam'feftanonê occultorû,ita S)C ^pter occulta pcccata fcparano' nemre^borum ab Ecclcfiaueraamp; æternaelecfîorû, Chnftusfibifoh' inex' trcmudiem referuauft. Interea dum piæ dotfîrinæ ,pfeffîone ÔChonefta uitç couerfatione,manentin externa focietate Ecclefiæ,^ eiufdêEcclcfiæ inem bnsatqjmi'mftn'sfunt agnofccndi. luxtailludzSuper cathedraMofifedent natth.iî'. fchbæamp;phariferomnïa ergo q luflcn'nt uos feruare, feruatc ÔC facite:fecun dû opera eorû nolite facere.dicunt efh, amp;nbsp;non faciunr. Verùm fi no in Mofi, fed in peftilentiç cathedra redcrint,amp; dodîrinânÔ Deijfed dgmoniorû do* cuerintjUtipalàm ueræ,piç dodlrinacà Deo traditæ côtradicunt,amp; fand! os Dei interficiûtAfoticijifii no folû ,p eternç uifibilis Ecclefie Chrifti mem hrisamp;miniftrisnô funthabendùfed 2lt;^^cul,tan$mêbra óóminiflri diaboli fugicndi,etfi gubernationê Ecclefie per tyrannidê occupatâ tenen t.Qjiare te bote tuosep fraterculos ne quidê inter exrcrnæ ÔC uifibilis Ecclefiæ Ch ri* fti ucl membra uel miniftros recenfemus, fed ecclefiæ malignantium annu* meramus. Nelt;^ propterea, contra prohibitionem Pauli, ante tempus iudi* camus.Iam enim iudicatus es,cum tota frater culorum tuorum cohorte, Ga ht.i.Si quis aliud Euangelium docebit,anathema fit.

ECclcfia de mam'feftisiudicat, atep iniudiciofuo excommunicatioc fc-gregatmanifeftis ÔC grauib.peccatis pollutosu'dcp utfaciat, inmâdatis

s Dec accepit.j. Cor.y.Si quis cû frater appellct, fuerit fcortator,aut auai us, aut fimulacrorû cultor,aut conuiciator,aut ebriofus,aut rapax, cû ciufmodi ne cibum quidê capiatis.Et^fligate malû ex uobis ipfis. Ea in re cû ecclefia Corinthiorûnegligentiorêfefepbuifletjgrauiflimè eos obiurgauiqac feue* lifsimc prçcepiqut inceftû à confortio fuo exclufum,fatanç ad intentû car* nis traderent,ut fpiritus faluus effet in dieDomini noftri Icfu Chriftiiôôhoc addito:Anncfcitis,cp paululûfermcntitotâ confpcrfioncfermentatf Quid igit Sotus feribit ab initio huius capitis, ne manifefia quidê fit' grauia pccca ta ab ecclefia cxcludcrc,aut Ecclefiâ ipfam famfiâ macularec'ratio in,pmptu cft.nifi erâ hoc cotra Paulû afferat, pclarus eeelefig patronus Afoticos tuert nô poterit, quin ex fentêtia uerbi Dei inter excômunicatos habcant. Vitia inmorib.funtdifccrnêda. qdamfuntinfirmitatesinmorib.omniûhominû, quas tolerare ÔC Chriftiana charitate operiri, ac mutuaIcnitate dé manfuc* tudine fanare Oportet : .ppter has labes fit^ nacuos-in quorûlibet morib.Do* natifte amp;nbsp;Cathari,qui fibi uidebanf eu'(tfxig7«3/,refugicbât confiietudinê re* liquæ ecclefiæ.contra ^rum fuperbifsimû furorem Auguffinus plurima ferf pfit. Quædâ uerô in morib.uitia,funt manifefia fif grauia fiagitia,q ab cede fianonfepararCjCuiuerifimilefiat Auguftinû fenfiffe, nifi qui cum flagitio* forâpatronufic^defenforêfuiffearbitret.^ Quæ enim poteftexcogitariatqp inflitui firmior manifeflorum fiCgrauiû peccatorû defcnfio,qua fimul etiam feneftra omnibus flagitfjs aperit, docere fjs neminem excludi ab Ecclefia Chrilli t'Ta piç dC honefiæ caufæ fcilicet pter AuguflinO, patronos etiâ ad-liibetProphetas dé Apoftolos Chrifti, quafî paru fit iniuriofum fuiflè in D. Auguftinû,nifi etiam contumeliofus fitin S.S.Dei Prophetas fiCApoftolos Chrifti,Atfacilimûmihi,nec etiâiniucundû,ahjs ucrô,utfpero,nô omnino inutile foret,fi Prophetarû dé Apoftolorû teftimonia,q plurimahic cogerit Sotus Afoticisfordib.côtaminata,ucris fiitT^prqs intcrpretationib.cluenda fufeiperem, uerùm cum id nimia ^lixitate permolcftû futurû effet Lcdlori, unius atep alterius loci Afotica deprauatione detelt;fta,falfanj crimen in rcli* quislocisquiuisfacile deprçhendet. VerbaPfàl.j4. Nó eft quifaciatbonû, non eftufi^ad unum:Sotus de Ecclefia Dei accipienda fomniat,in qua no* nunq nullus,inquit,bonus fupereffe uidet. Sed Pfalmû effe concionêlegis, qug no foliim eeelefiâjfed totû humanû genus arguit peccati,teftxs eft locu*

44 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N CAP V T xxrrr,

plenfsinwsapoflolusPaulus, quihuiusamp;aliotû^rundarhPfalmoiS tefd' montjs adducflis oftendtt ludços amp;C Grçcos,nondum etiä cooptatosin nU' merû ciuiuni Ecclefiæ Chnfti,omnes peccato efle obnoxios.nihil nbsp;nbsp;con'

fert hic Pfalmus ad probandû, manifefta peccata nô excludere ab Ecclefi^, cum de omnib.hominibuSjCtiâ extra ecclefiâ côftitutis,quiquoniâintracc clefîâ non funt, feparari ab ea 4?pl iè dici nô poflunnSC de ornnib.hominum peccatis,nô folum manifeftis,led ctiâ occultis,adeo^ de radice omniS pcc catorû, peccato originaliloquat. Nâ recitationc catalogipeccatorû totius humani generis Pfal.ordit, à peccato longe omniû occultifsimo dices : Db xit infipiens in corde fuo,Nô eft Deus.Increpationes aût prophetarû pero net ad gentê ludaicam, cui alligata fuerat ante natû Chriftû Ecclefiajin qu’ femper diuinitus qdam piorûreliquiæcôferuabant; nec uni^in eo populo tota fuit extintffa Êcclefia Dci. Reliqui mihi ièptcm millia uirorû,ait Domi nus ad Heliam,qui non Hexerunt genu imagini Baal. Et Efaias clam2t,Nw Dns nobis reliquiffet fernen,ut Sodoma fnôt« fuilfemus, SC Gomorrhæa®' milati fuiflèmus. Propter has piorû rcliquias pi] fenô fciunxcrûtab eagête, in qua tum fedes erat ueræ Ecclelîæ, ad quam fcelerati Sgt;C flagitiofi nopcft*'’ nebât.An einSotus apudEfaiâprincipes Sodomorû amp;'populûGomortl’Ç putatfuifTede ecclelia r'àquorûimpietateôC flagitijs fcfe difiunxerûtEfa' iaSjHieremias, Sgt;C ali) Prophetæ,ac diuina uoce ipfos excomunicarunt. feU' tentiâ excommunicationis Deus eft exccutus multiplicib, pcenis, inprimi* aût exilio Babylonico.interea Hicremias habuit fuam ccclcliâ retinentêcul tus diuinitus inftitutos,cui adhæfit:fed ,p mèbris Ecclefiæ non agnouit iiU' ^os amp;nbsp;fccleratos in populo, fcd,puirili fualaborauit, ut per pœnitcntiâa^l Dnm couerfi,herent Ecclefiæ membra, à quib. tarnen fcfcnó fcparauitloco rû terminiSjCum impijs multi pij cirentpermixri,amp;Deus in hoc populo Ec clefiâ conferuaturû promiliftct.Etfi aût idem lit fpiriîus ProphetarûôiApo ftolorû, alia tarnen nunc funt tempora poft Chriftû natum, q; fuerint antca» Turn enr ibli ludæorû genrftradiro uerbo ^miftionis de Chr!fto,in ea gcæ te Deus libi collcgitEcclcfiâ, idco nólicuitProphcfis fcfe ab illagentcfinc niâdato Deifeiungerc,£falio côfcrrc:id cfh grauifsimc iriHcliaDcusrcpi'Ç benderat. Nuncuerd poft^; Chriftus nulh certæ gentffed omnib.gcntibus Euangeliü prædicandum elfe præcepit,ad nullà earû ctiâ Ecclefiâ uinculo uerbi fui alligauit.quare fi qua gens,quæ titulû Ecclefiæ geficraqabiedado dîrinauerbiDciefficiat impia ôc fcclcratainDeum landîos eius, definie effe Ecclefiâ Dci.Qiiaproptcr acriter obiurganda cft,ut per pœnitcntiârC' uertaf ad Deû.^d fi parère noluerit mandate Chrifti,de pedib. exculTo pd uere, ab ca difeedendû, SC aliô diuertcndû eft. Sicut Paulus cû collegis fuis difeeftiirus à ludæis h is uerbis ualedicit: Vobis primùm oportuit annunciJ' ri uerbum,fed quia uos indignes iudicatis uita æterna, ccce côucrtimur genres. SCChriftus,Et quicuncp non rccepcrit uos, neep audicrit fermones ueftros,excuntes foras de domo,uel ciuitate, cxcutite puluerc de pedib.uc ftriSjSt^c.Qiiantum fuppliciû uos Papiftas mancat, uel hoc unO dieftû adæo net, Amen dice uobis,tolerabilius eritterrç Gomorrhçorû ÔCSodomorûii’ die iudicij,^ ciuitatiilli.Excmplis igit Prephetarum permanentiû cum pO' pulo Iudaico,maiorc plerunqj ex parteimpio SC flagitiofo, Sotus nô rétine bit pios in fodalitio Afotico. Cuius deferedi Apoftolorû exempla,amp; tépO' ra ufqj ad confummationê feculi duratura, nobis né folum copia faciût,Rd ÔC necefsirarem imponunt:lNolitc iugum ducere cum infidelibus.quç enin’ participatieiufticiæcum iniquitatef ÔCmoxtPropter quod exitc demedin I corum,ÔC feparaminijdicit Dominus.

IVdæexemplû,quo conat planum facere,manifefta peccata no exclude' te ab Ecclefiâ,nihil ^bauludas in oculis Chriftifemper fuit alienus ab de doruifl

^orum inuifibflijamp;foli Deo amp;nbsp;Chn'fto nota Ecclcfia,quia non fiitt eicdus, fed reprobus hypocn'ta. Non autê extraneus fuit ab Ecclefia externac ÔC ui* fïbilis cogregationis Apoftolorü : quia fuit hypocrita,ô^ non manifeftè im* ptus amp;nbsp;fccleratus. Idcirco licet animo tacite concepto, nondu tarnen opère aperte patrato ^ditionis fcelcre,à Chrifto menfa facræ eoznæ ôi. lotione pe* dum nô excludit, nec Apoftolorû cotubernio eîjcitur. Poft$ aût impiû ÔC fceleratum^dendi Chriftu confilium crumpitin externû facinus,ftatim co ipfo facinorCjlaquco, ad quem cucurrit,at^ omniû piorum iudicio,à uifibi lis etiâ Ecclefîç focictate explofus fuit. Mali igit hypocritae,quantumuis iu* fpeÆjmonendi quidê, fed tamê in Ecclefia tolcrâdi funt, donee in fpeciem pia fanda hypocrifis, in manifeftâ impictatc Si turpitudinê abierintûc iâ ne piorum SC fandorû hominû comunione iure priuant. Hoc idem fibi pic

omnes parabolae uolûr,quib. Chriftus fignincauit bonos Si malos coti neri in uifibili Si extema Ecclefia præfentis uitæ.malos cnim non aperte im pios aut flagitiofos, fed hypocritas intelligcdos cife, fimilitudines,quib.de pingunt malijOftendunt. Nam palea,cum fpeciem habeattritici,nô manife ftc impios aut fcelcratos,fed hypocritas, fidei grano uacuos fignificat. De* ecm funt uirgines, Si omnès inftrudac lâpadibus:hoc eft,externa ^feffîonc præ fe ferunt defideriu fponfi, cui cgrediunf obuiam:fed aliorû lampades fi de accenfæ flagrabant,fomentû fubminiftrante uerbi Del oleo:quo per fo* mnolcntiâ Si fatuitatc negledo, aliæ uirgines lampades uacuas oleo Si ex' tindas geftabant ; hoc eft,^feflionem externâ Chriftianifmirctinebât, fine ardente tide in corde,quæ non nifi uerbo Dei acccndit,ac tan^ oleo fouet, Ql’arc prudêtes in aduentu fponfi,cum ipfo intrabât ad nuptias:fatuç uero tanc^ Chrifto ignotæ excludunt, quæ tamê callimonia uitæ,uirgines etiam fuerunt,amp; ^afeflione externafidei lampades habuerût,amp;à prudentib.uirgi* nib.in-uifibili Ecclefia fcgrcgatç non fucrant.Eodem modo iudicandum de fimilib.parabolis, quæ manifeftè impqs amp;nbsp;feeleratisnuUum locum concc* dunt in Ecclefia Chriftûqualcs etiam funt Afotici.

ÏAm anteà diftinximus peccata hominûin morib.herentia, atep ea quç in* firmitatum appellationê merent, diximus non facerc alienos ab Ecclefia homines:alioquin ab ea nemo non effet alienus, cum ànemine quantûlibet fando,iftæinfirniitatcsfint alienæ.Delidauerô infirmitatis funt cenfenda, ut Apoftolus nô obfcurè difeernit ab ait}s, quibus homo prçoccupat,ac de improuifo ^dammodo obruit, no aût ea peccata,qhomo ipfe préoccupât, , SC in q fefe prudes feiens^reclamâtercofcicntia præcipitat.'cuiufmodi funt I nbsp;nbsp;quæ Paulus i.Cor.5. commemoraf.quæprofedônemo prætextu infirmita*

I tis uel extenuare uel exeufare poterit, quin ijs obnoxius efficiat alienus ab 1 nbsp;nbsp;Ecclefia, quem Paulus etiâuult efferemotû à priuatis fingulorû piorû men*

I nbsp;nbsp;fxNecid pugnat cum uera humilitatc,quç ex côfideratione amp;agnitione ^*

I nbsp;nbsp;prix infirmitatis nafcit,uthumilimus Sotus fomniat. Non emftudio humi*

1 nbsp;nbsp;litatis Si lenitatis erga infirmos, Apoftolis conniuendû cenfet ad ea quç no

i nbsp;nbsp;funt communis Si agnatæ infirmitatis delida, fed priuatæ Si affedatæ mali

' 1 nbsp;nbsp;tiæflagitia.Hæc nô auerfari,no deteftari,no pro cul ab ecclefia remouerc Si

1 cxcludere,nô Chriftiana Si Apoftolica, fed præpoftera eft Si Afoticahumi ( litas, quæ fie fub finem huius capitis,dcmifro capiteloquitur : Grauiora de*

lida ctiâ manifefta Si publica, alienû ab Ecclefia nô efficiunt eum qui no fit * I publico iudicio ab ea feparatus. An publico iudicio oportebat prius effefc* '' \ ^cgatos,quos aduerfantes docftrinçChrifti ThibetloannesfalutarftAncS

'1 nbsp;nbsp;idololatra,fcortatore,r3ptore Sv alqs flagitious cibû capient pq,cotra inter*

l nbsp;nbsp;didûPauli,donee publico iudicio cijciantur exEcclefiaf anuerono alieni

'ƒ l nbsp;nbsp;habereApoftoli^pliibcntfH^c non eo dicnnt,quafiimprobent auttollan*

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ee î tut pu*

tur publica Ecclenæ iudicia,qüç ad obfcurarum ÔC dubiarum caufarum cOquot; gnitionem ÔC publicam cxcommunicationem funt neceffàna : fed hæcnon impediunt,quïnpropter notonam impietatemnondum publico iudicio exclufi, à pîjs fingulis uitentur,tanquam aheni ab Ecclefia : ficut Paulus TP tum iubet, hominem hæreticum poft unam aut alteram admonitionemui'' tare,tanquam proprio iudicio damnatum, etfi nullum accederet publicum indicium, quo fepararetur à publica Ecclefiæ communione. Sed uideor mihiolfacere, cur neminem impiorum ôt^manifeftè flagitioforum contenu dat fine publico iudicio alienum effîci ab Ecclefia. Namjneo aftutecon' fulit fuorum prælatorum ac fraterculorum fecuritatiamp;impunitati in ma' nifefta amp;nbsp;notoria ab ipfifmet confeffa impietate docftrinæ amp;nbsp;impuritate uitæ : quae fi neminem ab Ecclefia alienum efficiunt, nifi accedente publico iudicioEcclefiæ; Sc ficut in ciuilibus penesfeculares principes,itaincon* trouerfijs Ecclefiafticis,uult omne iudicium elfe penes fuos prælatos ; fecu' rèigiturôCimpunèipfisliccbitelTeimpqs SCflagitiofisjCum prgterfeipios, iudicem nullü in terris metucre poflînt. Et propterea Sotus iudicat Lud’C' ranostemerèfacerc,quôdab AfoticisprælatiSjtanquam alicnis ab Ecclc^ fia,feipfos fcgregent,cum nullo peccato alieni ab Ecclefia effici poftinr,nifi fuo ipforum proprio SC publico iudicio feparati fuerint. Has fuas cogi»' tiones fatis quidem aftutas, fed non minus improbas atep impias, depubh' co iudicio,fine quo nemo,quantumuis impius SC flagitiofus,alienus red Ja' tur ab Ecclefiajpoftea manifeftius proférer.

IN fine capitis uicefimifexti dicit,fe non potuifle omittcre, quæ hocSlt;ffc' quenti capire fcribit,motum nimirum indignitate diftineftionis Ecclefif» quaEcclcfiaminuifibilem SC inuifibilcm diuidemus. At non indignitas, led fummahuius diftindiionis dignitas bilem in nares Soto conduit.hac enim diftintftioneindignatur fubuerd omnia fua machinamentaaduerfo^ uereunam fantftam Catholicam SC Apoftolicam Ecclefiam,SC tan$ gracU' Ium Aefopicum alienis pennis fuam Afoticam ccclefiam exui omnibus of' namentis ueræ Ecclefiæ Dei SCChrifti faluatoris neftri, quibus earn con* decorare atqp exornare ftuduit. Hoc,inquam,male habet uirum,ac proptc' rea manibus pedibusep laborat,fi quo modo hanc Ecclefiæ diftindioncm conuellere atep infirmare poftit. At rumpantur ut ilia Soto, nunquam eam Ecclefiæ definitioncm nobis extorquebit,quam non à nobis excogitataw, fed à D.Paulo aduerfus ludæos ad Rom. j. amp;nbsp;n.ufurpatam eftc fupra ofteæ dimus : ideo breuitcr hie Soto ad fuasfutiles SCinfulfas obiecftioncs contra hanc diftincftioncrelpondemus.Tantum hocnouum duarum Ecclefianim diferimen à fin's excogitatum Brentius nouit,quafi ad ueram perrincat fam tftitas , ad alteram porro falfam SC infirmam peccata.'’ ad utramcp perm nent peccata:fed ad alteram tantum remiflio peccatorum graruita, pro' pter Chriftum per fidem , quæ eft faneftifsima Ecclefiæ fanrftitas, de qua Sotus magismutus eft quam pifeis aut ranaSeriphia. Sotus quærit,Rc' gnumccelorum putat'ne Brentius falfam efle Ecclefiam f Ego exte Sotc uiciffim quæro, an regnum Dei putes elfe ueram SC firmam, adeo^ perp^ tuam Ecclefiam Dei/^nam de Ecclefia proprrjfsimedidla Brentius loquit) non negabiSjfcio.dic igitur qui pofTunt mail aliquando colligendi amp;nbsp;eliiim nandi ex regno Dei, eile uera,firma SC perpétua Ecclefia f ÔC ego uerifsim^ dicam tibi,an putemus regnum Dei falfiim efle Ecclefiamf Hie ex Soto Im bens audiam,non admifta noftra ilia diftindlione Ecclefiæ, quid refpon^m fepoifit. Nos igitur fatemur,Ecclefiam in hac terra did regnum Dei.»:“ cum ea conftet ex bonis SC mails, à potiore 5C digniore parte bonoriiuj Ecclefiam fic denominari. nam boni non folum funt in regno Dei,»“ fpfi funt etiam regnum Dei, 6C proinde uera Ecclefia, ficut Chrifius

^^gnuDeimtrauos eft. Maltfunt qui'dem in regno Dei Ecclcfia, fed ipfi funt regnö Dei,amp;proinde funt falfa ecclefia,quia tantu cxternis fignis bonorö uera ecclefia cómunicant.Itac]^ uerâ efte ecclefiam, quæ malos ^bctjSoto concedimus:fed mali nonfunr uera,fed funt falfa ecclefia.Mali i’ncinregno Chhfti, c6cedimus:fednó funrrcgnüChrifti. namregnum bn'fti ficut no Hniet,ita nelt;^ minuet in cófummatione feculi.At colletftio

®'nniQfcandaiQ,.jj ex regno Dei,amp;legi egatio malorum,n6 poflètfierifinc ’Maxima diminutioneregni Chrifti, fi mali ctiam ficut funt ad tempus in regt; §no Chriftijita quocp eflet regnum Chrifti. Ergo mali non funt dicendirc' Sfium Chrifti^qui tarnen negandi nó funt effc in regno Chrifti. Nam illi no h'ntregnum ÓC Ecclefia Chrifti,quos Chriftusrexnonnouerif,fednon ma »S extra, fed intra regnum ÔC ecclefiam fuam in hac uita degentibus,refpon Qcbitin cxtremo die,Nunquanoui uos, difccdite à me omnes operarij inigt; ‘ï^ntacis.Nam fatuæ uirgines non fucrunt extra ccclefiâ.nec illi fuerant aliegt;

quosChriftus inextremo diefibi di(fturoscfleprædixir,DomineDox ’’line,nonne per nomen tuû prophetauimus,2C pernomcn tuum demonia 'lecinius, per nomen tuum multas uirtutes præftitimus C his uero èC uir* g'nibu,s fatuis,idem rcfponfum,Non noth uos, Chriftus eft daturus.ergo li fctficut in regno ccclcGa Dei, non tarnen funt regnum SC Ecclefia Dei iitra,firma QC perpétua : ergo falfa, infirma ÔC temporaria ecclefia.Quod igi ’’•u Chriftus uocat uerum regnum fuum, Brentius no idco dicit elfe falfum, nerifimile tantum aut apparens regnum, quia negat ueram amp;nbsp;firmam ecclc ßaineife malos. Verum eft cnimrcgnumDciproptcruerara ecclefia bo-• norum,non propter falfam malorumj licet fint etiam in uera ecclefia. Congt; tfa hæc non habet fycophâta quod probabili fpecie opponat : quare fuam iniulfitatcm armat uencnata calumnia,qua D. Brentium in fufpicionem k»

Manichaeoru adducat, quæ calumnia cum fit manifefta, confutatJonc nulla eget.Ad alias igitur nænias defeendamus, Deuna ôi. eadem Ecclefia, inquit,Paulum audio dicentemdefe, quod primus fit omnium pcccatorû: de eadem audio Chriftu dicentê, Vas eleeftionis eft mihiuiunquid propte^ tea duos Paulos cogitaho, aut duos PctrosCquia modo dicitur de co,Bca^ t'Js es : modo,Vade poft me fatanafamp;e. Paulum'ne igituv S)C Petrum Sotus fecundum commendatiorem Chrifti, bonis in ecclcfi:^, fcctïndum propria peccatorum confefsionem ÔC repræhenfionem Chrifti malis aflbeiabit C ut ficut non eft nifi una ecclefia colletfta ex bonis malis, ita non fit nifi unus Petrus Sc Paulus,qui fecundum bonitatem bùnis, fecundum maliciam max

aggregandus in una ÔC eadem ecclefia f cum autem ipfius Afoti etiam confefsione mali à bonis fint olim fep?.?âdi,ex Soti fententia fequctur,Paux lum, fimiliter amp;nbsp;Petrum à fe ipfo feparandum atep ctiam diffccandum eftè: amp;nbsp;qua ex parte bonus utercp fuit Si à Chrifto prcdicatus,Chrifto eos remâx furostqua ex parte mali, cum malis fegregandos Si abqciendos in æternam codemnationê. habes de duobus Paulis amp;nbsp;Petris,tuæ,qua tibi mirificè pla^ cebas,obie(ftionis confequcntiânequaquâuiolcnter ex tua obietftione exx tortam,fcd fluentem Si obuiam : quæ te tarnen,nifi perfridlifsimæ fis frotis, nonnihil torquebit. Noftra hæc eft fentetiadn una ecclefia,in qua funt duo cœtus,altcr bonorû,alter malorum, nemo unus ut de duobus Paulis Si Pcx trisSotus €lchrat,utricp cœtui eft annumerâdus. nam in una ecclefia nemo unus poteft fimulcffc bonus 5C malus, cletftus Si reprobus. Iracp ficut mali SCreprobictfihabentaliquiddignû comendationc,inter bonos propterea nonfuntrcccnfenditita boni fi quid habent dignum reprehenfione, inter malos proptereanonfuntnumerandi. nam debonis ôCelecftis in ecclefia feriptura alias loquitur, fecundum gratiamDci quaiufti Si bcati prædix cantur: alias fecundum propriam natùram, qua peccatorcsSC miferi dex plorantur.Sic de Paulo Chriftus teftatus cftfecûdumfuam gratia, Vas elcx

ôionis eft mihÉfccundû propn'â luftidâ de fc ipfe Paulus confeflus eft,P«* catoru ego omniu fum phmus QC maximus.nechac fua ïngenua peccari co* fefsione,mall's ôi. reprobïs in ecdefîa fefe côiunxit, fed in bonorû ÔC. clcdo-rum numero permanfit.Idem de Petro Si pqs omnibus eft fentiendûu'dem ÔC de uera Ecdefîa Chrifti dicête,Nigra fum,fed formofa. neep ei^ formofa di'dta eft,propter bonos, nigra autem propter malos : fed una uera bonorû Si eledorû ecdefîa,agnofeens fuâ indignitatê propter deformitaté Si afflp lt;ftionêpcccatorûpropriorû,fcuocatnigrâ:fedpcrfidcm emûdataàpcccagt; tiSjôi induta iufticia fiCpulchritudine Chrifti,fc appellat formofam.natn ma lorû coplexum fpôfus no expetit. ideo no dicitur nigra propter malos, fed boni ipfî dicuntur nigri,propter fua peccata,qui funt formofî,iufticia Chn* fti ipfîs cômunicata per fîdem. Ex his firmæ fînt etiâ fubfequcntes fubic' ôiones Afoticæ,c5tra diftineftionê noftrâ eedefîae facile eftiudiciû. Qjiare leiftori cas expendendas relinquamus.at«^ iudicandû,iurcne, anatrocifsp ma in nos iniuria fcripfcrit,faniorc mente tuifîe Donatiftas,negates eße du as ccdefîas:quàmnos,quiunam quidem afîcrimusEcdefîain terris,fedm ea elle diuerfos cœtus, bonorû uidclicet amp;nbsp;malorû,fîcutfcriptura teftatur: amp;nbsp;nos ne,qui bonos Si malos in una uifîbili ecdefîa diftinguimus,Donan' ftarum errori fîmus propioreszan Afotici,quiindiftindtè bonis amp;nbsp;malis cO' munia faciunt omnia priuilegia Eedefîae Chrifti.Sed hoc côfîlio facitSo' tus, quicquidfacit,ut Papiftarum Monachorumlacrificulorum dig*rita* tem tueatur. Si infummaetiam impietateamp;^impuritatehabeanturnonfo* lum uulgaria membra, fed fumma etiam capita.

SVperius nô femel ïam dieftum fuit,ab çterno clelt;ftos,in tempore uocafl dos elfe iuftificandos, ut in acternû glorificent : externo autem uerbi Ä fâcramentorû minifterio,in uifîbili Si externa Ecclefîa,uocat Si iuftificate' le(ftos,ac uocatione eos effîcit externac Si uifîbilis eedefîae mêbra : necalibj clclt;ftosulloseflefomniamus,nifî in hocipfbcoetu uifîbili uocatorû. fed hçc faciunt cotra diftindionê noftrâ ccclcfîç,quâSotus tan$ litigiofam^ fophifticâ exibilat, acne cum fuis fraterculis in parte malorû coftitutis ( fi' quidê cis locus aliquis cÔcedendus in ecdefîa uidet)alicnus à uera ccclefiî eftê couincat, indignabûdus rcfpuitfSed cur tandêhçc cedefîæ diftinôM 1 apoftolica,Soto tanquâfbphifticauidet cxplodêdafAn qgt; eledi nuUibin* hoc mundo fînt quærêdi Si inucnichdi,præter$ in externo Si uifîbili cœri j uoeatorûprofitentium ChriftianâfidemfExeo cminfcrtSotus,præterui' fîbilem ecclefîam uocatorum,in qua neceflariô funt etiam cledi,no cflê co' ftituendam alibi ccclefîâ elcdorû inuifîbilê. Qiiafî' uerô,ut Sotus fophiftid cauillatur,nos uifîbilem ecclefîam fumamus, promanifeftè profitctibusft' dem,inuifîbilê pro occultis,6CoccultoDciiudicio prædcftinatis abftpc’^' terna profefsione fidei : quafî',inquam, Ecdcfîâ, quâ inuifîbilem aftèrimus, à uifîbili locis feparemus : Si no tribuamus ei fîcut ut uifîbili candê unam cxteinam profesionem fidei,fcd occultam,tanquam inuifibili Si occulte^ clcfip,cum nulla pofsit elfe occulta profefsio fidei.Nos ipfum cœtumuifib lem uocatorum profitentium fîdem Si utentium facramentis Chrifti diflu’' guimus in uifîbilem Si manifeftam,in inuifîbilem Si occulta ecclefîam.naifl qui externe eandem profitentur fîdem, alij uero fîCiyneero corde hoc fac^ unt,alijfido Si fi'mulato animo, qui folam habent profefsionem fine fi' de cordis, illos inuifîbilem dicimusfîCfoliDco notamEcclefîam, qui fo' luseftinfpedor amp;cognitor cordium, licet ratione externæ profcfsioiquot;’ etiam uifîbilis fît, cum reliquo toto uocatorum coetu externo, in quo tO' tam efte Si contineri etfî fateamur, non tarnen inter fe confundendos eut Soto concedimus. confundit enim, quinegat efte diftinguendos. Diftfi' ôionem autem hacc ipfa Chrifti uerba nobis etiam fuppéditant

funtuôCâtijpauciucrô elcói. Vniucrfamukitudo uocatorû, eftuifibilis ÖC nianifefta ecclefia:fed quæ in cade multitudine nos later, foil ucio Deo pa^ tctclecloru paucitas, eft £lt; uocat à nobis inuifibilis ecclelia £lt;occulta.hâc manifeftani diftin(ftionêmultitudinisuocatorû,ôcpaucitariscleclorûChn ftiucrbisexpreiïàm,Geut nulla fophiftica cauillationeeluderc,itanecjuifi-bilis Sc inuifibilis ecclcGg diftintfîionê infringere unquâ Sotus potci it.eam quam ucre dicat,primû nos nulla rationc inuexifte,cx ijs quæ ditSa funt,no eltobfcurS: deinde nulla autoritäre maiorû fufïultâhancdiftintftioncpri-iifquam incipiat probai e,negat fc à Lutheranis amp;nbsp;Vvirrcnbergenfib.accex pturüfenfuin fcnpturæ.Nos uciô cur no acciperemus ab Afoto, quem do-no deprauationis feripturarü fingulariter excellcre paulo ante fatis perfpe-xini’js:neq; id adco niirum, utpote qui Clernêtis falubre cöfiliö feeutus, ab eo intelligentie feripturarü difeit, qui earn à maioribus, fecundû ucritatê fi-hi traditam feruat. An fecundû ueritatê uel à maioribus tradita, uel à mino-nbusferuata diciturintclligentia feripturarü, quæ cuni manifdta feriptura-tuin ueritate apertifsimè pugnat C In feripturis nos nô fequimur intelligcn-riani ingenq propriâ,ncc etiârecipinius interpretationes corû,quos fiue ex ucteribus fine ex reccntioribus,p priant ingenij intelligcntiâ fecuiosfiüüe, txicripturisper feripturasinrelleetis depræhêdimus.quam libcrtatcabAu gjftino uiùrpatâ,amp; nobis no folum côceflam,fedimpeiatâetiâ, Afotus no bis nô eripiet.Qih fenfum feripturarü de præfenti negotio diftintftionis cc-clcliæ à quo nam ei uifum fucrit petere iam nunc etiam uideamus,

?nius quidam librû fcripfit feptem Kegularû, quibus quafi elauibus linarû feri pturarû aperirent occulta, ait Auguft. De dotftrina Chri-b.j.cap.jo.tntcr illas régulas fecundû ordine locû obtinet,quæ eft^dc li corpore bipartito.Huiusrcgulç no obferuationê,fcdinc6modam tionê abhorrente à rci ucritatê,D.Auguftinus rcprehêdit,5C his ucr .jz.corrigit : Scholaftica régula eft de Domini corpore bipartito, qd lô itadebuitappellari.Nô enireuera Dni corpus eft,qd cû illo nô e-ernû.Sed dicêdû fuit,dcDni corpore uero amp;permixto,aut ucro ait^ to,ucl qd aliud:qa nô folû in æternû, uerûctiâ nue hypoci itæ nô cutu ediccclifunr,quauisineius clTcuideant ecclcfia.Vndc poteratSCifta ificappellari,ut diccret, de permixtaEcclefia.Hæc Auguftinus. Ab jguftinidifcrtifsimisucrbisjamp;ftrmifsimisrationibus,cui bypocricæ nin externa ecclefia agnofcêdi cû bonis ôé ele(ftis,p ucro corpore Si xclefia Chrifti,fcd ab his diftinguendi,nô feeus atqt à ucritatê fimula-fcernit,qd diucrfihaôlenusnos diximusC nihil prorfus.Qiiid ucrôSo Limhacfentcntia AuguftinicôfentancûhabetCnihil omnino. Nam ex is amp;nbsp;malis côtendit unâfiuc uifibilis 8C inuifibilis eeelefiæ diftinc'tione, itui ueram 2C folûmodo uifibilcmEcclefiâ Chrifti,nec minus ad uerum lûjad ueram SC firmâEcclefiâ Chrifti pertinere malos,cp bonos, ficut fu cap.25.in hcc uerbafcribit:R.urfus fihçcnô eft ucra SC hrma ccelefia quaî los habet,quomodo uerum regnû Chrifti eft,dicête Chrifto : Mittit an-iosfuos,ôC colligêt de regno eius omnia fcandala. Abi igitur Brcnti, 2C cuerû regnû Chrifti, nô efte ueram amp;nbsp;ftrmâ eius ccclefiâ : aut quod uocat briftus regnûfuû,tu dicito nô efte uerum.regnû,fed falfum,aut ucrifimilc iapparens.H3ec,fi potcft,uerba fua côciliet,cum uerbis Auguftini dicctis: •lonfolum in aeternum,uerum etiânûchypocritæ ,nô cum illo effe dicedi unt,quamuis in eius effe uideant ecclefia. negabit quidê Sotus fequêti ca-pite,hæcucrba Auguftini, quamuisin eius effe uidcant ecclefia dcuifionc lalfæ,fed,utloquunt,ucr3eapparitionis effeaccipiêda'.fcdidnô côgruitcû jximèpcedcntib.uerbis Auguftini. Nâhypocritç qnô folum in arternum, fedetiatnnunc ,nô cum.Chrifto effe dicendifunt,quomodo tandem aliter quàtn

j8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAP VT XXVII.

quam fccundû externa apparently, abfep rei ueritate, in eins effê uïdcnf clcfia f nam qui polfunt uere efle in Eccleüa Chrifti, ÔC ad uerä eius ccclefi^' pertinere,qui no folum in fuiuro/cd etiS in prpfcnti feculo,no cum illo eH^ dicendi funf,amp; ut fupra audiuimus,qui in hoc amp;nbsp;futuro fcculo,Chrifto etia funtignorifCLuis fitfenfus fcripturarumjfecundum Äuguftinum, dediftin óione corporis Chrifti,quac eft ecclefia,fatis perfpicuü efle exiftimo.negat efle bipartitu,utTiconius uocabat,quafi æqualiter rantft partes, boni amp;nbsp;la'ä li,ad totius ueri corporis Chrifti cóftitutionê cocurrant.ft’d cu corpus Chn fti bonü ÔC ucrü,quae eft liera ecclefiamiali amp;nbsp;hypocritç,tanquam partes ud fubftätiales uel integrales,totum coftituere no pofsint : quod T icontus bp partitUjid corpus Auguftinus uerum ÔC permixtum,fiue uerum amp;nbsp;fimulatu uoeädum elTc dixinquôrûillud e^d fimulatu eft, nihil pcrnncrctnccp cofet' retadueriac perpetui cOfporis Chrifti SC ecclefiæ conftitutionê, etiâliex' terna ÔC fimulata ^pfefsionc fidei, in hac terrauideat efle in Ecclclia Chnld uera,uero^ eius corpore. PorröTiconij'nc,an Auguftinifenfum magisap, ^bet ac ac tueatur in hac caufa de diftineftione eeelefiæ Sotus, ledtorcsipl* iudicêt.ab Auguftino quidêfe diflchtire,ei religio eft dicere, qui omniöpä trü omnia didia ÔC feripta pf omifeue SC fimpltciter probet.ab Auguftino » men,inTiconi'j fententiä,ab Auguftino reprobatä, Sotum coccdcre,qui’ j no uidct.^figdem Auguftinus hypocritas malos negat elTe parte ueri corpo ris Sc ueræ Eeelefiæ Chrifti, etiâin hoc feculo. Sotus bonos SC malos ex nbsp;nbsp;j

quo alTerit pertinere ÔC coftituerein hac terra regnü Chrifti, corpus Chri'' fti uerum,Sc eius ecclefiä.id quod SCTiconius fecir,dum corpus unû Chri' {li uocat bipartitû. Nelt;^ efh Ticonius,utfalfo in fcquenti capite de eo dicit Sotus,fecit duo corpora, aut duplex corpus Chriftnfed unû corpus Chrilti I dixit elTcbipartitüjhoc eft,ex bonis Sc malis ranc^duab.partib.unâuerâEc f clefiâcoftare.Hocigit ipfum eft(ibidc Sotus fcribit)c^d nos aflcrimus,un3 cflè ecclefrd,n5 duas,quæ tamêcóftetbonoruuidclieet SC eledorüjmaloriJ Sc hypocrirarü duplici coetu. atcç ira Sotus egregius opifex unâ uerâ ecdc' fiâ Chrifti fabricat SCcoponiqexbono SCmalo, elcdo SCrc^pbo, ex cortU' pto 5Cintegro,utnugigerulus. Qiiâ abfurditatêcû animaduerteret Augt’j; ftinus atqp,pbe intclligcrctjinefTe ucrbisTiconij ecclefiâ prefentis fcculi,nü corpus Chrifti uoluitappellare bipartitû, fedDhi corpus uerû SCfimulatû: atcB ita duplex corpus,uerûqdem bonorû ÔC clc(ftorû,fimulatûuerô malO'' rû hypocritarû. Atqj ita nobifeû Auguftinus, aut nos potius cû Augufti' no facimus duplicêEcclefiâ,8Cduplex corpus Chrifti,uerû SC fîmulatû:nec fecundû Ticoniû unû uerû corpus Chrifti, bipartitû efl'e dicimus, quafitx bonis Su malis,ueris SCficftis,tanquâ fuis partibus coponeret’,cum fiinulatio 6C hypocrifis ueri SC folidi nihil coftituere pofsint. Si igitur Sotus,^d quidc uerbis non dicit,fed fado ipfo ab Auguftino recedens, Ticontj fententiam ampleditur,qui,ut D. Auguftinus autor eft,noccntifsimus fuit SC abfurdif fimi cordis Donatifta, ex eo primûfacile colligit, noftrâ ne fententia dedf ftindione Eeelefiæ magis ,pbanda fit, an uero Soti, qui falfo negat earn ca' rerefuffragîjsantiqtatis:fiquidêeam côtra Ticoniû,SC eiusfecftatorê AfoW ex^pfelTo afleruit Auguftinus.Deinde pulchro déclarât Afotus exêplo,uet | ba ilia fua fuperiore capite pofita,Nos ucrô,dixerat,no à uobis Vvirtenbu gt;nbsp;genfibus autLutheranisfenfum feripturæ accipiemus,fcd àlegitimis SCma ioribus patribus,nam de corpore Chrifti no bipartito,fed uero fimulato: fenfum feripturæ ab Auguftino optime expreflum, SC grauifsimis rationib-cofirmatû Sotus répudiât atcprefpuiqScAfoticæopinionisfuffragatorû'n coniûDonatiftâ,fanc7ifsimo Patri Auguftino fado ipfo pponif.poftrcmf ^niâ ubicp conaf nos fufpedos reddere de hærcfi Donatiftarû Sotus,Ticû niû Donatifta aduerfus Auguftinû fequêdo, dubitationc ledorê lib crabit, nos ne, an «erô Afotici, iuftius SC werius cenfendi fint Donatiftæ f Quare,

«[uotfefcuncp falfç hæ amp;nbsp;Afoticæ cnminatioes cccurfcnht,{clt;^tOf Ticonij Üonunllæjtt cius feôlatoris Afoti mciTnncn't,amp; nos cxcufatos habebit.

SEiifitnimiïû Sotus fuo enon, qucm cuin Ticom'o Donarifta comunS habet,aducrfarifententiam D.Augurtïniu'deonô potuitfac€re,qin'n iibi ipliinhùc capice earn obijccret,ôd ad eamrefpodcret. qd quidcanxiè «dmodum faaqac nihil nó tentât,quo Auguftinûin fuû en orc pcrtrahat. led ut omnia amp;nbsp;maxima Siculorum tyrannorû tormêta côuchaf,Sif côtor-' lt;lueat in quamcuncç partem uerba Aiiguftini,amp; retorqueat quotiefcuncj^ uelit,nunc^ Auguftinum adiget ut Afoti crrorem,pbet. Verba Auguftini, quibusfuâ fententiâ cxprefsir,clarioi a ÔC fignihcâiiora funt,^ ut aliéna ali Qua interprctationc obfcui an:rationes,quibus fuâ fcntentiam roborauit, fitmjoresfunt, i^utcôtrarijs infirmari pofsint. quemadmodum incapite præcedcnte annotauimus. Nam amp;nbsp;illi 8S.epifcopi,intcr quos ipfeAugu liinusfiiir,ctfi in ecclefiabonos amp;nbsp;malos eneflatucrunt, non tarnen pro* ptcrca inter bonos àL malos nô difrinxerunt fccundû diftindiionê Au gu* fnni,qui bonos in Ecclefia corpus Chriftt ucrum, malos au te corpus Chri fti'inuilatum appellat, qui propter externâ^lefsionem fidei, amp;nbsp;facramen forum parricipationê, in ecclefia quidem elle dicûtur : fed ficut rc uei a nô ftintcorpus Chri{h,ita reucra nô lùnt ecclefia.nec reucrafuntin Ecclefia Ufra,k’d in ca elle uident, propter externa ueræ Ecclefiæ figna, quæ malt fum bonis cômunia habet.Nam quod Auguftinus dicir,Nûc in uno fünf, nô tarnen Icmper in uno erunt : accipiendû eft de externa fpecie fecundû (juam malifuntinunum côgregaticum bonis; fccundûeandcm exter* nam fpeciem nô femper in uno crût, nam femper in uno erunt ilii foli, qui nôfolum fecundû externâfpcciem,fed SCfecundûrei ueritatêfunt in una focietateucræecclcfiae,quod ne mine quidem funtmali. VltimO ait Sotus ætcrnæfelicitatis tempus confiderâs Auguftinus dixit, nÔ re uera corpus Domini eft, qd cum illo nô erit in æternû. Auguftinus uero no tâtum ulti* mum æternar fclicitatiSjfed prefentis uitæ tempus côfiderâs dixit,nô fo lûin ætcrnûiuerumetiâ nûc hypocritæ nô cum illo eflè dicêdi ftint, quâuis ineiusefte uidcant ecclefia. Hæc Auguftiniuerba apertifsima, cuminter* pretationc Sonomnino non admitranqmilTas facimus reliquas cius argii tias,quibus in lioc capite nititur fuam feabiem affricare uerbis Auguftini.

N Obis omnino probat caufa,quam S.f’atres côtraDonatiftas defen* derunr,ln externa eeelefiaefocietatenô folum efte bonos, fed etiam malos.fed exhaefaneftorum Patrum fententiâ,nô confequit quod Sotus infert,malosetiam pertincrcin hacuitaad ucrâEcclefiâChhfti. Nam 86. Epifeoporû fententiar, optimus interpres Auguftinus,negat eos etiâ nûc, Sihnhoc præfenti fcculo,in quo uidentur efte in Ecclefia Chrifti, ad ipfius. corpus pcrtinere.an putat Afotus ad ucrum corpus Chrifti pertincre mor tuamembra,qui funt hypocritæ,bonis amp;nbsp;clcdlis affociatiin externa Eccle fiæChhftifocfctatCjUtunum ueruni corpus Chrifti,exuiuorûmembror« parte,uiuum, ex mortuorû membrorO parte, fit corpus mortuum f Quid niputaret qui à uero corpore Chrifti uiuctis amp;nbsp;uiuificâris corpus fuû, aliéna etiâ effè nô fentit putrida mcmbra,hoc eft,manifeftè impios amp;nbsp;flagitio* fos,antequâlcgitimoiudicio refcrcntur,etiamfi putredincimpietatisim* puritatisep eorüfœtor intolerabilis prodaqattp pijs omnibus naufeâmo* ucat.An poteft aliquid indignius cogitari amp;nbsp;dici de uero corpore Chrifti, que eft ipfius uera ecclefiar'Scripfi t quidê Auguftinus, cû in ecclefia tole-rantur peccatorcs(quod ramen côtra ccclefiafticac difciplinç leges à Deo præfcriptas fiert non debebat) nô jgt;pt€rcainfictût altos qui eis participât eodem

cadcm templo,facfifîcijs,orationibus,confefsionefideKncceffîciur,utno fit ucra Ecclcfia, in qua pcccatores funt, Sedinterca nufquam fcnfit,dixiC autfcripfit,illosantequamcrjciantur Siexcludanturexecclcfia, efleud corporis Chrifti amp;uerae Ecclefiæmembra.Eos enim Auguftinus uixfoc-’ ratrcccpturus inter fimulati corporis Chrifti mcmbra.nam quantum à bo nis2C elediis diftantmali amp;hypocritac, tantum ab hypocritis fcrcdifFt' rûtmanifeftèimpij ô^flagitiofi.ficutigitur hypocritæ, iudicio Augulfin’, ne nunc ^uidem pertinent ad uerum,fed adfimulatum corpus Chriftidtî manifefte mali,impij ôi. flagitiofi,non pertinent ad corpus Chrifti fimuh' turn,fed ab utrocp funtalicni,amp;omnino ab ecclefia extraneï,fiucin eafO' lerentur,fiue ex ea cijciantur iudicio legitimo. nam indicium publicûnon cfficit, utfint cxtranci; fed tantû quales funt antea, taies altjs eos declarar. Qiiod indicium de manifeftèimpijs,nonfolum fernnt elelt;fti,fed etiamby pocritæ. Â' ea qnidem difciplinæ fcueritas non eratnegligcnda; fed fint* gligitur,tarnen minifterinm ualet,

PRimum Afotns in alia fignificationc, qnàm apoftolus Paulus utit d^ ftindliôe extcrioris ÔCinterioris hominis.Nam exterior homo uecwf, ßCinterior nonum hominê Paulo fignificat. Sotouerocxtcriorhomoli' gnificat corpus,interioranimam : quae funt fubftantialcs hominis partes. Et in hac fignificationc Afotica non conuenit exterioris amp;nbsp;interiorisbo' minis comparatio cum ccclefia.non enim ficutunus homo conftataninu fiCcorpore,itaunauera ecclcfia Chrifti confiât bonis ô^malis, tanquam fuis partibus,ficut paulo ante ex Augufiino contra Ticonium andiuimu^. , alioqui erum uera ecclefia uenturifeculi, in quo mali feparabunturabo' nis,effet futura anima fine corpore. amp;nbsp;ecclefia falfa, corpus fine anima. Et 1 animauniusEcclefiæChrifti foretbeata, fiCcorpus eiufdcmdamnatuw. i Qiiato redlius igitur Auguftinus amp;nbsp;bonos amp;nbsp;malos in Ecclefia uocaccof I pus Chrifti:fcdillos uerum corpus Chrifti, hos nero fimulatum appellant dOjfatis innuit, fenonunu,fed duo diuerfaftatuerecorpora ChriftiineC' clefia præfentis uitæ cógrcgata cxbonis Ôdmalis.Verum corpus eftquot^ Chriftus,uia,ueritas,amp;uita,uereuiuificat,ucra,uiuaôdfaluificafidep^t ; fpiritûfancfiû.Simulatû eft, quod cum uero Chrifti corpore fide quidcnt j profitetur ore, fed non nifi fidfam fid mortuam fidcmhabctin corde. Net uero folumfalfum eft, quod folus utihominemunum ex corpore amp;ani' ma,itaunam ueram Ecclefiam Chrifti, ex bonis fidmalls coponit.fcdhot ctiam addit:Huic ccclefiæ,huic extern« congregationi,quafi uni homini, •ex corpore fid anima conftanti,promifla eftfandîitasrfediniuftisfidprætie ftinatis,tantum eft perpetuo permanftira. Ncquaquam enim toti congrf' gationi extcrnç,fed in ea foli uero corpori Chrifti,fid no fimulato, promit' fioncs fadfae funt de uera fandfitatc.Nam Deus quanquam omnibus in ii' niuerfum hominibus etiam extra Ecclefiam conftitutis,promifsioncsde ; Chrifto annunciari finat:tarnen non nifi eos fefe propter ipfum fandfibea' turum promifit, qui ueram fid uiuam in Chriftum fidem habuerint: malb j autcm,uera fiduiua fide deftitutis,ficut no fuit promifla fandfitas, ita quO' 1 que illis à Deo non confertur, cum no nifi in cos qui uerc credidcrinteam conferre foleat. Ac fi malis etiam effet promiffa fandlitas, earn Deusipfi^ profcdlo ctiam conferret,necpoftea cam ab ipfis in perpetuum auferrej-Nam fi ccclefiæ fandfitas eft jjmifla,fequit cam effe gratuitum Dei donS* fed ita comparata funt dona fiduocatio Dei,ait Apoftolus,ut coruDciii” pœnircre no pofsit, Quare fi Deus malis in ecclefia fandfitatê etiam prO' mifit,0d cotulit, cam ipfis Deus quoep in acternum c5fcruabit:ac per cot' TequcSjinalos etiâ cum bonis faluabiuta fubinde error errorêalius alitm trudit:

D, TA C. B EV RL I N I AN N o T. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' fi»

trudittquosut alijs obtrudat, fctipturis quidem, fed à fe prius di'fccrptis,amp; pcruerfa interprctationc dilaccraris,fic palliare confneuit,ut oculato leéîo nperfcilTurasillas turpitudo Afoticorum errorum fatis fit manifefta. nam loci Cantic.i ÔC Pfal.47. nihil iuuare fentcntiam Soti,lcô:or per fe facile intelligecNos ad alia properabimus.

\ i nbsp;nbsp;nbsp;TNdiftindionefanÆtatisEcclcfiaefcrmèubicçfilentioprætcritjfanôû

' l nbsp;nbsp;nbsp;ltatemamp;iufticiamChrifti,quæEcclcfiaecommunicaturperfidem,fine

* I nbsp;nbsp;nbsp;quapropriarumuirtutumfan(ffitas,quæinchoatur inhacuita,iuxca primi

' I nbsp;nbsp;nbsp;tiasfpiritus, quas in præfenti tempore accipimus,amp;completurinfutura:

' l nbsp;nbsp;nbsp;iuxtadécimasfpiritus, quas infuturofeculoaccipicmus,cxifterenunquâ

I nbsp;nbsp;nbsp;poterit.Qiiare Sotus tanquam imperitus architedfus çdificat,non prius ia

' I nbsp;nbsp;nbsp;âo fundamento, præter quod aliud poni nô poteft, qui eft Chriftus lefus,

f I nbsp;nbsp;nbsp;eiuscp perfec'fiffimafanditas ôd iufticia. ÔC fecundû hanc faniffitatem Pau^

' I nbsp;nbsp;nbsp;lus credcntes in Chriftum perfedf os appellat in hac uita:ôlt;: idco bec fand!i

I nbsp;nbsp;nbsp;usddpcrfedlioEcclcfiænoeftinfpc jfcdreipfaeam præfentem poffîdet

I nbsp;nbsp;nbsp;bcclefia perfidem ,eoquôd nobis ilia opus édutendum fitaducrfusafflû

' I nbsp;nbsp;nbsp;dfiones.Qiiod ucro attinet ad fanditatem Ecclefiæ,qu3e in propria obfer-

) j nbsp;nbsp;nbsp;uationemandatorumDei,per auxilium fpiritus fancffiadiuuantis noftram

' i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inftrmitatcm confiftit: earn redê Sotus facit duplicem,alteram huius,altegt;

' ' nbsp;nbsp;nbsp;ramfuturæ uitæ.ôC quae eft huius uitæ,eft imperfedamecp fccundum hanc

' , nbsp;nbsp;nbsp;Paulus uclfe uclalios perfedos,fed tantum imperfedos appellant.quç ue

» i ro in future feculo cxpedatur,ea erit omnibus numeris abfoluta,ÔL per o* ' i mniadiuinæ uoluntati in lege exprelTæ conformis. amp;nbsp;hæcfanditas amp;nbsp;fangt; - 1 clitatisperfedioeftfpei:quiapertinetadconferuationem futuræ noftræ ' I nbsp;nbsp;falutis quam perfpem expedamus.amp;d fecunduhanc fanditatem,ficut^Pau

I I lusfcribit,fpcfaluifadifumus,itafpecadcmfandificarifumus,eo quodin !• l nbsp;nbsp;nbsp;refuvredionemortuorûfaluificatio noftri fine perfeda hac fanditate non

t 1 perficietur .de quare fuperioribus etiam capitibus quxdâannotauimus. ! I nbsp;nbsp;Hæcfi Sotus teueretjlocosfcripturæloqucntcs de fanditate ôd perfedio*

' l nbsp;nbsp;nçquaChriftus credcntesinhacuitafandificat ÔC peiftciquonaccommo

i 1 darctadfanditatcm quam Chriftusnonperfidcm nobis communicat,fed i l quam per fpiritum in nobis ipfe operator : ncc in incxtricabilem puguan-i 1 uamincideret,fccundumnoftramimperfedam fanditatempræfentisui-' C * nbsp;nbsp;nbsp;tæ Paulum fe ôlt; alios fandos p erfedos appellate confucuifte.

t 1 nbsp;nbsp;nbsp;C z\nditas ucra tam fidei quàm cbaritatis foli ueræ eft promiftaEcclefiç,

C 1 nem A.uguftini.Etfiæc totiusucræEcclcfiæfanditas,fingulis ad cam per* ' 1 nbsp;nbsp;nbsp;tinentibus eft promiffa.ncc alia eft totius ucræEcclcliæ,quarn fingulorum

V \ nbsp;nbsp;nbsp;renda efttotiusEcclcfiæ fanditas'.fiquidcm totius corporis fanditas nulla

C \ nbsp;nbsp;poteft efte ,nifiquæ fuerit omnium ÔCfingulorum membtorum unum to*

V \ nbsp;nbsp;bominibus,tanquam fuis partibus conftare aduerfus Auguftinum conten

\ pna.Cum autemnegari nonpoft’it,quin totiEcclcfiæ ueræ,acproindeom \ nbsp;nbsp;rtibus ciusEcclcftç membrisD eus promittat ÔCconfcrat fanditatcmtmalis

qucpromittatj neque conférât : rclinquitur, malos in nera. Eccclefiano’’ eifc. Atqueita Sotus hac afTcrnonc, non omnibus ÔC fingulis qui in iier^ fint Ecdefia,promitti amp;nbsp;conferri fancffitatem,confutat ÔC deftruit ilhm fuam priorem ailertionem, malos Sk^ rcprobos non folum uidcri, fed apcP te amp;nbsp;re uera elfe in una liera,fanda ÔC catholica Ecclefia. Qyod^ uerè aifert non poiTe de ijs certiflîmum eft qui ueræ Ecclefiç fanÆtatis participes fie' rinegenturzut maxime tribus fequentibus capitibus hoc fuum parado' xon Sotus nobis probabile conetur reddere. ,

N Am parabola, quaEcclefia in Euangelio comparatur arcæ habenti paleas ÔC triticum, docet quidem Ecclefiam præfentis uitæ permiX' tam elle bonis ô^malis. Non igitnr imaginamur nobis Ecclefiam in qus nullifintpeccatores. fedficut triticum amp;palcadiftinguuntur, etfi antcrc' purgationem arcenon feparentur,ac triticum conuehendum in horreum, paleam exurendam igni inextinguibili dicimus : ira cfi boni amp;nbsp;mali in Ec' clefia præfentis uitæ non fcparentur, tamen diifinguuntur, ut faluandià: damnandi. Ac non malos ôd damnandos,fed folum bonos S(f faluandos dicimus pertinere ad earn Ecclefiam, quæ uerum eft corpus Chrifti, amp;hu ius fui corporis faluator elle dicitur Chriftus. ideo omnes promiftîoncsad folos bonosfaluandos in Ecclefiæ area pertinent, non ad malos damnandos: quia ob hoc ipfum quôd mali fint SC damnandi,nonucre polïuntdici, elle inuera Chrifti Ecclefia, quanquam ei extcma focietate fint permixti.Qiiare amp;nbsp;alienum eft à uero, malos eflein uera Ecclefia Chu fti: ÔCcalumniæ proximum, illos qui promilTionem faneftiraris comm^' nemfaciunt, omnibus amp;nbsp;fingulis, quifunt in Ecclefia ,eam ctiam exten* deread malos in Ecclefia ; non fecus ac fi quis ueritatem grani ôô frumenquot; ti putet etiam conuenire paleis. Nonenim ignorât Sotus,nos de uera perpetuo Chrifti manfura Ecclefia loqui: à quaficut malos, licet fint inca* dem externa focietate,fecuti D.Auguftinum, dicimus elfè abalienaros, ita eos amp;nbsp;extraneos afferimus à teftamentis diuinarum promiffioniini, quas ueræ Ecclefiæ fuæ Deus fecit, de eins per Chriftum iufticia, fandit^ te Sc æterna falute,amp; ftabilitate im mobili.

SEpono in præfentia difputarionem de libero arbitrio , Si, ut Sotiis lo' quitur, de humani cordis Si conditionis incerto , deep nonnullis alijs locis, quos Sotus perpcram intelletftos, principalis argumenti tradlatio' ni obiter hic admifcct:amp;f paucis refpondebo ad ipfius collc(ftionê,quacfic habet : Si omnibus in Ecclefia eft promifta famftitas, nuUa eftet inter pa' leam Si frumentum, inter bonos à malos n anfmutationis uiciftitudo: teftimoniaamp; exempla tum priuata fingulorum horrnnum,tum publica populorum quorundam, quæamp;inScripturis extant, ôC in quotidiana cX' perientia non défunt, declarant Si oftendunt, ex malis fæpe effici bonos, ut ex latrone martyr, ex Paulo perfecutorefideliffimus apoftolusió^ui' cilfiin ex bonis malos, ut ex apoftolo luda proditor, è Symone Cbriftiano Symoniacus. Ergo fantftitas non eft promiffa omnibus qui funt in EccU' fia. Promilfio gratiæamp;fan(ftitatis,utà Deo procedit, omnibus nonfo' lum in Ecclefia, fed etiam extra eamconftitutis promittitur amp;nbsp;offertur-Deus enimuult omnes homines faluos fieri. Si Chriftus EuangeliumprX' dicandum præcipit omnibus creaturis. Vtautem promilfiononfolum^ Deo offertur, fed ab hominibus etiam recipitur, ita folis credentibusft' Cfta eft promilfio gratiæ SCfantftitatis. Euangelium enim eft potentiaDt* ad falutem omni credent!. In hac oratione, non omnibus in Ecclefia promifta fanditas,c,SiSotus, Omnis,nomine coUediuo,fimul nos»

nos malos comprehendit, certe non eft omnibus promifla fanA'tas, alioquinonmodonulla eflèc tranfmutatio malorum in bonos,aut bonorum in malos : fed nulli prorfus in Ecclefia reperircntur mali, fed om-nes elïèntboni.Nam cum Deus in promiiïionibus fit fidelis 5Cuerax,pro niilfa fanÆtas Ecclefiam nunquam deficerct. ca uero Ecclefiæ à Deo præftita, nullos in ea malos relinqucrct, fed omncs ex mails efficeret bonos. Qiiare non negamus, non omnibus promilïam eife fancflitatem qui funtinEcclefia, fi,iuxta Sotum, omnium nomine ueniunt etiam mail, quosSotus contra Auguftinu dicltcumbonls efleln uero corpore Cfirl-fii. Nos uero, quiaiolos bonos ad ucrum corpus Chrlfi;l,quæeft uera Ecclefia, pertinere exiftlmamus, quos amp;nbsp;nunc cum Chrlfto efle, SC in X' ternum cumco permanfuros cite : malos uero non folum In aetcrnum, fedncnunc quldem cumChrifto efle Auguftlnus affirmât, quamuis In cius efle uideantur Ecclefia : Ideo foils bonis, ijfdem^ omnibus ÔC fingu lis fanditatem promiffam eflfe à Deo,els^ fobs SC omnibus conferrl, cumealnlpfos aDeono collata,neboniiquldem eflcnthabendi, camqî iplisln perpetuum conferuat,uteam per peccatum etiam amiffam Ipfis perpœnitenriam reftltuat, SCutlneaufquead finem pcrfeuerent, Ipfos confirmar, utfalutem conlequantur æternam. Qiiôd autem ad ulcilEtu dinem tranfmutatlonls bonorum amp;nbsp;malorum, trltlciSC palearum atti-net, quam Aforus fuæ oplnlonls errorl prætendlt, fcicndum eft, quod e* lecfi priufquam uocentur amp;nbsp;iuftificentur, non funtacccnfendi Ecclefia?, ficutncquereprobi:fedexhominibusconftitutls extra Ecclefiam, uc-eantur omnes, tarn rcprobl quam eletftl, amp;nbsp;adferibunturin numeruin cl-tuumexternaefocletatls Ecclefiæ, quifidelprofeflione externa fe uoca-tioni parère teftlficantur. Atque rum demum Intra Ecclefiæ non extra Ecclefiæ arcaminclpit notarié obferuarldlftlncftlo paleæ trltlcl, malorum amp;nbsp;bonorum. nam extra Ecclefiam non merentur homines ap-pellationem triticiuel paleæ. Q,uofl difcrlmen locum habet tantum in cœtuuocatorum ôdprofitentlumfidem Chrlftl. Et qui in cœtu uocato-rum eft palea, quantumuis uidearur In fide proficere, nunquam fict trl-ticum : qui eft trltlcum, nunquam mutabltur In paleam, quantumuis ui-deatur defîcerc. Nam qui defccerint, omnlno redduntur alieni ; non autem,ut Sotus ait, paleas trltlcum, bonos ôdmalûs fentlcndum cftin feinuicem tranfmutari. fed peruocarionem ficut alieni aflumuntur inEc clefiam uel ut mali SC paleæ, uel ut boni QC. trltlcum : Ita per defctftionem pariter bonimail,paleæ amp;trltlcum,Intra Ecclefiam non in fe Inui-ccmtranfmutantur,fed abalienantur omnino ab Ecclefia.Nam Judas etfi dtu fcfe pro bono amp;nbsp;trltico in Ecclefia geflèrlt, tarnenfemper fuit palea amp;nbsp;mlaus hypocrlta. Poftquam autem prodldit Chriftum, non ex bono fatftus eft malus, aut ex tritlco muta tus eft in paleam, alioqui manfift fetin externa focietate Ecclefiæ. fed proditione Chrifti, tanquam uenti uehcmentisprocella ex Ecclefia proieduseft, ut nepaleæ quidem locum, ficuti antea, In ea obtineret, fed prorfus ab ea elfet alienus extraneus. Petrus qui fuit trltlcum in Ecclefia,abnegatione Chrifti, non tranf-mutatus eft in paleam. Nam palea, retenta externa profeflîone nomlnis Chrifti,manet in Ecclefiæ externa focietate, à qua Petrum feparauerat abnegatio Chrifti, ipfius nomlnis confeflioni contraria. Nam pro exter-næEcclefiæ focietatis membro agnofcinonpoteft,quicumatteftatlo-ne iurifiurandi affirmât fe Chriftum nonnouifl'e. Qiiod Petrum feclflc, quisnefeit f Fucrunt igltur ambo, Judas QC Petrus, in area Ecclefiæ : fed

iUcutpalca,hi'cuttriticum. Abarca ctiam Ecclcfîæambo cxc/dcrunf, ut elTent qutdem ambo ab ca alicni amp;nbsp;extraneï, fed in hoc tarnen di fcnminc pofiti, quod ludas ôi. fimiles irretiti Diaboli laqucis, à Deo non iibcrantur. Petrus uero, amp;nbsp;qui ut triticum in Ecclefia fuerint,fi maxime à Diabolo expetantur,ut cribret eos,Chriftus tarnen pto cis orat,ne deficiat Hdes ipforum: fed ut refipifeant, 0^ conuertantur. De quibus Pfalmus tricefimuffeptimus ait: Cum ceciderint,non cot lidentur»Quia Dominus fupponit manum. A' lapfu enim refurgunt, erigente cos Dominoreducente in Ecclefiam, ex qua exciderant, amp;nbsp;retinente eos ufque in finem in Ecclefia,ad quam cos reduxerat. Ad Ecclefiam autem non rcdeunt,qui ut palea excidunt:quia noncU' rantur, non colliguntur, non reducuntur à Domino . fic ut triticum redijt Petrus,ludas ut palea abqt in locum fuum, Hæc de extraneo-rum uocatione amp;nbsp;conuerfione ad Ecclefiam : de uocatorum duplici, bonorum uidelicet ÔC malorum ccetu inEcclefiae externa focictate: de lapfuum ipforum diferimine , quo non in fe inuicem , boni amp;nbsp;mali, triticum amp;nbsp;palea in Ecclefia tranfmutantur, fed ab ca abalienantur,i' ta tarnen,ut boni per pœnitentiam redeant, mali uero impeenitentes emaneant. Hæc,inquam,Sotum fiimentem fibi alios docendi magf fterium in Ecclefia turpitcr ignorarc, indicio funt impen'tifilmæ, nec non etiam impiæ ineptiæ , quibus fuum humani cordis ôC conditiO' nis incertum hic nobis dcclararc ftuduit: ut una amp;nbsp;eadera opera,fie-' ut de promifia Ecclefiæ propter Chrifium , per fidem fanefiitate : iw quoque de æterna beatitudine nos dubios ÔCincertos reddcrct.Nam operæprecium eft audire quædam eius temeritatis uerba* Vide,ita' que, inquit, quàm difertè omnia,quæ ad falutem noftram pertinent, iub libertatis noftræ inccrto,pofita funt. Qyi omnia quæ ad falutcni noftram pertinent, fub libertatis noftræ incerto , aut fub incertitudi-' ne noftri arbitrfi ( nam 5C hac formula loquendi utitur ) pofita efle afi ferit:is profetfiô non folum dubiam incertam , fed plane defpera' tam reddit falutem noftram. Eft enim hæc noftri arbitrrj incertitudo perpétua in hac uita,amp; ea propter dubitationis amp;nbsp;defperationis ma' ter . Qins nunc tibi uidetur Sotus, amiciiïime Lecftorc' Nonne fum* mi Dotftoris Ecclefiæ partes egregiè tuetur, qui de æterna noftra ia' lute, re longe omnium maxima,amp; quam Deus per fidem nobis oiH' nibus uoluit efte perfuafiftimam, non folum dubitationem nobis im jjcit, fed in certilfimam deiperationem nos contjeit, aut,utuerius dicam,certilfi'mæ defperationis dotftrina omnem de falute dubitatio' nem animis noftris eximit, ut iam non amplius pro Sceptico dubita' tionis do(ftore,fcd pro conftantiflimo rei indubitatæ airertore,amp;cer' tiftîmarum alTcrtionum fcriptoreccleberrimonon immerito habende' beat. Sed cum hac fua aflertionc malcdicfta ualeat, aut potius pereat Sotus , in reprobum fenfum traditus, quo certiffimæ falutis nofiræj non iùb incerio noftræ libertatis , non iub arbitrq noftri incertitudi' ne,fed in certiffi'ma diuinæ erga nos in Chrifto diletftionis ôd gratiac certitudine pofitæ, fiduciam portis inferorum, atque omnibus aduct' fàrijs poteftatibus infultantem, ex piorum omnium cordibus excutC' re molitur. Si non totus furit amp;nbsp;infanit Sotus, expendat fecum ipfcj I has Apoftoli 8C piorum omnium uoces,atque iudicet, ex propriænc libertatis incerti SC arbitrr) noftri incertitudinis confiderationetanuC' ro ex Dei erga nos propter Chriftum dilecfîionis certiffîma pcrfuafio' ne fint

ne fint profedlac. Si Deus pro nobis, quis contra nosf* Qiii proprio filio nonpcpcrcitJcd pro nobis omnibus tradiditilium t quifieripoteft, ut Si(. non cum eodem omnia nobis donauerit C An falus noftra pluris eft aeftimanda, quam faluator nofter lefiis Chriftus , Dei unigenitus filius,ut qui fibi hunc à Deo donatum eflcjrobuftus fide fatfius per-fuafi.ffimum habeat,falutem Qi. omnia quæ ad earn pertinent, Deum fibi daturum efle, fit dubitaturUs . Etfi enim arbitrij noftri, 8C liber-tatis noftræ hoc non fit incertum,fed certum,quod Apoftolus aperte confitetuf.Non enim quod uolo,faciobonum:fed quod non uo-lo malum, hoc ago : non tarnen eft defperanda ialus. Pcccatores fu-mus, QC quidem propter peccata digni æterna condemnatiöne. Fa-teor. Sed quis accufabit, quos Deus défendit f Qiiis condemnabit, fjuos Chriftus abfoluit C Non enim faluantur homines, quod pecca-tores non fint etiam faneftiftimi quic^ue : fed quod propter peccata no ftranon accufentur ôd damnentur a Deo. quemadmodum Apofto-lus ait: Quis intentabit crimina aduerfus eleeftosf'Deus eft qui iufti-ficat.Qiiis ille qui condemnet f Chriftus eft qui mortuuseft,imô qui ôd fufeitatus eft,qui etiam eft ad dexteram Dei, qui amp;nbsp;intercedit pro nobis. Quis nos feparabit à dilccftioneDeifNum affli(ftio,numan-gnftia,num perfecutio, num fames, num nuditas,num gladiusr'Nam mi hiperfuafiftimum habeo,quôd nei^ mors, netp uita,neepangeli,ne-que principatus,neque potcftates,neque inftantia,neque futurajUe-q'jeaititudo,neque profunditas,neque ulla creatura alia,poteritnos feparare à dileeftione Dei, quæ eft in Chrifto Icfu Domino noftro. Nam dileeftionis Dei erga nos propter Chriftum, ÔC non diletftionis noftræ erga Deum tanta fiducia Apoftolus tenebatur, Nam fua erga Deumdilecftioncquamuis ardentiftima contra potentiam omnium ad-uerfariorum tantopere confidere non poterat. Si tanta certitudo fa-lutis fepofita eft in certa erga credentes in Chriftum diletftione Dei, cur Scriptura, obijciet Sotus, noftræ nos paffi'm imbecillitatis admo-nens ,dicit,Qui ftat, uideat ne cadat.^ Hæc eft admonitio neceflaria nonad delendam hdem in cordibusinietfto dubitationis fcrupulo,de Dei erga nos diletftione, de falute à Deo confequenda propterChriftum, ad obuiandum infirmitati carnis, ad retinendam fidemin Chri-ftiim,de certa Dei Saluatoris noftri erga nos diletftione. Stat enim, qui uere humilis fe gratuitæ Dei dileeftionis propter Chriftum, certa per fuafione fidei fuftentat : cadit autem, qui Pharifaico faftu, repudiata iu-fticia Dei, iufticiam propriam conftituat, qui fuæ dubitationi indulgeat. quod etiam faciunt Afo tici. Sed quid ego pluribus hanc rem contra So-rum difputo, qui ipfe femetipfum fibi luo iugulat gladio, dicens : Apoftolus bonitati diuinæ tribuit omne noftrum oonum, quod fide ftemus, quod perfeueremus. Si enim benignitatis Dei eft fidei conftantia, 8^ in cadem perfeuerantia finalis, quæ ad falutem noftram pertinent, ea certe non erunt pofita fub noftræ libertatis incerto, aut arbitrij noftri incerti-tudine.Siautembonitas Dei erga credentes propter Chriftum debet elfe certa amp;nbsp;indubitata, certa etiam erit conftantia 8gt;i. perfeuerantia in fide. quam confentienteAfoto,PaulusbonitatiDeiacceptam retulit. Qua autem benignitate Deus omnibus ad ueram cletftorum Ecclefiam pertinentibus largitur fidem, qua corda credentium purificat atque fan-cftificat, eadem etiam bonitate propter Chriftum hanc fancftificationem amp;purificationcm omnibus ôd fingulisproraififfè cenfenduseft. Cuius

cotranum Sotus dum rurfus alia rarionc probare conatur, ia pite, fuatn ftulnciammanifeftiorcm facit omnibus.

ECclcfiam comparât humanae reipublicæ. Qucmadmodum igiW^ quæcunquc dicuntur de tota rcpubiica,non dicuntur ctiam delin' gull's in ea ciuibus : ita non omnia quaccunque toti promittuntur Ecd^' liae, promittuntur omnibus Si fingulis cius mcmbris.Non omnibusp*quot;® mittitur omnium fcientia, etfi di«um fit, Ponam onines filios tuos do' lt;5los à Domino : non omnibus gratia miraculorum, ctfi Cliriftus dix^' rit, Signa eos qui crediderinthæcfequcntur : non omnibus poteftasni' dicandi,abfoluendi Si retinendi pcccata conccditur,erfi dicatur,Dic Ec cleûæ. Ad eundcm modum colligitAfotus,Qiiæ totiEcclcfiæpronut' titur fandlitas, non omnibus Si fingulis in ea mem bris promillam ew, fentiendum efi. Si enim hæc omnia palTim omnium effent,quid aliud ef fetEcclefia, quam confufaquædam Süf inordinatarefpubltcaf Nihil iaw dicam de Afoticis SCufitatislocorum Scripturae dcprauationibus, inter quas in hoc capite omniu primam fefe offert Ca qua promiffioncm Def, Ponam omnes filios tuosdodlos à Domino linterpretatur de rerum Oquot; mnium fcientia, quam non modo nullum fingularcEcclefiæ mcmbrum, fed nec ipfa tota Ecclefia unquâ in hoc mundo habuit. fed loquitur PrOquot; pheta de fcientia ueraDeiôf cognitioneChrifti, quam à foloDco,fob uera Ecclefia Dei, amp;eiufdem Ecclcfiæ omnia Si fingula membra accf piunt. Hæc enim eft Ecclefiæ propria fcientia , de qua Paulus fcribit, non iudicarit fe quicquam fcirc inter Cofinthios, niii lefum Chriftum,amp;^ liunc crucifixum. Qitis crederet Sotum, quiconfiditfeipfum ducemef fe cæcoruin,Ô!^ lumen in tenebris ucrfantium,nefcire,magnum elfe difetJ men inter dona Dei, quæ ad Ecclefiæ iuftificationem faluationemeç eo ram Deo neceffario requiruntur. Si quæad Ecclefiæ ædifîcationem, ad' miniftrationis ordinem ô^dccentiam coram hominibusadhibentur, Quæ qutdem utraque Ecclefiæ promittuntur. fed ilia ficut omnibus Si j Si fingulis etiam conferuntur, ita fiCpromilTa effe,quisneget fHæcucro J ita promittuntur Ecclefiæ, ut non nifi pauciffimis ad Ecclefiæ guberna' I tionem adhibendis conferantur. Illa fob's Si omnibus bonis a cle(?bs promittuntur Si conferuntur : hæc tam malis Si reprobis,quam bonis Si eleeftis diftribuuntur. Illa in æternum faluant Ecclefiam : hæc earn in ptæ fenti feculo ornant Si cohoneftant, Si magnam ei autftoritatem Si admi rationem inter homines conciliant. Prophetia quæ fita eft in præfcien' tia certa futurorum euentuum, ea no confertur omnibus,ficut net^ pro* mittitur. non enim eft priuatim neceffaria ad falutcm.Scicntia ucro Chri fti,quæ iuxta Proplietam iudicabit multos,eam ita habetEccIcfia,utilh nemo,qui ad cam uere pcrtineat,carcrc poffit. Donum miraculorum, eft paucorum in Ecclefia, nec minus malorum quam bonorum.Donum ueró fa neftitatis Siiufticiæ,eft toti Ecclefiæbonorum Si clecftorum ptO' prium,ô(f omnibus acfingulis in eamembris commune : ideo omnibus etiam Si fingulis promittitur, confertur, Si am iffum fubindcreftituitur, donee tandem poftmulta certamina, Si uariam uincendi Si fuccumben di uiciffitudinem,ufque ad finem diuinitus conferuetur, quo contra pot tasinferorum præualidas,ulrima atep promiffainChrifto potiaturuie^o ria.Portæ enim inferorum Ecclefiæ ö^membris cius præualuiffênodum cenfendæ funt, cum durante certaminc,aliquis, iuuantc Deo, ex manf bus pop

D* TAC. B EV RL r N I A N N O T. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«7

bus poftarnm inferni cludari poteft. De qua l'nuicfla conftantia Ecclefig fingulorum in ca mcmbrorurrijUerba Chrifti ficut ÔC plcroflt;^ ah'os feri ptiirælocos quos hic citât,quàm deprauctSotus,uix mihi rempero quin longiore orationc perfequar,ac Afôticas corruptelas côfutem: fed aliud monet Sihortatur inftitutæ breuitaris ratio.Vnus hiclocus ab Afoto de prauatus,qua fide etiam reliquos traëtet, fatis lcdlori oftenderit. Paulus Ad. zo. ait : Attcndite uobis Si uniucrfo gregi, in quo pofuit uos fpiritus S.rcgereEcclefiâDci.Qyis hoc dieet,querit Sotus,nôfuiflein EcclefiaC no fuifie ucros epifeopos Si presby tci os.^ Et tarnen illis ipfis dicit:Ex uo bis exurgent uiri,docentes peruerfa, ut abdueât difcipulos poft fe.Qind turn poftcaNum proptereafuntdicendiillifutur!defeeftores, Sialio* ru n fedudoreSjfuilfe in uera Ecclefia Chrifti: cur igitur Iohannes de his contra Sotum pronunciat, ideo exilEe ab Ecclefia uera eletftorum, quia nonfuerintexipfis c'Nam fi fuilTent ex nobis, ait Apoftolus, nobifeum ucicp pennanfiftènt. Qiios autcin loanncs in uera Ecclefia ucrè aliquaiv do luilfc negat, cos nos in externa ucræ Ecclcfiæ focietate, ut palcam Si hypocritas, Si in ca ucros epifeopos Si presbyteros fuifle non negamus. lier! ein miniftri Ecclefiç polfunt eftè,qui no lunt ucrç Ecclefig membra.

IN digne fert Sotus fibi ftuporem ôtfurorcm obiedum fuifte a D.Bren J tiOjCO quod piam Si fimplicem ucritatis confcftîoncm ab llluftriffimo noftro Principe editam non modo non intelligeret, fed non intellecftam etiamfuggillaret.Cum uerô pofteaadmonitus à D.Brentio in Prolegogt; nicniSjftupidior fit,^ ut errorem fuû adhuc agnofccre uclit : furiofior,^ utabciusuirulcntaacalumntofa propugnationc defiftcrc poftitiquis no uideat, exftupido ftupidiftî'mum, Si cxfuriofo furiofiflimum interea elle redditum f Nam iudicent fana mente homines,fimplcx ne fit ftupor atqg furor,quo Sotus defipiens atcj infaniens dicit, Perpetua Spiritus S. præfcntiâ non promiffam etiam illis qui funt uera Chrifti membra: quan doquidem excidunt à gratia,amp;nonnulli eorum perpétué fcparabantur. An aliqui ex ueris Chrifti membns perpétué feparabunturfQin'd ftupigt; dius, quid furiofius cogitari poteftf'Etfi cm promilTa fit Ecelefiæ perpegt; tua præfentia fpiritus,quod Ecclefia nunquam in hoc mundo fit deftitu* tafpiritus gubernatione, eo quôd in mundo nunquam defint elccfti, ha* bentes fpiritum Dei, Si conftituentes ucram Chrifti Ecclefiam : tarnen quos ex clecftis delinquentes Spiritus S. contriftatus deferit, cos pœni* tentes aliquando reuifit. Atep ita finguli no quidem continué Spiritum fandumretinent etiam elelt;fti:fed tarnen perpétué co non carent,quiex culTus pcccato, per pœnitentiam redit, ficutDauidorat : Cormundum créa in me Deus,amp; fpiritum rctftum innouainuifceribusmcis.Neproq* cias me à facie tua,amp;fpiritû S. tuum ne auferas à me.Rcdde mihi Içticiam falutaris tui,SC fpiritu principal! confirma me. Luget quidem Paulus pec catoresnonrefipifcentcs:fed huneludtum fuum folatur his uerbis : Soli-dum ftat fundamentumDe!,habens fignaculQ hoc.Nouit Dominus qui funt fui,quorS nullus excidit, no rediturus Si diuina gratia ufqj ad finem permanlurus in Ecclefia.Ergo plus quàm ftupidûôt; furiofum cft,Sotum alTcrcre, nônullos eorum qui fint uera Chrifti membra,quos fuos effe nouitjubicxcidcrint,perpétué feparâdos eflc.Nemo,inquit,rap!ct oues meas de manu mea. Huic no multu dilîîmilc eft,q, negat Chriftum codé modofingulismembrisadcire, adfittoti Ecclefi3c.Nunqu!d,a!t,fingu lis adelt pcrpetuo/nûquid fing, dis couenit, Nó te défera, nô te dcrelin-

If nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;68 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N C AP V T XXX VI.

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quam f Det igituf nobis Sotus Ecclefiam, fine fingulis fuis membris:

I ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;monftret nobis in Ecclefia Chriftunt amp;nbsp;Cius fpiritum extra lingula C'

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ius membra fquot; Nam cum tota Ecclefia non fit aliud quam fingula fo

K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fieri, quam qua ratione adeft omnibus amp;nbsp;fingulis membris;' An alio

k nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;modo anima adeft in corpOre toto , quam qua eft in omnibus lin'

gulis membris iquot; Si omnia SC fingulamembra anima fua operatione de* f I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lereret, an in corpore maneret f Ecclefiae Chriftus ôi. eins Spiritus non

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adeft extra fua membra, cum fine fuis membris nulla fit Ecclefia-Sein

per igitur adeft Ecclefiæ Spiritus fanctus, fed non aliter quam quO' modo præfentia fua gubernat fingula membra fquae nunquam defu'' 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tura funt Ecclefiæ. Nec proptereafinimus nobis placcre comment

I; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;turn louiniani, quemadmodum Sotus calumniatur,neminem accepto

!r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;baptifmate pofte peccare. Nam cletfti, etiam baptifati, nonnunqitam

Î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;contra conlcientiam peccant, peccato Spiritum faneftum amittunt. a'

milfoSpiritu, Ecclefia excidunt : ac donee rccuperato Spiritu fanelo refipifeant,alieni 8C extraneià uera Chrifti Ecclefiafunt ccnfendi.Nam Chrifti amp;nbsp;eius Ecclefiæ membrum non eft, qui Spiritum Chrifti non habet,etiamfi externam Ecclefiæ focietatem non deferat, in qua hy' pocritæ manentes non folum in æternum, fed ne nunc quidem funt Chrifti, Auguftino autorc. Quamdiu igitur clccfti funt membra Eo clefiæ,tamdiu illis non aliter adeft Spiritus faneftus, quam toti Ecek' fiæ, cum huic non nifi illis adeft'epollit.Nec obftat argumentum,quo Sotus amplius inftat. De tota Ecclefia tenemur credere , quod Spiri' tu fanefto gubernctur,nec ab eo deferatur. quod de hoc uel illo CIni ftiano credere no tenemur. Ergo alio modo adeft Spiritus tOtiEcclefiæ, quam fingulis eius membris. Si credcndumeft,femper aliquamin mundo cue Ecclefiam, femper credendi funt aliqui in mundo cicâi, qui tanquam membra conftituant Ecclefiam. Etficredendum elfiEc^ elefiam gubernari Spiritu fantfto, id fide tenendum eft, amp;nbsp;de eiufdcni Ecclefiæ fingulis membris. Sed ficut eleefti nobis funt incogniti,amp;i' pforum Ecclefia eft inuifibilis :ideo de hoc aut illo Chriftiano non re^ nemur credere Spiritum fantftum ipfum inhabitare per gratiam. quia feire non poffum,an hie uel ille fit ex eleeftotum numero,quos inuc' ra Ecclefia Spiritus inhabitatione amp;nbsp;gubernatione non deftitui, non minus credere tenemur, quam ipfam Ecclefiam gubernari a Spiritu fantfto, cum,ut fæpe dieftum eft,non nifi in fingulis membris, totam Ecclefiam gubernet. Nam fi defereret fingula membra, ftia guberna' done Spiritus tota defertà iaceret Ecclefia. Non deferere autem dief tur Spiritus fingulos, non ea folum ratione, qua in officio cos pcrpc/ tuo retineat,fcd qua delinquentes etiam in uiam rcuocet,amp; in Erde fiam reducat. Hæc quoniam Sotus non folum non a(rcquitur,fed fu' riofe etiam perfequitur, cui fe hominum cOnuieftu cxpelli queritur, quern ut bouem foenum efte oportebat,donee tandem fuperba fua mfeitia agnita, potentifîîmæ ueritati modefte amp;nbsp;humiliter ccderc,ciç fe fubmittere in animum induceret.

N tria capita digerit Btentq fententiam de tota controuerfia Ecek I fiæ ; ac cum illis fuam fententiam conferendo 8C conciliando Sotus, I encomium canit ante uilt;ftoriam,ad quam in hoc certamine obtincn/ I dam I

. dam jhaec tria à Brendo conccflâ fibï dicit fufficerc. ncquc cnim fc aliud dicere ôi. fentire, quam Brennus ipfe fcripfen't. Pn'mum eft, malos admifccri ueræ Ecclcfiæ, ÔC in dus externa congregatione ef-fe. Secgndum eft, malos tarnen illos non eflè uera ueræ Catholic» Ecdefiæ membra. Tertium, nihilominus tarnen horum minifteria non e£ïè infrugifera 8C ineftîcada in Ecclcfia. Ecquid te pudet Sote, dehis tribus locis confenfum fimulare nobifcumfqui fi uerus firmus*’ .que effet, non tantum laborares in noftra fententia,tanquam Dona-tiftica aut louiniana refellenda. Nos uerô in fuperioribus oftendimus ex Auguftino, Afotico modo malos , hypocritas , paleas non effe in uera Ecdefia catholica inuifibili clecfforum : fed folummodo in eius Ecdefiæ externa Ibcietate , in qua nunc ettam fint Chrifio incognitt hypocritæjfiC ut Auguffinus ait,à Chrifto alieni,etfi in eius Ecdefia ciie uideaniur. Hoc fine diftindlione uifibilis amp;nbsp;inuifibilis Eeelefix dicere non poffumus: quam cum tanquam falfiim commentum reij* ciat, ubi manet de hoc primo capite Soti nobifeum confenlus, queni iaditat De altero membro, Malos non effe uera Ecdefiæ membra,fine, ut Sotus ait, non effe uiua membra, fi concordat nobifeum Sotus, non poteff aflèrere, malos elle in uera Ecdefia. Nam qui uera amp;nbsp;uiua Ecdefiæ membra non funt, in uera £C uiua Ecclcfia profe-do non funt,fed tantum externa profeffione in ca effe uidentur . Quod rurfus did nequit, fine obfcruatione diftindionis Ecdefiæ,quam Sotus peffimè odit. Et in hac parte fimulatæ fuæ confenfionis explo-randa nouum errorem fpargit,quem in altero uerfu fiatim ipfe refcl-lit. Et addimus,inquit,Charicatcm necefiàriam effe,ut quis fit ui-uum Ecdefiæ membrum , certê mortua non funt uera membra. En cliaritatem facit uitam uiuentium membrorum Ecdefiæ. Et mox; Loquimur enfin de ueritate uitæ illius quæ eft à Chrifto. Qiiafi ue-ro charitas fit uen'tas'uitæ illius quæ à Chrifto nobis proueniat • ac non potius ipfe Chnftus,fit uia,ueritas ÔC uita,quæ omnes in ipfum credentes coram Deo uiuificet. Q.,ios uerè in Chrifto per fidem ui-uerc , chantas teftimonium coram hominibus perhibet. In hoc eniin, inquit Chriftus, cognofeentomnes quôd met difeipuli fitis,fi uos in-uicem dilexeritis. Sed Sotus caufas effedum uitæ præcedcntcs, cum fequentibus fignis,ut cocus multa iura confundere, atque omnia corn mifcerc folet.In tertio membro non mulro firmier confenfus eft,quam in prioribus duobus. Qind enim attinet fateri nobifeum,malos reti-nentes uerbum amp;nbsp;inftitutionem Chrifti, poffe utiliter fungi minifte-rio Ecdefiæ, fi uerô à dodlrina ÔC inftitutione facramentorum Chrifti recefferint, autftoritate priuari, amp;nbsp;ab Ecdefia eqei, atque interim fuos Prælatos non uelle agnofeere pro tjs qui cœlefti dotftrinæ con-trarium doceant, uerum ôi. legitimum ufum facramentorum peruer-tant.^ Hoccine adhuc dubium eft, tot annis iam in totius orbis thea-tro agitata caufa,'' Q,uod igitur ad hanc litem finiendam iudicium a-liud conftituetur incorruptius.'' Nempe illud,in quo fui Afotici Prç-lati, de impietate dotftrinæ ÔC impuritate uitæ notoria aceufati præfi-dcant,accontra femetipfos fententiam condemnationis ferant. Idquo niam Sotus, omnium fecretorum optimeconfeius, ipfos ante Kalen-das Græcasnequaquam effe faefturos perfuafîflîmumhabet,ideo cau-fa propria non prius ab ipfîs iudicata QC pronnnciaca, nobis cum ipfis perma-

permanendum, ipfisqs parendum fuilTe cenfet. iiixta illiid, Cauete uoWs àpfeudoprophetis. Si angelusecoeloalïud Euangelnim annnunciarir, anathema fit. Fugite idola. Eamus iam, ÓC infimulcmus Afotum, ipfum nobifcum de Ecclefia confentaneanon docere,qui thmembri fua nobif cum confenfiione abundè probata, tanquam parta in hoe certamineuf dioria exultans coronæ loco fibi cornua fumit.

Dilemmate bicorni alïumptOjBrentnim Sotus adoritur,inqincns: Hæcde noftra inter nos confenfione minime obfcura aut confideraftiS^ nouifti, amp;nbsp;à grauiflîma impoflura amp;nbsp;manifefta calumnia cxcufari non po tes : autnon confiderafhatque aduertifti, à magna incogitantia pina negligentia non exeufaberis. Quid cornuto Afoto faciet ßren^ tius, neeumalterutro horum cornuum feriat:in quameunque partem euitaturus alterum Afoti cornu declinauerit,præcipitium famæamp;cxf ftimationisfuaeuidet: intantasanguftias eum ifte cornutusredcgit.fed nondiuinijsipfum detinuit. Nam,nirime diuini uerbi ueritas iallit,m tribus Apologiæpartibus BrentiusSoto cornupetæ ita cornua dccon^ dit, ut ad nocendum non facile renafeitura exiftimem. Qitin hoclocic' tiam nimis uiolento impetu fibi iplî fua cornua confn'ngit, An non con* fiderauitSC attenditBrentius, Afotum dixifrc,nequcexcleelionc,ne' que exHde,neque ex charitate interius penderc,utquisadEccleliam, cuididfum cft, Portæinferorumnonpræualebunt aduerfus cam,pertf neatjfiuefubditusfiue Prælatustfed ut uiuum membrum ciusfit,liæc requiruntur. An non etiam confiderauit Brentius,Ecclefîam cuidf tflum cft,Portæinferorum non præualebunt ci, cffecleôlorumfoIainEc clefiam, acnonnifi exeleôionefiCfide nbsp;nbsp;charitatepcndcrc, ut quisad

earn pertineat. Nam ad hanc Ecclefiam nulli uel fubdiri uel Prælatiper' tinent,fine eledlorum acuiuorummembrorumfide. Nam ad uiuamôi ueramuiuorummembrorum Ecclefiam nulla pertinent membra mor^ tua,mulro uerô minus iam putrefeentia, cuiufmodifuntrnanifeftèimpi) ÔCflagitiofi,quos Sotus aducram ChriftiEcclefiam etiampcrtincre,fe penumero repetit, Alterutrum igitur horum'Sotus eligat,fed cornp Îîusfuisintereacaueat. Aut fine iufta impudentiæ rcpræhenfione non dixiffe, ut quis ad Ecclefiam illam, aduerfus quam portæ inferinonpræ' ualebunt, pertineat, ncc ex ele(ffioneDei,ncc ex uera fide SC charitate pendere. fiquidem malos etiam tam occultos quàm manifeftos, ut mem bra mortua ÔC carentia uiua clecfiorum fide, ad earn pertinere affirmai. Aut fi ad earn Ecclefiam malt etiam pertinere cenfendi funt,malis mor tuis Ecclefiæ membris cum bonis ÔC eletfiis communis en't facienda elequot; dlioDeijUera fidesSCcharitas,fine quibusnemo ad ucram Ecclefiam illam pertinere dicendus eft. In his uepribus cornute hærebis,donecnO' bifcumfateare,Ecclefiam diftinguendam efîe in occultum SC inuifibi' lem eledlorum, SCin manifeftum ac uifibilem ccetum, ad quam boni ps fiter SC mali, eledli SCreprobi tantifper pertinent, dum externam prO' fefiîonemfideiretinent: hac autem diftindfioneà tenonapprobata, no* bis tecum non conueniet.

DOminus Brentius manifeftè diflinguit in Prolegomenis inter iiidf cium de dotSrina ÔC adminiflratione facramentorum.hanc côcedit ijs

r». I A C. B EVRL I N I A N N OT. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7t

ijsctiam qui carent liera fide SC Spiritu fancflo. ludicium an tern de do^ri'x na committere, uel ab illis peterc, qui ipfi fatentur ad id fidem SC chantagt;-temnonrequfiij Brentiustutum eflenegat. Malorum miniftcnum uali' d«mamp;^ effieaxefièinEcdefia fateturBrentius, fed eorum quiàdoônna Sdnftiturione facramentorum Chiifti non recédant: quod Annas, Cai--phas, Vn'as, ScalijitnptjinueteriTeftamento fecerant,quos nuncAfo^ tus cum fuis fraterculis innouoTeflamcnto ordinan'a fuccefiionefequun tur, ficut Annas SCCaiphas Aaroni alqs facerdotibus pi'js fuccefierunt. Ab eorum pontificat«, ait, Chriftus dC Apoftoli fe non fubtraxerunt. qui licet in eodem cum ipfis loco mancrent, publice tarnen contra eos do-cuerunt. Ac reliA's Pontificibus,PharifæisSCScribis,turbæ Chrifto 6C Apoftolis adhæferunt. Qiiod fumma cum indignationePharifæiipfi fatentur : Num quis ex principibus credidit in eum,aut ex Pharifacis f fed turbahæc, quæ non nouit legem, exccrabilesfunt.Iohannisfeptimo. Di-cit quidem Chriftus, Pharifieos 8C Scribas fedentes in cathedra Mofi au-diendosin omnibusquæ dixerint,ncmpc exMoyfeSC Prophetis.Nam quiaMofealiénadocucrit, ctfi in docendi officio ei ordinaric fuccefferit, nequaquam in Moyfi cathedra federe cenfendus ,ac propterea nequa-quamaudiendus eft. Sic Chriftus ipfefuum hocpræceptum limitât, ôC A-poftolis rcnunciantibus, quodam Chrifti fermone off'enfos efte Phari-îæos, Chriftus refpondit : Sinite illos : exei funt, SC cæcorum duces. Porto fi cæcus cæco dux fuerit, ambo in foueam cadent. Nonne his uer-bis Chriftus difeipulis fuis copiam facit difccdendi à Pharifæis cæcisc' quinimôpræcipit,SC oftcnfopcriculo hortatur utillos omittant . Cum igitur Sc Afotici, turn illo eodem, turn alq s plerifquc omnibus fermonibus Chrifti offenfi,Chrifti doârinæ contraria afterant, ficut ex llluftriffimi PrincipisConfeftionis SC Afoticeaffertionis collationeuiderc licet, à Chri ftolibertatcnobisconcefta utentes,aut eius potius præceptum fcquen-tes,turmatim indies ab Afoticis difcedcmus,nosc^ Chrifto SC eius Apofto liSjdoârinamipforum amplexantcs coniungimus.

ÎNuentus eft tandem poft tot fecula defenfor caufarum ftobilis, qui An-næ6cCaiphæ,ac totius concilq contra Chriftum congregari patroci-niumfufcipcret.quorum impium SC blafphemum, crudeie atqueimma-ncfacinusoccidendi Chriftum,unigenitumfiliumDei,omnes creaturæ teliquæ contremifccntcs exhorruerunt: Sotuspro fuo candorcctfi nega-tcnonpolTit,tarnen profila pietateerga Chriftum,SC pro reuerentia er-ga ordinem Pontificium SC facerdotalem, uerbis non folum extenuan-do,fedetiamlaudando defendere conatur. Vocat errorem, SC qui quidem ipfis obrepferit permittenteDeo. Sed nunquid non ctiam fugge-tente eum Diabolo f Qiio errore fi quid peccatum eft, cur ucniam non mererctur eius magna utilitas t* Nam illorum cæcitas, ex Paulo inquit Sotus , falus fuit gentium , SC reconciliatio mundi, non quidem illo-tum meritOjfcdprouidentiaDei. Denique errorem etiam huncappel-lat necclfarium, quadamtarnen moderatione adhibita,ne nimis uidcre-

I turimpudens. Sed hie tarn neceftarius (ut ita dicamus) error irrepfit in I cos eo tempore, quo iam impletis promiftis Icgis ,SC præfcnte Chrifto, 1 non ab eis neceftàrio pendebat falus populi SC docftrinæ.His fi tantum I adderet, iuftum SC honeftum, pium ÔC faneftum fuifte iftorum errorem, I nullus commendattonis locus fuiftet prætermiftus, Nam' iucundum ip. t I fis fuifte nondubium eft, Chriftum aduerfanrem ipforum impietati,fu-» I ftulifteè medio ignominiofiflïmo crucis fupplicio, Qyis non uidet hoe

patrono caufam fuam ctiam nonnulla ex parte tuen' poiïè diabolumf'Sc^^ heus Sote,tuam pn'us tuere caufam,tiiam uidehcet ecclcfiam nunquam (( rare pofl'c : nee ullum concilium cius deftituendum fpiritus S. praelentia«'' Opponiturtibi uniuerfum concilium Chriftum cruci adiudicantiuni,n’ quo præfederunt Annas SC Caiphas,gubcrnante eos ipiritu diaboli. Nam amp;nbsp;tua Ecclefia,amp; in ea celebrata concilia, fpiritu Chrifti carci eati^ euarlt;! fimiliter polïunt.Sotus conceffó errore deconcilio Pharifaico,euni dcA' fótica ecclefia amp;nbsp;ipfius conciltjs neg at : Qc hanc friuolam diuerfitatis ratió' nem ailignatjPrOmiffionem de perpétua fpiritus fanÆ prefentia 5C natione ueteris T eftamenti facerdotibus fa(ftam,tan tifper uiguiffe, dunia facerdotibus pendéretgubernalio populi, ÔC obligatio uetens legis ual^' ret. Sed durauit tempus legis ufque ad Chriftum ; hue, ut Chriftus aif,m' que ad lohannem ßaptiftam^ante quem nunquam ceflauit fcientia à fac^^ dotibus, propter prOmilTam pracfentiam fpiritus Dei.quod prauum tidumeftmendacium.Namdeconciliofacerdotum amp;reliquorumint*:' gnoluda,manifeftedicitHieremias capite oeftauo; A' minimoufqucaa maximum omnes auariciam fequuntur, à propheta ufquead facerdot^'” cuntftifaciunt mendacium. Et capite uicefimofexto : Concilium facerdo' turn amp;nbsp;propheiarum uociferantur ad uniuerfum populum : JudiciummOf tis eft uiro huic : morte moriatur. Sed praedicante Johanne pœnitentiam) ôi. Chriftum oftendente,amp; incipiente tempore gratiæ, permifti funt cadc' re legis doeftores ód facerdotes. Q.uod ante Hncrn mundi non accidet m doeftoribus SCfacerdotibusnouiTeftamenti, cum quibus Chriftus fc que ad ftnem feculi permanfurum elfe promiftt.Quafi ucro haecpromifl'^’ Chrifti ad Afotum ÔC Afoticos facriftculos,infenhflïmos hoftes ÖC perfec*^ tores Euangelicæ dodlrinae pernneat.nam quod de termino filt;^hnc,quc'’’ promiftioni ueteris Teftamenti facerdotibus fa (ftæ,attulcritprædicatiol‘’ bannis Baptiftae, fuum hocuafrum commentum uelfolushicfcnfus Aid' ticus confutat,quern de hoc loco Matthæi uicefimotertio habet: Jn cathe^ draMofi fedent Scribæ ôil Pharifæi.Hoc enim Sotus capite prçcedentcdi tftum eftc afHrmat de tjs qui legitime adepti fint autoritärem doccndid^ gubernandiEccleJîam. Qtio nomine Sotus fentit à Chrifto commenda' I tosfuiireScribasamp;Phahfaeos. At longo ante tempore in carcereab | rodeobtruncato Johanne,eiusminifteriumfinitumfuerat: atiam finis tiam minifterrj Chrifti inftabat, cum Pharifæosamp; Scribas Jedentes in ca' thedra IMofi audiendos eft'e præcepir. De diefto Chrifti, Lexô. Prophet^ ufque ad Johannem:a diebus Johânis regnum cœlorum uim patitur,amp;uic lentirapiunt illud: breuitaris caufanihil dicam, cum nihilfiiffrageturAfc' to : 2C Soricommentum fatis confutetur, peruerfa ipfius intclligentiaak^ riusdiefti Chrifti, de Pharifæis S)C Scribis (edentibusin cathedraMofi. nonfemel ad facerdotes à fe mundatos Icprofos rcmittit Chriftusramp;Jui breuiter dicam,ufcç ad diem Pentecoftes ueteris legis facerdotiû duraiiit'

SI hodie rcuiuifceretBaJilius,magis deploraret falfo nominecatlioli' cos, uidelicet Afoticos, perfecutionê inferre ueris catholicis, retincn' tibus uniuerfam dotftrinam 1’rophetarum amp;nbsp;Apoftolorum,quamoliml’J reticosmanifeftosperfecutionem mouifte aduerfus catholicos ueros.^ quæ tum reprehendit inillis,quos Sotus dicit uiolentos ufurpatoresfu»'*^ ecclefiarum, eadem nunc in fraudulentis ctiam ufurpatoribus Afoticisrc' prehenderet. Excmplo Theophili concedit errorem fingulorum epifcc' porum,fed non totius Ecclefiæ. fed fi finguli errare poJrunr,qui toramco'' ftifuunt Ecclefiam,potcft SC tota Ecclefia errare quam uocantrepra'fcnt’' iiuam:hoc eft,Epftcopi in concilijs congregate, nam huic Ecclcfiacnonb'

ftacîlpromifsio de perp etna Spiritus fanCli præfentia.Iracp errabant qtngt; deinfoedifsimè ÔC impqfsimè Annas amp;nbsp;Caiphas cum toto lùo cóciliod'cd ueratarnen ccclefia piorum multorum no cogregatorum in hoc concilio Spiritus fancli præfentia S)C gubernatione non dellituebat.DeLucio alio Epifeopo Alexandrino, ad inftitutum Brentrj fatis erat, Moyfen cremitâ noluiiïèordinarià Lucio oris profefsione catholico, fed corde Arriano. NarnàminoreadmaiushocBrcntîj argumentum beneprocedit.Moyfes cremitaàLucio, etfiprofitebaturrccfîam fîdcm, rame cum perfequeretur alios epifcopos,noluit ab co ordinationc fufeipere. mulfo igit minus nos debemus earn fufeipere ab Afoticis, qui non folum funt fæuitia illo Lucio crudeliores,feddodîrinæ Chriftideprauatione non multo minusimpij, Ideo fatcor Sote tua caufam longe à Lucij caufa diftarc. Tua namcj quain illius multo clt deterior.ille unü errorê, quem aperte tarne noluit agnofcc-re,defendendo,durioremfefegefsitcrga alios epifcoposrtu cxccpto Lugt; cijerrore,inOmnibus fcrereliquisarticulis cum tua ecclclia aberras,errogt; tuos propemodum infinitos aduerfus omne genus hominum iinma nifsimam crudelitatcm cxcrcendo,pro diuinis oraculis, fumaris articiu lis fidei defendere conaris.

T TTrumœ crimen SC crudelitatis SC impietatis Sotus alicnifsimum elle V dicit à luis fraterculis. ncc probare poteris, inquir, noltros manifeftè damnatâhaerefim in ecclefia fequi,aut perfecuros fuüTe ullos pios/ An pu tat Sotus fuperioribus feculis,una fccturafimul erupifle omnes hcrcfes,ut focunda errorum in^cnia Afotica,nouas parère nullas pofsintd aut nullæ fintaliæhærefes, quam quæ quondam in Ecclefia publice damnatæ fue^ tint, nee tarnen ab his ipfis omnibus alieni finit Afotici.nam,ut unam mul tarum loco cómemorem,Pclagianam hgrefin proximècotinguntdoôrL næ Afoticæjde pcccato originali,de uiribus Jiberi arbitrij, de merito con-grui Sc codignijdc perfedla obediêtia legis, de operibus fupcrci ogatiois, de proprijs fatisfaclionibus pro pcccatis,ö^ id genus alijs porrcrolis erro-ribuSjCum Chrifti dolt;firina,in propheticis SC apofiolicis feriptm is tradita, «diametro pugnantib. Nolo fingulos Chriftianæ dodîrinælocos in pre-» fintiapercurrendo, Afoticisfuædodîrinacimpietatem ob oculosfiarue^-re,ne,quoddicifolet,a(fium agereuidearQuid enim quadraginra perpe-tuisannisegerunt,atcpetiamnumhodieaguntdolt;fi:ifsimi quicp, quamut totiCliriftiano orbi,errorcs, quibus Afotica ecclefia featet, manifefiarütd Verum ne omnia noftrorum feripta, longioris inquifitionis labore, Soto tifent euoluenda,D.Brêtius hoc tçdtj deuorauit,ÔC ex Afoticis autoribus, incompendium trium Pericoparum contraxippræcipuas SC manifeftifsL niasimpietatesAfoticastadeasremitto atep ablego Sotum, rogantêBrcn ti5,Vbi oftedifti docerc noftros, quæ pugnât cum cœlefti doclrinafnam perledis Pericopis illis,crcdiderim Sotum agniturû locum,ubi ofienfum fiieritàD.Brentio,do(4rinâ Afotica cum cœlefti doeftrina Chrifti pugnagt; re. Sed contra Brentiû SC alios noftros docftorcs Sotus apponit exceptio* nem,utiurifconfulti dicunt,omni exceptione maiorem. air enimftllud ran tuminhoclocoagimus,utapertumfiat, decaufaimpiædocftrinæ,nihilco tranosprobaffe,nouoshos Doeftoresnulloiudicio nos côuiciire,2Cfuper ' oniniainiquifsimèfentêtiam ferre.SC paulo ante:Nonnc ergo,inquit,alie* numeftab omnihumana æquitate, amp;nbsp;in ea caufa, in qua difeipuli Lutheri luntaccufaxores,noftrorû fibi ufurpare indicium SC fententiâ ferre fQuo* tum fumma hæc eft, Sotum no agnofcerc, quantumuis manifeftam, ÔC ex apertisfcripturismanifeftatam doeftrinefuæimpietatem,nifi per fenten* tiam legitimi iudieij Prælatorum Afoticornm hoc definiatur. Verùm

cum Sotusipfe nos facitamp;fatcatuf accuiàtoresfuorû,rcos igiturfèfc ip^ agnofcunt.Si igitur,iudicio Soti, ab omni Humana æquitate alienum dG accufatores fibi iudicium ufurparc ÓC ferre fententiam,nó minus profclt;ït‘’ ab omni Humana æquitate alienum etiam fuerit, Aforicos, quos nosreos impietatis agimus,fe conftituere indices fuorum acccufatórum : ac contra nos,nullqlegirimo iudicio conuicflos, nonfolum fcntcnnam ferre, ièd^ crudelifsimam iniquiisimi iudicrj amp;nbsp;propriæ fententiæexecutionem lib* fumerer'Nam quibusiudicibus,ab AioticædocflrinæimpietatedilTenticn tesocciduntur,quàm Aioticisr'Si igitur Sotus quærit,Quis uos conftitutt fuper nos iudices,c5 fitis accufatoresfnos uicifsim ex 111 o quærimus, QjJi® tudices fuper nos conftituit Aforicos,cum fe fateâtur elfe reosr' Sotus reo--rum caufae propter femetipfum impenfius fauens, Temper prouocatadkquot; gitimumiudicium,quod contra omnem çquitatem uukelîè penes fodali-* num Afoticoru,qui adfionem fuam ab executione,fid perfecutionc ernenn ta parrisaduerfæordiuntur.Legitimum iudicium in quo damnatur impi^ tas dodirinaî Afoticæ, eftconicnfus propHeticæ ëC Apoltolicae feripturæ, quac côtinetindubitatum uerbum Dei. Hoc ftare à partibus noftris, cotra Afoticos quoniâ Sotus cum iuis præfradle fid pertinaciter nonfolûuerbis negatjfed pios etiâ crudclifsimè perfequttur, Deus non line maximo Afo' ticorummalo, aliquando uniuerlo orbi luculentifsimeconiprobabitjCXCi' tatus clamore fanguinis innocenns,quem plurimum paucorum annoriim fpacio fuderût Alotici.De d qs minorum gentium,deHduciaagricolçS^lt;^’ fatis fuper^ reiponfum ek à Brentio.

De moribus prælatorum in hoc capite Sotus agens, Humiliterconfitc tur omnia delidfa fuorum,de quibus à fuis grauius accuiàntur, quant ab aduerfarijs : adeô manifefta amp;decâtafafunt omnibus, ut finefummaif” pudentia, nec à fuis autorib. reticcri,ncc Sotus ab alq's fuæ fidei confortib. côfeiïà negari potuerir. Qtie em grauior céfura morû fufceptafuitin ecclc fia Soti præter earn, ÔC. quam deledli Cardinales Paulo Tertio detulerunt, 2d quamapoftolicæfedislegati patribusTridcntinæfynodi propofuerûtf qui utcatalogum infinitorumcriminum (ficenim Soto ipfilibet appdb' rc fuorum delidîa)abrumperent,uno atep altero uerbo, omnia nefandafl» gitiorum genera comprchenderût.'Si pro meritis nos caftigaretDeus,in' quiuntjiam pridem ficut Sodoma Sd Gomorrha fuillcmus. Qiio niagisu'^ randa eftuefania Soti,qui in extremam contumeliâ dicitprorupilfeßreU' tium,eo quod cÔHfus teftimonio ueritatis illorum legatorum, quod de f^» alijscp perHibucrûr,Sodomiticos ôdGomorriticos appellet pr£latos,quO' rum ludicio non fit cômittenda falus Ecclefie.Nam illi fe non dignosfatCquot; rentur Sodomorum amp;' Gomorraeorum incendio,nifi fibi probe clîènteo-' rundem confeij criminum, fatenturenimingenue, fepro SodomiticisS^ Gomorrfis meritis,mifericordia Dei, nondum fuftinuiffe condignasSo* domorum Sd Gomorrçorum pœnas. Hofeeigitur cum Brentiusnon pU' tetferendos elfe in religionis dodrinaindices, Sotus refpodet Horum te^ ftimoniumeffèfenfum membrorumecclcfie,£d dolorem ex morbis cop poris,quidolorisfenfusteftetur aliquidfani elTe reliquum in toto corpO' rc, Sd adhibita medicina quod corruptum eft,etiam fanari poire,ac prafe” tifsimum illorummalorum remedium eiîe agnitionem 2dconfeisionépef carorum, que deleeffi Cardinales 2dLegati,fuo 2d aliorumnominc conW'' fi fint,Plané,inquir,fpiriruDanielis,qui confeffùs efifua 2dpopulifinpct' cata.Exquo infert Sotus:Qiicmnonhocmeritô edificarcdebcatamp;^docc rc,fpiritum prophetarum unum efiein ecclcfia,ubi eft uera cognitiopccct tifVcrùm hic nouerit Sotus, aliam eftè agnitionê 2d confcfsionê pcccau, qua

qua impudcntia ncgandi omnibus manifeftiïsima cauetur : aliam,quæ ad pœnitenriâ agenda requiritur. Nam delcdios I'ftos Cardinales legatos, ex mandate confultantes de Romana curia ôi^ ecclefiaemendanda, no atgt; tendilTeatep agnouillepeccataomnium oculis obuerfantia,fummæpro* fcólo fuiiîètnô folum ofcitâtiç,fed ÔC impudentiæ. pœnitêtiæ autem ueræ fuerat,peccata non folum agnofeere ÔC cofiteri:fed ÔC illis correÆs, uitam amp;nbsp;omnia alia in melius emendare.Hic igit Sotus nobis indicet,quód nam peccatum exillis omnibus,quæ in confilio deledlorum Cardinalium amp;le gatorum recitStur,Romanæ ecclefiæ prælati corrcxerint,quod no interea cumulauerunt:ut nihil de ipfa peccatorum mutila ÔC manca cofefsione di* cam,in qua nulla impietatis dodlrinac SC cultuum peccata, contra primam Decalogi tabulam comilîâ agnofcût,quæ in uera amp;nbsp;feria peccati cofefsio* ne uel in primis fuerant agnofeenda ÔC corrigenda, Qiiare concedimus qindem Soto,ficut Caino amp;nbsp;ludae lfcariotp,agnitioncm peccatorun'mpu* dentifsimus ein fit,fi aperta negarit.quod autem uero fenfu peccati tanga* tar,ucro dolore afiiciatur,uera poenitentia ducarur,quis quaefo credat,qui cmendationc nullam uideatt' Quare no eft quod Sotus fpiritum Danielis contente peccata,in fua ecclefia effe ia(ftitet,nifi cum nobisDanielis pœni tentiaprobet. Ac fiAfoticor etiamfl impœnitêtium uitia in moribus client ciulinodi,quæ certifsimâ impietatem in doeftrina ÔC cultibus no arguerêt, norccufaremusipforum minifteriaamp;iudiciaincotrouerfiis religionis SC ndei.nam feruata forma ueræ dotftrinae à Chrifto traditæ, mali miniftrimo res, non redduntirritum minifterium. Sed funt quaedam uitia ut reprobæ métis,ita quoep impietatis in doeftrina ôi. cultibus Dei certifsima documê* ta,eo quod fint ignorantiac S)C co temptus Dei cœleftis^ docftrinac, grauif-fimf pœnç.de qbus Paulus ad Romanos cap.i.in hec uerba fcribiuQuêad dnm no probauerSt,ut Deum agnofcerct : ita tradidit eos Deus in repro* ' bam mcntem,ut facerent quç no c5ueniebant,rcpleti omni iniufticia,fcor tatione,uerfutia,auaricia,malicia:plcniinuidia,cçde,cotentione,dolo:ma lis prçditi moribus,iufurronesjobtretftatorcs,Dei ofores,cötumcliofi,ela* ti)gloriofi,excogiratores malorû,parcntibus immorigeri, expertes intelli* gentie,pcccatorQ baud quaquam tcnaces,alicnia charitatis affetftu, nefcq foederis, immifericordes, ôdfique funtaliafoedioraamp;atrociora crimina, quç in eodem capite Apoftolus enum eras, ignorantiç ÔC contemptus Dei pQznas effe pronûciat. quibus Afoticos obnoxios effe, prpter delecftorum Cardinalium ÔC legatorum ingenuam confefsioncm Paulo Tertio amp;nbsp;con* cilto expofita,resipfaetiam palam teftatur. quomodo igitur poflumus il* lis feientiam Dei amp;nbsp;uerorum cultuum tribuere, aut doeftrinam de Deo 0^ ueris Dei cultibus ab ipfispetcre',autillos indices de dubtjsdodîrinçfi* dei Screligionis admitteref Hacc Soto de malis moribus fuorum mode* ftiusrefpodere uolui,quam ipforu turpitudo merebatur.a qua multos bo* nos uiros,in ifta Babylonica captiuitate adhuc dctentos,alienifsimos effe Ccio,atqp Afoticorum impietatem docftringiuxtaacimpuritatem uitgto* to pedore deteftari : nihil^ magis in uotis habere nihil dubito, quam ut ipfos Deus ab Afoticis impietatibus benigne ac quam citifsime liberate di gnetunquos uoti fui quam primum compotes fieri ex animo opto.nec co* traillos quicquam hie ago,fed cum Afoto,0C quiAfotica probant,mihi res cft:quos propter no toria crimina, à iudictjs de doeftrinafidei ÔC religionis iurcreijeiendos doceo.

PRobauithaeftenuF, fed feipfo tefte,Sotus, uera Chrifti ecclefia eleefto* rum, cui çtcrnçftabilitatis cotra portas inferi promifsio fit falt;fta,mani* feftam ÔC uifibilem effe,ut etiam à nobis cognofei pofsithinc iam fadurus

7« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAP VT XLVr»

tranfîtionc ad oftcndenda figna môftranttauerâ ccdefia,quibiis cognof^$ pofsir,in hoc capitc cxordij loco cômendat iftorû fignorû diligenté obrcf uationem,utpoteadfalutê nccclîànâ. hisenmoobleruatis,facilimeàutgt;^ ccclefia abenat, extra quâ nulla eR falus. Vera amp;nbsp;grauïs ratio, cur diligétf' inquirendum lit de ucris Ecclcfiæ Chnfti fignis txternis, id^ eo diligeæ tius ÔC attentius faciendum cfle,lc(fîorcm moneo,quo pleraq? fîgnaAlôtP cæ ecclefiacjà uera Ecclefia Chrifti lùnt alicniora.Nam lî is qui dicir,Hicc» Chriltus,aut illic,conaf oftcndercecclefiâ,utaitSotus: quia in cöfcflbßf, Chriftû nô elle extra ccclcfiam:fcquit,ubiChnftus nô eft,tbin5 clTeipfw* I:cciefiâ.Scd Chriftus ait,Si qs uobis dixcrit,Ecce hic cR ChriRus,autilhA nolite credere.crgo fi quisnobis dixerit,Eccc hic cR Ecclefia ChriRiauti*' lie,no debemus crcderc.Sotus aût dicithic ccclcfiam uclillic circ,quiafugt;j fignis alligateâ ad certâfedê,ad certûgenus hominû,ad pcculiare caput,cumficutfulgur pateat peruniuerfum orbéiergo nô eReicred^f’» nec quâ ipfe defignat, agnofcêda ChriRi uera eccleliatquæ,ficut amp;nbsp;Chri ltus,nulli certoloco authominuin generiaut peculiar! capiti ellalligata-

PRecibus omnino opus cR ad Deum, ut niôRret ecclefia ; tanto dem ardétioribus,quanto efficaciores funtimpoRuræ diabolicæ,q^ busSotusfynagogâ fathanæconat nobis obtrudere pro ecclefia ChriRf fed tuisatc^ tuorü precibus nihil apudDeum aliud agit, ^quód àtem^' gis offendatur.cum efh careas uera fide,ex qua oratio Deo grata ,pticifûj) accum dubitatiôe ôd formtdinc,nefortè nócxaudiaris,ores,oratio tua CO' uertitin pcccatû.nos uerô oramus quidêafsiduè,ut ecclefia quam nobis irt uerbo fuo móRrauit,nó patiat nobis obfcurari tenebris Afoticis:fed ne,nf glecfîis ÔC à Dco ,ppofitis ordinarijs medi js,Deû ten tare uidcamur, fcripti* rasfan(Ras,in quibusDcusEcclefiâfuam manifcRat, diligentifsimefc.rut^ rnur.Nam cum fit indifl'olubilis coniuncRio ChriRi amp;nbsp;ipfius ccclefiaf, no'' alibi,nec alijs fignis quærenda cR ecclefia, quàm ChriRus ipfe, qui in fobs fcripturisfancîis,quædcipfotcRificantur,inuenitur. Rom.i. promiferat Deus per prophetas in feripturis fantRis defilio fuo.

Qjraî igitur SC^tfuntfigna Eeelefiç ChriRi,fccundum Sotûf Tria, hic ordine récitât. i.Côfenfio in apoRolica docRrina fidei amp;nbsp;cultibus, 2. Suo cefsio continuaatep ordinaria.j. Agnitio unius capitis, fiCunius paftorisui carq ChriRi. ChriRus pro fola ecclefia orauit : orauit autem pro apoftolis, amp;nbsp;qui per fermonem corû in ipfum crediderintErgo confenfio fidei in fcP mone ÔC docRrina ApoRolica, cRinfallibilefignum ccclefip.Sed ubiinfcri pturis ulla mentio ordinariæ fuccefsionis,amp; agnitionis unius paRoris uicJ rij CliriRi? quæ figna duo poReriora cum primo,fiquidê fit ucrum Si int^' grû,ita pugnant,ut Rantc confenfionc in docRrina apoRolica fidei, cadff^ neccRefit pugnâtem cum côfenfioneinapoRolica docRrina ordinariâfuC cefsionem 5C agnitionem unius capitis amp;nbsp;paRoris uicahj ChriRi, amp;nbsp;ccon* trario.Qiiare falfum eR quod Sotus ait,hæc omnia neccRària eReEcclcß^c Dei ita coniuncRa,ut fine eis nulla ratione elfe ualeat. fi enim Afotus de ecclefia loquitur, non poteR poRerioribus proprijs Afbticæccclefiacl*'' gnis efie coniuncRa uera confenfio in apoRolica docRrina : fin uerô dcff'' défia ChriRiuerba facit cum ueraô^orthodoxaconfenfione,inapoftolp ca ChriRianæfideidocRrina,non poteRconciliari ordinaria Aforifuccd' fio fie agnitio unius capitis fie paRori.s uicarij ChriRi.fuit cm Ecclefia Chri' Ri, longo tempore ante quàm de ordinaria fuccefsione de unius capinS iiicarij ChriRi agnitione, ulla quacRio moucretur,uel ulla,cogitatio animgt;$ hoininumfubiret.

QVpracapite4o.dixerat, à prçdicatione loam's Si Chrifti cœpiffè ecclc-' O fiamnoui Tellamenti . fed facile côdono obliuionêhancfuorûdicflora Afoto,qua fuû ipfius cômêtû,de errorc côcütj Annæ Sé Caiphx corra Chri ftumcôgregatirefellit. acfatebor,Ecclefiam nouiTeftameti onginem du* cere aprædicanone apoftolorû. Atep turn in ilia lua prima origine nati* uûate,iampcrledfâôôintegrafuilîeccclefiâ. Nam perplacent,quæSotus his uerbi's fcribit : Nec em credenda eft tûc utcunq) SiimperieSia, fed inte* gra certCjamp;perfetfîifsima.nihil ei quod ad ueritatem amp;nbsp;perfedîionê attinct, nofacramêta,no uerus Dei cultus,no cognitio Si Hdes myfteriorû no mini ftrfnô deniep aliquid ^d ad falutêdefiderari polîet.Iam Spiritus S.docebat apoftolos omnê ueritatê. Vix alibi magis placuifti Sotc,dummodo tibi ipfi côftares. Nam hand facile fuftinebis tuorû qrundâ comilitonû indignatio* nem, quorû tclûfua opiniôe ad nos ^llernêdos ualidiisimû ipfe côlregifti. Nô efh,opinor,ignoras,eos,6C pfertim Bartholomgû Latomû, qui Spiritui S.autoriapertiisimos quofcp errores ecclefiæ tuæadicribunt, dicerefolcre, apoftolos pueros 5C infantes,in infan tili Si puerili ecclefîæ ætate, multa no potuilTeportare, quaepofteaSpiritus S.adultioris amp;f^ue(ftioris ætatis ec' clefiçreuelarit : Chrifto dicête loan,16.Multa adhuc habeo quæ uobis dicâ, fcdnôpoteftis portare nûc : cum autem ueneritfpiritus ueritatis,ducetuos inoêm ueritatê.Hic te Sote,cû tuis,tuo periculo cômitto,qui côtraillos tu* oscôplices doces, fpiritû S. apoftolos docuiftè oem ueritatem, nec quic^ ecclelïæperprçdicationêapoftolorijrecêsexortæad perfetftionêdcfuiflc.

T?Vitfanèprædicatio Apoftolorû prior fcriptura nouiTeftameti : fedu* JT traep pofterior fuit tempore,uerbo Dei amp;euâgclio Chriftiiquo cœlitus perChriftûallatOjamp;'perApoftolosprædicato, ortaeft,ôCper eofdêfcnpto ^Jpagataeftecclefiauftçinhodiernûdie, ôd,ppagabit ufcpadfinemfeculi. Quid cm prgdicarOt apoftoli f nonne uerbû Dei.^ nungd nô etiâ idê uerbu Dei,qd prædicatioe diuulgarût in totû orbê,fua fcriptiôe jjpagarût in oêm pofteritatemf'cuius caufa,tam facræ ^fanæ literç,monftratoreDeo, funt inuentæflîcutaûtuiuentib.apoftolis citraipforûprçdicationenôpotuitau dirieuâgeliû Chriftûita uitaiam defuneftis apoftolis, extra apoftolicas feri* pturasno poteftinueniri.Nam amp;nbsp;prædicationi Si feriptioni apoftolorû in* clufim fuit unû Si idem uerbû Dei Si euâgeliû Chrifti. quod impijfsimè n5 minus hodie cotemnût,q, ut Afotici,tam côtemptim fentiût Si loquunt de fcripturis,fineqbus nobis dare nullû euâgeliû poflunt,^ quiipfîfsimâapo* Ûolorûprgdicationêfpreuerût. Qiigipfa exferipturis ueterisTeftamêtico texebat.Vtfatismirari nequeâimperitiânedicâanftupiditatê Soti,q dicit, non paucis dieb.in exortu ecclefiç,nullâ fuifle ferip turâ eius fid ei,quâ certo fequebant. An aliû Chriftû, Si in Chriftû aliâ fidem putat Sotus, feripturas prophetarû docuiffe,^ apoftolos, qui Chriftû Si hdêfunt fecuti,pphetarû, amp;exfcriptispropheticis eundê Chriftû eandemcplidcm docuerûtfStabât quid ê,ait Sotus,,pphetarû literæ de Chrifto uêturo:cætcrû de eius iam prg* terito aduêtu, ratione^ Si myftertjs eius iam cÔpletis, de incarnatione ui* delicctSCnatiuitate ex uirgine,ÔÔaltjsrcdêptionis noftrç operib.iam pera* dliSjin quorû omniû fidê côgregabant,fiC uiuebât,qui apoftolis pdicantib. crediderant,nullg crâtfcripturæ.Nullæ erant Apoftolorû manibus feriptç, que üês^mifsiones exhibito Chrifto copieras efle nominatim dicerêt. fed ^phcticis literis no magis çdificatâ Si cofirmatafuilTc fidê de Chrifto uêtu* ro,œ de eo iam miflo,multa extât clarifsïma nouiT eftamêti teftimonia.Cur ein Petrus omnibus pqs tantopere comendat fcriptura propheticâ tâquam lucernam in obfcuroloco apparente^Apoftoli Si euâgeliftçrerûà Chrifto

geftarS amp;nbsp;practcn'tarû hiftoriâ, infertt\ubilt;j pracdiA'onibus propbetafU'’' de Chnfto uenturo,côprobarunt loanni Bapriftac per difcipulos fuos qu?' rcnti, Tu es il!e qui uenturus eft,an ahû expccîamusf'nô alia loannircnuci' andum ipfîus difcipulis praccepit,^ quç de Chrifti exhibit! mifsi operib* prædixcrât^phetæ. Aut exiftimat Sotus ludços nô recipiètes fcripturano uiT eftamcti,per prophetas nô poiïé conuinci Chnftum iain uenifle,ac fru' ftra eum ab ipfisadhuc uenturum expcclarif'fide dignac non fuiiîcnt habif? apoftolorûprædicatio ÔC fcripturaî,nififcripturis,pphcticis fuiffentcofo' matae.Nctp côcionâte apoftolo Paulo,auditores in Âôis Icgunf cofulu*®^ fcripturas propheticas,atc^ quæriuifrc,num hæc ita haberêt,quç Apoftoliis cxprophetis docebatf'Itaqpmanifeftâcôtraditflionêinfeipfis hæcSotiud ba habent,Prius fuiiTe fidem fcriptâ in cordib.apoftoli Dei per Apoftolof'* linguas,^ ulla effet fcripturç mentio. Nam ipfi apoftoli fuis linguis doccn' tes fidem indefinentcr fcripturæ prophetice mentioncm fecerunt. Et Gbr*' ftus Apoftolis dicitur expofuiffe,quac de fe frripta crant in Moyfe,Prophf' tis amp;nbsp;Pfalmis.Qiii apoflolos mifît, prædicationem Euangelij iniunxit, net ullum deferibendo tuncpracceptum dédit. Afotusobqcit» VbiigitiirpO' ftea datum eft de feribendo praeccptumfErgo deleatur,abijciatur totaftr’' fitura apoftolica,2lt;? damnetur quæ Deo non mandante, fed priuato apofto orum confîliofuitfcripca.Cupcrcm elt; Soto COgnofeere, anno feribendo afîèrtiones Sé defcnfioncs Afoticas fibtjpfî non minus uideretur praedicare fuâ do(ftrinâ,tp eum ucl in ecclefia uel fchola data uoce docct.^Scimus qugt;' dêprædicationis euangelij appellatione,inprimisindoccndo cuâgcliOjUi' ue humane uocis officium defignarûfed hoc nomine ctiam compræhe’’ di feriptionem, tcftificationcm de Chrifto per proprij fanguinis efïufiô' nem,amp;;quoslibetalios modospropagandidotftrinam euangelij de Chru fto faluatorenoftro.Quid enim quôd Petrus ipfefântftosDej homines có' dendo facram feripturam locutos fuiffe diferte dicit. quod autem ficutnO' ui,itaquoqucueteris Tcftamenticcclcfiam priorem dicit fuiffe feriptura prophetarum, fatemur : fed uerbo Dei priorem fuiffe,negamus.cum igitur Deus confignari uerbum fuum curarit facris literis, ficut fine facris literis nullum poteftmonftrari uerbum Dei,itafîneillisipfisnullapoteft often' di Ecclefia Chrifti.

Qiiidattinet, Sote, plurimis hincindeconquifîtis leuifsimisnugis iw' minuere ac labcfatftarc autoritärem amp;nbsp;dignitatem fcripturæ facræ.^quin nulla circuitionc difsimulatione ufus aperte profers:quod te in cordefen tirCjhgc contra feripturam inftituta oratio Afotica prodir : nempe omnen’ feripturam diuinitusinfpiratam,inutilemeffead docendum amp;nbsp;confolan' dum : feminarium effe omniû controuerfiarum dC difeordiarum inecclefij) materiam ÔC oftîcinam omnium hærefum : ac proindeficut prçter digniO' tem fuam fecerint apoftoli, earn feribendo : ita fapientes amp;nbsp;graues uirosf’f indignum faccrc,fi earn letftionefua dignentur.innullo enim diferiminep'’ no, liucfimpliciter damnes ac reprobes feripturâ facrâ, fiuc côtcmptifsiinf de ea loquens,omniû manibus earn excutias. Qiiid enim côtemptiusullns Appio aut Pophryrius contra feripturç autoritärem ÔC dignitatê dicere po tuit,tp hoc loco Sotus fcriptuïâ cum uiuæ uocis prçdicatione apoftoloruin côferensfcripfite'Viuç uocis prçdicationêapoftolorû quâ habere nopoff* mus, extollerc amp;nbsp;omnibiCÔmendareiapoftolicarû uero literarû prçdicatio' nem quam habemusjnegligere,amp; in omniû contemptum adduccrc,nônnî fumma eft amentiarpr^ fertim cum negari non pofsir,neccffariâ fuiffe ccdf' fiæadcofummationê feculi ufqp in mundo pcrmanfurçprædicatfonemSi dodrinamapoftolorumiquantutadomnem pofteritatê fynceramv^intt'

gram tranfmj'tteret,fp!ntin' fan(^o,cunis fhftinlt;flu Apofloli ad fcn1‘gt;endum accellcrunt, apoftolicç h'tcrae uifjc funr comodjffimx. id fi quid dfgnitati âî maielbti apoftoloruni ipforumcpdcgt;(firinpderogat,qucmadmodû Afotus profanoiQquorundam prophctarûcxcniplo dementafus hie blatcrat 1 ali* qnid'profec^io mai'cftan etiam fpïrïtus S. dctrahet, cuius nnpulfu ïclipfèrûtî line,ut Petrus de facns fcn'ptorib.ait, à fpintu Dei impuHi loquuti funt fangt;-lt;n Dei homines. Quid eflautem, quod Sotusin apoftolicis li ten's defi'de-W^qiiodad uen'tarcm S)i^ certitudinemdocfÏTjnacEuangclica.’ fpecflarfnunt Sotas uiuæuocis prædicationem apoftolorumexïftiniat pr.rfèarcapofto-hcæfcripturær'quod ad uim diuinam illam fpin'tus S. energian in promo Vendis immurâdis hominûcordib.attinct,fcn'prura'nccxccllercfentitprç^ dicanonem uiuæuocisapoftolorûf'Hx tribus oftcntisD.Augufbni hoefe* cundum fuifleuulgo fertur, quo dcfiderauit Paulum uidciem cathcdraica-puis hand dubic admiranone feruentitsimi fpin'tus, quem præ fe ferunt 6.bdhucrctincnt Paulina fcn'pta.Vcrùm fi Auguftmo,fient optaucraqcon ligiiTctaudireconeionantcmapoflolum Paulum,aliud'ncauditui us fuerat Euangclium,quàm Apoftoli iam Icripfèrant.^ Vnam eandem doôrinani buangclij,uno Sf eodemfpirituprol3tam,licct alijs öiplunbus uerbis,£C lonoræuocis, qua muta fen'piura caret, iucunditatc ac totius aiftionis gra* iiitateapoftolicaadmirabiliorem fueratauditurus. Qiiarum rcrum defide-» fîum nos non nimium excniciat, cum illis fine (àlutis iacfura Cai camus, qui Apoftolicis literis intcgi am dotftrinam falutis compræhenfam babemus. Non omnia feripta funt quæ Chriftus amp;nbsp;Apoftoli cœperunt faccre doeç rciamp;fquæex plun'mis feribenda Apofto)idelcgerunt,fummarim tantum perftrinxerunr.Fareor,quod non femel fateri non pudet loannem Apofto-kfm Euangeliftam.innumera cfîe opera Chriftiàfe non defcn'pta: fed quid addaqid quoepSotus aiidiatiHçc autem feripta funt,ut credatis,quôd klus eft Chriftus, amp;nbsp;per hdem in nomen illius habcatisuitam æternam.in quo cnim ad falutem necelTano deficit, quæ ad confequendam uitam æter-nam, perfidem in Chnftum fufficitr Infufficientiæ amp;nbsp;impcrfctftionis.quan tumuisbreuis 5C compendiofaferiptura argui iure nondebebat, quæpo-teithominemDei perfecftumredderc, utfiïadomne opus bonum apparatus. Qiitdenim doeftrin^e Apoftolicæintegn'tati detrahitimmenfa uer-borum amp;nbsp;dotftrinæfylua , ut Sotus ait, qua probabilc eft floridiftimam ftnireuiuæ uocis prædican'oncm Apoftolicam. Ego,ut aliquid Soto in-opinabiledicam, nonputo Apoftolum Paulum meliorem fuifte uiuæ fuas piædieationisinterpretcm,quàm fcn'ptorum cius nunc fit Spiritus fantftus. Caufatur quidem Sotus obfeuritatem2Cambiguitatem,curuideatur feri-ptura'apcrtiori SCmagis perfpicuæ prædicationi Apoftolorum poifpo* ncndaifiquidem apoftolus Petrus dedifficultatcepiftolarum Paulinarum fideles admonuifielégat. Ad eundem modum non tantum Paulinç epiflo-læ,fed ôftota feriptura reliqua intellctftu dicenda cn't difficilis. Sed qui-busfindotftisamp;parum firmis, cuiufmodi funt Afotici: qui,ut Petrus ait, ficut ôd cæteras feripturas, ita quoque Paulinas epiftolas detorquent ad fuamipforum perniciem. Qin'leges Sf régulas ueræ interpretationis nouent,amp; in^ocato fpiritu Chrifti, in intelligendis amp;nbsp;enarrandis fcriptun's fc-cutus fuerit,is feripturas quamlibct difficiles intclliget. Ac fi qug etiam fit in fcn'pturis difficultas Slt; obfcuritas uera,qua,ut Auguftinus ait, exerceamur: tamen ilia difficultas non obftat, ijs rebus certo peiTpicuecognofcen-dis, qug ad falutem feitufunt nccefiariç,quç fan's dilucidç pcrfpicuç funt in fcn'pturis traditç. Quo uero loco habendû eft, quod Sotus prçfcrcns præ dicationem uiuæuocis apoftolorum,apoftolicis fcn'pturisbec prétendit,qgt; pauciores feripferunt, quàm prçdicarint: quodquifcripferunt,una Grçca

«o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N c AP V T L.

lingua : qui prædican'nt, omnib. linguis ufî fuerint, at^ uni’uerfum orbem ad Chriftum conuerterinL Pluresfortaflîsfcripferunt, quàm nos rciamus. ac fi maxime omnesapoftolifcripdsmandafTentfuam do(finnâ,non omnù tarnen fuifientpofteritatineceflaria. fed quot numero apoftoli ad telhmO' nium perhibendn ueritati in lege requirunf, tondem apoftolorûfcripta in canonem recepta fuerunt.fufiîciebant aût très aut quatuor,qui ad peragran dum totum orbem terrarû nonfufFecilTentu’deo plures prædicarunt pferunqaut recepti inter Euangeliographos fuerût. Ac mirû eftjSotûfugil' lare fcripturâapoftolica,unaduntaxatloquentc lingua,cumoinnib.apoib lilinguis praîdicarunt, An nefcit Sotus,hanc lingua eo temporein uniucrfo orbe terrarû inte^cntes fiiifle uulgatifsitTiâ,ôô ob id diuulgationi EnangC' 11 j accommodatilumâ i:quot; Fortaflis uellet apoftolos ficut prædicarunt,ira ctia omnib.linguis fcripfifl'e Euangeliumt’ Cur igitur prophetarû apoftolorn feripta in alias linguas transierendas elfe, Afotici ^ceres prohibentdaiitcur fuâ translationêlatinâarchetypo græcçlinguæ, qua apoftoli priinû Euangt; gcliû feripfere, præferunti*'Qiianq^ aût una duntaxat lingua pauciores apO' ftoli fcripferintdatiùs tarnen Euangeliû fcriptis fuis, quàm uiuæuocis prçdi cationc^pagarunt.fcmelEuangelicadocftrinaimpleueruntoinnesapoftn li uniuerîum mundû uiuç uocis minifteriou'dem iâ mille quingentos annos feceruntfuis fcriptispauciores apoftoli,facient^ deinceps femper ufcpai^ finem feculi:actum quidean minor eftfuturus numerus eorum,quiuitade' funtftis apoftolis,ipiorû fcriptis ad Chriftû conuerfi faluabunt in finefeculi, quàm ^s ipfi fua prædicatione couerteruntr' prædicatione apoftoloru con' îierfus hic mundus,in quo degebât,capiebat. Apoftolicis ucro feripturisad fidem Chrifti hatftenus perdutfios, ac deinceps ufe^ ad fine perducendos, plures mundi no caperentCur igit contra omnê rationê Sotus tanto digni tatisinteruallo feripturis apoftolorû,uiuæuocis prædicatione præfertf'Ra-’ tio confilij Afoticiin^mptueft.Qiiia traditionib.fuisapoftolicas, quasia' tftitât, quas^ uiuç uocis prçdicationi apoftolorû annumerât fut prelati,aU' toritatê SC dignitatem maiorê elfe uendicet atep obtineat,^ fit feripture fa' cræ:ac ficubi pugnantia inter feripturas traditiones apoftolicas nonferi' ptas oboriat, autoritati feripturæ præponderetautoritas traditionû,quib. multos fuæ ecclefig errores cum feripturis pugnantes defenderc conantuf.

REgula SCamuftis examinâdi feripturas ab Ecclefia recipiendas fuit praç dicatio uiue uocis apoftolorû,quæ in recêti adhuc m emoria Ôi optima nota fuit primitiug ecclefig.Nâ quas feripturas animaduertebant cO apofN lorû prçdicatione ex ^phetis deferipta côgruerc, eas iudicarût elfe canom' cas,ÔC idoneas,qug defundis apoftolis amp;nbsp;definenteuiuç uocis prpdicatiôe apoftolorû,loco illius coferuarent toti pofteritati dodrinâ Euangclij.Non igit Ecclefia fuoiudicio dédit autoritäreferipturis apoftolicâ.fcdquænani feripturg eftent apoftolicæ,collata prædicatione apoftolorû, quæ tû adhuc fuit nota,primitiua ecclefia ^nunciauit,Sd tcftificata eftiquas nos etiam pet manus Ecclefiæ nobis traditas,credimus iuxta Auguftinû elfe Euangeliuiu Chrifti. Perfucceflîones igit epifeoporûamp;^pagationesEcclefiarû adno' ftra ufq? têpora j?pagata amp;nbsp;côferuata fuit diuinitus feriptura facs^Sed tepn hb.apoftolorû, ait AuguftinUs, côfirmata fuit eius autoritas, quib.téporib. adhuc uigebat pdicatio apoftolica,iuxta quam tan^ régula certâ deferiptu ris recipiëdis ,p canonicis iudiciû faciebat Ecclefia, ^d primitiuæ Ecclefiæ) fuccedês Ecclefia faccre,SC feripturæ autoritäre cofirm are non poteft,fuhh taiâ pridem emedio uiue uocispdicatione apoftolica. Sed hec Ecclefia 0' mniû pofteriorû rêporû,accipit cofirrr»atâ,SC teftat omnib. has feripturas cl fe eas, quas cxapoftolicauiug uocis pdicatioefibiperipediffîma,primitiua confinuî'

». TA f. 8 E V RL I K I A N N o T. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8«

confirmafii Ecdcfia: ne Sotus putet pofteriorum temporum Ecclefiam etiam ucram,amp;non Afon'cam, eandem habere poteftatem confirmandi fchpturas^quod lus fola primitiua Ecclefia propter apoftolorû uiuç uocis prçdicationem ÔC publicum tefh'monium Spiritus (anifli habuir,qua caret pofteriorum temporû Ecclefia. Cur autem no omnes apoftoli fcripferint^ aut fi maxime omnes fcripfiflent prædicationi uiuæ uocis per omnia con* fentanca,curnonplures amp;nbsp;alrj, quàm quos habemus, fuerintin canonem recipiendi,nonnihil paulo ante attigimus. De uerbis Auguftini ex epi* ftolaFundamentijdabitur alius opportuniordicendilocus: quo cum So* tusno poffit ignorare fuæ faefttonis homines potifsimum niti, ad ecclefiæ autoritärem extollendä fuprafcripturâ, an non improbe mentitur Sotus elfe caliimntâ, fi quod Afotici aperte fenbunt,nos iplbs fentire dicimus : à quibus niiror,quomodo uerbis hic Sotus difl'entiat,cum rcipfa idem pro* bet.Sed hoc facit,ut fuas obtrudatnobis traditioes fido nomine apoftolo rumconunendatasab Afoticis.

EXprædicatione apoftolorû fenfum feripturç efle fumendû,Soto non .relragarcr,fi prçdicatio uiuæuocis apoftolorûadhucfupercft’et,aut alibi per apoftolos prgdicata doeftrina extaret, quàm in fcripturafacra. figt; eutigit nondO condita feriptura apoftolica, prædicationts apoftolorû fen lus petendus erat ex eadê prçdicatione ex prophetis defumpta : ita fubla* ta uiuç uocis prgdicatione,amp; in eius locû fuccedente ferip tura apoftolica, fins intelligcntia ex eadem feriptura erit petenda. Aut da nobis Sote pre* dicationem uiuæ uocis apoftolicâ..Apoftoli cum ad pofteritatë Euangeli) doclrinâEcclcfiç omniû temporû neceffariâtranfmittere uiuæ uocis prç* dicationc non polTent, literis eâ côprçhcnderunt, quibus resutües ne* ceftariæ memorie confecrari folent. Apoftoli adhuc fuperftites,cum no u* biqj locorû prçfcntes adefle, amp;nbsp;uiua uoce prçdicare Euangelium poflent, præfcntiæ fuç amp;nbsp;prædtcationis uiuæ uocis defetftO fuppleuerunt literis.fic Paulus quando fçpe præpcditus R.omâ,Corinthû 2lt;aliainloca ucnire no polTet,literis miflis Euangcliû eos docuit.nec ego opinor ullam concionc à Paulo quantumuis bene præmeditato, uiua noce habitam,excelluifte e* piftolam unâ illam,quam fcripfit ad K.om.fiue {nuentionê,fiue difpofitio* nem, fine elocutionc, fiue fpiritus uim in ca fefc exerentc confideres. ficut igitur fuperftites Apoftoli,abfentcs, cum uiua uoce non poffent, per lire* ras docueruntiitauitafuntfti cum uiuæ uocis prædicatione fuam dotftrinâ pofteris traderenô poflent,fcriptura cam ipfis perpetuô c5fcruare,Slt; eius perpétua præfentia,fu3 ac prædicationis fuæ abfentiâ far cire uoluerût. ea* dem enim utriufqi eft autoritas, cum idem in utraep fit Chrifti Euangcliû. aefiperpetuo fuperftitesô^ubic^præfentes adefleapoftolipotuilfent,a* nimumad feribendum nunc^ appuliflent,fiquidem illis ubicp ÔC perpetuo pr3efentibus,fcripttira quç inferuit abfentibus,nihil Opus fuilfct.quod igit ad primitiuâEcclefiâ attinet,2lt; eius Ecclefiæ çpifeopos, qui apoftolos ut* derût 2«: audierût uiua docêtes,cum recêti memoria tenerët, dodlrinâ apo ftolorû uiuæuocis prædicationctraditâ,re(fte câ oppofucrûterronb.hæ* ' reiicorîr.fed feripturâ ob id no neglcxcrunt, quæ eandë docftvinâ cótinet, quam apoftoli prædicauerât. imo ucro nullo alto argumëto firmiore hærc ticos côuincere potuerunt,à dotftrina SCpredicatiôc apoftolorû ipfos alic na dogmataafferre, qfi ea à feripturaapoftolorû ettâ aliéna eflë ,pbaflent, , quicib.pdicationisapoftolorû lungit apudpofteros,inrradëda,cÔfcruâ* l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;da 5lt;.ppaganda apoftolorû dotftrina.itacp apoftolorû tëporib.etiam uiei*

I nioresPatres, fæpius feripturas apoftolorû prædicationë cotra hæreti* 1 cos allegaflc cernunt .quid, q prædicatiÔis apoftolorû nomine feripturas

sz nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAP VT LI r,

corum nonunquam intellexeruntf' fiquidem prçdicatiom’s apoftolofuifl, prgter^ infcriptun's eorum,nullum ulpiam momcnfum amplius cxtaf* Diucrfaigitur res eft, cum poften'orû,praefennum ôi. futuroriï temporuffl Ecclefia quam fuent,cum primitiua Ecclefia temponb.apoftolorö meina, quæ non folum in fcn'pturis,fed amp;nbsp;memoria rettnebat uiuæ uocis prædica tïone apoftolorû:quam tame apoftolorS fuifle, ex fcn'ptun's côhrmabanr. Pofteriorû autem temporûEcclefia, ex prædicatione uiuæ uocis apofto' lorûjncc]^ hærencos refell ere,neep fcn'ptüras interpretari poteft.non cniffl habet amplius haec Ecclefia ullâ prgdicationis apoftolorû memoriâ,lieet habeatapoftolicâ dolt;ftrinâ,fed ab apoftolorû uiuæ uolt;ÿs prædicationc,in feripturas apoftolorû translata atep transfufam. Manet eadem apoftolorS do(ftrina,fed eius tradendæ SC propagandæ mutatû eft organû.lemperdo cent apoftoli Euangeliû Chrifti:fed id fuperftites ÔC præfentes,uiuæ uoeis prædicatione faciebant:uitafun(fti abfentesfcripturis fins id peragnnf. quarum obfcurû fenfum interpretari,ad Ecclefiam uticp pertinet ; fed non ex fiio fenfu,aut fieftitia aliqua prædicatione apoftolorû, fed ex apertis feri pturis,fcripturæobfcuriorisinterpretationemfumercdebet,feruatis uerg interpretationislegibus. Afotica ecclefia no obfcurû fenfum fcripturæin' terpretat, fed fuo proprio SC peruerfo fenfu, cui prætexit prædicationea* poftolicâjin apertas feripturas inuetfto eas obfcurat atep peruerfifsimede-prauat.iureigiturinterpretandi feripturas Ecclefiæ conceftb, Afoticæeas peruertendilicentiam adimimus. Multa enim funtfparfa ex concionib.a' poftolorum male intellelt;ftis,quç poftea apoftoli necelTe habucrût feriptis fuis emendare, 6C munire fcilicet. ad Theft? Non citô moueamini à ueftro fenfu,neep teneaminineep per epiftolâjnecp per,ÔCc.Non enim uerbSDei eft in fermone SC multitudine uerborû,fed in uirtute,quæ no minus nobis per feripturam aurore fpiritu S. uiuæ uoeis prçdicatione fubminiftrat.

Vluæuocis prædicatioapoftolicainEcclefiafèmperfuitcognita.un' de quæfo mi Sote fuit cognita,cum muftis iam feculis audita no fuC' ritf'Quibus em uiua uoce prçdicaruntapoftoli,poft^ excelTcrunt cuiuisf Dotftrina quidem Euangelij nunÇ defuit in Ecclefia, nec citra eius interf . turn deelTe un^ potefttfed hçc dorftrina hatftenus poft apoftolorû tempo ra non uiuæ uoeis prçdicatione,fed apoftolica ferip tura in Ecclefia confer uata SCtradita fuit.quam fane dotftrinam fi Sotus predicationis apoftolicÇ nomine intellmit, côcedimus inde ufip ab apoftolorum temporibus cam Temper extitifte in Ecclefia:fed no finefcriptura,ut Sotus fomniat, ucra fcripturæintelligentia. Quemadmodumigituruerbum Dei 5C apoftolica dodrina de Chrifto fineulla controuerfiaeftindubitatum ÔC certifsimûfi gnum ueræ Ecclefiæ, nec ufpiam in toto orbe terrarû uerbum Dei ôf apo* ftolica doeftrina, quàm in apoftolicis feripturis extenqua igitur fronte au* det Sotus fubdolum 6C fàlfum appcllare,quod dicimus,uerum Ecclefiefi' gnum elfe fcripturç,qug fola continetur uerbo Dei SC Euangelica dodrp na C An quod homini uertiginofo uideamur, utipfe ait, circuitu quodam deludere omne judicium, cum interrogantê de Ecclefia iubemus quærcre feripturam,qua fola continetur doeftrina apoftolica,quæ eftuereEcclefix certifsima nota.Nam quicunlt;^ populus feripturam apoftolicam non recp pit,eius folius doeftrinam tan$ uerbum Dei non fufpicif,aut in rationcfa' lutis prç quibufeunq? altjs reuelationum SC dotftrinarum generibus defHquot; citattp cotemninficut Afotus certitudinc,perlpicuitate,SCdignitatepoH'' ponit eâ apoftolicç prçdicationi, à fe confide atep imagfnariç, non eft ne externe quidc,uera Ecclefia Chrifti.monftrata igit inuêta per feriptura Ecclefia, fi poftea quçrat aliquis de fenfu feripturç, ad Ecclefia interprète rcmitti'

remtttimus,quçfcnpturasfcripturis confercndo,per apcrtforcs uerum fenfum cruet Suf exponef. Qu^d hic falfi didtur, aut fubdole fradis occub taturfubiponus Afotusuanus amp;nbsp;fraudulcntusfoplnfta dcpræhenditur. Nam exr)s quænos ucrc amp;nbsp;abfcp ullo fophiftico inuolucro docemus. So-tus hanc ablurdam infert cófequenttam, Prius igitur agnofcenda,inquit, fcn'ptura eftjuerus^ eius fenfus,quam Ecclefia. quomodo ergo ab Eccle-fiaexponcturfcripiura Necp enim quaerentibus Ecclefiam inter omnes bominumcœtuSjitaagnofcendameffefcn'pturam commcndamus,ucfi-bi'priufquam, quæfitEcclefia,fcianr,fcn'pturæintelligcnnam fibi parent. Sedfcriptura etiam nondum intelJcda, earn ludicent efTe ecclefiam, qug agnofcit, docet, SCdifcit agnofcendam, docendam amp;nbsp;difcendampro-penitapoftolicam fcn'pturam. non aliter, acfi quis dicat, Turcæfiint, qui Alcoranum:Iudæi,quiThalmudem:Aforici, qui Afotifmumampledîun-tur, confi tentur amp;nbsp;docent : etiamfi quibus hoc dicit non fntclligant, quid uel A]coranus,uelThalmut,uel Afotifmusdoccar,autinfecontineac:a-deôuccxfigmentoimplicitæ atlt;j explicitæ fideiconftct,Sotum pro ticx ccclefiæmembris agnofcere,quicuncp profitentur fe crcdere,quæ fotica ecclefia credit, etiamfi eorum prorfus nihil aut maximam certe partem non intclligannquorum intelligentiam fi quis coparare fibi etiam ue-lit,unde quæfoeampotiuspetet,quàm ab Afoticisf itafi licet profanis componere fanda, Ecclefia Apoftolica agnofeenda eft, qua? fcripturani apoftolicam agnofcit, etiamfi is qui hoc ligno iubetur agnofccre Eccle-)iam,nonintelligat fcripturam. cuiusintelligentiam fi habereetiam cu-piat, unde potius petet quam ab Ecclefia,quæ Apoftolica fcripturam am-pleditur, docet ÔC profitetutf

populilftaeliticitemporeHeliæprophetæ,ad oftendendum,nun-quam omnino intercidere ecclefiam, etfi non eodem modo omnibus tern poribiis floreat f Cur igitur apoftolus Paulus in codem genere arguinen-ti eo eft ufus, ubi plerilcj ex ludæorum gente Chriftum reprobantibus, e-xemploHelianæEccleriæ,rcliquias aliquasex eledione fecundumgra-tiam fuifte credendum efte ait,etiamfi nullis uel Heliac,uel Pauli,uel cuiuf-libetaliorumfandorum oculisappareant,adeout pratter fefe neminem etiam piorum fuperclTc , coram Deo querantur. quod promiftionibus Dei nequa^ répugnât, quæ non nifi ad ueram eledorum Eccefiam, fiue, utPaulus ait, ad reliquias fecundum eledionem gratiæ pertinent, ac pro-pterea iuxta diuinarum promiffionum ueritatem,in medio etiam nationis conferuantur, ne cum reliquaimpiorum fibi quoep ecclcfie titulum uendi cantium multitudinc,relida uerbi Dei dodrina,a’Deo deficiant.Quid e-nim aliud ludçi apoftolo Paulo,difterenti de abiedione Iudçorum,oppo nebant,quàm Sotus obqcit nobis Afoticgecclefiçdefedionem à Chrifto Sc uerbo eins oftendentibusrquot; Num repulit Deus populû fuurn ludæi di-ccbâtaduerfusPaulû. Num irritçfuntpromiftîonesEcclefiçfadær'nobis obqcit Sotus.fed utrifeç Soto SC Iudeis,refpódet Paulus,No repulit Deus populum fuum, quern ante nouerat. Item,Nonautem hoc dico,quôd ex-ciderit fermo Dei.No enim omnes,quifunt ex lfracl,funt Ifracl : neçp quia funtfernen Abrahæ, ftatimomneshlij-fedperlfaac nominabiturtibi fernen. hoc eft, non qui filij carnis ƒ, hlij Dei ; fed qui funt filij promiffionis, recenfenrur in fernen. Ap'maduertis'ne Sote diftindionem Ifraelita-rum Sc filiorum Abr?.’iæ,diftindionem,inquam,uifibilis 6C inuifibilis EcclefiÇjôCqued firmirer ftantibusdiuinis promiftionibuscxcidant,ad quos non pertinent f Non autem ad Afoticam, fed ad folam eledorum inuifibi-

tnuifibïlem 6^ foli Deo notam Ecclefiam pertinet promiflîo,Porte infero' turn non præualebunt ei.Hacc autem uera Ecclefia etfi nec ïpfa,nec in iplt;3 prorfus extinguitur Apoftolica doôn'nafacrisliteris confignata,ranicii ah'às cft obfcun'or,alias illuftrior, femper ramen conipicua, ut oppidumft per montem pofitûjamp;lucernaacccnfa : ficut tempore Heliæ,ipfius Ecck^ fiafeptem millium uirorum ,uelfolius ipfius Heliæ Baaliticis cuJtibuscon tradicentiSjpraedicatione apparebat:etiamfi qui fecum ex Ifraelitis confen tirentinueradodrinaaduerfus ecclefiam Baaliticam, non Heliæ,fedfoh Deo elTentnoti. uttaceam eos, quiinrcgno ludæ pala'm damnaruntßaa' liticam idolomaniam,cum Helia propheta,ut Afotus ipfe teftatur.Ita ticæidolomaniç iam diu graflantisin Ecclefia impietatem ÔC tyrannideni quidamnarent,nullo un^ tempore defuifîèjindicio funt non modopU' blica aduerfus errores Afoticos fcripta,fed multorû piorum martyria,que tepræhenfione impietatis Afoticæ ecclefiæ promeruerunt. QiiandoiiU' quam primatum Pape QC complures alios errores Afoticos probauitEc' clefia Grçca quam multos uerèpios habuilfe, non dubium eft. Multixm lucisamp;ueræ dolt;5îrinæfuitinD.Bernhardo. libéré Sgt;i ^criter inueâus eft in impietatem ôd flagitia Pontificum facerdotum rquot; Vvaldenfes (tS' tres licet miferè diuexati ÔC afHidîi tyrannideeccicfiç Ârot:icx,in cofefsio' ne tarnen ueræ doctrineaduerfus impietatê SC fiiperfiitionem Afoticani fortiterperftitere. VvilhelmusSarëïonsuir doi5ius amp;pius, quod contra inuocationemfancflorum,folum Deumadorandûdoccrcr,Lugdunicom buritur. Bafiliüs VuclTclus Phryfius, infignis thclogus, Romanam ecck' fiam in multis errare oftendit. prgtereo breuitatis cauiâ loannem Hus,à' innumeros alios,qui plurimis alTentientibus, impietatem 8^ fuperftitione Afoticæ ecclefie ex fer ip fur is Apoftolicis damnarunt.LegathiftoriasSo' tus,in quib.fuorû crudelitas tcftabitur,nunœ obmutuilfe uocem uereEc' clefie,iuxta promilïîonem Chrifh',in media Babylone conferuatç.fempet cnim aliquos diuinitus cxcitatos fuilîe reperiet, qui cum uitæ etiam péri'' culo piam doefrrinam exferipturis aduerfus impietatem Afoticam tucren turrquibuSjUt Heliç,fua feptem millia uirorum,nunquam dcfucrût.Qiiid, quôdarticulifidei,Decalogus amp;nbsp;oratio Dominicafemper puraamp;illibata fuerunt conferuataf quibus Deus elerflorum fuorum falutem operatus cft, régnante in Ecclefia Antichrifto.

IN hoc capiteSotusmulta narrat de fide fiC memoria prædicationisA' poftolicç,femper in cordibus fîdelium feruatç.ad quç iam antea rcfpon dimus,neminem nequidem per fomnium cogitate poflc,quç uel Apoftu lieg prgdicationis doeftrina uel fides fuerit, nifi qug uiug uocis Apoftolo' rum prgdicationi fucceftit, Apoftolica fetiptura id nobis manifeftarct.O'' De Vir^i igitur ipfo câpite, argumentum eiüs breuiterinmargine adfcriptu, tiM hbî nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cuiufcuncp dogmatiSjUelritus Ecclefiaftici,exnouitate certifié

me oftendi, manu propria amp;nbsp;uerbis D. Ambroftj fubfcribimus. Nos,aitiE le,noua omnia, quæ ChriftusnOn docuit,iure damnamus : quia fidelibus uiâ eftChriftus. SiigiturChriftusnon docuitquoddocemus,etiamnos id deteftabile iudicamus.fed in dqudicatione eorû qug Chriftus docuerif, SC qug non docuerit,num D. Ambrofius doefirinâ ore Chrifti prædicatam potius requiriqquàm comprghenfam Apoftolorum literis inquiratf’ ficut Sotus,nos ab Apoftolica fetiptura ad prgdicationem 6C fidem Apoftolo^ rum tanquam antiquioreabducit, cum tamêin fola Apoftolica fetiptura, fidesSCdocftrina Apoftolicçprgdicationisiamdiu abolite extent. Etfi e^ nim prgdicatio uiue uocis fides Apoftolica, aliquanto tempon's fpado antecefîcrit Apoftolicam fetiptura,nullum tarnen ad falutem necelfanuni dogm»

dogmaprgtcrmiflùmuelritusneccfTan'us prçtcritusfuit in fcriptura,aut dogma aliquod ud ritus aliquis in fcripturam relatas, quidogmatibus ÔC ririnbusÂpoftolicaprædicationeSCHdetraditis SC oblcruatisfît contra* tins.Cumigiturnullo Apoftoliconecdlàrioadfalutcin dogmate uelritu infcripturiscarcamus, Apoftolicæprædicationi amp;fidei nullum dogma, nullum nt um contrarium in fcripturis habeamus : dogmata igitur ritus Icnpturæ Apoftolicæ, non funt ud temporc ud dignitatc poReriorcs cen lendiritibus QC. dogmatibus prgdicationis ÔC fidei Apoftohcæ.nô cnim a* liudfcripferunt Apoftoli,quam prædicarunt uiua uocc,Slt;l obferuarunt fi* deamp;opere. Qiri igitur aliquid errons arguit,ait Sotus, oftendatprinci* plum ôd originem eius poft Apoftolos.Ergo oftendêdum crit etiamillud, quod arguitur erroris,cœpifle poft Apoftolicam fcripturam, quæ poft A* poftolos,qui earn fcripferunt,noncoepit: aut fipoft Apoftolos originem luam habuit,erroris etiamipfa conuincetur.Sed quoniam Sotus ex prædi catione potius quam fcriptura Apoftolica,uult nos iudicare de nouis erro tibusamp;ritib. exortis poft Apoftolos, co quod prædicatio Apoftolorum pilotfuerit,quam ipforum fcriptura:rcfpondeat nobis Sotus,an no etiam editis fuis fcripiis Paulus SC rdiqui Apoftoli uiua uocc poftca predicannt candem dodrinam quam feripferant.^atep ita prædicatio Apoftolorû erit diftingiiendain cam quæ præcefsit ipforum fcriptura, amp;nbsp;in cam quæ fcri* pturas eorum eft fubfecuta. Ex qua igitur prædicatione, priore'ne,an po* ltcnore,quamfitfcriptura,iudicabimus dogmata amp;nbsp;ritus,amp; fcripturas in* terpretabimurf’non ex prædicatione pofteriore. is cnim bonos,ex ratione Sotijfcripturæ priori deberctur. Ergo ex fola prædicatione fcripturas an* tecedente indicium amp;nbsp;interpretatio fcripturarum fiet.nam ex utracp fimul id ficrinequit propter certiflîmârationem Soti.Qiiid igitur de polteriore Apoftolorum prædicatione fiet f Quorfum hæc pofterior, relida in cor* dibus fidelium priore,abijt!?' aut quorfum cuanuitf His laquciSjquo fuo e* gregio figmento , de rcliqua Apoftolorum amp;nbsp;fuperftite in cordibusH* delium extra fcripturas Apoftolicas,Sotus fibi ipfi inqcit,quomodo quæ* fofcextricabit,nifi unam ÔCcandem, eam^ integram dodrinâin fcriptu* ris Apoftolorû contincri fatcatur,quam uiua uocc prpdicarunt Apoftolic' ac pcrinde ab Apoftolorû uiuæ uocis prædicationis dodrina, alienifsima efle dogmata,qugcunep uel ignota,ucl contraria feripturæ inueniant. Eas enimhærefeSjtan^ poli Apoftolos, amp;nbsp;poft Apoftolicam prædicationem natas Sdexortas Cyprianus intelligit,quas Apoftolicis fcripturis répugna* rc dcprghendit,ex quibus cas etiam rcfellit.

T 7Ndetandem quæfo conftat,fidem aliquam prædicatam ab Äpofto* V Iis,fine Apoftolicis fcripturis f aut quomodo in cordib. fidelium in* dcuftçadhodiernum diem feruari potuit, quam lîncfcripturarû tefiimo* nio neq; doceri, neep difei, neçp uUa omnino rationc cognofei aut propa* gari poire,meridiana luce clarius eft.Probet Sotus nobis fide dignioribus teftibus, fint Apoftolicæferipturæ, prçdicationë amp;nbsp;fidem Apoftolicâ, quam omnib.fuis cnorib. prætendit, Sd cum ipfo errare non reeufabimus. Namno folum oblatio facrificq altaris,oratio pro dcfundis,inuocatio fan dorû, purgatorium,fed bis multo etiam craftîorcs SC manifeftiorcs, fi qui eftent,errores,côfide SC ementitç prçdicationis Apoftolicæ pretextufta* biliri poflent. Verùm bis ab Afotica eeelefia rcceptis,nvnquam ex feptem millib. uirorum quos fibiDeus rcliqucrat,defucrunt,qui Apoftolicis feri* ptunsinftrudi contradiccrent : etiamfi efficax impoftura 6C illufio à Deo régnante Antiebrifto immifla, maiorem bominum partemita demetarit, utrepudiata ueritate,crcderent mendacio.cui long! temporis præfcriptio H h nihil

nihn patfodnat, contra apcrtasfcnpturasamp;S paucorû fcn'pturfsapoftolù cîsadhærentiutnfideni. concedimusigiturj Sotûcum fins fraterculisnuf lum habcrc dogma ucl n'tum jcuimox utortû fuit contradiôû fir,amp;rcic^ dîum tcftimonio ecclcfiarum Âfoncarû,confpirannSciim apoftolica prx dicatione qug cxtat in Vtopia, no apoftohca fcriptura. Fatemur cnam, noftn'sdogmanbusfempcrcontradidû Rndein ecdefia Afonca,exqno audirj cœpcrunr, Sx^ Afon'carum ecclcfiarum tcftimom'js elle reieda. quid multis opus cft uerbisf'Sotum nihil non dixilfc, nihil non dedilTc,nihil no feciffeulrro afhrmamus,quonosmcrirô ab Aforica ccclcGaalienoseirco-' ftenderet.quam uicfloriam ab Afoto adcpfam,nobislaudi ducimus.

VEftri me nu'ferct, fandîifsimi patres, quôd non pudear Afotum, enat ueftrinominisinfamiajteftesuos citare probandis Afbticis errorf bus, in pn'mis autem aftruendæ fiÆtiæ prædicationis Apoftolicæ, cxria fcripturam,nefcio ubi nam locorum pofiræ. Pafli grauia à perfecutorib.in uita, fed ab Afoticis grauiora mortuis iam funtpatienda. Verum gaiidcte exultatc,quoniam merces uchra multa eft incœlis:ficcm pcrfccutifiiC' runt Prophetas Sgt;^ Apoftolos,qui fucrunt ante uosjconrra quorum manb feftaSjCcrtasÄ^apcrtas feripturas, Sotus prædicationc affîngit ApoGcüst quam fi prædicalTent Apoltoli, non apoftoli,fcd apoftatæ merito ftiiflcnt cenfendi. Acfi qua reif qua cft tides, quam Afotus Apoftolis, nbsp;nbsp;apoftob'

cisferipturis habcat, quod petit fibi oftendi, ubi SC quando Afet ici, po' mittenteDeo defeeftionem ödfeparationeminEcclcfia,fefc fcparaiierint acdcfccerintaucro Deo,Chrifto amp;eiusuerbo,uaticinio ApoftoliperA' foticos impleto facile demonftratur. Nam D.Paul.2.Thelf 2, No aducnicf Dominus, inquit, nifi uenerit defedio prius, öi. rcuclatus fuerit homo illc fcelerofus,hlius pcrditus,qui eft aduerfarius, Qé effertur aduerfus omneni, qui dicit Deus,aut numenradco utintcplo Dei fedcat,often tans fcipfuiu tanc^ Deum. Plurano addam.fed cum hec,tum qtiçcodem inlocopræte reaab Apoftolofcribuntur, Lektor atrcntusSCdiligenscum Afoticacc* clefiaamp;ieius capite,cum hiftoriaitem nongentorumautaliquanto plu' rium annorum conférât, SCintelligct ubi dC quando dChriftoSC ab apo* ftolicadoeftrinaapoftatarint Afotici. aquib. nos dcfecifte cum gaudioamp;î exultatione Deo patri noftro per Chriftum gratias immortales agimus. Hic autem parcit ueritati Sotus, utmodefte dicam, quod in precedent! ci pire cccclcfiç enumeratos errores in hoc capitc alferit durafte annos oâin gentos 5^ mille trccentos,cum noftrt multisfcriptis in lucein cditismulto rccentiorcs efle aperte oftenderint.

FActamus cum Soto, aliqüos ex Patribus incofideratius de apoftolica prçdicatione,inEcclefia,contraapoftoliCasliteras fcripn{re,afcjad' probalfe cùm alios, tum hune præcipuû Afotï crrorem,in EcclefiaDeirc' manfiffe prgdicationem amp;nbsp;doeftrinam apoftolicam,fine apoftolica feriptu ra:non tarnen eorum autoritas ueritati preponderabir, quos cum canonf cis feripturis nô rnodô no çquiparâdos elfe fcimüs,fed 6lt; pro anathemate habêdos, fi uel aliud Euangeliû annuncient, quàm Apoftoli predicarunt. quodnon turn folumfit,cum feriptaapoftolica falfainterpretatione pet' uertunt, fed amp;nbsp;feripta apoftolica èmanib. aliorum cxcutiunt, atep nefeio quam apoftolicam prædicationcm, loco apoftolicæ docftrinç, nobis ob' trudunnficut llluftrifs.Princeps breuirer confeftiis eft,amp; poftea copiofin^ explicatum eftintertia Apologie Pericope,inloco, defcriptoribusEcdc fiafticis. Cum igitur commOda interprétarioncOrigenis aliquod didnni de Ecclefiç ueritate agnôfcêda fine uerbo Dci feripto, exeufarino potefr, faim

faluahononficentiâque huichominidebetur,ipfiusopinionê,Angu{ljno *ubente,refpuereatcß improbarc nobis h'ccreputanius.Scd qua fide er* ga illos honore eitet Patres Afo tus, hocloco fatis nobis oftendif.Triplici* ter enim Origenes enarrat uerba Chrifti,Si quis dixerit uobis,Ec'ee hic cft ' Chnftus,ecceiilic:nolite crederc,nolite exire. Sotus mediâ banc interpre*

tationem ampleÆt, de fua apoftolica prædicatione non feripta inrclli* git.Sed nos illis crederenon debemus,inqùit Origenes, nccexircàprima ^Ecciefiaftica traditione:nec aliter credere, nifiquemadmodutn perfuc* cefsionem Ecclefiæ Dei tradiderunt. Cui interpretation! Soto earn am* pledenti, Origenem ipfum ôi duas eins alias,prima amp;nbsp;tertiam interpréta* tioncsappono. Prima eft, Vide ergo,fi ad hæc dicere poirunius,quod air; Eccehic,ecceillic.quoniam Ecee hic,ecceillic,non extra fcripturam foras afpiciendû eft,fiCc. Tertia eft, Vel fie ; Eorum uerborû falforû profcftôres, quidam quidem ncc ab initio fimulantfcripturas, 6^ ficfallere tentâru'dco (exiftimo) eosferrnones, qui funtomnino extraferipturas oftendere uo* Icns dixit,Si dixerint uobis,Ecce in folitudine eft,nolite exire, de régula fi dei,amp;c.Predicatio apoftolica,quam prædicatSotus,annô eftfcrmo extra fcn'pturâ.^ô^ qui earn praeferipturis audiendâ contendit, an nô,foras extra fcripturam afpiciendü cotcndir,acpcrinde nos fedutfturus dicit, Eccehic Helillic eft Chriftusf Similiter aduerfus Afotum pugnat,quod5o.homeliæ initio habetur : Scire debemus, inquit Origenes,amp;illud,quoniâ ueritatis fulgornonaliquo quidem feripturarûloco apparet,cxalio aûcfcripturarû loco non défendit; fed ex omni loco fcripturarû,hoc eft, fine ex lcgis,fiue prophctarum,fiucexEüangcliorû,fiucexapoftolorum fcriptura defendi tur. Habes ergo quanta perfidia Sotus Patrum refti.nonia citare foleat, ex quaeiusfide iudicium etiam fiat de alijs Patrum allegationfo. Afoticis,

OCripturas habendas 8)C nonnofto proprio,fedferipturçfenfuintcrpre ÖtandaseffejCum Clemente,ïrenaco, amp;:Eufebio nosfentire^fuprà indi* cauimus.Qîiôd uerô ex j.lib.}.cap.Hac ordinationeamp;f fucceffione ea,quæ eftabapoftolisinEcclefia traditio, SCueritatis præconatio, peruenituiep adnos,5C pleniftîma eft hæcoftcnfio,unam 2Ceandern efte uiuificatriccfi* detn,quæin Ecclefia eft ab apoftolis ufcp nunc conferuata amp;nbsp;tradita in ue ritatc.Scdnûqiiidaddir, Apoftolica piçdicariQC,ô(f nô apoftolica feriptu* raf Et barbarorum ecclefiasEuangeliû quidem edoeftas dicit, fine ullisli* teris,quasuideliccrdifcentes legere poftent, cum eftentbarbari: lireras ta men tenebant, quibarbarosinftituebant. quorum ecclefiæ per illam uete rcmapoftolorû traditioncm,inquit, nein côceptione quidem mentis ad* mittût quodcunqj portentiloquiû.fed an propterea nô admittunt eloquia Dei,dequib,Petrusait:Siquisloquitur,loquaturutcloquiaDei comprç* henfa fcripturis.quç funt fideliores apoftolice docftrinç cuftodes,quàm la biles memorig ÔChominum corda,ex quibus malus ille f^pc rapit uerbuni Dei quodfeminatumcft,quodex feripturisraperenon poteft. itac^illae barbarorum ecclefiæ carentes fcriptura conferuatrice dotftrinæapolfoli* cæ,amiiraluce uerbi Dei ex memoria,citiusinterciderunt. Neq? enim po* tefteffe diuturna fides in ccclefia,fine apoftolica fcriptura.

MVlti graues amp;nbsp;fœdi funt lapfus Tcrtulliani,ad cômemorandum no neceuàrq. inter quos hic longe grauifsimus, SC reliquorû ferme o* mnium occafio ÔC caufa elfet ccnfcndus,fi iuxta prepofterâ intclligentiarn SotiTertullianusfeiififtet poftapoftolorû tempora condita fcriptura ex traditione aliqua no feripta fidem ôcf Ecclefiam oriri, aut fcripturam inter* pretandam clTe.id enim deEcclefiis apoftolorum, amp;nbsp;uicinis apoftolorum

88 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAP VT LX.

I tcmporib.tantumodOjac tannfper uerc dtci poteft, quandniftrpeffucrtiß^ aliqui,quiapoftolos docentes audiuerût: prætcr quos finefcriptura,nullj uenditi teftes efle poterant prædicatioms apoftolicæ. Sed fenfcritfanj Tertullianus cum Afoto, num ^pterea non errat Sotus f fient ,pptcrcano ^bandus eft Montanus, quia fuffragatorê errons fui habet Tcrtullianuni' Nam hçreticos ad nullâ deferipturis difputationêadmittêdosrcôcdixit, fi de hçreticis feripturas in dubium uocantib.ficut uerba fonarc uidenf, ôûintclligit: ficut Papiftæ Afoticiin dubiû uocantfcripturas,ideo addiv putationê ex feripturis nô funt admittendi : nô enim funt audiendi Sii mittediaddifputationêdeChriftianefideiarticulis,quidubitâr,difpur3nt aut negât principia Chriftianæ ,pfelïlonis.fin ucrô T ertullianus iudicat ac* eufatos de hatrefî circa aliS quemuis Chriftianac fîdei articulû,ex feriptu^*^ probandu, non licere ,puocare ad feripturam, ut alia quacdâ eius uerba«i eodem orationis côtextu fonanqtoto ccclo errat :necipfius erroréapoft^’ .Tim.t. lus confirmât. N on em omnes quæftiones inire ,phibet,fèd ftultas Sgt;C meriï .Ttm.ô. diras,non ueldocendi, uel difeendi, fed contendendi ftudio motas. Net?

ut habet uetus interpres, omnes uocum nouitates, fed .planas, inquit Au-* guftinus,deuitandas precipif,qua£ prius^ audiant cognofci,corrigiamp;^^^ uîtari non eadem ponuntharreticum deniqj hominê,dehçreficôui(fliigt;’’» poftunam aut altéra adrnonitionêdeuitâdirm quidem apoflolipræccpW fcimus:fed ad cum conuincendû hçrefeos, fæpius eu ipfo prius ex feripW' ris conferendû £lt; difputandum dîe,nuscp .phibctur.alioqui damnandid' fencS. Patres, qui ex feripturis reftiterunt hæreticis.falfum igifur quaquam recipiendum quod Tertullianus air,nô .puocandum adfcripW' ram, aut ex feripturis cum haercricis difputandum, aut controuerOxn.iis in feripturis confl:itucndus,quafi aut nulla in h is aut incerta aut partim cer* ta fit uitfforia.fiquidcm femper potentilsima uincir ueriras diuini ucrbi,qd in feripturis continet:ctiamfi qui illud praedicent,uidcant tamÇ inferiores ■ fuccumberc, ficut Prophetaf, Chriftus SC Apoftoli uifi flint aliquandiuui*

(fît,donee fublata parte aduerfa,eos uilt;ff ores Deus dcclarauit. Ergoteln* monia T ertulliani hifioricajquib.exponit, quid fenferit prior Ecekfiajad' mittimus ; fed eius feripturæ enarrationcs amp;nbsp;difputationes fcripturaapo* [ poftolica non probatas,reqcimus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

NOn aliam ob caufam D. Auguflinus plurimQ cclcbritatis apud offing pofteritatem inucnit,quam q, fummam autoritärem in controucrfijS rcligionis dijudicandis ÔCcomponendis tribuit feripturis fandlis, quibus non lira fblum fcripta fubiecit,fcd SC ad horû examen omnium præccden' hum Patrum SC quorumlibet'etiam cxcellenrifsimorQhominumfcripts*'® uOcauit. Vt nô folum mirum fit,hunc etiam inter rcliquos Patres ab Âfot^s cita ri fui erroris comprobatorem, qui iam antea non uno loco proteftaw* cft,ficubi aberrarit à retflo feripturæ tramitc, ut reprobata amp;nbsp;repudiatefu* fententia, apoftolorum SC prophetarû autoritärem facrofandlâ fequamtir: j fed SC Sotum ad fuam fententiam erroneamftabiliendam hocloci eapo* nffîmum Auguftini didlaadducerc,quib.uelinprimis Afotica fententia de Apoftolica prçdicatione non fcripta réfutât. An nÔ hoc ipfum teftim*’ nium quo Augufhnus aliquoties utitur, Nô poteft ciuitas abfcondi fuph montem pofita, defumptum eft ex feriptura, ÔC non ex prædicationeapo' ftolica non fcripta, fed ab Afoto confit^ Catep ira fît ut abfcp feriptura So' tusEcclefiam ne dicere quidem polTit cfïe ciuitatem fuper montem poli' tam,amp;fdomum luce pcrfufam.Porro montem Auguftinus ipfe interprétât aliasipfam Ecclcfiam Dcfaliàs feripturam faeram,eiusq;aurores propho' tas 6C apoftolosmontium ueluti cacumina efledicit. Pial. 7». E refit firma' mentum

mc itum in terns,in fummis montium. Summa montiiï,inqu/t,fcripturar3 diu inartim autores, id eft, per quos miniftratæ funt,intelligcre conuem'r: iinquib. utiq5 ipfe cftHrmamcntum, quoniam ad lUum omnia quædiuini* tusfcriptafunrreferunrur.EtmoXjüpoi tebaf cnim,!nquit,implcri omnia qn^fenpta funt inLcgeamp; Prophctis Pfalmisdcme: id eft, infummis »11 ann'utn. An autem Auguftinus niamfcftifsimé doccat, prædicationcm apûftob'carn nó fcn'pram,uerum eiTc lumen Eccleliæ, id ex nullo loco hue abi Afoco adfcn'pto poteft intclhgi. Verum ea de re fentennâ fuâ Sorus re* prellltPlal.118. Verbum prophcticum lucernç côparans apoftolus Petrus, Habemus, inquir, cernorem prophencum fennonem, cui benefadtis in^ tcnde/.ites,uelutlucernclucenri in obfcuroloco.Qiiod itacphicair,Luccr na pedibus meis uerbum tuum lumen femitis mei's ; Verbum eft, quod fcripi un'sfandis omnibus continetur. Q.uinimôilleipfe locus Augullini fitlib.4. cocraduas epiftolas Pelag.cap.u.contra nos addudus,fomniuni Afot'i, dcprædicationeôô traditioneapoftolica nonicripra, aperte redar^ êS^'^Qliibus oftendirur,inquit,quomodo fit hæc,quam tcncmus,hdcs ue fa, ucre^ Chrifèiana Si. Catholica, ficutper fcripturas fandas anriquitus tradita fit à Patribus noftris ufcp ad hoc tempus quo ifli cam côucllcre ten tauere,retenta atqi fcruata,ac deinceps,Deo propicio, retinêda arcr, ferua daputamus, ncSorOad fuam opinionc,pbandam addudturûfuiflehunc locir,nifi talpa cæcior fcopulo furdior eiretf'an nó fatis ciarc dicir,an no fan's aperte Icribit Augufi:inus,eam elîè ucram Chriftianam amp;cathclir5 hgt; dem.quarficut per fcripturas fanefias antiquitus fucrit tradita, ira a Patnb. fltetiamretenta areç feruata,ufcp adfua tempora,acdcincepsfempcrreu'^ nenda. Veram fidem ait antiquitus tradiiam, non per pra’dicationein A^ poftolicam non fcriptam,ficut uukdeprauatio Afotica, fed per fcripturas fandas. ficut aurem fuit tradita,ita à Patribus per fcripturas eafdcm fuit re* tenta. Nam Ambrofius, Cyprianus fiC reliqui Patres,uerae fuaelidei ratio-nemrcddiderunr;eamcp contra hærcticos dcfendcrunr,exffripturis.id qd fcriptaipforuni rcftantur.ficut autem per fcripturas tradita,ôf'à Patrib. per fcripturas fuit retenta ucra Chriftiana Catholica hdes, ita ÔC deinceps, Deo propicio,per cafdem fcripturas erit retinêda,per quas antiquitus tradita, óf poftea à Patribus retenta fuit.quae caecus 0^ furdus in uerbis Augu ftininonobferuauit Afotus.

Vlnccntij Lirinenfis non tanta eft ÔC tam Celebris autoritas, ut contra didam D. Auguftini fententiam ualere debear,nifi cius autoritas hr^ mis rationib.fuffulra fuerit. Duplici modo dicit muniendâ effe ucra fidem aduerfus hærcticorum fraud es. Primo fcilicet,diuinæ legis autoritär?, tum deindeEcclefiæcatholicactraditione.Hçcprimôloquitur,airSotus;SC de inderationem inquirens, quare canon feripturarum,cum perledusfit,no ad omnia fatis fupercp fufficiat, amp;nbsp;quid opus lit ut ei iungaturEcclcfiæin-telligentiæautoritasrfic refpondef,Q.uia uidclicct feripturam facram, pro ipfa fuialtitudine, non uno eodemep fcnfiiuniuerfi accipiunt. idcirco ne-« celTe eft, ut propheticæ ÔC apoftolice interpretationis linea fecundum Ec^ clefiafticiamp;Catholicifenfusnormam dirigatur. Hocucrôquàm fit præ* pofterumamp;'peruerfum,quis,prærcr Afotum,non uidetf Qiiid cnime' an poteftaliquis cftêEcclefiaftiCus ScCarholicus fcnfus,qui prophcticis Sda* poftolicis feripturis non fit manifeftê expreffiis de rebus ad falutê cognitu neceiiarijsc immenfa 8é profunditasuiui fontis feripturarum,fed quæfaltl taribus aqiiis in lead faturir irerh ufenhauriendis nihilobfter, Auguftino dicentetTanta eft profundiras Chriffianarum lirerarum,ut in eis quotidie proficerc,fieasfolas abineuntc pueritia,ufcpad dccrepitam fcnetfturem,

maximO ccio, fummoftudio, mch'orc tngento conarer addifcerc : iWf* quod ad ea, quæ nccefTaria fintfaluti, tanta in cis perucniatur difficulwtc' led cum quifcp ibi fidcm tenuent,fine qua pièrcóiccp no uiuitur,tam Iwu^ ta, tam multiplicibus myftcrïorum umbraculis Opaca, intcUigenda prob dennbus rcftantrtantacp nó folum in uerbis,quibus ifta dida lünt, ucrtln* enam in rebus que inteiligendae funt,later altitude fapienriac,ut annofilb mis, acutilîîmis, flagrantiHîmis cupiditate difccndi,hoc contingat, quo® cadem fcriptura, quodâloco habet: Cum confummauent homOjtuncin* cipi't.Non uno,ait,eodem^ fenfu fcn'pturam facram omnes accipiuntfati igitur uno Sc codem fenfu omnes accipiunt fenfum Ecclefïafticum SC Ca^' thob'cum, fcn'ptun's non manifeftè cxprcHum, qui ipfc dcprathcnditurdc re faepc una,nó elfe idem SC unus,fed uarius.Senfus olim habcbatur Ecclc fiafticusói^Catholicus,quiafcripturis manifcftèexprciïiiç, totum fàcri' mentum cœnæ Dominicaeomnibus Chriftianis elfe dilfhbuendum, coniugium libéré permittendum ; mutato hoc fenfu,iam Ecclefiafticus SC Catholicus fenfus effc ccepit,quo facerdotibus coniugium prohibetur, SC lateis altera parsfacramenti adimitur. ad quem fenfum iam cri am prophc' ticæ Scapoftolicæ interprétationis linea nondirigitur, utLirenfisait,fcd torquetur. nulliscnimntfi detortisinalieniffimum fenfumfcripturis,hic falfo didius Ecclefiafticus SC Catholicus fenfus, de altcrius fpecici SC coti'

facerdotum prolubitione, deep compluribus alqs erroribus Afoticis defenditur. Nonigiturmagispotcltefle certanormafidei Catholicusö^ Ecclefiafticus fenfus, q^uem extra SC contra manifeftas feripturas cum Li* renfihngit Afotus, quam ipfafcripturafacra. fi hatc propterca non fad* fuperep ad omniafufFicit, quianon uno eodemep modo ab omnibusacci* pirur, fiquidem non unus Sc idem fenfus pro Catholico SC EcclefiafticO perpetuo ab ijfdem habetur;ucrum quidem eft alios,SCprxfertim haereb cos,aliter accipere feripturas,quam alios,6dprefertim ucrè Catholicos:fed non proptereaneganda eftfufficcre ad fidcm noftram muniendam con^ tra infidias hærcticorum. Nam quac concernuntfidem,quam hæreticiim-' pugnant ex feripturis perperam intelletftis, non funt in feripturis tarn obicurc Sc perplexe tradita, ut quac de illis fit fcripturarumuera,progt; pria Sc genuina fententia, feruatis ueræ interpretationis legibus, eruiatç intclligi non polfit,ficut ex uerbis Auguftini liquet.fi quid ucro prçterma nifeftam SC non omnino difficilem doeftrinam fideireliquum eft in feriptu ris obfeuritatis difficultatis, propter multa amp;'multiplicia myfteriorutn . • opaca, in q s intelligcndis anj cnarrandis ctfi poftünt efle diuerfæ fcntcngt; tiæ,tamenfecundum Paulum, poftuntamp; debentetiam elfe analogiçucrç fidei, ex manifeftis feripturis alijs non incognitæ. Vbi diuerfitas interpre^ tationum fi parereth^rcfes,ficutinfcripturis,fine quarum uero öfpropn'o fenfu, certa articulorum fideinoticiaconftare nequit, omnes propemo' dum Patres in catalogum hprcticoruin effent aferibendi, quorum multi feruata integritate SC iynceritatc fidei ex manifeftis feripturis pcrceptc,fe* cundum eiufdem fidei analogiam alias obfeuriores feripturas longe aliter quam alq inrerpctannquid,quod fepenumero accidit,ut Unus eundemlo CÛ aliter pofterius exponat,^ prius fecerar,nullo detrimeto uere fidci,cui nulla diucrfarû expofirionfl earfl répugnât. Sed ne nfmis diu hie Lircnfi% Sc hflefecutus Afotus,efl fua exotica deliratioe nos detincat, dicatnobis» curmaioresnoftri, facrçpotiusfcripturç canonicç cognomêindiderint, Ecclefiç, fi Ecclcfiç fenfus, eft norma interpretationis fcripture, SC dijiP dicationis controuerfiarfldedogrtiatib.fidcicatholicusfenfus,Ecclcfiç* Lirenfi ôifÂfoto falfo SCabfep fcriptura tributus,no eft certa SC inuariabilis rcgula,ad quam interpretanda adoptetur fcriptura ; fed ê conuerfo, facra fcriptu*

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D. ÏAC. BEVR-LINIANNOT. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,,

fcriptiira cflrcóifsima ÓC inflexibilislinea amp;amufsis,ad cuius pcrpendicu larcmrefli'tudïncm exiganturnonfolum priuatorum, fed S)C totius eccle-fiacfcnfus, dtda,fcriptaó^ dogmata omnia: acpro uerisamp;f catholicisilla foliïin agnofcantur, qua: ad hancfcriptura:facra:normani apnfsiinè qua-drant-Nam ecelefia non folum propterimpcritos alios, ÔC indocfïos in Z' uangelica do(Hr/na,inftituendos, lèd amp;nbsp;propter femetipfam à Deofcri-« pturam facram accepit, qua fuam tidem omnes^ fidei articulos, ueros ucrbo Dei conformes,ac per omnia confentientes eiïc, fibi SC alijs confir* incf.Iücquispoteftelïèfenfus uerusamp;catholicus, adquem tanquam ad normamfcripturæinterpretatiodirigatur,ubi de ipfo ccclefiæ fenfuali» quo,ueldogmate,uelarticulofideiambigiturf lmouero planefuperua* cuusen'tufus fcripturp, fiprius de uero ö^catholico cuiufque dogmatis fcnfuconftiten't, quam de ucra interpretationc fcripturæ, qua quid aliud quam quorumlibct articulorum fidei Öl dogmatum ucrus SC Catholi* cusfenlusinquiriturr'Conftareautem prius oportet, deucro öt^ catholico fcnfiiecclefiæ, fi ad eum eft accommodandainterprctatio fcripturXi. Eius igitiii interpretandçinanisôdfuperuacua opera fumctur,ad cruendum ue rum amp;nbsp;catholicum de quolibet dogmate fcnfum,fiquidem eum fenfum ec dcfiam prius habere oportet,quam fua interpretationc, ad ucrü 6^ catho^ licuinecclefiç fenfum accömodata, quçrereipfum infcripturis ÔC eliccre polsit,quemanifcfiam contradidtionem includunt.ItacR quacrendus qui* dcmefi quorumlibct dogmatum ecclcfig Sgt;C articulorum omnium fidei ucrusSCcatholicusfcnfusin feripturis fanöis Sn^ esnonids, fedinterpre-Utionefcripturaruni ex ipfo feripturarü fenfu proprio ÖCgcnuino petita. Qiiod negate non equidem pollünt,qui Canonicas feripturas ucras ÖCcer taSjSC canonem icripture pcrfctflum elfe ultro fatcantur. Atep ira Sotus c6 mendauitquide multis uerbis confenfum in dotflrina apoftolica:fed eum in Afotica ecclefia eile,non ,pbautt:imö ucró alienifsimä ab ca cfle docuir, eo quod doceat prpdicationem aliquam apoftolicä no feriptam. nam nos f onlenfum in apoftolica doeftrina maximi facimus:öi^in hoc unicè incum-» bimus,ut in noftris ecclefiis fit firmus 8x^ pius fecödü feripturas in apoftoh-C3 doärina confenfus : non autem Afoticus,aui in traditionibus non folu cum feriptura non confenticntibus,fed aperte etiam pugnancibus,

ÇAttsha^enuspro fuo peruerfo captu, utSotus ait,ötf nos noti inficiagt; kJ mur,cxplicato cofirmato,primo Afoticac ccclefiæ figno, quac eft c5 fenfioinapoftolica docftrina,alterumfignum, dcfucccfsione ordinaria, ci etiam non probanti SCconfirmantihaud grauatim concelTuri eramus. Sed qualcm ordinariam fuccefsionêeilargiremur f talem, qualem Annae amp;nbsp;Caiphg,cum toto fuo Pharifporum collcgto feriptura tribuit, hi enim fi* cut^phetis ôd facerdotibus,loco Ôi. ordine,n5 aût eóferuatione öC prædi* catiôe,ppheticç do(ftrinæ,^phetis fuccefteröttira Afotici fucccdût apofto lis locorû ôi. temporû ordinc, fed nô côfefsione SC^ppagationcapoftolicae doclrinx.Hoc rame ex uero ueteris amp;nbsp;noui Teftamenti,amp; utriufcp Teftagt; mêtiecclefiarû difcrimine,intereire uidet, q, multo grauius pôdus autori* tatis habuerit ueteris nouiTeftamêti facerdotû fuccefsio.Nam in ueteri I cftamento, facerdotalis fuccefsio pertinebat ad ordinê diuina lege infti tiitûjnpolitia populi IGaeliticitatinnouiTeftamêtiecelefiaficubi talisrc pcritfuccefsiOjCa nihil pertinetad euâgeliûChrifti,nec in ecelefia inftitura efia Deomecad eâ alligara eft noui Teftamenti,ut ueteris,ccclcfia.Qiiare hçc fuccefsio ordinaria ctfi\pbaret,nô folû inde ufep à Petro Apoftolo,fcd ô^àChriftofaluatorcipfo, fiRomæun^ cgiftet, nun$ fuifteinterrupta, Afotieg quidem,fed no Chriftiana: ôf apoftolicae ecclefiæ fignû,fine certa

rinngpltcçucritoffs doónna ccnfen' dcbcrc,D.Aiigufi:inns cotra cpiiîo' km lundamenti Manicliçorum, non obfcurcfignihcar. Vbi poft^’ inter Jiijrîvratisecclefiæniulta ôc prafclara ornanicnta, quæ ipfum j'n ratholka ccclcfia tencrcr,ncadManich£OS deHcfrcr,ordinanain criant peipcfui làccrdotûfucccfsionem cntimeranet, coruinornamcncoi uniniiUi.'tn dîe dixir apiid Manichços,fed fola, inquir, pcrfónarü nentans pollicif.ino. llatim additjQuæ qtndcm,fi rammanitcfta nionlfratur,unndubi[imuciH renon pofsir, præponcnda eft omnibus rebus quibus inccdefia reneor Ergo ordinariar 5C nunquam interruprç facerdotum fuecefsioni antefc' rendant cTc indubiraram ueritarem cenfer, ae pofle etiam manifeftarn uc' rirai cm monftrari ab ijs, qui ordinaria fuccefsione non fint illuRresJatis jniiiiir. manifefta autc SC indubitata ueritas quae eft alia, quani diuini ufp bi vv euangehj ChriftiueradoeftrinaCquatjUtfupra ex Auguftino oitendf inuSjin ifiipturalacra eotinetur.Qiiam quidcueritatêmanifcftâSCccitaiii nos no iolfqut Manichei folebâqpolliccmur.fcd quod Auguftinus rcqrc' baqrtipfa cxhibcmus ucris certis feripturarû interpretationib.nofticriï liominû id publice côtcftâtibus.blçc in gencreôi breuiter fintdicftadcor^ dinaria fucccfsióetdc qua Sorus ex eófcfló hic agere cœpit. Qiiod ad prç' fentiscapitismateriâ in fpccicattinct,ineclcfia cquidem ininiftrosuerbi, qbus gubcrnent,neceftarios efte,fi negaremus,nullos nos in noftrisEccic lijs habcremus.Sed ucrorûminiftrorû urrbi,aliàsuberri!nâ copia nobis fi perefte,alias magna eorûinopia ccclchàlaborarc, ucl iolius Chnfti diâti oftcnditdicentis.'MeisisquidèmultaJèd operarrj paucitrogatcaût Doml num mcfsiSjUt operarios exrrudat in meflem fuam. id quod piorumprcfb bus motus,Deus profeiftô totius orbis regionibus ad mciîcm Euangclid albicanribusfacit. quantumuis fremain inHnita?,propcmodum ftatcrcn' lorû Afoticorû myriades, qui cû plericp omnes numerus fint amp;nbsp;frugcscó' fumetcnati,hifce tarnen uenrribus pigris,ignauifsimisfucis, aur rapacifsf mis etiam lupis,apoftolicas pafeendæ, docendç, regende gubernandæ ecclctix laudes, multis Süf prçclaris de minifterio uerbi gubernationecc eleliæ 9 ftimonijscxfcriptura addinftis tribueretantantæimpudentiæSo turn non puduiiret,fifc fuosep nobis nô tanquam tgnotos dare pcrfuafjm hab crvt.Qiiam cnim illi eccleliam uerbo Dominiretfte gubernabunt at® doccbunt,quorum plcricp omnes non modo nihil didicerûr unquam,ffd A ad difeendum reperiuntur longe omnium ineptifsimi. C.ererûdelocis Rlatt.Kî. Al loan.zi.alqsœ complunbus,à Soto deprauatis infra dicetur.

INtcr prçcipua dona,quæ Chriftus afeendens in cœlum hominibusdc' dit,nominibus quidem Algradib, diftineftos ecclefîac miniftros Paulus enumerat, Apoftolos,prophetas,cuâgeliftas,paftores amp;nbsp;do(ftorcs,fed cos iifufiuefru(ftuminiftcrij,adquod omnes pariter funt deftinatinôdifeer' nit.Nam à Chrifto daros efte dicit,ad ronfummâtionêfanclorum,inopus miniftcrrj,in ædiheationê corporis Chrifti, donee perueniamus omnes in vnitarc fidei Sd agnitiôis fihj Dcitamp;lrcliqua,quibus apoftolus magnihcèco in loco prædicat dignitatê ödutilitatcuerorüminiftrorüccclePe Chrifti. Sed quid hecad Sotû,ç|dadipfiusecclefiâ,gd ad ciuidëecf Icfiemiiiiftros argt; nêr,quos rcs ipfa teltat,nô modo nihil horû præftarc,quorü caufa Cbri ftus miniftros ecclcfiæ dédit Al côftituir, fed Al in côtraria rôtis uirib.incô' berefPaftores funf,dolt;ftorcs funr,miniftrifuntnôad confummationê,fed a.l .ôiutnptionem fanfftorum'.nô in opus adminiftrarionis,fed do iiin i io ni'.:non in a’dihcationêdèd deftrinftionem corporis Chrtfti, doneeabftfi bamuromnesab unirare fidei Alagnirione Cliriftifilij Dci: nccunquani rnuirumperfeCiû, plcnæadultæ ætatis Chrifticuadatr.us,fedmancamus

piienfenfibus, acfluc^ucmus cirtumferamur^ quolibet ucnto dotfîn’næ» peruerfutiâhominüjperafiunâ, quanosadonunt,utimponâtnobis;nec uericatêfedemurin charitate, fed mêdaciûinhypocrifi : nec adolefeamuß inillo per omnia,g eft caput, Chrilhis,fed in eo, qui Soti fentêtia, eß Chri ftî uicarius, ac propterea ipfifsimus Anrichrißus : qui cum nô foluin apo^ ltolorum,fed Chrißi etiâ perfonâ fibi fumât,nô mirû eß,fi Sortis amp;nbsp;reliquî eiusminißrijuerorum niinißroiü Chhfti perlonâ, ôd encomia fcrtpturæ in fe transferaint. quorum Hn-s erit iuxta opera eorum.

DtdumChrißiMatth.24.fatis quidem apertèoßendir, in cccleßa per-» inanfura ufqj ad confummationc leculi,nô defuturos eeelefiæ feruos »t(^minißros:fed nô minus aperte etiâ fuis infignib. notis bonos Ôi' malos leiaosdißinguir.BontnamcBjHdeles ÔC prudëtesfuntiquipræfeÆ domui DeflamilixChrißidantcibum in tempore, tradendo amp;nbsp;prædicando fynl« cciain amp;nbsp;falutarê uerbi Dei dolt;ßrinä,qua cibentur amp;nbsp;faturent in uitä ærcr-» nam.Mali uci Ô ferui qui funt alij,quam qui licet habeanr codicc lacroru li' broruni,tarnen ficut canes in prælepi, nec ipfi diuini uerbi pabulo fruüturj necalios qui efuriût 2t fitiuntiußieiam, utifinunt:arcpinfuperfameamp;inc-dia cöfedos fuos conferuos,amp; demenfum fuum requh entes,crudchïsitriè iiitetKciunrdioc qui faciant hac noftra tepeßate, nolo ego Soto dicereifed txipfo potiusaudireuclim,qui fint,qui cu proHtcant fe feruos,paßores 2C dodores eeelefiæ, cceleßam uerbi Dei dotßrinanô pafeät 2C doceantiqui ledionem facrarûfcripturarû, quibus ipfi nô utunt, alijs etiam interdieät: aefiquiacerbitate fame uitßi, panéuerbi Dei àfidelibus Chrißi minißris, ßgendis eoruferiptis ÔCcôcionibus audiêdis petunr,qui hos perfcouunt, ptrcutiunt,atcj trucidante'atcj interim quafi re bene geßa nbsp;nbsp;optiir c admi

nißrata ecclefia,domo Dci,cduntipfi clt; bibunr, 8Ccum ebrijs deliciantur. tndicet inquä nobis Sotus,qui nam ßnt ißi ferui maß nequam,fiquidem nec ipfiufqp ad côfummarionê feculi in ecclefia funt defuturi f Quofeunt^ igiturindicarit, (nô poteßautem alios, quam in toto Chrißiano orbe no-uifsimos monßrare) nos ei uicifsim uerbis Chrißi indicabimus,fore ut bre uiamp;eximprouifo talium feruorü dominus fit aduenturus, eos^ dißctßos abiedurus in barathrum inferni, ubi eritploratusöCßridor dentium per-petuus.Intcrea tarnen diligctifsimemonctecclefia,ut caueat malos feruos, Afoticos pfeudoprophetas 2Clupos.

Fidelesferuos ÖClegitimosEeelefiæ Chrißi mtnißrosfolos eoseße, gs neget,quos Chrißus Dominus famulitio fuo præfecit, ut ei dent cib3 in tempore.^nam quos Chrißus ipfe no côflituit minißros eeelefiæ,nô uc-ri mtnißrffed fures 2C latrones funt ccnfendi.Qiiia uenientes ante ChrißS HO peroßium,fed aliunde ingrediuntur in ouile, qui Chrißi uerba deuera fui agnitione, amp;nbsp;uerbi fui prædicationc, qua fuos eonfecrat minißros : mt-rum,cp peruerfe Sotus torqueat ad facrificulorü ißam ordinationchißrio-nicam hoc ipfo loco damnatä. AnteChrißum enim uenißeinte}ligunt,no quiordinemfacerdotalem,offered! corpus êtf fanguinem Chrißi pro pec-catis,fed qui dodrinam Chrißi non fequuntur,2^ quafi Chrißo non expe-dato amp;nbsp;obferuato,illi præcurrût dodrina aliéna à iierbo Chrißi. tales prç-currunt Chrißum,ôtante ipfum ueniunt,tanquain fures amp;nbsp;latroncs,etiam-fimille quingentorum annorum fpacio ipfum docendo fequantur. Quæ uero antenatum Chrißum,duo aut aut tria millia annorü eandem de Chri fto dodrinä tradiderüt, illi non ante,fed poß Chrißü ueniße,ac nô nifi per oftiüintraffeiudicandi funr,dumßnon aliaratione, quam fide Chrißi0^ «ctaeius agnitione, iußieia ö^falutem inEcclefia Chrißia Deo confecutu

94 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ï N e A P V T L X V.’

rös (latucrnt docucruntcpjhacfidc, agmïioneamp;.pfefsioncChnfn'dcftitti' I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tl, nô modo nó fiinr agnoiccdi pro Icgitimis eccleliæ miniftns, fed ne qup

de pro ccelefiç mêbn's. Quo ht, ut mïniftrorû ccclefiç diftmtfîionêà Soto allarâ,non folu ridendam,fed tan^ Afoticâ cxplodendâ exthimem.Vtigi tur,inqui t,qui Icgitïmi fint,difccrnat,eius,Chnfti fcilieer,ordmat!O agnO' feeda eh. ab ea pender, ut legitimus fit minifier eius : ficuc à mimftri niorf bus amp;nbsp;do(firina,ut fit bonus. Alium aitefièlcgitïmû,aliû bonû ecclefiemt luftru.ubi huius difiinclionis fit mêti'o in fcripturat'ubi item fiælegiumi Sd boni minifiri differentie in eadem feriptura rcpcriunfrQiiero ein ex teSo tc,lègitimôsne,an bonos minifirosdeferibatPaulus,ubiin Cietaiubcc '^J''itumôppidatim côfiitiiereprcsbytcros,fecundûordinarionêfuâ,quæta lis erat : Si quis efiinculpatus,unius uxoris uir,libcros habensfidelcs,ncin obnoxios criminiluxus,aut qui non lint intratfi ibiles : opoiict cnicpifio pum inculpatû elle tan^ Dci difpcnfatorê,nô prgfratfiû, no iracûdinn,no uinofum,nô pcreufiorê,nô turpitcrlucro deditum ,fcdhofpita]ê,bûnart( rcrum fiudiofum,fûbriû,iufiû,piû,tempérante,tenaeem eins quiiecQdutn dolt;ffi inâefi,fidclisfermonis: utpotêsfitetiâexhortari per fana dodrinâ, ÊC côtradicctes côuincere.fi eihexordinationependet, utminifiri fiiitle' gitimi, ôd Apofiolus in ordinâdis ôd côfiituêdis presbyteris requirit incul patâuitanijôd côftantiâinfanadoClrin3:ergoficutexipfaordinatione,in ctia ex uitæ ôd morû honcfiatc,atq3 ex dotfirinæfynceritate pendet, ut fint legitimi minifiri, adeo utiuxtaapofiolum nôfint adfcifcendiinlegitinios ccclcfiæ minifiros per ordinationcm, qui non prius cxiftimcntiireirebo' ni,per honefiatem uitæ SC fynccritatê dotfirinæ. Aut exifiimat Sotusordi-nandum aliquem expertem ôd ignarû fanæ docftrinæ,ôd coopertû fiagitijs, amp;nbsp;ciufmodiordinationc, etiâ Petri Pauli manuûimpofitione fada, ton fiiturû ccclefieminifirû,prolegitimoeffehabendûf'autfi pofieareciditad jmpiâ dodrinâjôd fccleratâ uitam,num feredus efiin ecclefia.^malimalonï minifirorûmoresquidem non redduntirritûminifieriû,utfæpcdidû luit: fed tamêiuxtaCyprianûarecdi ôddeponêdi funtàminificrio,fi adfitfana Ôdintegra dodrina,ôdfandcobferuetinfiitutio Chrifii,in faerametoruad* minifiratiôe.bçe fi deficiût, no modo impbis moribus, fed angelicaetiani fandimonia uitç præditi,ne(^ bonineep legitimi ecclefiç minifirifuntccn fendi. quidigit efiquOdSotusfingit alios bonos, alios Icgitimosecclcfw minifiros.''ut cum fuæecclefiæ minifiros plerofcp omncsucnerâda uiteho nefiatc Ôd fyncerirate dodrinæ,tanquam bonos, amabilcsaf(j comenda* biles nobis redderenon pofsit, no Chrifii, fed tremendafua ordinatione, tanquam Icgitimos minifiros,nobis formidabiles ac dcrcfiabilcs reddat,

Nfarcit initiô quædâ de fuo monachatu cotra Chrifiianû coniugiû:qiiæ miffa facimus,ôd ad rem,de qua agic,redà accedetes, fatemur à Chriflo eledos ôd uocatos ad minifieriû docêdi ôd adminifirâdi facramêta duode* cim apofiolos, Sd adapofiolicam ecclefiam eosduntaxatpertinuilîcdici-mus,qui fccundum Lucâ Adorûz. perfeuerâtes erant in dodrinaapofto-lorum.quod uclim diligenter meminiffe Sotum, quæ Apofiolice ecclefiæ fit commendatio propria ôd præcipua,perfcuerantia nimirum in dodîiina apoftolica.Inhacecclefianullifuntminifirilegitimi,nifiquiab ipfoChrfi fto infiituuntur.alios autem Chrifius folus ipfe ita uocat,ut humanum mfi nifieriû non adhibeat,ficutuocati ôdinfiitutifucruntapoftoli.alios autem Chrifius uocat quidem, fed adhibito hominum minificrio, ficut Chrifius perapofiolos, ôd per alios quoslibetconfiituitecclefiæminifiros, quibus hoc officii legitimi demâdatum fuerat. De Chrifio, à quo cerpitinfiitutio minifierij,ôd de apoftolis,à quibusiam cœptainftitutio minifterij ulteriu» propa*

o. I A C S 6 V R L I N I A W N O T» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fif

propagata fuit,nihil eft controuerfia?:fed qui fint legi timt apoftolonim Jp cut in rebus alijs complun'bus,ita öi. in poteftate ordinädi miniftros ecde* liæ.fucceftoreSjde eo conrrouertirur,öd ad id poftea refpódebitur.D.Pau^ luin aüt,qiiis no miret, qgt; Sotus no dubitet refcrrc inter excpla corum qui nôimmediatèàDeOj nuJfiushominis minifterio ad prædicationêeuâgeltf uocati amp;nbsp;Ol dinan fuerintfNam præterquâ cp tuit Apoftolus,apoftolic3 S£. iprliisfmmcdiatamfiiam uocationemapertèaftruir, contrapfeudoapofto los,quiincdiatæ uocationisnornineautoritatem ipfiusconabantur eleua* icî'Nam ad Galatas appellat fe apoftoluin, qui no ab hominibus,ncqp per homines,fed per lefum Chriftuamp; Deuni patrc,quifufcitauiteum exmor* tuis, uocatusfuerit. Non igit, ne primo quidê IJamatciucl ab Anania ucl per Ananiatn fuit uocatus uel ad tidcm Chriftiana ucl ad apoftolicam fun^ dionemifcd uocatio 8C fcgregatio in euangeliu à Deo per Chriftum prius in innere fatfta, poftea bapntmate amp;impolirionemanui5manifeftafur cc* clefiæab Anania per Ananiam hominê,à quo tarnen SC per quem lt;cnegt; gatfuilïe uocatum. Porro autem quid magis ndiculum,quam haec uerba bpiricusfandiin Acftis, Segregate mihi Paulü amp;nbsp;Barnaba in opus, ad accerfiuicoSjamp;fc. dc ordinatione apoftoliadminifteriüeuagelq accipercc’ aitcnimSotusiQiiidaliud bis omnibus,quam ordinafio fignificatfeoftat enimita tunefaeftam fuiftèin ecclefiak fi hicfuit peculiaris ritus ordinandi miniftros ecclefiæ, ÔCnon criam in quibuslibet alijs rebus Deo ÔC facris ulibusconfecrandis ufurpatus, quolibet tempore, pecudes in uercri'rcgt; framento, SC infantes in nouo Teftamentoconftituti fuerunt leginmicc* defiæminiftri. Etfcgregarein opusadquod accerliuerateos Spiritus,no fiunificateos, de nouo conftitucrc miniftroseuangclij,cum iamdiufir* ilientin minifterio : fed ipfos non dctincre fccum, fed dimiitere à fc(quod folenni more feruatofccerunt) utperagrando gentium regiones,eos e-^ uangelio replerent. Sienim bis uerbis ordinatio fignificatur, ex qua, iuxta Sotum,pcndet, utminiftrifintlcgitimi. Ergonondum erat legitimus mi^ nilicrPaulus, poftquam eonuerfus ad Chriftum,no eontulit cum carneGaf. fanguine, nccHierolblymâredtjtad cos qui ante fuerât apoftoli, fed abijt in Arabiairijôtdenuo reuerfus eft Damalcüt'ergo non fuit legitimus öf ido neus miniftcr ante tres annos,poft quos demû redijt Hicrofolymam, utui derer Petrum,cum quo quindecim dies manfih Nec ergo fuit adhuc lcgt; gitimusminifter,quädopoftquatuordccim annosafeendit Hicrofolymä, nbi cum uidilTent fibi datam gratiälacobus amp;nbsp;Petrus amp;nbsp;Joannes,qui uide-banturcolumnæecclefiaf, dextras quidem dederunt fociefatis,fed nihil ei adeuangelicædoiftiinæ cognitionè,necpadapoftolicâautoritatêc5tule» runt.neqjigiturfua ordinatione tädem legitimü SC perfeeftum ecclefiç migt; niftrum reddiderunt:nifi forte Sotus exiftimet, Apoftölum Damafciaccc pta primatonfura,poftca elapfo certo annorü curriculo Hicrofolymä alt-’ quotiesprofe(ftuadordines,acgradatim afeendendo primo faóum oftia num,deindeIcrftorcm,tertio exorciftam,quarto acolytbû, quinto fubdiagt; conû,fextô Diaconum,feptimôÔCpôftremô facerdotio côiummatû: afc]^ itaperhofcegradus,urconfueueruntdicere,ad tbronum Salomonisfuififc eueiftû.hæc fl Sotus etiam dormiras ibmniardcD. Paulo, ægcranimimegt; dicum quçrat. Paulus abfcns piorû precibus fe fuumcp miniftei iû comme» danquâro minus prpfentiû iciunia,prcces fuperfe manuûimpofirionefagt; dasrecufauittuni,cum oraculo fpiritus nôfinemaximislaboribus amp;nbsp;per» culisad exteras öl' baibaras gères pro prçdicarione euâgelij Cbriftinomc portareiubrf.quarû ecclefîis.que adhuc uel nulle uel ccrrèabfen tes eranf, abfens apoftolus nô prefcnrabat,fed ad delegatû munus difficile A’ labo-riofum obeûdum corroborabat eeelefif precibus,pro more, cnm iciunto

Äf mânuum impofitioncconiunólis. Verum deD. Pauli iiocatfoneSfoP dmanoncad Apoftoiatû ÔC de Son circa earn deliranone fan's.Supereranc quidcm SCaliîe quædam abfurditares Afon'cæquæinhoccapïtenotaren' tur, fed brcuitans ftudio filcnn'o funt tranfeundæ.

IAm diximuSjOranonis impofinonis manuum n'tuum, fient in muln’s alijs ncgocijsritèagendis, ita quoqjin conftituendis ccclcfiæ miniftris fuiffeobferuatû.quodadorationêattinet,ea femper dcbetadliibcriin miniftrorum ordinatione.inipofitio uerô manuum ut externa cçrcmonia, fine fuperftitione adiungi, SxL fine impietatcetiam prætermitti poteft. SeJ cum Paulus ad Timotheum fcribat,Sufcita graham quae in te eft per inrpo fitionem manuum mcarû. SC, Ne cui citô manusimpofueris. S»^ adTtcut^, Relig te Crete,ut ea quç défunt corrigas,^V oppidatim cÔftituas presbyte ros.cum his cxcmplis probatifsimis,concilier,fi porefi:,fua,quaeiac^at,ccr' tifsima teftimonia antiquitatis, de ordinationelacobifratris Domini b' (fia Hierofolymis,perPetrum, loannem amp;nbsp;lacobum Apoftolos:amp;;de bac forma ordinationis exautorirate Anacleti, Anicetiamp;'Niceniamp;Car^ thaginenfis conciliorum,dcinccps perpetuo feruanda, ut Epifeopusnon nifi à tribusordincucum Paulus folusTimotheû,Timotheus folusEphc' fi,8uTitusfolusCretæcôfiituiflcuidearur presbytères, ubi noneft quod Sotus ex fua difiincT-ione Epifeoporum S)C presbyterorum rcfpondeaqac dicat,Paulum presbyteros ordinalfeTimotheum Stf Titum,quos non du' bium eft fuifie, non quidcm Afoticos, fed iuxta deferiptionem Apoftoli, ueros epifeopos : qui ipfi poftea etfi iubetur inftitucre presbyteros,ijdcm tarnen mox epifeopi appellantur.oportct enim,inquit Paulus,epifeopum elfe inculpatum. Qiiareuidenrurab uno Apoftolo plures inllitutiepf fcopi,ÔCab epifeopo uno oppidatim conftirutimultipresbyteri.quænon CO dico, quodnonprodeifeacnon neceflàrium elfe putem plures quant unum epifeoporû ordinandorû examini ÔC ordina tion! inrcrclfc: fed line unius,fiue trium,fiue plurium etiam epifcoporumSC miniftrorum ccclefie opera amp;nbsp;autoritäre aliquis eligatur c5ftituaturecclcfiæminiftcr,quærb turailnô aliqua ex parte ad populum ctiâminiftrorûinfiitutio pertineat.'' Nam uniucrli populifuffragijs deledlos olim fuifie cpifcopos,id^exdini l,ikt. Epi- na autoritäre dcfccndi(re,Cyprianus autor eft.fed cur hæcueteris eeelefiae ItoLj’ côfuvtudo fucrit mutata,paulo poft Afotus rationê talem afsignabit,pro' pter quam merirô ab epifeopis rurfus ad populûcadem conftituendimi-’ ïuftros ecclefiæ autoritas,uideatur elfe transferêda, fi ucl epifeopifolifine populOjUel folus populus fine epifeopis ius aliquod habet côftituendieC' •clcfix ininiftros.de quo mox breuifsimis agetur,

BReuis eft Sotus inhocrapite,in quo afferitjfuccefsionem epifeoporiî ab Apoftolis femper fiïifiecogn'itam. Er nos igiturbrcuitcrrefpondc mus,aliam clfefuccefsionem inlocoôd dignitatisgradu,aliam inuerirate fC fynceritateapoftolicedocftrinæ.Antiochena,Hierofolymitana,Alexâ' drina,Ephcfina ecelcfiæ, quas Sotus enumerat, utramq? luccefsionemSiC apoftolicæfcdiSjSCApoftolicædotflrinæamifcrunt. Romanaccclefia ut maximefuam ab apoftolis in fede continuam fuccefsionem probarir,Iiac tam en fuccefsione à nobis concefiâ, difcefsionem ôd defeeftionem ab apo ftolica doeftrina neeinficiari, neeullarationeexcufare poteft. Qiiareff cutnon afpernamurfuccefsionem inapoftolicafede,fiearnnondeturpet defceftio Sc difcefsio ab apoftoliea dotftrina : ita nihil moramur difcefsio-nêab apoftoliea fede, fi qua nobis ceclefia per apoftolicas fcripturas prO' barit fuccefsionem in apoftoliea doc7rina.

Qui fit tandem,quôd uigorem diuinac 6Cmtemeratæ legfs habent, uc* teris amp;:inprimisapoftolicæ Ecdefiæ obferuationes, praeter eam eleiflto-«MS ôô ordinationis miniftrorum condiMonem,qua à clero populo con-g;regatis in unum eletfîio miniftrorum HebatfOyainquam temen'tate mu taruntuerercm eligcndi mim'ftros formam,iuxta traditionem ÔC obferua-tioncm apoftoltcamf Quia heet longo tem porc,ut ait Sotus,à clero po pulo eledio fit faifta, eius^ rei manifefta fint teftimonia in omnibus hifto ri|s:tamcnquoniâhocpertinetadrationcmpolitiae amp;nbsp;legfs humanar, quâ iuxta mores hominum,fecundûlcgem acternam,ÔC acquitatis rationem,ut Auguftinus inquit,mutari oportet,conftat mutandum deinde fuifle. Nota cii nobis fententfaAuguftini,depoliticarum,humanarum,SC ut Augu-ftinus appellat, temporalium legum mùtatione propter malos mores po-puli inftituenda ad praefcrip tû legfs aeternaeifed nunquf d eletftfo mfnfftro-rum amp;nbsp;apoftolorum,S^ poftea longo tempore à clero âf populo falt;fta fuft politfcæamp;humanaelegis côftitutfo, quam Cyprianusratfonfbus exem plis oftêdic,ôcS Sotus fatetur, dfuina amp;. apoftolfca autoritäre fnftftutam, ac poftea fn ecclcfia obferuatam fufftè f Verùm fuerft fane lexffta huma-na polftfca,ut clcrf parfter amp;nbsp;populf autorftate clfgerentur ecdefiæ mi-nifnijfint^ legis mutandæ,ô^ poteftatfs fllius auferendç caufæ fuftifsim^, malifii' dilloluri populf moresrqufbus teftibus probabft Sotus,fuftffsfme, ut ait, à populo tanquam dfflôluco fndffcfplfnato hâc poteftatê ablatâ, àC a clero folo hatftenus ufurpatam fuffler' Dieft qufdem rem fpfam often-lt;lere,hoc fadum efte legftfma autorftate, fiue ouium manffefto confeniu, fiuetacftaapprobatfone,fiuenecefsftate cogente.fed de quo fpfe dubftan terloquftur,de eo,ac fi elfet fndubftatum,non putat hic pluribus agendû: qui tarnen necbreuitcrnec prolixe monftrarepoteft, cuius légitima auto ritate,quorum manifefto côfenfu,fiue tacita approbatione,aut qua neeeß f täte urgente autoritärem SC poteftatem ordinandi eedefiç mfniftros po pulo ademptam,fibf foli epifeopi amp;nbsp;facerdotes uendicarinr.Dcnif^ ut iu-ftifsimæfuerint caufe, populum remouendi à iure SC poteftate cb'gédi mi niftrosecdefiæ,quamantfquiruSjôC quidemlongotemporc,habuerunt: nunquidobid perpetuorefidebit eapoteftas apud folos epifeopos ÔCfacerdotes, ac non iterum reuerteturad populum c'cumprçfertim propria q^forum confefsfonc SC publico omnium côfenfu ram turpes SCfœdijdif-folutf ôdpolutifint mores Afoticiclerifde dodrfnç fmpietate nihil iam dicû)utuelfola politica honcftateuitæôCmorum,clero fit mukofandiotz populustac propterea dfgnus qui in priftfnum dignitatis locû,cum epifeo pis amp;facerdotibus eligcndi SC coftîtuêdi ecdefiæ miniftros,reftituat,atlt;p itautricp fnofficio rctinetâurtper populum quidem epifeopi, ne quid per tyrannidcm in eligendis miniftris tentent, cohibcantur:at uicifsim popu-pulus,nc quid diftolutf one SCtemeritate in eledione miniftrorum peccet, epifeoporum prudentia SCmoderatione regatur.Nunquâ in ccclefia dicfc ueros,manifeftos, SCpublicècognitos epifeopos SC miniftros tinter quos nos tandem fpero,quod cognouerit Sotus.

OMiferamÔCdcploratam ecdefigfortem,fînullibi nffiapud Afoti- • coSjôC eis communicantes eft cenfenda ccclefia, quippe apud quos folos ueri amp;nbsp;legitim i fint epifeopi. nego effè ueros uerg ecclefiç Chrifti epifcopos,quotquot funt Afotici,hoc eft qui probent amplcdâtur im-piam Afoti doCtrinam. Quomodo autem Sotus hoc audet non fine maxima infuria amp;nbsp;ignomfnia multoi um epifeoporû dfccre,ucl omnes pro-baffcjucladliue prob are, in eCclefia exoticam impictatem 6C idolomania

Afon? Abfit,abfiit inquam procul, nullos epifcopos Dciim fibi rèliquûTf» qui non flexerinr genua fuaimagini Afoticac bcîh'æ : quorum aliquos ne latcrent crudeliter cxcrudatosbcftia illaimmanis deuorauitj quiaipf^t’’ Deo cos confortante, adorarcnolucrunt, quos cum fua, foluin Dcufflôi non beftiam adorantium,ecciefi3 Deus luxta promifsionem conferiiauit, neeisportæinferorum præualere,coelo panter terra eos exterminate p o fient. Aflcn'm us igitur,manfiirc,mancre,atque ufque ad confummatiO' nemfeculimanfuram cficucram ccclefiam,SCineaueros epifcopos ilios fuific,aut nunc efie,aut deinceps fore A(bticos,id uero negamus. nefcit Sotus, Antichrifium,qut eft caput Albticç ecclcfic,SC uicariusChn fti abfentis, felTurUm regnaturum in templo Det, ÔC loquuturum gran' diaaduerfus Deum,SCocctfurum fan dies altifsimidioc uero quifentiat èC dicat deregno antichrifti crigcdo ÔC excrcendo in ecclefiaj aducrfiis fiCfancftoseiuSjis fimulfateatur oportctnon defituram ueram Ecclefian* Dei, in qua fedeatrnecdefuturos ineafamftos, in quos fæuiat antichn' ftus.Qiiarebonofit5d fecuro ahimo Sotus. Nunquam cnim ncgautmu’» antchçctemporafuilTe,atqî ctiamnum hodie efie,ueram ecclcfiam,Ô! ne' rosin ea ordinaria fuccefsionc apoftolicæ dotfirinæ epifcopos Sd mint' ftros : alioqui negafiemus etiam,ad antichriftum regnantcm in ccclcfiaj^ tyrannidem cxcrcentcminfan(ftos,^pertinere Afoticos. quod profeóo nunquam negauimuSi adeo ut aperte nos ab ipfis feparauertmus. ncquaquamiadîurieramiîSjfiSotus dcdiirct nobis aut adhuc daretepi' fcopos,quales Cyprianus defcribit,eis^ iuxta diuinum mandatum obc' diendum efiepræcipif, quiiudicio Dei,populi fuffiagio, epifcopotum confenfufuerunt eletfti.epifcoporum Aioticorum conlenfu,cligunturA' forici cpifcopi: fed nunquid etiam fuffragio populi, à quo præfertim ilb epifcopi folent denominari.^Sed nunquid etiam iudicio Dei, quoduebn primis in Cpifcoporum clcdfione requirendum,atque ex fcripturis peten» dum eft,quae mores fiddotfirinam eorum defcribunt,quos Deus ad cpift® patum At^ecclefiçadminiftrationcm capeflendam dignCjsatcpidoneosW'' dicet.'’Qiiod indicium Dei an Afotici in eleeftione cpifcoporumamp;mini' ftrorum ecclefiæ fequantur, infpediis eorum moribus amp;nbsp;dotfirina, quiti^ facile intelligct.Q:iarc no negamus epifcopos,nullo Icgitimo iudicio co' uilt;ftos,nulla légitima autoritäre depofitos, ut falfo criminatur Sotus : if“ nullolegitimoiudicio autoritäreconftitutos epifcopos, legitimoscC' clefiç miniftros efic negamus.

St uera eft uerorum epifeoporum defcriptio Pauli ad Timotheum 3^ ij turn édita,pio SC equo leêlori permittirrtus iudicium, an uerifint apud nos epifcopir'nam Aioticosnobis nonoptaremust adeô,utfiquiin Aio* ticorum dotftrinam 6Cmoresinclinare deprehendantur,apudnos exaU' tftorentur.Qiia autem re origincm fuam apoftoli, 0^ apoftolice ecclefie*:'' didcrunt, uera ÔC fyncera uerbi Dei 0^ apoftolica dodfrina,noftras quo* que Ecclefias ab apoftolis 2C ab apoftolicis ecclefiis origincm ducere, exfcripturis iam pridem planum nos feciffc fperamus. Qiii uero a ttibis legitimisfiCprobatis in ccclefia Afoticaepifeopisfint ordinati apud nos epifcopi,nullos oftendere pofium.nifi eos qui ab Afotica ecclcfia defccc' runt,in qua prius ordinatifuerant. Cæterùm fi iuxta Pauli defcripnoneni (iudicium,ut didlum cft,fit penesletftorem ) uerifunt apud nos epifeop» ferenullifurttapud nos epilcopi uel miniftri ecclefiarum, quia tribusaut pluribus ad hanefundtionem deftinaris epifcopisôCminifiris noniintf' lecli Sf ordinati ad minifterium Ecclefiæ,ficut docent ordinationcsccdC' fiafticgjSC de examine ordinandorum,noftrorum fcripta.cui examininoa

D» I A C. B E VRL I N I A N N o T. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pp

unusaliqui's, fed plui es præfidunturnonfolumin cpifcopo,fed ôdquo^ libetalioecclefiæ miniftro conftitucndo.praetereanon finefufFragiopo-» pulifit eledto ïuxta uetullions ccclefiæ confuetudinem, ut qui apud nos in mtniftros inftituuntur,muko magis legitimi fint,ÔL iuxta traditionem alt; poftolicam ordinati,quàm ulli papilhci.Qyæ uerô ex Cypriano contra hg reticos amp;1 deprauatores apoftolicæ dodirinæ, defertores eeelefiæ apo« ftolicamdodrinam retinentisadducuntur,eanihiladnos,fedad Afotuin maxime pertinennquilicet colat fc^ietatem cum qs qui externam lücceP ftonem ÔC ordinationem ia(ffitent,alienus tarnen ell à lùccefsione amp;nbsp;ordigt; natione in do dlrina apollolica,

TNexplcbilem elTe calumniandi libidinem Afoti, ucl hoefolum arguit iquod à noftris ufurpatum uocabulum SuperintendencUm reprehendit, quo tarnen fatetur reddi græcam uocem epifeopi : ut meritônos contra banc calumniamtueri debueritGrarnmatica.fednemutatæappellationis confilij noftri ueras rationes (nam Afoticas rerjcimus)ignorer,dicam. rumenim idem utroque uocabulo fignificetur, hoc tempore magis no* bisarrifit uôcabulum Superintendentum, quàm epifeoporum. quôde* pifcopinominehodieuulgo intelliguntur,qui iuxta Pauli deferiptionem, amp;ueterum epifeoporum exempla,nequeingrauitate morum,nequein fynceritate dodrinæ aliquid dignum habentEcclefiæ Dei feruo atquemi niftrofideli. Qiiarenequisnoilrarumecclefiarumdotflores ôCminiftros ignarospiædodlrinae 06 omnis eruditionis expertes putet,autuoluptati* bus perfruendis, aut dignitatibus aiîequendis,aut opibus cumulandis oc* rupatos,negligere Curam Ô6 adminiftratiohem eeelefiæ : uifum eft reltdo Epifeoporum uocabulo,Superintendentes appellate, qui infpedioni ec* elefiarumpræfèdi,diligentia ôôafsiduitate fideliter præftant, quod dicun tur. Olim eranthonefta Ô6 gratauocabula,Latro,tyrannus,hoftis,ôc alia, quæhominespritnæuæfignificationi contrarrjs moribus,in contrariam motibushominum refpondentem fignificationcm conucrtcrunt,utiam illis nemo fine contumeliaappellaripofsit.ita Afoticorumepifcoporûim* pietate ô6 impuritate ferè accidit, ut probro fibi plus Ô6 bonus quilibet ef* leexiftimetappellationem epifeopi. certeapud Getmanos Pfaffumuo* tari, quo nomine totus clerus fignificatur, ignominiofum habetur: non profeâô aliunde,quàm quod hoc genus hominû fit flagitiofifsimum. Ha* bes Sote rationes,cur noftris placuerit,ecclefiç infpctftioni deftinatos,Su perintendentes potius appellate,quàmepifeopos. Sed quocunque ait nomineuocentutjduabus rationibus manifeftifsimc eos ab omni ecclefia* Rica autoritäre alienos oftendimus. Qiiibus ergo rationibus f Prima eft, quod ab Apoftolis Ô6 legitimis eorum fuccefsionibus nihil acceperintc’ Ètuidfannonhabemus ab apoftolis Apoftolicam fcriptutamr’Et ne nihil ctiamSotifuccefsioniacceptum refetamus ab apoftolis,per illosfucceflb* res nos habemus fetiptutam apoftolicam. nam quod de ludçis feribit Au* guftinusjipfoseflelibrarios Chriftianorum, idem fatemut de Afoticis, ipfos elfe librarios Lutheranorum. nos non noua Biblia, non nouos li*

1 bros propheticos Ô6apoftolicos, nonnouam propheticam ÔCapoftoli* l cam feriptutam ptoferimustfed quam ab ipfis aceepimus, retinemus ÔC l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;docemus: eàmque pluris facimus, quàm quæcunque reliquababent,fuo

l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iudicio,longe pteciofiora : inter quæ refertur ilia ctiam fuccefsio ordina*

I ria, 06 ordinatio epifeoporum, fi fetiptutam Ô6 uetetis eeelefiæ confuetu* 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dincmfpeâes, extraordinaria. In explicationehuius ptimæ rationis, cur

lt;00 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N C A P V T L X X I I r»

allem' Gmus ab omni ccdefiaftica,ut Sotus loquitur,autontafe, obiter tenir,eos qui ordinati in fua ccclefia,ad nos proficiunt,rcnnere,quam of' dfnis fcilicetfacramcto confccutifunt,poteftatem.de cliarac^lercniminif’ indelebili dicfîum fuum nult intelligi.quanquam autem mcrum fomniuin fit,charalt;flerifteindelebilis:tamenfipropterilliusperpetuitatem,cxfeii' tentia Soti, rctinent ctiam poteftatem, qui ad nos ab Afoticis proficiunt» quid prohibée quo minus ipfietiam fintlegitimi miniftri apudnos/naifl bOnos miniftros effè,Sotus haud conceder.fi autem Icgitimi funt miniftri, erunt igitur audiendi : fi audiendi, ergo ifta poteftate, fi maxime in ftiaw perniciem abuterentur,ineorum perniciem abutinon poflent, quieos tanquam legitimos miniftros audire debebunt. Ex quibus perfpicitur, quam firma fit fecunda hæcratio, qua nos oftendit alienos ab omni ec' defiafticaautoritate,quiauidelicetfuos legitimos probaucrit. Tantaeft enimillius Afoticorumminiftrorum legitimationisuirtus, utretentapO' teftate, quam perfacramentum ordtnis zitquis conrequitiir, ne qiiidem apud Lutheranos hæreticiisimos, illegitimus fiert pofsit : præterquàm in uno cafujinquo ifta régula, ex Afotieis didis, uera confequeutia colli' lt;fta, exceptionem patitur, cum uidelicet uerus epifcopus eft fuperftes-nam impoisibile eft, fecundum Cyprianum,ait Sotus,ut iuperftite uero C' pifcopo, alius confiicLtipofsit. Neenos quiequam contra hanc exceptiO' nem excipimus,fi,uthabentexceptionis uerba, quifuperfteseft epifcO' pus, itafit uere uerus epifcopus, ut iuxta apoftoli Pauli defcriptioneni moribus QC docTtrin^ ad xdiitcauonem eedefiæ fit idoneus; fin uerôc' ritinatilis, tarecedet meliori: quiequid tandem ad finem ufque capitis êlatreretSotus,

tg tra Sotus diluit, utmagis eas conftrmet,amp;:D. Brentius pro fetpfead 1 baCce foluttones in Apologia Confcfsionisillufittrsimi Principis fads fit' / perquerefpondittpaucula quxdam,leeiorcm duntaxatmonendi caaß, / notandaduxi. De uittjsin moribus,eorumque differentia fuperiusno' ƒ firam fententiatn expofuimus:ac mores mali miniftri, retenta ueritatedo' (ffrin^xamp;tnfiituttone Cbrifiij nort reddereirritum minifterium, dixintus» Verum aliud efl eiTe malum, aliud pefsimum, boc eft, doefirina 8C culti' bus impgfsimum, uita 8C moribus fceleratifsimurn. An non efi parsmi' , nifiertj Ecclefiaüty, pia doclrina inliituere ecclefiam c'id munerisan rite perbeiet, qui uere pix doóirinx Sgt;C uerorum cultuum Deinen folum igno | rantia,fed3(:perfecutionee{iimpgTsimuS,ö(:qux impietatem comttan' I tur, borrendis flagttgs fcelerattTsimus fPerbxc organa Spiritusfandir« ƒ operabitur falutem piorum ('ibi ne funt propter gradum Qi dignitatem f fucceffbres Apoftolorum,ac tanquam ueibes amp;columnp ecclefix Chribb ƒ quos nemo apud Ethnicos bonus uir dues in bonelia amp;bene confUntta / republtca agnoicere atque ferre uoluifTet. Hoccine eli uindicare hono' rem öd gloriam epifcoporum rQuid enim grauius did polTet ab aduet' I fàrij's, quam Sotus ipfe de Cuis epifcopis conßtetur, ut fuper cundis eO' / rum abominationibusinteripfos non defintquiingemifcant atquedolc' / antt'Agit quidem Sotus bic patronum epiicoporum iux eccleß'xtfed ipßs I multo foretbonefiius,Lutheranis aceufatoribus caufa cadere,quatn Soto 1 defenibre uinceretquanquam nee meliore inbrudi parrono,fuatnijn' I quam cauiam tueripotuerunt, Dominos prxterea an feruos agnofcatit I fuos epi/coposAfotid^id folum indidofueEt,quöd in eos dibenrientesm

reh'giom's caufa, uitænecisque potcftatem, adftipulante quoridiana exlt; penenha, haberc nofcuntur : quæ eft miferrima feruoriim condiho. Ita défendit Cardinales contra accufationem Cardinalitaris, utnihilominus multos eorum ac præcipuoriim,carnales cfle adeó non inficietur, utnon^ nullos ex ipfis cuncftas abominationes corum gcmitibus ac fummo animi dolore perfeqiii teftetur. Hosigitur tanquamabomin3bilcs(namfi qut funt pij amp;nbsp;boni,qui autnulli,autadmodumpauciftint, non taxantur) ue* ftris ipforum gemitibus id conreftantibus, ft pro ucris legitimis Eccle^ fix miniftris non agnofcimus, num propterea aduerfus Deum non aliter murmuramus,quàm populus fecit lfraeliticus,cum aducrfatus eft Mofi Aaroni,proponentibuspopulo ucrbum Dcif' Innullo Mofen fidelifsi^, mum in domo Dei miniftrum,fedinhoc imitantur Aaroncm quidem: quod ficut Aaron,relicftoDeo, 6Óeiusuerbo, uitulum aureum populo adorandum propofuit: ita illi mulripliciaidola colenda in Ecclefia Dei contra uerbum Dei fabricantur,amp; erigunt.uerum in eo fuperant impieta^ temAaronis, quod ille populià Deo deficientis importunitate uicftus, peccauit: hifua importunitate omnem populum ctiam renitentem, ad idololatriam adigere,amp; maxima crudelitateineainuitumretincre fata-« giint.ad hoftes'ne igitur putemus pertincre promifsiones de feruanda Ec clefia f quibus fi omnes obfequerentur, breui contra diuinam promifsio^ nemportis inferorum aduerfus earn pracualentibus, Ecclefia extinguelt; retur.quam fupcrioribus quidem feculis omnino extintftam fuiftê, ea^ dem diuinæpromifsionis immota certitudineprohibcnte,ftatuere non poffiimus. in quibus etfi longé latequeregnauit error, Deo tarnen mp rabiliter elccftos conferuante, QC tanquam paftore ex ore leonis duo crura aut extremum auriculae cruente, ut ait Propheta, in paucis reli* qutjs Ecclefiam permanfifle credimus* Ad earn enim pertinebant non quiinmanifeftOjfedqui in occulto Chriftiani erant:non qui in manix fefto aqua, fed qui in occulto (piritu baptifabantur. quifoli Deo noti fuerunh

17Xfuperioribuslatisliquet, Sotum non intelligcre, quæ fit ueraSiJ i y légitima miniftrorum ordinatio: quamfi maxime intelligcrct, earn tarnen apud fuos in ufti non efte, oftendimus. Sed praeter hanc cau* fam, fubeftalia grauior ratio, cur abAfoticis ordinationem petereuiri bqni ptjnon debcant : quia illoshoftesamp;perfecutores efte ueraeEc* clcfixfilijDei,quae edunt quotidie innumera crudelitatis exempla clax mitant:èctarnenSotus adhuc dubitat, noftrfne, an fui, perfequantur ueramEcclefiamfilijDeif’Vtmirariprofeóodefinam, Sotum impietax tern fuorum, utpote fiiperftitione palliatam, non afpicere. quimanifex ftam crudelitatcm oculis feie omnium hominum ingerentem nondum uidet,autprænimiahumilitatedemanifeftifsimisproprijs ocufis non fix dit, nifi legitime in fuorum Praelatorum concilio res fuerit définira atque decifa. Quærit cnimubi controuerfia, quae inter nos agitatur, fit lex gitimedcfinitaf’RefpondeOjVbicunqueuerbo Dei in fcripturis expreß lo, fumma ô^diuinaautoritas tribuitur, ubicunqueretftacrationis iudix cium admittitur , ubicunque oculorum 6C reliquorum fenfuum perccx ptioni ulla fides habetur f quibus omnibus tanquam fufpeeftis in hac caufa iudicibus,Sotus Praelatos tanquam iuftos indices præfert,amp; ab illis ad holies prquocat.

ANNOTATA IN C A P V T L X X V. 3r^Vdendiim ucrö£lt;indignumfadniis, fi ßciit Apoftoh donee ab Art' a naamp;Caiphaordinarcntur,nondi{hjlcrunr pi ædicationcm cuângC' lij : ita fl Pontiiices QC epifcopilièrent Annas SC Caiphas, ncgleda ipio' rumordinadone, pijóédoóliuiriconfenfu magiflratus amp;nbsp;populiuocati, xninifterium uerbi facramentorum fiifciperent.Nam quod Sotusfup’’^ atrulit, amp;nbsp;hicrepedt, Leuidcum faccrdotium fuilfe abrogatum, ordiente fiium tninifterium loanne Baptifta, ideonouiTeftamend miniftroSjab illisfacerdodbus cxaudoracis ordinadonem peterenon debuifleicxhoc dióro Chrifti friuolum eile docuimus, quo logo poft tempore pa ulo ante mortem fuam dixit Pharifaeos adhuc federe in cathedra Moyfi. Naman-* , tea quam Chriftus omnibus umbris legis QC Prophetarum de Chrifto ua** ticinijs compleds, poftrefurretftionem fuam apoftolos, quosin uias gentium exireprohibuerat, iubetire in uniuerfum mundum, dC prædicarec-nangelium omni creaturæ,non fuit abrogatum to turn facerdodum Leiii-ticum.hiec etfiita habeant, tarnen fatemur apoftolos non ab illisfacerdo-tibus, fed à Chrifto debuifte eligi ôC uocarfnec aliud ßrendus fentit. fet^ rem controuerfam explicandi caufa,ppnir Annam ÓÓ Caiphamadhtic ordinaries fuilfe fucceftbres Aaronis ; qui fi non Chriftum ipfum, fed ah' um quemlibet Prophetarum, tarn nefariè crudeliter occidilTcntj qux-rituranapoftoli,edamfipertinuiirent ad tempus ueteris Teftamenti,dc-buiflent ordinadonem abillis pcterefQiiod Sotus his uerbis uidetur uc]lc,Non ergo ob crimina fua,priuati facerdorio fuo Annas amp;nbsp;Caiphas, aut ab Apoftolis non agnid : fed quia ceftauerat, amp;nbsp;abrogatum fuerat fa-cerdotium illud, Sc^nouum introdudlume'fignilicat enim propter hor-i enda illorum crimina non priuandos facerdotio ,amp; ab apoftolis etiam agnofeendos fuilïe : StS fic nunc etiam tanquam légitimes agnofeendos ef-fc Pontifices ôd praelatos Afoticos, quantumuis impios 2C fceleratos.' Ergo impie amp;fceleratefecerunt, Helias,Hieremias, acomnesfermepto-phctærcliquij qui ftantcflorente adhucfacerdodo Leuiticoimpios8i federates Aaronis fuccelfores pro legidmisnonhabuerunt,necabipfis autoritatem docendi petierunt autimpetraruntf'quorum excmplonobis Idcmlicerc arbitramur.fiquidem prælad amp;nbsp;epifcopi Afotici,manifefl:aiin pierate,impuritate 8C crudclitate fua,feipfos,fi non loco,quern adhuc oc-cupantjCerte autoritate conftituendiminiftros priuarunt, quiipfi ueriSi legitimi ecclefiac miniftriefledefierunt. Hos ramen uelumbras ôélanias epifeoporum nobis expauefeendas Sotus putat, exemple D. Pauli, idç juxta expofitioncm Cypriani.Nos autem in ueroru ÔC legitimorû epifeoporum laude 5lt; commendatione, Cypriani expofidonem, licet à uerbis mente Apoftoli 21ienam,admitti pofte non negamusifed ad umbrarum amp;nbsp;laruarum fiuc parietum dealbatorum autoritatem, quaomnino ca-rent, extollendam SC ftabiliendam Apoftolici exempliexpofidonem ex Cyptiano allaram, nequaquam recipiendam elfe cxiftimamus. Certe Paulus iniuriam fibi illatam iuftu Pontificis, tacitus non tulit:quomo-do igitur iniuriam ab Afodcis Chrifto'ipfi hadlenus illatam, quemfe-mcripfo chariorem habuit, tuliftet f Et quomodo ultus eft iftam iniuriam j^probrofa quidem dealbadparietis,fed uera appdladone. Quid enim aliud quam paries dcalbatuseft, qui nomine SC loco uidetur,re-ipfa Sc opere non eft fummus facerdos f' Cuiufmodi fuit ille Ananias. NamutPontifex adiudicandum Apoftolum fecundum legem fedebar, fed nonut Pontifex contra legem iubcbatcum percutuficut^dfacrificaii-duin,

D, r À C. B E V R L I N T A N N o T» duni,addoccndumôCreliquamunia fîimmf faccrdotiS obeunda,ïecun^ dumlegem accedcbat, fed contraIcgcm omnia faciebat : hoc cft, ubi'cp C' rat umbra amp;nbsp;lama fummi faccrdOtis. Itaqtie cum quidam monuifTent, nonmaledicendumfummofaccrdotijPaulus rcfpondit, Ncfciebamfra-1res quôd Pontifex effèt. fetipeum eft cnim,Principi populi tui non malcgt; dices, Hæcnonfuntuerba malcdidtum exeufantis, utSotusfuper^usdp xcraf, cap.70.fed irridentis eos, qui Ananiam fummum efle facerdotem amp;nbsp;ciiioneflèmalcdiccnduni monuerant, eo quôd putarentimpium SCiniu-’ riumadhuc eflefummum facerdotem,ad quem præceptum Dei, Principi populi tui non maledices, pertineret. Qiio fi cenfuit Apoftolus fe adhuc obligari, nondum abolitus,fed adhuc integer fuit Pontificatus Leuiticus: ac propterea fummofacerdotinon folum nonmaledicere, fed in omnibus ctiamparère Apoflolus debuiflet. quorum nihil uerè dici porefl. nec cn'am exiftiniet SotusPaulûnonagnouilTeprincipem fuipopulic'acne-femiffe, quis turn fueritfummus apud ludæos facerdos, eo præfertim in concilio, in fummo dignitatis loco, amp;nbsp;fecundum legem non folum adiu-dicaadumfedente, fed priuata temeritate contra legem iubente,pcrcuti os Pauli. Qiiareignorantiæ prætextu Paulus non exeufatiniuriam, quam contrapræceptumDei intulerit fummo facerdoti, dicendo, Percufiùrus eliteDeus, paries dealbate: fed hocipfo, nullam ei fe iniuriam fecifle, ipfum ÔCalios deridendo,défendit.Qiiorum applicationem ad fuos Pon-tiiices relinquo Afoto,quam fine fumma in eos contumelia Reri polTe nô putat,acpropterea addudfuros nos in odium Epifeoporum omnium, damat eos omnes fumma à nobis affîci contumelia c” Quafi ucrô Paulus ad Ananiam amp;nbsp;fibi fimiles dicendo quod res erat, Paries dealbate, fuerit contumeliofus in Gamalielê,Sd cum hoc confentientesc'aut in Nicodemû amp;Nicodemofimilesfitcontumeliofus,fiquis Annam amp;nbsp;Caipham relt-quoscpimpiosfacerdotes cum Stéphane appellctproditoresamp;occifores Clirifti^colluuiem Afoticamuocamus Prælaros,fcd Afoticos. Qjiales omnes efle Epifeopos SC Prælatos fi Sotus credit SCdicit, non poflimt profeflôabullisLutheranis maiorecontumelia affici,quàm ab ipfo Afo-to. nam omnibus Prælatis âf Epifeopis Afoticam impictatem, impurita-tem amp;nbsp;crudelitatem probarfquis quæfo fibiperfuadere poflîc. inter quos fl non funt omnes Chriftiani pq,amp;do(fii, utde controucrfijslideiiudica-rcexaâè poflînt: tarnenfunt multi ciuilitcrboni moderatiuiri, quos nondubium eft, faltem à flagitiofa impuritateSCimmani ciude'itate Afo-ticôrum toto perflore abhorrere. Hos inter Afotico.s ab Afoto numerari, an ipfisfithonorificum,ipfimct iudicent, amp;nbsp;dignum premium pro tanto honoreipfis delato fta tuant Afoto. Hadîenus de fucccflîone,quam Sotus ufpadeô non probauit efle certumfignum ueræ Ecclcfiæ,utpotiu,sfua fucceflîone palàm fecerit,ipfam elfe certum fignû falfæ,hypûcriticæ, Afo-dcæ, ateputuno uerbo dicam,Papifticæ ecclefiæ.

HAdlenus fan's equidem impudens fuit Afo tusfled qire fumma fuit So tiimpudentia, fingularisuideripolTet modcftia^preillaimpudentii^ ßma impudentiore impudentia, qua deincep.s in tertij monftrandæ fuae Ecclefiæfigni explicatione ufurus eft.Nam prêter confenfionem in Apo-flolïcado(Qrina,amp;ordinariam Epifcoporûfucccffioncm,tcrtium fignum numerar,quononfolum manifcfletur,fed etiam reuera confierfuaEccle-fiapiem P c cognitionem unius capiti.s uicanj Ch rifèi, fuccelloriscp Pétri ÔC unionis adillum, ÔC Ecclefiam, cui illcpræfidetjRomanam. arque hocul-li 4 timum

104 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N C A P V T L X X V 1.

timumöifueluti complementum amp;nbsp;claufuram ait efle Ecdeßaftfci cq.acmoxinhanc blafphemam impudcntiam pronrmpit,Vtmentô,tn' quit,credamus Romanum Pontificem lapidcm ilium efle angularem, pro batum, eletQum, uicemfcilicet hab entern illius, cui primo hoc conucmt ChriflOjhpidipreciofode monte fine manibus, quem Daniel uidebat melius quàm Nabuchodonofor, cominuentem ÔC confringentcm régna omniaterrena. Hanc autem impudentiam, qua ea, quat Chrifli unici wh uatoris noftrifolius funt propria, attribuit etiam Romano Pontifici tan' qiiam üicariocius, utaliquo modo excufet,diftinguit interea, quælt;ie Chrifto fecundum diuinam,6C quæ de eo fecundum humanânaturam dfi cunturtatqueàDeo eletflum efle lapidem angularem amp;nbsp;fundamentalem, fuperquemaîdifîcenturfideles, Chriftoiècundumquod homo, acprO' pterea mcrito eius ctiâuicario conueniren'ta uitaturus Charybdim impiæ impudcntiæ,inciditin Scyllam profundiflimç iufticiæ.Nouimus Sote,di' ftintftas eflènaturasin Chrifto,ôd diftintftas earum proprietates. Sed fient neutranaturarum folaeftChrifti mediatorisfCfaluatoris perfona,qiram fimül Deum ÔC hominem efle necefle eftn'ta quæ funt beneficia faluatofis amp;mediatoris noftri,nô funt alterutrius tantum naturæ propria,fed utfiufi que naturæ communia, ut intercedcre pro nobis apudpatrem,ÔL nos re-conciliare, eft officium totius perfonç mediatorisn'nter quç an'nort etiani cftrecenfendum, quo ChriftusprædicaturelTeelecftusàDeo lapis ang«' laris Si fundamentalis,fuper quem ædificentur fidelesf atc^ ob id non lut-mana natura in Chrifto, quæ eft creatura,fed totus Chriftus eft fundamen turn, præter quod aliud poni non poteft* Ac fi hæcefletalterius tantum naturæ propria, fecundum diuinam potius , quàm fecundum fiuma' namnaturam Chriftus dicendùs elTet elccftus à Deo lapis angularis damentalis ; cum natura diuinaj quæ eft Deus ipfe,ad fuftinendos SC contra impetum portarum inferi conleruandos fidelcs,fortiôr,firmibr Si con-ftantior fit, quàm humana in Chrifto natura, quam fcimus efle creaturam. Quguerôfiint ueldiuingnaturç,uel totius perfonç mediatoris propria officia Si. beneficia in faluandis hominibus, nulli prorfus Prophetarum aut Apoftolorum,nuni etiam angelorum,fineimpietate attrib ni poiTunt. Quare qui ita depuduit,ut non pudeat eum Chrifti faluatoris Si ipfius fai-uationis hgc nomina Si beneficia propria, uidelicet fundamentum efe prætcr quod aliud poni non poteft,àDeo eletftumefle lapidem angularem amp;nbsp;fundamentalem, fiiper quem ædificantur fideles, adfcribere Romano Pontifici, etiam impqflîmo Si fceleratiflîmo, cuius impietatis ilium amp;bla(phemiæ ampliuspuderepofle exiftimemust' His enim Romano epifcopo,aut cuicuncp altj,conceflîs,non erit Chrifti uicarius, fed eiusad-uerfariuSjCO quod gloriam Si honorem foli Chrifto debitum, ipfi eripiat; Qiiid autemadhæcSoius;quot;’Nonperfong,fedgradui, inquit,amp;muneri hgc Chriftus conceflit,in quo Petrus Si eius fucceflbres gerunt pcrfonam Si uices Chrifti. Auguftinus ait Chriftum nobis uenilTe in magiftcrium Si adiutoriû.quibus uerbis,duas partes officq Chrifti prgcipuas fuiffè,often-dit:unam qugindocendo, alteram qug in redimendo humano gcncre confiftit.priorem habet commune cum Prophetis Si Apoftolis.nam eatn delegauit Apoftolis.pofteriorêita habet Chriftus propriam, utnullicam Apoftolorû aut Prophetarum demandare potuerit : fed ipfum folum cam pcrficere atqp expedite oportuit.Si fecundû igit hanc pofterioré parte of-ficif Chrifti,Sotus Romanû Pontificêaudcbir dicereloco Chrifti, elTeme diatorem amp;^interceiîbrc ad dextrâ Patris pro nobis, faluatorem Si rcdem-ptore mundi ; no fané intelligo quid ad earn impudentiâ accedere poffef.

diTa igitur in re aliapcrfonam amp;nbsp;uiccm Chrifti tenere pofl'e ccnfendus cltrin nulla alia,nifi in officio docendiamp;^pracdicandiEuangelium.quem^ admodum Apoftolus ad Corinthios fcribif.Pofuit in nobis fcrmonem re--conciliationis. Itai^pro Chriftolegationefungimur, tanquaniDéo uos obfecrante per nos’.rogamus pro Chrifto, reconciliemini in Deo. Eum Z' nimquinonnouitpeccatum, pro nobis fecitpeccatum, ut nos efficere* muriufticiaDei per ilium, Nonigitur homines redimendiamp;cum Deo irato reconciliandi officium proprium ôé perpetuum, fed reconciliation nis uerbum,quod prædicarent, in Apoftolis à eorumueris fuccefforibus pofutt, fed huic gradui ôd muneri do cendi,an Chriftus dixit,iuxta S o turn. Super teædificaboEcclefiâ meamc'Anhocmunusdoccndi,eftipfumfun damentûunicûc'Lapis angularis ôd fundam entails jfup er que aedificentur fidclesc'Ponitaliudfundamentûôd lapidé, gradumuidelicetamp;munusRo maniPontificis. Qirod etfi præpofterû elle omnes fabri lignarij ÔC ferrarij intelligantjfecurim, ferram, aut quoduis aliud inftrumentu aediheationis, fundamentu ædificrj appcllare,eiufdemqjlaudibus celebrare’.tamen tolcn rariboc poteraqfi ApoftolicaeffetRomaniPontificis do(flrina,quauer3 Ecclefiæfundamentû Ôi unicuslapis àDeo eleélus, amp;nbsp;angularis Chriftus effe monftraretur,Öd fuper ilium omnesfideles aedificarcnt.Sicut Apofton lorum Slt;Prophetarum dodrina adEphefios uocatur fundamentum,non pvopier ipforum Apoftolorö 8d Prophetarum perfonas;fed propter Chri ftum unicum ÔCperpetuum fundamentum Eccleftæ, quod Prophetac ôé Apoftoliprædicarunt. Nuncautem ea eftdoélrinæPap.ifticaeimpietas, quaquotquoteiaurespræbent, aChriftouero fundamento ô^petra hr^

l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;miffima abftraéli,fuper arenam fluCtuantem amp;nbsp;mobilem ædiftcantur.Nen

\ queingruentetempeftate,àportisinferorum excitata dencientur , curn \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uniucrla Ecclefta, ôi fuper amp;nbsp;per PontificemRomanum fundata cC aedi'

\ QOtusucrèeft exeorumordinc,quihomines exftultis infanosfaciunt. 1 ONiftenimRomanus Pontifex infaniat ipfe ,nequaquam ferre poftet \ impudentiftlmamhuius adulatoris aftcntationem, quæ ipfa femetipfam i mendaeq ÔCuaniiatis arguitatqjconuincit. SienimhomofragilisôCirn* \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bccillis eftfummus Pontifex ,utSotus faietur : quo modo tandem erit

dicctuïfundamcntumEcclefiç,cuiinnitatur concio tidclvum,ut idemSo* tusadulaturt’Quare teSote cum tuo tuinofofundamento a Deo repro* i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;batum, merito omnes pq r eprobant : nec in eo fux bumanæ ueïfapicntiae

\ uelçïudentiçfuperbè innitunturftedDeo ciusq^uerbo teftificanti,unum \ nbsp;nbsp;nbsp;efteDcum, unummediatoreminterDeum ôé homines, unum caput amp;

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fundamentumEcefefiæ, humihter obfequuntur. Diabolica fup erbia eft,

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uicarq Chrifti, capitis ÔC fundamentiEccïcfiæ, ÔC a\qs fimilibus titulis fefe

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eSerre ad earn acqualitatem ftlqD ei, cui nice D cifefe omnes,ut diferte So

\ tusait,fubdant'.amp;C quant Deoinuifibihterofteruntobedientiam,eand cm ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uicatio Chrifti offerantVocoDei. Quiucro quemhbcthomincm pcccato

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chrifticaput ÔC fundamentumÉcefefiae agnofeit ,ttcquc in Deum rc\v

\giofus,fedb\aVphemus eft, ôC impiusmecç inhominem ofhciofus,fed ini» quus eft atcç iniuftus. Non enim in dcfenfioncuicariatus Chrifti, ôCprt» rriatusPonhficis,àc minifteriouerbi,amp;CminiftrisEuange\q agitur , qui» bus iurc diuino obedientia debetur, in omnibus, quæ praecipit Éuan* gehum. Qyod Romanus Pontifex omni gencre crudehtatisperfequt* tut id.' que » ut picraque aba omnia, gerit ÔC agit iuxta ordinationem

,0Ä nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T N C A P V T L X X I X.’

Del. quid enim contra ordinationemDeiageret,quiipfejiuxtaSotxim,eft fumniaamp;ordinatillima Dei ordinatiof nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

SEd fummi Pontificis honon' ÔC dignitatis gradui, qua fed cm fuam col' locat in terris,iuxta thronum filtj Dei in ccelis, adeó nihil derogar,non (blumhumanae naturae fragilitas,l'ed ÔC peccatOrum uitiorumcp impuritas notoria,ut fidem piorum ad iufticiam non minus exerccat,quain Abraliæ Sarae corporum effœtç uires ad generandum ÔC paricndum,ipiorum H' dem exercebant: qua non confideratis uiribus naturæ,fed proir.ifîione gratiæjCredidit Abraham Deo, Äfimputatum eft ei ad iufticiam. QinJ dico non minus, quam AbrahæPatriarchae, excrceri fidem piorum, in a/ gnofeendo uicario ChriftiRomano Pontifice.^imo mulfo magis cxercc' tur,ideomulro magiseis haeeftdes,quam Abrahaefidesfua,adiufticiam imputabitur. nam Abraham praeter fpem, quam ei ex fe SC coniugefuana fciturac prolis faciebatinfirmitas naturae, fub fpe credidit,quam concepc' rat ex diuina promiftione, certo ftatucns,quód is qui promififtet, idempo tens effet ÔC præftare. Quoniam uero humana fragilitas peccati^ prauf tas, atep capitis SC fundament! Ecclefiæ faneftitas ftabilitas^ interfefe uc' hementius pugnant,quam centenarium uel nonagenaiiam effe parère, cum^ hominem peccatorum Ecclefiæ caput eftè fundamentuin niilb diuini uerbi promiflio extet,ficut de partu nonagenariç Abrahâ pmiflid' nê à Deo acceperauprofeeftô Sotus, qui hominc impium dC fragilem,nec non manifeftum peccatorem, credidit eftè uicarium Chrifti, caputamp;fon' damerttum ueræ Chriftianæ Ecclefiæ, tantam habetfidem, quantam ne Chriftus quidem unquaminlfraelreperit. hacrerum duarum oinninoin' comparabilium unio coniuntftio,præter,ultra,fupra amp;contraomne uerbum Dei creditur, quam nullus unquam Ifraelitàrum credidit, neNâ' thanael quidem, qui uerus Ifraelita à Chrifto eft diôtus, in quo dolusniih lus fuerat. Si igitur tanta eft Soti fides, ca^ ei imputatur ad iufticiam, quis dubitare queat, fecund um fideifuæ magnitudinem magis elfe iuftificaquot; tum Sotum,qija'm ullum Ifiaelitarum, adeo^ Abrahamum ipfum, Ifraeli' ticifanguinis ultimum autorem,SC omnium credentium patremf Arque hæcdcmum eft uera imputatiua iufticia, fides incredibilis de Pontificc Romano Chriftiuicario, quafola hominem coram Deo per imputatio' nem iuftificarffi contcnderentLutherani,Afoticos facile equidem aften-furos efte crediderim. Idcirco ad hanc fidem uniusuicarij Chrifti ampIC' xartdam,omnesin fequenticapitc permouere conatur. Quareomiftisre-liquis Afoticisinepttjs, quibusdicit,unitatem fpiritusin uinculo pacis, Chriftum perpetuô non conferuaturum, nifi per hominem ilium, cui di-xerit,Pafce ones meas, de quo loco poftea item comparationem iniquifti mam, qiia fuperbiam Romani Pontificis confert cum humilitatefacræu-xoris Abrahæ,exhortationemSoti ad fidem uniusuicartj Chriftiparan-dam,iam audiamus,

EXhortationem Soti audiuimits,necpotuimus refiftere f?picntix^ fpirituiquo Sotus loquebatur.Perfuafi,ui(fti,fuperati amp;nbsp;ad Chriftiuf carij fidem couerfi fumus.Hui,tam citoc’quid ni eflèmusCnil nifi ft ripturas apertifftmas, quib.nos pariturosubiej SC femper^teftamur,loquebatur-Qjroties em, boneDeuSjingeminabathæc grauiflimaôif ponderofilftm^ feripturæ uerba,Fundamcntû Ecclefiæ,lapis angularis,lapis offenfióis,pe tra fcâdali gradus 6Caurorifas,lapis eft.quorûuerborûdtiriticôlt; afpenw^*^ liorridiorCjUt aliquo modo emolliret, ac facilius nobis ^d uolebat perfe-deref,

(îcret, hoc dulce atep utile fimul admifcuir, fidem uidelicet utcarij Chriüi, dudiiram nosnonlolumad intclligendam , fedadguftandam enani,0(C fummafuauitateamandamjianc Dei ordinationcm :amp;ineafumma cum utilitate, SCdiuinorum ehrdmatum dulciflimaparucipanone permanent dijiTi,diffcrcbat. hisarietibuspulfus, quis nifilapide durior, nonmouea* tur,peruincatur^,utad banc hdein uicanj Chrifti nobis conhrmandam, pStinb. tcftibiis argumenns nihil opus eile uidcatur C Veriim Sotus in hac h'deinfirmiorumrationem Habens, quoniam pluribus rem candem agen* damcenfuit, audiatur eriam amplius. tædium nobis non Jeuabit, fed cu-» mulabit,duplicata cius infulfitasj quæ ftatim in fubfequenti capite fefc profert.

Qilidenim apud nos ponden's in haccaufahabiturâ putat Sotus Thôgt; mxMoriâf Ioannis Ronenfisautorita tem,fine rarioneôt^firmisfcripturæ teftimonijs, ctiainfi non tantum audita, quod hicfacit,fed ctiam compcr* 13 de Moro uarraretr'infignis kiitutriufque, præfertim Mori,erudifio : fed pcrcxiguainutioque cognitio uera Euangclij Chrifti. quod uterque fan's accrbedicîi s amp;nbsp;fcriptis infcdîatuseft.fed uterep dignior uenia,quam Afo' tus.lliosuelun in caieere Afoticarum tenebrarum enutritQS,atque illis tenebris aiructos,renafcentisEuangehjIuccm initio quodammodo du* biam,!ta,ut fit,exhorrui!le atque auerfatos eire,mirum uidcri no debet. At buangelicæ dodlrinælace iam diu irradiante, atque tanquam foie in me* hdic illullranteuniuerfum orbem terrarum,itautnemo ab eiuscalorcamp; iplcndorc fe potuerit abfeondere, quisnon miretur Afotum tanto iam tempore inclaraluce uerfatum, non tantum utnolt;^uamcæcutire,fedSC lueem ipfam, utpotc cuius mala fint opcra,pellimc odifTe atque perfequ/t' quod nequaquam facîîurosfuifle, exfingulariillorum eruditione augura* mur,Morumamp;RofFenfem,fi Deo protec^oreufquc adhaecnoflra tern* porauiuere,amp;plenius progrelTu temporis ueram Euangeh'j dotflrinam interea cognofccrelicuiiret. quod Soto in hoc, ut fit incxcufabilis fua ma* nifcftæucritatis Afoticaimpugnationc,conrigir. Silibcret comparatione inftituerenoftroru martyrum cum Moro 5C Roffenfe, poiTemus mille pro unocnuinerarc, qui fanguine fuo teflificati funt,Romanum Pontificem non cHe caput amp;nbsp;fundamentum uicarium Chhfti,fed Antichriftum.fcd breuitatis caufa quç nota funtomittimus.

SOtoigituraftruenriuicariatum ôd primatumRomani Pontifi'cis,tria potiffimnm probanda incumbunt. Priibum,Petrum fuilTe coftitutum àChrifto caput principem reliquorum Apoftolorum,amp; totiusEccle* fiscChrifti. Secundo,hunc Petri principatum fine primatum,hçreditario iure redire ad eius fucceUórem. Tertiô,legitim um in hoc primatu nbsp;Chri

fti uicariatu fuccefforem clTe Petri Romanum pontificem. Hæc, inquam, tria fimul probanda funt,ad roborandum flabiliendum^ Romani ponti* fteis primatumifed ad eum refellendum atqp fubuertendum, fatis fuerit,o-ftcndilleciufmodi principatum 6C primatum, cuiufmcdi Romanus pon-tifexfibiuendicatjPctroàChriftonunquam concclTum fuiiTc, idcp hifee tribus potiffimum locis, Matth.iâ. Lucæzî. fiCloann.zi. quibus hocloco enumeratis, Sotus Petri fuper alios Apoftolos atque uniucrfam Chrifti Ecclefiatn feprobaturum elTe pollicctur ; ea tarnen conditionc, ut eo-rum germanum fenfum dicat cflèinquirendum ex confenfu Patrum, qui rccedcntesà ueræ interprmrionis legibus, nonfolum inter fefediiTen* tiunt,fcdnon raro unusà fcmetipfo in iftorumlocoruminterpretationc diftidet.

N Am quod ad pn'mumiocum Mâtth.iô. attinet, in eo Sotus ipfe fateG multos ex Patribus frequenter petram intelIexilTe, Chnftum ipfuni, autfidem in Chnftum quam Petrus confeflus eft. quorum tarnen Patruni nullum,alteram cxpofittonem de Petro ncgafte affirm at, Qiiomodoîgi' tur audet Sotus impudentifsimus afteuerare, hunc fuilTe perpetuum amp;nbsp;co ftanrem Ecclefie fenfum f Item Patres certo cóftanter,jn uerbis Chrift, hue fenfum fuifle fecutos,Petro uidelicet prcmtffiim eftè fingularcaliqin^^ præ caeteris, ÔC. re uera pn'matum m reh'quos, 0^. in Ecclefiam umuerfalcm: cum in hoefenfu multos Patres fibimetipfis no côftare, pauloantèfemg^ nue fated dixen't,tdcp exemph's poftea probet r cur autê Sotus,amp; fua ingc nua confeflîonc, ÔCPatrum diuerfa expofitione locum ambiguûadhibec illi rci,pbandæ,quam uultuiderilongè omniû certiffimâ,amp;conferuationl Ecclehæmaximèomniûneceftàna.^nempcagnfnonêunius capitis uïcarq Chn'ftijfine qua Ecclcfia Dei confiftere non poftitr'Nam Auguftinus,qtit primo omnium Sotus audiendum elle cenfeqnifi expofitionem qua in Pc tro tan^inpetra Ecclefiam fundatam efle dixerat,alieniorêàmenteChrp fti, plurimum incommodi habere fenfiffet, earn profeclô non fufeepif fet retra(ftandam:ÔL inretraeftatione huius expofitionis non addidilfct/c poftea fæpiflîmèpenam de Chriftoexpofuifie : quem quia Symon unacâ totaEcclefiaconfefliis eft,Petrus appellatus fuit. Quid,quôd inter has An guftini duas,alteram rariorcm,alteram frequentiorem expofitiones,copi' am facit Letftori Auguftinus, libéré eligendi expofitionem probabiiioft;' Hac libertate à D. Auguftino nobis concefià,an per Afotum, uti Siin eü' gendo D. Auguftini autoritärem fequi nobis nonh'cebit Nam Äuguft' nus non illam rariorem expofitionem, quam retraclauiulcd cam probabi liorem iudicauit, iuxta quam poftea fæpiffi'mc uerba Chrifti fe expofuifi^ ait.Qiio non ohfcurè fignifîcatur, Romani Pontificis fine primatum uicariatum Auguftini tempore ignotum fuiire,ah'oqui no licuiftètucliph cligere,uel alqs eligendi copiamfacereprobabilioremfententiamuerbo' turn Chrifti, contraprimatum ÔCuicariatumRomanipontificis. Reten* taigiturueriore,aciuxta Auguftinum probabilioreexpofitione,alteram ab Auguftino retratftatam, tanquam ab hoc loco alicniorcm,non quidem j omnino reijeimus: fed earn non alio fenfu, de Petro ÔC omnibus reliquis [ Apoftolisrecipimus, quam quo fenfu nobis earn interpretatus eftHiero* nymus. Sicut, inquit, donauit Apoftolis,utlumina mundi appellarcntiir, amp;c. quae ex Domino ibrtitifunt uocabula : ira amp;nbsp;Symoni, qui credebatin petram Chriftum,Petrilargitus eft nomentac fecundum mctaphorain pCquot; træ,rclt;fie dicitur ei, Aedificabo Ecclefiam meam fuper te.Significat cnim, Chriftum proprié ôducreeftepetramSefundamenrum Ecclefiæ, de qim Paulus ait: Fundamentum aliud nemo poteft ponere, praeter id quod po* fitumeftjIefusChriftus. atcphocmodo Chriftus perfemctipfumperpC'’ tuo fblus ftiftentat Ecclefiamtnec in ea fuftentanda ullo opus habetuel an* xiliatore, ueluicario : ncchas Chriftiuicarrj partes quifquam fibiarrogate • ac uêdicare poteft, fine manifefta in Chriftû blafphemia. Interim nihil ob* ftat quin fecundum Hieronymum, metaphorice SCminus proprie Petri^ amp;nbsp;reliqui Apoftoli dicantur fundamentum Ecclefiæ, propter certain ƒ• firmam teftificationem Apoftolicç do(ftrinæ,deunico amp;nbsp;perpetuofunda mento Ecclefiæ, Domino noftro lefu Chrifto. De quo Paulus:Superftrn* dîi fuper fundamentum Prophetarum amp;nbsp;Apoftolorum.Et Apoc.zi.Mu' rus ciuitatis habens fundamenta duodecim, amp;nbsp;in ipfis duodecim nomina Apoftolorum agni. Manet igitur unicum æ perpetuum fundamennim Ecclefiac contra portas inferi, Chriftus lefus filius Dei: fed nihilomintis omnea

omncs Apoftoli,amp; inter hos fine ulla peculian'spoteftatispraîrogatiua “ ctiam Petrus, appellentur fundamentû ÔC petra Eeclefiæ, eo quôd fua do* ârinanos no abducant à CHnfto:fed ad Chn'ftum adducfios, fuper ipfum nosædificcnt. HocfiTertullianus,Hilan'us,Chryfoftomus,Theophyla* duSjBafiliuSjÔ!^Athanafius fenferunt,quodipfosfenfifle ex uerbïs eo-rumfatisltquetjubi Petrum, aut quemlibet eius amp;nbsp;reliquorurn Apoftolo* rumfucceflorem,retinentem apollolicam dodlrinâ, uocaruntfundamen-tumEeclefiæ,ineofenfu diôlaipforum admittimusîfinuerôidem quod Sotus,de Petro Romanis pontificibus,tanquam capitibus Eeclefiæ, amp;nbsp;uicartjsChrift:i,ex Chrifti uerbis male intelleôis fenfiflè môilrentur, hune ipforum fenfum,faluahonorificentia, quæ eis debetur,repudiamus atque refpuimus.Non cnim in illorum,fed folummodo in Chrifti amp;nbsp;Apoftoloi S uerbaiuratifumus. Nam Afotici perfecutores Chrifti ôd Apoftolicædo* ârinæ, ficut nec propriè ut Chriftus, nec metaphorice ut Petrus ôd reliqui Apoftoli jfunt lux mundi gt;nbsp;fed meræ tenebræ î itanec proprie ut Chriftus folus,nccmetaphôricê ut Petrus amp;nbsp;reliqui Apoftoli ^funtfundamentum Chrifti Eeclefiæ,fed funt cius ruina,peftis ÔC interitus».

uerborum Chrifti, feiendum eft ueram 8Cperfeeftam Chrifti cogni* tioncm fitam eftc,in uera fententia de ipfius perfona officio. De fui igit cognitione Chriftus propofita quæftionc,difcipulos fuos omnes interro* gat, primùm non quid difeipuli ipfi,fcd quid alq homines de Chrifto fenti tcnt,dicens:Q.ucm me diCunt efle homines,fiilium ilium hominisfhic non 'inusaliquis,fed plures ex difcipulis,8C id quidêfinguli refpondent,quod liomines alios,inter fc diflentientcs,dc Chrifto fentire audierant. llli eniin dicebât: Alfj quidem loannem Baptiftam.altj ucrô Heliam, altjHieremiâ, autunutn exprophetis, Qiiæ diuerfæ de Chrifto fententiæin eo congrue bant,quôd Chriftum ratione perfonæ,folum hominem,ÔC nô etiam Défit rationeuerô officij,excellentem quidem doôlorem, fed non etiam redem ptoremamp;faluatorem mundiagnofeerent. Verùm Chriftus non conten* tushocrefponfo,multo plenioremfui cognitionemàdifcipulisfuisrequi* tens.denuô omnes interrogat,diccns; At uos quem me dicitis efler'Hic de \ una, amp;nbsp;unanimi omnium fententia, non omnes figillatim,fed unus pro o* mnibus,fi eut omnes interrogati fuerant, ôd quidem folus Petrus refpon* det,quiàChryfoftomo amp;nbsp;Auguftino,non dominus, fed os Apoftolorum

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diâus eft,T u es Chriftus ille, nlius Dei uiucntis.ho c eft,nô folum es filius

l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hominis,fed etiamfiliusDeiuiuentistnec folum exccllens do(ftor,fcd uni

1 tusctiamredemptorôôfaluatormundi Chriftus.Sicutaûtunus pro omni 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;busrerponderat,itauici{rim unus nomine omnium,hoc refpofum à Chri*

I ftoaccepit,quo Chriftus defefidemfif confeffionem Apoftolorum tan^ 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ueram,plena amp;nbsp;falutiferâ approbauif.Beatus es,inquit, Symon Bar Iona.

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ea eft em uera, perfeifta amp;nbsp;falutifcra Chrifti faluatoris agnitio SC fides, per

?uam aliquis à Chrifto bcatus efle prædicatur;ficutbcatum pronunciauit ’etrum SCreliquos apoftolos,quorum omnium nominePetrus Chriftum

1 confeffusfueratHuius egregiç commendationis tres grauiffimæ rationes i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;à Chrifto aïïîgnantur. Nam iÙa eft uera ÔCbeatifica cognitio ôd fides Chri*

i fti, quænon ex carne ÔC fanguine, ut ilia fuperior aliorum hominû, fed ex 1 cœleftisPatrisreuelationc exoritur.Caro enim SC fanguis,Sgt;L quecunq^ ex l hispromanat cognitio,aut potius opinio dcChrifto,regnûDci nonpof-\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fidebitSed Apoftolorum de Chrifto fides,ÔCorePetri édita confcffio,no

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ex carne fanguine, fed,Chrifto tefte,cxcoelcftispatrisfingulari reuela*

l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iione$fedaeft,hæcigitur,8lt; nonalia,eft uera ÔCbeatificafides Sfagnitio

Clinfth Deinde, ea cftbeatifica fides Sd agm'no Chrifti, fuper qtiam tani^ firmam petram itaædificabiturà Chnfto luaEcclefia, ut portæinferonnii aduerfus earn non fint præualtturæ. nam cm' porter inferorft præualucrint, ea neminem faluare potent, fed fuper fidem apoftolorum de ChnfiOjtan' quam firmam petram Chriftusfuam Ecclefiam feie ædificaturum promt' fir,contrauim amp;c potcntiani portarum infen'. Ergo bæc agnitiolt;2lt;fidcsa' poftolorû,quam Petrus confeflus eft de Chnfto, eft ucra Sgt;C beatifica Chri' ftf fides ÔC agnitio.PofiremójUera 8(. beatifica eft cognitio fides Clirifti, quam qui habenqtfs apoftolij acceptis regni cœlorû clauibus,remitrcndo peccata,foluuntin terra,quod fitfolutum ÖC in coelistqui ucro carent,ijsre tinenda peccataligantur in terra,quod fitligatum in coelis. Quarccunt eiufinodi fit non aliorum hominum,fed Petri SC reliquorum apoftolorum Chriftifides SCcognitio,fcquitur earn folam elle ueram amp;' beatificam.Hgc eft fimplex,plana SC germana uerborü Chrifti fententia,confolacione pk' niflima. quo magis deteftanda eft Afotica deprauatio, qua locöinfignem de uera Scfaluifica cognitioneSCfide Chrifti Joquentê,ad Antichrtftipet' nieiofamaclucftificam tyrannidem contraChriftiEcclefiam ftabiliendam Sotus detorquef, contendit enim petram in proprio germanofenfuno de Chrifto 6C uera in ipfum fide, fed de Petro SC de eius f ucccftbrc ordina-* n'o,Romano pontifice,tani^ fundamento Ecclefiaf SC uicario Chrifti,acct piendam efle.id uero quo argumêto nobis perfuadere conatur / QuiaiUa ucrba,inquit, Ego tibi dico, ÖC,Tu cs Petrus,6C,Tibi dabo claues,Petrum aperte delignanttStde eo omnia intclligerc,nifi recedamus ab ipfo contc* xtUjCOgunt.Ergo^ne recelîi't ab ipfo contextu Auguftinus,dc uerbisDo-* mini,fermone ijJpfe Petrus in apoftolorüordincprimus,in Chrifti amore promptifîîmuSjfæpeunus refponditpro omnibus.amp;moxrVnus promul tis deditrefponfum,unitasinrnultis.öC iterum, Symon ante uocabat:hoc autem nomen ei, ut Petrus appellaretur, à Domino impofitum eft,SChoc, ut ea figura fignificaretEcclefiam.Quia enim Chriftus pefra,Pctruspopil lus Chriftianusrpetra enim principale nomen eft^ideo Petrus à petra,noii petra à Petro.quomodo non à Chriftiano Chriftus,fed à Chrifto Chriftfi* nus uocatur. Tu es crgo,inquit,Petrus,8C fuper hanc petram, fcfftises,fuperhancpetram,quam cognouifti, dicens, Tu es

lius Deiuiui, ædificabo Ecclefiam meam : hoc eft, fuper ineipfum filium Dei uiui, ædificabo Ecclefiam meam. Super me ædificabo te, non me fuperte. Nam uolentes homines ædificari fuper homines diccbànt, Ego quidemfumPaulijCgoautem Apollo, ego uerôCcphæ. ipfeeftPetrus, à aln qui nolebant ædificari fuper Petrum, fed fuper petram. Ego autem fum Chrifti. Apoftolus autem Paulus ubi cognouit fe eligi, ôf Chriftum contemni, Diuifus eft,inquit,Chriftus f Nunquid Paulus pro uobiscn^ cifixus eft, aut innomine Pauli baptizati eftis f Qiiomôdo non in Pauli, ficnec in Petri, fed in nomine Chrifti, ut Petrus ædificaretur fuprape' tram,Sc non petra fupra Petrum. In his'ne igitur omnibus à contextu uer* borum ChriftireccflitAuguftinusf'Ergo neegenuinum fenfum rctinuif, inloannem tratftatu jo. Si in Petro non eflet Ecclefiæfacramcntum,non ei diceret Dominus,Tibi dabo claues regni coelorum : quæcuncp foluens in terra,crunt foluta in coelotSC quæcuntp ligaueris in terra,liga ta eruntS^ in cœlo.Si hoc Petro tantum ditftum eft,non facit hoc Ecclefia:fi autem K in Ecclefia hoc fit, Petrus quando claues accepit, Ecclefiam faneftam figni ficauit, quæeadem pofteafæpiftîmcrepctir Auguftinus,quibus tanquam magis propriam SC probabiliore uci borum Chnfti fententiam, utin i. lib. Retratftationu dixerat, exprimi haud dubie cxiftimauif. in quibus,fi Soto ingenuo homini credimus,a contextu uerborum Chrifti,SC ab eorum ger mana

mana fententiarccefTiffèputandus eft. Attamcn alteram fentenn'am Augt; guihnus non rcijcit, dtim liberam facit eleiftionem lecftori recipiendi probabiliorem : ÓÓ nos cam fiio in loco admittimus,fedtanquamab hoc præfenttloco alicnam hie non rccipinius. Chriftus hie defui,ncn de Petri cognitione difcipulos omnes interrogauit: SC Petrus nomine omnium, non defeipfojfed deChrifto refpondir:amp; Chriftus non cogmtionis Pc-tiijfeducræ fideiamp;^agnitionisChriftifrutftus SCutilitatcs commémora-uit. needifeipulisreliquis Chriftus edixit,nc cut diccrent Perrum elle pe-tram,fuperquam Chriftus fit ædificaturusEcclefiam : fed Petro unà cum Jcliqiiis omnibus, qui omnes interrogati, per os Petri Chriftum confelîi tucrant,interdixit, necuidicerent, quodipfceiletlefusChriftus. Atfi ea futifet fententia Chrifti, ut Petrum defignarct hoc loco amp;nbsp;conftitucrec hindamentum Ecclefiæ contra portas inieri, aut inter Apoftoios poftea difeeptatio de primatu nulla extitiilct, aut obortam poftea contentioncm inter Apoftoios deprimatu maiohtatc poteftatis, Chriftus uno ucr-bofedalfenarquc Apoftolis in memoriam rcuocalTèt,quæhic cum Petro, ad defignandum cum fundamentum Ecclefiæ ÔC principem Apoftolo-rumjoquutusfucrat. Verùm nullo uerbo huius loci mcminit,SC Apofto-lisex æquo omnibus primatum 8C maioritarcm regiam, hoc eft, potefta-të, fimplicitcramp;ƒ perpetuo uult ademptam. Nam maioritarcm fiuc primatum, fiucprincipatum ordinis,de Petro non negamus. Vndc â D. Augu-ftino Petrus dicitur, in apoftolorum ordineprimus ; fed nufquam primus uocaturin Apoftolorum poteftatc, in qua omnes Petro fuerunt æquales, Nec hie principatus fiuc primatus ordinis Petro hoc loco à Chrifto pri-nium confertur, fed cum ab Apoftolis an tea habuit, quam Chriftus dice-tct,Tues Petrus, ÔCfupcrhancpetram ædificabo Ecclefiam mcam. Nam ad principatum ordinis pertinebat, Chrifto ad interrogara omnium Apo ftolorumnominerefponderc. quod édita confclîîone de Chrifto Petrus prius fccit,quam in perfona omnium Apoftolorum, SC in figura Ecclefiæ, fxChrifto audiret, 1'ues Pctrus,Sd fuper hanc petram,æditicabo Ecclcfi-am nieam. Ratione huius principatus. Petrus in Adïis ex fcriptuns reli-quos Apoftoios admonct de ahquoalio in locum ludæ fufficiendo,ad complendum numerum duodecim Apoftolorum, quem tarnen nee ipfc ßlus digit, aut E)eo eligendum precibus proponir : fed hoe cum Petro rcliquiomnes faciunt Apoftoli. Ex huius eiufdem principatusofficio Petrus ftanscum undecim, ipfoscontratalfam criminationem ebrictatis ex-eufauit. exquibusapparetjhunePetri principatum non in dominando, fed ininiftrando fitum fuifi'e : cuiufmodi principatum, ctfi uerbis humili-bus,dum fe fcruum feruorum Dei uocat, præ fe fcrat Romanus Pontifex: reipfa tarnen cum nee habet, nee cum libi criam aptarct.nec talem principatum inter rcliquos adulatorcs Pontificis Sorus ei uendicat, fed eum primatu defendere conaf, quo hatftenus in Eeclcfia Dei omnia pro libidi ncfua contrauerbum Dei gercre atcijimmutarcfolitus fuit. Qiiod porro de interpretatione fcripturarum inhoccapitcinrercætcraair,nonanxiè difceprandum autcontendendum quid autor fcripruræfenfenr,dum modo uerumfit,quodafieritur. Inqua fententiafuiireAugufiinum,falfiflri-mum eft. Nam hoefemperfilt;inprimis agendum cfi,urienfusautorisfcri-pturæinueftigetur.quifiinucniri ÓCerui nequit,tumfatiseftinterprctatio nem obfcuriorûloeorûcfteanalogam fidci,ctfi cum mente amp;nbsp;fententia au torts non per omnia congruat. fiauteminterprerarto, iuxra præceptum Apoftoli,femper debetcfieanalogafidei, denera fide certo priusconfta-re debebitexmanifcftioribusfcripturiSjfecundum mentem amp;fententiam

112 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ï N C A P V T L X X X I I I T,

autoris teflé I'ntelledis. Non enim interpretatio obfcuriorum locoruffl anteapoteritfieri fecundum analogiamfidei,quamfidcmaliquis ueram fiabuerit. habere cam nemo poteft, nifi exfcriptun's. ad parandam autcni fidem ex fcn'pturis,interpretatio fecundum analogiam fidei,quçnondiMW habetur,fedadhucquacritur,inftituinon poteft. ergo ad comparandani fidem, fecundumCUIUS analogiam poftea obfcurioresloci exponantur, fcripturac funt interpretandæ lècundum mentem Sgt;C fcntenriam autoris, qui eft Spiritus faneftus. Atque prari'entis loci hæc interpretatio, qua Chriftus, 01^ non Petrus, intclligitur eftc pctra ÔC fundamentum Eccldi» immobile aduerfus portas inferorum,ca exprimitur proprius amp;nbsp;uerusfen fus iierborum Chrifti, Chriftianæ fidei maxime confentancus. Altera uero interpretatio,qua Petrus,ficutamp;reliquiApoftoIi,intclligitur,dicitur eftè fundamentumEcclefiac,propterdodîrinam tcftificantem Chriltum efteunum,uerum,0d perpetuum fundamentum Ecclc(iæ:eftquidemana' loga fidci, fed tarnen aliéna à uerbis amp;nbsp;fententia Chrifti in præfenti loco. Qjiæucrô praeter has tertia, non à lan(ftisPatribus,fed ab Afoticis iinpo' ftoribusafferturinterpretario,quaPetrum contenduntaliorum Apofio' lorum fupremum conftitui:0d fuper ipfum eius^ fucccn'orcm,Romanum Pontificem,tanquam uicarium Chrifti, ô6fundamcRtum,ædifîcariEccle' fiam Dei : ea quoniam ne(ç fentcntiac Chrifti eft confentanea,ncq5 analog ga fidei, fed ab utrifqp alieniftima,idcirco tanquam impiam reiicimuSjUns cum uicariatuamp; primatu Antichriftiano,qucm hac pcrucrfiflima inter-pretationeftabilirenituntur. Nam primatus fine uicariatus Romanipon tificis ex fcripturis, fiue iuxtafententiam autoris Spiritus Dei, fine iuxta analogiam fideiintelligantur,probari non poteft. Qtiare non à Deo Si filio eius lefu Chrifto^fed â Diabolo contra Chriftum Papatum fundatum enc,D.Lutherusedito ca derc propriolibro ucriflîmèamp; conftantiffînie aftcruit: ut Afotum infigniter impudentem effe oportucrit, quod Papatum ruentem tanquam à Deo amp;nbsp;filio eius lefu Chrifto inftitutum, contor-tis S)ipcruerfisfcripturaeinterpretationibus fulcircac fuftentare conetur. Nam qua locum Matth.id.cadcm pcruerfitatc deprauat ctiam in fequenti capite locum Ioann.21.de quo nunc agemus.

V^Bi primum Sotus, nenunquam uideatur attigifle Græca (nunquaffl cnim didicit)ex Roffenfi diferimen adducit inter ucrbaTfeiixotrijitl eft, rege, quo Chriftus femel ufus eft, SCßofr«, id eft, pafee, quo Chriftus bis ulus eft. ex quo diferimine uerborum infert, aperte poteftatem dari non docendi tantum ôd pracdicandi, fed regendi ôi gubernandi. Pn-mum fi tantu myfterium latitat in diferimine uerborum, non deeritetiam myfterium in diferimine nominumjquib. Chriftus eft ufus. Primum enint dixit, Pafee agnos meostpofteabis dixit, Pafee oues meas. Siigituragno-rum amp;nbsp;ouium diuerfis nominibus, diuerfos fubditos ucl populos ChriftS fignificareuoluilPe Sotus docuerit,noninficiabimur,amp;ucrbisdiuerfis,regendi Sc pafeendi, diuerfamuoluiftePetro tribuere poteftatem. Verbo quidem regendi regiam poteftatc, cuius inligne fit triplex diademaPon-tificis:ucrbo uero pafeendi paftoralcm dignitatem,cuius infigne fit pafto-ricia uirga epifcoporum.Sed heus Sote Aforate, quis tibieopiam fecitre-eedendi abinuiolabili tuac facrofancftæœcumenicæSCgcncralisTriden-rinæSynodiinfpirituS.legirimècongregatædeercro,quointcrtiafcftiO' ne ftaruit SC dccreuit,ut uetus SC uulgata editio, quælongo tot fceulorum ufuinEcclefiaipfa probatäfit, inpublicislecftionibus, difputationibus,

pracdi'cationibus, aut expofinonibus pro authentica habcatur, quod camncmo feijcere, quouis praetextu audeatuelpræfumatf uetusenim amp;nbsp;uulgata cditio, nonne utruncp uerbum Græcum, uno pafcendi uer* bo hic reddidit i Cur tu igitur Pontificiam tyrannidem ftabiliendi prae* textil, mutando pafcendi in regcndi uerbum , retjcis uulgatum edition nemf Verumquibusnon nifitragicaplacent,hoc etiam difplicere ne^ quit,quod ferê omnibus tragœdijs materiam præbuit : Nam fiuiolan-dum eft ius, regnandi gratia uiolandum eft : alqs rebus pietatem coli-to. Non folum enim diuina amp;nbsp;Humana, fed ueftra ipforum propria iura, in ueftris concilqs legitime,ut ialt;ftatis,in Spiritu fancfto congregatis, congt; dita,uiolare nihil ueremini, ubi tenuis duntaxat umbra Antichriftianae ty* rannidis tuendae apparuerit.Demus autem hoc Soto,quod fibi ipfe licen-ter contra propria iura fumit:ac7ir*g«xi'«|z fignificetnon tantum pafcere, fedamp;regere. Qiiæro igitur ex Soto, anficut paftendi,ita quoque regen-di poteftatemaChriftoacceperint, non folum omnes reliqui Apoftoli, fed quotquot funtfideles uerbi miniftrftid ft negaret Sotus,adducerem ei uerbaPauliiuxtauulgatam editionem, Atftor. 20. Attendite uobis fiC uni-uerfogregi, in quo uos Spiritus fancftuspofuit epifcopos, regere Eccle* fiam Dei, quam acquifiuit fanguine fuo. EnnonfoliPetro, fed omnibus uerbi miniftn's, quos hicpresbyteros amp;nbsp;epifcopos appellat, tribuit ofticiS regendi Ecclcfiam Dei. Quomagis obftupefcenda eftftupiditas Soti, hunc ipfum locum paulopoft adducentis, non tarnen attendentis, unà cumD.Pauloucterem editionem,regendi Ecclcfiam Dei poteftatem co-munemfaccreomnibus Ecclefiæ Deiminiftris. Si enim ferio fentit quod dicit,inqualibet Ecclefia proprium paftorem, proprium recftorem effe: quid attinebat hanc regendi fiucgubernandipoteftatem rcftringcre ad perfonam Petri, quae communis eft omnibus Ecclefiæ paftoribus,quo-rum officij multæ funt partes : ut,oucs perditas quærere, errantes reduce-rein uiam,la(ras foucre, faucias h'gare, amp;nbsp;id genus innumera, quæ fparfim Prophetæ amp;nbsp;Apoftoliin paftorum officio explicando enumerant. Imo uero, dieet Afotus, tu non tantum parum attentus , fed prorfus ftupi-duses in meis legendis,in quibus omnibus Ecclefiæ paftoribus,ficutpar-ticularis alicuius Ecclefiæ particularem curam,ita quot^ regendi poteftatem particularem omnibus concedo: Petro uero uniuerfalis Ecclefiæ u-niuerfalemregendi gubernandi poteftatem uendico. Audio : fed,quo id probes, non uideo. Verbis Chriftiprobo, quofoli Petro interroga-to, Diligis me plushis,ter dixit,Pafee oues meas:aperte enim fignificatur, alit^uid ampliùs quam cæteris ci tribuendum efte. Et quid hoc aliud, quamuniuerfalis omnium ouium Chrifti cura f Hoc tu quidem dicis, fed non probas. Adeo enim his uerbis Chriftus Petrum non conftituit uniuerfalis Ecclefiæredorem ÔC gubernatorem,adeo^ Petrus id in cam partem non accepit, ut præclarè fécum adum putaret, fi dignatione Chrifti poftremum inter Apoftolos locum obtinere contigiflet. Hifce enim uerbis Chriftus Petrum, qui Apoftolatus officio per abnegationem Chrifti Domini exciderat,in priftinum dignitatis locum reftituit. Nam ficut reliqui Apoftoli,itaquoque Petrus, primùm gratia Dei, deinde funeftio-ne Apoftolatus excidcrat. Recipiuntur i^itur omnes aChrifto refufeita-toamortuis, primùm in gratiam, remiffionc peccati per fidem refurre-dionis. Ioann. 20. Cum ergouefpera effet die illo, qui eratunus fabbato-rum,amp; fores effent claufæ, ubi erant difeipuli congregati, propter me-tumIudæorum,ucnit Icfus,ftcritcpin medio,SC diciteis, Pax uobis.6^ cum hæc dixiffetjoftendit eis manus Qi latus fuum, Gauifi funt ergo difei-

puli, uifö Domino. Deinde rccipnintur ad munus Apoflclicnm, bisuri'* bis : Dixit ergo eis lefus iteriim, Paxuobis : Sicirt mißt me pater,ita ego mirto uos. Hæc cum dixinct, flauit in cos, dicit eis : Accipite Spiri-turn fandtum. quorumcunque rcmifci itis peccata, remictuntur eis : qiio* rumcunque rctinueritis, rctenia funt. Petrus ucio quoniam grauius, quam reliqui Apoftoli, deliquerat, quo certior eiïét, Sgt;C de gratia Dei erga fc, Angeli rcfurretfiionem Chrifti, difcipulis eins, ó;' figillatim Pe-’ tro dicendam præcipiunt, amp;nbsp;de fuo Apoftolatu Chriftus ei interroga* to,DiIigismc plusquam hi, oucs fuas pafcendas committit. id quod Gloiîàm ordinariam fentire,Sotus negarenon potefh Trinæ,inquit, negationi, redditur trina confefÏÏo ,nc minusamori linguaferuiatquant tintori. Et fient fuit indicium tintoris, negate paftorcni : fie ofHcium a* moriSjpafcerc Domini gregem. Non igitur quia plus cæteris Petrus Cltriffum dilexit, ideomclior amp;nbsp;reliquis luperior,fcd ob id reliquisamp;J deterior amp;nbsp;inferior clTe oftenditur. Cur enim plus dilexit Chriftuni quant reliqui, nifi quia ei plus remifTum eft, quant reliquisf Lucæy* Cui enim minus remittitur, minus diligit. Cqi autem plus rcmifliint eft quam reliquis, is reliquis ccrtcdeteiiorfuiire conuincitur. Qiiare ntaior Petri amor erga CItriftum, Petrum non mcliorem, fed reliquis omnibus detcriorem fuille demonftrat. Ar quo Petrus alijs deterior elfe monftratur, eo ipfo certe non conftituitur aliorum omnium fupre^ mus dominus, multo minus uniuerfalis totius Ecclefiæ reeftor dC gu* bernator : fed recipiturSCdcnuo cooptatur in numcrum Apoftolorum, inter quos fteri poteft, ut Petrus amore CItrifti fcruidior, ntaiorc dili' gentia ÔC aftiduitate paucrit cues CItrifti : fed hoc non facit cum prin* cipem Apoftolorum , nec unum uniuerfalis Ecclefiæ gubernatorent. Alioqui Paulus elFcthoc nomine præferendus Petro, qui impulfii anio* ris CItrifti, quo ardentilhmo flagrauit, plus non foluni alrjs Apoftolis, fed etiam Petro ipfolaborauu in Ecclcfia Dei. Sed ut tandem fincni huiclocointponam,ad Ephehos 4, fcribit Apoftolus, CItriftum afeen-' difteinaltum, èC dediffe dona hominibus, alios quidem Apoftolos,a' Iios uero Prophetas, alios autem Euangc’iftas, alios autem Paftoresac Doeftores. Nufquam dicit Petrum fuifle doeftum, fummum Paftorem:ff^d Petrus CItriftum uocatPrincipentpaftorum. Petrusigitur fenon prapO' nit paftoris nominealijs, fed fefe reliquis æquali ordine annumcraf. quicunque merentur appellationem paftoris, illis Chriftus non minus quam Petro oucs fuas pafcendas præcepitrfed in reliquis paftoiibus,oucs pafeenJi diligentia ôfalîiduitas, cos nonconftituit uniuerfales recQores uniuerfæEccleGæzergo nec Petrus per hoc retftor gubernator Eccle-fiæconftituitur. Scio, quidab Afoticisadlocumad Ephcfios4.rcfpon' deatur, uidelicet CItriftum dedifte alios quidem Apoftolos,alios ucro paftorcs, fed mcdiantcminiftcrio (fic enim loquuntur) dC autoritäre Petri. Ergo'ne Petrus conftituit ÔC ordinauit Apoftolos f Qj,ros ergo apoftolus Petrus elegit 8C conftituit, ad quern non pcrtinebatfuflicercin locum ludæ,qucnt ipfeuoluifrct,fcd qui Deo probaretur: Aeftorum r poftolus Paulus nonfolum obfcuramopinioncm,fcd ntanifeftam acciP fationem pfeudoapoftolorum ad Galatas confutaturus,cx profeffo difpu tat,fe apoftolatus officio nihil efte Petro inferiorem,nec fe fuum apoftola* turn à Petro,neep quic^ quod pertineret ad apoftolatus fine fundioncm, fiueautoritatem accepifte à Petro, Qirareuana funtfomnia,amp;' merpnuga; quæSotus hie garrit, de Petriprimatu amp;nbsp;rctftoratu iupcr unmerfambc' clefiam Dei, ex loco Ioann.12. Pafee cues meas. Qiiod uero Chryfoft^' nt us di*

lt;nus dicit,Totiusorbis curam Chnftiim demandafie Pctro ; Anguft»-nuSjPctro Dominus pafccndas poft rcfuneóioneni owes commcnda-uiniiocnihil ad prindpatum pnmatum Perri pontincis Romani.Nain fC rcliquis,quofcunqucuoluit clFcpaftores, oues pafccndas commen* dauitjicdperhocnonconftituitaliorum prindpcsA^oinnibus Apoftolis cuiatn totius orbis demandauir,diccns:lte in uniucrfuni munduni,fiC predicate cuangelium omni crcaturæ:nccproprcroa conftituit cos talcs redores, qualcm redorem ecclefiæ uniuerfte Petrum à Chrifto côftitutum fuilfefingitAzotus.

LOcusLucgt;c2.cadeni artcabAzorotradatur,qua præccdcntcsdurt» quidenimuelinfulfius uclimpudcntius eft,locum hunc dcrorquerc adpriinatum Perri ftabilicndum fupcrreliquosApoftolos arque uniuer-fam Chrifticcclcfiam , amp;nbsp;quidem eum primatum, qualcm fibi tyrannice in ccclefia ufurpar papa Romanus fChriftus prædicit Petro £( rcliquis Apoftolisipforum lapfum.acne lapfi colliderctur, fed crigerentur rurfus, id luit intercefsionis Chrifti, non ptopriæ ipforum uirrutis : idco non fo-lum pro Petro, fed pro rcliquis ctiam Apoftolis orauir, qui crcdituri funtper uerbum corum in Chriftum. Qt’od aurcm de Perro pcculiari-terdicir, Egorogaui protc,ne dcficiathdcs tua: habetfancaliquid fpc-/ ciale.namfpecialis fueratfuturusetiam lapfus Petri, nempe trina abne-gatio ChriftiDomini fui, ne igitur grauifsimi peccati pondère opprimc-retur,Chriftus Gcut prædicit Petro luam ruinam,ira in cum cucntii ipfuni confolatiir, uthacconfolationefefecontra defperationcm poftca fuften-taret.adrjcitpoftrcmo, quis debcat redirefruClus ex ruina conuerfio-nePetriadomnesalios miferos pcccatores in Chriftum credenres : utni-mirum Petri grauifsimedclinquenris cxcmplo confirmati,nondcfpcrent ftiamfiiorum pcccatorum ueniam, huncenim oftendit Paulus cife fru-dinn conuerfionis maximorum pcccatorum,ut alij horum cxcmplo con* cipianr certain fpem nbsp;hduciam rcmiisionis dclicftorum fuorum, iffim.u

Certus fermo Si dignus, quern modis omnibus amplccftamur, quod Chri ftuslefus ucnitin mfidum,ut paftorcs faluos facerct, quorum primus ego fum, Vcrùm idco mifcricordiamfumadeptus, utinmeprimo oftendc-ret lefus omnem elementiam, ad exprimendum exemplarijs quicredi* tari eflent in ipfo,in uitam æternam. Qiia dcrcSiChryfoftomus admo-dum eleganter in hæc uerba fcribit : Dei mifcricordia humano generi Hom.t.ia prouidentiam faciens,amp;bcncgeftafanlt;ftorum. Si pcccantium ncgligcn-tiamin melius commutauit,ut aliorum uulnera alqs prouidcant fanita-tem, amp;iufti naufragium fiatpeccatoriftabiliorportus. quando cnimiu-ftum pcccalTelegero,amp; poenituifte, non iam dcfpcrabo de mca falutc. Ec inox: Propter hoc cnimamp;gratia Spiritus non lolum bene gefta fanefto* ruin, fedÔC ncgligentias memorauit. Non autem propter illos tanrum confenbiuoluit, (cd propter cos qui fortefimili pafsioni obnoxij crunr. De hoc igitur non folius Petri, fed 8c quorumuis aliorum fancftorumla-pfii amp;nbsp;conuerfionis frutftu concionatur Chriftus, cum air:Et tu con* uerfusaliquando, confirmafratres tuos. Qiiam confolationcm dulcifsi* mam Sotus fua Afotica deprauatione nobis cripit. Si in locum huius confolationis,nobis Papifticam tyrannidem fubftituit,dum hæc uerba Chrifti,Confirmafratres tuos, interpretatur deplenaria Si abfoluta foil Petro,8C ipfius fucccllbri,débita poteftatedcccrnendi incontrouer-fijsfidei, fine expreflb uerboDei. fic enim ait:Meritô cxigit, ut ad u-

num tandem pertmeat fideiin omnibus confirmatio utunus ultimus ßt index,amp;unitatis conferuator, Sihocnondietnecefîànum, nequaquam uni præcipcretur,Côlîrma fra tres tuos. at hoc non foli Petro, fed amp;nbsp;di,Sc Paulo,ÔC multis alijs dicitur,qui infigniter lapfi,6Ca Deo in gran^rc' cepti,fuo excmplo fidem remifsionis peccatorum conhrmarepoilunf,öc deb êt.Quod de Marco Silueftri proximo fuccellore affert,quanrö podc* ris habeatjhifee uerbis Chrifti ^bandi primatO Petri SC Romani Potincis, hæc quorundâ ucterS fcholafticóru uerba oftendût:Per ilia uerba Chnft, Cófirmafratrcs tuos,prçcifenopoteftoftêdi,qjChriftusfeceritbeatôre trû prælatû QC principem alioru. Et id co fi inueniant fandi exponereucP bailia deprimatuPetri,tenendum elf quidem, quôd fenfusille fit ucnis, non tarnen tanquamfenfus litcralis uerborum illorû Chrifti,fed tanquam fenlusmyfticus: cuius ucritas ex aitjs uerbis Chriftiliberaliter inteliccns poteft fufficienter oftendi. Vbietfi,cum Azoto,deprimatuPetrierrent, tarnen nobis tacentibus A foto relpondent ad locum Luc.22,fecundum h'-’ teram non polîè intelligi de primatu Pétri ÔC Romani pontificis.ergo cti' amfi efletaliquis primatus Pétri, ad eum tarnen probandum hune locum Sotus fruftra adhibuifte cenfendus. non enim myfticus, fed folus litcralis fenfus in rebus dubqs probandis admittitur. Quos prætcrea locos conge rit ex loanne SC Aeftorum lib.nihil conferunt ad primatum Petri proban--dum : nih ijfdem de caufis ôi. rcliquis apoftolis, ÔC inprimis D.Paulo,cun-' dem primatum aflerere uclin

Qliàm dextre explicuerit,6Cad fuum inftitutum Sotus accommodaue/ rit tres illos locos, Matt.uî. Ioan.21. Luc.22. fan's opinor oftcndimus.inea fuainfulfitatetantopere fibi placet, ut in illis fuis feripturarum depraua-tionibus inculcandis,leciorcm tantum non cnecetSedIccftor prius degii ftatainfulfitateSoti,hæcincoditaipfiusblatteramcntahauddubicrcfpii-' et.Qtiare omifsis reliquis omnibus, ad duo tantû uerba rcfpondcbo:nam ad reliqua fuprà relponfum eft fan's. Primum cft,quod ait : Vnde amp;nbsp;poft refurreeftionem ab angelo,ut infignis, inter cæteros nominatur, ôi ab eo, qui pro cul dubio reliquis erat præftân'or,Ioanne plurimum ddatum efle, idem ipfc feriprit. quum enim audiffent non effè corpus Domini in monU mento,currebant,inquit,duofimul,Petrus fcilicet ÔC. Joannes : 6Cillealins difcipulus præcurrit citius PetrotSC uenit ad monumentum,no tarnen in' troiuit,quoufcp Petrus ueniret, amp;nbsp;introiret.Et turn, inquit,alius,qui prias ucncrat, introiuit.Nonuidcs quantamilli exhibeat Joannes ille,quifuptf pctftus Dominirccubuit,reuerentiamf'Qiiod n'moris erat,ne Joannes/n* grederetur fepulchrum,hoc Sotus ôf ipfe uenerabundus honoris erga Pe trum fuiftè délirât. Ac ut hic aliquid honoris Petro Joannes detulcrir, qno ipfum primum pafTus eft introire in fepulchrum, num propterea eum principem Â^fummum apoftolorum,atqueuniuerfæ ecclefiæ caputagno uitCAut fi primum inOTcdifepulchrû, eftpriuilegiûprincipis Apoftolom ôf capitis totiuscccleuætcur mulicresaufæfunt Petro priores ingredü^ monumcntum,6Cfibiuiurparc honorem principis Apoftolorû Séiiican) Chrifti.^Quis crederet qugfo tam pucriliter deJipere hominê fenê,nifi de“ raretf'Dicit,ab angelo Petrû ut infîgnê inter cçtcrosnominari plane ut m* fignis nominat,nempeinfignis prç reliquis apoftolis peccatonPaulome-* lior erat Juda proditore:abncgator enim erat, 8é pcriurus,ôf ob id defpera tioni proximus.iubent igitur mulicres apoftolis rcnunciare rcfiirredonc Chrifti confolationis gratia : qua quia maxime indigebat Petrus ,utpote infignis peccator,ideo nominatim Petro renuncianda præcipiturrefuse/

b. I A C. B E V R L r N r A N N o T. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«7

âio ChriW, nihilhtc de honore, nihtl depn'matu, nihil de uicariatir, nihil depontificatii Petri agebatunfed pax SC tranquillitas confeientie cûm re-* liquorum apoftolorum, tum autem inprimis Petri quærcbatur. eiufdem farinæeftSChæc deprauatiouerborum Chrifti ad Petrum diccntisloar; ji.Tumefequcre.Qiia inrefnixtaSotigloHèmajInhocmagiftcrio SCpre-lacionc. loannes ipfc dicfîum Chrifti de gcncre mortis intcrprctatur,quo Petrus fecuturus erat Chriftum. At Sotus non imponit fuis pontifteibus Chriftineque Petri hancfequelam : ideO earn non deignominiofa morte, ncquequa Petrus fccutus cft Chriftum, fèd de fuperbo magifterio, am^ bitiofa prælatione 6C dominatione interpretatur, qua tota cedefia prn,rcgt;gt; lüta ad pedes defixis ofeulisChriftianamobedientiam fcilicet fubic' âionem profiteatur.Qin's non uideat, Afoticos iftis fuis impijs cauillatio^ nibus Deum amp;nbsp;ÔC homines ridere fquot; Sed qui habitat in cœlis,uicifsim ride* bit eos,amp;; fubfannabit eosin conipceftu uniucrft orbis terrarum.

Qiiæ Petrus nunquain habuit,ad fucceftôrem iure hæreditarto deueni* tenon poftunt,etiamfi concederctur aliqua hæreditariafuccefsio. Prima* tum autem poteftatis Petrum non habuiftè, nos fupra' oftendimus,confu* tatis deprauationibus ACotids. ergonulli funt fùcceftbres Pétri, qui de prim atu à Petro iure hæreditatis accepto gloriari pofsint.non cnim talcm pnneipatum Petrus unquam habuit.Et fi maxime probaret habuiffcjpro* bandumreftaret, numnamrediret ad fucceftôrem Petri,anuerô cumPc* triperfonafimuldefînerctr'Etfi rediretad fuccefsorcm,nondum proba* tum eftjicgitimum hærcdem cftcRomanum Pontificcm. Crede mihi So* te, plura tibi probanda funt, priufquàm nobis perfuadeas Romanum Pontificcm iure diuino elfe caput eeelefiæ amp;nbsp;uicariurn Chrifti in terra, bed firmifsimum fundamentum eft, Petrum fuiftè principem apoftolo* rumamp;caput uniuerfæeeelefiæ:idneque uiuusneque mortuusunquam probabis.

VTEeeflâriô cft in ecclefia uniueriâli, amp;nbsp;in qualibet particulari unum ca -.N putlefusChriftus,quiinuifibili fua præfentia manifefte gubernan* doccclefiam,plusproficit, quàm infinita capita uifibilia pontiheum, pu* gnantia décréta cum uerbo Chrifti proferentium.Cætcrùmfi Pô tifexuel* let elfe caput ecclefiç uniuerfalis,ficut epifeopi reliqui funt capita ecclefia* tum particulariû,n5 dominatione in clerum,fed inftif utionc in uerbo Do* tiiini,terri poflèt ut diccretur caput ecclefiç. Qiianquam haud fcio an unus quifpiam uniuerfalis totius orbis eeelefiæ adminiftrationi fuffîccrc pofsir: ^'ob id non uidetur è re eftê cccleftç,ut per unû adminiftretur ecclefia uni* ticrfalis.Nec cft quôd nobis omnipotentiam Dei hoc loco Sotus commen detfeimus Deum nihil non poftè : fed ex ijs quæ poteft,ca folummodo fa* tu quæuultiiuxta illud,Qiiçcuncp uoluitfecir.In ecclefia autem ea folum* uiodo faccre cenfendus cft, de quibus manifcftum extat ipfius ucrbû. De uno uifibili capite,uicario Chrifti,nullum manifcftum extare uerbumDci, fatis fuper^ oftenfum eft antea. Ergo Deus non regit ccclcfiam fuam uni* ucrfam uno capite,uno paftorc, uno uicario Chrifti uifibili, præfcrtim eo quifibi ius SClicentiam fumât, abrogandi SC mutâdi inftituta Chrifti uer boeius contraria ftatucndi.quod Romanum Pontificcm facerc,flemen* diano clarius eft.Quæucrô exuetcriTcftamento afferr, cuius Ecclefia an* gufiislocorum terminis crat circumfcripta, nihil faciunt ad probandum uniiierfalem totius orbis ccclefiam, fimiliter per unum lùmmum facerdo* ton hominem adminiftrandam,5Cc.

INgcns mcndadum hie cfFuriuit Sotus,fi fiiccciïbrcs Petri, adeoqucPc' triiin ipfiim fenrit agnouiffc Patres talem uicarium Chriili, qualcs iiifa* rij multis iani fcculis in eeclefia fiiercRomani Pontihccs ; holies ilti S^ad* uerfarij Chrifti in uicariatu fuo fucrunt, atque etiamniim hodie funt, Juni erudclifsime pios omnes perfequuntur, ôdimpqfsimèpcrucrtiintdiuinaî ordinationes; ô^locoucrbiDei, docentdoClrinasdacmonioruin. lucre dim pq Ôi. dotfli epifeopi Romani,qui nonfolum uerbo SLuira,fed 5.'mor icconfefsifuntfidcmChrifti.quarenonimmeritoS.Patrcs plurimumho* noris propter conftantiam in retinenda fynceritarcdolt;5îr!næ hJeicisdc' tulerunt. Sed has laudes, hæc tanta encomia fibietiam uendicare iaruaî illas,ôdluposuaftantes ouileChrifti Domini,plufquam diabolicacftim' pudentia. Qiiare Sotc,nifi impudentifsimus efles adulator, niinquam anderes tuis Pontificibus tribuere, à quibus longifsimè abefle, rcs ipfa oliendit. Omnium ætatum ôd temporum teftimonia, quibus pofteafe demonfiraturuni promittit uicariatum ÔC primatum Pétri ôd Romano* rum Pontiiieum, eaaliquid ad probandum ponderishabcrcnt,fifcnpr^' rae facræ èiuerbiDeifuffragijsnon deftituerentur: quac puriorisætatis teftimonia producer, nihil minus probant quàm AfoticorumPontincuin antichriftianum uicariatum.

IRenæi teftimonium non confirmât RomaniPontificis uicariatum,fed commendat autoritärem Romanæeeelefiar, proptcrca qiiod iifquead irenæi tempora confcruataeftquæab Apoftolis eft traditio. Conferuati eft in hac ecclefîa ueritas prpdicationis Apoftolorum. fient igitur omnes ncceftariô adftringûtur ad dotftrinam S)C fidem apoftolieam ; ira ôC ad cant ccclffiam ,quæhancdolt;ftrinarn Äffidem conferuar. quare tantifpcrdtmi eeclefiaRomana eonferuauit hanc Apoftolieam dotftrinam fidem,ad earn omnes conuenire obligabantur: ficut amp;nbsp;ad reliquas ceelefias, quæfi' militer fynccritarem apoftolicæfidei amp;nbsp;dotftrinæretinebant. id quod non cbfeurèinnuit Irenæus, eumaif.Sed quoniamualde longumefi-, inhoc tali uolnmine.omnium ecelefiarum enumcrarcfuccelsioncs,Stc.figiiiHfai cnim, qnàm Romanæ ecclefiaenon minus aliarum ecelefiarum ordinäres epifeoporum elfe fuecefsiones,qui retinuerint ueram Apoftolorumh* dem Si do(ftrinam;ad quas ob id non minus,propter candem fidem Sido* tftrinam Apoftolorum adftringebantur homines,quàm ad ccclefiam fto' manam.Monftret nobisSotus in Romana eeclefia dotftrinam SCfidcma* poftolorum, detnobisin eademfide Si dotftrina apoftolica fuceelTorcs Petri Si Pauli : turn fanènos adiungemus Romanæ ecclefiç: idi^ ut farfi' mus, mandato Deiadftringimur, quo alligatifumusaddotftrinam âJfi' dem apoftolorum. Si ad quamlibet ccclefiam, quæ hanc apoftolieam do* cQrinam Sifidem profitetur. Hocfibiuult teftimonium Irenæi, quodko* manam ecelefiam omnibus comendat propter docftrinâ Sifidem apofto-* licam : ca fi non folum careat,fed iplâm etiam perfequaturRomana ccclc* fia, id quod hodie facerccernitur, nihil Romanæecclefiçdebcmus, pr?quot; terquàm ut cam tanquam fedem antichriftianam fugiamus Si deteftcmiir» Anaclcti cpiftolarum dubia fidesauroritas leuatnos rcfpondendi fi' bore, ac ^um Sotus ipfc his firmirer niti non pofsit, quid opus craclUisirt medium addutftislccftorifaftidium augeref

SI ram plana Si perfpicua eftent Cypriani uerba , ad comproban* duin errorem Afoticutn , de primatu Romani Pontificis, qnæ hodie

hodiceft tyrannis anddirifb'ana, in îjsadfüam fentcndam, contra mub toi'ümaltorumfentenriasjquashicobiter attingit, torquendis tantopcrc nonlaboraret. Ambigua ad probandum nihil conduciint. Sotus ipfc fategt; turinultadehaccaufafcrïpGfTe Cypn'anum, quibus purent aducrCahj ecx clcfiæfeadiuuarï. ergo cum fint ambigua, Soto ipfo confitcnte, ÔC tarnen fcnonnificcrtiflîma SClucidiiGmaallaturum fuprà cap.ss.promiferit, qua iciilhrcpromilîis uolui't,hæcprætermififledebuit. Cyprianusfchifmatu amp;hærefum caufas efle diciqdum ad ueritatis on'gi'nem non reditur,ncc ca put quæritur J nec magiftri cœleftis dotfîrina feruatur. Vbi primus bic eft error Afoti notandus, quod uerbaCypriani, quæ de re una loquun-tur,intelligat de tribus rebus diuerfis, atque itarem unam amp;fimpliccm difeerpitin tres diuerfasres. nonenim res alia eft, ad ueritatis originem non redire, ÔC caput non quærere:fed Cyprianus de unareloquens tri bus diuerfis orationis formulis, quarum femper pofteriore expJicar prio* rent. Hine accidunt haerefes, quod ad ueritatis originem non reditur. Qiiid eft ad ueritatis originem non redire C caput non quaerere» Qi”d autem eft, caput non quærercf Magiftri coeleftis doeftrinam non ferua» re.VbiCyprianus deuniuerfa Chrifti dodtrina facrisliteris comprehenfa loquitur,pofteaoftenfurus ubi origo ueritatis,ubi caput, ubi doeftrina cœ Icftis magiftri quærenda,compcndiariam uiam nobis monftrat,ecclefiam ædificatam,non fuper Pctrum,fed petram qui eft Chriftus, ut fuperius degt; iuonftrauimus,inqua ecclefia Petrus ,amp; reliqui apoftoliaccepereclaues ligandi amp;nbsp;foluendi,hoc eft,parem per omnia poteftatem. in unins tarnen Petri perfona, hæcuna poteftas data eft omnibus, ut uniras Pcclcfiæ, amp;in ea omnium miniftrorum commendarctur. Sicut difertè dicit Cygt; prianus:Sedexordium ab unitateproficifcitur,utecclefia una monftre* tur.non autem ut Petrus primas Sd reliquorum apoftolorum princeps ôd dominus oftendatur, ideo mox addit:Etbeatus apoftolus Paulus hoc facramentumunitatis oftendit, dicens : Vnum corpus, unus fpiritus, una fpes uocationis ueftræ, unus Dominus, una fides, unum baptifma, unuS Pens. QuamunitatemfirmitertenereSC uindicare debcmus maxime e-piftopi,quiin ecclefia præfidcmus,utcpifcopatum quoque ipfumunum • atqueindiuifum probemus. Qiiod perperam Sotus accepit de uno toti-usecclefiæcpifcopatuôCepifcopo. nam epifeopi ipfi, quomodo debent cpifeopatum unum amp;nbsp;indiuifum probare f An ut fenrianr,unum elfe uni* ucrfalem uniuerfalis ecclefiæ epifeopatum d nihil minus uoluitCypria* nus. fic eniminter epifeopos non eflet unus Sdindiuifus epifcopatus,fi unus effetuniuerfalis,reliquiueroparticulates, epifeopiôdifta diuerfitas effet deftrudfio unitatis, quam Cyprianus etiam requirit in epifeopatu præfidentium in ecclefia. Seipfum igitur Cyprianus explicans ait, Epifeoj patusunus eft,cuius afingulis in folidum pars tenetur. Quafi dicerct : No funtmultiôd diuerfi epifeopatus,fed ficutDeus unusgt;fides una,bapti* fma unum eft, itaunus eft epifeopatus. de quo epifeopatu, quotquot funt inecclefiaepifeopi,nonunus magis eft epifeopus quam alius : fed quan* turn unus honoris amp;nbsp;poteftatis epifcopalis habet, tantum amp;nbsp;alius habere cenfendus eft.Nec cuiquam hoc loco ullam prserogatiuam ratione epifeo patus, quiunusamp;fimplexeft,prOmittitCyprianus,nccfinit effe uel Pe* tium,uel Romanum Pontificem uniuerfalem totius ecclefiæ cpifeopum. id cum abaltjs, turn à nobis exuerbis Cypriani per calumniam dicere, non diceret Afotus,nifi non tantum iniquifsimus calumniator,fed 2d præ* terfcripturæfacTæ,etiam fandlorum patrum didtorum impudentifsimus deprauator effet, ficutLed!or per fe facile rcliquorum Cypriani didlorum deprauationcs depræhendet.

NOn video quid finm'tatts habeant ad primatum Romana: ccclc* fiæprobandiim Cornclq amp;nbsp;Lucq dicfïa, quæ hiccitantur. acjmpiquot; us fuerit èc blalphenms in fuos antecellores Gregorius epifcopus Roma* nus,qui non dubitauit,eum,qui fe uellethabcri uniuerfalem amp;nbsp;cumepifcopum,uocareantichriftum,auteiuspræcurforem. Talk’s igiw^ facit omnes fandios patres Sotus,quód contendit fuiffe approbatorcs aiv tichriflïani prim atus«

OBortis cotrouCrfiis ccclefiafticislicebat, quôcûcçlibebatcaufasfuas partibus iudicâdas deferrezSC propter ipetflatam pietatem amp;iidcffl, Romanæ ecclefiæ epifcopi ferè deligebantur : at^,ut fieri confiieuit,in tP tubs magnificælaudes ipforum celebrabanturhonoris caufa. Exhocho' Hore Romanis pontificijs habito ab alijs, qui ipfis fuanegocia dijudicäda concredebant jCœpitabambitiofis exigipro iure, ne quis contröucnhs in religionis Caufa dijudicct,pr^ter Roinanum Pontificem.'cüm tamênpo fteriores pontifices nec dOtHrina äpoftolica,necfide uera Chriftiana,nrc pietatc,neCullis alijsrebus inftfuÀfuerint,quae neceflàriô ad tales cofl' trouerfias din'mendasrequiruntur. Quare cum prj eflent Romani epi^co' pi, uerbis eos laudarunt omnes pij,amp; coluerunt ut patres : mutatis auto” dodlrina moribus Romanorü Pontificum,nihil præiudicat nobis aliû' rum exemplum,quiipfi etiam Pontifices Romanos, fi adhucfuperelîcnt, ob impictatem contemnerent,

ÏDcmiudicium faciendum eft de Ambrofij,Auguftini,ChryfoftórniS; reliquorum di(ftis.Nemo horum eum primatum dédit Romano Ponti fiefiquo datOjdeprehenditur Romanus epifcopus eile antichriftus. Hit' ronymus Damafum omnium opinione redlefentientem detrinitatercóe etiam fibi cum fequêdum proponit,re(ftecp clamitat,Si quis cathedra? Pc' tri iungitur,meus eft. cathedram autem non tantum intelligitlocuni Séfc' dem Romanam,fed dodrinam apoftolica, fine qua, qui iungif foli cadit' di e Petri,hoc eft,Romanæ fedi, meus no eft,quia ne^ Petri cft,ncq3 Chn fli. Summa, quicquid laudabiliter, præclarè,honorificé ÔC magnificedifit de ecclefia Romana,Sc ipfius epifcopis,id fir propter fidem Sc dodtrinam apoftobcâ:quaamiiia,eamlaudê6C nominis celebritatê tuen St' fibiuefl' dicarcno poteftRomana ecclefia,SC qui iV éâ præfidct fummus Pontifex, Annota TA in capvt 5ccv»

CVr præterit concilium Nicænum,in quo Romanus epifcopus, no uf fummus,in fupremo loco collocatur, fed inter patriarchas quartus d locus aftignatur ƒ quod fine iniuria fierinon poterat,fi ei debebatur prf mus locus,ranquam tenenti primatûin uniuerfa totius orbis ccclefia.InE-phefino primo præfidet Cyrillus,in ftcffdo Diofcorus,ambo Alexandrin! epifcopi. lam turn in primo Ephefino concilio Celeftinuscccpitaffcclare primumlocum : quern cum apertepetere SC occuparenon änderet, diisiquot; mulanter irtepfit. Nam miisislegaris, Cyrillo præfidi fuas partes delega* uit: utquodin perfona pro pria non pofuit, in aliéna tantifper præfiderct, doneefubmOtis peruim SC iniuh'am alifs, prætcxtu primatus Romanx fediSjin Omnibus concilias primum locum occuparet.Cuius humilirarisSi æquitatis pontificig domumenta funt pofteriorum temporum concilia» Nec unquam defuerunt, qui corrupti honoribus amp;nbsp;munehbusPontifi'' eum ambition! promouendginferuierint. Nam non Romanns Pontifex, fed folus Cyrillus Alexandrinus fuerat atfturus præfidcm concilij Ephe» | fini, Nec Cyrillus praefidendo fundus eft uicibusRomani epifcopi»

D, I AC, B EV Riz I NI A NN OT. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ni

(non cnfm praefuturus erat Romanus)fed quod Romani epiicopi fenten* tiam à legatis renunciatam recitauit, tanquam alten'us cm'ufpiam ex ordi* ne epifcoporum.ita Cyrillus uices eins geliit. At Sotusfraudulentus impo fto’r nonaliter narrat Cyrillum egiHe uices Romani epifcopi, acfi non Cyrillus, fed Romanus epifcopus tiierit praefuturus, fed propter abfentiam fuas partes Cyrillo demandarit. atep ita in perfona Cyrilli uices Romani e^ pifeopigerentiSjEphefinum concilium manifelteprimatum eius agnouiß fe. quod eft palpabile mendaciu Afoti, Nec minus habet uanitatis öd frau-dis, quod de concilio Chalcedonenfi referr,legatos Leonis Papæ primum femper locum tenuifle.nam maliciofe Ôd fubdolè reticeqqua occafione fa-dum fit,cum antea Romanus in nullo unquam concilio pracfedilfet, hunc honorem tum omniû primo fumma contentione pgrè ab Imperatore Mar tiano impétrant. Nam inftituta fynodo Chalcedonenfi, de praefide incidic nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r

controuerfia. Ac Romanus quidem petit fe ab Imperatore pracfici,nonius aliquod antiquum, quod nullum habebat, allegans, fed Orientalium, qui in Iccundo Ephefino concilio pracfederant,imporunitatêpractexens, qua plura turbarint quàm fedarint, Qiiare ne idem in hac fynodo accideret,o-pns effematuro Ôd graui moderatorejquem fefe præftiturû pollicetur Ro-inanus, fi Imperator ipfum conciltj praefidem conftituat. ita nullo iure Ro-ntanus epifcopus, fed precario primum locum in concilio Chalcedonenfi onnnuit,quo pofteafaep e caruilfe,fubfequentia aliquot concilia teftantur» aciiculpaparumbeneadminiftrati oftîcij praefidis in Ephefinoconcilio, Orientales, qui ius quoddam prælidendi ex prçfcriptione habere nideban tnr, præfidendifuntftione cxclufit : quanto magis Romano Pontifici adi-mendum erit,quicquid iuris fibi per tyrannidem uendicat prçfidendiin o-ninibus conciltjsicum præfide Romano Pontifice,nunç poflint elfe liberç uocesreliquorum epifeoporû: quorum nullos admittit, qui ipfi iureiuran-do non fint obftritfti.Quid enim intereft,fiue celebreturconciliû,fiue nullum celebretur, cum folus intra ôd extra concilium pro fua libidine regnet

G Raues uero caufas, propter quas neceflarius eft primatüs Rom.Pon-tiheis, Prima eft, utuniuerfales fynodi congregari poflint. Qiiomo-do enim,inquit Sotus,uocari poflunt omnes epifcopinifiafuperiore, quo modo contineri C Si enim cuilibet liberum erit uenire,aut non,nullum potent conciliG fieri. Quid igitur obftabat,quo minus fierent uniuerfalia con cilia, Nicenum,Ephefinum primum,öd alia,cum nomen primatüs Roma-niPontificis adhuc elTetignotumflmperatores foliti fuerunt couocareiy-nodos.horumimperiuimpunedetredf are nemo poteft,nelt;^debet.EtPa pahærcticus,nûmnam contra femetipfum concilium congregaturum pu-temus f aut ut primas,öd cut reliqui omnes funt obnoxtj, patietur aduerfus fe ferrifententiam f Qiiare haec eft nulla ratio neceflîtatis primatüs Romany ccclefiæ öd ipfius epifcopi.nam quod fecundum concilium Ephefi'num Panes inChalcedonenfi concilio congregati,ualerenoluerint,quianec Apoftolica autoritäre coaeftum, nec rite perarftum eft:ibi Apoftolica auto ritasnonfignificat Romani Pontificis autoritatem,qui nullam tum habuit autoritärem conuocandi conciltj. Sed à quocunc^ tandem couocetur concilium , debet Apoftolica autoritate cogi öd peragi. Papa cum ad fe ius öd autoritärem conuocandiiÿnodosreuocauit,extraomne periculum eSde-mnationisefle,omnesueróalias ecclefias öd epifeopos fuæ tyrannidi ob-noxtos ôd fubieeftos efle uoluit. Altera ratio cur fit necelTarius primarus Ro manæEcclefiaî, ut uidelicet fit ultimum aliquod iudicium. quod non po-teft fieri,nifi fit unus fupremus, At nondum per tyrânidem introduôo Ro

ta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;î N c A P V T c V r r.

niant cpifcopt pnmattr,crat in controucrftjs fidci ukimS nTdi'cin,5if in eoftt prcmus iudex erat uerbum Dei, quod continet in fcri ptura facra. id ctiatn num hodieftcri debet. Tertia ratio eft, propterftatum eccIefiafticumSi diliidia miniftrorû fine cpifeoporum Ecclefîæ. Sed horum caufa no eftne cefTe conftituereprimatum, qui plurium difeordiaru cauQ in Ecclefiafuif, qudm ullares alia, ac facilius inter coliegas,inter confratres, inter coepiTw pos,inter confacerdotes feruatur Sgt;C farcitur concordia,quam inter cos qtri primatus SC altjs fuperbiac titulis inflatt atw elati, prae fe alios contemnunt Qiiare pueriles funt 0^ ridfculac rationes ÂCortcæjad oftendendani neceffi tatem primatus Romanac ccclefiat dC Pontificis.

(ftum in Ponttficem.se iam eius tempore Româ dicftam Babyloneni Sc purpuratam meretricem.id Sotus cum inficias irc non poftit, audi quX' fo letftor amice, c^cgregiêiftam obiecftionêdiluat,nequid uideatRoma* ng ecclefiç pudiciciç derogare,ßabylonisamp;^ purpurate mcrctricis ucrain-famia.hocenimclTecommunediuinse gubernationis mtraculuiTi,qiiofit utmalis continuât profpera,bonis aduerfa, pracualeât malt contra bonos, Sic, Etmox:Sedô^inipfofalutismyfterio atc^difpenfationealTumptæ carnts. fie entm omnia atremperata fuerunt in illo opéré, ut quàm plufima humanarafionefaceretChriftus,tta ut nihil in eis nifi Humana tnfirmita» appareret : fie expedlauit moras illas nafeendi, crefeendi, SC ad perfedintt uentendi nobis cófiictas,fic fuga dccltnauit hoftcs, fie denic^ SC pafius eft. Q.nli uero Roma,propter aduerfitates,propter fuorum epifcoporû pütn docftn'nam,propterfjgam ô^extlta,propter martyria,uocatafucritBaby' Ion SC purpurata merctriXjUt earn bonis, quibus mala accidunt in hacuita, ut cam Chrifto fuga dcclinanti hoftes,SC pattenti pro nobis in crucc com. parct. Roma Babylon SC purpuratameretrix diefta eft propter defertlOquot; nem ucrç docftrinç SC fidci Âpoftoltcæ,ôC propter uitam indignam hornfi nibus Chrifti fidem profitenttbus. Cum ergo Sotus ait, Dum icacqp lapfti» Ponrificum,abufus Romanac ccclcfie SC fchifinata mihi narras, uideo cut/ fum humanarum rerum:uideo homines, 8C illorum mores.Dc humants h' pftbus in morib, nihil loquar. multç enim funt infirmitates in moribus. fed cumindo(ftrinauideoimpietatem8Cblafphemiam,8Ctn blafphema do.* tftrinapropagandaimmancm adeo^ diabolicam crudelitatcm, quid me Soteuis uidere, homines an diabolos Chrifti uicarios, an antichriftos fan* guinariosf’Hçc funt ilia egregia facinora, quib. Romana ccclefia cum fuis Chrifti uicartjs promeruitßabylonis SCpUrpuratç mcretricislaudcm,quî impictate 8C crudelitate adaueftam ad pofterOs tranfmitterc conanf, quos hodie propugnat Afotus Pontifices SC Prælatos Romanacccclcfie. Libc rius confenfit Arianis,thurificauit Marcellinus idolts.CXuid hoc,inquitSo tus, nocutt Ecclefig f Vt nihil nocuerit Ecclefig eletftorû ( nam haud fcio, an cpifeopi impietas SC idolomania non noceat infirmorum Ecclefig) ccp tedocuitRomanum epifeopum non effe caput Eeelefiç, no cfic uicariunt Chrifti.nifi uicarius Chrifti fit, qui cum Arianis diuinitatem Chrifti negat, qui adolet thura idolis. Alioqui feimus infirmos cfic homines omnes ecclc fiarum miniftrosrSCin teftaccis uafis circumfcrrc thefaurum uerbi Dei,SC ueraccognitionisChrifti. Sed inter infirmosnonfuntnumerandiblafphe* mi Sc crudeles perfecutores dotftring Apoftolicac, quales funt hodie Pom tifices Sc Prçlati Afotici.

SVcceffi’onem quid opus eft tamuerbofe probarc c' ea enim non probs ta, fed tarnen à nobis concefia, quid ex co concludct c’Fatetur ipfc ft' cunduffl

fundum Auguftinum aliquos pcnlla tempora fiirrcpfiflè traditores 6Cpro ditores fidci, qui nihil tanien praeiudicarcnt Eeelefiç 8C mnocentibus Chri ftianis,tjs nimirum qui ipfos non fequebantur non præiudicarunt, ij's nihil nocnerunt.Nonigituraudiendifuntimpiadoccntes, ncquefequcndiim-probe uiuentes : fed fi mores mali elïênt,bona autem ÔC pia do(4rina,tole* randifuntiuxtauerbum Chrilh':Quçdicunt, facite: que autem faciunt,fa-ccrenolite. At ut lepe dieflum eft, fi effet uite faneffimonia angelica, amp;nbsp;do» (^ffnaimpia,pro anachematehabendus amp;nbsp;execrandus eft qiiilibet epifco» puSjCtiamfi ordinariam fucceffï'onem probate poffer. Plurimi facimus cum Auguffino ordinariam fucceffionemrfed cum eodem Auguftino in epifto bFundamenti manifeftam Si indubitatam ueritatem præponimus ordina ffçfucceffionfNam cum interreliqua quibus tenereturin catholica ccclc» fia, etiam ordinariam epifeoporû per tot fecula fucceffionem recenfuiffet, ^ddidinSi autem tam manifefta monftretiir ueritas,ut in dubium non pof» fituenirc, preponenda eft omnibus illis rebus quibus in catholica teneor. QiiofignihcatjUeritatis dorftrinam non neceffano alligatam ordinariç epi feoporum fucceffîonûô^ manifeftam ueritatem præferendam quantumuis longo fucceffionis ordini. Qyarc cum Soto concedamus ultrô ordinem fuccelîioniSjfineueritate docftrineapoftolicæ, non proptereaaftringimus nosadobedientiam IvomaniPontiffeis. Pontificibus,Scribis SiPharifpis ChriftusSi Apoftolirelinquebant ordinariam fucceffionemifed quia cum ordinariafucceffioncretinebantper crudelitatem impiam do(ftrinâ,ideo nihilChriffus amp;nbsp;Apoftoli morantur ordinariam fucceffîonem,fed cipræfe runt manifeftam diuini uerbi ueritatem.

* A DmirandumfanèSCiuftum indicium Dei permittentis Ponrifîcerr» .xxUomanumoccupareprimatum tyrannicum inEcclefiamDei. Pro CO enim quod diletftionem ucritatis non receperunt in hoc ut falui fièrent, propfcreaimmifitillis Deus efficaciamillufionis, ut credantmendacio, ut •ndicenturomnes quinoncredideruntueritati, fedapprobaucruntiniufti ciam.Hgc Si qugillic habentur omnia aptiffimè quadrant in Romanû Pon tineem,utpétillas euidentiffimas notas defignatum, nemo non agnofeat pro Antichrifto, cuius oculi ab cfficaci illufione fafeinati non teneantur. Nam tam manifefta Si palpabilis eft impoftura Antichtifti,ut qui ex Papi» fticistenebris per gratiam Dei crepti,non pofflhtnonfuam priorem cçci» tatem obftupefccre,qua manifeftam RomaniPontifîcisimpofturam de» prehenderenon potuerint. Habes Sote quàm admiranda, fed fimuliufta amp;horrendafintiudtcia Dei, permittendo eretftionem primatusRomani cpiftopi.hic enim dédit initium Si originem Antichriftianifmo,uaftâti ue» ramEcclefiamDci,omnis generisimpictatib.amp;f crudelitatibus. Cçterùm loci feripturarum,quos plurimos citât,nihil prorfus conferuntadftabilicn lt;lumprimatumRomanum:fed potentiam Si b(^nignitatem Dei déclarant in colligenda fibi Ecclefia ex omnibus gentibus per prçdicationem Euan gelq, cuius fonus exiuit in omnem terram.att^ etiamnum hodie fubinde la tiuspropagat Euangehj doefttina, no fine magna ruina Papatus Romani.

Nlfi frons meretneis effet Soto, tam impudenter non mentiretur, iam pcrmille quingentos annos confirmatum ftetiffe primatum Roma» nipontificis:prgfertim cum hic interférât contentioncm de primatu agita» taminterloannem Conftantinopolitanumamp;GregoriumRomanum epi fcopos,ftantea partibus Ioannis ConftantinopolitaniMauririoImperato re.Nec proptetea cæfus eft à feruo Phoca,qjprimatum Romano epifeopo débits uoluerit transferre in Coftantinopolitanumzfed pœnas potius de»

dittcmcritatis fuæ,qua contra uerbum Def,uniucrfalctn confh'tucndoalf' qucm exepifcopjs, qincuntj tandem is eÜêt, Antichhftumintrodiiccret inEccleffam Dei. Neqj enfm fdeo reftftft Maurftfo,ó(^ cufus raufam foue-bat, lohannf Conftantfnopolftano Gregorius, ut fibi retineret uniuerfaliJ 8^ primarij epifcopi dignitatem : fed fimpliciter kriptit cùni de ic, tum de quibuslibet alijs epifcopis affèdiantibus titulum uniucrfalis ÔC primartj e* pifcopijillosauteßeipfosantichriftosjaut eius præcurforcs.Q.uarenonfo lum hune titulum facrilegum ÔC antichriftianum alijs non conceffînfcdip' fe quocp tanquam impium rcpudiauft,refpuit,ô(^ tanquam blafphcmum in Chriftum SiC omnes reliques epifeopos damnauit. Hacfandîitate amp;mode ftia refertaî funt epiftolæ Gregorij,ut dicit Sotus.Sed ipfc no tantum filent tio per improbitatem banc fantflitatem amp;nbsp;modeftiam reticet ÔC Chriftiana conftantiaminrefpuendo primatu cùm fui turn aliorum epifeopatus: fed fuos pontifices etiam armat amp;nbsp;inftigat ad exercendam crudelitatem adirer (üs omnes quihodieuerbis Gregorij Romani epifeopatus primatumbla-Iphemum antichriftianum eftèaiferunf.Succeftit Gregorio Sabinianiis, eui cœpitarriderc dignitas uniucrfalis 8t' primarij epifcopi inuniucrfaliEc défia Chrifti.Sed obftabat ipfius conatibus recens memoria controuerlic lïuius agitatæ inter Conftantinopolitanu SxL Romanum epifeopos. Erant præterea adhuc in medio feripta Gregorij fimpliciter Antichriftianifmino mine damnantis titulum amp;nbsp;dignitatem primarij amp;nbsp;uniucrfalis epifcopi. CiuaproptcrcOnftituit (ut Antoninusrefert) concremare librosGrcgo* rij, quitam ariterreftiterat primatuiRomaniepifcopùfcd præuentusmoP te,locum ceftit Bonifacio Tertio. ismagnaambitioneàPhoca Cacfaricida fmpio circiter annum Chriftid^4obtinuit impijamp;crudeliflirniprimatiis Romani Pontificis titulum, utiure liccatSoto de taliautore amp;nbsp;confirma-' tore primatus fui Pontificis glOriari.Qualis enim confirmatio,uidclicetini pia amp;nbsp;crudelis,talis etiam propagatio huius primatus fuit uft^ in hodier--num diem,ut probe cum initio etiam progreflùs primatus Romani epifeo pi congruat. Nam ab eo tempore nihil intentatum reliquerunt Romani Pontifices, quibus potentfam ÔC dignitatem fuam augerent, graffantes in feinuicem fn fpfos Imperatores cædibus SCueneficijs,quibus plU' rimi conciderunt:ficut proprij Afoti hiftorici Antoninus Sè Platina ahum de teftantur.Quôd tam acerbèinfultat ConftantinopoliàTurcamiferabi-’ liter fubacftæ, id nimirum facit Afotica fecuritatc, qua non cogitatrefpon-' fum Chrifti quod dederatipfirenunciantibus,quôd Pilatus quorundâGa lilæorum fanguincm cum facrificijsipforum mifeuerit, quôd item deeem amp;nbsp;oefto turris in Siloam opprelTerit.Qiiid enim Chriftits rcfpondit f'Nolfi te putare quôd illi homines prae cuneftis alijs peccatores fuerintifednifirc-' fipueritis, fimiliter omnes peribitis, Sed hicSotus feperpetuô immunem fOreexiftimataboppreflîoneTurcica,quiaagnofeit antichriftianumpri' matum Pontificis,ÔÔ ad ofcula pedum fefe humiliter demittit.Et ficut pfeu doprophetæ clamabant, Templum Domini, remplum Domini,amp; tarnen abducebantur in Babylonema'ta licet Sotus damer, Romana ecdcfia,Ro mana ecclcfia,uicarius Chrifti,non tarnen faluabitur in die in qua exarferit furor iræ Dci aduerfus Antichriftum Romanum. Non deliquit Conftanti nopolis afpernata primatum Romani Pontificis:fed quôd pro hacluce ucritatis,quaRomani Antichrifti primatum nonagnouiralium quaman* tichriftianum, Deo gratanonfuerit. Nos nobifmetipfis maleominamur, non quôd deferuerimus Ponrifieem Romanum Antichriftum (hocenim reuelanteSC mandante Deo fecimus) fed quôd pro h oc ingentibencficio patefaeftionis Antichriftinobis gratis præftito, parum gratireperimurer' ga Deumbénefacftorem.Hæcnoftraingratitudo nos angitamp;folicitos red

rgt;. I A C. B EV RL IN r ANNOT. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»25

dit * ne Sotus cxiftimet,nos, ficut Afoti'cos, in utramquc autcm dormirc. Sedpropterdifceificncmà Romani Ponrificisimpietatc,cùm diuinitùsfit piaccptunijFugiteidolajCauetea pfeudoprophens:nô metuimus offen-ûmnumimSjfcdDco cultum gratilfimunos eo ipfo præftare confidimus,

INdignabundus ftomachaturpertotum hoc caput Afotus : primùm, Brentius eruditionis laudem tr/buatLuthcranis : quam adimit cis Afo' t%ipfefciliceterudin(îîmus, indicium de quorumlibet eruditionefaccre poteft:præfertim cum eradtris omnibus noftri feculi præferatRoffenfem, tanquam omnium eruditiffîmum. Deinde male habet Afotum, Pontifi-

Romanum aflîmilari afino Cumano leonina pelle tenifico; qua dctra lt;^a,apparet rudcns ÔC ignauus afcllus. qui nifi effet afinino ingenio, pude-letprofcdô eum prodirc in publicum. Sed mifer protrahitur ab ag^afone ^Q^^OjQwilatitarefortaffis cuperet. Qtdd enim dicit Sotus f Ego ucro libc-IP) certeôi citra ullum pudorem prodeo in publicum. Impudcnter enim fa ds, qui detciff a fraude ueltra,nihilominuscoinaris nobis auritum afinum pi’oleone obtrudcre. Non erat afînus Hieronymus, Ambrofius ÔCreliqui Battes, quibus coniungendo fe Romanis epifcopis, pijs SC dodîis, Chri-ftumfequilicebat: Chriftum uerô SCipfius Euangclium quia per Pontifi-Pem Romanum iam fequi no permittit,territatfpecie leonis imprudentes, prudentes norunt effe inane terriculamcntû Cumani afini.Sed nimis plura d c afino, quem agafoni Soto ucl cquitandum,uclhumeris portandum re-l’nquo.Qjiiamp;^ipfefuasaures prominentiores tegcreconatur,fuæ caufæ luffragatores adhibendo fanÆflîmos Patres : putat^ quicquid inPapam amp;eiusdefenforemSotum ucrius dicitur,id redundare etiamincontem-ptumfànrtorumPatrum,SednullusPatrum probat primatum antichri-ftianum Romani Pontificis. Quare nihil ad Patres controuerfia deprima-tu Romani Pontificis, quem ita feribi, pingi, fingi optarim, ut nemo non Diaboliinuentum 6Ccommentum effe intelligeret. ClaucsEcclefiæ da-tæfunt Petro,inquit Brentius, ÔCconfefforibus pctræ,quæeftChriftus, Non datæ funt Liberio Ariano, fiC Marcellino idololatræ : datae funt mini-fiio, non hofti Ecclcfiæ ; datac funt feruo Chrifti, non feruo Antichrifti. Qiud adhæc Sotus .^Hæc eft qua tandem utitur ratio. Et quid rogo ilia a-liud continet, quàm ueterem fuam cantilcnam fnempcutcxmoribuspra uis autoritatem neget Prælatorum, amp;nbsp;c. Qiiid cquot; an confeflbrem pctræ,mi-niftiumnccleGæ, feruum Chriftieffe,magis ad uitam fiC mores pertinet, quam ad dodîrinarh confeftîoncm fidci f Cur igitur Sotus Brentij ra-tionem ad malos mores transferendo, fophifticè eludcrc conatur ƒ De Marcellino fiCquibuslibetpeccatoribus reftpifeentibus quid fentiendum fit,nouimus. Alia res agitur aduerfiis Afotum adftringentem homines ad obedientiam etiam imprj Pontificis. Hic quæritur, an Marcellinus, cum thurificauit,fuerit feruus Chrifti, amp;nbsp;an ipfius iudicio pereundum cuiquam Chriftianorum fuerit. Sic quærituran impij pontificis iudicio hodiepare-recoganturChriftiani f Liberius an confenferit Arianis, Afotus aitdubi-tarehiftorias.Atfipræfumptio inmeliorem partem de Liberio fuiffet,non dubitaffenthiftoriæ. Qiiareilla ipfadubitatiohabetfignificationemnon dubiæ fufpicionis de Ariana hærefi.Et Auguftinus eiuimodi quiddam in-nuit, cum dicit fieri pofte ut traditor aliquis fiat epifeopus, fine detrimente Ecclefîac.Etrationem cum Afotopugnantem affcrt:Quia non in ho-inine,fed inDomino collocatafit Êcclcfia. Rurfus repetit Babylonis

izß nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N C A P V T C I r.‘

amp; meictiicîspwrpuratneappcllationes, datas Romanæ ccclefiæ tcmporc Damafi, ac ad moteSjUt folet, has appellationes detorquet. Quafi uerô ob fólos pcrditos rrtofés, non poti'us ob impiam dodîrinam, purpurata me retrixÔ^ Babylon didîafiierit. Nam pfoptermoresreôîiusuocaturSodo' ma SC Gomorrha.Quærit ex Brentio,Non a^nofccs tu matrem quam Hic ronymüs f Non petes dotfîn'nâ falutis ab ea a qua Hieronymus i Refpom deOjTempöre Hieronymimater erat,ô^matris officia prgftabat,dum filijs patrêuerum propter Chriftûper dodlrinâfalutis oftendit. Et Augitftimis in epifiola Fundamenti, fignificat Ecclefiâ no fôlitam fuifle dicere, Crédit te Ecclefiætfed, Crédite Euangelio. Nunc autem poftquam ex matre faâa cft merctriXjimpiaôi^ peftiferado(fîrina,amp; erudelitateinterficiens filios Dci,nonagnofeimus matrem, non petimus ab ea doefirinam falutis,cam non habeatfalutarem dodlrinam, fed cam tanquam purpuratam meretrfi cem aueriâmur.

BRentium Iuliano comparât Âfotus,nec tarnen calumniator Ô^con' uiciator uult uideri.Hierofolymitanam autem Ecclefiam turn cumfta' ret Sé adhuefloreret, an Sotus Romanæ præferendam negat Qjtidnifa'' ccret, addudfus fcilicet teftimonio Prophetac de Hieroiolyma dicentis, Faciamteincaudam, SC non in caput: SC aduena qui eft apud tc,eritfii' perior, SC tu eris inferior. Accommodatiflimum nimirum teftimoninm ad probandumRomanam ecclefiam Hierofolymitanac etiam florentief fe fuperiorem.ut iure etiam debacchetur in Dominum Brentiumjqna' fi p^ram dextre SC apteexponat uaticinia Prophetarum. Primum uf deamus dexteritatem Afoti interpretandi Scripturas. His uerbis, Fa* ciam te in caudam,ôi!^ non in caputaduena qui apud te eft, eritfu* perior, SC tu eris inferior : Propheta uaticinatur de incurfione hoftium, qui fint præualituri,SC fumma rcrum potituri Hierofolymis.Qiiibusua ticinqs cùm alias, turn inprimis tempore exilfj Babylonici reipondit e* uentus.non autem loquitur de Ecclefiæ franslatione. Sed in gratiam Soti, faciamus Prophetam loqui de tianslatione Ecclefiæ. non ramen dicit Romam fore caput, etiamfi id efTe definat Hierofolyma. Er fi ad* uenæ nomine Romana ecclefia intelligeretur, oportebateam,iuxtaPro phetæ uerba,reli(fta Roma,tranfmigrarc Hierofolymam. Difertc cnim alloquitur Hierofolymam: Aduena qui apud te eft, erit fupcrior. Enti* bi egregium Scriptural interpretem, cuius fi interpretatio ualeret, teli* (fta Roma,Pontificcm Romanum cum fiia ecclefia Hierofolymampro* ficifei oporteret. Caucat fibi Pontifex ab hoc Scripturarum interpre* te,alioqui urbeôC orbeChriftianoipfius tandeminterprctationibusSeri pturarum expelletur, Audiamus iam quid in expofitioneBrentij repre* hendat: Virgarrt uirtutis emitter Dominus ex Syoni dominate in medio inimicorum tuorum. Item:De Syon exibit lex, ÔCuerbum Domini de Hierufalem. Hæc,inquitSotus,non de terreftriHierofolyma,fed deea cuius hæc figura fuit : non de terrenó SC temporali, fed de æterno 8Cfpiri* tualiregno Chrifti funt accipienda.Non ergo in terreftri Hierofolyma, fed in ea de qualoquebatur propheta Efaias, Venite, inquiens, afcenda* inuä ad montem Dominij SC ad domum Dei Ïacob, SC docebit nos nias fuas , Se ambulabimus infemitis eius : quiadeSyon exibitlex,óeuerbum DominideHieruialem. Vbi certiflimum eftProphetamloqui delocisrc gionis ludææ. Er initio prædicationis uerbi fadfum eft à Syon SdHierofo* lymisLucæ uigefimoquarto : Sic oportebat Chriftum pati, Se refurgcrea mor*

D. I A C. B E VRLIN I AN N o T. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;127

mortals tertio die, Si prædicarc in nomine eins pœnitcntiam Si remidio^ ncmin omnes gentcs,initio faôo à Hïcrofolymis.Nam falus cxludæis eft, EtHierofolyma eft prima omnium ecclefiarum mat er,T clique tantum ftint refpeduillius filiæ,licet Si ipCæ poftea alias pcpcren'nt ecclefias. tarnen ne celle eftut ecclefiæ omnes, Si inter illas etiam Romana, fateatur fe non ma trcm,fed filiam Hierofolymitanæ ecclefiæ. id quod fe efie turn confefià eft, cum habuitlegem quæ de Syon exiuit,Ôtl uerbum Domini quod de Hi'ero folyma procelfit. Nunc abietfia hac lege Si uerbo Domini, in eorum lo^ oimaflumptis traditionibus humanis Si dodhinis dæmoniorum ,non eft mirumfi Sotus non Hierofolymam, fed folam Romam agnofeat omnium ecclefiarum matrem. Nam ficut ex Syon Si Hierufalem lex Si uerbum Do mini exierunt, ita ê Roma,ere(fto Antichriftiano primatu,omnis ïmpietas idolomania pro di'erunt.

PRoteftaturSotus, fehicnondeloco, de dominio temporalede fpl en-» doreRomanæ ecclefiæ agere,fed defide uera. Si de fuccefibre Pétri.

Necnosinpræfentïadeillis,lèddefide,deueraEuangelq do(ftnna,deuegt; riscultibusloquimur. Et quod ad bas res attinet, dicimus non minus præ^ ualuifie portas inferi non aduerfus Ecclefiam Chn'fti eleeftorum, fed aduer fis Romani Pontificis ecclefiam, quàm aduerfus Antiochenam, Alexan^ drinam Së Hierofolymitanam ecclefiam. Hoc tantum intereft, quod Rogt; manaecclefia Chriftianumnomenretinet:illæuerô ecclefiæcum iplà reli gioneChriftiana etiam nomen Chriftianorum amiferunt. Manet igitur ad bue ecclefiaRomana,fed non manet in ea integra fides Si religio Chriftiagt; na.licetDeusinea in medio nationis prauæ referuet fibi feptem millia uûorum,qui pedes non ofculentur Pontificis, Si faliuam eiusnonlingant,

REcitatSotusobiedla quædam crimina Romanis Pontificibus : quæ cum uera fint, nec Sotus diluere poflît,nolo plurib. producendis Pon tifîcum criminibus,reipondendi delperationem bono Afoto augere.

^TÇnncgamus, in magna exiftimatione femper ufque ad Gregorium 1 ifiiilTeRomanæecclefiæ epifeopos, propterpietatemSi dodirinam, quacæterosantecellebant. ac propterea plus honoris illis etiam defere» bant.Tum etiam dignitas urbis,quç caput orbis erat, eius epifeopo nonni bilautoritatis conciliabat: ut quanto urbs celebrior, tanto Si epifeopus ex cellentior Si uenerntione dignior haberetur,non iure aliquo poteftatis, led tantum dignitate ordinis. quod etiamnum hodie muliis in locis obfergt; ^fiuidemus.Et earatione Auguftinus dicit,altius præfidere Bonifacium, Öl cum communis fit omnibus nobis cura, qui fungimur epifeopatus office», quamuisipfein eo præcmineas, celfiorefaftigio fpeculæpaftoralis. Eæterum quid Aphricanæ ecclefiæ fenferunt de primatuRomani PontP bciSjSotusipfeinfrà cap,centcfimonono,Et tarnen,inquit,poft annoscen turn plus minus uidentur nondum hæc agnita fuilTe in ecclefqs Apbrica^ Bis;quia,ut diximus,forte no fuerat ulla necefiîtas. Si cum cccpilTet Roma naecclefia hoc exigere ab illis, occurrente tune caufa, refiftebât fandti etia epifeopi Aphricani.Ecce ûncfiiAphricanorum epifeopi detredîarunt obe diendamRomani Pontificis,idqj impunècoramDeo ôfhominibus.Ac

US nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' I N C A P V T C V T.

fand/ eße non po te rant, qui fandiffimo ÔC iure di'ui'no, conüitirto uniuef* fall' epifcopo,capiri ccclcfiæ ôi. uicario Chrifti refifterc auderent. Ätipuri' nam coftantiam iftam libertärem reti'nuiflait Aphricani;fed lUi tandein etiam fiadii'mprobitafeR omani Pontifias,cius i'ugo feruilia colla fubmP ferunt. Decrimihefalfià Pontificeadmiflopoftea dicetur.Nam quofflp nus poteft illud Sotus uel negate uel defenderc, eo fxpius ad illud tegen* dum relabitur.

VAfrum cfthoccommcntumdcdifcriminepoteftatis Romani PontP fia's,amp; de eiufdcm poteftatis ufu. Nam Sotus di'cit Romanum Pon“ ficem habuilTe poteftatem diutius quam ca fuerit ufus. Nos uero ex co ip' fo quod longo tempore nullus Romanorum epifcoporum pontificiapO' reflatefuerit ufus, inferimus, nullum iure diuino iflam poteftatem habuU'' fe.Deus enim nulli dedit autoritärem aliquam,qua non utatur. NecB enin» erat libertatis cpifcopalis,ut Sotus garrit,fed exprefli mandati Dei,Rege* gentium dominantur eorum : 6C qui poteftatem habentfuper eoSjbencti« ci uocantur.Vos aurem non ficfed qui maior eft in uobis, fiet ficutmino*'’ Hoc non debebat cfTc temporarium,fed perpetuummon liberum, fed ceflärium obferuatu inter omnes apoftolos amp;nbsp;epifcopos omnium tempo* rum. At Sotus fentit perpetuó licitam fuiftedominationem Romani Pon* tificis. Quod manifefte pugnat cum uerbis Chrifti: fed modeftia quad^ amp;nbsp;ftudio ædificandæ Ecclefiæ,ad tempus dominationis ufu fefc ab dicailc-Et affert exemplum,quo RomaniPontifices in conuocandis conciltjslm' pcratoribus omnem deferebatautoritatem,inferiores fefcillis amp;nbsp;tanquam îcruos exhibentcs,utfcilicetitacoslucrarentur Chrifto. amp;intcrim cumOquot; pus erat,amp; Ecclefiaftica feueritas pofeeret, Ambrofius ad publicam poe nitentiamTheodofium cogit. Quid fan incredulis Imperatoribus cedenj* tes defuoiurc Romani Pontifices deferebant autoritärem conuoeandieo cilia ,ut cos Chrifto lucrifacerenrf Proférât aliquem increduloru Imper^to rum,qui conciliûChriftianorum conuocaucrir,ô^ qui hoc honore fibidc* lato ad Chriftum couerfus fueritfCertènulli Imperatores conuocarûteon cilia,cç qui prius Chriftianifuifleleguntur, Etpermifîîonem conuoeandi concilia no acceperunt ab epifeopistfed propria autoritatc hocfeccrût, Sc inuitos quoep epifcopos côparercin eoneilfis eoegerunt. Quare friuolinn eft ÔC uaniffiinû effugium,quod hocloeo Sotus quærit per diferimen inter poteftatem Romani Pontificis SCeius poreftatis ufum,quorû fî alteriitrum défit,neutrum à Dco conceflum cfle colligitur.Interim faluamaieftatclm* peratoria,miniftri Ecclcfiæ légitima poteftate ufus eft in Theodofiuffl,fir'' ut ôC in alios pcccatorcs Ambrofius.Nam quod ad Chriftum, quod aduer bum I)ei,quod adfidcm, ad poenitentiâ,ad facramenta attiner,par efteon ditio omnium etiam diucrfæ conditionis hominum.Scd nihil tyrannicea* git Ambrofius:non pedibus calcauitThcodofij col]um,non dcfpcxitinco perfonam magiftratus*magiftratum enim noucratcfTeordinationcrnDei, in fummo prccio amp;nbsp;honore habcndam.Sed quid Sotus f Non ad ncccfli^a tem, fed ad humilitatcmdicit pertinuifte, quod Romani epifcopiôiipns Imperatoribus parebant, amp;nbsp;de ordinatione fiia dccretum corum fufcipie* bant. An'non igitur mandate aliquoDeitcncbanturobcdiremagiftratp bus f nbsp;nbsp;Fidla igitur eft humilitas,qua parendo Imperatoribus,epiîcopalis

dignitas ab omni imperio libera, dehoneftatur. Obiterctiam aceufan-' tur Imperatores ptj, quod fibi imperium fumpferint in Epifcopos Ro* manoi

D. I AC. B EV RLI N I A NN o T» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;129

manos contra omnia iura. Ar pi] cpifcopi nunquam recufarunt obedire re gibus amp;: principibus etiä infidelibus. SC pij Imperatores ac Principes nunquam ademerunt epifcopis miniftris, quod iura diuinaipfis largieban-tur.Prædiçat poftremo magnifiée primitiuæ Ecclefiæ fimplicitatem.Reuo cccigituradeandemlimplicitatcni fuam ecclefiam Sotus, utaliquo modo peri piccrc poflimus,ab illa prima Apoftolorum, ÖC ab Äpoftolorum tem* ponbus uicina Ecclefia originem traxifle Afoti ecclefiam,

SÎ primi cpifcopi Romani paffi funt fibi praefcribi ab Apoftolis SiC Patri-» bus,iuxta illud, Non quafi dominantes in clerum : fed faefti forma gre-g's exaninio,hoc agnouerunt Chriftum ab cis exegifie öd uerbis öd exem-pHs : quis igitur pofteriorcs amp;(. prçfertim recentiores epifcopos,ab horum piæccptorum obferuatione liberauit f Quis illis conceiTitut dominium ryrannidem fibi ufiirpent non folum in monarchas orbis, in Ecclefiam DeijiuEuangelium Chrifti,denicp in Dcum ipfum,öd in eius unigenitum fi'iiumDeilclumChriftum ; Nihil contra primatumRomanaeEcclefieeft, inquitpræteteaSotus, quod hoc aut illudquandoqucillinonfueritper-miiiiim. Gerte inferiorem fefe agnofeat, öd non primärem, cui aliquid pegt; tend no permittitur. 5d fi quis eflet primas inter epifcopos iure diuino con fticutus, einonlicerct alios quod uellet denegare. Cyprianusreueritus eft p ropter dignitatem ordinis Romanum Pontificem,fed non agnouit in eo pnmatum poteftatis, ideo efferentem fefe fupra fuæ poteftatis modum, a* enobiurgationeipfius fuperbiamrepreffir. Præterhæcmultaalia obfer vatu digna ex Cypriano récitâtSotus, quibus déclaratur omnium inter fe» epifcoporum aequalitas poteftatis: quibus tarnen Afotus negat Cypria-nurnimprobare primatum Romani Pontificis,qui potifsimum confiftit inp3tcffate,quam ampliorem fibicontendit effe conccflam,quamreli-quisinuniuerfo orbe epifcopis.Nam baud dubiê Pontifex Romanus non abarationeputatfepofte tucri fuum primatum,quam aftruendo plena-

. liaminotnnes ecclefias Ödepifcopos poteftatem. Etquiipftusinfepou-lhtem non agnofeitjis profedo etiam primatum eius nihfti facit.

^ '^Ertum eft diuerfafuifte Romani cpifcopi öd Oriehtalium exempla-K, ytia canonum Nicacni concili]. Certum eft öd illud, non Orientalium, fed R.omani cpifcopi cxemplaria fuifte mendofa: öd in Authenticis non inueniri.quodhabebatur inPontificijs, Certum eft etiamillud,perincu-tiam poffeinferibendo aliquid prxtermittfiatcxinfcitia ödincuriaferipto-rumutaliquid magni momenti intcrferatur,uix unquam accidere folet.

l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SedinPontificijs excmplaribus infertum fuit aliquid pro Pontifice Roma

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;no, quo fc grauari uniuerfi cpifcopi Apbricani fentiebant. Id fiue per quot;Zo-

I 2iTnum,fiuc per Bonifacium,fiuc per Cæleftinum fatftum fit.parum refert*. i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feffi crimen commiftum fuifte,negarinon poteft. Nam ex pofterioribus a-

I ffionibusiudicium cftfaciendum de præcedcnnbus. Exhibitio exempla-1 novumpontificis minus poterat eftefufpedla, nifi quod falfisiftis öd cor-i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ruptis excmplaribus obtincrcnonpotueruntPontincq, id poftea utafte-

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quctentur,altisartibus tentaucrunt. hoc cft,ut Romanus Pontifex pro pri

l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uato agnofceterur,öd ab omnium iudieqs effet prouocatio ad ilium : öd fic-

l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;utSotus dixerat fupra capitc i o 7.Pontifici Romano rcferuarctur in omni«

1 busautoritas difpenfandi,ne conuocaretur concilium fine ipfius autorita-\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;te, Hæ pofteriorcs actiones Pontificis propriæ, oftendunt an corru-

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ptclæ cxcmplarium fucrint à Pontifice aHcnx,qux in eun

dem finem,fcd diuerfo fucceffu di« rigebantur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

MVlto nobi's probabilius eft,aitSotus,uen'ora fuiïTc cxcmplanaRoquot; manæfèdiamp;Cun'gitur ceffîtRomanus cum fuis cxcmplaribus,Grc cis SC reh'quis epifcopis SC luxta Son' ratiocinationcm,Ioco uni'us Roîna* ni epifcopi ,reliqui omnes cpifcopiampletfîenrcs Græca cxemplariajia' bendi effent falfarij,cum maxima Nicæniconcilijiniurfa.Ita nô dubitatbo tus conciliû Nicaenum SC omnes reliquos epifeopos ftuporis arguer 0,^0^ dô fedis fuæ honore tucatur,amp; à manifeila deprauationc earn defendat. iii probabile eft ueriora fuiffe exem plaria Romanæ fedis,id ipfos tum tempo lisepifeopos facileanimaduertiffênon dubium eft. Itaquecum dubitarc^ turdeintegritateexemplarium Romanorum,rcquifierunt Græca, Inifta accurata infpccftione, collationeôd dijudicatione exemplarium tum tcmg P O ris fa dt a, cum omnes epifcopi ueriora effe iudicarint Græca Romanis, non côtradicente Romano epifeopo in re manifefta,quis no uideat qiwm ta fit Sotiimpudentia, qui fe omnium epifeoporum iudicijs opponcic aU' dcat,ac fuam ctiam Romanam federn aceufare leuitatis, quôd non mordt' eus fua exemplaria tanquam ueriora, contra omnium reliquorum epifeO' porum fententiam SC indicium manu tenuerit. In Âphrica,inquit, idforte feruatum fuit ufqa ad concilium iftud fextum Carthaginenfe. quia force no Occurrerat neceffîtas, ob quamfuiffèt côfugiendum à catholicis epifcopis ad Romanam ecclefiâ.Tota uis argument! fita eft in aduerbio Forte,quod per aliud aduerbiumFortaffîsfoluitur.Fortaffîs enim occurrerat neceîlitas obquam fuiffètconfugiendum catholicis epifcopis ad Romanam ccclc' fiamjfi uoluiffentprimatem 5C caput omnium ecclefîarum agnofccrcRo' manum epifeopum. Eiufdem ualoris argumentum eft,quod ftatimfubnc effit SotuSjCertèualde confonum uetitati uidctur,quôd in concilio Niex' no, quando, pace dataEcclefqs, licitumfuitmaturius 6C quietius de ftatii ceclefiarum cogitare, ÔC fontem ipfiusinftitutionis Chrifti cxpendcrc,fta' tutumfuerit,ut ad Romanam ecclefiamlicitum eflèteonfugere epifcopis, fîcut de non conuocandis concilqs, fine eius autoritäre. nec caufis maio* ribusfîdeifiniendis, ôdc. Nos non quærimus Sote, quid tuo diftorto cere* brOjUeritati ualdc cofonum uideaturtfed ut id quod affèris, certis SC firrnis rationibusomnino uerum effè probes, ConfugeruntAthanafiusôôalij ad Romanam eeelefiam priuato confilio,SC à Romana ecclefia priuato ctiam eonfilio fufcepti fuerunt. Nulla enim tum fuitadhuc publicè promulgata lex de appellando Romano epifeopo. Sed talibus exemplis paulatim fibi uiam ftrauerunthomines ambitiofi, ad uniuerfalis ÔCprimarij epifcopi dF gnitatem confequendam,Multa exempla confugientium à Romana eccle fia,introduxeruntconfuetudinem,confuetudo tandem uerfa eft in legem, lex poftremô muta ta eft in tyrânidê.Qito nequior eft adulator Sotus,ciini aitiRomanafedes non importune, neçpintempcftiuêfua autoritäreutiiio luit, aut illam obtrudere præter neceffîtatem. Qiiæfo te mi Sote, quorfiim abqt hæc Romanæ fedis modeftia,ciua dicit ceffiffe de iure fuo,quodnul* lum habuit.^Hodie ea eft Romanæ fedis modeftia,utpotius quàm,non di CO de iure fuo,fed de manifeftainiuria recedat, cœlum terræ mifeeat,aefe* cum fimulomniaperdita cupiat. Poftremôrurfusfuamftulramcredulita* tem nobis pro firmiffîma demonftratione adducit, qua probat, quodnon modo pacificèAphricani primatû Romani epifcopi agnoucrint,fed etiam damnarint contraria omnia, quæimmoderatiusantc fextum illud conci* lium aduerfus Romanam eeelefiam egerintiimô ucrô ficut SC reliqug cede fiæ,improbitate Romane fedis fraefte, SC tyrânide fubadfe tandem etiâfue re Aphricanç eeelefiç.Ex quib.primatus Romane ccclefi'e,intelligit,iuxta ‘ feriptû Luth cri,fundatus à diabolo,agnitus ab eeeleffjs tyrânicc oppreffîs, àin

D. T A C B EVK.L r M T AN N O T. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;151

Sffneoprimafupropugnando non uerttos fihfle Pontifices amp;nbsp;ipfornm a* lt;iulatores, diui'na Si Humana lura pcruertere. quæ omnia res ipfa, nobis C' tacentibus, loquitur.

ANtithefisfadla perD.Brcntium interChrifti ueram Si/Kfoticzm ec* clcfianijper totam Hane primam Afoticæ defenfionis partem fan's de fbratafiiit.quarenon eft, ut imitationc Afoticæ loquacitatis, eadem cum ‘ilndiolcdorisrcpetamus. nobifipfis permoleftum fuit, homini tautologt;

Ôf garrulo eadem fubinde repetenti,refpondendo eadem en'am fæpius ’’epetcre. quarcncc mi hi, nec leiflori uolo parerenouam moleftiam. Satis, opinor, aequuslet^or intelligetex Annotationibusnoftris, nihil in ccelo ®'Jt in terra monftrofius Si turpius pingi Si fingt potuiiTe ecclcfia Afotica. Qirammonftrofam deformitatem cum affingatEcclefiæ Chrifti, fponfæfi lij Dnætcrnipatris,non po tuit non folum Ecclefiam, fed Chriftum iplum Ecclefiçfugfconfum,magis dedecorare atqi dehoneflare. Quo cum defc publice teftificetiir,fe traditum in reprobum fenfum,proximü eft ut à Deo teprobacmentis pœnas cxpccflet. Qiias quidem optarim utefFugerepoP fcnfedobftinataobfirmatacpucritatiaduerfandi libido ita conftriefFum te^' ncthominem miferum,utfana confiliarefipifcentiam fuadentia necR uelit i^ecppoflitadmittere.fuoigitur exitio, in quodfepraccipitcmdediqeftre* linquendus.

PEroratiohæceft prime partis Afoticac defenfionis figurafa profopo* pceia,qua alfumit perfonam Abigregis hortantis populum Ifraeliti* ^iundeficientem à cultu uero Dei, ut permancatin religione à Deo acce* piïperDauidem. Seduerahgceftprofopopœia,hoceftfî(ftio perfong. Neep enim régis Abiæ oratio Afoto aut ullis Afoticis Prglatis conuenit. 1* pfienimfunt Hieroboam, qui uitulos aureos, hoe eft multiplicem idolo-maniam MüTarumjinuocationis mortuorum,pcregrinationum impiarum in ccclefia Dei erexerunt: qui prohibuerunt populum proficifci Hicrofo* ly Tiam:hoceft,interdixeruntDeum colendum iuxta præfcriptum uerbi lui.Ncclotîgiushæcperfequar.fatis enim fuperep Brentius in ultima Peri-copeoftendit, fidionem elTe perfong,fi Afotici libi affumant perfonam re gisAbiae. Seduerbis Abigfinos Afoticosalloquamur,necp perfongnec^ uerborum fidio dici poteft. omnia enim in Afoticos aptiftimè cóueniunr, qugde Hieroboam amp;eius idololatria coram populo lifaeliticolocutus eft texAbias. Sed quianos Acthiopem lauareexperimurillis ad pcenitentia adiiortandisrquarerelidis iam Afoticis fraterculis,Dcum patrem cœlefte pcriinigenitumfilium fuum oramus, utEcclefiam fuam ab Afoticis hofti-liter oppugnatamipfetuendam defendcndam^fufcipianfimulatc^pnobis tonftantiamlargiaturfortitcrinfiderefiftendiomnibus aduerfartjs potc-ftatibus conantib. nos auellere ab uberibus nbsp;nbsp;gremio uerrg Ecclefig Dei,

qui nos fuosfilios dodrina Euangelg Chrifti i'eruatoris noftri ladat,alit, pafcit,fouet2lt;fuftentatin uitam acternam.Qiiam nobis largiaturDeus pa ter per filium fuum unigenitum lefum Chriftum,faluatorem no ftrum, qui cum pâtre Si Spiritu làndo régnât Deus benedidus in omnia fecula. Amen.

A B VL A narratur de afîno quodâ Cumano,qui,ut eft natiî* ra ignauum ÔCpigrum animal, feruitutem pertæfiis, form* nammutare cupiebanabrupto^ loco, procul infyluam rc* motam profugerat,ubi cxuuiasleonis offendit: quibus ’ngt; dutus, in pafcua redit,arque ita pro leone fefe gercbat. bogt; mines,quibus hadfenus leo nunquam erat uifus, panter Sd

E’'^g2sat(çarmentauocccaudacpterritat,Ô£^fugat. Adcumigiturmodu pcrlonatus afinus pro immani leone habitus, omnibus formidabilis exi* ctns,aliquandiuregnabat:doncc hofpes quidam,qui nouerat, amp;nbsp;fæpenu weroleonem acafinum uiderat, Cumas profeclus, afinum rudentem nul Jonegocio aleonerugiente,cum aurium prælongarum indicio, rum alijs ^wbufdam coniecfiuris potuitdignofcere, ac probe fuftigatum reduxit, «offiinot^ recognofcenti reftituit. Miran's forte amice Lelt;ff or cur à fabula ordiamur, cum hoc à noftra profefsioe aliens efle uideat : uerom no eft qgt; ^ôtra hand uulgares fabulas amp;nbsp;nugas, fed eriâ perniciofas no bislitagcndu.Namno difsimiliratione, necminoriftoliditatc,nuper Pe* tnisquidâ aSoto,monachusDominicafter,perfonatus,PatrSexuuiasin* cntuSjamp;traditiSculis nefcio quibus male’ cofuris pefsime rectus,ingcti cla woreôduociferatiôeualidaiubindenomêcatholicæecclefiæjtraditiones ' 'POuolorum, Patrum confenfum, concilia, 8C Prælatos ingeminans, in piiWicum prodtjnobuios quoftj imperitiorcs,S^ facræ fcripturæ uerufta* J.‘st]pignaros, hacleonina rcrritareuoluit. Sed tarnen errores fuos crafsif-»niosamp;fafininasaures prominentcs,utcuncp callide ÔC multis fophifmati* bus tegcrc propofuerit, facrarum literarum cognitione inftrudos, SC Pa* ^''urnledione exercitatos,minime cclare potuir.

Saniflum eft ÔCuenerabilenomenecclefiæ catholicæunicaeamp;'diletftæ, baluatorisnoftn fponfæ, à quadifccdentes óódeficientcs, meritó omni* DUS Chrïfti bencficqs priuantur. Summa eft Äpoftolorum à Chrifto im* tuediateuocatoruin,qui principem in ccclefialocum obtinenr,quoscput CwftuiTii'pfiijy, audirciubemur,authoritas. Hi enim Dotftorcs ecclefiæ ipfo filio Del proponuntur. Hi fua dotftrina, quam ab ipfo audierant, deinde per Spiritum fantftum illuminati, intellexerunt, orbis terrarum ccclefias planraucrunt,ccrtum habentes teftimonium pfæfentiæ Spiritus bîifl(,utdedocftrina ipforum ambigerenullo modo liceat. Religiofum ^omèeftCcriptorum ecclefiafticorum, quos Patres uocant, qui fua opera blt;icnptisoptimèdetorapoftcritatefuntmeriti,arriculosfideiconrra hg* rtticorum corruptelas amp;nbsp;deprauationes defenderunt.Necp contemneda ‘unt prima concilia cum facra fcriptura conuenientia,amp;cx eadem hærefes fois temporibus exortas dqudicantia ÖCrefutantia.

Verum quo fandîioraamp;maiori cum reuerentia tracftanda funthaecno winajamp;res quæijs continentuneo maius facnlegium committQt qui per cafimplicioribus amp;indolt;ftioribus imponunr, ea polluunt, amp;nbsp;profanant, fiuemadmodum pen'uri, magi,blafphemi, ÔCalij abufu nominis diuini taninómerentur excufationem,utmaieftatcm Dei grauifsimelædentes, æternas pœnas Gbi accerfant.

Nihil autem ufitatius cft omnibus temporibus, quam ut impij hypocrl fæjidololarræ, fedu(ftorcs,5C alij huius farinæ homines, nomen amp;nbsp;titulum

weræ ecclefiæ,popuh' Dei,ucrbi ipfius, 0^ facramentorum propter confcn fimmultitiicjiiu'sjongi tern pons præfcn'ptionem,confenfum,côfuetudi* *itni /ucccfsioriem ordinan'am, pn'uilegia, amp;(. carnales prærogatiuas Gbi uendicent, Sicuthis freti Pontifices, facerdotcs Sgt;C propherx falfi in genre Nn ludaica

IÎ4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P RABE A TI O»

ludafca, Hi'eremfae fc confidenter opponcbant,ipfuni ctim alffs prophetfs mifernmè tfadïabant:tandem Chriftum ipfum occiderüf,ApoftolospeP (èqiiuti funt,damnauerunt,amp; in exilium eiecerunt.

idem hic fraterculus cum toto fuo libro,quem titulo Defetifiois catho* Kcæ fuæ confefsionis infcripfit, tum uero praecipuè, phmo dc Ecckfia,^ fccimdofuoloco (quemrcfutandumfufcepi'mus)deVnoccrto.amp;ptac* fenti ludicio ultimo circa dubia fidei neceflario, rationed eius, ordinc, magno ftudio fatagit.

I» nbsp;nbsp;Hoe enim fecundo loco, initio,pcrindc ac fi nuper de ccelo tertius cee»

diiïèt Cato,magno fupercilio,cenforhicgrauifsimus,iudices controuet' Carum religionis,Slt;: circa fidei dubia, contra ea quae à Domino Brentio ia Prologomenis bene amp;nbsp;copiofe probata funt, legit. Atep à iudicio hoeec' clefiaftico circa controuerfias dedogmatibus amp;fidei ambiguis ultimo» omnes quantumuis pios óódoiflos uiros,fiuc principes,8ëmagiftratuspo liticos,quosLaicosipfeuocat,fi'ueccclefiacDolt;flores, SCminiftroSjàfuis cpifcopis non un(flos,excludit amp;nbsp;deturbat.Solos ucró epifcopoSjamp; Pi'É' latos,cum fummo Pontificc Romano, Petri fcilicet fiicceflbre confpiran-tes,in cociliabulo fuo,ÓC confeflu reuerendifsimorum, indices audiendos cfle dccernit. Ad hos folos pertinere ait,ut fidei dubia definiâtrneep ulltim alium dodlorcm recipiendum, nifi qui fuos, hoe eft Romanenfes cpifcOquot; posagnofeat,eiscp parcat,audacifsimè, SCmagno fuperciliopronunciat. Et quidem facile ludicesillos ferre pofièmus, fi redlèfccundum regulam facræfcripturæ iudicarent. Verùmcumuolunt,ut etiamfierrent,à'ia' finiras animas fecum in infernum abducant, tarnen neminem illis debe-' re dicerc, Qiiid facitis f de ignorantia multa dicit, qua putat excufad errantes.

Hacfua cenforia uirgula tanquam incircumcifus corde Philiftæns eX AzotOjUno idlufortifsimus hic Goliath uniuerfum Dei populum,onmfS pios principes feculares,6C uiros pictate,eruditioe,ac rcrum facrariim co-' gnitionepræfi:âtes,epifcopis,multisnominibus, SC præfertim in illisquat ad dijudicationem controuerfiarumincaufisreligionis rcquiruntur,fo^ periores fe profirauiire,8ca cognitionc fufeipienda depulifle, utnullusco tra mutire amp;nbsp;hifcere audeat,in fiio monaftcrio imaginatur.Hæc primapat te fecundiloei tradfantur.

It • Hoe modo iam fenatu iudicio fuo Areopagitico conlfituto, lcdt*s i«dicibus,lcges deinceps,fecundum quas in cócilio hoe fuo fumnao Ä^ulquot; timo pronunciandum fit,fidei dubia,feu ambigua,06 cotrouerfiærcligiO'’ nis dijudicandp,nó fecus ac Solon Athcnicnfis,aut Lycurgus LacedefflO nius,ncpro meriroilliusodicam,Sylla,autDraco,magna fcucritate pto-mulgatjtraditiones non fcriptas, amp;nbsp;Patres. Et ne parum honorificè defa* cræ feripturç autoritate fentirc uideatur, primum illi locS in fupremo hoe fui concilq iudicio, fed titulotenus,tribuit. Nam cum nihil fimulatu, diu' turnuin efle pofsit,ftatim fe fuumep ingenium ut forex fuo indicio prodir» Obfcuras em,dubias,Sdambiguas elTe calumniatur,ideocp exhis fidei du-* bia Sc religionis controuerfias non pofiè definiri, ftatuit.

III. Hanc ob caufam nos ad traditiones non fcriptas nefcio quas,Apollo* licas ipfc uocar,ablegarc ei uifum eft : ab his lumendam elle certitudinem in omnibus controuerfijs religionis noftræ Chriftianç,docet.Hascnim (uerba ipfius bona fide recito, amp;nbsp;toto pedlore cohorrefco, referens) pk' niores,apcrtiorcs,£d explica tiores ipfis fcripturis elTe, autoritate non ihft riorcs,anriquitate uero etiam illis antecellere, non erubefeit affirmare.At* que ita fcripturis ccrtifsimis,amp; indubitatae fidei oraculis Dci,amp; limpidifsl mis fontibus, quos cosno fuo fordidifsimus ipfe poUucre QC perturbarc cQ

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;natur,

PRAEFATIO» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ijy

natUT, ad tfaditiunculas obfcun'ßimas’öi inccrtifsimas, de qufbus nee ipfis quidem autoribus conftat, cumeædem traditiones diuerfimodéà diuerfis fint deferiptæ, ôfi'n prïmidua ecclefi'a obfcruatæ : amp;nbsp;fi de auto* redubitetur, tantum eam ob caufam, quiaà Romana ecclefia obferua* tur, omneidpro Apoftolicatradmone obferuandum abducerehtemo* nachusinftituit.

Porto,ad probandas traditiones Apoftolicas, ad fcriptores ecclefiafti* cos nos ablegat Cæremonias,ÔC fcnpturæ intcrpretationem,quæ in eorS libris extat,ab Apoftoh's fecreto, certis quibufdam tradita, uiua uoce, Sgt;C ficfemper fuccelsionequadam propagata, euincerelaborat. Nullosigi* turalios audiendos feripturæinterprétés, nullametiam aliam interpre* tacionem recipiendam, quam Patrum : amp;nbsp;fecundum horum ferip ta, con* trouerfias fidei dirimendas.

Poftremö,quiaPatrum feriptaidem ab hereticis patipofsint,quodip(ä V. factaferiptura,quæ ab eis peruertatur, amp;nbsp;in diuerfos fenfus trahantur : nee defint hacreticis in Patrum feriptis, unde fiia uideantur confirmare:ad concilia,hoc eftad uiuos patres, epifcopos pontificios, amp;nbsp;legitimos præ* latosjin dubtjs feripturæ amp;fidei, uelit nolit Brentius, nos remittit. Hi e* nim feripturæ facræ genuinam amp;nbsp;natiuam fententiam, de qua uehemen* ter funt foliciti, amp;nbsp;dies nodles^ cogitant, ex Patrum feriptis, in quorum Icdione fpirituales illi prælati, amp;nbsp;zelofi patres fine intermiisionc uerfan* tur,cruentfideidubia,amp; modemas controuerfias dqudicabunt, SCrei* publicæ Chriftianæ fidelifsimé proponent.Qyis enim de hoc unquam du bitauitf

Hæcfunt amice ledlor breuiter 8i fummatim,quç prolixe,SC no fine in* gentirugitu perfonatus hie leo, toto hoc fecundo fuo loco præcipuè tra* lt;î^at, uaria undiquaque conquirens, in omnes formas le uertens, quo om* nibus perfuadeat, fe fuam^ cohortem folam audiendam, ab ipfis contro* uerfiarum dijudieationem accipiendam, amp;nbsp;religionê Chriliianam difeen* dam.Sefuos^ prelates fidei clîè magiftros,ôdnufquamRomanam eccle* fiam à ueritate aberraiïe : huncep præfentem eius ftatum,noftro etiamnum tempore,eum elîè,quidiufuitprimitiuæ ccclcfiæ,Apoftolorum tempori* bus,amp;magifterio inftitutus : fe horum ueftigia fequi, illis^ tenaciter infi* ftere, no fecus ac fi nos omnes egei elTemuSjipfe uero folus inter cæcos mo nophthalmus regnaret.

Verfatur quidem interdum ualde plaufibiliterin communium quorun dam locorum tracfiatione,de quibus nulla eft controuerfia (utmagniî con tranouatores iftos SC hæreticos librum fcripfilTe uideatur) quales lunt:V* nitatem fidei in ecclefia efte necclTariam : Defertores ccclefiæ omnium o* diodignos.Item de audoritate Apoftolorum,SCepifcoporum in ecclefia, SicSedluditnominefidei Scecclefig,item epifeoporum. SieSCin alijsfa* dt, quemadmodum SCfatan transfigurâtfein angelum lucis. Mirum igi* tonon eft,quod difeipuli prgceptoris SC patris fui artes imitantndeo^ ftatim ad Ingenium redit.Nam mox qualicun^oblata,imö potius arrepta occafione, abfurdifsimos errorcs, horrendas amp;nbsp;blafphemas impietates o* tcfaoilego euomit:cuiufmodilunt,utle(ftori guftum alique prçbeamus, quod palam afîirmat,Chriftum nos non per leipfum tantum,fed ctiam per operanoftra Deo patri reconciliarc:Depeccatorum remilsione dubitan* dum;Fidci ccrtitudinem,nouum elïcLutheri dq^ma:concupifcentiânon tirepeccatum,fan(ftos elïeinuocâdos:feptem elle Sacram enta ficpropric dida,nec plura,nec pauciora.facrificium Miiræ,SC oblationem al taris ufi* Utam a Chrifto inftitutam : ÔC omnes cærcmonias, quibus hodie in cele*

bratj'onc MifTæ Romana ccdcfia utatur,à Paulo apoftolo inftitutas,5f fragt; ditas ccdefiac ï Se fuos^ qui Romanum Pontificcm Chrifti uicariü agnOquot; fcant, folos effê ueram Oei catholicam ccdcfiam:Sacra fcriptura non opus fui(re,amp;prorfusadfidcmnoncfreneccflaiiam:obfcuram effe 6C ambigu* am, ac dubiam : controuerfias rcligionis ex fcriptura facra non poflcd^u^ dicari : Traditioncs non fcriptas planiorcs clTejSCc. Confirmât plenum irs puritatisdecretumPontificium,de prohibitionc coniugtj facerdotum. Principes feculares cum etiam officio fiio funguntur, principi huius mun* Pfmeept diferuire. Sed quis fingula enumerabit,cum toto hoe libro propemodunt huiuf mudi in Deum blafphemus,in fcripturam contumeliofus,in cedefiam ueram fa* e/1 crilegas, amp;^inMagiftratum politicum fit feditiofus f 5C uerè fentinam àC lernamabfurdifsimorum, turpifsimorum SC. horribilifsimorum errorum, Diabolum ipfum, per impurifsimum huius monachi os euomuiiTehoclö* co,affirmarepofsimus.Pietatis enim nihil,aut paruin admodum ,loquaci* tatis ae inanis Q(. perniciofæ garrulitatis tautologiæc^ plurimum, impicta* tis uero amp;nbsp;errorum teterrimorum chaos in hoe rhetorculo amp;nbsp;fophifta im* piOjUel mediocriter dodlo fiCattento lelt;5ïori efle apparet.

Óliac omnia à nobis iam commemorata, cumalijs eiufmodi innumcris filentio nee debent nee pofTunt prxteriri, ne uel conuicia in nos conic(^a, dequibusinpraefationedicere nihil attinct, agnofccrc,uel erroresipüus impijfsimosnoftra taciturnitateapprobare uideamur.

Qiiodfiduriusa nobisfuerittraólatus Defotus,fibi non nobisimpu* tethypocritapertinacilsimus, quodintanta dodrinæ cœleftisluce,tam aperta dogmata facræfcripturæadeoimpudcntcrnegare,contrà uerô tam craiîbs amp;nbsp;abfurdos errores defendendos rafetpere non erubefeat. Nemo enim tam patientis eft ftomachi,qui cum tam impia atque blaiphema con* traapertifsimam uerbi Deiueritatem, rhetorculum fophifticènugantcm amp;nbsp;deblattcrantcm audiat,æquo id ferre queat animo.Et uel fine apparctid quod D.PauIus teftatur,Deum huius feculi mentes infidelium excæcafle, ut non fulgeat illis illuminario euangelq Chrifti, qui eft imago Dci tfcdiil laqueis ipfius captiuos teneri ad ipfius uoluntatcm,ad omne opus bonum reprobos.

Hæc cum ita fe habeant,iam Deo propicio errores ipfius detegemus,6i calumnfas quibus ad Prolegomena D. Rrcntq reipondere uoluit, pcrfpi* cuis ô^folidisfacræfcripturçtcftimontjs, hiftorqsfidedignis, quin etiam addiris Patrum teftimontjs non detortis, refutabimus. Etfi autem Prolcgo mena illa ita fint confirmata,amp; ampliori probatione non indigeant,nccab Afotoipfo.quioppugnarequidêuoluit, expugnare uero minime potuit, fint euerfa : tarnen quia hic afinus rudere non ceflàt, fibi triumpharc ni* detur,fed ante uitftoriam, fibicp applaudit,fed in uacuo theatro, denuore* fpondere uifum eft,ut intelligat,non idem elfe oblatrare quod iblucre,nee idem rudere quodrefpondere.

übferuabimus autem ordinem ab Afoto inftitutum,Sif capitafingulatil abip(bfuntordinata,Âfdcfcripta, ordine refutabimus, ad omnia eins re* fpondentcsuitintelligatnihil efteà fe produtftum, quod nonfirmis,folidi9 ac perfpicuis feripturæ teftimonijs ÔC alijs argumêtis refutari poflet.Qyod fiCipfeiacercinrefutatione PrologomenanBrentrj, amp;obferuare debuiP fet, fi refpondiftè faltem uideri uolebat : 8é nonita ftudio, non folum ordP nem locorum inuertere,fed ex toto fcripto, nunchinc, nuncillinepartieu* lamaliquam cxcerpcre calumniofe, corpus fcripti SClocorum dilaccrarc, quemadmodum canespenulam, tmmundifuesagrumfuisroftrisuaftant, amp;nbsp;euertunnreliqua uero quaeinfolubilia funtdifsimulare,6Cprçterirefilen tio;ae

tiotacpoftcaconcludcre, Itaqjrcfponfum eft his, quæBrentiusadduxit, Haecita præfati,rem ipfam,quod Deus bene uertat,aggrediamur»

NitiofraterPetrus Afoto,ncceffarium eftein ccclefia ludiciumunum, cerium atquemanifeftum,in quo dubia,0lt; controuerfiædefide,cul-tu atque inftituris Chriftianæ uirç definiantur,’perfuafum omnibus, dial.

omnium principum ôi. populorum confcnfuprobat. Quia in omnp fcusimperij comitijs, à tempore quo Luth crus noua hæc, uel antiqua po* tius(ficenimGbiloquipermifit) ô^damnata in ecclefia dogmata exufci-tarecœpit,generale concilium ad terminandamhanccontrouerflam fit tfflagitatum.

Etquidem,quoddeiudicioin ccclefia ncceftario præfatur, nemo eft ^ui cotradicaufed quale nam illud elTe debeat indicium, quae cius forma, quæ eins régula, quomodo inftituendum, quoetiam confilio petiium fit illud iudicium concilij, de his non ita facile inter partes couenir. Prater enim Petrus concilia papiftica,hoc eft,quæ per Pontificem Romans funt indida, in quibus foli cpifcopi, iuramento lummo illi pontifici Romano deuinftijuoces habeant decifiuas, amp;nbsp;ad nutum ac arbitrium unius omnia geruntur, amp;nbsp;iudicium fiat, non fecundum fcripturas diuinitus patcfaólas, necfecundum Spiritus fancfii traditionem fcriptam : fed fecundum tradi* ditionesnonfcriptas,conciliorum décréta,ac patrum fcripta,fummum il l«damp;ccrtumacnecefl’arium,finequoecclefiaefalus, S)C fideiunitas con* Peru ari nequeaf,e(re imaginatur.

Intaliconcilio nihil minus quam facra fcriptura ualet (haec enim illis di* citurobfcura, ambigua, dubia, hæreticorumliber) fed traditiones com* wenticiæ, amp;nbsp;paulatim in ecclefiam introdutftæ, ufu S)i temporis fucceftu, confuecudineimpcritorum roboratæ, décréta pontificum Romanorum, patrufcriptamale detorta,uclubihumanSquid pafsifunt: deliria denic^ amp;fomnia monachorû,qui uel foli in iftis concilifs omnes agunt partes:ce* ten's,qui uidentur elTcprecipui, ociofis aisidentibus,0lt;f ea qug à Romano epifcopo propofita,amp; décréta funt uno uerbo,Placet,approbantibus. Tale uero concilium nunquam profedlo à noftris petitum eft. Quæ enim hæcelfetnô dico ftulticia,fed plane furor,amp;infania,defcrris limpidifsimis canonicæ fcripturæ prophetarum amp;nbsp;apoftolorum fcriptis, ôd fontibus a* quxuiug,ad turbidas lacunas,amp; Décréta Antichrifti,ciusc^ fatcllitu pro* uocarefQiioduero noftri concilium expctiuerc,00 ad illud prouocarunt, nonhoccofilio fatfium eft,quod de dotftrina dubitarent, amp;nbsp;de ilia certio* res red di ac doceri ab ifto hominum genere, quod armis ÔC alqs rebus tra* dandis,quamfacris fcripturis interpretandis magis eftidoneum amp;aft'ue* turn,cupiucrint, autctiam controuerfias religionis cis dtjudicandas per* miferint : fed ut fuam dodrinam omnibus pqs, quos non dubitant elle in omnibus nationibus plurimos,hac occafione comunicarct. Et quod ante kgitimam cognitionê Papifticaturmapioshomines ubiuis locorSpro* pteruerædodrine profeftioncm fuis fedibus ciecerit,crudeliisimèô^mi* ris niodisfit pcrfequuta, bonis adeocp uitaf ipforum non modo infidiata, ucrumetiâ plus quam Ncroniana tyrannide,igni, aquagladio,fune,amp;car cere emedio fufiulerinr,2lt; dodrinam uere piam ubicp pro crronea hæ* retica traduxcrintamp;dânarint.Vtigiturmanifeftum fieret, cuiufmodi do* drinæ genus profiteremur,nos nullius erroris nobis confcios, ferre poflc lucem,ncq5iudicium defugcre legitimSSCcognirionem bonorûuirorû; ideo nospubliceaudiri pcriuimus,amp;^ confefsionem Imperatori, actoti Im perio Gcrmaniæ,eodem cofilio exhibuimus.Vbi cum ueftri homines ac* ceptam confutare iufsi eflent ex facra fcriptura, cofutationis illius exêplar

«3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N CA PVT T.

noftri nullis prccibus cxtorqucre potuerunt.Qu3»n uero ob caufam bont uiïf'Nonerat periculumueftrisullummetuendum, quo ab exhibition« deterren' potuiHcnt, noftri pauci crant tunc numero ( ficut etiamnuiu hodie, fiuobifcum conferamur) ÔCficutnocerenonpoterant, ita neque fipotuiffentjuolebant. Qiiid igiturDicamSote,male fibiueftri crant confer) de corruptis dogmatibus. confutatio ueftrafrigida crat:necdun» enim coloribus errorcs pingere didicerant:lucem igitur ferre, eo quod mala elTet, cum non polfet, fatius elle uidebatur abfeondere, ne eius tuP pitudo confpiceretur. quod quidam ueftrum turn animaduertcbant,8i non difsimularût, egregios fcilicetfefuæ dotfîrinæ patrones habereredù centes.Ibi tum,ficut alias femper, difertè à noftris additum eft quale conri hum expeterêtjChriftianum fcilicet,liberum, in Germania, de quopaulo. póft copiofe.

Noua quod dicit efle Lutheri dogmata:lllis noua efte Siinaudita mini' me dubitamus, quibus Si Chriftus nouus eft, Si uerbu ipfius.Ideocp Deo ualdefuntiniurij, cuius uerbum quod eft æterna Si immutabilis ipfins uoluntas,amp;manetperpetuó,nouitatis arguût. Quod uero diuincognita multis fuere, fepultacp iacuere (Referuauit autem Deus fibinihilominus feptê millia quae no adorauere Baal)non uerp ecclefig humanac,fed impie t.Ttw.4- tatis crimen eft,quæauerfis mentibus Si auribus à Deo,ucrbocp eius,Do (flores fibi elegit prurientes auribus. quod à pontificibus Romanis fa(fli* tatum,Cardinales dele(fliipfifatcntur,cum dicut: Sancflitas tua probeno uerat principium horum malorum fuiire,quód nonnulli pontifices,prçde celTores tui,prurientes auribus, utinquit apoftolus Paulus, coaceriiaue* runt fibi magiftros ad defideria fua, no utab eis difccrenf,quod facercdc' berent:fedutcorum ftudioSicalliditateinuenireturratio, qualiceret id quod liberet. Ideo^ mifit illis Dominus operationem erroris, ut credant mendacio. Si iudicentur omnes qui non credunt ucritati, fed confenriunt mendacio.His tuis AfoteRomanis Pontificibus acceptum fcrendum eft, quod errores tarn crafsi Si tantae caligines in ecclefia harum regionugraf* fatefunt,in quibus cum tarn diu pleriquc in trifti carcerefint mifere deten ti, iam exorientem lucem uerbi Dei ferre non pofsint,res^ plane’ noua iudicetur,

Lutheri certe dogmata, non noua, fed uetuftifsima, Si omnium prima funt,quae Deusftatim in Paradifo poft lapfum primorum parentum, tan* quam ex arcana fede prodiens fe, iuam^ uoluntatem patefecit, data pro* mifsionedefeminebeneditflo Si benedicentereuelauit. Qiiampromif* fionem fide ample(fîentes,iufti reputati funt,Gen.j.Pfal.j2.Rom.4.Hxco* mnibus temporibus in ecclefia Dei,alias magis, alias minus illuftria Si cla raextitere:hacdolt;ftrina Deus fibi ecclcfiam collegit, quae ipfum ôün hac uita a^nouit,inuocauit,0lt;f coluit,amp;in ilia aeterna perpetuo celebrauir. Qiiid uero LuthcrusuirilleDci,amp; repurgator dotflrinæ cceleftis,elc* (flum Dei organon, aliud docuit, quam quod ex Gen. capitcj. ly.iy.zt» D. Paulus repetit ad Romanos capiteprimo,eidemcalumniærefpon* dens tacite, cum fe fegregatum profiteturin cuangelion Dei, quod ante ,pmiferit per prophetas fuos in fcripturis fantftis de filio fuo,0(fc. Et quod Abrahæfidesfit reputata ad iufticiam: fcriptum autemfit, non tantum propter ipfiim,qgt; reputatum fit illi ad iufticiam, fed etiâ propter nos, qui* bus reputabatur credentibus in cum, qui fufeitauit Icfum Chriftum Do* minum noftrum à mortuis, qui traditus eft propter delitfla noftra. Si tefut rexit propter iuftificationcm noftram.

Item,quod no liceat cultus humano arbitrio inftituere.QiiiauerboDd nihil fit ad dendum,autdetrahendum,id^ contra humanas traditiones innume*

innumcrasamp;^ décréta Pontificum, quibus cum ucftri docfïn'namuctuftif-' fimam non obfcuraucnnt tantum , fed cdam deprauaucn'nt, corrupC' rintamp;planéobruen'nt ca quæ funtHlq Dei propn'a, ÓC honorem ipG me-' diatori foli debi'tum , Miffts ueftris idololatncis ÔC opellis at(^ cappis for* didis tribuentes ÔC comunicantes,alia^ fexcenta cófinxeritis, quibus mi* feros homines peccatorum remiflionê confcqui ÔC mereri docuiftis. Sacra mentaautcà Chriflo unico noftro faluatore inftituta, partim à uobis pro* fanata,partim uero mutila ta ÔCin illorö loca alia excogitata.Hæc,inquam, prima amp;nbsp;uctuftiflima miris modis à ueftris polluta, à Luthcro gratia Det adiutOjamp;Spiritufancflo impulfo ÓLCorroborato,mirabiIitcr etiam conti a furorem Satanae ód totius niundi potcntiam, dcnicp contra portas infcro* rum conferuato, priftino nitori funt rcftituta,ÓC poftliminij iure reuocata*

Anuero ufcj adco impudens cs, amp;nbsp;Irons meretricis tibi tuicp fimilibus eft,uterubefccrcnefciatis, ÓCafHrmare aufis,ueteraeflehaec Apoftolo* rum dogmata, quæ fidei ueftræ cacolycæ, articuli funt præcipui, Pontifi* cem Romanum capur effe uniuerfalis Ecclefie,uicarium Chrifti amp;nbsp;fucccf* forem Apoftolorü,idcp iure diuino,folam loei fucccfiionem, ut qui ipfum eiuscp décréta non amplccfiantur, nee fine difcrimine recipiant, coipfo nee membra fint Ecclefiæ Dei f Papam in his quæ funt fidei non polTe er* tare,cffc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nemine elfe redarguêdum,ctiamfi cateruatim in*

numcras animas fecum in infernum abducat f MilTæ facrificium ex opc* rcoperatoperfcortatoremfacrificulum,autSódomitam etiam célébra* turn applicari pro uiuis amp;nbsp;mortuis, pro redemptione animarum ex purga toriorHomines operibusfuismereriremiffionem peccatorum amp;nbsp;uitam atcrnamfLaicis dimidiam tantum cœnæ Domini partem porrigendamî* Pluspeccarefacrificulum,fihoneftam coiugem ducat, quam fimulta alat fcorta,ac libidinibus uagis fe polluât f Hominem uiribusliberi arbitrtj fe polTeadgratiamDeiaclipiendam præparare,imoquodDeushominifa cienti quod in fe efi,infallibiliter det gratiâf Et quis fin gulo s Ecclefiæ ue* ftræerrorcs abfurdiffimos,è diametro cûfacrafcriptura pugnâtes,cnume rarepolfetr'Diesme citius ÔC tempus deficerent, quàm utrecitare omnes ordine queam. Hæc ne,inquam, amp;nbsp;his fimilia,uerbo Dei amp;nbsp;feripturæ fa* cræ confentanea elfe affirmabitisf Hçc ne uetera ilia ueræEcclefiç omniû temporum funt dogmataf Nequaquam,6 miferiino enim eft obfcurû eft, quibus autoribus hæc ôéaliaueftra dogmata accepta ferre debeamus. 1* deocpfulmenillud amp;nbsp;tonitru Apoftoli inuos torquebimus ; Si quis aliud Euangeliura prædicauerit, etiamfi angelus è cœlo fit,nedum PapaRoma nus,anathema fit. Hæc Sote dogmata funt ab Ecclefia Dei omnium tem* porumdamnata,nonLutheri,quæueraEcclefiaDei grato animo ample âituï.Qyod uerô frater culus addit,Lutbcri dogmata,antiqua potius efle

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ôi damnata ab Ecclefia-.utrScç uerum eft,ideoôp utruncç concedimus. an*

l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tiqua effe, imô omniû antiquiffîma ÔC prima, ficut iam partim explicatum

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft,partimfequêti capitc copiofius probabit, ideoqj ueriffîma. Damnata

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ctiam effe ab Ecclefia non negamus : fedno à uera D ei aut piorûEc défia

l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hocorganOjper 2[dDeus immenfabonitate amp;nbsp;dementia nos cxidoloma

l niaôCtcnebrisPapifticis plus Cimmerqs in admirabile hoc lumen uo* I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cauitjUt opéra eius annunciemusiuerùm ab hypocritica,Cainica,cruenta,

iværeticæ prauitatis inuentoribus,qucmadmodum ÔC uolumêfcrmonutn kl etniæ ab impio regeluda,non ignoramus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ler r^.

,40 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAP VT ir.

Poftfcmô, ca quæ de ludki'j nm'us neceffîtatc in Ecclefia omncs fatentuf, non æquê ab omnibus fatis iiitelligi conqueritun A' Brentio enim ô^ad-uerfarijs obfcurarijamp;pcruerti, qui eô temeritatis ôi. fuperbæ præ^impti” nis progrediantur, ut id iudicium ad cos pertinere affirment, quibus tes nulla minus pertineafintelligitautem Principes,SC alia Ecclefiæ membra uiros infigni pietatc ÔC eruditione ornatos, quod quale fit, fuo loco aide/ bimus. Quôd uerô alijshocinoccafionê8Cexeufationemignauiæ gligentiæ infidelis,fa(5ium effe dicitud ucrum effifed nobis non imputant dum,qui fedulô monemus quos poflumus,ne Papiftici concilij (quod ut maxime aîiquando futurû fit:tamen impium fore ut funt Papilhcoi'û Pon tificum amp;Epifcoporumingenia,minimèdubitamus)determinationéeX' pectcnt.Sv extant noftrorum hac de re feripta, contra expedtantes (quod Afotû non latere arbitror) fed ex uerbo Dei, de ûlute fiia certiores reddi curent. Hoc autem ipfo Romanos fuos Pontifices amp;nbsp;Praîlatos aceufat,^ damnat, qui fimplicioribus per fuos adulatores ôi fatcllitcs perfuafer5t,ut âeijs quæ ad animæfalutê pertinêt, fecuri fint,8dinutr3qp aurêdormianf, cam^ curâfummo Pontifici demandenueius décréta,quæ nomineEccle fiæ miferis truncis amp;nbsp;ftipitibus obtrudit, expedient, ÔC pro oraculis ÿûfi tus fandlirecipiantjÔd adorent.Hi igitur fe fuo munere perfundîos eflcar/ bitrâtur, dum dicere poffiint fe credere quod Ecclefia credit. Hanefidew Papiftici dodlores, ctiamfi homines parûfintfoliciti, neep etiâ feiant quid Ecclefia credat,tamen probant,Sdpropter earn homincs beatos prgdicât: cûm tarnen alias, ubiDeus uerbo fuo credere nos iubet, ipfi dubitandum ,j. pronuncient. De quo redlèProphetainquit,Populemeus quitebeatum dicuntjilli te decipiunt.

DVm fundamentum poncrc Sd bafin coftituere bonus file fratcrculus ôd architcdlus infignis futuri fut open's 8d çdificij nititur,atc^ à^pua origine, utloquitur, deducerefuumpropofitu defendere conatur,dû cit Deum ab hominib. non priuatim QC fingulariter, nec per domos Sdfa» milias diuifim,fed inEcclefia ôd cœtu omniû coli uoluiftemec priuataulh facrificia aut obfequia fingularia,fed totius Ecclefiæ cômuniajilli placera»

Dicas hominê ho eftè mentis copotem, aut certè, ne quid dicâdurius, paru fui ordinis 6d conditionis memorc. Nihil entm, fi à nobis eflet códu' dlus,utordines omnes monafticos,adcoq5 totius Papatus ccrcmoniasôJ cultus, quos ipfi tantifaciuntalias,ut pro ijs tan^ aris Sd focis depugnan^ dum fibi cxiftimcnt,necp melius neqj certius aut grauius,quod pro nobis cotraipfbsfacerct,dicerepotuifret.Vtnoabsrefit,fiBileam alter anobis dicat. Hoc enim iadlo fundamêto, omnes ordines ÔdrcguîæmonachorS ôd nonnarû euertuntur. An'non enim priuata hæc funt facrificia ôd pccti' liaria obfequia certarû domuum 6d familiarû diuifarumf Nam non efle ogt; mnium,nec totius Ecclefiæ, quæ folaDco placent, autore Afoto,manifelt;' ftum eft,6d experientia notum, fole^ meridiano clarius, quod ne Afotus quidem negate poterit. Quis uerô facile monftra hæc ordinum, Sd familia rûPapatus,atq}fecftas,quç autore fuo,origine,uiuendiratione,rcligionc, habitu,cærcmonijs, rcgulis,cibo,loco ôd alijsnotis interfe diftindæfunf, enumerabit.^ Imô nec Demofthenê necCiceronê,fi adhuc in uiuis clTenf, facile omnia hæc cornemoraturos arbitror. Vt maxime autem aliàsintcr fe miris ac omnibus modis dift'erantrtameninhoc (quemadmodûuulpes Samfonis caudis)interoês pulcherriméconuenit,quôdfingulinomodo contêpto Chrifto,fed nomine eius quafi abnegato,abic(fto Sd coculcato, noua crededi ôd uiuêdi rationë inftituere. Nec ampliùs Chriftiani (fordet einhoc nome tanÇ plebeiû Sd nimis iiulgare) dici uolût:fed Dominicani,

C, I A C. H E E R B R A N D ï A N N o T, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14«

FrandfcanijCarthufiani,Auguftiniani,Grcgoriani,ConftantinopoIitani, BcncdidinijAntoninijCæleftini, Bernhardmi, Vvilhclmitæ, lohanniræ, Lazaritæ, ScpulchntæjHierofolymitæ, Heremitæ,Iofephitæ, Minores, fratrcs Manx,non uni'us generis (quid ni dC forores) uallis lofaphat. Alq cniceinfigniunt, ut ab alijs différant : nec id uno modo, fed diuerfiffimis: nuncuna limplici cruce,alq duplici,alij lata,alij oblonga,alq ffcllis,aW ue* ïo gladtjs.Rurfum alq forcipc infigniunt. Sunt alij Obl'eruantes, altj Gaugt; dentes (mirum quôd nô Lamcntantes, cum ex æquo omnes tetrici uidert cupiant) Canonici irreguläres,quod ridiculû cft,Brigittcnfcs,Ciftercienlt; les,Camaldulenfes,Præmonftratenfes,Grandimontcnfcs,amp;c. Penèdefa* tigor Ordinum recitationc,amp; tarnen fingulos enumerarc ncqueo,qui etû amfono ipfo nefcio quid horrendum monftrofum fecum afterunt.

Eleâuxnillud Dci organon D.Paulus grauifsimèin Corinthiosinuehi i-Cor-t-tur,quod diccrent alij,F3go ffim Paulûalij uerô, ego Apollo,ô^c.

Qyod fi iam red iret,amp; grcges h os paflîm palantcs,ac omnia depafcen* tes eonfpiceret,quid,an non anathcmate illos feriret,ôC omnes illos Ordp nesdiris deuoueretr’ Sed bene habet,exun cxit tandem exhoc ipfo grege Iehu,antagonifta fcilicethic noftcr,qui Baalitas, ÔCChamarim,quos côJti tncriint reges Iuda,ut adolerent in excelfis,hoc cft examina hçc ignauorü fticorum, lua fententia ex Ecclefia eiccit : amp;nbsp;priuata illorum facriHcia atep obfcquia fingularia Deo difplicere pronuncians, non fecus ac olim Temgt; plarq omnes mandate Pontificis, ubiuis locorû una die funt extirpati, ab^ togauit,amp; fuftulit. Et quid amplius dicam,nin quod Afotus nofter, cum bcerdotioTolleti fit confuminatus, quemadmodum olim Caiphasfura-ïiiusfacerdos prophetizet.

_Porrô,multa de fidei unitatc copiosè dicit,quàm ncceffaria fit una fides cómunis totius Ecclefiç. prorfus tanta prolixitate opus non erat,cQ nemo fit qui cotradicat,amp; fruffra aéra uerberet : nifi quôd rhetorculus magis di* ferruSj^difputatoracutusuideriuoluit,quoliberin immenfum crefeat: Ôt dûnon tacct, fed multa generalia de quib. non eft quæftio, deblatterat, tefpondiffeuideatur.Qjiali uerô hacciam internos quæftio agitet, utrum una fides fit ncceffaria,no potius,quæ'nam ilia uera fit fidei imitas, 6C in quoconfiftat. Similiter,an nosPapifticamidolomaniamfugientes,fidei unitatêperturbauerimus,ÔCà uera Ecclefia amp;nbsp;fide catholica defeccrimus. (de quo fequenti capite) cum extra ueram fidem in Chriftum amp;nbsp;uerbum ipfius,quod ueritas eft,confpiratio potius fiC coniuratio,quàm unitas elfe deprehendatur,

Chriftus cum prccatur pattern cœlefte pro imitate diftipuloru, inquit: Pater finâc,fcrua eos in nomine tuo quos dedifti mihitut fint unum,ficut nos.Sandlifica eos inueritate,ferm o tuus eft ueritas: amp;nbsp;pro eis ego fan* ftifico mcipfum, ut fint amp;nbsp;ipfi fantftificati in ueritatc. Non pro eis autem tannim rogo, fed amp;nbsp;pro eis qui credituri funt per uerbum corum in me, ut omnes unQ fint,ficut tu pater in mc,amp; ego in tc,ut amp;nbsp;ipfi unu in nobis fint.

Hoc Hilarius his uerbis contra Arianos hærcticos, pacem unitatem LiL^.eetp prætcxcntes,rcddidit.Spcciofum quidem eft nomen pacis ôf pulchra opi nio unitatis:fed quis ambigat cam folam Ecclcfiæ,atcp Euangeliorum uni cam pacem effe quæ Chrifti eft C Qpam ad Apoftolos poft pafRonis fuae gloria effeloquutus,quam ad æterni mandatifui pignus comendauitabi* turusihanc nos fratres dilctftifsimi 8C amiffam quærerc ÔC turbatâ cóponc re ô;: receptam tenere curauimus. Sed huius ipfius fieri nos uel participes, uelauthores,nec teporis noftri peccata mcrucrat,nec imminêtis Antichri ftiprçuq miniftri^ funt paffi,qui pace fua, id eft, impictatis fuæ unitatc fc iaâant’.agentes fe non ut Chrifti cpifcopos,fcd ut Antichriftifacerdotes.

»4X nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N C A P V T I r.

O ' fan (fie Hilan',quid fi præfcntc rerö ftatû uidefcs,5C non tantu Ântkhri üi prxcurCores, fed ipfum iam Chrifti aduerfariûïn templo Dei régnante, amp;nbsp;fpeciofo pacis nomine fimul ÔC tem'tantê, amp;nbsp;inuitanternfNimmm c^' tè uerax fuifti uates.Chrïftus enim fc teüe ÔC autore, um'eû eft fandgunita ti's uinculum,à quo arque uerbo l'pfius qui difeedit uioîar turbat^unita* Au^uil. de tem. Audimus Âpoftoluhortantem,ut confentianius ÔCfîmus concordes: tê(gt;ore,fer- fed addit,in Chrifto» Cuf atteftatur QCD.Auguftinus,inquicns:Sedhacc yxgt;nei66, paxciïmbonis,amp;Deiprçceptaieruantibuseuftodiendaeft:noncumins qui's SCfccleratis,qui pacem inter fehabentin peccatisfuis.

Et quæ uera fit unitatis ratio in fide, multo cùm melius tum certius ex apoftolo Paulo, $ ex hoc loquaculo monacho, ÔC phrenetico, difeimus, cum dicit, Vnus Deus,unafides,unum baptifina, unum corpus,amp;c. Pop rô fides ilia, cuius facit mentions, fiducia eft mifericordiæ promiffæ amp;eX' hibitæ per fie propter Chriftum mediatorê,in quo acquiefeit homo,certo ftatuens propter eum nonimputari peccata,fed condonari,fienosDcore , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CO ciliari, in gratiam ab ipfo recipi,fie donari Spiritu fand! o,amp; uita æterna.

Hac unica fide omneshincàmundo conditoDeo placuerût amp;nbsp;faluati funt : Si iam poft exhibitû Chriftum,ufi:^ ad finem mundi, ôireditû ipfius placent,faluantur,fie uitam ætemam confequimtur, quotquotfalui fiant. Hebr.a, Hac unica fie uera fide Abel Deo placuit, fie plurimam hoftiam obtulif,ac Gen.6’ iuftus pronunciatus eft.HacNoah gratiamconfequutus eft,iuftiis decla* ratuSjôe toto mundo pereunte faluatus eft. Hæc eadem Abrahæ adiuftp ibid.if, ciâeftimputata.Hacuiuitiuftus corâDeo. Non enim eftaliudnomêfub Abdc.i. cœlo datum hominibus, in quo oportcat nos faluos fieri, nifinomenhoc Alt;î.4. lefu Chriftitcui atteftantur omnes prophetaf,remiflonem peccatoriimac' lW,io. cipere per nome eius, omnes qui credunt in eum. Vnicaenimfemperfuit uox Euangehj in Ecclefia Dei hinc à mundi initio de mediatore filioDei, ad fiduciam in ipfum collocandam omnes inuirans,ficut fonant pronnrsp Gen.î- ones : Ipfum fernen (nonipfa) conteret caput ferpentis, Et,Infeminc tuo, ibid.iz, qui eft ChriftuSjbenedicentur omnes nationes terræ.

Qirarc non funt déliramonachorû fiealiorum figmentaaudienda,qui fomniant Patres ante^ lex Mofis data effet legis naturæ, poft legem uuo datam legis Mofàicæ, nunc poft Chriftum exhibitum legis Euangelicæ, quæ perfedlior fit, obferuatione homines faluari. Scimus enim,unam cfk Si eandem rationê falutis confequendæ omnibus ætatibus,ncc ullos un^ homineSjUlla alfqua lege efi'e faluatos:fed quicuntp falui fiunr,fidchaciinf Gdh. ca,quæ eft fiduciain ChriftS,ôe non ex operibus iuftificatos. Qiiod ApO' ftolus,quemillifummum fieprincipemfaciunr, in concilio Apoftolorum cum ex profeffô ea de re ageretur, difert è confirmât,déterminât, fie deccp nit,inquicns:Nunc ergo quid tentatis Deum,imponereiugum fupercep Afil.t/. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;difcipulorum, quod nei^ nos, neœ patres noftri portare potuimus,

fed per gratiam Domini noftri lefu Chrifti, credimus faluari,quemadmo* dumôeilli.

Cum igiturunafitfîdesEccIefiæ omnium femporum, quæ ex ueritatc dotfirinæ cœleftis per Spiritum fandlum cocipitur (fides enim ex auditu) fi dehuius fidei unitate, fieEcclefia Dei earn retinente frater Petrus cum Paulo apoftolo loquitur,nemo eft qui non confentiat, fie utraque manu amplecftatur.

Sed longé aliud nomine fidei fieunitatis intelligit. Fidem cnim uifibk lem effe dicit. quo quid eftabfurdius,autmagisridiculum f Cum fides fit interior motus cordis, fie res fpiritualis, in mente quæ carnis oculis uidcri t Cor.x. nonpoteft, cum nemo uideat,fciat,autintelligerepofiit ea quæ funtin animo hominis,njfi DeuSj fie Spiritus qui eft in eo,

Addc,quódSCfibijpfiinhoceftcotrarius. Namhocipfo capifcdcnuo affirmât, fidemnoftram in corde efïê abfconditam , amp;nbsp;foil Deo notam: quod uerum eft. Capite uero quarto fidê cfTe uifibilem affirmât, quia fcih'x cctfymbolûexterius profitemur, Qi. uerbis de ca contenditur inter partes.

Sed eadem rationc diccmusDeum, qui habitat lucem inacceflam, quern nemo hominum uidcrcpoteft,in hacuita Qi terra uifibilem efle, quia operibus prefenriam fuam teftatur,amp;dcclarat,de fe loquit,fe fuam^ uoluntatem patefaciens,amp; nos de ipfo dilputamus.

Hoc igitur modo de fide Chriftianorum profane dirputans,fatis declagt; rat, fe aliud perfidem nonintelligcre, quam nudamhiftoriænoticiam, Qi. profeffîonem de Chrifto:quam qui teneant,ôô ampledfant,nomine Chri-ftianorum cenfcantur,5C fint Ecc lefiæ uera membra.

Qiiôd (i de externis membris intclligatur, ôCprofeflïone quaefitin clt;X' tuexterno eandem religioncm profitentium, neenosnegamus. Omnino cnimnecefFariaefthæcfyinboli profeffîo.Etquicumj unum eius articu* lumnegat,eoipfo abexterno Ecclefiæ cœtu lit cxciufus,6C membrum abfcifliim. Verùm hæcnondum eftilia fidei unitas, SC uinculum pacis iuEcclefia.

Sub hac cnim profeffione, omnis generis errores adhuc obrepere poft-funtSicutiam Pontificij nobifeum eofdem fidei articulos,quod ad extern ternam literalem profeffionem fymboli attinet, retincnt,amp; recitant : Qi nos cum illis, atep cum utrifqp etiam Anabaptiftæ ac alij fchifmatici 8Chæx reticÉcum tarnen nulla inter nos fit unitas, fed fumma dificnfio,amp; diuerfu taSjimô contrarieras maxima.

Loquiturigitur tantum de ilia fide, quam Qi dæmones lacobus habere irfcoE*.' affirmât,qui cum uera illa fide,quæ eft fiducia in Chriftum,carcant,contre nu'fcunt, èi non cxhilarantur, nee« pacem inde aut confolationem conci-piunt. Norunt cnim Qi ipfi articulos Qi hiftoriam totam de Chrifto, SCfir^ miter credunt hæc omnia itafe habere, ideo^iudicem fuum metuuntöd fugiunt.Qiiemadmodum Qi turba Afotica,qug Chriftum iratum iudicem fugitjCohorrefcit ad ipfius mentionem : ab ipfo ad opera fua Qi cultus attj mérita confugit, magis propicios duces efle iudicat,ac plus fiduciæ in ipfos collocat, quam in ipfum Chriftum : cum Äpoftoli nos cohortentur, utcum fiducia ad thronumgratiacaccedamus. Vnde omnibus teftatum faciunt, fenon Apoftolorum Qi Ecclefiæ ueræ, fed falfæ Qi dæmonum fidem habere.

Qiiodigiturhuiusfideiunitatem neccflàriam efle, fiCin hac confpiragt; tionefolaDco grata elfe Qi placcre facrificia, non fingularia amp;peculiaria cuiufij per domos Qi familias diuifim : Qi ccctum hune atq^ colluuicm Pa* pifticam folam, ueram efTe Dei Ecclefiam contendit, nos malignantium ffie,minimêdubitamus. quod Qipræcedenti primo loco fatis confirma-» turn cfi,amp;!^ nosfequenti capite,quantum opus cft,manifeftumfaciemus.

Etfi autem ueftra opibus,potcntia,multitudinc,ÔC alijs carnalibus præ^ rogatiuis,longe ueram Dei Ecclcfiâ fuperet,ficut falfa femper maior eft in terris ucrauamê utcûq; numéro pauci fimus,nihilominus Deo gratos efTe culrus noftros certô feimus, ctiamfi una tantum domus Qi familia in terris effet, quæ rotius mundi impictate deferta,Deû fyncere, iuxta uerbi ipfius prafcrlptum,colcrct : ficut Noah unus totius mundiiudicqs fe oppofiiit, amp;nbsp;ucros cultus in fola fua domo rctinuit : quem Deus deleto toto mundo piopterimpietatem, pro uera Ecclefiaagnouit,amp; cultus ipfius approbax uit.Eodem modo Hellas exiftimat totum regnum Ifraelis à uero Deo de-» feciffe. cultus enim qui publicè cxercebantur ,impij erant: ncc tarnenfe cumeis coiiiungit. Ergo'nc quiafolus crat, Dcumcolcrenonpotuitd

144 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N C A P V T I 11.

Ppf.ii. Daind conqucritiir, dcfeciffe (ân(Qos,Ô^ueritates diminutas à filfjs hom^ num,qiiiuana,falfajôCdolofadocCant, ÔCfoliregnarecupiant, ncculluffl agnofcerc uelint fupcn'oremîamp;f tarnen retinct uerbum, quod argento pro ba to ÔCpurgato confert, Sgt;C pièDeum colit cum fuis auditoribus, certusfe Deo placere,inquienSjTu Domine feruabis nos,ô^ cuftodics nos à gcnc' ratione hac in æternum»

Namnonmultitudine numéro ucra Ecclefîa, confpirationeimpia contraDeiuerbumæftimâdaeft,feduerbiDeipuritatc. Etfiuel unuscf fet redlè fentiens, omninoSCbeneâtotiusmundiiudicijs ÓCfcntentiare^ cederet, acpriuatim Dèum coleret.

Palladius in uita Chryfoilomi inquit,Chryfoftomum dicerc folitum,ut numero çftimetur decrelum,Arianorum efle,non orthodoxorû:ita etiani ex mukitudinc de fide,eius^ imitate ftatuere. Nam pij ctfi toto orbe ter/ rarum difperfi fint : tamCn animis,corde,fide. Si confenfu de dolt;fîrina,fub imo capite Ecclefiæ Chrifto funt coniunÆfsimi.

Hæcuera cftfidciunitas,inEcclefiaalenda,amp;^confcruanda:abhaccuni nunquam receflèrimus,impie nos Afotus accufat tanquam unitatisdc/ fertores.

H Oc capite bonus iftefraterculus, multa ingenere plaufibilircr con^ trafidei nouatores amp;nbsp;Ecclefiæ dcfertores clamitatprofideiunitafc, de qua præcedenti capite diôlumeft, amp;quàmmalè illideomnibiis ir.C' reantur,quiabhacfide,quamantea cumalijs in Ecdcfia tenuerunt,dc' fcrunt: quo etiam uel folo nomine iufiiflimam caufam toti EccIcfiarSt fraternitati dent uindicandi.Meritô igitur feueritas legis Mofaicæ omnes, inquiqarmet aduerfus eiufmodihomines. Hocmodo Afotus ille bonus uir,oculos 1 etftori fimplici Si paru attentô uult præftringere, ne de probat tione,quæipfiincumbit,cogirct,quaeuincat,noscirefidei SCcultusnoua tores,atqj ucre Dei Ecclefiæ defettores.Necç enim hæc cft queftio,umini in eiufinodi homines animaduertendum fit. Qiiis enim eft qui de hoc du* bitct.^Sed utrû nos talcs fimus.Porro hocunitatis prætcxtu,omncs,quan' turn in ipfo ell,ad Romanum Antichriftû reuocare conatur.Omnes uero, qui uel latum digitum ab ipfius impietate difeedunt, nec tyrannidis ipfiiis uinculis alligariîe patiuntur,defertores, Ecclefiæ transfugas,unitatis per^ turbatoreSjfchifmaticos, hæreticos, fidei Si cultus nouatores proclamaf, incR illorum perniciem tanquam contra communes hoftes armat omnes homincs.Notçfuntmonachorum declamationcs,quibuspotentumodia cotranos acccndcreiammukis annisfunt conati, Simanus eoruminnos armare,utbrachia fua fanguinc noftro polluant. Verùm dudum ad eiuf modiuanosclamores à rudentibusafinis excitatos, aurcs noftræobfut' ducre. Non enim pueri fumus, qui eiufmodi anilibus fabulis. Si tcrricula' mentis moueamur. Nec amplius res in co eft ftatu,quo ante annos quim quaginta, quo tempore Antichriftus, homo ille pcccatiin teirplo Deirc* gnabat,2Cnomine Ecclefiæ att^ traditionum Apoftolicarum quæcp Pon/ tificumRomanorum décréta mifcfis hominibus obtrudebantur:amp;fine delelt;ftuatcpiudicio,àpotifsimapartc,cum pauci propter tyrannidêPape contradicereauderent,recipiebantunNunc uerô Dei bencficio illumina^ ti doeftrinauerbi Dei,per Spiritum fantftum præftigias RomanæEcclefie agnofcentes,ingens diferimen inter earn. Si catholicam Chrifti Ecclcfiam elfe uidemus.Somniant enim Ecclcfiam,cfte cœtum agnofeentem Roma num Pontificem pro fummo capite,amp; décréta omnia illius fine difcriminc approbantem,amp;obfcruantem. AdhuncipfialligantEcclcfiam,amp;adfnC' ceflîonem illam ordinariâ:quç qui agnofcant,ô^ de doeftrina confentianf, membra

membra eflc:qui uero diffentiunt, alieni ab Ecclefia efle ludicantur. Quæ ' quidem,fîdePontificia ecclefiaintelh'ganturjUeriffîmaeffe concedimus.

Saluator uero nofter dulciffimus Ecclefiam fuam longe aliter defcri* bit,alias^notasquibus agnofcaturproponit, Oues meæ, inquiens, uo^ loh.io, cemmeam audiunt: alienumueró non fequuntur, fed effugiunt abeo, quianonnouerurituocem alienorum. Alligateam ad uerbumfuum, hoe uult audiri : illicq; Ecclefiam fuam efie profitetur,ubicunqué fonat uox E^ uangelqfui,ficutteftaturinquiens : Siquisdiligitme,fermoncmmeum iob.»4. feruabit,amp; pater meus diligeteum: SCadeum ueniemus, amp;nbsp;manfionem apudeum faciemus. Item,Si mâfcritis in me,SCuerba mea manferint in uo bis,tuncuerè difcipulimeicriris.Item,Hoeeft fœdusmcum eum eis,dicit Dominus : Spiritus meus qui eft in te, SC uerba mea quæ pofui in ore tuo, nonrecedentabore tuo,necpab orefeministuiufcpinæternum. Hoc eft quod Paulus Ecclefiam fuper fundamentum Prophetarum Apoftologt;- Epl?.»-rum,hoc eft,fuper doeftrinam ipforum aedificatam effe teftatur,ipfo angugt; larilapidelefuChrifto. Ncc uliam aliam ob cauiam nunc auobis alieni ab eaeüTeiudicamur, quàm quod ab hoc ipfius uerbo 6C inftitutisrecedere, fithominum dodîrinis ac tradirionibus artendere noluimus.

Retincmus amp;nbsp;baptifinum ficuta Chrifto inftitutus eft:Só de uero ipfius uEexfacrafcripturadoccmus. Coenam Domini cam habemus quamSC Chriftus inftituit : £lt; Apoftolus Paulus ficut ab ipfo accepit, ita amp;nbsp;ad Co^ rinthiosdefcripfit. Conferuamus amp;clauesEcclefiac, eorum^uerum ÔC legitimumufum,utpublice fiCpriuatim agentibus pccnitentiam, 0^ere-dentibus in Chriftum, remiflionem peccatorum annunciemus, impoeni* tentium ueiopeccataligcmus.Vocantur amp;nbsp;in ufum Ecclefi'e pq Sd eruditi miniftri,quorum officium eft,predicatio uerbi Dei,6c légitima Sacramen torumadminiftratio. Chriftus cnim afeendens in ccclum,donadeditho^ Epfc.4. minibus, Euangeliftas,Apoftolos, Prophetas,Do(ftores, 0(^Paftores,ut Ecclefia,quæ eft corpus ipfius,ædificetur. Cum^ làcrificium fit Deo gra* tiffimum amp;nbsp;cultus, pia oratio ex fide proficifeens, cafdem cum ueteri Pro-phetanim 8C Apoftolorum Ecclefiapreces dicimus, Pfalmos, orationem Dominicam,amp;his confcntancas. Ncc deeft nobis,ficutneque primitiuæ Ecclcfiæ,crux St' perfequutio,quam propter ucræ docftrinæ profeflîonem amp;nbsp;iufticiarn fuftinemus* Hoc res ipfa loquitur.fentimus hæc,ôf patimur i uobis,qui de titulo Ecclefip gloriamini.Honon'fice fentimus loquimur ac fcribitnus de magiftratu politico, eiusep officio : ac meritis cum orna-jnuslaudibus,utbona co nfeientia officium fuumfacercpofiît:fimiliterô^ de coniugio,atc^Ecclcfiæ minifterio.

, HæcAfotefuntueræjCatholicæSCapoftoIicæChriftiEcclefiçfignain-fallibilia, non recens à Lutheroconfidîa, quibus Ecclefia Dei confiât in •terris: quæcum apudnos elfe nemo nifiimpudentiffi'mus negate poffir, (ficut nos apud exteras nationes mendaciffime traducitis, ut apud igna-rosdodrinæ odio nos prægrauetis ) non curamus tuos clamores ôtllatra-tus de Ecclefiæ defedlione,^ fidei atqp cultus nouatione. Nam non à ue-ra,fedmalignantium ueftra Romana acBabylonica ecclefia dcfecimus, ueftraimpietateâlt; multiplici idolomania coatfti, qua omnia facra profa-naftis,nihilcpimpollutum reliquiftis. Sacram enimfcripturam innumeris figmentis ôd fomntjs monafticis corrupifiisteicp traditiones hominum intertas longe prætuliftistquod ctiamnû hodie amp;nbsp;in hoc tuo libro facis.Salu tareuerô Baptifmi facramentum plurimis monafticis amp;nbsp;fophifticis opi-nionibus contaminaftis, affirmantes quôd fufeeptio uoti religionis mona fticæjôiingrelTusmonafterq, fît parBaptifmo, Qin^d fida Papiftarum

pœnitcntia, quæ contfitione, confcflîonc ÔC fatisfaôionc conftat, aluft fit poft naufragium tabula, quo fignificant beneficium Baptifmi confiini' ptum effe ôé amiflüm per]apfum,eiusq5 effetftum ceflàre: hacueiôpœnf tentia Papiftica,tantundem nos confequi, quantum per Baptifmum. Ta* ceo alfa partim magica,partim puerilia,âCridicula,fàl, oleum, chrifma,ce' rcum chrifmate, faliuam, flatum, fîCreliqua quibus partim obfcuratuscft, partim confpurcatus Baptifmus.

CœnamDomini borribiliterueftris oblationibus in Miflä,quaspro* ftituerunt turpi precio pro uiuis S)C mortuis, pro rcdcmptionc animarum, noui mediatores inter Deumamp; homines fatftiprofanaftis, pcrindeacfi Hftr.io. beneficium mortis Chrifti,quiunica oblatione confummauitin xternuin fandificandos, una cum ipfo in cruce expiraucrit. Altcram ucro pat' fern laicis mifcris ui abftuliftis, utmaxime omnibus conftetde Chriftiin' {iimdone^quam totaubicp Ecclefia ultra mille annos feruauit:ScGclafins, be conpf. Romanam rexit iedem, fine grandi iacrilegio huius Sacramenti di» di/finA i. uifioncm fieri non pofte affirmarif,ideo^ uel integra fumenda,ucl ab inte trfp.compe abflinendum uoluerif.

SeßioM'^^' Econtrauero conciliumConftantienfenonitapridemdccrcuit, pref’ byteros populum fub utraqj fpecie panis amp;nbsp;uini communicantes excom' municandos ; eos ucro qui hanc confuetudinem illicitam elTe pertinacitet a(rerant,tanquam hæreticosarcendos,inuocato ctiam adhoCjfiopusfuc' rit,auxilio brachij fecularis.

Qiiam turpiter ctiam Papa Ecclefiæ clauibus fit abuius, non tantum ad mundi thcfauros exhauricndos,óóciftas apericndas,indulgentiasfidirb* ingenti pecuniae ui diftrahendo,confido nomine purgatorij,ex cin'usp« nis fe liberate nugatus eft : fed etiam transfcrcndo régna mundi,creando, amp;rurius alios Cæfares öd reges dcponcndo, öd totum mundum impend* rum^ tranquillitatcm perturbando, notius eft, quam ut uerbis opus fit« Omnia enim facra Romæuenalia fuere : nihil non pecunia impetrah pO' tuit : nec ullum fuit peccatum, praeterquam carere pecunia. reliqua enim omnia redimi potuere data pecunia.

PapifticaEcclefianon ordinatpaftorcs, fed pcculiarehominumgcnii* öd ordinem iacrac fcripturæ ignotum, facrificulos fcilicet M iftaticos exco' gitauit, inftituitöd ordinauit, quibus poteftatem datfacrificandiôdofft'' rendi pro uiuis öd mortuis, ctiamfi ncq3 lit eras, neep natare norint, fi tan* tum tres MilTas legere poflint,Requiem pro defiindtis,Officium dcbcaW uirginCjöd de fanda trinitatc.Sufficit aurem,fi uoueant cplibatumttumft' quuntur folcnncs acclamationes,Dignus cft,dodus eft, Öde.

Cum^ unus fitaduocatus ödinterceflorapud Dcum, lefus Chriftu*» qui ubicß adcftpraefens,audiens gemitusôdprecesnoftras,ôdnos dulofsl mis uerbis ad fe uocet öd inuitet,opem^ fuam polliceatur: Papiftæ ethnP cosimitati,totexcogitauerenumina,totopitulatorcs, quotférèmorbiS^ pericula hominc poffunt opprimere,fingulis fingulos prçficientesDccs, illosetiamqui nunquamin rcrumnaturaextitere, qualesilliinter praeci* puos colunt,Chn'ftophorum,öd Georgium,Ödc.

Crucem ucro öd pcrfccutionê tantum abeftutfcrant,utetiam omnibus - rcb. abundent, öd luxudiffluant tpompauerolongeeriäregibus 6dprin* tr4Crefagt; ^^ptbusantecellänödquodfemperauera ChriftiEcclefia alienifsimSfuit, w««iGr4' innocentes Sc pios omnigencre crudelitatis perfequant. Cum Auguftf waf.Zifc.j. dicat; Nullis unq^ bonis in Ecclefia Dei placere, fi ufq? ad mortem in «p.jo. quenquamliccthçreticûfçuiatur.Vndccertum cft,Papifticam Ecclefi'am lohan. 8, non efte ueram ueri Dei Ecclcfiam, fed illius qui mendax eft öd homicida.

^id demagiftratu politico amp;nbsp;coni'ugio diuinitus i'nfti'tutis ÓC appro* bâtis fcntiant ÖC faciant, cft perlpicuum. Carnales enim ÔC feculares ftatus 3t(p profanos eiïe affirmant, monafticos fuos ordines longe praeferentes. Vilde etiam multis regibus perfuaferunt,ut regni adminiftratione reltda, ^inmonafteria contulerint,illicdc uitæ genere praeterito, quafiminus Deo probatOjpccnitentiam atfluri.

Hæc Afote,ut alia his fimilia innumera omitta,cij pertinaciter defenda bs,nonfcriptis tantü,fed etiam ferra,funejflamma : uos,nelt;^ Dei Bcclcfia sgnofcere, neep nos participes ueftræ idolomaniæ amp;nbsp;iniuftæ crudclitatis, qua in pios amp;innocêtes iæuitis,aliorû^ ueftrorû peccatorû facere poffii* ’’lus,fed difeedereà uobiSjUeftra^ tali ticclcfiajneceffîtatefumus coadîi.

Qyod uerô Afotus dicit, ante x l. annos omnes confeflbs elle earn fi* dem,quam hodie Romana Ecclefia profitetur,ab Apoftolis fuiffè deriua* ’3ni:hinc^ probare conatur, nos quia ab ilia Romana fide difceflèiimus, foam ab Apoftolica 6C uniuerfali defecilTe Ecclefia : hoc uerô luculentum eftmendacium,amp; infignis impudentie huius monachi indiciû.Qiiis enim hiftoriae omnium temporum ufg; adco ignarus eft, ut nefeiatfingulis tern poribusfuilTealiquospicrate, dotftrina amp;nbsp;uirtutc præftantes uiros, qui e* oam cum uitæ fuç periculo fortitcr Antichrifti falfa do gm a ta, cult us idola ’I'lcos, profanationem facramentorû, corruptelas facræ feripturæ, abufus ô-'fcelcratiflîmam Pontificum SCclericorum uitam rcpræhenderint, tum uiuauoceamp;concionib. publicis, turn etiam fcriptis editis, licet omnibus quibiis potuerunt uiribus Pontifices cum fuis adulatoribus feeis oppo* fuerint,

Nota eft hiftoria Iohannis Hufs Hieronymi Pragenfis, quorum fcri* phcxtant.hicertenonnegauerunttantum, uerumetiam firmiffimis fcri^ pturæfacreargumêtis probaucre,fidcm Romanam minime ab Apoftolis profedam:ô^ unà cum ipfis totû regnum Bohemiae agnouit,SC profeflum fftfortiter,magno cum uitæ amp;nbsp;omnium fortunarum periculo.Nec mouet nosjquod à conciliabulo Conftantienfi tan^ hæreticifuntcodemnatiamp; exufti. Quid enim hoc mirum eft,cum etiam inftitutionem cœnç Domi* ’uaChn'ftofacftam,amp; femperin Ecclefia hoc modo obferuatam,facrilegè wutilauerint.Ignis non foluit argumenta. Hic Deus uefter eft fortifsimus, quicaufamueftram pcffimamtuetur. Neep hifolifuere,fed ante 6d pofti-pfos plurimidodiffimidiuinitus excitati. Qiiodut omnibus manifeftum üatjCxemplisaliquotpropofitis declarabimus.

InFortaliciofideilib.x.confid.tf. edito anteannos C.teftaturautor,non paucos fuo tempore fuiftè, qui purgatorium amp;nbsp;auricularis confeftionis ne ceffîtatcm,indulgentias,mifl'as Se^uigilias pro mortuisimprobarent.

Eodem tempore amp;Laurentius Valla uir doeftiftimus floruit, qui fieftam Conftantini donationem impugnauit,amp; plus quàm Pclagianam Papifta* tumhærefim de libero arbitrio, eius^ uiribus, refutauit : totamcpfalutem noftram gratiæ attribuit : denit^ amp;nbsp;fitfticiam caftitatem, totam^ uouendi monachorum rationem repræhendit.

Nicolaus ClemangismagifterParifienfis, SCarchidiaconusBaroccfis, tempore concilij Bafilienfis floruit,amp; librum fcripfit de corrupto Eeelefiç ftatu, dcclarans quibus rationib us res Ecclefiaftica creuerit, amp;nbsp;decreuerit pietas.Interreliqua fcribitrMulto æquanimius deeem milium animarSfe* nintialt;fturam,quàm deeem folidorû. Item, Pontifices fuas traditiones di* mnislongemandatisantcponût. Monachos dicit ÔC probatelTeluposra* paceSjinueftimentis ouium,fathanas in angelos lucis rransformatos, Pha iifeos,hypocritas,fepulchra dealbata, Edidit item librum côtra noua fan* âorumfeftatacprobat, poiius uetera quidam propter ingentem abufum

abolenda. Citât ctiam quêdam Altifiodorcnfem Epifcopum, Michsekm nomine, qui plerofcn fant^orum dies in fuo Epifcopatu aboleueriL

Mirabilem plané niftoriam inquadam epiftolade fpiritu in Papifticis concilijs inuocato,pr3cfidente,quacRomæin concilio aloannezj-celebra to accident,récitât,ubi dirus fcrialis bubo in Miflà de Spiritu fandoaP fidcnte toto cocilio, aduolarit, fiipercp mediam trabem oculis diredo in--tuitu in Papam coniedis, aftiterit : necullis fuftibus aut clamoribusabigi potuerit,id^denuôin MiflTafecûdafaditatû’.itautpudoreiufFufiisPapa, concilium ante congreflionem primam ibluere fit coadus, metuens ne fubinde idem à bubone fierenalTeflores enim fupprelfa uoce alter ad alte* rum diccbant:En,in fpccie bubonis fpiritus adeft»

Francifcus Petrarcha,uir clarus Sgt;C dodus,ante ducentos annos floruit: is epiftola uigefima appellat Papac curiam Babylonem, amp;nbsp;merctriccmBa bylonicam fuper aquas fedentcm,matrem omnium idolatriarum SC fcop tationum, cum qua fcortati fint principes ÔCreges terrae:afylum liacrefiuni Sc errorum. In Italicis fuis rhythmis,icholam errorum, SC templum hære* feos uocat curiam Romanam.

Eodem tempore SC in Germania Taulerus concionator claruit: docu/t is de gratuita iuftificatione. Humanorum operS mérita ÔC traditioneshu* manas uehementer extenuauit. In concione Epiphaniæ dicit,noftros ptæ latos caecos effcjSC caecorum duces : uerendumep elfe,ne ÔC duces 8C dudt fimulinexitium acternöruant. Concione fuperEuang.Simileeftregnum ccelorum patrifamiliàs,SCc.claréimprobatfandoruminuocationem.

Et ut tibi Afote aliquid etiam ex tua Hifpania producä,haud dubienon ignotü tibi eft, cum 5C ipfe Hifpanus fis, Arnoldi de Noua uillanomé,qui fuit plurimarum linguarum ÔC feientiarû peritiflîmus:is ante annos joo. flo mit: à Papa eiuscpfpiritualibus inter hæreticos recenfetur, quôd eorum errores reprehenderit. Docuit autem,q, diabolus totum populQ Chriftia* num à ueritate lefu Chrifti aberrare fecerit. Quôd fides quam tunchabue* tint Chriftiani, fit talis qualis dæmonû. Qiiôd totus populus Chriftianus ducatur ad infernum. Qtiôd omnes clauftrales funt extra charitatê, SCda* mnantur.Quôd omnes falfificent dodrinâ Chrifti. Quôd pro mortuisno fit facn'ficandum. Qiiôd in luce Papæ tantum de hominû mandatis amp;nbsp;ope ribus agatur. Habuit hic dodor non in uita tantum, fed ctiam poftmot'* tem plurimos fedatores per Hifpaniam,quos Papiftæ Arnoldiftas uoca* runnôC atrociftîmè eos funt perfcquuti.

Poftèm recitarc,nifî nimis foret prolixum,catalogum,6Cautorcs,quorû feripta ctiamnum extant,qui crrorib.Papifticis, fingulis temporibiis con* tradixere:SC ucritati, quam nos quoep Deibencficio profitcmur,tcft«uO' nium, non uoce tantum ÔC feriptis, fed fuo quotpfanguine perhibuerunt, ÔC per illos hæretice prauitatis,inuentores poiïùs inquifitorcs,RoiTiant Antichrifti fatellites ÔC carnifices, ad fupplicia funt rapti, ÔC feripta ipfbrû ubicûqp inueniri potuere exufta.Nelt;^ exiftimandum cft,folos hos dodo* rcs ita lenfifte: quos fi enumerare ucllem,dics me citius quàm nomina de* ficcrent:fed auditorcs quoqî habucre, qui cande dodrinam funt amplexi. Ita ut quamuis errores paflim funtpublicègraffariin multitudinc, qucffl* admodum iam didus Arnoldusconquerituntamen Dominus femperfe* ptem fua millia fibi referuauerit, qui nÔ curuauerût genua fua Baal,qucni* admodum dominus Heliærefpondet. Nouit enim Deus qui fint fui,quos in omnibus nationibus habuit.

Nota efthiftoria Vvaldenfiiï, quiôCpaupcresdc Lugduno, ÔCLeonfi ftæ,ante4oo.annos à Vvaldo quodâ pracdiuite,ÔCdodouiro Lugduncnu propter exilia ÔC perfequutionê quâ ab Antichrilfianis funtpaffî,fic didt

Solis facris liten's crcdendum effein ijs qux ad falutem pertinent, Si. nuUi praîtereà homini aut feripto.

Sacrasliteras intégrécontinereomnia eaquæadfalutemfontneceG ”da, eoç nihil penitus recipiendum aut admittedum in religione effe, nifiid quodnobis Deus iniacris literis præcepit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

VerbumDei audientes, acredlèfentiêtesEcclefiamDeicffe, eam^ habere claues à Chrifto datas. Hos articulos SC nos pios effe, ÔC totius Catholics Chn'fti Ecclefis fenfum explicate minime dubitamus affir-mare.

Aeneas Syluius in Bohemica hiftoria,deVualdcnffum dogmatibus, tanquam errores damnat inter reliqua hos corum articulos, quod do* ceant: Animas è corporibus excedentes, aut in eternas eueffigio pœnas mcrgi,aut perpétua confequi gaudia. Purgatorium ignem nullum inue niri. Vanum effè orarc pro mortuis,SC auariciae facerdotalis inuentum, Aqiiarum,palmarum^ benedi(ffiones,irridendas. Mendicantium re^ ligionesjdsmones inueniiîè. Confirmationem, quam chriimate Pon* tificesinducuntjSè extremam undionemjinter Ecclcfiæ facramenta mi mme contineri. Auricularem confeffionem,nugaccm effe : fofficere foa quemqj Deo in cubili foo, confiteri peccata. Baptifma fluuialis undæ, nulla interieda facri olei mixtura recipiendum. Sacerdotales ueftes, altarium ornamenta, pallas, corporalia, amp;nbsp;totam iftam facrificulorS pa- * nopliam nihil habere momenti. Suffi'cere ad Euchariftiat confetffio* ncm,fiuerbatantum facramentalia dicantur quocunoploco. Suffragia fanflorum in coelis cum Chrifto regnantium, fruftra impetrari, quac iugt; uarenon poffunt. In canonicis horis cantandis, dicendis^ fruftra tem* pusteri. leiunrjs quoqpab Eccleffjsinftitutis nihil ineff'emcriti. Sed quæ Aeneas tanquam errores damnandos,ut iam retulimus, exipfoiu* dicat,nosutpiç amp;nbsp;facts feriptura: confentanea SC catholica dicfta,defen denda effe non dubitamus.

Extat Sc feriptum quoddam cuiufdam Papiftæ, ante annos joo. de Vualdenfium erroribus, in odium ipforum editum, in quo licet multa ficla à fcriptorcjquo ipfos odio grauaret,addita effe dubium non fit : ta* men utile eft etiam ex hoffe corum dogmata audite : excerpam itaqp ar* ticulos quofdam prsdieffis conformes. Ita autem feribit auttr : Errores tftorumdiftinguuntur in tres partes. Vna pars eff deblafphcmijs,qui* busblafphcmant RomanamEcckfiam, amp;nbsp;fatff a amp;nbsp;ff atuta ipfius, amp;nbsp;o* mnem clerum. Chiod EcclefiaRomana non fit Icfu Chriffi,fed Ecclefia malignantium, Quod dodrinamEuangeltj, pene nullus feruct in Ec* clcfia, prster eos. Qiiod ipfi font Ecclefia lefo Chriffi, QuddRo* manainEccIcfiam,Ortentalis non curct, Item,quod RomanaEcclefia

fit mci etnx ilia in Apocalypfi. Qyod Papa fit caput omnium crrortnn. Qiiod Prælati fint fcribæ,ôd religiofi pharifæi. Quod Papa amp;nbsp;omnes E* pifcopi funt homicidæjpropter bella, Qiiod no fit obediendum Præla^ ti'Sjfed tantum Deo. Quod regalia non debent habere Epifcopi,amp; Ab* bates. Concilia,conuentus, amp;nbsp;fynodos defpiciunt. Alia pars errorum eft contra Ecclefiaftica facramenta ôi. fan^os. Omnia Ecdefiaefacra* menta damnant. (fcilicet Papiftica ÔC fiöicia. ) Quod Miffa nihil fit, quod earn Apoftolinonhabebant, 0^ quod fiat propter quæftum. (hoc ipfum plures alij credunt.) Canonem Miflæ non rccipiunt,nifi tantum uerbaChriftiuulgariter. CantumEcclefiæ dicunteffe clamorem infer* nalem .Horas canonicas reprobant. Qiiod oblatio facerdotis,quæfitin Mifla,nihil profit. Quod fcemina poft partum non egeat benedidionc 5)C introduflione. Qiiod errauerit Ecclefia,clericis matrimonium pro* hibendoicum etiam Orientalis concédât,ut contrahant. Sacramcntum uncftionisreprobant. Sacramentûordinisnihilcfl’edicSt. Qiiod oratio j latinalaicis nihil profit. Tonfuram clericalem derident. Qiiicquid prx* dicatur,quod per textû Bibliæ non probatur,pro fabulis habent.Qiiod Hom'Mei facra fcriptura eundem effecftuhabeat inuulgari, quern habet in latino:

error«, unje coficiunt in uulgari,0d dant facramenta. Textum uero noui amp;ue* Mir« ^«od ten'sTeftamenti,magna partem,iiulgariterfciunt memoriter.Decreta*

***^”°” les decretum amp;nbsp;diifta ôi. expofitioncs fantflorum rcfpuunt,amp; tantum

* inhærent textin' facrarum litcrarum.Excommunicationem cotemnunf. Indulgentias Ecclefiç rcipiiunt,difpenfationê deridentiirregularitatem non credunt. Nullum fanefium inuocant. Canonifationem SCtranslati* onem amp;nbsp;uigilias contemnunt. Letaniamnunquam legunt. Lugendas faneftorum non credunt,miraculh fanefiorum fubfannant, reliquias fan* eftorû contemnunt. Lignum fandlæ crucis,horrent propter fupplicium Chrifti,necfignant fe tali. Qiiod doiftrina Chrifti fiue Apoftolorum,fi' neftatutis Ecclefîæ, fiifficiatad falutem. Myfticum fenfum in fcripturis | diuinis refiitant,prpcipuèin dieftis ÔC aefiis ab Eccclefia traditis:iit quod gallusfupercampanilefignificetdocftorem,amp;fimih'a. Tertiapars eft e nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dedeteftationibus eorum, quibus omnes honeftasSCapprobatas con*

fuetudines Ecclefiæ deteftantur, contra liomanam Ecclefiam, quas in Euangelio non legunt,contemnunt, iit feftum luminum, palmarum, a* dorationem crucisinParafeeue. Iciunia Ecclefiæ,non curant. Omnes dedicationes, confecrationes, amp;nbsp;benediiftiones candelarum,cincrum, chrifmatis,cerei,agni Pafchalis, matriim poft partum, locorum facrorû, perfonarum facrarum, ueftium,falis, aquæ, derident. Peregrinari Ro* mam amp;nbsp;ultra mare, difluadent. Qiiod exequiæ mortuorum ,Mifrat de funeftorum, oblationes, pompæ funerum, uifitatio fepulchrorum, ut' giliæ lecftæôôanniuerfaria, amp;cæterafuffi'agia,animabus nonprofint. Vigiliasnoefturnasfunerum reprobant, ô^hæc omniadicunt agi prO' pterquæftum, Hos omnes errores habent, quia negant purgatorium, dicentes duas tantum efte nias. ïrem,quód unum Pater nofter plus ua* leatquarrfcleccm campanarum fonitus, plus quam Miffà. Sed pigct me enumeratefingiila. hi fcilicet funt errores horribiles, propter quos Deus toti mundo irafeitur, à quib. tota return natura abhorrer, amp;nbsp;digni qui morte expientur. Eadem hæc omnia nos quoqp profitemur, quæa* gitata funt ab Vvaldcnfibus,ÔCrepræhenfa ton's iam quadringentisan* nisin ccclefia Papiftica.Neœ in angulo quoda,fed in data luce plurifflts locis totius Europæjin tota Gallia, prccfertim Narbonenfi prouincia,in

Lombardj'a,Kauttres Archiepifcopi,Narbonenfis, Arelatenfis, 6^ A-quenfis, de exrirpandis illis confultauennt ante joo. annos» Er per totam Italiam fuam dotflnnam fparferunr, ufi^ m Sicifiam. Deinde in Germa* nia,præfernm in Alfatia,ÔC circaRhenum.item in Bohemia,Ôc indepor ïo Saxoniain, Slefiam, Morauiam, ÔC Polom'am, ea dotfin'na ante ^00. annosperuagata eft, ÔC durauitufcp adnoftra tempora, tum in Gallia, turn alijs in locis plurimis, ficut etiarnnum hodie di. nomen ÔC dotftrina, quæficdicitur, Vvaldenfium pcrmanct.

Itafcilicet tier urn eft quod Alotus dcblattcrat,ô^ nugatur,imô impu* dentermentitur,antc quadragin ta annos omnesfatebamur, ab Apo* ftolis deriuatam fidem cam,quain ecciefiaRomana profitetur : cum no paucialiquijfingulis temporibus doctores priuatim ita fenferint, fed maximi cœtus fempcr in plurimis regionibus publice ita docuerint, ec* defiam Romanam, cius dogmata de fide, facramentis, cæremonijs ^^atutis,impietatis,0£f idolomaniæ, capita fumma Papam, cum omni* bus fuis aireclis,amp;fatellitio toto errorum, perfidiæ, amp;nbsp;tyrannidis, alio* •^uincpfcelerum, reos egerint, non mori aut perterriti fuis periculis, forum potentia. Ita re ipfa confiitatum eftè Papifticum mendacium 4’^*'o,quod imperitioribus fucum facere conantur, doeftrinae genus ^nodnos profitemur, nouum amp;nbsp;in auditum efl'e, reccns cum Luthero natum,SCluperiori ætati incognitum, nulla habere teftimonia antiqui* tatis, amp;c. qua de re inferius plura ex Patribus dicentur. PolTem autem plurima afferre teftimonia aliorum quoquefciiptorum, qui propterea, quodliberius errores crafsifjimos Papifticæecclefiæ reprehenderunt, tyrannice amp;nbsp;crudelifsimè ut hæretici à Cainica ifta ecciefia, amp;nbsp;Babylo* nicameretrice,quôdbeftiam illam adorarenoluerint,funtinterfecli, ôi. firipraipforum undique corrafa amp;nbsp;exufta, quorum ipfis copia eft falt;fta. Nota efthiftoria Ioannis Vuicleff, quife oppofuit in Anglia Romano I ontificfcius^ ecclefiæ.reliquit ctiam toti Angliç plurimos difcipulos doftifsimos, qui multa certamina cum impijs papiftis habuerunt, mui* ta etiani ab eis funt perpefsi,ficut ipfius quoqp cinercs di ofla,poftquam annis^,!. in terra quieuiffèntjeruta di effbfTa lunt, anno Domini 14234'3 ea^ fruits ab illis carnificibus.Sicutiam quocßidem perpeffàs elle Mar tini ßueeri piæ memoriæ,uiri dodlifsimi, reliquias in cadem regione, fî no Afoto authorCjCertè ab eius ordinis fraterculis dicitur.quod utcunqp lit,tarnen deuoluntatc hac aduerfariorum no dubitamustcum aliaipfo* fum fada hoc teftentur.Sedlongiorem traeftationem omitto:hæc enim fufncerc arbitror.Qiiare ut maxime à Romana eclcfia receflerimusmec primifumus huius rei authoresmec fi maxime primi effemus,quicquarn teprehenfione dignum ànobis committeretur.Deo enim oportetnos magisobedirc,quàm hominibus.'Et fugiendam effeidololatriam, Pau* t.cor.ioi lus præcipit Quôd uero impia,8C uerbo Dei contraria doceant, di amnum tueantur fumma qua poflunt ui, id exrjs quac fuperius hoc ipfo capitc dida funt,manifeftè apparct.

T J Oc capite frater Petrus, ut $ ncceflària fint co cilia d eclaret,unita* n têfideifcruari n5 pofte,afl'erit,nifi certum fit fi^uifibile tribunal,ad §din dubqs cÓfugiendüfit,4d omnes agnofcat,cui omnes parère debe ant : in quo di audiri accufatores di rei pofsintjô^ hac ratione difeeptari caufa,atcp ,pfçrri fententia. Illud uero iudiciû ecclefiâ fibi fumerein con trouerfiis fidei,ad qua à Chrifto ipfo remittamur,cu inquit,Die eclcfiae.

Nonnegamus magnum eflc ufum legitimorum concfliorum ucrx Chrifti ecclefiærne^ etiam hocnegädum eft, ludidum de dogmatibu» adfolameccleßam jDeipertinere. Qin'senim ah'us controuerfias rdiquot; gionis dijudicare poffetr'Addimus hoc quotp, ad fidei unitatem confer uandam,plurimü ecclefiae Dei,iudiciafacere,quibus infirmi confirmai! tur,amp;^ docffrina euangeltj illufiratur, colla tione locorum fcripturar, qux fit per pios,0£l eruditos,rerum (acrarum peritos. Qirod fi etiam uiftbüe tribunal requins Afote,SCmanifeftum,cui omnes parère dcbcant,ncc^ hictergiuerfamur.Ecclefia enim Deinon eft abfconditaiuulr Deus ctb am in hoc mundo cœtum eftèconfpicuum, ÔCfonantem uerbum uerita tis, feinuocantem confitentem, amp;nbsp;celebrantem. quid tibi uis amplius Afotef' erùm haec ecclefia no eft potificia ueftra ccclefia, ÔC. colluuics: fed ueraueri Dei ecclefia amp;nbsp;cogregatio.necmultitudine aeftimanda eft, fed puritate doôtrinæ:ncc unitas fidei in quouis confcnfu confiât,fed in ueritatiSjUt dicîum eft, profefsione, pq etfitoto terrarum orbe fintdfi (perfi, tarnen fide,animis ÖC corde, de do dir in a confentiunt, öi. fub uno capiteChriftOjfuntconiuncfiifsimi. Namueraecclefia in hoc mundo no fern per pariter floret, nec femper tenet gubernacula in impenjs, fed cruce premit ac déformât, amp;nbsp;ad paucitatê ingentê redigif : interim do* minâtibusimpqs,8dtitulûatlt;j authoritatêueræ ecclefiæ uftirpantibus, Hier.7lt;i8. SicuttemporeHieremiæ,pontificcs Sdfacerdotes quihabebantlegiti* mam adminiftrationem,plericp erantimpif,amp; fynagoga fathanæ, cede fia malignantium:perfequcbâtur fandlum Dei prophetam, interim gio riantes de tcmplo,Templum Domini, tem plum Domini, Sdc.Item,No peribitlexàûcerdote,ne£p confilium à fapiente,nec^lêrmo àprophe* tajtem,Indicium mortis eft uirohuic, quia prophetauit aduerfus ciui' tatem iftam, Habes concilium Afote hoc loco facerdotum, propheta* rum,8d omnis populi, funt legitime congregati, quia capita Synagoge-fie quidem diuinitus inftituta erat haec forma ecclefiae, fid regimen:amp;lha* bebat non obfeuriores promifiiones praefentiae Dei, eius^ fpiritus, quam ecclefia noui Teftamenti. Sefsio fit in domo Domini,decrctiim editur unanimi confenfu,Hieremiam eiTe reum mortis.Qiiid igitur Afo te,ubi manetjfie apud quos,certû amp;nbsp;uifibile illud tribunal, ad quod con fugiendum eft Hieremiacd Vbi fiC apud quos m anet ecclefia f Vbi fidd unitas, quæ fine concilio legitimo feruarinon poteft f Pontifices Slfa* cerdotes una cum prophetis,fie omni populo,quosecciefiam eifenega ( re non potes, fententiam tulere, contra Hieremiam, eius^ dodîrinam. Neep te adeô blafphemum elfe iudico, ut maxime fis impudens, quod Hieremiâ,eius^ dogmata,impietatis arguere aufis.Ncqj hoc etiam ne* gabis,fideiunitatem non tantum fineconcilio, fed etiam contra certiSi uifibilis illius concilij legitimi decretum, conferuatamà Hieremiajôi: paucis alqs, confentientibus, ôi. quod tibi facriRculorum miniftro, at* que magiftratus politici(quem ad dogmatum fidei dijudicationem ad* mitterenonuis) hoftidolet, decretum hoc conciliabuli Synagogæ,a principibus S)C aulicis caflàtum eft.hi enim caufam cognouere, ÔC Pro* phetam Domini abfoluerunt.Adeô fcilicetfidei unitas feruarinonpo/ tefi,fine ifto uifibili tribunali.

Nihil quidem falutarius eft,ueris piorum SC doeftorum conuentibus, amp;dat Dominus interdum pacem fiiæ ecclefiç,pcr pios magiftratus, qui fuis offices fouet docentiû ÔC difeentium cœtus, atep alia, quç ad ecclc* fig gdificationem faciunt, curant: fed rara eft ea temporum fœlicitas, ÔC eedi'

»» fi ccclefiæ tranqufllitas qualïs fuit(ïib Conftantino, Impedit cnim fàthan quocunqucmodo'poteft curium euangeli). Sicutpoft Apoftolorum diui-» fionem ducentis annism anfit quidem ecclefia Dei uifibilis, dC ccrta ; mâfit amp;fidei uniras in ecdefia,utcun£^ plurimæ harrefcs fintcxortæ,quæperpi-' osecclefiædodtorcs,qui uiua uoce amp;fcriptis cas cxpugnauerunt,funt cxtindæ, Conferuataeftnihilominus amp;fideiuniras, quæcertènulloun* quam tempore maiorfuit, quàm illo ipfo perfequutionis, quod ueræflos ccclefiæamp;iuuentusfuir. Ethancfideiunitatem non tam ucrbis,quàmre ipfa,hoc eft fuo fanguine funt conteftati, Hæc omnia abftj ullo concilie in eedefia gefta funtjSC conferuata.

Ergo'ne nullus concilij ufus eft, inquics d Si hoc affirmarem, non cfïêt quodmilüPapiftæliiccenferenr.hocenim dicerem,quod GregoriusNa-’ zianzenus, de quo loco inferius, ubi ex profeiïè de concilijs tradabitur. Sed quid deNazianzeno loquor,cum ipfi Papales, etfi uerbis ualde hono rificedeconciltjs fentirefe profireantur, magnam cùm utilitatem, turn eti-aninecefsitatem eorum elTe alïerentes, tarnen re ipfa declarant, amp;nbsp;teftan-tur,nomen concili} inane eire,nihilque eo uilius apud ipfos, qui nobis pergt; petuôconcilia obtrudunt, haben'. Fortitereniinea obijciunt,amp;conte-ninunr,quotiesipforumlibidini amp;nbsp;tyrannidi aduerfantur. Qirod fi conci* liorum canones amp;nbsp;décréta ipfis obferuanda elTentjpræfertim priera, certc dePapa,eiusq5 omnibus,toto denicp ipforum regno iam aeffum eflet.Sicut olim Carneades Romanis, cum iam rerum potirêtur,dixit ; Si iufti elïe ue-linr, hoc eft aliéna reftituere, ad cafas eflè redeundum, amp;nbsp;in necefsitate ac mifcrijs iacendum.

Imô neullo quidem modo concilie opus cne,uel ipfi teftes eftislocuple tilsimi.Nihil eiîiab aduerfaria parte auresueftræ delicatifsimæ,purifsimæ, ^fandifsimacaudire fuftinenr. Nihil in eo agitur,nifi utimpia ueftra dogmata,amp; ryrânidcm idoli ueftri,laruatæ perfonæ iuramento ipfi deuintftç, côfirnient. Papa omnia in ferinio fui peeftoris habere fe gloriaturtille decre tailt;omæfa(fta,ad fuos complices, tanquam ex tripode Apollinisoracula niittit, hæc deinde à fpiritu facro profeefta elle dicuntur : contra hæc nemo hiftercexcôiuratisaudct:ab illisuellatû unguemdifeedere, piaculum eP ftt.Monachi uero, êt principes anteaiuramento funt adaefti, SCdeuincfti, antequàni de decretis côftet,pia'nefint, anuero impia,ut ilia, qualiacunq^ tandem fint futura, defendant.

Aduerfarijnonuocantur. quodfîcomparcant,nonaudiuntur:autfîuo-cantur,'utfcntcntiâ contra fc duram proferri audiantjadelTe iubêtur : quod fietiam audiuntur,utrci in iudicio, antea condemnati præiudicijs, ut præ-textum aliquem,quo fuam tyrannidem tegant, pallient, obiter audiun-tur; quod tarnen ipfum haeftenus nondumeft à faneftifsimis illis Areopa-gitis obferuatum.

Qliid igitur concilie opus eft,quid tantis fumptibus,8d itineribusr'quiti potiusdecreta,amp;fentimenta ueftra magiftralia,promulgate, ÔC orbi Chri-ftianoferuanda proponiteCSed ideo concilij nomine,ex quo uos ludos fa-citiSjObtrudere mauultis,cum plaufibile fit SC auguftifsimum,quo incautis amp;nbsp;fimplicibus facilius pofsitis imponere.Quæ porrô Afote,fi hoc ferio fen titis,SC agitis, quod uerbis profitemini, tantam efte cocilij necefsitatem, ut ut fine hoefidei uniras feruarinon pofsit, quæ, inquam, caulà, cum fum-mos monarchas àucftris partibus ftantes habeatis tories, ÔT tamdiupc-titum amp;promiftum concilium impeditf Cur iam in hue,iam ucro in alium locum ti ansfertis,non fecus ac catus fuos catulos : nec ullum fatis commo-dum locum,in quo cclebretis inuenire po teftis.CXuac hoi urn omniû caufà,

nifi quod ludfugç,ucftrç caufg diffifi,tuti'fsima quglt;j mctuatis, nccuUum difputationtsimpctum, cumpeßimafit, earn luftinere poflefcxatis^ Net difsimulan's uos concilium non celebraturos prius quam principes conto ment, fe ueftra décréta nondum audita aut cognita recepturos. Quo iniquius Interim iam quadraginta ton's annisfpe uana miferos homines, amp;nbsp;nimium uobis credulos, lacîatis ôt^ luditis, qui perpetuo ueilra pr^lara expedant decreta.Qiiotuerô millia intra hosannosperieref fi uerèutai* firmatiSjhçc unica uia eft tollendi difsidia,amp; fidei ambigua definiendi.An horum animas, demanibusueftris, Deum non requifiturum exiftim^quot; tisc' Sed iam dudum miferarum animarum curam uosnon haberc,de* monftraftis.

Reosuos Afote,ut feis, agimusdeprauatædoiflrinæ cœleftis, nationis facramentorum, amp;nbsp;deprauationis plurimorum fidei dogmatuffl» Haec in concilio libero agitanda SCemendandaerant» Sed quid ecclefiaf fuæ dodîrinam deprauatifsimam, errores intolerabiles, amp;nbsp;abufus hombîquot; lesemendarctfanclifsimus, qui aulamfuamSodomitica libidine,Simo' niacarapacitate,luxuSybaritico diffluentem,adultenjs,homicidijs,incx' ftibus,uencfictjs,amp;alqs horrendis flagirijs refcrtam,quæ amplius ne tege* re quidem conâtur,fed ut Sodomafcelera fua(à quibus etiam honeftiores genres femper abhorruerunt, nedum ut in ecclefiam cadant)prædicanus, reformate nunquam feriô in animum induxit,

Nonigitur nos conciliorû nullum elTcufum dicimus, nec tribunal, iudicium ecclefiæ adimimus : fed uos ferrenen potefiis ueram siegin'”’ cognitionem, Ipfi indices uos conftituitis, nec quenquam à uobis ali'quo modo alienum admittere ad dicendas fententias uultiszcum minime iudf , cum partes fumere,eo quôd rei fitis,SC à nobis accufemini,pofsitis.

Deferimus ecclefig iudicium de dogmatibus,feduerg Dei ecclefiæ, folam facrâ pro certifsima fidei régula agnofcir.Chriftus ein eo loco,que£n Afotusproduxit,nonadquemuiscœtum, quititulum ecclefiæfibiufup pat,nos ablegatjmuko minus ad holles ueræ doclrinæ euangehj,amp;unuin aliquem tyrannicum idolatricum pontificem, ex cuius petfloris lcrinio oracula cœlellia peramus’.fed ad ecclefiam, quæ fuper fundamentum pro' Epb.ï. phetarum SC Apollolorum, hoc eftdoc^rinâipforum eftædificata, eamlt;p puram SC fynceramretinet, SCfccundum earn iudicat, SCpronunciaf.hoC eft,adhomines pios,docftos,rerum facrarum 6C excrcitiorum fpiritualium peritos,8C ad iudicandum idoneos,atcp feniorcs,hoc eft,præcipuos cede-' fiæminiftros,do(flores,SC eos quiiudictjdexteritate valent, ex omnibus ordinibus elecflos, qui in cognitionibus adhibentur.Sicut in Acflis conult;gt; AÂ.iy. nerunt Apoftoli,ÔCfcniores,Etin dogmatum dijudicationenormaiudicij fitferiptura. Ideo non temere ÔCfinediferimine quæuis décréta funt rcch pienda,fed diligenter examinanda, 6C probanda ad regulam faerpferiptu* ræ,quæLydius eft lapis,SCinfallibilis.Sicutapoftolus Paulus monet,Progt; Rom.u. phetia fit analoga fidei.Itcm,Omnia probate,SCquod bonû eft retinctcJta i.Thef.f. iudicium de dogmatibus,SC tribunal defidei ambiguis,manet penes cede fiam,fed ecclefiam ueram : SC tarnen interim fumma facrae feripturg ettau' Dettt.ty. thoritas,quiafecundumhocpronunciandum,iuxtailludexequetur.Sife-' çundum legem Dei te docuerint. ItemEfa.s. ad legem magis SC ad teftimo nia eius. quod fi non dixerint iuxta uerbum hoc,non crit eis matutinalux, Prçfupponit autem fraterculus fe fuamque colluuiem ,eftè ueram Deiec' clefiam.quodprolixa indiget probatione. Deindenefcioquamplenarf amôCprçtoriam eins tribunal! cocedatpoteftatê. VerSlonge aliaratione religionis cotrouerfig dijudicantur,^ caufgpoliticg.inhis erâ ualetfenten na

rfai'iidids propter ord/ncm loci amp;!: pcrfonæ auton'tatcm, utfinis fît lici' um : quia res ipfç, de quibus agitur,rationis iudido Hint fiibicóte,utredè dcijsiudex pofsit pronunciare. Aliauerô fi^diuerfa eft ratio in fidei ÔC teligionisncgocijs.Hçcenimnequerationincqueulliautoritati humane funtfubiclt;fta,fed afola diuing feripturæ autoritate dependent, SC funt dijudicanda.

Poftremo nee hoe prætcreundum efi, quod fid cm uifibilem efle dicif, co quod quifquc earn in ecclefia alteri oftendere reneatur. Hincenim apgt; paret,monachosideo Pauli ôé totiusfaeræfcripruræ dodrinam accon* fenfum defoliushdei iuftificationc no infclligere,fed damnare, quia quid fides fitiuftificans in fcriptur3,non intclligunr.ludicant autem tantum efl'e noticiamhiftoriæ,lt;Varticu!crum fidei recitationem, ficut pfittacusfuum X«»?» dicitrquamhdem ótdarmones Jacobus infua epiflola haberedicit, Wc.«. idco^ contrcmifcere,quôd fiducia ilia in mifericordiS Dei propter Chri-flummediarorem promifiam SCexhibitam careât, fed tantum uriudicem agnofcantjUndenihil nifi odium,fuga tremor fequitur. Qiiemadmoda inPapifhsquoqueeft uidcre. quaremirum non elf, quod rerum facrarum niliilinrclliganqeum clementa ÔC linguam no teneant. Sed mittaraus cos, quiareucra eæci funt3amp; duces caccoriim.

APoflolorum exemple amp;nbsp;Ecclefiæ confuetudine idem probat, quod pra-ccdenti capite egif, unum fcilicet in Ecclefia necelfariu efTe in fi' dei dubijs iudiciu,ficutuna fit fides. Mox em orta de fide diflenfione,num difumcifio SC legis obferuatio neceflaria effent gentibus ad Chriftum co unfis;flatimcógrcgantur,ueniente Paulo,amp;alqsHierofoylmâ:fitin con* olio Apofiolorum amp;nbsp;feniorum magna conquifitio, ôô audiebantur O' unies,âi tandem côftituitur certa Centen tia, Vifum eft Spiritui Candi o, ôfc Hincfaâum efîc ait,ut cum propter perCequutiones cogi concilia non po tuerintJiæreCcsfint exortæ: donecreddita ecclefiæpace, Nicænum con* cilium fitconuocatum per Conllantinum,fixante hoc per Cyprianum Car thaginenfe, item Romanum Cub Marcellino : agnoCcentibus Cemper om* uibus,rem fidei conuenienternon poffetradiari priuatimapud aliquem, îut etiani niultos,Ced omnium, ad quos fides pcrtincat, ecclefiarum corn* municonfenfu,ÔCc. Satis præcedenti capitc ad hæc, quæ hoc loco pro* ponuntur,rcCponCum elfe uidebatur, cum 6d utilia effe concilia ecclefip,fîd adecclefiam proprièiudicium de dogmahbus, amp;fideiambiguispertine* rc,fatcamur:Ecclcfiam quoc^ ccetum elCeuifibilêno ncgemus,amp;adhanc, tribunal illud referendum dixcrimus,6Calia,que hanc ad rem requiruntur. Hçfingenere, Sduerèànobis Cunt didia. Sed quia ACoto cxemplisrem illufirare probare uiCum eft,ad ea breuiter rclpondebimus,utilçs adden tesadmonitiones.

In concilio Apofiolorum non foli Cunt Apoftoli,Ced etiam Ceniorcs,quf nonomnes fuereCaccrdotcs,Ccd cxlaicis, qui unà ad ecclefiæ gubernatio* nem adhibebantur.quo'd fiio loco probabitur. Hi quoque fiias dixere Cen tentias in hoc Apoftolorum concilio : id quod ACotus negarc non po-teft, fed nobiCcum hic fatetur : licet infra laicis omnibus hoc priuilc* gium adimat. dicit enim : Fitque in concilio Apoftolorum diCquifi* lio magna Apoftolorum, Sd Seniorum, 6d audiebantur omnes. Sed de hocplura fuoloco. Deinde Apoftolihîcnullumnouumdogmapropo* fuere, aut décréta extra Ccripturam uel ex traditionibus non Ccriptis edi* derunt, fed exilla deCumpta, De fidei iuftificatione, quaetiam patres ipforum, Sd non operibuslcgis,fint iuftifîcari, per fidem in Chriftum:

Idco gcntibiTsnonimponendam eiïelcgcm, fùa^ ex Prophetarum fcri' pns Spiritus fandi miraculis probant.Item,infirmorum habendam cfle^ tionêjUe ofFendant.Hæc chan'tatis kx eft. Nihil igitur noui hic decernit» Porro, quôd addit, proditum hiftoidjs efle, eo tempore quo proptef perfequutioncs cogi concilia iron potuerunt, necinunum conueniri^ ChriftianiSjhærcfesÔC ortasfuifk,SCuiguilk, quoufquepace reddita,li' citum fuerit conuentus fieri Chriftianorum : uehementer dubito,numdb ligenter Afotus hiftoriam Ecckfiæ confiderarit. Negari quidem nonpo* teftjtcmporibus illis perfequutiois plurimas fuilTc exortas haerefesifedh« nonitalate funtuagatæiuerùmomnes propemodumSdfi'ngulæopera diligentia piorum do or urn ita funt fopitæ, ut ferè non ferpferint ad alia loca ôifnationcs, fed inqfdem quibusnatæfuntpermanferint, SCunacuna fuis authoribus fint extin era:, ita ut fere nihil amplius de illis fit reliquuifl» præter nuda nomina.Er fortafsis multis fatfla eft iniuria,cum interdumla* uafide,de rebus leuioribuspeculiaresjôe^tamcn non ufqueadeopernicio' fas habuerint opiniones: aut fortafsis aliter fint accepta eaquæabeisdic^ bannir,quam ipfi fen tirent. Qiiod fi Patrum omnia ita accurate examina* rc quisuellet,nonctiam charitatem in indicium adhiberc,inueniretforte ôd in eorû feriptis, quod iufto iudicio nulla temeritate reprehendi pof fet.Qiiod ipfum Auguftinus de fe feribit 5gt;i fatetur, Sed hæc mittamus,ne Afotus,uteftadcalumnias propenfo ingenio,uelpatronosnoshæreti* corum elfe, uel Patres profeindere, amp;nbsp;hærefes illis affingi à nobis cxcla* met.De concilio Nicæno quod dicit, faremur certè ingens Ôi Chriftianif* fimoImperatoredignum fecüTcopusConftantinum, quôd nihil corum intermifit quæ ad côciüationc facere uidebantur : quæ cum omnia fruftm tentaffèt,tandem concilio determinari caufamuoluerinfedeerteeuentus conatuiminimèreipondit. Ariana enimhærefis, quæ legitimo concilm reifteeft condemnata,multolatiùs eftfparfa ÔCuagatafinito concilio,$ ullaaliaillarum,quæ anteconciliainftituta, pullulauere perfequutioncs tempore. Hæc namep totum Orientem occupauit. Qiicmadmodumcm ignis uento âgitatus flammâ concipir,£C fpargitur,omnia^ dcpafcitifcin* tilla uerô aut ignis fi non agitetur, aut infuffletur, per fe extinguitur,aut alias facile acnullonegocio fopiturilta plane idem in Ecclefiadehærcfiquot; bus eft fatftum, quôd illç quæ ante concilia pullularunt, opera piorumdo tftorum funt eradicatç: hçc uerô Ariana in concilio agitata, creuitininy E nbsp;nbsp;menfum.Ekmper eni plures repcriuntur,qui ôi. nouitate rcrum deleftant,

SCnaturç prauitateerroresproueritateampleiftuntur. QiiôdautempO' ftea hec hçrefis fiiblata eft,non autoritäre conciltj Nicçnifacftum eft, qux iam penè publice’ oblitéra ta eratifed fide, diligentia amp;nbsp;ftudio piorum epi* feoporum, qui diuinitatem Chrifti non humanis, fed diuinis teftimonijs corroborarunt.

Cur concilij, quod Cyprianus celebrauit, mentionem faciat, ualdcmi* ror,cum non ignorer ipfum cum toto fuo concilio erraire,quôd iudicaue* ritbaptifatosab hereticisrebaptifandos,idcpipfum Apoftolicam elletra ditionem exiftimarit: cum tantum ab eius pr£deceffbre,utipfeAfotusin* fràdicit,fitinftitutum.ufcpadeô certæfuntillæ Apoftolorum traditiones, ut id quod ab anteceftoreinftitutum eft, Apoftolicaiudicetur à Cypriano traditio, quid ni igitur omnes nobis fulpetftç eftentf

VideToin. DeRomano conciliofub Marcellino celebrato quodaddit,nonigno t.cSciUoru ramus:ac optaremus eiuftnodi pluraamp; celebrata olim,amp; adhuc cclebrari. titulo,tàir Id^ non minimam caufam efle arbitror,quôd pontificesadeô diffîcilesfe ceümi Pd- feprgbeantinconciliorumcelebratione.Condemnatus eft enimMarcel* f.ccoHcie. linuSjCpifcopus urbisRomg,in concilio trecentorum epifcoporum.Mc* tuunt

Wimt eftim ne idem exemplum in fe ftatuatur, fi légitima fiat coijcflij ccle* bratio.

Quod poftremo loco dicitur,omnes femper agnouifle,rem fidci omni« vm,adquas fides pertineat,Ecclefiarum communi confenfutra(flandas,id quocp recipimus.pro nobis cnim noftra^ fententia contra Afotum,ciusc^ propofitumfacit. Si enim ad omnes ccclefias fidci caufac pertinent, amp;nbsp;ab omnibus communi confenfii tralt;Handæ funt:ccrtè Afotus ncc Principes pios,nec dodores excludet à concilio.imo neccHario ad concilia uocandt «unt,eius^tradationi amp;nbsp;conclufioni intereflecogentur, quia membra font Ecclefiæjô^ quidem præcipua.Videmus itaque hæc omnia ôi^ fingula, quibus Afotus fuuminftitutum probareconatur, redilîîmè contraipfum focereno quod concilia celebranda elîê ncgemus,fed ut quae uera fint con cilia,prius ftatuamus.Hæc enim ab Ecclefia uera Dei dependêt,à qua cum uos alienos clTe omnibus conftet, cius^ hoftes acerrimos, concilia ueftra *iecp agnofccre,necp probare poffumus.

HAecitapræfatusdencceffitateunici iudicq in Ecclefia, quod ad fidci . unitatem conferuandam requiraturiam Brcnttj fententiam, qua fi oc ’uüicium ad Principes pios dodos Ecclcfiae miniftros, dodrinam Cfiri ftiagnofcenteSjSif minime ad Prçlatos pcrtinere,eo quod nec membra fint Ecclefiæ, affirmât, Afotus nofter manifeila, utfomniat, experientia impu* gnareconatur. Vult enim Brentius, Principes quoque dodrinam ueram, piamjamp;adfalutemefficaccmcognofcere debere: óócognitam deinde in tcclefqs fuarum regionum iumma qua poffi'nt opera inftituere amp;nbsp;confer^ ware.Hxcnoua efld ait Afotus,amp; hue ufque in Germania inaudita Brenttj 2(linucnta,quænonopus fitimpugnare,fedfeipfa deftruant, amp;nbsp;pernicies ’pfafintpræfentiflîma,amp;c. Mirum hcrcle quodadhæcBrcntqhorrenda aboininanda uerba ccelum non ruit, ôf fundam enta terrae non funt mo-b,fed earn adhuc fuftinenr,cum' piæ 8C religiofæ Papiftarum aures afluetg uocibus fuorum adulatorum hæc ferre nequeant,

Addit deinde,fe quidem imparcm effc'qui uulnera hæc apoftemata wtorum præfentium ianarepoflît. quod equidem uerum efle,Iibenterag-nofeimus amp;nbsp;fatemur. Longo enim iam tempore multi præftantes uiri au-bm Romanam curare uoluerunt:fcd morbi adeo funt inueterati, deplora-iiamp;defperati,ut etiam ipforum iudicio medicinam nullam admittant.

Sed tarnen, inquit, gaudeo mihi, quod potuerim detegcre uirus latens 6i:abfcondirum,quodcp eo traxerim Brentium, utin tarn apertam contra-’li(fbonem,quam nunc uidemus latuiflein eorum cordibus, quamuis in-terdum per indicia quædam fe prodereqmanifefteprorupcrit.Hucufque, jnquit,concilium generale præ fe ferebant,ad illud femper appellabant, ƒ ridentinum in comitijs publicis Auguftæfufceperunt fe adituros:6C hæc ipfaConfelIîo,quam impugnauimus,ibi oblata eft. Qyorfum ergo hæc o-wnia,fi foil Principes,amp; quos illi uocauerint,amp;non Epifeopi dennirepof-fonreontrouerfiamfidei t* Gerte cum ilia diccretis amp;nbsp;concilium uniuerfalc baberetisinore,hgclatebant,uos illi nullam fidem daturos,nifi quçuobis phcuilTent, definiretur : deniœ ad ueftros Principes omnia uos reftruare. Quod cum iam aperte dixeris Brenti,iam non eft cur fpecie ilia concilq ge Bcralis amplius fallatis Ecclefiam. Dicitcapcrte,uos nullos ahos agnoice-tequam Principes ueftros. Dicite, mendaciter amp;nbsp;fubdole uos prius dixifi* fojdifcrimenefteinterPrincipum officium6CEpifeoporummunus: con- . fonditeprofanum 2cfan(ftum,6(f aperte dicite, concilium TridentinS uos nunqiiam agnouifte, in quo per Epifeopos folos caufa agebatur fidei: fed umulateillud adiire,uel iam poft ilia uos mutafle fententiam amp;nbsp;fidem. Ha-

tsi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' r N' C A P V T V T»

chenus frater Petrus. O'acutfffi'mum ôif perfoicaciflimum Lyticeam phiftam,qui non folum ea quae in corde altiffîméfepulta laccntjCius^ inti' ma penetralia perfpicerc poteft,fed cti'am ad ïmponîbilc,quod dicitur,ad' ucrfàn'umredïgere. Verùm nefruftrà Afotusinfinugaudeat,noneft eut tibi Afote denefcio qua diuinaperlpi'cuitate gratulen's,quôd ea quælatue rint erueris, atque l'ta tanquam lemideus aliquis occulta cordium potueris pcrfcrutari. Sed quid de acumfne ÔCpcrlpicuitate Afoti dicou'nfcitiam, an uero malici'am hominis aceufem, uehementer dubito. Non enim ignonre potuit Afotus,quo confilio noftri ad concilium prouocarint, Si qualefein per optarint: quale etiam communi omnium ordinum Si ftatuum Impetif in comitîjs Noribergae, anno Dominiip 4 eelebratis fit decretum, quod Si CxC^rca. Maieftas,licet tunc abfens,0C res per uicarium agerctur, poftea uero deeo certiorfacflaapprobauit. Nam no earn ob caufam ad concilium hincab initio huius caufæfiCcontroucrfiarum,quæiam internos agitan' tur publice prouocauimus, quod nos dedocflrina religionis Si conteffio' nis noftrac dubitaremus, Si demum à Papa eius^ complicibus inftrui cu' percmus, multo uero minus quod eius iudicio dogmata fideifubijcicn^a exiftimaremus. Abfit hoc à nobis,ne talcs dodlores agnofcamus. Qiiis em nifi demens autfuriofushæcuel per fomnium cogitarctf' cum non fit ob' (curum, quale Si quod dodrinæ genus ipfi profiteantur, Si quanta ipfisfit facrat feripturæ cogjnitio, quam^ in eius interpretatione ualeant: quid C' tiam de noftra irere pia,catholica Si apoftolica confeflione Si dodrinafen tiant. Scimus Dei bencficio ex facris literis, Si collatione rerum Pontib' ciorum, per ipiritum faneffum edoeffi, Papam efle Antichriftum ; quodip' fumante multa fecula Gregorius ille Magnus dixit, amp;ahj complures:0i quod ad fa era, plane afinum ad lyram ; fed ut ipfum una cum fua cohorte^ ecclefia de erroribus intolerabilibus, quibus Ecclefi'am hadfenus turpiHi' me feduxit, de doiflrinæ deprauatione Si corruptelis,legibus iniquifiimis» quibus Ecclefiam Dei oppreflit,2C idolom ania multiplici in legitimo con* cilio accufaremus,06 de intentatis ex facra fcriptura conuinccrcmus.

Deinde quia Papa pars altera ante legitimam cognitioncm totum do' (^rinae Euangelicæ genus ubique pro abfurdo, fcandalofo, falfo, erroneo Si hærctico atquefeditiofo traduxit,amp; condemnauit: ac paflim pi) homi' nespropterueræ dodlrinæprofeiïioncm fedibus fuis fint eieeffi, proicri- • pti, omnibus bonis fpoliati, miferrimè Si crudeliiïimcnouis Siexquifitis pœnarum generibus c medio fublati:ut manifeftum fieret cuiufmoditfi ièt dogma, nos^ nullius erroris nobis efle confeios, ferre poffe lucem:nc' quelegitimam cognitioncmautiudicium defugeretideo publicenosau' diri de co diiTcrentes petiuimus, ut toti mundo reftatum faccremus,noftra uere Apoftolica Si Prophctica dogmatainaudita, finelcgitima cognitio' ne,mcratyrannidccondemnataeue.Has ob caufas Afote ad concilium no quodlibet, minime uero omnium ad Papale, fed liberum Si Chriftianum, quod in Germania cclebraretur,appellauimus.

Cumigitur Papa cum fuis aifeclis nos noftram^ucrepiam ScEuangf' licam,finceram, ô^facræfcripturæ confentancam dotftrinam Si confeflio' nem, totiûsqucEcclefiæ catholicum confenfum iniquiffime condemna' ucrit: nos quoqueuiciffim ipfum cum fuisreum deprauatædotftrinaccoe' leftiscgcrimus, atque ipfe hoc modo litis partem alteram fuftineatimanfi | feftum eft, ipfum nullo iurcin concilio polTcpræfiderc. Sifimulrci,ado' | . ris Si iudicis perfonam Si partes agere.Ideocpliberum,ChriftianQ,amp;quod in Germania celebraretur, concilium cft'pctitum,amp;l ablmpertjOrdini' bus decretum.

Ordinibus Impenj libercjtantum ea quæ ad Ecclefig ædificatfoncm tran qmllitatemfacereuiderenturJ proponereh'ceret. Quid enim opusfuiflêt hæctoties in comidjs Impertj repctere, ôi. decretis Receflùû inferere, cum antehæcquoquetemporaufitatumhocfuerit, SCnon modoImperîjSta-tibus ac publias perfoniSj fed priuatis quoque interdum conceflum Ve* rùtnhoc uoluerunt, ne, quemadmodum hadîenus aliquoties fadîitatu eft. Papacum fuis coniuratis in proprijs fuis caufis iudices agerent, aut ne eu* iufquam uis amp;nbsp;potentia caufæ præiudicaret : fed ut certi quidam ab Impe* rij Ordinibus pietate SC dodîrina præftantes 6C probate uitç deligerentur, quilibere, candide SC piècollatis fententijs hæc omnia, quôd ad dogmata Ô^controuerfias fidei,mores ÔCftatiim Ecclefiæ,tralt;flare ôi. cocludere pof-fent,utfalfadogmata damnarentur, abufus ÔC fcandala ( quæ ne ipfi qui* dem aduerlârij noftri negate unquam aufifunt apud fe eiTe plurima : nec fi hoc uoluilTent, potuiifent. Nam ÔC Hadrianus ipfe ipfe in eifdem Noricis cominjslibentereftconfelîuSjSCresipfaloquitur) exEcclefia tollerentur, omnia^ ad eius ædtficationem herent.

Similiter, cum Chriftianüm concilium efle uoluerunt ÔC decreuerunt, noiihoc decreto tantum Iudaei,Turci, SC alij qui ex profeflb Chrifti amp;nbsp;uer* bieius holies funt, excludebantur ( quaeenim ftulticiaclfet hoepeteref) autjUefolusPapa cum fuis Cardinalibus,Epifcopis St Prælatis, quiipfi iu* rameato funtdeuindli fecundum leges Pontificias ufitatas,utha(fienus fie haliqiiandiuconfueuitjfententias dicerent.-fedutiuxtafacramferipturam in hac tota caufa, 5C non traditioncs humanas SC incertas,indicium fieret. • Namfitraditionesnonfcriptæ Papæ potentia,ôdopiniones iam aliquot fcculis ufitatæ receptæ plus ualere deberent quam facrafcriptura SC legi . tiniacognitio,quisdubitaretfruftraomnem adionem contra Papamfu* feipi f

Grauiffimis etiam de caufis femper additum eft,ut tale cocilium in Ger* mania celebraretur,quo eo in loco ubi haec certamina exorta funt,caufa co gnofccretur 8C dijudicaretur.Nec caret ea res exemplo. Liberius enim epi Icopus Romanns in caufa Athanafij, quiiniufteper Arianos iub Impera* toreConftantio efuo epifeopatu erat eiedus, petit nt Alexandriæ, ubi 8C reus 00 ador habitabant,concilium indiceretur,SC caufa cognofeeretur.

Tale Afotc concilium noftri femper, SC in omnibus Imperij comitijs, in quibusdecaufareligionistradatumeft,petiuere. Etutremomnemco* guofcas hypocrita, cum te ignorare fimules,qui tarnen alias diuinus babe* ricupis. Cum Clemens eius nominis v 11, anno Domini i^^jlegatS (num Hugonem Rangonum, epifeopnm Rheginum, in Germaniam, ut conci* hum denunciaret,adiundo Cæfaris oratore, cum ad alios, turn uero inpri* mis ad Eledorem Saxoniæ earn ob caufam mitteret,amp;l fignificaret Papam concilium eo modo qui hadenus elTet obferuatus célébraturum, omnino feilicee tale quale Patres habere confueuernnt, qui hand dubie à fpiritu fan flofuntgubernati. Deinde, qui funt interfuturi concilio, utillius décréta fe feniaturos fpondeant: SC ut omnia interim ufqj ad concilij determinatio nemfuo loco maneant, ne quid innouetur ante concilij decretum. Qiiod ad locum attinet,propter multas caufas placere Mantuarn,Placentiam,aut Bononiam.Qiiodfi deinde aliqui decretis concilij parère recufarent,pro* xirtium ciTcjUt Cçfar alijcp reges SC fanior pars Papam 8C ecclefiam Roma* tiam defendant, ne quid detrimenti ac cipiant. Ad hæc ultima die lunij ab Electore,Principibus,Slt;lreliquis Auguftanæ Confeflîoni adiundis,re de* liberata, communi nomine per literasrefponftim eft prolixe Sd diferte ad* ditum, quale hadenus concilium fitpetitum Sd decretum.Hoc uero quod iam Clemens inftituat, neep Chriftianum, neep liberum fore, cum non iux

t6o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ï N C A P V T V I.

ta ß cræ fcripturæ prçfcriptum, fed Papç décréta fcholafticas opi'nioflf® omnia traâ:entur:amp; Papa totus in hoc incumbat,ut nomine concilij fuam potentiam amp;nbsp;dominationem, imô tyrannidem confirmer 8C defendat, ne quiserrores eius impunè reprehendere aufit,amp;fimulreus fit acflor dexÂdeoqi fe nulla ratione poHe aut uelle in hæc Papæ poftulata 8é cona' liuin confentirernecj ullum qd ab Imperij decretisalienûfitfe admifiùros.

Necp hacuna tantum uice huncinmodum Pape legato eft reiponfnni, ÔC conciliabula ipfius iniquiftîma à noftris Principibus theologisfiintrc cuiàta, fed fecundô ÔC tertio. Nam cum Petrus Paulus Vergcrius a Paulo Tertio Pontifice Romano in Germaniam concilij caufa anno Dominiiîîf nuncius eftèt miftùs,acceftit eundem Elecftorem Saxoniæ loannem Fride-' ricum, conftantiflîmum fidei confeflbrem, Pragæ, ex Auftria à Rege Ro' manorum Vienna redeûtem,ô^ mandata fua rercrcbat: Adefiê fcilicec tem pusillud tam diu exoptatum.Concilium enim Paulum Tcrtium cclcbratu rum,quod fit pium,liberum,ad quod omnes populi conueniant.Quod ad locum attinet, placereMantuam. De forma SC modo futuræ adionisnon cftéiam,fed in concilio difputandum.Qinbus addit,cum literis ea qug pro pofuerat copletfti iuflus elîèt,eos qui Pontificem exiftiment fuo iure,quod longo iam tempore fit confirmatû,uelle difccdere,plurimû falli. Et ut maxl mènonnullirecufent, Pontificem tarnen progreflurummccp dcfuturos illi reges ÔC principes, de quorum erga tam pium opus uoluntate habeat coin pertum. Ad hçcziDecembrispcrliteras eft refponfum,ubiintcrreliqua • hæc quoque continentur: Præcipuum,quod concilij libertatem 8^ cogni* tionismodumatqueformam complelt;ftitur,partim infidiofe prætermitti, . partim ad Pontificem referri:cuius elfe dicat,denunciare Si peragcrc coiv cilia.Hunc uerô manifeftum efte aduerfarium,SC iam aliquoties inauditain Si incognitam noftram docftrinâ atcp religionem damnafle. Qiiôd finuiic ei indicium permittatur, iam non amplius cfiê concilium liberum, in quo de uoluntate Cæfaris,Rcgis,6C rotins Imperij, ex omni numero dcligcndl fint homines idonei, qui iuxta fcripturæ præfcriprum caufam cognofcant, atcp definiant. Concilia enim non Ponrificis modo efle, fed etiam aliorum ordinum,ac toriusEcclefiæ tribunal atcp indicium. Nam Sifacrislitcris8i ueteris Ecclefiæ exemplis demonftrari pofie,adhibitos fuifle concilijs areg cognitioniuiros principes olim. Si alios ordines. Quod antem torius Ec-clefiæautoritatinonnulliadniatores Ponrificis præferantpoteftatem, ini' quum efle, Si plenum tyrannidis.

Idem refponfum tulit Matthias Held, Cæfaris confilianus, Si 'Viceati' cellarius arque Orator in conuentu Schmalkaldcnfi, anno Domini « 557, menfeFebruario.

Hçc non fingo ipfe, necp occulta cordium noftroru Afotus, ut fomniar, detexitineqsunquam hæc latereuoluimus: fed uulgatafuntS^ excufaty* pis ftatim eodem anno:0C caufæ addiræ, propter quas concilium Mantua* num SiPapiftica omnia recufentur. Non enim cITclegitima concilia,quae Pontifex Si foctj eius regant : qui falfa dogmata per nim defendant, æpro uereri coniuerudinedécrétafcripturæ contrariafaciant. ludicandipotcfta tem non ad folos cpifeopos Si Pontificem, uerum ad Ecclefiam pertinere. Nec Pontificem pofl'e efle iudicem, cum reus agat de idololatria,amp; hprefi.

Q,'iæ cum ira fe habcant, Si non tantum uulgari Si popular! noftra lin* gua ( cuius forte expers eft Afotus,nec earn difeere dignatus eft eo tempo* re quo in Germanic parte uerlatus eft,eam^ idolomania corruptam in ca* dem conferuareuoluit) fedetiam latinaeditæfinthæa(ftioncs,mirarifatis nequeo, qua ratione addueftus Afotus, utcum iam Brenrius dicat, non ad folum Pontificem St; epifeopos, fed etiam pros Principes Si alios ordines Eccle*

D. r A C. H E E RB R A N D ï A N N o T. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;itf»

Ecclefiæ cognirionem de dodtnna in concilio,hæc noua amp;nbsp;inaudita hade nus in Germania eflc afleueret.Etnos antea fubdolè ad concilium genera^ leprouocaflcjôCmendaciteracfimulatèTridentinum concilium, in comigt; tijspublicis Auguftæ adituros fufcepilîè Ôi. adijfle dicat. Quibus addicDi cite aperte,concilium Tridentinum uos nunquam agnouille,in quo per ex pifcoposfoloscauiàfideiagebatur. Verùm qucmadmodumpræcedcnria omnia quæ nobis imponit, falfa ex iam didis eiïc liquet : ita poftremû hoc quod petit lib enter damus,ôd clarc uoce afHrmamus,nos nunquam epifco posillosbicornes in concilio indicés Hdei agnouinc:nccpunquam Deiad iutosfpirituinæternum agnituros, ü talcs elFe quales haclcnus lucre, per* feuerauerint. Apertius relpondere non poUùmus,

Qjiod uerô nonnulli antcquàm quicquam determinaret, fe concili) Tri dentini decretis ftaturos recepcruntu'd nccp mirum eft, necç nouum ; néon quodnos quidem fciamus,abi(^ fuis Icgitimis conditionibus fadum. cum et'am olim fandilïimi epifcopi Orientales, Palært:inaî,Helladis,amp;ajij com pluresmagno numero,quos maiorem decebat præftare coniîantiam, con gregatijinEphefino fecundo profano concilio,damnation! Flauiani Con* Itantinopolitani SCEufebijjCatholicorum epifcoporum,5t Eutychis hereti dabfolutioniatcjadprobationi, ui amp;nbsp;nccelTitate coadi,in ptira charrafub Friplérint.id quod publicèinconcilio Chalccdoncnfi fatent, Vnde, quo-turn uos, autores horum confiliorum,fimiles fitis,qui ferrorc tyrannico Iio mines ad ea quæadhucnondum décréta funt,fufcipienda cogitis,facilèæx ftimarepoteliis, cum neminiliberam de ueftris decretisiudicandi potcRa tem reÜnquatis.

Etfiautem multæ graues caufæ crant,proptcr quas uidebatur nÔ dîe ad hancueftram fynodum Tridentinam accedendum,q) non efletleguima lit tura,exrationibus iam addudis,amp;ex prioribus concilij decretis certum ef Icqnosnoftram^ dodrinam in totum damnaturam : tarnen cum omnino ticntas clTet conHtenda, amp;nbsp;fi admifii fuiflemus, uel noftra dodrina amp;nbsp;con-fefïîo defendenda, uel aduerfariorum refiitanda, quas etiam duas uias ora* tonbus Cçfaris tuncinterrogati de modo procedendi propofuilTedos me minéâdhæc etiâ ab Imperatore noftri Principes admoniti eficnt,ut fi quid haberent quod adEcclefiæçdificationem ÔC tranquillitatem facereiudica tent, proponcrent: prçterea Scfidei noftræ confellio, cuius reddenda crat tatio,requireret:omnino caufç deeffè non potuimus; ne nobis male cöfcq Iticem defugifieuideremur, fed etiam cum uitæpericulo proficifeendum; bedDominus dementer nos non aliter acDauidem exmanib.Saul,à quo eratin monte defertiMaon circundatus,amp; Danielem cxlaculeonum libe tauit.Notum eft cnim exemplum S. martyris Ioannis Huis, qui publicis fi-dei literts ab Imperatore acceptis fretus Conftantiam peruenit, quomodo a ueftris maioribus fît tradatus.

Etutintelligas Afote,nos epifeopos ueftros in ea iÿnodo non agnouifi-feiudices,poftquam etiam eô perueniiremus,prorfus nihil nobis cum ipfis fuitnegoctj,ne hæc ipfa adio nobis præiudicio eflè poffer:fed omnia cum Cacfarislegatisagereuoluimus. Qjiàm fubdolè ueró, ne dicam tyranni-cc,coipfo têpore, ejuo maximo numero fynodo illi intcreiredebucramus, plcraft^ ccclefias pq's dodis miniftris nudaueriris, ill os ex Imperfj finib. proferibi amp;nbsp;eqei curaucritis,amp; alia innumera his fimilia atrocia,audituucx ro amp;nbsp;didu horrenda perpetraueritis,quid attinet diccre f Non aceufamus Cçfarem,qui forte nun^ harum rerum confciusfuit.icimus quibus aurorix bus hçc gefta amp;nbsp;accepta ferenda fintzneqj cm tum dilfimulare uolebât, fed icriptisamp;uiuauoce palàm egerût. Vide aûrquo candorc nobifcûà uobis litadum, Cumiam fc rerum potiri ucftri iudicarent, nosep omniû hominû Pp } uiribus

i6z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAP VT VT»

umbus Scauxih’o dcflitiicremur, uttarnen aliquo fairem prætcxtu aeritS' tem Sn^ ccclclias rcrfîèconftitutas opprimèrent SC uallarcnt,conciliumindi cunt: deinde omnesadigcrcconantiir, ut fide data feilJius decrens fubip ciant.Cinnqj nolfn ludicarent fore liberum eoneiliü, de quali i'am hoc cap. di'cfîum eftjilli ut foil régnent in hoc fuo tam preclaro concilio,necquifquï ï'pfis fit moleftus aut obfirepat,ecclcfias qualcuno? poffunt,antea pijsmini ftrisfpoliantjhocmodo deinde tranquillitatem etclefiprefiituturi:fuomo re facientes ut lupi', qui, ut eft ia apologo, cum paftoribusfeedus erantinfi furi,acfe pacificc porro cum ouibus uióuros polliccbant,ut tantum cancs dimitterent pacifcentes, neequieep efteamplius periculiexpecHandü.Scd hilupilongè illoriïnaturaiiü crudclitatem fupcrlt;ïr. nó fuadêt ut canes, hoc eft fideles doeftores dimittanfifed uel in uincula cöijciunt, aut in cxiliöeij' ciunt,SC extra fines Im peri] déportant. Hoc tandem eft liberum ueftrum coneiliüjin quo nemo tuto potcftcöparere,quiuobisfitmolfftus,lcdlibe rè uobis'liceattyrannidem Papifticä,cirores abfudiflimos Stidolomaniam iieftram propugnare. Cum cp nos pauciftimi numero, necp excmplisnccp manifeftis periculis deterriti comparuiftemus, amp;nbsp;uelnoftra dcfendcrc,ucl ueftrorum décréta impugnare paratosnos elfe diccremusiillis bonis Patri bus tantum ocij nunquam fuit ut publice nos difputantes audirent.

Hæc eo confilio prolixius à me funt cômemorata, utintelligat Afotus, nos non,ficut ipfe nugatur,pro temporis ratione animû conlilia imprti' denter mutare: fed nobis femper conftarc, SC femper etiam cum uitæpcri' culo paratos Dei beneficio ad reddendâ fidei noftrç rationêifemper etiam ficutiam,ira etiam antc3,Papiftica hçcconciliabulaiuftèrecufâfleinctpid clàm aut latêrer, fed aperte,uoce ÔC Icriptis, ÔC Ca’faris oratoribus,atcpPa' pæ legatis, deniqj toti mundo conteftatû efle uoluimus. Hoc latens eihii' rus Alote, quod detexifti, de quo multum fruftra, imô falfo SCmcndacitct gloriaris; hæc manifefta Brentij côtradiclio, ad quam ô acutiffîme cum tra xifti:SC autmaliriofcresphus geftas diflimulafti,aut[earumignarusinfaniJ clamorcm fuftulifti. De officio Principum, quod ipli quolt;^ lalutarem do* cftnnani agnofccre debeanr, curare, ut iuxtaillamfubditiinftituanf,ôiuna cum Pîjs ôf dorftis côtrouerfiasfideidefinire debeanr,SCno Prælati Afoti* ci,ubi de imprjs epifeopis loquit,quinon iuxta facrâfcripturam,fed fuafo* mniaiudicâr, paulopôftcopiofedicemus. Poftrcmôabftirda quædâqug ex hacfentcntiaBrenrij fcquiuidcanf,eolligit;nullamfcilicetfore imitate fidei in Ecclefia,fi cuihbetPrincipi fuperiori fua fides pcrmitraf.Habcarfr go,inquit,regnû Galliæ, quam isoler rex eius. habeatregnum Hifpaniæfi* militer fui regis fidem.Quod nullus Chriftianorû rcgum,pi çtcrrcgcm An gliçHenricum otftauûaufus eft:cuius temeritate Deus ira puniuit,amp;mani feftam totiorbifecit, ur uel hoc folum non minima fit côfirmatioucritatis. Denicp habeat quelibctrefpub.fuifuperiorisfidcm, permittentcBrentio, fed excepta uefrra Gei mania.nam in canonpermittetis lmp era tori ucftro (de Carolo v.loquif) ut quic^’ uobis definiat defide.fcitis cm quidillefen Tiar,Sri quid definier ir.Videmanifcftâcalumniâ St'deprauationêfcntcntix Jjicnrfi,diabolica menriendi libidine excogitatâ.Nuf^ cfhBrentius cui^ vcl fuperiori iicl infciïori plenariâamp;arbitrariâcôcedit definiêdi amp;lftatuen di in caufis fidei poteftate : fed iuxtaoracula fpiritus fandti, quæquantûad çrernânoftrâfalurc(rccito cmueibaBrentij)ßfis eftinlibris qsita uocant canonicis iàcre ftripturç continent.SC hocipfo capitc Afotus uerbaBren* lij recirauir, ex ipfius pérora tione. McmincrintPrincipesfuiffteofficij,ut ipfi cognofeant quæ fit uera.pia ac cfficax doeftrina ad falutê: 61' quâco* gnouerûtjin rcclefrisfuaiûrcgicnûfummaquapoffintcperainftituantK couferuent. Vuftfgftwr Brentius uerâ, piamôf falutarédotftn'nâàPrincipI bus CO*

bus cognofci,idq3 ex facra (crip tura.Quid tu afine,an uero falfam, impiam periuciofam eos agnofccrc ÔC approbate uolcst' Addit Afotus,deßren tio loqucnsÆt doôrinâ piam,uerä 8C fälutarc in ecclefijs mftituendä fum^ iuaoperaSCcofcruandadocet. Nunquidrualiä.pponiuolcsfubditisfVt «Tiaximeuos hocagan's quâtû potcftis,tamc ihdciï no uulns.Hâcuerôpe^ tiuukexfcriptoDeiucrbo.Q.uôd fi luxta hoc uerbûDcifinguh principes fus ecclefias inftitihà pijs dodtorib.curarent,certc uniras hdci pulcerrimè côftarct.nec^ cm Deus diuifus eff, aut ucrbû ipfius caufà côfufionis,fed pa fis amp;unitatis.Qiiia ucrô neglcdfo feripto uerbo Dci, fînguli quod fibi ui^ tletur eligûrjiinc rot ordincs ôf confuiioncs.Quid igit ablurdi hec Brentrj fententia habet.Scd more oinnifi impiorû idoiolatrarû loqueris, cum con* fufionê,perturbationê ftarus publie!,amp;aiianiala que grailànt,do(fîrineE-' uangclij accepta ferëda efiè alhrmas.hi cm rcprchêfa iua idolomania ôëmii tata,deinde omucs calamicarcSjquibusUcusidololatriedcfcnfîonê, amp;nbsp;ue acfaliiraris dodln'ne pcrfccun'oiiê punit, rchgioni ucrç adfcn'bercfolêr. uotçfunthiftoriç ficrg de Achab QC Heh'a. Achab cm Prophetâaeeufabat, Q’ipfecûfuadodi'rina autor eiîi-t perturbatiôisregni ÔC calajniratû. Helias ueroculpâin ipfiusimpictarêdC idololatriârcijcitjdicensiNô ego turbauf Ifracljfed tu,ôddomus patris tui,qui dcrclidlo uero Dco idola colitis. Sic impiiIifda:itêporccaptiuiratisBabylonicæinfeiicitatê têporisfalutaridox Ainj; tribuebâfjdiccntes ; Cum facrihcarcmus regine cccli, amp;h'baminali^ baiiiinus,fient patres nolirfregcs noftri,Ô!f principes in urbib. luda êC pla-' teisHicrufalenijfaturati fumus panibus,amp; bene nobis crat,malum^ no ui dinius.Ex co aût tempore ceflàuimusfacriHcarcrcginæ cccli, amp;libare ei libaniina,indiguimus omnib.SC gladio fame côfumpti fumus.Agnofcis lt;’pinor Afote uerba tuorû amp;nbsp;tua, qui regnû Angliæ propterca punitû eiTc lt;licis,q)Henricus odlauus Papam amplius agnofeerenoluit pro fummo Ci pucamp;: uniucrfali totius Eeelefiæ.No eft aûtpræfentisloci de rege Angliæ difpnrare. Qiialifcunq; aût fit ftatus Anglie, aut etiam ante annos aliquot bicrit,ci!m iani fehifina illud opera Reginald! Poli, A for i, Si fimiliûfit corn pofitûfcilicetjCcrrè nuntf; affirmare poteris miferiorêilium fuificHunga* riæftatu,quænunqîante'rurcorûirruprionê Papifticâreligionêmutauit, fedidolûillud Romans fumma reucrentia coluit, nun^ hçrefi ilia Luther rijUtuos uocatis,fuit infetfia. Vndc igit in. tantas miferias incidit, utregnô florentilîîmSadcô miferè difii'paret Sed hoc cft: quôd Hieremias populo idolis dedito rcfpondct:Nunqutd non facrificiû quod facrificaftis in ciuita tibus ludajfië plateis Flierufàlcnguos nbsp;nbsp;patres ucftri,rcges amp;nbsp;principes uc

ftri, amp;nbsp;populus terrç, horû recorda tus cfi Dominus, de afccnditfuper cor cius,amp;no poterat Dominus ultra portarc propter maliciâffudioruueftro nrm,amp;propfcr abomina tionesueftras quasfccifiis.Etfacfia eft terra ueftra in defûlationem,propterca qj facrificaueritis idolis,amp; peccaueritisDomp no,amp;nÔaudieririsuocceius,ÔLinlegc,prçccptis SCtcftimonqs eius no ant bulaueritis,idcircoeuenerStuobismala.HçcdicitDnsexcrcituû. Vos 6^ uxorcs ueftrglocuti eftis ore ueftro,Sfnianib.ueftris implcftis,diccntes:Fa ciamus nota noftra que uouimus ut facrificemus regine cœli, amp;nbsp;libemus ei libamina.Ideo iuraui in nomine mco magno, Ecce ego uigilabo fuper uos in malum, ôfc. An'non hæc omnia de Milfis ucftris, uotis amp;nbsp;peregrinatio.» nibus,quç in Hungaria, Anglia altjs locis fucre,5Cfunt ufitafa,multo ue^ this dici pofte, totiusep Papatusut pulcherrimam, ita ueriftîmâ imagine à fpiriîuS, propofitâ exiftimabimus d Cu igit uos Papiftç no modo turpiter ^'^gb'gatis ecclefiâ,cuius curâ no fufcipitis,fcd perire mauultis,^ quic^ de ueftra potêtia decedere, idola defendatiSjideoQj caufa omniûmalorufitis, 4clipfum,pfitemini,nififortèhocipfuminpr£fationib.ÔLorationib.publi»

CIS ucflrorum conciliabulorum, fimulatcamp;f mcndanterfingatis SCdicatis; ÔC ïam inonftrata uentatCjin ran ta luceEuâgelîj nô modo no luuens pullu' lafcentem dodînnâ fincenorcm, ÔC ecdefias rcnafcentes, fed efi'am crude' hïîîmè pcrfcquamini, utreuera declarers uos eiîe Phanfeorû filios, qui ch ues rcgni cçlorû habeant,fed necp ingredi ipfi,ôd^necp altos introiiiittcre ue liris, pcrnnactter manifeftos errores defendatis, ideo^ ad onme opusbo-num reprobi fitis;qind aliud reliquû nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ut pi) Principes confilio doâo-

rum ÔC b onorû uirorû euram ecclefïarû fuarû fufcipiâtî^ Vos certe etiâ in uc ftris diœcefib.miferè ueftra negligëtia pcrire ecdefias finitis.uagant mileri populiinmorem ouiumpalantiQfinepaftore,defolatæiacenteccIefie:in-' terim lacjanam cernes confumitis, pios p a flores 6d dodîores abigitisôi trucidatis. nunquid no fanguinê Âf animas miferarû ouiû Dominus dema

Quôd attinetad lmp era tore, qui uictoria abutiad crudelitatênoluiqdif plicereid fibi Afotus fignificacScitis, inquicns,quid illefentiat, ôC quid de h'nieriqfed modeftia,qua decebat catholicûPrincipê,noftis:manusfcilice£ amp;nbsp;brachia in fanguine Lutheranorû lauare debuilîèt. De formula religiO' nisab ipfo præfcripta, quam Interim eûnafeeret uocauere (cui Afotûaduj rerina quædâ admifeuifle ferunt,cum eflët à confeflîonib.Cçfari,ideo^ co motum Imperatorê ab officio remouifîcralq ucro, cp arcana quedâ, que in c6feffîoneaudieratabipfOjPapç,utfexifta hominûlcgt;Iet,patcfecerit.ciiws tarnen rei fides penes autores fit. Nee ego quic^ in hac re didû die uolo, nifi quod res ipfa eft) de ilia inquâ formula nihil dicam trefponfum enieft adilludamultis copiofe,ita utficut breui tempore natu erat, ctiâ pericrit, Miror aut te Afote,qui hanc formulam probes,cum no à Pontifice Roma' no, non à Prçlatis, fed à feculari Principe, Imperatore fcilicet Romano, fit prçfcripta,cuiusnoneft controuerfiasreligionis tra(ftare,multo minus dfi iudicare.Cert è cum illi à confcflionib.efles,,phibere eius Maieftatc debuifi fes,ne lepra percuterct,arcam Domini iamiam corruentem fuftcntare,hac formula propofita,uolens(quemadmodûllluftrilfimummeum pnncipem Ozx Sc Vfiçcxcmplisaddult;ftis,ab hoeftudio dehortaris) quodfimorcm tibibene amp;nbsp;piemonenti gererenoluiftet,cxcómunicaftcs: autPôrificiRo mano denunciaftes ,qui iuam autoritäre interpofuifler, ne falutcmsnimæ, fidei tuæ concreditç ncglexifle uidercre. Qiiôd uero infuftat Gcrmanh, amp;nbsp;inprimis Chriftianis Principibus, dicens : Qiifd pro ueftra qiiam dicitis religione contra Imperatorê ueftrum egeritis,no latet totum oibem ChU' ftianummon eft noftri inftituti refpondere.amp;f fi effet in te uel uncia pruden tig aut humanitatis, noftris Principibus tale quid nonobqccres. Hoc tarn turn addo.Tum uero publicefcriptis editis teftatum uolebat Imperator,ft hanc expeditionê minime rcligionis caufa fufcepilTcjfed propter alias qW* dam politicas : quæ nihil ad Theologos.

Aput feptimum Afoti,præter inanem tautologiam, qua odiofemub ^risuerbisea quæ præcedenticapite dixerat,ut Brentium omnibus tarn Principibus quam fubditis exofum reddat,nihil prorfus continet.Exa gitar autem fententiam Brenttj,qua dixerat, Principum efte officium, non ut politica tantum curennfed in hoc quoep incumbât,ut fiCipfi cognofcant quæ fit uere pia SC effieax doeftrina ad falutem : 8C quam cognouerur.t efic uere piam SC falurarem, in ecclefijs fuarum regionufn iumma qua poflunt opcrainftituantamp;conferuent.Etad iudicium quoep pios óórerum facM' rum periros Principes, una cum pijs amp;dotftis EcclcfiæminiftrisacdodOquot; ribus adhibendos. Hancfententiam tarn abfurdam SC abfonam elfegarrit

Alo tus, ut fan's cxplican' non poflît. quod ucrum eft. Ideo autemnonpo-» ïeft expljcari abfurditas, quia nulla ei ineft. Addit enim fe oftendifte, Ipin^ ^•^aliaomnia, fidcm^ ÔC unitatem ei'us omnino auferri, Hæc quidem eum* in præcedentibus audiuimus : oftendifte uero 0^probafte,no item.

bJosucro,inquofideiunitas confiftat,oftendimus: amp;nbsp;quod hoc niodo n5 jpllaturjprobauimuSjfi fecundum uerbi Dei præfcriptuni omnia in Eccle-» liaagantur, amp;nbsp;inftituanrur. Cum^ epifcopi noli'nt Ècclefiæftatui QC trän.« 9‘nllifan confulcre, recfîèin hoc Principes facere, quod adhibitis prjs do^ ^oribus, doiftnnam (alutarcm Ecclefijs ftiai urn regtonû proponi curent, sWrmamus. Qiiod pluribus I'nferius probabitur.

Cauillaturdeinde Albius, 6Capertefallum eftcdicit, quod Brentiuso* ’’’neSjCuiufcuncÿ ftatus dC conditionis homines,hortatus eft,utfumma dP ^’gentia amp;; ftudio ex facra fenptura de uia filutis certiores Hen curent : nec Ka alienæfentenriæ inhæreant, ut earn fine proprio ludicio ampledlantur. Hieuero miras excitâttragœdias, eiumpitin exclamationes: O'miferrP Kiam confufionem Babyîonicam,ôf tenebras Aegyphas, ut nullus uideat proximumfuum,necp curet. O'ccrtcinfelicemconditionemhominum, 3^ nullum fcqui poftunr, nulii crcdcre,fed fuum propriû iudicni fequunt. bxclamat Afotus de confufione amp;' pertui banone,quam ex hac Brentq fen tenria fcqui cauillatur,non fecus ac olim Pliih'ppenles quidam contra Pau* lum amp;.'Tlmotheiim, co quod fpiritum immundum , ex quo illi plun'muni ^uæilus habebanf,eieciftcnf, dicentes. Hi homines conturbant ciuitatem noltiam.Ita Afotus culinarfuæfiiorumcpPrælatorum metuit,ne quid de 3næftu decedaqfi Principes SC fubditi ipfi ex uerbo Dei cognofcant uiam •wrnæfalutiSjôCimpofturas monachorum cafeariorudeprehendant; nec amplius cæci cæcos fequantur duces, 6c omnia fomnia monaftica amp;nbsp;Papi* ftiraGneullo diferimine recipiant. Hoc ulcus eft tangere. Hie dolent boni fra terculi Si Papiftica cohors. Nam fi alq quo® facra fcrutentur tam infimi quam fummi, adum defc efteuident.Idco in fine huius capitis hortatur o* nines Principes Si fubditos, ut hanc Brcntij fententiam retjciant cum fuin rnaindignatione: quianimis fit futurum laboriofum, magno ftudio S)i di 1’gennainquircre fcripturam, Accurrite igitur artifices logodædali, fuf* fulci te Babylonem,que minatur ruinamtfed poft feftum, Afotc.cecidit ein Babylon,cecidit Babylon ilia mcrctrix magna,quae uino fornicationis fug potauitomnes gentes.Ruina eius eft infanabilis. relinquamus ergo earn.

Cçterùm qp Brentius diciqnon ita in caufa gterng falutis alieng fententiae inherendum,ut earn fine noftro ipforum iudicio ampledamur,minime co ccdit,multo minus prgeipit, ficut Afotus calumniatur, cuilibet eligerefi* dem proprio iudicio, ut quifque pro fuo arbitrio eligat quod fibi uidetur. Quod fi maxime faceret, quid f hoc'ne tantum eftèt flagitium f* In Papifti* co certecœtunihil habet abfurditatis, cum hoc fundainento totaprope* modum ueftra religio confiftat.hinc enim pleraqp in ueftra ecclefia inftitu* ta,exbona,utloquimini,intentionc. Mirum igitur,quod hoc tan^uam ca* tholicum theoremaPapiftieg ecclefig impugnet Afotus, cum alias omni* busuiribus, rcipfa, uerbis 3c fado defendant. Verum quia Brentius hoc modo abducere uidet Principes, Qi. fubditos ab obediêtia Romang fedis, ne fcilicet illi foil crcdaf,amp;^ fine diferimine omnia ipforu décréta recipiant, fed prius examinari ueliqnû cum facra fcriptura coucniâtn'duerô irremiftî* bileeftpeccatu,3Cmorte piandû. ReprehenditigiturBrentius Qi tyranni* dem Papifticâ,quam ad fe folos rafi ÔC undi ifti,iudiciû de caufis religionis rapiierunqnecquen^ nifi qui fibi iuramento antea effet deuindus admife rmit,amp; uulgi male à facrificulis perfuafi opinione,qua religionis cognitio* nênihilâdfepcrtinere arbitrant,adeo^ carbonaria fidê,^ fupinâiftamôd affe*

t)5lt;S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CA PVT Vir.

affe(flatam ignofantia,quahommcs falutis fuæ ifflmcfnorcs,cam altjs eotn mittunf, nulla habita ratione dodrinæ ÔC fide i. ficut fluid ruftici interdum uel JO co ucl edam ferio di'cunt fe fiii præfedli aut fculted religionem ample (fli. Ahj hanccuram infacdficulosretjciunt,quod amp;nbsp;Afotus uolebat,ut cæ Cl cgcos ducerent.Hincimplicitailla fideSjquafeid credere affirmât, quod creditEcclefia : cum interim fidem Ecclefiæ ignorent, atc^, ita merarcg?n' tur opinione.Verum cum quifqp fuauiuat SCiuflificetur ac falucturfide;fides porro no opinio fit incerta, fed noticia certa, firmo adfenfu dodrinam diuinitus traditam in facra fcriptura ampledens:uerbo^ Dei, quod intd-ligit Si apprehendit,tanquam fundamento nitatur : cerfc à nobis omnibus amp;nbsp;fingulis requiritur, utfludiofe facra difcamus, ne opinionibus regamur, autab alqsnoftrafalus dependeat; fed ut exuerbo Deifcripto, quodcer-tiffima amp;nbsp;ueriffima eft reft regula,fidem infallibilem concipiamus. Cumcp ad uerbum Dei deducimur,non hoc agitur, ut nulli credamus : fcdut Deo nobifcum in fuo uerbo loquenti fidem habeamus.Hinc eft quod pleriincp Prophetæ ordiunturhocmodojAuditeuerbum Domini omnis Iuda.De-niquc non aliud uult Crentius quam Chriftus,quifingulos monctutfibiJ pfeudoprophetis caueant.Et Paulus totis ecclefqs fcr,ibit,Omnia probate. Si loannes: Probate fpiritus num ex Deo fint. Vnde autem probarc potc-rimu? aut cauere falfos dodores,nift indicium ex uerbo Dei fcripto forme mus,Sc non temerequofuis fequamurr'. Qiiidenim fi facrificuiusfitimpo-ftotjfedudlor, SC caecus ipfe f qui propheta haben' uult, fit pfeudoplophc-ta, Apoftoluspfeudoapoftolus.^Certe cæcus ille dux cæcum dediicct in foueam. Sæpeenimaccidit,utEtclefiæordinary gubernatorcs crrenr,i-deocp paftimmaleaudiuntinfcriptura : Prophetæ prophctabantmenda-cium, SCfacerdotes applaudebantmanibus fuis, SC populus mens dilexit talia. quidigiturfietinnouiffimoeiusr'Item,A'Prophetaufqîad facerdo-tem cundi faciunt dolum. Et in Prophetis,Hicrufalem uidi fimilitudinem adulterantium (quos Paulus dicit cauponantes uerbum Dei.) Etin Pro-phetis : Samariæ uidi fatuitatem, 6C proplietabant in Baal, amp;nbsp;dccipicbant populum meum Ifracl, SCc.

Sacerdos SC Propheta ncfcierunt: prp ebrictate abforpti funt à uino: er-raueruntincbrictatc:nefcieruntuidentem:ignoraueruntiudicium. Qvi“ de his adum effeiudicabis Afote, qui eos tanquam fideles animaruniiua' rum paftores fine iudicio fuo proprio flint fequuti C Atquiiam meliorcsln bemus facerdotcs f'imo multo détériores. Nec ueftrorum teftiinonia, quf hoc fatentur,défunt, Sc res ipfa loquirur.

Redeigiturßerrhccenfes docente fummo apoftolo Paulo inquireba^ num ea fic haberent. Et quid mirum,fi hanc diligentiam Dominus à nobis requirat in rebus omnium maximis,æternam noftram falutem concernent tibus:cum id in rebus leuiufculis, moneta fcilicet aurea, eandem adhibea-mus, ut numifina nullum nifi agnitum ÔC probatum recipiamus.Ex his ap-paret, hancBrenti) fententiam non modo abfurdi nihil habere, fed ctiam feripturæ confentancam, SC in eadem contineri. Verum cumadhæccO' piofe in tertio huiuslibriloco rcfpondearur,ubi hæc quæftio exprofeflo tradatur,plura non addemus; SC iam impoftibile ad quod bis fc Brentium adduxiffegloriaturThrafo, uidebimus. Stanteenim hacfententia,inquit fraterculus, quod in caufa çternç falutis non ita alienæfententiæinhæren-dum fit, ut earn fine noftro ipforum iudicio ampledlamur, primo inpO' litica gubernatione, nulla agnofeetur fuperiorum audloritas in caufa fit dei, in qua tarnen tenentur illi omnibus uiribus cmare, ut feructur,quant putant,liera fides; nullus tarnen, nifi ita crediderit, obedirc tenetur.

Deinde, ut fimiliter in negocio æternæ falutis, dC ecclefiaftico ordinc ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nulla

nulla fit imitas, nee teneat quis alten obedire contra fuum iudiciam : i'mo nee poffit faluan', nifi propnum habeatiudicium, amp;nbsp;illud fequatur. Hæc Afotus acumine ingenq fui perlpexitNos uero nihil horum lequi ex Bren tij fententia redeintelleda, facile monftrabimus. Propofita enim certa ÖC infallibili norma ac régula fidei öi. uerarum fententiarum iacra feriptura, u£ ex haeformetur indicium,ÔC concipiatur fides ( quae eftßrentij fententia) pulcherrima certe harmonia, obedientia inferiorum erga fuperiores, cum ex uno fonte bibant omnes, ötleafdem hauriätfententiaSjö^ fideiunitas at-» queconfonantiafuauifiimafequetur,utidem fentiantomnes:neefint fe* lt;!laeautfchifmata,cum ab uno magiftro doccantur omnes, amp;nbsp;ad unumfeo pum omnes tendant.

Qliod fi quiforte meliora certiora alrjs habere fibi uidebuntur, audi-* antur etiam infitTii,St cx mutua fententiarum colla tione eruatur amp;nbsp;eligatur uerior fententia. Ncc acgreferet fuperior,fiue princeps, fiue ecclcfiæmini» fieradmonitus abinlenori,monftratismclioribus, necerubefeetdifeere, Hoceftquod Paulus doceuSifuerit fedenti reuelatum,taceat prior.

Et certe quod ad magiftratum attinct, omnino fiium faciet otficium: Ec clcGjs præfidat pios dC dodos ^aftorcs,idolomaniam abroger, blafphe miatn nominis Dei puniat.Qjtod fi rede fentiat magiftratus,ueram^ reli^ gionemprofitcatur,corda quidem mutarc non poterit, nec quenquam ad ndem cogcre:fed tarnen externam amp;nbsp;manifeffam blafphemiam inobedien tium rede puniet amp;nbsp;coercebit : ficut pq Imperatores olim Donatiftas amp;nbsp;a^ lios obftinatos. Si uero magiftratus fuerit impius, amp;nbsp;per uim ad falfam öd ^perftitiofam religion? pios fubditos cogéré uoluerit,certc fubditiin hoc ßco magis obedient hominibus. Qiiod fi fubditi fuperiorib.fuis perfua poten'nt,redius fe öd melius fentire,öd caufam fuam illis probate,utli fcjtillisin pace öd tranquillitate earn retincrc, non fuam folum, fed öd ma» giffiatus animam lucrabuntur: fin uero minus, retinebunt fubditi religio» nenmeram öd piam: öd quamcunep fortunam experientur, omnia^ feren» dserunt propter iufticiam potius, quam ut déférant öd abnegent aut pro» daiKpropccr pericula quæ ferenda crunt,quä certo feiunt uere piam eifere bgionts dodrinam. Idin ccclefia primiriua Chrilliani faepius fecerunt, qui impijsÔdidolatricisCæfaribus fibrös apologeticos exhibucre,fn quibus fideifuærationemrcddiderc,ödinnocentiä fuamcontracriminationesöd calumnias fuorum aduerfariorü declarauere: ödinterdum quidem pacem conlequuti funt,fepius uero perfequutiones crudelilfimas lufiinucrüt pro pternomen Dei öd iufticiam. Qiiod uero Afotus dicit,ex hoc dogmate fe-qui,utnulia agnofeatur in politica gubernatione fuperiorum autoritas:re» ^ondcmus,nosiuxraChrifti mcntem,dare Cæfariquæfunt Caelâris,öd Beo quæfunr Dei. Si idem uelintfuperiores quod Deus, co maior erit Öd promptior obedientia piorum : finDeo aduerfentur,impia erit öd maledi» fta obedientia, cum in his quæ cum uerbo Dei pugnant, obtemperamus* Etfcquimiir illud Petri, OportetDeo magis obedire quam hominibus. f^onenim iam obcdientiç,quod ad externa attinet,mentio fit. Hoc modo nontollitur autoritas magiftratus, cum nonuel propteripfiim credimus, Velin ijs quæfcripturæ funt contraria,non obedimusmeutru cni horum ad eiusautoritatem confcruandam,fcd potius imminuendam pertinctiSdnihi lominus tarnen fine noftro iudicio alienæ fententiæ non inhærebimus.

Multo uerô minus illud alterum, quod fingit Afotus, fequiturimpofli» M^^uidclicetin ecdefiaftico ordine nulla fit uniras,cum nemo tencatur alteriobedirecontrafuum indicium. Anidco non retineripoteft uniras, quia non credo quecuncp Pontifex fomniat, proptcrca q? fibi fummaarro» get autoritäre : uerùm examino ôd probo ad Lydiû lapidé facræ feripturæ: ôdquac

ÔC quae probatarcpcriuntur,acctpio : quaeucrorcproba, abijdo f*Quoo« hoc tibi Afore abfurdum uidetur 6C impoffibile ad conferuandam uni»* tem,certèprius Auguftinumjlumen ÔC fummumEcclefiç do(florem,abwi diflimum effe, unitatis Ecclcfiafticæ atqj ordinis perturbatorem maxi* mum dices. Huius cnim uerba funt:Ego enim fatcor charitati tuac, fobs«ƒ fcripturarum libris,qui iam canonici appcllantur,didici hunc honorem Oquot; moremcp deferre, utnullum corum autorem fcribendo aliquid erraffet' milTimè eredam,amp;c. Alios autem ita lego,ut quantalibct fandirate dodn* nacp præpolleant,non ideo uerum putem, quia ipfi ita fenfcrunt:fedqiJgt;^ mihi uel per illos autores canonicos,uel probabili ratione, quod à ucro no abhorreat,perfuadere potuerunt.Nec te,mi frater/entire aliquid alitw^ ftimo, amp;^c.

Ego huius autoritäre non teneor : quia literas Cypriani non ut canoni' cas habeo, fed ex canonicis confidero ; 6C quod in eis diuinarum fcriptnra* rum autoritati congruit,cum laude eius accipio:quod autem no congruif, cum pace cius rcfpuo.

Etpaulopoft: Nuncucro quoniam canonicum non eft quödrecRas,« libertatead quam nos uocauitDominus, cius uiri quod aliter fapuit,no’’ accipio.

En tibi Auguftinum abfurdiffîmum,hæreticum,Luthcranumjpei'Orr^^ torem unitatis in ordine ecclefiaftico, qui netç Hieronymi, ncc^ Cyprian* autoritäreuult tenen', aut eorû feriptis fidem habere, fine proprio iudkW' Id autem formandum docet, ut nos quoep diximus, ex facris canonicisb' briscad hos omnia uult examinari, amp;nbsp;probari. Nec tarnen uel haererfeus cit iudicatus,ncc unitatis perturbator.Qiiî fit igitur Domine Petre, quod no* bis adeo fitis iniqui,qui eadem tantum SC non alia, ncc diuerfa docemus, Quae hæc iniufticia C

Qtrod igitur in fine quafi feditionc mota claftîcum canit,ad arma contra BrentiumhortaturPrincipes,fubditos,amp;omnes, cuiufcunqueordinis,ut hanc fententiam cum fumma indignatione tanquam ipforum auton’tatirc pugnantem, omnes turbantem, confundentem, contra feipfos armam tem lerjciant: uerba tumultuaria amp;nbsp;Thrafonica audimus, fed aniliauetuh' rum crcpitacula, ÔC puerorum terriculamenta, quibus nemo prudensmO' uebitur, efte uidemus.

HAdlcnusfe tantum falfitatem,quç exBrenttj dogmate fequatur,oftcii difte diett frater Petrus : nunc ucro fe ex proprijs fundamentis, quoru fitinEcclefiadubiafideiamp;controuerfiasreligionis definite, confirmai' rum promittit.quod ex ordine Ecclefiæ, ubiperipiciaturquigradus, qu3£ inter eos connexio amp;nbsp;habitudo:denique qua diuina ratione quafi cathena quadam indüTolubili tota conneeftatur, dependcat. Hine ad ordinis com^ mendationem digreditur,,prolixam inftitucns toto hoc capite declamano nem,quantum ornamentum fit, Ecclefiacordo,fimiliex minori, deregina Auftri,quç ex Saba ad Salomonern uencrat,amp; uidens eius ædificia,cibos, menfas,habitaculaferuorum,ordines miniftrantium,amp;holocaufta,infuni mam admirationemrapiebatur, amp;nbsp;exclamabat, Maior eftfapientiatuaS^ opera tua quam rumor quem audiui,amp; caetera, fumpto dcclarat. Quinto re(ftius,inquit,hoc dicer, quicunqp domus huius ucri Salomonis, Ecclebx fcilicet, confiderauerit pulchritudinem, ÔC ordines miniftrantium,ueftes(p habitacula eorum, prorumpet in admirationem, amp;nbsp;çdificabit adfidenx

Haec fe eo tantum dixifle, non ut landet hunc ordinem, qui nullius ingeni) perfpica*

pcrfpicacia digne cogitai^nullius cloqucnna di'ci ualcanfed oftendcndû tantum,amp;monftiandum,uindicandumcp à confufionc nouatorum.Hæc Petrus de Soto hoc capite agit, Quôdordincm commcndat,nemoim^ probabit. Non enim confuiîonis Deus eft, fed ordmis, fecundum quctn Paulus omnia nuit in ecclefia inftituijSC agi. Qiiod etiam ex ordine unira-tem manaie dicir,ne id quidem impugnandum fufcipiemus. Sed hoc ual.« deridiculum eft,ne dicam impium, ccrtèEpicureû quiddam fapit, ÔC car-nem,atq3 mundi,non Chrifti fpirifum,quôd cum ad ordinis explicatione uentum effet, qui in ecclefia confidcrandus fit, cum in ueftibus amp;nbsp;habita-cub's miniftrantium,hoc eft Pontifici) cleri conftituit.’hinc homines in ad-mirationemprorumperejamp;fadfidem ædificari affirmât. Bone Deus, fi in boccofiftitordo ecclefîæ,ôC ex ueftium ôé habitaculoru facrificulorum^ ordine, fides gdificat, ÔC unitas manat, nec alia rationefidcs aedificat, aut unitas cofcruat :certe q? ad Pôtificios,Papâ ipfum, Cardinales, epifeopos ô^^pr^latosattinetjUidemus hominesin admirationê illorû rapi. Nam pó-pajpalafijs,potcria,luxu q diffluut,reges Sé principes quantûuis fcculares Jonge fuperât.Scd hinc fcquet, ecclefias Apoftolorû têporibus, quas ipfi fundarunt,ordinc caruifiè,undc etiam nullam unitatem habere potuifle: fiquidemexhocpompatico ordineunitas manat, ôôin eo confiftit. Apo-ftolieniinnullahabucrchabitacula,nedum palatia regia,fedincertisfedi-bns hinc inde uagati. non fplendidas ueftes,aut m ollesifed nudi, profugi, mifcrrimi.amp;paupcrrimicxules miferè hinc inde ia(ftatifuere,itaut proprijs manibus ui^um quæfiuerint:5Cneep aurum, ncc argentum Petrus, quem fummum iudicatis,6C cuius fuccefsione atque patrimonio fummus neftcrPontifex gloriatur, habuerit. Vndc igitur pauperrimo exuli tain fplendidum patrimonium d Et quanam rationc Apoftoli hoc ordine Sé. Splendore deftituti,homines ad fidem ædificaueruntdSed hoc eft quod di xitquidâno minus redlè fciteiOlim aurcos facerdotesligneis calicibus nfos;nuncuerôuiceuerfa,ligneosfacerdotes habere aureos calices. Bar-banluquot;um hunc Sé fplendorem admiratur. Pq uero quia frugales funt, Sé. noncalicem intuenturffed ^cleum quærunt, non folia, fed rrueftus :non modo non ad fidem,ueftrorom pompa aedificantur, fed etiam hinc plurimum offenduntur. Vident enim prælatos illos ecclefiæ, turpiter, uta do-ftrina Apoftolorum,0lt;l Patrum,ita etiam à pietate, Sé fimplicitate dege-neraffe:amp; deferto officio paftorali,ad mundanam pompam Sé dominatio nem conuerfos.Hi'ne Apoftolorum fucceffores effen t.'^Certèfi maiores il Il redirent,nunquam hos agnofcerent pro fuis fuccefforibus,

Bicigitur ordo eft ecclefiæ Papifticæ, hinc connexio illa Sé habitudo adeo^ cathena indiffolubilis unitatisthanc fe Afotus à cofufione nouato-rumuindicaturum afferit.Et quiacommodènobisoblataeftoccafio, am pltus de hoc ordine Papiftico differed urn erit. Mirandum eft profedîô, q? adeo impudenter Pontificij ordinem,qui in fua ecclefia obfeructur,prædi canticummanifeftum fit,nihil nifi confufionem Babylonicam SCperturba tionem maximam in toto illo pontificis Romani regno fuiffe,6Ceffe.Nihil attinetiam de dotftrinæ Sé dogmatum confufione dicere, quod dodlrinæ genera diuerfifsima. Legem fcilicet Sé Euangelium non potuerunt ordine difcernere,aut oÿSo'nnS y'Sed euangelionnouam Sé perfedfiorem legem nöcaueruntjideoqjChriftum adueniffe,utmeliorem Sé pleniorêacperfe ftorem afferret legcm.Ex qua horum capitum confufione totius th eolo-giæ confufio eft orta. Deinde ctiam legcm diuinamnon pluris fecere quam pontificias fanc'îiones,imô has longe prætulere illi. Maius enim fee lus fuit,atrocius etiam uindicatum, fi quis die Veneris carnes comediffet, quam fi ucl fornicatus effet,uel adulterium commififfet, Sed quia corru-

«70 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAP VT Vr IT.

ptelæSif confufioncs dogmatum Papifticæ pro di'gttitate brcmtcr cn2rgt; rari non pofTuntJioc loco nihil de eis dicemusnantum ea referemus, qu« quia in omnium oculos incurrunt, facilius aquouis iudicari polfunr, Cum^triapotiisimum uitæ genera fint à Deo inftituta, oeconoinicum, politicumÔC ecclefiafticumxcrtèhæc finguia Papatus perturbauitÔCcon fudit,ut nullus ^rfus remanfcrit ordo.Oeconomia efh min's modis eftdc* formata,q, coiugiu,exquo no œconomia folum,fed etiâreliquaduouitx genera côfcruantur,carnalem ftatum,in quo Deo feruiri non pofsit,profa num, mudanum ôC fecularem uocauere.Monachatum uero tanquam fan* (fiius ÔC. magis pium uitx genus longe protulere, fpiritualem ÔC perfedio* nis datum appellantes,in quo Deo lcruiatur,ôCc.Vnde fiepius fadum eft, utlibridefertis parentibus,0feorum authon'tate facrofanda, mandato Dei confirmata,negleda,6C contempta, omnem obedientiäillis dcncga* runtjôC etiam inuitis ipfis monaderia funtingrefsi. Qtiid ueio defandif* fimo,purifsimo,SC plane angelico coelibatu dicam, ubi coniugio interdi* dum ed tori hominum ordini, qui fe hinc fpirituales uocauere : illos uero alteros coniugio utentes,carnales. Et quale uitæ genus coclibatusf'In quo uagælibidines SC nefandæ funt conceffæ, licitæ SClongeconiugio præla* tæ.Res ipfà loquitunuerbis opus non cd. En ordinem. Idem de politia fadum ed.Hanc quoque profanum fecularem datum uocauere,amp;mul torum confeientias uulnerauerunr,utfeinparum pio uitæ genereueifari arbitrarentur,præfcrtim uero cum gladius erat contra fcelcratos dringen* dus,quem tarnen à Deo,cuius uices gcrunt,acccperunt, ad piorum defen fionem,amp;in uindidammalorum.Hinc quoque adeô fa edum ed,iitfæpi* us tanquam de impio uitæ genere, in quo fe uerfatos erant male perfuafia fraterculis,pœnitentiâaduri,m3gidratufeabdicarent, gladium depone* rentjâf monaderiumfmundum fug. entes) ingrederêturmec uulgares tan tumipcrfonç,fed etiam illudres,Reges,Cefarcs,ÔLPrincipes.Exempla no ta funtjamp;’inleriusrecitabuntur aliquot. Itafcilicetconferuatur ordodiui* nitus inditutus.hæc harmonia fuauifsima Papatus.

Hçc tametfi grandia fi'nt,tarnen aliquo nu^o podènt difsimulari,fino, quod omnium edperniciofifsimum, turpiismièccclefiadicum datum regimen perturbadent : ÔC utà fummo 'capite ordiar, quanta perturbatio fequuta ed ex monarchia,feu,utuerius dicam, tyrannidc Antichridi Rc* mani, qua fibi ius utriufquegladq arrogauit, id^ prætextu fpiritualis potedatis, qua omnia ad fe diuina humanâque pertraxit f liincnegledus proprîj ÔC padoralis officipfiC adminidratio politici regiminis perîpiritua les perfonas,quas uocauere,fada. Hinc direptiones bonorum, bine lires SCiurgia.Hinc ius Canonicum, quod propemodum de mere anilibusrc* bus tradat.Hinc bella exorta,hinc difsidia ingentia,motus,ôf feditiones, quôdfubditiiuramento fuorum magidratuum foluti,ab eis no folumde* fccerunt, fed etiam in ipforum interitum ôf perniciem armati fucrc.

Hinein ecclefia nundinationes,collationespræbcndarum,difpenfa* tiones pro pecunia,Simonia,litcs, amp;nbsp;contentioncs dedignitateamp;prima* tu, adeoep ipfis præbcndisin curia Romana, quænonaccipitoucm fine lana.Scholas SCliterarumdudia planeneglexerunt. VerbiDciprædica* tio qualis fuerit, fiC etiamnum fit in Papatumultis locis, norunt omnes, qtiodrarô docuerint: amp;cum docerent,fabulasDormifccurè, Sermoncs difcipulÉautfiquiuideriuolebantdodiores, ex Aridotele, Sentêtiarum, Thoma,amp; Scoto,pro concionedifputabant.Interim templa omnia, cura pro mortuis ÔC honorâdis diuis erant occupata’.fimul plures Miflàsin eo* dem templo SC quidem diuerfas magna cum folcnnitate, ut ipfi exidima* bantjCantantes, ira ut effet merafonorumconfufio amp;ueluti promifcuuj

quidampccudumbalatusiæ quod maximum eft, omnia peregtina fîCuul go acetiam magna ex parte ipfis facrificulis incognita lingua. Talem ec^ deü'æritum Paulus non ordinem,fed confufionem uocat,quam à Deo eft ft negat, ludicia matrimonialia ad Ce tanquam fpiritualcs indices rapue runtjtametfi ftatum carnalem, mundanum, ÔC profanum efteiudicarent; uerum minime eafeueritateautæquitate,qua par eratjtratftatafunt. Offigt; dalis caufas audiuiqô^ fuo more fententiam pronunciauit.Leges uero ma tnmoniales, adeo^ ipfa coniugia,non foluin reprehenfionc huius ftatus, ftdetiamfuisflagitiofis turpitudinibusprolanauerût.Dcindefummusift ftiinillisipfis caulis contra proprias etiam fuas Sf diuinas leges,pro pecugt; nia difpcnfauitrdenique omnia Romacuenalia crant, præterueram picta^ tenrneefuit ullum tantum fcelus, quin pro pecunia Romæà Papa, eitrscÿ fpiritualibusfuerit difpenfatum Ôl. redemptum. Sed dies me cifius defece ntjquam KTctflcw ÔCconfufionem plus quam Babylonicam chaosregni Papiftici enumerate queam. Nam ÔC ipfis ordinibus nihil minus fuit ordft natum,amp;magis confuiu.T!:ira,ut etiam Canonici irreguläres quidam dice fentur.qua de re 0^ fupra didlum eft.

Hie ordo fuit 5C eft in regno pontificio,in quo ordinis diainitus inftitu ti ratio eft perturb ata,inuerfa èC confufan'ntcrim tarnen deordine perpe^ tuouociferantur,eum anouatoribus confundi. Sed tjuem ordinempTa^-ftm qualem iam audiuirnus,qui fumma eft omnis ordinis deftru(ftio,amp;c6 ftfio. Sedueruma Deofancitum ordinem necintelligunt, necnorunt; ibiomniain ceconomia,politia,amp;ccclclia,eo gerunt ordine,quem Deus inftituir. Singuliin hisuitægcneribus finuntfe uerfari in ftatuaDeoin* fttuto, faciuntfuum officium, parentes educatione liberorum in difeft plina ôêtimoré Domini, ad pietatem. Liberiamp;familia obtempérant pagt; rentibuSjamp;dominis. Magiftratusnonuentremtantumcurat,hoceftpa^ cetn SCtranquillitatem rcipublicæ bonorum defenftone,amp; malorum co^ bercione feuerifsima : fed etiam curando ut uera religio, abrogata idolo^ mania,amp;blafphemijsprohibitis,plantetur:fubditimorem geruntfuisfu-perioribus. Idq; bona confeientia finguli faciunt, feientes fe in hoc Deo gratum præftare obfequium, eique fe fuaque omnia placerc. Hine tran-quilla confeientia, hinc promptitudo ad omnis generis officia. Hic flo-rcntrefpublicæihîc fingulæ etiam domus ueræ funt ecclefiæ Dei. In tern* plis uero pij dodores diligenter fana dodrina populumfuæfideicom* wiflumpafeunt: cultus Deo, quosipfemandauit, præftant, facramenta iuxtaChriftiinftitutionemadminiftrât,amp;reliquaquæ adatdificationem faciunt,decentcr,amp; fuo ordine peragût. Hic Deus pater liberatoris noftri left Chrifti uere agnofeitur, ex fide inuocatur,laudes Dei celebrantur,0d gratia pro acceptis benefierjs ei aguntur.

Hiedemum eft uere hierarchicus facer ordo, SC in his iam enumeratis confiftit, ubiDeumpræfentem, amp;nobifcumloquentemaudiuimus. In hocloco uere eft Dominus, amp;non eft aliud quam domus Dei, ÔCporta cœli apcrta.hic ignis eius dC focus,ut maxime non fint tam fiimptuoià pa* E/4.4t’ latia regia, m oies amp;ftrucs lignorum, lapidum,non templa calicibus Si imaginibus aureis ornata ÔC micantia : non lacrificulorum turba ueftibus ftricis induta fplendidè,rafi unefti chriimate, oftiarq, acoluthi, fubdiagt; coni,5lt;reliqui. Ornatus enim filiæ régis, hoc eftEcclefiæ, omnis eft in-trinfteus. Pulchritudo ucrô 6C ordo Papifticæ ecclefiæ, ut hoc loco narrat Afo tus,in ueftibus ÔLhabitaculis atqucminiftrantium ordine confiftit: ubi facrificulorum infimorum cohors fuis Decanis, ôtepifeopo-rum uicarijs, illiporrô Ärchiepifcopis,Ärchiepifcopi SCPatriarchæ fum-

«72 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CA PVT IX.

mo luo I'dolo Antichrifto, qui in fummo loco, tanquam Aharon alter If*“ licet refidet, obtempérant. Hie foins eftordo qui inpontrftcia ecekW obferuatur : hi gradus, hæc conncxio ÔChabitudo, qua diuina’(ut Afotus nugatur) ratione, quafi cathena quadam indiflôlubïU connedituramp;gWquot; bernatur ecclefia.Scimus, Afote,hoc ordine compaôum fiCcolligatuni d' fe aróbfsimè regnum Papifticum Antichriftunecullum ahum in co eflé ord)nem,nec rationem,qua conferuetur, nifi quod fibi lureiurandoin* uicemfuntdeuinifli; amp;fcmper infen'oiis gradus facn'ficuli fupen'onhus obtemperare cogutur, donee ad ilium fummum fuen’t pcruentum. Hunc ordinem fibi perturbari dolent,ex clamant, ÔC uociferantur : falus cniniO' mnis in co ipfis confiftit. Ideoque Afotus tanquam fortifsimus,utfibiiiP detur,regni Antichriftiani defenfor Sgt;C propugnator,eumconrranoua' torum confufionem uindicandum fufccpifle fe profitetur. Sed hunc uC' ftri regni ordinem uobis referuate. Demus autem infignem efleueftro-' rumrituum ordinem :fed memineris Afore inter latrones Si'lenonesiU' urn effè ordinem. Qiiare etfi ordo per fe commendatione dignifsimuj eft : tarnen ficut neclatrocinia fcelcratorum, ita nec impietas idololatrani laudanda eft.Quod fi pij eftent amp;nbsp;boni ac dorfti uiri,qui fanam do(?îrinam profiterentur,amp;^faccrentoffîciuiTi,nemonoftrûm huncperfonaruniordf nem amp;nbsp;conftitutionem improbarct aut conuelleret.

ORdine opus efte inter miniftros ecclcfîæ,5C maximein doccndiniir* nerc,prolixè ôC multis feripturæ teftimonijs,amp; exemplo Chrifti,qnlt;

amp; Apoftolos duodcdecim 2C difcipulos72. inferiori gradu uocauerit,de-' inde etiam ip forum Apoftolorum, docet. Inter h os enim hunc ordinem obferuatum, ut Petrus folusloquerctur,SCdiceret: ô^noshuiusrciteftcî fumus, cæteri uero ipfo fuo filentio ei atteftabantur:amp; fic deinceps, èiin cocilio,amp; ubique,aftantibus csetcris,unus loquebat Perrus.Vndeamp;ip^f Paulus tametfi euangelion fuum perreuelationem lefu Chrifti fufcepif' fet, tarnen no omiferit ad unitatem fcruandam,afcendcre Hierofolymam, amp;cum ijs qui uidebantur efte columnæ, conferre cuangelium, nefortem uanum currerer,aut cucurriiret.Qyibus figniftcat,tres illos, Petrum, Ioan* nem ôd Iacobum,agnitos efte ab alijs ut excellentiores. Cum uero nullus fit audiendusprædicator prêter illos quos Chriftusmifit,5Ccos quiinhoc ordine illis fuccedunt, epifeopi porro fintillorum fucceftoresrergo nullus eft audiendus,autagnofcendusinterlegitimosprçdicarores,Scminiftros uerbi,nifi qui fecundumilium ordinem epifeopis indoórinapareat, Si (equatur illos qui locum Apoftolorum tenent.Necinter epifeopos quen* quam agnofeendum uel audiendum, qui non unitatem iftamcolat,Äin dodlrina his Apoftolorum fucceftoribus conférât,ab his dextras accipiaf, qui maiores funtrut epifeopi ab Archicpifcopis,6C primatibusa'lli à primis Sc fummis Patriarchis : SC denique omnes cum eo qui Petro fuccedit con' fpirent, eidemque fidei atteftentur. Hæc fumma eft, 5C uerba etiam com' menti ÔC ordinis Afoticiin hoc capite, ad quæ ordine refpondebimus. Et quidem quod ad thefin attinct, de ordine 8C gradibus inter miniftros cc' clefîæobferuando, non opus erat tarn prolixadeclamatione, cum nemo fit qui uel neget,uel non intelligat, ordinem ut in omnibus rebus, ita ma' xime’ in ecclefia, inprimis uero inter miniftros eius neceflarium efte. Non enim cyclopica uita efle debet 6Cubi nemo altcrum audit,quatO' mnis confufionis origo eft. Sed hoc quacritur Afote, num ille ordo Mift faticorumfacrificuloru, qufinpapifticaecclefiaobferuatur interclerum,

SfquidcmhocmodofitaChriftoinftitutusf'Itcm, num epifcopr tui Qi Prælatilegih'mi fint Apoftolorum fuccefióres f Num fill foil aucfiendi, num necefiario ad illos Ecclefia fit alligata,ita ut præter hos nullus alius ullo modo fit audiendusjquot;Hacc hæc, AlótCjtibi erant probanda copiofe: nam ualdc bona, prolixa amp;nbsp;labon'ofa probationeindigent. Verum bo* nus uir ea ne uno quidem uerbo probanda fibi efie iudicat,fed tanquam confcfla Ôi conccnà fumi't, cum maxima fit de his controuerfia. Qin'd hîcadeô obmutefci'sî^Vbi tuæ prolixæ hîc declamationesfubi teftimo* niorum ôi. argumentorum aceruusf

Suntordines Qi gradus inter ecclefiac mim'ftros, non poteftatis, ncc ab elcdione Humana dcpendentes : fed à doni's Spiritus làndîi, quæà Deo mirabiliter, pro fua dementia ôifapientia, cui uifum eft, diftribu* untur. Non enim homines,ut maxime quem in epifcopum élisant, 1* deo ftatim dona epifcopo neceflan'a addere poflunt à fc eledo. Scimus quibusinftrudlum Qi ornatum uelitapoftolus epifcopum. inprimis rC' quirit, utfit didadicus, hoceft,qui poßit SCuelit docere,amp;adhanc rem fitidoneus : hoc utcligcntes epifcopum conferre nulli polTunt, ita nec ueftri requirunt : nec in eledione huius, quod proprium eft epifco* pi,ratio habetur.Ncque eletftus hoc fuum officium curet. quotus enim quifqueillorumoues fuas nouit, quas uerbo Qi fana dodlrina pafee* redebebatf Quotus quifque ueftrorum prælatorum officium facit e* pifcopale, quale Paulus deferibitf Confer, Afote, epifcopum ilium Faulinum cum tuis Prælatis, amp;nbsp;de numero non iuperbies,necmultum gloriaberis: celTabis etiam noftros Principes ad illos abiegare, utdi* fcantabeis, quiquodinfacrisdoceant, necdidicerunt, nechabent. I* deoqueiamdudum docendi munere tanquam uilioridefertoöC abie* do, ac plebanorum uicariorfimque humeris impofito, ipfi feculari gu* bernationi,bellis, uenationibus, Qi alijs ftudijs funt dediti, Qi occupatfi Ätolim tempore Auguftinifoli epifcopi in Africa concionabantur, Qi Pofidonitit non presbyteri. Et D.Ambrofius deillis qui officium non faciebant, inuita au^ fed dignitatem tantum aucupabâtur,dicit:Nomen inane,crimen inane, gufiini. Non enim epifcopi nomen tam dignitaris 8Chonoris,multo uerô minus poteftatis officij Qi oneris eft, quod multiplicia Qi magna fecû affert.

Gradus igitur funt Qi ordines inter miniftros ecclefiæ.primùm quos Deus ipfe fuis donis differre facit,quod iftemagnus paterfamilias mul* tis Qiuarijs indiget miniftris,in fiia domo magna,illos^ pro fualàpien* tiamiranda diuerfis inftruit donis:fiC hçc donorum Deiuarietas gradus facit,amp;ordines.SicutPaulus docet, Chriftum fedentem ad dextram pa triSjdare dona hominibus,alios Apoftolos, ah'osprophetas,Euangcli* ftas,doclores,6C paftorcs, ut ædificetur corpus ipfius,quod eft ecclefia. Sed hi gradus non fi.intpoteftatis,utcrcdendum fit propter perfonam, quæ aliquid dicit; aut, utius ac dominium in reliquoshabeat, cogendi alios: N5dominantes clero,fed forma fadli grcgis,inquitPetrus.Dein* kPrf.;. denechocnegamus,inecclefiabene conftituta, gradus elfeordinis,ut fint aliquiad quos omnia referantur,qui reliquos conuocent,ubi necefi fitas id poftulat,ciuos cçteri obferucnt,amp;^c.

Qiiôduero Afotusblatteratdiccns, Neminem agnofeimus prçdi* catorem,præter hos qui in hoc ordine Apoftolis fuccedunt, ab cis deß cendentesrita etiam inter hos illis fuccedcntcs,nullum agnofeimus,qui in doeftrina epifeopis non pareat,non illos fequatur,qui locum Apofto lorum ten ent. Inter epifeopos uerô neminem, nifi qui in doeftrina cum ÂrchiepifcopiSjPrimatibuSjôd fummis patriarchis,amp;' cum eo qui Petro

174 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ï N C A PVT VÏI r»

fucccdit,cofpiret,ôlt;!^cSdmusôCnos,hæcjtafien àPapiftis:hoccpmodo rcgnum fuum ftabilieriit hacflcnus, amp;nbsp;defenderuntjnon facræ fchpturaï authohtate,fed ui,ferro,flamma,amp;tyrannide cos opprimctes, qui Pape cótradicere aufi funt.fed num redf c hocfiat,quacritur:perindc aut garrit Afotus,ac fi propter loef fucccfsfonc neceffarfo fta fllfs adfitfpfrftusfan-«flus,ut abeflc ÓC dffeed ere, cos^ loef fuccclfores deferereno pofsft:ncc quidem fi uelftJdeo nee fibf probandum elTe fudicauft,adeó SpfritSfan ■„ c^um 06 ecclefiam ad fllos locales fucceffores allfgant Afotict, Sed o ua^ »oneil num amp;infanû homfnê,annon fus tuû canonfcû,quod alfasIfcetmfnfrne ‘ fit canonicû,tarnen occinit tibf,n5 fancflorû lîlfos efl'e,quilocafanâoni

tencât,fèd g opera eorû exerceanr.No ein fn loco fuccefsio Apoftolo^^i^ cofiftit, alias certè male cum omnib.totius Germanfæ cpifeopisadfief fet.hi enim de nuUo, quod ego qui dem fciâ, Apoftolo gloriari potîunfgt; qui ad bas partes peruenerit,ô6 cui in loco fuccedant. Neeeft quod Po' tifexuefterfummus dePetrifuccefsioncgloriet. Nam ÔCfiîij Hclifuni'' mi facerdotis à Deo fpfo abijciuntur, ne patri in facerdotfo fuccedant: Roin.9. fimiliter 56 Hlq Samuelis.Non omnes qui funt ex circumeifione Ifiahd, ïtxw.s. hifuntlfraelitætnecqui femenfunt Abrahæ, omnesfuntfilijrfcdinlfaae

uocabitur tibi fernen.fd efl,non qui filij funt carnis,hi filij Dei:fcd quin* Iff fîint,pmffsionis,aeftfmant in femine:ita ncc qui in loco fuccedût Apo ftolis,ueri funt Apoflolorû fuccelîôresrfed qui in doctrina fana, officio, pfetate Ô6morû integritateillosimfrant,ô6rcprefcntâr. An'noPotificcs ÔCfacerdotesfummi HferofolymiSjtêporeHieremicerâtex tribuLeiif tfca,ô6 llirpefaccrdotali,legitimi,S6 ordinary fuccellores Aaronis,ditii' na ordinatione coffituti f Atqui nemo erat qui magfs perfequeref ueta rclfgionê,dciôrinam,ô6^phetas diuinitus exeftatos SCmfflbs,^ illi fpß legitimi ôfordfnarij locales fucceflores.SimilitcrAnnas amp;nbsp;CaiphaSjCO-rumep collegælegitimi erât 56 ordinary fucceflóres. Ergo nulli alijfeen-' dû Petrû,nô Apollolû,fcd Sotû,erât audiêdi do(florcs.4^c(flêfgit fccc' fût illi,ficut hodie qcç fucceflóres fpforû,PôriKccs,prçlati, Afotici frater culi 56 facrfficuli, cp Chriftû,56 Apoftolos, nô ab iplîs elelt;flos, fed aliûde fngrediêteSjperfequuti funt, 66 occiderût.Hæc fcilicet diufna ilia eftRo manæ ecclcliæ hierarchia,à qua qui no uocant,66 ordfnant,cuf quinon côfpfrâqno funtaudiendùfcdtanquam feditfofiChore,Datlian,66Abf rondamnandf, Omni fupplicforum 56mortis gencreè medio tollcndf. lodn.i. Dulcifsimus faluator nofler fnquit, Si uos manferitis fn fermonc

meo, uerèdffcfpulf meferftfs, 56cognofcetfsucritatem, Ô6uerftasuos liberabf t.Qiiod fi ne difcfpuli quidem Chrifti elfe polTumus, nifi fn fet' mone cfus permaneamus, aut ueritatem alfunde dffeere : multo mfnns Apoflolorû,quf columnç fuere,fucceflôres.Idem fpfeDef fïlfus,ablegâs Apoflolos fuos,mâdatû efs dat,quo fpfos de fuo offiefo fnflruft, ex quo 56 fucceflóres fpforû cognofccndf,56 fudfcandf funt,fnqufens : Ite,docc te eos feruare omnfa, quæcunc^ præccpf uobfs : prædfcate euangelion omnf creaturæ. Non ergo quf loco fuccedunt, Apoflolorû fucceflóres judfcâdi funt. Qtifd enfm, num fi canis in Pétri cathedra fedeat ( folcnC enfm catellf dominos fuos comitari,66 eorum fellas,unà occupare)idcO mox Petri fucceflór critÆt quid dico de cane,quo nomine fnterdum in facra fcrfptura facerdotes appellant c’nunquidfatan,qui in fella Pétri Po tfficia fe fedentê dem6flrauir,66 uerbfs declarauif, dicens. Ego Papa, e^ tiam Petrifucceflór crit/noflihifloriam Sote.quo quid abfurdius, quid magfs fmpium.^Non ergo,ut dfeere cocperam,Iocf fuccefsfo, fed dodri nç cf ufdem ,pfefsfo,06 officij fimflftudo, Apoflolorû fucceffores efficicf.

Porró,quïd docuerit Petrus, quid reh'qui Apoftoli, cxipforum fcrp ptis amp;nbsp;concionibus manifefté apparet. De lufhficationc gratuita fidei extant D.Petn teftiïnonïa Acfl.4.io.ij.i$.Simiiirer Pauli m epiftolis ad Romanos,Galatas Ephefios. Afotici uero Prælati docent, Bona nogt; ftraopera,nos Deo patri reconciliarc. Apoftoli lubent nos credcre, ÔC. firmiter ftatuere,nos habere remïftioncpeccatorûperfidemtamp;adhoc totafacrafcriptura eft data,in hoc (acramentainftituta,uteisfides con-firmet, ne ulla fit dubitandi occafio. Hi uero præclari (fidijs placet) A-poftolorûfuccellbres,dubiranduni eftè docent,eam^ de peccatorSre-miffione dubitatione, pcccatu elfe negant, cum tarnen è diametro cum fide,quam fcriptura à nobis cxigit,pugnef. Apoftoli docent Chriftum unicum elfte mediatorem aduocatum folum inuocâdum,ôc^per hunc nos habere accelfiim ad patrem : hi uero inniimeros opitulatores 6C in-terccfforcs cofingunr, torfcilicet quot ftintin ccclefticxercitu, imo plu resctianijde quibusprobabiliter,utrum iinquam extiterintin rcrûna-tura,dubicacur. Apoftoli iinicam Chriftioblationem QCfatisfatftionem incruceagnoftiint, St' prædicant. Hi uero Prcelati quotidianas, innu-merasinfuisMilfts faciuntoblationes, pro rcdemptione animarum, fi-nnliterSt piurima indcbita fatisfacftionis opera. Apoftolicoenam Do-nn'nn'ntegrâjUt eratà Chrifto inftitura,cum prædicatione mortfs ipfius Ecclelîçdiftribucbantihiuerô corn fucceftbresindubitati,noEcclefie, led Deo patriipfi offerunt. Moi tern Chrifti non prædicant (hoc enim piaculuni grande effet) fed muftitant, Ecclcfiæ uero dimidiam partem obijciuntjficut canifruftû panis. Sed quis diuerfitatem fummS inter A-poftolicam dodrinam Prælatorum Afbticorum, facile enumerarett' lam.quid de officio dicam, quid dcuirtutibus,uita,morum,integri-tare5^ fantftitare Epifeoporum, ut à Paulo defermta funt Epifeopum luiltelîcoQyÎTXTJxaj/, qui poftit docerc potens fit in exhortando SCre-futandoadiierfariorum falfamdodfrinam : maritum,non qui abiuret matrimonium, Scuagislibidinibusfe polluât : non pcrcuftorem ,non miiitem, nec^ ducem exercitus, aut bcllorum facem, fed qui fuæ Eccle-fia:doccndo,Sduitæexcmplo præfit. Apoftoli peromnemuitâobam-bulaucrût,nudi,profugi,exules,niiferi ÔC defertiab omni humano præ-fidio, fpargêtes Euangelion de Chrifto in toto terrarum orbe. Quod fi Afotead hune typum Apoftolorum, tuos Epifeopos amp;' Prglatos,quos illorurn dicis f iccelftores,accommodabis, ng illi pcflimc refpondebunt archetypo.Sd plus quàm i/ltge^Tirxa-vii diftabunt ab illis, quorum fe fuc-cclftorcs elfte gloriantur. Qjiod ad locum attinet, de quo folo reliquum eft,utgloricntur, is ut non fanctificat, ita nec fuccefftorem facit. Et ple-runqueaccidit, utloca ubifantftiffî'mihabitauere, fiCuerus Deicultus floruit, peflîinioccupent,SCidolomania profanetur. Sicut ex Bethel, hoc eft domo Dei, faefta eft Bethauen, hoc eft, domus idoli, uanitatis iniquitatis. Ex domo orationis S)C templo Dei, fpelunca latro-num. Qiiid ergo amplius reftat, Defotc, in quo Prælati tui Apoftolo* rum fint fiicceflores,nifi nom en inane f Sedaudiamus Sduetcrumde-fuccelfione teftimonia, num hi forte illis fuffragentur. Nam in his plus fiducixcollocant.

Qiii uero crediti funtquidemamultis effte presbyter!, feruiunt au-lem fuis uoluptatibus, non præcipiunt timorem Dei in cordib. fuis, amp;. contumelijs agunt reliquos, QC principalis conceflionis tumore elati

flint, inabfconfîs aguntmala, amp;fc. Ab omnibus talibus abfiftereo* porxct:adhærcreueroqs,quiSC Apoftolorum, fîcutprædiximus, doquot; ôrinam cuftodiunt, ôi. cum presbytcrq ordinc fcrmonem fanum, Si conuerfationem fineofFenfa pracftantad informationera corrcâio* nemreliquorum,

Vbiigiturcbarifmata Dominipofitafunt,ibidifccrc oportet ucn'-' tatcm, apud quos eft ea, quæ eü ab Apoftolis Ecclefiæ fucceffîo, amp;id guod eft fanum nbsp;nbsp;irrcprobabile fcrmonis conftat, ÔCc, Et paulô poft:

Qin'bus uerbis docct,amp;in quo confîftatucra Apoftolorum fuccef 3 fio, amp;nbsp;qui fint agnofcendi illorum fucceifores, à quibus uerô fit cauen* dum,liccthoctitulofèuenditent,amp;à multistales credantur. Apo^ ftolorum fucceffîo confiftit in dotftrinæ Apoftolicæ obferuatione, charifmatis,hoc eft,donis Spiritus fancfti, conuerfatione pia, amp;nbsp;fine of* fenfa. Porrô Spiritus fantftus non eft,ne(^ ad locum, neque adpcrgt; lofc.j. fonasccrtas alligatus : fpirât enim ubi uult. Vbicunque igitur, inquit, haec cbarifmata Domini inucniuntur , ibi oportet difcere ueritatem, ÔC apud illos ea eft quac eft ab Apoftolis,Ecclefiæ fucceffîo. ideo addir: Oportet uerô adhærere ifs, qui amp;nbsp;Apoftolorum dotftrinam cufto^ diunt, nbsp;nbsp;fermonemfanum,amp; conuerfationemfine offenfa præftant.

Non alligat cbarifmata, boc eft, dona Dei, ueritatem amp;fcrmonem fa^ num, atque Ecclefiac, quæeft ab Apoftolis,fucceffîdnem , ad ordf nem ucl ad locum C Imô boc ipfo prætcxtu amp;nbsp;prærogatiua multos falli affirmât, credentes, taies elfe presbytères. T um autem idem c* rat,fi Hieronymo credimus,presbyter amp;nbsp;Epifeopus. Verùm hoscaue^ re iuber. Sed potius illic efle fucceffîonem Ecclefiæ,quç eft ab Apofto-« lisieôsque ueros Apoftolorum fucceftôres,à quibus doeftrina Apo-' ftolorum euftoditur, 6Cqui Spiritus fantfti donisfunt ornati : ab illis, inquit, oportet difcere ueritatem , amp;nbsp;id quod eft fanum amp;nbsp;irrepro^ babile fermonis conftat. Hi,inquit,fine periculo, feripturas nobis exponunt.

Deus ipfcjUtmaxtmèinucteriTeftamento ordinem iftum facerdo^ tq Leuitici,ÔCfucceffîonem ordinarium inftituerit,addiris promifiionf bus de fua præfentia, Spiritus meus qui eft in te, amp;nbsp;uerba mca quæ pO' fui in ore tuo, non recedent ab ore tuo,nccp ab ore feminis tui,ufque in æternum:tamenfæpe illis ordinarqsloci fucceftbribus derclidis ôôab^ letftis, extra ordinem excitauitProphetas alios Ecclefiæ doefiores “'t^rdum ex media amp;nbsp;infima plebe. Quod idem teftatur Propheta, Speculatores eius omnes exei funt, omnes nefeierunt, uniuerfi canes muti,nonualentes latrare,uidentesuana, dormientes fiCamantesfo^ mnia, amp;nbsp;canes impudentiffîmi, nefeierunt faturitatem. Ipfi paftores ignoraueruntintelligcntiam. Omnes in uiamfuam declinaueruntjU* nuiquifœ ad auariciam fuam, à fummo ufe^ ad nouiffi'mum (dicentes) Venicelumamus uinum, amp;impleamur ebrietate,amp;eritficuthodie,fic amp;nbsp;eras, fic multo ampliùs.

Qiunam bi funt, Afote, de quibus Propbeta Domini loquitur^ An'non ordinanj generis, fiC loci fucceffores f At cuiufmodif 0* mnes, inquit, exei funt, omnes nefeiuerunt, ignorauerunt, omnes in uiam fuam declinaucrunt. Hfne audiendi erunt C Nulli'ne abj agnofcendi prædicatores, nifi illi legitimi f Qiiid de miferis ouibw«

ouibus eft futurum ƒ quorfum illi paftorcs eas abducent, qui omnes ipfi errant,Ignorant, amp;nbsp;nonintelliguntt' O' Paftor,amp;C o idolum. Quiare* Zdch.n: pulifti fcientiam , rcpellam te , ne facerdotio fungan's mihi. Reôté Offr4. hoc Prophetæ omnibus qui de ftrcceffione glon'antur, cum officium nonfaciant,dicitur amp;accidit quod illis facerdotibus comminatur, NequeetiamEcclefîa adillos ordinarios uel legitjmos lod fucceftô-' rcs,quales fePrælatiiftilocales cftcgloriantur, cft alligata : Sed ipiritus, hoceftquofcunqj etiam Dôcftorcs, probandi poteftatem habet, ÔCdiju^ dicandiuerosàlalfis, hiscnrcpudiatisillosfequendi. Oucs meae,inquir, loh.io, ChriftiiSjUOcemmeamaudiunt, alienumuerônonfcquuntur,fed effugt; giuntaheo, quia uocem eins non agnofeunt. Et Paulus: Si etiam ange^ Gdb. liisdecœlo,nedum prælarus, aliud Euangclium docuerit, quàm egoan^ nunciauiuobis, anathema fit, Itern,Siquisucnitaduos, SChancdocftrp î.ioh.\ gt;nbsp;namnonaffert,nolitereciperccutn in domuin,nec Aueei dixeritis. enim dicitilli Aue, communicat operibus eins infruôluofis.

Habet igitur Ecclcfia poteftatem fugiendi legitimos illos ordinarios loci fucceflôtes, propret falfa dogmata : Ôô infuper illos déponent nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

di,aliôsque inlocum iliorum fubftituendi: ficut Paulum Samofatenum Ecclcfia Antiochenadeferuit,amp;:eiecir. Ita alqs communicate propter nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

praua amp;nbsp;peruerfa dogmata noluir» Et hoc fcnfuuerum eft,quod A-fotus hîc dicit, Nullum efte agnofeendum prædicatorem praeter hos, quos Chriftus mifit, Sô illos qui in hoc otdtne illis fuccedunt. Ideô enirn uos,ueftrôsque Prjelarosnonaudimus, necagnofeimus, quianec äChhfro milfos , neque ordine illis, quos ipfe mifit, fuccedere, hinc manifcftum fit, quia aliud SC contrarium docfthnac genus affertis , ôô profitemini.

Nec uocatio SC cleôîio mintfttorum Ecclefiae ad Epifeopos folos ÔC Prælatos pertinet, fed ad ipfam Ecclefiam, cuius funt miniftri, Sicut txeæpla totius primitiuae Ecclefiæ,quæ funt notiffima,teftantur,

Elchs maxime poteftatem habet, uel eligendi dignos faccrdofcs,uel indignos reeufandi. Id'que probat exemplo primitiuæ Ecclefiæ, ex Aftis, ubi Apoftoli præcipiunt toti Ecclefiac, ut eligat idoneos mi-niftros, Hanc confuetudinem, fuo etiamnum tempore durare, fi-gnificat.

Ambrofiusnondumbaptizatuspopuliuoce amp;nbsp;clamoreunanimielc-ftusamp;uocatus eftad Epifeopatum.

Paulus inquit, Vnuiquifque ueftrûm, cum conueniti^ , habet pfal- t.Cor.j4« mum,linguasSCinterpretationcm. Omnes poteftisprophetare per fin-guloSjUtomnes difcant,amp;omnesexhortentur. Qtiôdfifedentifueritre-uclatum,taceatprior, Prophetæ duo auttres dicant,SC cæteri dtjudicent. Et Petrus uocatnos regale facerdotium , uocatos in admirabile lu-men,utuirtutes annunciemus eius, quianos uocauit.

Qin'd igitur tibiuis Afotecum tuo ifto ordine facrificulorS, quos inlocum ApoftolorûfucceffilTe nugarisf Nec^ enim Chriftus, neqp Apoftoli prodigiofam iftam ordinû multitudinem inftituere.Nihil de ceroferarif s, de euftodibus ianuarS ôô pulfantibus campanas fciuerunt uel docucrunt. Cardinales uerô, Archiepifeopos,Primates ôilPatriarchas per quos figni-fîcatos

ficatos dices,aut quibus quiEcclefig,qug Apoftolorum tcmporibusfuif, jninilhaucruntjfticcenîfre comminifceris f Illi ipfi uero, quiipeciem ab quam SC fimilitudincm fui officij fingunt, Epifcopos ÔC presbyteros,cuin diaconis dico, quodnam faciunt Epifcopale aut facerdotale officium r'aa quid ordinanturfNihil certcprorfus eorum omnium,quaeadEcclcfiem* niftcrium aut confcruationem pertinent. NonaduerbidiuinipraedicatP onem,nonadfacranientorum adminiftrationem,nonadcurandos0lt;!cof folandos ægrotos ordinantur.Ad quidigitur.^Defuntflosiam hacuita,^ in purgatorium miffos, quos per omnem uitam ncglexcrant, eorumq? wi' curia,iam in peccatis mortuos, quoru etiam fanguinem 8C animas DomP nus de manibus eorum requiret,hos inquam,iam tandem,fuarum uigilia' rum ululatu, amp;nbsp;Miflarum demurmuratione, oblationibus, horrcndaamp;p dolatrica cœnæ Domini profanatione, ex ignis purgatorij,qui nullus eft, poenisliberareuolunt. Hoc totum eft illorum per omnemuitam, quant pollutis confcientqs agunt,officium. Nec cnim ad aliud funt ordinati,ni» ad iacrificandum pro uiuis SC mortuis. Ad curam uero Ecclcfiæ, amp;nbsp;mu' nusEcclefiaftæ, nemounquamfacros (quos uocant) ordines rcccpit, fed tantum utefl’entfacrificuli. Ita enim formalia fuffraganei uerba fonant, dum ordinatfacerdotem,tradendo calicem in manus dicit. Do tibipoK' ftatem facrificandi Si offerendi pro uiuis Si mortuis. Ad munus ueropa' ftoris non ordinant : ad hoc enim tanquam leuius, alia qua:dam require' bantur. Quid dcalrjsfuperioribus gradib. attinetmultadicerc,nifiquo“ quo quifqp eftfublimior gradu Si honore, eô minus offi'ciû, quod eftEpp fcopi proprium, uel intelligit,uel facitr'imo fibi turpe effe amp;nbsp;dedecorieXP ftimarent. ideoep non Chrifti eft facerdotium, nec hi Apoffolorum legp timi fucceffores, fed merælaruæ Si Satanæludibrium. Et quid hi ordines oftiariorum, exorciftarum,ceroferariorum Si acoluthorum gradus adue' ram unitatemSiconcordiam facerent, quæinalijsrebus confiltit quarn ifti nugantur,uidelicetinuerædo{fîrinæunitate,dcfideiarticulis amp;lcg*' timofacramentorumufu. Quameuperet hie fraterculus toti Germania! pcrfuadere,ne ullum audirctdodlorem præter rafosillos Pontificiosfa' criHculos SCmonachosf Tumueroferiotriumpharet, fi Antichriftum, quern Dominus Deus nofterimmenfa bonitate. Si omnipotenti uerbo oris fui per Lutherum, piæSCfœlicis memoriae, olim regnanfibus tcnc' bris monachum interfecit, monachus Afotus ex inferis reffifcitarc poftet. Sed poftfeftum Afote, poft feftum uenifti. Serôuencrcbubulci,amp;aga' Iones,

Qiiod uero,non ad folos facrificulos Pontificios,5t hunc ordinemPa^ pifticum,officiumdocendiinEcclefia(adhos enim iamminime pertP net)fedadaliosquoquepios,ab Ecclefiauocatos pertineat, etficxCy' priano iam fit probatumuamen in fequentibus copiofius declarabitur.

Necmouetnosueftrorum confpiratio, quam retfteficuocas, quodo' mnes in illo or dine cum Pontifice Romano coipirent,ut ideoipfosagno fcamus Apoftoloru fucceftbres Si prædicatores folos legitim os: cum fint manifefti Ecclcfiæ Chrifti Si uerbi ipfius hoftes ac perfequutores, quod res ipfaloquitur,6óex antithefi Apoftolorûamp;Prælatorum Afoticorum commcmorata apparet. Neque hoc recens eft autnouum, quodijqui de carnalibus prærogatiuis gloriantur , Si nihil minus ftint quam uera Ecclefia,auteius membra:tamen ueriuelint haberi paftorcs,cum lupi fint. Si perfequantur doeftrinam coeleftem, eius^ poffeffores. Sic C' nim Ifinael Ifaacum : amp;idcm luo tempore Paulusfieridocct,quofummus Pontifex Si laccrdotes Chriftum in crucem egerunt, Apoftolos eius crudelifsp

crudelifsimefiintpcrfequutijincxilium eieccrunt, ocddcniftt,quemgt; admodum patres ipforum , ÔC antecefTores criam cum Prophetis funt. Idem plané uos ueftriq; omnesubicuncp pofTunt agunt:ideochagt; tadercm iftum beftiæ indelebilem à uobis accipere non poIEimus. Nos autem uocati ab Ecclefia uera, ci'usœ præcipuis m embn's, officïû facimus amp;Deogratum,6Cmultisfalutare. Quidemm ad liocranddum ueftrum chrifma èC oleû, quid rafura ÔC reh'qua parrim ridicula ÔC ftulta,partim uegt; toimpia amp;facrilega,quæ in primitiua quocj Ecclefia no ftiere ufitata fEt curnos ucftræ idolomaniæ ôé tyrannidis faccremus participesfAbfit hoc anobisad Deus clementerauertat.

Porro, quod ad ftabiliendum regnum Pontificium adducit Petrum in diePentecoftesamp;inconcilio SCubit^foIum Ôf unumloquutû, ufcpadeô manifeftcfalfum eft, ut mirer quôd Afotum non pudeatmanifeftorûmen dacionim,ôô quae fit hæc nugandi libido.

Namin diePentccoftes,inquirLucas, Coepervnt loqui uarqs linguis. Item, Audiebat unufquifcj lingua fiia i LLO S loquétes. ltê,Nôn* neifîi omnes quiloquunturGalilæifuntf Non,inquit, cœpit Pctrusfo-Jus loqui,nccaudiebant Petrûfolum fua lingua Ioqui:Nec,lftc qui loquit Galilæus eft:fed,Cœperunt loqunaudiebant illos loquentes: Omnes qui EquunturGalilæifunt. Verum quidcmcft, interdumuelfolum,uclpræ teIiquisloquutS:non enim omnes fimulloqui poflùnt.nam quç hæc cITet confufio c Sed quod dicit Afotus Petrum in die Pentecoftes in cocilio Si^ubicjunum efrcloquutû,id apertéfalfum eft. nam præterq^ quôd Pau^ lusamp;;Barnabas fuam quoqîdixerunt fcntentiam, lacobus Apoftolusamp;S Hterofolymorum Epifcopus,iententiam dicit definitiuam,SC decretum il lins concilq pronunciat. cui amp;nbsp;cæteri omnes confentiunt. Etfi autem alias læpc Afotus turpiter fe dentamen hic turpifiîmé mentiens,palàm dcpræ* bcnditur, ut nullus ipfi relinquatur color, nulla fpecies, qua tam apertum mcndacium polfit regere. Qiiis igitur in reliquis Patrum teftimonia progt;-ducenti huic homini credet,qui Spiritus fandli ucrba amp;fentcntiSinuiolagt;-ta non relinquir,quç ipfum religio prohibcret,quo minus idem alibi,cum ex re fua amp;nbsp;ad propofitum facere uidetur,ageret f

Anmaliciamaccufabimus,anuerôcæcitatieius adfcribcmus f Gerte nemo eft qui hæc excufare poIfit.Valeat igitur Afotus,5C fequantur ilium quicunquelibenterquæfalfafuntaudiunt,quicuncp manifeftafcripturæ non tantum deprauatione, fed ctiam apertis mendaerjs contra Spiritum fanctum prolatis delecftantur. Reliquit hîc Satan poft fe foetorcm,ex quo facile agnofei poteft,nifi forte pituita laboret,8C catarrho. O' miferos uos Papiftas,qui huic uefano homini fidem habetis, an'non tandem uos men dadorum pudet amp;nbsp;pœnitetf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

COnftituto hoc modo ordinefacrificulorum abinfimis ufcpadiumgt; mum Pontificem, amp;nbsp;cathenaindifrolubiliconncxa,itautnemo præ* fer hos qui ab illis Pontifierjs Epifeopis ordinati funt, amp;nbsp;cum cis confpi» t^nt, ftf audiendus in Ecclefia : iam ex illo ipfo ordine, qui tarnen à nobis nonfecusac nodus Gordius,no tarnen indoflulibilis eft diffetftus amp;nbsp;diflo lutus,confequentias quafdâ amp;nbsp;corollaria Papiftica pulcherrima fibi colli-gereimaginatur.Hoc enim ordine fieri,jnquit,ut femper prçfens in Eccle liahabeamus indicium in controuerffts fidei, ut cum quæftio aliqua circa dogma uerfatur,habeamus indicium fimileilli, ad quod Paulus ÔC Barnabas retulerunt quæftionem de circumeifione: amp;nbsp;moxorta dubitatione, nouerimus quo fine terminandafit. Item,docere fidem, ad nullum alium pertinere

»80 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAP VT X.

pertinerc, m'fi ad illos, quos Apoftoli miferunt, SC qui poftca ab his niiffl funr. IdeocR nullum nifi per hoc oftium(Pap]fticum fcilicet)intrantcm au diendum.Quod fi uero nullum,inquit,admittimus ad prædicandû amp;nbsp;do-cendum Euagelium, nifi hoc ordine:multo minus nullum admittimus ad definienda dubia circa prædicationêfidei, nullius agnofcimusiudicium nifi ex ill is fit qui ad prædicandum funt miiïî, SC ordinem ilium inter Do-diores conftitutum a Deo(Pontihcium)agnofcat ÔC fequatur.amp; additra-tionem : Quia dubia SCcontrouerfias definite maius eft, doccrc. Nulla itaque ratione ei competere ualet,cui non commifla eft docftrina:imo ncc omni cui ilia commiffa eft, hoc competere poteftrfed fummis tantum atq) fupremis,hoceftEpifcopisfic confentientibus. Qiialefuit Apoftolonu'« Hierofolymis,quod iam eft concilium Epifeoporum. Hie infert : Cum i' gitur Principum non fit docere,Ergo multo minus dubia fidei definite.

Annon obfecro te amice letftor, fuauis hie eft gerro, quern non pudet præfentium fuorum Epifeoporum conciliabulum conferreconcilio Apo ftoloru fquot; Quid uero comune his Epifeopis Afottds cum Apoftolis Cbfi-ftif Hi ornati fuere Spiritu fantfto. Afotus de fuis recrè dicit, no nccelfario in eis Spiritum fandlu requiri. Apoftoli Chriftiinftrutfti ab ipfo fuereco-gnitionefàcræfcripturæ. SCuult Apoftolus Paulus Epifeopum elfedida-diicum, qui potens fit in uerbo Dei, SC poisit fuos docere, Sc aduerßrierS ora uerbo Dei,non fune obftruerc. Cliiouis uero quiftp eft ex toto illo E-pifeoporû ordine,qui facram fcripturam aliquando didiccriqSCuclpoliit, ueluelitdocerefubditos,fidei fuæ coinmiflbs f Sedhuius locointerdum Miffam unam atc^ alteram per ocium célébrât, interim alijs ftudijs dcditi Sc occupati,quæ ex diametro cum Apoftolico munerepugnant. Apollo li dodrinam ornabant pietatc,erant irrepræhenfibilcs,pudici,nonlitigio fijfobrij, erant typus fidelium : SC tales uult Paulus efte Epifeopos omnes. Num uero hituieiufmodifint Afote, ipfeuideris, nolo cnim curiofiusin fingulos, quod moleftia 6C inuidia non carcrct, inquirerc. Certc, uraliud non dicam,quod fi ad normam 5C regulam à Paulo præfcriptâ examinandi eftcnt,exiguus forte SCbenenurnerabilis fieret numerus,qui de Apofto lorum fuccclfi'one gloriarentur.

PLec cum fintmanifcfta,quid inania nobis obtrudis nomina,eisq, crbi Chriftianoilludis,óCfruftra es molcftus f An uero nos omnes, conununi etiam ftnfu deftitutos efle arbitraris, ut quid inter nigrum SC album, inter Epifeopum Afoticum SC Apoftolum, atc^ Epifeopn Ecclcfiae Chrifii ingt; terfiqignoremusr'Gradus funt intcrucros etiam Epifcopos(n3m de Afo-ticis laruis, dC inanibus titulis nihil attinct dicerc) Qc Apoftolos. Hicnim nonfolauocationedifferunqquodimmediatèàChriftofintuocatijfedc-tiam autoritäre SC donis. De Apoftolis enim certi fumus, quod Spiritum fantftum habuerint, SC dogmata ipforum ab eodem fint profetfta : ideo^ dedodîrina eorum minimèdubitandum,adeô,ut fundamentum fit,fupci quod Ecclcfiaeftædificata. Epifeopiuero, quantumuisfanlt;fti,dodi,Sic. longe inferiori gradu collocandi funt. Sed his omiflis, utintclligas Afote, nosnoneireiniquosautiniuriosin tuos Epifcopos,Da fratcrcule uiros Apoftolicos,daEpifeoposquifacramEuangelij dotftrinamintelligatÔC profireantur, quifaciant CatholiciEpifeopi officia SC iudicia de fideidu-bijs SCcótrouerfiis,haud grauatim SCquantum licet cis concedirnus.Cum his uero tuis nugis,quas ftolide in medium affers,hic facclTe in tuam Afo-tiam, ad tuos Philiftæos incircumcifos corde SC auribus, qui Spirituifan-dlorcfiftuntjficutpatresipforum, quiProphetasDei, SCuerosattppios Epifeopos crudelifsimeinterficiunt.

Adillud alterum quod Sotus affirmât, docerefidem, ad nulffim perti* pwe,njn adillos qui in ordine his,qui ab Apollolis miffi' funt, fuccedunt. audimus, nifi per hoc oftium intrantem, S^c.non aliudre-TOndeo,nifiquôdfatis ridicules fefaciuntPapiftæ, cum munus docen* Miadfuurn ordinem alligant,cum tarnen hoc ipfum Epifeopino preftent, Sl^afiuerô Spiritus faneflus ad eundem fit alligatus, Neciam aliud afle-•■amadhuius ablurditatis refutationein, quàm quod Defotusipfefuas nu g’srefutat. Nam paulô inferiusmultis feripturæ facræ teftimontjsôCe--^sniplis aßfentio conuió^us, ui ueritatis eó deducitur, ut dicat concédât doceri polTe à cunc^is,etiam inferioribus principibus.SCaddit,noh ta-^enfinefremitu 6Cindignatione,Doccat quilibet ÔC exhortet filiosluos, wmiliâamp; domefticoSjfubditos etiam populos, quis unquam hoc pro-“iDuit f Sed quàm longe hæc omnia à ferendafententia in controuerfijs f *daenim omnium funt,ab omnibus fieri poffiint, iuxta captum cuicp pro-Pfiuni:ad ilia non opus eft aut magna feripturg facræ fcientia,aut difficiliS joconjmftudio,neque cruditione quidem : pietas ôtf affctftus fimplices Ôé numilesdchis omnibus docent.Hæc Afotus.Qiiismonachum hune non sutdelirareautfpirituuertiginis rapi dixeritfeum fibqpfifi't contrarius, ôi ’d quod antcà omnib. negauerat, qui non untfti erant à laruatis illis fuffra-ganeiSjiamexæquo omnibusliberaliter concédât: Doceatquilibet,in-‘IHicns, ilia omnium funt, ab omnib. fieri poftunt : neep enim hanc ad rèm opuseftmagna feripturæ facræfeientia, neque eruditionequidem. Quid oulgarius,autmagis populäre iuxta Afotum,îmô quid uilius,quiduecon tcmptjus docendimunererquippe quôd ad illud nec feripturæ magna co guitione^fednccruditione quidem opusfit.^ Hæcrctftèdeundfis ôc^rafis hcriHcuIisfuis, qui ad ordinem iftum Papifticum pertinent, Afotus feri-oætales enim pleriqj ipforum funt Plebani,qui ad tres tantum Miftàs de-•iiurmurandas ordinantur.Hi certè fine eruditione,ÔC fine magna feriptu-’■æcognitionc,maximauerôcumiatftura ÔCpericulo animarum docent. At(ÿ ita cum nuit Afotus præftigiator, ex mufca facit elephantum:contrà uerofophifta ex elephanto mufeam,

lam ad id quod principale eft, in hoc capite, ftatus caufæ, acceda-mus : Principes feil ice t feculares, quos uocat Afotus, non polTe una fidei dubia amp;; controuerfias definite, fed ad folos Epifeopos undos pertinere; Id hoc modo probat: Ad illos tantum peitinet,ambigua fidei definire,qui predicant Sgt;C docent Euangclium.Principes feculares,8C alij qui non funt in fucceffione SC ordine ifto Ecclefiaftico, non funt audiendi docentes E-wangelium. Ergo multo minus poteftillis competere, utunafidei ambi-guadefiniant. Valet confequentia, quiahocmaximumeft Slt;fupremum omnium.

Hæccftdemonftratio,nondico Ariftotelica,fed planemagiftralis SC determinatio Afotica. Qiiid uobis uultis Principes profani, Sandum ne tetigeritis : ne polluatis uafa fanda, quæ folis fandificatis oleo chrifinatis fas eft contrcdare:procul ite profani.

Sed amp;: hoc argumentum quod contra Principes principem obtinctlo cum, Afotus tanquam omnium firmiffimum SCualidiffimum in aciem col-locauit,arietisloco, quo Principes uoluit deturbaredefubfellqs, iamlo-codido, euerfumeftabipfo Afoto. Si enimadillospertinetfidei ambi-guadefinite,adquosprædicare Euangelium, SCdocere: ÔCquidem ad fummos Slt;;fuprcraos inter illos. Docere autem Euangelium,ad omnes Si. etiamPrincipes pertinet,permittente Soto ipfo iam dido loco.Certe ma 3dmectiam,adPrincipes,amp; quidem præcipuè ad illos iuxta Afotum per-tinebit,ut ipfi dubia controuerfias fidei definiant,Hoc multo firmius

,72 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAP VT X.

amp;.folidîas eft argumentum Afore, ex tuis ucrbi's fententia contra tcdc' funiptum,quam illud quod contra Principes à te eft productum.Etin t2n tas anguftias te coniecifti, ut nunquam euadere pofli'sa'n labyrintho uerfa ris inextricabili;rcfpicias quocun® uolueris,nufquam tibi patebit exitus: ruina aut diucrticulumrcaptus es Ä irretitus tuis proprijs uerbis.

Ncquetantum cum ijsquæ hoccap.fcribit,amp;ut fibi uideturargutt* tur, eaquarinferiushabentur, ficutauditum eft,pugnant: eis^ refutarf Cäp’f- poflunnfed etiam fuperius hoe eodem loco, huic fuæ fentêtiæ tori pro.» pofito Rio contraria habcntur,ubi hæc feribuntur uerba : Agnofeentibus femper omnibus rem fidei couenienter non pofte trarftari, priuatim apud aliquem,aut etiâ multos,fed omnium ad quos fides pertinet,Ecclefiaruiit commun! confenfu. Qiiôd fi rerum fidei traeftatio non ad aliquos prinaquot; timpertinet, fed commun!omniumEcclcfiarum,adquas fidespertiner, confenfu tratftandæ funt : certè ctiam ad Principes uel maxime fpe/îabit, namSC illiadEcclefiam pertinent, nelt;^ab eis tu Afote eos, quantumu!» iniquusiudex, excluderr unquam poteris, Egregium uerô duccmô^co^ ryphæumuncfti SCrafi ordinis, qui aueftoritatem illius aptifl'imcnouitde* fendere amp;nbsp;propugnare, ut fol!régnent ôf triumphêt, omnia feilicet inEc* clefia pro libidine, finecuiufquam moleftia traeftare 8i!^ definite poflînK qui Principes feculares ita de gradu amp;^pulpito deiecit,utnulla rationc cé* modius eos infublime illud Ecclefiæiudiciû 8^ tribunal collocarcamp;'cucquot; here potuiftTet, eisep fentêtias dicere,uota fuffragia ferre, iusep fas^ efle uoluit amp;nbsp;comprobauit,

V obis igitur, ô Epifeopi, Afotum regn! ucftri no amicuni,fed hoftorf» non propugnatorem,fed cxpugnatorem,non defenforê, fed proditorcm Ôl euerforê, ficut Hannibal Tarentinis deos fuos iratosrelinqiiimus. eins infœlici opera,fi ita uifum fuerit,ôif quottcfcuncp libucr!t,cotra nosutimfi ni. hoc enim aduerfàrio 8C hofte nunquam inferiores nos, uos uerô fnpf' rioresnunquam euadctis,fed compendiaria hæc erit uia adregniPapilfi* ci euerfionem.Stulticia enim ueftra hoc modo nota erit omnibus.

Hæc omnia ex Afot! fententia à me funt diefta, ncc opus erat alia réfuta tione ; fed tarnen ut fupererogationis opus Slt; nos faciamus,quædâadfO‘' lutionem argument! Afotici ab ipfo datam, addemus. Vult frater Petrus ad illos folos dubiorum amp;nbsp;controuerfiarum fidei dijudicationctn pcrtine re,qui earn docent amp;nbsp;funt legitim! Ecclefiæ Prçlat! ôf dotftores ordinary, polt Epifeopos, ÔC fub illis : tale cnimHierofolymis congregatum fuiffe. Cum ergo Principum officium nonfitdocerefidem,nequc etiam de con» trouerfijseius indicateeos debere. Dicitur quidemab Afoto,quodilloquot; rum tâtum fit indicate,quorum docere:fed nondum eft probatum. Muld enim funt doefti SiC rerum facrarû petit! in omnib. ordinibus, Principum, nobilium, amp;nbsp;quos tn uocas fccular!um,docftorum amp;nbsp;aliorum, quicettcc-rudicione ôf facræ feripturæ cognitione, cum multis tuisPrælatis certare poftèntjÔC tarnen publico docendimunere non funguntur. Nequecnitn omnes pofTunt publice doccre in templis, fed certis quibufdam hoc de* mandatur. Ettenentur omnes coelcftem doeftrinam cognofcere,cùniut fidemfuam inde forment, tum utfibi à pfeudoprophetis cauere pofRnt. Qiiid igitur tn afine, num prohibebis talé à iudicio cam folam ob caufatUj q uia non rafus eft amp;nbsp;un(ftus,aut quia non publice docet in tcmplo f Cette quantum intclligimns ex hoc capite, totus eft in hoc Afotus, hoc omnib. uiribusagit. Sed bene habet quod frater Petrus non fit Petrus apoftolus !lle,fed Petrus Hifpanusmequc Paulus quartus eius nominis Pontifex,fit eleeftum illud Dei SCfalutare organon. Apoftol! enim nobis magisfunt propictj, quàmhæcnoua amp;nbsp;diranumina,

D. IA C, H E E RB R A ND I A N N o T. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I8Î

Petrus enim Äpoftolus omnes Chn'ftianos regale uocat faccrdoti'um, i^qcatos in admirabile lumen, ut uirtutes Dei annuncïent. Paulus ucro C' ttam auditores,quos tu Afotc laicos uocas,ex infenon'oribus fubfelltjs ad cathedrasdodoralespromouet,inquiens:Sifcdentifuentreuelatum,ta- t.cor.t4. ceatprior. Et alibi uan'aenumerat Spiritus fanólidona,unicuicp autem ».Cor.w, daturmanifeftatio fpiritus ad utilitatcm. Alfj quidem per fpirituum datur fermofapientiæ, amp;^calif proplietia,alij difcretio ipirituum,alij genera liiv guariim,alq intcrpretatio fcrmonum. Hæc autcm oninia operatur unus atq^idem Spiritus,diuidens fingulis prout uult. An tu hos ciufmodi do^ nisornatos,qui habent difcrctionem fpirituum, à iudicio dogmatum ex» dudes Sotcffed hi uel foli maxime ad id ut adh iberentur digni funt.Qtiid enimalijhisdonis deftituti agent in iudicandis controuerfiisfideifnum, utnumcrum complcant, SC uerbo Placet autoritatemdccrctis addantf* Accerfantur ergo fine difcrirninc undicp plurimi : quid enim rcfert cuiuf-niodifint,quidinThcologiadidiccrint.dflîdeât,8C annuantafiniauribus, amp;nbsp;Pfittaci fuum;^«ïjÊ,ucl hi fuum Placet dicant : optime tra dia ta, expe« ditaôi confirmara crunt omnia.

Nccideo confufio £C perturbatio ordinis fcquet, ut maxime admittan turexomnib. ordinibus aliqui peritiores ad indicia de dogmatibus, cum cómunis caufa omnium agatur. Paulus enim ipfe qui eodem in loco uult, ut omnia decenter amp;nbsp;fecundum ordinem fiant, hoc ipfum ad ordinê per^ tmere arbitra tus eft. Neqj mox Epifeopi erunt,qui hoc modo iudieijs Ec defiafticis interfuerunt.

Hoc ipfum uult Nicolaus Papa r. adMichaelem Conftantinop. Impe^ ratorem.Dicite quaefiimus ubinam legis Impp.antcccfiores ueftros fynogt; daiib. conuentib.interfuiflc, nifi forfitan in quib. de fide tradatu eft, quæ uniuerfalis eft,quæ omnium communis eft,quæ non folum ad clcricos,ue rumetiam ad laicos, ad omnes omnino Chriftianos pertinetfEtfi enim ftculares ab ijs iudicijs arccat,ubi de rebus mere facerdotalibus agitur, eo rum^iurifdidionc: ramen nullo modo cxcludit ab ijs iynodis, in quibus defioetradatur : fed omnes omnino Chriftianos, etiam laicos,hoc eft o-uinium ordinum uultintcrefle.

Qliodfi omnino,ut affirmas, Afotc,tantum illorum eft,dubia fidei diju dicare qui in templis docent ordinarie: certe hoc ipfo iam Epifeopos pie* rofcj Germaniæ de gradu amp;nbsp;ftibfellijs deiecifti. Manifeftum enim eft, hos •lunquam publice fuos fubditos docerefidem 0^^rcligionem,exceptis pau dftimis:qui tarnen rariffimè ad docendum furgunt, ôCnon nifi fermonem detemporc ex charta anted ab aliquo logodædalo compofitum recitant. Qiiid à tuis Hifpanis fiat, ignoro. Ht ergo omnes etiam teiudice de gradi l’us, cum dubia fidei tralt;ftantur,deturbandi erunt. Ad quos igirur tâdem hociudicium fpcdlabitfad monachos folos,rabulas amp;nbsp;mcndicabula, aut f^rteneminem. hoc enim uos agere uidemus, quod Auguftinus de Do* natiftisfcribitjhis uerbis:

Scdtpfam ucritatem refugicntes(Donatiftæ)a(ftis refponderuntahdi* gium cftjUt in unum conueniant filij martyrum progenies traditorum, onatiftæfefilios martyrum uocabât, pios uerô progenicm traditorum, Honfccusiam Papiftæ fe Catholicos ÔCApoftolicostnos uerô apoftatas, fdiifmaticos hæreticos appellantes.

. Omnino ad caufam uenirenolebant,amp; quam malam caufam haberent «pfo fuo timoré clamabant,

Tune à Icc^iiïtmis Â^difertifTimis uiris, quantisuirib.agi debuitaliquiX îantisagiturut agaturnihiL

Puto quôd fanliusintclligas non deuitandac contentionisfaufa,qu# nulla cil, fum ueritas uel quaritur, uel non pro uana gloria litigatur:fcd eau Ce malæ diffidentia, uos nobifeum nolle conferre.

Manifefluin eft, uos plane idem agere, quod ohm Donatiflar. Cure* nûi) in ueftro Areopa^itico iudieio neminem ferre uulris nifi iiiramcnto licftri’! obftTK^umjOuam ut tyrannidem ueflram Ifabiliatts ÔC confirme* tis,ur nemo fit qui uobis contradicat,aut de erroribus conuincatt' Etqiiu caufæueftrætimcrisjuccm fugitis, uobis malèconfctj, quia caufam pefli* nam defendatis fParum ucrô memor eorum eflè uidens quae in prxfati® ne ad llluftrifs. Ducem Vvirtenbergenfem, alîcrtionem tuam amp;nbsp;defen* fionem Catholicam dedicans fcripfifti, quibus eum iudieem totius cou* tiouerfiar quæ inter nos uos agitatureonftituifti. Cumigitur indicium illi priuatim permiferis ,quafronteiam cius_Celfitudinem remouebis A* fote c'Nunquid tibinon tôftas,fed auerfarisfEtexeodem orc calidumôi frigidum efflasf

13 c coneilio lerofolymitano, cuius hic facit men tien cm, paulopôftrc* fpondebimus, Qirod poftrcmo loco ex Caflaodoro depromit, antcmiHe •an nos audloritatem Romanæ Ecclcfiæ neceflariam in Cclcbrandis conci* Hjs agnitam, utaucQoritatefcdis Apollolicar confirmarenturprotuenda nuliorumfalute:Scimus epifeopos Romanos diuambitionc laborafle, primatum illum parturiuilfe, nihilcp intenta turn rcliquiflê: fed uonfe* ratione ÔCclamorc ingcnti,dolo,fraude,ui,mendacijs eorum apertisamp;’iy* J annide hoc unum egifle, ut omnes ecclefiaf Romani Epifeopi primatum agnofeerent, nullû concilie fine illius confenfu celcbrarct,nec ratû habe* Jctur;prouocatlones quolt;^ tranfmarinis adièdem Romanâ concedcrcn* ti r.Sed id nunquamiinpetiarepotuerunt,nifitandem ab homicidaamp;^b* Il one Pboca, tjui feditionemora, piumlmpcratorcmMauriciumdomi* r um hnim cum liberisfuis trucidauit. Hic cum cxcommunicari debuifict, in imperio eft confirmatus à Papa, ut ipfeuiciffîmlibiprimatumconcede ret fuper omnes Occlefias. Afcp ira uterep alteri tribuit, quod neehabuit, recconfcrrcpotuit. Videre clî ex omnibus propemodum omnium Pa* parum dccretalibus Kpiftolis, quàm ad primatum ilium anhclent,cum^ folicitè admodum affedenr. cuius rei exempla quardam proponenda,ut incndacia,quibus creuit Romanorum Epifeoporum auihoritasamp;^prim* tus, ab omnibus deprahendantur.

Htc ucrô farrofandia Romana amp;nbsp;Apoftolica Ecclcfîa,nonab Apofi® lis, fed ab ipfo Domino faluatore nofiro primatum obtinuit eminen* turn poteftatts fuper uniuerfas Eeelefias, ac totum Chriftianipopuligre* gemailcquuta cft,Tu es Petrus,ôdfuper hancpetram acdificabo Ecclefi* am mean».

Vcrùm id negatfynodusNicena. Orta enim in eadem contentione dcprimaru,ecrtamen hocmodo dirimitur, edito dccreto,ut6^ apud Ale* X indiiun in urbeRoma, uetulîa confuctudo obferuaretur, uttlleAe* g/pti, hie uero fubuibicariarum Ecclefiarum folicitudinemgerat.

D. IA C. H EE RB R A ND I A N N O T, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gij

amp;ndamödApoftolicamappelletfedem,amp;ad eamquafiad caput fiiffu* g’umhabeatjUthocmodoafylumSCrefugiumomnium latronumamp;peß ‘iniorm-n hominum facerent Romani (quemadmodum initio Romulus) ö(^lt;iominium fuper omnes acquirerent Pontifices Romani, wRomuli fe fucceflores magis quam Petri elFe dcclararent.

Qiianquam à comprouincialibus epifcopis accufatficaufam Pontificis •crutan'liceat: non tarnen defintri inconfuko Romano Pontifice permiP cum beato Petro Apoftolo non ab alio, quam ab ipfo didum fit f^ominOjQiiaecuncp ligaueris 8Cc.

Vnde placuifjUt accufatus uel iudicatus à comprouincialibus in aliqua caiifa Epifcopus licenter appellet,0(^ adeat Apoftolicæ fedis Pontificem,

Siueftra uero Antiochena, quæ olim prima erat, Romanæceiïît iêdi, *îullaeft,quæeiusnon fubieda fitditioni,adquam omnes quafi ad ca^ put iuxta Apoftolorum , eorum^ fuccelïorum iandiones fiiffugere appellate dcbent,amp;c.Simul^ijdem,infpirante Domino, conftitucrunr, ut nulla fynodus fieret, præter eiufdem fedis authoritatem :nec ullus Ex pifcopus,nifiin légitima iÿnodo fuo tempore apoftolica authoritate con* uocata,fuper quibuslibetcriminibus pulfatus,audiaturueliudicetur.

Epifeopos noliteiudicare,nolite condemnarc,abfcp fedis huius authox titate.Qiiod fi feceritis,irrita erunt ueftra indicia, ôlt;^ uos codemnabimini. Hocenimpriuilegiumhuic fandæfedi à temporibus Apoftolorum fta^ “ Qttw er^ tutumeftferuare,quod illæfum manetuftj inhodiernum diem, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;go (jndtuor

Hoc priuilegtuiTi ligandi 5C foluendibeato clauigero Petro, fua uice fio P’’™'* lummodo commifit.

lulidi I. aâ OrientaIcs Sflfcopot. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cMit t cur

‘ÏpfiueroprimaefedisEcclefixj conuocâdarum generalium (ynodorü Pontifices iuraamp;iudiciaEpifcoporum, fingulari priuilcgio Euangclicis ÔC Apofto^ nonufifunt IicisatqueCanonicis conceffafuntinftitutis, quia Temper maiores caufæ fuoprtuile^ adfedemApoftolicam,fniiltis authoritatibusreferripræceptæfunt.Nec ullo modo poteft maior à minon' iudicari. Porro dudum à fandïis Apofto lis,fucccflbnbusq} eoriiminpræfatis antiquis decretum fuerat^ftatutis, al* /iV** quæhadcnus fanda5Cuniuerfalis Apoftolica tenet Ecdefia, NON Ox Portere praeter sentential romani pontificis lorumhabe CONCILIA CELEBRA ri. Item' o AINES maiores Ecclefiae caufæ 8C Epifcoporum ab eodem terminarentur. ÔCpoftcà. Hæceadem inNiccx c id fiilicet nafynodo propter prauos ÔC bæreti cos homines ab omnibus corrobora* curauerunt ta,ut ad unam beati Petri federn uniuerfalis Ecclcfiæ cura conflueret.

idem contra Orientales pro .^ithanaßo cafi.xxix.ex TOecretis {ut fingit) lgt;^tceni concilij.

Necullumratumeftjaut eritunquam concilium, quod nonfultumfue fitRomaniEpifcopiauthoritatc.

Tacco iam fequentiiim Paparum Dccretales, quænon ferendam ty^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘rquot;

rannidem præfefcrunt defua poteftate,0i^ quod à nemine repræhendi poffint : imo etiam fi innumeras animas in infcrnum præcipitarent, ^^’^^'piflicu,tton niliccre dicere,Qiiid facisf SCalia innumera.Hocuero minime’ ferendumhorum

eft, quod affirmant fe à Chrifto, Apoftolorum SiCNi'cenf conditj ftatutfs hanc accepifle poteftatem amp;nbsp;primatum, ut nullum concilium firmuni rs' turnip habeaturpræter fedisRomanæ authon'tatcm. Item, nullius Epi' fcopi condemnationcm, nifi PontiHcis Romaniaccedat authoritas, ua* lere, Prætercà ex omnibus prouineqs conccdendas prouocationcs, HæCjinquam, omnia funtfalfiffima. Non excutiam iamlocafcripturæî Tu es Petrus, ÔC fuper hanc petram. Et quæcunqucligaueris,ô(^c.Qiiani cnim hæcnihilad remfaciant,in præccdenti loco,adcóquc muln's no' ftrorum fcriptis ita cft dcclaratum S^probatum, ut mirer qua fronte A' , fotus hic audeat iftas nugas in medium proferre. Certc in concilio Chab cedonenfijAAuj. habetur, quod fedifenioris Romæ propterimperiunt ciujtatis illius, Patres confequenter priuilegia concefTerint. Non ergo a Concilium Chrifto neep ab Apoftolis, fed longo tempore poft a Patribus.De cocifio Niceww«. Niceno quod garriunt ÔCgloriant fupradidtiPontifices, manifeftèfalfuni

eft.Nihil enim horuillic legit,fed prxfertur Hierofolymae Epifcopusrelb quis omnibus,Suf æquant Alexandrinus, Antiochenus 5C Romanns Epb fcopiin eodcNeculIumhuiciusin rcliquos,nifiuicinasecclefiascóccdb tur: nedS,ut nulla firma fit fynodus quæ non illius fulciret aut confirmarct autoritare.Ita enim habetur cap.d.Mos antiquus perduratin Acgypto,ud Libya amp;nbsp;Pentapoli, ut Alexandrinus Epifeopus horum omnium habest poteftatem,quoniam quidem ô(^ Epifeopo Romano parilismoseft.Simi liter autem apud Antiochia,cæterascp prouincias, honor fuus unicind ferueturEccIefiæ.Ibidem cap.7.Q.uoniâ mos antiquus obtinuit uetufta traditio (en tibi Afote traditionê, amp;' quidem pcruetuftam,SC fiita placne' n't,etiam Apoftolicam)ut Aclie,id eft,Hicrofolym^- Epifeopo honordc' feratur,habeat confequenter honorem,manente tarnen metropolitan» ' ' ciuitatis propria dignitate.

Manifeftum nanep eft, quod per fingulas quafque prouincias, proiiin* Cialis iynodus adminiftrare SC gubernarc omnia debeat, fccundum ea । quæ funt in Nicaea definita.

Q-Uæ cum manifeftè primatui illi, quern Romani Epifeopi amhitione affe(ftabant,rcpugnare uiderentur : zclofi ifti Patres non ueriti funt nona ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quædam amp;nbsp;ftippofiticia Niceni concilq décréta comminifei, atq; coneb

Iio Carfhaginenfi,cui fiC Auguftinus intcrfuit,obtrudcrc, in quibus prO' uocationem tranfinarinis ad fedem Romanam concedendam e(re,ftatU‘’ turn affirmabant.Verùm Epifcopiziy.in codem concilio congregati,inca pitulis Sc dccretis cocilq NiccniLatinis nufquam inuenirirefpodennfed quia authentica exemplaria in Orientis Ecclefijs habcantur, fe ad EpifeO' pos Conftantinopolitanû, Alcxandrinum Antiochenu fcripturos, qui eius décréta bonafide cxfcripta 8^ translata tranfmittant. Quæ ubi allata funt,manifeftè fraus eft deprehenfa. Verba cnim amp;nbsp;fententia,quæ ab Epb feopisRomanis in concilio Carthaginenfi pro concedenda tranfinarinis prouocatione Romam prolata funt,non in cocilij Niceni,fed in Sardicen( vjj rrip- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;decretis habentur. Inftitutum autem erat ÔC indidfum concb

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lium hocSardicæciuitatelllyn'æab Imperatoribus Confianteamp;Conftan

Theod. hb- nbsp;nbsp;propter Athanafiû fuafede ab Arianis eiecftû, Cum enim OrientisE'

t.câp. 4. pifcopi,S(fcum ipfis Imperator Cófiantinus inhprefim Ariana effent progt; lapfi, utnullü un^ haberet Athanafius in Oriente refugiü,ad Epifcopiim Romanumjatcß ita Occidenis partes,fc cotulit, Qiiod Epifcopi Romani tanquam

tanquam matcriâ fuam iurifdilt;flionê ampli'andj auidc ftint amplcxf, pro* fequuti, Deinde in concilio Sardicenfi,cum cpifcopi Orientales nollent in confpedum occidentaliumuenire,nififuo collcgio defenfbres Athanafij amp;Pauli prins expeilerentu'd^ PiotogenesSardicenfiscpifcopuSjóóOlÏus CordubæHifpaniæ nullo modo facere ucilcnnillirepente difcelTerunt.

Hacoccafionefaôum cftjUtdeinde Ofiusineodem conciliofententi* jnJecretît aniinhuncmodum dixerit (fi tarnen rata OGj haec fentcntialiaberi debet. Sardiccnfis negantenimliocipfum omncsin concilio Aphricano) utliceatcpifcopo conalij^ aregionisfuæepifcopisdégrada fuo deicô:o,ad epifcopum Romanum appellate,S(fconfagerc:qai deinde epifcopis qui in Hnitima funt prouincia fcriberedignetutjUt diligenteromniainquirât, SCiuxtafidem ueritatis de* finianr:ucletiam à latere fuo presbyteiosmittat, quipræfentcs cum epi* Icopisiudicent.Hæc epilcopi Romani ignorarenô poterant:ucrum ut ma tons efietauthoritatiSjô^id quoddiunon folum fummis uoris expetiue-tant,fedetiam fcriptis fuis,quod iam dictum cft,alqs^ artibus quæfierant, iamctiamfraude dolo inuadere conantur. Sed operæ prccium eft etiam tefponfiimCartbaginenGs concilij adpetitionêhoneflâillSfcilicctRoma* norum cpifcoponim de ptouocatione tranfmarinis concedenda,audire, , £lgt;ißola concüij ,^phricani aâ Cxleßinum^ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;urbii Poma epißoptijn,

Præfatoitaqucdebitæfalutationisoffîcio, impcndio deprccamur, de* inccps ad ueftras aures bine uenicntcs,non facilius admittatis, nec à nobis , excômunicatosincômunionem ultra uelitis excipere.Qiiia hoc etiâ Nice nofôcilio definitû,facileaducrtetuenerabilfras tua.Nam etfi deinferiorib, deiicisucllaicis uideturibi præcaueri, quanto magis hoc de epifcopis uo* hiitobferuari,ncinfuaprouincia comunionefufpcnfîàtuafan(flitate,uel feflinatô uel præpropcrè,uel indebite uideâtur cômunioni reftitin? presby terorum quoep èc fequentium clericorû improba refugia(ficuti te dignuni oft)repellatfandtitas tua’.quia SC nulla patrum defînitione,hoc eccleiîg de* togatum eft Aphricanæ: àC décréta Nicena,fiueinferiorisgradus clcricos, fiueipfos epifcopoSjfuis metropolitanis apertifsime commiferunt.Pruden tifsimèenini iuftifsimc^ uiderunt, quæcunq; négocia in fuis locis ubi orta funtfinienda. Necunicuiqj prouincia? gratiam Spiritus fandridefuturam, quaæquitas à Chriftifacerdotibus fid prudenteruideâtur, amp;conftantifsi* tneteneaturtmaximè quia unicuicp conceflum eR,fi iudicio offenfus fuerit tognitorûjad concilia fiuc prouinciæ,uel etiam uniucrfale prouocare. Nifi fortequifquâeft qui credar, unicuilibetpoireDcSnoftrû examinisinfpira rciufticiâ,ô('innumcrahilib.côgregarisin conciliû facerdotibus denegare, Aiittjmodoipfum tranfmarinûiudiciciûratûeriqad ^d teftiumnecelTariac perfonæ,uel propter fexus,uel,ppterfenecftutis infirmitatê, uel multis alrjs intercurrentib.impcdimctis,adducinô poterutr' Nam ut aliqui tancp à tuæ fanâitatislatcremittant,nullainuenimusPatrûfynodo conftitutû.Quiail ludquod pridem per eundem coepifeopû noftrûFauftinû, tan^ ex parte Nicenicôciljj,cxinde tranfmififtis,in côcili'jsuerioribus,quçaccipiunt Ni cena,àfan(fto Cyrillo coepifeopo noftro Alexâdrine ccclcfiç,amp;^ à uencrabi liAtticoCôftantinopolitano antiftite,exauthenticomifsis,quæctiâ ante hoc per Innoccntiû presbyterû, amp;nbsp;Marcelin fubdiaconû, per ^s ad nos ab cisdircclafunqucnerabilis memoriæ BonifaciOjCpifcopo praedeceftoriue ftrojànobis trâlmifta funt.In qbus talealigdno potuimusreperire.Exequii tores etiâ ciericos ueftros quibufcp petêtibus,nolite mittcrc,nolitc côcede te,neliîiT)ofum typhûfcculi in eccîefiâ Chrifti,quælucê fimplicitatis,6C hu miiitatis diem, Deum uidere cupiêtibus prxfert, uideamur inducere, amp;c.

183 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAP VT XI,

Qjiantopcrefuperbahæc SCambitiofa Romanomm pontificum pctp ho,de concedendaprouocarione, exprouincijs Aphrxcæ, ad cpifcopum Romanum Aphhcæ epifcopis difplicueht, quibus eham rahonibiis, Si firmis rcfutahnt,ex hac epiftola apparct.

Cum uero hanc iuhfdicfhoncm Qi poteftatem prouocandinoluehnt co cederc Aphhcanf, quid putabimus in rebus maioribus agnouifle eosaii* thohtatcm epifcopiRomani, ut nulla fynodus uel concilium ratum habe* retur, nifi audtoiitate Apoftolicae, hoc eft Rom an æ fedis confirmaretur,^ Abi in malam rem,cum ftultaifta tuainepha,hypocrita,amp;^ impolior,cuin omnibus tuis Romaniftis Curtifanis amp;impoftoribus, quorum auâori' tas etfi dolo, ui, fraude amp;nbsp;tyrannide diu fit quæfita : tarnen nufquam ubiç agnita eft,donee Phocashomicida, feditioius tyrannus earn dédit, Qi con* lirmauit. Tali fcilicetauth ore digna audoritas,

T ad folos prælatos indicium de dogmatibus, Qi ficut fierinoinnius, ad cucullatos monachos,quirem omnem in concilijs agunt, per* tinere probet, coque principes fecularcs excludat, oftendereid conatur, manifcftifsima,utinquit, ecclefiae cofuetudine hinc à Conftantini tempo* re,in omnibus concilijs non reges, non principes feculares, fed epifeopoî dixifie fententias. Conftantinus enimipfe patresconcilij Niccnialloqui* tur,Vos dij eftis:non debetis ab hominibus iudicari.SC hoc quidcin ille eti* am de temporalibus caufis dicebat, quanto uero magis de fide ipfa ad cos referendûputauitÆtquid plura opus eft t'oftendat,inquit,nobisBrêtius, in quo unquam concilio feculares principes federunt utindices,amp; deh* - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nierunt.Nec ulla mentio,quod attinet ad caufiis fidei definiendas,principe

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fecularium,Regum, uel Impcratorûfinfed hoc tantum manifefte legimus,

aftitilfe Imperatores,ôc fua audîoritate præftitifle, ut rité peragerentur, Si Qi peraefta obferuarêtur Qi tenerent ab omnibus. Quod ad Conftantinuni ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;athnet,itareshabct. CuminNiceno concilioabepifcopisinterpellatus

efter,libellis fupplicibus oblatis,recufauitcognitionem difceptationumc* pifcoporum, dicens:Deus nos conftituit facerdotes, Qi poteftatem uobis , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dedit denobis quoque indicadi, Qi idco nos à uobis redïè iudicamur. Vos

autemnonpoteftisabhominibusiudicari. PropterquodDciibliusimcï nos cxpedïate indicium, Qi neftra iurgia quæcunqj funt ad illud diuininn referuentur examen. Vosenima Deoiiobisdatieftisdij; Qi conueniens non eft,ut homo iudicet Dcos,fcd illefolus, de quo feriptû eft : Deus fient gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in iynagogaDeorum,aut Deus in medio difcernit,Si''c.Ideoq’i fimulomnes

querimoniarû libellos iuisit exuri, ne ulli hominû fimultas fàcerdotû inno* tefccrct.Qj.io faefto non iblum fufeepit indicium, fed ctiam condemnaiio* nem : cosepmagisirnfiftc quam honoralTe uidetur. Prudenter egilTeCon ftantinum fatemur,quôd cum epiicopusfatali qnadamrabieinmutuamla cerationeminflammatosferri uidcret, magis^ adhæc priuata, deiurifdi* (ftioncambitiofa, quam ad id, propter quod conuocati erant propenfos, Ario interea parccrc,0d Chrifti caufam negligcre,ut fuæ cupiditatimorem gcrerent,probrofos eorum libellos exuflerit, nec fe facerdotalibus conten tionibus immifcuerit,autfe iudicem earum, quod ipfi petebant,eiqucof* ferebantjConftituerit. Quod fi non ipfius eratofficij, uthic nugaturAfo* tns, cpifeopi funt accufandi, in concilium Nicenum uocati, quódimpera* torem iudicem conftitucrunt negociorum cpifeopalium ; quod illi non competeban

Scdutmanifeftumfiat,no cum fuperftitionc quadam ab hac cognitio* neabftinuifle, quafialicnam afiio officio ludicaretcognitionem caufarS ccclefiafticarum, QC epifcoporum,ex cpiftola ipfius ad Nicomedenfes, in* dihuin

D, I AC. H E E R B RA N D I A N N O r. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tg^

diciumfacerepromptum eft. Itacnim fcribft ibidem : Si caftoshabemus Tfceorforit amp;orthodoxos SCmodeftos epifcopos, gaudemus. Qjiod fiquis auda* I. tfieracinconfultè ad foucndas peftes exarfeht,illius audaci'a ininiftn Dei, hoc cftmea exequutione eokercebi'tur.

Alias quod ad fententiam Conftantini,ex Pßimo allatam, qua cogni-tionem à fc reiecit,attinet,e]ogium eft, quo Spiritus fandîus Principes, ÔC magiftratiis ci'uiles ornât,id quod cùm exipfo pfalmo, turn ex Chrifti ingt; looft.iot tcrprctatïone manifeftû eft.Qiiod igiturid ad facerdotes erroreConftan tinustranftulit,neq3 mirum eft,nclt;^ rarum.FaciIeautem eftiudicium,urri plusfidei habendum lîr,Dco'nc,an Conftantmo.^Depropria SCgenui'na fentcntialoci ex Pfalmo producftxloquor,

Qiiaiehinc,qui'a Conft.u/tjius libellos epifcoporûfupplices dijudica.« rc,propter caufas qiias receniuimus,noluit, non fequitiir, Reges ÔC Prin^ cipesfecularesnon polfe feiltentias dicercin concilio. Et nos hoc capite prolixecontrarium Sgt;C argumentis f'rmifsiinis ÔCexemplis probabimus, iriinime’perpetuci hincab Apoftolorum tcmporibus hanc fuifleobferua-tamcofuctudinêjUt foli epifcopi,6tnufquam Reges,lrnpciatoies,amp;Prin fipes fecuîai eSjdixerint fententias dcfinitiuas.quod falfo narrat Afotus.

btutmaximèita reshaberet, conaticnim luntepifcopi illi,malèPrin* fipibus pcrfuadere, ecelefiaftica négocia, amp;nbsp;hdei caufam atque anima* ruiii faliiicm, ad fe tantum pertinere, principibiis uerô corporis ÔC fa cul* latum curam comnhflàm;quid hoc ad nos,qui non quid facftum fif,quçri* mus,lcd quid fieri debeat. Nam amp;nbsp;multa alia longo tempore minus redîe fidaclTeconftatjideo^emendatione opushabcnt. Erlicuittuncmulto tutiuseruditisamp;pijsepifcopis, quamhoc temporeineruditis St impijs, non dico ccclefiæ cpifcopis,fcd hoftibus cognitionem committere.

Sed uidet Afotus,nouit ex hiftoria remporum,falfa eife quæ de con* ftetudinc dixit omniû temporum,quôd nulla fiat mentio regum, uelprin £ipum,quod attinet ad caufas fidei definiendas. Nam quam primum Im* pcratorcs ad religionem Chriftianam funt conuerfi, femper omnia gene* Îalia concilia ab fifdem indiefta amp;nbsp;couocata funt : nec^ hoc tantum,fed uel ipfi inrerfiicrunt Imperatores indices : uel fua nice ah), qui locum ipforuni obtitierentjiudices dati.Ideo préoccupât, dicens : Et ne quis calumniofe refpondeat, in quibufdam antiquis concilijs interfuifte iudiccs ab Impera toiedatosjuclipfosetiamImperatores,quorumiuftuÔCfententia omnia f.cbant: qualiterid, qua ratione fit accipiendum, ex uerbis Chalcedo* nenfisfynodijoftendamus. Hie ex relatione ad Papam Leonem fentêtias producit, quas femper fuis glofsis admixtis deprauat, SC in alienOfenfum contra propofitum fynodi detorquet,papiftico more. Initio ueterator ue* ritatem SChiftoiiam ealumniamuocat. Erquiafeurgcrihinepoftenouir, anteuertit.Scd relationem ipfam Synodi,audiamus.

Cllcndunt,inquit Afotus,concilij fui origincm,ordincm,6C aueftorita* temtquia agnouerint à Chrifto fibi præceptû. Eûmes docete omnes gen* tesjbaptifanteseos, ôcc. docentes eos fcruarc omnia, quæcuncç manda* ui uûbis : quam uelut auro textam feriem ex ueftc Chiifti SC prxcepto le* üislatoris uenientem ufqp nos ipfe feruafti, uocis beati Petri faeftus omni * Bus interpres,eius fidei bcatificationem,fuperomnes adducens. Qiiicl hic quæfo te,amice leefior, de oïdine, origine, uel auôoritate conci* liorunî.^ De officio epifeoporum redtè loquuntur, agnofeentes man* datumChrifti,datum Apoftolis, ut fcilicet doceantcuangelium,ÔCfer* iwreoinniaquaecunque iplè docuerit. HocfccilTeLconem, quiinfua

,90 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAP VT XI»

epiftola ar tl cul Lim de na tun's Chrifti, ex uerbo Dei rede illuftrauerat, ÔC interpretatus erat, acliær efes co nfu tar at, Sed quid hæc adoriginem; ordinem ÔC authoritatem conciliorum, quorum hoc loco nulla fit men-tiofNifi forte hoc uelint, quod ficut iniuntflum fibi agnofeunt diuinitus, officium docendi euangelium, ita fecundum illud folum in concilrjs pro* nunciandum, ut ea folum doccantur ÔC feruentur, quaccunque Chrigt; ftusmandauitjamp;docuit. Sedcumquohæcpugnent,Sotusuiderit.De* inde mul ta alia addit,quæ cum ad rem nihil faciant,omittimus.hoc autem urget Afotus, quod ibidem aflèrunt, de Leone loquentes, Tu ficut caput membris praceras in his,qui tuum tenebant ordinem beneuolentiam ptf* ferens. Impcratores uero ad ornandum decentifsime præfidebant,ficut Zorobabel SiC. Icfus ecclefiæ, Hierufalem ædificationêrcnouare circadog mata adnitentes, Hæc,inquit Afotus, dicitSynodus Chalcedonenfis, quaminfuaconfefsionc uenerantur Vvirtenbergenfes:ibiagnofcuntut caput Romanum Pontificem ; ab eo fe congregatos fatentur, 1 it eras eins fulcipiunt de fide. Produxit Afotus ex adlis huius concilij quæ potuit, adfuum inftitutum facereiudicauit, ô^addidit quæuoluit. Non agitur hîc de primatuRomani Pontificis, Num caput fit ecclefiæ, nequeutrum ius habeatpræfiden tiæ.Cum^ Afotus dicat originem,ordinem,Scauâo' ritatem conciliorum his uerbisoftendi, Euntes doccteomnes gentesba* ptifantes eos,Sgt;é docete cosferuare omnia quæcuncp mandauiuobisiccr* ce ex his uerbis nihil horum colligi potefi. Vcrùm ilia de primatuRomani cpifcopi,iure præfidentiæ, ÔC num caput fit uniuerfalis ecclefiæ etfi facile quam abfurde hæc ex uerbis Chrifii in medium adduc'îis fubfumantur,O' ftendi pofTet, libenter tanien præten'mus, quia alteriusfunt loci :amp;nos præfens negocium agemus, num uidclicct Reges dC principes in Synodo fententias definitiuas in caufa religionis diceredebcant.quodnegatAfo' tuSjSC dicit tantum ornandi ÔC adiuuandi caufa afiitifi'e, à fua audoritatc præftitilTe, ut rite peragcrentur, di peratfta feruarent ab omnibus. Veruffl nosexhocipfoconciliomonftrauimus pauloinferius codem hoc capite officiales Impcratoris etiam fententiam definttiuam dixilTe.

Interim dum co pcrueniamus,manifefi'um Afotimcndaciumimpuden tifsimumnon eft difsimulandum,quod dicit. Patres cociltj faterifeaLco* nePontifice Romano congregatos. Hocquo pacTo Afotoin mentem uencrit, plane ignore ; nec fan's hominis incogitantiam ,imo impudentiä aut certe crafsiuimam ignorantiam mirari poflum,cum no fi?lum congre/ gationis, à quo fcilicet conuocati fint,prorfus nulla hie fiatmcntio:fedc5 trariumhuict|uod Afotusfeiens mentitur,omnibus fitmanifeftum. Ne/ mo enim adco omnis antiquitatis eft ignarus, qui non norit quatuor gc/ neralia concilia ab Imperatoribus Romanis elTe indiefta, SCconuocata. Qriafi uei o tunc aliarum prouinciarum epifeopi Romanum curauerint c/ pifcopum,nifi quantum alias Chriftiani præfules fe mutuo curant. lus ue* ro amp;nbsp;imperiu in alios etfi ufurparc fæpe fint conatffeep propter urbis prx/ rogatiuam intrudereitamcn id ab alijs non eft concelfum nec approbatu. quod ÔC ex fine præcedentis capitis patet.

Lt quia in concilio Chalcedonêfi uerfamur,Lconis^ faifta eft ab Afoto nicntio,qui aflirmat patres concilij Chalccdonêfis fateri fe à Leone cogre veo I dd S^’^^simanifcfte falfum hoc elfe,ex eiufdem Leonis cpiftolis apparetnam Theodofiu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Leo pctieratàThcodofio,utSynodumiubcretintraItaliamccle«

brari. Verba Leonis hçcfuntiGencralemiÿnodû iubeatis intra Italia cele/ brari.Ecce Afote Papa ipfe petit ab Impcratore,ut ipfe conuocet Synods, amp;qui/

S-'quidcm in Italia celebrari petit :uerum imperator negligitprccespoti* fiùs,amp; Chakedone,quç eft in Aria,indicir,idcLeo, ficut dTheodofio loci mutationêinquo cociliû celebrâdum eflet, petierat:itaà Martiano têpo* AuguftuM risj)rogarionêpetit,dicês;Opportunion' têporiiubeatisreferuari cociliû: uerùm tantum impetratab hoc quantum ab illo. Ita fcilicet congregatum cfthocChalcedonenfe concilium à Leone, ita nullum legitimum concili um,finepontificis Romani authorit?.teindici,cogregari uel cdebrari po* tcft. Qiiod uero Marciani uerba ex eadem fynodo profert,dicentis,Non adpotentiamaliquamexetcendam,fedadfidcmcorroborandam cxemgt;quot; ploRELlGIOSl PRINCIPIS CONSTANTINI Sy'Qttidhoe nodo interesse uoluimus, Hine non probatin', ipftrm non drf/•lt;■»«ƒlt;lt;» dixifFe fententiam, fed quod propter maiorcm authoritatem , amp;nbsp;po^ tu uolebnt tentiam, non ui alios in fuam fententiain cogcre uoluerit. Sed quanto imperrfto-modcftior,8C Chriftianoimperatore dignior eft hæc uox, quam Romani nbsp;nbsp;uimin'

Antifhrifti, qui tyrannica Sc diabolica iuperbia, ctiâiniuftas fuas fentenx tiastimeriuoluitrpenes fe cflepræeipiendi authoritatem, ea’tcros manere obtempcrandincccftirarcm.ltem fi innunierasanimas eatcruatimadinfe^ rosdcducat,nemoillidicat,Q.uidfacise’

Pofhemôidem fæpius, paululum mutatisuerbis,repctitconfiietudigt; nem hanc,quôd foli epifeopi in concilijs fententias dehnitiuas dixerint,Ôlt;^ non principes feculares, dogmata fidei unà dîjudicare pofsint,ab Apofto lis conferuatam, id^ obfcruaftc omnes Principes Gcrmaniæ amp;nbsp;Imperagt; torcm, quiiudicauaint concilium ferendum efte à Romano Pontilîx te:aur, inquit, die ab omnibus illis erratum. HaîC omnia tam manifefta die ait Afotus, ut reprehendi pofsit, quod tam aperta putauçrit referenda eiïè. •

Verifsima funt,quæ poftremo loco dicit. tam enim manifefta funtmen dacia Akti, utmerito reprehenfione fit dignus,quod tam aperta in medium afferre aufus fit.

Qiiod^, poftremo ex inftitutioe Chrifti affert,quamunus docêdi Apo flolisibisiniunxit,at(^ indeinfertmeritó ridendü effè eum qui dicat eum dubiafidcidefinire pofte, autdebere, quod fummum eftmunus in eccle* f!a,amp;fupremus do(ftrinæalt;ftus,qui non doceatteertè nemo eft omnium qui magis fit deridendus, quam ipfe dominus frater Petrus à Soto: necuiloalio modo magis aut commodius fuos prælatos degraduôdiudi-ciorum fubfellrjs potuiffet deqcere,quam hacipfaratione,qua uoluitprin cipibus hoeius amp;nbsp;priuilegium, fententias in caufa religionis dicendi, derogate. Si enim omnes iili,quod præcedcnti capite didum eft,à iudica-do funtremouendi, qui non publicè docent euangelium, nee in Ecclefia docendimunerefunguntur,óf adhibendi tantum docentes euangelium, amp;ad miniftrantes facramenta, iuxta Chrifti inftitutionem : certè hoe ipfo exclufifti amp;deiecifti plerofcp tuos prçlatos amp;nbsp;epifcopos à definitione am-biguorum fidei in concilio.Quotus enim quifqp eftbone uir qui hoc faci-at.^'necquiequahabent pratter inane nomen epifeoporû, alias longe fecu-lares principes omnibus rébus mundanis fuperât, nifi quôd pro legitimis uxoribus feorta alant innumcra.Et qua ratione Afote nos à ferendis fentê-tijsin concilio excludes,qui diligentifsimè fecundum Chriftiinftitutionc docemus euangelium in fcholis,SC templis,facramenta quoej iuxta Chrifti inftitutionem pure adminiftramusf

AtqUtareipfa de Afoto dici poteft, quodipfe de Brentio perperâ ad il luftrifsimûDucemVvirttenbergêfem fcribit,his uerbis,Nullus tibi noeê-tiorinimicus eft Brêtius, nullus in^ ulla maledicentia tantû tibinocere potuitjtantûincômodi dctrimêti,nô dicâiam animat,fed fubftâtiae,glo

t$z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAP VT X b

tix nomini tuo infeirc potiiittnullus inquam coniuratus hoftis tantum tibinocere,quantum Brentius in ifs Prolegomenis,quibus maximcputa* uit tibi fauifle.Hoc fi non manifeftc oftendero,idcp ex. ipfius uerbis,habe-ar mendax.Ha(fîenus Afotus. Hæc inquam, multo melius de ipfo ACoto ad epifcopos did affirmari poflunt, iam^ funt oftenfa. Qiiia hacratio/ ncinflitutionis Chrifti,qui Apoflolis prædpit ut doceant, ÔC fàcramenta adminifi'rent:fi,ut Afotus uult,foli funt Apoftolorum fuccefiórcs,folietia ius habcnt dicendi fententias in condlijs,ô6 fidei ambigua definicndi,qui banc Chrifti inftitutionem obferuannipfi uiderint, qui ÔC quamdiufmte^ pifcopalem dignitatem amp;fubftaniiamretenturi.

Hoc modo oftenfum eftbreuiter, ea quæ ab Afotofiint allata,nihil acl inftitutum ipfius facere : uerùm quia non fan's efi: aliéna refutare, fedfua quoœ confirmare non minoris cft ncgocif:ideo iam, quod hoc capitepol liciti lumus aggrediamur, ad principes quotp pios, amp;nbsp;facrarum rerum pc ritos,adeo^ omnes totius ecclefiæ ordines,amp; illorum membra præcipua iudicia de dogmatibus pertinere, ÔC fententias in concilif s dicerc dehniti* uas, demonftrantes.

Accedamus igitur ad id quod maxime controuertitur. Num concilio» ïèuiudicio ecclefiaftico,ô^ Synodo,ubi de fidei dubifs agit,interelfcPrin cipes pif amp;nbsp;alif dodlrina SC pietate præfrantes ,ut maxime non fint rafi^ un(fii,poisintamp;iushabcantiuftragiorum fiucuoccs decifiuas qnas défiquot; nitiuasuocant,dicendi;an uerôtantum confultatiuasr'Afotusuchemêter laboratjUt ius hoc dicendi in cocilio fententias, SC fidei ambigua definicn di,fuis cpifcopis,ôôPreIatis folis,faluum amp;nbsp;integrum retincat:SCexcludat omnes laicos feculares, fine principes fine alios quofcune^, temeritatêSi fuperbam præfiimptionem nominans, dum hociudicium perfuadent ad fe pertinere,quibus nulla res minus pertinettperturbari amp;cofundi oinnia, cœlum amp;' terram mifeeri exclamat:Chrifti inftitutioni,Ecclefiæ cofuetudi ni repugnare,fi principes fidei dubia definiant: carere exemplo.aliàs libcn ter Brentium adducfiurum.Nifi unicum Theodofif, qui fe iudicem cotroquot; uerfiarum,interepifcopos,dedogmatibus amp;fideidubijs conftituifrc,a Brentio perhibeatur.Ciuôd fi,inquif,ira cfictjCorngendum forctinTlico dofio. Cum igiturhicfatclles Antichrifti, amp;nbsp;hyperafpifies Pontihciætyquot; rânidis tantopere laboretin defenfionchuius fpohj,quod Ponnficifniôi traude ecclefiæ abftulerunt,multo çquius die cxiftimo,ut illud ab iniufns pofielîoribus repctamus,amp; ecclefiæ uendicemus, ne bonam caufam nOquot; ftro filentio aduerfarifs prodamus. Probabimus autem inlcitutum nolfiu paulo prolixius,plurimis addudlis argumentis,6C exemplis,ex hiftoria cc clefiaftica omnium tcmporum,uetcris Ôi noui Teftamenti, ahjs^^autarf bus qui hiftoriam fequentiurn temporum defcripferunt.Suntconciliano Papæ3noncpifcoporum,autalicuius certiordinisuel partis iudicia,fed to tins ecclefiæ comitia.uoluit enim Chrifius, fummû indicium elfe ecclefiæ, ÂWt.iS. cum ait. Dieecclefiæ, Compledlitur autem Chrifius nomineEcclefiæ,in uerbis ifiis,non tantum Apofiolos, Pôtifices Romanos, amp;nbsp;ipfius crca-gt; turas,epifcopos,ac Cardinales (imô hi longo têpore ecclefiæ prorfiisfiiequot; re incogniti) fed ciiam rcliqua membra, attp omnium ordinû hominesad iudicanduni idoncos, Sgt;i pios ac eruditos, rerum facrarû peritos, ÔC exet' cicatos,principcs,do(fiores,ecclefiæminiftros ÔClaicos,amp;alios.ÂutfiaUquot; des,quç tua cft impudentia Ôi proteruia,ncga hos adEcclefia Chriftiperquot; tinerc.conuocandi igitur eruntnÔ foli epifeopi amp;nbsp;monachi,PapæcomplJ ces ôi coniurati, qui non dant operam ut Chrifti gloriam amp;nbsp;ueritatemiUu ftriorem reddant,Ecclefiæ tranquillitati cofulatur,ca^ çdificetur : quino cxplicant dogmata, non illuftrant dodrinâ, necambigentes confeientias aut

aut errantes in uiam reducunt,amp;fanant Scd opprefla Ecclefîælibcrtate, nionarchiam, imo tyrannidem fuam, authoritatem, opes, SC potentiam confirmare S)i. augere conantur : uerum ex omnibus nationibus ftatibus, amp;ordinibus ecclefiafticis, ói. politicis,qui tales funt,uitæ mtegn'tate, mo* rumpietate,do(flrina,amp;prudentia,quibus tanræres committi pofsint, amantes uerftatis,amp; pio ac bono ftudio earn inquirentes,non fafcinati fu^ perftitione aut erroribus,qua:rentcs uero amp;nbsp;pio zelo gloriam Dei,pacem ecclefiæ, QCanimarum falutem : id quod faciunt, bona confcicntiafaci^ ant,nonpriuatim gloriam aut commoda aucupantes, coelefti docflrina in^ ftrudi, qui longo ufu, SCfidei cxercitqs pietatem ÔC eruditionem aluegt; nint,autoritäre SC grauitate ualentes adhibendi crûtSicut Cyrillus quocp CyriUmin talesiudicescontrouerfiæjquæinterorientatesepifcoposSlt;^feexorta,amp; Apelogeti' iaconcilio agitata crat,conitittnt,inquiens:Proindepræordinabimus fin-gulosanathematifmostdeindc his adiungemus,quæab illis copofitafunt: poftremumfubdcntesói.noilram,eadivinas scriptvras sci -ENTIBVS Q.VASI IVDICIBVS OFPEREMVS, PETENTES AB HIS Q.VI VERITATEM SCIVNT SENTENTlAAi RECTAAI,ET INCVLPATAM.

Caufa agebatur inter epifcopos de omnium re maxima amp;nbsp;in concilio a- vide Cyril, gitata.de dubijs fidei damnatus erat Cyrillus, è fede fiia cieôus ab Impera tore,amp; cxequutore concilq.prouocat (ànÆfsimus SC docfiifsimus epifco-puSjamp;totam caufam dqudicâdam proponitquibus fnon folis epifcopis, fed fcientibus diuinas fcripturas,amp;^ueritatem.hos folos iudices conftituit bi enini foli etiam uera funt Chrifti ccclefia,quam ipfe audiri uult,amp; dijudt cariab ea controucrfias. Non igitur tyrannis fit uel monarchia, ubi ad u* ttius arbitrium QC nutum, cuius cupiditatibus feruitur, omnia aguntur. fidneque dcmocratia ex uulgo, uerùm ariftocatia, in qua idonei deligen-difunqquibus tanta négocia committantur.Honeftifsima Platonis fenten Ha eft,qua conftituit eum ftatum reipublicæ efiè optimum, qui fit médius inter tyrannidem, amp;nbsp;democratiam, proportione Geometricathoc eft, cumSCgradusnon confunduntur,ô^optimi atquedoclifsimi, qui^ autoritäre plurimum ualent,deliguntur. Vt fi in ccclefia præcipuas funtftio-nes dodifsimi SC optimi quique tcneant,neciaceant pari feruitute omnes boni opprefsi. fed gradus feruent, indotfti gubernatores admittât bonorû SC dodorû uirorû confilia : nec de ftra tantum autoritate agi exiftiment, ut earn folam retineant,amp;opes atque potentiam augeant,ôd defendant, op-prelTareliquatotaecclefialiorribili feruitute. fed admittâturfana confilia, fmendentur ea quæ opus habent emendatione. Hacc eft diuina ilia pro-portio, quæ fi eftet in ecclefia 8Crepublica, uerè beati elTemus. Cum ergo laid quoquequosuocant, pars fintecclefiæ, ÔCquidem numerofifsima, tpfiquoque, quiidonei funt ad iudicandum,ius fuffragandihabebunt, 6C tiocem decifiuam. Nam amp;nbsp;Paulus cum quidem iudicia dotftrinac ordi- t,Cor.t4gt; Hat,ut omnes prophetent,SC exhortentur,conftituit ut prior taceat, fi fue-ritfedentireuelatum. Item prophetæ duo aut très dicant,6C cæteri dqudi-cent. Qiiæfo te (|umam funt illi fedentes, qui funt cæteri quibus hic diju-dicandipoteftas aSpiritufando per Paulum conceditur,^ Nonne ad uni-uerfum ordinem auditorum,modô Chriftiani fint,6t^ ad ecclefi'am pertine-ant, hiePaulus fpedîat : hos tacentibus prioribus,qui prophetabant, ideft fcnpturasin ccctu ecclefiæintcrpretabant,loqui,exhortari,ÔCprophetarc iubet.Sed non concedit illis Afoto præfidente,dubia fidei ÔC ambiguadrju dicarec'Vt maxime Afotus hoc illis neget,tarnen Spiritus fantftus per Paulum clcâum illudDei organû,non tantum permittitreliquæ totiecclefiæ iudicium,fed etiam mandat, Cæteri, inquiens, drjudtcent. Dtjudicent,m-

quit Afotiisucro tcmcntatem S^fupcrbam praefumpttoncm effe affirmai êi. quod nihil minus illis pertineat. Cum igitur Paulus toti ecclefiæ permit' tat iudicium, ÔC prædpiat ut d tjudtcent, Afo tus ueró negct : utri fidem ha^ bebimus, Afoto'ne,qui in Salmaticcnfi ecclcfia initiatus eftfacriSjamp;mona fticoordiniallcriptuSjSCinToletana ecclcfia facerdotio confirmatusian uerô PaulOjqui Euangelium fuum à lefu Chrifto didicit, imô Spin'tu do, qui per os eius locutus eft, öó hanc poteftatem ecclefiæ concefsit i Ptt' to multo elfe tutius ôd certius credere illi qui diuinitus nobis commenda^ turdodorEcclefiægentium, quàmhomini obfeuro, dcanguloquodam prorepenti, exfuo capite, ÔCcaputio, aut fuifimilibus dogmata quafdam ueræ ecclefiæ Dei incognita fingen«. Quod fi hoc iudicium, quodPaulu» obferuariuoluit, prudenter fuilfetin ecclefia adhibitum, totineptas abfut' ' das,ridiculas addo,amp; impias tradi«ones,amp; impiorum Pontificum décréta non habcremus.quæ ideo recepta funt,amp; in confuctudinem abiere, quod hocmodo ad normam regulam uerbi Dei decenter non fiierunt cxami' nata. Sed régula fcholæ Pyth^oræ fuit obferuata, quôd fufficeret Icilicet fandifsimum aliquid decreuüTe,ecclefiæ nomine, im peritis ÔC male pof' fuafis hominibus obtrudere Hæc mifera feruitus, quôd non folum ht' cos ô( feculares Principes à iure fuifragandi,fed ctiam diaconos amp;nbsp;presby* teros excluferunt, ad folos epifeopos tradum eft, partim ex tyrannidc Papæ uiolenta, adularione parafitorum, qui Romano Pontihei plus«' quo blandicbant, amp;nefas efleftatuerûtlaicos de rebus dubijs circafidem definite SC dîjudicare,eocp nomine eos excluferunt, or ta elbpartim uero ex praua opinione amp;nbsp;confuetudinc, quaopinabantur curam ecclefiarumni' hil ad principes perrinere,cum ipfis tantum cura corporum,ô^ fortunarunt defenfio effet demandata, obrepfit. Ex h is deinde tanta mentes hominûî® cordia inuafit, ut cura falutis nihil ad fe pertinere arbitrarent, fedignaui Ôi ociofi,potius alieno fuo iudicio credere maluerint. Hancimpiam ôi!fupi nam ignauiâ amp;nbsp;negligenriâjplus quàm detcftandam,ÔC diris deuouendam hiefophifta quafi poftliminij iurereuocareconatur, integrumtraôatum deutilitate,adeo^ de necefsitatc aliorum iudicium fequendi, incaufisH* deijinftituit, ut cæci cæcos duces fequamur, amp;nbsp;unà cum illis in foueam Ôf barathrû profundûincideremus. Abfurdum illisuidetur, q? populusaüO' quin imperitus, amp;nbsp;rerum diuinarum prorfus ignarus, de tan«s rebusludi-care debcat,cumfutor non ultra crepidam. Nequeuerôomncsamp;fingulf feculares, quosipfi uocant,rerumfacrarumexpertes fiintrrepcriescniin non paucos, qui cum muftis ctiam prçlatis tuis,cogninonefacræ feripturae certabunt.

Qiiod ad cætcros,rudes fcilicct,attinct,non animaducrtunt,fua culpaid cfrefadum,quôd populusiftarum rerum adeôfitrudisô^ignarus.quan-« doquidem per ipfos tam turpiternegligitur, amp;nbsp;data opera in eaamp;fgnauia ôi;ignorantiadetinetur,8C ab hoc tradationum gcncrecxclufuseft.Pci'ô' los degcncrarût fideles à natura ouiû Chriftî, quæ uocem eius audiunt:atiç ita audiûtjUt intclligât,at(^ inter lupos 6C paftorê difccrncrc pofsint, amp;alie num non fequantur.Qirod fi uniuerforum creator dédit ouibusjftupidisa-lioquin animalculis,tantum iudicrj,ut non aberrent in dignofeendopafto* rc: quanto magis credendum eft,iuxta Chrifti uerba 8C promifsioné,ipfuni fidelibus fuis Spiritum fandum daturum efTcjUt fuam uocem agnofcant,5i dijudicent ab alienarum uoce.

Porto ingens eft diferimêinter hæc duo,amp;logc aliud,no bcneiudicare, atc« aliud nô pofte ncc debere,nec facultatê nec iushaberc,adbencfanc^ iudicandum. Vt enim prius, quod ad ingentêmultitudinem impcritâattp net,concefletim,tarnen pofterius pernegamus. Et paulo ante diâum eft,

D» I A C. H E E R B R A N DI A N M o T: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»sî

non quo fui s ex plebe fine difcrimme, fed pcn'tiïsimos,cxercitatos, qui wdicio atqp aucfloritate ualcnt, ex omnibus ordinibus eedefie admitten« dos. Qiiamobrcmifte Pauli locus firmifsimusnobis cuneus fit adexten-dendas amp;nbsp;difsipandas omnes diaboli fraudes, technas, quibus Ecclc* lias Chrifti demêtare conat, ut feculares omnes ab ecclefiafticis tracflatio nibusprorfus abdicarentur, ôi. à iure fuffragiorum atep definitions in rc' busfideiexcluderentur. Etfiautem hodieEcclefia hæc miraculoia Spi* fitusfandi dona, quodadlinguas, ÔC prophetiam quæfineftudtjs cofere banturinprimitiua ecclefia, non habeat more ueterutamen in locum illo* rumiamftudium,doôirina,eruditio,pietas, ôi. uitæfandlimonia, quæ or* ganafunt,amp;media quibus ilia cofequimur fuccefibres.quæ certe undlio* ni,rafurp,ueftibus,titulis QC alijs id genus nugis SCcæremonijs ridieufis no luntalligata.Spiritus efh ubi uult fpirat. Et ficut non eft perfonarû, ita nec ordinûeftrefpedîor. Qiiatc cumhæcæquè in infimis ôi^medijs atep fum* niis ordinib.inueniri pofsint,in ecclefia omnibus do(flrina,pictate amp;nbsp;gra* Ultate preftantibus,nulla ordinis Ô^undtionis externp habita ratonc locus adiudicandumamp; ad fententiam dicendampatère debet:ita ut hæcpo* teftasnonPontifici foli, eius legatis, Cardinalibus, ÔC epifeopis, fit addi* lt;^a.Manifefi:um eft Sd hoc,qgt; non tantum non aufcultandum fit epifeopis, quibufcuncp altjs falfà dogmata fer en tib us, amp;nbsp;male pronûciantibus:fcd

«iamlaicis Si omnibus fine diferimine diftentiendum ab eis,fugiendoscp ffte, SC cauendos ut lupos, pfeudoprophetas. Si peftes ecclefiæ. Loqui* tureinChriftus no cumfolis Apoftolis in mote,eorum fucceflbribus,fed cum turbis quæ eum fequebâtur. Ac tradita uera Si genuina legis interpre ’atione,eacp docftrina contra PharifæorS deprauationes repurgata,dein* ftps monetjUt diligenter fibicaueant à pfeudoprophetis.Quia in ueftitu ouium fint ucnturi.hoc eft,magna fpecie conabuntur fimplicibus ouibus imponere, donee eas decipiant Sdlanient. eft autem bic ueftitus ouiö ex-ternalarua,fpecies, hypocrifis, miracula, pretcxtus gloriæDei,autoritas ^otificum, epifcoporü,qui fe errare no pofte indicant, quia no pereat lex aficerdote,ne(p uifio à propheta:Templum Domini, templum Domini, Hicr.18,7, quasuocesimpi) Pontifices Icremiæobtjciebant:longi tempon's cofuetu lt;lo,aut ingentis multitudinis confenfus,ordinaria loci fuccefsio, SCc.Hæc omniafallunt,ideo regulam norma prefcribit,quaufi facilius cos agno ftant,at(pfalfos à ueris difcernant,8C dfiudicent. Nifi enim hoc diligenter nat,nunquam cauere poterimus. Porro Chriftus monet ut caueamus no-bisapfeudoprophetis,amp;' difeernamus cos à ueris,illi enim falfa doceant. ^ecel^ariôhincfequitur,utomncsp^j quiauero aberrarenoluerint, co-gnitioncm de doeftrina fufcipiant,6(f dubia,uel ambigua fidei definianf,fi-utidfiatpriuatim,fiue publice in fynodo. Quodfifemper fcquêdum erit aliorumiudiciû, uide quid abfurdiamp; quæ pcricula inde fequêtur. Quid tntm fi ipfi errêt qui indicate uoluerintt' quod fæpifsimè faeftitatû eft : aut linon conueniatfynodus epifcoporum,ficut multis annis à Chrifti natiui tateperfequutionibus pfj impediebâtur, ne cogi fynodus poffet:ergo'ne ptrpetu6incertiflu(ftuabunt,SCin dubio manebunt piorum côfticntiæc’ Nonputo.hac enim ratione pefsime nobis confuleretur.Iam fi caucreno-bisfecund«hocfaluatoris præceptum, à pfendoprophetis debemus,0d ab errantibus difTentircJioe nero fine indicio graui fieri no pofsit,nccdc* bcat:prætcrea falfi prophetæ non inter auditores,fed dotftores fi'nnprofc lt;?loiclinquitur,quod cum Chriftus omnibus turbis fine diferimine præci piatjUtcaucât a pfendoprophetis,item utcognofcerçillosdifcant cxfni-tftibus, quorum prçcipuus eft ipfa do(ftrina,quam afFernnr.falfus ern Pro-pbecaeamob caufam potifsimumdiciturfalfus,quód praua öfperuerfa

,0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAP VT xr;

doccatinemo lu'lî demês,funofus,aut ornnino perfricflæ fronds homo nf* gabit,etiâ adlaicos,feculares principes,amp; dodos ac pios atr^infacrislite ris exercitatoSjCuiufcuncp fintordinis,iudiciSde dogmatib.pertinere: non audiendos folum in cocilio, fed etiam fidei dubijs, fententias fuas di-cere poflèôCdcbere. Quae enim hçctyrannis efiet in libera ecclefia,in qua ut uerçjita etiam libera: debent elïè lingua: amp;nbsp;uoccs,id quod omnium eil, ipfomet Chrifto autore,paucos quofdam ad ferapere, dC pro fuo arbitno cçteris leges prçfcriberer'Hoc Spiritus fandus mêdacibus,dolofis,uanis, fuperbis ÔCfalfis dodoribus ateg hypocritis adfcribit,dicês:Difpcrdatdo , minus omnia labia dolofà,amp;linguâmagniloquam, Qyi dixerut, Lingua

noftram magniKcabimus,noftrum efl:loqui,quis nofter dominus eft f Siî, Säp.2. Sitiniufticia lexnoftra, Item,Superbiûtfecure:6C quâdo alîjs uim infertu, gloriantur.Hucfaciuntaliainnumerafimiliaicripturæ teftimonia,ô(f man data à Spiritu fando,baud dubiè, fingulari cofilio tam diligêterinculcata, Non enim ignorauit Spiritus fandus, tales lupos rapaces fub fpecie pa* ftorum in Chrifti ouilc irrupturos, qui non parfuri efiènt gregi, fed per-uerfam amp;nbsp;fallam dodrinâ doduri,ut miferos homines SC cæcos fuis erro-ribus inuoluerêt,SC his laqueis irretitos retinerent. Qualia funt, Spiritum i.Thef.4.. nolitcextinguere, Prophetiasnolite fpernere. Omnia autem probate, quod bonum eft eligite SC tenete.Et,charifsimi,nolite omnifpiritui crede re,fed probatefpiritus,fi ex Deo finequoniammultipfeudoprophetae* Glt;L«. xierunt in mundum.Sed licet nos aut angelus de cœlo euangelisetuobis præterquam quod euangelizauimusuobis, Anathema fit,Sicutprædixi-mus,ÔCnunc iterum dico.Si quis cuangelizauerit, prçter id quod acccpiquot; ftis,anathema fit.Probare fpiritus ejuid eft,nifi dogmata de rebus fpiritua libus iudicare Probate ergo eftdijudicare, quod hocloco non fobs do-doribus tribuitur(hi enim proponunt ea,quæ ab alijs debent examinari) fed auditoribus.Et ne putet quis for tafle P6 tificem fummû eximi (hic eni non uult ut de fe iudicet quifquam, fed ipfe indicate omnes debeat : iuxta illud,Neœ Papam eius fentêtiam quifquam in terris iudicarcpoteib Ipfe uerô Papa omnes homines iudicat) Paulus nelt;^ angelum de cœlo, h pofsiblle eflet, quenquam illorum aliud docere excipit, fed anathemans iudicio fubiicit,SC uultiudicari. A' quo uerô ^bari,hoc eft cxaminariu’ih Spiritus 8C dogmata i A' folis ne epifeopis .^Nequaquam, non enim (bits epifeopis feribit, fed toti ecclefiæ, quæ maxima ex parte confiâtlaicis,â^ omnibus uitç generibus. Ad ecclefias enim feribit amp;nbsp;mittit epiftolas.Pct-tinentautemÔC pîj Principes,acalij dodiSCpi]'cùmexlaicis tumexalijS ordinibus,ad ecclcfiam.Qiiare SC hi unà iudicent ambigua fidei, dicant fententias priuatim SC publice.

Inprimisuerô hæccuracognofeendi8Cdqudicandifidei controuerfi-as ad pios principes pertinet.Nam cura officij ipforum fit, fynodi décréta exequi.certènonæquitastantum,fed amp;necefsitas,adeo^, ratio falutis,ÔL confeientia ipforum,optimo iure pofiulat, ut 8C ipfi cognitioni caufarun interfint,eascp intelligant, ncc alienis oculis uideant, ne fine ullo difcn'mi ne quæuis décréta,etiam impia,uel non intelleda ufigladio ÔC armis,contra confeientiam exequantur. Vilifsimum ÔC turpifsimum lidorum amp;nbsp;car nificum genus efi, quodmercedeaccepta,nulla ratione habita caufæfuis fuperioribus obligatum, quofuis etiam caufaindida è medio tollit. Neep uerô ferenda erit plufquam barbaraifta, 8C impia ueftrorum PontifieSty-rannis,qui heroibus,SC pqs principibus, pro carnificib.fua quadamlibidj neabutidefîderât. fynodus enim erras,necpImperatorem,ne^ quenqua alium principum iniufia exequentem décréta exeufabit. Sic enim Domi-Hier.i^. minus Hieremiæ conquerenti de falfis prophetis quod populum feduce-rent,

D. I A C. H E E RB R A ND I / R N o T,' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»5,7

tent,coq; nomine populû cxcufànti, Ah, Ah, Ah,Domine Dcus,prophe-gt; tæ dicunt CIS, Non uidebitis gladium, bC fames non ent in uobis, fed pa* cemueram dabit in loco ifto : refpondef,Falfoprophetæ in nomine meo prophetant, ÔCuaticinantur. non mifi eos, non præcepieis, nequelo* quutus fum ad cos ; uifionem mendacem ÔC diuinationem fraudulcn* tam amp;fedudioncm cordis fui prophetant uobis. Idcircôhæcdicit Dominus deprophetis, qui prophetant in nomine meo, quos ego non mifi dicentes, GladiusSc fames non erit in terra hac:in fame SCgladiocon-fumentur Prophete illi. Sed forte populo, quifuos facerdotes fecundum legem amp;prophetas audire eorum^ fidem fequi cogebatur, pepercitf Au di ergo quid fequatur. longe ein aliud eft Spiritus (ântfti in uerbo fuo lo-quentisiudicium.'Etpopuliquibus prophetarûqerûtproiedliinuqsHic rufalem,præfameô(fgladio,ÔL noneritquifepeliat eos, âfipfi Sgt;(uxores eorum filq dCfîliæ eoni,ÔC effundam fuper cos malum fuum. Qiiod fi tarn horribilicer Deus minatur ijs, qui ipfi tatum fequuti funt Icgirimos facerdotes amp;prophetas:quantô magis, eos qui fomnia, èC décréta falfa homi-num, Sc facrificulorum qui à Chrifto dcfeccrûqattcndentcs fpiritibus corum,docentes dodîrinasdæmoniorum prohibentium nubere, SCefcas quas Deus creauit,SCc.no ipfi tantum ample(ftunf,fcd etiam alios eadem faccrccogunt, Sc Antichrifti dogmata cxequuntur,triftifsimû ÔChorribi-lifsimum manet Dei indicium fAtqui fecuros hie redder Afotus omnes principes fcculares,qnod non prpfumaturautucrifimilefit,imô plané im pofsibile elle afHrmabif,Chrifti iiicarium, ÔC Petri fncccllorem, fi drjs placet, multo ucro minus fynodS ex cardinalibus SC epifeopis Romanae ec-tlefiæ,hominibusfcilicet dodîifsimisinfacræicripturæledfionibus, exen citatifsimis,quiq; dies SCnodtcs in patrum le(ftione,nulla alia re impediti, uerfantur: quincglcdfis rebus huius mundi,pompa,dominationc, amp;ad-miniftratione rcrum feculanu,toti Deo diuinisep contemplationibus de-ditijfpiritu illuminatfquem familiärem habcnt,errare. De quo in fequen-tibusuidebimus.Ncmo ucro omnium hominum,quibus falus propria cu l æ eft, non Principes, fed ne laid quidem ÔCpriuatihomincs,adeôfgnaui fiCrerum animæ négligentes fint, utpofthabito ftudio SC cognitionererü fafrarü,ab aliorum tantum iudicio dcpendcanr,utalienistantum oculis uideant. Nemo ein epifcoporü aut prçlatorû pro laico moritur,SC damna tur,etiamfi atrociora fupplicia, ratione neglcdus SC fedutftionis fuftinerc cogantur, amp;nbsp;fanguis damnatorum de manu ipforum requiratur,interim tarnens pœnis non liberantur,fed in peccatis fuis moriûturmiferi. Quare eledum illud Dei organon apoftolus Paulus hortat totam CorinthiorCi eccIefiam,SC in cis omnes qui pietatem fetftâtur, ut præcipuè opera dent, quo fibi comparent facræfcripturæcognitionemmec fint pueri fcnfu,fcd malitia:pucritiam ucro fenfirs caucant,fed co perfedi fint. Arqj adco filiu t,Cör.«4, Deiearn ob caufam ccclcfiac ftiacApoftoIos 8C prophetas dcdiire,ut cede Eplj.4. fiacrefcatinagnitionefilq Dei,SC in uirum perfetftum euadat,utiam non fimusparuulifiu(ftuantes,SC circumferamuromniuento dotftrinac innc-quitiahominum,inaftutiaad circumucntionêerroris. Vulrigitur Paulus ccclcfiam magno ftudio dodirinam coelcftem difccre,SC animo infcul- , pendam eirc,utfirmasradiccsagaf,ncfacilècouelliautlabcfalt;ftaripofsir.' Deindedodrina rccïèpcrccpta firmiter per omnem uitam cotra omnes coiruptorcs SC impoftores retinedum eftc.Et ut haec Pauli adhortatio te-iiacius mentibus noftris infixa manereqnon id rantû G'mplicibus facit uer bis, fed duabus illuftribus fimilitudinibus declaraqne fcilicetut pueriin-conftantes fimus in dodtrina femel perccptaiquorum cum iudicium propter xtatem fit imbecille ÔC infirmû,facilc fefe quibufuis fermonibus, nuc

«59 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N CAP V T X r,

in hanc,nûc in illam fcntcntiâ flcói patnint. neue in modû arundinû qux omniûuentorûflatibus ccdût,amp;iaminilla,dcmdcin alialoca circûagun* tur,ad qucmuisdo(flnnarflatüilli,quiChnllo nomen dedcrûr,moucrifc panant :fcd ut m ucra Ecdefiæ dodrnna côtra omncs,pcellas amp;têpcftares utfcopuli inmarifirmi amp;ftabiles pcrmaneât.Omm'b.crn ætarib.diabolus petulantiafiCambinofaingeniaad corrumpcndâ doclnnâ cceleftêcxcira rcfolet,quorû fôphiftica errores uel cxcirant,uel m ecclefiam antcmuc(îîi defendunf,quibuspliiriminôfan's firminecuerboDeiinftrucîi^autccna-' ces uerbi Dei,fubuertunt. Quales fùnt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;idell lufores qui talosaut

tefTeras feu cubos torquere amp;nbsp;ïnflecflere, deciperc atC5 ludere reliques no runn taies funt fophiftæ,g arte fophiftica fucatis interpretatiomb. cœlcftc dolt;?îrinâ bgût ac refigûnhos, cum fint omniû peftilennfsimijnca’corû ia' fidiæ amp;nbsp;fuel facile à quibufuis animaduerti polsint,uitari lubct Apofro'as à Chriftianis omnib ÔC fingulis. Qi’od fi laici eÔ ufqi proficerc debenr,ÔC pofiùntjtantis^ Spiritus fantfii dono ornant à Dco,tefte Apofic]o,utlcn fibus fint perfecfiijôCmunitate fideiatepagnirionefilij Deiinuiïuitiperfe ôum in menfurâ xtaris plenitudinis Chnfiicrefcât, ne amplius fluâiifnt aut agitentur quouis doefirmae uento, authominum Sophifiica amp;nbsp;ÔC erroribus circumuenianf : (quæomniafineiudicio SC cognitioneeon-’ trouerfiarûreligionisfierinequa^ pollunt) ccrtènolis uelis AfotejPaa-« lOji'mô Spiritu ïancflo per Paulû loquêcc, autore, teenâ frufira rcclainâte, ■ laicifideiambigua dqiidicare debenr, £lt; pofiunr. Nififorteuelbacqi.'X PaulusadCorinthiorum amp;Ephefiorû ecelefias fen'pfir,nibiladnosno' ftra^ tempora amp;nbsp;homines perrincre,fcd ad folos cpi{eopos,ScPfa.’iatôs, uel fophiftas amp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qui homines qtiouis uento dodtnnæ,crrorüchgt;

cumucntïonefcducercconantur. Aut certefine ulla eognin'oneamp;’deniii tïone hæc ab idiotis ÔC laicts caueri polie nos doccas. Si tterô pi iuatini eis licet dijudicareôiffaucrefalfa dogmata,non uideo quo padtoid cis inpU' blico amp;nbsp;cœtu ecclcfiçnegari debeat: præfertim cum Spiïitusfanóuslioc eis concédât. Sed hoc eft quod Papales cupïunr, pretextu fimpIicitatisSiî obedientiæ erga prçpofitos.omnes rudes permanercuolunr,quiafacilaJS fit afinos agerc, quàm hommes ducere : ut ipfifoil fapei camp; régnai eindt' anturi rehquiuerô omnesad pedes ipforum profirati dicant:Domini, enadfumus, dogmata uefiraamplexiiri, quid nos uulris crederciquot; idcoo' nines à cognitionedcpcllereconantur, Af nobis perfiiadere, ad ipfoslo-los hanc curam pertinerernofiium uero elle, omnia fine difcriminc.qnæ Nkw.u. gb J.,5 décréta fuerintôf conclufa,recipere. Quanto lànifrius Mofcsillcfi' delifsimusDeiminifterintotadomo Dei, quæ eft ecclefia, cum lofix zelo quodam inconfideraro iuberet prohiberi Flcldad Medad proquot; phetantes,refpondit: Qiiid æmularis pro mecQiiis fribuar,utornnispo-’ pulus propheter, SC der eis Dominus Spirirum fuum C EtSaluatornogt; fter plane ad eundem modum, cum difeipulireferrent, qiiendam in nomine ipfius dæmonia cijcientem, cum® eo quôd non una fecum Chrillû tuc.ÿ. lêqueretur, à fe prohibitum refpondit, iSjoliteprohibere. Qin enimnon eltaduerfumuos,pro uobis eft.

In concernenribus fidem etiam dieftum unius priuati eflet præferendn ditftoPapæ,fülle mouereturmelioribus authoritatibus noui Alueteris Teftamentiquàm Papa.

Prima ueritas ftaret, quôd aliquisfimplex no autorifarus efletram ex-«Uenterin facris literis eruditus, quôd plus clTetexedendûin cafudoftd nali

fialifuf afTertioni Papæ declarationi.Conftat cni'm,plus cffc credêdum Euangclio quam Papae. Si doceat igitur tabs eruditus,ucntatê ab'quam in Euangelto connncn,ubi ÔC Papa nefdret ucl ultro errarenpatet cuius pre ferendum fitiudiciö.His facræ fcn'pturæ teftimonqs ÔC argiimêtis ex eadç dedudis manifeftc apparct omnibus, qui plurisuerbi Dci auroritatcm, quæfummacft, quàm aliquot feculorûinueteratam confuetudinemini* quant, faciunt iudicium de dogmatibus Sgt;C controuerfq's fidei, non ad u« num tantum certum ordinem aut uitæ genus, fed ad totam Ecclefiâ, præ-fotim ucrô ad illos qui rcliquis non inanibus titulis, fed donis (piritus S. præcelluntjfuæmimftri fint Ecclefiæ,fiue principes,fiuecx populo pij amp;'dodi,pcrtincrc.

Neuerô Afotus rê excplo carerc uociferet, nos talêimaginan' codbi lotmâqualê Plato ciuitatê amp;^pobtiâ deferipfinidita cùm inrepub.Iudeo* ruftantcpolitialegis Mofaicç,tum etiâin primitiua Apoftolorû Ecclefiâ, 3tfJpoftcàfubpqsImpcratoribusobferuatuiTiefle,dcbonfirabimus. Et quidem quod ad gentem ludaicam attinct, frequêtia in ilia célébra ta fun t tocilia(præterftatutafefi:a,ad quçfingulisannis ter conucnicndûerat)tu ludicûjtum etiârcgum temporibus, quotics id uel Ecclefiæ ucl regni cau^ fetequirebât,quæ omnia SC fingula ordine reccnferc nimis foret moleftû Siprolixum, cum cuiuis facrâ feripturam Icgcnti fpontc fe offerât : ideo^ unum autalterum tantum recitabo, ut modum quem obferuarunt uidea^ nius,anfcilicet fob Pontifices S( facerdotes, an uerô amp;reges populiiiv twfuen'ntamp;fententiasdixcrint, ValdeautêilluftreeftilludquodElias »,R«2.tS. propheta baud uulgaris,paulo poft annû à condito mundo ter millefimo, 5lt;^ficutcreditur medio mundi tempore in mote Carmel cclebrauiL Cum tnim inregnolfrael à leroboam inftitiï» cftent cultus,præter côtra Dei ncrbipræfcriptûjijcp deinde fubAcbab SC lefabelprætextu rcligionis SC tultuû Dei, auâi effent, atep omnes Propfietæ ÔC alij répugnantes miferri ^cabimpijsidololatris trucidati.Hçcresocc2fionêpræbuitingentifchgt; fuiatiin populo Ifrael, magnamcp ruinam fecurrt ttaxit pqs paffim, uel abx Eoonditisamp;latentibus, ueleietftis acinterfetftis. Veriiiiramen non impu-netulcrunttantam impietatem,crudcbtatê SC idolomaniam,fed fame pro ptiBodum inaudita feueriflimè puniti SC afflitfti. Neqp tarnen atrocifsimis ' pœnisadmonitircfipuere;imô,quod efthypocritarum omnium ingeniû, fum Deus in furores ipforum inufitatis calamitatib. animaduertilfet, cul^ paminHeliam Dei prophetam rranftulerunt, perinde acfiipfe omnium publicarum calamitatum autor elTet, SC populum Dei in buncmodûperx turbaret. Verùm ProphetareCfè bas calumnias inipfumregê, eius^ma-torum idololatriâ regerir,quôd uidclicet derelieftis mandatis Dei SC culti-bus diuinitus inftitutis nouos excogitarint,SC Baalim fint fequuti : id^ ut *uanifeftum faceret,concilium cogi petitmecp folos prophetas 5C facerdo tcs,feduniuerfum infijperlfrael congrcgarfquo palam in cœtutotius po pulicaufa cognofceretur.SC erat propofitio,Num cultus à Deo non inftigt; tutiipfi probarentur.Neqp enim eo impietatis procelTerat Achab,ut nega tttDeumIfraeffolum ucrum elTeDeum unicè colendum,fed num cultus flliBaaliticiDeoprobarenturf'Negatautcm Helias Deo placerc,ÓCidolo roaniamatqjueri Deiabnegationem elPeaffirmât. Etfiautem populusa ptophctafeucrifl'imèrepræhenfus,initio tacer,SCæquo animo obiurgatio nem accipintamen poftea faCfa propofitione,SCdata optione à Propheta E)omini,omnis populus ipfius fententiâ approbat,diccs:Optima propo* fitio quam loquutus eft Hebas. Sit fanè hec no definitiua fentêtia, fed con fultatiua: tarne poftea cQ Elclias reipfa demóftrafret,cultus ab hominib.ex COgitatosfumoperèDco dilpbeere, efl'ecp idolomaniâ, populus decifiua

uoccm Sifdefinftin3fèntentiâfert,inquiês:Dommus/pfeDcus,Dominus ip I e eft Deus. Nelt;p modo fentenn'am ferunt defintnu5,fed reipfa Sgt;C faâo exequunt, apprachenfis facrificulis Slt; prophetis ßaal,amp; lucorum attç an^ gulorn,eisq5 ad unum omnïb.interfeóèis. Hine foie clariiis lucct, in populo Dei morem hunc fuifte obfcruatû,ut in grauib.caufis ôi. cotroueriiis re^ ligioms populus non tantS uocaretur ôi. audiret, fed eriâ fenrennatn una tulerit debnitïuâ,amp; no folos facerdotes,prophetas amp;nbsp;pontifices.Neep ein manifefta textus uerba negate poterâcneep prophetæ Heliæ faeftûrepræ-hendere. non .pptereà id di'co, quôd prophetas amp;nbsp;facn'ficulos Baahtïcos occidit,nefortè Sotus, ut cft morofus, cum no ignorct, fefuosq; fodalcsa nobis Baalitis conferrinos dicat, feditionemota populum arm*are,uthoc cxemplû imitetur, ô(. in ipfos eadem ratione fæuianfed quôd uocari cura-vit populûjfententiâ rogauit, amp;nbsp;à populo latam approbauit : hoc,in^, fa-âum, ut maxime laicisiniqui, ^pter tanti Prophetæ autoritatê damnare non poterunt,quantumuis alias anathematifmis abundcnt,amp;fua fulmina torqueât. Excipiet forte Afotus, excmplû hoc minime noftro ^pofito bando côuenire,cum illi nô fuerintlegitimifàcerdotes,prælariôi5ptophc tæ,fed contra Dei inftitutioncm irrepfcrinnfuos uerô côtendet legitimos cfle apoftolorû fucceflbres. Quid fi ego negem, Afote,amp; contendcrêatcp probarê uos ueftrumcp cœtû fimilê efle illorû,in tantû ut nec ouû ouo tam fit fîmilc r Atqui iam hoc nô agimus,quales uel illi fuerinf,ucl tui etiamnîJ hodicfint:dehocenim ôtluperius aeftû eft,ÔCplurib.aget poftea:fcdutj)-baremus populû in concilio Heliç in monte Carmel côgregato,fcnrcntia dixiftè.Nccp enim Achab côtrafuos prophetas amp;^religionêunq;dixilfet fentcntiâ.Populus uerô,populus inquamjaudisAfotejprgfidentefummo prophetaamp; initio proponêtCjdeinderogantefentctiaSjdcfiniuitidqd ha eftenus erat cotrouerfum in religione Qi cultu:,ppter quod SCoptimi quilt;^ étant ab idololatris, regc,regina, prophetis falfisSC facrificulis interfcâi. hos omnes laici códemnauerc. Non igitur nouû crit,neq5 à piorû tû prin-cipum turn aliorûofficio alienS,fimulintereffecocilijs,ÔCfideidubiaatep ambigua definire.Sed fophifta amp;nbsp;KvSifbtHs ifte,ruinam aliquâ fubtilib.luis fie confidîis diftindfionib.inuenire conabitur,qua euadat amp;nbsp;éludât aperw ucritatem cum fuorS Prælatorum audtoritate amp;.'confuetudinc pugnantc, cum nihil aduerfijs fycophantæ morfum tutum fit. Tanta cft cauillandiô^ facram feripturâ deprauandilibido in hoc hominû generc: idco^ fetiptu ram obfcurââ^ ambiguâefteaftèuerant, ut pro fuo arbitrioin quafuis formas illis detorquereliceanquo nihil certi amplius, fi penes ipfos effet,rcli quum foret.Qiiarealiud concilia nô in populo Iftael, qui idolomania pol lutuSjà Deo uera^religioe defecerarjöif facerdotio diuinitus inftitutoca-

* rebat,fed in populo luda à pio regeHiskia celebratû eft,confidcremus,ut amp;exco quemadmodûiam exillo quodHelias celebrauir,qui nâiurediui no côcilio intereffe poftînt amp;nbsp;debeant,atlt;ÿ fentetias dicere intelligawys» Occafio autêindicendiôt^celebrâdiconcilfi hæc erat. Alias pater Hiskiæj dereliefto ueroDeo ÔClegitimo cultu abipfo perMofeninftituto, templu profanauit:atcB cumulatis execratis facris in cxcelfis, amp;nbsp;in omnibus angu lis,contra expreffum Deimandat3,poftremô etiam ad impiâ Syriorûido lomaniam defecerat.Necjj uerôfolus rex,fed etiâVrias fummusfacerdos, g amp;nbsp;legitime erat uocatus, amp;nbsp;fucceffor ordinarius Aaronis,unà eu rcgc co tra legë, accepto cxcmplariamp;fîmilitudinealtaris qd cratDamafci,ftudio sèSe magna cûdeuotiôeillud extruicurat,aciuxta omnia quçptfccpcrat | rex AhasdeDamafeo, itafecitVriasfacerdos,donccueniret rex deDa-mafco.Hic uidiffes ingentê mutationê religiôis. profanât templû Dei,ab-rogâtur facra diuinitus inftituta amp;nbsp;mâdata ; idolomania in ipfo tcplo Dm

I A C, H R E R B R A N D I A N N o T» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;joi

Bdcxcfcetur, non ab Ethnids, ut poftcro tempore accidît, fed à popu-^oDeùid^nonàfece plebi's ÔCfnfimis quibufdam ordinibus,autLeuitis, abipfo rege populi ludaicÉ fed quid dico rege imô ab ordmario en'î ‘ucceflore Aarom's ÔC ftimmo Pontifice Vn'a. Hoc uero Afoto l'mpoffibp ^em'dctur,qui,utnobis tnuidiam mou ear, amp;nbsp;öccafionê habeat exclamaiv dicutn Caipha, cotra Chn'ftö eiuscp miniftros blafphemauit,cum damne musexprgfcn'pto uerbf De» Papiftica falfa dogmata amp;nbsp;idolatn'cos cultus contrauerbum Dei inftitutos, aliquoties dicit, Cæfarem 8^ regem quocp eadê dogmata cultus ampledi. quæn't ïgitur,num ÔC hos errare affirme musf Ad quod nô aliud refpondeo,nifi quod D.Ambr.in ßmili caufa ad-’ Am6,i«orgt; uerfan'o fuo in hune modum refpondit,dicens ; Semperne de Caelàre fer^ in Aux. uulisDeiinuidia c6moueturf'amp; hoc ad calumniam fibi accerfitimpietas, utimpen'ale nom ê ob tend at rquot; fed pergamus m noftrcTinftituto. Cum hûc tnmodum collapfa ÔC pubh'cè coculcata iaceretreh'gio uera, direptts atep confradisomntb. uafis domus Dei, extrudis altarib.muniuerfis angulis Hierufaletn,6C in omnibus urbfb.luda, atep iattuis templi Del claufis,tan^ dem defundo Achas per Hi'skiam religio pn'ftino nitori reftituitur, ape* titualuasdomus Domini, SCinftaurat templu, accerf^tfacerdotesamp;Le-’ Wtas,fynod3 indicinôd editis literis omnem Ifrael amp;nbsp;luda,Ephraim ôd Ma nafièm conuocat,ut uenirent ad domu Domini in Hierufalem,SL facerenc phafeDominoDeoIfrael.HatQenusenimfub Achas,utreliqua omnia, quæfecundum legem fieri debuerant, neglcdla fuerat pafehæ célébratio, Qiiæftiones quæ in hoc concilio ,pponebantur traflandac, hæ erant. Prp wo,num liceret Deum coli præter uerbi fui prçfcriptû cultib.ab hominib, cxcogitatis,qui hatflenus recepti SCufîtati erantf Secundô,num alio inlo* CO cultus in lege Mofis præfcripti,^ Hierofolymis in fancfiuario Deo prç ftandif Tertio,de tempore quo celebrandû pafcha.Cum enim neep facer-dotes effent primo menfe, quo alias fecundum legem fieri debebat,fan-dfificatijindeliberationem uenit,urrum cum difpêfationeliceatfecundo menfe pafcha celebrare.fed harcobiter.necp enim quçftiones has difeute-reanimus eft.Hoc agitur à nobis,ut oftêdamus quis indixcrit,quînam in-tèrfuerinthuic concilio,ÔC quifententias in eo definitiuas dixerint, atque hæcambigua dîjudicarint.Ita autem habetur.uerba feripturg bona fide re fero,quç nec obfcura nec ambigua funt,fed plana ôif perfpicua:Et intj t rex confilium cum principibus fuis atcp uniuerfa multitudine in Hierufalem: ' decreuerunt ut facerent phafe menfe fecundo. Non enim poterantfacere ipfum in tempore fuo,quia facerdotes qui polTent iufficere, non erant fan ffificati,amp; populus nondum fuerat congregatus in Hierufalem.Piacuit^ uerbum regiamp;omnimulritudini,6C decrcuerût utmitterentnuncios,amp;c. perrexcruntq? curforescum epiftolis ex régis imperio amp;^principumeius itiuniuerfum Ifrael SC ludam, iuxta id quod rex iufferat prædicantes, ÔCc. Regem pium Hiskiam cogéré conciliû audimus, qui rem comunicat cum principibus fuis prçfente populi multitudine, qui re deliberata,didlis fen-tentijs,concordib.fuffragtjs,decernût de qugftione propofita, quod cum temporis anguftia excluderêtur, neep enim facerdotes ipfi qui fufficerent erant fan(fiificati,ut fecundo menfe pafeha celebraretur.Neœimproban-dumefthocipforum decretû.cedunt enim leges cacremoniaîes Moifis,fii periorib.legib.môralibus SCprçftantiorû cultuû.Sicut Chriftus Dauidem cxcufatuefcêtem in ncceffitàtepanib. ^pofitionis,quib. folis facerdotib, uefcilicitu erat; Etipfe Mofes 4o,annis in defertonon-circumeidit popu-lâlfraeliticû,cum alias feueriffimè expreffo Dei mâdato præceptû effet ut oflauadic circûciderent. Sed cumlex effet cçremonialis,Dns facile coni «cbatjCuin deferto per periculaitineris ÔCperegrinationûfieri no poffet.

Ita etiam âS.fàncfîo hocrcgjs,principû,amp;' populi decretv,eiuscp cxcqiW' tio commendatur. ScribiturenimDommû placatum eflepopulo.Hab« exemplum Afotecondlij,régis, prindpum amp;laicorâ,qui fententiasdeh^ nitiuas dicunr de rebus ambiguis, conrroucrftjs religionis non parui mO' menti,de cultu Dei ÔC pafdiate, quod erat prædpuû illo tempore popu^* Dei facramentü:amp;longé pracftantius quam fit noftro tempore dies feftus Pafchæ. de quo tame non inter priuatasperfonas,fcd Epileopos totiusor bis Chriftiani,di(putationes, odia,anathematifmi 6C codemnationesfunt exortæ,amp; uix tandêmagnis laboribus S^multis molcfttjs fopita.Hanc,»!' quâ,caufam dqudicarûtrex,no profanus,idolâtra aut impius,fcd talisqu* Domino Deo noftro fummoperè placuit,cuius teftimonio cómcndat,q’ fecerit ea quæ erât bona corâ Domino. Sententias dicût principesmed^j ci, quos tu uocas,ab illis dicêdis amp;nbsp;ferendis fuffragijs excludunt. fed forte tes tota penes fummû Pontificê amp;nbsp;collegiûfacerdotû eftf'imô quod leâu ôf ditftumirabile eft, prorfus nulla fummi Pontificis autfacerdotû lit men tio,quod huic piorS concilio interfucrint,nedn prarfederint : aut utnold* iam afterunt,penesipfos folos effe bate quæ Ecclefiâ concernunt,eosçlo los drjudicarc debere.Qiiid igit Afotc,damnabîsne tu,quod Domino,p' batur,ÔCiuftûab eo^nundatur,per quodetiâplacatur populo.^Inlignis uerô hæc effet non folû temeritas, ueruetiam impietas ac blafphcmia. bed quæ horum hominû eft impudentia,nihil à fe alicnû faciet Afotus,etiamn ingratiâfuorû Prælatoru hocHiskiçconeiliûillegitimûeffe, cuinPrinc^' pû fit amp;nbsp;laicoru, quib.res nulla minus pertineat (fie enim loquit Sotus) cotrouerfias religionis dqudicare,amp;inconcilrjs fentcntiasdieeredchniti nas,ueluoces habere dcdfiuas,nô Pontificû amp;nbsp;facerdotû pronunciet.Ve rùm cum omnib.facrasfcripturas Icgentib.notum fir,femperad côciha comitia populi Ifraelitid iudiccs,reges, prindpesôC populos euocatos, at(ç comuncs religionis caufas in ccetu fîfcongregatione piorum fingulis temporib.durantclegeMofaica,hincà conftitutarepubltca ludæorûper Mofem uftj adfinem dC poftremû condlium, quo Chriftus etiâ eft ronde mnatus à fummo Pontificê amp;nbsp;tota fynodo, quod ex omnibus irihubus,amp;!: fie laicis quoep côftabatmihil opus effe iudico plura coaceruare exemph, cum rem fie fe habere etiam fub iniquo iudice, facile obtincre queamus.^

Quare iam ad concilia,quç in nouo Teftamento celebrata dcfcribimt, Deo aufpice pergamus; ÔC uideamus quæ 8Cquales perfonæfjs interfue' tint: num foli Apoftoli, quorum fuccefiorcsfeilli Prælatiamp;Epifcopi efk gloriâtur, an uerô ôd alfi laici négocia religionis ôd cotrouerfias, atcpfidei ambigua definierintfDefcribunturautê in Atftis apoftolorûficutGlofla ordinaria enumerat, quatuor concilia Apoftolorû ôd primititiæEccleux, in quibus exempla, formæ, imagines ac cæremoniæ certæ conciliorûtam generalium quàm prouincialiû traduntur, pofteà uerô per fandos Patres ôd Ecclefiæ Catholicæ pofteros obferuâdæ. Et quidê quod ad hune qua* ternariaru conciliorû numerû attinct,iam no difputabo utrû fingula integra fuerint concilia ôd formæ atqî exempla conciliorû, quod non admo-dû ad noftrûfaciat propofitû : fed tantû de perfbnis quæ eis interfuerunt, cum Afotus ôd prælati ipfius omnes principes feculares ôd laicos à fenten-tijs dicêdis in fuis côcilrjs excludât. Primo quidê Petrus apoftoluspraefa-tur ôd hortatur nô folos Apoftolos,qui turn aderant,fed fotam Ecclefiam, quæ turn erat congregata (erat aufem turba hominum fimul ferc uo) uta-lium eligant Apoftolum in locum ludæ, quo duodenarius Apoftolorum numerus compleatur. Omnes ôdfingulos illic congregatos alloquiturôd borrarur,non tantum collegas fuos Apoftolos,fcd totam Ecclefiam ôd tut bam : uocat cos ftaircs, adhibetin confiiiwm, de coinmiinibus rebusin commu*

tommuncuultdeliberare.Intcrfuereqiridcmundecïm Äpoftoli,quofum «l'ara nomina hic exprimuntur,fed no foli.Iït ut maxime demus,qnod tarnen certum nô eftjadfuifTe præterca ÔC feptuagnita duos difcipulos quos ante elegerat: tarnen hincnon côficietur,folos Apo/ïolos â'difcipulos ad piædicandum Euangcliû elecflos: fed alios quo(j, qit» nullo fungebanttir rainiftcrio Ecclefiaftico, adfuifîe. Ita ut num crus cêtum u/^hiti hominum cfTct. Necfuerercliquix«lt;?gt;« ’or^ia-aiTm, qui utlb'pites trui.iciaflçderint: fedquemadmodum hacflenusinlcgeobfcruatum fuerat,amp;e\' corrfsmo-tatis excmplis liquet,finguli fententias dixcrunt. Neqj enim Apoftoli, egt; tiamfireliquis omnibus præftarent, adcô crant inflati, ut præ fe alios con-temnerentjindignos iudicarcnt qui unà fecum in cocilio caufas religionis tra(ftarent,eo quôd elTent laici SC fccularcs: uel alios omncs à fentcntijs dt cendis cxclufcrunt.Hç c nô uana aut Icui côictQura addin^i afTerimuSjfed exuetbis quibus Lucas fynodum banc dcfcripfit facile eft colligerc : dicit cnim, Petrum in medio fratrum furrcxinc:£c' immediate déclarât,quinam illifratresfuerint,quosfitallocutus.Erataurc,inquit,turba bominûfimul fere centum uiginti : hanc turbam amp;nbsp;hos fi atres alloquutus eft. Quorfum ueio opus erat eos alioqui,fi cos in confilium adhibere nolebat,Ô£^ deinde fententias conim audire,atcp unà cum ipfis quid facflo opus eflet,décerne tefQtiodexfequcntibus amp;nbsp;ipfo faôîo apparet.Ita cnim diciturjEtftatue-nintduosjlofeph Matthiam.Sed quinam fuercilli,quihos duos elcge-nint amp;nbsp;fiatuerunt rquot; Certè non foli Apoftoli, fed illi ipfi,quos anteà Petrus eft alloquutus, hoc eft, tota ilia turba, quæ QC fimul orat,amp;fortes unà mit-tir,utid quoep hoc in loco habet. Et orantes dixcrûr,5Cc. Item,Et dederût fortes. Manileftêigitur patet ex hoc primo Apoftolorum concilio,ftatini poft Chriftiafcenfioncm cclcbrato,nonipfosfolosApoftolosinrerfuiffe, fedadhibitam turbam fratrum,hoc eft,piorum iaChriftû crcdçntium,qui Si angelos hune mundum iudicabunt.

Sccunda fynodus Ad.ô.dcfcribif. huic occafioncm deditmurmur Grç i.Cor.e, corura aduerfus Hebræos,quôd illorum uiduacnegligerentur SC defpice- Ail.6, tenturinminifterio quotidiano. Apoftoli cnim haeftenus ceconomiam ÔC. Ecclefiam adminiftraucranttfed dum utricp fatisfacere conantur,neutri fa tisfiehintelligunt. Dum enim ccconomiæ operam dant, interim id quod tft principale,uidelicetEuangelrj prçdicatio ÔCpublicg oratiÔis officium, negligitur.Dum uei ô officio fuo praedicando inferuiunt,oeconomia amp;nbsp;di fpenfatio inæqualitcr adminiftratur. Conuocata itaqp difcipulorum multi tudine, cum utricp fatisfacere pro dignitate non poflent, referuato officio Ecclefiaftico,quod propriûipforum erat,ceconomico refignant, atep hac dereadEcclefiam referuntamp;dicuncNoncftæquûnos derclinquereuer bü Dci,amp;miniftrarc menfistconfiderate ergo fratrcs,uiros ex uobis,quos cöftituamus fuper hoc opus.Nos uerô orationi amp;nbsp;minifterio uerbi inftan tes erimus. Sed praeftathac dere Chryfoftomi fententiâ quouis auro pre-ciofiorem audirc,contra faftum hune Papift3rum,qui foli uolunt regnare in concilijs,exclufis laicis,quid de his ipfis Apoftoloru concilijs,eorum^ forma,feribat.

Hæcfonèànobis dilt;ftafunt,utomnes quiregunturfobrîj fint, ut difea-ntas quod unû corpus fumus omncs, amp;nbsp;tantû inter nos habêtes diferimê, quantûmembra à mcmbristSC ne totum in facerdotes iaciamus,fed amp;nbsp;ipfi tan^' pro cómuni corpore,fie Ecclefiç uniuerfæ cura geramus.Hoc ein Si nobis ôi uobis maiorc prçftatfecuritatê,magiscp ad uirtutes pparat,unde audi Si de Apoftolis,quomodo fæpe fubditos fentêtie fuç focios accepe-runt.Etenim quum feptê elegerunt,prius populo confiliû cômuniearunt:

234 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAP VT XI,

SCquandoMatthiam Petrus, egit præfentibus omnibus tuncSi? uirisSi mulicribus. Etenim Ecclefiam ficutdomum unam oportet inhabitare,amp; ficut corpus unum affici.Res prefentes ludlu dignæfunt,adeô multS inter nos iiimus diuiftNam cum Mofes à focero fuo utile quiddam didicen't,iil quod ipfe no cognouerat, multo magis in Ecclefia hoc fiat. amp;nbsp;poft:Et nûc fi quis non dixeritquod oportet,fiirgat alius, fiC dicat,licet minor findicat autem aiiquid utile,cofirmet fuam fententiam,licet minimus fit'.ne defpe^ xeris. nullus enim horum tantum diftat à proximo quStum focera Mofc, nec tarnen detretflauit audirctfed ÔC recepit fententiam fiC obediuir, amp;nbsp;Iqi ptis commendauit, amp;nbsp;non confufus hiftorfis ilia credere, ut multorum la* ftum detegat. Vndeetiam quafiinftatua uitæ hocfcripfit:fcicbat enim multisfacfluramutilemhiftoriam. Nedefpiciamus eos qui utilia confu' lunt,licet fiibditi fint SC uiles,nequc ilia quae nos introduxcrimus,uimha' here acrobur omnia putemus : fed ea quae apparent conducibilia, liæcab omnibus confirmentur. faepe enim fit,uthallucinantes plcraqucuidcant, quae non cernant acute uidentes,eo quod diligentiores fint SCcircunifpc* (fbores. Hadlenus Chryfoftomus.

BoneDeus quantum hodie Papiftici Epifeopi à morib. Apoftolorum, quorumfefuccefforcs gloriantur efle, diftantf Apoftoli enim tantiuiriS. fandlo illuminati SC edotfli, ati^ in omnem ueritatem dedudti, no poHunt facere officium fuum, SCunaremdomefticam curare. Hiucro non dico, quam profunde dotfliSC rerum facrarum periti fint, SC cpifcopatûgerunt, éc unà totas prouincias adminiftrant,nec tarnen eo in fua funefiione Apo' ftolica impediuntur. Apoftoli retinuerunt cam adminiftrationê,quæipfo rS propria erat,uidelicet predicationem uerbi Dci,quæ minimû habet ho noris ÔC uoluptatis,plurimû uerô laboris,moleftiç,taedij,ærumn3r5SCpC'' nculorû.Hi uerô eorum uicarq SC fucceirores,abdicato atqp delcgato alqs pracdicandi officio ahjscp munerib. Epifcopalibus,Satrapas SC Principes agunt profanes, genio indulgentes SC uoluptatibus diffluunt: SC quod dî indigniftimum,fÿnceram Euangelq prædicationem prohibent,flamma, ferro, aqua SC laqueis perfequuntur, 8C è medio tolluntur omnes, quihoc ipforum officium faccre conantur canes non folum muti,fcd SCin prefepi-Apoftoli conuocauerunt difcipulorum,hoc eft,Chriftianorum mnltitudi nem : cum his deltberant,horum audiunt confenfum SC placitum. Placutt, inquit Lucas,fermo Apoftolorum coram multitudine. Hi uerô ne coruni autoritasuilefcat,ÔCresuulgarisuideaturEpifcopatus,àconci!io ôidieen disfententrjslaicosdifcipulos,hoccft,Chriftianos cxcludunt.Hxc multi tudo id egit in concilie Apoftolorum, quod hodic Papiftici Epifeopi in fuo agunt concilio. Nihil enim ferè aliud agunt, quàm ut feriptum fummi Pontificis leeftum uerbo ufitato,Placet,approbent SCannuant,alias omnp no mutæ perfonac. Imô plus hæcmultitudo negottj habet, amp;nbsp;occupataeft cle(ftioneDiaconorû,quodnecipfumhodieEcclefiçperillosEpifcopos laruatos, qui omnia foli agere uolunt, cum tarnen nihil agant, conceditur.

Tertius Apoftolorum conuentus plenaria conciliorum forma fuit,pO' fteaà fummis Pontificibus obferuata. Agitur autê in eo concilio derema' ximimomenti,uidelicet num circumeifio SC legis Mofaicæ obferuationc-cefiaria fint, ut unà cum fide in Chriftû iuftificent, SC fatisfaciant propec-' 'Catis,SC fint merita faluüs æternæ : An uerô fola Chrifti gratia, fide appræ^ lienfa iuftificemur. Sicut hodie inter nos ÔC Papiftas,fumma eadereefteo trouerfia.Excutiamus itaq^non decretum ipfum huius conuentus,fed pet fonas,quæ ci interfuere, SC fententias dixerunt:hoc enim à nobis agitur,ut probemus exemplis ucteris SC noui Teftamcnti,no folos fac^rdotes amp;nbsp;A^ poftolos celebraflè concilia ÔC fententias dixifle, fed etiam alios graues 8é

D. IA C. H E E R B R A N D I A N N OT. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zoj

pfosuifos, quos laicos ÔC fecularcs uocant,Sic autem fcribitur à Luca, Co uenerunt^ ApoftolïjôC feniores uidcre dc ucrbo boe. Cum autem magna difccptatio fuiflet, furgens Petrus dixit ad eos,amp;^c.Poftea additurzTûcpla cuit Apoftolis amp;fenioribuSjCum omni EccJefia.Etin dccretOxApoftoli,Se nioreSjUel presbyter! ÔC fratrcs,his qui funt Antiochia?,Syn'æ,ôC Cibciç fra tribus exgentibus falutcm. Primo loco mentio hic fit Apoftolorum,fuin muscnimfuithicordoinEcciefia.immediatèàChn'fiofunt uocati, acce--perunt Spiritumfamflum miraculofe,utdecorum auc^oritatenonliccat dubitare.Deinde uero amp;nbsp;féniorum,uel presbyterorum.Habuit autem ue^ tusEcclefiaordinem presbyten'j.cuius Apofiolus meminitin Epifiola ad rimotheumzQtribenepraefuntprcsbytcrijduplicihonoredigni habeau' * TÜJiot.r. tur,maximeij quilaborant in fermone SCdoëïrina. Vnde facileapparet presbyterorum duo genera extitifle.Qiiidam enim eorum amp;nbsp;docebanf,ö^ adminiftrabantfacramenta, atep und cum Epifcopo Ecclefiam regebant. ouiaEpifcopus ciufdem ordinis cum ipfis luit, neep aliter fe habebat erga coSjatcpRomaeConfuladfcnatorestimotefte Hieronymoapud ueteres liicron.di ijdemEpifcopiÔCpresbytcrifuerunr,quiaillud nomen dignitatis éft, hoc Ocanutn, ætatis.Aliud genus presbyterorum graues ôtfhoncfios uirosex laicisha»« buit,qui unà cum alijs iam prædi(flis,dc Ecclcfiarum negotijs confultabât atque decernebant, SCinadmonendis, corrigendis, amp;curandis ouibus Chrilfi, fiiam operam impendebant.Ideo Paulus primo generaliter dicif: Qiiibcnepræfuntpresbyter! duplicihonoredigni habeantur, uidium Si reuerentiam ilhs,qui ofticium fuum diligenter faciunt, deberi fignificans. Leindeaddit:Maximeij quilaborantinfermone, 5C dodîrina. Significat igiturhic Apoftolus, quofdam efle presbyteros, qui prælint Ecclefiæ, tamennon doceant, fed tantum confilijs Sd audloritate fuaEcclefiam gugt; berncntialias nihil opus erat excipere, 6C præferrc illos quilaborantin ler^ moncamp;dolt;51rina„fiunumcffetgenus omnium,ôdundomnes docerent. Nccphocnoftrumeftcommentum.Ambrofijeftfententia,haecApoftoli Amlrof.in ucrbaenarrantis.Apudomnes,!'nquit,uticpgêteshonorabiIis eftfenedlus »-“»d Tin». vndeSi'fynagoga, 5C poftea Ecclefia,fenioreshabuit, quorum fine conffi Iio nihil agebatur in Ecclefia. Neveroquis arbitretur cum uerbade pres* byteroriini ordinc,qui etiam num hodie in Ecclefia durât,faccrc, conquciS rensaddiuQuod qua negligentia obfoleuerit, nefcio, nili forte dodlorum defidia,autmagis fuperbia,dum foli uolut aliquid uideri. Rem acu tetigit, amp;nbsp;idem eft,quod iam agitur ab Afoto, ipfiusep fodalitio. Soli cnim uolunt uideri omnia feire, foli omnia agcrc:laicos,6C fecularcs principes à dicen* disfcntentqsrcmouere.Non fie Apoftoli, quiSpiritufandîo erant illump nati amp;nbsp;donatfiac in infinitum præftabant fuis illis fucceflbribus.Necp Epi» fcopipijinprimitiuaEcclefiafoliuoluere fapcreSComnia agcre:fcdpref-bytcros,hoc eft,fcniores ex laicis adhibucrunt, quorum fine confilio in Ec clefia nihil agebatur.Hiinquam prcsbytcri,quos laicos appellant, huic ce leberrimo interfuntApoftolorum cocflio. Nec id tantum,fed additur. Fra treSjamp;omnis Ecclefia. quibus nominibus etiam la ici intclliguntur,qui unà decernunt amp;nbsp;dcliniunt cotrouerfiam non minimam,ficut hic dicitur : Tire plaçait Apoftolis,Scfenioribus, cum omniEcclefia. Etficut unàdecernunt, ita etiam illorum nomine decrctum publicatur ad gentes. Apoftoli feniores amp;nbsp;fratres his qui funt Antiochiæ. Hæc omnia 8C fingula ex de-ftriptioncLucæ manifeftiora funt,quàm ut Afoti,uel cuiufquam fophifti-cis amp;nbsp;confiais fubtilitatibus eludi poffint.

Etfi autem fuperuacuum eft, quartum Apoftolorum conuentum adde re,cum fuum finem non fit confequutus,fcd D. Pauli captiuitatc turbatus, ôifæpius Apoftoli conuencrintjUtex Aeftisliquet:tarnenutGlofac ordi-

206 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N C A P V T X r.

nariæ alq s uctuflioribus fansfadamus,illud quof^ infprciamus, ex eo^ AÆ.w. nofltum inlb'futum probabimus.Cum enim Paulus nonfolùmgentescp' rcmonijs lcgisMolt;'aicæ,ïuxra decretum concilignon ucllctonerare,amp;ÏUf gum illudïmportabilcimponere:fed cnatn ludaeosliberos elle, attp adæ' tci nam falutem confequendam non modo inutiles,fed etiam pernioofas, docerctdudæiinlcge cducan,hacipfiusdo(flrinade libertate Chnftiana uehementer ofFendcbanrur,5Cnulla ranoneferre poferant,atrocem Mofu lcgi,loco,£C populo iniun'am fieii clamantes.Haólenus enim etiâad Chn-* ftum conueriî æmulatores legis eranr, lilios circumcidcntes, ÔC fecundtim Icgcm conuerfantes. Qii^rccum Apollolus Hicrofolymam fecundûDd uol unrarem pcruenifler,falutatolacobo, omnescollcdtifuntfcniores. Sc* mores,illifcilicet de quibusiam didlum eft, quiuidclicct unà gubernabat Ecdcnas,SC fine quorum côfilio nihil agebatur in Ecclcfia. Hi uerô necch lârium elfe iudicabant ut mulritudo eonucniat,atq5 décernât. Numludæi quocp,ad Chrifium conuerfi a legeMofis cærcmoniali, quæad Chriftiim ufqîdurabac,Iibcri ôôimmunes porrô uiucrcdebcrcnt.^Videmus hîcApo ftolurn Iacobum,SC cum eo presbyteros nolle definire banc controuerfia, lcd quôd ad multitudinêreferendum elfe ftatuant. Verùm hicconucntiis amp;deliberatio importunitate,calumn)js,impietatc amp;nbsp;truculentia ludæorû impeditur,'quo minus Apoftoli,fcniorcs amp;nbsp;multitudo conucnianr,ô(?quï lîionê illam de Abrogatione legis ceremonialis apud ludæos definiant. Hoc ramen ex iâ enumeratis Apoflolorû concilias omnibus ôC fingulis eiii denter apparct,non folos Apofiolos,fed etiam fcniorcs,amp; ex multitudine nonnullosinterfuilfejunadixifi'cfenrcntias, amp;;hdei ambiguaatCR quæfti® nés unà dererminairc.Nccp Apoftolos,utcuncp authoritatc excellèrent,'^ fummumobrincrentgradum,fibi hancpraerogatiuamfumpfilTejUtfoli,« clufaEcclefiarcliqua ô(fmultitudine,aliquiddecrcuerint.Hocinquamnc* jno negarepoteritjiiiÛ forte in rebus diuinis talpa fit caccior, amp;nbsp;loquacu' io rurdo furdior.

Quæric Albtus, in quo concilio laici fententias dixerint, fibi cius rd cxcinplû aliquod monftrari cupir.Etfi autem,etiam Demofthenc tcficjW’f pisfttorario,dicerc,Sicfa(fium cft,uel nunquâficfadtûefi'icumfcmperpo tior probationis pars fit,non confiictudo,fa(fium,ucl exemplum,fedreda ratio.lexô^ mandatum Dei:ramcn,urucl contenriofohomini fatisfaccrc/ muSjficutantcamandataDci,rarioncs ôilegesexiàcra feripturadcproni pras, in medium artulimus,quibus abûdèfàris probat« cft.,Ecclefiametia rc]iquâ,hoccfi probatifsimos quoep cxlaicis ÔC fecularibus concilqsinter elfe deb ere,unà fcnrêrîasdiccrc,amp;ambiguaatq;caufasfidcidefinircdebc reu'ra liacficnus quoep exempla aliquot tum ex ucteri, tum ex nouoTcfta“* mento prorulimus,q!iibushocnofiruminftitutumprobaremus.

Hxcuero Apofiolorum concilia minime dubitO longe reliquis omnibus præferrc,quod decorum authoritatc neminiliccatdubitarc,cum rcuc ra gloriari potuerint,ea quæab ipfisfunt décréta, à Spirit«fanefio aiithorc profedta elfe.Qiiæ cum irafe habeantjabundènofl-ruminfiitutum proba-turn elfe arbitror. Nequaquamfcilicet inconcilijs àdicendis fententtjsSi fidei ambiguis definiendis pios Principes,facrarum literarum peritos,Dalios crudirionc præftantcs uiros,ex omnibus ordinibus totius Ecclefiac.ut m iximc neq? rail fint,neq? undîi,excludendos cfle.Quafi uerôSpiritusfan tfius his pucrilibus,ridiculis amp;nbsp;ftultis riribus,quos Papillae dû ordincs con ferunt,ufurpant(quibus folis plcricp Pontifictj Prçlati à fecularibusPrind pibus difiant)ita fit alligatus,«t quicuntç illis non fint initiati, etiam donc» turn eius participes fieri non poflrnt. Hac fabulac ÔC anilia deliramenta, di-

D, IA C. H E E R B R A N D r A N N OT. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;207

gnafuntluis authoribus. Dehisenim tantumafinfrudunt, omifsisillts quæfunt confideranda,pietas fcilicet,cognitio facrç fcnpturæ,pfudenna, Studium ueræreligioniSjdona Spiritus fan(fli amp;ad dijudicationem conrro uerfiarum neceflariajdifcretio fpirituumzquæ omnia amp;nbsp;fingula unus SC idê operatur Spiritus, ÔC quidem indifferêter, nulla habita rarione ordinis. Spi titus enimfanc^us ficut pcrfonam non recipit, ita ncque ordinem Car* dinalium,aut Epifcoporum:fed ubi uult lpirat,amp; quos uult illuminât.

Cumuero Afotusnon ueteris aut nouiTeftamenti exempla requirat: ÎJæc enim ex faci a fcriptura defumpta, obfcura efle uidentur afino : amp;nbsp;nul* bm inueniripoflc dicatin primitiua Ecclena,ex quo probctur aliquem Im peratorem,Principcsfccularcs(funtenim fpirituales Principes, 0^ qui* dem etiamfecundum Paulum) fiClaicos fidei ambiguadefinhiilTcrAgeô^ huncfufcipiamuslaborem,utexprobatis SCreceptis authoribus hocip* fum demonftremus, neullamamplius tcrgiuerfandi occafionem Afotus cum fuis laruatis Epifcopis habeat: neque tyrannidcm,quam haeflenus multisfeculisui 6lt;^defaólo exercuerunt,iureobtinerefibiuideatur.

Non deberet autem nobis fraud! effe,noftnfue præiudicare,ctiam fi nul lumexEcclefiafticahiftoria exemplum huiusrei proferre poflemus : cum exfacræ fcripturçteftimonqs, argumcntis amp;: exemplis manifeftifsimis, id fitdemonftratum.InprimitiuaucroEcclcfia,paccpcrConftantinum data, H/Æ. Ecd, EpifcopiRomanitantalaboraueruntluperbia ôfambitioneperpetuo,ut omnibus modis hoc unice egen'nt, quo foli régnaient, amp;nihil hancad icmintcntatumrcliquerint,feditiones amp;bellamoucrint, cædes innume* raspatrarint,fanguinem etiaminipfis templis in tremendorummyfterio* rum celebrationefuderint, totas denit^ ciuitates eucrterint ad obtinendû primatum.Quidigiturmirum,etiamfiImperatores excluferint amp;fecula* ccrdatio ' resPrincipes, cum ne Epifcopos quidem, eiufdemcp ordinis, pares ferre hb, j, unquam potuerintr'Sed tarnen non deftint nobis exempla.

Magnum ergo EcclefiaelumenD. Auguftinum, amp;nbsp;de to ta pofteritatc, utquifquam alius fcriptorumEcclefiafticorum, optimemeritum, idoneu huiusreiteftemproducimus. Isenim0^ cauias Epifcoporum ÔC fidei,a* dcoque totius Ecclefiac à Principibus fecularibus SC imperatoribus tra* lt;^t3t3s,dijudicatas, amp;nbsp;définiras efle,manifeftè non uno in loco confirmât, eoscp non modo non remouet ÔC excludit à definitione caufarum Ecclefia fticarum, amp;nbsp;ambiguorum fidei: fed maxime décréta ab illis fa dia probat, atquecontrahæreticos,horum fententqs damnatos,utitur.i*Nota eft non controuerfia tantum ,quæ inter Donatiftas ÔC catholicos Carthagini eft e* xorta,fedetiam perniciofifsimumfchifma, propterEpifcopum lociillius ,6, Cæcilianum,quem cumDonati pars à Felice facrorum codicum traditore Tom. -j, dfeordinatum, ideocp communionem eius fugiendam calumniarentur, prioripdr* maximaSdpericulofifsima certamina,8C Schifinata inEcclefiajUulnera in* te. finabilia,bella deniqj «cnzflvyîfleinde exortafunt.ut tandem omnis Ecclefia mtota Africa tantopere fit perturb ata, ut fanari nunquam amplius po* tuerit,fed perfecutiones, hærefes amp;nbsp;peruerfifsima dogmata inde fint ena* ta.Quæftio quidem initio erat fimplcx,utrum Felix ordinator Cæciliani tempore perfecutionis librosfacros hoftibus comburendos tradiderit, Verùm ficut ignis paulatim uento infufflante flammam concipit, fouetur, ^inimmenfum crefcitreundem admodum qupftio hæc agitata, alias fccû trahebat, uidelicet utrum Cæcilianus earn obcaufam Epifcopus catho ficus elle non potuerit, fi maxime ab impio traditore facrorum codi* cum, clTetEpifcopus ordinatus. Confetjuuta eft SC alia quæftio : Num communicantes illi Epifcopo ordinatpa Traditore, eius communionc

ita polluerentur,utnomcn catholicacEcclefiæ amitterent, quodDonafi pars uolebat. Hoc modo tandem quæftiodc tota Ecclefia cftmota,urr» icilicetparSjUeraCatholica cfletEcclefia, utraqueeum titulumfibiucm dicante.

Has caufas ambiguasfuifle, Sffîdeicontroucrfias, nemo eft qui non Auîtt'îToi *^fdligat. Reftatiam,utoftendamus quis definiuerit. Et quidem inficia^' ■ nbsp;nbsp;‘ ri neque poflumus, neque uolumus à Melciadc Epifeopo Romano una

cumcollegis ipfius, quos Imperator miferat, caufam hanc initio effeco* gnitam. Deinde uerô Donatiftis non acquiefeentibus inhociudiciOjaquot; pud Arclatum, idem Imperator Conftantinus eandem caufam diligent dus exanimandam terminandâmque curauit. Illiuerô ab Ecclefiafikn iudicioprouocaueruntadipfum Imperatorem, ut Conftantinus caufam audiret, ôf ab Aeliano pro confule Africæ, amp;nbsp;à fe dqudicatam Conftantf nus ipfereftripto quodam (tefte Auguftino) ad Probeianum AelianifuC' eefforem affîrmat,ac dicit : Aelianus prædecefiôr tuus meritô cum depcf'

feéîifsimis uinsuicartus profetfîorum hinc perAfncamnoftram, incom^ moda ualetudjnetenerctur, eifdemparnbus fundus, inter extern etiam id negodum, uel inuidi'am, quæ de Cædliano Epifeopo, ÔC Ecclefia ca* thoh'cauidetureffêcommota, ad examen fuum atque lufsionem crcdidit efle reuocandam. Quibus addit AuguftinusJnfero adhuc amp;nbsp;uerba Con ftantini ex litens ei'us ad alium uican'um, ubi (c interpartes cognouiiïèjS^ innocentem Cædltanum comperifleteftatur. Cum cm'm narraffetinhis quæfuprà loquutuseft, Q.VEMADMOD VM ad i vd 1 ci vm eivs, POST EPISCOPALIA IVDIClA PARTES PRODVCTAE FVE' RIN T,in quo peruidijïnquitjCædlianum uirum omni innocenti'a prædp turn, ac débita religionis fuæ oftîda feruantem, e'ique l'ta ut oportuit fer* uienteimnec ullum ineo cn'menreperiri potuiffe, eidcm apparuit, fient abfentifuerat aduerfariorum fuorum fîmulatione compofitum. Hadenu» uerbaConftantini ex Auguftino defcripfimus.exquibus apparet,Impc' ratorcm Conftantinum caufamEcdefiafticam cognouine,amp; Cædlianuni innocentem abfoluifTc : ôt^quod longemaiuseft, ab Epifeopo Romano Rîeldade,cius^ collcgis Epifeopis ablrnperatoremifsis, eorume^ fenten tia,adipfum Conftanttnum ptjiïimû Imperatorcm prouoeatum: perindc acifî fuperius effet Imperatoris etiam ineaufisEpifcoporumamp;ficleiiudi* cium,quàm Epifcoporum,adeo^ etiam Romani Pôtificis.Solenius cnim femper abinfe|^ori Sxfminoriindice ad fuperius tribunal prouocarc.Ncfp Conftantinusreiecitcognitionem dijudicationem huius controuerfi« tanquam nihil ad fe pertincntcm,à le ad Deos, qui ab hominibus feculari* bus iudicari non poffenr,quod ex uerbis Conftantini fuperius Afotusmi* gatuseft: uerùm ad fuum examen amp;nbsp;iudicium credidit effereuocandam banc caufam,etiam poftEpifcopaliaiudicia.NonfcripfitMelciades Pon* tifex Romanus ad Conftantinum,quemadmodû ante paucos annos Pau* lusTertiusinfuoBreuiadCarolum v.quodatrocifsimum eomiferitpeC'' catum,tantum concilium promittendo Nationale.Net^ pîj EpifeopiiUo* rum temporum idiniquo tulere animo,non cœlum terræmifcerifuntuOquot; ciferati.Non dixerunt, Imperatori minime licere caufas EcclefiafticascO' gnofçere:SCquod eft indignius, etiam poft fententiam à Romano Pontfi ftcelatam,eandem caufamretradlare.Imô probat hocImperatorisfadum Auguftinus,qui uerè.fi quis aliusEpifcopus,nô titulotcnus,fedrcipfafinf» Quo d fi uice uerfa à Conftantini fententia ad Romanum Pontificem effet prouocatum,hic^ poft ilium cognouiftet: quos Afotus cum fuisEpifeo* pis triumphos ageretfOpes hic parca$, ôf praeclaram uidoriam uniuerfo orbi

D. I A C. H E E RB R A N D I AN N o T. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ao?

orbioftentarcf. En tîbi Imperatorcm Phnopem SCproconfulcm caufàs Ecclefiafticas dîjudicantes, amp;nbsp;definfentes:no præfumptuofos, fed pios ÔC acathohdsapprobates,indices,Conftantinum ÔC Aelianum proconiu* lcm.Qjiibus,fîÂfotofidcshabcndaeft,nulIa res minus pertinet:fi uero Auguil:,inoredèâ^picficriuidemus.Excipictfortèadueriàriusnofter,pri uatâ fuiflchâcut caufam, ita. ÔC cognitionc inter Cæcilianû Si Donatiftas, a Conftantino, eiusep proconfule falt;?lam.Nos uerô cauiàm banc fîC pubü- nbsp;nbsp;i

fâ,in qua de tota Ecclefia cotrouertcbatur,SC ad tota Ecclefiâ pertinuifle affîrmamus.Hac enim occafione Donatifte Ecclefiâ, quac toto orbe terra fumdifperfa eft,codemnauerc:eam^ propter bæc crimina ubiuis locoriï, cxccptapartcDonatijperqflre,temcrè,imôimpièfenticbant.Necppriuata hæcpotuit efle caufæ dijudtcatio ab Imperatore faëla/ummo mundi capf te, ôi qdê poft indicia Epifcopalia.Et ut maxim ê hoc nomine priuatâ fniC . ' fenugetur Afotus,quod ab uno homineprofccta,6i^ non in concilie faefta, quid tum poftca f Qixafi ung res non gquè grauis fit,imo multo diftîcilior, pnuatimfolum aliquêiudicare,ac in côucntu multorum aliorum, fimul di cercfentcntiam,atqî definirec'Qiuafi uerô Imperator priuata, SsC no potius publica fit perfonafNeqj Donatus cumfua parte priuatæfuerc periônar,

Ineadem caufa,cum iam non amplius inter paucos quofdam negotium hoc agitarctur,fed rota Africa in duas partes effet fciftà, parte Donato ad* hei ente,parte uerô altera catholicis fauenteu'uffu Imperatoris Honorrj,ca* tholicorum Epifcoporum,amp; partis Donati concilium eft coaeftum Si Car ihagini cclcbratum,non quidem generale feu œcumcnicum, fed nationa* hplurimorum Epifeoporum Catholicorum 28Donatiftarumuerô279. Agitur autem in hoc concilie non tantum de Mcnfurio,Cæciliano, de Fc* IiceAptuginenfi eius ordinatoreifed de tota Ecclefia,cuius titulum,autho ntatem SC priuilegia Donatiftæ catholicis Epifeopis Si populis non Afri* cætantum,fedtotius orbis terrarum eripere, Siadfepertrahcre conaban* tur, eouidelicet, quôd mall in Ecclefia propter contagium peccatorum non effent ferendi,polluerentur enim ô^alijeorum communionc. Cum igirurnondamnaffentcatholiciCaccilianum,nelt;^ eius communionem ui taffent, cos effe Si pollutes, ac defeciffe ab Ecclefia. Præfedit in hoc con* olio non Pontifex Romanus, qui aliquoties caufas tranfmarinas ad fuam cognitioncm pertrahere conatus erat,etiam criminefalfi admifto, codem in loco'.fedMarcellinus tribunus Si notarius,cognitor amp;nbsp;iudexfuit ab,ho norio Imperatore miffus,quinulli parti addidlus, fed eodem animo remo* iispartiumaffeeftibus, utranqspartem audirct,allegationcs amp;probatio* nes perciperet,quibus cognitis fententiam ferretJn hunc fecularcm Prin* cipem ambæ partes confenferantHoc praefidente cognitorc Si iudice D, Auguftinusipfe necperubuit,nequedetrc(ftauit caufamEcclefiac agcre: eiusep cognitioni iudicio fubi'jcere. Neepenimmodum tantummodo aflionis præfcripGt Marccllinus in hoc concilie,fed proponit. ipfe partes audit,dat fententias,abfoluit rees: fiCquod omnium maximum eft,tandem definitiuam fententiam totius caufac profertJta enim habet Auguftini uer opere Bre ha,qui collationes Si alt;fliones trium dierum in codem concilie habitas his uiculi, col' Uttbisdefcripfit:Vbicuminterloquutuscfïèt cognitor, admoncnsutcos lat. terti^o hnipigeretcademrcpetere quae peratftaôdtranfatfta iam fuerant, SCiden* diei in fine, tidem proferre compelleret,fi quid recitandum habcrent, aduerfus Cæci* lisni Si Felicis fie euidentifsimas abfolutiones : Si illi nihil omnino aducr* fusillaprofcrentcs,eademrepeterenon ccflarentjUtdeillis quæ dixeranc rudicaretur: Si contra cognitor illud potius flagitarct,ut legerent, fi habe* tent quod legi pofset, ad versvs imperiale et proconsv*

LARE IVDICIVM,VT POSSET DE OMNIBVS PRONVNCTÀ-RI, Q.VON1AM LEGIBVS PROHIBETVR SEMIPLENAM PRO-PERRESENTENTiAM .Inftarcnt criam catholid,ut rebus omnibus co gnitorimanifeftatiSjamp;^Donatiftas quid rcfpondeant non inucnientibus, eadem repetentibus, tandem aliquâdo caulafiniretur, in ultimo cognitor dixit: SI CONTRA nihil est CLVod legatis, exire di-GNEMINIjVT POSSIT PLENA DE OMNIBVSSCRIBI SENTENT TIA. ET VTR1SQ.VE EXEV^NTIBVSSENTENTIAM SCRIP SIT* quam rurfus intromifsis Patribus redtauit,qua complexus eft omnia que deprolixatrium dicrumadionepotuitrecordari. Inquibus quaedamn5 eo ordine quo gefta funt commemorauit, omnia tarnen ucradtcr pofuit, confvtatosa’ catholicis donatistas omnivm do-

Cumcp uideret Afotusfe premi hoc cxcmplo, pracoccupauifjamp;Tdidt catholicosîpifcopos opera Imperatorum ufoSjUel cum eftet coferendiitn cum haereticiSjUel cum concilia congregari oporteret, uteorum autoritäre ôdintcrloquutionibus tergiuerfationcshæreticorum comprimcrê-tur, Sdftatucretur cuilibct, quid probare debcret,amp;^ an hoc ut oporteret, feciftet, definiretur : addit amplius : In ilia certe collatione cum Donatiftis cognitor fententiam lcripfit,confutatosDonatiftas à catholicis omniunt documentorummanifeftationc pronundans. Sedquæhacceftnon dico ftupiditas,fcd impudentia plus quàm Afotica, diccre hanc non efle fenten tiam de controuerfijsreligionis, ôlt; ambiguis fidei, definitiuam, fed tantum utra pars id quod fibi probandum incumbebat, hoc ut oportebat, fe-fiflet. Vide quas rimas quæratAibtus,quàm fubtilitcr diftingucrefopht-fta, nobis nebulas offundere, ac dementare conetur, perindeaefioni-nes uecordes eflemus, nec uidere manifeftifsima poftèmus.

Vnde enim,quæfo te,fcire poterat quid cuiop parti probandum impo-nere deberet, {i non ipfe caufam intelligebat, ÔC cognofccbat, undc cognj ter fie iudex dieftus eft C Ad inftantiam, inquies, alterius partis. Sit fan« fed unde feiuit, num pars id quod fibi probandum iniuntftS erat, hoc ita, ut oporteret fecifTetc' quod fi eodem modo refpondeas, quo antcajUiddi-cet ex partibus, ridiculum erit. Nam fi hoc penes partes crit, nunquaniicr ri porerit fententia, utrifep negantibus, fua cófutata,fie alterius partis probata. Ncquecnim cognitor hie à catholicis fubornatus,autpriuatimin' ftrudlus, lentenriam definitiuam fcripfit, alioquin excepiffentDonatiftæ contra perfonam iudicis,tanquam parti addidlam : fed ut Auguftinus qu* interfuit fie defcripfit conciltj Alt;fta, utrifque iufsis cxrrc fententiam fcriquot; pfit.Et quod aliud eft indicts officium, quàm partes audire, caufam exdi-tftis ipforum allegationibus fie atteftationibus cognofcerc,ad probandinn admittcre, probationes utrincj examinare, fie deinde fentetiam dcfinitiu* proferre.Hæ certe iudicis ftint partes. Haec omnia fie fingula Marcellinus preftititjideo iudex dicitur caufæ. Qiiid tibi uidet Afote de hoc cognito' re,ôeiudice grauifsime caufç,quç tanto tempore agitata eft,et durauit ceit tS annis,fie amplius,no in angulo aliquo, fed tota Africa tertia miindipa^ te turn florentifsima, populofifsimaœ,quæ antea toties ab EpifcopiSy ab Imperatoribus erat amp;nbsp;urua uoce,a fcriptis, atqueadeo multisad on** bus agitata f En tibi exemplum quo uides fecularem Principem incon-cilio Epifeoporum quingentorum fexaginta quinm in caufis ö^ä*^“** guis fidei ( nififorte,Credo Eccleftamfandlam catnolicam,nonfitfi^® articulus, aut turn ea controuerfianonfuerit de Ecclefia, inter partem v® nati,Se catholicos) ôtTcognitor cm ôeiudiccmjfcntcntiam definitiuam wan

rgt;. I A C. H E E RB R. A N D ï AN N o T. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2«

datoHonorij Impcratoris profcrentê,AuguGino defcribente,Sfprobantc hancfententiam,^non contra iudicis perlbnam excipiente, agnofcenti-busjineumi^iudicem confentientibus tot probatifsimis Epifcopis. Neeg ‘pifquam turn toto orbe terrarum erat Epifcopus, non Romanus,nonCo ftannnopolitanus,quitamenlongo tempore deprimatu certauerunt,qut HcTûhoclinperatoris 8gt;C Marcellini LegatiipfiuSjrepræhenfione dignum, *3nquam alienum à feculari Principe, iudicaret, uel etiam contra hifeeren

Sed tempora mutantur,ôCnos nn ttamur in illis,inquit ille.Mirum igitur non eft,cum tantum Epifeopi noftri temporis mutati fint ab illis,qui quo-dampietate,eruditione,relo crgaDcigloriam â^'Ecclcfur ædificationem fiagrabant,officium fuum diligentifsimcfaciebant, opes,luxum ôiuolu-ptatcsnonfedfabantur,negotia fecularia non tratftabant, nec alterum pe-dem in curia,alterum uero in Ecclefia liabentes, fed ftia propria curabant, wepomnibus modis Ecclefiae Dei confultü cupientes : nolfros inquâEpi ftoposlongèaliterefleaffetffos, quamilli, quorumfefucceftorcs glorian-tutjfuerunt.Illi ein non modo no excludebant fcculares Principes à cogni . tionecaufarum Ecclefiafticaru,fed fibihancfclicitatem gratulabantur,amp; “trai^ manu, obutjs ulnis,quod dicitur, ampletftcbantur.

Nec^hasfolum duas controuerfias Imperatores amp;fccularesindices co Tom.t.cM gnoueic0ifdchnierc,fcd quodamplius eft, luftinianusImperatorprorfus ciLAilione nihil corum que in Eccleffjsagitabantur,uclpriuatim,uel publice etiam in 4- conetlif fonci!tjs,prærer fuum iulfum nbsp;nbsp;confenfum fieri uoluit. In hunc enim mo- eo/îaé

dnm in quinto generali concilie,quod Conftantinopoli fub luftiniano eft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eß

felebratum, faneftifsimus amp;nbsp;beatifsimus oecumcnicus Patriarcha ÔC Ar^ fhiepifeopus Conftantinopolitanus Mcnna, concilrj patres alloquitur t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;”

Piitamuscharitatcm ueftram nonignorare uoluntatem finfzclum pqlm- **' pci atoris noftri ( luftiniani ) quern habet ad orthodoxam fidem noftram, nihil eorum quæ in faneftifttma Ecclefia mouentur, conuenit fieri prçter opinioncm,amp;: iulTum ipfius.Rogamus itacg ueftram charitatem,in præfen tiarum c|uiefcere, utnos tempus accipiamus,adducere ad pias fuas aures fa quæ a nobis exclamata fuerunr,0^c.

Fuit hoc concilium tempore luftiniani célébrafû,5C ab ipfoficutrcliqua gtneraliapræcedentia ab alrjs Impcratorib.inditftu.Aderant fiCLegati Ro nianiPontificis, qui ctiam fubfcripferunt.Ncc tarnen ipfi pracfederunt:fcd Menna Conftantinopolitanus. Cumqjiampropemodum omnia effent confcdîaamp;fdeterminata per patres concilq,monentur per praefidentem, defententiafinali,ne quid de illa ftatuatur,donee prius omnia ad Impc-tatoremreferantur,eo quodminime conueniat praeter ipfius iuftum quic-quam inEcclefia catholicafieri, idquepictas SCzelusa præfide concihj appellatur, amp;nbsp;huius fententiæ reliqui patres omnes acquiefeunt. In hoc tote concilio uaria certamina de diuerfis hærefibus exorta, trabfata amp;nbsp;di-tunt,quia nihil corum quæ in famflifsima EccleGa mouentur, praeter fuum iufi.’.mßen'uelif.Anhocnoncftdiccre fententiam definitiuamf' Quid ad hæcÄfotus refpondebitr' Gerte præfîdentis 8(. totfus generalis côcilij fen-tenvîâ,quæ fermonemMennæ approbauit,damnare non poteritf' Ergónc Impcraror hac rationcfupra cocilium^ritr'Hoc Papa fibi hadï^enus ufurpa uir,fcdnuncab Afoto propterconcilq Conftantiêfis decretü,negat. Sed Siderit Afotus de hoe,iakio tarnen iudicio eonciltj Conftantinopolitani,

Sed pergamus in noftro inftituto, 8Cplurahuius rei cxêpla colligamus, negat enim folum nullum poffe reperiri exemplum, ex quo euidenter ap-parcat Imperatorcm uel Principem in iynodo, fidei ambigua dcfintjiTe, SC

au nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAP VT Xi:

fiifFragia, fine uoccs, quas uocant dccifiuas ucl defintti'uas fêntentias digt; xilïe. Confiât hoc, Imperatorcsfblos conciltageneraljaindixilîèincon' *’ fulnsEpifcopisRoinanis,imôSCrcnitenribus. Certum cflamp;hoc,ïntep fui(îèfynodisImpcrarores,SCaliosfeculares,pietate,eruditionc, amp;uirnnc prarftantes; nec mutosfuine, fed fcn ten tras fuasdixifre,ôt^limul cumEgt; pifcopis ambfguaRdcidefinniilîè, atcpfymbolorum confcnptïonf infer-Euftb.de^ fiuiïcjamp;fentenrias dixifTc dehnitiuas. JtacnimConftantinus ipfeinluo uttaConRa refcnpto adEcclefiasteflatur. Idcircoputauimihiantcotnnfaidenifcn-tmi,bb. î. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fn Ecclefia fides unafelicifsimi populi, fyncera charitas, SiC re

ligio aduerfus authorem omnium Deum nufquam diferepans oblcriie-TbeoJori- tur. Hocquianifi tirubanter,amp;inccrtè,finon omnes autpIurimilimulE-tusbb.i.cit. pifeopicoiflent, cffetcpdc hisdijudicatum, quæad fanôifsimum ritum /pclt;flant,efïe nullo modo poterat : Earn ob rem,ego tanquam de uobisali quiSjUbi frequentifsimi conuenerc adfui.Nec enim inficias eo, quæ rcs cft mihi multo iucundifsima,quôd comminifler uefler fui, doncc omnia qua: ad pacem af tincbant,tradiata funt. Atqui, dieet Afotus, tâtum aflitilîeîm-peratorem ex hoc apparet, dC fua autfloritate præflitifTe ut htè perageren-tur omnia,6^ peratfla obferuarentur ab omnibus. Sed aliter uerba Conftâ-tini, fonant nec itafrigideeludipoflunt.Tanquâ unus de uobis (loquitur de Epifcopis)afFui. Comminifler uefler fui.Hoc ergo dicir,qiiod idem ege rit quodEpifcopi.Horum uerô cfldicercfentenriasdefininuas. Hancô.' Conflantini in eodem concilio dixifTc,teflis nobis efl locupletifsimus,

HiH. Trio Eufebius Pamphili,Epiflolafua de concilio Nicæno, SC de ride ad Cæ-plt;irf./i6.î. farienfesPalæflinos,quietiam uerbafententiam Conilantini, qiiain di-clt;tp.u. xerasin eodem concilio nobis deferiptam rcliquiqquæ fie habent : SedSi ipfeprimus,Deo amabilis,Imperatornofler earn redlifsimè habererefla-tus ell,fiC fie etiam feßperc profefTus cfl: inhac omnes confentire Si fub fcribereamp;inhis dogmatibusconcordarepræcepit,unofolummodôfcr;-pto amp;inferto confubflantialitatis uerbo.Qiiod etiam ipfe interpretaba-tur, dices: Qiißnonfccundum corporeas pafsiones confubllansialedici-tur,nelt;jfecundum diuifioncm,necçfecundum quandam dccifioncmex pâtrefubfiflerc: non enim pofle naturam fine materia intelligibilcm, incor poream^, corporalem quandam fubfiflerc pafsioncm ,fcd facris quibul-dam,infallibilibuscp rationibusmagis intclligendam. Etfapientifsimus quidem attç pqfsimus Imperatoritaphilofophabatur:Audimus hocloco nonuerbamodo Imperatoris Conflantini,fcdetiam fenrenriam inconci-Ito Epifeoporum dilt;iam,amp; quod omnium maximum cfl,dcrinitiuam.Nâ in hæc uerba etiam dccretum feriptum cfl, amp;nbsp;fides Nicaenatfynodi, tihum Dei homoufion, hoc efl,confubflantialem Patri.

En tibi Afote(qui adeô pertinaeiter, amp;tcmerèaffîrmabas,folorum efle Epifeoporum dubia fidei definite, amp;nbsp;non principum etiam aclmpcrato-rum,nec ullum eius rei exemplum ufquam pofreinucniri)excmplum CÓ-flantini, qui non modo interfuit Nicaenat cclebcrrima: fynodo, cuius décréta à nonnullis Euangelio conferuntur, Si parem habere cum illa autori tatê iudicantur fed etiam fententiam dixit, habes amp;nbsp;uei ba fentcntiæ ipfi-us, que fymbolo funtinfcrta,amp; quod longemaximum cfl,Homoufion,in Tom.» con omnis pofita efl, contra Arianos fcribi ôi inferiuoluit. ciborutn Addamusamp;' altcrumexemplum,utpracfumptio,tcmeritas, addoe-uanirashuiushominis,quiparafitishuiusEpifcopisgratificari,amp;ga tienfe cona lerum aliquem Cardinalitiûucnari eapir,indemagis elucelcant:amp;è contra lum gene, omnibus euidenter appareat^ iudices fccuhres, ôi officiales Imperato-r4e. ris,alios^,laieos non modo eonedtjs generalibus intereffe debere, fed

D. I AC. H e’er B RA ND I AN NOT.' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«J

^fcntcnttas defininuas non modo dicere, uerùm etiam dccrcta amp;nbsp;define Honesformarefolitos.Hæccnim omnia ex concilio Chalccdoncnfi,quod ’Martiano Imperatore propter Eutychis hærefin eft indicium,SCmaxima ‘-pifcoporuinmultitudine,uidelicet 6^0 eft cclcbratum, manifefteappa.- Aâ.». ret.Initiôcnïmrecenfenturordine officiales Imperaton's,indices amp;præ^ *Cuiprouinciariim,acfenarus amplifsimus : deinde etiamEpifcopi, quf foncilio illi interfuere . Additur amp;nbsp;oratio Martiani Imperatoris, qua patresfynodieftalloquutus,in quacaufam propter quam fynodum con* “ocarit exponit,amp; unde crrorcs nafcantur figniff cat, auaritia fcilicer, ÔC ua Ho ftudio.Poftremo amp;nbsp;de fuo ftudio addit, inquiens : Nos enim ad conffr* 'Handam ffdera, non ad oftendendam uirtutem , exeinplo Imperatoris Conftantiniadeflefynodo cogitauimus,ncin poftérum multitudopopu* ^ffnftirutionibus prauis attradta, inueniatur diftènriens;p»æfentiam fuam plurimum ad ncgotij faciliorcm expeditionem,ôt.' fidem populorum con* Wrrnandam faccre ratus.

Manifeftum autcmcftcxtotaa(ftionchuiusconcili],adconcceffariam Ail. »,t,3 tailleconfiliariorû Imperatoris prærentiam,utineo nilu'I ptj,ncq5 honefti prinapo. fonclufum effet,nifiilliipfiadfuiflent, ôc fua authoritatc,prudentiaamp;mo!# tleftiaipfosrcxiircnt. Nam turbas 5C exclamationes plus quam baibari* ‘asEpifeoporum fedarunt, interloquutionibusfuis fententiaspraeforma* tutjinconuenientiademonftraruntjOrdinem obferuarunt,propofuerunt, tlixerunt aeffiones, confilia dedcrunt. Ipfienim longo rerum ufii edodti atque exercitati,uarijs cafibus prudentiores falt;fti,modcftiores ctiam ci- ■ uiiiores multa conucrlatione, facilius uidere potueruntrei ftopumrmi* Husindulfcruntaffeefiibus, quam ij qui ex umbra in tantas tempeftates ia* ’^atÉfinem deniej huic teti iynodo impofiierunt.

Nam cum publice de fide ftaruereucllenr,ncc tarnen poflent fymbo* Aif.f, Emfideijimpediti clamoiibus fie interloquutionibus quorundam impor* tanioribus componcre,orta^ concertationc de forma,ÔC definitionefym tgt;olifidei,uifum eftiudicibusut deletftinonnulli fecederent, fiCde inter* pretatione articulorum fidei connenirent : fiC poftea in, quibus conuenift Ient,concilio manifcftarent.Sic enim habetur in quintaAlt;ftione,Si placer, tonucniamus intró in oratorio fantftac Martyn's, fiComnibus ab qfdem in* tfrrogatis,confequcnterrequifitis, quaeplacuerunt de fandlafide, ma* Hifefta nobis fiant.

, Etpaulopôft,exortis clamonlius Epifeoporum, Magnificentifsimi fiC gioriofifsimiiudicesdixcrunr: Suggcrenturdiuinifsimo fit prjfsimoDo* niino noftro Imperatoi i clamores ifti. Et per iufsioncm gloriofifsimorum iudicum uadensin diuincm palarium Beronicianus deuorifsimus fecre* Uiusfacriconfiftorn,fiv' poft paululum redicns, ifta fancftac fynodo inter* loquutus eft:Præccpitdiuinifsimus fiCprjfsimus Dominus nofter Imperator,!!^!! placuit magnificentifsimis fiC gloriofifsimis iudicibus,fcxreue* tendifsimosEpifeopos ab oriental! regione, fit tres exPontica, fiC tres ab Afiana,amp;trcsabThracenfi, fiCtres ablllyrico, præfentibus etiam Ana* tolio,amp; Reuerendifsimis Romanis, fiC conuenientibus in oratorio fan* âæ Martyn's, defide redte fiC iiTcpræhenfibiliter conftiruatur,quibus om* tics confenriant,fiCnihil dubium relinquatur.Si enim uobis hoc no placet, fingulifide fuam per fuû metropolitâ manileftam cóftituant, ut nulla fimi* liter dubietas aut difeordia rclinquaf .Si aCi t neep hoc ueftra uelit fantftitas, tognofeite quia in partib. occidetalibus fieri habet fynodus, co qi religio* fitasueftrahicnoluit deuera amp;orthodoxafideindubirantcr definite. Se* ^uuntur denuo acclamationes theatricae. Deinde ueró magnificêtiftimi amp;

glonoßßlffiilud/ces dixcrunt; Diofcoriis dicebat, Qiiodex duabusna» tuns eft, fufcipio. Sandbflimusautem Archiepifcopus Leo duas naturas dicit eile in Chrifto unitasinconfusc,inconuertibiIiter,6CindiuifibilKcnn unounigenito filio,Saluatorenoftro. quem autem fequimini, fandifsi' mum Leonem,aut JDiofcorumfReuerêdiflimi Epifcopi clamaucrunt: V t Leo, fic credimus.Qjii contradicunt, Eutychianiftæ funt,Leo rcc^e cxpo' fuir, Magnificentiftimi amp;nbsp;gloriofiflimiiudices dixerunt,Ergo additcdcfi' niti'oni, Secudumiudiciumfancftiiîimi patn's noftriLeonis,duas eflquot;enatii rasunitas in Chrifto inconuertibiliter,infeparabiliter, Sr^inconfusèEtrOquot; gati ab omnibus gloriofiflimi iudices,intrauerunt in oratorio fandifsima^ Martyns Euphemiæ,unà cum Anatolio reucrendo Archiepifcopo Coiv ftantinopolitano amp;nbsp;Pafchafino 5gt;C Lucentio,amp;c. Et poftquam traftauerût de fanCta fide, amp;nbsp;exierunt ÔC fedcrunt omnes, magnificentiftimi ôC glorio' fiftimi indices dixerunt,Dignetur fandta iynodus fidem continens cum ta citurnitateaudire,quæ décréta funtinpræfentianoftra à congregatisfan* dliftimis patribus,qui Ä^definitionem fidci interpretati funt.Hadenusucr ba ex quinta Aeftione Chalcedoncnfis concilij recitauimus.

Apparet autem ex his,nonfolûm feculares indices formam præfcripfi^' fe,qua omnia rite fiCordine in conciliopcragenda effent, fed fententiase^ tiam non modo rogaffè, uerùm etiam dixifte 01^ una cum Epifeopis deh' nijffc.Imo fententiam ipforum,atcp adeo uerba definitionis, de duabusna turisinChrifto, (ymbolo diferteadditaeffc, exfcquentibus apparet:ubi in fententia deRnitiaâ concipienda,hæc uerba ipfi fubijciunt:Quem Cbn ftum induabus naturis inconfuse amp;nbsp;immutabilitcr, indiuise,atque infc' parabilem omnes agnofcimus.Hæc uerba,ut paulo anterecitauimus,ipu indicesfeculares addiiubent,dicentes,Ergoadditc definitioni,amp;c. Ro' ganturinfuper ab omnibus gloriofiffimiindices, utunain oratoriumiu' grcdiantur,in quoadelecftis fidei definitio conferibitur, quæ fententia fuit definitiua concilij.Hic indices fuam quot^ dicunt fententiam, SiC fubij ciuntatqueadduntea, quæ deinde inDccrcto fcribunturconcilij. Äfo' tus cum fuis iamcxcludit, ôfnulla ratione Principes feculares admitten-dos effeiudicat ad dicendas fententias definitiuas,in fidei ambiguis. Hiuc rô patres amp;nbsp;Epifcopi infuper etiam rogant,ut adfint, unà ingrediantuu interfunt definition!', fententiam uerba eorum fymbolo inferunt. Et ta^ menimpudentiffimenugatur præclarus illeleguleius, nullum pofte rept' riri exemplum, quo declaretur unquam feculares inconcilijsunaderinP tiuas fentêtias dixiffc, cum id ex iam ditftis certo cerrius omnibus fit man! feftum,nifiillis quorum oculosinuidia excæcauit, SCcontcndcndi ftudio non uident,id quod foie clarius lucct.

Hisaddendum cenfeo, quod longe Afoticis omnibus indigniusuidt* bitur,non folùm Imperatorem cum fuis fecularibus iudicibus,ut prolixefa tis expofitum eft,fynodo adfuilTe, ÔC præfuilTe : fed etiam Reginam Augu Aél. 6. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pulcheriam præfentem fuiftê in concilio. Sic enim ibidem habetur:

Conueniente in fantftiffi'ma Ecclefia,fan(ftæ amp;bonæ uicftricis Martyn's En phemiæ famfta uniuerfali fynodo, quæ fccundum diuinam faneftionem in Chalcedonenfium ciuitare congregata eft,ô(fc. Adueniens in cadem fan cftiffîma Ecclcfia diuiniftîmus fiCprjffîmus Dominus nofter Marcianusper pctuus Auguftus,fub die fantftiffimorum Martyrum fancftiCallinici,amp;Eii phemiæ. praesente ex divino zelo et fervore fi* DEI ETIAM PIISSIMA ET CHRISTIANISSIMA REGI NA'AV* GVSTA PVLCHERIA, unàcummagnificentiffimisÔCgloriofifsimfsio dicibns, Mirnmeft quôdtemplwmnoncorrnit,autcertèprofanari concilium

olium fandifsimorum Epifcoporum interuentu mulieris eft ludkatum, attjab Omni adione CGflatüf Si enim Afotus cum fuo fodalitio adfuiffet, moxigni accepte amp;nbsp;inccnfa Hamma, locum amp;nbsp;ueftigia pcdum mfius tan* quâpoüuta præfcntia mulieris(folent enim caiblïiini hi purilîimi ange-lijiutcruentu QC acceiTu mulierùfua monafleria polluta, hoc modo expur-gareKifi forte Moniales fint,aur Abbatillæ fandificatjc, quibus nimis fa-miliaritcrconfuefcunt) expurgafiet. Vcrùm hicdiuinozelo amp;fideifer-uorefacftum iudicarur.Quod tarnen non cô à medidum uelim,ucmul(e-res qtioqj ad negotiorum hdci publicam rradationem adhibcndas elle iu-lt;)icctn,licetipfæquoq5coha;redesgratia: St' uitæfint: et Apoftolorum co dlqsintcrfucrint mulicres amp;nbsp;mater Domini,quæ SC cum anuElilàbetcon luc.i. üctam cclebraiiitjSC de rébus lummis prcnunt larun t. Sed ut uel hinc appa reat,quod fuprà dicerc cœpcrain, quantum non mores,tantumEpifcopo-riim noftri tempon's à pnmorum lilorum fint mutathucrùm etiam tota ratio conciliorum,quæ fuperioribus annis hadenus funt cclebrata,à primin' uæEccIcfiæconcil!]sdiltrepet,Ôt lt;/li:cf^s.çTXtrcSii diftet.Cum tamenfemper glohenturfeprobatorum conciliorum touliitutionibiis inhærere,ÔCuefti giamaiorum SC prxdccclîbrum fuorumfcqui. Nififortè Nicænum 8C Chalccdonenfe eis non uideantur probata , fed profana propter pro -fanas perfonas Impcratorem □ Keginam SC indices fcculares, qui præfunt conciiio,

Poftrcmô cxadishuius co n cil ij 5C hoc liquet, feculares deEpifcopo- AÂ.y2 rum caufis,quas inter femutuô habent,redèiudicarcpolie. Ira enim illic babetur: ConuenientibusinEcclefia fandillîmebeatæ Martyn's Euphe-•niægloriofifsimis iudicibiis,ÔC làndo 5Cuniucrlàliconcilie, per fandio-nem fereniffi'mi SCpijlîimi noftri Domini in Chalcedoncnfium ciuitatc ^®'^amp;''^g3tO,SC’'^bidentibus cundis ante cancelles altaris,gloriofifsimiiu-dices dixerunt-.Diuinifsimus SC pijffîmus nofter Dominus Imperator, ro-gatiis à Maximo SC luuenalc,fandiftîmis Epifeopis, præccpit nosjagno-«ccte,de motis inter eos capituhs.Vnde conuenientes fandillîmiuiri qui-adinuicem inter fe,cx non feripto conftituerunt,quæ etiam nobis ma nifclIafecerunt,6C uidentur ex conlcnfu iuftè depofita. Hæc igiturnecefla humiudicauimus,etiam coram fanda lynodo unumquemc^ eorum edo-c«e,quatenus SCexueftra fententia, ^Cexnoftr^ ailocjuutionc,quaefue-runtplacita confirmentur.

Idem multo euidentius exfequentibus patet. Cum enim Bafsianus Aâion. StephanusdcEpifcopatuEphefiorumcertarent,alteralterum aceufaret, fibi^ eum uendicare cuperctiBaftîanus à Stephane per uim erat deiedus. res ad concilium eft delata,coram que caufa dicenda eratnâdem uero pro lise caufa intègre exam!nara,gloriofifsimi indices dixerunt,omnibus exa-minatis de Bafsiano SC Stephane rcucrendis,relidis etiam canonibus, Dï «rfandafynodus,deEpifcopatuEphefio,quidciuidetur. RcuerendiE-pifcopiclamauerunt,Iuftitia Bafsianumuocat,regulæualcant. Hacefen-tentiafuit concilq, ÔC patrum qui interfuere, qua Baffîanus Epifeopus E-phefiorum confirmabatur,rciedo Stephane. Sed quid ad hec indices illi fecularesf'Audiamus : non eft negotium ciuile,fed caufa Ecclefiaftïca.Glo n'ofiffimi iudices dixernnf:Nobis quidem uidetur neep Balïîaiïum reucrê-dumdignum exiftere,ntfitEphefiorum cinitatis Epifeopus, qnoniam ex inualionc uiolentaEpifcepatum fibimetuendicauir,nelt;q^ Stephanum Re uerendum Epifcopum,qni per coniurationes, 5C talcs adinuentiones Ept fcopatum fibimet acquifiuit.luftum uero cfrc,ut eligatnr altcr,qui 8C fidem intégré feiaqSC uita nofcatur ornatus,ut efl'e pofl'et Epifeopus. T otum au-

its tcm eoncilio faftdorelmquimus,quatenusfcntentia,quæinhac caufafoe lit ui'fa, dcpromat. fanda fynodus clamauit : Hæc iuftafententia eft. Hoc Dciiudiciumelt, Chnftusiudicauitcaufam. Deusperuos ludicat. Hæc fententia Ciirifti eft,Canones ÔCleges uos cuftoditis, Multos annos iudi* cibus,multos annos concilio.

Rem di'du miram.abfoluerat concilium fua fententia Baftianum, euffl' queinEpifeopatu conftimauerat:amp;ecce indices feculares ab illorumfen-tentia recedunt, amp;nbsp;plane contrarium decernunt, abdicantes Baflianimi ab Epifcopatu,6C alium cligi uolunt.Qjræ fententia,tantum abeft,ut concilio improbetur,utnonmodôiuftam,fedàChrifto latam pronun cient. Habes indices feculares,SC in fidei ambiguis caufis, amp;nbsp;in Ecclefiafticis Epiftopo^ runegotijs,fententias dehnitiuas in primitiuaEcclefia dixifle,eoiûq)fuffr2 gia à concilio reccpta,ad probata, iymbolis inferta,qnodcp à fentetia co cili]incaufa Ecclefiaftica receflerintpatres, amp;laudatafitab oinnibusiu* ftaiudienmfententia, adeoc^ Chrifto ipfi adferipta. Neep tarnprotcriiiis erit Afotus,utconcilij huius authoritatem clcuet,cum inter ilia quatuorgc neralia numeretur,quæ Euangelijs quatuor æquantur.Qiiaie totiusEccle fiæ confenfu,approbantis Chalcedonenfem fynodum,Imperatores,Prinlt; cipcs, Sc indices feculares, alij^ pietate,cruditione, uirtute præftantes, nequaquam à concilio, eius^ lententia dehniriua excludendi, fed unain concilio non modo deliberate,afliftcre tanquam apparitores debcnt,utii teper alios omnia peragantur,SC deinde ab omnibus obferuentur curare, fed omniaEcclefiænegotia SC fidei ambigua una' definite debebunt.

Sed quid ucl argumenris,uel exemplis plnribus colligendis, SC enume-randis laboramus,cum il Ie ipfe aduerfarius non nofter lolunijfcd omnium piorum Principum laicorum, ac totius Ecclcfiæ, banc ipfam noftramfen' tentiam quam refutandam fufceperat,manifefte probet,ac confirinct, non fecus ac fi à nobis fententiæ noftræ defenfor,contra malæ fidei poifeffores Epifeopos fuos condueftus eftet.Tanta ueritatisuis eft3Utmultos,5Crenité tes contra animiuoluntatemretrahat.Dixerat le fuosep nullum agnofeere prædicatorem uerbi Dei preeterhos qnos Chriftus milit,0C eos quiinhoc ordineipfisfuccedunt,abcis defeendentes, hoc eft, Epifeopos SCqui in doeftrina Epifeopis parent,atqî Pontifici, ab ülisqj fmt ordinati. Sedaut parum fui memor, aut quod magis credidcrim,enidenfia rcftimoniorü,a( qneexcmplorumfacræftriptnræàBrentio nitftns,infcriusconcedithoci‘' Cip.»,. pfiim,qnod paulo fuperins negarat,non foli Dauidi,5C Salomeni,ut popu los SCiniquosdoceant, propterea quod propbcfiæ fpiritum ÄreuelatiO' nes diuinasbabuerinr, led etiam enneftis inferioribns principibus conce-» dit dicens:DoceatquilibetSCexbortcturfiliosfuos,famiiiain Sidomeftf cos,fubditos etiam SC popnlos.quisnnquähoc prohibuitf'Nonne tunon boneuir, tetuos^ nullumfagnituros doeftorem dixeias, nifià ueftrisE-* pifcopis defcenderetjhoc eft,un(ftns SCralus elfetcQiian» belle fibi confiât Afotusf” Agnofcamusitacßeiuseius liberalitare, SC quoddataccipiamus. non enim contemnendum donum eft Afoti, quod permittit etiaminferio ribus Sc fecularibus principibusdocerepopulosf’Sed nenimium concefi fifteuideatur, ftatim fubdit : Sed quam longe hæc Omnia à ferendafenten tia in controuerfijsc' Illa enim funt omnium, ab omnibus fieri poffunt,iux ta captum cuic^proprium.Ad ilia non opus eft aut magna facræfcripturx feientia, autdimcilium locorum ftudio,neqj eruditione quidem, pietas Si afteeftus fimplices 5C humiles de bis omnibus docent. Deinde additiDu--bia uero fidei,SC difficilia folucrc,SC in eis ttatuere certumires ipfa oftendit quam fit paucorum, quanta ad tdnecelTaria eruditio, ledio, attentioanf

mi,amp;c. Idco^ cotendit hoc foil's fuis rafis Pundits Epifcopis,dodlifsimis fdltcetamp;’inlacra fcn'ptura exercitatilsimi's ui'ris competerc. Ad principes uerofeculares minime' pertinere,imô temeritatêamp;præfumptionêdiuino fupplido dignâ. Hoc ipfum prolixe probare conatur,utuidelicetomncs feculares principes à detinitione ambiguorum ÔC con ouerGarum Gdei Qi. rdigionis excludatfed uidere eft, quam pulchrefibi contradicat:0if hoc 1* pfumquodfummisuiribus, QCquibus poteratmachinis hacftenus oppugt; gnaucrat,concedat,ac plane pro nobis noftiaquc fententia con firm an da capfjLConcludês affirmer,dicens:Nos illud tibi aperte dicimus Brenti,no putes tuOjUel tuorum iudicio,Principibus catholicorum uel hcreticorum nomina danda:fint qiiantumuis potentes, permittantfe quantum uolent piorum QL catholicorum nomine à fuis laudari: totivs orbistota ECÇJLES1A:IMPERATORES,REGES,POP VLl CENSEE VNT,ET PERPETVO MANEBIT CVMEORVM AÏ E M O RI A, V E R A INEOS NOTAAPVDHOMINESIETJvïVLTOCERTIVSAPVDDEVMET angelos: HI ERV NT IVDICES,NON TV VEL EGO.PARVM AD REM EST,Q_VID EGO DIC A M,5Cc.Caipham hunc alterum efle di cas,qui,cum eftctfummusPontifex anniillius, prophetabat. Eundem ad modumfratcrculus hicnofter facerdotio Tolleticófummatus prophetat, SummaiudicijEcclefiaftici co tendit, utuera docftrina ScEccleGa digno* fcantura falfa hærctica. Er quid aliud eft cenferc quisnam Gt hæreticus, quis uero catholicus,quam indicium facere de dogmatibus,amp;'fententiam ferre de fidei ambiguis,atcp rcligionis cotrouerfias deGnirer'Penes quern uerohoc iudicium,iuxta Afoti fcntentiam, erit, nomina catholicorum QC hæreticorum dare, hoc eft,de tota caufarcligionis, quæinternos ôiipfos controuertitur,pronunciare f Refpondct frater Pctrus:Totius orbis,tota Ecclefia,Impcratores, reges, populi cenfebunt : hi erunt iudices. Qiiæio tebone uir, fansne fanus es. certè, ne quid dicam amplius, hæc totius ne.» gotfj fumma eft,hoc ipfum contendit Brentius, non penes Epifeopos fo* loscffedijudicatiónem Qi deßnitionem ambiguorum hdei Qi controuer^ fiarum, utra parsucra autfalfadoceat: quæ uera GtEccleGa, quiuero fint hærctici:hociam inter nos 4o,annos agitur. Cum uerô utrac^ pars de titu* loä: nomine EccleGæglorietur,amp;utracj alteram damnet,quisdijudica-bithancambiguitatêfHaiftenusPapacum fuis complicibus ius fibifoli uoluit uendicare. lam per Afotum noftrum lis hæc dirempta cft:ad reges, principes Qi populos , adeoqj totam Ecclefiam pcrtincre, palam citra ambiguitatêaffirmât. Verba tua agnofeis Afote,Totius orbis rotaEccle^ fia:imperatores,reges, populi ceniebunt : hi crunt iudices. Hæcreuocare tibi amplius nonlicebit. retinemus teuincftum : nec amplius exmanibus noftris dimirtemus:quæras ruinas quafeunque uolueris:nufquam te elabi paticmur,etiamfi anguilla magis cftes lubricus, aut Protei more in omnes teucrtercs formas.

Tranfada igitur Qi expoGta cft hæc tam diu agitata quæftio Qi contro-» uerfia'.habemusid quoduolebamus,admittendosfcilicetaddß'udicatio-’ nemôddeßnitionem dehærefibusamp;catholica dodrina feculareslmpe-ratorcs,rcgcs,populos,totam^ Ecclefiam. Mirum cftquôd Papam, Car* dinales amp;nbsp;Epifeopos cxcludat ab hac cognitioc Qi dq'udicationc. Nó effu giet crimen læfæmaieftatis apud fuos,amp;fifapicnt,malamrcportabitgra* tiam, quiomneiudiciûillis ademit, Qifolis fecularibus in manus tradidif, Nififortè'hcc,utdicifolet, præfupponat, quodnotumatCRCÔccftumiam abomnibus,adillos præcipuè pcrtincre. Illud uerô non fimiliter ab omni busrccipiatur,ideo^ difertèexprimendum erat, ftudiônean odio in enu meratione ordinum fecularium, qui ambigua fidei de catholicis Qi hærc* Vu ticis

tl'Cls drjudicarc debeaftt,pnndpcs omifcn't, cum 6C fupenorum,hoc eft re gum,6i; infenorum,populifciltcet mcntionemfecencan uero fub regû tu tulo,fi tarnen hoc honore cos dignatur,fit complexus,aut certefub totiiis orbis tota ecclefia,cuius fiCipfi membra funt,nolo curiofiusinquircre.Sed tarnen iudico, ut maxime alias principib. iniquus fit, quos folos hadenus hoc loco fecundo nominauit, eos^ à ferêdis fententrjs remouerit, cum in alios omnes liberalilTimus fucrit, hos quoqj pro fualiberalitatc dementer admiiTurum, amp;nbsp;faltem locum aliquem inter indices no infimum daturum efierpro hoc ipfius officio,quod nos ftrenue,noftrumcp propofitûpromo uerit,habemus illi quas meretur gratias:0C ßileamü uocabimus,qui uene* rat amp;nbsp;coduefius erat ad malediccndû,amp; ecce bencdicit exercitui Domini. An nonmirabilis Deus,qui aftutos côpræhcndit in aftutia, ut quod bene cclare at(^ fophiftica fua inuoluere conabatur,iam palam toti mundo pro ponar,amp; tanqunn forexfuo feindicio prodat.

Diximus hatftenus de officio principum in Ecclefia filij Dei,quod adf pfos cura religionis confiituendç pertineat,quod^ in fynodo feuiudicio Ecclefiaftico,ubi defidci ambiguis agitur,amp; definiuntur controuerfigre-' ligionis,ius dicendi fentetias definitiuas habeant, ÔC femper turn in ueteri Teftamento tumnouo,atcpadcôin côcilijsEcclcfîçprimitiuehabuerint, multis argumentis excmplis euidentiflimis fatis probatum eft. Nonigi tur nelt;p iniuftum,ne(p à uerp Ecclefiç confuetudine alicnû hodie crit,eti' amfi principes ÔCalq pij atep dotftifequoep ad dicendas fentetiasßdfuffij' giaadmitti contendanttatcpfeculorum aliquot tyrannidempotius,quant confiietudinem ferre amplius dedignetur,ubi ad unius nutum omniagequot; rebantur,nec erat qui uel hifcerc contra auderer, fuucp ab iniuftis polfcHo ribus repetant,amp; quafi poftliminio rcuoccnt.Cum enim alias cótraHccic fiam.quod ad bona tantu temporalia attinet, nulla quantumuislongi tem poris ualeatpræfcriptiOjôCmalçfidcipoirefîôrnullo prefcribat tempore, quanto minus in rebus animæ falutis æternæ locû præfcriptio ilia babe hit:' Sed quod omnium ad omnes pertinet,meritô ctiam ab omnib. ordinib.rratfïari debet.

FRatcr Petrus de Soto,ut quanta fitpoteftas fccularium principum, quoufcppcrucniat,quem gradûamp;'locum tcncatinEcclefia Chrifti,c’f origine eins tan^ fontib.ÔC fundamentis agnofeendû efle doccr.HacoC'' cafione hoc capitc aliud no agit, nifi origine magifiratus politici Äfco’*^ riumprincipûdefcribat. Sedhaedere nimis cthnicèphilofophatur,auf, ut uerius dicam,nimis frigide nugatur homo profanus. Cum enim manu Row.u« fefta Pauliuerba,quib. magiftratusordinatio Dei efle dicitur,negarenon poflitjimpio commento amp;nbsp;cauillo,quo eius authoritasuilcfcat,inhScnio dum deprauare conatur,inquiens:Dum enim à Deo eife poteftas hxc^ cularis dicitur, origo oflenditur atque principium eius, ordinatio fcilicet diuina (ferenimium ex Paulo dixcrat,ideo repetit)ordinatio,inquam,no legealiqua externapofitiua quam uocant promulgata, fed naturæipu indidfa eo lumine quodfignatum fuper nos Pfalmifta dixit, quod merito legem naturæ uocarunt. Ab haclcge cordibus hominum inditum elr,miH titudinem omnem gubernatoreegere:necpoflèpacificèamp; ordinateinio cietate coire homines,nifi poteftas aliqua fit, quæ in officio omnes conti-ncat,malefa(ftorcspuniat,amp;c. Atqueideomagiftratum ordinationcDci à Paulo diciimaginatur, quia hominesnoticiaiurisnaturæ,quodeftius Dci,intelligant fe fuperiore Sf gubcrnatorc carerenon pofletideo eligant 8C ordinentmagiftratum, qui dicatur Dei ordinatio, quia exnoticiaiuns naturæ,quod ius Dei eft, fit ordinatus ab hominibus, Hts deinde fubqdt, hxc

Hæcruftt origines radices fcculahspoteftatis, exhis manat corn auôèo ntaSjamp;^ poteftas his nititur. Qiiacuncp ïta ratione legitime in aliquem de* feraturpotcftaSjhacc à prima ilia uoluntate amp;nbsp;eleôionc pendet populo* •■um: amp;nbsp;quacun«^ uia princeps fuccefferit, non aliter fe habere debet, nee aliter æftimarcfe ad hoc perucnilTe, quàm uoluntateeorum quib.præeft: quæ Sd præceflît primo in origine, ÔC poftea adeft cum illiparent. Ex his fontibuSjCxhisfundamentis agnofeendum eft, quanta fit hæc poteftas, lt;iuoufcp perueniat,qucm gradum 5C locum teneatin Ecclefîa Chrifti.Ha* lt;lîenus Petrus Defotus.

Agnofeimus quidem uerba ex Paulo de inftitutione origincmagi Hratus,quód fit diuina ordinatio:agnofcimus amp;nbsp;hoc,quod dicit natura o ï’iniûhominum cordibus inferiptum, multitudinê omnem gubernatorc opus habere. Sed uidemus hoc quotp, ubiqj Sotum fophifmatib. ludere: quod ex fequenti cap.apparet. dicit em politicû magiftratû extra Ecclefiâ fileortum, ex carne eftè : feruire mundo principi eius, hoc eft diabolo, »rem in hoc cap.non promulgata aliqua lege cum elfe inftitutum : nec alia uoluntateadfuam poteftatemperucnirc,nifiuoluntate amp;nbsp;clctftioneeo* turn quibus præeft. Q,uæ omnia ÔCfîngula manifeftè falfa funt : ius cnim naturæuerèius eft diuinum,primùm quidem hominum mentibus diuini* tus inferiptum,deinde ueroliteris mandatum ÔC. promulgatum.quod po* ftcà probabimus. Deinde etfi alia aliorum regnorum eligêdi magiftratus fit conditio, alicubifiteleôione, alibi hæreditatc contingif, SCc.nonta* •tien populorum tantum uoluntate amp;nbsp;eleeftione, fed maxime ante uolun* täte Dei præcedente magiftratus cotingit. Et cum hgc omnia co tendant, fttandem concludat,ma^iftratumtantum debere mundanacurare,hoc quoquefalsôinfcrri,poftea fequenti cap.explicabitur.Qiiidigiturleuius, profanius, contemptius SC uilius de magiftratû, Dei uicario in terris diet polfctjüon dieo à Chriftiano,nedum theologiç profeftbre,fed à gentili ÔC fiomine prorfus Dei ignaro f Quanto honeftius QC faneftius Plato quam* uisgentilis hoc profano Afoto,qui tarnen fecolumnam effeiudicat Ecclc fiæPapifticæ, imo Atlantem,qutcœlum Papifticumnecorruatfolus hu* tnerisfuisfuftincat, demagiftratu fenfitamp;floquutus eft. fic enim inquit: Qliemadmodum boucsnonàbobus,neccapræ à caprisrcguntur,fèd à pi^to hE præftantiorinatura,uidelicetab hominibus: fic natura humana infirmior ^.dele^ibt eft,quàmutfeipfamregerepoftit, Qgare Deus præfecit ciuitatibus non homines, fed præftantius diuinius quoddam genus, Hcroas uidelicet: quicumhabeantipfiprofperosfuccelTus, nobis quoque imperia eorum grata amp;nbsp;fa cilia funt.Hi ita curant nos,ut pacem,pudorem amp;nbsp;libertatê con* fttuent.amp;;addit: Verum eft quod ufitate dicitur,quôd quibus ciuitatibus tionDeus, fed mortalis aliquis dominatur, illis malorum QC aerumnarum Hull urn efteffugium.

cttiautemuerumfit,rationihominis inditam noticiam legis naturar, qua: iudicat ordinem hunc politicum inter homines efte neccifarium : ta* tnen hæc nondum fan's de caufa ciuilis focietatis imperiorum amp;nbsp;politici •nagiftratus ditftafunt.Nam folis humanis confilijs SCuiribus nequaquam tetinerihoneftæleges, 6C ciuilis focietas poifunt. Cum igitur Paulus ma* giftratum Dei ordina tionem uocat, feiamus uoce Dei,amp; lege ab ipfo lata pofita,magiftratus amp;nbsp;hunc totum politicum ordinem,inftituta amp;nbsp;com* probata: ac uerè ab ipfo iuuari,defend! amp;nbsp;conferuari, uoce, inquam Afo* tc,diuina magiftratû politicum 6C imperia, 0^ quidem exprefta uoceDei inHuuta 6lt;fordinata,proptcr quam magiftratus ordinatio Dei dicitur,cdi fehaclegcpofitiua: Qiiicunc^fudcritfanguinchumanum,per hominem iundcturfanguisilfius,quiaadiniagincmDeifa(ftus eft homo.

âz9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAP VT ïrr.

# nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hanckgem politici ordinis caput eiïc,origincin ôi. fofttê,cicp inftinifmtt

cfremagirtrarû,nihil dubiumcft. Nccputemus fruftràhanclegcmàDco tditain e(Tc.Prohibet Deus alias homiddia 5)C iniuftas caedes,ac parciuult fanguini humano propter fe, quia in imagine iuafecerit hominem. Vnde Sc Cain fratricidani figno quodâ addito munit, ne quilibet eum interfia* rer. Etnemulîiplicarent cçdesfpeimpunitatis,Deus hominêmagiftratS inftitui'tjCuifuam poteftatem delegauifjamp;nominis fui focietatem com* municat,uitæ ÔC mortis poteftatem ci tribuit, manuum^ illius gladioar* mat, ut in communis focietatisperturbatores animaduertat. Cum^^no* minarim SC difertè dicat, Per hominem fundetur fanguis homicidæ, infii* tuit hominem magiftratum, qui ccrtoordinetollatreum. Hue refpexiflc Paulum,ôdhinccius uerba defumptaelfe,cerruineft,cummagiftratum Dei ordinationcm uocat,SC addit : Non eft poteftas nifi a Deo: quasucro ■funt potcftates,à Deo ordinatæ funr. Itaqp quifquisrefiftit poteftati,Dei ordinationirefiftit. Item,quod fifecerisquod malum eft, time, noncnim fruftra gladium geftat. nam Dei miniftcr eft,ultor ad irani,ci qui quod ma ium eft, fecerit. Qiiapi'op^*■ oportet efle fubditos, non folum propter i* ram, fed etiam propter confeientiam.

Hæcuerborumpondera fingularifpiritus fandli confilio fcriptafunt, fiCpropofita,necadeó facile tarn frigido commente cludipoflunr.Audi* amus interpretationem huiusloci ex uetuftioribus, nc Alotusnosinfa* uorem noftrorum principum hæcfingere,uteft impudens, afterat,etfipo ftea pluribus fententiam noftram facrae feripturæ teftimonijs confirmatu* ri fimus,

Non enim eft poteftas nifi à Deo.) Q,uid dicisr Omnis ergo princepsi Dec conftituruseft.^Illud,inquit,non dice. Ncque enim dehocautillo principe mihinunefermo eft,fed deipfa re. Qiiod enim principals fimt, quod hi quidem impcrant, ifti uero ftibietfti funt, quodcp non fortuicoac tcmere cunefta ferunt, ncc flutftuû inftar populi hue atep ill uc circiimagun tur,diuinæfapienriæopus effe dico.Proptercano dicir,Noncmprincfps eft nifi à Deo,fed de re ipfa diflerir,diccns : Nó eft cm poteftas nifi à Öco.

Quae uero funt poteftates, à Deo ordinatæ ftmt) itacumfapientum quidam dicit, quod à Deo conglurinetur muller uiro : non aliud di* tit quam Deum inftituift'enuptias, non quod quifquis mulicri utcunquc cohabircf, à Deo illi fit coniuneftus. Non dint Chryfoftomus Afotico more,elc(ftione fiC uoluntate populorum magiftratus conftat,fubditisfu* fsacceptum feretprincepsquod dominatur. Hoc enim quidabfurdiW fed diuinæ fapientiæ opus eft magiftratus.

Sed mirum non eft, Afotum nullam legem pofitiuam in facris fcripturft de magiftratus inftitutione quod uoce Dei fit ordinatusrepcrirc potu* life. Cum pnimfacrofantfta œcumenicaôf generalisTridentina iynodiis interaliasimpiasconftifutiones hocquoœfanxerit, ut uctus ÔC uulgata Bibliorum editio,quçlongo feculorum uftiinEcclefia eft rcccpta,inpu* blicislecftionibus, difputationibus, prædicationibus amp;nbsp;expofitionibus pro authcntica habeatur: Sdquôd nemoillam rctfccrc quouis prætcxtu audeat,nec præfumar:8C in ca ufitata translatione, id uocabulum, in quo uis omnis fira eft,Per hominem omiftum fit*: ueniâmeretur Afotus,decre turn concihj,quod crrarc non potcft,pièobferuans,non folicitèhprctico* rum ScNouarorum morefontes Hebræaclinguae inquifiuit,fed legefyno di con ten tus fuit.

gladium mmanus traditumuidcmus , utDciuicarium agatin terris hwcendo improbos. Cum^ Deus homïni, hoc eft magiftratut uitae, ne* poteftatem in homines fecerit,profecfto etiam fuper fortunas 8ireh-ad hanc ciuilis uitac focietatcm neccflaria famftc, iufte ÔC ordine admi

Wftrandi poteftatem conceflit,quae omnia fuorum uicariorum legibus wulteiïefubiecfta.

Hue facit quod à ipirituS.magiftratus dtjuocantur, eis^ Deus nomfgt; ^isfuiappcllationem tribuit amp;nbsp;communicat, net^ enim Icue momentum jneo nomine eflcexiftimemus.Signihcatur enim co mandatum à Deo ha “WCjdiutna authoritate preditos efle,ac omnino Deiperlonamfuftinere, fuiusuices in iudicijs agunt.Quod ipfum Chriftus hoc modo interpréta^ 'ut. Sifcriptura,inquiens, cosuocauit Deos , ad quos uerbum Dei fagt;

•Ueimagiftratû eireinftitutu, illi eÎTc à Deo ipfo iudiciû demâdatû ut illud ^dminilFret,in coep muncrc Deo feruiat,ÔC indicium non pro homine,fcd

Deo ipfo exerceatfOiiod qui no uidet, amp;nbsp;intclligit,illc fane nihil intelli g’tjamp;infacra feriptura talpa cft cçcior.Deus ipfe monet,cxcitat,uocat,co ftituitôi conferuat reges,principes ÔCmagiftratus,non tantum in populo foo,fed etiam apud genres. Apud Ifaiam uocat Cyrum àfeun(ftir,6C elicit ^e eins adprehendifte dextram amp;fubqccre ante faciem eins genres £C dor fätegum uertcre, amp;fc. ut feias quia ego Dominus, qui uoco nomen tuum Deus Ifta el.

IbidemSabna à Deo expellitur, ScEliachim uocatur diuinitus inlocu Jfä.tt. illiuSjöic.

Eodem pertinetquod fapientiaaffirmât fuum efte opus, quod reges Pro«.?, legnant, öi Icgum conditores iufta décernant, quod aliud non cft, quam fidiccret,nonhumanauoluntatc,potentia aut peruerfitatefieri, utpenes ttges Slt;alios gubernatores fitin terris rerû omniu arhitriû,fed diuina pro^ utdentia èC fanrfta ordinationc, cui fic uifum eft omnia adminiftrare,con* fiitutum elfe. Qiig enim hacc fapientia eft,per os Solomonis loquenSjOi* fifilius Deijqui nobis farftus eft à Deo fapientia, per quam fapientiam mniafada amp;ordinatafunt, ÔCfine qua fadlum eftnihil, quodfarftum eft.

Alexander MacedOjDeumfibiadhucin Dio ciuitate Macedonia: con lofeph îiij fiitutOjperfomnum confpeeftum dumcp cum animo fuo reputaret,num it.inticjuit, Afiamfubiugare poftet,ab eoincitatumfe affirmât ne occafionê neglige^ c^p-S. tet, fed confidentur tranfiret, nam fe ipfius perdurfturum exercitü ÔC Per.-farum traditurum potentiam. Alarius rex fimilitcr inquit, Non ego uo* Kift. Trip^ lensRomam proficifcor, fed quids quotidie mihi moleftus eft, torquens h6.w.clt;9‘ S^dicens, Perge SC Romam deftruc ciuitatem.

Etutora impudentium hominum SCdiftortarS mentium,pcr quas dia.-bolus non ceftat falfas opiniones de rebus politicis accendere Si fpargerc obturent: quale eft quod dicit Afotus ille,Qj.iacunœ uia princeps fuceeß fcriqnon aliter fe habere debet, nec aliter aeftimarefead hoc peruenifte,^ noluntate eorum,quib.praeeft,que Si pracceffit in origine Si poftea adeft, CÛilliparentf'toties in fcripturis prouidenria Dei,ac fingularis atftio in dß ftribuendisregnis, commemoratur, quæomnia originem fcilicet magi* ftratus,amp;fubditorûobcdientia,Afotusuolunratihominumadfcribit.Da* nielinquir,Dcus conftiruitamp; transfert régna. Tuesrcxregum,deNabU' chodonoforeloquens. Si Deus cœliregnû,amp; fortitudinem,amp;^ imperium Ôigloriam dédit rihi,uolucres quoep cceli deditin manu tua,amp;fubditione tuauniuerfa conftituir.Non ait Daniel ficut Petrus Dcfotus,Populi te ele geruntjhorum uoluntate ad regna tua perucnifti:fedDeus cocli dedit tibi,

Mt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAP VT X irr.

D^N.j Ét ibidem: Deus altiflimus dédit Nabuchodonofor patri tuo rcgninnÂÎ Ifrcmar. magniKcenriam,Ego didt Dominus,fed tcrram,amp; homines, amp;c. Et dcdi earn ei qui placuïc in oculis meis.Et nSc italt;ç,Ego dedi omnes terras iftas in manu Nabuchodonofor,regis Babylonis,ferui mei.

Hacc diuina funt oracula de magiftratus origine,inftitutione,Äf uocatp one,quôd expreflb Dei uerbo SCuoluntatefit ordinatus:fed quia exfacra fcripturadefumptafunt,quam obfcura efle Äf ambiguam aderit Afotuj, ut audiemus,forfitan obfcuriora quoqj uidebuntur,qua'm ut ab co intelliquot; gi poffint. Ideo^ regem uelprincipem habere dicit hoc ab hominibus iJlis,a quibus eli^itur,cis^ acceptum debere ferre omne id,quod eft,âiha bet. DauiduerodicitjDeuSjtufubdispopulum mcumfubme. Itcmdc Saule,Sequebantur eum,quorum Deus tetigeratcorda.

Miror,cur non potius à Diabolo huius mundi Deo, régna diftribuiaf-firmet Afotus.hoc enim aliquo fcripturæ teftimonio probarepoflèt.Hæc omnia régna mundi 0(?gloriam eorumdabotibi, fiprocidensmeadora-» ueris,quia mihi tradita lunt,0^ cuicuntp uolo,do ilia. Nifi forte’ quodftiat idolum fuum Antichriftum Romanum, hoc modo procidentem, diabo* luni^ adorantem , ab ipfo in fundum, cuius amp;nbsp;fideliflimus eft uafallus régna mundi,quæ occupât,accepifte.Calumniabiturfortaflis hoc Afotus fuo more,0(f me ex Coftantino à quo Syluefter Occidents regninn, dono acceperit, diabolum facere dicer. Sed conftat fidam eftè hanc Conftanti* ni donationem, amp;nbsp;à Valla alijs^ dudum expugnatam amp;nbsp;explofam.

Hare de origine, radicibus, fontibus St fundamentis politici magift«' tus,ex quibus eorum manat autftoritas, certius ex facris literis contra Afo turn dicere uolui. Cumm dicat ex fontibus amp;nbsp;origine magiftratus agnO' feendum,quanta fit poteftas eius,quoufcp perueniat,quern gradum amp;lo* cum tcneatinEcclcfia Chriftûcertè cum diuinitusinftitutusfit,quodha* denus probauimus,etiam diuina curare debet.

Quemadmodum prarcedenti capite paium honorifice ôf nimisfrigit^f de origine magiftratus politici dixit Afotus:ita iam hoc de officio eius at“* quediferimine inter Ecclefiafticam poteftatem fiCfecularê multo contu-meliofius diflerit. Cum econtra iuos prelates miris laudibus ad ccrliiuftp euehatjiudicâs hos fine illorum iniuria crefeere non pofte. Ex falfaautem Sc non concefta,fed réfuta ta hypothefi, ex origine magiftratus fumptat^^ officio Piincipum argumentatur hoc modo : Nihil poteft fupra uirtiitctn fuæ originis confeendere. Qinunccelfe eft fines refpondcre principfis: fedfecularispoteftas (itauocatmagiftratum ) à naturalilege, amp;huniana uoluntateorta eft. Ergo aliud nihil poteft, quam naturale, amp;nbsp;quod ho* mmumfubeft uoluntati. Verum fan's falfitas huius opinionis de origine magiftratus eft indicata SC confutata prafcedcnri capite. Ideo hinc non probabit Afotus fuum inftitutum, quod magiftratus politicus, nonun’ polfit iudicare controuerfias religionis. Et capiteundecimo prolixe«^ hoc magiftratus officio eft à nobis didum. Qiiare quod ad hoc magi* ftratus officium attinet,fimiliter6(^ quod tantum ab Ecclefiafticodiffct* re Sc diftare fingit, quantum coelum à terra, iam nihil ad præcedcntiaad* demus : fed uerba Afoti audiemus , eiósquc fententiæ abfurditatem, impietatem 5C crimen læfæ maieftatis monftrabimus.

A'populo eledum efl'e dicit Principe, nullo alio fine, quam ut tempo* ralia cureqnec alia uirtute,quam humana,in temporalefinem, Hisaddit, ILLA SECVLARIS POTESTAS NON NECESSARIA EST E C* ceb*

CLESlAE.Item lt;^VAN TVM DISTATÏNTER COELVM ETTER* RAM, COELESTEM ETTERRENVM HOMINEM, Q.VANTVM DENIQ.VE INTER HOMINEM SERVIENTEM HVIC MVNDO ET PRINCIPI EIVSjET SERVIENTEM DEO IPSI VERO, est DISCRIMINIS : TANTVM INTER PRINCIPES SECVLA' RES, et ministros CHRISTI. Itemhæc potcftas duilisextracc* clefiam orta eft,item ex carne cft,amp;fc.Haec tua uerba funt Afote,quç baud dub ie agnolds, cum ex hoc tuo capite fint defcripta. Quid tibi amice le* dior de hoc monachouidetur,an no homme impudentê,imó cane rabio* fum elTe oportet, qut magiftrarum,Dei uicarium QC cui Deus ipfe focicta* tern fui nominis communicar,feruirc principi huius mûdi, id eft diabolo, quod guide ad ofticij adminiftratione attinet,ex came efie,6(fextra eccle* flam ortum athnnarc audet C Horribilius ne fathan ipfç ordinationê Dei optimam, qua tarn non pofiumus carcrc,quam hoc foie, blafphemarc pofletjautaudcretf’ Qiudfcdiciofiusaut furori Anabaptifticofimifiusf Vcrifsimeigitur dehociinpudentifsimohominuin generedicitur,

Annoninmagiftratum fedtiiofacfunthæuocesf’înDeS uero autho* rem, ipfius^ ordinanonem, blafphemæ f Sed innititur ueftigtjs fuorum maiorum, qui in Synodo Romana circa Syluefiri tempora celebrata,de* creuerunt, ut habetur Tomo primo conciliorum cap. ilt;s.nc facerdotes intrarent in curiam propter quamlibet fuâ caufam. 6Cadditur ratio'.Qiiia omnis curia à cruore dicatur, amp;nbsp;immolatio fimulachrorum fit. Qiicmad* mods pharifaeipollui fe iudicabât, ne pofient coedcre Pafcha, fiin practo huingredercnt. Qiiod uero fanguinêinnocentê fitißt,nullûpeccatû elfe iudicât. Etconfiliû Elibcrinû codem tempore habitû ftatuit, Magiftratû, *nno quo agit Duumuiratum, j)hibere placet, ut fe ab Ecclefia cohibear,

Videautem quid optima confequentiaexhis Afoticis propofitioni* bus fcquatur. Si enim magiftratus tantum in teiWporalcm finem eft ordi* natus, ut tantum uentris cuftos fit, cum^ curare d cheat, ergo non difFe* tctprincipis officium ab armêtario,autfubulco,nifi quôd hicafinos Afo* Hcos,autfuespafcat, illeuerô animalia rationaliarcgat. Qjuodfimagi* ftratus non eft necelîàrius Ecclefiæ, ergo neqp difcipiina cft neceflaria in Ecclefia. Neqp punireblafphemias nominis Dci,autabrogareidoloma* niam,Sdc, necelTe eft : cum hæc omnia ad magiftratus officiû pertineant, quicuftos eft difcipline,SCtotiuslegis.Hacquo(ÿrationefequetur,quô(i nec generalia cocilia Ecclefiæ fuerint neceflaria, quæ no nifi pacato impe TtOjSC per Imperatorcs, quorû hoc eft officiû,couocari,indici,amp; celebrari potucriint. Idquod Afotus ipfe,utmaximcfecularipoteftatifitiniquus, fatcri cogetur. Neq? efh tune orientis Epifcopi,Romanû tantoperc cura* bât,ut ad ipfius imperiû conueniflent, quod etiâ in fi. cap.io.eft oftenfum.

Si ucrô magiftratus, uel poteftas fecularis officium fuû faciens, feruire dicît principi huius mûdi, quod Afotus, utincarnatus diabolus, ore bla* fphemo euomittfequitur, qj SC ipfa Dci ordinatio, ôfdiuinæ feruire ordi* nationijfitferuitus diabolica.ImôâC Deus ipfe author accoditor politici ordinis, erit (horrefeo toto pe(ftorcreferês,fed hæc ex Afoti fententia fe* quuiUurydiabolus.Et ita tâdem dum hoc modo magiftratus politicus co temn!t,amp; abtjcitur,Manicheorû deliriû ex inferis hic nouus ecclefiæ Ro* manç defcnfor,5lt;' ucræ Dei ecclefiæ,diuinçcp ordinariôis hoftis infeftifsi musrcfufcitabit.Et qa Afotici prçlati fccularê quoqj habet adminiftratio* nê,crgoS(: ipfi q anteprandiû in têplo miflàs amp;nbsp;Iaaafacientes,Deo fe fer*

124 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAPyT XI I.

ui're gloriantuf:poft prandium fecularem adminiftran'oncm curates, pria dpi hunis mundi,hoc eft diabolo, Afoto autore fcruiunt,

Hacc ex Afoti iententia fequi,nullo negocio, qui ucl per tranfennâ Dia lecfticcs praccepta uidere,intelligunt,eô hominem adductt contemnendi Magiftratusftudium, utinapcrtasblafphemias, SCintollerabiles uoces, quae cohcrcendac erant, erumpat, crimenep lacfç maieftatis comitat. Hine cnim contemptus magiftratus’, di. feditiones oriuntur, cum alias moleftc fubditi imperia fupcriorum ferant,quid futurum eftcjubi intellexerintma giftratus,principi huius mundi feruirejarbitramurf

Sed hoc eft,quod ludas in fua epiftola de falfis doeftorib. quos fomnia* tores uocat,fcribit,quodcarnem polluant, dominationêfpernâr,maicfta' tem aut blaiÎ3hcment.Hacc aptifsime in turbam Afoticam quadrantNiM iam dicam $ tetris Qi abominandislibidinibus corpora fua polluant, res ipfaloquitur.Seddcaltero. Nota funt exempla Paparum, quomodolm-' pcratores,amp;principes tralt;ftauerint,amp;pedibuscóculcauerint,feditiones cxcitarintjfanguinem effundi fuis pradlicis curarint, Remp.totam faCtio* iiibus fuis perturbarint, inprimis uero Germaniam bellis ciuilibuSjä; do-mefticis feditionibus incenfis, perdiderint. De Hiltcbrando Papa, quile Gregorium fepn'mü uocari uoluit, amp;nbsp;Pafchali fecundo feribit Platina : Hi duo nebuloneSjImpcratores Henricos excomunicant, ÖC ab obedientia, iuramêto fubditos abfoluunt,amp; principes fubditos,c6tra propriosim peratores armant, quibus additibidem Apoftolicum cfl’et, inuitariApo-ftolos,qui præcipiunt, ut pro impijs magiftratibus oreturjhi uero fuos, K quidem Chriftianos excommunicant, quod indignifsimu eft, pedibus fuis conculcât.Henricum quartum excomunicat Hiltebrandus fecundo, attp de Imperij faftigio deijeit, di contra eum eligi curat Rudolphum Sue uiæ ducem,ei^ coronam mittit hoc uerficulo inicriptam

Qiio fignificare uoluit à Chrifto Imperium Petro diiucccflbrilîus Ponti* ficibus effècollatum, ÔCàfeiamconferri ipfiduci;fcd ualdetriftis Öifhac tragcedia dignus fec|uuius eft euentus.Nam in pugna contra legicimG Im peratorem,ied iam a pontifice excomunicatum,SC deiedîum, Rodolpho apud Mersburgum,dcxtra eft amputa ta.Profugientib. itac^ cundisinut bem,CæfariRodolpho,à pontifice per feditionem creato,inledtodcc2* benti,circumftantibus iam fuæ fatftionis epifcopis,manus allata eft,quam ubi uidiffet:En,inquit,Domini,hæc manus eft,qua Domino mco Henri* co Cæfari fidem cófirmaui,Ipfi uosmodo reputate, an rede mihi cofuluc ritis,utab co deficiens,Impcrij adminiftrationê, contra ipfum receperim,

Rodolpho in huncmodumfublato,nondeftiterunt Papales cotrana* turg iurafilium incitare,ut aduerfus patrem infurgeret eumqj imperio pd lercf,quodöiifadumeft.Nam cum poftremo propter Pape excomunica* tionem,Henricus omnium auxilio deftitueretur,profugitLeodium,ibi^ co anno cxul Imperator mortuus eft. Verum nondum Papæ odium fatia* tum crat.Qiiern cnim in uita pedibus ftiis fceleratus Papa tanquam afpi* dcm,00 Bafilifeum conculcauerat,quinquennio poft mortem, inhumât« iacere uoluit,cum alias liuor poft fata quiefcat. Sed hoc odium eftphari* faicuin,ÖCCainicum.Sicfciliccthonore afficiendus fummus Magiftratus, à Deo ordinatus.

Sed qd hoc unicS recenfeo fadfi Hiltebräd!,q uere fax fuit feditiois,pc üis Gcrmaniæ,ac plane furia infernalis. quantfl cm fanguinis hocbello ei' uili fitcffufum,5(i quæimperq mutatiohincfitfequuta, quiuisfacileintcl* ligir. Omnes h iftoricorü libri referti funt de fuperbia, di crudelitatc Roma noru Pontifîcû,quâin Imperatores,uelnulla,uelleui de caufa,tant0,ut fuä poten*

potentiam perpctuô augcrcnt,amp;libidmcm expièrent, excrcucrc.Hos Im peratores ordine excommunicauere non propter hærerfcas ÔC prauas o* pinioncs,adulfcua,aut ah'a fcelcra ab ipfis perpétra ta, eum fanefîe ÔC fnno tenteruixcrmr:fed qin'a Pape tyrannidem in nonullis,que ad jun'fdiVîio-netn fiiarn pertincbât, ferre recufarenr:amp; plun'mos etiam de Itnperîj faftp giodeiccerunqHeniicosduos,! i i i.amp; v.Francos,Friden'cûpn'mûSue wnrn,Philippurn eins filium, Othonem quartum, Fridcricum fccundum, Chunradum huiusFnderici filium,Ludouicum Bauarum.Clemens quar tus Cunradinum duccmSueuiæfiC Regem Neapolitanumfecuriperfegt; tuticurauitjUtipfercgnopotirctur. lannesxxii Papaglon'arinon eft ueritiis penes fc fummam auton'tatem ÔC ias elTe creandi Sgt;i. deponendi, ïionfolum reges,fed Imperatorcs.

Hacarte,fraudc, dolo, nequin'a, impoftura, ficfla excommunicatione, feciionibus,tyranmde, crudehtatc, SCcædibusIinperatorumindignifsF nils,Pontificesfuam potentiam no modo auxerunt,fèd etiam eôresfua» lt;leduxcr5t,utlrnperaronbus,8if alijs,quorum adeflecocilqsintererat,exgt; dufis pro fuoarbitrio leges rcliquoccetui ferre ÔC præfcribere cœperint, a quibus licet iniquifsimis nemini diircntfrelicebat, aut contra hifeere.

Ne(^Papam,nccpciusfcnfcntiam quifquamin terris ludicare poteft. îpfeucro Papa omnes homincs iudicat.

Hincpcrconfuctudinem cum illifacratifstmityrannideornnia ad fera puid'cntjamp;cx fcriniofiii pedtoris foliquiduismandatent, multoruma* tiiiTiis perfuafio hæc obrepfit, curam ccclcfiarum nihil ad principes fecu* fires pertinere. eisenim commendatam elîè tantum corporum S)(. for-» tunarirm defenfionemtnifi ubi Papales Imperatorum amp;nbsp;pn'ncipum au-’ulio ad fuidefenfionem,cum uiribus effent inferiores, utbrachium carna fiinuocarc cogerentur,funtabufi. Ac plane idem faciunt Papa eius^ sncclæ, quodalias uulgari prouerbio dicitur noflralingua, ut cum opus fit furis alicnius opera, de patibulo deponatur, donee eius opera utantur domines, deinde uerôrurfus affigendum effe cruci.

Hæceo confilio à nobis breuiternon praeter inftitutum funt comme-’’iorata,utcum nulla eloquenfiahumana,odium Papiftarum contra ma-g’ftratumpoliticum exhauriri pofsit, undehæcontumeliofæ amp;blafphe-noces Afotiinmagiftratum ortaefint, amp;hauftæ,mdius tanquamex unginbusleocognofcatur:amp;; qui forte hatfîenus Papalibus nimium cre-tiidernnt, faperc tandem difeant, quo loco ab ipfis habeantur, intelligent. Qiiotiefcuncp ergo Brentius Epifcopis indicium de dogmatibus ädimit, non de ueris Ecclefîæ Chrifti Epifcopis, fed Afoticis impfj's per-fecutoribuspiorum amp;nbsp;hoffibus feripturæ loquitur,amp;^accipendus eft.

Sedmiffum faciamus iam paulifper AfotO, exfàcrafcriptura,inqua tîtncnuerè eft quod dicitur, afinus adlyram, ideoep noniniuriadecius obfeuritate ôf ambiguitate difputat,Slt; conqueritur : nonihil contra banc profanam eius fentenriam, de officio magiftratus,quod uidelicct tantum ttmporalia curare debcaf,3ffcramus.Longèautem honorificentiusfentit ^loquitur Spiritus fantftus in fuo uerbo de officio amp;nbsp;fine magiftratus. Ita tnim inquit: Apcrite portas principes ucftras,SC eleuamini portae mundi, pfat.itj Utintroeatrex gloriæ. Item,In conueniendo populos in unum, reges, ioi.t4*‘ Utferuiât Domino.Irem,Reges terrae,SC omnes populi,laudêtnomê Domini. Qiiibus uerbis fignificat præcipuc,pptcr hàc caufam Deû, no tantS (ódidilfe genus humanû,fed etiâ politias ordinafre,SCcertis legib.huc ordine fanxiïrè,ideo in ccetus coiffe populos,ut doeftrina de Deo 8C uera rc-^igi°,rP3g3riSCilluftrari poffet. Hie em finis eft focietatis humanar^pri-Hsôtpcipuusjnô utpace SCtranqllitatefruêtcs abûdcmus ocio, dC cuticu

lam curcmustfed ut in pace Deus innotefcat amp;nbsp;celcbret. Propter hoc^^' tiogenus humanumeflconditum, ÔCdeindepoft lapftimperfiliuni faólapromifsionereparatum. Hancetiam ob caufam totahæc ciuilis tO' cietas eft inftituta. Cum^ magiftratus caput fit ft'cnftos focietatis huma* næ,nimirû eti'â curare debet,ut id quod præcipuû efTe debet ftudiûinbac cômuni dC ci'uili uttæ confuetudine tueatur, ^exequatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tantum

corporis cura admagiftratum pertinet, amp;intemporalem finem eftct^^' tus,ergo Mofes peccauitleges ferendo de occidendis falfis prophetis.

Errantigi'tur, quittadiuellunt gubernationem politicam abhacpra^ pua magiftratus cura, ôf ei pacis tantum amp;nbsp;uentris curam commiflâm eue exiftimant.Aliudhabetmaius officium,nempcdefenfionem totius leg^^ primæ ô^fecundæ tabulæ, quod Afotus præcedenti cap.dixit. ManiieiW eft aût,in primo fecundo prçcepto prohiberiidolatriam,ô^ blafphenU' as. Ideo necefle eftmagiftratum externam idolatriam ÔC blafphemadog* mata tollere,Ô^ curare ut pia doôtrina ÔC pij cultus proponantur.

Taies fuere in populo Dei,Dauid,Iofias,Iofaphat, Hiskias,lchu,aalil nonnulli qui aras Baalitarum deftruxerunt,excclfa abftulerunt, templum rcpurgarunt, lâcerdotes ipfos non femelin ordinem redegcrunt.

Necreuocamuspolitiâ Mofis, fedlexmoralisperpétua eft, aetatum. Moralenaturaleeft, prohiberc ôi. punire blafpliemias, quia Difii.rgt; prohibentur in primo amp;nbsp;fecundo præccpto,quac funtmoralia. SicNabu* chodonofor edieftum proponit, ne quis dicat blafphemiam cotraDcum Ifracl. Conftantinus iufsitclaudi idolorum templa, prohibuit facrihcia cthnicorum, iufsit publice doceri euangelium : deniep ingentê inftituitm imperio mutationê, cum quidem collegæ Licinius amp;nbsp;MaxentiusRomaquot; ni principes, SCmaximapars Imperq ,adhucacerbifsimèodinentnùmen ChriftûVnde ôdingentiabella contra ipfum mota funt. Scdfortitcr,Dci adiutus auxilio,hæcpericulafuftinuit,amp; depulit.

Theodofius etiam dirui idolorum templa iufsit, cum animaduerte* ret, facile îjs integris reftaurari idolomaniam pofte ; id quod à Iuliano A* poftata cratfacium.

Valde igit reprehendendi funt principes,qui metu pcriculorij,8t pro* pter confpirationes Pontificiæfactionis, impios Si idolatricos cultus m fuis ditionibus tolerant. Hi idem faciunt quod orator Dcmades,quicum Caftander ab Athenienfibus petcret,utAlexâdrum referrent inter Deos, eumq; certis facrificqs colerêt, atqjalq pleriqphancimpiam adulationcm cxecrarentur, fuafi t amp;nbsp;author erat, ut fierct,ne uidclicet illis bellum infer« retur.ac inquit: Videte ne terram amittatis,dum ccelo iniuriam fieri prohi betis.Ita nûc multi quo^ affetftifunt,ut malint cœlo facere iniuria, quam de fuis fortunis ditionibus periclitari,aut laborcm Si periculumpro-' pter ueritatis profefsionem fufeipere.

Porrô,nonfolum officq ratione magiftratus blafphemias punire ô^ido lomaniam abiogare debet : uerum etiam quia Chriftianus efte Si perhibe ri cupit,hoc officium filioDei debet.Notû cm eire,Scf mouere omnes pios cummagiftratus, turn cuiufeunque conditionis, mandatum Dei debet, quodfine diferimine omnibus præcipir,utfilium Dei, quern Deus pater, uoce de cœlo fonante,toti mundo doeftorem proponit:omnes audiat,cre dant cuangclio,SC id confireantur,fiue accedat authoritas epifeoporum, Si aliorum,fiue aduerfentur,0C répugnent. Sicutferiptum eft, Hiceftfilfi usmeusdilclt;ftus,inquofibi anima meacomplacuit, huncaudite. Qjil Deut.iS. ueronon audicrit, egoultor exiftam. Item, Corde creditur adiuftici* Rom.io. am, orefitconfefsio ad falutem. Qiii me negabit coram hominibus, ».Pct.3. negabo eum .coram patre meo cœlefti « Vos genus eledum, regale facerdo*

D. I A C. H E E R B R A N D I A N N o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;227

ùccr Jot!Ïim,gcns fancla,populus acquifinonis, ut uirtutes annucictis Z' lus qui de renebris uos uocauic in admïrabilc lumen fuum. Alloquitur au temnonepifcopos,multo uero minus facnficulos Papifticosuncflos S)C rafos:fcd elecfïos aducnas diïperfionis,Iioc eft,omnes pios, clecflos amp;nbsp;uo--catos ac fandos Dci hi'nc inde per totum terrarum orb cm difpcrfos : hos omnesôdfingulosuoc3trcgalefacerdotium.Hos,quocun(jloco aut tem porc exiftantjCuiufcunc^ fint códinonis,uultannunciare uirtutes eius qui eosuocauinhoc eftjDei glon'am célèbrent,amp;uerbum ipfius pro uocatio-neilluftrareconenrur.

Hincmanifeftum fic,R.cges quoepPrincipes, quiueritatê exuerbo Dciagnouerunr, gloriam regni Chrifti annunciare debere.Eft autem co-fefsio,palam ofteuderc quód nonconfentias idololatriæ : amp;nbsp;illudipfum genus dodrin£,quod ample(ftens,ali}s impertire.Item,tollere blafphemi asexternasapud omnesquibuspræes. Paterfamilias in fuafamilia,prin-cepsinditioncfua,cuiut pater patriæpræeft. Nam quinonimpertitreda doârinam, nee blafphemias tollit apud cos quibus praeell, fed tolérat,is nonconfitetur,fcd cum blalphemis confpirare uidetur.

Hoc tonus ecclelîæ efl: ofticium, amp;nbsp;omnium membroru, inprimis uero magiftratus,qui fl ceffent epifcopi,uel ipfi falfa doceri curêt,reliqua eccle-fiadcbctmalospaflores ab officio remouere. Etinqlibetcoetu praecipua raembra cæteris prxire debent, ÔC confilio at(^ autoritäre iuuare alios, ut ecclefiacmcndetur. Iuxtaillud:Oucsmcar,audiûtuocemmeam:alienum lodn.io'. autem nonfcquuntur,fed effugiunt ab eo, quia non noueruntuocem alie t.Cor.10. norum. Fugite ab idolorum cultu.Sic ccclefia Antiochena, ut fupra didu lt;fi) Paulum Somofatenu propter impium dogma excomunicauittcum^ loco cederenollet,haberetc^ fuamfadionem quç ipfum tuerctur,reliqua liera ccclefia auxiliumethnicilmperatoris Aureliani improbauit, cuius inandato eiedus efl.

Hæcetflcxfacræ fcripturae teftimonijs SCexcmplis manifefliora fint, qiiam ut à quoquam fano negari pofsint,tamen etiamAuguftini teftimo-fii]s,cum Afoto apertiora uideantur, probare uifum eft,

contra literod nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cap.xar.

Non enim auferenda idola de terra,quod tanto ante futurum predidS tH^jpofletquifquamiubere priuatus.Habent ergo reges, excepta generis liumanifocietatc,co ipfo quo reges funt, unde lie Domino feruianttquo-modo non poflunt,qui reges non funt.

Praedicaturep àregeNiniue,amp;à potentibus, dicêstHomines 5Ciumcn ta öt: oues boues non guftent quicquam. Audis ne tandem Regem cu-talfcjquod ad regû curam tibi difpliceat pertinere.^Hæc Auguftinus Gau Qcntio dicit.hacc eadem nos Afoto dicamus; Audis ne tandem,0lt;c.

Nam amp;nbsp;temporibus prophetarum omnes reges qui in populo Dei no prohibueruntnec euerterunt,quat contra Dei præcepta fuerant inftituta, tiilpantur:amp; qui prohibuerunt ôd euerterunt, fuper alioru mérita laudan-tiir.Et in eadem epiftola pofttQiiomodo ergoReges Domino feruierunt in timoré,nifi ea quae contra iufla Domini fiunr,religiofa feueritate prohi Hndo arque pledendo f Aliter enim feruit quia homo eft, aliter quia e-tiamrexeft.Qiiia homo eft,ei feruituiuendo lidelitertquia uero etiam rex eit,fcn.iit,leges iufla prcccipientcs, amp;nbsp;contraria prohibentes conuenientc uigorc fanciendo.

Italt;j5 fi omnis prudcntfa tua, qua cofijicre conans rebus humanis, fi O' mnis fortitudOjfi omnis temperâtia,fi omnis ïufti'cia id laborat, id nitit,uC hi qui'bus uis ut bene fît,falui fint corpore,âfab omni cuiufquâimprobi'ra te tutï, atlt;]p pacatijôifcita non erunt ueræ ui'rtutes tuæ,ficut nec iüorü bca titudOjôdcSiquælïbetinquam adminiftratio tua,illis quas commémora* ui ïnfiruda uirtuti'bus, hocïntentionis fine dcterminatur, uthomincsfe* cundum carnem nullas iniquas molefti'as patianttnccad te exiftimasper* tinere,quô iftam quietcm,quam præftareniten's,référant, l'd eft, utucrbis non ambiam,quomodo Deum uerum, ubï eft quietæ ui'tæ omnis fru(fiusgt; colant,nihil tibi prodeft ad ui'tam uerè beatam tantus labor.

Frater Petrus dicit magi'ftratum à populo eletftum cftè, id^nulloalio fine quam ut temporalia curet. Auguftinus ucró negat id ftifficcre:fed co* gitareriebcre magiftratum,utad uerum finemreferat,utDeum uerum co lant: alias nihil prodeflelabores,quosfufcipit in adminiftratioe.Legesc* tiam feratiuftapræcipientes, amp;nbsp;contraria prohibentes ; euertatquæcon* tra præcepta Dei inftituta funt.

Qiiod Sc laudatifsimus Imperator Conftantinus ad fuum imperiu per* tinerc arbitratus eft.Ita enim epiftola fua ad concilium in Tyro fcribinMe Deiminiftrum proprium,neq}uosabncgabitis,,Igiturubi(^pacificatDel nomen, Sc intégrébenedicitur per mcam inDeum culturam, etiamapud ipfosbarbaros, Etiam barbaripe»-me fidelem niiniftrum rccognoucrunt Deum,ÓC metuere didicerunt.

Sed minime opus eftè arbitror,ut in cofirmationc huiusnoftræfcntcii* tix de officio principum, quod ad ipfos cura religionis pertineat, labore. Tanta ein eft perfpicuitas,tanta uis uen'tatis, ut etiam inuitis SCrepugnan tibuserupat.Ipfehicaducriarius,quihatftenus quifius poruit uiribushoe oppugnauit, SC aliquoties aftèruit, nullum aliû eftè principis fincm,quam ut temporalia curet ; eo tandemaddutftus eft, ut parum inftitutiFii antea ditftorum memor,inmanifeftam contradiCIionêproruperit, dices: Pertinetigiturad Principes,certam amp;indubitatafidem profitcri,adcani tenendam omnibus ufis agere cum omnibus fuis fubditis. Sic enim olim Sc Imperatores 8Calij Reges egcrunt. Qjtod fiad principes pcrrinct,non folum fidem profiteri,fed ad earn tenendam cum omnibus fuis fubditis o* innibus uqs agere: certêfalium crit, quod hoe cap. dicit,magiftratum nul lum alio fineelec'îum,quàm uttemporalia curet.

Hec acutifsimusille fophifta,qui in aliorum fcriptis adeo eft perfpicax, ut KvJiMyitts uidcre, 6C colligere fe pofte imaginetur, in fcripto fuo uidere nonpotuit.Sed dehisfatis.

Turpifsimè igitur SC imp fjisimè hoe praccedcnticap. SC de origine Sc de officio politici magiftratus errat Afotus:amp; nefcit de quibus afiir* met,autloquatur.Ef non modo Theologum malum,fed necgentilembo num agit. Qiiod diferimen eftè docet inter epifeoporû ÔCmagiftratusoffi cium, non opus habemus Afoto docftore:ipfè melius hoc Deibeneficio nouimus ÔC docemus. Nequeita profane de magiftratu,Dei ordinatio* neSCminiftroloquimur. Nequeitafacrificulos propternudum nomen exrollimus. Hæc enim quæ apoftolus Paulus defeah'js^ ecclefiæmini* ftris, ut par eft,fcribif, agnofeimus. Sed quid haec ad uos monachos amp;nbsp;fa* crifiees.'quot;Q.ui'nam uos eftis.'^Qui non modo officium non facitis,fedinfu* per pios omnes ccclefiæminiftros ubicunqp poteftis perfequimini.

Nam quod Sotus approbat illud, quod in praefatione cofefsionis ilia* ftrifsimi Principis,de difeimine politic^ SCecclefiafticg fundionis feribir, agnofei*

îgnofcimus.Qjiod nero cacalumniofeadflabiliendain fiiam uanitatem *butKur,rcîjdmus. Alia cnim funcflio eft, dominari politico: alia,publice incœtu ccdefiac ucrbS Dci doccrc,0C facramêta adininiftrare:alia,difcer-nereucram dodrinam à falfa,amp;fidem uciar dodtn'næ adhibere,cam con^ fiten.Hæcfuum inter fe diTcrimen habenr,non quod no pofsintinuna ho minisperfona cocurrere:fcd quod aha fit uocatio dominationispolûicæ, utquicftadcamgubernandamuocatus,non idcircouocatus infti* tutus ad doccndam publice ccclefiam, filt;ad facramcnta adminiftranda: nee quiuocatus eft ad docendam ecclefiam, co ipfo uocatus fit ad guber^-nandam politiam, quemadmodum Pontifices fomniant. Terrium ueio fllud, quod eft,difccrnercuçram dodtrinam à falfa, ucræ docîrtn; . fidem *dhibcrc,eam^ confiterfinon eftnecfoloiu»n epifcoporum,ncc'oloruni Principum,fed omnium piorum. Itacp cum coniefsio Pnncipis diiiingnit intcrofficia Principum,amp; epifcoporö,non loquitur de dijudicarione do-6rinacamp;fide,acconfefcionefidci, quæfuntuniueifie ecclcfia' Chrifti, iu-Xtaillafarpcrccitatadi(fta,quaefunt generalia Dei mandata,£lt; a J quofiiis Chriftianospertinct.Cauetea pfeudo^pherisrqui me ncgaucrit corâ ho-•ninibus.Probatefpintus.Nefius pucrifcnfibus,ncqiieiiisuf .no dodtri-nacagitemini,6dc. Sed loquitur de duobus prioribusofficijs, utdclicctdc politica gubcrnationcjfid de publica uerbi Dei prædicationc,quæ ut funt inter ft diftinda, ita nulli hominum licet alterum altcrius prætextu teme-tefinecertauocationeinuadere, 0^ occuparc. Ac ilia quidem duo priora, utfinelegitimauocationcfufcipinon debent, ita abfi^ fingulari Spiritus finâidono gen' poflunt.Hocautem tertium nunquam abl^ fingulari do no Spiritus fandi fieri po teft.

Vnumhoc mirari fatisnequco, cum tantum diftet inter Principes amp;nbsp;epiftopos,quantum inter coelum ÔC tcrram,cœlcftem ÔC terrenû hominê, lt;iuantumdenitçinter hominem feruientem huicmundo Sd principi eius ôi^ftruientêDco ipfi uero, eft difcriminis:quî fit ut tam ardé ifta duo lon-gifsimédiftantia coiungi ÔC uniri in eade perfona pofsint, ut unus idem homo quiin têpioadeôdcuotè milTas celebratmanê, poftmeridicadeo totusfieripofsitfecularis princeps,ut nihil fupràrQ,uomodo qui^fo te cce luôi terra cSiungunt immediate ut nihil interfit/Qiiomodo Deus fimul, ^diabolus in uno homine/Qiiomodo ide duobus donums, coira Chrifti ftntentiSjfcruirc poteftjAfote/Quod fi nihil prohiber quo n sinus Epi-ftopus omnia fecularis principis officia faciat, gubernet adminiftret tempublic5,ius dicatfubditis,bcllo ctiam, fiopusfir,defendat:qui fit do-niincPetre,quod fecularis princeps, qui tam linguas pcregrinas amp;nbsp;facra didicit,qua'm qui in Epifeopû eligitur,prohibcat,nc quicquam eurer cœ Ifftium ôi fpiritualium,fed tantum temporalia/Qiie ratio huius diuerfita n's:quia ftilieet fie placuit prçlatis Afoticis,ut ipfi habeantius utriufir, gla dijÀadminiftrent fimul ecclefiâ fiCrcmpub.alterum pedem in niria habe 2nt,altcrumucrô in templo, Secularcs uerô principes temporalia tantû curent,defendantiuracpifcopalia,ôd exequantur eaquæàprælatis de-ccrnuntur.amp;^ pro hoclabore his^ offîcijs ad ofcula pedum admittantur,fi tarnen uideatur fummo Pontifie! facere alicui magnam gratiam.

Poftrcmô,quôd Brentius de Ecclefiç miniftris loquens,eos feruos ap-pellat,curtuid Afotcadeô iniquofersanimo, cum fummus Apoftolus Paulus,ft reliques^ ecclefiæ miniftros, feruos appellet / Et uide quantum in refit calumniandi ftudium,fummumilludecclefiattuæcaput„fe nonftruum tantum,fed feruum feruorum uocat,(quo nomine Noah Pa-triarchafilium fuum deriforem maledicit,inquiens:Malcdidus puer Cha

2P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CA P VT XI nn

naatijfennis feruonim erft fratribus fuis)Ncc iniuria hocübi nomen pfit.cum cnim pontifex fit, prophetizat forte. TuuerôSoteæquo animo ferre non potes fi epifcopi, longe infra Papam conftituti, ferui uoccnturj' Scd quid agas cum afino, qui tametfi Midaî aures habcat, tarnen nihil au diat.Relinquatur igitur furdaftcr cçcus, utinam ÔC mutus ncmaledicere fidblafphcmare amplius poffer. Saniorem autemmentem illi prcccmur, Sgt;C ut Deus illi oculos SCaures aperiat,quo non folum blafphemarc cclTer, fed eciam audire fanam dotfirinam fuftineat.

VElexhoccapiteapparctjAfotûmalam caufam defendendamfufce' pifiè.Nam quemadmodum Impcratores cum bellum fufcipiunt,aitt præliandum eft,à dijudicandum,ac robore exercitus careant, colligunt, ôi. confcribuntjquofcunqp corradere poffuntjgregarios milites, inexerci* tatos SC parum bello idoneos, ut fî non uiribus, faltcm numéro fint pares hoftijSC rerribilesJta plane Afotus,poftquam bellum fufeepit non contra Brentium,fèd principes,quos tarnen contemnere uiderinon uult, uerutn tantum à iudicqs, 6C cognitionc dogmatum in ccclefia excludere ; cum f doneis deftituat argumentis,quibus eos de gradu dcijciat,undique con* quirit, quæcunquepoteft, infirma, egena, SC parum ad inftitutum faef entia.Taleeft hoc capite ualde longe petitum argumentum,quoprin* cipes à cognitione caufarumreligionisuultdepellcre,fumptumabordi-' ne,ÔC tempore quo poteftas fecularis, in ecclefiam extra quam ortam efi fenugatur, efi: ingrefïà:hoc attcntwcogitandum dicit, undcconftabit, quem locum in ilia reneat, 5C quatenus, quae ad fidem SC pictatem perti-ncnt,curanda ab ea fint. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;**

Hæc pluribus uerbis Afotus agif,quæ,ut in pauca redigamus,hæcfunt «trgumenta eius. Primi Impcratores Chriftiani, tarde ad Chrifti agnitio* nemperuenerunt, fidem, baptifmum SCinftitutioncm ab epifeopis acce-» perunt : ergo non debentiam elfe indices doClrinæ,SC ucritatis fidei.

Qiiafi uerô primus Conftantinusfuerit exprincipibus,ÔC politicoma-giftraru, qui ad ecclefiam SC ueramDci agnirioncm pcruencrit:amp;non anteafuerintuera ecclefiæ membra ante Chrifti aduentum,Dauid,Iofalt;' phat,Hiskias,ÔC alfj etiam Chrifti tempore centurioncs, SC ait}.

Qiiod fi pucri ira in feholis inepte colligerenr,uirgis cederentur : quod uerô tantustheologiæprofeflbr Afotus ira ineptit in re feria, nonfolum no pœnis cohercendus non eft, fed dignus qui à fuis prælatis optima alfi quapræbendadonctur. Etfiautemmonarchæ Impcrq Romani tarde admodumeuangclrj dodrinam fint amplcxi: tarnen non eft imaginan* dum propter hanc caufam rotum ordinem ilium à Deo elfe abiedrï, aut Deum hac quafi nota,uoluiftè à cognitionc dodrinæ cum excludere. Si-eut SCipfe frater Petrus alias caufas diuinihuiusconfilrj cnumcrat,dequfi buspoftea. Etddigcnter interperfonas SC ipfum officium feu ordinem magiftratus, quidiuinituscftinftiturus, diftinguendumeft. Qjiemad'' modum cnim coniugium non ideo definit effe faneftum, quôd adulter« SC adulteræ in co rccipiantur ; ita ncc magiftratus propter tyrannidem ôi impictatem etiam multorum, definit effe ordinatio Dci, autiusftium a* mitrir,neideôiam non pofsint, aut dcbcant iinà caufasreligionis dtju-» dicarc,quia tardé ad Euangelij agnitionem pcruencrunt, fed perfequutl funt,Iongo tempore.

Siautem omnino illi nondebent effe iudiccs dodrinae, quorum an-« teceffores tarde ad Chrifti agnitionem pcruencrunt, ex fratris Petri argu* mento

mentofequetur, quódnonfolum Impératores Romani à dodrinae co' gnitione fint excludendi ; fed ctiam cpifcopi,praelati, pontifex Roma* nusipfe.Cum enimfynagogafueritumbraccclefîæ, ÔCinilla fuerit fum* »nus pontifeXjfacerdotum ordines, dC Leuitæ, cuius fimilitudine dC wito!» {»Aj^fuosordines, quodad ccclefiac miniftros attinet, probate uolunt: potto hi maxime femper Chrifto, fi quifquam alius,liante politialudaica fint aducrfafi,amp;; adcô non receperint cum,ut etiam in crucem egerint. A* poftolosueroeins partim eieccrint,amp; fint perfequuti, partim uerôocgt; ciderint: quarepontifexRomanus,praîlati,8C facerdotesAfotici non de* bent effe indices dodlrinac, iuxta argumentum fratris Petri de Soto : imo multo minus quam Imperatores funt ad iudicâdum admittendi,fed pror* fiiscxcludendi. Qui3 Pontifices ludaci non uenerunt ad Chrifti agnitio* ncm,quemadmodumpoftca Imperatores. Cum uero principes uiri in au iis Cæfarum,etiâ fub Nerone,amp; alqs Impcratoribus,quod ex hiftortjs no* turn eft, Centun'ones cum adhuc ageret in terris, ipfum receperint : amp;nbsp;ut bicdicitjpauperculi ófabieólihomines, quos iam laicos uocant; certc ftantchocargumento, Principes feculares, centurioncs,SClaici,cótroucr fiarum tcligionis iudices erunr. Hæc omnia bona confequentia,ex hoc ar gnmento iequuntur.O ' egregium Pontificiæ potellatis defenforem,cum nullus hollis plus praelatis nocere polTet.

SedquiddeTiberio dicctlmpcratore,qui ctiam à fenatu Romano pe* tqtjUt Chriftus,dc cuius miraculis certior erat redditus,in numerum deo* turn publico decreto referreturf Et quidem uerum ell, primitiuatn ec* clefiam praefidtjs humanisimperatorum non modo dellitutam, fed ctiam abijfdcm grauifsimc afflidam. Sed quisignorât, quibusuotis, amp;:quam atdentcrid quod iam nos habemus pq exoptauerint, utamp;ipfi principes ampleâerenturChrillianamrcligioncm,6Cecclcfiæpaccm datent. Te* ftanturhoc Apologetic!Tertulliani, amp;plurium aliorum cruditifsime ad Imperatores feripti.

Qiiod fi illi non debent elle iudiccs dodrinae, qui ab epifeopis fidem, baptifmum, amp;inllitutionem acceperunt, ut Afotusdicit:ccrtèhac ra* tioric principes feculares non prohibebûtur à cognitione dodrinæ. Non tnimarbitror ullumelTe epifeopum, aut certè perpaucos,quiuercglo* tiaripofsint,huneuclilium Principemàfefidem 8C inllitutionemaccc* pillé:nifi forte antequam ad epifeopatum peruenerint , ludimagillri Ôiptæceptorismunere fundi fint, amp;poflea præmtj loco epifeopatum acceperint,

Verumneque hocfequitur,Illeprinccps, ucl quicunquetandem o* lirndidicit,ôu fuit difcipulus, ergoiam non debet iudicareuel docerc. Omnes entm, etiam epifeopi ipfi,initiô difeipuli funnfed non hoc confi* lio,ut perpetuô difeipuli amp;nbsp;pucri maneant,uerùm ut olim dodores fiant, Qiiodamp;in Prolcgomenisà Brentiocopiofiusellrcfutatum.

Mirum uerô ell,quod frater Petrus, non quemadmodum potentes amp;nbsp;nobilcs à dodrinæ cognitione exclufit,eadcm ratione dodos,fcribas, philofophos,amp;fapientcs répudiant:cum hi quoquein codem catalo* goàPaulo,cjucm hoc loco citâtDefotus, numerentur: nififorte, quod metuat fe fuique fimiles hoc modo excludi, qui tarnen principem te* tient locum in conciltjsjôf omnes propemodum partes agunt. alias c* nimprorfus muta client concilia, ôlt;nulla uoxin cis,nifi ucrbumPla* cet audtrctur.

terCjCxcludcfeuero omncsfupcrbos.Ergo ImperatOfCSjamp;ffccuIaresprfrt cipes non poflùntfidci ambigua drjudicare.Sic cmïn didt.hocfc«t,utpij ImperatoreSjnon de fupenori graduin ecclefia cogitarint, nelt;p dodrin* judices fe conftituerint. Harc non magis quàm fcopae diflblutac cohçrenf. Im'no ein redèdicit, reges amp;Imperatorcs no nifi humiliatos adfidcpcf* uenifTe.led quomodo bine fequatur, quodideô non poftintiudicarc üd3 confrouerfias religionis,nô uideo:nifi dicat,illos omnes qui iudicant,cuc fuperbos.Qiiod fi ucrum eft,ccrtè fententiam Chrifti,quam hic recifatAquot; fotuSjAbominatio eft apud Deum, quicquid eft fublime apud homines, in omnes eins prælatos quadrate ncccflc eft. Viderint ergo illi,quàm De® grata ô^fcripturac confona décréta fint promulgaturi, qui Deo funtabo* rninabiles. Et certèmagnam effèfuperbiam horum iudicum, ucl hincap' parer,quôd neminem etiam Principem,Regem,ucl Imperatorcm, quan* tumuis pium,eruditum,6C prudentem,uehnt admitterc, fed foli regnare, fie dominium cxercerein eccleftam, contra præceptum Principis,utuo' cantjApoftolorumde cuius primatugloriantur,cum typus potins gteg'** effe deberêcOpod fi obijciatAfotus,idcô hacc contra Principes feculare» £âcerc,quiafuperbiaftt, maiorauocatione fua fufciperc,adh3cccap.u * H.refpofum eft, quod hoc ab officio principum non fit alienum. Cum i^*quot; turhæc,quaî Afotusaffert de fuperbia non magis contra principes,quant epifeopos faciant,non opus effe prolixiori rcfutatione,arbitror.

Sed ca,quac de iudicio Dei, quo tam longo tepore ad fidem ImpcratO' respcruenirenonpermifit,filentiononfuntprptercunda.utiliter enim ea de re nos admonet frater Petrus,cum dicit,hoc cófilio faclum effc,ut per* fcquerentur fidem,ut fignificarct Deus,folam prçdicationcmfufficcrcaa afferendum Chrifto regnumullam ei pro cxcrcitibus,pro armis Amachi* niSjSe diuitijs omnibus eftè,cui foli omnia hacc humana cederent. Item ut hocexemplo admoncantur reges, quanto impedimento fitfaftus ôi^fubU mitas humana àd agnofcenda diuina.

Rerftè fie uerèhçc, fed non tam cotra principcs,quàm Pontificem R®* manum, totumepipfius regnum dicuntur. His enim iamnullo modoa« afferêdum Chrilto regnum,pracdicatio fola fufficitrfed exercitibus,afni’-S machinis,gladio, fune,hafta,igni,aqua ad confirmandû fie ftabiliendûfuu rcgnum,fibi opus effe uidenr,a utuntur.Hacc manifefh'ora funt, quam ut tiel probatione,uel exemplis indigeant:res ipfa loquitur, fie nos quotidic experimur. Q,uo ucl uno fatis teftatum omnibus faciunt, Papærcgnum, noneffe Chriftiregnum. quodarmis, utnoneftpropagatum, itancce* tiam eifdem conferuatur, fie defenditur. Simile huic eft illud altcrum, quoddefaftu, fie fublimitatehumana dint, quanto impedimentofitad agnofcenda diuina. Hæc adefte Papatui,quis ignorât f Papa ein ipfc fub* limior eft multo Imperatoribus, fie R^ibus, quos uix ad ofcula pedû ad* mitterc dignatur,fortc admonitus ex Elaiçloco,quem hic Afo tus récitât, Reges adorabuntueftigia pedum ruorum : id eft Pontificis Romani pe-» des dcofcuIabuntur.Pompa uerô,faftu,opibus,diuitqs,luxu,fiealijs rebus omnibus,quæad fublimitate fie maieftatem faciunt, longé quofuis reges, fie principes ipfe cum luis cardinalibus fie prçlatis fupcrat,Se cxcellit.QPÇ omnia papatui cum adfint,mirum no eft,quod,ut Afotus affirmat,hisim* pediantur,ne diuina agnofcant.

In hoc igitur nobis cumfratre noftro Petro per omnia couenit. Qiiod ft etiam nobis aliquid addere liceret, ubi dicit, Olim Imperatorcs, reges, fie principes fidem,baptiimum, fie inftitutioncm uitae ab epifeopis fufee* pifte: plane mirabâem uicifsitudinêfiepermutationê fadam dicercmus.

Nam,uthic d ici t Afotus,Conftantm«s poftquam fidcm rccepif ,fc, fua mnia,adeo^ totum Imperium ccdefiae fubi'ecif, ÓC fubftrauit:Occidentis itaqueImperium,utnugantur,acceperuntPontifices:aut quod uerius,ad feuiamp;tyrannide, cxcommunicatïonelmpcraforum ói. dcpofitione, frau de,impofturis 6lt; per Simoniam rapuerunt, ÔC cum fuccefloribus fuis oc^ cuparunuutiam negledla ecclefia,dolt;5lrina,amp; officio,régna mundi admi niftrcnt. Qiiid igitur mirum, fi uicifsim iam Principes pij ecclefiac curam fufcipiant:quæ turpiter adeo ab ijs no folum negligitur, uerumetiam cor* nimpitur, Sc funditus,quantum quidem in ipfis eft,euertitur.

Tertium argumentum fratris Petri tale eft : Reges fua potentia,rcgnis, 6^omnibus quæhabent, ÔC poftunt, fubieeftifunt ecclefiæ, ei^ ijs feruire debent. Ideonon dcbentiudicarefideiambigua. Quodfi ego contrario modoinferâ,Ergo quia omnibus fuis feruire debent ecclcfiac,eriam quan tum poiTunt SC intelligunt,pro ratione fuorum donorum, iuuare debent, 8^ipfiunafideidubiadijudicare,uttandem, quantum in hacuitafieripo* teft,Concordia inftituatur in religionis negocio.Puto hoc aptius cohaere-rc,£Cfequicxantccedenti,ab Afotopropofito,quamquodipfenofoluni inepte,fed contra rei naturam colligit.

Prius ucro definiêdum cft,quomodo Principes omnia lira ecclefîefub* ijeeredebcant. QiiodPapiftæintelligunt de Imperiorum ftibietftione, uidelicct, ut omnia imperia fubijciantur Papæ iurifdidfioni cxternac : nos uerôdicimuSjtum ucrcfubijcitemporaliaimperia ecclefiæ, cumImpera* tores,Reges,Principes,amp; patresfamiliâs feruiunt fuis bonis,SC donis Ec* cleGæ Chrifti,

Si ucro omnino hoc in Dialecftica Afoti fcquitur,ut quiarcges SCpringt; cipesomniaquæàDeo ipfis erantpernaturæ ordincm concéda, in eius obfequiû, ÔC minifterium gratiae, conuertenda erant, non pofsint de do^ ftrina iudicare:cadem ratione nec epifeopi, ncc praelati ecclefiæ, ic pote,' tuntconftitucreindices. Qjjianccipfi debent dominari ecclefiæ, fed ci tum omnibus fuis feruire,8C eftè iubie{fti.Qiiod 8C Apoftolus fummus de »♦Cor »» alijscp ecclefiæ doôoribus affirmât,dicens:Omnia cnim ueftra funt,fi* tiePaulus,fiue Apollo,fiue Cephas, ^c,

QliartumrPoteftas quam habcntImpcratores,ÔCiècularis magiftratus, Jiumana eft,naturâ fequcns.Idco in minifterio Chrifti,ca fcilicet quæ propria funtccclefiæ,nihil poteftfuauirtutc,fedadhorum obfequium iuxta tcgulam cuangelicæ dodfrinæ, iuxta æquam moderationcm miniftro-tum Chriftiordinanda. Adhocrefponfumeftcap.iz.i}. ubi de origine SC officio magiftratus dicftumeft, SCfalfitas detedîa contra banc profanam amp;nbsp;plus quam ethnicam Afoti fententiam. Nihil, inquit,poteft fecularis poteftas in minifterio ecclefiç,quia eft humana : fed ordinanda eft ad ob-fequium minifteriorum ccclcfiæ,idfp iuxta rcgulam euâgelicæ dotftrinæ; S^quæ ilia fit,explicat,addens,Iuxta æquam moderationem miniftrorum Chrifti, hoc eft epifeoporum, 5C prælatorumrquicquid illiiufTerint magi-ftratum,idnonfecus accipiendum eft, ac régula euangelica.uocat autem Stquam moderationcm,décréta SC mandata epifeoporum SC prglatorum, quæ dant principibus, utipiôrum libidinibus feruiant. id eft, eum tenerc debent locum principes in ecclefia quem eis prçlati Afotici præfcribcnt, •dexequiquodab eisfuerit decretum,hoceftquod Brentiusucrè SCre-dlcdixit in Prolcgomcnis, Apparitores SCcarnifices epifeoporum efle debebantjSCcxequi fententiam ab ipfis latam. Egregiam uero, 6C plane diuinamfeu euangclicammoderationem. Etcurnonpotius æquitatem canonicara uo cast'

aî4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAPVT Xllir.

PoftremôjCollationêinftituttpoliticc ÔC ccdefiaftirac poteRatis, o«agt; fîone fumpfa,qiiôd ïllam dixerat,fed non probarat, humanam eflCjSCjia* tiiram tantum (èqui,inferiorem eiïe alîïrmans ccclefiafticarSC ficut tempo 1C pofteiius ingrelFa fit ecclefiam, ita dignitate ÔC. gradu. Vtuclint nolint, inquit, aduerfartj,merito ecdefiafticapoteftasluminarc maius, tempo-» ralis uerô luminare minus dicantur : ilia Sol eft,hafc uerô luna. Notum eft capite,Solitç,dc maioritate SC obedientiaqn quo Innocentius 11 i.crcatio nem ôi. officium Solis, qui luminare maius dicitur, ad dignitatem Ponti* ficialem, luminareuerô minus ad authoritatê regalem per figuraaccom* modanut quanta fit inter Solem amp;nbsp;Lunam differentia, tanta etiam.inter Pontifices ScRegesin hoc mundo clîe cognofeatur. Etquidem quod ad docendimunus incedefia, cum uerbumDci pure amp;nbsp;fyncerè trada* tur, cius dignitatem amp;præftantiam attinct, dubium non eft, quin fum* mum fit in terris,nequeullis uerbis excellentiam ÔC utilitatem ciusconfc* quipoflumus. Sed quid hoc ad Pontifices Romanos, quorum nullus mulrisfcculis,unquam uerbum unum publicè pro concione fecitincc* défia Dci: fed fugiunt hoc munus tanquam nimis dclicatulis iftis Sarda* napalis moleftum,amp;laboriofum. Interim uerô demaioritate, poteftate Pontificia SCiurifdiÆone ecclefiartica, quæplus quàm politica cft,infu* is canonibus,ad rauim ufcp uociferantur,SC digladiantunfibi non tantum fpiritualium,fed etiam fecularium rerum,ac mundi regnorum poteftatem adfcribunt:illud fibi ufurpantes, Ecce duo gladij hic.ergo Papa ius habet utriufque gladtj,ôif fpiritualis, 6C carnalis,unde pro fuo arbitrio deponcre poteftlmperatores,transfctreregna mundi, abfolucre principes ôdfubdf tos ab obedientia fui Imperatoris, Ôl fuperiorum,6Cc, Hinc triplex co* rona,Slt; diadema, quo cœleftis, terreftris,6Cinfernalis regni potcllatéfibl uendicant, cum miniffetrj docendi euangelium autnullam faciant men* iionem,autfalfo titulum fibi ufurpenr,ut eius prætextu régna mundiinua dantjtotumcp orbem fibi fiibrjciant,ut omnium dominiellèpofsint.

Qiiodmaielfatem poteffatisfecularis concernit,gladiumilla accepit àDeo,quiuukutomnisanima eifitfubdita,uocatcp eumfpiritusfandus fupereminentem. Neque uerô laici tantum fuis magiffratibus ciuilibus obtemperare debent, lcd etiam iure diuino illiqui fe uocant fpiritua* les,amp;feditiosè fc magiftratus politici imperio fubduxcrunr,ita ut nuliafe* cularis poteftas propter quantumuis enormefeelus attingerc clericum aufa fuerit, ni excommunicari malucrit,legibusfecularis poteftatisfub* l'ecdi ten eantur.

Hæcnonmeaefifententia, fed fpiritusfândîi oraculû, quiperPaulum præcipit,ut omnis anima poteftatibus fupereminentibus fubdita fit. Affe ras contra hoc,quodcunqueuolueris Afote,immunitatcs, priuilegia, in* dulta, Impcratorumrefcripta,quibusab hac obedientia SCfubiedionc eximuntur, non poterunt iff a abfoluere uos fpirituales ab obedientia, quam fupremus magifiratus præcipinaut dicant, fe non effe homines,fed bcfl:ias,afinos,SC mulos, quibus non eft intelledf us,monftra, autmixtum quoddam genus Satyrorum,Centaurorum,aut Chimaera s.

Coinenf. in nbsp;nbsp;fdanc Pauli,imôDei fententiam,in hune modum Chryfoffomus inter*

«piflo/din pretatur ; Intereauerô cas rationes, quas commemoraui, non mouct, djRom, fej casquæ poteftatibusexdcbitoobedireiubent,oftendens, quôdifta iinperenturomnibus,fiefacerdotibus, fiCmonachis,nonfolum feculari* bus, id quod ftatim in ipfo exordio déclarât,cum dicinOmnisanima po* teftatib.fiiperemincntib.fubditafit,ctiamfiApoftolusfis,fiProphcta,fiuc quifquis tâdem fueris.Nccp erâ pietatêfubuertit ifta fubiedio.Et no fim* pliciter

plicttcrdiatjObediafïfedjSubdttafir.Eftautem prima conftitutionfs hu^ lus judicia, quæ fidelibus cogitationibus ac inentibusfatis SC decora ÔC honefta eft : nimirum quod à Deo ordinata fint ifta. Hatflenus Chry-» foftomus.

Poteratuideri, cum recitafTet Apoffolos ÔC Propbctas, quod cxclufus diet Pontifex Romanus cum fuis rafis ar(ÿun(QisiàcrificuIis,ni(î addidif-fct,Siue quifquis tandem fueris.ergo ctiam fi Pontifex fit, fi CardinaIis,Pa ’narchauclPrælatusEcclefiæ. Vtquiduobis fpiritualibusliæc placent/ Patres ingeminatis. Pater fuit Chryfoftomus, hunc audite. Si Paulus uo-bis fordet,aut obfcurus elfe uidetur : fatis aperta funt Chryfoffomi uerba, non in alienum fenfum, ut calumniari folcris,a nobis detorta.

Qiiod fi omnino hac folisamp;Iunæ allegoria fancfïifïi'mus ueflcr domi'’ nus Papadelecdatur, eacpfe, utapparet, oblcótar, cur facit quod fol nun^ tjuamfecitf Cur partes lunæamp; potcftatcm arque dommiualienum inua* ^InfReftituant Pontifices fit'Prælati iib fpirituales ÔC folares Imperatori Romano,Regibus Ô^Pnncipibus alfis fccularibus, terrcnæ poteftaris di* ^nitatcm SC adniiniftrarionem regnorum mundi, finantcp illos poteftarc ïDeoaccepta fungi. Deinde fiipfi folis muncrefunguntur, âCfpiritualc Chriftiregnum adminiftrareuolucrintjClTc^ quod perhiberi cupiunt,A^ ?■ poftoloruiTi,qui lux à Domino uocantur,fuccefîères : Apolfolorum ueftî gia,quosChriftusad prædicandum Euangclium finim ablegauitinmun* duin uniucrfum,fequantur,amp; fecularibus Principibus feculi huius rcgno* tumÔLprouinciarum adminiilrationem permitrant.

Sol cnim non tantum conditus cfl ad dominium,fed en'am in minifterf Dcof.^ ï umcuncdisgcntibus quaeitib cœlo flint. Verum ufqucadeó non affectant fpirituales ifti SC folarcs minifterium hoc Apoftolicum, ut priufquani Cæfari,Regibus amp;nbsp;Principibus regnorum mundi adminiftrationem lint fonceffuri,malintminifterio hoc Ecclcfiar, quod alias ncc curant,ncctaiv tifaciuntjin uniuerfum dcllitui. Qiii fit igitur cum fecularis poteflas luns fit, qua nox huius fcculi (utuerbis Afoti utar) intcrpeccata SC fee-lerahominum illuftratur, SCc. tantoperc hocnocflis lumine, filij ifti diei, ^eledentur, 8C non proprio fuo lumine âf fplcndorc fint contentif

Verùmficuttoto hoc capiteualdcridtculum fc præbuit, ita ctiam generalis præcipuatotius huius capitis condufio, cft plus quam ridicula. Sicut igitur tempore pofterius ingrefta eft poteftas lècularis in Ecclefi-

:ita dignitarc8C gradu eft pofterior poteitatcEcclefiaftica. Hoe enim modo fcqueretur , quod ctiam laici paupcrculi ÔC abiecQi, priuati homines, dignitarc Scgradu priores eftent Regibus SC Principibus. nam liiquoque priores illis ingrelli funt Ecclcfiain. Item,quod ijdem lai-ei ipfo fummo Pontifice Romano, dignitatè gradu priores effent in Ecclcfia: 5C quod amplius eft, quod Pontifex Romanus prorfus extra ueram DeiEcclefiam eflet (quod credit procurator) quia Pontifices Hierofolymitani impq, Sadducæi SC Epicurei fuerc tempore Chri-ftij nee unquam poftca ullus corum Ponrificum ex fynagogæ reliquijs ad Chriftum,uel conuerfus cfle, ucl ad Ecclefiam Catholicampcrue-nilTc legitur.

PRæcedenti capite intercætcradixerar, poreftatem fecularem ad ob-fequium minifteriorumEcclefiae, iuxta æquam moderationem Epi-ftoporum ordinandam, Hac occafione iam quid ad feculares Principes

(funt cnim óó fpin'tualcs Principes,Epifcopi fdlicet)circa fidcm near, propofitis exemplis dcclarat : nempe,quód leges contra liæreticos, ïdolorum templa,atcp facrificiaferre,ô^earumfeueritate illoruinjn^âni'' am comprimcrc,Epifcopis^ perfugium pracbere debeant. Prclixeidau* thoritate Augufti'ni, exemple Nabuchodonoforis,atquc legum linpen^ bum confritutionibus probat : Quia agnoucn'nt hoc fe debere Chrino SC eiusfponfæ, utadgloriamDei S)C tranquillitatcm Ecclefiaj amp;nbsp;animaruin falutem ordinarent,ÔC uterentur poteftate ilia SC gladto. Haóenus frater Petrus de Soto.

Haîcuerô omnia pro nobis, contra ipfumfaciunt. id em'm quibus potuit uiribus oppugnauit, ficut cap. ij. auditum eft : nullo alio fa* nemagiftratum cfteordinatum,nifiuttemporaha curetmecquicquani’* liud pofte,qua'm naturale,quod hominum îubeft facultati. Item,fincfccu* larem poteftatem ad terrena tantum tendere : materiam, amp;nbsp;res circa quas uerfetur terrenas efle. Hæcillic dixit. Si lam ex tequæram, domine Petre, num leges quæcontra hæreticos,idolorum templa atque lacnficiaferun-’ tur, amp;nbsp;omnia quæ ab hac feculari poteftate fiunt ad Deigloriam (utaffit* mas) amp;ad animarum falutem,atep Ecclefiac tranquillitatem faciunt,teiTC* na fint amp;nbsp;temporalia, quid refpondebislt; Certum eft, hæc omnia adfpio* tualeilliidClrriftiregnum pertinerc. cum ergo hæcad magiftratus fecu* laris officium pertineant, teipfo tefte : uides tetibi ipfi efle contrarium» nam id quod omnibus modis negabas ad eum pertinere, iam data opera, prolixe contra te, eacp quæ fuperius à te funt di(fla,multis probas.

Veritatis oratio ut fimplex eft,ita perpetuô fibi confiât, uera ueris con* fonant:falfitas autem nunquam fibiconftat,0C ex contrarietate depre-henditur. Sicutmanifefta hæc Afoti contradictio ab omnibus intelligipo teft, cum id, quod ante per duo capitula negarat, imo impugnarat,iani aiferat.

Sedhiefimuluidereeft, quatenus magiftratus fecularis officium pro* bcntjSd Ecclefiæ utile efteiudicent, quatenus fcilicet décréta ÔC tyrannfi dem Papifticam confirmant SC exequuntur : quod ex legibus Imperia* libus ab Äfoto hoc capite citatis apparet, cum feribunt Imperatores, Pontificem Romanum caput elfe omnium Ecclefiarum. Nihil fineauto* ritate Romanæfedis, ctiam ab ipfis Romanis Imperatoribus cfTe con* ftituendum, amp;c. Si uero Cæfar 8gt;C Reges fe fuperftitionibus Papifti* cis opponerent,eäsque uelminimo digitulo attingcre conarentur, aut iurifdictionem etiam Ecclefiafticam immenfam, qua omnem aquani ad fuum molcndinum deriuare conantur, imminuere, alio deriuare ten* tarent, tum in faciem illis benediefturi effent, amp;nbsp;inmanifeftas blafphe* mias , diras imprecationes 5gt;C excommunicationem fecularis poteftatis prorumpentes uideres, Hic nihil profanius,hoc magiftratus officio, quod ex hiftortjsnotius eft, quam utmultisopus fit,nec opus eft pro* cul petere exempla. Qiiàm enim indigné tulerit faneftiflimus Paulus Tertius, quod Imperator Carolus V. Nationale concilium Imperio fc conceflurum promifit, in eius Breuitypis excufum, quod tarnen fan's eft prolixum , facile apparet. Hoc tarn atrox fuit fcelus , ut hic fol propemodum radios fuos auerterit, nc indignitatem iftius facino* ris uidere cogeretur. Quantum illic clamoris , ad fe folum, non ad Imperatorem , hanc curam amp;nbsp;poteftatem indicendi concilia, contra omnium generalium conciliorum confuetudinem , turpiflime nuga* tur. Excmplis etiam Vziæ ÔC. Ofæ ( quibus nofter quoque A* fotus inde translatis lUuftrifsimum meum Principem , Dominum

Chriftophorum Duccm Vvirtenbergcnfem, amp;c. à cura Ecdefiarum 6d cognjtione dodn’ne dcterrcrc conatus eft)Imperatorem ab hoc fuo officio cura dehortatur,amp;c. Exhi's apparet,^uoloco Pontificq, Imperato-8(. Principes habeant,aliocerte non niß ut fint Praelatorum Pilati,

Scdhcus tu,Afote,qui exempla Äflcges Regum aclmperatorum,quas proEcclcfia,cotra harreticos 8gt;C ethnicos promulgauere,cnumcras : nun-(]uid adeo ftupidos illos fuilTe iudicas,ut fuis fubditis prçfcripferintleges, ôi^rcligionem ampledli iuflerintfibi incognitam,nec probatam, de cuius uen'tatcantcànonfuerintcerti,quamnoniudicauerint efleuerbo Dei ac facræfcripturç confcntaneamfNeminem adeo defipere arbitror^quihoc affirmare aufit.

Et ut clarius hoc uideas,domine Petre,ncc ullus fit tergiuerfandi locus, quitantoperèhîcnobisTheodofij, luftiniani,SCaliorumleges opponis: unum aut alterum teftimonium, non cuiufcunçp plebcij, fed Pontificis i-pfiuSjöd totius concihj iudidum de ülorum Imperatorum in facris peritia amp;nbsp;officio proferam.

Qiioniam principibus temporis noftri, non folum potentiam rcgiam, fedetiam facerdotalcm ineffe cognofcimus dotfirinam.

An tu Afote tales Principes, quianclt;prafifunt,nccundli rancidoue-firo oleo, cum facerdotalcm habeant dodfrinam, à cognitione dogmatü, neunà cum facerdotibus, quib. cruditionc parcs funt, iudiccnt, repellesj* Aut tantum'ne poteft charadcrille indelcbilisf’O'infignemftulticiam. Qliodfi tihi Leo hic nimium rugirc contra naturam uidctur,öi magis adu lationequam ueritate motum,hæc fcripfilTe finxcris(quid enim tibi tuis^ ’ionlicett') age totius côcilfj fentcntiam tibi producam,quam 0^ fiipen'u» tecitiuijfed tarnen non piget hîc in loco repetere.

Alloquiturautemtotum concilium Patn'archaœcumenicus, Archie-* ptfeopus Conftantinopolitanus Mcnna , qui amp;nbsp;præfedit, his uerbisî Putamuscharitatemueftram non ignorare uoluntatem 6C rclum prj Im-peratoris nofiri, quem habet ad orthodoxam fidem noftram, amp;nbsp;nihil co-Ium, quæ in fanefiiffima Ecclefia mouentur, conuenit fieri praeter opinio-firm 5C iuflum ipfius.

Nihil,inquit,corum quacinEcclefia mouentur,conuenit fieri praeter o-pinioncm SC iuflum Imperatoris. Décréta erant quædâ ab hac quinta generali fynodo:fcdpr3efidens,fecaad Impcratorcmprius rclaturum effe, dicir. Qiiid profanius hoc œcumcnico Patriarcha amp;nbsp;Archiepifeopo Qjnd timidiushoc toto concilio,quod profuoiure amp;iurifdi(4ioncEc-clefiaftica tuenda, non audet fe opponcrc Patriarchat, aut etiam ipfi Impe tatori,cum^ tanquam rem ad fc minime pertinentem, raperc cupientent non excommunicat, fulmina SC tonitrua in cum torquet r* Quid uero fu-perbius hoc Imperatore, qui nihil corum quæ ad Ecclcfiam pertinent, fuo non folum confilio , fed iufluquoque uultagitari,multo uero mi-nusdcccrnif Mirumquodad tantam hominisprofanifuperbiam,imo facrilegium terra non fit mota loco, aut dehifeens ilium deuorarit.

338 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAP VT XV.

Jta cni'm hic Afotus, poftquam fcculares poteftatcs defenfioncmamp;'pa* trocinium Ecclefiæ contra hæreticos fufceptflefcribjt, addtt : At ueroaugt; dloritatem docendi aut definiendi dubiafidci, abfit ut unquam uclcogi* tauerintad fepcrtinere: quodquam uerumfit, ex fententta Patriardia: iamdi(fîumc{t. Etuthancfuamconfirmetfententiam,kgemTheodofiJ ex Codice adducit, ad quam infcrius refpondebimus.

Quod legem luftiniani concernit, quadicitfenon pati ut quicquam Suodad Ecclefiarumftatumpertineat moucri,utnonetiamPontifie«» Lomanum innotcfcatjquia caput fit omnium fantflarum Ecclefiarû.Item, quod illic Imperator confitcaturfidemfuam amp;nbsp;omnium Ecclefiarum o* rientalium,quôd earn habcant ab ipfa Apoftolica fede. Non quid factum fitjfcd quid iuftefieri debeat,quærendum. Dicitid male à Romanis Epiquot; fcopis perfuafus Imp. Illi enimtoti orbi fuis clamoribus perfuadcre uo* lebantjOmnes caufas rcligionis ad fe pertinere. Nihil quicquam in Ecclc' fijsullius loci,fine fuo confenfuagendum,autadîumfinefuaapprobati' oneratumhabendum. Adfecuram omnium Ecclefiarum pertincrc,fibi primatum amp;nbsp;ius in omnes Ecclefias alias debcri, alia innumcra, quibu* iam turn amp;nbsp;longo tempore ante tyrannidemafFelt;fiabât,dequoamp;cap.io» prolixius diefium eft.

Sic Si Imperatoribus perfuaderc conabantur, curam rerum Ecclcfiafiiquot; carum nihil ad ipibrum officium pertinere, fed tantum curam coi poi um, Si fortunarum (quod ctiamnum Afotus facit cum fua cohorte )illis commilTam,

Sed tarnen de hoc ipfo lufttniano, cuius legem tanti facit Afotus,quû tyrannidem Romani Epifeopi confirmare uidetur, ianifententiam præfp dentis in generali concilioaudiuimus, quod nihil eorum quæin fandif fima Ecclefia mouentur, præter ipfius opinionem Si iuflum conueniat ficri.Hoc certe amplius eft.Imperator cnim in fua lege hoc tantum uult,u£ quicquid mouetur in Ecclefia,ctiam Epifeopo Romano innotcfcat : Oc' cumenicus uero Patriarchadeimperatorc, quod nihil praeter ipfius iuf-fum conueniatmoueri. Quanto ergo ampliuseft,iubereutfiataliquid, quam quod fit alicui innotefccre, fi omnino ira lib et uerba examinare Si ponderate, tanto maior erit poteftas Impcratoris, quam Epifeopi Ro* mani.

Deprimatu PontifiexsRomani, Si quod caput fit omnium Ecclefia* fum,præcedentiloco copiofe eft difputatum SCrefponium.Ecfi enimpri-' matus ordtnis alicui in Ecclefia,fi pius fit Si bonus uir, comuni totius Ec* clefiæfuffragio elelt;ftus,non negetur: tarnen primatusille, quern Papæ longo iam tempore fibi arrogarunt, poteftatis fcilicet Si authoritatis, quod propter ordinis primatum, fententiadicftaualcat Si rata fit haben* da,quemadmodumiudicis aut prætoris fententia diefta ualet proptcraii* thoritatemu'd uero nulla ratione ferendum eft in Ecclefia. Hæc tyrannis quam exercentintolerabilis eft,impia,amp; plus quambarbarica. Sententiç noftrac etiam iniuftæ funt timendæ. Vbi eft maioritas,illic eft præcipien* di poteftas : caetcros manet obediendi necefti'tas. Item, Summum nemo iudicarepoteft, illeueroiudicatomnes. Nemo illidicat, Quidfacis, eti* amfi innumeras animas cateruatim fecum in infernum abducaf. Hxc non hominis funt,fed incarnati diaboli uerba.

Qliod etiam Romanam Ecclcfiam matrem omnium fecerQt,amp;omnes Orientales Ecclefias fidem à Romana fede habere lunt gloriati, uanifsi* mum eft, Si notius quam utrefutatione opus fit.

D. I A C H E E RB RA N D I A N N o T. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2j,

i/ÿoncm primitus acccpcnï. Ex Zi'on cnim cxibitlex,amp;^præceptum Do •’linidcHieriifalcnijSC non exRoma.

Hoc quidem uerû eft,Orientales Ecclcfias An'j ueneno infectas,Occidentales uerôrennuiflè fidcm. (fed hoc longé poften'usfacfîumeft, cum tam Occidentales Ecclefiæ ab Oricntalibus hdem religi'onem non ac-cepiflenONeœ id Ponhficibiis Romanis acceptum ferendiim. EcH enini lllortim nonnulli dotflrt'nam fynceram ôd incortuptam de nataris amp;nbsp;perfo naChhfticôfçruarint, tarnen penllos non ftetit, quo minus uenenû hoc An'j ad illas quoqj partes ferperet.Liberius cnim dogma Arij in grattâîm peratoris Conftanth, uelmcru fradtus, uel ambitione motus,ut federn fu5 rctineret,amplexus cft,amp;fubfcripfit.Cumcp propter dcfeÆonem abEc-flcfiadeponeretur,3i.’in locum ipCusFoelix ciretclelt;ftus, feditionemota, federn recuperauitinterfecQo Foclicc. Vrilcm tûcnauauitopcrâ Hilarius, indefenfione dot^rinæcœleGis, contra Arianorum hærcfîm. Hacflcnus probate uoluit officium magilhatus elfe, ut fua po tclfatc ad Dei gloriam amp;animarum falutem leges contra h acreticos ôî idololarricos cultus ferât, fed non definiant dubia fidei,addult;flislegib.Theodofij nbsp;nbsp;luftinianithis

addinPertinetigitur ad principes certam amp;indubitatam fidem profiter!, adeam tenendam omnibus uijs agerecum omnibusfibi fubditis. Id^ plti _ ■'■niis probat exemplis,quæ omnia pro nobis contra ipfum dominum Pc-^ûfaciût,quiid ncgauitSC cxprofclfo impugnauit.Qiiod enfin Sotus db ftinguitintcrofficium cofifendi nbsp;nbsp;iudicandi dogmata, quid uanius,quid

abfurdius/Quafi uerôin tanta opinionum amp;crrorum uarietate quifquam tonfedionem fidei fuæ edere poffit fine iudicio de dodîrina f

Confeffiones etiam aliquotregum concih'jsToletanis oblatas récitât, in quibus inter cætcra ait ; Vbi non inftruei e cos,fed inftriii po tius ab illis conatur êC curat Rcx,legemcp Dei,iuxta Prophetam, de ore facerdotum requin't. Non opus eft multis uerbis.

Quodad Prælatos Afoticos attinct, facerdotesDomini feefle often-dant,iuxta uerbum Domini doceant, amp;nbsp;pronuncient ôd iudicandifc-cunduni illudpoteftatem,fine ulladifficultate, obtinebunt. Qualesau-tetn eos hadenus efîe uidemus , merito feifeitari pofTumus , quisnam eos confiituerit indices amp;nbsp;arbitros religionis. Paulus olim Pontifitem fummum, qui contra legem fe percuti iubebat, parictem dealba-tum uocauittcuincp ob id rcprachenderetur tâquam laefæ maieftatis reus, refpondit,Ncfciebam fratres quôd Pontifex effet.Qiiid uero nobis hodic lt;lifendumcritdeqs qui partes iudicandi fibifumuntde co quodneque didiccrint, neq? intelligiint, neep doccre poffiint t' Quid eft Afote, quod perpetuo orbi Chriftiano imponitis,inanibus titulis amp;nbsp;uocabulis, quibus resnullxfubfuntludcntcsf Doccant qui docere poffiint, iudicent quiin-tclligunt,non pcrfcquutores amp;nbsp;uaftatores Ecclefîç hoftes dotftrinac cce leftis,ignaui,ociofi,rudes,ignari. Nefutor ultra crepidam.

Qj 10d de rege Richaredo, eiusep confeflione 8C lege affert, qua uult ut omnes Hifpaniarum amp;nbsp;Galliciæ Ecclefiæ hanc regulam feruent, ut omni facrificij tempore ante communicationcm corporis Chrifti fanguinis inxtaOricntalium p3rtfiïmorê,unanimiter clara uocefacratiffimundeirc cenfcanrfymbolum,6Cc.id nos no offendit.idcm cnim in noftris obferua-musEcclcfijs.‘Scd tuuidcris Afotequocofilio hate producas, SCquantu îdinftitutum tuum faciant,imô an non manifefté plurima in ueftris Eccle lijshacipfa confcffibnereprehcndantur.Hinc enim apparctjMilTarum ce lebrationiconiuntftamfuiffe communionem euchariltiæ, undeamp;Græ-cisfynaxis dicitur. Deinde,mânifeftum fit Ctiam,facrilegam iftam mutila-lionem integri facramenti fuiffeiUo tempore incognitamamp;inufitatam.

M® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N c A P r T X V,

PoftrcmôjfacraKnguauulgonotaSCufitatainEcdefïfs perada. Nonequot; nun Hifpanï Græca lingua ufi funt. Quod fi hanc tui régis confeffioncm amp;nbsp;legem ut obfcructur tuis, Afote, prælaris perluadere poteris,non ptohi bemus:uerum ut nobis illorSingenia nota funt, maiori opus critcloquen tia. Hate, inquit, piorum prindpum exempla proponenda Si merito pt2C oculis habenda à Cliriftianis prindpibus,quib.ad modcftiam,ad fcriianquot; dû à Chrifto inftitutu ordinê, admoneantunnc temerè tranfgrediant limi tes, quos pofuerunt Patres eorû. Vcrèhæcdicunturluo fenlu, non quetn frater Petrus affîngit,ut hanc elTe modeftiâ iudicanszfi feculares principes Sup.e4p.tf. corporalia tantû ÔC temporalia curent, ut fuprà dixitzeurâ uero Éedefiae'î relinquant prælatis illis. Ordinem autem à Cbrifto inftitutû tune eos ob' feruare arbitratur,cum obfequia ilia ad que ab Epifeopis ordinantur,prg' Swp.f4.t4. ftantHaccuerononmodeftia,fed ignauia eft,6Coffîdj,ad quod diuinitus font uocati,quod hoc cap.prolixe Afotus probauit,prætcrmilîio. Non or do cft à Chrifto inftitutus,fed ab ambitiofis pontificibus excogiratus.qd utfoliregnarent,paulatim iura regum 6^ principum ad fe rapueriint, qua» lia font) quôd Pontifex Romanus ab Imperatorc olim eft confirma* tus, iam vice uerfa Imperatores confirmationem à Pontificibuspctcre coguntur. Olim concilia gcneralia tantum ab Impcratoribus conuoca* bantur : nuncpiaculumeflciudicaretfandiflimuSjli Caffar hoctentarer, quod, utfopra ditftum eft,hacnoftra ætate uidimus,amp; alia innumera. Poftremum illud de limitibus, quos Patres pofuerunt, non tranfgredienquot; dis,rede quo^ monentur principes. Patres autem funt non quilibct Epi' (copiRomani, quityrannidem in Ecclefiam Chriftiexercuere, 0^omnia profoa libidine conftitucrunt,ideo^ Patres illosagnofccrcnonpofifi* mus. Patres fuere Apoftoli, quietfi nullum infuisconcilîjs habuerintre' gemaut,principem,eo quôd tum temporis adhuc aduerfarenturSiper* lèquerentur Ecclefiam; tarnen à caufarü Ecclefiafticarum tradatione lai* cos non exclufcrunt. quod abunde' fuperius eft probatu. Exempla quo* S«p.f4p.ii. q^g eodemin locoamp;priorumSCpofteriorum temporü in Ecclefia Dei fontadditaHiskiae,Conftantini,MarcianiImpcratoris,fiCaliorum.Qi'®‘^ fi Patres, hoc eft feriptores Ecclefiafticos requins,quorü teftimonio fianc curam ad pios Principes pertinere cuincarur,non defunt.Eft enim Augu* ftinus unus inftar omnium, ex quo mantfeftè hoc apparet, quod uolu* mus,uteodem cap.u.SC ij.eft oftenfum.

Pater fuit,imö Patriarcha, Archiepifcopus Coftantinopolitanus Men* na, qui c oram toto concilio dixir,non conuenirc,ut quilquam coruni quç ad Ecclefiam pertinenr,præter Imperatons opinionem amp;nbsp;iuflum movea* tur.Hoslimites,Äfote,quos hi tanti Patres pofuerc,necnos temeretranf* gredi debere Principes affirmamus, fed diligenter infiftereueftigtjscorn, atqp omnibus modisfequendosprædicamus. Nemo uerô eft, qui magi» tranlgrediatur limites à Patribus pofitos, quam ipfi Romani Pontifices, cum ijs fuis quife Apoftolorum fucceflbres gloriantur. Quid cniffl,uelml nutiflimum exillis quæ rede,tum quod ad dodrinam, tum quodadtno* res amp;uitam attinet,ab Apoftolis conftitutafuntjObferuantf

DTxerat reges leculi faftu amp;nbsp;pompa impeditos tarde ad ecclefiam petquot; ucniftc, donee tandem humiliati per oftiumingrederentur. Etneut tem pore pofterius ingrefti fint Epifcopis, ita etiam dignitate amp;nbsp;graduin* feriores: ideo^ dignum ut poteftas hæc temporalis paci Ecdefiçferuiret« lamigitur duo nobis c5fiderandaoccurrercdicit,quçhoc amp;fequéticapi tradat. Primum, quôd reges amp;nbsp;principes feculi hac fua ad Chriftum con* uerfione amp;nbsp;fobmiftione, nihil amiferint audorirans Si domintj, quod ha* hebanl

cebant ; fed illud dûtaxatjquôd uanitatis SCtyrannidis aut habuit tn multi-dignitasillajauthabcrepotutt. Didtccrunt,tnquit, plané reges, illud præ «ptumChriftiadfcueraciterpertinere,SCillamexprobrationem merttó libinigtendam,Principes gentium dominantur eorum.Et qui potcftatem txercentineis,amp;beneHciuocantur.Nonita eritinteruos. Hisaddit,hæc non adfolos Epifcopos,autEcclefiæ miniftros pertinent, fed ad omnes quiinEcclefiafunt.Qiiia omnes Chriftum imitari tenentur. Et Ethnici a-gnoucruntjReges ueros fuorum fubditonim caufa eflc, SCc.

Non eft obfcurum, quo confilio a' noftro fraterculo bis duobus capiti buSjObferuationes iftæ,2lt;corollaria fubijciantur.Non enim celare poiTunt rapales ifti fuam naturam:fed ubique quacunque arrep ta occafione erum puntjamp;^produntfuum ingenium.Non polTunt ferre fupcriores,nolunt ef-ft fubicêli:magiftratui diuinitusordinato aduerfantur, SCfoli regnare cu* pmnt: Principes uero fcruorum loco habere, qui tantum expedient, fi quidtmperent Spirituales principes, nbsp;domini ecclefix, nutum illorum

obferuent, ÖdiuflacapefTant. NecpudetAfotum,manifelte apertamfcri^ pturam deprauare,quoid extorqueat quodpetit,amp;in alienum fenfum detorquere,atqueillumipfum locum quotanquam ualidifsima machina, bfticius Papæ primatus expugnatur, ad Principes accommodate, quo cosfua audtoritate fpoliet, amp;nbsp;exuat. Qiiod ut manifeftumfiat,locum uidcamus. Ambierantfilij Zcbedaci primas fedes in regno Chrifti, quæ illorum ftulta petitio grauiter à Chrifto eft reprehenfa : nee tarnen haec re^ pulfarcliquosplacare potuit,quo minus eos aemulatio pungeret. filme tonteiitiodeprimatu inter Apoftolos eftexorta. Saluatoruero hæcaugt; lkc.m, dicns,non in genere diflerit de cauenda ambitione,fed fimpliciter admo^ nctj’ipfosdere quænon exiftat, amp;ficde afini umbra, atquelana caprina, quo nihil fit ftultius,contendere ; oftendens,primatum,qui certaminis in-teripfoscaufa erat, in regnofuo nullum efièjfed hunc ad Reges ôdPrin* Cipes huius feculi pertinere, quorum fit dominari poteftatem exercere: infuo uero regno elle minifterium :et quo quifque maioribus donis fit oniatuSjCO plusfibilaborandum,utaltjsferuiat.

Atqueita difcrimen facit inter Ecclefiae fiiac regnum,amp; politica imperia inundi;ettantumabeft,ut perfonarum difcriminatollat,ut maximèhoc lococonfirmet. Rclinquit enim Regibus SdPrincipibns fuam audlorita-» tem,iurifdi(ftionem,titulos 8d dignitates, adcóqueomnem fuam adminigt; itrationcm.Neccomparationem inter Chriftianosêd profanos homines, ftd inter officia facit.Nec enim tam perfonas refpexit Chriftus, quam Ec^ defiæ fuæ ftaium, docens difcrimen efte inter régna huius feculi, ód ftium tegnunuhæcœ ita diftindfa, ut qui fit minifter fui regni, non debeat præ^-texrum Apoftolîtiis, aut Chriftianifmi inuadere,5lt; occupare huius mun* diregna; Apoftolatum enimnon effeciuilem dominationem, fedminfi fierium. Qiicmadmodum Paulus inquit:Sicnos exiftimethomo,ut ».Cer.4, n-iniffros Chrifti,amp; difpenfatores myfteriorumDei.fiiic iam quæritur in* terdifpenfatoreSjUtfidclis quis inueniatur.

Præfecit enim Chriftus Ecclefiæ fuæ Paftores, non qui dominentur, fed qui miniftrent.

Hoc qiiidcm uerum eft, Reges ipfos SC Principes non iufte nec legi* time dominari,nifi feruiannfed in hoc differunt Regum officia ôd feruitus àmuHcre Apoftolicojquod Reges SCPrincipes feruitus fuanon impedit, quominusimpercnt, quidem cum magnifero fplcndore ÔC pompa fu^ prafubditos emineant. Sic ptj Reges,Iuda,Dauid, lofaphat, lofias, fifft skias amp;:alijfimiles, ad hunc finem adminiftrationem fuiregni referebant, utconfulercturutilitatifubditorum,e'lsquefuoimperio feruiebant.

245 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N C A P r T X V I.'

Sed tam en nihilominus fccptro, corona, folio, potcftate, alifs^ regalÆtii fuercornati,filt;f cumimpcrioprxerant:Eccleftacuerôgubcrnationi1iil taie admittit. Apoftoli cnim Epifcopi dC dodore^ atlt;$ paîtores, miniftri funt, ÔCferui fuorum auditorum, à Domino uerôprorfus abftinere iubentur. Qiiia aliterRegum conditio, aliter munus Apoftolicum habet, Afote, fi ignoras.

Gai J. Qiiid deinde fibiuclit,cum7nqult;t,Rcliqua omnia, aucfloritas, honor, fplendor in Chrifti corpus tranlîerunt.Reges etiam qua parte Reges funt, Chrifto infiti funt,in quo non eft feruus,nec liber, amp;c. non fatis inteUigo, imô fraterculum nec quid ipfe dicat, nec quid Paulus uelit, intelligerc ap bitror. Nifi forte hoc uelit Sotus,quôd Imperatores,K eges ficPrincipc’» ad pedesPontificis omniafua abi|ceredcbcant,fiCccderc fuisrcgnis,« fuum.honorcm,fplendorem amp;nbsp;aufloritatê tradere, ut folus regnet om^ nibus fitfuperior, transferal conftituat imperia, amp;nbsp;régna pro fuoarbk trio,quod ÔCfacffum eft.Sed quàm hæccum uoluntate SC fententia Chrifti conueniant, nemo eft qui non uideat.

Et ut omnes intelligant,quanti Afotici,Reges Si Principes faciant,in' quit : QiiodadReipublicacpaccmamp;ordinem, quodaddefenfionem,6^ expurgationem à malis attinet, fuperiores funt omnibus,8^ in hac re ficirt Ethniciab ipfis Apoftolis funtagniti, multômagisChriftianiafancftifsi' mis Epifcopis,qui agnoueruntin hoc temporali ftatu,in h is quæ ad tempo ralia omnia pertinent,eorum leges, eorum iudicia Si cum gratiarumatftio ne ufi funt priuilegrjs ÔCimmunitatibus ab eis concefsis, de quibus habes iuris ciuilis multos amp;nbsp;manifeftos titulos,amp;c. In his uerô quæ ad falutcm a* nimæ Si ftdei,atq5 morum difciplinam, fumma cum libcrtate, ut fubditos ligabant amp;abfoluebant,

Quodad Apoftolosattinet,uerum eft,ipfos etiam EthnicosRegfS agnouiire,S^ quidem etiam prauos,eorum^ legibus fubieóos, orate pro cis iuftèrunt ; nec fe, prætextu fui Apoftolaius, ex eorum iurifdióioneÄ obedientia exemerunt.Nouerunt enim fe legibus quarumcunc^ politiarû in quibus uiucbanr,teneri,eisqî bonaconfcientiauti pofte. Ideo ApoftO'» lus dicir,His qui prgfunt parendum eftc.Et utitur ipfe Paulus prouocatio* ne ad Cæfarem.

Sicfantfti Epifcopi,Auguftinus amp;ahputebantur legibus Imperator rum fui temporis,eis^ obtemperabâr,ut ex Chryfoftomo ditftum eft. Sed quod additEpifcopos agnouiftclegcs Imperatorum:ita uerumeft,utO' mnes alios iftæligarent,exceptis ipfis Epifcopis. Ideô retftcfe interpréta' tur frater Petrus, quas agnofcant leges, uidelicet de priuilegtjs,amp;iinmii‘' nitatibus concefsis, Alras enim fcimus, quid de legibusImperatorurn Si aliorum magiftratuuin fentianr,quantique eas faciant,SC quàm eis obtem' perent.Tantum enim abeft,ut etiam quod ad temporalia attinetfubictftos felegibus ciuilibus agnofcant, ut etiam fi quis eorum facrificulus inadub terio deprehcndatur,uirginem conftupret,aut aliud fimilc flagitium com' mittat : tarnen poteftas fecularisne attingere quidem aufit, nifi indigna' tionem Epifcopiloci incurreremalit fiC excommunicari, Vnde clericis illisfpiritualibus omnis generis fcelera impunelicet perpetrate. Hindi' centra ilia intolcrabilis quidlibet agendi pro libidine contra publican» ■ honeftatem,aquo etiamfanioresgenres abhorruerunt. Hoclucc meri' diana eft c]arius,amp; in ccelum clamor peccatorum iftorum afcendit,necpU def,necpcenitet eosillorum.

Itafcilicet uerumeft, quod Afotusdicit,Epifcopos agnofcerc leges magiftratus politici,ut intclligatur deijs legibus,in quib, immunitates Si priuilegia

prinilcgia ab cis conccduntur.In rcliquis uero prorfus non curant,fed fecu ’'ccontcmnunt,abijciuntamp;pedibus conculcant.

Et quid eft Sote,quod de priuilegtjs Ecclefiæ amp;nbsp;Epifeopis datis, ucr* °3facis, cum ilia uerac Chrifti Ecdeuae Äf pijs Epifeopis funt data, non AfoticiSjimptjsamp;Romancnfibusillis, quiiamnon funt Epifeopi uerac Ecclefiæ,fed hoftes eius 5Cperfequutores. Quare quod Epifeopis iam degt; •'^gatura nobis ilia poteftas Sd audf oritas iudicandi, non ueris, fed Afoti* tuis larua tis ncgatur,qui nee Ecclefiae quidem membra funt.

ALterum, quod obferuandum elTe monet frater Petrus, eft, quod commendatfelicitatcm illorum tcmporum,quibus pi) Principes, ÔC digni Epifeopi, atque Ecclefiae miniftri, fe mutuo fint complex!, altj alios •lumilitateamp;honorefuperarefineulla inuidia,æmulatione, aut cotentio-’'tftuduerint, cxemplo Conftantini propofito, qui caufas Epifeoporum ’dfcabipfis delatas,iudicareuoluerit,quiaDq fint. Illi uero contra ad Im-ptriumipfius conuencrint,fumma uenerationeipfum fufcipicntes,6C magna fubmiisione, quæ uoluerit, fint exequuti, Ita, inquit,ad Principum nocationem cogebantur concilia: amp;nbsp;quiequidilli ordinaftent, lufcipie-nant: non de prærogatiuis amp;nbsp;inanibus titulis contendentes. Conftanti-nus econtra fantftos confelTores fidei ut Deos quofdam uenerabatur, Redans etiam oculos ÔC membra,quæ pro Chrifti confeisionc amiferant,

Difputat bonus iftefi-ater de forma Ecclefiæ,ficut Plato depolitiæ dea, quæ in rerum natura noncfttidque non Principum fit culpa, fed niaximeEpifcoporum,quifemper hinc ab illo tempore, quo reftituta eft paxEcclefiæ,ambitionc laborarunt,6Ccontentionibus deprimatu ferait lt;iuadam,6cplus quam barbaricarabic, Ecclefiæ tranquillitatcm pertur-baruntjinteftinamouentes bella,plurimum fanguinis inipfistemplis ef-Endentes fe mutuo confecerunttidegnoniam in hac tantum poftrema mundifaece ddirafenecfta,fed co iplo tempore,quod tantoperehic fra-terculus nobis prædicat,quôd non de inanibus titulis contenderint, ficut

Verbafunt Conftantiniad Epifcopos: Vos autem qui fandi^a ^iaeius (Dei) dementia proferre uidemint, non dico cuftodire:uos ,in-jUihilagitis, nifi quae ad contentionem nofcuntur SC odia pcrtinere, Sutabfolutèdicam,quæ ad humani generis tendcre uident interitS.Au

Afote, quod no cotenderint Dij illi de titulis inanibus ÔC pracrogatiuis HiÜor. £,ccleß2i.ttfßni,hb. xi. cap. x.

DamafuspoftLibcrium periuccefsioncm,facerdotiumin urbcRoma ^icepcracquem praclatum fibi non fercns Vrfinus, à quodam Epifcopo, bpifcopum fefieri,peruim extorquct.Qiio exfatffo tantafeditio, imôuc* to tanta bella orta funt, alterutrum dcfendentibus populis, ut replerentur humano fanguine orationumloca.

Propter Epifcopatum Romanum per partes Laurentrj Zi. Symmachi cædes in deroSC lanÆmonialibus, homicidia ac latrocinia multiplicia commifTa dénudantesfœmineum fcxum,extrahentes exmonafterijs amp;£. omni die pugnas contraEcdefiam, in media ciuitatc gerebant, Slt; multos facerdotes occiderunt;

Hæc€nim (ambin'o fiCphmatus) ctß minima cneuideantur,magiiO' lumtarnen caufafunt malorum. Nam ôëduitates fiCEcclefias fæpcnugt; mero euerterut.propterea necàlachiymis abftinerc pofTum, cum piimos I i'ftos confefTus ÔC falutationes audiamrac in mentem ueniat, quot quanta^ que hinc mala in Ecclefia Deiortafunt.

Non quod nonnulli cædibus Ecclefias compIeucrint,CGntaminarint^ eins honoris (Epifcopatus) gratia depugnâtes, ciuitates aliquotfunditus cuerterintjdicerc hic præterniitto, ne quibufdam uidear ea in medium d ferre,quae iide maiora funt,

Iterum ex Ecclefîa eieÆ fumus.Cum autem ilia, quæ dixi, prætcndcrc/ muSjipfo magno Sabbatho,colledamanusmilirum, ad uefperâ diet in Ëc défias ingrefla, clcrum omnem, quinobifeum erar, uieiecit,amp;armisgri' d urn undiqj muniuit. Qpin ôi iàndîifsimus Chrifti languis, ficut in cali rU' muîtucontingitjinprædidorum militumueftcs effufuseft, fiebantquc quafi in barbarica captiuitate omnia. T alia aufi funt præter iêntenriam pienrifsiiniRegis,nodîeprofunda, epfscopis haec instrveN' TIBVS ET V B J Q,V E M I L 1 T A N TI B V 5 , NEC ERVBESCENTP B VS, Q.VOD ESSENT D V C E S AI t LI T V Al , E T P RO DIACONIE SATELLITES PRAEEVNTES HABERENT.

Rurfiis igitur contentio de fede eftfuborra,inter feque diferepabant EpiCcopi, Videilh'c orationem ipfius ad Epifeopos congregaros, cjua cos ad concordiam hortatunÂ: ut cefient contentiones, ipfc loco ce' dit. Erab împcratoredimifsionem pcm:Ce{rct,inquiens,inmdta,paccai faciantEpifcopt,potilsimum de authore. Tuqui barbarorum airdaoam compefeuifti, facerdotam etiam pugnaslèdato.’trophæa porentiænjaî maxima,unicaEpifeoporum concordiaornato. Hocego donumpeto, hancultimammihi gratiam dato.

Sedineptus forte uidebor, quh'n colh'gendis exempîis de EptTcopO' rum ambitione certaminibus de primatu laboro, cum ubiqiie obin'a ÛntjSCnullum fuerir propemodum cclebratum concilium, ôi etiaminter prima,in quo no bxcfuen't copioûrsima materia, ôt^Ierè prxcipuè praâi' catzOiiodipfum libelli teiiantur in hocipfo Nicxno concilio, qaod tan' topercprpdicas, Conibanrino exbibitiÔCab eodem exuiii. Rediè igitur iam quoque uidentur facere fuo uti quafi iure, quod tam Pontifex, quàm Epifcopi,tanquam proaris ôi^focis, deprimatucontendunt. bfi enim rcs non noua,neque ab eis aliéna. Glonantur alias de confuetiidine longitemporis,qua omnia fua defendunt, féque maiorum fuorumuefb' gifs innititid in hacmateria maximepofTuntfacere. Sedhoc non cßdc prxrogatiuis 8^inanibus titulis contendere,uerùm ius fuum rueri.

Neque uero inter fe tantum digladiantur, funefèa excitantes bella fuo moretfed quod propriè fuit Principum, uthicAfotus fatetur,crefcen' tibus opihus,ad fe ra puer unt. Olim, in quit, adPrincipum uocationem rogt;' gebantur concilia:atqui hoc ipfum iam ian^iisimus ad Imperatores Si Principes

Principespertinerenegatjamp;adfehocius tranfttilit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Impe*

ïatorinhac remolcftus effe pcrrcxen't, fulmina fua torquct:ó^ nifi defi-ftatjCtiam gladium ftringcie, ÔC armata manu lus fuum tueri paralus cft.Hxc forma eft,hic ftatus Ecclefiæ pn'mitiuæ, Ita quicquid fupremus •Bagidratus ordinär,Epifcopi fufdpiunt.

Pcrfuadeat icaquc bonus file frater iam fuis, utamp; ipfi odiofa, Si. ambitiofa certamina de inanibus titulis omittant, magiftratui ob-' tempèrent, eiûsque iuiîa exequantur : fiant fanÆ confelïôres fidei: ueram religionis , Si facræ fcripturoc 'dodrinam fynccrè profitean » tur: facramcntaiuxta Chriftiinftitutionem adfninifircnr,pcricula pro-pter confefsionem uerjefideifuftineant,oculos fibicruipatiantur, ti-antPaphnutij : SC noniblùm Orator diferrifsimus habebitur Afotus, Herum amp;;ipfi Epifeopi, Conftantinos inuenient, qui eos, utfemideos, amp;^quafinupercœlo aelapfos,uenerabunturSCexofculabuntur. Sedut nobis mores SC ingénia illoruin dclicatorum Martyruin,qui multa pro* pterEcdefiampatiuntur,notafunt,necDemolthenes,nec Cicero eos permouebunt. uenter cnim non habet aures.

Scribit AmbrofiuSjVulgô dici folct, quod Imperatores magis facer^ Amt.//5. dotiutnoptaucrint,quàmiacerdotesimperium;quod ut non difputem Ep'ildrtni uerumfit,certè, utreliqua omnia,ita hocquoqpiam olim inuer-

cft.NulIus enim ferc Prælatus eif, qui non deferto fuo paftorali offi do,régna mundi,feculariailla adminiftret. Propria funt officia Epifeopi, ficutfequenti capite Afotus refert, uerbumamp;lfacramentaadmini-ftrare amp;nbsp;gubernare populos iuxta Chrifti Icgem , fine quo non eft Ecclefia, Quis uerô eft omnium, qui hoc faciat f Qiiis item eft omnium, quinon politico more, fecularium Principum Si Regum, fe-cularem poteftatem exerceat f

Qiiod adConftantini ditftum attinet, quo Epifeopos Deos elfe ex pfalmo dixit,fuperius eft refponfum,

Poftremô,poftquàm fibi quantum omntno potuit,ftiam fententiam, quod folisEpifcopis, SCnonunàprofanis Si fecularibus Principibus rum alqs pijsôC dodtis uiris, controuerfiasreligionis dijudicare con-«cniat, confirmafie uifus eft : hanc fuam confirmationcm his uerbis concludit: Hæccftigiturnoftra, imô catholicæEcclefiæ,dedifcrimi-nefpihtualis Sifccularisregni amp;facerdotalisordinis fentcntia,amp;c.Sed quiaBrentius hæcomnia conatur inuertere, SCtotum hune ordinem mutare in Ecclefia, audiamus iam quid loquatur,2Cqucm ordinem conflituat, ôC cæt.

QltæjObfecro te, eft tua fententia , de diferimine fccularis regni fpiricualis, ac faccrdotalis ordinis f Exiam didîiscertènon confiât, cum tu ipfe tibi non confies. lam enim dicis, tantum diftare inter hæc duo, quantum coelum à terra:item quantum cfi diferiminis inter hominem feruientem huic mundo Si Principi eius,6C feruientem ipfîDco ucro, tantum inter Principes fecularcs à miniftros Chrifii eft diferiminis,

Efiè ingens diferimen inter fpirituale Chrifti regnum Si feculare, nemo eft quiignoret, uel contradicat. VerùmficutPrælatos Afoticos (cum his cnim nobis negocium eft) optimo iure, fpirituale efle re-

cnum, mil forte de fpin'tu hunis mundi intelligi ueh's, pemegamus; Ita criain diftincfiionem coniundioni non repugnare,redeamrmare pofliimus . Neque edam ordo, quod Afotus, ne coclum ruat,me* tucns, afTen’t, perturbatur, fi maxime pij Principes ÔCalij doÆ, enamfi neque rafi, ncque unÆ fint,unà in concilio dicant fententias . Re* linquitur enim Epifeopis quod proprium ipforum cil officium,utucp baamp; facramenta publicèin templis adminiftrent, quodnoneft omnium , fed certarum perfonarum,quæ ad id legitimefunt uocatæ : Pria eipibus uerô ,utR.cmpublicam adminiftrent,Ô!fpacem ac tranquilliu-tem conferuent, ôé ali^ quæ fuifunt ofîicij, faciant. Perfuade tuis, A* fote, Prælatis ut hoc agnofeant amp;nbsp;obferuent. Hac conftituta diftia-(fdone,nihil ob (Ht, quo minus, qui diuerfis olficijs praefunt, commii-nibus tarnen ftudijs multa fimul procurent, amp;nbsp;coniunÆm unum ô^ eundem uoluantlapidem.

Non enim unius eft ordinis, cauere fibi à pfeudoprophetis : fed omnibus amp;nbsp;fingulis eft dilt;ftum,ô^ ad totam Ecclefiam pcrtinet.Simili-ter ÔC probare fpiritus. Varia enim funt Spiritus fantftt dona,5C inter il-lanon poftremumlocumfpirituum diferetioobtinet. Qiioigituriu-re,tu Afote,hoc priuilegium,quod toti concelîûm eft Ecclcfiæ, ad pati-cos quofdam,qui nihilminusfunt,authabcnt, quàmquod dicuiitur, contrahes f

Non ergoBrentiusordinem in Ecclcfîa à Spiritu fandîo inftitu-tum mutât, aut inuertit: fed potiusà uobis iam olim confufum, amp;aba-lienatum, quafi poftliminij iure reuocat: ÔC uniuerfæ Ecclefiæ,quod in ipfo eft,rcftituit. Id uobis doler, quôd tyrannis ueftra,quam lacis,ôi plus quàm fatis longo tempore exercuiftis in Ecclefiam, inuaditur, ex-pugnatur Si. eijcirur. Hoc ulcus eft, quod tangi non uultis : SC tado iilo,exclamatis cœlum terræ mifccri. Sed de difertmine officiorum fu-petius efteopiofe relponfum,

Tam ad confutationem fententiæ Brenttj accedit, quant breuifcr fe comprehenfurum, amp;nbsp;in pauca redaefturum dicit. Et queritur i' ntdo, àBrentio Apoftolos ÔC corum fucccflórcs, maxime uero om-nes Epifeopos noftri temporis, feruos Ecclefiæ conftitui. Proh nc-fas , facinus indignum , ÔC nulla ratione ferendum. Deinde uero pios Principes præcipua amp;nbsp;nobilifsima elfe ueræ Ecclefiæ membra, affirmet,SCquod adeos pertinear impiam doeftrinam exanimo detc-ftarijSC crudeles hypocritas feuere punire , legitimum Dei cultum inftaurare ÔC alienum auferre : quod fieri non pofsit, nifi cognouc* rint prius, amp;nbsp;iudicauerint, quæfit uerè pia doêîrina . Perrinereita-quead illos,iudicaredcdo(ftrina: îdque exemplispiorum Regumlti da,Iolâphat, lofiæ, Ezechiæ, Dauidis, Salomonis,quiEcclcfiaftcsfuif, ficut SC pater Propheta,licet non eftentexfacerdotali tribu. Et quia publicac perfonæ fint Principes , habere illos publicam poteftatem cognofeendi SC iudicandi de dotftrina religionis. Item, quôd pof-fintadhiberc in concilium,SCuocare ad hoc agendum cos, quosdu-xerint eflè idoneos, tam exminiftris Ecdefiae, quamexaliorumho* minum coetu.

Etfi autcm uerumfit, hæcquoquc inter alia à Brcntïo adduci pro ftâbilienda hacfcnfenna,quôd uult ad Principes pertinerc curamregt; ligionis : et ipfos quoque, tanqiiam Ecclefiæ præcipiia membra, (quia publicae perfonæin externa Ecclcfiæ focietate ) conciltjs intereP fe,dicerefentent/as, dijudicare controuerfias religionis debere, SCc. Tarnenncque fola fiint, neque praecipna. Argumenta enim uetera* tor,quibus tora caufa nititur, callidereticet difsimular,ne cum fir* mifsima fint, ô^àbono ifto fraterculo refutarinon pofsint, caufæ no^ ceantinmediumSC lucem producTa. Qiialiafunt: Totius Ecclefiæ fftiudicarededogmatibus,nonuniustantum certeordinis. Itemge* ncrales iftæ Chrifti èC Apolfolorum fentcntiæ,quæ ex æquo ad omnes SCfiiigiilos pertinent : Cauetc uobis à pfcudoprophetis. Omnia pro* bate,quod bonum eftrenete.Probatefpirifus,num ex Deo fint. Item; Vûseftis regalefacerdûtium, uocati in admirabilc lumen ,ut cnarretis wrtutes eius, SC cæt.

Qiiædam excerpit, quæ in fpcciem cauillatunpoftea addit,ReIpon* fumeil: itaque Brcntio. Qpidigitur Alote, cum banc Brentij fen' tentum,quam recitafli, refutandam fufeeperis, ÔC tibi difplicere figni* htes, num tuuolebas , Principes non detellari impiam dodrinam, fedfequiSCamplecTi.'^ Crudeleshypocritas nonpunire, fed pracmqs ornarCjSCdefcnderc f Legitimum Deicultum noninftaurare,fedab* rogaie f Alienum ueró non auferre, fed ftabilire Aut nunquid hæc dubicante confeientia, propter aliorum tantum indicium, omnia age* rc f Ita quidem uos foletis, qui dubitationem approbatis, ÔC creden* dii:n efie alijs docctis, etiam minime inrellctfïis 5C cognitis rebus. Nosuero uerbo Dei melius inftruóti, feimus quicquid dubitante fit confeientia, peccatum elfe,^SC etiam ad morales uirtutes intellecTum 2c uoluncatem concurreretaliàs non probari atfiiones. Quanto magis in facns Sed ne acTum,quod dicitur, agereuideamur, fundamenta illacaufaàBrentioiada,inpræfenua omittemus ; SC calumnias Afo* ticas detegemus SC refutabimus.

Pn'mùm autcm calumniatur fraterculus Brentium, tanquam fibt non conftet Sc contrarius fit. Qjjodfi quæras, inquir, Afotc,quid igitur Epifcopi f Non,inquit, funt iam Ecclefiæ membra : quibus addit Albtus, quod ne putes ilium propter uel dodrinæ, ucl uitæ defe* bum, quern femperobtjeit Epifeopis SC Prælatis noftris, dixifle.SC hocaddit,SperamusinterEpifcopos SCreliquosPrælatos aliquoscf* leuirospios.

Quod Brentius negat Epifcopos Afoticos, membra elTe Ecclefiæ Deiboquitur de publico SC præfenti fiatu corum, ac ordine, qualis ho* die eft in gcncrerqui cum immediate cu uerbo Dei ac inftitutione Apo frolorum,à ChriftofaefiaSCab ipfisobferuata è diametro pugnet,eer* tetaleuitægcnusôCordinemnemofmusprobarcpoterit. Non enim tales Ecclefiæ dominos, Prælatos, Chriftus inftituit : fed Apoftolos c* niifit,cum hocmandato : Ite, prædicate Euangelion omni creaturç.Ba ptifite, SCc. Nonmifsifices facrificulos, non qui prætextu prælaturæ, numdifecularia régna occuparent SCadminifirarent : non perfcquu* tores uerbi fui : non concubinarios, bcllifaccs,percuiicgt;res, lupos rapaces, ignauos , ociofos , qui officia Epifeopalia non curant: fed

uel omnino ncgh'gant:uclfi qutdfaciant, idolomaniam cxerccant,6^c. ôé dodrinaeimpietatem, quamtiientur,ôifynceram perfequuntur. Sed de hoc alibi. Cum uero addit,Speramus inter EpiTcopos, Sfrcli* quos Prælatos,aliquos elîè uiros pios : fermo eft de pi iuatis quorundam Epiftoporum pcrlonis Si aita, quod fcilicet, utmaxime titulotenus fint Epifcopi 8iin illorum numero: tarnen id quod Epiftoporum Afotico' rum eft,nonagant,hoceft,non curuentgenuafuaanteßaakEtutinceh ligas Afote,quid uelitBrentius,exemplo tibi demonftrabo.

Tempöre aduentus Chrifti cum ipfe Dominus in ludæa obambuhrct amp;fpargeret dodrinam cœleftem, pratcipua membra fynagogæ habe* bantur Pharifæi, qui opinione fandimoniæ ÔC eruditionis antecellc* bant:fed tanta eratillorumignorantia,utinfacris nihilprorfus,nequede Lege,nequc de Euangelio,regno Chrifti,remifsione peccatorum ÔC alijs præcipuis dodrinæ cœleftis capitibus intelligcrent:fed faftinati crant innumeris falfîs opinionibus de Lege, cius intelledu, impletione, ôi operum iufticia,

Mdtth. ij. nbsp;nbsp;Idem de traditionibus maiorum, quas,ficut uos quoque ipforum fî'

Airfrc.y.^ lijjlongêmandatisDecalogi præferebant, intérim Mefsiam expedan* tes, quiinchoaretmundanum regnum,in quo ipfos exRomanoruni ty* rannide liberaret:amp;fubadis gentibus omnibus, prouincias fuis difth* bucret.Hunc uerô miferû Chriftum agnoftere recipcre nolcbantfirui ipfimet tcftantur:Nunquid exprincipibus aliquis credit in eum,autcx Pharifacisf Quodaduitamipforumattinebat, eratilla quidemforin* fccus ita compofita,ut omnes in fui admirationem râperent:oinnia cniin ad oftentationem erant comparata»

Vnde ChriftusMatthaeiuicefimo tertio eos fepulcbris dealbatiscon* fert,quæ intus referta fint cadaueribus, feetore SC uermibus. De hoc to* to uitæ genere, ÔC hominum ordinc,uere licuit tum dicere, non elTc uerx DeiEcclefiæmembra Pharifæos. Vndetoties Vae, uæ,uae, Chriftusillis interminatur , amp;nbsp;exitium æternum certô illis præparatum affirmât, quemadmodumSlt;^præcurforipfius,Baptifta.

Intérim tarnen Euere aliqui ptj in illo hominum ordine,qui cordePhail faeinon crant, qualis eratNicodemus (Ioannistertio)illePharifæoruni princeps, fed dàm erat difcipulus Chrifti, îdque ob metum initiô ludæo* rum : quare ôd nodu Chriftum accedit. Poftea palàm profitetiir, non uult confpirare, ÔC confentire in illius condemnationem : imô petit cor* puscrucihxiàPilato,atquetriftifsimo Ô6pcriculofifsimo tempore,ciim Apoftoliomnes aufugiflèntmetu, aclaterent,hicinfumma reruni,non perturbatione folum, fed plane delperatione, re iplà Chriftum con* îitetur ♦

Hæc iam Afotc quæ de Pharifæorum ordine SC uitæ genere dixi* mus, adtuosPrælatospoteris accommodate,nonquidem per omnia. Illienim quod ad externamuitæ honeftatem attinebat, plerifque ante* ccllebant : quod utrum de tuis uerè dici pofsit, ipfe uideris.fed parumre* fort. Deipfo uitæôC dodrinæ genereordinedifputatioeft. Rede ergo Brentius dixit, Afoticos Prælatos non pofte fidei controuerfias dij udicare, quia non fint uerae Ecclefiæ membra, Et tamê fe iperare inter tllos

jUos eHë aliquos uiros pios , quah's fuit Hcrmannus Archicpifcopus Colonicnfis. quod fi ucrum cft, quod fummuin principcm uiruin dcigt; pfodixiffe fcribitur,forrèperomnem uitam uixtres Mifîàs lcgit, arque ira aliqiiandiu clandcffmus fuir Chrifti difcipulus Nicodemus : luo uero tempore en'am publiée,freut anrea ercdidiqloquutus ô^profelTus eft, crucem ac perfequunonem à uobis moreucftræ generationis fuftinuit.

lam uero fruïtur æterna SC cœleifi uerorum Epifeoporum, Auguftini fp milium, eonfuetudme.

Talcs plures adhucefie in ifto homnum ordinc, fperamus, quos Do* minus Spiritu fortirudinis fuo tempore etiam donabit, ut5C ipfi palàm profitcanrur, id quod ïam alunt elàm in fitiu . Arque ira minime pip gnant, quæ hoc iocoantilogus Albtus amp;nbsp;fophifla, tanquam pugnan^ tia prodiicit.

Deinde, quodaddit Afotus,audiamus iam quid deEcclefixminiffris amp;Epifcopis lentiatBrentius, Qjjod ad priuatam ,inquir, eorum perfo-namattinet,membraquidemfuntEcelefiæ,nonautemipfatota Eeelefîa: quod uero ad publicum eorum officium attinet, miniffri flint Ecclcfiæ, non doinini, ôi^feruiunt Ecclcfiæ iuxta ucrum SCcertum ucrbumDomP ni. Igituretfipiorum Prælatorum meminir,non tarnen proptcreaillispo* rcftatein ullam tribuit circa indicium de dodfrina : tarnen Principigt; busA'quosilli in concilium adhibucrinr.publicam tribuit poteffatem de dodtiinafideiiudicandi. Hæc eff Brcntij fententiamulris quidem uerbis à^elainoribus exaggerata, Sdc. cærerùm probata non aliter quàm dixi-mus,exgradufcilicct amp;loco,qucin Principes inEccIefiahabcnt. Hadfc* nusuerba fratrisPétri.

înquibus maliciam,animpudcntiamhominis,anuerô utrumqjfimul accufem,uchcmenrcr dubito. Nam id quod Brentius deueris ôdpqs Bc' elefiæ Epifcopis,corumquc oîficioinLcclcfiadifI'erit,idfratcrculus, ut maximeintelligatde quibus didfumuelit,tarnen perindeaefîfuisimpijs PrælatiSjUeræ Ècclcfiæ Chrifti hoftibus Brentius tribuiftet, accipit. Præ* rereanegat Brentium etiam pqs ôé ueris Epifeopis indicium de dodfrp natribuere, cnm miniftros eos uocet, qui Ecclefiæ feruiant, iuxta cer* turn SfucrurnDei uerbum, cum interim tantum dominos Ecclefiæ ne^ get. Ergóne, quia ad certum uerbum DeiBios alligat,ÔCferuos ecclefiæ sffirmat, dominiûmque illis adimat, ideo etiam poteftatem ucl authorigt;’ tîtem circa iudicium dcdodfrina aufert Hicluculenram facit Brentio iniuriam,amp;turpifsiir.èmcnritur. Aufert enim poteftatem iudicandi tan-tiim impfjs Epifeopis pcrfcquutoribus ueræ ecclefiæ : pijs uero omnibus concedit indicate , fed fccundum feripta Prophctica ôd Apo -ftoliea,

An nero tu, quia iudicandi poteftatem tuis de doeftrina tribuis, præ-loriam illis concedis,!pro fuo arbitrio iudicandi poteftatem, atqueita dominos conftituis ccclefiæ,nonferuos,aut miniftros Ira quidem ruSote. AbfitaurcmhocànobiSjUtita infacrisubi deanimæ faluteagitur,ludere hominibus pcrmittamus.Non ignoramus,Papales plenariam fuis Præ-latisin concilio tribuere iudicandi poteftatem,propter locum SCordinem, ut fit finis litium.fed de hocinferius agemus,quan turn ualeat.

Ncque Brentius ut maxime pfjs Principibus pnblicam tribuat iudi-candi poteftatem,quia publicæ funt perfonæ in Ecclefia filrj Dei, ideo ucl uerisamp;pijsEpifeopis earn aufert,ucl illis ipfis Principibus pro fualibidine poteftatem iudicandi fiC copiam facit, Omnes enim ad uerbum Del

XJO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAPVT XVIIT.

ccrtum 5Ci‘nfallibilcalligat:iuxta hoc omnibus uel publicis ucl pnuatiJ perfonis in Ecclcfia pronunciandum cffc docet. luxta illud ad legem ma* gis,8C adteftimonia cius,0Cc«Hiceftfilius meus dile(flus,hûc audite. Item, Oues meae,uocemmeamaudiunt«Et fi nos, uel angelus de cœloaliudE* uangelium anunciauerit, anathema fit.

QiiodadditjHaccquæ de publica Principumpoteftate ludicandire* ligionis controuerfias magnis clamoribus exaggerata, fed non aliter pro* bata, nifiexgradu amp;loco, quemPrincipes in Ecclefia habeanttuctb’ funtAfoti haeceodem confilio prolata, quo initié huius capitis oftendi* mus.Qiii ucrô Brentîj rationes cognofcerc cupit,Prolcgomena:legatni* mis enim prolixum foret inferere. In quibus aperte teftatur,iudicium de dogmatis fiueà publicis fiue priuatis perfonis fiat, iuxtra feripta Prophe* ticaô^ Apoftolicafieridebere. Omnino autem uerum eft, etfi aliud nul* lum argumentum,quorum tarnen plurima Brentius in medium adduxif, ciTet, hocipfo Reges amp;nbsp;Principes publicam habere poteftatem iudicandi caufas rcligionis,quia publicæ funt perfonæ,SC olficio publico funguntur. Hoc etiamiplum uult Auguftinus.

Habcnt Reges, excepta generis humani focietatc, eo ipfoqiæ gesfuntjUnde uc Domino Rruiant : quomodo non polTunt, quiRe* ges non funt.

Hoc ucrô minime omnium Dominus Petrus ferre poteft, ut fuiPracbquot; tihacnotcnturinfamia,amp; dicanturferui uel miniftri Ecclefiæ:Prinoplt;:* ucrô pios, membra Ecclefiæ nobiliora uocari amp;nbsp;eirc,ac uidetur crimen læ* facmaieftatis.parum abeft q^uin exclamer, Blafphemauit. Ideô dicir,Iam t* gitur confideremus attente, quantumfibi amp;nbsp;ueritati confonct. Valdc autem infidiofe amp;nbsp;argute quacrit. Primô,cuius Ecclefiç membra fint nobi liora Principes,cum duplicem Brentius faciat Ecclefiam, ucræ'nc amp;inex* pugnabilis:anuerôexternæ8Cmanifeftæ, cum illiusmembrum nullum, certô oftendi pofsit:ô(f non elle ccrtum Brentius dicat, quihominum c(X' tus fitEcclefia ilia,à Chrifto fundata inuifibilis.

Ad hoc Afoti fophifma ut refpondeam,initié feiendum eft,Afotnm c^* lumniofèBrentij fententiam deprauarc.Ncquaquam enim Brentius dicit, incertum elle quihominum cœtusfitueraDeiEcclefia. Certum enimeft, quédquoselcgeritDcuSjhosetiamuocet.Vocatautem peruerbum. non eflê alibi quaerendam Ecclefiam elcdlorum, nifi in ccetu uocatorum, quihabentuerbumDei purum St^legitimumfacramentorum ufum.Deta li hominum ccetu uerè affirmare poflumus, efle apud ilium ucram Del Ecclefiam. Sic Paulus pafsim feribit ad illos, apud quos hune thefauruffl uerbi Deidepofuerat, amp;facramentorum ufuminftituerat,Ecclefiæ Del quæ eft Corinthi, amp;c.

Iiné etiam domos amp;nbsp;familias priuatas uocatEcclefias Dci, ctiam fi de fingulis perfonis amp;nbsp;indiuiduis non perinde conftet.nouit enim Domi* nus quifunt eius : tarnen illi ipfi non iunt quærcndi, nifi inillo externo Si uifibili cœtu hominum, qui fuis notis manifeftus eft ôd cognofdtur : Si quifeconfenfu dedotftrina eiadiungit.Falfifsimum igiturimponitAfo* tus Brcntio,quéddicat,Non eftècertum,qui coetushominum fitEcclefia ilia à Chrifto fundatata inuifibilis:amp; fimul confundit cœtum uifibilem Ec* elefiæ,6Cineamembrauiua8Cucra,quachominum oculis dtjudicarinon poftuntjô^ tarnen non niÛ in uocatorum ccetu quaerendû

D. I / C. H E E R B R A N D I / N N o T. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iff

Montrât ennn Brcnttus certum utfihilem cœtum Eomnnim, ,r illo affirmât, quod in eo fitilla ueraDet amp;incxpugnabihs EcclcGa, propter ucrbum , quod nunquam uacuum redit ad Dcum , ctiam fîdc Gngulis, ut dictum eft, non ita cerro conftet, fed hic locum habeat articulas fymboli,Credo Ecclefiam faneftam catholicam, fit’e. Deinde Sgt;C liociridem falfifsimumeft, quôddicit Brentium affirmare nullum pofte wembrum externæamp;f uifibilisEcclefiacmonftrari. Illos erum qui dedo-ûnnaconlcntiunt, irrepræhenfibilem agunt uitam,pro membris Ecclc fiæagnofcimus,quàm diu ita perfeucrant.

Qliod igitur quærit more Pharifseorum,cuius tam Ecclefîa? membra no Mifsimafaciatpios PrincipesBrentius,farilis eftrefponfio. Cumenimdi ffitcde Pqs Principibus loquatur,non eft difficile indicium, quod ad æter naniillam DciEcclciiam pcrtincant. Et quia eoipfo quo Reges funtamp; Principes,habet iuxta Auguftinum,quo amplius feruiant Domino,q«àrn •Riqui non funt in publica tuncftionetdubium non eft,quin quo maiora be neficia inEcclefiam Det conrulerinr,eoma!ori etiamdignitate SCgradu iaætcrna beatitudine, ill os fit Deus ornaturus, pluribus^ prarmrjs corn-pmfaturiishancipforum pietatem.Erunt enim,omnino eruntgradusprç •nioniminuitaacterna.Namficutftelladiffcrtà ftellainclaritatc, ficamp;re- ’‘Cor.ir: furrctffio crit mortuorum.

Deinde, quod ad externamhanc iiifibilem Ecclefiam attinct, certe negate non poteris, fient alia Ecclefiæ membra, ita mnlro magis, 6Cqni-tlcaipræcipuCjPrintipespios in ilia externatconnerfatione maiores efte nobiliores Epifeopis ctiam prjs : et hos eftè feruos,uf totius Ecclefiae,ita naximePnncipnmrnifi forte ilînd Chriftinegatenelis ,qnod ad Apofto-los ait,cum deprimatuin Ecclefia Dei in hoc mnndo contenderent: Quis ’naiorcff,quirecumbit,an quiminiftrat f Ego nerô omnium ucftrûm mi-niflerfuni.EtilludPaulijOmnisanima poteltatibusfublimioribusfubdita fit. Ex confuetudinc ciuilis uita* notnm eft, dominos difeumbere : feruos t'crôaftare menfae, amp;nbsp;nutum dominorumobfernare,acmcnfæ miniftra-•■f,itautfempcrrnaiorfitqnirccumbir,minornero qniminiftrat. lamEc-flcfiarecumbit,fingula etiâ eius membratepi feopiuero fiComnes qui in Ec flcfiadocendi munerc fungiintur, ordinantur nocantur propter Eccle-ffini amp;:in eius miniftcrinm,unde nbsp;nbsp;miniftri Ecclefiæ à Spiritn fanlt;fto,amp; e-

ffimreccpta confnefudine,ufitatedicuntur. Atqueita Ecclefianon eft propter miniftros,fed miniftri propter Ecclefiam.Hac ergo ratione, caetc-•■^ncclefiçmembra,Chrifto authore,maiorafunt,nobiliora etiam fuis mi-niffffs, HincPaulus fe feruura etiam uocat. Qiio non contenti Papae Ro-m9ni,utmagisfehnmiliarcntamp;offi’cium fuumofferrent omnibus, etiam Icmotum Dei feruos fefcripferunt, fed reuera tandem Reges Regum SC dornini dominantium facftifunt,qui neminiferuiunt,fed quibus feruire ^iebeant omnes.

Etapud Ioannem,poftquam Chriftns lauiffet pedes difcipulorum, re- lob.tf.'i teptisep ueftibus fuis accubuilTet, iternm dixit eis, Scitis quid fccerim uo-bisfuo s iiocatis me Magiftrum SC Dominum,bene dicitis.Snm etenim. Siergoegolauipedes ueftros. DominusSC Magiftcr,uosquoc^debctis innicein alrj aliornm pedes lauare. Exemplum enim praebui uobis, ut quemadmodum ego feci nobis,ita SC uos faciatis.Cnm effet non Magifter tantum Apoftolorum Chriftus,fed ctiam Dominus,nonipforum tantum, fcdôCcœliêC terræ, tarnen nonarrogat fibi Maicftatem aut dominium in illis,fed fufeipit non modo uilifsimum,ucrùm etiam conrempti(simum,ac fordidifsitnum minifterium lauandi fordidos illorum pedes. Et quid fibi

z^ï nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\ IN c A p V T X vrir.

hocueUtfpe(^aculo,declaraf,ut uidelicet exemple ipfms non arrogent bi dominationem in regno ipfius,fed ut alijs feruiant. Non eft enim fauus fupra Dominum,neclegatus fupralegantem fe. Si autem ego Dominus uefter,uos certèferui mei eftis. Ét fi ego ablego uos ad prædicandum meï Euangelion,uos certèlegati meieftis. Quare cum ego Dominus nonargt; rogcmmihi'maieftatemj dominationem SCimperium fedfadam melergt; uumucftrumrmulto minus uosferuióólegati, debetis uobis dominationem arrogate,fèd ueftro minifterio omnibus alqs feruire.QuibusChhftus Apoftolos, non dominos Ecclefiæ, fed omnium in ea feruos amp;nbsp;miniftros couftituif. EthæcdeuerisEcclefiæminiftrisôidodloribusintelligimus. Nam cum Prælati Papiftici abiecerint àfehoc minifterium,amp;dominationem fibi ufurpauerintinEcclefiam,manifeftum eft, eos nec elle membra, ncc miniftros ueræ Ecclefiæ.

Deinde amplius inftat quærendo, fint'ne pij Principes’membra Ecdc-fix fecundum priuatam eorum perfonam, anfecundum officium publicî, quod habentfNon arbitrer hic fine dolo omiffum effein quæftionecum membrafi'ntEcclefiæ(id quodpræcipueinhoc cap. urget) nobilifsima, amp;nbsp;præcipua membra. Refpondco autem Afote, fi fimpliciter quæris, qua rationc fint membra Ecclefiæ, affirmare non dubito, quod ad priuatam perfonam attinct,hominem pium effe membrum Ecclefiæ. Si uerô quæd® qua'nam ratione nobilifsimamembra.^Refpondco rationeofticîj,quod publicum cft,ô^quod eius rationc,ampliusDomino feruirepoffunt,quant ulli priuati. Ethucpertinereillud Pauli,Deum uelle oranis ordinis^afeïn-ftituti, àtqpitaetiam regnum amp;Principum, ordinis homines, faluos fieri, Siigitur quæris, quarationc pij principes fint Ecclefiæmembra nobiliora SCpræftantiorar'refpondeo utroep modo, amp;nbsp;quod ad perfonam priuatara, 6C quod ad officium illorumattinet. Si enim eos cum Epifeopis conféras, ea ratione, qua epifeopi feruifunt, ôd miniftri Ecclefiæ, certè pij Principes quod ad priuatasip forum perfonas attinet ea ratione, quia recumbunt, au thore Chrifto, maiores funt : deinde uero etiam, quia publicum ofiidum habent,quod Chriftus illis in extrema focietate Ecclefiæ non adimiqftd uultut eo utantur, ad promouêdam caufam fuiregni tamin politia,quam in Ecclefia,id(^ iuxtaferipta prophetica amp;nbsp;Apoftolicarôc cum imperio,ma ieftate, fîd dignitate præfunt,ÔL dominantur,hoc modo non tantum maiO'' resfuntminiftrisEcclefiæ, quinihilhorum habere dcbcnt,fcdetiamreh-quis priuatis perfonis, quæunàin Ecclefia recumbunt, fednullopublico funguntur muncre.

Hæc qiiæ Chriftus de fuorum Apoftolorum, attp adeô omnium Eccle-fiæminiftrorum humilitateac feruitute dixit, Afoto noftrononfolumin mentem uenirenon potuerunt,quiaitafafcinatus eftpharifaicisopiniont-busdefuorumprælatorummaicftate, maioritate, præcipiendi potefiate, amp;dominatione, pompa, atquefplendorc, plus quàmregio, quo itaoculi eius præftringuntur,ut quicquidde minifterio amp;nbsp;feruitute fuorum dica-tur cum horum nihil in illis uideat,intclligcre non pofsit. Qçtod fi auteni Papa cuiu fuis re ucra eft,quod fc effe fcribit,uel fingit fcruus feruorûChri fti, quaimpudentia audetfibi fumere, quodChriftusDominus nunqua fibi fuin pfit f Maieftatem fcilicct fuper Principes, Reges, amp;nbsp;Imperatores, aclè dominum orbisamp;rcgnorum mundi conftituit, ut pro fuo arbitrio deponatreges, imperatores, atqueconftituatt' Qpôdfinon funtfenH Chrifti, ncque E cclefiæ, quis eorum eft ufus in filtj Dci Ecclefia Sed h inc uidere eft, quantum abfint ab hac Chrifti fententia, amp;nbsp;Apoftolorum offl' cio, quorum tarnen fefucceffores effe gloriantur.

«ritfntcrPrincipum pn'uatam perfonam, ÓC officium, ficut in Epifcopis hoediftinxent.bt probai e uuli Principes nct^ quod ad priuatâ perfonam •pforum,nclt;pquodad officium attinet,cfiemembra Ecclefiæ nobiliora, Qjiod ad officium,non. Qiiia magis ad Ecclefiam pertinet publicum Epi fcoporumofficiû,quàm principum. Quod ad priuatâ perfonam,nobilio* ra membra fuut, qui fancfiitate præcedunt, quia pofliint efie expriuatis ód infimæplebis hominibus,fanóriores QC meliores illis.Ethac etiam ratione fieret,ut nullus cflet ordo in Ecclefia,nulla diftincffio.

Dicitur de monacho quodam Francifcano, quod cum miris laudibus, non ad aftra folum, patronum fuum eueheret, fed ne in cœlo quid em lo^ cumullum conuenientê,in quem ipfum collocarct,inuenire pollet,tandê defatigatus ipfe quærendo exclamauerit, Qiiorfum ego te collocabof îbi exurrexilTefenem qucndaiTi,cui ôdineptus uidebaturmonachus, amp;nbsp;i-pfeharumnugarumpertaefus,refpondiire : Inmeumcollocalocum. quo diâo abicrit. Siuefabulam dicas,Afotc,fiuehiftoriam, certènon à nobis eftconfidum,neep à uobis monachis alienum. Eodem plané modo hic parafitus fuis prælatis locum dignum inuenire in Ecciefia nô potefl : eum quem Chriftus eis tribuit,non agnofcit.Non enim uult Epifeopos effe fer uos,quod etiam reuera non funt: fed omnino dominos,2C quidem fupre* mos. Contra,Principes pios etiani(nam dehisfermo eft) in quem angulu inter laicos detrudat,non inucnit.Sed ut ad rem ipfam ueniam.Non quæ* ntur,utrum officium epifeoporumne an Principum magis ad Ecclefiam pei tincat.Scimus enim docendi munus (Non loquimur autem iam de A* foticis prælatis,qui nihil docent, nee uerac DeiEcclefiæ membra propter docftrinæ Prophcticæamp; Apoftolicac deprauatiouem agnofeimus) progt; prium efle,non ullius priuatæ perfonac,fed publicæ Ecclefiæ,penes quam efteligcndi ex uniuerfo corpore fuo potellas, cui officium commendat, ficutMcdiolanenfes iudicem fuum amp;nbsp;præfecfi^um Ambrofium. fed de or* dineliominum nobis fermo cft,qui in Ecclcfia,nobilitate,praeftantia,ma* ieftateamp;^dominio præcellat. Hæc certealiéna funt,aut faltem elfe debe* fiant à ueris Epifcopis. Hi enim ferui funt Ecclefiæ, nbsp;nbsp;miniftri eius,fi fa*

ciant officium fuum. Netplaici funt nobiliora membra, fed quipotefta* tem à Deo acceperunt amp;nbsp;dignitatem,ac funt Dei uicarij in tern's. Hi, in* quam,funt Ecclefiat in terris membra nobiliora amp;nbsp;praeftantiora. Adhos (hicautem recito uerba Afoti) pertinet ius cogendi concilia,quicquid hi tiolunt,iubcnt6t ordinant,finequorum fupremaaucloritate non poteft elTe tranquilla Ecclefia:Epifcopi in bonum fidei exequi deb ent, amp;nbsp;iuftas illorum iuffiones tanquam Dei ordinationcm fufciperc.

Sihæc tibi tuisep Afote nimis uidebuntur dura amp;nbsp;grauia, quibus digni tas amp;tnaiorit3s Epifcoporum,immunitates ô(fpriuilegiaimminuantur,ô(^ nimium interca crefcat Principum fecularium au(5foritas amp;nbsp;præftantia,ut qiiali mancipia illorum fieri cogantur, amp;nbsp;in ordinem ac poteftatem Epi* ftopiredigantunnonmihiimputabis fraterPetrc,fedtibiacceptum ferêt cpifeopi tui,2C prælati, quorum tu imprudens audîoritatê nimium extol* 1ère cupiens,hæc de Coftantino amp;nbsp;epifcopis fcripfifti.tua uerba funt,quæ modo recitaui,capite præcedenti à te feripta. quæ cum habeamus, nô eft quoddceonfirmatione fententiæ Brcntrjfimusfoliciti: ipfe qui refutare uolebas,ita confirmafti,amp; exemplo ob oculos propofito demonftrafti.ut nihil prætereanobis fit opus pluraadducerc. Agamusigiturgratiasdo* mino Petro,quôd nos hoclabore leuauit.

Poftremô prolixe probat multis,non tantum Principes fecundum offi cium,fed etiam eadem ratione epifeopos publica elfe membra ecclcfiç,ôd quidem capita elfe, Slt; oculos Ecclefiæ, Principes uerô proximiora mem*

Nonarbitror Brentium ufquam ncgarcucrosEpifcopos, quifadunt officium doccndo Qi. adminiftrando facramenta iuxta Chrifti inftitiifiogt; ncm,illis^gubcrnandopopulos,cflepubh'cas peribnas Ecclcfiæ, propter publicum docendtmunus: P VB LI CA ETl AM ESSE ECCLESIAE MEMBRA. Item loco oculorum eiTc in fpirituali corporc Chri* fti : Qi quæcunij dcmuneris huiusuel præftantia, ucl dignitate dici pof-funtjUt certè eft amplifiimum Qi maximi faciendum, quo etiam Ecclefia carerc non poteft;ucre,inquam, amp;nbsp;hate amp;nbsp;alia de ipfius officij dignitatedi cuntur, quod fummum fit in terris, fed hæc omnia perfonis quæillo fuit'’ guntur, ut non adimunt feruitutem Qi minifterium, quo alrjs inferuirc co-guntur,unde Si uerbi minifteriû dicit,amp; minifiri uerbi Qi Ecclefiç,nô do-tnini gregis:ita etiam no tribuunt illis,fed fua natura maxime auferunt do-minationem, nobilitatê,maicftatem,amp; reliqua quæ Principes à Deo itmt confecuti,imperium, régna,adminifirationê, Qi ut cum Afoto loquamur, ius cogendi concilia, uelle ordinarc Qi iubere quat Epifeopi fufeipiant, Si 'exequantur,tanquam Deiordinationem, Qiut idem ait,Supt;emani aii-(Qoritatem,fine qua non poteft: efie tranquilla Ecclefia. Hate omnia propria funt Principum.Et quia,ut didlum eft, difeumbunt, Qi inter difeu'B' bentes, quibus Epifeopi miniftrâr, principcm locum obtinenr pii Reges, Qi PrincipeSjideo recftehocmodo eos nobilioraamp;prarftantioraEcdclix^ membra uocauit. Semper enim illud Chrifti uerum eft, Maior eft quire-cumbit,quam qui miniftrat. Semi igitur cû fint Ecclefiat, quat domina ell, certè ipfi domini efle non poftunt.

Riorum praclatorum,de quibus fupcrius dixit, ita fplendorc illo ina-gnifico pratftringuntur, ut nihilnifi fuperioritates, maioritates, doniina-tiones, poteftates,thronos,maicftates,uelcogitare uel creparepoffit. Ideo altiftîmèhoc caput incipit,damans ; Non eft crgo(quafi antcceden-tia probarit^curnobilifTima membra Ecclefiat Qialtioracogitenturquain dint Epifeopi. amp;addit:Nam quod ait Brentius, Epifeopos fcruos elîf» quid impedit hoef Nunquid Principes non funt etiam fcruit' nunqind nonfatis oftendimusadeos etiam pcrtinerc uerbum illud ; Qih uokic-n’t inter uosmaioreffe, critomnium fcruus. Hate feruitus nullam habet deielt;ftionê,non eft mancipiorum hate fcruitus,quod contumcliosè Si fab fiftimedixitBrentius. Nonnouit Afotus ifte diftingucrcintcr officium Apoftolorum Qi perfonas : item, inter maieftatem, fplendorem Qi dignitatem regnorumhuiusmundi : fiCregni Chrifti atqj mtniftrorum Ecclc-fia: in hoc mundo : quæ alia non eft, qua'm crux, ignominia, perfcquutio ÔCferuitusmaxima, prodonbrum magnitudinc. Primùm negarinonpoteft, quin uerbum ipfum Dei fit fummæ autoritatis Qi dignitatis. Deinde officium Apoftolorum, Qiminifterium uerbi hand dubieinEcclcfiafuni-mum obtinet coram Deo gradum. Sed tarn en hinc non fequitur, quod Apoftoli eorumrp etiam ucri fucccflbrcs, fint domini in Ecclefia.'hoc enim ipfum Chnftus cauit,nc quia funt Eeelcfie ipfius miniftri,maiC' fratem,dominium, Ôl imperium in Ecclefiam excrcercnf,aurgloriamhil manam ucnarentiir. Sed uult ut toti Ecclefiç fuo officio Si minifterio fcruiantjficut capircpræcedenti diiftum, Qi cap. i6. in quo SCcalumnia ifta, quam hîc Afotus repetit, quod Principes etiam fcrui fint Riorum fubdirorum : Qi fe oftendilTe affirmât, quod ad ipfos quoep illud Chrifti uerè pertincat, Reges gentium dominantur,ôCc. refutata eft. DixilTc cum

filmfioenouimus:Sc hoc forte eft,quod feoftcndiïîèhîcimagtnatunpro* uero non uidimus. Nos uero I'ngens effe diTcn'mcn inter feruituteni ^rincipum amp;nbsp;Epifcoporum eo loco probauimus.

Vtmaximeigitur officiumDocftorum inEcclefia fummumfit,coram tarnen hoc non impedit, quo minus perfonac, quæcunque tandem quot;nt,quoûe nomine appellentur Epifeopi, Presbytcri, Paftorcs, SCc. qui ^ccndimunereinEcclefiafunguntur,dicantur, ÔCfint ferui Sgt;C miniftri. ^nia ad hoc eft inftitutum hoc officium,6C minifterium uerbi ÔC Ecclcfiæ ^icitur,ipfiuero ferui ÔCminiftriEcclefiac: ut uel hac ipfa uoce, fuiofiici) ïdmoneantur.Nam quemadmodum ferui olim nihil fibi,fed dominis fuis Omnia acquirebant,ncc erant fuiiuris,fcd in dominorum poteftate : ita Z' tiamEcclefiæminiftriomnem fuam opcram, ftudium dClaboremad glogt;-ttam Domini Dei fui illuftrandam, ÔC utilitatem atqj commodum Eccle-’ quot;æprocuranda,collocaredebenf.

Deinde ctiam ideo ferui ÔC miniftri Ecclefiae dicuntur, ne dominos fe ipfiusEcclefixeftciudicent, ÔC pro fuo arbitrio aut libidine leges Sd de^ tretaftatuant: fed dmini(irent,utilit3ribascp eius fuo minifterio feruiant, SicutD. Petrus,qui Apoftolorum princeps ab eis dicitur,monet : Scniogt;-tes,inquif ,quiinuobisfuntobfecro, ÔCc. pafeitegregem Dei, qui in uo--bis eft,non coalt;fte,fcd fpontancefccundum Deum, ncqp turpis lucri gratia (multo minus exambitionc, dominandi libidine) fed uoluntaric. Neque dominantes gregi ( uel hæreditati Domini, quæ eft Ecclefia) qui cuique pafeendus contingit,fed forma fadîi gregisex animo.

Qliid clarius contra tuorum Prælatorum altifudinem,nobiliratem,dogt; minationcm 5C poteftatem dici poffet Afotef Ideo fempcr meminennt fecflcferuosEcclefiæ ÔCminiftros,non dominos, prçtextuminifterq non ambiant dominationem : fed ea ferant onera ÔC moleftias, quas fecum affet minifterium uerbi : cuius dignitas non eft fecularis. aut mundana, fed fpiritualis coram Deo, proratione regniChrifti: SCautftoritas non per-fonalis, fed uerbi quod annunciant de Deo, cuius fumma eft aueftoritas, dignitas amp;nbsp;maieftas, in coelo 5C in terra. Interim tarnen in mundo minifte-nohocnihil eftcontemptius,uilius, aut abiedlius : ÔC nihil aliud habent quod expedient, quam cruccm,exilia 5d mortem, atep omnis generis ca-bmitates.non eftenim feruusfupraDominum. Talem gloriam ÔC dignitatem ex minifterio tui nolunt reportare : talem Chriftum, ficut ludæi, nonuultis. Ideo nefcio quas 6C in quoChrifto fuperioritates,nobilitatcs ô^præftantias imaginamini.

PofteafalfitatisBrentium arguit, Sdtanquam ineptum Pauli in terpre-temridet,quod locum ipfius ad probandam Epifcoporum feruitutem 8C minifterium, Cum liber ellem ex omnibus, omnium me feruum feci, ad-duxerinneque cogitans,inquit Afotus,ea de quibus loquebatur,nec quæ affirmabat,6d quod necefte eft,multo minusintelligens. Qiiomodo non cogitauit, quod Paulus ipfocontextu, liberum fecfledicit, Nonfum liber.''Non fum Apoftolusf Primo omnium ftatuitfe liberum efte,quip-pcquiminifterium fuum honorificat,SC qui ait : Malo mori, quam ut gloriam meam quis euacuet. Liberum igitur, Sd fuperiorem fe agnofeit o-mnibus his, quos docebat,SCgubcrnabat. Hadlenusfrater Petrus de Soto.

Qiiia fcilicet Thcologiæ profeflbr eft, ideo ctiam optimum fe Pauli Interpretern elfciudicat, Sdfibimagiftcriumfumit, quiaTolletieft con-fummatus pro fuo arbirrio Pauli teftimonia St adducendi,6C interpretan-di, O' te miferum, ôdplanefuperioritatibus tuis cxcæcatum.uerèdete

nobis Kcet dkere quod tu falfifsimc deBrentio dicis, te niliilhofum qua ex Paulo afFers,pro maioritatis ô^nobilitatis atcp præftantiæ tuorum Prs »•Corp, latorum conHrmationc,intelligere. Cum em'm Apoftolus Paulus mqmfj An non fum liberf an non funi Apoftolusf Nunquid non habemus potcgt; Patern cdcndiSCbibcndifNunquidpoteftatemnonhabcmus circumdu ccndæ uxoris fororis, qucmadmodû ÔC rcliqui Apoftoli ÔC fratres Domi-nijSC Cephas^ An ego folus amp;nbsp;Barnabas non habemus potcftatem hoca' gendir' Si nos uobis fpiritualia feminauimus, magnum eft fi carnalia Pra metamus f Si alq hanc in uos potePatem fumunt, an non magis nosf* Atqui non ufi fumus facultate noPra : fed omnia fufferimus, ut ne quani

rantur, exfacrario eduntr Sic amp;nbsp;Dominus ordinauit,uf qui Euangehuni annunciant,uiuant ex Euangeko. Ego autem nnllo horum ufusfiini. Nc' que ucro hæcfcripfi,ut ita milii hat.Mihi enim fatius cP mori,quam ut gio riam meam quis exinaniat. Nam fi cuangclizaucro,non cP quod gloiiet, quandoquidem necePitas mihi incumbit. Quacigitur mihimerces^ Vt cum euangclizo, gratuitum impendam Euangclium ChhPi, utnonabiP tarpotcPatcmeainEuangcIio. Liber enim cumciTcmab omnibus, fet'* uumme omnibus feci, utplures lucrifacercm. Itaqueludæisfadusfum tanquam Iudæus,amp;c. Hæcex Paulo prolixius funt à nobis recitata,ut ipfe fui fitinterpres, Sd de cuiufmodi libcrtate loquatur, intelligi poffit ab omnibus. Nonenim,ficutAibtus nugaturpotius, quaminterpretatur, detaliuellibertateuelaudîoritate loquitur, cum dicit fe liberum eifcab omnibus,ut fupcriorem fe agnofcat omnibus his quos docebat St gube^ nabat. Sed re ipfa confirmât, quod in fine praccedcntis capitis dixerat, fe potius nunquam guPaturum carncm totauita, quam ut fratreni caiiu-um eiu offenderet : acfimul demonprat, fe nihil plus ab eis exigcre, quam quod ipfe præpiteratuult igitur, ut infratrum gratiam potePatefibi cotP celîâ abPinerent, quod ut ab eis impctret,non modo quid facfiurus fit,Pd quid iam fecerit, propofito excmplo, quo libertatem, qua uti potueiat, remififie fe propter pfcudoapoPolos, ne illis maledicendi occafioncm præberet,néue infirmes offenderet, oPendit. Multis autem uerbis ius ib iud ApoPolicum deuilt;Pu amitPu^ accipiendo profcquitur. Quodigiquot; turdicit,An non fum liber, non fum ApoPolusflibcrtatcinluam probat, quia fit ApoPolus ChriPi, quare non debeat fua conditio deterior euc, $ reliquorum ApoPolorum. Nihil autem toto hoc loco defupcrioritatisaU roritaterra(Pat:fed tantum hocuult probare, licuiPe fibiac poteftatent habuiffe fe accipiendi Pipendium à Corinthqs,nomine fuioffictj,fif“*^ Dominus ordinauerit : uerùm le hac fua potePate SClibcrtatenon eiP

ufum,neqj etiaminpoPerumufurum eaeffc:imo mortem oppetcrema-' lit, quam committere, uthæcgloriafibipereat, quod gratuitam opcram Corinthqsimpendcrit,idcppropter pfcudoapoPolos,qui calumniandl caufam hinc arrepturi erant. Denique ut maxime liber effet ab omnibus, Commettt. quod D. Ambrofius interpretatur in hue modumtLiber ex omnibus,cuin inEpiP.i. nulliinadulationetradiditEuangelium,necpcuiufquam præterfaluteni «dCor.fi». aliquid concupiuit, neep ad dclicias habendas ab aliquo fumptus largiO' res merccdeni hypocrifis acccpitrleruum tarnen fcfecit omnium, duin femper humiliratem fimilem omnium mente imbecillium exhibuit,ut eos per patientiâ firmaret adfalutem futuram, conferens animas illomm, qui autpeccabant,autres diuinas tardius fcquebantur, utnonafpereicrgt; rentrepræhendilé. Hæc Ambrbfius,quiPaulumnonaffeóibusfuis,am* bitione,adulatione, auaricia aut uoluptate, fed humilitatc S)C patientta augt;

ditoribus luis feruijlTcaffirmat: Afotusuero noftcrnihil nifiaudloritatcs ó^fuperiontatesrudit : quascum in fuis Prælatis tantum uidcat, in Paulo tjuocp fuilTeimaginatur, cum horum, dicto loco, prorfus nihil habcatur: fedfeinomnes mutalTe formas, ÔC omnes indutlfc perfonas,prout res 8lt;^pcrfonæ,cum quibus uerfabatur,poftularint, alfeucret, ut omneslu-crifaceret.

Acuidemiraminucrfi'onem. Paulus affirmât femalle mori,quam amit terclibertatem nonrecipiendi fiipcndij : Soticiuero Prælati maluntpo-tiusmori, quam fuas décimas amp;nbsp;fuperioritates amittere. iracp Paulilocus «xprofelfo pugnat cum Afoticorum Praelatorum inftituto,

Nihilo fœlicius alterum locum pro ftabilienda fuperioritate fuorum j,Cor.gt;ogt; Prælatorum, ex Paulo producit,qui dicit: Armamilitiæ noftræ nonfunt carnalia,fed potentia Deo,ucl fecundum Dcum,aut cx Deo. Et poft,eo^ dem loco,de hac fua auctorirate, inquit Afotus, qua omnes fibi fubij cit^ addit tandem : Nam etfi amplius gloriatus fuero aliquid de poteftatc nofira, quam dedit nobis Dominus in ædificationem, non deftruöio^ nem ueftram,non erubefcam. Ecce ueram libertatem Apoftolorum,ccce fuperioritatem poteftatis SC aueftoritatis, quam Paulus in fe, certe ob e-» xemplum aliorum,oftendir, Haeftenus Afotus,

Agnofeimus Pauli uerba,SC gratiam habemus fratri Petro. Qfiid enim magisridiculum eft, quam fi ex hac Paulirégula de titulo Apoftolicae dignitatis, quem fibi Papales ufurpant, indicium fiat f Defcribit Paulus officium Apoftolorü 6C miniftcrium, quo fideles Chrifti ÖC Ecclefiae ferui ffingidcbcntjCoparans Euangelij miniftcriûmilitiætin qua quidêomnes tiniChn'fto nomê dcdcre,inprimis uero miniftros uerbi,Doctores ScPa-ftorcs,atquc Prælatos,Ecclefiae duccs Sé antefignanos clR oportet. Qiia-lisautcmmilitia 'é Non certè carnalis, fed aduerfus principes, amp;potefta-tes,aducrfusmundi redlores tenebrarum harum,6Cc. Sé qu ,dem fine ul-lisinducijs. Nee ulli funt,qui uel publicè,ucl priuatim acrius impetantur, quibus magisinftet, quam miniftris Ecclcfiac. Qiiibus igitur armis re-pellcndus ert f Talia funt arma, qualis eft militia,Sé cuiufmodi eft hoftis: Euangelion,ucrbum Dei,fides,iufticia,ueritas Sé oratio,per que Spiritus finftus SCdatur nobis,SC eft efficax in credcntibus.Num his Papa,Cardinales ScPrælati tuiutantur armis,an potius magno militum exercitu in-ftrudo,rcsipfaloquitur. Tam enim funt ad traeftanda arma ifta fpiritualia exercitati Séinftru(fti,quam afinus ad lyram.Quid igitur hçc Pauli ad uos Uelfuperioritatem ueftram, cuius prorfus nulla hic fit mentio, nifi quod ijs armisinftrutfti fupcriorcs fathana euadimusc'quiducro defuperioritate, quacæteros ordincs inEcclcfia,ferui fibifubijeere conanturc'

Cæterùm auferamus arma ifta carnalia SCbellica, quid quæfo eis rc-liquum crit f Mundanam dominationem , externam dignitatem, fe-cularem fplcndorem,opes magnas, regios prouentus, comitatum eque-ftrenijluxum plusquàm Sybariticum,boatusin templis,fuperftitiofas cærcmonias,dogmata falfa, Séuniuerfum id genus Ecclefiafticft cukum, Hæc omnia non funtnifi carnalia Sé externa : quæ fi eis ademeris, quid amplius apudcosinticnies.SCquæfuntiliafpiritualia, quibus militent;' Num conciouerbi Dcif’Sed quotus quifep eft inter ipfos , qui officium doccndifibifumitf'Nuin adminiftratiofacramentorumf Sed hosreijeiut inuillanos facrificulos. Num oratio fSed utnecipfi orare poftunt, quia fidecarent, ka externam orationisbattologiam commendant fuis uica-tijs. Obfecroigitur te Sotc, quam ipiritualem armaturam tuis Prælatis tribues f

358 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAP VT XIX.

Atqui Paulus fn fcqucnhbus potcftans fuæ meminit,amp;f gloriatiwlt;ic ilia C Scd qualïs ilia potcftas Non meis ucrbis, quæ Afotus non curai, fed D. Ambrofij,cuïus intcrpretationem ut facrofanôlam reprobarenon audct,rcfpondebo : Isautcmitaïnqujr,fupcrillauerba,Nam etfialiquid amphusglonatiis fucrodepoteftate noftra, ÔCc. Nuncfîgnificaf,quïa fu* perius fe humilïauit (fi Afoti interpretationi credimus,nequaquam fehu-miliauit,fcd fuperioritatcm fuam illis coinmcndauit,quo maioris cHctaii' ô:ontatis)ipfisfccomparando, cum fi feerjgat,noncrubcfcaf. Qiiiaa Domino acccpitpotcftatcm prædicandf,utfaluet, non ut pcrdatobau* dientes. Etqualistu AmbrofifuiftiEpifcopus, certè,ut nihildicat du-rius in te Afotus , qui omnibus modis confultum cupit audoritan a fupcrioritati Prælatorum , carcutiebas hune locum Pauli intuens,Sî£-narrans,qui aucfîoritatem ÔC potefiatem fupeiioritaris,qua Apoftolus omnes fibi fubijcit, uidcrc non poteras. Qjiare aliquantifper Aiô-to præceptore utahs , qui diligenter tibi monffrat hane potefratem, quafi digito, inquiens, Ecce iùperioritatcm poteftatis SC auc^foiira-tis, quam Paulus in fe ob exemplum certè aliorum oftendir. Nquot; inium craflus es, Slt; rufticus ôd labori alFuetiis , qui potefiatem tantum de praedicandi potefiate accipis , Ambrofi. hoc nimis erit 0-ncrofum Praelatis, qui huic labori non funt afiueti ; quart omilfo co, potefiatem fuperioritatis audloritatis, qua omnes alios fibi fubij-ciunt,intelligere debes^fî uolueris efic Epifeopus Catholica: Ecclefix Afoti,

Ditto ergo Ambrofio interprète, quicquid de potefiate, digmts-te Si aucfioritate Prælatorum à Paulo dicitur , totum hoc ad prædica-tioncm uerbi Dei referendum erit, ôtinhac confifiet : omniscpmini-ftrorum Ecclefiæ potefias in uerbo , ciûsque pracdicatione chtinclu-fà , ita ut nihilominus tarnen femper Chriftus folus unus Dominui amp;nbsp;Magifier maneat : illi uerô ferui,uclfimauis, minifirirquitamenac legitimam hanc teneant potefiatem, à Dco cam accipiant, ôento ad earn per Ecclefiam, in qua pius magiftratus illufirius amp;nbsp;præcipuuni membrum efi,uoccntur, uerbum Dei non deprauent, fed fynceie^ fideliter doceant, nulli parcentes labori, duces SC antefignani inpijni-ma hac militia aduerfiis fàthanae infultus. Et pofiremo hanc fuam potefiatem ad Ecclcfiæ ædificationem SC non defirucfiionein conférant. Hæc efi fuperioritatis auefîon'tatis Prarlatorum potefias , Paulo a' poftolo authore, SC D. Ambrofio interprète.

Quod fi fecerint tui Afote, certè amp;nbsp;à nobis agnofeenrur, non tantum legitimi Ecclefia: Prælati, duplici honore digni, fed tripliciôi quadruplici. Imô fi ita illis placuerit, femidei à nobis uocabyntiir, aut fi qua efi dignior amp;nbsp;praefiantior appellatio . Qiiid tibi uis am-pliust* Vides igttur quàm turpiter Afotus his duobus ucrbis Pauli,li-bertatis QC potefiatis abufus fit, in prorfus alienam fententiam dc-torferit.

Sed audiamus amp;nbsp;rcliqua tefiimonia ex Pauli Epifiolis ab Afoto allegata , quibus hanc fuorum Prælatorum potefiatis amp;nbsp;autfioritatisfu-perioritatem corn probet, ex quibus etiam facrarum rerum expertes, commun! tantum fenfu præditos fateri ncceflc efi, fraterculum non modo dehrarc, fed caufæ plurimum obefic, ad coque in morcm furi-oforum , ac rabidorum in fuos Praelatos , ac uifeera propria, Ecuire. lu cnim feribit, pofiquam exloco Pauli male intellctfiohanc fuperio* ritatem

ritatem demonftrare uelletjEcceueramlibertatcm Apoftolorum, ecce ftipcriontatem poteftatiSjSCaudorïcaris. Sic. Hanc audohtahs h'berta-tem epifcopis omnibus tenendam, commcndat Paulus ipfe, cum alibi ritofcnbitiHæcloqucre, fiCexhortare, Si argue cum omm ïmpcn'orne* mote contemner. EtTimotheo,Præcipe hæc,SC docc, nemo adolcfcen-tiam tuam contemnat. amp;liatim, mdicans quaranone hanc auóloritateni teneredebeant Chnfliminili:ri,inquit:Exemplum efto hdeliumin ucigt; bo,in conuerfatione, in chantate, inhde, in caftitate, dum uem'o: arten/' dclcdtoni, exhortation!, dodlnnæ.hæc meditarCjin his efto,ut profedus tuusmanifeftusfiromnibits. Videsnuncnon pompa, nonmultitudine famulantium, non fplcndorc ueftium, non dedignatione aliorum, de^ niquenonfpeciealiquafuperbiæ, ôt^faliusfccularis, Apoftolum doccre fouandamelleauuroriti’tenu'acerdotalisordinis. Et Tito eriam aper* If dicit: In omnibus pi æbc teipfum exemplum bonorum operum in do.-drina,inintcgritate, in grauitate, uerbum fanum, amp;nbsp;irreprchenfibile, uc isquiexaduerfo eft,uereatur,nihil habens malum diccre de nobis. Vides etiani,quodfeipfuinadiungit Paulus, ut fcilicetoltendat, quibusillera-tionibus luam tantam audoritatem tuebatur. Placeuerba ex noftrifratris detenfione, qua fuorum praclatorum autfîoritatis Si poteftatisluperiorP tem uiericonatur, exhibereuolui, uromnesquicunquehacclcgerinr, in/-tdügant, Bileam hune, qui condudliis elt, ut malcdicat exercituiDei, nos qni,ut nihil dicam srrogantius, certè quantum per carnis imbecillitax tcniheiipoteft, operam damns, utquàm proximèad hancuerorum epi» Icoporuinidacamà Paulo deferiptarn acccdamus,commcndarc '.uicifsim ueroinfuos, quoslongifsimè ab ea diftarc non ignorât, inuehi,ut eos to* iiorbiChiifhano deridendos propinet, cum cuiuis uidere facile licear, «osdata opera, cum his Chrifttanorum Prxlatoniniuirtutibus Si officio beiligerari.

Omniaigiturhacc, Si Cingula, ô ACote infant, quæ Paulus defc, Ti* moilicOjTito, de uero uerorum epiCcoporum catholicorum officioferi* bit, Prælatos tuos.cumnihiliniê repeiiant quodrefpondeat, nongra* Haut modo, fed etiam accufantmagis, quàm ut poteftatem uel audio* litatemaugeanr. Namepifeopi nomen, nontam honos eft, quàm o* iius:amp;ficut alias ufitatc dicitur, benchcium dari propter ofHciumtita «ùm audoritas, poreftas, dignitas. Si fuperioritas nemini conceden* da,nifiqui faciat ueriPrœlati officium. Faciant Afoteepifeopi tui,amp; pr.elati,dequorum audtoritate Si fuperioritate tam foltcitcdifputas,ot* hcùhaccepifcoporum, prohteantur iynceram Si incorruprain Euange* Ifj dodrinam, non perfcquanrurzloquanrur, fed fcimones Dei, non Ciit inuci canes '.attendant ledîioni, non alijs friuolis, pcrniciofis, Ô^à cathoiicis epiieopis alienis rébus : meditentur facra Dei eloquia, pa* feant gregem Cue Hdci commiffiim, uerbo fano ueritatis ; non fint ra* paces kipi,necmerccnarios conducant; audiatur uox eorum fonansuer* hum Dei in templis,non nuiras denuncians,multo minus in caflris clafsi' cumcanensifulujciantfe, iuas perfoiias Ôl facultates poteftatibusfubli* inioiibus,ficut Paulus omnibus prcecipir,ut lint forma obedientiac tori ec clcfix; non deqeiantreges Si Principes e fuis ditionibus : reddant Cæ-fari (icut Chriftus cenfum fuum, Ôd rributum;non eximant fe fuispri* uilcgijsà ciuilibus oncribus : retineant, ut miniltros Chrifti decet, Si hic reâe inones,fuamaudloritatem: quod quomodofiat,Pauluscitatisàte locis docetiexemplofintfidelium in uerbo,in conuerfatione : preluceant alijs uitefandiimoniajpictatCjôd integritaterquibus rationibus redlè dicis

Paulum fuam audloritatcm tuitu cffe.Faciant inquam hçc,amp;fagnolccmuJ jllos pro ucn's epifcopis, fubijcicmus nos illis defercmus cis omnia qux pollumus,amp; deb emus, Éacianthæc Afote. quis enim unquam prohibuif, imo quis no fummis hocexoptatuotis f Perfuade uel tu hoc cis. qui ad co pro ipforum poteftate Ôi. audloritate conferuanda cs iblicitus, ut hancra-» tionem ab Apoftolo præfcriptam fequantur. Hoc nihil gratius in omni uita nobis faccrepoteris.

Re Aïsimèhoc quoque mones, frater PetrCjnon pompa,non multini dine famulantiura,nonfplendore ueftium, non dedignationealiorum, denique non fpeciealiquafuperbiæ,amp;faftus fecularis, Apoftolum doccgt;’ rCjferuandam efleaucfîoritatem facerdotalis ordinis.Sedhac rationcprogt; feâ:ô autoritas tuorum prælatorum, amp;nbsp;totius ordinis faccrdotalis,pluma leuior erit.quod omnes fatebuntur,quibus ucl aliquarationc uita corum, do(flrina,0£; mores noti funr.

Hæc eft ilia prælatorum Afoticorum aucloritas,dignitas, potcftas,6d fupcrioritas:amp;hocmodojhis^feripturæ teftimonijs comprobatur. Has nunc 3 Ä^dicas Petrum Defotum non probare fua feripturæ aueftoritatc, Apoftolorumtraditionibus, fandorum patrum fcriptis SC conciliorum dccrctis.

tuis PrglatiSjUelipfi fibi nimiupropter autftoritatem Apoftolorum blan-diantur. Nondum enim tuiPrælati funtApoftoli. Etutmaximeucrief fent Apoftolorum fucceflbres, 5C legitimi eccl efiæ miniftri:tamen ingens eft inter Apoftolos SC epifeopos diferimen. Ethabuerunt Apoftolimuka finguIaria,0Cpcrfonalia,clarucrunt miraculis ftupendis. certi fumusquod replcti fuerint Spiritu fanefto, 6C doeftrina ipforum ita fit cofirmata, ut nee angclOjimoneipfisquidem Apoftolis contrarium docentibus, fidesfit adhibcnda,SCc. Hæc amp;nbsp;alia plura aueftoritatem illis conciliarunt, quibus omnibus alij etiam legitimi fuccelTores deftituuntur.

Dixit ha(ftenus fratcrculus de fupcrioritate poteftatis SCaudoiitatiJ fuorum Prælatorum,cxcæcatus opinionibus ludaicis amp;nbsp;Pharifaicis, qui talem imaginabantur 6C cxpeClabant Mefsiam, ficut ctiamnum ho^ die,qui deuieftis SCfubacftisomnibus gentibus more regum fccii’ariuni dominaretur,pompa mundana fuos ex Romanorum poteftatclibcrarft, Sc prouincias diftribueret. Qiiare cum Saluator nofter longe alia fpe^ cie appareret, necquicquam illorumin ipfo confpiccrctur quod fpen^ ucrant,nonfolum non agnoucrunt,autproMefsiareceperunt:fedtangt; to odioperfequutifunt,utantea conquiefccrenonpoflent, quam ipfum incrucem egiftent. Neque ludæi foli, 6Cpharifæi,uerùm SC Apoftoli ipfi etiam in poftrema ccena, adhuc eiufmodi cogitationibus crantfa-« feinatiunde Ä' quæftio de primatu in regno Chrifti. Sed cuiufinodi fit poteftas. Sc authontas, SCa Chrifto diÀim,ÔC à nobis explicatumeß inpræcedentibus. Eundem admodumperornnia AfotuscumfuisPræ' latis de fupcrioritate con ten dit. Sed hac parte, fine fœlicior fine infceli' cior hidæis,quod fuinoniam de inaniSCimaginaria poteftatedifputant, fed in bonorum poiTefsioncm uenerunt, qua fe non facile fpoliari patiun^ tur.Et quidem quod ad fccularemillorum poteftatem, ditiones ôifdomfi nationes attinef,ncc petimus quidem,fed relinquimus illis:uerû hoepræquot; textu etiam dominiûSC poteftatem in eeelefiâ excrcere cupiût, leges pro fuo arbitriofeulibidinepotiuspræfcribere,fibi^poteftatcdefiniêdicaik fas religionis,quas no intelligut, fumere uolut, id nulla ratioe ferendûeft.

Eftomnino poteftas amp;nbsp;authoritas, fed ncquaquam fccularis aut mutida-pro modo rcgni Chriftt,quod eft fpintuale,cöftans in hoc mû-^ouerbi Dei pracdicatione, quod exapoftolo Paulo, interprété Ambro-“Ojdididmus.Qjiodfiepifeopieffe uoluerinc,SCgaudereilia poteftatc, ^uamChriftus uerisfi«flegitimisecclcfiæfuæ miniftrisconccfsit,quac in ’^fficiofaciendo confiât,nemo illis hanepoteftatem inuidebit: iniô gratins infiipcr, quas polfumus maximas, illis habituri fumus, ÔC eorum offici-umquibuspoßumuslaudibusjurparefljornabimus. Sed dehoefuo of-ndo,eosnon pugnare certô fcinius. operas enim illas epifcopales nbsp;nbsp;pa-

’totales fugcrc,alioi um que mei cenariorum humeris imponcre,ncmo eft Tiinonuideat interea bonis ecclellaihcis, dignitate, amp;nbsp;dominationead ‘labilicndaidola iSC omnis generis tyrannidem in pios exercendam (ta-'^foalia,quæ non funr obfcura)abutuntur.Iam cum fraterculus ifte conui-‘îliisapertifsimis feripturae tcftimonijs tôt Âftantis de officio laboribus, friice amp;ærumnis miniftrorum ccclcfîæ, quçin hoc mundo funt ferenda, ffrintutem,amp;miniftcriuminiunlt;ftum epifeopis diuina ordinatione, negate non pofsit: feriiitutem ipforum cum fua poteftateamp;aucfloritatemi-ninièpugnare affirmât. Et inhanefententiam plurima ex Paulo teftimo-niaôi;locaproducit,in quibus Paulus feruitutisiuæ,humnitatis,laborum ttiam corporis,quibus uidlum fibi quæfîuerit,pcriculorum,tribulationû, ptrfequutionum,nuditatis,SC aliorum innumerorum malorum quæ pro-prerEuangefij confcfsioncm,8C officium fum,quo plures Chriftolucrifa-ffter,fufiinucrit,meminit.

Et quidem uerilsimum eft, feruitutem, 5C minifierium Apofiolorum, «quecpifcoporum,nonpugnarecum ucra poteftateipforumn'mo quod amplius eft,tantum abeft ut repugnet poteftas epifeoporum feruituti, ut nihil fit quod tam augeat, omet 8C conferuet illorum autftoritatem, nihil quodtaminillorum admirationem omnes rapiat, quàm fi Pauli, ÔC aliorum Apoftolorum,quorum fuccelTores iè elle gloriantur,ucftigia fetften-iur,fehumilient;tantô labore, diligentia ÔC ftudio fermant ccclefiac,onera iftaferant,dc quibus Apoftolus gloriatur,atqucita in charitatc omnibus fermant. hgcpropriafuntornamcnta,ÔCinfigna epifcopalia.Hpcinquam uerifsimcnonpugnancuel cum poteftate,ucl cum auclorit.ate Apoftoli-t2,quacutiamaliquoties dieftum eft (fiuelhocmodo tandemaudiret, ôf intenigeret Afotus) Ipiritualis eft, ficut SC regnum, St arma, S*^ officiuni •pfum. Interim ueroinhoc mundo nihil minus apparct. Et ut reefte frater Petrus ex Paulo prolixeprobauit, humilimi, SC officiofifsimiferui funt cxemplo Pauli.

Sed praeftat aliquot Pauli teftimonia audirc,quç Afotus rccitat,quibus feruitutem Prælatorum ecclefiæ, Apoftolus in fc defcripfit : ut uideamus quàm procul ab Apoftolis abfintifti ecclefiæpræIatf,Non quærentesne-queàuobis,nere ab altjs gloriâ, cum poftemusuobis oneri eftèjUt Chrifti Àpoftoli,facfti iumus paruuli in medio ueftrûm,tanquam fi nutrix foucat filios fuoSjita defiderantes uos cupide. Memores enim faefti eftis, fratres, laboris noftri,amp;fatigationis,uel utalij dicunt, fudoris, nofte amp;nbsp;die'ope-tantcs,nequem ueftrûmgrauaremus, prædicauimus inuobisEuange-lium Dei. Etiterum ; Non inquieti fuimus inter uos, neque gratis pa-nem manducauimus ab aliquo, fed in labore 8C fatigationc node QC die opérantes. Quæ mihiopus furrunt, amp;fhis qui mecum funt,mantis iftæ miniftrarunt. Hæccademfcilicetfaciunt Afoticiprælati. Rc-ctè igirur facit Afotus, ut eos hoc modo Ecclefiæcommendet, ut o-mnes intelligant, uerè efle Apoftolorum Icgitimos fucceflbres, qui innitan-

i6t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N C A P V T X X,

ïnnitanturucfligtjseorum. Redtat amp;ahum locum, ex eodem,ubid^ cit Apoftolus : Puto enim,quöd Deus nos Apoftolosnouifsimos often* dit, tanquam morti deftmatos, quia fpedaculum fadifumus mundo, SCangchs, amp;nbsp;hominibus. Vfque in hanc horam ciunmus, amp;fitimus, nudi fumus, 8C colaphis cædimur,amp;' inftabiles fumus. T anquam purga menta huius mundi faefti fumus, omnium pcripfcnia,uflt;^ adhuc.

MiranTatisnequeo, quibus furrjsagitatus Afotus, propugnatorpo* teftatis, ÖCaudioritatis, atque iuperioritatis prælatorum, bare Pauli tefti* monia,de iuaaliorum^ Apoftolorum calamitate,öi'mifcria,fumma,qui* bus conditio,Fortuna epifcoporum depiefta, ob oculos proponitur/* numerareuoluerit :nifi forte quod möllern amp;delicatam fuorum uitam, quodamp;alq ante ipfum fecere,in primisuero D. BernharduSjtraduccrc uolucrit:ut cum aperte illos in faciem reprehendere non aufi't, oblique hoc egerit : ut confideratione tanti Apoiioli, corumquequæ fecit amp;paf fus eft,pudefaôi,tandem quafi exueterno euigilarent, fui munerisamp;an* teceflbrum apoftolorum memores,officium facereinftitucrent.

Nudi funtjfcilicet làndîifsimi ifii prælati, fed in balneo. non ucftiuntur mollibus, hi enim in domibus Regum funt, non in epifcoporum aulisie* furiunt,amp;fitiunt, cum nondum edormiuerunt heflcrnam crapulam:aC mukapro ecclefia patiuntur, colaphis etiam cædunturfandiChnfticon fetîores. Inftabiles funt, amp;incertis fedibus uagantur. Hæc, hæcaâi* «èjUtreliqua omnia,SCnon pafsiuè funtaccipienda. Eijciuntenimpios fuisfedibus,fpolianteos,amp; exuuntfuis bonis,fameprcmunt,amp;fconra* ■befccrcfaciunt membra Chrifti, bona ecclcfiaftica abligurienrcs,amp;'dila* pidantes. Facftietiamfuntangelis hominibus fpedtaculum. Angel/ enim talemfplendorem,quonuncfulgent Afotici prælati,ÔL pompam, nunquamin Apoftûlis,amp;primitiuæ ecclefiæ epifeopis uiderunt. Ideo hauddubièinufitata hæc fpedacula, in ecclefia admirantur, amp;dicunt: Qiiæhæc inufitata in ecclefia monfiraf qui nouihi Domini;'' Sgt;C undeno* bisorti fquæ hpc metamorphofisf Pij fimiiiterhuncnouum amp;'inuli* tatum ordinem hominû in ccclefip prætextu curæ paftoralis prouincia.', amp;nbsp;ditiones huius mudi occupantes, 8^ prætermifio atqj negledo officio, illas gubernâtes amp;nbsp;adminiftrâtes fumopere miranrur,qgt; pompa,ôif omni* bus altjs plus mundanis rebus, quofuis fati'apas 2C principesfuperaiK, cum in Apoftolis nihil nifi ftudium amp;nbsp;laborcm,quo curfus euangelijpro* moueatur,ecclefia ædificaretur, ôif plurimos Chrifto lucrifacercnt,crii* cem ærumnas ac omnis generis calamitates, quas loco præmij rcccpc* rinr, audiant ex hiftoria facra pertuliiïc,ficut amp;nbsp;hocloco rede à fratrePe* tro enumeratur.

CumigitureaquçàBrentio didafiint de piorum principum officio in ecclefia Dei, facre feripturç tcfiimonijs,exemplis eiufdem. fimiliter 3d primitiue ecclefiæ,alrjs^ argumcnris,Ôd rationibus, uéra efië comproba* uerimus : colligamus contra Afoti conclufionem contrario modo,ucre ea quæ Brentius tribuit prjs populorum principibus conuenire:eaucro que ab epifeopis aufert, obcauiàs à nobis expofitas, ucre negari. Illos fcilicet ecclefi'e precipuam elle partem (ijs enim uerbis Brentiusutitur) ad illos, etiam Afoto authore,perrinet ius cogendiconcilia, quicquidil* liuolunt,iubenr,amp;.'ordinant,fine quorum fupremaaudoritate nonpo* tek effe tranquilla ecclefia, epifeopi ferui. Si minifiri eeelefiç, Sdnon Domini, in bonum fidei,cxequi debent, Si iufias illorum iufsiones tan* quam Dei ordmationem fufeipere. Netp hoc modo ecclefiaftici ordinis ratio aufertur ,ncquc Chrifti inftitutio aboktur, «el Principum fecula* riutn

Hum officium,funcfïio, ÔC uocatio obfcuratur : fed potïus cpifcopi,5C togt; lus nie ordo ecclefiafticus,in uerum ordinem rcdigi tui',ne extra limites metas cuagentur, dominium fibi in ccclcfia arrogantes, ÔC hoc modo ad inftitutionem à Chrifto fatflam, obferuandam coguntur, attp principum feculariû,quos Afotici tantummodo uentris curatorcs, 8^ fuos carnifices heiunt, officium illuftratur.Sed nequea ucris Chrifti miniftris, praccipua ininiftehaauferuntur. doceant illi publice in templis, adminiftrentfacra-mcnta,unadtjudicent controuerfias relig^ionis. quis enim unquam hoe prohibuitc'facianthæc, ficut baud dubicomnes ueriChrifti Eccle* fiïminiftri faciunt hoc fibidiuinitus iniuntftum officium : uertim ftudigt; Um propagandæ dotftnnæ cœleftis,ccmmuneomnibus Chriftianis, pro lua cuiufqj uocatione elfe affirmamus.Reijciuntur autem,non Chrifti fed Anriclirifti miniftri, non ueri fedlaruatiepifcopi, nonpif fedimpqBaa' litæ, non paftores fed lupi rapaces,nc fteuiant in grcgem.à Chi ifto redcni ptum. Hoc modo,fanitas dotftrinar propheticç amp;nbsp;Apoftolicæ conferua-tur,nó cum indo(fti,qui facraslitcras ne per tranfennam quidem unquam uidere,tantumproptei locum , ordinem, ôf nomen actitulumindicium fibidecontrouerlus religionis fumunt, ac reliquos omnes, quia hocina* nt titulo Ô^Iarua deftituuntur, excludunnfed cum ex omnibus ordinibus M,icrum facrarum pcriti,fiC dolt;fli,atque in eiufmodi rebus exercitatfqu i îSpiïitu fandlo excitantur, donis ad earn rem neceftarijs ornati 8C inftru* ffifunt, fine iam ex infima fiuc media plebe fint, parum refert. fcimusc* nimDeum perfonarum refpeeftorem non efte, ficut Amos ex paftoribus I hectic, Apoftoli expifeatoribus ôdpublicanisfuntuocati, eliguntur, Btconuellitur quidem aliquot feculorum confuetudo, quam peruim SC tyrannidem Papales ad ftabiliendum fuum regnum introduxerc:fed qua* fipollliminf)iurc,ueraantiqueÔdprimitiuæeeelefiae confuetudo, SCiu» icuocantiir,atqi ab iniuftis poireftbribus,quinullobono tituio haeftenux w occupaucre,! epetuntur, uendicantur.

CVm fua opinionc Dominus Petrus pro fua poteftate SC dominatio* nc plane Papali, pios Principes à cognitione dehnitione contro* uerfiarum religionis exclufifietmcfe negligercillos,acomninoab cede* Ha alienosiudicare Afotici uideantur, fed uelahquem in ca locum eis con fcdcrc,atque aliquaex parte in cahærere, infima faltem iudicentur, ad ’Uospcrtineredicit, confitcri fidem,amp;.' defendcre. Atque hoc modo plu* limum olim principes ecclefiis contuliffie,cum ucl congreganda eftent co dlia ,uel côfercndû cum hæreticis ,auteorû temeritas eóprimenda: idep » fxèplocollationû Auguftiniprobat: dubiauerolidci nfrquain definifle, ftdutabepifcopis deiinirentur,poftca quæab cis dclinita erant, potefta* tdiia temporali, utratahabercntur,cgiirc. quæ omnia cum iam à nobis hut rcfutaca,Sc contrarium probatum,breuirer attingemus.

liutioautem,poftquam dixifter frater Petrus, ßrcntium conftictudi* nt’iiitociusecclefiaf in finiendis dubqs circa docflrinam religionis, ab epi* •kopisSdminiftris cccleGar,5t non à principibiis,cóuellcre:iam addinSed ncch 1Cconquiclcir,ucrùin omnium hic tantus innouator, maiora audet, magnum omnium innouatorcm uocans Rrentium. Ingens hoc ciiincn elf quod intentât ßrentio, quod omnia innouet, confuetudi* nc.n icilucc in ecclefia ah omnibus agnitam. Qiiod fi laudabilis,pia, litcôfuetudo,ôtf crimenintentatum probetur, certe morte ex* piindunierit,fiquis temcrctotam pertutbet ecclefiam Dei, SC eaquæ pie, fecundum ueibum Dei inftituta funt, mutet. Alias uero con* fuetu*

fiietndines Auguftmus annofas,dccrcpitas,8C diirdcfcnfas, atlt;p créditas hi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ueternofas opim'oncs uocat : quare fine crimine, mwcum

mch.c.t- Non crubefco cum toto orbelongeua couerti.Erubcfcatfencdusquf cmcndarcfeno potefi. Nonannorumcaniaeseftlaudanda,fedmoruni. nullus pudor eft,ad meliora tranfire.

Vbi tantum animæ damnum,qua de caufa mihi confuctudinem pratte xcrc audesfEt pofteaiVides quomodo non oportet confuctudinemprç-tcxercjfed quod luftum eft inquirere f Ecce enim quoniam mala erathæc confuetudOjCxplofa eft, non licet ulli earn practcxere. Nufquam I'gitur obfecro confuetudi'nem mquiramus,fed ubim quod utile,amp;fi quid dtbo num,etiamfi non fit confuetudo,fiat à nobis;amp;fi perniciofijm eft, etiamfi confuetudofit,fugiamus,amp;auerfemur.

Qiiidam fcriptorum, fecundam naturam,confuetudi'nem appellarunt, quæ cum in dogmatibus eft,longé firmier efficitur. Nam facilius eft quid* uis aliud mutare quam religionem,amp;^ confuctudinis reuerentiam.

Neep uero tarn Afoto dolet, quod confuetudo aliquot fcculorummu* tatur, quam quod Prælatis dominium in ccclcfiam 5ë poteftas, quaha/ eftenus abufi funt,ad ferendas leges pro fua libidine amp;nbsp;ad tyrannidem fta* biliendaminccclefiaauferatur. De hoc eosdeijeigradu, ualdcindign^ fert lratcrculus,SC uocifcratur,ßrentium elfe omnium innouatorcm, pet* inde ac impius ille idololatra Ahab,qui uenditus erat ad faciendû malunij exclamat co tra Heliam, perturbatorcm uoeâs Ifraelis : fed audit uicifsim a Dili propheta. Non ego turbaui Iftael,fed tu,amp;^ domus patris tui, qui de* reliquiftis mâdata Domini,amp;fequuti eftis Baalim.ItaBrentius nihil in çc clefia Dei pie inftitutum innouat,fcd ca quae perperä à uobis funt ufurpa* ta repetit, ÔCin priftinum locum reftituit : amp;nbsp;quæ aliquo temporisfpacio inecclefiam perperam per tyrannidem Papifticamfuntintrodult;fta,rcfop mat : cumcp cam quam haeftenus cxercuere, concedcre nolit,innouareo^ mnia,ab ijs qui neep quid nouum fit,nccp quid uetus intelligunt,dicitur^ Sed hæc contra calumniam innouationis fufficiant hoc locoifuperiusem copiofius explicantur circa initium huiusloci.

acimpiosimpietatem^perfequi, ^d Donatiftænegauerint.Qjiod fico' fiteridebent Principes fidem,neceifeeft utprius tencant fiCintelligant cam.Qiiomodo enim non intelletfta profitebuntur*' Credidi, inquit Da* uid,ideô loquor. T eftis non auditur,nifi de qs quæ certo nouit, uidit, au* diuit,Slt; intelligit.Et quomodo in rebus æternam falutê, fidem amp;nbsp;religio* nem concernenribus,confitcri amp;nbsp;teftari poterunt,niri de ijs que certo co* gnita 0^ perfpeefta habent cquot; Qiiomodo fides illorum confefsionihabebi* tur,qui ea quæ non norunt confitenturf Atqui illi, qui tantum aliorumfi* dem in cauîîs religionis fequuntur,6C non fadli prius ex uerbo Dei ccrti'o* res,aut remerarrj funt,.aut omnia dubitante confeientia tanquam opinio* 'Dm.3- ncs incertas amp;nbsp;dubias dicunt,faciunt, àC amplecftuntur. Nabuchodono* for cum editftum proponit,denonblafphemando Deo Iftaclis,confitcns hunc folum uerum efteDeum,reipfaexperimcntum cccperat, amp;exreue latione atep interpréta tionefomntj fui perDaniclemfatfta, amp;^ex ftupen* da acmiraculofa triumIftaelitarumconferuatione incaminoignis,hunc Deum quernipficolcbant,folum efte unum nbsp;uerum Deum cogno*

UCfat. Quod fi pij Principes tantum cam quamantea uerè cognouerunt teligioncni amp;fidem confiteri debent, cam^ quam tencnt, qua fronte tu, *iionacheiudicium illis adimesfOiiiafcilicetnon funtin ordine faccrdo talijUecprafi, necp uncfii rancido chrifinatis oleo f Atqui cognitio caufa-» ï^umreligionis, totius eft ecclefiæ, ÔC fingulorum membrorum : ad quam cum Principes pij quocp pertineant,amp;nolis uelis precipua eius pars fint, quaratione tu cos,impudentifsimc,à cognitionc excludes r'

HocnelDonatiftæ quidem,quos hocioco acculas, quail ad Principes udeinégociareferriiniquum iudicaucrint,fccerunt. Hi cnim etfi Epilco* pc*s Chriftianos eo nomine rcprehenderent, quod ad dcfenfionem fidei uiagiftratus ciuilis opem imploraient, quipcenis corporaiibus aduerfagt; f'oscohcrcerent: tarnen indicium SC cognitionem controuerfiarum cis iuauoceno folûm no ademcrut, uerum eriam ab Imperatoribus ut non in ÖICCS tantum darent,petierunt:fcd, utamp;ipfi cognofcerent, precibus mtcrunt SC urferunt.de quo fuperius. Hare cum non ignorer Âfotus,ÔC ea parte fuæ caufie metuat,quam his exemplis premi uidet, callide anteuer* tit)amp;in hoc tantum indices, Principum ordinarionc, datos comminifei* tutjUfillorum audoritateamp;interioquutionibus rergiuerfationcs haere* ficorum comprimerentur : Scftatueretur cuilibet, quid probare deberct, ^anhoc,utoportcrct,feciiret,dcfinirctur.Et addinin ilia ccrtecollatione cpifcoporum catholicorncum Donatiftis cognitorfententiâfcripfit, cO' lutatos Donatilfas à catholi'cis omnium documentorum manifeftatio* ucpronuncians.Quod hoc eft deliriu anile,tribuere iudici, utftatuat cui* Matt quid probare debeat, SCan hoent oportet fcccrit,dcfiniar, acfen* tentiam pronunciet,SC interim definitionem dubionim negate f Q.uæfo tm'm te bone uir, quomodo Imperator iudicem dare potuit fecularem in caufis amp;dubijs fidei ac religionis ƒ Hæc certè cum tuis principes pugnân Qiiomodo item iudex,uel cognitor fecularis,SC tuo iudicio profanus,qui caufæmerita ignorât, feire potuit quid cuicp parti probandum imponere dcberctr’Qiiod fi maxime hoc ad altcrius partis inftantiam faifium elle di Ç2S,quomodofeire 5C definitepotuit,num ritèidfitfa(finm,ncc ne,nifi ipfecaufas quæ controuertebantur intcllexerit f Nam fi tune demum in* «ItxpronunciarcSCdefinitiuam ferre fententiam debuilTet, fi pars altera fïcmflet,ÔL fc uiefiam efi'e profefià fuifictxertè cum cotentiofis uerba nun quamdefint,nunquamira obturarifibi ora pafià fuiirct,urnon haberet aliquidquod uclinfpeciem probabileerat. Siuerô partialterutrideui* lt;^Ioriaglorianti,fineiudicioproprio,cognitor fidem habere debuifièt, S^iuxtahocpronunciarc:quisnonintelligit,nunquamfuiirepronuncian ’lum, cum inter hæreticosôCuerèpios Chriftianos nunquam ita conne* ru'at,uthæreticidepofitis erroribus, omnesucram amplctftantur fenten* tfim, fed pertinaces in lemel concepta hærefi perfeucrentj^ Deniçp, quid fibicognitorisnomenuult, 5C unde illi iudici ab Imperatoredato hoc in* torn fquot;nifiquôdipfe totam cognofcatcaufam : qua cognita, quiautrarp pars in cum confentiebat, fecundum allegata 5C probata, ut folet ficri,fen tentiam feri bat,ÔC pronuncietf

Annonridiculum eft,tribucrc Principibus cognitioncm caufarum re* ligionis,definitionem,SCfcntentiæfcriptionem, ac pronunciationcm : SC tarnenaffirmarc, oftenfum eftè, principes dubiafideinon definifle f Hæc certenon funt hominis fanæ mentis, fed amentis, SC infanientis, ac furen* tis. Quid enim aliud eft definite utra pars de rcligione conccrtantium,fu* am caufam, ut oportet, probaucnt,ea de rc fententiam fcribcre,SC pro* nunciarcjquàm fidei dubia d efinircî'Atqui illud fecit cognitor fecularis,â Cæfaredatus. Qj-iidergoreliquumcftaliud, quâmutnonfolum, quod

hadenns egimus, Principes pij in concilio unà fententias di'cant definie nuas : fed quod multo ell amplius, ÔC ex ïam recitato cxcmplo bona con* fcquenria fequHur,derota caulà auditis epifcopis pronucient, fiCiIlorun» ludicjopartcsacquicfcant. Vides Afote quorfum exemploàteprodu* doresredeatf' Non ergo Principes feculares tantum ab epifcopisdc' fimtacxequantur,ô(f illorum fint carm'fices, dubitante confcïcntia:lllt;^ ipfi caufas religionls communes omnibus Chrifti'ams, amp;nbsp;ton ecclefiæ,!'^'' primis ucro popuJorum gubernatoribus, diligenter cognofeant, pti* uatimôf publicèunàcum alijspijs ÔC dodis,quam agnoucreucrcpiatrt dodi inâ, ampledantur,fuis proponi curent,earn omni fiudio defendât, blafphemos feuerirer poem's coherceant.Hçc officia Deo grata funr,ß^ à fua fundionenon aliéna, nec noua, fed ueteri ecclefiae ufitatar

Lit;- cap. TjOccapire frater Petrus exemplum ImpcratorisTfieodofii in W/fi’* *•’ Jf~£riaTripart.defcriptum,amp;faßrentiopro confirmationelùacfcntentig in medium allatum,uarijs glofsis explicandum ut ipfc quidem profitewr, lèd ut ego uerius iudico obfcurandum, imo potius corrigendum fufeip’^ Theodofius enim Imperator couocaueratinfuam aulam orthodoxos,Ar rianos,Eunomianos,amp; Macedonianos Epifcopos:ô^ accepto cuiiiftpd» gmatisfcripro,fcorfim Deum impcnlcorat,utfcad eligendam ueritatcni adiuuct. Deindi ledo cuiufiç dogmatis ferinfo,reliqua omnia, tanquani lèparationêfandçTriadisinduccntia,reprencndit,acrumpit:lôlumult;td quod homoufianam fidem contincbat,laudat,Ô!f ampleditur,

Qj’æ cum aperta, certa, SC manifefta fint, ut neque colore ullo,praftc' textu quæfirOjautglolTemate eludi pofsint, didumirum efl, in quasf« uertatformas, quas quæratlatebras,quas interpretationes, quas comitii* nifcaturîopiniones,quçfophifinata,quibusapcrtçueriratitcncbrisindii-gt; car,eamcpinuoluat, ueleludat.Tandëfiuflra defatigatus, cum totiusrhe^ toricçprgfidionihilflrophisfuis confcquifepolîëuidcat,cô defugitutfa dum hocTheodofii,quo fe iudieem côf roueefiarum religionis,Â dubio* rum fidei conftituit, tanquam fiiperiorifati,amp; audoritati, arque potcfiatl fuorum Prælatorum inpraEiudicium uergens, aceufet, amp;nbsp;damnet, corri* gendum elfe dicens.

Denique dicit Brentium libentcr,fi inueniri pofient, antiquitaris teftfi monia pro (caddudurum fuiiîè: quippc qui diligenter quæfiuerit,undc uideretur etiam aliquid probalTe.Scd in tanta multitudinc hificrianinifC clefiafticarum,folum hoc uerbulum inuenire potuifiè, unde aliqua uerifi* militudinc,fcdfalfa,pcrfuaderepofret, quod ram conftantcramp; confiden ter affirmet, cum omniaquac hiftorqs proditafiint dchacre, manifeft? contrarium oflcndant. Qiiàm uera hæcfinf,quæ pollremo hieex Afoto S«prà eap. recitauimus, fuperius copiofe 6C prolixecùm argumentis exfacraferiptu ti, ra tum excmplisexeadem,.fimilitcr SChifioria ecclefiaeplurimis, addu* dis,planum fecimus, amp;nbsp;demonftrauimus. Et quidem plura illicfuntpro* lata exempla,quàm Albtus cupiar. Neq? fi nullum,uelunum tantum, aut alterum reperiri pofient,ex ilia confuetudine, ius elTct fa ciendum,amp; do* miniumactyrannis Papiftica ftabilienda. Sed certafunt, quæànobis eo in loco funt dida.

Vidcamus ergo nugas Afoticas, quibus exêplum hocTheodofiipræ* lligiator eludcre conatur. Et primùm quidem, ualde malèhabethominê, quod Brentins dicit, Imperatorem epifeopostanquam feruosadfeinau* lam uocaire,ficuthadenusquoqucaudiuimusfuperioritarisfuorumprç* latorum patronum llrenuum molefie fulilTe, quafi probrum accepilTe, feruiappellationcminPraelatis. Hicdicit,td Brentium dcfuoafiumere.

Etquod uencn'nt ab Imperatore uocati, non fefuitutis, ói. fubicó^io-' Bis, fednecefsitatis fuifïè,quianouenntpoteftati tcmporaH ÔC gladio deferendu effè hue honoré.Qiiid audio Albte,Praelati tui ergo ÔC epifeo pilmperatorum fcrui non funt.quid igiturjDominif Atqui Paulus, ele^ dlumillud Dei organon, SC qui plus leiaborafTe dicit omnibus reliquis Apoftolis, fefuos^collegaSjfcruosuocarenondedignatur. Etquod Afotus dicit, poteftati tempcnali ÔC. gladio deferendum elTc hunc hono^ tcm,hoc uere feruitutis eft, SC fubicÆonis.Chriftus faluator nofter dulgt; dfsimusfimiliter non dominos emittit Apoilolos, SClegatos fuos, fed omnium feruos.Quale ergo hoc hominum genus,quos tu prælatos uo^ caSjamp;fuccelTores Apoftolorû,SCtarnen feruos cflenegas fMonftra cer it crût in ecclefia.Nam quemadmodu in reru natura, cum indiuiduft ali» quodafuacipecici forma,SC figura uariat ÖC dégénérât, monftrum eft, ÔC diciturn'ta hi noui in ecclefia preIati,quiApoftolorum fe fucceffores eße gloriätur,cum ab eis degenerarint,SC fcrui elfe nolint,ccrte monftrafunt in ecclefia Dci.Veri Apoftoli,SC)zr«lt;r«i corum fuccenóres,certe ccclefig amp;^fingulorum eius membrorum ferui funt, non nomine tantum, ut ma* ledidusfile,quiferuorumferuum feferibit,cumintcreaRexfitregum, öi^Dominus dominantium:fedreipfa. Quodfi infimorum ctiamin tcclefia fcrui funt,*quanto magis fupremæ maieftatis, cui etiam alias txnecefsitate omnibus epifcopis quoque, obrem perandum cftfQjiod igitur epifcopi ab Imperatore uocati, ucniunt,SC neeeßitatis eft SC fubie lt;^ionis,atque feruitutis : aut fi ita placet, cmaneant. Gerte SC epifcopos

Prælatos omnes poteftati fublimiorifubiecftos ciTe dcbere,ppter Dei oidinationem,ex Apoftolica doeftrina certum cft,amp; uiolari eöfeientiam inobedientia,Paulus author eft. Verum Prælatorum Afoticorum con* Row.u. ftientianon uiolatur inobedientia erga magiftratum,quia confeientiam forte non habent,aut fi habent, tarnen immunes funt,à priuilegiati,atlt;^ 2b omnium obedientia exempti,amp; immunes,nec legibus tenentur.

Deinde,ubi Socrates dicit, imperatorem cuiufqj dogmatisferipta le* gilfe,additBrcntius,SC expédit ea fummo ftudio.Hæc Afotus cauillatur dicens,eum omnia exfuo in extrema traheremec hoc cotentus fratercu* ^nSjinfupetadditjMerito quçram ab co, quomodo cxpcndit,num utiu* 'JexdodrinæjCÔfulensloca omnia fcripturae,SC difputationcs quam plu rimas, circa iliaperlegensf Gerte ad hoc longo tempore, SCmultoftu* dio opus habcbat,quod tune Imperatorem confiât non habuifle.

Qiiid ergo Afote,nunquid tu obiter Imperatorem,rem tantam infpe* xilTedices,in alterum extremorum omnia trahese' Sed logo tempore, amp;^multo ftudio Opus habebat, quod tune Imperatorem confiât non ha* ^mirceQiiis hoc tibi fignificauit Afotc,num intcrfuifli,aut te Imperator inconfilium adhibuite Quidfiex tc incifsim quæram,undc tuconietftu ramfacias, quod non fummo ftudio expenderit C Qirid autem, fi tibi fi* dem exipfis Imperatoris uerbis faciam,quod non obiter, nee negligen* ier,uttu,tuicp Prælati,facratra(ftauerit, fed fummoftudio.^an tune Bihilominus dices, Brentium omnia in extrema trahere, autlmpcrato* temtemporedeftitutumfAudiamus itacp Imperatorem ipfumfuam dili gentiä,operam,SC ftudiu quod in religionis caufas pofuit,prædicantem.

Impp.Tijeodoßtiiye^ZJalentinianMy Qrillo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'Extath^c

InregnumitaqjaDeoconftituti, 5Cconexiopietatis acprofperitatis ftibditorumcxiftetesfocietatemhoru perpetuo indiuulfam cuftodimus

»ÎJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN C AP VT XX in

ac prouidentia noftra pacem inter homines procurantes, hadenus quP dem rcipublicç augendac miniftramus.per omnia ucro fubditis,ut ita di' camus,lcruientcs,utpicuiuant,0£^conuerfentur,ficutpiosdecct,adorna' mus, VTR1VSQ.VE VT CONVENIT CVRAM G E RE N TE S.NcfJ enim fieri poteftjUt alten' ftudentes, nonfimiliter SCalterius curamge* tamuSjPRAE CAETERIS IN HOC INCVMBIMVS, VT ECCLE-siASTiCvs s T ATV S,S)C qui Deu deceat, amp;nbsp;noftris temporibiis con ucniatjfirmuspcrmancatjtranquillitatem^cxomniö confcnfurctineat: fit^perecclefiafticarumrerum pacem,quietus,amp;pia religio feruetur irrepræhenlîbilis : eorumcp uita qui ad dcricatum Si magnum facerdo* tium deledi funt, ab omni culpa libera.

Exhisapparet.Thcodofiuin religionis ftudium omnibus rebus hu-* manis prætulilTezSCprae catteris,utipfe tcftatur, in hoc incubuiire,utflo* reret ecclefia,ÖCreligio incorrupta conferuaretur. Habes ergo Aforein-credulc,nó Brentiumomniain extrema trahcrc,fed Imperatoremipfum hoc affirmare : Si te negate fecularibus Principibus, quod in tuis Pilau's non uidcs. Qiæd uero quacrit Afotus, num utiudex dodhnæcogno' uerit diuerfas circa fidem opinionesfCerte aliud refpondereno pouüni cjuàm quod Socrates fcribit,quód Si legerit cuiufcp dogmatis fcripta, Si clcgcrit ipfe, diuinoadiutus auxilio,quod antea.imploraucrat ardentif* fimisuotisSC pqs gemitibus ueritatem, ÔCfuoiudicioreprehenderitâ! damnarit hærefes,cum ucra fide pugnantes.

Sed non tantum fibiarrogauit iudicq Imperator, obqcit Afotus, qui antcaignorauit, quæclPet differentia facerdotis, amp;nbsp;Imperatoris, donee ab Ambrofio edodlus clïet,qui eum ad rempli interiora, in quibus fepa-ratimfaccrdotcsffabant,noluitintromittcre. EtfuitTheodofius uirnii* litaris,totus bellicis rebus occupatus : quomodo igitur poffer demyfte* njs fidei difficilimis fenfum feripturæ penetraref'An no te tandem Afotc harumnugarum amp;tenuiumcauil!ationumpudet,ó(ftaedetf

Non dtlputamusdeAmbrofiifalt;ffo,quofubindedclelt;flantur,óifctf* tillant prælatiifii Afotici, qui fuo iudicio Impcratorem excómunicauit, deinde abfolutS extra cancellos confiftere uoluit, quo tarnen à Conftan tinopolitanopatriarchainuitabatur.Nccopus eratmcnfis,multo minus annnifpacio, doneedifferentiam illamdifceret:fedftatim ex iploAni* brofiifadlo animaduertitmagnitudinemanimiin Ambrofio,quoduere effetepifeopus. Quantum uero fomnium illud Afotiualeat, quodqiiia Theodofius bellicis rebus fuerit occupatus, ideo religionis ftudio uigp renon potuerir:ex epiftola ipfius Imperatoris ad Cyrillum, facile pofiu* mus colligere. Etmirum eft, quod bonus ifte fraterculus ad confirma»* d urn difcrimen inter Reges Si facerdotes, non etiam locum ilium facr« fcripturæadduxerit,ubiDauid templum aedificareprohibctur,quiauir bellator mulfum fanguinis effuderit. undemulto melius argumêtaripo* tuifiètfrater Petrus, quôd fi non licuit illi templum ædificare, quia dux belli, miiltum fanguinis effudit: quanto minus Imperatores,Reges,6d principes caufas religionis,quç multo maioris iunt momenti,quam tem pla ex lapidibus exfru(fia,tralt;ffare poterunt f Quod fi illi omnes qui bel lis occupanrur gerendis impediuntur quo minus feripturæmyfteria pc* netrare pofunt.ôc à iudicio earn ob caufam arcendi : ubi Afotemancbiït ponrificcs Romani,qui perpetuô bellis gerendis funt occupatifubi epi* fcopi,8t Cardinales, faneflifsimipatres, quiprouincias, ditiones,duca* tus, principatus, Si ciuitatcs adminiftrant Etquî fit, quôd hi non impcdian*

impcdianturc' Vides ergo quam friuola fint quae fingis, SC quam omnia intuosniillonegocio uerifsimeretorqueri pofsint. Aut cede igitur dc locOjà; fententiam hanc impugnarc celîà : aut mcliora ÔCfirmiora affer, lüfiexplodi malis,amp;ab omnibuspuen's etiam riderimonache.certelm-perator nihil hic à fuo officio alienum fecit, nec aliud quam quod ante i* P^umConftantinus,qui caufam Donatiftarum ipfe cognouit rautludi* cognitoresab Imperatoribus mifsi,de quibus cap.praecedenn amp;^cap,xi.fupra.

Atnonfuumfequutus effe indicium,ab Afoto dicitur,fcd Niccnico-cilfj :hoccurauit, ut agnofceret : quorum fcnpta illi concilio confentic-bant,ölt;;illa probauit,in quo fciebat ccrtam elfe regulani ftdci, firinatain ttiam legibus fuorum anteceftorum.

Parum memor es, Domine Petre inftituti. non enim quæftio in hoc Ucrfatur,unde iudicaueritThcodofiusrfed utrumomnino deftnierir, fibiincaufisfidei iudicand! authoritatem fumpferit. Hoctuimpugnan* dum fufceperas.fed iam à Socrate eô dedutftus es,ut fateaiis fpontc Im^ peratorcmiudicafte, dicis enim cognouifle, quæfcripta concilio Nice* no confenferintjôC illa ab co efte probata, Qiiæro itaep ex te Afote,nurn ihacollatio feriptorum, cum Niceni conciltj dccretis,fieri fine iudicio potiieritr' Qiiod cum abfurdum fit affirmare,iam per te lis eft dirempta, nndcfuncp iudicauerit Imperator, certè iudex fuit dotftrinæ, amp;nbsp;feripta cum Niceno concilio pugnanria reprehendit, Ôd rupit : orthodoxoruni uero,utcûnfonumfidei,folumlaudauit,ô(' amplexus eft.

Hoc intelligit bonus ifte fraterculusu'deocum fc fruftra inexplica-honeuaria laborare uideat, tandem ad reprehenfionê huius fatfti uerti-tur.Corrigendum hoc efi~e inTheodofio, plurium principum QC concis liorum autfîoritatc, quæ omnia contrarium oftendant. De quibus fu* periiis cap.x i .abundè fan's, ubi falfitasAfoti deteefta eft. Q.uod etiâ Ni-« cenum eÔcilium,certam fideiregulam eftèdicit:fciatÂfotus non nobis tanti efte conciliorum authoritatem, ut propter illorum determination nem,fidei articulos credamus, amp;nbsp;recipiamustaliàs enim fides noftra ual* deinfirmo nitercturfundamento : fed quia hæc exfacris literis nobis j?-barepotueruntamp;definire.Scriptura enim facra prophetica SCApoftoli* ca,norma eft infallibilis, ÔC régula firmifsima, iuxtam quam omnia do* gmata dijudicanda.qua de re plura inferius.

EVripideSjfimplicem ueritatis elTc orationem affirmat,neculla opus clfartcrucraenim ueris confonant. Mendacium ueroetfi ftudiofc tcgaturamp;pallietur, tandem tamefeipfum prodit,SC turpitudinem fuam omnibusconfpiciendam præbet.Idquoquehoc capite apparet. Nam fuperfus,quantisuiribuspotuir,nonfoluma docendimunere, cumalf suprdcap, Os omnes qui in ordine facerdotali non funt, ncc charaefterem beftiæ iiv delcbilem habent,tum praecipue principes piosfuaopinionedeiecit A* fotus;uerumetiam rcligionis curamad ipffis pertinere pernegauir. Et quodampliuseft,hanceftepræfcntifsimamperniciemdixit. Recifate* nim co in loco ex Brenttj peroratione hanc fententiam,ubi dicir : Memi ret inf principes efte fui officrj,non ut politica tantum curent : fed in hoc quoqt incubant,ut S)Cipfi cognofcât,'quæfit uere pia ac effieax dofftrina adfalijtem : Sc quam cognouerur, in ecclcfiisfuarum regionum fumma qua poftirntcperainftiti!anf,Slt;^conferuent. quibus addit Afotus ; Hæc funt noua ßrentij adinuenta, quæ non opus eft impugnare; quia feipfa

47» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N c A P V T X X 111»

manifefte deftruunt.amp; pernides ipfa funt præfentiïs/nia SCmanifeftifsP ma,amp; fpiritualis, QC temporalis boni totius Chriftianæ reipublicæ.pcp petuam enim diuifionem in regno Chrifti afFerunt.

Etcap.j.fupra: Merito nullum agnofcimus prædicatorem prefer hos quos Chriftusmifit, SCcosquiinhoc ordine ipfis fuccedunt abeisdcgt; fcendentes.

Cap. 10, Nullum audimusnifi per hoc oftium intrantcm, fcilicetper ordinem papifticum facerdotalem.

kemcap.ii.Meritô fententiam bancBrentîj nihil ucl probabilc,ucl ucrifimilehabcrc,exipfaChriftiinftitutioneconftat. Oftendat Brenn'-’ us,ubi Chriltus poteftatem Euangelium prædicandilècularibus Princi pibus dederit: oftendatfialiquando didum efteis,Doceteomnesgca tes:quod fi hæc affirmans meritô irrideri poteft,5«fc.

Audiamus itaeç iam,quàm pulchré ea quç hoc cap.dicit fraterPetriis, cum qs,quærecitauimus conlentiant, uidebimus fummam contrarieta--tem,quod ex diametro pugnent. Enumeratis enim cxemplis pioruni re gum luda,Dauidis,Salomonis,Ezechiæ,Ioraphat,Iofia:,SCc.quæBren' tius pro confirmatione fuæ fententiæ adduxerat, nô modo eos docuifle concedit ,fed exoptat etiamnum dari talcs Principes,inquiens:Atcçutt nam catholicos Principes tanto zelo ardentes nobis mittetet Deus, ut ficut R.CX lofiaSjCÓgregato populo legem Dei ipfi cxponcrent, ipfiex-hortarenturad cam feruandam in toto corde, SCc. Hoe quoqucacun/ lt;fiis inferioribus Principibus fieri pofic affirmat:Doccat, inquiens quili bet,ÔCexhorteturfiliosfuos,familiam, domefticos,fubditos ctiam amp;nbsp;populos.quisunquamhçcprohihuit.^Heccnim omnium funt,ab o--mnibus fieri pofTunt, iuxta captum cuique proprium : ad illa non opus eftaut magna feripturæ facrç feientia, autdifficilium locorum ftudio, nec eruditione quidem.lnuitus quidem hue ÔC quafi ui, perfpicuitateuc ritatis traclus,defcendit,quod hoceapitedemonltrabimus. Eft^ hgc confefsio non fpontanea,led ui extorta.

Exponerelcgem Deicongregato populo,eocedit Principibus,idt^ àDeo dari exoptat,tune fœlicem fore rcmpublicam Chnftianamfigni--ficans.quid enim aliud uotum fantfii 5C catholici uiri G b i uult f' Atquifu* perius dixeraSjhæc efienouaßrentrj adinuenta, ôiperniciêipfam prx* fentifsimam amp;nbsp;manifeftifsimam, fpiritualis amp;nbsp;temporalis totiusboni Chriftianærcipublicæ,quç perpetuam diuifionem in regno Chriftiaffe rantClam docere non folum Principibus concedis, fed ctiam inferiort'/ bus,Doccat quilibeqdicens.quis unquam hec prohibuit.'quot;Qiiæn's,quis prohibuerit,^ An non tu ipfc dicens, Nullum agnofcimus,nullum audf musprçdicatorem, præterillosquiin hoc ordine fuccedunt.Itcm,Hæe pernicic ipfam prefcntifsimâ amp;nbsp;manifeftam, amp;nbsp;fpiritualis âf temporalis totius boniChriftianaî reipublicacefle, quæ perpetuam diuifionemin regno Chrifti afferat. Hic dicit, itaej fana ôi eatholica fides nec Princi-’ pes,nec priuatos cxcludità négocias religionis,no à cura amp;folicitudine propagâdçamp;',pmoucndçpictatis:ficutn5cximitàftudio,5lt;’meditatio,' ne diuinçlegis,eonfefsioneq} fidei.nec opus erat ßrentio id multisage/ re nobifeum,qui nihil horum negamus. An non tumendacifsime rabu/ la,cum ßrentius dixiftef,adPrincipum officium pertinere,nonutpolt/ tica tantum eurent, fed in hoc quoque incumbant, ut eognofcant quæ fit 'icrè pia ac effieax dodlrina ad falutcm : ôf quam cognouerunt, in ec* clefiis fuarum regionum fumma qua pofTunt operainftituant, âfeon-feruent:

fcnicnnhaecefTenouaBrentrj adinucnta,amp; pemiciem præfentifsimam, adeóque omnta hæc negafti uerbis atrocifsimis : lam uero nihil horum tcnegate affirmas. Quid eft uertigo, quid contrarieras, fi hæc non eftr Sed quid dico Petrum deSotoinhoccapite qsquæfuperius fcripfit contraria habere, quæ iam ftint demonftrata, recitatis bona fide uerbis ipfius: ctiam fecum in hoc eodem capite, in quo fe nihil horum negate affirmât,maxime pugnat,omnis generis tx^v)/(«jqugrens,06diuerticula, ne exempla hæc concedere cogat, q, Principes populos docuerint, ucl quod docere ad ipforum officium pertineat. Iam enim dicit,Hæc ad uegt; terem legem pertinebant,quæ folum umbra étant noftrorum, quæIon-« ge funt explicatiora. Iam forte in lege ueteri, ubi non tam fpintualia rantminifteria quàm nunc,nô erattanta diftantia,fcilicetinter duo hæc officia Regum amp;nbsp;Principû ac làcerdotum. Item fieri potuit ut ipfi Prin^ cipes,facerdotcs elfenqfiCc.

Vide quàm uarias ÔC uanas uanus homo fecletur conie(fturas,ut tefti moniorum pondéra éludât amp;eleuet:cum tarnen profiteaturfe nihil hogt; fum negate

Initio dicit,Nec tarnen Principes mifti funt à rege ad docendum. Vix «.Prfr.d.ty.

mente concipere poiTum impudentiam,impietatem,audacem Si mani* feftam uerbi Dei,ÔC oraculorum Spiritus fantfti deprauationem in Afo--lt;0, qui apertam feripturam facram blafphemè inuertere audet,quod uix diabolumfacere quis credat: ita enim habetur in facra feriptura : Tertio autem anno regni fui mißt (lofaphat) de Principibus luis Benail 6C Ab^ diam,ÔC Zachariam, SC Nathanacl,amp; Mich earn, ut docerent in ciuitatix busluda. VbiSpiritusfantftus teftatur,min’os Principesutdocerent, ’ Afotus dicit,Ncc tarnen mifti funt Principes àRcge,utdocerent; quod affirmât Spiritus fantftus manifeftè,id negat Afotus apcrte,inuertens o^ tationem,amp; ex affirmatiua facit ncgatiuam:cum® illudaSpiritufando icriptum fit, à quo fpiritu hæc proferantur, non eft obfeurum. Qiiid fagt; ciemus eiufmodi hominicCerte dignus non eft,cui uel in minimo creda tur. Vident ipfi Prælatt Afotici qualem habeant defenforem, qui fcili-«tferipturam manifeftam non negate tantum audeat, fed plane inucr-tcrCjamp;Spiritum faneftum mendacij arguere.hotrefco confiderans excae cationem amp;nbsp;indurationem hominis, in quam iufto Dei iudicio traditus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»

fft.Sed quid uos capita St; columnæEccIefiæ ad hæc f Vobis cura reli* gionis eft demandata:hanc ncmini,authore Afoto,concederc uultis.Li fct nc uobis iudicibus impunè blafphemare Spiritum faneftum t* Cette facicns amp;nbsp;confentiens eadem poena dignifunt.uidete igitur quid fa* ciatis. Cumcp nimis nianifeftum hoc elle mendacium, imo blafplemi* amipfcintelligeretjgloftàm quærit,dicens,Docebant^,inquit feriptura, populum in Iuda.Qiii,nifi Leuitç fiCfacerdotesfSed netj huic gloflç tutô inniti audet.uidct enim nimis elfe friuolam S)C frigidam.ideo addit;

Aut fi mauis mordicus literæ adhærere, Principes hoc fecerunt, non ta-menfincillis, Vtriqpigiturhocagebant,Principesiuxta gradumfuum amp;;facerdotesatq^Leuitæ, iuxtafuos. Principes ergo per illos,quibus fauchant,regio mandato. Quando Afote ex ludæaredqftif'interfui-fti'ne uidifti Principes aftiftentes tanquam Kxifiet îipô(zaîTK,ut tam cer-to de re tanta , fine feripturæ authoritate, imo contra ipfam lacram ftripturam teftari pronunciarc aufisc' Atquicertiormulto nobis eft teftis Spiritus fantftus, qui de Principibus dicit,quôd ad hoc à Regc fiiU mifti,ut docerent in ciuitatibus luda. Qiiod ne accipiasfigurate

elTc diCfiim, pfopne ucro ad Leuitas 8i. facerdotes pcrtfncre. Dci'ndç ubi Leuitarum ô^facerdotum mentionem facit, cos quoque docuiflc fcnbitufjSi'repeutur id quod antea dcPrincipibus, eorum officio ô^lc' gationc erat didum.Ita ut ex textu appareat,Principes non multas fan' perfonas, fcdloquutos fuifle : non mandato tantum regio illisfauiflc fiCaftitiiïe propter niaiorem authoritatem. quod ipfumnon ncgamiisî fed id addimus,quod fcriptum eft, adhocfit; ipfos aRcgcmiflbs,utdo* ccrentin ciuitatibus luda.

Tertiô,adhuc non eft certus de fua fiôa âf mendaci fentcntia, neclo* cum inuenit (licet diligcntiffime quaeratlatebras) in quo tuto conquie^ fcerepoffit. Forte,inquit, in legeueteri,ubinon tarnfpiritualiacrant minifteria, quam nunc, non crat tanta diftantia, intcllige inter Prince pum amp;nbsp;facerdotum officia. Qjiid fi ego econtra dicam Afelle, fortefuit maior in lege ueteri diftantiarde minifteriorum fpiritualitate iam ni' hil dico, quod ad rem præfentem nihil faciat, num in ueteri legcuel noua,ut tuo morcloquar, magis fint fpiritualia minifteria, an ueroutro' biq) pariaffed tantum de officiorum differentia. Scimus enim inueteri Teltamento eletftam fuiffeamp; deftinatam ad facrorum tra(ffationem,fo' lam tribum Leuiticam,nec fas cuiquamalrj fuiffeea attingerc. In nouJ uero Teftamento omnes 0^ finguli ius habcmus (fumus enim rega-» le facerdotium , uocati ut uirtutes Dei annunciemus) licet publicum docendi munus in Ecclefia propter ordinem , certis quibufdam dc' mandetur.

Qiiarto adhucuagus£lt;mobilis eft Cain, in nulloccrto loco confi' ftcre potcns ; ideo tandem, ut officium docendi, quod commune hoc capite omnibus effe dicit,foils fuis rafis amp;nbsp;untftis facrificulis Prælatis, quo tarnen nihilminus exoptanf,uendicct,ait: Fieri potuit,utipfi Principes facerdotes effent. Qiianti Afote hoc redimercs, ut certo exfcri-ptura confirmare pofles r Nam id quod in Lege ueteri fuere Principes facerdotum,id in noua lege funt Epifcopi,qui in locum ôt^ordinem iiloquot; rumfucceffere. Hine optimefequeretur,fihifuiffcnt Principes facer-dotum,0(^ Epifeopos effe Principes fpirituales, amp;nbsp;ad hos folos caufasre ligionis, dodlrinæ ftudium,uifitationem Ecclefiarum dogmatum di-iudicationcm , hoc exemplo pertinere. Qttod fi negem,fraterculc, Principes fuifle facerdotes, certe tibi id probandum erit : qui licet dubitantcr id non quidem aifercre audcs, fed conqcere diuinarc cupis.

Ego uero tibi confirmare aufim, fieri non potuifle, ut Principes ipfi facerdotes eflent:nec uanisconietfturisadducor,fed fcripturæautho-ritatc. Hie enim tres ordines legatorum à Rege in totam ludeam emit-tuntur diuerfarum conditionum. Primo loco numerantur Principes, ôedehis fcribitur, quodmiflîfint,utdocerentin ciuitatibus luda. Secundus ordo fuitLeuitarum, quinominatim, ficut antea Principes,rc-citantur. Tertius fuit facerdotû.hi duo poftcriores coniungunturipfi.6d dieitur de his quoque quoddocuerint, habentes fecumlibrum Legis diuinæ. Separatim igiturmentio fitPrincipum ,feparatim Leuitarum, feparatim SCfacerdotumtSt: tarnen principibus quoque tribuitur, quod docucrintjiroad hoc mifficflquot;efcribuntur,id® primo loco, prætercàôd alia nomina funt Principum,alia Leuitarum,alia facerdotumrreeitantur enim propria fingulorum nomina. Qiiod fiPrincipes quoquefuiffent facerdotes , ucl non fuiffent à lacerdotibus feparati, uel dignitas facerdo-

ûferdofaù's adfcnpra foiflct» Et quod diVlu mi'rum eft, ipfe fe mcnda^ ci) arguir. antcà enim negauerat, Principe s uel docuiiïê, ucl ad doccn* dum miiïoseiïè: ïam ucrô fatetur cos docuilTc, quia forte facerdotes fuen'nt, ÔCc.

Sed pn'ufquam pcrgam, non ofcitantcr practercundum eft , quod fcriptura addït, ficut commemoratum eft , Habentes librum Legis £)omïni : ut mantfcftum fit, quod ctiamfi omnes fàccrdotcs fuiirent (quodfalfum efl'c probauimus) tarnen non docunTent fuas traditio^ nes non feriptas, qualcs Ecclefiæ Aiotici obtrudunt,fed legem Dogt; minifcriptam.

Poftrcmô ad id conGigit, ut quantumuis inuitus concedere c ogatur, nonPrincipibus modo, lcd ctiam quibuslibet inferioribus docendum effeprïuan'm ôd publicè,hnuliamjubditos ôC populos cxemplo pio* rumR.cgumÔlPnncjpuin ludartamen lune fequi neget,ncclegi,uel illos ipfosReges dubia ôC incerta aliqua religionis definifle, nec Da-uidem quidein, nec Srilomoncm, quamuis Prophetico fpirit'j prædi-tos,uelalios principes fccularcs dubiafîdei ÔC controuerfias religionis pofle dtj'jdicare,addita rationc : Qjua dubia fidei ôâ ditficilia foluere ÔC ineisftatuere certum, res ipfâ oRendat quàm fit paucorum ; quanta ad ià necclTaria eruditio, ôc!’ attentio animi : ÔC quod prim um omnium eft, humilirasëCmentis puritas, propter quod illud Paulifaluberrime andia turinfjcclefia, non plus fapere quàm oportet, fed unicuique fecundum quod Deus diuifit menfuram fidei.

Non longe petenda eft horum folutio, fed cxillo ipfo ACod feripto, S^loco hoc fecundo. Superius enim dixir, Ecclefiam, indicium de do-gmacibus merirô fibi fumere. Et fequenti capite , Agnofeentibus lemper omnibus, remfidei conuenienter non polietrac^aii priuatim îpud aliquem, autetiam multos,fed omnium, ad quas fides pertinet, Eeelefiarum communi confenfu. Item, capite lo.ludicium de dogma-tibus, illis compctcrc,quibus eft commiftà dodfrina.

lam igitur refponde Afote , num pios Principes ad Ecclefiam filtj Deipertinereexiftimcs;” Nec teadeo iniquum cfte Principum ordini arbitror, licet plurima contumeliosè SC non ferenda in eum dixeris, utuel totum ordinem, uel fi non ordinem,fingulas eins perfonas ab Ec-defia aliénas efiè, præfcrtim cum nobis non de quibuslibet principibus, fed de pqs fermo fit,iudicarc poftis.

Qiiôd fi pios Principes Ecclefiæ membra cfTe concedis, eumep ordinem Deoprobari,poirô ad Ecclefiam totam,omnesœ ordines,iudi-fiumdedogmatibuspertineat,quarationciam pios Principes cxclu-desjue unà Kdei ambigua dijudicent f

Item, fi ad illos pertinet indicium de dogmatibus,ad quos docere, bocautem amp;nbsp;Principibus fiCalijs quibuslibet concédas ; cette illud dreruin fequetur, utàiudicio dedogmatibusPrincipes 5t’altos ordi-nes cxcludere nequeas, quos ad‘docendum dementeradmififti.

Sed non omnibus, quibusdotftrinacommifTa eft, iudicium hoc de dogmatibus compctcreualet,inquit Afotus,fed fummis tantum. Et hoccapite, paucorum eft. Nam ad hoc ncccllaria eft eruditio, leôlio, sup.cd. atfciuio animi, humilitas, ôô mentis puritas. Et nemo plus debet fapc-tc quàm oportet, led unicuique fecundum quod Deusdiuifit, men-luram fidei/

□74 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N CA P V T XX I r 11.

Neenos, bone uir,fingulosadmittendos eHe dicimus, fed ex omniquot; bus ordinibus excellenuflimos, ôi. ad hocinftruclos. Num ucro tui Prælati omnes amp;nbsp;fi'nguli tales fint,quales hoc loco requiris,ipfe uidcris, quanta eruditione,humilitate, amp;nbsp;mentis puritate fint inftruói. Sed bcquot; ne habet quod ex Paulo afFert locum, ubi non ordinis refpedîus haben-dus in elcÂ'one perfonarum ad iudicia dogmatum dicitur : fed pro ra-tione donorum Dei,eligendos clTeidoneos,fecundumquod,inquit PauIus,Deus diuifitmenfuramfidei. Conftat autem,uaria elfe Spirf tus fandb dona : nec illa fecundum ordinem, aut loci praerogatiuam di-ftribui. Non cnim alligatus eft Spiritus fantflus ad ordinem, locum, aut perfonarum externaslaruas:fedliberrimedatur à Deo,cuicunqueui-' (um eft, diuidens fingulis proutuult.'quemadmodum cum hic,tum alf bi Paulus teftatur. Alij, inquit, diferetio Ipirituum, Item,Cæteri dqu' dicent. Quod fi fedenti fuerit reuelatum,taceat prior.

Quæcumitahabeant Afotc, nullaratione pios Principes, Sf ab cis miftosjdotftosuiros, amp;nbsp;bonos, à dogmatum amp;dubiorum ßdei dijudf cationc excludere poteris : fed tuo calculo iam admittendos elfe ceoquot; fes,amp;uel aliqua exparte illos hærerepermittes.

Quam uero apertum mendacium fit, quod Dauidem dubia fideidcquot; finijftcncgat, manifeftius eft, quam utmultis opus fit. Qjiid enim in plerifcpPlälmis aliud agit, quam quodDodtores falfitatisarguitf Ätquot; quirepræhenfio falfæ doêîrinænunquidfine iudicio amp;nbsp;definitionefic^ ri poteftaut debetfQuare toties dubia definit Dauid,quoties reprehen ditfilt;^damnatfalfosdocftorcs.Etutuno Pfalmoiddemonftrcm, Chrfi ftus ipfe ex Pfalmo no.falfitatisarguitopinionem Pharifæorumdefe, quod non tantum fit filius Dauidjed etiam Dei.qui eft fummus noftræ fidei articulus.

Et cum monachusfis,atqucPfalternimmemoriterteneas, Icgas cantilles quotidie, nolo tibi Pfalmos iftos præfcribcre, ne laborcm fru^ ftra fufeipiam : nifi forte ita legas Pfalterium,qucmadmodum tue Non/ na;:quod uerifimile eft,cum Öauidem dubia definijfleneges.

HOccaptrtAfoti nihil nifi mcras habet calumnias,abauthore excOquot; gitatas, ut non folum Brentius tanquam communis tranquillitatis perturbatorexofus reddatur,fed totumdodlrinægenus fijfpedumfa/ ciat, confidîis periculis, quæ profeflbribus eiusinde emergant. EiUt opus fraterculi crefcat, neobfeurus in angulo fui monafterij amp;nbsp;inglo/ rius delitefcat,cadem iam tertio repetit,quôd fibi uieftoriam amp;appla«/ fum hinc fuorum polh'ceatur. Nam amp;nbsp;in præfatione huius fuæ Dcquot; fenfionis, amp;nbsp;deinde cap.y.huius loci fecundi, hæc eadem fi non omnia, tarnen præcipuapleraquetradlauit. . Quare nifi fibi hoc argumentum palmarium putaret, nunquam totiek^Iecfiori moleftus eflet, fubinde eaquot; dem chorda oberrans. Quare ueniam nobis dabit Letftor, fi fecun/ dum fapientem, ftulto iuxta ftulticiam fuam reipondcrimus, ne fibi fapere uideatur.

Initio autem ualdeatrocitcr,tanquam nimiumfuo iudicio fidentem Brentium, 0^ tanquam feditiofum dogmaaccufat,quoddixerat,adoquot; mnes pios pertincre confcflîonê fidei 8C deteftatione erroru, omnescg ad id obliger :uerbaBrentij referens, eiusç probationcm, Omnibus, inquit,

diciturilkid Ioannis, Nolite omm' ïpin'tin' crcdcre. óC illud Pauliï Si angelus de cœlo, amp;c. Hoc uerô fineiudicio, amp;nbsp;quid cm proprio, fic^ fi non potcft, nec licet alienæ fcntenriæ inhærcrc fine proprio iudicio. Qpodfihæc Afote difpliccnt, aut cum fcriptura facra pugnare uidentiir, fur non refpondcs ÔC réfutas t' Arqui nihil aliud Brentius dicit, quàni quodantcipfum duo fuinmiApolloliu'môipfetu, qui tanquam abfur* dam recitas hanc fcntcntiam, fupcrius eadcm propcmodû ijfdemucrhis îftirtnafti,pertinct,inquicns,ad Principes confiteri ÔC defendcre fidcm. 8cd proprium iudicium Afoto difplicet 5gt;C temerarium uidetur, quôd R' des non habetur zelofispatribus,amp;fraterculis cxds,amp;: cæcorum duci-Sus, IdeoadditjNuncaudiamus quid inférât ex his principijs. Non tan-fumaduniucrfam Ecclcfiam, uerumetiam ad unuinquemuis hominem pfiuatum, qui eft Ecclefiæ membrum, pertinet de dodlrina religionis iudicarc. Hincfraterculus dicit, fie fibi Brentium elle contrarium, ut u-fiiuerfamEcclcfiam confundat, quia uclit quemlibetin rebus dubijs fi-dctlùunifequi iudicium, ut nulla alia fit fidei unitatis ratio, fed quiique quodObiuidcbiiutjid fequatur. Vide fyeophantamôcquot; calumniarorcm, fiequaquam enim Brentius uult aut dicit, unicuique quod fibi uidcatur, fiquendum : fed omnibus ex aequo facram feripturam proponit, hanc ef-fiathrmatLydium lapidem fiCregulam arlt;^ normam ad quam omnia dogmata fint fxaminanda SCprobanda: hinc uult dedogmatibusiudicium nosfacere. Hanc fententiam quæ nihil habet abfurdi aut incommodi,fed ex media fcriptura defumpta eft, inuertit uetcrator amp;nbsp;deprauat, ut dicat ßrentium docere, ut quilque quod fibi uidetur, id fequatur. Hoc à patre fuo,authoremendacii,quiinde Diabolus dicitur,quôd omnia uerba amp;:fa ^laDei calumnicrur,monachu,s didicit. Cumcp hoc dicat Brentius quod ucritas habet, tarn grande eft piaculum,ut mirum non eflet, fi totus orbis Chriftianus corruerct,id quod in fcquentibus docct Afotus, ncc ullo fa-etificioexpiaripoteft, nequidem iromnesmonachiSffacrificuli, qui in toroorbefunt, una die in Milla corpus Chrifti Deo pro ipfo offerrent, Cumuero Panormitanus hocidem,Ô£' amplius hoc,prior dixcnt,ueniale efi,necquifquam contradicit. Hic cnimaffirmât, plus effc credendum fini priuato fidcli, quam toti concilio Papa:, fi mclioribus rationi-bus moucatur.

Qi’id cnim Afotc,nunquid ita credendum amp;nbsp;inhacrendum eft alterius fententiae,ut nos ranquam ftipites trahamur amp;nbsp;fequamuralios, quod-cimquctandem fentiaut,fiequot;doccant f Quid fiipfe Epifeopus, Dodor uelPaftor fit pfeudopropheta amp;nbsp;lupus f Certe ncque Epifeopi, neep qirilquam alius in iudicio coram tribunali Dei, pro nobis refponde-Suat/aut pcenas fcducT:ionis pro feduótis fuftinebunt : neque in agone dC luâu ccnfcicntiæ homines confiftere poffunqaut niti firmitcr,uel inh^-re tealiorum fententiæ, nifi ex uerbo Dei perfuafum habcant certa amp;nbsp;indu-bitata effe Dei oracula, quibus fides nitarur.nulla pax, nulla rranquillitas confeientiæ efle poteft, fihominum opinionibusregamur, fiComniuen-to doârinæagitemur. proprium igitur accedat iudicium exuerbo Def fûrmatum, quo certioresde uia falutis reddamur. Deinde quod gan it garrulus ÔC loquaculus fraterculus, hocm.odo per Brêtium autftoritatem Principunqcuius tame acerrimus fit defenfor, fic deftrui SC eucrti,ur nihil inca integrum rclinquatur; quia nifi fubditi proprio iudicio confentianr, non teneanturillorum lententiæinhærcrc, fed profolofuoiudicio reij-cere poffe , ex eadem officina prodit, qua illud prius. Ncque enim uf-quam hoc Brentius dixit, ncque ex rius dicfiis hoc fcquitur, Scriptu-ras facras nos fequi iubet, amp;nbsp;inde formarc iudicium, Quod fi quis meliora

meh'ora apcrtiora afferat tcftimonia,illi cedcndnm cft,non inniten^ dum fuo ipfius ludïcio abflt;^ uerbi Dei tcftimonio, ut ncc alienæ fcntcn* tiærfeducrbum Dei,quodcuncp ïn illo lubcmur credere ÔC facere,fequen dum. An ucrô facram fcnpturam fequi,idem tibi eft quodfaccre id quod fibi uideatur,aut propnæ innitifapientiær’ O ’ te mfulfum hominem. Nec pu^nanthæc duo, neque quicquam abfurdi ucl confufionis l'nde oràur, quodPhncipcscognofcereiubentur, quæfit uerèpia do(fînna,ô(^adigt;v lutem efficax, camcp quam cognouerunt,fubditis proponendam curare, ac omnibus modis agere, ut promoueatur ac propaget, pœnis^ impi'os amp;blafphemos coherccant : amp;nbsp;illud alterum, ne quis alienæicntentixiti' hæreat fine proprio iudicio, fed omnes SC finguli Deo in uerbo fefuam^ uoluntatênobis patefacienti credant,amp; no propter hominum authoritaquot; temampledanturdodrinam. Namfubditiex codem Dei uerbo, quod magiftratus am plexus eft, propofuit, certiores redduntur de fidei arti-culis. Quod fi quid melius amp;nbsp;certius habent, audiantur, femper cnim o^ mnes pij SC bont meliora afferentibus cedere fiintparati. Si quis uero nulla rationcadduClus, fedmerapetulantia,pcrtinacia,fuperftitione,co fuetudinc longi temporis, aut multitudine maleperfuafus,nullomodo cedere uoluerit, ôi infuper etiam fantflumDeiuerbumblafphemare au-* fus fuerit,nulla ratione ferendus erithocmodo:ne(^Ecclefiaftica neque politica poteftas tollitur, fi id quod perhiberi uolunt, re ipfa præfticerint, uerbum Dei utricp audiences amp;nbsp;fequentes in docendo SC iudicando. Si uerô diuerftim fecerint,nec fie quidem magiftratus aut poteftas Ecciefîagt; ftica tollitur, fed contra Deum obedientia negatur. An tu id repræhen/ des Afotef Nihil igitur horum,quod nugatur Afotus,cx hac fententia fc-quitur. Sedhoc eftquod metuiqliuidelicetCùmarinahæcfuamoueatiir amp;nbsp;agitctur,ne fordibus SCfœtore omnia repleantur,ut nemo amplius hæc lt;rxvj0«A« humanarum tradirionumample^atur, fed impietas Pontificia SC chaos illud immenfum idololatriæ,qua Papatus eft refcrtus,detcgan:r. Ideo nihil uult innouari,nemini permittereiudiciumrdiffidit cnimfua: caufæ,8CmctuitnccoElumPapifticumruat. Qpacbonafuntjhenefta SC pulchra,lucem amant, abfcondinolunt: turpiauero SC inhoneftalucem ferrenon poflunt,fed refugiunt. Lucifugæ Papiftæ hacipfa ter^iuerfat!Ogt; nCjfe fuam^ peftimam caufam produnt. Cur enim iudicari alias nolunt Cur in indicium neminem alium admittunt, nifi ex ftio ordinc.^Hoc, hoc, hocinquammetuit AfotuSjôCinterimnefeio quæfingit pericula ex pia hac Brentij fententia fequutura,confufionem fcilicet totius Ecclefiæ,ptti clitaturam Principum aucfloritatem, de quafcilicetuehementereftfolicP tus,ut nihilfupra,omnemfubditorum obedicntiamcrgaftiperioreseeflà turam, SCc.

Deniqp tanquam rhetor eximius hypotypofi forma talis Rcip. ob ocip los proponit, in qua nemo alium audiat, fed quifej quod fibi uidcatur, fc^ quatur. Talia 6C multa aliarhetorculus deblattcrat, quibus omnes ab hac fententia uult dehortari. Anilia hæcfuntuetularum deliramenta, amp;nbsp;pue' rorum terriculamenta. Non fecus autem facit Afotus, quàm olim gentil les Alexandriæ, quiutidolum fuum Serapin defendere contra Chriftia' RufjûM/l. nospoftènt, perfuafionem quandam deillofparferant, quôdfihumana manusfimulacrum illud contigilfet,aut uiolaret, terra dehifeensilicofol* Mp.x;. ueretur in chaos, coelum^ repente rueretpræceps. Qijæ res paululum ftuporem quendam populis, cum iam idola reliqua uaftata effent, dabat: donee ex militibus quidam fide quàm armismagismunitus,corrcptam bipennem, omni nifu infurgens, maxillæueteratoris Serapis idolo illidit, ubi clamorattollitur utrorumq^ populorum : netp tarnen aut cceluraruit, aut

terra dcfccndit. kanihilhorum periculorum, quæhicrudit,fcquetur, ’'duentasfolaubiqj rcgnabir. Ncqs ullaalia en'tinobedïcntia, quam illa

Petrus loquitur,Deo magis obediendû,quàmhomintbus. Qiiod ” quis propter pertinaciam in errohbus patitur, luftas dat fux impietatis pQMias.

. Deinde tanquam feditionis authorcm Brentium, propter banc fenten accufat,dicens:Nec his contentus, quemlibet etiam priuatum bomt ’*5‘Darmat èc excitât ad feueriter animaduertendum in fuaforem erroris, fitatoloco exij.cap.Deuter. Sed uetus 8C gentilium ponttRdorum, a^ omnium impiorum confuetudo eft,do(fïrinam uerbi Dei feditio^ ’’•sreamagere. uerùm dudum auresnoftræadiftiufmodi uanos clamo* tesoccalluerunt. Chriftus quoqs Eduatornoftcra pbarifæis amp;fcribis co-tam Pilato accufabatur tanquam feditionis author, quicommouerit tur-®as,amp;c.nihil ergo mirum,quôd bi ueftigia fuorum anteceiïôrum fequan-tur.Q^iod fi qugrâ ex Aforo,quomodo ßrentius armet quemlibet priuatum infuaforem erroris, refpoiidet quôd legem Mofis adducar, de inter-beiendo fuaforeidololatriæ. Ergone tibi Afote Mofes, uelut ucrius di-tâ,Spiritus fan(f}us,qui per Mofenloquutus eft,feditionis autoreritf'Sed tttuideamus quantopere calumnijs uaniffîmus monachus dcle(5ictur,qui anteàdixeratBrentium armare quemlibet etiam priuatum hominem, amp;nbsp;fxcitareadfeueriter animaduertcndûinfuaforê erroris : iam Brcntij uer-^^a,quibusanted eum armare dixerat,rccitemus,quibus nihil eiufir.odidi dtificenim ea, utipfe Afotus rcfert,habent:Ciiii iubet quemuis etiam pri fatum hominem in Ecclefiapopuli Dei, tam feueriter animaduertere in Worcmidololatriætannoncademfeueritatc exigit,ut deidololatriaiu-^*tet,acaliènes dcosà uero diligenterdifeernate' Eloc'ne demum tibi idemeft quod armare amp;nbsp;excitareadfeueriter animaduertendum t* Aliud longe eft,armare excitare ad puniendum:aliud,dcidololatriaiudicarc, atep deos alicnos à uero difeernere. hoc Brentius dicit,illud Afotus men-daciterBrentio afftngit, cûtamc Brentij uerbarecitet, quib.nihil tale co-tinetur. Sed hocipfum, quod Brentius ex lege Mofis infert, ôd iam relatû cft,Afotus clamataperteferipturæ contradiccre. Quia iam fie debeatiu-dicare deidololatria,ficut de occidendothoc autem non poteft priuatus, ftdfclum teftis elfe debet.Iudieium ergo de bomicidio amp;nbsp;idololatria non adcum/cdadiudiccmpertincbit. Ergo germanius lex intelligeturexi-gereà priuato,ut aceufet manifeftam defeeftionem à Deo,permittcre ue-topoteftatipublicæ iudieium. Sic Afotus,

0 Icpidû caput,imofycophantam. Qiiomodoenim,quæfôte,priua-fus de idololatria accufarc poteft qucnquam,nifiantcàapudfe iudicauc-hthuncipfum que accufatidololatrâ effet'Non enimuirum pium,amp;Dc-um uerè colcntem,aut quem iudicat talcm effe, tanquam idololatram ac-eufabit. Nemo certè ram petulans aut malus erit,ut eum quem iudicat ef-feiuftum amp;bonum ciuem,tanquam impoftorcm aceufenfed eum de cuius flagitrjs certus effe, eorum^reum conuincere poffe uidetur. Ita nifi ueram àfalfareligione difeernere pofTim, falfæ^ conuincere alium, nun-quamaceufabo. Prius ergo eft, ut iudieem priuatim apud me errarc ali-quê, deinde fcquit aceufario ôfiudiciûpublicû, quo publicéreus conde-nmatui'jUt omnes norint eum tanquam fedurftorem eauendum. Quid uc 10 AfotCjfi' uel magiftratus uel Epifcopi ipfi fint idololatræ, ÔC non modo non condcmnarcuclintidololatram,fed etiam defcndere,ôfmcquire(ftè fennam condemnare,num illorum iudicio acquiefeendum mihi erit r' An nó hie me totius mundi iudicijs etiä priuatus ego opponere debeot' Ma-nifeftum igitur eft, te mero calumniandi ftudio haec omnia excogitare amp;

dicerenon modo contra facram fcrïpturam ÔC. Brcntium, fed cti'am expe^ rientiam communem fenfum»

Poftrcmo, rhetorculus p cri cul a amplifîcat,in quae Brcntiusllliiftrifsp mum Ducem Vvirtcnbcrgenfcm,liacfuadolt;4rina conrjcfat,ut nullus ho flis plus Cl pofRtmfcrrc malorum,quàm ipfe Brentnis. Quia non fit ob* feurum, quod fitiudicium circa controuerfiashas Cæfaris, fupremi Prin* cipum Gcrmaniæ Domini, deinde Ferdinandi Romanorum Regis, eu* lus Vvirrenbergenfis Dux feudatarius fit, ÔC iubditus. Si ergo, inquit, debent Principes omnium pœnarum genere perfequi contrariam ndem fequentes,eius quamipfiiudicantueram, debet Imperator amp;nbsp;Rex Ro* manorum Ducem Vuirtenbergenfem cogeread ea fequenda.

Quinquics autem in hoc cap. Cæfàris ôiRegis fscit mentionem, non quod adco honorifice deipfis fentiatmonachus. Audiuimus enimfupe^ Sup.cap.i}. rius,quôdcumfaciuntfuumofficium,ad quod diuinitusfuntuocati,dia* bolo feruienti eos conférât. Et nota funt ea, quæ Pontifices Romani Si plerique Papales, femper contra fupremum magiftratum tentauerunt,0f machinati fiint. Nec earn ob caufam tarn frequenter illorum meminit, quod tantopere de ipforum falute fit folicitus : fed quia iperat hypocrita fe habere illosfuorum dogmatum 6C cultuumdefenfores,noftraeucrofe' ligionis aduerfarios 0fperfequutores,amp;adquodhalt;5Ienus monachiSi alrj pontificij ftudioseillos funt cohortati; nec quicquam intermiferunt, quo eos in nos armarent:Cæfarem ÔC Regem,nullam uidïoriam à Turcis reportaturos afferentes, nifi prius brachia fua in fanguine Lutherano* rumlauerint. Semen Turcicum in Germania ex noftra ueradoórinacf* fe exortum 6C fparfum,bellum à Turcis efleretrahendum inGermaniam: hunchoftem prius effe debellandum. Hæc extant publice. O' uos uiru* ientos Sc crudclesCainitas, ô uiros fanguinum, SCdolofos, o linguas quauis nouacula acutiores, ô progenies uiperarum. Nota funtnobis ue* lira fiudia,confilia Sc uoluntaserganos,nctjeauos celatis. Sed Deo a* giinus gracias, quifua dementiaauertit,ne Cicfar amp;nbsp;Rex eiufmodicon* fiiia cruenta fequerentur, nee fe innoxio fanguine polluèrent : fed pacetn dederint firmam öi^ ftabilcm Ecclefiæ:id^ publico comitioruni Impe* n'alium decreto fit confirmatum.

Miror autem, quod hoc loco Cacfari SC Regi indicium tribuat de cauia Sup.cap. r. religi5is,ficut SC fuperius dixit : Scitis quid Imperator uefter definieritde fide. Annon enim hadenusomnesingentj fui neruosintendit,ut iudi* cium in caufis religionis Imperatori, Regibus,5C Principibus adimaf, eosepdepellatf lamueroeistribuit,illud^approbate* Quæhaecuerti* go, bone uir e*nifi quod ubi pro tefaciuntindicium cis permittis : noftris uero, quia tibi aduerfari non ignoras, nulla rationeconcedendumcon* tendis:ar(^ hoc modo duo cum idem faciant, in altcro probatur,in altero improbatur i Qtiae uero ifta diuerfitatis ratio Afote f

Amtr, Ora Et quid eft,hypocrita (libetenim nobis cum D. Ambrofio, quifimih' nonem Ni ter in caufa rel(gionis,authoritate Caefarisgrauabatur, iterum diccrc) xe/wjtt»». quod femper de Caefare feruulus Deiinuidia commoueturc* Et hoc ad calumniam fibi accerfitimpietas,ut imperiale nomen obtcndatf'SedbfC ueftra funt arma,cum uerbi Dei amp;nbsp;facraefcripturae authontate uoslongC inferiores intclligatis, brachium fecularcinuocarefoletis : lapides phatP faico more tollitis,quos in Chnfti membra conijeiatis. SeduiuitDoniP nus, uiuit ÔC iudicabir.

Vidcre quoque eft, quam hie Caiphæ minifter occafionem captet ex* clamandi,Rlafphemauit,qnid opus habemus teftibusf Ipfi blalphcmiatn eius

fiusaudiuiftis.Quiduobisuideturf feditiofus eft, crimen læfæ maie^ ‘Wtis commifît, reus eft mortis, inquiens. Quid igitur mirum,fi iua tam ptscipitiloquacitatenoceatprincipi fiio, qui in ie primo fummampogt; lentiam excitauitr’fi quod Brentius dicit illi fecerint, primo ille peribit: iiffi forte audeat Imperatorem amp;nbsp;Regem Romanorum, impios Prin* C’pcs dicere. Nos certé Afote caufam noftram amp;nbsp;religionem coram ïudkibusnonfuipetflis defenderefumus parati,neehacffenusullius er^ gt;^onsinullolcgitimo iudicio fumus conuidfi : neefubterfugimus difpu* tïtionem, colloquium,aut concilium legitimum, Non fumus lucifu-§æutuos,qui ne quidem primum congreflum fuftinere ; aut,utnos pu^ blice audiamur, ferre poteftis. Sed Dominus de ccclo tandem fuo teniporefententiam pronunciabit, controuerfias iftas internos, utra parsueram colueritreligionem,dirimet. hunc expetflamus:huius tu 9U0(^ cum tuis Prælatis fententiam audire cogeris, ut maximèiam nos ^dipiüm tanquam fummumludicem prouocantes, dcrideas. Tempus frit,quo nee ridebis,nee forum huius ludieis declinarc poteris»

HOc capite frater Petrus de Soto nugatur Brentium, utEpifcopos à iudicio dubiorum fideicxcludat,decorruptionemorum,ÔCuita longèabApoftolis aliéna, cxciperetamp;inftantiadata eadem in Princi* pibusinueniripofTe,afferit, inquiens : Quafiuero ignoremus,qualis fuerit Julianus,Valens, luftina. Itaque fiue antiques Principes fpetfles, fiueproximioresnobis,noneftquodad mores attinet,uita eorumo^ •’inino inculpabilis : ut fi Epifcopos propter hoe reieceris, non fitde^ futunirn,quod contra Principes excipi poffit.

Non eft, bone uir, quod Brentio hanc ob caufam irafcaris, quod tui PtælatipaiTimmalèaudiunt. Nihil enim deftioinProlcgomenis congt; ttaipfos dixit: fed quae Cardinales amp;nbsp;Pontificijlegati de fe palam pro»-fitentur editis ftriptis, hæc Brentius recenfuit, uerba ipforum recitans: Etquæ iam olimNazianzenus,Bafilius,amp; poft hos Bernhardus,de cor tupto Prælatorum Ecclefiafticorum ftatu, fcripfere. Cum his tibiAfox te expoftulandum erit : hos tu cum tuis accufes,ut uolueris.

Etfiautemuerumfit, quod per malos miniftros qui inftitutionem uerbum Deiretinent,idefficiatur,ad quod à Domino ordinati funt: (Nonenim minifterij efficacia SCfacramentorumdignitasa perfona ÖC yitahominis miniftri dependet. nam alias perpetuo de noftrafalute «leerti eflemus) tarnen interim hoe quoque uerum eft, pollutes libidi^ nibus,amp;manifeftê fceleratos homines,nequaquam ad dogmatum fidei dtjudicationem admittendos efle. Qui enim aguntur Spiritu Dei, hi funtfilfj Dei; Si quis uero fpiritum Chrifti non habet, is non eft eius. Nonpoftunt autem Spiritus fantftus amp;nbsp;mala confeientia, uelpropo-fitumpeccandi,unaconfiftere:fedetjcitur SC expellitur fantftus Spirit tus eiufmodi flagittjs. Qiioniam in maleuolam animam no,i introigt; bitfapientia, nee habitabit in corpore fubdito peccatis. Spiritus enim fancQus difeiplinæ effugiet fitfium, amp;nbsp;auferct fe à cogitationibus quæ funt fineintellelt;ftu,ÓCc.

Quod fi ftio quoep iudicio,tales funt Praelati Afotici,quales fe (ponte dfeperhibenttquónam modo Spiritu fantfto deftituti, oracula eius, qug nonnifi eius adminiculo intelligi poflunt,nobis enarrabunt,amp;fidei

»Jo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN C AP VT XX V»

dubia fine fancfio Spiritu difudicabuntr'Quod fi Spin'tiim fandlum non habent, ncceffe eft eos contrario agi amp;nbsp;gubernari fpiritu. Hic fcihcct erit iudex in concilio AfoticOjhi'c fidei dubia dijudicabit. Et qua ratio/ ne nos ad t'udici'um maximarum rerum,falutcm anima* concern en tium, contaminatos fcelen'bus admitteremus,curn ne ruftici qut'dem in pag’S apud nos de rebus uïliffîmis ludicantes, adulterum, aut alio fimili uiho pollutum, in fuo iudicio ferant f Sed obijcit Afotus, etiamfi peccatorcs fint, efficiet per illos Spiritus S. ad quod ordinatifunt. ReipondcOjficut tune Deus per facrarnenta efficax eft,quæ etiam malt adminiftrant,cuni ea difpenfantiuxta Chrifti inftitutionem, eacp non corrumpuntautdc' prauant: ita propter defetfius quofdam amp;nbsp;innrmitates, fine quibus hæc uita tranfigi non poteft,non rerjeientur illorum dqudicationeSjfifecun/ dum præfcriptum uerbi Det pronunciauerint.

Verumhoenon eft principale propter quod à cognirionc 8( dtjudfi ratione conrrouerfiarum religionis Brentius Praclatos Afoticos exclu/ dendos elTe cenfet, quia magna fit in hochominum ordine morum de/ prauatio amp;nbsp;corruptcla : fed quod genus dodirinae diuerfum afacraferi/ ptura profiteantur, contaminatifint innumerisfuperftitiofisopinions bus multiplier' idolomania, uerbumDei perfequantur fidblafphe/ menndeniep hoftes fint uerbi Dei,cultus,fid religionis fyncerac, necuC' ra Eeclcfia,eiûsue membra.

Hos'ne, Afote,nos indices conrrouerfiarum fid dubiorum fidei con/ ftitueremusf'quæ hacc dementia f hoc cnim quid aliud eiretjquàmlupis oues committerer'

Obijeit Afotus,aut nullos elfe ueros Ecelefiæ Pafiores, Epifcopos Dodloresiaut illos elfe,quibus Chriftus dixerit, Ite,pracdicate Euange/ lium : hos elfe ordinatos à Chrifto ad docendos populos in his quae ad ialutem æternam pertinent.

Concedo totum. At legitimihorum fucceffores funt,quifedi Petri communicant,Sd legitimo ordine ingrefii funttergo hi foliEpifcopiR-O manenfes audiendi.Hoc pcrnego.Qiii enim ueri Sd Icgitimi Apoftolo/ rum fuccefioresfint, fuperius eft oftenfum. Alijsinrebus confiftitilla fucceffio, quam inloco,fid ordine,ut diefium eft.

Qiiod Afotus contra Principes quoque, de moribus excipi poneaf' fcrit,quia fid lulianus fuerit apoftata,alrj uero Arij ucneno infedli, amp;nbsp;pro ximiores nobis, non omnino, quod ad uitam attinet, inculpabiles eflet incogitatanria id fit Afoti, quod fratum caufaenon obferuar: autfima/ uis, animimorbum prodit, quod partim honorificc demagiftratupoli* tico fcnttt,afl’ercns eum principihuius mundi feruire.

Nequeenim Brentius hoc agit, ut ad folos Principes indicia de do* clrina deferantur, neque id iuris à ueris fid legitimis Epifcopis aufert: fed tantum ab Afotic,'s Praelatis, hoc efthoftibus fidpcrfequutoribus uerbiDeifidEcelefiæ, atqueidolorum cultoribus,quos nulla ratio de liera religioneiudicare fuadet autpermirtir: affirmans,id quodSotus non femel dixit, commune elfe tribunal, fid iudicinm totius Ecdefîæ,ôi ex omnibus ordinibus Principum,Epifcopornm nerorum,Dodorum, Paftorum,Sd etiam laicorum,tum nobilium,tum aliorum,piosucrærc/ ligionis amantes,ad res iftas arduas idoneos,dcligendos,qui communi confilfo exuerbo Dei controuerfias fid dubia fidei dijudicent, femutuo amanteraudiant, amice conférant, fidearn fententiam, quæmelioribus argumentis nititur, nnllo ordinis fnpcrioris, aut cuiufcuncp tandem rei, prætergt;

præterquàm folius ucrbi Dei habito refpeólii,eligant 8gt;C fequantur. Nee, utdidum eft,tantum propter deprauatos mores, Epi'fcopos à iudicio de dogmatibus répudiât,licet animalis homo non intelligat ea quaefunt ipi^ ritus Dei : fed prçcipucproptercà quod ueram doëîrinam cœleftem non agnofcantjfed perfequantur.

Poftremo, ualdc indigné fert Afotus, quod Brentius durius quædam contra Praclatorum fuorum mores fiC uitam protulerit, dicit.-fed qui ue ritate certiffi'ma (ad Principes non pertinere dubia ergafidem amp;nbsp;religio^ nem definirc) fe premi uidebat,cum earn haberet odio, quid potuit age* rc,quam incontumelias prorumpcref Hæcfunteorum maxima gratia.

Primum, ueritas eft quod Brentius de moribus Prælatorum Afotico* rum dixit. Memineris autem Lc(ftor,nos ubique non de u€ris,fi qui funt, Epifcopisamp;^Prælatis Afoticis,quod fæpediximus,loqui:ncc habet Afo* tus quicquam in hoc tarn prolixo fcripto, quo uel unico iota refpondeat adilla, nedum excufct,multo uero minus defendat fuorum uitam amp;nbsp;mo* res.Cumigitur Afotus ipfe fuo filentio uera efl’econfirmet,qua rationc fy cophantaueritatem contumeliam appellate audet;’

Verùm nonfuftinentdelicatulacPatrum iftorumauriculae,ueritatem audire,cum delegerint fibi magiftros pruriences auribus,SC nihil nifi ma* gnificosfolinfintaudirctitulosfan(ftifsimorum,clemcntiffimorum, ôt^a* liafefquipedalia uerbamagnifica fuorum adulatorum.Ideo infignis con* tumelia eft,âC non ferenda, fi quis odiofis adeo nominibus ipfos com* pellet.

Deinde non Brentius autor eft illorum, quæ contra Prælatos Afoti* cosferipfit,fed partim exPatribus,Bafilio,NazianzenoScBernhardo decorruptis moribus illorum deprompfit : partim ex Cardinalium con* filio,partimetiam ex Legatorum Papalium admonitione ad concilium Tridentinum, quæ publice didita funt ôd fcripta ; item, ex confeftionc Hadriani Papæ,atqueita propria eorum confeffione. Qjiod fi contume* lia eftjContumeliofi fuere Patres illi, contumeliofi funt 5d ipfi fummi Car* dinales ôtl Legati in feipfos,luum^ totum ordinem.

Sed quæ,ô mifer,ueritas ilia eft, qua premitur Brentius, 6d quam odio habet f Ad Principes fcilicet non pertinere dubia erga fidem ÔC religio* nem definite. Quod quam uerum fit, turn, alibi hatftenus, turn uero ma* xime capite u. demonftrauimus. Tam autem uerum eft, quam uerum hoc eft, Afotum effe bonum uirum, qui fc nec bonum, nec dodf urn, aut credereautaffirmare audet. quod ipfe de fe in præfatione teftatur.

Qiiod uero ad Principumuitia amp;nbsp;mores attinet,non negamus illos homines e(re,SC humaninihil ab eis alienum. Pofte SCin illius ordinis qui maxime pietateSd uirtutibus illuftris efte debebat,perfonis uitianon fc* renda inueniriomnibus ætatibus : que non defendimus nec excufamus, quiennep tandem ilia committant. Sed ut diximus, quod ceteris pari* bus, propter infirmitatem Epifeopi à iudicio non fint remouendi,ita nec Principes alias idonei.

I Dem agit fraterculus fycophantaamp;hypocrita,hoccap.quôd milites Chrifto (fiuc propria libidine 3 fiuc in gratiam pontificum ôd facerdo* nim)illudentes,uelata facie alapasimpingcnres,0ddcindequ£rcntes. Va ticinare nobis quis eft qui te pereufsite' Ita hic monachus fiue Pharifaico odio aduerfus Principes, amp;nbsp;propria libidine, ut earn expleat, fiue ut fuis Prçlatisgratificetur,omnibus pqs Prinefpibus, quibus curçeft religio éCfalus Ecclcfie, in prçfationefuçConfeftionis colaphum impegit,fa* thanasillosuocans,Chriftofeandalo elfedicens,nec fapereeaquç Dei

funL Cum^ obgraufffîma hæccrimina amp;iniunasnon fefendas,quas Prindpibus omnibus prjs intulit,à Brentio, ut par eft, rcprehcnderctirr, iam id à fe fatflum elfe negat:nihil enim ea uerba contumciiofum habcie, cumà Chrifti dicantur fummo Apoftolo. Vbi mirabilem eft uidcrc præftigiatorem. fed de hoc paulo pôft. prius enim alia quædam funt iiP denda,quæpræmnrit Afotus. Eafe dixiffe affirmât, quæ maxime crc^ dat neceflaria Princfpibus, uidelicet, ut terminis fuis quifque fit contenu tus. Vera hæc funt: fed iam audi cuculum fubinde fuum repetentem eocgt; cyfmum. oftendere uolens, quinam fint Principumfecularium termini, dicit: Ne fe conftituant iudices fidei ÔC rcligionis. Quo unico ueibo adhibita cllmedela praefentibus omnibus malis.o fuauiffîmum gerro-' nem.uerifsima funt hæc, quod ad Afotimentem. Nam fi Principes o--mnes, Refpub. Ecclefi'æ, SCpij toto orbe terrarum, item miniffri Ecclc^ fiarum,Paftores ScDodfores ueræ rcligionis, Antichrifto Romano,eins* que fatellitibusEpifcopis, eorum^ iudicio caufasreligionis contre' uerfîasfubtjcerent (quod Afotus hadenus hoc loco ffrenué egitSCper' fuadere conatus eft) paratiquæuis décréta ipforumfinc ulla contradi' lt;ftione,tanquam oracula cœleftia recipere, facilimè ÔC nullo ncgocioprae fentibus controuerfijs finis imponeretur. Hoc effet remedium pracieii' tiffîmum,fiomnesacquiefcercmusPontificum decretis, nec qiiifqusm effet toto orbe terrarum qui contradiceret. Quis expedfarc poruilTêc tam prudens confilium ab Afoto d Deum immortalem, quanto hic hO' mo antecellit fapientia omnibus hominibusd Verùm fi nos difcipnh' Chrifti tacuerimus laudes cius prædicare, 5C nirpi acignauo ocio torpe* fcere,manusrcmittere, 5Cpaci atep tranquillitati ftudere,ac metu péri' culorum fœdus cum hoftibus Dei, uerbi ipfius , ac totius ueræ bc' clefiæ inire, denigue religioncm prodere uoluerimus , non deerunt ah), qui hoc ftrenue agant: uel lapides clamabunt. Aut fortalfismifcr iudicat Principes fecularcs fuapotentia fynccriorem Euangelij doclri' nam confcruarc.quod fi hi fe non admifccrent, fe facile nos cohercittiros, 5C ipforum præfidio nudaros è medio fublaturos, ÔC uetercm idoloma' niam ôf tyrannidem inuedfurosdcnuô. Agimus quidem Deo patri li' beratoris noftrigratias quas poffumus maximas, quod exciter pios ma' giftratus, qui curam Ecclefiæipfius fufcipiunr, SCDocfiores uerbi eins foucnttfub eis^ mediocre tranquillumhofpitium concedir, Sedici* mus minifterium uerbià filio Heiconferuari,quifedensad dextrâPauis, fubindeexcitâtpios Doffiores SC inftauratac côferuat dodtnnârcligio' nis. Recftc ergo nobis Afoto dicerc licet, Vade retro fatan, feandaluni es mihfquianonfàpis ca quæDei funt. Et audi uiciffimiNon Principes ipfi fe conîfiruunt fideiSCrelig/onis iudiccsrfcd ad hocuoeâtur SC confiitmni tur diuinirus. hoc officium Deus eis demâdat 5C ab eis exigir. Ad Oinnes Su^.ii.cdp. enfin pquèpcrtinêt caufereligionis,quod tuipie cofeffîrs es,dicens:Ita(p fana ÔC carholicafides necprincipesnecpriuatos excluditànegocijsreli' gionis non à curaac folicirudine propaganda SCpromouendp pietatis. Non ergo terminos fuos tranfgrcdiuntur.

Qiiid fi aût econtra,inquirmonachus,falfam fidêcôfiteant principes, amp;'uerâ picrateimpugnenr,dici'nepotcrir,Vadepoft mefatanapDubifî noneft efferaies principes, ^d amp;nos fiCalq mulri pq in diucrfi'slocisma' gno dolore i?C pcriculo experimur r 6C quod amplius eft,maiori ftudio Ä ^elo illi falfam rcligionê defcndunt,SC ^pagare ftudenr,c^ forraffîs alij ue râ. Semper ein impieras eft negociofa.Illisredîèdici,ur peris,iudicamus, Vadepoft mefatan.Scd non hoc uult Afotusialiud fpeefiar. false ein mO' nach us hic Principes pios,qui no noftrum, fed Dei Euangeliûprofitcnt, dérider,

^fridet,pcrftringir,SCrel)gionê jpforû tan^ fa 1 fam codcmnat,eos^ ucrä pietatcimpugnareiudicat. Verum ex toto doCînnægencrc collar ,uti a parsuerâreligionëdetendanSCnos id luperius egimus,acplanntecimus. SupriictifJ lam ad locum Matthafi,ubi Chi iftus Petro dicir, Vadc poft me fa tana, j.

Icandalummilii cs,quia nonfapis quæDei funt,ôc'c.in cuius deprauatio^ •'cdidumirum eft,quanroperclaborer, utobrincat nihil côtumeliofum habere,fed admonitionem piam,utinquit Al'otus, ad fequendum Clin-ftum.oftenditurPetro fuauitcrquidem error, SCrcmcdium opponitur, Vadepoftme,quod AfotofignihcatjScqucrcme.SC addit,Quomodo i-gitiiritanuncfcnpturSperucrtitBrentius,uthocucrbum,Vade poft me gt;atana,intelligar figniiicare detruhonem in internum,amp; non uider quantum hæc duo diftcnr;*'certe qui fcquitur me, inquit Chriftiis, habebit lu-tuenuitæ: Vadc itaqj poft me,inuitatio eft ad lumc. Non ignoramus hâc interpretationcm Oi igeni acceptam ferenda, ex quo Sorus cam defum-pßr: fed quâtum alias Origcnisauihonrati lit detcrendum, nemo eft qui ignorenquàm dextre ctiam fcripturas cnarrer, non eftoblcurum.Sed pri usefi:,ut prober Sotus, hccuerba,Vade poftine larana, idem fignificare quodfcqucrcmc. Hec enim cadem uerbaChriftus diabolo tentantife di xilfemanifeftum eft.Etfi enimErafmus apud Matthäum à feiolo quodain additaeliefufpicerur, co quod Origenesnonle^erit: ramenAugufti* nusSi fheophylaeftus legunr.Qi’ûd G maxime a Matrhæo omiftà cirent, tarnen Lucas diferte dióa elle a Chrifto luve uerba diabolo,exprefle afirr iuat,ô(.'fcnbit,VadcpoftmeSarana. Fruftra ergo philofophantur in ad- Lkc.4-ueibio Retro,uel prçpofitione Poft, Ä.',pnomineMc, Poft me, quafi no idem audierit à Chrifto Petrus quodfatanas : autfaranas,idem quod Petrus; fed Petro utdifcipulo,qui Chnftum fcqui debcat, didium Gt,Vade p3ftmc,id eft,fcqucrcme;Diaboló nero tantum, Abi : quod cóucniar in eum qin tantum reijeienduseftet, non ctiam ad morem gerendum inui-tandus. Idem ergo dicitur Petro, quod diabolo ,rjfdcm uerbis,neapi-cc quidcni uno mutato, ÛTsecyiiviffuo-aretv«^ Qjiod ft cum hare uerba Chriftus ad Diabolum Oiceret, nonfucre fuauis quaedam repre-hcnfio, necrcmedium, quo rcuocarerur; hoeenim abfurdumeftdicc-te,nifiomninouelisoiigenizarc(qui etiam dîabolos,utaiunt,tandcm fd uandos exiftimauit) fed reijciendi, damnandi animo diefta; quæratio crir diucrfæ eerundem uerborum inrerprerationis e prælettim cum Theophyladlus hçc Chrifti ad Petru uerba hoc modo interpretatur ; Vo rnra(gt;lytt eatCbriltus Perrum laranam, quiaetiam fatanar dilplicebat, patiChiP/upfri^-ftum. Aperte fatetur hie pater, propter quandam pcccati fimilitudinem, «»p Matt. Pctrum faranam uocai i. Scimus cquidem fophiftas pontiGcios uehemen rci laborarc Sxffoh'citos eftc, cum Perrum fummum êCuerticein Apofto-lotuniiudicent,Papam uero ecclcfiæ caput, eius fticccflorcm, uteum ab oinnipeccato cxcufent,amp;immuncm faciantjôd fifieriullarationc poGet, ftiamabnegationem eius excufarent fairem, fi non defendere poftent, ne feilicet primatus ille faneftifsimi ulla pcccati labe contaminarcrur.

Jdfo iichcmentcr Afotus contra Rrentiumftomachatur,quod iudicaue-ht,Petrum,cum Chrifrum prohibcret,nc paterctur, pcccatum inferniba ratbro dignum admifißc,cum omnia ilia excufationcm quandam magis habere pcccati,aren adeo manfuctam fanrum correptioncm, bono zelo frranus,Sotus aGeuercr : ideoc^ fcqui,ôé nô pra?irc Petrus iubcatur, Sed friuolafunt Hgmenta hominfi ociolorum, ôf indodlorum inepre plnlo-fophantium.nam ur didum eft, Chriftus iftdem uerbis diabolum à fe re-pulit, Etuerbum idem quodfacelle figniGcat;undeSlt; noftrum ßbb 4 Apagc,

A P age. Rcpcft l’gttur procul à fe Cbriiias difcipulum, cum bac fua fntcin peftiua opinione, quodhocmodo diaboli partes,utTheophylartiisùv, terpretatur, obirec. Neque fimpliciter aduerlàrf) nomen, fed fatanx imponitjinfignummaximædeteftanonis. Etaddditurratio, Qiriafcan* dakimniihies,SCnonfapis quæDeifunt, fed quaeftinthominum. Die ergo nobis fratercule, quid bate fingula fint,^ quid hominesijsmerean» tur,fi Deus debitam mercedem reddere uelit, primum opus redemption nis humanæ per Chriftuin fadîæ impedire , deinde fcandaluin Chrin ftoefTe. Tcrtiô,nonfaperc eaquae Dei funt. Poftremo, eafapere quae iiinthominum;' Etut tria prima, quae eiïèatrocifsima, nemonifipalàtn impius,negabit,taceam: hoepoftremum,quod omnium leuifsimumdun citur,ccrteomnis mali fons eft, SCuelfolum dignum, propter quod ad Rortt.8. diabolumhominesablegentur. NamApoftolotefteprudentiajamp;afquot; fetftus carnis mors eft, 8C inimica Deodegi enim Deinon eftfubiedia,amp; necpoteftquidem. Itafcilicet authore fratre Petro de Soto, omnia ilia cxcufationem habent, nec quicquam fuit in Petri hoc fadlo, inferno din gnum.Q.uid igitur eft,quod Paulus affirmât inimicum die Deo,reumef' femortisÆt quomodoAfoto cum Paulo conuenietfNegarinonpoteft, inquit Sorus,germanum illius loci fenfum non cfle,ut fignificetur detriin fto in infern urn, uel abie(ftio,uel deipcdlio, Verum hoc eft utique, fincn getur Paulus.

Hil-fuper Sed quid Sote, ut omnia lam didla nihil fint, ad Hilarij interpretation Ppfu. nemrefpondebis, quidicitPetrum fatanç conuicioà Chrifto nuncupan » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;turn rquot; Recfteigitur Brenrius dixit, his uerbis Chrifti ad Petrum, detrun

lionem in infernum fignihcari.Qiiid enim tu Sote hominem quantum in fe eft, humani generis redemptionem impedientem, infuper hoefuo fa' (fto cœlû,quç tua eftimpudentia impietas,mereri diccs,aninfernupo Mrftt.iS, tius'An,qui dixir,ei qui unû ex pufillis fuis offendat,expcdire,ut fufpenn datur mola afinaria in collo eius,8Cdemcrgatur in profundum man's,non grauiusanimaduerfurum in eum qui fibi fitfcandalo,arbitraris,^ Sed hie eft germanus ftnfiis illius loci, inquit Afotus. Brentius uero fcripturatn peruertit.amp;addit,Et quæpoteft elfe maiorferipturæ peruerfio i^Iudicet iam qui uolet SC poteft, quisnam peruertat fcripturam,quis german num eius fenfum fequatur. Qiiod fi Soti fenfus germanus erir,tunc omnia fcelera impune perpetrari licet : quod fi ncque impedimen’n turn operis redeniprionis humanae eft peccatum, neque Chrifto fcaO' dalum effie,ncque fapere quae funt hominum,ncque ignoranria Dei, pec cata funt inferno digna,quæaliahis maioraefteporeruntf Hæcmyftica erit Afoti thcologia, cuius fe profeftorem profitetur. Certe dignus eft On mnino hieprofeftor difeipulis Prælatis. Ita optimeftatus Ecclefiæunico uerbo tranquillusreddetur.hæcmedela eft praeientifsima,dicere nullum eftè peccatum inferno dignum.frcqucns nouusprofeflbr breuihabiturus auditorium Epicureorum.

Talia igitur amp;nbsp;tanta cumin Principes dixerit Aft5tus,negattamen fe in Principes contumeliofum dixifle quicquam.0(faddit,Etiamfi' oppron brium habcret aiiquod,nullus poftet in Principes dilt;ftum merito accipcn re,cum in uniuerfum dieftum fit in omnes tranigrediêtes limites fuos.Sed nequid dicamaliud,hæcfi' uerafunt,faliaeftceuincetur, qupintuaprçn farionc dixiftfmaximehpcChriftiano principi effe confideranda.auter' go hie aut illic falfum dixiftircum hie neges in Principes hoc di(ftum,illic ucro fatcaris,maximead Principe.s pertinere.

PoftremOjUt amp;nbsp;Petri peccatum extenuet,amp;f iniuriam pijs Principibus illatam,

îllatam,dicitillud â Petro piaintêtione faclum:ncc idea pn'uatiim, qina hocdixit, pn'uilegijs, fielaudibus paiiloantcfibi promifsis : itancchoc priiicipuni elle femper,amp; neceiïariô tain graue peccatum, ut uel diuino taworCjUcl gratiæ promifsionibus indigninn reddat.

Pergefraterculc,ut cœpifti.fic omîtes cultus idololafricos,SCalia qug fine uerbi Del authoritate à uobis mftituunt ôé obferuant ,ucltra hac bo naintêtione defendere foletis. Et quïa Petrus tiô eft abïedusperpetuô, fedreceptusm gratia,5C utolhdûrefticutus,ideo,Alotoiudice,nocôntt fit grande peccaiû abiedtione dignum. Qtrod fi fie argumetari libuerit, necDauidcominiliô adulteriOjôt^ca’dc patrata, eftà Dco abiedîus, fed rcmifsionem peccatorum confequutus,Non moncn's,Dominus abftu^ litpeccatum tuum. ergo cædes amp;nbsp;adulccrium non finirpcccata digna morteæterna. uidcs, qualcm Gmus babiruri theologiam, iuxta nouinn Afotteum morem argumentandi. Et quid hoc eft quod addirfFadfum hocprincipum no eft tam graue peccatum,ut diuino fauorc indignum faciat. quid ergo cis faeeßis negocium fquid tanto itudio rem nonne^ ceflariaminculcas totics, Sd repererc ac inculcare te nó ceUaturum, hoc cap.afhrmasdCurnonftudium Sd opérant in res magis ncccirarias coF locasÆt cum de omni ociofo uerbo reddendafit ratio,certè tibi qui tot nonncceflària clfutis uerba, rationes crefeent d Sed niittamus Afotum quo dignus eft,

VErè Sd ex animo frudift hoc fophiftices omnia rede diefta calurnnF andi,amp; facramferipturam ftudio contentionis,amp;nc ufquam erraP feuidearis,deprauandi, deteftari, SCabominarianimo, omnes pios de* «t.Talc autem fratris Petri,etfi in toto hoc feripto facile fit uidere, tarne præcipuè ex hoc cap.apparet. Initio cnim negat fequiequam in præfa* tionefuæcacolicæ aftcrtionis,in fpcciali, de uocationcPrincipum, aut aliorunt dixiftetfed tantum hoc,ne Principes rtanfgrediantur uocatio' nisfuætcrminos, quod excmplis Vhæ ScOzg manifeftum feccrit. Et tamenibideni dicit, Audi iam in lege gradum, quem ÔC reges 2C popult amp;^facerdotesipficrgado(ftrinam tencant.ibi enim cum gubernatio po-puliftabilitur, moxin ipfa poteftatis regiæ conftitutionc , oftenditur tegi terminus fuus, Accipict exemplar legis à facerdotibus, öCc, Vbf quidaliudprincipiquod ad fcattincr praclcribitur, quamut noucritfe difcipulum eftelegis,non dodtorem,6Cc. Ad cosfacerdotes ctiam,non ad reges aut principes mittit co loco Deus difficilia omnia. Vbiaptifsi^ me,quis fit locus nó principû tantum,fed St' populi circa Icgis doôrinâ, oftenfumeft. Ibidem dicit fe uoluiffe Principes exemplis illis Vfiæ Oze ab ufurparionc alicniminifterq in ccclefia detcrrere,8Cutfuum gra dum principes agnofcant. Item maximehæc Chriftiano principi clfe cofideranda. Sed ineptefacereuideri pofsim,quirem manifeftam pluri bus probare inftitucrim, cum tota ilia præfatio in hoc fit inftituta, uto^ ficndatadPrincipesnonpertinereiudicia de dotftrina religionis, ea^ Principem dehortari inftitucrit. Er ut ftulticia Afotica omnibus fiat nota, quod tota hac præfationehuius capiris negatmagno cum laboreSt^ clamore,idiam anteain epiftola dcdicatoria,rcipfa confirmauerat,con-ititucns llluftrifsimum Principem, iudicem omnium controuerfiarum religionis. Itafalfitas SC mendacia Afoti fe mutuo deftruunt. Duni cnini unum uclerrorcm, ucl mcndacium tegcre conatur , alio opus eft errore 5C mendaeio, donee tandem turpitudinem fuam reuclet.

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

2g«S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N C A P V T X X V I 1»

Idem qiiocpinitio hums cap.ut diximuSjaccidita'am negat,i’am affirmât, moxiterum negat, uthoc Afoto, nihilfit inconftantius ,ni'hn^uanjus. Sedheustu Afote,nondumprobafti alienumeffèà uocatione Pn'ncp pum, eos^ termines fuos tranfgredi,amp;f non teuere mo dum fi fidei du* bia mdicent : cum hoc amp;nbsp;ad ipfos di. omnes pios pertineat. quod fuprà cap.ii.probatum eft.

Deinde, défendit rede à fe dicftum,quod Vfias nihil de diuino cuitu detraxerit, Atcphicphilofophat deuicijs, quæindefetftujuelexcefluà medio accidanquocabulum detrahere,dcfedûin uirtute, cum quismp nus faciqquàm requiritur,lîgnificarc.Et hoc modo in defedu Vfiam no peccaftejfed contrario adu,uidelicet exceiru,quôd nimio pietatis zelo, addendo SCplusfaciendOji^ dominuspræccperitjpeccauerit. Quodfi hoc tam atrox eft peccatum, plus faccre:iam omnes omniû monaeborS ordincSjregulæ, uota, ôiopera fupcrcrogationisindebita, quibusplus amp;i. amplius fe facere iaditant,quàm Dominus præcepit, ea^ alijs uendi tantjtjs fublimiorê quendam gradum in cœlo fibi comparare conantur, quâm uulgus reliquum Chriftianorum Jioc ipfo f Petrus damnauif.

,Ptir,2é, Quod uero Afotus,Vfîam hoc pietatis relo fecifte ait,ne Spiritusfaii dus ex fuperbia,6C negledu Dei,uerbi^ ipfius fadum eftè affirmat:EIe uatum eft,inquitfcriptura, cor eiusininteritum, SCncglexit Dominum Deumfiium.Hic'ne pietatis zelus eft,anuerôimpietasfummar’addirau tem, peccaftè quidem Vfîam,fedn6 grauiftimo pcccato contra religio* nem,inhoc genere:qualefuiffeqficultum Deiimpediflèt,uelblalpftc* maflet Deum,fed tantum uolens facrifteare.

Profedô quantum uideo,nifihocfadum pro confirmationefidifui facerdotq nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;legis Mofaicçinftituti,faccrciudicarent contra poli

ticos magiftratus,quos à cura ecclefiæ aliénés efle uolunt, Si ut maxime ïamiam coràm oculis ecclefiamruentemuiderent: tarnenmanumnon uolunt eos admouere,atcj ita à drjudicatione dogmatum deterrerc:ccr* tè etiam defcnderen,tuellaltem exeufaret Afetus, quôd bona intentio* neamp;lftudio, aezelo pietatis feciiTetVfias,quoomnes eledicijcultus iam effent confîrmati.NegligereDeum,eius^ uerbum,cft'neadderea* quid cultui Dei,an uero detraherefEgo certè negledû Si contemptum Dei, defedum Si non excelîum effe iudico.

Afotusueroperindefibi loquiuidetur,acfiin tripode Apollinisfe* denSjOracula quædamDclphica proferret.Fadum autem tantum intue tur Afetus, nec animum ex que fada proficifcuntur,amp; iudicanda, con* fiderat.IdeôfpeciefadifaIlitur.Eleuare cor,ôtlnegligcre Deum.no funt exceflus in bone,SC pietatis zelus, fed defedus boni. Cor couerfum ef fe debebatadDeum ercdum,6Ciutentum in uerbum ipfius, arderedi* ledione cius,amp; obferuatione mandatorum eius. Hic uero diciturnon modo à Deo auerfum cor habuiftè, fed etiâ eleuatumjôf neglexiffe De* uma'deo ceisitininteritum ipfius, Etpunitus eftlepra, undegrauitas peccati intelligitur,

Quôd ad bonum attinet, procul omnes abfiimus à perfedione, ne* dum plus facerepofîumus. quod ftultê expertes pietatis hominesima* ginantur.

Sed quodadremipfam, Si exemplum Vfiæ,quo fubindepontificij ad confirmandâ fuam tyrannidê,amp;fdeterrendes pios principes ah omni cura ecclefiæfufeipienda, uti confueuere, quemadmodum Si caput cc* clefig Afotic^jhoc ipfo in Imperatorê Carolû v.cum Nationale tantum conci*

D. I A C. H E Ç R B R A N D I A N N o T» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3S7

(ondium uclict mftituere, uel hoc modo difsidia religionis concfliari poflênt,inueduscfl:,perindeacfi atrocifsimum peccatum commi'fiflêt: iciant Afotici, fi co uti uoluehnt contra pios Principes, prius edè, ut progt; bent cos non nccefsitate aliquainducftos, fed merafuperbia, ÔCnegletflu Dei,acuerbiipfius contemptu,curaiTi ecclefiarum, Sc iludium doélrinæ tcligionisfufcipere. Deindefacerdotiuin Papifticum, Pontificium dico (nonminifterium Euâgelij intelligo, quodlongèabillo efl: diuerfum) ingt; ftarLeuiticifacerdotq,àDeohabereorigincm.

Tertio,dtuina ordinationchoc fuum facerdotium,S^ curam religionis, «tpcontrouerfiaruin dijudicationem ira facrificulis commendata, ut ab •jsomncsquicuncpmanuschrilmateunôlas,Sirafacapita,atque chara* lt;?îerciftum quem indicant indelcbilem, non habeant,nec acceperint,fint îrcendiificut olnn omncs qui ex tribu Leuitica nô crant,ab adolcndo thy iniamate prohibebâtunquod quando fatfluri fint,ipfi uiderintln præfen* tiaautem non hoc agitur,an fadumVfiæ exceiîüs fit, uel dcfcôtus :fed an fueritpeccatum contra uerbum Dei. Qiiod ut manifeftum eftexuerbis herat icripturÇjita etiam manifefta eft uaniras Soti, qua in hoc loco de ex* tdRiôidefecluphilofophatur.

Cæterum quodBrentiusrarionê facerdottj, quodad unam certam tri' bunieratalligatum,enarransdicit,typuinfui(reamp; fîguram unius fummt ftceidotis Chrifti,qiii folus fua paisioneiram Dei placarit,ÔL nos patrire* fôcüiarit,id fe certifsiniè credere,Afotus affirmât. Qiiod uerô addit Brê* fins,Pontificios hanc ChiiffiMaicftatcm transferrein opera aliorum ho* gt;ninum,id ucrô fraterculus indigne fert ; nec tâtum falfmn fibi imponi,fcd etiam Brentium fibi ipfi contradicere afierit.

Explicatautem Afotushoclocofuamfententiamdemcrito Scbencfi* cio Chriffi. cuius hçc font uerba : Chriftum nonfolum perfe, uerumetiam pcrnos,hoceftnofi-rabona opéra,ex gratia per ipfumfaefla, nos patri re* conciliate. Nam fîcut orationi 5^ pafsioni Chrifti hoc tribuimus ita ora* tioniamp;lcontritioni, quacillcoperaturinnobis, nondubitamus conueni* ce.amp;l addit,Eft'ne hoe gloriam Chrifto aufcrre.^Ridicula,inquit,funt hçc, ^uætantoclamore ingcrunt in auribus fimplicium.SC amplius nos qui catholicam, Sc antiquitus fundatam fidcm fequimur, glorificamus Chri* ftiim,agnofccntes eum non per feipfum tantum,fed Slt;: per fideles fuos,Sid membrafua, gratia fua donata, Sgt;C à fe ad operandum mota, reconciliarc •tos patri. Et probat authoritate Auguftini, qui hæc uerba Chrifti de cre* dentibUS, Opera quae ego facio, faciat, dC maiora horum faciat, in hanc hntentiain interpretetur.

Annoinfigniseft huius nebulonisimpudentia, imoblafphcmiainfan guinem filij Dei, quod dicit, opera noftranos Deo patri placate,6Crecon ciliareÆtinfuper impietas in fua malicia gloriatur,hoc modo inquit Chri ßiim glorificari, hanc eft'e catholicam, amp;nbsp;antiquitus fundatam fidem. Et quideiT) catholica, id eft uere uniuerfalis opinio eft omnium hypocrita* ài. ualde antiqua,a ferpente in paradifo fundata,Eritis ficut dij, per Cainpropagata.

Quodfi Chriftusnon folum perfe,amp; fuafarisfalt;ftione,acpafsioncnos Beo patri rcconciliauit,ergo non fuit fufficiens fatisfaeftio.atqui feriptura niifquam hoenoftris operibus,fed tantum Chrifto eiusep fanguini tribuit.

Ad Rom. y. Si cuminimiciefiêmus,reconciliatifumus Deo per mor* temfilq eius’.multomagisreconciliati falui crimus inuitaipfius. Non ait per opera noftra, quac Chriftus in nobis operatur, nos uel reconci* lian, uel iam rcconciliatos faluari : fed per mortem filtj eius, óiin ui*

Ephefx. Vtfeconcilict ambos in uno corpore Deo, per cruceminfep ficics inimicicias in fem etipfo. Per crucem,inquif,0!^ in femetipfo,non per noftra opera,uel in nobis.

Et idem multo clarius ColoiTi. Qinain ipfo complacuitomncmplc* nitudincm diuinitatis inhabitarc, amp;nbsp;per cum rcconciliari omnia in ipfum, pacificansperfanguinemcruciseius,nonper opera noftra,quæipfeinno bisoperatur.

Et quarationeid, quod operibus, pafsionibus di. orationibus Chrifti perfonalibus ( funt enim duplicia Chrifti opera : alia perfonalia, quæfua ipfeperfonaoperatus eft ad expianda noftra peccata: alia quæ in nobis, èc per nos opcratur.hçcno poflunt efte expiatio pcccatorum) immedia^ tè compctit operibus, orationi, amp;nbsp;contritioni noftræ,quæut maxime tna ipfe,fed per nos operatur, tribuerctur, cum hacc multis modis fintimpep fe(fta,Slt;: contaminata, amp;nbsp;omnes noftræ iufticiç tanquâ pannus menftruagt; tæ: atcp ideo feueritatem iudictj Dei, opera ifta pollutainfirmitatibusno ftræcarnis ferre non pofsint,fed potius ftercora fint (ficenim Paulus uo^ cat)0d damnS.Nec etiâ opera ifta à perfona Chrifti feparari poiTuntjaut ul li altj creaturæ,uel operi tribui,nifi illi foli,qui Chriftus dicitur. Gloria häc rcconciliationis,nulli alij dabit.Ego Dominus,hoc eft nomen meum,gio riam meam alterinon dabo,nec laudem meam fculptilibus. Atqui AfotP ca ifta catholica colluuies tot facit Chriftos,tot dominos, quo t funt forth-dæ ÔCpediculofæcappæ, quotidololatricæmilfæ, quotfacrilcgj abipfis excogitati cultus, hocfcilicct modo Chriftus glorificatur,cum no tantum per fe,fed etiam per opera noftra Deus reconciliatur,amp;plaçatur.Hoc up ro quid eft aliud quàm adorare opus manuum ftiarum C Quid aliud cfrt^ prociderc,Ô!' diccre contaminato opufculo;Deus meus es tu,feruamCjrp concilia me. Mediator enim es. An non ad has tantas blafphcmias toto pecftorcnos cohorrefcere decetr' Scd nihil hac fentcntia de gloriaChri-fti detrahi, uerum magis amplificari amp;nbsp;illuftrari arbitra tur Sotus.cumtaiP turn clTe Chrifti merits dicitur,ut no ipfum per fe tantS peccata noftra ex-piet,fed etiam per bona noftraopcra,quibusimpetraueritfua pafsione,u£ exmeritoipfius expient peccatanoftra,atqucita nihilominushonosad Chriftum,cius^pafsionemredcat.Adhæcbreuitcrrerpondeo, cum co-piofca BrentioinPericopis non femel fintrefutata. GloriaCbriftfiMit ijs honoribus,quos eihumanahypocrifisaffingit, fed quos ei uerbu Uci tribuitjilluftratur. Cum ergo cxiam recitatistcftimonijs,foliipfiusfangut ni, 6^redemption!perfc,amp;non noftrisoperibus, inhocconfccratistri-buatur,manifcfta eftimpietas.

Deinde contumelia eft,non tantum aliquid delaude gloria, quæ ah-cui debetur, detrahere, uerumetiamnimium laudis 6Cgloriæquamdebe tur tribuete.Non communicat autem hanc laudem Chriftus cum noftris operibus,necuultutnosfaciamus.quarcnóamplificaturhocmodo Chri fti gloria,fed blafphematur.

Poftrcmô,non pro noftris bonis operibus Chriftus paflus eft,utC3rc-conciliatores confccraret:fcd pro noftris peccatis,ut ea expiarct.

Paulus quidem dicitDcum nobis uerbum dcdiftcrecociliationis,boc eft minifterium, quod organum eft, quo offerturperuerbum Dciamp;^an-nunciatur feu applicatur ilia reconciliatiopcr Chriftum fatfta.Sedhocn!-hiladnoftraopera. Etibidem additur. Deus nosfibi rcconciliauit per Chriftum.Item,Deus eratin Chrifto,mundSrccocilians fibi,no reputans illis delitfta ipforum.Reconciliauit,inquit,nos fibi pater cœleftis perChri ftum,non per opera noftra teacputexcludat à caufareconciliationis, nulla noftra mérita allegat, fed deh'da noftranon imputari nobis aftcu^taf.

tufticia enimnoftraÔÈ^ recondh'atio non confiât noftris aliquibus operi* bus,autqualitatenoua,fed rcmifsfonenon imputanonc peccatorum, Suæteguntur,ficutidcm ApofiolusadRom. 4.ex pfal,32. définit. Qgod uerohâcfuam blafphemiam SCimpïetatem D. Auguftmi authoritate uult fonfirmare,facit id F.Petrus fuo more,hoc eft mcndacia mendacqs pallia^ Ttuolens. Luculentam enim Auguftino iniuriamfacit,cumdicïtinhanc fintentiamabeouerba Chiifii, Op era q uæ ego faci’o, qui credit in me 6C nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

’pfefaciet, ôi. maiora horum facicr,exponi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aumfl

Auguftinus enfin confequentfa uerba præccdentfbus fungens, Qyfa loan.tn^ fgouadoadpatrem, ÔCquæcunq} petferitfsfnnommemeo,hæcfaciam, dtcftqufdcm,Ergoamp; fila maiora opera fefpfumfadfurum eirepromi fit. Nonfeextollat feruus fupradominû, nec difcfpulus fupra magiftrum. Maiora quàm fpfe fecft, dieft eos efic fadfuros, fed fn efs, uel per eos fe fa* ttentc,nonfpfistanquamexfefpfis. Sedaddftquah'affta fint, autquæfila opera, ne, ut Afotus file fmpoftor faeft, de reconcflfatfone per opera no* ftracoram OcofnteIlfgantur,fnqufens,Sed quæfunt tandem ffiamaforaj* An forte quod ægrosfpfis tranfeuntibus,etfam eorum umbra fanauft.^ Me luseft enim ut fanat umbra, quàm fimbrfau'llud per fc fecft, hoc per fpfos, ftdtamenutruncB fpfe. Verun tarnen quandoffia dfcebat,ueiborûfuorum opera cômendabat.Qiiæop^fa tune dfccbat,nffi uerba quæloquebatur c* Aùdicbantamp;credebantfllf ,ô(^eorundêuerborum frutfius crat fides illo* tum.Veruntamen euangelfzantfbus dffcfpulfs,non ram paucfquàm fllic* tant,fed genres etfam credfderunt.Hæcfunt fine dubitatfone mafora.

Intelligit ergo Auguftinus locum hune de multftudfne creden tium per minifteriiim Apoftolorum,per quod fpfe cfficax erat futurus, ut fuo minf* fton'o plures ad fidem conuerterent quàm fpfeChrfftus,dum adhuc fn ter* ris obambularct.

Idem Trad.fequentf,codcm loco dflfgcntfus cadem tra(fians,dfcft,Ec* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

cemaiora fecft prædfcatus à credêtfbus,quàm loquutus aud fentibus. Ad* plicatautem defnde hanefententfam ad omnes credêtes fnterpreratur defideiiuft(ficatfone,qua ex fmpfo fit fuftustquôd fpfum erederefn Chrf* ftum,opus fitChrfftf,quod fnnobfsopcretur,non tarnen fine nobfs. Hoc maius efteaftfrmat, quàm cœlum terram,ôdquaecunque cernantur fn cœlo amp;nbsp;fn terra.

Auguft. defidefnterpretatur,quac ad fufiftfâ fmputatiir,2C hane Chrffii opus in nobfs elfe dfcft: eft enfm donum Def. Afotus uerô fmpoftor ôd de prauator atep eorrupror,ut fcrfpturæ,fta ÔC Patrum,de bonfs o perfbus fn-tenigfr,per quæ nos Chrfftus Deo reconcflfet ; cum operum prorfus nul* b hiefiat mcntfo.Et longe dfuerfum fit fides, proprfèloquendo, ab operf* bus. Neefides crfam ipfa, earatfone qua opus eft, fuftfficare dfcatur, fed quia organon eft, quo mediator apprehendftur, fn fpfo omnfa efus be* neficia. Vfdemusftaque hanc Auguftfnf fnterpretatfoncm, utnfhfl fmpij babeqita etiam nfhil ad Afotf fmpfam opfnfonem de operum fuftffieatio* oefacere. Interpretatur enfm bffarfam uerba Chrfftf,de maforfbus open* buSjUidelfcetad mfracula 6C defnde adfidera referens, cuf nos fuftifica-tionem rrfbufmusihæc uero non noftrum,fed Chrfftf fn nobfs opus eft.

Qiiid autem Afote, fi hanc fnterpretatfonem pofterforem Auguftfni Ji^onrccipiam,fcdffmplfcfrerdemfracuIfs,quçChrfftus ad eonfirmandani i Euangeltj dodrfnam per Apoftolosoperatus eft, fnrellfgam f Nonopi* tiormeerfmen falfi etiam tefudfee ineurfurum. Habeo enfm Chryfofto* mum, cufus hoc loco expofitfonem fimplfeforcm, ôf præftntf loco mag'is conuenientem, fequar. Is fuper loannem Homfl. 73. fra interpretatur hæc uwba, Qiif credit fame, opera quae ego facio,amp;: fpfe fader, mafora ho*

ïuiT! facict,qui'a uado ad patrcm.hoc eft,ueftrum ïam cft, mi'racula opéra* h:ego abeo.

Quo igifiir iam fundamento impnim tuum, j'dolatricum ô^blafphe* mum in Chriftum, common tum nitetur f'Sacraî fcripturæ teftimonijs dc' ftitueris. Auguftini anthontas tibi non (uflrragatur.Et ut maxime hæc elîct Auguftini fententia, quod tarnen ipfum nunquam probabisnamen nobis longé pluris fint ilia, quar pauloTuperius ex Paulo produximus. EteaJeU turn pictas turn modeftia Auguftini,addo ÔCrcuerentia erga Paulumamp;fa cram fcripruram,ut G bi plus credi non uclit,quàm ex cadem probare pof fit.Poftrcmô concludit totum hoc caput his uerbis: Valeant ergo tam ua^ næ impofturæ.In hoc folo uerus eft uates amp;nbsp;feriptor Afotus, fi de fc fuis^ his dogmatibusloquatur» Quid enim,quarfo tc,amicclc(ftor,uanius€lf, quid magis impium,facrilegum fiC blafphemum, quàm nô folùm liocmo' do uerba Chriftideprauare, fed ctiam preciofum ipfiusfanguincm, morte fîi'frrucê pedibus côculcar^.Et opéra quæ Chriftus in nobis operaturprç-ferre, ôt oa maiorem rcconciliationem merer«, affirmarc, quàmipfa perfo-nalia Chrifti opera quæ corpore fuo gefsit. Valcant ergo,imô pereant ô ua nifsime,uanifsimæ tuæ iftæ uanitates, impofturæ deprauationes : dam-« ncntur,ut damnatæfunt pereantin æternum igni inextinguibili cum o* mnibus cucullis ôi cucullatis,qui refipifcerc ab eis nolunt, cum no fit aliud nomen,uelopus,quocuncptandemnomineuoccturfubcœlo datumho-' ’ minibus,inquonosoporteatfaluosfieri:nccfitinalioquoquâfalus,qiiaiii ( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ko»»,,. infilioDci,jDominonoftroIefuChrifto,quempropofuitL)euspropicia''

torem perftdeminfanguineipfius,perredemptionemipfius,nonpcrope ra noftra,quæ ille in nobis operatùr,

EXemplo Ozæ, Afotus in præfatione fua,ficut amp;nbsp;Vfiæ conatus fucrat, Principes pios Ecclefiarû Doeftores non raids 8C unétos deterrere, ne termi'nosfuçuocationistranfgredcrcntur,hoceft(utipfecaiumniatur) ne drjudicationê côtrouerfiarum, quæ circa religionis dogmata funt,fufd pcrenr,aut Ecclefîam iam ruentem fuis ftudtjs fubleuarent. Atep ut dccla* rarer quàm horribile hoc effet peccatum, addidit eum præter omnem tc/ ineriratcm manum admouifle,ut arcam Deiiamiam fead ruinam inclinan tem.reneret.Cum igitur reprelienfus cfl'et à Brentio, quod non pcruertc^ retfolumfacram feripturam,fedetiamluculcntummendacium aduerfus illam diceret, in qua aperte habeatur. Dominum eum propter tcmeiitat? percufsiifc, ipfenon ueritus fit dicere, quôd præter omnem temeritatem manum admouere,fibi licerecrediderit: hic tantum abeft,ut F. Petrus fuS ipfius agnofcattemcritatcm,utinfuperferelt;ftéfeciflëarbitretur,fuumque defendatfatftum,ÔllicutSodomapeccatumftiiimprædicet. Quaîenim manifeftior eftè poteft contralt;ftio,quàm h£C,quod cum feriptura affirmer, O^am à Domino fupertemeritatefua percuiTum : Afoto nonfufficiat ne* gare remeritatem,fed addat,præter omnem temeritatemCVideamus ergo præftigias,quibushtcinfuadefenfioncuritur.iraauteminquit : Egoani* ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mum excuib,nonopusàtemeritate. Deinde ait,Vfusfumuocabulo terne

riraris ea fignifîcarione,qua temeré fieri dicrtur,quod fine caufa amp;nbsp;neccfsfi tare aliqua fir.T crtio cum neep Philofophia, neqp Grammatica latinafufFi* cereuidcatur,ad Iudæosconfugit,SCexHebræo,ufitatam uerfioncmuull corrigere uocabulum, errorem SCignorantiam fignificare dicens.

Bone Deus, quàm homo ifte folia ficus confiait, quibus turpitudinem fiiam,ne confpiciatur,contegat.Relt;ftedicitur,uoluntatem diftinguercfa* tfta.Et Deus ipfe non opera per fe intuetur,fed ex peribnæ facientisanimo amp;uoluntate de eis judicium facit» Eademcnim opera hypocritæfacerc poffunt

D. I A C. H E E RB R A N D r JiN N o T» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;291

pô(runf,quæ ucrè pij. Tam offert Cain qiiàm AbçhDcus nero illius obla^ tionereie(fîa,hinus accipit. Quæcaufaeft;quot;' Qiiiahicexhdeoffercbat,ille '* ueró hypochfi.Eadem fiint uerba Abrahæ,cui Deus promiferat terre Ca.-naan poffefsionem ; amp;nbsp;Zachariæ, ein Deus per angelum promiferat filiü; uterqueenim dicit, Vndehoc fciam Hiccertè humanoiudicio uterep pariteraut diffifus eff Deo, aut exHdc lignum petijt, quo dcpromiisiogt; ne certiorfieret. Vndcigitur, quod Abrahæfignum datur, Zacharias.. neropunituri' Hincfaólum eff, quodDcus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uidet Abraham

exfidCjZachariam uero ex diffidentia fignum petere. Atque ita Deus ex animo de uerbis amp;faóèis hominum iudicat. Cum igitur Deus hicdicatur iratus indignationc contra Ozam,lt;3(^ eum fuper temeritate pereufsiffe: quishon uideat, Dominum Deum noffrum non in fadlumilltid extern num refpexiffe, quod humano iudicio ualdc pium,amp;',ficutAfotus loqui' tur,bona intentione fufeeptum fuerar,ideóquc non modo non pcena, fed ctiam præmtjs dignumffed de animo illius iudicium fecitfc, Óó propter te-meritatem,quæ exuoluntateSCiudicio proceirerat,eurn interfeciffè.Qiiis ergo tuignote amp;obfcurcfratercule Qiiando decœlo delapfus es, aut Dei confilijsinterftiifti, ubi ficut Paulus ad tertium cœlum raptus SC c ' dodus,hanc fubtilem amp;nbsp;plané fuperccvleftem diftiniffionem attuliftt, quaiudiciorum Deialtitudinem non folùm temcraria tua præfumptio-nepenetrare, fedplaneeuertere,amp; Spiritumfaniffum mendacij argue--re conaris C

Itaque quod dicit. Ego animum à temeritatecxcufo, nonfatffum : nc-fio qua id temeritate garriat. Ccrtiim eff cnim,ordinatione amp;'uerbo Dei Num. 4, côftitutum,utKahatitæferuirentin tabcrnaculo,portandofanlt;ffûfaniffo-rum,uteratarca,menfa,altare thymiamatis. Necquis praetereaatringere impuneaudebat,exceptis filijs Aharon. Non folùm ergo fine caufa nbsp;lic

fernere,iuxta Afotum,fed etiam impiè contra expreffum Dei mandatum, Ozaattredauitarcam.Qiiare non temcrè dicitur,Dominum iratum indff gnationemagna,amp;^percuisiffeOzam fupertemeritatefua. Sed quod ad-ditjfeuocabulo temeritatis ufum effe,pro eo quod fine caufa ÖC neceisita-teßat: certèuidebatur Ora non fine caufa, nee fine necefsitate id facere, cum area iam inclinata effet.

Qiiod uero fibiad Hebræam linguam, cuius forte fe Rabinum qiien-dam eximium effe iudicat,confugiendum exiftimauit, dicens uocabu-lum Wn errorem amp;nbsp;ignorantiam fignih'care , non folùm ignorantiam fiamamp;ftultam arrogantiam prodit, quod ciuslinguæ pcririam fibi afcri-bitrfcdetiam in decretum concilij fuiTridêtiniatrocifsimè peccat, quo ue fus translatio ita eff confirmata,ut nee in publicis leeffionibus, nee difpu-tationibus,ab illa cuiquam rccedcre liceat.

Ojiarecum concilia errare non pofsint,SC anathemate dignos iudi-carint præuaricatores fuorum oraculorum, Afotus fua temeritate incur-fitindignationem Apoffolorum Petri fiCPauli» NeePontifex ipfeRo -manus, cuius tarnen fatelies eft additffifsimus, abfoluere poterit Afotum afua temeritate.

Nomen Vw auerbo quod fortunatum cffeaccefsione bonorum, ijs^affluerefignificat, deriuatur. Cumquefortunatific'bonisaffluentes, plcrunque Runtfecuri,ód exfecuritarc,freti fucceffurerum atque fortuna, temerarièmultafufcipiant:hincnomen pro temeritate accipitur. Qiiare noneft quod Rabbi illeMofche hoe loco ufitatam translationem reprae-hendar,^ quod dicitur. Magnificat corrigat.Qiiod fi tantum fibi fidit So-tus,atqueinHebraealingua tribuit, cur non alia loca exvetcri translatio#

ÏPX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CA P VT xxvrii.

nc,in quiBus pluscft pericuU, corngcndafibifumit, Äf uirtim fe demoit^ ftrar. Sedhæchacflenus ex grammatica, qua Afotus fiiarn temeritatem probare uoluit.

Mirabicur forte quis,cur fraterculus adeo foh'cite animum Ozæà tcmc-' n’tatc cxcufet, quod non malo animo , fed bona mtcntione confulendi maieffatt diinnæ,putauent fe fernere agere. Verum id hoc facit confili'o, loL itf, |uod ex crebra uerborum repetitioneapparet. Putant hypocritaefiipeigt; ititiofi, quod qin'cquid bona intentione,ad gloriam Dci, pia credulitate, feuut ueriusdicam,impiacrudelitate fufcipiant,id gratum effecultum, feque Deo prælfare obfequium , Hacunicaratione,fuosordincs mo-nafticos mukicipites,Regulas,cappas, funes,calceos ligneos exarida ÔC maledidf a ficu,quæ nullos bonos frudfus fert,fculptos, öd reliqiium im-menfum traditionum Papifticarum chaos defendere cupiunt, öd com-mendare. Apparet autemex hoc Domini iudicio, quam grata fibifînt hæc,quæ ex ilia bona infentione,fine uerbo Dei prortcifcuntur. Qtiód fi huic Dominus tantopere irafcitur,quid non pcenarum Afoticiinnumciis eiufmoditemeritatibus merentur f

Deinde,hocexemplo iræDei,pios Principes ôdminiftros Ecclefiæ, quiiarn adelTeruenti,eamquefua opera fubleuarccupiunt, deterrerccO' narurtquod illis hoc non fit permilfum, fed ad facerdo talem ordinem, qui Kahatitis uetcrisTeftamenti in nouo fuccenerint,pcrtincar.Ciiiodfiqms alius extra hunc ordinem conftitutus, tentaret, id terminos fuos eR tranf-gredi,ôd præfumptio æternis pœnis cohercenda.

Ad hoc commentum, quauis glacie frigidius, præcedenti capitc eflre-fponfum. Probent facrifîculi Pontihcq, MüTales ifti, adhuc duraretypos iftos legis Mûfaicæ,facerd otium illud Leuiticumtdeinde fe Kahatitas. Ad fe folos,non etiam ad quofuis, maxime uerô pios Principes Sd dodtos iii-ros,quifingularibus donisad hocàDeofuntornati', non ut talcntumab-feondant, fed fuper candelabrum collocentur,ôdluccant in domo Dci, quæe(îEcclcfia,curam hanc pertinere. Probent Ôdfe ad officium faciendum pararos âdidoneos. Vbiucró nunciùntin rota ilia clericorijm colin* uie facerdotesinftudium conferuandæEcclefiæintentie'

Punituseff Osa quod contra Dei interdidlum ex temeritate arcam attigerit. Vbi uero Dei interdicflum, quo ab hac cura ôt ftudio pij Pi in* cipes arcentur f An'nonpotius contra, hoc officium ab eis Deiim re-quircre,probatum eftf Qiiam igitur difsimilisckcaufaEcclefiæiamiam non rnodo,ut affirmas,mentis, fed eriam humi proiedlsc,impioriim pro-bris cxpofitæ,S(l inluto demerfæ.Quid igitur,tu'neAfore pios deterrebis, neEcclefiæcuramfufcipiant, cum uos impure ueftroorc,multipliciido-lomania amp;nbsp;cultibus Kclicqs, crudelibus perfequutionibus, ac fcriptis ue-nenatis,tanquam telis fidmachinis protfraucritis, ödiampedibus conCul-cetis:Principes uerô pios Sduiros dodlos, quia nonfunt deueflro grcglt;^, earn repurgare prohibebi st'

Videmusquidmoliantur. Funditusintcrirc potiusSdradicitusextir-pari mallenr totam EccleG'am,quam earn piorum Principum Sd dodonim usrorum ftudtjsfoueri Sdconferuari patcrentur, Necuana ducorconie-lira,res ipfaloquitur tnonuerbisopuseft. Colligercetiam hocexuer* bis fraterculi promptum eft. Deum pofTe affirmatluaomnipotentia cu* ffodire Ecclcfiamtôd certe faóurum, fine tranfgrefsione pratfixi anobis terminuncqueproptcrcanosdebere aliquidaudcrc,quod nobis non fit permiffum. Qiiiduelitjintelligimus. Alienumhoceffedicita Principi*. t ustquod quale fit, didfum eft mperius, Sui, ad quos praecipuchoc fpe-âarc

dicit, nee uolunt fuccurrercEcclefiæ, metuunt cnim ne quid de pompa ilia amp;lplendore deccdat:nec fi maxime uellent,pracftare quic* quam poflènt.

Qyid ergo reliquumeft,nifi quantum in ipfîseft, uttota pereatEccle^ “ï* QiiodAfotusfatetur,addens,Dcum fan's ellefortem, necopusha* oereadiutore.Gratifummum hoc Dei beneficium agnofcimus.fi enim pe ’^«Pontificios fuiflet hacfienus,quod amp;nbsp;ipfi agnofeunt di. prædicanc, du^ dumficutSodoma ÔC Gomorrha faifii eflemus.

Qlioducro additjDeumnon nifilegitimo , SCàfe confiiruto ordi^ ’loEcclefiam feruarc,re(fiè quidem dicitur, fietiam reefié intelligatur. Sed hune legitimum ordinem, Afotus de fuis Perlatis ÔC laruaris Epi-' ficopis intelligit. Nos uerô minime omnium, Deum amp;:Ecclcfiam ad bocalligari dicimus. Ordo autem à Deo inftitutusis efi:, quem Paulus defcribinquôdChn'ftus afeendens, donadederithominibus,Apoftolos, PiophctaSjPaftoreSjDocfiores, Aliquandoenam cxcitatis pijs Rcgtbus Ô^Principibus, ficut Hfskiam, lofaphat, Ô6alios, quicuram Ecclefiæ fux Eipiunt,eâmquercftaurari faciunr,fauent:2C quantum in ipfis eft, fuo ftu-picrate SCdiligentia conferuant, cumiuficritnon Principes tantum, fed etiam quofuis laicos inEcclefia cauere à pfeudoprophetis, SCprobare Spiritus num à Deo fint.

Arque adeo ad iftum legalem ordinem 6C fuccefiionem carnalcm, noneflealligatumDeum nouimus,utcum etiam in ueteriTeftamento, tabs quidam ordo à fe elfer inftitutus in tribu Leuitica : ramen illos omnes læpifsimè errare permiferit, amp;nbsp;extra ordinem ilium conferuarit Eccle* fiam,cxcitatisProphetis, etiam ex infima plebe di. forte, paftorcspeco^ tum, de alios, qui collapfam Ecclefiam malitia di negligêtia atep impietate fichficulorum reftaurarent,0ddolt;ftrinam fqualoreobfitam, tenebris di. denfa caligine inuolutam,explicarent di repurgarent,

Vcrùmaduerfarq noftriidcmfacereuidentur, quod olim fenatus Romanus, quinolcbatquenquam inimperio Romano innumerum Deo-tumrcferri,nificxfuo dccretotideoque cum Tiberius, cognitis Chrifti miraculiSjCum Dcum pronuncialfetjUon prius cum fenatu communicato confilio,8C hocfatfto demum ad Senatum de eo referrer,quiafenatus non prior decreuerat,Chriftum Deum agnofeereidem noluir.

A NalogiaSynagogæ ad Ecclefiam, ex veterilcgc,quam Rex à faccr-Jxdotibus accipereiufluscratfilt; defcribere, Afotus probare uoluitin ptæfationc, caufas religionis non ad Principes, fed tantum facerdores, hoc eft Prælatos pertinere, Ibi Brentius ioco dixit, ergo nec his licere ut pofsideant proprias terras.Hic frater cuius culinæ metuens, acriter non in Btentium folum,fcd etiam illuftrifsimos Principes, huius dodtrinæ difei-pulos inuchitunôdex horumoperibus, quidBrentius uelir,intelligi in-qiut, Maleautem habethominem, quodRegiasiftasopes,quasaua-ricia,rapina di idolomania, male perfuafis miferis Chriftianis, facrilege corraferuntjfimplicioribusimponentes, domos uiduarum prattextulon-garum precum deuorantes, iam abljciendas,per iocum audiat, Qiiod dicit, qualitcr fit affetftus diaffetftos uclit in Pratlatos, fuos Principes,in-teiiigi : facile ferre poflumus, ut omnes agnofcant di intelligant, quae no-ftrahntftudia di opera,quod ad bonaEcclefiæ attinet. Qviid quatramus, ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ccc Î notum

ilt;?4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAPVT XXIX.

notum eft.quæminiftrorum Ecclefiajapud nos conditioïitj dan'us eÜ, quam ut multis ucrbis opus fit.

Agnofci'mus autem nihilominus 8C griti prædicamus piorum ói illu^ ftriffimorumPrincipumac magiftratuum clemcnti'am, quod fuis ofHcqs docentium Sgt;C difccntium ftudia fouent, pratbentcs hoipitia, uidurn amp;a* micfium,proquibusnosgratosefle decct. Sed quidhæcfuntad Canonic corum ScreliquorumPapalium præbcndas, quibus finguli cumulantfncc enim unica quantumuis pingui contenti funt,fed plurimas occupantquid ad immenfas opcs,(plendorem SCapparatum regium,cum tarnen officium propter quod ea accipiunt, non faciant, SCmaxima pars nee facerepoffitf Et in quemufumopes iftasSCbona Ecclefiæ conférant ucftri,Afote,foIc meridiano clarius cft.

Qiiod Principes pios SCmagifiratus noftros pcrftringit,quafi prxtcxtu Euangelij b«na Ecclefiac dinpiant : non opus illi habent mea defenfione, paratifunt ipfi de ijs coramiudicibus a:quisreddcrc rationem. Siqui iniuftèinuadunt6C dir/piuntbona Ecclefiailica, qs^ abutuntur,idano* bis non didicere, nee nobis probantur omnia quæ àfingulis fuo arbitrio fiunt.Sed quid bate ad totam caufam C

Hocunum addendum cft,bonaifta, quæfic rec^c uocanturEcclefiæ, non eflc Papac,nonEpifcoporum, aut Prælarorum,neeocioforum,acigt; gnauorum Canonicorum irregularium,neque etiam Mortachorum, quo* rum Deus uenter eft : fed Ecclefiac ueræ Dei. Quare cum uos Ecclcfiam

Dei non eiTeconfteqSCpraccedenri primo loco dem o nitrat um fit, mini* mèad uosifta bona pertinent,fed quemadmodum ignauiSC ociofifuci Augusi. 'R- arcendi eratis, Quemadmodum SC Auguftinus rcclcfuo temporefa* efle docct, ut legibus Imperatoruhæretici bonailla,quæ Êcclelîæ nomine pofsidebant,amitterent, qsepexuetentur : dataucro elfeuerx Augutiinut Ghrifti Ecclefiæ,ad quam folam,ÔC non ad alienos pertineant. Ideo bo* côtrlt;tCre/. na,quæiub nomine Ecclefiæ teneantur ,nondebere abhæreticis pof* Grammat.

I • i.cap. nbsp;nbsp;Sed hoc non cupimus A(btc,non inhiamus bonis illis.Nam fi hocqux*

reremus,ad uos transfugcrcmus,ÔCmox omnibus bonis afflueremusJtae* nim transfugas noftros dégénérés excipitis ÔC traôèatis.

Hæcobiter. lamadremipfam accedamus. Analogiam efic dicitSy* nagogæ ueteris Tcftamenti adEcclefiam noui.Cum igitur ordinatione Dei, diferimen fit inter facerdotesillos Reges, ad facerdotes uero per* tinuerit,ambigua definire religionem tracftarc : ideo iam quoque Prin* cipesnon debere in conciliofidei ambiguaunà dijudicare, neconfun* dantur officia,

Quodfi analogizarc placet Afotc, quidfi utraquehæcSC regnum,5C facerdotium populi Ifrahelitici unius Chrifti figuram fuifte afTeramuSjquf fummus Rex ÔC facerdos atque Monarcha populi fui eft f Non putp te nos iuftè repræhendere pofte ,cum 8C Epiftola ad Hebræos id affirmet, Si manifeftè Pfalmiutrunque Chrifto tribuant : ÔC licet antea diuerfa fuc* rint,pulcherrimè tarnen Chrifto conueniant, utraque amp;nbsp;inuna atqueea*' dem perfona concurrant, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ . nbsp;nbsp;gt;

PorrôjCum à Chrifto SCnos Chriftiani dicamur,quid mïrum fi nos quo* queomnes ÔCfinguli,quotquot Chrifto nomendedimus,facerdotes Si Rcßesfimul dicamur Vndc etiam hoc nomine amp;nbsp;Principes pijamp;laici, quod fint ueri amp;nbsp;fpirituales facerdotes coram Deo, indices eflê debent controuerfiarumreligionis, Aut nunquid eô uefaniæ procédés, utnos à Diuo Petro Regale facerdotium appellari neges, uocatos in admira* bile

bile Ium en,utuirtutes cnarremus eius,qui nos de tenebris uocauit f Non-» neö(:ucftriPontifices,Cardinales,Praelatiamp;Epifcopinonmodo titulox tenus,fed rc uera utrunque adminiftrare,uideri uolunt,régna, prouincias, DucatuSjPrincipatus, ciuitates inmoremRegum ÔC Principum, acDu cum:quo nomine etiam compellari uolunt. Belligerantur etiam, in acicni procédant, eaminftruunt,amp;c. Etnihilominus etiam facerdotes SdE-» prfcopt perhiberiuolunt,Ecclefiæ Præîati. Atque hunc inmodum ar^ Æfsimè hæcduoofiicia diuerfilsima,atquciuxta Afotumincomparabi-lia,inuna amp;eadem perfona nec confiinduntur, nec fe mutuo impediuiitc* Principes ucrofecularcs, quietfi fäcerdotali munere publico fungi non ticlint,tarneninterefiècupidités dijudicationi controucrliarum,context dicerefententias Sccommunicareconfilia,iinpediuntur hacpolirp caadminiftranonc,neid ficripofsit,quiaalias haccduo diuerfa contun-derentur miniftchac’ Qiiæratio cftdiueifitatis, Afotec' Nullamaliani afferrepoteft mifer, quàm unclioncm iftam olei chrilmatis. Tantique tibi eftrancidum illud uefirum oleum i O'uos térque quaterque ftul-tos amp;nbsp;infanos.

Etnos affirmamus,diftlt;nôascne facerdotum Qi. Principum uocatio^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

nes:fcdhinc nondum fequitur, pios Principes Sc'facræ fcripturae peritos, *n coacilio non debere dicerc fententias definitiuas . Caufæ cnim reli» Rionisamp;fideicommun'csfuntôéefie debentomnibus» Sfngulifibiafal-ns Prophetis caueredebent. Omnibus Chnlti fidelibus diSfum eft, niniaprobate. Item ad totam Ecclefiam pertinct,Cætcridtjudicent.Etfî fidenti fuerit reuelatum, taceat prior. Similiter Sc' illud, Probate Spirt-tus. Anhæcad Principesnon pertinere iudicas Afotec' autillos Eccle* fiæmembraeftenegabis C Sed hoc modo confundi officia facerdotum QC Principum, ffatcrculus uociferatur. Noniamdico,quodEpifeopi,qui pafeerc debebant gregem,fa(fti funt hoftes Ecclefiac Qi pcrfcquutores ucr#gt; bi Dei, ideoque tanquam lupi cauendi, earn que ob caufam neceffariô Principes adcuramEcclcfiarum,confiliopiorum S^doeftorum uirorum fufeipiendam cogi :fedhocdico, non propterea confundi has duas di* uerfasfuneftiones. Qiiianonidco mox Principes conftituenturEpifeo* pi:nec his eiccQis,»pfi officia omnia Epifeoporum inuadent SCufurpabunt» «(jlioc modo diftineftio coniuneftioni huic non répugnât.

Qitodigitur dicit fra ter Petrus, Reges à facerdotibus legem accepif* fe, eamque ab cis didicifle : ideo non eorum dodores, fed dilcipulos fuiP fe» Agnofeimus Dei beneficium, quod huic ordinicuram Ä^cuftodiam facrorum librorum commcndauit,quos certa authoritate à Prophetis fan* ’^is acceperant, atqueitaper manuspofteris tradidcrunt,ipfi cuftodes librorum authenticorum.Quid turn pofteafAfote. Et à ludæis nos acce* pinius. Sicut ctiamnum hodiediligentifsimeconferuant. Ergo'neRa* bini ludæorum, noftri erunt præceptores ƒ Licet facerdotes nec hoc fudm officium femper bona fide fccerint. Notum cnim eft, librum legis eoruminiuriaQiignauia amiffiim, tandem uero fub lofia reperium: adeo diligenter fdlicct Qi in leeftione amp;^in explicatione legis Dei funtuerfa* ti. Debebant quidem illi docere Reges legem Dei, fed quid amiffa Ic* ge docerent f Reges acciperc debucrunt Qi difeert legem à facer* dotibus. quidautemft ipfifummi Qiinfimifaceidoteserrant f Sed uc* ' hfimile non eft, tantum le^is uerticem errarc in qs quæ funt fidei. iu* xtailkid : Non peribit lexafacerdote. QiialisigiturtibiuidcturVriasc’ Et quid ab eodidicit Alias r AnqualisRex,talisfacerdosc'autqualis fa* • c.erdos,tails Rexc' Qijod fihoc doeftore Qiprxeeptoreufus effetHiskias,

iÿS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÏN CAP VT XXIX.

nunquam ncc aeneum fcrp entern confregifTet, nec excclü difsipaffct,nec ftatuas contriuiflet,nec lucos fticcidiflet : fed fecit mandata Domini, quæ præceperatMofi:undc ÔC eratDominus cum eo,SC in cundis ad quxpro cedebatjfapienter fe gerebat.

Mirart autem fan's nequeo ingenium, eruditionem amp;nbsp;acumen iöphi* fticum Afoti, qui in hunc modum argutatur : Rex defcribit exemplar legis à facerdotibuSjö^ leget in eo cundis diebusuitacfuae,utdifcat timerc Deum fuumamp; obferuare omniauerbalegis,utfadatea : ErgoPnnd-pes non debentfidei dubia definite, fed foliEpifcopi, qui habent analogiam cum Leuiticis facerdotibus : quibus cum demandatafit cuftodiafa* crorum codicumjconftiruti funt, ut fiic nugatur, indices, ut quid pro ucro Dei uerbo,quid pro adulterinoamp; dubio habendum fit, iudicent,

Primum, folennishic fuit ritus in confecratione Regis, quodlibrum legis accepit à facerdote, ut co admoneretur hac ceremonia,curam amp;nbsp;ftu-dium religionis fibi demandari » Sicut iacrificulis miflalibus dum fuis facrisinitiantur,â fuftraganeo calix in manustraditur, quo admonentur fuioffîcTj,quôdiamaccipiantpoteftatem facrificandi amp;nbsp;offerendi produis amp;m or tuis.

Deinde legere iubetur in legeipfeRex, non credere quæcunqucfa-crificuli fomniant: SCexlege ipfeDeum timeredifcat. Timoris autem nomine cultus Dei ÔC totalere religio comprehenditur. Sicut Ifaias in-» ?• quit,Timor eorum in mädatis hommum. Qiiod Chriftus reddidit, Frufîra i;. coluntmemandatishominum.

Tertio additur, Ideoleget Rex Deuteronomium, utobferuet om-nia uerba legis huius,a taue ftatuta ifta, ut faciat ea. Atqui inter iftas leges hæc quoque unaelt, qua iubetur fugere, cauereSt^ indicate falfum Prophetam, etiam ilium quifignis amp;nbsp;miraculis dogmata fua confirmet, utauera religioneabducat. Cognofeere autem hoc fine iudicto non po-teft, quo ueram dodrinam à falfa difeernat, utfeiat quam fequi, quamque caueredebcat.

Hoc modo uidemusid quod fraterculus pro fe,fuiscpPrælaris contra pios Principes, ut cosa dijudicatione dodrinæ depellat, attulif, pro i-pfis contra Afoticosfacete,

Porto quemadmodum hoc teftimonioad imminuendam piorumPrin cipumauthoritatem eft abufuszita uiceuerfa ad conciliandam fuisPrac-latis earn,quæ eis minime debetur,depranat, inquiens : Sacerdotes fuere cuftodes factotum librorum : ergo Epifcopi conffitnti funt iudicer, ut quid pro uero Dci ucrbo,quid pro falfo habendum fir,pronuncicnt. Re-fpondco.: Sacerdotes Leuitici, teftes fuere de feriptis Propheticis, certa authoritate Sgt;C bona fide, à fide dignis hominibus per manus à wo* phetistradita acceperint,fuaquecura ö^teftimontjs quibus afferuarimr, pofferis per manus quafi tradidere. Sed quisignorât,quantum fitdiferi-men inter teftem amp;nbsp;iudicem C Teftes de facris Prophetarum amp;nbsp;Äpo-ftolorum libris agnofcimusziudices uero illorum nonadmittimus. Tefti-mont) autem audloritas non à perfonis dependet, fed ab ipfiusreiueritate fiC certitudine, de qua teftimonium perhibetur. Neque enim teftisremfua natura dubiam amp;incertam fua atteftationc certiorem reddit, fed temper* fpctftam ÔÔ cognitam , bonafide, utfehabet,exponit, quod ft quiddc

ßanfcilifctbonafide,aquibus authohbus accepcrint,eósque fua dili* Sentiaafleruare.Pro hoc bcneficio Deo patri liberatoris ooltn Icfu Chri^ ftiagimusgratias quaspolTumus maximas, quôdhæcfcripta certis telli-’ '’ionijsamp;^ aiithoritateadnosufcß propagauitöCconferuauitcontra furo* lesdiabolijSC totiiis mundi potcntiam.

Sed quod uclfacerdotes Leuiticos Propheticorum, ucl Epifcopos Ro wanüs Apoftolicoruinlibrorum tudiceseire concedamus,idueró nun* quam Deo propicio in ætcrnum fuinus pcrnnfluri. Ablit,abfit,utiuxta ta* liumfaaiHculorum decreta/esfacralfctc^ cadattp.

Quanuis nccillud alteriiin,quodad teßimoniurnattinetde librisCa* iioiiids, AuguftinusEpifcopisfoliSjfcd totiadfcribatEccIefi^. Inhunc tnimmoduin icribit.

Sicutergo ego credo illuni librtim Manichæi ede,qnoniam exipfb tem porc,quo Manichæus viiiebatin carne, per difcipulos eos certa fucccisio* nepræpofitorum ueftroruin , adueßra uiquetempora cnrtoditus,atqne pcrducliiseil:Sicö6iftum libruni credo eileMatthæi, quem exillo rem* pore, quo Matthæiis ipfe in carne uixit,noninterrupta ferictemporum, E cletiacerta conncxionis luccelsione,ufq; ad tempora ifta perduxir.Nec Paulus foils facerdotibus creditam eflecuilodiam iacrorum codicum affirmât, ficutAfotus Pauli teffimonium deprauaf fed tori genti ludaicac dicstcrédita elfe oracula Del, Qiranta igitur iranitas öC mentiendi, arque feripruram dcprauandi libido in Afoto,quöd hincuultinferre adfolosfa* rrihculosfuos pertinere dogmatum dtjudicationem

Qiiod fi facerdotes fuilTent indices facrorum librorum, aut foli ipfi cu* ftadcs,amp;non Ecclefia populi ludaici, ÔCfynagogæ hincindeinludæa; terre Vriasßaalita, quifubimpio Ahasuixit, amp;huiusmandatoidolola* fia 11 inlhtuit,nunquamapprobauit Prophetas fui temporis,Ifaiam,O* fam, Amos,Micham,SCc. neccorumferiptaamp;libros prodiuinis oracu* li'îrecepit,neceaconferuauit. QyidigiturdebisadlumfuilTet,nemo eft qniignorer. Similiter Si Ponttttces,ac facerdotes, qui circa tempus ca* priuitatis Babylonycæ uixcre,nunquam Icremiarn Prophetam Domini agnouere:fed miferabiliter eum tra (flauere, in carceres coniecerunt, fum* moacPharifaico odio eum pcrfcquutifunt: ncq’, fcripta ciusreceperunt, autfidedigna iudicaueie. Jdeóquefacile àRegecomburi pafsi funt, at* quehoc fpetflaculo fummopere delecflatt. Hts'nelacriHculis iudiciunt dclibrisfacrispcrmittcndum Afotet' Hlnecuftodes illorum eruntt' Ar* quiomnes dudum,ni Dominus melius Ecclefip côfuluilîetjintcrcidifTent: ficiitDeuteronomrj liber ab ijfdem eft amiftus. tanta fcilicet facrorum cu* ra eos rangebat'.

Atquc,urfuorum Praelarorum authoritarem extollat, hoe facerdotum citinus amplihcat DefotuSjinquiens : Certè fcimus quantum fuerit credi* t im facerdotibus veteris legis,cum ab eis duntaxat exemplar illius peten* d!inipratcipitur,resipfafatis oftendit. Deindeaddit,Hebræorum om* nium certifsimus fenfus eft, qui non dubitant folos eos libros Canonicos, in auctoritate circ,quos facerdotes femper ita fcruarunt,fiC fuis pofteris itaferuandos tradiderunt, atqueita permanus facerdotum ófau(florita* tem facrilibri à non facris difcretifuncQuod quantum ualeat,iam eft dc-nionllratuin.Sed ignorât Afotus, dum hoe modo fuis cupit gratificari fa* cerdotibus, Óclaiidibus authoritatem extollere,fe interim altera parte gra W.simcinfcopulos imptngere,naufragium facerCjóf magnam partem fuo Mm bonorum amittere,quibus reliqua, quacfunt praccipuaPapatus, tan* qusm fundamentis nituntur, omnia euertuntur,

Si en ('m uerafijnt,quæiam di'cfîisuerbts affens amp;nbsp;commendas conofflb ne,qiiôd fit cei tifsimus fenfus,ut q foil fïntlibh Canonici amp;nbsp;in audoritatc, qiros facerdotes Iud3’orûaffernaiunt,6Cc. ubimanebuntuobisTbobias, ' Macbabçorum libri duo,qinbus purgatorium ucftrum ignem iniaginaiiu accendere,acrurfus elecmoïynis,uigilqs,ô^ precibuSjatqj facrificijs uefrris extinguerCjStf ex eo redimere,ÔC liberare miferas animas illorum, quonim propinqui precio à uobis conducunt railîas alias nugaSjConaminifHos enim ficut alios apocryphos libros, Hebræi in fuis ßiblq's non habent,nec unquam pro talibus agnouere.

Et quomodo tibi Rabino îudaizanti, cum concilqs, quæ alias tant! f'icis, conueniet f Immemorfortafîe, cum hæcfcribcres,cras,Doinine Petre , primi decreti, quartæ fefsionis concilq Tridcntini anno 1^46. Apnlisg. editi, in quo facrorum librorum index enumeratur,Suinter cæquot; teros, 7'obias, ludith, Sapientia,Baruch Sgt;^ duo Machabæorum libri recb tantur. quofacflo additur A'uenerabilibus Patnbus in conciliogenerali legitime congregatis ÔCà Spiritu faneffo gubernatis:Si quis autem libros i-pibs integros cum omnibus fuis partibus, prout in Ecclefia catholica legt confueueruntjamp;^in ueteri uulgataLatina editionchabentur, pro facris.Öd Canonicisnonfufceperit,5lt; traditiones praedicflasfeiens Sfprudenscon' tempferit, Anathema fit. Cum igitur hi libri ab Hebræis nunquam fint agniti, 0^ Afotus probetHebraeorum fenfum, certifsimum uocanSjfynO' tius uero pro Canonicishaberi fubpocna anathematisiudicarit, uiderit frater Petrus, qua ratione anathema illud effugiat, Sed fortaffe nouitim pune quiduis etiam contra fynodi décréta Iicere,agcre, fingere, commiiiP ici Scmentirietiam, modo id bd aucfloritatcm Prælatorum quocunqire modo faciat. Egregium uero conciliorum uindiccm,amp;Pra;latoiuinai^ öoritatis defenforem,qui folus priuatus, ignotus SC obfeurus fiatercuius, contra totum concilium à Pontifice Romano inditflum, legitimèin Spfi ritu fantlo congregatum, adde etiam, in quo nullus fecuJaris Prineeps fententiam dixir,contra totum concilium pronunciandi,iudicium amp;a!P tQoritatem fibi fumit . Qiiod fi nos tale quid tentamus, ftatiin auui-nius,Hæretici:Monacho uero, obidfolum,quiaCacolycus efijimpu* neid licet.

Pofiremo, quafigraui afteblus iniuria, cum non fomnia faeerdotnm Rex deferibere iuffusdicitur , fedlegem Dei: nonuulthanenotamfuis Prælatis impingi, fed , utpræ fefert,ualdc iniquoferr animo, dicens: Necucrumeft,nosuclle, utfomnia noftrorum Epifcoporum fequantuf Principes. Sed heus tu bonc uir, quem tarnen teefi'c negas, hoc non folùm liera Dei Ecclefia, fed totus mundus nouit,ôC grauifsime etiam num hodie gémit SC conqueritur . Qi”d enim] non fomniorum Schu* manarum traditionum, nomine Ecclefiæ, miferis obtrufere hominibùs, tam fiimmis, quàm infimist'

Vnde quaefo te immenfum illudlegum chaos ôC Decrctorum uolumi-na C Vnde indulgentiarum literæ , quibus totum replcfiis mundum, mendacifsimis cas uenditantes cncomijs , amp;nbsp;hoc praetextu falfifsiino 8C iiTipqisimocommento,opes SCthefauros orbis Chrifliani exhaufiftis ôd expilaftis Vndepercgrinationeslaboriofæ, fumDtuofæ,pcriciilofæ, ac fiiperfiitiofæ in loca remotifsima SC terminos fere mundi, ubihomfi nés uagabundi, palan tes SC errantes, defertis fuisEcclefijs ÔC œconomia, ubcatione,uxoribus Scliberismiferis,cum ingenti pudiciciæ, fortiina* rfim, adeoque uitæ periculo, reliquias nefeio quorum diuorum, fpe fallt* tis,falfo fuut perfuafi, inquirere f

‘ ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vnde

Vndeafine(Aforc dtcere uolebam)leges dc difcn'mine cfborum 5)C pro hihin'oncs carnnimr Vnde purgatorium illud ucftrum fiifbcium, cxcquiæ wgiliæ, Miiræ Sc anniucrfan'a pro dcfunótis, quibus magnam partcm or-bis Romani,perindeacfurcs,ÔCprædones,praetcxturedcmptionis Sclibc tationisoccupaftïSjSCintercafumos uendiRisipoRremo, ut alia ornittam, undeuocifer3tiones,atqj ululatus in fpecubus ueftn'sf’Quid Legend^ ue-ftrorum fanclorum fomnia non funtr' Qin'd de aquæ,fall's, ccreorum ëC re-liquariim Deibonarum creaturarum execrationeucftrarQjhd de coaSîa, impia,tyranni'ca SC mifera animarum carnifieina,confcfsione,inquam auri fuiari,omnium pcccatorum cnumcratione,SCpro peccatis eanonicafatis-faiftione.dicamf Vndehæcomnia SCfinnulanitaliafexccntahuius farinac omittam, dequibusnc totaquidem inlaeris literiscanonicis monftrare poteftismifiexfomnqs 5C tradirionibus ucftrorum Prælatorum, ortafunt amp;confi(flar’ Arqi hacc onera grauiisima totius Ecclefiænon plebcioruin fokim, fcdRegum etiam ScPnncipumccruicibus,ueftri prçlatijimponere noiifintreueriti. firquidem longefuitarrociuspeecatum,multoetiam grauioribus pcenis, in harum impiarum nugarum 5C fomniorum trSfgref-loiesanimaduern.im cRjquam fi quislegem Deipræuaricatus effet. Hæc iiulgonotafunt, Scnoriora,quam utuerbisopuslit. res ipfaloquitur: Et bmenqtia:eft Afotiimpudentia,dicerenon crubcfcit;Necucrum eft,no« Utile,ucfomnia nolfrorumEpifeoporum fequanturPrincipes. An'non fronsmeretricis tibieft,ut erubcfccrencfcias, negansquælucemeridiana funt clariora f Nimium deliras Afotc,fi res ueffras adhuc co in loco efle arbitraiiSjinquo anteannos quinquaginta fuere, cum tempus effet tcnc-brarumSCdenfifsimæcaliginis.Fax uerbi diuini difculsit nebulas, 5C pare-fecit Antichriffuminec quicquam aliud eftreliquum, quam utDominus nofterlefus Chrifftis illuffratione aduentus fui hominem ilium peccati ÖC filium perditionis, cuius aduentus eft fecundum Operationen! Sathanæ, deftiuat ; id utbreui faciat togamus SCobfecramus, quo tandem iftifo-niniatores qui cuigilarenolunt, neerefipifcerc, dignafuispefsimis fatftis præiniapercipianr, Amen,Amcn.

HO c lococxDeutcronomij cap. 17. autlioritatemfaccrdotum,regia poteftate fuperiorcm clTe,SCdccreto illorum circa fidci dubia ftandiî (de his enim quarftio cft)fimilitcr,5C diferimen utriufqi poteftatis facerdo-b'isamp;:rcgiæ,uelprincipum,oftendereconatur. Qjiia Deus ibidem,quid circafideidubialieri uelit,præcipiat.Afcendo, inquit, adlocum quern clc gtrit Dominus,ueniescB ad facerdotes Leuitici generis,SCiudicem qui fue ntillo tempore:quaercsep ab cis,qui iudicabunt tibi iudicrj ucritatem,SC fa cifsquodcunep dixerint,qui præfuntin loco que clegerit Dominus,SC do cuçn'nt te iuxta legem eius,5Cc.Ciifi autem fuperbierit, SC facerdotis nolês imperio obedire,ex decreto ludicis morietur.Inciuile efte aiunt refponde-rdege non intégré pcrfpeCfaiquod cumfiatiniudieijs politicis, multo æ-quius eft idem in grauifsimis fidci caufis 5C quaeftionibus obfcruare.Prater Perms locum iamdiSfum adfidei ambigua SCdubiaaccommodât, cum prorfus nihil in eo loco de fidei quaeftionibus, fed de caufa ambigua in cri-ininaiibus,ôCprofanisncgoriis,ôCficutillic habetur,inter fanguincm Si'fan ginnê,hocefthomicidia:intcr caufam SC caufam,id eft,furra,rapinas, iniu-riàs amp;nbsp;(imilibus:inter plagam 6C plagam, id eft, uulnera 6C corporis læfio-nfs,rralt;ftetur.Vbi Hieronymus,uelquifquis eft ufitatguctcris translatio-nisauthor, Icpram Sc Icpram reddidit, quæuerfio forte ipfisoccafioncm prebuit,cQanalogia fit fynagogg ad Ecclefiam,ut ad Papam tanquâ Pon-tóicemfijmnium,on!nes qugftioncs fidei SC ambigua reierreut,

)00 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N C A P V T X X X.

Scftnus fàccrdotcs Lcuiticos habuifle aliquatn partcm adminiftndO' nis politic^.ifdem fuereinterprètes Icgum forenfium apud populumilhc hticum,qucmadmodum apudnosiureconfulti. Quarcnonimmcritôad ipfos indubtjs tanquamad oracula mandate Detfuere ablcgati.Cumita* , que tantum de iudicialibus legis Mofaicæ hic agatur, illæ uerô forenfesSi iudiciales nihil ad nos pertineât,fed nobis prgfentis magiftratuslegib. pU' blicis uti fit conceflüm,nec ad illas Mofaicas, qug certo populo ad ccrtuni tempus datæ funt,fimus alligati,hac figura,tefte Auguftino, Frater Petrus fuorum Praclatorum autfloritatem amp;nbsp;luperioritatem minimeprobabit. Quodfi omninoad aliquem,certeadmagiftratum politicum pertincret hacclex de caufa ambigua, ut inferiores à fuperioribus fuis Si ex aulafea* tentiam in caufis ambiguis accipiant.Loquiturlex de certo quodam loco à Deo eledlo,probent ergo PapiftæjRomam elfe eleólum locum àDeo. Neque enim quia Petrum aliquando illic fedifleaiunt, ideolocus hica Deo cfteledluSjUtomnes ciuslocifucceffores primatum habeantinEcclc fia, Si is locus perpetuô Dei maneat fedes:cum Deus adhuc ftante politia ludaica Silo locum,quem ante elcgerat,reprobarit. Innouo uerôTcfta* menro,ubircgnumChrifti fpiritualeper totum terrarum orb cm difper* fum eft, nullus eft eiufmodi locus certus Si fixus, ad quem Ecclefia fit alii* «rfb.z4. gata.Namfidixerint, EccehicChriftus,ecceiIlic,nolitecrcdcre. Etue-104». ■lt;. niethora, quando nequein montehoc, nequein Hicrofolymis adora* bids patrem.

Et ut hacc omnia nihil fint autfaciant, quae tarnen ex textu præfentis loci cuidenter apparent : tarnen additur. Et iuxta legem eius te docuerint, non ex fcrinio pecftoris,necp explenitudine feientiac, ucl poteftatis, quod male habet fratrem Petrum dicentem, Nihil multis uerbis,multo uerô mi* nus clamoribus opus erat,uthocdaremusBrentio:certum enim cffe,f€n* tentiam facerdotum ad regulamlegis Dei alligatam elTemon ideofequen dum,quando manifeftè eft contralegem Dei.Cæterum, inquit,lexnonlo quiturnifi in caufa dubia. Deinde repetit eadem: Si manifeftc contra lege doccant facerdotes,imo angeliipfi,nonfuntaudiendi, fed reijeiendiab Ecclefia.llla quæ manifeftè contra legem Dei funt,a nullo recipienda,nul* I urn excufant, inter hacc fuit damnatio Chrifti. De manifeftis ita^ non eft fcatutum iudiciumtindubqs parendum eftfupremo. Dubiauero amanife ft is inre quacunc^ communi lenfu difeernuntur, ncc opus eft alio iudicio. Hadfenus frater Petus à Soto.

Vide quam fit apertus, quam durus Si feucrus iudex facerdotum. quid requirimus ampliusin Afoto c* Videtuetcrator fiiorum Prælatorum au* thoritatiper iniquifsimafiCmanifeftè impiaindicia fummorum facerdo* turn CaiaphæjAnnç, SCreliquorum, plurimum decedere, neep finediferi* mine propter loci Si fuccefsionis pracrogatiuam Si praeeminentiam quæ* uisipforum décrétarecipiendi.Audio c^uod dicat, manifeftè contra lege Dei fi décernant facerdotes, inquit,imo nc angeli quidem audiendi crût. Inter hæc fuit Si Chrifti damnatio. Atquinegabant turn Pontifices, facer* dotes ÔCPharifacijfc manifêftè contra legem Dei agerc, condemnando Chriftum : imo iuxtalegem fe redlèipfum tanquam blafphcmum incrucc agerc.Q_uiaæqualem feDeofaccret, cuminlcgeaudirent,unum tantuni clTeDeum.Vnde blafphcmum efleiudicant. Apud plurimos res maxime dubia erat.Pauci enim credebant,aut agnofccbant hunc elle promifiumil lum Mcfsiam.VndeSC uaria deipfo plurimorumiudicia, quibufdambo* numipfum pronunciantibus,quibufdam uituperantibus.Multo uero pau ciores credebant Mefsiam effe Dcifilium,coaetcrnum patri. Sic. Et quid multis opus eft.^Paulus nbsp;Petrus fummi Apoftoli, ignorantiam populi

Judaicialiquo modo cxcufant. Scio quod perignoratiam fcoiftfs ficutSlt;^ A^.j. principes ueftri,Et,Si em'm cognouiflcnt dominû glon^,haudquaquam Cor.». ttucifixiHcnt.Dubium ergo fuit,cum alij Baptiftam,alrj Helianijah} Hie* AWttié, Jtrniam, aut alium qucndam ex prophecis eile afHrmarent, Qjiare iuxia «atrem Petrum fupremo parêdum erat. Rccffe ergo fecit Pilatus, reólé ÔC milites exequutores qui Chriftum cruci aflîxerunt : rcctc Annas amp;nbsp;Cai* phas,quia fupremi,ut res erat dubia.

«us cam celebrari uoluerit.Num hæc inter dubia eftf Non puto, quan Gclaßtn f4 fumnis alias impudens fit Afotus,manifeftameflènegaturû.Ciyod fi du* crile^iu uo fiam elTe affirmauerit, planèfenfu communi (ad quem tarnen iudiciû de cat mutilé' manifcftis amp;nbsp;dubîjs ipferefcrt) eum priuatum diccre,minime dubitabi* tioncnh mus. Rcijciendum igitur critdecretum concilq Confianticnfis,dedimi* diaEuchariftia, ut quæ manifeftè côtra legem Dei fit. Nec credendû hoc dccretum à Spiritu làncflo profe(ffum,fed damnâdum,ô^ ab ecclefia Dei, idquodfaëlum eft, reqciendum. Sed facile fophifta colorcm aîiqucm Rhetoricum inucniet,quouelexcufet,uelnon impiamcfie conftitutio* ïienijaut manifeftè contra Icgcm Dei, probet. Cum bona intentione ad tauenda pericula decretum hocfitpromulgatum, cum non minus habe* antfub altera fpecic,quàm fub utracp.Et ecclefia pro tempore difpenfare liabeatinfacramentis,motaaltjsat^alj'fscaufis. Sic facile quotp nobis probabit, non eftè manifeftè contra Icgem Dei, prohibitioncm coniugq bccrdotum,quamuis Paulus difertè dicat,Epifcopus fitunius uxoris ma tlt;w,4, ritus. Etprohibitionêcoiugq,do(ftrinâdçmoniorû uocet.Hçcfcilicet,ut alia innumera omittâ,n6 funt manifeftè contra IcgcmDei.fed quid facias dufmodi uefanis hominibus cMiror autem, fi frater Petrus impunè tule* ritàfuprcmo fuo iudice,quod dicit,cum non efte audicndum,fedretjcien dum ab çcclefia,fi contra legem Dei doceat: cum necp Papam, neq^ eius , Rntentiam quifquam in terris iudicare pofsit,ipfeuerö Papaomnes iudi cetxum etiam fi innumeras animas fecum adducat in gchennam,nemo il Ium redarguere debeat. Verum iudico fratrem Petru præfupponerehoc

ttStSahtKoy Ö£»g«i*«,Papam errare non pofte.Quam uero abfurdum fit id quod dicit, dubia à manifeftis in re quacunep communi fenfu difeerni, nec opus efte alio iudicio,nemo eft qui non uideat. Ratio enim Humana Silintelledus hominis prorfus nihil facrarum rcrum pcrcipit, nedum fei* tet quid manifeftum,quid dubium eft.Rom.s.Prudentia carnis mors eft, ölinimicaDeo.

Satisitaepmirarinonpoftum Afotum, quod cum alias tantamobfeu* ritatem tribuatfacris literis,amp;fenfus tarn profundos at^impcnetrabilcs, parum inftituti fui memor,iam comuni fenfu dtjudicari pofte dubia à ma* nifeftis affeueret. Nos uero infacris (de his enim agitur) nequaquam du* Haà certis communi fenfu,amp;ratione dijudicari pofte, fed Spiritu fando Opus elfe,affirmamus. Animalis enim homo, hoc eft communis ille fen* i.ccr.». fus,non percipit ea quae ftint Ipiritus Dei : fed ftulticia eft illi, öd non po* tcftintelligere. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Qiiod uero addit,Brcnttj fcntentiam,qua permittit in caufis religionis cuilibet damnato iudicare amp;nbsp;definite,num fit iuxta legem definitum, no folun-i falfam efte dicimus,fed apertifsimè primo legis,SCfcripturç uerbis, deinde fibqpfi^amp;dcniep omni fenfus humani rarioni repugnare. Miras fo mniat frater Petrus ablurditates,quas ex fententia ßrenti) fequi nugatur; cum lex ipfa difertè hanc exceptionem fubtjeiat, luxta uerbum legis, quam te docuerint. Sequitur ergo,quod fi non docuerint iuxta uerbum legis pronunciatum, nequaquam iniqua facerdotis fententia grauatum

debcre inflla acquicfcere. Quafi uero propter ordinis fuperioritateni,tif b a ter Petrus loquitur,fcntêna lata ualeat,quemadmodû Pythagorç difd pub' defuo praeceptore, cum ratione deftituerentur,dicere folitifunt, tutog : aut uero liomines illi errare non pofsint, ac nunquam etiam cp rarint.Vcl idcó quis codemnatus bt,quiaa coctu qui titulum populi Del, Ecclefiæ rennet,condemnatur. An non unam'mi cófcnfii, amp;nbsp;eodem fp^ ritU4oo.prophetæ coram duobus regibus, infolrjsfuis fedentibuscultii regiOjbona prçdixere,tantafiducia ôi. plenitudinefciennaî,acfpiritus,ut etiâ SedechiasfiliusChanaan cornua ierreafibi facerct, ô(^adderet:Hatc dicit Dominus,hisuentilabis Syriam donee deleas earn. Inftiperamp;'pium prophetam Domini Micham fe opponentem, illoscp erroris arguenten contumeliofis uerbis ÔC pugno impeterct, inquiens : Me'ne ergo dimilit Spiritus Domini,SCloquutus eft tibi

Sed excipict frater Petrus ; Mirum no efte, quod hi crrauen'nf,quiano fuerintin légitima adminiftrationerneep per fucceftioncm diuinitusinlH tutam ordinatufed de extremis SC fece plebis, non de filijs Lcui, Qjiarc utueliniquilsimo homini fatisfaciamus, amp;nbsp;nihil habeat fraterculus if e quod opponat: An'non idem negocium fuit Hieremiç cum facerdotibus èc prophetis gentis Iudaicæ,qui inlegitima erant fuccefsione, SC adminb ftratione diuinitus ordinatif Hi magno confenfu ex plenitudinefeitntiç, Hier.ig. poteftatisdamnantprophetam Domini.Itaenimhabetur:Etloquufî funtfacerdotesôCprophetæad principes, SCad omnem populumdiccn tes,ludicium mortiseftuiro huic, quiaprophetauit aduerfus ciuitatein iftam,ficut audiftis auribus ueftris. Quid igitur hic rex, SC principes,quJ erantiudices populi Ifracl,nonnefecundum Afotum, lentcntiamlianca facerdotibus SC Prophetislatam exequidebuiflent, ÔCcarnificcs enefa-'crificulorû/An‘'non Hicremiasiuxta Afbtum acquiefcerc debiiifletfcnquot; tentiaedamnationis contrafelatac iquot;” Ita enim dehdensBrentium,inqutn Sed quod pulchrius eft,permittit indicium in propria caufagrauato.quo quidineptiusf'quid magis contra omnem rationem quàm in propria eau fa aliquem efli bonum iudicemrScdmalto funtçquiores indices,8C pnu cipesluda quàm crudeles amp;.'fanguinolenti ifti hypocritæfacrificuli.

Admittunt enim Hicremiam ad detenfioncm, cum illorum fententia eftetgrauatus ctiam in propria caufa pro fe dicentem. Neque enim ideo meritô SCiuftè eft damnatus,quia ab ordinaria poteftatc. Quarcconftan ter fuam agit caufam,dicens: Dominus mifit me, ut prophetarem ad dC' mum iftam, SC ad ciuitatem hanc omnia uerba quæaudiuiftis,amp;'c. Sum quideminmanibus ueftris, SCfacerepoteftisquod uobisbonum SCrc* ôum in oculis ueftris uidebitur. Veruntamen feitote SC cognofeite, qu^ fi occideritis me,fanguinem innocentem tradetis contra uofmetipfos,ôe contra ciuitatem iftam,SC habitatores eiusrin ucritate enim mifitmcDo-* minus ad uos, amp;c. Et qiianta fucrit pietas 6Caequitas principum amp;fenio-' rum,ftatim fubqcicur. Et dixerut Principes,ÔC omnis populus ad facerdô leSjéc prophetas:Non eft uiro huic indicium mortis,quia in nomine Do' miniDcinoftrilocutus eft ad nos.» Similiter SCfeniores terræfurgentes, defenduntHieremiam contra fententiam à facerdotibus 6C Prophetisla tam.Et quæ hæc abfurditas ridicula Afotc,quôd in Brcntq fentenriarei]* cis,in Papa tuo probasf II le enim in propria fua caufa neminem agnofciC iudicenijfed ipfeuultferrefentenriam in^adem.

Quareneqp falfa, nec^legis fiCferipturæuerbis hæc Brenttj fententia répugnât,fed pulcherrimè cum utraqp couenit. Quod Afotus,fafcinatus falfa imaginationc fimilitudinisiudiciorum forenfium SC ccclefiafticoru, uiderenonpotuitJudidemderebusrationihumanaefubieôis,8Ccauns poiirtcis

poh'ticis pronundanti, propter officium eft obtcmperandum, ut finis fit afiquis difsi(jiorum,amp;^.tranquillitas reipublicæ conferuari pofsit. Vbi etfi ftrata aliqua incidant, quæ multts ex caufis fieri poflunt ; tarnen cum bogt; natantii corporalia,caduca,âi quae reparari pofiunt : uel eis fine periculo animae carerc pofiiimuSjdifsimulanda funt.amp; publicae tranquillitati con-donanda. Secusuero habet in caufis religionis, quae ad Dei gloriam £C æternamhominisfalutem pertinent,ideoep-fupra rationis humanae ca-ptumlongefiintpofitae. Vbi amp;facilime amp;: periculofifsime erratur. In his enim nullius cœtus iudicio ftandum cft,nifi firma ratione SCpcrfpicua fxfacris literis Prophetarum ÔC Apoilolorum reddita, in qua tu to ac-quiefcerc pofsimus.

Et quod diciqridiculum fore iudicium, de quo cuilibet iterum iudica-tepejmitittur,finc ullo ordine fupcrioritatis,atq} ideo inutile: tyrânidem illamPapifticamiterum inecclcfiam monachus parafitus conaturintro-ducere, dequadixerunt : Vbi eft fuperioritas,ibi eftpræcipicndi po-teftaSjC^teros manet obediendi necefsitas. Verurn nihil aliud dicit Bren-iws,quam quod Panormir.cap.fi^nificafti.deEletft.affiimatdicens, Plus tredenduni uni priuato fidcli, quam toti concilio, ôd Papte, fi melioribus rationibus moucatur. Quod à exemplo Paphnutij in concilio Niceno nnnifeflum eft,qui unus toti concilio, cum legem de facerdotum coeliba tBftatucreuellent,diuerfumpcrfuafit.

Nam quod Brentius dicit,unumquemuis priuatum,in fua caufa dcbc-R efieiudicem:nonhocfcntit,quod priuatusquifcp debeat publicam iu-diciorum adminiftrationê inuadcre,amp;fe,deielt;ftis amp;nbsp;oppreisis iudicibus, bgitimeinftitutiSjinpublicumiudicem coftituere. Sed quodfipublicus index pronunciarit iniquam fententiam, liceat dC debeatfuam quifep in duilibus caufis innocentiam,amp;: in religionis controuerfijsfidem profite-d,necunquam fibi bene confeius fiucin caufis pollticis,fiuereligionis, impietatem SCiniquitatem public! iudicis approbate, fed ci qiioquo mo dolicetcontradicerc, amp;in profefsionefutvinnocentiae perdurare. Num fdlicetNaboth Icftaelita, iniquifsimèà fuis ciuibus côdemnatus, no dc-huitfentcntiæ tam crudcli reclamare,amp; cófcfsione atop proteftatione ftia dtefiftcrefSimiliter SC Zacharias inique interfedus, non debuit prouo-«rCjSc diccrc,Videat amp;nbsp;iudicet Dominusf Num Apoftoli à Potificibus damnati,non debucrunt fuam innocentiam profiter!, in ea profefsio-neaduerfusimpiam fententiam perduraret'Num Stephanus in fententia Pontificum iniquifsima acquicfccrc debuit, fentire SC confiteri fe retfte Sd bgitimèà Synedrio condemnatumt' Hocilludeft quodBrentius dixit, nnumqucmqj deberecftcin fua caufa iudicem,hoc eft, fuam innocentiâ, quafibi quifep conftius eft, profiter!, nee iniquam iudicis fententiam ap-ptobarc. Vides igitur quam ingeniofus calumniarum artifexfit Sotus, cum longe aliam definitionem iudicij in propria caufa finxerit, quam Brentius fenferit.

Qiiod uero hanc fententia omni fenfus human! rationirepugnare mo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

nachus dicit:quale fit hoc iudicium rationis humanæ in rebus Theologi-ciSjiam anted didîum eft,amp; nemo eft qui ignorer. Egregiam fcilicetTheo logiam nobis in ecclefiaminuehet Afotus, ôc optima erit confequentia iuxtahuncmateologum, Dcum trinum efie Sifunum,répugnât omni ra-tionifenfus humanirergo non eft crcdendum.Filium Dei incarnatû efiê, corporanoftrarefurreCÎura, ôi^infummaomncsarticuli fidei noftrç repugnant omni rationi fenfus humani.ergo iuxta Afotum,c!s non creden-dum. EÔ tandem Atlas hie coeli Papifticinoscum fuis perlatis ecclefig fcilicetcolumnisdeducet.Talemhabemus antagoniftâ.Talem'docftorc

504 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IM C A? VT X XÏX.

amp; eins fimiles, ilIuftn’fs.Princcps Vuirtenbcrgcnfis,Dux Chriftophorus femotjs arbitris,ut in pracfatione contendft,cóquirere audire debebat. Audijinquitjiió me duntaxat, fed doóliores quofep undilt;^ etiam, fi opus cft,aduoca. audi, inquit, illos quietèfcorfim. Dignus erat hic theologa^ ftctjUt ex ultima Hybernia aduocaretur, quo religionis do et rin am profil' terctur, aut ut uerius dicam, ad extremes ufque Garamantas cum hacfua matæologia ablegandus,

EX analogia, quae inter iynagogam ÖC eccleßam eft, probare conatur facerdotes eße indices,fiC in eis ueritatê doefirinæ dehcere non polfe.

Ideo principes àlegitimis illis Perlatis tradita tencrcdebent,nonafeifee*-re proprios magiftros. Hec omnia ea confequentia cohærent Ôi fcinnicê confcquûtur,quemadmodûuulgo dicifolef,à baculo ad angulum. Saccr dotes funt indicés côftitutûc^o errarenô pofuerût.Noftri prælati inno* uoTeftamêto funt indices à Chrifto coftifutuergo ueritas doôrinein eis tïôlpoteiideficere.Satin’fantis es monachc an nero phi encticnsÆftinali quibus analogia fynagogç amp;nbsp;ecclefiæ:ergo in omnibus. CercmoniæMo faicæjiummus facerdos,uilt;flimar, umbrae fuerût Chrifli, quare poftquatn Chriftus,qui cft corpus,aduenit,umbra: iam ceflàuerunt. Neep iterü in ec clefiâ WKO^»Âi'ixicgis Mofaicæ iftae cçrcmoniç femel abrogatae,reuocâd5 cum nihil ad nos pertineant, Concedamus fane fynagogam etiam in hac lege umbram fuilïc ccclefiae. Sed quid inde fequitur Afotcdhocfcilicet, fummus facerdosjtypus fuit Chrifti:qui ubi aduenit,ceiratumbra. Ergo iam fummopontifîce Romano opus non habet ecclefia. Dcindcfacer* dotes alq,amp;Leuifæ,totam eccleliam noui Teflamcti,Sc omnes Chnîria* nos reprçfentarunt,qui finguli funt facerdotes fpin'rualcs. Tota uerô ce* cleCaregale facerdotium. Quare quemadmodum iliic facerdotinn ôi Lcuitarum fuit, controuerfias dijudicare : ita iam ad totam ecflef!am,amp;^ fingula eius membra pertinet. Quod in nouo Teftameto facerdotiuma* liquod elfe debcat,hoc eft, ordo aliquis miniftrorum eeelefiar, quiiuxta Chrifti mandatum amp;Cinftiiutionem,uerbumDeiprædicent,ÔL facramen ta adminiftrent,tantum abeft ut negcmus,ut etiam fummum Dci henen* cium inhis terrisagnofeamus, SCgrati prædicemus. Quod iudicarede* béâtilliipfi de dogmatibus, neep hoc inficiamur, fed co modo,quo diôiî eft,uidelicet iuxta uerbum Dci. Iam probet Afotus, fuos Prælatos, illos , eftèecclefiæminiftros à Chrifto inftitutos, amp;faccrc officia, hoceft.prc* dicare fynceram euangelq doeftrinam, amp;nbsp;facramenta iuxta Chriftiinftini tionem adminiftrare, amp;nbsp;agnofeemus eos iudicesrfcd tarnen no finediferi mine omnia ipforum décréta recipiemus,uerùm ad Lydium lapidem,fa* cram feripturam nid elicet,probabimus.Quod fi quac illi confona propo* fucrint,recipicmus:finuerô fuo morepergant eidem uerbo Dciconaria GJ.». promulgare,anarhema nobis erunt. Quemadmodum ncc tuneecclefia ueterisTeftamêtiprophetarum occiforesaudiebat. Diccnim,quçfote, Mattfj.i}. à quibus prophefç plcriq5,2lt; iufti, qui de Chrifti aduentu funtuaticinati, iMc.i}. occififjnt,nifi à facrificulis,fcribis,amp; Pharifçis hypocritis, amp;nbsp;quidêHie* rofolymis.'^Non cm fieri poteft,ut alibi pereat propheta Hicrofolymis,' Ridiculum uerô eft,quod dicitftn illis legitimis Prelatis,quiagnofcen* di fint ucri facerd Otes, quos Chriftus conftitueritiudiccs, non poftè défi* cereueritatem.Hoceftfpiritu fantftum captiuum rctincripennis,utauo* lare non pofsir,ut maxime cupiat,adcô mordicus ipium rctincnt.Vcrum Eph.*. quidem cft,in ecclefia,quç eft columna ueritatis çdificata fuperfundamc turn Prophetarum amp;Apoftolorumipfoangulari lapide lefu Chrifto,qui fuftinet totum gdificium,nunquam defieexeueritatem, Verùnihçpro* mifsiones

•p’fsiones nihil ad Afoticos Praclatos pertinent, fed ad ucram Dei cccle^ ‘’m ; a qua prorfus illi alieni funt,co quod dodrina cœleftem perfequan tut. Porro ecclcfi'a non eft alligata ad certum hominum ordinem, nec^ ad ‘Odaut perfonarSfucccfsionem,ueruminillismanetqui ampleeftuntur WÇtbum Dei. iuxta illudrSi mâferitis in mc,ô^ uerba mea manferint in uogt; bis.Itcm,qui ex Deo eft,uebum Dei auditEtfingulis temporibus aliqui ‘«esfuere alio tempore plui es, alio pauciores : ficut Sd dotftrina ipfa alio tempore magis floret dC claret, alio minus. Manet enim fundamentum Petpetuo. Sedfuperilludalij aediheantaurum ,alij argentum amp;nbsp;lapides pteciofoszaltj uero fœnum,ligna amp;nbsp;ftipulas,quæ igni pereunr,nonillo R' ditio purgatortj,fcd examine Spiritus.

, quia habet promifsionem Spiritus fandli, amp;nbsp;ueritatis : fed iimul di' titurineuangelio latègraflàturos efle in magna parte gubernatorum, SC populiqui habet nomen eccleliae,craisiisimos errorcs, SC denfifsimas tC' nebras ; adeo ut Antichriftus in templo Deifedcat, SC adminiftrationcm ^beat:amp;fiflcripofsit,inerrorem ctiam ,nifidies abbreuiarentur, elecfti fJeiinducerentur.Quoduero adfefuam^ cohortem promifsionesiilas ‘ieprefentia Spiritus fan(fti,amp;ueritatis conferuatione rapit Afotus, id mi gt;'umnoneft,nec infolens illi hominum genert Similis eft hicululatus ‘‘’ociferationilcgitimorum facerdotum temporibus Hieremiae (ut per o» ‘î^niabosfuos Prælatos conférât illis Prophetarum occiforibus ration« înalogiæueteris amp;nouiTeftamenti) qui uoeiferabantur ualido clamore amp;-'magnaconfidentia,TcmplumDomini,templumDomini, templum Doininieft.quodHieremias uerbamendactj uocat.

Etiterum:Nonpcribitlcxàfaccrdote,nccp cofilium àrapicnte,necfer ler..«. mo àProphcta.Hoc eft,ecclefia fumus,legitimi prælati, ut Afotus loqui folct,errarenonpoflumus,ueritas dodrinæin eisperirenopotcft.Pafto-tes funt populi DetSed 0 paftor,Ô!l ô idolum,derclinquens gregem. VC' Zdch. lt;nbsp;». tum cum repulerint feientiam, uicifsim eos Dominus abiecit,ne facerdo' ofete gt;nbsp;tiofibifungantur. Qiiôduerôordinarq illi ecclefiæ gubernatores erra* tepofsint,amp;:fæpeturpifsimèerrarint,manifcftè exfacræferipturæ exem^ plisapparet, amp;fuprà cùm alibi, tum etiâ cap.9. eft probatû,ôf infra cap.;?, oftendetur.Qiiare cum Afotici Prælati non fint ueri illifacerdotes à Chri* ftoinftituti,ncquaquam traditionesillorum pîj principes reciperc débet, nbsp;nbsp;nbsp;•

auttcncre, neq; ea fuis fubditis proponere, multo minus ut ab eis fernen* tur,curare. Sed explofis illis traditionibus erroneis, ueritatem religionis exuerbo Dei difcant,amp;l fubditis proponant.

Itjsimpcratores,Reges,amp; Principes in caufis religionis detjeere conatiis es,utfoli epifeopi ôf Prælati pro fua libidine illis ius dicerent, SC præfcrp bercnta'am in rébus omnium grauifsimis, totius negoerj indices eofdem côftituitCaput enim rei eft,difcerncre uerâ religionem à falfa,ucros Chri ftianos ab hereticis.id cum iam fua fponte tribuatTheodofio Imperator/, qua fronte clFrcnis monachus hadienus Principes omnes quantumnis piosamp;cruditosà cognitione caufarum religionis ôiambiguis Rdeirerj* ccrcaufusfuiftif'Habemusitacpiam confefsionêaduerfarijnouerbalem, fed realem, qua nobifeum fatetur,id quod hadîenus toto hoc fccundo logt;« conegareuidebatur.Scd quç caufahuius tarn fubitçmutationis animi6d fententiçfquecaufatantçliberalitatis, quodiam det id quod anteane^ gaueratc' ld fpe facit maioris emolumenti. Nouitenimuerum clTeid quodComicusdicitzPecuniam in loco negligere, pro lucro reputan-' Ddd s dum.

dum. Hacenim rationc filex Impcratorisadmittatur,fetotiusPapaWS cæremonias,ritus,miflac facriKdum,quod neruus eft rcgni,cultus ÔC muo carioncm fandorum, amp;nbsp;quid non confirmaffe arbitratur. Scd ta Hi tut mb fer,amp;miferéfuafpcfruftrat. Afotus totusabforptusfuis quibufdami'nia* ginationibus nihil aliud cogitate poteft,quàm de poteftate prælatoi um, quod ab cis principes fidem accipere dcbcat, de iuo illo miffie idolafrico facrificio,fandorum cultu,6Cinuocationc ói. caftitate fua facerdotali, plus quam angelica.Nos contra legcm Thcodofij agere,idco^ hacreticos ene uociferatur. Et ita argumcntatur:

Thcodofius cdido præcipit omnibusImpcrtjfuifubditiSjUtfcquan* turreligionem Damafircrgo Principes teneant tradita à Icgitimis præb' tis.PorroDamafus,tcfte Hieronymo,facrificiüobtulit altaris, ueneratus eftreliquias martyrum, probauit coelibatu. Quarc quihaec contemnunt, à rcligione Damafi reccdunt,quam PctrS Apoftolum tradidilTe comper-' turn tune crat : ergo funt hacretici. Scd nihil horum lex Theodofrj uultmi fcr. Certum enim eft agi ca in lege,id quod titulus ipfe indicat, dc fumma trinitate, SC fidc catholica contra Arrianos, qui cam negabant. quodfatis Brentius in Prolcgomcnis probauit,amp; ledori non ftupido,aut alias con* tentionis cupido,tätisfecit.Iubct autem Thcodofius cundos populos in eauerfarireligionc,quam D.Petrus Apoftolus Romanis tradidentpræquot; dicent amp;nbsp;doceant prælati tui Afote ea qu£ Petrus docuit,eandem religio-riem colant ÔC proponät,SC nos erimus illis fubicdi,habebunt etiain Prin cipcs auditores,SC difcipulos,

Qiiam uero Petrus religionem Romanis tradiderit (fi tarnen unquam illi praffuit ecclefiar,de hoc enim à multis no iniuria dubitatur) partim ei adisApoftoliciSjUbi plurimç ipfius cöcioncs deferiptæ extant,partnnue ro exipfius epiftolis Marco eius difcipulo,in quibus fides amp;dodtrina ipfius contincnt,patet.Dodrinâigiturdetrinitatc,quæab Arrio eratcof rupta,amp; à Damafo tune pure docebat,ficut à Petro erat tradita uult I heo dofius cundos populos,fuo fubiedos imperio fequi.Pctrü ergo docloi » ecclefiæ^ponitThcodofius, huius dogmata amplcdcndaeflepræcipitî in hoc Apoftolü Paulüimitans,qui ecclefiä ædificatâdicitfiiper Apofio-Augufl.Cf lorûamp;Prophetarûdodrinâ. Hic honor folis propheticis amp;nbsp;Apoftolicis pijtoU nbsp;nbsp;fenptis debet,ut nullü horu autorc errafle ftatuamus, fed cx Spirituslan-

• di reuclationc omnia docuifte, adeoep etiä omnia fine diferiminc illoni dogmata recipiamus.Necp Petrus fibqpfi côtrariuseftcpotuitjUtaliafct* pferic,alia diuerfa tradiderit.Hoc cm nôApoftolorû,fed apoftatarßimpo ftoru eft ucteratorü.Hanc candem dodi rnä S)C religionem fequi Dama fumTheodofius affirmat.Et in hocredeDamafus fccit,difcipulus ein fHe debuit ApoftolorSamp;illorSueftigiafcqui.Hos ein Chriftusipfcecclefia-rü dodores conftituit,ö.' audiri præcepit.Quôd uero Afotus ex Hierony* mo affertDamafum facrificiü altaris obtuliftc,ucncratü elfe reliquiasmar tyrüj.pbalTe cœlibatû,SC feruari curauifTe à faeerdotibus, amp;nbsp;alijs quibufdä miniftris.Hçcfiita obferuafleexiftimat AfotusDamafum,comodo,eafu perftitióe,qua iam ipfe cum fua cohorte : certè no accepit,ncc didicit hoc à Petro.Nihil cm horü ex cocionib.ÖC epiftolis Petri apparet.Nec efhPe-Hifr.d'iiier rrusfupcrmortorü hominuolTa (quod Hieronymus dc Damafo feribit) fus Vigil, faenficia Domino obtulit,aut offerri iufsit,nec Stephani reliquias circum Ad.8. tulitautcircumferriiufsit:fedcuraucrunteumuirireligiofi,idcft,honefte fepelierunt.amp;fecerüt fuper cum plandü magnfr, inquit Lucasino inquit, Obtulerütfuper eius ofta facrificia Domino, fed per domos frangebätpa nem,amp;perfeuerabantin orationc öi panisfradione.Plauftraucro tradi-tionu innumerarü, QC centoncs iftos miftae male cofytos, à Petro traditos

Romanis,abfurdiflîmum eft, Si. ridiculum diccrc,nedum credcrc. Nouit S^ipfeAfotus ex Platina in uitaSixti, Petrum nudèamp;fimplicifl'fmè cœ* nsmDominicam confecraire,amp;tantum oratione Dominica ufum eflc, Rdiqua uero omnia à fuccefioribus paulatim funt addita, Si de fingulo-*umauthoribus conftatex Bcrgomate,PIatina,Gregorio,amp;alijs quidili-gcntilTimefingulorum Paparum additionesamp; adiryjentioncs defcripfe* re. Gregorius lib.y.epiftolarum cxregiftro cap.jö.idem tcltatur,inquiens: oration EM AVTEAl DOMINI CAM MOXEOSTPRECEAl Dgt; ClMVS, Q.V1A MOS APOSTOLORVM EVIT, VT AD IPSAM SOLVMMODO ORATIONEM OBLATIONIS HOSTIAM CON* SECRAREN T.

Sed nee omnia ca quae turn in Ecclefia Romana uigebant, ab Apo* ftolo Petro traditaamp;acceptafunt. Conqueriturde ijs grauilTimè Au* Atfg.epiiF.’ guftinus de multitudine cereinoniarum iui temporis, quæ tarnen non e* u?. Tîntcontrafidem,quod rcligionem,quam paucilFimis Si manifeitiiTimis celebrationum facramentis mifericordia Dei liberâ eile uoluerir,fcruilib. oneribuspremant, itaut tolerabiiiorfucrit conditio Iudaeorum,quictß tempusliberraiis nonagnoiicrinr, legaltb.tarnen (ardnis Si non humanis ptçlumptionibusfubtjciantur. Additie non audcrcliberius iftaimproba re ad nonnullarum uelfandarû uclturbulcntarum perfonarum fcandala deuitäda. Qiio loco certe Auguftinus no agnofeit obferuationes omnes ilbs Si ccrcmonias quç tu erant receptç ab Apoftolis traditas, fed hum a* nas uocat prçfumptioncs,Et tarnen nebulones hiRomaniftæ,quçipforu eftimpudcntia,amp;frons meretricis erubcfcerencfciens, iam omnia quee* eunq, in fua extant ecclefia,nominc traditionum Apoftolicarum,Ecclefiç nonuerentur obtrudere. Certo conftat de omnium propemodum Si fin* gulorum rituum origine,quibus authoribus inEcclcfiam, Si quo tempo* re fint introdudi, quid finguli Papç Romani centoni illi Milïæ alTuerinr, quascæremonias Si rituspro fua deuotione,ut cumularent cultus,fie ut ipfif(bipcrfuaferant,ornarentuelpotiusonerarent Ecclefiam, fuabona intentioneexcogitarinttfiC tamêquehuius hominis eftimpudcntia,cum manifefta experientia bellum fufeipit gerendum. Qiiadringentis,inquit, plus minus annis à predicatione Euangclij hoc dixitTheodofius, cuius tempons recentiffima erat memoria,amp; manifeftiffima monumenta, con* fcnfii^ omnium, qui à fuis maioribus ita acceperant, agnofeebatur Pe* trumreligionem illam tradidilTe. RecentiiTimam memoriam uocat 400. annoriim,cum nonignoremusquantç incidant mutationcs,prçfertim in religione, dodiina Si ceremonrjs non dicam quadringentis,fed quadra* gintaannis. Exemplo nobis funt EcclefiçGalatarum Si Corinthiorum, queftatim poftdifeeßum Pauli funtfunditus eucrfç,ipib adhuc fupcrfti* îe,abipfo çdificatç. Similiter Si populus Ifracliticus ftatim poft mor* tem Iofue,imô prçfentcMofeamp;gubernante.

Prius eft,ut probes Afote, hçc omnia quç Flieronymus de Damafo fcripfit,à Petro tradita elfe. Deinde, quôd Theodoftj lex ad omnes cere* inoniasRomanæeccleftætunctcmporis,fiCnô folum ad dogmata deTri nitate contra Arium, fit referenda. Quod cnimTheodofij îegem addu*^ cit,nihil probat, neep enim ad oblationes,aut alios ritus id pertinet,fed ad dodrinam deTrinitate,de qua fola lex loquitur. Hane à Petro traditam c(reconfirmat,quodnonncgamus: hanc Damafumfequi dicit. Etrctftc quidem häc omnes populos ampletftiuult.ncccontradieimus, fed utracp manuaccipimus. Sed non fcquitur Äfote.quod cum Thcodofius uelit o* mnes populos fequifidem Damafi delhinitate, quod ideo omnia eins fequieosuelit, Sicutnecphoefequitur,quodcumDauid commenderur

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ddd 4 à Deo

}0» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CA PT T XXXI I,

àDcoinfcnptura,tdeoctiam cacdem 6C adultcrnimipfiiis commcndari» Falhciain DialcÆci uocant, à didlo fecundum quidjad didûfimplj'dtcr, Qliôd 11 omnino pertinacttcr iirgcrc cœpcris, Damafi fidemïn omnibus fequcndam,ab ImpcratoreTheodofio prçcipi,quod tamcnnunquamcx J lege eumci po teft: Damafum porrô hacc amp;nbsp;ilia fecifle, illacp omm'a Théo-» dofîum hac fua lege cpnfirmafTeztuo iure Äfote, quo tupro te a(ases,con tra te utemur. Meminifti autem tefuprà dixiffè, cum probafîctBientius, Thcodofium ïudicem Ce conftituiiïe in caufa grauiffîma fidci,id^ nô poiïes:nihil aliud quod refponderes habuilïe,nifi quod diccresrCcrte fi hocita eflèt,corrigendum foretin Theodofio.Theodofij authoritatein accipiSjUbi pro confirmationefidlitia Prarlatorumfaccrc uidetur: uhiuc' ro aduerfatjcorrigere uis Impcratorem.Sed quem elegifii pro te,ferre de-bebas contra te. Etuidepraeftigiatorcmô^ueteratorcm. ita cnim addit: Noninquit Theodofîus,Omncs fcquantur hancdodlrinam amp;nbsp;religie-r. ctr, quam nos iudicamus Petrum tradidi(îe,aut quam nos fequimunled duces fequêdos primos Pontifices pofiiit, Damafum fcilicetRomanum, amp;nbsp;Petrum Alexandrinum.Thcodofius uerô Petrum Apoftolû ducem lê-quendum proponit, hunefequi etiam dicitillos duos Pontifices. Hic uerô ordineminuertit, amp;hos duos duces fequendosnugatur. Ideoentni horutn religionem ueram elfe amp;nbsp;fequendam Imperator affirmât,quia Petri dodlrinam retineant SC fequantur. Qitæ hic addit de traditionibus, infuum locumreferuabimus. Neep enim confultum uidetur, omiiia ubi-que tralt;5îare.Infert autem ex haclege amp;nbsp;exemple Theodofij,qui ad Pontifices SC traditionem remittere uidetur : Quanto rcdîius, Brcntt, omnes Principes Chriftiani hoc nunc agerent,quanto prudentius cofcnfu Clni' ftianorum omnium traditionem agnofeerent,defacriticioaltaris,orarc pro defundfis, cœlibatu ôf omnibus fimilibus : quam ut ipfi ucl fuo iudi-ciOjUel ueftro feripturâ fe putantes intclligere,haec omnia reijcerenff' ô-'c. Cum ex facrisliteris,quibus,utalia omnia,ad iàlutem fufficienteramp;niani fell è dcicripta continentur, non pofiît Miflâm fuam idololatricam, quant facrificium pro uiuis SCmortuisucnditant,probare:fimilifcrnecoratione pro defundfiSjCœlibatus perpetui legem ÔC coniugtj prohibirioncad îta-dirionem confugit,illamcp perfuaderePrincipib. conatur,Ô!fiilosreffius prudentius agere dicit, fi has traditiones reciperentnon feriptas,quant quod fcripturaoccupaticasreijciunt. In tanta luce Euangelij,quodfolc meridiano clarius fulget,nobis tenebras induccic niritur cxcutide, amp;nbsp;ex corum dux.Nouimus Deibeneficio quodarnmodo,in quem finentChri-ftus cœnam fuam inftituerit. Manifefiahæc funtSlt;:certa,nulIa hic opus eft traditio ne. Ql rod uerô ueteres facrificiu uocarunt S(fohl3tionem,niul-tæ caufæ füllt, quae alibi à noftris copiofe funt explicatæ,amp; a D. Brentio in altera parte fccundac Pericopes. Qiiareneadlum, quod dicitur, agerc uideamur,eô Leeftorem remittimus.

De oratione pro defuneftis quid nugaris Albte r* Num uigilias tuas Si Miftas pro defundforuanimab.exfidto purgatorij igneliberandisrcftau-rare cupisr^ fed fruftra It une ignem fulmine uerbi Dei extin(ftû,acccndcrc laboras.Beati mortui qui in Domino moriuntur. Qui credideritin me,in quit Chriftus,mortem non uidebit in acternum, fed per mortem tranfiuit in uitam:qui uerô non crediderit,iam condemnatus eft. Et accipietunul-quifqueproutfegefsitin corpore,fiuebonum fiuemalum.Et nullum medium aut tertium locum fcriptura refert. Qirare faceflant hi fumi,qui-bus tarnenegregiefe pauerunt coruiifti, cadauerinis nidoribus inhian-tcs. Deimpuro Si Sodomitico Papiftarum cœlibatu, acconiugijpto-hibitionc,non eft quôd traditiones nobis obijeiat Afotns , ntanifefta . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;funi

wntPauli uerba,Dæmonqs illam ferentis accepram.His fubqdt,Brenn« ^«rbius torqueri,quoni'am addidcrit in hac lege Theodofiiim luftifG'n-ie »atuiflc ói^ nomina ÔC notas, quib.quifcp in Ecclefia inOgniri debeat,quis •cüicetcatholicus quisûchæreticusnominari. Qponiam ficftatuituribi, «anclçgemfcquentes catholicorumnomeniubemusampledi: reliques 'JftodcmenteSjUefanoscpiudicantcs hæretici dogmatisinfamiam luni^

Nonuideo quomodo Brentius torqueatur, Simplieiter,uerè, rc* ^ftefpondctjlianclcgem contra Arianos confubftantialitatem perfo-quot;arum in diuinæ elTentiæ imitate negantcs,latam cflc. Nec habet Afotus Quodcontradicatjfcd filcntio fuo adprobat. Deinde ucro de fuo addit: ^*3spalàm manifefièdicimus, qui traditionem Apoftolicam nonfcx ^uunfur, legeTheodofq hæretici funt. Satis pro iinperio. Qiiis uerô hiç noiiuslcgijieiiisfMirabilis fane ucl definirio iiel deferiptio hæretici, uide-iicet,qui nô feqiiitur quam ipfe cum fuis fingit comminifeitur traditio^ fiEm,quam^ nomine Apoholorum Ecclefiæobtrudit,is,inquir, cft hæ.« KticiiSjid^lcgeThcodofq. AtquiTheodofiusloquif dercligioncàPc.' troinfticinajnon de rraditionibus,cum quibus Theodofio nihil eft negô» dj,fed in fpecie de fumma trinitatc amp;nbsp;fide catholica. Multis prætereà Si Kiagnis opus crit teftib. quibus probenrur hæc omnia, quæ iani nomine H'aditionum Apoftolicarum Ecclefiæ obtrudûtur, ab Apoftolis elle pro* ff(^a,dc quibus fuo pefuliariloco.Mirabilis,inquam,efthæchçrcticide* linitio,uidclicct,qujnonfequirur traditionê Apoftolicam,qu3m ipfi hoc nomine uenditant. Mirabilioruero probatio dC plane Afotica, Ciiiiaj'n* quit,quinon credit,iam iudicatus eft. Floc erit argumentum Afoti. Qiii nonereditin Chriftum, lam iudicatus eft:ergo qui non fcquitur traditio* nem Apoftoiicam,cfthæreticus.Bcllamchcrcleconfequenriafccunduni Afotuiu,nouum Dialedices autorcm ÔÎ Ariftotelisprçceptorem.Qiiod ft pueri in fchola triuiali hocmodo ineptirent,uirgis digni eftcnt.Cùm ue to tantus Theologiæ prrofeftbr, iacerdotio T olleti conTumatus, ita argu* iearguinentetur,uenia dignus erit. Quod Chriftus de fide in feloquitur, id Afotusad fidem in traditiones accommodât, ex traditionibiis nouum ChriftuiTi facicns amp;nbsp;idolum. Sed quid mirum, cum alias officium Chrifti transférant in fordidum amp;nbsp;pediculofum cucullummonafticum:quidni pluris facerent traditiones fiueuerè,fiuefalsô Apoftoliças^

OST Q_v A M frater Petrus, ut ipfe putat, magno labore Si fudore Principes de fubfelhjs derui bare uoluit (fed tarnen fruftra idôiinfœlicitcr,utdilt;ftum eft) neunà caufas fidei ambiguas dtjudicenttfed folisfuis legitimis,quosuocat, Prplatis SiEpifeopis conuenire magna uociferatione per* fuadercuohiit : iamfc Brenrrj clamohbus, utdehociudi*

cio,rationefcilicetmedtjs, qutb.ineo procedendumfît,authoritatcép amp;nbsp;certitudinc cius diferrè dicat,cogi afterit,quôd uidelicct dubia feriptu* læexplicanda Sgt;C definienda fint ex traditionê Apoftolica, confenfu^ Pa trumin concilias epifcoporum.Qiiarefe de ratione,qua in dubijs religio* nisiudicandumfit, didturum, oftenfuriis facram feripturam efte funda* mentum,ad quamin hociudicio,tanquamadprimam regulam,cundta fuinexigcnda. Deinde,tjuod hæc fcripturanccefte habcatex Apefto* liex

,10 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N CAP V T XXXIII,

Hca tradinonc exphcari : quæ traditio autfîon'tate qtndemnoninfen'orfif fcnptura, quæ in ea probatur öd commendatur,antiquitatc uero eam pre celiir. Tertio, traditio haec ex confenfu omnium Ecclcfiarum öd tempo* lumagnofccnda. Confcnfusuero, confonisPatrum teftimonijs probe* tur. QirartOjConfenfum hunc Patrum in concilif s Epiicoporum inqui* rcndum,öd ex eo definicnda dubia circa fidem ödreligionem.Hocuiuen* tiurn fciÜcet ödprefentium cpifcoporum conciliumjiudicium efleuiirum, Sdquod fcmpcr ad manu haben' poiTit,atcp ideo ultimü,cuiomnesparère debeant. Hæc cadem tertio ÔC quarto hoc eodem capite paulum mutatis uerbis repetir,ut diligenter fcilicet inculcct.Hæc facile quidem öd popula riter in theatro Prglatorü,qui eiufmodi ngnqs dele(flantur,dicunt.Quod fi fam facile probare öd perfuadere poiTet, quam facile diciciam plancha* bcrct Afotus,quod quærit öd petit. Verum maioreftinprobando diffi* tultas. Non enim facile nos talibus ambagib. circumduci patiemur, cum compendiariam, planam ödreeffamuiam dqudicandi dubia propofitam habeamus, quam fequamur,non ab Afoto öd eins farinæ impoiforibus, fed à Spiritu fandfo pracfcriptam,de qua mox. Sed prius ca quæ ab Afoto in medium derationeödmodo,quo indubqsreligionis ivdicandum fit, allatafuntjUidcamus. Deierareshominem magnihcede facræfcripturæ authoritate fentirc,eicp plurimum deferre, fundamentum uocans, öd tan* quam primamregulam,adquamcunfl-a funtexigenda. Sednenimium tribuiiîè uideatur,ôd ut quanti eam facial intelligi poffîr,mox id quod una manu dederat,altera aufert. Starim enim fubrjcit, ambiguam efle,ideo^ necefle habere cam ex Apoftolica traditionc explicari. Etutuideripoffit quàm pulchrè fibi conftent hæc Afotica hgmcnta,eandem feripturam fa* cram, quam ambiguam uocat, paulô fuperius hoceodem cap. præcipue certain öd fanam dodf rinam nominauic, quæ fua ipfius uirtute, iùo fplcn* dore öd luce facile tencbraserrorumcxcludat. Quid de hoc hominedi* cam,nefcio:malitioiumuoccm,anpreftigiatorem,anuerômcnrisnonbe ne compotem,quiid quod aflirmar,ftatim negat:ôdid quod ncgat,denuo affirmat.^Hocfaltcm dico, quod Propheta: Vg uobis, quiucrtitislucem in tenebraSjôdc. Inftituit ôd egregiam comparationem faerg feripturg ôd traditionumrôd dieffiquo ad authoritatem, paria eiTehgcduo :necmi* norem eiïètraditionem, authoritate, ipfafcn'prura : fed quemadmodum feriptura maiorem habeat authoritatem, ita traditio prgccllat antiquita* te. Et hoc fibi habere proprium quodammodo,ôd peculiareiibitraditio* nem uendicarc,quôd apertior fît, plenior, ôd cxplicatior, atqj hoc modo fpiriru S.fapicntifsima difpofitiôe inter feripturâ ôd traditionc Apoßolo* rûhecita diftribuifTc.Qiiid tibi amiccledfor de hac comparationcuidetî* An non pius eft Theologus Afo tusf an no magnifîcè de organo Spiritus fandlfper quod Deus falutem noftram operatutjCcntit/obicuram ôd am* biguam uocans.traditiones ucrô multis nominibus prefert, co quôd fint antiquiores, pleniorcs, apertiores, explicatiores, parcsucrô authoritate icripture f* Qiiàm ucrô pulchrefibiaduerfetur,ncmo eft, qui non exprg* didfis intelligat.Si enim prçcipuc certa eif,fuo fplendore ôid luce Facile te* nebras errorum excludens feripturateerte’ nô admit« potcft,quôd fitam* bigua ôd obfcura.Prçcipuè enim ccrta,opponitur ambiguitati. Currtuero dicit fuo fplendore ôd fua luce tenebras errorum èxcludere, opponuntur hgc obfcuritatùfplcndor ôdlux,tenebrisôdobfcuritati. Hæcacciduntma giftris illis noftris,qui ctiam Spiritum fandfum docere poffiint, ôd obfcu* rè ab ipfo didfa,fuis tradirionibus explicate, ôd ea qug ab ipfo fuccindîèôd minus plenèin feripturis prolata funt, apertius ôdplcnius per traditiones cxplanare uolût.Hgc omnia ôd fingula bona fidc ex Afoto funt deferipta.

D. I / C. H E E R B R R / N D T A N N o T. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j«

Deindequaternioncm confingit,facramfcnpturâ,tradinoncm Apo^ ftolicâ, Patriim confcnium,amp; Epilcoporû uiuentium uiuum condliû : ÔC liîEC quatuor nobis a Deo data cflcdicit,in qiiib.ucrarn hdcm Ôé religio* ncmad æternânoftram falutem neccflariam quæicic debeamus,ô(^inue* nirepoffimus.Hæc quatuor ipfccoaeqiiaf,coeluni terræ mifcens,ôiomnia confundcns : cum ingens inter hæciit difcrimen,ÔL tantum diftent quantum cœlumàterra.ln Ecclcfia oportet infallibilêeßeregulam pro feruan-dafidei unitatein dubijs emcrgcntibus, iccundum quam omnia dijudi-fenturamp; determinentur. Alias entm non pofluntconfcientiac inueris ôé ierijscertaminibus ccrtiorcs ôâ rranquillæredd!,fcd temper angunturSC 'iubitant. Talisaurem régula eftfolaicriptura diuinitus nobis data,£C per Spiritum fantfîum infpirara,quæ Lydius lapis eil,ad quetn omnia dogma dubia tunt exigenda. In bac fola nullus efl error,nee dubitario. Ad ^uam ôd Chriftus ipfe remitrit,inquicns : Scrutamini feriptutas, quia nos loan.f^ putatisinipfisuitamacternamhabere,illæfuntquæ tellimonnimper* li'bent deme:amp; nonuultisueniread mc,utuitam habeatis.Hoc Del uer* j04n.it. ^Umiudicabit etiam in nouiflimo die. Ad legein amp;nbsp;teflimonium, quod r(.S. ^'nondixenntiuxtauerbumhoc,noneritcis matutinalux. Inhac facra ^fhpturafiliusDci nobis loquitur,enarransuoluntatem Parris,quem Pa* AWttb.j. ccnflituit Dodlorcm toti Ecclefiæ, cum^ uult audiri; Qiii ticrô non ierit,Dominus uleifcetur. Hic ueritas elî, uia amp;nbsp;uita:crrare,fallere Sô ^fdperc non poteft, fed in regia uia peruerbumnosdeducit: quemfi fc ^uamur,non à feopo abcrrabimus,fed ad uitam ætei nam perueniemus* Aliàsomneshomines, Pontifices,concilia,Patres, errare, decipcre,labi, fiHercamp;falli pofTunt.ideo hominum iudicio mentes piot um amp;nbsp;confeien t'æacquiefcere nonpofTunt. Quarcnec ulla eft contrahanc admitenda Whoritas ulliushominis,nonconfuetudo ,aut conflitutio,necratioe* tiam ualct,fi contra facramfcripruramnnlirarc conuincatur. Vndeamp;la* tobusexuerboDcopronunciat. Hocconfilioinprimis concilqsEuan* gdiainmedium pofitafunt,quofignificaretur fecundum ilia pronunci* 2ndnm efle, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Qliemadmodum Conflantinus concilium Nicenum hisuerbis allo - HÆTnp; quitunEuangelicicnim libri funt Stquot; Apoftolici, antiquorumep Propheta Tumfanélioncs'.quac nos eruduint quid de facra lege lapiamus. Expellen* tfsigiturhoftilccertamcn,EX verbis divinitvs inspiRatis SOlvTIONEM (XV AE STIONVM mente percipiamvs. Hisuerbisfuam fententiam fert,quôd controuerfiæ exbbris Euangeh* tiSjApoftolicis amp;nbsp;Propheticisfint dqudicâdæ,n6 ex traditionib. incertis S^ambiguisatep diuerfis. Cumuerô hic fit cardo quafi totius ncgocij,un* deSiquomodo controuerfiæ religionisfint dqudicandæ,pluribus hæc funtagenda. Clare itaep affirmamus,cx folo uerbo Deiferiptis Propheti* risôcApofloliciscomprehenfadebcrc ôc polTe dubiafideidijudicari,Si non ex traditionihus,necp ex Patrum feriptis, multo uero minusaconci* lijsEpifcoporum ô(;PrælatorumPapilticoTum.ldetfi ex feripturæ tefii* monijsiamrecitatispatcat;tarnen non pigcbitpluraadderc cxipfisEcclc

1 liaftifisferiptoribus,quos Patres uocantteflimonia. Nam hi ipfi uolunt fidei controuerfias,neq^ ex tr aditionibus,necp ex fuis feriptis, fed exfacra feriptura dqudicari.

Audi,dicit Dominus : non dicit Donatus, autRogatus , aut Vin-(cntius , aut Hilarius , aut Ambrofius , aut Augufiinus : Sed dicit Dominus.

Vbi cnim de rc obfcuriffima difputatur, non adiuuannbus diuinarum fchpturarum certis claris^ documentis, cohiberefedebet humanapræ' famptto, nihilfacicns in partem alteram declinando.

Nec tu mihi quos nominas ex Euangelio legis, nee ego quos nofflino ex Euangelio lego. Auferantur de medio chartæ noftræ, procedat in megt; dium codex Dei. Audi Chriftum dicentem,audi ueritatem loquentem.

Etquis eft,quii(la promittitf'Paulus. Nec^ cnim oportetquicquam di cere fine teftibus,ibla^ animi cogitatione. Nam fi quid dicitur abftj icri' ptura,auditorum cogitatio claudicat,nunc annuens,nunc hefitans,amp;in^ terdum fermonemiitfriuolum aucrßns, interdumut probabilem rcci-piens : uerum ubi è fcriptura diuinæ uocis prodijt teftimoniûj Qi. loquen-tis fermonem SC audientis animum confirmât.

At cum humanus animus decrctoru minime uerorum fentcntiarum^ afideabhorrentiummorbislaborauen'tjhicdemum euangelicifcrmonis . ufus magnopereneccfTan'uSjnonfolumut quitibi domcihcifuntrobo/ res atop confirmes tuerumetiam utcum externis bellum géras, acmauus conféras.

Et quid multorum opus eft teftimoniorum coaceruatione, cum Afo' tus ipfeuelfacramfcripturamtanquam adprimamrcgulam cundla exp tgenda efle tefteturr'Si cundfa ad earn exigenda,ergo etiâ traditiones,Pa' trum fententiç,amp; conciliorum décréta. Et quomodo obiecro hæc conue niuntjCum dicat nihil efie certius in ecclefia facrislibris,eos^ certitudme pracftare traditionibus tarnen uelit,ut eos per traditiones explicemiis. Hçc cum natura Qi ratione frater Petrus pugnare diceret,fi à nobis effent prolata, quod uidelicctid quod certius eft, perincertius confirmareueb lemus. Qjiàmpulchrè ergohoc fundamento nofirafidesnitctur,fifob pturas certas exorto aliquo fidei ambiguo per incertas traditiones explb care uoluerimus, Qi inde caufas religionis noflræ determinare. Quod ex traditionibus cotrouerfias Qi ambigua fidei uult dijudicari, feimus quam he fibi conffent,quaiTgt; incertac fint Qiambiguç.Scimus in periculofiffimo rchiirnate,quod inEcclefiaOrientis Qi Occidentisdcrcnonufqucadeo magnimomenti,Pafchatisfcilicct tempore,exortum eft, quid accident, cum Epifeopus Romanus Ecclefias omnes totius Orientis excommunb caret,eoquod nollent fecumeodem temporeillud celebrarc,fedpotius decimaquarta luna. Illic utrac^ Orientis Occidentis Ecclefia opinione fuam traditione Apoftolica confirmabat, affirmans feab Apoftolistra* ditionem hanc accepifTe.

Vide hift,Ecclefiaft.Iib.J cap.24.Trip.hift.lib.s».cap.j8. Quod fieo tenv pore,uicino fcilicet Apoftolorum, in re quæ omnium oculos incurrit,no dogmate Ecclefiaftico,fed cercmonia notiiïîma,tâta fuit incertitude tra* ditionis, tanta de ilia diuerfitas opinionum Qi fententiarum, quidiamfu* turum ram longo tempore poft Apoftolos , ubi Roma ipfabisaGothis capra Qi uaftata,multæ Qi uarig mutationes incidere,futurum exiftimabi* mus;' Cum igitur tarn incertas efte traditiones,resipfaloquatur,amp;fAfo* tus dicar,fcripturas quod ad certitudinem attinet, primum tencregradû; quæ hæc dementia effet,deferris certioribus ad incerta Qi dubia nos con* ferrer NecmouetnosquodAfotusdicit, quod eaqu^ Apoftolitradi* dcrint

dcn'ntfuis difcipulis, quosmagiftros dcderunterclefijs, cadem ipfos fibi proximis reliquifTe.Qiiid docuehnr Apoftoli,fcnpta Si epdlole ipforuin tfftantjófdchisfiimus certi.Qiiid uero tradidcrint,ïgnoramus:nifi quod contraria his quæ fcripferunt tradere non potucrinr, ccrtiina fit. Nee efl quodfruftramultüin ca re laboremus, cum ca quælcripta nobis relique^ nnt,ad falutem fufficiât. quo quid amplius requirinnis'^Potuiifet loanncs fuangelifta Apoftolus pluraeùm didatum fada Chrifti defenbere, *cdnoluit,neimmcnfalibrorû mulritudineEcclcfia obruercturicum lure que extant,ad uitam çtcrnamfuffîcianr,fifideaccipiamus.Cumigitur A^ poftoliipfi plura fcriberenolucrint,fed hæc adfalutem Si uitamætcrnâ omninofufHcientiaiudicarintinó funnis de ijs,quæ ipfeipiritus S.dcfcri^ oete confulto omifit,folliciti. Qjjod fi maxime de traditionib.Apoftolo* cumcerto conftaret: tarnen reuocari in ufum omnes ncc poll ent, nee dc^ J’etentjnecç etiam fecundum illas Ecclefiae iiiftitui aut reformari. Non c* nimhocconfilioab Apoftolisfuntinftiruræ, utleges quafdam fancirent, *icutPaulusinquit,cum fuadet uirginiratê propter inlfantcmneccisitatt: i.Cor.y, uegatfeuerbum Dei habere, fed confilium dare uulr, non laqucum con-faentijsintjeere; quod polfcrifcccrunr,0.' faciuntPapifræ contra Paulü. generales omnium locoium ßC temporum cffèuoluerunt:fed certo loco,tempori5lt;pcrfonis conucnicntes.Qualis etiam ipfa Apoftolorû Si decreto concilij fancita ad certum tempus tradita fuit.nc ludæi adhuc in-fifmi offenderentur, Aut cur non cam reuocant hodie Papiftæ,cum certa fidiæc traditio,0i ex fpiritu S.profcdîa.^ Et quod hiftoria Tripartita lib. 9. c2p.58.deieiuniorum diuerfitatcaffcrit, nullam dehacinucniriantiquain töionem,fed aliter apud alios obferuari, Puto,inquit, Apoftolos fingu-lorumhocrcliquiirefentcntiæ,utunufquifc^ opcreturnó timoré, non ne ceflitatequodbonum eft. Idem de omnib.reliquisafhrraarelicet. Qjiod uero adfcnfiimfcripturæattinet,quern per traditiones Apoftoli difeipu-lisfuis, quos Ecclefiarum magiftros dederunt, tradidcrint, hiuerofibi proxiiTiisreliquerint:Rcfpondco,quomodo Si certo per n aditióes ab 2pofrolis acceptas religio Si dotffrina proximis relinquat,cxpcrictia ipfa bqiîit, Si dcfcripfit Apoftolus Paulus,elcôtum illud Dei organon,ocula Cushorumomnium SClocupletifsimus ac fidcdigniflimus tellis. Eccle-fiamCorinrhiorum optime infiitucrat, perfeuerans cum illis annum in- Ad.i?, Ccgrum, Sifcx menfes ; banc Ecclefiam fummo labore, uigilantia amp;nbsp;diligentia optime inftituit,omnia tradens. Sed quid poftabitft illius accident,nôeftobfcurum. In nulla Ecclcfia forte diutius mâfit, nullibimaiori cû diligêtiafuntinftituta Si tradita fingulaifed nulla neq; citius,necp turpius dcfecitjOblitaillarum traditionum,amp;fenfus illius feripturæ quem ore Si uiuauoce tradiderat. Ita fcilicetaccepta Si tradita ab Apoftolis, femper proximis rclinquuntur,amp;f ad nos ufqjpropagata funt. Idem accidit Paulo cum Galatis.undeipfe Apoftolus dicitiMiror quod fie tam cito transfera Gal,i, nuniab eo quiuos uocauitin gratiam Chrifti,in aliud Euangelium,quod nô'eft aliud,nifi quod funt aliqui,qui nos conturbât amp;uolunt euertere E-uangeliiim Chrifti. Nequetam facilcretinetur ßCpropagatur ucritas Si fenfusuerbi Dei ac error,cum ilia fit rationi noftræ contrariarhic ucrô no Es innatus eft. Ad hune proni natura,ad illam uerô non nifi fpiritu Dei trahimur.Caro infirma Si imbccillisifacilis lapfus ad idolomaniam. Acce ciitamp;:fiirorfatanç,qui deprauare omnibus modis conatur doôtrinamreli gionisiteuebras Si errores induccre,amp; Dei gloriam obfcurarc fummis ui ribus contendit.

Senfum hune feripturæ in Patrum feriptis, qui cum à fuis antccefiorib, quafiper manus traditum acccpcrint, inucniri, quemadmodum Si tradi-

tioncs ab cfs defcn'ptas AfbtusaHèrit. Idco confenfum Patrum requfri,^ ex lüorum fcripns facram fcn'pturam aliasobfcuram ÓC ambiguam intcT' pretandam,£lt; conrrouerfias rcligionis SCfïdci dubiadtjudicanda. Mo' nachus hic ex ccrtifîîma facra fcriptura folia Sybillæ facit obfcurajflcxibi* lia ambigua. Ex Deo uero Apollinem aliquem, qui ad fallcndum ido* nca, quæ in utranque partem detorqueri poffint,oracula flexiloqua quæ* dam edatjimo fphingem. Deinde ueró uthæc Dei oracula intelliga-mus ad interprètes Patres nosremittit, amp;nbsp;ingens mare hoe uultnosex» haurire fcriptorum amp;nbsp;opinionum multiplicium. Bone Deus, quant malènoftræ faluti confultum eflet,fi confilio huiusmonachinobis (quod cupit) obtemperandum elPet, 6C quando tandem ad portum tutum per* ueniremusf'Nunquam peromnemuitam,imo nein æuum quidem. Sed melius noftræ faluti Deus omnis confolationis , amp;nbsp;pater milcricordix confuluit. Mandatum hoe,quod ego tibipræcipio hodie,nonfupratc elf (inquit) neque procul pofitum, nee in ccclo fitum, ut poffis dicerc, Qiïis noftrum ualet ad coelum confeendere, ut deferat illud ad nos,ut aUquot; diamusatot opere compleamusfneqp trans mare pofitum, ut eaufetis 6udteas:Qiiisc nobis potcrit transfretare mare , fîC illud adnosufquc deferrCjUtpoffimusaudireôiffacerequodpræeeptum eftt' Sediuxtate eft fermo ualde in ore tuo,amp; in corde tuo ut facias ilium. Confidera quod hodie propofuerim in confpeclu tuo,uitam bonum:amp;^ccontra' no mortem amp;nbsp;malum, ut diligas IDominum Deum tuum,amp;ambulcs in uqs eius, cuftodias mandata illius ac cæremonias atej iudicia, uiuas, amp;^e. Vuk Deus his uerbis nullum effereliquum locum ignorantix,quia uerbum Dcihabeanr,audiant,amp;intelligerepoflint. HæcfacrafcriptU' ra certa eft,plana 6C perfpicua.Vndeluxamp;'lucernadicitur,fplcndida,cla-' ra ÔC pura ficut argentum ßc aurum. Et quam ob caufam Deusloquutus eft,nifi ut intelligaturr' Etita fe demifit ad nokrum captum,nequisigno* rantiam prætexere poffit. id quod etiam Patresipfi amp;intellexcre, ô^no*

Temerèfortairefacimus,quia difeutere amp;fcrutariuolumusuerbaDei. quarc dicka funt,nifi ut feianturr’quare fonuerût,nifi ut audianturr’qua-' re audita flint,nifi ut intelliganturt^EtpofteaTra(k.22.Ergoloqui nobis di gnatus eft (Deus)dcbemus credcrc,quia uoluit ut intelligatur.

Sicenim loquitur nobifeum, ut nos eius fermonem mtelligamus,ucl quia non mundana,fcd intelligibilia loquitur. Sicut ait: Aperiamin para* bolis os meum. Vbi enim Chriftus,ibi omnia,ibi dotftrina eius,ibipecca* torum remifllOjibi gratia,ibi feparatio mortuorum ac uiuentium, idem lih.t

Paulus in plerifque ira fe ipfe in fuis exponit fermonibus, ut is qui tra* (ftat,nihil inueniat quod adqciatfuumrac fi uelitaliquid dicere,Gramma* ticimagis quam difputatorisfungantur munerc.

Dabo uobis terram fluentem lac mcl.De terra Pauli,eius^ fi'miliuni loquitur, quæiugiter purum fuaue^ diftillat. Quæ enim PauliEpiftola non melle dulcfor eft,la(ftc candidior f quae Epiftolae tanquam uberaEc* clefiarum populus nutriunt ad falutem.

Infi'rmi enim perfratftando amp;C diligentius requirendo,uniuftuiufque quam nonintelligunt pofluntinueftigarefententiam.

j^Hocipfum cfgo uerbumconfummatumô^breuiatumncc obfcurum ^cusefTeuoluit.Iaeo brcue,ncn5 uacaretlegereadeo ap€rtum,ne dicat, ^on mihi 11 cuit intelliger e.

Tail's in pracfentia nobi's loannesofFertiir, nullam ncc^ fimulanonem fabulam afFerens,quæ longé ab eo abfunnfed nuda apert a fronte, ’'Warn amp;nbsp;apertam annunciat uen'tatem.

Hm'us autem dodiina foie clarior eft, atcp illuftrior, idco^ in omnes '’’ortalespropagata.

Semper cnim quando aliquid obfcurum loquitur(Paulus)reipfum itc^ ’’utninterpretatur : id quod profecff ô amp;nbsp;hocloco fecit, ut diccbam, inter--pf^tans manifefté,

_ Ageiamquodad Theiïalonicenfes ipfiusfolisradio putcm fcriptum ’tadaret: qualiteraccipientlucifugac ifti(cripturarum,Ipfe autem Deus Padsfanclificetuos totos.

Qind enim in eodem facramcnto falutis liumanæ non continetur/ aut eft quod reliquum fit aut obfcurume'plena funt omnia SCp erfe(fita,ut aplenoàpcrfedo.

N.imDeus SCmentis amp;uocis SClinguac artifex, difertéloqui nonpo* teftf Imô uerô fumma prouidentia,carere fuco uoluit ea quae diuina funt, ut Omnes intelliger ent,quacipfc omnibus loquebatur,

Si dieet aliquis,quôd diuina fcriptura communem omnibus êduulga-remaeprotritam habet dicftionem ; res autem Græcorum diferté dicun-tur,amp;abundat gratia S^cloquentia.Dicimus igitur,quôd lingua Hebrço rum, Propheticadidîa funt SCMofaica: ut autem omnib.eflcntnota par* uis magnis, militer familiari fermone commcndata funt, ita ut nuUius captum tranfcendant,

Ignorât autem (Iulianus) quod nihil difficile eftqs qui in Icgis uerfan* fur fcripturis ut decet. Inacceffà autem omnino ipfi ôd fuis quæuis fenten* tiarum inillis,

Senfus autem ÔC interprctatio fcripturac, non aliunde nifi ex ipfa facra fcnpturapetendafunt.Quæfo enimteundcProphetçôCpij Docftores in eccleftaludæorû, cum deftitucrenturfcriptorib. Ecclefiafticis ôf^Thalmu diciSjintelledû facrç fcripturç pctierunt amp;nbsp;hauferunt,nifi ex diligenti fcri pniræledione, meditatione ÔC collatione pqs 8C fedulis preeib. impetra* uerunt fld quod ex Daniele liquet,Ego Daniel intellexi in libris numerS annorum, de quo facftus eft fermo Domini per leremiam prophetâ,ut c5 pleientur defolationes Hicrufalem yo.anni, SC pofui faciem meam ad Do minum Dcum meum rogare amp;nbsp;deprecari in ieiunijs,facco SC cinere,ÔC o* rauiadDominumDeurnmeum. Namea quæinterdum dicunturob* fciirius, alibi planius exponuntur. Id quod Chryfoftomus ipfe teftatur, ut modo didum eft, Teftantur id ÔC aln plerioR Patres.

Qtroniam oftcnfioncs quac füntm fcripturisnonpofïûftt oliendi,tuß cx ipfis fcriptuns,

Malta obfcur/tas in fcdptnris Prophettcis: fed fi mann quadam mentis tuae fcripturarum lanuam pulfes, amp;nbsp;ea quae funt occulta diligenter cxami' ncSjpaulatim incipis rationem colligere dicflorum. Et aperietur tibi non ab alio ,fed ab ipfo Dei uerbo.

Qliædam in feripturis obfeura ÔC difficilia, ncc tarne aliud, quam quod alibi planiflj'mis uerbis proponitur. Magnifice igitur ßlubritcr ipiritus S.itaiacrasfcripturasmodiHcauitjUtlocis apertioribus fami occurrerct, obfeurioribus autem faftidia detegeret. Nihil cnim ferè de illis obfeunta-tibus eruitur,quod non pleniflime didlum alibi reperiatar,

Vbi autem apertius ponuntur, ibi difeendum eft, quomodo in locii intelligantur obfeuris.

Nihil periculieftfi quodlibet corum congruerc ueritaü' ex alqs locis fandlarumfcripturarum doceri poteft.

Per feripturas cnim diuinas multo tutius ambulatur, quas uerbis tranfquot; lacis occupatas cum fcrutariuolumus,aut hoc inde exeat, quod no habet controuerfiamiaut fi habet,ex eadem feriptura ubicuncç inuenus attp ad' hibitis eius teftibus terminetur,

Qiiod ucro ad Patres 6C eorum feripta attinet, grati eorS laboresagnö feimus ÔC praedicamus amp;nbsp;utimur qs,fed tarnen ca libertatc, quaipfi quo^p nobis cóceflèrcjfciêtes ingens difen'men efle inter canonica amp;nbsp;iuafcripta.

Noloauthoritatcm meamfequaris,utidco pûtes tibialiquid ncceffc efle cred ere, quoniam âme dicitur.Sed ut feripturis canonicis credas,0ic.

Noli m CIS literis quafi feripturis canonicis inreruire,fed in illis 8^ quod non credebas,eum inuencriSjincundtanter credc. In iftis autem quodeer turn non habebas,niG certum intellexcris,nolifirmitcr credcre.

Sedquid ad nos, quipotiusde rebus ipfis iudicare debemus, quam pro magno de hominibus quid quifep fenferit feireC

Neqp enim negate debeo,ficutin ipfis moribus,ita multa circin tSmub tis opufeulis meis, quæ poffînt iufto iudicio 8d nulla temeritatc culpari.

Hi omnesSdfinguliPatresnosafc ad feripturas ablegant,illaslegiôi confuli uolunt; hinc pctiinterpretationem feripturæ, quae propter phra' fis ignorantiam uideturefle obfeurior ; hinc omnia probaridqudicari, quiafolæ hæ errore careant,ideoep omniaad iàcrâfcripturâ examinanda, Afotus contra à fcriptura ad Patres ablcgat,hincfcripturacfenfiim peten' dû efle dicit.Quid igitur faciendû nobis eritdCum tanta fit Patrum autho ritas, quantam ipfe Facit Afotus, credendfl potius cis qua'm Aibto iudica^ uerim. Ex facris ergo literis potius omnes controucrfiac,q^ exPatrumfiri ptis dijudican dac, Alias quanto opus eritlabore,doneepriusPatre^ipfos

^iffidentes cociliabimusrTcftat id Petrus Lombardus libris fuis Senten-tiarum,^immenfus fit bic labor. TeftanturSCfcholaftici Doëiores,qui plauftraaliquot,fuislibris ea de rc fcriptis,repleuerunt. Similiter Qi. Gra-rianus compilator Decreti, quiideolibro titulQ infcripfit,Concordan-tiadifcordantiarü:amp; Canoniftæ,qui innumera propemodü in id comen-titifunt.Etfic omnem actatê confumtmus Ictflione Patrum, Ói. eorum fcri ptor5,quiinhoc operefudaucremec tarnen unquam defententia con-cordantiaillorum certi erimus.Er ita idem nobis accideqquod Paulus di-cit,fcmperdifcentes,amp;nun^adfcicntiamucritarisperuenientes.Qjian-doueroadfacrxferipturæIcÆonem tandem accedemus f Qidn exipfis fontibus falutaribushauriemusaquas, qua:dulciores bibunturillinc, $ txriuuIisóClacunis putidis.

Ccrtènobis obijcere foletis Cypriani lireras,Cypriani fentêtiam. Qiiis autem ncfciat, fanólam fcripturâ canonicâ tam ucteris quam noui T efta-wenrijcertisfuis terminis contineri, eam^ omnibus polieriorib.Epifco-porum litcris ita præponi,ut de illa omnino dubitari èc difceptari no pof-fitjUtrum uerum ucl utrum redlum Gt,quicquid in ca fcriptum eiïè confii-tent;Epifcoporum autem literas,quæ poft confirm arum canonê uel fcri-ptæfunî,uelfcribûtur, amp;pcr fermonem forte fapientiorêcuiuslibet in ea ftpcntiorisamp; pcraliorûEpifcoporûgrauiorê authoritatc doóiorum^ prüden tîâ, Qé per concilialicerc reprehendi, fi quid in cis forte deuiatuni tfcôù'pfa concilia, quæ per fingulas regiones uel prouincias fiunt plcna-fiorum conciliorS authoritati,quae fiunt ex uniuerfo orbe Chriftiano fine ullisambagibus cedendo,ipfa^ plenariafaepe priora pofteriorib. emen-lt;lan,cum aliquo cxpcrimcntoreruapcriturquodclaufum erat,amp;.'cogno-^cif quodlatebat fine ulla arrogantia, fine ulla cotentioneliuidæinuidiæ, cum fandahumilitate,cum pace catholica,cum charitate Chriftiana.

Qjiod fl non ex Patribus tantis,quod ex illis ipfis probatu eft, religio-niscontrouerfiae poftuntaut debent dijudicari: multo certeminus, imo nullomodo adtuoso AfotcEpifeopos, Prælatos,amp;illorum uiua conci-liabula, ad quos proximos ftatim nos mittis, cundum nobis erit. An non pudccteharum nugarû ÔC impofturær’Qiiafi uerô adhuc illorûftudia fint gt;gnota,amp;: non toti orbi perfpeda cognitar'llli fcilicet diu noduep fa era rumiiterarû, quæ(utdicis)totum hominem rcquirût, amp;nbsp;Patrum leóione funt occupati,in his perpetuo uerfantur,hæcà pueris agunt,difcunt S(. im HbuntfOiiis dubitatdcillor' Hoe deniep indicium eft ultimum in Eccle-fia, cuius decrcto in controuerfijs eft ftandumr'hi indices,qui de rebus æ-icrnænoftræfalutis Daniniæcenferedebent,quorumiudicio mcritoo-mnesacquicfceredcbcmusfadhos Afotusnos ablegatDotftores SCma-giftrosEcclefiçf'hi fidci ambigua dijudicabunt,^ Tuncegregienobis erit confultum.Hocmodo,inquit,fempcrad manus habebimus indicium ui-uum Sif ultimum, cui omnes parère deb emus. Ita enim tnquit:Quia aperte dicim us, in dubijsfidci,proximos,ad quos ftatim cundQcft,Epifcopos clfe,amp;f core concilia. Ifti confenfum Patrum inquirctcs,ex illo traditionê agnofcunt,ex qua fcripturâ interpretantur ÔC explicant.Quod uero hypo critaproteftationêaddit, deProlcgomenis Brentij dicens:Nam quod te fteconfeientia corâDeo alTerimus, nihil aliud in hisProlegomcnis inue-nimus, quç ad fubuertedos fimpliccs Si nimifi credulos ualcre poftint, nib quod fuo more in quibufdâ manifeftis quidc certis immorat amp;nbsp;fpa ciav,ut illis ucnenû abfcodatSulaqueosud nos multo reóius de hoc ipfius ftgt;;p!o,p!ixo teftari poITnmus. Nâ penèfihgula uerbafingulos errorcs fclalphemiascotraucrbûDeicôtinent.Etfiaduiuum omnia refecarcuel-

1’8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TN CAP VT XXXI I I T,

lemuSjparum foret rcliquum detotouoluminc. Sedhoctu’misforetloff* gum, 6C alias hx nugac a noftn's (xpe ôf relt;5te lunt rcfutatx. Quarc no eft gt;nbsp;quod cum nonnulla non attingimus,fed filentio prçten'mus,à nobis t2d' te.pbari exiftimet. Hxcingencre de currufeu pläuftro Afoti,quatuor rotis, ut audiuimus, confiante ,'quo mendacioru plauflra ex Afotia inde aduehitjCÙm exipfa fcripturafacra,tum ex Patribus, dfcerelibuit. Mi'ror autem, quud non Ezechielis uifioncm de quatuor rotis, ad extruendam hanefuam quadn'gam adhibuerit.

HOc capitc quadn'partitam fuam definiendi ambigua fidcirationem, probandam inftituitiquam ita cohxrcre dicit, ut qui unum negetjO* mnia negafieuideatur, authoritatisfcripturçfacrx nullam faciens mêtio-« nem, fed ex ea reliqua tria probari affirmât. Atque primo loco effe tradi-tiones Apoftolicas,probat ex Paulo,quilubct tencrc traditiones quasdi-t.rheß^.t. dicerunt,fiucpcrepiftolam,fiueperfermonem.Item,Cgtcra cum uenero ».Cor.»», difponam. Item, quod Paulus prçceperitcuftodiri dogmata ab Apofto* lis amp;fenioribus décréta.

Nó negamus Apoftolos inftituifle ordinafic quçdâ in ccckfijs quas conftitucrc,qug no funtab eis defcripta,quç ad ceremonias pertinent,QC externos ritus,ucl dccoro,ucl difcipling fcruiêres:fed hpnihil ad fidci do* ôrinam. Etfi cnim multa oretenus docucrunt,quç non funt defcripta, ta* men alia autdiuerfa ab ijsquç extant minime tradiderunt. Quoditaque Paulus ThefTalonicêfes hortaf,u: confiantes perfcucrcnt ftfrencant infti* tutiones, ucl traditiones, quas uel perfermonêucl per epifiolam didice* runt,nihil hie deritibus aut cçrcmonrjs loquitur, qup funt pçdagogia tan turn amp;nbsp;exercitia leuiora, dccoroferuientia: fed de fideiconftantiaamp;rc* gula totius do (firing à fe tradita, in qua erant confiituti. De re omnium maxima agitur, nonpuerilibus cercmonqs,ut in horhbili Ecclefi^ua* fiationcper Antichriftum futura, firma fiabilis corum fidcs pcrmanc* at, ncc fefeduci patiantur. Et ut maxime demus Paulum de cçremo* nijs fiC prgeeptis adEcclefigadminifirationem pertinentibusloqui,non tarnen facile adeo jjbabunt, has efic quas ipfi in fua ccclcfia rctinent. No* rum ein eft,quib.authonbusacceptxillx fintferendx.Paulus traditiones Rom.«, fuasferuariprgcipitifed idem dicit: Siquisaliud Euangcliûprgdicaucrit, anathema fit. Porro alibi tefiat hocfiium Euangeliuantea per Prophetas eflepromiffiim Sedefiriprutn. Qttarenon ad traditiones nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;re*

ferri polTunt:multo uero minus ad infiitutû Afoti, quod uidclicct ex tra* ditionib.illis, fidei dubia fint dqudicanda. Et ex ipfis uerbis Pauli,adeo^ tota cpifiola iudiciû fieri potefi,quasnam traditiones cómendet. Dicit c* nimtSiuc per fermonê,hoc efi,oretenus,pcrconcioncs:fiuc per cpifiola. Quid aut continent hg dug epifiole, nifi' purâ fÿncerâ rcligionis do(firf name' amp;nbsp;in primis pofierior torum Papatu amp;nbsp;omnes eins traditiones, po* tefiatem SC primatû,imô tyrannidem potius, quam in temploDeifedens exercer,fe extollens fuper omne quod Deus dicitur, ö^c. funditus proftcr nitÔCextirpât. Et ut maxime fummacótentionecuincar Afotus Paulum hic urgcre traditiones a' feinfiitutas,hoc cft,cgremonias,S(' ritus uel ctiam qugdam myficria abfcondita obferuanda,monfircr nobis cas,tam ccr* tos nos de tjs faciat,qua'm de epiftolis ipfius fumus.Et fi funt dogmatafeti pturis ipfius confentanea,recipiemus:finuerodiflbna,ea libertatc ute* cal.t. mur quam nobis conceflît, Sinos uel angelus de cœlo annuncict aliud Euangelium, anathema fit. Sinuero cgrcmonigeiufmodi,qugfcripturg ôiSfideilibertatinonrepugncnt, fed omnibus temporibus, locis 6^per* fonisconueniunt, nequeillas recipere grauabûnur, Qjtoduerodiâum

D. I A C. H E E R B R A N D T A N N o T. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^«9

Pauli ad Conhthios adducit,Cætcra cum uencro difponâ,cam cHè Miflg diîpofitionêjquam Paulus hic j)mittatjamp; hinc nefcio ex quo loco Augigt; ftinimiflam ruam,eius^cæremonlas probare conatur, quôdi's dicat, ri' tumcuchan'ftiæ,quemtotaferuatecclçfiajàPaulohocloco promithjamp;^ poftfuum aduentum ab co tradituni. Miror quod non pudeat hominem tamnondi'co puerilitcrinephre,fed turpiter mêüïi.Qtus enim eftomntu lt;iuiignorct,qinbusauroribusfingulapropcmodûminutifsimain mihà, accepta fintferendarQi’afi uerô clecîurn lilud Dci organon,tantum fibi permilèrit,ut æternam Chn'lh’ordinatïoncm crenæ, quam hic mamfcllè probat,feetiam ni'hilaliud tradercafhimat,fedidquodà Dominoaccc» pit,mutare aut euertere uolucrit^Porro quàm ingens fit inter cœnam Do minijÔL milTam Papifticam diferimen, quis eft piorum qui ignoi et c Cergt; tuni eftautem Paulum,fKuteadcmepiftolainfcrius i4.cap.præcipit,uto.' •nnia fecund um ordincmamp; decenter in ccclefiageranturu'tahocquoqî i^ocouelle,utmelioriordineinadminiftrationeEuchariibïegcrantur,idqî ftpræfentem,proutnecefsitas pofi:ulaueric,difpoficuruir» dicit.Hocnon noftrum eftfigmentuin,fed ex Apoi'loli uerbis patecReprarhendit enim circa cœnâDni,dicês:Nô laudo q, nô in melius, fed in dererius co iifniiis.Idcôinfineaddit^Cetcra cum uencro difponä.Hmc ucro no .pba bit Alonis,has ca?rcmonias,SC nuHam PapifticS hoc loco à Paulo inftitu-tas:fed ncqp ruûinftiturû,qgt;cx traditióib us, fidci ambigua fint dijudicâda. Tertio probare conatur cxemploPauli,qui cranuens ciuitates tradide^ tir cis cultodirc dogmata quac erant décréta ab ApoftoliSjôC fcniorfb.Hie rofo'ymis.Quæfo te bone uir,qui cupis eccîefias iuxfa ccrcmonias Apo-floloruminftituerc, ilh'scp adeô fixus inhærcs,i3C fecundum traditiones ilgt; lorum fidei ambigua dijudicareicum ex his confiet, qug fuerint dogmata üla Si décréta Apoftolorum,amp; in facra feriptura extent, atcç à Spiritu fan cîoprofelt;fia,poftquainfuntnon quidem abrogata, fedfuafpontepaula^ lim collapf3,curnonrcuocas quafi poftliminio, Si ecclefiereftituis, cum adeô feuerus uindexfis traditionû illarû Apoftolicarû, Si Paulus hic prp-cipiat hçcead'c cufrodirec'fed hoc cft,quod nos uerèaffirmarc pofliimus, amp;nbsp;Afotusipfe côcedere uolensnolens cogitur, décréta hgc Apoftolorû gentibus ad Chrilf uni conuerfis non ad modum obfcruationis legis Mogt; hicçefle propofita.iudtcat enim Petrus onus cfîe iinporrabile : fed hic figt; triscftprincipalis,utparcatur infirmis Iud£is,quihaclibcrtate offender-Irantur.Igirur ut charitas Sc concordia inter genres Sc ludços conferuare* tnr,hpcfuntpropofita. Quare nô fuit perpetuû hocdecretûifcdunàcum hatrum imbcciUitatate defiit.Cumc^ has traditiones,de quibus certo con fiat,nô obferuêtipfi,Ôlt;’ impofsibilclit fecundum illas eccîefias cofrituere, antfidei ambigua dijudicare: quid nobis moleffus eftAfotus dubijs Si rneertis traditionibus, prefei tim cum fidem nô ex traditionib. quas «jjcê' ^«5iiocât,fed exferipturapeterc debeamus.ld ^d Auguft.palam aifirrnat De Citât. lnquiês:Crcditeti3(CiuitasDei)fcripturisfan(ftis, £c ueteribus, ôc'nouis, Deifkij,. quas canonicasappellamus, unde fides ipfacôceptaicft,ex qua iuftusufi uir, per quâfine dubitation« ambulamusqidiuperegrinamuriàDno,amp;fc. Hçcbreuiter dicere uolufut ucrâ Si genuinâ facræ feriptura: teftimo^ niorûfeiltenriâ teneamus,quibus Afotus abutit ad fuû infiitiitû.Itaaûtax pumentatrApoiloli quedâttadiderût quç nô finit defcriptaiergo hç fiint itilt;T,quasnoshodicin Romana ccclcfia obferuamus^ergo ex illis traditio ti’b.dubia fidei funt dfiudicâda.ligregiâmcherculc^l^laneÂfoticâ côfc quêtiâ.Cum uero duplices faciât traditiôeSjCercmoniaks Ôf dodrinales, lipuddubiè non loquitur de ccremonijs : nâ illis fidei dubia non poierunt definin', faciunt enim tantum ad gubcrnaiioncm ecclefiae Si difcipliiiam

J2O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN c A P V T X X XI r I r.

decoro fcrufcntcs crdini, qiiæ pro ran'one tcmponim,IocorG perCo' nariini iianantur,ctiamfi ccrtûfit ciufmodiab Apoftolis profccQos.Nccp cnim ipfi perpétuas illas SC immutabiles cffeuolueruntjficutjam detradi' rionc Apoftoloiuex ly Alt;fl.dilt;flûen:,amp; precedent! dc ieiunijsex hiftoria Tripartita, quoloco etiâ hoc additur de feftis: Non fuit mens Apoftelo* rum,dcdicbusfancire feftiuitatum :fed conuerfationem reóam amp;'Dei prædicai c culturam.De traditione igitur dodîrinæ ôC cofenfu,quem hinc ab Apoftolis per manusquafi femper tradidifte 8C accepifte poftcrosa fuis anteceftóribus ftngtt, loquitur. Etfi autem præcedcnti capite ea dcre fitdicftum:tamcn pluhbusrefponderenon grauabor,utfcripturçteftimo nia,quæ ad fuum propofitum detorquet, ab eins deprauatione uindicc» mus. Apoftoli non docuerunt alia aut diuerfa, multo minus contraria ah q's quæfcripferunt.Nam cx eodem fpiriruloquutifuntamp;fcripferSt. Cum Jgitur certi fimus dedotftrina ipforum,amp;fenlum quocj ex ijs facile pofsi* mus cruere,ficut præcedenti capite dieftum eftu'ncertæ uero fint traditiO' nesjót alius alium fenfum facile ftngcre pofsitrqug hæc ftulticia effet,a eer tis ad inccrtiora,ipfomet Afoto autore,deflelt;ftercf'PauIusipfe cumiiibet examinare dogmata,ÓCdubia, non ad traditiones nos reuocat, fed adfcrh RoM.it. pturam:Prophetia,!nquit,fitanaloga tidei. Et Petrus'.Siquisloquitur,lo--* Prt- lt;nbsp;• quatur ut eloquia Dei.Item,iubet nos artendcre firmiori fermoni prophc tico.Eadem eftfententia,idcm quoep iudicium hac derePatrum.

Nobis curiofitatc opus non eft poft Chriftum lefum, necinquintione poft Euangelium.cum credimus,nihil defideramus ultra credere. Hoe e^ nim prius credimus,non elfe quod ultra credere debemus.

Adoro feripturæ plenitudinem, quæ mihi amp;nbsp;taeftorem manifcftat,ô^fa tfta.EtmoxitcrumiScriptumeftè doceatHermogenis offtcina.Sinonell fcr!ptum,timeat. Væ illud adijetentibus aut detrahentibus deftinatum.

Si inualidus fueris,8Cnon poteris omnes carnes facriKci] fecunda die fî* nirc,nihil de his in tertia cotncdes,fed igni trade quod fupereft. Si ein uo» lucris poft duos dies manducare de facriftcio,peccatû accipics. Ego(,put fenfus mei capacitas habet) in hoc biduo puto duo teftamêta polleintcb ligi,in quibusliceatomncucrbû,quod ad Deû pertinet (hoc eni eft fa cri-ficiû)requiri,amp; difeutijatep ex ipfis omnererû feientiâ capi. Si quidaûtfu pcrfuerit,quod non feriptura diuina deccrnat,nullam aliam deberetcrtia icripturam ad autoritatem fcientiæfufcipi, quæ hic dies tertia nomina* tur.icd igni tradamus quod ftipereft, id eft Deo referuemus.

IrensHtü lib. i.cap.Lk'.longe gritjertferipturasfàcras eiùfino-di bomintimßgmenti^) dteens:

Non enim magis idonei hi,quàm feripturæ :nec relinquentesnoscio* quia Domini 5C Moyfen,amp; reliquos Prophetas,qui ueritatem præconia* uerunt,his credereo porter,fanum quidem nihil dicentibus,inftabiliaau* tem delirantibus. Hæc inftabilia ueftræ funt traditiones, Afote.

Sed quid feriptura uoluerit,non quid illi opinât! fuerint,requirendum, Qliod igitur Irenens de hæreticis, Auguftinus uerô deludæis dicit,fcri pturam præferens ilTorum opinionibusihocidemnosdicimus omnibus ijs quinobisftefticias quafdamamp;incertas traditiones obtrudere conan-turjOmilfa certifsima fa era feriptura ; quam cum èmanibus noftris aperta uiiHC,

w,nelioftcs manifefti Dei,amp; uerbi ipfius conuincStur,excut€re non poC-fintjCum per eandeni falfa ipforum dogmata amp;nbsp;cultus fiólicjos códemnc ’’'usiad traditi'ones inccrtas confugiunr, ÔC fccundû illas cótrouerfias has dijudicari, fcripturascp facras per cas interpretari uolût : ut hoc modo fcri pturas,etfinominetenus nobis relinquât, tarnen re ip fa auferant,ne ullus orum ufus fit reliquus:fcd id foncnt quod ipfi uolunt confidîis fuis fabcb lis.Proinde no eft quod putet Afr tus hoc fibifuiscp quicquam fuffragart uclad tyrannidem legum fuarum llabilicndam,quibus confcientiasmife^ ftexcarnificannucladfuperllitioncsfuas obtcgcndas, quas cofarcinatas ffîèexuiciofisomniurnfeculorum Pontihcum, adeoqjgcntiumritibus tonftar,amp; ecclehæ, Apoifoloruin nomine obtrudunt.

Potto quemadmodum traditioncsfuasnon fcriptas male detortis 3lt;S dcprauatisfcriptura? teitimonijs probarc conatuseil, 5^ inde,quod tame gt;ionpotiiit,interrcuolmt, cxijfdcm dubiahdcielîè dtjudicanda: itaiani planèeodcmmodûijfdem fcripturis abutitur, utconhrmctex confenfu tcdefia;,qui fit perpetuus à.' in patrum fcriptis contincatur,controucrfias teligionis dchnicndas.Qiiia fcilicctecclelia columna Ôu lirmamentum fit Utntatis,contra quam porta: inferorum non perualeant.Item quod Chri.« ftusdederit Apoltolos, Prophctas,Euangchllas, Do(flores,quibus fit obtcmpcrandum.

Agnofeimus Afote ha’C prtuilegia,amp;’ beneficia ecclcfiae fponfæ,à Chri ftofponfo promifia,exhiberi.Columna efiueritatisædificatafuper funda mentum Prophetarum Slt;Apoftolorû ipfo angular!lapide Chrifio. DexEpLxJ pofuit Dominus uerbum fuum ad ccclefiam : hocipfaretinet.Cum igitur uerbu Dei per Prophetas æApoftolos traditû,quod eft ueritas,cóferucr, teftèdicitur columna ucritatis.Cumt^fuper Chi iftû fit fundata,qui firma fftpetra,nonPetrum,ciûsucfucccirorcs teerte porta: inferorûnô præua* lebuntaduerfus earn. Dédit Ôl doelores,Prophetas, ApoftoloSjôô Euan-' gélifias,alios^ paftores qui uerbo tùo cam pafeerent, quibus etiam obe^ diunt omnes Chriftiani. Sed quid hæc ad ecclefiam Romanam, quid ad tuos Perlatos Afotc ƒ cumfundamcntum non retincatis, fed fubuertatis, 5ialiudponatiseiufdcrnautoritatis,uidclicettraditiones,quæ tibi tuoep fterquilinio certifsimû funt fidei fundamentumtcum Paulus difertè dicat, neminempofle aliud ponere, ecclefiam fuper dodrinâprophetarû amp;nbsp;A-poftolorum elfe ædificatâ. Quod fi hoc iuxta Paulum eft fundamentum, finptura fcilicet (hæc enim eft dodrina Prophetarû amp;nbsp;Apoftolorû) ergo nontraditiones nô fcriptæ.Ergo hænô tanto cum periculo, incertæcum lîntipfac,inquircndæ.Qifid docuerint Apoftoli amp;nbsp;Propheraf,cerrô nobis eonftat : quid ucrô tradiderint,uos probateteertè diuerfa non potuiffè tra dcre,probauimus.Patres ecclefiç funt Prophctæ,amp; Apoftoli, hi loquunt iiobis per fuafcripta,quæ etiamnû hodic fonât : hos audtmus,illis fubiacc mus,inhis ucrè eft catholicus confenfus. Nam omnes Chfifto teftimonP umpcrhibent,rernifsionem peccatorum accipercpernomcneius omnes Aft.i». quicredûtin eum.Hûc Se nos ampledimur côfenfum. que tu dicas alium extra hune,ignoramus.Hic à Spiritu fando nobis prédicat ôf ,pponif.Nt hil igitur hæc ad tuos Prælatos. Deinde non quibufuis præpofitis, fed ui-gilantibus ,p animabus noftris, casep uerbo uiuifico faluifico pafeu^o-bediêdû.Ôiiid hgc ad laruas SC idola, quç animas truculêter cxcarnificât, âlupifuntrapacesfNecpemqa prçpofitis obtcperâdû,ideomoxomnigt; bus qui hoc titulo fe uenditât,ÔLin omnib.eis obcdire,aut queuis corûdo gtnatarecipereiubcmur.fed eatantû quçfacrefcripturçfuntcôfcntanca: ita ut nôfecûduillosfcripturâ interpretari iubeamur,aut fidei dubia diju-dicarçtfed cotrà^ cxfcripturafacra omnia illorû feripta 6Cdogmata,pbarc,

fzz nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N C A P V T X X X I I I I.

amp;iudicafe:amp;«Hos quidem Patrum librosrecipere qui analog! funtuerbo Dei,alios uero ab ilia difcrcpantesrcijcere,

Porrro de Patrum authon'tate QC fcn'ptis, quid ipfi de fuis fcn'ptis fcnti ant, quantum^ ualere debeat, pracccdenti capite dióln eft. Pari felicitate probat cociliorum ftiorS autoritatemtSi duo exuobis confenferintfnper terram,de omni re quamcunq^ petierint,fietillis. Vbi enim funt duo ucl tres in nomine meo congregati,in medio illorum fum. Similiter ôif exem^ plo Apoftolorum, qui orta contentione conuenerunt, Et Chriftus ipfe; Super cathedraMofi fedent fcribp amp;nbsp;Pharifæûomnia ergo quaecunq^di* xerint uobis,feruate,amp; facitc. Hine concludit AfotustDat ergo autoritär tem concilijsPatrum,amp;omnesfubijeit illis. Sed priusuideamus quidfi* bi uelint uerba Chrifti,ut inde intelligamus,quàm apte hæc fequatur con clufio. Porto non loquitur Chriftus de omni conienfu, Confentiunt egt; nim ôif mali in malo, ut lationes : ucrùm hæc confpiratio magis eft congt; fenftis. Quarc ctfi generale hoc uidetur,tarnen non nilî ad res pias ô^uer^ bo Dei confentaneas accommodari debet. Similiter nee id quod fcqub tur,De omni rc qua petierinqerit gcnerale,fed ad res petendas reftringê' da. Petendae autem funtres uerbo Dei concc(ftc,0^ licitæÂ quemadmo dum loanes loquitur,quæcunq} peticrimus, fecundum uoluntatem cius. Tertio in nomine Chrifti congregati efle debent.Impij quoep facrû Chrb ftinomenfuis confpirationibus practexunt.Qiiemadmodum pfeudopro phetae imita tione ucrorum,fubinde in hçc uerba prorumpunt,Dominus dixit.Et quemadmo dum ille inquit,

Ita nihil ufitatius, quam ut falfi dodorcs, fpecie, titulo nomine cede' conciliorum, quorum magna eft autoritas,fimpliccs fallant. Hiuc* rd in nomine Chrifti congregati efl'e dicunt, qui fÿncerè ad cum afpii ant, eins uerbo fe regi permittutiquo præeûte,caufas déterminât, nihil adden tcs,nihil detrahentcs.Ergo Chriftus fuam præfentiam non ad quofuis alH gat cœtus,fed tantum ad illos ,qui iuxta uerbum fuum pronuciant. Qiia^ re hinc non fequif,quod uult Afotus,Nulla fcilicet concilia errarejidco^ omnium decretisftandum,quia profitentur fe nomine ChrifticonueniP fe,tdeo ipfum abefte non potuifle. Eft enim diferimenintetfacros amp;’pro-fanoscœtus,necfuntconfundcndi. Tunc ergo patcbit,num in Chrb fti nomine conucnerint,cum décréta ad huncLydium lapidem, facra fei-licet feripturam examinantur,SC illi coformia deprehenduntur. Stulte er^ go infert Afotus,Chriftum dare authoritatem concilijs patrum,amp;'omnes illis fubqcere. Multo uero ftultius concludif,c5cilqs probatamferipturä, cum plane ordo fit inuertendus, uidelicet feripturis facris probanda elfe concilia.Scriptura enim non habet opus conciliorum autoritate:fcd com trà, concilia fi fcripturac facræ autoritäre deftituantur,penituscollabum turu'mô damnanda funt illorum décréta amp;nbsp;Anathematifmi.

Non dânamus concilia omniatfed agnofeimus quatuor prima,q) ad do gmata fîdei contra hereticos attinet, ea^ magnifacimus,amp; rccipimus dc' cretum de confubftantialitate filtj Deûuerûm no propter Synodiiudiciu, fed quia nobis ex facra feriptura articulum hune probaucrunt,

Scitifsimum uero eft,quod ex Matthæo, Pharifæus SC hypocrita (cum quibus faluatori coin loconegociumeft) affert, ubi ChriftusdicinSu-per cathedram Mofi federunt feribæ amp;nbsp;Pharifati : omnia ergo quæcun-« quedixerintuobis, fcruatcôdfacite, Agnofeit itaque Afotus Prælatos fuos effe Pharifacos, qui à Baptifta progenies uiperarum dicuntur, Ve-rùm ficut in præcedenti teftimonio non generaliter Chrifti uerba funt accipicndau'taneCB hoc mandatum, quod fine difcrimine omnia

PharifæorûjSC Prælatorum fociorum décréta ßiKrecipienda: fed ad ca^ thedram Mofi,Iiocefl,eius doótn'nam examinanda lunt, probanda. Chryfoß. Tum cnimin cathedra Mofi (edent, cum non fua,fed quæper Mofen Mat. Deusimpcrau(t,pracdicant.Idem enim nofter faluator cauereiubet à fergt; ^omd.73, mento Phan'fæorum.

Qiiodfiretjcere, authorc Chn'flo, licet fermentumillorum, hoc eft, tjuicquid de fuo adm(fcentpurælcgisdo(fînnæ:ccité non fine dele din tccipiendiim,quicquid ipfis pro(ualibidinemandarelihiieiit. Deinde fi hominum prxceptis,fuorum confcientias hi'c Chnftus obftringereqfal lb alibi proniinciaret,fruftraDeum coli mandatis hominum.

Hine apparetjChhftnm eatenus populu ad audiendos Pharifeos horgt; tari,qnatenuslegem purcdoceant. Idem^ uelle, ut ipfi examinent co^ tum dogmata. Nonigitur quamlibetdocirinam recipi uult: SC tantum hocinloco Chriftus (andlamlegis doôrinam, àpelsimisPharifæorum operibuSjamp;moribus difeernere uoluit. Auguftinus perfcribas mercena fiosaChrifto demonftratos die dicit.Quid aliud dixit,jnquiens, nifi per uicrcenarios uocem paftorisaudite,^ Sedendoenim fuper cathedram Mofi,legem Dei docennergo perillos Deus docet. Suaucro illi fi uelint £(t.4.rfe docere,noliteaudire,nolitefacere. Cathedra ergo non fcribarum, fed doil.chri^ Mofiscogebat eosbona docerc,nonbonafacientes.Suaenim agebant üiana. inuita fua:docereaurem fua,cathedra cos non finebar aliéna.

Habes Afotequalemdet Chriftus concilijs authoritatem,fi omnino placet Prælatos tuos conferrecumPharifæis, uidelicet utdoceantucr^ bum Dei, turn omnes id agnofcant, ôd recipiant : fed non qupuis eorum dogmata fine diferimineautprobationeadmittant. Idem enim Chriftus afermenro Pharifieorum iubet cauere. Non ergo hinc fequitur quod tu uis,ut uidelicet dogmata controuerfa,aut fidei dubia ex conciliorum au* thoritare definiantur. Sed potius contra, ut concilia,omniafua décréta exprxfcripto uerbiDei conftituat, 6C utdc ijseerti fimus, iudicesnos conftituit Chriftus, ut concilia examinemus ad facram fcripturam, QC ea décréta rccipiâtur,quæ feripturis funt confentanea, ex eiscR probari po(^ fint. Ea ucro quae cum his non confentiunt, caueantur S( uamnentur. Ita feilicet Chriftus hie duabusfententijs concihjs dat autoritatem, ita illis omnes fubtjeit.

Concludens itacp dicit,îpfa fcn'ptura nobis hec tria,fcilicet tradition?, patres,amp; concilia oftendit, tanquam fundamenta certifsima fidei ôf pie* tatis. Qyts hie non toto peeftore cohorrefcat adtantam blafphemiamf* BoneDeus,quanta huius monachieffrenati eftimpudentia, quod haec, quibus nihil eft incertius, faciat certifsima fidei fundamenta.^nec hoc co* tentus,infuperamp;^facræfcripturæ nomcnufurpatinuanum,prætcxensil* lud fuæblafphemiç horribili,quafi' ipfa alia fidei fundamêta faciat,ÔC qui* dem certifsima. At quç illar^traditiones non fcriptas,Patrum fcripta,Prç* latosfuos eorumcp conciliabula. auertat Deus dementer hanc peftem à fuaEcclefîa, Nosuerôhatftenus probauimusexeadcm facra feriptura, quamnihilhaecfaciant, quæ protulitad probandum fuum inftitutum: nec plura elfe fundamenta,fed unum, uidelicet dotftrinam 6C feripta pro* plietarumSCapoftolorum de angulari lapide Chrifto. Qiiodli fides no* . l'hafundata effet fuper traditiones, Patrum feripta, amp;nbsp;concilia prælato* rumÔ!: epifeoporum Komanenfium : profetftô non eflèt certa, nedum cerrifsima:imo dudumfubuerfa,collapfa,ÔC cradicatafunditus. Cum uero dubitandum effe pijs doceat Afotus, mirum non eft quôd talia iaciatfidei SC pietatisfundamenta. Sed qualia funt fundamenra, talc / cftettam quod fuperftruituracdificium, fides fciltcet ôlt;pietasPapiftica.

J24 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N C A P V T X X X I I T r.

Flæcfibi Ä Co rus cum fuis fundamentis ren'ncaf. Nos unico cnniuscon* tcnti ccrcifsiino,hrmifsinio,amp;infallibïIï:amp;;fuperçdiHcamus doir.û,GU3n nullætenipcftatcs,nullifatançtnfukus,nondcniqîinfcioruni poi tarfuhgt; uci tereunquam potcrunt.Hocmodo oilendimus facræfcnpniræ teiii' monta, quæ Afotus illc, pro contirman’one impiæ fuæfcntcntiæpjodigt; xiqprorfus mhiladinftitutum faccre,ôf diiïoluimus quaternioncm Mo' n,SC canquam nodum Gordium gladiouerbi Dei difrccuimus.Hocucro negabit tracer Petrus, quiafacramfcn'pturain acceptam fert tradirionk busrquæ mfi eflent,cam no haberernus.Tradino,inquicns, pnmo datno bis fcn'pturam. quod quidem uerum eft de ilia rraditione,qua nobis qua^ fipermanusecelebæ, facia fcriptura amaioribus continua iucccisionc eft tradita.Hinc uero non fequitur,omnia quæ nomine traditionumapo^ ftolicarum nobis obn uduntur,rccipicnda Mulro uero minus lune Afo-tus inftitutum fuum probabit, quod exillis traditionibus apoftoliciSjli* dei dubia Ont dijudicanda.

Traditio enim ilia, quafcn'pturamfacram ccclefia fingulis rempoiP bus primùm à patriarchis, deinde a Prophetis, poftremo ab Apoftolisö^ Euangeliftis accepit bona tide,ôideindetucceftonbus per manus cadent qua acceperatfide, tradidit:0t aliæ traditioncs toto generc lunt dluctfar. Et de hac feripturæ traditionc,certa ferie (ucccfsionis tacla, qua ecclclia omnium temporum teftatur de fcriptis canonicis, quod ca certoapiO' phetis Sc Apoftolisaccepeiit, nec fint norlii aut fuppofiticij,uclccn'' jnentierj libri, Auguftinus loquitur, cum fe Euangelionon creditiin iii dicif, nifi ecclefiæ au ton täte moueretur. quem locum Sotus hie allcgar, • Sed primum Auguftinus nonloquitdeAlotica ecclcna.hanccniiucollu uiem Papifticam nunquam agnofcerct D. Auguftinus pro ucri Dei,fed

Ç quot;nbsp;Dei huius fcculi ecclciia,quia earn cum ueibo Dei(in quo folo ccclefiant quærendam docct) non confentirecretifsimum eft, ied pl opter loci futgt; ccHioncm,dc titulo ecclefiæfruftra gloriatur,SC ocioicnugatui. Deinde non affirmât,fe propter ccclefia credere, fed cius teftimonio moucrifedi citjUt credat bos libros cuangclicos,diuinitu.s per prophetas A. Apoffo* los atepEuangeliftas efle trad itos, quia cerra fericfucccfsionis,amp;.' nonin^ terruptoordine ccclefia omnium temporum ordinc teftetur, hoslibres diuinitusfibi per autorcs canonicos commendaros.

Ne uero cauillerisSotc, bancnoftram efte fv'detortam inrciprctatiO' ncm loci Auguftini,quern nobis perpetuo tâquam Gorgonis capurop/ ponitis, Sc oftcntatis,pro conbrmanda ucftræ ecclcGæ (ad quam tarnen, ut dixi,ôCprobaui,minimcpertinct)autorifatc,ipfumAuguftinum inter* pretem fui ipfius audiamus.

Sicutergo ego credo ilium librum eflcManicbæi,quoniâexipfoffni/ pore,quo Manicbæus uiuebat in came, per difcipulos cius, certa fuceef bone præpofitorum ueftrorû,ad ueftra ufo? tenrpora cuftoditusafcp per* dueftus cftffi'c Sc' iftum librum, credc elTcMattbæi, quem SCillc tempore, quo Mattbæus ipfe in carne uixir,non intcrrupta feric temporum, eccle* fia certa conncxionis fuccefsione,ufcp ad tempora ifta perduxif.

Qiiod ergo D.Auguftinus exempli cauia, dcuno Matibæilibropro* poftiit, id de Omnibus SC fingulis canonicislibi is iudicandum eft.

Tertio,Sc bocanimaduertendum eft circa bunc AugufiinilocG, quod tamerfi magna fit ccclefia? in commendandis robis fenptis canonicisau* toritas,qua meriro moueridebeamusttamennon fantam eftCjUtcertitu* dohorum Irbrorum potius ab autoritäre ecclefiæ teftificantis, quam à certitu*

cwtttudinefiCueritatereiipfiuSjdcqua tcftimontum pcrhibetur, depengt;^ 'Jeat.Qjicmadmodum teftis non facit rem per fe amp;nbsp;fiia natura dubia SC m* fwtam,fuo teftimonio certiorem, fed rem talem narrat qualem cHc cogno ’^gt;t,amp;nihil defuo additu'ta Ecclefia fuo teftimonio no eftecit ex falfis amp;nbsp;du o*]sautincertis ac profanis libris certos ÔC indubitatos, fed talcs quales e* •■’ntfuanaturajamp;ipfacflenoratjfuo teftimonio comprobauit.

Poftrcmo amp;nbsp;hoc addendum eft,facracfcripturae au(ftoritatem QC certitu «inem,quöd ucre diuinitus fit tradita,non iöla fiicceflionc ordinaria amp;pcr petua,eius^ teftimonio confirmarüfed alia æquê firma elfe argumêta,qug “Ocipfum nobis perfuadeant,qualia funt: perpétua horumlibrorum mira Misamp;planê diuina conferuano,quôd contra diaboli furorem horribilem ^totius mundi potentiam hgc fcripta, quæ in tanto odio funt. Se’ nô femel fxuhmandata,inuiolata permanferint:cum ali) libri, qui magno ftudio ab Omnibus hominibus funt aftèruati,interciderint. '

fiemmirabilis ôi. fuauifl’ima harm onia, ÔC confcnfus herum fcriptorum omnium ; addo uaticinia de rebus maximis longo tempore poft furuns ferrilTima,quae euentus omnia coprobauit. ôC aliæ multæ rationes, de qui^ ot.s alibi à noftris agitur.

Chîôd igitur probari praeterea manifefta rationc dicit, quôd traditio no mslehpturam confirmer, quia non alia ratione Euangelium Andrea* no-minsà^Nicodemi reie(ftum,rcliqua uerô rccepta,quàm quia Apoftoli ira tmdidcrint : longe alias rationes Auguftinus recenfet,propter quas certi li britn canonem non fint receptfiuidelicct quôd uel illorum quibus tribue- nbsp;nbsp;confeu,

fiântur,nonccrtôeireconftabat. Deinde quia quædam erantadmixta A- Euang. pofiolcrum dolt;ftrina: contraria. Quidam uerô libripropternimiamuetu- hb, i.ca.i, ftstem crantfufpedi. Similiter ôi. Eufebius alias caufas enumerat,proptlt;r lt;iuas libri quidam non fint rccepti,quàm nofter Sotus.

Sequentiloco iam funtilla de quibüs à nonnullis dubitatum eft,Reuela fin Ioannis, dequaquidfinguliueterumfenfcrint fuisinlocis oftêdemus, ^epiftolalacobi,fcd amp;Iudac.Petri quo cp fecund a, Sgt;e item Ioannis fecun* tlâ tertia,fiuchæ ipfius Euangehftæ,fiue etiam alterius eius cognominis oflendcntur.Poft hæc iam feriptura eft, quæ dicitur Aeftus Pauli, fed ÔC libellus qui appellaturPaftoris,Si(^ reuclatio Petri,de quibus quàm maxime ^ubitatur. Ferturetiam Barnabæ epiftola,6C dodlrina quæ dicitur Apo-ftolorum.Q,uidam autem his fociant etiam Euangelium quod dicitur fc-eundum Hcbræos,quo præcipuèutuntur illi Hebræi, qui Chriftum fufei-pereuidentur,fedinEcclefia ei contradicitur. Quæ omnia tarnen à nobis nece(rariôcnumeratafunt,utabfQpulla ambiguitatc clarcfceret, quæ fint mucteriauthcritate,ET q,vae sint in q.vibvs vel contra-ÛICTIO ALiCtVA, VEL ETIAM CONTATIO,CVM TAMENA' Q.VA\m PLVRIMIS ECCLESIIS RECIPIANTVR, SOLENT ADMIT TI. Sed Sd de illis feiendum eft, quæ fub nomine Apoftolorum ab hç teticis proferuntur,uelut Petri SC Thomæ Sé Matthiæ, à cætcrorum fimi-liier Apoftolorum quæ appellat Euangclia:fed ÔC Andree 6C Ioannis atc^ di’orum Apoftoloru Aeftus, quod nufquàm prorfus in feripturis ueterum forum duntaxat qui Apoftolis fuccefrerunt,aliqua menrio eorum, aut co-memoratiohabetur.In quibus Slt;ipfe ftylusmultum ab Ecclefiaftica con-finudine deprehenditur elfe diuerfus. Senfus quoep ipfe, ÔC omnia quæ lus inftruntur, longé ab Apoftolica diftonantfide, ex quo figmenta eftè pnuitàtishæreticæcomprobantur . Vnde ne inter ilia quidem, de quitus dubitaridiximus,collocdnda funt,fed ut aliéna penitus ÔC à pictatis rc gula diferepantia prop ellenda,

Affirmât hicEnfebiusEuangcIiafub nomine Petri, Thoniæ,Mattîiiaf, amp;c.non cfle ueraEuangelia,quia nufquam prorfiis in fcriptisuctcTum,qui Apoftolis fuceefleruntj'llorum fitmendo.Deinde quod ftylus ab EccJcßa ftica contiictudinealienus eft. Tertiofenfus quolt;p ipfe, omnia qiræhrs infcriintur,longe ab Apoftoh'ca difïônant fide. Et ut maxime horum nihil eiTct,tamcnideononfuêrerecepta:fufflciuntcnim hi qui extant. Namir» ore duorum ucl trium ftatomne teftimonium.Qiiodfiloannes quidiurif fimè uixit poll Apoftolos omnes,noluit,cum tempus haberet,omniaChri fti miracula,di(fta 6C facfla defcribere,eo quodilla à fe dcfcriptafufticercnt ad uiram acternam : quis tu es Afote, quóue fpiritu agi taris, ut nobis,non feriptas nefeio quas ApoftolorQ nomine traditioncs ad falutem SCad du^ biorum Hdei dijudieationem neceifarias obtrudere conaris f Nihil ergo ad rem quam inftituit hæc feripturae traditio, quam nó negamus, fed funv mibenificij locoducimus,facit, Exillaenimnon fequituromnium reli* quarum probatio : uclqgt; cxillisnonfcriptis,fïdei dubia lint dijudicarida. QiJod præterea addit, eadem traditio habet fuccefTionê Apoftolorum 2^ autoritärem fuccedentium eis,cum id non probetur ab Afoto,nos eadem Df fuccef. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qua ab ipfo dicitur,repudiamus.Nam non loci fuccefsio facit fult;

fKgt;neu;de ccffioncm Apoftolorumifcd idem ofßcium facere,eandê dodrinampro--fi^pra ca.f. ponere, inniti deniep ueftigijs Apoftolorû.Porrô quantû hi qui de fuccef lione Apoftolorû gloriantur,ab illis différant,nemo eft qui ignoret.Qyod fiiam Apoftoliredirêt, nihil certéinhis fuccefloribus Apoftolicumagr.o feerent : et paulo ante fatis ex feripturç tcftimonijs, quç perperam Afotiis adduxit, demonftratumeft.

His fubqcittEadem,inquit, traditio habet ufum amp;nbsp;confuetudinem cO' gendorum in rebus dubijs conciliorum. Porro quis coegerit qiiatuoriHä prima fiCgeneraliaconcilia,aftutèdifsimulat,nequid Papæpotcftati de-' rogct,cum non à Romanis Pontilicibus, fed Imperatoribus fîntindidaK congregata.Sed de concilijs fuo loco copiofius infrà dicetur.

SVfficerent quidem hæcin gencre de omnibus quæiamfcquuntur:'icgt; 1 ùm cum pluribus rem agere uifum fit Afoto,ut cum multa dicat, om* nia probaffe uideatur, nos quoqp pluribusrcfpondcbimus,nefibifualo* quaci garrulfrareuiciffcuideatur, à^iam etiam triumphale uelit. De fin-« gulis,quæinquaternioncconfincntur,plura uultdicere,utca conhrmet, ôf Brentii calumnijsrcfpondcat. Scdncœfua,utaudiemus,confirmabit, nccB Brentf) calumnijs,quænullæfunt,rcipondcbir.Vocatautêuetcrator uerîtatem calumnias.Etferefpondere arbitratur,dum non facet: fed mul* tadeblatterat loquaculusôfgarrulus Monachus,qualcfolcteffehocho-« minum genus, cpiod uenalcsliabctlinguas,easc^proftituit ad quæftum, SC miferisuetulis imponit,cafeos,butyrum,amp;rcliquaprætcxtu precum einu]gens,at(p emiingcns. Hocitaquccapite dcfacræfcripturæauthori* tare amp;nbsp;utilitäre loquitur,amp;quidem multa de ea dicit. Etnifi animus ipfiua nobis clïerperfpedîus,cuiusmorbum alibiprodit, quàmfcilicet infenfus fît feripturæ hoftis, honorifîcè de ca non tantum loqui, fed etiam fen* tireuidererur.

Cum uci ô fuprà capifc tricefîmotertio traditioncs,nô feriptas affirmatie rirnô minons cfreauthoritatis,iremapertiores,plcniores,amp;explicatiores efte.’amp;'infrà cap. 41. amp;44. prolixefacrasfcriptura.s nonfolùmobfcuras,fed etiam dubiaselfe 5)^ambiguastitern mortuam eflelitcram,ncc rciponderc neefe explicareiidcoquenullo modo expcdire,utpræcipua opéra ciu» feientiç detur.nulline quidem dodori inEcclcfia, Epifeopo, amp;nbsp;cuicum^ etiam

D. IA C, HEEM RAND I ANNO T, îham (quæ ccrtèminimclaudibus dus conueniunt) probare conctur : fa* jüe hinc iudicare poffumus, quand ipfc facram fcripturam fadat,amp; hçc fal amp;fida fcnpturac encomia:quæ tantum in hoc ab ipfo rccitantur, ne prorfus äöi©* eflCjSC plane nihil de ea fendre iudicetur.Et omnino idem fa* hypocrita,quodludaslfcariotes, quifignum dederatijs quiChriftum ‘?ominiim capturi erant,ne errarent,autexignorantia ipfum dimitterent, ^iemciint^, inquiens, ofculatus fuero,ipfc eft,tenete eum : atque ita fpe* ^’eamicitiaeadSaluatorem accedens,falutauit ipfum dicens, AueRabbi, ^ofculatus eft eum. Hoc uerô ofeulo, quod amicidæ fignum erat,ipfum prodebat.ItahicMonachus commendareuideturfcripturam,amp;exofeu* hheatn, atqj uenerari : fed dum illi m uitis nominibus præfert tradidones, ^faditoreftlcripturæ : 8^ eciaui(ücut demendacibus dicifolet) id quod ue tum dicit,mentitur.Ideo tam frigide de ea eius authoritate ÔC utilitate feri* “it,amp;interreliqua dicit : Quia enim uerba funt, quæfcribuntur, ad fubue* ttiendum dcfedîui memoria:, ad loquendum abièntibus, meritô linguani adipfauerbarcferimus.Commcndatam nobis à Chrifto amp;nbsp;Apoftolis non tierbis modo,fed etiam exemplis,dum amp;fcripturæauthon'tatibus,fua con firmant,amp;utnoshocipfumfaciamus,admoncnt,afl'euerat. Quîfitigitur, ut cum Chriftus 2^ Apoftoli in fuis diiputationibus amp;nbsp;conciltjs,facræ feri* pturæteftimonîjs ÔC authoritatefuerint contenti, nullas^ tradidones aile gîuerint, fed cafdem tradidones maiorum, feriô, cum extarent, infedlad fint,eo quod edam pluris casfaccrent,Pharifæi,fcribç,ôf Pontifices,quàm ipfum uerbum Dei,qucmadmodumnuncAfodca turba : nos iam non de* beamus efieferiptura contenti,cum tarnen Chriftus hocipfum quod fecit, DOS quocK ut faciamus admonueritf An uero maior eft difficultas in narra donibus h:uangeliftarum,qui uerba Si faifta Chrtfti deicripferunt,amp; in A* poftolorum epiftolis,quam in ipfis Prophetis,quorum tarnen noui Tefta* menti libri funt commentarius r Aftutè etiam Monachus,ut fuo inftituto feruiatjCumutilitates fcripturac enumerate uult, hancinter praccipuas unä difsimulàt,quôd ad hoc data fit,ut omnes controuerfias certamina quac exoriûtur,hinc dijudicemus.Cum tamenChriftus amp;Apoftoli femper,quo tiesmouebantur àludæis quaeftiones Si difputadones, his folis ufî fint ar* mis,amp;f fjs eos errorum fuorum couicerint. Sed quid Afoto cum feripturaf cum habeattria fideiô^ pietatis certifsimafundamenta, tradidones non fcriptas,quç eiufdem funt cum facra feriptura authontatis,fiC nonminoris, întiquitateuerô praecellunt, feripturis uero ipfis pleniorcs, explicatiorcs amp;apertiores: Patrum feripta , Si uiua Praelatorum fuorum concilia, adquæinomnibus dubijs, tanquamadoraculum Delphicum,decurren* tlum : hinc refponfa Si quæftionum folutio petenda. Pergamus igi* tur ad alia .

ÏNqucmfinemSfufumDeuslegemfcribiuolueritjhoccapiteuult age* re:fedidantequâm aggrediatur, prius Brentio refpondet, à quo durius 6(:inclcmentius, quàm pro mcrito,tralt;ftari fe conqueritur, quafi minus ho nohncê defacra feriptura fentiat. Ideocplibertatemamp;temcritatemiudi* candi accufat:amp; fi omnino,cum uerba fua nihil eiufmodi præ fe ferant, de animo Afodiudicet,oftendi fibi uult,ubi dixerit earn fibi non placere, uel minus deçà quàm par erat fentiat. Sedcertchac præfadone nihil opus erat,cum exijsquæiam exipfius hoclibroprotulimus,manifcftum fiat, quanti facram fcripturam faciat.Notum eft illud Chrifti ditftum : Ex ditftis tuisiuftificaberis,6C condcmnaberis.Qiiod ergo animus Sod facra fcripiu râpeius cane Si angue odiat^cx didlis eius manifeftum eft, Vocat feriptura F ff i mutam.

*; nbsp;nbsp;nbsp;}2gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IM CAT VT XXXVL

mutam,obflt;:uram,ambi'guam,fcfe non cxplicantcm, h'teram occidcntem, mortuanijamp;multaid genus alia. Haccfûntclogia,quæfacrxfcnpturætn' buit. Qin's autem rem mortuam, obfeuram, fcie non cxplicantem Siocd' denrem fauorc fuo profcqucreturC Qin's in tali re ftudium fuumbeneuo-Icnter ôdobcdientercollocaretC Vides ergo Sofctetuisipfumucrbis,0' dium animi tui ergs, fcripturam prodidifle. Qiiid autem dicam de blagt;-fphemia, quahisuerbis Spiritumipfumfaniflum affi'citcDicit fcripturam efîe oraculum Spiritus fanôi:intcrea autem uocat earn mutam, obfeuram, mortuam Si occidentem. Qiiid ergo aliud fibiuult, quam ut Spiritus fan* cflus, qui eft illuftrator Fill) Dei,fit obfturus, mutus, mortuus Si occifor:* O'blalphcmatorcm omnibus diris dcuouendum. Etidem euidentius multo exftqucntibus, Si ctiam ex hoc capite appareat.lta enim diciuHoc fcribendi confilium ob imperfetftionem Si infirmitatem humanam à Deo cxcogitatam,atcç infirmioribus Si imperfetftiohbus magis expcdicns:fan eftioribus uero Si purioribus,aut minus,autnullo modo neceffärium.Itcm nouum Teftamentum non ncccffario cgerc illis literis. Nos uero initio c3 mentioncm facraefcripturæfacimus, non deliteris, fyllabisSC uocabulis tantum loquimur,fcd de rebus ip fis, hoc eft, de oraculis Dei, refponfis SC promiftionibus, attp etiam mandatis, de re ipfa,fcntcntia Si uolState Dei, quam dato certo uerbo patcfecit,fiucrcudatione Prophctica,prgdicatiO' nc Si concione,atc^fermone,fiucfcriptura Deiipfius, ProphetarUjEuan* geliftarum Si Apoftolorum.Quarc hac cauillatione opus non erat, pracfer tim cuid difertc BrêtiusinProlcgomcnis affirmaffet.Neij negamus quod prolixe contendit Afotus hoc loco,Deum uoluilTc ctiam inferipta redigt præccptafua,ut confulerct obliuioni humanaeznam ea quae auditu tantum pcrcipiuntur,facilècxcidunt:fcriptauerôpcrmanct.Verùnîne^fola,necç principalis hacc fuit ratio confilij Dei, quo oraculafua conferibi uoluitzfed cum ingens fit odium fathanæ quo furit aduei fus Deum, uerbum eius. Si hancmiferam naturam, ipfius ditftaSifada peruertit,corruinpit, depra* uat Si calumniatur : unde Si diabolus dicitur,hoc eft,calumniator. Magna fiChorribilis fithumanorurn ingeniorumlcuitas,amp;^audacia confingendi noua dogmata, ingens etiam comminifeendi nouas religiones libido * id quod exAfoticis traditionibusnon fciiptisapparetzDeus Ecclefiacfuas contra eiufmodi fathanac præftigias. Si hominum figmenta melius confu-lere uoluif,amp;uoluntatem fuam æternam,amp; immutalsilcm, quam ante pa* tcfccerat, ctiamdcfchbi uoluit, nc quouis uento docftrinacin modum a* rundiniscircumagiraremur,amp;fidesnoftra fluduarct. Sedut certonobis conftarct, quodnam eflet uerbum à fc traditum,ne ucl errore cuanefeeret, uel audacia hominum, aut furore diaboli corrumpcrctur : hinc, quam ne* ceiîâria Si utilisfuerit cœleftis docftrinac dcfcriptio,pcrfpicitur. Suntau* temomnes libriueteris Teftamend Spiritus fantftiinftinduamp;reuelatio* nefcriptiinnoftram dodîrinam,utca quacadfalutcm funtneccflària,indc Petri «. hauriamus. Organon Dei funt, per quod fenobis patcfccit,fidcm inno* bis operatur,n6squc per hoc uerbum, tanquam fernen immortalcrcgene ■Xom. If. rataduitamaeternam. Qjiaîcunque enim fcriptafunt,adnoftramdodri* nam fcripta funt,utpcr patientiam Si confolationcm fcripturarum fpem habeamus.

T urris dicitur,pcrfeclio uel dodrina fanlt;ftorum,quae no â fe,fcd à Chrf fto ædificata eft cam propugnaculis,tum faniftarum fcripturarum teftimo ntfs,quibus infidèles ucl hgrctici dcbellantur.

îwenterfntclligi, quæ per Spiritum fànc^um, uelut turn's excel/à, conftru^ cft. Ita^ inhac fanda fcriptura omnis armatura fortium repcritur, ex quauel contra diabolum, uel contra miniftros eius fortiter repugnatur, Nam ô^ipfe Dominus cumin deferto à diabolo tentarctur, exhac turri arma produxit, cumeum prolatis ex facra fcriptura teftimonijs ufque* ^uaque deuicit.

Idem Cant. »27. fcripturas facras, uocat aureas bafcs. lilgt;, I. de morihn4 Sccleßa cathol. cap. ni.

Scd quomodo fequimur quem non uidemusi^ Nobis ilia opacitas auto titatis occurratjfiC mirabilibus rcrum,uocibus^ librorum,ucluti fignis tC' pfratorijs ueritatiSjUmbriscpblandiatur. Qtiid potuitpro falutenollrafie Wampliusf'Qiiid liberalius diuina prouidentia dici poteft f

Omnium enfmmedicinarum thcfaurusdiuinæ feripturæfinit, Ôiffiuc ftulticiamexuere,fiueadfeôlusfedare,finepecuniarum cupiditatem ck' pdlerCjfiue dofçres contemnere,fiue forteni animum induerc,fiuc aducrgt; b aequo animo tolerate uelimus, quàmplurima hincremedia inuenire pofliimus,

Hocigiturpadîo, fiferipturas diligenter ferutari uolucrimus,fâlufem aflèquipotcrimus:fi penitus in eis ucrfabimur,ad dodlrinamredîam amp;nbsp;ui-tamerudiemur. Etlicetdurus fîtquifpiamSCafper,ôlt;^immitis,Iicet fiipc^ riori tempore nihil profeceritmunc falte proficiet,ÔL aliquam, etfi non fta-timfentiatjUtilitatêaccipiet.Nam fi unguentario quiipiâ aut unguentariæ taberna:afsidcret,ctiara inuitus ilium accipitodorem, Longè magis qui fréquentât Ecclefiam.

Nam hinc innumera mala natafunt,quôd feripturæ ignorant. Hinc eru pitmulta ilia haerefeon pernicies, hinc uita diiïoluta, hinc inutiles labores.

Quod uerô Afotus addit fandîioribus ôd purioribus,aut minus, aut nul lo modo neceiTariân'mô omnino no necelïàriam ad fidem fcrip turam :id^ apertifsima experientia probat, quia no femper fuerit fcriptura:hincappa ret,quanti faciat fcripturâ,ÔCquàm optaret eâ prorfiis non extare.Etfi autc Deus iufto fuOjied incoprehenfibili iudicio maximam totius mundipar^ femreliqueritftudqsfuis,fiC elcgerit tantum certas quafdamfamilias,qui^ busfefuam^uoluntatempatefecit: tarnen id no fine uerbo cft fadlû.Hoc enimmedium ÔCorganum eft per quod Deus fidem ftlutem hominum operatur.Quarc cum omnino uerbum adfalutem fitneceftârium, ÔCfcrix ptura facra aliud non fit, aut habcat quàm uerbum Dei : hanc uerô omnino non neceftariam adfalutem efte dicatmihil certè profanius,nihil magis freleratum excogitari poteft,quàm quodnonfolùm exmctibusfidelium, led etiam èmundo,quafi facras fcripturas tanquam omnino nonncccfla-tfis adfidem,profligate homo fcelcftifsimus conatur;' Olimtyranni qui exprofcffOjDco uero bellum inferre uolebant, facram fcripturam,quæ Bi blia dicitur,igni ttadcbant,hoftilcm fuum animum amp;nbsp;fceletatam impieta-tcmhocmododecIarantes:qualesfuere,AntiochusEpiphanes anteChri friaduenturn in carnêrpoftea idê fecit Diocletianus,6Cc.Qui uerô ex Chri ftianismetu peticulorum exhibebant, traditores uocabantur, amp;nbsp;excom-municabantur. Vnde 8C difsidium ingens in Ecclefia Africana cft exor-turn.Huneuerômonachumidem,fed prartextupietatis, conantem amp;fa-dêtem abultimis terris, imô ex inferis ab ipfo diabolo excitatum ÔCpro-dudum elfe,nemo eft Chriftianus qui dubitet,

JJO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAPTT XXXVI.

Neep quicquam Chryfoftomiauthoritateiuuatuf,adconftrnianlt;îi'™ fuum propofitum. Neep enim Chryfoftomus didt,Scripturam ad hdcm omnino non cfïe neceflanamzfed plane contrariö in codem loco affirm NecefTano fcilicct duas tabulas amp;nbsp;liferas efle datas, amp;nbsp;earn quae per has de turadminiftrationem: fed tantum antithefininftituitduorumhorumlo-' qucndi modorum, quibus Deus ufus eft, immediate fcilicetloquendi Pa* triarchis:ô^ akerius,quo idem Deus uerbum fuum defcribi uoluit,S^pcru lud ctiânum’nobis quotidieloquitur. Idem ucro uerbS eft,idem Deus, ab codêauthoreutruncpproficifcit,perutruncpacquè Spiritusfandlusefteffl cax.Et in hac hominü imbecillitate miilto tutius e(i audir e Deum nobifcu per fcripturasloqucntê,quam immediatè.Facilè enim fieri pofTctjUt fathä, qui eft fimiaDeijDeûimitari cuperet,nos^ feducerct,qucmadmodû ôiùgt; naradifoaccidit.Loquutus quidc eftDcus,6CfcrcueIauitpaucis quibufdâ. Poftquàm uerô non unius familiç, fed totius gctis Ifra'eliticçDeus effeuo* luit,ô(f fibi huncpopulum delcgitinpcculiû,8C Ecdcfiam erigereatcppoll tiam conftituere uifum eft, non foli Mofi cft loquutus : fed per ipfum uni* uerfo populo,idŒ literis confignari uoluit. Quod ex Chryfoftomo male intelledlo addit,Chn'ftum Apoftolis nonferiptum tradidific,fcd pro lite* ris Spiritus fandi gratiam promiferit, qui omnia doccat : Nihil ad rem quam inftituit Afotus faciunt, Scimus cnim Chriftum ÔC ante amp;poftte* wrredionem Apoftolis enarraftèfcripta Prophctica,6eSpiritnm fandum quem promifitnihilnouidodurumzfed in memoriam rcuocaturum,qu2 antca dixerat,amp; feripturas explicaturum. Non nouas nefeio quas mirabi* les reuelationcsautfpeculationcsdeuitacontêplatiua,utambularêtinmi rabilibusfupcrfè promifinftd ad uerbum à fc didum, Sgt;C Prophcticafcri* pta alligat Ä Spiritum fandum amp;nbsp;difcipulosiDocetc, inquiens, qu«cun* que praccepi uobis.Garrit etiam monachus Enthufiaftarum Si Anabapti* ftarum more de interiori reuelationc, forte exanilibus fabulisHeremita* rum:qui cumindulgerenc,ncglcdafcriptura,contemplationibus,cgregie ftint à fathana dcluftQjialia funt etiâ deliria de Francifeo SiDominico.fd mus quidem Prophetis Deutn loquutuni,amp; multa perSpiritum fanâum rcuelaflc:fed iam loco omnium, uerbum habemus per Prophetas, Euan* gcliftasamp; Apoftolosdefcriptuin,qui omnia ad dodrinam,falutcm ,con* lolationc Si patientiam ncceftària,abundè nobis deferipta reliquerc.Qpo Deidono contend fumus,ci^ grariasquas poffumusmaximasagimus, nihilmorantes,nelt;M etiam pctcnr?s eiufinodircuelationes. Doneeenim in terris uerfamur,Chriftum pannis inuolutû in facra fcriptura quærimus, Si inuenimus. Quod Dionyfius altifsimus illc iuxta AfotumThcologus inmyfticafua, utloquirur,theologia fpiritualiter SCmyfticc loquiturde nube Si ealiginein quam Mofes eftingreftùs, idepdefumma à fenfibus o* mnibus. Si creaturis in cognofeendo Deo elongatione interpictatur, vn* defàcrafcriptura omnino opus non effe colligitn'd contcmplatiuisiftisin tertio cœlo uerfantib.c5mittimus.Nos interea contend crimus luceuerbi Dei,quodin feripturafacraproponitur,quælucerna eftpedibus noftris: i.Pet.ca i. attendcntes,bencfacimusluccnd in loco caliginofo, Siext. Tertium fuæopinionisteftcmproducitD. Auguftinum cadem fide qua reliques, Df daâri- qm' j/^it : Homo iraque fide, fpe. Si charitate fubnixus, caque inconeuf* rennens,nihilindiget feripturis, nifîad alios inftrucndos, His certè

• uerbis Auguftinus non dicit id quod Afotus, feripturam facram non ne* ccftâriamelle. Vndeenim,dieobiccro,fides f Nonne exaudifuucrbi Dcir'ôd quidem iam poft fcriptasfacrasliteras,Deusnonnifiperhoc or^ ganon operatur illam. Cum igitur Afotus dicat,icriptura prorfusopu® non efte, plane fignificat,nec fide ad iàlutemopuseflè, fiat crgoTurca gcntili#

getflfSjaut alterius fc(fî-ç phj'lofophus, nihilominus faluari poten t.fi'ciitTn dctidurante concilio,monachS enarrantc fccundum cap. Epifiquot;. ad Rom» ^’ccntcin conCcfïb Epifcoporû plun'um audiuimus,Gentes ante Chriftü, ^upihil de ipfo unquâ audierinr,honcftè aut iiixerint/aluatas. Quid igit ®pusreligione Chriftianar'De fpe quid dicit Paulusfquod uidelicet qux^ Row. ♦ ƒ funepfenpta fint,ad noftra docîrinâfint fcripta, ut per patientiam fcn'ptu «riïipem habeamus. Quod Sd: ipfc Auguft. non diïsimular,fcripturas ma^ thinas uocas ad illa tna,hdcfcilicct,fpcm amp;nbsp;cbaritatë conferuâda. Ita pro-

Auguftini authoritatc Afotus,fcripruras omnino no eflcad fidem ne^ fffTarias.Nam quod dicit,fubnixü fide, fpe amp;cliantatc,no indigerelibris; *lt;inequaquaeó refercndûefi',quôdfcnptuia uelad ea cóparanda, uelcon ^fruandanon fitneceiraria. Vtrunqj enfin mamfcftènon hoe folum loco, quêprofeAfotusadduxiqfcd mulnsalr)slocisaflirmat.Hoctantum dicit: Qin exfcnpturis facris iam haec tria comparaucrit, cum non opus habere libris ad ea cóparSda,quia iam id habeat : quod ut acquiramus,Iibris Uten $Jum eft.Ideo etiâftatim addit: Ad docendos alios cum indigcre libris,donee amp;ipfifidêacquirant.Talia funt propemodü omnia St^fcriptura: facrac e^patrö tefiinionia,quæ pro fc,iplisrepugnanfibus,contranos Afotusad ducit.Vt maxime autê horum Patrfi hæc eilet fentëtia,quâ Sotus cis affinait,quid tum pofi-carNum quia (quod abfit) ipfi fcnfi(lcnt,fcripturafacra Opusnonfuilic,ideo frqueret,hocita uercfehaberer Qtiantorccfiius Da-uideni audimus,imö per ipfum, Spiritum fanefium præcipicntc, amp;nbsp;deferi-pturælàcrænecefsitatc doccntcm»cuminquit, Scrib'itur hçcgencrationi 31teri,amp;: populus qui nafcctur,laudabit Dominum.Deinde,ne nihil dicat, multas Chartas illinat,fecoucrtit ad allegorias de lege fcripta,SC tabulis fipideis in area ex corruptibili ligno fabricata coferuandis, ad fignifican-dam dun'cicm cordiu illius populi öd legis Sd ftatus, cö quibus Deus agat perillasliteras quafi cum abfentibus,SC longe pofitis, ac feruis qui no ma-nêtindomoinacternij, Idcoéç lex propriaquadam SCncceflariafibiratio-nefcripta dicarur,quæ nifi fcriberctur, quod ad earn attinct, quae exterius tantû proponebatur, 6C ad eos qui fub ilia erant, nccelTe crat ut non ftarct. Hpcualde obfeure dicuntur,cum alias ucritatis ut fimplex eft oratio,ita c-ttam plana 5C perfpicua,ut non tenebras amct,fed lucem uideri 5C intclligi oupiat.Et propemodu ita fonant,acfi Decalogus tantum adgcntemludat f3m pertincat,propter quam etiam fcriptus fit : nihil uero ad nos Chriftia-nos,qui nouam habemus legem Euagclicam, de qua etiam fequenti capi-tepeeuliariter. uthoc modo Afotusillenoflerinhærefin Antinomorum inclinarcuidcatur.Etfimentemillius alTequor, quantu exobfeuris uerbis cclligcrcpofTum, hocuult, hanccfTecaufam propter quam lex Decalogi digito Dei in tabulas lapidcas inferipta fif,ut fignificarêtur, corda lapidea populi Ifraélitici,aliàs nccefle erat,utnonftarct:ergo, tantum iuxta Afotii (fitamenmentcmillius afrequor:finminus,fibiimputée, quiadco obfeu-refcribit altifsimus Theologus,aneminc ut intelligatur)Lex Decalogi fcripta eft in tabulis lapideis propter allegoriam,adfignificandam duri-fiem cordium populi Ifraclitici.

Ita Afotus fe probe fuo munercperfundlu arbitra tur,laudaturus autho-titatem SCutilitatem facrae fcriptura:, nullo modonccefTarias cfTe facras Rripturas fandioribus SCpurioribus: imoad fidemomnino nonnccef-farias.Qiiomodo uero id facrac fcripturac authoritate probat, cum praecc-denti capitc affirmaucrit,Chriftum dd Apoftolos fcripturac authoritatibus fua confirmaflcjSCjUt nos hoc ipfumfaciamus,admonere r Cum, qui •.Per.4. loqiiitur inEcclcfia Dei, loqui debeatut eloquia Dei. Sedquid fua, quïE defacrx fcripturac authoritatc,feu ucrius,iuxta Afotum,uilitate,bla-

)i» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CA P VT XXXVII,

ïphemaf potnrs quam dicir,eiufdcm teftimonqs probarctC cum Iiocagaf, vt è m ediOjtanquam ad fidem omnino non ncceflaria,tollatur. Et ad hoc fuum propofitum jplus quam diabolicum,machinis utatur £C aciëmftruat produdîis ueteranis, quorum opera, contraipfbrum uoluntatem,uiSCco» éiê abutttur.fed conten tus male detorn's ÔC confutis,adeocp nihil ad rem fa cfêtibus tcftimonîjs,utporiusimpugnêt Afon'ea propugnêt.Intciim de Decalogo digïto Dei in tabuh's lapidcis defcn'pto allegorizans,hanc cau«-fam elTe dicit l'cnptç ïcgis:quç nifi e(îèt,ncceiïc erat ut non ftaret.Scd quid interim bone uir de omnibus librisMofisCquid dePfaImis,adeo^ Prophe tarSferiptis omnibus,ex quibusChriftuSjEuageliftg ÔCApoftoli adeómul ta deprompfere teftimonia, quibus fuain certaminibus probaucrCjamp;iUas de quibus populi 0^ aduerfarq dubitantjfi'dei cotrouerfias dqudicarut.^ Lc gcuelfolam Pauli,quam ad Romanos olim fcripfit, epiftolam,amp;referfam uidebis teftimonqs ex iacra fcriptura pctitis. Cur quat/b de his omnibus tamaltum, ArotCjtheologiçmyfticæprofelîbraltifsimCjfilcntiumf'Num horum quoq^ omnium caufa fuit,ut duricies populiliraelitici fi'gnihcare^ turf An nos cæcos furdos,adeocp amentes efleiudicas, quineqp uidea-» mus,nequeaudiamus,deniqp non intclligamus,quactunugarisf Imo quid ïâthan, per te,organum fuum meditetur, quod non folumcontemptum facracfcripturacmachinetur,eamcpemanibusnoftris tanquamnonnecef fariamexcutiat,fedut(quemadmodum dicitis) librum hæreticorum di hoc modo pernicioium, è medio tollat: quo traditiones ucllræ non ferp ptac tanquam certifsimum fidci fundamentum fiCPerlati tui foli regnentin Ecclefia ôë triumphent.Egrcgium ucro encomiaften amp;hypcrafpillê; imo potiushoftem, uituperatoremô6 infedatorem,fophiftamâ; fyeophan* tam fa cræ fcrip turæ. fed a ud ia m us rel Î q ua.

INitio praccedentis capitis uoluit AfdtuSjUt Brentius oftendat,ubfdixe rit facram fcripturam fibi non placerc, auf qgt; non bene de ea fcntiat.Ego nero minime nobis in ea re laborandum efic arbitrer, cum ipfcAfotus to tus in co defudaritpreGedenticapitCjUtoftendatnobisfcripturamueceris T eftamenti omnino ad fidem non efie necellariam,amp;^haëîenus nimis mul ta eadereSotiipfius teftimonia Sc argumenta audierimus,qua:piorûau^ resfuftinerenequeunt.Iam hoc capite plané idem agit,fed multo plurihus argumentiSjUtuidelicetoftendar, multo minus in noua IcgcSCTcftamen tOjfcripturameftèneceftàriam poftChriftum, quàm anté.Recitobona de uerba ipfius. Et ramen interim non bonus uir uideri no unit, quodfibJ fcriptura facra diip]iceat,cum in hoe torus ftt,idœ omnib. uiribus quanta poteft,agar. Rem mira. Quid igirur reftat, fecundum Afotum,quo minus abijcianturBiblia,ÓC comburanturtanquam prorfus nonneceflaria.'quot;Qjna obfcura,quia dubia St ambigua,ideocp perniciofa,ac liber hærcticorû,qui foletad facram fcripturam prouocarc. Boniucro catholici, ad traditiones non fcriptas,Patres 5C concilia uiuorum pratlatorum : hi habentper Ipiri* turn dubia fideidcclarare.

MtferetmcfbrtisEcclefip,quód côfitdeuentum,uthæcnonmodôiffl-’ punc dicantur 5C fcribantur publice: fed criam faurores habeant illos, qui fuccefiores uoluntperhiberiApoftolorum. Sed adduciaegrépofium,u( eredam hæc ab Epilèopis,fi ea legere dignantur,probari. Quodfi feientes ad hæcconniuêf,quo loco finthabendi, rcipfa declarant. Hoemodo au* tem argumentatur,5C probat fuum inftitutum Aforus:Lcxgratip,fiueTe* ftamêruiTijfua natura infufum eft cordibu.s perSpirirumian(ftum,Ierem.}i. Ezech. jtf.crgonon neceflario egctillisliteris.Perperuó hallucinatiir Afo* tus, quod uerbum Dei à fcriptura feparat, tanquam res diuerfiisimas, cum fcriptura

'friptura aliud nihil nifi uerba amp;nbsp;oracuia, fcntcntiam QC uolütatem Dci re^ ^datam perfilium, qui eft infinu patns, enarrans dccrera ipßus, comple* ^atur.Accgita res plané eçdêfiint,diucrfis tâtuniuocabuiiszdeinde, quod hnthufiaftarum morejjtn fuisicotemplationtbusuerfans imaginatur,Deö immediatenobifcumagercjuccutiorganis amp;niedijsà feadnollrâ falutë inftitutis.Rcfpondeo igitur ad locum leremiæiNouum T e (ta ment um clt promifsio Abrahç fadta,amp;femini ciusjqui eft Chiißus,in quobencdicen-‘^^ttâtomncsnationestcnar.CompicdîiturhocTeftamcntû, amp;;hçcpro* jmrsioexhibitioncmChriftijamp;inipfo renufsionem peccatorum reconci^ quot;ïtioncm cum Deo,donationem Spihtusfantfîi, libcran'oneni à tyrannie lit diaboli,morte inferno,amp;donationcmuitæætcrn£*HocigiturTcn:a •Jitntum iamantèeratproinilfijin,amp;tcmporelcremiæ dudumlitcris de-* lOiptumjSC confîgnatum in fcnptura facra. Repetiîùaque Dominus hoc ^copromifsioncin illius nouiT’cftamenti,i3C exhibitioncm iilius pollicc* . 'u^inquiens : poft dies illos dabo legem meant in uifceribus eorum,amp;ia

tordibus illoriint feribam cam,ölt;f ero cis in Dcum, ßCipfieruntmihiin po pulum.Gencrali uocabulolegis, Af tum temporis ufitato, Euangelium in-idligit.Signihcat enim Lex i-lebraeis doeQrinam. Hane Euangelij dodlri-i'amtedaturum in corda ipforum polliceturzhoc elf, fadîurum ut credant, ft’hde earn amplccflantur toto corde,5Cpcr hoc Dcum propicium remiflis pfccatis confequantur, ut ab iplo in gratiam rccipiantur, ÖCin hlios ado-picntur. Ego,inquir,ero cis in Dcum,amp;ipGcruntmihiinpopulum.uc- lotin. «. lum hxcDeus non immediate,fine dotffrina Euangelij operatur. Nam i-pltminiftcrium uerbi in hoc confecrauit ut fit po tentia fua ad ialutcm o-mnicrcdenti.Atc^itaDominusperleremiae hunc locum nihil aliud uult, quàmid quod alqs uerbis cadent fententia diciturzQiiotquot autem rece-perunt cum, dedit eis poteftatem filios Dei fieri,his qui credût in nomine dus. Qyi non cxfanguinibuSjnecj ex uoluntate carnis,necp ex uoluntatc “irijfed ex Deo nati lunt. Promittitur amp;nbsp;exhibetur quidem in nouo Tefta ^êto Spiritus fin(flus,quem effundit Deus in corda fidelium omnium,ut ipfumagnofcantjfiCc.Verumhocnon fitimmediarè,fedper minifterium uwbiquodideominiftcrium Spiritusuocatur,quódperilluddetur ^ef- ' ficax fit Spiritus fandïus.Sicut Paulus docet,Galatas ex auditu hdci Spiri- cai, tumfandum acccpiffe.EtexemplaCorncltj,amp; aiiorunt in Adis teftanttir. AH.t» Qjiihocmodo per Spiritunt fandum mcdiatciterbo Dci illuminatifunt,

ad Dei agnitionem uera fide peruenerunt, illi SC à Deo dodi dicuntur. Etomnia quacin tcripturis facris habentur pr«cipua,nouit;ita ut opus no ^if,qucmadmodum illic habetur, ut ei dicatur, Cognofce Dominum, Stc. fee ucra eft loei leremia: fententia.

Hïcucró non id fequitur,quod Afotus uult,uidclicct nouum Teftamê-» lumnon neceflario ullis egereliteris : fed plané contrarium. Cum enim Deus rep état promifsionem nouiTcftamenti amp;nbsp;foederis,quo dcum Abra liampepigerat: illud uero co temporeliteris eratdefcriptum et configna-tumzergo omnino uult ut ita defcriptum retineatur:præfertim cum durct hocTcftamcntum pcrpctuó,utomnes id legere quoticsopuscft,amp;ab hoftibus propter hæreditatem bonorum cœleftium infcflantur, fidem fuamindc confirmarc pofsinr.Hincmanifeftum efi,opus cfle prædicatio-neuerbi Dei in nouo Teftamento. Nam quod ibidem in leremia dicitur. Non docebit ultra uir proximum fuum,fcd omnes cognofcctmczad clari-tatem lucis,quæ exoritura fit in nouo T eftam en to, rcfpicit.Et id ipfe Afo-tas re ipfa teftatur z profitetur cnim in fchola fa eras literas, hoc eft, facram fcnpturam. Quod ex Paulo affert contra facram fcripturam,Lttcra occi- ». Cor. dit, fpiritus uiuificatzut bine doceat in nouo Teftamento, in quo Spiritus

fancflus promittitur,h'fera nonopus cffe:fadtidfuomorCjhoccft,nuUo intclledu’.fed dcprauanone facrac fcripturæ, cuius hoftis eft infcnfifsimus. ideo mirum non eft,ft nihil horum intelligat,tefte Auguftino:fanclæ enim Contra Adi Çci-jp(m-xnon temerarios Si fuperbos accufatores.fed diligentes Si piosle nichtei dh defiderant. Et, ft, curnonintelligatManich3eusicnpturas,cuægt; fcip cap ' refpondcbo : Qiiia inimico , quia aduerfo animo legit, quia infine. nonideo fcrutatur , ut fciat: fed quod nefcit,fcirefeputat. Hæcpiæ-Contra fumptio tumidæ arrogantiac oculum cordis uelclaudit, utomnino non faiijl.iAa- uidcat : ucl diftorquet,utpcruerse uideat, SCaliud pro alio probet,aut nich.ltb.i6. improbet.

frfp. 14. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Scimus quidemhuius loci occafionc Origencm,5C ipfius imitatoresle*

(ftionem facræ fcripturæ, Si. eius CenCum literalem, fiue hiftorialcm,in mille formas amp;^allegoriastransformaffc,amp;mirabilem quandammetamorpho* fin ex fcriptura fccifte, cum noxiam literam fcripturæ facrç iudicarent, Qiia occafione etiam hgreticis frgna laxata funt ad turbandam Ecclefiam, cum quidlibet ex quolibet facere ufureccptum effet. Scd faceffant henu* gæ SCludibria à facra fcriptura. Significat autem Paulo litera occidens, nonomnem docftrinamexternam, quemadmodum nonnulliuoluntrfcd tantum dodrinam legis. Spiritus autem, prædicationem Euangclij : un^ de etiam minifterium prædicationis Euangelij , minifterium Spiritus dicitur, quia Dominus ad id deftinarit fuum Euangelium, ut per id Spirit tus fandus detur,S^ fit efficax, id^ ex toto capite «. Cor. j. eiusep cûargu* nicnto,tum orationis contextu manfeftifsimum eft. Audiamus nunc cria Auguftiniucrba,qui ea de re integrum librum, Si quidem infignem, con-« fcripfit. Isigiturinquit:

Non cnimillo folummodoaccipiendum eft, Literaoccidit, Spiritus uiuiKcat,ut aliquid hguratè feriptum,cuius eft abiùrda proprietas,nonac^ cipiamusficutliterafonat,Sic. Sedetiamillo,eôqueuelmaximequod aptifsimè alio in loco dicit: Concupifeentiam nefeiebam, nifilexdiceret, Nonconcupifees.

Volo enim fi potero demoftrarc illud, quod ait Apoftolus, Litera occû dit,fpiritus uiuificat,n5 defiguratis loquutionibus dicffûjquantûuis Si illis congruenter accipiatur:fed potius de lege, aperte, quod malum eftprohi* bente. Magis augeri quam minui peccatum lege fine Spiritu.

Per literam ergo,legem,eiuscp prædicationem t n teil igit. hanc occidtre ait Apoftolus,quia möftrat iram Dei propter pcccata Si tranfgrefsionem: ideo pertcrrefacit confeientias, Si quafi occidit hominem interiorem, Spi ritus ucro uiuificat, id eft, minifterium prædicandi Euangelium de Chri' fto,quo tanquam organo utitur Spiritus iàncftus ad uiuificanda corda ho* minum,utagnofcant5Ccredantin Chriftum.

. Dein de probat fcriptura,innouoTcftamento poftChrifti aduentum, opus non effè hoc modo, amp;nbsp;ex minori:Multo minus igiturin noualcgc fcriptura neceflàriaeft amp;poft Chriftum quàmante, cum tarnen ôiantea finefcriptura conftiteruntapudhomines diuinæ reuelationesnon pauco tempore.Qtio conlilio Deus in præterifis generationibus non multispo* pulis,fed paucis tantum familtj s ordinefercuelaucrit.Similiter etiam, non antea uerbum fuum in feriptaredigi uoluerit, non eft noftrum curiosèin* quirerc : fedDeo gratiasagercdecettotopetftoie, quôdnoftrimifertus non tantum nos genres uocari,fed etiam uerbum fuum conferibiuoluerit, ülud^ hadenus contra furorera fathanacamp;leuia ingénia Afoticacon*

WîTÎtjhoccp poftremo feculo poftdenfifsimas tcnebras facem ueibi fiji, óc lucemfacrarum literarum accendcrir, utdifcufsis amp;depulfis Cimmenjs Afoticac ecclcfiae tenebris inluminc illo ambulcmus, in quo nos poftcgt; rosnoftros,porrô dementer conferuare dignetur, toto eum petftore ucris gtmitibusrogamus.Porrô quod Chriftus nihilfcripierir, nihil etiam Apo ltolisfcribere,fed tantum prædicare ÔC doccrc præccpcnt,idco etiam fciP pturanihil opus eirc,nccneceftariam:nonfequitur. Anteaenim hæcfti ibi opiritusfancftus uoiuit, amp;nbsp;mandauir.Scribâtur hæc in generationc altera: ô^populus qui nal'ceturlaudabit Dominum. Vbipropterpofteros,utex pfalm.ft, ilhOeutn agnofcantSd celebrcnqfcribiucrba amp;nbsp;latfta Dei iubcntur:ergo multomagis Spiritus famftus condones Chrifti, fatfta 5lt;miracula, quæin nouoTcftamentoaccidcrunt, dcfcribiuoiuit:neliccret leuibus ingenijs Sipetulantibus quiduis ftib prætextureuclanonum diuinarum fingcrc comminifci,atqucmiferis homintbus pro.illis obtruderc, qitod nilulomi-nusfathan horribilifturore nbsp;nbsp;odioDei atcp hominumtraditionibus ilh's

nonfcriptishadenusmolitur: fcdutextarec certa quædain fummaeoiu, ^uæadfalutem cognitu crant nccciraria.de quo ufu icripruræ loannes Ax poftolusamp;Euangdiftanos admonet cap. 20. inquicns : Multa quidem ïlhfignafecit lefus in confpedu difcipulorum iuorum,qua? non funt fcri' ptainlibro hocdiæcautem fcriptafuntut credatis, quia lefus eft Chriftus riliusDei, amp;^utcredcntcsuitam habeatis in nomine eius. An'non fupr» fhpturam efte reuelationcm diuinam.Ecclchç à Spiritu fando fadam af-feutras Afote/ AnhionChriftus promittens Spiritumfandum dixerat, lUemeclarificabitc' Cum igiturSpiritum fandumfe darificaturum eire ciixiflet, cuius infpiratione oraculailia diuina funt prodita, hæcmonimen hcùnfcribi amp;nbsp;confignari uoiuit. Mendacifsime igitur fophifta nugatur, quod cum Spiritu fuo iando excitarit Apoftolos ad hæc defcnbenda, da* nistChriftum noniufsiftefcribere.Et quantopcrèncceftârias eftèfaluator ûofterfcripturas ad ftdem iudicaucrit,uerbis SC fadis teftatur. Ablegat eni bd tas ad facram fcripturam, ôdquàm neceftàriæ fintadfidem, déclarât, inquiens;Scrutaminifd-ipturas,quiauosputatisinipfishabercuitam eter nam’.amp;illçfuntquæteftimonium dcmeperhibcnt. Siinillis uitamætcrx nam habemus:crgo etiam ad Hdem omnino funt neceftàriæ, quia fine fide itnpofsibile cft placei c Deo, impolsibile eft fine ilia uitam æternam com* parari.Nonrcprehendit Chriftus ludæos quôd fcrutenturfcripturas, neep lt;]uod in illis ni ta ærerna quæratur,cum in eum finem fint da tæ t fed hoc rC' prehcndir,quôd ea ad impictatem abutantur, cuni illud fupcrficiarium le^ gendi exercitium fibi uitam æternam conferre polIiceantur.Qiiemadmox dum nunc facrificuli amp;nbsp;monachi ex non intelleda Pfalmorum amp;nbsp;horarum tanonicarum , item uigiliarum SCmiftàrum demurmurationc fibiamp;altjs uitamæternam SClibeiationcm expurgatorio poIliccntur.Monachus hic non erubefeit affirm are feripturas adfidem omnino non eflcncceftarias. Chriftus uerOjOs ueritatis dicit,Nos in illis uitam æternam habere. Et ibidem addinSi crederetis Mofi,forfitan 8C mihi:de me cnim illc fcripfit.Si au tem illius literis no rred itis, quomodo uerbis meis credetisf Suis uerbis il-los credereno poffe, quia illius literis non credât, Saluator aperte teftatur* liiibusplusauthoritatis fuis uerbis, Mofis literis tnbuerc uidet Chrigt; ftusifed ad cos fcrmonêfuum,?t ad opinionem illorûcum quib. loquitur, attemperat. IdênofterSaluator quotics concionatur,plerunlt;pcxProphc i!samp;;legeacPfalmis,quç omnia deferipta fiinqaliquid tradat.lmô ex ipfo libro Haiæ legit, 6C uerba rccitat.Idcm enarrat difcipulis ex Mofe,Prophex tis£C Pfalmisomnes defe feripturas. Scilicet Chriftus inanem fufcepitla-borem,amp;ad fidem omnino nô neceflariâ tradat.Similiter Euangcliftæ,

ac Apoftoljjimo Spiritus faniflus ipfc, qui hæc didlauit que extant. Qiiod poilrcmô, pro dclira,furiofa 6Cplané diabolica opinione fuaMonachus addiicitiNon omnes Apoftolos,fcd tantum pauciores quofdani feripfiffe, nee omnia, fed comparatione eorum quæ prædicauerant pauciora. Et Paulum qui in feribendo exteros exceflerit in ipfa fua feriptura prxdica„ tionem dta(îe,amp;^quodammodo adillam mitterelcgentes. Concedimus quidem,non omnes feripfifle Apoftolos,nec omnia:fed dc omnibus ad fa lutem nccelTanjSjSC ea quæad falutem fuffi'ciant. Idc^ cam ob caufaiii,nc grauarentur lec^orcs multitudine,utfacilius ca difcerc ôé retinerepoHènr, loM. *0, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;haeCjCtfi pauca,tamcnad falutem fufficiant. Sicut ÖCloanncs teftatur.

Quid igitur requirimus amplius f Porro miror qui fiat,quodAfotus con^ queratur dc paucitatc,amp; plura feripta defidcret,cum hæc ferre nonpofsit: fed omnibus uiribusea expugnare conctur, tanquam adfidem omnino non neceflaria,óómulto minus in nouo quaminucteriTeftamento. Neqj ueró aliaamp; diiicrfa feripferunt Apoftoli, alia nero prædicauerunt (hoce--nim non Apoftolorum, fed impoftoriim efiet) fed id quod prædicauerûr, feripferunt:2lt;quodfcripferunt,etiam prædicauerunt.Itautipfosadhucin ferip tis fuis loquentes audiamus.Sicut aperte hæc ipfa uerba, quæ Afotus t. Cor-if. pro rraditionibuSjContra feripturam ex Paulo afFerr,tcft:antur:NotumuO' bis facio fratres Euangelium, quod prædicaui uobis, quod ôô accepiftis-cisqs in memoriam redigere atep ob oculos præfcribcre uoluit, quod ante ».Cor.u. pj-æicns coràm uiua uoce predicauerat. Et alterum quod citatiEgo accepi a Domino,quodtradidiuobis;SCquid tradideritante,iamrepent £tdcfcri bit. Cum igitur cadem feripferint quæ amp;prædicauerant Apoftoli,idep Fait lo tefte, fruftra Afotus, cumex feriptis Apoftolicis de ipforumdoôrina certi fimuSjà fa era feriptura ccrta,manifefta,aperta SC plena,atqj cxplicata, ad traditioncs nefeio quas, dubias ôd ineerras nos traduecre conatur. Qiiôdfi Paulus ea non dcfcripfilTetjneccæteriEuangeliftæ ôd Apoftoli, quid quæfoiamdcillisreftaretintegrum amp;incorruptumf' quædeliria,f rnô quæ monftra ôpinionum diabolicarum nongrailàrentur Concludft uerô pefsimècxprçmilsisnonprobatis,necconcefsis,Ô!liam rcfutatis,No idem ellèuerbum L)ei,quôdfcripturas. Vocabula quidem diuerfaefte, uerbum 5ffcripfura,conecdimus:fedrcm candem eflèaftîrmamus.Vnum enim 2lt; idem uerbum eft,fiue in corde,fine in ore,fiuc in tabulis ôd papyro feribatur, doceatur,audiatur,uellegatur,prorfus nihilrcfert. Sicut cum Princeps ucrbo,uel feripto mandar,per fc,aut cancellarium, ucl officiales, idem eft mandatum eiufdem eflîcaciç SC uigoris. Sed ut certi fimus deuO' luntareDci,neccircumferamur omniuento dodrinæhominum afluto-rum,fcribi Deus uoluit.

Idemaddit : Tanto uerbum Dei digniusà Dcotradi, quantoremotius ab omnifcriptura,irnô etiam ab omniuocali uerbo, quandouidelicetfola diuina rcuclationc fine ulla imagine ÔCphantafmate ab ipfo infunditur cor dibus.Qtiantus hoftis eft feripturæ AfotusfNon loquimur iam dcreucla' tionibus Prophetisfacftis,quimodus ceflauit:fed dc Monacho hoc, cuius omnia fcripta,di(fta SCfatfta eô tendût, ut nos à feriptura facra,ôf certo Dei uerbo adfomnia rnonaftica,6iilreuelationesbeatçBrigithe, atiçaliasfimfi les nugas abducar.E ’ m edio enim fublata facra feriptura,iam omnia deliria monachorum amp;nbsp;Romane ccclefig errores, ac traditioncs funt confirmât^. HocDcibrus ilie Enthufiafta Suencofcldianus uolebat,imô diabolus ipfc per h une Monachum.

IAm uerborum Dei quatuor enumcratgradus,ô^ inter illospoftremuffl ferip turçfacrg locum tribuit; quaratione addutftus,non fans intelligo, nift

nifi ea^qua totum hunc tra datum inftituit:ut fignificet,fe nihil,ucl parum admodum defacra fcriptura, quacfudes eft in oculis omniü Afoticorum, fcntirc,Et primum qm'demlocum rede uerbo ilH aeterno Dei, hoe eft, 110,quem pater ab aeterno exftia fubftantia,coaeternû, confiibftantïalem, ciufdcm fecum maieftatis potentiae genuit,tribuit.Qjii filius Aü)'©quot;,fer' loan.i, iiOjfeuuerbum Dei dicitur:fed longe alia rationc,quàm uelreuelationes Deiprophetis fadç uerba fermones Dei ad illos, uel quæ illi deinde adhomines fecerunt, uoluntatem Dei illis patefacicntes,dicuntur4Etlon gfmaiuseft difcrimen inter ilium fermonem Dei nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, amp;nbsp;oracula

Dei, quàm inter ccelum SC terram fit diftantia. Sed quid hæc ad rem quæ eontrouertiturfNon enim de hoc Dci uerbo uel fermoneinftituta eft di-Iputatio,fed defacra fcriptura.

Qyod ad reliquos tres gradus attinet, diftinguit inter uerbum Dei re* uelatum prophetiSjprçdicatunijSC fcriptum:ô^ ultimum gradum feriptu* rætnbuit.Idfuo more facit Afotus,odio feripturæ. Nam non aliud eft uer lium in mente reuelatum. Sein cordibus, fiueuoceprædicetur, cantetur, lfgatur3recitetur,pingatur, feribatur, ucl quocunc^alio modo tradetur. ‘«s enim amp;fententie in fjs contentæ femper eædcm funt èC manent. Ne iicro prorfus «êtamp;' Lucianus aut uirulentus Porphyrins habeatur,addit: Qlîodetfî Chriftus Euangelium feribino iufferit, tarnen quia poftea ipfo inspiranteferipturn fit ab his qui in ecclefia authoritatem obtinuerut,cer^ li^simam habere authoritatem,ficutreliquæ feripturæ Apoftolicæ. Vbi uideturuellCjEuagelia ideo habere authoritatem,quia ab ecclefia fint ap* probatataliàs nihil ualitura,aut certè non plus fabulæ Aefopicæ, quan-lumuis à Chrifto infpirata. Ad hoc enim facit quod dicit. In ecclefia obti-nuerant autoritäre, quod alibi non difsimulat. Sed quantum feripturæ ab fcdclîaaccedatautoritatis,alibi tradaturinhocloco.

ANNOTATA IN CAP. XXXIX, ^Ommendationem facræ ferip turpfeinftituturû dixerattuerùm pau-y^latim ad ipfarum reprghenfiones Qi. uituperium delabitur.Qiiædam mquit elfe fcripta,ut tranfinitterêtur ad pofteros humanis uerbis,ô^ phra-fit)us,quibus alia humana feribi folenr.Plura uerô non efte feripta, fed tan pim tradita ab Apoftolis : SC hanc efte Apoftolicarum traditionum, quæ lunt dogmata fîdei,Sd cultus Dei, origine. Hgc porrô Apoftolorû prgdi-fatione alia efte tradita quç feripta funt.Quid igit ad hoc Afoti acumen ^itetnusfExtenuare cupit facrç feripture maieftatem,quod humanis ucr pisamp;phrafibus,quibus alia humana feribi folenf,fcripta fintiqualia funt li bpOuidq de Arte amâdi,SdMetamorphofis.Perinde facit Afotus,ac fi in hoc côdudus cITet merccde,ut bellû inferret facre ferip ture,ut fi no prorfus expugnare poftet, fairem oppugnâdo uilem Sd contemptâ redderet, ptquidem uerum eft,humanis uerbis Sd literis,quibus alia quoep deferibt •oient,cotineri,ficut etiamnum de rebus dîuinis cogitamus Sd loquimur; ^odemintelleiftUjOre, lingua ôd uoce utimur, quibus etiam de rebus pro-hniscogitamusSdloquimur, Hominesenimfumus,nonangeli,portants thefaurum preciofum in uafis fiSfilibus. Ergo'ne etiam res eedem aut “miles funtt'Certères no eædem funt,quç in facris literis ôd ^fanis feripte fôtincntur.Hç humanæ funt,illç diuinç:hç corruptibiles,illç uerô æterne S^inaccefsibiles.Deindc non omnia elTeferipta dicit, quæ funt prædica-•a ab Apoftolis, fed tantum quædamiplura uerô non fcripta.Prædicatio-nem autem elfe pleniorem ôd manifeflàiorem. Moleftum eft eadem toties •^tpetcre.Diximus enim femel atqp iterum, fufficere ea quæ feripta funt ad ftlutem. Et data opera,ut nobis confulerctur, noluilTe loannem plura feri h«e,quôd ea qug deferipta erant,fufficere,Sd ad falutem idonea efte orga

na Sc rem edia ftatuerct. Quod ü Apoftoli prolixis futs fcn*pü*s,qug cx fpi' ritii fando profidfcebantur, grauarcnosnoluerunt, quid nobis Afotus raolcftus cft fidicjjs fuis traditiunculis, quas cx prædicationc Apoftolo* rum orras efle nugaturfEt quidcm tanti cas facit,ut dogmatafidei,SCcub tusDeiefle,affirmarcnonucrcatur. An non infigniscft non folum ftolf diras,fed furor plane diabolicus, ca cum habeamus de quibus ccrto con.-flat Apoftolorum cfle,repudiate,afpernari,0C uilipêdde : interca folicirff cHe deijs qax ore SCuiua uocc docuerint, cum de illis certinihilhabeatr’ ^mbr.in explic^tioneprocemij Euang.Lucx.

AlTequutum itaqp fe non pauca dicir,icd omnia : ut aflequuto omnia ui fum eft fcribere non omnia,fed ex omnibus.

Sed dehis prolixins refpondendi infequentibus,ubi exprofeflo detra ditionibus agetur,occafio fc offcretme omnia confundentes, 5C cum Afo to inepticnteSjCadem ubiuis agamus. Etfi autem conuidus fit à Brentio manifeftis teftimonfjs, ut nullas fuifte in uetcri T eftamento SC lege tradi' tioncs conccderc cogatur, licet inuitus SC uidas manus remittat: tarnen adhuc quemadmodu uefpa aculeo amilTo minari uidet, inquiens : Qua* uisnon defint quibus uideatur habuilTc etiam illas traditiones, fineferp pto de neceffarqs ad falutem,0C cultun'd nunc inquirere fuperfluum credi mus.Qiii nam illi funt quatfo tef in medium illas produc, oftende quibus nitantur ptobationibus.Non enim erit,mihi crede,fupcrfluum, uel etiam tuo iudiciOjfed ualdc neccflari'um,ad tuum præcipuèinftitutûhocinqiiP rcre. Nofti enim magnam fuifte analogia fynagogæ ad ccclefiam. Qtiod fi ilia habuiftet traditiones non fcriptas ad falutem ÔC cultum ncceflarirfs: profedo hac analogia pulchre fcqncretur etiam in noua lege eftè eiufmo ditraditiones.Et quidem necclFuio fequeref. nam itahiepergit Afotus. Etiâfi nullas habucrit lex ilia traditiones, no inde fequirur cas no eirc,uel non conuenire in nona lege. Si quaeratur quæ fit ratio diuerfitatis, quod in lege ueteri nullas elfe oportuerit traditióes,in noua uerô,hoc eftinnogt; uoTeftameto efleneceftè fit,hancafi'erthocloeoAfotus.(luialcxinori‘quot; ginefua ÔCortuferipta cft,fatis probabileefte credimus,nullamaliamrragt; ditionem diuinam neceftâriam fuifte inftituendo illi populo poftlcgcm: cui cum umbræ tantum 8C figuræ comilEc cftent,non erat cur non omnia fcriberentur.Nouauerô lcx,id eft, Euangelion fua natura SC in primo oigt; tufuOjfcripta non fueratifed partim abipfo filio Dei,partim internareue-' Jatione tradita. Vnde Cliriftus dixeritiMulta habeo uobis diccre,fed non poteftisnunc portare. Cum autem ueneritfpiritus ucritatis, doccbûuos omnem ueritatem.Hæc origo eft traditionum. Egrcgiam ucrô rationem diuerfitatis,propter quam ilia caruerit traditionibus : hçc uerô necciïàrio habeat.Qiiia Decalogus,cum daret in fua origine,fcriptus fit:Euangdi3 uero no ftatim fcriptum,fed prædicatum. Deinde uerô tandem feriptum cire.Poftem quidem refpondere,Neclcgcm ab initio,ÔCprimùm cum da^ retur feriptam effe, iêd à Deo uocefua promulgatam in origine, id quod [ Bxorf.io. manifcftè habetur,Locurus cft Dominus cûdos fermoncs hos : Ego fum Dominus Deus ruus,ÔCc.Et ftquitur ordinc totus Decalogus. Poft muh tos uerô dies tandem Dominus in monte Sinai duas tabulas teftimonij lapideas fcriptas digiro DeiMofi dedit: ÖCquod amplius eft,nccfcripto, ncc uoce initiö propofitam, fed fola noticia naturali, diuinitus mentibus infitam:Euâgelionuerô dudumantequam publice cuulgareturintotum mundum,a Prophetis dcicriptum. quod etfi falfum effc dicat Afotus, tagt; men paulo pofthoc codem cap.probabimus. Quod fi iam Afoticaratio procedit,contraria concludcmus,in Euangelio nullas fcilicet deberc efte tradigt;

traditioncs nonfcnpcas : quia Euangelium in fua originefcnptum fit,angt; tcquam publicè inter genres diuulgatum.Rurfum legem, quia in fua orü ginctraditafitore diuino, ódnon prius fcripta,fcd pracdicata : deinde uegt; to tandem fcripta,traditioncs debuiflè habere non fci iptas. Hac ratione ftquetur,legem efle perfetfliorem Euangelio, quia hocjapus habettradp tionibusplenioribuSjergoimperfèdlumallaucrólexnóindigcteis. Sed bceflànthæ pueriles cauillationesAfoticçin rebus tamfcrrjs öc grauious, Altera Afotiratio hçc eft^Qiiiauetus Icxtantu umbras ôd figuras habuc-' fit/acilèpotuiffeomniafcribi. Quiauero innouo Teftamento corpusi-pfumamp;:iux,ideo non omnia elTe fcripta, fed opus efle traditionibus non foiptis.Quod fi ita licebit argumentari,multo cÓmqdius ordinem inuer^ ttmus hoe modo : Qiio obfcuriorcs funt res, eo difficilius fcribi poflimt, fedfacilius uiua uoce dcclarari poflunt amp;nbsp;tradi.Vetus T eftamentu multo fuit obfcurius nouo.Quia habuit umbras amp;nbsp;figuras. Et Paulus longe magt; iotem cflenouiTeftamenti quam ueteris claritatcm denionftrat. CXljarc fiufpiam opus effet traditionibus.certè in uetcri lege, amp;nbsp;non in noua re^ quirendac erant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_

Qyod ponit originem traditionum ex prædicatione apoitolica, occa* fionefumptaexditflo Chrifti,IVlultahabeo uobis diccrc,fcdiamnonpo teftisportare : cum autem uencrit fpiritus ucritatis, docebituos omnem ueritatemmihil facit ad probationem traditionum.Spiritus fanc^lus cnim nihünouidoâuruscratjnc^àfcipfoloquuturus : fed ca quae à Chrifto audierat.Hunc cnim ipfe erat declaraturuSjôC inmemoriam reuocaturus quæChriftus ante do cuerat exPropbetis,fed non intelleda ab omnibus. Sed quæ funt ilia grandia quç Apoftoli portare non poterant tunefNum chrifma, 8C charader indelebilis,num fignum crucis,aut primatus Papæ, uelordines 8C cuculli monaftici ,aut quid tandec'Ridicula (unt hçc,fateor. fîdhoc practextu nugas has amp;nbsp;olim obtruferut ecclefiæ,amp; iam defcndei e intantacuangclrjluceconantur. Sedaudiamus Auguftinum quid dicat contraFauftumManicheum,qui etiam hac fententia Chrifti abutebatur.

Namamp;^Cataphrygcsfe promiffum paracletufufcepiffe dixerut,fub his uerbis infidiantes : Ipfe uos inducet in omnem ucritatem. Qviafi uidelicec no omnêueritatê Paulus Sd cçteri Apoftoli docuiffent.aclocûCataphry-' garû paracletoreferuaffentf Caetera intclligiSjAfotc. Prçtereaaddit,qgt;o-ftêderit prædicatione Apoftolica, alia tradita elle quàm quæ fcripta funt, idcpgrauifsimorûPatrû autoritäre,Dionyfq Arcopagitæ,Irenæi,Cypria* nijSCaliorû. Adhorû ergo patrum teftimoniafuolocorefpondetur. lam ut demonftret æqualê efle traditions autoritäre cum facra feriptura,licet dcfcripturçfacræauthoritatetracftationncmfufceperir.fed traditionibus Hafafcinatus,utinftituti obliuifcatur.Et dum amphora coepit currentero ta,cururceus exitc'Verbum,inquit,Dei,fine fermo utrunepcopledlitur, fcilicetfcripturamamp;traditionem.Vndefruftra etiam Brentius me calu* inniatur,quöduerbumilludPetrijHabemusfirmioremfermoneProphe i nbsp;nbsp;ticum, dixi,no de fola feri ptura intclligendum.Quia fermone dixit,quod

1 nbsp;nbsp;commune eft fcriptis,2lt; non feriptis, ÔÔ ait Brentius, Haec eft clara 2C ma*

tiifeftauerborum Petri deprauatio. Afotus uero nuUaratioue falfariusfcri pturç effe uult,£lt; m or e illorum ,qui dum uitia uitant,in contraria currunt, non contentus hac deprauatione unica, cuius ante Brentius cum reum c* geratjôiconuicerat,(DixitcniminScoriisfermoncm,NoN sCRiPTV* RAM,aperte negans Petrum de feriptura loqui) dum fuum errore unicu palliare uult,in plures incidit.Eft enim error fœcûdus.Et plcruncç ad pal*

Î4a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N C A P V T X X X IX.

liandiim unum mêdacium, ut dicitur, altjs fcprem opus cft.Iam fti'am fOf n'gere Pétri epiftolam incipit,dicens; Comparatiuum pro poGfJUO accipi intelligunt qui phralinGrxcam côfidcrant.undc hæcfuxerit,non ignora mus.Et ut maximèhocfierialibiconccdamus :tamênondumprobatum eftjhoc loco idem fieri.Practerea dicit nô pofTcnec ex côtcxtu,necul)a cet (2 ratione probari,quod haccuerba, de firmiori fermonc ProphcticOjCU* iusPernis mentionem facit,de folis ueterum Prophetafu fcrmonibus,qtii iam defcripti extêt, accipcfed am pledîêdû cfTe fenfum capaciorê,ampl(o-' Tê ÔC qui plura côpletfîatur. Hoc enim Deo dignius efïc, immcnfaf^cius fapientiæ. quemadmodum fcilicetrcfcriptaPrincipum fauorabiliajbr* gifsimè funtaccipienda. Addit item plurcs libros tantum habere, omnis Prophetia,ita utin toto illo contextu nulla fit mentio fcripturæ.Hæc Afo tus de loco Petri. Miror quod non ubicp eradat uocabulum fcripturæ, ex ipfafacra fcripturaiaut dicat,à falfarfjs, quemadmodû Manichæi dicebât, uellibrarrjs efle temerèinfertum.Qt’id nuçetur,audimus. Num ipfe plu* reslibros autexemplariauiderit,nefcio.Ccrtc Erafmus,quidiligêtifsimç contulit exemplaria uetufta quotquot omnino habere potuit,nihil talc dt cit.EtSotusiuxtafuam profefsionêatep autoritatem côcihiTridentini,nt fuprà meminimus,alligatus cft ad ueterê tralationê,ut prorfus nihil habe* at quod mcndacio fuo praetexire pofsit. Qiiantum obfecro odium facrac fcripturÇjin hochominefSed heus tu,curinfinehuius capitis tuidecotra BrentiudiciSjInhocloco ubi agiturdefcripturaueteris^nouiTeftamê* exproprié loquendum eft.Qjn hancrcgulam alijs praefcribis,cur ipfencn prior obferuaSjfed tâtum tibi indulgesfquo iure queue priuilegiofChquot;^ fcilicetbonuscatholicus,idco omnia licent, quacadconferuationcniR^''-' e.Prt.«, manæecclæfiæfaciût.Sed uidcamus locum Pctn. CornendatibidemPe*

trus certitudinê do(firinæEuangclij,quam de Chrifto propofuerat,nefru ftra ftudium ponere in illud,tanquam rem incertam iudicarcnt.Negatau* temquicquam à fe prædicarum, nifi quod optime conipertuhaberet. Ac primumfeoculatum teftemfuinègloriæChrifh, audific feetiam uocem patris de coelodelatam, qua pater teftimonium defilio fuo perhiberet. Neque hoc folum modo, certitudinem fuæ docQnnç probat:fed earn do* ófrinam Euangelij fui de Chrifto in prophetarum oraculis, quæ omnia m Chriftum refpexerc,fundatam cfTedicir. ideoep ccrtam,quareno dubitet dcilla.Q.uod uero dicir,Habemus,ram ad fc,amp;; reliquosApoftolo':,quant ad difcipulos SC aiiditores referri poteft. Omnes cin habebant Prophetas parronosfuædotftrinæ.Vt commode de tota ecclefia dicatur, quæutitur ad fidci confirmarionem illorum teftimontjs. Sed proprièadludæos,ad quos ubiqj in Afia minori difperfos hâcficut etiam prçccdcntem epiftolä fcripfit,quibusfam(lians erat Prophetarum dotftrina.

Vocatautem firmiorcm, non quod loco pofitiui utatur comparatiuo, ficuthic AfotusGræcam phrafin cofiderantes intelligeredicitiquienim hoc dicunr,non fan's contextum SC confilium Petri perpendunt. Quia no hicagiturutrum plusfidei mcreantur Prophetæ quam Euangcliftæ,ucl ipfa Dei uox:fcd tantum rcfpicit Petrus ad ludæos, fixf quam illi utrifepfi* dem deferrent, qui Prophetas pro Deiminiftris habebant, quorum au* thoritas iam erat facrofanefta. Et propter uctuftatcm,cui etiam per fc ineft aliquid reuerentije, iam nulla poteratfjs qugde Chrifto prgdixcrant,fu* fpiciofubeire.

Cum igitur Petrus Prophetarum teftimonium adducaf, quoruferipta tantum extabant, nullae uero traditioncs,cx cotextu pulchre apparct,hcc Petri uerba non de fuis concionibus,fcd de Prophcticis fcriptis accipien* da.De illis enim dixerat. Sequitur ergo, Afotum hinc probare non pofle homi*

’’omineuerbîDdnonfblum fcripturamjfed enam tradinones non fcri-» ptasintelligi deberc,cum traditionibus Propheticis ludci caruerint.Qiia •■ercdeBrentius dici't eum dcprghenfum.

Hoccapite circa finem praefertim, etiam de difcrimfne legis Euangc uetens amp;nouiTeftamenti loquit:fed i'tajUt facile omnibus manifeftum

«datjfenihil horum intelligere. Dicit cm : Habemus itacp noui öi. ueteris ƒ eftamentilibros, diuerfos quidem, ficutlexSC Euägeliuni diftinguitur. In illis ueteris T eftamenti lex fcribitur,quæ quafi pædagogus illius ætatis pueriliserat.IniftisuerônouiTeftamêtifcriptumeftEuangeliü. Deinde •nßfentiö inuehit, quod nimiûfacrâfcripturâ comendet.Satius, inquir, inerat Brentio fua attente confiderare, dC no adco præcipitem fern' in fcri pturafacra comendandajit excefterit limites omnes. lVlofes,inqiiit Bien tius,acceper3tlegem SdEuangeliumjamp;utruntp fcripfir. Hocfalfum eße ^alienumab omnium Patrum,âf ecclefiaean^fcripturçEnfujaflcrit Afo fiisnoftcrn'nfcitiâ Afoti in rebus theologicis, an maliciä accufem,nefcio. 'nueteris Tcftamenti libris non nifi legem fcribi dicit.QiJod ueroMofes etiam euangeliüacceperir, ödfcripfcrit, falfum eftè, amp;alienum ab omniil Patrumôdecclefiæatcpfcripturæfenfu,ôdincofideratè didîû.Et tarnen po ftea additjEtfi non magnopere hoc curandû purem, uerû fenfum habe 'quot;epofsit, Scripfit Euâgelium, hoc eft, promifsionem de Chrifti aduenir, Siucrum fenfum habcrepoteft, quomodo alienum eft ab omniö Patrum amp;-'ecclcfiæ arep fcripturæfenfut' Ergónc uerus fenfus ab omnib,Patribus, ecclcfia, Sdfcriptura eftalienus t'Qiiod igiturin ueteris Teftamenti, hoc eftjMofis SdProphetarü libris atep Pfalmis no nifi legem feriptâ die dicit: ftcinfüfum efte, 6dab omniû Patrû, ecclefie ôdfcripture fenfualienûatcp •neonfideratè di(ftû,Mofcn fcripfi (Te euangelion:hoc nihil potuiftet neep abfurdius, neqj Thcologiæ profeflbr e indignius dici. Qiiefo em te,bone uiïjnouifti ne Theologiç principiafOiiid eft Euangelion Afotef Nonne idem quod bonS Ôd lætum nuncium f Et, ut de rc ipfa loquamur, dotftri^ na eft de gratuitaDci dementia,peccatorûremifsione,5dreconciliationc cum Dcon'tcm donatione uitæ aeternç per ÔC propter Chriftum.Hçc Dei tenefteia per Chriftum parta, in libris Mofi Sd Prophetarum non tantum ftintpromifta Sd deferipta, fed etiam exhibita tunc crcdenribus in uentu* rum Chriftum. His em agnus eft Dei maeftatus Sd occifus ab origine mun di.Hicftatim àlapfuprimorum parentum promiflùs cft,quôdcotriturus Apac.irt «ftetcaputferpentis.Reperita eft promifsioAbrahç.In nomine tuo bene* diccnturoêsgêtes terre.Etquidemfrutftûuberrimûinde tulit Abraham, Row. 4. credidifemDeo,5dimputatûeftiniadiufticiâ.Viditdicmmeû,ingtChri loM.3. ftus, ôdgauifus eft.Ed Chriftusipfe Mofi teftimoniû pcrhibet,dicens : De mcillefcripGt. Non (blum,ut Afotuspucriliterineptir, euâgclionMofes fthpfitjhoceft ,pmifsionê de Chrifti ad uentu, fed etiâ de bcneficqs ipfius 8dmeritis:Côteret caputferpêtis.Inipfobencdicent oesnationes terra’. Gen.}.«». Qiiod eftilludferpcntis caput, nifi regnum fathanæ,pcccatum in cfkod 173». fuaaftutia primos noftros parentes coniecit,quo omnes mbrtui fint,pro* pter quodobnoxtj fumus fadti eius tyrannidi Sd rei mortis æternç. A* culeus mortis peccatum, propter quod mors Sd damnatio çterna. Hoc caput ferpentis Chriftus contcret,amp;uicifsim benedieftionem affcret:hoc eftjiufticiam, reconciliationcm cum Deo,Sdpacemacuitam çternarr, Hæc Afotuscum fua ecclefiaideo non uidet, quia Mariæhacc tribuit.

Ipra,inquit3Conteretcaputferpcntis,nonipfc.Nonergo minus habebant patriarchy ac prj fub ueteriTeftamento, quàm nos in nouo : nifi quod in uenturum Mefsiam promifium crcdcrêt.Beneficiacademfunt, dobîrina eadem. Exhibitio quoep, beneliciorum, Sd modus accipiendi,uideliect Ggg } fides

Î42 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N C A P V T X X X I X.

Hdesin Mcfsiam. fient difcrtc de Ahrahâ feribitur.An hæc nonfunt ipfif* fimum Euangcliumf'T aceo iam fîguras,facrificia,agnum pafchalcm,cære monias,â^ omnes cultus Lcuiticos,ôd totum faccrdotiu. Hieronymus eer tè affirmât Ifaiam non tam Prophetam, quàm EuangeliftS dicendum, Ita enim um'uerfa Clinftï,ccclcfiçcp myftena ad hquidum profcquutus cil,ut no putes eum defuturo uaticinari,fcd de practerito hifloiiam texere.Rcs ergo cçdcm turn non promittebâtur tantum,fed ctïam credentibus exhi' bebantur. Licetnon negemus obfcun'us, quibufdam quafi l'nuolucris pro ill O tempore, amp;nbsp;in una gente ludaica hæc tantum propofita. Claritas enimilia,SCper uniuerfumniundum diuulgatio aduentui faluatorisrefer uabantur.Vndc ôi.Chrifluspoft refurreeftionem difeipulis fuisdicit:0' LKc.i4. ftiîlti Qc tardi corde ad credendum omnibus, quæloquuti funt projjherç.

Nonne hçc oportuit pati Chriftum,ÔC fie intrare in gloriam fuanif Ët ind piens à Mofe Si omnibus Prophetis,interpretabatur illis in omnibusfcrû pturis,quæ deipfo erant.Etibidcm:Haccfuntucrba, quaelocutusfumad uoSjCumadhuc eftèm uobifcum,quia necefle eft impleriomnia qua:feri-' pta funt in lege Mofi,5C Prophctis,6C Pfâlmis de me.Tune aperuit illis fen fum ut intelligerent feripturas. Vide ergo mihi pueriles ineptias Afoti.no mincEuangeltj intelligit, non rem ipfam, fed hiftoriam Euangeliftarum: perindeaefi ßrentius fèntirct, Mofen talem hiftoriam de Chrifto conferi pfifle qualem confcripferût Euangclifte quatuor.Furiofus homo egeatus iuisimpietatibus,neuocabulaquidemrcêlèinfelligit.Etfi omninoexigit uocabulumipfum Euangelq de fcriptisMofi,audiat Paulum qui ad Gala tas cap.j.itafcribit.Praeuidens feriptura quiaexfîdeiuftificatgêtes Deus, prænunciauitAbrahac,SCc. Prouocabulo(praenunciauit) græcustextus habetTramp;trt/yjzytAfQrTD, hoc cft,prius cuägclizauit.Habcs uoeabulöipfum- t Et quia Moles feripfit hoc Euangelton, ditfluad Abrahamum,quid eft^ Aug.in tarn pucriliterSoteineptiSi’’Audi de hacrcetiam Anguftinum. Itaenirn Ppl.io;. fcribitfuperuerbaPfalmijInconfpedlu omnium quicæpcranteos.)Age nunc,quifquis hæc legis, Si gratiam Dei qua in æternam iiitam perDomi num noftrum lefum Chriftum redimimur, legendo in Apoftolicisliteris, inPropheticisautemfcrutâdo cognofeis. Etuetus teftamentuminnouo rcueIatum,SCnouuminueteriuclatumuides,5Cc. Etpofh

Hæc atq? huiufmodi ratiocinatus,intcndc animum,0(l in litcras ucteris Teftamêri,ô(: uide quid canter in co Pfalmo,cuius eft titulus, Qiiantlo do mus ædificabatur poft captiuiratem :ibi enim dicitur,Cantate Domino canticum nouum.Et ne cxiftimes a d ludæorû populum modo pcrtincre, Cantatc,inquit,Domino omnis terra, cantate Domino,fit' bcnediciteno men cius, annunciate, uel potius, bene nunciate : imo, ut ipfum uerbuni quod in grgco pofitum eft,transferam,Euangclfeate diem ex diefalutare cius. Vbi etiam ipfam Euangelrj uoeem pofitam eftc oftenditinli* bris ucteris Tcftamenti, ficut ante rem ipfam illic contineri demon« ftrdKmus.

/Jem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fttptr ^ttm.caj/.triceßmoterno.

Eademquippe funrinuctcriamp; innouo:ibiobumbrata, hicreuelata: ibi præfîgurata, hic manifeftata,

Tum in co (uetcri Teftamento) tanta prædicatio, filt;l prænunciatio eft nouiTeftamenti,utnullain Euangelicaatep Apoftolica difciplinarc-periantut,quamuis ardua Si diuina praccepta fiCpromiffa, quæ illis ctiam hbrisueteribusdefint»

Reuelationes eorum cófiderantur in his nominibus (Vctus, Nouum) ’'oninftitutioncs.

Idem contra Faußum .Man.lib. i z.cap. 84. VfriündiinucrcriTcftamcnto ad nouum pcrhncbanf. Efgo nec^ falfum,ne(^ alicnfiab o mm’ Patrum Sé Ccdcfîçatcj fcn'ptii* fæfaifUjquod ßrcntius dixïr, Mofen Euangcliû fcnpfific. Nouimus Del ^fncficio, diftingucndum c(ïe Euangchonalcgc, uctusTcftamentum a ■ïouornecopus habemus doóorc A(oto,qui nct^ tntcUigir quid dicar,nc qnod inter hæc fit dücrimen.Et cum bac de rc copiosc ßrcntius in fi-primat Pencopes dixcnt:nosiam fupcifedcmus.

Sicelides Mußt paulo maiora canamuâ. '^on omnes arbu^a iuuant,humilesq^ myrica.

Hos Vergilij uerfus imitât ôc re ipfa exprimit nofier Aibfus. Adhucuer-fit in loco de feripturç author! täte amp;nbsp;utilitate.Sed uidemus,quod ÔC pro-^■nicadmonuij quomodo paulatim ad facræ feripturæ contemprûafiùr-ganâi quo altius earn interdum cxtollit,eo contemptius earn pofica abfi-dtacturpificat. Parum elle uidef qgt; hadlenus dixit:Non opus elle fcriptii *asdfidcm,prælcrtim innouo fefiamento. lam infufficientes elle,nobis pcrfiiadcre conatur. Multa enim elle dogmata certô credenda, quæ non ^tintfciipta.ltcm,fcriô uosfalfum diccreauthoritate Patrum côfirmamus, cum omnia credenda feripta afièritisfitem credenda elle diuina haben-lt;iadogmataquædam,quæinfacra fcripturafcriptanonfunr,cordibusH-héliumfommiflà.H»cAfotus. Made nouauiitute puerjîciturad a-ftia:hacrationc,tequoqppoteristollerehumo ôcaltauolitare péroraui-tûmjamp;uel Hcroftrato clarior eris. Valdeautem iniquo fertanimo, quod fireiuius dixerit eum inreferia pucrilibusfophifmatibusludere,co quôd liocnomine præferrct traditiôes feripturis, quia hg in charta amp;(. rabulis « f-fintdeferiptæ humano ftilo,illg uerô in cordib.hom;nu:amp; fcr;ô,nô pueri Jiterirafeiturtoro hoccapite.{nquithocloco,5C alibi elfe quedâ dogmata fidei nô feripta in papyro,fcd tradita côfcruata in cordib.Qiranto ergo preftatcorpapyro, t.âto melius ÔCcerrnis conferuanf in cordib.fcripta, ql ’npapyrOjSCidconô minorisfidei,five. Rcfpondco,unum SCidemuerbû Deleft,fine in corde fiuein orc,in papyro 5c tabulis,legitur,audiat,cogi-tetur,amp;fc.Qiiod fî liera eft Ecclefia, que refiarur de uerbo Dei amp;nbsp;dogma-tibus,nóaliahabebir in corde,c^que luntin papyro. Namut certifimus ficfidenoftra,nec circumteramur omni uento doeftring hominum alluro tûjideo placuirDeo fcribi,utccrta extaret régula iuxta quâ omnia 4gt;ban-daelîcnt. Qiîod fi quis diuerfum à feripto uerbo protuitrit ex ferinio pc-fteris fui, illianathema dicemus Afote. Audiamus ergo quæ ilia fint dogmata certo credenda,que tarnen nonfuntfcripta,fcd tradiia. Enumerat 3utem,diccns:Ciiialiafunt qupad facramentû ordinis ô:fcliqua facramen taô'fubftantiâeorum pertinent, Sc^plurima alia, de quib.polies. Q.uod diftr,quçadordinis facramenrûpertinent,nô elle feripta,recipimus.Re-ôèenim SCuerèdicignihil dehoefuo facramento in facra côtineriferipru ra,quianecp fidei dogma eft certô credendû.necn facramcntum.quod uel ex hoc apparet, quia nihil de eo in facra feriptura habetur.Sacrarnentorû e'ïiinftitutio etiâ iuxta Phomâ tuû pertiner ad excellentiâ poteftatis,quç /oliCliriftocôpctit. Audiamus 5C Auguft.contra pluralitatemfacramen-torum Papifticorum, 6c unico tantum tefiimonio uri uilum cfttcæterai differemus ineum locum, in quo Albtusipfepoftcàfe plura diôturuni Gsg 4 ea de

î44 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r N C a P V T X L.

ea de re pollicctur, plunbus ilh'c refponfirri. Sic autem inquicPrimô ita^ tenere fe uolo, Dominum noftrum lefum Chhftum leut iugo fuo nos fu!)didilïc,£v farcinçIcui.Vnde facramentis numero paucifsiinis,obiciua tionefacilimiSjfigniKcatione præftantifsimis in focietatem noiiipopuH colligauit.Sicut eltbaptifmus,trinitatis nomine confccratus. Communi' catio corporis amp;nbsp;fanguinis ipfius, dil ü quid aliud in feripturis Canonifis commendatunexceptis ijs quæ feruitutem populi ueteris pro congrueiv tia cordis illorum amp;nbsp;Prophetici tempon's onerabant, quæ in quincp li* brisMofislcguntur» Ccrtèhoc loco Auguftinus duo tantum enume^ rat facramenta.se addit deindc:Etfi quid aliudin feripturis Canonicis co mendatur. Qiiibus uerbis innuit, hæc tantum facramentorû nominamc' rcri,quæ in Canonicisferipturis commendantur. Cum ergo Afotusfpfe fateatur,ea quæ ad ordinis facramentum pertinent,no haberiin facralcn* pturarcertenecelîàriô fequitur,ordinem no elfe facramentum. His addit: Sed ultra bas fentcntiasDeireuelatas,Sefcriptas, dico eflealiasfenten* tias non feriptas nifi in cordibus non minus certæ fidei, non minus diup nas, quàm funt aliæ quæ feriptæ funtin tabulis.infcripta cordibus fineuU lis literisjfine ullis uocibus humanis. Et,ut inquit Dionylîus Areopagita, ca funt quæ fandii duces ôd præceptorcs noftri tradiderunt, ôô ex aniino in animum medio interueniente uerbo corporali quidem, fed quod pent tus carnis excedat fenfus, fine literis transfufa funt. Audis line lit cri s li'* ne tabulis ex animo in animum.^ Audimus Albte. Quid ucrô audireiuus, cum tu nihil dicasC Qiiæ enim iftæ fint fentenriæ diuinæ non feriptæ,cor* dibus infcriptp,Se de cordein cor transfufæ,non addis.Ideo nihil nifi tua, hoc eftjUana uerba audimus, te fa tis confidenter hec fæpius repetere,!)!' co,dico,audis,6ec. Probarc ucrô te non ita audimus,nifi ex tuo Dionylio Areopagita, Qjii quis fit,certè ignoramus : ideo nos ignorare athrma^ mus, quia hoc apud uctcres,qui diligenter feriptores Ecelefiafticos, non tantum ubi SC quo tempore uixerint, deferipferunt : fed etiam libroiuni quos cdidcruntjtametfi non exrarent amplius, fed temperum incuria in^ tcrciden'nt,eatalogûannotaucre,nufquamlcgimus.Eufcbius quidem cit eius mentioneni, quôd primus luerit Ecclefiç Athenienfis Epifeopus, atep ita traditum à Dionyfio Alcxandrino refert. Sed quic^ ab eo literis mandatum non refcrtiquod certè fi fuiiïêt uerum,non crat omiffurus.Hie ronymusuerôlibro defcriptoribusEcclcfiaflieis, duos num état Diony-fios : Corinthiû unum,quifub Marco Antonino St' L.Cotnodo floruent: alterum Origenis difcipulum, qui AlcxandrinusEpifeopusfucritfub Ga lieniimperio. huiusuerô Athenienfis Arcopagitpnon meminitprorfus. Et inter eorum duorû feripra,que diligenter enumerat,Ecclefîafi:iteHie^ rarchiçnonmeminit. Q,uidigifureft,quôdtotimundo oculospreftrin* gere 8C quafi configere incerri authoris libris tefiimontjs conanturt' Qiiare,quoties libri ifti citantur,ignoti alicuius fcriptoris,SC nonufquea* dcô antiqui,quodÔL ftylus amp;nbsp;argumentum clarèdcmonftratjelTcnondu bitemus. Deinde,ut traditiones fuas non feriptas probet ad diftinÆone uerbi Deiconfugit, aliudinferiptum elfe tabulis atramento: aliud ucro cordibus infufum dicit. Redlé certè diftinguit inter feripturas Si tradition nés non feriptas. Redlè hoc quoqp datur ex Chryfoftomiloco,dc quo fu* prà. Verb um Dei efre,fiuc reucletur à Dco, ficut Noah SC Abrahç patefe/ cit,quçexemplaChryfoftomusponit,fiuefcribatur. SedquidhçcAfo* te ad traditiones tuas non feriptas, quas Apoftolorum nomineEeelefiç obtruditis, quia propter uetuftatem author illarum ignoratur, amp;nbsp;longo temporis ufu inualuerunt: nec ullum eft tam craflum aut puerile corn* mentum, quod nomine traditionis ApoftolicginPapatunoucnditctunquot;

Qjiidjfum uf(ç adeo déliras,ut traditiones iftas tuas non fcn'ptas, codem «ïiodoàDcoreuelatasefle, quemadmodum Deus fepatefccit Abrahæ, iffirmareaudcasr'Eft'ne pucnle,inquit,eum Auguftino dïccrelitcras fa-trasïam fcn'ptas machinas elfe, quibus chan'tahs ædiHcium pcrHciatur in cordibusnoftnsrquæcum plena luen't,literæiam necelîan'ae noncrunt. Ego uero hinc intclhgo Afote, Augulhnum necelîanas elle fa eras h teras hmfcn'ptas,diccrc,2lt;machinas uocare, quibuscharitati's acdifîcium per-fioatufin cordibus noftris. Anuerô tu charitatishoc ædiHciumnecellà-tiumncgabis fquot; Qiia igitur fronte facras literas non necelTariô feriptas de-Hatterasf Atqui Auguftinus dicit, cum charitas plena fuen't,litëræ iam neceflariæ non eruntf Sedhocquando futurum elfe Certè in hac uita ficrinegatidem Auguftinus. Semper enim hicaugeripotelbôf quamdiu îugetur,aliquid dceit,amp;^ minus habet; id quod eft impcrfcôionis. In ilia ergo altera uita plena ent; tunc quoqj tills literis opus noncrit. Sineillis, inquit, perfedius Anronium Paulum in deferris atque foelicius uixifle, quamalij cum )ibris:unde autem Deum agnouere,ô^hdem conceperunt illiperfedilfimi Sgt;é mirabiliarq c' Nonne ex fcriptura Piophctica St Apo-ftolica,quam uclipfi didicerunt, uel ab alijs prædicatam audiuerunte Qlgt;odliiamexhauferant,autmcmon'æmandaucrant,inmeditationeucr biDciucrfabantur,re(ftèfecerunr.Sicenim Dauid bcatum uirum defcri-bit,qui in lege Domini m editetur die ac nodte. Qitæ alia* fint Ipcculatio-nts St concern pl a tio n es,n efeim us.

Porrôquæ funt ilia credenda St diuina habenda dogmata quae in facra fcriptura nonfunte Haec,inquir,de quibus Paulus dixitiQiiae audifiià me per multos teftes, hæc comrncndafidelibus hominibus, qui crunt idonei aliosdocere: non air, Q.uefcripfi,tu transfcribe,0t trade: fed qug audifii, commenda. HecSotus.

Nonnegamus Paulum docuiflc,concionatum c(re,uiua uocc tradidifi femulta:fednon alia neediuerfa abijs quç fcripfit. Porroiam tuum crit Afote,nobis certo demonfiralle, que ilia fint diuina dogmata credenda à Paulotradita,quenonfintabipfodefcripta. Qiiodfiquçdamprotuleris tmendicatis fuffragijs, examinabimus, St coferemus cu t)s que iâ ab ipfo certo defcripta extant. Qjiod fi confentiant cum fcriptis : bene, recipie-mus, Sinminus,frciiauthorirate Apofioli,diccmuseire anathemata. 1-demucroPaulus,quihicaffirmatTimotheum quedam ab ipfo audifie, quod no negamus,dicit: Hec tibiferibo filiTimothcc,fperans me uenire i.Tiw.j. adtecito. Si autem rardauero,utfcias quomodo oporreatte in domo Deiconuerfari, queefiin Ecclefia Dei uiui,columna St firmamentum ue ritatis. Addir; Heeproponas fratn'bus, bonus erisminificrChrifii, enu- i.Tiw.4. riinisucrbis fidci,S.^ bone doefirine quam aflequutus es. inepras autem fit inanes fabulas deuita. Item, Dum ucnio,attende Ictfiioni. Tu uero pcrmanc in his que didicifti St crédita funt tibi, feiens à quo didi-cen's. Et quia ab infanria facras literas nofii, quç repolTunt infiruerc ad filtirem perfidem, qUçcft inChrifio lelu. ümnis enim fcriptura diuini-tusinfpirat;3,utilisefiaddoccndum, Si c. Paulus dicit feidco hecTimo-theo preferibere, ut fi tarder, feiat quomodo Eccleliam Dci infiitucre debeat. Etaddit, quôdfihçcproponat fratribus, bonus fit futurus mi-nilterlcfu Chrifii,

Afotus contra dicit: Paulus non ait, Qj’Ç firipfi t’t f'^t^sferibe fit trade : fed,Quç audifti,commenda. Odio lcriprurç facrç hçc de fuo addir. Etfi enim eo loco non dicar, ramen hic aitiHte preponens fratribus. Qjiç'nam heef Hçc quç feribo. Item,horratur eum,urpcr-inancat in lus quç didicei it. Sed unde didicit f Non nego cum St à Paulo

J4lt;î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAP VT XLIII.

Ulna IIO cc ex cpiftolis (ins pliinma didicific.Sed additiQtn'a ab infantia faci as literas nofh.Et tarnen hortatur,ut attendat leÆonÉnon dici't ut in* dulgeat fuis contemplationibusfine libris, Additamp;cgrcgium cnconii* um 1'acrarum fcripturarumabutilitatibus. Quid ad hæc dices,mi afel* le f Quid Paulus,amp; quæ fidei dogmata credenda, amp;nbsp;diuina Timothco praefcripfcrit,certô fcimus.Hæcipftim uult ampleóti Sgt;c prop onere fratrp bus. Qiiod fi faciat,utilisamp;bonus fit minifter Chrifti. Reliquumeftigi* tur Afote,ut liquidé etiam nobis probes,quac ilia fint non fcripta crcden* da dogmata à Paulo tradita, quae commendandafint fidelibus Quod quando futurum fit,ipfe uideris.Nos ex te audiemusitu qui affirmas,pro* ba. Sedinftat Afotusuehementius,dicens;Afl'erimusigitur,falfiffimeuos ciiccre Apoftolos fcripfilTe omnia quæ docuerunt. Hoc,inquam,dicimus f. fie contra ipfam fcripturam, contra omnium Patrum fententiam a' uobis dicflum,fineulla rationc,fineullaautboritate,diuinationequadam.Qiian do itacRdehoc agimus, amp;nbsp;diftin^uimus dogmata fcripta à non fciiptis, nonludimus fophifmatis : fed ferio agimus, amp;nbsp;fcrio uos falfum dicereau* thoritatePatr2confirmamus,cum omnia credendafcriptaaficritis.Bona uerba quæfo, domine Petre, oblitus forte es profeflîonis tuæ Sf ordinis, non obferuans modeftiam, quæreligiofum monafticen profeflum dece* bat. Ludif Afotusinuocabulo, Credenda. Loquimurenim non de qui* buslibetrebuscredendisifedijsquæ fintfidei, amp;nbsp;ad falutcm ncccffan'a funt.Luditfimiliterinuocabulo,Omnia. Cum dicimusApofiolos omnia fcripfifiè quæ docuerunt, non hoe uolumus,omnes concioncs, quasubi* uislocorumhabuere, omnespcriodos,uoccsamp; fyllabas defcripfiflèifcd omnia dogmata quæ tracQauerc, omnia ad falutem neceffariaSCcredcn* da,fufficienter, ut nihil ad fidem 2C pietatem defidcrari amplius poffif, ab eis eifeliteris confignata. Idq) non procul petitis rationibus, fed exipio Paulo probabimus.Is enim loco paulo ante citato,fic aitiOmnis enim fai ptura diuinitus infpirata,util!s cftad docendum,ad arguendum,ad coiri* piendum,ad erudiendum in iufticia,utperfedïus ÓL'integerfithomoDei, ad omne opus bonum inftrucQus. Non uacat iam omnes facræ feripturæ utilitates quas hic Paulus rccenfet explicate. Tantûquod defufficientia addit,uideamus. Quicruditus eftiniufiicia, pcifcólus,intcgcrfiCabfolu* tus Dei homo,hûc neceffe eil omnia tcncre à' habere quç credenda funt. Alias, quemadmodum cum charirati addialiquid potefiadhuc,coipfo quodnimiseftjimperfedlacftSCdicitur:ita etiam fi quædamadfalutcm neceflario credcnda,homini défunt in ffriprura,critimpcrfcdîafacrafcii* ptura. Sed Paulus affirmât, fcripturam efle fufficientem amp;fàcereliominê Dei erudifum ad iufticiarn, pcrfeolum SC integrum, atep abfolurö,in quo nihil fit mutilum,00 fcripturam fimpliciter ad falutcm fufficere. Sequitur crgo,omnia credenda, quæ ad falutcm funtneccfiària, efie fcripta.Quod fi perfetfios facit fcriptura,quid reftat porro credendumC Si reftatuero a* liquid credendum ad falutem,non crit perfeefius. Si hinc tantum profici* mus,ut fiamus h omines Dei, quid defideramus præterea r Ne ergo tu A* fote nobis porro tuis nugis fis moleftus.

lam Sc Patrum teftimonia uidcamus de feripturæ fufficientia, amp;nbsp;quod extra fa cram fcripturam nulla dogmata,nelt;j quicquam tanquam adfalu* tern neceflarium, credere debeamus,

Nobis curiofitate opus non eft poft Chriftum leium, nee inquifitionc poftEuangelium. Cum credimus, nihil defideramus ultra credere« Hoc cnim prius credimus,non efle quod ultra credere debemus,

Traditurus quæ didici ex diuina fcnpturajabftincndo qui'dcm à nomi* »ibus amp;: uerbis illis,quæ ipfis in didionibus in diuina fcriptura no haben lt;w,fententiam tam en illam in fcriptura fitam confcruant, 8^c.

Eccc abftincrefcdicitctiamà uocabulis, quæ conformia funt fcriptu* quorum fententia eft in ipfa;fed tarnen ipfa non diferte ponuntur.

Qliibusaddit: Si fidclis eft Dominus in omnibus ftrmonibus fuis^ manifesta ESTDEFECTIO a' FIDE ET SVPERBIAE CRlx M EN,aut reprobare quid ex his quæ fcn'pta funt, Avt Svperindv* Cere q_vid ex non s criptis, cum Dominus nofterlefusChri* itusdixeritjOues meæuocem mcam audiunt.

Manifeftam à fide defecftionê uocat addere quid ex non fcriptis : quod nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

hno fufficiens eflec fcriptura,quodfi alia ad falutem neceflario eiïènt ere-denda,fi deniqp alia diuina dogmata no fcripta : cur Bafilius defedlionem îfideuocat,adderealiquidr'Curno potius fecundum Afbtumdicit,fidei fffe augmentum amp;nbsp;complemcntum, alia fidei dogmata non fcripta

Qiiod fi hunc librum elTe Ambrofrj negaucris,quia de authore dubita* tnqalium producam locum.

Nihil uel cautionis gratia iungere debemus mandato.Si quid enim ad^ dasueldetrahas,præuaricatiocft mandati. idep probat exemploàteftib. fimpto.Etiamfibonumuidetur,tarnen nihil addendû. Itcmfiloanncsde fua Apocalypfi dixit,Ne quid addatur uel detrahatur fub magnis plagis: quanto magis de diuinis mandatis C

Exhis apparetjUos non,ut Afotus criminatur,falfiflime dicere,Omnia «edenda fcripta effe:fed ueriftîmè omnia ad falutem credenda, amp;nbsp;necefla lia in facra fcriptura cotineri. Neep contra fcripturam,utnugatur,fed cum Eriptuia hoc nos afftrmare,ncqp contra Patrum omnium fententiam. Pa.» ter enim fuit Tercullianus.Qiiodfi hunc negas,quia tandepropterMonz rani dogmata,in quæ incidit, eft reieeftus; Pater fuitBafilius,Pateritê Am Erofius. Hi fentiuntnihil addendum feripturæ Dei. Si nihil addendum; «go fufficiens ôd omnia credenda ad falutem continet.

Confirmauimus itacp id quod à Brentio requiritmec ad anilcs fabulas, quas omnino deteftamur, neqp ad incertorum authorum traditiones con ^ugimus:fed ad facram fcripturam, cuius quidem unius teftimonium no* biseftinftaromnium. Et tarnen ne putet nos Patrum ea in re deftituiau* thoritatc,eos quoep nobis confentire oftendimus.

SedadhucirafeiturAfotus (cauetibiBrenti,feenum habet in cornu) quod traditiones no fcriptas reciperenolumus, cQ^ Brêtius cotra ipfum locum ex Irenæo protulerit, qui lcribit:Hæreticos cû ex feripturis arguan tur,inaccufationem ipfarû feripturarû conuerti, quafi non rede habeant, ueque fint ex authoritate, amp;nbsp;quia fint uariæ didæ, ôd quia no poflît ex qs inueniri ueritas ab his qui nefeiât tradition?. Non enim perliteras traditS iilam,fed per uiuâuocê,ob quam caufam 6d Paulum dixifte, Sapientiâ loz quimur inter perfedos,Sdc. Hçc,inquam,cum Brêtius cotra ipfum adduz Giftet, perfrida fronte id contra traditiones ab Irenço dici negat. Nec fibi côuenire. Quiairençus dicat,hæreticos hoccum repræhêfione feripturç Eceic. Hoc,inquit,nos no agimus:fed feripturç omnê authoritatem difer tiffimè femper thbuimus;ideo^fibiiniuriâfieriarbitrât. Porro honoz nheè de facra fcriptura fentiat ôd loquat,hadenus audiuimus. An no hæc omni;(

Î4» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N C A P V T X 1»

omnia fingula qug hic Irenæus hæreti'cis tribinfjOj cum exfcriptuhs ar* guantur,in accufatioiiem fcripturarum conuertantur, quafi uahæfintdk lt;Sç,5i6 quôd no poffît ex his inueniri ueritas ab hi's qui traditionem nefci* ant, quænon perlitcras, fed ui'uam uocem fit tradita, in Afotum compe^ tunt P Certè quantumuis his uerbis profiteat fe fcripturac femper omnem tribuereauthoritatemrtamcnnos plane cotrarium audiuimus, quodhæc eadem exfcriptuhs conuitîlus cum hærcticis Valentinianis,Marcioni' tis,Cerinthianis,quoshiclrenæus rccenfet,fcdulô affiirmet : uidclicet, quôd fcripturg non poiïînt à nobis intelligi,quia traditiones Apoftolicas non agnofcamus:nec^fidei contiouerfiæ exfcripturis definin',quia ambi guæjobfcuræjnonfuthcientes'.ideo traditionibus opus elfe, quaefuntpla niores, pleniores Si. explicatiores, quæ non per literas, fed uiuam uocem ab Apoftolispermanusfuccelîoribustraditæfint. Hæc dehærcticisfo'f bit lrençus,quæ omnia itacoueniunt in Afotum,qsadcô graphicceftde* fcriptus,ac fi hæc tempora attigilTet Irenæus,amp; primùm nobifcum iam lumnias ÔCblafphemias fcripturæ ex Afoto audiret:amp; non de ipfo,eiuscg fimilibus hærcticis uaticinatus effet. Qiiod tarnen mirûnon eft,cumfeiTi* per impietas fui fit fimilis. Qiiaro cum nequaquam longe ab illis fit hære^ ticiSjfed omnia propemodum communia cum ipfis habeat: non eft qtiod grauetur,fi hæc audire cogatur. Atqui hçrctici illi,dc quib, Irenæo eftfet'’ mo, non agnofcebant Apoftolicam traditionem,quam dicit Irençus ma* nifeftatâin Ecclefia perfpicerepoffe eos quiuerauelint audire, Afotus uerôfe earn agnofcercdicit;ideo Brentium detorquerelocûIrcnpi.Hoc modo fibiiniuriam fieri, SCßrentium Irençi locum torquetc,authoricp im ponere Afotus uoluit probare. Qtiid igiturrefpondebimusfiatriPetto;' Hoc fcilicct, quôd oculus ipfius ira perturbatus non uideat, neqe intelli* gat,quod ficut fîmilitudinibus non omnia couenire neceffe fit (alias enim necp fimilitudo eius rei efret,ad quam adumbrandam adducitur,uerùm i' pfares) fedfufficitfiin principal! propter quodafFertur,refpondcat:itain hocloco,quem Brentius contra Afotum traditiones fcripturis præferen* tem adducit,non efîeneccffe Afotum per omnia hçreticis Valcntinianis, Marcionitis, Cerinthianis 8C Bafilidianis fimilem efîè : fed fufficit ncbis, quôd uel Afotus impietatc fua hos hpreticos in multis fuperet ; uel quôd, quemadmodum Brentius dixit difertè,inhoc Afoticamturbamh^reti* CIS illis fimilem elle: quôdquemadmodum illi,dicatfcripttiram efleob* fcuram, ad ueritatem cognofcendam ncceffarias cffe traditiones, Hçc enim uerbafuntBrcntij,quibus locum Ireneiad Afoticos accommodât. Cumuerôdehocirençiloco feinferius plura didîurumpolliceatur,nos quotç pleniorcm refponfionem differemus,

COmmendaturus fcripturç authoritatem Afotus ( in hac enim mate* ria uerfatur) ait,fe afîèrcrc,amp; quidem catholicos omnes Patres, pti* mô difficilem efîèfcripturam intcllclt;fiu,ÔCobfcuram propter rerum fubli* t.Pet-ult, mitatemSCuerborumambiguitatem. Idcpetiamex Petro probat, quiin epiftolis Pauli quçdam effe difficilia intelledfu ait, quç indodi inftabi* lesdeprauant,ficutamp;cçteras feripturas, adfuam ipforum perditionem. Initiô,inquif,afrerimus nos, amp;nbsp;quidem catholici omnes Patres, feriptura difficilem effe intelledtu.Magna uerô afïèrendi confidentia,cum alias ma gis ad Academicorum fedlam accedat, quç dubitat de rebus, ôf nihil cer* turn effe dicit. Nam SC de gratia Dei dubitant, nec hominem certô poffe feire num fit in gratia. Hic uerô cum pro feriptura pugnandum efîèt,con* tra earn afïcrit difficilem effe. Addit autem, omnes Patres idem fecumfcn tü e, Qiîod quale fit, in fequcnticapitedcclarabimus, Affîgnatetiamra* tiones

^oncs diras difficultaris,rcrum fublimitatem ö^uerborum ambiguitatem. Etquidcm quod ad res atn'net, exceduntillae captum rationis humanæ, ’ïccacumine ô^acie ingenij humant dcprehendt poiïunt.Habitat ein De^ usluceminacceflâm. Et habet femtelledlusnoiler ad res illas cœleftcs, ^wcmadmodum nodluæ oculi ad clarifsimum fob's lumen ÔC radios. Anf mail's eni'm homo non perci'pit ea quæ funt Spiritus Dei. Stulticia funt ib “Anonpoteft intelligere,quia fpiritualiter examinantiir.Et quis cogno^ m'tmentemDomini.Hdem tamê ApoftolusaffîrmatrNûsfenfum Chialli liabemus. Deum nemo uidit unquam, fed Filius qui cit in finu Pafris e^ * ^anauit nobis. Scimus quoniam filius Dei uenit àf dédit nobis fenfum ut ^ognofeamusDeum uerum. Concedimus itaquc,difttciiem effêpropter •■trum fublimitatem, fed impijsjincrcdulis, profanis ÔC Spiritu Dei caren-' tibus:ÔL non modo difricilcm,fêd etiamlibrum fignatum quem intellige» tenonpoffunt omnes ij quiSpirituiàndlo dcftituuntur. Qiiiucro SpirF tufando ilkiminantur (quem tarnen Afotici fibi ad inteilcdîum icripture •tonelfenecelTarium aflerunt) fapientiamDeiin myfterio abfconditam, •jnamnemoPrincipumhuius feculicognouit,intelligunt. Nobis enim teuelauitDeus per Spiritum fuum. Spiritus enim omnia icrutatur,ctiam profundaDei. quis enim feit hominum, quæ funt hominis, nififpiritus hominis quiinipfo cft.dta ÔCquæDeiftint, nemo cognouitnifî Spiritus C)ei, Nosautemnon fpiritum huius mundiaccepimus, fcdfpiritum qui txDeo cftjUtfciamus quæà Dco donatafuntnobis,queamp;loquimur,no in dodis humançfapiêtiæ uerbisrfed in dodn'na ipiritus,fpiritualiafpiri' tualibus comparantes. Spiritualis autem iudicat omnia, amp;nbsp;ipfe à nemine •ndicatur. ficutferiptumefl;: Qibsenim cognouitmentem Domini,aut quisinftruxit eumt'Nos autem fenfum Chrifti habemus.

Difficilem uerô efle feripturam propter uerborum ambiguitatem, ne* feioquomodo Deo authori facræferipturæ conueniat, Neque enim A* pollinis Delphici oraculis,obliquis,ambi^uis amp;flexiloquis relponfa Dei conferrenos decet, nec^ etiam kvSlt;SIj7»(iDeum dicere, Chriftianæ aures fêtant. Cum enim fuprà Afotus affirmauerit,Deum nobis codefcendiiïe, •tiodô iam fui oblitus, ambigua Deum nobis loqui dicit. quod certê non eftfeadcaptum hominum luorum auditorum accommodate. Luforum ^oceft,quitefleras, talosÔLCubostorquereamp;infledere noruntprofuo 3tbitn'o:2lt; circulatorum,qui præftigîjs hominum oculos fallcre poflîint, . •js®imponere.Abfit hæc kvSScc à Deo.Qitatc enbn uerba Dei dida fünf, •tinut feiantur^'quarefonuerunt, nifi ut audiantur/quare audita funt, nifi nbsp;nbsp;‘

utintelliganturfHocipfum ergo uerbum coHrmatum amp;breuiatum, nec jp obfcurumDeus eflêuoluit. Ideo brcue,nenon uacaretlegereu'dco aper* fciplind •nrn,ne dicat,N5 mihi licuit intelligere. Sed bac de re cap.fcquenti plura. chrijhatia, Diffîcultatem amp;nbsp;obfcuritatem feripturç ex Petro probare cOnatur, qui i.Pet.uIt.

quidem effein Pauli Epiftolis difîîcilia intelledu, quæindodi inftabi* lesdeprauant,ficutamp;cætcrasfcripturas, ad fuam ipforum perditionem.

Sed quid hic Petrus aliud uult,q^uàm quod nos dicimus, feripturam diffî* eflem cireintelleduimpijs,qui Spiritu fando careantÆtficutipfe loqui* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

tur,rudibus ôé inftabilibus,hoc cft’,ffaterculis amp;nbsp;corum fimilibusfNequc enim hæc difficultas feripturæ imputanda cft, fed cæcitati intelledus hu* •nani: queniadmodûnec fob's obfcuritas, quôd cæcus in mendie palpai, Ita plané hoc modo D. hetrus dicit, inftabiles deprauare, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, hoc

eft,inalienum fenfum torquentPauliepiftolas,quemadmodumcæte* tasferipturas. Quis hoc poteft cauere Videmus idem in rebus huma* nisfenfuiSCrationifubiedisaccidere.LegcsImpcr.aiorum,quæfepefcri ptgfuntplaniflimgjUtnulla illic fit ambiguitas, obfcuritas ucl difficultas:

îf« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAP VT XLI.

tarnen mirabilitcr ilh'c liiditur à rabulis quibufdam forenfibus ƒ No lo* qiior de bom's uin's. Hicnim tanrûabeft ut imitenturhanclicent(â,uicnâ graiiiflnnè fcrant. Qiiidigitur mirum eft, ft hoc h'tcn's faen's accidar,cuni Ingens fit ingeniorum petulantiaincommimfcendis noins dogmatibv'’, ad quædcindcconfirniandçfcn'pturae tcftimoma detorquentf Qin's ha’C uel præcancrc uel prohibere poteft C Sed culpa non eft in facram fcriptu* ram transfercnda,uerumininfcitiamSiimaliciam accæcitatem impioru. Id quod Chryfojlomus in hancfententiam dici't : Adhuc enfin hoc fuetc (Paulus)cogftatfonesdcftrucns,acomncmcelfitud' .. ontraconfeb Chryf.in z. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Def fe extollcntem. Qiiamufs autem multihæreticiconatifuntib

tidCor. btm dilacerare,attamcn uel lacer multam prac fefertpotentiam. Namufi quidem filo funt Marcion amp;nbsp;Manichæus, fed dilacerantes : attamen amp;fic rfdarguuntur,uelexparticulis. Etenimamp;folamanusoptimatishuiusagt;-pud illos cum fiqfortiter ill os fugat. Et quomodo folus apud alios perfe* quirur S^deqcitC Vtfdas potentiam magnam, SCquod carne mutilatiis omnes ad fe traherc ualeat aduerfarios. Et profedto funt qui dicent, hoc eirepcrucrfiratis,quodomncsquiintcrfepugnant,illo ufi funt. Athæc peruerfitasnonPaulieft. Abfitjfed corum quiabutuntur. Nonenimua* rius quifpiam fuit,fed fimplcx,manifeftus. Illiautem adfuos fenfus uerba torfcrunt. Et quare fic fcripfit,aiunt,ut det damnum f Verum uolentibus non ipft dedit,fed illoru infania,eo quod non ut decebat fe ufi funt.QiiO' niam amp;nbsp;iucundushic totus, quamuis amp;nbsp;admirabilis amp;nbsp;diuinçfapientiç fit argumentum,amp; cœli enarrent gloriam Dei,fiCc. attamen in iplo multi col lapfi funtcontrary inter fe. HacîenusChrylbftomi uerba.

QiiodcxHicronymoaffert teftimonium,quiad Paulinum omnibus cloquentiæ uiribus,ut Afotus dicir,hoc agit,ut feripturæ diflicultatem,Si quanto ftudio opusfiqquantatp diligentia Doeftoresaudiendiad earn in De doiHr. t^^Ihg^ridam oftendat. Quid ergo Afotus Hieronymo contrarius,negat Chrijiiand alias,multum opcræin cognofeenda fcriptura collocâdum .^Sed nccnos cd.6. ftertendumeftedicimus,fcddiligentilfimelcgendum,audicndum,me(l:* tandum,orandum,ut ad intelledtum feripturæ perucniamus. Potuillct quidem Dominus omnibus nobis SC fingulis miraculofo Spiritus fanói dono in momento intellccftum omnium fcripturarum infunderc; fed no» luiqucrùm media ordinauit, quibusnosuultuti, amp;nbsp;per ilia aperire earum intellecftum. Similiter ôd illud Auguftint,quo decipi obfeuritatibus ôi ambiguitatibus temerelegentcs, qui aliud pro alio fentiunt, affirmât,nb hilad Afotipropofitum confirmandum facit. Loquiturenim dirededc tenierclegcntibus, fic qui aliud pro alio accipiant: hosdecipimirumnon eft. Non enim temerarios facra fcriptura Ictftorcs, fed pios fiCattentesrCquot; quirit. Qjjodigiturprolixe Afotusexcap.d.lib.xdedocftr.Chrift.recitat deobfeurts 5Capcrtisatcgmanifeftisfcripturis,feipfum eodemlocointer-’ pretatur AiUgufrinus. nam ftatini addit ibidem : Nem quicquâ exillisobquot; fcuritatibus erufrur,quod non pleniftime ditftum alibi repcriatur,at(jita fcripturam perfcriprurameffe interpretandam, obfeurforaper planiora, Eodemiit, Oftenditautem caufas obfeuritatis SCunde oriatur, uidelicet uel ex uer* «p.io.n. borum ig rorantia 5Cambiguitate,uelcxfi'guratisloquutionibus,hocefi’, I*. i6. ex pbrafi fermonis,non rcrum,quæ illic plançfunt fiC perfpicuacomnibus Chriftianis.quienim Chriftumuerafideagnofcunt,co ipfoiamomniaad falutem cognitunecelEaria feiunt. in hoc enim Chrifto omnes thefaurifa-pientiæ diuinç funt,ÔC unà cum ipfo exhibentur. Ita ut nihil amplius ex obfcuriori phrafi' quæ alicubi occurrit, eruatur, quam quodalibimanife* ftilfimè conrinctur,teftc Auguftino loco iam didïo.Non ergo phrafis diamp; ficultatem fiC obfcun'tatem negamus, quj propter lingug impentfam oc-cunir,

Wtttt, amp;nbsp;magis ad Grammaticum pertinct,quàm ad Thcologum:SC dili.' gentis eftinterpretis ofKdumjhaec euolucrc artium ôâ linguarum præfigt; dio. Deinde nequc hoc negatur, alicubi uarias eflè de codem loco icnten tias dC interpretationes DotQorum, ubi quæ propria ôdgcnuina fit loci fintentia difputatur. amp;nbsp;hoc eft quod Patres de difficultate ÔC obfcuritate alicubi conqueruntur,cum tarnen res ip(x, quæ fub his obfcuris locis oc^ curruntjClariflime contineanturn'ta ut nulla cum animæ iaótura hæc igno tentur. Remedia ctiam adhibet Auguftinus, quibus illis obfcuritatibus mcderi polfimus, ÔC obfcuritatcs illuftrare:uidelicet,ut cum obfcuritas O' Hatur exuerborum i^norantia autambiguitate, ad fontes linguarum re* curramus. Qiioducro exfiguratisloquurionibus,rerum cognitionefieri flluftrius:ubi autemapertiusponuntur,ibidifccndum eft quomodo in lib.f.cd.ii. locisintclligantur obfcuris, Atcpita fcripturam per feipfamintcrpretan* damdocetjObfcuriora per planiora.Hocmodo ad fcripturam facram nos ablegat Auguftinus. Afotusuero dicit propter hancdifiicultatem ôc am* biguitatemfcripturac, docent nos Patres abhumilibus leclione aut do* lt;!lnna maiorum, omnia,aut quamplurima attingi pofl'e : atqj ita s fcriptu* ris,ad quas Auguftinus nos remittit ,ut ex illis planioribus*amp; perfpicuis, etiam obfcuriora intelligeredifcamuscollationc,ad Patres, contraipfo* rummentcm amp;nbsp;uoluntatcm nos traducit, ut exillorum Ictfiione dodtri naomnia aut certèplurimafcripturæattingamus. Alias dicitur :Qinhbec dtmterpres fuorum uerborum.Et,Eius eft interpretari,cuius ÔC. condere Ifgera. Cum danturrefponfaaPrincipibus,ortoaliquo dubfoinfcripro, declaratiopetiturab authorc;cur igiturnon multo magis idem infacris oraculis obfcruaremus.^ Audiamus hac de re Patres ipfos,ut intelligamus quàm iniquus fit Afotus facræ fcripturæ, falfum imponat Patribus, qui non exfuis fcriptis facram fcripturam in ter pretandam uoluerunt,fed fcri* pturam per femetipfam ; fua uero fcriptaad regulara amp;nbsp;pracfcriptum uer* bi Dei,

Si uero præceptum nobis da turn fuerit, quomodo autcm fiat,non ad* ditum fuerinafiumamus Dominum dicentem,Perfcrutaminifcripturas: ô^imitemur Apoftolos, qui ipfum Dominum interrogauerunt de in* tcrpretationeeorum, quæabipfo ditfta fuerunt, fiC eorum quæ ah ipfo diâa funt, ex his quæ in alio loco dida funt, ueritatem ac falutare di* •Camus.

Qiiae ambi^uafunt,5Crede didaefte,inquibufdam diuingfcripturae locis manifefte declarantur.

Multa obfcuritas in fcripturis prophcticis; fed fi manu quadam mentis tuxfcripturarum ianuam puKes, amp;nbsp;ea quç funt occulta diligenter exami* ncSjpaulatim incipis rationem colliger c didorutn, 0^ aperietur tibinon ab alio,fed à Dei uerbo.

Egoenim fatcorcharitatituæ,folis eisfcn'pturarum libriSjquiiam Ca* nonici appellantur, didici hunc timorcm honorem^ deferre,utnullum corum authorem fcribendo aliquid erraffefirmilTtmc eredam. Alios au* tem italego,ut quantalibet fanditare dodrina^ præpolleant : non ideo Herum putem, quia ipfi ita fenferunt : fed quia mihi uel per illos authores canonicos, uel probabili ratione, quod à uero non abhorreat, perfuade* tepotuerunt.

SeptemItbrosfed notarisloquuhonib. quas parumaduettcftdOjfcn* fumquacrunt,quile2unt diuinorum cloquiorum cumfit locurionisgc' nus. Multa autem in fcripturis fandis obfcura,cognito locurionis gencie dilucefcunt. Loquun'onis genus,phrafïn uocatlinguæ. Hæc Patrum eft Afote fententia, qui non uolunt nos fcn'pturæ facræ mtcrpretarionem ex fuis commentarqs pctere:fed ex eadem, cum feipfam fada locorum colla none interpretetur. Obfcuritas porro eft, authore Auguftino,quae exlo* quutionis gencre,hoc eft ex phrafi oritur:qua cognita,quae obfcurauide* bantur,elucefcunt.

Poftremo addit fraterculus, omnes Patres impoftibile iudicafle protêt nos qui iuo fenfui hærcnt, ex fcripturis conuinci, ôi. ut uult tantum ad traditionem confugiendum ÔC. fucceflioncm, id^ fe cxTertullianiô^Ire-næi hac de re fententq s probaftc alTerittuerum hi duo nodum funt omnes Patres. Et unde quæfo alias conuincendi, nifi armis ex facra fcripturadc' promptisf'Docetnoshæc Chriftusfuo cxemplo ex fcriptura facra Phari* îæorum ora ita obturans,ut quid contra afferrcnt, prorfus nihil uel in fpe* dem habcrent. Scd ne hoc fingulare efle dicat, aut Pharifæos autfcribas, fuos maiorcSjhærcticos fuiffe neget,cum dicat,Omnes Patres,proteruos amp;nbsp;hacrcticos ex ftripturis conuinci impoftibile iudicaftc: producamus in medium Auguftinum, quern Pattern, ôd quidem praeftantiffimum fuifte non negabit Afotus: amp;quomodo ille egerit, 6^agendum cum haereticis cenfuerit,numetiam cumeisadccrtamcn de fcripturis defcenderit,«!* deamus.

Scd nuncncc ego Nicenum,nec tu debcs Ariminenfc tanquam prçdp caturus proferrc concilium.NcC ego huius,nec tu illius athoritate detine/ ris : Scripturarum authoritatibus non quorumcunc^ proprii's, fed utrifi^ communibus teftibus,res cum re, caufa cum caufa, ratio cumrationecon certetjamp;fCtUtricj tanti ponderis molibus cedamus.

Sed ut diccre cœpcram,non audiamus,Hæc dico,hæcdicis:fedaudia* mus, Hæc dicit Dominus. Sunt ccrtc libri Dominicijquorum authoritati ntritj confentimus,utricp crcdimus,utricp feruimus.lbi quæramusEcclc* ftam, ibi difcutiamus caufam noftram.lbidem: Auferantur ergoilla de me dio quæaduerfus nos inuicem,non ex diuinis Canonicis libris,fedaliun-' de recitamus. Qinerat fortaftè aliquis, amp;nbsp;dicat mihi, Cur ergo uisiftaau* ferri de medio, quando communio tua,quamuis proferantur,inuida eft:’ Qiiia nolo humanis documentis, fed diuinis oraculis Ecclefiam fanâaffl demonftrari., nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. i

Nec tu mihi quos nominas ex Euangelio legis, nee ego quos nomino,' ex Euangelio lego, Auferantur de medio chartænoftræ, procedat in me* dium codex Dei:audi Chriftum dicentem,audi ueritatcm loquentcm.

Qltomodo autem gradietur per anguftâuiam.^Ne igiturmultorum 0* pinioneshabeamusjfedresipfasinquiramus. Quomodo autem non ab* furdum propter pccunias alijs non credere, (èd ipfas numerate Si fuppu* tarerpro rébus autem amplioribus aliorum fententiam fequi fimpliciter, prefertim cum habeamus omnium exatftiffimam trutinam Si gnbmonê, ac regulam,diuina'rum,inquam,legum aftertionem. Ideo obfecro Si oro uos omnes, ut rclinquatis quid'nam huic ucl illi uideatur, deç his a feri* pturû

pluris hacc omnia inquirite,amp; ucras diuidas difcentcs eas fedemur,ut bo naxterna aflequamur.

Aut cum humanus animus dccretarum minime ucranim fententia-lutnçàfidc abhorrcnhum morbislaboraucn'r.hic demum Euangclici fermonis uftis magnopere ncceflanus, non folum ut qui tibi domeftid funiroboresat^confirmesiuerumetiamut cum extcrnis bellum gcras îcmanus conféras. En tibi Patres Afote,qui non pcrtinaces folum,led €gt;• *iam hxrcticos,ex facris fcripturis conuincendos efle iudicarunt,ficut re-uttactiam hocipfum quod uerbis conccfTere præftirerunt. Sed urget A' fotuslocum Tcrtulliani de Prgfcriptionibus aducrfus harreticosmon ad-mittendos elTchæreticosadillamde fcripturis difputationem, quiaillis non compctat polfeffio fcripturarum.Item,Ergo no ad fcripturas prouo-candum eft, neci.ihis conftituendum cerramen, quibusautnulla aut incerta uidoriaeft,aut parum ccrta. Quid ad haccrelpondebimusflnfolu-bilcm elfe hanc quam ex Tertulliano proponitauthoritatem Afotus ar-bitratur, Qi. tanquam arciincxpugnabilinititur, dicens : Brcntius inquir, tnchunclocum non intellexifl’c, Sgt;C promittit fe oftcnfurum. quodfi fece-rit,non me tantum, fed omnes docebif,ôt'c.Et neccffè crit Brcntio non fo lum nouum fcnfum, fed nouas etiam figniKcationes didlionum adinue-nire. Hæc Sotus. quac quàm ucra fint uideamus.

Necpnouofenfu Domine Petre, necp noua didionum fîgnifîcatione opus efljUt oftendamus te non rcdtè intellcxilTcTertullianû ; cxipfo ora-tionis contextu facile apparet,nec ullo opus eft négocie. Hoc tantû con-fideradequibus hacreticisloquatur,cum quibus dicatnoneftèexfcriptu ndifputandum. Sed de hoc,in medio contextuTertullianum ipfumlo-quentem audiamus. cum dixiftetnon admittendos elfe hacreticos adillâ deferipturis difputationê,neuideretur hoc generaliter dequibufuis hae-reticis dixilTe.addit : Ifta hærefis non recipit quafdam fcripturas:amp; fi quas recipit,adiecftionibus amp;nbsp;detratftionibus ad difpofitionem inftituti fui in-teruertittôt; fi rccipit,non recipit intégras : ÔCfi aliquatenus inte^as prac-ftat,nihilominus diuerfas expofitiones commenta ta conuertit. Etinfert, * Qliid promouebis cxcrcitatiftîmefcripturarû, cum fi quid défendis, ne-getur ex diuerfo:fi quid negaucris,dcfendaturf Concludit itaqp:Ergo no adfcripturas prouocandum cft,nccin his conftituendum certamen, quibusautnulla aut incerta uicftoriacft,autparumcerta. Ex his euidenter apparct, AfotumTertullianilocum autnonintellexifle: autfi intcllexe-rit, contra authoris mentem ftudio deprauaffe. Non enim generaliter loquif,fed de ccrta quadam hærefi,ficut aperte dicitrifta hçrefis non recipit quafdam fcripturas:5C fi quas recipit,adielt;ftionibus SC detraeftionibus îd difpofitionem inftituti fuiintcruertit:amp; fi recipit,non recipit intégras, amp;c.Loquitur ergo de illis hacrcticis qui feripturasno recipiûr.cum his fru ftra ex facris fcripturis difputatur.Vt maxime enim cxijs aliquid probet, ediucrsô ab illis negatur. Ergo,{nquit,non ad fcripturas prouocandû eft, cumfcilicet agitur contra eiufmodi hacreticos.

Inftitutû tuû erat Afote æquare, imo praeferre traditiones non feriptas facrpfcripturçtôf fidei controuerfias nô poffe ex ca dcfiniri,quia obfcurç tffent Si ambiguac. Ideo ad traditiones non feriptas fucceflîonê Ecclefia-rum amp;Epifcoporum ordinariam, atep uiuos Patres, hoc cft,tuos Epifeo-pose(reconfugicndum,SCnon ad fcripturas prouocâdum,nec in cis cum hçreticis certamen conftituendum. Idcp authoritatc Tcrtulliani probarc conabaris. Sed quo confiliohunc locum Afotus adduxerit, facile eftui-dere.NouitplurimaeflreinecclefîaRomana,qugfacrçfcripturc authori-

tare defend/non pofîunt. Quôd fi iam in certamïnib. noftns mutuis ad las ,piiocetur,fciat fe fuam^ ecclcfiâ caufa ccddifTe, fient in loco illuftri SC frequêci cocionc à quodâ ipforfî no infimac fortis homme, forte Afoto au thore Ôl logodçdalo fermonisillius, publicè d/dû eft,no coccdendS eflc nobis, ut ad facræ fcn'pturç régulaomnia ipforû examinent, alias de tota fua rcligione adû eflc.Ideo ad traditioncs nô ffriptas,adfucccflionêloci, amp;nbsp;concilia femperprouocant: quam quinôinommb.finedircrimincrccf plant, eHchærcticos,nec audiendos, cû ad fcripturâ^uocant: necj cxijj cû eis difputandû,quia non intelligât, nec ad nos pertincannfed ftatim ut hærctiGOsanathematizandosfîCcôbnrendos. Hæcuetusefi'ucftra,Afo-' te,cantilena:hæc eadcfemper oberratis chorda:etiâincociliis ôcpublicis diiputationib. hocobferuandûcxiftimatis,utôi^facitis. Siccincboneuir agitur, ut omnes qui fcripturâamplcdlunt, QC ad earn jjuocanttani^ fun mum in cotrouerfqs iudicem,hçretici tibiuideantur f Hoc modo hæfctp eus erit Auguftinus, haercticus eritamp; Chryfoftomus,imô Paulus, deniç Chriftus ipfe,qui hoc idem faditatu, êC nobis quoep faciendû uerbis amp;nbsp;ta dis docuerunt. Hacc^ne haereticorum nota eritc'Pudcattc cum tua tradie donaria,impudente,amp;cruenta Ecclefia. Et quale nefirumfundametumf’ traditiones no feripræ, concilia, 8C fimilcs nugæ, quae funt certiffima fungt; dam enta fideiEcclefiæ Afoticarf'HafcneillacatholicaEcclcfiaf'Scd hoc eft,quod Dominus cÓqucritur : Duo malafecit populus meus:Mc dere^ liquerunt fontem aquæ uiuæ,ô;^ foderunt fibi cifternas diffi'patas, quae co tinere non ualent aquas.

HOc capire fcripturæteftimonijs, quæBrentius profcripturaefacrz claiitate cótra obfcuritatcm,quam ei Afotici adferibunt, innicdiutn attulif. Parrum aliquot fententias de eiufdcm obfeuritate opponit. Et primùm ‘obfeuntatem fci ipturæ à Brentio, qui obfeuritatem oppugner, maxime’ confirmari dicir, Qiiia imperitis, impijs, SC incredulis maximam parrem obfeuram efie afierat. Prjs uero, amp;nbsp;Spiritu Chrifti donatis pracci* pua capita dodîrinæ Chriftiançita manifefta eflè affirmer, ut de cis aude* rentetiam cumSatanadecertare. Hoc modo fcilicet Bientius feripturj obfeuritatem, quam impugnat,maxime conhrmauir. An hune homigt; nem fan's mentis compotem cficdicas,quiccrtè nec quid pro fc,ncquc quid contra fe faciat intclligitr' Scripturç facrç impijs Ôl incredulis, arque imperitis funtobfcurç : Ergo, per fefunt obfcurç. Qiiis nifi Spû ritu uertiginis agiratus, ira argumentabirur, Cçcus in mendie, fplcndcngt; tefole,nihiluidet:Ergofolcftobfcurus. Non diflimilehuic cftalrerufflt PrjsôCfpiritu Chrifti donarisprçcipua capita docftrinç Chriftianç ad fa* lurem neceflâria,funt manifefta : quçdam uerô, quibus non impediuntur à uita Ôl falure çterna ignorant.Ergo facra feriptura cft obfcura. Sed Afoto quidlibet ex quolibet fequitur : quia Oxonij in Anglia profeflbr cft Theologiç ÔC fortifîîmusHercules,ad oppugnandos omnes hercticos Lutheranos feriptis prolixis libris, eifdem^ probatis, non feripris tradi-rionibus. Deinde profuaaurhoritate planemagiftrali ad feripturç refti-monia de feripture perfpicuitate allata,qualia funt:Lcx Domini immacu lata,Â'c. Lucerna pedibusmeisucrbûtuumDomine.Etillud Pctri,Ha-bemusfirmioremProphericumfermonem,hocmodorefpondit,Hpco* mnia uerba nos non negamus de feriptura accipipofte, quamuis deprj-dicationc amp;nbsp;non tantum feriptis uerbis ea etiam aceipiamus.

Heus tu Afote, quis tucsf'quoiuredicis,Nonnegamuspoftê accipi de feripturacNos uerô te etiam authorcucl inuito aflerimus hçc iam enu* merata teftimoniano tantum pofte,fed etiam debereaeç/pi deferiptura:

D. I A C. H E E R B R A N D I A N N o T. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;îfj

yQUi'demdefola fcripturafacra, ÔC nullo modo eti'am (ut funugahs) fcriptistraditionibus. Hæc enïmde ucrbis èC lege uetcris Te* “înicnti,acProphetarum oraculisloquuntur. Concefsiftiautem fuprâ ^^§cin amp;nbsp;uetusTeftamcntum nullas habuilTe traditiones non fcn'ptas, J^omniafuifTefcripra.Cumigitur nullgfucrintin ueten'Tellamento tra ®gt;tiones,fed omnia defcripta, quomodo haec etiam de non fcnpîis tradi* ^°nibus,quaenullæfuere,poiruntaccipif’Videobfecroquantoftudiou* “■(Çfcn'pturæjfuasnon fcriptas traditiunculas concturauuere.manifeliax ^‘■gotuahîchorum tclb'moniorum dcprælienditur corruptela.

Qiioduerôopponitfacrçfcripturçmanifefbs teftimonqs de eiuspcr* *Plt;cu{tate,aliaquædam,quæjnfpccicuidcnrurpugnare ex Patribus,làtts ^^daratjfc ex facra fcriptura fuum inftitutum pro b arc non polFe, quôd ut odicetfitobfcura. Et poflumus nos noftro uti iurc:St fi cirenr,quëadmo* Win arbitrât Afotus,Patru teftimonia contraria rjsjqug ex facra fcriptura 'Untdeprompta,repudiaremus, Omnis cinauthoritas humana cedit (cri* pturæmaieftatiu'dcpbonaipforû patrûuenia.SicethfchbitAuguftinus:

NecBcnrquorûlibetdifputationes quamuis catholicorû SC laudatorS »ominüuclutfcripturas Canonicas habere debemus J ut nobis no liceat bluahonorihccntia, quæ illis dcbetur hominibus aliquidin eorûfcriptis Wprobare,atq5 rcfpucrc,fi forte inuenerimus quod aliter fenferint quàm ’jcritashabct, diuino adiutorio uelab tjs intellctfla, uelà nobis.Talis ego wminfcriptisaliorunijtales uolo effeintelletfioresmcorum.

Nolo authoritatc mcam fequaris,ut ideo putes tibi aliquid nccefîê cfTe tfederequoniâà medicit : fed autfcripturis canoniciscredas, SCc. Ibidê: Stdfidiuinarûfcripturarû,earum fcilicetquçCanonicçnominant in ec* ddia perfpicua firmatur authoritate,fi'ne ulla dubitatiôc credendum eft. Alijs uerô reftibusuel tcftimonijs,quibus aliquid credendum elfe fuade* ^utjtibicredere, uel non credere liceat, quantum meriti ea admonentem îdfariendam fidem uel habere uel non habere perpenderis.

Qlii(libri)no præcipiendiauthoritatc, fed profîcicndi cxercitatione Iftibunt ànobis.Quod genus literarum no cum credendi necefsitate,fed twilibcrtatc iudicädi legendû eft.Diftintfla eft à poftcriorû libris excelle theanoniegauthohtatis ueteris amp;nbsp;nouiTeftamenti. Sed nullo modo tilt ftcratifsimg canonicarum fcripturarum cogquant. Etiam in quibufeunep ‘’otmn inuenitur cadem ueritas, longe tarnen eft impar autoritas. Tamen bberiim ibi habet leeftor auditórue iudicium,quo uel approbet quod pla^ tueritjUel improbet quod oftendcrit.Si cui difplicuerit,aut credere noluc itt,nonrepræhenditur.Inilla nonlicetdubitare quod ucrum fit.

Scias ergo Afote,nos non illorum teneri authoritatc,ncc ipforS fcripta finedifcriminereciperc. Hieronymiigitur locus quern adfertde epiftola Pauli ad Romanos, quodtantis obfcuritatibusinuolutafit, ut ad intel* ligendum earn Spiritus fantfti indigeamus auxilio, nihil pugnat. Af* firniatenim id, quod nos femper diximus, fcripturas obfeuras efle ijs quiSpiritu fando deftituunturirjsuero qui eofunt illuminati, non iti* tiem. Itahoclocodicit,epiftolam Pauli non pofte fine Spiritu fantfto inteliigi, fed ad cius intelledfum nos eius auxilio indigere. Verum cer* teell,hominem animalem non percipereca quae ibi tratftantur de pccca* to,gratia,iufticia,fine opcribuslcgis, ftdc, reliquijs pcccatiin renatis, amp;.luda cum ijfdem ; item de eleeftione, 0^ praedeftinationc, amp;^c, Stulticia

enim funt d,nec potcft I'ntelligerc. Qiiid fi ucro epiftola Pauli ad Roma* nosfcnpta, magis perfpicua elîctrufticoà/*îflt;waT«7«, acne litcras qui'dem Icienti/ed pic uerè in Chriilum crcdcnti,quam omnibus AfoticisPre* latisfOliac hinc exclam ationes de noftris ablurditatibus in uobis non cx' citarentur f Sed ueftros iycophanticos clamores no moramur. Nos cum deperipicuitatefcripturæ loquimur, non dicimus(quodfæpcoftcndp mus)gcnus fcrmonis in fcriptura cuiuis notu eflc : quod amp;nbsp;fchptoresipli Ecclcfiaftici fatentur. Sed affirmamus res ipfas ad falutcm cognitu nccef-fariH,non folum habere perfpicuateftimonia in fcriptis Prophcticis ApoftoliciSjUerumctiam cos cuiuis pio Chriftiano,Spiritu Cliriftidona- ’ to ( nemo enim eft Chrifti nifi habcat Spiritum eius ) tarn cognitas/am pcrfpccftaseflc, ut malitfanguincm fuumprofundere, quàm Papifticis Praelatis cas anathematizantibusfubfcribcre,ÔC unà cumipfisfarançman cipari. Ncqpidco Brentio impcriti crût Patres, ficut Afotus calumniatur. IVlanifcftc enim diftinguitinterimpios amp;nbsp;pios, incrcdulos amp;nbsp;credentes, carentesSpiritufandîo ô^eo donatos. Illisobfcurâfcripturâaffirmat.lus uerc pcrfpicuam.Qiiod ut intelligat, 8C ne non neceftaria certamina fufci piantur,addit Brentius:Dcinde no dicimus omnia loca feripture elTcno^ bis perfpicua:fedres ad æternam falutcm cognitu neccflàriashabereinfa cris literis firma, pcrfpicua, amp;nbsp;aperta teftimonia : quibus tanta fides adhi-benda cft,utne angelo quidem aliud prçdicanti credendum elfet,quibus etiam alia quæuidentur obfcur? feripturae loca explicantur, ÔCilluftran'' tur.Nam fi quid in es rcliquum eft obfcuritatis, hoc aut ignoratum no da mnat,aut explicatum non plurimû iuuat.Hacftenus Brcntius.Qi’od fidi* cunt,amp; uolunt Patres, quod hic Brentius fatetur:quid opus erat hoc eer/ tamine,amp; tanta ^lixitate,tot clamoribusfutpotc’, quod Afotus uocifcra/ turamens,contrafuuminftitutum,contendendi amp;nbsp;difientiendi ftudio. igitur dicamus illi apertè,quac citât de feripturæ fplendore, amp;nbsp;perfpicuita te pifs Si. humilibus,noftra confirmant,qui non dicimus,omnia in fcripiu raobfcura eflc, fed quàmplurima manifefta, amp;nbsp;quidem quæmaxime ad (àlutem pertinent,amp;c. Quod fi hæc eft fententia Afoti,quam uerba præfc fcrunt(cumloquaturdepijs quemadmodum Brentius) certè hoe loco abftpantagonifta pugnat, fruitra defudat, Qéacrauerberat. Verumhoc ipfum alibi,ut fuperius auditS eft,impugnat fcripturas obfcuras,amp;ambi/ guas atqp dubias efle:idco ad traditiones,que fint planiores,ablegat.Ideo ex ftriptura fidci ambigua definin' poflê negatVt hoe modo fib 17pfi puh ehre contradicat infi'gnis ifte difputator,6C Profcflbr thcologiæ.Tandem addit Afotus,quod pij humiles,quibus plurimafuntmanifefta, qui/ dem quç maxime ad falurê pertinêt,inquifitionc, intcrrogando,amp;aDeo inftanter orando ad intellcdlum eorum, quæ no intelligût peruenire,uel cxpetftentfi'biinpofterûreuclari.ExhacucroAfoticonfeisionedefacrx feripturæ peripicuitatCjquod plurima fint manifefta, amp;nbsp;quidem quæma/ ximc pertinent ad falutcm:amp;fi fint etiam obfcura,non pauciora tarneniji à falute fila fideles non impedin': imô eos etiam pofle ad intelledum eo/ rum quæadhuc ignorant,peruenire,inquifitione fcriptur^,ledioneôfo/ rationc : nos multo retftius contra hoc totum Afo ti propofitum, de quo hoc toto loco agit,concludcrcpoflumus,fi etiam propria aduerfanj con* fefsione tanta ineft feripturç pcrfpicuitas, ut plurima in ea fint manifefta, ôifquidem maxime ca,quæ adfalutcm pertinent:ergoetiam extjfdem facris literis, cum de carum autore certo conftet, nbsp;nbsp;adeô fint pcripicuæ,

caucro quæ ignorantur, hismcdtjsinquiripofsint,fidci dubia pofliint amp;nbsp;debent dijudicari:ncc opus erit illis dubijs, amp;nbsp;incertis tradition!* bus. Et probo ex uerbis aduerfarij, Hinc enim bona confequentia

fequitur: Si omnia quae ad falutem pertinent, funtmanifefta infers Ccri' ptura:maximeautemadfalutem pertinet, utinuariaopinionum SCfen-tentiarum diuerfitate aliquidcerti, ÔC quod uerumeft,atquead falutem ïtemamnecelTariumeligamus, ne ommuento dodrinarum agitemur ß^fluduemus. nam qui de fua Hde incertus eft: ac dubius, ÔC ambigif, incrcdulus eft. Hoc autem ex la era feriptura, quac eft nianifefta, magt; ximeinijs, quac ad falutem pertinent, confequi poilumusrcrgo cxca^ demfideidubiadîjudicanda. Etquidnif Hæcenimunica eftregulafi» dei,ad quam omnia dogmata funt examinanda, tefte Paulo, Omnis Progt;-phetiafitanaloga fidei.Hocetiain Patrum feripta teftantur. Poftremo ex Auguftino locum de profunditate facrarum literarum adducit, inquiens, ff quotidiein eis proftcere:amp; addit,non quo ad ea quac ncceffaria (unt fa-’ luti,tanta in eis perueniatur difftcultatc:fed cum quifquc ibi ftdem tenue-rit,line qua pièrecîccp nonuiuitur,tam multa tam^ multiplicibusmyftc-riorumumbraculis opaca,intelligêda profteientibusreliant, ôéc. Fatetur Iricncfji obfcura, neep difticilia eft'e quac faluti funt neceftària, nbsp;nbsp;non ma-

gnadilHcultateadeaperucniatur.Seddeindedicitjtantamineftefcriptu-ræprofiinditatem,ut peromnemuitamfumma diligentia exhauririnon pofsint.Non dicit tantam oblcuritatem,ÔC profunditatem Chriftianarum ftterarum.E t quidem facile huic Auguftini fententiæ fubfcribimus.Confî tcnuircnim inqs diuinam,amp;ideo inexbauftam làpientiam contineri,que tu bac uita à nullo homine pofsit exhauriri. Sed ingens eft diferimen inter obfcuritatem amp;nbsp;profunditate. Multi reperiunf fontes inexhaufti, amp;nbsp;pro-ftindifsimi,qui tarnen ut maxime exhauriri no poflitnt, tarnen funtlimpi-difsi(nt,5lt; ualde perfpicui,ac dulcilsimûmaximè fi accedat aduenticia,lu-tulenta,turbuicnta,amp;: cœnofa aqua. Ita facrç literç inexhauftae funt,obfcu t? autem non ita funt,ut per Spiritum fantftum illuminari no pofsint.Hoc niam facile concelTcrimus, Auguftinum rede fateri, fe non omnia feire, fed adhuc multa ipfum latere. Et quatenus feripturam obfcuram clTenege •tiuSjCÙm hoc capite,turn praccedentifan's eft didum. Quomodo igitur Afotus condudit,hæc Auguftini modeftiac QC ueritatis uerba apertifsimè KientiumfalfitatisÂ.' l'mmodeftiæ côdcmnarefHoc multo uerius diccrc poflumus,hinc apparere,i^ impudens fit Afotus, quàm contentionis cu-pidus amp;nbsp;uanus.Scd redè amp;nbsp;fuo more agit. Nam qui femel uerecundiac fines tranfgreflus eft,cum oportet gnauiterelTeimpudcntcm.

MVlta hic recenfet Brentrj,de diuerfitate expofitionS Patrum,cr-roribus conciliorû,dc quibus fefuperiusrefpondilTe dicit : partim eriâfe plura poftea additurû,quibus falfifsimè ea à Brêtio dida elfe often-lùrum pollicetur.Scd quôd ad ea refponderit fupcrius,non meminûquid infequentibus fit ad ea didurus,ubi audierimus,uidcbimus.quantum ue gt;'ointclligo,eo confilio hçcab Afoto dicunf, ut cum refponderenô pof-tarnen penitus ea prçterirc uideatur, illorum obiter mentionem fa-tit,rcfponfadifFerens,ut hoc modo ledorem nô fan's attentum,ab eis ab-ducat.Colligerc autem fe fomniat ex fententia Brenni,quod üb i non con fiet, eô quôd feripturâ elTc manifeftâ, ÔC no oblcurâ dixerit,nift imperin's: 'ï'.'tarnen reprehendat Patres, qgt; illoru interpretatio pugnet,amp; fit diuerfa* El go, inquit, aut ocs Patres erât im p eriti, aut feriptura in fefe difficiles eft intelledu. Quomodo ea,quç deferipturç perfpicuitatc dida funt,accipi debeât,pr£cedêti capite ex ucrbisBrcntii,quçrccitauimus,fa cilèintellig» ■potcff.Non dicimus omnia loca feripturç nobis efle perfpicua : fed res ad æternâ noftra falutê nccelfarias habere in facris literjs certa,fîrma,apcrta, fit pcrfpicuateftimonia.QiJid igitur Patru diuerfas Si pugnâtes interpre-

3yj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N C A P V T X L I I r. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

rationes quorundam fcn'pturælocorum adduxit« Hine manifeftt»^ quod Brcntius nonaliter de Patrum impcn'na loquatur, quam quemad' jnodum ipfi le impcritos fatentur.neq^ hoc feripturç pcrfpicuitan obltaf. Diferteenim addir. Non omnia fcripturacloca, quod adphrafinS-^g«^’’*!^® dicendi ucl loquutiones attinet, ut Auguftinus loquitur, efle perfpicua. . fed res ad falutem neceflarias,certa habere, firma amp;nbsp;perfpicua (efthrionia.

erum hoc ipfum alio amp;fimih' modo probare conatur,Brenriuni fibi clîè contrarium, cum dicat præcfpua capita dodlrinæ Chriftianæ nota amp;nbsp;manifefta eHe, uidelicetDecalogum, Symbolum ApoftoloiynijOi’a-' tioncm Dominicam,0d facramêta ; ubi uidc,ait, Afotus ut fibi cotradicat Si Decalogus eftapertus, quomodo circaprimum 6C ultimum præccpui de unius Dei diledlione, SC prohibita concupifeentia,clamant erralTelon go tempore omnes dodlores in Ecclefia,0^ ex illis probari aflerunt concu pifeentig motus peccata efle danabiliajCotra hæc præcepta : at«^ ƒ ptcrea mancre pcccatû originale in baptifatis,corra Patres omnes clamât f Item hueciTcerroremperniciofiorem, uulgushominSiudicat. Vulgusita' que fumus illis catholic! omnes, Qjiomodoigitur obfcurusnoncliD^^^^ logus, circa cuius intcllet^um omnes alios reprachenduntf Hadîenus At fofus. Egregius igitur Afotus eft antilogiarum colletftor, amp;nbsp;perfpicacif fimus alienorum ftriptorum iudex,Quid te tantum theologie profeflof^ ifa ineptireiuuatf Candor SCueritatis ftudium te decebatmunc uerocauil laripotius uifum efthuichomin’,quiafcilicct facilius eftcuideturaliéna quocunqj modo i!npugnare,quàm fua defendere,Et quia exempla derc/ bus controuerfisaffert,noftradeijsfententia cft exponendamefifilenn'o

' pra’teriremus,ca probate uidetemur,Ita autem argutatur:Multi,ueftro tiam iudicio,erraueruntin enarratione amp;nbsp;intelletftu Decalogi : Ergo non eft manifeftus. Non fequitur. Cum cnim manifeftus cfl'e dicitur, deqs eft intclligendum, quemadmodum ÔC fupra ditftum eft, qui Spiritu fando pracditi funr,amp; fe gubernari patiunt amp;nbsp;doccri ex fcriptura facra.Eifi enim plerac^ hæc præcepta aliquo modo natura nota funt : tarnen tanta eîim' turæ deprauatio, ut non lôlum præftarc non pofsit Decalogi præcepta, uerùm etiam corruptionem fuam non uerè agnofeat. Qiiod amp;nbsp;Paulus te-' ftatur,Peccatumnon cognoui nifi per legem.Nam concupifcentiânefcie bam,nifilex dixiftèt. Non concupifees, Prohibetur jtaep concupifeentia, appetitiOjôC cupiditas,hoc eft,affelt;ftus inordinatuSjSt” auerfus àDeo,atcp cius uoluntate:qui licet ita earn! femper inhæreat, ut non nifi morte exna turapofsitauelli: tarnen adeôoccultèin latebrishumant' cordislatet,ut nullus hominû,nifi lege Dei excitatus (teftePaulo) ÔCoccafionibus qui* bufdamirritatus, agnofeat.

VndeHiercmiasaiqprauum eirecorhominis,amp;imperfcrutabile.Ifem Dauid, Ab occultis mets mundame. Quare mirum non eft,à plerifçphoc loco aberratum eftê, cum naturam à Deo conditam non diftingucrent a uicio, ôiSdeprauatione, quæ aliunde perpcccatum acccflèrittfedpecca* turn originis penitus in baptifmo tolli,uthic Afotus nugatur. Deinde naturalia efle integra ftatuerenttfîC hanc concupifeentiam omnibus c* tiam renatisinefte,idco^ naturalcm,ôif non pcccatumeffeiudicarcnt. Et non confiderarent feripturæ teftimonia, quæ difertè] teftantur, concupi* feentiam eife peccatum,

Qliôd uerô longo tempore Docftorcsnonullos circa intelleôQ huius præccpti deconcupifccntia,ô(!’pcccatorcliquoinrenatis crrafledicimus, !d contra omnes Patres nos clamareAfotus aflèrit.’In hoc planèfuo more agit.hacnamc^rationenosfiilpetftos redderc conatur denouitate,ficuC dicithic: Vosnoui omnes Do dores zquafi à confenfw «eteris ecclefix difeeda*

difccdamuSjac to tam ccclcfiam omnium temporum damncmus. Qtiam Uerofalfè ÔC mendacitcr hoe dicat,declarandum cft. Nos aperte dïetmus, concupifeentiam peeeatum efle, ÔC cam poft baptifmum etiam ïn faiv dis amp;nbsp;regencratis manerc. Duo autem funt in peceato originis confide^ ïandaa'pft moibuSjôC eorruptio naturæ propter inobcdientiam primorû pîtentum, per quam amiferunt imaginem Dei, ad quam initio conditi -^fäntjinagnitioneDei, fanófttate, iuftieia, ornati Spiritufandto, timoré Dd,dilcdione,fîC obedientia perfecta.In quorum locum ftieceirerunt,in Wente excitas,incredulitas,ignorâtia Dei,auerfio in uoluntatc,fecuriras, inomnibusmembris cotumacia aduerfus Deû,amp; eius mandata. Qiiia Jgt;omoamiflb Spiritu fandto fadlus eft mancipium diaboli,à quo captiuus ‘iuciturad omnem eius uoiuntatcm. Hæc cft naturç eorruptio,quæ non fftitafada,utuircs hominis intcgræmanferint,amp;I acceftcritcoiruptio tâ^ ^uamaccidens quoddam feparabile: fed hominem totum inuafîr,uttagt; dafiteius natura,neepofsit amplius ex hae natura, hoc eft intellcdîu, feu wentcô(Iuoluntâtehominis,donccin hac carne mortaliuiuir,cuelli.

Jismorti æternæ,amp; tyrannidi fathanæ. amp;nbsp;hoc uocant Dialecftici terininû. «niitacp dicimus,In Baptifmo rcmitti pcccatû originis.quomodof'Ccrtè earo non mutatur in fpiritum,nectolliturreipfa ex natura hominis pccca Wnijfed manct etiam in renatis,fieut Paulus grauifsimus 6C uerifsimus tC' ftis,adRom.7.cap.prolixcprobat.Scdreatus illefollitur,hoceft,quodut waximè hxrcat in natura noftra pcccatu m, amp;nbsp;propter illud rei fimus irx f^ei,amp; obnoxq morti æternæuamcnnondamnemur propter illud. Peut idem author eft. Nulla igituriam damnatiohisquifuntin Chriftolefu. Row.b Nondicit nullum peccatum. hocenim perpetuô dumin haccarneuiui* wus,uf(p ad mortem corporis,manet:fedrcmiftum eft,tedium. Ideô di dt,Nulla damnatio.Et datur Spiritus fantftus renatis, quo concupifeenti îscarnis cohercêt,eruciftgunt,ô(' mortifîcant.Hanc concupifeentiam re^ liquam in renatis peccatum efle idem Paulus teftatur,Rom.7. Ego autem twnalis fum,uenundatus fub peccato. Quod enim operor non intelligo. Non enim quod uolo bonum hoc ago, fed quod odio malum illud facio, Si autem quod nolo illud facio,côfentio Icgi quoniam bona cft.Nunc atP tfmnoniam ego operor illud,fed quod iiabitat in me peccatum. fcio cru Quia non habita t in me,hoc eft in carne mea bonum. Non quod uolo bo^ nunijliocfacio^cd quod nolo malum hoc ago. Si autem quod nolo hoc fsciOjiam non ego op eror illud, fed quod in me habitat peccatum. Loqui R0W.7. turautemPaulus non de impijs infua pcrfona:fcd de feiam renato,qui ogt; derit peccatum, condeledletur lege Deï, repugnet peccato, SC lutftetur, acintelligat fe impedin’ malo ifto concupifccntiæ rcliquæ in fua carne, QUO minus pcrfcdlam pofsit legi Dei præftarc obedicntiâ.Id malum non fftindifferens. Sedpeccatû abipfodicituraliquoties. Nectantûnomen ci tribuit, quod extenuate amp;nbsp;cauillari conentur. Peccatum dici, no quod fitpeccatum : fed quia peccato faefta fif,qucmadmodum feripturamanus dicitur,quod manu faôafit, fed etiam rem ipfam. Quia repugnet legi Deijamp;c. Eftautem autem peccatum omne id quod cum lege Dei pu* gnat. Et cum omnes animæ noftræ partes ita occupatas elfe dcceat amo ttDeijUt Deum diligamus ex toto corde,tota mente, anima ôf omnibus uiribus:certum efteospræceptoDcinon fatisfaceic, quiuel leuiculam cogitationem corde recipiunr,uel ullam omnino cogitarionem animo Bdæittunt,qux eosabamorc Deiinuanitatemabducat. Hxc enim funt

animæfacultates motionibus afhO'/enfuapprehcndcre, mente codperc Ita fcnpturac teftimonïjs,amp; lege raanifefte probatum eft, concupifcen* nam reliquam inrenatis poftbaptifin urn,e(Ièpeccatum,fua natura,

Porrô cum dtcathocnos clamarc contra omnes Patres,lam teftimonfa Auguftmi,qui unus eft mftar omntum,hac dere audtamus,ut Albti uani* tas deprachendatiir.Is itatp aft:

Concupifcentia carnis dimittttur m bapttfmo,non ut non fit, fed uti'n peccatumnonimputetur. Quamuïsautemreatuiamlbluitur,manctta* men,donec lanetur omm’s mfirmitas noftra,

In eis ergo qui regenerantur in Chrifto, cum remifsïonem accipiant prorfus omnium peccatorum, uti^ nccefteeft utreatus etiam hinush'cct adhuc manentisconcupifcentiac,remittatur,utin pcccatum,ficutdixi, nonimputetur,

Hoc eft enim non habere peccatum,reum non efTepeccati.Sicitaf^^fic h econtrario poteft, ut etiam illud maneat alt;ftu,praetereat reatu,

Lex I'fta pcccati âf remifla eft regencratione fpin'tuali, manetin cap ne mortal!. Remifta fcilicet, quia reatus folutus eft in facramento,quo rC' generantur fideles : manetautem, quia operaturdefiden'a contra quae dp micant fideles.Itern:Lcxitacp peccat/,quæm tant! quoep Apoftolimem-' bris erat,remittituràbaptifi'natC3nonfinltur.

Item,Legem peccati, cuius manentis folutuseft reatus in baptifno, Ambrofius uocauit iniquitatem ; quia iniquum eftut caro concupiicat aduerfus Ipiritum.

Sicut egeitas cordis,SC peccatum eft quo in Deum non crcditur,6if pot na peccati,qua cor fiiperbum digna animaducrfione punirur,amp;^caufapcc cat! cum aliquid cæci cordis errore commirtitur : ita cocupifeentia carnis aduerftis quam bonus concupifeitfpiritus, ÔCpeccatum eft,quiailliincft inobedientiacontra dominatum mentis: Âfpœnapeccati,quiareddita eft meritis inobedientierSC caufa peccati, definitionc confentientis ucl co tagione nafeentis.

Si carne feruis legi peccati,fac quod aitipfe Apoftolus,no regnet pcc' catuin mortaliueftro corporc,Ôifc.Non air,Non fit.'fedjNo regnet.Qua^ diuuiuis,peccatum necefie eft elTe in membris tuis.-faltem illiregnum augt; feratur,non fiat quod iubet.Surgit ira, noli dareirg lingua ad maledidio* incm,noiidareiræm3numautpedem ad feriêdum, Nonftirgeretiraifta irrationabilis,nifi peccatum eftet in membris.Hacftenus Auguftinus.Apgt; parctitaqueexhisAuguftini teftimonqs, licet alias infirmitatem uocet tantum,àmoibum,aliasitapecatum dici, quiapeccatofatfia fit concu-» pifccntia.'tamen non hoc tantum modo amp;impropricpeccatum dici,quia uel peccatofaeftafit, uclpœna,aut etiam caufa pcccati:fed etiam pro* prié peccatum dici, quod peccati rem naturam habcat,quiailliinfitino bedientia.

Qiiapropter etiam in ipfa cogitatione peccata non fimplicicer,uclati* tnaginationes,fed «dut opera tn anima fientia,mertto iudicantur.

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;//ildr.endrrat.inprtmum^fal,

ßeatus ergo uircftqm'in hoc impioiûconfilium cundi non admiferit •*oluntatcm,Qina quac impiafunquel cogttaflç lam crimen eft,

Nccfufficit no egiffè aliquid impiû, fi mente cogitatur impietas. Qiii'd f*Tîiiamuidetur,amicclelt;ftor, de Afoto,quinegat concupifccntiæ motus pfccata eflc damnabilia ftia natura contra præccpta Dei.'^ Negat Ô6 in ba-ptifatis tnanerepcccatum originale, idcp nos contra omncs Patres cia-•nare ait,

^taautem calumniaripergtnBrêtius de fymbolo Apoftolieo 3it,quôd omnesarticules Hdei continet,ôif uniueriàni Euangelî] doôlrinâ,amp;’quod liabentfinguliarticuliinfcripturaapcrtajcerta,Clara àC perfpieua reftiino ■’■a. Curigitur rot cxortac finit contra Hdci articulos hærclcs, P non ftint dubia olifcura f Multa ÔCuaria funt exorta certaminaÔÔ dubitationes ^^BeOjAnfit Deus.Epicureienim negâr,üixitimpius in corde fuo, no fftDcusrAcademici uerô dubitanr.ergo incertum eft, dubitâdum aut PltemobfcurQ,AnfitDeus.Ita dereliquis omnibus arriculis,auromnino fiintncgari, aut fairem difputatum : ergo nihil eft certi.Mulri dubitantdc Chrifto,num Gtfilius Dei,SC uerusacpromiftusMcfsias.Ergo dubiü cft, ^incertum,Num Chriftus fitfilius Dei,amp;MefsiascMulri dubiiär, ciiam ^cipfafacrafcriptura, ô^^religioneChriftiana,num folauerafir,amp;diuini# tustraditarergö funt incerta. Qiiid quæfohæctheologfaab Academico-a’um philofophia diftabit.'^Refpondeo autem ad argumentö Afoti,iubin-dein hoc cap.repetitum, ortac funt dubitationes, amp;nbsp;quxftiones de parti* ^usillisChriftianædo(ftrinæ,ficutpcr partes enumerantur. Ergo omnes dite partes dodlrinae Chriftiana? funt obfcuræ,âf non habent certa Qi. per-fpicua fci ipturac teftimonia : quod haec omnia ucrifsima fint, indubita-ta,quocl ad omncs Afoticos attinet, ncc eft quod ca de re multis difpuicr. Concedimus enim,quiarcs ipfa loquitur,nec uerbis opus cft.Pi]s uero SC ftfdentibus certa funt,6C pcrfpicua. Nec eft quod Sore nobifeum ca de fcdifputes:ad teenim haccamplius non pertinent. Moleftum eft rôties fîdem rep Acre, Afotum ipfa caccitate cæciorem,£C furditate magis furdir arbitror. Non enim omnia aperta elTcjÔ!^nihil obfeuri in eis dicit ßren-ÎJUS.Ecccrecitat 5Crepetit Afotusuerba Brcnrrj, In fymbolo Apoftolico oranes articulos fidei contineri, uniuerfam Euägelij doeftrinä, S(- quod ^inguliarriculifidciinfcripturaapcrra,certa,claraSCperfpicuatcftimonia fiabeanLOjiid horum ncgascNon co dementiæ tc deucfiifle arbirror, A* fote,utuclin fymbolo Apoftolico omnes fidei articulos contineri,amp; uniuerfam Euangch'j doclrinam negcszuel fingulos fidei arriculosin feriptu-ndara öf pcrfpicua teftimonia habere non concédas f Non dicit autem Brentius,omnia Sî fingula feripturæ teftimonia elfe aperta,nullum ob-fenrum de qs articulis. Et ut maxime hoc diceret, tarnen inde non feque-tetur,Ergo nullæ potuerunt oriri hærcfcs. Qjiia primum, nö funt omnia Omnibus perfpicua,fcd alqs plura, alqs pauciora. Et multi obftinati, à fa-thana dementati, contra confeientiam agnitam ucritatem impugnant, Impiusucrö non uidet gloriam Dei,0!^ animalis homo non percipitca quaeftintfpiritus. Qiiod ueröaddit,declarationem Patribus uifam efle neccfrariam,concedimus : fed ilia ipfa declarario undc fumpta eft r non-ncexfacra feriprura C Non enim idco accipimus cam, quia in fynodo fa-lt;^aaPatribus,fcd quia cxferiprura. Etilludipfum uocabulum Homou-fion, licet in feriprura nonfit,tarnen resipfa illichaberur. Ncc tarn uocabulum fugiebanthacrcticfiquàtn rem ÖCuim in co latentem,quæipfis

bonibilis crat Sedh«c,qucmadmodum Afotus, omîtftmus. Etfi cfitin prolixe rcdtauen't, tarnen non unit pugnarc : fed omittcrc,amp; alfa maiori'J momenti;amp;: ad rem facicnria afferre.Ea,inquit, quae uos noui omnes dolores mouetis circauerba. Credo ecclefiam fandlam, contra cedefiam, amp;nbsp;Romani pontificisprimatum,nmilitcr de remifsionc peccatorunijbo* nislt;ÿ operibus amp;nbsp;mercedeuitæaeternae, docetis : omnes cos quiuosau* diunt,turbant,fîCconfundunt,utnonpofsintnon elle dubia ô^obfcura. Refpondeoaperte,Culpacertènoncftin Symbolum apoftolicumrefc* xenda. Clara enim Si perfpicua iîint uerba, SC in feriptura manifefte co* rum teftimonia continentur, Illam elTc ecclefiam fandîam, quæ ex uerbo Del per fpiritû fandlum in baptifmo eft rcgcncrata,credens in Chriftum, quifaefius eft uidima pro peccatis noftn's, placans nos patri. Hacfide,id crtfiducia,accipitremirsioncm peccatorum.Dicit enim,Credo rcmifsio* nem peccatorum.Credo ,non dubito.Si rcmifsio eft peccatorum,noncft mcrces,fcd donum,uita ætcrna.Si exfide,iam non ex opcribus.Hçcccrte ncc^ obfcura funt, neç^ dubia : fed certa, ÔC p erfpicua, SC habent manife* fta teftimonia fcripturæ,tam inPropheticisquàm Apoftolicis fcriptiî. SufFragantur etiamnobis Patrum teftimonia. Qiiarcnôrcprchendnnns catholicorum omnium fentcntiam.Nifi catholicos uoces,te tuicp fimilcs, Romani Pontificis fatellites, 8C parafitos : hos rcprachcndimus, SC uobis ifta obfcura cftè minime dubitamus. Ethocipfum publicè de uobis tefti* ficamunquod etiam pro tribunali, fi cô uentum fucrit,faciemus, Neceft quod toties uerbis proteftcris,ciiam iniurato hacin rc tibi, cui tamêalias multum non eft credendum, fidem habebimus. Hae rcs longé fupra ca* ptumrationishumanæfuntpofitæ.Errantigituromncs quinonfequun* turfacram fcripturam.Etillud ipfum uocabulum,Catholica,arguituûso* mnes, ueftramqp ecclefiam Romanam, non efte illam faneftam ecclefiam, cuius mentio fit in Symbolo Apoftolorum. Qiiod ad auditores noftros attinet,quos cauillatur Sotus ex noftra dodîrina reddi dubios ô^incertos, id manifefte falfum eft. Et uobis conuenit dubitationis doefirina,qui earn defenditis infuper. Et quid eft q? in nobis earn rcprçhcndis, fi maxime ta* les haberemus difcipulosi^Noftri ucrô certi de falutc fua SCuita çternared duntur,amp;Deo gratias agunticum ucftri dubitentjamp;fpoflremà defperent. DeorationisDominica: obfcuritatc mirorquôd nihilafferat, cumhacc quatuor doclrinæChriftianæ capita obfcura efte uelit,cur id omittiVAn quiauidcratjftatim initiô damnari muocationcm fantfiorum, cum Cbri* ftus docucrit difcipulos in orationc Dominica cornpellare Patrem cœlc* ftem,ôônon matrem.Si uultis,inquiens,orare,dicite, Pater nofter,amp; non mater noftra. Non ait,Dicitc Sandle Petre,Sandia Maria de Laureto,ôiîc.

Cum non minus dubitcntCacolyci deremifsionc peccatorum quepe titur,quàm defandla Romana ecclefia,ôduidcatur aftrueremeritum. Sic nobis remitte débita noftra,quemadmodum Sdnos rcmittimus. Ergono ftro opereremifsionis, mcremurrcmifsioncm peccatorum. Item uidetur à nouatoribus iftis additum in fine,Ciiiia tuum eft rcgnum,£dpotcntia,amp; gloria,in fæcula facculorum.crgo ueteres non rcdlc oraucrunt orationem Dominicam:ergo tot Patres, ccclefia to ta crrauir,nonfic orans,Ô(-'c.

Poftremô quarfum caput dodlrinacChriftianæ,defacramcntis,obfcu* rum efte ait,uerba Brentij iefcrcns:Scd quod circa facramenta diciqmaxf me miramur,quôd fcilicct duo à Chrifto funt inftituta,Baptifmus SCCœ* na Domini, Sdhaecnihilhabcant obfcuritatis, Sfc. Vbinos,inquit A* forus,ccontrà dicimus, non duo tantum, fed feptem efte facramenta,quç ecclefi.i omnis docct,quæab omnibus certafide agnofeendafunt. Eao* mnia,rituscp amp;cpremonias,quibus tradunt,ab antiquisPatribus cognita fuiffe,

fuiffc, QC tradita ab Apoftolis. Qtia ergo tcmeritateBrcniius clamat,cergt;-eile quacilJeiudkatccrta,non tantum contra omncs theologostrecen-

torum proximorum annorum, fed contra anti'quifsimos etiara Apoftolis proximos.Sifacramentumproprièaccipiaturpro ritu,8C catremonia,uel ^âcraaÆone in pratdicationeChrifti inftituta,quæ confier ucrbo Dei, QC demcnto,utfitteflimonium,pignusamp;'figillumpromiflacrecóciliation!s ®^gratiæ Def per Chn'flû exhibitæ:tunc certè plura quàm duo agnofccre ’'OnpoffiimuSjtunc certè duo tantum numerabimus,baptifmum, ÔC cœ^ gt;iîm Domini. Si uerô generaliter pro omni opéré à Deo praeccpto, cui ïddita cft promifsio aliqua,tunc non fcptem tantû,fcd multo plura erunc bcramcnta,Oratio,patientiajelccmofÿnæjCÔdonarioiniuriarum. Quod Ucro dicit, Nos ccontrà non duo tantum,fed fcptem efîê facramenta quÆ fcclefia otnnis docet:Item,Qiia ergo temeritate Brentius clamat certa eß gt;e,quæilleiudicat certa contra antiquifsimos etiam Apoflolis proximos: mirarinon fan's poffum non modo temeritatem, quam ifleBrentio afcn'^ ^ftjfedimpudentiam huius hominis. uerô totus mundus cæcus cP

omnis antiquitatis nos ignari,cum amp;nbsp;duo tantum numcrent,Slt; T er tiülianus,qui uicinifsimus fuit Apoflolorum tcmporibus,Slt;Auguflinus, fiimmus6lt;:ThcologusôC dodlor ecclefiæ,adeo^lumen totiusccclefiæ poftApoftolos.

Autfiomnino negaspermitti diuortiumaChrifto,quomodo tiintr* ptias dirimis, nec coniungens marem Ôd fceminam,nec alibi coniundlos adfacramcntum baptifmatis St cuchariftiacadmittcns, nifiinter fe coniu-' •■auenntaduerfus frudlum nuptiarum, ut aduerfus ipfum creatorem. Hic ente duo tantum facramenta ufitatainecclefia cnumerat,adquæ dignt admittcbâtur.Quôd fi plura fuiffent tune recepta, prçfcrtim cum hicucrgt; fetur in tradatione de coniugio amp;nbsp;diuortio, fimiliter ÔC mentionemface-fetfacramentorum : hauddubiè etiam r cliqua, uelfaltem Matrimoniuin beramentum nominafTet,

Hocuero tempore poftquam refurrcdlioneDomini noflri lefu Chrifli «lanifcftifsimum indicium noftræ libertatis illuxit,nec eorum quidem figt; gnorum quæiam intclligimus operationc graui oncrati fumus : fed quac^ dampaucapromultis, eadcmcpfa(flufacilima,6Cintclledluauguftifsima, ô^obferuatione caflifsima,ipfc Dominus SCApoftolicatraditdifciplina, ficutieftbaptifmi facrametum, Qi. celebratio corporis ÔCfanguinis Domt ni.Qliæ unufquifq) cum pcrcipit, quo referantur imbutus agnofeit, ut ea non carnali feruitutc, fed fpirituali potius libertate ucneretur.

Hicdifertè Apoflolicæ difciplinacmcminit. Et hauddubiè epifeopus doâifsimus non numerum modo facramentorû à Chrifto inftitutum,fed ftiam totius eccleG g confuetudinem, 5C ut hic nominat apoftolicam difei plinam norat,fed pauca pro ueteris Tcflamentf plurimis,duo fcilicct cnn tncrat.Qucmadmodum Si^epiflola ii8.inquitgt;Chriflum noui populifocie tatemfacramentis numero paucifsimis colligafTcjBaptifmo fcilicetTrint tatis nomine cüfecratotSt'cômunica tione corporis Sit fanguinis ipfius.ka fcilicct docct omnis ecclefia, fcptê facramêta ab antiquis Patribus cogni* tafuiffcjUt tradita ab Apoflolis. Etnosnouidodloresomnes, cotra antiquifsimos,etiâ Apoflolis proximos,ôifcôtra ipforû teflimonia,duo tantô afrerimus.Qiieefluanifas,fihecnon efl.^Tandcm concluditfuasantilo-gias,contra nos dicens:Etomnes alios ritus Baptifmiaudentociofosdi-cere,quos Patres cum multaucnerationc fufeipiunt, confirmantes etiam

5^4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ï N C AP V T X L I r I r.

ex eis fidei dubia, Merito igitiir fibi contradicerc, âf intolcrabfliarro^ gantia laborare conuincuntur, qui cum tanta damncntin dodrina cede' iïç,qux ab omnibus fuperiorÆus aetatibus probata iunt(Ioquiturauteif • de Chrifmate) alîèrunt nihilominus fcripturam maxime circa praccipiiâ capita religionis apertâ elle. Habet ergo Aio rus in fua ecdefia omnia dii^ bia,amp;^ incerta,fcripturam içfàm obfcuram,Decalogû,amp; rymboIumÄpOquot; ftolorum,uf net^ îciateerto quid credat,dc quibus affirmer, nct^ quxA' cereautomitteredebeatjcum SifDccalogusobfcurusipfifit.Ethocdeda ran t innumera fidîicia opella,ordines ôi regulae humanç,ut tandem poft' quam omniafeceruntin ordinibus ftultifsimis, tarnen nondum certifint de gratia Dei erga fc:Rcmiisionem peccatorû inccrtam,cœlum nubibus tedium, uiam ad uitam abfconditam, numerum tantum facramentorum ccrtum,feptcnarium fcilicct,quem paratus cli ad fànguinem uftj (exclip fiuè)defendere,

Hatc uerô ambigua,incerta,Sd obfcura feripturg ôé Üdei dubia,tandem ex folis ritibus Baptirmi,qiios nos ociofos dicimus, Patres uerà cum mul ta uenerationciuicepcruntjilluftrantjCertifîcantjSdconfîrmant.

BoneDeus quæhæc certitudo Symbolum Apo{iolorum,Deca' Iogus,Ô(f iàcra feriptura obfcura funtrdubia ôCincerta,hoc modo dedaran tur,Ô!f confirmanturfHaccerterationenunquam nobis perruadebids, ut ncgJediis fontibus facrarum literaru limpidifsimis, nos ad tiubidas,cçno fas,amp;paluür€s uefirarum traditionum feces conferamus.Qiiodad bapti fmi cæremonias attinct,fcimus flmplici aqua uerbo eum a Cbriüoinüi tutum,SLnobis mandatam:his Âpoiîo]i,utpar erat, content! fiiêre:poftc ris uerô arrifit oleum, cereus,dem um ÄfChriima obreprit.quodpluris de' inde fecerunt aqua a' Cbriiio confecrata, quam tarnen nouis ritibùs tan* quamprofanam,denuô confecrarunt, quibus ornari dicuntBaptifmum: Nos uero magis obfcurari ôc^uiciaiïdicimus. Denicp quid fputQfibiualt, quod etiam,quando,uel unde emerferit,ignoratur.SputoCbriilus mute, cuifèrmonemrefiituere uolebat,os attigiefed quid bxcad infantemfDi cimusitaqSjSeptenarium fâcrarnêtorum numerum temerè, indodîorutn bominum audaciaccfidîum,ffiultadeindemundicredulitate obrepfiße: jam uerô confuctudinetanquam fàcrum retineri.Poflremô quod ait,cum tanta damnentin dodirina ecc]crix,qux ab omnibus üiperioribusxta' tibus probata funt, afferunrnihilominus fcripturam maxime circaprç' cipua capita religionis apertam efle. ChtÇ nam ilJa funtpde Cbrifmate lo' quitur quodufitatûfuitinueteriecclcfia,id Brentius cum elementismun diabrogari dicit.Ergô ne hoc dogma ad falutem efinecefîâriumr'Quara* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

religionis capita:quiamulta fint ÔCuaria exorta certamina, diifenfioncs, / opiniones circa illa,quemadmodum Sfprecedenticapiteenumeraait, 1

faciat,obfcuras amp;dubias eiîèaiferanNos uteasabbis Afoticiscahimntjs uindicemus,SCminimè ob fcuras,dubias,amp;^ambiguasmo{lremus,aliquot exemplis in medium produdlis, dequibusiam maxime certamêefi inter nos Âfipfôs,planum Êictemus,non facrarum literarum culpam eiJè,quod nuncin ecclefia funtcertamina, fedipforum Afoticorum, quifcientcr,ô^ / uolêtes àfathana impulfimanifeü^ ueritadclaro atepperïpicuo uerbo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

Dtffcpugnant, crrorescp iam agnitos perdnaciter diaboUca perrinada Wendunt.Qiiid enim manifertius cft aut magis perfpicuum, quam Chri ftum Dominum in calice,quem toti Cax eccleûx inftituit, SCreliquit, fan* guincm fuum bibcndum exhibcref’

Huncuerôfacrilcga(ut ÔCGclafius Pontifex Romanus uocat)pcrßdta waximac parti ecclefiæ,toti fcilicet multitudini laicorum, fraudulenter 6^ pwuim abftulerunt. Et quod Chriftus dicit,Bibitc exhoc omnes ; ipft ad bcrificulos tantum retulerunt. Qjiafi uerô,Omnes,fignißcetfacrißculos •’iilsifices. Prorfus nihil neep uerbis Chrifti,quibus Tedamentum hoe fu* Um inftituit, mouentur : neep uerbis apoftoli Pauli, qui fe hoc à Domino äcccpifrcaffirmat,amp;fie eedefiæ Corinthiorû tradidiile,cum alias maximi faciant traditioncs Apoftolicas nô fcripras,cur tam perfide hanc traditio* nemperuertunt, neep totius ecclefiac mukorum temporum confuctudi* nefQtiæro itaqj Afote,quis hicin culpa eft^Num obfcuritas feripturar ôi. Uftborum inftitutiones^'Atqui hacc manifefta funt 8C aperta.E t fi maxime liquid haberent obfcuritatis, poreratis uos Papiftæ fecundum ueftras re gulas ex traditione apoftolica,amp; longifsimi temporis confuetudine,item «xPatribus tntcrpretari.Hçc uero omnia 8C fingula contra uos fiint.Qi’o kuertesf Ad ecclefîâ fcilicetillam tuam Cainicam, quæhocitaftatuerk, ^piumaefaneftum uirum loannem Hufsexuerbo Dci réclamante, exuf* fwit.Inijfdem uerbis inftitutionis amp;nbsp;ufiis cœnac Dominice à Chrifto mo* ^tratur,cum dicit,Edite,bibitc.no ait,Sacrificate,aut offerte patri meo cœ lefti.Inquem finemf'Hoc,inquiens,faciteinmcicommemorationem.N5 dicit,Prouiuisamp;mortuis,inredcmptionem animarum profe, fuis^ o* tnnibuSjUt uos in ueftra Miffa. Q,uod Chriftus dicit,Hoc facite,nullo mo* do adfacrificium Miftærcferri poteft.Hoc cm (Cypriano tefte) nos Chri ft'js faccreiubct,quod ipfe fecit.In cœna autem fua no patrife obtulit,fed difeipulis corpus iùum cdendum,SC fanguinê bibendum exhibuit. Obtu lit uero fe patri in cruce.Sed hç duac multis modis diucrfifsimç funt aeftio* nes.Et ipfi cuangeliftac atm Paulus,Hoc facite, ad aeftionem Chrifti præ* ftntem in cœna alligant.Manifefta igitur funt. Nihilo plus fpecieihabet dcprauatio(probatio diccre uolebam) qua hoc ipfum falfo defendere co *i2ntur,Melchifcdech obtulitpanem amp;uinum. Eratenim facerdos Dei Ge«.»4’ altifsimi.Chriftus uero eft facerdos in æternum fecundum ordinem Mel* chifedcch : ergo in nouoTeftamento facerdotes debentfub fpeciepanis amp;uini corpus amp;nbsp;fanguincm Deo patri offerte. Manifeftifsima cft feri* pturæ deprauatio, corruptio. In omnibus enim linguis legitur Portu* lit, amp;nbsp;nullo modo,Obtulit.Ét cui protulit panem amp;nbsp;uinum.^non Deo,fed Abrahæ, amp;nbsp;fuis,redcuntibus exbello ôidefatigatis. Non ergo feripturae obfcuritas,fed ueftra Afote impictas pcrtinacia,ac in errore femel con* cepto peruicacia, uos impedit, quo minus ueritati maniftæ, pcrfpicuç, ôd darçacquiefcatis.Qiiid de cçlibatufacerdotû faneftifsimo, ac penè ange* litodicemus.^Num ad cum ftatuendû,ôd nunedefendendû, feripturç ali* qua obfcuritate Sd ambiguitatc adducimirnfNihd certè minus.Manifefta fl ntPauliuerba, Oportet autem epifeopû irrcpræhenfibilem efte, unius Uxoris maritum.Copiam poteftatem facit epifeopo coniugtj. Praxis quoep Apoftolorum, ôd traditio ccclefiæ primitiuæ hoc docct, coniugiS faccrdotiim SC epifeoporum fuiffe ufitatû.Et in concilio Niceno Paphnu tiumreftiriffetoticoncilio, neIcx periculofifsima promulgaretur. Qiiod Hi^t.Tripr fi quid fuilTet obfcuritatis in uerbis Pauli, promptum nobis erat ex tradi* l't. ».«lt;lt;?• tionc,cum earn ranti alias faciatis,Apoftolicaôdccclefiçprimitiuçueteris ’4» interpretari. Inter canones Apoftolorum cap.5. habetur, Epifeopus auc prcsbyter,aut diaconus uxotem fuam prattextu religionis non abfjcito:fi

abt) citjfegregafor à cômunione:fi uerô perfeuerat(jnhoc ïîio propofito) deponitor.CondhGangrenfc cap.4.St qui's difccrnitpresbyterum coniu gatum tanquam occafioncnuptiarum, quôd ofFerrc no debcat,amp; ab cius oblarioncidcofeabfttnet,anathemafit. Qiiiddi'cam dealijs innumcrt», ubt fimilitcr prorfus nulla cftûcrarûlitcrarumobfcuritaSj quahafuntde officio ApoftolicOjôd omnium ccclcfiæminiftrorum,Itc,inquit Chriftiw, prædicatc EuangeÛû omni crcaturac.Baptilate eos.Et Paulus:Tradidi uo bis quod accepta Domino.His omnibus omifsis, Apoftolorum iUi',n dt)S placet,fucceflbres,luis crcaturis dant tantum poteftatem facrificandipto uiuis ÔC mortuis.Per nouum facerdotium, noua rcligtonc deleta uet^i in ccclefiam inuchunt.de gratuita fidei iuftificatione fine operibus per Chri ftuminfanguineipltus,non tantum aliquotmanifcftæ fcnpturæ fentcn* tiæ extant,Kd integræ Pauli epiftolx, præfcrtim uerô illac ad Romanos, Gen if. Galatas,ÔCEphcfios.lmôomncsProphetae huncunicû habcnt fcopum R.om,4. fibi prçfixum,ut doceant perfidem in Cliriftum homines acciptrcremn' fioncm pcccatori3,amp;uitam ætcrnâ,fidcm ad iufticia rcputari coram Dco»

De cultu Sii. inuocatione fandlorum,manifeftum eft in fcriptura,nemi' ncm mortuum,fcdfolum ucrum,amp; uiuum atcp unicû Dcum inuocâdum, Ôi. colendum. Dominum Deum tuum adorabis, ÔC ilium folum coles* bi quid habent hæc obfcuritatis i Quid uerô in tota fcriptura de fandorum inuocatione inuentrc poflunt,quod uel fpccicm habeat.^Nullû pracccptu Gfn.4g. ca derc extat,nullum confiliû,nullum exemplum. Nam quod ex Gcncli afferuntjuocentur pueri ifti nomine meo, ÔCnomine Patrum meoriim Aquot; braham,Ô£f Ifaac,detorqucntea in fenfum à natura fermonts prorfus alic' num contra conicientiam. Adoptât enimncpotesfuosinfuorS Patrum, amp;i. fuos filios,ut tantum finguli captant in polTefsione terrac Chanaan,Hm ÔC Patribus promifià,quantum reliquifilij ex fe nattld quod ex contextu orationis,amp; cxpericntta,amp; fimiltbus feripturæ phrafibus apparet. Dixe* rat enim,Duo ergo filij tui Ephraim Qi. Manaffcs,fieut Ruben,amp; Simeon reputabunturmihi.Scd omitto pluraexempla.Hacceo tantum diccrei^ luijcum Aiotus dicat feripturas efle obfcuras,8C ambiguas,idco opus elle traditionibus non fcriptis.Idœhtnc probat: Quia multainde exortantur bfelt; 14, certamina, utintelligamus culpam no in feripturam cHcreijcicndam,led in pertinacem maliciam aduerfariorum.Verè cnim,ficut Propheta ait,pla næ funt uiac Domini, iufti per eas facile incedere pofluntCetcrum im* pi) corruunt in eis.

Quid igitur imptj manifefta feripture tcftimoniarefpuunt, nodum infcirpo quacruntjimpugnantSCblafphcmâtfcripturâipfaiTijfcientcs^ uolenres non reciperc uolunt,fcd prçferunt incertorum autorum tradin* unculas contra perfpicua feripturç loca: partim etiam male detortadegt; prauant, ôf obfcurât, ut inde crrorcs fuos annofos, amp;nbsp;ucternofas opiniO' nés fiabilire pofsint.Hocipforûmaliciaaccidit,utdicantluccmtçncbras, amp;nbsp;tenebras lucem, atep in mendie data opéra cçcutirc cupiant. Cecielfe uolunt ÔC cçcorum duces. Sinamus itacp ipfos, quia cum ligna fint diftor* ta,haud unquam retfia fient.

Quid certius principijs natura notis,non theoricis modo, hoc eftgeo' metneis, uniuerfalib. certifsimis demonftrationibus, fed etiâ pradïicis moralibus:amp; ramen Academici ÔCSceptici de illis dubitât. Num bis duo, quatuor facerent. Vndchocquçfot’numgaobfcunîeratr'Ncquaquâ.De bac efn certitudinenullus unquâfanus dubitabit:fed exingenti,amp; diabolica malicia,audacia amp;nbsp;pctulantia,à fathana demctati.Quid igif mi* rum eft, quôd codêautoremultiincitati, de facrç feripturç perfpicuiratc amp;nbsp;certitudine dubitenr,cum res iUg rationis humanç captum excédant.^, Rede

Rcdle ergo Brentius,quod cauillaturhocloco AfotuSjinterpiosamp;^im pios circa intelledum fcripturæjeius^ claritatcm diftinguir,Niß credide iitts,non intelligeris. Et Chriftus : Si uos manferitis in fermonc meo,uerè difcipuli mei eritis,SCcognofcctis ueritat€m,amp;ueritas liberabit uos.ltem, inipius non uidet gloriam Dei.

Afotus poftcjuam rccitauit Brentrj ucrba,paren thcfin addit,diccns:Et PutatBrenrius te üiperius probalïe ordinarios fuccenbres Apoftolorum (dcautemuocat fuosPrælatos Pontificios, Epifcopos) inimicos efleamp;^ perfequutores Ecclefiae.Taceo iam horum Épïfcoporum omnia confilia, conatus omnes,totiim® inftitutn hue tendere, quod palam eft ,ut quod •utnmis laboribus Aponoli eonftituerunt, SC fuo ctiam fanguinc conrma luntjCuertant. Facile,fi audirc parati funt,ód corum aures dclicatæ,fucatis hudibus airuetae,fiiftincrepoterunt,oftendemus,uix ullü do coring Chri* ftianæ caput ab illis reli(5li3,quod no fuis corruptelis deprauauerint. Nec Uerbisopus eft,resipfaloquitur .cukum enimDeifimpliciiïîmuminnu-» Rieris fuperllitionibus, ordinibus, fi'(5lin]s cultibus Si operib.bona inten* bone,fed abfc^ teftimonio facræfcripturæ cxcogitatis,contaminatum,lu ftmcridiana clarius efliEnorcs per fophiftas infïnitos in Ecclefiam intro dudos prxtcr Si contra præfcriprum uerbi Dei, ijscp dogmata Ecclefiæ implicuifle,doôrinam de pœnitentia inuoluiiTc ac plane corrupiiTc.Simi liter£lt;defideiiuftificatione, gratiaDei, ôCmeritisChrifti, tenebris ob* lcuraffe,facramcnta conraminafl'e,adiilteraife, Si prophanafle indignis wodis,libri qui hac de re copiose feripti extant, teftantur,amp; uos conuin* cunr. Etcumfacræfcripturæauthoritate hasueftras corruptelas in tan* Uueritatisluce defendere non polTitis, non modo ad feripturæ aceufati* oncm,quôd obfeurae fint,ambiguæ,ôc' dubiæ conuertimini : fed ut uos o* ntnino cuius filij fitis omnibus tcllatum faciatis, Bibliafacrifugæ, fangui* nicrudibibæ, bombarda, gladio, fune, hafta flammiloqucntes,brachium feculareinuocarcfoletis:amp;querr.admodüPharifçi lapides, ô^omnis gc* neristclatollttis,quibusnos,quosdifputationibusamp;fcripturç tellimo-nqs uincere non poteftis, c medio tollatis. Hine Apoftolorum fucceflb* tesrSiccine Apoftoli orbe ad fidei obedientiâ rcdcgeruntr'horûmne uos fucceffores anhoftes declaratis C Et omnino iduobis dicerc polTumus quodChriftus Pharifgis, Sifilrj Abrahç cftis,opéra Abrahçfacile. Nunc îutem quæritisinterficerehomincm,qui ucritatcmuobisloquutus fum quam audiui à Deo,hoc Abraham non fecit. Vos facitis opéra patris ue* ftn’juos ex pâtre diabolo nari eftis. Si defideria patris ueftri uultis facere. 111e homicida et at ab initio,SC in ueritatc non ftetit, quia non eft ueritas in fo. Qtii ex Deo eft, uerba Dei audit : propterea uos non auditis, quia noneftisa Deo. Tulerunt ergo lapides utiacerent in eum. Deinde A* fotus aitjPolTet iufte primo ao eo peti qua audloritate hacc faciat,aut quis , ilium conftituerit iudicemf Scimus quidem hec nos non Pontificis autho titatefacere,fedfacrçfcripturç,uerbiDei,quodiudicatomnia,ne(j coci* liabuliueftriexpeeftandam effc determinationem.Nam potius totam Ec defiam perire ftneretis, quamerrores ueftros craftîftîmos emendaretis, Imo fi Papainnumeras animas cateruatim ad infernum fecum adduceret, nemo illi dicere dcberet.Qitid facisc'

Poftca cum Brentius dixilFet, Etiamfi pio aliquid obfeuritatis rcIiquS effet,cum res ipfç quantum fan's eft notç ßnt, hoc, 8C quod ignorât, do* cebit eum undio. Hoc,inquit,argumcnto nouitas hçreticorum maxime argtiitur. Si enim cognitis prçcipuis dotftrinç Chriftianç capitibus,mul* taprçterpeccatum ignorantur, curnonmelius confuleretur Ecclefiç,6^ lii 4 prçci.«

g« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAP VT XLTIir.

( præcipae fimpltcibusûnihilmoucretur contra antiquam fllam fidcm, quam inecclcfiaconftatfcmperhabitam. Etiamfiquiderroris(quodnul lo modo crcdimus) in hicperüiarionede ßndlorum inuocatione,facnfi' cio altaris,atqj purgatorio clTet, ÖCc. Initio nos nouatorcs amp;nbsp;harrcricos uocanied dc nouarionc,öf num noua fit noftra dodirina,fupra' abundè rc fponfumeft. Qpodnoshæreticosuocat,nihilmoramur.Takscnim illis omncs funt,qui non approbant abfurdiffîmos amp;palpabiles ipiôrum frró res, acplus quàm ucl Aegyptias ucl Cimmerias tenebras. Verûm non^ dum probaueruntnos cllehæreticos,autulliushacrefcosnos conuicerûf, Et dicitid Afotus contra multos 8C prçcipuos fuç ecclefiac,qui mitioriuo cabulofchilmaticosnosuocauerût, quôd innuUofideiarticulo erremus. Sed parum refert, quo nos nomine ipfis appellare uifum fit. Sicut en/m non infamisefl, authabetur, quiuel àleuibusuel turpibus perfonisuitU' peratur, nam ab hominibus illaudatis uiruperari,efi;laudari : ita quo(^ no îdeohafreticifumus,quôd Aiôtuscumfiia colluuicficuocet.Quarectia non curamuSjSCindignum reiponfo arbitramur.

Ad rem ergo reipondemus. Primo diiertèBrentius dicit,præcjpua do dïrinaeChriftianac capita ad falutem necelfaria,manifcfta efie. Quaedam uciô,quibus a' iàlutenon impediantur,ignorari. Et tamenilIaipfaunAo nem docere. Sed imdehincnosnouitatis arguer f Qiiia fcilicetinuetm' tos ipiôrum erroresinlucem producimus,amp;falfitatisarguimus.Deinde loge aliud efl, ignorare aliquld in facris fcripturis.’aliud uero,errores agni tos defendere. Errantptj in nonnullis nô quidem feientes ÔC uolcnres, quia admoniri reCipiCcunc. Sic Augufiinus,Errare poiTiim^hæreticus non ero. Secundo, Deusregnantibus tenebris ad multa conniuetamp;' difsimu' lar.-âf quemadmodum peccata fandiis fuis, ita etiam errores quofdam de KCor j. menterrcmirtitçdummodo fundamcntumretincant:pereunrenimign/ fiipulx,foenû,amp;ligna,ipfi uerô falui permanent. Reuelata uero Jureut’rgt;-bi fuijamp;Tagnitis ex eo erroribus,utbomines obfiinatèin errorib.pcrganf, Tenebras diliganf,amp;:lucem uerbioderint, perfequantur, SCblaiphcnicnr, hoc uero tantum abeft ut ferre pofiîc, quod etiam peccatum æterna dagt; mnarionc dignum indicer, Chrifèas ad Pharifæosdidt,Sinon ueniiTem amp;nbsp;Joquufus elîem, peccatum non haberent. Jfem,Sica?ci efietis,non habercfis peccatum, Nunc uerô cum dicitis, Videmus, peccatum ue^ firirm maner.

Quodigitur Aiôtusnihilefiemoueftdum contra antiquamfidcm di' cit: Siloquitur de uera antiquiffima Eccleûx ßde, iùmus nbsp;nbsp;nos in ea'

dem fententia.amp;non modo faremur prorius nibil contra cam mouendS: fed etiam damnamusillos,qui ab ea difeedunt, eam^ impugnant. Hanc uerô Papiflicam ecclefiam retinuiffè perncgamus,amp;:fuprà contrariûprO' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

pro uiuis mortuis,inuocarione mortuorum,amp;f aliabuius farinx deme* ritis opcrum : quôdbonos foli Cbriilo debitus transferturadres alias, cultus fcihcer, amp;' opera. Si res iiias leuiores effe ducit, quàm ut propter nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!

illas controuerfiç moueantur,longe fallitur. Hxc enim tanta funt,utagni ta.citra animx falutem amplius dilfimuîarinequeant; Etiamfi, inquit,ali' quid eiToris in bacperfuaQoneeiretdepurgatorio,altarisfâcriticio,amp;in' uocationefandorum (quod tarnen nullo modo credimus ) tarnen tutius m ilia antiqua bdemanenres confiflere, Sfc. Redîèperfuaûoaemuocat, , fed que non eû: ex Deoudeo rediè dubitat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

Qiiod fi tolerabilis fm'fTet ftatus Ecclefiæ, praccipua religionis capi»-täredeexph'cata,tum certenequaquam propterresnon ncceffärias,diß ^tnfioncs öi. certamina erant excitanda. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;♦

Sijinquit, illa capita præcipua fatis funt ad falutem, cur non permittit “tciitius,amp; rcliqui fui, quicfcere in grcmio Ecclefiæ pios SC cruditos ho* iBines f Cæterùm, uos illa capita habere negamus. Ideo^ hoc ia agimus, pij ubiuis locorum eaagnofcant, quomodo in ueræ Chrifti,nonRo* nianiPontificis ecclefiç gremio,uerbo Dei de fua falutc certiores reddin', tfanquilla 5Cbona confcientia conquiefcant. Illud, inquit, ccrtum eft, nullum qui ab Ecclefia reccdit, pium elTe. Cum omnino diuerfæ,imô con tfan'æ fint Romana amp;nbsp;Chrilh Ecclefia,uerum efic dicimus,nullum elle plum,qui à Chrifti Ecclefia,extra quam nulla falus eft, recedatn'd quod e* tiam Afotus uult, cum inquit, ab Ecclefia quam Chriftus inftituit. Nos nerominimeabhacreceflimus, Imô etiam cumpericulo fortunarum,ôd uitæin eaperfeucrare, contra portas inferorum auxilio Dei adiuti, cona* murifed abimpia,cruenta,Cainica,hypocritica Ô^Baalitica Romani An tichrifti, uerbo Spiritu fan(doilluminati,rccefiîmus:5C agimus Deo grattas immortales,pro hac incnariabili luce,pcr quam ad regnum 5C ZC' defiamfilij fai dilci^i nos rcuocauit. ludicat Afotus nos potius excæ* fatos, quam fe, quia ipforum fplendidam lucernam non uideamus accen hnijfedabfconditam efi'e dicamus fub modium, cum ipfos defcôionisà uerbo Deiarguimus,amp;ipfosEcclefiam Dei propter Epifcoporum fuc* teffionem negamus. Verùm,nosnon ideodefecilTe lucernam SCextin* fiam cfle diciinus,quia uos Ecclefiam Dei negamus,ÔC puritatem docflri* uæamififfeafîîrmamus. Hocfanè conccdimus,fierinunquam polie,ut Ecclefia Dei penitus intcrcidat» At cum ad Epifcopos SC paftorcs refe* funt, quod de perpétua ecclefiæ durationepromittitur, in co uehemen* ter errant. Nelt;^ enim fi Epifeopi aut paftores,aut prorfus no aut perperä läciätofficiüf, atep ita defint idonci minifiri, ideo protinus définit ecclefia» Scrip tura enim tefiat,diflîpatas etiam oues interdû feruari arcana uirtute Spiritusfandi peruerbum. Et habueruntSymbolum Apofiolorum,in eop articulum de Chrifti paflibne,6C pcccatorum remilïîone, orationem Dominica,Decalogum.Similitcr ÔC baptifmus mâfit,8C multi abiedla po H^emô fiducia operO, folo Chrifti merito fretfin extreme agonc ca fidu* ciaexpirauerOt. Latet etiam interdum Ecclefia,ut omnium hominuocu* Iosfugiat,ficuttemporeHeliæinIfracl, ÔC temporeaduentus Chrifti,ut fruftraexternum regimen SC principatusrequiratur. Hoc quidem uerum eft,magis florerc ecclefiam,cum à ucris paftoribus ^ubernatur.Itaque rc* ledis epifeopis ÔC facerdotibus, propter impiam auerbo Dei defeeftio* nem,autfceleratamuitam, nihilominus ecclefiæ perpctuitasftat, ÔCper-manet. Aut monftrate nobis uos uiri, ÔC fuccelTorcs Apoftolief, ubi Do* tniqus perpetuam talem Epifcoporum fine intcrruptionc fucceftîonem promiferit,ubi alij ordinc air)s ufcp ad finem mundi fint fuccefturi. At nos Vobismonftrabtmus,quod cum olim partim infeitia ÔCignauia,partim ue tômalicia, perfidiaSCfcelcreuitiatuscfl'et Dei cultus peruerfa dotftrina, inculta iaccret facerdotum adminiftratio. Dominum ordinarijs illis Icgi* timis amp;nbsp;à fe conftitutis reiceftis, nihilominus extraordinariè ipiritus fui afflatu excitaftè Prophetas, qui res perditas reftituerent. Qiiia repu* ofee 4, lifti feientiam, repellam te, nefacerdotiofungaris mihi. EtEzcch.Pro* Ezech.t4» Ptercà paftorcs audite uerbum Domini» Viuo ego , dicit Dominus pens, quia proeo quod faeftifunt gregesmei inrapinam, ÔC ouesmeç indeuorationem omnium beftiarum agri,co quodnon clTct paftor. Ne* que enim quæfierunt paftorcs gregem meum ; fed pafeebant paftorcs

fcmeHpfûSjSv' gregcs mcos non pafcebanf.Proptcrea paftorcs audifeuff bum Domt'ni. Hæc dicitDominus Deus:Ecce ego ipfefuperpaftorcsrc qin'ram gregem meum de manu corum,amp; ceflarc cos faciam,utulfr3non pafcantgrcgemmcu,nccpafcantamph'uspaftoresfemenpfbs. Etlj'bcrj-bo gregem meum de ore eorum, ÔCnon ent ulna eis in cfeam. Q,ina hxc dicir Dominus Deus : Ecee ego ipfe requiram ouesmcas,amp; uifitabo cas, Sicut uifitat pallor gregem fuum,in die quando eric in medio ouiuin ram diffipatarum, iicuifitabo ouesmeas, amp;liberabo cas de omnibus locis inquibus difperfæ fuerant indienubisamp; caliginis,amp;educamcas de populis, Ôi congregabo eas de tern's, amp;nbsp;inducam as in terram fuam, ÔC pafcam easinmontibus Iliad, in riais Sé in cunamp;is fedibus terrx, în paieuis uberrimis pafcam cas,SC in montibus excclfis Ilrad pafcuæea' rum. Ibi requiefeent in herbis uirenhbus,amp; inpafeuis pinguibuspafeen* turfupcr montes Ifrael.Ego pafcam ouesmeas, 8C ego cas accubare facia, dicit Dominus Deus.Quod pcrieraf,requiram:6Cquod abiedum erat,re diTcamiôCquod confradïumfueraqalligaborSCquodinfirmumfueratjCü' foIidabo:5Cquodpingue6Cforfc,cuftodiam,ÔCpafcaminasiniudicio,

•Prætereà ctlîmuItæillullresfatflæiuntEcclefiacpromilIîones, deprX' fentialilqDci,quacuerilîîmæfunt,SCcertôprçftantur.’famennonfuncin' telligcndx deingcntimultitudine, quæfenomineEcclelîæuenditat;lcd ad ueram eledtorum Ecclefiâ pertinent,quæ ut femper permaneqita non femper panter floret. Eodemmodo necdodlrina fcmperparitercflillu^ flriSji'ed alio tempore magis,alio minus illuHris habet. iJle enim ipie Cbri iîasSéAportoli, quiinfignesEcclelîæ promilTioncs fccerunt de perpC' tua côlèruatione : illi ctiam de defecîionc,cæcitatc ÔChorrendis tenebris, maximècirca mundilînem SCpollrema tempora,funtuaticinari,tantas fcilicetforein docfîrina tenebras, utnilîdies abbreuiarentur,no faluafo' retomnisaro.EcPualasinnouiÛimisdiebas quofdam clîcdcfedurosa fl de, attend en tes fpiritihas erroris^docentes doc'îrinas demaniorLi!n,pro hibentes nähere amp;cibos quos Deus creauit. Item,Anticliriftâjn templo Uei TefEiram^extollentem fe fapra Deum. Et Petras admonetfalfosdo' dîorcs in Ecclefiâ Chriili fore. Agnoicis, Afofe,non lôlum uaticinia de f^raffantibas erroribas, fed etiam notas Antichn'fl-i,'' Exhismanifei/im elfe arbitror,non ideo Ecclcflam defeciife, ut maxime uos Ecclefiam Dei negemas. Semper enim aliquifuere qaifePapx,idoIo aeflro^oppofuC' rantaiaa aoce SéfcriptiSjqaorum plurimos tyrannusilJeunàcumfcriptis i oppre{i'it. Multorum uerô feripta ad nos ufcp peruenerunqquæJonguni Dtfn^esTlo effetrecenfere. Qaefias efl Dantes Florentinas,qaianteannos2jo.uixir, rrminui. airpiasSédo(fias,qaodipfiasfcriptateRantar. Scripfitmulta,interalia ualgarifermonenon paaca, in quibus multa reprehenditin Papa,eiuscp religione. C^ijeritar alicubiprolixe, intermifîam effe aerbiDei pr^di' cationem, Sépro eaprçdicarià monachis aaniiîîmas fahulas,eoram^nii j gis irdem haberüatq) ita oaes Cbrifiinon aero pabaloEaangclij,fedaen / to pa fei, Dicir alibi, Papam expailore fadlam lapam, aailareEcclefiam, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!

non carare anà cam fais fpiritaalibas aerbam Dei, fed tantum fua decre- / ta. Alicubiin conaiaio amatorio prpfert coniagiam ccelibatai.

forte dieet banc Ecclcfiaiiicam eife beroa, nifi forte fe malit, De tem^ / porab I

B» I A C. H K E R B R A N D ï A N N o T. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^71

?oraHuerô fine politico, quem uocat : quid aliud eft, quam fuo Domino •Huftriisimo Dun blandin amp;nbsp;»dulari,ut feducatur Ét addit : Cum Bren* tins his quos Deus ex lapidibus fufcitat,authohtatem à Deo datam often ^critin totamEcclcfiâ,manifcftis illismiraculis,quib.Iofue,Gedeon,ÔLC. »dhibenda effet ei tides. Carterum nemo hanc fibi etiam in ueteri populo iudoritatëfumcrc audebat,nifi Theudas ille,aut ludas Galilçus.Hæc ui* tulentus hypocrita amp;nbsp;fophifta. Negari non poteft,quôd cum iæpe in pox pulo Iuda,faccrdotes qui crant in légitima adminiftratione turpiter adul-tfrarent ueram rcligionem, amp;nbsp;à uero Dec, eiusep cultu deficerent, Do^ niinumDcumnoftrum,excitatouclPropheta,uclalio hcroedotftrinam ftpiirgaffè, rcligionem cp priftino nitori 1 eftituiffcrqualcs fucre ecclefiaftï dHclias ÔCKaptifta,politici lofaphat amp;Hiskias,ut alios plurimos cùm in Ecdefia,tum in politica adminiftratione taccam, quorû temporibus infi^ gnesinEcclefia fatftæfunt mutationes. Idem hocnoftro feculo excitato LutherOjinfigni Dei organo effe faditatfi,utEcclefiS à fqualoribus quib. diuobfita 5gt;C obruta erat repurgarct, docfîrinamcp uarijs ciroribus contagt; JJiinatam illuftrarct, libenter fit ex animo fatemur teftamur, ac Deo 6^ Pïtrilibcratoris nofth lefu Chrifti toto corde pro hoc tanto Propheta,eu 'usminifterium fuitiàlutarc,fimiIitcr6Cproahjsquos Dominus excita-^quot;tjiitdocftrinapriftino nitorireftitucrctur,gratiasagimus. Porrôrest-pkô.'cxpeiicntialoquiiur,ô^ncmo nifiiniquiffîmus rcrum çftimator,aut ^xcæcîtus hypocrita negare poreft, per filium Dei fedentem, êc regnan-ttmad dextram Patris,mifros amp;: datos ciTcEcclchaefusc. Et quôd Afotus ’’^liracularcqiiirigqu^ teftentur authoritatem à Deo datamLuthero in to tanibccIefiannPrimum non opus eft miraculis, quia non nouam dodïri-nam affert, fed ueterem dudum innumeris miraculis confirm a ta repetit, ^’tcuerô ilia défunt,quamuis uirulentus fophifta amp;hypocrita nec uiderc nccintelligere uclit,more maiorum fuorum,Pharifæorum fcilicct,qui ma nifcfta Chrifti miracula negabant. Hoc enim teftant, praeclaru QC uerè di-ninum miniftertj fpecimen quod edidit,rerû fucceffiis ÔC euentus. An'n5 fnim ingens eft miraculum,quôd regnum Pontificium inuitftiffîm û, con tfî quod nemo impunè hifeere audebat, contra quod fummi Monarchac friiftrauircs omnes experiebantur, quod eratmunitum fuis fatcllitibus, fcholisjuniucrfitatibus omnib. in totaEuropa, pro quo canoniftac tanc^ pro ans amp;focis contendebant, cuius aduocatus Sc defenfor erat Impera-tûrRomanusrfolo calamo ita debilitauit,ut omnes pq,etiâ Romæ agno-flt;^ant,Pontificem Romanum effcAntichhftum,dogmata ipfius elfe tradi hones impias hominum,que anteà plcricp admirabantur,exofculabatuf, 8^'diuinismandatisprefercbât,iam fordcant Sedcrideantur ab illisipfisf I^m rcfipuerunthomines,impofturas6lt;tyrannidcagnofcuntfiCdctcftan hir.Iiliipfi cnim quireligione iurifiurandi Pontifici funt deuinifti,no am-plmsmagnifaciunthancreligioncm,fcd agnofeunt plerofqj crrorcs craf-fiffimos.Sacra Biblia,quç anteà in feholis amp;nbsp;eeelefijs ncgligebantur,amp;^ o-•nnia pulpita attç fuggefta propemodû no nifi Ariftotclc,Magiftrum fer» ttntiarum,Durandû,Holcot,Bricot,Occam,Thomam,Scotum,Sotum, ^aliamonftra crcpabant,cum aut nulla,autexigua D.Pauli fit' aliorû fielet mentioriam per Lutherû,nolis uclis Afote, in fcholas noftras ÔC ecclc-fiasfuntreuocata.Hacciam illis cxplofis,ctiam te,tui^fimilib. hoftib.fa-rîefcripturç inuitis,ubicp fonant QC rcgnant.Et quod omniû maximû eft, admiratione dignu, planc^ diuinû miraculu,oppofucrunt fe huic Dei uiroPapætui omnes ordinelùmmis uiribus, expertifuntin eo quicq^uid poîuerunt, no folû inani tcrriculamento excômunicationis,fed etiâ Sor-*onis, feholis propemodû omnib,in Germania,fophiftis,canoniftis,amp;'c, Cume^

J72 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IH C a P V T X LI I r ï.

Cumcpuidercnthisparumfepromoiicre,totum Romanumimpcnum,' diabolum ipfum SC tonus mundi potentiam cotra hunc Dei prophctam excitauerc, Hicnullisftipatusun^fuitfatcllinbus,nullomi.nituspræfi* d(o,nulliarciinclufus,publicèinfra(^îoanimofcmper docuit,3ccalamuiii in regnum Antichrifti ftrinxit; illud fauciauit Si proftrauit, utnullo untp tempore priflinas uires rccupcrarc, Stf in integrum reftitui poffit, quan-tumuis nos architeólimiferiSiinfirmifuccurrerc. Siilluducl coliapfutn erigerCjUel certènudansfuftentarefruftralaboretis.

Hæc nifi' prorfus excaccatus cfîes, Afotc, miracula uidcres, Si bine a* gnofccres uere diuinitus excita turn effc Lutherum ; fed cum fordere op piaSjfordefcas cum tuis, quibus placet in cceno ßCfqualoreuerfan ufquc, Si pen're magis quamfaluari. Abi ergo cumtuisquodignuses. Qiiise* nim inuitum teamp;repugnantem atcpreftitantê,amp;re(f}à ad diabolum m* fernumepproperantem, rctineret, Si capillis, qui abrafi funt,uttenericis nequeas, in ccelum trail eret/

0.uod Brentiumilluftrifsimofuo PrincipiadulariSihlandiridicis, ut fcducat, uerecundta prohibeor, ne id quod res eft fcribam : Si nonmodo per totum imperium Romanu,fed etiam apudexteros notumell,quant piuSjfortis Si magnanimus,amp; uere Chrillophorus fit Princeps ; atqi expe hen tia teftatur,diuinitus Si excita turn Si gubernari. Nec tarn mollemaut inconftantem ellciudices,utfalfis capiatur, autdeliniaturlaudibusincc rcrum facrarumadco expertem ,uttâtum ab aliorum dependeatiudicio, nec diuino adiutusSpiritu,SCduceuerbo Dei,ipfenon uidcatautinceSlk gat inter ucrum Si falfum quid intei fir.Cui ipfe tantum tribuis Alótc,ta!v tiq) facis,ut totius caufæ Si controueifiæ arbitrum,nifi hoc iplum ex adu' latione Si non uerè dicas,conflituas.

NegatauteSotus multo minus nunc in nouo Teflamento praefumeiv dum, Deum extra orJincm aliquem excitarereformatorcBcclcfiæ, uctcriTeftamenro,addita hacrationciQiiia certilîimc audroritas mini-ftrorum Chrilli ufque ad Hncm fcculiccrta promillionc Euangclij con-firmatalîtinEcclefia. Hocucrum eircfatemur,iuxta illud Afote,'!env lertM,i3. plum Domini,tcmplum Domini. Non peribirlexàfacerdote,ncqiuifio à Propheta. Nos ucro multo certius in hunc colligimus modûiCum Do-minus Deus noller fæpenumci ô ordinariam à le inftitutam in populo fuoadminillrationem,errarcpermifcrit,ôd Prophetas excitant,qui reput garent Ecclefiam,SC reflituerent cultum ; multo magis innouoTclla-mentOjUbi nulla talis eft cerra fuccelîîojid fieri poire,præfcrt!m cû,uthoc capite probatum eft, id ante fit per Spiritum fandlum prædidlumàChri-fto Si ab Apollolis Paulo ÔC Petro. Afotus uerô etiam malos Prælatos audiendos effe. Si per hos minillcrium efficax dicit, nec Brentium negate pofîc. Qiiid, num etiam pfeudoprophetaefiC canesaudiendiƒ Athos Chriltus Si apoflolus Paulus cauereiubent. Q.uid enim lupi interoues, nifi ut ipfas dilanient Si deuorentf Mala igitur docentes, uerbo Dei co traria, ncquaquam audiendos elTe, ex iam didîismanifeflum eft. Sedqul liera docent Si non benè uiuunt,nec miniltcriû uitç pietate Si morû inte-gritatcornant, quamdiueos Ecclelia tolérât, amp;nbsp;non excommunicat uel cqcitjccrte affirmamus, per eorum minilterium Deum operari quæ uelit, ne nos incertifimus,flu(Qucmus,amp; dubitcmus.Verba enim Affacramen-ta non ipforum funt,fedDei. Et quemadmodum annulus fine ex auro fine ex ferro fadîus,tarnen idem fîgillum facit: ita idem uerbum cll,amp;leadé facramcnta,fiuc à bono Si pio,fîuc àmaloamp;limpio adminiflrcntur.Licet hoc quoqp ucrum fir,plurimoshacuitæamp;morum dilTolutioncucloffen-di,ucldcterrcriàdoôlrina. Nam quiueradocent,Siturpitcruiuunt,id quod

quodutta manu porngnnr,altera aiiferunt. Aliud autem eftiudicium,alia lententia dc pfeudoprophctis,filt; falfis do 0:oribus,qui ut lupi rapaces ca^ uendi, ÖC omnibus modis fugiendi funt.

Concludit autem hoc capite: Qiiare intolcrabilis eft bare tanta alleren diutcertiffîma,que tarn dubia ôtlreueràfalfa funt,audacia.Qiiareiecrajit nobis hoc certiflime conftitutum/cripturam dubiam cfTc,£^ fæpius in Ec defia circa eius intellcdum oriri controuerfiasrSC haic afierimus catholic ciadEcclefiam referendamefle, öceius expetflandam fententiam circa foipturac fenfum.

Horrenda hacc eft Afoti blafphemia. Dixit cnim Brentius, articulos ti' deinoftræ,qui cotinentur in Symbolo,habere in feriptura clarajCertajfir^-wa amp;nbsp;pcrfpicua testimonia. Hoc reuera falftim eftè Afotus dicit,ÖC intole rabilem audaciamrqua rcieóta,fit nobis hoc ccrtilîimèconftîtutum,Scri^ pturam dubiam eftè,Stic. Qins non exhorrcfcat Chriftianusf Ergo'ne ar^ ticulifideinonhabent in feriptura certa teftimonia f' Cuiuirnodi igiturftgt; des eritf quo nitetur fundamentoc’ Haec reuera eft intolcrabilis impietas, plane fonticapeftis totius Ecclefiç.Etne quidem diabolus ipfc tantam gt;nDeum,fcripturam^ ipfius blafphemiam euomcrc auderet.Hpc'ne eft lila catholica Ecclefia, hi catholici, quibus certiftîmè conftitutû eft,6C degt; finicum, feripturam dubiam efte, 8C cercum habere nafum, quod facile in quimcunc^ uclis partem detorqueri poftit. An non Deus ipfe facrae feri* pturæ author eftf Nunquid no ueraxeftt'An potius uetcratorem exipfo beietis xa;»(ÓAvx(»,qui aliud loquatur, aliud uero corde celeqaut data ope* uSphingis ænigmata loquaturf aut ut homines decipiat, 8éin errorcm îbducat,dubia,ambigua,amp; flexiloqua uerba,6C oratiôes proférât C Cum ueraxfit,imoipfaueritas,ccrta Slt;1 minime dubialoquitur. Cum^ earn ob caufam uerbum fuum ded crit, ut in eo uoluntatem fuam nobis patefaciat amp;lagnofcatur,nobiscpcondefcendcrit, amp;nbsp;adnoftrumcaptum feaccom* niodauerit,ac omnibus modis falutinoftrae conftiltum cupiat,ad eandem ttiam promouendam facramenta inftituerit; certè aliud dicerenon poftu •nus, quam quod ita fit loquutus, ut ab ijs, quos uult faluari, intelligatur, Ofirietiam quæftioncs, dubia amp;nbsp;difputationcs, imô ctiam hærefes circa tcligionem ÔCfi'dci articulos, negamus : item certô in ueftra Ecclefia ha* dienus uidemus.

Sed intelligo quid Afotus uclit, ideo certiftîme nobis conftitutum efte nuit, feripturam dubiam efte, ut ad Pontifieem ecclefiam Romanam tsnquam ad ora culum Dclphicum recurramus, ÔC de omnib. ad falutem pertinentibus refponfa petamustnos^ ipfius tyrannidi, quam exeuffi* mus,dcnuô fubijciamus. Huius expetftandam nobis fententiam circa bripturæfcnfumuetcrator perfuadere conatur. Hæcilli eft catholicaEc* deGa,cius^aucftoritas. Apagefis cum tuis puerilibusStlftultis ac ueter* nofis fabulis monachc,tuo fodalicio dignis.

Auguftinus quidem inter relic|ua beneficia filij Dei in ecclefiam fuam conata,non minimiï efte dicit,quod dédit huic fuç fponfe donû interpre* iMionis fcripturæ,fiue ut Paulus uocat,prophctiæ SC probationis fpiritu*

Haecuerô interpretatio non ut pretoria aut iudiciariaualctproptcr locum aut perfonçdignitatem,uel mulfitudinis Prælatorum confcnfiim, quaprofuoarbitnoad ftabilicndafua dcliramenta adfuumfenfiim feri* pturam renitentem ac reclamantcm ui detorquent,alienam^ fententiam tierbisadidcompofiris affingunt: fed feripturam per feiplam diligenti faeft a collatione ex phrafi ÔC circumftantijs interpréta tur,ut fuprà ditftum «ft.Et nihil hgc ad uos,quos ueram Dci Ecclefiam negamus.

authontate 8i dignitate fcn'pturæ fc hoc capite ad Bfcfttî), quas P I_y pfeuocatjCalumniasrcfponfurumpropontt, quôddicatAfotûfcri/ pruram fubqccre traditionibus,Patribus ÔC Prçlatorum concilîjs,hoccft, diuina oracula humanis fcntcntîjs:6d idem facerc quod ille, qui dixcrit,fa cram fcripturam,fi Ecclefiæ dcftituatur authorirate,tantum uakrc, quan* tum Aefopt fabulas. Quamuis autcm feno gaudcrc dicat hac coIJationc; tarnen fi catholicus quiipiam dixcn't, no cfic abfurdum affirmât, co quôd dixerit,quàm Auguftinus,quiinquit : Ego uerô Euangcliono Ma“'* credcrem,niümeEccierix moucrct authoritas. Qiiibus addit Aforus,Di nich.cap.f call’sigiturmodeftius,Sineault;fioritateEcclefiæ. Scripturafacraauâo* * ritatem non habct,hoc certiflimèfatemur.Hæc itacp cft Afoti de facrçfcri pturædignitate fcntentia,quôd uidclicct per fe uerum fit/arramfcriptU' ram,nifi accedat Ecclefiæ authoritas,non plus ualerc,quàm Acfopifabu* lasrfed tarnen nonnihil modeftius ea de re loquendum. Magna igitur fcri pturæ dignitas,quôd per fc nihil ualcat,nullam habeat auôoritatem : fed id quicquid eft,quicquid ualct,id omne habet ab Ecclefia. Proprium Ec-» clcfiæ officium eft,audire,cognofccrc,i eciperc ûcram fcripturam à Dco, Io4«»,to. fi'cutouespaftoris,ÔCfilî) parentisuoccmaudiunt,eurncpagnofcunt,ligt;

Ep.». bcnrer quicquid Deieftampletfiitur.Teftaturctiam,quôduercfitàDco per ProphetaSjEuangelifias SC Apolfolos fibi data facra feriptura, amp;nbsp;per manus femper tradita,fuocp teftimonio approbat. Itê ueras à fuppofititijs difeernit. Apocrypha ctfi in eis aliqua inueniatur ucritas, tarnen propter AKg.df ci» multafalfaadmixtanô recipit.EtficutAuguftinus deferiptis Enoch,quo witDei/ii». mcntionemfacit Iudasinfuaepiftola,fcribit,quôdnonfruftranon »3. fintincanonefcripturarum,qui feruabaturin templo HebræipopulifuC-' cedentium diligentia facerdotum. Cur autem hocr'nifi quia,inquit,ob an tiquitatem fufpedfæ fidei iudicata funtmcc utrum hæc elTent quæillcfcri* pfilTctpoteratinueniri,non talibus proferentibus, quica perferiem fuc* celTionis reperirentur rite feruaffe. Ita fe catholicæ Ecclefiæ cômoueriaugt; thoritatedicit Auguftinus,ut credatEuangclio. LoquiturautemAugu* fhnus,quoties Ecclefiç facit mentionem,non de Afotica aut Afoticorum Fr clatorum,fed de ucra Ecclefia,quæ nititur facraferiptura, ôi^ per cashf refes amp;nbsp;contraria dogmata réfutât,

Sicutergo ego credo ilium librum clTcManichæi, quoniam cxipfo tempore quo Manichæus uiuebat in carne, per difcipulos cos certa fuc* ceflione præpofitoriim ueftrorum ad ucftra ufcp tempora eufioditus afç perdutfius eft : fie amp;nbsp;iftum librum crede efle Matthæi, quem ex iUo tem* porc quo Matthæus ipfe in carne uixit, non interrupta ferie temporuin, Ecclefia certa connexionis fucceffioneufep ad tempora ifta produxit, Certa feriefuccefiiôis,quapcrmanus tradita eftfcriptura poftcris,quf teffaturhoslibros, quosCanonicosuocamus,diuinituscfic traditos,fe moucri fignificat, ut credatEuangelium folum cfic ucram dodrinam cœ leftem.Ecclefia cnim omnium temporum teftis cft defcriptura,quod bo* na fide per manus acccpcrit ab qs,qui certô notant Apoftolis authoribus hæc feripta profetfia efl'c. Nec fuo pondère caret Ecclefiæ côfcnfus,quod turn certa erat Ecclefia ab Apoftolis hçc feripta cfic tradita. Hoefenfifle Auguftinum ex loco confimili, minime dubitamus. Si uerô fenfit Augu* ftinusfquod nûquam credimus,nccufquam in fuis feriptis dixit)id quod AfofuSjiacram fcripturam nullam habere authoritatem, nifi accedat Ec* ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;defiæ approbatie ÔC authoritas, atqucita facrofanda Dd çracula, quafi

ptxcario aliunde,uidelicct ab Ecclefia,fuam inter homines authoritatem obtineant, ipfe uiderit quomodo hanc fuam fententiam Deo fummo iu-* diciamp;^Ecclefiae probet. Nos certe,bonaillius uenia,fi hæc effet ipfius fen^ ttntia,difcedimus,nec tanti uiri authoritate tenemur, etiam ipfo authore, tiusip excmplo admoniti. Sic enim ipfe,cum authoritate amp;nbsp;feriptis Cy* cre^ piianiprcmeretur,ait:Ego huiusauthoritatenon teneor,quialiteras Cy* ptianinon ut canonicas habeo, fed cas ex canonicis conftdero : öd quod in cis diuinarum feripturarum authoritati eongruit, cum laude eius acci* piinus:quod autem non eongruit, cum pace eius refpuo. Poft : Nunc uc* to quoniam Canonicum non eftquod recitas,ea libertatc ad quam nos uocauitDominus,eius uiri quod aliter fapuit,nonaceipio. Poftcà: Qua* pfopterita hoc Cypriani non accipio,quamuis inferior incomparabilitcr Cypriano'.ficutillud Pernapoftoli,quod genresludaizare cogebar,ncc accipio,necfacio,quamuisinleiiorineomparabil!terPctro.Maximequo nianimeinhuiufmodiquorumhbethominum feriptisliberum,quia folis turaervra Canonicisdebeo fine ullarccufationeconfenfum. Ibidem : Quomodo c* m cap^Ci, nim dirftum fit,author huius fententiæ uiderit,qualiter poffit exponerc.

Et cur hanc fententiam,cuiufeunqj tandem fit,non reeipiamus,ha.’ceft fatio:Qiiia Ecclcfia fundata eftfuper Prophetarum ödApoftolorum do* drinarn, Quod fi fundamentum eft Ecclefiæ Prophetica ôd Apoftolica doftrina,qua Ecelefia fundatur öd unde nafeitur.neceffe eft prius huic do drinæfuam conftarecertitudinem, quam Ecelefia extarcincipiat. Nam fiEcelefiaDeiinitio fundata fuit Prophetarum feriptis öd Apoftolorum, ubicunej} reperiatur ca doifirina : certe praecedit Ecclefiam öd prior eft,fi* Cut mater prior eft ftlia.Nam nifimaterprior effct,hlianunquam nafeere* tur:itafinedo(ftrinaeiuscp approbatione,nunquam Ecelefia extitiffer. Quaredum illam recipit ac approbatEcclefia, non ex dubiafacit certam amp;authenticam:fed quia ueritatem fui Domini agnofcit,pro pietatis offi* CIO nihil cuneftando ueneratur.

peiinde eft ac ft matrem à ftlta genitam efle nugetur Afotiis, Ergone ft' ZC' clefianonrecipiat necapprobet fcn'pturam,fa bulls Aefopi confercmusf niimideo non en't uerbum Dei,aut ceflabi't eftè propter noftram incredu litatcm ? Nunquid incredulitas noftra fidem Dei euacuabitr Num Deus

quididco fermo quern Dominusloquutus eftadlcremiam in terra Ae^ ierem.4.^' gyptijiion fuit uerbum Dei,quia ludaci obftinate pergunt in fua cæcirate, 0lt;^refpondent leremiæ,Sermone quem locutus cs ad nos in nomine Do* mini,no audiemus ex tc:fcd faciemus omne uerbum,quod egredietur de otenoftro.^Qiiod ucro dccanonc obijciüt,quo facra feripturaftt perEcgt; defiamapprobata,interfcnonconfentiuntueteresfcriptores.Qtjæroigi tur^quo ipfum tempore editum fuiftc putcnt,8C per quos,in quo corilio;' NaminNiceno concilionulla fiteius mentio,quodadlibrosnouiTcfta menti. Et tarnen illisfatisualidis armis,Patres contra hçreticum erantin* „ ftrudi,habentesfaerasferipturas. Sicutipfe Imperator dicit, Euangelici librifuntamp;Apoftolici,antiquorum^Prophetarumfanlt;ftiones,quæ nos * ftudiuntdefandfa lege quid fapiamus.

Deinde quid legi a Propheticislibrisfict,fitamdiu dubia pcpêdit eo«-tum authoritas, donee aliquid poft duo ferè annorum millia aut amplius adataSCfcriptalege, certidecernereturf Ex his manifeftum cft,Sotum ineadem blafpliemia fcripturac efte,in qua collega fuus cft,qui cofertferi* pturam fabulis Aefopicis,fi non accedat autoritas Ecclefiç, nifi quod mo deftiusloquendüeflciudicet. Hoc autemmodofcadcalumniasBrcntq

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAPVT XLV.

Tcfpondere dicit : Hacc ipfa duo,quae nos aflèfimus,inquit, Ecclcfiam ha* bere poteftatem fcripturamfacramnobis proponendi, ipfamcp QCdubia fidei mtcrprcrandi ÔC defini endi,difertc amp;diludde Brentius in fua Cofefi fione confitctufjhis ucrbis : Confitemur quod hæc Ecdcfia habcat I'us tC' ftificandi defacrafcriptura,iudicandi de omnibus dodrinis, Sf intern; cz ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tandae fcripturac.Pcrgit autem Afotus : Nunc igitur ab eis quacrimus,cur,

X nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quæ fatcntur,in nobis impugnantfRefpondeotSi nobifeum idem fentis,

AfofCjCur non nobifculoquerisfConfitcmur ecclefiam teftari de fcriptu-ra.Tuuero uocabulis ambiguis(proponendiSCdandi)uteris,ut ds tuum uenenum celes.Non enim fimpliciter,utnos,Ecclcfiâ teftem de facrafcri* ptura efle uultrfed fuo teftimonio tantum addere pondus,ut nifi hocacce deret,nullam hac plane authoritatemhaberent; fed dubiæcflentamp; inter/ tç,amp; tantum ualerent, quantum Aefopifabulæ.Hæc certc tua uerbafunt, certifsime fatemur fcripturam facram non habere authoritatê fine autho-ritatc Ecclefiae. Certe hoc modo fubijeis facræfcripturæauthoritatem.Ec clefiçauthoritati,àquailladependet;amp;ita diuina oraculahumanisfeiv . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tcnttjsôddecretis. Nihil ergo ad tuaefententiçconfirmationëfacitncftra

Confefiio. Omnino enim ab ilia dilTentis ficut uerbis, ita re quoep ipfa fententia.Non enim idêfunt nee fignificant,teftificarf ôé dare.Et quid uc/ lis per uocabulum proponendi,infequentib.déclaras,authoritatem dan/ di fcripturamtquod nos no dicimus. ludicamus enim Ecclcfiam fponfam filij Dei non dare fcripturam,fed potius à fponfo accipere,amp;f deindefidc/ liter docere ac teftificari de ea. Addir,Si fcriprura non eft ambigua,fi fufH ciens modus eft exponendi fcripturam per fcripturamjamp;perundioneni lpiritus,fruftra datur hæc authoritas Ecclefiç,quæ non eft necefiaria.Hoc ‘ quomodo fequatur,non uideo.Neque enim pugnant hacc duo,Scripture loca obfeuriora per apertiora exeadem funt interpretanda:ôf,Ecdcfia habet donum fine authoritatem interpretandiferipturas. Ecclefiaenim fcripturam interpretaturnon exfomnijs aut commentis traditionumhu/ manarum,fed collationelocorum fcripturg ex phrafilinguarum origina/ ]ium,0d circumftantiarum diligenti confideratione,atqucita per feipfam. Hoc modo no alligamus fcrip turç interpretationem ad certum ordinem, cui ius diiftandi,0C poteftatem condendi, quod alij necelTario fequantur, tribuamustfedidco liberum rclinquimus, qui in fua Ecclefiadono inter/ pretationis per Spiritum fantftum inftruit, quos uifum eft,in communent ».Cor.«. Ecclefip gdificationem. Sicut Paulus teftatur: Diuifiones ucro gratiarum funt,idem autem Spiritus. Et moxiterum,Vnicuiq; autem datur manifc/ ftatio fpiritus ad utilitatcmtalij quidem per fpiritum datur fermofapiêtiç, ».Cor.t^. alfj autemfermo fcientigfecundum eundem fpiritum.Item,Propheteduo uel tres loquuntur, cçteriautem dijudicent. Siuerofedenti fuericreuela/ tum,taceatprior. Qjiodigiturpcrludibriuminfineconcludcndocaput, quçrit,Qiiid eft,rogo,Ecclefia habet ius interpretandi fcripturam,amp;iudi candi de omnibus dotftrinis : amp;nbsp;fcripturam per feiplam fufficicntcrexpo/ ni,ScuneftioneSpiritusfandli.^Idem facit, quod Pilatus,quiCbriftum, poftquam dixerat fe idco'aduenifre,ut teftimonium ueritati perbibcrct,ri diculedicit:Quid eftueritasCQuarc finamus Pilatum fuis Prçlatisamp;fnu gis bullatis. Sed ut SC nos hoc caput concludamus ferio, Qiiod cum con/ feifio Vvirtenbergenfis dicat Ecclefiam habereius teftificadi defacrafcri ptura, Sc interpretandi earn, feipfam perfpicue explicct, hisuerbis, quod Ecclefianon habcatliberam poteftatem quidlibet ftatuendiamp; mutandi fcripturam,acfingendinouam do(ftrinâ,6Cinftituendinouos cultus Dei: fed quod acceperit certam regulam, uidelicct Propcticâ 5C Apcftolicam fcripturamp'uxta quam obfeura interpretetur, amp;nbsp;de dogmatibus iudicer.

\ 7 Ere in Afoncos competcre Brentius dixcrat, id quod de militib.in y hiftoria paflîonis récitât, qui genib.flexis Chriftû falutabant Regê, pinterim colaphos impingebantilli.Nam codem plane modo fummâ le ’cræfcripturæ authoritatê tribuere diciqcum tarnen interim fummis eas pfofcindatcôuicijsrobfcurâ eile,dubiâ,anibiguâ,acnullius alias authori* ^^tis,nifiquantûaccipiatab ecclcfîa,fcripturâafhrmat.Hocuerius,inquic ^H)tus(quæ hominis cftimpudent)a)inuosdicemus:non quidêfcriptu^ ^æiquam ipfe non ufcp adeô magnifacitjfed ratione ecclefiæ,quam longe ^'•prçfertjUtpoteqjfcripturâ non modo nobis tradiqfed etiâomnemilli ^oncilietauthoritatê,ambiguâ ÖCobfcurâ interpretetur, 8C dubiafideiex bo perpetuo côfenfu dijudjcet,amp;c. Nos quidê ccclefiç tribuere author!* intcrpretandi fcripturâ ÔCiudicâdi de omnibus dotflrinis, fponfam Chrifti earn uocarc,hoc elTcjgcnua Heeftere ôô falutare.Poftcà uero nega* ulliiishuman! iudietj authoritati credendû circa fenfum feripturæ, hoc *æeillâ percutere:5i£f ut omnêhumanâ authoritatê euadamus,incertain 3^ ^ubiâ facere,cu»n uifibilê negcmus.In hoc nos Pclagianis elTc fïniilcs,qui pîtie uocabulo ludebant, illud,nc earn negate uiderent, callide fuû pro* pofitû tegêtes, pro lege accipientes.Hinc ein fcqui,ut à nullo homine in* ’ffpretatio cognofei pofl'ir;amp;quod maius eft,nulläcertä habeamus facra 'ffipturäjCum lila uera elecfîorû ecclefia fit !nuifibil!s,amp;.' nullQ aliü coetuin 9111 nonerrariqagnoCcamus. Atrocia funt hæc crim!na,quæ!n noscógc* *■’1 Afotus ; que fi uerè de nobis dicerentur, dign! fane eramus publico o* ’nnium odio. Sed hæc tam à nobis funt aliéna, c^ alienus eft Afotus à ucra ffn'pturæ intelle(ftu,amp;f à bono uiro,quê fe profiter! no audet. Cumcp non fôuincat nos de ijs, fed tantum cauilletur,ô(f abfurda quç ipfe fine ratione “ngit^abfurjpriQßjs tribuat, poteramus filentioprçterire:fed neobieefta ägnofeere uideamur, frigidas has calumnias Sxf cauillationes excutiamus. fiacp quod negamusjullius human! iudicq authoritati in feripturæ in* ’ffpretarione ÔC controuerfiarum fidci dqudicatione crcdendS,non per* tiitimusEcclefiam,ut Afoto uidetur. Necenim ualctdijudicatioab eccle fiafadîa propter ipfius authoritatem, fed propter folum Dei uerbQ:a quo fieeelefiæ iudicium dilTentirecx fcripturis reeftcintcllecftis monftrctur,rc pudiatoilliusccclefiçiudiciOjfcripturispotius cftaftentiendûjfccundum ^narum præfcriptum ilia pronunciare debuerat. Sicfynodi Nicenæ iudi* finm de Arrij condemnatione Ô6filDeinatura æterna, ac patris cofub* ftjntialitate probamus, non propter fynodi authoritatê uel ccclefiam iu* dicantem:fed propter facrarum literarum diuinam authoritatê,cum qua* fum perpetuo confenfu hocEcclefiæiudicium congruit.

Fallitiirautein Afotus quod fæpe dic!mus,ft uel femel audiret,ignoran tfididimilitudinis ccclefiafticorum amp;nbsp;politicorûiudiciorum, Nonenim (lucmadmodQ reg! uel iudici de caufis ciuilibus,ac mentelegum.uel pro* pterfokim officium,acdignitatis gradum pronunciant!,obtcmperâdum tft: ita etiam ecclefiç iudicio, nulla firma Si ftabili ratione ex Prophcticis ôfApoftolicisfcriptisreddita,credendum erit. Resenim illædequibus inforoagitur,præterquam quod tantum bona corporalia concernunt,ra tionifuntfubiccftæ, ^fecundum retftæ rationis iudicium controuerfiæ dirimuntur, ut finis contentionib.imponatur. Ac ut maxime erretur ali* quâdOjid quod propter multas caufas in hac infirmitatc humana folet ac* ciderc: tarnen non ufqp adeô periculofafunt ilia errata, Si iniuriærcipub. cius^ tranquillitati funt condonandæ.

Côtrouerfif uerô religionis Si négocia ecclefiaftic3,nominis De! glo* riam,Ôi seternam animarutn noftrarû falutem concernunt, ut longe fupra Kkk ; mentis

mentis humanae cap tum funt pofita, ac nullibi periculofius quam hie et' ratur.Nam deæternaanimçialutepcriclitamur. Ideo^nonabfolutaec-clefiæ pro ftio arbitrio iudicandipoteftas eftconcefTa, utfententia progt; ptcr locum autperibnas rata fithabenda, fed certis limitibus circumferi-Mown fcilicet exfacrafcripturadirimanturcontrouerfiæ, amp;nbsp;interpréta-« » Pet » analoga fitfidei. Qiicmadmodum enim non uoluntatehumanaallata

eft prophetia, fed Spiritu fanefio infpirati loquuti funt fandi Dei homi-« nesn'ta etiam omnis prophetia fcripturac,propriaintcrpretationenonfit, fed dono interpretationis amp;nbsp;difcrctionis fpirituum. Domini fpiritus in* ftruit,quos uifum eft in communcm EccleGç acdificationem. Huius doni uim ufum nonfupprimunt tantum, fed in nihilum redigunt, qui fob's Epifeopis poteftatem faciunt propter ordinem amp;nbsp;locû, ad quem illi bate libera Spiritus fandli dona alligant,alqs didlandi quod ncceffario fequan tur. Deinde,ut maxime dicamus illam ecclefiam,contra quam inferonim portænon præualent,eflcinuifibilcm, 6d tantum eledlorûmon tarnen in* certain SCdubiam cfficimus,ut omnem audloritatem Humana euadamus, atq; etiam de ccclefiadubitemus,quod Afotusnugatur. Non enim cum deecclcfia dilferimuSjpolitiam aliquam Platonisfingimus,quçnufquam fit in rerum natura : fed monftramus uifibilem cœtum, qui notis externis 6(5manifeftiscognofciturSC difcerniturareliquisomnibus ccetibus,fyn* ceraEuangelij pracdicatione, ßClegitimafacramentoru adminiftratione. Kom.S. In hoc tantum cœtuuocatorO, ucram illam eleclorû, quæ proprie dicitur ilow-ÿ- Dei,eccîefiam elfe alTeucramus. Qiios em prædcfiinauit, hos amp;nbsp;uocauit,

Nei^ efh omnes quifuntex circûcifionclfrael,hifuntlfraclitg:negîquife* men funt Abrahç,omnes fihj:fed in Ifaac uocabit tibi fernen, id eft, no qui fill) carnis, hi filff Dei:fed qui filtj funt promiflionis, aeftimantur infemine.

Aperte ergo fatemur,ilium ccctum uifibilem efl'e Dei Ecclefiam in ter* ris,qui iynceramuerbiDcidoeftrinam profit-efur, deillaconfentit,amp;re* tinet uerum ufum facramentorum. In hacfocietate ueram efleilia cleclo* rum Ecclefiam. Huie ccetui multi mail ÔC hy pocritac funt admixti, multi ante uitæ fincm dcficiunt. Multi etiam uidentur intus eftc, nec tarnen funt uera ÔC uiua membra Ecclefiæ illius eleeftorum. Et quia nos cordium fcruratores nofumus, fed folus Deus eft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, dicimus cum Pau*

lOjDominusnouitquifunteius. Etfiautem hominum oculis non pa* tcat,neccertô defingulis pronunciare poflimus,qumam fint elctftiDei: tarnen non extra hanc fiocietatem quaerendos efte certo affirmamus. Et ad hunc cœtum Chriftus non rcmittit,cuminquit:Dic ecclefiæ. In hacfo cietatefemperaliquos efte cletftos, aliquos efte qui dono interprctatio* nis amp;nbsp;diferetionis fpirituum funt ornati,certum eft. Merç igitur calumniç funt,fie ftudiocauillandi Afotus confundit omnia,quae nos decxtema,ui fibili, fie ilia quç in ea latetinuifibili Ecclefia diferte dtftinguimus. Qualia funt quod ait,Dicitis Ecclefiam habere ius interpretandi fcripturam,amp;'M men à nullo homine cognofti poteft Ecclefia.Ergo nec interpretatio. It^, NecclTe eft Vvirtembergeniesaut nullam certam habere fcripturam,aut certam agnofeere ueram Ecclefiam. Quotnodo enim teftimonium alien* ius certum haberi potcft,fi' illeignorcturC Item, Si errant Patres, fierrant concilia, ut dicis Brenti, dubiumeftquicquid de librisCanonicis dicis, Brcnti. Siincerta eft uera Ecclefia,fit ut corum libri Canonici fint incerti. Hate afinus rudit.Nihil enim horû dicimus,nclt;^ ex his qug dicimus fequi cur. Agnofei dicimus interpretationê,non quidem ab Afoto eius^ fimili bus,fed fpirituS.obfignatis. Luculentânobis facitiniuriâ.palàm enim af* firmamuscum Chrifto, piosfpirituS.donates,iudicarepofte.Ioan.7. Si quis uolucric uoluntatê «ius faccrc,cognofcct de dodrina,utriim ex Deo

Stjanego à tncipfo loquar.Iteni loan.s.Siuos manferitis in fermone mco, Uerèdilcipulimei eritts, ÓLCOgnofccnsucritarê.Interpretataeltfynodus ConftannêfisfcripturâS.deinititutiôccuchanRiCjinqua Chriftusdiiir, Bibite ex calice omnes, loqui Chriftü tantQ de uncfïis facrificulisdoannes uero Hufs de omnibus Chriftianis,£C ob id igni eft adiudicatiis. Similiter ^Omnibus presby ten's fubpœnaexcômunicationisinterdicitur, ne lai* tosfiibutracp fpecie comunicent. Hie nemo ellpiorû quinó interpréta* donem banc côcilij impiâ ac facrilegâ cÜc agnofeat Sc^alhrmetjHufsi) uC' *■0 piam : quia hæcfacræ feripturæ inlïitmioni Chrifti côformis,ideolt;^ Wultisfeculisin ecclefiaita ufurpata, èC etiamnûhodicinGræcanllâuerô f diametro cum uerbo Dei pugnare.Sic in genere de intcrpretatióe dici* muSjillam elle genuin à recipiendâ, quæ cum facra feriptura côfentiat, 'dçfitanaloga.Agnolcimus èc fatemur inhoc coetu/jui ampledlic fynce tam facrç feripturæ fententiâ,Deû Patrêliberatoris noftri lefù Chrifti,ec* dcfiâfibi ueram colligerc: 6C talem femper hinc à mûdi exordio extitifie, atcf ufcç ad fincm permanfuram, quæ his fuis notis,de cjuibus didum eft, agnofcitur. lîla uera Dei ecclefia omniû temporûredèfentiens de uerbo ijeiteftiseftde feriptis Prophcticisamp; Apoftolicis,fcripturam^ perferi* pturam interpretatur : de quibus prorfus non dubitamus.

Sed uide qualis fit Afotica côcludcndi ratio: Vuirtenbergefes dicut pa tres quofdâfiCcocilia quedâerraflèin quibufdâ:Ergo dubitât de ecclefia, nnm aligna fueritrergo dubitât de feriptura. ergo nullâhabêtfcripturâ.O' acumen ingenrj.O'difputatorê infuperabilcm, SC ad impofsibileredigen temaduerlarium, Nec enim ideo fequitur, quia enumerauitBrcntius,SC troscumipfo agnofeimus, amp;fatemur,Patres quofdam in quibûfdamer* talTe.fimiliterôd concilia quædam, quôd ideo nulla fuerit ecclefia, aut de facrislibris dubitemus.Non enim ideo Patres ecclefiæmembrafuiftene* gamus,qua in quibufdam crraÜe aflèrimus.Deus em in fundamento per* manêfibuSjUt peccati reliqas, itactiâ errores quofdâ clemêter ignofeit SC côdonat:dc quibus fi admonitifuiflcnr,hauddubiè abieciftcnt.Quemad* nio dû Augulfinus de fe fenbit, Errare potero, fed hæreticus non ero. Sigt; gniHcat ut alias quoep nonnullis in locis, fc fuaq^ feripta non omni carerc «rrore, quos tarnen pertinacius, admonitus, detenderc nolit.Sic Cypria* nus in eo errauit, quod uoluit rebaptizari ab hæreticis baptizatos : Ergo ubicp errauit,SC in omnibus.Non enim fequitur,quôd is qui errat in uno, ftatim in omnibus errer.

Qirarc etfi Patres in quibufdam errafte dicimus, non tarnen ccclefiani permanfiftèncgamus.Q.uareminimèartificiofc concluditAfotus,nos de tcclefiadubitare.Multo uerô minusillud alterum quod infert, nos etiam delibris Canonicis dubitare, quia erraffe Patres aftîrmamus. Nos Patri* bus non credimus in qs, ubi errant. Ergo etiam in eis, ubi reôè fentiunr, uidelicetcum teftanturdefacra feriptura, quôd earn à fuis anteceffbri* busacceperint. ingens enim inter hæcSC ilia cftdiuei fitas. Et quid libris VeterisTeftamenti,hoceftMofîs 5C Prophetarum fîet / An'non Iiidæos Uno ore omnes errare fatemuirQuid igitur i An ideo de autoritäre ill or îï librorû,quibusipfiteftimoniûperhibenr, dubitamusr'Qiiod fimaxime fâceremus (quod Deus à nobis auertat) tarnen non multum Afoto effè* mus deterioresiqui etfi certum fe effè arbitratur,lacras iiteras diuinitus da tas,tarnen quid de illarum autoritäre fentiat,auditum eft.

Poftremô concludit caput,hoc modo, inconfideratèillos agcrc,qui ccclefiam amp;nbsp;feripturam ita diftin^uunt,quafi alterius authoritas alteri de* irahatjUtV uirtcnbergêfes uident facer e,Si em,inquir,dixerimus ecclefia

î«0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CA P V T X L V T.

ludicarc dcbercdc dubia expofitione fcripuræ, ftatim inferunt,iniuri* amHeri fcnpturæ:cumita bæcduo coniunda fint,ut alterum inaltcro fempcr inueniat, qui rcdïe quacrit, nifi quôd, ut oftcnfum eft, ecclefia an-tiquioreftfcriptura,amp;eiusautoritatc nobistradita eft. Nonaudetpa-làm affirmare nos ita fcripturâ ab ecclefia diftinguere, ut alterum altcritis authoritati detrahatu'deo dubitanter dicit, Vt Vuirttenbergenfcsuiden tur facere.Necp enim hoc in noftris legit fcriptis : ideo fingit,amp; pro fua li* bidine nugatur.Sed uulgo did folet, Vidctur,foluitur per Non uidetur.

Diftinguendum quid cm cft inter ecclefiam ôd uerbum tanquam diuer fa. Aliud enim ecclefia,aliud uerbum eft:fed non luntfcparanda hçcduo. Datur enim uerbum propter ecclefiam,neep unquam hçc fincillo eflè po teft, Sed netp illud alterum dicimus quod lomniat Afotus,iniuriam fcilp cetfcripturæfieri,fi ecclefia de dus dubia expofitione iudicct.Clare enim dicimus, ecclefiamdebere iudicare deuarijs ôi. diuerfis expofitionibuj feripturæ.

Sed hocaddimus, Hociudicium debere ex fcripturâ ipfa fieri, amp;nbsp;defn* mi,Num uidclicet interpréta tio fit analoga fidei,6C ipfi fcnpturæ,quæLy dius cft lapis,ad quem ut omnia dogmata, ita ctiam intcrpretationcsdiju dicaridebent.Qiiodinfineaddit,oftcnfumelfe,ecclefiam antiqniorem ciTc fcripturâ,fiCeius autoritäre nobis eife traditam,non fatis recorder ubi idprobarit.Multapræfupponit Afotus,nifi quôd luditfuo more in uoca* bulo feripturæ: cum tamen,ne qua eftèt in uocabulo ambiguitas, diferte a Brentio dieftum fit,quôd nomine feripturç fententiam ÔC res ipfas qiræm eis continentur,intclligamus:qu£fiuerecitentur,fcribantur,dicantur,ucl legantur,femper unum ôifidem Dei uerbum cft,

Hæc,fi Afotus uir bonus elTetjConfiderare ÔC rcfutarc debuifTetjamp;^mo* dumin tenuibusiftiscauillationibus adhibere, nonpuchlitcrludercuO' cabulisferipturæ,6CuerbiDei.Sed hinein Afoto calûniandiftudinappa rcf. Nos ecclcfiâfupcr fundamentû prophetarû fîC Apoftolorû ædificatu cû Paulo alferimus : eam^ renafei cxincorruptibili femine uerbi Dei, qd Epft.i. perEuggeiiôadnos delatûeft. Qj’atccum Alotus dicit ccclefiâantiqino

fcripturâ, perinde cftacfi diceret, Matrcàfiliaeflegenitâ, (naraeftun ecclefia initio ex ucrbo,qd ne Cain quifpiâ,aut Afotus diuerfuin fingat,in literas eft relatû,amp;f ad pofteritatc tranfmiirum)aut ab ædificio portari inn damcntû.Qitæcûfintabfurda,uanitas Afotiomnib.fitmanifefta.Qîiod ut palàm fiat,exemple dcclarabimus.Primi noftri parentes Adam amp;nbsp;Eua per tranfgreftionêmandati Dei excidût gratia,amiferûtSpiri turn fenôû, neefuntamplius ecclefia Dei:rceipiuntaûr,amp;fiuntccclcfia.Qiiomodof Data promifsione de femine mulieris,qui eft Chriftus,édita uocc diuina. Similiter 6C de Abraham dicit, qgt; cum inter idololatras habitare t trans fin Io^x4. uiû cum pâtre QC fratre, Qi à Domino fit uocatus, atep in terram Chanaan fitaddutftus. Hic Abrahâidololatrafuit,feduocatusàDeoperuerbum, fequitur Deumuoeantem, amp;recipiturin gratiam. Hieftirps cfteecleüæ Dei,quiantequamuerbûaudiret,eratidololatra. Hicquçro AfotCjVtrS pr/us fueritjccclefiânc poft lapfum,Ô^ reftitutio,an uerô uerbum Dcif' Si-» militer SC de Abraham.Ccrtc nifi plane fis impudens, ecclefiam priorem uerbo uel fcripturâ affirmare niïquam poteris. Per uerbum enim quodfo* nareaudicrunt,SC fide rcccpcrunt,ac poftca literis mandatum cft,funtrc* ftituti,SC ecclefia Deifatfti.Item hoc quoep addit, feripturam nobis cede* fiæ authoritate traditâ. quod quale fit,fuprà diximus. Ecclefia teftem cnc nô negamus, quæ fe hçcfcripta bona fideab Apoftolisacccpiflc teftatur. V erùm tantam illi authoritatêno tribuimus, neqt ipfa agnofcit,ut pro fua libidine

JiHdincfcriptaredpiat, uclrcprobetzfcd potins acci pit à Deo ohIata,Slt; îudituocem fponii,fient ones paftonszdeindeueró propagat, amp;nbsp;per malt; nusquafifuo teilimonto tradit. Qiiodfihocmodoloquitur de ecclefîa ftfipturas tradentCjqnicum pugnatf

DEauthoritatefaeræfcripturæfedilt;ftnrûefleprofeflùseft:id quomogt; doegeritlia(fienus,cxipfiusIibro£C uerbis recenfuimus. kaauteni ^cciusauthoritate dixft, ut magis eam aceufare, quàm commendare uo^ luifTcjhaud obfcurèfignificant. Prætcrqnam enim qnôd omnino cam ad fidemnonnecciTariam elle dixit,hoc quoep addtdir,facram feripturam fp tieauthoritate ccclcfiae,antontatem nô habere. Item obfcurâ, ambiguam dubiam cfiè afieucranit.quæ omnia,6C fingnla qualia fint,fuprà didhim cti.ideo traditionibus opus cfiè,Patrum fcriptis,2C concilijs uiuorum Pa* lt;fum, qui eam interprètent. At(^ ita àferiptura ad traditiones nô feriptas, Patres,amp; côeilia nos ablegat, ex quibus de ferip tnræ fententia fit iudican dum,cumhaecpotins omnia exferiptura fint drjndicanda» Sed uidefer^ ptntinam calliditatem.Aftntifsimè omnia præcedentia celât, quæ contra foipturam dixerat:5C iam in huius capitis exordio pollicctur,fe dcclaratu fum,quôdnonfubr)ciat feripturam ecclefiæ, quemadmodum Brentius takimniatunâf dehocfemanifeftêfatisfa(fiurûipfi,id(^hacratione fubgt; ktîîa probat, Qiiiafcripturafitfupraecclefiam. quodretfté Si^uere dici^ tur.fedquomodo probet Afotifententiam, quam deferiptura hatflenus dixit,non uideo.Imô tam abeft ut probet, quod maxime etiam impugnet Slt;^feRitct.Sicnimfcripturaeflfupraecclefiam,utefi;,qn!aàDco authorc per Spiritum fantflum proficifeitur, certè falua illi confiât fua authoritas perautorem Deum,nec autoritärem fuam ab ccclefia accipit:quæ ctfi tegt; ftiscfl,ramen authoritas, ucritas, amp;nbsp;certitude non ex autoritäre teflifican *is, fed ab ipfîus reide qua teflimonium perhibetur, certitudine depen* det.Nccideo eeelefia quiaapprobauit fuoteftimonio fcriptaquædam, 21ijsreiedis,fua autoritäre ex falfis, dubrjs, amp;nbsp;profanis,uera, certa fiC facra tffecit: fed talia qualia erant fua teftificatione comprobauit. Nec ideo UcracSCcertæfcripturæelTe cœperunt, quia ccclefia uerasSô certasefTe pronunciauit : ucrùm quoniam per fe talcs erant, uerax eft ccclefia, quæ •dipfiim deferipturis efl teftificata quod erantzac fi aliter feciffet, teftis uc tiauroritatem amififlet. Deinde quiaferiptura efl fupra ccclefiam, ccrtc «cdefianosnonà feripturafnprcmæautoritatis,ceftitudinis acucritatis, *d patres 8iC cocilia longe inferioris audloritatis ablegare,fcd cotrà ab in* ferioribus,amp; magis dubrjs atep incertis Patribus, amp;nbsp;concilijs,adferiptu* tamrcmittcredebet,utfnmma autoritas,certitudo ÔC indicium penes fert Pturam fit,quæ norma 8Crégula cfTe debet dqudicandi dogmata.Id quod Paulusfacit,inquiês:Prophetia fitanalogafidei.Et antcipfumEfaias,Ad Rom.w. legem magis amp;cius tcflimonium,quod fi non dfxerir,non erit eis matuti* Efa-S. nalux.Et Abraham ablegat diuitisfratres ad Mofen,ÔCprophctas,hos au Lhc.i^. diriunit. Similiter Auguflinus uult omnia fua, amp;nbsp;aliorum Patrum feri* Epi/l.»9.dd pta ad normam facrae fcripturac examinari,alias nulla ratione rarum habi* turumquidcunqp tandem, quantumlibet cruditionc amp;uitæfandlimonia præftantes uiri décernant. Accipimus ergo quod hoc loco frater Petrus nobis dat,feripturam effe fupra ecclefiamznon quia Afotushoc dicir,fed quia ut maxime negaret, per fe uerum eft : id uero quod hinc probarc co* natur, feripturam non fubijci ecclcfiae, negamus propter rationes iam expofitas.

Ne uero nimium nobis conccfsifrc uideatur, cum feiat alios in co traria dlcfcntentia,additeftecatholicos, qui xqualis uelint clTe autoritatis ec*

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;clefiam

JJ2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAP VT XL Vir»

clefiam amp;nbsp;fcnptura:amp;f quod quidem plus tribuant ecclefiac, fdlicct quod fitfuprafcripruram,qucmadmodum«iaminconalioConftanticnfidif'' putatum eft,num Papa fit fupra conciliumf quod multi Papæ adulatores dixcre. Hos ergo qui cotrariumfentiunt, uidelicet ccclefiam efle equalis authoritatis cum fcriptura,imo ctiam maioris. Catholicos uocat,hoc eft, bonos Chriftianos, amp;nbsp;membra ecclefiae uerac. Cum uero contraria duo (utDialc(fticiloquuntur)nunquamfimuluera autfalfaeirepofljnt:ergo autAfo tus,qui ab illis plane contrarium fentit,errat,SCnon eft catholicus; autilli quiita fentiunt, errabunt,8C non erunt Catholici. utrum uelitacci* piat.Sed additrationê,cureos damnarc nolit, quia necipfi aliter fenticiv res damnent. Sicut etiâinillis comitijs Auguftac anno jo.célébratis,Papp ftae noftris integrum Euchariftiae ufum concedere uolucrunt, modo no* Ihiuidfsim dimidio utentesnon codemnent. Atep ita Chriftum cum Be* lialconciliareuoluerunt.HocmodoludunthominesiftiEpicurcijinrcli* gionCjfimodo errores eorum ferantur à nobis, SCidolum illud pontinciu ßluS pcrmaneat,quiduis ferre poffiint,8Cfententias non tantum diuerfa^ fed etiam conrrarias,0i^ quidem in caufis grauifsimis, Vidcreautem hiceft quàm pulchrè fibi Afotus aduerfetur. Supra enim dixit,fchptuiam, quu fit obfcura,ambigua amp;nbsp;dubia,traditione explicariu'tem ex patribus di co* cilijs Praelatorum.Hie uero noftra uerba récitât,inquiens,ecclefiam agnO feere uocem fui fponfi in libris canonicis,0^ habere certain regulam,iuxfa quam obfeurainterpreteturfiCdubia definiat, Propheticam lcilicetamp;A* poftolicam prædicationem.Hæc certifsimafunt,inquir. Scfuis uerbisad* ditjRurfum cum defenfu huius feripturæ dubium eft,no quod fibi placet definit ccclefia,fed quod ex ilia régula prædicationis Prophetiegô^Apo* ftolicæ certumhabet,id definit,amp;c. Aut enim cadem funt Afoto facrafcri ptura,traditiones,Panes ueteres, ôi Prælati reccntcs:autfibi aduerfatur. Qgia hie tribuit fcripturæfoli,quod perillam obfeura fint interpretanda, ôd dubia definienda:cum Ripi à aiiam quadrigam inftituerit. Aut ahnd in* tclligitperPropheticamöC Apoftolicamprædicationemquàmfcriptura facram,ÔCfic fimplici ledori ambiguitate uocabuli uult imponerc,uccum idem nobifeum loqui pie SC fentire uidcatur,interim fuum uenenum pro* pinet.Qiiemadmodum ille fecit qui proChriftifanguine in caliceucnenu Imperatoripropinauit.Vccum dicatexprædicationeProphcticaamp;Apo ftolica ecclefiam dubia definire, nos iudicemus eum defcripiaipforSdo* drina quæ in libris exeat loqui,fiCconfentiamus Afoto,nihilminus quam fraudem fubefie fufpicantes: quod cum à nobis impcrrarit,uidor exi* ftaqquia per prædicationeminrclligattraditioncsnonfcriptas, quaspro arbitrioexfuorumconfenfuconfingit. Sed mittamus flexiloquaSdnu* tranqj partem claudicantes. Q_uod finobifeum utloquitur,ita ctiamfen* tiqaceipimus 5^hocquod dicit, Rurfum cum de fenfu huiusfcripturædu bium eft,nonquod fibi placet definitecclefia,fed quod exillarégulaprç* dicationis Propheticç Apoftolicç certum habet,id definit.Quefo italt;^ te, fi exferiptis Propheticis Öd Apoftolicis definiendum eft, quodnosco tcndimus,amp;iam concedis ui ueritatis addudus,cur non facrilcgum illud Conftantienfis concilij dccretum de dimidio Euchariftiaefacramentoco demnas/aut quas Propheticas uel Apoftolicas dodrinas fcquutifunt,de* monftra. Verum hoc nunquam poteris.Ipfi enim fandi (fi dijs placet) pa* tres, Chriftum integrum fub utraœ fpecie panis öduiniinftituifteccenana fuam, Sddifcipulisfijisadminiftrafte,atqucinprimitiuaecclcfiaita eifere* ceptuma fidelibus: tarnen hoc non obftante, confuetudinem rationa* bilirer introdudam habendamefle pro lege affirmant. Hocitaque, eti* am Albtiiudicio, fan's declarantPapiftæ,adeopcrrinacitcrhancdefini*

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tionem

t’onem coftdltj obferuantcs,necç fuos maiorcs, nctp fc, ucram ecclefiam hæcnon quod fibi placet,fed quod ex fcriptura fàcra ccrtum ha-l^«,defim'ar.Hic certum fatentur efle in fa era fcriptura, fie à Chrifto inftp dtatn ÔC adminiftratam difeipulis cœnam, fta receptam in primitiua ec* ^Itfiaàfidelibus. Fatentur ergo fi non ucrbis,ccrtè quod maius eft,reipfà teftantur fe clîe Antichriftos, Dci, non æterni uiui, fed huius mundi, ffdefiam efle.

Neep hoc tantum fequitur,ex prarmifçis ab Afoto conccfsis : fed in ge» *ïcre,omnia dogmata, dubia ôdfidci controuerfias nonfecundum tradi* tioncsnonfcriptaSjincertaSjamp;^ ad tempus tantum conftitutas, neep fecun diim Patrum décréta in concilio : fed fecundum feripturam facram ab ecz flcfiadtjudicandas.Habcmus i ta cp fratri Petro gratiam,quôd amp;à fuis dif-ftdit, amp;nbsp;nobifeum in quibufdam non parui momenti fentiat. Quod fi ue fopcrpraîdicationem Prophcticam ÔC Apoftolicam,non dodrinâipfo-nimfcriptam,fedtraditioncs, SC dogmata non feripta intelligat Afotus, probandum ilti incumbit,quac'nam fint rraditiones Prophéties: nonferiz ptçA' fluæ dogmata fuæ ecclefiæ ex illis,quomodo,probate uelincum iupcn'iis concctferit,nullas efle rraditiones, autfuifle in ueteriTcftamenz to,quia uerus lex in fua origine feripta fit tradita. Idco non fuiffe, traditio* ''cs non feriptas.Conclud tt autem caput : itaej femper fubdita manet ce* défia fcriptura: ut ipfa fpiritui diuino, rcuehtioni eius : ÔC tarnen nobis ^ä^tipfam fcripturâjôf explicatillam. Ambiguitas eft inuocabulo Dandi, fjuod uidclicct ccclefia nobis det feripturam. Confiât feripturam à Dco Aurore per Spiriiu nfanclum dari,à quo ccclefia accipit earn:fiCtefiis efi, «Ere diuinitus h æc feripta nobis data,eacp cufiodit,ÔC permanus pofieris tradit.quod fi hoc modo intelligat, redè fentit,amp; nos idem curn ipfo fen* fimus,Siucrôitaaccipiathæcuerba,qucmadmodumfuprà,quodfcriptu ræ nullam habeant autohtatcm,nifi ccclefia cas approbet,certcnullo mo do ferre pofliimus,qucmadmodum illic didum eft.

De explicatione fcripturac, fi fiat per iplam feripturam, fieut ctiam A* fotus paulo antè hoc capite dixit, nihil eft quod repugn emus. Poftremo 9«od in fine addit Epiphonema,Hoc eft fubfjccrc feripturam humano iu diciofQiiis hoc dicat, nifi qui obftinato animo dccrcuit omnibus cotra* dicere,amp;: nihilintelligeret'Rclpondemus aperte,Si hgc tantum de hoc ca piteintelligeret,eo modo SC fentcntia,quam cxpofuimus,quôd uidelicet ^tiptura firfupraccclefiam : amp;nbsp;quod ccclefia, cum defcnfucius dubium Eft, non quod fibi placet, fed quod ex régula feripturç certum habet, id dffiniat. Item, quod ecclefia femper fubdita mancat feripturç, tcftificans deea,nobiscp per feipfam cxplicct;unà cum ipfo fatcremur,hocpado fcri pturam humano iudicio non fubqci,ne(^illi nos cotradiduros. Sed cum omnia ad precedentta ctiam,quibus feripturam facram reprehendit, ^diffamauitjfine ccclefia authoritatem cam non habere, obfeuram efle, dubiam,Slt;ambiguam,ncc cfTefufficicntem modum per feipfam exponê* ^i:fed fcci^ndum traditiones Patrum feripta,amp; concilia interpretandum, dtibia ffdei ex his definienda referanprofedo hoc eft feripturam huma «oiudiciofubtjcerc.Cumigiturneminem, nifi qui obftinato animo Oz tnnibus contradicerc decrcucrit,SC nihil intelligerc uclit,hoc diccrc affir* gt;nct;fequitur,Afotum eflTc obftinatifsimS. Hçcenfm ipfc Afotus,q'uihoc locofummam tribuit feripturç maieftatem, amp;nbsp;poteftatem, quod fit fupra Ecdefiam, quod exrcgula Propheticç SC Apoftolicç dodrinç dubia de* finiatifupràdixit,facram feripturamfine ecclefiaauthoritatem non ha* tere, cam^ per traditiones non feriptas, Patrum libros, ÔC concilia, de ftnpturg fenfu iudicare.

Îl4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAP VT XLVIIT.

An no manffeftè hi's uerbis fcripturam humano ludfcto fubfjcit, quod tantum ualcat,tantamcp authontatem habeat,quantam ci ecdcfia tribuit, eumcjîfenftimhabcatjquem eiucltribuuntuelaffingunthominest'Quid eft fubqcere humano ludicio fcripturam,fi hoc non eftc

ECclcfiam fcriptura: efte fubiecftam, praccedenti capite commun/con fcnfuutr/uftppartis dicftum cft.Hacfentêtia Brcntium abutiAfotus afterit.Cum ein ad hanc regulam iàcræ fcripturæ ecdcfia iudicare debeaf, cur non licebit nobis,inquit Brentius,ecclefiæ indicium ad hanc regulaiu exigcre,ut fi illi non confonet,rcijciatur C Hoc inconfideratc Afotus did affirmât, addita rationc, quia hoc modo fupcriorem ecclefia conftituacfe Brentius, cum deecdcfiaeiudicio iudicet. Et in fiimma hoc uult Afotus,

4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ecdefiç décréta quacuis fine difcriminerecipienda.Hocautemeo facit co

. iftam Romanorum Pontificum ÔC epifcoporum, malorum omnium ftn* tinam,lcrnam,amp; Augiajftabulum,ueram efle Dci ecclefiam.

Ideo^ hocmodo quafi compêdio quodam, iam omnes errores etiani abfurdiisimos,quos curia ifta Romana, nomine ecclefix orbi Chriftiano obtrufit, efte confirmatos, ut nemo contra hifcereaudeat. Verum nos fcimus non quemuis cœtum, qui fe ecdefiæ nomin e uenditat, ftatim ue^ ram Deieftèecdcfiam.Cum enim duplexfitecclcfia,ueraamp;;falfa:hæcple runcpinhocmûdolongeantecdlitmultitudine,potentia,opibus,ipecic fancftimoniæ QC rapicn.tia,cul[ibus,di^ alijs rebus quç illi authoritatem con allant. Vndeôtf repræhenlâà uera, perfequitur illam. Qiiemadmoduni

Gm.4. Hiirnadquifecundum carnemnatus erat,amp;figura eratbypocritic^cede fie,per/èquebaturliàac,quifecundum ipiritumtita âfnunc.

Légitima ordinationeDei, amp;fucceisioneordinariainflatiPontifices, SC facerdotes in populo ludaico,cultus idolatricos cumulabant, iàcras SC inuiolatas fuas confiitutiones côferuareuolebant, uocifcrantes,Templ3 Domini,templum Domini. Non peribitlex à iâcerdotibus,amp;c. Vcrùm bis clamortbus SCprærogatiuisnihilmouebanturprophetx:Cedfeoppo nebantySCrepraehendebantfalfamillam eccleriam.Pleruncp enimilleccs' rus qui plurimum iaSîatde titulo ecclcrix, nomen habet, retinet,fedfi' nere:rpecie,red non ueritate.

Deinde ilia ipfa uera ecclefia CicutpeccatiSjita etiâinterdum Cuis qui' buCdam erroribusnon caret: aut ignorantia uida, uel confuetudine, uel multitudine maioris partis, amp;nbsp;temporis diuturnitate, minus conCiderate de abuCus quoCdam rctinet. Vndeetiam Augufiinus inquit, Sxpeplenaria । iapti. cott' concilia priora à pofferioribus emendari, cum aliquo experimento rC' 1 tra Danat. apedtur quod clauCum erat, ÔCcognoCcitur quodlatebat, fine ullo ' .»..cap.i. fypjjQ facrilegxCuperbix.

C2ijod fi omnia hneexamine recipienda erunt qux nomineprxtC' xtucccleCiæ nobis obtrudunt,facile decipiemur. Sicutilli qui facile ÔCtC' m ere cred ût. dito d ne fieret. Ch riflus Ap ofioli diligen tifsim ènosprx' ' monuerunt,furrcdlurospfeudoprophetas,ÔCfalfos Chrifîos,quoscauere iubec.Itenigraflàturas inecclefiahorribiles tenebras.Anticbrifîûintem' ploDeifefIurum,8Cregnaturum. Spiritusprobandos,numexDeofint. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

Omnia probanda, SCquodbonum eiftenendiTm.lrem,diabolumfeinan gelum lucis transformare. Quarenon omniipirituieilecredendum,feJ fi uel angelus è coelo aliudprxdicetEuangelium, anathema effè.

Wi'm non i'udicamus, fed Dei uerbS, fecundu quod omnia examinantiir, fi^’uxtaillud fentêda fcrtur.HiIic quicquid eftaduerfum,cedar necefleeft, ScripturarumautoritatibuSjinquitAuguftinus, agamus. Vrriqjranttpon derismolibus cedamus.Cum igitur nos non iudicemus fecundum noltrü *rbttrium,fedfecundum fcripturamexamincmus omnia dogmata amp;nbsp;de- ‘ Q'«a,nonnos ipfos,fed fcripturam facimus Ecclefia fuperiorem.Hæcom-nibuscfrcfuperior, ÔC in omnibus primatum obtinere, atcp ubicR regnarc •ncrito deber.Et Afotus ipfe quanuis magnus fcripturæ hoftis, tarnen fcripturam fupra Ecclefiam concedit eiïe. Quare non inconfiderate agimus, ^fdpiè S^prudenter, etiam iuxta Afotum, quod Ecclefiam non præferi-tnusfcripturæ,fed banc ilia fuperiorcm facimus. Nec hoc agimus, ut Afo-ttiscaiumniatur,utnos authoriratc, fcientia, aur iudicio Ecclefia fuperio-ttsfaciamus:fedutSCipfiEcclefiae fuapermaneatlibertas,netyrânidepo ttntiorum opprimatur,£C quæuis décréta pro libidine quorumcunc^ reci pcrc cogatur : amp;fcripturæ fuus honor, dignitas maieftas falua con-ffnictur.

InconcilioNiccno congregatierant jis Epifcopicx toto orbcChri- Hi/ï. Tri' ftnno.InterCanonescócilii, quidamuidebatur introducerclegem,neE' part.hb. «. pifcopi, prcsbyteri ÔC diaconi cum coniugibus fuis,quos ante confecratio cap. t’tmduxerantjdormirent.Paphnutiusuero,licetnuptiarum experselTet, ^’tnen contradixit,Honorabilcs confeffus nuptias,caftitatem efle dixit co tubitumcum propria coniuge : fuafit^ concilio nc talcm poneret legem, grauem elle aflcrens caufam, quae aut ipfis, aut ipforum iugalibus occafio fornicationis cxiftcrct. Synodus^ laudauit,fentêtiam eius, nihil ex hac partcfanciuit, fed hoc in uniufcuiufcp uoluntate, non ncccfsitate,dimifir. Quidigiturdicemusf Ergo nc quia Paphnutius Canonem concilij amp;fic Ecdefiae hoc indicium cxaminauit,(upcriorem fe fecit Ecclefia, ÔC fapien-tioremfNcquaquam.Tum enim fe authoritare fupcriorem amp;nbsp;fapicntiorê feciflcr,!] nulla ratione addudus, non facra fcriptura munitus,fuam fenten tiamillipraetuliffet. Verùm cum facrac fcripturæ teftimoniofuam fcnten-tiam confirmer,non fc,fcd fcripturam Ecclefia facit fuperiorcm. Nec fimu-fitecgit,fedrelt;:^è,pièètiyncerè.Sicrelt;flêin eandem fententiam Panormi-tanusucfter,Afote,plus crcdendum elfeaficritunilaico pro fehabend fa-oâfcripturam, quam tod cocilio.Ita nos non agimus hoc,utnobis credat, t'ospreferamurEcclcfiÇjfed utnos Smilla fcripturgfimus fubiecfli : ficut fan ftifsimus uefter, qui cdâ iniuftas fuas fcntêtias unit timcri,ncc à quoquâ iu dican'jfcd ipfe iudicarc alios.^ec^ quifqua illi dicat,Qiiid facis.^Hoc in fa-froillo laude,in nobis uero reprehcfione dignu Sotus iudicat.Cum^ fcri-pturæfacre authoritare nos conuinccrc ullius mali nequeat,fed id quod in buccam ucnitgarriat,authoritarelegisImperatorum fe nospremerc ait, lt;1113 cautum fit,ne femel iudicata amp;nbsp;redlé difpofita reuoluantur, aut publi-cedifputêtur. Vbifacræfcripturæ deftituuntur authoritatefpiritualesifti, tamale brachium inuocant,cum alias ualdeiniqui fintfecularipoteftati.

Verum nos aequo animo Imperatorum leges ferimus,quæ non funt aduer færcligioni.Neqp quicquam eft in hac lege, quod nobis aduerfetur. Afo-ïusquicæco rapiruralfcclu, tantum intcn tus eftinhæcucrba,Iudicioreue fcndillimæ iÿnodiiniuriam facit,fi quis femel iudicata reuoluere amp;nbsp;publice difputare contenderir : interim uero non intuetur,nccconfiderat id quod additur, Redlèdifpofita. Non enim de quibufiiisdccrcds lynodo-rumfiCiudieijs loquunturlmpcratores,feddeillis tantum quæ redfèfunt difpofita. Prius ergo uidendum eft, cum in medium proferturiudicium aliquod amp;: decretum fynodi,num rede fit difpofitum,ncc ne. Turn autein «it rede diipofitum, fi iuxta facram fcripturam eft pronunciatum : non

rede uciOjfi contra illam fitftatutum. Igiturnon probiTjetur di/putatio omniSjled tantum de ijs qux rede funtdilpofita. hæc netj nos in dubnim reuocariuolumus,netputconuellaturconcedendumiudicamus.^*Hoclo-' co Afotus idem facit quod diabolus, qui cum filïo Dei difputationemin' ftituensjuerbafcripturacaffertjfedmutilaomittcns, ea quæfîbi aduerfarl fentiebatjfiCinquibus uistotaeratpofitaJta Afotus tantûea uidcrefefin’if Iat,qua: ad fuum inftitutum contra nos facere uidentur, difsimulatis alhitc ijs, in quibus controuerfia tota confiftit. Loquuntur enim Imperatores 4c re^ê difpoCitis in Cynodo,

Qlïæftioitacp bare eft, num neceflario fitconciliorum detcrminanoni ftandum,nec amplius femel conclulà décréta in dubium reuocanda,aut in poften'oribus concilrjsdiTputanda.Hicinitió quarrcrepoftem exAfoto amp;nbsp;Praclatis Afoticis,adeocp tota Romana PapiftïcaEcclefia, cur ipfinon ftcntconciliorum ueterum dccretis:fcd ab cis recédant, amp;nonnuliaabro.' gent, 8C noua decernatfSarpe enim poften'ora concilia pn'ora emcndariït, quemadmodum exD. Auguftinolam di'dum, 06expericntia notumeft. Gangrenle concilium cap. 4. inquit : Si quis difcernit presbyterum coniU' gatum tanquam occafîonenuptiarum,quôd offerte non debeat, 8C ab e^ MUS oblationc ideo fe abftinet, anathema fir. In concilio Niceno cap. 6- ft’* tuitur, utmos antiquus perduret, quo Alexandrinus Epifcopus poteftatc habeat omnium Ecclefiarum in Aegypto,Libya 6t^Pentapoli,quemadmo dum Sc Epifcopo Romano parilis mos fit: fimiliterautcm apud AntiOz chiam cæterascpproinncias honorfuus unicuiqj feructurEcclcfiæ. Vbl pares hi Epifcopi iudicantur eftc, nullus uniuerfalis, aut tonus Ecclcfiat caput.Qua fronte, Afote,tyranni tin horum conciliorum décréta, quæfc* uangelijs æquiparati3,mutarc aufifuntt'

In eoncilio Conftantinopolitano uniucrfali pn'mo, utrcfertTheodorcgt; tus lib. y. cap. ÿ. dici tur Hierofblyma mater cundarum Ecclefiarum conftt iuta:hocuosRomæadfcribins.

Deinde Sc hoc qua:rcnduni,utrum omnia concilia fuarum deliberation num Sc conclufionum fcopum Scfi'nem habuerint, Dei unius glonamfc-' cundumi'pfiusfolius uerbum patefadum pronunciarint,nominiseiusfan dificationem,regniChrifti dilatationem,ScEcclefiæ uerac incrcmcntum quæfien'nrSCcurarintf'Item,utrum omnes aut certe potilsima pars illoruni ’ qui concifijs interfuerunt,pij,{ynceri SC dodi fuerint.^Vtrum non uthonft nes errarc potuerintcAnnulla nunquam concilia erraiint.'^Qiiod fi horum aliqua deprehenfa fuen'nt, quod monftrarc ijpn effet difficile, neç’pfit'^ Afotum hoc negate pofte confidimusiqua rationeimllamfcruirutemEcn clefiæ membra rcdigeremus,utctiam nulla rationercddita, tantu propter ti tulum Ecclefîæ,omnia décréta fine difcriminc 8C examine contra ChriftI Apoftolorum admonitioncs rceipcrent.^

To-fuB. A- Q,uód filex,quæproban'fe nonuult, meritéfufpeda eft: SCfi nondifi 4J- cuftaôCprobata,dominetur,improbaeft; cumnullalcxfibifoli confden' ytrfiKgcn^ tiam fuæ iufticiæ debeat, fed cis à quibus obfequium expedanquanto ma cap. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i clig/oniscaula,ubinulla lcxualct,nifi fit diuina, omnia ftatutaSClen

gesab hominibus fandæpriusfuntexaminaitdæ f Qiiantahæctyrannist’ qtia'ni fuipcdaenobisdebcnteftcfynodiPapifticæ,earum deereta,fietiam deijsdifputatenonliccat.'' Verirasnon etubeicit inlucem prodirc.quo enim magis afsidue 6Cfæpiusagitatur ÔCuentilatur, tantomagis elucefeir. JM enda cium ucro, incus SC iniquæ leges, lucem ferre non pofiunt, ideo fe ludicarinolunr, 5C difeuti. Qiianro rediusInnocentiusEpiftola feptima dicif : Graue non oportuit uideri pijfsimis mentibus uefttis, cuiufeunque iudicium rctradarc,quia ueritas exagitata fæpius, magis fplendefcit in lu* cc: SC

D. I A C. H E E R B R A N D I A N N O T» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;387

î amp;nbsp;pcrnides reuocata in ludicium, grauius condemnatur.nam fru* ’îîusdiuinuseftjiufticiam fæpiusrecenfere. Necullum in caufis religion ’’’spræiudïcium ualet, cumnulladeterminatio ueritattpræiudicet. Sed S^ocunquc tempore,uerum quod Iatebat,inuenitur error, SCfalfitas cor-Agenda. Idem in legibus ciuilibus accidere uidemus ubi corriguntùr priorespofterioribus, ucl etiam penitus abrogantur. Qiiarenon omnis ‘iiîputatio ab Imperatoribus lege prohibetur:fed nominatim ÔC difcrtè quænonfuntreuoluenda, additur, videlicet redîè difpofita,amp;re(flèiudigt;’ «ta. Videndum ergo prius eft,Num rcdlè fint dilpofita ÔC iudicata iuxta normam facracfcripturæ.

Deinde fimiliàciuili iudicio fumpto, probare conatur, non ideo fa-tramfcripturam humano fubijci iudicio,ctiamfi Ecclefia,homines de fcri-pturæfentcntialitigantcs, eorumcp opinioncs exfcripturaiudicet, amp;nbsp;fe-tundum illam pronuncier, quod ucrum elf : necj nos dicimus, fi Ecclclîa Omniumhominum opinioncs exfcriptura dijudicet, camfibi fcripturam fubijcerc.Verùmhaccncneftquælfio quæ inter nos conrroucrtitur,nccp bocAfotushadlenus egit,fed planecontrarium. Commendaturus cnim fopturam,quantis uiribus potuituituperauit, obfcuram, dubiam^ am-ï’iguâprobarc conatus clt,idco ex ea ambigua non pofle dijudicari:fcd o-puseflcfraditionib. quefintplaniorcsSCpleniores,patrûfcripris,amp;cÔci-liorû dccrctis,quod in fequcntib.ex profclTo plunb. aget. Imô hocipfum tft,quod nos contra Afoticoscontendimus in omnibus iudicijsEcclelîa-fticiSjfcquendam regulam ucrbi Dei,amp;^ iuxta illius præfcriptum pronun-riandum, hanc iblam deberercgnare.Qitod fi idem Sotus fentir,iam con-troucrfiaeft compofîta.Sed hic cft totius controuerfiæftatusin hocloco, undefint dqudicanda ambigua 5C controuerfiæ religionis : item, unde pe rcndafcripturæinterpretatio.Hic Afotusrefpondet:Noncxfcriptura tan tum,quia fit ambigua, obfcura amp;nbsp;dubia : fed neccfle elTe, ut ex traditioni-busnon fcriptiSjPatribus amp;nbsp;concilijs,atcB Prælatis exponantur,amp; horum decretis dijudicanda ambigua fcripturae.Hoc modo,nos dicimus fcriptu-tamfubijcihumano iudicio : amp;nbsp;econtràaddimus,quod Afotus dementer præccdenticapiteconcefsit,normam SCregulam definicndi ambiguaK-deiamp;controuerfias religionis dijudicandi, elfefcripturam Propheticam à^Apoftolicam.ScEcclefiam fecundum hancomnes controuerfias de-terc iudicare.

Qiiod igitur addif,nos hoc Ecclefiæ iudicium,fi fiat fecundum fcriptu-tam,fubtcrfugere,necEcclehæ fubditos elle uelle : luculentam nobis facit iniuriam. Namnonueræ,fed Afoticæ Ecclefiæ indicium fubterfugimus, quia non agnofcimus illam elTeueram DeiEcclcfiam:cum non fecundum icripturam facram ut pronuncief,impetrareab illapolTumus. Qiiod illu-ftricxemplo darum fa ciemus.

In concilio TridcntinOjCum ageretur de faluo conduCîu,petitum cfi,ut fynodus promittcrctfaluum condudlum tali forma quali datus eftBoëmis inconcilioBafilienfi,quôd ca uidereturcommodifsimatnoneam tantum ob caufam,quonoftris faciendi pro noftro morcfacra inhofpitqs conce-datur, amp;nbsp;de feucritate Conftantienfis conftitutionis,quôd uidelicet hære tin's,quos ipfi imaginantur, non fit feruanda fides,aperte derogetur: ucrum etiam,quôd de iudice controuerfiæ in caufa religionis prjfsimè SC pru dentifsimè hisuerbiscaucatur: SC fignanter, quod in caufa(controucrfia) lexdiuina,PraxisChrifti,Apoftolica,6CprimitiuæEcclefiæunàcum con-! cilqs dodoribùsque fundantibus fe ucraciter in eadem , pro uerifsimo I amp;-’indifterenteiudice,inhocconcilio admittcntur. Quibus iudexcon-ftituiturinconcilio facra fcriptura Prophctica 5C Apoftolica:praxis Chrt-

JS(Î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAPVT XLVir.

ftijhoc eft facramentorum ufus, ficut à Chrifto cft inftitutus,ab Apoftolis intellelt;ftus,6C in pnmi'tiua Ecclcfia obfcruatus, hinc difsidia de facramcngt; tis dïjudicanda.kem concilia,SC doeftores ucraciter, non ap p ajrenter, fem fa era fcn'ptura fundantes.Scd uide qiiac fit pictas Papifticæ hui'us Ecclcfiat RomanaCjó^ quam fraudulentcr infidias religioni ftruxerint, qui ut dccla* rarentfenon efle Dei Ecclcfiam,6C quanti facerent facram fcripturâ,proii lis uerbis,qua: iam èBafilienfi faluo condueftu funt commémora ta, ôif ano ftris Principibus petita, hæc repofuerunt.Et fignanter,quôd caufarcontro uerfiæjfecundum facram feripturam, ÔC Apoftolo’rum traditioncs, ôifan' iftorum Patrum authoritates,in præditfto concllio Trtdcntino tradentur» E tfi autem Tridentini Areopagitse mentionem facrac fcripturac faciunt,nc prorfusuideantur alieniàreligione Chriftiana: tarnen nomine fcripturac non eos tantum librosintelligunt, quifemper inEcclefia faere indobita-’ ræfidei,amp;authoritatis:fcd etiam cos,dequorumautboritateinueraEccle fia eft dubitatum,amp; quos ipfi inpræccdentiTridcntino concilio in cano* nem fcripturac, profuaauthoritate redegerunt: qualesfunt libriMacha-baforum,quod myfterio non caret,alij.

Neep hoc uolunt,quôd ea feriptura norma eiîe debeat SC régula,ad qua omnial^atrum feripta ÔC conciliorû décréta fint exigêdaifed potius quod traditioncs, Patrum feripta côciliorum décréta fine ullo diferiminefint régula,iuxta quamferipturafit cxponêda. quod SC Afotushoclibro uulf. ISIifi enim hoc uoluiffent, cur mutaiTent formulam in Bafilienfi excmplo præfcriptam,amp; à noftris tanro ftudio expetitam. Prgctcrca ut maximefetf pturam fummum iudicem conftituerent,tamcn cum hæcipfis eereum na-fùm habere uideatur, pro fua libidine in quancunq; uoluerint partem, ôf fenfumfacile detorquent,fibiius interpretandi SC poteftatem prxtoriam fumentes. Deinde pro praxi Chrifti SC Apoftolorum, ipfi repofucrunttra ditiones Apoftolicas:hoceft,ritus quqs fingunt Apoftolos ore tantum, tanquamEleufiniafacraSCCabalifticanryfteriaEcclcfiac obferuanda tra-didiire,quo nomine omniaPontificum Komanorum, quos Apoftoiieos uocanr,fomnia quæ ex ferinio petfîoris fomnianf,Ecclefia: obtrudiint. Si-milirer SC praxim primitiuæ Ecclcfiacmutauerunt in confenfum catholicæ Ecclefiæ,non ilium ucrumacucræEcclefiacChriftfqui definitur Prophe-ticis SC Apoftolicis fcriptis,in quo conuenituniuerfa ucrè pia Ecclefia : fed concordiam in obfcruatione cærcmoniarum SC opinionum, iuxta fenten-tiam Romanorum Pontificum.Poftrcmô ubi Bafilicnfe eoncilium,nomi-nat concilia,SCdocftoresueracitcr fein lege diuinafundantes iTridentina colluuiesreponit,probata concilia, ÔCfancftorum Patrum aufberitates. Norum eftautem,quid uocent probata concilia, uidclicetilia quaetefii-inonium habentRomanorum Pontificum, ÔC Epifeoporum, quieis funt lubiccfti.Sanrftosuero patresuocant non tantum Auguftinû,Ambrofium. Chryfoftomum,SC fimilesifed eriam fcholafticos do Stores,'quijfactamfcri pturam in Philofophiam Ariftotelicam transformarunr.

Ex hac enumeratione apparcr,nos non fubterfugcrc Ecclefie publicS tu diciûdcrre etiam pofte Patrum feripta SC conciliorû décréta: fedea quae fa crac fchpturæfunt conformia, utfummus iudex fit, 5C mancat fcripturain Ecclefia Dei,cuius iudicio SC teftimonio dogmata SC controuerfiae dtjudi centurSCcomponantur.Deinde Papifticam Romana Ecclcfiam,DeiEc-clefiam no eire,cum adeo turpitcr authoritarem facræfcripturç répudier, tradirionibuSjhumano iudicio,Scfophifticis nugisfcholafticorû,acPræla torum fubrjciat.Ideo^nos meritorecufarCjnec illis nos fubijccrc debcre, nili uclimusreligioncm prodere,6C funditus perire.Pcrgitaurê Afotus,in-quicns : Si inter duos cauia agitur,0C utracp habet pro ic iurifperirorO fen-ten tias,

tentias,qui uaric interpretantur leges, ut onatur dubium de fenfii kgum, ïdituriudex à litigantibusamp;aduocans,qui audita caufa, pronunciat fen* tfntiam,amp;alteram partem abfoluit,alteram damnat: amp;:fimul aliorum iu-•■ifpcritorum fcntentiam probat, aliorûreijcit.Hicnemo didtiudiccmfu* pwiorem fuilTe legibus,qui eas eft interpretatus,non eas iudicauit : fed ic' quutus cft,amp; fecundum illas pronunciat. Hæc omnia plcno ore amp;nbsp;nos ab Ürmamus. Quôdfiidêfiatiniudicio Ecclefiaftico,ncmorcpugnabir. Eft îiitem ingens difsimilitudo inter iudicia forenfia fiCEcclefialticade do* gmatibus,ôt^ fenfufcripturæ.In politicis cnim amp;nbsp;forenfibus praetori eft obgt;-ttmperandum ucl propter folum officium,ac dignitatis gradum. Deinde fEspoliticærationihumanæfuntfubiecftç,unde facile de jjs pronficiaii po ttft.Quod fi ctiam erratur,tarnen periculum non ufcpadeô magnum cft.Sn^ tondonari errata debêt rranquillitati Rcipub.quanquâ ncc illud cxigit,ut gt;niquecondênatus,fatcat feiuftc damnatû,quale exemplii citNaboth left ’■fdita.InEccleGafticis aut fentetia no ualet ,pptcr dignitatè, aut oflicium perfonatjfcduerbiDciauthoritatê. Necres hæ rationi funtfubic(ftæ,imo potiusftulticiæillifunt. Animalis em homo non pcrcipit ea quæ ftint fpiri tusDeijfed diuinitus per Spiritu faneftu reuelanf. Er agitur de rebus mini-oiecaducis,fedæternaanimæfalute,ideo pcriculofifsimeerratitr. Q_uare ■lonucad errata,^ publicæ trâquillitaticonfulat,conniucndûeft;fed erro^ ffsfineperfonarß refpctftu taxâdi,etiâfi fraeftus illabat orbis.Q_uód fi idê ft 3tinEcclcfia,ut ÖCipfafequaf lcgêDei,hoceft fcripturâ,6cfccundûillâiudi tcr,nôdiccmus eâftibijcihumanoiudicio, cum Ecclelia no deferiptura ia tra, fed fecundû ipsâiudicet, amp;nbsp;ocs controuerfias iuxta feripturâ dirimar.

hm exemplum quo frater Petrus propofitû fuum declarare uulquidea^ wus.SicigiturinquitzQiiçftio eft inter nos Brêti,anuita coelcbSjUOtutnc^ dusfit cultüs Deo gratus,atcj ad fui obferuantiam uouêtem obligans, aur iionfDifputamus deferipturæ locis qui de liocloquuntunuos interpréta ïniniproutuobis uidetur,nos prout accepimus à Parribus . Quantum e* tiam nobis uidetur,fi Ecclefiaferatfententiam, fiin fynodo reucrcdifsima liocconftituaturjuos falfum fenfumfcripturç habuiirc,nos ucrum.Qi’æro *am,nunquid Ecclefia hoc dcftniens,fccit fe fuperiorem feriptura Hcc ib If.Hic Afotusinitiô quafi prefupponereuideturamp;pro conielfo accipere, Pontificem Romanum,cius curiam ôd coliortêjUcram Dci cftcEccIcfiam, Sï^iudicis fummilocû obtincre idcoep facile hoc indice uieftoriam fibi pci bcetur.Sed probandum erat Afoto,Romanam Ecclcfiam efteillam catho licam,æ terni Dei ucrâin terris Ecclefiam.quod nunquâ porerif.ftcutpræ^ tedcntilococopiofiusamp; ctiam hoc,quantum opus fuit,dilt;ftum eft.

Deinde,quaratione Papa,quialrcrâlitis parce fuftiner,iudicë feconftb tuefSed ad rem.Qiiæftionc ait effe, an cœlibatus,uotumcp eins,fit cultus Deo gratus,amp;' ad fui obferuantiâ uouentc obligans, an'non r' Probate aût conatur afîirmatiuâ Afotus,male detortis,imo plane’ nihil ad quæftionè fa* dentibusfcriptLirætcftimomjs,amp; ramen in fuo Arcopago,qd facile credb derim,fefuperiorêeuafurûfperat. Difputamus,inquit,dcferipturælocis, qui de cœlibatu, ciusep uoto,quod uouentc ad fui obferuantiâ obliger,lo* quuntunVolo oês eflcficutmeipfum.Etillud deuiduis:Habentesdamna * tionein, quia primaftdê irrita fccerunt.Item,Non omnes capiunt uerbum ' hoc,fedquibus datum cft.lrc,Qi’ipoteft capere,capiat.Hisfcripturçlocis Afotus uuit j)barc cœlibatû, £c eius uotum efte cultû Deo gratû. Etfi aurê noiiuidetïn praîfcntia locus dicêdi de Pontificio ccelibatu,lcd tantum de iudicchuius cô trou erft æ: tarnen quia itaferr occa{io,nô pigebit paulo co* piofmshecfcripturçloca quçSotusreccl’uit,cxplicarc ut perfpicuuin fiai, quomodo feriptura ipfa fit controuerfiarû iudex. Initio igiturquid cub

J9O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAPTT XLVIir»

tus Deo gratus fit,definicnd0:poftca loca fcripturç infpidendi, num hoc uelmt.Eftaût cultus Dei,opusàDcomandatû fide agnofeente filiûDcf, amp;nbsp;ipfius fiduciafadû. cuius opcris finis principalis eft,ut Deus honorcafi ficiat.Si em opus aliquod fufcipias non à Deo mandata, fruftra Deus coll tur.Non quod tibi uidet,fed quod prçcipio tibi,hoc tantS facias. Deinde periona placeatnccefte eft.PlacetaQtfide,idcftfiducia.Quicquid em non fit exfidc,peccatSeft.Poftremó principalis finis cultus eft ,ut Deus honore afficiat:ficutfitin fjs quæ Deus priori tabula Decalogi à nobisrequirit. ut eft fides Sc agnitioDei, timor,diledio,prædicatio SC confefsio no-minis Dci,inuocatio, 5C gratiarum adio, facrificia quae cultus dicunf : Si haec ad cultum Dei concurrere necefle eft. Tale uero opus non efle cœli-batum, eiusep uoti perpetuam obligationem, hinc ap paret : Quia non eft mandatus à Deo coelibatus,ncc Deus principalitcr,hoc opere,honore af-ficit.Nâ necpChriftus,neqî Paulus mandauerSt, fed liberû rclinquSt: imo tantSefle perpaucorû quibushoc peculiaritera Deofitdonat5,necullis mandatis prçcipi poteft Et difertèPaulus teftat,fe de uirginib.mandatiim non habere.Dico aut non nuptis SC uiduis, bonu eft illis li fic permafcrint, ficut Sc ego.Q,uôdfi no continent fc,nubant. Melius ein eftnubcrc^vri. Quo loco Ambrof. dicit:Quia non poterat autor coniugq, rem aduerfam nuptqsimperare,nefadûfuum priftinûaeeufarer. Nccuultlaqucöinijcc-re cófcientqSj^d fceleratus Papa facit.Cum igitur uerbo 8C mandate Dei, uotö cœhbatus careat,cultus Dei no erit,fed opus no folùm fiuftrancum, ucrùm etiâqs,quihocdono carêt,qualcsplcrofcpcftcinfantes uagiêtcsSé in plateis uociferâtes„pdunt,periculofum. Dicit quidê Paulus, Volo ocs uos elfe ficut meipfum:fed his uerbis necç prçcipit cœlibatû,nccp cultû ef-feaffirmât,tantu fe optare,ut oês confinèrent. Et quâ ob caufam i Num q» fit prçftâs aliquis cultusfNequaquam.fcd inquir,Exiftimo hoebonû elfe, propterinftantemneceffitatê, quia bonûefthominifieeffe. Quomodoi quia multis caret moleftqs cœlibes SC curis domcfticis,quib. obnoxij funt coniuges,quemadmodûaddit:Tribulafionêcarnis habcbunthuiufmodi. Quid obfcuritatis eft aut ambiguitatis,quçfo te, in his Pauliuerbis i Nullius cultus hic mentionc facit, tantû tranquillius uite genus effe ait cœliba turn, no ilium Papifticû, feu Sodomiticu po tius,fed illorû qui hoc donum tiabent.de rjs cm qui eo carent dono,inquit:Melius eft nubcrc uri.Cum cnim Deus hominê crearit ut fit fœcundus : certè natura uoto mutari non poteft.Exoriunt itaoB flâmælibidinûinexfinguibiles,quehomincsinmul ta ingêtia mala præcipitâr.ex quibus horrendæfœditates funt fecutç,quaE fœtoremfuum exhalarunt,donee tandem prodigiofa flagicia S^non di-cenda,quæ iam in curia Romana in delicqs habent, régnant amp;nbsp;triûphant, «Xhocimpuroccclibatu funtprognata. HoemodoDeus contemptum ordinis naturæ à feinftituti puntuit.

i.Tim.y. Paulus nô legem perpetuicœlibatus inftituit, fed uultiuniores uiduas nubcrc, qj periculofus fit in ilia ætate cœhbatus: elfgiuero adEc-clefiæ minifteriû fexagenarias.Et récitât hifton'â de quibufdâ uiduis, qux conditionisfuç,ad quâuocaræerât,oblite,liberiusuiucre cœperût, quant par fucrit, cum, ut grauibus matronis dignûerat,modeftiores elledebuif-fent. Hoc Paulus aduerfusChriftû lafciuirc uocat,cui fidê ftiâ obftrinxerât. amp;cum in aliqua eftènt Ecclcfiæ adminiftrafionc,in Chriftûhçc lafciuiarc dundabat.Ideo addit,Habentesdamnafionc^priam, quiafîdcprimâ irrl tam fccerunt.Scio autê, Papiftas per prima fidem uotum cœlibatus intclli gere: verùm notum eft, Apoftolorum tempore uotum cœlibatusin ufu nondum fuiffc.ImôPaulus præcedcnticapitc'prohibitionem nuptiarum, dodrinas daemoniorû uocat. Veto autem homines à nuptijs prohibetur, qui»

D. r A C. H E F, R B R A N n T Ti N N O T.quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J9I

qm'auotoadpcrpctuam obfcruannam obligantur» Necufquam intota lacrafcriptura,fîdes uotum dicitur,tantum abcft ut uotû cœhbatuspuma fides dtcatur.Qjiod fi pnma fides uotum fignificat, fequitur lune,ante uo» fum lilas nullam fidem habuifiè,quiahæcprïma dicitur.AtquiadBcclcfiæ «limftehum turn non receperunt infidèles. A Cf. «s. i. Cor. 6. Loquftur igi' turdcucra fide,hoc efi,fiducja in Cliriftum,quam pn'mam uocar, quia an* tcillam nulla eftïn honiine.Smchac cnim j'mpofiibilecfi'pIacereDco.'per fianc Deus nos fibf defponfar.Ofe. 2.1er. 2. j.Ezech. kî. Alias nulli coniugcs fiaberêtfidem. Qind igiturPaulusinquir,cas primam fidem reiecifiè, de uerafideloquitur.altius enim infurgïr,amp;maligrauitatê amplificat,quô(l non tantum ignomtnïa Chnftum nbsp;nbsp;Ecclefiam afficiantrefilicndo à fufee*

ptacondin'onerledpnmam cn'am fidem,ôt^Chriftianifiuum dclcclionc •mpiaabqciant.Et ur demus PaptUis, tune difertis ucrbis cœlibatû aut ui' duitatem illas prormfifiè,id tarnen nihil ad ipfos.Qiiia non hoc eonfilio finefadum eft, quôd landiu.s eflèt uitçgenus in uiduitate, quam in con* fi’giOjfcd quôd non poterant marins amp;nbsp;Ecclefiæfimulelîè addidæ. In Pa patuuejo uoueturcontinentia 3^ ccElibatus,ut per fe fit immediate cultus •Dei, Sc fandius uitse genus eóiugio,undc nefcio quem locum peeuliarem fibiincœlopollicentur.Deiiidclexagenariæ tantum recipiebanrunnune neropuelhenondum nubiles rccipiuntur 6Cuelantur,uouêtesccelibatum, ^ntequamintelligantuotiharionem. qua temeritateuouendfifit ut animae nii.Q’iæ inaeternum exitium præcipitentur.

Locus Chriftiad ccelibatus uotum non modo nihil facit, fed etiam pla* MrfttLijk ntaduerfatur. Aperte enim tefiatur Chriftus, no efienoftrarum uirium c-figercamp;uouerecœlibatum,fedefiepecuh'aredonum,6C quidempauco* nim. Pugnatigifurlex Pontificia de ccclibatueum iure amp;inâdato diuino, ^'cumiurenaturæ.Deus enim hominem condfdit,utcfictfœcundus:un* Gch.i.k lt;ieS.'iurifconfulti dicunt,coniundioncm maris 3C fœtninæ eile iuris natu ^æ.EtPaulus:Ad uitandam fornicationem unufquifqj habeatfuam uxo* ïcm.Certè præcipit omnibus qui non habent donum continentiæ, ut con itahantmatrimonium . Et Chriftus monet,non omnes ad cœlibatum clTe ’■doncos.Cum igitur non fit mandatas cœlibatus à Deo, nec cœlibatû per fe Deus honore affieiatur:fequitur,adcô non clPe cultum Dei, ut etiâ c uni Hatiiracultus pugner.Quat^ fruftra Afotus nugat exlocismalèintelledis •nquibus prorfus nulla cultus fit mcntio. Q.uôd uerô de uoto,eiuscp obfer uationeSxlobligauoneftolidus garritmonachus,friuolum eft. Nec enim Lges liumanænec nota ualent pugnantia cum mandato diuino. Nec po* tdtlegibusamp;tiotishumanis naturamutari, autordinatio acmandatum Deitolli. Ethæceftnatutauoti, quôd debet cfte inrepofsibili,uolunra* tiiim,fponteÔL eonfultofufccptum.Ac docent Canoncs,inomni uoto ius fuperioriscxcipiiMulto ergo minus haccuota contra mandatum Dei ua* Ent. Et alius Canon dicit, Votû non debere elle uinculu iniquitatis.Pori ô ^ingentia amp;nbsp;horrenda fiagitia SC fcclcra ex hoc maledido amp;f3thanico im pijflimiamp;planèSodomiticicœlibatus uoto orra fint,Sf fi exempla innume ta omnium temporû extent,amp;quotidie magis acmagis innotefcât,tameii dies Domini,in quo ea,‘quæinhacuita maleteguntur, reuelabunf, magis dcclarabit, amp;totimundo fpedlanda proponet.Nec nos primifumusqui dehac iniquitate conquerimur. uidit hoc antiquitas ftatim ab initio,

SiccnimdeuirginibusfuitcmporelVrtullianusfcribit:Noncnim con TertuÏl.Iit^ fitebuntur,nifiipforuminfantium fuorum uagitibus proditæ. Qiiantum deuirÿnit^ autem plures,nonetiam depluribusfcelerib. lufpetftas habebis P Dicam, licet nolim, difficile mulierfemelfit, quæ timet fieri : quæ'quc iam faefta, poteft uirginem mentiri fub Deo, quâta item circa uterum fuum audebit,

J92 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;INCA PVT XLVin.

ne cn'â mater detegat f' Seit Deus,quot lâ infantes Sif perfici ÔC pcrduciad parts intcgros duxerit^dcbellatos ali'quâdiu à matribus. Faeilliine femper concipiût ÔCfclici(simepanunthuiufmodiuirgines:amp;quidêfimilimospa tnbus.Hæc admittit flagi'tia coada ÔC inuita uirginttas.

Ncc obfcura ctiam eft fantfli Vlrîci Epifcopi Auguftani epiftola ad Papam,qua enumcratquot infantum capita in pifeina quæ prope niona-fterium eratjfintinuenta.

Cyb lib. ». nbsp;nbsp;licfpondet Si. Cyprianus Poponio quærenti,quid de tjs uirginib.uidca

Epifi.tt. tur, quæeum femel ftarSfuum contineter fit^firmiter tcnercdeercucrinr, detc(^ç fint pofiea in codêlclt;flo pariter manfilTe cum mafeulis, ex quibiis iinum diaconû efle dixerat. ôi. inter alia feribit, Denicp multorS graues ruinas bine fieri uidemus,Slt; per huiufmodi illicitas ôi pcriculofas coifiun^ (fiiones corrûpi plurimas uirgines,cum fummo animi noftri dolorc cÔfpi-’ cimus.Nec aliqua putetfcpolPe haccxcufationedcfendi, quôdôf infpici probaripofsif,anuirgo fit, cum amp;nbsp;manusobftetricû ôioculi fppcfallan tur.Et fi incorrupta inucta fuerit uirgo,cx ca parte fui,qua mulicr poteft ef fe:potucrit tamê ex alia corporis parte peccaire,quæ corrûpi poteft, amp;nbsp;ta^ me infpici nô poteft.Hçc quid fibi uclint Afote,te intelligere arbitror.Hec eft fatuflailla amp;nbsp;angelica caftitas,hic cœlibatus ille SC uirginitas, Ita fcilicet Deus colëdus eft uoto fancffilfimi cœlibatus Sodomitici, de quo Cypria* nus hicloquit.Sed dignû hoc eft fuppliciû conrêptus ordinationis diuing ô^noui cultus ab hominib.excogirati. Erfi aût uoti uiolationêrcprehcdar, tarnen coniugium concedit etiam poft uotum.Multo ergo minus contra'» tfta coniugia uotinominefolui debebunt, in qua fententia âi Auguftinus eftdicct non ignoremus alios in diuerfa fententia fuilFe.

^aßl.ßrm. n. Exercitamentorum de ^Con^ichis loijuitur. luuenis es fiue carne,fiuc prudcntia,fuge conuerfationê coætaneorum, ÔC aufugeabipfisuelut à flâma. Multos cm per ipfosincêfoshoftis cterno igni tradidit,SC in horrendû quincp ciuitatum barathrum ipfosimmerfit.

H /ÎEcc/c- Extat Dionyfij Corinth.Epifeopi ad Gnofios Epift.in qua cómonet dcprecaf epifeopû eorQPynitû,nc grauiaoncradifcipulorûccruicib.inv cap ï;. ponar,neuefratribusneccfsitarêcompulfecaftitatisinducar, in quo non* nullorS péricliter infirmitas. Hi ramen omnes multo funt æquiores Papi* Da/j.n. ftis illis (rsBo^e»;,Sodomitis antichriftianis,qui,utDanicl prædixit,amo* rem concupifccntiâ mulicrû nihil intc!hgcnt,neccurab0r.Not3 eft liçc, i.Tiin. 4, antichriftieiusep rcgni,2C ut l’aulusuocat, deficiêtium àfidc, dodlrinas dæmoniorûdocentiO,prohibentiumnubere. AcquiorinquâcftCypria* nus illis, quaeuirginitatêamp;cœlibatûuoucrant.additcmiQifodfifecxfidc Chrifto dicauerût pudicè5lt; cafte fine ulla fabula (uirgines em elTecum de bercnt,multæ inanè titulS gerût)pcrfeuerct,ira fortes dCftabiles præinium uirginitatis expccftenr.Siautem pcrfeucrarc nolunt,uel non poirunt,me* lius eft ut nubant,quàm in ignem d ci ici) s fuis cadant, Certè nullum patri* bus autfororibus fcandalum faciant.

Ex h is fan's perfpicuâ cftè fpero foluttonc quæftionis ab Afoto .ppofitç. Propofuitaûtftaterculus hancquçftionê exempli gratia, ut dcmonftrarct ccclefîâ nô idco fcfuperiorêferiptura facere, fi iuxta feripturâ pronuncict inter nos 515 ipfosPontificios in hacquæftione. Qriod ucrifsimum clfeaf* firmamus.Scd hocnûquam Afotusàfuis Ilt;omaniftisimpcrrabit,utisdif* putandi, probâdi 35 definiendi modus obfcruet.Nam ut hoc cap. manife üe probatum eft,id fummi Principes no potucrût ab eis prccib.confcqui. Ncq; hocuult Afotus,ut maxime hic fimulct,05 uerbisprofitcarur. Alias cn/m fibi eftèt contrarius,cum hoc toto loco diuerfum probare inftituerir, quod fan's eft expofitum,ô5 exfequentibus apparebit, Etfiigitur Afotus

«tcuerbis profireatur,fefuoscB no hocagerCjUtfcripturam fubijciant fibi: tïmcnre ïpla hoe faciunt.Vcra Ecclefia audit Chriltum,ipfius uerbum, Sgt;C ^ftundum illud pronundat. Conferendaitaejj elHcntentia tota cum tota •■diquafcriprurarcuni qua ficonfentit, bene : uerùmnon credendum eft pfoptcrEcelefiam auteius iudicium,fed propter uerbi Dei aatborititcm^ quiafecundumillampronunciauit.VcrùmhocAfûticaEccidMnonfacit: fed cum caput ipfius Pontifex Rom. fe fupra eoncilia,Ecclefia,ftripturani i *Heiudicat(quod no eft contra ftriptura,quia antea hoc prædidujfta JigC ^U0(^fe fupra fcripturam eireiudicat,quemadmodûCufanus docetiScA-” fetusnofter cap.præcedcnti. Hoc fcilicet non eft iudicare fcripturaim

Concludititacp caput,dicensiSubuertitisfcripturam, cum Ecclefia: no tiultis efle fubditi,quam audiri Chriftus præcipit,quæ eft columna uerita* tis.VerS eft,cos qui nolunt audire uerâEcclcfiâ,fccundû uerbum Dei pro nunciantê,peccare, Sed quid hoc ad uos, ucftramcp Ecclcfiam,quæ mail* Snantium eft ccctus, quern deteftandum Spiritus faneftus docuit f Veram ■PeiEcclefiam femper audire iumusparati,0Cnos,noftracpfcripfa omnia ditafubqcimus,quemadmodum ipfa fubiedtionê à nobis exigit. NecR uc to Chriftus aut Pa ulus de quolibet hominû cœtu uerbum Dei négligente fequif,qualeuos ca:ci cæcoi fi duces imaginamini:fed loquit Paulus de bcclefia Dciuiuentis,quæ cum uerbo Dciardtifsimècolligata eft, utpote «xquo nafcatur,alatur amp;nbsp;propagetur,idcocp femper 5lt;perpetuô illud co* feruet.Non igitur,ut Afotus caluinniatur,interprctamur, prout nobis ui* j tietur,ncq5ipfi proutàpatrib.acccperût.PatrcsefhfuçreTertullianus,Cy* ptianusamp; Auguftinus, Qiiare fi in fynodo reuercndilsima ucræ Ecclefiæ Dei,quæ uerbo Dei 0^ Spiritu fancîo regit,fentenfia ferenda eftet, nos ue tûfcripturæ fcnfum,uos uero farellites Romani idoli falfum habuifle,nihil dubitamuSjpronunciatuni iri.Cliiod ft hoc iuxta facram feripturâ Ecclefia ptonunciauerit, plane non fefuperiorem facitfcriptura,ficutncc debet, neepoteft. Qiiod fi tua quoqueSore eft fententia,utfimulas,quôd fen* . tentiæ ex facra fcriptura fint dicendg, ôi. fecundum illam pronunciandû in concilrjsdedogmatibuSjamp;hdeidubiaillius dqudicanda,locorû fcriptu* tæinterprétatio ex collatione aliorûfcripturælocorû facienda : ad fcriptu famomnes fententias amp;nbsp;iudicia cxaniinanda:amp; quæ cum ca conucniunr, tecipicndaïquæuerô diftentiunqdamnanda: quod fi unquam hæc tua eft fentcntia,ficutuideturinhoc capitc,planeinternos conuenitiSt^certami* ttaquoqpfacile atq; dilsidia componentur.

JNfine praecedentis capitis nos Eeelefîænon uelle eftc fubditos dixit. Iquod quamuerum fitrefpondimus. Id copiofius hoc capireunit dccla* tateAfotus, quiaBrentius dixeritfummum iudicem efteChriftum, qui tandem'controuerfiam inter nos amp;nbsp;Afoticam Ecclcfiamfit dirempturus. Hancfentêtiam Brentq de fummo iudice Chrifto reijceie conatur tanqua abfurdam,ad uendicandum tantum libertatcm, ne nili iudicio humano ft* niusfubie(fti,excogftafâ:fed ut libéré fentire,diccre 2lt;'fcribereliceaf,quid* uis pro arbitrio,abicp ullo mctu. Hoc turn fieret Afote, fi ut tu, tua^ facit Ecclefia, reieefta facrofandlacferipturæ authoritate,tuis Prælatis conct* lijs,nonnos tantum fubr)ceremus,SCueftro iudicio ftaret atep caderctre* ligioifed etiam prætoriam feripturæpro ueftro arbitrio interpretandipo* teftatcmtribuercmus,autuosipfos tantarum rcrumindices conftituere* mus. Verum cum fummum locum feripturæconcedamus, hanc nor* mamamp;regulam omnia dogmata dijudicandi conftituamus,quid de no* bisfimilefomniare potes.^Idco fummam nobis Afotus iniuriam amp;nbsp;de no* fciscxfeiudiciumfacit.Sed quid Afoto abiurdius cxcogitaripoteft,quern

Î94 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CA PVT XLIX,

Ariflot. in tommunifenfucarercdicas,quinc quidem id, quod Ariftotelcs dixit,cx yolib quo fui præccptores theologiam hauferunt,ucrum eflc intclligit. Qui (in* quit)ponitleg«niudiccm,ponitDeum:quiautemaddithominem,addit amp;nbsp;beitiam.Summum tribuimus locum fcripturæ, in qua Filius Dei, uolun täte Paths nobis patefecinhaccfempermanetfundamêtumSCregula diju* dicandi dogmata. Per ucrbum Filius Dei régnât in hoc mundo, iuxtahoc pronunciandum eft in omnibus controuerfijs.Hanc fcriptura iubet Chri* ftus ftrutarbiuxta hoc uerbum infine mundi iudicabit.Et quidem optare* mus ueram in hoc mundo regnarc Ecclcfiam,cui nos noftra^ omnia fubif ceremus:verum cum ita fit comparatum,ut plerunque prematur Ecclefia uera in hac terra ab impijs Si falfa, quae titulum tantum habet; acmaior Si peior pars uincatmeliorem,fcntêtignumcrentur, Si no pondcrentur:uo$ quoc^ Afotici,qui uobts titulum Ecclefiac uendicatis, acerrimi non noftri tantum,fed Dei 0^ fcripturæ ab ipfo proditæ.fitis hoftes,calumniatores SC deprauatores : ideo^ necuos Ecclefiam Dei agnofcamus, aut indices conftituere pofsimus, atqueinhac terra iudicemiuftum, ad quern poft fcripturam prouocemus,nonhabeamus(fcimuscnim quoduos paritcr eos,quos nos ueram Dei Ecclefiam certo ftatuimus,non agnofcatis) quid reliquum eft aliud, nifi ut cum in iudicem nullum terrenum cófentiamus, quam ututriep Chriftum iudicem uiuorum Si mortuoru intereaexpede* musÆtfcramus patienter qtiæuos,permittcteDomino,in nos machina* mini,amp;facitis fecundum opera patris ueftri, quimendax eft Si homicida. lobd». 8. Sic Zacharias loiadæfilius cumrepræhendcrctpopulûluda,Principesôi ».Par. *4. R ege propteridolomaniam,quôd derelicfto templo Deijfcruircntfculpti libus èclucis, quia uerbum Dciagnofcercnolebant, fed iuxtaregisimpe* riumlapidarentcum,fert quidem pœnâjfed prouocat ad ucrum indicé, di

Ifro»;. 11. censiVideatDominus,ÔCrequirat.Sic leremias cumimpq Potificesôi^ido lolatræ facrificuliinfingulis ciuitatibus Iudææ,idolapcculiaria SC cultus inftituerêt : oppofiiit quidê fe pie ex mandato Dei, acrepraehendit cos,di lercw. ly. (-gs-ggfyndûnumerûciuitatûtuarumdtjtuiluda. VerbûDeifyncereprae dicauit fed Pontifices fe ei oppofuerût;unde coqueritur,quod omnesfccS rixcntur,ôf ab ipfo difièntiant.Imô infupçr pcfsimè cum tra (fiant,in uarios carccres conijcientcs,fîCprofua libidine ludibrio cxponentcs.Scdcaufaui Domino committiqqui tandem rclt;fièiudicar,amp; litem dirimif,abdu(fîisôi inrerfecfiisimpijs.SicChriftiÔL Apoftolorum temporibusmaxima étant difsidiainrcligioncjintcripfos Si Pharifæos,atcpfcribas ô^certaminade dogmatibus,nonfccus acnoftra ætate. Et quidem nihil ut tune temporis, ita nunc quoqp utrifi^ optatius contingerc potuifieqquàm fi pofi to hoftili odiojcontcntionibus 8C rixis,concordiainita,pièreligio Si unanimiter effet culta.Verùm feribæ Si Pharifæi fuperftitiofas fuas opiniones SCdotfiri næ corruptelas ne(^ agnofcerc,neep agnitas dcfererc, nec Cbrifti SC ftolorum do(firinam amplecfii uolcbant : fed pertinaciter rctinebant iua, coaefio conciliolegitimoinSpiritufantfio, quod propterordinem diui* nitusinftiturum,crrarcnon pofte imaginabanrur,Chnftiamp;'Apoftolorum docfirinâtanquamblafpheinâ,contra legem ôtlocum fanefium ,atcpfcan* dalofam, feditiofam SComnium malorû caufam anathcmatizabât,Apofto lis filentium imponebât,SCc.Qiiôd fi Apoftoliipforum iudicio acquieuif fent,amp;do(firinam ueritatis,quæ ab ordinaria SC légitima poteftate,inlegi* timo concilio étant condemnata, abicciflent,pax tune SC côcordia aliquo

Afl. 4. modo fuiflctconftituta.Sedrcfpôdent Apoftoli;An iuftûfitin confpetfîu Dei,uos potius audire quàm Dcû,indicate. Non enim poftumus quæui* dimus SC audiuimusnonloqui. I(ieo^ conftanter 6(^Pharifæorû errorcs taxare,amp; doefirinâ cœleftem de filio Dei,quâ autore Spiritu fandîo didicc rant.

propagare pergûr.Interea ad Deumfummûiudïcéprouocant, kuan J^^suoccunanimircr, ÔC dicêres : Verè conuenerûtin tota duuateaduerfus «nâum puerum tuum kfum qucmunxifti, Herodes amp;nbsp;Pondus Pilatus, ^nigennbus Si. pcpulis Ifracl.Qixare nunc rcfpice Domine in minas ipfo

Si da feruis tuis loquiuerbum tuum cum omnifiducia,amp;fc.Interea pa '•tnterfuftinentes crudelitatem Pharifæorum, doncc tâdem Dominus de t^celo ueruSjiuftus amp;.'fummus iudex,cuius res 5C caufa in talibus controller ^sagitur, deleta Republica Si genteludaica,litem dirimcret.Ita nûc quo-*]iiedifsidcntibus partibus,neutra alten'ceditmos cnim no pofEimus,uos '‘frononuultisruosprærcxtupoteftatisEcclcfiafticÇjfretipotentia amp;mul titudine finceraEuâgelrj dodtrinâdamnatis,erroresagnofcerenouultis, «dpertinacitcrdcfendere ui,gladio,igni,fune,hafta,inuocatoadhocbra-flnocarnali,adiun(fîisueftr!s uiribus,pergitis.Necc5uióli exfacrafcriptu x ’'îjdodrinâueritatis ample(flimini,ut Deo gloria detis,amp; uerbo ipfius ce-lt;iîtis.Nos agnitâ ueritatë,quam ex uerbo Dei per Spirits fandum didici-*’ius,abîjcere Si abnegarenec polTumus, nec debemus, nifi unà uobifcum pti'pctuôpcrircmalimus. Quid igitur faciendum,cum nulla fit fpes cocor diætProuocamus ad facram fcripturâiex hacreligionis controuerfias df) u ^•candas eHeaflcrimus.Iuxta illud,Hunc audite.Et,Scrutaminifcripturas: kdbas uos cane Si anguc peius odiftisiobfcuras, dubias amp;ambiguas elfe, ’koueftros Prelates audiendos crte,côtenditis. Eosueroidêinfcriptura polEc quod afini ad lyrâ,n o ignoramus. Reliquû eft igit,ut ad Chriftû fum f'iuniutuorGSt^mortuorûiudicem appellemus, cui pater omne dédit iudi ‘'iU'BjCum aliû in terris habere nô pofsimus. Is ucl in hac terra fententiam, lidfiuifum fuerit difterre, in extreme iudicio pro ueritate feret.

Rcfert ex Cypriane,qui tametfi exignorantia prauam fentêtiam derc-fcaprifandis ab haereticisbaptifatis contra Ecclefiam dcfenderct,tamê Do , wininoftri lefu Chrifti iudicium utriep parti expedadum monuerit,quod ^Auguftinusprobat. Qindniigituramp;f nosidemfaciamus,ôôad Chriftu æiiocemust'Qiiarequod querit Aforus,Dicasig{turBrentimanifcftè,nul '’liumano iudicio uos uelleparère. Quôd fi omnino fimpliciter rcfpofum îudirccupis, Sote,aperte cum Paulo dicimus, OmniaeiTc probanda, amp;nbsp;i.The/Jquot;. ƒ. poftprobationem.quedbonum eft, quodfanaefcripturac confentaneum amp;fideianalogum,retinendum ; Sicum Apofiolo loanneprobandos cm- i. loan.4^ ’iEsSpirirus,num exDeo fint. Nulliergo parebimus iudicio, nifi antè ex fâcraferiptura probate. Ad hune modum amp;Hieronymus Pelagio quarren nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

kSinosfeitis hæreticos,cur non aceufatis inter alia refpondet : StultifTi-’^umeftfuperfidemeaex alterius pondère iudicio. Quid enim, fi te alius catholicum dixcr!t,itarim neaffenfum tribuam f Quicunm te défendit,6C peruerfa credente bene setire dixerit, nô hoc agit,ut te infamia liberet,fed ’ tfeinfametperfidiæ. Multitudo fociorum, nequaquam catholicum te, fedharreticum eircdemonftrabit.De Alcibiade fcribitur,quôd cum ab A* thenienfibus e Sicilia accitus elTet, ut caufam dicerct capitis, abdidit fefe, Cuidamautem diccnti,Nonfidis patriae de teiudicaturac f Refpondit, fepatriæplurimum credereiin uitac ucrô difcrimine,nc ma tri quidem.Ve-rcorenim,neinfeiens pro albo calcule,nigrum immitteret.Quod fi hicu» tæfuæ corporalis diferimen ne matri quidem crededum efle extftimauif, tiuæimpudentia cft,Afotum à nobis petere, ut humane iudicio fine diferi •nine,animæ falutem committamus S Atqui hoc modo, Afotus inquit, rc-uoeasBretiomnia quxcuncp de principum offîcio in Ecclefia ditfta funt: ôi^apertcdicte nulliprincipi uelle obedirc,nifî fequantùrquac tudoces, ô^uanam eflèomnem authoritatemnon folùm Ecclefiafticam, fed etiam

iyg nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CA P V T XLIX,

politicam.quacen/m nuncaflcris,hocmanifeftè continent. O’acutifsi'nie fophifta, quàm male colligis i Nos in caufisreligionis SC. æternam am'mac falutein concerncntibus, nulliushominisludicium, quodfacræ fcripturac non fit confonum,rccipimus.Ergo magiftratum ÔC principum oflicmin te pudiamuSjôC uanam cffè didmus omncm autfloritatern jnon folura Ecclc* fiafticam,fcd eti'am politicam.Hoc perinde cft, ac fi in hune modum argu-' mentarctur: Oninesfaniô(^fapientesdicunt,magiftratumius fecundum leges dcberc dicere : quiucrô neglecflis Si. contemp tis legibus, ac îuftida, pro fualibidineius dicunt,tyrannifunt.Ergofàpientes, quinon concédât magiftratui plenariam poteftatem omnia pro fuoarbitrioagcndi,fedad legum uinculaillos alligantjfiintfeditiofi.Nosnon concedimus magiftra tui fiue Eccleftiaftico j fiue politico, in controuerfijs fidei quiduis pro fua libidineamp;arbitrioftatuendi6Cdccernendi,fedadfacram feripturamalli* gamus eos.Ergo fumus feditiofi. Hoc fentit Afotus,fed paululum uereba* tur hoc dicere. icit enim quàm honorifice de magifl:ratu,eiuscp oftïcio fen-« tiamuSjloquamur amp;nbsp;doceamus : ideo tedle id fignificat, ^d maiorcs ton-tccefsorcs fui, palàm Chrifto fathanica malicia amp;:odio oibuunt aceufan-tes coram Pilato, dicentes : Commouet turbam, prohibens Cæfari dare cenfum,amp;f feipfum Regem fecit.Ideo contra Cæfarem cftfeditiofus. Niht'l aût attincthocloco prolixius de officio magiftratus diccre,cûfupràcopio fius ea de rc fit didïum.Non uolumus ut Principes foli, neqp pro fualihidi-ne,fedadhibitis pqsamp;^do(fiis uiris,fecundum feripturam pronuncienf. Quôd fi non fccerint, fiue Ecclefiaftici, fiue feculares,profedîô nullo modo eis parendum erit.Miratur deinde quî fiat,quôd nos noui dodîores(fic efh illi nos uocare libuit,quôd aniles amp;nbsp;Papifticas fabulas,crrorcs amp;nbsp;idolo maniam, quæ aliquandiu graflàta eff, reprehendamus ) magts quàm ipE, nulli teneamur parère, circa fidei dogmata:amp;; Chrifti malimus audire iudi-quot; cium infidei controuerfijs. Quod fi fiat,opus fore noua annunciatione de ccelo ôd miraculis in omnibus religionis controuerfijs,ôfomnera laborcm in concilijs Ecclefiafticis à Patribus aflùmptum irritum fore.Nec quid igi-turtelateat,fedutfcias Afote, fimpliciternulli parebimus circafideidogmata,nifi qui ex facra feriptura ea definierit.cauere enim inbemur omnes ». lofcrf«. illos,ôune quidem Aue dicere,qui hanc doefirinamnon attulerint.ldcoau tem nos malumus audire Chriftum quàm uos, quia uos in uerba fanôiffi-midominiueftriPapae,ciusep conciliorum décréta effisiurati: hæcpro O' raculis Spiritus faneffi ampledlimini: de ijsnon elle dubitandum, aut am-plius difputandum, iudicatis, Nos uerô, repudiaris hominum decrctis, 8d tradirionibus,Chrifto, cuinomêinBaptifmo dcdimus,fumus dcuin(fii:amp;J mandatum à pâtre noftro cœlefti accepimus, ut hune audiamus : qui no-bis è finit aeterni patris uerbum Dei attulit. Hoc uult doecri,SCaud{ri. Hoc uultregnare in Ecclefiafua,reicdlis doefirinis hominum. Huiusuerô uo-cem uosnonagnolèitis,necfan(fiiffimæucftræ auresillud audire fuftinct; Et femper,ac ubiqj id agitis,quod uefiri prçdecefforcs Pontifices,faccrdo tes,fcribgamp;;Pharilæiqui diccbant;Nolumushuncregnarelupernos;ueni te,occidamus,SCnoftra crithæreditas. Quid quæfo uobiscommunecum K4tih. » I. Chrifto, aut quæuobis in illo portio,‘cum uerbo ipfiusréginolitis f Sed omne dominium ei, quem falfo ipfius uicarium dicitis, à uobis fit datum. Neq? uerô Chrifto iudicefummoà pâtre conftituto,ôdà nobis agnito, o* pus erit,ut nugatur Afoais, quotidie furgentibus nouis controuerfijs, noua annunciatione de ccclo,aut miraculis. Non tarn male ChriftusfuæEc-clefiæ cófuluit, ut earn uel ad Afoticos Prælatos alligarit, quorum fputa SC cxcrcmenta tingereSC adorare,uelècœlo dependere, ÔCillicnouam an* lo. nunciationem expciftarc cogatur.Nedixeris(inquitPaulus)incordctuo,

Qliisafcendet in ccclumf'id eft Chrifttim dcducerc. Aut quis defccndec inabylTumf'hoceftChnftaàmortuisreuocare. Sed quid didtfcrïptura;' Propècftuerbum in ore tuo.hoc eft uerbum fidci quod prædicamus,amp;fc. Inuerbo fuo filius Dei uoluntatem Patris coeleftis patefecit. Hoc prxdP candum Apoftolis commifir. Hoc norma cftjOmnes fcripturas dijudican dijimo in co dudum antcquam cxoriantur funt dijudicatç. Et dementer aucrtatDcus optimus maximus à fua ecclefia,ne nouum aliquod dogma deacterna noftra ialutein ecclcfiam inducatur. Etfi cnim fubindc no-uaecxoriantur controuerfiac amp;nbsp;difsidia, tarnen Jilla non funt damnan-lt;ianouis, fed uetcribus dogmatibus, quæ inueteri facra fcriptura conti-•icntur. VndcredïèTertullianus dePræfcript.aduerfus bærefes : Aducr fusuniucrfas bærefes iam bine prgiudicatu eflcjid uerum cfre,quodcunc^ primum, adulterinum ucro quodcunc^ poftcrius. Sed neque fruftra ent lt;îuicquidlaboris in concilijs ecclefiarû affumptum eft, uel aflumi poteft, quemadmodum Afotus garrit.Nam ft uera funt,pia légitima, diligcn-ttrfacramferipturam fcrutantur, amp;nbsp;ex ea quærunt dogmatum SC contro-Utrfiaruminuocato Spiritu fando drjudicationem.Qiiod utmanifeftum fiat,cxcmpJisdeclarabimus.Orta controuerfiainecclefiaprimitiua Apo- AH-ij. ftolorum, Numgentesconuerfæadfidem, oncrandæ eftentcircumci-fion€,St2 reliquis cæremonijs legis Mofaicç,apoftolus lacobus,qui ôfepi-^copusHierofolymorû,bacarmaturainftru(ftus,fententiâfertôCquçftio-’i^'^deciditjCx facra fcriptura teftimoniûadducens. Similiter in Nicæno Antos^. rôciliOjüouo errore exorta de æterna fibj Dci natura,fiC cofubftantialita-îtpatris,nô idco noua opus erat de cœlo annûciatione. Nccr fruftrancus tratlabor,quia non permittebat illis pro fuo arbitrio pronunciarc de noua iftacontrouerfia,fed ex facra fcriptura ante data, quæftionis folutionê Conftantinus prjfsimus Imperator,quærcndam efl'e admonebat. Hoc au iemmodo Afotus concludit non tantum caputhoc, fed totûdefacræfcri pturæaudoritatetra(ftatum,inquiens:Hisitacpputamus fufficienterre-fponfum elfe criminationibus Brenttj,quibus nos arguit, quod fcriptura ^ubijciamus bumano iudicio. Nullæ funt,uetcrator pefsime, criminatio-UtsBrcntij.Veritas uerbi Dei cft quam protulit ex facra fcriptura, quam tucum tuis corrûpis Slt; deprauas, inuoluis amp;nbsp;obfcuras. Ncc opus erat tot Si^tam muftis ucrbis,quibus cam tibi obfcurâ elfe probares.Res enim ipfa loquitur,tibi obfcurifsimâ efte, amp;nbsp;prorfus te nil aut parum admodum in-fdligere.fta enim omnia tua erroribus fcatent.Dixiflc te multa ad faftidiû

uideo:quid ucrô ad Brcntij argumenta folidi refpôderis, præter tuas ’^ugas exAfotia inde prolatas,non potui intelligcrc. Qiiôd fi non taccre, «ftrcfpondére,plané à te fufficienterrefponfum eft. Decerpis alicubi nul lo ordinc,quæ calumniari libet. Nos ucro ordinc ad tua omnia refpondi-uius,(nontamenfinefaftidio,quod eadem totiesrépétasmoleftum ^tjtotiesblaiphcmias tuas in facrofantftasDei fcripturas audirc)eaqp turn fxfacrafcriptura,tum ex patrum fcriptis,rcfutauimus,noftracp probaui* Dius amp;nbsp;confirmauimus, ut contra ea nihil nifî calumnias porrô afferre

pol5is,Sequitur itatpin ordinc Afoti,detraditionibus,quas meritô feripturis iungendas elle cenfet.

BI VM pafsimó^in ücrafcripturaamp;^nunc Deibenefidoinno' I iiris eccleCtis repurgata doc^rina cœlefti, quae ante in Papatu multis crarsiCsimis ôé dcnfifsimis tenebris lacebatconfpurca ta obruta, humanæ traditiones pefsimè audïant : utfucum fimpIiaohbusAfbtusfaciatjamp;^nouo quodam colore easpm gat,ad Apoftolos earum refert origincm^atcp ipforumnomine ucnditat, utiamnó ampliushumang,fed Apoftolicgtraditiones uoccnttnApofio lorü pr^dicarione fundatactqj Paulus alicubi traditionis uocabulo utarur. Prgfaturigiturfe non dealijs c^Apoflolids loquuturum,Q2ianc^,inquit, nó negemus polïè Patres atcp cócili3,aliqua traderc ói. cóftitucte qua:ad Dei gloria 5Canimarûf31utcm,præter lila quæ fcriptafunt,cxpedirenidP cauerint.Hçe cm eftaudïon'tas illis coccftà ad gubernandos fidèles,jïixta illud, Obedi te præpolitis uefbis. Hinc ingens illud chaos Ecclcfiaftjcariï traditionûjConftitun'onûjÔf Icgum ïn Papatu quas Ipin'tuales uoeât, qii^ Buspfeudoepifeopimifetas oncrantconfcientias, exortScfi, Molcftuin eft autcm,omnes Ibrdes Afoti,quibuslàcram fcripturam aQ)crgïfjpr.tfe' rens traditioncs per decem SC nouem capita, cJuere. u/derc autem lue eft, Afotum plane id agere, quod pacerüjus diabolus,cx quoloquitur. Qifi cum Cbriiiuin uerbis amp;Icn'ptura uincerenon poftet, omiftb illo, horren' da blafphemia feadoran'uultà Filio Dei.Nos uero,ÀCote, id quod nine' gare nó uis,Iiccre Cdlicet Patiib.tuis, Praelatis ucl c5dltjs,cul[us aut quiC' quam aliud, qd ipfis ad gloriâ Dd SC animxfaluce expedi're uideat, prç' ■terreripturâ confiituere, pernegamus. Id^ facïmus bis ranonib,addiicii. PrimôjUt Del ipfius uoluntas,perfclt;fta fit nobts omnis lufticia: dC fanât» tisrégula, ÔCanusipfein animasnoifras impen'û habere cenfeat.a cuius foliusmmidepêdemus.Dcinde,qiiia Iblus Deus efi notier legislator,gui habetpoteftatêperdendi Séliberâdi. Is omnia qux ad perfeâam uiuendi DfHt.4. regulam pertinent,lege fua eticomplexiis, iitntbilbominibusreliquerit, quod ad dus confummatïoncm adderent : idep feueritsimis mandatisin fua lege cauit,nequid adderctur. Chrod fi Uominuslegifuxnil addiuO' luit,donecipfeperProphetas,Chriftum âi Apotlolos clariorêà.'pleniO' rem docârinam adminiilrareqpotî tanta coniplementa PropbetarS,Pfa}' inorû,Euangelitiarûamp; Apotiolorüfcriptaicurnonmuho nobis feucrius uetitum arbïtremur,ne quid illis addamus. Ad bxcnonlicet ulli creaturx priuato conCilio cultû, autopus ah'quod tancpadfalutemnecetîàriûcon' ilituere.Non uultenim Deus humanis adinuentionibus colnnecdeuero Del culru,autrebus ad (âlutem animç necen'artjs,doiârina ab hominihus

DeM.tt. petenda.Non quod tibiuidctur,fadas Domino Deo tuoifed quodego ti biprxdpio,boctantum fadas, nihilcp addas,amp;ic. Quia,inquit, timuerût me mâdato hominûamp;^ dodiriaiSjidco ecceego addam,utadmirationef3 dam populo buic, miraculo grandiôé ftupendo. Peribit cnim fapientia à fapientibuseius,ôc^intelleâusprudentium eins abfcôdetur. P/getautem in reno modo inutili,fed etiam falfa,împia,A.' in feriptura blafphema,fiU' tira tot uerba facere, âilecâorêdetinere. Et prxterlaborêquem requirir, utilitatem nullam atFernnirihæcutilitas efi,^n5potius damnum, bonus boras amp;iirrecuperabile tempus male collocate: fed tarnen forte hxcerit iitilitas,utAfoticorumimpieratemplusfatisnoram,magiscognofcamus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

D, I A C. H E E R B R A N D I A N N o T, obedirctamen ncc iliis qutdhbct Ratuendi potcftas eft cocciïa,fcd ccrtïs ’uislïmitibus eft circumfcripta. Cum enim tam fit didtn,Dciim uelle nos wfm's tantum præceptis amp;nbsp;cultu à feinftituto contincrc,ac omnia quæ ad noftram falutem pertinent,copiofifsimc in uerbo fuo compræhendi,nul' lumccrtèreliquit locum Prælatis ecclefiae,utipfi pro fuo arbitrio, quæ ad iJcigloriam amp;nbsp;animarum làlutem expedite iudfcauerût,ordtnentSlt;fangt; fiant. NoncmfuntdominiEcclefiæ,nechabentrcgiam poteftatemcó^ dcndilegcs.NondominätesclerOjid eft hçreditati Domini,quo nomine i.Pet.f. fccdefia Dei populus fidelium copræhenditur: fed pafcentesgregem, bfti cius forma ex animo. Verum hæc nihil ad Afoticos Prælatos, qui no pafcuntgregcm,quemnenoucruntqutdcm,nifi cum detondendus eft: fedutpafcant uerbo faluifico ÔC fantfto :hoc uero feftia^ maieftateindi* gnum elfe arbitrantur,ÔC alienum à principatu,uilifsimis hoc mendicabu bsjtanquam rem nullius momenti, committentes. Ad hæc Paulus dilp gtntifsimènospræmonuitjUtcaueremushumanasiftastraditiones.Nex Coloß.2^ wo,inquicns,uos iudicetin cibo autpotu,aut parte dicifefti, autneome^ Wae,autfabatorum, quæ funt umbra futuroru, corpus autem Chn'fti.Nc' •nouosfeducatjUolens in hiimiltfate,amp;religione angelorum,quæ no ui* ditambulans, fruftra inflatus fenfu carnis fue, amp;nbsp;no tenens caput, ex quo totum corpus pernexus ÔC coniuncftiones fubminiftratu Ôd coftrucftum, ffdcit in augmentuDei.Si ergo mortui eftis cum Chrifto ab elemêtis hu-* iusmundi,qutd adhuc tanquam utuentes mundo, deccrnitisrNe tetigeri tis,neq} guftaucritis, neq? cotretftaueritis, quç funt omnia in interituipfo ufcfecundum præceptaamp;dodrinashominum, quæ funt rationem quigt; dem habentia in fuperftitione amp;humilitatc,amp; non ad parccndum corpo ri) non in honore aliquo ad faturitatem carnis. Et iterum nos hortatur,Vt Cttl.f, inlibertate qua uocati fumusftemus, non iterum iugo feruitutis collu fibdamus.Huc accedunt prauæ SC fupcrftitiofç opiniones cultus,ÔC opigt; nionccefsitatis SC mériti, qua ifti nomoth etç cófcicntias miferas circum* neniunt SCgrauant.quibus opinionibus etiamfi alios ritus ad difciplinam facerent:tarnenita contaminantur, utnullarationerationefint ferendi. Planeenim idem faciunthypocritçiftis fuis legum uinculis, quod Phari- ,f. feifuis traditionibus,propter quas irrita faciebant mandata Dei. Quis e^ nim nefeit,pluris hçc friuola huius mundi elementa fieri, quam Dei ora* cula, atrocius etiam fçuiriin illorum quam mandatorum Dei tranfgreffi'* onemfimpune licet fcortari,uxorem uero minime habere conceditur mo nachis 6Cfacrificulis. Feria fexta carnibus uefei, grauius eft piaculum,^ dreumuenirehominem incotraeftu. Infuper tanta eft multitude iftarum legunijUt ne quid cm meminilTc omnium quifquam optima memoria prg ditus,poflit:ideocB ipfa fua multitudine fint intolerabiles, quibus hoc tâ* demprofeeftumcftjUtfepulto quafiChrifto, adludaifmum redierimus» Quod Auguftinus fuo tempore faeftum conqueritur: quid diefturus, ft bçcnoftra tempora attigüTet Neep uero hçcratio eft, qua infirmis con* fulitur.Hoc enim magis impediuntur 6C obruuntur. Sed uerbo Dei infti* tuendifunt, cuitarn Prçlati quamouesinEcclefiaDei, obediredebent. Qpodigitur Afotusait, Patres ÔC concilia aliqua prêter ilia qugferipta funt, cum id diuine gloriç ÔC faluti animarum expedite iudicauerint, pof-feconftituere,SC quod hçc illis audloritas fit concelTa ad gubernandos fi* deles,ScEcclefia debeat prppofitis obedire,8C eis fubiacere. Verum qui* dem eft,quôd prçpofiti,paftores,dolt;ftores, ÔC epifeopi gubernare ÔC pa* feeredebeantoues fuçfidci commiflas uerbo Dei,in quo etiam fideles debentobedire. Talis uero autoritas, qualcm Afotus cis tribuit, ab omni feripturç fenfu eft aliéna : cum nemo inftituerc dcbcat,quod fibi uidca*

4®* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÏN CAPVT L»

tur,fed quodDominus praecipittantum, amp;cumlamenumeratisratio* nibusexlàcrafcn'pturaadduôisamp;defumptis, pugnat. Cumiamigitur fit Afotustam ftrcnuus traditionum, Præiatoràm conciliorum propu gnator,mirumnon eft quod tam cxofas habcatfcripturas.

lam ad definitionem traditionum'Apoftolicarum ab Afoto pofitam accedamus. Ita autem inquit:Traditioncm Apoftolicauocamus, quod* cuncpdogmaa Deo acceptum, amp;quicquid ApoftoliàChnfto accepe* runt, amp;nbsp;concorditer docucrunt, prgdicantcs Euangcliö amp;nbsp;fidem,cultunt Sii. mores Chrifti'anos formantes,SC à Deo inftituta tradcntes,quibus fcri' ptura ipfa nobis tradita cft atcp exponifur, dubia circa fidem dcfiniun* turab ccclefia. Et dein eadcm repetit his ucrbis:Traditioigitur Apofto* lica nobis fit quoduisdogmaafidelibus SCecclefiis,quas Apoftolidocue runt,ex eorum dodlrina certa fide fuftcptum : ex hoe ramen id, quod po* fteabreuiusamp;compendiofiusfcripferunt, exponendum cft; ex eodcin ctiam quodnoncftfcriptum,certafidepcrcipitur. Magnifica hæceftSlt;: ualdcampla definitio, 8Cmuira complcdtitur ; uidclicet Euangelium,fi* dem, cultus ód mores Chriftianos, adeo^ quod régula fit per quam fcri* ptura cxponatur,óó dubia circa fidem ab ecclefiadefiniantur.Hccinpre* cedentibus ab Afoto, PropheticæfiC Apoftolicæfcripturæfunttributa, qui noftram fententiam comprobauit, qiia diximus, quod libri Canonici fint certa régula iuxta quam ecclefia,obleura interpretatur, amp;nbsp;dubia défi* nit. Verùmcum nonfàtis fitdic?rc,fed probatione opusfit; uideamus quomodo fplendidam hanctraditionum definitionem confirmer. Qiiia, inquit, nos catholici omnes certum habemus, Apoftolos multa docuifle quac non feripferunt, amp;nbsp;ea ipfa quæ fcripfêriintmulto latius docuifie^plu* ribus fcilicet uerbis : ÔC quidem non femel, fed frequentifsimè : nee uniiis linguæ hominibuSjfed diucrfarum,amp;^ multarumrcum in una tantum Grx* ca,uelut multüduabus, hoeeft etiamHacbræa fcripferunt.Infignemuero Sc prçclaramprobationemdcfinitionis,quærcsinecclcfiamaximasamp;^ad iàlutem neceftarias côpledîitur, ideo fcilicet ex traditionibus feripturam interpretanda, ambigua fidei definienda,fidem,cul tus ôC mores petenda; quia ij qui fe catholicos uoeât, omnes certn habeant,multa docuifiè Apo* ftolos quçno feripferunt, 8C ca ipfa quæ feripferunt, multo latius docuifiè, plun'b,fcilicet ucrbis,SCc. Cocedamus fané multo pluribus uerbis ab Apo ftolis ditfta eifcjquàm monumentis ipforum SClitcris funt mandata:tamen negari non poteft,quin omnis dolt;ftrina,quæ ad ucram SC æternam noftrâ falutem cognitu eft neceftaria, in feriptis ipforum continearur,id quod lo annes de folo fuo libro teftatur,quöd quidem non omniaChrifti fadta de* fcripferit,ncqueopusfit. Hæcenimfufficercadfilutcm,quæutfynccre aten fidelitcr ad poftcros tranfmitterentur ac confcruarent,nec aliéna fub nomine Apoftolorum, quafi traditionc ecelefiç obtruderentur, ati^hoc modo nos de uerbo Dei ÔC eterna anime falutc periclitaremur : uifum eft fpiritui fanefto, ea nonuocemaiorum noftrorG ad poftcritatem propaga* rCjfedliteris mandate,ne ullum effet dubium, autquouisuentodotftrinç circumferremur, 8C omniG fraudi, iniurie ac dcccptioni effemus expofiti. H^c facra Apoftolorum feripta mirabilitcr ac plane diuinitùs,eum intcrea totpreclara SCde rebusprçfentiuite utiliisimismonumenta, licetcane* moemedio tollcrefitconatus,fuafponteinterciderunt, pcrierunttilla ucro fæpius per potentifsimos orbis monarchas ftudiofe conquifita öd mni tradita, nihilominus tarnen coferuara fiint. De his cum certi fimus, {nnuleriam hpcqupextantdeferipta,dequibusnemoChhftianusdubi* tat,ad falutem fufficiant,norma 6C régula funt dubia dcfinicndi,obfcurio* rainterpretandi,fidem,cultus Ödmores doceât abundc: quis tu es Afoted ex qua

^qua inRjIa prodisCquando de cœlo ceddifti Lucifer,qui fbl t fplendore ’fferre conarfsCut nos à fcriptura certa,firma, fplêdida luccrna, luminc,ad •ncertas tradinoncs,obfcuras amp;nbsp;dubias,tanquam infirma SCegena elcmê-» tî cmcndicatis fuffragijs conaris abduccrc f Qiiod fi docucrunt Apoftoli •Diilta quæ non fcn'pferunt, ca certe’ aut erunt eadem,aut contraria.Finge^ •“cautem quod fibicontraria docuerint.nonfolum dementia eft,fed plane Turor diabolicus.Eadem ergo fcripferunt quæ amp;nbsp;docuerunt. Nam quern* admodum Irenaeus tcftatur,quôd dodlrina Apofiolorum fitmanifefta irenJii j. fitma,nilfubtrahens,necBaliaquidemin ablconditoÄfaliainmanifefto tJoccntium:hoc enim fidforum amp;nbsp;praue feducentium Ôd hypocritarum fit *nolimcn,quemadmodum amp;Valcntiniani fa ciant: eundem ad modum di fei’cpo(rumus,quôd quemadmodum non alia in abfeondito, alia uero in Dianifcfto docuerunt, itaetiam non alia docuerint,alia ucio feripferint.

Etquidem præccdêti capite idem autor docer:Paulusfimpliciter quç feie Irew.fit.r. fcîtjhaccôC docebat, non folum eos qui cum co erant, ucrumomnes aiP dientesfc,ipfefacitmanifefium. ait enim:Nonfubtraxi uobis, uti non snnunciarem omnem scientiam dei. Sic Apoftoli fimpliciter S^ncmini inuidebant: quædidiccrant ipfi à Domino, hæc omnibus tra* debant. Sicigituramp;Lucasncminiinuidcns, ea quseab eis didicerat,rra* tliditnobiSjficutipfetcftificatur, dicenSjQindam tradiderunt nobis, qui abinitio contemplatores Sdminiftri fuerunt uerbi. 7’eftatur his uerbis Irenæus ipfo Paulo autore, quod omnibus omnia tradiderit docuerit, nondomefticis tantum auditoribus, fed planeomnibus. Sic Si Lucam, qui perpetuus ipfi fuerit comes, eaquæ ab co didicerit, nobis tradidifl'e nonuocctantum,uel praedicatione,fedfcriptura. Qiudigitureft,quod Afotus fuo clamore afinino perpetuo rudit, Apoftolos mulra docuifie, quæ non fcripferunt, 5C quidem nonfemel, fed frcqucntifsimè.’Quæfiint iftamuka, Afo tepprofcr in mcdium.Vnde tibi ifta myfteriaCex quo antro Troplionq produccs,Caci,an ApollinisC Qiiac dogmata ifta non fcriptaC ExÀfiâne, an Illyria, an uero ultima Hifpania proférés C Intclligo quid niufsitetlnc Afotus: Petri Apoftoli fpiritus Romae una cum corpore ipfiuseftfepukus. Cum uero Papa primam facit Miflàmfuperillius cor* porc, fpiritum illius excitât magicis charadteribus fuis Si incantatio* nibus,quoicpletus, non fecusacipfe Petrus in die Pentccoftes, Spirit« fando repletus, habeat deinde in ferinio petftoris ucrum totius faerp fcri* pturæintcllcdtum. Si noucrit omnia myfteria ac traditioncs, quas Petrus Roniç moriens à fe inftitutas reliquit. Ludicra hçc tibi uidebuntur,ami( e kdor.ludicrafunt,fatcor. fed profedofi ucrum omnino dicendumeft, non magfs uera Si feria funt ea quç hicAfotus fuauifsime nugatur. Apofto licaipfa quç fcripferunt, multolatius docuifie, pluribus fcilicet uerbis, Si quidemnon femel,fedftequentifsime: necuniuslinguehominibus, fed diuerfarum amp;mulrarum,cum in una tantum Grçca fcripferint.Ergo ex tra ditionibus non fcriptis. Si non ex ipfa fcriptura, dubia circa fidem defini* enda.fides,cultus,morcs,amp; à Deo inftituta difcenda,amp; exhae traditione eaque fcriptafunt,exponenda. Vtmaximeenimfçpiuspluribus uerbis linguis Apoftoli ea quç fcripferunt,docucrint:tamen cum non contra*

ria,fed cadem docuerint quç fcripferunt. Si certo nobis conftet de qs quç fcripta funt,amp;ea fufficianr,amp;apcrtafint,utfupraoftcnfum eft:traditiones uero die, hoc eftdotftrina copiofior, utimaginatur Aibtus de fide, cultu, interpretatione, amp;fenfufcripture non modo dubie funt, fed proifus eti* am incognite : quisfuror eft fratcrculum hunc, pcrinde acfi omnes cfic* mus mente deflituti ac caeci, nos à certifsima fcriptura, ad nefcio quas tra*

403 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I W’ V A r V 1

• dl riones, quas nee ipfe ftcc ilij norunt, tan^ in orbem aliquê incogtiJtum ablegarc.Hfc tanta eft abfurditas, utæfà fcrcfutet,nec alia opus fit rcfp5gt; Irenaus fione,ut tantnin lueem proférât : oftendiflc em eft uiciflc.öicutIrenaeus dehærcticorûdelirqsinquicAduerfus eos uitfton'a eft.fentcntiac eorSma tren.hb.i. nifefiartouta cm hxcAfotia cohacrét,uteiufdem autoris uerbis utar, icG quis de harena rcfticulas necfterct.Poftrcmo didt uocabulu traditionis ad fcn'pta ÖCno ferfpta cxtêdi,quamuis appropn'ato nomine traditiones as diceremulti corueuerint,quxfine feripto rcccpta funt in ecdefia ab Apo* ftoli'sinil tarnen obeiiß uniucrfalius accipiamus.Item afcin fua aftcrtionc catholicamultorugrauifsimoru patru teftimonia catholica addudadfe, quibus probet tradita efte quardä Hne fi?riptura,quor6 plun'ma in eis ip(is, quæ fcn'pta funtjtraditionêcôfulendâ manifeftèdoceât. Videmalidâ Afo ti,cum uetuftiïsimi patres traditionis uocabulo pro doeftnna Apoftolorü, quam fcn'ptis Ecdefiæ reJiquerutidein ctiä pro ntibus ÖC cæiemoni'js qui* bufdâ,quæad ordi'nêfaciût,quas,prationeloci,tcmporis â^pcrfonaiûm* iiituerâc, tirant ; monachus ilie uocabulo traditionis abutit, ut fucû faciat impentionbuSjCum crebrafiatapud Patres mêtioApoftolicp traditionis, utobtrudateisfomnia quædam monaftica ÔC Papifltcadecrera,fingicA' poftoJosquidem in mylierio quafi tradidifteqs, quosreliquerût ecdefiæ fuccefibres ôfmagiftros, ut interpréta tionêfcripturae propter Jocifiiccefi fionêà fuis Prçlatis petamus.Quod ergo diximus de uocabulo traditiois, tren.lib.s, exipfispatrûfcriptisjjbabimus. Jrenæusinquit; Sicigit ÔCLucasneminf inuidens,ea quxab cisfApoftolis)didiccrattradiditnobis.Hicuocabul3 tradere^ ipfa feriprura ôt^libris ^s Lucas feripût amp;Ecclefix tradidir,acrc Iren.hbj. Uquit^accipi manifeftû e(i. ItemiDiflenfione no modica inter eos,qui Co* ^“P-^- rinthi erantfratrcs,fa(ftafcripfit,quae eft Rome ecdefia,potentiftimas lite ras Corin thi'js,ad pacem eos congregans,amp; reparans fidem eorum, amp;nbsp;an* nuncians quam inrecenti ab Apoftolisrcccpefanttraditionem,annûcian tem unum Deum omnipotentem, faeftorem coîli ÔC terrf ,plaftnatorcm ho minis, quiinduxit catadyfmum, ôi. aduocaucrit Abraham, qui eduxeric populum de terra Aegypti, quicolloquutus fitMofi, quilegem difpofue rit, 5C Propbetas miferit,'qui ignem prxparauerit diabolo, angelis eius. Hune Pattern Domininoilri lefu CbtiîH annunciariab ecclefiis,cxipfa fcripturaquiudintdifcerepolTunt, amp;apo(lolicamEcclefixtraditionem inrclligere.Manifeftèapparet,hocloco,pertraditionem Apoftolicamni* hil aliud intelligi,quàm dotftrinam ipforum ex facta feriptura propoûtam, Hpc ein omnia quxab Itenxoin hocloco exemplicaufa proponûtur, dC' icripta extanrin lihris ueteris SC nouiTeilamenti:amp;difertèmenrionemfa eiticripturp,qu6duidelicetuerusDeusPaterDomininoariIefuCbriiîi, quiab Ecclefia annuncierur,exlàcra feriprura cognofeipofsit.Neepuero hoefolum, fed etiam quôd ex facta feriptura Apofiolica ecclefix traditio intelligatur.HincfcilicetintclligiApoiiolicam eife traditionein,quia cum facra feriptura conueniat. uulr ergo probaritraditiones apoftolicasexfa^ era feriptura :imo traditiones ipfas, ex facra feriptura intelligendas, ôiin' tcrpretandas.Hxecnim uerbafunt Jrenæi,Q.ui uoluntpolTuntdifcere, intelligere ex ipfa feriptura Apofiolicam ecclefix traditionem.

Cum planécotrarium uelitAfotus,uidelieetfcr]pturam probariS^eX' Cypritinus pheariex traditionibus ApoftoIorum.Cuiergo bdem babebimus,Ireneo F,piüotii an Afoto f Puto Irenxo, quibde dignior eü teiiiSjAi^ uicinior Apofioloru /tdPomp. temporibus.Similiteramp;Cyprianus traditionis uocabuloprofacraferiptu contra Epi ra utitur,dicens:NibH inuocetur(inquit)nift quod traditum eü. Vndeed flolamste- nbsp;nbsp;nbsp;[raditio, utrum'ne de Dominicaamp;Euâgeliea autoritatedefeendens, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

D. I A C. H K E R B R A N D T A N N o T, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4e)

â^ïdcApoftolorum mandatisatcr. cpiftolisucniensr'Ea enim facienda ^ffe,quæfcnpta fünf,Deus teftat,amp;c. Si ergo autinEuang.præeipitur, ’ut Apofi-olorû epiRolis auf Adlibus connctnr,ut à quacûcp hærefi ue^ uicntes,non baptifentur,fed tantum manus illi imponantur in pœniten tnm,obfenieturctiamôdhæcfandîa traditio. Vides Afotcnon modo pcruocabulum traditionisintelligiEuangeliorum autorit3tem,cpifto-' Adlus Apoflolorum : fed eriam ca tantum ciTe facienda,quæfcrp pta flint, DominumDeum noftrum teftari.Necuult fan cfîus martyr fub uominetraditionum Apoftolicarû obtrudi aliquid, nifi quod feriptum txtat in facris literis. His adiungamus tertium teftem D. Auguftinum, qui de Cypriano loqucns,ait;Q.uôd autem nos admonet, ut ad fontem contra Da tecurrannis, id eil,ad Apoftolicam traditionem, ôdinde canalem in no/ nativm hb^ ftra tempora dirigamus,optimû eft, ÔCfine dubitationeucrifsimû. Trax f.cap.zô-. dîtum eil ergo nobis,ficutipfe comemorat ab Apoflolis, quôd fitunus DeuSjSC unus ChriftuSjfid una fpcs,amp;’ una fides, amp;’ una Ecclcfia, amp;nbsp;unû i^aptifma. Apoftolicam rraditionê,fontem Auguftinus ex Cypriano uo cat,ôd ex fonte hoc canaicm in noftra tempora dirigendum, ut dogma-namp;dubiafideiperiîlûdijudiccmus. Qiiod ne Afoticèintclligamusde uonferiptis dogmatibus, ab Apoftolis traditis, addit cuiufmodi fit ifta traditio Apoftolica,uidelicct,unum efteDominû,unâfidcm,unumba-ptifma,unum Deum SC pattern omnium.Qiiæapud Paul.extantdefcri-ptain epift. ad Ephcf4. Qiiod uetô additfein fua aflertione Catholica, multorû grauifsimorû Pairum teftimoniaadduxifîc,quib.probet qiræ-d3cfTe traditafine fcriptura, quorû plurima in eisipfis quçferiptalunf, traditionem confulcndâ manifeftè doceantiid tam uerum cft, qua'm reli quaomnia que bonus illc uit Afotus dicit.Primum enim illic ex Diony fio Areopagita quædam affert, qui clarè teftatur, fubftâtiam facerdotij, fcriptiirâfacrâ eftè diuinitus traditâ,8L' plena ucnerationc eloquiainfan lt;?lis Theologiæ libris cômendata efle. Pretcrcà,prgceptores fuos fan âifsimos à uiris faneftifsimis didicifre,quç fineliteris ex animo in animû transfufa funt. Quç'nam uerô ilia funt,non addit ab Afoto.Sitigit fides penes autorc,qui etiam ipfc,ut fuprà probatû eft,inccrtus amp;'incognitus fuitEcclefiæ,tempotib.Eufèbii amp;nbsp;Hieronymi,qui diligentiffîme omniû Ecclefiafticorum feriptorû mentionem fecerunt,ôdlibros corum nomi-narunt. Nihil ergo hæc probant. Deinde exlib.}.Eufcb.cap.24.afFert A-poftolosnonmagnopcrè fermonisornatumcurafte,necmultoslibros Utfcnberent,magniduxerint. Sed quid hæc Afotead tuum inftitutum, ciuoduidelicetApoftoli quçdam fine fcriptura tradidcrint,quç côfulen dafintincisipfis, qupfcriptafunt,intclligendis. Etquæ'nam ilia funt, quæ docuerunt Sfnonfcripferuntf'Age profer in medium.Qiiod tertio loco ex epift. ns. Auguft. adlanuarium in fua aflertione pofuit, tantum loquitur de ritibu.s quibufdâ fiue obferuantqs, quæ tota per orbem ob-feruatEcclefia. fed quid hæc ad traditioncs non fcriptas,ex quibus feri-pturæinterpretationem petendam efle doces r'Hoc tibi probandum c-rit.quodquando futurum eftc'adcalendasGrçcas. Sed dehoc Augu-ftiniloco paulo pôft copiofius.

H Oc capttcex Irenæo probare conatur impudentifsimus nebulo, eedefiam deberein omni controuerfia dereligione ad traditiones confugere, perindc ac fi neque feripturam nobis reliquiflent Apoftoli. Non quôd, inquit, feripturam neget legendam effe, fed quia feiebat ex

404 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAP VT LI.

vvrbis eins, dubia frequenter oriri,cum indiuerfas trahuntur fenfus, Hæc omnia récitât hiceffrenis monachus, ac fi Irenæi efîcnt uerba 6^ fententia cum longiflîmè fint à mente Irenaei, ut hoc modo authohrate amp;nbsp;nomine Irenaîijincautolcdori, qui fibi non tantum fumit temporis, ut frenæum légat, imponat. Quôd fi haec eflet irenæi fententia, quem-admoduum Afotus refert, qui ait, Irenaeus non dicit ex literis quarrenquot; dum elfe,fed ab Ecekfijs antiquilTimis: profedo nos bona pace tanti ui ri, pluris Chrifti autoritärem ad fcripturasremittentis faceremus, quiin quitjSerutaminiferipturas, EtuchcmcntcrrcpræhenditPharifaeos,qui propter maiorum fuorum traditiones tranigrediebantur mandata Dei. Ffi/l.tj.dd nbsp;nbsp;Auguftinus non uult teneri ullius patris authoritarc,nifi ex bcrufcti'

nonabhorrentc. Tab's,inquit,fuminledionealiorS,talesuoloefleinquot; tellecloresmeorum. Verùmlongèhaecabfuntàmentelrenari. Quanti cnim facram fcripturam faciat, 0^ quod ex ea omnes praua docentes Cquot; uerti polbntjin praefatione eiufdem terrij libri,cx quo Afotus traditiona Iff« prte nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uultconfirmare,liquet.Inhunccnim modumferi

fittmhb J bit ibidem: in hoc autem tertio libroex fcripturis inferemus oftenfio* àe^..hieref. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^'bi ex qs quae prçccperas,defit à nobis.Sed fiC prarterquam

* opinabaris ad arguendum 8gt;C euertendum cos,qui quolibet modo male docent,occafiones à nobis accipias.ôi fia tim addit. Memento igitur eo , rum quaediximus in prioribus duobus libriSjamp;^hæcillisadiungenSjpkquot; niffimam habebis à nobis aduerfus omnes hacrcticos contradiclioncm, acfiducialitcr infiantiffime refiftes cis pro fola uera ac uiuifica fide, quam ab Apoftolis Ecclcfia percepit,0i^ diftribuit fil q s fuis. Capite i.eo' dem lib. J. ab initio : Nonenim per alios difpofitionem falutis noftix co^nouimus,quam per eos, perquos Euangelium peruenitad nos, quod quidem tunc præconiaucrunt, pofteàuerôperDei uoluntatem in fcripturis nobis tradiderunt fundamentum columnam fideinOquot; ftræ futurum. Euangelium fcriptum litcrisuocatfundamcntum amp;nbsp;cOquot; lumnam fidci noftrç,non traditioncsfineliteris. Deinde commémorât quatuor librosEuangeliorum, abEuangebftis quatuor defcripros,ôf addit:Omnes ifiiunumDeum fadîorcm cceli Sl terraraLege fic FrOquot; phetis annunciatum, ÔC unum Chrillum filium Dei nobis tradiderunt: quibus fl quis non aflcntitur,fpernir quidem parricipesDominf,fpcrnit autem 5C ipfum Chriftum Dominum,fpernit ucro amp;nbsp;patreni, amp;' eftafcquot; metipfo damnatus,rcfiftens SCrepugnans faluti fuæ. quod faciunt o/ nines hæretici. Qiiàm contraria funthçcijs quç Afotus de Irençocon* linxit,quôd uidelicet remiferirnos in dubrjs ad traditionesnonferiptas öl' in omnib.eontrouerfijs certitudinem ex traditionibus fumendam do ccat,quiafcilicetfciueritex uerbis feripturç frequenter dubia oriri, entn in diuerfos fenfus trahanrur:cum infcripturis fundamentum amp;nbsp;coluquot; Innam fideinofirçperDeiuolûtatem dicat efletraditum:quibusfî quis non aiï’eniif,fpernat Chriftum Dominum ScPatrernjSC à feipfo damna* tus,refiftatamp;répugner faluti fuç. hoc omnium hereticorum effedi* cir. Vide Afote, nciudicio Irençi, quem pro tua opinione adduxifti, hpreticus pronuncieris. in quam fenrentiam amp;nbsp;ea quae mox fecundo capire feribit,faciunt. Cum enim, inquit, ex fcripturis arguunrur (berctici,)in aceufationem conuertuntur ipfarum feripturarum, qua* fi non redlè habeant, neque fint ex auôorirate , amp;nbsp;quia uarip funt didlç, SC quia non poffit ex ijs inueniri ueritas , ab his qui nefeiant traditio*

^aditionem. Non enim perliteras traditam dlam, fed peruiuam uocem. Hæcccrtccadem Aforuscum harrencisfcnnt,amp;palamloquitur.

dantaurcm ifta,ut uideamus quanti uirille fèripturas fecerit, amp;nbsp;quod ex ^somnes hærctici euern poiîinr:quod^ lioclibro fc de facrisliteris aefîu,-furn profircrur ÖC protefiatur : item, quomodo hæretici calumnicntur ^criptiiras, quoduariæfint ditftæ, hoc eft (quemadmodum Sotusloqui* fur)in diuerfos fenfus trahantur: item, quod ex eisueritas inuenirinon pofîît ab cis qui traditionem nefciant, id eft, Soto interprète, Scripturam ptftraditionem inrerpretandam. HæcomniaIrenæus hæreticis tribuit, Sotus uerô nofter homo perbellus Ecclefiæ fuæ Catholicæ. Äudiamus iamordine,quomodo Afotus peruertat,corrumpat ôf deprauct,amp;ad fiumfenfum Iræneum derorqueat. Sicautem ait: lrenæus,inquit, Apo-ftolonim traditionem ab omntbusuideripone,qui uera uoluntaudire, Sihabemus annumerare cos , qui ab Apofiolis inftituti funt Epifcopi ’nEcclcftjSjamp;ffucccnbreseorum ufquead uos,quinil tale docuerunr,nc-que fcgnouerunt, quale ab bis deliratur. Et recenfet Romana? Ecclefiæ î^ontifices continuofuccedentes inca ab Apofiolis,ufque adEIcuthe-rium. Traditionis uocabulo irenæum uti non folum pro docftiina ab Euangeliïtis amp;nbsp;Apoftolis uiua uoce tradita,fed etiam pro feripturaipfa, uiaxinic uero pro illa traditionc, qua feripturam ab Apofiolis acceptam, popetua fucceflfonequafi permanus tradit Ecclcfia, fiC de cacerto tefii-lifatur,certumefi, amp;nbsp;cuidcntcrex capitc i4.huius hbri apparet, ubiin-quit: Sic igiturSc'Lucas nemini inuidens,caquæab cis didicerat, tra-didit nobis, ßeutipfetcfiißcatur, dicens ; Qjiemadmodum tradiderunt '‘Obis, qui ab initio contemplatorcs amp;nbsp;miniftri fucrunt uerbi. Quo-tirodo enim Lucas riadidit nobis, nififuisferiptisf Ita hoc loco, cum uiqtn't traditionem Apofiolorum in toto mundo nianifeftatam in Eccle-fb, adefi perfpiccrc omnibus, de dodirina feriptfs Apofiolorum, cum adliuc ccrtitcficsamp;fucccflbrcs Apofiolorum fupcrfiitcseffent, intelli-F^ndum efi ex quibus perciperepotcrant de hac dodirfna Apofiolorum b-feriptis fcftari Ecclefias, amp;^in eisEpifcopos pcrfucccffioncm ufquead tempora fua deferndentesirenæus afh'rmat,£dubiep hanc Apofiolorum dodtrinam quam initio præconiauerunt, utin exordio capitis i. ait, Po-fteà uerô per Dei uoluntatem inferipturis nobis tradiderunt, manife-fiantc Ecclefia in toto mundo, perfpicipoffe. Ex bis apparet, Ircnaeum per traditionem Apoßolicam intelligerc traditionem feriptorum Apo-boÜcorum. Nam initio præfatur fe ex feripruris faeris adiurum contra Cap.», færeticos: qui, ut deinde ait, feripturas negabant, cum ex cisargucren-tur,quöd non effent cx audioritatc, Q.uare utillarum authoritatem con-firmarcr,capite5. dicitjTraditioncmbanc Apoßolicam in toto mundo uianifeßatam,licere omnibus perfpiccrc, qui uera uelintaudirc.Qiifanu-rneraripoßintomncsEpifcopi fuceeß'ores Apofiolorum inEcclcfijs. Et hocconfilio cnumeratordineEpifcoposEcclefiæ Romanæ. Prolixum fnimnimisforc,omniumEccIefiarum enumerate fuccefforcs. Ad hoc i-giturenumerationem fucceffibnfs certæ Epifcoporum inßituit, ut certos teßes librorum Euangclicorum eosefle fignificet, qui fe bona fide lioslibrosàfuis antecefiôribus acccpiffc teßcntur,qui omnes Apoßo-loriimeffelibrosaffirmarint. Et ut maxime ex Ircnæoeuincipoffef,eum non deiibrorum Apoßolicorum traditionc , fed de dodirinaipforum, qnamuiuauoce tradiderunt,loqui: certum tarnen eß,quöd per Apoßo* iicam traditionem non intelligat traditiones illas fidiicias, quas Pontifites Afoticipro fuo arbitrio comminifeuntur, fed quas Apoßoli infuas

40tf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N C A P V T L I»

litcras contulcfunt,hoccft,articulos fidei, qui infcnptura continentim Scd quæfo te, quid hacc ad Pontificem Romanum hodicrnum, SiC cius af-fedasaccrcaturascarnalesamp;Epiïcoposf’ Paulum nouimus,ô^ Petrum feimustuos uerô qui cfti's Nihil uobis cum illis commune eft,præter no* men nudum.Qiiod lî de doótrina primitiuac Eeelefiç amp;nbsp;Patrum loquaris, manifcftum eft uosinPapatuuix umbram illius retinuilTe. Imô, omnia propemodumueftra ex feriptoribus primitiuæ Eclefiærcfutari pofftinr. Si uerô de cæremonijs,ccrtum eft uos longilîîmè ab illis rcceffîfle,quæ ôi. pauciores amp;nbsp;puriores ueftris fuere:amp;no ignoramus quid fînguliEpifco* pi Romani,ut cæremonias augerent,addidcrint.Qiiare net^ ex dodrina ueftra,ne(^excafrcmonfjs, Apoftolorum traditiones agnofeere poffti* mus:itadcgenerauitucftraEcclefia, ut compofitum quiddamexiuda-ifmo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quadam, 8C ethnicifmo participans, certiffîmum fit. Ad^

dit autein Irenaeus hoc capitej. Hune Patrem Domini noftri lefu Chrifti ab Ecclefifs annunciari ex ipfa facra feriptura, qui uelint, difeere poffînt, amp;nbsp;Apoftolicam Ecclcfiae traditionem intelligere. Dicit Irençus Apofto' licam traditionem ex facra feriptura inteiligendam. Contra uerô Afotus garrit, feripturam ex traditionibus interpretâdam. Cui igitur credemiis,^ Afotóne,anlrcnacoï' Puto magis fidedignum autorem Iren^um,quàm Afotum. Abcat itaqp Afotus ad eos qui libenter quac falfa funt audiunt: noftrae aures talibus impoftoribus non patentEpifeopos fibi qugrat,qui ciufinodi nugis fîditiarum traditionumdcledantur:cumnon'ntfibiad reftimredeundum, fi controucrfiæ religionis ex facra feriptura dijudb cari debeant.

Subtfeithis Afotus exeodem capite j.Irenaci, audoritatem Polycarpi pro confirmandis traditionibus non feriptis contra feripturam, quimul* tos hæreticos ad Ecclefiam Dei conuerterif,unam amp;nbsp;folam liane ucritagt; tem annunciansab Apoftolisfepercepiffe, quam amp;nbsp;Ecclefiac tradidit. Qiiorfiim ita Aibte f Fatetur Polycarpus fc unam ÔC folam hanc Eccle^ fiç ueritatem tradidilTe, quam amp;nbsp;ab Apoftolis percepit, Qiiid aliud do^ cuiflet fandus martyr amp;nbsp;Apoftolicusdodorf Qiie porrô Apoftoli do' cuerint, ex feriptis ipibrum manifeftumeft. tucum tuis PolycarpuniP mitaTCjèc minus critcontentionum ôf turbarum inEcclefia, Additdein^ de Afotus ex Irenço, Non oportere apud alios quçrere ueritatem, quam facilèfitab Ecclcfiafumere,inquam quafi in depofitiorium diues contule rit omnia quçfuntueritatis. Quiscontradicit Afote,autnegatbeer’ Ad quam uerô Ecclefiam f num uerboDci amp;nbsp;facra feriptura carentem nos ablcgatr’nequaquam.fed remittit nos ad Ecclefiam Dei,auditricem èC di fcipulam dodrinç Apoftolicç:que cumfit cuflos uerbi amp;fermonisDei, quieftucritaSjillam^ firmiterretineat, 8C fundata fitfupcr fundament tum, hoc eft, dodinam Prophetarum 8d Apoftolorum, ideo^ columna amp;nbsp;firmamentum ueritatis, meritô hie dicitur ablrenço in earn tanquam depofitorium diueshçc omnia quç funtueritatis elTe collata. Sed quid Iiçcad AfoticamEcclefiam,quçueritateuerbi Deicaretf Nihilhie de traditionibus non feriptis, fed de ueritatis dodrina, cjug fcriptisPro* phetarum 6C Apoftolorum continetur, dici audimus. Afotus uerô con* tendit,quod non ad folam fcriptur3,fed ad Ecclefiam nos mittat,inquam dicat Apoftolos omnia quafi in depofitorium quoddam contuliire,amp;no in feripturam folum.Diximus 8C iam rcpctimus,Ecclefiam eflè depofito* rium illud ueritatis propter feripturam facram Prophetarum 0^ Apofto* lorum quam retinet, cum inhac feriptura omnis ueritas amp;fapientia con* tineatur, Denique rem eandem ad faftidium crebrô repetit Afotus,

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D. I A C. H E E R B R A N D r A N N o T. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;407

^»cro,inqui't,quod non ad fcripturam folam nos mittat, fed ad Ecclefias ’'’Wquifliæastn dubqs,amp;non exIiteris dicit quærenduin efïe,ôcc. Vere^ peHîme qua fronte id negate audcs f cum fupra in hoc capite, id ex ’pfo fit proba turn, cum praefatur, fe in hoc tertio libro oftenfioncs illatu^ ’^'^nijUtnihil defit: fed ÔCprçterquam fueritopinatusille cuiferibit^adar-^uendum SC euertêdum cos,qui quolibet modo male docent,occafiones ’^èaccipiaf,ôlt;alia quæditffafuntillicinhancfcntentiam. Depræhendis 'leamiccledîor Afoticamendaciaf Videautem confequentiam ô(^acugt; *nenAfoti:Ircnçusmirtitnosin dubijs ad Ecclefias antiquifîîmas, quæ •’abentferipta Apoftolica. ErgononexliterisÔtferiptura,fed ex tradi» tionibus pronunciandum eft. An'non enim hic profitetur fe ex feripturis ’(îlnriim contrahæreticosf'An'nonEcclefia cumfit fponfa ChriftijUO^ ccm fponfîaudire debetf'amp;cum fitædificata fuper fundamentum,hoc dldotfîrinam ApoftolorumÔCProphetarum, certè nonnifi ex hocfungt; Lamento dubia dijudicabit : cumetiam prophctiæfecundumfideianagt; logiam ex feripturis fint dijudicandæ. Mittitergo ad Ecclefiam propter uerbum uel fcripturam, ficut teftantur ipfius uerba, quia fit depofitorum dînes ucriratis. Sermo autem Dei, qui in feriptura continetur, cfl ueritas lt;lla:lohan, 17. Ergo multo magis ad fcripturam Irenæus mittif. Ratio au» temquamaffignatSotus, cur Irenæus noluerit ex literis quærendum in dubq s, quia fciuerit ex uerbis ferip turæ frequenter oriri dubia,icum in di» uerfosfenfus trahatur, non eft Irenæi, nec ullo uerbo eius mentionemfa» dtifedfalfarius eft Afotus,quihæcmentitur,fiéiniuriam facit Irenæo.Imo boc ipfum Irenæus difertèhæreticis tribuit, quod in hunemodum calu» wnientur feripturas, quafi uariæ Tint ditftæ, id eft, ut So tus loquitur, du» ambiguæ, quç in uarios fenfustorqueri poftînt. Scripturaucrono «ftin culpa quôd ira baccratur, SC in diuerfa, ut hic Afotus dicii, trahitur. Sicut nec Ireneus occafionem prçbuit Afoto, ut ita mifere eum in di» nerfatrahat. Scdmaliciaamp;odio feripture fathanico hgcfiunt. Quanto ^anftiusChryfoftomus de Pauli epirtolis inquit, Paulus non uarius quif-piamfuit,fed fimplex amp;nbsp;manifeftus.’illiautem ad fuos fenfus torferant ncrba,infania propria.Audis hæc Afotc.Profcquicur autem Afotusfuum inftitiitum de traditionibus ex eodem capiteIrenei cadem infelicitate, di «ns : Qiid autem finec Apoftoli quidemfcripturasreliquiftèntnobis, nonneoportebatordinem fequi traditionis,quam tradideruntîjs quibus committebatur EcclcfiafVides,inquit Afotus,utà traditionefumendam flfecertitudincm in omnibus côtrouerfijs doceatf'Et pofteà recitatis ucr» bisquibufdam debarbaris quiliteris carebant, tantumfibitraditareti» nebant, per ilia omnia aliéna dogmata reqciunt. Et eo modo ad traditio» iiem confugiendum babes, ac fi neep fcripturam nobis reliquiffênt Apo» ftoli, Hgc cerrè Irençus non uult,neq5 dicit,nifi ftib bac conditionc, fi feili «t Apoftoli feripturas non reliquiftènt nobis, turn hoc faciendum eftet Sedidem fuprà cap.i.dixit; Per uoluntatem Dei in feripturis nobis tradi» tumfundamentum amp;nbsp;columnam fidei. Ergo cum fcripturam habeamus, iamnon fecundum traditiones,fediuxta fcripturam dijudicanda funt du» bia. Namquod Irençus dicit debarbaris, qui carebant literis, amp;nbsp;tantum tradita tencbât,nos idem dcuulgo noftrçEcclefîedieimus quiliterasne» fciunt. Neep enim hi alia teneur,quàm que ipfis traduntur. _Sed unde tra» duntur Certè ttadunrur è feriptura. Et nos de fentenria rebus ipfis ad falutem cognitu neceflarijsloquimur,quçfineuoce, fineliteris tradun» fur; ccrtèSC eçdcm funt, 8C in feriptura fufRcientcr continentur,ut non fit «obis nec neceflarium, nec tutum extrahancfcripturam alias quærerc lüditiones,

4CJ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAP VT LI,

Afotus ucro manifeftcinuertit'uerba Irengi,diccns:Eo modo ad tradp tionem confugicndam docet, ac fi nec^ fcripturâ nobis reliquiflcnt Apo* ftoli,cum dicat:Tum dcmum nobis hoc facicndS,fiillas non hab eremus. Hic Afotus contra mentem Irençi dicit: Acfinonhabcrcmus. qua addi* tionc tota eiusfcntentiamutatur.Sed quid mirum eft,quod Irenei fenten tiam 0^ uerba deprauct, cum nefacrofandlac quidem feripturæ parcat, ß* cut fupcrius aliquoties oftenfum eft. Vbiid quod fcriptura difertè ma* nifefte affirmât,ipfe negat: contrà,quôd fcriptura negaf,ipfe affirmât. Vc quod dixit Petrum unum amp;nbsp;folum ubilt;^ loquutum in die Pcntecoftes,S^ alibi inconuentibus Apoftolorum. Item 2. Paral. 19. ubi dicitur Legatos lofaphat docuifle,negat id Sotus fuperius cap. 2j. Quod flagellâtßrentiu quafi minus proprie ca qux Irenaeus dcEpifcoporum fuccelTione récita* uit, ad feripturæ traditionem retulerit, ideo^ aperte fenfum Patrum cor* rumpat,nullonegociohacc calumniarefellipoteft. Etuelhincinfignem maliciam Afoti eft uidcre, qui illud ipfum quod hoe loco agit,ßrcntio tri buit.Probatum eft enim haêtenus duobus capitib.Ircnæum in tribus prt* mis capitibus, ubi fucceffionisEpifcoporum facit mentionem, amp;nbsp;etiam initio quarti per traditionem,dotffirinam Apoftolorum fcriptam,que no* bis per manus fuccefltone quadam tradita eft,intelligere.Quarto ucro de mum capitc de traditione quç fadfa eft fine litcris uiua prçdicationc Apo ftolorum loqui,inquiens:Quid fi autem neep Apoftoli quidem fcriptuias reliquiflrentnobis,amp;c. Vbi barbarorum meminit,qui fine literis crediuc* runt.Hçc duo quç Irençus manifeftediftinguit, Afotus eófundit dataopc mSé deinde uociferaturBrentiü corrumpere Patres,cum ipfehocfaciat. Etquódnamhocgrandepiaculum elTetjfi maximèalienam fententiam, quæ tarnen per fe ucra eft,huic Ircnaei loco Brentius affinxilTet f Quoties idem de Patribus diceremus,quoties non propriam fententiam reddide* runt infacra fcriptura, fed aliéna à mère autoris, quis ex Patrib.alieniis ab AHgMÜ. de hoc crimine elTetf Docet Auguftinus nil elfe periculi,etiamfi in feripturæ ftOv'tr. ebri uerbis non unum aliquod,fed duo uel plura fentiantur,amp; latcat quid fen* /UMn. Itb.}. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jjjg qm' feripferit, fi quodlibet eorum congruere ueritatiex alîjslocis

facrarum fcripturarum,doceri poteft. Si hoc in facris litcris nô cit tantum pcccatum, quanto minus in Patribus f Quare nihil opus erat hic tragcc' diam tanta excitare, præfertim cum Afotus magis fitreus. Sed Papiftito more agit.nam quod ipfis eft ueniale,alqs mortale eft peccatum. Repetit autem tories,ôô ad rauim ufcp clamat ex irenço, cotra autoris fententiam, pro fuis tradirionibusiQijôduidelicctdoccat poft traditam feripturam ad hanc traditionem indubijs confugicndum.abutifortaftisuideborlc* tftoris patientia,tories eadem rcpetêdo. Sed quid facias huic honiini,qut ,, nbsp;nbsp;nbsp;femel decreuit,fe per fuas nugas uclle ccelum terræ mifeere, fcripturasiu*

rore diabolico è medio tollere, ut deinde liccat omnia figmenta ÔC deliria Lib-j.ca.1- Papiftica,nominetraditionumApoftolicarumftabiliref'Sicut Irenens de hærericis dicir, qui occafionc ex Pauli uerbis fumpta, dicentis, Sapientia loquimur inter perfedlos, quod hanc fapientiâ unufquifcp eorumefledi* cat,quam afemetipfo adinuenitficfîionê.Irenæo uero fit iniuria ab Afoto. Hoc cnim dicir, quod orta controuerfia 6Cdubio,ad Ecclcfias antiquifsi* mas ab Apoftolis planraras accedcre debeamus, ubi illi omnem uerita* tern depofuerint, nbsp;perDeiuolunratem inferipturisfundamentû amp;co*

lumnam fidci noftræ tradiderint. Qiiod fi' uero neep Apoftoli fcripturas reliquiiTentnobis, rum ordinem traditionis nos oportuilTefequi. Idcp e* xcmplo barbarorum docet, qui fine literis eandem fidem habeantnobn* cum, ÔC ilia muniti nullam hærefim cum eapugnantem admittant. Hæc eft fententia dC uerba Irenæi, Hisne,primus feripturam in dubijs ad tradi* tionem

^oncm nobis cofugiendum,docetÆas ergOjAfote,fi ira uifum fucrat,ad ßarbarosinlndiam uiîp,aut Acthiopiam, uelfi mauis,ufc^ ad extremos C’ramantcSjô^ traditioncs illas Apoftolicas ab cis require.Pofteà exTcr ^lliano probat,Traditionis uocabulû pro Apoftolorum dolt;flrina,quam bcclefijs fine pracdicationc,uel uiua uoce fiuc per epiftolas tradiderunt, »cdpicndum. Quishocunquamnegauitf' Non opus erat contra Bren-^unijCum ipfe ex Paulo in Prolegomenis probarit amp;nbsp;affirmarit,nifi quod Äfotuslibenter aera uerberat, ci imaginatur fibi aduerfarium qui non ^:ubiucró ludandum erat SC reipondcndum,faltat per tria. Et hæc ca-

contra ipfum fraterculum faciant, qui ubicuncj à Patribus traditio-itm Apoftolicam commendan' uidet, ftatim ad non fcriptas traditiones *^ff«t,eascp hinc probate amp;nbsp;confirmare conatur, cum generaliter pro A-poftolorum dolt;firina,tum fcriptis,tum uiua uoce tradita accipiSt. Qjiod *gt;«0 infert concludens caput hoc, Patres hi docent ad traditiones confu-giendu e{rc,in omni controuerfia, tam cum de fenfti fcripturaf,quam cum ‘if re alia ad religionem pertinente agitur. Inter has etiam ilia efîe quæ fi-•lefcripturainEcclcfiateneantur. In hocloquitur Afetusnonut bonus Uir. Ncquaquam cnim Ircnæus ad traditioncs fine feriptura in controucr iîjsnosablcgat: fed adEcclcfias antiquiffîmas,quæ fundamentum co-iuninam fideinoftrae perDci uoluntatem in feripturis traditam habebât. Quoduerô mentioncm facit Apoftolicarum ecclcfiarum ÔCRomç, quid bæcad præfentia tempora, quibus pleraftç ecclcfiæ à Turcis funtuaftatar, •^diquæuerô apud Barbaros qui initio fine literishdem acceperant. lam uero defeccrunt, reliquias tantum miferas quafdam Chriftianifmiinfi-nitaidolomania contaminatas SC obrutas rctmucrunt,ubi Afoto traditio

non fcriptas quaercre licct.Romaucrô nonmagis cft audienda,quàm ludacorumRabini. Quid cnim eorum habet quac Apoftolidocuerunt,fiC ‘nftitucrunt f Lege cpiftolas Pauli ÔC Pctri,amp; cofer eeelefiam Romanam ‘am quôd ad dogmata,quàm ntus,cercmonias,mores,amp; ftatum,6C mira-bor,fi dixerit quifquam fimilitudincm aliquam cum eis habere. Cur igi-‘urnos Romam ablcgat afinus f Cum^Tertullianusdicat Apoftolos, fcclefiasjipfis prçdicando,tam uiua uocc,quam per cpiftolas condidilTc: nos cum de epiftolis ipforum certifimus, ex 17s controuerfias dereligio-nc dijudicemus. Afoticis ueró,fiquidem ita placcat,traditiones,quib. tan topere' delcdentur, ut ad cos confugiant, pro fuo arbitrio confingant 4uiduis,amp; interpretentur ac dqudicent,relinquamus,

HOc capitc prolixe multa amp;nbsp;infignia teftimonia SC exempla facrofan-dîæ feripturç, quçBrctius dcipfius fufficientia SC perfceftione ad fa-lutem,contra traditiones non fcriptas adduxerat, reeitat,utfcilicetingcn ‘tmlibrum contra Brcnttj Prolegomena Atlas ifte cœli Papiftici conferi pfiffeuidcatur. quibus enumeratis, in fine capitis addit : Pctebanthæco-mnia refponfionem, nifi Brentius reipondifîèt fibi, referensid quod nos inScholqs diximus,exponcntcs feripturam fuffïcientem efie,quia inuni-uerfum omnia compleôitur. Vel eo maxime,quôd docet audiendos Prç btos amp;nbsp;Eeelefiam. Dixit initio huius capitis,fibi cum Brentio hic congre diendum. Audis ergo hic fortem antagoniftam,6L infuperabilcm,qui ta-mennon defatigatur.Si ita licet eludere uim tantorum teftimoniorû, Scri pturacontinet omniafufficienter ad falutem; quia docet audiendos elle firçùtosSdEeelefiam, quçhabetaueftoritatem gubernandi nos adfalutem. Qiiare fpccialia iam à Prçlatis amp;nbsp;Ecclefiç audloritate ftint fiifcipicn-da. Quid igitur opus eft feripturaf licuiftet Deo tantû hec uerba feriberc: Audite Prglatos Eeelefiam,nec opus erat Spiritum fantftum occupart

tot Cc lip ris edendis, in quibus prolixe omni'a amp;nbsp;fïngula perfcribercntun Carercmus amp;nbsp;nos magna molefh'a Si laborc legendi Si meditâdi facra,cx quibusuoluntatcin Dei crga nos amp;nbsp;omnia reliqua ad iàlutem cognitune ccflària difccrcmus.fufHciebat audire Prælatos Si Ecclefiam,quæliabent aucT:oritatem nos gubcrnandi ad falufem,6C pro fuo arbitrio præfenben* di quiduis ad làlutcm. Nunquam adduci potuiflem, ut credcrem tantum l'beologiç profclîbrem eô impietatis Si blafpliemiædeuenirejUtnondi* eoalmdnon refponderet ad ram illuftria fcripturæ teftimoniaifcd tan» abfurda, Si ab Ecclefia ucra aliéna, adeo^ abominanda in medium prO' ferrer,cum fuo aduerlàrio eongrcdiens adeô nu dus ôtf inermïs. Scriptura fufriciens eü, quia in uniuerfum omnia compleôîitur. Nimium hic fai' pciirx tribuerat, ideofubiungens qua rationc fit fufhcicns, feipfum qasCi corrigir,dtcens:V€l eo maxime,quôddocctaudiendos Prelates âfEccJc fiam. Hifciliccf,id quodfcripturæad fuffîcicndum deeft, complebunr. Non te puder,Afote,haru inepriarum, imo detefiandç Siexecrandæim/ pudcntiç,blafpliemig,aciàcrilcgîjr'dignus eras cum bac tua impictarelio Iida,coniundîa cum fumma pertinacia, qui Romam mitrerctis ad fanôif fîmnm tuum patrem,qui te ob bas uirrutesCardinalem crearet. Additdcgt; inde,Brenrium,cum bæcrefcrr,riderequidem,fedreuerànibijreipondc' re. Quid ribiftolide refponderet ad basineprias Si rtulticiasf quæfipuer Sub ca nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fçbobsluderer, rifuerant dign3,uel uirgis cohercenda. Porrô diximus

° paulô fupra Si probauimus,concilia Si Pa(res,fiuePrælaros,nequaquani potefiarem habere cultus,uel alia ad gloriam Dei autfalutem pertinentia prærer feripturam inftituendi; multo uerô minus,ut fcripturæ defedtus Si jnrufficientiam,qux tuei tribuis,cum nulla fint, fuppleant, ubicontra im-' pium bocSotidelirium de potefiate Prælatorum, copiosè difleruimus. Qiiareuerônihil refpondetipre Aibtus adlocafcripturæ,cum id quod hic pro concefiö fumir,probarione indigear,nos^ contrarium multis ra* tionibus8t:argumentis Hrmiffimis exCacra feriptura deCumptis ofiendc* rimus,^ Q.gt;Jod uerô locum ex Paulo adducit, Tcnete traditionesnoflras, fiuepcrepifiolam,fiueperfcrmonem :boccertènonprobatur,ideofcri' pturas Culticienter omnia adfalutem conrincre, utnugaturAfotus, quia EccJefiæamp;f Prxlati funtaudiendi, quiexteraqux in feriptura in fpecie lion babentur, ad falutem necelTaria Sigloriam Dei condituant, Q.uidC' nim hoc loco, uel de PerlatisACoticis, uel EccleCie authoritate,utilliin fpecie de cultibus fiatuantin ijs,ubi feriptura nihil deftnitc'Id probandum incumbit Afoto. ad bocPairli locus nil facit, loquitur cnim,ut maxime O' innia concedamus, qup hincuult euincere Afotus^defuistraditionibus, q las Apolîolica, hocelldiuina autoritateinüitucrat, Si quç literisfunt i mandate, nam in cçteris,ubidelîituiturmandato Dei, dicitipfe, Confi' j hum do, non utiaqueum inijciam. Hinc uerô non fequitur, licerePre' , t latis aucEccIefiç propria autoritäre inüiruere prpter uerbum Deifpeci' alia,uc Afotusloquitur, adfalutem: cum,utdidium efè, ne Paulus quf dem hoefibi fumpferit, nedum Prçlatis Afoticis, aut quibufuis altjsboc eifer permitrendum CIngens enim diferimen ellinter ApoPolum St!Epf feopum uel Prplarum,Siinterillorum officia atep audîorirarem.Habemus i enim certa telfimonia,quôd Apolioli in dodfrina no errarint, fed omnia ' jpforum dogmata pro diuinis accipienda,Dercbquis uerô Eccleßpmini' firis, Dodîoribus SiPrplatis omnibus dicit: Probate fpirirus,num

ex Deo fint. Sed quia in fequenti capite plura ex hoc Pauliloco exuuere conatur, copiofius ibidem,Deo pro-picio,reipondebimus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

Hlcuero Afotus feriö triumphat. tenet enim Brentium irretitü, con* ftndum at(^ captum,’utquorfum feuertat, miferncfctancoietflus tltenim ab Afoto infummas anguftias,cx quib. euadere difKcilimepo*

Tenet ßrenhus,inqint,(tenete ergo eum,0£f ducire caute.) Men'to lUum cundari dicimus:apernffi'mè fibi cótradicit. Item, fans often dit, ßbi conftet noujtas. Sed heus tu Afote,anteuidoriam äu\t/fKetoy : pelt;fla paulifper, amp;nbsp;alia audios : fenn'es quibus præclara ilia uidforia, 9^amtibiinmanibushabercuidebaris,eripietur. Argumentatur augt; temex loco Pauli, Tenctetraditionesnoftras,fiucperlermoneiTi,fiue i.Theß.», pW cpiftolam.T enetur,inquit,Brentius hac ratione,Si feripturg creden

cft,amp; obedicndSjilla praccipit,non feripta tcneri.R.efpondetur for tiffime Hercules, Paulus hoc capite hortaturTheflalonicenfesadcon^ ftantiam,utfortiterdo(flrinamfidei,quamfeprædicatore audierant8C didicerant,retincant,ncc fc ab ea ulla ratione dimoueri patiantur. Ven^ turum enim Antichriftum,6(^regnaturum in ecclefia Deijdecepturumeg gt;Dultisfignis,prodigijs amp;miraculis.Hocmodo Dominum cotemptum wwhifuiöCingratitudinem puniturum,utpofteafcduó:i, credant mengt; dacio. Deinde gratias agit Deo, quodThelTalonicenfes elcgeiit,atcp landificaritfpiritu S.infide ueritatis,in quam uocaucrit eos per Euäge* lium à fe annunciatum. Hortatur igitur illos,ut in hac dotflrina, quam à ft fiue prædicatione didicerant, fiue per epiftolam,conftanter perfeuegt; tent,inquiens:Statcitacpfratrcs,amp; tenete traditioncs quas didiciftis, fi' Depcrfermonem,fiueper cpiftolamnoftram.Vocabulo traditionis,do lt;^nnam Euangelrj fui,pcr quoduocatifuerint inacquifitionem gloriæ Eotnini noftrilclu Chrifti,0^ prædicationcm,quæ faiTa eft à fc uiua uogt; ct£lt;:epiftola,quamadipfosfcripfcrat,intclligit. Haec omnibus modis amp;accipienda SCrctinenda erat neceflàriô ad falutem.Nec hinc fequitur, quaeuis non feripta recipienda. nee de quibufuis traditionibus Ecclefite Afoticac,fed delüis loquitur Apoftolus,qug à ThelTalonicenfibus erant tradita, hoc eft, quæ docuerat. Ad hanc Euangelij dodrinam à Paulo propofitam amp;nbsp;nos prouocamus : quæ certè alia non fuit, nifi Euangeh-uni illud,quod tefte Irenaco initio prædicauerunt Apoftoli, pofteàuerô irc«.lÆr.j» pwDci uoluntatem in fcripturis nobis tradidcrunt, fundamentum amp;nbsp;cap.u tolumnam fidei noftræ futurum: qui poftquamSpiritufandlo dcomnigt; I’us adimpleti funt,amp; habuerunt perfeHam agnitionem, exicrunt in fi* ues tcrræ,ea qua: à Deo nobis donata fint, cuangelizantes,2C cceleftem pacem annunciantes,qui quidem amp;nbsp;omnes pariter amp;nbsp;finguli corum ha* bentes Euangelium Dei. Ita Matthæus in Hebræis ipforum lingua fcri* pturam edidit Euangelij,amp;c. Er omnes ifti unum Deum fa «Torem coe* liamp;terræ à Lege Slt; Prophetis annunciatum, S6 unum Chriftum filium Dei tradidcrunt nobis. Ita Paulus ca quæ prædicauit per Dei uolunta* tem in fcripturis,nobis tradidit. HacTcnus Irengus.

Ciiperem autem ex tc audire, Afotc, traditionum uindex acerrime, que'namillæ effent traditiones, quas Paulus fc Theffalonicenfibus tra* didiffe teftatur,amp;ut deijs tarn certireddamur,quam cet ti fumus de epi* ftolis. Qiie quid contincant,6C quam fintfufficientes ad falutcm, omni* bus patet,qui qug uerafuntlibenter uolunt difcere,SC fe doceri patiunt. Qyos cum certlt;à habcamus, qugftultitiaeft, quisfuror SCinfania, deijs qugnonfunt fcripta,necitafunt certo conferuata,cum ecclcfiæplcrgc^;

4«» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• IN CAPVT LFir»

quas Paulus plan tauft, ddetaefint, uehementcf effe anxium folid* turn t' Nequc hæc idco tam multi's agunt Afotidfill,quod tanto amore do^rinæPauIfnæteneantur. Hane cnim quam habent litensob o* culos propofitam, odio fummo perfequuntur, cum aduerfetur ipCis: mallentq?nihilhorum cxtarc, tantumutfibiliceret nomine Apoftolc-» turn inueteratas Sc annofasfuas fabulas Eccldîæobtrudcrc, SCquiduis comminifei ÔC fingere: Sc me non uana duci conict^ura,resipfa loqui-tur, Reliant adhuc cxiguac Grxcx Ecclefiac, quae à Paulo Hint fan* datæ,reliquiae, quæmultopurioreshabent canones, quamRomanae. Pontificem Romanum caput noluerunt agnolcere. De purgatorio nihil fenferunt. Coniugium lacerdotum ctiamnum hodic rctinent. Hæc I ta toto tempore bine à prædicatione Pauli conferuarunt. Cum hastra-ditioncs, quae fcriptisPaulifuntconfentancae,nonampleduntur,fed præferunttraditiones fuasnon fcriptas, quas cum dod:rina Apoftolo* rum pugnare manifeftû ell : apparet ad fallcndum 0^. incautis imponen-dum omniahaec, quçde traditionibus garriunt, efle compofita, liquidem uideantin Ecclcfijs à Paulo fundatis, ritus SC cçremonias cum cpi-ftolisipfius conlentientes, quos tarnen noluntamplct^i, fed mordicus fuamfententiam contra Paulum Tctincnt. Digni profecflo irapuden-tilfimiScimpqllimiimpoilorcs Albtici funtomnium odio, amp;nbsp;indigni quibus cum conferatur derebus ad animae falutcmpertinentibus, cum uelcfcus uiderepolfit,eosnequeDeigloriam,ncqueanimarumlâIu-tem, neque Ecclefiç ^dificationem curare, aut querere : fed modum, SC rationem, qua dignitatem fuam, commoda, SC Iplendorcm fiium reti-ncant Sc conferuent.

Quod igitur Paulus Theflalonicenfes hortatur ad conllantiam in dodlrinaafetradita,nihilhfcadarcana nefcioquæ myllcria, qugfin-gunt ab Apollolis quafi in fecrcto fuis fuccelloribus, atque ab illis quail permanus EpifcoporumfemperfuccelIbribustradita,5Chincadnos ufque propagata,quibus fenfus icripturp abfconditus,obfcurus,0C bre-uior expliceturcopiofius atqucplanius, fidci controucrfiçinde dtju-dicentur, Referatigitur Alotusid quod Paulus defuis traditionibuslo-q(ritur,uel ad dogmata, uel ad ritus, uel ad utrumquelimul pro liio ar-bitrio, nihil tarnen hincefficiet. Apollolus enim defiiis, SCnonAfo-ttci's traditionibusloquitur. Dogmata funt perpétua, nec mutari pol-fiint: nccalia tradiderunt, alia fenpferunt. Cum igiturTcripta habea-mus, quid foUiciti fumus deijs que non extant, pr:cfertim cum Spt' ritus fanûus hçc fufficereiudicauerit,8Cijs noseffè contentos uolue-ritf Concedit SC Afotus, nil recipiendum eße, quod pugnet cum fcri' ptura, neque traditiones fufeipiendas quf cum fcriptura pugnent. Qjiod ßuerumeß, ergo omnes traditiones ad fcripturam crunt exa' minande ÔCprobande,num cum iliapugnent, necne. Eritigitur fcripta ra iudex traditionum di. Lydiuslapis,ita ut feripturç non fccundum tra' ditioneSjfed traditiones fecundum Icripuram ûntinterpretandp.Qpôd fiboc fentitAfotus,bene,öinoßrabxceßfententia, Q.u6dßderitibus amp;epremonqs, qupad difciplinam externam di. ordinem tâtumfaciunt, Paulumintelligat, bpnon ita neeeßario ab omnibus ubiuislocorum, Si omnibus temporibus obferuareuoluereApoßoli,fedmutaripoßimt ».Cor.«' pro diuerßtatealarum circumßantiarum. C2,ualia funt ilia qup Paulas Corintbtjs deuelandis mulien'bus dum orant fcribit. Nec tarnen uult nos contentiofe de tjs difputare,quta ecclefia banc confuetudinem non babeau j

n, I A C. H E ERB R A N D T A N N O T. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;415

habeat : Só Apoftolorum tradino, de non comedendo fanguine ÔC fuf-‘Ocato paulatim in defuetudniem abijt. Pono quod addn , illasfo^ traditiones recipiendas elle , quas teftimonijs iidc dignis Ecclc^ fiarum conftet piobari,de quo poftca. Dicatigitur, inqutc Afotus, ßrcntms,an contra has ccrnHimis teftimonijs probatas quicquani aftex fatad quale fiqcum protuleritin medium, uidebimus amp;nbsp;i efpôdcbimus. Dcaudoritatc iraditionum quæntdeinde,aniCt^quæ Apoftolitradi-‘Retint,nec ramen fcripta (iinr, minorisaucloritatis fint quamferipra/ ^erpondco,curn uocabulo traditiois generaliter pro doclnnaApeit Cx lorumutamur, dicimus quod ad prædicationcm dogma tum attineqea Suætum prædicaueiuntuiua uocc,ram fuilie ad falutem utilia Si need' laria, quam ea funtquæfcn'ptisnobis rcliqucre,amp;infcripta retulerc. Quod uero adnos,uc certi cliemus dedodrrina Apoftolorum, nc quo^ Epb.4. uis dodîrinæ uento flucluantes circumferamurin nequitia hominum, inaftutiaadcircumuentionemerroris, præfcfcrcntium doórinam A' poftolorum, uifum eflDco patri lib curons noftri Iclu Chrilli, ut ij qui Euangelium ante prædicauerunt, infcripturis nobis fundamentum Si columnam lidei noûræ traderent. Hæc porro fcripturæccrtiffîmæ funt: necullus unquam qui Chrifto nomen dedit, de ijs dubitauit. Cumq} Spiritus famousiudicaueritea adfalutemfuflicere,ijs contenti fumus, nilrcquirimus amplius,nec curamus traditiones ncicio quas, quæ Apo Itolorum nomine drcumfcrunturifed Deo Patri om nis mifericordiç Si ‘ confolationis, agimusgratiasprodonohoc uerbi Si feripturæ inenarx ubili, quôd feripturas hadlenus conferuauir mii abilitcr,amp; iam hoc po^ ftremo tempore uerum Si genuinum fenfum earuin fophifticis Si feho* bfticisnugis Si tenebris diu deprauatum Si cou upturn reftituit: is etix ain lumen hoc Si faeem quam accendit, porio dementer fouere digncx tur, ut hinc ipfum agnofeamus , Si perpétua cum ipfa uita fruamur. Deinde addir. Finita itaque uidetur caufa traditionum,quôd attinet ad eorum autoritärem,ôf nil magis inter nos diftare, quàm quôd nos retiix litdiccre,multa elfe eiufmodi non fcripta, ille dicit nonnulla. Imaginax tiirSotusperfomniumjBrentium hocconccdere quôd traditiones illæ nonferiptæ,quasipfinomineSCtitulo Apoltolorum uenditant, ciufx dent elfe cum facra feriptura aud^oritatis, Si parem ad falutem uim hax bere, acobfcruatuede neceflariasad falutem. Et iam tantum diferimen clTe de numéro : fed rede Afotus animaduertit ipfc, non elfe difpux tationem de numero, feddeueritate, utinquit. Nosucrù,Sotc,adcix mus hoc quoque. Non folum de ueritate quæftioncm efle , fed ctix amde audoritate, ncceiîîtate Siutilitate, quôd ad ritus Si cæremonias ab Apoftolis etiaminftitutasattinet. Sicut de uelandis mulieribustrax ditio eftapoftoli Pauli, Sic. Nam ut maxime certô conftaret de tradix tionealiqua,quôdciïetApoftolica,tarnen nonmox obferuanda crir. Sedmens amp;confilium Apoftolorum,quam uidelicetob caufain hoc tradiderintautinftitucrinqconfiderctur, quibushasinftituerint, quan* do , amp;nbsp;quanto tempore duraredebeant. Sicut iam primum à nobis eft didîum. Si exemple Apoftolicarum traditionum,quæ etiam deferiptæ funqcomprobatum. Quôdenimfinguntnefcio quæmyfterianon (cri' pta, fed tantum felctftioribtis uiua uoce tradita, quibus feripturæ fint interprctandçrid ucrôThalmudicaamp; Cabalifticah'gmcnta efteaffirma mus. Bafiliusipfe,qui alias tantifacittraditiones Apoftplicas, non Afoticas tarnen, libro fecundo Euerf contra Apologet.Eunomtj inx

414 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N C A P V T L I I r»

quit, Qjiüd contcnti ciïe debeanius tjs quæ in fcriptura (untpofita, 6(^ nofle quantum pcriculum fitauferre quid, autaddcre his quçibiàfpiri tu fint tradita.Etita Ambrofin expofit.Lucdib.e.cap.y.Traditiones fcri pturarum,corpus Chriftiuocat.Additautem frater PetrusrMcritoitacp dictmus ilium coardlarnquia tellimontjs Pauli coadlus confiteaturtra^ ditioncs:deinde ucro cum fuis placitis amp;nbsp;focijs uult cófcntire,ncgatpla ne traditiones.Hoc dicitBrentiusAfotc,Apoftolos quidem,fircfpicias diclioncSjliteras ÔC fyllabas,no omnia fcripfiiTe que prædicauerunqfed tarnen ca quæad falutemfufficiant, eiïèpcrfcripta. Deinde non negaf, quod ad ritus 8(. cæremoniaspro locorum diuerfitate elfe quædamab Apoftolis inftituta, quæ tempori illi conueniebant. Prætcrcà non,ut tu temere alTeris, plane negat traditio es : fed uuk cas à fide dignis afferri ôi fufficienter probari, ut certoînobis côftct efi’e cas ab Apoftolis traditas. quod utfiaqexaminaricas uultad analogiam fideijiuxtaApoftolorû do (ftrinam amp;nbsp;feripturâ facram : item finem eorum propter quem inftitutaî fint confiderari. Qi'? enim hçc dementia eftèqfine diferimine quicquid Augu^. de nomine traditionum Apoftolicarum profertur,reciperef’Cum Augufti ciiatat, Dci nus etiam librum qui nomine Enoch circumfcrebatur, cum tarnen ccr* iit.y.cd.îj. fnrn cftct,fcripfiflealiquid,nonfuiftè rcceptumdicat,cam obeaufarn, quôdnon certoconftarct,nccfidedignisteftibus probari poftet,cius clEe cum librum. Et memineris Afotc,quod alibi dcmonftratum cft,ua-' • ris c(ïè genera traditionum, quarum alia fint agnofeeda, alia tolcranda, alia prorfus damnanda. Amplius aut amp;nbsp;uehementius Brentium infeda-tur,quôdapertiffimèfibicontradicat, quia dicat omnia clTe confirmant da fcripturis, amp;nbsp;nihil contra uel præter teftimonia feripturæ pro dogma tcad falutcm ncceftario efterecipiendum. Et, Apoftoli quædam quæ non funt fcripta,inftitucrunt:quç hçc fit contradidio,non uidco.Delct tftaturaûtfophiftauctulusiudcndoæquiuocatione uoeabuliferipturç. Cum enim Brentius dicat, nil præter feripturâ pro dogmate ad falutem neceftario rccipicndu,hoc uult : Nulli creaturç liccre cultus propria au« toritate,aut aliquid aliud ad falutc ncceflàriû inftituerc contra fententi-

' am fcripturæ,fed hecficriauroritatediuina.Supra cm didû eftexBren» tio, Der feripturâ intclligiuerbû Dei,fiueprçdicetur,fcribat,lcgatur,aut diaf, ucl quocûqpmodo adnosperueniat. Porto cû Apoftoli diuinitus ad hoc fint uocatiSCfpiritu S. replcti, utEuangeliû per totû orbem ter* rarum fpargerent, quicquid doeucrût,amp;infuo minifterio egerunt,fiue uiua uocc5Cprædicatione,fiue Ecelefiarum inftitutione,fiucfcriben* do, id non præter feripturam faeftum eftè dicendum cft , ut maxime non omnia fint deferipta, Quare non pugnat,quod Brentius concedit, Apoftolos multadixifteaut inftituifîcquænon fint deferipta. Ilia enim ipfa ctfi deferipta non fint,tamcn non fucrunt fine feripturæ teftimonijs aliquibus inftituta. Q.uôd fi quædam traditiones Apoftolorûnomine proferûtur,excutiamus ea ad feripturç rcgulâ Stquot; fententiam : cum quafi confcnrianf,rccipiemus:fiuerô diftentianqquo loco habêdæfint,nemo igfîorat. Qiiod fi traditio cftdedogmatibus feripturæ eonueniens,oh* /èfuatueritneceiraria:finderitibus, confilium Apoftolorû confideran* dum criqnum perpctuô,SC ab omnibus obferuari,ucl quo fineinftitue* nnr,SCc.Concluditautêhocmodocaput:Itaq5 fatisoftendit Brentius^ fini eonftctnouiras. An tiqua ucrô SC Cathoheafententia tcftantib.gra* uifsimis Patribus, agnofeit Apoftolieas traditiones, casq? fcquif fiuein exponendis fcripturis,fiue circa alia quæferipta non fùnt. Hæc Sotus.

Vticp f oftat, nos nilnl pugnans auf à fcn'ptura ahcnum adfcrrc. Vos utro ’WkÓAvxoi quidiiis potius,^ fàcram fcnptinâ,cn'am décrétaPonriHcum QC fomniamonachorum,nedum ilia quæ nomine rradinonuniApoftolicarü o'rcumferuntur,agnc'fciris,amp; fcquimim in fcrïpturæ cxpofitionc, (.iica alia.Nos autem Spîritû fantftû per Ifaiam giauifsimc dkentem andiamus: Nunqiiid nonpopulus à Deo fuorequiratuifioncm ,acpro uiuisad moigt; tuosfAd legem magis, ad teftimonium f Quôd fi nô dixerint iuxtauer fcum hoc,non ciic eis miitua lux. Ad Icgcm SCuerbum Dcirccurrcndû elfe ^icinquod qui non faciûr, in tenebris corruendum Stf pereundum miferis iriinatur.QtJCtnadmodum cnim nô abus Chriftuscft expcôlâdus (Venit «niôf impieuit omnia de fe fcripta,5Cper fe luoscu Apoftolos in nouo 1 e^* ftamento omnia ucterisTeftamenricxplicauit, atep îùfKcicnter omnia ad falutèncceifaria in co funt cxpofira ) ira ctiam non noua uel interpretatio, wclaliaquædamadditio 6C copioGor enarrario fcrïpturæ cft cxpeôtanda. Sed omnia ira durant ufq? ad aduentû ipfius.V'nde totû illud têpus,nouifgt; limü tempus, ÔC nouifsima hora dicitur, quôd nil aliud fit inlfitucndûam* plins ufi^ad tempus renouationis omniû.fdocaût côlilio Afotici illi prægt; latiàfcriptui iscertisad traditiones ca quænonfcripta funt in exponen disferipturis Sc circa alia fibi confiigicndum elfe conlîet, ut pro fuo arbû *fio,quidiibcrcx quolibet facercliccaf,ôchoc nomine fomnia fua p.mcnta ecclcG'æobtrudantmifcræ,id quod fuperioribus tcmporibusfa* drum elfe,nemo eft quiignorer. Sed Deibcneficiorcs nonampliusco eft •nloco, quod Afo turn ignorare mirer, qui foi talie exalio orbe ad nos pe* •fgn'nus aduenerir, idcoep tam pueriliter nugatur.

H Oc toto capitcnil prorfus opus erat,fi nô Afotus uideriuoluiftèt, ingt; fignis quidem Sdapprimêdo(ftusfcnba,fcu,utucriusloquar,battolo Ciis,quiingens uolumencontra Brentij Prolegomena feribere potuifict. Refpödere eniin uulrijsquæ Brenrius defcripturæfufRcientiaad faluteni a^tulerat, quod luprà quotp cap.52. facereeft conatus,i}fdem plane uerbis tefpondeqncc qi icquam noui adlerqnifiquædam exempla quibus doce ïc nuit,omnia quidcm in genere feripta elfe, fed noninfpecie. Multo qui-dein magis in propheticislcripruris,quaminApoftolicis,amp;finfummahoc lîulc Afotus,generali quodam modo euangcliû in propheticis feriptis efte proniilfum: deinde ucrô in Euangelio SdlibrisnouiTeftamenti copiofi-usà'infpecie contineri. Et quo hocHat illuftrius, exemple propofito de-tlarat.In genere prædicftum eft,Chriftum editurû miracula.Sed quôdLa--arûquatriduanûfyfcitaijeiir,ôdaliafexcenta,nô cftopus probare exPro-phetis.Qucmadmodû igitur omnia quidcm contenta funt in ucteriTefta niento generaliter, in nouo habentur in fpccieiita etiâ inlibris nouiTcfta-tnenti omnia quidem adfalutemneccftariafuntamp;.' fufficicterin genere tan lum.Gubcrnatoribusucrô quos audireiubemur,data eft pottftas,ca quæ implicite amp;nbsp;fub uniucrfali ratione funt in fcriptura,SCcommuni ratione co præhcnduntur,explicite, ôd difcrtc in fpccie,quæ faluti fuorû côduccre iu-dicauerinqpræcipere amp;ftatucrc. Dehis fuprà didum eft cap.$3. Fallen’s longe Afotc : neep tantum licentia hæc eft non conccdcnda,fed furor pla-refathanicuSjtantam tribuerepoteftatem Prælatis,utipfiftatuantcaquæ iudicaucrint ipfiadfalutem fuorû ncceftaria,utqucmadmodum nouuni Teftamentum eft commentarius ucteris Teftamcntitira ctiam Præla-toiumconcilia,fintcomplementum nouiTcftamcnti. ImôcumDominus Deus nofter minifterio Moyfis, plurimis inuolucris teefto, nihil tarnen addi aut detrahi uolueric, amp;nbsp;poftremo per Glium fuum,deinde

4tlt;î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N C A P V T L I I I r.

cnam per Apoftolosamp;f Euangdiftas plane detexcrit Sxl ilîuminarir.’ciir non multo feuerius nobis ïncerdidhim effe arbitreitiur, ne quid legi. Pro-’ phenSjPfalmiSjEuangchjs ÔC Apoftolorum Epiftolis addamus;quot; quod ta^ men aliud non effet,quàm foltlumenaddere:quibus additamennsmagis obfcuraretur, qua'milluminaretur. Nulla remagis fc offendi Dominus Deus teftatur, quam dum à uerbo fuo receditur, öi. culnbus atque adin* ! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uentionibushumam's colitur. uocem enim fuam audin'uulf. Nunquid c*

nimuultDeusboIocaufta, ÖCnonponusutobediaturuodDominif'Mc' lior eftobedientia quam uidlima, SC aufcultare magis quam adipcm aric' tis offerre: quoniam quafipcccarum ariolandi eftrebellio, amp;quafifcelus idolatrïæ,non acquicfcere. Nec tab's auton'tas eft concefta prælatis amp;nbsp;clefîæ gubernatonbuSjUtipfi conftituant quæ ad falutem uidentur expe* dire. Hæc cnim omnia fumcienter funt in uerbo mandata ÔC niftïtura,dc quibusfupràplun'ma, quôd ea omnïa quæ ad falutem funt ncccffaiia, fufiîcienten'nfcn'ptura contineantur. Etfi enïm non lingula ad uerbumin eahabeantur: tarnen fententia ÔCres ipfæ ineadem funt : necquïcquam quod hoc modo in fcn'ptura non habetur, recipiendum aut ftatuendum. Quod exemplo Pauli uultprobare,non omni'a fcripturæ teftimonijs con fîrmanda, fed efiam traditionibus, inquiensiNunquam Paulusita fe con' ftringi't,utnil afrercret,quod no probaret fcriptuns.ftem, Accepi a' Domi no,quod ôi^tradidi uobis,amp;^c.Brentius non de fîngulis uerbis Pauliloquf tur, fed diCertêdidt : Qiiodin docendis fidei dogmatibus, fe confcratad fcn'pturæteftimonia,certum eftquôd nilpropriaautoritatedicatautdo-ceat, fèd uel ex fàcra fcn'ptura, uel reuelati'one Domi'ni SC Spiritus fandi indinffiu.Didtenim fe Euangeli'umnonaccepiflc aurdidicifTeabhomi' ne, fed per reuelati'onem lefu Chri'fti. Quare cum aitfeà Domino accc* piifejhocipfo tciiatur Je non propria, autoritäre conftitucre,fedrcuela' rionem diuinam, SC auéioritatem fuperiorem allcgatrnon ergo contra Brentium pro Afôro facit, fed contra Afotum pro Brentio. Ea uero qux de femetip fointerdum confîilens didt,ipfe nomen fuumproßtetur,quôd fe aiJtore bxc dicat.Nec ualt ca ad falutem ncccftàri'a eftc,autlaqucum l'n-

.Cor,7lt; îjccre. Sicutcum deconiugioloquitur amp;ungini'rate:Hi'squi'matri'mo-gt; nio iunt^i funt,prçdpio,non ego, fed Dominus,Item:Deuirginibusprç' ccptum non habeo Domini,confîbum autcm do. Vbi nechocprærereun , dum, quôd uerba nbsp;fcntentiam Brentîj pcruerri't, dicens, Vana eftigitur

illa ratiocinatio : Euangeli'um eft compræhenfum in Prophcti's,ni'lnJ ergo niûfcriptumfufdpiendum. Ita enim Brentius cum ex primo capiteEpi' iîola^ Pauli ad Romanos uerba Pauli defua uocationeattuliflêt, quiferf beret fegregatum fein Euangehum Dei, quod antepromiferatperPrO' pbetasfuosin fcripturisfandîis, infert: Perfpicuè fignißcar, quôd nul' la traditio contra Qf. prxter tefti'moni'a fcri'pture agnofeenda fit pro dogmate neceflan'oad falutem, ab exemplo Pauli argumentatur, Paulus i licet rantus effet Apoffolus,Spiritu faneffo illuminatus,propcfitusà Dco, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

âf commendatus ecclefie,dodîorgentium,tamenffdei dogmatafacrçfcri i ptur^teffimimonijs connrmauit. Ergomulto magis nos,quiillinullara' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

done comparand! fumus, idfaccre debemus.Et nullam traditi'onêcontra aut prêterfcripturf teffimonia pro dogmate ad falutê neceffàrio agnofcc' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

re debemus, H^c'ne, Afote, uana eff:ratiodnatioi''An tutraditiones con' tra aut prçterfcripturam,pro dogmatibus ad falutem neceiTarijs recipien' das effeaffirmabisr'N^ tuhacratione totnobis ßdeiarticulos dogmata ad falutem neceffaria procreabis, quot eruntdécréta Pontiticum, fomnia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

monacboram, ffrophxfophiffarifmj deliria epifcoporum, fi quid eff nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

D. I A Cgt; H E E R B R A N D' ï A N N o T. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;417

præterca ciufmodimcnftrorum in. rerum natura.fimilitcr,an'non optima fftratiocinatio : Apoftolus Paulus fidei dogmata fchpturæ teftimonqs comprobauitjCrgo nobis quoq? idem faciendumr'An plus tibi credendiî 4uàm Paulo Nunquid uana hæc tibi uanifsimo ratiodnatio Præterca îdditSotusJllud mulfo apcrtiusfalfo dicftum cft, Apoftolos in ilia fixa fy-nodo nilaulbsfuiflè deÜnirc abfcp fcripturacauôèoritate.Ô£f probat,inquP cns:Nam cum iubët abihncre à ianguine SC fufFocaro, abfque aucfloritatc fcripturæ faciunt, ncc à Chiill o fe id accepiiïe affirmant : fed illi hoc ftatu-untnouum præceptum, quod putarunt pertinerc ad foucndara concor-diamIudæorum,amp;gentium,atqj unitatem ecclefiæ. Habemusigitur hoc in loco exemplum manifeftum, pofle paRores amp;nbsp;gubernatores ecclefiæ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

præcipcrcamp;llatucrc,quâ:iudicauerinttrâquillitaticcclcfiæ,faluticpfuolt; rum conducere. Nec uidet excccatus uirulentus hypocrita, ie in co, quo Brentium mcndaciterfalfitatisuultarguere,fibr)pfi contradicere. Promptum enim eft, hrmiisimis rationibus probare,Apoftolos nihil illic nouuminftitui(re,autdecrcuiire. Petrus enim pronunciattentariDeum, fiiugum imponatur ceriiicibiis difcipulorum. quodfi poftca confentit, noumn iugum imponi,fuam ipfe fententiam fubuertit. Imponitur autem, li fua autoritäre décernant Apoftolfimponendum gentibus, ne idolothy tis,fanguincamp; fuffocaro uefcantur. Imo ne quidem legibus cæremonialP busMofaicisdiuinirusordinatis genres uultgrauari. Ét lacobusibidem fententiam dicir. Cuius inter reliquos amp;nbsp;hæc fententiaeft, relinquen-« dameirc gentibus hbcrtatem,nec earn perturbandam, autdelegis CX' rcmonialis obferuationemolcftiam illis exhîbendam. Qiæduerônihi-lominuslegem fanciuntdeabftinentia à fanguine 66fuffocato atqueido-lothytis,non nouum eft præceprum, ut Afotus blatterat : fed diuinum,ægt; ternumepmandatum Dei,de charitatcerga proximum, Ô6 cauendisfean» dalis apud inhrmos. An haec noua lex eft Afore f Nunquid hie fcopus eft omnium præccptorum fecundc tabulæ Dccalogi de dilceftione proximir Porro finem hunc fuifte huius decreti, Afotus ipfe teftatur, inquiens : Pu* tarunthæc pertinercad fouendam concordiam ludæorum 66 gentium, atque unitatem Ecclefiac. Aut ergo praeceptum Dei non cft,fouerecon* cordiam, amp;unitatem ecclefiæ colere: authoc Apoftolicæ fynodi decrc* tumnouum nonerit, nequeabfque aucftoritatefcripturæfatftum. Ridi* cuius 06ineptushomofcripturam intelligit de htcris,06 fyllabis:cumcp bæcucrba,ô61iteras,fouere concordiam ,fortênoninueniat,iudicat no* num clTe præceptum, abfque feripturæ aueftoritateab Apoftolis præfcri* ptum,priuato arbitrio.Quafi fi quis deSamaritano dicerct,quôd cum in* ludituinumSC oleum in uulnera fauciati, dicatur idfccifle abfque man* dato Dei,cum hæcmifericordie opera manifeftè in fcriptura contincan* tur,Gcut Chriftus ipfe teftatur ibidem. Cum igitur Afotus, nifi prorfus in* faniat,negarenon pofsit, prçceptum Dei efte de alcnda concordia, Ô6 u* riitarc ecclefiç conferuandathæc enim fententia precepti de dilerftione proximi eft ; Ergo fibi ipfi contradicir quod in cadem periodo dixerat,no uumeflemandatum abfqueaueftoritate feripturæ. Nihil itaquenouum ad eternam Dei legem,que fratrum offenfioncm prohiber, de fuo affcrut, Et quis,nin calumniator,nouam ferri ab fjs legem dicat,quos conftet dun taxatfcandalis occurrerc.quç difertè à Domino funt prohibitafCum cer* turn fit,nihil aliud illis fuifte propofitum,offenfionum materiam tollcndo, quam diuinam legem de charitatc proximi Ô6 concordia mutua urgere.

Id Paulus ipfe docct Ô6exponit, quihuic Synodointerfuit,diccns:De « CorX tfeis quæ idolis immolantur, feimus quod fimulachrum nullum fit in hoc Jnufldo, Nonnulli ucro cum feientia fimulachri ufquc ad hoc tern* pus Can«i

4’8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N ■ C A P V T L V.

pus tanquam fimuhcn's immolatum cdunt:6lt; confcicntfa jlloruminfir* jr.a cum lît,polliu'tur. Et ifcrum:Ne facultas ueftra offendiculum fiatinfir* mis,utdete,Ô^c.Cumcp ex lus lam manifeftum fît, Apoftolos nil abfcp fcrt' pturæ aiuflontate definiuiffe : fcquitur, temcrè faiGtatîs ab Afoto Brentiu arguÉamp;quia cnmenfalfi probarenonpotuîf,falfarium eflcAfotumfcqui' tur:ô^ Afotum fibîipfl in eadem periodo contradicere, qua initionegauit fynodum,fcripturæ aucflori täte, decretum hoc cdidiiTc: cum pofteaaffir-» metjiudicafle Apoftolos id ad concordiam ludæorum ÔC gentium fouen«-dam,item ad ecclefiæ unitatem pcrtinerc, quæ certè fintlegis de charitate erga proximum officia. Poftremà,fequitur amp;hoc,quôd nulla rationehoc exemplo Prælati pofsint fincfcripturæautftoritatc præcipereamp;ftatucre, quç faluti ftrorum conducere iudicauerint.de quo ô? alijs nonullis fequen tîbusjfupràprolixius dicftum eft. Poftrcmô concludit caput,diccnszNibjI addimus fcripturac u«l Euangelio, traditiones fùfcipientes, quas ipfa fcri* ptura fufcipiiubet. Mirum eft, quôd Afotus unica bac Pauli fententiola, qua,ut diximus, hortatur ad rctincndam dotftrinam à fc propofitam, cum nihil autparum admodum ad confirmandas traditiones faciar,toticsrepc tat,loco fundamenti tantarûrerum,quas fcripturis præfert, faciat: cum tarnen nil minus pofsit, quàm certô nobis ex hac Pauli Epiftola demon* ftrare,quæ'nam ilia fuerit, quæ ipfîs Theftàlonicenfibus tradidit. Proférât hæc Albtus,Ô£;^betfidedignis teftibusfufficienter, tumuidcbimus quan ri ea fint facienda. Scdhuiuslocipretextu,quiinfpecieloquiturde cer* to loco,perfonis,Ô!^ temporibus,amp; docfîrina, nue traditione Apoftolonr, non Afotorum, uelle omnia indifferenter amp;nbsp;in genere probare, hoc de* mum eft abfurdum. Paulus fcribitTheflalonicenfibus, ut id quod ex fc audierantôi^accepcrât,rcrmoneretineant.Ergofcripturaiubctlufcipiua* ditiones.Dic quasiT ab Apoftolis acceptas.Sed quæ funt iliæd enumcra in Ipecie amp;nbsp;proba,tum relpondcbimus.

Qiiantum fit in hoc battologo phrenetico calumniandi ctiam a* pertifsima ftudium, etfi fupra aliquotics eft demonftratum,tamenhicma nifefteapparct, cum dicitBrentium fcripturamcorrumpcre, amp;nbsp;in fen* fum omnino contrarium trahcre : quia ea quæ ab Apoftolis contra tradi* tiones ludaicas SChumanas di(ftafunt,de Apoftolorum traditionibuscx* ponat,cum tamennonmodo nihil probet,fedmanifeftam illiiniuriam fa* ciat. Qtiod utmanifeftum fiaf,quidBrentius dicat,amp;quomodo Apofto* lorum teftimonia contra traditiones ponat,uideamus. Poftquam Brenti* usinloco deTraditionibusdixiftet,dcquibus traditionibusloqui uelif, nequidambiguitatis in nomine traditionis relinqueretur, admonctdi* ligcntcr caucndum eflc,ne nobis humanç SC Rclidç traditiones pro Apo ftolicis obtrudantur. EtutiturPauliuerbis: Videte,inquif,nequis uos feducat per philoibphiam 6C inanem deccptionem fecundum traditio* ».Prt.i. ncm hominum. Item,ne cito dimoueamini a mentc,ncque turbcmini,nc* quepcrSpiritum,nequcperfermonem,neque per Epiftolam tanquam à nobis profedîam.Et addit Brentius:Ex his Pauli uerbis uidcs ^gtvct7r«7«s £)(. impoftores, ctiam dum Paulus SC rcliqui Apoftoli adhuc uitam in terris agcrent, in id ftudium incubuifle, ut fua ipforum fomnia, SC fi* gmenta Ecclefiç pro Apoftolicis uenditarent. Quid igiturnonfa* cerent ijs temporibus quæ ab Apoftolorum çtate longius abfunt r* Hine apparet, Brentium hoc confilio Apoftolorum duorum teftimo* nia adduccre,non ut uereApoftolicas traditiones reprghendat : fed ut di* ligcntcr ctrcutnfpidamus, nc temerc quafufs fub nomine Apoftolorum tccipiamus.

D. I A C. M E E R B R A N D r A N N o T. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;41»

wo'pfamus. Alïcubi Peru loco utitur, Redempn cftis deuana conuerfa-tionepafernætradinonjs. Quæuerba uerum cft accipiendadeludæo-fumfupcrftitiofis tradttjonjbus,qiras majores ipforum Pharifæi ÔC. fenbæ ^xcogitauerunr, parrïm prærcr amp;nbsp;partim contra fcrjpturam, uolentcs ma Snadeuotione cultiim Dci augerc, populo (quemadmodû Afottis de luisPrælatisamp;f coriim audoncatcloqtntur) quæadfalutcm coduccreiu* ^’cabanrpræfcn'bcrc.Mirabilcs cranr SC uan'æ opintoncs prauæ de rébus ’’digionis, errores corruptclæ docfln'nac, fupcrftitioncs traditiones nugis ncfcio quibus, quas crafsis dchrijs fafctnati obferuare præcipic* ^2nt. Qin uero in diueifis mundi pai tibus difperfi crant,maionbus cor* ’'l'ptclis implictti erantjSC tcrc à rcligione uera defeccrant 8lt; degencrarât. HosPetrum damnare dicir Brentius.Chæd uero de Apoftolorû decretis 3uttraditionibus,q'iæucrèfunt Apoftolorum genuiuaf,intelligat, in hoc l'Jculentâ Afotus fuo moreiniuriâ Brentio facit : nec unquani de bac feri* pturæcorruptela, quam eitribuit,eum conuinccre poterit. Hæcappa* icntcxBrentfj ucrbis,cum altcrumlocum exColols.citatinloco deTra* ‘lin'onibiis.qu^’ucrba adfcribcreplacuit,ut Afoti peruerfitas omnibus co fpicienda proponatur.Omnino cnim acdiligenttisiinècaucndum cR, ne î'Obishumanæ amp;nbsp;ficficiætraditiones pro Apoftolicis obtrudantur. Vi-'^cre,inquit Paulus,nequis uos feducat per Pbilofophianijamp;^inancrn ‘icceprionem/ecundum traditionem hominum. Et alias : Ne cito dimo* ^^Wniiiii à mcnte,ncqî turbcmini, neep per Spiiitum, neep per fermonem, ’’ccppcrepiftolam tanquam à nobis profeÀam. Exhis Pauli diefiisui* des, ^ju'(«;r«T«î,ÔL impofiorcs, etiam dum Paulus, SCreliqui Apofloli ^dhuc uitam in terris agerent, in id ftudium incubuifie, utfuaipforum Emniaà^figmcnraEcclefiepro Apoftolicis uenditarent, Qj’id igitur lion facerent ijs temporibus quæ ab Apofiolorum çtatelongius abluntf' ^xhisapparct, Brentium non apoftolicas, qiiæuereamp; genuinæfunt poftolorum traditiones, damnare, aut contra illas hæc Apofiolorum fdiimonia producerc ; fed contra humanas amp;nbsp;fiefiieias, quæ cumnon tarnen pro Apofiolicis obtrudunrur : contra inipofiores, qui fiafomnia figmenta Ecclefiæ pro Apofiolicis traditionibus uendi* lobant. Qiiidigitur in mentem uenit Afoto, urcontraBrentium excla* gt;naret:Quàrn manifefiècfthocfcripturâcorrumpere, amp;infcnfuin omni* »-T/wx nocûntrarium traherer'Proba priusAfotc,Brentium bec contra traditio* ■'æs,qaas certô côftat Apofiolorum efre,affirmarc.Scd nefeit Afotus, nec Etelligitnecp queloqijatur,ncqj de quibus afiirmef,ut cuidenter hincap patcat hominem furere.furor enim queuis obuia armaminifirat. Ridicu* bueiô concludit,in -uiensdtaqî rcfponfum cft bis, quecôtra traditiones ^îtcntiusadducir. Egregièncro meherculerefponfum cft. nullo ordinc ^nedanifeligis que calumniaris'.addis deinde couicia, èC exclamationes: firentium corruptorem feripture uocas. Tribuis tuis Prçlatis authoritatê fonfiituendi quicquid ad falutem fuorum conducerc ipfi iudicauerinr. Srripturas obfcuras cftè dicis, ideo opus cfiè traditionibus, quæ funt pla* niorcs plcnioresipfîs feripturis. ex illis traditionibus fenfum feripturæ ti'iicndum, rcliqua circa rcligionis caufam agenda, quorum nihil pi o* bas.amp;tarnen concludis, hisrefponfum efteijsquæ Brentius contra tradt* tionesadducit. Si uirbonus uidcriuolebas Afotc, amp;refpôdcrc Brentio, turnon ordine ea quæin Prolegomcnis contra tefcripfit, refutanda fiifcc piftif' Sicut exemplumipfetibifepropofuit inrefutationc tuæ Confef* bonis,utuideripotuifiet,tecupere, utmaximenon poisis,rcfpondere. Sed omnia confundere amp;nbsp;pcrturbarc placuit, non (ecus ac fus immundus »gram hinc inde pro fuaiibidine euertitôcuafiat, Sedhoe ubihoneftius fuir.

fuit,ut tui qui noftra non legunt,iudiccnt,tc aliquid præftitifle,dum dam in fpcdem, difsimulatis ualidiisimis,producis:ad quæ cum rcfpodc* re non queas, taccre tarnen non potes. Reliqua uero mul ta contra te qus non attigiftijficut amp;nbsp;hacc in fuo manent robore contra te amp;nbsp;portas infero* rum,ac omnium prælatorum tuorum.

HOc capite oftendere conatur frater Petrus,quomodo amp;fquibus argu mentis,quacueræfintApolfolicaîtraditioncs,probaripofsit. Initio autem euidentifsimis couidus à Brentio teftimonijs, quâtumuis inuttus, fateri cogitur,no folum haereticos falfo quædam nomine traditions Apo ftolicarûuenditalle,fed etiam Catholicos diuerfa dcnonulUstraditioni* busApoftolorum fenfifle,amp;errafle etiam quofdam.recito enim ipfiusucr ba. Exempla deinde à Brentio propofita, quibushocdemonftratur,re-' petit. Papias qui fuit auditor Ioannis Euarigeliftæ 6C Apoftoli, amp;nbsp;ab eo c* pifcopus præfedus Ecclefiæ Hicrapolcos,ô^ concilium totum Carthagi* nenfcpracfide Cypriano fanÆfsimo martyre, nomine Traditionis Apo* ftolicac erraueruntrô^intota Ecclefia Orientis fiC Occidentis, cum ad* hue florerent ecclefiac ab Apoftolis fundatac, amp;nbsp;fuccelsio epifcoporuin bine ab Apoftolis in Hierofolymitana, Antiochena, Alexandrina ôd Romana, alijsep ecclefiis ,nota eftêt : tarnen propter diuerfitatem tra* ditionum periculofum fchifina, adeo^ damnatio omnium Ecclefiarum totius Orientis,cx incertitudine traditionis eft exorta.Iuftam uero ÔC gi^* uem caufam,ob quam epifeopi totius Ecclefiæ, 0^ capita adeo infeftis co* grediantur animis amp;nbsp;digladientur, fc^ mutuo excommunicent, propter obferuatione diei Pafchatis. Sed frueftus hi funt digni traditionibus, cunt Paulus diferte fuperftitiofam dierum obferuationem prohibuerit : ncc mos fuerit unquam Apoftolorum,de diebus feftis, ieiunijs Si alijs eius ge neris rebus leges certas præfcribere. Sedlibertatem rerinendam exiftima uerc SCdocucre.Qpin autem uideamus in primitiua ecclefia ôï^Apoftolo* rum temporibus uicina,adeo^ Apoftolorum difeipulis SC fuccefforibus, traditiones Apoftolicas fuifle incertas, eo^ nomine à plerifque erratum. Qiiid iam futuru cxiftimamus, ecclefiis plerifcp uaftatis, interrupto ordi* ne,0(^feriefuccefsionum, poft tarn longa tempora, ubiplerai^intercidc* runt,plurimaueroincertisautoribus,femper magis acmagis cumulatis cultibus,nouafubindccxcogitatisf'Homincs quoepa pictatc maiorum dcgcncrauerunt,nec amplius de ApoftolorS traditionibus, quæ iam mul to fiintincertiores quam tunc,fcd figmentis quibufdam traditionumhu* manaru,quæ ad falutem nihil faciunt,ficut nccilia de die Pafchatis,difpu* tatur. Quæ uero hæc ftulticia,quis furor o ciucs, quç uos dementia cæpif, relicftis Si neglccftis illis quæ certifsima funt in facris fcripturis, diuinitus nobis c5mendatis,amp; ad falutem fufficientibus, ad infirma Si incertaat^ egena elemcnta couernyHincerrorcs pcrniciofifsimi,fcâdalahorribilia, fchifinata in ecclefia grauifsima,odia Si bcllainteftina, plus quamciuilia, imobarbarica, inter capita Si membra Ecclefiæ primitiuæ nobilifsima, præfides fan(ftifsimos,qui utrinep de Apoftolorum traditionc gloriaban tur Si decertabant, exorta. Cum igitur, teftc ipfo Soto,multa contingant unde merito in dubium ucniat, num fit aliqua traditio Apoftolica, opus eft certis teftimontjs,0(f quidem non leuibus, fed tanta re dignis. Necuni itacpautaltcrifcriptori,nec quidem pluribus etiam magna fanditatcô^ eruditione pollentibus,credcndum cfle,addit. Merito igitur quibus tefti montjs traditio Apoftolica probetur, confiderandum eft. Dicit autem autoritäre irenæi Si Tertulliani circa traditionem Apoftolicam,confulcn das efle ecclefias Apoftolicas, quas uocant Matrices Si originarias fidci.

^sfc/h'cct quas Apoftoli fiindarunt SCdocuerunr, ad quas dcdcrunt litegt; f’Sjquibus praefcccrunt difcïpulos fuos in Epifcopos. Êt fans unïiis cx bis ^^defijs tcftimonium fufFiciens eirCjCum Irenæus Romanæ folius menrio

faciat, ói^ Tertullianus, his qui in Achaia funt Con'nthum, qui in quot;Macedonia Philippos qui in Afia Epbefum qui in kalia,Romam often-* .'fQiiidrogo,inquit,rnanifcftius oftcndipoteft.^ Rem maximi moment! quot;iftitiiit Afotus, Traditioncs Apoftolicas fuprà dixit parem ad pictatem

habere cum facrafcripturarnec minoris eÎTe aucfloritatis, pleniores ac Planiores eirefcripturajantiquitateucrô etiam antecellcre.Hoc'uerô capi* catholicosetiam plurimosde ijs crrafle,nonnullis diuerfaamp; contraria 'cnhlTe. Ideo opus ellecertisamp;inonleuibus, fedre tanta dignisteftimogt;

Quæuerô ea finr,arrc(ftis auribus attentis mentibus accipiamus, hxirenæo amp;Tertulliano proponit unius Ecclefiæ, ab Apoftolo aliquo wndatæ,teftimonium,fufficiens efl’ead probandum,naditioncm aliquam cfTeApoftoIicam. Qikd audio Afote, negotium loge omnium maximum tam pueriliterperfuadebis roti Ecclefiæ r Defàcra lcriptura teftimonium fotius Ecclefiæ rcquiritur,quæ tota confentit ÔC teftatur de cius au(ftoritagt; ^amp;iucritate, quod certo ab Apoftolis fit tradita, ÔC. nunquam dubirauit. 'L'Ctraditionibus,quasnon tantumæquas feripturis,fed muftis nominft

præfers,uniusEcclefiæ particularis teftimonium fufficictj^ Indigna fjnthæctantisrcbus,ad falutêneccflàrîjs,finequibusEcclefiæ falus con* ftarenequit.Ex quibus fcripturæipfius fenfus exponendus cft, undefidei dubia Ôicontrouerfiæ omnes rcligionis dqudicandæ.Fundamentum hoc, ^^’perquod totareligio cxtruitur,nimiseft infirmunumolemiftamingen* ftnifuftinercnonpoferit. Nætu infipiens esarchitelt;ftus,quinonluper firmani petram, fed fuper arenam ædilîcas, ideo nullo negotio euertitur, ßicorruet. Sed cum exindubitatis feripturæteftimonijs traditioncsApo ftolicasprobarc non pofsit, cumillæfincfcripto,tantum uiuauoce,5lt;de ’aienteinmcntcm fineliteris perSpiritumfandîumfunttransfufæ iprofe-* ftoAfotus optime de totaEcclefiamcrituseft,amp;inhocualde perfpicax fwqquôdrationcm aliquam inuenit,quacertiores fieri pofsimus,quætra-chtioncsuerèfint Apoftolicæ,ne tanto thefauro careamus. Authoritatecr goircnæi T crrulhani,ut ipfe dicit,hoc erit teftimonium fufficiens, tradi honem aliquâ elfe Apoftolicâ,fi Ecclefia aliqua ab Apoftolo fundata affir Weqfe id à fiio Apoftolo fundatorc accepifte.Iam itacp uidendum eft,num hæcfuerithorum patrumfententia,quamAfotusproferr,iudiciumfcilicet fierideberc detraditionibus Apoftolicis exuna Ecclefia, amp;nbsp;num hoefit fufficiens.Deindc,fi maxime conftarethancillorum fuifl'efentêtiam,num gt;deo fine diferimine talcs traditioncs fint rccipiende,pro rebus ad falutem neccffarqSjCx quibus êv feriptura ipfa cftêt interpretanda,amp; dogmata atqj controuerfiæ rcligionis dijudicandæ. Etquidem quôd adircnæi locum defuccefsione Epifeoporum inEcclefi-js attinct,quaprobare uultApo^ ftoücam traditioncm, fuprà cap. p. dirftum 8C probatum eft, cum nonio* qniin gcnerc de omnibus Apoftolorum traditionibus,fed tantum fcriptii i.eô:'lihiorum Apoftoft'corum traditione, qui per manus bine ab Apogt; ftciisfemperfuccefioribus certô funt traditi,at(p itafuccefsioilia certa Egt; pf'oporumeuiden'; cfieaffirmatur teftimonium,quodhilibri certofint ab Apoftolis traditi Ecclefiæ. Et exempli loco traditamp; proponit Eccle* fani Rornanam, quæde bac Apoftolica librorum facrorum traditione teftetur: quætradirio manifeftata pcrfpici pofsitab omnibus, qui uera quscfunt,audire cupiunt acuelint. Qiiarehoc Ircnæiloco nunquampro* babit Afotus,unius Ecclefig teftimonium fufficiens efle ad traditioncm a-liquam Apoftolicam probandam:cum non de illis, fed feripturæ traditio-

4« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T N C A P V T L V T .

ne,de qua apud nos quaeftio non eft,nclt;p dubiû,loquatnr. Mi'for Afotum adeô elfe tncogttantem ÔC obliuiofum, ut cum in hoc ipfo capite dixerif, Non uni aut altcrifcriptori, née quidem pluribus fandlitatc fié cruditionc pollennbus de tradinonc apoftoh'ca credcndumu'am non folùm de una agt; liqua traditione, fed de omnibus in gencre,quomodo probari pofsinr, ex tribus trium Patrum tcftimontjs,fiC derc tota cenfear. Q.uôdfi plurium Pa trum teftimonium nonfufficiet ad probandum unam traditioncm uerc effe apoftolicâ:quomodo his tribus credemus ableganribus nos ad unam Ecclefiam ab apoftolo quodam fundatam,6(;lirmiter ftatuemus reuera ab apoftolis traditum,quicquid ilia affirmauerit:cuni multa, ut dicfîum ri poffînt,propter quæ meritô dubitandum fit.

Eiufdêmomenti efljimo multo minus adi cm,quam Afotus probâdam inftituerat, facit id quod exTcrtuIIiano de Præfcript. aduerfus hæreticos producit. Illinc enim paulo poft medium libri dotftrinam Chriftianamin Ecclefiaufitatam probat uerè effe apoftolicam,non ram perfuccefsicncm certam Epifcoporumhincab apoftolis (pofièntenim ôî hacrctici, quibus nil poft blafphemiam illicitum cft, talc aliquid confingere, quo tarnen nil illos promoturos effe affirmât) quàm exeiufdemdorftrinæ fi^fîdeiob-' feruatione. Ipfa enim,inquit, doeftrinaeorum cum apoftolicacomparata, exdiuerfitate£lt;^contrarietatefuapronunciabit,neq5 apoftolialicuiusau' thons effé, neque apoftolici : quia ficut apoftoli non diuerfa interfe do--cuiftenr, ira amp;nbsp;Apoftolinon contraria apoftolis edidiffent, nifiilli quiab apoftolis defciuerunt, fie aliter prædicaueriint. Adhanc itaqueformani prouocabuntur (hæretici) ab illis Ecclcfqs,qtrac licet nullum exapoftolis ucl apoftolicis authorem fuum proferanr,ut multo pofteriores, quæ déni* que quotidie inftituuntuntamen in eadem fide confpirantcs, non minus apoftolicæ deputantur confanguinitate docftrinæ. Vult ergo ex collatio-ne docftrinæ cum apoftolica dotftrina,indicium fieri,num Apoftolicæftnt Ecclefiæ. Qgæ enim eandem dolt;ftrinamapoftolorumretincnt,ctiamfia nullo apoftolo fint fundatç,apoftolicas propter eädem cum apoftolis do* eftrinam deputâdas. Hçrcfes autc nonrccipi ab apoftolicisEcclcfijs, fcili* cet ob diuerfitatê dotftrinæ, nullo modo apoftolicæ.

Deinde addit,hærcticorû doëtrinas ad normâ docftrinç per apoftolos traditæexaininâdas, hisuerbis:Adhibeofuperhæcipfarum dodtrinarum recognitionê,quæfub apoftolisfuerunt, ab ijfdem apoftolis amp;.'dcmonftr3 tæ ôlt;^deieratæ. Nam ÔCfie facilius traduccntur,duni aut iam bine fuiffe dc* præhcnduntur,aut ex illis quæiam tune fuerunt feminafumpfifle. Neue* rô quispuret,ficut Afotus nugatur,Tcrtullianumloqui de traditionibus, ôi dogmafibus fiuc lireris,fiue uiua uoce traditis per apoftolos,fî«f lie àfuc* ceffonbusfemperpofteris quafipermanus tradifa,ftatim exempla hærc* ticorum à Pauloin epiftolis damnatorum fubtjcir,iniquiens:Paulusinprf ma ad Corinthios notât negatores filt;^ dubiratores refurredîionis. Hæc 0* pinio primaSadducæorum, Partem eius ufurpatMarcion fiC Apelles 6^ Valentinus, fi qui alij refurreeftionem infringunt. Ad Galatas feribens inuehiturinobferuatores defenfores circumcifionisfii^Iegis. Hebionit h.ærefisficeftrTimotheum inftruens,nuptiarum quocBinterditftores fug* gillat.Et ordine ex facra feriptura Pauli fié Ioânis,jhæreticos refutari cxcni* plis docef. Hacrationc omnes hærefes conuinci poffe affirmâtù’nquicns: His definitionibusprouocateà nobis, fit rcuicftçhærefesomnes, fine qua poftcrç,fiue qua coçtaneç apoftolorum, dummodo diuerfæ, fiuc generaliter,fine iimplicirernotatæ ab cis,dummodo prædamnaræ. Audeantre* fpondere,fiCipfiealiquas eiufmodi præfcriptioncs aduerfus noffram difcl plinam,Hoc,inquit,erit teftimonium ueritatis ubitpjOccupantisprincipa

Wm.Ab apoftoli's non damnat,imo defcndit.Hoc erit ïudiciu^prietans, quam em damnât quafi ex tr an ca, qua nep no dânaucrunt,fuam oftendune •deo^ amp;nbsp;dcfendût.Hæc certc omnia amp;lîngula no nifi de fcn'ptnra apofto lot« ex qua Tertullianus exêpla^pofuit,intelligi polsunt. Scquunt iâ uer l’aquæ immediate praecedût ilia, quac Äibtus pro lilac opinionis confirma Honeexcerpfit:Ageiam quiuolescun'ofitatcmmelius exercerein nego^ tiofalutis tuæ, pcrcurre Ecclefias apoftollcas, apud quas adhuc cathedrae ’pfçapoftolorum fuisloCIS, apvd q_vas avthenticae lite^ Raeeorvm recitantvr sonantes vocem, reprae* Sentantes faciem. ProximaefttibiAchaia,habesCorinthum. Si non longe cs àMaccdonia,habcs Philippos.Si potes in. Afiam tendere, habes Ephefum : fi autcm Italiæ adijeeris, habes Romam » Mittinos dielt Afotus ad Ecclefias originales Si ma trices, quas apoftoli plantauerût. Au* diohaecexTertulliano recitari. Sed quid illicfadlurifRelpondet Afotus, utconfulamus eas de traditionibus apoftolicis : quarS unius teftimonium «ftfufficicns,quoapoftolica traditio probatur. Qyæuerô traditio bone uirf Illa, inquit, quæuiuauoce, fineferiptura ab apoftolisinfundationc traditaeft, Nonlego hocapudTertullianum. Imo cum nosadEcclcfias Illasremittit, ad feripturas apoftolorum nosremittiuidco, quæ in illis re^ lt;itentur,amp;perhas illarumuoccsfonare,casquefaciem apoftolorum re* præfentare,affirmât, ApudEcclefias Apoftolicas authentic« litcrpeo-tumrecitentur,fonantesnoccm,repræfentantes faciem, Gerte non hoc tonfilioad matrices Ecclefias ablegat, ut ex traditionibus non fcriptisagt; poftolorum, dotftrinam corum cognofeamus, amp;nbsp;hærelcs hinc dijudiccgt; mus.Imo prorfus nullam hoc toto loco illarum apoftolicarum nonferi* ptarum traditions facit mentionê.Sedqucmadmodûprçcedentihuiusfo lij facie ex Epiftolis apoftolorum fcriptis,hærcticos refutari pofte, cxem* plis docuerat:itaiam eodem planeconfiiio mittitnosad Ecclefias apo-ftolicaSjUt de eorum doeftrina ex authenticis libris ipforum, in quibus uo* CCS eorum fonant, cognofeamus, Quare ex his Tertulliani uerbis mani* feftum eft,pi orfus nihil hæc ad Afoti inftitutum faccrc, qui dielt author!* tateTertulliani fufficicnseftc tradltionls apoftollcæ, unius Ecclcfiæ ab apoftoloquodam fundatæ teftimonium, cum Tertullianus dcfcriptu* ta, Epiftolis Uteris apoftolorum hoc toto loco loquatur, Hocfcillcct non eft deprauare Patrum fcrlpta,noneft corrumpere,ncqucinfenfuni omnino alienum detorquere : nihilominus Afotus eft uir bonus 8gt;C catho* licus.Quod fi Afotus uno uerbo,una fyllaba, bona fide cxhocloco colle* fta monftrare poterit,nos à Tcrtulllano ad tradltioncs non fcriptas mitti, (tnentiar : fin ucro minus,deprauator amp;nbsp;corruptor Tertulliani mcrito dice tur amp;erit.Mlrabitur uero quis non Immcrito, qui fadlum fit quod Afotus potifsimum exTcrtulllano probare uoluerit, fufficlens efte teftimonium probandi traditionem apoftollcam ex una Ecclefia, ab apoftolo fundata, cumhicTertullianuspropter quædam dogmata ab Ecclefiafit reieeftusf Vcnimnontemcre fit.Cum cnim Ecclcfiæ iftç omnes, quarum facit men* tionem,dcfecerlnt à Chriftianifmo,Corinthus, Philippi, Ephcfiis ad Ma* chometifmum,fola ueroremanferitRomarfipotuiftet obtincrccx Ter* tulliano de traditionibus apoftollcis , confulendas efte Ecclefias illas originales, amp;unius teftimonium fufficicns efl~e : iam Romam nobis tan* quamad facrum Apollinls Delphicum oraculum, in omnibus fidci du* bijsamp;:controucrfijs atep feripturæ Intcrprctationc crat confugicndum,il* lincrefponfa pctenda, atque omnia quæ hadlenus à Romano Pontificc funt obtrufa Ecclefiç, pro traditionibus apoftollcis efte recipienda , ôd parem ulmadpletatem,cumfacris litcrisà fcripturis habere iudicanda

424 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I H C A P V T L V î .

elfcnt. HincimmenfumilludchaosfiConcra plufquàm fèniilia tracîit/o* numhumanaruin. HocintelligitAfotus:hocunumpetit,ôt^uuk, Scd banc tuam Afote RomanamEccIcfiamnonma^isagnofcimus Ä^audp musquàm Corinthiorum ScEphefiorum hodiea Turcis occupatas, de apoftolorum traditionibus teftantes. Etfienim Mahometumnonado* retis, fed nomen Chrifti 5gt;i uerba feripturæretinucritis : ita eridsEcdcria Chriftiquemadmodum ludacipopulus Dei:ideonon magisehris ido-neiteftes, quàmillidetraditionibus. Sednondum probauithanceflcl-rcnæi fententtam,nec etiam Tertullianum ita fenfiflè. Quorum utcrque non de traditionibus fine liten's,fed fcriptis apoilolorum loquitur.Qticd firesitahabcret, Afote,uttunugaris,quôdad probandam traditionenr apoftoIicâjUnius Ecclefiç ab apoftolo aliquofundatæ tcfiimonium fiiffi' ceret: certé crcdendum erit Ecclen^Ephertorum quæà loannefuitfun* data, qui8éomnium apoftolorum diutifiîmè uixit, earnfundaiiir,ibiç mfl. Eal. rnortuus eftlongo tempore poftreliquos apofiolos . Elæc Ecclcfiatc' lib. !. cap. flibatucfeàlonnncapoflolo accepifrctraditioncm deobfcruatione Paquot; fchæ, dccimaquarta Lunæ. Ncqs uerôhæcfbla Ecelefia a loanncfunda-' ta,banc fc à loanne traditionem accepiiïè tefl:ataefi,red reliquïequo* que in Alia Hierapolis à Philippo fundata,Smyrna à Polycarpo, 8(c.

Quôd fi omnino traditiones apoftolieæ parem uim ad pietatem ha^ bent,ciufdem eumiàcrafcriptura audïoritatis,adfaJutemobfèruatune-’ eefiàiiæ, ^^CufTicâ ad earn probandam uelunius Ecelcfiæ ab apofioJo fundate tefitmonium, tadicto Afori, nobis iudaifandum erit, ôé décima' cjuarta Luna Palcba cclcbrandum, autfaluari non poterimus. Ncc ed quod obganniat, Nicæno concilio aliud uifum fuifie.Concilia enim unP uerfalia,utfcripruram fàcrainmutare nonpofiunt, itancc apoftolorinn rradiriones,quæparcs finrfcripturæ. HucnosdeducetAfotus,cum»p tempefh'uafuadefendenditraditionesnonfcriptaspertinada,ut abntgt; gato Cbriftianifino,dcmum pçdagoglt;a,amp;^ ceremonif legis Alofaicefint recipiendx,amp;^ omnino ludailandiim.

Dao autem nobis fitere propofita hoc capiterprius, ut aideremus, num hxc efTeciflorum Patrum fenfenfia,quam illis Afotus a(}ingir,quod uideltcet hifficiatad probandiim traditiones apodolicas, unius Ecclefie, ab apoßoloaliquo fundata*,arteftatio. Poftcrius, ut ciini de hoc confia' ref,num tantiilloruauthoritaselîèdebeaf,ut deinccps,quicquid a'Roma na Ecclcna,uel alia quapiam originali,nomine traditionis ohtruder€t,re cipicndum efiêt.Cum uerô td quod prius eli,bis Parnim tcdimonijs^qui rradifionisfincicriptura mentionem nullam faciunt, ncchoc modotra-’ diriones apoftolicas finefcriptura probariuoluerunr,afq5 ita fandamen' turn traditionum fit penitus eirerfum, amp;nbsp;moles ifia ingens cum nullo fui' cro fuf}ineatur,corruatclangore tubx, fictif mûri lhericbo, poderiorio' pus non erit. fed differemus eius tratdationem donee Afotus infeliciter cœpcritcalcem,lapides ëé reliquam materiam ad fundamenta PJierofo' lymxà Domino euerfx, reparanda, conuebere, fientimprj ludçifublu' liano.Iam ad Afotum eit/sque commenta redeamus,qui hune in modiini aiugatur.Qiiid apodoli doeuerint amp;nbsp;tradiderinr,non melius agnofcctur, quàm ab ipfis apodolorum difcipulis:ncc ab uno autaltero, fedàconfcn iumultorum.Qjii funtidi,quxfo te Afote,qui nobis certo adirmarepote funthoc nodro feculo, qux apodoli docuerinre’ Vbieorum difeipuli, quis ide eonfenfus multorum, qui audienmt C Ad idolum tuuni Ro' manum confugiendum nobis ede dices , qui babeat traditiones idas fine feriptura, fortèin feriniopotdoris. Apagefisrum ida tua bruitate. Nos,, quid docuerint apodoli,in fcriptis ipibrum Icgimus, unde amp;' quid tradidertnt.

^d/dcrint,facile pofsimus intelligcrc Si colligcre : cum no alia aut diuer w, utfuprà dirts cft,Jdocuer3t,^ Kripferint,ueltradidehnt.Qiiôdfi hoc ucrum cft, ut omnino eft:quæ alinina iftaftoliditas aut ftupiditasJcflètjUt ftrtifsimis iftis neglertis,ad incertiftima nos conferamus Has Apo * «olorutn traditiones dicitignatium fcripto rcliquifTc, qui liber tarnen / interciderit. Qui fi extaret, inquit Afotus, non eft dubium, quin mul* ^mpræftitilTetad traditiones confirmandas . Dubiumnon eft, quin « pofteri cum habuiftènt, aut omnino ipfos plurimarumquæA* poftolorum nômine,cum incerto authore ad fe pcruenerint,receperunf, puditifrctjcâsqucàfcrepudiaflent.quodfortèintcliexerunt caercmonia-traditionumpræferti,acmagiftri,ideôquc èmedio fuftulerunt, Autplurimas à fe excogitatas,ôdfpeciofo nomine exornatas,quo facilius orbiinfuperftitionem nimis credulo pcrfuaderêtur,addidiftent.quod ne fieret, fi unquam liberiftc extitit, baud dubièDeus mifcricors prohibuit, ôiintfrcidcrehunclibrum paftiis eft.Ncquctarnen,ueletiam hac ration ne,chaosilludingenstraditionum,amp;dccrèrorum Pontificialium pro-hiberepotuit. Alias quôd ad huneIghatiumattinet, martyr quidemfa-ftuscft Chrifti: fed tarnen nefeio quam fupcrcœleftem fibi fapientiam ß^cognitionem adferibat in'Epiftola,fi tarnen ipfiuseft,quæipfius no-niincadTrallianos fcripta circumfcrtur j qua gloriatur fe polTe intellige-tccaleftia, angclorum Si archangelorum ordines, militiarum diuerfi-fîtes,uirtutum Sidominationum differentias,fedium atque poteftatum diffeicntias diftantias, thronorum magnificentias. Chérubin ac Se-tîphinexcellentis fpiritus fublimifatem,Dominiregnû\ ÔCfuper hæc o-mnia omnitenentis incomparabilitatem. Hæc num in creaturam mor-talcm in hac uita cadant,aliorum fit iudicium.

Anguftinus de angclorum tantum differenttjs mota quæftione air, Dicant qui pofsintjfi tarnen poflunt probate, quoddicunt. Ego mcifta ignorare fateor. Quid de omnipotentis incomparabilitate dirturus ï* nicuero fuccumbunt omnium hominû,imô Si an^elorum uircs.Sed ma gisndiculus eftAfotus,cumintjuit: Vtmaximehicliberintercidit,ta-menDeum,quia traditiones perpetuo foueat Si feruari uoluerir,amp;ad fa-lutem ncceiïarias efteconftituerit,Ecciefiam fuam non deferuiftc,5Ct-deo nee fufficientia teftimonia traditionum deefle : quia promittatur EcclefiæjUeritatem perpetuo in ea manfiiram. Hæc fcilicct de traditio -nibus tuncaChrifto prædicabantur. lllæfcilicct non fcriptæ,adfalu-tcmneceflàriæ. Illas tunc nobis promifitamp;obtrufit. Quæporrô nobis Afotc fufficientia teftimonia afferes cquot; Illa enimquæ deunius Eccle-fiæatteftatione protulifti,ftraminea fiint. Si perierunt tibi. Imonulla prorfus,ut dirtum eft,unquam fuere.Iam igitur alium nobis fide dignum tcftê de modo quoprobandasefredoccttraditiones,producit,Augufti-nû,ingens illudEcclefiçlum en,SCmaximç inter fcriptoresEcclefiafticos audoritatis. Illeporro quid dicitc'Auguftinus, inquit, illudutcertifsi-A«g«il;«ta mum habet, ea quæpertotum orbem feruat Ecclefiafinefcriptura,uel Ep/Ä. nî. abÂpoftoliseftetradita,uclàtotiusorbisconciltjs. Agnofcouerba Au- «»d un«««-guftini.fed quare nonaddis mi Afellc, ca quæimmediate præccdunt amp;nbsp;lcquuntur,ut de cuiufmodi traditionibus loquatur intclligcremus ; ita c-nim dicit,Primô tencre te uolo, quod eft huius difputationis principium caput,Dominum noftrum lefum Chriftum, ficut ipfe in Euangelio Jo-quitur,lcuiiugo fuo nos fubdidifle. Si farcinælcui : unde facramentis numero paucifsimis, obferuationefacilimis, fignificatione præftantifsimis, focietatem noui populi colligauit,ficuti eft Baptifmus,Trinitatis nomine confecratus, communicatio corporis QC fanguinis ipfius,0dfiquod

42^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAP VT LV I.

aliird in fcripturis comcndatur, excepns ijs^cjax fenn'tutcm popuii ufquot; teris,pro congriicntia cordis illorum Prophenci temporis oncrabant, , quæ amp;fin quinque librisMoyfi leguntur . Illaautcm quae non fcripra, fedtradita cufloditnus, quæ quidem toto terrarum orbe obferuannrr, p nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;danturintclligijUclab ipfis Apoftolis,uelplenarijs concihjsjquoruin efl

in Ecclcfia, falubern'ma authoritas commendata, atque fiatuta redDcri, ficuti quod Domini pafsi'o direfurrecfîio, di Afeenfio in cœîum, SCad^' uentus deccclo, SCmiïsio Spiritus fanA'anniuerfària folennitate cclc* brantur:amp; fi'quid ahud,tale occurrerit, quod feruatur ab uniuerfa, qua* cunquefedifFunditEcciefia. Vides ÓCintdhgis leóoramicifsime, Au* guftinum deritibus quibufdam di cxremontjs acfeftïsloqui, quatper to tum orbem feruantur : iJla uel ab ipfis Apoftolis, uel plenarijsconci* lijs commendata atque ftatuta rennen'. Qiiorfum uerô hæc ad A* foriinftitutat' Supra cni'm cum tradiriones Apoftolicas, dequibus fc tradlaturum propofuerat, dehniret, dogmata nominabar,cx dodn'na Apoftolorum certafideàfidelibus SdEcclefijsfiifceptajCxquibusdcin* de id, quodbreuius Apoftoli fcripferunt exponendumfit,arquetradi* . tio Apolloh'caconfulenda. Qiiid AfoteC Hæcfefla,quorum Auguftï* nusmeminit,dogmata fidei erunt, ann'tus di cæremoniæ porius rquot; Num cxhisEcclefiæfeftisr’fintfanèab Apofi'oJismfrituta,fcn'pturas, uclEpi* (tolas Apoftolorumcxponesf’ Quisfuror Afon'mentcm occupauit,ut noncogitaret dequantareageret, uti'ta pucn'litcr di inepïè negodatn fufeeptum traeïaret C Hi’sl'ta propofiris, quafire probata Si euiÜ2,con' cludmConfenfusigituromnium Ecclefiarum inquauts reprobat,illam elTc traditionem à maioribus : ncc de fill's magi's dubitandam, quam dei* pfafcriptura,farisilleoftcndit. Hicigitur efticacifsimum habemus me* dium ad probandam traditionê,anuerèfit Apoftolica,nccneconfenfurn eflèominûEcclefiarum. Nihiladpri'us inftitutumfaccre hocAugufn'ni teftimonium,ex ipfo teftimonio liquet. Loquitur enim tantum de feftis amp;reliquisquibufdam cæremontjs,nulloautemmodo de dogman'bus, ôt^ambiguis fidei,atque fcripturac intcrprerationc.Nam de bis certiorfie* riuult,non bumanis, fed diuinis teftimonijs authorum canonicorum,6d rationibus àueronon abborrentibus. Deinde quôdad confenfum at* tinct, certè non quilibet multirudinis, quiEcclcfiæ titulum gloriaiuf, confenfus, probat traditionem Apoftolicam, quod nec Afetus dicerc aufusfuit, fed à maioribus profet^am elTe illam , affirmât. Sæpe e* nim fit, ut ilia multitudo ingens , di qui funt in adminifiratione Ec* clefiæ légitima, populus fcilicct 5C facerdorcs errent, dC ampledîi* tur, utritus deprauatos,ita etiam dogmata falfa, caque contra paucita* tem ueræ Ecclefiæ defendant. Idquodtcmporibus Noabcftfadîum, quife totius mundi iudicrjs oppofuitfolus . Confenfus certé, qui con* (piratio magis dicendus cfl,illi non obfuit. Sed ne remotum nimis excm* teren». plum conqueraris , ex populo luda afferemus aliud . Sicenim Hic* remiasdeferibitconfenfum EcclefiæinpopuloDei,fuitemporis: Pro* phetae prophetabant mendacium, facerdotes applaudebant manibus fuis, populus meus dilexit talia. Quid igitur, num hic multitudinis confenfus ftatim probabit dogmatum illorum ueritatem, quôd àDco ciusepProphetis fintprofedfat'Nequaquam.alq's teftimonijs tibiproban de erunt apoftolorû traditionesde dogmatibus. bgc enim triumpatrum teftimonia quç produxifti,nihil ad no feriptas dogmatum traditiones fa* ciunt.Etfî autem Auguft.de ritibus di feftis paucifsimis,quçin toto orbe fernabant,ab apoftolis uel plenartjs cocilrjs,pfe(fta effeiudicet, quidhçc adRomanenfcscacremoniarûmagiftros.^mô amplius dico,quidhçcad

incertas Sónonfcnpras dogmata tradittoncs.^Qiiôd fi non afi'a habcs te.-ftimoma, magïs ad rem tantam idonca,qutbus tua probes, ex prælongis auribusafinum Cumanum agnofcemus, malèlan'tantem fub cxuuijs Pagt; trum. QiïaTe domi te connncas,aut probe tufifgatum in monaftcnum detrudemus. Intelligtt ÔC ipfe infirmum nmijs cfic hoc teftimoniû,6C non ftifficicns Apofiolicac traditionis,quod modo adduxi't.ldeo ad aliud cou fiigitfidedignûtcftimoniûjdtrtindiionêfcificctplanèmagifiralê. DuplP dseiïeordmis didttraditioncsraliasjdcquibus nuHGunquam extitir du fciûjtiec initiû illarû inuem'ri poteft, De his inquit, nô dubitarï poteft efiê Apoftolicas,quales funt abiuratio fatanæ à baptizandïs, inunôioillorfi^ baptifmustnfanhum, oblatio facnfieij altan's. Aliac funt traditiones, de quibus legtmus dubtum fuifle,fiC diuerfas Ecclcfiarum fententias, fed po ftcàreceptæ, quas cogitandum eft ab umuerfafibus conctlijs defimtas, InterhæCjinquit, puto conftitui pofie celebrationcm Pafchæ.SC conclip dit:Hareigiturfumma eftcertiflîmæ Sk^ efficaciftimæ probationis tradP lionuin ab Apoftolis amp;nbsp;Patribus defccndcntium.Qjuæ te dementia cepic AfotefDedogmatibus Apoftolorum,uiuauoeetraditis, ex quibusfcrP pturæexplicentur 2lt;fidei dubia,atq? controuerfiæ religionfs dijudiccn.-tur,tedilputaturum dixifti. Hæcucrô omnia, quæ hicuel deindubitatis, iiddubijstraditionibus profers,tantum deritibus ôô cærcmonijsloquun tur,quales énuméras,abncgataionem fatanæ, inuncftionem baptizan.-dorum baptifmum infantium:item, quod mentio fiat oblarionis iàcrifici) altaris. An' ne nulla, non bone uir,dc oblationc facrificij altaris unquam fuitdubitato, quod pro uiuis mortuis, pro redemptioneanimarum ôé liberatione ex purgatorio fit offerendum rquot; Quis uero uctuftiorum in hac unquam fuit fentêtia.^ An'ne nullum inueniri poteft initium C Qiiafi ueiô uel Chriftus ipfe in poftrema cocna,uel Euangeliftæ inftitutioncm cœna: deferibêtes,uel etiam apoftolus Paulus, eiusullam fccerint mentionemC Sed ut hos taceam, certè Patres primi aliquot feculis in hac fententia non fucrCjCum purgatorij nomen,ex quo redimendo oblatio hçcfacrificij eft excogitata,ufcp ad Auguftini tempora fueritincognitum C

Deindeegregium hoceft commentum, Qiiarôdam traditionumfiue cærcmoniarum (dehisenim loquitur tantum) initium amp;origoinueniri non poteft. Ergo ab Apoftolis funt traditæ. Hac rationc plurimi abufus, qui paulatim in Ecclefiam irrepferût, cinn i pfarum autor ignoraretur, ad Apoftolos funt rclati.Scd hoc iam tibiprobandum erat,Alote.Harum o^ niniumtraditionum, quarum autor ÔC origo ignoraretur, Apoftolos elfe aurores. Hic certè opus erat firmiffi'mis teftimonijs, quib. hæc res magna probaretur.Si omnia tlla in Apoftolos crunt reijeienda,quorum autor 6(2 Origo ignorantur,quid futurû fit,facile,nifi comuni fenfu careas,animad^ uertis. Hac enim ratione Apoftolos idolomaniç autores facics.plurimo^ rumcnim cultuum idolatricorum origo ignoratur. Ergo'ne hos quo* que in Apoftolos reqeiemusr'Sed quid dicamusHiac una ratione perfpi* CUÛ eft eas traditiones no effe apoftolicas,quarû autor ignorât .Voluit e* nimDeus ut coeleftis doeftrina haberet certifttma fuç originis teftimonia. Qliarctâtum abeft,utincertitudo originis aliquarû traditionû probet câ apoftolicâ,ut maxime omniûcôfirmcteâno effe ab apoftolis profetftâ 6(2 inftitutâ. ScribitEufeb.de Clemente, qjfignificauerirquçdâ à presbyte* fis(fic ein Eufeb.ipfe interprétât) fuccefforibus Apoftolorû,uoce fola fi* bi tradita effe, ea ut d eferiberet in libris amp;nbsp;pofteris tradereqfe rogatû efle. Verùm hcc quo(^ non cxtant.Hinchaud dubic id quod presbyteri,id eft Apoftolorû(ucceflôrcstradiderût,eo nomine qualiipfiab Apolisfolaui Wa uoce acccperinqpro ipforum Apoftolorum traditione uulgatû fuerit,

4J28 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN C AP VT L vr»

Deinde ucrifimilc cftSchoc, quodcum fandiorcs iIIiEpifcopi,qui Apoftolorum aetate proximi fuerCjnonnulla inftitm'flent, quae ad ordiné ÔC difciplinam pertinebant, (ubfequuti funt poftca altj poft ali'os, non fan's confideratijamp;^nimis curiofi, quorum ut quiftç pofterior erat, itaftulta çmulatione cum fuis decelToribus certauit, ne rerum houarum inucntio-ne cederetjôCut l'ili's fuis ordinatiohibus mai'orem cociliarct autoritärem, ne cirô obfolefcerent,ad Apoftolos autores rctulerunt. NeucrôSotus dicat nosnoftras tantum confctfturasfequf, facile multis cxcmpÎK hoc comprobare poffem. Sed ne prolixitate molcftus fim,unico addudo cotent! erimus,e0^notiflîmo. Cyprianus martyr certe traditionetn Apo-ftolicam efte,perfuafifîîmum habuit,ab hçreticis baptifatos ad Ecckfiam redeûtcs,rebaptifandosefle:cumpofteàcompertûfît,anteccfrorêipfius cius rei autorem fuiftc. Qjrôd fi fanrftiftimus martyr Cyprianus deccptus fuit fpecie antiquitatis non admodum uetuftæ : quidfadlum fuiflèiudica bimus alijs Cypriano ÔC indocftioribus ôi incogitantioribusf Videre hic quocp eft circa dubias traditiones,quibus ambagibus mifcros fuos Papi-ftascircumducatjdoncc illas quoque ccrtasfacianiam ad concilia nos rc-mittens,quæ de ccrtitudine demum pronuncient : iam ad nuincrumEc-clefiarum,quæ uidelicct opinio plures habeat Ecclcfias fautrices. Qiiod fi uerô numerus Ecclefiarum par fit in diuerfis opinionibus de traditioni-bus,maioris aueftOritatis Ecclcfias fequendâs. Siuerô non conftct,quot autqualesEcclefiçfintin alterutra parte,ô^fic res ambigua mancat,coci-lium uniuerfale indicendum (proptercæremoniolamridiculamfcilicet) cuius iudicio ftandum. Hoc modo dubia fidei ex bis cærcmonijs du-bijs , amp;nbsp;quarum origo ignoratur, atque controuerfiæ fidei, dijudica-buntur, Hæ cæremoniolæ ignoti SC incerti autoris, de quibus etiam du-bitatur,ad falutem funt neccflàriac: amp;nbsp;ex ijs nontamepiftolæ Pauli in-tcrpretandæ,quàm fidei dubia dijudicanda. Sic fcilicet Romana religio ftabilitur,ôefalutifideliumconfulitur. Siigituriam Afotusingencrco-mnes reliquos ritus amp;nbsp;cæremonias,quarum autor etiam ignoratur,ad Agt; poftolos refernà quo enim alio nifi ab Apoftolis excogitatae effènt,^ Hoc uerô demum eft fuffîciens teftimonium omnium in ecclefia traditionum, ut illæ quarum origo ignoratur ad Apoftolosreferantur. Etinciditmihi hoclocù id quod in œconomia fieri folct,ut cum author rei pcrditaeàdo-mefticis inquiritur,referri folet ad uetuftiftimum ilium rerum domcftica-rum adminiftratorem quem Neminem uocant. Dubiæ uerô hoc modo, quo didîum eft,certiorcs reddantur. Ü ' te hominem ad traditiones obfo letasrcftaurandasnatâ.Qiiidimpictatis hacrationc Apoftolis no adfcrf-betur f' Hoc fcilicet eft honorare fancT: os Dci Apoftolos, patronosipfos omnis idolatriç ÔC cultuum,atc0 traditionum humanarum ineptarum,atque ridicularum facere. Q,uod ne Afotus me fingere dicat, exemple plus fan's rtOto comprobabo. In cœna Domini adminiftrâda fuit maxima fim-plicitas Apoftolorum. Scimus Petrum non nifi oratione Dominica,hoc eft, Pater nofter,in confecratione aduerba inftitutionis ufum. Proximi fucceflbres paulatim ad ornandam myfterq dignitatem aliquid fubindc addideruntjnequiseftètafymbolus ; donee tandem centonesifti male confutiinpreculis, canone, ueftibus 6C ornatu facrificuliamp;altarisiitem fcenicæ gcfticulationes in rc tam graui accelTerint. Iam uerô Afotica ecclefia non dubiratdurafte 1^00 annis hancfuam malèconfutam exuarijs panniculis Miiîàm, cam^ uocarc Apoftolicam. Scimus Auguftinum hæc de libris nonnullis fcripturæ,de quorum autoritäre dubitatum eftin primitiua Ecclefia,dicere, ut fcilicet inueftigetur diligentius, quibus tefti bus hæc feripta Ecclefiæ fint commendata,

D» I A C. H E E R B R A N D r AN N o r. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;429

^Sed quid Iiæc ad pueriles amp;nbsp;nullius fere momenti cæremoniolas f* E:igt; gone propter illos, utper omnesEcclefias orbis Chnftiani difeurramus, lt;lonecfuffragiacolligamus; amp;fi hoc quoep no fufFccerit,ïnquietâda tow Ecclefia ëé concilium uni'uerfale indicendum, quo num er an' poflintfin^ giilarum Ecclefiarum teftimonia,ut conftetj num recipienda fit carrem O' nianecnefHoc quidmagisabfurdum,quidmagisridiculum Poftre^ mOjCaquæ proponit exempla de abiurationefatanæinbaptihno,inun-(^ioneamp;fchrifmare,itemobIaf!oncinlacrificioaltaris,Ä.’c. quæro ex te AfotCjUum G patrimi dum infans baptizatur, non quaerantur, ut nomine infantum abrenuncient Satanæ, neque etiam inungatur chrilmatc bagt; ptifandus : numbaptifmumfecûdum Chriftiinftitutionemiecepcrit,6i efficaxfit baptiimus t:' Quôd fi fie, non erunt hæc de fubftantia baptifmi, necadfalutem necclîâria. Sinuero minus,in Chriftu culpam reijcics,qui formamG'mplicilTîmambaptifmidocuit. Et manifeftum erit,quôdnon fintApoftolicætradirioncs,ncc paris cum feriptura autoriratis,autadfa-gt; lutcmneceflàriæ: alias enimnullo modo intermittendae. Necritè bapti* fati erunt multaiftamillia in die Pentecoftes. Sedneep eunuchusreginæ Candaces reófèbaptifatus fuit. Neep etiâbaptifmusinneccflîtateab obgt; ftetricibus ueftris datus uerus critbaptifmus,cum horumjiihilGat.Qiiod adbaptifmum infantum atrinet,non Apoftolis,fcd Chrifto acceptum fe* nnius,qui dixit:Baptizate omnes gentesrubi fiCinfantes côpræhendunr Deoblationcuera facrifief) altaris, non modo ftultum,fed etiam impiuin tft, exiftimarc quôd quiain primitiua Ecclefia uocabulum oblationis de cœna Domini eftufurpatum, ideo uel ab Apoftolis eiTcortam Miflam illam Papifticam, in qua facrificant, amp;nbsp;offerre fe iomniant corpus ßn* guinemChrifti pro redcmptionc animarum liberationeexpurgato^ «o,quia de primo autore no conftanuel earn in aôlionem toto gencredi-uerfameflemutatâ.Veteres enim cumuocantcœnam Domini oblatio^ netn,uelfacriG'cium,refpiciuntin oblationcs panis amp;nbsp;uini,quas offerebat EcclcG'æad celebrandam coenamDomini, amp;nbsp;ad pafeendos pauperes: partim intelligunt generaliter defano cultu,fi eut omnium piorum opera dicipolTunt facrißeia, hoc eft, facri cultus. Item intelligunt de memoria fencommemorationcfacrificij,quod Chriftus femel in cruce pcregit.pav dm etiam de gratiarum aôlione, quam Deo pro facrißeio ßlq fui in cruce femelperadi.offerebant. Item,dedifpenfatione corporis amp;nbsp;fanguinis Chrifti,quæEcclcfiæfumendaofFerebant. Requirebant hare omnia ôi fingula pleniorem tradationê, nifi à Brentio copiofius in Apologia ëC fc cunda Pcricope copiosè cfl'ent refutata,

TAIcas ex inferis Afotum ad calumniandum ca quæ reflè fcripta amp;nbsp;di* L/da funt cxcitatum. Nee mirum eft eum Brentio non parcere ,cum Patrum fcripta deprauct,fiC in alium fenfum detorqueat. Agitautem hoe capite de traditioncfacrorum librorum amp;nbsp;canone fcripturac nulla necef-fitatc adadus, nifi ut cum multa deblattcret, nee taccat, copiosè refpon* dilTeBrentio,eiuscp Prolegomena refutaftc ftiis uideatur,id^ hac oc-cafione. Dixerat Brentius,quód quando nobis traditio aliqua proponß tur nomine apoftolorum, fumma cura confideranda efte,num uere GtA-poftoliea,SCaddodrinam Prophetieam amp;nbsp;Apoftolicam,quæfaerisli* ten's continctur,cxaminandam, num ca traditio conueniat, cum qsfa-cris litcris quæ funt cœleftibus teftimonf)s ad nos propagatæ. Hoc Afotus dicit non fan's confiderate didum effe. Nam amp;nbsp;fibqpfi eon* tradicat, ëC ueritati ipfi♦ Sibi ipfi, quia hoc modo traditio fcripturac proba-

4J9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in CAPVT LVir.

probar/ non poflit. Atqui hanc difertc Bren tins, quod Afotus fpfc faterf cogitur, à rehquis traditionibus diftinguit, amp;nbsp;de ca fc hoc loco djfputatu' rumprofitetur. ItaenimdicitinlocodeTraditionibus.Acinitioncquid ambiguitatis innominc traditionis rclinquatur,non loquimur nunc de ea traditione qua nobis ûcra fcriptura, SC quae in ca continentur, à maiO' ribus Jin manus fiint tradita.Nam hanc traditione afflrmamus effe certam, firmam QC. indubitatam.CumitacpBrentius aperte diftinguat hanc tradie tionemarcliquis omnibus, quae fine fcripto fun ttra ditar, quid Afoto in mentem uenit, ut cauilletur Brentium fibi ipfi contradicere Deinde ad uetcrisTcftamenti libros uenit, amp;dicitapoftolorum teftimonia circa il* los multo clTe fide digniora,quam Iudçorum,fine facerdotum ueterum Ic* gis,quorum diligentia facrihbri afleruabantur. Nonnegamus apoftolos ufosteftimonîjslibrorûuetcris Tcftamêti,quemadmodûô(fChriftusipfc: quo ipfo non tantum declarauerunt feilla fcriptarecipere, uerumedam quantifcripturacauthoritatcmfaccrentjUoluifTe omnibus teftatum face* re. Sed cum Afotus dica{ apoftolorum teftimonia, qui tandem duo an* norummilliapoftdatamlegemuixerunt, fidedignioraelfe, quam facer* dotum ôi.ludacorum,quorum diligentia facrilibriafleruabantur, ergo'ne toto ifto tempore librorum Moyus amp;nbsp;omnium Prophetarum authoritas dubia Si incertd. pependit, aut certe minus fide digna fuit C Abfit hoc ab omniumChriftianorummentibus. Atcertehoc fequitur,fifidem Afo* to habituri fimus. Non inftituimus iam comparationem ftcerdotum cum apoftohs:fcddccertitudine Si authoritatc facrorum librorum quaeftio eft.hancnego demum perapoftolosaccefsifle illisueteris Teftamentili* bris, quibus ante conftabat fua authoritas Si certitudo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deo per

Spiritum fantftum profeCfta crant oracula ilia coelcftia. Et quod ad diligen tern afleruationem illorum attinet ,non dubito longe prarferrefacerdotes ucterisTeftamcnti,noftratibusEpilcopis,quorum multis adhuc nomina etiamlibrorum facrorum Si numerum ignotu efle,metuêdum eft. Cumç femel amp;librorum ueterisTeftameuti SC apoftolorum,quorum teftimonia circa ilia fide digniora efle dixerat,tnentioncm fecerit, addit iam amplius, quo decretum Tridentini conciliabuli delibrisincanonem fcripturgre* ceptis,contra omnium ueterum fententiam Si authoritatem connrmet:Si apoftolifpiritulibertatis, folutiàtimore Si litcra,quofdam exlibrisillis, quos ludaeiin canone non habebant, agnoueiunt tanquam canonicos, Si à Spiritu fantfto editos,no licet nobis Chriftianis dehis dubitare. Ergo Si noftris Prçlatis,apoftolorum fuccelToribus liccqut fuo calculo in concilio ex non canonicis Si dubtjs libris,facere canonicosfhoc unit Afotus,ad* dit:Vndefalt;ftumcredimus,utquofdamnosin canone habeamus,quos lu dacinonhabuerannutlibrum Sapientiae ScEcclefiafticum. curnonaddis Machabæorum,8C appcdicem Danielis d e BeIo,0^Sufanna:quos cum ue teres ipfi fabulas dixerunt,manifcftum eft Afoticos Prælatos tribuerefibi poteftatem conferuandi fabulas Aefopi in oracula Spiritus fandli : ficut a* liàsquocpfolentoflàmortuorum, in reliquias fantftorum confecrarejde quibus etfiinprincipioEcclcfifjdiucrfacfuerefententiac, poftea tarnen in concilijs definitum eft,pro canonicis habendos. Qind primum, quid ulti* ’ mum dicamdnitio diciqSi apoftoli plures libros agnouerut, quam ludçf habuenintin canone,non licet nobis de qs dubitare.Hinc fe credcredicit, faeftum efTc, ut nos quofdam habeamus, quos ludæi non habuerunt. Si quisuero non credatAfotc,hoslibros abapoftolis eflein canonem re* ceptos,undeilli fidem faciesÆt quae erit certitudo horum facrorum Si ca* nonicorum librorum , pracfertimeum de hoc Canone ueteresipfi inter fe non confentiant fEtquiiamdixeraqabapoftolis fecredere hos libros in cano*

ittcanonemrcceptos. Idem fra tim addït,concAijs hoc dehnttum cHe. Ira idem exeodem orccahdum ÔC fiigtduni fpirarenoutt. Hocuero cum Afowsbciat,nonfibupficonrradicif. Qi’odfiiam quæram,in qiu'bus concilijs hoc hr dehnirnin,ut fcripturæ quæ in diibium aliquando fint uo^ wtæjSpprobarenrurtquid bonus uir,cxccpro hocTrtdentino concihabir lOjin quo collunies rnobolanorum Epifeoporû fuir,refpondcar, dillicul' rfrinuenïct. Nifiouod mconcdio Laodiceno, circahnem enumcrarjtitr iibncanonicÉubi ramcnoniiirûrur, ludtrh,Tobias,Ecclefiafticus, Sapicii tiaSalorr.oniSjôclibhMachabaEorum.Videquidrudixcris Afotc,quibus fonciltjsîd dchnitum probes f Nam Hilarius prologo in explanatio gt;nbsp;nemPlalmoruin,ubi uiginriduosIibrosC2nonis,qucm ludæihabucninr, enumerauir,addic: (iuibufdam uifum eitadditis duobuslibrisludith Tobia, uiginiiquatuor hbros fecundum numeruin Græcarum litera-mm cnunierare, ivomana quoquehngua inter Elebræos,Græcosque col* kâa.Neceirariam ucrô caufam,propter quam duo libri ia Canoncin feri-pturxrclcrantur,

Melironis,antiliitisSardienÜslicclcfîæuerbafunttSciasergoperrexif* ■. fa r \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\ ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r-» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X « nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t ♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ VlXit CÎtCv

«etneuiqîad Urientjslocum (ivitrum quon non Komam) ubi prædicatio m'snoftræccepit exordium, vt irbigefta funt ilia omnia,quæ Ic^unturfciT ptaubicp diligenter de Omnibus cxploralfc quæ elîenr uetetis reliamen* tiuolumina. Ibi igitur qn£ cum omniinueftigationecôperi, hçcfunt, S^c. Inter ilia ucrô non niimerat ne qi librum Sapicntiæ,nccp Ecclcfiafticununi fiquôd Prouerbia Salûmonis,^apiêtiam quoqr dici Ggnificar. Hçc omnia ideorecenfuijUtuanitas Albti3ppareat,qui dicit: Credimus abapoftolis tflcladunijUt nos plureslibros in Canonehabeamus,quàmludgi habite* lunt. Cumncq? EcclefiæOrientales,in quibus apofloli plurimum fucre ronuerfatijhos duos hbros recepcrint:Clt; à quo,quibûsue concilijs fit défi* niîum primum,non confiât.Vult itaq; libres uererisTefiamenti,non tan* tumteiiimonio iàctrrdotumueteris Tefiamentifilt;legis cfietraditos,fcd magisab apofioiis: Q.uia,inquit, hitcfiimoniainde petiuete de nofirçfi* deimyfterijs,5('hincfuntloquurifuisdifcipulis amp;’Ecclehjs. Sihanc ob oijfam traditio librorum ueteris Tefiamentimagis ab apofioiis quàm fa* cerdûtibus efifiufia, quia hinc tefiimonia fiiæ doclrinæ petiuere, di. exijs docueruntfideimyficria : cur non magis Chrifio hæc librorum ueteris Te ftïncnti traditio adfcribcretur, quàm apofioiis ƒ Qiiia prior ijs ufus efi, amp;)nultis modisfuis difcipuhs,quibuseos enarrauit,præfcrcndus,unde lîiatorilloruni libroi um fieret autoritas Sed hoc obfiat Afoto, quia non îpollolica diccrerur traditio,fed Chrifti. Afoto ucro propofitum efi,quo* quo modo apcftolorum traditionibus omnia adfcriberc,non tantum feri* pta nouffedetiam ueteris Tefiamenti. Neepferipturarum tantum utriuf* qucauthoritatcm,fed etiam quaedam dogmata, quidem planiora5lt;plc niera,non fcripta.Scd iniuriam inhoc Afotus Augufiinofacit,quiludeos Chrifiianorum librarios Z/C feriniares uocar, quod hbros Canonicos ucte* risTefiamentinobis tradât. Sed quid ad Sotum Auguftinus,cum illcfuis Prælatis fummam cupiat cociliare authoritatem,quöd pofsint in fuis con* ciliabulis Tridentinis ex dubijsfcripturisfacerc certas,indubitatç fidci, ca nonicasferipturas.Minim efi quod cum no pofsint ferre luccm fcripturar, fed earn obfeuram, dubiam, arnbiguam S«^ hæreticorum receptacula atop refugium effe dicant, quod infuper plurcsetiamnum faciant tales fcri* pturas,fcilicetutmaioresrcddantur tenebræ, plura dubia, St'ambiguita* tes oriantur,ô(; hæretici plura habeant adminicula,quibus fuis errorcs pal* lient, fed aliud fubefi, certe myfierio res non carer.

Dctraditione librorutn nouiTeftamcnri,quos Apoftoli fcripferunt^ mtttentcs Ecclefijs ucl phuan's, inquit,Certum eft corum fide digno tçlïp monio, ab eisfufccptas quibus cos Apoftoli deftinabant, QCabilbs,alr,s commuiucatos.Qijæn'titacp de hac tradin'one,quo pado cam uelit piogt; ban'Brentius.Ad quam rogOjair,fcn'pturam exigcnda eft tradi'n'o fenptu ræc' Cum'fgicurEuangeliuin Matthæi amp;relfquatriafele(ftafunt,fc(eÓis qiiàm plunmisaliorum,liocficnnonpotuitullotcftimonio ftnpfuræ,ftd , teftimonio Ecclcfîariim. Patet igttur,non omnem probari traditioneni ex fcn'pfurafacra fed folo confenfu Eccleßariim , Et nunc apertius o-« ftendirur, false diet à nouitatem amatonbusfolam fcripturamfacram rc* gulam elTecertffsimam,omnium quæadreligionem pernncnnomniaalia quæiudicia humana funt, fiue fint concilia, hue PatrcSjfiueEcclefiæ, er* rare pofte,amp; ïdeo nihil in eis,ut certum Sf ad Hdem pei tinens habendum, nifi quod confonatfcripturac. Habesiam Brenti, tecontradicereueritati, Qiiid uero opus cft Monache hac inani garrulita te, cum legcris in Proie* gomenis, ftatim ab initio loci de Traditionibus,quod antèquot^didum eft,ßrentium profiter! fe non de feripturæ traditione loquuturum f

Deinde ut maximènondiftinxiftèr,tamennô eftfimpliciterueiG,nulIo feripturæ teftimonio quædam Euangeliaeftereic(fta,fed tantum tcllirno* nio Eccleliarum.Nunquidenimfuo proprio arbitrio rcicccrûtNicodemi aliorum EuangeliaCAut earn tantum ob caufam,quia non certo teftimo nio cognouerunthorum elfeferiptafFuerit faneÔC hæcuna caufa,ft’d non fola, nec^ principalis:uerùm quia non omnia cum analogiafidefifié dodri „ naProphcticaator, Apoftolicaconucnicbant.

quot;r Neuero Afotushæc profuo calumniandi ftudio ànobisdida repræ* Allang lib nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;audiamus Auguftinum de hac caufa fuam exponentem fenren*

«.tdp.«* tiarn:Cpteri autem homines,qui de Domini amp;nbsp;apoftoîorum adibus feri* bercconati uelaufi funt,non taies uclfuistcmporibusextiterunt,uteisfi* dem haberetEcclcfia,atcpinauthoritatcm canonicam fandorum libre* rum eorum fcriptareciperet. Nec folùm, quiailli talcs non crant,quibus narrantibus credi oporteretrfed etiam quia feriptisfuis quædam fallaci*

' tcrindtderint,quæcatholicaarcp Apoftolica régulafidei SCfanadodrina condemnat.Habcs ÔC caufam Aiôte,propter quam Euangelia quædâreie da fint:amp; omnia ad Apoftolicâ fideircgulam, atque dodrinâ examinan* da,autorc Auguftino:quod antea Brentio dicentc, negabas. Tanrûefto* dium Pharifaicum in hypocrita Afoto, utmero pcrfonæodioid conce* dcrenolitBrentio,quodnolituclitin Auguftinocogituragnofccre. Eu* ç' g casitafcripfit,utfolus ciusliberfidcdignushabereturin Ecclcfia de Apo ftolorum adibus narranris,reprobatis omnibus qui non ea fide qua opor tuit fada dida^ apoftoîorum aufi fint fcribere,

■ Omittamusigiturcarumfcripturarumfabulas,quæ Apocry’phænomi* nantur, eo quôd occulta eorum origo non damit Patribus,à quibus ufe^ ad nos autoritas uerarum feripturarum certifsima 6C notifsima fuccefsio* ne pcmentt.In his autem Apocryphis ctfi inuenitur aliquaueritas, tarnen propter multa falfa,nulla eft canonica authoritas.

Vcl de fis qui appellantur Apocryphi, non quôd habendi fintinali* qua authoriratcfecrcta,fedquia nulla tcftificationislucedcclarah,dene* l'-io quofecrero,ncfcio quorum præfumptioneprolatifunt. Etlib,22.cap. 5t).Lcgunt feripturas Apocryphas Manichæi,nefcio à quibus futoribus fa bularum,fub nomine apoftoîorum feriptas, qug fuorum feriptorum tem* poribus

potibus,inautoritatemfandaï ecclefiæ recipimercrentur, Si sANC1 i ETDOCTI homines,Q.VI TVNC IN HAC VITA ERANT,ET EXamINARE TALIA POTERANT,EOS VERA LOQ.VVTOS Esse cognosgerent.

Hinc apparet, libros,nó fola traditione reccpfos,uel rcie(^os,fed feciin dunicanonicam fchptjram exammatos,præfernm illos de quorum autox nbus èCuen'tate dubitabatur : amp;nbsp;receptos in autoritatem folos illos,qui ni bil contra fidem librorum canonicorum haberent. Nam amp;nbsp;lilud apud erugt; ditos folcnne cft utaliorum eruditorü)/k«o-i»5 libros ab adulterinis, exipfa fomonis phrafi, amp;nbsp;fcriptorum argumentis difcernant. Qiiomodo ergo nonliccretrjsperSpiritum fancflumex ipfadiuina fcrmonisproprietäre, hierum maicftate,ueros SGgermanos fcripturælibrosà nothis SCfuppo-quot; fititijs difcernere c'Et quidni idem liceretfacere inlibris quod in dodlrina, inqua Paulus omnia iubet probare,quod bonum eft tenere,cum par u-ti'iufcpfitratio.Etidemfarftum eftcànobilioribus TheftalonicenfibusLu^ «s tellatur : nec eo nomine reprachcndi à Paulo, fed à Luca commendari uidenius. Nonreijcimus,multo uerô minus damnamus ecclefiæ tcftimogt; iiium,quæ defcriptis Apoftolicis teftatur, quôd bonafide ab illis accepc* fit:fedplurimifacimus,S£^ pro eo ranquam pro aris ôdfocispugnamusme'-tmitan’ien non eft cxiftimandum,quôd autoritas facræ fcripturæ,ab ecclc^ fiaeau(fioritate,aut tcftimonio ira dcpcndeat,ut fi hæc non acccderet,ideo profabulis Acfopicis fcriptura habcnda eftèt,de quo fuprà plura.NonigP turfalfè à nobis, quos nouitatum amatores uocas Afotc,qui necp quæ nogt; uaneq^quæuctcrafuntnofti, feduerc dicitur,folam facram fcripturam re-gulameftecertifsimam omnium quæ adreligionem pertinent.Efuideite^ . film, quantum in te fit blafpbemandi fpiritum fantftum ftudium. Dicis e* nim,fcripturam eftè oraculum Spiritus fandli,3d tarnen negas cam elfe cergt; tifsimam regulam omnia probandi cum Chriftusipfe Spiritum fancfium illoelogioornauerit, quôdducat nos in omnemueritatem,amp;fuggeret, S^c. ad die : Nihil ad fidem pertinens firmum habendum, nifi quod con^ ibnetfcripturç.Hoc falfum efte.Ergô ne ea quæ diftbnant à fcriptura,ad fi^ dem pertinebût,ÔC certa crût habendac'Hæc mirabilis ôd myftica erit theo-logia, ad hocexcogitata 6C inuenta, ut omnia quæ fummus Pontifex Rogt; nianus eferinio fui pceftoris profert, pro oraculis indubitatis Spiritus fan* dtiagnofcamus:fimilitcr,ÔC que Prelati legitime congregati,ex infpiratio* ne fpiricus docuerunt,exofculcmur,ueneremur,amp;i adoremus.Nos ucrô ca sPaulo anathcmatirareiubemur, à quocunc^ tâdcm proficifcârur,etiamfi ïb angelo,aut Apoftolo,nedum Pâtre aliquo,aut conciliabulo.Quôd fi ce défia aliquid,quod no cum facra fcriptura côfcntiar, fta tuât,ccrtc hoc ipfo fîantéfueritDeiEcclefia,uclàucro Deo dcficit,uelut minimum crrat;Ec* défia cum fponfa fit Chrifti,uocem fponfi audirc debet,in uerbo fonâtem, nec diflonum aliquid edere. Vcrùm nô ideo hæc ab Afoto dicuntur,ut c5* ciliorumamp;ecclefiæautoritasdcfcrtklatur, faluafiG incolumis permancat: feduterrorcs omnes Papifticç ecclefierctincantur,ncullibi fandîa Roma naccclefiacrraftêuidcatur.Namcum multafepc concilia fcripturçnôcon fonaftatucrint,iniuriani ijs fieri arbitratur,fi dicantur ilia crraftè,cum à Spi* ritufandOjUt ipfcimaginatur,fintgubernara. Curergo Afotc fppc pofte* rioraconcilia priera correxêrc G Sed hacratione prçferthanc uiuam ÔC n5 feriptam traditionem ipfi fcripturæ : quia omnis fcriptura fit mortuuni quoddam teftimonium,5C neccftàriô à uiuo pendens, ccclefiarum fcilicet, quodnon poteft ad fcripturam aliquam exigi, quia hoc teftimonium prç* ceditfcripturamomnem. Quid Afotc,fcriptura omnis mortuum eft tefti* monium f Ego uerô arbitrabar effe uocem cœleftem, ncc mortuam, nec

454 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N C A P V T L V r r.

euam'damrfed uiuum cflcfermonem Dei,5C cfficaccm,amp;f pcnctrabiliorcm HeE4. Omni gladio andpi«,p€rüngentem ufquc ad diuifionem animg amp;fpritus, compaginum quocp amp;nbsp;mcdulbrum,SC difcretorem cogitationum atq^in--tentionum cordis.Et non eflc ullam creaturam inuifibilem in confpedu ez ius.^Nunquid Deus quo(^,qui hæc orefuoloquutus eft, mortuus tibi uiz deturfNunquidpotentia Del eft ad falutemi'Nunquid uiuificatmortuos in peccatisr'Nunquid odoruita: aduitamf Tanta igitur cum fit efficada uerbi Dei, quodin fcriptura continetur, qua fronte tumortuum teftimo-nium uocabis f Qina ftilicet non habet tale corpus amp;nbsp;animam ac uitam, quemadmodum uiuihomines, Aut forte quia in membrana mortuiamp;exz * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;coriati uitulifcribitur, nee per feloqui poteft ,fed opus habet alieno orgaz

nOjUOcefcilicet hominis,ideo ód mortua dicitur fcriptura, ÓC earatione tez ftimonium hominum praeftantius. quod nifi accedat, nee fcriptura Dei ez rit uerbü,nec ullam habebitautoritatem. Sedomnis eiusautoritasnecefz fario à uiuo hominum fcilicct amp;nbsp;eeelefiæ teftimonto dependebit, quod cz tiam fcripturam omnem praccedit f” Quid ergo tandem tibi afineicriptuz ra facra eritf*

Qiiantehaenon dico abfurditates,fed plane impiaï funtblafphemiç,fu* pràdiiftum eft. Qjianto fanóiusProphetæ 8C Apoftoli defcripturafenfe« 9fal. 18, runtjamp;' funt loquuti. Dauid dicit : Verbum Domini recreate animas,amp;fa-* Ep.6». pientiam praeftareparuulis. Efaias in perfona Chriftiaffirmatfeprædica/ done Euangelij meden' contritis corde, liberate captiuos peccatis cuincuz culis,S^ confolari lugen tes. Chriftus ipft dicit uerba quæloquaturSpiritu to(tn,6. efle amp;uitâ,Etibidem Petrus:Dominc, inejuit, ad quern ibimusf Verba ui« ».Cor.4. tæacternschabes Paulusdicit, fe Corinthiosin Chtifto lefuperEuangez i ».Pet.t. lium genuifle.Petrus teftatur nos renafei non ex femine mortali,fed ex mi' mortali,uidelicet per uerbumDci.Hoc Petrus uocatimmortalefemen:So tus uero mortuû,ut uideasAfotum ex profclfo hoftem efteomnisferipturg Prophetarum ôd Apoftolorum, Etfi enim ecclefiac Dei autoritärem appro bandi fcripta Apoftolica Prophetica concedamusuamen no tribuimus illi nifi teftis autoritatem,cuius non eft ea autoritas, ut exincertis dubijs fcripturis,ccrtas amp;nbsp;indubitatas faciat,ita ut feripturæ cettitudo ab eeelefiæ autoritäre teftimonio dependcat:fed quia per fe certa funt amp;nbsp;indubitata Dei oracula,taleseospronunciat,qualcsfuafuntnatura. Nonigiturquia ccclefia,6C præfentes tum do(ftores,fcripturas ueras amp;nbsp;cettas cftè pronun* ciauerunt, ideo ueræ ôdcertæ eftècœpcrunt, acfialiàsnullum habuilfent pondus : fed quoniam per fetales erât autoritäre diuina,quia perSpiritum faneftum à Deo profedæ, uerax cft ecclefia, quæid ipfum de feripturisefi; teftificata quodfua étant natura. Qiiod fi aliter feciftèt ecdefia,mendax effet deprghenlà. Credimus quidem ecclefig de facra fcriptura teftificanti, quôd ab Apoftolis hæc fcripta bona fide acceperit,amp; hadlenus certô con' feruarit: fed non propter ecclefiam credimus: uerùm ideo credimus uera elfe, quæinhislibris, quos certô ab Apoftolis eeelefiæ commendatos efie nouimus,continentur,quia feimus hos Apoftolos à Chrifto immediateuo catoSjSC Spiritufanefio illuminatos,in fuis feriptis non erraire:8(.'quiacófo' na hgc uidemus illis, qug in libris ueteris T eftamenti habcntur,unde amp;nbsp;fua confirmarunt,

Patet ergo ex hoc capite,non folum fîngulare calumniandi ftudium in Afoto, uerùm etiam plurimæ abfurditates, falfirates, amp;nbsp;impietates, quæomniauidereeft ex hisquæ iam didla funt,ncc opus cft repetere. Vnicum hocaddere libuit, etfi continua ilia amp;nbsp;perpétua omnium tempo* rum ecclefig fuccefsio,amp;confentiens teftimonium,teftctur,hos quiiam ca ooniciappeliantur, facros eflè libres, ôôdiuinitus datos,atque permanus ante*

äWccenbfumjfcmperfucceHöhbus quafipermanustraditos:tamrnhâc ïibrorum traditionc m, non folam librotum facræ fcnpturæ ccrntudmetn öi^autoritatem confirmare.Suntenim 6C alfa plunma,ncc minus firma argumenta,quibus ccrtitudo illa canonicæfcripturæ, quod diuinitus fitrc-uelata amp;nbsp;exhibita, comprobatur : quód uidelicet Ilupendis miraculis Sé ’nufitatishæc fcripta funt confirmata, ut quód anuseffœtæ SCftcriles, fœcundgfuntredditç,iuxtapromifsionêhuius do(fi:rinæ,mortuiin haue 'litam reuocatijamp;c.Teftatur miranda uaticiniorum ccrtitudo,amp; quód cuentus illis refponderunt,atc]p omnia inter fe conucniût mirabiliter,fua-uifsimaeftharmonia,ÔCcôfcnlùspcrpetuusfacræfcripturæ,Etquôdliæc dodrina fit diuinitus reuclata, res ipfa loquitur: quia non humana,fed ió' fi diuina potentia contra furorem iàtanæ, ÔC totius mundi potentiam eft conferuata, cum amp;nbsp;rcligiones aliæ, ÔC plurima alia monimenta, de rebus uiagnispulcherrimè fcripta interciderint. HueacceditÔCuniuerfalis o.' mnium piorum experientia, quód nulla alia docQrina certi quiequam de tebus longe maximis,peccato,iufticia,uoluntate Dei,uitaætcrna,amp;c.co tinetprgterhancquæhislibris continetur, fiCfirmam confolationem, in qua tutó acquiefcant confcicntie,proponat.

His SCaltjs plurimis argumentis tam certó probatur Caere fcripture au-toritas,quàm ilia ipfa traditionc,quam folam Afotus earn ob caufam taii-ti facitmo n quód tantopere facram fcripturam curet,quam obfcuram,du tiam ambiguam effe pronunciat, adco^ fabulis Acfopicis comparât: fèdquomodo deinde reliquas quoqjfriuolasfuas traditiunculas amp;ani-les fabulas hoe argumentigenere probet: cum ex traditionc fcripturam •pfarn (quæ Soto non necefiària cfleiudicatur) habeamus.

VTtraditiones omnes ad facram fcripturam exigantur, quo ex con-fenfuucl diflenfione cum facra Apoftolica feriptura iudicari pofsit, num uerc fint apoftolicç traditiones, uel nothç ac fuppofititig : ferrenon potcfi,nec uultDominusAfotus.Ratiohæceft:Quia fcripture fcnfuscir catefiimonia que de traditionibus loquunt,unde SC probandç elfcntjdu bius fit.Brentiiim enim ÔC fuos, fenfufuo accipereloca feripturæ, quae de traditionibus loquantur, ut de oblatione facrificq, undione chrifinatis, inuocationc fanlt;^orum,fatisfa{fiionc,amp; meritis operum : fe fuosep aliter firipturas de his traditionib.exponere. Cum igitur ambiguus fiticriptu-tçdehisfenfus,nequaquam adferipturâexaminaripoflunttraditiones: fedferipturâpotius per traditiones exponcndam,quàm traditioncm per feripturâ Aibtus aflerit.Hæc capite prefenti agit Sotus.DcAlcibiadefcri bitur, quód cum aliquando Periclem inuiferet,ÔC turn illi non effe ocium intelligerct ut amicis daret operam, proptcrca quód occupatus effet, Sd folk'citus perpenderet, quo patfto rationem Athenienfibus redderct, di-xerit:Nonnefatiusfuerit rationeminire, amp;nbsp;cogitare quîfieripofsit, ut non reddatrationem c* Significans rem itageftam cffcàPericle,utnon facile rationem poffetreddcretprocliuiusautem eficin totum effugerera tfonem,quàmbcnercddcrc.HocAfotus,utcftuetcrator callidifsimuSjfa tis intcll exit,cum iuberctà Brentio reuocare traditiones fuas,quas uocat Apoftolicas, ad facram fcripturam, amp;nbsp;ex hac rationê illarum reddere,fieri id honeftè amp;nbsp;bene non pofre,non ea de caufa,quam ipfe prçtexit,quôd fenfus feripturg circa traditiocs fit ambiguus,cum fit aperçus,manifeftus, amp;nbsp;ualde fimplex : fed quia cum fibi plane aduerfari ôC contrarium cfle, non ignorât, ideo rationem excogitauit amp;iniuit,qua fieri polfe fpera-Uit,iitnon modo rationem nô reddere cogatur ex feripturis de fuis tradi-tionibusjfedprorfusinuerterctncgotium totum:uidelicet,utfibiper tra-

4^/S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IM CAPVT LVirrgt;

dinones fubqccrct obnoxias rcddcrctfcripturas,atep i'IIas pro fuc Afa ticæ,imôBabyhonicæEcdcfiçlibidineinflc(flcrct,dctorqueretamp;;dcpr* uaretjun'd fonare cogcrêtur,quod ipfe cum fuis audire cupicHocfi poP fes Afoce,nxtu Goliath ille Philiftçus elTcs,aut Nimrod aliquis,quiddni dc populo Dei ÓCcaftris Ilraël exprobrares, in feruii'utêPhiliftæoruni, 3c captiuitttcm Babylonicam abducercs, deep nobis triumpharcs, SCpp Icum Cardinah'tium à fummo Pontïfice,readeô féliciter geîla, tanquam fortifsimus 5é pcn'tifsimus, non gregarius miles, fed capitaneus dux, {îrçmium confequcrcris. Vïdemus itaq^ quid fibi uelïthoc commentum, nitio autem pratfupponicmulta tanquam certa amp;indubitata,quæ longa ÔC certiïsima,luce^ meridiana,clariore probatione indigebant: Apofto-licas fcilicet traditiones elîè chirfmatis unÆonê, altarislàcrificiuni,fan* dlorum inuocationcm,fatisfadionem per opera mdcbita, mérita bono* rum operS, ÔC innumera alia.Prius, inquam, eft Afotc, uthas traditioncs ab apoftolïs effe^feûas doceas,amp;doccas certis tcftimonijs,nô leuibus, fed tanta re dignis.Neqj uerô ßtis firmû teflimoniû crit,Ha:c ita,ut obfer uamus, ab apoHolis^Tuntttadita. Qinauna aliquaecclefîaabapoftolo quodâfundata,putaR.oma,hocafflrmar.Suprà enim hancrationcm,noft elîè nequcirenarï, neqs Tertulhani, fed neep Äugufiinifentemiam, hoc modo probandi apoftolicam traditionem,oftcnfum efi. Sed necpüalcc' ram tuam n'dieulam amp;nbsp;abfurdam ratiunculam nobis oggannias, quod ui delicet author illarum öi. origo ignoi etur. Quare non opus ed, ut quic' quam refpondeamus, cum nihil probes, /cd ne quidcm probare inüi' tuas,bas,quxexempli caufaa tepropolîtæfunt, apoilolicas elfe: donee nobis per/picuis Äfirmisargumentis certum feccris,abapoilolisbxc efletradita. A'Romana Ecclefiahaccitaobferuari non i'anoramus. Ve* rum non quid Romx ob/eruetur, fed quid, SC num pie rede ac fände, fiat,quxrimu5.Prxtexitis,fundatam efleRomanam Ecclefiama duobus apoliolis fummis,ad quosomnia traditionum Rgmentareijcitistfedboc ipfum cratprobädum,ab apo{iolisbxcelletradicaamp;!:inn-ituta.Namnon ignoramus,Miifx authores propemodum innumeros ede, quorum fin'

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gulialiquidaddiderunt,donecPandora ilia Hefiodiprocrearetur.Idem

dercliqujsinßnitis propemodumRomaneEccJe/iç traditionibusaß'r' marc po/îumus.Prætcrea /cimus quam facile podeiiàpietate SCrcligiO' nefuorum maiorumin ïdolomaniam labantur: âfquam pertinacitcrca deinde defendatur,ac mordicus retineatur, teilatur id Eeclefie omnium temporjm hHloria.Nec^ ueró mcliorem fuiflcRomaneEcde/Ïp condi' tionem,fupradefuccefsionedicdumed. Deinde notum cd amp;nbsp;hoe, ali' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

quoties ordinariam illam Pontißeum Romanorum fuccefsionem uelit' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

ruphonibus Gotborü,uel fcbifmatis PontißeS, cum aliquotiesantipapa I fint eledli,qui Ecclefiâ fuis fadionibus didraxerunt,efreintcrrup[S. Qua nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

les ergo tedeserûtconrinui,deapoftolorum traditionibuscEtneab ouo i quod dicitur primiamp;originalis mundi bidoriam repctam,ubiaixdam j protopladus obdormierat, omni's caro eorruperat uiam fuam : fimiliter i poddilauium.indgnia uero buiusreiexempla mondratbidoria populi i Judaici ÔCIfraelitici, ubi fçpius optime conflituta religione,uel à Propbe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!

ris Domini,uel à Iudicihus,uel àRegibus:tamcn darim pod obirum illo' rum ohliuffcunturiudiciorû Domini, cultus ah ipfo indituti,3i totiusrc' ligionis,à qua in idolatriam prolabunt.Id quod Mofes in fuo cantico di'

DeM.jj. xic,Incradàtuseddile(dusmeus3frecalcitrauit,incradàrus,impinguatus: diIara(us,dercliquitDeum fadorem fuum, SCrecefsitàDeo falutarifuo, Prouocauerunteumin drfsalienis,amp;'inahominationibusadiracundiam , concicauerunr, Imolauerunt d^montfs ÔC nonDeo, dtjs quos ignora' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

fcînt. Nom recentes(^uenerunt, quos non coluerunt Patres ipforuin, Dcam qui te genuit dereliquifti,amp; oblitus es Domini créa ton's tui, Flf-’ fton'am populifui in fpin'tu præuidit,fore ut deferta ÔC abie(fla religionc uwa,cultus,de quïbus nullum uerbum habebant,inlucis,uallibus, mon^ tibusô^cxcelfîsinftituantjid quod falt;5tum eft fæpifsimè . Idem accidit Paulo,quod fe uiuo,fundara aliqua ecclelîa,poftquàm in alia loca fe con-tulit, à uera religione in perm'ciofàs impias opiniones funtprolapfi.egt; *cmplo funt Corintbiorum SifGalatarum ccclcfiæ. Quare alios nobis A' poftoh'carum traditionum telles ut proferatis,neceflè eft. Quôd uerô ad caufam, propter quam traditi'ones no uuln's ad facram fcripturam cxigi, tjuæà uobïs fingitur,quôd élus fenfus de articulis illis traditionum fit du* bius amp;nbsp;incertus, ÔC aliter arqj aliter pofsit expont : uetus liic eft cucuüad tuculi coccyfmus. Verùm iuprà copiosè cùm ex facra feriptura, turn Pa^ irum teftimonqs rcfurarus:amp;probatum,unum eftè ÔC perpetuum fcn'ptu racfcnfum,eumc^ f mplicem Si manifeftum,omniain feripturis clara Si plana.An ideo fenfrs icn'ptura: eft ambi'guus, quia uos aliam fîngitis in* ttrpretationem, atq^cam ob caufam exeanon poffe traditiones ueftras tondemnari.^Scdhocett,quoduoslucifugç,cum fciatisprorlus no con uenirecum facra feriptura,abfurdifsimas,impijfsinias Siblafpbemas ue* ftrasidolatricas dæmoniorum dotftrinas, defacrificio Miftæ, inuocatio* nefan(ftonim,fatisfalt;ftiones,non uultis eas ad fcripturam examinari, fed 3dtraditionesconfugitis. hocmodofacilimc omncsueftroserrorcs, de quibus rei agimini à nobis, nec tame ex feriptura probarc poteftis, iuxta Alfibiadicum confilium,defcndiftis:nec opus eft,ut anxiêlaboretis.Gra fias ergo agimus Deo Pan i Domini noftri lefu Chrtfti,quôd uel tandem Sotuspcrlpicuètraditiones aliquot commemoret Si doceat, quomodo per cas feriptura fit cxponenda.Sentitcnim de traditionibus no primum Omnium curandum, num fintconfentaneçferipturis : fed illud côlîderan dum,num fint longo tempore ufitatæ, Si à maioribus per manusacceptg ’nRomanaEcclefiaoriginali ab Apoftolisfundata. Hocenimilludelle fundamentum,quo ueritas earum probetur.Poftca uero,fi quae diefia fcri pturæ uideantur cum his pugnarc,exiftimatnon efteipfasutimpias da* mnandas,quia iam inueterata cofuetudineuim legis Siiüiiicïx obfinere: fed potius dida feripturç per ipfas tnterprctanda,ut non traditiones fcri* pture,fed feriptura traditionibus cedere debeat.Hoc fcilicctnon eft fcri* pturam humano iudicio fubi'jcere, fed hocfundamento pofito, non eric difficile omnes impietates Si idolomaniasifraelitarum, imo etiam ethni* corum pro uera pietatc Si eultuDei gratilsimo probarc.Traditio(exem* pligratia) eft facrificare Reginac cœli.Hçc traditio certa eft Si firma, quia ufitatajamp;^ approbatione Regum, Principum Si facerdotum in luda con* firmata,Hierein, 44. Nuncigitur accedamusad dida fcripturac,quç cum hactraditionepugnant,Non coletismilitiam cœli. Non facias quid tibi teeffum uidctur.Non declines ncc ad dextram,nec ad finiftram.Nihil ad* das,nihilminuas, Sifc. Ethæcdtôa exponamus per traditionem, uideli* cct,quôd militia cœli non fit colcnda,ficut Ethnici.Item,non facias quod tibiuidcturredum ,nifi id feceris incultum Dci.fit traditio facrificare in excelfis, SCc. Hec traditio longa temporis ferie, Si authoritate Regum Si Principum,attp confenfu totius pene populi confinnata eft. Itacp non eft ampliusdeueritate eius dubitandumamo iam certifsimum eft,hunc cul* turn clïèDeo gratifsimum. Si ergo obqcitur ditftum feripturç Deut. u. Caucneofferasholocaufta tuain omni loco,quern uideris,6Cc. interpre* tandum eft no quod -n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Si fententia Spiritus famfti perfpicue fignifi

4?» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAP VT LVIir,

ftum in quouisloco,quem pnuatus rufticus aliquis clcgcn't : fed fi Reg«l principes,Sc faceidotes aliqucm locum facrificandi elcgen'nt, prærer* quàm ad arcam propitiatory,ibitum tantum abfitutpeccetur,ut potius Deusipfe ncceffehabeat pro fanÆfsimo ÔC gratiisimo cuitu accipere. Idempoteftdicide eatraditiOnc,quæextatMatth. i$. Nonlotismanp bus manducare.ÔC quid dico de traditionibus Iudæorum,cum uniuerfus ethnicifmushoc fundamcnto probaripofsit, ut exempli gratia paterna traditio eft,SCquidem omnium longe antiquifsima,colerclouem,Mar* tem, Venerem,Iunonem,6C reliquuid genus Deorum. Hacc traditio fiint morum monachorum ôé Omnium gentium confenfu ita corroborata eft, ut huic cultui omnis ethnicorum Felicitas accepta ferebatur. Qiiôd fiiain obÿcit dilt;51ïïfcripturç,Audi hraelDominusDeusnoftcr Dominus unus eil', interpretemurillud perhäctraditioncm,SCdicamusiuxfaPlatoncirj, unum quidem elîè tantum fummum 5C fupremum Deum, quem ethnici fuo more nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoc eft uiuificatorê,feu latino Iouem,id cft,adiutorem uo*

carunt.Reliquos aûtminorû gentium Deos ÔC inferiores. Hoc modo ni* hil non impietatis Qi. idolomaniæ quantûuis abfurdæ uel probari,uel de* fendipofter.Hicfciliceteritmodusinterprctâdiambiguûfenfumfcripnx rç per traditiones apoftolicas.Sed accedamus iâ ad Aloticas traditioncs, Miftam ueftram facrifîcium efte dicitis,uel oblationein, in qua corpus

6C lànguinem Chrifti fub fpeciebus panis SC uini, pro uiuis ÔC dcfundîis, pro redemptione animarum,offerri dicitis à facrihculo,SC pro altjsappli* cari. Hancuos traditioncm apoftolicam elfe affïrmatis : quia fcilicct Ion* go tempore durauit,5C à maioribus ueftris in ecclefia original! Romana per manus traditâ accepiftis. Nec alia probatione opus eft : fed potius o* mnia facræ feripturæ teftimonia de inftitutione ccenæ Domini,ranquam dubia, quorum fenfus fit ambiguusiuxtahâc traditioncm exponendus, q? uidelicetiuxta fenfum fan die Rom.catholicç SC apoftolicç ccclcfiçfint interpretâda. Nos uerô profanationc cfîè dicimus cœnæ Domini, amp;nbsp;hor rendu facrilegium ac blafphcmiam,in unicum illud Chrifti facrificiu,id(j exuerbis inftitutionis cœneDominice SCuniuerfoftatudodirinae apo* ftolicæ probamus.Chriftus enim in fua cœna non ipfe fe offert Patriuidti main pro peccatisn'd enim denium incruce poftridie eftfadîum,fedac* cipir,non offert,pancm SC uinum,grariasagitÔLfrâgit:nelt;phoceftofFer* re.Dat diffipulis,non offert patri ccelefti.Sed fortaisisapoftoliquiconfc crabanturEpifcopiiubentur offcrre.'^Nihil minus.Ederefubentur,amp;bi-b cre,non offerte, corp us ÔCfanguinê Chrifti,quac ipfe poftea ucrus SCuni eus fummus fàcerdos in cruce patri obtulit,ut effet uidiimafufficienspro peccatis totius humani generis, id^ iubent facere,id ^d ipfe fecit, in fut cômemorafione. hoccft,utpublicamemoriapaftîoniseiuspcrpetuoin Vergil, in ccclcfia confcruaret.Hic fcilicct facerc ,p facrificare accipit, quemadmo* Beleg, dum Verg, in Eclogis,Cum facia uitula,ipfeuenito. Verûm Cypr.itain* Li.t.Ep/i. terpretatur hoc uerbum,quod uidelicet Dominus nos iubcatfacereid t» quod ipfe prior fecit. Porio quid feccrir,iam eft didlu. cû ergo dicit, Hoc facitc in mcicomemorationcnijPaulus interprétât, his uerbis mortêDo miniannunciabitis,fignificat pracdicandâ effe, dum ccena peragit, mor* tem Domini.Qiiid hie obfcuritatis,óuiriobfcurifquçambiguitas, quod dubiûrAn'non manifefta 6C certa funthgc Chrifti uerba,quib.tcftamen* turn fuû inftituitf'Nullâ uerô prorfus oblationis, ucl facrifiefj mentionetn fieriaudimus : tacco ^d applicari SCofferridebcat ,p alijs uiuis SC defun* dlis, pro redemptione animal urn,ut in fiio cane latrat, uel potius inmiffa muffirant.Qiiajitduerofit Afori impudcntiaSCimpicras,ueIhinc appa* ret, quod fuam ementitam 5C minime probatam traditioncm,non uult ad fcripturam cxaminari,fed potius uerba inftitutionis cœnac Domi*

Nullis uerbis hanc diabolicam fentcntiâ,fcn prui â potius per traditio^ nem exponendä, quam traditionem per fenpturä, cöfec^ui SxL efferre pof-^um.Hoc ne ipfe fatan un^ petcre aut tentare aufus eli.b t quia in loco de «blatione ÖC facrifici'o cœnæ uerfamur, quæ mutata eft in opus plané di* Wfum,audiamusCyprianum,quid de bac mutationc fentiat,

Q.ua:cumitaredcinftitutionehabeant,quaecreatura eo audaciaepro* -g'cdictjUt earn mutetrSi enim nec minima de mandatis Domini licet loi vere.quanto magis tarn magna, tä grandia, tarn ad ipfum Dominica paf-bonis èC noftræ redemptionis facramer ’ :: pet tinentia, fas non eft intrin-gerc, aut in aliud quod diuinitus inftirutfrhqbumana traditione mutax re.Haec Cyprianus.Nos nc manilcftiflima ÔTindubitata Chrifti uerba de* ftrcnteSjamp;intcrpretafionceorum à ueftra beta traditionerccipiemus,uc idnobis Ghrifti uerba fonenqquod uos impie,inftitutione ipfius mutata ’nadionê,amp;^ opus plané Contrariû amp;nbsp;idolatricû,nobis occinitis Qjifod^ funque mortis amp;nbsp;fuppliciorum genus ,li ita Domino uifum fuerit, fufti* nere parati fumus,potius quàm bæc nobis fuperftirib.admittere.Qi’od fi lt;liiid eft,uel obfcuri,ucl dubij in facris fcripturis,ncqua^ per tradinones, ^od per eafdcm ipfas feripturaS interpretandum efle,etfi fuprà probauerG ’’lus,tarnen no pigebit pluraex Patrtb.cnumeraretcftimonia.Nâ delcriz pturisfacris plurima circa locum de feripturç fact ç autboritate,fint diefta.

Qiii ucrô exponendi modus iuftior erit, q? ut dodtrinis à fpiritu nobis ^3tis, orationem componentes, ^jd quidem illis confonû 1 eperiemus, id bifeipiamus. Ei uero quodcontrariéfehabet,bdemderogemus,ôtue.» bithoftem id ipfum fugiamus.Primùm itaq? illud oftendat,qui fandli ge» ’’ùuram amp;nbsp;creaturam Chriftum appellarunt,quas feripturæ uoces ha^ bcataddcmonftrationem. Hic certéBafil. perdoeftrinas diuinitus datas nonintelligit Afoticas traditiones, quas pro diuinis reuelationibus poftolicis iadïant ; fed pro facra ipfa feriptura, fieut fe ipfe interpretatur, fû feripturæ uoces requirit,SC probari amp;nbsp;examinari uult dogmata ad ferP ptuiamfacram, amp;nbsp;id quod illiconfonumfucritrepcrtum, fufeipiendum.

Non putamus iuftum cfle,conftietudinê apud ipfos obtinentê, legem scregulam facere dotftrinæ. Si enim fortisres eft ad reeftitudinis demoiv ftnuionemipfaconiuetudo,oportetSCnosomninoillosfequi. iGiTVR SCRIPtvKA DIVINITVS INSPIRATA ARBITERA'nOBIS CONSTIT V ATVR,ET APVD Q_V O S 1 N V E N T A.F V E RIN T D O x GAîAT A D I V 1 N 1 S SE RAi O N IBVS COxNCORDANTIA,HIS Ox mnino etiaaî veritatis svffragivaiaccedat.Hacfte nus uerba Bafil. Etfiaûtnô ignoremusBafilium magni traditioes facere, amp;^plus alias bidei régula requirit,tribuerc: tarnen eô impudentie no eft pi'Ogrcflus,ut uoluerit traditiones ad feripturâ cxaminari.Multo ucrô mi nus,qp dominus Petrus facit, ut uoluerit feripturâ per tradition? exponû Non efteiuftum dicit,confuetudinê,legem ac régula facere retftæ dotfirP næ,necfortem rem ad demonftrationem reeftirudinis. At quid aliud funt ttaditiones,quas Afotus uocatapoftolicas,t^uel côfuetudines,quarûau toramp;origo ignorât, quemadmodu fuprà dixit,ucl décréta traditio* nes Pontibcûr Non eft iuftum,inquit,ifta reeftæ do drinæ legem ac regu* lam facere; fedferiptura diuinitus infpirata,arbirer à nobis conftituatur, amp;nbsp;apud quos inuenta fuerint dogmata,diuinis fermonibus cócordantia, his omnino etiam ueritaiis fuffragium accedat, Quid his manifeftius f

440 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAP VT LVirr.

Scripfura omn/um arbiter conftituatur. Ergo cham traditions omn/a do gmara fermombusdiuinisdcbentefleconcordantiaicrgo ad ferm ones diumoSjhoc cftjfcn'pturas facras,omnia fine dogmata,fine traditiones,filt; ueqaorumcuni^ fintfcn'pta, cxaminandafunt. Et quæilh'sfuenntcon* cordantia,ucraeruntiadicanda. Qiiarenon traditiones,lcx,5crégula do lt;flrinæ conflit uendæjper quas fcripturac exponendar, ut monachus Mof tusfomniat;fed potius,ut pièamp;f redèBalîlius, Scriptura omnium arbiter conftituatur,norma,lex ô(fregulauergdodlrinp,utilla dogmata ucrafunt iudicanda,quæcumfàcrafcnpturaconcordarefuerintinuenta,

Qltomodo autem gradieturperanguflam uiamcNeig/turmultonim opimones liabeamus,fed res inquiramus.Qiiomodo autem nô abfurdfif, pecunias alijs non credcre,fed ipfos numerarc ôf fupputare.’pro rébus au tem amplioribus aliorum fequi fentcntiam fîmpliciter : pracfcrtim cum habeamus omnium exatflifîîmam trutinam SCgnomoncm acregulam,di ‘ uinaruminquamlegum afïèrtionem. Ideo obfecroamp;oroomnesuos,u£ relinquatis, quid'nam hui'c uel illi uideat, de^ bis a' fciipfuris,hæcomnia inquitite, lieras diuiïias difeentes cas fedlemur^ut æterna bona confe* quamur. Scn'pturasfacras omnium exadlifsimam n utinam, gnomoncm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J

dirioncscxponcnda,fedbæad/àcramfcripturam examinandæ. Afotus I ueroinep{üs,ridiculusamp;:{iolidusarcbitedlus,regulamiuxra inarqualita' tem lapidum uult inßedlcre. Qualis ergo bæc erir fîrudiura fbaud dubie I {tare nulla ratione poreritjfed necefTe efl ut corruat. aut tâdem fiatautlu-^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

daifmus,3ur etbniaTmus : uel,quod ïam uerêeftyAndcbriRianibnus, Ne nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

uerô Afotus fine ratione aliqualoquiuideatur,boc modo fuum comme* I turn probat,qui'a traditio Apoflolica, eti'am fit oraculum Spiritus fanâi, J riinib'rer ôt^tcRtmonium Ecclefip. Verùm nondum probaRi,bas eße,quas tunugaris, Apoftolicas cradinones. Fundamentü enim fu5,fuperquod i illas extruereuoluiflijà nobis fuprà eflfubuerfum:amp;: dcmonRrarû tenon nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

iupra pe[ram,fed Cupra arenam ædibcaffê. Probandum eR tibiprius,cer' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f

tis, tirmis indiibitacis argumentis dcrarionihiis,bas uerc elfe ApoRoIi' I cas cradiciones : ApoRolos boemodo,Rneamp;intentionc MiiTam celC' I braRe.San(RosinuocaRe,autdocuiRe,ratista(Rionem pro peccatisperO' I pera indebita,perbona opera nos ui'tam æternam meren'. ErquæEccle* I lia teRatur, bxc ApoRolos docuiRe, prxrer purpuratam Bahylonicam I mcretricemf Qirôd fî qux eR PedeRa, qux bxe ApoRolos docuiffê nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

docuerfnt, omnibus qui qux uera Cunt, uoluerint cognofcerc, patetex ' cerds indubitads fcripds, qux poR fereliquerunt. Hinc ôiquid uî* ua uoce tradiderint, facile eRcoIligere. Certum enim eR, quod non a* J/'rd,aur diuei fum quid ab co quod fcripferunc, docuerinr. Qua ue-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J

to tu radonc Rdcm facerc uelis dubitand de bis ApoRolicis ( quas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

^ngis) traditionibus ipfe uideris. Et ut maxime tcftcs aliquos harum im-piarumtraditionum produxens : tarnen quiapugnantcum Apoftoh'cts ^cnptis, anathemata cfTcludicabimus. Ccrtè Romanæ Afoncæ illius cc^ teftimonium non recipimus. Neq5 cnim quia tcfbmonium ipfius ^efacrafcripuraagnofdmuSjideo omnia quoqßalia, qutcdicunturucra *æe,iudicanda funr. Non magis hoe fcquiturjquam illud,quód idco Pon tgt;ficibusHierofolymitanis,Scnbis,ÔCPharifxis, amp;iam Rabim'sIudæorS «rcdendum fit, aut quod omnia quæcuntp fenferunt tunc amp;nbsp;lam blafphc ant, fint recipienda, quia illis de fcrip tura canonica ueten's T efiamenti feftantibus crcdimus. Aut ex illorum Thalmud amp;nbsp;Rabinis facræ fcriptu-•■afintcrprctatio pctenda eft,quia SC pcrfucccfiionem fenpturam confer* warunt,5Cfuo tefiimonio nobis tradideruntamp;cxhibucrunt.Ratio autem lt;äiueifitatis, quarc non pari modo utrunep teftimonium, de facra fcriptu* laamp;^traditionejUel fenfu fcrip turæ recipiamus,hçc efi : Qi«a fcriptura bac tradittoneSjdc quibus in prçfentia fermo cfi,fibi aducrfantur.’ita ut im poffibilc fit ab eifdem auforibus efleprofeefia. Neccodem modoutrun* que probari poteft,aut pari certitudinc. Quantum ucro ualcat, quod ad tædium ufcp fubinde repetit, Apoftolorû auditores ex fola Apoflolorum ptædicaticnc, defingulis dogmatibus prætcr hæfitationem percepiffe ^intellexific, ctfifuprarcfponfum eft antca, tarnen nunc addo: tam nos hm ex fcriptis Apoftoloriim, quæ extant, de ipforum mente amp;nbsp;doeftrina tudicium pofi'efacere, quàm runeauditores præfentes ludicarc exuiua Apoftolorum prædicationc de dogmatibus,potuerunt. Qiiia uero au* tiitutantum percepta paulatim percunt, amp;famittuntur,acdcprauantur, 8cfacilimus eftlapfus aucra religione maiorum adfalfam: ideo ne qua •mpoftura, illorum prædicatio corrûperetur,uifum eft,ut inquitirenæus, spiritui S. Sc perDciuoluntatemfaeftum eft, ut id quod Apoftoli pracco* niauerunt,fundamentum amp;nbsp;columnam fideinoftracfututiJ.’n, in fcriptu* fistradcrent nobis.Qiiid igitur tibi uis,uaniflime nugator f Hælt;',dc qui* fcus certi fumus, dubia reddere , SC nos ad incerta SC ignota abduce* *’cconaris,ut omnia Romanæ fedis figmenta,decrcta 8C fcybala olfacicn* da,imô uoranda proponas, hæc tibi loli, tuis^ retinere licebit, nos nun* quam recipiemus. Sed hæc, inquit, quæ Apoftolitradidcrunt, fuerunt pcrfpicua Sc lucida in cordibus auditorum,SC uiua uocc fenfum feripturç in corda felecftorum difcipulorum,quos fucceftores elcgerunt,transfude tunt,illi porro fin’sfucceflbribus, Ab ifto confenfu cum pofteà de locis firipturæ Sc fenfu carum quæftio eftet, petitum cft,quid fentiendum. In* dedamnatus eft Arius, SC alij hæretici. Refpondeo, Et hæc quæ fcripfc* tunt, per Spiritum faneftum clarefcunt prjs à credentibus, ac Deum atqp filutis rationem quærentibus infcripturis,non minusfuntpcrfpicuaöd lucida, nifi illis, in quibus Deus huius feculi obfeurauit corda infidelium, tie illucefcat illis ueritas Euangelq de Chrifto, 8C ncucritatimanifcfte crc dant. Exillis ucro traditionibus, fi'ue confenfu ex uiua prædicationc or* to, condemnatum efte Arium, minime uerum cft. Conftätinus cnim,qui iionfoluminterfuit,fedpræfuit etiamconcilio Nicæno,in quo conde* mnatuseft Arius,non iubetPatres extraditionibus Apoftolorum non feriptis conuincercjiudicare SC condemnare Arium, fed exfacris fcriptu* ris.Hæc cnim funt uerba Conftantini quibus alloquitur fynodum,fecun* dum quam rcgulam fententias in fynodo dicere debeant,

In difputationib.rerü diuinarS habetur prçftantiftima fpritus S.dotftri* lia,Euägclici Sc Apoftolici libri, cS Prophetarö oraculis, qui plcnè nobis oftendant fenfum culminis, Proinde difcordia pofita fumamus ex uerbis fpiritus

44^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN c A P V T L V r r r»

fpiritiis,qu^fti'onutn explication?.Quare non ex traditionibus,fed ex fa* cris Iltens herericiconuincendijôC dogmata dqudicanda.

Dum Stephanus dixiflet, Nihilinnouetur,niG quod traditü efi: Que* rit Cypr.his uerbis, Vnde eft ifta traditio,utrum'ne de Dommiea gclica autoritate defcend?s,ande ApoftolorSmandatis atqgt; epiftoh's nc , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;niensf' Ea cnim facienda efle,quç Ccripta funt,Deus teftatur 6c’ proponif,

ad lefum Naue dicens: Non recedet liber Legis huius ex ore tuo;fcd nsc^ ditaberis in eo die ac node,ut obferues facere omnia quç fcripta funt.Irê, Dns Apoftolos üjos mittens,mandat baptifari genres,amp;doceri ut obfer^ uentur omnia quaccunrp præcepitiIle.Si igitur aut in Euangelio prgcipi* tur,aut Apoftolorum epiftolis,aut Atfîibus continctur,oblèruetur en.un âfhæclàndîatraditio. Qiiibusuerbis fan^iusmartyr docettradihoties Apoftolicas elTe fcripta ipforum Euangeliftarum 6C Apoftolorum exE' uangelica autoritate 6C epiftolis Apoftolorum probandas ludican^ das. Eaeni'm Deum obferuariuelle,quæfcripta ftint. Itaeriamhastradp ' tiones obferaandas quç in Euägelio,epiftolis aut Adibus Apoftoloruifi continentur. Calumnias defenpturamortua, 6Cquodindiuerfaspartes diuerCos Cenfas trahi'poftint, traditiones uero eile uiuas,nó ita dudain refutauimus. Porro probatfimili,fcri'pturam cx traditiombusinterpre^ tandam.QiftaPatr^s doceant,quandolt;^ ipfa uerba Euangelica, exoperi bus Chn'fti 06 Apoftolorum exponendareadem rattone ex tradittonibus Äpoilolicts fcripturam interpretandam amp;intclligendam. Deinde,Qin'a idemfttlpin'tus in traditionibusÄpoftolicis, finefcripiLira, qui^inco' rum fetiptis. Verum ingens efidiliimilitiido Ô6 difcn'men inter bæcduo. uerba cnim Sgt;6 opera Cbridi, quaefemuto exponunt, urracp certa funt,S6 defciïptacontïnentur,utdeneurroliccatdubitarc. Intradiriombusiicrô quxApoflolis adfen'buntur Ô6 feriptis, no eadem eft ratio. Hæcquidein certa ftint æ minime ambigua, ilix uero non irem.’utpræfereà non dicain quod manifeftepugnent cum fcriptura. Qiiod ft ram certenobi's de tiadi ri'oni'bus uerèÄpoftolicis confiaret, ac de fcriptis ipforum, non dubi'ta^ remus Sdillasrecipere : cum uero eis nihil fitincertius, quidmagisabgt; furduni,profanum,impium Qi. facrilegum, quàm cerrifîimas 86indubira' txßdeilcripturas,exdubqs S6 inccrtißiinis,notbis,üippofih[tjs,addo SC impijs, ac cum facra fcriptura pugnantibus traditiunculis, facrofandhm fcripturaminterpretari f Nam quód Afotus rcpetir,nos certis Ecclefiaia teliimonqs habere,Apofiolos obtulifTe facrißeium al tan's, oraßepro de» fundîiSjôC hxc facienda docuiffe Eccleßas,id nondum »ft certum.’imo.ut ucrnrsloquamur,habemus certum,hpcne(^ didia,neq} fadia ab Apoßo» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

uelipßtale facrißeium obtulerint, uel Ecclefiam offerre docuerint, quale 1 facrißeulipontißetj, eo modo, intentione, Sdßne, tarn horrenda bla» f /phema impietace, profanatione Sdidolomania, id tamdiufalfum eßeaf» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

ßrmamus,donee Alb tus uerum eße probaueric. JVon enim fiifßciet congt; fuetudo IComanxEccleßx, uel eins teßimonium, quiafundataeßabA» poßolis, 06ita célébrât. Ergo habet id afuo fundatore. Hoc enimte» iiimoniuinnullum eßeprobauimus. Manifeßum eni'm eß, quod Apo» ßoli prxinderint Sd uaticinati fint pfeudoprophetas Sd falfos dodlo» resingrcHuros inEcclefias afefundatas. 2.Petri2. Fuerunt, inquit, pfeu» , doprophetx in populo, ßcut Ô6in uobis erunt magißtimcndaces, qui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

introduccnt fec^as perditionis.amp; quæ fequunt,perfpicuc defcribunt R.o manam Ecclefiain, qualis quidem eftftatiis illi'us hifce temporibus. Ha^ bcs unam Ecclefiam originalem. loannes fcri bir,Fiholi,inquiens,nouiffi-» ma hora eft, fient andiftis : quia Antichriftus uenit. Nunc Antichrifti multi funtjUnde feimus quia nouiflima hora eft. Ex nobis prodierunt,fed non eranc ex no bis. Habes iterum Ecclefiam originalem. Paulus in Adis Apoftol,EpifcoposEphefiosalloquitur,dicens:Egofcio,quoniamintra lîunt poft difceftîoncm meam lupi rapaces in nos, no parcentes gregi,amp;^ txuobis ipfis furgent uiri loquentes peruerfa. Habes aliam Ecclefiâ origt nalem.Et uide quid accident Ecclefijs,quarum fuitmentio Apocalypfis. Non poteftigituf traditiononferipta ex originalibus Eccleftjs probari, amp;tanquam uera aepia populo Dei obtrudi.

Infuper quoq? notum eft, quôd Miffa ilia Papiftica, centones fint male àpluriinisfartoribus confuti, utnullarationead Apoftolosreferripoftît hæc traditio.Petrus enim,utipfi Papifticifcriptoresfatentur,coenamDo minicelebrauit, Ô^ad uerbainftitutionis tâtum orationeDominicaufus eft:net^hocfine,qi efletpropiciatorium facrificium,quod pro alqs poftît applicari, ad remilfionem peccatorum confequendâ : multo uerô minus, quôd liac oblatione miferas animas, quae in purgatorio fiefticio igné cru-ciarentur,redimere SCliberare uellct, cirm fabule de purgatorio nondum tffentconrttftæ. Qjæd infuper ad dit, facrificium altarisnon aliud elTeab iliounico Chrifti, ô^uiuêtium fuffragia defuneftis prodefte,fatis copiosè, necminusuerèôdperfpicuèàBrentio eftrefutatumin pofteriori parte fe cundæ Pericopes.amp;quia Afotus pro fua,quæ nulia eft,autoritate,hoc affirmât,nec ullis probat teftimonqs,nos repudiamus. Dubium etiam non eft,Apoftolos pro ijs defuntftis, quos in uitam rcuocauerunt,oraffe. Sed q)docucrintpro alijs defuneftis orandum efle^quos no cupimus àmorte excitare,fedut ex purgatorio fi(fticio,refrigerio uelreleuent uel mittgen-turcruciatus,uel prorfus liberêtur,id ne per fomnium quidem Apoftolis inmentem uenit. Scimus cnim fententiâàChrifto latam,retra(ftari minime poire,quôd qui credat in filium Dei,habeat uitam æternain : qui uero noncredat,iam iudiçatus fit.Nec ullum efte poft huius uitç exitum,pœnj tentiçlocum. Neq?mediumlocû tertium inter cœlum amp;infernu.Quaré fruftra pro defuntftis oratur.aut enim no indigenr,cum fint in uita aeterna bead :aut non iuuantur damna« in morte aeterna. Sed pergamus ad alia quæ fraterculus nofter hoc capitc deblatterat.

Dixerat antè,fcripturam potius per traditionem exponendam, quant iraditionem per feripturam. Cumen nimis abfurdam,impiam amp;Chriftia-nisauribus intolerabilêblafphemiâhancin ftripturam îandtâ fore,facile uiderct,Dominus Petrus addit : Sed nec iilud negamus,quando^ tradi-dones exponi ex ferip turis,cum uidelicet apertiores funt feripturæ tradi-tionibus.Exempli gratia proponit traditionem inuocationis faneftorum, quôd fit exponêda exuerbis Pauli, Vnus eft mediator Dei amp;nbsp;hominum « Agnofeimus, inquit, illosinuocariutintercelTores, eorum fuffragia peti apud Deum amp;nbsp;Chriftum,ne fcilicet agnofeantur aut inuocentur pro me-diatoribus,fedintcrceffôribus.Liquidôautem hicapparet,uelSotumfpi ïitu uertiginis laborare,ucl hune non elfe Sotum ilium qui antea Aflertio nem feripferat. Ille enim in loco de Santftorû inuocationc difcrtèfcripfit, Sanftimeritôamp;^inuocandiamp;adhibendifunt interceffores amp;nbsp;mediato-resnoftriapud Deum. Hicucro rhetorculus negat apertis uerbis San-ôlosinuocandospro mediatoribus. Sed utcuncR hæc habeant, eadeni impietas latet fub diuerfis uocabulis , quae tarnen non multum diffe-Hint, Qiiemadmodum Santftos coli uolunt,nonA«7pflt;ix,fedlt;/lsAf'a.

444 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN c Ap V T L V r r r.

Qjiodncrbjsnegat,reipfafacit. Nam in mediatorcduohæcconcurrant necellè eft. Primum,ucrbum Dei extare oportet,ex quo certo fdamiis,q, DeusuclitmifereriSCexaudireinuocantes, perhuncmediatorem. Akcquot; rum,quôd mérita ipfiuspropofitafuntjUtquæ pro alijs färisfaciant. His enim modis filius Dei conftituitur mediator inter Deu ôé homines. Nani mérita Chriftinobis donâtuf,utiufiireputcmur, fiduciameritorûipfius, cum in eum credimus. Habemus 0^mandataDe4amp;promiiïîones dein' ' iiocationc Dcipcrfilium Sd exauditione. Amen,amen dico uobiSjfi quid peticritis Patrcm in nomine meo,dabituobis.petite,0LC. Hæc eadem rigt; buuntura PapiftiSjfanA's, quosiubentinuocari. deindeamp;applicantmc ritafandlorum alifs, ficutmerita Chrifti, ea^ coniungunt. Sedhocloco mirum eft quod Afotus fcribit; Agnofcimus,inquicns,non remictinobis peccata, autialutem conferrimeritisfàn(fîorum,ôfc. Hæc certèpugnant cumuniuerfà do(^rina,ufuamp;confuetudinePapifticæEccJefiæ. Audia^ mus ergo tcftimonia. Indulgentes dicuntfeapplicare méritafandorum. Gabriel fuper Canonem docet nos ordineinîiituto à Deo debereadau^ xilia fandiorum confugere, utfaluemur corum meritis Sd uotis:co fcilicet ordinc,quiinaulis ed ufitatus,ubiamicis intercefforibusurendumed, Vfîtata eilôifhæc formula abfolutionisapud uos: PaflîoDomininofiri JeCa Cbriiii^MeritabeatiiTimçuirginis Mariæ,amp;^ omnium fandîorum fint tibi inremiirioncm peccatorum. In hûcmodum Sd Coilediçuedrxbcdc fiæ,fcrè omnes deiàndlis cocluduntur, QiiffumuSjUtmeritisSt^prccibus ôî interceiTione eins uelilloruni,ab illis libcremui: malis,amp;fc. Etres cfiina nifeftiflîma.Qjiare cum Afotus contra banc manifeftæ fuæ Papidice ec' gt;nbsp;cIcCix idolomaniam pugnet : metuendum ccrtè erit,ne fpeCardinab'»' cé’fuigalerifruiÎTetur. Scdreucrtamur ad mérita fandlorum. Noneniin dubium ed,quin cum mérita iàndlorum in precibus iadientiir^conüitua' fur mediator. EHc enim inter Dcum 5d hominem mcdiatot em,prop'i:ie cdhaberecoramDeo tanta merita,utDeuspropter eareddaturpropt' cius,rcmitfat peccata, Sd feruet nos in morte ad xternam uitam. CxtC' rùm, ne quis Papidas fandiis honorem Cbrido proprie ôi. foli debitam tribui iudicetjÔdmerità Papidas,quod funt, idololatras uocareaufif.'hoc ; diuerticultim,ad quod dchedîant,quo fcelabipode exidimarût,ün!ene' runt,vt dicant^nuocariipCos non ut mediatores, Ted râtumpetiaheisin' tercedionem apud Dcum Chridum.P.em mirandâ, Qjhd audior’Cbri dum cum habeamus mediatorem Sd propiciatorem apud Parrem,opus neeritaltjs etiam intercedbribusdn cœlediregno,in quo fandiiab omni' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

pidico modo in tercedere pro nobisnonritconcedendum,necetiami' I deo inuocandosutintercedores)utpro nobis apud Cbridûintercédant, 1 • amp;nbsp;quad inter Chridum mediatorem, 8d nos ipü quoen mediatores intet'

ineratasé'fdcm obtulerunt, Hincquatuordecim opituiatoresinnecedîta tibus, tacito propemodum Cbridinomine, ea quxipfius erantproptia, uirginiMarixmatritribuerunt, uocantesmatrem grarix, midericordix, aduocatam,opitulatricem, cui etiam animas in bora mords fufeipiendas commendarunt. Ad quam omnia Sdfingula quxerâtinPfalterio deDeo didla accommodarunnundePralterium Marix. Item, quodlingulis fan' (dis ccrteprccatioaes fint commiffx,quemadmodS olim apud gentiles. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

Nee quifquam fere m toto Papatii fuit Epifcopus aut Dolt;5i or,qui repræx lienderet.Hæc ut pingant iâ colore aliquo,non ut mediatorcs,aut opitu^ ^stores inuocari dicunt,fcd tantum ut intcrcelîôres. Qi”d an Chnitus intercedere pro nobis ceffauitf Egouerô putabamipium fempiternum Jiabcrcfacerdotium, unde SCfaluarcin perpetuum poreft, accedens per ^tnietipfum adDcum/cmper uiuensad interpellandûpro nobis, Si ipfc pcrfcmetipfumacccditadDeum,amp;feniperuiuitadinterpcllandum pro •lobisjquid opus eft SanÆsf An uero non fufficit ipfius interceftiof Plus nefiduciç in Sandîos eft collocandum,quàm in ipfum Chriftum fquot; An ma §lt;sipfosnobispropiciosputamus, quam ipfum Chriftum fontêomnis gratiæ ècmifericordiæ, qui tam benigné clementer expanfis quafi bra thijs ad fe uocat omnes laborâres amp;nbsp;oncratos, SC recreationcm benignift ^■nièpolliceturf' Et ne quis propter peccata abipfofugiat,monemuracgt; tedere ad ipfum thronum gratiæ,6C quid cm cum hducia,utmifericordiâ confcquamur,6Cgratiaminueniamus adauxilium opportunum, Paulus tiieit,Chriftum, quieft ad dextramDci Partis,intcrccdcre pro nobis. SC adHebræosinquit, Vndc Scfaluarepoteft in perpetuum, accedens per femetipfum ad Deum, femper uiucns ad inrerpcllandum pro nobis. Ingt; terceflbris eftfederead dextram,faluare pofte,pcr femetipfum ad Deum acccdere.Hocfolius eft Chrifti. Hine ego interpretandam efle exiftimagt; bamueftram traditionem : uidelicet,quod cum Chriftusuiuat femper ad interpellandum pro nobis,amp;'per femetipfum ad patrem accedat,6Cintcigt; pellet pro nobis indefinenter,nec à fe peccatores rcpcllatjfed maxime in* uitet : fi clemens,mifericors, thronus gratiæ, fons inexhauftus omnis be* nignitatis 5C clementiæ : ideo non eftc opus,ut alio.s inuocemus intercef-forcs,ad quos confugiamus:fed hoc unico nos merito contentos effe de* here. Qpod fi tu Afote hæc omnia non curas,nec audis, quæro ex tc,re* Iponde, num ferio credas,Sanlt;ftos,qui hac uita funt defuntfti, cogitatio* nesnoftrasintucri,gemitus0Cfufpirianoftraintelligere,uidcrenoftrape ricula,deniqueuota noftra SC preces exaudire,8Cquo modo SCratione hçc omnia agnofcantfQiiod fi uera efle exiftimas,certe ex Santftis Deos facis,ÔCidolatriam committis. Solus enim Deus eft âccff/lixyyûsÿs- Solus eftubiep in omnib.locis præfens, intuens corda,cogitationes intelligens, gemitus Sc fufpiria audiens. Solus eft inuocandus,folus ctiam uult exau* dire, non per aut propter fantftos, eorumueinterceflionc,fed per SC pro* pter Chriftum. Sin uero falfa,cur inuocasfeuius iuflu aut mSdatof Quod fiuerbo Dei caremus, certènun^ritèfictinuocatio, cûinuocatio no nifi exfidefieripoflit.Fides uero no nifi exucibo Dei dcpendet.No uero fo* lum nullû præccptum Dei,de faneftorum inuocatione cxtat,fed ncc pro* miflto infacra fcriptura, neque exemplum ullum deinuocatione fandto* rummortuorum : imo aperte réclamât fcriptura, Abraham no nouitnos, Ifracl nos ignorât. Quare quod de fpeculo quodam trinitatis,in quo fan* dtiomnia quç in terris aguntur,uideant,nugarum commentum eftfophi fticum Sc fugiendum. Etut maxime concedamuSjSancftos cura noftra SC comiferatione affieijtamen no fequcrctur,ideo inuocandos cfle,SCin Ec* elefia cultum aliquem, fine mandato Dei inftituendum. Hæc talia SC tan* ta Afote nos ex facræ fcrip turç co tra ueftram idolatricam Santftorum in* uocationem habemus. Tu iam nos econtra docc, ubi, quando, quibus, Apoftoli, fanclos uel ipfi inuocauerint, uel inuocandos præceperint; tumdemumubi hoc certoagnoucrimus, SCidoneisteftimonqs confir* matumfuerit,uidebimusquomodo traditio ilia 5C hæc feripturæ tefti* monia fc inuicem exponant,

^4^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N c A P V T L V r r r,

In hoe tarnen miïus candor Soti apparet, quod docef, fenpturas dra Sancflorum inuocationem apernores efTe traditionibus, Ego nero Sotc, ut perpetuo mancamus contra«), SC cum ah'àsfcn'pturas obfcurascflè contcndaSjCgo contra negem, ut intelUgas me quoque nonnihil in tuam hanc fententiam concederc, affirmo fenpturas circa Sandorum muocagt; nonem non modôobfcuras,fcdobfcunflîmascfle.amp;probohoc, quia nulla Utera eft in to ta fa era fcriptura,qua Santftorum inuocaho probari poftit. HabesconfeflionemIpontancamaducrfarij tuidefcn'pturæobx ' fcun'tatc. Nee ullus unquam tarn lyncei's oculis fui't, qui in fcn'ptura talc aliquid uiderepotucn't. Addo amp;hoc, opus efte traditione, quia alias in-« uocatio Sancftorumamp;totus I'ftecultus inueftra EcclefiadeSan(flis,ciigt; ca quern ualde efti's occupati, Ôi. negoci'ofi, rati one nulla probaii uel dc^ fendipoceii, Ecce Afote etiam de traditionibus aliquidlentio,nc putes nos omnes rerjeere.

Quod uero dicit, fe nullo modo hoc concederc Brcntio, Sf permitte.' re, ut fuo lenfu fenpturam intelligens, probet uel reijdsi tradihoncs: quis hoca'te pctrje, Afotef Nos certe neque Brentio, neque ahj cup quam permittimus,utpro fuo arbitn'o illas exponat:fcd quemadmodum fupra docuimus, intcrprctatio ex ipfafcn'ptura eftpetenda, probari poteft ex circumftantijs textus, linguarû cognitione, collatione aliorum locorurn,amp;fiudicari ab ahjs,fecundum analogiam fidei. Multo uero mf nus tibi Sote SC omnibus tuis Papiftis pcrmittinius, ut hac ccrtininia cx* ponendi fcripturas rationc, ad quam ipfa uocat fcrip tura Patres re* mittunt, dimifla, ad traditiones nobis confugiendumefte, ex ijs^ fcri* pturam exponendam, perfuadeas, Abfit, Afote,utuelconcilie, ne^ dum Pontifici tuo fummo , aut monacho, omnis pietatis Sgt;C fcripturx facræ expert!, concedamus.

Poftremo, non negat Afotus quin poftquam traditio certo teftimo^ nio probata eft, quo confilio SCfinc ßt conliituta, cogitetur. Hocuero non folum ex fcn'ptura Gera (quanquam nonnunquam id fieri poffit) fed ex fenfu confuctudine Ecclcfiæ oftendi. Cum uero liadenus fir* mis amp;peripicuis turn facræ feripturæ, turn Patrum teftimontjs demon* ftratum fit, regulam,trutinam, SCgnomoncm,Lydium^lapidemefie non confuetudinem, de qua quid ueftri canones fentiant ôd dicant, non ignoras : fed fcripturam facrain, ad quam omnia dogmata fine diferimi* ne fint examinanda 6C probanda: certe id quoque nobis in traditioni* bus ipfis faciendum crit. Cum cnim magna fitutinipfis traditionibus, ita etiam in eanrm fenfu diuerfitas, nullo patfto de eis ex Ecclefiæcon* fuetudine diucria, indicium fieri potcrit. Qiranta fuerit olim diuerfitas in obferuationcPafchatis, dieftum eft, cum tarnen utraqueamp;Orientalis amp;Occidentalis Ecclefîafuætradirionis on'gincm in Apoftolos refjee* ret. Sed, inquit hiftoria Tripartita libr. 9. cap. jg. nullus ftriptam proba* tionemhorumhaberedinofeitur. Audis Afote,idcodubiam eficacin* certam traditioncm, quia neutra pars fcriptam habet probationem. Ibi* dem deieiuniorum diuerfitate : Nam in ipfis ieiunijs aliter apud alios in* uenimus obferuari, SCquialetftio nulla exhoc inuenitur antiqua, puto Apoftolos, fingulorum hoc reliquifte fententiæ, ut unufquifque ope* retur non timoré, non neceifitatc, quod bonum eft* Hie non folum le* tftioncm requirif, fcripturam de traditione ieiuni), fed etiam libcrta* tern in eiufmodi concedit, hoc quoque loco Afoti fundamentum de traditionibus fubuertitur : quod cum author ignorctur, tantum abeftut propterea agnofcatur pro Apoftolica, ut libera etiam relinquatur tra* ditiot

^itfo : amp;? ex CO intelligatur, libcrtaterrt Apoftolos conceffiflc non tradi* tionem introduxifle. Audi lam amp;nbsp;'uariurn fenfum circa illarum obfer* uarionem,

Spihdion inQjiadragefima fuillas carnes pcregnno aducnicnfc co^ xit:eis^ ucfcebarun'pfe, amp;peregrinum,utuna ederet, rogabat. Quo fenuente,Chriftianumcp fe prohtente, Proptereà magis,inquit,refu-tare non debes. Omnia enim munda mundis , ficut fermo diuinus docuit.

Itaqueilludquod fcripfilti quofdam fratresita tempcrare ä carnibus fdendiSjUt immundos quicoinederint arbitrentur,apertiffîmè contra fiJem Slt;fanam eft doeftrinam. Apoftolus fic deteftatus eft hærctico* rmnimpiam opinioncm, ut diceret ; Spiritus autem manifefté dixit, i.Ti* woth. 4. Qiiia in nouifttmis temporibus defeifeent quidam à fide, atten-dentes fpintibus impoftoribus,ac dotftrinis dæmoniorum per fimulatio ncmfaifiloquiorum, cauterio notatam habentium confeientiam, prohi-bentium contrahere matrimonium,iubenti5 abftinere à cibis quosDcus creauitad fiimendum cum gratiarum aeftione fidelibus, ijs qui cogno-uerunt ucritarê,quôd quicquid creauit Deus bonum fit, ôd nihil refjeien* dum.fi cum gratiarum aeftione fumatur.

Non quod intrat in os ueftnim, uos coinquinat, fed quod exif ab ore. Audit hoc peccator,amp; gulam parat uoracitati. Audit hoc amp;iuftus,0^ à ci boruin difeernendorum fuperftitione munitur.

All) rurfus à carnibus abftinentes, ex laudabili hac abftinentia ad abo* minationem carnium lapfi funt, quae res atrocem eis pœnam praeparauif. Hocaiitcm fir, quando aliqui fudicium fuum fcripturis anteponunt. Ex bis iam cnumcratis teftimonqs Patrum apparct, tantum ex ieiunio uagt; Has Scfuperftitiofas opiniones efte exortas, non tantum de ciborum di-fciinu'ne, fed etiam abftinentia omnimoda à carnibus. Id^adeohinc oriri, quod aliqui indicium fuum fcripturis anteponant. Sit ergo fcriptu-raiudex omnium traditionum SiC opinionum, acfenrentiarum,SCnon confuctudo, necufus Ecclefiæ. Qiiamuis enim ucræEcclcfiacindicium fenfus fcmper plurimi fint facienda : tarnen cum feiamus magnam elfe confuctudinisuim,quodinterdum etiam pijminus confiderateueroat-tendentes, uincanturmultitudine,6Cuna abripiantur, nequaquam ccr-tiiïîma Ôl infallibiJis régula feripturæ eft dimittenda, ôf in rebus grauifti-mis Ecclefiæ confuetudo amplctftenda. Qiiod fi hanc ob caulam fcri-ptura per traditioncs eft exponenda , quia fenfus fcripturae eft ambi-guustcandem ob caufam nec per traditioncs fcriptura interpretanda. Qjiiaetiam traditioncs uarieÔCambigueinterpretaripoflumus,amp;dubiS bahent fenfum,ficutiam cxemplo dcieiunijsprobatueft.Hocmodoni-bil per Afoticos certum rclinquetur in Ecclefia. Sed Academica,Pyrrho-nicaScSccptica, acutunouerbo dicam Antichriftianaphilofophia citabitur. Qiiarc quod dicit codem teftimonio, quo traditio probatur, codem etiam agnofei confilium amp;Cfinem, in quern fit conftituta traditio, uidelicctfcnfuà confuetudineEcclefiæ, plane dignum patella operculum. Quemadmodûenim fraditionesnullarationc,nccteftimoniopro-bauit(ham ilia qup attulitin fpeciem,ad rem nilpertinerc SCfacerc,mani-

44’, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAPTT LIX.

iedèdcclaratumeft)itamulto minus hoe alterum, videlicet exEccle^x conftjetudinenidicandumdefineSCconfiho, quomodo traditio ür prü' I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mulgata,probatur. Verum ficut tradinoncsipfac,non idéopro ÄpoRo'

, nbsp;nbsp;nbsp;Jjcis funt agnofcendae, quia in uera Ecclefia, guar ab Apoftolo eü funds'

ta, ïam obleruatur : ita nec fenfus l'ile aut confuetudo illius Ecclefix pro' babitufum,confiliumamp;fîncm inquemtraditaeft. Sedhoctitaltcrum quo(^ cxipfafcripturaïudicandum eft,de quo fan's h a chenus.

Muln's igitur hoc capitc egit de tradin'onibus Apoftolorum nonferi' ptiSjSC has nominar, oblahonem fâcrihei) altaris, inuocanonem Sandio' rum/atisfadionem, quam ipfi prædicanr, utintelhgas non Chrtiii opus^ meritum bonorum operum. Has dici'tefle Apoftolorum tradin'oncs,ô^ exhisfcn'pturam dicitefrcexponcndam,hoc eflinffedlêdam^deprauan' dam âf corrumpendam. uerùm necphxcitautipfiPapiflxRomanenfes obferuanf, ab Apoftoh's eftè tradita Âf obfcruata, nelt;p ex bis feripturatn exponendam efle, probat : fed omnia quæcunque toto hocloco, imó ü* bro ualdeproh'xo, moleftoamp;pcrplexo agit, hue rendûqutunahddiaox mnia dogmata, n'tus cxremonias, quicquid circa rehgioiiem agitur, dealbet : nempe, quôd omnia ex nutu Romani l'doli dependeant, penes unum ipfum non folum tes, fed etiam rcligio iietep cadatep, quod unit ,, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fàncftum fît, cum Ecclefîa Romana fola adhuc fupcreftè uidearur, quæab

Apoftolofummoeftfundata, cuiusfuccefforfîrPôhfexRomanusu'deo quicquid l'pfe dicit,tradiriones ÔC traditum ab Apoftohs, hoci'ndïffcren/ ter,fine ullo aliquo examine recipiendum.Hinc etiam fcriptura ipfa inter pretanda 5^. exponenda exferinio pedon's,amp;plcni'tudi'nefci'enuaeacpo teitatis,bincdubiafidesdijudicanda, Qiiôdfidetradihonïsfcnfuquæ-' gt;nbsp;üio oritur,R.omam tanquam ad Delphi'cum oracuJum dccurrendurii,in^ terprctatiopetenda, utfolus ubi'min templo TJei fedeat,amp;regnetatque tri'umphct defubadlis hçreti'cis.Hoc uolebar.Sed prohibetid Doniinus, ÔC regnum hoc Anti'chriftifubucrnt,i'nterficicns cum fpiritu oris fui,mox ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;etiam illuftrifuo aduentu deilradiurus Qi. in infernum prxcipitaturus.

Oftquàm hypoc n'ta fmpudcnti'fîîmus in genere de traditionibus ab' i furdiftimè, impieÔCblafphcmc difîîutauïr, quib, teilimonijs uerêA' poftoh'cæ deprçhendi pofîent, quomodo l'tcm non ad fcri'pturas exi'gen dx,uel per cas exponendx, fed contra potius feripruram per traditiones /nterprctan'dcbeamus,utomnem aquam admolêdi'num PapidieSderi' uareqquo Pontißetjs quifquilijs amp;:furfuri'bus,tn'n'ci'loco,pro aquislimpi diilîmiSjexuiuis fontibus emanantibiis,paludribusnosperinde ac fues j'mmundos pafccrcf,à: potaret,ad fpecialia, utloquitur,cuin Breniio de' 1 fcendit.Et primo Joeo menti'onem facit traditionis Apoiioliex defangui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

neamp;ütifocato, quam ab hoc ordinereqci't quiafcripta fit, necneccifaria nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f

ad falurem,aut perpetua,atcp adeô ex fcriptura de ei'us fenfu cofiet.QlJi' / fi uerdjuelideoleuiusfit curanda, tanquam non magni momenti, amp;fnori ( traditionum omni'um,quænomi'ne Apoftolorum circumferuntgrauifft' j ma,cum drfêrtèaddatur a fpiritufandio cftèprofedam prefentibusâ^dc' ( liberantibus Apoflolis fummis, Si quod AÎotus dicitnon fuiiTe neceda' I riam ad falutê'.certémanifeftein textudicitur efîeneccftâri'a,quamfîqui's contumacitertranigreifus fuiiTet, attpita proximum oifendensinlegetrt decbaritateproximipeccaffet,an'non falutem çternam amififfet, ûcutamp;C aliaDeiprçcepta tranfgrediens,tuipfeuideris Afote, Ottodiib^ctradi' tio,de qua certi fumus eife Apofiolorum, imô fpiritus S,non ab uno ali' quoApoilolo tradita,fedconfenfufummorum Apo/îolorum conditU' ta,defcr/pta perLucam, àSpiritufàndio profetda^nec ad falutem fuitnc'

^cfTariajftec perpétua,quid alias non pen'nde certas,neccomuni Apofto* lorS decreto promulgatas,ita urgetis Papïftæ,quafi perpétuas amp;nbsp;ad lalu-ïîm necelTarias Quæ caufa diuerfitatis num quia Apoftoli fuci c fim* pHces pi'fcatores, ideo traditiones eorum non funt ncc perpetuæ, nee ad (äluteni neceflànæ : reliquæ autem, quas uel Apoftolis affingiti's, uel uos •pfieonfingitis, I'deo funt perpetuæ, ôi. ad falutem neceflan'æ, quiaüeftr» Pontifices funt monatcliæ,non terrç tantum,üerumetiam coèli,inferni SC pùrgatorij. Curtam citô,quæfo te,commendaturus traditiones Apollo* ^■laSjhànccertam dimittisc'cur non ilIiinfillis,8C urges eamr'nifi quod pà fom ad rem quant inftituilli faciat. Cum enim defcripta lîr,caulà etiam ÔC nniSjpropter quem eft conllituta, fit addita, nullus locus ell tibi tuis^ fi* gmentis rclidlus. facile enfin quicquid commend addere uolueritis, cuû dentia textus refutari pofièt. In caeteris uero quæ no funt defcripta quid* Uisfigcre licet Afoto,amp;quafi in fuo regno ÔC dominio libéré uagari,amp; im pen'um fuum exercere.Secundo loco detraditione Pafchadsôi^ fellorum tra(fiat,ubi etiam de leiunio amp;nbsp;Qiiadragefimç ôbferuatioe,qualî effet ab Apoftolis tradira,agitur. Ideo autê putattraditionê effe apOftôlorû,quia ^omana Ecclefia (iuxta fundamêtüm fuperius de tradidonïbus ïadlum) gt;dobferuat,amp; Ambrofius dicaf. Hocuerô fundamentuminfirmius efl'e, ^^lamuttantâ molemfuftinercpolîît,di(flumeftfuprà. Auguftinus qui* A«g»/î. e; ticm uel Apoftolis fefta quædam certa uel concilijs generalibus accepta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

firt.Quid turn pofteàt'Certè ipfe fibi tantum autoritatis non tribuit,ut fi* liefcriptura canonica, uel certa ratione aliquid affirmâti, credchdùm elle dicat, Nec Afoto ad probandas traditiones Apoftolicas digni télies uifi funt^unus aut alter feriptor, uel etiamplures. Hic uerô Auguftinus folus liifficiet ad probandàm traditionem Apoftolicam de feftis, Ambrofius Uero de Quadragefimæ iéiunio.Hoc fcilicet non eft fibi aduerfari amp;nbsp;con* tddiceré.Sed prius de ieiuniô quædam dicamus, Scimus Ambrofium obferuationemQiiadragefimæin Apoftolosreqcerc,ncmpcutaliaper* uiiilta,quæ cum uulgo recepta effent, tarnen ignotæ erant originis ; amp;nbsp;ut niaior illorû effet autoritas,apoftolis funtadfcfipta. Sicut Sotus fuperius ' inter régula s, quibus Apoîlolicæ traditiones prôbantur, banc quotp re* eenfuit, quôd ad Apoftolosreferendæfintïllæ, de quarum autore S^ori* gine non conftet.Dubium etiam non eft,quin Apoftoli fæpius ieiunauc* tint. Certum quotç hoc eft,quôd Apoftoli in Ecclefijs quas inftituerunt, leiunium commendarint: uerùm non leges de certis diebus præfcripfe* Wnt.Hic uerô Afotus manifcftèfalfum committit.Nam cum recitaffet ex Auguftino anniuerfariam quorundam fellorum célébratioUern, quæ uel ab Apoftolis tradita, uel plcnarijs concilijs orta elTè credantur, annume* fat illis Qtiadragefimæ iciunium, quafi eiufdem autoritatis ôi ijfdem au* toribus Auguftinus dicatinftitutum. Etinmargine additEpiftola ns. ad Iannaiium,8L fequenti. Porrô inneutra Auguftinus Quadragefimç ieiu* nium Apoftolorum traditionem elle dicit. fed hoc diciuNam ut quadra* ginta illi dies obferuentur ante Pafcha,Ecclefig confuetudo roborauit. Non ergo traditionê Apoftolorum inftitutum, fed Ecclefiç confuetu* dincintrodudlum ell. Quçforc,quçhçcimpudentia,perindc ac fine* mo unquam Auguftini opera uel uidiffct,uellegiffctf' Qyç hçc tanta tnentiendi licentia Sgt;( libido f Qins autem ucfç Apoftolice dodlrinç peritus, poffethanc traditionem pro Apollolicâ traditionê agnofeereî* Apoftolorum enim doôlrina ell, quôd non uno tantum,autaltcro die, fed perpetuô fobria fit ducenda uita. Non in comellationibus ôi ebnetatibuSjinquit Paulus, Item,Omniamunda mundis : amp;prohibi*

4fè nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÎN CAPTT LIX,

ti'oncs ccrtoriim ciborum, dotfln'nas daemonioruni uocat fn hypocrf* fi mendacium loquentium,diccntes : Nc comeden's , non guftaucns, noli conrrecfîare. Qiiomodo fgitur præfcripfiflent dies ieiuniorum, amp;nbsp;difcrimina ciborum Qiianto rcÄ'iis amp;nbsp;fandius Auguftinus epp ftola odluagefimafexta ad Cafulanum , cuius fententiam non piguit integram hue adfcriberc : Sed fi, utiftedicit, Simon magus figurae* rat diaboli, non plane Sabbatharius aut Dominicarius, fed quotidian nus eft ille tentator, nee tarnen aduerfus eum quotidie ieiunatur, quan« do amp;nbsp;diebus Dominicis omnibus SC quinquaginta poft Pafcha, amp;pcr diuerfa locadiebusfolennibusmartyrum, filt;feftis quibuft^ prandettir, amp;nbsp;tarnen diabolus uincitur , ft oculi noftri fint femper ad Dominum, utipfeeuellatdelaqueo pedes noftros, amp;fiuc manducamuSjfiucbibp mus, quodcunque facimus, omnia in gloriam Dei faciamus : 0^ quantum in nobis eft, fine offenfionc fimus ludæis Qc Græeis,âf Ecclcfiæ Dei» Quod parumcogitant, quicum offenfioncmanducant,uclcura offenfionc ieiunant, ÔC per utramlibet intempcrantiam , fcandala con-citant, quibus non fuperatur diabolus , fed lactatur. Qiiod fire* fpondetur, hoc docuifle lacobum Hicrofolymis , Ephefi loanncm, cæterosquc altjs loeis, quod docuitRomac Petrus, id eft, utSab-batho ieiunetur , fed ab hac doeftrina terras cseteras deuiaffe , atque in ea Romam ftetiffc ; 0^ econtrario refertur, Occidentis potiusaliqua loca, inquibus Roma eft,non fcruaffe quod Apoftoli tradidcrunt. Orientis uero terras,unde coepit ipfum Euangclium prædicari, in eo quod ab omnibus fimul cum ipfo Petro Apoftolis traditum eft, ne Sabbathoieiunetur, fine aliqua uarietatc manfifte» interminabiliseft ifta contentio, generans lites , non finiens quaeftiones. Sit ergo una fides uniuerfac, quae ubit^ dilatatur,Ecclcfiac, tanquam intus in mem-bris , etiàm fi ipfa fidei unitasquibufdam diuerfisobferuationibus cc-Icbratur, quibus nullo modo , quod in fide ucrum eft, definitur. Et, Si autem ,quoniam huic quantum potuifufficientcr repondiffe mepu-to , de hac re fententiam meam quaeris. Ego in Euangelicis ÔC Apo-ftolicis literis , totoque inftrumento , quod appellatur Teftamenrum nouum, animo id rcuolucns, uidcopræceptum effeieiunium : quibus autem diebus non oporteat ieiunare , 8C quibus oporteat, præccpto Domini uel Apoftolorum non inuenia definitum. Hadenus Au* guftinus.

Porro uel ex diuerfitate ieiuniorum apparct, non efte Apoftolicam traditioncm, quodSC Auguftinus fan's déclarât,fiCmaior multo diuer* fitas apud aliosPatres uidetur,

Mentionem facit ieiunij dicrum quinep. Idem Homil. contra ebrio* fbs, feptem feptimanarum ieiuntj mcminit.

Ignatius Epiftola ad Philipp, inquit : Quicunqj Dominicamaut Sabbathum iciunaucrit,practer unum Sabbathum Pafchæ,ipfe eft Chrifti in-terfedor.

Auguftinus uero Epiftola iam dida 8 6, dicit in Romana Ecclefia Sabbatho iciunari.

Hçc non diuerfa tantum,fed planefunt cotraria, Afotus,autore Ambr, refert Quadragefimæ iciunium ad Apoftolos , corum traditionem. EufebiusuerôHiftor.Eccl.libr.;.cap,i84nquit, Montanus eft qui docuit nuptial

D. r A C. H E E R B R A H D r À N N o T. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;45»

lîuptîas foluijÔ^iciuniorum leges primus impofuit. Montanas hichæregt;' ticus cft abÉcclefia ludicatus,ÔCfeSpiritusfanefîï infpiratione, nouas cæremonjas ordinate profitebatur. Btfi autem ipfe damnatus fît,tarnen caîrcmoniæillæpaulariminEcclefîamirrepferunt, uthæduæ,denupiia turn prohibirione,amp;ieiunio.Deinde uerô confueiudine confîrmatæ, ad Apoftolos funt relatæ. Acceflit autem diferimen oborum, acprombi* tio carniûÂprimùmquidêfacerdûtib.ellinterdjtfî-usufùsillorum.Tele fphorus EpifL fua décrétait inquit : Qiiapropter cognofeite à nobis, ÔC à tandis Epifeopis in haefanefîa SCApollolica lède congregatis,ftatutuin cirCjUtfeptembcbdomadcsplenas ante fandum Palcha, omnes denmei infottemDomtniuocatijàcarneiciuncnt: quia ficutdifereta efle debet uitadcricorunià laicorumconuerfatione,itaamp;inieiuniodebetfie-ndiferetio , Pofteauerô etiam laicis interdicitur, concilie Toletano odauOjCapitc nono. Et hoc acerrimèinterdicitur,ut quifquis fine ineui-tabili necefsitate arque fr?gfltrate,amp;f euidenti languore, feu etiam impof-lîbilitatc ætatis diebus Q.uadiagcfimae efum carnium præfumpferit'at-îentarc,non folûm reus ent refurredionis Dominica:, uerùni etiam alie-tius ab eiufdeiti diet fanda communione. Qiiafi uero ille qui uefeitur carnibus aliquotiesin feptem illis feptimanis Pafeha præcedentibus,i-deo reus fit refurrcdionis Domini. Qiiantahæc impictasf' Licet prac-cedenticapiteSpiridion, qui fiCipfcEpifcopusfuir, ac miracults claruir, libertatefua ufus fit,SC non prærextureligionis abfttnendum, fed magis carnibus uefeendum duxerir. Iniuria autem Ht Deo hac prohibitione, quicarnes non minus crcauir,ôlt;^inufus hominum conceîsit, quàm olera amp;herbas. Aeliberum omnibus temporibuspoftdiluuiumelièuoluit. Et tam pifeibus, acalrjs ciborum generibus diftendi ô(^ expleri uenter poteft,(^uàm carnibus . Neccaret fuperftitione hoc ciborum diferimen, quod non tam propter uetuftate.n quàm opinionem meriti,ac cultus, arque necefsitatis retinetur. Honorefe afticere hac abftinentia Ôd diferctione ciborum non Chrdtum tantum, fed etiam dittos arbitrant tur : cum tarnenregnum coelorum non fît efca ôf potus. EtChriflrus fe Rom. 14^ friiftra humanis traditionibus coli profitcatur. Infuper amp;libertas Chri- iAlt;tttb-is fttana pcriclitatur, SC confcientqs laqueus inijcitur. Qimrum utrun-que quàm Paulina: aduerfeturdodrinæ, nemo eft quiignorat. (Quanta igitur, obfecro, impudentia eft, Apoftolis hanc traditioncm adferi-bere, qui aperte diferimen hoc ciborum, ôdcertaieiuniorum tempora, quibus corporinon parcitur, dæmonibusÔC fpiritibus errorum inhy-pocrifi mendacium loquentium, adferipferunt. Fieri quidem poteft quod Apoftoli ipfi aliquoties ieiunauerint : fæpe cnim quod mandu-tarent, nec habuerunt, ficutPaulus defe teftatur. Sed quod fuum e-xernplum tanquam firmum decrctum Ecclefiæ imitandum propone-rent,5dtradcrent,cerrisrarionibus demonftrari nonpoteft. Non ne- ' gamus etiam Apoftolos Ecclefrjs quas inftituerant commendafl'ciciu-nium, fed non cerri temporis, uerùm totius uita:. Nonin comeftationi-bus,inquit Paulus. Item, Nullus ebriofus regnum Dei pofsidebit, Sicut Auguftinus ditftaEpiftola 86. prarceptum elfe ieiunium teftatur. Qui* busautem diebusoporteat iciunare,0d quibus non, præcepto Domi-rnini,aut Apoftolorumnon inuenio,inquit, definitum. Qiiod igitur Afotus fefuosque deieiunio, omnium Patrum reftimonia habere dieft, id quale fit, Sd in fine præcedentis capitis , ôd iam dieftumeft. Non tollimus ieiunium: ieiunandum eftcnonfolum palam affirma-mus^ fed etiam praeftamus ipfi , ÔC certe plus quàm Papiftæ : qui c-

4^z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N C A P V T L I X» '

tiam dum iciunant,itarcplcnt uentrem amp;nbsp;diftenduftt, ut fenon fccus ac Epicuri dcgrege porci fag!nent,amp; cuticulam belle curent, id quod om* nibuspatetjundeamp;prouerbio locus eft facftus , Italorum deuon'o, Sé Mo.nachoruni ieiunia,fabam ualcnt omnia» Hoc eft quod etiam Augu* DeTepore (jjnys fuo tcmpörefaóitatum teftatur, uafa in quibus cocftae funt carnes, [erinoif7gt; tanquamimmundaformidant;iéiunant,nonutfolitam temperando mi* nuant edacitatcm,fed ut immoderatam,diffcrendo, augeantauiditatcm. Namubitempusreficiendiaducnerit, optimis menfis tanquam pccora praefppibus irruunt,uentresque diftendunt artificiofis peregrin is con* dimentorum diuerfitatibus,tantum capiuntmanducando, quantum di* gerere non fufficiunt ieiunando.

Sedliic uidereeft quanti Afotici traditioncs Apoftolicas fa ciant. Illi ipfijqui pro traditionibus,quas ipfi iudicant efle apoftolorum, tanquam proaris ô^focis pugnandum fibiarbitrantur» Etomnes quotquotpo* teft ad eorum obferuationem hortatur.Hanc deieiunioQuadragefimali, jionfimph'citer tranigrediuntur : fed ipfi monachi cum fint, ideóque mul to ftri(ftius obferuare debebant, quam altj quiuis, qui non ita obferuan* tifsamp;difcrimini ciborumfuntaftri(fti,illi inquam ipfi,non quibuslibet diebus Quadragefimæ,fed die cœnæ Domini,quæ fie dicitur,in publico hofpitiOjCapis uefcifolent, idque ex Papae indulgcntia,utgloriantur, quod fide dignis uiris, quos ad fe uocarunt, amp;nbsp;hæc exipfis audierunt Si præfentes coràmuiderunt probari:annus,amp;locusquibus bæcab ipfis falt;ftafunt,nominaripofrunt,Hocidemfa(ftitantcarnalesift£ePapg créa* turæ,amp;Salii) qui pecuniaredimunt.

An iudicaSjUel Afotum, uel Papam,qui ipfe cum fuis Carnalibus co* dem priuilegio gaudet,fcnó iudicarc,hancde Quadragefimaliieiunio Si ciborum diftrimine lcgem,ab Apoftolo efl'e traditam f Quod fi parem uim ad pictatem habent Apoftolorum traditioneS cum facra fcn'ptura,6^ lege Dei, quanta impietas horum hominum, qui poteftatêm fumunt figendi amp;refigendileges,fiCquoduolunt fandum eft:rurfus cumuo* funtjprofanum, atque mercium lo co uenalcs proftaht, 8i lune quæftum faneftifsimus facit uberrimum » lam ad traditionem de celebratione Pafchatis,aliorùmqucfertorum dierum,quos enumeratAuguftinus,un* J de ÔC Afotus probat traditionem efie Apoftolicam. Dubitatautemipfe Auguftinus apoftolorum'netradirioni, an uero plenarijs concilijsacce* ptum hoc ferat. Imo ne hoc quidem dicit.fed cum ubiqj locorum obfer* uentur, hincintelligi,uelab ipfis apoftolis,ucl plenarijs cocilrjs elfe com mendata,at®ftatuta. Hocucroiplum probationeindiget. Neutrum enim Auguftinus probat,nccp quod Pafchatis célébra tio ab apoftólisfit trâdita,neque quod ea quæ ubiqp locorum obferuantur, ab apoftolisfint tradita,neutrum firmisargumentis oftêdit i fed tantum communem opi* nionemrécitât,inquiens: Illa quænon fcripta, fed tradita cuftodimUs, quæ quidem toto terrarum orbe obferuantur, danturintelligi,uelabip* fis ApoftoliSjUel plenarijs concilijs, quorum eft in Ccclefia falubcrrima autlioritaSjCommendataatqueftatutaretineri. QuodfieO iuteuti uo* luerimus(ut debemus)quo Auguftinus ipfecontra omncs,0!fgenera* lem regulam eile docet obferuandam in letftione amp;nbsp;dijudicationc o* omnium fcriptorum EcclefiafticOrum , ne fcilicet quicquam illorum uerum elle putemus , quantalibet fanditate dodrinaque præpolle* ant , quia ipfi ita fentiant : fed quia uel per authores Canonicos, uel probabili ratione , quod à uero non abhorreat, perfuadere pof* finit ; certè hoc Auguftini non recipiemus, ficut nec ipfe ut fuam fenten*

foitent/affl, firmani amp;indubitatam pronunciat, autftatuit, fed commua nem tantum opinionem cfle aflcrit, quod ea,quae ubique in Ecclcfia ob^ fwuentur, ludicenturuel abapoftolistradita, uclplenarijsconcilqs in-ftituta. Sed non ut Eufebius dicit, mens fuit Apoftolorum, de die* busfancirc feftiuitatum , fed retfîam conucrfationis dare difciplinam, ilia ipfa etiarn apud originales Ecclefias , quac ab Apoftolis fun^ lt;iatæfuntdiuerfitas,fatisdeclarat,nec ab apoftolis ncceiiariam efteiU lïin obferuationem dierum, tanquam perpetuum 5lt;immutabile decre-luttijcffepromulgatum, In præfentia autem nonagitur, num inEcdefia facienda fit publica inentiorefurredionis Chrifti, amp;nbsp;aliorumfeumiracu lorum,feubcncficiorum,quacChriftusinnoscontulit. Omninoenimin Ecclcfia mentio hgc ncceftaria cft.Sed illud agitur, num apoftoli certum tempus 5C diem conftituerint dC tradidennt,quo in Ecclcfia cclebrädum ßtPafcha,hoc eft publica refurrceftionis Chrifti mentio facienda. Hoc e* him illud eft,quod à nobis negatur. Manifefta enim habemus teftimonia heterum,ficutiamexEufebiooftcnfiimeft. Etucteresde tempore cele.-brationis Pafchac tanto difsidio interfe certarunt, ut Romanus Pontifex aliasEcclefias propter huius obferuationisinacqualitatem diro anathe--matecrudcliteramp;impie deuouerit. Hoc faeftum cum aperte damnet tygt; tannidemRomanorum Pontificum, Afotusleuiteradmodum attingit, he forte uidcatur aliquid contra Romanum Pontificem dicere, 5C dc Pontificio galero pcriclitari.

Qiiod igitur uocifcratur Afotus,calumniatur Brentiumjibertatem inhuiufmodiadiaphoris defendentem, ab omni Chriftiana modeftia agt; lienumeffc, dclignatorum dierum obferuantiam paruifacerc,plana eft amp;nbsp;perfpicua noftra refponfio, nos régulas apoftoli Pauli obferuare,SC fe* qui, quibus uult:ne quis nos iudicet in parte diei fefti ; fiC tarne iuxta eun* dem,ucomnia in Ecclcfia decenterÔCfecûdum ordinem fiant,öd quidem ad xdificationem,memoria natiuitatis, pafsionis öd refurreeftionis,Spirin tusfandimifsionis,ödalia rcdemptionisnoftrçbcneficia,nosmultofaiv (lfiusobfcruarc,maiori cum rcuercntia,ôdccclefiaeçdificationc, quam il* losipfos Papales, qui fummam pictatem in externa illa cacrcmoniarutti obferuationc collocant, cum interim parum de illis Chrifti benefietjs populuserudiatur,fcduclpercgrin3 lingua omnia aut certè mutis öd ri* diculis cærcmonioliSjhominum fuperftitionc confieftis, quas iam impe* fitiaöd ftoliditate confirmatas mordicus retinent, peragantur, Non eft enim obfeutum qua ratione pafsionis hiftoriam Öd refurreóionis,quibus etiamfabulis inrebus maxime ferqs öd animae falutem concernentibus öd paftorcs öd monachiimperiti luferint, uel ad lachrymandum commo* iiendas uctulas,uel itcrum ad rifum mouendum.

Certi itaque funt dies fefti,quos celebramus pie öd fancfte, certae öd fta-tutsc ledioncs exfcriptisProphcticis öd Apoftolicis, quac auditoribus proponuntur öd cxplicantur , adiunifta facramentorum cclcbratione, non illa fuperftitiofa ödidolatrica , fed fecundum Chrifti inftitutio* nem. Verum haec non co à nobis fiunt confilio, quod exiftimemus pietatem efte fitam in illa dierum obferuatione,fcd ut iuxta Pauli fenten* tiam, omnia fecundum ordinem fiant, ut certa öd ordinaria fint tem* pora , quibus omnes fibi conueniendum efte feiant. Rede itaque Brentius hacc pacdagogica eftedixit, öd ad difciplinam externam fa* cere quemadmodum etiam in fcholis certæ ordinantur horac , certæ if .m Icdiones , quibus paulatim pucritia öd adolcfccntia eruditur, öd omnia ordinc geruntur, neteneta ingenia pcrtuibentur . Quod cum Afotus refutandum fufeiperet, ncc haberet quod contradiceret, öd tarnen

4$4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN C AP VT L rX. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

öC tarnen taccre omnino fibi turpc uideretur, idem plane paulo mutatfs uerbis repetit, tâtum odio perfong Brentij,ne idem fentire cum ncuatO' re uideretur, inquiens:Scd dicit Brentius, ludaeorum hæc funt, SC ad pe* illorum pertinent,uerifsimum eft,bæc cos celebraffèin my* flerio quodam fibiignoto ÔC abfcondito, pueritiæ erat: fed manifeftèrcx cordari fummorum Chrifti beneficiorum, populi Chriftiani eft, Nam credere, tantam e(ïè perfecfiioncm Chhftianac fidci, ut bis noncgeat Chriftianus, eft extra uiam iain nos collocate, amp;c. Quid obfecro hoc aliud eft,quam hæc elfe pçdagogica,quibus hæcuita carerenonpofsit, ÔC,utfl:atim addit, obliuifcimurôC torpemus erga diuina,ideô necefleeft cxcitari feftiuitatibus,alijs^ externis. Ridiculum uerô eft, quodexlo* CO Pauli, ubifcribit,ut coniugatiquo atdentius uaeent orationi, ad tem^ pusfe à matrimonij complexu abftineant, probateuult difeiplina apo-ftolica traditasnobis obferuantias,quastota ïufcipiatEcclelîaineogra du,in ea obligatione,quam interpretatur Ecclefia amp;nbsp;confenfus Patrum. Qiiid enimobftat,quo minus quidlibet ex quolibet fingere liceat, Si deinde ad apoftolos authores reFerrc f Paulus enim nihil minus eo loci agit,quàm ut traditioncs quafdam inftituat:nec præcipit, ut abftineant à confuetudine coniugati, necleges fuperftitiofas tradit, lîcut hinnientes iftiequi, qui flagrant concupifeentia, quorum polluta eftmens Sfeon* feientiauagislibidinibus amp;immundicia : imôplane contrarium agit,di* cens:Nolite fraudare inuicem.dcinde,nc ullam Icgcm ftatuere uideatur, omnino ipforum relinquit arbitrio, nififortèexconfenfu.amp;^additrAd tempus,ut uacetis orationibus.InfuperôChocaddit, Etteuertimini in id ipfum» Quæfo te quas hic obferuantias,quas traditioncs,quam obliga^ tionem,quam Ecclefiæ interpretationem, quem Patrum confenfum mfi hi comminifei uolueris AfotefAn fatis fanus es,aut forte galeroCardina-htio,aut infulaEpifcopalipremeris,neuideas,autintelligas,quiddcquo prgdiceturfllluduerôbellifsimum eft, quodde traditionum diuerfitatc, contradidtione, ôô Ecclefiæ primitiuç circaiillas contentione,itcm ob-feuritate earundem obie(fta,leuiterfc præteriturum Sd fatisfadîurum. leeftori non ftupido arbitratur, his uerbis fubiedîis : Quod uerô fuit nonnulla diuerfitas aut contradidîio, aut contentio circa hæc, non pro* bat non elfe apoftolicam traditioncm (audi obfecro egregium figmen* turn régulas plane Afoto dignas)fed non tam manifeftam, non tam af* fiduè inculcatam ,ut non potucrit à quibufdam minus obferuari,minus commendari memoriæ pofterorum, undeoriri poterit diuerfitas, ucl cette non eodemmodo ab apoftolis traditam , quia non adpræcipua falutis capita pertinebant. Sed^ræualctconcilij definitio, HatftenusA* fotus. Qiiid audio,boneuir,itaneinapoftolicistraditionibus cftdiuer* fitas,contradi(ftio Sd contentio,item obfcuri tast’ Atqui fupra dixeras,tra* ditionem longe facta feriptura elTe manifeftiorem. Item, fidei dubia ex traditionibusdîjudicanda. Qtiomodo uerô fcripturæobfcutæpettradi* tionesæquèobfcuras,autctiam obfcutiores expliCari poteruntf Hoc eft incertum per æque incertum probari. An'non te hotum pudetf Men* dacem oportereeflêmemorem dicunt.hoccerte præcepttrm, cumfron* tem perfricucrit Afotus, amp;impudentermentiatur, obferuare debuerat, Sedhæc poenaeft illorum, quiuel odio, uclpertinaciaautmaliciaeau* fammalam defendendam fufcipiunt,utfibimcndacium non conftet. Obferuandæautcm hoc quotp loco funt nobis,necita obiter prçtereûdg non contênendçregulç Afotieg de traditionibus,quibus fuis regulis,ob ieeftaea, quædefcndcrenopoteft,ucl ex cufat,uel interpretatur,ut dicat; Diuerfitas,contradidio,aut contentio circa traditiones,non probat non elfe

tflcApoftoltcam naditionemjcd tantum non eflcmanifeftam, ucl ccrtè noneodem modo ab Apoftolis traditam.Atqui manifeftiores fcnptuns tflc oportebatjCum obfcurum per manifeftius fit mterpretâdum. E t cum non fint eodcm modo ab Apoftolis traditæ', ccrtè non erunt adeone^ cîffâtiar,necp parem uim cum fcripturis ad pietatcm habcbunt.Itcm præ* Uïlctcócilij definitiOjillud fcilicet per Spiritus fanói infpirationem, quo petpetuô re^itur, dijudicabit, quænam traditio uerèfit Apoftolicajquac adulterina. Et ut antearcgula propofuitjn diuerfitate traditiones,numc hndum utra traditio à pluribus ecclcfiis orbis Chriftiani obferuet : quod fipares fint numero ecclefiç,tum uidendum quæ diutius obfcruatac: qug uctuftiores,quibus autoribus inftituta. Qiiod fi carcre certo autore amp;nbsp;o^ riginc deprehendatur,ad Apoftolos referendam traditionem. Hic addit ad illa : Aut cum diuerfimode eadem res fit tradita,utra magis ad falutem conducat, uel fi quafuntfimilia. Ita fcilicct his regulis perfundlus eft fuo wunere omnibus fatisfecit hominibus de obfcuritate, diuerfitate, ód contradilt;fïionetraditionum. Sed oblata hac occafionctam commoda, fubtjciendæ funt SC aliæ regular Afoticæ pro bonis catholicis, ne ecclefia tanto thefauro cum ingenti fuo incomodo deftituatur, quas fubinde tra* dit pro traditionum defenfione, ut harrcticis Lutheranis uaria obijcien-« tibus rcfpondcrc pofsint,amp; illoru ora obturate, funt autem hæ,quas fpar fini in hac materia tradit,ubi effugium aliud inuenire no potefi:,ita ut me^ hto fuga niiferorum dicantur,Traditio haec dubia eft, Traditio hæc pro tempore ab ecclefia mutatur,Non moraturnosdiuerfitas.Eftamp;^hæc Afo tiregula,qua fubinde,cum refponfo caret,utitur,Ridiculu eft, quod Bren tins dicit. Item aliæ, Ab ecclefia certo conftitutum eft. Sic ecclefia déclara nif.Lex eft certifsima ecclefiæ,quae hoc poteft mutate. Minores funt tra» ditio.nes,nonitanecenàriæ, Item:Omittamus diligentiorem tratftationê fiuius rei in alium locum.

Sunt ôdhæ Soti regulç:Dc his aIibi,Dc his fupra didu eft,Dc his plura tnlra. Item,quod neceflefit eaquæPapales ipfi de quintp reliquis facra» nienris,præter Baptifmum amp;nbsp;cœnam Domini credunt, cum in fcripturis nonhabeantur, Apoftolicas efle traditiones. Infalhbilis eft régula, amp;nbsp;ca» tholica,Qiiæcuncjî credit Romana ecclefia, in fcripturis no habentur, Apoftolis tradita funt.Hæc omnia ôd fingula uerba funt Afo ti,bona fi» deexlibroipfius tranferipta. Profedo magno auro redimendae funt hac Afoti regular,omnibus catholicis Romanae ecclefiç. his enim probare po tncrunt,omnia quaccunep in fuisecclefiis docent, amp;nbsp;obferuant,efreab A» poftolis, Nec item amplius opus crit Bifilijs, non fcriptis Apoftolorum. finirationem reddere poterut Luthcranis,de fua fide,qui ipfis perpetuo niolcfti funt,ut fua probent ex facra fcriptura,aliàs nullius efte momenti, Gaudete ergo ÔC exultate,imô triumphate Papiftç,inucniftis tandem for tifsimum Gigantem amp;nbsp;heroem uel Herculem fuperantê,qui uos ueftracp ®ninia poteft defcnderc, contra uim hoftilem.Hoc antagonifta tuti critis àLutheranis illis nouatotibus,qui has no fcriptas Apoftolorum traditio» tiw,propter certas quafdam caufas recipere nolunt.Quid igitur iam por» touobis bcatiusf NequeD.Paulusiam amplius,utmaximecupiat,fc» iunia Papiftarum ftata , amp;nbsp;dierum feftorum fuperftitiofam obferua » tionem, emedio tollere poterit : addc,filibet,ctiam coniugtj prohibitio» hem. Nam uerba ilia Pauli, quae Brentius citât de diferetione dierum (inquit Afotus) intelligimus de ea diferetione, quçpropria uolunta» te,non communi lege ccclefie aflumitur. Vbienim ab ecclefiadefini» tum eft, tunc obedientiadebetur amp;nbsp;obferuantia , Notate SChanc re» guhm bonara amp;nbsp;utilem, cufus pene cram oblftus, Similiter dC illud,

45(î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N C A P V T L X»

Nemo uos fudicctin cibo Sii. in potu, aut parte diet fefti,perucrfifsimè ad hæcfeftaô^ obferuantias totius ecclefiæ refcrturà Brentio,cumapcitè Paulus ad ea quæ funt Icgis ueten's id référât. Ego uero bone uir de Apo^ ftolorû traditionibus agi iudicabam:amp;in hoclaborareAfotû,utnobis i 5 finnaret fcftos hos dies ab Apoftolis effe traditos:nec ulli honiinum iîcegt; re contradicere,exhis traditionibus fidei ambigua dijudicâda, æqualem ad pietatem uim Iiæc habere cum feriptura facra.Sed quid nofterAfotus, communi lege ecclefiae aflumpta efrcjdicitf hoc uero alienum eft ab infti tuto.non cnim hoc agttur, quid ecdefia pofsit ftatuere : fed hoc proban-dum eratjhæc certè ab Apoftolis efle tradita roti ecclefiæ:amp;: tam neccfia-riam eft« ordinationê,ut qup fine impietate SCpeccato mutari aut omitd no poftet, uerû ncceftàriô ab omnibus obferuandam ad pietatem.Qiiod cum feceritbonus uir,refpondebimus. Cum^ Deus ceremonias,quæin uetcrilege à fe inftitutæ funt, repudiauerit, certè no uult ecclefiam nouis eiufmodi onerarelegibus de dierum obfcruatione, 5C difcrimine ciborü: hoc uerè effet cacremonias legis non abrogate, fed tantû mutarcdioc etiä ucrèeftet poft agnitionê Chrifti ad infirma ÔC cgcna elemcta côucrti. qd infenfatiGalate,fafcfnati fuperftitioncpfcudoapoftolorû,faciebât.Ccn queritur grauifsimè dodlifsimus SC fandîifsimus uir Auguftinus,de cære-«tp. ip. moniarummultitudine,quætamcn contrafidemnonfunt,quôdrcltg{o-nem,quam paucifsimis ÔCmanifcftifsimis célébrationum facramentis mi fericordia Dei liberam eftc uolucrit,feruilibus oncribus prcmanr, ut tôle rabiliorfit ludæorum conditio, etiamfi tempus libertatis no agnoucrinr, legalibus tarnenfarcinis,nonhumants præfumptionibusfubtjciantur.Et i.Tiw-4- moxfcquenti cap.de Abftinêtia à carnibus,difèrtè cum Paulo, hæretico-rum impiam do^rinam uocat. Haec certè quæ de cæremonijs fuo tempo rcreceptis dicit,uocanshumanas præfumptiones, de Apoftolorum traditionibus intelligi non poffunt. Et tarnen fiiam certô uobis conftaret, quæ'namillç effent, quætot annisinecclefia duraffcnttccrte ad Apo-ftolos autores referre non dubitaretis, utpotc cuius origo ignorarctur, quçctiamunaeft de Afoticis regulis. Qiiodfi AuguftinusPapatumin flore uidiffet, innumeris 6Cinfinitis oneratas effè ecclefias ceretnontjs, ) a ut præ illts dotftrina omninô fuerit neglclt;fta,occupatis omnibus facrificu lis,myfticis cçremonijs 6C omnia geftibus rcprgfentantibus inftar hilino-num,quid tum fuiffet diefturus uir illc tantus/

H Oc capite, quafi fundamento, pro ttaditiunculis fuis confîrmandis, earumcp tuendaautotitate,Bafilij loco utitur,cum^ à Brenttj crimi-nationibus defenfurum fe alTerit.Hpc autem ftint Bafilij uerba;Degm3ta que in ecclefia feruantur,partim ex conferipta doôrina h ab émus, partim exApoftolorum traditionibus ad nos delata,inmyfterio recipimus.QLue utraep eandc ad pietatc uim habent,6Cc.Hec,inquit Afotus Joquitur Bafi lius tam aperta tanta fiducia SC certitudine, ut nô potucrit Brentius hanc tantam lucem fuftinere ; SC mirû eft in quas feuertat formas, ut Bafiltum reijciat.Nouimus AfoteBafiliummagnacumfiducia, SCquidemminus magna loquiifta.Verùm non quid loquatur,queritur : fed quàm rede SC quàm bene hanc fuam fentcntiam,uel ex feripturis canonicis,ucl rationi-bus certis 6C firmis probet.Non enim idco recipiendum eft,quia Bafilius ita fcnfit.Necdum enim illud Pythagorium wrès i(fce, locum habet in Patrum fcriptis:fedid Pauli,Omnia probate, quod bonum efttencte.Item: Probate fpiritus num ex Deo fint.teftimonia ex facra fcriptura quibus ,p-bet hanc fuam fentcntiam,nulla afferre Bafiliû hoc loco uideo. Rationes quidem uideo, fednimis frigidas ÔCinfirmas, qug tanta molcm fuftinerc nequeunt.

y^QUCunt.Excuttamus jgicur illas, ut intelligamus quanti fint momenti. Weoautem traditiones nonfcriptas parem uimad pietatem cum fcriptu fa habere dicit,quia alias imprudentes, etiam ipfis principalibus Euangc partibus damnum inferremustimo potius ipfam Euangelij praedicatio ^'lafjadnudum nomen contraheremus.Idcp cxemplo declarat, quod up ®^hcct nullo Apoftolorum icripto relitflum fitj figno crucis fignarc eos, Chriftum crCdiderunt.Item ad orientem nos couerfos orare. Con* *^cf.atiôaquæBaptifmatis, Qiiafiuerônificharaôcremcrucisfor* ffCt bap tilia fuper baptifatum, Chriftianus non fit f Aut hoc parem uim ’‘^pietatem habeatcum baptifmofSimiliter amp;ueraDeiinuocatio no fit, ^■fiadorientemfiatfNemo eft exercitiorum pietatis adeo expers,utnon fftelligat hæc effe puenlia Ôt^pçdagogica,quod genus, tefte Paulo, paru ’^pietatem facit.Item,Dominica dieaftantibus fiât oratio. Ergo fi quis gtnubus flexis,aut fedens orauerit,non cxäudieturf' Deinde fimili ex ta* “trnaculo Moyfis produefio id probare cohatiir. Celanda effe myiteria ffoftræ religionis, nec fuilTc fcribenda, aut profanis, qilibus eä infpicere f'onliccat, pandenda. Qiiemadmodum ÔC Moyfes non omnibus om* ffiternpliloca pcruia efle uoluerit, ucrùm extra lacra fcpta prOfanos lo* ^aric. Prima uero atria purioribus permiferif,folis Leuitis. Sacrotum ue* fo célébra tionem facerdotibus aflîgnarit,SCc.

RefpondeOjUclum templi fdiTum eft,à fummo ufq; deorfum,amp;fuia fan lt;^orum patefaôa.Ncc amplius illaefigurein nouo Teftamento locum ha ^fnt,ubi omnes Chriflianiregalefuntfacerdotium, Ideo ratio hæc à fimi ^'nonualetrquiaingens cftinexemplisdiisimilitudo. PoftremaBafiltjra f'OjCur aliqua tradita fit citra fcripturam, h±c eft:ne dogmatum cognitio f’cgledafieret,amp;in contemptum ueniretapuduulgus propter confue* ddincm.Prudentiores ergo Chrifto hifucre, quiElcufinia facra occulta fifiitiierc.Nam is Apoftolis praccipit,ut ea quæipfi intra parictes audie* funt,inte(fiis prædicarent.Spiritusfancfius uoluithecinuitis Afoticis,in* fenfifsimisferipture hoftibus,defcribiamp;totiproponiEcclefiae.EtutDa fid inquit, Scribanturhec ingenerationealtera, 0(^ populus qui nafee* fir, laudabit Dominum : ut uidelicet hinc Deum uerum agnoicamus, c* uoluntatem erga nos,turn exucrbo,tum ex facramentis.Quodfi de færemûnijSjUt apparet,ex exemplis aBafilio propofitis tantum loquitur, fieofcilicetnonfuifiedcfcribendaSjncapud uulgus propter confuetudi ncm in contemptum uenirêt.Multô minus iuxta hancrationem,dogma* ficruntdefcribenda,ne amp;nbsp;ilia négligerentur. Quod fi hæ cæremoniolæ Bafilij.Benedidio fcilicet aquæ baptifmatis,6Colei uncflionis, olci illitio, ^c.parem uim ad pietatem habent,6Chincfidcidubia SCcontroucrfierc* figionis dîjudicandç; quæ erit pietas Chriftianorum, fi in his ridiculis re* busconftiteritfQiæ obfecro fideicontrouerfiae,Ô!Îambigua(ea cnim tri huit Afotustraditionibus)hinc poterintdqUdicatif' Vtrum fcilicet non unâus olco Chrifmatis,pofsitpcrcipcreSpiritum fanólum, SCfaluusfie* fi? Vtrum infans nondum intégré ex utero matris editus, ab obftetricc Jqua tantum afperfus ex parte, non etiam olco Chrifinatis inuntflus, deinde de nouo fitungendus tantum, fine baptifinor' Anuero fiantc* quam in templum deferatur,6c à facerdote inungatur,dcccdat, fit faluus: anueroinlimbödetrudendus,Sc peculiariloco cœmeterq,nocofccrato ffd^fanoadhuc,fepcliêdus.^SubtiIiisimaehç6Caliçfcholafticçfidcicon-* trouerfiç,8C ambigua no nifi ex traditionib. bis non feriptis dqudicari po terunt. Atqui nondum probaüit Bafilius hasipfas, quasipferccenfet, traditiones elfe apoftolicas, amp;nbsp;qj parem ad pietatêuim cUm fch'pturis ha beant,non contra diuinam authoritatem,fed potius exillaelfe. Probet

4SS' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I M C A P V T L X.

ergo iTtninqiTCjSif quod hæ fint Apofi ohea* traditioncs, quôd paré ad pictatcm uim cuni îchpns dogmanbus habeant:ali'oqut quomodo uelû pfe cerfô crcdatjUel nobfs pcrïùadcrc uehr,non uidco.

Neqjidco quodmetuit, imprudentes principalibus EuangcJif parti* bus damnum infercmus,nelt;^ etiain ad nudum nomen Euangchj praedi* eatio contrahetur,utmaximenoncredamus,uelbasclTe apoifoÙcas rra* ditioncsruelfîmaximè ab apoftolis forte fint traditæ,parem uim ad pieta tem habeant. Qind enim fi aqua Baptifmatis, non confecretur magicis uerbis,quibus iam utuntur Papales, baptifatus infans non erit,fi aliunde ex fi uuio uel fonte aqua alîera tur, SC fèruetur Chrifti inflitutiofErgo ne* que Clirifius baptifatus cflritècum inlordanem præterfiuentem defeen deret. Videntur autem hæc 6C ipfi Afotoludicra ÔCpuehh'a, nccmultum fpeiinciscollocat.ideo addit, Bafilium maioris momenti traditioncs non feriptas recenfcrc,quàm eas quas Brentius attulir,amp;iam partim funt annumcratæ.Audiamus ergo,quac'nam illæfint.{pfa,inquir, profefsioR' dei,qua credimus in Pattern,Fihum ôé Spiritum fan(fium,cxquibusf€rp pris habetur ; eademrarione, inquit, gloriamDeo offerimusper liane uoeem,Gloria Patri 5éFilio ÔC Spiritui iàndto, ôic. nihil cxnobis dicen* tetjfeduclutex régula Dominica; dotfirinæ, ÔC contra eos quihocnc' gant. Nuncdoceantnos, ne baptifemus quemadmodum aeccpinius, autneglorificemus quemadmodum credidimus . Igitur ex hoc, inquit Afotus, habemus, non hic agi, ut contra feripturam credamushominis: fedanhocquodßafilius inquit, contra feripturam fit. In qua quædio^ ne quicquid Btentius loquatur,plusapud nos ualet audoriras Bâiilt}, qua'm dus omnia. nam ex feriptura nihil habet, nififuo fenfu, Hadenus Aiofus. Muira hic habemus qua: defideremus, amp;nbsp;in Aioto iuüè repræ' bendamus. Primum enim, quodBafilius depiolersionefidei,quacredi' mus in Patrem,Filium ÔC Spiritum fandum,dicir, non exfacris ieripturis haben',(èd extraditioneicertènon eflita accipiendum, quemadmodum Afotus intelligereault, quafifymbolum fit traditio fine icriptura,amp;non potius exferipturis defumptum.Etfi enim non eo ordine, non ijsfyl' JabiSjUno inlocofitdefcriptum, tarnen SC uerba cadcmhinc, SCres om* nésquæ/ymbolo continentur Apoftolorum,compræhendunrurinfà* era feriptura.Aliasenim nunquam crederemus,nifiin facrisiiteris habe* remus. Quemadmodumetiainillud quodinNicxna fynodoefidecre' rum, Eilium Deieife eonfubilantialem patripiô rccipimus proptercon* cilia, quia ita dccreuent,fed propter feripturam ûcram, in qua habetur.

Effi enim uocahulum ipfum non ßr ea literis óc'fyllabis ijs cxprdfi.in, ta* I men res ipfaillic habetur. Quare non eft hxc Bafißj fenrentia. Sedboe 1 uultamp;iagir, ree/tationem fymboliin Baptifmo à baptifando,non manda 1 dariinfaera fcriptura.Similiter QC hxc uerba hocordine ut dicanius,Glo* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

ria Patridii f’tlio,cum Spiritu fandto, fed effe traditionem . Quidigicue 1 Afotee' Ancum infantes in necefsirate fine alla interrogatione hisiblis 1 I rerb is confeq uun tur hap tifm urn, Ba p rifo te in nomine Pa tris, Fil ij amp;iSpi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

ritus fandti,non funruerèbaptifatic' Ccrrehociequitur,ßparem uimad 1 pietarem bxetraditio deprofefsionefymbolihabet. Non reprælicndb nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

mus, necabijeimus in baptifmo rceitationem fymboli interrogatio' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

nes,arquc patrimorum refponßonesnomineinfanris,fedrctincmus ipß non quia cit traditioXed quia cxfacra fcriptura,S^ facit ad ordinem, SCæ* , clihearioncm Eeclcßx. Qljod detraditionibus Pontißeijs AioticscEc-clcßx uerc afßrm.arinon poteß.Etßeniin,ur iam primum eß didum,hec uerha nufquam habeantur, Reciter haprifandus fymbolum :autprotic reatur fe credere in Patrem, ßlium Sgt;C Spiritum ianfium ; tarnen hoc b

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pfum /

piumuoluntuerbainftiturionis bap«fmi,Bapdfate eos in nomine Patns ^Rltj ôifSpintus fanlt;flï.Item,Qui me confefius fuerit coram hominibus, ^tjOrefit confefsioadfalutem,SCc.Dcindeamp;hocrepræhendendum eft *nAfoto,quôd affirmât hoc internos ScBafilium agi, cum ca quæBafi* «us commémorât, contra feripturâ fint.Hcus tu fophifta, non agi'tur hoc ’urentio,fedidimpugnat,castraditiunculas,quasBafilius cÔmemorat, *'on quemadmodum ille affen't, parem ad pietatem uim habere cum feri ptts dogmatibus.Nec efle ccrtum,quôd fint apoftoficç. Qjiid enim ma-gnoperc ad pietatem faciat,ucrfus Orientem, aut Occidentem côuerfus ^uis oret, ftans amp;nbsp;crclt;ftus,an in ledo decumbens an fedens,ccrtc non ui-^co:cum Chriftus hæc cærcmonialia abrogcr,d)ccns : Veniet tempus amp;nbsp;•gt;meft,quod neep in monte hoc, necjHicrofolymis adorabitts Patrem. «cdueriadoratoresadorabuntPatremini{?iritu amp;ueritare. Et Paulus, Volo uiros orarein omni loco ,leuâtcs puras manus fine ira Sé hæfitatio-ßc-Multanonfuntcotrafcripturam (quæ enim taliafunr, per feamp; natura fuafuntimpiaamp;damnata^qualiafuntcæremoniæÔC ordinationes quæ-damEcclefiafticç,quæadordincmfaciunt,autdifciplinam:fcdnonefte-dftimandum ca tantoperc ad pietatem ncceiraria,ficut Paulus ipfe difer-tcdecxercidjs eiufinodi affirmât,paru ca ad pietatem faccrc. Et,cum hoc * 9^ocpaudirecupias,dicimus,utmaximchpccontra feripturam noneffe •nueniantur,tarne cum non à Dco,ipfius uerbo fint inftituta,affirmamus Cum Chdfto,fruftra fjs Deum coli.Certc Bafilius admonitus amp;nbsp;melius in ftruä:us,hauddubichanc fuam fententiam tanquam minus confiderate pofitam cmendafiet.Nunc uero uos Papales odio feripturæ amp;nbsp;iyncerio-gt;’isrehgionis,omnia Patrum dilt;fta,finciudicio amp;fdifcrimine,ut caufam uc ftrammalam aliquo prçtextu ueftire pofsitis,cum facram feripturam nec inteliigads,ölt;^ ea ueftra confirmare ncqucatis,colligitis,amp;defendenda o-mnia exiftimatis : quod ipfi Patres nec cupiut, nec probât.Poftrcmô pro ditanimi fuimorbum,quöd tantum audoritatc Patrum, etiamfi feriptu-cæ teftimonijs amp;nbsp;rationib. deftituatur, pugnet, neep quiequam eurer eo-cum quæ à nobis ex fa era fcriptura proferuntur. Et hie quoep regulç duæ Afohcç,quibus,cum refpondere no poteft,utitur,obferuâdç crant.Quic quid loquantur Lutherani,plus ualcat apud nos Bafilij authoritas, quant corû omnia. Ältera,cum quid ex fcriptura facra affert,ut dicat,noftro fen fufcnpturâaddu(ftam,hoc modo abunde cft fatisfaiftum catholicis. Sed hocipfum dcmonftrandum crit,primùmmcliorcs effe Patrum rationes, quàmnoftras,quibusinterdumneceffitatc adadliab ipforum fententia, faluo honore,quiilhs debctur,rccedimus. Deinde fententiam feripturæ perperam à nobis profcrri.Sed quid catholici illi fruftra tantS laboris fu-fiiperent contra hereticos, quorum propriû cft, ut perpétue ad feriptu-tam,qu£ eft ambigua,amp; liber hçrcdcorû,prouocât,fuffieit dixiffe. Ex fer» ptura nihil hab ent nifi fuo fcnfu.Item, Plus ualet apud nos autoritas Bafi-ltj,quam corum omnia. Etreeftequidê Afotustantoperclaborat,utfalua fitBafilij,non tantu hæc fententia,fed etiam authoritas. Nam monacho-rum is pater effe dicit,ö^primus in ordinem redegiffe hoc uitç genus,an-terufticG S^nonita certa régula uiditans.Prçterca fi hoc fundamentû fub vertat,adûcrit de Romana Dcclefia.Scd quid fadurus eras Afote, fi nos cademradoncdiceremus,Quicquid Afotus amp;nbsp;Afodei omnes loquâtur, addc,filibet,etiam Patres, plus ualct apud nos audîoritas faerç feripturæ quàm eorû omnia.4tem, Afodei catholici ex fcriptura nihil habetnifi fuo fcnfu.Annon putas tam prompts nobis hoc effe,«quàm illudfuperiusuo-bis,amp; quidem multo facilius ôè ucrius : in hoc Auguftinu fequeremur, ficut fuperius recitata eius loca teftantur,

4^0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N C A P V T LX r.

Vides opinor, Domine Petre, non tam facile efîê ea qnæ dicuntur pro bare,quàm affirmare, Quôduerôfubijcir,Damafccnum hocBafih'j loco ad confîrmationem traditionum ufumlibro primo Apologencc,proue ncranoneimaginum rprimùmfciat Afotus,plerofçpdeauthorchuius A* pologeticï,propter fi:ylidiuerfitatêdubitare,ideo^alrjsïpfiuslibrisnon elle inter excudendum additum.Dcindc,non fan's eft ad confirmandam Bafilîj de illis tradiunculisfententiam,Damafcenilongcpofteiiorisauto ritatem proferre. Etiamfi enim decem alios producat Afotus, atcp inter hos Pentifieem fuum Romanum, cum omnibus Cardinalibus, qui cupi* difsimè eiulînodi amplcCtuntur : tarnen nobis pluris eft facræ fcrigt; pturæauthoritas,quàm corum omnium. Nobis enim ditftum eftdeFilio Dei, Huncaudite. Hicuero dicit,Scrutaminifcnpturas,nonquaslibet quorumeunep rra(ftatorum,fedlâcras,quæ nomen hoc propter excellent ham funtfortitac,

Augu^inui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exemplo ctiam Auguftinifacimus,cui cum Hieronymus plurimo

^9' rum'PatrGfententiasprofuçopinioniscôhrmationcoppofuflèqrefpon«' dctjfcunum Paulum omnib. fcriptoribusEcclcfiafticis,nonfol0m oppo ncre,fed longe etiam prpponerc.Scd præftaripfîus Auguftini uerbareci tare,qui poftquam contra reliquos, fingulos cxccpiftet, cxceptis tribus, quibus Cyprianum 6C Ambrofium oppofucrar,addit:Proindecum quç* ' to tertium,ut tres ctiam ego tribus opponain, pollcm quidc(utarbitror) facilereperire, fi multalcgiftcmtucruntamêipiemihi proliis omnibus,p mo fupra hos omnes, Apoftolus Paulus occurri t : ad ipfum confugio, ad ipfum,abomnibus,quialiudfentiunt,literarumcius traeftatoribus,pro* uoco,ipfum interrogans intcrpello ÔC requiro, Sx^c. Cur nobis fob's,Sotc, nonlicer,quod Auguftino5C abjslicuit, ut à Patribus adferipturas facras prouocemusfQiiæ hæc iniquitas f

Deinde refponfurus Afotus ad id quod Bren tins ex Bafilip pro com* mendationefcriptureaffcrt,omneucibum oportereconhrmari tcftitno* nio fcripturac, quaefit commune pharmacopolion : atque inde colligit Brentius, Bafilium quoque hoc loco uclle, ut traditioncs omnes ad fcri* pturam exigantunaddit Afotus,quod nos non negamus, ut fupra expo* fitum eft, nulla traditiorepugnans fcripture eft recipienda, fed fenfus fcripturar, non quern Brentius, fed quern Patres affcruht, agnofcimiis.

Cdp.ry. Atqui, bone uir, parum memor cs corum quæ ftipra paulo ante dixifti.Plane enim conrrarium affirmafti,uidclicct traditioncs no ad fcri* pturasexigendas eftcjidi^ ton's uiribusegifti, fieri nulla rationepofic affi'rmafti : fed cotra potius fcripturas per traditioncs exponedas. Idco^ non fan's confidcrate ditftum efi'e aftcrcntium,omnern traditionc adfcri*

Op. ;5. pturam cxigendam.Item,Qitarcnosmeritóaftcrimus,longèaliteragcn* dum cfle,SCfcripturam potius per traditioncm exponcndam,quam tradi tioncm per icripturâ.Hocfcilicctnon eftfibiipfi contradicere. Qiiæhec fiueincogiranria amp;” uertigo, fiuemalicia, iam affirmare,iam rurfus nega* rcr^In catholicum ne hec caduntfOiiod ctiam hieaddit, fe agnofere fen* fum fcripturar,non quern Brentius, fed quern Pan es adferunt : nos ne* que Brcntrj,ncquc Patrum fenfum agnofcimus,fed ipfius fcr)'pturar,quae feipfam inrerpretarur.dequofiipra'. Hisdeclaman'oncmaddit,femper huncmorcm cftcerrantium,utdum nimium in partem unam ferantur, omnia damnent,qua? il Ji aduerfa fiC contraria uidentur. Hoc Pelagianos fccifit-jlioc nos quoque ftudio defendendiauthorirarem fàcræ fcripture, contra traditioncs nonferiptas. Initio nihil nobis cum Pclagianis efic commune,omnibus mtnifeftum eft : cum Papiftici ifiinon procul ab* fintab illorum fanaheisopim'onibus* Grahamnonmagnifaciunr,cunt

Peum fupcr omnia diligcrc ex uinbus liberi arbitri},fe pofle ar bitrantur. ^tconcupifeentiam reliquam non eflè peccatum. Hominem legem Dei '•pplcrcpoflejamp;plusetiamfaeerejOperafcilicerfupererogationiSjteme» f^trnô impie contenditiSi Deinde quod deerrantium more loqueris, te, tuique fimiles optime conuenic. D.um enim nimio ftudio o^ ’’’nes nugas ueftras incertorum authorum amp;nbsp;uirorum obfcurorumde fraditionib. apoftolicis confitftis ducerC originêfuam ab apoftolis affère conaris,eas ita commendas,ut prç illis fcripturas nihiii facias,ncc quic 'luam ualeant amplius, quam eonhclæ illæ traditiones, aut tua catholic ^aEcclefia,üolunt. Easq? contemnis jambiguas 5Cobfcuras cfledicis^ ’’fcinde fidci dubia pofleiudicari,fedtraditionibus ad banc rem opuö fiîe,quæfuntpIaniores,plcniorcSamp; cxplicatiores» Contra Brentium *^gt;mium fcripturas commendare aflcris* Qiiafiuero ficutDeurn ipfiim, ^Uquoque eius facrofandfam fcripturam quifquam fan's digne laudare pofsit, nedum rtimiunl commendare f Qiiod,dc traditionibus fine fetipto recipiendis,rationc probandi cas jitemque audîoritate,repetit, fupràfatis eftrefponfum: amp;qüàm firmis rationibus quafuis Apoftolis Acceptas feratjdemonftratum. Quôdnon minorcm autftoritatem illa^ fi’m,quàmfcripturæ efledicitjquiâ utrunquca Spiritufantfto per Apo-ftolos profetîfum fit,turn concedemus,ubi tam firmis rationibus, cas elfe Apoftolorum, probaucrit, quàm certohobis confiât abApofiolis hæc firipta elfe 5C tradita. Nam quod unius originalis Ecclefiæ Romanæfci* iicet teftimonium profcrf,id qualc fitjfuprà quot^ ditfium efi. Quae cum •ta fe habeant,non ut Afotus cônclüditicertifsima, fed incertifsima funt, de traditionibus hatfienus dixif.

Poftremô récitât fententiam Brenttj,firmiisimis rationibus Bafilfj hscuerba impugnantis,2C abfurda quæ inde fequuntur colligit : ad quæ ftfititulus capitis in margineadditus polliceretur,feBafilij fententiam contra Brcntij criminationês defenfurum, nihil rclpôndet. Sed tantum cum uidcatnimis banc Bafilij fententiam efieabfurdam,necpofièdefengt; dijipfedcnouoaddit uerborum Bafilij corruptclam » Bafilius non, induit, ômnia que traditâ funt fincfcriptOjtam nccefiària efic ad falutcm,ut Quæfcripta funnfed quedam nô feripta parem uim ad pietatem babent. Qiiæ manifefiaefi fentcntiæ amp;nbsp;uerborum Bafilij deprauatio» Bafilius cnim non habet particularcm uoculam Qiiædam,fed generalem j feu ut tiocantindefinitam,quæ,ut Dialcdîiciloquuntur, æquipollct uniuerfali. Hæcenim funt eius uerba: Dogmata quæ inEcclefiaferuantur aepræ-dicantur, partim ex feriptura facra , fiC conferipta detfirina habemus, partim ex Apofiolorum traditione ad nos delata in myfierio recepi-mus. Quæ utraque candem ad pietatem uim habent. Loquitur certc in genere de omnibus dogmatibus Ecclcfiafiicis, ca^ duabus par-tibus confiare dicit,fcriptura SC traditionibus, amp;nbsp;de omnibus traditio -nibusaffirmât,non de quiburdam,quôd parem uim cum feriptis dogmagt; tibus ad pietatem habeant. Qiiæutraqp,inquit,non quædam. quoduel puerinfcholaiudicarepotcft, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

Qiiôd diuus Paulus de impijs gentibus, quæ ucritatem Dci'in ingt; iufticia detinent, dixit, efic inexcufabiles , quia cum cognouerunt Deum non ficut Deum glorificauerint, aut gratias egerint : fed cua* nuerintin cogita tionibus fuis,ô(fobfcuratum fit infipiens cor corum,ô^c. Id ex hoc capitc Afoti apparct ftultis accidifie monàchis . Non di* camiam de pram's defiderijs cordis ipforum ÔC immunditia, flammis li'

4lt;î2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N C A P r T Lxr.

bidinum,qutbus ardcntjSCpollutionibus acpafsioni'biis l'gnominixjii qjasipfos Deustradidit.bæcenirn funtnotoria:fed de caccitate horri» bilijïn quam l'iifto Dci ludicio inciderunt. An'non enim furor cfi; plane diabolicus,magia amp;abominandaidolatria, dicerc,imô totfs uiribus de* fendere,crucem fiuc digins formatam in acre, fiue quacuncp alia materia cxpreflàm,adorandamr'Itcm,crcderc crucem iftam cx'uirtutc pafsionit Cbrifti defenderc ab incurfib.ldaemonum, protegere in bonis operibus, fiCroborarc atep côfirmarc animû ad uitâda omnia mala,amp;agenda omnia bonajCffe Chriftianâ pietatemf'Itcrn,q, poft baptifmû fc cofignantes cru-cc,atcp illud iteratô frequenter repetentesjnô dubitant fe gratiâ confe-quif Itê, omitterecofîgnationêcrucis inbaptifmo ex ^pofiro, uelubiex ccclefie ordinatione fcilicet in canone Miftg fieri debet, facrüegiG amp;nbsp;trâC' greflionêapoftolicç traditionis after cre Item,c5tra hçc crederc,autdo* cere, recedere eftê ab ecclefia liera amp;antiqua,6C ab omniS PatrS côfenfuj' Hçc uerba funt Afo ti hoc capitc.Ceremoniam affirmât ab apoftolis in ec clefiaminue(ftâ,ad cxcitandâin nobis paftjonis Chrifti meinoriam. Sen-tenriâ uerô hanc impiâ patrib. Auguftino,BafiIio fiC Damafeeno accepta fert. Vidcamus ergo num hate fentêtia illorû fit, 8C an cum feriptura facra conueniat. præccdente cm cap.dixit,fe no negarc,ut traditiones ad facra feripturâ exigant.Cliiodigit affirmar,cruccmfiuedigitis in acre formata, fiue quacûcp aliamateria exprefram,adorandâ,maniftfta eft idolomania. Hic ein cultus foli uero ÔC unico debetDeo creatori,nô ulli creature. Do minû Deum tuû adorabis, ôdilli foli feruies. Adoratio enim tribuitrei o-innipotentiâ,ûb exaudiaquelitamp;fpoftîtiuuarc.Inuocatio amp;nbsp;adoratio ficH debet ex fide, rides uerô nititur uerbo Dei prçcipiêtis pf omittêtis ex-auditionê.Quare cum uerboDei uel prophetico uel apoftolico deftitua-mur de adora tione crucis,ccrtè fieri hæc adoratio ex fide noh poteft.Prç-terea no funtinftituêdicultus in ecclefia,fine certo uerboDei. Qiiod ego tibiprçcipio,hoctanrûfacias:nihiladdes.Nôhabeb4sDeosalienos.Fru ftra colunt me docentes dotftrinas hominû,fiCc. Hic certè ex crucc lignea Deû facis, confidens te hac cruce ab incurfib. dpmonu tufû cftè. QiiantQ hecimpietasà gentiûidolatriadiftatfRidet cosDominusperpropheta, dicens:Plaftç idoli oês nihilfuntifiC amantifsima eorû non proderunt eis, Ipfi funt teftes corû,quia no uident nelt;^ intelligut, ut cofundantur. Qiiis formauit Dcû,ôd fculptilc coflauit ad nihil utilecEcce oês participes cius COnfundent. Fabri enim funt ex hominibus. Etmox : Non recogitant in mente fua,ne(^ cognofeunt, neep fentiunt, ut dicât:Medieraté eins com-bufsi igni,amp; coxi fuper carbones eius panes:âlt; coxi carncs,amp;^ comcdi,ôi dereliquo eius idolûfaciâc'Antetruncûligni procidâfPars cius cinis eft: Cor infipiens adorabftillud,8Cnonlibcrabitanimâ ruam,neq5 dicct,For-tfc mcndacium cftindextramea. An'nonhecomnia de lignea ifta cruce, quam ftolidi homines fabricant,ÔCadorare iubet Afotus,iicrifsi!nc dicun turr'SedexcutiamusPatrûtcftimonia,quib. Sotus abfurditatcs iftas ad-feribit. Auguftinus uerô modeftifsime de hac cercmonia,explicâs uerba lorum me P^^^^bSancftificaf uir infidelis per mulierêfidelem, alioquin filij ueftri im-htù cr Re mundi cfrent,in hûc modûferibit : Non uniufmodieft fancftificatio.Nam lib. t, nbsp;nbsp;catechumenos fccundû quendâ modû fuum, per fignû Chrifti, ora-

cfip. là. tionemaniis impofitionis puto fandîificari.Vocabulofanôificationfsgc ncralifsimè utif,ficutuir infidelis cohabitans cum fideliuxore, eti^infidc lis pcrmanens,fan(ftificari dicitur,hoc eft,licitâcflTe conuerfationê : ita c-xempli caufa eriâ dicit,nô per nudûcrucis fignû,fed orationem Â'manus impofitionem faniftificaricatechumenos. Additaût, fecundum quendâ mods,hoc cft,non fimpliciter,nctj ex uirtute,aut fignatione crucis, i m o KIHIL AFFIRMAT, SeD DVBITAr,PVTO,inqt, SAN CTIFI CA-

Kisecvndvm Q.VENDAM MODVM SVVM.SedquidhçcadcôH*», lt;^îasifi-as uirtutes energctkas crucis,quasAfotus defcnbit,qgt;deiendat ab incurfib.dæmonûf ÔC docetcam adorandâ,amp;.'c Hkronymiis diatcrucê infronnb.Chriftianorû impingijamp; frequenti manus infcn'pnone lignan. Hic nihil de linmêfisiftislaudiD. ÔC utilitatibus, ncc de adorarione cucis, quemadmodû Afotusinfaniensprçdicat. Vndeigit Afote cruciiftæi'm* inodicæuirtutcsf’Exuirtute,inqr,paffionis Chrifti, credit pieras Chrirtia na.Vnde ucrô,aut ubi hçc uirtus à Chrifto eii cruci ifh' cthgiatç,uel;ex ma ,, tcriaformafæ,indita f Nccp ein Chrillus palFus ell,ur crucëligneâ iuo fd' guinc confccraret,quo ab incurfu fatanç defendercr, aut nos per earn gra tiâcôfcqueremur.Harc enini libifolireieruauit,amp; ipfe per fe hæc prgftar*,, Nam ofHcia fua beneficia non fecum in cruce expirauere, aut in lignea iftâcrucis imaginé trâsformatafunt metamorphofi quadâOuidiana. Eli r. fnim ÔCmanetperpetuus faluator.Scimus Petrû plenû fpirituS.palàm ôf difcrte affirmare, nô elle aliud nomê fub cœlo datum fiominibus, in quo nos oporteat faluos fieri,præter nomen lefu Chrifti. Excludit res omncs, quociincç tandê nomine fub cœlouocent, quacnô fimtChriftus ipfe, ab hacuirtute faluos faciëdi,ut ipfi foli tribuat.Manifeftû eft autê,ligneâ iftâ crucê nô elle Chriftû:nec Chriftû uirtute fuâ illi c5municaftè,ut defendac àdpnonûincurfibuSjfedfibifoliretinere. Iuxtailludlfaiæ,Ego Dns,glo* ‘ hâmcâalterino dabo,neclaudêmeâlculptilibus.Qiiod uero dicir, Pieta tern Chriftianâ hoc credere; pietas eft credere ea quæ Deus uerbo fuo ,p* mittitrimpietas ucrô, cû quis ea quç Deus uerbo fuo no ,pmittit, ex fuper ftitiôenimis credula,uel crudeli potius,crcdcrefe imagfnat.Quôdaddit, cæremoniâconfignandifefigura crucis,cerrafidecredcndûab apoftolis traditâ,amp;; in Ecclefiam inucefiam, ad excitandâ in nobis pallionis Chriftt memoriâ, omnium Ecclefiarû confenfu, id nô tam facile probat, aedif it.

Sedtamfacilenegaf, ^dicit.Bafilius quidêin hæcuerbaferibit: Figura Spiritit trucis fignare eos qui in nomen Domini noftri Icfu Chrifti fpem habent, Sxlt;»£gt;.*7. quis fcriptodocuitcHinc Afotus colligir,cumfcriptûnonfir,ôC ramen in ecciefia iifurpef.ergo ab apoftolis certô eft traditû.Qjiod quantû ualeat, nemo eft qui nô intelligar. Omnia fcilicet,quaecuncp in coetu illo,qui Ec^ défia dicitur,ufurpanf, fed in facra feriptura non extant, ab apoftolis effè tnfti tu ta f Qiiafi uerô nô paulatim plurima fint ab Epifeopis côftituta,ôd aliunde temporis fucceftu in Ecclefiam irrepferint.^ quemadmodûfupri { perfpicuècftdcmonftratû. Non ignoramus Damaftenirautorë elle ado* Lit. 4.lt;i« rationiscrucis,exquacun(pmateriaformatæ. Quod quomododieftû fit orthodox4 (ntuerbis Auguftini urar) autorfcntêtiacuiderit, qualiter poffît expone* te. Certètanti nobis Damafccni,uelcuiufcun(çfandêalterius authoritas nonerif.utillam ligneâcrucê,contratam manifeftaferipturæteftimonia

argumentafirmiftlmaadpremus, Manifeftüeftexfacraferiptura,nulli *• fei defenfionê à dæmonû incurfibus, protctftionê in bonis opcribus,con firmationcm animi ad uitâda mala ôd agenda omnia bona tribuenda, nifî ipfiChrifto,eiusep preciofofanguini,perfidêapprachêfo.SicutdicitDns Atl.xrfo ad'PaiilûjConftituam teminiftrô,utaperiasoculoseorû,utconucrtant à tenebris ad lucê,amp; à poteftatc fatanç ad Deû. per quidc'Per crucemne ef* ^atamautformatâc'Nequac^.fedaddit,Perfidem quaceftinme. N5 ait, , Per cnicem digitis formata in acre,fiuc quacuncp alia materia expreftâm, SED a'pOTE^TATE SATANABLIBERENTVR,ETCONVER* tantvr,per fidem in me.Paulusinquit,ChriftûelfepropofitûRoM.j; aPatrepropitiarorcm,perfidcminterueniente ipfiusfanguine. Non ait, crureeffigiata ÔC exprefta quacuncp materia. Sed hæc manifeftiora funt, quàmut prolixaSd laboriofaopus fit confutatione. Errores enim ifros

4lt;Î4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N C A P V T L X r»

cralîos 5gt;C palpabilcs, atq» tertcbras plus quàm Acgyptiacas monfîrané^ amp;nbsp;nilucém produxi(lc,eiluidilc. Quodignur dicit,îrcquenurepctiriO'' ne,amp;nei-anoncconfignationis crucis, pietatem Chriftjanam crederefc gratj'am confcqugt;,omittcrc ucfô ex propofito m Catcclufino,ucl ubiEc* clefiæ ordfnatione fieri debet, fachlcgium clîc amp;nbsp;Apoftol/cæ tradinonis tranfgrcflîonê,monaftica amp;nbsp;idölatrica fiipcrftitio cft,SC impicfas.Scimiis nobis gratiam Dei perfidem in Chiïfium mcdiatorê contingere. Gratia, inquit Paulus,faluaticftis perfidcm:5Chocnon ex uobis.Dei donum efi, non ex op crib us. Non ait per crucis formationem gratia uobis cotingir, fcdperfidem.Donum efi,non ex operib.ueftris.Iufiificatigratisper gratiam ipfius, per rcdemptionem quæ eft in Chrifto lcfu,quem propofuit Deus propitiator? perfidem, in fanguincipfius. Qiiid bis Pauliteftimo* nqs manifeftius Fides enim, ut didum efi, nititur uerbo Dci. Demon-fira ergo Dei uerbum, quo Deus uirtutem bäc figno QC cbaracîcri crucis indidcrit:quod quandofadîurusfis,ipfcuideris.tuncautcficr,cum Chri-ftus morictur,6C denuo fcpelietur,ÖC uirtutem fuam crucis figno tradide-rit. Cum igiturnó modo uerbo Deifententiahæcprobarinon poffit,fed planècontrariu ex codem apparcat: luperftitio eft amp;nbsp;idolatria,charade-ribu.s 6C cruci ex quacunq^ materia expreflp,uirturê ÔC officiumjquod foil mediaroriCbrifto copetit,adferibere. Superftitio, cum ciusrcineçuer-bum Dei,uel teftimonia fcripturp b ab earn us,n eq? caufam in return natu-raa'dolomania cxccranda,quia cultu.s tan^ nccefiarius ad picratem ôdfa-lutem fine mandato Dei inftituitur. Ft Cbrifto,eius mcrito,bonoriamp;fan guinidetrahitur,quicquideffigiatæ crucitribuitur. Sed his / fotus Da-mafeenum fine fcripturaloquentem,non folum opponit,uerametiâlon-gc prarponit.

Ftplane idem cruci ifti ligneacCbr/ftiaccidit, quod ferpentiæneo, a Mofein deferto crcdo,inremedium cótramorfuslerpentium,quitypus fuit Chrifti,cius^ in cruce fufpenfionis. Hunc paulatim ludæi fuperftiti-onc coluerStjdiuinos honores exhibebant,amp;incenfum adolebat. Rede ergo ab Hiskia confradus eft, licet antediuina ordinationcinfiitutus, amp;nbsp;falutem per cum Dominus populo Iftaelitico contulerat.

Necdum probatum eft, Afotc, ab Apoftolis banc ccremoniam inEc-clefiam inuedam,ad cxcitâdam innobi.s paflionis Chriftimcmoriam. Et ut maxime de hoc conftarct, 0^ certo affirmari poiTcqqd ex tuis teftimo-nns,quæ ex Auguftino,Bafilio,Ffieronymo St' Damafeeno protulifti, e-uincinon potelhtamen cercum eft,tarn rétros erroresab Apoftolis nun* quameireinftitutos.Ahasenimfibiipfiscftcntcontrarij. Et alia funt longe ma/oris momeniia Cbrifto fradita,quæ in nobis mcmoriam paflionis eius excitarc debent. Inftituit publicam SC priuatam concioncm Euange-li] fui, qua paflio SC crux Cbrifti femper adnunciatur. Et inftituit teftibus Euangeliftis ac Paulo coznam fuam ad memoriarn paffionisfuæ. Nccli-cer cultus fingere Stf comminifei priuata autoritatc. Qinre cum ab Apo* ftolisinftitutam bancccremoniam probarinon poftit, Sc utmaximeali-quotics ab eis uiurpata eflet, tarnen non hoc modo, quo iam Papales,fed utlibera Sif paedagogica cæremonia.lam ucro nefcio quam impiâ 2t' Chri fti mcrifo arc^ pallioni contraria energiam ci Papales affingant, non modo fine iàcrilegio omiftitur,fed ad exemplum Hiskiarrede omnino con-fignario ilia crucis effigiatgpropter impium S^fuperftitiofum ateptdola* iricum abuflim abrogatur.

Q,tod poftca cxTertulliand,non fbluad crucis fignaculum,fed etiam omnestradirionesconfirmandas, adducit, quooftendit antiquifllmarn fuiftecSfuctudiuem, nec uUam fcriptam inuenirilegem, fed tradirioncm praeten-

pWcndt audïricem, confuctudinem confirmatnccm,amp; fidem obferiia* iricem : non ignoramus hæc 8C alia cùm à Tcrtulliano, tum ab alijs potfe îfferri. Verum quemadmodum non quid liât in fact is quæntur,fcd an iu •■cfiat.'ira in diólis 8gt;C fcriptis Ecclefiaflicorum autorum,qui extra fcriptip canonem funt,non quid dicant amp;nbsp;fcribant,fed quam rede Sf pie,an ui ^dicctfcriptutxfacrxCintconrcntaneajUidcndutn’MndcniQ probentur, ïiecfibijnecalqs credendü,Auguftinus hrmiterftatuit. Nct^ cciam ipfius Ang. Afotiiudiciofufficit ad probationem, quodTertullianus, deindeetiam ’?• slij Patres poftfeferiptum reliquerc,hanc elTeApoRolicam traditionem, ftd firmiorarequirantur teftimonia. Et quod dicit hoc loco AfotuSjTer^ tullianusuulttraditionesfufcipicxcófuctudine,ÖCcredi:quid audiorNi* hifne ergo refcrt quocuneç modoconfuctudoaliqua inccrtoamp; ignoto suthore irrepferinlèd omnia quæcuntj confuetudine recepta funt, Apo ftolicarum traditionum nominerecipienda amp;credenda C Aut die diucigt; fitatis rationem,ÔLnotas,quibus quæcacremoniæ confuetudine proben-tur,quæfecusintelligatur. Cum^ locum ex Tcrtulliano de traditionib. lt;luas confuetudine contîrmari dicit, protulerit : age ôf nos ex eodem lertulliano locum contraiium producamus, ut l'crtullianum libi ipfi Ttrtuîl.tih. opponamus.quôd Afotushabcat,quod agatdoneeconcilict. Itaautcm De inquit:Hoc exigit ueritas,euinemo prçfcribcrcpotcff,non fpacium tem uc'.tiidn. porum,non patrocinia perfonarum,non priuilegium regionum. Ex bis lt;nimfcreconfuetudo initium ab aliquaignorantia,uelfimplicitateforti-* tâjinufuperfucceflîonem corroboratur, amp;nbsp;ita aduerfus ucritatem uindi-tatur.SedDominusnoflerChriftusueritatcmfe,non confuetudinem co gnominauit.Sifemper Chriftus ôf prior omnibus equè ueritas fempiter-naamp;antiquarcSjUiderintergo quibusnouum cft,quodfibiuetus cft.Hg tefesnon tamnouifas quàm ueritasreuincit. Qiiodcuncpaducrfusueri-tatemfapit,hoc erithærefîs,etiam uetusconfuetudo.

Audiamus SC aliorum Patrum contra confuetudinem teftimonia, cum camAfotus tantifaciatcum fua cohorte pontificia,ut quid Patres deea ftnferint.Eft cnim iam confuetudo articulus fidei Romanæ Ecclefiæ,

Hicuero cohærerentfortaflc,ducemcprationcfequirccufarent; tanta eftuis ueternofarum opinionum,ôf diu defenfa: atqj creditæ falfitatis.

O confuetudo peccati, ô cornespœnapcccati,uos metuncàrerum tammanifeftarum confidcrationcauertiftis,fednonfcntientinocebatis: Nunc in familiariftîmis meis fimiliter non fentientibus me iam uulncratis torquetisep fentientem.

Qiiarefi folus Chriftus audiêdus cft, no debemus attédere, qd aliquis antenos faciendû putarittfed quid, qui ante omnes cft, Chriftus priorfe-cerit.nccp enim hominis confuetudinefequioportet,fed Deiueritatem, Etmox:Fasnon eft infringerc,aut in aliud,quàm quod diuinitus infti-tutum fitjhumana traditione mutare.

Proindefruftra quidam, quiratione uincuntur, confuetudinem nobis opponunt, quafi confuetudo maior fît ueritatetaut non fueritinfpiritua-libusfcquendunijfi melius fuerità Spiritu fando rcuclatum. ignofei po-tucrathmplicitcrcrrantitatqui poft infpirationem reuclationemfa-âum,in eo quôd erraucrar,perfeucrat, prudens 5)C feiens fine uenia igno-ÿ ranUÂpcccat,præfumptione ÔCobftinationefupcratur,

Nam cofuctudo fine ucn täte uetuftas errons eft,propter quod rclido crrore,fequamur uentatem. Qiiam ueritatem nobis Chriitus oftendens. Ego fum ueritas, dixit,

Vbi cnim tantum animæ dam num, qua de caufa milii coniuetudinem prætexercaudesfPôft: Vides quomodononoporteatconfuetudinêprç texere,fed quod iuftS eftjinquireref Ecce enim quoniâ mala erat hgccon fuetudOjCxplofa cft,0if non licet ulii cam prætcxere.Nufquam igitur obfc cro confuetudineminquiramusjfcd ubitp quid utile : 6ófi quid eftbonu, ctiamünonfitconfuetudojfiatànobtszamp;fîperniciofum eft, etiamfi con' fuctudo fit,fugiamus,6C auerfemur.

O'igitur ter^ quater^ miferi, qui uos, ueftram^ falutê, ÔC ad pictatS necelTariajtam fu tili committitis fundamento.Scd digni eftis talib.nugis, quia certa amplecfli no uultis, fed eiufmodi confuetudines pro cei tiffimo fidci fundamento collocatis,amp;:lucem tenebras dicitis.Iufto itacp Domini iudicio fit,ut tenebras pro clarifiima uerbi diuini luce ampledamini.

Sed rationem,fnquitTertulIianus,traditioni,confiietudini ôf fidci pa* trocinatura,aut ipfe pcrfpicies,autab aliquo qui’perfpexerit,difces. Inte* n'm nonnullâ elle crcdes,cui debeat obfequiû. (^ibus addit Afotiis no* fterhomobellüTimuscoronidc'Obfcquiûdebemus tradirionijObfequiu .Cor-io. inquam,de quo Paulus inquit, Captiuantes intclleólü in obfequiû fidei, Qiiod Paulus de dogmatib. fidei in Chriftû, quæ ex diametro cû rationc Ä^intelletflu hominispugnant, amp;nbsp;carnalis homo non percipit,fed funtei ftulticia, docet ut propria intelligêtia nos abdicemus, amp;nbsp;renûciemus car* nis prudentiæ, qua ilia fiipcrcoeleftia de Chrifto capcrc no poiïùmus : id homo facetus, aut potius fanaticus ad traditiones amp;nbsp;cofuetudinesrefert, amp;nbsp;uult ut finedifcrimine omnes traditiones recipiamus, nee caufas amp;nbsp;r;i* tionesinquiramus:cum hg no modo cum ratione hominis no pugnent, fed etiam pulchcrrimè conuenianr,imô etiam abblandianturn'd quod u«l rationale diuinorum obfequioru teftatur,in quo nihil fine rationc can* fa,ac fignificatione, non folum in panoplia ilia uefiitus MiiTatici 0^ cærc* moniarS at(^ rituum omnium ccclefiafticorû,fed etiam alijs minutiflimis rclinquit.Ita ut ne gallus quidem,qui fupra turrim,in quabaptifatæ cam* panæàfuffragancis pendent, collocatur, aiymbolus fit,fed fuam habeat rationem. In his certe, fi ratio confulatur, non opus eft ut intelledum ca* ptiuemus zdelectaturenim huiufmodilufu,nonfccusac infantes fuis pu* pis, Q^uôd fi uult AfotuSjUtrecipiamus traditiones cum obfequio fine di ligentiori inquifitione examine, habemus Paulum, qui præcepit nefi* mus pucri ienfibus, necquouis uento dodrinae circumferamur, in afin* tia hominum : fed ut probemus fpiritus, num exDeofint, ô(futomnis prophetiafitanalogafidei, quantomagis incertac iftacconfuetudines Si traditiones. HxcAfotorefpondercuoluimus. Nam quôd Tertullia* nus dicitjipfeuidcritjUtantèdidum eft,quomodo probet, dicitficutre* liqui etiam Patres , hanc confuctudincm fîgnandi fc cruce , fuo tem* f’orc fuifte receptam: legem nullam efte feriptam , quæ hoc doccat, deo ad traditiones referendam. Sed hoc nondum probat ab Apofto* lis eftè traditum. Et ut dehocconftaret, tarnen defineSCufu nonefteer* tum,quod Apoftolieoconfilioj'nftituerint, quemadmodum Afotushic nugatur. Imô certum cft, exijsquæà nobis iam hoc cap.didafunt,nullo modo ab Apoftolis efte in hune fincm cærcmoniam inftitutam. Multa e* tiam in antiqua Ecclefîa,Patrum temporib,fuererecepta,qug tarnen non fucre

^crelaivdabïlia,aut omnibus probata. Sicutctiam Auguftin.fatctur,ftio Epi^.u^, ^foiporc in Ecclcfia multa fuilFe practcr confuctudinem inftKuta,quç tan ^uam facramenta funt obferuata, quæ probare non polfitmec tarnen pro ptcrturbulcntas pcribnas,adcauendaicandala,liberiusimprobareaufit. EJota. Ä^addinQuamuis enim necp hocinucniri poHiqquoniodo contrafidem fint: ipfam ramen religionê,quam paudfsimis ÔC manifcftiinmis célébra* tionum facramentis mifericordia Dei liberam elle uoluit, fermlibus one* tibus premunt.

Qijod fi papales ifticærcmoniâ banc liberam adiaphorâ nobis re* Jinquerent,toleraripofl'et,ficutidem Auguft. rcftaturdecæremonijs Ec* tltuariim.Totum hoc genus rerû libéras habet obferuationes.Cumucrô Afotus dicat omiffioncm in Catechifmo ex propofîto,uel ubi ex ecclefiæ ordinationehcri debet,facrilcgiu eflc: miror initio,quid fibi Afotus cum FioCatcchifino uclit,uel quis illc fitin Papiftica ccclefiacNifi fortelufum puerile, qui femel obferuari foletà fuftraganco,cuni per ocium audit pue tos récitantes uerba Dominicæ orationis, Aue Maria, amp;nbsp;fymboli Apoli* cijfincfcnfu St'mente.quemadmodum pfittacus fuumj^a4ft,at(^ crucisfi* gnocóHrmato impacta alapa,ira perfundus eftfuo miinerc.H^c''ncinfl'i tutio eft Chriftiani hominis,'^ O ' uos ignauos iren tres.o miferos illos cate diumenos. Alialongefuitratio in primitiua ecclcfia catechifmi, ubi per* pctiio fucrc occupati docêdo, qualis fuit Origcnes,5f Auguftinus dcfcri bit;fed docere facriftculi ignaui non poftunt. Alij moleftiam hanc fubire nolQt,interim templa furit occupata cultibus pro defunlt;ftis,ex qua re mi* nusoriturlaboris, minusrcquirirureruditioniSjSCemoIumenti eftpluri* KiitDcinde unde Ecclefiæ ilia poteftas ordinâdi charaefteres crucis,quo* tiim omiffto Gt facrilegiu,ficutforte’in canone Milftc,nó uideo. lllic enim tremenda funt SC celebrantur myftcria,addefi libet magica:amp;: ficut in ma §ù,dæmonibus euocatis, omiftb chara(fterc,aiuntmagos ftatim à dæmo nibus rnifere tracftari,ita One grâdi facrilegio in Mifla nullus cruds chara* lt;^ereftomittcndus:ideo^ tarn diligenter,addeetiam fuperftitiosemife* dsfacriftculis non tantum præfcribitur, Faccrucem,uelfiatcrux:fed quia plerunqs ualde funt rudes Sgt;C imperiri latinælinguæ,ctiâ ob oculos depin gunrur, ne quid illarum omirtarur,2C facrilcgium commitfatur. Sed hæc magis relinquamus, SCPapifticis fimijs, quigcfticulationibus ciufmodi delcdanrur. Qiiodfi tantum cæremoniaeftSCextcrnus cultus, quomo* d0 eius o 1 nifG o p o tcft clie fa crilegium f

Defitigatus Afotus formatione charatfteru cruds hoc eapite, cum in præccdcnti nouem traditiones exBafilio cuRrentiorccenfuiftet, uidcli* tetjftantes orare, quando«^ genua fletftcrc,ad orienté fe conuercerc,SCc. quo tandem,ut inquit,criminationib.Brcnti'i fatisfaciaf,omncs comifcct in linQchaos.SC corollaria quædf colligit Sc fubnctftit.Sed heus bone uir, Nouem ubi funt.^Currcliquas præteris omnesCNum indignç crant,cum tarnen parem ad pictatê uim habeant cum fcriptura, quæ cnumerarêtur/ Anuero tandem te harum nugarü in tanta uerbiluccpudetf' Etcurnon ld quodres eft faterisfautfi aliter fentis,curnon contra Brcntiü,cum quo tecongr eftiirum effe, 6C monomachiam inftituturum, SC quidem in fpe* cicdeftngulistraditionibus tediClurum effe,ut præfatuses,défendist* Seduideamus cOrollariaAfori tranfmarina,SCexultima Hifpania a Com* poftellaarep D.Iaeobo illicrcquiefcentc, per miraculum,quo maior effet concurfus SC frequcntior,creata 5C allatafunt, unde orarium Sotus fi* bifacict,a quo, ut fieri confucuit crux, à feiam effigiata ex materia non folum lignea, fed ctiam aurea dcpendcat. Primo inquir,cum ab Apo* ftolis cxcernæ illæ ctiam mùumæcærcaioniæ, Ânonmagnimomenti,

4tff nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T H C A P T T L X T.

Écclcfijs fint traditar, admoncmur magna cum reiicrentta rurdpienda, Si multi facienda quîccuntj in cultu Dei tota obferuat Ecclcfia:quæ ctiamfi minima uidcant, tarnen no dubitamus ex fpcciali Dei cura amp;nbsp;magifterio Spiritus faneftiab Apoftolis commendata eficEcclefijs, Rcfpondco do^ mine Pctre,ucrum cft plurimi efic facienda omnia ctiâ minutilîîmajquafquot; cuncp ab Apoftolis funt tradita^SC uôcem illorum atc^ dôlt;ftrinamnonfc' eus ac Dei Patris ccelcftis^ôC filp eius unigeniti audiendâ,iuxta illüd:Qpi nos audit,me audit. Verum hoc non quacritur : fed num ilIajOtiacBafilius recenfet,ab Apoftolis fint tradita,ô^ quidem hoc confilio,utfcmpcr bicp à tota Ecclcfia omnium cemporum êi locorum fint obfcruanda. Hic tudiciSjNOS NON DVBITAMvs.Quidtumpofteat'fingcrcquiduiJ proarbitriopotcrisÔCopinaH, hondum tarnen aliôrum eonfcientiac cft iâtisfaeftum. Confcicntiac in caufis rcligionis, non liominutfi opinionib. reguntur, fêducrboDeiôdccttiffîmis ac firmilfimis atc^ ihdubitatisar* gumentis.Ecclcfia Cnim Deifundata cft fuper fundamentum Propheta* rum 5C Apoftolorum,hoc èft,do(ftrina ipforiimjquat extat defcripta,non illis fcenicis gefticulationibus,quae coniùetudine in Ecclefiiïirrepfcrant, Si deinde perfuafîone Apoftolorû nomine obtrufæ. Et qui fit,non bonc uir,qj in alrjs omnibus, ubi Deus ipfc in Rio ucrb o promiffionibus fuis fi* dem uulthabcrijô^feuenflîmè damnatdubitationem,fempcr cum tuis dubiteSjS^ dubitandum efle doccas : contra uerô certam amp;nbsp;indubitatam fidem feufiduciam reprehendas, Si præfumptioncm ac temeritatem uo* ces.Scd hic,ubinullum Dei uerbum, mandatum, aut prornifttonem Dei de lignea Si effigiata cruce habetis, adeo fortes fins amp;nbsp;firmi ac radiati in fide,prorius utnon dubitetis, Nos,inqucnSjfcilicct catholici,non dubita mus P Caue,nc impij Ahas fimilis fias,qui cum iuflus eflet pctcrcfignum à Deo, quo confirmaretur fides ipfius inprorniflioncm Dei de auxilio contra hoftium incurfionem, recuiauit id, ne fcilicct Deum tentarc uidc* rctur:cùm nihilominus Deo difFifus,ad praefidia humana refpiccret.

Qtrôd prætercàaddit,multi facienda, quaecunqj in cultu Dei, tota ob* feruat Ecclcfia. Scimus cultus Dei cfte cos,qui ab ipfo funt inftituti amp;nbsp;dati : ncc licere ulli creaturæ cultus in Ecclcfia inftituerc. luxta iilud:Non quod tibi uidetur,fed ego tibi praccipiö,höc tantum faciesDomino Dco tuo. Item, Ffuftrame colurtt, docentes doeftrinas 8c mandatahominum» Ad hæc,quôd Sotus fubinde repetit,licere Prælatis leges condcrc SCpre* fcribcrcEcclefiaf, quôd ipfa tcncatur obferuare : falliturfraterculus difli* milittidine, quateftinter magiftratum politicum,8t^miniftrosEcclefiæ. Poteftasenim politica, armata eft autoritatc condendi proprias leges, non pugnâtes cum Decalogo Si turc naturæ, utiles publicæ tranquillita* ti. Et de his traditum cft fcucriifimum Deimandatum,Netefi'e eft obedi* rc propter confeientiam. Sed miniftris Ecclcfiæ exprefle prohibitum eft conderc proprias leges,tjscp Eeelefias óncrare. Sic cnim dicitur : Nemo vosarguatincibo Si potn^Sic. Item,Inlibertatc, qua uocatieftis,ftatc,ôi nolite iterum iu^o feruitutis fubqci. Item, Paulus non uultlaqucum inij* cerc, PetrUs ucro nÔ uult iugum, ne legis quidem Dei,nedum hominum ccruicibus difcipulorum imponi. Eft prætereà ihgens diferimen inter ueram Si falfam Ecclcfiam:8C hacc plcruncp tenet titulum Si nomenuerat Eccleriae:præcellitpotenfia,fapientia,numero 8Cmultitudinc.IteminiIIa ipfa uera Ecclcfia Dei,non funt uhiufmodi omnia, quæ obfcruâtur. Nam quôd ad facramentorum ôbièrùationem attinet, certum eft ca ftonnifi df uina authoritatépofteinftitui,ideoçnonctiam mutari abullo hominc pofte, nifi forte ab Afôtica Ecclcfia, quaepro temporis ratione mutandi ea poteftatem habet. Qjiôd Uerô attinet ad alias cscremonias, quæfunt indifferen*

’ndifferenteSjferuire debent ordini amp;nbsp;ædificationi,h'bcræ funt,5C pro cirgt; tumftantia temporum SClocorum uariant,amp; mutan' pofliint.Q-Uod fi illç fpemoniaf,quas ex Bafilio recenftn't BrenriuSjab apoftolis traditç Sé or-^linatæ funt certis Ecdeftjs: certè non exiftimandum eri't, hoc confilio QC fine inftitutaSjUt eflent cultus,aut necclTarïæ, quæ fine facrilegio, ut Afo-^snugatur, omittï non poflcnt, aut qiiæ omnes omnium temporum amp;nbsp;locorum homines obligarenr,fed ut cflènt pædagogicæ S)C Itberrimac ob-ficruationes ac ritus præfentibus tcmporibus,locis ôC perfonis feruientes. Qyid cnim,obfecro te,ad pietatcm cCcultum facif,ftans,fedens,autinle-decumbens ores,Occidentem, Orientem,Meridiem,an Septentrio-nemrefpiciasf Atqui hæ amp;nbsp;fimiles inter rèliquaseo loci inter ApoftoH-tasrecenfentur.

Secundum corollan'um eft, Nihil tcmcrèSC facile in cultuDeiadmit-fcndum elle, quandoquidem ctiam minima ab Apoftolis tradita fint. Qlticquid fanècum hac difciplina Apoftolica non confentir,mcritô reij-hendum eft, Hacftenus Afotus,

Vcriflïmum eft,nihiltemerèin cultuDeiadmittendum:ucriflrmum5lt;^ fioccft, minima etiS ab Apoftolis defcripta eftc,præfertim uerô ea quç ad filutcmSChoneftatêfuntneceflaria. VidemusenimapoftolumPaulum, ».Cor.«. Inordinatione ccclefip,nc comç Â^pepli quidê muliebris oblitum.Quod igitur Afotusaflerit,nihil temerèin cultu Deiadmittendum efle, ôt^nos fitemur:2c totiin hocfumus, ut ilia quæ temerc funtadmiffa, remouean-tur : amp;nbsp;ob hanc etiâ caufam repræbendimus grauiffim è Afoticos omnes, wtuixaliudmaiusnobisfitcûipfis ccrtamen, quàm de illis ipfis cultibus, fiona intententionehominum in Ecclefiâ inuccftis, qui nuncfuperftitio-ne mera aut malicia mordicus à Papiftis retinentur amp;defenduntur,Vnde fnim quæfb te Afote potiftima pars innumerabilium cultuum amp;nbsp;fuper-ftitionum infînitarum in ueftra Romana Ecclefiaf Certè ab Apoftolis di-fere quantumuis impudens fis, tra ditos cfic,affirmare non potcris. Con-ftatenim de cærcmoniarum plerarum«^ authoribus Pontificibus, Qyic-quid ergo cum dodrina Apoftolorûnon confcntit,mcrirô reijcicndueft.

Qjiod poftrcmo loco affert, oportcre nos no tantum intcriora curare, fifd etiâ exteriora, præcipuè in Ecclefiâ, ut omnia fecundû ordincm fiC ho neftè fiant,autore apoftolo Paulo,qui dixerit,Cîetera cum uenero dilpo-nam:unde Auguftinus collegerit, ab eodem traditum Ecclefijs, quod in tflebratione huius facramenti obferuat ab omnibus ; non eft obicurum, ingens eftedifcrimen inter cultus mentis inferiores, qui funt fpirituales, nec nifi à uerè Chriftianis preftari poftûnt,Ciualcs funt,uera Dei agnitio, fides,inuocatio.gratiarum a(ftio,confeftto non auricularis,fed uerbiDei, SC cæremonias illas externas pædagogicasatq? excrcitiacorporalia, que tefte Paulo mod'cû profuntNcc tamêq, ad has quoep attinet,quis^ poftrûm eft,qui confufionem ôd«t«/Z«#amet. Quslis uerô fitordo,8C honeftè omnia fiant in ccclefqs Papifticis,res ipfaloquit. Et nos fiiperius lt;?p.g. nonnihil de ordine ifto in Eeelefrjs Pontificqs diximus. Cum enim (HxcipuuciTedebeat in ecclefiâ retftè inftitutaucrbiDciprçdicatio,^d •ITiduè cftacuendum,amp;copiosèinternoshabitaredebeat : omniaferë Papiftica templa, q? ad docendum attinet,per totum annûmutafunt, fuçgeftis carenf. Mortua uerô amp;nbsp;muta facra fiunt, utfimiliora fintfepul-Cnsamp;fpeluncismortuorum,quàmtemplisuiuorum. 6C ut maximein-lerdum doceant, quale id fit, noruntutricp ÔZ dodîores amp;nbsp;auditores,uel utredius dicam,pariter utritp ignorant. Interim uel uociferationibus miro ululatuuel mutisfacrisprodcfunclorum animabus expurgatorio fiâû libcrandiSjUel hypocritico QC idolatrico cultu diuorum, quorum

470 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 N C A P .V T L I I.

nonnullî nuncp cxttterc,occupati. Aftatplebs attofiîta,5lt;fl'gnaraillomia quæ agunt,fpelt;flans ÔC admiïans hiftrtonicas gefticulationes. Et(quem* adinodü ohm apudCorinthios)finguli ferè fibi fcorfim in angulo miflan-' do ât^mun-nurando communicant,mferdumuiginnhincindein eodem templo dComnibuseius angulisMiflàs garriunt. Alïquâdo plures magng Mifî'æ fimul j'n eodem templo cantatac funt, ita ut effet mera fonorû con* fufîo, SCucluti promifcuus quidam pccudum balatus. Et omnia non in-tellcélis linguis pcraguntun Atqui talem Ecclefiæ formam Paulus confu fioncm appellat, quam negat à Deo uero SCuiuouenire. Vcnitigitur i confufionis omnis autorc. Quanta uerô grauitate paffionis hiftoriam, 3 qua omnis noftra falus dependet,tra(51ent 5Cludant,quos rifus raoueant, omnibus cft manifcftû. Hic ordo eft, hæc honeftas in templis Papiftarii Cæterùm,quod ex Auguftino affert, ex bac Pauli ordinatione omnia I e(re,quæ circa celcbrationem hiiius facramenti obferuantur ab omnibus, ut maxime omnia hæc concedamus: nihil tarnen hæc ad Miiïæ célébra* tionem Papifticam# Loquitur enim AuguGinus de Sacramento cœnae E)ominicæ,quamPapiftænechabenqneccelebrant. Sedmutaucruntin ïàcriKcium,qiiod offerunt Deo pro peccatis, quæ adiones toto generc funt diuerfæ. Deinde de Mifîæ partibus, cærel-nonijs ueftib.nemo eft quiignorcteftècentonesmalèà plurimisautoribiks confutes, quietiam Enguli numeratifunt, peculiaribusfcriptis ànoftriseditfS,ô-exipforuiTi feriptonbus colledis.Qiiare ingens impudentia c.ft.ôf manifeftuin men* dacium,apoftolo Paulo acceptas ferre cæremoniasMiftk Papifticæ.

Poftremoconcludit tandem hoc caput, quemadmodum facramen* ta, quorum uis plurimum ualet, con tempta facrilegos faciant ; eadem ra* fioneobfcruantiashas ÔCcærcmoniasminores contcmnere,facrilcgium fitgrauiffimum, Qjianta hominisincogitantia,ne quid dicam durius, ç nonerubefeit ridiculas iftas cærcmonioias, ftantem orarc, uerfus Orien* tem,SCc. conferrefacramentis à Deo immediate inftitutisf Non opus eft rcfurarione.ipfeenim error eft manifeftior,quam ut uerbis opus fit,Qua* re tandem finem faciamus iftarum minutarum cærcmoniolarum. Mole* ftum quidê eft in iftis friuolis nugis diutius immorari. fed quid facias ho* mini incpro,cui nifi fccundum ftulriciam fuam rcfpondcas,fapercfibiui* debiturf Pergamus itaq} ad alia.

PAtronus miferarum traditiuncularû,miferèfenrentiaBari!iidctrun* cataamp;f dcprauata,ncficqu!dem fehuictanto negociofatisfeciffein* telligit. Nimis eriim abfurdum effeuider, fidicantur hæminutiæ parem uim ad pictatem cum feriptis dogmatibus habere : ideo miré fe rorquef, Sc in o nnes formas fe ucrtit,quo cam defendat. In traditionib. enim rem torain,lidem,fiCreligionem Papifticam,.at(j plurimaad falutcm neceffa* ria,fita eiïeopinatur.ldeoiam difcrimen facit inter tradirioncs.aliasuocat maiorcs,alias uero minores. Maiores funt,quæ re.s ad falutcm neceflarias muitorum facramentorum,utconfirmationis,ordinis, pcrnitenfiæ,at* que confenionfs pcccatorum continent. Similiter amp;'profeftio.quainba/ prifmo Patrem, Filium, ÔCSpiritum fândîum profitemur, quod ad ipfarn religfonisfubftantiam pertinct,cum tarnen non ira neceffario inbaptfgt; fmo hæc exigenda profefÏÏOjtam aperrum fit in fcriptura. Hæc, inquit A* fotuSjfi rcijciantur,nónnereqcitur quod eft ad falutcm neceftariumfMf* nores ueró,qualcsfunt,ad Orienté cóuerti, ter in baptifmo mcrgcre,SvC. non ira eftc neceffarias, nee ad fubftantiâ religionis,8C facramentoru pef* tin ere, inio etiam mutari pofte ob aliquam neceftitatem :fcd ramen non propria authoritatc,hoc enim eflètillicitum. Ad quod genus uero référés fignatio*

^ignati’oncm cruciSjmaiores an minoresf'PoftremOjquod ßrentius quægt; »tjNum Apoftoli tria ilia millia hominum, quaî una die baptifauerüt, ter •^erfcrintfridiculueflenofter AfotusrefpondetjCum nee aquam eos be* nedixiffe eo die crcdendu fit,aut alias cæremonias adhibuifle (quod cre* dgt;tprocurator)de quib.Dionyfius ÖC antiquiffimi Patres mcntionêfecc* fines ED HAEC OMNIA HVMANO MORE PAVLA TIM ECCLE* ÎIIS SINT COMMEND ATA. Hæc hoc capiteAfotus, ad quæpaucis ferpondebimus, quia primo fe de maioribus traditionibus plura didluru pollicctur. Et quidem initio ruinam fe in his fuis anguftqs,quib.coardlat, inuenilfe arbitra tur,qua elabi pollit,diftindlione hac traditionum, maio* tum Scminorum.Sed utinfine Äo.cap.di(Qum cft,Bafilius ipfenon diftin* guit, uerùm gcneraliterloquitur de omnib. illis traditionibus, quod fint ApoftûIicæ,ÔC parem uim ad pietatem habeât,cum fcriptis dogmatibus. Cum ergo autor non diftinguat, qui fit, quod dominus Petrus adeó fit a* cutus Sc ingeniofus in alieno operc,praeter m entern autoris fSed hoe no taminBafilijdefenfionem,neinhoccrrafle,5Cnimium traditionibustri* tuiffe uideatur, quam utfalua maneattradirionib. omnibus,quibusRo* manaPontificia religio c5ftat,authoritas,excogitauir.Dcindc,cum mul* to plura facramenta ex traditionibus habeant Papiftici, quæ hiefnter ma iores traditiones rccenfentur, quam cx fcripturae facræ authoritate flC in^ ftitutione diuina,mirum non cft,fratrem Petrum tantoperè laborare ÓCd» gladiari pro illorum authoritate confirmanda.Sicut SC fuperius dixit fcri' pturas eflè obfcuras,traditioes nero planiores,pleniorcs SCexplicatiores, Verum enim eft,fcripturam de his Afoticæ Ecclcfiæfacramentis con* firmationis laruatæ, ordinis facrificulorum, poenitentiæ Papifticæ, quae confiât cordis contritione,oris confeffîone, atcç omnium peccatorum e* numerationc,0C deniqp operis fatisfaefiione, adeo efle obfeuram, ut in ea lioriim nihil uideri autintelligipoflit. Ideo rede facit Albtus, quod haec ad ti aditiones refert,fiC hinc originem ilia ducere afleuerat. Quia cx facra finptura nunquam hæcprobabit. Sumit autem bonusillcuir tanquam pro confeHo, ilia que ipfe ab Apoftolis tradita confi'ngit,efle facramenta, fic quidêad falutê neceflària. Quorû utrunt^ longa adhuc confirmationc indiget, nec tamêun^ probabit: facramentorum enim inftitutio (fiucrè ^proprièdefacramentis loqut uoluerimus) ncc^ad Apoftolos,neque quen^ alium hominê,fed ad folum Deum pertinent authorê.quod SCib* phiftæfcholaftici confirmant.Thomas enim Aquinas affirmatinftitutio* nem nouifacramenti,ad poreftatêexcellentiar,quæfoliChrifto copetat, perfincre. Ergo rcliquaquinep Papiftica facramenta,etiä autoreThoma, facramenta non erunr,quia non à Chrifto, fed ab Apoftolis,SC quidêfola traditione inftituta. Certum ergo,cxpreftirm SC indubitatum mandatum Dei requirifur. Laruatum ucro ÔCridiculum confirmationis facramentG «lam apud ipfofmet Papiftas in defuetudinem ab q t : fimiliter SC extrema unâio.Sacrificuli uero SC monachi matrimonq faramento(etfi nullum li* bentius cclcbrcnt) carent. Quod fi confirmatio 6C extrema uneftio, funt traditio Apoftolicaad falutcm ncceftäria, ut hic Afotus blatterat, quam honibilis hæc eft ÔC deteftandaEpifcoporum ignauia, qgt; gregisfuçfidet commilfi falutê tam turpiternegligunt.quam ergoDeo rationcreddentt' Sacramentum ordinis, quo facnficulos Mifiaticos ordinant,6C ungut, Utoficrätcorpus SCfanguincChriftipro pcccatisuiuorum SCmortuorG, aboniinatio eft horrenda ÔC profanatio cœnæ Dominicç.Hoc Apoftolis tribucre, ingens eft impudctia,cum eis hoc nun® ne quidem per ibmnG inmentem uenerit;amp;f toti anriquitati,ficut Mifla Ponrificia,ita ctiam hoc facriliculorum genusfueritignotum. Miniftros quidem Eccicfiæ Epi* Sss 2 fcopos,

47Z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' r N C A P V T L X T r.

fcopos,qui docendo ualerent, 6t' effent typus fidelium, eos uocaffe Sf op dinaffè non ignoramus : fed talem ordinem, qualis eff PapifticorûMifsû Hcum cœtus,eos inftituiffe, tam longe eff ab Apoffolts, quantum diabo^ lus eff à regno cœlorum. De fophifticis nugis, ôé intricatis quæftionibus attritionis ôt^côtritionis inpœnitentiafacramentali,quando fitfuffîdcns, impoffîbili peccatorum enumeratione,Slt;^ in aures monachorum infufur-ratione, impia^ operum à facrificis impofîtioncpro peccatorum fatisfagt; (ffione,quæ Afotus dicit effe facramenta ex traditionib. Apoftolorum ad falutem necelTaria,quid attinet multa dicere,cum Afotus nihil probet,fed tantum nudis fuis uerbis dicat.Igitur eadem facilitate retjcitur,qua alTcrP tur, Necuerô id, q» ad falutem eltnecelTarium, fed potiùs quod effimpe* dimentum humanûfigmentum, quôd etiam faniorib.Patribus Augu* ftinOjamp;alrjs fuitignotum,reijcitur. Probet Afotus has tradiriones ab Aquot; poftolis Ecclefqscommendatas haccelfeuerafacramenta, probetad falutem elfe neceffaria , idcp ex fcriptura facra,uelfalrem ex antiquio* ribus purioribus Patribusirenæo, Ambrofio, Auguftino, Chiyfofto^ mOjamp;c.quodnonpoteft, ôi^refpondebimus. RecenlètfiCprofeffionem, quainbaptifmo Pattern, Filium, ScSpiritûfandîûproHtemur, adhib--ftantiam religionis pertinet, inter Apoffolicas traditioncs, quia nô adeô aperta fit in fcriptura, ut fi non adeffet traditio certiffima,in dubiûuocari non poflct. Miror fi Afotus nûquam ferio dehacre cogitaueriqcum eins reimanifeffiflima in facra fcriptura extent exempla amp;nbsp;teftimonia, de quF bus copiofius fuprà cap.do. amp;nbsp;ut alia hic omittamus,uel illud unicum Phi lippi apoftolieunuchûreginæ Candacis baptifantis fan's aperte déclarât. Dum enim ueniflent ad aquam quandam,ait eunuchus,Ecce aqua.Quis prohiber mebaptifarifrefpondit Philmpus, fi credis ex toto corde,licet. Etrefpondens ait, Credo filium Dei effe lefum Chriftu. Aff non fan's ma^ nifeftè hicPhilippusprofeffîoncmfideiexigitf Qiiid igituropuseftad traditionesnon fcriptashæcreferre f Sed hoc agit Afotus, utrcfcratea quæ perfpicuè extant in fcriptura inter fuas traditiones ÖC ut abieda fcrf ptura facra,quat eft oraculü^iritus S.amp;fundamentunoftre falutis,ad tra ditiones incertas,dubias,paftim nulliusmomên', partim etiamridiculas, amp;nbsp;ut paucis dicam,ad Pontincem Romanü, qui omnia ad falutêncccflâ' ria,infcriniopedoris fui habet,ableget. Qtiod igitur ßahlius dixerat de traditionibus, parêadpietatêuim haberêt,id Afotus demaioribus, qnas paru enumerauit accipiendü effe temere,amp; ex fefe ipfo contra Bafiliu ex* cogitauir,Is enim ftatim fubqcit exempla, de quib.hæc dicla effe ucIit,uF delicet traditiones iftas,figura crucis fignareeos qui in nomê Dominino ftri Icfu Chrifti fpem h3bent,ad Orient? conuerios orare : inuocatio uer^ bi,dum panis Euchariftiæ, SC poculumbenedidionis offcndit, Benedf dioaquçbaptifmatis,SColeiundionts,oleiillitio,termergihominê,quis fandorö fcripto hæc reliquitr Hæc funt quæ Bafilius ab Apoftolis tradF ta effe opinatur, de quibus dicit, quod parumad pietatem uim habcant; Afotus uero has minores effe dicit traditioncs,no ira neceffarias,utratio* ne aliqua mutari no poffînt, aut etiâ præter contemptû omiffæ damnent. Etquodamplius cft,Afotusipfefatet,fenQn credere,ApoffoIos termer^ fiff'e autunxiffe,ncc aquâ baptifmatis confecraffè. Imô neep ab Apoffolts tradttaeffe hæc,fed hæc omniapaulatim humano moreEcclefrjs effe c5* mendata.Hoc demum eft traditiones apoffolicas SC patrcs,eorû^ dida, amp;Cfentimenta dcfendere.Rafîlius dicithæcquçiam recenfuimusab apogt; ftolis traditacffeEcclefiæ,5Cnonminorêuim ad piet3tê,quam feriptado gmata habere. Afotusuerô noffer homo peripicax in fuo capirio,negat hgcBafiitj ad minores h as traditiones transferenda,fed tantûad maioers

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quarutn

n. IA C. HE E RB R A HD I A N N o T, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»7?

«juanrm hocloco Bafilius nullam facitmêdoncm. Ncgan'dcm D.Petrus fe credere haec ab A pol toll's tradita,fed humano morepaulatim Ecclefifs fómendata, hoe eftjab hominibus excogitata ÔC ordinata,uel in certo au tore confuetudi'nê in Ecclefiam irrepfilTe. Atqui hadtenus pro Apoftoli* cis tradirionibus hæc omnia ucnditabas.Qui ergo iam tui oblituSjpaula* tim in Ecclefiam irrepfilTe fponte fateris 8C Bafilium iplum mendacij ar* guisf amp;nbsp;ab eius fententia atc^^autoritate recedisr'qj anted in Brentio^SCno bis omnib. repræhêdebasf Cofeflioncm audimus aduerfarij,traditioncs bas,quas ipfe iiocat minores.Bafiiius uero ab apoftolis traditas,cotcndit, non elTe apoftolis adferibendas, fed aliunde paulatim humano more irre pfiffe. Non elfe ad lâlutê neceflâriasimutari pofte,amp; omitti penitus. Hoc ipfum eftjdne Petre,quôd uolebamus,hoc cotendirhus. lâitaiç inter nos fonuenitjpax eft côcordia. Habemus quod uolebamus,nihil quod ad bæcattinetjdefiderans ampIius.Vocamusnos caeremoniasïftas,qugfua natiira non funtimpiæ, ôd contra uerbû Dei,adiaphoras, hoc eft, indiffe* rentes,dicimus non efte ad falutê neceftàrias,abqcimus opiniones meriti ncceflîtatis SC cultus,pofte mutari aut etiam omitti,feruire debere difcipli næ,amp; ordini.Tu quantum audio,lî ita fends,ut loqueris,ÔCuir bonus,qui perhiberi tarnen non cupis,efte uoluerit,nobifcum idem fends.

Sed necç nobifeum fentis, necç cum Bafilio, ÔC quid dico cum Bafilio, twm etiâ à tuis Papiftis diftèndas. Nobifeum non fcndt,amp;fî nobifeû hoc loco ijfdem penè uerbis utaris,quimos eft omnifî hgreticorû 8C errandiï, COuidli de fua uanitate,SC prauis opinionibus, ut idem fendre uideanf, iifdcm uerbis utuntur cum prjs,fcd aftutèuenenûfuû uerbis tegunt,id ^d ftdt etiâ Arius fùbfcribens Nicænû lymbolû. Non cum tuis Romaniftis, quia omitti pofte,amp;mutari dicis. Sed à quo f A'tuis fcilicetEpifcopis in eoncilio generali, cui fummus Pontifex præfideat,qgt; quando futurum fit, necptu,ncc^ Epifcopijimônetp ipfe Papa nouit.Q.uidfacftutifit,lt;5signo* rat/An tu illos quic^ horum,qug humano more pauladm commendata funt Eccleftj s, mutaturos efte cogitasf’ imô ne aquam quidê confècratam uelbenediiftâ,autcereos SCluminaria,fed quidluminaria dico,ne afinum quidemPalmarû,remoturifunt.An tu nos hors décréta expecftareiubes, quæad calendas Græcas funt promulgaturi. Neep tu celTandb. illis,cui^ in ecclcfia,ea quaeno funtnecellâria,uel abrogandi, uel ordinâdi lus efte, arbitran's.lta fcilicet confulitur Ecclefiæ.

Non cum Bafilio, quiaille has quas tu minores uo cas, traditioncs ab Apoftolis profetftas elTe dicittTu uerô non ab Apoftolis,led paulatim ab alrjs,nercio quib. hominibus,cum ipfi authores ignoreds in Ecclefias irre pfifte, uel ut tuis uerbis utar,ne pro tuo calumniâdi ftudio, tua daprauata f(fegarrias,comendata alTeris : ille parem ad pietatêuim cas habere iudi* tat:tu no ita ad falutê neceftârias arbitraris. Q.uod fi ab Apoftolis tradita parem uni habent ad pietatê, certe quemadmodS Apoftolorû feripta tiogmata,mutari non poftuntJtanecp hæ traditiones. Ille ter immergi ho miné in bapdfmo,fimiliter 6C a^uç confecradonem,ab Apoftolis effe iu* dicat, tu ddiculû efte dicis. Qjiod fi h aec ridicula dbi efte uidentur, quæ à Brentio dbi traditionum Patrono, abijciunt, num uidelicethacc ab Apo ftolisfatfta efte exiftimes : certè uos multô magis ridiculi cftis, qui cum hxcab Apoftolis netp fa(fta,necp tradita efte credads, tarnen omnib.no* mine Apoftolicarum traditionum,obtrudads,

Sed quo iuuandi ecclefia ftudio, tencrent homines ifti fcelerati 5C bla* fphemi, qui ne ipfi quidê filio Deo pareSt, fed impietatis arguunt. Ita em Afotusblafphemat. Sic refpondemus Brentio, Ad Orienté couerri non «ft tam ncceftariS, in fpiritu ÔC ueritate adorarc, fedreprehenderehoe,

èc ad uctcns Tcftamcnriobferuantias rcferre, eftimpiirm. Atquinon Brentius, CUIUS odio Afótus multa dïcit, fcdfïlius Dd hoc agit, loco ab ïo,(^ Afotodtato,oftendens:haclenusquidemdurantetcmpore uetcrisTc-' ftamcnti, ludacos cx mandato Dd Hierofolymis adoraflexeflantibus au tem lâ figuris nó efle hommes ad locü alh'gatos, ueniet hora, quado ne^ r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in monte hoe,necç Hierofolymis adorabuntPatrem.Tolhtiraqpdifferen

tiamlocoruadorationis (dehocenim eratdifputatio interSamaritanos Sc ludæoSjChriftûÔif mulierêÓC difcernitfaluator ipfe tempora,rdjciens locorü obferuationê ad tempus prçteritû ueteris Teftamcnti.Quod fi no Hierofolymis,necp in monte, in quo Patriarchæ adoraucrunt, ergo nctp adorientem. Manifeftèigitur Aiotusblafpemuseft inChriftum Deifi-lium,cuius indicium,nifi refipuerit nun^ euadet. Qiiare mirum nó eft,q, nobis non parcat fraterculus, cum ab dus ucnenata ligua, quam .pftituit uenalê,Chriftus in cœlo non fit tutus. Quod itaqj nobis amplins cum ho mine manifefte impio,negocij eft r Quis huic fuam falutê concredet, qui faluatorênoftrûimpietatisarguit.^'Horrefeoreferenshæc dusuerba,ad Orienté in oratione couerti,repræhenderc, ÔC ad ueteris Teftamenn ob-feruantias referte, e ft impiû,ita enim dicitAfotus,Ergône tibi os impuru, Chriftus critimpiusp Exurgefilq Dei,uindica gloriâ tuâ contra aduerfa-rios non noftros,fed tuos. Tua cm res agit, nominis tui gloria périclitât, gigantes ifti de folio maieftatis tuç te deturbare conant, impietatis tefan tftiftîmS arguunt,perfequunt, exécrant ÔC blafphcmant. Sed iâfatis atro-, ces 8C horribilcs,etiâ nô fentientes,dant pcenas cxcæcati,amp;; in fenfnm re-probû dati,ut fient iam in coeleftib.conftituto,ucrbis nó parciint impij fo phiftae,itafiinterrisadhucucrfarcris,nequidem manusabftinerêt, fedin moremfummorûPontificûamp;faeerdotû incruccmteagerêf. Sednenict tempus,uenict,mihi credite,quo nifi refipuentis, blafphemiarum ueftra* rum poenas h orribiles dabitis.

MVltifariâ ßafiltj fententiade traditionibus,modonegans, modo afhrmâs,detortaamp; deprauata,iâadEpiphaniûaccedit,qniait fan tftos Dei apoftolos tradidiflè,peccatû efte poft décréta uirginiratê,ad nu ptias cÔuerti. Et in fumma hçc duo agit Afotus,primnm cœlibatû,eius^ uotû, cultûeftèDeo gratiftîmû,alterum, eôin^ia poftuotûfolennc,(p ■ nbsp;nbsp;feftîonem uocant,côtracftû eife facrilegia.Qiiod ad prins attinet,copiosc

48. fuperins refpondimus,ad ea quæ ab Aibto allata funt SC côfutata opinio-ne aduerfari, iâ nihil copiofiore refponfo eft opus, enarrauimus etiâ loca Paulij.Cor.7.amp;i.Tim.f.AfotusucrohicrecitataBrcntq fentcntia,item ra tionib.firmiflîmis côtra uotû cœlibatus, locû de prima fide reperens ad-dit.Nô eft nunclatius dehis difputandû contra Brentiû. Nos priorê fen-fum magis couenireliterecredimus,fidéuiduitatis SC cœlibatus,Scc.Cur ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uero nô opus eft ,plixiore difputatîone,atqui hoc agis cx,pfdro,refutan-

da erat Brenttj fententia firmis,8Cperfpicuis feripturç teftimonijs:fed bec tibi obfcura funt, qgt; uerû cft,ideo fan's eft teftari, fe hoc crederc,ncc opus eftpluribus. Ego uero primafidem efte iudicoillâ,qnæChriftodat,aut ne antec{j religioné Chriftianâ amplccftebant uidnæ, uiduitaté uouerent, amp;nbsp;receptae funt in parte aliquâ minifterij Ecclcfiaftici,amp;nô antca jîbatæt' imo antecß Chrifto nomen dederant. Caufa aût .ppter quam fibi nô fit latins refpondendû, hæc eft,quia Augnftin.lib.de fanefta uirgin.SC Hieron. aduerfusiouinian. eaderefcripferint, ad horûlibrosablegat nosfacetus iftehomo.Nos exfacraferiptura rcfponfum ÔC^bationéexpeeftabamus, ' illcuerô ex Patribus,nô qnidérefpondet,fednospctcreiubctrefpôfum, Atqni Auguft.ipfc fi fine feripturaloquit, fibicredi non unlr.neefenren-tiam fnam recipi.Qiiôd ad teftimonia,quib.uotnm hoc cœlibatus ,pbare

Bonum eft iiiro muh'erem non atnngcre. Sunt qui fe caftrant propter re^ gnum cœlorum,fupràlocoiamdi(fto copiosè eft refponium. Vota redde feDomino Deo noftroiubemur,fatin fanus es Afotet'An tenonpudet Ifîrum nugarum ÔC ineptiarum in tarn admirabili luce, ad quam Dei be^ ffeftcio uocati fumusi^'An cum tu cœcus fis, amp;nbsp;in captiuitateßabylonica îdhuc detincaris,nos quoep ibidem detineri arbitraris f Agnofeimus uer ba Pfalmijin quo Dauid hortatur populum,ut gratitudinem fuam decla^ ppƒ nbsp;nbsp;,

fentergaDeumpropterbeneficiaexhibita,uidelicet,protctftionc'm di* uinam contrapotentiam,ô^furorem omniumaduerfariorû. Fueruntau* tem ufitata in ucteri T eftamento uaria uora,Nazarçorum, iteniHolocau ftomatum, uilt;ftimarum ÔC aliorum facrificiorum, quibus gratitudinem fuam propter accepta bénéficia erga Deum declarabant.Hæc peculiaria fuere,amp; propria gentis Ifraeliticæ ÔC legalia. Et de his propriè hicloqui* turPfalmuSjficut ea quæ immediate fequûtur,fatis declarant, omnes qui incircuitucius funt,afferentmunera,hoceft. Omnes qui in ludæa circa templum habitant,afferent oblationes Deo uero, quifehuie populo pa* fefecitjdato certo uerbo ÔC miraculis,atcp bénéfices, quæ uult agnofei, 8é declararigratitudinem.Sicutpoft liberationem ab obfidione Hierofoly niæ,quæ à Sennacheris iadta eft,pcrcuflb ipfo,amp; reftituta pace, multi de^ ftrebanthoftias,amp;facrifîcia Domino inHierufalem.

Sed quid hæc ad nos,obfecro te f Num nos ludafearc coges / Num J** templum Hierofolymitanumreftaurabimusf Verum hoc Pontifex Ro* manusnonferct. Qiiidigituiï' An'nequiduis proarbitrio noftrouo* ucreiubemurf'Nequaquam.Certèquodad cœlibatus uotumattinct,fci* mus ufque adeônonfuifleufitataturn,ut fummæ ignominiæ locofterili-las fuerit.Qua igitur fronte locum hune Pfalmi ad uotum illud cœlibatus referesfCum enim præcipiat utuoueamus ÔC reddamus uota noftra Do mino Deo noftro,q, fi omnia ad alia uota generaliter transferre libeat : ta men eu uouerc Domino Deo noftro, amp;nbsp;perfoluere ipfi uota noftra debc mus,cauendumeft,nequiduoueamus, quodDomino Deo noftro fit aduerfum,autfi per ignorantiam,uel temeritatem faeftum fit, amp;nbsp;ctiamiu* tamentoconfinnatum, tarnen non reddamus. Nifi forte Dauidem pec-» calTcjquôd non occiderit Nabal,fecundum iuramentum, ÔC imprécation nemdicere uclis,qui infuper benedixit Dominum Deum Ifrael, quôd præferuatus fuerit,ne opéré adimpleretur uotum. Aut nifiHerodem rc-» fte feciffe putes,quod interfecerit Baptiftam, ne periurus fieret. At in* quis, uotum cœlibatus longe diuerfum ab his effe, Quia caftitas uouca-tur,quæ res fit bona,amp; fine qua nemo Deum uidebit C Reipondeo. Ca-ftitatem omnes præftare debent, nec opus eft peculiari uoto. Ea uero multo5Cuerius,SC fanôius in coniugio præftantur, quàm in cœlibatu ue ftioimpurifsimo.Namutincœlibatucaftè uiuasamp;purus fis corpore, 86 animo,ea res no eft uoti. Votum cm ôd leges hominû non mutant ordina tionêDei,n5 mutât naturâ.Et Chriftus inquit:Non oês capiuntuerbuni boCjfedJquib. datû eft.Ideo^ quia pauci habent donû conrinentif,multi propter infirmitateminfcliciter continent. Quare fcquendum erat illud, Pauli,imo Spiritus fantfti: Propter fornicationem unufquifque habcat uxoremfuamJtcm melius eft nubere,quàmuri. Hæc mandata Spiritus fandinullauota,nullæ leges abolercpoflunt. Etprofecftô mirum eft, ôd fingularis cœcitatisexemplum,quodcum pcriculaanimarum, amp;nbsp;hor-» renda fpecftacula ob oculos uerfentur, nihil aduerfarios moueri, fed traditiones fuas, SCuotaftulta,5Cimpia defendere,infuperÔCApofto-» lis adfcribere quod extrema eft impudentia ♦ Et reuera uotum hoc

476 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TH CAP VT LXIII.

cœlibatus eft tentatio Dei, quae eft fiducia propriae Gpicntfæamp;ùiriutn difcederc à quocuntp mandato SC ordinationiDei, tanqu am cum Deo fapiëtia SCuirib. certes,CÛ uoluen'sutimedqs ab I'pfo ordinatis fiCcocefsit, Qliemaduiodum autem Afotus nofter Pfalmi teftimom'o abufuseft, itaetiam Paull abutitur, cum nulla prorfus fiat uotimentio. Bonum eft hominimiilierem non attingere, ergo uouere debemus ccchbatum, ergo cœlibatus eft cultus Chriftianus. Autne etiamhocuult,qucmad* modum Encratitîe liærett'ci,amp; ali'qui' qui contumeliosè de coniugio fen-feruntjÔCloquuti funt, ut malum fit mulicrem tangere f Ex Pauli uerbis fequentibüs apparct,quod nihil aliud üelit, quam expedire, ÔC commo* dum efTe homini, non alfigari uxori, fi modo carere pofsitj quôd fi non, omnino ducendamiad cauendam fornicatiônem. Et qUidem uniuerfalis eft ôëgeneralis oratio,unufquifque, QC unaquaeep, addita ratione. Quia melius fitnubere, quàmuri. Curuerô dixerit, Bonum efië mulierem non attingere,etiam no tacetur.Non quôd cœlibatus iuftificet,aut cultus fit per fe Chriftianus,fed quia fit expeditior, SC minus diftrahatur dome* fticis occupationibus, in orando amp;nbsp;feruiendo. Nam in coniugio multac funtoccupationes,multacmoleftiæ, quachominem impeditum tenent, Sicut inquitjtribulationem carnis habebunt huiufmodi.Licet hoc quoej uerum fit,Coniugium elfe fcholam, amp;nbsp;uerum exercitium fidci,patientig, inuocationis SCmultarum aliarum uirtutum.Ex his uerô non fequirurjCœ libatum effeuouendum,cœlibatum efleperfe cultum Dei. Qiiôd uero Chriftus,inquit,eire Eunuchos,qui feipfos caftrêt propter regnum cœlo rum, certè non hoc uult, cœlibatû ÔC caftitatê uotis noftris polîe copara* ri aut rem eiïê in noftris uirib. fitam, fed illos laudat, qui donû continêtiæ babent SCillo utunt,non ad inanê oftentationê,fed ut expeditiusEcclefig feruiantJdeo addit: Nonomnes capiuntuerbûiftud,fedquib.datum eft.

Verùm tumtantopere laboret Afotus inimpuroifto cœlibatû,tan* quam fummo SC praecipuo Dei cültu defendendo , ut uere cœlibei eirent,Ô^ continentes facrificuli,ô^ monachi id e(rent,quod fonaht, 8C cul turn hûc Deo præftare pofient,confultifsimum effet,fi ualefios imitaren* Auguïlinui tur, de quibus Auguft. feribit, qUÔdSCféipfos caftrent,amp;hofpitesfuos, rgt;efclt;cre/î« hoc modo exiftimantes fe Deo feruire debere, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

Sedmulto aliter ô^re(ftius,non tantum Apoftoli,Uerum etiam primi* ««k Deum tiuaEcclefia,Patres8cEpifcopifenfere,quiconiugia facerdotibus con* . cefleruntjôd confuetudinem coniugalem,ficut Dionyfius Corinthiorum * Epifeopus àd Gnofios fcribens,deprecatur Epifeopum eorum Piny turn nefratribus necéfsitatem compulfæcaftitatis indicat, inquononnullo* rum pericliteturinfirmitas.

Et in concilio Nicæno Paphnutius dixit, SC perfuafit ne Epifeopi, presbyteri, ÔCDiaconi à confuetudine coniugali abftinerecogcrentur, Occafionem enim hanc fornicationis futuram, caftitatem effe dicens di* cens concubitum cum propria coniuge.

Et concilium Gangrenfe, fi quis difeernit presbyterum coniugatum, tanquam occafione nuptiarum,quôd offerte non debeat,amp; ab eius obla tionéideo fe abftinet,anathema pronunciat.

Et quid de re nota,uerbis opus eft,quotufquifqp ueftrum eft, qui cafti* tatem .SC puritatem corporis, non dico animac, praeftet, taceo enim iam flammas libidinum, feortari licet monachis SCfacrificulis impune, nifi quod quando concubinac domi pariunt, aliquot nummis ab official! mulcftantur. Domialerelicetfcorta, caque pro arbitrio mutare, palàm circumduccre, perindeae fihoneftæ effentmatronæ,idquelaudidatur Romæ tantummodo iuxta ordinationem Dei non iungantcas fibica* fto SC

fto Äflionefto matrimonio . Hæc, neqin'dem Rthnfd unquam lau^ dauere, Et fandifsimi ifti,qui tradant facramenta tremenda, ÔC. fan-dla uafa tangunt, non poHuuntur à fcortellis fed ab honeftis uxori-l^uSjhoc demum pcccatum eft morte muldandum.

Bone Deus,quanta cœcitas, quæ turpitudo/Quantü hommes ifîi fibi permittunt. Ad härene perpetuô pater cœlcftis conniuebisSed uenjet tempus, ucntet, mihi crede Afote, quo haecomniareuclabuntur Sgt;l iudi , fabuntur,ubt præmia digna hoc ueftro cœlibatureportabiris. Et tarnen Afotusnofter,fi Dqs placet,hæcquæexfcnpturaomnmo dctorta, ôtfni-itiladinftitutum facientiaadduxtr,tàm aperta cffe dicit, utmcn'to n'den-dus fitBrentij conatus, SC omnium fuorum quæ qualia fint audiuimus. Bideatfanc Afotus uelSardonium rifum, mutabitur certèinpiandum tifus ifte.

Pofttam manifeftasfcripturæaudîoritates (inquit Afotus) 5Cdefini-tionesEcclcfiæ,fuffîciatGangrenfc concilfum citallè, ubiinter cætera. Nos,inquiunt,uirginitatcm cum humilitateadmiramur cotinentiam, quæ cum calhtate Sgt;i. religione fuicipitur, approbamus, ôé nuptiarum ca-ftum,uinculum honoramus. Hæc confilium.Qiiid hinc Afotefequiturf Eigôuotumcœh'batus eftcultus Deo gratifsimus,Ergoconiugia poft uotum cœlibatus contracta, funtfacrilegiaCertènon magishinc fe-quicur,quàm illud quod uulgô ad incptias illas amp;nbsp;Afoticas côfcquentias tidendo refpôdctur,ergo bacculus ftat in angulo. Admiramur,inquiunr, uirginitatem SC continentiam, quæ cum caftitate 2C religione fufcipitur, approbamus,ac honoramus nuptiarum caftum uinculum. Vbi hic bone uir,uoti fit mentio f Vbi coniugia poft cœlibatum,facrilegia dicuntur ƒ Quæ fit uera uirginitas SC continentia,dcfcibitur,illa fcilicet quæ præfta-turàucrè crcdentibus,amp; cum caftitate 6C puritate mentis eft coniuncfta, cum lion flagrant libidinibus, non impuris cogitationibus, QC concupi-fcentia funt polluti homines,non ardcnt,ut hinnientes equi,ac non recftè caftrati monachi.Nuptiæ quocp probantur, SC honorandæ effe iudican-tur. Etquidem inconiugiocaftitatem quoquepræftari poiTe affirma-tur.Hæc ucrba funt, Iiæc fentcntia concilq Gangrenfis, tam non pro uo-bis,amp; maxime aduerfentur tuo impio inftituto,quod quiuis non fafcina-tiSjfantafticis amp;fuperftitiofismonachorum opinionibus,facileiudicare poteft,nihil hic eft detortum,nihil alienum.

lam ad alteram accedamusrQiuód fi ex te quæram Domine Petre, unde probare uelis,autpofsishanc traditionem Apoftolicam, peccatum fcilicet clTepoft decretam uirginitatem ad nuptias conuerti : Qiiidre-fpondebisr'Epiphanium id fcriberer’Scimushæcapud ipftim extare, uc-Tumhoenondum probat, hanceffetraditionem Apoftolicam. Teipfo enim tefte utemur contra te,qui paulô ante affirmafti. Non uni aut altcri feriptori, nec quidem pluribus, ctiammagna fantftitate, ÔC eruditionc pollentibus de traditione credendum elTe. Probetipfe Epiphanius hoc ab Apoftolis profeiftum . Certè nulla ufquàm fit ab Apoftolis uori mentio, nedum ut poft uotum matrimonium prohibeatur, multo uerô minus,ut peccatum uel ut Afotus dicit,facrilcgia effepronuncietur.

Sedredè fibicauit Afotus inqs,quæfupcrius dixit, traditiones nc-quaquam ad feripturam facram cxigendam.Iuxta illud, Ad lege magis,ô(f g adteftimonia eiiis,quôd fi no dixerint,nô erit eis matutina lux. Itê,habct Mofem 8^ Prophetas,hos audiât.Itê hune audite. Verùm iuxtaAfotû po tius feriptura per traditiones exponêda,ut cû Paulus inquit, adolefcetio- Timoth.i, tes uiduas deuita,cQ ein luxuriatg fuerint inChrifto nuberc uolût habêtes

47t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAP VT LXrir.

damnationem,quta pnmam fidem irritam fecerunt.Hæc uerba Pauli per traditionem Apoftolicam it3 funt interpretanda. Peccatum eft,poft de* cretam uirginitatem ad nuptias couerti: imo refeindendS matrimonium poft uotu,contra(ftum. Quafi uerouotamonafticauirginitatiSjApofto-« lorum tempore ufitata fuerint fHis addit Afotus : Denique quod Bren^ tius tertio loco affert, quo probet non efte matrimonium refeindendum quod poft uotö hoc contrahitur,exEpiphanioipfo, ÔC exconcüio Ancy ritano , Cypriano quoque 6C Auguftino , non eft quod nos teneat, Qliare mi Afellef Quia, inquit, agnofeimus matrimonium poft uotum, quodfimplexuocamus,contralt;ftum,ualidum efte: poftprofeflioncm uc ro religionis, aut facri ordinis fufeeptionem, nullum eft matrimonium. Qjuia fic definit Ecclefia,id^cxlegecertifsima,quacpoteftiufta caufa ineptos redderealiquos ad matrimoniScorrahendum. Exemplum, Nul la funt matrimonia inter confan^uineos,ctiam eos quos diuina iura con trahere permittunt.Sic,inquit,Ecclefia declarauit matrimonia ab eis qui caftitatem folenniterprofeffifunt, contratfta nulla efle.HacftenusSotus. Vnde autemuotorum haccdifferentia,utaliud fit ftmplicis,aliud uero compofitæ figuræf Vnde ergo hpc probabisf Non ignoramus ueftram • diftineftionem de diferimine fimplicis uoti amp;nbsp;folennis. Sed an non hæc uota in fubftantia funt eademf Etnonne folcnnifatio, eft accidens uon? Vetus autem régula eft ab omnibus fana mente præditis comprobata, . quôd accidentia fubftantiam non mutent. Si ergo ualet coniugium poft uotum fimplex,ualebit etiam poft uotum folenne.Et autores quos Brcn tius citauit loquuntur de publico amp;folenni uoto.

At Ecclefta ita ordinauit,quæ ex lege certifsima,potcft iufta caufa inc^ Etos redderealiquos,ad coniugium contrahendumf'QiiçEcclefîa.''Non )ei,fed antichrifti, Deus enim homines ad coniugiumidoneos, amp;^non incptos,paucifsimis exceptis condidit,Crefcitc, inquiens, amp;nbsp;multiplica* mini. Manifeftû eftigitur, quôdfi quis talem hominê,quifcidoneum ef» fe fcntit,ineptum ad procreationem reddat,ordinationi amp;nbsp;creationiDe» rcpugnare.quod eft antichrifti proprium. Imô diabolicum dogma,tefte Amb-.i» t. apoftolo Paulo,j.Tim.4.Quatcrelt;ftè D.Ambrofius dicit, Deuirginibus Qorintb.7. præceptumDeinegat feacccpiffc Apoftolus, quia non poteratauthor coniugij, rem aduerfam nuptijs imperarc, ne fatftum fuum priftinum aceufaret.

Cum igitur tanti faciatis ueftras traditioncs,S^ ucftræ impuræ Sduarijs atep uagis libidinibus pollutar,imô Sodomiticç Ecclefiæ ordinationes longe uerbo atep creationi Dei præferatis : an'non id ipfum quod Pharp fæifacientes,hocipfo dcclaratis,uos effèipforum fucccffbres C Verbum Chrifti eftjQiros Deus coniunxir,homo non feparet. uotum cœlibatus, regulæ 6C profclsiones monafticæ,hominum Hint ftatuta, poft quæ con* fraefta coniugia diffbluitis fîC fcparatis,quos Deus coniunxit, amp;nbsp;uult effe / infeparabilem indiflblubilem uitæfocietatem, atque coniunôtioncm. Fieri quidem potuit,ut etiam clccfticofenferintinhunc crrorem,cxinco* gitantia.Nec exeufamus ele(ftos,amp; etiam ueram Dei Ecclefiam ab omni errorc,quod fîC fuprà dieftû eft.Sed quia manferunt in fundamento, ftipu Ip hp igni funt combufteu'pfi uerô falui fadîifuntjDeo ignofeente ZC con* donantecrrores.Etadmoniti,abieciflentprauas iftas opiniones.

Qjiod igiturdicit Ecclefiam iufta de caufa, quofdâ ad coniugium ine* ptosredderepoflcjficutprohibuitquofdam gradusinter côfanguincos: niilla cftfi'militudo.Nam haceprohibitio inter certas perfonas, no reddit illas omnino ad coniugiû ineptas. Alia enim ratio eft Ô!^diuerfifsima,pro* hiberc

libère,ne cum haeperfona contrahaszôC algt;a,neomnino contrahasn'llud ficnpoteft,hocuerôminfmèdcbct.ItaPapa cum fua cohorte tonIiomù Hum ordini prorfusinterdtxit,non tantum,ne cum quibufdam certis per ^onis,non contrahantmatrimonium,fed neomnino cum ullacotrahanr. Hoccumcrcatione8C naturaliominumpu^nat, Qi”digttur hypoenta nobis legem Ecclefiæ amp;nbsp;declarationcm, imo exterminationem naturæ â Heocondîtæ,nobis obtrudis r* Apagefis in malam rcm:cum iifhac tua Ecclefiæ traditione,declaratione,lege,uoto,cœlibatu, profcflîone ÔC or^ dinc:quæ omnia,uerbo Dei ôi. fa era icriptura muniti, cum omnibus fuis ptopugnatoribus d iris deuouemus.Quid,inquit Monachus, uult Bren-liusfacrilegia monachorum faccrdotum,fan(51a probate f 0'impurum, imôfacrilcgum osAfoti,quod DeusfantQum ciïè,ôd honorabilc in omnibus dixit,id contumeliofa fuaSCferpcntina lingua, ûchlegium uocarenon crubefeit. Sacrilcgium committuntmonachi Sé facrifîculi miferi, cum honeftè, fantflè ôi piè, ut bona confeientia fecun* cium ordinationem Dci uiuere po(sint,matrimonium contrahunt,^ Cum Uerô feortantur, confluprant honeftas uirgines,amp;matronas corrum^ punt, cum pergræcantur, Sodomiam laudant, nefandas libidines pcrpetranf,fanœ,i!Tiô lanclifsimi dicuntur,Slt;f perhibentur. Hoc modo uotum cœlibatusnon uiolatur. Seruantenim id in quantum hagilitas buinana patitur.Cum uerô contrahunt coiugium, mortale eft peccatuiu morte expiandumraliàs pro arbitrio uagis libidinibus fe polluant, ni^ bilominus facra uafa attreeffare fas cft , amp;nbsp;tremenda facramenta ad-* miniftrare.

0'uos fceleratos,detcftandos amp;nbsp;abominandos confeientiarum carni fiecs, quiinnumeras animas petite mauultis,quàm laqueos ueftros rûpû Ncqi cnim obfcurum cft quâtum lex ifta perpetui cœlibatus, noceat pu--blicismoribiTS,quæuitia,quasflagitiofas libidinespepercritiuidereid cft in collcgijsocioforum canonicorum, Monialium,ôd inipfa curia Ro--mana.Extant SC Satyre Romanæ,in quibus ctiam agnofeitmores Roma Icgitcp fuos. Quot animas mtferas lex ifta ad inferos præcipitauerit, quæ nefandælibidincs hinc exortæfint, turn apparebit, cumDeusogt; mnia occulta coram oculis totius mundifpeôanda propofucrit.Sic uIcp fcitiir Deus contemptum fui loci,fuæcp ordinationis, in iftis, qui coniux gium prohibcnt.Scdfurdisauribus hæcfruftraprædicantur.Experitima luntiratum iuditcm,quàm fana fequicofiliarimô falubria Dci Partis con filia,quia animæ immortalitatem, rcfurrerftionem mortuorum, uitam æ» ternam 6C Deum ciTc non credunt.

Sed quid Afotus nofter ad Cypriani SC Auguftini fententias à Brentio produdas,quibus alTerunt melius cfle poftuotum nubere,quàm libidini fededcrCi'’Vtomirtamus,inquir,diligcntiorcm huiusrci traclatû,in pro^ priumlocum facilercijcitur. Atquihic proptius cftlocus,hociam état diligenter tralt;ftandum,hociam agitur Afotc. An'non hi duo confentien* tes, Ecclefiæ confenfum, iuxta regulam fuperius à te nobis propofi^-tam, nobis declarant ƒ Sic autem refpondct,Facile reqeitur, quod ex illis duobus affertur. Non negamus, inquit, antiquiori tempore forte no fuift ferefeifla matrimonia,fcd mutaripotuit hæc lex ab Ecclefia multis SC ne^ ceflan'js rationibus, utiam uidemus mutata : cuimutationi non dubiz tamus Cyprianum SC Auguftinum cclfiitos, cliamfi quid forte aliter cis uiderctur , SC expeCtaturos Ecclefiæ iudicium, fiid retraeftandum uiz dcretur. Expedtet igiturßrentius,non facile definiatrem, in qua inu' tranque partem nondefunt SC rationes 5C pcricula. Videmaliciam amp;nbsp;pcrtinaciam hominis , cum manifeftis , SC pcripicuis teftimonqs Pairuin

48» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TM CAP VT LXIIT.

Patrum fit conuidus,amp;r ccrto confier dc rc ipfareo^ rcdacflus fît Afotus, ur quid dicatncgct,non habcat. Non negamus, inquicns, antiquorf tempore,amp;fc. quo ipfoaffirmât: tarnen dubitandiuocalum addit, Forte non fuifïè rcfcifîà. Ex co dein ore Omul calidum ÔC frigidum efflans, affir* nuns S)C ncgans,non negamus,forrè non, âfc. tantum ut agnitam ueri tatemnonconfiteatur. Qiiiddeuerfipcllihochominedicam,uix inue* nio. Pro tea in omncs formas fe mutantem uocem, amp;nbsp;anguilla magis lu-» bricum fan uero mendacem, qui etiam quod uerum dicit,mcntiturf aut quid tandemf'Hocdicereuidctur,0(’nonnegare. Patrum tempore, Cy* priani amp;Auguffini,matrimonia poft uotum contrarfta non fuifle rcfcifîà. Sed additjhanc legem ab Ecclefia mutari potuîfl'ejficutiam uidemusmu tara.Iuxtaillud,Temporamutantur,0L nosmutamurinillis. Ethuiemu-’ tationi,ac Eccleliæ determinationi lib enter cefturos fuiffe Cyprianum amp;nbsp;Auguftinum.Igiturnos quoep experftaredebere indicium Ecclefiæjôdni hildefiniretemerè. Q.uidni pofTetab Ecclefiamutarihæclcxdc cóiugtjs eorum,qui poftuotum ccelibatuscontraxeruntf Cum etiam eadcmEc* clefiamutarc pofsitfacramentadiuinitusinftitutaf Et Deus ipfemutet fuum confilium ôifinftitutionem,ad inutationem iudicij Ecclefiæf

Mirum proferfto eft, quod cum Ecclefia Romana poteftatem habcat mutandileges ôi. dccreta,non etiam Deum mutabilemfaciat.Imoiamdu Cuftnut- dum fecitperfuumCufanum,quietiam Deum fuam uolGtatem ÔCfacra^ mcnta,ad leges Ecclefiæ mutarc dicit.Qiiid tandem futurum eft, mundo duranre,feculis fuperuenicntibusf Quid aliud,nifi ut in morem gigâtuin congeftis montibus coelum conftendant, Deum iam annis âf attate con--ferftum,atqp delirio uicinum, de folio maieftatis fuæpræcipitent, fuisle* gibus fubijcianr,amp; omnia pro arbitrio mutent,figant,rcfigant^ leges. Si Dlt;«ir/,r. cuf in Daniele dirftum eft,Etfermoncs contra excclfumloquctur, a fan^ tftosaltiisimiconteret. Et putabitquod pofsitmutate tempora Äleges, fiCc.Qiiæ uerô funt rationes iftæ neceflâriæ huius mutationisfStudio hic difsimulat Afbtus rationes iftas,quac tarnen alibi ab huius farinæ homini bus non tacentur.extât enim turn in lure Pontificio,tum alibi : Qyia feilt-cet mundos efîè oporteat eos, qui portent uafa Domini, qui femper templo feruiât.Item,quod quiincarnefunt,Dcoplacerenopofîunt.Hx funt maximimomenti rationes plurimæamp;fneceftàriae, quasneqj Deusi* pfe omnium conditor fan's attente confiderauit,faciensmafculumôlfœ' minam : necPaulus,licct in terrium cœlum raprus. Sedbaud dubicinter ilia funr,quæ ab ipfo dicuntur uerba inenarrabilia. Nam quod uoluitEpi feopum elle unius uxoris maritum : item.prohibitionem nuptiarum,do* (ftrinaseffedæmoniorum, anteaferipferat, quàmraptus eflètin cœlum tertium.lbi poftea audiuit ófdidicitjCOclibatum efte cultum Dco gratifsi* mum.Et coniugia Monachorum 6^ facerdotum poft uotum folcnne, feu

/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;profclsionemreligioniSjUclconfccrationemordiniscontradlaefTefacrp

legia.San(ftoscft'e debere,quiportcntuafaDomini,ô(f vradîent tremêda ilia myfteria. Qiii ucro in earne,hoceft coniugio fint, Deo placere non pofrc.îamigirurliæcubididicifinccelo,enarrarenonpotuit. Verifimile eft aurem, poft mortem ipfiusfpiritum eiusduplicem faeftumefte inTF motheo difcipi.lo ipfius, qui hoc quod præceptor non potuitjtradiditec clefiæ.j fed quid, Domine Afote, exrationibus tuæ Ecclcfiæ fequiturf Hocfcilicet,coniugium cflêimmundiciem,amp;lcarnalcuirçgenus,inquogt; qui uerfcntur.Deo placere no pofsint. Ergo'ne Deus peccatiamp;l immun* diriciauthorcrir f Cum in Epiftola ad Hebræos coniugiumhonorabilc cfTe dicatur in omnibus.Ergo'ne Chriftus patronus crit turpitudinis, fua prælêntia ornansnuptias f Ego uerô te,tuos^ omnes,dignitatem con*

^wgtj non Int eiligere certo affi'rmarc poflum,ideo^ ad dicendam fenten-^’amincaufismatn'monialibuSjödde eoniugio nonefïc admittendum, ^«dproculin Afoncäadtuos Phihftæos corde amp;auribus incircumcifos Proculablegandum.EtamphusaddOjtetuam^ totamRomanamEccle fiam ignorare j cmid in fcriptura facra amp;pracfertim apud Paulü caro,St in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,.’Zy

Carne eiïedicat.Exhaci'gnorantiafequûturlilac abfurditatesAfotieiuscp nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ''J

Ecclcfiac amp;nbsp;iuris canonici quod minime eft canonicû. Sed fufßcit his aft* '^'smutatam eftèiftam legem ufitatam patribusficut earn eflemutatam “tdemus. Necdubitatfiiampatresuiuerent,libenterdeftiafentcntiae-»

**amfi aliter fentircntjCefturos.An'non facile omnia quæà Brentio ex pa* ^ibusaffcruntur,reijciuntur ab A loti cis afinis.Vti^ facilimè,fiCnullo ne* 8otio,quid cnim laboraret Afotus in re manifefta.Non ncg3t,antiquiori tempore non fuiftèrefcifta matrimoniapoftuotum contracta, id quod Patres uolunt : Sed tarnen idem non dubitat, Cum hæc iam Ecclcfta mu* catauideat,quin ft ij dem Patres iam rcdirêggrato animo accepturi effent banemutationê in conti arium,Stl approbaturi, amp;nbsp;Eccleftæ iudicium ex* peâaturi. Alia hæc eft Afoti régula,qua omnia quae ex patribus,ôf to ta äntiquitatea quarececefferûtjobijciuntur, nullo negotio reijcerepoteft* boc modo.Si Patres iam uiucrent,libentcr de fua fentenria, etiamfi aliter Sentirent,ceffuri client. Qjiid ni i Cum etiam Deus ipfe fententiam ftiam niutet ad iudicium Ecclefiç.Qjiid facilius dici poteftc O'infignem impu déntianijConiundîâ cum fumma ftultitia. An teharû nugarum non pudet cvfoteÆgo ucro minime dubito,quin etiam tuis fis ridiculus futurus qui tum unus perhiberi uolueris cœli Papiftici Atlas, SCexercitus Philiftino* ïS Goliath,qui aufus es progredi,ÔC exercituiDeimaledicere,no meliori bus armis inftru(ftus,aufus fis bellum fufeipere contra confeffîonc Vuirt tenbergenfem uerbo Dei,amp; Patrum teftimonijs munitâ. Neep hoc con* tentusDagon femel per prolegomena Brcntijproftratus,denuô caput attollere aufus fts,fîC »uïkoà vk«*» tuam confufionê,unà cum feorijs in luceni proferre,SCmerces tuas putidas, amp;putridas exponcre ,quôdfinoseo* dem compendio contra te uti uellemus, quod meliori iure poffèmus* qui non fumus iurati in uerba Patrum . Cum horum nihil à nobis, pro fua pietate uerè requirere pofsint, quid futurum arbitraris i QjJid cnim nifi ex patnbus male detortis amp;nbsp;deprauatis, ôd ex traditionibus in* certisaffertis f quid inquam futurum arbitrarist' An'nô putes nos eadem facilitate omnia ueftra pofte reijcere f Non ignoramus iam aliquot tem* poribus forte Millas priuatasita obferuatas,fedmutari hæc poflTuntjUt uidemus in multis locis mutatas elTe SCquidem fatis féliciter,cui mutatio* ninon dubitamus Gregorium,amp; alios eius fequaccs ceffuros,0(l ueræ Ec clefiæ iudicium expecftaturos.Item, de omnibus totius Eccleftæ Roma* næceremonijs êC dogmatibus compendio refpondcrepofTemuSjeâsqué facileita Afotico more tuisregulis fretiretjcerc » An'non ridicula hæc funt indigna tanto Theologiæ profefTore uctetano, uel ut retftius di* cam,ueteratori.

Sedhoc capitenon prætcreundæjfeddiligcntifsime prætereasquas fupra annotauimus obferuandæ quoquefunt regulæ Afoticæ, quibus ca,quæ à Brentio obijciuntur,ô(l Afoto infolubilia funf*rcijciuntur:ut ca* thplici tjs,quoties cum Lutheranis hæreticis congrediendum eft, nec re* fpondere poffunt,uti queant funt enim fuper aurum amp;nbsp;topazium » Sunt autem hæ regulæ Afoti

Non eft nunc latius de his difputandum contra Brentium Non catholici hoc credimus.

482 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r N c A P y T LX 11 T.

Q,uod Brentius afFert ex Epiphanio ipfo, ÔC ex concilio Ancyritano Cypriano quoop amp;nbsp;Auguftino,non eft quod nos tenear.

Oimttamus diligentiorem huius rei tradationem in proprium locum, Facüèhoc retjcitur.

forte’ antiquiori tempore hoc fuit Mutaripotuit hæclexab Ecclefia Non dubitamus huic mutationi côfenfuros Cyprianum ÔC Auguftinum» De hoc alibi fatis.

InprincipioEcclefiæinnonnullislocis forte feruatum Hoc inter traditionesdubias computamus. Pro tempore in Ecclefia mutantur.

Qyôduerôhomo facetus expedfandum fuorum Prælatorûiudiciuirt cenfetjtanquam inre grain,dubia Suf periculofa, utrum fcilicetliccat mo* nachis amp;facrificulis poftuotumcôtraherc:an uerô matrimonia contra* a fint diflbluenda,2è facrilegia uocundaf Non amore caifitatis, uotum cœlibatus ab iftis nebulonibus defenditur.Res enimipfaloquttur,quan* tafitraforum, amp;un(fi:orum continentiaamp;f caftitas.In publica luce omnia fîunt,nec amplius fi non cafte,tarnen cautè, fed ficut Sodoma, pcccatum fuum prædicauit, fed excæcati, furore planefathanico, contra Deum fu* runt.Etcum dereipià conftet,ita ut Afotus quantumuis magnusuerita* tis hoftis negarenon poiTît,tarnenfuorûPrglatorum iudicium expec^aii dum iudicat, ut penes ipfos tanquam femideos,ftetcp, cadat^ religio ôi ueritas. Interim nefeio quç pericula fomniat,ne cpfcilicet cœlumPapifti cum ruât conceflb coniugio miferis monachis amp;nbsp;facrificulis.

Verum cum fodalitio Afotico impunefeortari amp;nbsp;pergræcariliccat,no cft,quôd quifquam fperet fore,ut in ordinê amp;nbsp;hanc feruitutê, quam con* jugium fecum affert,redigi fe patiantur.Facit enim ifte comentitius cœli* batus,ad tranquillam uitam,quac minus eftærumnis, amp;nbsp;labonbusinhoc feculo obnoxia.

Haeftenus amp;nbsp;hoc modo,quo dieftum eft, Afotus défendit uotum cœli* battis efl'e cultum Chriftianum,Dco gratifsimum:ftcm,coniugiapoftuo turn folenne,feu profeflionem religfonis monafticæ,5\' facri ordinis fufee ptionem efte peccatum,imô facrilegia.Egregiarr. uerô dcfenfioaem,lau* dem ôd fpolia refert opima,quo nihil puerilius, amp;nbsp;magis riditulû excogi* rari ab ineptifsimo amp;nbsp;infulfifsimo homine poftet,nec eft quod mccûpar* tiatur præmium,quodà fuis hoc nomine cftrcportaturus,

Nihilo uerô felicius tratftat ea quç poftremô loco à Brentio ex codem Epiphaniofuntallata,ad demonftrandam traditionsiftarum ftultarum, fub nomine ApoftolorS uanitatem.Refert, inquit Afotus, ex eodem tra* ditioncs alias, quas uifus eft fibi facile polTe req'ccre, quod quarta, pro fàbbato ieiunandû fit, ôô fex diebus pafehatis nihil omnino accipiendum præter panem, falem SCaquam. Sed Brentius fie contra hocinquit,Nec probari polTe Apoftolos hoc tradidiiTe, amp;' Auguftinum illudde quartæ,' Sx^profabbatiieiunionegare.Dehis fatemvr forte’aposxo* LOS HOC SERVASSE , amp;in principio Ecclefiacin NONNVLLis LOCis forte' Servatvm. Sedilludeft certum temporeAugu* ftini diuerfas confuetudines fuifte.Hoc igif inter traditiones dubias com pur3mus,quæ pro tempore in Ecclefia mutantur. Minutiora uero quaî refert d«annisLazari,ÔC degcnereHeliac,ô^ aliorum quorundam,maio*

D, IA C. HEERBRANDIANNOT» ’48} traditiones dicit Epiphanïus non Apoftoloriim. Ne omm'no pudo* HiffuRis tradiriuncularum miferaram patronus taccre conuiflus ma nus praebcrc uideatur non nihil dicit. Cum tarnen filcntio hæc praeterijC-preftarct Ecclefiæ Afoticaejhoc enim ipfo ftiae caufe plurimum notent f ämlt;j omnibus deridendum exponunt. Qiiod fi non ut facile ,ita rede ffiecit ßrentius traditiones,quas Epiphanius recenfuit,cur non demon^ ftras Sed ueritatis euidentia conuit^us, nee quid refpondeas,nec quid feprehendas habes nugigerule.Et tarnen nonadeo es candidus,utuerita agnitam profitearis,ei^ palmam cédas,tantum torques te, ficutfer^ pens incantatuSjUelalias uulneratiisÖif proftratus,fibilas, fatejmvr ÏORTe' APOSTOLOS HOC SERVASSE» ET IN ECCLESIA PR-INCIPIO in NONNVLLIS LOCIS forte' ITA SERVA.»

. Cum negate non poisitjdubitatjfortè, forte, ne ueritati confen* ^ne uideatur. An iam ex fopliiftablafphcmo fcepticus, Academie eus es fa (flus ƒ

Sed hic aliac obferuandac regular funt Aibti quibus ad abfurda quç ex ^aditionibus fuis Apoftolicis fcquuntur,rcfpondct, Traditiones funt du l’iæjPro tempore in Ecclefîamutantur. Itcmmaiorum traditiones iîint •ion Apoftolorum.Qiiôd fi Afote dubiæ funt traditiones quomodo ccr* Rsnmmfuntfljeffundamentumf'Qjiomodo cxhis,fcripturac ambigua, fidei dubia iudicabimusfHoc eft incertum,per multo incertius amp;nbsp;margis dubium exponere.Eô nos AibticaeEcclefiaî intempéries redigere co gt;iatur,iitficut alias de gratia Dei,remifsione peccatorum,amp;uita æterna fxprofelTo dubitare docent. Itaquoque omnia noftra dogmata fint du-» t'is quod fierineceffe eft, fi fundamenta funt dubia : ut tandem Theolo* g’anat nouorum Academicorum,Scepticorum,amp;Pyrrhoniorum feefta* oæc tibi mi Domine Petre,fiC tuæ cathoiica^ Ecclefiç referua, quod fané pernosuobis licet, cum ijs dele(flemini,pro qs tanquam aris, amp;focis pugt; gnetis. Nosccrtifsimumamp;f infallibilefidei fundamentumhabemusiagt; tram feripturam, quæ eft oraculum Spiritus fan(fli,'8Cc. Sed unum pene præterieram. O ' he,quis te cogit,ut Pharifacum te profitearis, qui ma* «orum traditiones facræ feripturç præferebant f Nunquid tanta ueritatis ^gt;s eft,cui cum Omni tua fophifticarefiftere non potes f Habemus itaep Jioccapiteualdèridiculum,imôinfulfum traditionum protecflorem. Di*-gniautem funt omnium bonorum odio, qui homini adeo inepto, incoEgt; HantiSC totiesfecupugnanti,acuertiginêpatientifidcporrô habebuntj*

DETraditionc,quaf apudCyprianumextatdefcripta,quiaitmifcen* dam effe aquâ in calice uino,ex praccepto Chrifti,ôd Apoftolorum, hoccapite agitur.De hocBrentius dixeratin Prolegomenis,Non exifti' tiiamus per fe pcrniciofum effe,uinum aqua parumper diluere, aefortaP ßsipfc quoeg Chriftus, aut adminiftri cœnæ diluerunt uinum, pro more, aqua.Sednegamus banc traditionem uelà Chrifto ipfo datam,uel obfer* uatu ncceftariam efte, multo minus iudicamus hancrationem, quam affin Cyprianus,effe probabil em. Quid uerô ad hæc Afotus f Sed nos,in-quit,hoc omnium Ecclefiarum confenfu recipimus,6C quia agitur de pro batione huius fa(fti,an fcilicet Chriftus,amp; Apoftoli hoc tradiderint,mul-turn deferimus Antiquitati Cypriani,ÔC Ecclefiarum fui tempon's. Non aufus fuifl'et ille hoc tam certô affirmarejnifi EcclefiarO confenfu,Ncc mo raturnos,ctiam fi fueritaliqua diuerfitas.îam hocinEcclefia certô confti tutum eft,fit ab Apoftolis, fit à plenarqs concilqs, non admodum cura-URisdioccertum exauthoritate Ecclefiarum habemus, facrilegium eftê, hoc omittere. Probationem fibi incumberefatetur frater Petrus, quod

4f4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN c A r r r lxiiir.

ChriftusÄf ApoHoK,hoc tradidchntmiTcendameneaqiram/n calice ui* no.Audiamus ergoinfigncm probationem, amp;iierc Afoticam. Multutn, inquitjdefcnmusantiquitati Cypnanhamp;fc. ÉcclefîarûCui temporis. Nec auiùs fuiïTet illc tam certô hoc affîrmare,nifi Eccicfiarum confcnfu. Expe (fî-abamusprobationem cxEiiangeliftis,autPaulo,quidiligcntiftiïnè in' {iâutionem cœnac Dominicac defcripfcrunt, quid Chriftus dixerit ôC fe' cent, ô(f quomodohancfuaminfti'tutionem totiEcclefiæ obferuandam commendarif.Verùmillicuerbum nullum,lotanullum habetur: fed ne-» que apud Irenæum qui tarnen plurima de Euchariftia fcripfît : ne' que apud TertuIIianum, qui amp;nbsp;ipfe cacremonias plerafcp ïn Ecclefia uß-» ratas deß:ripfit : quorum uterquc multo fuit Cyprïano antiqui'or. A-» gttur, inqui't Afotus, de probatione huius faÆ', an fcih'cet Chriftus âf A-» ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poftoli hoc tradiden'nt.Qitomodoigitur probat rMultum trïbuimusan

tiqui'tatt CyprianuSCnos tantiillitribuimus quantum pielicet.Sedquahs hæc eft probatio,Cyprianushoc fcn'pßt,ergo eft traditio ApoftoIica.Pa-fummemoreseorum quac fuperius à tc dicta funt. Domine Petre, quo-» rumteiamfafpiusadmonuimus. Cum de probatione traditionisagitur, necuni aut alten’ fcriptori, ncc quïdêpluribus credendum efle. Quaigi* turfrontei'am unifcriptorinoscredereuolucns,ipfe ui'dens. Sedadcuf. Nonaufus fuiflen'lle tarn certô hocaffirmare, nifiEcclefiarum confenfu, Qiiafiuero Cypn'anus in omnibus Ecclefiçconfenfum firfecutus,amp;non pon'us fuam rationcm,quam mcliorem efteiudicabat, toti Eccleßp occp dentaliprætulcrir,ïnbaptifandisillis,quiapud hæreticos baptifmumae-ceperantfAututmaximehocin Affricafuentreceptum, uinum miCcete aqua,ideo etiam in omnibus locis tonus uniuerfalisEccleßar fuifteobgt;

* nbsp;nbsp;/eruatum.’uel ft patn'o more, quia ui'na in Ulis parcibus funt pleniora, mi'

fcuernntjideo liatim ex prçcepto Chrifti ÖCApoftolorum traditione,hfC conüjetudo,in omnibus regionibus neceftànô, tanquam Chriih prxcc' ptn,erirobfenjädam,necß abßp facrilegio omitterelicebirc' InreJligitauC frater Petrus ipftparum momenti efte,inhacfua, quam ex Cyprianoaf' ferc,probatione.ideoaddi[: Necmoratin-nos,e(iäCi fuerirdinerOtasalt' ciua.C^id audio,4am primff dixerat Cypn'anö hoc ex Ecclefiarö conftn-» fu a fCirmanetfiatim ucro abtjcitjfe non morari diuerfitatem, quæ m illa rc Supri c4p. foen't. An'non deliras,ribi ipCi contradicensc'Sifuit conCenfus EccleCiaru f6. ïfndediiierfjtasc'Sidiuerritas,qLiisilIeconCenCL:s f NotandaautemcÜÔÔ

alia ACorica régula,cum tradinoncsprobariuelit conCenCu:diuerfi[atea' liqaa obïecfta,dicit Ceillam no morari.ftafcilicet foluuntur argumenta ab Aiöto, Non moratur nos etiamfi fueri't diaerCitas aliqua.

Er lit omnes inrelligant,qu6d ftiper arenam ACorica Ecclella cum om* nibas Cuis rraditionibus Cit fundata, dubitatipCe unde fit bxc traditio de mixturailla,inquiens,Sitab Apofiolis^Cttàplenarijs conciltjs,nonadmo dumcuramus. O’reter«^quatcr^cum tota tua cacolyca EccleCia miCc' rum 0^inCelicem.Non moratur tediuerCitas, nec curas unde Cit illa tradi' tio,quam probare nunquam poteris : Sef tarnen nihilominus tantopere pro illa digladiariSjUr dicas,id certô coftitutum elîèinEccleija, einscp au toritateuoshçrere, facrilegiSeffehocomittere. Etundeuedrx eccleCix tanta autoritas,atcp poteftas, rem dubiS ö^incerram,cuius author ignora tiir,adeô Cacerc neceiîàriam,amp;in eccleûa conn:iruere,ur CineCacrilegio o^ mirrinon poCsitr'Satts pro imperJO,bona uerba quxCo. Itàne tandem pro Cl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;libiro agerur,ut quicquid uiCum Cuerir,etiam nulla redditarationeüatue'

reCub graui/sima comminarioneCacrilegtj r',Tyrannis hxc eilnonCeren' da in ecclefia libera,Ced execranda .Quid enim futurum effet tandem,n/gt; G ut ueCiriPrxlati nobis tanquâ mancipijs abuterentur,leges ferrent pra arbitriOf,

srbttn'OjOncrajmponercnt, fardnas importabiles : tandem ctiam fœ* gt;ium,non folùm adorand«,quodimpunèjfcd quid dicoimpune,imô fpe dereligioniSjfaólü eftfupenorib.annis:uerùnietiâuorandum,utbeftijs pfoponerentFallens AfotCjno amplius infclixillud antichriftiregnuin ’npriftino fuo flore eft amp;uigore:liberari fumus per Dei gratiam ex ueftra tyrannidercollanoftraiugo illi plus quam fcruilifuntfubducfta:ftamusin libertate,ad quamnos Chriftus uocauit. Etnolis uelis/umpanturetiam utilia Codro,nobisno tantum blandiinur de illa libertate,fed gloriamur, Deo gratias agimus. Deinde eum brentij fentcntiam refutandam fufcipit,dicit adeo ridicu lum elTcjquod contra Cypriani rationê attuliqutid ctiain agnoueritipfe-« wet.Alia Aibti régula, cum refpondere non poteft, nee refutare obiecla ^rationes aduerfarq,ridicu]u effê aflèrit,quod obijcitur. Atqui hoe non cft argumenta amp;nbsp;rationes obiedïas refutare.Qiiid enim facilius cft,quani diceie,R.idiculü eft hoe. Eft quid em hgura quam docêtRhetorcs,ea qug needifsimulari,necrcfutaripoflunt,hocmodo,tanquamresnullius mo* menti,autridiculas reqcere.Sed eo ipfo Afote,ualde ridiculu te facis cau^ fæ quam defendendam fufcepifti patronum:cum neep hanc eflè traditio^ nem apoftolicam probare, neep rationes obiedfas foluere poisis. Quod ueroadBrentij uerba,quibus Cyprianum excufaremodeftèlaborat, in-quiens,Nihil aliud iudicari poflre,quam quod incogitati exciderit,addit: Ego uero magis dixcrim quod garrulanti exciderint hæcomnia Bren^ tio:atep utinam non fint blafphema in faneftos. Qindni tibi lieeat hoe ef^ freni monachOjCui quiequid in buccâueneritjdicerelicetjcum nihil progt; bare uclis,nec pofsis.Quid igitur impedit,quo minus nobis de te affïrz marcliceat,quód tibihçcneepincogitati neepgarrulanti exciderint,fed calumniandi ftudio cxcogitara,ut quiequid ufquam eft apud ueteres re^ ’■ntnindiffcrentiû,autetiamineptiarû(nonefh fuis caruerunt affeeftibus, omnibus temporibus contagia quædâhabemus ab erroribus amp;nbsp;uitq's noftri tcmporis)id nobis pro faneftorumreliquijs obtrudatur: cum nihil tam fit abfurdum,tam etiam impium,addo amp;nbsp;blafphemum,in ueftris Ec^ fleftjsjquod non apoftolis SCconcilqs atepfaneftis Patribus acceptum fer teuelins,nobis^ adorandum obtrudere,etiam falem ói aquam benedi* (^arn,amp;: alias fuperftitiofas nugas.Sed hæc tibi foli,cum tuis,referua.Nos iftis fordibus, quibus tu dele(ftaris,abie(ftis ad porcos,in Paradifo Domi nideliciabimur,óó pafcemur bonis eius.

Poftremo addit,hæc que à Cypriano dieftafunt,tantum ad fignificatio ticm pertinererSC quiain facramentis fignificatio fit neceftaria, magnope te eurandü,ut ficut in ecclefia recepta eft,circa facramenta cópleatur.Re* fpondemusuerü elfe,facramctafignificationenoncarere : ea uero no eft à nobis excogitâda,necp etiâ ab Ecclefia Afotica.Nam quemadmodu fa-eramentanö ab hominibus inftituunt,itanec fignificatio confingenda.

Afotus nofter dicit magnopere curandü,quia fignificatio in facramem tis neceffaria fit,ut ficut in ecclefia recepta eft,circa ea compleat. Quod fi deuera no falfa hypocritica amp;fuperftitiofafua Afoticaecclefia intellü gatö^loquat,nemo eftqrepugnet:uer5fatisdeclaratfeloqui defua,quæ uerbö Dei non curat,fed pluris facit traditiones etiâ incertas amp;nbsp;diuerfas. Non morat,inquit,nos dmcrfitas,fit ab apoftolis,fit à plenartjs concilijs, non admodö curamus.Hcc ecclefia Afotica, quç traditionib. confiât, fp gnificationes facramentorum exillis eflSngit:quod miru non efi. Cum C' tiam facramenta exqfdemtraditionibus plurima habeat,cófirmationis, Suj^,c4, 6\ ordinis,pœnitentiæ amp;nbsp;confefsionis, quidni igitur fignificationes quoep facramentis affingeretf Nos uero qui uocemChrifii audimus fonantem

4?« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r N C A P V T LXV»

inuerbo,nonquidemreîjcimus fignificationem infacramcnh‘s:fcdillas tantum redpimus,quas in uerbo Dei facramentïs additas uidemus.Ita ut maxime conftaret, m propria ilia cœna, quam Chriftus inftituit, ôf cum difcipulis celebrauit, aquamuino fuilîè admixtam: tarnen negamus id bocconfilioeirefa(fîum,uthæccæremonia effet perpétua, ^necelTario obferuanda,adfignificationem coniundionis fuæcumEcclefia. Nam ad hoc ipfum corpus fu5,6C fanguinê cum pane ÔC uino nobis diftribuit Nequetemerèpane ôfuinocorpusfuû,amp;fanguinê uoluit comunicare, His enïm ipfis coniunÆonêfuam nobifcûfignificauit.Nam quemadmo dum ex multis granis conficiuntur panis,ô^ uinû,ut unum corpus fub* ftantia,uel mafia fiant,quibus corpora noftra uegetantur,aluntur amp;nbsp;con-firmanturfita Chriftus his elementis fignificat, ôô teftatur fe nos fuo cor^ pore 8)(. fanguinê non tantum pafcere,fed plané unum nobifeum fieri, ut fimus caro de carne eius, ôi os ex ofsibus eius. Hæc fignificatio no tra* ditionibus diuerfis, autincertis,uel conietfturis humanis confiât: fed uerbo Dei immutabili amp;nbsp;infallibili,quod nobis é Spiritu fan(fio,per fum* mos Apofiolos,Paulum amp;nbsp;Petrum,efifuggefium. Itaenim cledumil* lud Dei organon,nunquam fatislaudatum, Diuus Paulus, inquit : Calix ».COMO, beneditfiionis, cui benedicimus, nonne communicatio fanguinis Chrfi fti efi Panis quem frangimus,nonne participatio corporis Chrifiieft i Et Petrus, nos os exofsibus Chrifiieffè teftatur, carnem decarne eius. Quæartfiior coniun{fiio,q'joduinculumnosita conftringeretc' Quam tu Afotefignificationem requirisaliam Hæcnon calumniandi ftudio à Brenrio amp;nbsp;nobis dicuntur, Afote, ut tu calumniaris : deferimus fanâo martyri Cypriano honorem debitum. Sed propter ipfum nonrecipimus omniaeius. Verùm eaquænobis ex oraculisSpiritus fantftiaffert,grata mente accipimus : fi quid uerô aliter fenfit, pace ipfius repudiamus. Et cum diuo Auguftino,cui eiufdem Martyns authoritas à Donatiftis obq* AiçkS.co« ciebatur, dicimus : Ego huiusauthoritate non teneor,quialiterasCy‘' trAQrefcèt, priani nonutcanonicashabeo,fedeasexcanonicis confidero: ôfqi’od Grrf.nmat. j'ntjs diuinarum feripturarum authoritaticongruit,cum laude eius ac* ltb.x.c4,cipio:quod autem non congruit,cum pace eius refpuo, Nunc uerô quo* niamcanonicum non eft quod recitas, ea libertate ad quam uocauit nos Dominus,eius uiri quod aliterfapuit,non accipio . Etpaulo poft:Qiia-' propter ira hocCyprianinonaccipio, quâuis inferior incomparabiliter Cypriano:ficut illud Petri Apoftoli,quôd genres ludaizare coègcraqnec accipio nec facto,quanuis inferior incomparabiliter Petro,

Mïror quid Afoto inmentemuenerit, quod ea, quæ ualdcprolixe» ôi non fine tçdio ÔC moleftia lecftorum,capite quinquagefimono^ no,defeftis ex profeffo tra(ftauit,nûcfifdem uerbis,ex eodem authorerc petannifi ut amp;nbsp;intern peranter abuta tur ocio amp;nbsp;literis, moleftus fit ledori îua battalogia, plurimas Chartas fuo fputo illinat. Ne itaque nos infi dem incurramus uitium,nosleeftorem ad ea quæ loco iam diefio refpon-’ dimus,duximus efferemittendum.Nonquod fefta abijcienda effe duca^ mus,fed ut prauæopiniones defeftis concepta abijciantur. Hac tantum admonitioneaddita, quodcum diuerfifsimæ fuerintopiniones, amp;nbsp;ob-feruationes diei Pafehatis in Ecclefijs Orientalibus amp;nbsp;Occidentalibus, quarum utræquead Apoftolosfuamrefulerintoriginem,autnonApo-fiol^cam effetraditionem,autnon tamneceffariam, (èdliberam:uerùm Afotus præcedenti capitedixit fediuerfitatem non morari,nec admo-dum curare, unde hæ tradttiones fint, ab Apoftolis aut concilijs. Quod horum

’’orum feftonim dierutn obferuationem, traditioncm Apoftoli'cam elïê, Auguftino unit probare : certe Auguftinus fibi ipfe credi non uult, ni-J'Hia ex facra fcriptura uel ratione certa probet. Probet ergo Auguftinns dies feftos ab Apoftolis cfTe inftitutos.Sed dubitat ipfe,fint'ne ab Agt; Poftolis,an uero à cóciltjs inftituti.Ideo autem ludicat efTe uel ab Apoftox quot;SjUel à concilfjs plcnarijs inftitutos, quia ubiq; feruentur in Ecclefia.’uex •■um plurimafuntquæubiqj obferuanturjquæ tarnenncqp ab Apoftolis, à condlqs funt tradita, uel inftituta, léd paulati'm liumano more in tfclefiâirrepferunt. Id quod dominus Petrus in fine cap.lt;j2.confeirus eft. Quare,etiam Afoaiudicïo,hæc Auguftim'ratio non eft firma ad proban dum,dies feftos traditionem efle Apoftoli'cam.

Quod ad locum D.PauIi attinet, Nemo uos ludicet in parte diet fefti, ^dfumeft, qgt; SotusdicitPaulum defeftis tantum ludaeorumloqui n'neo fnim loco Paulus reqcit uanam fupcrftitionem quæ de feftorum obferua fioneab hypocn'tishaberifolet. Qiiocuncp I'gitur attulen'simpiam obfer Wationis feftorûfuperftitionem,fiue ad Iudæorû,fiue gentium, fiue Clirp ftianorum fefta,fuperftitïonê amp;nbsp;impietatê defignas : cum fint adiaphora, tantum ad difciplinam ordinem faeiant.

Nei^ uerô hoc filentio prçtereundû eft,q, frater Petrus locum à Bren«« do exhiftoria Ecclefiaftica citatum deprauat. fbi enim dicitur, Apoftolis ’lonfuifl'e curam feftos dies conftituendi: Afotus addit de fuo,amp; interpre ^atur,plurcs quidem dies feftos inftituere, credimus non fuifle curæ Apo fiolorQ,fed hos præcipuos.author enim ipfe hoc loco de præcipuis feftis Joquit. Sed hæc licent Afoto,quia eft cacolycus. Cum efh cum fua eccle»' fia ftripturas interpretenturiuxta traditiones, quidni traditiones SC fcri--pta Patrum cadem aurhoritatcprofuolibitointerprctarentur,uthocfo^ narent quod ipfi fentiunt f

•na lingua, more uere diabolico, Brenttj perorationê, in qua quid ex inipia 8C blafphema Afoti,de traditionibus opinione fequat,oftcndit,in' 9uiens:Quæ cum de traditionib.ita fe habeât,manifeftû eft,lt;f cum Afod d dicant,ueritatê euâgefij no tantûinfcriptura,uerumetiâ in traditionib. finefcripto cotineri, 8C facramfcripturâ per traditiones interpretandam, adeoep traditiones efie certiffîmû fidci fundamenta, fatan meditet aboli* fionê,autfaltemextremûcontempt3facræfcripturæ, amp;nbsp;ærernâEcclefiac internetionê.Cogitat ein Ecclefiâ à certiftîmis ad incerriftima,à cœleftib. ad elemêta huius mundi, à diuinis ad Humana, deni^ ab oraculis fpiritus S.ad fomnia SC deliria profana carnis,abducere. Sic,inquit Afotus,opor* tebatclauditotûlocû,in quo de tota caufafibicotradiciqamp;Tc.quomodof Qiiia dixerat inftituta ab apoftolis nonnulla,quæ no funt feripta amp;nbsp;fufci* piendas traditiones,quç fufficienti teftimonio ^bantur,eâ prçcipuè quç delibris canonicis eft:eadênegaucritapertè,docens deferiptura traditio nes,quas Paulus cómendat,folas efle,quæ teftimonio fcriptut;æc5firma* tæfint,SCnihiladfalutcmpertinens extraferipturamelfe. Extrema im* pudentia huius nebulonis eft,quçrentis quod cauilletur,fiC reuera in feir* ponodum.DixeratBrcntius,quôdficutIoannesapoftolusamp;Euangeli* fta de miraculis Chrifti feriptû reliquerit,eum alia multa figna feciflc,quæ non omnia deferipta fint, hçc uerô ad falutê amp;nbsp;uitam çtcrnâ fufficere : ita ab Apoftolis nonnulla tradita efte, quæ non fint deferipta. Sed cautê 8d prudenter hoc loco agendum, nectemerè quiduis, quod pro Apoftoli* ca traditione ia(ftatur,recipiendüm5co quôd fepe pijs hoc nomine fit im* pofituminon tantum poft Apoftolos,fed etiâ ipfis fuperftitibus,cuius rei

488 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAP VT LXVI.

exempla efttimerat» Item fæpè dcuna Si. cadem rediucrfas traditfones propofitas,quarûuna huicApoftolo,altera Uli tribuatur. Duo igiturcon Îîdcrâda : unum,quæ fint iliac ApoftolorS traditiones, quçfermone uiuo ÔCno fcripto pofleritatiab Apoftolis fintrelidla,japterea' qgt; non fitunum genus traditionu.Omnino enim cauendum,nenobis humanæfi^fiôiciæ traditiones pro Apoftolicis obtrudantur. Summa igitur cura confideran dum,fi\pponiturtradirio,numuerefitapoftolica.IdquodPaulusamp;Ioan nes apofiolimoncnt,ut ipiritus ÔC omnia ^bemus:Num uidelicet cum fa crisliteris, quaediuinitus cceleftib. teftimontjs nobis comendatæ funt,Sd miraculis confirmatgjCoueniant. Nâfiabillisdifientiât,dubitariamplius nec pofiit, nee debeat,quin fcriptor ille aut alios fallerc uoluerit,aufab a-Ifjs falfus fit, 5(5 pro ueritatemendaciuacceperit. Alterû, fi certo coftiterit . traditions effè uerè ab apoftolis profcfîâ : jaxima cura erit,quo cÓfilio,8(5 in quem ufum acfinêfit ab apoftolis inftituta. Hoc uero no pofiè cogno* fci,nifi exipla ApoftoIorudocfîrina,Ô£5 perpetao eins coCenfd.Ql^^te fiuc dubitemus,fiue non dubitemus de tradirionc, iemper nobis ad facraferi-» pturamrecurrendunijSCcx ea indicium petendum.

HæcfententiaeüBrentij de traditionibus,hæcetiâipfiusuerba. quid igitarbabesfycophanta,quodcalumnieris, quid in his eft contrariumr' Non enim pugnant inftitutaefiequædam ab Apoftolis, quæ non funt fcripta. Item fuftipiendas elle traditio nes, quæ fufficienti teftimonio ferp pturæprobatæfunt. amp;5,traditiones illas,quas Paulus c5mendat,folasefle illas quæ teftimonio feripturæ confirmatæ fint, item nihil ad iaiutem per^ tinens extra feripturâ efle.Erratautem frater Petrus in uocabulo Scriptu* ræ,quod tantu apices,literas,fyllabas ôi. dieftiones, Grammaticoru more, in^icit,Ô!5nonresipiàs,hoceft, ftntentiam, quæhisliterarumôfiyUaba* rum notis continctur,0(5 fignificatur,confidcrat. Eo ipfb enim q? dogma* ta 5(5 traditiones feripturæ iufficienti teftimonio probaripoflunt 5(5 coRr» mari,etfi ijfdem Cyllabisnon exprefle comprehcndantur,de fcriptura efle intclliguntur.Ethoc eft,quod in altera partc,quam tan^’ conrrariam Afo tas opponit,BrentHis contendit,folas illas traditiones a Paulo commcn* dari, quxteliimonio feripturæ confirmatxrunt. Item nihil ad falutêper» tinens, ^d non in fcriptura contineat. Ethocipfum copiofe à Brentio in locodefacrxrcripturxautboritate,quihicabAroro cita tur, exp ofitS eft, addito exemplo, de Homoufiotquod uocabuluetfinon fit his Uteris fcri' ptum in Bibltjs, tarnen exqfdem eft, Senon extra fcripturam, aliasnun^ ah EcclefiaDeiagnofeendam. Quæ igitur tanta ealumniandi libido in Afoto,^fed filius pattern prodit,Mali corui,malum ouum.

Non diflimilis eft calumnia,quam author ip fe agnofeit, fatetur,uer/ haBrenttj(Hxccum ita detraditionibus fehabeant) Hagellans,amp;iinqui' cns. Ad quærogo itla referemust' Ad ea quæ dicis,negari non potfe,in{li tuta aliqua ab Apoftolis, quxnon fint fcripta, Ô^c, An ad contraria potins, ubinnllam traditionem,nifi fcripturx teftimonio confirmatam, uis fufcipi,qao ßt,utlibros omnes canonicos incertos reddas,0(i afferas nihil inftitutum ab Apoftolis,quod non fit fcriptumfVide apertam contradi* t^ionem tuam,inftitueruntaliquid Apoftoli quod nonfcripferuntjadjfa' lutem ueram illud pertinere, non eft dubitandum:nec enim aliud agC' ban röt',Omnem doc^trinam adfalutem neceffariam fcriptam abApofio.» Jis. Ha(^enus Afotus uerba Brentqrecitauit.qux quomodoaccipienda fin t, Sgt;C quam nulla fit in his cotradi(^io,iam ex uerbis Brentij eft demon' ftratum.Et cum Afotus aduerfus Brentium argumentât,Si Brentius prO' battraditionê de fcriptura,neceffe habet omnes traditioes probare:fi uC' rd traditiones im,pbat,necefîèhabetetiâearn qua fcriptura tradita eftim' probare: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

fc. Exiftimatbonusfdlicetuirjnobisi'gnota eflè «o-wJTärTa quac ita iduocant: quale eft lUuduulgare, quod redtatur de co qui fo^ ’’’daueratjfomnijs non efle credeudum. 'fallbus fophifinatis défendit ^ïtcrculus ftiam catholicâ Ecclefiam. Q.uod ad canonicos libros attinet, ■flanifcfteßrcntius ab initio Iod de traditionibus eft proteftatus,ne quid ’nibiguitatis in nomine traditionis relinquatur, fe nunc non de ea tradigt; ^*°ne,qua nobis facrafcriptura, Si quae in ea continentur, à maioribus in ’’’anus funttradita,loquutin-um. Hane enim certain,ftrmam Si indubita-^^wfeampletfti.

Vtautemfeias AfotCjfiforteignoras, non propter folamtraditioncm i lacram fciipturam,quciam canonica dicitur,ampledîiniur : fed habcmus *Halonge plura fieftnniora teftimonia, argumenta amp;nbsp;rationes,quib.con-bamati, plane non dubitamus hæcfcripta canonica, quae fic appellantur, diuinitus efle per fpiritum S.inlpirata Si tradita ecclefiac.Id quod fupra di ^umeft.Brentius ergo banc traditionêagnofcit: ergóne omnesappro-^ätrltem aliquas reprehendit propter certas caufas,ergóne omnesç^Quia ’gttur quafdam approbat, quafdam reprehendit,idco libi cft connariust* ^etgit autcm Afotus, SC dicit, Sed fcio ad proxima hæc, quae dixerat eftè ''defendajCum ea fcilicet qua: ßafilius de traditionibus dicit,non lint cre ^tnda,Svc.Qind cft calumniari,fi hoc non eftfan ne ctiam diabolus men ^3ciorum Si fophiftices pater 3C inuentor aliud exfuo infernali barathro '^uomerepoftètf'Ergóneomnes ritus,ceremoniaeSC ordinationes Pauli, ’ Cor.u, Si i4.ad falutem funt neceflàriær' Inftitucrunt, inquit afinus ill e,a-liciuid Apoftoli quod non fcripferunt:ad falutem uerâillud pertinere, no fft dubitandum. nec cnim aliud agebant, Inftituit Paulus ut mulicr uela* nienfuper caputfuum habcat,uir uerô orans uel prophetans nô uelct ca* P4tfuum:itemdecoma,quibusfit nutrienda. Qin's adeô ineptuscft,ut »ffiimet hæc ad falutem pertinere f cum Sotus ipfe fuprà ingens diferimê inter traditiones elfe dixerit,alias maiores, alias minores uocans. quafdâ utroincertascfleSCdubias. Itemmaiorum traditiones uon Apoftolorû. Item traditiones humano more introdueftas;' Anuero Ecclefiac minifter damnabitur,fihycme uelato capitetaut per hoefaluabitur, fi æftatc nudo tapite,adpopulum concioneturfOyid puerilius,quid ftultius,imô quid nugis impiû cogitari poteftf Paulus cnim ipfe affirmât hæc, Si eiufmodi ’ha omnia, ad hoc elle inftituta,ut omnia fecûdû ordinê Si decenter fiant inEcelcfia:nonnullæ traditiones cærcmoniæfuntad externam difeiplina hcicntes,quas inftituifle Apoftolos diuerfas pro locorû Si perfonarû uagt;-i'gt;etate,8C quibufuis occafionib.mutabiles,dubiû nô cft. Non enim omnlt; l’Iis cadem ordinarunt, quia magna fuit diuerfitas. Nâ quid hoc aliudcf» fet, fi medicus generalem Si commune omnib. hominib. diætam præ* foiberet,nulla habita rationc ætatis,fexus,temporum,locorû,perfonarû, ualetudinis,morborum,ÔC aliarû circumftantiarum,quarum prudens me ^icus in confiderationc corporis humanirationêhabcrcfolct.Idcm certè ndcliffîmi, peritifsimi. Si prudentiffîmianimarum illimediciobferuarût, in totius Ecclefiæ corpore curando Si conferuando.Sicut autem ante ftut dio Si data opera, feiens Si uolcns cpilogum Brentrj ad ca rctulit,de quigt; bus Brentium nô dixiftcjficutfatetur, nouerat : ita iam dum fe feire uel fi-mulat, uel diflîmulat, utruncp cnim in hoc diaboli organon pariter cadit, ad Patres refcrt(imô non ad Patres tantû,fed ad uniuerfum locum de traditionibus) qj ßrentius de ipfo Afoto, eius ecclcfia,conatu,côfilio Si ma chinationib.fcripferat. Etfi enim ea quæßafilius SiEpiphanius de tradi-tionib.fcriptarcliqucrunt, jîbariaut defendi nulla ratione, ficut didlû eft, polfint, fed potius tegenda Si diffîmulâda, atqj ,ppter reliqua ipforum in Ecclefiaui

^63 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAP VT Lxvr»

Écclcfiam mérita códonanda: tarnen ld nulla rationcFcrendS efl^cp Afo» tici abu tatur horum Patrum incómodè didïis ad omnes fuas nugas, quas ucræDei Ecclefiaf, nomine traditionû Apoftolicarû obtrudere conâtur, ciim partim neep ab Apoftolis tradita efTe eertu fit, qualeillud eft de con* iugîj iôlutione poft uotum. Partim uerô,ut maxime côftaret taie quid ab Apoftolis traditû, non magni admodû eflet momenti, qualia Bafilius de orationerceenfuit,quod à ftantib.fieri debeat,ad Orientem c5uerfis,amp;c. Hæc puerilia,parum uim haberent ad pietatem,cû feriptis dogmatibus c* Hat ne certiftîmû eflentfidei fundamentûfEx his ne iàcra fcriptura obfcu ra interpretandafhinc ne fidei dubia dtjudicandaf nón potius exfonti bus iâcræfcripturac,quam certum eft à ipiritu S.diuinitus infpiratam, per Prophetas 5C apoftolos traditam, fuper quam (fiquidem loquertdû eft de do(ftrina)Ecclefia eft çdificata,in qua omnia ad falutc neceftâria fufficien ter compraehendunt, ad quam omnia alia dogmata, ipiritus, prophetiæ, traditiones, dubia ambigua finit examinanda : audis hæc Afote, audis inquam,tuis oblongis auribusCHæCjinquit Brentius,cum ita fe de tradi* tionibus habcant,manifeft3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cum Afotici dicunt,ueritatêEuangeltj

non tantum in icriptura facra,ueru etiam in tradirionibus,finc feripto co' tinerijôC iàcram icripturam per traditiones interpretandam, adeo^ aadi tiones certiffimum fidei fandamentum efleiàtan meditetur abolitionem, autfaltcm contemptum facræfcripturæ, amp;c.

Et ut maxime concedamusucrèefte ab Apoftolis tradita,queBafilius libro dcfpiritu S.cap,27,recenfet,fimilircr Cypr.demixtura aqiiæ cum ui-no, Auguft. de dieb. feftis, alij item diuerfimodè de dieb.ftatis ieiunioru, fponde, Afote,bona fide,fi ramen potes, Num tu cotrouerfias religionis, aut fidei ambigua ex his omnibusdijudicabis / Hæc autem omnia, amp;nbsp;alia multo plura,fupra traditionib.tribuebas.Ego uerô cotrà potius dico,hgc prorfus ad fidênihil pertinere, fed tantûad externas cæremonias exergt; citia corporalia, dequib.Paulus inquit, qgt; admodicSfintutilia. EtAtha* naCius,t(fiiÂè(f M (ia-Kfiffts liir’tcÂvâfvsyvôxnus (rvimitpices,

Quemadmodum enim eodem Apoftolo refte, regnuDei non eft efea potus:fed iufticia,pax 8^ gaudium in ipiritu S.ita nec ieiuuium,amp;abfti nentia a' cibo Sd potu, nec diferetio ciborû, dierum obferuatio, nec etiam in orationefiiperftitiofaadOrientcm conuerfio,autfiquafuntfimilia,rc* gnum Dei non funt.Hçc enim eadam omnia quiuis Turca,Iudæus amp;nbsp;hy* pocrita præftare porcft.Cum monftrofis igitur his,amp; abfurdis tuis opinP onibuSjâf confieftis acimpijs traditionibus,SCnon cum Patribus Brentio eft négocia. Qpod igitur contrariû epilogum opponit, omnia à Brentio in Patres immodeftè ÔC fuperbè ditfta, ipfiim non fcripturæfenfum,fcd fuum tantorû Patrum fenfui præferrc,blalphcmiâ efle,dicere per hos Pa-» tresiàtanam meditatûdeftrutftioncm feripturç ô(fEcclefiæ,merito tradi' tiones no feriptas recipiendas,SCc.Relt;ftèid fieretàfratre Petro,fiueliùa, ut par erat,exiàcra feriptura côfirmaftet, uel à Brentio produ(fta,firmiste ftimonrj'sfcripturæôCargumentisrcfutaftet. Cum uerô horum neutrum fecerit, nelt;^ ctiâfacerepoiîir,ridiculueft, declamâtium ipermologorum moreita côaitia coaceruare. Quid enim facilius eft,^ dicete quæcûi^ uo lueris amp;nbsp;in bucca uenerint. Probarc uerô,hocopus,hic labor eft. Denitp no dixit Brentius per Patres fatanâ Ecclefiæ dcftrudlionê meditatum, hi enim nequaquam feripturis iàcris traditiones prç tulerunt,non dixerunt, icripturas per traditiones non feriptas interprctandas,aut traditiones cet tiflîmum fidei fundamentum eflè.Necalia iexcenta,quæ uos confingitisî fed controuerfias religionis exferiptura dirimiuoluerunt, Nonigiturin hoc uobis Patres patrocinantur,nec Brentio ea inPatres,fed uos Afotp

D, r A C. H E E RB R A N D r A N N o T. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^1

'Osucftrasimpias de tradïtionib.opïniones,diôafunr. Sed peruos ^•^osfatanam hoc meditari difertèdixit,mqinens.Manifeftum elt,qgt; cum ^^otici dicunt (Non Patres,hi emm contranû fenhunr, q? hadîenus pro» ^atû eft. Qyôd uerônon omnia ipforum à nobis recipfuntur, fed ea quæ *îimus confideratè ab eis dióiafunt,rerjciuntur, ealiberratefaciniis quam nobis dcdit Dominus, imo quam Patres ipG, ac exemplum quoqj Afoti torunobis permittunt,nec ideo damnamus Patres, licet ftipulas ÔC IccnS ïb auro feparemus,ipfos enim in fundamento manlilTe fperamus,amp;haud dubieadmoniti,erratafuaagnouilïcnt,!nó/icut Afotusfact, dcfendifser. Quodfifeirent Afotumadeöimprobü cflc,amp;mordicusfuashas de tragt; •^itionibus opiniones retinerefiC propugnare,molcfteid haud dubiefer» ffnt.Nihil ergo in hoc toto capitenifimeras calönias,conuitia,füphifma ta,mcndacia Afotus euomuit in ßrentium, Deuoret ergo cams ifte im» Riundusfuumipfiusuomitumutinä omnes etiam iftas traditionünii gas,quæ fi efficaces eflentjdignum fe premium cp quærit,confequcretur;

ANNOTATA IN CAPVT JLXVlh f^Ppugnauerat Afotus quantis potuituiribus facrofanôæfcn'pturæ V_/ autoritärem, ut earn fputis fuis fccdarcr,dubiam Öl ambiguam red» derer,öcin hoc omnesfui ingenij uires,linguaincp uenenatam exeruir. Deindeueio traditioncsfuasnonferiptas,quam Apoftolorumnomine totiEcclefiacobtruderc conatur, eamqjincaptiuitatem Babylonicam,ö(S feruitutem Acgyptiacamredigeret,longe,multis^iT!odis oraculis illis Dcipræferre uoluit, quod elTent pleniores, planiores, ö^ uctufh'orcs ipfa faiptura, amp;nbsp;certiffimum fidei fundamentum, ex bis controuerfias rcli» gionis,amp; fidei dubia,arque ambigua omnia dqudicanda, pugnatum fftacerrimènon fine magno laborc,ö(f fudore ab Afoto, Sgt;C plane Hcrcu» lein fehle fuæcatholicç Ecclcfiæ praeftitit. Sed fruftrà, omnia enim quac attulit,nihil nifi inanis uerborum fonitus, öf puerorum crepitaculafucic, fatis uerborum,garrulitatis plurimungt;; rerum uerarü nihil, aut parum ad» modum,animaduertit Afotus aciemffiam nonufej adco efiefirmam , ut parhofti cum quo cojjgreditur,eire pofiir,fi pugnandum fitaperto Mar» te.Ideo iam fuccenturiatus procedit,amp; quafi ex infidijs prarfidium focio» tum, utopinatur,inaciem producit, eam^ explicat,atq5 inftruitenumc» tratis Patribus plurimis, qui fua parte pro traditionibus pugnaturi ftent* addita mentioneplurimorum etiam librorum, qui de traditionibusfint feripti,utualdè tenibilis hoftiapparent, eumc^ uelfolo belli apparatu,fi fieri pofiet in fugam uertat,nonfecus ac Carthaginenfes olim, Romanos •adduclis Elephantibus,quorum confpeclum prima uice ferre non pote» tant,fccunda ucro uicc,confiftebant,tertia etiam pugnabant, fuperio» reseuadebant.Ita hic æra fonant corybantes,ölt;^clangorem fuum ingemi» nant, Patres, grauiffimorö Patrum confenfus, tantæauthoritati cedar o» ninisproteruia,incipiamus abipfis Apoftolorum difcipulis,0£^c. Expaue feite pueri, fed his nihilicrepitaculis, öd Leonis exuuijs quibus afinus hic noftermale telt;flus,utfcenaeferuiet,prodf)t,contcmptis,rcmipfam arten» tuiscöfidcremus,quid tandem fedecim hiduces,quosinauxilium aduo» cauitjfibi uelint. Cum eos Afotus pro fententiafua de traditionibus pu» gnare coegerit.

Primus procedit Ignatius, Ioannis difcipulus, Öl hortatur Afiaepopu» loSjUttenacius ö^ diligentius Apoftolorum traditionib. inhæreant, SxL ne quid incerti apud pofi:erosremaneret,a(rerit fe has feriptas reliquiffc. N5 uocabo iam in dubium illas cpiftolas, hoc tantum quæro, Qiiæ illæ fint traditioncs Afotef’recita,liber in quo deferiptae habent, ubx extatrMon» lira nobis,ut audiamus quæ amp;nbsp;cuiufmodi finu

492 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÏN CAP VT LX VF.

VosapudTgnatium nomine traditionis intclligttisalfa, guàm quxîl^ teris Apoftolids funt mâdata. Nos autem intcUigimus plane ea iplà,quaE ab Apoftolis fcn'pta fiinuTraditiones enim illæ Ignatjjjaut pugnanr cum . fcriptis Apoftolids,autnonpugnant. Sipugnanr,iam uobisteftibusno funt recipiendæ. Si non pugnant, ccrte continentur in ucra fen tcntia fcri» ptiirx,8Cànobisnon rcpræhcnduntur, ftdtanquam ûcrofanôæ infuo ordinc 8C gradu agnofcuntur.

Polycarpus, inquit Aibtus, traditioncm Apoftolorum prxdicauit, ÔC quôd ab eis fufceperatEcdefiæ tradens.Qiiid ucrô aliud docuifltt,qüàni id quôd ab apoftolo Johanne audierat, amp;didiccrar cuius difdpulus fuit. Certum enim eft traditionis uocabulû generale efte, pro dodrina fîuc UÖCC ÔC fermonc uiuo fiue fcripro tradita, accipi, id quôd ipfi Patres, Cy* prianus amp;nbsp;Auguftinus tcftantur,ficutfuperius monftratum efl. Etnoeft dubium,quin cum faeritdtfcipuius Ioannis,legerit illud Ioannis didum, Multaalia fecit Jefus, ÔCc. Hæc autem fcripta. funt, ÔCc, Quarc fi quæfuis auditoribus tradidit, aut funt ca, quæ alia Icfiis fecit, amp;nbsp;non funt lcripta à loanne.’tunc manifeftum efl, quôd ad falutem non funtneceftaria cognp tu,alioqui enim nonfuiflèntàloanneomiftà;autfun£cademipfa,quplo* annesinliteras contulit. Tuncquôdnos uocamus fcripturam,hocPoly* carpus uocar traditioncm.

Quid uerô hinc Afote fequitur, Polycarpus id docuit, quôd ab Apo* fiolis didicerac,Ergo aliud non eft docendum in Ecclcfia Dei,quamidq, coniiat Apoüolos docuiftë. Sicut amp;nbsp;Petrus monet,qui docct,loquafur eloquia Dei. HocfißatjubimanebicPapatusCubidécréta Pontificû.''ita fciliçec coufirmandæ funt traditiones non fcriptæ.

Sequitur in ordinc tertius, Dionyfîus Arcopagita,qucmfaciuntPauIi difcipulum de quo fiipcrius didium eft,quôd nec Eufebius necHierony' mus, quicatalogosfcriptorum Eccicfiafticôrum amp;librorum ab cis edito rum,contexuetunt,eius mentionem feccrit.Hunc autem fcripfiftc,inquit Afotus,Subftantiam Chriiiiani facerdottj effe elôquia diuinifus tradita, Hfc uerô,inquit,ilia runt,quç in fandiisTbeologisis libtis commendant ab Apoiîolis, fimiliter 8é ilia, quæ fine bis transfufa funt ex animo iii ani* mum corporali uerbo intercurrente. Qiiid hoc ad traditioncsf'Sacerdo* tes Cbriiiianos aliud docerenon uulf,nifi eloquia diuinitus tradita, Hxc porrô in facris Uteris libris ab Apoiiolis commendata efte, ait Ecclcfia, iimilirer Si tradita,uiuo fermone.Cum^fcripta ad nos Deibeneßcio per uen erint, ex illis facilè eriam iudicium de illis, qux no fcripferût, fed uoce docuerunt,facerepoiIumus.Non enim potuerunt aliud,aut diuerfutn ab eo quôd fcripferunt,docuiife.Cum igituraliquid pro traditioneApoÜO' lica nobis affertur, uidcamus num cum libris illis Tbeologicis ab Apoilo lis defcriptis,conueniat, quôd fi fit,bene,fin minus,ftiamusno eficApo* ao}orum,fed apoflatarum Sf impoftorum.

Sup.eaigt;.fS nbsp;nbsp;De Irenxi fententia,ô^ loco fupcrius eil copiosè dic'lutn.DicitIrençus

ttb,t.cap.i. Apoilolos Euangclium prxconiaiTe, pofleà uerô perDeiuoluntatem in fcripturis nobis tradideruntfundamentum, Qf columnam fidei noUrç fu' turam. Habes bic Afote, non traditiones Une fcripto,utdicis,exlrenxo, fed fcripturas ApoUolorum certiftîmum eifeßdeinoürx fundamentum, columnam.

Clemens Alexandrinus apud Eufebium teUaturfeadodlorib.fandlii Pantxno prxcipue dodlrinxdiuinx ueritarem, quam ipûab Apoiiolis acceperinr,didici{re 8C fcripfiiTe. Cum boc teilimonio, quid tibi uis AfO' teCtu idem fac,difcas a b Apoilolis,ßf ea doceas, qux exlihrisipfbrSjCer^ toc5ß»(eos(iocwfre,Sedh£Cubifuntobfcifra,dubiii,ambigua,tnortua, liters I

Alitera oeddens Nee dubito,quin totafcriptura, quo tu es ingenio lie pcftis, mors, amp;nbsp;infernus, idcô alia audicnda,décréta Pontilicum ca* ’’ones amp;nbsp;ahæ nugæ.

Egefippus Apoftolorum temporibus uici'nus, telle Eufebio integer* •■iniam traditi'onemapoftolicæpracdicaüonis, fimplidfermone conlcn* Ptans, in quincp Ubnsmemoriae tradidit. Exhibe nobis libros Afote ab •gnatio, éc Egclîppo de traditionibus Apoftolicis feriptos, quod fi uerè funt Apollolicç,neri non potcft,utà feriptis iplorum dilîentiann

OrigencsEcclefiafticam prcdicationem perfuccefsionis ordincm ab Apoftolicis traditam in fententiarum diueifitate feruandam elfe docet, ^folam iUam ueritatem elfe credcndam,quç in nullo ab ecclefiaftica di* feordattraditione. Verifsimum eft,folam illam prçdicationem Apoftolo quçcumcainnullodilcordat,ueritatemelfecredendam. Item quid predicauerint ex feriptis ipforumapparet,hinc ergo deilla iudi* fïndum.

Qliod fi uerba hçc Origenis ita aceipere uoluerimus, ut quacuncp pre dicationem ecclefiaftica,per fuccefsionis ordinem ab Apoftolis elle tra* ditam,credendum fit,quo omnia fedis Romany dogmata,décréta,cano* îles, conftitutioncs Pontificum tanquâm ab Apoftolis perferiem fuc* cefsionis deriuataagnofcamus: quantum hçcOrigenisrégula ualeat, ex contcntionc Hieronymi amp;nbsp;Ruffini de bis ipfis libris Origenis Inquibus prcdicationem ecclefiafticam confcripfiffè fe airent,8é in quo* tumproemio régula hancpropofuif,eftuidcre:Abfurdifsimaenim in fjs libris confcripfit,amp;nomineprçdicationis ecclefiafticç tanquàm ab Apo ftolistradita,ecelefîçuoluit obtrudere,ita ut meritô damnata fint dogma ta ilia Origenis à totaEcclefia.Q.uôd fi hæc agnofeis, Afote,pro Apofto* lorum traditionibus, perfucceflîonis ordincm ab Apoftolis tradita, non inuidemus tibi a-KvCcthtt ilia,uteris pro arbitrio,per nos fané liccbit.Qiiod firegulam hanc ab Origenc traditam, cadem fœlicitate,qua ipfe author, fucris fequutus,quid futurum fit,nemo eft qui ignoret.

DeTertulliano fimiliter fupradidlûeft, q, tametfi traditiones alicubi tccipiendas ctiâ fine ratione exiftimct:tamen alibi,hoc ipfum oppugnet, atc^itatamnon faciatpro traditionartjs Afoticis,ut uehementiffîmèab ilio non tantum oppugnaretur, fed plane cuertâtur omnia ipforum con* filia,amp;^ machinationcs.

Epiphanius inquit,Oportct SC traditone uti, non enim omnia à diuina ftripturaaccipipolTunt. Aliquainferipturas,aliquain traditione,fandli Apoftoli tradiderunt. Exemplum proponir,quôd poft uotum cotraherc matrimoniumfitpeccatum. Verumeft, quôdhocinfacrafcripturanon habeatur,SC no ex feripturis male detortis, contra Epiphanq fententiam, quinegathoc in fcripturahabcri,probationem quærere.Nos uerô nega* mus id quod Epiphanius dicit. Non omnia à diuina feriptura accipi pof-ft,dcquofuperius. Certèhanctraditioncm de coniugio poftuotum, qgt; fit peccatum, Apoftolorum elfe traditionem,nun^ probate poterit. Sed de hoc fup. cap.tfj.ubi contrarium eft probatum.

Qiiod ctiam Afotus addit,Epiphanium orationes pro defuntftis tradi done à Patribus accepta, côfirmare, Quis autem poterit ftatutum matris diffoluercfHocccrtênonfan's certum eft teftimonium,orationes pro de* lundis Apoftolorum effe traditionem.Hinc enim ex uno Epiphanio aut pluribusalqs, Afoto telle,non probatur traditio Apoftolica. 8CipfeEpi* phanius non acceptam fert hanc traditionê Apoftolis, fed à Patribus ac* ceptam teftatur,SCllatutum elfe matris,hoc eft Ecclefiæ. Nos uerô Pa* trem potius audiendum amp;nbsp;fequendum elfe llatuimus, quinimô £lt; ipla

4H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I H C A P y T L T r ! h

mater patrem, fponfum audire cogitar : fin minus, nee mater er/t, nêfi fponfa,fed noufrca,amp; adultéra. Sed de oratione pro dcfundis fupcn'uS plura funt di(fla,SC alibi copiofius à noftris tracflata.

DeBafilqloco exlibro de Spin'tu fan(fi;o,plurimafuprà capitegf, duod Chrifoftomus dicit,Apoftolos inulta fineliteris tradidifre,quai eadem fide digna fint, qua feripta: non negamus de illis, quæ certunt cft ab Apoftolis pracdicata. Verum alia, amp;nbsp;diuerfa ab ijs quæfcripfo runt,non docuiffc,auttradidifre, certiffîmum eft, nonhypoplanifuereSd fmpoftores, quialia docuerint,aliafcripfcrint,ficut homines uerfipci* les, QC ucteratores, qui aliud loquuntur, amp;nbsp;aliud fentiunt, duplici corde, qui funt abominabilcs Domino. Contenti itaque fumus feripturis pofiolorum ccrtisamp;indubitatis, donee eadem certitudinc tiaditioncs îpforum nobis innotuerint:quibus tarnen facile carerc pofiumus, cum ca quæ feriptafunt, ad falutem fuffîciant, ÔC perfetfiionem fi ex feripturiS perfedi fieri, filt;falu\cm ac uitam aeternam confcquipollumus,quidam* plius defideramus?’

Lucas ultimo capitc feribitChriftum duob.difcipulis cuntibus Emaus interpretatum in omnibus feripturis à Mofe Slt; Propfietis,quç de fe eranf feripta. Qiiantiredimendum ut bate concio Chriftiad uerbum eôfcripta extarct. Et tarnen quia fumma eins alibi in feriptura continetur,non care* inus ea concionc damnabiliter.Et VrbanusRhegius uirpietateôôcrudi* tioneinfignis, hune laborem fufcepit,utquæ Chriftus coneionatus fil tunc,uerifimiliter ex omnibus Prophetis expofucrit. Taie quid in Apo* ftolicis difeipulis fi traditionem uocaueris,non repugnamus.

De Auguftiniloco ex cpiftola m.cum toto hoc de traditionibus tra* ?latu,tum uerô praccipuê cap.jd.fatis eft ditftum.

Ad Theophylatfti fententiâ, cum ex Chryfoftomo fit defumpta, id rc* lpondemus,quod ad ipfius Chryfoftomi;

Damafeenus repetit ÔC probat Bafiltj locum in libro deSpiritu fanc^o, cap.27.de traditionibus,cui rcfpondimus fiiprà 6o.capite.

Qiiod uerô idem Damafeenus orationcm pro defunlt;fti.s traditionem effe Apoftolicam dicit, probet prius, hoc ab Apoftolis traditum. alias e* nim non debemusilli fidem habere, etiam Soto teftc,pracfertim cum non flieht Apoftolorum tcmporibusuicinus. Fieriquidem potuit,quôdea quæ paulatim incertis authoribus per confuctudincm humano more (ut Afotus dicit) in Ecclefiam irrepferit, Apoftolis propter maiorern au* tboritatem fint afteripta,utretineripoftent in Ecclefia. Libcnter enim confuetudines uetuftateconfirmatæ, retinenturab hominibus ; aut quia huiusreiauthor ignorabatur,ad Apoftolos,iuxta Afotiregulameft re* lata oratio pro defuntftis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»

Verùin hoc Damafceniuerbanolunt.illud dicit, Apoftolos in traden* disfacramentismemoriam feciftedefundlorum, quæ qualisfuerit, fuprl dieftum cft.faciunt Grçci mentionem defundîorum in fuo canone,Offer! mus tibi pro Patriarcbis,Maria uirgine,6fmatrc Dei, Apoftolis Ôc Marty ribus. ergo orant pro ipfis,offcrût pro ipfis, num in purgatorio côftitues eos Afote, ÔC iam tuis Mifiîs illos liberabis C Mentio fit defunôîorû in ad* miniftratione facramentorum, ergo pro illis eftorandum, ergo utuerba fonantjpro cis offertur.In quem finem offertur pro Sanlt;ftis,num pro pec* catisillorum,pro quibusipfinonfatisfeceruntf' Num adbucin purgatorio funt,6c tot annis,totcp Miflîs redimi ÔC liberari non potucruntf’cum tarnen in fingulis fingulorum facrificium Miffis,illorumfiat mentiofoni-rnium inefficaces Minas.

Poftremô Vincentium quendam Lirinenfem prcsbytcriim flli’s claffî* Patribus adiungj t, quo exercitum fuum conficiat, qui nos non folum

, fed Ecclefiæ traditiones ablegat : his fidem municndam docetjfi decipi noluerimus.

Vincentius Lirinenfis dicit, fidem non tantum diuinac legis authorigt; J?tcmuniri, fed etiam Ecclefiac traditione. ergo res ita habet, traditiones wntfidei certiffîmum fundamentum. Paulus uerô dicif, Aedificatam Ec* iuper fundamentum Prophetarum amp;nbsp;Apoftolorum : hoc eftjfa-’^’ufcripturamperPrOphetasôCApoftolosdefcriptam, Item,Fides ex ïiiditu. Nihil igitur ad nos,quod Lirinenfis illc dicit

Hadenus fedecim Patres in acicm pro defendendis traditionibus PöftóiiQs fibi produxifle uifus eft, quibus tarnen ne unicam quidem mp ’tram traditiunculam mifer Afotus,miferam caufam agens,miferè defen* ^trepotuit. Nihil enim aliud ex his omnib.iam addudis teftimonifs cob ^gi potcft,quàm docenda efle ca,quæ ab Apoftolis funt tradita, fîue feri^ pro,fiucuiua üóte.Dódrinam ab Apoftolis propofitam,fiue ferm one '’t libris editis unam SC eandê cfie,amp;parem uim habere. Apoftolos quatz tradidiffè qUac nön fcripferinridifcipuloiS 8i auditOres Apoftolorum ta docuifle, quæ ab ipßs audierint ÔC didicerint Libros quofdam de tra-« ’äitionibus conicriptos,qui tarnen intcrciderint omncs,

Qin's uerô Afote unquam affirm auit, Apoftolos omnes fuos fermoncs ^tfaipfiftc eo modo ôd ordine ac numero, quo eos ad populum habue* ’■tfScripferunt autem de omnib. ad falUtem neccflartjs,ea quacfufficiunc *d perfedum reddendum hominem in iufticia. Née cXiftimâdum eft cos ’lia do cuilfe, quam fcripferûtrordmafTc forte quædam cæremolîialià,quç non adeô fint neccfraria,nec ab omnib.obferuanda, non imus inficias,de lt;1^0 illüd Pauli accipit ; Caetera cum uencro difponâ, ut fcilicet omnia fc tiindum ordinem, ÔC decenter fiant.Hæc uerô funt indifferentia,Ôônô ad tùltusproprièdidos,necadanimæfalutem perfepertinent. QjJæuero fllafintab ApOftohs tradita, amp;nonfcripta, quætam fint ad pietatemne* ttflaria,quàm feripta dogmata,undc etiam fidei dubia ÔC. côtroucriîære* l'gionis poftînt dqudicari, quac fint ccrtiffîmum,iuxta Afotum, fidei fundamentum,à nullo eft cxprellum,multo minus probatum.Non enim fuf» ficitunius autaltcrius Patris teftimonium, utBafilij de crucis charàdere, Epiphantj de coniugiO poftuotum contrado,quôdfit peccatumi Haec dicuntur quidem, fed non probantur. quarc eadem facilitate reqciunfur, 9ua aflerunt,praefcrtim cum inccrte,dubiç,diucrfæ,imô contrariac de ca-dem traditione inuenianturfententigPatrum,amp;quauis occafionc,auto-fitàte fuorum Prælatorum mutabiles,iuxta Afotum : quod tarnen ipfum non moratur.Fit amp;nbsp;mentio librorum quorundâ,in quibus traditiones A-poftolicæ deferiptæ fuilTc perhibentunuerùm hi omnes pariter intcrcide runt.quod quomodo fadum fit, uehcmêtcr dubito, cum ab omnibus ifti libri fint expetiti, fi ucrû eft quod Clemens fcribit,fibi eos àfratrib.extor-qucrfiiudiciône Domini acciden t, quinolueritEcclcfiam no necefiarifs, Sut etiam falfîs, ÔC ementito Apoftolorum nomine, traditionibus, quib. fupcrftitio haud dubiè acceffiflèt : an uerô fucceflôrum Pontificû malicia Ô!^ambitionefuppreffî,ut locus cnet,fuas coftitutiones deinde pro Apo-ftolicis Ecclefiæ obtrudcrc, uel qua alia de caufa, fi tamê illi libri unquam extiterc (apparet enim ex diligenti epiftolarum Clementis Icdionc, cas que ipfius nomine circumferunt,autoris non efte, fed nothas amp;nbsp;fuppofi-ticias)fateor me ignorare.

Quid ergo hæcfententiarumtotPatrSlaboriofacoaccruatio adpræ-fens certamen,^d Afotusinftituit,cum tâtum dicant Apoftolos qugdam

tadidiïlc,quæfintlibris confignata,tj uerônus^ cxtcntf’PcnndcfackÄ« fötus ac il rex quifpiam, aut Imperator expcditionê contra hoftem poten hiltniGfiifci'peret, ôtfloco armatorû cataphraCîorû,^Ijxum caralogû fo* cïorfl,confœdcratoru6CftipendiatorûinIchedaconfignaret,quo faltem nomme terrorêhoftiincutercf,amp;in fugam uerteret : autcquos fculpi,uel pmgi ciiraretjfuper quos pitflos uelftrammeos quofdâhomuntiones col locaretjcos^ m aciem^ducerecan non ridtculus eiïêt ImperatorfMuJto uerô magis nofter Afotus traditi'onû^pugnatorinbello fufcepto ridïcu lum fe demonfir^t, qui titulos quofdâ mânes lïbrorû qui nusi^ extât,forgt; tè eti'am nun^ in rcrum natura fuerc, enümeratzquib.uult^bare traditio nes cerriiïîmumfidei fundamentûeiîe. Scd quale eft negotiû, talis cd SC ' apparatuSjtalia arma bellica, hocdemû, Afote, dignûeft patella opercuo lum, Ex traditionibus fidei cotrouerfias SC dubia dijudicanda. Cum ucro quacrit,quænâ illç fint traditioeSjUbiextentf'Recitat Afotus libros quofi dâ olim ab Ignatio ÔC Clemête cfiè de apoftolicis tr3di(:iontb,defcnp[os, fed intercidiife. Cum igit libri bitraditions interdderint, fcripturaucro obfcura fit,dubia amp;fambigua,cotrouerfiçrcligi5is dîjudicari ampliusno polîùnr, Perpetuô ergo côfcientiæin dubio relinquent,nec eftiperâdui finis. Nifi forte exhis,quasBafilius récitât de crucis cófignationc,cÓuergt; fione ad Orienté amp;f.fiation-em oratione, uel mixtufa aquæ cQ uino, dubia fidei dijudicaripofîînfjamp;fintfideifundamentûcertifltmûraut qui abAugt; guftino feüi dies énumérant,ut fdamus quibus diebus odaridcbeanius. Sed bine multo maiora fidei dubia SCreligionis cotrouerfiæ orientur, SC ut exempli caulà unam,pponamus,Num omnes dies diuæuirginiMari^ dicarfputo Natiuitatis,8C Præien ta bonis etiâ,folenniter a uulgo fintcele brandi Ôl feriandum, atep in uigilia ieiunandû.^An ucro tantum a clericis \in diorocantilenis demulcende beatç uirginis aures.''Vtrum hoc abApo ftolisfit traditûjCum Augufiinus fdia Chnftianorû enumerans, borSnul lam faciat mentionê,nô immcrrtô qupritur.Ircm,urrum in die Parafeeues utendum fit camçanis ereis,an crepitaculis ligneis fit urendum.'^Similiccr àfinopalmario. EtquisomnesfideieccJcfiæ Afoticæarticules dereb. o* nmium maximis facile enumeraret f

Pofiremo Afotùs Cuo more nihil probans, epilOgS capitis prxcedêtis magno cûclamorerépétés, ib nOsinuebit, qgt; cum rradidones fuasSCin' terpretationes fcripturçàfua Ecdefla faSîas reqeiamus, necquic^ aliud nifi in facris libris babeat, redpere uelimus, fatan per nos meditet omnia febibnara, SC quxüionûinterminabiliS at(p Cine diCcipIina confubonem, atqj itaicripturæipCius SCueridus fenfus euerbonê. Cum igûurtraditiO' nés bas Tuas nolimus,abqdamusetiSiudidS rationêbniendi cotrouer fias de dogmatibus tidei,ÔC fenfu fcripturx:quare nobis omiffi's,fe,fuos^ agnofeere traditiones certiffimas,8C totius fîdeifundamcnta ; totus in fu' roréuerfusefi Afotus.côpedibusitaœ opus erar,quib.pbreneticusa}Itga rerur,neitainEcclefiâDeifxuirer. lyoîumus uetularum more çonuictjs, cum bomincuerbofo côtendere. Reipondimusaûtad ea prxcedëticap, larn bocaddimus: Fruaturfanèfuis traditionib.decretis,canonibus,con' Ûiturionib.confuetudinib.condliabuliSjprxlaris, SCalijs quibufeuntp ui fum fueriqper nos SC ipfi SCtoti fup cacoJycç eedefiç licebit.Nos if s oiniC' f s,rcriptui'a facra,Propbecica8C Apoilolicacertiiîi'misbdd fundamen fis ucemur,nôn poiibabitisinterea pqs Patrum inrerpretarionibus:SCre^ Jinquemus paludes cœnofasÔC fcctidas diiernasSC lacunas, arc^ fardes humanarum opinionum SCtraditionSAfotids,aquas cumgaudiô defon Tibus faluatoris baurientes, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

PRomiferat Afotus Ce de tradinonib.dióturü, quæfint dogmataEccle* fig certo ab apoftolts tradita,ex quib.fine fcnpto ab apoitolis traditfs, que breutïis ÔC cópendiofius eflent ab eis defchpta,exponi, ac fidei dugt; ß’aamp;oesreligionis cótrouerfigc dijudicari poflint amp;nbsp;debeâr,amp;quidêmiil Cornelius exipfa facra fcriptura. Sed rem mirandâ in hoe toto tam ^lixo ^laboriofo traêlatu,nulla, aut admodû exigua fa (fia cft ab Afoto dogma* ^ïtnmentio,necunico cxemplodcmonftratu,^ea que in fcriptura fint am ^igua, dubia,S(f incerta,ex his no feriptis traditionib.declarari, S)C üubizfi' ^ei, atep religionis côtrouerfiç definiri pofiint, ^d tanien fuprà unicè ege* ’'3t, quod uidclicet ex facra fcriptura nô poffînt ƒ pter obfcuritatc ÔC ambi* gaitatem cotrouerfiæ ÔC dubia fidei dirimi,ideo(p hoc nomine traditioncs ptætulit, q» effent planiores amp;nbsp;cxplicatiores : nifi de coiugio poft uotû ini* fitfacrilcgiû,quæftionê de fidei ambiguis,amp; cruce fignanda,ac ftatio ticin oratiôe fimilcsep traditioncs, uelitintelligi.Sed fôrtèfehacflenus tan* tûdeminoribus,finc quib.magna pars religionis périt, ad inane nomen tedittraditionib.difputafic. Iâucrôtandcdemaiorib.fctradraturûdicit,id ^dfuprâfefacflurûreccperar. Audiamusergo Aiotû deillisucrba facien* tê. Sic aut dicit : Ne diutius Brentius incertas dubias omnes tradifiones cffîciat,oftendimusilli manifeftiftimas ÔCccrtiffînias non minoris momen t', tp qiiæ feripta funt,fed reuera eorû fundamentû amp;nbsp;explicatio. Prima eft traditio facrorûlibrorû, ex quamanifeftèaliæ^pbanturetiamfufcipiendæ, Pûffhâceft traditio fymboli tam apoftoliciq patrum àNicçna ÔC Coftan* tùiopolitanafynodis maxime explicatum : amp;iuxta hçcfymbola, circa do* ginata atqp fidem traditionû nô feriptam agnofeimus, perpétua uirginita* lem MariæjRomang ccclefiç atep Pontificis primatum.P t qi ad alia myfte* fia attinetjÇqualitas perfonarum,duænaturç,opcrarioncs Ôffuoluntates in tinapcrfonaChrifti,cx traditioneapoftolorum habita femperfunt in cccle fia. Circa cultutn ucro ôd facramenta agnofeimus multo pluies traditioncs apoftolicas.circabaptifmuminprimis confccrationêaquæ,adun(fitionem chnfinatis,abrenunciationcfatanaf, extraditione habemus tam certafide, ut eis grauiffîma dogmata aduerfus hæreticos Pelagianos prçcipuè Patres côfirmarint.Habemus totû facramentû cÔfirmationis atep ordinis amp;nbsp;matri monij Stfextremç uncftioniSjôC elemêta amp;nbsp;uerba at(p eft'ecfîus ex traditionc apoftolica:noqjncgemusinfcripturaeffenonullaDE lis SAC RA men TISjSED OMN IA Q.VAE AD INTEGRITATEM EORVM CERTA fidenecessaria teiIemvs, cvm in scriptvra non S1NT,NECESSEESTAPOSTOLICAEESSE T RAD I Tl O N I S. Cir* careliqua ucrô duo,euchariftiam pcenitentiâ, habemus etiâ certifsima traditioefacrificîj akaris oblationê,le(ftioncPfalmoru, ôé canticorûufum, inuocationê Sancftoiû,pro defuneftis orationeSjSC circa pcenitentiâ pecca torû enumerationê facerdoti faciendâ,neccffîtatê fatisfaeftionis ex Apofto lica fimiliter habemus. Hæc parua no funt,no incerta:fed talia,fîne quibus magna pars religionis pcrit.De quib.non eft opus plura dicere,^ (p de his habemus certiffîmaPatrum teftimonia, in quib,merit(j Ecclcfiæ filij quic* feunt. Hadlenus uerba Afoti. lam tandem facculum fum præftigiatoriû,fî* ueioculatoriû effundit, nbsp;fîmul in more ciconiac,ranas,uermes,ferpentes,

atque id genu.s alia, omnia de fententiæ fuæ eacolycç Ecclefia: euomit. ad quæordinerefpondcbimus.

Etquidcm quod ad traditionc librorum facrorûattinet, none^amusia cram fcriptura nobis quafi per manus ab Ecclefia,quç de qs teftat,qj bona fide ab apoftolis acceperit,effc traditâ, ucrùm nô 4?pter illâ traditioncm fo lam recipimus ; fed alia funt plura argumenta,quib.authoritàs cius confir* matur, de quibus fuprà 57, Nelt;p hinc fequitur,quôd fi in hoc credimus Ec*

clefiæ, hanc tfaditionem agnofcimus : ergo reli'quæ omncs font fccfgt; piend^. Nonmagisfequiturquam hoc, Credimus ludaeis tcftannbus de canonicis libris ueterisTeftamenM,cos^ nobis tradentibus, unde amp;nbsp;a D.Aiiguftmo noftri fcn'nartj uocantur: ergoin omnibus alijs quoqueillis eft credendum. Aliunde eni'm habcnt,5C alia,quæipfis authoritatem con* ciliant. Etingens eft difcn'meninter traditionemhancfacræfcripturæ,at--qucalias traditiones. Habemusfacram fcripturam tarn ueteris quàmno* uiTeftamcnti à ludæis, qui eius cuftodes funtamp;; teftcs: Salusexiudæis, Qiii annunciatuerbum foum Iacob,iudicia ÔC iufticiasiftael. Nonfccitta* L'ter omni nationi,æc. Nam ÔC Apoftoli atcp Euangcliftæ omnes, quili* brosnouiTeftamentidefcripferuntjOriginem foamexiudæis duxcreiôi nullus eft ex gentibus author canonici alicuius libri. quod mirabili Dei confilio facftum eft.Hi foa ex fcriptis ucterisTcftamenti probaucre.omnia cofentiunt cum illis. Quare dubiû non eft, quin à fpiritu S. omnia fint pro* feda. Dereliquis traditionibus non idem eftiudicium,non eadem eftcer* titudo,neceadcmillarumratio,ficutplura ca derefoperius ditftafunt. His cnim citia animi iacfturam,SC falutis æternæ pcriculum carere polTumus:!!* lis ueroncquaquam,in quibus omnia quæaduitam ætcinam, perfeóio* nem ÔC iufticiam pertinent, ficut compræhenfa,itaut prorfus illis opus non habeamus. Cum igitur diuerfifoma fit ratio tiaditionis facrorum li* broium, 5C reliquorummon fequitur,cum illam recipiamus,rcliquas quo* que omnes efle agnofcendas.

Secundam traditionem, quæ fcripta non eft, dicit efle fymbolorum Apoftolici, Nicæni ôi. Conftantinopolitani. Qiiæ te dementia cæpit. A* fotc, quod neges fymbolum Apoftolorum efle exftriptura, id^extra* ditione non fcripta, afleueras f Qiiid facias homini ftolido, trunco, fti* piti, de rebus Theologicis difputareuolenti, cum linguam,imo necpri* ma elementa Theologiæintclligat,quid fcilicetfcripturafignificct, quid fit ex fcriptura , uel fine fcriptura elle. Qpia enim non hoc ordine uno in loco confcriptum inuenerit in Bibltjs , Credo in unum Deum Pa* trem omnipotentem, creatorem ccelidCterræ. Et in lefum Chriftumfi* lium eius unigenitum Dominum noflrum, qui conceptus eft deSpiritu faneflo, amp;fc. Ideo fymbolum hoc , ficut amp;nbsp;Nicænum,cx fa era fcriptura nos habere negat, fed ex traditionc extra fcripturam. O'lepidum caput, fcripturam intclligit tantum apices,htcras,fyllabas amp;nbsp;dicliones,Gram* maticorum more accepta, amp;nondereipfa,mcnte amp;nbsp;fententia, quæ ijs continetur, atque 17s quæ ex illis bona confequentia ac ratiocinationc fequuntur, nos loqui intelli^it, quod fæpius ôô à Brentio etiam eft di* dum. Extra fcripturam ucro eft,quod à fententia amp;nbsp;ueritateferipturæ abhorrer,cum ca pugnat. Nosigitur tibi contra, Afote,dicimus,nifihgc fymbola ex fcriptura eifcnqnunquam à uera Ecclcfia cflentrcccpta. Cum* que non folum fententia hæc ÔC res omnes, fed fingula pene uerba exfacra fcriptura fine defumpta , non eft quod inter traditiones extra fcripturas Vide conci fymbolum Apoftolorum numeres. Siuero ex traditione Apoftolorumfi* otus Petri ncfcripturahabetis fymbolum hoc,qua rationeetiam hic,exeodemf)luri* Alt;fî.2,j.4.y ma tn conciltjs poftea définira cfTe dicis contra hærcticos iquot;Cum fuprà ob* »o.cdpif/fr. fcunim efle fymbolumApoftolorum ÔCminimèmanifcftij,idcocp roterro* Vbipleriiji hærefcs circa fingulos illos articulos exortos efle, unde etiam dccla* rationes conciliorû,Patribus neceffarias efle uifas,afreruiftif'Ergóne ôé tra quot;nbsp;ditiones.quas ante explicatasdixifti,obfcuræcrunt,fiCiam nonfolum feri* Suprà nbsp;nbsp;nbsp;ptura faci a,fed ctiâ traditiones no fcriptç,obfcuræ tibi font.^Ergo SC tradi*

tiones quoqj opus habebunt cocilij declarationcf’An uerô tu parum infti* tuti memor,eafdê traditiones, ficut amp;nbsp;fcripturas iam aperras, iâ uerô obfcu rasjiâ certaSjiâ uerô incertas dices,amp; çx code ore calidû frigidû efflabis^

D. IA C. H E E RB R A ND I A N N O T, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;49,

Bcllifsimum ueroeft,quod addit:Etnixtabæc(ymbola circa, dogmata, *tqucfidem, traditionem non fcnptam agnofcimus, perpetuam uirginp tatemMariæ,RomanæEcdefiæ arquePonhHcis primatum.

De Mariae uirginitate non eft quod dubitemus,quôd uirgo concepciïC Slt;^pepererit,iuxfafcripturæteftimonia : Eceeuirgo concepit,ÔCc. Nee lt;uni Heluidiofentimus,guôdpoftnatum Saluatorem ah'ospeperen'tfî^ ^os,exlocisfcripturamalrintelle(ftis.Bafiliusuerôpietatemnonlaedifen titjCtiamfipoft editum Chriftum, Mariaconfuetudine coniugali ni^di' catur,eo quod ufquead difpenfatiom'smyften'um uirginitasfuen'tnccef' tnttini’-^anaiquod uero dcinceps fit confcquutum, nullam- curio fi tatem rati'oni tatem. ^ydertj exhibere. ScdquiaChriftianorum aurcs nonferunt, quod dei' para aliquando uirgo efle defierit, fufficerc illud teftimonium, quod par^ ticula Donee, fæpe indefinitû tempus fignificet. Hacc Bafilius.quod fi nos Mdft/i,». ca diceremus, iam pafsim Heluidtani audiremus:cum uero tam graui's Pa* ttrdicat,omnes tacent, SCeonm'uent. Qiiod deinde mufeerdam piperi mifcetjSC ftabiiire atque fulcire Pontificis Romani, eius^ Ecclefiæ puma* tuiniam adinten'tum uergentem, extraditionc Apoftolica, ÔCquafi ex fymbolo Apoftolico,amp;reliquis conaturad uero demum non nouum tantum eftjfed plane n'diculum,amp;tibi Sote,fi fapi'unt Potifices, perm'ciofum: quodnec Pontificq ipfi agnofcent,cum non ex traditionibus,fcd ipfa feri-ptura fc eum habere glon'entur : Tu es Petrus,SC fuper hanc petram ædifî-caboEcclefiam meam. Ettibi dabo dattes regni codorum.Item,Pafce O' ucsmeas.Hocautcm crit Afotiagumcntum, Credo Ecclefiam fàncfîam ca tholicam.Ergo Romana Ecclefia eftilla,amp;quidem prima,SCei'us Pontifex tencbït primatum.Egregium uerô argumentum, imô firmiffîmum,contra

i ta fymbola collocatiprimûm idco,quia eftPotificis Romani fummus fidei ; articulus,quem longé pluris facit rcliquis omnibus in toto fymbolo Apo-ftolorum compræhenfisa'mô quicquid fe dehis crederefimulat, propter ilium facitialiàs tanti fadt unis, quanti fcriptui am ipfam,ÔC reliqua falutis g-ternæ. Deindc,conceiro hocfideiarticulo,quôd Papa fitcaput Ecclefiç, amp;nbsp;habeat poteftatem condendi leges amp;nbsp;ftatuta,omnia ipfius décréta acci piendatqui uerô non agnofcaf,ab Ecclefia fit alienus.

Hocinquam fundamento iadfo, iam omnia quæ Afotiis de traditioni-bus,amp;earumcffedfuairerit,fcquentur,uidelicet quôd ex hoefolo arti-culo,Sdhactraditioneunica,ornniafideidubia,omnesfcripturæ obfcuri-j tates amp;nbsp;ambiguitates, omnes rcligionis controuerfiae facilvuc ôi. nullo negotie dirimi pofTunt. expedfetur tantum fummt Pontificis definitio, quia omniaiura,fenfum feripturæ, ôC quid non, inferinio fiio pedforis habet. Hæccertè compendiaria uia eft componendi difsidia amp;nbsp;rcligionis con-trouerfias,atqueferipturæobfcuritates explicandi. Qjiôd fi quis proter-uè acquiefeere noluerit, fed ex obfcuritate feripturæ quicquam profer-j reuel etiamhifcere aufusfuerit, hunctanquam hæreticum,SCcirca pro* I prium fenfiim pertinacem, è medio tollite, func, flamma, ferro, aqua, aut fi quod aliud mortis genus excogitare poteftis , artificiofi carnifices, S^finiserit atque modus probandifpiritus amp;illarum difputationum,dc interpretatione feripturæ. quid multis opus eft r* An'non hæc funt plana ex traditfonibus f Apparetitaquereefteab Afoto didtum,fideidubia, amp;nbsp;rcligionis controuerfias multo facilius ex traditionibus non fcriptis, quam cxipfa fcriptura pofte dqudicari, fi fcilicet hæcpoteftasPapæ tri-buatijr, quam ex traditione fe habere dicit. Hine eft quod in Epilogo præecdentis capitis dixit ,pcr eos qui nihil recipcre uelint,nifi in facra fcriptura habeatur,fatanainmeditan omnia fchifmata, fid qu^ftionum

JOO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAPVT LXVriI»

indetcrminabih'S atfp fine di'fdpUna cofufionem .Item nolle eos rationem fim'endi controuerfias de dogmatibus fidei amp;nbsp;fenfu fcrïpturæ.

lam tandemagnofcimuslinguâRomanâôfmentem Afoti,(^uidelicct, quoties loquat de ecclcfia3 0(5 traditionib. ecclefie apoftolia's,intelhgat de Romana,ciuscp capitePódfice.Cócedamus ergo omnia quecûi^ de tradi tionib. hac^enus dixit,quod fint fundamentû fidei certifsimû,ÔCreligionis fcilicetRomanç,SC quod fint multo planiores SCpleniores,atcp cxplicatio res,^ ipfa facrafcriptura,quæ certè nihil de his articulis Rom. ecdefîæha-* bet,amp;ualde eft obfcura,dubia atcp ambigua:quod^ controuerfig religio-nisPótificie multo melius ex his traditionibus,^ ex fcriptura definiri pof-fint,excmplû.Orta quaeftione,Num extrema unclio, extrema inquam ilia Papiftica fit facramentûrcirca hoc fcriptura eft ualde obfcura,ut parum aut nihil in ea uideamusttraditio uero ecclefigRom.expeditâhabetrationcm. Credit ein hoc eftèfacramentûamp;eius elementum, uerba SCeffecftusexa-poftolica traditioneeftè.Iamnegotiû hoc eft copofitum.Ridere me dices, in re fei ia magni momenti,atcp ad falutênon minus necefraria,(^ ea qug in fcriptura facia habent fRideo uticp horû ftultitiâ,nugas,nænias,feu po-tius manias.Qiiid ein aliud ageremr'Primatus ecclefiæ Rom. Pontificis eiufdem,ubi fitinftitutuSjà quo,quando,fit neiure diuino fummus,anhii-mano,uel traditionc,ut Afotusnarrat,necinteripfosquide Afoticoscon-ftancertein cocilioNicacnononeftagnitusmeq} unquäorientales Siberia Grgfi ufqp ab hinc annis centumuiginti, cofe lt;nbsp;tire uoluere, licet omnibus modis, dolo,ui,fraude,criminefalfi,EpifcopiRomani cuminuadereä^ra pere fint conati,amp; nihil intentatum reliquerint. fed de hoc in præcedenti Ioco,fiC alt] s noftrorum fcriptis plurima.

Aequalitatem perfonaru diuinarü,2Cduas naturas in una pcrfona Chri-fti ex traditione apoftolorum in ecclefia habita femper eile dtcir.Nos uero hec omnia dudum ante à S. fancfto in facra fcriptura determinata elfe did-mus.nec,pptercocilia,quæ relt;ftèquidê,fanclèamp;pie,pnunciarunt,recipi-mus credimus : fed quia hæc ex facræ fcripturæ oraculis ita proditaeftc dcmonftrarût.Et ea qug apoftolis fuis ucrbis dixerût, ea Patres ad rctcgen dam hæreticorû impictatê,fuis uerbis explicuerût.Ita ut alia quidc fint uer ba, rcs uerô amp;nbsp;fententia eadê. QiiemadmodS cfh fides ex fcripturis, tcfte Auguftino libro 19. deCiuitateDei cap, 18. Itaetiam quæcircaillaindubia incidunt, ex cadem funt dijudicanda. Sacra enim fcriptura retftèpharma-copolionà Bafilio appellat,eo quod nulla polfit à fathana, cius^ organis excogitarihærefis,contra quamnon antidotum ex eadem pcti poffir.

Hacftenus de dogmatibus, quæ ex traditionib. apoftolicis non fcriptis, fymbolis fcilicetapoftolorû amp;nbsp;cociliorum,dtjudicarc Afotus alTcruif.Nos uerô ex fcriptura,ficut rcliqua omnia,ita hgc quocp,quæ Afotus no fcripta elfe dicit, SC minimèinter quænô habeant fua teftimonia in fcriptu ris recenfendaaffirmamuSjCo quôd hæc fententia amp;nbsp;rcs, ac uerba etiâ pro-pemodum,omnia in facra fcriptura contineantur,atcp ex eadem bona con fequetia ôtratiocinatione fequant. Addit Afotus:Circa cultû uerô amp;nbsp;facra mentaagnofcimus multo plurestraditioncsapoftolicas,circa baptifmûin primis, cofecrationcm aquae, aduneftionêChrifmatis, amp;fc. Atquibone uir cum mendaeê oportcat elfe memorem, qui fit, cum tu ferè nihil nifi meda-ciafpircs, crepes SCeuomas, tarnen ufœadeôeorii quæ pauloante dixifti fisimmemor,amp;^tibi ipfi contradicasf'Nainfine cap.62.omnino negaueras, imô etiâ ridicule elfe dixeras,fentire, quôd apoftoliin dicPcntecoftcs ter unxerint,cum tantam mulritudinem baptifarentrnec co die te credere eos benedixilTe aquam, aut alias adhibuilTe cæremonias baptifmi, de qui-bus Dionyfius , amp;nbsp;antiquilsimi Patres mentionem faciunt : fed omnia hacc humanomore paulatim Eedefijs elle commendata : ubi manifeftè

PCfttcgaueras apcrtis uerbis,hæcab Äpoftoli's fada autinftitufa,fêd pau ^ïtim humano morcin Ecclefiam irrcpfifle,iam afRrmcscAn'non mani'fc ftahæccontradidio.’utrumcuncpuerumfit, Afotiis mcndax dcprehen* 'i’tur. Qin's igi'tur dcinceps huic polypo fidem habebit,nuganM de tradi ^ionibus Apoftolicïs non fcriptis C

Quæfo autem tc,quac grauifsima dogmata,ut addis,cx bis ceremonîfs ®^uçfdlicetconfecraaonê,2CundionêChrifmatis,Patresaduerfushærc ^*cos confirmaruntCQiiod ïgit ad aquç confecrationê attinct,habetis'ne Aforici,aut aliam,aut meliorem aquæ Baptifmi confecrationê, quàni ChriftusipfedocuitjôC Apoftoli ufurparuntC Cum dicitur,Baphfantes «osinnomme Paths,amp;c. Vera enim Ecciefia Chrifti nonaliam agnofeit âfjuæbaptifmi confecrationem,quàm ipfam Chrifti inftitutionem. Nifi forte uos Afotici in cœna Dominica,aliâagnofcatis panis ôf nini cofecra tionem,quàm ea uerba,quæ uos ipfi uocatis confecrationis. Hoc eft cor* pus meum,EIic eft fanguis,ÔCc.Itaq} ueftra aque ßaptifmi confecratione, eft humana,ut nihil dicâ grauius,fnftitutio traditio,nihil aliud efft dtis quod Chriftus affirmât diuinâ confecrationê humana irritam fieri* Sed de Chrifmate,amp;'reliquis Papiftici uulgi facramêtis,Brenhus in fecun ^^aPericopecopjosêomniatradauinquarcuelillarepctere tædiosè, uel plura adderefuperuacuè,nolumus.De îjs autê facramêtis Afotus in hune •nodumloquitur.Habemustotum facramentum confirmationis,atque ordinis amp;nbsp;matrimonij,S^ extremac undionis, eorum 6Celemcnta ôi. uer* Ea,atqp effedus ex traditionc Apoftolica, non quôd negemus in feriptu* Ta effe nonnulla de ijs facramentis:fed omnia quae ad integritatem eorum certafideneceffaha tencmus,cum inferiptura non fint, neceffe eft Apo* ftolicætraditionis efle, SCc,

Sacramentum confirmationis,ordinis,maTn'monrj ÔC extremç undio Bis,eorS elemêta,ucrba atep effecftus,amp;rcliqua,quç ad integritatê eorum Beceffaha tenetEcclcfia cacolyca,non effe exfacra feriptura, fed ex tradi tione,ipfe Afotus ui ueritatis cogête,fatet .Certum aüt eft,facramêtorum inftitutionê, 5C quç ad ipforû fubftantiam pertinent,ad folum Chriftum, Bonad Apoftolos,multo minus traditionê non feriptâ, pertinerc,ctiam foholafticis annuentib. quemadmodü fuprà probatum eft.Ergo hec quac Sotus cômemorat hoc loco,amp; à Romana Ecciefia creduntur, facramen* tanô crunt. Addit aût Sotus:Cum uerô hæc in feriptura non fint,ncccffc eft,inquit,apoftolicç traditionis effe. Notabilis régula amp;nbsp;optima confe* tptêtiatHçc quæ Rom. Ecclcfia credit, amp;nbsp;non in S. fcriptura,ab apoftolis effe ncceffe eft. rifum continete amici.Imô uero feriô, toto pedore exhor refeamus ad tantâ hominû SCcaccitatem amp;nbsp;maliciam,quam me uerbis nul lisaffequipoffelibenteragnofcoamp;fateor. Itânetandêquæcuncp ueftra ex facra feriptura defenderc no poteftis, utpote pugnantia, apoftolis ad* foribetis.^Quis hic furor diabolicusfltânc ueftraru abominationû ôi^turpi tudinis patronos,apoftolos coftituctis C Neceflê eft, inquit Afotus,om* nia quæ ad integritatê horS quatuor facramentoru pertinêt, cû in feriptu ra nô fint,apoftolicç effe traditionis.Hacc ne ueftra ecciefia docetC Ad hu ius ecclefiæ,quæ plurima ex fe côfingit,ô^ tanquâ neceffaria ad falutê om nibus Chriftianis ^pponit, cumep facrç fcripturæ,quac norma, régula ôt^rc drix uitaînoftrçcffc débet,autoritate dcftituitur,ab apoftolis neceffario effe traditaimpudcntcrmentif,ad huiusinquâecclefiegremium nosre* uocabisf'Nimiumdefipis Afote,cum omnib. tuis coplicibus,fi nobis fu* perftitib.hec te pcrfuafurû unquam in animû induxifti.Nos etiâ ueftris at teftânbus,Deibcncficio feimus facramêtorûinftitutionem folius effe di-Uin« maieftatis, qui immenfa bonttatc QC dementia, noftrac imbecillita* ticonftl*.

JOÎ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IM CAPVT LXVir,

ticonfulcnsjgratiamquam fuouerbo promitnt,fignisquibufdam uifi' bihbuSjSd in oculos mcurrcntibus, confirmarc folet,quo ccrtius 0^ indu-bitarèin promïfsionibus gratiæipfiusacquiefcercpofsimus. Hare facra-mêta clemêtis quibufdam confiant, diuina ordinationc, ÔC uerbo ad hoc cofecranSjUt illius gtatiæ amp;bcncuolctiç Dei erga nos fîgna fint,amp;figiUa, Quid honim in facra fcn'ptura de quatuor illis facrametisrSedfatctur Agt; fotus ipfc nonefle infcnptura. Non quidem negamus ,mfcrïpturacflc nonnulla(tnquit)dc ijs (àcramentis,fed omnia quæ ad integritatê corum certa fid e tenemus neceflâria,cum m feriptura non fint, necefle efi Apo-» ftolicæ traditioniscfie. Primùm ergo probandum erattibi, quôdhacc quatuor,quæ cnumeras,uerèfint cœlefiia, Sé diuinafacramenta. Deinde, quôdhæc quatuor facramenta fint mandata Apofiolis àChriftô,ut ea ïii Écclefia infiitucrent » Pofiremô, quod quæ énuméras, fi'nt ne* ccflària ad integritatem corum facramentorum. Quod ubi feceris, uirum te iudicabimus. Si reipondebimus . Cum cnim nihil probet, fed tantum fuomore ^arriat,8lt;aflerat,ncuno quidem tefiimonio pro* du(fio, nifi quod fe fuosque ita credere dicat,non efi quod in refutatione laborcmus:cum multo promptius nos ca quæ non probat,negate, quàm ipfe confirmarc,pofsimus. Simui autem magnam indubitatam ndem Âforicorum efihicobferuare. Cum uerbo Dei, ôtf facra feriptura defti* tuuntur, certa fide quafuis nugas poflîmt credere, ut hic ô^cadeni de Omnibus altjs traditionibus fentiunt, quod fint certiisimum fidei fun* damentum. Cum uerô mandato Dci, amp;nbsp;totius iàcræ feripturæ autho* ritate iubentur credere rcmifsionem peccatorum,dubitant, ficut exfe* quenti capiteapparet, ubidubium remifsionispeccatorum confirmât; à quod remifia fint peccata credere, fidem Lutheri nouellam uocat, Qiiæhæccft peruerfitasf

Circa Euchariftiam,inquit Afotus, hab emus ccrtifsimà traditionefa* crificq altaris oblationem,lecfiionem Pfalmorum,inuocationem fando* rum, pro defunefius orationes. Non ignoramus ueteres cœnam Domi* ni uocare facrificium, mentionem quo^ illos facere oblationis; id^ oh eâ caufam, quod illic fiat memoria unici facrificq,quod Chrifius feipfunt Patri cOelefii pro redemptionehumani generis obtulitincruce,Idpcrlpi cuum efi,amp; manifefiè apparct ex Patribus.

lefus Chrifius Dominus amp;Deus nofier, ipfe cftfummus fàcerdos Dei Patris, 8^ facrificium ipfe primus obtulit, amp;nbsp;hoc fieri in fui comme* morationem præcepit. IbitEtquia'pafsionis cius mentionem infacri* fictjs omnibus facimiis (paflio efi cnim Dei, quod ofFerimus) nihil aliud, quàm quod illc fecit,facere debemus.

iieCiuitdi. nbsp;nbsp;Accipitur 8Cgeneraliter uocabulumfacrifierf pro fâcro cultu. Augu*

D« Zik'to. fiinus dicit,omnebonum opus Deo beneplacitum,quod propter ipfum fit, ad Deum refertur, facrificium dicitur. Accipitur 6? pro oratione Tertuß.ad apudTcrtullianum : Sacrificamusprofalutclmperatoristfedquomodo capuam^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cumigitur fiatinEucharifiia commemo*

ratio pafsioniS Chrifii,8C prædicatio,uel annunciatio, qui cultus efi Dco gratiflîmusu'tcm adiungâtur preces, quæuctcribus facrificia dicuntunni hil moramur,h oc nomine Eucharifiiam dici facrificium.

Qiiod ad oblationis attinct uocabulum, nonhocnomineEuchariftia dicitur oblario,quôd nos Deo Patri cœlefii offeramus filium fuum adre* miisionem peccatorum,uiuorum fiC mortuorum, pro redemptionc ani* marumillarum, pro quibus hocfàcrum fiat:id enimfemel ab ipfo Dei filio

®iofe(Qumeft,nec repen poteft, aut debet: alias enim infiiffîciens eP ^tiudicaretur iUaunicafilrj Deioblatio, qua confummauitinætcrnum ftndificandos. Sed refpiciunt ueteres in oblationem panis fiC uini, quas facfebat Ecclefiaad celebrandam cœnam Domini,amp; ad pafcendos pau* pftcszquia ibi munera fua etiam ad conferuationem miniftertj, ÔC in pau-perum ufum,atquefuftentationem conferebant, quod ex Paulo defum* ptum eft,amp; manifcftè ex irenaeo apparct.Auguftinus libro fecundo.Re-cap. undccimo. Siue ante oblationeni,fiuceum diftribuerctur po* pulo,quod fuiflet oblatum.Hinc offertorium in Milîâ tcoipore oblatio-’iïs Suntamp;^alicC rationes,de quibusfuperius. Alias, propriè loquendo, tum diuerftfsima: fint adiones toto genere,facraxnenta amp;nbsp;fachficia, fiue oblationcs. Nam facramenta principaliter in hunc finem funt inftituta, quemadmodum dieflum cft,ut fint figna diuina erga nos clementiæ:Slt;^ in «cramentisDeus nobisprincipaliteraliquidexhibet,amp;nonnosDeo, ^uodfitinfacriHcijs, catèEuchariftiafacrificium, autoblatio dieipro-pn'ênon poteft,

Hicaddit AfotuSjCircaEuchariftiamhabemus IctftioncmPfalmorunt' canticorum ufum,certiisima traditione. Cuius f Apoftolorumncf' Dc bis enim fermo cftinftitutus.Non ignoramus quid Paulus in Ecclcfia Co rinthiorum, dePfalmorum canticisuel approbauerit, ucl improbarit: Nos quoep libenter amp;nbsp;utilitcr,ut fperamus,in cclebratione coenac Domi* nicæEcclefiafticis carminibus,Ôl publicis precibus utimur. Sed illud de* niumncgamuSjUeftras Papifticas appendices ab Apoftolis effe profe* lt;^as.Conftat enim ex Pontificali,Platina,Bergomate ScFafciculo tempo , him de Cdcftino,qui conftituitut PfalmiDauid ante facrificium pfal* lerentur antiphonatim ex omnibus,quod ante non ficbat,fcd tatum Epi* ftolacD. Pauli recitabamur,0^fan(ftumEuangelium. Etplerafcp Icdio* i'es,cantus amp;Pfalmos à Gregorio Magno, eius^ fuccefforibus additos: Diuum ucro Petrum in cœna Domini,fola oratione Dominica ufum cer turn eftjSCnoti funt authorcs,Pontifices Romani huius idoli architedi.

quid® fingulihuic centoniaffuerint,donee tandemPandora ifta pro* dqt. HæcApoftolis adfcriberc,quam ridiculum,imôfalfumfit,nemo eft qui ignorer,

Äddit autem fandorum inuocationcm quoque certifsima traditione t.Tim t. habcrcApoftolorum.Atquiîj unicum nobis monftrauerenon folum me diatorcm,uerum etiam intcrceflbrem, SCaduocatum apud Deum Pa* trem,Iefum Chriftum. Certe' non potucrc fimul unum tantum, Si plures nobisproponereinterceflbres.Sedhæc mendacia,quæ cffutithicÄfo* tus cum fuaMiffà, quam nominate nonuult, manifeftiora funt,quam utlonga opus fit refutatione. Etitaanoftris dudumhuic afinoleonina eft detrada,utnudatus omnibus uere ptjs deridendus fit propofitus,

Numerat amp;nbsp;poenitentiam fuam inter facramenta, ôf peccatorum enu* mcrationcmiacerdotifadendam,atqucfatisfadionem illamoperum in* debitorum,cx traditione Apoftolica,cacolycam Ecclefiam habere affir* mat Afotus.Qiiis finis tandem mendaciorumMonachc f ■ Confefsio* nemillam,quam uocant facramentalem, quæcft omniumölt;^ fingulo* rum peccatorum cum omnibus circumftantifs inaurem facrificuli infii* furratio, neque mandata eft diuinitus, neque ullum illiusin facrafcri* ' ptura extat exemplum, amp;nbsp;plane eft impofsibilis,iuxta illud,Delida quis intelligitrldeoredefacit Afotus,quôd ad traditiones earefert. Qiiod uc ro Apoftoli eius autores fuerint, eamcp inftituerint, id ne uerbo quidem tino ex omnibus Patribus probare unquam pocerit.

A ’ Pontifîcibus antiquïs mftituta effc dicitur,ut uelut /n thcatro fib te ftimonio EccJefiaftici populi dclicfla pandantur,ôf ad eâ ordmatus pref' byter bonç conuerfanoms,SC feruans fecretorum.

Poftea uerô propterftupratam Conftantinopoli nobilifsfmam quan-dam muh'erem à Diacono,itcrum abrogatam, Fru(ƒlus hic efthumana-rum traditionum.HuncDiaconum dociles habuiiïe difcipulos inPapagt; tiinouïmus,quihocmodo abfoluerunt, ÔCûtisfaA'onem iniunxerunt , ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mulierculis. SedinRomana Ecclefîa difcipulifuprapræceptorem fuere,

quïa caun'ores.Manifcftê hic dicitur à Pontifîcibus, amp;nbsp;non ab Apofîolis niftituta.Et quemadmodum abillis eliin{liriita,ùa eadem libertate abro gata.Qiiôdfiuelab Apoftoh'scfîetrradita,uclfàcramentumadcô necefî farium,certè proprer abufum ilium nunquarn abrogari potuiflet. Non fuit autem ufîtata in primitiua Ecclefîa,id quod cxTertulliano eftuidere, Hicenim, inquit, Exomologefîseft, qua delit^um noftrum Domino confîtemur,

Tertul. lib. nbsp;nbsp;Chryftomusde Lazarohomil,4.InEpifîolam ad Hebreos. Homiîjf.

de Ptxniten in Pfalm. p, Homit 2. Non nuit ut peccata confiteamur conferuis noüris qui ilia nobis cxprobent,ô^ publicû proférant,ied Domino Deo noftro, qui cura noftri gerit,quihumanus eiî, qui medicus Si uulneribus medet. Cui Coli peccata priuatim dicêdum, ut iânet ulcus,ÔCdolorelibcrct. Non

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eil dico tibi,ut teprodas inpublicum,ncqR ut te apud apud altos accafes,

ied obedire teuolo Prophete dicenti.ReuclaDomino uiam tuam,Anfc Deum ergo tua confîterepeccata, apud uerum iudicêcumorationetua déliera pronuncia,nonlingua,fed conicientiæ tuæ memoria, tune de^ mum iperamifericordiam te poflèallèqui, ühabueris in mentepeccata tua continue, amp;fc.

Qiiam miros Afotus triumphos ageret,fî talia pro fua làcramentali, Si aunculariconfefsione,Patrum haberet tefîimoniarEnumeraret fîngulo' rum fententias otdine,addito Epiplionemate, cum ta'm graui/simorûPa trum teftimonia habeamus contta nouatores,St^c.Video quidem Sofuin bæctedimonia eludere,Et pro nomine Dei,in telligcre làcerdotem, Dei vicananijCed manifefîa ACoti uanitas,ex ipfis Chrylbftoiniiierbts deptp henditartquod ChryCoflomus peripicue inter feopponat DeumSCfa^ cerdotemDci,acintelligatconfîtcndum elle non homini, fed racerdoti. Quod Brennas demonftrauitz. pericopc de Confefsione. Vtituramp;^alijg regulis diHinSiiontbas Sotas,quibas uim Si. ucritatem boram Cbryfo ßomiteflimonioram eladat,de qaibas aide ibidem Brentiam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Interim non negamus faiiTe afitatam in Eccleba Patrum temporibas I pablicamillam peccatorum confefsionem poillapfas atrociores,athi I qui fcandalisEccleßam ofFendiiTent, pabliceetiam confitcrentur. Siue^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

niam peterent.Netp bocnegamaSjfaifTeillis certum tern pas pcenitentix I inian(flam,(mod ratisfaSlio dicebatar,non qaod ilia auiieriori aita Si ai' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

Has rationeDeopro peccatis fatisberet, fed utfarisberetEcclerix, Si at nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

^hir. ad Id non ell nobrum commentam,redAugufHniaerbaamp;rententia. Re “ur. cap. conbitaantarab tjs quiEccIebxprxbint temporapoenitentip,utbat

”10 cnim quod ficuent,n5 inucnio quid dixerit.Lachrymas «us lego,fa* lisfaâionemnon lego.

Ambrofius profatisfa(flione Theodofioimponit,utlegem promul* Sft,nefu! prçfedi fententias àfe latas ante rnginta dies exequantur,utfit ^o^spœnitentiç6Cdcclarationi,numiuftafitfententia.

Ex hoc fatisfadionis uocabulo tetri amp;nbsp;non tolerandiérrorcs Hint or* ^•impofuerunt enirnmonachi operanon débita, hoceft,non mandata ^Dèo. Acceflîtopiniomeriti,quôdtaliaoperaeflentcómpeniationes, Quibus pœnæ purgatorij Papiftici toller en tur,autaliæ etiâ corporales.

fatisfadiönes nominabantur. Obfcurata eftlux dodrinaeEuan* gfltj de gratuita peccatorum remifsione. Paulatimcreueruntjcumfti* ptrftitióus opinionibus, etiam opera fatisfadtionum, ut elTent intolera* bflia. Hincortæmultac abiurdiores opiniones,ó(f totum figmentum in* ^ulgcntiaium,quæoccafîonempraebuerunthuicmutationi, quac inre-» ^igione hocnoftro tempore à uiro Dei Luthero dementia Dei fadlaeft, ^uasetiam ipfiPapillaeunà cum fatisfacflionibus iam negligût Strident: •riutnihilprætcrinanenomenlàtisfacflionumremanferit, Quôdfitam ßtcelTariac funtad falutem, cur ahimarum carnifices monachi,fuperfti* rioG hypocritænegligunt lùorum falutem f Et tarnen non ueretur afinus

Apoflolis illam auricularemPapillicam confefsionem omnium pec* tatorum Scfatisfadionem adfcriberc.CûmquefePatrum quolt;^ teftimo ”ijsinhisfuis feptem làcramentis, fupcrftitiofis opinionibus,SCcçrc-' *”onijsadditis,deflitui uideat (neque enim unicum pro defenfionetoc giauifsimarum traditionum ex Patribus tellimonium produxit, quod fu prà in minutis illis traditiunculis fludiosèfecerat) addit generalem clau* fulam, De his non opus elle pluradicere, quàm quod de hishabemus teriillimaPatrum teftimonia,inquibus meritô filtj Ecclefiæ quiefeant, Verùmomnes faniores etiam Papillae, longe aliter fendent à iudica* t’uni, cumderebüsmaximi momenti,uidelicet feptem facramentis ad falutem necelTarljSjab Apollolis,ut tu dicis, traditis,ut hinc Si feripturat tjuæ tibi uidentur obfcuriores,amp; omnes fidei controucrfiac,ac dubia dtju dica ri debcant,fcimo amp;nbsp;tracflatiis fit inllitutus,amp;quidem contra tuos ad* «erfariosjpiuribusopusfuifle tellimonljs : cumpleraquenegateaduer* farios tuos,ipfe non ignores. Certis igitur SC firmis teftimonijs haec erant confirmanda, SChacreticorum pertinacia conuincenda. Habercuos afferis certiflîmaPatrum tellimonia defeptenario illorum lâcramento* tum numero,amp; ceremonijs addids, quod ab Apoftolis fint tradita. Elîè quidem apud uos ufitata, non ignoramus : durafie etiam aliquot feculis, côllatrfed quod hæc omnia,hoc modo,amp; fine ab Apoftolis fint inftituta, •duero probatione opus habet non uulgari, fedualdeoperofatquamfci* mus Afotum non polTe praeftare,

Etfi autem de numero facramentorum non dilputemus, cum ualdc lit generale nomen facramentum, 8C latilfimè pateatttamen etiam quod ad hoc attinetjfcimus Patres uctuftiores duorumtantumfacramentorum mentionern facere. Tetullianus libro quarto aduerfus Marcioncm duo numeral, Sacramcntumbaptiimi,amp;Euchariftiæ,cumquidcmualdedi* ligensfitindeferibendis ceremonijs Chriftianorum. Eadem quoque, amp;nbsp;totnumero ab Auguftinodeferibuntur, cuiusuerba etiamfuperius ad* AuguH.^i fcripfimus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;piyî, «gt;•,

Qiiôdfi ab Apoftolis tradita funt feptemlacramcnta, fîillatota ob* feruauit Ecclefia tempore Auguftîni,quodncceireerat,fiab Apoftolis traditum effet ; qua fronte Auguftinus quinqueillapraeterijlTet;'Vctùm

jotf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r N C A P V T LX IX»

Idem quo(^ cadem duo tantum alibi numcrat,bapcifmifacramcntum, amp;cclcbranonem corpohsamp;^fangumisDommi.

Pugnatautem Afotus ctiamcum toto generali œcumenico fîio Tri' dentino concïliabulo,quod fcnîoncfexta,canonc primo dicit,ab l'pfo Chrifto omnia feptêfacramêta cflcmftituta.Canonita habet: Si quis di' xerùCaersments nouxlegis non fuiiTeotnnia à Domino ncdroletuChri flo inllituta,autelTc plura uelpauciora, quàm feptem,aut etiam aliquod horum feptem non efTeuerepropriêfacramentum,anathcmafit. Ana' thema cr^o cn't Afotus,quia negatà Chrifto inftituta,fed Apoftolis tri' buit.Verum quia nouichxcFulmina Papifticanon eiïèufqucadeofæua, fedpuerorum terriculamenta,ideofacilè potefteontemnere St^oppede* re,atquccumfihjs fuæEcdefiæ quiefeereinhis,quacfehabere dicitPagt; trum reftimonîjs,quorum tarnen ne unum quidem pro tulir : nequein re, fi erar,ut dicit,omnibus manifefta, admodum opus eratlaborarc,ncdum fu d are. M iro r fi etia m fu ac rcligion is elua feriô tan gitur Afo fus, quôd de præcipuiseiuscapitibus tam Frigide difputat. Qiiafiucro rorusmundus nihiluideat, nihilaudiar,autcogitet:fedomnes inuerba Afoti fintiurati, urgrato animo omnia ipfius aceipiant,in cisque efi'am nulla red dira ra* noneacquiefeannâflocum inipfohabeatPychagoncum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sed

Hv o’d Patres nobis opponunt,quafi diuerfum dodrina: genus à nobis fintprofefsi,ac ipfi cos habcant fuæ impie* tatiSjfupcrftitionisac idolomaniæ fufFragarores,ideoqj fiCmultade ipforum authoritarc difputat Afotus hoclo* cOjSC alibifrequens in orePapiilarum Patrum nomenefl: non CO fit animo,quod feria eorum dogmata ôC pictatem, atquefententias amplcóiamp;fequi cupiant. Sed cum mulra præclarè,fa* pienter,pie’Â'fancfîè ab illis feriptafunt dogmata rcligionisnoftræ, con* tra hærefes ipforum fern pore exortas,ex fiera feripfura,rc(ftè defenfa,in q- i.jufdam uerôi}sacciderit,quod hominibusfolcf,nonnulla etiam,con ïucrudine fui temporis,cuius uis cfl:maxima,uidi,minus confideraté feri pferint.Hiptj fcilicctfilij, quofuoserrores teganramp;f ornent, lapfus pie* ruiKjuceorum 5(ferrores admirantur, ÔC ut Chamite inlucem proferunt, , acabutuntur fcntenn'js eorum alqs etiam recflis, dcrortis5C deprauatis, quo aliquiduel in ipeciem habere pro fe ex ueteri Ecclefia uidcantur, Qiiæ benedióa funt,nonobferuanf:feddiiïimulant, uelglofiàaliqua confidîa corrumpunt.Noscerteagnofcimus beneficium Dei, quod per illos Ecclefia?fuæ contulif,quod hærcticos magno laborc utiliter réfuta* rinf,5f dodîrinam fynccram contra illos conferuarint: Ecclefias uerbo J3ci non tantum fuis temporibus quibus uixrrûr,piè rcxcrinnfcd monu* mentis, quæ poft fc rcliqucrunqtotam Ecclefiâ doccant,ô^ de rota pofte fitatcoptimemcrifosintelligimus.Idco^non contemnimus,fed hono* rem qui ilJis dcbctur.Äf quem a' nobis cxigunqdcFerimus : adeô ipfo' rum teftimonia nobis non aducriâri, ficut nec Aibricis,pcr omnia fuffra* gariiudicamus ; utfi ipforumauthohtatc certamina praffenris temporis, qux

inter nos SCaduerfariosPapiftasagitantur,dirimendaeiïcnt,magnâ •pfos nofirorum dogmatum partem ipforum teftimonijs freti, corn* probate,uanitatem ucrô ÔC impietatc Afoticorûrefutarc,atcp uiCloriam, lt;pfis iudicibus,ad nos inclinâtc,nondubitemus. Quod utintelligat Afo^ ïnsjôc cum ipfo tota Pontificia Ecclefia, quiferè perpetuô nihil aliud crêpant, quàm Patres, Patres, Patres, teftimonqs aliquot de prçcipuis reli-gionisipfotum capitibusin medium produdis, manifeftum omnibus •àciemus.

Vniuerfalis facerdos,fupcrbum,profanû,ftultum SC friuolum nomen, 8^addit:Egoautem hdenter dico, quia quifquis fe uniuerfalem facerdo^ tem uocat,uel uocari dcfidctat,in elatione fua antichriftû præcurrit, quia fuperbiendo fc cæteris proponit.

Superftitiofum uocabulum, Vniuerfalis Epifcopus:SC fi feratur,quôd HHiuerQEcclefiefidcs corrumpatur.Quia fiunus uocat uniuerfalis, uni-verfa Ecclefia corruit : fi unus,uniuerius cadit.fcd abfithæcftultitia,abfit ^acc leuitas ab auribus meis.

Auguftini tempore tantummodô Epifeopos concionatos cflctefla^ Épifeopi. ’urad populum, 5C non presbytères,in Afffica.

ÎPrætcxtum oCt) monachorum,orationes,Pfalmos SClcdliones no adgt; jj^o/jachi. ïnitdt: feduultutmanibus fuislaborantes,uidum fibi comparent, luxta fllud Pauli,Qin no laborat,no manduceLCap.aj. Cur ergo ifl:i(monachi)

EpifcopiSjpresbytcris, diaconibus canes ad uenandum, aut accipp Epifcopi habere non lie cat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;utnutorcs,

Vtnullus Miflam audiatpresbyteri, quem feit concubmam mdubp Pr«ïgt;;)tcrt tantcrhabcrc,autfubintrodu(flam muliercm. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;concubintu

QuodfiEcclefiamfccundum Patres Sc concilia critreformanda,non cdtfummus Pontifex,nullus Papifticorum Epifeoporu in ofRcio perma Hebit: nullus facrificulus, nullus canonicus,nullusmönachus,prgclaram '•■ga Romana Ecclcfiam fecundum Patres ÔC concilia»

luftificatifunt gratis,quia nihil opérantes j netp üicem teddentes : fola fidciuftificatifunt, donoDci. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deiuïlifica

in ^ßdm. $8. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tione

Et quia fola fides Chrifti mundat non credentes in Chriftumj foluti »untab emundatione,

p« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N C A P V T L X r X,

EcceCtne opereiudißcarur cxfide,amp;qnicquidûlilegah'poffèt obfet' uarïoneconferhjtotum creduh'tas fola donauit.

Ea qutppe fides luftos Canauic annquos,quæfànat Senos,id eil, media toris Dei amp;nbsp;homjnum,fiommis Ie fa Chriiii,iides Cangainis eius,fides era cis eius,tides morris SC refurreSiionis eius.

Omnia tibipeccara dimiiTafunc: Exrnalo feruo fadlas cs homis fihirs. Contntdu- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;praefume no de operatione tiia,fed de Chriiligratia.Gratia enim fal

iitationè. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ertis,Apo{iolas ait.Non ergo hie arrogantia ea,fed bdcs, prædicare

Non pro noftra uinli ex nobis ip fis hoc addemus, detr.oiirabimuscp, quomodo circumcifis nihil profatarus ûeCbriilas. Ç^iicircamcidit, tan quammeruenslegêjCircumcidit.Eam quimetuif,difFidituinbusgraua’. Porro qui diifidit,nihil fradîas capitab ca, cui diffidit.

Si'enim credis {idei,cur alia infers,quafi fides iuiiiticare non fuffieiatfo la f Ciliid teipfamfpontaneæ fubqcis feruïtuti,amp;legis iago collum fiib^ mittiscNonfidisgratixc'Id profec^o infidelitaris ac diffiidêtiç indiciâ eft: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

id infîrmï atq^ ïncredulï Se^intïdelis certu argumcntS.Nam fides prçcipua lt;nbsp;animi uirt us in eo eft,utnon ambigasrambigirautem quieiufinodi efi.

Chiiflus ofiendens legem nimiü onerolàin, quæ mundûno lihcret,fe uerôgratipacmifericordiçlargirorê,utmundas,inqaic,falaefpcripfum.

/dem enarrat Tßlmi zr. ßcunda. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;:

De ccena nbsp;nbsp;nbsp;Qjiid dicâ de integra cœna Domini,cuius altéra tantû parte dare, uel

Quid de làcramentiSjCorum numero,infiitufione,pœnitentia,confefi DeConfec. fione^fatisfadiione SC ahjs,de quibus præeedenti capite nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f

ibftinil. t. nbsp;nbsp;Qj.iid de coniugio facerdotum,quorum confuetudinc eum propria u*

Defepteft^ caflitatem Paphnutius inNicæno concilio uocauit c' rio ftera-mentorum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eccleßafl. hifi. lib. r. cap. xft ♦

numero. nbsp;nbsp;nbsp;Montano hærctico tribuiturb^c quoep herefis, quod primus idanio^

Dr leiunio nbsp;nbsp;Spiridion Epifeopus ideo felibéré carnibus uefeieo die,quo ceteriab

Horrcndam efledixit abomtnationem,uidcredepj(flam uelChhfti, j Wel fancti ullius imaginem in Chriftianorum templis,

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Coned. Eliherünum ca^. 6.

Dies me citius dcHccrct ói'papyrus,fi omnia colligere uellë teftimonia ( fxPatribus,quib. dogmata pleracp Papiftarö.confutaii poflïinf,ut fere ni hilintegrû illis felinquatuf,fi ad Patrû icripta cxcutiant.Haec exempli tan ! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;caufa delibada ,ppofui.Nimis ucró proltxü fuerit cofentiêtia teftimo

cxPatrib. producere, quibus fe nobifcCr fentire profitent. Non deeft nobis cófenfiisprimitiuçeeelefîæ, non Patrûicripta. Neqpcni ullanoua 2ut inufitata dogmata abhorretia à facra fcriptura,0(^uetcri ucraDci eccle fiacôfingimus.Sed his impuris,idololatricis SCfacrilegis arepblafphemis Papalibus,omnia quæ ab ipforû iiolidis impqs dogmatib. diflentiunt, noua uident.Qiîodmirû non cftjCum ipfis etiâ ChrilluSjapoftoli, ÔC tota fiacrafcriprura,nonmodôobrcurajfedetianou3,imô plane incognita eft, Vetera uero funt,quæ aliquot fcculisjegnate axuichhfto in tcmplo Dei, durarutjCiim tarnen,etiâ Cypriano tefte, non rcfpicicndum quid alq ante nos aut dixerint, aut fecerint, fed quid,qui primus omnium eft, Chriftus praeceperit.Scd hæchaétenus.Iam ad Alótü. Propter duas caufas fc ad Pa nes mittete dicit.primum, ad probandas ex tilts traditiones.Dcinde con ftnfum ecclefie,qni perpétua fucceiftonehtnc ab apoftolisfcmpcrfitpro pagatus.Inhorûmonumentts antiquæfidei teftimonia cottnert ,ideo St propter atuftoritatc, cui nemo fine praefumptionis nota cotradicere pofi-fifidcindeetia^pterfenfum ecclefiæ inillis,fc ipforû uti teftimonijs.blos paftores amp;nbsp;dotftores audiendos ecclefiæ propofitos,præfertim cum non fiiasproprias, fed totius Ecclefiæ communes fententiasréférant. A'qui' fins cum dcuiartntjUt fatftû fit,reie(ftos cfle,aut cum contrarias fententias référant,quod etiâ faeftum fit.Duoru aut Patrû uel trium cofentientia te^ fiimonia de Dogmatis,fufficeread probandû confenfum totius ecclefig.

Nonnullos ueroPatres aperte ab ecclefia effe damnatos,ut Origenem amp;nbsp;Tei tulltanunicnonnullorû uero opera eiîè fufpelt;fta,ut Lacftanttj, Arno fiij,Caffiani:fed tarnenrecipiinijs, quibusEcclefiæ confenfui atteftêtur. Facit itaqj duas Patrum claffes exGelafio, orthodoxos ôf probatiflîmos illos fcilicet qui in nullo à fantftæ Romanæ ecclefiæ confortio deuiarint. Altéra uerô illorum eft, quorum autftoritas non omnino eft certa,nec in Omnibus nec tarnen! omnino in Ecclefigfenfu diftentientium. Inhuius elaflis. Patrum le(ftione,regula apoftoli utendum, Omnia probate. Hæc fumma eft commenti Afottei in hoc capite bona fide recita ta.

Mirari fan's nequco fratris Petri incogftantiâ, remittentis nos hanc ob caufam adPatres,ut illinc traditiones difcamus.inquit enim:Nos teftimo nqs ueterûPatrum proprièutimurad ^bandam traditionê:cum fuperius manifeftè SC aperte proteftatus fit, nec duos, nec tres, aut etiâ pluresPa'*^ ' très fuffiefentes ôf idoneos teftes effe,quibustraditionesapoftolicç^ba ri debeant.Iam uerô dicit fe Patrum teftimonijs propriè uti ad probâdam traditionê. An'non pulchrè fibi coftat, imô contradicit frater hic, no bc' ne mentis compos.Nonindigcthæc alia réfuta tione:ab ipfo bono fratre prius deftrutfta funt,quæ hic aftruit. Prius has contraditftorias utraftp ue ras effe demonftrat.lta enim dixerat:Fatemurigitur certis teftimonijs O' pus cfte,amp;c.uide fuprà cap. 56,

Deindeutife dicit Patrû teftimonijs ad probâdum cofenfum eeelefie, Qirôd fi plurib.Patribus de traditionê aliqua apoftolicacredendû no eft, quomodo duobus uel tribus de totius ecclefig confenfu,intcrprctatione

Jto nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CA P VT LXiy,

amp; fenCu fcnptnrx cfcdemusfQuo eiü res longe maioris cft momcntf fo* rius ecclefiæ confenfus,ÔCfcn'pturæ facrç interpretatio,in qua rota noüm falus confiftitjóCqua carerenullo modo poflumus,^ unica traditiozeorni nus ij idonei erunt teftes de fcn'pturæ i'nterpretatione, qui non fufßciunt ad probandam tradinonem.Hanc autem additrationem, propter quam ecclefiæ confenfus amp;nbsp;fcn'pturæ intcrpretatio fint exPatnbus petenda; Qin'aRerinonpolsit,ut exapoftolica prædicatione Ôi.dodn'nanoncergt; tus fenfus amp;perlpicuus dogmatum fidcifuen'trelicfius,ÔC infcriptas quo dammodocordib. ccclefiarum, quas fundarunt ecclefias:porrôfenfum hune fchpturæ per fucceiïîonem fie perpétue, maxime difcipulos, deri-' iiaiVein pofteros.Non quidem negamus apofiolos certum fcn'pturæ fen fum ecclcfias,quas fundarunt,docui'fiè.Sedquôdhi'cfenfus fempen'ta fit retentus, SC per ordi'nc ÔC fuccefiionefemper à dodlon'b.poftens fit abfq^ ulla corruptela propagatus amp;traditus,id uerô pernegamus.Pun'tas cni'm dotfin'næ, non l'ta certô femper cum fucceflîonc, ut poften'tas^pagatur, fed ut plcrun(^ fîfij SCpoficn'afuorummaiorum amp;nbsp;antccefforum pi'eta* te amp;nbsp;uirtute degcneranta'ta eti'am dotfin'nç fyncen'tas raro à poltens con feruat.Cui'usrcinopauca exêpla l'nfàcra fcnptura extât.Sci'mus cm quid Mofi cum populo, quem ex Aegypto ftupcndi's mi'raculi's eduxerat,in defertoaccident, quamdi'ufcilicet reli'gionem àfe tradi'târetmuen'nt:^ turpi'terÔChorribiIïten'nidolomam'âfintintra paucos diesprolapCi,nec plebetj fatum, fed cum l'pfisfummus facerdos Aharon.Idem acci'di'tpofi: obïtum Iofjc,pi'orui'udicum atep Regum. Nec défunt exempla nom fe ftamenti'.Paulo eni'm fuperfti'te Ibtim poft difcelTum, Con'nthiorû Sé Ga latarum ecclefiæ,qua'm turpi'ter dcfccerunt, l'n fc(ftas,eirores,amp;Cprauas opi'nioncs incideruntf'In quo uerô ftatu ecclefiæ omnes, totius Oricntïs, . lorcntifsi'mæ abapoftolisfundatæ,quemi'ni'fenfum fcn'pturæhabcntc' Itaqp etfi fateamur apoftolos uerum fcn'pturæ fenfum fuis audiroribuSjôi doeln'næ genus fibi diui'ni'tus tradi'tû,patefeciire;tamen hi'c certus ÔCma nifcftus fcn'pturæ fenfus, no ubi'cp, neep apud omnes maner,necfemper panter eft omnibus mani'fcftus. multi deficiunt, iliaipfa ucra ccclefia J)cinon femper omnibus caret erroribus. Deinde dotftrinæ puritas non femper permanet, autpariterflorenfedfæpêobfcuratur, additisnonne* ccfiàrijs, aut etiam prauis dC fuperftitiofis opinionibus,quæfuper funda^ mentum ædificantur.

Etfi autem Chnftus promiferitEcclcfi'æfui præfcntiâ,Âfneccftefitue^ ^nn fcn'pturæfenfum in eadêpermanere:tamen ôé hoc uerum eft, quôd non femper multitudo ilia ingens SC cœtus,qui titulum renet ecclefiæ,figt;' militer ordinarij fucceifores atep in légitima adminiüratione conftitu-fi,ueraDcifintecclefia,ÔCfenfumfcripturæ habeant.Idquod cum alias/ç pe,tum etiâ temporeleremiæ,atcp ipfiusChriftiaccidit:quo certe illiqui g!oriabant,Nôpcribitlexàfacerdote,neqpuifioàpropheta,ÔCc.Itê,Tent plu Domini,templûDomini,nihil minus erant qua'm Dei ccclefia.Etfi in ordinaria SClcgitimafucceisione afcpadminiftrationeramen uerumferi pturæfenfiim minime tenebant. Verum eft amp;nbsp;hoc, quôd dodn'nanon iemper pan'tcr fioreat ôd illuftris habeat in Eccicfia. Nam idem Chriftus, qui ccclefiam iefupra petram fîrmam, non Papam, aut Petrum xdiRcaf' fcy cumq; ca omnibus dicbusfe permanfurum promifit,ille idem etiam de horrendis tenebris eftuaticinatus,quæ itaatrociter in eccicfia graflà-» uurç erant,ut etiam fi Reripofsit eledli in errorem inducantur. Et ilia ip-ueraEcclefia,quæ donum habet interpretationis fcn'pturæ,non fern* ; fS^omnitemporeiddonumhabetpariterilluftre.Etquemadmodum L ccicfiano carctpeccatis,fed eorumremiftioncmpetit creditu'tanon

7gt;Bper omnibus caret erroribus. Rennet qutdem fundamcntum,fed degt; ’^de fuperftruunf fæpe ftipulæ. Nee eft ecclefia, quod Afotus fomniat, ’’lagiftra fpiritus.multa cnim garn t de magiften'o fpiritus,q, putat omnia 'îuçcuntp decernunt ab illis qui rcprpftntât ecclefiâ,fieri à (piritus S.ma^ g'fterioulliipfi enim errarûtfæpius. Eamqj ob caufam pofteriora cocilia ^orriguntô^emendâtpræcedcntia.Ecclefîaenimnô trahit ita captiuurn ’P'fitü S. ut necefte habeat illi in omnib.,ppofitis adefte. Sed ipfe nuh eftè •^agifter filt;:do(ftor.Docetautcperuerbuni,SimanferitisiniTie,amp;;uerba ’’■'eanianferint in uobis,SCc. Prçtereà Ecclefia difcipula eft, quæ audit S)C difeituerbumdoeftorefpiritu S. Nonipfa eftmagiftra ipiritus S. Qiiare *100 eft quod fibi Papales blandianrur, ucl de prorniflionibus Chrifti,ucl defuccelfione,uel titulo Ecclefiæ,aut etiam fenfu feripturæ.

Addends aut SC hoc eft ad Afoticä rationê: uerûfcripture fenfum nor» bntumuiua uocc Si fermoneab Apoftolis docêdo efte traditü,fcd etiäin

Nam quod Afotus dicit,fieri no potuifl'e,ut ex Apoftolica prçdi fationeSidoeftrinanon certus fenfus Si pcrfpicuus dogmatöfideiiuerit ’’didusjamp;c.id multomagis de feriptisipforu ucrû eft. t^is enim omniü ^ftj^quantumuis difertus Si eloquens, quinó comodius Simagis peripp ^ueanimifenfauerbis concipereSt defcriberepoflit, ubi legere,relegere ^enicndare ea quæno placent,quoties uifum fiicrit,poftît,quàm ut ma* prænieditatus ad dicendC furgat,ucrbis ^ferrer’Cum experietia ergo 5lt;^rcrü natura Afotus pugnat,qui fenfum feripturç potius ex uiuo fer-nionc ?kpoftolorü ad Patres per fucceflorcs perucniirc,q exfacrçfcriptu düigêti alfidua lecftione 8t' meditatione eos haufifle opinat.Dic eni niihi Afotc,unde Ambrofius feripturæ fenfum peticrit,qui prius Epifco-pusfin't,qbaptifmo in Chriftianorûcatalogûreccptus A'fuâneEccle-fiacArquinó ignorasmyfteria religiois à catechumenisfuifle celata. N3 igit àfua ccclcfia,quam ipfepaftor ôdEpifeopus pafeere debebatfidêde ’^fficijsîEgo raptus de tribunalibus atq) adminiftrationis infulis ad facer dotiü, docereuos coepi, quodipfenon didici. Itaœ fatftû eft,utpriusdo-teieinciperê quàm difcere.Difcendum igic mihifimul 8C docendum eft, flt;’c. Verùm ipfe nobis oftêdit,undc ilia quae in Propheticis feripturis fibi f râtobfcur3,didicerit Si fint declarata:Si,inquit,manu quada mentis tug firipturarûianuâ pulfes,^ea quçfunt occulta diligêter examines, paula htn incipis rationê colligere ditftorS, Si aperiet tibi no ab alio, fed à Dei lin’ûo.No reqcimusuerçDeiecclcfiç fenfum circa feripturç fenfum.Nec î^fpernamur labores pios Si utiles PatrQ in feripturç intcrpretatione,ubi-cunqî cum facra feriptura interpretatio conuenit. Multos ctiâ multis do-nis præftantib.ornatosefte no ignoramus. Sed tarnen cûeapericulanos rirancant,de quib.eft dieftû, non fine diferimine interpretationê corû reci pi’nus,uerû omnê interpretationê examinamus ad Lydium illû feripturç ipfius lapidé : fequuti in hoc authoriratê Apoftolorû, qui uolunt ut Pro-phetia omnis, hoc eft, feripturæ interpretatio analoga fit fidei. Et idem: ümnia probatc,quod bonû eft,tcnetc. Item,Probate fpiritus nû ex Deo fint. Qi’in etiam ipfî Patres non uolût fuam interpretationem ita, quem-admodum Afotici,rccipiendamuelfequcndam:fcd potius cam ex ca-dein facra feriptura petendam.

Si ucro præceptum nobis datum fuerit, quomodo auté, non additum fiicnr,aflumamus Dhm dicentcm,Perfcrutaminifcripturas:amp;imitemur Apoftolos,qui ipfum Dominum interrogauerunt de interpretationê eo rutn,quæ ab ipfo di(ftafucrunt:S(^ corû quæ ab ipfo dicîafunt,exhis quæ ûuiio loco dicla funt,ueritatem Si falutare difeamus.

yu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ï N C A P V T L X I X,

Ante onmi'a quando locum fcnprurç alïquê re(^è intcUigcre uolumus, tfl'a diligenter cofideranda funt.Tempus,quando fcriptû efi quod dicit: perfona quaedicit, uclperquam autdcqua dicit : res^pterquamaut de qua fcribit. Sic enim abilt;^ errorefenfum potcrimus ucrûinucftigare.

Optimus enim lector eft qui dictorum intclligcntiam expcdtat 'ex didbs potius, imponat, amp;nbsp;retulcrit magis attulcrit, nec^ cogat id ui* dcri diffiis contineri quod ante leôfionem præfumpfcrit intelligendum.

Qiiacdam in fcripturis obfcura ÔC difîîcilia, ncc tarnen aliud quam qd alibi planiflîmis uerbis proponit. Magnifier igitur ôi. falubriterSpiritus ßmflus ita icripturas fan dix s modificauif, ut locis apertiorib.fami occur--reretjObfcurioribus autem faftidia detergeret. Nihil enim ferè de illis ob* feuritatibus eruitur, quod non planiflimè didium alibireperiatur.

Per feripturas enim diuinas multo tutius ambulatur,quas uerbis tranl^ latis occupatasjcum ferutari uolumus, aut hoc inde exeat, quod non ha* bet controuerfiam ; aut fi habet,ex eadem feriptura ubicunqi inuentis at' que adhibitis eius teftibus, terminetur.

Ex his Patruin teftimonijs apparet,quôd fenfum lacrx Ccripturx in' terpretationem non exfefe,aut alqSjfed ex ipfis fontibus, hoc efi, collati* one feripturarû diligenti,peti uoluerunr. Quod tàmê dicit Deum etiam in hoc fuæEcclefiæ prouidilîe,utPatrum monunienta extarent,quæan* tiqug Rdei eflent teftimonia.-grata funt nobis ipforum icripta,quibus uC' ram ueræ Ecclefiæfidem prontentur,amp;: de ilia teftanturnon exfefe, neç ex promifcuæmultitudinis confuetudine, fed exuerbo Dci,quod eftlu* cerna pedib.noftris.In quo antiquiflîma tOtius Ecclefig fides eftluculea^ ter Sgt;C copiosè defcripraàuerisPatribus,Prophctisamp;Apoftolis,fuper quorum fundamentû,hoceft, dodîrinâEcclefiaetiamipfa diciturædifi* cata. Ad quos Patres remittimur toties à Chrifto,qui ôd dodior nobis aU' diendus proponiturSdeommendatur, qui Sdipfe licet Deifiïiusfuam do dîrinam exîjfdcm confirmare non erubercit:,nos amp;[uerbis ô^falt;Risfuis ad eofdem ablegans, fid fidem ab cis antiquam cognofcendam docet. Idem feccre Apoftoli,repleti Spiritufandto. Quod fi omnino fcripturac in felle dius ex Patribus, hoe eft, fcriptoribus óé dodïoribus Ecclefiarum eftpe-tendus, male ccrtc,imó peftimè cum ijs eft a(ftum,qui antequam illi exot ti elTentjCx hac uita migrarunt.

Hincetiam fequetur, qgt;fifcripta Patrüfintplaniora quam Apoftolo* rum,quos Chriftus lucem mundi appcllauit,^d dePatribus nó legimus. Patres maiorib. Spiritus iàndîi donis fuifte ornatos Apoftolos, quiuel non potuerunt, autnon uolueruntdogmata fideiin fnis CcriptisÉcclefix cxplicata relinquere,fed inuoluta amp;obfcurata.Qiromodoigiturluxfunt mundidAftèrit autem Afotus duplicirationenobis Patrum horum tefti* monia cfte neceflaria. Primùm propter audîoritatê,qua apud totâ Eccle* fiam ita excellât,ut nullus fine prgfiimp tionis nota,inis aufit cotradicere, præcipuè in hisinquibus confonuôdcômunem ienfum cum reliquisfid no fingulariter quifquam fuum fequat.Deinde quoniâ illorû teftimonio oftendit fenfum Ecclefiæ,quac eft columna ueritatis.Quia uero non fem* per omniû dequalibet re monumentahabeamus, cum duos aut tres, fiuc plures dogma ali^d coibne fidut certûaftèrêtcs adducimus,iàtisfadîucrc dim us,ut etiam probet cofenfus Ecdcfiac duorû uel triû teftimonio,cum alij

*Iijnon contradkunc,fine quia de eare nonloquunt,fine quia obiter auC obfcurius. Hæc Sotus, Agnofeimus dC fatemur magnam elfe Patruin au-thoritarem,SC propter mérita ipforum in Ecclefiam,amp; propter antiquita tem : fed tarnen non tanta,necç ipfis, ne^ feripris ipforum eft tribuenda, Quanta Apoftolis.ingens enim eft inter hos fci ipta illorum,difcrimen,

Netp enim quorumlibet dilpurationes,quamuis catholicorum SClau-^atorum hominum, uelut feripturas canonicas habere debemus, ut no-bis non liceat falua honorifteentia, quæ illis debetur hominibus, aliquid 'neorum feriptisim prob are refpucre, fi forte inueiicrimus quod aliter ftnfcrintjQ ueritas habet diuino adiutorio,uel ab alq s infeilelt;fta,ucl à no-bis. Talis ego fum in feriptis aliorû, taies uolo elfe intcllettores meorum.

Nolo authoritatêmeamfequariSjUtideo putes tibialiquid necciTecfte credere,quoniain à me diciturfted autferipturis canoiùeis eredas,fi quid ’iondum,quod uerum fir,uides,aut interius demonftranti ueritati.

Ibidem; Qiædautemficoftendero, utautcorporis,autanimi fenfti uifumpcrceptum^ teneatur, SC tamêdixero aliquid, quod autuerû qui-aut falfum cfîe neceftè fit, fed nullo illorû duum genere uideatur, re-ftatuttantummodo credatur,ucl non credatur.Sed fi diuinarum feriptu-farô, earum fcilicet quæcanonicæ inEcclcfianomin3ntur,perfpicuaftr gt;naturauthoritatc,fineulla dubitatione credendum eft. Altjs uerô teftib. «elteftimonns, quibus aliquid credendum effe fuadetur, tibi crederc ucl noncredereliceat,quantum meriti ea admonentem adfaciendam fiden» Uelhabcre,uel non habere pcrçenderis.

Ex lus locis apparet,minime uerum efte quod Afotus garrit, tanta efte Patrum authoritatem, ut fine præfumptionis nota nobis non liceat ab il-bs diftedcrernecB hanc ipfi,quam Afotus tribuit,authoritatem agnofeût. Valetautein eorum authoritasfuoloco Ôd ordine, cumlùa fcilicet ex fa-craferiptura probant nbsp;nbsp;confirmant : alias certè etiâ ipfi fibi credi nolunt.

Qliod etiam Afotus addit, confirmatamipforum authoritatê miraculis, fore debebat,nos neq; miraculis,neçp multitudini côfcntienri,nccp con-fuetudini,necç doeforibus, denique neculli humanac authoritati ccderc autcrederc fineferipturæ facræteftimonîjs. Fides enimnulla rehumana nititur,autacquiefcere poteft,fed tantûin uerbo Dei:quo nifi confirmen turdogmata,nun^ mens Chriftiana trâquilla cfiè poteft, cum reliqua o-mnia quæ de dogmatibus authoritatem conciliare uidentur, fallere pof-fint,amp;in errorem abducere. Defenfu ergo Ecclefiæ,quæ fit columna firmamentum ueritatis quod repetitur,Slt;^ tertia nice additur,duorum ucl trium Patrum teftimonio eum probari ; Scimus quidêEcclcfiâ fie à Paulo deferibi. fed id nullâ aliâ ob caufam fit,nifi quod ad ucrbû Dci,hoc eft, i.Tmot. ù fcriptaProphcticaamp;Apoftolica,fuper quæeftçdificata,retinet,cuftodit amp;obferuat.Qiiamprimum enim abillo uerbo feripto reccdit,ruit 5C fub- Epb.*' uerfaiacct.Qjila ex hoc ficut Ecclefia,ita etiam Patres ccclefiæ,qui fie uo cantur,fcnfum petere 5Chaurire dcbent,atcç exillo informari.Nec habet illaregiam potcftatêfcripturâinterpretandfiut hoc fonerferiptura,quod uultEcclcfia aut Patres. Etfalluntur Afotici, ficutfæpe dilt;ftûeft,fimilitu-dine politicorum imperiorum, ubi legum interpretatio ualet propter authoritatem regiam, cui parère omnes etiam ex mandato Dei necefic eft. InEcclefiauerô longèaliaratio eft.Nemo ,cnimnequidcm Eccle-fia,ipfa poteftatem habet abfolutam, facram feripturam interpretandi. Sed ex diligenti feripturarum coUatione, amp;(. pia inuocationc numinis,

Îi4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAP VT LXIX.

Rom.«, intcrprcfatio fieri debet, quæ fit analoga fidei. Et fi fedentifucritrcuda-» t.Cor.t4. tum,taccatpnor.amp;ualetinterpretationonpropterordinem,locum,au* thoricatetTijUel dignitatem interprets : fed quia coformis cil uerbo Dei, Deut.i7‘ SCexillodefumptajficutdiciturtSifecundum legem Dei te docuerint. Gj/, 1. nbsp;nbsp;nbsp;Oues enim Chrifti uocem eius audiunt, iuxta illud, Hunc audite. Alias fi

etiam angelus de cœlo aliud Euangelium docuerit, anathema efto. Ideo fem per indicium fummum penes fcripturam manet.Nec quæcunquedi* cuntfcriba:recipienda,ficutAfotushoclocoabutitur:fed tantum cum iè dent fupcr cathedram Mofis.hoc efi-, ficut fupra ex Patribus etiam proba turn eft,cum uerbum Dei, quod Mofi Dominus reuelauit,nobis annunquot; ciant. Qiia uero fronte Afötus,0(^ fenfum Ecclefiæ 5C feripturæ interpre* tationem à Patribus petendum eflè aflèrerc audct,cum hocloco fateatur cos interdum fuum fenfum fcqui,amp; fuas proprias habere fententias,itcm contrarias alijs,prætercàdamnabilcsfentcntias,quæpôftea à totaEccIe* fia ftintrcic(ftæ,fequutosc'

Qriod cum ita habeat, quanto labore nobis conftabit,doncc perlcûis 6C collatis omnibus omnium Patrum fententfis amp;nbsp;interprctationibus,ut quid fingulidefingulisfentiâtjintelligamus. Deinde quæmensipforutn fuerit,cuius interpretatio ÔC fenfus melior, probabilior, uerior. Quid fict interim, dum uos ex Patribus fenfum Ecclefiæ, amp;nbsp;fie feripturæ inter* prcrationem,exccrptis quibufdam fentcntrjs,contra nos colligitis f Nos uero contra uos fimiliter ex ijfdem proferamus, finon plura, certè non pauciora. Qiiid igitur futurum eft,quando fenfus ille Ecclefiæ SC fcriptu* ræ interpretatio depræhendetur t' Nos uobis non credimus, nec uos ui* ciffi'm nobis. Patres affertis pro uobis contra nos, uiciflim nos pro nobis contra uos. Dicitis nos corum fententias deprauarc. Hocnosuiccuerfa uobis obijcere polTumus. SC quis finis erit huius certaminis Qiiis litem dirimett' Qiiomodo interim miferis cófcienti)s,dum nos pro Patrum in* terpretatione certamus,confuletur f Omne ætatis totius uitæ tempus non fufficiet ad Patrum conciliationcm : amp;nbsp;tarnen confeientiæ in illorum interpretatione acquiefccre non poftunt,nifi monftratis uerisprobati* onum fontibus ex fa era fcriptura. T andern igitur eo deueniendum eft, utfacram fcripturam fummum iudicem conftituamus. SicutpræclarcD. Auguftinus epiftola48.contra Maximinum Arian.lib.j.cap.u.Deunitate Ecclefiæ cap.3.Enarratione in Pfalm.$7.quæ eius teftimonia fuperiusfunt recitata,monet fiC docet. Qtiod fi ne fie quidem inter nos conuenire po* terit,cumuosnolitis,nosuerononpoftimus credcre: expetftandus erit iuftusiudexuiuorum fiCmortuorû, quiilluftrifuoaducntutoilet omnia fcandala è regno fuo. Interim ferenda nobis erunt, quæ Dominus per/ mittit.

Scdjinquit Afotus,tuncdemummaximæ nobis funt authoritatis te* ftimonia Patrum, ut fine hærefeos ôf fchifmatis nota contemni non pof* fint,cum certa amp;nbsp;comunia dogmata afferunnÔf cû non ut fuas fententias, fedutquæinEcclcfiapræteromnem contentioncm doceantur amp;nbsp;tene* antur.Quis uero nos,Afote,certiores redder,quâdo fententias proprias, quando contrarias, quando communes, quando ucras, quando falfas 0^ erroncas fententias,propofuerint f' Quando hæc omnia ex omnibus Pa* tribus,per quos,ubi ÔC quomodo dijudicabunt, ut de feripturç interpre* tatione certi fimusdam igitur non folû pro feripturæ interpretatione,fed pro tot etiam Patrum fententia fiCfenfu erit difputandum.Afotus uero fi* ne negocio his difficultatibus mederi poteft, ÔC regulam tradit certa,qua hæc omniapoffînt cognofei» Qjiando,inquit, in expofitione feripturæ aliquem

D. I A C. H E E R B RA ND r A N N o T» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pf

’lfqucm fenfum afFeiunt,non dubitantes de dogmate,quamuis fcnptura ’liaalium fenfum nonnunquam habet, tunc dcnnim maximæ nobis funt ’uâ:oritatis; ôi. quidem tantæ, ut fine hærcfeos Ôl fehifmatis nota conre^ ’’’ninon pohinLExemplo addito id illuftrat. Sicutuerbi gratia,cum Hie ’’onymusinterpretatur locum Ioclis,Qyisfcit fi conuertatur, ôdignofeat t^eus, de dubio remifiîonis pcccatorum,fidcmLutheri, quôd remilTa ljntpeccata,oftcnditnouellam efic.

Entibiregulamfineexccpfione,eius^ exemplum non contemnen-» Hieronymus locum loelis de dubiratione interpretatur : nec du^ Eitat, dubitandum efle deremiffione peccatorum. ergo hic ienfus eft tonus Ecclefiæ, quod dubitare debeamus, num rcmilfa nobis fintpcccara,

omnia iuxta hune locum Hieronymi funt interpretanda, quia hic fen-fus efttotiusEcclefiæ. Nec obftarc nobisdebentinnumera fcripturæte-ftinionia,quibus certô amp;nbsp;indubitato crcderc iubemur, nos habere pecca torum remiflionemfi,dein Chriftum. Qtiiipfcdicitj^Confidefili, remit-’unturtibi peccata.ideo ex fide fecundûgratiam, ut firma fit promiflio, ctedidit Abraham,non hæfitauitdiffidentia. Item in fymbolo,Credo re-miffionem peccatorum. Quid eft Credo Non dubito. Hæc enfin duo opponuntur. Qii dubitar, nonconfentit, fed fuipendit affenfum, hæret.

Qliod igitur Afotus exemplum exHicronymo protulit,q) cum Ecclc Hafticus ahquis feriptor de dogmate aliquo non dubitet, pro certo communi fenfu totius Ecclefiæ agnofcendum,atcRitadubitationem de temiftione peccatorum affirm are,tanq? totiEcclefueufitatumô^ commu nc:ccrtèfine impietate hoc dicinon poteft.Sicut enim Deus nuit ferio a-gnofei iram fuam aduerfus finpœnitentes,amp;iios uerè credere ipfum hor-tibilitcr peccatis irafci,at(ç immutabilcm elfe ipfius Ôl æternam uolunta-’ein,q) uclit in pcccatores,ni fiatremilfi'o propterfiliû,animaduertcre:ita quoq; hcc ipfius uoluntas eft agnofeenda, quôd uere uelit condonarc de lida propter filium fuum mediatorê,omnibus in ipfum credcntibus.Sic-ut Chriftus teftatur : Hæc eft uoluntas cius qui me mifit, ut omnis qui ui-det filium ,Slt;crcdit in eum,n5 pereat,fed habeat uitam çternâ.Deus itaqj certô promittitremiftîonem peccatorû. igitur fi dubitas de peccatorum remiflîone, certè dubitas, num Deus fit uerax amp;nbsp;feruans promiflî. Hoc modoiuxta Afotum certam ôôperpetuamhabemus régula interpretan-difcripturam:amp;'tunc ccrtifumus,nosucram ipfius habercfèntentiâ,cum habemus interpretationemPatrisalicuius, qui ipfc nondubitat de fua interpretatione. Tune commun! dogmate totius Ecclefiæ eft acci-piendum,

Videamusigiturnumucrumfit,quod Afotusaftèrit, quôduidelicet » cuth Pater aliquis non dubitat de dogmate aliquo, fed tan^ certum affirmât,cômune id fit totius ecclefiç dogma,St fcnftis.Et accipiamus illud ipfum exemplum Sd locum à Hieronymo addudtum: Qiiis feit fi conucr-taturÆt primum hanc ipfam phrafim ex alqs fcripturæ finulib.locis con-fidcremus.Ncucrô id Afotus calumnietur,amp;nos noftro fenfu feripturas interpretari aut deprauare dcblattcret, quo omnem illi occafioncm aufe ramus:audiamus Ambrofium,qucmipfeagnofeit catholicuraEcclefiac £lt;orthodoxumPatrcm. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S

Petrus Simoni Mago dixit,Si forte remittarur. Hic Nouatiani putant, non confirmafte Petrum, ut agent» pcEnitentiam, peccatum remitterct. Se J confiderent de quo loquatur,hoc eft,de Simone,qui non ex fide cre ücret,fed dolum cogttaret»

Jitf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TN CAP VT LXIX.

Audi$, Afote, quid D.Ambrofius de dubitantfbus fentiat f Nouaria^ norum eft dubitarc, quod agentibus pœnitcntiam peccatum remittatur, licet in alijs ualde diflimiles litis Nouatianis.

Addit autem Ambrofius eodem in loco, fimilem elTe loquutioncm a* pud leremiarh ÔC Ezcchielê(ad quos Dominus de populo loquitur)For* fitan audient. Nefciebat ergo Dominus eos pofte,aut non polTe conucr-tifNecp Petrus poteratduoitarcde ChriftimunerCjquifibifoluêdèrum peccatorum dederatpoteftatem.

Qiiibus uerbis Ambrofius hancloquutionë,ubi fcriptura dubitarc ui* deturdercmifiionepeccatorum,n5fimplicitcrintelligit,fedper circum* ftantias perfonarum interpretatur,quôd uidelicettum dcmum depecca* torum remiftîone dubitandum fit, cum ignoratur, amp;nbsp;dubitatur, num ille agatpoenitentiam,cuiremiftîo eftannuncianda.

Audiamus ÔC Gregor. Nazianrenum, Orat. de Grandinis calamitatc italoquentem, amp;huncipfum loelislocuminterpretantcm. Qiiisfcitjin* quit Ioel,nunquid couertatur,SC pœniteat, SC relinquat benedidionenV Atquimanifeftèhocfcio. Ego diuinæclcmctiæfum fideiuirornamiram, quoniâ præter natura eius eft,rcmittct:SC ad mifericordiâ,que fecundum naturam eius cft,c5uertetur. Ad illam enim à nobis compcllitur,ad hanc uerô inclinatur:amp;fi corripit côpcllentcs, cur non cxaudirctinuocantcsƒ ac natura fua uterctur in remittendof' Solum nos mifereamur noftrijaciu ftis path's uifceribus uiam aperiamus.

Ita fecundum Ambrofium QC Gregorium Nazianzcnum,hafc erit fen* tentiauerborumloelis,quod hortaturfuosadpœnitentiâ. Verùm,quia Propheta dubitat, num populus ucrèfitpœnitêtiam acfturus,idco ctiatn de remiftîone non poteft pronunciare, aut aliquid certipolliceri. Sicut nec Petrus Simoni mago.

lam Ecclefiæ Uètcris fcnfum audiamus de re ipfà,uidelicet,Num dubi* tandum fit de peccatorum remiftîone QC reconciliatione,Credo remifsio nem peccatorum,non dubito.

Certus fum em,ô^ non dixir,opinor:Plcna fide tenuit,quôd nec mors, nec uitç temporalis promiira,nec cçtera fubfequentia poflînt credentem à charitate Dei detorquerc.

Creditctiam (CiuitasDei) feripturis fantftis SC ueteribus iSCnouis, Q_VAS CANONICAS A PPELLAM VS,VND E FIDES IPSA CON* CEPTA EST, EX Ci.VA IVSTVS VI VIT,PER Q_VAAI SINE DV* BiTATiONE AMBVLAMVS,quamdiupcregrinamuràDomino.

Nos pro noftra uirili ex nobis ipfis hoc addemus, dcmonftrabimùscB quomodo circumeifis nihil profuturus fit Chriftus. Q.ui circumcidit,tan quam metucnslegcm,circumciditur:eam qui metuit, diffidit uiribus gra tiæ. Porto qui diffidit,nihil fruefius capit ab ca,cui diffidit.

Si enim credis fidei, curalia infers, quafi fides non iuftificarc fufficiat folacQuid tetpfum fponraneçfubrjcis feruitutijfiC legis iugo collum fub* mitrisf Non fidis gratiæC Id profciftô infidelitatis atque diffidentiaeindp cium eft, id infîrmiatep increduliÔCinfideliscertum argumentum. Nam fides prf cipua animi uirtus in eo eft,ut non ambigas ; ambigit autem qui eiufmodieftt

Qtiod Cl gloriam is reddit,qui confidit ÔC crediccotumeliam ccrtè qui diffidit, non inDeum,fed in fuum caput conucrtit,Slt; trahit,

His tot amp;nbsp;tantis fcripturæ amp;nbsp;Patrum teftimonijs adducftis contra rcgu hm amp;nbsp;exemplum Afoti, quibus uult fenfum totius Ecclefiae, ÔC fcripturæ •nterpretationem peti debere ex Parrum expofitione, cum fenfum ali* queni afferunt,non dubitantes, cum ftatim totius Ecclefiæ certa amp;nbsp;com^ *nuniaeftc dogmata :manifefte omnibus apparerearbitror, quam futili fundamento SC inhrmo nitatur Afotus,cui tantam molcm de Patrum autoritäre, quod uidclicct ftandum fi'tilloruminterprctationi : SCcxillis Ecclefiæ fenfum,cum de dogmate aliquo non ambigunt, coiligendu, fu-perftruit:cum potius ex facræ fcripturæ,_ut didlum cil fupcrius, diligentj collatione, amp;nbsp;confidcratione inrerpretationem 5C fenfum fuum Ecclefia Haurirc, quam ex Parrû fcriptis, quod fieri nullo modo poteft, pctcre defeat :8c non ex Patribus fenfum uelinterpretationem fcripturæ fumen-lt;iam, fed potius ex ipfa facrafcriptura,ut omnia alia, ita etiam Ecclefiæ

Patrum fenfum atqueinrerpretationem ex fcripruraprobari debere, utfemper ad facram fcripturam, tanquam facram ancoram rccurratur, ôi-'pencsipfam fummafitaurhoriras 8C indicium, Ridiculum igitur eft, quod tanta audaciamonachus fineullo uel fcripturæ, uel Patrum tefti-uionio, uel etiam ratione, tanquam nouus quifpiam Mofes prodit in pu-Hicum, Sc leges præfcribit, quibus iudicandum fit ex Patribus de fenfix Ecclefiæ Sc fcripturæ interpretatione : ut hoc fenfilTc 8C fenrire iudicctur tota Ecclefia,quod duo uel tres Patres confentientes fcripfcrc. Imo unus Paterfufficict,Sc totiusEcclefiæconfenfum nobisproponct folustunc, rum in expofitione fcripturæ aliquem fenfum aflfert,non dubitans de do-gtnate,quamuis fcriptura ilia alium nonnun^ fenfum habeat. Vnde hæc Afore f*Quo authore,quibus teftibus has leges præfcribisf'Satis pro im-perio.Imo quid abfurdius hacfententia,Qiiicquid duo Patres uel tres,uc certum aflerunt, id tota fentit Ecclefia. Quin hoc quoep fequi, ÔC fenrire Ecclefiam ncceftc eft : iuxta illud, Ad legem SC ad teftimonia eius. Hunc audite. Oues meæuocem meam audiunt.Hoc modo à uerbo Dei ad fcri-ptores Ecdcfiafticos,qui interdû proprias fuas fententias,8Cinter fe contrarias,aliquâdo etiam ab Ecclefia damnatas fequuti funnhoc eft,à certis ÔCiiidubitatis Spiritus fanefti oraculis, ad dubias, incertas, contrarias SC damnabiles fententias nos Afotus cum fuahac noua 8C inaudira theoria ablegabit.Qiiam confidenter fcpius Patres dogmata nonnulla defende-runt, eaq^ quafi totius Ecclefiæ nomine SC fenfu propugnauere, quæ tarnen pofteà etiam à tota Ecclefia funr damnata. Sicut Cyprianus non fo' lus,fed cum totius Aphricæ Epifeopis, neep hifolum,fed etiam canones, cuos uocant Apoftolorum,infuper 8C Nicænum cocilium,baptifatos ab Iiarreticis,denuô baptifandos efte ftatucrut.Idem Cyprianus,amp; cum ipfo Auguftinus, atep alrj plurimi, cccnâ Domini infantibus admtniniftrarut, tecquifquam ciseiscontradixir. Hieronymus fecundas nuptias parum uutnihilafcortationcdiftaredixit. Quid igiturc’Num hæcrotafenfitEc-rlcfiaf'Hec'nc,quia magna cum fiducia 8C fecuritatc ccrtiffima,ut Afotus loquirur,fcripferc,cômunia funt 8C certa totius Ecclefiæ dogmatar' Quid hac Afotica fentenria abfurdius r*

De Chrifto dicirur,Huncaudite.Chriftus uero Prophetas SCApofto-los dotftores nobis commcndat,dehis dicit,Qiii uos audit, me audit. De

yig nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN C A P V T LX IX,

rt'liqins omnibus dic!tur,Probatc Spintus.Chriftus inquit,Qiu'mc fcqui tiir,nô ambulat in tcnebris.Non inquit,Sequimini Patrcs.Niim ucro ipfi Chriftum fintfequutijCius^ uerbum in omnibus,id ex ipfa fcriptura pro bandumietiam illi ipfilibcrunijUtdebebanr, nobis reliquere, imó uoiue^ re, cum homines fc ellcnouerint. Notæ funt Auguftini fcntentiaeiEgo nim fatcor charitati tuæ, folis cis fcripturarum libris, qui canoniciappeb lantur,hunc timorem honorcmep deferre, fiCc. Alios aSt ita lego,utquan talibet fanditatc doóirinacp præpollcant, non ideo uerum putem, quia ipfi itafenferunt, fed quia mihi uel per illos authorcs canonicos, uelpro-' babili ratione,quae à uero non abhorreat,perfuadere poruerunr.

Noli meis literis quafi fcripturis canonicis inferuire,fed in ill is Sfquod non credebas,cum inucncris,incun(flanter crcde.In iftis autem quod cer turn non habebas,nifi certum infellexeris,noli fiimitcr retinere.

Voluntfacracliterac,uoluntSCPafres,utomniahominum rciipta,zxlt;e ptis ProphcticisSC Apoftolicis (namnonde his,fed fecundumhæceft iudicandum) exigamus ad facram fcriptura, num cum ilia cofentiant, A-fotus tanquam alter quidam Cynefias, plane contrarium doccr,hoc fetfi-cctfcripturamfonareSCuclle quod Patres, amp;nbsp;iuxtaPatrum fcntentiaia cam interpretandam,

Poftremo duas Patrum clafies facit Afotus:altcram probatilTimoruin, fiC orthodoxorum,eorum fcih'cet qui in nullo à iàntfiæ Ecclcfix Romany confortiodeuiarunt,ncqpabeiusfidefiCprædicationefeiundiftint. Ab teram uero illorum quorum authoritas non omnino certa eft, necin mnibus,nec tarnen omnino ab Ecclefiæfenfudifientiens.

Etfi autem refpondere po{rem,nihil ad uos Gelafij tefiimonium pertb nerc,cum hoc tempore non is fit ftatus Romanat Eccleliæ,qui temporib. illius fuit, quod cuiuis amp;nbsp;temporû feriem confideranti SC diligentius dO' gmata conferenti,facile apparet : ubi uidere eft,quantum ab illius tempo rum moribus fit difcelTum, quanta item in docfîrina diuerfitas, ut prorfus nihil cum illis communchabeat iam Romana Ecdcfiadllapræcipuos do (flrinaeChriftianacarticulos, praefertim uero illos de fantfi^alVinitate, ôi duab. naturis in Chrifto,ar(j alios fyncerè contra corruptclas hæreticorû retinuerif, cum interca ubiq) plurimæ deficerent Ecclefiat, Qiro Gelafiu rcfpcxilTe uidetur, cum præcipuê fidei amp;nbsp;prædicationis mentionêfaciat: orthodoxes elfe detcrminans,qui in nullo à Romanæ ecclcfiç confortio deuiarint,ne(pabciusfideuelprçdicationefciundifinr.Tamcn ututhpc habeanr, fimpliciter refpondeo Sote:Qiiôd fi hæc Gclafij uciba dccrc ta ita urgerc uolueris, ut illos tantum orthodoxes effeiudicctis, quicum ueftra Romana ccclefia hoc tempore confentiunt, idé^ Gclafij authorita tezfcias nobis eins authoritatem non tanti efie, ut propter ipfum hoccre^ damuSjamp;'ita fentiamus,illos fcilicetorthodoxes cfle,quf in omnih. cum Romana Ecclefia herum temperum fentiunt: nifi prius preberur,Eccle^ lîam tuam Romanam nufquam à uera Dei Ecclefia ÔC feriptis Propherb cis at® Apoftolicis deflexifie. Si uero omnino mordicus his Gelafîj ucr^ bis inhçrere uolueris (licet Gelafiuscanonicus autorno fit) metuendum efi-,quôd fi ea ad præfentia tempora detorquere uolueris, nullum ex toto Patrum chore SC numero orthodoxum efle : cum fere nullus inueniatur, qui in nullo à RomanæEcclefiç confortio non in aliquo deuiarit,

Cyprianusenim, quern primSipfeinhocordinc collocat, certc negat fcunc J’app primatum, quern Romana Ecclefia défendit, inquiens ; Hoc crant utiep St' epteri Apofioli, quod fuit Petrus, pari confortio prpditi ÔC honoris poteftatis.Itemibidem, Epifeopatus unus eft,cuius infingu-lis in folidum pars tenctun

Libéras efîè debcre fentenriasEpifcoporiim,nccp quifquam diuerfiirn feiticntê códemner.Nccp cnim quis^ noftrû Epi'fcopu fe Epifcoporum coftituit, aut tyranni'co tcrrore ad obfequendi neceflïtatem collegas foos adigit. Qinlibet enim habet potcftatem,feu lib erum arbitrium.

Nofti Afote quid à concihó Aphricano, cui Si Augtiftinus interfuit, PontifïctbusRomanis, Bonifacio amp;nbsp;Cœlcftino perfalfi crimenprimatû obtincre conantibus,fit refponfum. Certè totum concilia,amp; cum illo Au guftinusinfummo articulofidciEcclefiçRomanæ,ab illius cofortio de* “lt;auit.Etquid de dogmatibus Patres fenferint,cùm hoc capite,tum alibi *ftexpofitum. Quod cum itahabeat,manifeftû efthanc nota non conue ô’tcPatrib.à Gelafio recitatis. Quare autorthodox! non erunt Augufti* ’ïuSjCyprianus, Ambrofius,6Creliqui,aut Gelafius non hoc fenfir,qd iam î’ontihcia Ecclefîa. Aut fi fenfit,hæc nota no erit, qua orthodoxi cogno* fcantur,fed alia ex facrafcriptura ponenda, hos Icilicet elle orthodoxos, 9m'à liera Apoftolica Si catholica Ecclefia, quæ uerbo Dei tegitur, Si lt;tafcfiptufa,fto deflexerinnid^ ex ipfa facra fcriptura iudicandû,ex qua fua dogmata cófentientia probent.Ita ut Temper fumma authoritas Si ^icium penes fcriptura marteat. A'qua quotics deuiarunt,cum homines fcciïènouerintjfua reprçhendi non ægrè ferunt.Quod ipfos fateri in fuis fo'iptisuidemus.

Neq; em negare debeo,ficutin ipfismoribusn'ta multa elfe in tam mul tis opuîculis meis, quæ poflînt iufto iudicio Si nuUa temcritate culpari, .^upu^.EpiIl. ex r.

Ne(^ enim quorumlibet diljputationes, quamuis catholicorû Si lauda torûhominû,uelutfcripturas canonicas habere debemus, utnobis no li* ceatfalua honorificentia,quæillis debethomintb. aliquid ineorû feriptis improbare atep relpuere,fi forte inuenerimus quôd aliter fenferint,^ ue* litas habet,diuino adiutorio ucl ab altjs intelleda, uel à nobis. Tails ego fum in feriptis aliorum,tales uolo elle intellecftores mcorum.

Nolo authoritatem meamfequaris,utidco putes tibialiquid necclfe drccrcdete,quoni3m à me dicitur : fed aut feripturis canonicis credas, fi quid nondum quod uerum fit uides, aut interius demonfiranti ucritati.

Dealterâ clafie Patrum,quorum autfioritas non omnino certa eft,nec in omnib.nec tamê omnino ab Ecclefig fenfu diflen tiens,récitât Gelafius Origcnê,Eufebium,T ertullianû, Ladlantiû Sii alios.Mirum aût eft,quod frater Petrus ex eadem Gelafij décrétai! Epiftola no addiderit decfetales Paparûepiftolas ucnerâbiliterrecipiendas.ItemuitasPatru,A(fiusbeati Sylueftri, Apoftolicç fedis præfulis de donatione fcilicet Coftantini,qug amp;nbsp;ipfa inter fummos fandf æ Romanç Eeelefiç fidei articulos non poftre* mum locû obtinet,licet,ut illic quoeç habet, élus quifcripfit ignoret no* mê.Hæc ein omnia,ut dixi,code loco Gelafius recenfet,addita tamê clau fulanonpœnitenda,inquicns:Scdhæccumad catholicorû manusadue* niunt,beat! Pauli apoftoli præcedatfententia i Omnia probate,Qd bonû cft tcnctc. Nos uerô hanc regulam non tantum in huius clalTis Patrum le dionc obferuandâ,fed etiâ cum generalis fit, Auguftino quoeç attefian* te in prioris claffîs Patribus obferuandâ elfe no dubitamus. Nam ille ipfe

Auguftinus iam fenex feribens etiâ libros Retra(flationîT,ne quis ut Afo* tus argumentatur,eo ipfo quia eos feripferit, bis alia quæ nonrctnéiiuit „ conhrmaridefefcribit.

bow f Qjiamuisnemincmuclimncampleô;iomniamea,utmefcquatur,ni* Kcr cL L fiintjsquib.mcnoerrarepcrlpcxerit. Nam proptcreanuncfacio libros, ' inquib. mcaretratflandafufcepijUtnecmeipfumin omnib.mefequutû fuilfè dcmonftrê : fed profîcienter me exiftimo Deo miferante fcripfilîe, non tarnen à perfetfîione cepilfe: quandoquidem arrogantiusloquor^ ucrius,n uelnuncdico me ad perfelt;fîionem,Gncullo errorciamin iftae*

Cur quacfb Patrum autoritäre tenen'non uult Auguftinus.^CurHierogt; nynn'ïnterpretatjonêdefimulationc Petri,mulforû Patrum auóoritate inunitâ non rccipit Auguftinus,fed illis omrn'b.unum opponitPauluin.^ Nifi quod deprçhendit illos cum homines efl'entjiumani quid palîcs.Et lïbertatem fuâ Ecclefîæ filijs relinquendâ, ac m inhnitû maiorê icripturx authon'tatê Patrum.Nec abbreuiata eft manus Dhi.hlius Deifedêsad dextram Patris, adhuc dona dat homimbus, Dotfîores fciIicecEcclclîæ, quos fpi'ritu S.illuflratjUt çdihcet corpus ipüus.Quare femper in omnïb. omnium hominû fcriptis inuento id quod ante iatcbat, depræhêfo er^ tore à nobis uel al tjs,licet nobis ab illorû autfîoritate recedere,

Etquantumlibet quifcp profcccrir,nemo en',qui doccrino egeat,dinn iiiuit. HæcfortalTeprolixius (Çpar eratjpræfertim cum Afotusfuanub la^rfusrationeuelau(floritate(utin principio fequentis capitis gloriat) nih Gclafij confirmarit.Sed cum qualî Romanæ Ecclefiæ fundamentunt fît hæc thefiSjiàcram fcripturâ fecundû Patres interpretanda, quia in illis fenfus totius Ecclefîæ habcat, ex ueris fontib.facræ fcripturæ SC Patrû te--ftimoni'js error hic erat detegendus amp;nbsp;refutandus, q? ne ipfi quidcPatres hocagnofcantjautfibi tribut uclint,quodAfotus deblatteiat,fîneulla ra^ tione fais nugis Chartas illinens, nihilo meliora funt quæ fequuntur, ui inanifefte appareat hominem in rcprobum fcnfum datum.

HAcc igitur(inquit Afotus)quæ deauthoritate Parrum Âfneccnitatc atlt;p rationc utendi diximus, tam manifefta funr,ô^ ex his quæfupC' rius diximus,ita confîrmata,ut pluribus non Geopus. Imô dominePetrc nihil elîèobfcurius, nihil etiam incertius qs quænugarus es, nihil denitj inhrmius SCmagis uarium,cùm exfacrefcripturæjtum etiam Patrumau^ /ïoritatc dcmonflrauimus.Q.uibus teftimontjs,excepto GclaGo,ca con' firmaris,ipfeuideris. Plurib. igit opus erat,quib.dubia tua probates. Sed hæc qualia fint, ledlor ex his quæ à nobis prçcedcnri capite diefîa funt,fa* ’ nbsp;nbsp;cilèiudicabit. Nuncad alia cum fratre Petro. Producit autê teftirnonfum

ex hiftoria Tripartita de Nedlario. Similiter quædâ ex Auguftino,quib. docct, fequentes Patres femper ufos tcftimoni)s præcedentium Patrum, uel ad fîdeidogmata cofirmanda, uel ad hæreticos qui fubinde exoriun* tur conuincendos.Necfîarium enim optimam conuincendi hereticos ra* tionemTheodofîo Imperatorihancpropofuiffe, ut teflimonia ueterum adhiberetdortorum EccleGæ,qui ante diuifioncmfloruerunt. QiiiaGne partium alfeóluGntloquuti : Auguftinû quotp aduerfus Pelagianos Pa* trum aucfloritate ufum.

Hæc nihil contra nos faciuntNâ nos tcftimonffs antiquitatis liben* tcr,præfcrtim contrahæreticosutimur, A C plane’sentimvs si* CVTOMNINO VERVAI EST.NVLLVM DOGMA IN ECCLESIA DEINOVVMET C KM TO TA ANTI QVI TATE PVÇNANS RE*

Ï^IPIEND VMjCauendas etiam ôCuitandas profanasuocumftomtates, pcc fernere inufitatum genus fermonis ôi^uetuftati ignotum m Ecdefiam ’nuehendum,fed tenendS formam uerborum fanorum.Quare nonimpii ^namus, id quod Afótus prolixe docet, Patrum aucfloritatib, utendû, ÔC ijs antiquiores Temper ufos efle. Nos enim illos nequa abifcimus, in ifs quibus cum fa era fcriptura c0fcntiunt,ciuscp fenfum nobis bonafide ex* ponuntjÄ; à ièriptura non diflentiunt : id ^d Afotus ex ijs,quæ hadenus contra ipfum ex ijfdcm à nobis funt allata,facile iudicabit.Et Deo Patri li teratoris noftri lefit Chrifti agimus gratias, quod illorS monumenta con fwuarit,amp; ad nos uf(^ propagari curarit. Sed no fine diferimine omnia i* pforum recipimusaicrum eo modo SC ordine(ipforum fretiauthoritate) lt;3uem ipfi nobis præfcripfere, uidclicet cu fua ex canonicis fcripturis, aut ïationibus,quæ a uero non abhorreant, probant. Nihil aliud à nobis exi* git Auguftinus, quod præcedcnti capite dicT:um eft,nihil alfj faniores. Ec •Hiipfi Patres,cum contra hærcticos difputaüère,probando fuä in primis Çxfacra fcriptura,tcftimonia tela pctiuere,0d cum uerbis turn fatftis fix* nos idem facere docuere docucrunt.

Audi, dicitDominusmódicit Donatus autRogatus,autVincentius, 3utHilarius,aut Ambrofius aut Auguftinus, feddicitDominus, cum le* gitur, Benedicenturin te omnes tribus terræjOmnes genres magnifica* Dunteum,amp;c. Ettucontradicisdiuinisteftimontjstantafirmitaterobo* ïatis, tanta luce manifeftatis.

Sed nunc nec ego Nicenum, nec tu debcs Ariminenie tanquam præ* iudicaturus proferre conciliû.Nec ego huius ault;ftoritate,nec tu illius de* tineris,fcripturarum authoritatibus non quorumcuncjué propres, fed u* thfcp communibus teftibus.Res cum rc,caufa cum caufajtatio cum ratio* ne conccrteqamp;c.utrilt;j tanti ponderis molibus cedamus.

Nec tu mihi quos nominas ex Euangelio Icgis, nec ego quos nomino ex Euangelio lego. Auferantur dertiedio chartæ noftrac, procedat in medium codex Dei. Audi Chriftunt dicentem, Audi ueritatera lo* quentem.

Et quis eft,qui ifta promirtitfPaulusmetp enim oportet quicquam di* cete fine tcftibus,folacp animi cogitatione.Nam fi quid dicitur abfc^ feri* ptura, auditorum cogitatio claudicat,nunc annuens, nunc hatfitans, inter dum fermonem ut friuolum auefîans,inter dum ut probabilem reci* pienscuerùm ubi è fcriptura diuinx uocts prodijt teftimonium, amp;nbsp;lo* quentts fermonem SC audientis animum confirmât,

Hæc, Afote,firminima eft diiputandi cum hacreticis, illos^ couincen* diratiodiac fi deftituamur, femper animus nofter amp;nbsp;fides uacillat, ut re* dèChryfoftomus dixit. Verùm Afotuslonge aliaminftituit rationem, Orthodoxi, inquit, Patres funt, qui in nuUo a Romana Ecclefia deuiant. Patres cum in expofitione feripturæ fenfum aliquem afferunt,non dubi* tantes de dogmate, maximae nobis funt autftoritatis, cum duos aut très dogma aliquod confonè, ut certum afferentes habemus, fatisfaeftum eredimus, ut probetur etiam confenfus Ecclefiac duorum uel trium tefti* moniOjCum ahf non contradicunt, fiue quia de ea re nonloquuntur, fiuc quia obiter aut obfcurius.Quid audio, Afote;'ille'.ncftatim crit hçreticus

5« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f N C A P V T L X 5:.

uct fclu'fmattcns,qui à diiobus Patrib, diflentitf' Hæfcfis'nc cß, qaicqaiii à Patnbus diflidetf’Omnta'ne tonus effent Ecclcfiæquaccunque Patres fcn'pferef’ Duo'ne Patres régula eflentjad quam omnta dogmata dfjudi* candafHæc certc omni'a foli facræ fcn'pturç debêtunquod 8c ipQ Patres^ utaudimus, fennunt. ConHrmatisïgttur dogmanbus ex fa era fcrfptura, detndc Patrum quoque confenn'entia teftimonta adhibentur, qui 8C ipÛ de præcipuis dogmatibus teftantur, ne noua uideantur dogmata, aut ab Ecclefia omnium temporum abhorrentia.

Qiiod igitur Neôarius dieitur Theodofîo confuluifTe, ut contra haerc ticos ueterum adhibeatteffimonia : fimiliterexAuguflino, quod contra bæreticos Patrum auc^oritatc utaturzut nobis non aduerfàtur, ita nec A' Coto pätrodnatür^

Hærcfes cnim no tam nouiras,quàm ueritas rcuincit.Âf addit : Quod-cunqj aduerfus ucritatem fapit,hacrefis efljCtiam uetus confuetudo.

Etcum Auguftinus(utrefertÂfotus) ex Cypriano 8c altjs,probat pec catum originis,ipfeaddit:fenoideoPatrum teifimonijsutfquôddifpu-tatorum quorumlibetfententfjs tanquam canonica audîoritatenitamur: fed ut appareat, ab initio ufep ad praefens têpus, quo ifta nouitas orta e(i, hoc deoriginalipeccato apudEcclefiac Hdem, tanta conffantia euftodi-tum,ôfc.Non hoc uoluit Auguflinus,quod Afotus refert, his uerbis: Vbi uides manifefte, quod diditum eft, confenfu Patrum probari fenfum Ec-clefîæ,amp;eundemncccliariuiTi adfcrjpturam intelligendam. Nihil ho-rum Auguftinus dicit, fed tantum hoc, quod Ecclefia femper conffanter rctinuerir dodfrinam de pcccato originali. Auguftinus certé aliud non fa cit,qua'm quod longe facras feripturas Patribus praefert. Deinde dicitEc clefiam femper conftanterretinuiire hanc doôlrinam,ôf fenfiffeeffepec-catumoriginale. Vndehocnifiexfacra feriptura f quemadmodûamp;ipfe probat contra eofdê bæreticos exlapfu Adæ,à quo totû genus humanu defeendat, 8é unà cum origine ctiam peccatum in omnes, qui ctiam non peccauerunt ad fîmilitudincm Adæ. Sicut Origenes in capitefi.ad I^om. Sciebantjinquitjilli quibus fecreta diuinorum myfteriorum commenda* ta fucrant (loquitur autem de Apoftolis) quod effent in omnibus genui-næfbrdes peccati,quacperaquam 8Cfpiritum aboleridebent. Id ait Au-guftinus Patres certum habuifîè. Hanc dodîrinam Eccicfiam fetnpcr co-ftanter retinuifîè.Sed quid hpc ad Afoti inftitutum,Patrum fenfum 8C in^ terpretationemnecefîàriam adfcripturam ihtelligcdam rQuomodo ergo q qui an te Patres fuerunt,intellexeruntf'Q,uis ergo apud ludæosante Apoftoios inueteriTeffamento, cum Patresnondum effênt, nedumil-lorum interpretatio feripturæ, Prophetas 8Clegem intellexit f Cum qui-dem omnia illicintelledîufuntdiffîciliora, ÔC quidem omniainueteriTe ftamento obfcuriora f Certè in bac tota Auguffinifèntêtia nulla fit men-tio eius rei, quam Afotus probateintendit, quod Patrum interpretatio nccclfaria fit ad feripturæ intelledtum. Nequeboc confi'lo ab Auguftino adducitur.

Secundus Auguffinilocus à fratre Petro addutfîus, cft contra Pclag, 8C Celeff.lib.i.dc Gratia Chrifti,cap.42.

CumPelagius ex facra feriptura opinioncm fuam de proprijs ufribus contra gratiam Dei(quod faciunt quoep Afotici) probate non poffetjad Patres confugit. Vfus autem fuerat Pelagius Ambrofij teftimoniOjquod profefacereiudicabat:6lt;utpluspoderishaberetteftimonnï,magnislatj îfib.authorc uehebat.Ecce,inquic Auguftinus, qualib.amp;quantislaudih, quamli-

quamlïbet fandïum amp;nbsp;docïum ujrum,ncquaquam tarnen autlioritatifcri pturac canonicç comparandum.Ideo Auguftinus dici't contra Pelagium: Videtis autem quod qui ifta fentiunt, ignorantes Dei iufticiam QC fuatn uolunt conftituere: fiClongêab illafunt, quacnobis ex Deo eft, non ex nobis,quamïnfcriptun'setiamfanÆs,maximècanonicis aduertere, ar-' que cognofccre dcbuerunt. Sed qm'a eas fecundum fuum fenfum le-gunr,profecQó inillis nee aperta.cótucntur. Vtinam ergo lakem in catho licoruni uirorum fcriptis, à quibus eas reefîè intelleóèas elle non dubitant quid fît de adiuton'ogratiædiuinx' fenticndum,non negligenter atten-derent, ncc iliac lentenriæ amore nimio practerirent.

Plus quoep hic Auguftinilocus contra Afoticos facit, quàm pro ipfis contranos. Qiiemadmodum enim Pelagiani plurimum defuisuiribus contra gratiam Dei præfumebant,quôd poflent fuis uiribus QC legem ini plere,£^ fine peccato uiuere,atqp ita iuPiciam fuam conftituere contra in fticiam, quæ nobis à Deo Pâtre propter hlq obedientiam fide acceptani Jmputatur : deindeà feripturis aperris, amp;nbsp;non intellecfiis quibus conuin-cebantur, ad Patres prouocabant, quibus fua uolebant confirmare, nec apertas feripturas accipere. Idem plane Papifiae per orniüa làciunt. xdeo non potuifiét aptius contra fe tefiimonium produccrc,

Qiiodad teftimoniû Auguftini,propter quod abAfoto eft addueftum, attinetjprimS dicit feripturas de adiutorio gratiae Dei effe apertas, quas Umennonuideant,necintelligant,quiafuofenfucogant. Afotus uero negat,contra Auguftinû,quern hie pro fe adducit,feripturas efte aperças. Dicit enim obfeuras efte 0^ ambiguas.Deinde quia pro fuo errore confir mando Ambrofij authoritate abutebatur, uiciftim oftendit Auguftinus, alijs teftimonijs exeodemauthore addueftis, eumnon cumPelagianis fentire, fed potius eifdem aduerfari, amp;nbsp;teftimonia eius deprauari ab ho-ftibus gratiæ. Qjiidni ageret teftimonijs ainftoris, quern pro fuo errors confirmando corrupcrantcontraipfos,quandoquidem tanti ipfum fece rant,uteiusfidem amp;purifsimum in feripturis intelletftum »neinimicum quidem aufum efte reprachendere,affirmarentf'Nihil hgc ad nos,qui non ncgamus utendum efle teftimonijs Patrum : fed eomodo ordine, quo didum eft. lit quoniam pro fe Ambrofium in hac materia ÔC difputatio-ne facere dixerant, ex codem ipforum impietatem réfutât.Qtiod uero ad ditAuguftinus, acatholicisuirisin fuisferiptis recfte intelletftas fcriptu-rasridex fententiaPelagianorum hoc loco dicit, ficut manifefté exuer-bis ipfius apparet.

Tertium teftimoniu ex eodem Auguftino eft lib. 2. contra Iulianû Pela gtanû, g dixerat indice fine aneeftu debere iudicare. Patres uero quia fine affecfluicripferintjfi nô in praefentib. negotijs, tame quod ad futura, quac funt cofecuta, fentêtias ^tulerint,fine odio,amicitia,SCc.ideo poftînt ad-hiberi iniudiciü côtra herefes exoriêtes:amp; quod in ecclefîa inuenerint,te nuerint,quod didicerint,docucrint,quod àPatribus acccpcrint,ho c filtjs tradiderint.Hoc teftimonium nonnihil Afoti fententiâ confirmare uide-tur,quôduidelicet ex Patribus de hærefibus,amp; profanis uocum nouitati busfitiudicandum,ct quôd fenfum Ecclefiæ deferipferint.

Sed ncqp hocAuguftini, fi dcxtrèintelligat, nobis aduerfaf.Diximus enim,amp;;iibenter profitcmur,uera ccclefiç dogmata in facra feriptura qui-dern fundata, fed etiam Ecclcfiac amp;nbsp;antiquitatis accederc teftimonia, Eft enim Ecclefîa teftisde dogmatibus, amp;uultDeus fonare uocemE-uangelij,amp; exaudiri inEcclefia, arque publice extare teftimonia. Eftqi Ecclefia euftos ueritatis , apud quam Deus dcpofuit facra fua oracu-ia amp;nbsp;dogmata,T cftimonia igitur Patru tantum abeft ut reij ciamus, ouod

JJ4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAP VT LXX.

etiam cupidiflimeampledamur.Neqj cnimnos nouiim,ut Aroticimetu tiuntur,dodrinç genus cominifcimur,quod omnibus retro feculis fuerit incognitum:ncc deiunt nobis in confirmandis noftris Dogmatibus tefti monia antiquitatismec diflentimus äb ecclefia omniS temporum, prefer tim ucro Patrû, qui ab apoftoloru temporib. ad Gregoriû Magnum uixere.Poftca cm paulatim creucre tenebræ,amp; corruptelç uerae dodrinç aucflç funt.Nec tarnen fie aliqui defuerc,quiiftis corruptelis reclamarenr, Cum igit neep nobis conferj fimus,necp à quoquâ conuinci pofsimus de nouis dogmatibus, nihil offendit nos,qgt; Afotus docet,Patrum aucflorita te contra profanas uocum nouitates agendum.Et parati fumus at(J offe* rimusnos defingulis totius docflrinæcapitib. rationêreddere non ex fa/' era tantum feriptura,fed etiam exPatrum feriptis.

Alterum quo(^ non negamus, Patres ecclefiefenfum aimiàcrisliteris confentanea,6C non fuum fenfum fequuti,uel contraria,aut reijcicda feri* bunt,nobis exhibere.hocenim omnino,amp;: non aliud ecclefiafentire derber SCfequi, quo din uerbo Dei nobis præicribitun

Liamp;.i.eo«' Ethocipfumuult Auguftinuspoftremoloco ab Aibtd addult;fi:o:Anti tradudsE- ftiteseloquiadiuina feqUuti funt, amp;fciant à nobis f edam, antiquitus fißolas Pe fundatam fidem defendtHæc uera fides cfi-,qüæin facris eloquijs eft fun Idg.cap, 8. data,quç eloquia antiftitesillifequutifunt:quæ quotiefeuntp fcquuntur,

S)C uerx ecclefix fenfum ipfos deicriberc dubium non eft, amp;nbsp;nos difeipu* los, amp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habebût,aliudnôagimusnecpetimus,nifiutuerbGDci

lucerna fitpedib.noftrisrquam fequentes,non ambulabimus in tenebris. Vtendum efteitacp no negamus Patrû teftimonijs contra hacreticos, fed ijs in quib. diuina eloquiafecutifunr, QC cum ijs confond docent,ficuti* dem AuguftinusEpilh ii2.adPaulinam teftatur,dicenst Quae fiapprogt; bas, tene mecum fandi uiri Ambrofij fententiâ, iam non eius autofitate, fed ipia ueritate firmatam. Nelt;^ enim mihi propterea placet, quia per os illius potilfimum me Dominus ab crroreliberauit, Ôfeaet, fed quia de hac re amp;nbsp;ipfe h oc dixit, quod pie cogitâti QC rede intelligenti, loquitur e ' tiamille,quiincrementum datDeus.CumueroSC proprias habeantfen* tentias ÔC etiâ contrarias,imô ÔC reiedione dignas, quod Aibtus præcex denti capiteprofefturs eft,ScPetrus Lombardus,uir multpledionis,SCftu diofiftiinus Patrum,plurimû in eo laborarit,ut difeordantes Patrum fen-» tentias nbsp;nbsp;cotrarias conciliarctrfacile quiuis intelligere poteft, ex his non

pofte controuerfias religionis dijudicari,necp fummû in iudicio pofte ob tinerelocum,fed tantum fùffragariin ijs, quæ ipfi ex fàcra feriptura pro* bant.Neq^ etiam femperucrum ecclefiçfenfùm defcripfifrc,quiafuasfen tentias proprias defcrmferint.Necp etiam ex ipfis facrarum feripturarum inrerpretationem pofte p». J,quia contraria habeât.Hæcex Afoti fenten* tia bona confeqdentia fèquuntur. Accedunt hue SC fupradida Patrû tefti monia exAuguftino,ôifalifs j3duda,quç uolunt Patribus no plus creden dum,quàm ex facraferiptura probarintjôCquando eloquia diuina fint iequuti:tum enim ueram fidem deferibunt. Ex his omnibus colligitur, quod ante quoque didum eft iam repetendum,fummum iudicium de dogmatibus, amp;hærefibusfèmper penes fâcram fcn'pturam permanere: cuicum confonant Patrum teftimonia, nonrepudianda,fedmagnifa*' Cienda eftè.

D. I A C. H E E R. B R A N D I A N N o T»' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;py

ftimonîjs ufa elle déclarât. Qnod nos neep negamus, neep improbamus; » fed,utdufîû eft, libenter idêfacnnus tunc,cum nô fuasproprias fentêtias Contrarias aut damnandas récitant, fed cloquia diuina fcquunt, ijscp cou fonadicunt.DequohacQenus duobus capitib. cgimus. Neip qtricquam sliud ex omnib. quar Afotus pro confirmandaPatrum aucfîoritate affert, fequitur,^ quod iam auditü eft,ÔCipfi Patres aliud nô uolût, nec ànobis l'equirunt.Sed uidcamus ordinebreuiter ca quæ ab Afoto producuntiut eaà deprauationeSotiuindicemus,amp;nobis nô adiierfari dcmôftremus. Primuni eft excôcilio Ephefino,cuius aefta quædâprimæ'aôtionicôcilij Chalcedonenlisfuntinferta,ubirecitanrur telri'moniaexpiunbus Patrie tgt;ns,quibus duæ naturæ in Chrifto unitæ dcmonlriantur, Qiiod quideni uerum cft:fed ibidem eft uidere, quodilliipfi Patresfuas fententias ôê te ftimonia copiosè,3ô tantum exfacra feriptura produôislocis dixerint ôi confirmanerint.ldeo non propter illorum autfîoritate creditur,quôd iplî itafcnferintifedidcoipforûualêttefrimonia, quiacaexfacra feripturac.a Epi/fip. nonicaprobaucrunt.Namhoc ntfl faeercnqneqj côciliû ipfum efletfccu tum,nec nos concilij faôfum probarc unquam poflénius.

CumigiturconciliûEphefinum Patresutilirer laboraflècontra haere* hcos,amp;fua cx fa era feriptura copioséprobalïè,illorum cp deliriarefutaflê, ex eadeinteliigcrct,illorum ftudium,amp;doôîrinâ exfacra feriptura defum ptaiTi,ciépconlónamapprobat.eautif,atqï ira omnium temporum congt; fenfum in eccleha exferiptura hærcticis,quinouum dogma cótra fcriptu ris,^ omnium tcmporü,totiusfp ccclcfie cofcnfum,reêîéopponir.Tuin cinconfenfus ualetô^confuetudo,cùm ex fa era feriptura conhrmatur.

Neep uerô filetio prætercundum eft, quod immediate illic fequitur,6lt;î in eadem Ephefina fynodo acftum.,atcp Chalcedonc reletftum eft, ubi qui dam presbyterCharafius nominc,qui fucrit SCœconomus fanôtç ccclefie Philadelphia?,libcllum obtulit eidem Ephefinæ fynodo,cuius exordium talc eft: Oratio quidem eft omnium qui bene fapiunqhonorê fem per Sé dccentem reucrentiâ fpiritualibus maxime Patribus Sé doiftoribus exhigt; bcre.Si uerô alieubi contigerit eos,qui docerc debent, talia fubietftos de fide infonare,quæ omnium aures uocent, Sé corda, ncceftàrium eft ordi* ncm eômutari,amp; cos qui male docere conantur,a minorib. redargui. Et approbauitid concilium. Ex hoc apparet,quatenus Patrum St dodo* rum fcriptafint recipienda,ôtquôdnon omnia eorum fine diferimine fintapprobanda.

Refertdeinde Afotus exadionequinta concilq Chalccdoncnfts poft definitâ lîdemjhanc fubfecutâ Epifeoporum acclamationê:Hec fides Pa* trum,hçcfides Apoftolormhuicoês confentimus, Sé omnesita fapimus.

Nihilhæccontra nos, qui nunquam Patrum audoritateutendum efle negauimus.Sequi fe profiter fynodus fidem apoftolorum,quam alias re* ciperctfeui cumPatres confcntiant,cur nÔ etiam illorum teftimonio con fentienti uteretur, eiép fe confentire profiteretur C Afote, fequcrc tu cum tua ecclefia apoftolorum fidem, in feriptis ipforum comprehenfam, Sé deinde adhibe confona Patrum teftimonia,ncmo eft qui ,phibeat.His additEpiftolamAgathonis Pontificis Romani ad Conftantinû,fn fexto concilio C5ftantinopolitano(in quo inter cæteraetiâHonorij PapacRo Aéiio, tf* mani feripta hacrefeos condemnata, Sé igni tradita,non ignorât Afotus) oblatam,in qua Apoftolicam fidem,fit traditionem Apoftolicac fedis, ut àpræceftôribus Apoftolicis Pontificibus inftitutafit, fefequi, fîtenar* rare,atquein eafynccrèfeDcouelle feruire Sé obedireprofîtetur. Qiiôd per apoftolicæ fidei fynceritatem Deo fe feruire atep obedire profitetur, tedcfacit,amp;nos cumipfo omnibusmodis hoc agimusicum illafirmifsi*

Î2lt;; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAP VT LXXI.

mum fitEcclefiacfundamentum. Ingensautem difcnmencft,ficutinter Ecclcfiam,ita amp;nbsp;inter doiffn'nam Apoftolicam ÔC Pontificiam.Hanccer-» tè minime curamusnllam uerô ample(fiirhur,exofculamur ueneramiir. * Quod uero ad traditiones Apoftolicæ fedis attinet, cum nullam Apofto licaium,fed tantu Apoftolicae,hoc eft Romanç fedis traditions mentio-ncm faciatjcum non fint Apoftolorum, fed Pontificum Romanorû, qui fc apodôltcâ. Cede propter loci facceffioncoccupsregloiiant : quo loco fint habendaSjUelillud Chrifti unicu fan's fupercp ^bat,Frufi:famecolut; docentes dodlrinas hominum. ÔC fuprà pluribus de hac re aôiirn efE

Addit autem Afótus ex eadem Agathonis Epiftola : Et poft nonnulla de Petro inquit,cuius (Petri) autftoritatê, utpote apoftolorum omnium principiSjfemperomnis catholica Chrifti Ecclcfia, fiCuniuerfalesfynodi fideliteramplecftentes, fequutæ funt, omnesqj uenerabiles Panes apo^-ftolicam eius dotftrinam amplexi, per quam ÔC probatifsima Ecclefix Chrifti luminaria claruerunt,

Qiiid hçcad rem, Afote,qua inftitucras contra nos fDicitAgathoca* tholicam Chrifti Ecclefiam, amp;nbsp;uniuerfales fynodos fccutas Petri, utpote omniûapoftolorûprincipis(de quo iam non difputamus)ault;ftoritatem, omnes^uenerabiles Patres apoftolicam eius dotftrin.:. a amplexos,per quam amp;^batifsimaEcclefiæ Chriftilumina claruerint. F gt;nbsp;■. e:idê öónos affirmamus,Ecclefiam Chrifti,amp; fynodos omnes, Petri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' itd

ter fcqui debere,eius^ doeftrinam amplecfti.Et hoc caput cauîç egt;f,quod inter nos controuertit. Nos enim per omnia facrâfci ipturam prophefagt; rum SC apoftolorum,amp;fie Petri fequiiubemus, ÔC cxhac coirouerfias Si dubiafideiacreligionis dijudicanda. Vosuerô ad traditiones,Patres Ôi concilia nos remittitis:hgc firmiftîma fidei fundamenta uocatis SielTcuul tis.Cum igit Agatho dicat dotftrinâ Petri amplelt;ftendâ,quid hec ad Pon tifices Romanos, qui eius doeftrina ôiuerbo negletfto, traditiones fuas, décréta,canones ôinugas Ecdefiæ propofiiere Ôi obtrulère contra Petri doeftrinäfNon enim quia illam fedê occupauerc,idco Petri apoftoli auto ritate omnia geri ôiadminiftrari exiftimcnt.Diuerfifiima funt fedes Petri, ut uos quidem intelligitis, ôi dotftrina Petri:hacc extat turn in Adis apo-gt; ftolorum,tum in epiftolis à fe defcriptis,tum etiam in Marco,quas Ôi nos amplelt;ftimur,Si per omnia fcqui profifcrnur.Cum ilia uerô antichrifti fc* dc,qiiam per tyrannidem rapuit,nihilrtobis commune effefcias.Ciiiôdfi per Petri aucftoritatê Agatho intelligit fua, fuorumcp uel prædecefi'orum ucl fucceflbru décréta,ca^ omnib. ampleiftenda,nomine Petri pcifuadc te conatifeias Afotc nos domefticS teftê non agnofcerc, netp teftimonifi eius recipcrc. Quid cm mirum, q, homines ambitiofi, perpetuô fuæ fedis autoritäre quocuncp modo potucrunt,etiamui,dolo,fraude,mêdacijs amp;impofturis uolunt amplificarefV titur,inquit Afotus, in ea Epiftola A* gatho authoritatib,Patrû:dcni(5 no cft obfcurû in hacfextaiÿnodo àdû crteà catholicis,SCab hçreticis Patruautoritatibus, ôâ diligenter inuefti* gatum ueterum illorum fenfum collatione cxemplan'um, amp;c.

Hæc omnia, ficut etiam præcedcntia, aliud non uolunt, quàm cum PontificemRomanum,ô^ îÿnodum fextam Patrum authoritatibus uti uidemus, quôd Romano Pontifici amp;nbsp;fynodo liceat exemplo illorum, Patrum teftimonijs uti in ifs quæ non fint contra feripturam : cum hae* retici fuorum dogmatum ex Patribus patrocinium peterent,ic^ illis fua confirmaturos recipcrcnt,atlt;p ita Patres pro iudicibus agnofcerent(Di-’ cit enim Afotus à catholicis ÔC ab hærcticis Patrum autoritatib. adîû cft, diligenter inueftigatum illorum fenfum)rc(fte à fynodo fadlum eft,quod contra illos, qui fuum errorem ex Patribus probate conabantur, Patrum teftimonijs.

D. I A C. H E E R B R A N D I A N N o T. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;527

ftim O n ijs firn tu fi, amp;nbsp;ex ill is errorem monftrar/nt,atcp couicen’nt.Quôd fihæretici indifputatione, Patrum authon'tatem admittcre noluiHcnt, 'juidtumfacfiuriini concilium arbitraris Hæreticos proclamaffent,qui Patrum authoritatctcncn'nollentf’ Ira qui'dcm Afotus cura fua cohorte 'tociferatur.Scd longe aliter Auguftinus fenfit, ôé egit cum hæreticis diP putans. Remouerienim uoluit concilia, ctiâ Nicænum,non obtrudere Vide cap. Patrum authoritatem,neçpfepctereabhærcticis uthaccrecipiant, Ücut ’’tcçipfeillorum, uelconciliorum,ueldocfiorum authoritate teneatur: ^communibus utriufquc facris canonicis fcriptiscaufam cognofei, ^tjudicari.Cuius fi uos filij cftis,difcipuli Si fucccllbrcs, exemplum fçqui ’n]ni,8c multo critfacilior dtjudicatio.

Cæterùm quôd Afotus concludituancamp;'minus fynccre quàm deceat Uirum grauem,Brentium reprehcndere,quôd ad Patres in dubrjs de (en* fiifcripturæ,SC dogmatibuslidciremirrat ; id certènondum eftucl teiii-’ itionijs ex Patribus,uelargumentis alijs Siradonibus probatum. Crimp tiatio ha:ctantum efljiion probatio. Hoc enim Afotus tantum excmplis âliquotcolletftis cgiqutprobaretufoseffe Patres,fimilitcr ÔC concilia,Pa ^umpræccdcntium teftimonijs : fed quôd exPatribus dubij fcripturac ienfus interpretatiofiedogmatum fidei atc^ controuerfiarum dijudtcagt; tiofirpetenda ,amp;non potiusfcriptura perlcripturam interpretanda, o^ mnfalàlutis,uidclicct dogmatum dubiorum, controuerfiarum. Si totius fcligionis negotium ex eadem facra feriptura petenda, id uerô nunquam Afotus omnium Patrum agmincftipatus euincet.Supcrius enim cùm ex facrafcriptura,tum etiam illûipfis Patrum teftimonijs euidenter demon ftratumeft,facramfcripfuramperfeipfam, collationclocorum interpre-tandam.nam quealibiobfcurius dicantur,alibi habere manifeftius.quôd fl quis de fenfu alicuius loci feripture dubitct,qui ambiguus ôedubi us ui-deatuqfuccurri poffe alio certo Si peripicuo. Similiter ollcnfum eft con-trouerfias religtonis ex eadem facra feriptura dtjudicâdas.^on igitur ua-nè amp;nbsp;minus fincerè Afote, Brentius te reprehendit, quôonacc quæ feri-ptureproprie conueniunt, Patribus,contra ipforu mentem SCuolûtatcm tribuas : quôd uidelicet cxipfis dubij feripturæ fenfus interpretatio Si dogmatum,controuerfiarumcp rcligionis dtjudicatio fit petendatate^ îta fâcram fcripturam,quç Regina Si domina,feruis ipfius fubijcias.

COnaturea quar à Brentio contra auefioritatem Patrum obicdlauidc bantur, uidelicet quôd, quia in Patrum feriptis uartj errorcs Si inter pretationcs feripturæ pugnantes reperiantur, ideo ex illis neep fcripturac interpretation? SCfcnfum certum,necp etiam controuerfiarum rcligionis dijudicationc peti polTcjAibtus refutarc.Id uerô facillimè SCfincncgotio lacit, dicens : Qtnd ad nos, quôd unus autalter in hac autilla difputatio-ne etiam crraucrit à ucritatcfcripturaf,S(fc.Itcm quôd in Patribus fint pu-gnantes intcrprctationcs fcripturac,fiC fi forte nonnunquâuerum eft, ncc id quicquam nobis officit. In Patrum feriptis etfi errores effenon liben-teifateatur(quia id fuo propofito parum feruiebat ) Si pugnâtes feriptu-rçintcrprctationcs:tamen nihilominusexijs uerumfcripturac fenfuma-liàs dubiû eontrouerfias atep dubia fideidebere iudicari,pugnat.Et ita quodIci’ius nbsp;nbsp;mitius cftdicit,eos àueritateferipturæ crralfe, Si aliqutd

ignorafle.Qiiôd fi ipfi contrarias habent atep pugnantescirca fcripturac «nterpretationcm fententias, qui quæfo te ex illis uerû feripturæ fenfum eliciemus C Si à ueritateferipturæ aberrarunt Patres, quomodo feripturæ inrerpretes crunt idoneicSt errâqquomodo dubia ndeiôd controuer-fiasrcligionis hoc tempore exorientes drjudicabimus

yig nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N c A P V T LXXII.

Etquomodo confciennjsnofhis, quæöcuerbo Dei infallibili, quod omni caret errorc,fanarigt;amp;contra dubitationes crigt poflunt,utin eo ac* quicfcantjconfule turdd fcilicet curat Afotus,cum amp;nbsp;dubitâdum elTe do* ccat,Slt;; Ecclefiç dogma ciîé fentiat. quod fane de Afbtica Ecclcfia uerum eft.Sed iuxta Afoticam,uel Afininam potius Dialeôicam optima eft co* fcquentia:Patrcs habent crrores,Ergo exillorum fcriptis errores, ôi. con* trouerfiæ atcp dubia religionis amp;nbsp;fidei funt dqudicanda. Patres habet in* terpretationes fcripturæ pugnantes, Ergo dubius fcripturæ fenfusexil* lis colligendus.Parres à fcripturæ ueritate errant,ergo ipfi funt pro inter* pretibus fcripturæ agnofcendi.

Magno autemftudio hoccapite laborat,ut Patresab omnierrorcôi contrarietatis nota libereta'deocp uel excufat, uel etiam défendit, contra Clt;ç. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;id quod fupra dixerat,Patres proprias ftias habere fententias, contrarias,

abEcclefiadamnataSjàcommunibusEcclefiæ dogmatibus aliénas. Et hic Patres à ueritate fcripturæ erraffe,

Itafcilicetfalfitas Simendacia fibiconfiant. Verùm hæcomnia,quia pro EcclefiaRomana pugnatjamp;'ab illius confortio nufquamdefleêlit, ita ut ne quidcm aquam benedi(ftam,aut cereum remitteret,facile condo nari poffuncSC non tantum condonari, fed etiam ingentibus præmijs or , nari.Piæ quidem humanitatis eft,imbecillitatem Patrum boni confulere: fed manifeftos illorumerrores uclexcufare,ucldefcndcre,extremæeft impudentfæ,ô^ ne ab ipfis quidem Patribus unquam approbatur.

Magnus ille literarum reftaurator Erafn-iUS,antiquitaris,5Cin primisPa trum ftudiofifsimus le(ftor,quodlabores ipfius in reftituendis eis fan's tc ftantur,præfatione inHilarium in hunc modum fcribit;Än hoc agitur,nc quis putet in ueterum libris effe quicquam errorisf Atqui latere,ut aiunt, lauerit,quifquisiftucconetur.Hancfclicitatem Deus folisdiuinis uolu* minibus peculiarem effe uoluit. Alioquincmo quantumuis eruditusöd oculatusnon^itur, noncæcutitalicubi,uidelicet ut omnes meminc* rint homines enCjSC à nobis cum deletflu SCiudicio, fimulque cum uenta legantur,ut homines,

Sed forteincptus uidcbor,qui contra Äfotum monachum Erafmi au* thoritateutar : cum ab hoc hominum ordinc,hbri aliquiipfius lînt,utdc hærcfiLutherana fufpedli, damnati. Scimusenim neminem iftis fucis probari,nifi qui per omnia Romani idoli planta, Si lerne illius fordcs fa* piat.Scdhæchacflenus ingenere.uideamus iamctiamca quæabAfoto dicuntur. Cum enim quænuiffetBrentius, qui'namhi Patres effent, Öi nominariuoluiffetc' Refpondit ex Gelafq Epiftola dccrctali, illos fcilicet effe orthodoxos,qui in nullo à confortio faneftç Romanæ Ecclefiæ deuia rint.Qyód fi Romanam Ecclefiam fantftam intelligitillarn,quæfuit tem* Row. I. porc Apoftolorum Petri SC Pauli, cum fides illorum prædicaretur in to* to mundo:concedimus fane, Sed ubi illos Patres reperies, qui in nullum unquam errorem lapfi funt f Si uerô deifta præfenti Pontincia Ecclefia, eius dogmatibus Si ftatu intelligat, profeeftô exuetuftioribus illis Pa* tribus,qui ante annos non dicam mille,fed quingcntosuixere,nullusom nino ex illorum omnium numero ferè crit orthodoxus. Nullus enim ferè eft omnium,qui non in multis ab hac deuiarit.quod feripta ipforü teftan* tur,5C eius reiin cap. 09. fpeciem dedimus,

Idcocp quod ex Vincentio illo Lirinenfi affert,quod ubicp, quodfem* pcr,quod ab omnibus creditum cft,id tcnemus:quod propriê ÔCuerê ca* tholicinn cft,hoc facimus,fequcntes uniuerfitatem,anriquitatem,amp;^con* fenfioncm.amp;c.quàm uerùmfit, quantum^ ualeat, nemo eft qui non ui* deatjôClongaadliucopushabetprobatione. Nam quodhodicPôtificia

Ecclefiafequaturid,quodubicp Slt;femper,atqï ab omnibus eft crcdp *um, ld uero perncgamus, Sgt;C in capitc 6^ contrarium eft probatum,fimp litercirca initium huius noftri tratflatus cap. j. Hacc quidem ita à Vin* centio illo Lirinenfi, quicuntç fucrit, dicunt, Afoto refercte, amp;nbsp;repeten* te. Vcrùm Afotc fcias,lógè temporibus Vincentij Lirincnfis alium fuiffc EcclelîæRornanæftatum, quàmiam fit. Nihil ergo ad uos Vincentij te* ftimonium. Multo uerius eft, quod fern per Si ubiep, Si in omnibus nati* onibus aliqui fuerint, qui tyrannidi Pontificis Romani, eiusqj dogmati* l’Iis reclamauerc:imô tota orientalis amp;GraecaEcclefiafcmpcr contra* ^ixitin plurimis. Nunquam agnouit primatum Romani idoli,nunquam piirgatoriumrfemper retinuit coniugium facerdotum contraRomanam I^cclcfiam. Qiiamprimum ucrófibihæcperfuaderi,ut reciperent,pafsi liint.Conftâtinopolis Si tota Græcia à Turcis eft occupata,amp; fubiugata: He fcilicet hoe in pœnam fchifmatis, SC quod Romanu pontiftcem, dus primatum, amp;nbsp;décréta agnofcerenoluerint,accidiftc garnie pofsis. Vc quid tibi hæc placent Afotc f Quôd fi traditi«nes Apoftolicas obijcias, 4Wum teftis fit Romana Ecclelîa ab Apoftolis fundata;Quafiuerô Ec* rlefiæ illæ Græce no fint ab Apoftolo Paulo fundatæ C Ita fcilicet uer um tft, quod Afotus aflerir, fe id, quod fempcr,ubiqg, Si ab omnibus eft cre* ditum,tcnerc.amp; deindeaddiuQiiod proprié Si uerécatholicum eft,hoc f2cimus,fequentes uniuerfitatem, antiquitatem,amp;confenfionem. Cur fonpotius Afotc, quodprophctæ amp;Apoftoli, qui nobis doótores au* diendi proponuntur, docuere,fequeris, quibus nihil antiquius, nihil ue* hus, ÔCcertius f Patres, Patres, perpetuô uociferaris. Si ingeminas. Nos uerosEcclcfix Patres, diuinitus nobis commendatos , prophetas Apoftolos tibiopponimus,à quibus etiamfi,quod tarnenimpofsibilc cftjUbicç femper Si ab omnibus difeeftum effet: tarnen id minimefequt teneremur. Hoc modo cum à facrofanétis, certis,firmis, Siperfpicuis fpiritus fanefti oraculis,quæ in propheticis Si Apoftolicis literisnobis ’mmenfa Dei bonitateadaedificationem, perfeeftionem, SC falutcm funt donata, nos ad fcriptores Ecclcfiafticos,corumc^confcnfum ablegaf-fet:ut illorum fenfum ex horum interpretatione Si confenfu difeeremus, 2ddit,Nöquid hoc eft à luce ad tenebras ire. Si à feripturç fplêdoread hu niani fenfus tenebras ti Et non potiusab hafreticorum, quas oftundunt fcripturac facræ,amp;fidci tenebris ad luce,SicSi àliteris,Si fcriptura exter* ad fcriptam ab ipfo fpiritu fantfto in cordibus uiuam Si certam con* werti: quod conftathos omnes Patres egifte. Non reijeimus Eccle* fiçueræamp; Parrum confenfum, Sed tamenno quilibet confenfus appro* 1’anduseft. fæpé enim confuctudine fui temporis, cuius magna uis. Si propemodum tyrannis eft. Patres uitfti, minus commode de quibufdam fcripferc : Si quod amplius eft,etiam fui temporis confuetudinem,quani tamennon probauere,fed aliquid incomodihabere intellexerunt,pro* pter mulrirudinis confenfum Si perfonas(ut uocat Auguftinus ) uei fan* éîasuclturbulentasliberius reprehendere aufinonfunt, quodfupracx Auguftinohocdefeprofitenteprobauimus. Quod uero dicit,cumnos Auguftinut a fcriptura ad Patres remittat, hoc non cffealuccad tenebras, hoc eft, à E(gt;iftoU fplcndorc fcriptura: ad humani fenfus tenebras ire, fed ab hæreticorum, u?. quas offundunt fcripturac facrç, Si fidei, tenebris ad Iucem:primum nihil cumhçreticis, eorum^ corruptelis commune habemus. Si uero heretici funt qui à Patrum fcriptis Si fententia recedunt, ad fcripta prophetica ôd Apoftolica fe conferunt, certe uos Papales millies hçretici eftis, qui fanaPatrumdogmatarefpuitis,quodfupràmultis cxemplis probatum eft: Si tantum ex auro ftercora Si feces colligitis, ut abfurdos ueftros er*

rorcs aliqno colore, amp;nbsp;præfextu antiquitatis Si Patrii)Ti,panietis ac male tegatis. Deinde contra ipforum Patru fententiam Si uoluntatem ùcis Aiotc, qui nos à fcripturis facn's, ad ipfos rcmittts. quod copiofe Si ucïc eftprobatumillorum teftimonijs. Nihilominus Afocushocefledicif,a lircns Si fcn'ptura externa, ad fcn'ptam ab ipfo fpiritu fancflo in cordibus uiuam Si certam conuertf. iacram fcripturam, externam uocat,amp;Iiteras: Patrum ucrofcripturam à fpiritu fandÏo fcriptamin cordibus uiuam. Si certam. An ucrô Aline facra feriptura non eft à fpiritu fandlo, non certa, Epi?, 1. non uiua, cum hoc modo dillinguas inter illam, Si Patrû feripta Qiio-üebr.4. modo uiuus fermo Dei dicitur.^Vide,quid ucterator,hoftis facre feriptu*

Tx agat Ab hac certa, Siindubitata, manifefta, Si pcrfpicua, à fpiritu fanclo profelt;5ta,nobiscp propofita amp;commcndata, quæilliexternadi* citur, amp;fupràliteraoccidens, adaliâ quandâ, queilliuiua Ô6 certa,per fpiritu fandum intus in cordibus feriptâ, Patrû îcilicet, ,puocat. An ucro ilia Patrum feripta no funt externa, fed interna fpiritualia: Sacræ uerô ca-noniex non fpirituales,feócarnalesf' Aut num Patrû feripta certiora funt Si clariora Propheticis ,Si Apoftolicisf Et Patres maiorib. fpiritus fandi donis ornati An uerô Apoftoli, aut nô potuerunt, aut no uolucrunt, ea quæ intclligcrent, Si docere ucllent, manifcftè Si perfpicuc proponerec* Lkc. ilt;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cur igitur ad faeram fcripturam ubicp remittimur, Mofem Iiabcnt, Si

prophctas,hos audiant. quôdfihosnôaudierint,nccjfiquisexmortuis refurgat, multo minus Patres, audiet. Ad legeôd teftimonia eius. Attengt; dcledioni. Nofti cnim facrasliteras ab infantia.

Et tu Afotc, uide quam prouinciam airumpferis,quàm difhcilem,cum quibus Patribus tibi ht congrediendum. Ad interiorem quandam myftiquot; cam, Si abftrufam nos reuocas theologiam.Quid uerô illud fit jquodintus fitferiptum, nos ignoramus, Certenó ad interiores illas EathufîaRa-rum ( qui ambulant in mirabilibus fuper fe ) contem plationes Si illumi-nationes mittendi fumus. At hi,inquit, feripturæ SCEcclefiiefenfum de-feripfere, cum feriptura fit obfcura,dubia Si ambigua Ad hæc in prçce-dentibus efl:rcfponfiim:ôôundefcripturæintcrpretatiopctenda,demon ftratum. Ncc feripturas obfeuras elle nifi excæcatis. In dubium uerô non uocari, nifi à blafphcmis, defperatis. Si diabolis.

lam cordis fuimalitiam prodit Afotus, cur fciîicethoc modo fcn'ptu* ras reprelicnderit, obfeuras ellè, Mortuam literam, externâ, dubiam,Ô£^ ambiguam fubinde nominans, Si in dubijs atiç controuerfqs reîigionis dijudicandis ad traditiones. Patres, Si concilia remittat: non quôd feriô uere Ecclefiç cofenfum. Si Patrû Dogmata,fcqucnda cxiftimet.Hoc efh fi fiat,a(fîum eritnÔ tantum de capitio SCeucullo Afoti,fedfotûrcgnum Papifticumiâeuerfuminpuluereiaceret. Sedquiacx Patribus uel male intelleôlis, uel quia alicubi homincs fe fuifle demonftrarût. Si fui têpori» confuetudincmfcquuti, deniçp quia pontificij ex traditionibusdubfjs, amp;inccrtis,quas,ppterantiquitatêadmirantur, cum feripturarûaurhori-tate premuntur,ôdfplendore illius notfiuarum illai-um oculi perftringun-tur, adminicula quedâ unditp, quib. pefsimam fuâ caufam tegant,côqtngt; rcrclatebras, amp;diuerticulaatcpfubterfugia inuenirc fepoficarbitrant, amp;ut tandêad ferinium peôloris pontificij, quod amp;fummQ,amp; eœlefteo-raeulû, à quo, ne fi quidêinnumeræ animae cateruatim in tartarû abrj’cc-rent, appellandû fit, perueniat. Cum^Brentius, utreipfamanifeftuni faccrcr,cx Patrib us no polTe feripturç interprctationem,aut co trouerfia-tum dtjudicationc peti, fed potius ex facra fcripturau'nfigniores quorun* dam errores, quib. fehominesfuilTe^bauerunt, enumeralTet tualdeini-quo id fert animo Afotus, q» fcilicet fingulos Patres fufpedosreddere^

D. I A C. HE E RB R A ND I A NN O T» amp;lauthoritatepriuarefitconatus.quibusdcindeaddit,næuosquofdam, fiuefpecicspotius errorum in Pa tribus quærcre, finiftre ca interpretari, cxijs offendiculum inHrmis obfjccre,qu3e candide accepta etiam acdi^ ficare poftent : hoc nihil aliud efte quam calumniari, praefertim cum hacc nihil ad rem faciant. Vera funt hæcAfote. quodfi Brentiushoc fccidcr, nullarationeexcufari poftet,necuUam mererctur ueniam. Sed manife^ ftos Patrum crrorcs dcfcnderc, cuius hoc fit fpiritus,uidc.Non agnofcegt;-teuult Afotus ullos in Patribus errores, fed næuos tantum quoidam, 8C fpecies errorum, quod fi'cutdicitunusaut alter in hacaut ilia diiputatiogt; ne etiam errauerit à uci itare fcripturae : fed illud certo feimus, inquit, catholicos non propterea ab Ecclelîæ fenfu rcccfsiffc, quanquam interim tgnoraucrint.

Errafte cos fatetur à fcripturae ucritatc.Qiiod fi ab hac crraucrunf,quO niodo quçfo te interprètes erunt feripturaepSed hoefortafteuult Afotus, ntetiam in præccdcntibus dixit, quod aliquando fenfum aliquem in CX' pofitionefcripturae afferunt,cum fcriptura alium fenfumhabeat,itaut (quemadmodumhiefequitur) no recc fterint ab Ecclefiae fenfu, fed interim tantum ignorarût. hoc quidem uerum cft,proptcr haec tantum neminem poliedamnari: quæfi fola eftentin Patribus, facile difsimulari poftent. Sed quid hocrei eft Afote,tu'ne Patres errorib. liberabis,aqui-hiis ipfife no immunes eftefunt confefsi, id quod Auguftinus defcfate- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

tur,inquiens : Neep ullo modo meas literas ab omni errato libéras audeo nd pu tare uel dicere.quid cfh, défendes ne hæc Patrum fequentia diiftaf

Cyprian, lib. de Cleemojyna. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cap. 17i

Beneficium Chrifti in baptifino confumptum efte,poftea per clecmo-fynam remifsionem peccatorum petendam. AiUnon cnim Chriftus perpetuus, amp;nbsp;folus faluator, nec honor iftc cleemolynistribucndus f

Martyres'proprio fanguine, fi quchaberuntpcccata,laucrunf. Idem libro dectmo £^pißolaru}n,^2.

Aut quæ falus nobis die poteft, nifi ieiunio noftra cluchmus pcccata;* Idem ßrmone fèxto^ de d^arganta.

Martyres profufîonefui fanguinisfalutcm nobis pepcrerunt, quiiam facrata hofria pro noftra propiciatione Domino funt oblati, idem de Natali quot;Domint, Serm, xr.

Nullum tarn graue pcccatum eft, quod non cleemofynis extinguatiir, pufgetur abftinentia.

Elccmofynam indulgcntiorcm efte quam lauacrum aque, quia his fc* mel tantum uenia detur : illis toties quoties eleemofyna detur.

Et ideô dixit Adam pcccatum fuum, 6C reputatum c ci ad ueniam. Idem in z ad Cor. cap. n.

J9» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÎN CAPVT LXXir»

uenHtt tantamultftudine,quipn'mi parentis tranfgrcfsioncm reilocarc poßit, tecum ftatuam teftamentum meum.

Dicendo enim cum non eiîètfoluendo, nihil aliud dicit, qnam quod mentis uacuus crat, SCnullum bonum opus habebat, quod imputarctur ci ad remiisionem peccatorum. Imputant enim omnino nobis mérita ad remifsioncm peccatorum« Sicut ÔC fides imputatur ad iuftitiam. Et quid dicofidem,amp; bona opera, quandoetiam tribulationes imputantur nobis ad peccatorum abolitionem. Exemple Lazari id probare conatur, ideminyaiarcum Homil. 6.

Lauabisme, SCfuperniuemdealbabor.Qiioniam ergo lauiftimeper lacrymasmeasjlacrymac meæ, ôl patientia mea, mihi fuerunt pro ba-ptifmate.

Huiufmodi plurimaapud Patres bine inde eft inuenire,hi certenon funt nacuitantum,amp;fpecies enorum, fed grauifsimi, non difsimulan* di errores, licet Afotus non multum ab his abfit, aut fortafsis ctiam candida fuainterpretatione ad acdificationefacere pronunciabtt. Quia hoc modo homines ad bona opera, elecmofynas,iciunia,pœnitcntiam, pati-cntiam,6(^c. excitari pofsint, amp;nbsp;debeant. Hæc non eo cófih'o à nobis funt commemorata, quoderratishis Patrumdele(flemur,eoscp deridendos proponerc uoluerimus : parcere cffi eis, amp;nbsp;errata eorû tcgerc mallcmus« Verum ad hoc impudentia Soti nos cogiqqui errores in Patribus hoclo co efiè negat, fed tantum fpecies errorum, næuos. Pofsemus quidein multoplura in medium proferre; fed non libet omnia illorum detegere; quin potius omnia difs^nulare uoluiflemus, nifi tâta eilet in homineifio male feriato ftoliditas, mentiendi libido, ôd uanitas.

Poftea Afotus authoritatisPatrumuindexfeucrifsimus, patronus errorum acerrimus, quo ipfos omni errore uacuos declarer, adfingulorû Patrum errores,quos Brentius obiecerar,ita refpodet, ut Afotu dccebat, DeOrigeneôôTertulliano dicit, quod ab Ecclefiafint damnati.Cypii anum in caufa baptifmi haereticorum erraffe fatetur : fed deceptu prædc-cefforis fui exemplo,quod dum ab eo inftitutum uidiqputauit traditione cffemaiorum.Qiiid hie audio Afotefmitto iam,quód tarnen erraffe Cy-prianum fateris, ergo'nc uerc fenfit Cyprianus, id, quod à fuo prædcccf-îbre erat ftatutum,rraditionem elfe maiorum;' Qiffd ais bone uir/ Quod fi Cyprianus fenfit ffatutum fui prçdeceffctris,traditioncm effe maiorum, fallus eft tam breui temporis fpacio interccdente,ut ueriratem ôd certi-tudinem huius rei cognofeere no potuerit,fed martyr! fantfto fitimpo fitum : quidni nobis lufpctfte effènt traditioncs illæ apoftolicæ, de quic-quidtraditionum nomine nobis obtruditurfine feripturaC Qjiid enini non faeftum putabimus annis propemodum mille, quib. Romanis Pon-tificibus licuit quod libuit

De Cypriani hoc errorc,qui fecum in errorem plurimos Epifeopos A-phricæadduxit,amp; tametfià Stephano Romano Epifeopomoneretur, tarnen acquiefeere noluit,iam nihil dicam.Certè hoc uerum cffê,quodE-rafmus dixit,lateremlauare, qui Patres ab erroribus liberate amp;nbsp;defen-dere conetur,apparet« Ideononeft monachc, quod Brentium tan^ ca-lumniatorem calumniaris ipfe,quafi in Patribus næuos,5C potius fpecies erroru quaeficrit:aut hune errorê elle nega, quem fateris. QjjæigiturhæC non nugandi tantû libido, fed decipiendi fimplices, SC calumniandi bonos uiros ftudtum f

D. lAC. HEERBRANDIANNOT, tando à fccundis nuptijs dicit, fed tartien falua fide. Etfi enini aliquaftdó conférât illas fcortanoni, tarnen aperte dicat, fe non damnare eas: tarnen necin his, nee in alijs unquam ab Ècelefia eum difccisifiè,ncc ullo modo dogma fidei contrarium afleruifie. Quid à patrono turpitudinis pollet ablurdius, aut quod magis fibi aduerfaretur dici, autfingi, hac fcurrili ÓC ••npiafalfitatisèóerroris defenfioner' Hieronymus uchementior fuitin dehortando afeeundis nuptijs, fed tarnen id feeit falua fide. Quid ergo dixit eontra illas f eonfert illas,inquit Afotus, fcrotationi,tamen non dalmat. Qiiid Afote,an feortatio falua fide fieri poteftr^An feortatio no eft damnatafPlanè hoe Afotieè,imô Papiftieê ae eanonieè ab Afoto dieitur. Hi cm dieût eum fuo Euangclifta;, Credemihino eft fiagitiufeortariado lefcentem, faerifieulum, fed paruulupeeeajulü, pro quo dicat unum Mp lerere, Cumep Hieronymus feéündas nuptias feortationi pares efle dixc-tit, öf tarnen non damnarit, iuxta Afotum, in hoe non diieefsit ab Eeele* fia, nee dogma fidei eontrarium aftcruit. Ergo nc Afotc,Eeelefia nuptias ftcundas feortationi eonfert C Quid uero Paulus dieit, Mulierem morte mariti liberari à lege uiri,ut nó fit adultera,fi fucrit alten' uiro iunda. Hie^ Aduerfui tonymus aperte dteitefiè proftitutam eiufmodi,his ucibis:Melius eft em iouin-liht. ficet altcrum, tertium, unum uirum nofle,quam plurimos : id eft,tolc* ». tabilius eft uni homini efle proftitutam,quam multis. Poftea addit : Non damno digamos, imó nee trigamos,8C ( fi dieipoteft ) oeftogamos : plus aliquid inftram, etfâ feortatorem reeipio poenitentê. hoe modo digamS nondamnat,quoneefeortatorê,fifeiliectabhoeatrocidigamiaepeeeato perinde atque à feortatione pœnitentiam agat. hoe fciliect Afo te non eft damnare. Anuero hoe dogma eft Eeelefiæ.^fieeinc Ecclefiaeum Hiero-nymo eótra Paulu fentit, fecundas nuptias pares efle feortationi, ôé pro* ftitutionif Adhpe eum feeudas nuptias feortationi eoferat Hieronymus, ncctamendamnct:fequiturhine,quôdnee feortationem damnet,atep itainhoefentiateumtotaSeelefia, quacneeipfa feortatione damnet,eu dicat Afotus Hicronymû inhoenon difcefsilïè ab Ècelefia, nee dogma fidei contrarium afleruerit : hinc intelligimus de qua Ècelefia Afotus, dC de qua fide loquatur, uidelicet dc illa quæ iudicat icortationê proftitu tionê,noneflquot;epeccatum.ha:c autem eftmalignantium Ecclefia,amp;fyna* goga Sathanæ,qui Deus eft immundicitici, fcortationis,amp; turpitudinis, qui deledaturhis cardinalib.uirtutibus. Sicfeilicet eft defendêda Patru audoritas,contra iftos nouatores hacreticos, qui nçuos ÔC fpecies errorû inPatribus quærunt.

Poftremus eft Auguftinus, qui cum Rctra«ftationum libros feripferit, inquit Afotus,qug no rctralt;ftauit,bis ab eo confirmatafunt, quarcmaio* tis fint aucftoritatis.hçc eft Afotica confcquentia,quam certeAuguftinus Au^uft.Ub. ipfeno agnofeit, quod caqùçftonrctra(ftauit,ideo omnia bis cofirmata, de Bono certa,firma amp;nbsp;rata efle, aut haben' uolucrit, Ita cnim ipfc de fc fcribit, cum perfeuerâti inilloipfoRetradlationû labore uerfaretur. Quamuisncminêuelimfic cap.n. amplcdi mea omnia,ut me fequatur, nifi in ijs, quibus me no errare per* fpexerit. Nam ^ptercanucfacio libros, in quibus opufcula mearetraeftâ da fufeepi, ut nec meipfum in omnib. me fequutu fuifle demonftrem: fed proficienter me exiftimo, Deo miferâte, fcripfiire,nó tarne à perfetftionc cæpiflc. Quandoquidê arrogantius loquor, quàm uerius, fi uel nSc dico me ad pcrfetftioncm fine ullo errore iam in ifta actatc ueniflTe,

Netpcmnegaredebeo,ficutinipfis morib. itamulta clTein ta multis Opufeulis meis, quæ pofsint iufto iudicio, amp;nbsp;nulla temeritate culpari.

Qiioduerô exeufat ÔC défendit Auguftini fa(ftum, quôd infantes corn Zzz ; municauitÿ

municauit, co quod non faerit eius rei author, id Brcntius no dicit Co^ Zp t/lolit flat cm Cypn'ani tcmponb.fuiiïe ufitatû,ficut Auguftinus ipfe ex fermo^ *4- ne$. Cyprianidelapfisrefert. Verùmnô quçritutrum Auguftinusipfe primus fuerit author, fed anrecftefecerit, infantib. Euchariftiâ porrigês, Qiiod ucro Afotus dicit, Apparetnonunquam fuo tcporefuiße acftûita iiiEcclcftjs, Si. hac cofuetudinc acccpiftcillu argumctum contra Pelagi* anos. Sic, reüè admonct Afotus Patres confuetudinê fui têporis no fcnt per optima abfcpdiÜgcnrioriconfidcrationefequutos. jd Si Auguftiquot; no hac in re accidir.Erraflc cmipfum cu tota AphricanaEcclefia dubium no eft: aut certe tota Ecclefia male fccit, Si adhuc peccat intermifsione Scabrogationehuiusconfuctudinis. Alterutram erraftecertû eft. Vtrif uolet,eligat Afotus. Item addit Afotus,AuguftinQ hæc uerba, Nifi maiv ducaueritis carncfiltj hominis,no habebitis uitam inuobis, ad fpiritualc manducationê magis referre, in ilium ipfum locû Ioannis : quod ft ita eft, certe Auguftinus ft b i ipft in huius loci interpretanone aduerfat.Nam alft De ««-Jm biitainqnittlnfantesfunr,fed menfp eius participes ftunt,uthabeantinfc Apofloli uita, Vtram ergo interprétatione recipiemus,cû ipfe fibi no conftetr'Hîc ferm.», de facramêtalicommunione interprétât, illicuerôdefpirituali. Cum^ hoc nobis accidat ifto in loco cu Auguftino, ut dubia fit eius interpréta^ tio fcripturç,quid futurC putamus, ft omnes Patres diligêter examinandi eirent,ut ex illis fcripture interpretationc acciperemusfBone Dcus,qug confufto, quae conciliationcs, quae contraria, pugnantia, diuerlitates, Si-aba innumeraimpedimentafenobis oblaruraclient, itautmulto magis dubij inde redderemur antea fuilfcmus, Si in labyrinthos ex qiiib. nos nuni^ euoluerc poft'cmus,incidcrcmus,Sd obfeuratio magis quam inter* pretatio poft immenfos laborcs exhauftos, futura eftet Sic fcilicet Pa* trum aueftoritas défendit, cumillos crraflcnegamuSjficquomodocon* ftlium hoc AfotiegEcclefia:, de interpretationc feripturæ ex Patrib. pro* ceirurumfit,obiter fpectmen uidcrclicuit. quadcrcultimo Afotusagif hisuerbis: Qjiod Brcntius aflumpftt in Patrib. elle pugnantes interpre* tationes feripturæ, etfiforte nonnun^ ueru eft, necid quic^ nobis offi* cit, g confenfum Patru fcqmur, non tamccft,pbatum ab co.Non officif, inquit Afotus,nobis, cp in Patrib. pugnantes funt feripturæ interpréta* tiones. quare e Qiiia, inquit,cofenfum Patru feqmur. ergo ne ubi eofen* tiunt,reifte fentire: ubi ucro no confentiunt, erraftè cxiftimSdi funtfPor* ro uidere eft ex Magiftro Sententiaru, de plcrifcp dogrnstib. diuerfas Si contrarias eoshabuiftefententias. Cui igit fidem habebimus eQiiisnos cert tores reddet utcr Ecclefîæfenfumfic fcquutus, cum utriq? id fcfecilfe arbitrent .'quot;Qjjod ft alterutrS erraffe ncccfTc eft, quis iudicabit de fentêtiæ ueritate i Ecclefia, inquies, nouir fenfum. hæc erit index, fed unde nouit fenfum feripturæ, nift ex Patru interpretationc, qui eum defcripfere.^At hi ipft contrarias habentinterpretationes. unde igit cüinmulttsnócon* fentiant,intcrpretationêpetemusÆtquandohociudicium eftfuturft,u£ Ecclefia omnesPatrufententias pugnantes cocilictr'Ad Kaiedas Græ* cas. Vbiucrôf'in Vtopia, Cû nero Sotusillc dicat, Etfi forte uerû fit no* nunep in Patrib. pugnantes effc fentêtias,tamêhoc à Brentio no elTe^ba turn.eluditemSophiftacxêplumab ipfo .pdueftum,licetualde frigide, dieens no unius tantu fenfus, locff feripturæ capacc effe: tarnen ide locus no poreft fimul cotrarios habere fcnfus.hic locus Chrifti apud loanne no poteftfimul amp;dcfacramrntali, amp;nbsp;de fpirituali manducationê tantum, tntcîligi. ideo ne habeat^d dicat, ^pofitû effc aliquid, Si no 4)batS, ma* nifeftè exêplis adduftis irbabimus. Inuitus quidc hue defeendo, ficut Si. fuperius importunitate Soti coatfti, crrorcs quofdâ Patru crafsiftimos^^ duximus, Nec hoc argument! genere deletftamur, fed Afoto id tribuen* dum

’Jirmeftj^fuaim.pbftate nos cog«t, ut hæc in mediû ^iferamirs. Etfi aût ïdeô certu fît, no folû diucrfas,fcd cttâ pugnâtes fcrîpturæ interpretation nes in Patrib. eîTe, ut nemo îd nifî ucl ïmpei itifsîinus in eorû leôîione, uel impudentîfsîmus negarepolsit: tamê uetcrator hic, ut fcenæ feruiat, àû neàcaufa quam agenda amp;defendendâfufcepit,cccidîireuîdeat, dubt* Uiidi uocabulîs utitur,Forte, Vîdetur : Iten'i,Non eftprobatû à Brentio, Nos ergo plurib. exempifs probabimus.

Non dico iâ, hâc eiTeno fcripturac interpretationê, fed deprauationê, Otnnino fcripture totius fentêtiç côtrariam; amp;nbsp;^d ad confefsionê peccatî Adae attinct, q translationc culpæ utitur, 8gt;C nbsp;nbsp;confcfsio fit ci ad ueniam

imputata, qd loli Hdei tribuit ; fed quod Auguftinus omnino cótrariam Gfe«. ’f-ß^pugnantem tnterpretationem habcat.

deÇsnepcontra M.tnich. lib. z. cap, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;

lieri, fed in mulierê refundit culpa fuam : ÔC fie fubtiltter quafi de aftutia, quam miferconccperat,uoIuitadipfumDeupertfnere,quodpeccauiu Noneinait, Mulierdedit mihirfedaddidit dices, Mulierquam dedifti •nihi.poflea, quoniâinmaicftatcparilli(Deo) elle no po tuit iâ lapfus, iacens in peccato fuo, paré fibi facere eum conat, uci potius ilium uulC

Q:iid hie didurus es Sotc,forte uerum eft pugnanteshas efte inter* prctationcs.fcd nondum eft probatum.

Porro, quid de fimulatione Petri, quat à Paulo in Epiftola ad Galat, i, cap. dcfcribitur, dicâ,^ pugnantes ÔC cotrariac fint interpretationes Au* guftini,Slt;Hieronymi,plurimisEpiftolis ab utrocp,no fine magna animi ui^ offenfione, ö^acerbitatc,addo,inuelt;ftiuisHicrönymi,tra(ftat¥ cHicne quoquedubitabisMonache f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Auguß. ab

Veftem nuptiale interpretatur de charitate, inquiens: Illi aût non ha* bent ueftem nuptialem, hoc eft fidelifsimam fponfi charitatem,

De Chrifto^de apprehenfo interpretatur,dicens: Chriftus indumcn* tumcredentium, amieftus hdelium,

Sedquidfacioexêplo pugnantiû interpretationû ex Patrib. enurnc-tans,CÛ ne quidcingens uolumêqs defcribendis fufhcerctt'Vidc ein totS libru Sententiarû. Neep uerôdiuerfi Patres, pugnantes interfefolû feri* pturac interpretationes habent:fed ijdem fecû ipfi pugnâf,amp; à femetipfis , difïcntiût,unûÔCcundcfcripturælocûdiucrfimodèinterprétantes, pla* necôtrarios de eadêre fententias habent. ^d cxéplis manifeftû faciemus,

Affirmât Ecclefiam fuper Petrum à Domino ædificatam, idem de exhortatione .Mart^rij.

DicitEcclefiâ primam,ôif unam, fuper petrâ,Domini uoeefundatam, ^mbroß Sermone 6.

Chn'ftipafsio nobis fuffîcit ad faluté : Apoftolorum contulit nobis ad Epilîola jo.

Qliicquid poftbaptifmum humanæ naturæ infîrmitatc contrahitur, proptcripfum baptifmum remittitur,

Qiiicquid poft cam, quæ in baptifmo fit pcccatomm ablutionem,pcé camus, mifericordiacfacrificqs cxpiatun

Et file ipfelocus Matth. »(Î. Super hanc petram ædificabo Ecclefiam meam, quam diuerfîmodè à Patribus eft enarratus, quam plignantes ôd contrarias interpretationes habcntf longum eftctamp;hæc, amp;nbsp;alia mul ta his fimilia in medium affcrrc. Puto autemhis exemplis fan's probatum, quod Afotus dubitanter, forte nonnunquam uerum efle, inuitus fatctur, in Patribus pugnantcs effe locorum fcripturæ interpretationes.

Que cum ita fe habcant, manifeftum eft, nos exipforum fcriptis,facrf fcripture interpretationes certas non pofie petereindubijs ÔC contro' uerfijs fidei. Neque ita uerccundia ipfis Patribus fumus obligati, utillogt; rum interpretatio fit nobis per omnia fequenda, utnonliceatnobisab illarecedcre, cognita exipfa fcriptura,diligentius inipelt;fta,meliori amp;nbsp;cer tiore fententia. luxta iljud : Si iedenti fuerit reuelatum,taceatprior.

Neqj enim quorumlibct difputationes, quamuis catholicorum Sdlau datorum hominû, uelut fcripturas canonicas habere debemus, utnobis nonliceat falua honorificentia, quæ illis debeturhominibus, aliquid in eorumfcriptis improbare, attp refpucre,fiforte inuenerimus quodali^ ter fenferint quam ueritas habet, diuino adiutorioucl abalrjs inrcllcdîa, uel à nobis. Tab's ego fum in fcriptis aliorum,tales uolo efte intelietftorcs meorum. Concludirautem hunc de Patribus tratftatumhifeeuerbis Afo tus:Nuncfatis nobis ftabilitaeft Patrum audoritas; fan's oftenfumeft, quæ fit ncccfsitas, quæ utilitas, amp;nbsp;ufus illius.

Mirumautem eft, quod quatuor tantum capitulis abfolucritrem ma^ ximimomenti, cum detraditionibus non fcriptisualde fuerit prolixus, amp;nbsp;iam in fequentibus de uiuorum Patru authoritate pluribus agat. Id cer tehanc obcaufam maxime fadfum elfe iudico, quod minus fiduciæin Patrum fcripta collocarit, utpotc quos norit fibi aduerfari, quod cap.tfÿ. demonftratum eft,quam in traditioncs no fcriptas, ÔC Patres fuos uiuos, quos teterrimos, abfurdifsimos, amp;nbsp;peftilentifsimos nonfolum abufus, fed etiam crrorcs palp ab il es defenderc ôd propugnare fecum non igno* rat. Ideo quod Patrum fcripta attinet, uelitan'one tantum obiter ufus eft, non iufta acie congredi uoluit. Spero autem, ita ad SotieÂîfi opinionem, cum facræ fcripturæ, turn Patrum teftimonfis reiponfum,eamquercfii' tatam, ut Ledori fit fans fadum,

Tfidubium non fit, quin uerilsimefcribat Nazianzenus defuorum temporum omnibus concihjs, fe ideo omnem Epifcoporumfugcre conuentum,proptcrea quod nullius concib) finem bonum uiderit,6C quod no magis malorum acccfsionem,quam folutionem habcretld enim maliciafit Diaboli,quiodio Dei amp;nbsp;hominum,dilsidia non modo

excitât in Ecclcfia,fed ctiâ inter uiros cruditione prgftantes fouet.-tameli benter cocedimus nullum eflenccmcb'us, neccernusremediu,nouisin religione

Teltgionc cxortis controuerfijs finicndis, quam fiueroruin Epifcopogt; ïumconueniat (ynodus,in qua nouum dogma cxcunatur:non quod proptermulhtudinem,confenfum, uel perfonarum authoritatemdog* mata, amp;nbsp;definitionesfideifintredpicndæ: uelfîngulis, quiiudicium de controuerfijs exuerbo did fadunt, minus fit credendum; fed quod plus ponderisapudpldofc^ habeat eiufiTiodidijudicttio,in quam Dodo-res Sc paftores plericç bcclefiae confenferunr, quam fi quifeç domi priua-rim conceptam populo tradcret, uel paud quidam earn conficcrent. Et hoc modo in unu colledi dodores,Epifcopi, paftores, amp;nbsp;alij qui ex fin-gulis ordinibus adhibendifunt, commodius multo in commune delibcrf rant Sc conlcrunt atque communicant confilia, 6C ex collatione ac con-uerfatione ueritatem eruunt, SCcommuncm quandamformam confti-tuuntexfacra fcriptura defumptam, qua communiter in docendo utan-riir,ne diuerfitas apud infirmos offendiculum pariat.

Hancrationem Paulusipfeprarfcribit obferuandam fingulisEcdefijs indijudicationedogmatum. Nam cunjfingulas Ecclcfiæcontrouerfias '4« apud fe exortas dijudicare uclir, eo ipfo monct, quid in grauioribus, ubi tota turbatur Ecclefia nouo, SC inufitato dogmate fieri uelit, uidelicct,ut negociumadtotam deferatur Ecclefiam,amp;onuies comunem eius co-gninonem fufeipiant, examinent, 5C diligenti inquifitione habita,ex uer DO Dei pronucient, quo 6C omnis dubitatio èmedio apud auditores tol-latur. Sc ora aduerfariorum obftruantur. idepnos fuo excmplo Apogt; ftoius docuit. Orto enim dtfsidio inter fc amp;nbsp;falfos quofdamdoeftores de circumcifionc, afeenderunt Paulus, Sc Barnabas, amp;nbsp;alij quidam exalijs ad Apoftolos SCprcsbyteros Hierofolymam,ut hacc quaeftio definiretur, Hæccaufa fuit SC hoc confilium, quo concilia quatuor generalia funt indicia Sc conuocata à pijs Imperatoribus,

Non autem poreftatem habent concilia ullos nouos fidei articulos aut dogmata condendi, quia doeftrina deelfentia, SC uoluntate Dei, fa-cramentis,alijscp rebus ad falutcm neceftarijs,fupra ÔC extra confpeeftum tacionis pofita,non potuit,ncc poteft ab ullis angelis uel hominibus acie mentis creatæ cxcogitari, aut à feipfa deprehendi : Sed filius Dei qui eft in finu Parris, 8C ideo etiam Koya à loanne dicitur, tanquam ex arcana fe-de patris prodiens, edito certo uerbo, ÔCilluftribus teftimonijs, earn generi humano patefecit. Hoc uerbum Deus Ecclefiae commendauit, pro-pagari iufsit, 5C per id unit agnofei, ÔC inuocari.

Qirare concilia non gignunt noua digmata, fed tantum profitentur fententias priusin fcriptispropheticis ÔC Apoftolicistraditas, SCoften-dunt excollatione locorum, quomodo haccdidla prophetica SC Apo-ftolica intelligant : atque teftantur fc amplcdli dogma aliquod, quia non fitcommenticium, fed liera authoritate in facra fcriptura traditum, cuius collatione fc conuinci oftendunt earn fententiam, quam profitentur, ucram clfe.

Vtcumblafphcmo ore Arius uirus ftium euomcret, 6C negarctfili-tim Deieflc coaeternurn patri, eiufdem naturæ, SC fubftantiæ : conuocata eft ftudio Sc diligentia pijfsimi Imperatoris Conftantini fynodus: hic,ncculliangelo, nechomini, quantumuis magna fapientia, pietate, cruditione aut uirtutc praedito, fiacc poteftas tribuenda fuit, ut dere tanta ftatueretfuo iudicio, fine uerbo Dei ÔC fcripturæfacræ teftimonio: fed pijEpifeopi Sc doClorcs Ecclefiæ, àConftantinoiubentur exEuangeli-cisSc Propheticis fcriptis, quæin medio erant, quæftionishuiusfolutio-ncm fumcrc: unde etiam æterna Chrifti diuinitas eft afterta, Ecclefiæ pax reftituta, SC os facrilegum obturatum.

ÎJS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N C A P VT LXXin*

Tantum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;abcfl, ut uel ncgcmus, uel fugiamus légitima concilia,

ut ca maxime neceflaria Si. falutaria elTe afïîrmemus : Si difèrte dicimus, Deum uellc indicia dolt;?lrinae inEcclefia propter multas grauifsimas eau fas, ut ucra doel rin a conferuetur, 8é falfa refutetur : ut collatione dido-rum prophcticorum amp;nbsp;apoftolicorunj erudiantur, SC confirmenturim^ bccillioreSjôC errantes in uiam reuocentur. Vultetiam Deus femperin Ecclcfia ccetuni aliquem efle,communi confeisione teftificantem de do* dirina. Et ut Cdri pofsit, quæ, öó ubi fit Ecclefia,ficut fcriptum cft:,Ex ore infantiumSt' la (Pentium perfccifli laudem: Et ut imbecilliora membra Ecclefiæpaisim fparfa confirmentur, ÔC cognitadodîiorum confcfsione audiant, difcant,rcdîius inuocentDeum, SC fc ad ilium cœtum, quiucre eftEcclefia,fuaconfefsione adiungant. Idcp præceptum efi: Ecclcfiæ. I. Pdr. ï. Vos eftis genus eledtum, populuspcculians,ut uirtutes enarretis eins, qui uocauit nos ex tenebris in lucem admirandam. Sic communicato confilio, SCdeliberationemultorû dodlorumuirorum,hoc temporeco^ fcriptæfuntSCeditæ confcfsiones noftræ de dodlrina, rcccpfæ,amp;ad^ probatçà multis altjs Eeelefijspafsim, quæ feadiunxeruntpoRea nobis, poftremô uultDcus propter pofteritatem fiibindealiquorum confenti' entern confefsioncm edi, utetiam pofteritas erudiatur, SC confirmefur.

Propterhas caufas,SCalias, in Ecclefia indicia efl'e debent, quæ uel Synodi,uel Concilia uocantnr.Etfunt ucra SC légitima concilia, cum iux ta prjferiptum uerbi Deiredlè pronunciant, fine Rcgnm SC Principnni autoritäre conuocentur, fine priuatis fiudijs conucniantficutapofioli, item uicini Epifeopi in caufa Samofateni.

Ideo diligenter cuiufcunqneSynodi décréta ad amufsim SC regniam ïacrofancRæfcripturæ funt examinanda, utfemper feriptura fuperiorilo co habcatur,8C nihil fit, quod nô illius authoritatifubijciatur. luxtaillud: Ornnis prophetia analogafitfidei : Omnia probate. Item, Probatefpirp Row. n. jyg ntim exDeo fint. Sic quatuorgeneralia concilia,corum^ décréta, qgt; ad fidei dogmata attinct,hbenter amplecfiimur,Sdutfacrofandlauenera* mur,quianihil continent quam puram ödnatiuam feripturæ interpréta* tionem, quam fandi Patres, fpiritus fiindîi illuminatione ad contunden* dosreligionisholies,quitnnc cmcrfcrunt,accommodarnnf. Sed non femper habemus Äthanafips,Paphnutios,Cyiillos, öifimilcs.funt enim amp;■ multi Diofeori, qui ui SC tyrannide pranas opiniones defendnnt. 5Cut niaximeprj aliquiinterfint,tarnen ftpcfit,utîèntcntiænnmercntur,öi non ponderentur, Sdhoemodomaior amp;peiorparsuincatmeliorcm.

Quodfiigitur Synodus,uelnouamintcrpretationem SC impiamgi* gnat, uel confirmer pranam opinionem, omnino contradicendum eric Synodo à faniore SC melioriparte. Nec cnim,utfupra qnoqj didum eli, interpretatio nalct propter authoritatem loci, perfonarum, multitu* dim's, aut alios refpeefius. Diferepant enim indicia Ecclcfiafticaàpo* liticis; in his ualet regia prætoriaauthoritas, SC fententiæ propter il* lam ualcnt : in cifque acqniefcendnm eft, ut lit finis aliqnis controuerfia* rum, SCmcdiocrisfittranquillitas, etiamfiquid erroris ineftin interpre* rationeregia, aut pretoria. Etin talibus negocijs minus erratur, quia fubieclafnnthumanæ rationi:amp;^ minus eft periculi, etiam ubi erratur, cum tantUlu dcbonisfortunæ,aututplnrimum deexiftimationeagatur« Sed in iudicrjs doôrinæ Ecclcfiaft:icæ,nonhabent Synodi authoritatem rcgiâ,autprætoriâ, ut interpretatio nbsp;nbsp;controuerfiarS definitiones pro*

ptcrlocum, gradnm SC fuccefsionem ordinariam ualeant : fed propter . uerbumDei. quôdfi fecundum illud pronunciauerint, omnino agno* feenda eft fententia : cum uerô crrareillos côftiterit,ncceire eft cotradici, luxta

luxta illud: Si te iuxta legem Dei docucn'nt,fequeris fentcntj'am illorum, Dcut.t7gt; flee dedinabis. Item ,81 uos,uel Angelus de ccclo, aliud prædicaueht Egt; GJ. t, ^angelium,anathema fit.

Nccobftat quod obqcitur, nullum fore diHenfionum fincm : Quia in •aiundo femper talia fueredifsidia, funt, ÔCerunt, doneeea Deus dijmii^ cat. Semperem'm funtaliqua Diaboliorgana,quæucritati aduerfantur, reclamant:nec ullusmhacconfufionegeneiishumanifims talium da fiiorüen't. Notafuntexempla. En'amrcóhfsimca NicænaSynodo,Arq hærefï damnata,tarnen latius multo poftea fparfa elt,ut totum On'entem Occupant.

Hæcdeconciliorum necefsitate, utilitatc, 5Cautoritateinino breuiter ptæfariuolui:ut cum Afoticænugacrefutandælint, noftræfententiæ te^ ftimonium extet. Vidcamus itaque Afotica concilia, amp;nbsp;quid eis tribuat. Ita autem ordïtur capuulam igicur ad concilia,hoc eft ad Patres uiuos:ad lios cnim,uelit nolitßrcntius,remittfmusin dubijs fcripturæ amp;nbsp;fîdci.

Adquos,obfecro tc,nosrcmittis AfotefÄd uiuos,inquit,Patrcs.Qu3 fiuerô hi non pofsinterrare. Hi Patres porrô quifuntfPrælati Ecclcfiæ, boceftEpifeopi, SC Abbates,agnofeentesRomanum Antichriftum, 5C cutnilloconlpirantes. Atcuiufmodifuntr Eiufmodi, quales SC ipfiCe cfle profîtentur, nonmeliores Zodomitis. Itacnim Patres Tridcntini defe loquunt, SipromeritisnoscaftigaretDeuSjiam pridcmficutZo^ doina SC Gomorrha fuiffèmus: qui ncc, ut hic Afotus loquitur, fancftitagt; te, SC puritatc uitæ, ncc charitatc, amp;nbsp;fpiritufancfto indigent. Ad hos nos Afotus, præclarus illcprofclîbrTheolo^æ,remittit,nüIiniusuelimus,uc ah eis Icripturæ dubia Stfidei petamus .Taies ergo magiftri fidci,SC ferP pturæ interprétés nobis audiendi eruntf Quanto rcÆiis Apoftolus ne^ gat eiufmodi fceleraros,fpiritufan(fto carentes,ea quæ Dei funt,polie in* *’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;**

telligcrc,inquiens: Nobisrcuelauit Deus per fpiritum fuum. Spiritus eàim omnia fcrutatur,ctiam profunda Dci.Qiiis enim feit hominô,quæ funt hominis,nifi fpiritus hominis qui eftin ipfo fita ÔC quç Dei funt,ne* mo cognouit,nifi fpiritus Dei.Nos autem non fpiritum huius mundi ac* cepimus, fed fpiritum qui ex Deo eft: ut fciamus quæ à Deo donata funt nobis, quæSCloquimur, non in dodis humanæ làpicntiæuerbis,fed in doârina fpiritus, fpiritualibus fpiritualia comparantes. Animalis autem homo non percipit ea quæfuntfpiritus Deûftulticia enim eft illi, SCnon poteftintelligere, quiafpiritualiter examinatur. Spiiicualis autem iudi* cat omnia, Sc'c.

Atqui nihilominus legitimi funt Ecclcfiæ prælati, SCpaftores. Ideo audiendi f Manet enim nihilominusuerbum Dci,Præpofitrs obedien* durn. Refpondeo:tuncueri erunt Ecclcfiæ præpofiti, tune à nobis au* dientur, cum facram feripturam docuerint. Cum ucrô non ex orc Do* miniloquuntur,fed uanitatem fuam, certè non audienda erunt uerba il* lorum prophetarum, ficut Dominus ipfe grauifsimè monetper leremi* am : Fadi funt mihi omnes ut Sodoma,Si(;habitatores eiusquafiGo* i morrhafccce Afoticos Patres amp;prçlatos ) proptcrcahçc dicit Domi* ’ ’’ nuscxercituumadprophetas,Ecceego cibaboeos abfynthio, Si^pota* bo eosfelle, A'prophetis enim Hierufalem, egrclTaeftpollutiofupcr o* mnem terram.Hçc dicit Dominus cxercituum:Nolitc audire uerba pro* phetarum, qui prophetant uobis, 6C decipiunt uos : uanitatem enim ipfi docent uos. Vifionem cordis fui loquuntur, QC non de ore Domini.di* cunthis qui blafphemant me, Loquutus eftDominus, Pax crituobis: amp;nbsp;omnibus qui ambulant in prauitate cordis fui, dixerunt. Non ueni* et fuper uos malum. An non hic graphicè Afotici prelati deferibunturf

54» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAPVT LXXrri.

Sed eos audWuetat Dominus, quia non ex ore fuo loquuntur. Afférant nobis ÔC loquantur Patres tui uiui, uerbum Domini,ÓÓ ex ore Domini lo quantur,deHniant nobis lidei dubia ex fontibus fa ere fcripturæ,ÔL audie* Mtitth. T, mus : Sin minus, certê tanquam pfeudoprophetæ cauendi ÔC fugiendi erunt. Nam fi cxcus cæcum ducat, ambo in foucam cadunt. Et lupus no ucnit nifi ut deuoret.Oues autem Chrifti uocem paftoris fui nouerunt, au diunt, 5gt;C fequuntur: alienum uero non audiunt, fed fugiunt ab eo.

miles habeantlabralacftucasdiuius uero Afotici concilq caufam Ôi. neceft fitatem hanc F. Petrus eftè dicit, ut fenftim Patrum nobis exponant,quia illinc hæretici fua quoqj uideantur confirmarc, inquicns: Si ergo dubius eftfenfus feripturæ, ex traditionceft iudicandus, ex qua maxime certa dogmatafideihabentur: traditio uero ex fcripturis Patrum agnofeitur. Cum de Patrum fenfu quæftio cft,necefte eft ut certum indicium habca' turin Ecclefia. Falfifsimæ funt thefes, imo blafphemæ,Afoti,Qiiôdfcri pturæ fenfus fit dubius : Qiiod fenfus ille dubius, ex traditione fit iudigt; candus: Ex traditione maxime certa fidei dogmatahabcri; Traditione cxfcripturisPatrumagnofei.Etrefutatæfunt fuperius bæopinioncs, SC „ ' errores perniciofifsimi. Imo in his etiam ipfefecum pugnat Afotus. hie enimfatetur, traditionem ex fcripturis Patrum agnofei:fuperius uero hocipfum negauit, dicens:Mcritô attente cogitandum eft, quæiufte dF cipofsintfufficientia teftimonia Apoftolicæ tradirionis. Neccnimuni aut altcri fcriptori, nec quidem pluribus, etiam magna faniftitatc SC cru-ditione pollentibus credendum eft.

Qlæd fi nulla alia caufa eft conciliorum,autneccfsitas, quamutPatrum fenfus ab eisexponatur: profeefto nonmagnopercnobislaboran-dumcritjUt conciliacogantur, SCcelebrentur. Qiiidenimmagnopere adeo ad nos,quid Patres iènferintf' Non c[uôd abijeiendos exiftimcmus, fed quod in illorum uerba non fimus iurati : nec nobis, ut magiftri, audi-cndipropofitifintaDeo. Multifariecjuidemmultisq^rnodis olim Deus ’ *’ locutus eft Patribus, nouifsime uero in filio. Vbi aperte declaratur, Deiï pofthacnon, utantea, per alios fubinde atep alios locuturum , neepro-phetiasnouas aut reuelationes editurum : fed fic omnes in filio docendi partes complcuifte,ut hoc ultimum,ætcrnumcp ab co habendum fit tefti monium. unde SCnouifsima boraappcllaturhoctotum tempus, ab ad-uentufilrj primo, ufcp ad alterum, quod nullum nouum aut aliud doSîri-nægenus, nullum etiam alium dotftorem in Ecclcfia audiriuelit, præter filium, quern Deus Pater uoce cœlitus dclapfa, Dotftorem propofuit, ÔC declarauit, toti orbiaudiendum ,Hunc audite. Firmum igitur efto axioma hoc, non aliud dotftrinæ genus in Ecclefia agnofeendum pro uerbo Dei, quam quod in facris Biblrjs,quæ fic reeftè per excellcntem autbori-tatem dicuntunnec alium fcquendum docendi modum,nifi eum,quih3-betur ex eius uerbi præfcripto, 6C norma. Non enim à facia fcriptura ad Patres,ucl concilia;fed cotra à Patribus fiue mortuis,fiuc uiuis ad facrani fcripturam prouocandum. Qiiæ 6C ipforum Patrum eft fententia, ^ugußinfü de ^a^üßno, contra 'Donaüßof, li-broficundo,capte tertio.

In fummo loco canonicam fcriptura collocat,de qua nec dubitari pof-fit, ncciudicari. Epifeoporum autem quorumeunep fcripta(SCfic Patrum) per alios quoslibet peritiores, SC per concilia licere reprehendi, /dem de unit ate Bccleßa cap. tertio.

D. I A C. H E E R B r'A N D I A N N o T» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;54»

•nuSjHçc dicit Dominus.Sunt ccrtèlibri Dominici,quorum authoritati utricp confentimuSjUtn'cp crcdimus,utri{^ fcruimusnbi quçramus Ecclegt; fiam,ibi difcutiamus caufam noftram. Poftca, Auferantur ergo ilia deme ’Iio,quae aduerfus inuicem non ex diuinis canonicis libris,fcd aliunde re-* Çitamus. Er paulo poft : Quacrat fortaffe aliquis, Sgt;i. dicat mihi, Cur ergo •fta uis aufcrn de medio,quando communio tua,etiamfi proferantur, in* Hida eft f Quia nolo humanis documentis, fed diuinis oraculis fantftam Ecclefiam demonftrari.

Non curandum, quid ilii qui ante nos fuerunt, dixcrint, aut fecerint, quid qui an te omncs Cln iftus prior fecerit,0^c. At nifi, inquit Aiotus, f^atruminrcrprctationcrecipimus,quifq? dicct,bunccftcfcnfum fcriptu ’'*,quem ipfefequitur.lta demultis inquitLutherus,Ô£fnos circa eius no* Ha dogmata e contrario. Quare hincinfcrt,inEccl«fia unam bdem,amp;u* Ham confeflioncferuarinon pofte,nifi talcfit iudicium,amp;c. Defcripturae interpretationc quoqj ficutà dealqs,fupcrius eft didtuin. Scripturanec eftambigua, quod Afotus garrinncc obkura, (nifi Afoticis) multo uero Hiinus fibi contradicit.Et quarationcmagis ex Patribus interpretatio fu* Hiipolîet,quàm exipfafcripturat' Quafiuero Patres ucl apertiora,uelcer tiora nobis præfcripfcrint,quàm ipfi Prophetæ Apoftoli,de quib. cer* tifumus quod fcribendo nullus eorum errarepotuerit. Qiiafi Patres ma* •Ora habucrintSpiritus fancfti dona,amp;illuftriora ^illi qui rcpletifunt eo. Ht id quod Apoftoli non potuerint, Patres præftitilTe exiftimandum fit. Deniqj non Patres nobis audiendi, à Chrifto proponuntur : fed ipfe per Spiritum fuum nobis feloquuturum in Apoftolis promifit.Et quomodo Patrum confenfus præferendus eft fcripturae, cum Patres fæpiftîme amp;nbsp;in pluribus dilTentiant amp;nbsp;fibi contradicankScnfus igitur fcripturae SCinter* pretationon aliunde quam cxipfafcriptura pctcnduseft, dequofupe* •■ius,qui ex collarione locorum eruitur.

Quod Luthcri dogmata noua uocat,ad hocrelpofum eft ab initio.Sci iHus hîccnoua Afoticis uideri,qui feculorû aliquot uetuftatem amp;nbsp;confuc tudinem in regno antichriftiin tcmplo Deifedentis ufùrpatâ longé ucr* bi Dei ueritati pr£ferunt;fed hos fuis delicijs frui finamus.Et quod addit, Hnam fidcm fine iudicio Ecclefiaftico feruari non polTe.’quantum ualeat, res ipfa loquitur.Hinc enim fequeret, trecentis totis annis,quibus Ecclc* fia maxime floruit,ôdueris martyribus abundauit, quo toto tempore nul* la cogi potucrc concilia, net^ fidei unitatem ullam fuilTc. Eft fua utilitas 81^ neceflitasconciliorum,amp;^ plurimum ad fidei unitatem conferuandam amp;in confcflione concordiam tuendam,faciunt concilia,utdiximus. Sed quod fine concilqs illis gcncralibus,uel nationalibusfde his enim iam no bisfermoeft)fidciunitasferuarinonpoflît,manifeftéfalfiimeft. Qyod enim in Ecclefia trecentis bis proximis annis ueritas amp;nbsp;fideiunitas eft conferuata, id certe concilqs ncquaquam acceptum ferimus. per haec e* nim uera ilia fidei unitas no tantum obfeurata eft,fed ctiam opprefta. Vt maxime autemnulla celebrenturconcilia:tarnen Cbriftus filiusDci fe* dens addextram Patris,eaputEcclefi3c perpctuôadcft,camOTbernat, Stconferuat puritatem do(ftrinae,datisdolt;ftoribus,SCpaftoriDus, ÔCc, Et quid fi antichriu s in tantum uiribus crefccret, ut tales conuentus Ec* clefiafticosuerorum Ecclcfiæ membrorum tclleret,amp; ui prohiberet (ual deenim atrocia depoftremis ÔCnouifsimis temporibus funt praediôa) nunquid ideo nulla in fide unitas effet permaniura Vbi cadauer, illic aquilæ.

Poftremo, quod addit,Conciliorum autoritärem à Chrifti promifsis, AAa ÔCpote*

Î4a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAÏVT LXXiri.

amp; potcftatc ApoftoliSj corumtp fucccfloribus data, quos magtftros Ec* clefiæconfhtuerït,pendcrc,amp;noncxmcritishomjnum:atlt;^idco etiamfl uitg fanditas Ô6 puritas define,non propterea clic ineftïcax mintftcrium.

Vêtus hæcPontificiorum cantilena eft, quod cum promiffiones præquot; Claras Dominus Ecclcfiac de fua pracfentia,SCperpetua Spiritus fanefti gu bcrnationcfecerit:ille uerô fpiritus non crroris,ignorantiæ, mcdacij, aut tenebrarû fitefed ucritatis,re(fiitudinis,lucis ÔC fapientiac : illas ad fe fua^ conciliabula rapiant Papiftici. Cum^ fuam turpitudinem, fcclcra £(. fia-» gitia iam amplius celare non poflint,nec ulla oratione pingerc, ut tarnen nihilominus,quantumuisineruditi amp;impij pleric^ Areopagitæfint,ali-quaremancatauthoritas concilijs,àfuaindignitatc,ad Chrifii promifsio nés, Ecclefiæ£aô:as,confugiunt

Etquidemuerum eft,Ecclefiam Temper permancrc, Ecclcfiæpromif-fîonesifiasratas eflè,eamcp nunquamà Spiriiufanrto deferi. Sempere-nim multi funt fingulis temporibus in ucra Dei Ecclefia, qui bene dereli gione SCpræcipuis docfîrinae articulis fentiant. Sieut tempore Heliæ, 56 corruptifsimo rcrum ftatu,têporc aduentus Chrifti,Pontifices 56 facei do tes pleritç erant cacci, 56 faicinati fuperfticiofis opiiuonibus,ÔL ictris erro ribuSjignari religionis,ôt hi erant cçmita Ecclefiæu'ntcrim ucra Dei ecclc fia erantSimeon, Anna,Zacharias,Elifabeth,Maria,Iofcpfi,paftores 86 11) hinc inde in populo,expédiantes redemp tionem firaelis.

Quod uerô exiftimant Papales,in Ecclefia non rcmancre ucn'tatê,ni'fl interEpifeopos Ô6dotflores acpaftoresconfiée. NecEcclcfiam ipfanr confiftere, nifi in concilrjs gcneralib, emincat: plurimum à ucro id abcit quodprobabimus.lnregnolfiahelis,poftdiuifioncm,nullumeratlegiti-mumracerdotium,nec uerbiminifterium ordinarium:fed alicubi Domi nus excitabat Prophetam unum aut alterum.Hi ctiam contra Regum ail thoritarem(quiidolomaniam ufitatam cumfacerdotibus mordicus reti-nebant 86 defendebant, contra uerô religionem fyncerâ acerrimè 86 cru* deliflîmèperfequebantur)inftituebantEcclefiasuerbo Dci,utnihilomi nus illic Ecclefiam fuam Dominus habucrit. Sed quid (cxcipiet cnim for taflèSotus,quod in regno Ifrahelitico, facerd otium legitimum non fuc-rit,ideocpmirum nonfuifle,quôdhæcaccidcrint) de regno Iuda,inquo facerdotium legitimumfemper fuit, dicemus C Certcillos ipfos ordina* rios facerdotcs,paftores 86 dodlores,prophcfæ egregie exagitant, accu* Tant 86 damnanr,ac à Deo abiedlos teil antur.Et tamcnihilominus utrncp ôd Ecclefia 86 in Ecclefia ueritas permanfit,erranrib. illis ordinarijs Sclegt timisgubernatoribus.SicenimIfaias de cis rcribit:Spcculatores eius. cæ* ci omnes,nefcierunt uniuerfi,canes muti,nô ualcntes latrare,uidentes ua na,dormientes 86 amantes ibmnia, amp;nbsp;canes impudentifsimi, nefeierunt faturitatem.Ipfi paftores ignoraucrunt intclligentiam. Omnes in uiam fuam declinauerunt, unulquifque ad auariciam fuam, à fummo ufque ad lernt,i. nouilsimum. Tempore quoquelercmiæerat in populo Dei ueraEc* *4« clefia, permanebatôC ueritas. fed audi quid de paftoribus dicat : A’ Propheta ufqueadfaccrdotcm,quilibetloquiturmcdacium.Etdixi,Ah, ah, ah Domine Deus, Prophetæ dicunt cis,Non uidebitis gladium. Ee dixit Dominus ad me.’Falfa Prophetæ uaticinantur in nomine mco.non mifi eos,Sd non præcepi eis, neep loquutus fum ad ad eos,uifionem men* daccm,amp;diuinationem fraudulcntam,6Cfedudlionem cordis fui prophe w. tantuobis, SCcæt. Væpaftoribus quidifperguntgregem meumamp;di* lacérant. In Prophetis Hierufalê uidi fimilitudincm adulterantium,ôCitet mendacijjôCconfortaucruntmanuspeflîmorûjUtnoncôuertereturunuf* quife à maliciafua, F A c TI SVNT MiHi OMNES VT sodoaia.

Cum tarnen haberent cafdem promifsioncs de perpétua præfentja,Ô(^ gubernatione Spiritus fanói; Spiritus meus qui eft inte, ô^uerba mea quæ pofui in ore tuo, non recèdent à tc, neque ab ore feminis tui ufque inæternum.

Sed for tafle hafc inter ludæos tantum fucre : apud nos uero melius res habet,amp;nos ab iftis periculis 0!^ malis immunes fumusf Vtinam uero res ita haberet. Atquilonge aliter nos apoftoli do euere. Manifefta enim funt Petri uerba,QiiemadmodumfuerQt in populo ueteri pfeudoprophetæ: fie inter uos crunt falfi do(ftores,fc0tas perditionis infinuantes. Et Pau lus, Scio quod poft difeeflum meum intrabunt inuoslupi rapaces,non parcentes gregi. Et ex uobis ipfis crunt qui loquantur peruerfa, ut abdu-eantdiftipulos poft fe. Nihiligiturmirum eft,quod cumiftaftatim poft Apoftolos contigerint,paulatim plerofque degeneraflè, donee tandem antichriftus regnum intemploDei,hoc eftueraEcclefia,obtinuit. Et quid dchacmundi fecefperabimus

Seruatergo Chriftus promifsioncm ccclefiæfuæ,de perpétua confer-» uationc gubernatione Spiritus fanefti fa(ftam,id^ mirabiliter,f]cut au* diuimusquôdinterdumfaccrdotes,quia repclluntl'cientiam,uieiirimre* pellit,amp;errarcfinitgubernatores ecclefiæ. Qiiare inualidum eftargu* Ofete4.. mentum,Ecclefia femper gubernatur Spiritu fando. Ergo concilia non polfunt errare,fed omnia,SC femper gubernantur Spiritu fantfto, quia ad ilios pertinctpromifsio.Prius cnim probandum eft, ilium Epifeoporum tongregatorû ccc tum,elfe ueram Ecclefiam,non tantum æternâ inuifi bilem,fed externam.quod ex frutftibus cognofeitur,fifcilicet fecundum uerbum Dei pronunciaucrint. Ita enim Chriftus inquit:Si uos manferitis in fermone meo,ucre difeipuli mei eritis,SC cognofcctis ueritatem,6Ccaet. Qiiæ fit uera fuorum difcipulorum nota, qua cognofcantur, declarat, quoduidelicet infermonefuo SCuerbopcrmancant. Ethos in fuouer* boperfeuerantesnonaberrareoftendit. Quandiu enimhanclucemfe* quuntur, SCfc illuminari 6C regi uerbo duce patiuntur, non aberrabunt. Exdotftrina ergo indicium faciendum de cœtu,utrû uera Dei fitecclefia

non ex coetu de dotftrina.Non enim ideo uera eft doeftrina,quia hi uel illi ita pronunciaruntjSC decreuerût:fed potius contra, quia decretu cum fcriptura facra confentit,ideo pro uera ecclcfia Dei cognofeendus eft cœ tus. Nam illiipfi quiSpiritum fandum habent, non femper autab illo fe gubernari patiuntur:aut omnia quae faciunt,cx illo decernunt : fed inter* dumlatet cosaliquid :autaltjs ncgocijs SCoccupationibusdiftra(fti,mi* nus diligenter cogitant de quæftionibus propofitis. Item, Spiritus fan* t^us illos interdum aliquid humanum pati permittif, ne nimium illis con hdamus . Sicut architetftus, quatenus ex arte aliquid facit, ut archite* dlus,ædificando non peccat,nec errat : fed quia interdum ait)s cogitatio* nibus occupatus, minus obferuat, aut potus, ideo interdum labitur.Pe* ttiis Apoftolus habuit Spiritum fantftum ; fed cum non reeftè ambu* larct ad ueritatem Euangclq, ad Galatas fecundo, certè aliquid humani pafllis eft.

Similiter,infirmum eftilludalterum, quodde poteftate Apoftolis à Chrifto,eorum^fticccfloribus data nugatur Afotus,quôd ideo concilia errarenonpoffintjSChincillorum audoritas conftet,quia magiftri fint Ecclefiæ conftituti.

ApoftolosenimEcclefiæ magiftrosefTe conftitutos,infacra feriptu* ta me legere non memini» fortaflîs fraterculus memoria ualet, ôc ali* cubi legit.Difcipulos uocari crcbrô,notum eft.SC difertê Chriftus illis in*

f44 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CA P VT LXXriL

terdicit/nqukns; Vos autcm nolite uocan Rabi.unus cnim magificr uc ftcr,Chnftirs.Hunc entm Deus fignauit Pater,00 toti orbi fingulan'prar-rogattua dodorem declarauit, ipfum pracdpiens audiri. Hoccnimpe* rinde cn:,acfi ab omnibus hominibus eorumcp dodîrinisabdudîos, huic uni nosfiftanab uno omnem falutis dodln'nampetcre, ab ipfo uno pen* dere, eiuscj) folius uoci aufcultare,iuberet.

Et certum eos mandatum,quid docerenta Cbrifto accepiffe,nemo eft qui ignoret,Docete,inquiens,quæcun(ç mandaui uobis. Apoftolienim cum fint amp;nbsp;legati Dei,non h'cet eis pro fuo arbi trio nouum dodrinæ ge' x4. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;comminifci, fed mandatum ftbi miundum exequi. Teftcs Cbriiii

I loan t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;doceâtj'nifîquod uiderunt audierût.Sïcutloânes

proteftatur,inquiens; Qiiod audiuimus,quod uidimus oculis noftris, quodperfpeximus, SCmanus noftræcontrcdîauerunt, dcuerbouitXyôi: uidimus teftamur,S^ annunciamus uobis.

Ideo quïcquidauthoritatis ÔC poteftatis infacrafcriptura Prophetis, ApoftoliSjCOrum^ fuccefloribus tribuitur,id non propnèipforum per-fôniSjfcd uerbOjCuius miniften'um l'pfis commiflum eft,aut,fi mauis,ipfis ■propteruerbunijConceHum eft. Qiiam ob caufam non ex feipfis,fed ex ore Domini (luxta ïUud,Quicquid ergo fibiloquutus fuero, ô^c.) lo-quiiubentur. Hæcloqueris ad eos. Os Domini loquutum eil. Hæc dicit Dominas exereituum : Auditeuerbum Domini. Item, Paulus apoftolus lefu Chriïli. Seruus Cbrifti. Pro Cbrifto legatione fungimur,Â.'cæt.

Qida angelus Domini exereituum. Atqueita Spiritusfàndtus,quem Chn'ftusremiïlùrum promifit, amp;nbsp;effuditin Apofi-oloSjatip adhucetiam-num bodie donatEccIcfic,in omnem dueit ucn'tatcm.Qiiomodof'Quia quæ dixi uobis. Hæc enim eftuoluntasDcï,hoc inuiolabilcDelSpiritus fandlidecretum,quod indiuïduo nexueum uerbo DciconiunduseiïèuelitSpiritusfancQus. Nihilcrgo plusChri-ftuspromittiqnecplus defuoIpin'tu expedandum denunciat, quam ut per uerbum fuum mentes noftrasïlluminet,uerbum declarer,Â^in cordi* bus noftris ob fignet.

Multi Spinrum landîum ladîanufed qui propria Ioquuntur,falfo l'IluiTi pgt;-xtendunt.VtCbriftusnonàfeipfoloqaifereftabatar,ciaia ex legelo-quebatur, amp;Propbetis : ira fi quid prærer Euangelium fub ti'tulo fpïritus obtrudatur, necredamus. Quia Chnïlus legis ÔCPropJietarum impie-tio efl, ita Spiritus Euangeb'p

PefsimèigitarAfoticifaciunt, quod non folum uerboDei ncgiecfio, fed etiam contra illud décréta faciunr,cacp Ecclefiç prærextu Spiritus lân {fti,quafi ab illo profelt;fia,proponant. Doceant prius,Âfote,Prxlati tui, dogmatafuafacrxfcripturx conformia efre,exCadem fiia confirment, ÔC eosnon errarecredemus,fnmmam^ illis aucfion'ratêtribucmus.Quid ti' biuisampliusc'DeimpuritateuitxPrxlatorum Albticorum, quam cum ipfi, ficut Sodomitæ, fcelera fua prxdicent, amp;nbsp;negare non polsinrinum ilia aliquid dedo^rinx, amp;decretorum ainfîoritate detrahat, mox ca' pite fequenti refpondebimus,

71 .T Vlta fimul inuoluit Afôtus Äfpro confcfsis fiimit, qux nunquam JLV^funtconceffa, Nam uromittamus quod dicit, nos concedereui'

». I A €. H E E R B R. A N D ï A N M o T.’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^4$

' tæ finpilritatc, ÓC moribusEptcureis non incfRcax rcddf min/ftcrium : tune locum habet,cum caquæfuntprophammiftcrtj, excquûturSaddu txi ôi. Epicurei facerdotes:hoc eft,cum mfrttunoncm facramentorum rc tinentjCumuerbum Detnon adulterant,autcorrumpunt,fed puredo* cent.Hæcagnofcimus ubicunque inueniamus,non propter locum, gra.« dum Suf ordinem facerdotum:fed propter authorem,cuius funt facramen ta öc ucrbum.Ipfe eil qui baptifat ÖC docet. Licet aliud fit ücramenta adgt; miniftrare, aliud controuerfias 8C dubia fideidijudicare. illudpolTuntc* tiam imprj,hocuero non nifi Spiritu fandlo donati amp;nbsp;illuminati. Quia agt;-nimalis homo non intelligiteaquajfuntfpiritus:ftulticiaeftenimilli. Et,, cor,». tiequidem poteftintelligere. Similiter,ut parenthefin iftam præterea-tnus,Ecclcliam finelegitimis Prælatis elTenonpofle: cum certum fit, SC dcmonftratum,illosfaepenumcro turpifsimèerrafiè, SCin idolomaniam horribilemincidilîé,acantichriftûin templo Dci,hoceftEcclefiarégna* re:certè Ecelefia, quac nihilominus inanet SC mirabilitcr diuinitus guber* uafiir,non modo ad ipfos non efr alligata, fed etiam fugerc ipfos amp;nbsp;caue* reiubetur. Interim tarnen, quiaDeus conferuat Ecclefiam,SCrctinete-» tiarn qualecunqueminifterium, manet pars altquaucrbi amp;: facramento* tum,licetcontaminata,deprauata SCmutilata apudiftos impios facrifi* culos. hacpq utuntur, SC tarnen interimfugiunt fuperfticiofas opinio* neSjSC errores fiiorum dodorum. Sicut in populo Dei, temporibus ad* uentus Chrifti,amp;antea fub Prophetis Ifaia SC leremia, quibus legitimi il* 11 facerdotes errabant,aut omnes,aut plerique,qui necEcclefia eranf,nec

IEccIefiæmembra;circumcifioncm reôè accipiebat populus ab eis,SC in* tercratfacrificijs aDeo inftitutis,item audiebatlegem SCdodîrinamMo* fisScProphctarummectamen cum facerdotibusfentiebat. Ita quidem

j nbsp;nbsp;Ecelefia minifterio nunquam carer,quod tarnen uno tempore purius elf,

bumeius. Vtfatcamur quidemEcclefiashabere fuosminifiros,nonra* men tales, quales habet Papiß^ica impietas, quos uocant Prælatos, qui tantum abelt, utfint ueriEcelefiæ minifiri,utfintperfequutores, SCho* ftes fummi : fed quales Chriftus ipfc inftituit, dodorcs uerbi Dei, ÔC ad* miniftratorcsfacramentorum.Sedhacc,inquam,iamprætcreamus. Ad id quod eft principale accedamus,

Iraautem Afotus ait. Id tantum in. conciltjs confiderandum eft, an le* gitnni Prarlati,légitima etiam autfloritate, eius fcilicet qui omnibus fupe nor eft, hoc eft Papæ conueniant. Hoc fatis nobis eiïé debet, ut nullus pnuatus,nullusminorisau(ftoritatis,pofsit decorum fententia aut du*

1 bitare,autccnfcrc.Deoneccflceftillam rclinqui,qucmnon dubitamus uelita affuturum Prælatis,ut per eos fidem,ueram Ecclcfiam doceat ; ucl fi occulto fuo iudicio permiferit eos,dum non quantum debent ad inqui tendam ueritatem agunt,crrare, non permittet hoc diu latere Ecclcfiam: fed aget ut per fequens concilium corrigatur, antequam reeeptum fit in Ecclcfia. Et hic eft fanus fenfus illius, quôd à pluribus afleritur concilia errarc non poffe. Intclligunt cnim légitimé congregata SClegitime abf-que fraude SC dolo agentia.T alia funt quibus Chriftus promittit, Vbicun que duo ucl tres congregati funt in nomine meo, in medio illorumfum, Etfi igitur corum culpa hoc eis negaucrit,Ecclcfiae fuç non eft negaturus quod promifit.Et fie congregatio légitima probatpræfentiam Chrifti,8C oftendit promiisionem eius non defuturam.

Summa autem commenti Aibtici cft,legitima concilia crrarc non pof-fCjpropterpromiisionemàChnftoEcclefiçcôgregationifatftam.Vocat '

y4lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAP VT LXXIIir,

autem légitima condlia,in qua fint legitimi Prælati, Papac fupremi, legi* timaaudoritateconuocati.led hacrationefequitur,quatuorpnmagCHe ralia concilia ÔC alia fubfcqucntia,nonfui(relegitima. Qiiianullum illo* rum à Papis Romanis eft couocatum,uerum omnia per ImperaroresRo manos;quod nemo,ne Afotus quidê, negabit.

Generalem fynodûiubeatis intra Italiam cclcbrari,petcnti LconiPon tificijUt Imperator intra Italiamiuberetcouenirefynodu,eft dcncgatum. Deinde cum idem Pontifex peteret,ut commodiori tempore cclcbrarc^ tur,itidem Imperator dencgauit.Idcm Leo ad Maurianum Imp.Epift. 4z. Qiiid igitur eft,quod perpetuo clamas, Concilia, concilia, concilia, cum illa,quac ab omnibus agnofcQtur,ruo iudicio, Afote,nó fuerinr légitima ƒ Sed neque fi hodiePapifticum Epifcoporu concilium celebraretur,legiti mum foret,quia altera proprietas,quam Afotus requiriqdeciret.Ncgo e* nim Epifcopos,quifichodie appcllanfur,eftclegitimos. Taceo iam tories hærefibusSd fchifmatis interruptam fucccfsionis fericm,taceo dif-cefsionem à fede Romana, qiiæ aliquoties facfta eft, cum diuortium mandato Papæpresbytcri in Germania ab uxoribus faccrc cogerentur. cum Gregorius feptimus Henrico Imperatori infeftus, Germanos ex-communicando uellet ab ipfo diucllerc,fimiliter borribili fchifmatein rota ecclefia per tres antipapas, qui mirabiliter fuis fatftionibus eedefiam diftraxeriintjinter quos nullus fuit,quinô aliquot crearitEpifeopos,qui omnes 6C finguli à fchifmaticis crdinati funt,ideo^ illcgitimi. Vbi mane-bitloanna Papilla in ilia continua fucccfsionerTaceoquôdcSomnesab Eugenio ducantorigincm,illeuerô concilij Bafilienfis decreto fehifîna-tis amp;: hærefeos fit condemnatus cum uniuerfa fuafe(fta,ôd Bafilienfe fue-ritlegitimum concilium,legitimèindicftum SCcclebratum, ncculla defi-derari pofsit conditio.'fequitur omnes iam in toto Papatu clericos, à fum ma ufçp adinfimum elfe fchifmaticos fiC hæreticos : SC ficnullum efteam-plius in ecclefia Romana Icgitimum Praclatum. Taceo etiam canonicas elclt;ftiones,ad quas fi reuocentur Prælati,quotufquifqp crû legitimus d W Léo Papa inquit,Qin omnibus præcfledebet, ab omnibus eligatur.

Sed utdicerecœpcram ,ut bæcornnia taccam : Cum confier Prælatosi-fios Afoticos infcnfifsiinos eftè hoftes cius doefirinæ, quam Apofioli do euere, SC fuo fanguine obfignarunt, idololatriam multiplicem defendere, amp;^uerèpiam,acfalutarem uerbi Dci dodîrinam crudelifsitnè perfequi, cum ecclefiaDeibellum irreconciliabilegcrcrc, quodfuperiusoftendt-mus,quisiamillam colluuiemPontificiam prolcgitimisPræhtis eccle-fiæ agnofeet f* Et ut maxime Icgûimos fe Prælatos Ecclefiæ probenf, quid tum poftea f Hos enim ipfos errate polTe, SC turpifsimèerrafl'c.de-monftrauimus. Etadlios Afoticos,promifsionesChriftiniliilpertinerc affirmarcmus.Promifsionesenim ecclefiæ funtfaefiæ. Prælatialicnf finit àuera Ecclefia, hoftes eius SC perfequutores . Sedin nomine Chri-fticongregatosefie Afotus uociferaturf Hoc non tam facile probatur, ' quàm dicitur.Congrcgatosquidemnouimus,fcd non omnis congrega-ïox».»*. j.,Q pi-æfentem habetChriftum,necquæuiscongrcgatio promifsionem.

Collegerunt enim Pontifices SC Pharifæi concilium.Et quidem quod ad congregationis conciltjformant,fuit legitimumiuxta Afotum, quia â fummo Pontifice, Icgitimo 8C ordinario Aharonis fucceftbre collecfiuni: aderant legitimi Prælati fynagogæ. Qiiid ergo deeft t'

Qiiia non in nomine Chrifti cogregati funt. Hoc igitur inprimis que-rendum,conuenerint'nc in nomine Chrifti, de quorum do(firina,fidcSC affedu ambigiturf SC quid fît in nomine Chrifti conuenire ôd cogregari/ Afotu

Afbtus hoe inuoiuitaftutc, dum mqint,mconcihjs id tantum confide* tandiim an legitimiPrælati, légitima Pontificis authoritatc conueniantt' Rcfpondeo, Hoc ftante certè negarinonpoterit legitimnm fiiifle Pon* tiHeum QC Pharifæorum concilium. Et quia tani habucruntpromifliones præfentiæ Spiritus lanefîi quàm nos,fequiturillos non crralic. Reeflejer* goamp;iuftèChriftumutfcditiofum ÔC blafphcmum eondemnauere. Eo nos Afoticarégula,iuxta quam de concilias iudtcandum efi-,deducit.

Vtigitur congregatio in nomine Chrilîihat, nonfufticit, ut legitimi legitime conueniant,hoc eft,Epifcopi à Pontificeuocati, licet in his nihil fitlcgitimum,fed omnia illcgitimatfed fi côueniant hi qui uerafide Chri-ftum amplcL^unturjSCinuocatofolo uero Deo, interfe dedoefirinareli-gionis in timoré Domini,ôC facra feriptura conferunt,amp;l fe uerbo Dci do ceri Ô(^rcgi,ac Spiritu fanëlo gubernari patiuntur. Vtrum autem h oc mo* dofuerintcongregati, antealcirinonpotcft, quàm décréta ipforum ad arnufiîm feripturç ÔC regulam uerbi Dci examinent ôi^expendâtur. Nam fi cum ea conuencrint, uubitandum non eft talem coetmn in nomme Do niini conueniire,id enim exfruefiibus apparet.

Tamdiu igitur illis adefi Chriftus fuo Spiritu, quamdiu uerbo Dei prælucente le régi permirtunt. Hæc eft uis SC efficacia promifiîonis Spiritus fancfli à Chriilo Ecclefiæ fatflæ : atquc ita certa eft promiflîo, ut annexa fit uerbo Dei, amp;ab illofeparari aut diuellinonqueat. iuxtaillud Chrifti, Si manferitis in fermone mco. Audis Sote,In fermone meo,ire-tum dico, Audis,in fermone meofOiiof Num dubiæ amp;nbsp;incertæ traditio-nisflNihil minustfed in fermone certiffimacillius traditionisquaceft pro-pheticæfcripturac: Verè difeipuli mei criiis, amp;nbsp;cognoicetis ueritatem,5^ ueriras libéra bit nos,

Sed callidè Afotus proponit concilia legitime congregata, légitimé fine dolo fie' fraude agentia promilfionem habere praclentiefpiritus S.ne crrent’.hoc fcilicet côfilio,ut quoties à nobis ueré obqcitur,Hæc aut illa concilia erraffe,ideo^ non pofte tutó ab eis quæri ueritatem , rimam habcaqqua elabatur,amp; dicat,uel non legitime fuille congregatü,uelnor» legitime egilPe, fed dolo SCfraude, ut nobis ita impunc illudere pro arbi-tno polfet,ält; nafo fufpêfos ducere quo uelit.Sed hic quçftio cft,quç con cilia non dolo aut fraude agant uel egerint.

Q.uod igitur ad quçftionem attinet,Vtrum concilia crrarc pofsint,no bis iam ex præmilTis facilis eft refponfio : Tamdiu ilia non errare, quàm diu uerbi Dei régula in decrctisfcquantur,amp;iuxta illius pracfcriptu pro-nuncienr. Qiiamprimu uero ab illo rccedunt,promiflio finchabet,0L de-feruntur à fpiritu S.ac errant. Hine faeftum eft, ut plurima concilia erraffe nondubitemus afftrmare.No dicam iam de concilio Ahabn'n quo fi pcr-fonas Sc numerûrefpicias,aderantquadringenti Prophetæ,fed ad unum omnes fpiritu mendactj excaccati. Contra hos,excipietfcio Afotus,fuiffe Baalitas.benehabet. Audiamusigitur quid Dominus deordinibus Pro-^ictarum, in regno luda ÔC facerdotum, qui fummi fuerunt in populo jDei,dcnuncief: Lex peribit à facerdotib.ôC confilium à fenioribus. Item, Noxuobis pro uifione erit, SCtenebrç pro diuinatione. ltcm,Etoc-cumbetfolfupcr Prophetas, amp;nbsp;obtenebrabiturfupereos dies. Qiiod 1Î biomnes SCfinguliin unSfuiffent à fummo Pontifice collecfti, quis quaf-fo tCjillisfpiritus prxfuiffet.^ Hand dubiebonus,refpondebit Afotus.etfi enim fic côgrcgatis,corû culpa Deusnegauerit eis; tarnen no dubitamus àChriftoimpleriquod promifit,necEcclefiæfuænegaturû. Siulticiain-fignis cft,ncc tarn derifioe quàm cómiferatione digna, affirmare,cum fin gull Spiritu fanefto careant, in comuni congregatis aduolare SC tantifper

ƒ4!# nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;riT CAPVT LXXniI.

adfiderc Spirftum fânflû, donee ïta congregati mancant: diïîoluto uerO conucntUjiterum auolare,

Nonigit cftjAfote, quod tefgiucrfemur,fîcutnos accußis, quôd nun-quamhæcduo intégré confitcriuelimus,quôd Dco faci'lefit ctiamper malos, ôi. à Spiritu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;alicnos homines prophetare, ÔC Spiritum fan*

dtim minifterio peccatorum perficere id ad quod funtordinati. Item concilia non crrare.Affîrmamus enimDeum non folum per Bileam pro* phetarepofle,fedetiamperludambaptifarc,praedicare,mir3culafacere. ÔC fl uis, etiam per afinam,ncdum Afotum, per Caipham quoque Si Pon tificem Romanum loqui pofle. Sed non tam quid polTet Deus attenden dum,quàm quid uelif:amp; quæ fit ordinaria uia, qua fe ufurum praefcriplît. T une autem per impiosloquitur, amp;loquutus eft amp;nbsp;baptifauit, ac alia fe* cit,non cum ipfi impij ex fe loquuti funt, fed cum ex ore D ei amp;nbsp;rcuelatio* ne fibifadfa,utBileam, prophetarunt. Ita cum impij regulam uerbiDei infuis dccretisfequuntur, amp;iuxtaillam pronunciant,non adeoferupu* lose in uitam illorum inquiremus:ficutcumludasiuxtaChn'ftiinftitu* tionem baptifauit.cum uerbum Dei fiuc Euangelium ChrilH prædicanf, in nomine ipfius dæmonia mali eqciunt, Sfc. rataiftaoniniahabemus. Sed tarnen,ut diximus, aliud eft religionis cótrouerfias dijudicare, quod Deum non nifi per regeneratos amp;nbsp;fpiritu fuo illuminatos ordinarie face* re ex Paulo probauimus.

Quantumiamadalterumattinct, Num conciliaerrarepoftînt, quod Afotus dicit,nos nunquam intégré fateriuellc : Ecee Afote intègre fate* mur, concilia non polie tantum errarc, fedfæpiftîmè errafte monftrabi* m us. An fatis integra eft cofeftîof uel apertiorem aut integriorem adhuc requiriSjSCdabimusfCur enim fi non errant plenaria etiam cocilia priora pofterioribus emendanturt’tefte Aug.dcBaptifcont.Donat.lib.2.cap.j.

Quid enim,an'n5 Ariminenfe turpiter crrauitfEt quid de Ariminenfî loquorr’an'nontotaNicçnafynodus,cuius décréta Euangelio à nonnul* lis conferuntur, contra Dei ordinationem, facei dotum coniugium pro* hibuitfReuocata autem eft fententia decreti per unicum uirum. Item,an non eadem fynodus,impie militiam ijs qui pœnitentiam egerant, prohi* buit ôd ddmnauitt'de quo picnius mox capite77. netibi fitmora longa, Afore.

Ephefînafecunda iynodus, Eutychianam hærefim confîrmauit,amp; fub feripfere plurimi Epifeopi catholici, metu 6C terrore addu(fti,ut poftea fa teneur, fed maior illos decebatconftantia.

Concilium Byzantîj celcbratum à jjo Epifcopis,fub ImperatoreLco* nc,ftatuit idola è templis tollenda,imagines coburendas. At inuito Pon* tificeRomanoeftcelebratumr' Qpan ueromagnoperehoc ad concilia pertinuerit.Nam amp;nbsp;Leone Pontifîce inuito amp;nbsp;depi ecante Chalcedonen fis fynodus eft cclcbrata. difplicebat enim amp;nbsp;locus,amp; tempus commo* dius expetebat ab Imperatore, fed neutrum impetrare poterat, tarnen nihilominus décréta eius Euangelio æquiparantur.

Poftcà in Nicæa urbe Irene cum filio Conftantino lynodum jyoEpifeo porum cclebrant,in qua imagines non folum templis reftituuntur, fed e* tiam adorandaeamp;fandlorumfuffragia expctenda,decemitur. Qijaîcum fint contraria,alterutrû erralTe nccellàriô fequit. Nec dubito Afotn prius illud erraire,tan^ illegitimum aireueraturû,quia inuito Papa indidû.fed quantum hoc ualcat, didlûeft. Quid afîtfipofterius quis errafte affirma* retfSeimus quidêhoc uulgo obtinuiftê,quod in templis etiâlocûimagi* nib. dedit,8C horrendp ac abominâdac idolomaniç,cocurfui ad ftatuas,ô^ innumerisluperftitionib, no tantû occafionépræbuit, fed etiâ caufafuit.

D. r A C. H F, E R B R A N D T A N N o T. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^4^

Epfphantus cote nefasôf'abominacioncmcüe tradit,afpi'd in tcmplo Chriftianorum imagines.

Et quid opus eft prolixe uctera recitarc exempla, quibus concilia cr^ •■afre comprobetur.porerit forte Afôtus,ut cft acutus amp;nbsp;ingcniolus,cxco gitarealiquid, quo ab crroreillaexcufet. Vtigituromittamusea quæiii Ecra hiftoria continentur, ut Caiphæ, ôic. certè Conftantienfis concilq «trormanifeftioreftjCj^’utàquoquamfanoautpio homineexeufari poi--fitjin quo manifeftèinftitutionem integræcuchariftiæ, ÔC eundern ufum ’n Ecclefia primitiua longo tempore rctentumfatentur:ô(f tarnen coiv ttailla^mutilationcm ciuscófirmant. Infuperfaccrdotibusfub poena exgt; communicationis interdicunt,nc popplum fub utraq? fpccie,utloquun^ ïur, communicent : perfeuerantes uero, ut hæreticos damnant, SC contra ’llos brachium fccularcinuocant. Errorlne hic fit palpabilis,totusorbis Chriftianus iudicabit. Similiter 8C enores multipliccs in concilio Triden hno funt admifsi ÔC confîrmati. negant concupifccntiam reliquam inregt;-Bâtis efte peccatum,contra Paulum qui difertc peccatum uocat,ôi.' pccca tinaturamhabereferibit. Liberi arbitrijuircscum Pelagianis extollunt. Fidem inchoate tantum iufticiam docent. Dubitationem fidei confira Riant. Legern hominiiuftificato obferuatupoflibilcftatuunt.Scptem fa-ttamenta fie propriè diefta, confeftionê auricular? ncceftariâ,fatisfa(ftio-BeSjà Chrifto inftituta, 8C quid no errorû Tridentini Patres ftabilieruntc’

Habes iam Afotcquôd uolebas. Quodfiiamexteuiciflîm quæram, Hum concilia errate poffi'nt, nec ne, quid refpondeas, nihil certi habest •am enim affirmas, iam negas. Haccenim tua funtucrba,quodDeus oc^ Culto fuo iudicio permittat legitimos Prælatos errate: fed non permit* tat diu hoc latere Ecclcfiâ : uerùm priufquam error recipiatur in Ecclefia, ' perfequens aliud corrigi.Vtinam ficut prius,ita 5? pofterius ucrum effet. Atenim boneuir, non nuncquçritur, quàm diuerrent,fed num poffint errate. Ac fatemur quidem Ecclefiam non perpetuo in ertore perdurarc. Scdinpra:fenriahocagitur,num homines in erroreslabi queant. Eccle* fiapopuli ludaiciinquantis erroribus hæfiteretfto cultu excelforum, diucoluit ferpentem æneum.'^ Poftquam redierSt ex Babylone, opprefR ab Antiocho,quanto tempore fedueb fuere impia dotftrina Pharificoru amp;■ Sadducæorumf Addit deinde fobrium amp;nbsp;fanum fenfum illius, quod à pluribus afieratur,concilia errate non polfcjhunc elfe : quod intelligatur de legitime congregatis, amp;nbsp;legitime abfep fraude £lt; dole agentibus. An nonhæc pugnantjSC fibi ipfi contradicit conciliaris ifte homocDeus per mittit errate aliquando legitimos Prælatos : amp;nbsp;legitime congregata non crrantr'Scdfoluerefibihanc pugnantiam uidetur, cum ait. Tum non er* rant legitime congregata,legitime abfep fraude amp;nbsp;dolo agentia. Verum callidè homo uerfurusletftorem in dubio relinquit. Q.uis enim miferos homines,concihj determinationem expédiantesauidifîimè, cuitotum fidei negocium, imo animæ falutem committunt,certiorcs reddet, num fides fit habenda dccretis concilq, an errauerint, nec ne f Audit enim ab Afoto, tum non errant legitimiifti Prælati, cum legitime abfqj fraude 2d doloagunt. Atquisiam deillorumcandoreteftabiturc'Dolone 2dfrau* de,an bona fide, pieamp;fyncerc egerint.^Hacde re Afote, quisanxiasöd dubias confeientias certiores reddet Vbi interim fidei certitude mane* bitjubi côfcientiç relinquent,quç in rebus maximis nunquam in bac tua rcfponfionetutô ÔC certô coquiefcerc potcruntt'Id curat Afotus fcilicct. Qtjod fi ex ipfisPatrib.conciliarib.quçras,num legitime an uero dolo 2d fraude egerint, nunij eô uefanig progredient, ut fe dolo 2d fraude egiffe teftentur;

teftentur;conuincerc porro eos quts potentr'imó ne quidê tcntarc aude* bit. Sicut Afotusipfeaffcrit, Tametfiautemhgc quauis glaciefrigidior, ÔC magi's lubrica fît refponfîo:tamcn tantum robur cfîTe talium decrctorS, tanta Tl aucfîoritatê afiîrmat, ut nullus priuatus,nullus minons audoritagt; tïs pofîît de talifententia dubitarc aut cenfere. An non te pudet horum manifeftorummendadorum,quçapertècum Paulo pugnant,qui mani* fcftè priuatis etfam iudicium tribuit, cum inquit,Cæteri dtjudicentltem. Si fedenti fueritreuclatum,taccat prior. Quanto Abbas Panormitan.rc-' ( (fîius amp;nbsp;melius hoc impio SC fubdolo fraterculo, qui etiam laico Sgt;C priuagt; to plus crcdendum efîe affirmât, quam uel Papæ, uel toti concilio,fime-' lioribus rationibus moueatur. Et tu fordide,cucullate cucule,tantam augt; (fîoritatcm tribueres tuis Prglatis,de quibus nondum conftat,an iyncerc, pie fideliter,an uero dolose amp;nbsp;fraudulenter cgerint, ut de talium homi num fententia nonliceret dubitare uel cenferef'Qiiod fi hoc probareno^ bis poiret8Cobtincre,iam omnia fuafalfa dogmata 6Ccultus idololatrb cos, impietatetn amp;blafphemias RomanæfedisconfirmalTct, amp;ftabilita elTet uetus tyrannis, ut nemo illi dicere änderet. Quid facisî'

Apagefiscumhactuaifta intempcrie. Hicenim honos fob's debetur canonicis fcripturis,ut nullum eorum authoremfcribendo crralTefirmifî fimè fitcredendum. Cætcrorumuero omnium hominûfcripta, SCetiam conciliorum décréta, huic Paulinæ regulæ fubieóla fit : Omnia probate, amp;quodbonum eft,retinete.Quia dicit,Omnia,non excluditab hac uni* uerfali,concilia:alias enim dixiiret,Prætcr concilia. Hane ne tu nobis li* bertatem adimeres , ut tui Afotici Praslati dominarentur fidei noftracf Abfit,hoc Deus clem enter prohibeat.

Quod pro confi'rmatione fuæ dubiae fententiæ,quôd cocilia non pofi fint errare, locum ex Matthæoadducit, Portae inferi non præualebunt aduerfus earn : loquiturChrifiusnon deconcilijs Prælaticis, fed de Ec* clefia fua uera,cui non praeualent portae inferi,etiam cum concilia errant, quibus portæ inferorum fæpe praeualuerunt.Hæc enim non femper funt Ecclefia:SC ut maxime prj illis interfint,tamen no funt tota ecclefia. Qtia* reetiamfi illipij errare permittantur: tarnen nondum totaEcclefia erra* uit.Nihil ergo ad rem hæc Chiiftipromiffio,quam Lyra interpretans ad* dit,ex co patere,quod Ecclefia non confiftat in hominibusra’tionepote* ftatis uel dignitatis Ecclefiafticae uelfecularis, quia multi Principes ÔC fummi Pontifices amp;alq inferiores inuenti funt apoftatalTe à fide; propter quod confiftat Ecclefia in illis perfonis,in quibus eft noticia,amp;ucra con* felTio fidei amp;nbsp;ueritatis.

Qiiæ uerba Afotus nofter,tanquam infignis intcrprcs,utfciipturx,ita amp;Patrum,quali dexteritate eum utrunque hatftenus praeftitifte uidimus, intelli^it de h£ereticis,quôd illos folos ab Ecclefia req ciat Lyra.Et tarnen antca a Brentio admonitus, nc quæreret expofitionê fiC diuerticula,pro* mittitfe nullum quæfiturum. Quafi uero Lyra tanquamfingulariterno* tandum admoneret,hæreticos in Ecclefia non elTe ferendos,fed reijcien* dosfquis eft enim quihocignoret f

Loquitur autem Lyra,quod ex uerbis ipfius patet,dc ipfis ftatibus, SC uitægcncribus, quæprçcipuèdignitateÔCpoteftate in Ecclefia prgeel* hint, fiuc de ordinc Ecclefiaftico: in hoc ordine, dignitate 8C præro* gatiua, negat Lyra confiftere Ecclefiam. hoc eft, utintelligas, nonideo quis eft ucrum Ecclefiç membrum , non ideo errare non poteft, quia eft Prclatus Ecclcfip aut Princeps : Qpia, ut uerba eius habent, mul* ti eiufmodi omnino à fide defecerunt, CXuidmanifeftiusLyrguerbisf

Scdquianonnihildïgnnau Prælatorum derogarcuidenturjideo glofla fuif cxcogitanda.

Scd Aiôtiïsipfcujdetparumfiduciæin hoc fuo commente efre,ideo dicifjHoc nos de illo(Lyra)credimus. quod fi aliter Brentius putet cuni fenfiiïè, nihil nos moratur, Nee enim ex illis primæ authoritatis Patrp bus Lyra cftjqiros magiftros fufcipitEcclcfia, amp;c. Sicutillc defententijs quaein Scnatudicebanturjafhrmauitj quod numerenturjamp;nonponde* •■enturrita Afoticis liaient fententiac de dogmatibus non propter ipfius teicertitudinem amp;nbsp;ucritatem, fed propter uetuftatem ÔC confuetudinê. SiLyra, quinoninuulemnauauitoperam inexpofitione textusBiblio.* fum, tempore Cyprianiuixilfet, in hoc fuo généré haud dubiè omnibus præferretur Patnbus. lam quia pofterior illis eft,minoris cft authoritatis, quac Patribus, ut uidemus, cum ætatc crefeit. Nec nos quid cm tantum Lyræ tribuimus, ut propter ipfum credamus : uerùm quia haec fententia Sltjsfcripturæ telhmonqs amp;nbsp;argumentisprobari poteft Hoc autem in fnfumma uult Lyra,loco dido:Non ideo Ecclefisc portas inferorum pre ualere, ctiamfi Pontifices amp;nbsp;Prælati errent, ficur nonnulli prorfus à fide dcfeccrunt, quia in illis perfonis iam confiftat Ecclefia : fed in illis confia ftercEcclefiam, quihabent ueram Deinoticiam ex uerbo Dei conce* ptam.quod amp;nbsp;nos affirmamus,contraAfoticam pompaticam Ecclefiam, quam amp;nbsp;errare polie ÔC erraffe fæpcnumerô,demonftrauimus, Qyo d ZC fuperius quoqj ex Hilario audiuimus.

PoftrcmôjUt oftëndat quanta fit non modo ucritas,fed etiam auifîorû tas,non tantum quatuor illorum primorum conciliorum, uerùm amp;reli.' quorum fequentium,dicir:Confircri catholicos omnes,eorum audlorita te nobis fidem catholicam conftare.

Nos uerout libenteruerorum conciliorum ucrasdefinitiones ampld^ ôimur,ucritatem uerbiDci ÔC fcripturacijsnobis declaratam agnofei.« mus,eorumault;floritatemut facrofan(flamueneramur:ita peffimècon* fultumeffe diccremusEcclefiac,fi conciliorum audoritate fides noftra conftaret.Ncq^cnim cocilqs,nelt;B angclis,necullialq creaturas licet fidei articuloscodere. Ncqp enimulla numanaauthoritatefides noilranititur aut conftare poteft. Hdes, inquit Paulus,exauditu, auditus peruerbum Kom,t9, Dei, Item, Euangelium cft potentia Dei ad falutem omni credenti. Pau* i. lusinquit,Euangelium Dei,nonjconcilia,eft potentia Dei,amp;fc.

Neque enim quod hæc ucrba,filium Dei, Patri efîè confubftantialcm: ltcm,duas naturas effe in una Chrifti perfona, inconfufas, infeparabilcs, ôic.in facra feriptura lus literis amp;nbsp;apicibus, attp fyllabis non habentur,cx» ftimandum eft,nos articulos hos fidei, fynodis acceptes ferre debere, ÔC non in facra feriptura haberi.

In hoc enim grauem profeefto iniuriam Patribus faceremus, quod ucl fpfinouosfideiarticulos,qui infacraferipturanon haberentur, confin* xifTentfuelquôdtcmerè Arium, quiainipforumuerbaiurarenoluerint, condemnarint.

Non extant,fatemur,hafC uocabula,Confubftantialis eft filius Patri in feriptura ; fed cum toties illic dicatur, unum effe Deum:amp;^ rurfum, Filius uerusfieacternus Deusuocetur,unus cum Pâtre, Sife. quid aliudfaciunt patres Nicænijcum declarant,Filium unius ôi. ciufdem effe eflentiac cum Pâtre,quàm quod natiuum ôt genuinum fcripturac fenfum enarrant.Ncc Conftantinum,quiPatres illos conuocaucrat,aliud inpræfationc,qua concilium alloqucbatur, pctijffe ab eis Icgimus , nifi ut ex Prophetarum oraculis, Euangelicis amp;nbsp;Apoftolicislibris, qui fenfum numinis oftendc* tcnt,quîeftionum explicationes ÔC folutiones fumerent,

jj2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I M C A P V T LXXV,

Quod fi qm's tune dixïHèt Afotico more, illorn audlon'tate fidem nio, ÔC conftarc, haud dubiè fummae ignominiæ Si. blafphemiacloco acee* pilïcnu

Hoe quidem ucrum efl, in Eeclefiafcruan' Temper uer/tatem, undc Si. columna Si firmamentum ucn'tatis dieïtur, quod Tua diltgenna, ftudio SC opera conferuet Si renneat uerbum Dei, Tuper quod ædificata eft, tan^ fuperfundamentn.Q,uodigifurinmundon6 extjnguiturueritas,Ted fàb ua permaneat, id fit,quod fidam habet euftodem Ecclefiam, apud quam dcpofitaefttanquammonilcölt;margaritaprecioTa. Atqui hinc nonlêquot; quitur, conciliorumautftoritatenobis fidem catholicam conftare, cum neep Ecclefiæ, quæ longé fupra eoncilia cft,ea nobis conftet,fed foil uer* bo Dei hichonos debetur. Cumenim haecucritatis cuftodiaamp; confer-' uatio in ucibo Si dotftrina Prophetica Si Apoftolica confiftat: fequitur, totam inde pendére, fi uerbum Domini fideliter Si diligenter conferue-» tur,fuam^ puritatem retinear.

Explodenda igitur funt hæc falla encomia de audtoritatc concilio-r rum, qua Afotus homo uertigine cum fuis Prælatis laborans, per morbS (ut ftint multa aegrotantium lomnia) fomniat Si imagina tur phantaftice, nobis fidem catholicam conftare. Quod fi dixiftet iilos Patres diligen* tern nauafle operam in defendenda amp;nbsp;conferuanda fide catholica contra hæreticorum furores,habuiffet nos confentientes î cum uero nimium, Si quod illis nec debetur, nec ipfi agnofcut,tribuat,aduerfari necelTe eft, ne fides noftra hominum opinionibus niti uideatur, *

HOc capite Afotus exemplum ex Auguftino de non rebaptifandis, ab hæreticisbaptifatisproducinquodidem autornon fciipturæ,in quacertum exemplum nonhabearur,fedconcih|au(ftoritati hanedefi-nitioncm acceptam fcrat.Hincfraterculus autftoritatem conciliorû con* firmarc nititur, quod concilia aueftoritatem SCpoteftatcmhabeant defi* niendi Si ftatuendi ea quæ infacrafcriptura alias nonhabcantur.

Notum eft autem omnibus,hanc quæftionem,utrum ab hæreticis ba* ptifati,rcdcuritcsadEcclcfiam,abnegatahçrefi fint rebaptifandnan uero tantum cum manuum impofitione uel fimili ceremonia recipiendi, mul* ta certamina Si diftidia in Ecclefia peperifle.

Inter canones Apoftoloru extat canon eiufmodi : Epifeopus aut pres* byter,fi eum qui uerum baptifma habeat, iterum baptifauerit, aut poilu* tum ab imptjs,nonbaptifauerir,deponitor:ut quicrucem Si mortem Do mini dcrideat, ncquedifcernatuerosfaccrdotes, afacerdotibus impo* ftoribus.

Hie canon Apoftolorum non modo ab hæreticis, fed etiam ab impîjs amp;nbsp;impoftoribus bapti(àtos,uult rebaptifarûnifi forte per impios Si impo ftoreSjlïæreticos tantum intclligat.

Cyprianus inffio c oncilio,decreuit cum Epifeopis Africæ, rebaptifan dos ab hæreticis Daptfiatos,quôd hæretici baptifmum SCliera facramen* tanonhabcant, ideo nec darepoftint.

Dionyfius Alcxâdrinus Epîf*opuslib.?.debaptifino adPhilemoncm ui bis Romæ presbyterum feribit, non tune primùm in Africa de hæreti* eis rcbaptiiàndisabEpifcopis elle decrctum,fed Si anteàiaminnonnul* lis Ecclcfqs Si condlrjs Epifcoporum,uclutin Iconio, arque alijs locis de hoefuiftè rratftatim.

Simili ter Si in ccncüio Nicæno decrctum eft, ut Paulianiftæ, qui funt Phociniani,rebaptifentur, Hift,Eccl.lib,io,cap.lt;s,

Vndc Auguftinus Iibro deHærcfibus ad Quoduultdcum diat, ere* ^endü,quód regulam baptifmatis non teneant. Hoe dicitur quïdem, fed *»on probatur ab Auguftino.

Hæc fi uera funt,quaï ex cahonibus Apoftolorum, Dionyfio Al exan* ^rino, SiC conciliö Nicçno protuh'mus, quomodo hacc, quac ab Augulh'* *10 dicuntur,amp; latn ab Ecclefia tota obferuantur,conciliabimus C Certè fanones Apöftolorum Epifcopum 8gt;C presbyterum,qui non rebaptifaue ^tabfMpqs baptifatumfiucpollutum potius,deponiiubet. Concilium ’n Icönió cclebratum decreuinfimiliter ÔC Ni cænum.

Aut igitur Apoftolorum canoncs, quorum facrofantfta apud uos eft ®udoritas,nothos cire,amp; concilium Nicænum errafle dicendum erinaut ’otam Ecclefiam ab Auguftini tempore, quo diuerfum hucufcp obferua* Hit,in hoc erroris damnare,nccellc erit : aut tu nobis expofitione excogi* lata,cuius rei artifex cs Äfore,hanc contrarietatc conciliabis, Sed quanta lt;lifficultas tibi conciliarisaucftoritatisdefenfori fit fubortitura,experieris Afote. Facile quidem dicitur,magnä eile conciliorum auc'toritatem. Sa* ffofàntfta elfe décréta conciliorum,nufquani ab cis rCcedendum. Quod fiuobis Pontificijs obferuandi eflentconciliorum canones, ad mendici* latem redigeremini. Etidem uobis Romaniftis accideret,quod Carnea* des de Romanis,cum rerum potirentur, toti^ orbi dominarentur,dixit, S^od uidelicetjfi iufti effe uclint,hoc eft,aliéna reftituere, ad cafas efle re deundum,SCin ncccflitate ac miferijs iacendum.

Quod ad nos attinet,libenter cum tota Ecclefia obferuamus hoc,ne ui delicet ab hæreticisbaptifatireduntes adEcclefiam,rebaptifentur. Ve* lùm id non propter concilia,quia ipfa ita ftatuerunt: abfit enim hoc,abfit gt;nquam,utipfa intantisrebus quicquam propriofuo arbitrio ftatuant, dequo praecederiti capitc.

(^lod autem quærit Afotus,Nunquid fententiam Ecclefiæ, quam in le prius ambigua,amp; quae certum nön habebat in fcriptura exemplum, o* porteatrurfum exigere,ut Brentius inquit,ad fcriptura f O'tc ad depra* uandam fcripturam facram amp;nbsp;Patrum fcriptanatum,fa(ftum, fieftumSif ftulptum. Ita récitât Afotus ex Auguftino quædam, quafinegaret quic* Auguß.coji quam infacra fcriptura definitum debaptifaris ab hæreticis, num fint re* traCrefco. fiaptifandi, uel quomodo recipiendi : Auguftinuscum Donatiftis ur* gentibuSjUt exemplum proferret è fcripturis, quo doccret nondenuo Daptifandum,Petri attuliffet,ad quern Chriftus dixerat,Qiii lotus eft femel, non opus habet iterum lauari : illi uero exciperent, Petrum non a* pud hæreticos baptifatumiôf hic opponeret, necipfos ex fcripturis cano nicis probare poffe,ab hçrcticis uenicntem,baptifatum:tandcm datillis, quod ad exempla ex fcripturis cahonicis,parcm efle utrifqp caufam. Inte* rim uero non dicit,nullius facrae feripturæ authorïtate,fed tantum Eccle* fiaedefinitione,rem hancconftarc, quod non effent rebaptifandi. Nam DonatiftfjCum quibus Auguftino nègociû erat,nec Ecclefiam,nee con* ciltj autftoritatem aut definitionem agnofeebant, uel curabant. Quarefi adfolam Ecclefiæ authoritatem confugiflet Auguftinus,nihil contra ad* uerfarios obtinuiflctldeo ex communibus fcripturis canonicis,quas Do natiftærecipicbant,hocilliprobandum fuit: amp;hancEcclefiæ commu* nem fententiam,feripturæ authoritate niti,comprobandum.

Prolixe ergo amp;nbsp;multis cum hoc loco, turn alibi, probat ex fcripturis Èolt;frM Ub; hancEcclefiæ fententiäm,dcnon rebaptifandisab hæreticisbaptifatis: cdp,i9^ Vnum eflebaptiftna ubicunque fit fiucin Ecclefia, fiue extra : ficut unus Deus eft, qui fiue extra Ecclefiam ignoranter colatur, fiue inEcclefia ue* i'a,nonideo definit efleDeus: ita nec baptifmus apud hæreticos datus

uel acceptas definit cfic, fed unus fiCidem ac uerus eft baptifmas,h'cetfi* nefrueflu amp;nbsp;unhtatc. Nunquid in nomine Pauli baptifaticftisr'amp;liceC fchifmataeirentinterilloSjtamenbaptiiàti erantbaptifino Chnfti.

Deinde exemploà circumcifionefumpto, cui baptifmus fucceflërit, probat, inquicns : Nunquid apud Samaritanos drcumcilus, fi fieri tunc uellet Iudæus,poflît iterum circumcidi Nonne illius hominis error cor-rigeretur,fignaculum autem fideiagnitum probareturf Etnunefuntqui dam hacretici,quife Nazarenosuocant, à nonnullis autem Symmachia* ni appellantur,ôif circumcifionem habent Iudçorum,amp; baptifinum Chri ftianorum : ac per hoc quemadmodum fi quis eorum ad ludæos uenerif, non poteft iterum circumcidi : fie cum ad nos uenerit, non debet iterum baptifari. Adhuc diefiuri eftis,aliud eftcircumcifioludæorum, aliud ba* ptifmus Chriftianorum f Sed cum ilia umbra fuerint huius uericatis, cur illacircumcifio ÔCapudhæreticos ludæorum effepotuit, ifte autem ba-ptifmusapudhæreticos Chriftianorum non poteft eifer'

Catholicauerô proptereanon debet iterate baptifmum, quia apud bacreticosdatuseft,neiudicare uideaturipforum eflb quod Chriftieft: aut eos non habere quod intus cum acciperenr,amittere utique foras ex* eundo,non polfent.

Nonitacp patrocinaturharrcticis,quinoneis tribuit, quodctfiapud eos,non tarnen ipforumefte cognefeit. Non nos concedimus hæretico baptifmum:fed illius baptifmum,de quo dnftum eft,Hie eft qui baptifat, ubicuntp inuenerimus,agnofcim us.

Quamobrem fiEuangelicis uerbis. In nomine Pa tris, Fill j, SCSpiri* tus fantfti, Marcion baptifmum côfecrabat, integrum crat facramentum, quamuis eius fidcs fub eifdem uerbis aliud opinantis,quàm catholica ue* ritas docet,nó effet integra,fed fabulofis falfitatibus inquinata. Nam fub eifdem uerbis,id eft,In nomine Patris,amp;Fill],St Spiritus fanlt;fti,no folum Marcion, aut Valentinus,aut Arius, aut Eunomiusifed ipfi cainalespar* uuli Ecclefiæ,quibus dicebat Apoftolus,No potui loqui uobis quafifpi* litualibus, fed quafi carnalibus, fi poffentfinguli diligenterinterrogari, tot diuerfitatesopinionumfortafTis,quothomines numerarentur, Ani* mails enim homo nonpcrcipit ca quae funtfpiritus Dei.Nunquid tarnen ideonon integrumfacramentumaccipiunt.'quot; Autnunquididcofiprofe* cerint, SC opinionum carnalium uanitatem emendauerint, denuo, quod acccperant,repetendum eftf

Ita ergo nee foris, ficut nec intus quifquam,qui ex parte diaboli cft,po teftjUel in fe,uel in quo^ maculate facramentum, quod Chrifti eft. Non itacp datremiftam peceatorum fcrmo,qui, ut cancerferpitad aures audi* entium. Sed cumbaptifmauerbis Euangelicis datur, qualibetea peruer* ft täte intelligat illc, per quern datur, uel ille cui datur, ipfum per fe fandij eft, propter ilium cuius eft.

Sed quid attinet plura ex Auguftino teftimonia in banc fententia pro* ducerCjCum libri quos de baptifmo cotra Donatiftas fcripfit,refcrtifint? Hæc cam ob caufam in medium uolui afferre, quia Afotus mendacifsi* meSt^impùdcntifsimènugatur Auguftinu affirmare, Ecclefiam fine ccr* to teftimonio feripturæ definiuiffe, nonrepetendum baptifmum hærcti* corum,ut omnes fani intelligant, Auguftinum non hanc ob caulâm tanti facere

IÀ C. H E E R B R A N D I A N N o T, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

feccrcbanc Ecclefiæ fcntcntiam, quia ipfa ita ftatui't : fed quia (àcfac pturæ teftimonijs nin'tur, Etfi enim hæ fÿllabæ dC uerba, Baptifati ab hæ-quot; ïcticiSjfuntinEcclefia rebapnfandi, non hoc ordine fint in fa cris litcris pofitæ:tamenrem ipfam ïn eis contineri^Âuguüitms diferte teftatur, Vp delicet cum luxta Chriftï infliturionem Sgt;(. in nomine eius fint baptifati, ipfe fit qui baptifenncchominum, fed Dei nomen fit fuper eos inuoca tum,acunusfîtbaptifmusubicunlt;^fît:nonpofierepetibaptifinuni,ficut nec circumcifioncm,quOdcuncp fiue qui baptifaueriqfiue qui baptifatus fiieritjfenferit. Ideo ergo fententiam hanc Ecclefiæ ampletflendam, quia infacraferiptura comprehenfa fit. Qjiodfi concilium uelEcclefia fine fa* cr£È feripturæ authoritate hoc definiuiffèt, feias Sote, nos hoc decretum denonrebaptifationenonamplexuros. Sed quia feimus dona amp;nbsp;uoca* tionê Dei cfl'e fine pœnitentia,amp; fan's,ut oftenfum eft,fcripturaz authori* täte comprobatum,ideo nos quotj confentimus.

lamigiturreipondeo tibi Afote,Brcnttjnomine,cum quæris, Num fententiam Ecclefiæ ad facram feripturam exigerc oporteat/relpondeo, inquam,non meis uerbis, fed ex re ipfa, amp;nbsp;modo quo Auguftinus totam hanc caufam contra Donatiftas egit SC obtinuit, non nitens Ecclefiæ au* thoritatc,fed inftitutionc facramenti à Chrifto faéia, amp;nbsp;in facra feriptura tecitata amp;nbsp;fundata:item,authore facramenti 6C cfficacia earn confirmans:

confidenter affirmo, amp;hanc ÔC alias fcntentias,fiue Ecclefiæ, fiue con* riliorum, ad normam SC regulam facræ feripturæ exigendam j iuxta illud Pauli,OMNIA PROBATE.

Recipimus itaqj hanc fentctiam,6C ueram eirecrcdimus,nontam quià Ecclefia ita fentit,quàm quia hancfuam fententiam ex facra feriptura no* his probare poteft,ficut præcedcnti capitc de Concihjs,corum^ decrc* tis dieflum eft.

Sedmagnam Ecclefiæ efleauthoritatem Afotus afièrit, eam^ nobis in feriptura ipiâ commendari.Qiiare eius fententiânon ad feripturam fa* cram exigendam Fateor, non parua efttotius Ecclefiæauthoritas. fed quid hæc ad uos Afoticos, qui iam Ecclefia uera non efl:is,fed ueræ Eccle ng holies SC perfequutores.^Sed nunquid uel maior,quàm ipfius feriptu* tæ,aut parilli.^nunquam hoc affirmate audebis. Ecclefianobis audienda eft.^fed hoc nihil aliud probat,quàm uerum Ecclefiæ confenfum non efiè fpernendum:uerus autem Ecclefiæ confenfus in feriptura facra confiftit. nunquàrri enim ueraEcclefia nifi in ueritatem uerbi Dei confentit. Nam cumipfafconfafitChrilii,uocemfponfiaudit, SCfecundum illam pro* nunciat. Qiiod fi amplius quid poftulant, quicunœ tan dem fint,qui Ec* elefiæauthoritatem urgent, feiantnihilfibiuerba ChriftifulFragari. Di* fcipula ell Ecclefia, Oues meæ uocemmeam audiunt. Ideononpoteft pronunciare,nifi fccundum uerbum fponfi. In his igitur eius authorita* temagnofeimus.

Et Chriftus ipfeApoftolis non dat aliam authoritatcm,nifi teftium,E* Luc.i^. titis mihi tellcs.Teftis autem nihil de fuo addit, fed tantum audita 6C uila tefert bonafide. Non igitur noua dogmata eos uult comminifei, fed te* lies elfe de doôrina à fe tradita. Sic igit SC Ecclefia telîis ell de certo uer* bo amp;nbsp;dogmate diuinitus patefaClo,per Prophetas SC Apoliolos. Neque Uerô omnia concilia femperfuntDeiEcclefia, neefemper omniainno* •Bine Chrilii funt congregata. Nec femper ille ccctus qui nomen habet Ecclefiæ,populus Dei,nec in omnib.regulam uerbi Dei fequitur. Quare non eft,quod Afotus nobis quæuis fuorum décréta pro Ecclefiæ placitis obtrudat, fine examine recipienda:fed exigemus ad fcripturas,8C exfru*

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAP VT LXXV,

ôibus cognofccmus, num ueii prophetæ,an uero lupf rapaces ediderint oraculacocleftiajautfuum ululatum.quot;

Vide autem qua aftutia, fraude, fall a cia Si dolo fratcrculus dolofus u* tatur.Proponit de cociliorum autlf oritate, Si deinde probat de Ecclelîa, Qiiafi uerô idem fit concilium, quod Ecclefia, Si parfit utriufcp authors tas : cum concilia errafie confier, nec quifquam nifi ignarus omnis anti-quitatisautimpudentiiïîmus hoc negate pofiît: contra Ecclefiam ucro ne porta: quidem inferorum præualeant:nec omnia concilia, uera fint Ecclefia»

Ne uero Brcntius Afoto de eletfiorum uera Ecclefia litem moueat, qgt; mctuit,S£l ait Brentium dicere quôd fitprçdefiinatorum congregatio,^ inuifibilis ac incertaullam uerô baptifatorum Si profitentium fidem non elfe ueram Ecclefiam quæ errate non poffit. Contra hoc, ait Aiotus, lo* quitur Augufiinus,imô per cum ueritas ipfa ofiendit,illam Ecclefiam fia bilem 6Cfirmam,certam eficSdmanifcfiam, quatfcilicetin communions catholica Patrum pcrmanet,

Necp Brentius Afote Ecclefiam incertain affirmât. Si in hoc luculenta fpfifacisiniuriam.Sempcrcnim monfiratuifibilem uocatorum Älbapti* fatorum cœtum, qui habet uerbum Dei purum Si fynccrû, aclegitimum facramentorum ufum,in hocccetuqua:rendum:amp; eflè affirmatucram Dei Ecclefiam.

Num uerô,aut ubi Augufiinus Ecclefiam definiat Si deferibat catholl cam,quç in communions Patrum permaneat,ignoro,ne(ç etiam Afotus locum annotauit. Sed hoc certum efi,longè alias notas ab eodem deferp bi, quibus quærenda fit Si agnofeenda uera Ecclefia. Nec enim minima hæc fuitcontrouerfia inter Donatifias Si ueram Ecclefiam catholicam. Fieri quidem potefi, quôd Patres alicubi recenfeat, qui in catholica Ecgt; clefia pcrmanferintjamp;lccrtatemporum ferie perpetuôfibi fuccefierint, nccquenquam ex illis omnib.cum Donatifiis fenfiire,Ô(lc.fed longe alias ponit notas, quibus uera Ecclefia agnofeenda Si quærenda fit, uidelicet exuerbo Dei Sifcriptura,oues audirc uocem pafioris.

Flabco manifcfiiflîmam uocempafiorismci,commcndantismihi Si fineullisambagibus exptimcptisEcclefiâ.mihiimputabo,fi ab eius gre«* ge,quod eft i pfà Ecclefia,per uerba hominum feduci atep aberrate uolue ro, cummepræfertim admonuerit dicens: Qjiæfunt ouesmeæ,uocem meamaudiunt, ÔCfequunturme. Ecee uoxeius data Ôdapcrtaacaudita» Qiiieumnonfequitur,quomodofe ouem eius dicere audebit ibidem cap.xri.

Remotisergo omnibus talibus Ecclefiam fuam demonfirenf, non in fermonibus Si rumoribus Aphrorum, non in concilijs Epifeoporum fuo rum, non in literis quorumlibet difputatorum, non in fignis Si prodigtjs fallacibus,quia etiam contra ifia uerbo Domini præparati Si cauri reddi* tifumus.Sed in præfcripto Legis,inProphetarum praediefiis,in Pfalmo^ rum cantibus,in ipfius pafioris uocibus,in Euangelifiarum prædicationi bus Si laboribusrhoc efi, in omnibus canonicis facrorum librorû authori tatibus. Paulo pôfi: Et fie ofiendant,ut no dicant. Verum efi,quia hoc egt; go dico,aut quia hoc dixitille collegameus, autillicollcgæmci,autilll Epifeopi uel clerici uel laici nofiri:aut ideo uerum efi, quia ilia Si ilia mira biliafecit Donatus, uel Pondus,uel quilibet alius: aut quia hominesad memotias mortuorum nofirorû orant Si exaudiuntur : aut quia ilia Si ilia ibi con-

•bi' con tin gunt: aut quia illcfrater noftcr, autilla foror noftra, taleuïfum uigilans uidiquel talcuifum dormicns fomntauit. Remoueantur ifta, uel figmenta mendaciumhominum,uel portenta fallaciumfp/ntuum. aut cnim non funt uera, quæ dicuntur ; aut ß hærcticorum aliqua mira facQa funt,magiscaucredebemus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

An'nonAfote hæc eadem ferè funt,quitus ueftram Romanam Ecde* fiam,ueram eiïè demonßrare uultis,quae DonatiRæ pro fua parte affere* bantc' Et qua ratione Auguftinus ca quac in Donatiflis repraehendit, pro fuæfententiæ confirmationcadduxiiret r'

Lege, Afote, totum hunclibrum de Ecclefîæ unitatc, uidebis niliil minus D. Augußinu agere,^ ut talem nota Ecclefiæ proponat,uidelicet Patres. lm o ex profelfo hoe impugnat Cap. x Inter nos SC Donatiftas qusßio eßjUbi fit ecclefia.quid ergo facßun fumusclnucrbis noflris earn quæfituri,an in uerbis capitis fui Domininoßri lefu Chrißi f Puto quod in illius potius uerbis earn quærere debemus, qui eft ueritas, ôi. optime noiiit corpus fuum. Cap.j. Auferantur ergo illa de medio, quæ aduerfus nos inuicem non ex diuinis canonicis libris,fed aliunde recitamus. Ouç* rat fortafle aliquis amp;nbsp;dicat mihi,Cur ergo ifta uis auferri de medio, quan-do communio tua, ctiamfi proferantur,inuilt;fta eft cquot; Qjiia nolo humanis documends,feddiuinis oraculisfandiamEcclefiam demonftrari. Haec Auguftinus.

Atqui hæc non diuina oracula, fed Humana erunt documenta, fi dicat fiCmonftrethanc elTe Ecclefiam ftabilem,firmam, certam amp;manifeftam, qug in communione Patrum pcrmanet.Qiiod fi maxime haec funt Augu ftini,quxAfotus fibiuifus cftafferre ex eo,oppono haeciamplurima,cer tiffima Sc firmiftïma,quibus ex profeflo hanc fententiam toto libro impu gnat : SC quo iudicio fua fcripta legi uelit, quantumep eis tribui, fuperius auditum eft.

Poftremo récitât quaedam ex Auguftino de quxftione,Vtrum ab Hg-reticis baptifati fint denuo baptifandi,ubi Auguftinus fcribit:Qiiam con fuetudinem credo ex Apoftolica traditione uenientem, ficutmultanon inueniuntur in corum literis,nec in conciltjs pofteriorum : amp;nbsp;tarnen quia peruniuerfam euftodiuntur Ecclefiam,non nifi ab ipfis tradita 5C comen data traduntur,ÓCc. Hic uero Afotus infurgit,Vide inquit,quàm intrépide’,quam manifeftè traditionem præter feripturas agnofcit Ai^uftinus, Sc uniuerfalis Ecclefiacconfuetudinem teftimonium efte certiftimum e-iusdocet. Vides deniep Ecclefiæ 8C conciliorum aueftoritatem SCratio-nem definiendi ex traditionibus. Hæcomnia lucidiffima funt,reipfa o-ftenfa ab Auguftino. Qiiæ fi negentur,neceftè eft non tantum Donatifta ruinhærefim, fed in uniuerfum omnes fimul exufeitari, cum autftoritas Ecclefiæ Sc conciliorum, aut certitudo eorum in dubium uocatur. Hoc dicitefte catholicum, non Afoticum autThalmudicum, utBrentius di-xerat.Qind igitur nos ad accufationem hanc grauifti'mamr' Copiosèà no bis ad has omnes Afoti criminationes hatftenus eft refponfum, ÔC ex fa-cræ feripturæ atque Patrum ipforum teftimonijs uerè citatis, dieftum eft, quid de traditionibus fit fentiendum, quatenusrccipiendæ, ÔC quomo-do cognofeendum, num 8C quæ ab Apoftolis fint profeclæ, ÔC quem locum obtinere in Ecclefia atque iudicqs ÔC interpretatione feripturæ atep controuerfiarum rcligionis debeant. Q.uæ item fit Ecclefiæ ÔC conciliorum alithoritas SC ratio definiendi in eis, unde petenda teftimonia, quibus ambigua deßniantur»

Agnofdmus autcm, 8énon negamus Auguftinf hanc /entenriam : irt quanequaquam hoc uult, ut traditiones quac cum fàcra fcriptura pu* gnantrecjpiantur. Alias emm fibi aduerûrctur. qua’nihil nifi fcnpturæ canonicaeconfonum uultrecipi. Etquæde Ecdefia cius^ authoritate loquitur, nihil ad uos,ueftram^ Ecclefîam : quae tantum à uera l'U^, quae Auguftini temporibusfuit, diftat, quantum tenebrae à lucc,terrai ccelo,diabolus à ChriftOjô^c.

, Neque H ea, quae inique poftulat Afotas, ncgcntur eis, omnes flatîtn hærefes excitabuntur. Notæfunt nobis, Aibte,amplificationcs amp;fhy* pcrbolae.’ideo nihilcismouemur. Sedfiomnino hacrciès excitabuntur, nullacrit commodior ratio, qua id fiat, quod hatfîenus etiam in Papa* tu ftrenuè faA'tatum eflè uidemus, quam fi omnia quæ funt in Ecdefia Romana,nomine traditionum Apoftolicarum uenditabuntur. Haec df compcndiariaratio infinitorum errorum, quibus Romana Ecdefia fca* tet. Olios lit confirment, confuctudinem Ecdefiæ fuae allegant, qua traditioncs iftac Apoftolicacefle probantur. Accedunt deinde conci* liabula ipibrum, quae ex iftis incertorum authorum traditionibusde* finiuntomnia. Porto concilia errare non pofiunt, quia funt Ecclefia, quae habet promifiioncm præfentiæ Spiritus fan A'. Ergo omnia quac iam funt in Romana Ecdefia, pura funt,omnierrorecarent : ergo uirgo cil fine omni labe Sl macula, famfîa, cafta : inuiolata uirgo ante 8C pod partum,imo etiam in ipfo partu: quia no pirrum homincm,fed magnum terreftrem nobis genuit Antichriftum : fponfa Chrifti,magiftra fidci,do* mina cœli,terrae,inferni,ÔC quid non Procidamus ergo ad genua,con* fitentes pcccata noftra:rcdeamus ad gremium Ecdefif ,0i^nos in gratiam rccipi iupplices pctamus ; adoremusbcftiam, cum quafcorcati funt Re* ges, Principes populfiamp;'c.

Ridere me dicct Aiotus C Qiud enim aliud agercm aut re/ponde* rem ad nugas Afoticas, quas fubindc repetit, cum certis, perfpicais, 0^ firmifiîmis redimonrjs, argumenrisamp;frationifaus omnia fint réfuta* ta: amp;nbsp;nihil aliud fàtan moliatur per fuum organon,quod à Soto exri* tauit,ni{ttotiusboni deftruclionem , pcrniciem 8( pedem prxfentifft' mam , Scripturæ facrx contemptum extremum, amp;omnis falfitatis idolomaniæ confirmationcm.

Falfiftimum autem eft, quod Aibtus garrif, Auguftinum traditiones prxter fcripturas agnofccre. Dicit cjuidem Ce credere hanc confue* tudinem ex tradidone Apodolicauenire. Sed confirmât cam ex iacra fcripturatquodnid poftet, nunquam crediturus erat. Etpro nobis con* tta uos hoc facit, nam ÖC nos cas Apodolicas eftc dicimus , qux cum fcriptura conientiunt. Sicamp;de altjs, quxquod adlitcram, etfinon ica fcriptainueniuncar, tarnen quia ex fcriptura probari poftunt, ab Apo* dolis tradita creduntur.Hxcnunquamnegauimus. Quid autem, num ÔC ilia Augudinus pro traditionibus Apodolicis agnouit, qux nullum habentin corum literis tedimoniume^Num exhisiudicareamp;^dednireuO‘gt; lutte' Abfithocàtanto uira. Ira non abtjciuntur qux ucrè funt Apo* doliex traditiones : ôi tarnen iudidum iummum femper à fàcra feri* ptura dependet.

, ^Piritu uertiginis fraterculum idum mifellum rapi, uel ex hoc capf^ 9uprÀc4.p apparet. Cum enim fuperius circainitium huius loci, iam in hoc de concilijs tratdata propofuiffetf tantam ede conciliorumne^ cedïtatem ‘

D. IA C HEERBRAND! ANNO T» cefsiïatcm, ut fidci unitas iii Ecclcfia confrare S)C conferuan ncqueatjUi* ficertuniamp;^fummûhabcamus tribunal,ad quod in dubqs confugicdum, illud quidcm unum,cuifcilicet oinnes parère debeât:à'rcpetir,Vnuin inquamiudicium,amp;c Etcap. 73. ConfiâtigiturinEccielu unamftdeni SiC unam confefsionem feruarinonpoffc, niÜiudicium unumfic SCprae-fenSjinquocertafcraturfententia, cuiomnes fjnrfubdiri. lamhoc cagt; pite ex Auguftino dicit,ad confutandas hæreiès, SC hnienda dubia fidei, nonfempcr opuselTe plenario concilio ,feduclperliteras,uelperEpi* fcoposlocitdHeripofle. Cum ranfsimae hærefes fynodi congregatione fiiitcondemnatæ,multo^ ÔC fine cóparationepluresfintzquaeubi extite mntjinicimprobari damnariqjmerucrunt. Etconcluditdieens: Con-fenfusigiturEpifcoporuin perpetuus,amp; mortuorum amp;uiuentium ifle eft,quo confutantur hærelès : nee concilqs, tefle Augufh'no, opus fuir, nifiquàm rarifsime.

An'non hæc duo pugnant ex diametro, fidei unitatê feruari nó pofie, nifi iinum habeamus tribunal,ad quod in dubtjs fidei cófugiamus, SC cui onines patere necelTe fiti^Et ad fidei dubia finienda, non opus effê conci* lio,fcd per unum id fieri pofie,cui tarnen non omnes funt fiibditi

Neep uerohancfolum Afotus de conciliorum neceisitate fuamfengt; tentiam hoe modo impugnat : fed etiam rumafieiit per Epifcopum loci pofiedubia fideidefiniri fiChærefes damnari,nobisfuffragatunamp;^illam alteramfuam fententiam, qua negauerat ad unumqucmuis hominem, , quieflètecclefiæmembrum,pertinerc,dedocfïnnareligionisiudicare,ô^ ueram àfalfainternofccredamnat, cum antea mirismodis hanc Brcnttj fentetiam exagitaucrit,quadixeratnonfolùmadeum coetum, qui in no* mineChrifti,publicaauefioritate conueniat, fed etiam adfingulos per* tinercludicium dedotfirinareligionis,5Cuerâàfalfainternofcere. Qiiid enimintereft inter Brentf) fententiam, quam toto illo capite deridet, Sd Afotifnifi quod ille omnibus Ecclefiæ membris,hic uero tantum Epifco pis,inquibusnumuera membra Ecclefiæfint,nonconfiderandum efic monet Afotus, fiifficere, quodfint legitimi Prælati, tribuit. At,utruni tutius eft,Ecclefiæ membro,anueró illi, de quo incertus fis, num ad Ec* clefiamDei ueram pertineat, quiaEpicureus, imohanc ipfamob eau* fam certus , quod minime fit Ecclefiæ ciuis , iudicium de rcligionc committerec'

Atep hoe modo Afoto idem accidit, quod cani Acfopico, qui cum ni* mia auiditate umbræ inhiaref,5C plus habere cuperet, id ctiä quod habe* bat,amifit. Ita Afotus dum omnia fuis Perlatis fob's uult ucndicare,6lt;^om* nia Brentij calumniari,etiam ca,quæ habere uidebantur,male caufam ip* forum agendo,pcrdit.Sed tab's decebat eos patronus,quales funt ipfi, 8^ qualem habent caufam, atm ita dignum patella operculum.

Miran's fortafic, quid fibi Afotus, acerrimus conciliorum defenfor, hac uelit fententia , cum antea tarn necefiäria elfe concilia dixerit, ut * neefidei dubia definiri, necunitatem conferuari, fine legitimis conci* Iqs pofieaffi'rmarit. Nuncinftituti fui oblitus,non opus elle concilfjs ad hærcfes damnandas, ôèfidei dubia definienda, fed id period Epifco* pos fieri pofie, alTerat.

Non adeo hebe« fumusingenio, utnonintclligamus quid fibi uelit afinus.Duæfunt potifsimum caufæ:quarum alteram non difsimulat, alte ram uero tacet.Concilia ucra SClégitima,quæ perpetuô Pontificij in ore habent, fi quifquam alius,ipfi oderunt,metuGt,fugiunr,deteftantur e-

f6o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAP VT LXXVir,

xecrantuf,ncc ulla rationeferre poffunt. Senint eni'm,non folùmfi cicrt reformatio iiiftituenda efletjUerùm etiam dogmata dijudicanda,5C feren dafententia fecundiim facram fcripturam, fepefsimam fouere caufam, docflrinam cœleftem à fe corruptaiHjCultus profanos,SC multfplieem ido lomaniam inEcclefiam inuetfiam,nihil fanum relióèum eo^ nomine in liberoamp;Chriftiano conciliofc accufandos, conuincendos ÔCdamnan* dos efle.ldeo iam per quadraginta annos nunquam adduci potnerunf,ut liberum celebrarent concilium.Non eft quod fibi à ui metuant, cum mul to plures fint numero: fed mens fibi male confeia, etiam nemine perfcz quentCjfugtt.

Deinde amp;nbsp;hoc feiunt, nos nullius erroris conuinci pofte in legitimo concilio : facilius autem ab Epifeopis loci, in proprijs fuis fedibus SC an-gulis,noftra dogmata condemnari,quam in cœtu piorum,ubi audiri,exa minari SC probari caufam noftram petimus. Hoc ipfiim hîc non difsimu* lat:inquitenim,fehocdeEpifcoporum poteftate, propter Lutheranos admonere,ut appareat quam fuperbe Lutherus, SC fui ab initio huius difi fenfionis ortæ J generale concilium petierint, iudicanseos acquiefeere debuifteEpifeoporum in fin's locis refidentium iudicio. Et profeCto mi-rum eft, quod folum fuperbiæhanc ob caufam Lutheranos accufet, SC non etiam temeritatem elle aftèrat, publicis legibus cohercendam, pro-uocare in caufa, qua de tota religione agitur ab uno aut altero Epifeopo, uel etiam aliquot iudicio,præfertim cum omnia omnium Patrum fcripta Sc in illisfcripturæinterpretatio Sc fenfuSjCis fint notifsima. Et addit,Mérité id nobis illudAuguftini dici pofte, quodcontra Pelagianosille dixit, Iftorum,inquit,fupcrbiahanc etiam gloriam captare intelligitur,ut propterillos Orientis SC Occidentisiynodus congregetur : ÔC quoniam Domino prohibente orbemperuertere nequcunt,faltem commouere conantunSC nos,inquit Afotus,dicamus omnium Ecclefiarum catholica rum fynodum eos uoluifte congregari,

Sed heus Afote,nequetu Auguftinus es,nccp nos Pelagiani,utinnos merito illud Auguftini torqueri pofsit. Et utri propius ad Pelagianorum hærefin acccdant,gratiæ detrahentes, peccatum originis exténuantes, SC Hires liberi arbitrq amplificantcs,lcgis^ impletionem iatftantes ,resipfa loquitur. Qiiareetfi hoc nobis Afotus dicat, quod Auguftinus contra Pelagianos,non eft quod moueamurimo potius eum gladio, quern con tranos euaginauit, conficiamus.

Poftremum, quod dicit,iam apparcrequid appellatione conciltjuo-Sup. ctt, nbsp;nbsp;luerimus,ad idrefponfum eft fuperius copiose.Scias Afote, nos nec tuo-

rum Prælatorum,nec cuiufquam alterius hominis iudicio forefubiedos: fed ilia omnia à quocunque ferantur, ad regulam facrac fcripturae exami-naturos,ea poteftate SC libertate ad quam nos Chriftus uocauit. Qiiod ft abhac diftentiant, nec multitudinemouemur,necconipiratione, ncc ordinaria fuccefsione fummorum, fed illos anathemata cum fuis anathe-matis iudicabimus, SC intrépide fummi ÔC iuftifsimi iudicis omnium fententiam expedabimus,

VEhementifsime hoccap. Dominus Petrus in Brentium inuchitur, prtefumptuofum Sc in proprio fenfupertinacêuocans, quod conci lia errare pofte affirmarit.Iam frudus, qui hinc confequan t oftêfurus, no contentum fuilTe hoc aflererc dicit,fed etiam cocilio illi fandiftimo Nicg no,quod

no,quod à tota ecclefiujUt unü cx quatiiorEiiangcIrjs fufccpto,jmponat, quod errauent cótra Euangelicam Kdci docfïhnam di. uehtatem, quia dixen'tjPatres in eo concilio rec^è quidem Hlmm Dci æqualcm cflè Patri eflentj'a £gt;C maicftate deHniufffè;ó(^ cum hoe dehniermt, Chnftuni injne* dio corum fuiffe : cum nero ïudicarent eos qui Chriflum profefsi, ad mi-' hüam redirent,damnatïone dignos,humani ah'quid paiïbs efle.Ibi exur* gitfratcr Petrus, ôi^dieit: Abfit hoe,quianecefTeeflèt Hen', ut omru's coiv ciliorum auóoritas pereat, Quare talfifsimè omnino tribuit hoe Bren* tius Nicæno concilio:ô^ aut ex malitia facit,ut uolcs fimplices deciperet: aut ex ignorantia hiftoriæ antiquitatis,amp; difciplinæ E cclefiafticæ, amp;nbsp;fei# pfumirrifioni exponeret, ÔCc.

fli uiro illaudato uitupcrari,eft laudari,tnquit file. Quarc cû hec ab Agt; foto proficifcantur,qui proprio fuo iudicio nô eft bonus uir, non funt eu tanda.Omifsis ergo ÔC difsimulatis côuicrjs,ad rê ipfam refpondebimus, amp;quidemquodinitiô dicitNicçnû concilium à totaecclefia,utunum ex quatuor Euangelijs elfefufceptum,relt;flceftintelligendû. Non enim de quibufuis eius decrctis accipiendum eft;fed de principali, ubi pronûcia-uitFilium Dei effe Patri confubftantialem,coæternu,ciufdem maieftatis omnipotcntiæ.ldcp non propteripfum côcilium creditur,quiaita fen^ fitamp;ftatuinfed propter uerbum Dei,ex quo articulum hune probauit ÔC decIarauit.Eademigitur eftucritasin concilij Nicaeniarticulohoc,quac amp;nbsp;in Euangelijs. Licet autemeadem fit ueritas: tarnen non eadem eftu-» Wulcpautoritas.Longè enim excellêtfor eft eiufdcm ueritatis audoritas, quæ in facris Euangelicis libris continetur, conciliorum authoritate. De illoenim omnino ne dubitatequidem licenhæc uero tanta eft, ut nobis cam ad illius rcgulam cxaminarcliceat:amp;tantamhabcatfidem amp;autori tatem, quantam ex fcripturahabcrcinuenitur SCmeretur. Nectibimo* leftûfit Afote hçc audire,qiiafi uelautftoritati conciliorum derogenr,uel fidem noftrâdubiam faciant. Hæcenimnonconcilijaudoritatenititur. Et Auguftini funt,non noftra, quæ diximus.

Diftindaeftà pofteriorû libris exccllentia canonice autoritatis,uctc* ris noui Teftamenti,quç apoftolorû confirmata eft têporibus, amp;(.c. tan quâ in fede quadâ fublimiter eft côftituta,cui feruiat omnis hdehs,SCpius intelledus.Ibi fi quid uelut abfurdû moueriqnô licet dicere, Autor huius Iibri non tenuir ueritatem, fed aut codex mendofus eft, aut interpres erra uit,auttunonintclligis.In opufeulis autem pofteriorum, quælibris in-nuincrabilibus continentur, fcdnullo modo illi facratifsimæ eanonica-runi feripturarum excellentiæ coæquatur, e Ti AM in Q_v ibvscvn-Q,ve eorvm invenitvr eadem veritas, longe' taaien EST iMPAR AVTHORITAS. Itacçineis,fiquafortèdiftona-re propterea putantur à uero,quia non ut dida funt,intclliguntur:tamcn liberû ibi habet ledor auditórue iudiciû, quo uel approbet quæ placue-rint, uel improbet quod offcndcrinSC ideo cunda ciufmodi nifi uel certa raiionc,uel exillacanonica autoritäredefendantur,utdcmonftret fiuc omnino ita efle,fiue fieri potuifte, quod uel difputatûibi eft, uel narratû: fi cui difplicuerit, aut credere uolueriqnon reprehendit .In ilia uerô cano nica.eminentia facrarûliterarû etiamfi unus Propheta,feu Apoftolus,aut Euangelifta aliquid in fuis literis pofui(re,ipfa canonis confirmatione de claratur ; non licet dubitare,qd uerû fit. Alioquin nulla crit pagina qua hu manæ imperitiæregaturinfirmitas, fi librorû faluberrima audoritas, aut contemptapenitus aboletur,autinterminata confunditur,

J«Î2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAP VT LXXVItJ

Qtiod fi AfotuSjUt ualct ingenij acumine, excipi'at haec de Patrum fcri ptis,non uero conciliorum dccretis Auguftinum fcribcrercertum eft, Au giiftinum hie diftinguere authon'tatêûcræ canonicæ fcripturæ,à quibuf-cunep aliorum,fiuc paucorumjfiue multorum fcn'ptis,dccretis,interpréta tionib. 5C ftatutis.Non enim refpicit ad num er û congregatorü, fed ad au* toritatem,quam foil faerg fcriptuf æ uult uendicare,Se longe fupen'ori gra du collocarcjfupra omnia omniû hominum décréta ÔC interpréta tioncs.

Præterea,quoduOciferatur,necenceflè ut pereat omniû conciliorSau thon'tas, fi dicatur Nicænum erraffe,ideó^ falfifsimè hoc à Brentio dici: uerba Afoti funt, Qi. Afoticæ regulæ, ÔC confequentiæ, Nec enim idco fequitur,autucrumcft,quôdcum Petrus Apoftolus turpiter fîChorribi* liter Chriftum abnegans lapfus fit,6Cpoflea etiam accepto Spiritufantflo in faciem Paulus eireftitcrit,eo quôdreprehenfibilis effet, non rccffèam* bulans ad ucritatem Euangclij ; moxomnis, uclPctri,uelrcliquorum Apoftolorum autfforitas perierit. Ita necideo omnium conciliorum omnis authoritas penjt,fi maxime dicatur in hocNicænum erraffo

Aut nunquid mcliores, fanôliores, maiores fuere Petro f àuf maio* rem illis authoritatem tribuemusf Qu’fit igitur quôd Frater Petrus non adeô defudet in defenfione Apofloli Petri, ne circa ucritatem QC doeffrinamEuangelij ÔC fidei erraffeuideatur, aut conuincatur,quoamp; ipfiamp;altjs apoftolis falua maneat,ôlt;^nonpcreat,au(fforitas. aliasenim defcripturæauthoritate,6Cnoftrafalutc artumerit Nififorte, quôd plus fiduciæin concilijs Patiibus,quàm feriptura facra amp;nbsp;apoffolis,col locet, Autfortaffe mallet Pétri SC Pauli etiam, imô totiusfacræfcriptu* ram,utpote quæomnino noncft ncccflaria, pcrirc,quo traditionibus omnibus ôdconcilqs fua permancret falua amp;nbsp;integra authoritas ; Du* bium autem non eft,quin Deus,fieut apoftolos labi,ita etiam concilia er* raffe permiferit,non tantum propter ipfos, fed ctiâ propter totam Ecclc* fiam : ut fignificarct,nobis non efl'efiduciam collocandam incocilijsffed ut omnia illorum décréta ad facram feripturam examinaremus.

Poftea recita tis uerbis decreti,derepetêtibus militiam, quos aitBren* tins à concilio damnationc dignos iudicatos, dicit Afotus, id uel ex ma* litia,utfimplices decijferet, uel ex ignorantia hiftoriæfacffum. Nolo au* tem hæc refutare meis uerbis, cum rcs ipfa loquatur, indigna effe ad qux rcfpondeatur. Cum igitur iudicaretfraterculus ignorarihiftoriam,pro* ditinfeenam perfonatus iftcafinuSjamp;faffùmptamagiftrali aüthoritate, clamat:Difcant igitur aduertant omnes, quid Nicænum concilium in hocflatuerit. Libethic mihicum Horatiodicere,Qiiiddignumtanto proferet promiffor hiatu Audiamus ergo omnes arrêtais auribus, ôd difeamus ab hominc,totius antiquitatis pcritifsimo,noua omnibus fc* culis inaudita.Ita autem inquit:Primô,non Chriffianos qui militauerint, fubijcit pœnitentiæ : fed qui depofita militia ad primum,inquit,uomi* turn funt relapfi.lam aliud eft:militarc,uel retinerequam prius habueras, uel quam nunquam habueras acquirere (dequibus nihil concilium lo* quitur) aliud eft, quam rcliqueras, quam propter Chriftum amp;nbsp;religio* nem contempferismilitiam,rurfumaffiimere,ôifpecunqsatquebencfi* cijs quærere.Hocdamnauit concilium, ôifuocauitreditum ad uomitum. qua phrafi in feriptura reditus ad peccata fignificatur. O' hominem pcritifsimum,amp; interpretem certifsimum decretorum, SC canonu amp;nbsp;con ciliorum. O ' acumen ingenq, öe fubtilifsimam ac planemagiffralcm di* ftincftionê.Quôd fi hæc eft fententia huius ftatuti, certe cocilij Patres fibi ipfis fuere contrari). Si enim h'cet militare Chriftiano,in militia accepta

gratiaChrifti pcrfcuerarc:autfiha(fîcnus miles non fneriSj in müitiain profidfci: curnon eadcm ratione, militiam quain dcfcrucras rcpetere ƒ Quaeratio eil diuerfitatis f Militia enim una cli 5C eadem.Hominesfunt ijdem,hoccll Chriftiani,fiucnunquam mtlitiam deferuerint, fine in mi^ litiam,inquaanteanunquamfuere,proficifcantur:fiueeam quam dcpolt; fuerant, repetanr.res una cil ôi eadem. Curigitur Afote tu cum uideas uoniitusuocabulo,militiamappellari,qua phrafi, utretflè interpretaris, fcriptura peccatafignificaî,defcndereaudes hunceoncilij canoncfCum antcaconcflTeris lieifam eflemiliriam ôtante amp;poli Nicænum concis liunufantflifsimosmartyres, amp;nbsp;probatifsimos Chrillianos, ctiam fub In* liano Apollata,militaflefMilitia ergo uomitus eil,hoc ell peccatum. Et rediread militiam, idem erit quod ad peccatum,hcÂ: eftrem damnata m redire rquot; Petrus loquitur de ijs qui pofl: agnitionem ucritatis, earn abij * tiunt.Eli uero non abîjdunt ueritatem:fed earn rçtincntes, militiam repe tunt.ScdAfotus,utipfcfatetur,quçritconic(fluras,quibusmoti Patres ia condlio hune canonem llatuerint, ut îj qui abiecerant militiam, ad eani rcdcunteSjtrcdeeim annis pcenitentiam agerent,inquiens'.Compcitum efttyrannosfrequenterfîdemperfequentesiufsillc, utChrifiiani dngu* lum militiæ deponerenr.Quod fi abijccre dngulum,erat eonfitcn fidem, rtfumere erat negate. Igitur concilium Nicænum non militiam, fed fidci abnegationem damnauir. Etadditdenilt;^,uthancabfoluamuscaufam, tiecconiedluris agamus:NônnemanifelleEccleIîaflica hilloria dcLici* niofcnbit, quôd Chrillianos defuo Palatio exire iulfcrit, SC de Omni mi* litiaf Refpcndeo,Quid cmnino nouo canone opus fuit,contra fidci abgt; nfgarorcs,fiquidêmilitiam rcpetere,fidem eftabncgaref An quifquaia eft,quifidemabncgarc,peccatum clîè horribile 6C pœnitcntia dignum, Velneget,ucl ignorer f* Scdquî nobis fidem facies Afote, Patres ad cos tantum refpcxilïe, qui antcafubLidnio propteredidlumhoc,utfidem fuanifadlo confitcrentur, cingulum abiecerant:SCijdemfubeodem,du* rante hac lege impia,militiam repetierintfRefpondet Afotus,Credimus mcritô , propter hoc , edidlum Nicæni concilij emanafle. Hæc,in* quit, funteertifsima SCtam aperta, utnunquam aliter eauerba ccnci* lij intellexerim,

Qiiisergo dubitandi locus cilrcliquusr’An^nonfatisellAfotumafFir inare,feita credcre.ncc unquam aliter ea uerba intcllexinef Et deinde ad dcrcjclîc hæc certifsima.Qurs dubitat de illor'Præfertim cum à rantæau* theritatisuiro,uthdeiarticuli,credendahæc proponantur.Iurifconfulti dicunr, Vbilcxnon diftinguit,necnosdebcmus diftingucre. Canon hic generaliter loquiturderedeuntibus admilitiam,finepijfunt Iinperato* res fub quibus militant,fine impij:ut locum non habcat, quod didt Afo* tus,rcfumptionem cingulifuilTcabnegationemfidci. Q.uiapauciImpe* ratores imptj SC perfequutores religionis,c militia Chriftianos ciecerunr, autcingulum ademerunt. plurimicnimChrillianieriam ante concilium hoc,fub Impcratoribus milirauerunt.quod Afotusab initio huius capitis fatetur. Cumigitur nullafiatmentio abnegationis in hoc canone,fed in præccdentijpœna fit llatuta contra negantes : quid odosè unum ôfidem denuo rcpetere opus erat f* Deinde cum non dillinguarur delmpcraro* ribus fub quibus milita turn ell, pij ne fint, an ucrô im pij : fed tantum militiæ in gencre.quærepetitatam atrociter puniri debeat, ccrtecredat flue intelligat Afotus cjuicquiduoluerit, parum referunos aliter intellige-Knonponùmus,quam uerba fonant, quod fimplidtcr ad pcenitentiam trededm annorum fint condemnati, qui cingulum militiæ, quod depo* fuerant, rcpctanqfijb quocuntç tandem Imperatore,

Scd reclamat AfotuSjhoc modo futüfum,ut omnium conciliorum au* toritas pereatjfi concilium Nicxnummilitiam prohibuilTej 8Cüc erralTe, affcramus.

Qjjafi uCTo ijdem Patres, qui duce Spiritu iàncQo per uerbum Dei in concilio Nicæno redle^dé xterna QC diuina natura filtj Dei cotra Arrium pronunciaruntjfe carnales eile non demonftrauerintfCum enim inter il* los contentiones fuerint,nonne carnales erant,amp; fecundum hominé am* bulabantf'Nonne odiofisfuismutuis accufationibus di. criminationibus, quarum etiam ipftim Imperatorem propter ipfos pudebat,fan's, quo turn ipiritu agitarentur, declarabant Quid uero canonem ilium,quo facer* dotumconiugium tolliuidebatur, cui unusPaphnutius reftitiifefcribi* tur,ciiius fpiritus aflfamp;tu,proditum cfle cxiftimabis f Et nefcio, num ter* tins fit numero,inter illos,quiadhuc extant, in quo conuerfatio facerdo* turn cum extraneis mulicribus,præterqUam cum matre,uel forore, uel, fi quathuiufmodifintpcrfonç,prôhibetur.Si enim légitima tum concede* banturfâCerdotibùsmatrimonia,quodPaphnutius contendebat,ô^ ob* tinuifrcdefcribitur,quisufus tum in tedibus facerdotalib* mulierumex* tranearumf'(Nihil erat Opusillisintcrdicere.Videturigitur tum,fruftrare clamante Paphnutio , multitudinem imperitorum, di carnalium fu* p criorem ,cuafi(îè,

Idem de hoc canonc,quem Bretius in Prolcgomenis allegauit, in quo humani aliquid pallos elfe Patres dicit,damnando legitimam militiam, fentio.id fcilicetpermaiorem numerum ftatutum, frulh a reliquis pijs d(. bonis acdotfiisreclamantibus, quod abfurdum non eft dicere,cume* xemplumeiusreihabeamusinillo canone, quo coniugium facerdotum prohibebatur.

Ne uero Aibtus me coiedluras aut meas cogita tiones fequi obganniaf, certiisima afFeram,quib. haccquacdiximus,demultitudine imperitorum facpius in cocilqs uincente,amp; præfertim in his materqs,de militia,amp; pro* hibitione c5iugnücerdotalis,in concilio Nicaîno accidiflè, pbari polfif.

Synodus fuit Komae cclebrata, ut in Tomis conciliorum habetur fiib Sylueftro Papa,circa tempora concilij Nicaeni, multorum Epifcoporum amp;prcsbyterorum,numcro 4IJ. inquahoc decretumextat:Nullusfub* diaconorum ad nuptias tranfire, nealiqua præuaricatione præfumpfc* rit,præcipimus. Ita enim ad uerbum illiclegitur. Et in eodem cap. 19.

Nemo etiam presbyter à die oneris presbytenji, fumat coniugium. Quod fiquisnegligentcr egerit, duodecim anniseum dicimus priuari honore. Autfi quis contra hunc praefentem chirographum,acpublice di* dlum egerit,condemnetur in perpetuum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

Vixouum ouotam eftfimile, quam hoc capitulumillicanoni, quiifi concilio Nicaeno uidebatur prohibcre coniugia facerdotum. Sed audi amp;alia,qug propius acceduntad prohibitionem militiae. In eadem fyno* do Romana extat caput,numero kS. quod ita habet;

Nemo etiam clcricus,ucl fubdiaconus,uel diaconus,aut presbyter,auf Epifcopus,propter caufam fuam quamlibet intret in curiam. Quoniam omnis curia à cruore dicitur, di immolatio fimulacrorum eft. Quod fi quis clericus in curiam introierit, anathema fufeipiat, nunquam rediens ad matrem Ecclefiam. Communiöne autem non priuetur, propter tem* pus turbidum. Qiiid tibi de hoc capite uidetur Afo te, excogitare'ne hie quoc^ diftindlionem aliquampoteris, qua éludas hoc caput, neerrafle uideaturSyluefter Papa cum toto fuo tanquamnumeroib concilio r* Et quidem in prOmptu eflet cxpofitio,uelinterpretatiö aliqua,de modo in* trandi in curia,uel quod dicitur, incaufa fua, ut fcilicet immunitas di pri* uilegia

P» I A C. H E E R B R A N D r A N N o T» uilegta quæ Conftantinus illis conccfsit,non ui'olentiir,fi ad profanos ÔC non competentes indices,caufas fuas deuoluerent.

Nifi obftarent ilia, quærationis loco adduntur de curia, quôd à cruogt; te dicatur,qnamuis hoc quo^ aliquo glolFemate poflet cxponi, uel tegi, quia fcilicet ilh'cfententiæ defànguine amp;nbsp;cruoreferâtur. Illuduerô quod additur,omnem curiam efle fimulacrorû immolationc,quomodo elude^ te potent uerfatilis ille Afotus C Optime, quæfita diftindlione, de curia ethnicorum idololatrarû.Sicutanteafecit Afotus deLicinio,fub quore* petentes militiâ,Hdcm facto illi abnegate dicebant : ideo meritô, inquit, credimus,propterhoc,Nicçnicocilij edidtûefle^pofitum. Verùmiam Liciniusdeiedfus eratderegnifaftigio perConitantinû» Sedmittamus iocos.Cum hoc concilium Romanû fub Syluelfro, tempore Nicæni con cilfj fit cclebratum,inquo difcrtècôiugium facerdotû prohibetur, quod Nicææ non elle faéîum fcribitur,obftante Paphnutio : Et in eodem dica tiir omnem curiam à cruore dici,Ô!;fimuIacrorûimmolationê:cum tarnen ad magiftratû, qui diuinitus eft ordinatus,pertineat,id^ à tot Epifeopis amp;.'prcsbyteris eodem tempore fitdecretum, certifsimum eft tunefuifle falfiftimam impijfsimâperfuafionem,uulgôreccptam, fiC per taies E^ pifcoposfparfam,quôdmagiftratus politicus fit ftatus crudelis, profanus, à periculofus,in quo Deo feruirinon pofsit,quod Afotusnofter di* xit,feruirc eirm principi huius mundù

Flinc eft quod Elibcrinum concilium eodem tempore célébratrum ca pitequinquagefimofexto decreuit,Magiftratum anno,quo agitduumui ratum,prohiberc placet,ut fe ab Ecclefia cohibeat.

Entibiduorum conciliorum eodem tempore cclcbratorum décréta, quibus magiftratus cum fuo officio dift'amat,ÔCex ecclefia eijdtur.Qyiod fimagiftratus officiûimpium eft amp;nbsp;profanû,ut necpfacerdotes curias tan quam pollutas,ÔL idolorum ftmulacris fimilcs adiré pofsint,aut debeant: neep magiftratus eo anno quo fungitur officio, tcmplaingrediaudêt,ne cafua præfcntia contaminent amp;nbsp;profancnt:quid de mifttia, eiufmodi epi feopos fta t uiffe,fenfiffe SCdocuiffe arbitramurt' Militia cm cû plerun^ in pœnâ uindieftam fufcipiatur,maiorê exercct crudelitatem. Ideo no im meritô iuxta illos damnatur. Hincigit euidenter apparet, comentum ÔC diftinÔionê Afoti derepetita milttia,nullum habere locum : ÔC aut cano-nem hune elfe fuppoficiû amp;nbsp;nothum : aut hâc effe fententiâ fynodi quam Brêtius dixit,atlt;j ita erraffe Patres in hoc articulo Nieææ, quod propter ciufdem tempons conciliorum fimilia décréta omnib.htmanifeftû ÔÇccr to colligi potcft.Et quid muftis opus eftf Nonne canonLeonis,qui iniu feueftro canonico extat,manifeftèiddocet,quodnosdicimusr'Itaenim depœnit, d.y. c. contrarium, Contrariûomnino eftecclefiafticis regulis, poftpœnitcntiæ aôfionê,redire ad militiâfecularem, cum Apoftolus di-cat,Nenio militans Dco,implicatfefecularibusnegocijs.Vndeno eftli-ber à diaboli laqueis,qui fe militiç mûdanç ob tulerit implicare.HgcLeo*

DîxcratBrentius in Prolegomenis,dolt;ftrinam de liera ÔCæterna diui nitate Chrifti illuftratâ elfe à contilio Nicænoffed tarnen Ecclefiam huius ncceftàriç rei cognitionem no amiffuram fuifte, etiamfi nouû illud Homoufij uocabulum non fuiffet excogitatum,amp;fortaffe omnia fuiffenc tranquilliora,fi maiores,ut ueterem feripturæ doiftrinam, ita etiam uetc-tarerum uocabula retinuiflènt ♦ Hæc funt uerba Brcntq,recitante Soto: quæ certè nihil habent imptj,nihilcontumeliofi,nihil falfi, nihil fehifmari Cum,nihil deniep hæreticû.Sedhçcomnia,pro morbofuianimi, his Bren lquerbismirasftolidusmonachus,utrhctorfciliccthaheatur,mouês tra-

gœdias amp;fuirulentas calumnias fuas afpcrgcns tnbui't,dices; V/dcs quani aperte tantæPatrum antiquitatidetrahatr'in dubium reuocat concilium tantorum Patrum. Audes tu Brenn' cogitare,Patres illos non curafTe trän quillitatem ecclefiæ,fîCpropteruocabulumnonneceiïarium caufas de* dilTe tâtç difl'enfionis ccclefiarum;^Non folù.m uana eft baec eius fufpicio, fed aperte falfa.Qiti huicuocabulo detrahit,qui fibi permittit, uel dubita re faltcm,an melius fuilFct ccclefiæ illud omitti,conuincitur iielle quaeftio iicm hanc de diuinitate filrj,non effe explicatam in ecclefia,fcd obfeuram relinqui.Itcm,impiam efle detratfiioncm contra Patres Nicæniconcilij, itemeffe cotradiccre confilio Spiritus fant^i. Haó^enus Afotus. amp;nbsp;addit: Hçcfeindefenfionêconcilij NicçnidixiiTe,contraquodnullus unquam fine inanifcftanota febifinatis amp;nbsp;bærefcos loquutus fit, bacrationezquo-ir ani fi buic auferatur audîoritas, omnibus ablata erit cócibjs autfloritas, Ideo Deumnonpcrmifîurum,utfideliumaures patiantur fummæeccle* fiaeauefioritatiab aliquo,maximepriuato, conrradici,uel de ciu.sdefini* tioneiudicari.Hæcfuntquac Afotus hoc cap. uirulenter euomiqtotpro* nemodû calumntjs,quot uerbis : quas fi auferas,nihil pene erit reliquum» Nccpenim hæciam quæStentoreauocedctonuit, exßrentij uerbiscon fequiprobauiqnififorte calumniariidem fit quod cófirmare. quodfieff, rum certe diabolus,qui inde nome fortitus eft, omnia fua rede probabif, Nam quid toto hoc cap. habetur, nifi plane diabolicum calumniandi 0^ uerba ac fenfum alterius peruertendi ftudium f

Nee quicquam ad rem faciunt amplificationes iftæ rbetorculi Afotici; nccimpugnantßrenttj fententiam. neep cnim banccxplicationem con* cilq dearnculo fidei,æterna fcilicet fib) Dei diuinitate, rerjeir, autimpro* bat:fedagnoicit earn illuftratam,quodAfotus ipleab initioftatim ca* pin's fcribit; Hoc tantum dicit Brentius, Ecclefiam hunc articulum non îùifreamifruram,ctiamfihocuocabulum nonfuiffetexcogitatûjfedfacrç feripturæ uocabula uetera,retenta elfent.Hoc, hoc Afote,boc inquamfo phifla calumniator, tibi impugnandum erat, quod uidcliccr, retentis uocabulis nbsp;teilimonijs facræ fcripturae, de æterna diuinitate blfj, SC non

excogitatobocipio Homoufi) uocabulo,adfnetiamftarim effet de fidei articulo,amp;^ æterna diuinitate,^ natura filfj Dd. Qjiafi uerô hic fummus fidei articulus, inquofalusnoffraconfiftit, nonfatisfit fundatusinfacra feriptura ; SC nifi accedat concilij authoritas, Cbriftus Deus effe definatt’ Qjiid hoc,non tantum dico ffultiiis amp;nbsp;magis ridiculum , fed etiam ma* gis impium ôiblafpbemum Illuffratum quidem hunearticulum à con* cilio Nicænobac explicatione fatemur:fed tarnen ilia ipfa explicatio, fie illuftratio unde faêfa eff amp;nbsp;defumpta, nifi ex facra feriptura Nifi c* nim hinceam Patres concilij Nicæni confirmafient fiCprobafient, nun* quam propreripfos rccipcremus,autcrederemus . Non cnim huma* na, fed tantum diuina authoritate fides noftra nititur. Et minifierifl illud Trinitatis,aciehumaniingenij comprehendinonpotefi:fed Deum,utfe reuelauit ö^patefecit in uerbo,ex codem agnofcimus,credimus ôifuenera mur.Firmiusigirurmultoeffid quod in feriptura ipfa continet deDcogt; quamillud quod deinde excadem, fiuc àmultis,fiueàpauciscxplica* tionisloco ftatuitur: quia propterillam,interpretationcm quocprecipf* mus.Q.uagt;Tidiuigitur feripturamanet, tamdiuSCarriculus fideiin Ecclc* fiamanebit.Cii’arcetficoncilijNicæniexpofitionem probemus,fiCpro lila Deo agamus gratias; tarnen illi non acceptum ferimus huncarticu* Ium,necpropterillud,cumcredimus.Sed Deo inprimis,quife, fuam^ eirentiam patcfccit nobis in ucrboreuclato: deinde fcripturæfacræ, in qua copiose eft enarratus,ltbris tarn ucteris,quàm noui Teftamcntuhinc etiatn

etiam ipfi condlij Patres hauferunt, Ói^ fumpferunt interprctatiohem. Deum enimncmo uiditunqitam. Hlius quieft infinuPatris,ipfe,ipfe, Afote,nobis enarrauit.Hæc,fi uir bonus haben' uolebas, impu^nanda tibi erant Afote.Sed uera facilius tecalumniaripofTeuidifti, quamréfuta-teu'deo hoc omiiro,ad illud alterum te conuertiftû

Similis cft calumnia,cum infigni mcndacio côiun(fîa,cum lcribit,Qi« huic uocabulo dctrahit, qui fibi permittit uel dubitare iàltem, an melius ftiilTetEcclefiæ illud omitti,conuincitur uellc quæftionem hancdc di-üinitate fili) non elfe explicatam in Ecclefia, fed obfcuram relinqui.

Bona uerbaquæfok Nolicalcitrare Afelle* Nonftatim quia in hune modum rudit Afotus, fequitur uerum elfe, quod, quifaltem dubitet,an «îielius fiilTec Ecclefiæ omitti uocabulum nouum , conuincatur hanc quæftionem ucllenon explicatam j fed obfcuram relinqui in Ecclefia. Quafi ucrô uclnon fufficiant fcn'pturæ facræ teftimonia uerba, qui-busexplicatuseft : uelfi omnino altjs uocabulis non feriptis uti uifuin fit,non alio modo ÔC uerbis alqs,ucrus fenfus eius cxplicari potucrit.

Explicatio myfterq Trinitatis, quod tres fint perfonæ in una diuina c(Ièntia,ualde commoda eft:nec permittchdum, utquis eamconucl-lat. Scdquid tu Afote exiftimas, nunquid fihæc uocabula non effent excogitata, etiamreipfa SCcognitione huius fummi articuli nobis ca-rendum effet f Qiiôd fi hoc uerum eft, pefsimè cum omnibus totius Orientis Ecclefijs adum fuiffct,quæ non tres perfonas,hoc eftj-arjóa-ww, fedHypoftafeis, dixerunt, quod uocabulum propius adrei, de quatra-(datur, naturam accedit, magisque proprie eam explicat, quàm perfonac uocabulum.

Certé Auguftinus modeftifsime amp;nbsp;ptjfsimè Çnon ficut Afotus ille ni- nbsp;nbsp;Trinit.

densuociferatur)hacdere,inhuncmodumfcribit : Cumnoftraconfire-tudo obtinucrit, ut id fit Effentia,quod Subftatrtiamon audemus dicere, Vnam effentiam, tresfubftantias,ficut Græci /xwep itridif j ’’gquot;? ysavsKa-nsî fed unam elfentiam,uelfubftantiam, tres uerô perfonas, cum alium mo-dum aptiorem Latininoninuenireilt,quo enunciarent uerbis, quod fine » uerbis intelligebant. Tarnen cum quæritur. Quid tres f Magna prorfus inopia,hominum laborat eloquium.Ditftum eft tamê,Tres perfonç,non ut illud diccrctur,fed ne taceretur.

Illud uerô pefsimèfraterculum habet, quodBrentius dixit, Fortafsis omniafuiffent tranquilliora, fi maiores utueterem fcn'pturæ dodlrinam, ita etiam uetera rerum uocabula retinuiffent. Qtræro itaque ex te, Ma-Jof ne fit fcn'pturæ authoritas, an uerô conciliorum f Etfi autem magni facias conciliorum autftoritatem, tarnen nunquam facræ fcn'pturæ,ut ma ximefis impudcns,apertis uerbis(licetaliasre ipfahoc facias) æquare audebis. Dehuius enim authoritate dubitarenemini prorfus,nehæ-rcticis quidem, licet: de ilia uera nonita inter omnesconuenittimô ni-ficum feriptura concilia confentiant, prorfus abqcienda, SC damnan-da erunt.

Et ex hiftorqs nofum eft, plurima exorta effe certamina in Ecclefia, difsidia propter hoc ipfum uocabulum Homoufij. Neciam difputo, utrum propter uocabulum nudum quod in feriptura nonhabeatur, an uerô magis propter rem ipfam,uocabulô inclufam. Certè nihilomninus permanfurum fuiffe hune, de filij Dei æterna diuinitate,articulum in Ec-defîa diuus Auguftinus locupletifsimus eft teftis, qui cum Arrianis difi putans,quod conciliû Nicænûnon agnofcerent,no,eius autoritäre defti tutus,rem amp;nbsp;articulum idco amittit:fed ex facra feriptura confirmat,pro-

ylt;8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAP VT LXXIX.'

bat,amp;:fcfipturaeauthontatcfretus,fupcrion'npugnaeuadi't.ficautemde toto hocnegocio fcribit.

Qind eft enim Homoufion,nifi um'us eiufdcmcp fubftanriçf Qu’d eft inquam Homoufîon,nifi,Ego ÔCPaterunum fumusi Sed nuncnccego tonh prie Nicxnum,nec tu debes Arimmcnfe tanquâ*prædicaturus proferre con-i«(ilt;c4tM- cilium.Nccegohuiusautorftate,nectuillius dettnen's:fcripturarumau* thoTitatibus,non quorucp proprijs,fed utrifc^ communibus teftibus, res cum rCjCaufacum caufa,ratio cum ratione,concertct. Vtric^legimus;Vt fimus in uero filio cius lefu Chrifto: Ipfe eft uerus Deus amp;nbsp;uita aeterna, V* xricn tanti ponderis molibus cedamus.

Ecce Afote, Auguftinus dimifta concilij Ni'cæni auforitäte,cum Aria* nis in certamen dclcendit,SC ex fola facra fcriptura hue articulu défendit: ncc tarnen uel impie dctrahitconcilio,nec turbat ecclefiam,nec qufftio* nem hanc inexplicatâ 5C obfetuam in Ecclcfia cupit relinqueretquo d tu uane,uanifsime Brentio idem dicenti 0^ agenti tribuis. Qpare Auguftini iudicio amp;fa(fto,nccfalse,utgarris,Brentius inquit,Forte omnia tranquil liorafutura. Necuana efteius fufpicio, nec aperte faHa : cum tarnen modeftifsï'mèBrentiusbac dere loquatur, nihil affirmans,fed dubitandl uocula utatur,Fortafsis:qua Afotus arrepta, occafionem fenatftum arbt* tratur, ut animum fuum exatiet mifer.

Quid igitur eft,quod Afotus feripturæ facrac teftimonijs non conten* tusjijsfolisarticulum huncinEcclefia conferuari nonpotirifte arbitre* tur,nifi determinatio concilij acccderct:cuius explicationem ip ft fcriptu* ra: propemodumpracfert : cum Auguftinus luculenter contra Arianos potuerit ex ca,omifta concilij autoritäre, cum defendcrc C Hoc eft,quod quoquomodo,quaquctrTiuriafcripturam conatur impurofuoorecon* fpurcare, obfeuram SuJambiguam efteaftcrens : Concilia uero miris ad adcoelum ufquclaudibus cxto11cre,id^propter uiuorum fuonim Pa* trum conciliabula, quibus fummam conatur conciliate authoritatcm,uC penes illos fcilicet, facrarum return pcritifsimos, ftet SC cadat religio. Et, quod ft iuxta fcriptura facrä prgfentes rcligionis conrrouerfiç fint dijudi* candÇjde Papiftica,quam ipfi catholicam uocant,do(ftrina atftS eire,non ignorct.quod etiam fui palam affirmarc non crubefeunt.

Sed heus tu zclofe Pater, amp;nbsp;audforitatis concilij Nicæni dcfenlbrS^ tiindex acerrime,cumauthoritatem dccrctorum eiusuehementeradeo urgcaSjUtfircmaliquamnon neceftariam quis tradidifte dicat, uel de a* liquohuius dccretodubitet,impiusa te,fchifiTiaticus ÔChacreticusiudi* cctur,amp;omnemftatim omnibus concilias ablatam aueftoritatemaffir* mes,cum nullum unquam habitum fitmagis facrolandumtCurtufe* ftucaminoculofrattisuidens,bypocrita,trabcmuero ingentemin tuo tuorumque omnium non cünfiderast' Nonenim ignorarepotcs,inre* ligionc Patrum 8i conciliorum enutritus, quod orta in eodem Ntcæno concilie diftenfione anVoitiofa, cum iam turn temporis Epifeopi Roma* - ni ad primatum afpi/arent, eiufmodidccrctum efteeditum. Et,uta* Wl ht I * Alcxandriam êCin urbeRoma,uctufta CQnfuetudo fcruetur,utucltl .10. Aegypti,uel hie fuburbicatiarum Ecclefiarum folicitudincm gerat.

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vnde igitur nobis primatus illc Pontificis Romani cmerfit, qui feu*

niucrfalisEcclefiac caput in tetrisgloriaturf Id^ iurediuino fibicon* firmatum dicit, ac pro fua libidine dominium,praecipiendo, interdi* cendOjamp;c.exercetin ecclefta filijDei.'cum huius cocilij decrcto,nô domi nari,fedfolicitudinetn tantum getere'permtttaturtnon uniuerfalisEc* defiar,

B. C. H E E R B R A N D r A N N o T, clefiæjfed fuburb/éariaruma'dcp non authoritate diuïnajfed tantum con« fjetudine uctufta £*

An'non igftur uos Papiftæ,huius conciltf, quod ab alrjs facrofànlt;?lum haben «uln's,authoritatei’npedibusconculcansf'contra id non fcnphs tantum impfjflImis,conH(îîum pnmatum l'doli ucftn,fed ettam rc ipfa de fendïtis SCpropugnansf

Hic utrum tepræfta Afbte, fiCautredèhaîC omnia à tuis contra con-Clip' authoritatem SC decretum tieri prob3,amp;te impium, contumeltofunt in tantos Patres Nicaeni concilif, (chiimaticum 8C hæreticum, qui reuera es cum non unam,fed mukiphees hærefes dcfcndas,dcclarabis:aut Pon-tiiieemRomaaum tanquam impium, fchifmaticumamp; hæreticum pro-nuncia, qui totis uirib. iè huius facrofanlt;ƒîi concili) canoni, quod nulius unquam fine manifefta nota (utarenim tuisuerbis) fehiimatis QC hære-feos aufusefi:,opponit:Ô£^rcipfa, nonuerbis tantum damnat, quodfa-cerenô audes contra fummum caput tuæEcclefiæ,cui nemo d ica t, Quid facis.^etiamfi innumeras animas fecum in barathrum interni abduca t,fuç fiaternæ^ falutis oblitus. Hæc, hæc, Afote tibi,fi feriô aucfloritatêhuius amp;aliorum omnium conciliorum faluam cflTecupiebas, agenda erât:amp;no calumnianda ilia quærede dicflafunt amp;pieàBrentio,quôdnon ideoa-iniffa elTct cognitio huius articuli, etiamfi uocabulû Homoufq nunquam txcogitatum effet : fed maiores, ut ueterem feripturæ dotffrinâ, ita etiam uctera rerum uocabularetinuiflent. quod Auguftini exemplo ÔC author/ täte probatum eff.

Pofl:remô,quod dicitDeum non permiffurum,aditum aperiri ad pio-tum aures Ôl Hdelium, ut patiantur fummacEcclefiæ autfforitati, hoceft, Conciliorum,abaliquo maximepriuato,contradict,ueliudicari deeius definitionc:ad id fuperius eff refponfum. Paulus,qui uult Omnia proba* hjCertè nec concilia excludit.

Et Paphnutius unus fe toti concilio Nicacno oppofuit, Si ut feribitur, obtinuit,ne facerdotibus amp;nbsp;Epifeopis ufuconiugq interdiceretur« Au-diamus SC aliud teffimonium.

Talis eruditus (in facris literis, non authorifatus ) deberetin cafu, fi ôd dum celebi aretur concilium, cui amp;nbsp;ipfe praefens effet, fe illl opponcrc, fl fentiret maiorem partem ad oppofitumEuangelq, malicia, uel ignoran* tia declinarc.

Peffimè certècum totaDeiEcclefiaageretur, fiabffp diferiminequae-iiisconciliorû dccreta,ctiam non cxaminata,rcciperc cogcrctunSdquic* quid obtruderetur, à quibufcunqp tandem pro fidei articulis acceptare. Qiiæhæc plus quàm tyrannicauis,quàmintolerabilisièruitus.Apagcfis Afote, cum his mis Papifticis cociliabulis. huic iugo feruitutis nunquam nosjpropicio Dco,fubîjci patiemur. Adores tu etiam Papædeaeta, per nos fane licet.

Ne ulla ex parte uel erraffe concilia concedere cogatur fraterculus, uel qulcquam de eorum authoritate derogari patiatur, quin facro-faïuff a fit Ôl inuiolabilis ; fathanico contradicendi ffudio,EpiftolamGre* gorij Nazianreni, quam illede conciltjs fugiendis ad Procopium feri-pfitjinuertitjCorrumpit amp;nbsp;deprauat.QiJod fi tanto ffudio Sote facrç feri-pturæauthoritatem tuendam fufciperes,6lt; non potius impugnandam amp;nbsp;euertendam , facilius multo inter nos conueniret. Operçprccium eff autem, initioEpiftolam bonafide recitare : deinde corruptelam

Afotf fubrjcicmus.PoftremôjUeram ÔC genuinam eitts fctitentiam ex alijs Nazianzeni fcriptis addemus,

Ita quidem aiu'matus fum (fi quod uerû eft fcribere oportet) ut quod* cuncp cpifcoporû conciliSfugiaïU. proptercà q, hacflenus nullfus omni* nofynodi finetUjaliqua unlitatepræditum,amp;unde res malehabentes, nonmagis cxacerbatæ,quàm curatæ fint,uidere licuït.Ea cft cnim illis libido contcndendiamp;ambitio dominandi (at ne putes iftamcodiofead hune modum,amp; importuné fcribere )funt^ its. difputando infuperabi-leSjUt fiiudicio quifquam cum illisuelitagere,citius alterius cuiufdam rnaliciæ reus agatur,quàm quæillorum cft euincatac diluât,amp;c.

Hanc epiftolam Sotus callidé diftîmulatis, qua: maxime fuo inftituto obftare uidebantur,mutilam SC truncatam poftiit ; ôi. ideo à Brentio cita-riafleritjUtimico uerbo omnibus concilijs omnem auefioritatem aufe-rat:SC ftiam interpretationem feu deprauationê addit,inquicns : Cui bre-uiter hoc refpondemus, prauorum, SC ambitioforum amp;nbsp;quidem hæreti-corum etiam Epifcoporum,Gregorium dcclinaffe cociliarnon légitima, amp;nbsp;canonica: talia ein eius cemporib.fuh Iuliani Apoftatæimpcno,quctn feimus primo hgreticis omnib.poteftatem fccifteredeundiin fixas Eccle-fias,amp;Epifeoporumfchifmaticorum relaxafle exilia. Vndc patetquanta conucnticula amp;nbsp;concilia epifeoporum iniquiftîmè celebrata funt,ficut

; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;etiam fub Valentis tyrannidefimiliter confiât faclum efie.

O'fycophantam eximium amp;legum aciuris peruerforem amp;nbsp;detorto-rem potius,quàm interpretem. Intelligitenim Nazianzenum tantum de hæreticorum amp;fchifmaticorum cocihjsloqui amp;affirmare, quôd ilia fint fugienda. duis uerô efi qui hoc ignoretf quis fincm utilem ab his expe-eftaret.^Autut plurimum etiam de ambitioforum amp;nbsp;prauorum Epifeopo rumconcilfjs loqui Nazianzenum interpretatur. Quod fi Afoteambitio forum ôd prauorum Epifeoporum concilia fugienda funt,hacrationeplc rsep nobis Epifeoporum,etiam qui catholicorû nomine appellantur, no folum fufpelt;fta,fed etiam fugienda crût, Quis enim nos certiores redder, illos ambitione amp;nbsp;prauitate carere f Imô quis non potius hocipfo nomine,quia Epifeopi uel funt,uel dicuntur,corum concilia tanquam ambiti-. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ofoium SC prauorum fugietfNon enim ignoramus quç caedes ab Epifeo

pis mera ambicionefunt patratæ,qui fanguis Romæ SC Confiantinopoli ab illis ipfis Epifeopis,utrerum potirentur, regni æmulos tollcrent, e-tiam in templis ipfis,in facrorum ÔC tremendorum myfieriorum cclebra-chryfoU. tione, adeo etiam ut faniftiflîmus Chrifii fanguis (tefie Chryfofiomo) fit

A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ridiculum autem eft,quodAfotus homofacctus,utfuoruIcgitimorû

f conciliorum,hoccfi,utipfcinterpretatur,qua:legitimèàPapaindicunt, , ter ot. ,j, quibus legitimi funtPra:lati,au(ftoritatemconferuet, necillalædt hac Nazianzeni Epifiola, aut imminui uideatur, de hæreticorum conci-Iqs quaefubluliano celebrata fint,interpretatur:cum isüno tantum anno amp;nbsp;feptem menfibus rcrum fit potitus.Quafi uerô omnia aut faltem pluri-ma tam exiguo temporis fpacio celebraripotuerint C

Stultius uerô multo efi, quôd cum Nazianzenus dicat, Q. v o d-CVNQ.VE EPISCOPORVM c O K C I LI V M, fe fugiturum ftatui(re:Item,Ha(ftenusNVLLi VS omnino SYNODifinem utilita-' te aliqua preditum uidere licuit, ÔCcaet. Has uniuerfales tantum ad hæ-reticorum aut prauorum Epifeoporumconcilia,référât:nifi dicere ue-lis, Omnes quofcunque Epifeopos haereticos ÔC prauos atque ambitio* fosefle

cffc : aut omnia concilia conftirifTe ex hærencfs tantum, pram's snibitiofis hominibus,afHrmarcuelis. Vrrum uelis.eligc Afotc,autNa^ Sianzenum dc omnibus concilijsin generc öC uniuerfalitcr loqui : autox mnesEpifcopos, hæreticos, prauos Äfambitiofos cne,ÖL fuiîïc. Alteru* trum uerum eße,fi,ut Afotus uulr, tantum de haucticorum öfprauo* tum Epifcoporum concilqsGregorius Joquitur,neceHario ex hac Epi* ftolafequitur. Nonloquiturautem dehærericorum concilijs.quid eniin Cum bis fibi negocq fuißet : fed ut uerba fonant, fine cxccptionc,de qui* bufeuntç Si quorumcunep Epifcoporum contilqs. Ita , inquit, animarus firrijUt Q,VOD C VN Q.VE Epifcoporum concilium fugiam. Et addirra* tionemfimiliter generalem SCuniuerfalem de omnium cóciliorum tine, dicens : Proptereà quod haclenus nvllivs oainino synodiH* nemaliquautilitatepræd!tum,uidcre licuerit. Non fatiseßopnino Si dodifsimo uirOjtimpliciter dicere,fe nulliusfynodi utilem finem uidißc, mfi addat Omnino: Nullius omnino,fiCc.

Er quid fibiuolSt parentbefes duæ. Si quod ucrii eß,fcribere oportet; Et, Ne putes me ifta odiosè ad bûcmodum amp;' importune feribere. Qin'd cnim baeexeufatione, fi de bæreticis, eorum^ concilijs loquitur bæc, SC Eribit,opus eratf Quis enim dubirat,nibilboni ab eis decernif

Loquitur itaqj quantum cuncp tergtuerferis ÔLcalcirresafelledecatbo licorum Epifcoporum concilias, qui fua ambitionc,clamoribus amp;nbsp;mali* cia omnia perturbabât. Manifefi:a funt uerba authoris,ut mirer,qua fron* teamp;:rationc Afotus tantum ad quædam hæreticorum Epifcoporum, aut ctiam alias manifefte tantum prauorum concilia detorquere inftituat, Qiiarcut intelligat Afotusfopbiß’a, calumniator amp;deprauatorfcriptu* ræ SC Patrum fe luculêtam faccrc Nazianzeno iniuriam, ex altjs eiufdem epiftolis,de rebus tjfdeni tratflantis manifcftum faciemus.

Vtillud te admoneam,patere,uidelicet,ut nihil ita Principatum tuuni Heccre putes, atep quandoquidem iterum inftituitur fynodus Epifeopo* turn ( qui quamobrem SC quomodo congregentur, baud noui ) ut fub te ac per te, pacificentur Ecclefiæ : amp;nbsp;fi opus fuerit, acriter reprebendantur feditiofi. Hiccertèdefynodo loquituruerorum Epifcoporum in Eccle* fia,per quorum importunitatem turbari earn meruebat:ideo tumulcuan* tes amp;nbsp;feditiofosin Ecclefia Epifcopos,acriter reprebendi uultà pio Præ* fide,Qjiiextra Ecclefiam funt,necEpifcopi,ncc feditiofi,fed b^netici di* cuntur. fed quid ad nos,bi qui forts funtf

Omnia nobisDei beneHciofaluafunt,unodempto, quod de Eccle* fijsita turbatis foliciti fumus. His fi côcordiam publicam aßerre poteris, ne conteris illam cùm uerbo, turn opéré conßituere. Nam iterum fyno* dus eftEpifcoporumtSC timendum denuô,neetiamnum pudoreafhcia* mur,fieundem SCifta fortiatur finem,quem babuerunt præteritæ,

Cur,Afote,Gregorius Nazianzenus pudore affîceretur, fi bæretico* rum iynodus malum fortiretur finem, Si non potius gaudio SC læticia, quodDominus illorum turbaret,côfunderet SC difllparet confiliaf' Cum igitur inftante epifcoporum fynodo fe denuô timere fîgnificar,nc etiam* num pudore afficiatur, fi eundem amp;ifta fortiatur finem, quem babue* runt præteritæ : certè deuerorum Epifcoporum, qui in catbobea erant Ecclefia , iynodo loquitur optimus SC dodîifsimus uir Nazianzenus. Significatitacp,rcliquas ctiam catbolicorum epifcoporum iynodos,notj bonos babuiüe, aut utiles fines, nec cum aliqua uttlitate præditos.

haec Ra confirmant ea,quæ ad Procöpium fcn'pfit, 2C omnia toftfo/ nant:Gregoriumnelt;pdchæreticis,necKdehærettcorum concilijsloqui, aut illorum tantum concilia fugicnda : lcd de Ecclefiæ ueræ ÔC catholicae tempon's fui EpifcopiSjCorumteconcilifs.Quod ut manifeftius Hat,qua* les illi fcilicet fuerint,non aliundè quàm ex ipfo Gregorio audiamus»

Dcfatigati autem fumus ccrtando contra inuidentiam, facroscpEpi' fcopos, qui publicam concordiam rumpunt, 6C fidei caufam cotentionp bus fuis priuatis poftponunt,atque obiter amp;nbsp;perfunc^oriè tratflant.Qiia* propter intelleximus puppim dodtrinæ ueritatismifcrc pulfari,at{pob cam caufam nos ipfos cohibemus ( quemadmodum amp;nbsp;pifcem nautilunt fa ft tare dicunt,fi quando tempeilatê fenferit)uidcmus^ procul,quo pa dlo quidam proftcrnant, quidam ucrô proftcniant. Ipft ucro intcrcà, ad futuram uitam ac portum tranfitû paramus. Hac^cnus ucrba Gregorij.

Concordiam publicâ Ecclcfiæ non à fcliifmaticis, aut hæreticis mifere dilacerarijfed à facris Epifcopis : hos fidei SC rcligiôis caufas publicas ne* gligcre,obiter amp;perfun(floriè tantum tradîare,adeocp contentionib.fuis priuatis poftponerCjConqucrif. Hos caufam elle affirmât,propter quant ueritas doCtrinæ pcriclitctur. Hæc illorum funt concilia,hi conucntus,hi tra (flatus,h acc ftudia facrorû Epifcoporum,teflc Gregorio Nazianzeno, Hæc expertus fcribit Gregorius.inuidia enim Epifcoporû catholicoruni iniynoclo collctT:orueielt;flus eftde Epifcopatu Conftanrinopolirano,iii quem collocatus eratab ipfoImperaroreTficodofio,ficut turbulcntam illam iynodum non hæreticorû, non,utuidcbarur,prauorû, fed ueræ Ec* clefi'ç Epifcoporû,Gregorius presbyter in uita Nazianzeni defcribit,in.' quiensiRurfusigit contentio de fede cft fuborta,interfecp difcrepabant EpifcopijöCquidem comitia iuftafuilfeiudicabant,acideoctiamuolcgt; bant,ut firma permanerentialij aut bis,quç bene décréta fuerant,contra^ dicebant.Hçc cum itafc habcrent,uenerunt Byzantium Epifcopi,qui ex Aegypto Sc Macedonia uocati erant, cum fynodus adhuc publica dura.-ret: tj,quoniam beatus Gregorius fine ipforum confenfu confirmatus tue rat,Humanaanimi deui(flipaiTi'one,ele(^ionis contradicebant decreto: non qu(àd Gregorium itaodiohabercnt,utipfumoccultispeterent in^ fidijs, fed ut illos ulcifcerentur, qui fine eorum confenfu Gregorium con firmauerant,amp;f thronum ei tradiderant.

Egregiamuerôcaufam,proptcrquamEcclcfiâopri'mè St' uix magno laborCjà tanto uiro c5ftitutam,turbarent r Gregorius uero liortatur illos ad concordiamtinuidig cedit,eisep ualedicit,S(f nihilominus facros pafto res uocat. Deinde ad Imperatorem in aulam pergit,fimiliter ei ualedicés, 6^ inter cetera hgc quo(]^ ei loquutus eil : Tu quidem Imperator EcclefiS ntultis aftccifti benefietjs, refundat tibi Chriftus in die rctributionis. Vc* rum Cgfar potentiifime, pro quib.nuncrogo, tunoli mihi indignari.non pecunias peto,non uerficoloria altarium defidero uclamina,non cogna* torum Principatustfedlaborum remiffionem prccor. Cefletinuidia, pa* cem faciant Epifcopi, potifltmum te authore. Tu barbarorum audaciam compefeuifti, facerdotum etiam pugnas fedato, tropliæa potentiæ tuât maxima unica Epifeoporum concordia, ornato. Hoc ego donum pcto, bancultimam mihigratiam dato, Dolendum certeeft,fatanam tantum pofte apudipirituaIesiftosbomincs.Qyid non poftet apudcarnales Epi fcopos

Vides intelligis iâ tandem, Afote, qug concilia omnia fugienda efte (udicet Nazianzenus, de quibus iynodis loquatur, quaru nullum utilcm finem uider/t:fuor«m fcilicet facerdotum QC facrorumEpifcoporum,qvi fuis

D» I A C. H E E R B R A N D I A N N o T» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jyj

^uis afFeÆbus omnia perturb ab ant, utnequidemipfeab eis tutus elTe, tjiiamuis I'nnocentifsimus ÔC minime ambitioRis,potuerit.'Qiii fuis con-* tentionib.odiofiSjConcordiam Ecclcfiærumpcbant,amp;iidei at(^ religio-« ïiis caufas negligebant. Vêtus hic eft mos EpifcOporiim,iam inde à Nicg *10 concilio illo omnium primo, quo inter fe mutuo pugnabant, Ario in* terim parcentes.Quid igitui iam nobis de præfentibus Afotids Prglatis, Ëpifeopis facerdotibus, quiuix feces funt aut dicimerentur, fi cum il* lgt;us feculi Epifeopis conféras,hue eruditionem,fiue uitæ honeftatem ipe ’^ies,polliceri,quam utilitärem ex horum concilijs fperare poflumus f

Hæcpluribus exipfo Nazianzeno dicereuoIui,0Cutintelligatur de quorum amp;nbsp;cuiufiuodi fynodis, epiftola hæc ad Procopium fcripta, acci*« pi debeat, ipfo interprète : amp;nbsp;ut quanta fit in Afoto S. Patrum fcripta de* ptauandi ôi^mentiendilibido,appareat, Atqueita reipfa comprobat A* fotus nofter quod antea dixerar,ScriptaPatrum idem pati pofte, quod là cram fcripturam, ut fcilicet ab hæreticis deprauentur, amp;nbsp;in alienû fenfum detorqueantur, hoc modo probans fe efte hacreticum, amp;nbsp;non folum fcri* pturæ, quod fepe haeftenus audiuimus, fed etiam Patrum corruptorem, Sicuthoc loco depræhenfus eft amp;nbsp;conuieftus»

Sed obqcit Afotus:Gregorius Nazianzenus agnouit concilij Nicæni decretum de aeterna filij diuinitate, illudcp dogma Conftantinopoli eius expofitionibus refurrexit, antea uelutmortuum : ideo nonreiecit omnia concilia,fed tantum manifefte impia amp;nbsp;illegitima,

Adhocnonaliunderefpondebo, quam ex ilia ipfa Nazianreni Epi* ftola,exqua eftcontrouerfiaorta,inquaiudicat feita affectum efte, ut quodcuncçEpifcoporum concilium fugiendum fibi exiftimet.SCaddit rationem,Quia non fuum confequantur finem:hoc eft,utipfe addit,quia res male habentes non per concilia curentur,fed magis exacerbêturnd^ uitio Epifcoporum,qui contendendi libidine amp;nbsp;dominandi ambitione Omnia perturbent. Quod igitur ad concilium Nicænu attinet,quod non uidit Nazianzenus,etfi decretum de aeterna ôd diuina natura, ac confub* ftantialitate cum Patre ampledlatur, quia ex faCra fcriptura defum^tum: tarnen de hoc quotj uerum eft,quod dicit, res male habentes non modo non curatas, fed magis cxacerbatas. Tantiim enim abeft, ut error Art), qui Alexandriæ tantum ferpferat,cxtin(ftus fit dCfublatus in cocilio,ut e* tiam eodem fcintilla ifta,quafi exufflata, flammam conceperit, amp;^to* turn Orientem corripuerit SC depauerit,adcocp Occidentis etiam par* tes inuaferit.

Verum eft de hoc quoqp concilio Nicaeno,id alterum, quod Nazian* zenus de fynodis fcribit in eadem Epiftola de contendendi libidine, do* minandi ambitione SC maliciaEpifcoporum in cocilqs. Nifi enim Impe* rator pijftimus amp;nbsp;prudcntiftimus obftitiffet,in fe mutuo facuijirent:amp; A* rio hæretico,ad quern condemnandum conuocati erant,peperciftènt:ac id quod publicum erat totius Ecclefiae negocium, fidci fcilicet 6C religio* nis,priuatisfuis contentionibus poftpofuiftent,illudcp obiter ac perfun* tftoriè tantum trat^aftent. Hæcinuitus de PatribusNicacni concilij, etfi ucrafint, protuli. maluiflem enim filentio praeterire amp;nbsp;tcgcre : fed cogit nos AfotiimpudentiaSCmalicia, qui optimisnegleflis inPatribus,nae* uos,quos diflimulari oportebat,inlucem producit,6^oftentat. Interim nihil neep dcipforum pietate, nequefanditate, multo ucro minus de au* thoritatedecrcti, amp;nbsp;dogmatis de aeterna diuinitate filij Dei, detratftum efleuolumus. Quarenoneft Afote,utdicaseum tantum,ueldehacreti* cor«m,udmanifefteiniquorum,amp;;illegitimis conciliijs hgc fcripfifte,nifi

omma ctiam catholkorum (dehis enimagit) illegitimafniqua amp;hærcgt; tica dicere uelts.

Cünlt;luditautemtotumhuncdccondltjs traó:atiim paudlßmis ner-» bis, quod fan's oftenderit quæ légitima fint concilia, uidelicet, ut audiui-* ïnus,ea in quitus legitimi,hoc eft, Afotieifint Prarfati, légitima Papæ augt; (floritatc conuocati : ad hæc pertinere dubia fidci definite, ÔCambigue» fcnpturæfenfusinterpretari. Tum fcilicet teip. Cbriftianæ rc(f}è confub turn foret, fi margaritas poreiiHifuis impuris rofiris traôarent. Deus pa-« terliberatoris noftri lefu Chnftidementer pr.ohibeat,pro fua ineffabili erga Ecclefiam fuam mifcricordia,ne bute hominum (imperitifsimorum facræfcripturæ) generi, négocia religionis cômittantur: amp;nbsp;diffîpet con-« filia Acbitophelum,ne hoc modo turpilTlmèfyncera dotflrina Chriftiana hoftibus SCperfequutoribus uerbiDei prodatur.

PEnultimo hoc capite, Sotus ille, ne quid intatflum relinquat, quod non fuis nugis SC impiafua deprauationepolluat,iêntenciam Brentîj deferipturæ facræintcrpretationcconuellendam fufeipit. quod cum fu-pra prolixe cgerit,nunc fummatim tanquàm in Epiloge repetit. Ne fibi fapere uideatur,refpondebimus,utpareft.

Hæceftautem Brentîj, ficut SCnoftra 6C omnium piorum fententia, quodferiptura facra excollatienelocorum per Spiritum fanefium docen tem,6C illuftrantem,fit interpretanda, 6C ex apertioribus obfcuriora iliugt; ftranda. Afotumuerônon ad Spiritumfan(ftum,fedadimpios SCimgt; mundos corde E5pifcopos, quos indices côftituat:nec ad feripturam, fed hominum commenta,traditiones,Patres ô^^concilia in dubijs fidei SC pro feripturæ intelledurcmittere.

Quantus ucrôin Afotoftuporfit, hincapparet, quod in toto capite hocfibi perpetuo côtradicit. Primùm enim negatfcreficere modûhunc feripturam interpretandi per feipfam,fada collatione per Spiritus fandt illuminationem:Abfit,inquiens,utunquamreijciaturanobis.Pofteafta* tim additjhunc modum elfe harreticorum, quibusnon defint rationes di ucrfæ,inhacfcripturæ collatione,quibusuel apparenter fua defendant: Spiritus fandi uerô illuftrationem efïeinteriorem SC occultam.

Deinde 8C hæc pugnant: Ccrtilsimè fcimus,inquit,nullum rcôie SCfa* iubriter feripturæ fenfum tencrCjnifi qui Spiritum fandum habeat : in fe-« quentibus uerô hoc eodem capite dicit,Epifeoporum uerô SCuiuêtiutn Patrum concilia légitima fufeipimus, nec infirmitate eorum deterremur: ualde moderate infirmitatem uocans pcccata, cum confeientia pugnan«-tia,6C uitam Epicuream,quam ducunt, cum quibus Spiritus fandus; per-« feuerare non poteft,fed cxpellitur. Item dicit,Non audemus nob'is pro-tnittere noscertôilium habere. Ergo cum interpretatio fcripr.uraenon fiat,nifi per Spiritum fandum:de hoc uerô iêmper dubitâdum., num nos ipfi eum habeamus : multo igitur magis de alqs dubitandum crit. Qiiarc femper de conciliorum etiam decretiserit dubitandum, num exSpiritu fando fint profeda. Hoc quoc^fibiuoluntnouiffimauerba Afotiin hoc capiteiSi impuro corde,6C uita minus Chriftiana fuerint(Praclati)fibi no cebunt, nec ad falutem fuam feripturam intelligent : intérim tamen cum in minifterio permanent, cum ab unitateno difeedunt, fperamus Deum perillosnon defuturum nobis. Quid hæcfibiuolunt,dominc Petre f A«« gnofeis cerrè 6C negareno potes Prælatos tuos, uenerabiles illos Patres, impures eftè homines, in quibus Spiritus ßndus non habiter. Quæ igi-« tur ofeitantia,quôd cum antca negaris,fcripturam fine Spiritu fand o in-

tclligi' pofTc : iam (pcres Deum per cos (fine Spiritu fando) fcripturae in-tellec^um nobis patefatîurum.

Ita fibi confonant Soti dcliria,0^ cohærent non fecus àc Irenaeus dehac Teticorum argumentis di'xi't, quemadmodum fi quis ex arena funiculum nedat.Necç quid dicatanimaduertens,nelt;ç quid fentiat, alq intclligant, gt;mô ne ipfe quidem cerri quicquS ftatuerc poreft : fed uel dubitat, aut incerta Iperat lacent ïtacç omnia Soti diflblutaînéc opus erat alia refutatio-nCjCumipfe fan's omnia fua,haccotrad(/lionccucrtcrit.Scd tarnen quæ-dam addenda funtpro explicatione SC refutatione corum quae life tra-lt;^antur.

Initio calumniosèàfophifta Soto dicitur. Non fufficcre ad fcripturae interpréta tioncnijScripturæ collationcmjiæreticis ÔC proprio fenfui ad-hærentibus : id propter nos dicit,quos oblique bac nota a^ergit uetera-îor,ciirn ad feripturas facras perpetuô prouocemusu'uxta quas fi pronun eiandum fit de tota caufa, quæ inter nos controuertitur, non obfcurû eft, ipfos cafurôs efleiquod non difiîmulant Afotici Prælati. Tambonam ièilicetcaufamfouentfancfliirimiifticatholicijUtfcripturâ iudicem ferre non poffînt: amp;nbsp;ad feripturam prouocarc,hæreticorum elfe affirment. De uobis ueriflimè affîrmari poteft, quôd feriptura uobis non fufficiat, quia ex ilia ueftra dogmata nullo modo probare pôteftis, quod fatemini : ncc interpréta tiones locorum fcripturç,quam mifere dilatera tis,detortas,inde probare.Ideo ad traditiones confieras, incertorum authorum, atœ obicurorum uirorum confugitis : in hisipem uidoriæ habetis,has certik finium fidei fundamentum alfcritis. Similiter amp;nbsp;Patres qui alicubi homines fuerc, Humana paflî, Ueftrorû errorum patronos facitis, ca tantum excerpentcs,quac diflîmulanda erant, amp;nbsp;uenia digna. Omnes ucrô illos qui fcripturae firmiflïmis teftimônîf s, crrorcs ueftros tcterrimos,SC impia dogmata âttj décréta inflatorùm Praelatorum impugnant, haereticorum titulo grauatiSjamp;' eos proprio fenfui adhærerc nugamini.

Deinde nos ad Patres,eorum^feripta à la era feriptura, quam dubiam facis j obfcurâ Si ambiguam, ablegas : quafi horuni feripta fint planiora, Siampliora Spiritusfandi dona,ipfis Âpoftolis,habuerint. Nosuerô, AfotCjUt fcias,non iubemur fiduciam dodrinç falutis noftrac in Patribus collocate: fed iubemur audirefilium Dei,qui toti orbi Dotflor audiêdus uoce Patris proponitur Si commendatur,Hunc audite.Hic nobis Apo-ftolos commendauit, qui caquæ ab ipfoaudierant, nobis feriptis fuis reliquerc,

Afotus uerô alios nobis Docflorcs proponit,Patres fcilicet,dc quibus fuprà diximus, corumqi authoritatc,quanta fit : idco denuô nonfunt re-petenda. Hoc tâtum ex te quæro Afote, Vndcipfi Patres feripturam fint interprétatif Superius dixerat,ex traditionemaiorû,quôd Apoftoli uiua uoeeferipruræ interpretationem auditoribus tradiderinf.SC itauerus feri pturaefenfus, quafi permanus fitpropagatus de cordein cor. quod com-mentum Afoticum refutauimus. Hic diuerfumdidt,ôirelt;flè quidem,ex diligentiflima feripturæ collatione,dë quia uera fucrint Spiritus fancfii templa. Hoc ergo plané 6C per omnia uult Afotus,quod Brcntius,amp; iam confentit, cum antca fententiam hanc impugnandam fufeepiflet. Qya: ergo uertigo hominisf

Haec ueri ffîma igitur eft fcripturae inter pr ctandae ratio, quam Patres fc quutifuntin dogmatibus contra haereticosdefendcndisiSChancetiam nosfequiuoluere.Auguftinus ccrtéinlibrisdedolt;flrinaChriftiana,aliud ferenô agit,nifi ut régulas nobis prçfcribat,quas fequuti,ad uerum facrac fcripturae intcllecflum pcrueniamus,ÔC inter rcliquas hanc quoep ponit.

Pcrfcnpturas em'm diuinas,multo tutiiis ambulatur, quas ucrbis trSP lans occupatas cum fcriitari uolumus, aut hoe inde exeat, quod non ha* bet controucrfiam:aut fi habet,ex eadem fcriptura ubicunep inucntis,at* que adhibitis eius teftibus,terminetur.

Si praeceptum hobis datum fuerit, quomodo autem non additum fue ritjalTiimamus Dominum dicentem, Perfcrutaminifcripturas,amp; imite* mur Apoftolos,qui ipfum Dominum interrogaucrunt de interpretatie* ne corum quæab ip Co dic^afuerunt. Eteorum quæab ipfo dilt;ftafunt,cx bis quæ in alio loco dida funt,ueritatcm ac ialutare difeamus» i^uguH.de utilit.credendi,

Qiiod G Patres ex feripturæ collationc fcripturas intclligere Si inter-pretari potuerunt adiuti Spiritu fanÓo, quidni Si alij prj f Nelt;j cnim his negatus eft Spiritus fanóus. Quod G fcripturac intclligi Gne Patrum fcri* ptis non poftunt, aut illorû tantum interpretatio recipienda, quis quælb te earn, antequam illi fcribcre inciperent, ton's trccentis annis intellexitî' Ergo totfeculorum EcclcGajGrripturaintelletftueftdeftitutaf

Neep iiero ita occulta Si interior eft Spiritus fanói illuflratio, ut perct* pi aut ludicari non pofti't.Cur cnim alias D.Ioannes probandos elle Spi* ritus,num ex Deo fint,praccepifletÆt Paulus prophetias,hoc eft,fcriptii ræ interpretationes ad fidci analogiam examinandas elTe do cet. Non igi turexPatrum fciptiSjfacra fcriptura interpretanda, fed potius ad hanc ilia exaininanda:5lt;^ quæinillis cum hacconfonant.rccipicnda:quacuero minus,reijcienda Si damnanda, tanquam non à Spiritu famftoprofeda, Chrjfü^. bomil. defanHo isf' adorando fjurtttt.

Venir Montanus diccns,Spiritumfan(ftumhabeo:ucnitManichæus, difcns,Spiritumf»n(ftumliabco.Nonfuitautemmanifcftum. Vtigitur non plurcs nomme ftduccrentur, quoniam inuifibiliter uenturus erat, djcif:Quando uenerit Paradetus fpiritusueritatis, qui à Patreprocedit, ILLE VOS MEMORES FA-CIET V E RB O R V M W E O R V Al , amp;nbsp;in* ducctuos in omnem ueritatem.non cnimàlemctipfoloquctur. Nam fi quem uidcritfs dicentem, Spinrum faneftum habeo, Si non loquentem Euangclica,fed propria,is à feipfo loquitur,0^ non eft Spiritus faniftus in ipfo.Siait cnim Chriftus dicitdefcipfo,Ego amcipfononloquor,utfol iiatfufpicionem dcccptionis,imo errorem à ueritatelcparetu'tautoftcn* dat qiiinam Spiritum faneftum habeant,8C qui non habeant,fcd fimulent fc habere. A' me audiftis,inquit,quid trad id i. Quando ucnict inuifibilis Spiritus,mea loquetur. Si uidcriris aliquem cuangclica rcpctcntcm,pro* fetfto Spiritum famftum habet. Vcnictenim Spiritus fan(ftus,ut recorda* ri nos faciat eorum quæ docui.Si quis igitur eorum quæ dicuntur haberc Spiritum fanlt;ftûdicat,aliquid àfeipfo,à non exEuangelqs,non crédite». Mcam dodrinam fequimini.

Venir Mânes,uerèjxdckîf, Si dicit, Ego fum Paraclctus, quem promifit lâliiaror ApoftoliSjEgo fum filius DetVbiaudiftiin Euâgclio Chriftfq» fol Si luna opificcs ftint fquot; (hoccm fenfit Manes) ubidixit Chriftus, quôcf hæc hauriant animas,Sircducant eas.^Ex quo non Icgit hæc fcnpra,fed j feipfo loquitur,manifcftum eft, quôd non habet Spinrum fandum,qui4 feipfo nonloquetur, fed quaecuntj audicn't, annuuciabit uobis ; hoc eft,

fjuæ dix/ confirmabit.Et uide miraculum. Quemadmodö faluator uemr, QC fatflus eftimplerio legis ÔCProphetarû,ita impletioJEuangeltj eft Spin tusfancftus. Chnftusuenitamp;impleuitquæà Pâtre inlegcStPropheris funt dicfta. ^ptcr quod dint Paulus, Impletio legis Chhftus : Spiritus S. Uenit Sgt;C impleuit Euâgelica.QiiçcûqB funt inlege,Chriftus implet. Qiif-» cuncp funtin dotftrina Chrifti, fpiritus implet:non quod imperfctftusfit Pater,fed apparuit Chriftus, confirmans qua: funt Patris:ftc apparuit S pi Titus iandlus,confirmans qua: funtFilij.Ioan.i6.Cum uencrit Spiritus Ian lt;?lus,amp;c. Hine apparet, neep ita occulta efte Spiritus fantfti illuftrationê, ut percipi amp;nbsp;iudicari non poflit,ficut Sotus cauillatunnecp hçrcticorum, autpertinacium efte, hoc modo omnem interpretationëadlcripturâ ft.* cram,tanquam Lydium lapidem,reuocare,examinare âi probarc. Quod fratcrculusiftemifernelt;pPatribus,eorumtpinterpretationib.contcntus, fed ubi in eis non inuenit,ad Ecclefia: iudicium nos ablegar,ci^ nos fub^ ijcit,quae nobis audienda in ipfafcriptura comendetur : agnolcimusuerx banontamAuguftini,quam ipfiufinet Chrifti,cum quiEcclefiam audire recufauerit,pro ethnico habendum moncntis.Sed quid hæc ad uos Pongt; tificiosf Non enim ad Romanam colluuiem, fed ad Chrifti Eccleliam re-* niitrimur. Prius eft,ut probetis uos ueram DeiEcclcfiam efte : deinde, ut fecundum uerbû Dei pronuncietis amp;nbsp;doccatis. Neep cnim,quemadmo* dum Sotus male Chrifti uerba adducit,Qiiæcunlt;^ Scribç amp;nbsp;Pharifæi dft 5£:erinr,facienda erunt : fed cum fupra cathedram Mofis federint, hoc eft, doeftrinam uerbi Dei nobis dixerint, de quo fuperius plura. Atqj ita res eódemredit,utfcilicet exfcriptura interpretatiofiat.

Prætcreà fatetur hie, nullû reeftè amp;nbsp;falubriter fcripturae fenfum tenerc, hifiSpiritum fantftum habeat.Supcriusueroomnino hocnegauit,dices: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;74*

Sufficerc, filegitimiPraelaticonueniant, necreferrequibus moribusaut uita fint præditfut non poftit de fententiaillorQdubitari.addens: Aperte dicimus per malos SC alienos à Spiritu fantfto homines, facile efte Deo e-tiam prophetare(hoc cft,facram fcriptura interpretari,6C dubia fidei diju dicarc) SC hanc elfe conciliorum audloritatê 8C certitudinem. Hæc quo* modo conueniant,Sotus ipfe uiderit, quam uclit excogitategloftam aut concordantia,qua contraria hæc conciliet.Hoc autem ftipcrius dixit,ne* celTario congregationi Prælatorum adeftè Spiritum S. etiamfiftngulieo careant,ÔCmoribusacuitafintEpicurei. Hæcfcilicet crit concordantia difcordantium,at(^ hoc modo euafit bonus Afotus. Ad hæc dicit, inuo* candum quideefte Spiritum S.cum infacræfcripturçledtione uerfamur. Sc dubia fidei traclanda funt: fed tarnen non audemus nobis promittere, noscerto ilium habere,nccpræfumerenobisillumadefle,idco Patresau diendos 6C Ecclcfiam. O'uos nonmiferos folum, fed infcelices, imo im* pios. Qui enim Spiritum faneftum non habet, is non eft Dei, ergo ctiam row.?. dubitandum erit,num filij Dei fumus f Quidniuero, imo etiam,num rc* i.cor.u miftionem peccatorum habeamus,6C cur Spiritus S.pignus dicitur.^ Qui autem confirmât nos ( inquit Paulus) uobifeum in Chrifto, 6C qui unxit nos,Deus,6C qui fignauitnos,SC dedit pignus Spiritus in cordib.noftris. Itcm,Credcntes Euangelio falutis ueftræ, fignati eftis Spiritu ,pmiftionis Epfc.i. fanlt;fto,qui eft pignus hçreditatis noftrç in redemptionem acquifitionis, SCc. Paulus non de fe folo loquit, quod certus fit de Spiritus S.præfentia in fe, fed etiam de omnib.crcdentibus, quod Spiritum S. habeant in cor* dibus fuis, eo confirment 6C fignati fint tan^ pignore de hærcditate uitg acternæ. Aut forte etiam de hoc dubitandum crit,num credamus amp;'fidem habeamus.^ Quod fi' uerum cflet,cur illud clecftum Dei organon diccret, Vosipfostentate, numfitisinfide,Vosipfosprobate,annó cognofeitis i.Comj*

Î7t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TW CA P VT LXXXT.

Qjiidigitur tumonache,cum malediöa tua0^blafphcmaduhitstio^ nis do Birina, qua dubius ipfe dubios ÖC defpcratos facis homines, ncgâs manifeftiflîma fcripturæ facrac tcftimonia,ô(; firmifîimam confolationcm mcntibus fidelium aufercnsf

Add it autem, tum icripturam falubritcr intelligi, cum fecundum catn 'ôfconfiliaamp;acîlioncsnoftrasinftituimus, Ergone QC de hoc dubitan* dum erit Afotc,num aôioncsnoftrac fcripturæ fint conformes f Quod fi uerum eft quod profitcris,fcripturamfineSp(ritufanlt;fîo intelligi non poiïc : Si, niG fecundum fcripturam confilia amp;nbsp;aôiones noGras infti* tuamus, dehis uerofemper dubitandum, ÔC non præfumendum de eis: certè ôtfipfa fcripturæ interprctatio, perpetuô dubia crir. Hue nos A* fotus cum mirabili fuo feripturas interpretandi modo 5C dubitatio* nis dotGrina deducit,ut poGremô Pyrrhontj amp;nbsp;Academici Gamustnec quid credendumaut fcquendum fitincaufa religionis,tandem ftatue* TcpoGimus. Qiiani fententiam ctiam his uerbis fequentibus confir* mat, dicens : Nos agnofeimus noGram inßrmitatem, ÔC inuocantes Spi* ritum fancGumlegimus diligenter fcripturam, legimus Patres: amp;nbsp;cum eorum confenfum habemus , fequimur : quanquam poG hæc omnia, nondumiuGificatosnoscredamus. Quanta miferia amp;nbsp;cæcitasiGorum PontiGciorum dodîorum .neque exfacra feriptura, neque inuocatio-ne Spiritusfanlt;Gi,ncquc etiamex Patrum confenfu, tantum confequi fe polTe proGtentur, ut feiant, quanam ration« coram Deo iuGihcen* tur. Qiiid igitur reliquum illis eGCundecrgo difeentfid immediate fequentibus uerbis oGendit : Epifeoporum uerôô^ uiuentium Patrum légitima concilia fufcipimus,nec inßrmitateeorum deterrcmur,fcicn^ tes quodfcriptumeG,Qiiædixerintuobis,facite : Etiamfiimpuro cor* de amp;nbsp;uita minus ChriGiana fuerint, fperamus dum in miniGerio per* manentjDeum perillos non defuturum nobis. Hi ergo impuri ho* mines, amp;nbsp;utlegatiipfiRomanenfesaffirmant,Sodomitisfimilcs, dun'* modoPrælati Gnt, etiamfi Spiritu fancGo carcant,Gne quo tarnen feri* ptura, præfertim in fummo falutis noGræarticulodeiuGiGcatione, per filium Dei intelligi non potcG , melius nos iuGißcationis dotGrinam doccbunt,quàmuclipfafacra feriptura, uel Patrum confenfus. Intc* rim tarnenmemincrisLccftor,neque hoc quoddixit, axioma cne:fed tantum Afotieam fpem, dubiam, incertam, uanam Sc fallaccm. Habes ergo modum interpretandi fcripturam facram , per Spiritum fandum quidem,ied de quo nemo præfumere debet. Nee etiamex Gripturæle* lt;Gionc,aut Patrum confenfu doôrinam iuGißcationis peti poGè : fed ex Epifeoporum amp;nbsp;uiuentium Patrum, impurorum corde amp;nbsp;uita minus ChriGiana,concilqs quibusadeGc Spiritum fancGû, uelitnolit, cum pen* nis fuis omnibus quæ habct,amp; eG, nemo eG catholicus,qui dubitet,li* cet ne ipfe quidem Sotus, author huius perfuafionis ÔC opinionis, certus Gt de hoc modo,fcd tantum cum formidine de oppofito fperet. Sunt au* tcm,ut plurimum, fpes humanæ fallaccs,quæ miferos homines fouent Sd Gultos faciunt.Mirum igitur non eG,fi Afotus cumtotafuafonticaEcde GafaUatur,dcliret,defperct,ô^ miferètandem pereat.

POGremohoceapitenimis arrogates nos cGcaGerit,quôd cum Bren tius dixerit,Patres ÖCconcilia tanquam homineserrare potuiGè, ôd etiam Petrum humani aliquid paGiim ,idcocp nihil in Patnbus amp;nbsp;con* cilionHndecretis.niGpriusadfcripturæ ceitam amp;nbsp;infalltbilem regulam exaduni

♦xa^um fecipiendum : fc quoquchomincm cfîcnonmcmincnt, ideocp enam fieri pofîe,ut ipfe errcr.quod fi errauerit,non poiTe à feipfo corrigt. Curigitijrnonueldubitet,neamp; ipfein fcripturæ intcrpretationeerrer, •n qua lapfos efle Patres amp;nbsp;concilia tam intrépide affirmetC Cur non pu* tat melius efle fibi, aut iententiam fufpendere, aut ranquam hominem a* liorum ccdere fententtjsC Pracfumptionem igitur SC pertinaciam efle, quod ita in fua fententia perfiftat. Et alia multa fimilia, ne prorfus gar* tulus monachus taceat,deblatterat.

Ad quar omnia paucis refpondemus Dialetflicorum régula, A' poflè adinefle, noneflebonamconfequentiam. Pofleßrentiumerrare,con* lt;edcndum cft, quia homo. Q,uöd in his articulis, in quibus eft noftra hæc conrrouerfia, errauerit, Afoto probandum incumbit,ut cum de ma* nifeflo aliquo errorc ex facra fcriptura conuincat, quod cum fecerit A* fotus, non erit ßrentius in defendendo crrorc pertinax. Cum ucro ha* t^enus nihil aliud egeritSotus, quamut facram fcripturam obfcuritatis amp;nbsp;ambiguitatis arguerit,ideo^ ex ca religionis controuerfias amp;nbsp;fidei du bia dtjudicarinon poflc, affirmant : fed ex traditionibus Parrum fcriptis conciliorû decretis, quæ omnia ÔCfingulaipla facrafcriptura fint pla* niora: non eft uerifimile, Afotum de erroribus ex facra fcriptura conui* lt;?lurum efle ßrentium. Qiiid igitur eft , quod pertinaccm Brentium in propria fententia dicitf Num pertinax eft, num in propria fenten* tia perfiftit, qui ducem fequitur facram fcripturam C Nos uero non pertinaciam,fed conftantiampotius Si fortitudinem magis efleiudica* mus,in agnita ueritate uerbi Dei permanere.

D. Auguftinus defefcribit Si fatetur, quod crrarcpoflît,fed hærett* eus efle non uelit, quia fcilicet de errore conuidlus fcripturæ teftimo* nijs cum dcfendcrc nolit. Idem dc Brentio tibi confirmare poffumus Afotc. quid tibi uis amplius Sed ut tuorum laruatorum Epifcopo* rum Si Perlatorum deliris decretis ,ÖC anilibus fabulis atque ucterno* fis opinionibus Si longi temporis confuctudinibus cedamus, id uero nunquam nos Deo propicio fatfturos, perfuafum habeas. Cum uero propter ueftrorum hominum potentiam , imo tyrannidem potius, quam inEcclefiam exercent, obtincrcnequcamus,ut ucrum Si Icgiti* mum iudicium atcç cognitio inftiruatur,rcde Brentius dicit,fc foli Chri* fto fummo Si iuftilsimo iudici uelle fubmittere.

De Academica Si Sophiftica dubitatione Si fententiæfuipcnfione, anteafemelaciterum refpondimus. Dubitare tibi Afotc, fiita placue* rit, cum tuis licebitin aeternum. Si ultra. Nos quod feimus loquimur, non hominum fermantes figmenta,fed Dcioracula, quæ uobis cæcis æ* nigmatauidentur, quibus perindeacludæis,uelumoboculos pofitutn eft,neillucefcatuobisluxueritatiSjö^palpitatisficut cæcus in meridie; hæcpœna eftperfequutionis ôi^odij uirulenti amp;nbsp;hypocritici, quod ad* uerfus uerbum Dei concepiftis.

Quod addit hypocrita, ab omnibus aliud non agi, quam ut icri*’ ptura intelligatur , manifefte de Afoticis falfum cft. Multa cnim in fcriptura fole meridiano clariora funt, quæ nec ipfi negate poflunt; SC tarnen tanta eft in illo hominum genere, tamcp obftinata Si diabolica malicia, ut décréta hominum à fathana agitatorum Si tempon's alien* ius confuctudinem ueritati agnitæ præferant. Nullus enim omnium eft, non dico hominum , fed nec diabolorum , qui inficiari aufit intc* gram cœnæ Dominicæ inftitutionem, fimiliter Si facerdotum coniugi* um. Item, Ccenam Domininon efle facrificium, fed facramentum, quæ toto gencrc diuerfæ funt adioncs : Si tarnen hæc agnita , aperta Si

j8» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAP VT LXXXr.

manifeflainfcnpturis,recipere nolunt. Quidafinc,hicnc fufpcndcn* da erat fententia , hic'ne dubitandam crat, aut ah'orum fententqs ce* dendumf'Agitur'ne à uobis,ut fcriptura his locis intclligaturr' Imo quoC-cunque quærjtispraetcxtus,ut obfcurctur amp;nbsp;inuoluatur tenebris, hoc ueftrum eft ftudium,in quod totiincumbitis. Vobis'netalia,tanquam facrilega audenribus, indicium de dogmatibus religionis committcre* mus Quis hie furor, quæ dementia effet, fie hoftibus religionem pro* dere f'Deus Pater liberatoris noftri lefu Chrifti clementer caueat, ne hoc unquam à nobis permittaturuobis, morinos millies fatius erat, quamin hanc impietatem confentire,

Vltimo, male habet fraterculum, quod Brentius dixerat, ideo Mona* chos Epifeopis tribuere aueftoritatem definiendi, quia nouerint eos alijs rebus intentos, amp;nbsp;fcriptura: facræ minus uacare, ideoep ad monachos o* mniain concilias reqeere, uthoc modo religio omnisad caputium amp;nbsp;ein gulum deducatur,SC omnia adipforum arbitrium fiant : aflerens hoc effe Brentrj de occultis cordiumipforum intentionibus indicium. Ad quod non opus eft noftra refponfione.Sufficit nobis ipfius monachi confeffio, inquafatetur fuos Epifeopos minus elTe rcrumfacrarumftudiofos,nec facere officium Epifcopalc,amp; fibi fui^ fi'mifibus eos nimium credere:un de fequitur neceflàriô omnia per monachos in concihjsagi,neprorfus fintmuta,cumEpifcopixâ»7!«fint'arfflffCü5TO, necaliud quamPlacet fona* re poffi'nt, ficut pfittacus,;^^wgtinquiens. Deme dicere poftum,SCfidedi* gnis teftimonijs aftruere, quod amp;nbsp;defiderauerim, amp;nbsp;pro uirili egcrim a* pud quofcuncÿ potui Epifeopos,utdotftrinac feripturæ, amp;nbsp;Patrum ua* cent,utnonmihi amp;nbsp;meifimilibus,aut maiorisquantumuis eruditionis credannfed ut ex officio tenentur,ipfi fcripturas confutent,Patres atqnc concilia lcgant,0C fecûdum eos iudicent. Refpondit itaqs So tus ipfe fibi, nec habet quod de Brentio conqueratur, quod de occultis intentionib» indicium faciar,cum manifefta fint,ô(^ omnibus nota attp confefta.

Retorquere etiam hoc telum conatur monachus in Hrentium,qui fuis operibus hoc uelle, aperte conuincatur, ut fcilicet ad fuum fenfum di iu* diciumomnisfumma religionis deuoluatur. Bonauerba quæfo cucul* late, quæ ifta fnnt opera Brentij, ex quibus hoc uelle conuincitur f' Quia, inquit,apertefolius Chrifti iudicio fe uelle parère affirmât. Hoc unum eft.’alterum, quia adulatur fuis Principibus, ad quos magis indicium de caufis religionis pertinere,quam ad Epifeopos, cofirmat, atep ita ad illos defert,quosafuoore dependerenouit, SCquorumfemagiftrumputat, Nam fiilluftriftimus Dux Vvirtenbcrgcnfis,inquit,aliud fentiat,quam i* pfc,parebiLncilli,c3 dicat foli Chrifto fe uelle fubmittcrcf Habes Brenti quidquæras. En monachum,qui de internis tuis intentionibus,quas perfpetftas habet,iudicium facere, latês^ uirus detegere poffit. Ad quç, ut tandem certamen finiamus, breuiterrefpondeo,Brentium, quantum quidem nobis ingenium eiusnotum eft,non fubterfugere indicium pio* rum uirorS, qui ex fcriptura facra di fecundu earn pronunciant: imo faci* le patif,ut talcs fyncere iudicêt de fua fententiarfed opponit hçc uerba c3 profitetur fe foli Chrifto uelle fubijccre, iniquilTimis di impijs ueftris fen* tentqs, di iudictfs, quæ in concilijs ueftris tyrannice fertis contra nos, in* auditos Sc non conuitftos condemnantes.Cum igitur fuperiorem in hoc feculo ad quern prouocemus,nonhabeamus,quorfum,nifi ad ucrum iu* ftumcp iudicem Chriftum confugiemus aut prouocabimusf Sienim ad fcripturasàuobis prouocemus, exijspronunciare tanquam obfeuris di ambiguis recufatis.

Cubijdemus^ad Chriftum confugimus, dC huic fblf nos fubmfttimus, atcç pijs qui rede fecundum ipfius ucrbum ludicant.Qiiod fi talcs ludices in* uenire in terris non pofTumus,nihil reliquum nobis eft, quam ut fenten* tiam fummihuius iudicis patienter expeeftemus, ÔCinterea caquæ no* bis aduerfa inferuntur,feramus. An igitur, Sote, qui Chrifti iudicio fe uelle parère affirmatjioc agitjUt ad fuum fenfum di iudicium omnis fum* tnareligionis deuoluatur f AnillequiaDeo Patre conftitutus eftiu* dexuiuorum ÖK^mortuorunijtibi no idoneusuidetur iudex qui iuftam fit laturusfententiani.Hocneagi tibiuidetur,ut iudicium ipfius à nobis clu daturr'Hocucro quid ftultius,quid furiofius cogitari poftetf’

Alterum quod Afotus,Brentium fuis PrincipibuSjgarritjaduIari, quia corum magis,quam Epilcoporum iudicio caufas reltgionis agendas di* canetfi abfurdum uideatur Alo to,tarnen non eft quod miretur, cum iam priinùm confelTusfitfuoSjhoc eft, Aforicos Epifcopos feripturæ amp;f Pa* trum ledioni non uacare : nec facerc ofticium,confulcndo fcripturas,fcd Afotoamp;fuifimilibus credere. Contra, hoc quoque, quod Leo primus Pontifex Romanus de fui temporis Principibusferibit, de noftris non* Epi/îj». nullis ucrifsimèdici pofsit,facerdotalem illis inefte doeftrinam. Et quinta ad Ptdehe^ fynodusConftantinopohtana,deluftiniano Imperatore,quod nihil coru nbsp;nbsp;nbsp;Augtt

quæinfancftifsimaEcclefi3moucntur,præter opinionem SCiuflum Im*^“quot;** peratoris fiericonueniat,re(ftifsimedemultisPrincipibusnoftri tempo* ris,Deibeneficio,affirmare pofsimus. Talibus cur non potiusiudiciude caufisrcligionis tribuercmus,quam facræfcripturæignaris,5C ueræ cede fiat,acpiorum omnium perfequutoribus, titulotenus Epifeopis f Sus'ne Mineruamf Aut afinus ad lyram.

Neque uerum eft, quod Afotus hicnugatur, ita anobis Principes no* ftros pios dependere, ut quatcuni^ noftra fine iudicio recipiant, autap* probent,quemadmodum epifeopi illi,qui annuunt auribus,amp; ad omnia refpondere aliud,quam placent,non polfunt. Vcrecundia amp;nbsp;Afoti fini* ftro iudicio prohibemur,ne amplius quid demultis noftris Principibus, ftudio facrarum literarum ledlioncjfcribere uelimus.

Quod etiam interrogando negat, Brentium illuftrifsimo Duci fuo Vvirtenbergenfi pariturum, fi aliudfentiat quam ipfe amp;nbsp;aperte ditftu* rum fe elTc docfiorem,6i' à fe difeendam efte ueritatem.Hic certe tibi con* firmare poffum Afote, quod fi illuftrifsimus Princeps diuerfumabillo fentiat,2lt;mcliora,firmiora ÔC certiora exfacra fcriptura afferar,Brcntium baud grauatim de fua celTurum fententia, amp;nbsp;in Principis concefturum, nec puderet eum à feculariPrincipe difcerc. Non cnim cuiufquam ualct fententia propterloci,autperfonae authoritatem : fedueritas ipfa quæ* ritur St: confideratur, non adhibitis in iudicium illis ueftris laruis amp;: per* fonis, quæ ucritas ubicunc^ 6t:à quocunep inueniatur, propter fe ample* denda erit.

Porrô,quodin fineaddit SCconcludit, manifefte inrcligionis caufa Brentium uclle fua fententia omnia agi,0lt;:ad feomnia deuolui, ideo* que optât illifaniora, aut faltem humaniora confilia à Domino infpi* rari : uel fuis oculos dari ad cauendos tammanifeftos laqueos, SC ui* tanda præcipitia tam grandia:fuo more id facit Afotus, amp;eodemar* tificio utitur, quo haóenus toto hoc loco ufus eft, hoc eft calumnijs, amp;:mendacr)s . Nequaquam enim Brentius fua fententia omnia uult agi, fed fecundum fcripturam facram,quamfupremuminEcclefiauult obtincre locum , 0^ fecundum hanc omnia agi, omnes controuerfias religionis QC fideidubia dijudicari. Hoc fanum eft confilium, etfi for*

ÎIX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAP VT LXXXr.

tè non humanum, tarnen plané diuinum. Hoc enfin Deus fuo uerbo, hoc eft Propheti'cac amp;nbsp;Apoftoltcac concefsit fcripturac, quod hade^ nus probatum eft; Hancnormam fiindfjudtcatione ambiguorum fc* quamur,necaucroaberrabitnus,necintenebris ambulabimus. Qparc non eft,quodconfilt;ftispericubs ab hacuia SCrationc nosdeterreas,aut alios oculos nobis darf petas,quib. ingentia præcipitia ælaqucos nefcio quos uitare queamus.Habcmus enim Dei beneficio oculos mentis facra fcriptura, ÔC Spiritu iando illuminatos, quibus cernere ôi. uitare pOfTu-' mus Pontificig Ecclefiæ crrorcs, Labyrinthos inektricabileSjlaqueos, quos pofuiftis amp;nbsp;præcipitia maxima,in quib. omnibus,qui ueftra deliria amp;nbsp;fomniafe(ftantur,perpetuô pereundum erit. Quod etfi alibifæpius ôd copiofius à noftris multis modismanifeftefit oftenfumuamen non pige-» bitiamin fineillud ipftimuel ex hocfaltem fecUndo loco Afoti,inquo uanifsimas fuas nugas ôd apertas feripturæ faerg deprauationcs, atq^ men daciaPapiftica defendere, non fine magno labore conatus eft,manffe* ftum facerc.Ita enim hoc loco omnia inuoluit Qi. obfeurat, utnemo etiam fuorum,quid uelit, autfentiat, aftequipofsit, cumnufquamfibi conftet. lam enim negat,iamillud ipftimamrmat,utnihil certiin toto fit opere. Initio enim dum iudices eligit amp;conftituit,qui fidei dubia dijudicare de^ beant, Principesfeculares amp;laicosab hociudicio uultcxcludere, 61 nigt; hil minus ad eos pertinereafterit, Nec tarnen hoc faccrepoteft, fed ad* tnittit,non tantum ut doceant fubditos Qi populos, quod neminem un* quam prohibuiffe affirmarifed etiâ ut Imperatores,Reges öifpopuli diju* dicent furiimam côntrouerfiam,quæhatftenus internos eft agitata, qui nam fint catholici,qui uerohæretici:hoceft,utra pars rede fentiat,amp;lue* rafitDeiEcclefia. Qyiahoc adtotam Ecclefiampertineat,ÔComnium fit, adquos fidespertinet. Atqui hoc ipftim eft, quod nos âgimus. Hic ftatus eft controuerfiæ, hoc caput caufæ, in quo Afotus fibi conftat, ficut diximus.

Deinde pari dexteritatc,cum dilputat,undc controuerfiæ rcligionis fint dijudicandæ, fummüm quidem facræ feripturæ locum,authorita* tem Qi dignitatem tribuit', quod fit oraculum Spiritus fandi, ÔCcgt. Sed hæc ideofacit, neprorfus «flws, profanus,Lucianicus,autab Ecclefia alienus uideatur : Qi ut deinde facilius cam calumniari, fed quid dico ca* lumniari f imo blafphemare Qi ipfam, Qi Spiritum fandum eius autho* rem, pofsit. Vocatenim obfcuram,dubiam,ambigu! fenfus, mortuam, quænonrefpondcat,litcram occidentem, ex qua dubia fidei, ambigua àreligionis controuerfiæ nonpofsiht dfjudicarûnonpropriè dici per* fedam,quôd omnia dogmata fidei ad falutem neceftaria contincat, quia non omnia contincat in fe: uerùm ideo tantum perfedam dici, quôd iu* beat audire Prglâtos,quia ca qugferipturg défunt Qiin fpeeiali (utloqui* tur) in ca non habentur,dcfiniant,6ilccclefîg obferuanda propônant:imô fcripturaprorfus non opus efle ad fidem.

Et quia fit dubij Qi ambigu! fenfus fcriptura, ideo confulcndas eftè tra-d!tiones,quæfintplcniores,planiorcs, apertiores ac antiquiorcs ipfafa* era rcriptura,authoritate uerô non inferiores. Ideo non ex fcriptura^ fed ex traditionibus non feriptis dubia Qi ambigua fidei drjudicanda, SCreli* gionis controuerfias componendas : ncc traditiones ad feripturam ex!* Op. lt;8. gendas,aut examinandas : multo minus feripturas ex feripturis interpre-tandas,fedpot!us ex trad!tionibus,quæfint certifsimum fideifundamen-tum,ex quibus ecclefia habcat facramentum totum confirmationis,ordi* nis,matrimonnô^ extrcmæundionis, eorum amp;elcmentaamp;uerbaatflB effedus*

tfFecflus » Et omnia quæ ad integntatem corum ccrta fide neceffa-fiateneat Ecclcfia,cumin fcnpturanon fint, necelle fit Apofioficæefi' traditionis.

Ettamcn idem Sotus,quihas traditiones certifsimum efièfideifunda* tncntum affirmarar, iuxta quas etiam fcripturæ ipfæfint interpretandæ, affirmâtefiè quafdamincertas ôd dubias. Plurimas ucrô, imô omncs,dc quarum authore origine non confier,ad Apoftolos authores effereij-ciehdas.Qj.iafdamuerominores,quæfcilicetnon ufqj adcô magnifint niomenti,diuerfimodè alias ab alrjsobferuatas . Sedhæcfe, fuosqj ca» tholicos non morari.Hæc Afoticæ Ecclefi.æ fit’fidei certifsimû fundamen tum,de quibus tarnen dubitant ipfi,ô^earû authores ignorâtuLCuiufmo dihæc certitudOjCuiufmodi fides,qualisEcclefia,quale fundamentumt'

De Patribus,quos ira uocanr,nec mcliora,nec certiora, quôd ad Pon.« tificiam Ecclefiam affert.Hos Ecclcfia: fenfum circa fcripturç interpreta-tionemjdcfcribereafièrit. Qjîarecumunus faltcm Pater in expofitione filipturg,fenfum aliquem affcrar,non dubitâs de dogmate,quamuis fcri* ptura ilia alium fenfum nonnunquam habeat, maximç fit authoritatis, ôô quidem tantæ,utfinehæiefeos SCfchifmatis notacontemni nonpofiit, Vt cum Hieronymus dubirandum elfe docet de rcmifsione peccatoi um, oftendit totius Écclefiæ hoc dogma elle : amp;nbsp;fidem Luthcii, quôd remifia fint peccata,noucllam.Ha:c Sotus.

Qiiibus tarnen facetus homo addit : Quid ad nos, quôd unus aut alter ' inhac,aut ilia difputatione etiam errauerit à fcnptura: ueritate. Non nos moratur,quôd Origenes SC T ertullianus errauerint.De Cypriano omni* biisnotum efi,in caufabaptifmi hæreticorûeuin errafl'e 8c dcceptû, Hieronymus uehementiorfuit,amp;c. Augufiinusfcripfitlibros Retrada-tionum.Hæc Sotus.

Cum igitur amp;; Patres ipfi errauerint, ôi contrarias plané interpréta-’ cap.j*. tiones habuôrint, quod exemplis propofitis dcmonfiratumefitquox modo Sotcipfifolijfcripturac obfcurædubiæ,atque fenfus ambigu» interprétés eruntt'

Sedegregièfibi,fuçcpccclefîç,cauitSotus. HabetcnimuiuosPatres, hocefiPrælatos fuæ Ecclefiac,qui ambiguum fenfum, nonfolùm fcrû pturæ, fed etiam Patrum exferiptis eorundem eruent,ôi exeis dubia fi* dei dqudicabunt.Hic eritfummus gradusinecclefia,Prçlatorum fcilicet, qui longe fupra feripturâ funr,ô^ multo certiores indicés uiui,quàm mor* tua ilia lcriptura,quae confulta ô^interrogata non refpôdet,iuxta Sotum: aut fi maxime rc(pondcat,dubium cfi amp;ambiguum refponfum. Prælati uerô Afotici multo certiores eruntiudices,qui errarenô poflunt, etiamfi C p. 74. malifint, Spiritum fandum non habeant, nec charitatemmeram tarnen Deo facile efi etiam perillos prophetare,dummodô legitiméfint con* gregati. Hoc ent ultimû iudicium circa fidei dubia, nec ab hoc cuiquam prouocare licebit.

Videautem quomodoludat Sotus in referia. Tuncenim eos non er* rare dicit, dum non fraude, aut dolo agunt, fed redè fe gerant,amp; qua o* pus fit humilitatc SC diligentia, quæratur ab eis ueritas : quæ cum fint in* ccrtifsima,de his cnim nó immeritô perpetuô dubitat, num fraude do lo,an ucrô bona fide cgerint,num rede,an uerô perperâ fe gelTerintu'tem num ea qua opus erat humilitatc ÔC diligetia ueritate quefierint. An uerô faftuamp; fuperbia de fua dignitate cotcnderint,omifla diligêtioriueritatis inquifitione,eaquemonachisfob's,aut fcrinio pedorisPônficialis de* mandata , unico uerbo Placet indifferenter ilia omnia approbarint. Hate inquam cum fint incertifsima, quid, bone uir, de fententiaiudieij huius

'^84 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN' CAP VT LXXXr.

hufus ultima circa, rdigionis controuerfias,magis crit incertum, du* bium amp;nbsp;ambiguum.

Ex quibus omnibus iam bona fide exhocfccundoSotiloco enumera tis euidenter apparet,nihil eiTeincertius, uanius, magis impium, intrica* tum,ambiguum,dubium,obfcurum,profanum,facrilegü,blafphemum, periculofiuSjp erniciofi usjccclefiæ Papifticac dogmatibus, etiä in rjs quæ ipfi pro certifsimis uendität. Hoc em iudicio,ö(f certo,ut Sotus profitetür in titulo huius loci,nihil eiïè incertius,iam eft demonftratum. Mirum igi* tureftjfi nonamp;illi, quihatflenus Pontificiam impjam dodlrinam fedati Tunt,Sc Soto dodore,cius^ fimilibus pratceptorib. ufi, intellcda hic in* certitudine,qua fua religio f undata eft,SC nititur,6C de ipfa dubitare, eacp abijcienda cogitabunt.Ego certcingenue fateor,amp;Deum teftor, me ita affedum efle,cognita hacincertitudinCjpugnantia ÖC co trarietate,quam in hoc folo fecundo loco deprehenduquod fihadenus à partibus Ponti* ficis ftetiflem,mc iam omnino difceirurum,eo quod confcientia mca in i* ftis dubitationibus 6CinccrtitudinefluduansôCæftuans,no modo non acquiefcere,fed nec ulla rationc perfeuerare poflet. Et quid dico perfeue raredmo nihil certius eft, quam fi Papifticacreligioni addidus cliem,mc ad infaniam, defperationem, 6C mortem ipfam temporalem ac æternam redigendum.T antum igitur abeft,ut Afotus fua nugaci uanitatc, incerta, dubia,fàcrilega SCblafphema dodrina Pontificia,nos ad fuæ ecclefiæ grc mium fit perdudurus,ut nulla alia ratione magis in noftra fide ÔC religio* ne nosconfirmare poftet, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

Agimus itaquc tibi æterne Deus, Patcrliberatoris noftri lefu Chrifti, cumSpiritutuofando coaeterno gratias quaspoftumus maximas, pro dono hocinenarrabili,SCluce uerbi tui admiranda,quâ difcufsis 6C dcpul fis tcnebris, Stfophiftica dogmatum Potificiorum accendifti hac poftrc ma ÔC delira acmiferamundifcneda,perquamoculosmentis noftræil* luminaftijUtSClaqueos diaboli, præftigias ÔCpræcipitia ihgentia uide* rcmus,S£: cauere queamus:acuiamad uitam ajternam monftrafti, oblatis 6c exhibitis beneh'ctjs filrj tui diledi,unict noftri mediatoris, in fcriptura (a era tua promifsis;

Tc filium Dei crucifixum pro nobis Si reiufcitatum,ftdentem ad dex* tram Patris,oramus 5C obiecramus,ut nos in luce SCucritarehac confer* ues’, fermoautemtuus eftueritas : coque fermone uiuifico Si faluifico nos dementer gubcrnes0Crcgas,atque ad poftcritatem noftram, fynce* ram SCincorruptam dodrinamhanc, quamimmenfabonitate patefeci* fti,propagcs. Diipcrdas tua omnipotenti manu omnia labia dolofa, Si magniloqua corum, qui dicSt, Linguam noftram magnificabimus,labia noftra à nobis iunt,quis nofter Dominus eft f Tu Domine feruabis nos,

SCcuftodies nos à generatione hacimpia in teternum : ut SC in hac uitaexuerbo tuo teuere agnofcamus,inuoccmus,tibi^ obc* diamus,6Cinillabcata æternitate pcrpetuocum om* nibus fandis Prophetis, Apoftolis, Angelis

REFVTATlO TER riæ partis Sotici fcripti,cuiau=^ TOR TITVLVM FECIT, ÖË VTILITÂTË ?

N deliberaüone, qua confilium de rcfutandaSoticadeFenfione, cónfd-rebatur, quatuor TheologiTubin-gênfis’Scholæ operas luas itapartiti iùnt, ut p. laco.bus Beurlinus îùme-'ret fibi refellendam Primam partem. D. lacobusHeerbranduSjSe-cundam. D. loannes Ifenmannus, qui tunc agebat paftorem Ecclcfix

Tubingenfisjuuncatitem agitAbbaterninBrérit?anhaulen,Ter riam. D.TbeodoricusShépffiuSjPoftrèrilam. Etfienimnon-nulli iudicabantindignum efle,bonasboras,in tam loquaci ua-nitatcrefellenda collo care,amp; fi omninó aliquid contra eß'etfcrt bendumgt; id reólius fieri poiTe, bis no dis dilcindendispotius, quam diflbluendis, uidelicet, utpaucis oftendefetur, neenomen ueræEcclefiæ,neciudiciumEcclefiafticum,necfidem,nee quæluntfidei, (His enim fere partibus conftatrecens feriptum Afoti)ad Antiebriftum, lâtelfites eius, inter quos Albtus primas ambit,pertinere,tamen,quia uikim eft Afoto,autalteri by-peral jjilbe,nomine Aloti, (fhvxflcts fuas iterum orbi obtrudere, non pigeat nos ftulto,iuxta ftulticiam fuani relpondere, ne fibi iapiens uideatur. Cumigitur D. Ilenmannuscui tertiaSorici fcripriparsobtigeratjuniuerlumilliid 1 crip turn, profingulari lua diligentia ôcftudio,percurri(ret,amp;breuibus quidem, led e-ruditis amp;perlpicuisSGbolijsnotafiet,alijueroDolt;ft:ores,fiias partes copiole refiitaflent, voluiD.ifenmanni, boctempore, in alijs ecclefiafticis negocijs,ficiatis öcCupati,Scboßain tertiam partem paulo pluribus explicate, utcopia reliquis tribiisIcri-ptis nonnibil relpondercnt. Quod idcirco profiteor,ut fi quid uebementius amp;acerbius in bac parte didum fuérit,non D Abbati , Ipd mibi imputetur. Qua enim ille eft æquanimitate, ôc manlu etü dine,feripfit lua fcboliaplacido animo,quippèquôd amp;nbsp;talc Icrtpri genus non ferè condtatum Ipiritum admittere lb leat. Ego uerô,inaduerlàrium,utcopiofior,itapaulo commo tior,amp;iratiorinuedtuslum. Tantum au tern ab eft, utculpam buius acerbitatis dcprecer, ut potitls exiftimefli me bac in re

J)lürîmum officij pr^ftitiHe. Regnum cnim Papifticum,quod eftAntichriftianiimus^rton nugis tantùm amp;nbsp;mendacijs Sophifti cis, uerumetiam tam horrendis blafphemijs amp;nbsp;impietatibus confiât,u'tfi cui,qui éauellegerituelaudierit, amp;penitiùs intro-Ipexerit, non moueantbilem,nç ille frigido admodum Ipiritu aduerlus Antichriftianilmiim affeélus uideatur. Diélum eft quondama Propheta,addeuaftatores Möabitarum, Maledi-ftus, q^ui facit opus Domini fraudulenter, Óc qui prohibetgla-diumfuumafanguine. Nuncautemy cùmdeblafphemijsPa-patus agitur, dicendum effet: Malediélus qui prohiber gla-diumanimiamp; linguæ fùæà Papatus execratione. Et tarnen ' intercafiii quilq; officij meminerit, ne dum aliorum impietatem exccratur, ab execrandis fuis fcele--

H O T V S uociferatur Brcntium contra uenerandaîîi anti/ quitatem Patrum loqui, Brentius negat,affirmât autem fe execrandam üeræ antiquitatis uaftationem ex ammo de/ teftatijCUiüscnrtiinis mamfcftèreïfuntPapiftae, qui corn/ menti funt ea facta,qug no folùm uera ahtiquitas ignorauit, ueijü etiam cumProphetica amp;nbsp;Apoftolicadodrirta baud quaqobfcurêpugnant.

NocLutherus née Brentius docent fub fpecie pictatis ÔC facrçfcripnr ræimpietatê,6é fuperbifsimâ, UtSotus criminatur, libertatê, fed often/ dutteftimonió 5CcoIIationéfacræfcripturæ,cûdodïrinaamp;moribusPô/ tificiæfentin'ç,tyranhidé,Magiam,Idolomaniam ÔC Antichriftianifmu Papiftarüm,amp; cohortantur omnes homines, ut quotquot ueram ÔC x/ tcrnâim falutem efuriuntamp;fitiunt,iftoium irnpictatem déférant. Hæc non eft fuperbifsimâ,fed maxime ncceflarialibcrtas quam nifiaflecu/ tus fuéris,necefle habebis perpetuum efle mancipium Satanæ,

B Ella eft concio de Humana cupiditatelibertatis, qua cocioneSotus paratfibi uiamaddoeendum,quôddebeamus,abncgatabac car/ nis cupiditate, intellcduhi noftrum in obfequium Papifticarû tra/ ditionum, amp;nbsp;ferinij pedoris Pontifiefi captiuarc, uidelieet, ut nos qui/ dem fimus beftia:,arihi ad lyram, trunci amp;nbsp;ftipitesZquod autem Papain ferinio pedoris fui finXcrit.ôC Prælatieius fomniauerint,boc pro oracu/ lo fpiritus fanefti agnofcamus,Et quod amplius eft,adeo ftupidi Sé hebe tes fimus,Utcùm Papa duxeritnos feeum ingehennam ,Sat3naéinae/ ternùm mâneipahdos, non aliudaecinamus, quàm Agé,reefîe,belle, Macîeuirtute.Sicituradaftra. Qiiod fi inftituiflêm ccpiofius feribere, non difficile mihi eftèt expohere,ÔCquafi digito demonftrare,qui fpecic}? pietatis ôf facræ fcriptLiræ,ac humanacupiditateUfurparintfibi fuperbif fimam,ut Sotus loquitur,libertatem. An non enim hi illi ipfi funt, qui fe in bis terris extulerunt fuper omnes Reges amp;nbsp;Principes,imo fuper 0/ mne quod dicitur numen aut Deus, qui tribuerunt fibi poteftarê in coc/ lumamp;ininfcrnum,amp;quifumpferUntfibiautoritatcm omnes homi/ nesiudicandi, cùm ipfiintercaà nullohominum fefe iudicari patian/ turf Hæc facile poftent explicari fed hoc ab alij s copiofè faclum eft, SC ego fchbo tantum adnotationes.

COncio hUius capitis habet uenuftam ,adcocp cozleftcm fpcciem, fed pedes funt fatanici.Redè loquitur,quôd debeamus intelledS amp;rationênoftramDeofubrjcere,atq; in feiuitutem redigere,ut credamüs,quæ uel promittuntur,uel mandantur,aut folùm reuclantur à Deo.abfcp ulla ratione,abfque ulla inqüifitione maiori, certa, optima, Uerifsimaeftè. Hafc,fif alia huius generis in hoc capite, funthoneftafpe cieSjfiC coeleftisfacies.Sedinfpiciamus pcdes.ôC deprehendemus cos ex omni parte diabolicosamp;fatanicos.Tandê enim cô euadit. côfpe(ftat,amp;^ captiuitatemintelledlüsnoftrificexigit,utqu^'cum^ uel promittuntur, uelmandanturaPapa, qui fe Vicarium Chrifti gloriatur,ca tanq âDeo nobispromiflà,mandata, amp;:rcuelata,accipiamus. Et quomodocuncp

Papa Sc Pl aclati ei'us facram fcnpturam intci prctantur, bóc fit abfc^ ulla ratione,abfipullainquifitioneniaiori certum, optimum ÔC ucnfsimtf, utfidtjcehntfacrartl fcnpturam effeoraculum fpintus fandi, âpplaüda/ muSjSi tiirfus dixcrititfacram fcripturam efie dubiam, ambigUam,ob/ fcuram, flexiloquam, quid plunbus i fabulas Aefopi,annu3mitsJterti, Si promilerint nobis regnuccelefte,cûm data pecunia redimim’irtdub gentias Ponfificias,crcdamusjamp; pecuniam numeremus. Si minati luO nnt nobis ignes irtfernales,cùm fnalumus honefto coniugio uti,q fcor/ tafionem fedari,mctuamus ÔC exhorrefcamus.Item,Si adoraueris cru/ ccm ligneam autlapideaiîiàPrçIatis cönfecratam,facis culfum cœlodi gnum. Rurfus, fl abominatus earn fueris tang idolum, facis opus ge/ henna dignumlt;Et infinita alia.Huc tendit hicnofter cocionafof,quern? admodum inftitutum SC progreflus totius huius fcripti eius palàm teftt ficatur. Et hi funt diabolici pedes, quibus fefe turpitudo totius corporis prodit,

EIu(demnotafconci'o,quaamp;^pn'ores iliac. Ac fiquidemSotus bonus uireflet, poiTetamp;fhæcconcio bona haben', Nunc autem quia im? pius eft,6C impio inftitutOjac prauo cofilio, in præfentia nihil aliud eirefpondendum ciïeuidetur,quàm quodChriftus,dacmortiaconfitcrt tiaipfum elle Chriftum, hoc eft, Vcrum dicentiaiufsit obmutefcere Si exirc.FatemurenimôCnos,noncftêcxcidendumâfimpIicitate,quaceft inChriftoIefu. Et Philofophos multas hærefes inuexiftein Ecclefiant Chrifti, adcoq? Philofophos efte Patriarchas, ut T crtullianus IoqU;tur, hæreticorum.Sed quo minus eftrecedendum aChnftiana fimplicitate, cômagisfug!cndæfuntftrûphaePapffticæ,amp;: quo maiorem iaduram uerè piæ dodrinæ fcceruntPhilofophi uaniloqui, eo plus nobis caucnz dum cft ab Ariftotelica rchgionc,quam hadcnus Scholaftici SC Sophi/ ftæ in ccclefiam inuexerunt,

REde diuinàuimus, Acccdit tandem uitiligator ad fuum inftitu/ turn. Exegit hadenus à nobis captiuitatêintelledus noftri in obfe quium fidei,cXeg!t iimplicitatem fidei,auocauit nos â fcholisPhi/ lofophorum,6C a uana cun'ofitate.Sed quorfumfut reddat nos ftupidos ftipitcs, ae fubijciat nos iudicio Praclatorum, SC fcrinio pedoris Ponz tificij. VideamuscrgomendaciaSCcalumnias, quacinhoccapiteâSy/ cophanta producuntur. Dicit nos fenfum proprium,contcmptis Patri/ bus,amp;rebus omnibus, quac ad uerumicripturæfenfumagnofcenduiTi nos adiuuâtjingcrCre.Haccfunt tria,pauci(simisucrbis,puraputa men' dacia. Neq; cnim ingerimus fcripturac fenfum propriu, fed cum, quem fpiritusfandusipfeinfcripturatradit. NeqîcontemnimusPatres,fed quàm rcuerenterdeiprisfentiamus,teftanturnonaliorum tantum no/ ftrorum,uerurtlctiâm ipfius Brcntri feripta, cûrtl in alq s operibus, tum in his fuis Prolegomenis ÔC Pericopis, Nei^ contemnimus omnes illas rcs,quæaduerum fcripturac fenfum agnofcendumnosadiuuant. Sed quicquidpoteftnoshacinre iuüare,noftri fummo, coq? tanto ftudio conquirunt, ut tu Sycophanta cam diligentiàm, cüm alias, turn pracci/ puèinquartahuiusîctipti tuiparte, Delgnorântia,reprchcndendam putes. Et quoties nobis illud Tcrtulliani obtjcitur: Non exercitatio fcnpiurarum, fed ßdes faluum facit f Itaque miror quæ fit huius homb

nis impudentia,qu6d audeat contra fuam ipfius confcientiam tam ma/ nifefta mendacia de noHris efFutire.Certè noftri hac in parte funt (ludio flores, quam uos Papiftæ uelletis, ôi ueflris rationibus utile fit, Nifi for/ teper easres,quibus fenfusfcripturæcognofcaturjintelligas ueflras traz ditiones ÔC ueflri Pontifier) pedoris fermium, tune non negamus no» ea contemnere, quôd illas uidcamus elle eomm entieias, h oe autem re âpfa Gomperiamus,ellê impietatum,blafphemiarum,magiarum ÔC ido lomaniarum fentinam. Sed audiamusinfignem calumniam, qua Soz tusuerba Brentq peruertere conatur. Papiftæ uolunt incognofeenda dodrina religionis non vulgarem tantum populum,uerumetiam fum mos in Repub,uiros Principes, efte, (ut meis uerbis, quod illi fuis in/ telligunt,exprimam)cæcos,ftup4dosamp;ftipites. Ç^ôd fi uero hocnego cium faciendum fufeeperint, repellendos efte à tribunal., tanquàm Saz tanam,ô(dicendumeis; Vade poft me Satana.Contrà autem Brentiu» feribit,Principesâ cognitioneamp;iudiciodedodrina religionis intantS nonretjciendos,utet(am adunumquemuispriuatum hominem, qui cft eccleliæ membrum, (hæc enim funt uerba Brentij ) pcrtineat dedoz drinareligionis iudifare,amp; ueram à falfainternofcere. Ac pauló póft, additô(CilIud,quod Sotusipfe récitât, nullo modo lieitum elfe, in eaufâ seternæ falutis,alieng fcntentiæitainhærere,ut earn fine noftro ipibrimi audicio ampledamur,amp;c* Hæc fua dida Brentius circumftantijs ita exz pofuit amp;nbsp;muniuit,ut nemo, nifi ad lycophantias natus,polsit anfam eaz îumniandihabere. Nonenimilludvult,utfiuePrineepsfinepriuatus^ cognofcatô(iudicetdereligione,iuxtahumanam rationem, fed iuxta facram feripturam, Audiamus uerba ipfa Brentij, Oftendemus (inz quit)diuina dementia adiuti, quod non adPrælatosillos tantum,imôgt; ne quidem ulla ex parte ad ipfos,quippè quiiam non fint ecclefiæ ment l^ra,fed præcipué ad pios Principes, amp;nbsp;ad eos, qui tam ex miniftrorum ecclefiæ numero, quàm exreliquo hominum, qui dodrinâ Chrifti agz nofcunt,co?tu,incôfiliumadhibentur,pertineatdedodrina religioniô cognofcereamp;iudicare, idtp NON IVXTA AR.BITRIVM HVz MANAE PRVDENTIAE,fed iuxta oracula fpiritus fandi, quâ: quantum ad æternam noftrâ falutem fatis eft,in libris, quos itauocant, Canonicis facræ fcripturæcontinentur, HadenusBrentius.Exhisuer bis darum eft,quód nonpermittaturulli hominum fententiam dedoz drina religionis ferre,ex humana ratione, fed tantum ex diuina feriptuz ra,ieu ex uerbo Dei,quod in hac feriptura continetur.Et cùm alias fjpe, turn præcipué de Autoritäre facræ feripturç docet Brentius,âaeram (cri pturâ idcircô per Prophetas amp;nbsp;Apofiolos liten's mandatam, ut liera Ec/ défia Domini habcretcertifsimamregulam,ad quam OmniaPhilofoz phica,Cabaliftica,ôd Afoticaddyriaexigeret,acfciret NVLLAM Az LIAM VOCEM, neangelicam quidem,quæ Script VRAE, maximis omnium miraculis confirmatæ,nô eftet confentanea.pro cœz îefti uoceagnofeendam eftè,ô(c. Et al.as: Sciamus,inquit,quôd nullam aliam debeamus ludi en regulam, præterquàm fc ripta Prophetica amp;nbsp;Az poftolicaagnofeere. Necfithacrégula ullaaliauelredior,ucl certior, uelfirmior,uel etiam magisperfpicua,â(c.

Deinde, cùm Brentius fcribit,non efiê lieitum, in caufa æternæ faîuz tfs,alienæfententiçitainhærere,ut earn fine noftro jplorum iudicioani pledamur,non illud y ult, ut nullum uel hominem, ud angelum, uel Deum,

Deum, de religione doccntcm audiamus, aut fequamur, fed tantüm fentiamus teneam^,quænos ipH finximus, amp;nbsp;excogitauimus. Hanc nô elle fentenham Brenttjjipfe fe explicat. Qiiæ de ucteribusjinquiens^ Patribus di. Ecclefiaftids fchptoribus recenlui,nô hoc animo feci,quod fentiam eos abtjcicndos. Suntenim de ecclclla optimè merjti,2c Con/ fulendifuntatc^ AVDIENDI,nontarnen facræferiptur«^ æquaridi.Si/

I quidemertiminterpretantur feripturam perfcnpturam,ôi:obfcuroslô cos feripturæ per mani^eftos ÔC claros, interpretatio eorum ampJeclen/ da eft. Si autem interpretantiir feripturam contra fcripturam,à reddût obfcuros feripturai locos, obfcun'orcs, refutanda eft eorum interpréta/ lio. Etiterüm:Nondetredamuscumquibufuismodeftis amp;eruditis Uiris de doeftrina pietatis conferre, ac de ea, quæ in nobis eft fide, ratio/ hem reddere. Acrurfus : Nos ÔCfi non fumus iurati in uerba Patrum', / nectribuimus eis fummam inecclefia autoritärem, tarnen beneficia, quæ Deus per feripta eorum nobis confert, grati agnofeimus, 6Cc, Ec iterQ : Si fermo eft de uetuftifsimis illis Patribus, Prophetis uidelicet, öi Apoftolis, quorum feripta publice cofirmata extant, quisnoftrûm nez gat eos audiendosC An non quoquo modo poflumus, urgemus, Scin/ ftamus.ut hos audiamus, Si fe^uamur Si autem fermo eft de Patribus bis pofterioribus,fatemur,quod amp;nbsp;hi audiendi funt,fed illa conditioner fihiiftosnoftros maiores Patres ,Prophetasamp; Apoftolos ,acineisfpi/ ritum fandum,adeoqjfilium ipfum Dei ,quem maxime omnium au/ diendum cccleftisPatercommendauit,audierint, 8Cc. Sententiaigitur Brentij eft, non quód unufquifque debeat cognitionem Religionis ex feipfo peterCjamp;aliorum omnium fententiam temerè condemnarc,nec quód debeat in audiendauel legenda aliéna dodrina,truneus, ftipes,ö^ afinusad Iyr3efle,amp;quouis dodrinæuento circumferri,fed quód poft/ quam fpiritu Dei,per uerbum Dei uiui, SC permanentis inæternu, licut Efaias amp;nbsp;Petrus Ioquuntur,renati fumus,debeamus finguli fumma eu/ l'a diligentia alienam do(ftrinam,ôf dogmata expendere,num fint ex Deo, Sc num cum uera SCcertailla dodrina, quæin feriptis Prophet!/ cis amp;nbsp;Apoftolicis continetur,conueniat, Ac fiquidem conuenerit,ohe dienter earn ampledi, Si autem.non conueneritrtepudiare. Etfi ertim non omnes homines nóruntliteras,tarnen quifuntinChriftorenati,Sd infcholaChriftianorum educati,didiceruntCatechifmum,quieftconi pendium totiusferipturæ, fiCpoftuntac debentprofuo modoamp;dono diuinitùs ipfisConccftb,deallorum dotftrinaamp;dogmateiudicare. Hoc probant Prophetæ,Ghriftus ipfe,5C Apoftoli eius^

loél. i.Effundani fpiritum meürn fuper omnem cäfnem, 8»^ propJic/ tabunt filtj ueftri,5C filiæ ueftræ,ÔCc.

Efai.i i.Repleta eft terra fcientiaDomîhi,ficüt aqu^ maris operientis, Efaiæ 54.Ioân.6.Dabo orhnes filios tuos dotftos â Domino, Hiere,p. Nöh docèbitünufquifque fratrem fuum,amp;:unufquifque prôxirrtum fuurn, dicéns, cognofee Domihû, Omnes enim feient me a mihirrlo ufque àd maximurrt,

loan. 17. Non pro cis tantum rogo, fed dC pro illis,qui eredituri funt per uerbom eorum in me j ut omnes unum fint, ficut tu Pater in me, ÔC egointe,amp;: utipfiin nobis bnum fint,ô^c,

Expendc lam fententiam Brcnttj. Primo em'm, quia loquitur de rö* hatis ill Ghriftöjdocet,qüód in audiendo aliorum dogmate,no debeant cHe ftipites, ÔC. indifcriminatim quiduis arriperc credendum, fed iudû care,numdogmaillüdfitcxDeo, Pofteadocet, quoddebeantiudica/ re non fecundum bumanam fapientiam, fed fecundum facram fcriptu ram, quæeftdiUinafapientia. Ad extremum, quod debeantiudicaic, non ex arbitrio carnis/ed ex dono fpiritus fandi, quo funt praiditi. Qiii cnim non habet fpiritumGlirifti, non eft citis, Et,IuftusexKde SV A uiuit.Fidesautem eftexauditu,Auditus autem peruerbumDei, Hæc Sc liUiUs generis multa, cum Brcntius (entiat, dicat SC fcribat,tarnen no Jiotuit efle à Sycophantae morfu tutus* Etfi enim non poteft Soto igno tumeflècxmuItisargumentis,qUæfitfententiaBrentîj,cùm exigitpro priumcuiufqueiudicium incaufafidei,tarnen tanto calumniandiftu/ dio tcrtetUrfceleratUsSycophanta,utperucrtatac dcprauet earn, quail Brentius fentirct,qu0d unufquifquedebeata feipfo, contemptis onini/ bits altjsjCOgnitionem religionis petcre. Imponit(inquit)0C iub difpcn/ did Ûlutis omnibus rieccITanum aflerit ( Brentius) nort folûm iudicaftf, fediudicare ex fuo pro|5rio iudicio, nec fequi alterius fententiam. Et mox : Quæ (inquit) imm odeftia maior, quam de ipfa fcriptura, de ipfa fide,indicium tarn integrum cuilibet permittere,imó imponerc,ut nul li fit licitum alterius indicium fequi amp;nbsp;renunciare proprio f Atque de; prauata fic fententia Brentq, ac uerbis eius in alienifsimum fenfum de/ tortis,addit : Verbum, inquiens,certè nouum,ucrbû inauditum 8Cmi/ rabilc, Quin potius exdamet: O cœîum, ô terra, o Maria Neptuniiaut difrupta ucfte uociferetur,BIafphertiaUit* Nottum certe,inaüditum,ô^ mirabilc uerbum efletjfi quis docerct,cognitionem ueræ religionis, noneflepetCrtdarriauCrboDei, à dodrina Prpplietica amp;nbsp;Apoftdlica, fed à feipfo, Si â fuo humano arbitrio* Nouum certe SC inauditum ac Xrtirabileuerbum eflet,fiquisdoceret, nullumhominem, doccntem de religione, efie audicndum,nullius alterius hominis, quantumcuncp ptjjSC eruditi, fententiam de religione lèquendâ, fed fuis tantum ip 11 us fomnqs applaUdendum. Quod,cum â lèntentia ßrentq fit alienifsi/ tn um,quanta,rogo, eft huius Sycophantæ prauitas, quod impudenter audeat,contra fuam ipfius confeientiam tale quid de Brentio confinge/ reC Quod fi inftituiffem ineptiasÔC impietatesSoti pluribus rcfellerc, pateret mihi in hoc loco magnUs campus explicandi uere noua, inaudi/ ta Sc mirabilia uerba,quae Papiftaf de fummi fui Pontificis poteftate,aut potiustyranrtidc, denecefsitate obediendi fcriniopedoris eius, SCk) quendi eum ufquein gehennarh ignis,deep infinitis alqs rebus, excogi/ tarunt, Qiiæ omnia mirabilia funt in ocUlis uer« Ecclefiæ Dei, SC quæ ignorauituetuftas,quæque ignorauerunttam Proplietæ quam Apo/ ftoli, nifi quatenus ipiritu fando præuidérunt, ucnturumcflefilium perditionis.qui fe cfîèrat aduerfusomnem, qui dicitur Deus, aut

numen,adèo utipfein templo Dci,ceuDcus fedcat, oftentans feipfumefleDeum* Sedinprælentiafufficitmali/

Ut plus Ledor intelligat, quid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n, ■)

ftbiinalqsaSotofitex/ . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

ÂF FI N GIT uerbis Brcnttj, de proprio cuiufcp iudicio in caufa fideifententiam, nefcioquam,puerilem, ÔCquænon opuseratà Brentip doceri,uidelicet,nihil ab honiine,quahomo eft,fine pro/ prio iudicio QC fenfu fieri, Ac ucrum quidem eft, quod Brentius in præ/ ftntia de hoc humano iudicio non Ioquatur,Nouit enim nullum homi/ nchi,ïêupium,feuimpiunr, amplecîi fuam fententiam deReligionc abfcp aliquo fuo iudicio,uoluntate amp;ïènfu. Interea autem, nec de eo lo/ quitur Brentius,quodSycophanta uerbis eiuscaluniniofeintrudir qua fißrentius fentiat, quod in caufa æterng iâlutis non debeamus noftrum iudiciuni relinquere fuperiori fententiæ, feu Deo. Hæc niera eft calum/ nia,ficSycophanrica,imóSatanicarententixBrentijdeprauatio. Quid enim aliud noftri cxpetunt,quid aljud urgenB,quam ut in caufa æternæ Salutis cedamus fuperiori,hoc eft,diuinæ Sententiæf Attp hoc illud eft, quod coegit nos ucftram,Sote,colIuuiem deferere .Vos enim exigitiSj ut cedamus Sententiac ueftror uni Prælatorum, Icrinio peeftoris Pon/ tificq,fiocullo refpecftufuperiorisfeuDiuinæ fententiæ , quæ nobis in Scriptis ProphcticisôC Apoftoliciseftpropofita, Exigitis, utPrincipes amp;;Laicifintftipites, SCagnoftant nullo delecftu,nulla tergiueriatione pro oracuiis Spiritus fanÀ , quæcunCjj Prælati in fin's Concilqs definie/ rint,aut Papa èicrinio peeftoris fui erucftaucrit,ufi{; adeo, ut fi Papa duce/ ret eos ad perpetuum gehennæ incendiuni,non coarguant eiim impie/ latis.Cùin enfin non liceat indicate fratrem,quod Soriis hoc loco com/ niemorat,quomodo Ifceretiudicai c Patreni, eumque triplici corona or natum,amp; SancftifsiniumC’ Nos autem cum ex^gimus proprium cuiufcp iudiciumin caufa Religionis, nonïnftituimus Polit an Cyclopicam, in qua nullus aîterum audit, fuam quifip fententiam temeré,præfra/ dèamp;tyrannicê fequituractuetur,Sed exigimusuiprimum omnium cédât quiftp fuperiori,hoc eft,Dei Senrêtiç,quçin fcriptisPropheticisô^ Apoftolicis continetur, ut amplecftatur toto corde Sacram feripruram, ut audiat SC difeat ex ca Voluntatem Dei,amp; ueram cognitionem Domi ni noftri lefu Chrifti, unici noftri Saluatoris. Deinde docemus,ut poft/ quaiii feripta Prophcticaô;; Apoftolica,pro certifsimafidei régula,diutf nuùsnobisfuntcommcndata,nullusfefealterius,quantumuis magna d:gnitatcp.eftâtis,dogmatiita adfcribat,ut noncuretipfc,quid dicatur autdefiniatur,necconlideret, numconueniatcumanalogiafidei, cum feripe:s PropheticisApoftolicis, autcumSymbolis feu Catechifino’, que funt h or uni fcnptorum epitomæsacrefpiciat tantum perfonas,ÔC il uiderit dicluni aut decretum Papæ amp;nbsp;Prælatis eius placere,continuo àp/ plaudat illi, fine ulla contradidionetSed potins, ut iuxta ea fcriptnræ tégt; ftinionia,quæBrentiusconimemorauit, amp;Sotusin hoccapiterepetit, Unufquifque dogmata homînum,ad Sacram fcriptnrâ, êC ad huius ftri/ pturæcompendia,quæfunt Symbolaamp;Carechifmus.pro donofibidi/ uinitùs collato,exigat,amp; fiquidem eafuerinthisconfcntanea,ample(ftà tur,Si autem diftentanea,refpuaL

Hanc efle Brentij collegarum eius fententiam fæpenumero expogt; fitüm,repetitUni,itcratum fiCinculcatum eft. Et tarnen tanta eft Syco/ phantæmalignitas,ut non definat calumniari, quafi Brentius fentiat non cflêin caufa æternæ falutis fententiam fubcriorisautDeiaudien/

dam.Scdannottufdes,opnmeLe(flor,quóeuadatSotus,Sic enirrtrcd tat fuam calumniam, quail Brcntius doceat, In caufa æternæ falutis, nè Dei quidem,qiii folus in ea caufa nofter eft fuperior, fentcntiam clïêau/ dicndani. Intereaautemipfepedetentinieódelabitur, ut nobis fcrinv um pe(florisPontiHcq,amp; dogmata fuorum PræJatorum profupcriori, amp;nbsp;Dei Sententia obtrudat. Itaque uanifsimus homo iudicat nos effèftu pidosóCtruncos, quiftrophas illas fuas Papifticas non intelligamus» Nam hue eum euadcre,utfubijciatomnes hominesfententijs fuorunt Prælatorumjhaudobfcurèlîgnificatjcùm alias, tumetiamin hoe eapi/ tc,eùmfcribit:Simili iatione,inquicns,qua’ram àBientio, an licebitmî hi dicere fimplici mulierculæ uelidiotæ ruftico, denique cuicunque alte/ ri,cui uel non conuenit ex officio, quo in Ecclefia fungitur, uel non ua/ catleclioniSCftudiorerum difficilium intendere: Noliindicatedchis, quæcontrouerfa funt circa fidem : Noli audire rationes Nouatorumi quia non fatis exercitatos babes fenfus ad diferetionembonidâmail. Noli ergo aliter indicate,fed hociudica tantum, ut offendicula amp;nbsp;fcan/ dala,quibus eoru uerba plena funt, caueas.’fequaris ueio Catholicorum indicium, hoc eft, eorum qui in antiqua religionc fine ulla innouatio/ ne permanent. Hadenus Afotus. Ac reipondet quidem fibi Sotusi/ pfe,de fcntentiaBrentq,Sed Sc mihilibet nomine Brentij Afoto reiport dere, Cum e nim m ihi tanta fit noticia cum Brentio, ut plufquam qua/ dragintaannos, partim in ftudio bonarum literarum, partim inadmi/ niftratione Eccleliæ unà familiariter uerfati fimus, probabile eftfenten tiam eins hacin re mihi non efte ignotam. Vt igitur reipondeam, non dubito,quinBrentiusanilemillam SC ueteratoriam fuafionem Afoti, tarn uultus feueritate, quam uerborum grauitate reijcerct. Quod enim aliud confilium uclPharifæusquifpiam,concionanteadhucChriftoin tcrrisjuel Sacrificulus quifpiam Ethnicus, in diuulgatione Euangelij in orbem terrarum,uel Mahumetifta quifpiam, Alcorano iam tot annis u/ fitato,fuisauditoribus,familiaribus,aut amicis dedifletC’ uidelicet,ut non iudicent de his, quæ controuerfa fiint circa fidem, Non audiant ra/ tionesNouatorisillius lefuNazareni. Quænam eft,inquiunt,doc'lii/ nahgcnouai'Non audiantrationespifcatorum,publicanorum6Ctexto rumillorum,qui funtnouorum dæmoniorumadnunciatores.Nonau diant rationesChriftianorumillorum, quiueterem Mahumetidodri nam condemnant,fed fequantur Pharifæorurn, Sacrificulorum, 5C en/ thufiaftarum fuorum,hoc eft,eorum qui in antiqua religione maiotum fuorum,fineulla innouationepermanent. Hoc igitur Afct: confilium cd ualet,ut idiotæ,ruftici,muliercalæ,deniquc quifque,cui ucl non con/ iicnit ex officio Ecclefiaftico, uel non uacat lecftioni Oil ftudio rei um dif/ ficilium intendere,non curent, quidinreligionefua ucrum, quidfal/ fum, quidbonum , quid malum fit, cognofeere, fcdreijciantomnem Iianccuramin fuosPharifæos,facrificulos,SCcnthufiafias, aepermane/ antipfi inantiquafuauel Pharifaica uelEthnica, uclMahumctifticama iorum fuorumreligione,Hacenim fcilicet fimplicitate,amp;; obedientia iturdueftore AfotoincœIum.DicetAfotus,feinhac fua cohortatione loqui non de Pharifaifmo , non deEthnicifmo, non de Mahumetifi mo,feddcChriftianifmo,inquofequendum fit Catholicorum iudici/ urn. Nos uerd eos catholicos,' quos nobis Sotus obtrudit,non agnofd/ nius fedatores Chriftianifmi, fed defenfores Antichriftianifmi.Qiiare^ eonfilium

confifiutn Soti, quod rcdtauit,nihilo redi'us cft, quàm fi taie quidPha/ rifacus aut Sacrificulus EthnicuSjautMahumetifta fuis difdpulis dedtfi fct. Deinde,quid nobis, Sote, de fimplidbus mulierculis, aut idiotis Sd ruftids, alnfüeLaids narras î* Num herum non intereft profefsionem fideifuæ, pro fu.a uirili cognofeereC Siqüidemfermoeft de qs , qui conditione fua funt ftulti aut fatui, hos collocamus in Catalogo infantv um,5CcommendainuseosdementiiudicioDei:fiautem fermo eft de hominibusnonadmodurn infignf earnisprudentiapratditis,hi fifuc/ rintinChrifto renati, certehabentetiam Spiritum Chrifti. Qui enim noii habet Spiritum Chrifti, hon eft eius ♦ Vbi autem eft Spiritus Chri/ ftijibi fieri non poteft , quin cti'àm fua fit myfteriorum fidei cognitio: Adquamexdtandam, quis, quantumuis fimplek, rion eft cohortan/ dusÇ Gerte,fi hoc negocium retftè expendas,fioniines fimplicesfuntap/ tioresadcapiendam cognitionem ueræ fidei in Chriftum , quàm qui funt carne fâpientifsimi. Confiteor tibi,inquitChriftus,Pater Domine cœli terrée,quia abfcodifti ea à fapientibus ôô prudentibus, amp;reuelafti eaparuuIis,EtPauIus.Videte,inquit,uocationem ueftram,fratres,quià non multi fapientcs,fecundum carnem, non multi potentes, non mub ti nobileSjfed quæ ftulta funtmundi,elegitDeus, ut confundat Sapien/ tes. Quid, quod ÔC Pfalmus dicat,Deum perficere laùdem ex ore infan/ tium ÔC ladentium Jtaque Chriftùs, iiixta fententiam Soti,non debuifi fet Apoftolos fuos,qui erant homines fimplices,idiotæ,pifcatorcs piï blicani, quibus non uacabat intendere ledlioni amp;ftudio rerum difficili/ um,doccre ôd cohortari,ut Euangeliori fummO ftudio diiccrent,5C my/ fteria coeleftis regni cognofcerent.Sed taie quid dixiffe, Noli Petre, qui es pifeator, noli Matthæe, qui es publicanus,iudicare de his, quaî con/ trouerfa funt circafidem.Noliaudire rationes nouatorum,quia non là/ tis exercitatos habes fenfus ad diferetionem boni mali, Caueas tàn/ tutn fcandala, amp;feqüansiudiciurh tuorum Catholicorum Hannæ ôi CaiaphacacreliquorumPontificurri,quiinantiqua religione fine ullai innouationcpcrmancnt,Quodcûmfitabfurdifsimum,non eftdubitan dum,quin Brentius Afotum, cum fiac fua do Arina, tanquàm rapacifsiz nium lupum,ab ouili amp;nbsp;grege Domini,quoquo modo liceret,abigereh Nam quæfcripturæteftimoniâ; quæadexigendamaquouis!,prodo/ no fibi diuinitus collato, cognitionem iri câufa fidei, Brentius récitât,SC Sotus in fine huius capitis repetit,apertiora,6C fortiori funt, quàm qua; SotusSC omnesPapiftacrefutarcqueant,etiamfi ad eludendaeamiras 6C uarias ftrophas excogitent,

ITER.VNI calumniae,itefurrimendacia,iterumdepraùationes,qui/ bus Afotus bene di AaBrctq,malè peruertit.Et interea arguit,fi Deo placet, Brentiuni, uel deceptionis katana, uel impofturæ fraudülen/ tæ,hoc eftjarguit Sotus fe ipfe extremæimpudentiæ, amp;nbsp;incredibilis ad omnecalumniarum genus cxcogitandumaudaciæ. Nam quid Brenti us intelligat per proprium ludictum j eûni exigit, ut nemo agnofcatdez creta Papiftarum pro oraculis Spiritus fanAi,abfque collatione cum fen tentialacræ fcripturæ,paulôantè eft expofitum.Etosilludimpudcns

audet pcrfrida Bronte in peruertendis uerbis Brentq pergcrcjStf ed drtof teuere,qiiali Brentius fentiret,quôd in caufa fuæ quifcç falutis,nullum »j lium quâuisrecfièamp;piêdoëinnam religtonisiuxtaPrcphctica 0^ Apo/ ftolica fcriptacxplicantem audire,fcd lüani tantiim ipiius fentenciam,a fe excogitatam reiedis Si damnafis omnium aliorumfenrêti}s,temerè fequi debeat.Dcinde,homo uanus uerbaBrentij ita peruertit,quafi exi/ geretindifcriminatimab OMNIBVS, paruulis,idiods,amp;limpUci/ bus,apeftamamp;perfedam OMNEM OMNIVM myfteriorumfidei COgnitionem.Vnde affirmât,quod fententia Brentqreddatfalutemim pofsibilêfimplicibus,idiotis,denicp maximçpaiiiChriftianorum.Qin^ (exclamans)potcrit fàluus fienVRelpondeo « Nullus hominum poterit faluus fieri,fiquidem de Humana potentia fermo eft. Quod autem apud homines im pofsibile eft,hoe apud Dcuéft pofsibile. Pergo ampliusre/ fpondei e.Nullus certè Papiftarum poterit (aluns fieri, Siquidem ab im/ pietate fua non fcfipuerint.Et iterum pcrgo.Ne Sotus quidem tarn fee/ leratus fycophanta, 8itarnimpius hypocritafaluus fieri poterit, nifiueJ tandem ùirulentum fuum ingenium exuat,amp;abieda impietate, uerani pietatem inChriftofifioEgt;eiagnofcat.Sedadinftitutum,QuidfibiBrê/ tins uelit,cùm exigitineaufafidei proprium cuiuftpiudiciû,apertédecla rauftinProlegomenis,amp;nücetiaminpoftremapericopa,cap.De facra ftriptura.Etcap. DeConcilijs. Nam,cùmdocet,neceflâriumefle,utu/ nufquifq? debeat de propofita fibi religionis doiftrina iudicare, Primo, non loquitur de non renaiis,SC de impiis,quales funt Papiftæ,fed loqui/ tur de Renatis,qui habent fpiritum CHrifti. Nam qui non habent fpiri/ tumChrifti,no funt eius,ut Paulus dicit,idcocp indicium corum, quica/ rent fpiritu Chriftijprorfus nihil ad Ecclcfiam Chrifti.Secundó,nonlo/ quitirr de infantibusjfimplicforibus cordc,aut captis mente.Hi enim re/ linquendi funt dementi iudicioDei» Nec^enim abbreuiata eftrnanus Domini,utautnönuelit,autnonpofsithosfaluare, etiamfinonfeiant fermonerationemfuacfideireddere: Sed loquitur de hominibusfana mente praeditis,qui renati,6C fpiritu CHrifti donati.pofTunt ex uerbo Do miniimpiosadaerfâriosmanifeftèconuincere,autfiidipfis præ balbu/ tieipforumnonlicet,pofrunt tarnen tentationê Satanæ in confeientia fuperare.Diuifionesenim gratiarumfunt,inquitPaulus,idem autem fljjiritns.Mirandum uero eft,tantum eflèftuporem Afoti, quod no pof/ f)tinBrentiöferre,utexigatiudiciumdedodlrinareligionisab OMNI BVSjÔl tarnen in Hocipfocapite, quo Hane locutionem inBrentfo calit niatur,cadêphrafi utfturJllud,inquiens,certum eft,fidem OMNJBVS cfle neceflariam ad falutem.Et pauld póft. Ad confi'tendam fi'dem, ad ca uendosfalfospropHetas fane confiât OMNES OMNI tempore tené ri,ô^ ad id paratos efft debére, Licebit ergo amp;nbsp;mihi,in m odiim Afoti cx damare.Quis poterit faluus fierftamp; an non fimplicioribus 8i idiotis red ditur filusimpofsibilis,quôdpræfimplicitatenefciant,qnidcredant,tâ tum abeftjUtpofsint falfos Prophetas cauereC'nifi forte putat Sotus fuffi cerc eis, quód Habeant fidem carbonariam, amp;nbsp;pendeant eferinio pedo/ ris Pontifieq. Sed quid tum dicêdum efleiudicas adilludCHrifti;Sinitc rIIos,Cæcifunt,amp;lducescæcorum, Cæcusautem ficæco ducatumpræ/ ftct,ambo infoueam caduntfTertió,Brentiusnon loquiturdecogniti/ one OMNI VM myftcriorum in caufa religionis.Nunc enim ex partegt; UtPaulus ait,cognofcimus,Sccxparteprophetanius, Sed loquiturde

qiiamni cognitfo nobis ad cxtinguendaignita iaciila Satanæ, coram tri bunali Dei neccfTaria eft. Quarto,non loqui'tur de fophifticis Scntcntio nanorum quæftiortibus, quas utilius eft,præfertim uulgo, ignorare cogno(cere,Sed de tjis, quac in fcripturà funt diuinitus patefada, ÔC quo/ rum cognj'tioilem Deus à nobis exigitPoftremó, hon loquitur de grâ/ matica Uniuerße fcripturæ cognitione, Sed de noticia præcipüæ fenten/ tiæfcripturæjquæfententiacollata eftincatechifmum,hoceft,inDeca/ logunijSymbolurri Apoftolicum,Orationem Dominicam, SClnftitu* tionéniSacràmentorum.Namquid Brêntiüs de obfcuritate amp;nbsp;perfpt/ euitate fcripturæ fentiàt, pluribus tam in Prolegomenis, quàm in Pert'/ copis expofuit.Non dicimus,inquttBrentius, omnia fcripturæ îoca effè perfpicua,Sedea,quæadætcrnatli noftram falutem cognitu neceflaria ïuntjhabere tam Clara, tam certa,tam perlpicua teftimonia in fcripturà, ut ex horumcertitudine homines audeant etiam cum Satana ipfo con/ gredi, amp;fc.Et niox.'Qui in Chrifto renati funt,ô(f habêt fpiritum Chrifti, hi etiaih fententiam fcripturæ, quæ ipfis per prædicationem fidei ex fcri/ ptura tradita cft,intelligunt,etiamfi fuerint alioqui indo(fli,ac ne literas quidem legere fciant ÔCc.Et aliâs.Simili modo (ihquit ) loquendi amp;nbsp;nos utimur,cùm exigimus proprium dedocflrinareligionisiudicium ab O/ M NIB V S hominibus.Infantes eriim,amp; ftuîtos natura, ÔC fimplicio/ res men te,amp; delyros ætate,amp;^ id genus alios,relinquimus fuo iudici Dó ’minoDèo noftro.De illisautem,iuxtafolennem fermonis phrafirrilo/ quimur.quibusdiuino beneficio data eft facultas iudicandi. Daturau/ tem ea facultas non Papifticis tantum Prælatis,imô quia deus huiusie/ ruii cxcecauit fenfus corum, ne illucefcatipfis lumen Euangelq glofiaè: Dci,ablataeft ab eis,daturauterh omnibus Ecclefiæ fiué miniftris,fiue - auditoribus,aut quos itaüocantLaicis, qui diuino beneficio liaient in/ genio,induftria,eruditione,ftudio,diligentia ÔCpietateJmo ut fciamuis, Deiini non eflè perfonarum relpetftorem , nec eflè humiliuni contem/ ptôrcm,6C ut non glorieturincofpecftu eius omnis caro,foletmaiorem iudicandi fàcultatem conferreinfimplicesamp;abiecftos,quod nec Sotus ipfe neget,quàm in fipièntes amp;nbsp;illuftres ÔCc. His ita fæpe ac multum ex plicaris,non aliud reftat, quàmutpius quifque abominetur ÔC detefté tur uanitatemSoti, ÔC doleat’, qüod Sotuspropter infi'gnecalumniân diftudium,habcatpatremDiaboIum , qui hoc nomen , non aliunde, quàm ex calumniandi ingenioreportauit.Sednecilluddifsimulâdiiih eft,quôdSotus mctuat,neflhæcratiocredendi,utipfe loquitur, ferue-' tui,impleaturillüd,quodeftlcriptum inlibroIudicum:Non eratrexin Ifraeffed unufquilcç quod lîbi liidebaturredum hocfaciebat, Scilicet peiora tune erât tempora, quàm fub rege Saule,fub regibus Ifrael feu Samafiæ.Nonnego,quinftatuspopuliIudaici fua habuerit incomhlo da fub ludicibus, 6C muiti in Ifrael dediti fuerint Idolatriæ, àc fecuti fiht figmcntafuorum corditim. Non tarnen fentiendum eft,quôdtuncfue rit in Ifrael poîitaa Cyclopica, Habuerût feripta Mofaica, ex quibüs fin/ gulæ tribus, ac fingulæ urbes fuarri cohftitucrunt gubernationem, Ac fi quid periculi ab hoftibus, aut etiam focijs incidiiret,communi confi/ lioamp;auxilio depulcrunt, utuidesihexemplo^quo Iftaelitæ unanimt confenfufufceperunt bellum aduerfusBènlamitas , propter atrocifsi/ mumfcelus,quodinuxoremLeuitædefignatum erat.Qiiin Ôé Deus ipfe excitauit inter eos difficilibus temporibus Indices, feu Heroas, qui

iot nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ï N C A P V T VIL

fe hoftibus fortiter opponerent, ac Ifraelitas dcfcnderent, ut tab's fiaîüs popalilfraelitici meritodrcebaturregnum non Regis , nonPrincipisj Sed Domini Dei noftri ♦ VndecùmlfraelitædeferrentGideoniimpcz rium, recufauitjNon dominabor, inquiens, ueftri,nec dominabitur in uos filius meus, fed dominabituruobis Dominus. Et cùm Uraelitac pe/ terent à Samuele Regem J dixit Dominus ad Saniuelem: Nonteabiez ceruntjfed ME, neregnemfupereos»Hisdi(flismanifeftumefl:,qu0d ftatus populi Ifraelitici longé fœlicior fuerit fub ludicibus, qudm fub ' multisRegibus,quippe quod fub ludicibus Dominusipfe dominarf • dicebatur,cumgubernatores non eligebantur humano arbitrio, nec lt;nbsp;nafcebantur propagatione ,fed excitabantur diuinitùs ÔC coeleftibus miraculis»

Quare fi Sotus exiftimat fub ludicibus in Ifrael fuiflè pôIiUan Cyclo picam,amp; licuifiè priuato homini quæuis fcelera pro fua cuiufque libidi/ nedefignare,contumcliofus eft non in liraelitas tantum,fed etiamirt Deumipfum Dominum noftrum, Quod fi régna mundana conferrc licet cum regno Chrifti,quod eft Ecclefia in his terris,certè,ficut fœlicior fuit ftatus populi Ifraelitici temporibus ludicum, quâm multorum Rez gum,pracfertim Samariae, inter decem tribus Ifrael, ita fœlicior fuit ftaz tusEcclefiafc,cùmadhuc temporibus Apoftolorum, ÔC Epiicoporumi qui mox Apofto.Ios funt fecuti,gubernaretur no ab uno aliquo fummd Pontifice,fed à Domino ipfo, qui ubicunqueopuserat, excitabatpios amp;nbsp;eruditos uiros,quorum minifterio,fide diligentia Ecclefia in offiz cio contineretur.Nunc autemjpoftquam abiedo Domino, unus Ponz tifex feu monarcha occupauit tyrânidem in Ecclefia,omnia genera im/ pietatisôCldoIomaniæin ea obtinuerunt. Excutiamus igitur Roma/ ni Antichrifti monarchiam,fiCreuertamur ad earn ariftocratian,quæ fu/ it quondam priufquâm homo pcccati tyrannidem arriperetin Ecclefia, fubApoftoIis,Ô!^pijseorumfucceflbribus,quorum temporibus ftatus Ecclefiae fuit longe omnium fœlicifsimus»

SCELERATVS homo non poteft ( fi modo noftrofum IcfO pta Iegit)ignorare,nihil nobis commune effè cum impietate ManO chæorum.Et tarnen tam perfridæ frontis eft,ut audeat publicè uogt; ciferarijnoftram fenténtiam decognitionelàcracScripturæ, quâm pro/ ximè accederead Manichazi errOrem, Nihil iam dicam de alfjs impijs Manichæorum dogmatis,illa tantum attingam, quæ ad præfens nego; cium pertinent. AuguftinusfcribitManichàeos difcerpere SCdilaiiiarè fcripturam V eteris T eftamenti.Noui autem T eftamenti fcriptüras tan quâm infalfatas ita legére,ut quod uoluerint, inde accipiant, quod no/ lunt,retjciant,eifquetanquàm non totUm uérum habentibus nonnul/ las apocryphas anteponunt. Deinde fcribit eos gloriari, quod nüllunt premant(Sic enim loquitur Auguftihus ) ad fidem, nifi prius difcufla ôd enodata ueritate. In quo ergo iftorum accedimus ad errorem Manichae/ orumç'Num tam uilem habemüs ftripturath ueteris SC noui T eftamen ti,ut eâ difcerpamus,ut ex ea feligamus qug libet,reliquis omnibus abiê dis,ut anteponamus ei fcriptüras apocryphas f Hoc non noftrum, fecf ueftrum,Sote,Papiftarumfceluseft, quifoIctisSacram fcripturam irt

Bânoslvnfus difcerpere,amp; cam ad tempora, pro ueftra libidine, fnfle/ dere, ac ei tarn apocryphas fcripturas immifcere,quäm tradition es noii fcriptasanteferre.Haudigitur ftulrèfcilicctfapis, quod cuius criminis uos maxime omnium rei eftisjinnosreqcias,

Deinde,quem,quæfo3nospremimus,utnoncredat, nifi prius dif/ cufïâ Si enodata ueritate,more Manichæorum i' Manichäci abducebant fuos auditores, à Sacra fcriptura, ad fua fomnia : Nos uocamus audito/ resnoftros à Papiftarumfomnqs,amp;impietatibus, ad Sacram fcriptU/ ramjSC earn, quam Sacra fcriptura docet, pietatem, Manichæi non pri/ us exigebantafuisfidem, quam Humana ratione fuam dodrinam coni prehcnderent ♦ Nos docemus hümanam rationem efle compefcen? darn,amp; obfcquiumfidei, peruerbum Dei,præftandum, adeoqueèz unidifcendac amp;confequendæùeræfidei auditoribiis noftris ordinem præicribimus, quem nobis Spiritus fandus per Paulum præfcripfit; Omnis,inquit, qui inuocauerit nomen Domini faluus erit ♦ Quomoz docrgoinuocabunt,in quemnoncreduntf Quomodo credent ei,de quo non audiunt f Quomodo audient fine prædicante Qdomodo pra:dicabunt,nifi mittanturCEtmox^Ergo fidesexauditù eft. Audi/ lus autem per uerbum Dei.Per quodir’Num per uerbum non fcriptum, boceft,pertraditionesPontificias, Si nugamenta FraterculorumCNi/ fiil minus, Sed per Verbum Dei, quod fcriptis Propheticis öfApofto/ licis continetur, Hie eft Apoftolicus difeendæ Si aftequendæ üeræ fidci in Chriftüm,ordo,quem non folum probamos, uerumetiam pro uiriz linoftra fequimun Qiiæ eftigitur ilia efFrenisimpudentia , qUodSo tus audeat nos cum Manichaiorum impietatibus coniungere Sed uoz lust Sycophantabocabominabili nomine fins applaudere. Si noftrani piam dodrinam de h orribili hærefi fuipedam Si inuifam feddere.

Qiiid ueroillud, quoddicitBrentium allegafleexemplSTheflaloniz cenfium,qui quotidie fcrutabanffcripturas,numhaec quae dicebantur^ Paulo, ita fe haberent^QuidC Nurn SiTheflalonicenfes funt Manichgi, quod fcrutentur fcripturas^ Certè, nifi Sotus etiam Theflalonicenfes faz ceret Manichæos , non exprobraret Brentio huius exempli recitatioz nem.Sedfic eft.Hæc uiperarumprogenies nonpoteft ferreluccm Saz cræ fcripturae. Videt enim futurum, ut quamprimum hæc luk iplendcz atjtenebrac omnium impietatum, Si Idolomaniarum fuarum difijeian/ tur, Sollicitus autem eft Sotus pro idiotisamp;fimplicibus, SCmetuitne exigamus aliquid fupra captum,fupra Uircs,fupra facultatem,fupra ociz uni Si tempus eorum.Sed bono fit hac in parte animo. Nos hortamur noftros auditores,iuxta Apoftolicum praeceptum , ut non fint piieri mcntibus,fcd fint paruuli malicia,mentibos autem perfedi. Cum enim exigimus indicium cuiufque priuatum de aliéna dodrina iuxta facrani fcripturam,nonloquimurdcimpqsamp;adh«caIienisaChrifto, hoc eft, dcThalmudiftis,deMahumetiftis, amp;dePapiftià, quiautnondumete? dunt fcriptaPropheticaamp; Apoftolicaeflèoraculum Spiritus fandi,aut habent hæc fcripta pro aluta,quç propter ambiguitatem eorum quoiiis trahi queât,nec quicq uam certi Si firmi nobis tradant : Quid,n,hi ex hist fcriptis indicatepoiTent^Sedloquimur de ptjs,in Chrifto renatis,querri admodum fupra explicatum eft, Hi, fi fuerint fimpliciores, quäm ut de Religionis dodrina è Scriptura,aut è Catechifmo,qui eft fcripturp corn pendiûjiudicarc polfuntjcollocamus eos in catalogo infantiu,amp; comefi

lt;94«' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;INCA P,V T VIII.

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_■gt; ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- a-----gt;

damusDco.Siaütemfunt aliqno iudicio praediti,mÔncmus cos, ut, poftquànircnatifuHtinChrifto , amp;nbsp;tenent fundamentum piæ dodri/ hæ, non finantfe uel traditionibus Papifticis,uel fcn'nio pcdoris Ponti/ ficq àfundamento abduci,fed exigant,nixta donum diuim'tùs jpfiscon/ ccfTumjFratcrcuIorum dodfrinam, adSacram fcripturam, fi funtlitcra/ ti,aut ad Catechifmum,Scriptiiræ cpitomen,fi nefciunt Iiteras » Hocfti/ itinftitutûBrenuj in fuisProIcgomenis, Ab hocinftituto conatur Afo/ tus, uanis fuis concionibus LccQores abducere, aut faltem fuos retinez re,ne fufcipiantimpietatemPapifticamcognofccndam,fedut finttrun ci ÔC ftipites, ac reiccflaSacræ fcripturæ ledione, (crinium Pontifîcij pcz (fions exofculentur adorent» His ita cxplicatis au4iamus nuncreliz quamanifeftaSoti mendacia,quacinhoccapiteimpudentcrdicit.

teneur» Nos enim,cùmiubcmus Papiftica aut alia dogmata exigereacl fâcram fcripturam,loquimur de ijs,qui iam ex prædicationc uerbi Proz phctici ÔCApoftoIici,creduntin Chriftum,ac funt donati fpintu Chrifti. Hoscohortamur,utadPapifticas conciones non fint trunci,neceas pro oraculis Spiritus lâncfli habeant, donee cognouerint cas cflê fcripturæ Proplieticæ ÔC Apoftolicæ confentancas, quarum feu prædicatione fcU kdioneagnoueruntanteaChriftû per fpiritum faneftum. NamThefz fàlonicenfesin AdisApoftolorum,quorum cxemploBrèntius utitur, fiïfcruntIudæi,quiantequàmaudiueruntPauIumôcSilam,credidcrunt uenturum Mefsiam,iuxta fcripturam»Poft^ autem audiuerunt exPauz lo Ô^Silanouamcôcionem,nideIicet,IefumNazarcnum cfïèMefsiam iliumperProphetaspromiftum,ibiturncontulerunt earn concionem cum oraculis prophetarum,num quæde Mefsiaprædida funt, in hune lefum competant » Fuerunt igitur credentes, priusc^ fcripturam de hac Apoftolorum condone funtférutati, Et cùmhocfacftumfit de concioz ne ApoftoIorumâTheflaloniCenfibus,re(fleBrcntiusrcprehendit Afo tum,amp;: Papiftas eius impudcntiæ,q? prohibeant fpiritum Conciliorum ad normâ facræ fcripturæ exigi » Nam quis fit ordo diuinitus inftitutus, quoamp;fidem ôdfalutemcofcquimur,fuprà ex Paulo rccitàuimus » Cùm enim omnes homines natura fint cæci,amp;ignorent ueritatê,ac uiam falu tis,Deus no finit omnes perirc, fed mittit primû prædicatores Euâgciq filq fui Dni noftri lefu Chrifti» Deindcjg niifsifunt,prgdicâteuâgeliori, Poftea,

Poftea,hommcsaudninthancpracdicati'onem î Deinde , quiaudiunt, ôdexcitanturàfpirituiandio, hicredunt Euangelio. Poftrcmôquicre/ duntjnliocant nomen Domini «Omnis autem, qui inuocaüerïtnomë Domini,iâluus erit.Poftquâm igitur auditores donati funt fide amp;nbsp;Spin/ tii iancflOjibi turn necefie habet deinceps,rton cuiuis fpiritui credere, fed probare ipiritus,num ex Deo fint, HocPapiftæodiunt peïusangueôi cane,quippe quorum dogmata tam letrac QC horribiles iunt tenebrac, uf nondubium fit,quinnonqueantconfiftere,fiad lucemfacræ fcripturæ expcndantur,Quarefimpliciter exigunt,utauditoresipforùmfint afin» ad Iyram,Ô!f agnofcant fine ullo fuo iudicio,aut confiderafione ex uerbo pei,quæuis ipforum dogmata,pro oraculis Spiritus fandi, ied potius fi â Papa abd ucuntur in barathrum ætcrn e damna'tiohis, null us eor um di cat, Quid facis^Hoc illud eft, quod impoftores illi quaîrunt»

Affirmât nos ab omnibus populis amp;nbsp;turbis indifcriminatim exige/ rc,utteneantperipcdasÔCagnitas phrafes fcripturæ,amp; pofsintdiuerfa eius Ioca,ôd in faciem pugnantia confcrre.Eft amp;nbsp;hoc mendacium , cûm puerosacfimpliciorcshominesdementiiudicio Deï relinquamus,Ôd iJIiteratos ad catechifmum remittamus.’Sedillud cxigimus, ut qui funt donati Spiritu Chrifti,(quales funt omnes, qui funt Chrifti)fiüe literati, fine illiterati,amp;^ habent dkiino bèneficio, gratiam ludicândi, non debê/ antPapiftica Sacra abfque uïla confideratione feôlari, fed cOnferre cum fcriptura,aut cum catcchifmo,qui eft Scripturæ compendium,num fint cumcaconfentanea . Et hoc eft, quod Brentius aperté commémorât. cùminProlegomenis, in cap. De autoritäre Sacræ fcripturæ catechii/ ilium in quatuor capita diuidit3uidelicet,in DccaIogu,SymboIum Apc) ftolicum,OratioHem Dominicam,amp; docftrinam de Sacraincntis,ac do/ cet,quod in 17s omnia,quæ ad æternam noftrafn falutem cognitu necef/ faria funt,contineantur, Nec eft dubitandum,quin qui eft fpiritu Chri/ ftidonatasjpofsit cxhis càtechifmi capitibus re(ftifsimèiudicare,Papiftï cam religionem efteipfifsimum antichriftianifmum.

Dicitnosimponereomnibus impoftabileiugum , AcfiquidemlO/ quitur de impi]’s,amp; non uerèin (jhrifto renatis, quales funt uirulcnti amp;nbsp;homic'idæPapiftæjfateor.Sacrafcriptura eft ipfis iugumimportabile, ôdfi quis ab ipfis exegerit ueram fcripturæ coghitionem.perinde eft,àc fl quis ex pumice aquam poftularet. Si auterh loquitur de uere in Chri/ fto renatis,non folum non eft ipfis impofsibile,'ueram fententiamamp;ue rum fcopum Scripturçcognofcere,uerum etiam facile,Propterea quod fint fpiritu Chriftidonati,ÔC pofsint,uel efuo catechifmo,de im'piaPapi flarum dodlrina indicate.

Dieft nos ïcripturas docere ex noftro fenfu.Non ncgo,quin fint,qu» 5« interpretenturferipturam pro fuo arbitrio . Quo uicio maxime omrii/ um laborant Papiftæ , Si autem affirmât his uerbis,nos docere, quod Scriptura fit interpretanda iuxta humanum fenfum, Sf non potius iuxta fenfum Spiritus fâncfti,in feriptura ipfa tradifurhjluculentum eft menda cium,amp;manifefta calumnia.

Dicit nos docere,quod Hieronymus 6c' alq erraücrint,6C in feriptOris exponendis fibi inuicem contradicantSi Sotus illud dicere unit,nos do nbsp;nbsp;*

ccre,Hieronymum amp;nbsp;alios ecclefiafticos fcriptores,ubicp in omnibus et rafle,execrandumeftmendacium . Siautemfentitnos dicere,qtidd alicubi fint hallucinati, Quid Num , Sote , tu id negas C Num

audestam perfridacfle fronte , ut affirmes eosnunquâm ä uerodecli/ naflef Sed quidfentiamus de Ecclefiafticis fcriptoribus, ÔC quàmrez uercntereoshabeaniusjteftantur monumenta noftrorum.Etcxtatin poftremaPericopaBrennj cap. De Ecclefiafticis fcriptoribus, in quo capiteficcommcndantur , utexiftimem ne ipfos quidem amplioreni laudem ÔC autoritatem à nobis exigcre.

trumfenfumrcitjcere,quieftconfentaneusfacrâèScripturæ,mànifeftum mendacium dicit. Si autem loquitur de fenfu Patrum,qui cum facra kri ptura pugnat,ne ipfi quidem Patres exigunt,ut eumapprobemusÔ^fe quamur,Vides igitur,miLedor^quotmcndacqs ÔC calumntjshocunô taputfitrefertum,

Non negamus,quin multi fint, quixÄTrKÄtvöfTtticsä tAoAfli/izT« ucrbum Dei,quiduis exquouisfcripturaedicftonedat.Quainrc Papi ftæ funt infignes artifices.Quid cnim ex his didis, Tu es Pez trus ÔCC, Et,Quorum remiferitispeccata, ôéc, de fuo Pontifice ÔC facrifiz culisnon colliguntf Sed nos ex illo Pauli dido i Curconuertiminiad egena QC infirma elementa ôCc, falfa aduerfus impietatem Papifticam colligcre,amp;pia ac uerafacrain Ecclefia abrogate, pertinetadcataloz gum aliorum mendaciorum,quorum fcriptum Afoti jpicnum eft, Pauz lus, cùmadGalatasconcionaturdeinfirmisfiCegenis dementis huius mundijucrfatur in loco Iuftificationis,amp;f uocatLegem ipfam diuinitus Iatam,infirmum cgenum huius mundi elcmcntum,quippe quod no pofsit cultores fuos,coram Deo iyftificarc,acimpetrare eis condonatioz nem peccatorum,fed ualeattantum uel ad agnofcenda peccata, ucl ad conferuandam difciplinam . Et f quidem fermo fuerit de parte ilia Lez gis diuinæ,quæeftdecerimonijs6èritibusLeuiticis,ca,quiaeftinChrî fto,quern adumbrabar,impleta,perEuangclionfilq Deiprorfusabroz gata eftjDe qua re extat Synodus Hierofolymitana Ad.i^. Si ergo Pau lusuocatlegemipfamâDeolatam,infirmum fiC egenum elcmentum mundi,quanto magis Leges,ritus,amp; facra,non à Deo inftituta,fcd aPo tificibusamp;’ Monachisexcogitata,infirma amp;nbsp;egenamundi elementadiz ci pofliinnTlmOjUt tUjSctCjhoc feias, Pontificia ueftra Sacra nullo uerbi Dei teftimonio ufurpata,nequidem nomine clemêtorum dignamur» Sed aut funt fi multum,fuperuacanei cultus Dei.Iuxta illud: Fruftra me colunt docentes dedrinas amp;nbsp;mandata hominum : aut funt Magica ÔCIz dolarrica,fi quidem partim magicis confecrationibus inftituuntur, parz tim tant^ cultus adfalutcm neceftarq,6lt;i ad expiationem peçcatorumcO ram Deo,exiguntur,Deindc,fi uulgus abutitur pia dodrina a^ licentia, non eft pqs dodoribusimpiitandum.Notum eft,Multi uocati.pauciez ledi.Et,Regnum coelorum fimileeftfagenarmiflaein marc ÔC ex omni genere pifciunt,bonorumfiCmalorum,congfegantiôfc. Quarepaucis perftringam ca pifa,qug Sotus hk commemorat amp;nbsp;dolet ea uel â nobis, uel à noftris difcipulis conuelli.

De diebus feftis in ecclefia, docemus eos, qui antiqujtus ad çdifi'catio nê.êC utilcm ordinationc, noadimpietatê,amp;iadinuocationêmortuoi5£ inftituti funtjobediêter effè obferuâdos, non quidê ludaica flt;ruitute,fed Chriftiana

Chnftianalibertatejficiit Paulus de ea libertate docet.Qdare , fiquis noftrorumauditorumijsabutituradlicentiam, auttemerecontemm't, non probatura nobis,fed reprehenditur«

DeChhfmate ueftro, Sotc, nihil difsimulamus , Docemusefleua/ numÔCMagicum,proptereaquôduosexemploLegis Lcuiticae, quae pcrEuangelioneft abrogata,reuocaueritis in ueftram uCam,nulla, üer/ bi Dei autontate,fcd folo ueftro arbitrio,amp; Humana fapientia,ac praete/ rca fufeipiatis ipfuni Magicis execrationibus confecrandum.De qua re, filibct , potes priorem partem Secundae pericopes Brcntq infpicere, Quare,nifi noftri auditores ueftrum niagicum Chrifma abominentur, iudicamuseosnondumhabereueram cognitionem Euangelq de Do/ mino noftro lefu Chrifto.

Iciunia,quæamp;qualiafint uel probanda uel improbanda,alias copio/ fècxpofitumefti

ContemnuntCinquitSotus de noftrisauditoribus,)omnem antiqui tatemEccleliæ , amp;certifsimosfenfus Patrum.Siquidem loquerisSote de r)s,qui non funt uerè noftri, iedEpicurci, contemnentes tarn noftra quam ueftram Religioncm, amp;nbsp;qui maxima ex parte funt ex ueftris reli/ qnig, nihil ad nos.Si autem loqueris de qs,qui uerè funt noftri,hoc eft,re óleintelliguntpiamnoftramdocflrinam, amp;nbsp;habent Spiritum Chriftij purum putum eftmcndacium,quod conteninant omneni antiquitate, certifsimos fenfus Patrum.

Dcueftraquidem pcccatorum Confefsione , contritione pœnf/ tentiajficfèntimusjutexiftiinemuseam effè barathrum internccionis. Deueraautemconfefsione,contritioncêCpoenitentia, quamexigunt fcriptaProphctica Apoftolica,tam honorificefentimus , utarbitre/ mur nullum hominem fine ea pofte ueram amp;nbsp;æternam falutêconfequi, Defolafîdeluftificantedicimus , quóJ tantum abfit, ut per dotftri/ nam eins crafsifsimætenebræin cordibusnoftrorum auditorû, quem/, admodum uociferatur Sotus,generentur,ut potius crafsifsimæ tenebrg â cordibus corum difpellätur,amp; uera æternæ iufticiæ Lux in eis oriatur;

Mendaciunreft,nuliâapud nosagnofeiEcclefiam firmam amp;ftabilê, nifi forte ideo hæc blaterat Sûtus,quôd non agnofeamus fentinam Papi ftarum eftê ueram Ecclefiam.

Mendacium eft infigne,quôd nôn deferatur apud nos ulla Iaus,ucl lo/ eusdcturDeo.Virginitatiautem,coelibatuiautcontinentiæfuus defer/ tur honos,qui eis iuxta feripta Prophetica SC Apoftolica dcbetur.Sed in terea non adimimus quotp fuum coni ugio honorem.

Quæimitatiopaupcrtatis Chrifti, quætemporalium diuitiarum ab/ îe(ftioDeofitgrata,èfcriptisPropheticisôCApoftolicis expIicamus.Vc ftram autem Sote,monafticam paupertatem,doccmus,ut ingenue fate/ ar, fuperfti tiofam amp;nbsp;facrilegam eftè, quod non fit uera imitatio pauper/ tatis Chrifti,fed com mentum amp;nbsp;figmentum antichrifti.Hoc fi lentiunt noftri auditores,re(ftè fentiunt,SC in eo fequuntur,non fuam propriam, hoc eft,carnalem,fed Spiritus fancli fentctiam,quam,quia ueram agno/ feunt, GBi quoq; earn propriam faciunt,

Mendacium eft luculentum, quoddilaniemus Sl difeerpamus fcriz ptura, una cum dotftrinaPatrum. Habesitcrûin hoc paruo admoduni capituloSoti, calumniarum ÔC mendaciorumaceruum» Annondumi Hides Satanam eftepatrem cius^

fl» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CA PVT X

AdHVC pcrftat Afotus in amplificanda proprfj ludicïj calum/ nia,ÓC quo earn reddat îUuftriorem ,infîituit cum difcïpulis no/ ftris dialoguni,ac inducit eos ipH^pró fua fêntentia,refpondentes, Sed quos ipfe in colloquium eUocauft, uidentur adhuc effe catechume/ nijamp;heriprimum,autnüdiustcrtius ex Papifticis tcnebris in noftrum auditoriüm tranfrj(re,Ego igituruocabó exturba unum duntaxat, qui fiCfi eft iliiteratus , tarnen diligenter audiuit explicationeni piæ do/ drinæ.EtquiaSotus alias exprobratnoftris,quód excerdonibus ÓC co/ riarifs faciant Paftores Eccleliarum, age, uocemus hue coriarium quen/ danr ex hac proxima uicinia , qui cum Sotô de hac re conférât. Ec/ cum aüt obuium nobis prodeuntêNicolaum, adhoc ce'rdonicô fiio co/ nofuccindum.Ethcustu,inquam,Nicolaë,hucad nos, quæfo,pauli/ fpcrfecedCtHiccnimuircupitteconuenire.Nedcterrearisamidueius, Vides ehim ueftitum inftar picæ,una parte album , ôd altera nigrum, qnianecipfc,ut fpero, deterrebitur infigni, quodprætefers,tui opificif, Sed Audi. S O T V S.Paulus(inquit)fcribit, Cur conuertimini ad infir/ maSdegena elcmenta,quibus denuoferuireuultisf Diesobferuatisamp; menlès amp;nbsp;tempora,2C annos. Et alias, Volo adolefcêtiores aiduas nube re.Horum loCoi^z tui nouiDolt;îores,alteij2 fie interprétant,Qgt; prohibits fit ab Apoftolo,diesfeftosinEcclcfiàobferuarc:alterum‘ficexporiünt, quod prohibeat Paulus aiduas in cœlibatu'uiuerc,Tu aût noli hæc loca fie intcnigere,ga Auguftinus,Chryfoftomus,Hieronymus,ôtfah] aliter eaintclligunt,Hosigiturpotiuslege,hos fequaris,quibusiuidoô:ores nulIarationecompararipolTunt, NICOLA VS. Bone (inquit)uir, quifquis fis,habeo quidem,quod agam.Sed quia amp;nbsp;dclccflor de rebus fa cris loqui, amp;nbsp;ita uifum eft huic meo paftori, qui me hue ad te uocaUit, non detret^abo tecum colloqui,amp;fi homo fùm illiteratus,àf meus hic p.iftor efùditius tibi réiponderet.Primûm,mfror te inftituiflè hoc collo quium de diebus potius feftis,6C denuptijsuiduarum,quàmdcfummo ftatu piæ doeffrinæ, de luftifîcatione , quam habemus in filio Dei per fî/ dem, non propter mérita nofiræiufticiæ, quæ eft imputa, fed tantum proptermeritum Domini noftri lefuChrifti. Exiftimo igitur,quôd cû os Ibleat ex abundantia cordis loqui , magisdcletfteris ocio dierumfe/ ftorumjÔCuifitationcuiduarum , quàm ftudio cognofeendæ acre {3iæ dotftrina-. Deinde, nunquâmaudiuimcum Paftorem, hæcPaulilôcâ, quæ commemorafti,fic intcrpretari,quemadmodum tu dicis, Sed c’ùm nobis récitât illud Pauli, de quo iam dieftum eft, aut illudDècalogi, Sabbata fan(ftifices,autillud Euangeli],Dominus eftfîlius hominis,eti/ am Sabbati, ita cxplicat,ut doccat, Sabbatum quidem ludaicüm, unà cum altjs ludaicis , amp;nbsp;quo uerbo ipfe uti folet, Leuitiefs ritibus ae ceri/ monijs.perdiuuIgàfionemEuangelft inter gcntes,eireabrogatum,in/ tcreaauceminftitutoselïèfuosinEcciefia diesfeftos,non ut cosigna/ uo ocioÔCfabuiis tranfigamus,nec uthellucmur, fed ut intermifsis no/ ftrorum ^'ficiorum laboribus audiendo uerbo Dei uacemus,5C ueram fidem in Ghriftum, atque caritatenl erga proximum difcamus.Quôdfi fenferit nos ad ïiifitandas conciones uerbiDei,éCad fumendam Cœnâ Dominicam,amp;ad publicaspreces,(Hæc cnimfunt Sacra.noftr.i Eccle/ fiaftica) languid;ores,quâm pios Chriftianos dêcet 5 grauiter nos repre/ hendit.

hendit, amp;nbsp;minatur feiierifsi'mam jram Dei, non quia non ociamor, Fed quia negligimus jjrædicationê uetbi Dei 8Cdifciplinam earum rerurri, quæ nobis ad æternàm noftram Salutem riéceflàriæ iîint. Quid ergo a/ lij docn:oresjquos tu noüos üoeas, doceant, nefeio, certéiniuriam faciis meo huic Paftori,quôd doceatnos contemriere dies feftos Ecclefiæ. S O T V S. Sed Auguftinus ( inquit ) Hieronymus, Chryfoftomus ali/ terhuncIocuminterpretàntur.Hoslegc,hosfequere,qdibus Paftor tu/ uscompararinonpoteft. NICOLAVS Quem mihi(inquit)Augu ftinum, quem Hieronymum, quem Chryfoftomum narras f Ego ex Euangelicis icriptis audiui, Patrém cœleftem è cœlo, non de Augufti/ no alijs Patribus, fed de Chrifto filio fuo clamaflè : Hic eft filius meus dile(fîus,inquomihicomplacitum eft, H VNC AVDITE. Sier/ go AugùftinuSjChryfoftomuSjamp;alij Patres cum uoceamp; fentêtia Chri/ fti conueniunt,qui dicitjfilium hominis etiam Sabbati Dominum efle, redèjSClaudo pietatem corum : Si autem non conueniünt, nihil ad me; Ego fequor uocem Chrifti,quemPatercœleftismeaudirc iüfsit. SO/ Tvs, Sed in hac(inquit)uoce interpretanda,tu feqüeris iêntêtiam tuo/ rumnoüorumdodorum,ÔCtuümipfius indicium, Abnegandum au/ tern tibi eft tuum iudicium , iequenda eft potius fententia uete/ riTrn,eorumquc probatifsimorum doeftorum,quorum labor afsidua ledio,continua oratio,puritas,(quibus Feriptura facra intenigitur)mà nifeftifsima iuntin Eccleiia, amp;nbsp;quorum'bmnis do(ftrina ad cognoften/ damcanfamneceiîàriaeft. NIGOLAVS, Miror,inquit,tuam,(pa/ ce tuâ dixerim ) inconftantiäm, ÔCuertiginem. Paulo ante, cum adhuc in mea eflèm officina,ô(: uiderem te rixari cum meo hoc paftore,audiui, (fepofitisintérimpenibus,qüasexpurgabam,) te uociferari aduerfus Brentium,nefcio qUem,quôdcümexigeretànobisLaicis Séidiotisil/ literatisleéiionem Sacræfcripturæ,quæ certèmolefua non eft admo/ dum ingens üolumcn,impôneret nobis iugunri importabile. Nunc aii tem tu exigas â nobis Iccftionem Aüguftini, Chryfoftomi, Hierônymi aliortim Patrum,quorum feriptorû uolumina tot amp;nbsp;tam grâdia funt, ut uix muftis plauftris uehi queànt.Quomodo hæc fibi conueniuntCDi cis enim.'Illos potius iegite,IIlos fequimini, An no hoc eft nobis iügum importabile imponere f Et quid illud, Omnem doeftrinam Patrum ad cognofcêdam caufam efte neceiïàriam? Quid;” AnnonfuitEcclefia,an tequàm hi Patres fua uolumina feripferuntf An ueraEcclefianonha/ buitcognitionemrerum fpiritualium,priuiquâm horum Patrumferi/ pta extiterUntf SOT VS, NonilIudôriqùiOdico, Vobis idiotishos îcriptores omnes legendos,fed quod debeatis indicium ueftrum abijee/ re,amp; nobis, N Ö BI S, inqnam,dolt;ftoribus, qui agnofeimus Romà/ num Pontificerh, uicarium Chrifti, fidem habere, fi dixerimus haric autillam clTefentcntiam Auguftini uel Hierônymi, continuo applaudé re,amp;credere,NICOLAVS, Ërgoinud(inquit)exigis,ntfimusâfihi ad lyrarh, dC non inquiramus in ueftra uerba, fed quæcunque dixeritiSj excipiamüs tanquàm oracula Spiritus fanéli c” Cupio autem, fiqùidem tes ita fert,panlô liberius, quod aîquo animo feras, tecum loqui, Poftu/ Ias,ut nos Laici amp;nbsp;Idiotæ uobis Papifticis dotftoribus in omnibus credà tnuSjÔé fiquidem dixeritis,Ecclcfiani fie fentire,Conciiiu fie fentirc. Au guftirtüm fie fentire,Hieronymum fie fentire,nihil prorfus contradica/ îlius, fed ftatim abîjciàmus omnem noftrum fenfum, amp;nbsp;üeftram tantô

fententiatiï approbcmus.Amâbo tCjputâs ne te â nöbis æqua poftulare? Primàm ènîm agitur de rc pertinente ad æternam noftram Salutem, in qua cognofcendaji aberrauên'rtiuSjSCin errore perftiterimus,nihil cer/ tins nobis quâm fempiternüm exitium cxpedandum erit. Àudiuianz temexHicremiarccitare:MaIedi(fius,quiconfiditinhominem , amp;po/ nitcarnembrachiiimfuum « EtprimumpræceptuminDecalogopro/ hibetjUe habeam aliénos Deos,^ne in càufa æternæ falutis coUocem ß duciamin hominibuSjhoc cnirh eft facere fibi aliènes deos»

Cùmigiturnonfit dubium , quinùosPapifticidodores fitishomi/ nes,6ë ncc Apoftoli,nec Angeli,nec Deüs ipfe,quomodo æqüum ÔC pi/ lim cffètjUt uerbis ueftris fidem fimpliciter, fine uîla probatione, amp;dili/ gentioriinueftigationeadhiberemusf SOT VS, Étueftripaftores, (inquit)funthomines , Et Spiritus fanctus ftat tantum à parte noftra, quippe qui promifit fe Ecclelîæ nunquâm defutur um, NICOLA VS, Mane,inquit,cgo hucibam.Scio meûhuncPaftorem, ^d pace eins dixe rim,clîè hominem,nec Apoftolum,nec Angelum, necDcum,Idcirco etiam nunquàm ab eo audiui,quôd exegerit à me SCreliquis fuis audito ribus, ut fimpliciter uerbis eius credamus. Sed inculcat nobis Catechifi mumnoftrum, quemab ineunte ætateàParentibusamp;maioribus no/ ftris domididîcimus,ÔC quem intelligimus eiïè compendium totiusfa/ Cræ ScripturæjôC ucrè ueterem fidem ac religionemJubet nos non fibi, fed V erbo Dei fidem habere,amp; quoties nobis prçlegit ac exponit libres facræ Scripturæ, confert locüm cum loco, feripturam cum feriptura, ÔC feueriterpetit, utuelipfidomiinfpiciamusfacra Biblia, uelfinefcieri/ mus literasjinterrogcmus uicinum,literarum peritum. Ita fit, ut fi quis uero pietatis ftudio obfçquitur monitis eius, peripicuè cxCatechilmo jpfo,ô^fcripturæexplicationecôgnofcat, in quantis tenebris hadenus fub Papifticis Doifloribus uerfatus fit,amp;' quâm logé â ueteri amp;nbsp;uera reli/ gione per facrificulos fit fedudus.Spero enfin uos non tam iniques efle nobisLaicisôCidiotis , utficoncelTerifisnobisBaptifmumin nomine ChriftijSCrenafcentiam in Chrifio,non concedatis etiam nobis,pro fuo modo,SpiritumChrifti, éxquo, per noftrumCatechifmum, amp;talenî feripturæ collationem,agnofcamus ueritatem,quam fequamur, Qin e/ nimnon habetSpiritumChrifti,nonefteius,EtPaftor noftçr fajpe ac multum nobis illud Pauli inculcat, Nefitispucrifenfibus,fedmalicia pueri fitis,fenfibus uero perfeÆ,Inter eos,qui in die Pentecoftes accepe runt miranda dona Spiritus fandi,multi fuerunt Laici, adeoque etiam mulieres.Inconcione,quam Petrus habuit CæfareæindomoCornehf Centurionis,fucruntLaici,nqueEthnici,adeoquc milites. Et tarnen or nati funt mirandis donis Spiritus fandi, An non hæcita fehabent, do/ mine Paftor^Hac enim hebdomada audiui te hçc publicè ox libre Ado rum Apoftolicorum recitare, P A S T O R. Sic fe res habet, fed perge tu.Egoenimmeoqaodamconlilio caueo ne ueftrum colloquium in/ terrumpam, Si quid opus fucrit,mea fponte admonebo,Tu perge.NI/ COLA VS, Similiter Paulus ni fallor,ad Corinthios: Ne crretis,in quit,Neque fcortatores,amp;c,Et mox: Atep hgc eratis quidam,Sed ablutf eftis,fed fandificati eftis, fedluftificati cftis per nomen Domini lefu, ôi. per Spiritum Dei noftri. Et ad Galatas : Vtrum ex operibus Legis Spi/ ïnuniaccepiftis,anexprædicationefideif Ethitamapud Corinthios,' t' uâmapud Galatas fueruntmagna ex parte Laici.Quod fiDeusdigna/ tus

bis lt;ft hos Lai co s, qin tarnen erant ÔcfipfiEthnici, ôi^Ethnicispàfèriti/ bus prognati,adniirândisdonisSpintüsfàndltornare,nonuideo, quà iratione nobis,qui ab irieuntegtate inGhriftianoGatechifnioeruditi fii tnus,amp; fingulisjfi non diebus,certè hebdomadis audimus recitatioricni iSacræ fcripturac,ncgarc pofsibs, generale illüd Spiritus Ghrifti donüni, quod riobis ad æternam noftram faluteni nécenàriürn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quo de fpi/

ntibus,artcxDeofint,iudicaripoteft. SOT VS, Vade,(inqüit,)poft me Satarta, Apage ad coria tua. Arrogäs ne tibi,Laico amp;nbsp;Idiotæ,donurri Spiritus fancli f Anncfcis,poffcfsioriemSpiritiisfand:i effè propriani PrâiIatisC’Ecce,hoc illud eft,quod dico.Difcipulos Lutheranorum infla ri cognitione feripturæ, quam fibi tribùunt, idcoque excæcàri, ôé quoz tidiecæcitateipfainagisfuperbire. N 1G O L A V S. ßona,iriqüirj uerba,quæfo,Irarcimini ô(. nolite peccâre. Ego nec Satan fum, nec quic/ quam mihitemere arrogo. Quod dixi de generali dono Spiritus Ghriz fti,ad faluteninecelîàrio, ômninofateridumeft,nifiuelim meinGhriz fto baptiiâtuiTi,amp;renatuni,amp;Ghriftiaiiumfadlumabnegare. Quotiés acfcedo ad meumPaftorcm,fumptüruscœnamDomini,amp;interrôgor abeOjNunicredaminGhriftiimfiliumDci, quôdispafliis fit pro pecz cab's m cis,SC reconciliàucrit me cum Deo Patre,ac diftribuat mihi in Sa cramcntocœnac corpus Ô£:fangulnemfuum, utfidemmeam hoepigno re confiirmem,ego uerô iefpondearh,Me crederc,nüm tu exiftimas me Uell€fcienter,6Ccôritrà mcarA confeientiam Paftorem fâllereC’autnic nondebére fidenimcàmingenueconfîteri:’ Gredidi.propter quodloz cutus fum.Nerrioautem poteftdicereDominumlefunl, nifi per Spirlz turn fan(flum,ficut meus hic paftor me ex Paülô docüit, Qiiàre,riifi tu àz demeris mihi ÔC baptifmum,ÔC catechifmum,ôif nomen ipfum Ghriftiz àni,non potes mihi àdirricre Spiriturri Ghrifti,qui omnibiis pqs ad fälii tem ncceflàrius eft.

De fpiritu autem Prælatôrünitüorumjinprîcfêntianihil dicam, az ter ne an albus fit.Optârim,ut cflètbonus amp;nbsp;landîus, Sed non ingrediaf nunc hoc mare.Pergam autem abfoluere, quoddefentcntiaEccIefiae, Conciiioruni,amp; Patrum, paulô antè coeptum eft . Exigis enim, ut cùni üöSPapiftici dodoresdixeritis,SicfentitEccIefia,ficféntitGonciliüm; fie fentit Ghryfoftomus amp;nbsp;Auguftinus, ut nos Laicicontinuo,fine ullà iergiuerfationecredamtis. Quæro igitur uicifsim, An non fieri poteft, Ut nonnulli impoftores iadlent,Ecclefiam,Goncilium, Ghryfoftomüiii alios Patres fie fentire , quodtàmenàfèntenriaeorumalienifsimuhi eftf SOT VS. Etfi(inquir)iamdudummiratus him tuam impudenz tiam,quôd Laicüscûmfis , totuerba corarri doeftis uiris profundâs, non es dignus,ut tccum de tantis rebus conferam,tarnen quia nofträ uo lutitate fufeepifti hoc colloquium, refpondéo tibi,nié non hegare,quin qüod dixifti,aliquando fieri queat. De nobis aütcm Catholicis doeftoriz büâ quos uosLutherani uocatisPapifticos, nihil tale metuCndum eft, NiCOLAVS. Sedquis(inquit)difcernetmihiimpoftoremâCatho licojhoc eft,ut tu quidem fentis,a non impoftoref Omnes enim ueftraz rùm partium gloriantur nomihe Catholici iDcpræhenfum autem eft fæpenumero, quod ueftri retulerint aliquam fententiam,in Ecclefiam, in Concilia, in Patres,aqua tarnen hi omnes abhôrreant,ficutfæpenuz mcroabhoneftisamp;dociisuirisaudiui, SCnondubito, quinfilocus8^ tempus efletjhiemeus paftor copiofètibiexponeret, Hare res, quoties

audio iadiâri nomina^cckliat,Conciliorum,0f Patrnm,cfficitu^ pende am animi,ac reuerenter quidcm fentio,ut debeo, de Ecclefiajdc Conciz IqSjSC de Patribus, mallê tarnen audiïc apcrta teftimonia Sacræfcriptuz ræ,acfemper uenit mihi in mentem uulgati duSirQui femel malus,fem per praefumitur malus. Et uanos homines mendactjs fuis efîîcere, ut ne uera quidem dicentibus credatur. Sedfingamuseam fententiam, quæ recitatur jcflemanifeftè fententiam Ecdefiæ, Conciliorum SC Patrum, annonlicebit quærere ,nüm fitfententianeræEcclefiæf Eftcnim ctiz am ecclefiamalignantium. Et an Concilia 6d Patres habeant huiusfuaè fentcntiac teftimonia facrofandæfcripturaî Z Et an haec fententia con/ ueniat cum noftro catechifmo, hoc eft, cùm præcipuo ftatu piæ doeftri/ nae^ SOT VS, Nohcertè(inqliit)quærendum eft uobisLaicis,fed fimpliciter credendum, Dicis tuum paftorem multa tibi è fcriptura,qug eft ambigua,dubia,flcxiIoqua,5C mortua litera, recitafte, Cur non etiz amrecitauittibi illudperfpicuum,ÔCmanifeftum, Penes nos eft autoriz tas mandandi,penes alios autcm,hoc eft,uos Laicos,nccefsitas obedien di^ NIC O L A V S, Si ergo mi uir,(inquit}non habes aliud, quod refpondeas, amp;nbsp;quo me ducas, finamus nunc ifta, amp;nbsp;retjeiamus in aliam occafionem, Accedamautem ad aliud ditftumPauli, ( fiquidcmlibet audire)quod recitafti. Volo uiduas adolefcentiores nubere. Non enim omnino de nihilo eft,cur hie locus Pauli mihi Laico non fit ignotus, SOT VS, Age,inquit, dicito,fiCfiiamdudumtædetme tuæloquaciz tatis.Sed tarnen dicito^ NICOLAVS, Ego (inquit) cum ante tres annosamififlem charifsimam meamconiugem morte jidque magno meoludu,amp;: incommodo,quippc quod reliquerat mihi fex liberos, qui adhuc indigebant piaô^diligenti matrefamilias, duxi hoc anno alz teram uxorem (Sicenimamp;rneaôdmcæfamiliae conditio ferebat,)iii Domino, Poftquamigituriamaliquot hebdomadis cum haccomz moratus eflèm, amp;nbsp;mores inter nos, diuino beneficie, conuenirent, profedus fum, ncgocif gratia , peregre , amp;nbsp;prætereo forte monaftez rium Nonnarum.Ibicùmaudiremuocem hominis in templo,acccdo propius,uideo turbam hominum,0( Fraterculum concionantem, Ade rantôC uirgines quædam corollis infignitæ, utexiftimaremiijitioeflc Uiri cuiufdam,6C mulieris nuptias,Sed mox turn ex conejone fraterculb turn exreliquo apparatUjintelligebamfolennem efleMonialis cofecraz tionem, Afto concioni arredis auribus. Audio mirifi'eam Virginitatis commendationem, Virginitatem replete coelum, nuptias terram:Dez um,cum omnia pofsit,fufcitareuirginem non pofte poft ruinam, Vitz ginitatemeftèfatisfadionempeccatorum maximam : Virginemnoit egere poenitentia, Etnefcio quot corollas repofitas efte Virgimbusitt coelo, Ac multa id genus alia.Expedo,quó tandem cuafura fit oratio Jrt ftituit ergo concionator collationem Virginitatis cum coiugio,Etprgz terreliqua, Quamdiu(inquit)imples officium mariti,non impies Chriz ftiani, Et.Non expedithomini ad regna cœlorum tendenti nubere,Ad perfedioncm enimtendentibus,maximè uitandum efte uinculumcon iugalejamp;c.Etfiautemintelligebamhstc dici in contumeliam coniUgtf, amp;^nonnihilme,quimarituseram,commoucbant, tarnenexpedoreliz quam partem concionis, Ibi, cum Fraterculus fatis infamaftet coniugiz urn, tandem erumpit in cxecrationcm digamiæ, hoc eft, cius coniugtT quo quis alteram uxorem,poft mortem prioris,dudt. Ac,utmaiorR' de«

des ucrbiseiushabeatur,récitât magno clamore , didaHicronymi, c fchedula, ^d tarnen alioqui non eft folenne apyd id genus concionato/ res. Hieronymus (inquit) uir fandliftimus , fingulare caftitatis ex/ empIum,fcribitadFuriam,deftrUandäuiduitate . Et profert fche/ dam, acita legit, Non tarn laudahda es,fi uidua perfeueres, quam E X/ “ E C R. A N D A, fi id Chriftiaria non ferues,quod per tanta fecula gen “ tiles foéminæ cuftodierunt ♦ Quæ poftquàm legit, addit exclamation « nem, AuditiSjinquienSjboni Chriftiani, quid tantus uif fentiat de fecun disnuptijs. Dicit uiduam non folum non eftè laudàndam, uerumeti/ am Exeerandam, fi fecundo nupferit « Atque adco affirmât eas efle pe/ fores Ethnicis miilieribus , quarum multæ cuftodierunt uiduitatem. Sedaudite,quæfo,(inquit)quæapudHieronymum fequuntur.Etpro/ lata fcheda,iterum legit, (^id anguftiarum habeant nuptiæ, didici/ „ ttiin ipfis nuptijsjamp;quaficoturnicumcarnibusj ufque ad naufeamfa/ turata es. Amariisimam choleram tux fenfere fauces, Egefsifti aceicen/ tes amp;morbidoscibos,releuaftiæftuantemftomachum.Quiduisfur/ ** fum ingefcrc,quod tibinoxium fuitCanis reuertens ad uomitum,amp;** fusiotaaduolutabrum luti.Brutaquoque animalia amp;nbsp;uagæ aues,iné/ afdem pedicas retiaqüe non incidunt, Hadlenus Hieronymus. En «• (inquitFraterculus,) Hieronymus illeinfignis EcclefixDolt;ftor,uocat primas nuptias,choleram amarifsimam,aceicentes, morbides, ÔC nö/ xioscibos . Deinde progrediens ad deteftationem fecundarum nuptia rum, uocat eas Reuerfionem ad uomitum,^!: ad uolutabrum luti. Et pe dicas 0( retia,ut colligat,quód fecundo nubentes fint infipientiores amp;nbsp;i n faniores brutisanimalibus . (^iisergo non deteftaretur tale coniügi/ urn i Et pergit ulterius ex fcheda. (^iid obtendis patrimonium:’ «« Quidfüperbiamfèruulorum j’ Confitére turpitudinem, Nulla idcirco «« rnaritum ducit, utcum marito non dormiat. Autfi certèlibido non «« ftimulat,quætantainianiaeft,inmorem SCORTORVM profti/^, tüere caftitatem, ut augeantur diuitiæ, 6C propter rem oilem atque pe/ rituram,pudicitia, quæamp; precioiaôifæternaeft,polluaturC’ Et alias, De Monogamia,(^iod barbar xcaftitatijiion potuit inferre captiuitas,hoc ** matrona nobilis facietC”experieturalterum üirum, quae priorcm aut “ bonum pcrdidit,aut malum experta eft,tit rurfum contra IVDICIVM “ DEI facerenitaturC Quid fiftatim fecundum perdiderit, fortietur amp;lt;« tcrtiumC amp;nbsp;fi illc dormierif,in quartum,quintumque procéder, ut nihil te fit, quo A ME RETRICIB VS différât^ Hadenus Hierôny/„ mus. Hacc,poftquâm Fraterculus in uernaculam linguam tralafa præle/ gerat,additexhortatioriemmagismirifi'cam, dequa'in præfentia nihil dicam.Illud tantum addo, me adtalemledionem uehementer obftupu iffc.Eram cnimamp;ipfedigamus,amp;rquaquâm eramFraterculoignotüs, tarnen uidebantur omnia pene in medici. Nomen Hieronymi none/ fatmihiignotum, quippequod iæpe audieram eum â iànditate amp;nbsp;e/ ruditiohe commendari .Et tarnen audiebam meum coniugium, tan^ impudicum,fordidum,amp; mcretricium genus uitæ,horribiliter damna? ri.QuidigiturfaccrcmC'quo me üerteremf Amo,(quod citra iadan/ tiam didum eftè uolo, ) honeftatem, amo, diuino beneficio , piëta/ tem. Et fi talis eftèm coram Deo,quales digartii funt Hierony mo ÔC Fra ta culis,ac in hoe uita? genere è uita, nondum agnito hoe digamiæ pec/ cato,tKcadadeeopoenitentia,€Xccderem,quid mihi reliquum eftèt,

præter ætcrnam damnationéî'T repido igitur,amp;^ quan^ cogîfo, FrateV/ culum recitafle fortè fabellâ alicuius fomniatoris, tribmfle.cam nomi/ ni Hieronymiano,quôdfæpe accidifle audio,tniudico rem no eflefpcr/ ncndâ.Quarc domuni reuerfus,moxconfero me ad hune meum pafto/ rem,cxpono ei,quæ audicnmjamp;quomodo afFedus fim,atcp interrogo, liumhæcita,utrecitataaudiui,infcriptisHieronymicotineantuïfÂffir inat amp;nbsp;locos ipfc quoep mihi,fed uernacula mihi nota lingua exponens, oftendit.Audioeandem fentcntiam,quam antea è fchcdula legcratFra tcrculus. An non meminifti domine PaftorC PASTO R.Memini (irv quit)led noluicurfum fermonis tui mca interpellatione remorari. S O/ TVS. Hieronymus (inquit)uideturlocutus uelartificiole,uelobfcurê, uel difpenfatiue.Obferuandæ enimiunt regulæ,quasinmcaaflèrtionc pofui, Sic autem feribo : ( memini enim uerba ) In teftimonijs Pa^* trum,fiaîiqua,quæ infaciem huic fidei uidcantur aduerfa, inuenian/ tur,nouit eadem non inde fcandalizari, nec alqs offendiculum po/ here, fed uel prudenter exponcre, iuxta intentionem loquentium , S£ certam hancregülam fidei : uel agnofeit, non efle effîcacia, fed uelreij, cienda , uel referenda ad fpeciales Leges difpenfationis Prælatorum* NICÖLAVS. Ergo interca temporis , dum uos Papiftici Dodo/ iresconueneritis,num uerba Hieronymi fintucl prudenter exponen/ da, uel non elîè efficacia agnofeenda , fed reqeienda, uel ad fpeciales Leges difpenfationis Prælatorum referenda, obfequar uoluntati Paulij imô Spiritus (andi, qui per Pauîum dixit: Volo adolcfccntiores (uidu/ as) nübère. Qiiem locum tu,quifquis fis, pauld antè mihi obqciebas,ôd iu,dominePaftor,tftmmihi ad confolationem perturbatæ mcæ con/ fcientiærecitabas.Etitemalium : Vnufquifque fuum donum habet,a/ lius quidem fie, alius uero fie. Ac id genus alios, quos fupcruacaneum eftinpræfentiarepetere.Cùmenimuideam uos tothabere modosaut iregulas exponendi Patresjfi quando cumueftris receptisopinionibus pugnauerint, habeam autem ego catechifmum , ÔC audiam Paffo / fem ineum prælegentem mihi libros facrorum Bibliorum,quorum ca/ techifmus eft compendium , operæprccium fadurus fum, ut relidis expofitionibusueftris partim incertis, partim adhuc in fcrinio Ponti/ fictj pedoris latentibus , teneam certa, firma, ÔC diuinitùs patefada» Nam , ut tu hoc fcias,bonc uir, uideor mihi,(idque non mea indu/ ftria, quæ aptior eft ad tradandas alutas,quam ianda myfteria,iêd diui/ na gratia,)in ucrè pia dodrina có promouiirc,ut uel ex mco Gatcchifmo pofsim de magna parte Papifticarum impietatum iudicare, amp;nbsp;cas refit/ tare. V os docetis, homines mereri remifsionem pcccatorum, propter fuabona opcrà.EgoexSymbolo Apoftolico intclligo Chriftumpaf/ fum efte pro peecatisnoftris, ôd nos habere pcccatorum remifsionem tantum propterChriftum,nopropternoftrorumoperum mérita. Vos docctis,opcràiufticiæhominum habere in confpeduDcitantam perfe dionem, ut non folumimpleant Legern DeijUerumetiam aliquidLe/ gi lupercrogent.Ego uero ex OrationeDominica, in qua dicitur : Re/ mitte nobis débita noftra, 5Cc. intclligo, noftra opera,quamuisiuftifsi/ ma.non efïc perfeda,ÔC intantum nihil fupererogare lcgi,ut ne quidem îegi fufficiant, fed indigeant pcccatorum rcmifsione. V os docetis San/ dosinChrifto dormientes efleadorâdosfiCinuocandos.Ego ex primo praecepto Decalogfiamp;^ ex Oratione Dominica intelligo. Nullos homi/ nes^

neSjquStumui'sfandoSjfedfoluniDominumDeuninoftrumcfïèado? randiim amp;inuocandum.ScxcêtafunthuiusgeneriSjdequibusuelcSô ïo catechifmo l'udicari poteft.Scias igitur,6C me um Paftorê non cffè nogt; üiCjfed uetens Prophetïcç amp;nbsp;Apoftolicæ religionis dodorem, amp;nbsp;me nô fequi nouam do£^rinam,fedillum ucterem catechifmum, qui niihi do/ mi à Parentibus ÔC maioribus mci's traditus eft,amp; quein uideo Prophet! CIS amp;nbsp;Apollolicis fcn'ptis,quac mihi pracleguntur,tófirmatum eiïè. Sed hatflenus fatisjautfortafsis tibi Fratercule,nuTiium, Mca me offidna re/ iiocat.Quare abeo, Vos boni meam prohxitatê confulite, SC ualetc.PA STOR.. Qi-iidtibi,Sote,Onquit)utdeturfEthiceftunuse meisaudston' bus cafu tantum cuocatus. Quid fi ego exea turba feligercm hoceruditi oremfquid fi m ulierculas,aut etiam puellasClbi^perOjaudircs fortafsis, quæ magi s efiènt admiranda,Sed abeo ÔC ego. Vale igitur. SOT VS fe/ cû.Etfi hîc coriarius(inquit)fua mihi loquacitate moleftus fuit,6Cjfi hæc dixiflctinHifpania,nonferretimpunê,tamcnjUtingenuèfatearjquod . fentio,non nihil dixit.NoIui autem hoc loco contcntiofè contra uocifc/ rari.Non,n.fum Petrus illeàSoto,quem mefimulo,SC qui fcripfit Afièr tionem ôi. fcholia aduerfus Confefsionem Vuirtêbergenfem, Sed quia ille Afotus uifus eft magis infans,5C rudior,SC ineptior,i$ qui huic tantæ caufæfuffîciat,c5du(ftusegofumpromifsismagnorum prçmiorum,ut rufcipiamhocncgociû,finonueris,6Cpiïs,atfaltem uerifimilibus,acSy/ cophanticis argumentis tracftâdum, Vnde SCpro more forcnfium rabu/ ïarum,aut uerfor in locis comunibus,de quibus nullum eft dubium,co/ pioft explicandis,aut affîngo uerbis Brcntij alienifsimam,6C abftirdifsi/ mam fentcntiam,cotra quam, deinccps,tan^ probatam SC conuiiftam, fortifsimè.pro mea uirili,dcclamo,ut quo plures chartas impleâ, eo ma/ ibra prçmia,ab epifcopis meis(qui certè non i n telIigQt hanc caulam, fed butantipfam eo meliorem, quo grâdiora contra aduerfarios uolumina icribuntur)accipiam.Egoprofelt;ftô extra aleamfum.Tâtumaccommo/ do eis meàs cogitatîoes,SC meum calamum. Infamia aût eft nominis So iti,periculum eft epifcoporum,meus uero eft Pluto, Hem,dicere uolebâ, Plutus,quê me, iuxta promifla eorumjCCito acceptui um ipero, reliqua «pfi uiderint,

A GE ergo,audiamas catechifmum, quem Sotus fuis auditoribus proponitjôCquoeosadpietatem érudit. Nonenim placetei,utâ Laicis exigatur diligens cognitio docftrinç pietatis,c Sacra fcriptu fa,metuit,credo,ne fui Prælati neveflè habeant fefe exemplo Laicorum^ a ftudio fuarum deliciartim ad ftudium facrarum literarum conüerterd Longecertèaliter,inquit,câtholicæfideimôdeftiadocct.Et quid, obfez crOjdoceti’Audiamùs. Admonet(inquit)omnes,quod ad cognitionem attinct,quétp fuà forte, fuo gradu atcp dono(libet.n. intbgrum Soti cate/ chifmû recitare)contctum eire,ncc quicg quærere, Qd captû fuû excédât, fed fimplicifsima fide contentû,ex manifeftifsimis morum prçceptis,ad puritatê cordis, ad Dei 5C proximi charitatt magis, magiscp indies acce/ dcrc,atcp ita diuinç charitatis 6C beheficiorûeius afsidua meditatione.SC bumillima tôfideratione familiariorêDeo fieri, amp;nbsp;his impetrare eatUm ret}2,quae ad falutê fuam pertinêt,indicium amp;nbsp;cognitionê,quantû fatis fi bi efte pofsit.Hatftenus Soticus catechifmus. Primum igit agnofcas hîcj fceîeraiifsimâ Sott menté,Hûc.n.fuû catechifinû oppponit noftrojô^ fie

récitât, pcrindc ac fi nos longé alia, adeoque iKis cohträn'a doccrcmus* Qua ueteraton'a arte quid poteft dici fceleratius C Deinde ÖCfi quai reciz tat hîc,nonfuntperfe,fipièintcrpretatus fuens,falfa, tarnen,inexpez tfiationeciusdodrinæ, quafpropria eft Chriftianæfidci, âf quaCatcz chumeniquiquc,flue minores, iiue maioresnatu erudiri det)cnt,tani generaliafunt,ut ea etiam Ethnici Poetæ , 8é Thalmudici ac Mahuz meticicatechiftætraderepofsint. An non poétàEthnicusdocetunumz quemque debere fiia forte contentum eflef Annonalius docet,Dcz um purä mente colendumC An non ludaeusquoque â fuis exigitcha ritatemDeifiCproximi!’An nonPhilofophusgentilis docctnosdebez reafsiduameditationefamiliariores Deo fieri ZEt tarnen , cumSotus inmedium prodeat,dodurusnosuerumCatholicæfidci catechifmum contra riouatores illos Lutheranos, non alia récitât, quam quæ amp;nbsp;Eriv niciamp; Thalmudici, ÖCMahumeticifuos auditoresdocent, Quidhac cæcitateinChriftiano,quem profitetur,dod:ore,magis cæcurhCQuid eo partim impudentius , quod tarn cæcus audeat ie ducem rudium profiter!,partim imperitius, quodnondumintelligat, quæ fit propria Chriftianæ fidei doêlrinaÇ’Sufcipiterudiendos fimplices Chriftianos, quosnosad dodlrinam Sacræ feripturæ abiegare folcmus, tarnen ufque adeo nullam facit mentionem eorum articulorum fidei, quos de Domino noftro lefu Chrifto unico noftro liberatore amp;nbsp;Seruatore uz niuerfatraditferiptura ,amp;fquos unufquifquepius paterfamilias fuisliz beris ex ApoftolicoSymbolodifcendasproponitjUtetiamfi tot annis licriätusficinfcholaChriftianorum,uideatur tarnen,aut Chriflum ex animoodiife,autprorfusignorare,Nec poflum in animum inducerc ut eredam hünc Sotum, eflê euniTheoIogum, qui antca fcripfit Afierz tionem catholicæ fidei, alioqui noflet in Catechifmo recitandos elle præcipuos,acprimariosarticulos Chriftianæ fidei, fed elle alium quen? dam condudlicium Rabularri,qui tantam habeat ueræ pr opriæ Chriz ftianifmidocftrinæcognitionem, quantam anferes temporis meridicï. Ad huncigiturdolt;ftorempropcratc,quotquötuolueritisin cognofcen daucraó^propriapietatis doeftrina eftè cæci, ftipites ótf trunci, Prætez rea,uidcexecrandam Sotimaliciam in extremaparte fuiCatechifmi. Qitodhacftenus in Brentio impugnauit,quod quantis potujt uiribus hoenune afiirmatipfe. Et his impetrare (inquit)earum rerum,quaeadfalutemfuampertinent, IVDICIVM amp;nbsp;COGNI TI O iSj E M, quantum fatis fibi elfe pofsit.Ecquid, obfecro, Brentius aliuddocuitautuoluit, ctim diceret,nullomodo licitumefte, incaula æternæ falutis,alienæ fententiæ ita inhærcre, ut earn fine noftro ipfoz rum iudicio amplcdamur f Non enim illud agitBrentius, utpius quift que neceflê habeat cognofeere ludicare eas res, quæad falutem fuani pertinent, PLVSQVAM f,bifatis,Sed QVANTVM fibifatis effepofsit, quemadmodum fupraeftexpofitum. Et tarnennefarius homo audet perfritfta fronte in Brentio reprehendere, quod in fuo iplc catechifmo probat.Cæterùm,qualis eft catechifmus Soti,tab's ctiam eft argument3tio,quæ catechifmum in hoccapitefequit.Sufcepit enim So tus refutandum,quod Brentius dixerat, no efle licitum, in caufa æternæ falutis, alienæ fentent; ç ita inhf rere,ut earn fine noftro ipfoi^ iudicio am plecftamnr.Quod ditftQ,quomodo Brentius intelligat, fupra expofifum eft,uidelicet, quod loquaturde Renatis, qui uel in Sacra fcriptura,uel in catez

lÖANM. iSENMANNI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;1»

înCatechifmo,quieftSacræfcripturæcômpcndium,erudiù' fuftt, qua/ Ies funt omnes,qui adulti compotes funt rationis,^ donati funt fpiritu Chrifti,utin Chriftum ucrc credant. Ab his exigitBrêtiuSjlîcutôcChri ftiisipfcacApoftoli ei'us,quemadmodUmirrefutabilibus argumentis' ä Brentio probatum eft,ut nOn quaeuis dic^a âC décréta Pontifïcum,facri ficuIorumSC Fraterculorum, pro oraculo Spiritus fandi habeant, fed utfpiritùs eorû,num exDeo fint,probcnt, ôC pfeudoprophetas caueant. Probent autem,non ex hunlaho arbitrio, fed iuxta Canoncm Sacrae fcri pturæjautiuxtacatechifmum , fcripturæ epitomen. His ergo opponit Sotiis illud Ghrifti: Abfcondifti hafc a Sapientibus ÔC Prudentibus, amp;nbsp;re uclafti ea paruuhs.Et illud Pauli, Infirrha mtlndi elegit DeuS amp;nbsp;ignobi/ liaamp;c.Nosquidemhæcdic!îaGhriftiamp; Pauli obedienter agnofcimus^ Sed intcrea deteftamur furiofam Soti infulfitatem.Ghriftus dicit, Abfco difti hæc à Sapientibus ÔC reuelafti ea paruulis. Paulus dicit,Infirma mu/ di elegitDeus, Ergo paruuli(argumentatore Soto) amp;infirmidebent fiz ne ullo fuo iudicio,aut cognitione fapientibus dC fortibus,hoc eft,Ponti fifibusSCPracIatiscredere, quiduishiftatuerint,amp;^exegerint, An hacc non eft memorabilis argumentation'Hicprofcdlo homo,autprodigioz fèinlanit,autfuosipfeEpifcopos, quoruimpietatem tuendam fufcepit, effufèin corde fuo rid et. Nam hæc ditfta Ghrifti ÔC Pauli prorfus pitgnat cum inftituto Soti,tantum abeffut fententiam eius confirmêt. Si enim GhriftusabfconditmyfteriaEuangelrj, coramSapientibusÔC prudenti bus,acreuelat ea paruulis,amp;ft Ghriftus eligitinfirma huius feculi,certe manifeftè fequitur,quód abfcondat ea àPontificibus,amp;:Prælatis,qui c3 dicant facramfcripturam efleambiguam, dubiam, literarnmortuarnj amp;ftfe nonexplicante, uidenturfibiefle fapientifsimi,amp;: funtinhocfez culo potentes,nobilesôdilluftres,reuelctautemea paruulis ôi ignobiliz bus,qaos ipfi uocât Gerdones ÔC Goriarios.Et quidî'Num illud uult Soz tus, quod cum Dens patefaciat paruulis amp;ignobilibus myfteria coelez ftis regni,eo ipfo uult ut hi fint trunci,nec laborent quicquam cognofcc re, fcdexpedcnttantùmcœleftesenthufiafmos, aut maneant fempet ftipites.Quid autcm hocfenfuinfulfius f Gredo igitur,Sotum,cumuiz diffct hate diefta Ghrifti ÔC Pauli pofte ijs,quai fupra de hominibus fimpli cioribus dixit,opponi,uoluiftecommemorationeeorum , obiedioz nempræoccupare,ôôfuisquidem fucumfacere.perindeacfica ab ipfoz rum parte ftarent, ipfosautem in cordefuO , tanquam homines ftulz tos,amp;ignauos ridere, quippe qui ifta non fint uel leduri,uel intelleduz ri, ftd contend fiht granditate uolumiriis , quod ad tuendam caiu fam ipforum publice extet, ac intere.i liberalitcr , qUod funt polz liciti, numerent ♦ Allegatur amp;nbsp;illud Salomonis:Nc innitaris pruz dentiæ tuæ ôfnefis fapiensapud temetipfum ♦ Qu^d ergo C Num idcirco quçuisdécréta Pontificum Sé Sacrificulorum funt pro oraculiS Spiritus fandi, aBfqueulla reliqua cognitione agnofcendaC Scilicet, quia nemo debet fiiæhumanæprudentiæinniti, num ideo debet inniti Prælatorum potius prudentiæ, quam diuinæf Vt hæc fithuius did! fententia : Ne innitaris tuæ prudentiæ, nee fis apud temetipfum fapiens^ hoc eft.Innitaris tantum prudentiä; Sé decretis Prælatorum ,5C fis tanz turn Sapiens in ftrinio pedoris Pontificijc’Hoc certe illud eft,quod fcelc rati ifti homines quærunt. Salomon aflt no hoc agit,ut in audiêda alioijt dodrina fimus ftupidi, Sé afini ad lyram înechoc agit,ut quatuis Pondz

ÿx» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN e AP V T IX:

^cüm décréta,tànquànifacrofanda exofculemufjfedillud agit,ütin cœ/ îefti dodnna,fequamur , abriegata noftra Humana fapientia, diuinam, qu3c nobis uerbo Dei,feu Sacra fcriptura traditur * Vnde paulo antè diz xerat:FiIi,neobliüifcansLegisméæ,amp; præccptameacor tuum cuftoz diant ♦ Etrnox: Habefiduciariliri Domino ex toto corde tuo, Ac irez rum:TimeDeum,amp; receded malo , Haecdiôta , cûmpartirh præcez dunt,partim fequuntur iIlud,(Ne innitaris tuæi5rudentiæ)manifeftè iu bent,lie non efleinnitendumfuæprudentiæ, ut folidiuinæprudentiæ, quæ uerbo Dei,feu facra fcriptüra exponitur, innitamür. In facra enim fcriptura doceturfiducia in Dominum , amp;nbsp;timor Dei, ut recédamusà malo. Quare bæc Chrifti, Pauli amp;nbsp;Sàlomoriis dida, ciim ififtituto Soti îta pugnanfùt cùm Sotus eain præfentia, ad probandamcaufarri luani recitat,autinfigniter dclyret,autfcurriliterludat.

Sedhîc iterüm aceufatur Brentius temeritatis amp;nbsp;inconfiderationis, quôd id dixeriïneceflarium ômnibus, quod ne alicui quidem, imo nec dodtifsimisêftnecelîàrium.Necunqüam (inquit Sotus) lànitascatholi/ caefidei permittitcrédere rtecelîariam eflè fcriptüræ fententiam omnjz buSjideoquenecomnestenen' ad exigendam fidem fuamadfcriptüræ tegulam,qüamnec iegere,necfcire tenentur,mariifeftèdicit.îdàbcsuer ba Soti. Vanifsimus homo, auttam ftupidus eft j ut non intelligat quid Brentiö nomen fcripturæinhocdicendi argumentofigniHcct,auttani fceleratus eft,ut,quo maiorem calumniandi occafionem habeat, fingat fe non intelIigcre,Hîcenim,cum de fcriptura loquimur, non fit fermo deIiteris5Cfynabis,feddefententiafcripturæ,acdepræcipuo eius ftatu, qücm pd quiquein Cfirifto per Spiritum fàndum renatiteneni, amp;nbsp;nez celle hâbentteriere . ï-IuicChriftô,inquitPc’trus, teftimoniumfetùnt OMNES Prophetæ,qüôdremilsionempeccatorum accipiatper noz tneneius,quifquis credideritineum.Hæc enim præcipuaeftfententia fcriptüræ,hic præcipuus ftatus eius,Ht ducat nos in agnitionem unigeni tifihj Dci Domini noftri lefu Chrifti,idquehuius crucifixi. Quare qui/ cunque illuftratus eft fpiritufideiin Chriftum,is etiamft neckgerelcri/ pturamfciat,tarnen habetueram Icientianlfcriptüræ, Accêdit 8C illud, quod Sententia fcriptüræ , quamadfalutem côgnitu neceflàriam dici/ mus, collata eftin catechifmum quo uera Ecclefia publice6lt;^priuatim ütitur,ô^ quinepueris quidem in uera Ecclefia ignotus cft.Nondubita/ mnsigitut,quinhipueri, qui funt lnChnftorenati,amp; fciiintnoftrum catcchifmüm,maioremhabeantcognitionerii fcripturæ,quam üniuer/ fi Papiftici dodoreSjfiC fophifticæ Theologiæ profeflbres^ Hoc, fi Soto, didu temerarium ÔC inconfideratum uidetur, abftineat, quæfo, ab hoc feribendi genere,6ô occupée in recitandis fuis horis Canonicis,quôd ftu/ pidior fit,^ ut quæ fit ueræ ecclefiæ ÔC dodrinæ eius ratio,intelligat.

QVam fententiam Sotus üerbisBrêttj afiingat, utpopulüm fuum in ignorantia uCritatis, ÔCfub obediehtia Papæ retineat, fupra diz dum eft.Brcntius hortatür homincs,etiam Laicos, utiuxtadidu Chrifti,caueât plèudoprophetas,ÔC cæcos duces, ÔC iuxta Ioannê,n5 cre dant cuiuis fpûi,fed probêt,num fpûs fintexDeo. Ad hâc rem, cû necelz farta fit régula fàcrg fcnpturæ,autcatechifhu, copendi] fcriptüræ, ad quâ régulant

IOANN. IS E N M A N NI X N N 0 'T A T.’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^»3

rcgula Spiritus exi'gâturjdocetBrentiuSjôfficium ptj hominis èfle,non, ut alienæjhoc eftjPapiftarum fententiæ abfque iudicio adhærcat, fed ex/ pendateam,iuxtaregulamfçripturaîjnunicum eaconueniariHanc do lt;?lrinam oppugnat Sotusinhoc libro^SCpoftuIat, nthomineSjpraefer/ rim Laid,fententiam fuorum Praclatorum fimpliciter abfque iillain/ quifitionefi^tergiucrfatione ampkcflantur* Videamuscrgo quibusid argumentis probet, Ethacfienus quidemmulta non tarn contra Bren/ rium,quamcontraeateftimoniafcripturac,quibusBrentius ad confir/ mandumfuum propofitum uti'tur,uociferatuseft, Sedfuammagisin/ fcitiam prodidit, quam ueritatem expugnauit. Audiam us igitur Papi/ fticum Rhctore.InEccIcfia,inquit,alfjfuntahjsaptiores amp;nbsp;capaciores adintelligendaaltiora,amp;c,Etrccitatexepiftola adHebræos, Perfeclo/ rumeflefoh'dum cibum,quiproconftictudincexercitatos habeantfen/ fusaddifcretionemboniacmaIi,Etiterum,exCorinthqsPauli : Non potiri nobis loqui quafi fpiritualibus,fed quail carnalibus S^c, Quid hoc argumentatoreIcpidius 0!^acutius C” Sufcepit probandum, Laicos non dcbcreiudicare de dodrina aut decretis Prælatorum, fed ea fimpliciter abfque aliquafuadqudicationeampletfti, Ecceautemcum ar redis au/ ribus aftamus audituri probationes,recitat nobis, multos in ecclefia efte carnales,paruulos,egentes Ialt;ftis,impcrfe(ftos,imbecilles, qui non habe antexercitatos fenfusad diftretionem boni ÔC mail. Quid conuenicnti/ us dici poflctCBrentius docet,quod fit officium hominis pij, uidelicct,pi os homines,quamuis Laicos,non debere clam ores Papiftarum, ftatini abfque dijudicatione, pro oraculis Spiritus fandi ampledi,fed prius iu/ xta didum Ioannis, expendere,numfint exDeo.Adhocrcfutanduni Sotus récitât multos eftè in Ecclefia non uerepios,fed carnales,amp; imbe/ cilles, Quis,obfecro,hocignorat^aut quo cum Sotus pugnatiT Numi quia multi homines in Ecclefia funt carnales,imperfe(fti,cgentes ladiSi nonhabentcs exercitatos fcnfus addifcretionemboniamp;mali, idcirco non funt cohortandi,ut fiant fpirituales,6lt;I perfedi, quo pofsint ali foli/ docibo,0£lhabeantfenfusexercitatosf Impie igitur fecit Paulus , quod cum dixiflet Corinthios cfle carnalcs,amp; pueros cgentes ladis, poftea có hortatusfit, ut non efficiantur pueri fenfibus , fed perfediC Certe i/ dem ipfum Sotus hoc loco teftificatur, quod Paulus non idcirco ducat homines alienos effe afalute aut Ecclefia,quód fint impcrfedi,fedpo/ tius fufcipiat eos educandos.Cur ergo pugnat cum Brentio, ôC non ma/ gis una cumBrentio docetamp; hortatur Laicos, utin cognitione piædo? drinaeitapromoueant,quoamp;ipfipofsint de aliéna dodrina iudicare? Sed uanifsimus homo,non uidet fehoc argumêtandi modo, tollere ex Ecclefia uniuerfum genus cohortatori3,ac fuos quoquc Prçlatos à diju/ dicatione dodrinarum reijcere , Lex Dei eft, Diliges Dominum • Deum tuum ex toto corde, ex toto animo,ex tota fortitudine, amp;nbsp;proxigt; mumficut teipfum.Hoc eft officium, quod Deus àfingulis exigit.Obfi/ ftat ergo quifpiam Äfoticus,SC dicat: Quid? qua fronte audes ab homi/ nibusexigere,utdiligant Deum ex toto corde, ÔCproximum ficutfeip/ fos,cûm omnes homines fint peccatores,fint mêdaces,ncc fit, qui faciat bonû,nc unus quidé?At.n.bone uir,non iam agitur quid homines faci/ ant,fcd quid facere debeant. Non difputamus, quales fint homines,fed quales eftè debeant.Et tarnen Sotus tanta cæcitate percuftlts eft,ut code argumêtandi genere,in dijudicatione dodring in Brcntium inuehaCEt

quidCNumLaici ideoaiudicandadodrinarejielleftdi funt.quod multi fint inter ipfos, carnal es, imper fecli, egentes ladis, non habentcs fcnfus exercitatosJ'QLiid ergo fiet de ueftris PrælatisC’Scilicet hi omnes funt ne rè fpiritualeSjPerfedi ,folido cibo pafti, ÔC dodtifsimi, ut habeant fcnfus exercitatifsimos » Vides ergo uanitatcmamp;ftulticiam Soti.Scdaudia/ rnusaliamfcripturam,quaSotusreijdtLaicos ä dijudicatione dodri/ næ. Chriftus ipfe Dominus Apoftolis inquit, Multa habco uobis dice/ re, fed non poteftis portare modo« Vide,obfecro,quantum foleatcafci/ tas fertiel fufccptaproficerc.Paulo ante reiecitSotusLaieos,adqudicati/ one dodriha:,quód multi fint inter ipfos carnales amp;nbsp;imperfcdi.Quo ar gumento reijciuntur etiam ab hoc officio Praelati. Quis enim carnalior eft,quam maxima pars Papifticorum Prælatorum f Nunc autemrcijcit etiam ab hoc officio Apoftolos, propterca quod Chriftus dixerit, fe in præfcntia non pofte eos omnia docere,quia non pofsint portarc. Quid jgitur; Num quia Apoftoli non potuerunt co tempore omnia portare, idcirconondcbucruntfui offieq admoncriÇ non debucruntadaltiora prouehiî'non debuerunt Spiritiim fandûacciperc, ut pofsint de dedri/ na rede iudicareC' Non hoc uolo,(inquiet Sotus)fed illud,cauendum eft fe dodori, ne fupra captS quêCÇ doceat. At quis in præfcntia hoc à Soto requifiuit^Quis neicit,cauendum eftc medico, ne infi'rmo ftcmacho du riorem cibum ingcrat,aut nutrici, ne infanti edentulo durifsimos cibos prçbeatC'Illud,Sotc,agitur,Quod fitprj hominis,quamuis Laici,officiu, Num uidelicct debeat opcrâ,quam potcft,fummam dare,uiucramdo/ drinam a falfainternofcat,an dcbcat fempcrmanercafinusadlyram, amp;quicqUidPapiftici Prælatifomniauerint, prooraculoSpiritus fandi ampledif Scimusmultoscficimbecillesfcnfibus , feuintclledu . Sei/ mus multos elfe languidos,fcimüs multos cftecdentulos,Sed num pro pterea non funt cxcitandiadintclledus perfedionemC Num non funt àlanguorecurand.J’ Num non funtenutriendi, doncc dentesexcrcue/ rintC Certè hoc agüSotus,uidelicct, utLaici fèmpcr maneant impe/ riti,languid! Ô(edchtuIi,imôafini,ncunquàmimpictatcm,lVlagiam,fid ïdolatrjam,imó ne externa quidem nbsp;nbsp;crafsifsimafcelcraPapifticorum

Prælatorum cognofcant,Sedetiamfi ducantur ad Gchcnnæ incendia, obmutefcant,Ô( unà cuni Papiftisinfoucam ætcrnæperditioniscadât. Hue rcfpicit quoep Slt; tus, cùm rccenfet ex Paulo in Ecclefia diuerlbs cft fe gradus,diucrfa Spiritus dona, diuerfa minifteria. Eó cilim tendit, ut Laici abftinean t à cogn itionc pia? dodrinæ, colant fuos agros, atque cxerccantfuaopificia, Smant autem Prælatos Pap.fticos inreligicnc, pro fua libidine,deftruerc, ædificarc, amp;nbsp;quadrata rotundis mutare, hoc cft, Laici nullam prorfus dent operam, ut iuxta Chrifti didum caueant cæcos duces,6C Pfeudoprophetas, nccunquâm probent Spiritus,iuxta Ioannis didum,num fintcxDeo.NifienfmhocagcrctSotos,ac Satan, certè hac in parte cum Brentio minime bclligerarctur . Nam Paulus, cùm de diuerfitate donorum Spiritus amp;nbsp;minilf criorum in Ecclefia con/ cionatur,primùm,nonloquiturdcEccIcfia Papiftica , quænoneftEc/ clefiaChriftiXed Antichrifti.Deindenonloquiturtantùm deminiftris, fed etiam de Laids ucræ Ecclefiæ Chrifti, qui non minus his donis Spi/ ritus ,qüâmminiftriornatifuerant. Poftremd, nonadimitLaicisco? gnitionem piæ dodrinæ, Sedpotiusdocet, quod Chriftus idcircoin Ecclefiain fuani tam diuerfa Spiritus dona conférât, amp;nbsp;minifteria inftituat.

i'nftituat,utEcclefiaipfa,hoceftjtamLaid, quàni Mmtftn coruni,dP fcant uerain dodnnam,coiicipiant ucram fidem, ÔC Spintufando illu/ fti'cntilr,quo pofsint falfos dodior^s fugere, ôd ætèrnarn falutém co nfcz quùNürti etiirrt poftiit in ecdefia Apoftolos, num Prophetas, num dóz dorés,num poteftates,num dona fanationUm, num fublidia,iium guz bériiationcs,num dona linguarum, Ut ecclefia fit afinus ad Iyram,5c auz rcs tantum moueatf Nihil certe minus. Sed ut Paulus alias explicat, dez dit hæc dona ad ittftaurationem Sandotum, ( quorum humero contiz nentut,iUxtaphrafim Pauli,etiam LaicOad docendum uerbum,in ædiz ficatiónemcorporisChnfti,doneeperuéniamus OMNES inunitaz tern fidei,amp;f agnitionis fill) Dei,in Uirum per fed urn, in menfuram aptaz tisplene adultæChrifti,utnon AMPLI VS SI MVS PVERI, quifluduemusamp;f circumferamur quouis uento dodrina:,per uerfuz tiamhominum (Papiftarum)peraftutiam,quanosadoriuntur(Papiz ftæ)utimportarttiiobis,fed VER.ITATEM fedantesincharitate, adolefcamtisin ilium per omniâ.qüi eft caput,nempeChriftus,(ÔC non Papa,)0Cc. HieUidesaperte,quod diüérfitas dottorum ÔC minifterioz rum in Ecclefia ihtàntüm iioft atceat Laicosa cognitione piædodrinæ ô^dqudicationeuariorumdogmatumjutpotiuspropterillamcaufam in Ecclefiam conferatur,quo Qi Laici difeant ueram doclrinam,0^ earn ita certo cognofcant, ut non amplius circumferantur quouis uento doz drinarUmPapifticarum,adeoq; omnium earum,quæcum fcriptis Pro pheticis Qi Apoftolicis pugnant. Idem etiam vult fimilitudo membroz rum corporis humahi.Singuiis enim membris finguladona cohferun tur,non ut unum membrum fuo tantum dono fruatur, Sed ut fingula membra adeoqj totum corpusüegetetür, conferuetür, Qi uiuat. Sic ez tiam dicendum eft de corpore Ecclefiæ,cuius caput eft Chnftus. In præ fentià enim non loquimur de ea ecclefia, cuius caput eft Papa, fed cuius caput eft ChriftUs. Huius corporis uita eft uera cognitio Domininoz ftri lefü Chrifth bîîfec eft (inquit ) Uita æterna, ut cognoftant te ueruni Denm, Qi quern mififti lefitm Chriftum* Ad hanc uitam dandam Qi conferuandam uariadona cohferuntur diuinitiis in Ecclefiam, non ut unusSCalterilloautifto donoornati,fibitantiim ipfisfintexculti, fed iJtuniuerlàËcclcfiaexcoîatUr,ÔdcognitiohemChrifti,acmyfteriorunî Cius,quæad faîutem cognitu néceffariafunt, coilfeqüatur. Habes ergo itcrum palpabileSoti caccitatem, quod quæ teftimonia fchpturæcum jnftituto iplius pugnant,ijs fuam impietatem ftabilirC conetur,

CO G O R fere per fingula Capita Ledorem ftatus huius controz uerfiæ,quamSotusin hoclibroaduerfusBrentium tradat admo nere Cum enim Chnftus dicat; GaueteaPftudoprophetis,Et:Ca uetea fermento Pharifaeorum. Et loannes ; Nolite crederccuiuis fpiriz till,fed probate fpiritus num exDeo fint,EtPaUlus;Noliteefle pucri fen fibus,dofctBrént.us,ptj hominis ofiîcium elfe,ut in audienda aliorum dodrina, no fitalinus ad lyram, fed expendatiuxtaregulam facræ fcriz pturæ.atitCatechifmiéius, quidd;catur,utcaucatfalfam dodrinam.ôC ampledatur eum tantum fp*ritum, qui eft ex Deo, Nam, quod Chriz ftus Qi Apoftoli de cauendis Pfeudoprophetis, SCprobandis fp;i itibus,

IM e A P V T. X1 H, acabqdendis puerilibus fenfibus dixerût no funtpcrfonalia, q fantùnî adApoftolosautdodores ecclefiçpertineant.Necfunttêporalïaqugad têpora tantum Apoftoloijz reftrïngant, Sed funt generalïa amp;nbsp;perpétua, amp;nbsp;pertmêt etiam ad Laicos ecclelîç, idfp oîbus temporibus ufcß ad con/ iùmmationêfeculû Qiiæ uobis dico,inquitChriftus,omnibus dico,Et loânesjScribOjinquitjUobiSjfiliolij fcnbo uobis patres,fcribo uobis ado ïcfcehtes, fcribo uobis infantes,fcribo uobis iuuenes. Contra autem So fus contenditjUtLaici in ècclefia no probent fpiritus, num ex Deo fint, fed relinquantfpirituumprobationêPrælatiSjipfiautemfintafiniadly ram,5Cquicquid Prælati decreuerint, hoctan^cœlefte oraculum exci piant, ac illud tantum iudicent,qudd ipfis no fitiudicandum.Itatp boni illi, fcilicet,fraterculi illud uoIunt,utLaici fintPrælatorum iunienta, ac quicquid cft uel fpiritualiû,uel temporalium bonorum,àPrclatis,tancp uerisâf legitim is eorum poflèfToribusaccipiann Prælati enim no funt contcnti pofïèfsione fpiritualium bonorum, quæ pro fua libidine Lai/ cis,no quidem iure,fed tantum precario,diftribuant,uerumetiam arro/ gant fibi ius omnium terrenai^z facultatû,quas Laici pofsident, ut quic/ quidLaicisreliquum fit,liochabeant tantum ex gratia SCdementia Prg latorum,quemadmodumPapifticidodores exió.q.i.ffatuimus.EtDe dech Tua, Et de Ele* uenerabilê ÔC. multis altjs ueterum didis atqt cano/ nibuSjdedUcercconantur. Laici ergo agantgratiasDeo Ôê^ Papæ, quod felinqùatur eis uel tantillum,quod adhuc pofsident,amp;fc. Sed hisin praS fentiaomifsis,reuertamurad propofitum.SotLisexigit,ut Laici in audi/ endadoclrinareligionis,fintftipites,amp;eatantumcredant,qugipfisâPa pifticisPrælatiscredendaproponuntur. Etcûm hadenus aduerifimi/ îemquandamfuæùanitatisprobationemuarias ftrophascOnquifierit, nuncin hoc capiteconatur earn probareprimùm exemple NicgniCô/ cilq,amp; Impcratoris Gonflantini. Quid enim (inquit)putàs ne,quæ de æz ternauerbiDeigenerationc,deæqualitate eius ad Patrem,Ôi^ origine df cuntin fcriptura,exquibus Ariusdifficillimas quæftioncsmouebat, ut cft illud Ioannis:Nopoteftfiliusfacerequic^,nifi quod uiderit Pâtre fa cientê,amp;f quicquid Pater facit, hoc filiusfimiliter facit, SCfimiliamulta, poflunt ab omnibus fan'sintelligi!:'HadenusSotus.Refp5deo,Ea,quaî iri fcriptura de ætcrna uerbi Dei generatione,amp; çqualitate Patris,Fili}ô^ Spiritus fandi, in una diuina eflentia continentur, non polTunt necp ab omnibus Laicis,nec^ à paucis Prælatis,imô ne quidem ab ullo homing intelligi, fed pofiunt credi ab tjs, uidelicet,fiue Laids, fineMiniftris Ecclefiæ, qui fpirituChriftifuntilluftrati. Hæcmyfteriade imitatedei/ taris, amp;nbsp;diftindione trium perfonarum in Una Deitate, proponuntur nobis in facris literis, non humana rationeintdlrgenda, fed diuino fpi/ htu credenda, Nec hîcagitur,quid humanæ fapientiæ uideatur durum, quid fenfui communi fit contrarium, fed quid Spiritus fandus ere/ dendum exigat. Noneft autem obfcurum, quód dodrina de unita/ tediuinænaturæ,ôif de tribusin una illa diuinitateperfonis,primùm »nPropheticisfcriptisitacontineatur,ut Spiritus fandus fufficiensor/ ganon habueritad earn credentium mentibus,quantum ad falutem fa/ tis fuit.patefaciendam, Etfi enim non tam peripicuèin ijs fcriptis tradiz tur,^in fcriptis Apofiolicis,tarnen fparfafuntineisnon obfcuraièmi/ na,quæ, autore fpiritu fando,fuos in cordibus piorum frudus cognitio nis dé falutis protulerunt. Deinde, hxc dodrina continetur in fcriptis

IOANN. I S E N M A N N 1 ANNOTAT-' 727 ApoftolidSjtam darè,tam aperte, ut qui pcrEuangeh'on rcnati fünf, non habeant,quód deobfcuritate querantur, Qiiidigitur dicemusC Num quiaConcilium Nieænum damnäuit ïmpietatem Arij ,idcircó conftituitnouum dogma,facræScnptüræ ÔC ueteri ac prioriEccleiiac ignotumc’ Numhicarticülus de confubftantialitateFiltjcumPatreSC Spiritufando, turn pn'mùmi'nCorialio Nicaeno ôi. alijs excogitatus e(l,amp;Ecclenæ traditusC Non fuit fortafsis uocabulum op-oovftiu ueten'/ bus ufitatum,fed prokdo résip{â,(nifi deindüftria uoJüeris tam fcriptu ram facram,quâm Ecclefiam,adeocpSpiritum ipfum fandum infama/ re)fuitet8notifsima,amp; qUo qüïs iuxtahune mundum fuitfimplicior, eoad fidem huiusarticuliaptiorfuit. An nonEcdefiaiamindeabini/ tiôpatetadîEuangehj, ÔC fparfiinuniucrfum orbem,publicèaudiuit homines baptifari in nomine Patris ÔC Filq amp;nbsp;Spiritus fandi ex quo, quirenafeebantur ,autrenatierantinChrifto, tantum cognitionis per fpiritum fandum acceperunt,quantum ad falutem fatis erat.Nam il las ueftrasSchoIafticaSjSophifticas ÔCPapifticas fubtilitates,acetiam uarti/ tâtes tam de hoc quàm de altjs articulis,ecdefia multo utilius ignorât,§ cognofeit. Et quidCNum Concilium Nieænum definiuitæqualitatem fill) Dei cum Pâtre, abfqueautoritäreÔC teftimonqs facræ fcripturæC' Hoc nemo, niiîqui Papiftica impudentia inebriatusfuerit,afKrmare audebit. Quare, quirede ÔC pièagnoueruntdefinitionem Concilq Ni/ cæni,de hoc articulo, non agnouerunt earn,quod Concilium itaftatue rIt, fed quod earn autoritäre ccëleftium teftimoniorum, quæ funt fcri/ pta Prophetica amp;nbsp;Apoftolica, explicuerit 0^ cönfirmaucrit, Hîc certè proprio iudieio opus erat, non quidem carnali feU humano, de quo in hacdifputationenonloquimur,fed fpiritualiSCdiuino,fiquidem, qui non habuerit fpiritum Chrifli,non eft eius. Recitatur ex hiftoria Soera/ tis, quod in difputatione dodifsimorumEpifcoporum cum Philofo/ phis,de ArianifmOjfimplex quifpiam Confeflbr, ÔC illiteratus plus ope ræ, fimplici fua reeitatione fententiæfacræ icripturæde hocarticulo, quàm omnesEpifcopi,fuaeruditione, adeompefeendum infolentem Philofophum contulerit. SuperuacaneusigitureftmetusSoti, ne qui funtin Chrifto uercrenati, ÔC tarnen fimplices, non fint huius lublimis dodrinæeapaees, Vtenimmaximèfieripofsit,quôdhominesfimpli/ ces,fed uerè ptj, non intelligant ueftras, Sote, Sophifticas amp;nbsp;Papiftieas phtafes,tarnen res ipfas falutares tantum intelligunt, autore fpihtu fan/ do,5Ccredunt.per uerbum Dei, quantum ad falutem neceflàrium eft* Sed accedam nuncad exemplum Conftantini, quem 8C ipfum facit Sotüsafinum âdlyram.Excgitne(inquit)ConftantinusImperatorre/ cens ad fidem conuerlus j Si quod magis probabile eft, nondum bapti/ fatuSjdefinitionem Concihj (Nicæni) ad facram feripturam C Et mox: Ideotanquàm brachium,temporalis pœnæfeueritate,fententiamocu/ lorum tutatus eft, Si ficut ab ipfo fufeepta fuerat, idcp ab alqs fufeipi uo/ luitjidqj fine proprio iudido, HadenUs Sotüs, Conftantinus igitur tan to fuit,iuxta Sotum,ingerMj ftupore,ut ficut adfcripfit fe fine proprio iu/ dicio,fententiæ Côcilq Nicæni, ita feuéritate legum füarum uoluit fuos fubditos fententiam eiUsConcilq, fine fuo proprio iudicioampledi» Immanè,^ propudiofum hoc eft Soti mendacium.Sçpè antea miratut fum effrontem impudentiam Soti, nuncad earn etiam obftupefeo.Att det enim homo ipfaetiam uanitate uanior in confpedü uniuerfg Ecele

'^zt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;î M C A P V T X 11É

fijcca deConfiantino euomerc, quae,(i quisEfcïefiaftiCisfcn'ptóribü^ fidem adhibere uolucrit,pura puta cflc mendacia,manifeftifsimum eft. Dicit Conftantinum fine propriofuo iudido,non agnouiflê tantum dccretum Synodi Nicaenç,defideconfubftantialitatis,uerumetiam uoz luiflefèucntate temporalis poenæ, ut amp;nbsp;ipfi quocpfubditihoc decretu, fine proprio iudicio agnofeerêt. Audiamusigiturteftimonia hiftoria]9£ de Conftantino.Acinitiô,prius^ Conftantinus conuerfus eflet ad Chri ftianifmS,debuifletccrtè,iuxta Sotum, no inquifiuiflein Etlinicam fua religionëjled facrificulis dodoribus eius fimpliciter credidifiè qutp/ pè quod ea religio ftieratiam no tam uetuftate q autoritäre omniû ferè Regum amp;nbsp;Imperatorum,amp; publico populoi^ confcnfiiapprobata.Hiz ftoria autêpalâm arguit Sotû mendacq.Tradit enim Conftantin5,fum/ ma qua potuit diligentia,ftudio iudicio inquifiuiflêjquêDeucoleret, Eufebiiis in uita Conftantini lib.i.

CÛm bæc(inquit)omnia animo fecum ipfe (Conftantinus) coferret, ftultum fore circa eos morari,qui dîj non funt,ô( poft tantû ucritatis ex/ pcrimentum,in errorem feduci,idcccp folum paternum fibiDeum co/ lends efte arbitratus eft. Inuocabat igitur hue precibus fuis orans amp;nbsp;fup/ plicansjUtfeipfum fibi quifrtam eflet, oftcnderet,acdextcram fuam nC/ goctjspropofitis porrigeret. HadenusEufebius,

(^i tanto ftudio confertinter fe Deum paternum,amp; deos gentiS,ac tanto precum ardore inqrit cognition? ueræreligionis, puras ne ipfum CO fuifleftupore,ea amentia,ut abfep ullo fuo iudicio,eoep diuininis exd rato,abieccritdoclrinâgentilium acuetei^ facrificuloijidedeorum mul titudinCjac clegerit dodrinam Prophcticâ ScApoftolicam de uno uero Deo amp;PatreDni noftri lefu GhriftifQuanta aStfapientia,quâtapietatc gubernârit Nicaenû Concilia, Übet iteijj teftimoniS hiftorig adferibere* Eufebilis ibidem lib.^.

Cum baec,inquit,Romana lingua,akero quodâinterpretâte,locutus eflet, fermonêSynodiprimatibustradidit(Cóftantinus).HincaIii(Epi fcopOorfi accufabant eos,g ex aduerfo erant,illinc al tj fefc defendebantj acuicifsim coquerebantur. Ciim autem plurima huiufmodiab utrotj ordine in medium prætendercntur, acmulta mox initio controuerfia coaceruaretur, aud iebat Im perat or clem enter om ries, amp;nbsp;cofta nti m ora propoiita percipiebat, ac partim illis quæ utrincpdicebantur fuccurresj placide eos cocilia bat, g contentiofè inftabant, partim ad unumquentp manfuetè locutus,id(^ Greca uocc(neqj enim huius ignarus eraOfuauis adm odS erat ac iucSdus, alqsCß per fuadebat, alios uerbis fledebat,alios bene diflerentes LA VD A B AT, ac cundos ad confenfionem adduce/ bat,doneeeos inOMNIBVS,dequibuseratcontrouerfia,unanimes côferttientes REDDERET,ita ut fides confonaobtineret,6Cidem falutaris fefti tempus cundi profiterentur, Hadenus Eufebius, Theodo. Ecclefiafticat hifto.lib.i.cap.y.Cohftantinus ad cce-

Nihil indignius elîèdixir(C5ftantinus)quàm hoftibusdomitis,cunl quirebellarc auderet,inueniretur nemo,ipfosfe mutuóimpctcre,6C uoluptatem acrifum conciliareinimicis, præfêrtim indifputationibus rerum diuinarum ,in quibus haberent fandifsimi fpiritus DOCTRP NAMperfcriptâ,Euangelicienim SC Apoftolicilibra, necnon antiquo rum Prophetarum oracula plane inftruunt nos,(inquit)fenfu numtnis.

Proindehoftihpofitadlfcordia fumamusEX DICTIS DIVIN! SPIRIT VS explicationes quæftionum, HadcnusTheodontus,

Socrates Ecclefiafticx liifto.lib.i.cap.j. Ex Epiftola Con-ftantini ad Ecclefiam Alexandrinam.

Conuocaui ad cim'tatem Nicaeam coplures Epifcoporujcum quitus ego unus ex uobis,0C uehemêter gaudens uefter die conferuus, VN A ET IPSE VERITATIS INQVISITIONEM SVSCEPI,

Vides ergo ConftantinûNicçnam Synoduita gubernafle,utnon fo lùm no aflèderitjtan^ afinus adlyram, uerumetiam Synodum admo/ nuerit de ueraamp;certa régula, I'uxta qua de conrroucrfia dqudi'candum effet,quæ régula,funtlibri Prophctici ÔC Apoftolici,ac una cum al q s inz quifitionê uen'tatis fufcepen't,amp; quofdam quidêalios diflèntientcs oraz tionefuaad cófenfionem in uerèpiam dodrinam flexerit, alios autem bené diflèrctes laudauen't. Et tarnen Sotus,autrerü geftai^ ignarus, aut extrema impudentiaperfufus audet palam affi'rmare,ConftantinSline proprio iudicio fententiam Nicçni Cócilq 8gt;C approbaffe,ÓC fubditis obz ieruanda madaffc, Ac profedó,fi iuxta biftorias Eufebij,Socratis,Theo doriti S)C Sozomeni de Conftantino iudicandum eft, multd maius fuit ftudium eius in ucra dodrina cognofccnda ói. propaganda, quam maz gnae partis Epifcoporum eius temporis. Sic enim fcribit Theodoritus, Theodo, lib. i. cap. 44.

Laudatifsimus rex(Conftantinus) Apoftolicas curas fufcipiebat aniz mo fuo. At Pontifices, non folS non xdificare ecclefiam,fed illius etiam fundamenta labefatffare conabantur.Nam illius ôi. Apoftolicorum doz gmatum Principes, uarias texentes calumnias, impulfos in exilium -ij gebant, Hadenus Theodoritus.

Memorabilis hare eft antithefis Impcratoris amp;nbsp;Epifcoporum. Impez rator curabat Apoftolicam dodrinam amp;nbsp;ecclefiam. Epilcopi fuis difsiz dtjslabefacftabâteam.Qiiidpoteftdc ImperatorelaudabiIius,ÔCdeEpiz fcopis execrabilius dici. Sed audiamus etiam, quomodo Conftantinus iilt;reliquauita fefegeflcrit.

Ccrtè fuum ipfius diuinis rebus excolens,nodurnis temporibus uigi labat,ac fcribendis orationibus uacas crebró digrediebatur, hoe fibi cóz pctere ratus, ut dodo fermone fubditis imperaret,ac totûImperium raz tionabile cóftitueret. Quapropter amp;nbsp;couocabat fubditos.conuolabantz queinnumerç ad audiendû multitudines, Philoiophantêaudientes lm pcratorê. Si contigiflet inter dicêdum aliqua Theologiae opportunitas, omninó redus cófiftens, vultu contrado ac uoce prcffa omni cum piez täte prçfentcs ad diuinam dodrinam initiare uidebat. Vbi Igtis uocibus auditores acclamabant,ut furfum in cœlû fufpiccrent, innuebat, ac foIS omnium regêreligiofis laudibus celebrarentac honorarentCum aute caufas dicendo diuideret, iam erronei multorum deorum cultus arguz menta deftruebat, probans gentium fuperftitionem ód errorem eflè,ód eius impietatis, quac Deum negat, præfidium, iam diuinitatis monarz chiam tradcbat, ac fubfequcntcr de prouidentia Dei,tam in genere om nium,c^fpecialiter partium diftèrebat. Hadenus Euiebius.

Obferua igitur,^ bené conueniat Soto cum Eufebio.Sotus didt Coz ftantinu agnouifle fe no habere donum interpretationis feripturç,ä^fen tentiam Cocilfi non folu ipfum fufeepifle, uerumetiam uoluiffe ab alijs

7 J« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N C A P V T X11 L’

füfdpi fine proprio i'udido, Eufebius autem fadtConftantinu non tanz tüm ftudiofum piçdodrinæ,fed etiam dodorêamp;condonatorem eins, adeocß talenijqui potens foen t,iuxta Paulü, exhortari per dodrinam fa nam, amp;nbsp;contradicentes eouineere. Quanto i'gitur ludidj acumine Con/ ftantinus prgditus fuiVEt quanta eft uani tas ôi. futilitas Sotif Poft exem plum Conftantini, Sotus iterum redit ad uetere fuam propolîtionem, Idiotis rionlicerefibi aliud ludidum fumere,quam utagnofcantfibino cfte iudicandum. Hane propofitionem lufcipit ctiam teftimonijs fcn'/ pturæ ( fi dtjs placet) muniendam, Primum ergo quod Cliriftus dixit„ Nolite iudicarCjUt non iudicemini,de aliems feu didis feu falt;Äis non te/ rherè ludicandisèc condemnandisJiocSotUsaccorrimodat adprohi/ bendum iuftum. pium di. debitum de i'mpia doclrina Papiftarum i wdi/ déjCÙm tarnen Chriftus ipfe i'ubeat cauere pfeudoprophetaSjfiC fermeil tum Pharifgoi^,quod certç abfcpdono fpiritus fandijamp; fingulari homi/ nis ludicio Ken' non poteft.Et Paulus lubeat auditores, etiam fuorü Pro/ phetarum feu interpretsexphcationem dijudicare. EtadPhilippenfes: Cauete,inquit,canes,caüete malos operarios,cauete codfionem, quod profedo fingulare hominis ludiciSrequirit. Et ut maxime no oêsæqua îi dono fpiritus fandi funt prçditi,tamen,quï eftGhrifti.ad hoc pro uirilt fuaemti debetjUtdrjüdicet de dodrinâ,amp;canes,ac malos opcrarios,qua les funtPapiftÇjCaueat.Sed no eft nouS,qpSotus SC colkiuies eius corrS/ pantdidafcripturÇjamp;adftabiliendâfuam impieiatcm inBcdant.Dein de,no uideo,quidfibi Sotus uelit,quôdfufdpiat fuam fcntenfiâ,prophe ticis potius ôi Apoftolicis fcn'pti's, Traditiombus no fcriptis proban/ dâiAn non.n.fcriptura, ficut Sotus fentit, ambigua eft Si dubia Silitera mortua,imôIiteraocddêsî’EtTraditioncsnofcriptæfuntccrtifsimum fideifundamentSf Quodigiteftambiguum,dubiûôf mortuum,quid probaretCQuod autê eft certifsimum fidei fundaments,quid no proba/ retC’ Sed etiam fi Sotus no profi'teret ucrbis,fcnpturâ effe ambiguâ amp;nbsp;du biam,tamê res ipfa teftifîcat, quôd fcn'ptura fit ipfi ufqjadeo am bigua Ôd dubia,ut in ea explicanda quouis uento circumferatur,6d plane nefciat* ubi confiftat. In lege(inquit)mandatum eft : Coftitue tcrminos populo per circuitum Si côteftare,ne forte uelittranfcêdere terminosad uiden/ dum Dnm,6d pereat ex ejs multitudo. Hoc dido exiftimat Sotus fignf/ ficarfnulli li citS elle ultra ingemum, donum Si gradum,quê in ecclefia habet,inueftigarc myften'a.Sed memment in catalogo hui’ populi,qut prohibet ab afcenfu in montérecehferi etiam facerdotes. Afcendes (in/ quitDns ad Mofèn)tuamp;Aheron tecum,Sacerdotes autê Si populus,ne tranfeatterminos. Deinde hocpceptum,iuxtalitcrâ,loquitur de exter/ nis,no de allegoricis terminis.Poftremo etiamfi allegoria hîc quçratur, tamê populus uerç Ecclefiæ Dei no arcetur hoc pcepto â cognitione pig dodring,quâ Deus in eo mote erat promulgaturus,ôd omnibus cogno fcendâ propoiiturus,fed tantum â curiofa Si temeraria incurfione adea infpicienda,q Deus uoluit elle abfcodita.Deus.n.fufceperatdecalogum reci tandum.Audiigif,quanta feueritateexigaturdiuinirùs,utfenrentia dus difcatur Sicognoicatur, Erunt,inquit, uerba hec,q ego pcipio tib» hodic,in corde, Si narrabis ea filqs tuis, Si meditaberis iedens in domo tua,ô(’ ambulans in itinere,dormicns atcp confurgens ôdc.C^Tis aSt ung docuit,quôd homo inueftigaredebcatmyftcria,ultraingenium,dona - Si gradum,quem habet in ecclcfiaç’nifi forte Sotus fentiat,illud elle ray fteria

ftCfia l'nueftigare ultra gradum ôi. ingenfum fuum,fi qui's lïidicat ex uer bo Dei,manifeftafcderaPapjftarum efleabominanda,manifeftam im pietatem, Magiamamp;IdoIomantamPapiftarum eiïedeteftandam. At/ qui hoc eft mgem'um, hoc eft donum, hic eft gradus omnium pioruin hominum,utfcderafiuevulgariumjfiuefacnficulorum abominenturj amp;omnem impietatem dcteftentur, Nihilo aptius adfcribit hue Sotus uerba PauIi,quiait:Dico omnibus J qui funt inter uos,non plusfapere,’ $ oportet,fedfapere ad fobrietatem,amp;unicuicp hcutdiuificDeus men/ furamfidei. Paulus enim h oc loco non iubetldiotas eflèincognofcen/ da uere pia dodirina ftultos, ftupidos, truncos ÔC afinos ad Iyram:fed iu/ betunumquenqîdefemodefte fentire,amp; fefe non temerè,non arrogan ter fupra alios efïèrre. Cognofeere autem ueram docîrinam,6c ex ca Pa piftarumimpietatem amp;nbsp;idolomaniam indicate,non eftplus fapere^ oportet,noneft fefe arroganterfupraallosefterre,fed eft fapereadfo/ brietatem,quam Deus ab omnibus uerè pijsexigitjôif efthumiliter uo/ cationi Dei obfequi.Deus enim ab unoquouis uerè pio exigit,utcaueac pfeudoprophetas,canes,amp; malos operarios.Ethæc eft menfura, quam unufquifque nofle,ÔC eft opus, quodunumquodqi membrum Ghrifti operari debet, Quidueróillud, quod hue etiamallegaturdidum Syraz cidæ, Altiora te ne quaefieris, 6C fortiora te ne ferutatus fueris C Num ex manifeftis fceleribus Papiftarum iudicare ipfos eflê fccleratos,ÔC ex imz pietateeorumiudicareipfoseftè impios Idolâtras,eft quærerenobis alz tiora amp;nbsp;fortiora C Atqui quo magis fpiritus fandus excitât pios quoi/ cuncp,ut cogitent ea,quæpræcepit Deus, eo in maioremcognitioncm inducitipfos,utintelligant,uideant, adeoqjmanibusquodammodo paIpêt,Papiftas elle excæcatos,fiCreligionem eorum efteantichriftianiz fmum. Haeenoneftcuriofaabfconditorum perftrutatio, fedoculatus manifeftifsimarû rerum afpedus, EtloquiturSyraeidesdealtioribuSj non quæ nobis in feriptura proponuntur cognofeenda SCcredenda,fed quaeDeusuoluit nobis elfe abfcondita, nec funt in fcriptis Propheticis amp;nbsp;Apoftolicis patefada.Et quidCcùm Syracides dicat.’In fuperuacaneis rebus noliferutari multipliciterjnum putas eum affirmare, cognitionê uerè piæ dodrinæ eftèrem fuperuacaneam,Et earn do(ftrinam noneftè diligentifsimo ftudio cognofcendamî’Cogita obfccro,quàm contume liofusfit Sotus in bonumuirumSyraciden, Allegatione enim huius diditraduciteum,per{ndeacftamp;ipfefcntirct,pios homines arcendos efl'eâ cognofeenda cœlefti do(ftrina,ne pofsint ueros dodtores à pfeudoz prophetis difcernere.Hocnon eft allegare, fed infamare feripti illius auz torem, Nonignoramus,diuinofauore,quôdPaulusconferatcorpus Chrifti,quod eft ecclefia,cum corpore humano, quôd fuæ fint finguz lorum ngt;embrorûfun(ftiones,necdebeat oculusdiccremanui,noneft mihi te opus. Hæccollatio eo ualet, ut in eccleGa inutuam inter nos hâz beamus charitatem,amp; alter alterum fuo dono adiuuet,Sed quid hoc ad prçfens inftitutûC’Docemus quod ptj in Chrifto renati,n6 tantum mini ftri, fed etiam auditores eoi^ debeantfummam opera dare, ut uerädoz drinâreligionis cognofeant,quo pios dodoresâ pfeudoprophetis,qut hifee temporibus pcipui funt Papiftae,difcernant.Sotus aût docet Laicis nô licere fibi fumere iudiciû dedodrina religionis, led debere cos iudiz ciofuorûPraclatorum elfe contentos, Putatenimillam efleccclefiaftiz cg unionis utilitatem,ut Idiota credat,(recito autem uerba SotOquod et

fjl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAP VT XIlIl.

oftcnditur à dodorc, ôi dodor intehdat dodn'næ, fuftcntationêreci’pO cns abidiota.Habes uerbaSoti^Nonnegamusjquinis quicatcchifaïur fcrmone,debeatc0municare d,qfecatechifatinomnib.boms.Sed qd^ fl is,qui dodoris locû occupât,peruerfa ÔC impia doceat,nû ôi. tune idio/ ta credere debetfQuid,fi dodor nÔ intendat dodnnæ,fed tantû helluet aut octofe ftertat,num ÔC. tune idiota debet ei futientationê^At tales effè dodores amp;nbsp;Prælatos Papifticos, fcripta noftroijz amp;nbsp;fada Papiftai^ mant feftècöprobant. Scirnusin humanocorporeoculû nóeffênccmanuni nee pedê.Sed num idco manus amp;nbsp;pedes no habent fuam ex anima uitâ, quia.no funt oculUsfrOiiid fi oculus fadus fuerit cæcuSjaut eruatur é cor pore,num idcircó née manus nee pedes uiuere, nee moueri aut fuû ofH/ eium facere debet;” Qiiid fi oculus aliô in præcipi tium refpiciat, ratio au té pedes reda uia din gatf Sic in corpore Clirifti,g funt oculi(hoc en)do/ dores,debent quidê pro fua uocatiOné è feriptis Propbeticis amp;nbsp;Apofto^ licis,redâ uiam ad cœleftem haereditatem oftcndcre,nihilominus aute qui funt manus amp;nbsp;pedes fuâ habent excapite Chnfto uitâ,ut cùm fint re nati inGhnfto,habeantetiam èfpirituGhriftiiudiciûdc uéraô^falfado drina. Et fi dodor impia doceat, idiotas ad tartarj» ducat,num crit fc/ quendusC’Certè Ghriftus dicit:Si oculus tuns offendi t te,erue eû,amp; proi) Ce abs te» Et itei^i : Si fal infatuatus fuerit, falietur f Ad nihil ualet ultra, nifiutproiiciaturforaSjamp;conculceturabhominibus.EcOmittiteilIos, ducés funt c^ci cçcoi^j. Ac rurfus:Omncm palmite in me non ferentem frudûjtollit. Vfitatum.n»amp;folenne eftDeo, ut ^s in ecclefia fua oculos tnftitueritjfi fuerintcæcati,qualés funt Afotici Prarlati feu Papiftici facriz ficuh,cruantur SC protjciantur.In Ofea dicit Dominus ; Quia tu feientia rcpulifti,repellam te,ne facerdotio fungaris mihi.Et in MalachiarLabia facérdotis cuftodiént fcientiam,5C legeni requirent ex oré eius,quia An gelus Domini Zebaoth. Vos autêrécefsiftis de uia amp;nbsp;feandalizaftis plu hmosin leg«.Propterquoddediuosc5temptibiles.Etmox:Difperdct Dominus uirum,qui fecerit hoc, Magiftru ÔCdifcipulûde tabernaculo Iacob fiCc.Sed quid multis opus $ Ghriftus ipfé filius Dei no abhorruit 4 ludæorûiudiciode fuadodrina, Quisucftrum,inquiens,argüetmede pcccatOjhoceft,demendaciofEt Paulus,beatûfeaffirmât, quod didu' rus eftet caufam de dodrina fua apud regê Agrippa. Poft^ igitur Papiz ftæ rcijciuntmanibusôCpedibusidcpcôtumelioiifsimè,àiudicio(uçdo drinac,idiotas ÔC laicos, in quorûcatalogorecêfent no tantum vulgares homines,uerumetiam Reges amp;Principeseoij£,martifeftuargumentS cft,quód habeant malâ caufam,Ô£^ dihgant magis tenebrâs g lucê. luxta illud Ghrifti:Omnis,qui mala agit,odit lucê,necuenit ad lüccm,ne uidc antur opera cius.Denicp dum non admittunt in dijudicationê dodrinac teIigionis,nififuosconiuratos5Cinfulatos,illudpratcipué3gunt,utnon foil ipfifintmancipiâ Satanæ, SC perçant, fed etiam captiuos fccum du/ cant populos fuosin acternam damnationem, iuxtaGanonem ilium fuum,Si Papa,Quare,ut hoc caput uerbis Soti concIudamîSi hæc redê Confidercntur, totam hanc caufam conficiunt,

C Ogita mihi,quaefo, quantum Sotus in dodrina pietatis proficiat, Hadenuséxegit, utIdiotatfeuLâicifint in dqudicandadodrina religionisafini ad lyrâ.auttrunciôiftipites.NunCidêexigit etiam â d odoribus,Hac(inquicns)modcftia confiât maxime opus eflè dodo/ ribus.

h'bus,ut fdh'cet,cûm aliquid fibi uidentur intelliger^ in fcfi'ptura,in reh/ gione,no uerbo tantum,idl re uchfsimè fubditi lintMaioribus,atq? ipfi di'uino OrdinûEt ut dodîorcs fciant fe tuto fententiâMai'oi^(hoc eft)Prg IatorS(dehorum»n.autoritateconferuanda agit Âfotus)fequi,addit ôi. il Iud:Hac,ingens,modeftia ô^illud fit,ut etiam li erret,quamdiii tamê do Æoribus fubeft,SC ab ilh's paratus eft corrigi, NON IMPVTET VR ÏLLE ERROR IN CVLPAM. Vides nûcLe(5Ior,quôtendatAfo tus,eô uidelicet,ut omnes no idi'otç amp;Laici tant3,uerumetiamMiniftri ecclefiaijj amp;profeflbres làcrarum literarum,etiamfi uideant,fentiant,m teni'gât,adeolt;^ manibus palpent,Prçlatos l'mpiam dodnnâ fequi ÔC tue ri,acfceleratam uitâ ducere,tarnen nonreprehendant,fed mufsitent,ac fubijciantfuam fentêtiam facrofandæRomanpEccIefiæ,ut Prçlati pof lintimpunè qoiduis profua libidine in canCa. religionis conüituerc ÔC definire.Et ne forte quenquam uellaicorum uel dodorum urgeatcon/ fcientiæ remorfus,reddit bonus,fcilicet uir Afotus, eum tutum ac fecu/ rum, quod etiamfi talis fubtjciendo fe Prælatorum fententiæ errauerit, tarnen error ille non imputetur ei in culpam.Hæc eft uerè Satanica ftigz geftio,qua nihil poteftmalitiofius 8C pernitiofius excogitari, Sed antez quàmdehocdicamus, pcrftringemusea, quæSotusredêdicereuide^ cur,ut intelligamuSjquomodo ea ad inftitutum eius conueniant»

Paulus ad Corin,fcribens:Non in immenfum, inqüit, glonabimur, fed fecundû menfurâ regulæ,quam menfus eft nobis Deus SCc, Agnox (cimushocdiAQPauli,fedquorfumàSotorecitat? Num gaPaulusno gloriatnifi fecundûmenfurâregulç,quam partitus eftei Deusrnecglo riatur,nifi in Dno,idcircô impietasPapiftica no eft nec à do(ftoribus,nec â difcipulis feu Idiotis dC Laicis iudicanda ÔC fugiendaiTSed hæc eft menz furaregulç,quâ Deus unicuiiç inChrifto rcnato fiueMiniftro ccclefiaîj fiue ecclefiæ iplî,hoc eft,auditoribus piæ docftrinae partitur, ut caueant â Pfeudoprophetis,â ferméto Pharifteoijj,amp;^probent fpiritus,num fint ex DeofEtfigs in hocgloriat,certènoinfeipfo,fedinDno gloriatur, Nâ fi gs infirmiori eftingenio, g ut pofsit inter uarias dotftrinas dfiudicare, nô idcirco debet abîjcere ftxidium iudicandi,fed fequatur régula lacobi^ qui duodecim tribubus fcribensiSi cuiueftrû,inquit, deeft fapientia,po ftulct ab eo,qui dat, nêpeDeo, qui dat ing omnibus fimpliciter,nec exz probrat,ac D ABIT VR efiSed poftulet cum fiducia,nihil hçfitans,Qua re,g fiue docftor fiue difcipulus, autoritate facræ fcripturæ iudicat de Paz pifticaimpietate,tantum abeft,ut in immêium glorietur,ac menfuram régulas tranfiliat,amp;terminos fuos tranlgrediatur,ut fuum potius officia redifsimè faciat,5C fefe intra terminos fuæ uocationis cotincat.NÔ igno ramus fuum cuicp gradû elfe in ecclefia,amp; fuum cuiqi donum à Deo coz tigifle, Alius.n.eft Apoftolus, alius Epifcopus,alius publicus fcripturæ »nterpres,aliusMagiftratuspoliticus,aliusLaicus3Ethigradus,atq^hçc uitæ genera non funtinter fe temerè confundenda. ludicare autem de do(ftrinareligionis,hoceft, difcernere interpiam amp;impiam dodrinâgt; inter ueros amp;nbsp;falfos Prophetas,inter Apoftolorû ôC Pharilçoi^ dogma/ ta, inter EuangeltjueritatemjSC Pâpiftarum mendacia, inter piorum A«T|o«atj/ Qc Monachorum idolatrian,illud demum non eft unius ÔC alte rius ordinis in ecclefia, nec unius amp;altcrius hominis, fed omnium hoz minum in Chrifto renatoru. Et ad publicam quidê de dogmatis dtjudiz cationê adhibendi funt nô tantum Miniftri ecclefiarû, uerum etiam iUi gt;

7î4. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 Ä C A P V T. X111.

qui in quouis ordinc excellentes funt ingenio, fapientia, cruditione Si pietate. Res enimipfateftificatur,donum iudicandide dod:nnanon tantum miniftris, fed etiam Ecclefiæipfi diuinitus conferrf In priuata autemdijudicatione,ficut unicuiqueneceflariaeft adfalutem fuaproz pria fides, luftus enim (inquit) ex fide S V A uiuit,ita unicuiep necefla/ riumeftfuiirri proprium,pro fiio illodo,iudiciüm,rieCaiaphac dogma ta,pro ApoftolOrtim dodrina arripiat Omnibus enim dicitur : Cauetc à feritlento Pharilàéorû,Cauete à PfeUdoprophetis,Omittite illos,Cæci funt Si duces caécorUm.Probate fpiritus,num fint ex Deo.Si quis uenit aduosfiChanedodrinarri noriäffert,nerecipiatiseumindomüm, nec AVE eidixeritisiQUienimdicitilli AVE,comunicatoperibuseius malis.C^pare neceflariUm eft,utquiuis etiam L aicusin Chriftorenatus iudicet,non qiiidem exhumanaratione,autcarnali témcritate,fed è di/ Uina fcriptUta,autpio fuo Catechifmo per fpiritUm fandium, dedod^ri/ naPapiftarüm,ô(fiquidem deprehenderiteam efleimpiam(id quod fo leipfo darius eft)detefteturamp; fugiat earn, quamcontento poteftcur/ fu,necquicquam rerum facrarum cum Papiftis commune habeat,

Sed duo funt in hoc capite, quibUs SotUs ie caiiere fibi putat,fi forrè impietatis reprehendatur,AlterUnïeft,quódreqüiratmodefiiam in af/ ferenda propria fententia CIRCA RES DVßIASjö( CIR/ CA DIFFICILIA SCRIPTVRAEacfideùQuafiüerônos nûc loqUamUr de dUbrjs illis Sophifticis,quæ utilius ignoramus,quàm cogrtôfcirhUs,autdedubijs,quorum cognitiononadmodumprodeft, ncc ignoratio obeft, aut de Grarriaticain iacris literis diffîcültatë QC ob/ feuritate, SCnonpotiusdeiudicióearum rerun! j quæRenâtisihChri/ fto,uel ex ipfo Catechifmo funt tam clâra:,tam cértaf,Ut pro ipfis no tan/ tùm contra impios Papiftas,orgaria Satanac,Uerümetiam contra Sata/ nam ipfum depUgnafe aüdCant. Vt, fi qüis, exempli gratia,intenexent per fpiritUm färtdUrn, qUæfitferitentia primi pracceptuNon habebisa/ lienos deos coram me,ô( SymboliApoftolici,in quo recitamus nos cre d cre in Deum Pattern, Filium Si Spiritum faqdïum, ac Orationis Do/ minicae, in quainuocamus folum DeUm Pattern coeleftem, certè huic nullum ampliusdubium eft,quin dodrinaPapiftarum,qua iubentho mines mortUos ihuocare, Si ligneam aut lapideaTn^gurâcrucis,ac fta/ tuas hominUrri adorarè,eflè manifeftam impietatem,ô( pUbîicam Ido/ lomaniam.AIterümeft,qUÔddicithàncmodeftiarnmaxin!c neceflà/ riam elfe dodoribus, utcùm aliquid fibi üidenturintelligerein feriptu/ ra,in rcligione,rton uerbo tantum,fed re, Uerifsimè fubditi fint Maiori/ bus,atq;ipfi DIVINO ORDINI. His uerbis Afotus prorfum facit non tantùni ex difcipulis,fed etiam exdodoribus ipfis truncos,ÔC afinos ad lyrârrt,utetiamfi feiant, intelligât, ac manibus etiam palpent Maiôres,hoc eftjPràflatos impia ftatucré,amp; fedari,tarnen non debeant Prælatiscôntradicere,fed appIaudere,SCéuge,bellè,réde,iufte,piè,Che/ rubicè, Seraphicèin omnibus accinere4Hoceninl eftiüXtaAfotum,no uerbo tantûm,ucrumetiam rc,uerifsime Maioribus elfe fubditum,Sed h/c cauit fibi nonnihil,quod addit, Maiores debere elle fubditos diuino Ordinû Nam fi quis obieccritei, nihil eflè magis abfurdum,impium, crudélèSi tyrannicUm, qUârn dodorés Maioribus ita fubqcere, ut illi neceftè habéânt fj s, quàmuis impia ftatuentibus cederc, habet afylum, quo confugiat, Si dicat, fc (entire, quod dódores tum debeantMaiori/ bu»

bus feu Prælatis fubîjdjCÛm Prçlati fubqciûtur diui'no OrdiMScd quidi uocetdiuinum Ordinem,non cxphcat, Num uidehcethisnominibus intelh'gatjUel Prophetica amp;ApoftoIi'ca fenpta,uel traditioes no fcriptas, uel fcrinium peAoris Pontificij.No certèintelligit nomine diuini Ordi/ nis facrâ. fcripturam,quippè quâ alias uocat obfcurâ,dubiam,ambiguâ, literâ mortuam,amp; literâ ocddentem.Reliquû igitur eft,quôd intelligat Traditiones nô fcriptas, ÔC. fcrinium pedoris Pôtificîj, Itacp res eo redit, ut dodores, quamuis darifsimis teftimontjs facræ fcripturæ muniti, ÔC magna pietate pditi,necefle habeant fententijs Prælatorû, quantumuis abfurdisamp;impqscedere.Quidpluraf Sotusilludunumurget, uttam difcipuli, dodores, tam Laici, Presbyteri Gnt trunci, Si. agnofcant quæuisftatutaPrælatorumpro oraculis fpiritus fandi, Etquoprom? ptiores lint ad banc obedientiam,conatur cos in confcientia fua fecuros reddere, E tiam fi,in quiens,errent, tamê quamdiu dodioribus fubfunt, amp;nbsp;parati funtab illis corrigi, non imputeturille error in culpam. Quid poteft uanius,quid magis impium dicif Qiiid enim C* An fi quis cuin dodioribus errauerit,errabit impunèç'Si diccnte me(inquitDominus) ad impium morte morieris, non adnunciaueris ei, necp locutus fueris, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jt

utauertaturàuiafuaimpiaÔCuiuat,! P S E IMPIVS IN INI/ QVITATE SVA MORIETVR,fanguinemautemeiusde manu tua requirâ.DominusDeusnofterdicit,hominêimpium,fedan tem dodrinam fpeculatoris fui,no explicantis grauitaté impietatis,mo ri in iniquitate fua.Sotus autêDeo longé fapientior,didt errorem imptf obfequêtiserrori dodioijîfeu prælatorûfuorum noimputariinculpa, Etitcrum:Homodedomo IfraelôC de profelytisquicuncpaduena fuerit in Ifrael, fi alienatus fuerit â me, SC pofuerit idola fua in corde fuo, SC fcandalum iniquitatis fuæ ftatuerit contra faciem fuam, 5C uenerit ad Prophetâ ut interroger me per eû,cgoDominus refpondeboeiperme. Et ponam faciem meam fuper hominêillS, SC fdciS eum in exemplum amp;nbsp;in prou erbium,6c difperdâ eum de medio populi mei.Et de Prophe/ ta: Propheta, inquit Dns, cum crrauerit,SC locutus fuerit uerbum, ego Dns deccpi prophetam illu,ÔC extendam manum meam fuper eum, ÔC delebo eum de medio populimeiIfrael,Dns dicit,fe 5C Pfeudoprophe/ tam,SC difcipulum eius de medio populi deleturum. Sotus autem libez rat difcipulum â culpa,amp; uociferatur, errorem ipfi non imputari,

Si cçcus,inquit Chriftus,cpco dux fuerit,ambo in foueam cadunt.So tus autê, induftrius Æilicet uir, cæcum fedudum detinet, ne in foueant cadat.Atq?haud fcio,num unàcumipfo fedudorêetiam detineat,fi mo doisfcrinium pectoris Pontifici)adorauerit, Væuobis,(inquititerum Chriftus)Scribæ 3C Pharifæi,quia circuitis mareSC aridam,utfaciatis u/ num profelytum,5C quum fuerit fadus,facitis uobis filium gehenæ du/ plo magis uos eftis:Filius Dei affirmât hominem fedudum dodrina Scribai^z amp;nbsp;Pharifæorû,duplici incendio gehennæ dignû, Sotus autê,fî/ lius diaboli fie eum â culpa abfoluit,ut affirmer errorê ipfi non imputait dum,Hoc non folum no eft ipfum facere duplici incendio gehennæ di/ gnum, uerumetiam prorfus agehennaliberare. Habes igitur Sotunt, infignem concionatorem, qui multo fapientius cognofeit, quid de di/ feipulisPfeudoprophetarum coram tribunali Dei agatur, quâm Ipiri/ tus ipfefàndus.Quis ergo tantouiro non aflurgeret;’

^^6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t N CA P VT XV.

priés limites, ne fc cxponat grauifsirrio pen'cùlo fcmerariae afîêrti'onfs/ Sed trepïdandum ( i nquit ),nec ufquàrnmagis timendum, fi redèfapi/ musjqùârri innoftràfentêtiaaflèrenda’. Etqüidem moxaffirmatjhanc ùrtiWm confiderationem, füo quïdem iudiciö^ (quod certè diuino fciliz cetj fpirïtü eft infignitüm ) folam poflê tutum réddere doAorcm, amp;nbsp;d? ùinæ gratiæ præpararc,fi adfit,folâ auferre ftultas,ô( fine difcipïina quac/ ftiones,quas deuifandas Pauliis docet, Quafi uero uocationê Dei amp;nbsp;fèn ientiâ fpiri tUs fanÀ' incognofceda uerè pïa dodrina, amp;nbsp;l'n deteftanda é/ fnni Papiftica impietate fèg, fit propn'os limites excedere,temerarïâ afi fertionerri fuiciperé, ac ftüitas amp;nbsp;ineruditas quæftiones excitarc. ïftis e/ him ùaniSjfiC ihentium fedudoribus ftuküm ÔCineruditum eft quærcz fe,num folds Ghfiftusfiliüs Dei fit mediator Dei ÔC hominum:num fo laPafsioChrifti fitexpiatio peccatorüm noftfoijr: nuhi Coram tribunaz li Dei confidendüm fit iufticia Chrifti, ah meritis noftrorüm operumî hum folus Dorriinus Deiis nofter, per lefum Cfiriftum unigenitum fi/ liiim fiiij in fpiritu fando fit inuocandUslnUm inftitutio Chrifti iri Cöttlz muriiorte CoenacDominicaefitferuanda,ÔCinfinitaalialt;Hac'amp;idgenUs aliæ quæftiones funtiftis hominibus ftultæ, amp;nbsp;fine difcipïina,ac reuera origo quædam,(utor enim Uerbis Soti) amp;nbsp;feminarium hgrefum. Scire autem, quod Papa habeat omriia lurà in fcrirtio pedoris fui, quod è foz lohocpedorefit pendendurri, quddetiamfi t’apaduxcritnos fecum ddgchennarri,non fit redamandum, quod décréta Papifticorum Coriz Ciliotüm,fiüepiâ,fiucimp!a,fimpliciterfintfcdarida, quippèguodillc error nori imputetuf in culpam : hæc demùm ilia funt 3 qua^ nos iuftifiz cant,uiuificant,béant SC fàluantjfciliCet

PoftremOjLutherüsqUoqueamp;Ü omties eiusdifcipuli inmediurit producuntur,6C accUfantur temeritatis 6C arrogantiaî!,qUÔd ilia loca fcri pturæ:Früftra me colrint mandatis hominum ; Dies obfêruatis fiC terii^ pora,acfimilia, (de qUibus tarnen bonus uirinpræfentia nihil vultagez fe,fcd tantum exempli gratia recitare)longè aliter interpretêtur, quâm Patres,SC quod damnent nô folum antiquifsimaEcclefiæpræcepta,fed etiam traditiones Apoftolicas,amp; uota ipfa monachatus, tam manifefte (irtquit)probata ih facra fcriptura.Sed paucis refpondeo:Hæc tot ferecfz fe mendàdà, quot funt uerbà. (^öd ad expofitiones Patrum attinét, nec mihiqdidem îibetin præfcntiaomnesexcuteré,illudauterridico, quod Pharifæi amp;nbsp;Scribaé iderrt prof fus potuiflèrtt Chrifto filio Déi obîjz tere, quod hoc loco Sotus Luthero ÔCdifcipulis eius obrjcit, uidelicet, nüllum unqUam Rabinum boc uerbum EfaiæzFruftrà mccoluntô(c. fie interpretaturh effe,qüemadm odum lefUs ille NazarenUs f ecens exz brtus àduerfus fenioi^ traditiones interpretatUr, Sed benè habet. Cœlcz ftisPaterrioridePatribus,feddeChriftofiliofuodixiûHVNC AV/ DITE. Nohquod Patres omnind non fitaudiendi,fed quoduoxfiz lij Dei ofhnibris fitpraeferendajöCtum Patres fint audiendi,cûm üoceni filqDeifonant Noneftautemmirum,quodlocum EfàiæuelPatres aliter fint interpretati,quam Lutheriis, uel Papiftac facillimè queantali/ ter interpretari.Temporibus enim ueterum Ecclefiafticorum PatrUni, horho ille fceleratus, filiusperditus,qüifedensintcmploDei,oftên/ tat feipfUm elle deum, Â'fi agebat mÿfterium iniquitatis, tarnen hon/ dumeratpatefadiUs, Temporibüs autemPatrum fcholäfticorumho/ ta fuit Süphiftarttm, poteftas tenebrarum, Et qüibüs facra feriptuz ta eft

tîvnàrribigui,dubia,Flexiloqua,liïcra m or tua amp;nbsp;occidéns, quibufqiie fâcilhtnum cîb,c facra fcriptura facere fabulas Aefopi.cùm IibetjUon eft dubium,qüin8c qsfacilhniumfit, facræ fcn'pturæfententiam, quarrt Uelihtjirtferre, Quid pluraC* Vcftrum eft, Afote,fcripturam ad tempus aptare,SC üno tempore fic,älio tempore abter interpretari. Veftrum eft de Deo affirmare, qüod iudidum eius, ueftrac ecclefiaciudicio cedat, Noneftigitürmirüm, quod po fsitis 5Ch une Efaiæ locum,cuius iam az liquoties menno faifta eft,abtcr,fine Ulla literac repugnantia, exponere» Cactcrùm,quôdLuthérùs,ôd quidodrinàm eiüs ftquuntur, damnent, Ut Sotus nugatur,antiqüifsiiiiâEccIefiæprafcepta,(fi modo fuerint uerz bo Domini conftntanca) amp;Traditiotles Apoftolicas fi conftiterit eas effè uerè Apoftolicas, amp;nbsp;quod üota monacbatus manifefiè fint probaz ta in ftriptura, pura pota funt nlertdaciâ, 6C càdem fadlitate à nobis €ontcmnuntur,quaabAfoto effutiüntur» Narrt,quodnonpofsitin/ telligcre noftram alTerendi libertärem córiiuntftanl efîè tantæ mode/ ftiæ,quamexigitDeus,mirandumnoncftineohomine,qiti necquid fit ucl afièrendi libertas, ucl pia modeftia, redèintelligit ,irrtô qui tam lt;xoculatus eftjUt palpet in méridie,ficut fokt caccus palpare id iheridie^

INitid huius capitis Afotus partim teÀè récitât Auguftini Öd noftrant fententiam de facra fcriptura, amp;ccckfiâfticis feriptoribus, partim mcndacia intermifcct,amp; calumniatur. Certè paratifiimusàdotflio/ tibus corrigi, Et unâ cum Auguftino affîrmamUs quod fobs feriptu/ tis fjne ulla dubitatione credendum fit, Cæteris autem omnibus nô ad/ hibcndamfidem,nifi quantum uel per Canonicas fcripturas,ucl alia tîi/ tione, quod aflerunt, probaucrint. Et hadenüs nihil abfurdi inhoç capiteaudiuimus,fedillud, quodaddit,manifeftum eftmendadum, nos noftros fenfus ita fequi, ut nulli cedamus, Illud autê ueteratorium êiuirulcntum eft,quod dicit,fe nefeire an Brentius abeui, uel ex fuis ce/ dat.Quantum enim mihiNoftri, ScBrentius cogniti funt,non dubito, qüinamp;finonccduntPapiftisimpia,magicaamp;idolatricadocentibus,W men cedant omnibus alqs,fiuc ueteribus feriptoribus, fine fuis colle/ gis,qui fuam fententiam teftimonijs feriptorum Propheticorum ôâ Aj pioftob'corum, aut rationibus huic feripturæ confentaneis, probauc/ rint. Sed quia ftelcratus homo non potefi hoc noftrorum ÔC Brenttj fnftitutum damnare, reqeit eos ad tribunal Dei. Hæ ( inquiens ) excu/ faiiôncs ualere poflTunt apud homines,Deus autem cofiderat cordium ucritatem. Quo artificio terfte fignificat, ipfos fententiæ fuæ uerbis qui/ dem autoritatem fàcrac feripturæ prætexere,re autem ipfa longe aliud fn corde eogitare. Quid ad hârc aliud dicam, quam quod os Afoti lû/ quatur ex abundantiacordis fui,amp; quod Afotus metiatur noftros è fuo amp;fuorum ingenio. Poftquâm enim ipfe unâ cum fuis Prælatis orc quidem fateanturDcum, corde autem longe ab eoabfint,amp; facram fcripturam uerbis quidem commendent, in animo autem extremo odio abominentur, exiftimant noftros fimiliter affeclos. Sed gaudez musexanimo, quôdhæccaufa,Ucltandemâd tribunal Dei reqeiatur, Ecfi enim non defugimusetiamin hac terra iudicium eruditorum amp;nbsp;piotum uirorum, 8C fatemur nos abâs, ft Deusintraret nobifeum fa

$73« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I H CAP VT XV.

Iudicium,non pofle feuentatem ludictj eius fuftinerc tarnen /n hac re/ ligionis caufa, quâhabemus aduerfus Impietatêjdolomanïam $C Atu tichriftianifmum Papiftarum,tanrum abeft, lit mctuamus nobis ab ira DEL ut potius fumma confdentiae alacntate cupiamus, quampn'/ mum ei uifum fuent, coram tnbunali eius, contra aduerfan'os noftros fifti. Nonenimdubitamus,quin uosPapiftac tuncpraianguftia/pin/ tusCutuerbisSapicntiæutar)gernentesdidlurifitisde nobis: Hifunt, quos habuimus aliquandoin derifum, amp;nbsp;in iimilitudinem imprope/ rijjNosinfenfatiuitaminorum afftimabamusinfaniam,5C finemillor rum finehohore.Ecce, quomodocomputati funt inter filios Dei,in/ ter fandos fors illorum eft,amp;c,

Sed Sotus in præfentia omittit Patres uiuentes præfentes, quo/ rum autoritati nos fubi'jciamus, fiCinfixoin Brentium uenenatoacu/ leo,uertitfead Patres antiquosS^iam mortuos, Si omnino con tendit, ut fi non uiuentibus Sirecentioribus,uel faltem mortuis St antiquis cez damus, acobtrudit nobis Athanafios,Bafilios,Gregorios,Nazianz zenos, Si reliquos* Miror autcmcur in hoccatalogo non addtdent ctiam Äquinates,Scotos, Bonauenturas, Bricotos, Bruliferos, Tartaz retos,amp;fimiles,quiamp;fipfi mortui funt,amp;aliqua ex parte antiqui. Sed nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g

audiamus caufas, çur horum iudicio debeamus cedere, Quis dubitare (inquit)poteft lumina ilia Ècclefiæ, qui fànditatc, miraculis Sieximia.

tres antiqui potuerint in quibufdam ut homines errare,lêd addit, quód Ecclefiaagnofcateosin his, quæ adftdcm Si falutcm æternam pertiz nent,nequaquàm errafle. Primùm ergo,fi potuerunt, ut homines,crz rare in quibufdam,quomodo tuto pofTumus fcntentiæ corum cedercf NunquidetiamerroribuseftcedendumSt fauendumc' Deinde,quae eft ilia ecclefia, quæagnofcit eos nequaquam erraflein his,quæpertiz lient ad uitam Si falutem xternamV Speramus Si nos ipfi,pro Chriftiaz na charitatc,quód ctiamfi errauerint alicubi,tarnen refipuerint, Si currt rctinuerintfundamentutTi,quodeftChriftus,confecutifintaDeo erraz ti condonationem, utnuncfœliciterin Chrifto quiefcant, Sed quód in fcriptis eorum non contineanturdicfta, quæ cum fide St æternafalute non pugnare uideantur, hoc ne ipfos quidem Papifticifsimos Papiftas afifirmare puto, Ac profedo ca eft fortuna illorum optimorum Pa/ trum, quodPapiftæexipforum fcriptis ea,ad quæcfletconniuendum, St quæinfirmitati eorum eflèntcondonanda,decerpere,quæautcm pie didafunt,autreiicere,autadfuam impietatem inflederefolcant. Pracz terca,cum deteftamurimpiam Papiftarum Magiam, Idolomaniarri St Antichriftianifmum, non præferimus noftrum iudicium piorurti Patrum, quorum temporibus filius ilie perditus nondum erat fie patez fadus,iudicio, fedfequimuriudiciumfpiritusfandi,quiiubetAntiz chriftianifmurn,autoritäre uerbiDei,condemnare. Er quid uos Paz piftæ iadatis autoritatem uetuftiorum Patrum, cum manifeftum fit, quod

quoureformationem ecclefix ueftrx non modo non fecundum fcnpu Patrum,uerumetiam nec fecundum décréta ueftrorum Canonum fer/ re pofsïtisf ExPatribus decerpitis ea,quæIibet.Ex Canonibus fimiliter, quæ faciunt ad farinam.Reliquis omnibus mandatis laqueum:aut uer/ bum Statuendi interpretamini pro uerbo Abrogandû Breuiter,cùm libctjfacra fcriptura eft uobis oraculum fpiritus fanclt; cûm rurfus liber, cftlitera obfcura,mortua amp;nbsp;occidens, Cûm placet,Patres funt uobis fa crofandùCùm rurfus difplicet,Patres non funt efficaces,aut locuti funt cxcefsiuè. Cùmuifum eft, Canones ueftri funt autenticifsimt, cùm rurfus uifum eft, Canones pendent èfcrinio pedorisPontificq ,utPa/ piftisin his terris nunquâm ullum impudentius amp;nbsp;præfradius genus hominum fuerit. Nonignoro, inter pios earn debereeftè modcftiam amp;nbsp;humib'tatem fpiritus, ut alter alterum honore præueniat, amp;nbsp;fuperioz rem arbitretùr, Sed quantum Patres, alter alteri nonnunquâm cefterit, non eft obfcurum.Quae fuerit uehementiaingentjChryfoftomi,nemo tiefcit, nifî qui eft hiftoriz rerum geftarum ignarus^ Et quantum Hie/ ronymus Auguftino ccfterit, mutuæ ipforum epiftolæ teftantur. Sed demus humilitatem fpiritus, uel maximam fuiflè inter ueteres Patres, numcefteruntfibi inuiceminimpietate!* Numapplauièruntaliorum erroribusî'Num pij Epifcopi ceftèrunt Ario PresbyterofNum Epilco/ pi Græciæ ceftèrunt Neftorio ftiperiori fuo Epifcopo Conftantinopoli/ tanoî’Num Hieronymus ce(sitlouiniano,£luidio, Vigilantio,amp; ahjsC Num Auguftinus Manichæis amp;nbsp;Pelagianis f Dices, hos fuifte hæretiz cos,ideoquenonfuifteipGscedendum. Redè. Siergononeftceden/ dumhæreticis,multà minus Idololatrisamp; Antichriftianis,quarum im pietarum uos Papiftas accufamus. Sed refpondetis, Vos harum imz pietatum nondum efîè legitime conuidos. Quacro igitur, quid uoccz ris,légitimé conuinci.Num id eft légitimé conuinci,cüm uidelicet con/ demnatur quifpiam à Concilio Papiftico,Conftantienfi,(exempli graz ria)autTridentino Sic fatemur uos nondum efte légitimé conuidos, fêdpotius iuftiftcatos, Numcollationefacrzicripturæcum ueftrodo drinz amp;uitzgenere fada coram Deo, pqs quibufque Antichriftiaz nifmi condemnari î* Siccerté conuidi eftis legitimifsimé. Iterum rc/ fpondesjte id negarc,amp; uos condemnatos, nobis, non autem uobis iuz dicibus. Cûm igitur,nec uos noftrum, nec nos ueftrum indicium m oz ramur, neceftè habemus indicium huius caufz Domino Deo noftro deferre,ut ip(ê tandem fententiam pronunciet,ficut quondam pronunz ciauitinterregnumiudzamp;iftael, inter ChriftumflC Pharifzos,ô^inz terEthnicasgenresacChriftianos. Sed bené habet,Sotusipiê libérât nos ab omni temeritate amp;przfumptione. Dicit enim,nullum efte pez riculum,fiteetiaminfcriorifubqdas,inRE NON MANIFEz S T A. Et mox : Quid rogo,tutius eft, inquit, quam qnoties D V B Iz VM cft,quis alteri fit przferendus, omnibus te fubqcere. Hîc Sotus fubqcitnosetiam inferioribus tantûmin rebus non manifeftis amp;nbsp;duz bqs. Nam in rebus manifeftis amp;nbsp;indubitatis libérât nos a ftibiedione, Poftea enim cap.io.fic (cribit:Refpondemùs (inquiens}mulra efte MA NIFESTE amp;nbsp;PRAETER DVBITATIONEM O Mz N E M contraria ueritati Hdri, hzc fine dubio reqcienda funt ab om niz bus, Quidigiturdicemus^PoftquàmPapiftisfacra fcriptura eft am biz gua a dubia, incerta, amp;nbsp;litera mortua, ac decernunt ipfi publicé anathez

éii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t N c A P V T X r.

maenè,qui ftatm't fe certohabere peccatorum rcmifsionem proptef Chriftum, neceflàno fequitur, quod omm'a, qtïstadfidcm 8iacternam fólutem pertinentjfintipfis incerta, dubia,ambiguaamp;mortua. Quarc non eft mirum,quôd quouis uento dodrinæ cif cumferantur, Si probe fibi confulunt, quod alter alten' ïè fubqci'at, quo liceat ipfis tranquillam inhocfeculouitarnducere,adeo£5^ Sotuspro lua profefsione nihilfcit cfletatius,quàm quoties dubium eft,quisfit alteri praeferendus,omrii/ bustcfubrjcere, Dubiaautem eftipfisfacrafcriptura, quamcùmtradi/ derintnobisProphetæôC Apoftoli,perlpin'tum landû, dubium etiam eft,num Prophetae Si Apoftoli,adeocp ipiri tus ipfe fandus, præfcrendi fint Papæ ScPrselatis eins. Nihil ergo Afoto Si Papiftis eius tutius eft, quam ut fubqciantlê omnibus Papis amp;:Prïclatis,quamuis plané cum Ipiritu fando pugnantia decreuerint, praefertim ciim fcntiant Papam alios omnes iudicare,ipfum autem â nullo iudicandum. Nobis autem, qui renati fumus in Chrifto filio Dei per fidcm, amp;nbsp;eruditi dodrina uerc pia,non funtdubia,fed manifeftaea, quacad acternam noftram falutem pertinent,amp; habemus earum rcrum è certifsimis fcriptis Prophetarum amp;Apoftolorum,certilsimateftimonia» AcfiquidemSotus,cümde dubijs Si non manifeftis loquitur,intellig!t ea, quæ Sophiftæ eius hade ftus nobis éSententionarqs ipforum obtruferunt,libentcr ea uobis du/ bitandarelirtquimus,amp; utiliterignoramus. Si autem intelligitca,qug nobisfacra fcripturaaperte Siperipicuècredendaacfaciendatradit,^ quaé ad æternam noftram falutem fuffi'ciunt, non debemos, nee polTu/ mus negate, quin ea omnibus in Chrifto renatis fint patefada,amp; eer/ tifsimèpro fuomodocognita. Tametfi enimnoftri fuasquoqueim/ becillitates habent,tarnen omnes uno fpirituagnofcunt. Si uno ore confitentur, qudd foluslefus Chriftus filius Dei fitexpiatorpeccato/ rumnoftrorum,5C mediator inter Deumamp;homines, Papa autem Si PapiftaceiusfintMagi,Idolatraïamp;Antichrifti. Nam in hocpræcipué, ut paucifsimis dicam, confiât æterna nofira falus, ut ucré cognofcatur, lefumefiê Chriftum, Si Papam efle Antichriftum, Quare inter Papi/ ftas quidem tutifsimum eft, Papæ Si Prælatis eius, etiam contra pro/ prium iudicium fidem haberefintcr Chriftianos autem, Si uerèin Chri/ fto renatos,nihil eft turpius,nihil periculofius, quam alferi,prætcrPro/ phetarumtamp; Apoftolorumoracula,itafidcm habere, ut dogmata eius abfque ulloiudicio,ó^ coUationead Prophetica Si Apoftolica fcripta agnofcas*

PERGIT Sotus in fuis epKva^ixts, SirecenCet nobis tres gradus mo/ deftiæ, quos putateftêiniudicandis rebus feripturæ dubqsât^ difi ficilibus necelîàrios, Sed fuftipit rem in præfentia fuperuacaneam docendam.Spero noftris non effe ignotos modeftiæ fines Si officia fuo loco, Sotus ucró, aut non intelligit fèntentiam Brentij, de adhibendo proprio iudicio, aut de induftria calumniatur. Si exiftimat illud efle modeftiæofficium,utinconfefsionefidei,nondeteftcrisimpietatem, fed difsimules ueritatê, Si fèqüaris iudicium impiorum Paparü, Si Papt fticorum Prælatorum, Brentiuscnim,quemadmodum fupraoftendi/ mus, cùm fcribit, unumquemuis deberein dijudicaaone dodrinç fu3 proprium

propnum ludidum adhibereiPrimùmjnonloqufturdeexcæcati'sPapi ihs,qui nullum prorfus in ucra dodnna rdigioms ludidum habet, tan/ turn abcftjUt proprium ludicium adhiberequeant: fcdloquiturdeucre inChrifto renatis,Dcindcnonfentitadhibendum efleiudidumhuma? naî rationis,quod eft pcccato corruptum fed iudidum fpintus Chnfti, quo quicuncp Chrifticft,prafdttus eft. Adhaec non loquitur degrâma' tidsdubijsölt; difficultatibusin facraftriptura, fed de rebus mamfeftis, ad çfcrnam falutem eogm'fu neceflarqs,de quibus loannes ftn'bîf:Hçe, inquit,fcripriuobisdeins, qui SED VeVNT VOS.Etun(ftio,quam ** ‘ ' acccpiftis ab eo,manet in uobis,amp; non necefte habetrs, ut quis^ doceat uosjfed ficutipfa uneftio docetuos de OMNIB VS, 8C uerax eft, non eft mendacium.EtPauIus:Spintuahs,inquit,di]udicat omnia,ipfeiierd ancminedijudicatur. Poftremó loquitur in præfentiade dqudicanda ex autoritäre fâcraffcripturæ,Papifticaimpietatc,amp;deexecrando Anti/ chriftianifmo. Hacinremodeftum efle,6Ccedereimpiöaliorafiuedö/ dorum fiue indodorum iudieio,fummat eftimmodeftiat, amp;nbsp;eft no ho/ mini fiue maiori,fiucminori,fcdSaranç ipfi cedere.Quifquis cnim me, inquitfiliusDef,abncgaueritcoram hominibus,eum negabo amp;nbsp;ego co ram Patremeo,quieftincoelis. Et qui amauerit pattern matrefupra mc,noneftmedignus.QuarcSotusrcijciat concionem fuamdegradi/ busmodeftiæinalium locum, Hzc,cùm agitur deconfitendaueritatc, amp;dedcteftandaimpictatc,modcftiægenuseft,efle immodeftum, hoc eft, firmum fic conftantem,etiamfi uniuerfus Papifticus orbis réclama/ «erit.Atenim,dicet Afotus,nondum eft notorium,quod uos fitisChri fti,Pap;ftæ autem Antichnfti, Sedrefpondeo,quodantca.Etfi hocuo/ bis Papiftis non eft fortafsis notorium, tarnen pqs quibuftp Chriftiano Catechifmoerudirismanifeftifsimum cft.Necdubitamus,quinDcOs Pater Domini noftrilefu Chrifto fit hoc,fuo tcmpore,uniuerfo orbi pa tefadurus,

Res ipfa teftificatur,$otum non folum exigerea nobis, utinrebus dtuinisfimusftupidi,fiCafiniad lyram,uerumetiam iudicareip/ fum,quód nos prorfum fimus ftupidi amp;nbsp;trunci. In hoc Cnim ca/ p’tc,quodantcamultis uanis uerbisdeabtjeiendoproprio fuoiudido cft'utiuitjhoc nuncexemplis docendum Sc explicandum fuftipit,perin/ de ac 11 ta nto ingenfj lethargo laborarem us, ut abftp exemplorum reciz tatione acumen dodrina?eins non potuiflemus hadenus aftequi. Sed h.'c,obfccro, confidera mihiinfigneSoticæuertiginisexemplum. Do/ cet nos in iudicando de Cotrouerfqsin dodrinareligionismodeftiam, amp;nbsp;iubet nos pofthabito noftro iudició,etiamfi habeamus pro neftra fen tentiaapcrtifsima,amp; utipfeloquitur, efficacifsima loca fcripturat,fen/ tentiæ dodiorum Patrum cedere, adeoep alios nobis dodiores reputa/ rc.Interca tamcnacciditei,quodDiogcni, quicùm calcando culcitram Platoni s paulo preciofiorê amp;nbsp;elegantiorem diceret: Calco faftum Plato nis,audit ab ipfo,fcd alio fafturita amp;nbsp;Sotus, cum docet nos in iudicio de dodrinareligionis modcftiam,egredituripfeomnes modeftiæfines. Si enim in tali dqudicatione ca modeftia eft feruanda, utabijeiendum lit fuum proprium indicium, ÔC aflentiendum dodioribus, cur iudicac , ipfe Luthcrum, cur Caluinum, cur Brentium, cur alios LuthcranoslTi

^38 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N G A P V T X V I L’

Num cxi'ftîmatfe his eflèdocliorêf’Athocpugnatcöm defini tio ne mö dcftiæ eius,amp; eft fpecies arrogantiæ, Cur ipfe Si fratereufi eius noftros propter fuam Euâgeftj profefsione, no modo anathematis execrantur, uerumetiâ profcribunt,gladio interfia'unt,aqua fiiffbcât,Iaqueis fufpen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

dunt,igni exurunt^Hæc certè no eft modeftia, fed immodeftifsima cru/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

delitaSjamp;extrcmaimmanitas,Tolerabneeftèt,fimdicaretisuosomni/ busLutheranfsdodioresJIludautêmoleftûamp;fgraueeftjquôdueflrum propriû iudicium ita mordicus retineatis,ut mfi fequamur,omni crude îitatis genere in nos grafteminfiHîc certè mos no eft,mfi ecclefigCaini/ ex S)C Pharifaicg.Sed accedamus ad ea exempla,q Sotus l'pfein hoc capi/ tecomemorat. Initioprofertexemplum deconrroucrfia,in caufalibe/ ri arbitrij. In bac caufa Auguftinus ôdConcilium Palæftinûdamnârunt Pelagianos.HçccineeftmodGftia,quam docetSotusf Annoferiptum eft : Nofite iudicare,ne 1 udicemimVAn non Paulus feribit: Non plus fa/ pere,^ oportet fapere,fed faperead fobrictatem. Et; Iil humilitate fpin'/ tusfupen'oresinuicem ludicantcsf Etitcrumftdipfum inuicem fentien tes, non arroganter de uobis ipfis fentienteSjfed h umilibus uos accom/ modantes. Ne fins arrogantes apu J uofmetipfos. Curigitur Augufti/ nus,amp; i],qui interfiicrunt Concilio Palæftino non abieccrunt fuum pro prium iudiciu,amp; noniudicârunt Pelagianosftdodioresî’Cur noinhu militate fpiritus iudicârunt Pelagianos fupen'ores^ Cur tanta funt arro/ gantia,utde fentêtiaPelagianoi32,qui ÔC ipfi prætexebât teftimonia fen'/ pturat,non folum iudicand3fufc!piunt,uerumetiam condemnent^Ef, ut quod antea attigi,repetam,cur Sotus tanta eft contra dida Pauli,quac nbsp;nbsp;nbsp;*

iam recitauimus, temerifate,utiudicetLutherum ,Caluinum rcli/ quos difcipulos LutherijCfic enim loquitur) refufeitafte antiquû, Si iam diufepultumerrorem Manichsei, Viclephi,6C aliorûde libero arbitrio errorem i Curtemerarioiudicio uociferatUr eos multas tragœdiasex/ citare,SC Patres omnesreqcereî’An non Chriftus dixicNoIiteiudicare, neiudicemini C An nonPaulus monet,utin humilitate fpiritus alter al/ terumfuperioremfeiudicetC' DebuiftètigiturSotus,profua modeftia amp;nbsp;humilitate,quam nos docct, Lutherum, Caluinum,ÔCreIiquos Lu/ then' difcipulos fefuperiores agnofeere, amp;nbsp;pofthabito proprio fuo iudû cio,etiamri haberet efficacifsima loca fcripturæ,fententiam eoijf appro/ bare. Dieet,Lutherani funt hæretici, luftû igitur eft, ut damnentur, Sed quis iudicauit eos hæreticosfQuis? Papa,Prælati,ô(fomnes Papifticç A/ cademiæ.Pugnaruntergo cum dido Chrifti.’Nolite iudicare,ut no iudi cemini.Etcum didoPaulùIn humilitate fpiritus fuperiores inuicem iu/ dicantes. Cur igitur iudicâruntLutheranos^ cur non in humilitate fpiri tus iudicârunt eos fefuperiores f Refpondebit,Iudicium elfe penes Pa/ pâ amp;nbsp;Prælatos,non penes Lutheranos.Illud igitur dicis: Papam amp;nbsp;Præ/ IatoseftèexhocdidoChrifti:Noliteiudicare,neiudiccmini,exemptos, adeotp fie exemptos,utliceatipfis alios fine uerefiuefalfôiudicareamp;co/ demnareC' Non,inquis,falfô,fed uerc. Vndeigitcognofeemus eos uerè 1 udicaftèf Num exeo,quôd Papa,fitPapa, amp;Prælati, fintPrælati,an ex illo,quôd conuicerintLutheranos hærefeos, teftimonrjs facræferiptu/ ræ redeintelledisCQiiicquid refponderis,habemus,quodrefutemus. Nam fi dixeris, Papam Si Prælatosuerède Lutheranis iudieaftecxeo quod fint Papa ScPrelati,quia tanto fpiritus fandipriuilegio fint diuini/ tùsornati,ut non pofsinterrare,tune duo obftantiAltei}:,quôddubitan

dùm nobis fit,num Papa Prelatifintlegitimê eledi'jhoc eft,num fint uerè Papa amp;nbsp;Prælati, Veftracnim dodn'naeft, quod homines non pofi fint eflè certi, num facerdos uerè confecret 8é tranflubftantiet panem ôi. ùiniim in Mifià,propterea quôd no pofsint cftè ccrti, num ille uerè fi t in facerdoteconfecratus,amp;non concurrent aliquod uitium uelin fuffraga neo cofecrante,uel in perfonaconfecranda, uel in cofecrattonis modo; ita no poftumus efte certi num Papa dC Prælati fint uerè Papa amp;nbsp;Prælati, propterea quod nefciamus num fint legitime el edi, ne forte aliquid ui/ tqinterueneritj^d cum légitima eledione pugnetTeftâtunn.biftoriæ, foeminâ fuifle Papam,amp; manifeftû eft, quitus artibus Prælati ad fuas di gnitatesperueniât.Cùmigif’necelîàriôdubitamus dcclcdionceoi^,du bitandû nobis etiam eritjnum fententia ipfoijj dânationis fit uera amp;legi tima.Sed amp;nbsp;ipfi ex fua ipfoijîdodrina dubitant,nû fint in gratia,amp; babe ant fpiritûfandum.Quomodo ergo nos certo fciemus,nû fententia daz mnationis corum fit eipiritufandofAIiudeft,fideImperatonbus Ro manisôC de terrenis patri bus loquarts.13 tfi.n.œ illorû eledio poteft fieri illegitime, ÔC hi no ex omni parte liberis ccrti funt, tame quia h/'c agitur de rebus terrenis têporalibus,illi Imperatori obediendû eft, quem pu blicus cofenfus approbat,8C illi patres honorandi funt.qs nuptiçautaliç probabilesconieduræ dem onftrant.Iniudicioautêamp; fententia Papgamp;ü Prælatoriïeius agitur de æterna noftra falute. Quare uidendum eft cui af ientiamur,nc uidelicet pro Papa obediamus Antichrifto, pereamus inæternùm. Alterum eft,quod nodum fit certum, Papam amp;Prælatos, etiamfi maxime légitimé iuxtaipforijCanones,fintcledi,nopofsint in Côcilrjs fuis errare.Nam fi hoc certû amp;nbsp;uerè definitû eftet, no eflet nobis amplius opus facrafcriptura,fed fufficeret nobis ad æternâ falutê,ut pen deremus è fcrinio pedoris Papæ PrælatORz eius. Quod fi hæc ftat uo/ bis fententia,dicite tandê clarejaperte,perfpicuè, dodrinâ falutis noftræ æternæ no amplius petendâ è fcriptis Propheticis amp;nbsp;Apoftolicis,fed tan tùm è fcrinio ueftri pedoris,ut fciamus hune folû elle ftatum controuer fiæ,quamdedodrinareligionisuobifcûhabemus. Quid,n.opus eft toc ambagibus,de libero arbitrio,delege,de iufticiafidei,dc meritis operu, de num ero SC ufu Sacramentoi^,de Inuocatione Sandorû,de adoratio/ ne fculptilium ôi. imaginû, déeg infinitis alqs articulis f quin poti^ dicite qdinlatebris cordis ueftri hauddubic reconditûcft, feripturâ facra eflè abrjcicndâ,8Cfolum ferinium pedoris ueftri cftè obferuâdum.Tunc.n, uidebit omnis caro,hanccontroucrfiam probè elle finitam, ôd è medio fublatâ. Si autê dixeris Lutheranos conuidos elTe hærefeos,teftimonqs facræfcripturæredèintellediSjlaudamus ueftram bac in parte honefta/ ftê,quôd feripturæ aliquem locum in Ueftris Concibjs tribuatis.Infpicia musigitureaferipturæ teftimonia,3Cuideamusnuredè,utiadatis,fint intelleda.Sed itei^audio,Num tuhomo priuatus uis denuo iudicare de re iam a Papa 6C Prælatis eius iüdicataC Videtis igit Papiftæ,uos femper codé rclabi,ut folû feriniû pedoris ueftri adorera’.Etfi.n.ptcxitis nom? fcripturç,tamê contenditis ius interpretandi eâ penes uos folos elle fitû, ut fi,exempli gratia,uerbn Statüendi uerbo Abrogandi, SC uocabulû Oês,pro,Non ocs,expofueritis,pro oraculo fpiritusfandi agnofeamus» Hoc certè eft nos ad folum ferinium pedoris ueftri reuocare.Longè aût aliud fuit inftitutum Auguftini,5c alioijz uetuftiorum ac pioi^ Patrum, Qiiæ enim docuerunt, ea explicuerunt 6C munierunt teftimonîjs facræ

^4.0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAP VT XV IL

fcripturæ, qùæ amp;nbsp;ipfi primi expenderunf,nS rcdè intclligant,amp; aîijs pendendareliquerunt.N5quorûlibet,ingtAuguftinus,difputationes, quamuis catholico^ ÔC laiidatoijz ho min um uelüt fcripturas canonicas habcre debemuSjUt riobis no’liceatjfalua horiorificentia,q ïllis debet ho minibus,ah'quidin eoi^ fcriptis (m probate atq^re/puére,fi fortcinuene tinïùs quid aliter fcnferit,q ueritas habet diüino adiutoriô,üel ab alqsin telledla,uel â riobis.T ÄLIS ego fum in fcriptis aIioi^,T*ales Uolo eiïè in tene(florcsnieoi}:.Etiterum:AliositaIego,utquantalibefiari(^îifâte,do drinacf} prçpolleantjnoideo uerûputem,quiaipfi itafenferunt,fed qüia niihijUelper illos autores Canonicos,uel probabili ratione,quod ä uero noàbhôrreat,perfuaderepotuerunt,Vult Auguftinus,utficutipfehbe/ rè iudicat de alioriï fcriptis, ita altj libéré de fuis fcriptis iudicent, Afotus autc vult,ut pofthabifo tuo propriO iudicio, ftatim alieno, Papæ uideliz cetjamp;Prçlatorurri eius àdhærcas. Quid magi^ fyrannicûC’Quam longe abefl: Sotus à rriodeftia Mofi,qui cùm pro eo ïofua gmularet,qudd amp;EI dad ÔC Medad in caftris ^phetarent,refpôdit; Quis tribuat,ut om nis po pulus propheter,amp; det eis Dns fpiritû fuürri^ Paulüs dicit,Spiritus Proz phetaruiProphetis funt fubiecfii. Afotus autê dicit:fpiritus Papac amp;nbsp;Prgla torufuorum no funtaltjsiubiedli. CuiigiturafferitiarriurCSedfinamus AfotS fua uertiginefrui,qui,amp;^fi alias uidetur autoritati facræ fcripturae rioriihil tribuere, tarnen cùm interprctatiohê eiùs fubqcit fcrinio pedOz ris PapaéôC Prglatoru eiüs,n5 folum fubijcit eam libidini Antichrifti,ue rumetiä coriatur Urtiuerlam ecclefiam in batathtu æternf damnation!« conijctre. Nam, ^d ad caîifam liberi àrbitrîj attinetjÔtffi Aügüftinus in ea caiifa cxplicända bonâ opcram,idq; è facra fcriptüra rtaùauit, tamê ÔC ea liera Ecclefia,q fuit ante tempora Auguftini,admonita é fcriptis Proz pheticis amp;nbsp;Apoftolicis, no ignorauit, quidredlè efletde libero hominis arbitrio fentiendû,6C his teporibus Luthérus,diuino bencficio,tâ autori täte iàcræfcripturæ,^ etiam teftimonio Aüguftirti,itaexplicait, ut nul/ lus inChrifto renatus,ÔC in uerè pia dodlrina eruditus,aliquid defiderare pofsit.Sed de hacre alias copiofius. Quomodo autê Sotus parceretLu' tiiero ÔC difcipulis eius, cùm ne fuis quidem, Pighio, Catharino amp;nbsp;Eraz fmo pârcat,acfecontramodeftiæfuaCregulâhisdoÆorem iudicctiT Piz ghiùrn amp;nbsp;Catharinüreprehertdit,qudd nefcio quæ, de prædeftinatioilê aliter fentiant,^ Auguftinus. Erafmûuero de diflblutione uinculi ma/ trimonrj per aduIteriS. Qiiid ergo dicemusç’An non hi funt uiri dodri/ na præftantesf Sed cùm Sotus reprehendit eos erroi^, an rtón iudicat fe illis elfe dodiorem fiC fuperioremç' Vbiergo manet modeftia eiusC”ubi fpiritus humilitatis^Sed mauult Auguftino,^ illis fubfcribere. Non igi tur pofthabetfuüm proprium indicium, fedadhibetilludaddifcernen/ dû,quorû fcntentiam fequatur,ideolt;ç iterûegreditur fines modeftiæ 5C bumilitatis.Vidcs quanta fitfuriofi huius hominis uertigo,utprçea no intelligat,quôd in fequendis Patrû fententqs,amp;explicationibus iudican dû fit:Primùm, quiseorûfuam fententiam fècundS fcripturas (àndas explicetjficut Auguftinus fe feciftè gloriat. Deinde,fi fententiæ diuerfac fuerint,amp;utrin^ teftimonia fcnpturaccitcntur,quis ipforum ea fcriptu rædida rcdèacpièintellexcrit, Hîccerté,quicquid Sotus nugatur,pro prio iudicio opus eft, cócp non iuxta humanam ratione, iêd iUxtadonS cœleftis fpiritus, que qui non habet, noeft Chrifti. Nam qood Sotus in hac diuerfitate reijciat nos ad krinium pcdoris Pocificq, iamdudum re/ futatum

futatSeft.EtquisGtuerus ufusPatnj,cûm abaltjs tum cham äßrcnuo ipfo,in poftrema fua Perfcopa fans eft explicatum. Addit Sotus ói^ iHud* ^ddecatalogoCanonicoi^ librorumcontrouerntur,amp;^ putatftudiofa ruilibetdocflohfufbccredeberefentennam Condlïoi^, qin Canonent recepcruntnónulloslibrosjdequorüautontate uetuftas dubitaum At Sotus nee hac ïn parte fuam regulâ feruat. Cur.n.iudieat fequendam po tius efle fentennam recentium Concilioru,^ teftimonïum uetu(latis,q

propius aberat â Prophenejs Si Apoftolicis têporibus, eo eertius tefti/ moniûde uerèCanomeislibn'sperhibere potuitr S!ccertèiudieare,eft uetuftioresPatrcseódemnare.Qiioquid poteftefleimmodeftiuSjâ^nia gis temeraniK'Vetuftiores Patres ludicârunthiftonasBelis amp;nbsp;Sufannae tn Daniele,eflê fabulas.Concilia quacdâ.eum receperint eas tn Canonê, iudicäruntelTeoracuIa fpirîtusfandi, Qiiidpugnantiusf Etaudettamé Sotus fuo propnoiudicioC^d tarnen m ahisimpugnat)deeernere,acqin‘ efeendiî pot.us eïïc in fentcntia Concilioriim,^ uetuftiorumPatijz.Sed nô facit id abfqj Pap;ftieorûfuorum Prælatorum coin pendio.Sperat.n, præteralia,etiam hoc argumente, autohtatêfuorum confirmari poflè, qua liceat i pli s ex fabuhs Aefopi,facram fcnpturâ,âf uicifsim è facra feri ptura,fabulas Aefepi faeere.Poftremo côcionatur nônihil etïam de Cy pnani crrore.Etli autê.nec nos probamus anabaptiTmû eiusjamê quid tn pfentia ad inftinitS facïat,nondum uideo, nifi forte Sotus tanto furo* relaboret.utaducrfanogladium porngat, quoipfeeonfodiatur. Quid cnimCAn non Cypnanus fuit præftantidodrinaamp;pietate,acmartyno quocpinGgnisfCurigit Auguftinusfumitlîbidcdodiinaanabaptifmi eiusiudiciumfCur hacin parte condcmnatcum erroris f Qu.d f Num Auguftinustantæeft arrogantiæ,utiudicetfeCypriano dodioremôi fandiorc^Vbimanct iIludChnfti;Noliteiudicarc,neiud(ceminiCVbi bum:I:tasfpiritus ubi modeftia,qua alter alterum honore prguenirede bctfTantaig turell uertigoSoti, utdum reprehenditin nobispropnS iud;ciumincondemnandisimpietanbusPapißicis,infeius incurratia Auguftmum,amp; condemneteum temcntatis. ScdCyprianus(inquict) manGtinfhantate,i?CunitateEccIeliæCatholicæ;Vosautem excidiftis ex ca.Qi.iid,quæro,illud ad propoGtumCÄ; quak hoc Gt.confideremus, QiiantoenimCyprianusmagis manGtin unitate EccIeGxCathoIicæ, tanto uosimmodcrtiore«(iuxtaqu:dêdefinitionêSoticæmodeftiar)Sd inagis temerarii eftis,quôd de tam dodo,tam pio Catholicç EccIeGf E/ pifcopoproprio.tud COiudicaueritis,amp;eûerrorisreprchenderitfs. Cur cnim nô ex modeftiaÄf humilitate fpiritus fententiaceius GibfcripGftisC’ Qitod autéad nos attinet,nô eft uobis ignotu;Ti,quaie fuerit hiitus con? trouerliæinitium. Lutherusdiuino fp.rituexcitatusreprehenditinitio inanifeftas ueftrasnugas delnduIgentijs,ÔC dementis humanaf iufti/ ctae.Detndedocuit ufum utn'ufcp partis in CœnaDominica.Reprehen/ dit etiam impuritatê ueftri cœlibatus, amp;nbsp;àidicauit fatius efte legitimam uxorem,quàm tam nefariam uitam ducere,qualis erattum facrificulcv turn ÔC fratcrculorum uita. Hæcreprehenfio Kebatamp; grauiterâf mo/ deftè,ac (pes erat uosipfosoperamdaturos,uteacmcndarentur. Quid aûtuoscontràf Tam impatientes eratismodeftærcprehenGonis.utnS folumLuthcrQdirisdeuouereriSjUcrumetiamdifcipuloseiuserudelifsi mèperfequeremini. Aliosenim profcripGftis tantum,quia comederât, fenafextacarncsialios igni tradidiftiSjquia difpcnfabâc ecclefi£ utramt^. *'

partem CoensDomim'cæ:alqs laqueo gulam fregfftis quia duxerant ux^ores:alios capite cruncaftis,quia nolebant uobifcum Aatuas adorare» Denicp multa hominum millia propter confefsionê piæ doân'nx tru/ cida Ais. Et nondum eft finis. Omnia enim ueftra conlilia eô tendunt,ut opprimamur. Hic turn diuinitùs patefadum eft,Vos Papifias non eflè ueram Catholicam ÔC Apofi;olicam,fed Cainicam amp;Pharifaicamecz clefiam,nec uos efiè profeifores uerx Chriftianx religionis, ièd Magix, Idolomanix amp;nbsp;Antichrifiianiimi, Cùm igitur uos deferamus, non de ferimus Ecdefiam Catholicam Apoftolicam, nec deferimus profelz fores uerè pix dodrin£,ied delèrimus colluuiem Magoi^ amp;nbsp;Idolâtrai^, ac fêntinam Antichrifii recipimus autem nos,ueht poftliminio, in uez ram, fandam amp;nbsp;Apoftolicâ Ecdefiam,quxfola efieledaSponfaChriz fti filq Dei.Hxc non eftimmodefiia,fed ofiidû, quoddebemus Domiz no Dco nofirOjUt probemus ei nofirâ fidem, QC no fiidamus opus eius frauduiêter. In fine huius capitis addit exhortationê è Syracide fumptâ, qux in fuo quidem loco utilis eft,iêd quid ad propofitum Num negaz mus aures elTè inclinandas ad dodrinamf Num negamus in mulo tudi ne Presbyterorum prudenn'um fiandumt'Num docemus non efiè om nemnarrationéDeiaudiendam?Num iubemusnondlêaduirum fcn fatum euigilandum f Num prohibemus cogitatû fuum habere in prxz ceptis Dei,âC in mandatis illius afsiduum efle f Quid, obfecro, maiori foUidtudine urgemus, quàm ut inclinemus aures ad dodrinam Sed quia eft quxdam dodrina etiam ^Ifa amp;nbsp;impia, hortamur,ut unufquiP que in Chrifiorenatus, amp;nbsp;fpirituChrifti donatus diligenter falfamdC impiam dodrinam â uera ô^piadifcernat, Acftandum quidem efiin multitudine Presbyterorum prudentum, fed quia etiam fttnt Presbyz teriimprudentes,aquibusegredi folet omnisimpietas, qualesmaxP me omnium funtPapifiç,monemus auditores noftros,ut hos caueant, amp;nbsp;quâm contento curfu poiIùnt,fugiant,Neccogimus eos,ut nofiram fcntentiam, ftupidi amp;nbsp;afini ad lyram fequantur, fèd ut collata facra icriz ptura,aut lâltem ufitato Catechifmo,cum Papifticis impietatibus, dtjuz dicentipfi. Docemus omnemnarrationemDeiaUdiendam, fed quia tnfinitanatrantûrà Papiftis nomine Dei, qux tarnen funt putidifsima mcndada, hortamur uteaabominenturamp;detefientur. Sdmus euigiz landum eflè ad uirum fenfatum, fed fcimus amp;nbsp;illud, uiros eflè infenfaz tos, KS“ «“BrwAywxÔT/tf, quales funt Papiftx, ad quos,tantum abeft, ut fit euigilandum, ut quo quis profundius ad inmia uerba eorum fiertit, eo melius faluti îiixconfulit lubemus, pro offîdo noftro, omnes habere cogitatum fuum in mandatis Dei, DEI,inquam. Nam funt amp;nbsp;mandaz ta hominum, H O MIN V M, inquam,Papi(larum,qux cûm partim fint fûperuacanea,partim impia,amp; pugnêt cum prxceptis Dd,fummo ftudiohortamur,utcaueantur. Quare ampledimur quidem admoniz tionem Syraddx, fed interea non abijcimus curam amp;nbsp;iudicium de agz nofcendis pfeudoprophetis amp;nbsp;fiigiendo Antichriflo.

IN hoccapite Sotusprofitetur fe duccmcxcorum, eruditorem inz fipientium,ac magiftrum infantium,ut uerbis Pauli utar, Promittit enim le oftenfurum tutifsimam uiam agnofcendx uentatis,amp;diiz cernendx ab enrore, maxime fimplidbus amp;nbsp;Idiotis, Et tarnen eo ipfo dcdaratfein exponcndo ucro ufufacracfcripturx,cxcum,infipientem, inamp;nz

lÔANN. I Sß NM A NNI ANNOTAT. ^47 (hfantem * ÔC quod horribïlius eft, enthuüaftam efîe. Admom'turus mm fimpliccs ÔC Idiotas,utcogitatum fuum habeantinpræceptisDei\ amp;. afsidui fint in mandatis illius maieftatem 8i utili tatem facræ ichptu/ ræita eleuat, ut nondubiteteos perfri^a fronte â lcdione fcripturæ de/ terrere, nec abhorreat publice docere, obedientiam mandatorum Def contingerc hominibus abfqj cognitione fcripturæ* Non tibi,inquiens, ïmponitur fcripturæ facræIeÆo,n5 difficilium locorû collatio, fed hoe tantum age, ut cura tua circa mandatailIaDei manifeftifsimauerfetur* Etireijî: Non euoluendis Iibris,non audiendis hominum argutifs,non dijudicandisSCintcrpretandis uerbisfcripturç,utiudiciumpropriufor/ mari pofsit,probantur fpiritus,amp;euitantur fahiProphetg,ficut tu putas, maximcàfimplicioribus ô(^idiotis,amp;c*Acmox;MuItocertius,muItô ef ficatius corda pura ÔC humilia magifterio fpiritus fandi, Si quadam rc/ rum diuinarum afsimilatione præguftationét^ iudicantô^ difcernunc quid ab alieno,quid à fpiritu fando fit,quàm ulia dodrinajulla ledione intelligi poteft.Éx his amp;nbsp;aitjs didis,quæ So tus in hoc capite effutit, ma/ nifeftèapparet,eum prorfusnon intelhgerejquidin haccaufa nomen fcripturæ fignihcet, Si in quem ufum data Gt nobis fcriptura diuinitûs, fedeiïè eum furiofum enthuGallam,qui fentiat, Idiotis expedandos eflè cœleftes influxus,abfque cxtcrno dodrinæ organo, Si fpiritum fart dumfolereabGç inftrumentopiæ dodrinæ fuaeffunderein homines dona Si uirtutes.Qiiid plurafSotus in hoc capiterepctit Si explicat illud kpidum didum, quod continetur in régula fratefculorumMinorita/ rum; Fratres non debent multum ftudere,quia fcientia inflat.Itaque ut fias Si fis humiliSjCauendacft tibi ledio fcripturæ. Et cüm nullus homi/ numdebeatinflari, fednecelîehabeant omnes humileselle,certènon fimpliccs tantum Ô!fJdiotæ,uerumctiampauciiIIidùdi, quosfolosSo/ tus ad ledionem fcripturæadmittit, debent,iuxta fententiam cius, à le/ dionefcripturæabftinerc. Pergamus igitur explicate, quantus fitfu/ ror,quanta amentia Soti,quôd fimpliccs,quos ita uocat, amp;: Idiotas, hoc eft, maximâm ecclefiæpartem a ftudio facræicripturæ arccat, Si fuum ipfisindicium in cognoicenda piadodrinaadimat.Ac primùm,nomi/ ne facræ fcripturæ, in hacdifputatione,intelligitur fententia uerbiDci, quæ feriptis Propheticis ÖC Apoftolicis eft mandata,ut oculis Iegatur,ut uoce prædicetur,ut auribus audiatur,ut mente cogitetur,Hoc,fiCfi Bren tinsclarèSicopiofètam in Prolcgomenisfuis,quàm in poftremaPerP copaexpofuit,tarnen nonpotuitaduerfushuiusSycophantæ morfum tutusefte,qui Brentiumita traducit, pcrindcacfi exigendo à fingulis pus proprium indicium in dtjudicationeEcclefiafticæ dodrinæ, exige/ rct ab iplîstale ftudium,utnifi omnibusalqs rebus omifsis,colloca/ rent omnem fuam operam in Grammatica facrarum literarum cogni/ tionc,non poflent ueram Si æternam falutem confequi. Nam quod ftu diû in facris literis Brentius ab omnibus pqs exigit, hoc præftan poteft^ notâtùm âdodis,quiperegrinaslinguas didicerût,uei^etiam abindo/ dis,qui tantûfuam ucrnaculâlinguam callêt; nec tantum ab fis,qui nô/ runt,uerumetiam qui non nôruntliteras legere, fed tantum ledionê la crçfcripturgaudiunt amp;difcuntfuum pium Catechifmô,qui6Cipfeno/ mine facrç fcripturæ, hac in parte,continet, proptereaq? fit amp;nbsp;epitome fcripturÇjâC Gngulæ cius partes habeât in ea fcriptura,fingula,eaqj clara, apcrtaamp; perfpicua teftimonia, Quod cùm Brêtius nq tam in poftrema

Pcricopa, ficut didurtî cft, in Profcgomcnis tpfis, in quæ Sotus graP fartis eft,exphcüei-it,rhanifelhTsjmürii eft, Sotû infignem eflè fycophan tam.quôd quæ Brentius affirmât dé generali ÔCuerè Theologicoftiir dio Ghriftiànæ dodrinar, quod omriibus pq s fiuc dodis fine indodis, fine publias miniftris,fine priuatis membris ecclefiæ commune eft, neccflariuniiboc Sotus àdgramniaticumtantum facræ fcripturæ ftu/ dium malitiofè detorqucat Ddndein haCdifputationC,non confertur ftudiùm fàcrâc fcripturac cum ftudio uirtuturtl,quife Deo,iuxta pr^eepta ciusfüntj5racftàndæ.NonenimeftdubiUrri,quinrriaximèomnium fez dandû lit ftüdium tim oris Dei,puritatis cordis,humilitatis dC aliarum uirtutum* Sed illud agitur,illud quæntürdliud lirgetur,qüod fit orga/ non,qüod médiüm,quodihftrüméntum, per qüod ipiritus fandus fo/ leat Hofriines renouare,füa dona amp;üirtutes,qttas prçceptâ Dei exigunt, in homines efFundere,ut amp;nbsp;pic dé Deo fentiant,tedècredant, amp;nbsp;uokinlt; tati diuinaf,qug eft fcriptis Prophetidâ» amp;nbsp;Apoftolia's patefada,obfequS tur. Difputatlitjinquam, qüod illud fit organon, quo ad timorem Dei, ad püritateni cordis, âd humilitatê, ÔC ad reliquas uirtutes per ipiritum fandüm excitemur,6Cirtflammemur.HîcSotus inuertit uerum rerum ordinem,8C iungit equos,quod prouerbio dicitur,poft currurrt» Exifti/ mat enim prius ftudendum eflè timoriDei, humilitati, quâm facrae fcripturæ,hoceft,priuseifeDeum timcndumSC humilitatcmfedan/ dam,quâm cognoicas Sc^Deum ipfum amp;nbsp;præcepta Dei, déftudcndo ti niori, amp;nbsp;de fedanda humilitatê, Hæc enim præccptâ,in facra fçriptura continefitur,amp;é lacra lcriptüra,üel lédione, uel prædicationé funtcog/ nofccnda.Qiiid poteft incptiüs,quid abfurdius dicif Vides igitür,quan ta ucrtigine Sotus laborer,ôif quâm ignarüs fit ueri ufus facræ fctipturæ, Hæc enim ftripturajquæ eft tam legenda, quâm prædicanda,nô in hoc diuinitûs data eft,ut uel hypocritice â paucis ad expianda peccata, cante/ tur feu mufsitctur, uel curiofè â Sophiftis ad excitândas îuperuacaneas inutiles q uæftiones Icgatur, uel ignauiter ab ociofis ad fallendûm tç/ dium temporis infpiciatur ,fcd utfiue legatur, fiUéaudiatür, fiüe corn' pcndio qùodam cogitetur, cognOfcamits ex ea üoluntatê Dei, amp;nbsp;exhû béanius fpiritui fatido fuum otdinarium Organon,quo operetur in no bis cognitionem Dei,timotem Déi,fidem, indicium dcalqsdodrinis, charitàtê, amp;nbsp;quicqUtd eftearùm uirtutum,quas Deüs uerbo fuo exigit, Nonp’gercthucadfcribèrèdehacréipfa ipiritusfanditeftimoniâifed quia Brentius recitauiteacopiofèinProlegomenis, ÔC în poftremaPe/ ricopa,ïncap.De facra fçriptura,remitto âd éa Ledorem, Legé(inquil Sotus)rcripturam,diligenter euülue, ÔC obferUa, qüod âd eruditionem fieihtellcdum eius attinet. Sed priüs diuina mandata obférua, Habes uerbà Sûti,quibus permittit qüidcm nobis uel tandetti,6e grauatirtl,le/ géré feripturam, fed non prius, quâm obféruauerimusdiuina manda/ ta, Obfecro té,qüando uel dodis uel irtdodis Unqüâm,autore Soto,Ii/ cebit legerè feripturam ç' Quis enim eft, qui mandata diuina obférüatC Qiiis poteft dicére, niundum eftcor meutn ^Qiiis piUS nonexclamat, Si iniquitates obferuauerisDomihc,Dominé,quis îuftinebitrSi feriptu fâ non eft prius legenda,quâfti fUéris puro fie humili corde, certé ne au' dfenda quidem érit, nifiântefis iandificatus,fieâfécéimpieiatisaci«/ perbiæ expurgatus. Quidèrgo aliüd relinquitür, quâm quod iuxta So/ , nbsp;iummulla unquâm concio exfaiptuta audienda fit gt;nbsp;qui uelnôdum

funt renatijUcl poft rena feen tiam in peccata cofcientiam uaftantiaftint relapfif Etfi no prias legenda eft fcriptura,nifi animus fueritpurgstus, curuosfraterculijuos Papiftælegitis icripturam Num putatis uos ha/ here animos purgatos i Num exiftimatis uos habere uirtutem humili/ tatis;'Affirmate,amp; incurretis in reprehenfionem arrogantiaf. Negate^ ÔC prohibit« erit uobis, iuxta Soti ueflri dogma, ne legatis fcripturam» Nos Hero idcirco accedimusad legendam fcripturam, utexeaamp;per cam,aucorefpiritu fando,difcamus non tantum humilitatem, uerum etiam,quod praecipuum eft,fidem, qua corda noftrapurificentUramp;erit diantur,utamp;de aIiorumdodrinaiudicarepofsimus.Nam,qUÓdSotüs dicit : Quæin eis humilitas, qui fenfum fuum præferunt Patribus ç’ Et, quomodo, qui cognito Patrum fenfu,vult adhuciudicare,non præfert fenfum fuu illisC'Caecatus homo non uidet fe hoc dido non Patres ipfos tantùm,uerumetiamfuosPraelatosarrogantiædamnare,Nam SCmuh ti Patres aliorum fententiam reiecerunt,amp; Praelati non probant omnia dida Patrum. Qiiæ ergo eft in eis,iuxta Sotum,humilitasç’ quom o/ do Patres amp;nbsp;Prælati audent fe fententiæ fuperiorum Patrum præferreî' Nos uerOjCÙm de Patriim fententia iudicamus ex lcriptura,nó præferi/ mus illis noftrum, fed fpiritus fandi fenfum, nec præponimus nos ho/ mines Maioribus noftris, fed præponimus hominibus Deû, Hæc non eft arrogantia aduerfiis homines, fed eft obedientia erga Deum.Qudd autemadditjinterdiuinamandata contineriôCiIIud;Difciteâ me,quia mitis fumô6humilis corde. Etinud,Nifiefh'ciaminificutparUuh,non intrabitis in regnum ccelorum. Et quidam affirmât, hanc primam êfte regulatnadeundi fenfum facræfcripturæ.Vehementercuperem ftire, unde hæc dida didiciftet?Num è fua ipfius fapientia,an ex fcriptura,hoc eft, Sapientia diuinaSirefpondet,fe èfualapientiaeahatififlc,cxifti/ mo eum non tarn ftupidum efte, ut noncogitet, quid Uicifsim refport/ deri queat.Si autem didicitea ex fcriptura,an non ftcumipfe manifeftè pugnat, quod doceat nose fcriptura humilitatem, tarnen iubeat nos non anteaccedere ad Jedionem feripturæ, humilitatem habeamusî' Récitât SC illudtAbfcondifti hgc à fapientibus Si prudentibus,amp;^reue lafticaparuulis. Quid aliud eft(inquit)illud Chriftiuerbu,quam quod manifeftè doccmur,ab omnibus quidem exigi humilitatis ftudiu, non ueró feripturæ amp;nbsp;ledionis facræç'Refpondeo. Quid hîc aliud docemur. quod Sotus manifeftèinfaniatf Si no fapientibus,fed paruulis reuela/ tur cognitio Euangelq de Chrifto,omnes certe pn,fitierttes æternæ falu tis,debent effici paruuli,hoc eft,humiles corde. Vnde autefiunt paruuli amp;nbsp;humilesC'Manifeftum eft,quód humilitas fit donu fpiritus fandi.’Sed quo organo fpiritus fanduslargitur hoc donum liominifNum illapfu tantum enthufiaftico,abfcp ullo externo organoç' Non eft nobis ignota abfoluta potentia Dei. In præfentia autem loquimur de ordinaria eius operatione,quafolet hominibus fua dona comunicarc,per fcriptura uel ledäjUel explicatâô^ auditam.Nam cum deftudio fcripturg loquimur, nointelligimus tantumledionê,fedctiamauditum feripturæ. Quare, qui uerè Paruuli Si humiles fieri uolunt, neceflè habent ftudium fuum collocate in fcriptura uel legenda uel audienda. Omnes autê pti debent cftèparuuli humiles. Omnes igitur ptj ftuedodifiueindodineceft fe habêt ftudere feripturæ uel Icgendæ uel audiendæ.Et eo ipfo quo exi/ gitur ftudiu humilitatis, exigitur etiam ftudium feripturæ,quo organo

^4-1^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAP VT XIX.'

Spiritus fandus ad largicndam humilitatem uti fokt. Deinde, ficut iti dido Chrifti per fapientes ÔC prudêtes intelliguntur Scribæ ÔC PhnrOxij qui dekrta fcriptura,cuius praedpuusftatus eft de Meftia,ftudebâttradi tionibus maiorum fuorum. Per paruulosautem,quidefertis traditioni bus ftudebantconcionibus, quas Chriftus è fcriptura de ucro Mefsia officio eius habcbat,ita SC his têporibiis fapientes funt Papiftæ, qui con/ têpta fcriptura,tanÇ dubia SC litera mortua,fedantur fcrinium pedoris Pontificrj.ParuuIi autem funt rj, qui abiedo hocfcrinio,conferunt fe ad fcripturam. Qiiarcuerahumilitas,amp;uera cognitio EuangeJrjChrifti nonconferturPapiftiSjeo quod finthorumtemporum Scribæ amp;nbsp;Pha/ rifæijfedcófertur ijs,quiomncftudium fuumincognofcendauerafen/ tentia fcn'pturæ collocant. Hienim funt paruuli, qui fe fentcntiæ fpiri/ tus fandi fubqciunt,6C eo ipfo humilitati ftudent, quo fcripturæ ftudêf, ut fcripturæ ftudium fit omnibus Chriftianis commune,certifsimum, tutifsimumôôquietifsimum,cûmintereaftudium Papifticarum tradt/ tionum, amp;fcrintj pedoris Pontificti,non fit nifi hypocritarum amp;nbsp;fcek/ ratifsimorum hominum,nec afferatnifi iummam dubitarionem,ô^ inquietudinem ac cxtremam deiperationem. Hic eft frudus Papifti/ corum ftudiorum,

ACcedit Sotus üel tandem ad refutandas, ut fomniat, aüt potius c/ ludendas rationesBrentq, Ac initio cocionatur nobis,nefcio quç, deIncredulitate,SCnimia credulitate,inter quæ extrema uitia.po/ nitmediam Fidê, quam fatetur quidêmagifterio fpiritus fandi guber/ nandam,addit autê, alienum efle à rationeDialedices,amp; ä fynceritatc fi dei,ex eo exigere kdioncm facrç fcripturæ,amp; imponere omnibus iudi cium circâ obfcuros eius fenfus.Sed ftupendacft uani huius hominis cg citas SC uertigo.Cùm.n.prædicat ÔC exigit fidem,SC affirmât earn magp fterio fpiritus fandi gubernandâ,an non eo ipfo exigit ledionê feu audt turn facræ fcripturæ ç” An fpiritus fandus dat nobis fidem fuo magifte/ riOjabfcp fuo,ad hoc ordinato minifteriof Scio,qug fit abfoluta amp;nbsp;hbcra eius omnipotentia. In præièntia autem loquimur de ordinaria eius oz peratione. Hanc fi intuemur,ut debemus, manifeftum eft,quôd Fides, quemadmodum Paulus docet,fitexauditu, Auditas autem perucrbû Dei.Et hoc uerbum contineturin facra (criptura, quæ cüm fit Epiftola Dei ad humanum genus, neceflàrio nobis proponitur ucl legenda uel audienda,ôC cognofcenda,ut exca,amp;peream,concipiamus,autorefpiz ritu fando, fidem, Quæ eft igitur uanitas ilia Afoti, quôd cûm prædi/ cat fidem,ncgetledionem fcripturæ facræ exigiiTAn vult homines ere/ dere abfque ledione autprædicatione facræ fcripturæQtiid ergo eft, quodPaulusait: Quomodo inuocabunteum,inquemnoncreduntC Quomodo credent ei,de quo non audieruntc' Quomodo audient abfi^ prædicante f Quomodo prædicabu nt,nifi mifsi fuerint î” Mittuntur au/ tem,qui ea prædicant,quæ e uerbo Dei,quod in facra fcriptura confine/ tur,per fpiritum làndum hauferunt. Sed Sotus refpicitcum fuafidead uetus fuum diuerticulum, uidelicet ad fcrinium pedoris Pontificij, ôiî fuorum Prælator3,ut negleda facra fcriptura, agnofeamus pro oraculo fpiritus fandi,quod Romani Pontifi'ces,6CPræIati coijî dixerint.Quod cùmitafehabeat,uideamusnûc,quàmdextrèrefutetrationes Brcnfif, Allegauit

Alfegauït Brcntiiisloéum Pauli : Si angelus è cœlo aliud euangelifauez nt,anathema fit. Hune locum Sotus l'ta exphcat,utdïcat,ea qindem, quæ manïfeftè SC prgter omnem diibitationem fint contraria ueritati fl/ dei, fine iillo Audio,fetinôn exalio(ficütmoxdicit) Audioferipturae, fed cxipfacertifsima flde, réqeienda efle ab omnibus. In dubjtjs autem Aifpendendum efleiudicium,5C expedandum indicium uniUerfalis za clefiæjamp;^C.H/'citerum uidcs,ImpoAorem Sotum praédicàre fldem abieß Audio fcripturæ.SineullOjinquit, Audio fcripturæ,fed exipfa certifsima fide 2Cc. Qiiafi uero fides concipi aut retineripofsit, (fi ordinariam Dclt; operationem confideraueris) abfque orgatlo fpin'tus fanôîi,qüod eA fa/ era fcriptura.Deindequod commémorât de rebus manifeAisamp;dübtjsj fupràcap.i4.ô( i5.copiofèexplicateeA, Nos enim,cùm exigiriius cog/ nitionem fententixicripturafjintelligimus de rebus manifeAis,ad gter/ nam falutê cognitu creditu neceflàrijs,quac etiam habent in feriptUrà manifeAa amp;perfpicua teAimonia, Nam qUaè funt dubia,amp; no certo irt facris literis définira, nihil ad nos. Neqj enim ignoratâ,faluti obfünt,né/ quecognita,multûmprofunt. Etfentimusipfi,quôdintalibüsdubqs rebus extra fcripturamjrton fit odiofè pugnandum,féd fequendu, quod exprobabilibus caulîs optimumuifumfuerit. Nifiautemmeanimus fallit,SotusinhacmanifeAoriïamp; dubiorum diAincAione iterùmrelpi/ citad ferinium pecAoris Pontificq,SCfentiteaeflè manifeAa, quædecer/ nit Pedus Pontificium, in quo funt omnes thefauri fapientig Ôd feienti^ Dei, ilia autê efle dubia,quæ continentur in facra feriptura. Hanc énim dicunt efle dubiam,ambiguam,flexiloqua,5cliter2 mortuam. Quam blafphcmiam Afoticam,cùm tories fitrefurata, non libet in præfentia pluhbuspcrfequi. Sed quidmultisopusCSiiuxta Sotum,anathema eA,qui manifcflèeuangelifaueritaliud, quàm quodPaulusSdalij colle/ gç eius eiiangelifaucrunt,certèPapa,ôd omnes fatellites eius,inter quos Sotus non tenet extremum locum, funt nobis Anathema, idep Maran Atha. (^iicquid ênimfentiantPapiAæ.profetAo nobis èfacra fcriptüra, cum Papi Aicis dogmatis SfatAionibus collata, certifsimuS(manifeAif/ fimum cA,quód Papi Aæ euangelifent longe aliud,quam Paulus refiz qui ApoAoli. (^uare licet nobiSjaflèntienteetiàrrt Soto,PapiAas dicerc Anathema, (^od autem Sotus de Synodo Cyprianicommemorat, fupraaliquoties eAexplicatum.Namefcriptuta,acprgcipue3exilloPau li ditAo.’Incredulitas illorum,non facitfidem Dei irritam, mahifeASeA, quod baptifmushæreticorum, qui baptifant,iUxtainAitutionem Chn'/ Ai,in nomine Patrisamp;FifljSCSpiritus fandijperfenon fit damnandus, aut in uéra Ecclefiarciterandüs. (^uod autê hoc nee Cyprianus nee col/ legæeius uiderint, idcircó conligit,ut admoneremur, ne cuiquam,uel Concilio,uelPontifici,quantumuis crudito,fancAo,adeoq;martyri,ab(/ queteAimonio facracfcripturærelt;Aèintelle(Ao,ô( probe examinato, at/ que perpcnfo.fldê adhibeamus. Itacp adhuc firmü fixümqj co flat, quód cum Paulus dicit: Etiam angeïum de cœlo aliud euangelifantê, $ facra fcriptura tradit,anathema efle, exigat,^ aAn'tigat omnes,ut omnia alto rum dogmata,etiam Papæ, amp;nbsp;Conciliorum, examinent, Sif conférant ad facram fcripturam.ne eueniat eis,quod filius Dei dicit: Si caccus cat/ cum ducit,ambo infoueam cadunt.

Allegauit Brentiüs etiam ilium Ioannis locum : Ne credatis cuiui« ipiritui,fedprcgt;batefpiritus,numftntexDEO, QuoddicAumSotus 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;KKk 1

M nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN C A P V T 3c IX

tam öfcitantcf ättingic, pen'nde ac fi parum ad rem faccret. Sed ma/ nifeRiuseft hocdidum,quàmut à uantsiftis hominibus eludiqueat« loannes feucn'tcr cxigit, non â dodïstantum,uerumetiam ab indoz dis, in Chrifto renatis, (ad hos enim fcribit ) ut non credant cuiuis fpiriz tui, fed probent fpiri tus an fint ex D E O, Hîc Afotus, ne omnmó obz mutefcat, dicit, Probantur fpiritus maxfmè, amp;nbsp;certifsimè mterno Spiz ritusfandi dono,amp; fpin'tuali quodam guftu» Redifsimé, Quishoc unquam negauitf Num autem idcircó non funt probandi fpiritus ab omnibus pqs, amp;£. in Chrifto renatis , quia probantur interno fpiritus fandi dono, amp;nbsp;fpirituali guftu ? Et num idcircó fpiritus non funtexiz gendiadfacram îcripturam Imó,quiaprobanturinternofpiritusdoz no,amp; fpirituali guftu, idcircó funtad iacram fcripturam exigendi, proz ptereaquódea fit organon, diuinitùs nobis propofitum, adquodfpiz ritusexigamus,amp; fitEpiftoIacœleftisPatris,ex quafententiam fpiriz tusiandicognofcamusjamp;donumeiusaccipiamus. AcprofedóoptP mè habet,quod Afotus addit ; Et hoe quidem ( inquiens ) frequentifsiz mè melius amp;nbsp;certius ab idiotis amp;nbsp;fimplicioribus, quam abalqsproz bantur. Sihocuerè ientit Afotus, quantum, obfecro,errantPræIati, quódinSynodisfuis non tribuantidiotisamp; fimplicioribus uocem dez cifiuam f Cur Sotus ipfe repellit â thbunalibusfuorum Prælatorum idiotas Principes, tanquam Satanam, Vade, inquiens, poft me Satan? Seduides infani hominis uertiginem. Et quo magis amentianj eius agnofcas,addit. Et per fcripturam,inquiens, â dodoribus, ab Ecclefia amp;Concilio, Quid eft furor, fi hic non eft? Concedit fpiritus probanz dos à dodoribus,ab ecclefia amp;nbsp;Concilio ,P E R SCRIPTVRA M, non autem ab idiotis fimplicioribus« Scilicet,Idiotæ SC fimplicioz res.cùm probant fpiritus melius èC certius, quâmalïj,non probant per fcripturam, Quid ita ? quia non nouerunt literas, nec legerunt Thomam Aquinatem, autScotum, aut Bruliferum,fednórunttanz turn Decalogum, Symbolum Apoftolicum, Qc Orationem Domini/ cam«Quid ergo ? Num hie Catechifmus,non eft fcriptura i An non eft uniuerfæ feripturç epitome?Et quid?cum Sotus dicat,Spiritus proban doseftepcr SCRIPT VRAM abEcclcfia,num IdiotjScfimpliciores, qui habent internum fpiritus fandi donum,no funt membra Ecclefig? O hominem ad leuanda mentis amp;nbsp;capitis uitia. trium iugerum Elleboz ro indigentem. Sed tali amentia, cæcitate, amp;nbsp;furore mentis merentur percuti hi, qui manifeftam ueritatem oppugnant, amp;impietatifuoruiTi Pontificum applaudunt«

IN hoccapitc obferuafceleratam Soti tergiuerfationem ♦ Brentius inProlegomenis cap. De officio Principum fecularium in Ecclefia fill) Dci,recitat illud Chrifti : Cauetc uobis à pfeudoprophetis amp;e, öd oftendit,quód didum fit,non ad Apoftolos tantum,ucrumctiam ad uz niuerfam ecclefiam,amp;adfingula membra eius. Ac inter hæc membra pertineatinprimis ad pios Principes, ne dent ullum locum pfeudoproz phetisacimptjs dodoribus,inEcclefijsfuarum regionum. (^omoz do autem,inquitBrentius, cauebunt fibi à pfeudoprophetis, quomoz do im pios dodores a fuis regionibus prohibebunt, fi non iudicauerint ac cognouerint, qui uerc lintpfeudoprophetac, öd impij ’dodores ? Hz

îud enim cratBrentij inftitutum,ut oftenderet, quod cum Chnftus iu/ betomnesdifctpulosfuæ dodrinac cauere fibi a pfeudoprophetis jCxP gat ab ipfis magnum ftudium cognofcendæ ueræ dodrinæ. Nifi enim hanc cognoueris,qùomodo cauebisC’quomodoueram à falfadifcerz jiesC Sed Sotus mtelligcns h oc non poifc réfutât), SCeoChriftidido fuamfcntcntiammanifeftè improbatam8C damnatam efle,difsimuz lat fibi plagam datam, ac alto fe proripft, Nam, uide Cinquit)quôd non adledionem fcripturac mittit Chnftus,ut caueantur falfi Prophetæ,fed, l'nqtiit, ex. frudibus eorum cognofeebs eos, Quid autem hoc ad inlïitutumfBrentius urgebat,utpfeudoprophctæcognofcantur,amp;ca/ ueantur:Sotus contra urget, Vndecognofeantur Aliud eft, Vtcogz nofcas,aliud,unde cognofeas, Sotus enim iubet Principes ôi. reliquum vulgus Ecclefiæ,incognofcendadodrina religionisafinos efle ad ly/ ram, pendere è ludicio Prælatorum Papifticorum, Brentius autem docetèdidoChrifti,quôdfpiritus fandus exigatâ Principibusficreliz quis omnibus,non utfintafini ad Iyram,fèd cognofeant etiam ipfî,quæ in controuerfijs religionis uerafit dodrina. Poftea,alia quæftio cft,unz de amp;nbsp;ex qua régula ueritas aut falfitas dodrinæ fit cognolcenda. Sotus autem priori ftatu, de quo in præfentia ferme erat, relido, properat ad pofteriorem, amp;aitChriftum ad cauendos pfeudoprophetas non mifilz ie difcipulos fuos ad ledionem feripturæ, fed ad cognofeendos frudus pleudoprophetarum. QuidSoteC Cùm Chriftusdicitpfeudoprophez tasèfrudibuscognofeendos, nonmittit difcipulos ad ledionem fcn'z pturaeî’ Quaefo igiturte, quifuntillifrudus,èquibuspfeudoprophetæ ccrtocognofcunturf Opéra,inquiSjôd ipforum,âCdodrinaîfuæ. Non nego, quin pfeudoprophetae aliquoties manifefta fcelera defignent, ÔC impiafuadodrinaperniciofas turbasexcitent,Chriftus autem Iiocloz CO nomine fruduum non propriê intclligit fceleratam uitam pfeudoz prophetarum» Namfiexuitaiudicandumefletde dodrinaProphetaz rum feu interpretum religionis, Chriftus non dixiflèt alias : In cathedra Mofi fedent Scribac Pharifæi.Omnia quaecuncp iuflerint uos feruare, feruate,amp;facite:Secundum opera uerd eorum nolitefacere. Habes,de înterpretis dodrina non poflè certo ex uita eius iudicari, Poteft enim fccleratus homo,optima docere. Sed nomine fruduum propriè inteP ïigenda funt dogmata manifeftè impia, Chriftus enim prorfus idem hoedidodocet,quodMofesfcripfitDeuteron,Sifurrexeritinmez dio tui Prophetes,aut qui fomnium fe uidiffe dicat, amp;nbsp;praedixerit fignS atque portcntum,amp; euenerit,quod locutus eft,ô^ dixerit tibûEamus QC fcquamurdeosaIienos,quosignoras,amp;feruiamuseis,NON A V/ DIES uerba Prophetæillius,SCc.Hoc loco docet Moles,eum pro pieu dopropheta habendum,qui cùm miracula edit,non docet uera,fed maz nifeftèfalladogmata,ut feiamus, non fceleratam Prophetarum uitam, fed impia eorum dogmata elfe certifsimam notam, qua cognofeamus cos elïè pfeudoprophetas,haudquaquâm audiendos. Eadê eft iententia uerborum Chrifti,quibus iubet cauerepfeudoprophetas,Cognofcetis cos,inquft, ex frudibus, hoc eft,cx impqs eorum dogmatibus, Qui ez nim eft falfus Propheta,fieri non poteft,quin etiamfi nonnulla uera doz ccat,6Choneftifsimam uitam ducat, tarnen immifeeat dogmata maniz fefte falfa, amp;nbsp;cum fcnptis Propheticis atque Apoftolicis apertè pugnan/ tia,Hos frudus iubet Chriftus obferuare,amp;cauerc,Nam fi nominefruz

€^9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAPVT XXi

lt;^uum intcliigcrct propriè h oc loco turpitudinem uitae, ä quibus,obfty cro,magiscauendum eft,quama doArinaPontificum,CardinaliumóC Fraterculorum, quorum mtatannsflagitijseft fordidata, utlegatieo/ rum ipli in Cócilio T n'dennno publicè confefsi fjnt, quód fi Deus ipfos promeritiscaftigaretjiampndcm ficurZodomaamp;Gomorrhafuiflènt, Sed Chhftus nomine fruduum intelligit propriè, ut iam didum eft, falfa amp;impia dogmata. Nunquid autem, qui nos iubet falfadogmata cognofccre,nonremittitnos ad ledionem fcripturæç'Etundc, quæfo, falfitas dogmatum cognolcendaeft,prætcrquàmè ledione facræfcri/ pturæ f N omine autem ledionis facræ fcnpruræ intelligo non tantum earn fcientiam, quam habent periti literarum in legenda fcriptura, ue/ rumetiam illam fcientiam, quam habent im periti literarum, è fuo pio Catechifmo, qui eftcompendium fcripturæ, quemadmodum alias far/ pè eft didiî. Sed ponamus Chriftum nomine frudyum intelligere ma/ la opera,feufceleratam uitam pfeudoprophctarû,quid ergofnum,quia Chriftus mittit nos ad cognofccndam fceleratam pfeudoprophctaiy ui/ tam,non mittit nos ad ledionem fcripturæC Quæfo igitur te,unde hau/ ritur uera fcelerum cognitiof An nô ex Dccalogo,qui fcriptis tam Pro/ pheticis quàm Apoftolicis continetur explicatur. Peccatum, inquit Paulus,non cognoui,nifi per legem.Nam amp;nbsp;concupifcentiam non no uiflcm,nifi lex dixiflèuNo concupifc3S.Quare,utcuncpinterpreteris no men frudus, Iiue pro impijs dogmatibus, fuie pro fcelerata uita,certè, cùm Chriftus iubet nos cauerea pfeudoprophetis, iubet ctiam cogno/ fcere è fcriptis Propheticis SC Apoftolicis difcrimenuerorumamp; falfo/ rum dogmatum, ut hæc quidcm caueamus, il la autem fedemur. Sed accedit tandem Sotus adid,quod animo eiusiucundifsimumeft, Si quo fumma læticia afficitur,uidelicetad infcdandum SCprofcindenz dum extremis conuictjs Lutherum, Videtur enim hoc nomen ifti ho/ mintimgeneriodiofiusefle ipfoSatanæ nomine. Quare fi quando oc/ cafionem nadifuerint,plenisuelisinipfum inuehuntur. Conferteum initio cum Ario, ut quo magis inuifum eft nomen Arq, eoinuidiofius ctiam reddatur nomen Lutheri. Sed Luthero nihil corn une elle cum impiecate Arq,non ignorant,nifi SycophantæPapiftæ.Dicit feripta Lu theri plena efiefummæarrogantiæ,contumeliarum,contemptusom/ nis fuperioritatis,inhuman! cuiufdam SC Luciferini fpiritus, Si corner/ cium quoddamhabentiscum Satana. Etaddens, Vtnondubitemfin/ quiOpudereBrentiumdifcipuIumeiusfcdicere. Acdehocquidempo lîerioriBrentiusipfein poftremafua Pericopa cap. DefummoPonti/ fice, rcfpôdet,de priori autem, nonmirum eft, fatellitem Anü'chhfti de fcriptis LutheriIkiudicare. Iftisenimhominibus arrogantiacft,con/ tumeliaeftjcontemptus fuperioritatis eft,inhumanum eft,luciferinum eft,fatanicum eft,quicquidautoritatefcriptorumProphcticorumamp;'A/ poftolicorû,aduerfus Pontificiam tyrannidem, impietatem, Magiam, Idolomaniam Si Antichnftianifmum dicitur.Poftremo acceptam fert dodrinæLutherigrauifsimam illam Germanicorum agricolarum fe/ ditionem, Si imputât ei,quicquid ufpiam eft rebellionis, licentiæ,pro/ fligationisChriftianædifcipIinç,omnium fchifmatû, quæfuntin orbe Chriftiano,adeocpdicit Lutheq/prædicafleinmuftis,contraliquidifsi/ mâPatrumdodrinam,imô contra fenfum totiusecclefiæ.Hæceftufi/ tataPapiftaix uociferatio, ac miror Sotû tantum temporis fibi fumerc, ut ilia

Ut ilia lam ohm ufcp ad rauim in Luthcrum decantata, dcnuo comcmo ret. ßlandianturfibi iftis pun's putis mendactjs excaccati Papiftae. Nos fcimus Luthcrum diuinitus excitatum,ut Antichn'ftianifmus per eum in orbe patefiat. Quod fi quid turbarum ex eo accidit,refpondet Luthcz rus, quod Elias regi Ahabo refpondit : Non ego turbaui Ifrael, fed uofi Papiftæ, Scdomus Patrum ucftrorum, qui dereliquiftis mandata Do/ minijamp;lecuti eftisBaalim.Quid autem pluribus opusfSotusipfeintel ligitfe magnift'cèSC fplendide mentiri. Quare, rclinquit,infixo acuIeOj banc comemorationem in medio, abfqp ulla probatione,6C aliofepro/ ripit. Verum,inquiens,quia nondeeft,quid refpondeant,relinquamus Deiiudicio. Oprimè,relt;flifsimè. AppellamusSC nos ad hoc tribunal, nccdubitamus fore, quin patefacflo iudicio Dei, totus orbis cognolcat, quam horribilis,quam execranda fitimpietas, ÔC Idolomania Papiftici regni, Etfiiudicandumeft de do Arina religionise fruAibus externæ uitæ,nunafereunquâinabominabiliorfuitrcligio, Papiftica,quippè quod ad cognofcendosfruAuseius non magna (ut fequaruerbaSoti) fcripturæ eruditione opus fit,aut leclione, fed res ipfa manifeftè in ocu/ lis omnium hominum teftificetur, Agnitio vultus eorurcfpondeteis. Peccatum fuum ficutZodomaprædicant,necabfcondunt.

SOtus pergit fui fimilis cfle,hoc eft, iniurius in eleAâDei Ecclefiam, Sccontumeliofus in facram fcripturam, adeoq; in ipiritu ipfum Ian Aum,cuius fcriptura organon eft,0C oraculum. Do Aoribus,inquit, perfcAioribus propria eft fcripturgleAio.Imo,quo quis eft indo Aior amp;nbsp;impcrfcAior,eo magis opus habet leAione fcripturæ,uidelicet,ut uel ipfe legatjUcl alium legentem audiat.Scn'ptura emm medicinaeloco eft Sc organon,quo fpiritus fan Aus medetur hominum imbecillitati. O/ mnis fcriptura, inquit Paulus, diuinitus infpirata,utilis eft ad doAri/ nam,(qua uideliceterudianturindocli)ad rcdargutionem(quareprehe dantur peccantes)ad correAtonê,(qua emendentur SCin uiam reuocen turerrantes)adinftitutionê,quæeftin iufticia,(quainftitutione demon ftretur iniuftis ueraconfequendæ iufticiæ ratio, ut perfeAus fit homo Dei ad omne opus bonum apparatus. Habes fcripturam diuinitus da tanijUtimperfeAifiantperfeAi. Et alias Chriftus ait: Non opus liabent i), qui ualidi funt, medico,fed qui male habent. Quare leAio fcriptura:^ magis propria Sc neceflaria eft indo Ais 5C imperfeAis, quam do Ais SC perfeAiSjUtetiam hac in parte uideasmanifeftamSoti uanitatem.Sed Timothco(inquit)præcipitPaulus,utattendatleAioniSCdoArinae,ac uerbum ucritatis reAediuidat,non præcipit idem omnibus fidelibus, Scio in ccclefia aliam effe funAionem do Aoris, aliam difcipuli. Quæfo autem te, quo confilio, quo finepræcipitur do Aori, ut attendatleAio/ ni, ScreAè iecet fermonem ucritatis ? Num ut fibi tantum ipfi legat, SC fc tantum ipfum doceatCCerte feipfum quocçdoceredebet,Numautê hic eft ftatusf Nihil minus,fed ut ecclefiam fidei ipfius commendaz tarn doccat. In hunc enim ufum inftituitur,ut Ecclefia,EccIefia(inz quam ) non ilia Papifticorum Prælatorum coUuuies, quam folam Soz tici dignantur nomine ecclefiæ, fed ea, quam alias Laicos uocant,e leAione Sc explicatione fcripturæ in uera pierate erudiatur, Præciz pehæc, inquit Paulus, 6C D O C E. Etiterum: Hæccommcndafiz

delibüs hominibus, qui erunt idonei ut alios quoquc D O C E A N T, •Num amp;nbsp;hic eft ftatus C Nihil uero minus» Non cnim abfoluitur falus Ecclefiac opere ipfo,ut loqui folent, operate docendi, fed rcqoiritur, ut Ecclefia difcat, amp;nbsp;cognofcat Chriftum ftlium Dei, qui eft uniuerfæ feri/ pturx feopus, SC Rnis, ÔC quem quifquis fide aftèquitur non tantum fententiam totius fcripturx, uerumetiam perpetuam fuam falutem aft fequitur,Tantumigitut'abeft,utPauIusprxceptofuo,quoddatTimo/ theo, arceat ueram Ecclefiama le(ftione,feucognitioncftripturx, ut potiuseoipfo imponat Miniftris Ecclefix hoc officium, quo permft nifterium eorum ccclefia fcripturam difcat, 8C ex eacognofcatréfuta' tionern oftiriium impietatum,Magiarum8CldoIomaniarum, quibus inprirtiis Papiftx funtobnoxij. Quidautemilludfit, quod Sotus itc/ rum ex Mole récitât, Conteftare populo, ne tranfgrediatur termines, SCc«fuprà explicatam eft. Et fi redè expendas, quo Sotus hac allcgatioz ne tendat,illud vult,ne populus feiat SC cognoftat fententiam facrx fcriz pturx,quo minus pofsit de fceleribus SCimpietatibus Papiftarum iudiz care. Hxceftfumma fummarumfententix,nonSotitantum,uerum «tiam omnium fatraparum Antichrifti,

Vt autem Sotus compleat blaiphemias fuas, non fimpliciter arcet Laicos ä ledionc facrx fcripturx, fed arcet eos cum fumma fcriptuz rxcontumelia, Negare,inquiens,non poflumus nosuehementer credere kÆonerrt feripturaè iam pafsim omnibus permiftam , pluriz mumattulifle incorrimodi, ÔCquàmplurimos ex ilia grauifsima hac errorum pefte perqftc, atque utinam eftet iam finis, Hadenus Afotus, Tribuit ledioni fcripturx pafsim omnibus permiflx plurima incomz moda. Dicit earn efle grauifsimam errorum peftem, AfiFirmatex hac pefte plUrimos perijfte, Si perituros, Qux autem in Aflertione fua fcripfit,aitfe ùomineCatholicxfuxEcclefixfcripfifle, Ex quo arbitra/ mur eum feripfifle etiam hanc, quam uocat, Defenfionem. Quid igitur dicemus f Antea belli illi catholici, hoc eft, ftelerati Papiftx ade/ merunt Laicis è Coena Dominica Sacramentum Sanguinis Domini noftrilefu Chrifti,Nuncetiam adimüteisfacram fcripturam, Etcùm per fcripturam, tanquàm per oraculum ÔCorganon fpiritus fandicogz nofeendus eft Chriftus filius DEI, quifoluseft perpétuanoftrafalus, quidreliquum eft, nifiut adimant nobis, quantum in ipfis eft, etiam Chriftum ipfum,6C omnem noftram falutem, Bone Deus, quamdiu terra tarn execrädos homines fuftinebit, dignos fcilicet qui Laicorum, hoceft,ecclefixtuxfudore faginentur,utimpinguati 8C incraftati no/ men tuumblafphementjSCecclefixtuxinfultent.Sedtranquillofimus animo. Qui cuftoditlfrael,non dormitat, Et alias ; VeruntamenjO'n/ qUitPfalmus)propter dolos poiùifti cis,deiccifti eos,dum alleuarentur, EtPropheta:Congrega,inquit, eos quafi gregem ad uidimam,SC fanz difica eos in die occifionis. Quid cnim f Nurn quia nonnulli indodi abutuntur re optima in fuam perniciem, idcirco res ipla neceftoptiz ma. Sc eftomnibusadimendaf Suntquibus Deusipleeftperuerfus: Cumperuerfojinquit,peruerteris. NumigiturDEVS noneftoptiz mus Maximus, SC nulli eft permittendum,ut DE VM cognoftat, amp;nbsp;Deo credat C Chriftus filius Dei nonnullis eft ftulticia, cxcxcatio, SC interitus. Nurn iddreo non crit permittendum, utChriftus agnofeaz tur i Paulus dicit Apoftolos eftè multis odoremmortis ad mortem,

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Prohibez

Prohibcbimus igitur Apoftolis,nc eanti'n uniucrfuni mundum, ôd praedicent Euangelion omtii creaturae i Quôd fi ledi'o facræ fcripturae (dcircó adimenda eft indodis, quôd nonnuIÜ ex ea fumant occafio? nemruinae, an non etiamdodfs critadimenda, quod multi dodlifsiz miuiri exeauarias amp;perniciofas hærefesexcogitârunt,undeamp;BibIïa uocârunt lïbrum hæreticorum f Sed quiaBrentiustradauitSC expli/ cuit hoc argumentum coptolèin poftremaPericopa, aduerfus Son biaz fphemias, cap. De facra fcriptura, pergo ad reliquam Sotifutilitatem percurrendam»

So T V s uidct, quid fuæ impudentiæ obqci pofsit. Qiiarc cohatUfî quoquomodopoteft, earn contegerc. Ac initio obferua,qu«fo, h ominis uanitatem SC uertiginem. Supra docuit nos,ut non præfez ramus noftram fententiam,fententiæMaiorum ,acpratcipuè uetcrufn Ecclefiafticorum fcnptorum. Hzcuerôaudetfefotilishomopræponcz re I udicio Hieronymi ÔC Auguftini, qui ledionem facræ fcripturae non folum omnibus permittunt,uerumetiam grauifsimè ad earn hortanz tur, Sotus ucrô his amp;nbsp;prudentior,6C pietatis ftudiofior, icilicet, dicit adz uerfus hærcticos ingenue, ( Infignis enim eftingenuitas eius) grauifsiz mam efletentationem,ÔC graue (recito enim uerba Son)periculum,oz mnibusimponere fcripturæ facræftientiam, amp;iudicium circadubiâ, amp;controuerfias. Quo cum, obftcro, Sotus pugnat f Qüis enim exiz gitfcientiam facræ fcripturæ, uidelicet Grammaticam,(duplex enim eft fcripturæfcientia , ficutfuprà oftendimus. Alia Grammatica, alia Theologica) ab omnibus indifcriminatim,ab infantibus, literarum imperitis, ftultis ÔC infanis hominibus C* Hoc fingit Sotus de nobis, ut wideatur fuis aliquid dicere. Sed belligeratur hac in re cum fua umbra, amp;nbsp;fineaduerfario. Non enim exigimus,tanquam ad falutcm necefliz rium, à quouis, ut fciat literas, QC legat fingulos lâcræ fcripturælibros, Scimus, fuum cuiqueefle donum, amp;nbsp;menfuram. Sed il lud exigimus, ut non fo lum Miniftri Ecclefiæ, uerumetiam ecclefia ipfa ( hoc eft, Laiz ci,ut ifti loquuntur) cognofcat fiue Ictftione, fiue auditu, ueram, fummam facræ(cripturæfententiam.quæcollataeft inCatechifmum, quoôC Chriftum,qui eft finis fcripturæ,Antichriftum,qui eft pez ftis lcripturæ,uerè cognofcat, ac ilium quidem fedetur SC ampletftatur, huncautem fugiat àdeteftetur. An non enim ea, quæ feriptafunt, tam in Propheticis, quàm in Apoftolicis liten's, antea publiée gefta, amp;nbsp;dida funt, quâm iiterismandarenturC' An non Chriftus iufsit Az poftolos ire in uniuerfum orbem, prædicare Euangelion omni créa' turæ, quod in aurem audierunt, in tedis adnunciare^ Quid eft,’ quodturn licuit omnibus audire, quæ dicebantur, nuncautem non liceat ea feriptis mandata legeref Nam,quod Sotus concionatur de dubqs,amp;:dccuriofitatcquorundam,nihiladnos: Nonexigimus,ut Ecclefia occupeturincognofcendis ueftris uanifsimisdubfis, quibus ueftri Sententionarq plenifunt: Sed exigimus, ut ea,quæ denoftra faz Iute,certô,5C pcrfpicuè in fcripturatraduntur, cognofcat. Curiofitaz tem uerô hominum, ne quidem in legendis prophanis, tantum abeft, uteaminlegendisfacris feriptis probemus.

legt; Et ali} excitant ad periculofaSCnociua ftudia dCc, Si de uanis, curiaÿ fis,excæcatis 5C impijs homtnibus loquit,fateor pcriculoiàm ÔC nociua efle eis facræ fcripturae le(fl(oriem,quia coinqüinatis,amp; infidelibus nihil éftmundum,fedtriquinatafun£ eoriimmensamp;confdentia. Hacau/ tem rattone nec Ghriftus ipfe, nec Apoftoli eius eflcnt audiendi, quôd Chhftus uenerit tri hune mundunijUt qui uident, cæci fiântjamp; Apofto/ Il fuerintprædicah'oneEuangehjmultis odor mortis ad mortem* Vi/ desiterum Sotum obtruderertobisinretam feriafallaciam accidentis, fiCiüdicare nos impehtiores,quàrh qui uanitatem eius intelligamus. Et tarnen, cümaffîrniatfacram fcripturam nonpoiïè ab omnibus le/ gi fine pericuIOjfatcor eum nonnihil ad rem dicere. Ex Iclt;flione enim facræ feripturæ tantum pericülüm creatur Papiftis ut per earn non lo/ lum cognofeatur impietaS,amp; Antichriftiani'fmus corum,uerumetiam denuncieturextremusôifperpetuuseorumintcritus.Hoi^cilIud eftperilt; tülu,qùdd e lecfîione feripturæ ucnit. Et hue etiam refpicit illüd confiliu ÔotijUtdodiores auferantahquidfimplicioribüs,exle(fîionelihtorum fcripturæjfiC iudicent cuique terminum, lt;|uem tenere debeat, uidelicet ilIud agens , utLaicis proponantur tantum nonnulla dida feripturæ, iuxtamagiftrorumnoftrorum interpretationem.quibus illi fintcon/ tenti,Exempli gratia, Super hancpetram, hoc eft, fuper Papam, ædifi/ cabo ecclefiam mcam,Et;Qiiodcunque ligaueris tu Papa,pro tuo arbi/ trio,fupcr tertam,erit ligatum in ccelo,ut omnes credant,te habere Pic'quot; nariam poteftatemin cœlo, in terra, jnpurgatorió,6lt;^ in inferrio. Et: Obedite præpofitis ueftris,Etid genus alia. His Laici fint contenti, ÔC de cætero audiant Prælatos, amp;nbsp;nomine eorum fraterculos. Quie-' qüidhidixerint,fitoraculüm fpiritusfandi,etiamfiducant fecüm inz numerabiles cateruaS ad gehennam. Hue tendit, hoc fpedat Satan, qui in Soto amp;nbsp;omnibus Papiftis agit. Refpiceigitur Domine Deus nofter de coelo,amp; uide, amp;nbsp;conferua uinearri iftam, quam miniftris tuis colendam tradidifti,neextermihcteam aperdefylua, QC nefingularis fera depafcateam.

QVam fuauiter ineptit nugaturSotus inhoccapite detransfez renda facra fcriptura in linguas vulgares,ac uernaculas. Ac omz nino putat,quod fæpè repetit, indicium huius rei reijeiendum eft feincogriitioncm totius Ecclefiæ feu generalis jConciltj, Nam quod âdipfius fententiam attinet, exiftimat prorfus inutileelTe,ut totaiacra fcriptura trahsferaturinuernacUlas linguas, quippê quod faluti vulgi alia rationC quam optime confuli pofsit. Arbitratur etiam translatioz ni obftäre pcricUlä, Nouitatem, amp;nbsp;diffîcultatem, Hæc ferè funtcapita, quibus fuaüisnugator improbat translationem facræ feripturæ inuaz rias,cafqueuernaculas linguas. Interéa tarnen fert de noftris, quos hæz rcticos uocat, infigneteftimoniumdiligentiæin letftione, translatione explicatione facraé feripturæ. îd certum eft, inquiens, nullos in hac rediligentioreisfuiflc,qüàm hæreticos. Ali}tranftulerunt,alq exegez rût, ÔC aüidifsimè qüidem ÔC frequentifsimè legunt.Hoc teftimonium, ctiamfi uenitab hominéimprobo, tamen non eft noftris contemnenz dum.propterea qudd tanto maioris fit ponderis, quanto hoftilius ÔC uiz tulentiusinfcdlaturnoftros Afotus, Addit quidemnoftros fados efle ex hac

«xhacledione cenfores omnium, contemptores quàmpîun'um, QC irnforestotiusfimpIidtatisecdefiæjSCc, Sedan nonintelfigis,optime miLedor, qua parte caiccus pedem Sotiôt^ fuorura Papiftarum pre/ matC’IJlud dolet eis, quod noftri exauidifsima ÔC frequentifd'ma (ut So/ tus Ioquitur)ledione facræ fcripturç cognouerintjautorc fpiritu fando, Papatum eflè Antichriftianifmum, ÔC facra eius eiïèMagica attç Idolo/ manica,idcp patefecerint fcriptisamp;didisuniuerfoorbi. Hoc enimil/ lud eft,quod dicit,noftrQS fados eflè è ledione fcripturæ, cenfores om/ nium,ÔC irrifores totius Gmplicitatis Ecclefiç.Maluiftèt enim populuni ecclefiæefleafinum ad lyram, amp;nbsp;ad quæuis dida fraterculorûapplaude/ re, etiamfi cateruatim ad gehennâ ducerentur, ut incipiant de dodri/ na Fraterculorum ô( Prælatorum,autoritate facræ fcripturç,iuxta piece ptû Chnfti,Cauete â pfeudoprophetis,amp; a fcrmento Phanlæor;î,iudica/ re,Sed percurramus pr^cipua hutus capitis.Arbitrat Sotus iudicium de transferenda fcriptura in linguas vulgares pcrtinere ad Concibïï genera le, Loquitur autem de Concilio Riorum Papifticorum Prælatoi^i.C^uid ergofAn non extat antea oraculû fpiritus fandi, Viuo ego dicit Demi/ nus,Mihifefeflcdetomnegenu,ô( OMNIS LINGVA confitebitur DeoC Et:PrædicateEuangelionomnicrcaturæ?Et:Loquebanturua/ rijs linguis magnifica Dei f Num quod per fe luftûpïum eft, ÔC antea ä fpiritu fando decretû, ac poftea reipfa per Apoftolos ô( collegas eoru in uniuerfo orbe ufitatQ,expedandû mineeft,donec à Papiftis décerna/ turSCconcedaturCEtquidfani poflès tibi dehorumConcilqs poUiceri, qui nuperadeoinTridentinaSynododecreuerunt, fülam earn Biblio/ tum editionéin Romana ecclefia pro Autentica habendam, quæ hade nus vulgata amp;nbsp;ufitata fuit, cùm tarnen manifeftum fit earn muftis in lo/ cis eftè aut deprauatâ,aut male ac minus peripicuè conuerfamir’Loquor, (inquiet Sotus) de ledione ftripturæ,no deprædicationcEuangeftj.Rc dè.Loquimur ôd nos de ledione fcripturæ.Sed,quçfo te,an Apoftoli 8C collegæ eorum aliud Euangelion predieauerunt,^ quod antea fuit Pro pheticis feriptis promilTum, ô( poftea Apoftolicis feriptis mandatû eft amp;nbsp;vulgatûiPaulus ad Romanos fcribês:PauIus(inquit)feruus lefu Chri fti uocatus ApoftoIuSjfegregatus in Euangelion Dei, ^d ante promife/ rat per Prophetasfuos in SCRIP rVRiS sanctis. Idem cftigiturEuange lion,idem uerbû Dei,quod SC feriptis continebatur SC uoce adnunciaba tur,ut cuiufcunc^ eft prçdicationê uerbi Dei audire, ei licet ctiam feriptu râ,in quaillaprædicatio cotinetur,legere, (^uid ergo eft,q? Sotus toties ingeminat,nôeiïeomnium legereferipturas CSedpropter obfcuritatê (inquit itei52)non poffunt rudiora impolita ingénia in facris literis uer fari, (^lætumihirudiora, quæimpolitaingenianarrasf Anfuntinorz bcterrarûadcognofcendasres diuinas rudiora amp;nbsp;impolitiora ingénia, ginter Papiftarum facrificulos ÔC fraterculosC’adderêetiamPrælatos, nifi Sotus fuccenferet,Nos,cùm defendimus comunem facræ feripture ledionem, primûm non loquimur de Papiftis, qui utfuntcæcati diuiz nitus,ita habent fua ipforum cofefsione feripturam incertam, dubiam, ambiguam,flexiloquam,præceptorem mutum,hteram mortuam ,liz tcramoccidentem, Et quod Sotus exEfaiarecitat,hocutinitiôdidum cftdeludaicis hypücritis,ita nunc propriè corn petit in fucceftbres eo/ rû, hypocritas,facrificulos,fraterculos, amp;nbsp;Prælatos Papifticos, Hi enim funt, quibus Scriptura eft liber claufus, fiue dodi fuerint, fiue indodi.

éfi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAP VT XXIII,

amp; qui glohficant qm'dem Deum labifsfuis, corautem eorum longe cftabipfo, Nonigiturnobis fermoeftinhacdifputationcdePapiftis, quibus bacinparte aflentfmur, quôdfcn'ptura fitipfis obrcura,ac pla/ nèlitera mortua occïdens, fed loqui'murde hommibiispqs ^Siin ChriftorenatiSjqui habentïpin'tumChn'fti. Qui eni'm non habet fpin'/ tum Chrifti,(inquitPaulus)no eft eius.Quod igïtur Petrus de gentibus 8C baptifmo dixit: Nunquid aquâ quis prohibere poteft,ut no bapùfen/ turhi,quifpiritum fàndum acceperunt,ficutôf nosç'itahcebïtnobisdt/ cere de pijs Laici's,Nunquid fcn'pturâ quis prohibere poteft, ut earn no Ieganthi,quifpirituChriftifuntpræditif Demdenomineledîionisfcn/ pturæ nô intelïigimus earn tantum ledionê, quam pen'ti hterai^^ exer/ cent,fed illä etiamjquam impenti literary à lecloribus audiunt. Quare, quantumcunq; rudis quifpiam uelimpohtusmgenio fuent, fipiædi/ tus eft fpintu Chrifti,nô eft arcendus, ut no ab auditu fcnpturæ, fi.fuen t b'terarû ignaruSjita necà ledionefcnpturæ,fl nouent htcras,quo uterc^ per organon fpintus (ânc7ierudiatamp; expoliatur,atlt;ç infidecófirmetur, PergamusauteacumenÄfotiinfpicere, Nos affirmamus, vuîgG feu LaicoseccIefiç,hoceft,eccIefiâipfam,(uocamus.n,EccIefiam,nôPræJa tosjficut Papiftfjfed eos,qui l'n nomineChrifti baptifati funt,8C audïunt obedienter Euangelion Chn'fti, Epifcopos aine,hoc eft,Superattcnden tes,Paftores,Do(ftoresamp;Concionatores,uocamusMmiftrosEccIefiç) banc (l'nq ) ecclefiam non arcemus,ficut nec ab auditu,ita nec â lcdione fcn pturç.Nec poteft obfcurum eflccui^, uel faltem corn uni fenfupræ/ dito,quôdinhacpropolitioneloquamurdele(ftionefcrïpturaï,quidfit per fe,no quid fiat per accidens,ut di'aledîicorû more loquamun Sotus autem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;reiedurüs Laicos a lecîione fcripture, concionatur

nobi's dei'rréuerentiafiCtementateinuadendifacrâfcripturamfineuero timoré Dei,(Hæc enim funt uerba eius)SC dicit hæc tune timenda funt, cùm pafsi'm vulgo fcnpturæleÆo permittit. Si ergo propter hanc eau/ fam Laid' arccdi funt à ledione fcnpturæ,quôd muiti temerè, irreucren terôdfinetimoreDeiirrumpantineam,quidî'Annonob eandem eau/ farri arcéndi etiam funt ab auditu concionû feu fcnpturæ,tp multi acce/ duntad cociones prorfusimpœnitenter,amp;magno Dei cotemptu^Per/ gamus eodêargumentandi filo.Si homines funtab ufu eaqr rerum pro/ hibendi, quod multi ijs temerè,amp;fineullo timoreDeiabutunt, art non étiam funt,phibendi ab efu,a potu,a fomno, à labore, à coiugio,a ftudio bonarum literarum,ab opifictjs,a mercatura,ab agricu!tura,addo eccle fiaftica,âbaptifmo,àfumptioneCœnçDnicæ,âpreeatione3addoetiam PapiftiCa,âfaciertdisautinfpicicndisMifsis,acantâdis hofisCanonicis, omnibus ahjsfacris,,ppterea quod maxima femperhoîm multitudo hæc temérè SC irreuerêter inuadat, amp;nbsp;his fine uero timoré Deiabutatun înudqUotpmihicogitandûeft,fiLaieinofuntadmittendiadIe(ftionem facræ{cripturæ,quôd multitemerèearn inuadant,certèno admittendi etiani eritnt ad earn nec Prophetæ,nec Principes,hoc eft,Prglati, nec fa/ pientes,nec prudentes,propterea quod Sotus ipfe affirmer Eiàiam dice/ re,Dcû claufiftèoculos Prophetarum, Principu,fapientiumâ(f prüden/ tiû,maxirrtè ob irreuerentiam Suf temeritatê inuadendi fcriptura fine ue ro timorcDci.Habes acumê Soti,fed ^d obtufius,aut potius crafsius eft quouis fabaceo ftrarriine. Videamus etiam exempla didoi^ feripturæ, quibus Sotus oftêdere conat, periculofum fit vulgo legere fcriptura.

Redtat duo loca, qdaetitdentur pugnarc. Quando uos, I'nquit Cliri/ ftus,mifi fine facculo 8(. peraamp;calceamentis, amp;c.Et mox.Nunc qui ha/ bet facculum, tolkt, fimiliterfiCperam , 6C qui non habet, uendattuni/ cam,SCematgladiùmôCc ♦ Aciterum:Omnis,quiacccperitgkdium, gladio peribit.De his locis dicit Afotus,Quid ampIiuSjinquienSjintelIi/ gctidiotaamp;ffimpIexChriftianuSjCum inlinguarn uulgareni translata audierit, quam fi omnino nihil intelligatc’

Quid Sotef Hadlenusconatus esidiotasStffimpliccsarccre aledli/ one fcripturæ,num etiam arcebis ab audituScripturæcEt aliquoties uifus cs te adfcribere fentcntiac Chrifti, quod myfteriaRegni Dei ab/ fcondantur à kpientibus,amp;reuclcntur paruulis, quid eft, quod nunc rcferaspedem,amp;fentiasIdiotas6Cfimpliccs, quosChriftus uocatpar/ uulos,omninonihil intelligereC Ac profcdoofFundis nobis ob ocu/ los fumum,nomine Idiotarum 5C fimpliciuni. Stint enim Idiotæ fim/ pliccs nonnulli,qui non tarn Latinam,quam Grçcam ÔC Hcbraicam lin guam nôrunt,nnm amp;nbsp;his prohibitum erit, ne legànt fcripturam in illis lin^uisCAutfiperillos idiotäs intelligis literarum imperitos, quid eft, quod hi omnino minus intelligant, ex auditu ftriptùræ in uernaculam linguamtralatæ, ^illiexledionefcripturae adhucinpræcipuisiftis, Sé (nfignioribuslinguis comprchêfgC’NumGræcaautLatinalingua apti/ usamp;magisidoneum eft organon Spiritus fancfti,^ lingua cuinfq?gen/ tis uernaculaC An Spiritus fandus fe ita alligauit Gr^cæ aut Latinae lin/ guae,utuelitmaiora,SCdiuinioradona per eas in ledores ucl auditores effundcre,g per alias linguas,quas Sotus uocatBarbaras^PauIus ad Ro manos fcribens,Græcis,inquit,amp; barban's,fapientibus Sé infipicntibus debitor fum.Qiiomodo autem feruictbarbaris, Sé infipientibus, fi non uel {cribat,uel loquatur lingua ipfis cognita C Nü i uos pér linguani ( ïh/ quit)manifeftumfermonêdederitis,quomodo fcietürid quoddiciturC* Eritis cnimin aêra loquêtes.Et quidC Supra exEfaia recitauimus, qüod omnis lingua debeat confiteriDomirio,5C celebrare nomen Domini, QuidergofDicerhusnefpeciofiorem çftècofefsionem Sé laüdemDei ex ore loquentis Latiné,an loquentis Germanicè âut HifpanicéCSi De/ us probatlaudationeninorriiriisfui, quæfitlirigua GermanicaautHi/ fpanica,quomodo non probaret etiarri ledionem facrç fcriptüre,in has linguas tralatac C* Sed nac ego ociofus lürri, qui uanitatis Soticæ tam ma/ nifeftac refutationem fufcipiam.

Quid autemdicam deluftificationc, cuiüs etiam hoc loco mentioZ nctri facit Sotus, amp;nbsp;quam docet Paulus, maxime omnium iri epiftok ad Romanos Sé GalatasC Nam fi loquendum eft de phrafi Pauliha, qua cxfuisHebrxisdcIuftificationefcribitjfateor ipfe,quöd ea phra/ fis non fitcuiuis, etiam ualde dodis, nota, nee hæc notitia ad priua/ tarn cuiufque falutem necelkriarequiritur, Maxime enim omnium ad dodorem, Sé Paulini Icripti explicatorem pertinet. Si autem de re iplaloquendum eft, ficut notitiaeiusncceflariaeftcuiuis ad ucramSa/ lutem adlpiranti, ita nönpoteftulli,qui habet fpiritum Chrifti, deefle, Hacc cnimilk res cft,quödrccipiamur â Deo in gratiam, amp;confequa/ mur coram eo remifsionem peccatorum, non propter mérita noftrorû operum,fed tantu propter mérita Chrifti,fi in cum credimus. Nam hoc illud eft,quod Paulus ait, Arbitramur hominem iuftificari per fidem fi/ neoperibuslegis, Quare,0Cfi multi expcrucrfofcnfuhuiusautalterius

75« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAP VT XXhl;

didi fcnpturæ perîre folent,tarnen non idcirco arcenda eft Ecckfîa uul/ gia ledione fcripturac,nec j'dcirco fcn'ptura non eft transferenda in uer/ naculas linguas,fed potius omnibus gentibus fua cuiufque lingua expo nenda, utii nihil aliud, faltemElediûlaentur, Sienim Apoftolorum praeditatio non fuitidcirco praetermittenda, quod multis erat ftulticia, ÔC odor mortis ad mortem, non erit etiam feripturæ tralatio prætermit tenda, etiamfi multis fitoccafio ad interitum,Pereant fane,qui ad inter»/ turn funt defcripti,Certc non pcribunt, quibus ucl ledio uel tralatio fcri/ pturæ eft odor uitæ ad uitam « Et cum »mpuris nihil iit purum, profedp pun's omnia funt pura.Sed quid pluribus opus Cquot; Non eft mirum, quod nobis Papiftis fuperuacaneum amp;inutilc,adeoquepericulofum ÔC noci/ uum uidetur,Scripturam transferre in uulgares Sgt;C uernaculas linguaa, cum exunapartemetuatiscutiueftrae, neexcpllatione feripturæ curn yeftris dodrinis ÔC facris,palam ab omnibus, fummis fiCinfimis cogno/ fcatur ueftra impietas, idolomania, Antichriftianifm us : ex altera au/ {cm parte çontêditis fcripturam eftè ambiguam, dubiam,flcxiloquam, incertam, mutam, literam mortuam,0(f occidentem » Quis fic affedus noniudicaretScripturædiuulgationem non efle tantum fuperuacanc/ am, uerumetiam modis omnibus abtjciendam,amp; cxecrandam^

SedSoto obftat etiam nouitas,ncpcrmittat translationcmScriptorae in uernaculas linguas /Res, inquit, noua eft,amp;i priori feculo, quando 0^ difciplinaEccIefiaftica,amp;Paftorum uigilantia,6C dodrinac puritas in Ecclefia yigebant, inaudita fuit apud Chriftianos, aut certe $ rariisinia, SCc.Etaddit, Mille prioribus annis nihil auditum fuifle detransferenda fcriptura in uulgarem linguam 6(fc,Nefciebam,fratres,Sotum tanta eflç »täte memoria, ut poftet meminiftè, quid iam à mille annis fuiftèt in Écclefia audit3,Et qüia ea eft ætate,licet ei impunè mentiri,iuxta uulga/ turn didum, quod quatuor hominum generibus mcndacia non façilç exprobrariqueant,aidelicet,Senioribus, quod ea narrarefoleant,qui/ bus luniores non potuerunt præ ætate intereftè, nec poftîint de tjs teftû lt;tcari,Dodioribus,quod multa in libris legerint,quç ahj ignorant,ideo/ que non poiîunt mendacium refellere. Potentioribus, quos mendacq arguere non eft tutum, Et qs, qui in multis longinquis regionibus peregrinatifunt, quodhisfacilius adhibeamus fidem,quâm ipfi facia/ mus periçuIum.Ea tarnenprudentiaSotus præditus eft,utuideatipfe, quid nouitati fuae obqci poffèt Jtaque fibi ipfe refpondet, quod fuperio/ ribus feculis hae linguæ,quibus Sacrac literæ conferiptæ funt,fuerint gen tibusuulgarcsamp;^uernaculæ» Neceftignotum, quodficMofesâfPro/ phetæ confçripièrint fuas çonciones ôf resgeftas ueteris Teftamenti, inealingua,quçpopulacarumfuitnotifsima,adeoque ucrnacula,quô4 amp;nbsp;Apoftoli 5lt; Euangeftftæ,(praeter Matthaeum,ut aiunOfcripferintcoq ciones Euangelq âf res geftas noui T eftamenti Gracca lingua ,quac non (antum Graccis gentibus Uulgaris fuit, Uerumetiam eO temporç ne Ro ïnanis quidem ignora. Poftea aytem feriptura utriufque Teftamenti translata fuit in Latinam linguam,idque ijstemporibus, quibus Latiz na lingua fuit Romanis ucrnacula,VndeÂuguftinus fchbitfuaxtate extitifté innumerabiles Latinorum tralationes, Latinorum, inquiens, interprètes infinitauarietas, Etiterum: QuiScripturasex Hebraealin/ gua in Grçcam uerterunt linguam,numerari polTuntLatini autê inter/ |}retçs nuUo modo, QCc, Et addit: Quae quidem ks (inquiens) plus aditi

Ult intenigentiam, qüàm impcdiuit,fi modo legentes nón fint ntgïigcn tes. Nam nonnùUâs obfcuhores fchtentias plurium codicum fæpc ma/ nifefiauit infpcêèiö.

Ex quo mamfcftüm cft imjpudcns 8C infigné illud mendacium Soti, quód (ignificat tempore Auguftini ÓC Ambrofij nihil Fdiflè auditum dc transfercnda fcWptüra in üulgarehi lihguam. Qùarè,fi illfs temporibua non fuit pcricülöfum,filt; detritnèntofum, fed utile ÖC comm'odum,con/ fcribere Sacra iihguisüernacuiis, quid his nofiris tethpofibus accidifi fet,quod non eÏÏèt utilé Sacra in uernaculas linguas transférré Sed So/ tus conatur illud eludere, quod prætéi- lingüam Hébræam Qfæcam,ô^ Latinam,gentes etiamalqslingUis fintlocutae, qüémadmódüm indi/ cat lingüarüth conHifiö iHBabylone,amp; AAa Apoftolicà in die Penteco ftes SCc.Qüid aiitem hoc,quaefö,ad rem ?*Scimus ipfi nonftiill^ tantum tres lingüas in orbe terrarurh,fed multó plures, imÓ üideitius üham lin guam habcré interdum diuerfifsimos idiotilmos.In prçfentia üero non didèrimus dè numéro,fed de ufu diüerfarurh lihguai^,açdicimus,quôd cùm Sacrac hiftôriaCjôC Conciohes maridatacfuntlitei'isHebraiçis, Gracz cis èC LatiniSjhaî linguae füerint tune in fuis gcntibùs uulgârcs ÔC iierna/ culae,adéoqdc réiiquis Commuhiores,ÔC infigniores i Quod fiijstem^ porïbus non fuit piacuturh facras hifiôrias amp;nbsp;conciones Uideréjâudire, cognoflt;ere,cônfcribércamp; legere lingiiâuülgo nota Si. üfitata,quid nue accidit uUlgo,quôd idem lioil liceat ei,per Papiftasjiis hóftris tempori/ busç' Sedfortîlfsisfequuntur regulani fui Cufaniiquiàffirrriat Deum mutarefüarti fcntentiam, fecündum mutatioheih fehtentiæ Ëfcclefiae, hoc eft,Praclatôriirri t Quarc,amp;:fi placuit tune Spiritui fando uuîgare fa/ , era fua ucrnàculis lihguis,nuhc autem, quia Sotus, amp;nbsp;Prælati eius aliud fentiunt,nécefle habébit Spiritus fandus cederc,amp; dbièda üeteri fua fen tentia, Praélatorum fententiae fubfcriberc ♦ Qüid niç* Spiritus fandus c/ nimtfadiditfefeunäeum pennisdC plumis fuis coetui Prâelatorum Fratcrculorum fie captiuum,ut necefiè habeat pro fuis oraculis agnofee re,quicquid illis üifum fucrit,étiamfidecrctis. fuisirinümcrabiles cater/ uashominUmadgehenriâriiducerent. Aut foriàfsis exifiimat Afotus Seripturam làcram fimilem effè Sibylliriis or acüiis,quç cum M. Aquiliz us largitioné corruptus dediflèt fînitimis trariftripta, culeo infutus eft, amp;fubmerfust SieputatSoius cùm cômtiiittérepiaculum, qui Sacrant feripturam trahsferatin uulgarem linguam.

Nam quod lcribit,Mille prioribüs âhhis ho fuiflè aliquid auditum dc transfercnda feriptura in uulgàrem lihguâ, hoc fi intelligit dc têporibus Auguftini amp;nbsp;cogtaneorum,aut circitef, Patrum,purum putum cfle me/ dacium,paulô ante oftcndimùs. Si àütcm intelligit dc tcmporibus,quac pofteafecuta funt,Ô^ quibus Romanus Antichriftianifmus paulatim ui res aeeepit,tantum abcft,ut negcmus,ut hoc illnd ipfum fit, de quo que/ ramur, Poft$ enim RomaniPontificesôCPraclatiacFraterculieorum meditati funt tyrannidem in Ecclefiam,amp; tradiderunt fefe hypocrifi,ac idolomaniae,commenti funt,negleda Sacra fcriptura,ô^ contemptoftu dio bonard literarum,nouum genus dodrinae,quod alij Scholafticum, alt) Sophifticum uocant, ex quo orta cft tanta barbaries in Ecclefia, ùt non fit mirandum,quôd tune de transfercnda Scriptura in uulgarem lin guam nihil fit auditum.Sed qûanto id damno,quanta pernicie Ecclefiae fadum eftfQuod igitur Soto QC Papiftis noua rcs eftjfufcipere Scriptura

»'n uufgarcs îfnguis transfcrcndam,non gloriatione,fed accufatî8ft«î, deoq; deteftatione dignumeft,Etcùmilludagunt,utpopuIus non ha/ bcatßibliain uernaculam linguam conncrfa, conantiir adhucdetincre cumintencbris,utpofsint nnpunèin i'pfoni dominari,ö^ quaftn's nu/ gasjimo trnpietateSjimo blafphemiaSjimo Antichriftianifnium ipfum,, pro cceleftibus oraculis obtrudere,

Sed fingamus hoc genus transferendæ fcn'pturae eflê ucré nouam rem,numidcircoeftdamnandaCNoua res erat, Ô6à feculo inaudita, quödEuangehönChnftiuulgabatur uoce Apoftolorum in toto orbe terrarum,amp;: omnibus linguïs, erat tarnen res cœleftis amp;nbsp;diuina.Noàa res fuit his fuperioribus temporibus, artifidum imprimcndi libres. Et tarnen àgimus Deo pro hoc inuento magnas gratias, Noua ÔCinaudita tes eftèt,fl Romani Potificesabnegarent fuum Antichriftiani(mum,ÔC Fraterculidamnarentfuamimpiam hypocrifim acIdGlomaniam,SCa/ gnofcerentuerumEuangelionChrifti, numidcirco noncflètrcsDco grata;’

Sed hîc iterum uide mihî quanta caccitate, quanto mentis furore So/ tus fit percu{rus,utno uideat,quid pro le,quid pro aduerfario dicat.Scri/ bit à principio Ecclefiæ confultum fuiftè infirmioribus breui traditions prçcipuorum myfteriorum fidci,in Symbolo.Et extare Decalogum,«^ tareOrationemDominicam,in quibus cft,tcfte Auguftino, fumma toz tius religionis. His accedereanniuerlarias feftiuitatcsamp;fc ♦ Gratias tanz dem agimus Soto, quod dùm nobifeum pugnat,porrigat nobis arma,' quibus ipfum repellamus.Nam amp;nbsp;nos afftrmamushuncCatechifmunt eftè epitomen SC ftimmam totius religionis, adeoîp eftè tanquâm parua Biblia, quibus uniuerfa dotftrina de confequendaacternanoftrafalutc contineatur.Sed quanto hic Catechilmus oblèruatione dignior eft,fan/ io execrabiliores funt Afotici fraterculi,quôd partim cçlent eum côirant uulgaripopùlo,partim non admittant populum ad ledionem Biblioz rum.Alicubienimprohibent,nepopnlus huncCatechifmumpopular! fua Iingua,fed tantum Latina ipfis ignota âf non intelleda recitêt.Quid eft tyranniSjfi hæcnon eftÆt cûm hicCatechifmus fit epitome totius fa* çrælcripturæ,ac per feripturam copiofé expliceîur,quid eft quôd non hgt; ceat per Papiftas trâsferre feripturam in uulgarem linguam,ut populus uel lc(ftione,uel auditu eius, ueram Catechifmi fui fententiam difeat, SC cognofeatirDeanniuerfarqs autem feftiuitatibus quid? An non ideirco tpftitutæfuntjUtin his SC hiftoriçEuâgelicæCllcut Sotus ipfe dicit)SC my fteriorum redemptiois nèftraî memoria,per fingulos annos renoueturj ^^ôfpracceptauiuêditradant;'Et quid aliud maxime omnium tratftatScri pturafQuare,fipermiferis uulgarihominum genen' Symbolum Apo/ ftolicû,üecaIogüm,OrationemDominicam,SCannjuerfariasfeftiuita? tes,pcrmittas ci etiam leÆonem uel auditû totius feripturæ, necefle eft*’ Epifcopoiji, inquitSotus, eft tradereinftrudione admonitionefq^ uuiz gariIingua,quasaudiantfimplices,SedquotufquifcßeftEpifcopus,qäf hoc offidupopuloprgftetC’InteHigiSjOpinofjSotCjgd hoc loco deueftris Papifticis Epifeopis dici poftèt. Et ut maxime nonulli Papiftici epifeopf fufcipiantmunusdocendi, tarnen,quia fèquunturfomniafuorûFraterz culoi um,amp; décréta fuoram Pontificum,tantum abeft.ut étudiant ÔC ingt; ftruantfimplicesjutpotius exafinisfacianttruncosjôcêtruncisjftipitesj' «deo(j fiat,quod Propheta ait.'Portabût iniquitate m fuam, iuxta iniqufx

tatcm tnteffógantiSjfic iniquitas Prophctæ crit. Et quod Chriftus dicit: Facitis cum filium gehcnnæ duplo magis,ô(^c.

At enim no nouitas tantum,licrumetiam difficultas obftat Soto,quo minus transférât facram Scn'pturam in linguas præfertim incruditas ÔC Barbar as,ac inetuit ne parum dextre ab indodlis träsferatur. Sed bonus fcilicet Uir iudicat de alrjs è fuo ÔC. Fraterculorum fuorurn ingenio. Arbi tratur hoc opus 11bi amp;nbsp;maximæ parti füoi^ Fraterculorum difficile, imo quafi impofsibile(ut ipfe loquitur)efle.Quarc putat nec alios hoc præfta re poffc.Êthîcmihiuide Frater cull uelincogitantiam.ueltemeritatem, Vtpropofitumfuumobtineat,neSynodi quidem Tridcntinæ parcit. Hacc enim agnofcit tantum pro autentica,ueterem amp;nbsp;uulgatam Biblio/ rum tralationem in linguam Latinam.Et tarnen Sotus, Ô temeritatem, audeteam tralationem tanquam minus emendatam publice traducere. Cùmfcriptura,inquiens,àtoteruditiisimisin unamLatinam littransla/ ta,non tarnen défunt multa,quæ uel emendari,uel attendus SC proprius confideraridebeant.Certê,fi ficperrexeris ireSote,non continget tibi Cardinalititis Galerus. Audes tu uociferari multa eiïe in tralatione Lati na,quac emendari dcbeant,quâtum,obfecro,piaculi defignasf Synpdus ne Tridentina tam impr udens,tam incirculpeda eflèt, ut ea, quæ egent emendatione,Ecclefiç pro Autenticis commendaretC'Sed Sotus uel tan dem,admittitfimplices adlcclionemfacrgScripturæ,non autcm tonus, fed tantum partis alicuius,ac præfertim eius, quæ eft de moribus,idque «ult uideri facere exemplo Auguftini,BafiItj amp;nbsp;alioru.Non mirör,quód Sotus tamimpudenterloquitur. Vêtusenim didum eftcSi iuxta clau/ dum habitaueris,clauduS amp;nbsp;ipfe fics.Credo Sotum cffc frequentem con gerroncmPrælatorürri.Hi autcm folent inter iuos pro autoritäre loqui, quod nemo fit inter eos,quiaudeat ipfosmendacij aut infcitiæ arguere» Et fulgurant ilIud,Penes nos eft autoritas mandâdi, Didfcit ergo amp;nbsp;ipfe magnifica loqui,uera ne fint an falfa, no eft curæ. Veteres enim purioris Ecclcfie Scriptores non aliquam tin partem fcripturf,fcd uniueriàm fcri pturârradiderûtEcclefiç,cuiusctiâ intègres libres Ecclefiæexplicuerût. Genefis Mofi eo loco habetur apud Hebræos,ut aliquot eius capita non tradant fuis adolefcentibuslegenda.Ettarnen Chryfoftomusaufusfuit earn uniucrlæ fuç Ecclefie explicare.Qiiid uidetur Pfalterio alicubi,pro/ pter phrafeos peregrinitatem intricatiusÆt tarnen Auguftinus fufeepit illud Ecdefiæ fuæ publice interpretandum.Canticum canticorum Salo monis iudicarunt nonnulli,non tantum obfcurum, uerumetiam offen/ diculi plenum. Et tarnen Bernardus aufus fuit illud fratribus fuis, inter quos uerifimile cft,non omnesfuiftè confirmato ôCfpirituôdiudicio.fa nriliariter cxponerc.Qiiôdfitradiderunt Ecclcfiæ fuæ difficillimos fcri/ pturæ libros,quæ religio uctuiflet,ne,fi per tempus SC reliqua négocia li cuiflet,alios quoep minusdifficileslibros expofuiflentCTradideruntau/ tem fie expolucrunt cos,non ut tempus fallerent, fed ut Judicium Eccle fiæjfeu uuigi formarcnt,quo unufquifque difeeret ex Scriptura.proprio iudicio Pfeudoprophctas,fiCuenturum Antichriftum, hoc cft,Papifmû cauerc.Præterea,uetercs feriptores non tantum tradiderunt Ecdefiæ ea quæadexternos mores coram hominibris pertinêt, fed maxime omni/ nium quæ pertinentadueramfidem fie fpem coram Deo, Nondocue/ runt tantum Decalogum, inquocontineturdodrinade moribus, uc/ rumetiam docuerunt Symbolum Apoftolorum,in quo continetur do/

drina de fide* Ac ^fcAó, nifi fides fuerit reda Ôâ ucri, exteffti mores-ad ueram ætcrnam falutem nihil proderuntQuicquid enim non eft exit de,peccatuni eft. Nee iuftificatur homo,üt Paulus ait,ex operibus legis, (qug certè funthonefti mores)fed perfidem lefu Chrifti.Quarc,cum ue/ teres fcriptorestradideruntEcclcfigDecalogunijamp;SyniboluniApofto lorum,nonfolunitradideruntei uniuerfani ftriptnram lâcramlegen/ dam amp;cognokêdam,cuius ilia funt compendium,uerumetiam exe^e/ runt,ut ex ea proprium fuum quifeç iudiciS, autore fpiritu fan(fto,infor/ met,quo feiat omnem impietate,ac prgfertim Papifticam caucre amp;nbsp;detc ftari.Sed prius^ te,optime Ie(ftor,ab hoc capite dimifero,quacfo tc,obfcr ua mihi infignem Soti impudenti'am.Hoc enim uicefimu tertium caput fic concIudit.Hæc omnia nobis dida funt,inquit,ad modeftiam perfua^ dendam in fcripturæledione, cui quantum caperepoflumus, maximé répugnât Brentq ilia fententia de proprio Iudicio,in rebus ad falute gter nam neceflarqs. Ad modeftiam,inquit,perfuadenda in feripturæ ledio/ nc,Quis,obfecro,docuitinledionefcriptüræimmodeftiâç’NumBrcn/ tiusç'Vbi nam,aut quomodofquîa exigit,ut Laici non arripiant quguis dida amp;nbsp;décréta Pontificum, amp;nbsp;fraterculor um pro oraculis Spiritus fan/ di,fed legât etiam ipfi fcripturâ,amp; iudicent ex ea dePapiftarum impietà te amp;nbsp;Antichriftiant fmo.Hoc illud eft,de quo pugnant Papiftg.Cupiunt auditores fti pi tes Si ti uncos,qui etiamfi maxima caterua â Pontificibus ad gehennam ducâtur,non dicant. Qiiid facitisCSed iequantur tang bu/ bail nare tradi.Quærunt enim retinere fuam dominationem, qua con/ fulant non faluti Ecclefia:,fcd fuis cupiditatibus. Quo ftudiofius igit So/ tus retjcitLaicos à ledione fcripturg,eo magis fuipedos reddit Papiftas, quod ambulentin tenebris, nec pofsint ferre lucem*

BOn«m operS nauauit Sotus, quod ftatum capitS in fuo ftripto ad/ notauit ad marginem, utledor mox primo afpedu uideret, quid ageretur*Etfi aût aliquoties alio fe proripit, amp;nbsp;cûinftituerit ampho ram,exit urceus,tamen in hoc capitc cotinet fe aliquo modo intra fepta* amp;nbsp;docet,quod in adnotatione profitetur,fpiritum ueritatis ab erroris fpi ritu nulla ratione apertius difeerni, $ ex confenfu cû catholica Ecclefia* PoüTetfortafsis alia quocg ratio huius drjucliGationis,g confenfus cum ca tholica ecclefia inueniri,ii quis accuratius inquireret, fed cocedemus in/ terim Soto fuam hyperbole,ut eo citius ad principal; inftitutum uenia/ mus.QiiodigitùrdicitjSpiritûueritatisdifccrniaberroris fpirita,excon fenfu cûcatholica ccckfia,redèdicit,amp; habet nos hacin parte

Sed miror eû tradidiflè obliuioni, quis fitpræcipuus ftatus ems cotreuer fiæ,quæ eft inter nos ÔC Papiftas, N on enim hoc controuertitur, Vti uni ne fpiritus mendax cognofeatur exdiflènfione ab ecclefia catholica, Sed ïllud,utrum neuos Papiftæfitis uerailiacatholica Ecclefia,quam nobis fpiritus fandus commcndatîCocedimus igitur,amp;fatemur ingenue, fpiritus ueritatis difcernalur à fpiritu erroris,ex cofenfu cum Ecclefia Ca tholica,Sed negamus,S«f pernegamus Vos Papiftas eflè hâc Catholicani ccclefiâ Jam igitur,quod ad pr accipuû ftatum huius ultimi capitis in bac tertia parte attinet,debellatum eft,Sed reliquO eftadhucacrius certame, ac plané illud,quodiaminlt;de ab initio orbisterræ,inhumano généré ex kittt,ufdelicet, N um Ecclefia Cain,an Abelis, N um Ifinaelis, an Ifaacî,

Num EfauanlacobijNatnlfraelitaronijan gentium. Num audi'éorum Propheticæ,an Baaliticæ docflrinæjNum Phari{æorum,an Apoftolorû, Et ut ad noftra tempora ueniâjNum Papiftarum,an eorum qui fequunt PropheticamÔ^ Apoftolicamdolt;flrinam,fitueraîIIaCathoIica ecclefiaj quae eft eleda fpôfa fil t) Dei,8C aduerfus quâ non prgualent portç infero rû.HîCjhîc debuiflêt Afotus Fuîfle forti's,SCcopiofus,Sed tâtg eft feu ignà tnæfeu impudêtiæ,utquod maxime eft in controuerfià,hocipfe pro cct to aftiimat. Nam ilia ueftra ordinaria fuccefsio, quâ foictis alias j'aeftare, nihil hue facit,amp; haeftenus à noftris perfpicuè eft refutata.Eft amp;nbsp;illud per fpicuum,quôd noftrimanifeftis teftimonijs amp;nbsp;argumentis demonftra runtjubi uera illa Catholica ecclefia,fponfa Chrifti fit quærenda. Quare, quod ad prçcipuum hui’iis capitis ftatum attinct,canendum nunc nobis elîèt reccptuijîèd tarnen uifum eft noaulïa quæ Sotus infpergit,perftrin gere.Côfci t nos cum Manichæis,amp; dicit nos gloriari,ficutilli,de noftra paucitatc.Non ncgo,quin hærctici iatftent aliquoties fuam paucitatem; Sed turn demû paucitas Deo eft curæ, cùm ueritatem â multitudine imz piorumoppugnatam fequitur,nÔcumfalfadogmata défendit, ôiffolo paucitatis nomine fc commendatâ putatNecillud nego,nos aliquoties paucitatem noftram commcmorare,fed turn,cùm uos gloriamini de ue ftra multitudine Ôf magnitudine,ac prç ea,paucita'ti noftrç mediu digitS oftêditis.Nec blâdimür nobis folo paucitatis noie, fed eu ueritas a noftra parte ftet,à ueftra autem,mendacium,ficut gloriamur in affli(ftione,quâ ueftra perfccutione fuftinemus,ita ctiâ confblamur nos paucitate, quod âfîlioDei didicerimus, cam non fie coram Deo contemptam, ficuteft totam uobis Papiftis » Nolite timere publie grex, inquit filiüs Dei, quia complacuit Patri uobisregnum dare ♦ EtPauIusiVidetis uocationêuez ilram,quia non muiti fapientes fecundùm carnem,non multi potentes, non multi nobiles ôi'c.Non igitur fumus uobis Papiftis aliqua uerecun dia obftrilt;fti,etiâii excitati ueftris clamoribus, de ueftra maieftate in hoc feculo,paucitatem noftram commemoremus,

Qj iiiterca Sotus non tam Brentio nobis, $ fibi amp;nbsp;fuis precatur,ut non nos ipfos,fcd Chriftu,prgdicemus,non nos, nec noftram gloriâ,fed cius,qui mifit nos,quçrarnus,didicit fuauis homo in morem pfittaci pia precationû uerba imitari, fed q longe cor fuûm fit à uerè pia precationci ueIhincmanifeftûeft,quôd5CdefendatPapatum,hoceft,antichriftiani fmum,amp; conférât quam poteft operam, ut omni generc crudelitatis op primamur.Qiiare non pofliimus precationem eius aliter interpretari,$ quod fint lacrymæ crôcodilû

Mirand um aût eft,quód iubeat nos quærere Spiritumfantftum in Ec clefia catholica,èc interim tamé doceat tutum,amp; humilimû eflè,fern per de eius in nobis gratia,atep præfentia dubitare.QuidCAh non corpus ca tholieg Ecclefiæ confiât é mêbris,r)s nimirum,qui nomen Chrifii agno fcuntCQiix efi ergo ilia mentis uertigo,uniucrfo côrpori tribuere,quod tir fingulis mebri s negaueris C T ota ecclcfia certe habet fpiritum fantfiS, tn nullû ecclefig mêbrtim audct,Soto amp;nbsp;Papifiis, affirmare fe certo fpî rîtû fantfium haberefPaulus dicit, Qui non habet fpiritum Chrifii, non efteius.NuIIiautemlicetperSotum amp;PapiftasdIcere, fibidatum cerz tô efte Spiritum fandtum.NuIIi igitur licet per eos dicere,fe elfe Chriftiaz num.Fides donû eft Spiritus fantfii. Cum ergo dubitandum eft Soto ôé focijs eius,num habeât Spiritum fan(fium,certc mutanda eft etiam proz

6(^4- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CAP VT XXIIIR

fçfsiQ fideieôrum,ænon cftdicenduni,CredoinDeuniPatrcm omnîz potentenijEt in Icfum Chnftum,5C in Spiritum fandam,fed potius di/ cêdum eft,Num credani in Deum Patrem, Filium, QC Spiritum fàndû, dubitoç’ Intelligis, opirior, quam alieni fint Papiftac omnes ab ca plero/ phoriafidefquàmâ nobis exigitPaulus.Nec quenquam corum pofte iJ ludDauidis , Credidipropter qiiödlocutusfum,ufurpare,fcdquouis uêto cOgitationum circumferri ♦ De hoc autem argumente alias copio/ fè â noftris didum eft ♦ Deinde cocionatur nobis de modeftia Cypriani, Sc aliorum ucterum,qui etfi in aliquibus dogmatis diftenfcruntàcatho/ lica Ecclefia, tarnen non diftoluerunt unitatem, Primum, miror,quód hanccantilenamnon cccinerit hadenus fuis Papiftis, quicumnoftri uel faltem comederint carnes in feria lcxta,aut cohiuges duxcrint,aut u/ tramq? parte euchariftig in cœna Dominica uel diipcnfauerint,ucl fum/ pferint,non funt cotenti,omnibus facultatibus eos exuere,6C in cxilium adigerCjUerumetiam alicubi crudelifsimis fupplieqs extinguut, Vbi eft hÎC modeftia Cyprianiî’Vbi Polycarpi amp;nbsp;AnicctifHoc certe,quodPapi ftæ in nos defignare foient,non eft tantum à iure communionis repelle/ re,ucrumctiâ de uitatollerc,adeoïçde cœlo ipfo,in extrem um barathrû, ^d in ipfis cft,detrudcré.Deinde,cû Sotus affirmât uetercs,qui de obfer/ uaiione Pafehæ contender tint,non rciccifte fe inuiceni â communionc, fplendidum dicitmendacium.Hiftoriæ enim martifcftèteftantur,quô(i Vidor,Romanus Pontifex,mandant Afianis fub cxcommunicationis cenfura,ut Pafeha die dominico cclebrarent. Quaè eft igitur ilia Soti im/ pud entia, quod audeat perfrida fronte negate, quod uetetum hiftoriac tam conftanter affirmant?

Poftremó aliud nunc eft controuerfiæ genus, olim apud quofdam ucteres,Hi nonnun^ rixati funt inter fe de rebus quibufdam ÔCritibus adiaphoris,quale quid eft,celebratio di ci Pafchae in die Dominico,Nos autem pugnamus cum Papiftica colluuic de præcipuis religionis noftra: atticulis,adcoc{; de Antichriftianifmo.Dicimus ueftrum Papifticum re gnum,eftcrcgnum Antichrifti ♦ Necidtcmeredicimus,fedprobamus efte uerifsimum.excollationePropheticorumôCApoftolicorûfcripto/ rri,cum genere ueftræ religionis ÔC dominationis, aut potius tyranidis* Hîc nulla poteft eftc concurs unitas.Huc pertinet illud Pauli,Qiiod con fOrtium iufticia* cum iniufticiafAut quæ communio luci cum tenebrisf aut quæ Concordia ChriftocumBelialC QuareuosPapiftæautabijcitc ueftrum Antichnftiariifmum, amp;nbsp;refipifcite,aut definite nobis conciona rideconcordia cum ueftra Ecclefia.

Sed concludit uel tâdem Sotus hanc icripti fui partem, code filo,quo initio texere cœpcrat. Viep adeo(inquiens ) proprium indicium fcquen/ dum neceftario no eft,ut tanto magis fides noftra, amp;nbsp;uniuerfa opera gra ta fint Deo,quanto magis in cis proprio rcnunciamus iudicio, utEcclc/ fiamcatholicam fequamur. Veterem morem obtinet Afotus.Luditam phibologr)s,5C ambiguitate uocabulorû,ut uideat in fpeciem aliquid di cerc,quod fi cxplicueris,maxima eft impictas, Nam,fi nomine ecclefiai catholicæ intcllexeris ueram eccicfiam fill) Dei,quæ nobis in manus tra didit, Sc commendauit fcripta Prophetica SC Apoftolica , ut fenten/ tiam corum, abnegato omni humanærationis iudicio, tanta conftan/ tiâ fequam ur,ut fi angelus de cœlo aliud nobis adnunciaret.pro anathez mate habcamus,redequidcmIoquiturAfotus,fed impie fentit.Hoc enim

êm'rnillud eft, quodBrentius intelligitjcûm exigi't proprium cinufque indicium in canià religionis.Non exigit,ut fequaris iudicium carnis,iu/ dicium humante rationiSjlcd ut fequaris iudicium Spiritusjiudicium Sa cræfcripturae.NonfingâstibiipfeSpiritum,fedhaurias eum ex uerbo Domini,ex oraculis Spiritus,quai in feriptis Propheticis ÔC ApoftoJicis continentur.E t hoc uere eft, non inniti fuæ prudentiae, non cfle apud fe/ metipfum fapientcm,fed inniti prudentisc Spiritus fanAi,6C eflèfapien/ tem in Domino Deo noftro.Et fchola,atcp cathedra Chrifti, non eft feri nium peeftoris Pontificq,non décréta Papatus,fed feripta Propheticaâî ApoftoIica.Quare,cûmaudierisdo(ftrinam,noneftagnofccnda,quddl ucl rationi tuæ humanæ arridet,uel proporiitur à Pontificibus,fcd quod in feriptis il Iis Propheticis SC Apoftoliefs continetur.Si uerô nomine Eè clefiæ catholicæ intellcxeris colludiem Papifticam, quæ nobis obtrudit ferinium pedloris Pontifier) pro oraculis Spiritus fair Ai,iubet nos Po tificem fequi, etiamfi ducat nos ad perpetuam gehennam, nihil magis impie dici poteft.Hoc enim eft exigere, ut fimus ftipites trunci, amp;nbsp;ut habeamusfidemcarbonariam.Nam hue nosuocantPrælatiPapifticî amp;nbsp;Fratcrculi eorüm,non,ut cum iudicio audiamus conciones SC niànd« ta ipforum,ct cogitcmus,nuln fint ex Dco,Sic enim cogitare,piaculum cftètjôif malunt nos dubitare,num fimus in gratiaDei,quàm num manz dataPratlatorum SC doArinæ Fratcrculorum fint ex Deo, fed ut quæ di? cunt,tanquàm cœleftia oracula excipiamus, etiamfi nobis in perpetu? am internecionem abeundum effet. Quod cüm Afotus haAenusim? pûdentifsimè ab uniuerfà Ecclefia exegerit, nunc etiam impudentius rt ci pi t fe in poftrema feripti fui parte oftenfurum. Sed non dubito,quirt meusille collega, qui earn partem refutandam ftiftepit,impietatem i?

pfiusitafitdemonftraturus,utuniUerfUsChriftianus orbiscogtio feat,nullum unquàm fuilTe in hac terra popiilum

AVTORE THEODORICO SNEPFFIO DOCTORE ET PROFESSORE THEOLOGIAE IN ACADEMIA TVBINGENSI.

.i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

ON vulgare DEI beneficium eft, quôdnoftroleculo (quopuriorEu-angelij doôtrina. propenlodum fe-pultaiacebat)non Iblùm doôti amp;prç clan uiri extiterunc,qui ex pulueri-bus fituque libros Biblicos, adeo-queiplam uericatem aftererent, led aduerlariorum ctiam (quibus barbaries antiqua amp;nbsp;Idolomania placer) calumnijs amp;nbsp;Ibphilmatibus re-

Iponderent. Et quidemilli tanta ingenij contentione ea in re elaborarunt,ut p ofteritati nullam ferè in ho c genere, fcribendi materiam reliquifte uideantur;Sicenim omnia ex tenebris in lucem eduôl:a,nc èlqualorehumanarum traditionum eruta,fic dcniquecontra malcdicOsdefenla fi.int,ut quiiamlibrosfcri-bunt,pleraq; exipibrum lucubrationibus ueluti inftruétiftimo penu polsint depromere. Inprimis autem non opus erat crimi nationibus Petri de Soto relpondere, nihil enim attulit, cui non iamanteanoftrorum libris telponlum fit: At cùm Illuftril-fimus Princeps Chriftophorus dux Vuirtenbergenfis amp;nbsp;Tec-cenfis,Comes Montis Peligardi amp;c. Dominusmeus clementif fimusuellet, utamp; ego âliquid afferrem contra impudentîlsi-mum fcriptum Aloti,ac fignificarem,ficut cæteri quo q-,qui ip-fiusiuftu contraSotumfcriplerunt,leriô me perturbariecclefiç iam fenefcentis Fortuna, quæ tam miferè cùmà reliquis Roma-nenfibus,tumuerôillo fraterculolaceratur,non debuinecpo tui filentio diutius uti.Etfi enimftyli méi maciemamp;fqualorem agnofco, tarnen malui qualemcunque fignificationem mei er-ga uerèCatholicamEcclefiamftüdij extare, quàm omnino ta-cere,acPrincipis mei clementilsimi uerilsimeq; propter infigne pietatis ftudium Chriftophori,negligerê man datum, Oro autem æternum Pattern Domini noftrilefii Chrifti,utpuritatem Euangelij ineffabili dementia lùa his temporibus reftitutam, contra conatus Diaboli ac tyrannorum apud nos conferuet,ac

efficiät,ilt nos pro tantis beOcficijs Here fîmus grad : deinde illis triam,fi ad mortem nön peccarunt,largiatur animum melio-rem, utagnofcant, quanta ingtatitudo fit, Thclàurum cœle-ftium bonorum oblatumalpcrnarijquänta improbitas doótif-fimis uiris, quiomneftudiumRium Ecclefiæimpcndendum iudicarunt,maledicere : quantum denique Icelus fit Chrifb me rito excenuato, cultus Humana autoritäre fine uerbo inftitu-gt; tos extollere,ac difcant aliquando ueritati Euangelicæ lemper uiélrici cedere, amp;nbsp;nobilcum omni ui-rium animi^; contenrionein uineaDo-

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;liciter ualeï

TIMAM PARTEM APOLOGiAE PETRI DESOTO, IN QVA DEIGNORANTIA EXCVSANTE VEL NON EXCVSANTE, SCRIPSIT CONTRA PROLE-GOMENAD* IOANNIS BREnTII.

Atis, ut fpero, àd trii capita, quæ Petrus de Soto,aut certe iSjquifuron'ipfiUs feruire uoluit,deEcclenauna uiiibil^ de iudicio ( ut ïp(e loquitur ) certo amp;nbsp;ultimo, de utilitate ÔC. necefsitate fequéndialiorum indicia, contra TTfoAtyó/xti'te D.Ioannis Brentq feripfit, reipoiifum eft, Reliquum eft, ütdc quartaparte, in qua de ignorantia excufanteuel non excuiante, mokftos amp;nbsp;prolixoscommcntarios texit,dicämus,idqj faciemusie/ tiem magis ab ipfo propofitarum propofitionum fequuti i quam quod putemus confutationem argomcntorum ncceffariam, Nam multa ex fuperioribusrepetuntur,aliainàhium tierborum apparatuÊxornâtur, utmanifeftum lit, authorem feripti inprimis quidem operam dedifle, ut imperitis, orationis cuItu maiore imponeret,apud alios,qüi infidias iftas animaduertcrent,Iaudem inueniret eloquentiæ, ne plane frudu o/ mnilaboris caruifle uiderctur, Nos quibüs ueritatis oratio iîmplexilla, ad docendum tantiim com parata, placet, maluiflêmus taciti partem ilbm prafterire,propterea quod fiipèriorapijs intelligentibus iatisfa/ ciunt,rtifi parcendum infirmis uideretur,quibus filcntium noftriï fufpe clum cflepoterat.DabuntergoæquiLedores rtobis ueniam,fi nonul/ lacoadi ipfius TeevroAoylef. fcfumpferimus,certè quantum in nobis eft refedis inutilibus,breuitati ftüdébimus*

Libri quidém inferiptio efl: dé errorc iÏue ignorantia circa fidem cX/ CONTRA eufanteuel non excufanteï fed anted quam adpartitionemaccedatau/ CAPVT t thot, initio prolixe declamat homines adigrtorantiam efle procliues, idqjteftimontjsDauidis amp;nbsp;Apoftolorum confirmât: moxfubqcitmax Ximx temeritatis efle fe uel iapientem ucl dodum profiter!,cum in mix nimisetiam fæpè hallucinatos fapientifsimosconftet.atcp D.Paulum etiam nobis hortatorem efle, ut relida uana fapientiæ opinione, ftulti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;**

fiamus,hoceft,ignorantiam noftram actenebras, quibus toti immerfi fumus,agnofcamus.Quo in loco ualde miratUs fum,quomodo tantus thetoritafibiexciderc potuerit, utiam eaquae aliashæretica accotraria Catholicae Ecclefiac Romanenfes fcribunt, quaii fuo Calculo approbate uideatur.Necp enim ignotiî eft quantis laudibus ifti cum de libertate arz bitrijjcum de operfbils gratiam de congruo(liacc.n.phrafis ipfis placuit) merentibus difputant, reginâillam acredricem moi^ extollanucotra', cos, qui uiribus nihil quäm tenebras ,ignorantiam,peccata afleribunt, anathemate pledunt. Atuero fi catholica funt quaeftatim in limineSC Ueftibulo libri icribit Sotus, fi philofophiac Chriftianæ prima pars eft igx norantiam ac miferiam fuam agnouifle,cur eos din's deuouetis,qui ifta docentCSi humanus animus in rebus ad falutem pcrtincntibus,nihil ha bet praeter errorem fiC hallucinationcm,quidrclinqueturmerito opex rum eorum,quae conuerfionem praecedunt, quid conatibus humanisS* Sed ita fcribcrcnccciTceftcos,qui perturbaiosanimi motus,6^inprix mis odium,iram uel inuidentiam in confilium adhibent. Fatemur nos ac quotidie magno ftudio cohortamur uniuerfos, ut omni uirium prox

gt; nbsp;nbsp;nbsp;(^7 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N C A P V T i.

pn'arum fiducia depofita,extra nosSC falutcm ac ftpfentiam noflrâ qnas ramus; non ergo opus erat ifta decîamatione;poterat nos uel Socrates docere,hominis fapientis effe, hoc unum fcire, quod nihil fcia.t ; potuit amp;fufficereufitatifsimüillud _a-i«vTÓ{i^ Sedadhibcntür fcih'cètïftac machinæ, ut expugnenturLutherani, acconuincantur eflèomnium hominumftultifsimi, quodfateriaudeant fealiquidfcire;quóddcfua, falute non dubitant ;quóderrores manifcftos taxant, hæceft magna amp;nbsp;non tolerânda confidentia ac ftolida opinio fapientig.Sed benè res ha bet, uno uerbo nos ipfe Afotus excufat,dicens, Altiore luce nos quàm ”ifta inuminandos,item nouosoculosinduendos efle,fifoh'dam6Cad ” nos pertinentem ueritatemuelimus cognofcere, Ifta autcm profedo « lux cft facræ fcriptura?, quæ non folüm oftendit quanta fit humanarum mêtium ad errorem propenfio,fed in hac caligine, amp;nbsp;multiplici errore, tanquàm in profundifsimanodc ambulantibus, lucempræbet.ficut teftaturPfaltes;Verbum tuum lucernapedibus mcis.EtPetrus;Habe/ musHrmioremfermonempropheticum,cuidumattenditis,ceulucer/ næ apparent!' in loco obfcuro redèfacitis 6CcJam,qui hac luce utuntur, ètiamliipfi natura prætcr tenebras nihil habent, cùm tarnen è caligine adlucem afpirant,amp;fcrutarifcripturasuolunt, in quibus uitæ æternæ fpem habent,no modo non accufandi,fed comendandi etiam funt.Ne/ queenim fuam fapientiamiadant,fedDeiin uerbopropolîtam,nodiï dûrationis fuæ,fcd(utitaloquar)Deiipriusueftigiafequuntur.Qiiôdli ergo author libri propter hoc ftudium nos perftringit,ipfe iam fibi con trarius eft,non dubitans ad face illam uerbiDei(fic enim intelligo ipfius de luce uerba)curfum noftrum in hac caligine dirigendum cfle.

At ueró,inquit,myfteria fcripturæ, deinde etiam fenfus obfcuri funt CAPVT nbsp;nbsp;^‘^b’caltijUtdeipfis iudicaredifficile fit; Arium, Macedonium, Sabel/ ,

lium amp;nbsp;fimiles hærcticosin errorestantosprolapfos, quia ultra quàm oportuit myfteriainueftigareconatifint.

Qiiod ad myfteria attinet,ucl ipfum nomen nos admonethuiufmo/ di ab humanis oculis remota,fed ita tarnen, ut quid de iftis fentiendûÔC credcndum fit, planifsimé nos fcriptura docear» Obfcuritas ergo eft in caufis amp;nbsp;modo, quem imbecillitas noftri ingenij no aflequitur,magna autem facilifas,cùm obedièntes aurcs fcripturæprçbemus»

Articulusincarnationis diffîcilimuseft,fiTationcmac modû admix rabilis unionisdiuinæamp;humançquæras,facilimusfi fcripturæ,quæab inueftigationccaufarumtead obedientiamfîdei multis locis deducit, credas. Verbum (inquitloannes) caro fadïum cft,R.omj,Dc filio fuo, qui genitus fuit ex femine Dauid fecundum carnem, qui declaratus fuit hlius Dei cum potentia. Hi loci ÔC fimiles, qs qui autoritärem fcrix pturæ faluam uolunt,ncc ftintcontentiofi autexcæcati (nam iftis quem admodum nocftuisfol etiam obfcuruseft) fatisfaciunt de iftoarticulo, Caufas autem in re certajôC quidem miraculo,inucftigare,extremæ de/ mentiæeft,

Myfteriû prædeftinationis certum eft ex Mofe; Mifereor cuiufcunCp mifereor,amp;cômiferabor quemcunq? comiferor. ExeoconcluditPau/ lus;Ifaf^ noeftuolentis necp currentis,fed miferentisDe/;ô( paulópóft; Cui vult miferetur,Ô( que vultindurat. Gotentiofo autê homini caufas Ce rationes flagitanti rßfpondet; Atqui,.ô homotu quis es,qui exaduer foreipondesDeo? nurndicetfigmentumeiquifinxii, curmefinxifti adhuncmodumç'amp;c. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sic

Sic6lt;^CœnaDomini, magnum eft Domini myftcnum tpropterea credendum potius $ inueftigandum nos etiam ludicamus, fed nihiloz minus tarnen quid Cœna fit,quid in ea exhibeatur, ex fcriptis Euangeli ftarumacD. Paulimanifeftum eft tjs, qui non iuxta humanam ratio/ nem indicant,fed patiantur fe uerbo Dei duci.

Teneamus ergo régulas à fapientifsimis, qui poft homines natos üi/ xeruntSalomoneamp;IefuSyrach præfcriptas.’Non eftbonû,inquit,im/ modicèmultûmeledere,fedquilcrutatur maieftatê,opprimeturàglo/ ria.Et Syràch: Altiora te no quçfieriSjamp;fortiora te non fcrutatus ftieris,^ fed q præcipit tibi Deus, ilia cogita femper,Ô!^ in pkiribus operibus eius ne fueris curiofus,non.n.eft tibi neceftarium ea quæ abfcondita funt ui/ dere oculis tuis. Addenda amp;nbsp;Pauli admonitio eft ad Titum : Stultas au/ tem quæftiones ôi. genealogias omitte,funt,n.inutiles SC fuperuacaneg»

Regulis iftis fine fandlifszhominum teftimonijs no prohibemur de arcanis loqui,aut fpiritus fandi ex fcriptura difcere fententiâ, modus ta/ men præfcribit,ne nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T«\arKK[j.it^vx, ut dicitur, noftra fefe efFerat ratio»

Hæcideo dixi, utintelligatur fie myftetioiji obfcuritatem noftras uires fuperare,ut interim tarnen quid in iftis nobis offeratur, donetur, exhi/ beatur,fine ulla obfcuritate amp;nbsp;dubitatione ex facris difcamus,

Sed autor libri non modo illa,qug antea recenfuerat,in numero area CONTRA rtoijz cOllocatjfed fenfus etiam ac interpretationem feripturç fofijs quafi CAPVT 4^ Sibyllæ aut oraculis Delphicis cófert.De fenfibus inquitfcripturg quan j, to eft difficilius.certo ftatucre in diuerfitate SCmultiplicitate eorum quis feitquernfignificareuolueritautor,Etexeomox concludit.Quarema/ it xima temeritas uni fenfui mordicus adhærere uelle,cum tarne pofsitamp; sj aliter locus intelligi. Ac cum ifta animaduerteret refipere fcholâ Acade/ micoru, teftimonio Auguftini exlibro de utilitate credendi ufus eft, V/ bi Auguftinus poft tripartitam erroris diuifionepi (de qua in præfentia breuitatis ftudio nihil agam)dicitin obfcurifsimiSrebus,certam fenten tiâfcriptoris teneri no poflè:nen;iinem.n»de uoluntate abfentis uel mor tuihominis certopofteftatuere, cum præfcns diamp;imulare aliquidpo/ tuerit.Ex eo colligitSotus multo minus çrofundiîsim os fenfus fpiritus fandi nos aftequi pofte;â( eius fententig rurfus autore citât Äuguftinü»

Verum ut initio ad teftimoniâD,Apguftini,quibus nitit, relpondea mus,quis no uidet q candide ifta â Soto,aut q apte huic negocio accom/ m odentCNam Auguft, èo in loco no de fcriptis,q aliquid ambiguitatis habere uidentur,agit,fedloquit de obfcurifsimis rebus(hæc,n,eiusfunt uerba)amp; fcriptis,ubi præter diuinationê nihil omnino habetur ^d lequa mur,(^iis autem fanus iftaredè accomodari ad feripturam dikerit,qu^ fi obfcuriora quædam loca habet,tarnen cum lux fit ueritatis SC dicatur, Certè inter obfcurifsima feripta referenda no eft, de quibus hîc loquitur Auguftinus. Nam quod ex alio eiufdê autoris feripto infert: profundift fimos fpiritus fandi fenfus inueftigari amp;nbsp;coprehendinon poftéà nobis: id uerû eft,fi de immenfaDei Opt.Max.fapientia inteljigat,quâ fi in hac tenuitate ingenî] humani ferutari uoluerimus,nihito plus profiçiemu^ q fi totani illâ cœli terræcp fabricâni in anguftû aliquem locum* l’îiÇÎWiÇ re conemur. Nam ut in Deo po.tentia,maieftas,ita fapiçntîa quöc^ menfa eft,ita imrnenfi amp;nbsp;imperueftigabiles funt fenfus,TDe quar^ Äpq ftolus in Romanis exclamat ; Ö altitudo diuitiai^ jEapientiæ ÖC (cienti^ Dei, q incomprehenfibilia fuat ludicia eius, nbsp;nbsp;imperueftigabfteçjïf^

^7^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN C A P V T 111.

dus j quis cm'm cognouit fenfum Domini aut quis cofiliar lus eius futti' Cæterûm fi I'fta teftimonia Auguftini ad interpretations fcriptur^ ac reuelatam Dei uoluntate detorquentur,quot obfecro abfurda fequent* Pn'mumjquia fcn'ptura ab bominefatis comprehend! nequit,fruftra nos Chriftus dC Apoftoli ad (cripturam ablegant Nam cûm ex auditu fitfideSjiftaautem ab homine, quantum qUidemipfi ad falutem fuffici unt(ne£p eni'm rtos concefTcn'mus cuiquam^in finum -jjpiaJ'®' uelle pc/ netrare)intelligi nequeangfruftra leguntur,ac propterea fine aliquo fru diu propofita funt â Domino, Quis non uideat abfurditatem mam'fefte pughantem cum uniuerfa fcn'ptura, Si cum magnificis laudibus, quae bine inde libris Propheticis Si Apoftolicis tribuunturî*

Deinde conftabitexîjidêteftimonîjs, Domina höminibusfuam uà ïuntate in feripturis it3. propofuiflè,ut de ea nemo certi quid^ pofsit fia/ tuere,NamÂuguftinusfateturin obiciiris hominis uoluntatê plané in/ certam, necfinedubitationequicquam exfcripto de ea affirm aripofle, Hæc fi author ad fcripturæinterpretationém âceomodat, feqüitur Dni uoluntatê non pofle fine dubitatiOrie ex faens colIigi.Hoc autem eft ac/ cufareMofen,Prophetas,adeo(Ç filiûipfum Deijqui profitentur iê q pla nifsime nos docere de Deiuoluntate,NoneMofes UoluntatêDeillrae/ beut.^o, liiis l'ta explicatani efle dicitjUt prolixe de ea quærendu nulli fitC’Mandaz turrijinquitjhoc quod ego præcipio tibi hodie,non fupra te eft,ne(^ pro cul pofitS, neep in cœlo fitûjUt polsis dicere, quis noftrûm tialet ad cœlû afcendere,ut déférât illud ad nos,ut audiamus,amp;opere copleâmus,necp trans mare pofitû,utcauferis 6Cdicas,gs è nobis poterittransfretarema TC,Si illud ad nos ufqj deferre, ut pofsimus audire amp;nbsp;facere §d præceptS efteSediuxta te eft fermo ualde in ore tuo,5C iri corde tuo, ut facias illu, His aftipulatur Dauid Piàl, lÿ, Praîceptum Domini lucidûilluminans oculos.Nec minus apértèIoannes:Deum nemo uiditun^,Unigenitus filius qui eft in finu Patris,ip(e enarrauit.Quæ reuelatio no in eo tantum eft,quod humanae naturae diuina mirabiliter ünita fit, fed quia de uolun täte etiam Patris, eius dementia, miièricordia nos certos fecit,de qua faepé concionatur ipfe feruator,5d inprimis luculenter Ioan,5.cap. Hæc eft ihqiiit üoluntas eius qui mifit me,ut omnis qui uidet filium,amp;f credit in eunl,habeat uitam æternam.Quid de uoluntatê Dei erga nos potuit dici clarius f Paulus etiam, magnum illud ac præclarum Dei organon, confirmât in initio ftatim epiftolæ ad Romanos : Euangeliû efle poten/ tiâDei ad falutem omni credentflac mox fubqcitrationê.’Iufticia.n.Dei per illud patefit ex fide in fidê, Quomodo patefi't per EuangeliûDei iufti éiâ,fi tantis obfcuritatibus omnia inuoluta funt,q in feriptura leguntur? hon enim dubium eft, Euangelium libris Apoftoloijî Si Euangeliftaije conferiptum Si adnospropagatum eflc,QugafFcrrein medium uolui, üt intelligamus,aut non uera nobis polliceri Chriftû Si Apoftolos, aut falfo loeos iftos de oblcuriisimis feripturg fenfibusâSoto in media after ri. Quod facile etiam authoris uerba,quæ mox confequuntur,oftendût. Nam cùm dixiflet,neminê affirmarc certô poflè le intellexiflè feripturg fcnfum,quiacôfcientiafalfitatis eum aedetortæ authoritatis conuince/ kat,ftatim tanÇ fui oblitus ad alia delabitur,fcribês,proprrj ingentj fidu cia uni fenfui mordicus adhærendum non effè,^d nemo un^ negauit, *Quis,n.ita demes eflèt,ut fui ingenq uiribus in hifee explicandis aliquid tribuenduexiftimetç'Sed cùm fcripturaijtinterpretatio aliunde,hoceft, exferi/

d; t u e o d o r. s n e p K a'jj ba o t a t. efz? ex Icn'pturaefontibus defumi pofsitjmagnu eft omriinó diTcrimen intef cemeran'os ÓC pios fcripturai^ interprétés, magna interafhrmationê u/ troriimcp differentia:alter enim ingenij fiducia.alter fcripturaijz collatio ne utitur, Etfi autem ne hoc quidem conciliandarum fcripturatji ftudio contentiofis fatisfit,quis propterea dicat mods ilium interpretandi pile? rileauttemerariumfAcademici olim 6cSceptici,ut rtotum eft,ab omni afftrmationeabhorrebant, quiauidebant hominesingenioacdotftriha præditos contra ca, quæ certi fsima uiderentur,afterre aliquid pofte : fed illorum præpofteraphilofophandiratio nonmodd a D, Auguftiiloli/ bris pluribus exagitata eft,fed ab ethnicis efiam damnatur. Ergo qui ex philofophoi^ SchoIis’tîTfljt’p iHam explodcndam putamus,eandêin zu clefia fumus latunY nS quia certifsimi s fcripturg axiomatibus ab hçreti/ cis cotradicitur, ôC nos propterea de fjs dubitabimus^'Qug cùm ita fint, ne hodie quidemdamnandifunt,quireclamahtibus alijs certamfenz tentiam ex feriptura affèrunt. Ncque enim tantum aliorum dubitatio ponderis habere debet,ut de feripturæ teftimonio certifsimo ôC nos du/ b)temus, Neep tam ieiuna eft feriptura,ut uel non fe ipfam explicet,uel fitienti ueramfalutem nonfatisfaciat. Dequarelibet SCipfum Augu/ ftinum audire. Quicquid eft,inquitille,mihicrede,in feripturisillis, al/ “ tum Ô£fd)uinum eft. Ineftomnindueritas ,ÔCreficiendis inftaurandiff^ animis accommodatifsimadifciplina planéita modificata,utnemo “ inde haurircnon pofsit,quod fibi SATIS eft,fimodôad haurien/ dum deuoté aepié, ut uera religio pofcit,accedat. Hæc Auguftinus, ** Quod fi animaduertîftet Alotus, nunquàm in ifta conùicia,à qüibus tarnen ab initio Iibrialienifsimum fcteftatur,eropiflct. Lutherum noz uatorem dicit,quod conftanter défendit fententîam, quam iampridem feriptura, ôâ quidem luculenter approbauit : puérile dicit amp;nbsp;indignum ingenqs magnis,ucrba ifta, Hoc eft corpus meû, hic eft fanguis meus, pro fuo arbitratuexponerc, reliquorum dam nare fententiam. Ego uez rd fie exiftimo, eos qui in hac difputatione ludunt, ( i^uod hoc maximè loco facit Afotus)nó modo pueriliter facere,fed impie : nam Ut de facraz mentis piè fentiendum,ita etiam difputandum SC loqûcndum eft.Iudiz CO etiam omnes,qui MtroToiitat amant,ac inanib’ difputatioriibus gauz dent,iuxta dodrinam D. Pauli adTitum, uitandos elfe: Sed quid horiï in Lutheri de Coena difputationibusinuénieturC Nemo certè dixerft efte, cùm de maximo thefauro corporis amp;nbsp;fanguinis Chrifti agitur,necdeumbra,utin prouerbio eft,afini digladiatüs elTeLütheru» exiftimari debet, cùm facrofandi myfterîj honore ae præftantiam ferP ptis fuis contra aduerfarios aftêruit, idcp noh de fententia füa, fed fecunz dum tenoremferipturæ,quailIeinterpreteôCdudricein hoc negocio utebatur. Non vult(attingam enim nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nonnülla)fubftantiani

panis,ficut Romanenfes opinantur, aboleri in Coérta, quia in Paulo lez gerat:Quotiefcun(Çcomcderitis PLANEM h une SCc.ôCiterS: Probet autem homo leipfum,ÔC fie de pane 11 lo edat,SC de poculo illo bibat SCc, eandê fibiSC loquendiacdeGoenafentiendirationem cohcelEim exifti mâs,quam feriptis Apoftolicis Uidiftét approbatam, Nectemerè etiam omnibus porrigendum calicem uoluit,non urgebat pueriliter uoCabuz ium OMNES,fedeandem exD.Paulo interpretàbatur,qui in i.Cor.iii Chrifti uerba ficinteIligit.Nam(quod negate né impudentifsimus quiz dem poteft)fub utrai^ l^cie SacramentûCorinthqs exhibebat Paulus:

«78 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN C A P V T lift

amp; lie üideretur fuo aîi'quo comento ufus, aütoritatem ferltaton's acinfti tionem aIIegat;Ego,inquit,â Domino accepi,quod ôé tradidï uobis :ac lidiceretjnomhtroduco confuetudinem autmorem à meinuêtumjed ea,quæmihiïnmandatisdéditdulcifsimus feruatormcus, ÔC Domi/ mis noftér,cûius mandata adorare debemus,ea uobis trado» Hui us er/ goueftigiadum LutherusfeqUitur,nurh amore magis fententiæfuæ quàm uèritatis duci uïdébiturfautquis potius nouatoris nomme di/ gnus eritjuos ne,qui antiquifsimam illam adminiftrandæ Cœnæ ratio/ nemmutaftis,anLutherusqUicandembodieflagitat C” NamCinglq taufa mirum eftaccufati LutherUm,cûm præientiæ corporis amp;nbsp;fangui/ nis Clirifti in Coena, fi non eodem modo, ratione tarnen aliqua, amp;nbsp;uos dcfenfores fitis* Qüâ iil ré mägnUs ille Uir non féqüebatiir opinionem à fe cortceptam fed Pauli doélrinam, qUi Ut panis ac uiiii alite uocabulis üfüs fuerafc, declaraturus in Coena manere lt;rv/z JiaA« integra, ita cum q 1/ dem nobis exhibéri corpus ChriftiÖC fanguinem luculenter oftendit. Pocuîum,inquitj bénediéiionis cui benedicimus, nonne communica/ tio faiiguinis Chrifti eftC'Panis quem frartgimus,nonnecommunicatio corporis ChriftieftC’Etrurfuscapiteundecimo; Nam qui edit â^bibit indigne,iudicium fibqpfi edit àCbibit, lion dijudicans corpus Domini* Manifcftifsimis hifee teftihionijs cöntradicitur quidem hodie a mul/ tis, fed cum pij facile intelliganteam Apoftoli Pauli fententiam de Coe' . na fuifle (nam clarifsima funt uerba) cür bon fequeremur Apoftoli do/ «ftrinamf Sed Afoto hæc partim puérilia,partim fuperba funt:ingenq tol^TRA iftamefteoftentationemdicit,nonamorem ueritatis. Et cùmfupcr/ Capvt 4 bèfententiam nonLutheri,fedChriftiâéApoftoIorUm,quosLutherus (ut probauimus)fequitur,conternpfiflét,âd traélationem de humilitatc reuertiuidétUr,magna cura amp;nbsp;diligentia fine omni itigeniorum fidu/ cia aut ofténtatiohc iri feripturistUerfahdum clamitans: fed reuera no/ uamcalumniarum dcclamationem inftituitlinnosculpam omnium diflenfionum^feh^fmatum,transferens, atep quod antca etiam fccerat, haspmnçsdifputationcs ad famam ingenrj quæfitas, ac cxcogitatas eft fe feribens,facile nos iftisualedidurosranquàm rixis ânîlibus aepueri/ büsjiii oculis Domini,fi ulla in nobis eflèt ingeniorUm moderatio» At/ que utinâm elfént illæ puériles rixâè,iïlinartii tantum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;certè no

deeffet nobis nec ftudium nec uoluntas cotiferùandaé concordiæ,quam nobis Sé ad quiefem,Séinud,quod toties liobis fallo obqcitis,uanæ gloriacftudium,plurimum elfeprofuturam feimus. Poftémus,quem/ admödumuos,in magnorumPrincipumgratia uiueré, honores,di/ gnitates,bénéficia fedari applaufum etiam habituriapud dodos Séple^ bem:nunc quolidienihiltjjuâmexilia,flâmmas,crudélifsimammor/ tem expedamus, maximeeùmtutuiqifimilesanimos Principumad perfecutionem inflammatis. Putâs ne,ô Sotc, tantum nobis elfe amo/ rem gioriae,ut propter ilium amitteré patriâm, exiftimationem, inco/ lumitarerhuelimusfautrtanoscrcdis ftupidos,ut exilia, ferrum, flam/ mam, Jaure^m efle gloriac rrtodis omnibus expetendam aeperfequen/ dam iudicemus Z Longe cértè aliter rès habet,abhorremus à crudelitaté Ueftra, Sé quamuis quotidie uitamin manügeramus,tarnen nonita fumùs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;paeem non malimus qüàm pcrlêcutiónem: fed

Chriftianarn pacemnon aduerfantem uerbo, fine qua uitam Sibari/ licam acerbam homini Ghriftiàno Uideri deberc exiftimamus.

Nunc cùm aut de capite pen'ditandum fit,aut negligenda pietas Sgt;i. rc\b gio,nemo eft qui non uideat, nos iuftifsimis caufis motos uobis contra . dicere, Necp enim,ut fcribis,funt aniles fabulæ, de quibus controuerlîa cft,aut fl funtjcur non ftulto errori ignofcendum potius ex chan'tate fta tuitis,quâmadeummodam quotidiefcn'ptisÔC füpplicqsfaeuireinmi feros innocentes Sed ipfi agnofcitis agi defidei articulis, de funda/ mentis dodrinac Chriftianæ,atq; adeo de falutc noftra:qua in re diligen tem,follicitum,curiofum eiïcjquis reprehendatC

Verùm in hocftudio indagandg üeritatis duo(ut diximûs)rcprchen dere Sotus uidetur.Primôjquod caufa fit diflenfionum, Deinde indiciS certum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nepaucis nos calumniari uidereturjPauli illârepre nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-,

henfionê ad Corinthios prolixe in nos detorquere conaturîidcp,nifi fab Ior,rhetoij2 more facit. Nam apud illos fummi artificij eft, criminajde quibus clientulus accufatur, retorquere in aduerlarium, ita diflènfiona ac nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nos authores facit, cùm nulli altjmagisiftisuitijs,amp; qui/

Accufamurfchifmatisaccontentionuinecclefiaexcitataijr. Quaeac/ cufatio(ut fumma dica quod uolo)non eft alia quam olimPharifgorum de Chrifto erat,quem ut leditiolum ac perturbatorem reipub.accufant, cùm tarnen ipfi turbarum eflentcauft:fi enim Chrifti dodrinam faluta/ rem audiuiflent,non modo nulla inter ipfos cotentio extitiflet,icd pace, profperitatê,ac clementiam Dei fuiffènt confecuti, Cæterùm cùm à dia bolo ad iniuftam Euangelij QC Chrifti oppreftionem incitarétur,ftatim quàm primumEuangeliumpromulgatum eft, nullus fuitcontentio/ num amp;nbsp;pcri^cutionafinis.Quem ergo perturbatae apud ludços reipub, quem authorem calamitatum dicemusç’ Chriftum certè no poflùmus, qui omnis pacis ôffœlicitatis eft author:fed uidemus in caufa elfe contra dicendi ftudium ac odium ludæoï^ aduerfus Chriftum,quo tum ludæt flagrabant. Ad hune m odûetiam dida Chrifti,ûbi fe non pace mittere, fed gladium dicit,intelligenda funt;ne£p.n,ignorabatChriftus,id quod Paulus de Euangelio lcribit,dodrinam eflè ad falutê omnicredenti,fed cùm fciretomniûftudîjsamp;conatibus earn oppugnandâ, nopacem,iêd bellû fe mittere dixit.Nec caruitprophetia euentuznam prêter cotentio nés q propter dodrinâ apud coniundifsimos oriebant,quot hoîes mi/ ferrimè trucidati funt î* quot belluis obiedi ut nullS bellû tam cruentû ôd luduolum fùerit,in plures ceciderinenam bella annis interdû paît* cis conficiuntur,ifta autem laniena iam aliquot feculis durât. Ociofa for taffe horum commemoratio aliquibus uidebitur, fed omnino reuocan da ifta in memoriam funt,ut iudicarepofsint omnes, quo iure fchifma/ «ici dicamur. Propofitac ab initio funt difputationes de crafsis erroribus indulgentiarum, quos fiobruere obliuionehodie aduerfarq poflent, non minus prompte faduri effent,quàm olim contraeaftudiofè Luthe rusdifputauit. Sed quia itaerantPontificiorumaurestenerat, ut ne in minima quidem readuerfantemferrent, ftatim anathematis,Bullis, proferiptionibus agebant : quod fi turn manifeftifsimæ ueritati non fu/ iffent aduerfati,fortaffe filentium à nonnullis impetraffènt,uerùm cùm crederent intolerabilem efleuocem,fandos Patres (Romanenfes in/ telligo ) aliquando turpiter hallucinatos effè, omni ftudio, cura di/ ïigentiaopprimendam dodrinam puriorem decreuerunt: fed quanto magis ifti repugnabât,tanto luculentius clarius fefç exerebat ueritas»

6^0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I N CA P V T nil: ,

Hæcinitia fchifmatis fuerunt,cuiccrtèoccafionem ipfi Romancnfês dederunt:pnmô,quodnonpudebateos tamabfurda ferre in Ecclefia; deinde quod amice ac piè adiilörtentes non modo non ferebant,fed perfequebantur etfâm»T emporis fucceflu reuelata aliorum quoque er/ rorum abfurditate, nihil a noftris uigerebatur, fed facrarum literarum fundamentis duntaxat pugnatum eft: quærebaturamp;àdo(floribus,amp; a Principibus ptjs paxChriftiana,id qüod comitia amp;in his habitg delibe rationes acdifputationes teftant; ÔC hodie nihil aliud petitur gidipfum» IftiaUtemjqUibuscertifsimumeft k/jW«,Ecclefiam Romanam non poflèerrare,plane conftitueruntfeneadlattiniquidêunguém âfemel conceptis opinionibus,imô uero pudendis erroribus,uellerecedere,

Dicat nunc aliquis utri feditiofi aut fchifmatici fint f Nam ego qui/ dem in ea fum fententia, fchifmaticos eos elîè, non qui à quibufuis ho/ minibus difcedânt, fed qui a pijs orthodoxis: res autem loquitur iplà in rjs articülis,inqttibüsPontificqs contradicimus,nosqüidem cum uerè Orthodoxis, hoc eft Prophetis amp;nbsp;Apoftolis fentire, ualedice/ re autem erroribus manifeftis in Papatu ; econtrà,ifti quæ ex diametro cumftriptura pugnant defendunt,difcedentes non modo â nobis,fed ab Apoftolicadodrina* Facile itaque eritiudicare pqs,nosalienifsimos elle à tetro ifto nomine,amp; multô illudrediusconferriin Romanen/ fes, ImdüerÓ Pauli locus contra nos addudus nobifeum om ninó fa/ ’• cit,fi quis diligenterattendat. Nam Apoftolus reprehendensdiflen/ fiones inter Corinthios exortas, cohortaturad unitatem, non quamii/ bet, fed earn quæ eft inChriftoIcfu:Isenim cùm fit folùs caput Eccle/ fiæfuæ,proeo agnofeendus eft,non gloriandumde alijs, ficutfacie/ bant Corinth ij,quorum alq dicebant fe Pauli efte, altj Apollo his Pau/ lus contradicit ; Num, inquit, diuifus eft Chriftus, num Paulus cruci/ fixüs eft pro üobis,aut in nominePaulibaptifati eftisÆt capite eiufdem Epiftolætertio,poftea quam adhortatus ipfos eftèt,utcrederent,ean/ dem fundionem Apoftolos in Ecclefia Dei obtinere qüam agricolæ in terræ cultura, quipræterlaboresrufticos plantandiôC rigandinihil poftuntjincrementum àDeo expedantes, ftatim poftea iübqcit: Vt la/ piens architedus fundamentum pofüitôCmoxtfundamentum aliud ne mo poteft ponerepræter hoc quodpofitum eft,quod eft lefus Chriftus» Quibus non obfcurè docet, quam unitatem requirat, nempe eam quæ cftinChrifto» Sed de eadem unitate etiamnum clarius concionaturad Ro.i 5. Deus aut patientiç amp;nbsp;confolationis,det uobis idem rnutuo inter uos fentire, fecundum leîum Ch riftum, ut unanimiter uno ore glorifi/ cetis Deum aePatrem Domini noftri lefu Chrifti» Eft ergo unirasEc/ clefig in ChriftOjCui omnes Chriftiani acceptam ferre fuam falutem de/ bent, quotidiê glorificantes ÔC laudantes Pattern cœleftem, qui ita pro/ pitiüs fuit humano generi, ut ne unigenito quidem filio fuo patcêdum putârit, In ifta unitate fi quid in nobis defiderat Sotus, dicat nos fchi/ fmaticos. Etfi.n.per contumeliam nos Lütheranos appen5t,ac fi ipfum caput Ecclefiæ agnofeeremus: tamê publicis coci|)nibus ac feriptis tefta mur,’unûcffeChriftûcaputEcclefiæ,cius honore acmeritumquantûin nobis eft uindicare à cÔtemptü eoi^i ftudentes,qui aut non folu fatisfecif fe pro peccatis dicünt,aut hô habêre foïum intercefsionis laudem clami tant. Côfentimus cum uniuerfa Ecclefia quæ hune Chriftû unum ô^fo/ lû agnofeit pro fuo liberatore ÔC feruatore» Sacramenta q amp;nbsp;ipfa unitatis funt

furtt fymboîaamp;Thefauri à Chrifto relicflihùmanis inuentis cçnmô/ ntjs permifcerijniutilalt;pexhiberi nolümus:qugres fi fclufmatis infamia notanda eft,i-ei liobifcû Apoftoli crunt,rci erunt martyres, qui propter ill nd ipfum fangufncm fuum profuderunt,

Vcnio nunc ad alteram accufatione, quamhuic priori permifcet,uai dcemminhocgenereirigeniofuseftô^fœcundus. Nam cum Pauli de uitandis difsidqs attuliflet lentcntiam,caufam eorundê ex Apoftoli uer/ bis /fiKavTiaty afsignatjfic em'm fcribit. Satis oftcdit(intellige Paulus lo/ co citato)difsidia omnia,fchifmata diuerlitatesq? opinionum, ex am ore « hominum fiue aliorum, fiue quod ôCfrequentius ÔC grauius eftfurjpfius originem trahere, dum fcilicet ut ex Auguftino fuperius diximus,fuam »« fententiam,auteius quern plurimifacit, non quia ucra, fed quia fua eft, u quisqi amat.HæcSotus.Ptfiautemamp;fupràadiftamcalumniârefpon) tt di'mus,tarnen cum odiofeeademinculcet author ftripti, no potui filen -tio earn præterire.’quamuis non dubitem eos qui mediocriter dodtrina Chriftianaimbuti funt,mtelligere ea quae de lt;^«A«vTlt;a nobis obijeiun/ tur melius in ipfos quadrate, Nam ifta profeefto res facit, quod Roma/ ncnieis minus funt myfteriorum factotum capaces(utar enim ipfius tier bis)quiàhôhlinûiuorum commenta tanqiancftaEuangeliaadmitanf, Conftat ex ijiforum librisCut fuo loco dicetur copiofius) m ulta in Mifta, cantuamp;^exequijsmortuorum,uarietateordinummonafticorum, tern/ poris progreftu audfa multiplicataq? eflexjug ft authore Chrifto fuiflenc inftituta,teftimoniactiamhaberent in facrisBiblqs,autfiex fontibus fcripturaedefluxiflent,puritatemfcaturiginis referrentdam uero qualia fint ifta,quàm tetrà, quam aliéna a tehorc canonicoruni fcriptorum,ut/ demus.Sed ifta omnia mordicus i 11 i tenent,ita ut contradicentes non fo lum non tolèrent,fed etiam anathemate pledfant. Quæ aucemratio cft:’Quia,iriquiunt,fic placuit fanAifsimis Patribus, penes quos eft Ecz clefiæ admihiftratio.AtrepugnantfcripturaecanonicæÇ Quidtum^diz cuntjEccIefia non errat:donata eft Spiritu fando j habet poteftatem inz terpretandi Scripturas ♦ Qiiod fi quis dicat interpretàtionem conueniea tem his iplîsicriptis ciredebere,non defendendos manifeftos errores, concilia fibi ipfis contraria,ftatim prouocant ad Ecclefîâ, non illam Pro phetarumSC Apoftolorum(quæ uercEcclefia eft)fed ad fuos,ut uocant, Prælatos,nccabftinêtâftultifsimagloriatione, Papam inferiniopedo/ ris fui omnem habere fcientiamîalij addunt,Papam deducentem ad infe ros multaanimarum millia non tarnen reprehendendum eftè.Econtra, fi quid feriptorUm â noftris uiderint,ftatim infpedo titulo abijciunt,haî reticum eft,blafphemu eft, exclamant.’quaref quia autor libri no confert titcumRomanaEcclefia,hoceft,CumMonachis8C(utuocant)cümdo/ doribus noftris.Scio no femel inGermania amp;nbsp;Italia libellos noftrorum prima pagella in qua titulus erat autoris reuulla,aduerfarqscxhibitos, ac ab ipfis fuiftè commendatos, poftea ueró cum nom en audirêt fetipto ris damnatos,non eft noftcr inquiunt:Lutheranus eft libellus.Affertut Monachi alicuius fcriptum,nondum infpedo libro laudant, hoc Cath o licum eft, dignum quoddiurnanodurnac^(utpoetadixit)manucuolz uatur,quia habet praefationem landifs.Papç, inferiptum nomêEpifcoz piautAbbatis, InterrogaturLaicusdefide, cùmnonhabeat quodrez ïpondeàt,ait,credo quod Ecclefia crcditrbenc eft,mane,inquiunt, in ilia fimplicitate tua,fatis eft habere fidem implicitam, hoc eft,omnia appro

bare,îâùdàrc,qnç flatte approbantPrçlati,amp; quod tcttlpoî-îs progreffeiî placiturum eit, econtrâ damnare, dins deuouere eos, quiaduerfantun'z plis,etiamfi quid utrique (entiant,doceant,ignores. Nouerunt boni ôi. æquiledoreshaecnoncalumniofèâmeconfida,fcdpartim extareeade re ipforum feripta, partim uerô experientiam ÔC hominum memoriam teftem eflê.Ex quo fané perfpicuum cft, aduerfarios noftros non curare quid canonicum fit,quid Saerg feripturç rcfpondcat,aut cum ipfa elianx pugnet,fed femperin ore habere Pythagoricum illud,ài'r7flstlt;^«,ôi^i/ tem illud:fic uolo fie iubco, flat pro ratione uoluntas. Quis non dixerit hoc carnale,quis no animaduerteret in his ^lt;àlt;ïvt/â(z , ac admirationcm propèidolatricam fuorum hominum. Numnegabitiseosquifiedeaz lijs pronunciant magis quid ipfi fentiant refpicerc,qu3m quid üerum fit »5 perpendere? Absqj fuco, inquit,fi ueritas quaereretur amp;nbsp;humiliterjnub » lus fuamordicus tenebit. Pronunciate ergo humilitcr, non conftituitc uos dominos omniû,non tenete mordicus quod nondum Scripturæ tegt; ftimont)scomprobaftis,nonpingiteuerborüm lenocinio cralîôs errogt; res,ac fi animaduerteritis carnalem illam amp;nbsp;in affirmâdo amp;nbsp;refellehdo te meritatemuobis nondum difphcere,nohte alios propter eandem accuz fare. Turpe enim eft dodori cùm culpa redarguit ipfum, Quam inique autem noftri arrogantiae nomine accufentur,fi placeretjpolTemus equiz demmultisdemonftrare,fed cumnonpIaceat7rfcflt;(jcvToAon«jrclinquez mus iudicium de noftrorum laboribus toti EccIefiæ.Equidem non crez diderim ullum etiam ex ueftris ita eftè iniquû, qui no libenter coheefluz rus fit, bonas artes quçfuntinftrumêta ad bené ÔC redèintclligêdas feriz pturas, noftro tempore 5C potifsimu à noftris in Germania excilltas, ac quaficumEuangelijdodrinarenatas.Nam quæanteafueritindicêdo harbaries,quantaftudiorum humanitatis obfeuritas, amp;ignorantia linz guarum,nemo eft qui ignoretBeneficio ergo illarurrtartiiim ac cogniz tione linguarum diuinitus à fitu ÔC fqualore criitarum, multa à noftriî redius uerfa,ah'a é tenebris in luce quafi produda, m ulta reftituta funti ïn explicatione uero fcripturaijî itadefudatum eft,ut non pauci ucftrurrt hodietfed clam)noftrörum libris utantur, De quibus fi modefte aliquis fuam fententiam dixerit, num tenierarius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habebiturî*

Sed piaculum eft quod Brentius fcripfit in TT^oMyop-tviiis^ uix tantu fuifle roboris monachis, ut noua deliria que hifee temporibus fpârgâtur refuz tarepofsintNon eft ignotum quato ftudio Monachi in literis humanió ribus ôi. Sacris hadenus Uerfati fint,quare admirationc dignum, fi qui» illisfamamingentj acdodrinæ adimimoIeftéferat.Scd miruhmoneft Afotumcam's^içi’toTrsf/ftudiofiüs notafle, quod ilia fibitanquânî «cgv/

amp;v'B7tf«Œirjlt;r7«Romancnfium detradum aliquid exiftimat, Vcz rùm ifta in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in Ipcciem feüerior oratio, non modo nihil haz

bet iniuriarum, fed continet etiam defénfionem aduerfæ partis, itaque gratiaf magis agendæerant pro officiofa ekeufatione cp repreheridenz dum ftudium BrentfjiNemini enim ignotum eft extarc libellos â fanatf cishominibuscontrapiaméVorthodoxâ religionem de Trinitateferiz ptos,quibus etiam non paucos ledudos conftat.Deinde nec obfcurum eft noftros contra illos diligenter fcripfiflê. Cùrrt autem Monachi 8^ alij etiam qui non minimum locum inter iftos obtinent, uel riiuti omnïno ftnt,uelleuitertantum illorum feripta perftringant, melior exculàtio illorunijmca quidem fententia,haberi non poteft,quâm ca, quæ «t

TrÖJÄtyo/ifcOflij infcitiæ amp;nbsp;jgnorantfæ habetur, nam dcfenfionem fummt articuli negligentia ab ijs præteritairH, qui nomen dodrinæ fapientix habent,magnum profedó fcelus èuèt. Itaque cüm noftroruni ftudio hacinpartealiquid tribuit Brentius,nonIibi, led ijs , quorum cadere fcriptaextantjlaudem ôC honorem meritum exhiber:amp;cum parùm ftudtj aducrfarij amp;:præcipue Monachipofueriht,quisægreferatmode/ ftifsimè^amp;fmecuiufquaminïuhajimóuerójutdidïum eil, quadam nez gligentiæipforum excufatioriéirem ut gcfta eflpropöfitani. Quod fi Sotus non credit ifiâ modelie didla effe,animaduertac non uniuerfos ac culari, fed Sophillas tantûô^Monachos,amp;eos quidemindolt;flos,quoz rum magnus ell riollro feculo prouentusîhæc.n.funt uerb.i iri Tr^oÄ^yoiii •'»'f.Nonenlm dubitamUsaliosalljs dodiores,nonnullosetiam redius de religionc fentire, quäm promifcuam multitudinem clericot um,

Hæc funt ucrba cofefsionis, Ari liero non licet fcribere ea quæ Cardiz Males utftfi aliquahdo de negligentia 8C difiblütióne cleiicorum fcriz pferunt Cquot; Romac non damnantur aliqül,qüi dicunt reformationem necefiàriam, ÖC Brentq unüm ùérbum de illis tantopcre reprehendiz turf Sedcùmres ipfa loquatur, apologia prolixiore non ellopus.

Poll digrefsionem,aut uerius criminationem illam, nouam adhorz CONTRA tationcminfiituiKciim tantafitaderroremhominumprcpcnliOjUtnez mo pofsitGneerroreuiucre,operàmdàndàméire, utquàmminimo pe riculo errcinus ;ac quidem errorem ilium, non modo excufabilem,fed caulam etiam commiferationis. Bcontrdeum, quicum perfuafione faz pientiæconiundusfit, exitialem exiftimat . Operofum elïct fingula perfeqüi, Scd utbreuiter ad prolixam ipfius dcclamationem refpondea mus,Notanduminitioell,Sotumcontrarationctn propofirædifputaz tionisfententiasallegare,inqilibus ignorantiæuocabulum more fcriz pturæ pro pefccato üfurpatur, cùm tarnen hîc non de omrii errore ditèfi dumerat,fed deeotantum, qui ell circaSçripturæinterprêtationem: Sed mirtarnus ilia : placet ehim fortafsis l'fti, ut altjs quoque oratoriz bus, amplificandigratia expatiari longius. Atuero quôd addit, ignoz rantiam mcreri commilerationcm,5Caddud!S exemplishocfentire uiz ' dctur, ipfam ignorantiam quafi eau fam clîè Dci clementiar, id fi fini pli citer, propr:e, dCàbfqucfigura intelligit,meo iudicio ab omniTheoloz giaalicnifsimumell.Namquemadmodum nulla Deocaufa fuit conz dendi mundum, quàm ipfiusbônitas, itanullaclemcntiæ, cûm peccàz toresfufeipit, caufa alia afsignari,quam ipfa clementiapotclljmó uez rotenebræiflænaturales acignorantiamaximum funt peccatum,proz pter qücd inimici Dei lumus, Atque ut in Adamo agnitio Déi ac riôz titiareliqüdrum uirtutum, tanquàm præclarifsima lumina fulferunt, quacetiam Deo placebânt.ficdeleta SC obfcurata per ignorantiamluz ce,nccclTeellhominem propter eandem rnaiorem in modum difplîz cere Deo, ac ignorantiam non modo non patrocinari hominibusj àut ad mifericordiam permouerc Deum,fed etiam cxcitare ipfius centra nos iram ôâ indignatioriem : quod ex Pàulo maniféfrum ell . Nanr cùm inEpillola ad Romanos, reliquà peccatà , quibus iram Domiz niamp;^æternam damnationcm meremür, enumeraret, inter cætera il/ Üus etiam ignotantiæmemiriilî Nohcft, inqüit,qui intelligat, non cil qui exquirat Deum,amp;c. Nôn ergô dubium ell, Pau’um fentire, cæz citatemillam Domino dilplicere, lam cùm fcaturigoillarumrenebra/

lt;5 84 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;î N e À P V f V; ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?

rum,quæ l’n noft^a funt mente, tantopere Domine dilpîicfat,'quom«/ lt;Jo placebunt riuuli, hoc eft, omnis generis crrores,qui naturalem iftam corruptioncm fequunturç Qug etiarn fine argumentis facili coniedura exeocolhgipolTuntjquôd nemo niorbum caufamdicit efle fanitatis, necpeccata caufamiufticiæ, alioquinenimomnesignorantes tam lu/ dæij quàm Ethnicifuiflentconfecuti mifericordiam : quia omnes natu/ ta ignorantes funt. Non eft,inquit Paulus, intelligens , non eft requi/ rensDeum.Hæc cùm Iucefmtmeridianaclariora,ftatuamus ignoran/ tiarn non efîè caufam mifericordiædtuinæ, fed nos indignifsimos pro/ pter unam ac folam bonitatem Dei in gratiam receptos effè, Ôâ hodte c/ Bpfte.î. nbsp;nbsp;tiamrccipi,ficutpræclarè Paulus in Ephefqsteftatur; Natura eramus fi/

lij iræ. Et ad Romanos quinto dicit, Nos cùm inimici eflèmus Dei, re/ conciliatosDeo per mortem Filij, Inimici autem non merenturmi/ fericordiam, Quæfianimaduertifièt Afotus,nunquàm eo deueniflêt, ut diceret ignorantiam ludæorum commiferationem Domini exci/ taflèjCÙm tarnen ea illorum ignorantia fit,ut proptereandemdignil/ fimi perpetuis cruciatibus fuerint, Nam cùm icirent ChriftuminiOz » ftè accufari, audirentludicis intercefsionem, amp;nbsp;ftudium animaduerte/ rentinipfofingulareliberandiamp; dimittendi Chrifti, non tarnen pafsi funt fe exorari, crudelifsimè ad fupplicium rapiunt, crucifixo illudunt* Potuitneignorantia ilia excitare mifericordiam,anpotiusinflamma/ re SC^accenderc iramDomini C’ Acccrtèhodicuidemusquomodomî ferpopulusin durifsima ac ignominiofifsima feruitute pocnas fuæ SC cæcitatisamp;^ignorantiae luat.Siuero figurate, SC iuxta uulgaremacSa/ cræ Scripturæphrafin,nomen caufæfumitur pro obiedio,nonncgo, quinôC morbus pofsit fuo quodam mododicicaufafanitatis,amp;'pecca turn caufalufticiæ, (SCignorantia caufa mifericordiæDei, Sic in Pfalmo uigefimoquarto dicitur:Propt€;r nomen tuum propiciaberis peccato meo,multumeftenim, । . -o

Multitudo peccatofum non eft prppriè caufa propiciationis, fed cftobielt;ftum,quo illuftratur magnitudo clementiæ bonitatifque diui/ næ. Et iterum :Refpicc in me^jôCmiferere mci, quia lïnicus SC pauz perfumego.Miferia,defcrtio^paupertasnon eft propriecaufa, cur Deus nos reiÎ3iciat,amp; mifereatur noftri, alioqui omnes miferi amp;nbsp;paupe res feruarentur, quorum tarnen maxima multitudo inæternum périt, Sed eft obicdlum, quo Deus pro fua uoluntate SC iuxta fuam promifsio nem, declarat fuam mifericordiam,ut quo maiorefthominum mife/ ria, eo clarior fiat mifericordiaDei,

Sic Paulus dicit :Vbi abundauit peccatum , ibi fuperabundauit SC gratia. Non hocfignificatPaulus,quod multitudö peccati fitcauii multitudinisgratiæ. Alioqui omnes peccatores,fiuepœnitentes,fiue împœnitentes,credentes, fiue increduli,confcquerenturgratiam:Sed jllud fignificat,multitudinempcccaticatnpumefle , fidmateriam, (Sic cnim figurate loquimur)illuftrandgclementiaediuinæ.Eodcm modo di citur Paulus mifericordiam confecutus, quiafeceritignorans,n5 quod ignorantia fueritcaufa mifericordiae, fedobiecftumrationealiqua, qua in ipfo mifericordia Dei illuftriorredderctur.Summa , in huiufmodi locutionibus, uerbis quidemignorantiac aliquid tribui uidetur , reau/ tern ipfa omniamifericordiædiuinæ deferuntur . Quocunqueautent piodojfiue proprie, fiue figurate loquamur, certeillud , quo Sotus;

ipcclatjfequi non poteft. Commcndat eninl igriorantiam,amp; à'ciîj cain clic caufam Remifsionis pcccatorum, Vt uülgum , pn'mûm quideinïnctlrïam, deinde fécUritatem doteat j horteturque, ut Prælâgt; tis relinqüànt curam ReligioniS j ipfi autètn inteïéa fuas tes agant, nec opus habcantjUt aliqüid operac in cogilofcEnda dolt;ftrihâ uéraî Reliz gionis coUocent.Hocautém cft cortfiliùni Satanai, cuiüs illud maxi/ mum omnium ftudium eft* lit homines irt ignotantia detineat, ut à uera Dei amp;nbsp;uoluntatis eius cogrtitiorie abducat. Atqiie adeo iam an/ tea refutatum eft a D.Paulo i Quid dicemlisü’inquit,ntanebimüs in pec/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ê.

tato, ut gratia àbundct C* Ablit. Sic ÖC Soto obijciendiiril eft : Niini quia ignorantia eft occafio Rértlifsiónis peccati , populiis marieati; gnörans ,ôifféijciat irt fuos Präclatos cürâmcogrtoicendæ Religionist Nihilquidemminus. SicUt enim peccatorideo cortfeqUitürRemif/ fionempeccati)litdeirtcepsapeccatoabftirteatjamp;^ férüiatiufticiac : itai/ gnorantes idcO confequunttirmifcricofdiam, ut fiant fcientes SC co/ gnolcentcsquàmiriimenfafitclemcntiâ SCnliftricordia Dei, ac celez brent etiam perpetuo.

CÛ1T1 autemuidereturfan's prolixe oftendiftè,èrrorempef fe,amp;f CONTRÀ maxime , fi accedat confefsio, excufare, concludjt ex eô ,magnam CAPVT ÿi fibi eos præripere ueniæ anfam , qui fitpercilio propriac fapientiâî e/ latifiritamp;ftumidi i NarHilIosquidém erràre, Sed cûm ipforum error cum ftulta ac temeràriaperfüafione fàpièntiæ coniundUsfit,nihilhà/ bere excüfationis. Non opus erattoties ifta inculcare, cùmnos iiben/ terconccdamus, omneseos, qui nonferiopeccata défleanlt;:,exclüdiab Omni fpemifericordiæ : nec ignoramus Dominum fuperbis refiftere, amp;his inprimis , qüi in arduo iftö negocio Religîonis,fapientiæ uel cruditiôrtis rtonfirte nimiUm fibi placent : tantum abëft, ut putemuü îlloruni igrtorantiaèaliqüid patrocirtari i Vei um, Ut ifta fiducia, ex opinionequadanidocftrinàe natà,àb ôninibusrecftè Uitupcratuf jitàil/ la in iudicando temèritas ( qiiâ obliqUe hic utitur Afotus ) rton mi/ mis fuperba âc odiofa uideri debet. Nam cônl folus Deùs fit x«fAc/ )lt;/wo-7«?,car de tacitis cogitationibus noftris fibi indicium perniïtnt Afo tust An rriàiôrfuperbiaeft,nimiumfibiarrogare,an uerofumerefibi quod eft Dei foliust Sin uerô ita fuperbiaacpropriæ eruditionis fi'/ ducia noftróruni manifeftà eft, ut iam facile quilibet de eà pofsit pronunciare, cur non argumêntis potiiis, quarrt coriuicijs,irifoîértgt; tiacac fuperbiæ conuincimur t lurc certè optimo tibi dicerepoflU/ mus illud Euangelii i Eqcé prius trabeiti ex otulo tüo, ÔC tumpergt; fpicies, Ut ekimas feftucâm exoculofràtris tui. Nam ut cæterapratte# team , quid hoc tuum fcriptum , præter oftentationem , habet ) prarfertim hoc ioco,ubi praîteromttemnecef»itatem,prolixâhiignogt; rantiac partitiorierri inftituis , cüm unUm inembrutn tibi àd nego? tium fufficerepoflctt Aliâ,inqüis,ignôrantiauolurttariaeft,aîiàexfd ic cordia,alia propter impuritàtem uitæ , quædam própter ueritatis odfi urrt,aliaob nimiamfui complacenfiamâDeoirato immittitÜr^Âtqüe « ifta non breuiterenUmerantur,fed cUm uerbôrüm afnbagihUs amp;nbsp;coa/ ceruatiorte Scripturarüm ,tantùm ut moles libri crèfccret, quod fifu/ perbum noneft,egô faneqüidfuperbiàfit, non üideö.Lator tamett illam canfarum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;indicate , übi maximeignorantiæaffed«/

tae exempta rcpcrire ïfceat. Nam uos certe forordije ÖCignaufae nobi'i cupitis eflè autores, quia hoequalecunque ftudium in inquirenda ueri/ tate,pium tarnen amp;nbsp;promptunijnon tnodó reprghenditisjcd etiam few pnspubhasfupcrbiæautignorantiacopinione,quantum in uobis eft,' fufpedum facere conaminùQiiid dieam de impuritate uitæ, de prodigi/ ofis libidinibüs ueftris, uita plus quam Epicurea, diflolutifsimis moriz bus:quæfi caufacfuntfuttu Iibenterconcedis)cæcitatis,miruna eft uos adhuc tam efle ocuIatoSjUt de omnibus liberriméiudicetis, Nam odioz , . nbsp;nbsp;nbsp;fam efle uobis doeftrinam Euangclqpuriorem,propterca quód affèdiz

bus ueftris repugnatjmanifeftius eft,quam ut fit probandum. De faperz bia autem fupra fan's dieftum eft. Quare quod tu facis, amp;nbsp;nos hortamur, ut caufas excæcationis fugiant omneSjSC errores uitcnt,fi in aliquem in ciderint,admoneri fc patiahtur,in uiamreuertantur,facem uerbiDei propterea in his tenebris nobis accenfam,ne à uia ueritaüs defledamus, ïcquantur.Ifta, ut credo,plusproderunt,quam fi maioresetiamcomZ mentahos conficiamus iftis,qui abs te funt propófiti,

Scio ea quæ hadenus fcripta funt fan's prolixa quibufdam pofte uidcgt; • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rnnamdumea tantum atnngerecônor,qaæcalumniandiquodamftuz

- , ; nbsp;nbsp;nbsp;dio contra piamacfynceramEuangehjdodrinamAfotusaffèrt,uixpO

tui euitare prolixitatcm,quam in toto fcripto maxime uitareuolebam^ Nunccûm autor noncontentusfitiftis, fed defccndatadfpedalcmtra# dationem deignoranna,mihi contra uoluntatem moleftus fcribendi laborfuicipiendus eft.’quem cum ego optimo animo acpropofito fubic tim, Ipero me æquis ledoribus aliqua ratione fore excufatum»

contra Proponitautemfeinprogreflïi de eaignoranhadidurumelTe, quaé Capvt7, circafidci articulosu€rfetur,ac oftenfurum, ubierror,inhisquæ fidel fintjcxcufationem mereatur, in quibus hærefeos infamia notandus fit, Etmirumfanèefteumhociamprimum promittere,cum fupra ftatint ab initio ad vTróSia-tiJ defcenderit, Nâ cum de Scripturæ interpretatione amp;nbsp;intelledu ageret ac difficultatem multis uerbis ampbficaret,mihi eer/ te de ignorantia,quæ ad fidci fundamenta fpedaret,didur us uidebatur, Sed nos omifsis iftis ad fequentia nos côuertamus. In præfatione quam ifti negocio prçmittendam exiftim auit,ait:NuIlum hominem dextrèiii dicare polTe de peccan's,utruni fupplicio an uenia digna fintjtûm aecura turn iudiciûcaderefoIusDeushabeat.Eteînpeccata omnia obfcurifsi/ ma eflèjôC neminem perinde fandû,qui interiora per fpeda habeat: itaep ab hominc pœnàs fiC modum illorum côftitui non debcre,inprimis aût de ignorantia,quæ fit inftar tenebrarum in mente noftra, pcrplexum periculofum eflè iudiciû, atep ita cognitioné eius rei ad hominc non per? tinere,aut certé ita de eo agendum ut honorem Domini in nobis accenz-dat.Non credo fatis premeditate omnia ifta Sotum fcn'pfiflè.Namcuni fatetur Sandorum cfièneminê,quide peccatisfuisiudicare pofsit,aut fententiamde fe ferre abfolutionis, manifeftècôdemnatconfefsionem auricularem,in,qua homines ad recitationem fingulorum peccatoruni« adigebanturînamfide internis ne landifsimiquidê rede pronunciant, quafitaimpietaseftexigercab omnibuspeccatorum enumerationem, ad quam nec memoria humana fufficit nec etiam intelligentia C Quod fi obijciant,peccatorum quç in notitiam noftram ucniant, enumeratio/ nem exigi,uerbis Afoti utar dicentis, neminem tuto de ftiis peccatis in” alteram

alteram partemaliquid proferre poflè,fdlicet Ut abfoluaï aut condem/ net. Rei ergo ignotæ aut obfcurifsimæ cur ab imperitis notitia poftula/ turtautfi uno uerbo quia fatisfacereenümerandononpoflumus confeß ßonem abfoluimus , dicentes noftras omnes cogitationes pugnare cum LegeDei,ac generalis ifta confefsioDeo probatur,cur non fatisfaz ceret etiam uniuerfalis de externis ÔC internisf Verum de hi's alias copió fiusdicetur.Hoc îraytfyàîputam addendum,ut intelligerel aequus Lez dlor,bonum uirum contradicendi ftudio eó delapfum,ut ultro,quod ali âspcrtinacifsimènegat,concedere cogatur.

Sed quid ego iftafobliuilcit etiam Sotusordinis fui ÄfloctNaignoz tum nemini eil, Monachos hadlenus de eaperfcdlionebonorum opez rum gloriatos 5 ut non modo confiderent fe legi Dei fatisfacere, fed haz here etiS. opera fupererogationis, quibüs alqs fuccurrerent.Ifte Thefauz -tus bonorum operumtotuspericlitatur, fi cum autore libri dicamus» Paulum non aufumelTe fententiam abfolutionisde fe ferre :nam fi de abfolutionedubius erat, incertum etiam fuit num totilegifatisfecilïètî quæincertitudoftatim operum fupererogationis fiduciam omnê euerz ti t.Necelîe itac^ ell aut Paulum inferiorem elïèMonachis,aut uanam eG feillam de diuitljs bonorum operum gloriationem, Quisnegabitiftà ex uerbis Afoti neceflâriô fequiC quis iam dubitabit ueritatem uel ab inz uitis ÔC infcîjs intcrdum,quamuis non uia ac ratione, tarnen aliquo moz do patrocinium habereî’

PoftremódifsimuIandusprofedónoellinGgnis error eiuldem autö ris,quód locum Pauli ad Corinthios, ubi de minifterio fuo potifsim um Ioquitar,itainterpretatur, acfi nullius omnino peccatiApoftolusconz fdus fibifuilTet: quac quidem oratio tribuere aliquid Paulo uidetur, fed certècû Paulinisferiptis ex diametro pugnat. Nam Paulus oês homiz nés aceufat, quôd LegiDei non làtisfaciant, nec fe è peccantium ordiz ne eximit,cùm feptimo ad Romanos capite cofiteatur ac deplor et fe miz ferum elïè, quamdiu circûferat onus huius carnis,repugnantis Icgi diuî nacîquæresfacit, utcûdefuagloriatione Apo(lolusloquitur,nullâfeoz mninohabere profîteat,g cam quæincruceDomini noftri lefuChriftt repofita fit, quod nunq fecilTet,!] tantæ perfecflionis fibi confeius fuiflèr; Nec credo Paulum Dauidi feprçferreuolüilîè,cuius ftudio fe fententias citât. At quoties iftein déploration? peccatorum digredifî’ quoties cum gemitufîClacrymisfe DominO peccata confclTum fatctur^Taceoreliz quos, qui una uoce amp;nbsp;imbecillitatem fuam confitêtur ôt precant humilî me ueniamnn illorum ordinem cogi fe Paulus,fi hodie uiueret, libentet cftèt conceirurus,imô uerô,ut antea oftêdimus,in epiftola ad Romanos aperte fecit,Perperâ ergo ilium locum aduerlarq-de ab folutilsima perfez lt;ftioneintelligunt,quætra(ft:atioetfihuius loci propria non eft,tarnen praîtereunda non fuit, ne filentio approbate error? tantum uideremur.

Cçterùm ut ad rem ipfam ex hoc diuerticulo,quo nos Sotus deduxit, lt;euertamur,non opUs erat hocloco de obfeuritate ignorantiç tanta pro lixitate difputare : quis enim ignorât,Deum ut in rebus omnibus,ficin hac animorum cenfura acerrimu eftè amp;nbsp;oculatifsimum iudicem C quis negauerit homines non pofte in illos animi humani recelTusac latebras penetrate intellig?tia fuaf Verum non agimus,nifi fallorj'n hac difputà tione,de tacitis cogitationibus, fed de erroribus circa fi'd?,quos ita no«.

tcgüfit aut abfcôndunt homines, ut de tjfdem tanquàm clarifsi'mauö/ htate glorientur i Neque h}c etiam nobis inquirendum uidetur; quàmiëriô crrol'cm füum defendant, cuiiiscommodi ipeC num pro/ pter «igentj famam? Etfi enim iftiS peccatorum pceiiac crefeUnt ut in progreiïù diceturî tarnen fatis erat hje potiisirnum rton deqs age/ rc,quîeextn'nfccus ignorantiaeaccedunt,fedde ipfo Crrore, qui ficon trarius eflë facræ Scripturae probabitür, lam Ghrifti feuerifSinia fen/ tcntiadamnatus eft» QuinonCfèdit,inquit,iamiudicatus efr.EtPau li etiam uoce execfabilis eft, Siquisdocucrit aliud Euangelium, ÓCa Et Moii :Nonaddas neq^ue adimas,amp;c. Videntur quidem homines probabilcis fui errons afferte praetextus, præicrtim cùm ex mtentio/ ne(utuocant)bonâaliquid contra Verbum Dei ftifceperint, uerùm iftac exeufatiortesin confpeduDeifrigidatfunt.Namideouerbumfu/ um nöbis propofuit, ut ex eo de ipfius erga nos lioluntate iüdicare/ musrcolcndiDeiratiOncm Uetam difeercmus,à quadodin'naqüi abz errat, cxcufationem habet nullam, quia furnmum S)C unicum uetitatis magiftrum non eft fecutus. Hæc tarnen ita dico, uthequaqüämue/ lim temeritatem iudicandi cüiquam conceflàm : manifefta enim eft Chrifti regula,docentis:noliteiudicarc,ne iudieemini.Dé ànimoue/ toiudicare multo minus licet,cuiüs Iudex eft Dominus,Sed nihilo/ minus qui erroremabaliqüo côntrapræcipuos articulosfideifpargia/ nimaduerterit,nonatemcritâtc amp;nbsp;damnare errorem ex Sacris,ac au/ torerti,nili deftitcrit,2tcrn$ damriationis admonere poterit. Suffice-/ ret, utmihiqüidcmuidetnr,ifta régula,nonhominum opinionc,fed Deiautoritate per mantis Prophetartim QC Apoftolorum tradita,fcd quiaautorihuiuslibriin confideràndO errore fingulas circumftantias perfequiplacuit, erit ÔC nobis ipfius ilia partitiofequenda: maximèi/ deo, ut pro noftra uirili calumnqs, quibus hic liber refettuseftj re/ Ipondeamus,

CONTrA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Stint autem tres ab ipfo caufæ propofitaé,propter quas exeufari uel

CAPVT I. àceufarietiam ignorantia pofsit,Prima â rei,circaquamcontingiter/ tor,peripicuitateuel obfcuritateîaltéra à diieentis ftodio uel ignauiat tertiaàbaffecftuhominis. Obfçuriorafortafïè prima fronte iftacapita uidebûtur,fed cürn in progreffüprolikè tra(ftentur,làtis eft Une) tantùm üerbo ea attigifle.

CONTRA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nono capitc obfcun'tatis caufas clarius exponefe cohatur: quôd ei

CAPVT P obfeura uideiîtur, non tam per fc talia ffnt, quàm propter di/ feentis tarditatem amp;nbsp;imbecillitatem. Sic myfteria omnia de Deo, de Sandis Angelis, reli^üa, cognitione hominis digna, qtiamüis per fe clahisimalucc fintclariorà,tarnennobisinacceffàeffè, flCfuperareca/ pturrtirtgenrjnoftriiiftam tarnen infantiàm noftràm à Domino feri/ ptisNoui Si VeterisTeftamenticorrigi, utàpueritia amp;nbsp;Ibmhoigno/ rantiænoftraîad perfedioneni uirilis prudentiæetudiamur.î-îuicpô/ ftealuci Sandorum accefsifle labores,Miracula, Patrum lucubratio/ neSjfanguincm Martyriilil jqliibUs omnes tenebræ Si caliginesdifie/ dædifcuffâequefint.Qiiarc improbe nos facere,qui poft fummosho/ mines de Reîigioncjtartquam rc noua,diipntemus,ucniaomniigno/ rantiæ carerc, qui in meridiario foie caecutiamus:eum enim maximeer/ rorem aceufandum qui in manifeftifsfma ueritate admiffus fit,

- Hate prolixius apud i'nutn reccnfentur, fed uidcbantûf'breuiz fcusuerbis repetenda,utamp;ipfe breai'tatisfupra promiflamp;t modumferz uarcm , nc commodiusetiamoftenderem, qua fide 8é finceritate noZ bifcum Afotiis difputet Nam in ifta ignorantiæ noftræ accufatione, nouitatisftudiumreprehenditurîPatrumnobïs ae totius antiquitafis contemptus, uoluntariaaccontumax contra clarifsimam ueritatem rebentotribuitur:necdubiuni eft,n in hoe diiputationis ucftibuloplti raaddcformandos nos cn'mina confingere potuiflêt, cum plureseti/ am paginas fuifiè compIeturum.Nos ueró æterno Patri DOMINI noftrilcfuChrifti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gratias agimus,quód nonfolumSeri/

ptura Prophetica Apoftolica fuam uoJuntateni humano generirez udauitjfed poft denfam caliginem errorum Papifticorum, ita rurfus iucem EuangcIijaccenditjUt ipfa iam res loquatur, quant inique de ftiidio nouàndaruni rerum,ac perturbatæ Ecclefiæ, aceufemur. Eté/ Him fi Euangelium res noua eft , fi feripta Prophetica amp;nbsp;Apoftoli/ ca fequi i/toTtficr/zcj eft neotericos libenter nos fatebimur j Patrün» feripta amp;interpretationcs non modo non abtjcimus, fed admiramur eriam , exiftimamus ipfos utilem operam præftitifle Ecclefiæ , 8CiI/ luftraflê etiam feripta Prophetica SC Apoftolica fuis lucubtationibus * immeritoergo aceufamur, quod à luce uerbi ÔC interpretumadlate/ bras ignorantiæ nos conferamus*

Quod autem interdum Patrum antiquiorüm feripta tum iudi/ cio legenda exiftimamus , quôdaliorum rctjcimus , non luci repu/ gnamus,fed tenebris, cjuæ feriptis Patrum alperfæ nonnimquam font» Nam ipfos Patres certe,quorum præcipua eft in Ecclefia authoritas, aliôs alqs melius fcripfifle conftat, amp;nbsp;quamüiSiUtmodo eft dicftumgt; magnum fecerint in ea operæprecium , tarnen funt inter eos, (utuer/ bi gratia dicam,) qui allego.rias fequuntur, non genuinum fenfum, illi certènonlueem affèruntScripturæ,fedtenebras : itaqueea in par/' te fequendinon funttidque non modo ratio ipfa nos docet, fed Paz trum etiam authoritas ♦ Bafilius interpretationem quorundam Pa/ trum de aquis inGenefi,non impiam quidem, fed allegoricam, hi# jucrbis ßrauifsime reprehenditî

Tfl vî ƒ « ffio VTi VS ÂÔyovs ôgt;s evêiPKTuy evyn^ivas y^eiùilt;AeiS y-V' iûvsvJ^(i^vlt;ra)^voHlt;riiii(jSjdf lt;^c.

Etlibrod^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;OiJ'^ettfôy.ovs (cTüinyo^txs, t»

tixv’nv^^iv^ày, «Wt« ’THIS ts^x^^s^^^ovHit^vû^s7^^^^rvyùy^«i »ifii KXTx/^iyofjljdoirxs Mtvtis ny^xitytiner ivvoixs 'n Vt/la^iV)^ inAM^Âiyavxty^xJKxrivetx^Hyifvxiy.^i{gù.rnyij^Svy 7r€ôs 'n txv-ntf i/loKovy i^y-ftnvovxi c/c.

Acpiiulo pofl. n.X7rlt;lt;.i^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rùvepxvivruyty rXtgxxS^V' -

may (pxvrxxixts Tf^s -ny atKttayxKCTrày rxstfvyuxetmttvyiiU’flt »y» J^yo^rty xKavxxsyo^roy wéï ts-e.

Et contra tropoiôgiftas pauld póft inuehitur bis uerbis» Sytettâaxavxi xwetc/lins rivig'srxçxyuy’xis rixt rfaTr'oKeyixfi oriy.v'ornrxrit*« txrfis o»x««? xvrxy ajff,vatxs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A A AÀ '

TOYTO ESTI EAYTÖN 2Olt;igt;nTEPON FOI OYNTOS ' ' TXiN AOrinN TÖV Prtv/x«'»’®',j(9«tp7rôŒtrô»«lt;r« t|»yHlt;r%®t Tflf ^ec.vrav vrxffixecyôvr©' , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;riivvy us yiyçxTsrfxf»

bulac, fomftiorum fntcrpretationcs fallaccs, ac indicia fuperbiæDiabo licæ, quæ oraculis diuiùis fuam anteponat fapientiam, Et extant etiam fimiks fentcntiæ in Âùguftino,utlibrôdeciuitate Dei, XVII. capi/ te III. cùm de tripertitis Prophetarum fignifîcanoni b us erudite difpu/ tat, aitrMihi aùtémficutrnultum uidentür errare, qui nullas res geftas in eo généré irterarum,aliquid praeter id quod eo modogeftæ funt,fi/ gnificare arbitrantutjita rnultum audêre, qui prorfus ibi omnia fignifi/ cationibus allegoricis inuoluta elle contendunt.

Vidès'eandide LeAor quæ fit Patrum de tropologiftis fententia.Dc înde nemonegauerit quofdam Patres immodice, aut certe non tem/ peftiuèjiftisufoseffe.Iamfi qnis alicuius feriptoris allégoricaminter/ pretationemreîjcit,ftatimhæreticusappellatur.Qua?eï” qùiàPatrum feripta impugnat:Afotoauteminmanifefta luce cæcutire dicitur,qui nonquælibetPatrumfcriptaadmittit.Quodfi concedimus,ccrtè Pa/ tresfibtjpfis iniurij uidentur, qui non modo non probant omnes aile/ gorias, fedjUt fuprâ didlum eft, aniles appellant fabulas, Veniat Ba/ filius,acfentcntiam olimfcriptam defendat, ftatim nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eum ap/

pellabunt adueffarq , ac anathemati fubijcient: aut fi autoritas tantî uiriexcufationem alFertfcriptis, eut non liceat nobis'quoque tantum autoremifnitari,ac eà quæ allegorijsinuoluta funt explicate, acqua/ dam feripturarum collationc illuft'rareç’

Primahæc caufaeft propter quam interdum ä Pâtruni interpretatie önedifcedimus.^

Altera eft càufa, quod Patres fiepe feipfos corrigunt, interdum (cri/ pturæfenfiisfœlicius ab uno exprimuntur , quâmàcæteris. Quis au/ tem uitio ucrtet nobis, fi meliorem ièntentiam repudfeta détérioré ele/ gerimus^Dc quibus cum libnsfuperioribusaAumfit, ac in 'progrel/ fu eadem déïe ipfa nos cogat dicere necèfiitas ÓC argumenta Afoti, plu/ ra in præfentiade bis dicere nolumus . Satis eft ii intellexent ex his æquusledotjnos non abijcetcSàndorum Patrum lucubrationes,quia noh omniaipforümfcriptà, ficut libros canonicos Sacræ fcfipturæ, ad/ miramur, àc falfo nos hdcloco infimulari contemptæantiquitatis.

Dcindeamp;hocnôtandumeftjAfotum magno filentioîn illa anîf/ quifatisôtl Conciliorumenumerationepræterire , quantis tenebris SC fcripturæamp; Patrum lucubrationés inuolutæfint à ncotericisScbolafti/ cis, SCDodoribus. Nameertum eft illos, cùm Philofophiæ Tbeologi/ am permifeerent, fæpe alienifsimas fehtentias fcri'pturæ afHnxiflè:quid commémoré alios,qui propria autoritäre multa Ecclefig obtruferunt'ôiî aduerfarîjCut infra dicetur de Miflà) fatentur multa ä Pontifi'cibus,dc no no inftituta. Déni que,ut fim breuis,ftudium nouandarum rerumamp;cu/ mulus cacn'moniaruni, l'ta creuft, ut ipfa lux ueritatis, quam Sacris lite/ ris,ac Pa'tribus etiam debebamus,propemodum obrueretur. itaep noh uerfabamur in Ecclefia quæ ueram antiquitaté ac prifeam fecuta eft,fed quæ no'uos quotidie cultus anfiquitati ignotosfine uerbo confinxitinS în luçeambulabàmus, fed in tenebris,ex quibus cûiam emergcrc cona/ mur,ac ftudeàmus omnes reuocare ad uetuftiisimam Ecclefiam, quæ fub Apoftolis fuitjdumcuni fanlt;ftisPatribus,'quædam aliter quant ipfi 95 exponimus,pronouatôribus ac hæfèticisbabemur, Vifumeftèdicit 95 PatribuSjpôfteàquam annunciariÉuangciium in toto terrarum orbe ' w audiuiftènt,ac tôtniartyrunilanguine,totmiraculorumteftimonqs ui/ diftent

îïj'flfênt coftfirmatunijnoneflèdefidefeurelrgioné tanquiJrii de xe hogt; 4 uella difputanditm, nosdonumilludDeiacclanfsimam lucem afpen nari, acderdigtonctanquanlnouelladiïputare: itaque inexcufabiles. Noneftdereligtoneütdenonaredifpütandüm, fed fi quandoeaind/ dunttempora,utnclncgligentia«el impröbitale hominumueritas pe/ ricIitctur,ibicertè,deReIigione contra aduerfarios fümma diligentia agendum eft,ut antiquifsimac ueritati füus bonos rcftituatur. lolias bó nusamp;piusHebræorumrexnondifputabatdeLegctanquàni de re no/ lia,fed magno ftudio ab obb'uioneamp;fitù earn uoluit uindicare, Augu/ ftinus contra haereticoS difputans, non ftudct nouitati,ueruni conätut docftrinam puriorem ex tjs ipfis fontibus,cx quibus dcfîüxerat, deduce/ re,contra eos qui propn'ös fibi putèos extra bant fcaturigincm Scriptii/ rælacræefFodiebant.Eademprofecftônoftrorum etiam tempOrumra/ tio fuit,Suf maiores tenebræ, quäm ijs temporibus,ubi afflicftifsima eflè Hcclefiapropterbærefes uidebatUr,fuerunt.Noncft itaque, qiiod fäci/ mus nouae lucis affelt;ftatio,aut clarifsirtlat contemptus,quatIpem ueniafe amp;nbsp;excufationis bómini aufert,fed boneftifsirtium defîden'üm defehden dæ ueritatis,odium ueró tencbrarum Papifticârum,

Hæccumin genere de perfpicuitateScriptiirarum,Patrum amp;nbsp;cort/ ciliorum decretisdixiftèt,utnoftram ignorâtiam circaclan'fsimaSCma contrÀ nifeftifsima ucrfarieuinceret,poftea in bacipfa luce fcripturægradus fa/ CAPVT i». cit,aliaalqslucidioradicens, nosueroperniciofifsimè erfare,quôd êa quæ Iucidifsimainbisfint,impugnemus,jdqùe exemplis probareni/ titur,Arium,inquit,Neftorium'Maniébçum,ipfiLutberanidamnant, propterea quódilb' contra confcnfum Scripturæ ,Patrum , Concib'o/ rumjde perfona Cbrifti borrendas blafpbemias fparferûr;cur ergo con/ tra eundem cofenfum,ccelibatum, Milfam, inuocationem Sandorurri amp;nbsp;fimilia,non minus antiquitate quàm autoritatc ctmciliorum Patru confirmatajdamnantî* ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Qiiod de confenfu feribit, no rt'egamus rti odis om nibus décréta con/ lt;iliorum,quæcum fcripturacanonicacoiifentiiintcftèampledendarfic décréta quæ damnant Arium,Neftorium,5CfimiIesapprobamus,non propterea quod bominum autoritäre ifta confirmata funt,aut quia con fenfum multoruin babent, fed quia manifeftè feriptura illorum bætéfes blafpbemias damnar. Qiiód fr Sorus probauent nos cœlibatû mona/ chorum amp;Miftàm contra autoritäre feripturç 5C conciliorum,quæ fcri/ pturâ fequuta funt,impugnare,li benrer fcremus,ut nos c5 Manicbço ÔC Neftorio coparetSed cum ifta nun^ nec ipfe neq; abj idoncis teftimoni is iacrarum literarum probarepófsint,abftineredcbehant à temcritate iudicandi,quae à cbaritate Cbriftiana,cuiUs ifti iinmodici funt prçcones, lôgifsimc abeft. Virginitati fuam laudém tribuimus,fiC iudicamus mul/ tis amp;magnis moleftijs.carere eos, qui ex donO Dei cœlibes uiuUnt.‘nec negamus etia.quod in Corintbrjs, dicit D.Paulus : Qui coélebs eft,curat ea quae funtDomjnfquomodo placiturUs fit Dominorat qui duxit uxo tcm,follicitus eft de bis quae funt mundi,quomodo placiturus fit uxori. Verum no ftatim illos coelibes dicimus qui uxörcs non babent,nec etiâ eos qui externa fe fcortatione no polluerunt, fed tale babentes donir, ut fineflammisIibidinisacimpuriscogitationib.uiuant.Rurfusputanius iftud Pauli femperucriisimum,melius eftenubcreq urfquoccrredido Paulus coelibatu qs diffuadet, g naturafe ineptos ad cœlibatû intelligüt^

Qtiotiwautcm eftquifqticcuiiftud donum concefliim fitc’uidemus qüi/ dem multos cœlibcs, fed quanta apudplerofqueimpuritas fit, quàme/ normiafceleraprætcxtucœlibatüs tcgantur,pudor me meus non finit dicere.Iftos cum Paulo bortamar,utpotius matrimonio fe mancipent, quàm turpi iftocalorcexagitcnturîcOs qui ad coniugiumnatos fefen/ tiunt fimilitcr monemus i quod fi fœdum eft fîC hæreticum , accuz fate Paulum,qui iftudconfilium primus dédit. Nam quod hune locum quidam ita intelligunt, ac fi Paulus duo inter fe mala conférât, Icuius eft .dicentes,maluni nuberequàmuri, ifti profedo toto cœlo aber/ rant. QuomodoenimdicemüsDcumrem natura malam inftituiflèC Quisautem dubitat mandato Domini primos coniuges çonuenifleî' Cüm ergo Coniugiuirlfüa natura bona litres , noneftexiftimandum Paulum illud nieliore gradu inter mala collocate, fed præcipcretîquàm rem bonam SC remedium infi'rmitatis noftræ:quo cum quis ad licêtiam abutitur,aut nimia follicitudine coniugis liberorum aüelli fe plané p* titur â ftudio pietatis,is quidem peccat,atnon matrimottrj eft ifta culpa (quia multi coniuges piè ac religiofe Deuni coluerunt)fed hominum bo na Dei inftitutionè abutcntiuni, Sed de his infra rurfus diccnduni erit* Itaque iam fum breuior,

Fortaftc illud reprehendit quód uota mönafti'ca,quap perpctitæûirgi/ nitatis non modopropofitum,fed necefsitatem præfcribunt,non appro bamus,aut quia illas difcefsiones in folitudines non putamus tale men'/ , tum cftê quo peccata expiate pofsimus:hoc enim uocabulo cultus intel/ »’ ligere uidetür,cüm dicit: Virgihitatem gratam elfje Deo Sé coclibatum »’ dignum remunerationc æternà cultum Deo gratifsirriürh ÓCc. De polfe riorebreuïseftrefponfiojnüllumeflè hieritum qüod àd remilsionem peccatorum uitae afterrtae confecutionem ualcat,quam Chrifti obedic tia,ifta profedó eft propiciatio pró pcccatis noftris SC totius m ûdûquod nieritum cum certa fiducia ampledimur, cultum Deo gratifsimium ex hibemus:quód fi fiducia Ghrifto debitam, operibus noftris,óf ijs quidé præftantifsimiSjtribuemus.PaulumftatimmonitoremhabemuSjUthu militer non in nobis fed in Domino gloriemut,ut cogitem us Déi gra/ tiam eftênonexnobistdcniqî proabiedamentis habeamus omniano^ ftra præ excellenti ifta cognitione Dei: Hune fequuti de uirginibus eri/ am pronunciamus,placere Deo cœlibatum,ac cum fuis præmijs digniï, fednonelîèlt;ii'Tlt;Av73Oflj/propeccatis,aceostotauia errate , quiiftamlüz am continentiam compararecum merito Chrifti audeant,quod fit cùni eundemiftieffc(ftumadfcribimus,quem habet Chrifti crux amp;redem/ ptio, nempe remifsioncm peccatorum»

De uotis autem,de quibus priore loco dicendum erat (quantum qui/ dem hic locus requirit) refpondco,Primùm uota ifta fine üérbo Dei fie/ ri.Nam Paulus tui omnia myfteria peripetia fuerunt,negatfe manda/ turn de uirginibus habere : Itemcùm rationemcftètafsignatürüs, cur non omnibus fuadcatuirginitatem,addit:Hocautem ad id qüod uobis conducibileeft dice, non ut laqueum uobis infjciarndâqueûputanseos hominum confcienttjsintjcère, qui uniuetfos temerario ac periculoib mandato obftringSt.Mandata quidem caftitas, fed de uoto mandatum nullum.Atueró confilium eft,inquis,Scriptaræ,qucmadmodum eft il/ lud etiam de relinquendis poiTcfsionibus.Non credo ego fcripturam(fi maxime uerba quaedam inipeciem contra affèrriuideantur)confilium periculofum

pcriculofum confcicntîjs ucllc proponerc,6C marii'feftum eft,quarn càü? teinhocncgocio Apoftolus ucrfetur,ne cuiqüàm legem præfcribere; autregulamconfcientiatpericùlolârti trädcre üideatuf, Nihil autemj tneä fcntentiäjpeticulofius iftis üotiSi iino uetó fi i^cm ipfäm pefpendth' mus, nihil magis temeran'üm. Narrt folént illi liberos, qui per itateni ftondum fatis intclligtint quanta fit humânæ iiatüræ hac quiderrt in pat teimbedllitaSjin monaftcriä detniderc, Sgt;C quäüis iniharidi tempus eer/ tumpraîfcnptum eft,poll quod mutate uiiae genus non audeant,tameri Ifte terminus non excludit pefieulu,ncceftillud tempus,poft qüod poé/ nitcre uoti aliqueni non pofsit,imó ueró tanta eft tamis noftrît ad con/ cupifcentiam propenlio,ut interdum ne adulta quidem ætas a perturba/ tionibus iftis immurtis lit.Quæcûm ita fint, quis non uidet, périculofô àc temerariouoto promitti uirginitatcm, cùmilla in potcftate noftra ftOhfitç'cuiusrei exempla omnia feré monachorum collegia fuppedi/ tant, in qutbus multi(ne quid dicam grauius)cum periculo luæ innoten tiar uerfanùMultô ergo reclius CyprianUs fentit de Hoc négocie dicens: SifeexfideChrifto ditaUerUntUirgineSjpudicè SCcaftéfine ulla fabula perfeuerent, ita fortes amp;nbsp;ftabiles praemium uirginitatis expedient : fi au/ te perfeuerare nolunt,aut non polTunt,melius eft ut nubant,in ignem fuis del I tfj s cadant.Si ifta in coelibatu moderatio obferuatetur ac fuperfti tiofa opinio nieriti tollcretur è mcdio,res omni periculo eflet caritura:at cum ad ncccfsitafem, quae noftras dires excedit,hoiniriés adigantur, no tonfiliumeftilldd, fed confeientiarum carnificina. Qiiae ciimita fint, quis credet in S. EuagelqSjea de re cofilium extareCaut qtiis feqUef con/ filiaqUae fine autoritäre fcripturarum ad illostartetes honiîneh detru/ dunt^Nanl quodteftinlonioortirtium gentium laudatum cœlibatuhi fcribit,ac uirgines Veftalts Itórtianorum,nc quid ad exquifitas uirgini tatislaudcsomilftirri uideaidr, in medium producit, magis ipfiusinfti/ tuto repugnat qUarii fententiae noftrae.Nam ctim uideamüs in ueteri Tc ftamento,præclarè omnes de matrimonioamp; fehfifte fctipfiiîè, gêtilcs autem potifsimiim uotiS eiuftnbdi ufos,dübiüm hon eft,mortachatum imitationepotius gentiliuni qUam primorum Patrum elte fufeeptum; Late patet ifta materia,fed cum in fequêtibus cogamur denuo iftum lo/ cumattingere,iambreuioreserimUs, Non dubito tarnen ex pr^edidlis conftare,iniufte nos at autore accufaritrte^ enim quidquam Ueris laudi bus uirginitatisdetrahimus: ifta uero quae ab illis præfcribitur cœliba/ tus ratio, rum nulla in Sacris fundamenta habeat, nullo etiam periculo reqcitur.Idem quoep iudicium de Mifla eft, Inuocatione Sandlorum, amp;nbsp;fuffragijs pro defundlis, quae omnia quarrt üerè antiquitatis nomine ifte commendet, oftendimt libri, qui öd dodli amp;nbsp;magni à rtöftris funt eä dere editi.Miftae üocabulum Scriptura ignorât,ritumiftum hiftrionicS iieüerbo quidem unoattingit,unius coenac Domini,Sd quidem fub utra qüe fpecie meminit. Ecclefia primitiua, ad qiiam poft Scripturas maxi/ me nobis refpiciendum eft, aliquot feculis ex prxfcripto Chrifti coenam Domiriicärh fumpficQuo ergo coloreMiflarri antiquifsimam eile per/ bibent? înùocationem Sandlorurri rhanifefte ab Äpoftolo Petro dam/ natamintroduxcruntihEtclefiam,6dcürri fefipfuraefündamentis piri/ À^ô' gere fuurri errorem neqücant, ad abfurdilsniias fimilitudines fumptas ä rebus terrenis cofugiunt, Dicünt in aulis Principum amicorurii inter# cefsiönesmultum haberemomcnii,ldeoSandloruni aduocatiOncrtiSd

patrociniürh noncontcmnendum : cum tarnen in ifto coeïefti foro óm? nia prins in notitiatn iudicis ueniant quam ifti aduocati orare pofsint, v mó nero G illis crcdimùs Sandli ex fpeculo trinitan's de rebus ÔC preciz ' bus noftris Giintcertiores. Nullo ergo modo locum habet fîtiulitudo illarnâm intercefsio homihum ideo uaictjquia iudex nondum de re cerz, tus aut decipi poteft aut leniri. Apud Deum autem omnia clarifs.in luce poGta funt,ac notitia eius(ut eft diclum)preucnit no modo preceSjfed ta citas etiam cogitationes noGras.Quæ cùm D, animaduerteret Ambro/ IftEpißoltt GuSjUanâiftamdeSâAorumintercefsioneopinionemgrauifsimisuer/ ad RomM. biscôfutat. Sicutiure(inquit)damnantreimaieftatiSjquihonorificenti am regisdeferunt comiti aut tribuno,fienimirumreifont, quihono/ rem nominisDeideferuntcreatutæ,ÔCreliâ:o Domino conferuos ado/ irant.Nunc igituf ad regem per tribunos amp;nbsp;comités itur, quia homo uti eft rcXj’SC nefeit quibus debeat rempub.credcrc. Ad Deum aotepromez i-cnduni,qucm utic^ nihd latct,foffragatore non eft opus, fed mente de/ uota.Sic nec autoritäre Sacrarum literarum nec antiquitatis teftimonio fuffultaeftifta de inuocationeSaneftorum opinio. Sufiragqs autem de/ fondorum non iuffragantur Sacræ literæ, aquam confecratâ ignorant, eoènamin memoriambcneficiorum Chrifti no mortuorum inftitutam nerba Saluatoris ipfa docent,purgatoriufde quo alias dicetur)commen/ titius eft career, quia facrarum literarum omni teftimonio caret. En $ ftrmaamp;conftabilitafintifta capita,quanteantiquitatis3quâpulchercon fenfos PatrûÆft ne ilia cæcitas,aut font ne iftæ tcncbrac,quas luci ofFun/ dimuSjCüm no credimus,quod tibi tuii^ fimilibus fine ullo ucritatis ad/ îumento placetC’autfi rationi humanæ deferendum hac in parte iudiciû '«ft,cur fuprâ fcripfifti,rationi tam eflêpropriam ignorantiâ , ut qui earn non agnoftat a uerafapientialongifsime abfitC'Define,quæfo,nos mife ros Iacerarcconuicîjs,ac cûargumentisiftis tuis tenebras ac integumett ta quæras tuo propofito,noli nOs tenebrarum nomine facere fofpedlos.

CONTRA Tempus eft,utadaliüdacnouumcrimenignorantiæaccedamus:nâ Capvr ». nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;declamatione in nos inuehitur autor, quod Eccleftam ignoremus,

cuius tarnen ratio merito cognita omnibus elfe debeat, propter illuftria teftimonia Patrum amp;nbsp;Chrifti,quibus ira Iucida,ac clarafit,ut de ea dubt/ tare nihil fit aliud quàm prima negate Theologiæ fundamenta. Vfitata hsèc eft aduerfariorUm 'bt«//5«rjœ,ut cùm uiderint fe argumetis ac Icriptu ris fuos errorcs palliare non poftè, conftigiantad autoritärem EccleGar, idcß earn ob caufam,ut fine pcriculo, aut maximo labore, omnia argu/ mentajquaé ipGs ex facris ueré amp;nbsp;pie óbijciötur,difcutiant, Nam fi feme! tobtinuerint omniaqnæipforumEccleGaftatuitfine omni dubiraticne tanquànl àp£0;4«T«uerçpiétatisrecipienda,iacebitnonmodo neftm do dî:rina,fed etiam autoritas fcripturæ,qua nos utimur.Sed audiamus qua ratione id efficeré conetur. Propter EccleGam inquit credimus Euange/ ïio,ideo neceflè eft earn nobis magis eflê cognitam quâm fit icriptura,id/ que Auguftiniautoritatemoxconfirmât, dicentis, fe Euangelio non crediturum nifi autoritäre Ecclefiæpermoueret'ur. Vide ut à contempla/ tione Scripturæ,ad externam nos acpoliricam Ecclefiæformamuocetf quafi uero fine feriptura de Ecclefia cogitate poisimus. E tenim ut de ho mine nemo cogitate poteft nifi eius formam xlt;e» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;animo cocipiar*

Sic cum germana Ecclefiç faciès in feriptura tanquâm fpeculo conipicia tur,non pofllimus redê de Ecclefia uel dicere ûel cogitate, nifi anteà ex feripturâ

iptü?à didicerimus qui nàm fit illc cœtus,extra quem falüs nemirii co/ tingat. Nam Äfötus ipfe teftatür, nemincni eflè qui non Catholicæ Ec/ tkfiacfiliümfeprofîteatur.Qiiod érgo ueræ EtclefiX erit indicium,ut proptereamcredamüsEuangeliof Num mülritüdo corum,qüi rio/ mine EccIefiægaudentr’Ad opinionem illâ quidem aliqüid faciunt,fed tion funt certa figna Ecclèliæ.'Sarpe enim üidemüs eos falfos efle, qui in turba Ecetefiam quærebaht,id qüod tiim maxime eüenit,cûm Chriftus ipfe SC Apoftoli concionarentur, tum enim maxima Hominum ÔC qui/ dem non infimorum pars Euàngelio adüerfabatür.Nüm füccefsionesJ’ Sedqüis neget Chrifli pérfecutores ordiriaria iuccefsione in cathedra Mofi fediflefNummiracuIaç'At Chriftiis ftudiofemonetfuos,ncmi/ raculorum prætextü décipiantur.’üenturos enim ültimis temporibus fe/ du(SoresmiracuIisitaclaros,utfi fieri pofsit,fint etiarh eledios Demi/ ni dudluri iri errorem. Quod ergo tandem erit uertîmac minime fallax Ecclefiæindicium!' Illudnimirum, qüod ipfe Seruator dédit,dicens: Ouesmeæaudiuntuotenimeam , hoçeft, ijfuntfi'deles,illi flint meae Ecclefiaemembra,qui DOCTRINAM meamampleduntun EftautemdodiririaChriftiexprcuà fcriptis PropheticiS amp;nbsp;Apofiolicis, qnam’tvflcjyfcAjôi/ Græci, Latinf lætum nuncium appellant, Adiftain ergo,qüæ fola fœlicis iliiüs cœtus àc Ciuitatis Dominicæ notàs oftendif, recurfendum eftjUtueraiachypocriticÆEcclefiaedilcrimenhabeamus; Non quidem negamusEcclefiam teftem efiè feriptofum Prophetico/ rum ÔC Apoftolicoruni, fed illi ipfi telles non ideo credendum fuo tefti/ mortio uolebant,quod ipfi hoc dicerent, âutquôd fuæ autoritatitan/ tum tribuèrcnt,aerüm qUia partim ipfi, üt Apoftoli, â Domino accepe tant EuangeliümjSCpropterea noüerant efle teüelationem diiiiham, partim qüia alioriim feripta curn his,qüaé antea extabàrit,cortferebant. Non érgo propter EcclçfiamScriptutæcredimiis, fedquiàeft uerbum Domini,id qüod fenfilTc Diüüm Auguftinum dubiiim non eft, Etfi au tem dicit fc non créditurum Euangcliô,6Cc, id ipfum autoritäre Scriptu tx edodlus fcripfit : nam teftatür feriptura fern per futurum eftè aliqueni cœturrtjin quo fonet E uangelium, ac ilium contra portas etiam inferoz tum fore munitum.Quod fi euentus iftanon comprobaftèt,falfa effet Scripturà facrà,quaî uaüis promifsionibüs nos fefellilîêt. Nünc cùm SC fonareAüguftinusEuangelij uoce aüdiat,ac uideàteàmeffèinüiClam, exillo ipfo COnfirmatur,utEüangéliôtaliâprædicenticcrtiuscredat,

Cæterùm cùm fuperîôtibüs libris de hoc AüguftinidiClofufiusamp; proïixius dilputatum fit, rie rriolefta repetitione leClorem æquüm deti/ néâtrilongius,nihil prattéreà àddam.Hæcautemteriendâfunt,rieülli/ us hominis àutoritas fanClifsiriiisdecrctis Scripturarürn praîferatur,fiz namOsillamcceléfterriuocemteftirhoninm de eIcClis autfidelibüsferz rc,difcamüsabeo,qüæ fit uera Ecclefia, quiàprimomundièxordiôez amcolIegit,SCetiamriüriihodicdementerconîerüat.Sedadiftà fürdus eft Afotus,hoc agit tantum, ütmuita de nobis criminaconfingat Clàz iriatEccléfiamdärifsimaniefie expofitamt^infumriio monte,nos dé induftria non üelle earn agnoftere, quæ rieminern latere pofsit, Adh^c dicit nos ablconditam Ecclefiàm conftâtem ex prçdeftinatis fingere.ric ullam agnôfcere cogamur.Nefcionûlucülêtgiftæcalümni^ aliqliafint réfutatiorie digriæinam qüi feirieî tantùm libroS noftrorum inipexif,uî det nos de Chrifti Ecdefia multo mclius fentire, qüâm ab ifto infimula

mur. Verâin fané Ecclcfiam,fignificat{one propnajioc cft,«in,quç pîi ' tate,padentia.fide in lefumChriftuiTijgaudetjÔifomni caret ruga amp;nbsp;ma cula,eamnosprædcftinatorum cflèamp;eleëlorunididmusî nequc.n.uî deniusquomodohypocritæamp;nianifefté impii ufurparepcisint nom? caftiftiniæiponfac,qugab ApoftoIoinEpheftjsnobisdepingit. Interea tanicn non negamus eflê in terris uifibilê coetum,qui Euangeli um Cliri ftiauditac redéSacramêtisutitur. Sedhuicmultoshypocritas .admix/ toseflè,exGhnftifiC Apoftolorumfententiadicimus ,6Cqiiodoîm(e/ culorumhiftoriæ nos docent, credimus cam interdum â Diabolo, ita peruim autaftumoppugnari,utdcIetaomninoScémcdio fublata ni/ deatur,rurfusbenignitate Dei recipcrc nitorcni amp;nbsp;fplcndorem fuum. Quidquæfoiftade Ecclefia ratio abfurdi habetf Num fingitur ignota, cùm hominumpiorumconciliumcfîcdicitur^ numinuinbilis,cttiar/ ga uocabuli acceptioe intclligam us, cœtum ex bonis âf malis,quod pa/ rabolæ Scruatoris de itmine nbsp;nbsp;fagena docent Reprehendisfortafle,

quodEccIcfiam non in feptem illis collibus urbis Romanæ extru^am cflê putaniusjfed in tototerrarum orbeûbicunque purior Euangelij do dlrina locum habet,quod fi uitio nobis datutjteipfum appelloSote,qui Ecclefiam non in feptem motibus , fed uno monte collocatam fateris, quern nonpoflumus(fi allcgoriac nobis placucrint) alium dicere,quam Chriftum,isfummuscftmons,acpetrafortifsim.i, quariuxta Danicz gt;nbsp;lis uaticiniùm occupaüit orbem terrarum, cui wcra Ecclefia innititur. Vos autem ficut olim Ifraelitæfacicbant, in omnibus collibus cxcitatis delubra, nonintenigoiamextrudioncs ueftras, quæ ubique maiorc apparatu quam fruduconfpiciûntur, led traditioncs humanas,uanani gloriam opcrum, quibuslingulis ita innitimini,ut fi ilia concidantaut opinionemmeritiamittat, totacollapfura liobis Ecclefia uidcatur,Tot ergo montes ueftra habctEcclefia,quot font figmenta cordis ueftri: at ucro ciim fit uhum fundamentum Chriftus, qui folus amp;nbsp;unus illuftrem facit Ecclefiam fuam,iudiccmus earn demum ueré fublimenî acconfpiz cuam eflê Ecdcfiam,quac contemptis arenis humanorum conatuum,in pctra ilia firmifsima fundamenta effc ponenda exiftimat.

Quodde montediximus,idintelligiquoque uolumus, dealtcra commendatione,quamSotus, ad indicandum Ecclefiac iplcndorem, affertdicens, Ecclefiam fedem efle fiuc fcholam, cui præfideat Chrifius* difeipulis autem, primo omnium Icholam cathedramq? magifiri agnoz feendam, ex quo manifeftum fit, Ecclefiamprimd omnium nobis rtoz tarn efiedebere. Dcumimmortalem quale hoc contradieendiftudium quodRhetori rerum notilsimarum,amp;omnisantiqurtatis memoriani cripit.An fcholarum, quae olim célébrés fuerunt,dignitatem locusipfc lieldocentiumpræftantiaauxitCNeque enim Atherasextrudionum magnificentia,nauiumciuiumquemultitudo célébré reddidcrc,fed Phi lolophi qui magna laudi ibi docebât.Quid antiqua commemoro, cùm hodiefamaamp;admiratiododi hominis multos impcllat,ut deferta pa/ tria, relidis parêtibus, per maria ÔC terras eum fequantur.Ergo gentiliû fcholæcelebritatem exdodforibus iriuenerunt,amp; nos patrig obliti famâ dodloris per terras amp;nbsp;maria fequimur. Chriftus autem, qui Ecclefiæfuæ prarfidetfummus paftorÔCdo(ftor,in notitiamdifcipulorumuenireno poteft, nifi antea cognita fuerit cathedra. Quis pifeatoriam nauiculam, ex quaChriftus docuit,ita illuftrem fecit,utfamailli us,omne.s triremes,

t]wofqu6t unquam^xtiïcrunfjfupcret^ an non fèdens in ca ChriftüsC' Sicprof€lt;flóhodteEccIefia,quamGathedram Ghnfti appellaSjpiorum omnium iudicio fplendorcm ä Ghfifto iti iccipit, ut qui non primo Chriftumintuctur,abEcclcfia uera fit aberraturus.Imó üeró qüis eft lt;ornatusiniustnbunaIis,quamDominüs irt ca tefidcnsf Sed prarclarè uosa dodlorenos ad contcmplationêcathcdræ üocatis , Primo cnim contra rationcm ncræ Ecclefiæ cimbæ illi corifütili Omnerrt ornaturri prætcr Ghriftum ignorant! afcititium fplendorcm conciliaftis ueftra fi picntia,dum quae uobis praeclara,nitida,fpicndidaque uidentur, cultus cflc Deo gratos affirmatis.

Deinde etiam in locum præfidis illius Maximi hominem collocaftis non fpineacoronaacpurpuraindutum,fedtriplici corona fiC pedoau/ reo infignem , cuius certè uox non magiftri(de quo falfo gloriatur ) re/ (pondet ingenio aut dod:rinæ,fcd tantum ab eo diftat,quantum coelum à tcrra.Ghriftus præfidens Ecclefiæ hortatur difcipulos,nc noua dogma ta confingant, contêtos cos uult fjs quac femel ab ipfo didicerint ätep co/ gnoucrintjifteautem quifeuicariam operam Ghrifto addixiffe gloria/ fur,mutandi,conftituendi,interpretandiqüe Scripturas fibi fumitpote/ ftatcm.Manifeftcmagnus ille dod:orciborümdelcdumimprobat.At reclamatPontifex,fubpericülo acternac damnatiortisufumcarniurnamp;î ouorumin quadragefimainterdicens« Nullumillemandatum (quod D. teftaturPaulus)dcuirginitate dédit, fedhiccoelibatumàmultiscxi/ git:nam abEcclefiacminifterio coniugatos tanqUam carnalesö^pollu/ tos cxcludit. Et quis tandem utrorumque in mandatis ac interdidiis di/ «erfitatcm enumeraucrit f Gum ergo tanta fit diferepantia, non impru/ denter facitis,quód ad Gathedram primo nos adducitis,fperantcs nos il/ lius fplendorc,oculos noftr os ita fafeinaturos, ut ncc reAe Ghriftum in/ tueri, nec intelligcreueftri præfidis erratapofsimus. Sed circlamoribus tuis Ecclefiam fatigcs,ac poftules à nobis rationem,cur clarifsimam Ec/ clcfiam non agnofcamus,refpödemus tibi, fateri nos Ecclefiam 0( Ghri fti cathedram efleamp;propterea longe clarifsimam (quæenim effent tcnc bræ eo in loco ubi ipfe fol iufticiæ uerfaturOnec etiam negamus eos ont ncs,qui extra fcholam Ghrifti docent,Scripturas interpretantur,fangui nemfundunt,fruftralaborarc,imoueroexiftimamus eos ab omnifpe æternæ foelicitatis excludi,de his nulla controuerfia eft,fed ciim tu talem nobis cathedram Ghrifti depingis ,quæ ipfi refragatur, aut loco Ghrifti uicarium,quem Dominus no nouit, collocas,non modo non lucidam illam,fed nullam omninoEcclefiam dicimus. Auguftino fubferibimus dicenti:lt;^i quod uult credit,quod non uult non credit,qui eorum quæ Ecclefia docet hoc fufeipit illud reijcit,non Ecclefiæ atque idco nec Deo fed fibi credit. Non l^dunt nos ifta fi Ecclefiam intelligas non Afoticam illam,fed Ghriftianam,non fuperbam triplici corona, fed humilem fub Ghrifto crucifixo,cuius fententiam non uelle fequi fummum pecca/ tum eftratuiuereexipfiuspræfcripto,cultus ab ipfo mandatosferuare, repudiatecætcrosjcftnon modoGhriftocrederc,fedex Ecclefiæ(quæ uocem magiftri fui per omniafcquitur ) fententia uiuere,

Quæ eft ergo tandem ignorantia ueræ Ecclefiç,^Tam tof uerbis A/ fotusexagitatC’Vult SotusEcclefiam Catholicameflè,fatemuramp;nos, Eamporro dicit non effêignotamfiCabfconditam.docemus nos illud i/ pfum,(fi faltem Ecclefiæ uocabulo hoc in loco redeutaris ) quia certis û/

gnis cam defcribinius In monte collocatamacconfpicuam eftè afÄi# ni at,quod nos nunquàni negauimus. Ecclefiamjquod hie pluribus effi/ ççreconatiir,fedenieflèaccathedramGhriftidocemus ; Sed inhisom/ nibus notitiam Ecclefiae àChrifto,qui ipfi pracfidet,petendam eflè iudi/ camus, non hominum opinionibus cpnftituendani, quod cum fact/ mus,ignorare Ecclefia dicimur, ac negate prima,Theologix principia*

PoftremocuniDonatiftis pefsimis hominibus comparamur i C'l/ 3j. prianus,inquit,qui rcbaptizandos cos uoluit quos hacretici baptizauc « rant,crrarepotuit,fedpræterhærefin, praeter peccatum,non enim fe/ 3j iungcbatfeab EccIefia,Donatiftisautcni idem error inexcufabilisfuit, 5j quod fe ab Ecclefia feparaffent. Quod Cyprianusfe non ièiunxitàre liquiSjin eaufa fuit,çp tum purior erat dodrina,pauciores etiam erant eg rimoniac,ac uellemus quidem QC nos errores ueftros hodie ita tolerabi/ , Ies eflèjUt eos difsimulare poflemus, certe nunquam difcedercmus auo ^bis.Scdcum craflbs errores etiamnum hodie, ÔChuncinprimis dePapg primatUjhoc cft,deAntichrifti dominationedelendatiSjnecefleeftno/ bis diflcntireâueftrafcntentiaj nifi forte à Chrifti mandate in ueftram gratia difeedere uöluerimus, idCß te autore facere licet. Dicis enim pro/ ferre nos debere damnatum ab Ecclefia errorem quern defendatis:quâgt; , quam autem àftuté ftatim ad tuae Ecclefiæ iudicium refills, tarnen ne/ cefleeftteratumhaberedecretumEcclefiæPropheticæ amp;nbsp;Apoftolicac, cuius iudicio amp;nbsp;autoritate iam pridem caula cecidiftis, Eius autêrei ex/ emplahabentquamplurimaamp;IibriGanoniciôCoptimorum ac dodift fimorum hominum fcripta,qui non opiniones luas,fed Sacrasfecuti li/ teras foedifsimos errores ueftros retexeredmo uero abfurdifsima ilia ra tio,qua munire Ecclefiam ueftram SC tyrannidem Papæ uoluiftis,occa/ ftonem initio bonis uiris dcdit,ut de autoritatePontificia amp;nbsp;ueftrorum decretorum dubitarent, Non enim pbdebat uos fcribere,Pontificemfi InnUmeràs animas ad infernum deduceret, accufandum no efle, Quam poteftatem cum Papæ tribuatis, in manifeftis ueftris amp;nbsp;notifsimis erro/ ribus, nullius non dico hominis, fed ne Scripturæ quidem uocem eftis audituri, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Quo autem iure, poft tam claram dilucidam noftr orum de Eccle/ fia dodrinam , conféras nos Donatiftis, iudicent pij .Neque enim’ ex corum num erofumus, qui inaliquemangulum includere Ecclefiam Chrifti Cathoh'cam uolunt, fed earn (quod amp;nbsp;Zacharias prædixerat)r)l/ dem terminis, quibus totum terrarum orbcm,claudi uolum us, Quod fl in ilia de Ecclefia difputatione hallucinarcmur,debcbatis Auguftini u moderationemacpietatem fequijCui cum effet contra Donatiftascon/ PetihaniDo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;unum ab ipfis exigebat , ut fcriptura duce comité

Katilfæ epi- Ecclefiam ueram quærerent,cuius egouerba, ne quid conftngere ui/ dear, fubferibere non grauabor:Sed (inquit)utdicerecorperam,non audiamus;hæcdico,hæc dicis, fedaudiamus : Hæc dicit Dominus, Suntcerte libriDominici,quorumautoritatiutriep confcntimus,utri/ quecredimusjutriqueferuimus : IB I QV AE R A M V S EC/ .... .CLESIAM, IBI DISeVTIAMVS CAVSAM là»4eclt;lt;p,( ’J^OSTRAM. Et rurfus. Ego ipfam Ecclefiam req uiro , ubi fit, Q^VAE A VDI ENDO VERBA CHRISTI ET F A CIE N D O ædificatfupcr petram, ôi. audiendo ÔC faci? endotolerateos,quiaudiendoôlt;nonfacicndoædificantfuperarenam,

1 Sedncfortaflêunam pcriodum uideaf excerpere,fentent/5Aùguftigt; nidchuiufmodi controucrfi'js dijildicandis dikicidè Si copiofè dekfi/ ptamfubifciamus. Habcre(inquit)Ghhftiim ncnio poeerjt,nift qui incius corpore fueritjquod eft Eccicfia , quani ficut ipfuni caput IN“ SCRIPTVRIS SANCTIS CANONICIS DEßE/“ MVS AGNOSCERE, NON IN VARUS HO/“ MINVM RVMORIBVS ô^opiniombus amp;;fa(Qis,0CdicflisfiC “ uifis inqm'rcrc.Nemomihihæcopponatquimihircrpondcre paratus “ «ß, quia ncc ego dicoidcircomihi elle eredendum commuhionemDo natinoneßeEccIeliai'n Chrißi,quia quidam qui apudeosepifeepifue/ “ - runtjdiuinainßrumenta ignibustradidifle,geßisEccIefiaßicis Sc muni “ cipalibusconuincuntur,autquiainiudicio epifcoporum,quod ab Im/ “ peratore peticrant,cauram fuam non obtinuerunt,0Cc.Sit ißa omriis tur “ ha palea corum, ncc frumentis præiudicct,fi ipfi Ecciefiam tenent. “ SED VTRVM IPSI ECCLESIAM TENEANT,“ NON NISI DIVINARVM SCRIPTVRARVM CA“ NONICIS LIBRIS OSTEND AT: quia nec nos propte/ readicimusnobiscredioporterc, quia in Ecclella Chrißifumus,quia ipfam quam tencmuscommendauitMileuitanus Optatus,uelMcdio/ lancnfis Ambroiius,uelalij irtnumerabilcsnoßrac communionisEpi/ fcopi:autquianoflrorum colkgarum conciiqs ipfa pracdicataeß : auc quiapertotunlorbcm in Iocisfandis,quacfrequentarnoflra commu/ nio tanta mirabilia ucl cxaud.'tionum ucl fanitatumfiunt.Et pauldpoß pluribus additiSjficconcIudx’Quæcunque tali^ in Caiholicaßunt» ideo funt probäda, quia in Catholica Hunt,non ideoißa maniftßatur Catho Iica,quiahsecincafiunt IpkDominus lefuscùm refurrexifletàmortu is SCdißipuIorum oculis uidendum manibufquc tangendum fuum cor pusofferret,ncquid tarnenfallaciæ fc patiaib:trarentur,magis voste/ ßimonqsLegisScProphctarumScPfalmorum confirmandos eße iu/ dicauit, oßendens ca de fe im piëta, quæ fuerant tanto ante prardi/ lt;ßa . Sic ÔC Ecdcfiam fuam commendauit, dicens : præd cari in no/ mi'iic fuo pœnitcntiamSCremifsionem peccatorum per omnes Gen/ tes,incipientibusabHierufalem . Hoc in Lege SC Prophetis SC Pfalz mis eflè fcriptum ipfe teßatuseßjwc eins ore commendatum babe/ mus.' HAE SVNT CAVSAE NO S TR AE DO CVMENTA, HAEC FVNDAMENTA, HAEC F1 R M A M E N T A.

Recit.iuiuerbaAugukiniproIixius,utæquusledorintenigat,^ lofi gè abfit Sotus à modeßia Augußini;Erat illi deEcclefia difputatio cum Donatißis,Quacrebatur(quod ÔC hodie in cotrouerfiam uenit) ubi uera ' eßetChrißi Ecclelia, qugcius iignaC’cni'usautoritatide ea pronuncianti credendumÇ Quid ergo Augußinusf Nurn cum de loco quacrebatur,di cebat.RomaeadBafilicä D.D. Petri ^PaiiliApoßoIorumflnScriptu/ raj'nquit,quæramusEcciefiam.At ucróquae ligna dabatfnummiraeö ia pafsimeditafSedSCifiarepudiat.Fortaßeißamdifputationemputa/ uit eße autoritate Epifcoporurti St^ Pontifiejs definiendäpa , eamque Ecclefiameße Chrißi, quam plurimi amp;nbsp;doeßifsimiapprobarint C Miz nimè uero. Nam in hoc negocib 6C Mediolanenfem Ambrofiüm,5e Mi leuitanumOptarum jSi^innumcrabilesEpifcopos cxcludit:unamfcriz pturam uult eße in bis difceptatn'ccni amp;nbsp;iudicem, iraque ÔC Chnßi

' cxcmplam adducit, qui cùmcorpus palpandum difcipuKs obtuhflc4 non tantum eos oculis fidere manibufqiie uoluit, quantum teftimoni/ is Prophetarum. lam fl omninoplacet Soto nos Donatiftascfl[è,aotez orumfimiles, concédât nobis faltem id quod Auguftinusultro ofFere/ batDonatiftis:imô uero fi nulla inre gratificandum nobis exiftimat, moueat cum Auguftini fumma pietas cum exceflcntidodnnaamp; au/ toritate coniuntfiâ , ut credat in huiufmodi difputationibus Scriptu/ ram factàrhfündaitientüm, firmamentum efiè totiusnegocq dcberc* Noscertèhocunum tnaximepete exoptamusjUt relidisijs, quæ non funtfatis firma adprobahdam Ecclefiæ ueritatem indicia exScriptis Propheticis ÔC Apoftolitis controüerfiae totius dijudicatio fumaturî qüôdfiexiftisfundaméntià Sotus fuam Êcckfiatn extruxerit, autex/ trudam effe dcmonftraUeht,mcritocaccatiicontumaces habebimurî fin autém præter fulmina Romanæ cüriat in medium nihil attulerit, pij ÔC bohi üiri hüllo pr:tiüdicio haércfèos aut fehifmatis nos graua/ bunt, priüfqliàm ex fontibiis Sacrarüm litetarUnl intellcxerint, quo loco habendi fimus ♦ Etfi enim Diuus Auguftinüs fct/vTraöto-« con/ traDonatiftas ex Scriptura difputatj EccIefiam Catholicam non u/ num aliquem in angulum includendam cfle/quod amp;nbsp;rtos pie cum Chri ftianis omnibus fentimus ) tarnen uidemus fandifsimum uirum éfto-öhoe etiamuoluifle,omniumdiïputationuniTheologicarumfun damenta nee in Philofophia,nec hominum opinionibus, fed uerbó Dei quærcnda,id quod nuncineontroùcrfiamdénit,

CONTRA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sufficerent ifta quat de toto negocio dida funt rnoderatis ac fanis

CAPVTIX. ingentjsjfcdnórtcftcontcntusAfotus iftis càlumnqs,ucrùm aflurgit »J.CZ nbsp;nbsp;nbsp;ctfam altitis, cohferens nos cüm Chtifti ctucifixoribus, amp;nbsp;quidem gra/

dualiquonos lüdæis plebcrjs inferiores facit * Etertirrt ilfos excufatio/ nem akquam habuifle dicitjquód aüton'tas Pattum ignorantiæ ipfo/ fum caUfam dedétit, noS cum Pharifæis agnitae lieritati f epugnantibus Ecckfiam propter tot indicia ac figna clarifsimam acnotifsimamper/ fequi, ac pet contumeliam appeliare mefetric^m, Poftremó Nicænt etiam cóncilq autotitatem eleuarc, cuius tameh apud omnes autoritas / hadenus fuetit lâcrolànda, Vbi initio atquus Ledor animaduertat, quantum Prælatis fuis faiieat autor libri j quam magnam feneftram plebi ad omnes errores apcriat.NamciimaltCrampagin^faciemam plificandaludafOrumcafcitaterepleUiflêt, moxcapitc XIII. nondiv bitat dicere,autoritärem procerum ipfis aliquant afferre excufationem» Nam cüm eos in fuo adhuc gradu conftitutos uiderint, tanquam maio/ res fequi uoluifle, iraq; amp;nbsp;Chriftum pro ipfis intercelsifle fada apud Pa/ trem ignórantiac mentioné. Hæc quomodo cum fuperioribus, ubi ita t/ gnorantiarifli omnempractextümàüfert, utnullaratione excufari pof/ fitjconneniant, egofanènonuidcO.Nam lux ilia dodrinæ,miraculo/ rum magrtitudo,uitat modcftia,patiêtia in Chrifto, pratterea notifsimæ acuulgafifsimçprophctiatf,qualisillainprimiseft, Deutdecimoodauo capite,non modo Principes, fed plebem etiam abomni excufationc cxcludunt.NcquecnimfoliPharifaci luculentas conciones Scruatoris audiebant,non foli miraeulis interfuerunt, fed etiam populus, qui non femel Chrifto teftimonium dedit, quód Mefsias effet. Bene , inqui/

HKrci 7. wnt, fecit omnia: ftirdos fecit audire, ÔC mdtos loqui, quac lauda/ tio ex Efaiae trigefimoquinto capite defumpta, haud obfcurè figni/ cat.

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ficat,pöpulum Domino Mefsiç honorem tributfle:netp tnim ctiiquani

1 I obfcurum eft , Prophetam ihi de Chrifti aduentu agere , lam uerö quoties uifis miraculis Dcum gloribcaneruntT'an non intranti in urbcrri acclamabât,HofannafîIio Dauid,bencdidî:Us quiiienitin nomincDö mim'jHofannainalrifsimis^ quæomniafummjt cæcitatis reum faci/ untpopulum uniuerfum.Itacputdc Prindpibusdicit,nondebuinèeoà tam manifeftoamp;faperto erroricredcre contra Ghnftum Herum Mefsigt; am:ricignorantiampopuli,quieadem habebat inlicftigandæ ücn'tatis prælidia,excufare non debebataütoritateprocerum. Sed fatisexhoc intcHtgimus, nullam cflè tam immanc fcclüs, nihil tam a reltgionecub tuque Dei alienum, quod non ifto prætcxtu excufari pofsi't. Ver uni ut ] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;co unde fumus digrefsijreuertamur,non modo inter dcploratifsimos i/

ftos homines referri nos patiemurj,fcd nulla ctiàm fupplicia detredlabb mus,fiplanumfecerintaduerfarrj, nosueram Eccleliam ignorare,qna de re amp;ii fupra eft didlunijtamen ex uerbis Afoti facile colljgitur, qüàna indigné cæcitatis aut côtumaciæ aduerfus ueram Ecclefiam accufemun Itaenim feribit. HaneEcclefiamjqu*corpus eft eins,omnis Chriftidö dliinaloquitur, omnis Apoftolorum praedicatio manifeftat, fänguis« martyrum dccorat,docftorum amp;nbsp;fantftorum omnium fermo amp;nbsp;uitailluz« ftrat,quæ omnia illam nonagnofeens manifeftenegat; Nos contra fic ** argumentamur,fiquiueræEcclefiîecontrariantur, iftaomniaquærc/ cenfita funt negant,ccrtum efteos, qui iftis non adüerfantur,agnofcerc ueram Ecclefiam. Sed quid horum eft, quod a nobis non concedatur,i/ moquod publicisconcionibus non doceaturCfummiscerte uotishoc unum à Deo contendimus,ut aliquando diicatis Ecclefiam Chrifti ipfiz usuocefiC Apoftolorum manifeftam eftc , amp;hancAuguftirto contra Donatiftasautore •, iierißimam eftè notam Ecclcfiæ . Sed hon nega/ mus interim, earn amp;martyrum fanguine ornatam,ac uitæ ihnocentia, miraculisjkriptisilluftratamefîê. Nulla ergo in co ampliusdifticultas uerfatur,num Ecclefiam agnofeamus. Sed illud neceftarium eft,utprogt; betis uos omnes iftas proprietatcstenere,quas in deferiptione Ecclefig pofuiftis.QiiodfiRomanaEcclefianullas omnino, aut certe perpaui cashabucrit, quis non dieet illam meretriccmamp;fcortum eftc Narrt cùm Prophetæ falfam Ecclefiam nunc fcortum, nuncadülteram appelz lent, eos autem qui illam fcquebantur,fcortatoresamp;forriicatöres,cur nonliccat nobis phrafin Spiritus fandi,praefertim in re fimilijimitarft Nee obfcurumeft, quareficfint locuti Prophetæ:Nam quemadmoz dum adulterænoncontentæthoromahti fcortatoribus fuis adhærent: fic illi cum uerö Dei cultu coniungebant adorationem Baalim amp;nbsp;reliz quorum. Quis autem noil dieet in Papatu certifsima eftè figna iftius az dulterfjf Nam cùm unum habeant interceftörem Ghriftum, illi multos lt;iliosinterceftbresquærunt,amp;cùm ünus tantùm fit adiutor inperieu/ liSjillicertumnumcrum deorumtotclarium aut «At/ixtrxcejzconftituez runt.Itaqucquæcaufa Prophetis fuit Ecclefiam Idolätrarum impurifi fimi fcorti nomine adumbrarcjcadem fiC nobis in reprehendendis erroz ribus Papifticis, qui amp;nbsp;fine Scriptura amp;nbsp;contra Scripturam multa in Ec clefiaminuexertint. Ecclefia certe qotætemporibus Apoftolorum fuit; aeftatimpoftea fecuta eft, utpudica matrona, natiuo colore,hoc eft, uirtutibus,pietate,confefsioe,placerefponfo fuo, quam afeititio ornató cgrimoniarum ftudui, ifta a8t quamerito Romanamappellamusmc

f etriccm, praeter fucuni, hypocrifin,nihil habet, Laudabilem ilia in là/ cerdotibus Dominipaupertatem iudicabat,hæcprocaxôdfumptuoià cftjempcr hocihgcminans, quod de fcorto füoTercntianus conque rituradolefccnSjdamihiamp;^afFermihi, cuiüs rei darifàimà documenta funtnundinationesipfol-um,âc multa templa,qùaè lucri tantum ez mollimenti caufa abipfis extrudla funt, Cümergo in Romanenli Ecz clefia( qualiscfthodie ) non fmteafigna, ex quibüs Diuus PaüluSjôd pofteum Auguftinusjutfupràeftdidum, ueram Ecclefîamdiélcribit, nec ilia etiam quâe à Petro De Soto profertintur, fed otriatüs meretriz ceus,nonpoflumusillâmprohotieftàmatrona agnofccrc,nifjfortêea quaecumlcortis communia habet dcpönat,nec patiemur nos appeliaz ncaecatosSCcIàfifsimâelücis contemptores, nifi apud ipfosclariisima, ac cestiisima figrta ueraeEccleiiae appareant, Fruftra itaqiie clamat Afbz tus, ccclefiant eandem fortunam experiri quam Chhftus ipfe,nos enini baud aliter ipfam perïêqui, quàm olim ScribséSt Phàfifàei fint perfecuz ti dülcifsimum Scruatorcm. Praedarè ita me Deus amet, querela ifta U/ timini, quar noftra elfe aduerfus uos debebat. Nam fi externam perle? ' cutionem intelli gis,doce,qui â nobis Papillae nom ine religions interfez dli fint, quemadmodum multi noftrûm à uobiicrudelifsimetrucidlz nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

tifuntrQüôdfiiritelligis ea q’üæfcriptiscontrauos âlFeruntür,art nön meliüs rtös ih utilros ifti dicere pofTumuSjqui non argümerttis,fed cort uicqsjcontumcliis.profcriptionibus, hobilcüm agunt.

Vcrùmillas querelas,quibusmerito uti poflemus,üerôlu(iicicomz mittimus, qui rtobis teftis erit illo die, quo uenturus cil Iudex uiuoruiri ÔC mortuorum, nos non elfe perfecutos ueram Ecclefiam, fed odilîè hy pocrifin ac impictatem, Quod autem addit nos ne uct cri quidem Eccicz iiæparccte , cùm décréta Synodi Nicænæ de Chrifmateôif bèllo hoti apprübcrtiiîs.Rcfpondeo,nos propter unum næuüm non àbtjcete uni/ ucrfarrt Ecckfia illorum tempoiji,Sicut Paulus CorihthioS ftios,làndos uocat.cû interim nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in ilia Ecclefiàamp; alia uih'a feuerilsimereprehcz

dat.Ncc Paulus autoritate Diüo Petro eripit, Antiochiæaperrèdicit, cû non ambulare reëla uia in Euâgelio;erant illidefcdlus làndorScorriz gëdi admonitionibus dodlrina.Sed longe ilia res in Papatu éll,ubi zt zaniaitacxcreueruntjUtpropcmodumtritieum uerbi Dci fuïFocârint, ubi non labes aliqua rcprehenditur,fed Kixj^y^tce totius fere corpotis. Ita/ que fi primis tem ponbus, ubi purior dodlrina fuit, erra'tùnt aliquod rez prehendftur,non abijcitur propterea totaEoclefia, qiîia multa probanz tur in ilia,fien t amp;nbsp;nos präfclare de Synibolo Nicarno fentimus, de quo praîcipua in illo concOio difputatio fuit.Caftertim fi maximè(ne fim pro lixior)conHaretChrifrriatis ufurri tempore Nicæni conciltj inEcclèfia fuifle, certû elf eos eare aut prb âdiaphorà nfos elle, aut necelîàha.Si tes fuit mcdiàac liber*, rtemo hærefcos nomine infamâdus ell,fi «lt;J^tcccpôfogt;ç non putet utertdum. Sin uerdifta caerimonia necelïàriaell, necefsitalis caufa erit,autfcripturacanonicâ,aUtlraditioApollolorurir(quibus mut ta defendete ÔC éxcüfare coriantur)aut fùfcepta ell propria àutoritatt.Ca nonicàm nouiTeftamêti lcripturani de Chrifmatemhil haberecertûrtt eft.Nam ïfte chrilrrtatis Ufus,hauddubiè ell pars cærimoniàrUrh Mofaiz carum.Cum autem Scripturà facra umbrasiftasaduerttu Chrifti fublàz taselïèdicar.certum ellchrifmaà lcripturanonapprobari.Deindefi loz eus aliquis Chrifmati fuftàagariuidetur, adducaturfartCj SCcredethus;

io, TÉ so 0.0 lb snepf; annotât. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.»05

ftdeo in loco opera danda eft, ne nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/■ tóuvcnx pro ^t'Klt;zlt;a«s adducantur.

Deinde Chriftus inftituens hoc iacramentuni Baptifmatis,aquæ tan/ turn rhentionem facit,non obliturns ChriimaVis , li eins in Baptifmo u/, fumaliquemefleuoluiflet. SedfortafsisimitationeApoftolorum hoc eft fatSum. Probent ergo Apoftoïicorumfcriptorumteftirrtonqs hunc ritumabipfis obferuatum,tum conceflurifumuSjtemeiario præiudicio Chrifnia à nobis fublatum , Sed exempla teftimonia Apoftoloruni oftendunt,hunc mqrem ab ipfis non obferuatuni, Paulus in Adis cap;/ te déciniOjde Cornelio, amp;nbsp;eins familia fie Ioquitur;Num quis prohibe/ repoteft,quo minus aqua baptifcnturhi,quiSpiritum fandum aecepe runtjficut nosCVide, mêtionem tantum aquæ facit,non Chfifmatis,. Âdhæc,quamuis répugnent aduerfarî:j,certum eft Ioannis ßaptifmuni eandem habuifte uim, quam habuitApoftolorum.Nam utriqueinRe/ rnifsionempeccatorum baptifabant.EtChriftus,qui omnianoftricau/ faperfedifsimefecit, ut noftrum Baptifma confecraret,Ioannis bapti/ fmate ufus eft:quis ergo negaueritloannis Baptifmum non fuifle perfe/ dum ac conferendum baptifmo Apoftoiorum,quem Chriftus ipfe con fecrauitfuocorpore.Scimusautem loartnem aqua tantum baptifafle, propterea dubium non eft eandem rationem Apoftolos efte fecutos» Num Philippus cum ab Angelo euocaretur,ut iter quod Gazam ducit ingrederetur, feiebatChrifmaftbiexportandum, utEunucho Aethio/ pum reginæ baptifmum conferret Sed ignorabat Apoftolus cuius rei gratia egrederetur , nee cum baptizaretpræfecftumreginæ,Baptifteri/ um autChrifmaaderatjied riuulus autfons, quem per occafionem cura confpicatus eflet Aethiops , Philippum ütbaptizaretur orabat,amp;^qui/ demftatim ab Apoftolo quod uolebat impetrauit ♦ lam fi Aethiops in ultimoagonefuifletconftitutus SC Chrifma ad fubftantiam ( utita lo/ quar)baptifmifuifletneceftarium , non potuilTetfine nefan'o fcelere 0/ nütti ab Apoftolo , quibus Dominus in mandatis dederat, utquod ipfetradidiiretjilli dqcerent.Atuerocum nulla urgente necefsitate Aè/ ïhiopembaptizânt Apoftolus,q[uisnon,uidet Cljirifmatis ufum apud Apoftolos nullum fuiffc^Deinde non uerifimile eft Äpoftolos morera baptizandifibiincognitum alqs tradidifle : quare ftatuamus Chrifma non eile ab Apoftolis Cquod ilh afl’euerant)pernianusalqstraditum. Quodfi Chrifmanecferipturæ Canonicæ autoritärenec imitatioric A/ poftoloruminEcclefiaminuedumeft,fequitur humanum efteinuen/ tum,de quo non reformidamus Chrifti cenfuràm exEiiangelio repeter re,dicentis:Fruftramecolunt,dócentesdodrinas præteptahomihum* ^trurlus:Omnispîantatio,quam non planlauit Pater fncuscœleftisé/ radicabituri Sunt ^uidem multa falubriahominum inuenta, fed dicere hominem ad beatéuiuenduni neceflariam dodrinam, fua autoritatCj exhibuiftè, id cum uoce Chriftiiam propofita ex diametro pugnat.

De bello uerd,^d nobis obfjcitur,ita manifeftû eft: ab alijs i ta date refutatum,ut non opUs fit hoc loco aliquid dicere,præfertim cüm priôz re exemplojfatis me docuiflê exiftimcm,quâm inique accufemur,qudd totanl Ecclefiarn antiqüiorem rcpudicmus,cum modefté noftramde tjs fententiamafïèramüs,inquibus antiquitatis ftudium defendi non poteft.At uerô Sotus iriaudita caufa, non agitatis rebus concludit, nos conferendos cæcitate ludæis Chriftum crucifigentibus, aut comparan/ doscumPauIoincarcercstrahcntcmiferos, quia Ecclefiarn mille diiz

cen^of^um annorum damnemus, Plaüfibile quidetïî cft ifta diccre,fed fit prâ oftendïmus nos ab hoc crintinc aJiértïrsij-nos, qui ueterum lapfus ex. Sacris cmertdândos putatnüs, rtoh tolkndam omnem aniiquitatis auto f ilatem i Qiiod fi nunqüàrtl liect à ueterum fcriplis ÔC dicflis (canonicani feripturam lèmper eXcipio)difcederc,erunt aceufanda multa cocilia.quç priora alloua ex parte correxcirût, erunt damnandi excclletes ae fanÆfst mi uirij^ui in Syrtodis contra aliorurln fententiam fuam attulerunuquaz lis inprimisüoXilia Paphnuttj de miniftrorum coniugio fuiflelegitur» Atuerout no abqcimusEcclefiam pufiotem propter aliquem nçuum, itahonpolKimus agnofeere uefttam Romanam, qüae prætcruanum prartcxnim fuccefsiohisnihil omnino habet.Quis eft qui propter ifta nos incxcufabileSjincuràbileS, fimiles Chrifti crucifixonbus dicere pol/ htf quis non uidet unum eïTe piaculurti quod illi anathemate dignum itt dicât, cùm dicim us concilia poflè errare, 8C proptercâ omnia hominum décréta eXigenda cfTc âd normam legiis diüinkC Non aniniaduertunt le cùm hoc nomine nos âcàufantblafphemoseflè in Chriftunijiniurios in Apoftolos ÔC fanc^os Patres, q ad litos fontes fcripturai^ nos deducunt, Nec ctiam iatis diligenter perpendit aütor ,quddirtfequêtibUsfibiiplî cotrariet. Apertè enim dicit,Scribas SC Pharifaèos Chrißum crucihgêtes nori fûifleEcclefiâ,nonfùiflê dignum ullàfide concilium,quia inde tanz ta iniquitas emanaret omnibus.Itcm quod manifeßarent fe illos cOè.de quib.Propheticè Iacob pronSciauerat, Vafa iniquitatis bellàntiâ.Poflea ex eo concludit nullum ipfos fequi debuißc.Quod ergo Ëcclefiam Phaz bfaforum negatfuiße ucram,exeoccrtèfequitdr,non omni cocilio crez dendum eflê:feqüitur etiani deledîum cflchâbêdum quac uera quæfalfa fintcôcilia. Sed unde fumimushidicium detantis rebusî* Alias qüidem tefpöndent, fuccefsionem ordihariam 8^ autoritatem Ecclefiat fequenz dam:at cû animaduerteret Sotus Pharifaros Scribas non modo in dû gnitate fuißc,fed fucccfsióc ordiharia inMofi cathedra fedilîè,repudiate Uulgariißöfuccelsioniscolofedicit fyn'edrion Hebràcorum propterea hon fuißeaudiendum,quiafuerintuaü iniquitatis bellantia;item, quia magna iniquitas ab fpfis dimanàret, Ex quo manifeßö eß eos qui repuz gnant ucritati ho efle Eccicfiam Domini, etiamfi de légitima füceefsioz ne gloriari pofsint,quod tarnen tantoßudio Afotus ipfiusaßeclf inipugnant, ut aßirment nulló modo à fehtehtiis ôrdinariç fuctefsionis reccdehdum.Scd quacnam eßcaufa, quoduobisCaiapham Sc Annam reijeere licet , quia contra fcriptaPropheticaamp; mahifeßam ueritatem, Chrißum ÔC Apoßolcs perfequebâtur,nobis uerO eàdem in uos’cenßiz fanonpermittitur,qùi in multis clarifsimam Euangeirj liicrm impuz 'gnatisf’Fortaßeglorabiminidepietatc,länlt;ßimonia,dc(ßrina, innocen tia eorum qui epifeopi ante uos fuerunt Sed in liidaica qüoep Ecclefia initio pq étant Pontifices,qui dodrinam Mofi Prophetarum no moz do docebât, fed propugnabantetiam:Verum hos fequebatur Cadmea quafi progenies,quæin hoc omne fijum fiudium,curarri amp;nbsp;diligentiàm collocabatjUtinterfedis pracconibus ueritatis,’'pfi fuo h'ônori,dignitatfj exißimationi confulerént,acpröptereahon pro fecclefiac defenforibüs, fed deßrudoribus habendi erant. Sic hon negamus olimmtiltosböz nos Sé pios fuiße epifcopos,Sé iperamus hodie etiam eße quofdam, qui honomnino abhorrcantaueritate: carteriüerd tantodeteriores,qudd üeßigia illorum non fequuntur,fed in hoc unice iünt intenti,üt obruere

(lentatem füa autohtate aut hypocrifi pofsinf,cuius conatus ueftri m ub ta extant exempla, quac hue cóferreimmenfieflet labohs,fed baud fcio numilluilrïus dàri pofsit quam id quod Sotuscapite i5.ded!t. Nam tbi m'mium difertè ÔC fuam amp;nbsp;Riorum mentem exphcuit. In his fgitur, in/ ‘‘ quitjUtaperte dicamus,malumus errare unitiEcdefiæCintelligit autem “ Papifticam)0Cinam nondeferentes,quam uobifeum uerum tenere,ma Iumus,inquam,in i'llud malum incidere, fi in aliquod incidendum eft, “ quam in hoc Et rurfus eandem fententiam darioribus etiam uerbis profcquitur:

Itacp aufim dicere,fi Ecdefia minus rede fentirct^aut erraret erga fcri pturac fenfum, dogma aut cukum aliquem, quamuis certo credamus, “ nonperminurumDeum,uttotaunquàmIabatur,aut erret circa hate, fijinquam,hoefieripoftet,autfi aliquorum errorem quiEcdeli^uniti “ funt,quis fequeretur,exiftimans ecdefiç illud efle,aut expedans eius iu dicium quod euenire poftet, ut in Cypriant amp;nbsp;coepifeoporum eiusto/ tiusep AphricaniConciIrjerrore, Nondubitamushuncexcufareab o/ “ mnihærefeosÔl fchifmatis peccato. Voluiuerbaautoris recenfere, ne mihi tam abfurda ex ipfius Icriptis meis uerbis repetenti, apud eos, qui cius feripta non legiftent, fufpitio calumniç fuboriripoftèt Nam quid perDeum immortalempoteftdici abfurdius,quidcum ijs quæ antea dixerat magis pugnans,quàm ilia ipià ? Hairefeos exeufatur is, qui crez ditRomanæEcclefiæ, contra uerbum Dei aliquid ftatuenti, exeufatür etiam is, qui non toti Ecdefiæ,fed membro erranti fidem habet» Deniz queerrorem fuum Sotus ueritati præferendu exiftimaf.Quis non hanc dicetmanifeftam coniurationem efte aduerfus ueritatemî’ Miramur cum in Prophetafum feriptis legimus,populum dixiftè cocionantibus, fenonaudituroseos loquentcsin nomineDomini,fed nemo non uiz detPapiftasimitationeillorumdicere, feueritatem libris Propheticis ÖC Apoftolicisexpreflâmnonaudituros,nificùmEcdefia fiiaconfenz tiat, Ac ne parüm uideretur fuiftè temerarius ÔC impudens, excmplo cz tiam id,quod fan's ante difertc dixerat,dedarat,in hæc uerba fcribensiEz tiam fi unius fpecieiirt Cœnaufuspugnaretcum Euangelio, tarnen eos qui in fua fimplicitateconfuetudinem Ecdefiæfequantur,excufatos eft fe.O im manem audaciam ac temeritatem deplorandam.Ita ne didutn uobis Paulinum excidit, qui Galatis fcribeiis, docct, fieri non pofte,ut fine nefario fcelere teftamenta amp;nbsp;inftitutiones Domini mutentur, cùm nefaS fit hominis ultimamuoluntatem uiolareClta ne,inquam,excidit, üt illud ultimum Domini Teftamentum ac pulcherrimum legatum tanquàmfalfarijacfacrilcgi mutare acdifcerpereaudeatisC'Nam quod mox fubqcic, confuetudinem iftamRomana?Ecclefiæ cum certo cxplicatôtp feripturaefenfujubi feriptum Icgimus : BIBITB EX HOC OMNES,nonpugnare,manifcftèfalfum eft,amp;antè feripierat, fi niaximèaducrfaretur, nullotarnen periculoretineriiftam pofle.Ex his omnibus qui non cafci funt,aut improbi,facileintelligunt, non hoc agiab iftis, ut pax in Ecdefia piaamp;Chriftiana conftituatur,ut præfcriptum uerbiDei rclidis humants traditionibus iequamur,fed tantum tyrannidem Pontificiam, poteftatem praîlcribendiquat place' ant,refigendi quædirpliceant,quæri. Quodfi impctrârint, nihilipfisad uidoriaminhacquidcmcaüfadeefteuideo. Verùmfiboniô^ æquiiuz dices putârint audaciam iftam,ne in ciuiliquidemiudicio to lerandam,

rolt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÎN C A P V T

dam nCftf earn in hoc grauifsimo negoejo, ubi non de fundi's bus, fed falute animæ ac æterna foelicitate agitun

Hæcdixinedephmaparte,fufîtdat,inquaPetrus de Sotoignoran** tiae magnitudmem ex fubïcdæ materif claritate ÔC. obfcuntate mentu»*, dicens, nos perfecutoribus crudelifsimis Chnfti Qi. Ecclefiacfuar confer rcndos,quôdEcdefiamclahfsimâacnotifsimam repudicmusîin quo certè,ut nihil dicam grauius,fuam fuorumc^ignorantïam magïsdeda/ ratjquàin quodmagnoperè noslædat.

CAPVT itf. uerjtatem, quam tradationem tanto fucdncli'us percurrendam mihi uideo, quanto prioraprarter fpem QC expedationem mcam exereue/ runt, Nam dum ad maiora tantum conuiaabreuiterrefponderc Üü/ deo,necefläri0 plura mihi dicenda fucrunt, quam uolebam, Studium acdiligentiam ininueftiganda ueritate,ctiamfi aliquis interueniatcr/ ror,excufationem meren',negligentiam Qi torporem omnem auferz reexeufationemignorantiæ, fequentibus capitibus oftendit Afotus» Sed quemadmodum de Hortenfio in Qiiintiana didt Cicero, natuz rani iplidcdin'e,utfemper diuidat, ficputo eloquentiam Afoti partitioz nibus QidiuiGonibus maximeconftare. Nam hocquoep loco ftudium difeendæ ueritatisin aliquot capita fubdiuidit, non aliam,nifi fallor, ob caufam, quam utlibri moles crefeeret : nam ueritatis profedo cau^ fa aut arxepwittt ilium partiendilaborem non cfle fufeeptum, ex eo quis facile intellexen't, qudd in totolibro nihil aliud agit, quam utueritaz tem integumentis fophifticis Qiinuoluat. Me uero magnope? rè rcficit Qirecreat huius tradationis initium :nam dum maxime uiru/ lentum odium ac contumelias in nos effundere conatur,noftris tarnen ftudium tribuerequærendæ ueritatis cogitur, Scioillö Jonge aliter fenz tire, Sed qüemadmodumpontifidludaroruminuitointercartera,quae contumeliofè hauddubiè in Chriftum dixit, confefsio de filio Dei exciz ditjita non dubito ill â uocem Afoti, quamuis contumelijs permixtam (ludar enim nos confert Qi fimilibus ) no line uoluntateDei illi elapfam eain parte,ubi inquit: Agnofeimus exemplis diligentiaq; LutheriSd J» fuorum Deum nos paternèadmonere,eorumcp uigilantia noftram exz gt;» citareamp;condcmnarefocordiam.Quamuisenim ÔCprarcedentiaôCquae lequuntur,plenaconuictisfunt,tamenuerifsimûeft, DeumOpt.Max, uoce Lutheri ac limihum uoluifîè,ÔChodie uelle ueternum excutere qs, quiintcrpretationefacrarum literarum abieda,anilibus tantum fabulia feie obledabantineq; ftudio illorum effedum, ut pars fairem aliqua uez ræreligionisacfonus tantiim Euangeliorum retineretur, Deiclemenz tiae acbenignitatis eft,qüód ilia conferuauit,ô(f his temporibus nitorem fuum rcftituere libris Canonicis,qui in fituamp; fqualore iacebant,uoz Iuit,quódèfomno ignorantiar Qi carcitatisexcitarehominesdignatus eft. Etenim, ut in fomno fallaces imagines nobis imponunt, ut cum hominem uidcre nos credimus, umbram, imo uero qtxvrxtrixif tanz tum uideamus. Sicolim quæcunque opinione bona fufcipiebantur, ftatim exiftimabarrtur cultus efle Deogratfhincfadum eft,utcacrimoz niarum,fatisfadionum ordinum, ueluti fomniorum febrilium, qute fpecieueræ pietatis nobisimponebant, tantus eftèt numerus,imô uez-rófic creuerunt, ut præter nudam fcripruræledionem in templisniz hilfcrèrehdumuideretur, Namcùm publicicongreflus haberentur/ , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. „ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;caerimoz

tam'monijs Mi darum bona parshorac confumebatur,accendebantur cerei, certabant interim humailar uoces cum inftrumentis mudcis, inz üituebantur proceisiones amp;nbsp;iflaomtlia Latina lingua peragebancur« Si Luangelicus textus explicandus pro concione erat,legend ar Sandl0/ rum opinionelquemalè feriatorumMonachotüm,denn^ recifatiodez fundorum, quaecompendioelericorum (erüiebat,prouera öfgenuiz na textus explieationc plerunq^ fubifciebantur.Sic ad miferam plebecit lam praeter fonum eampanarumdd boatum facrißculorumj nihil fcre redibac

In Scholis publiciSjübi feminarium Ecclefiæ ede debebat,plus opez raüimpendebatur fpinods ddinutilibus difputationibus fcholadicorü, quam explidationi Prophetarum öi. Apollolorum. In dicendo Qi fcriz bendo regnabat barbaries. Summa,nili Deus vs «tt« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod did

folet,tantaérerüm pertUrbationiac refupinac negligentiæfuccurhdêt, nullam breui tempore Eecledam fuidemus habituri. Rede ergo fentif Petrüs,Papi(las hadenüs focordcs ac négligentes fuidc,ac uoce Luthcz ri exeitari ad uigilantiam.Viinam autem bené monentem audirentruti nam non abtjeerentextremam illam medicina, quam clemcntifsimus Deus afdidae Ecclefiæadhibet. Sed uidemus, quaingratitudincuel hie Sotus infurgat contra Deunl amp;nbsp;homines.Nam qttos ad repurgandam ecclefiam Dominus uoluit ede hortatorés,ipfe noüatores j hæreticos, Ichifmaticos appellat, carnalem dodrinam licentiæ, ac fcédilsimarum cupiditatum -arfc/ ivey cos afferre clamans* Qitid poted dici horfibilius? quidiplaingratitudoad maledicentiaminueniret UirUlentiUsC'dequo tarnen fuo loco dicctur copiodus, Adhæc: Diligentiam dextèritaz tem noftrorum dicitelTcaftutiam, propterea, quód filrj huius feculi faz pientioresin generatione fua fintfilqs lucis. SapiCntiæ certé in lacris nemo uobis teftis erit, qui earn,quantum in uobis eft, extindam uellez tis. Sedadutiæ carnalis,dequatextusEuangelicusloquitur,multa prg clarafpeciminadedidisannisaliquot. Nam multone PrincipSanimos itafafdnadiSjUtuideantinuellraomniauerbaiurade. Præterea uellro ■ ilios crafsifsimos errores,quantum quidem ipforum fert abfurditas,n5 minore dextcritatetegitis,itâutprudentiæ,imô uerôaftutiæhumartæ ego in uobis à^xîrvTrty edeexillimem. Noliteergo,nolite iftâuobis faz pientiz laudem (nam altera amififtis)eripcre,nolite earn pro ueftro acti mincijstribuerc,quosconftatàuobis,tanquâmmagiftris,fçpecifcumz Uetos,iæpe in extrema pericula coniedos ede. Verum ell,Ô^ illud quidc Kcctvoroytias populo placere : noftrauero fi uobis noua uidcntur,noua diz cctis Apoftoloijt (cripta,qaibus nicimur,quæ uobis fortafsis noua funt, quia in pulueribUs hadenus dclituere, ac Dei beneficio rcuocata inEcz cledam lunt,Atginiquumeftca,quæantiquifsimæ lcripturætcdimoz nrjs indubitata funt,in fufpicionc nouitatis uocare. Certè nccefTe cd uos autargumentis planum facerc nos extraCanonicam fcripturam noui a/ liquid ede comentos aut rt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;v infam iâ ipfi effugcrc non potcritis.

Nunc podea quam ad præfaiionem ipGus paucula refpondimus, ad CONTRa earn tradationcm ueniamus,ubi de ordinc, rationc amp;nbsp;modo inquiren? CAPvt »7. dæueritatis difputat.Nam cum ilfa.negligentiæ uel focordiæ,in ida in? quidtione ueritatis,dntindicia,odenduntctiam, quantum excufatioz nisucluituperij,mereanturq, quiaueroaberrarunt. Equidem nemo ia cd tardi ingcni),cui non fitperfpedum,quantum ordinis ratto,com

7o8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in C a P V T XVlI.

modt amp;nbsp;luns äfFetat rebus omnibus, rurfus perturbationem efufderrt ternfsimâ caufam eiïè errons amp;nbsp;halludnationis. Qiiare puklu e nobis hacin parte cum Afoto conuenit, fie ut nort modó in magno bocinda/ gandæ ucritatis negocio/ed in minoribus, imó ucró minimis iftahi or diniscuramneceflâriam iudicemus, Approbamusetiam Tertulliani difputationem contra hæreticos,qui dum cancellos quofdam uagis inz geni)s,qualiahæreticorüm elle Inprimis folent,uellct cifcundare,foz briè vult in tel If gi didumjquod frequenter ufurpabant hæretici : Qtiaéz rite inuenietis.Etfi enim iubemur quærere ucrum,amp; nullus lit labor præclarior ô(ffublimior,quàm ad ueritatis cognitionem afpirare,tarnen qui no uia ac ratione,in illo ftudio ucrfantur, aut qui nunquârn qugrenz do fibi fatisfaciunt, ifti ut nulla irt re acquiefcuntjic ueritatem,quæ cerz tam ÔC conlfantem aliquadere notitiam requirit,afpernantur. Taies lim Academicorum amp;nbsp;Scepticorum difputationes erant, contra quos D.fcribit Auguftinus.His propemodum fimiIescrâtMarciüniti-‘,qiTOs hiftoria Eccleiiaftica,nifi fallor, propterea J'oâktâî appellabat,quia nihil affirmandum putarent,fed fecundum didum leruatoris perpetuô quae rendac ueritatis ftudio le dicerent intentos. Iftorum falfam opinionê rez fiitaturus T ett ulliânus, huius didi turn demùm ucram efte fentcntiam fcribit,fi rei,temporis modi ratio habeatur, Autoritate tant! uiri conz tra nosjlicutreliquorum etiarti abutitur Afotus,cos nos elle clamitans, qui in ihquilîtione Ucritatis nullos terminos amp;nbsp;câccllos, ncc iftos etiam âTertulliartO prælcriptos, circundarinobis patiamur.quodq uerèab ipfo dicatür,operæprccium eft cognofcercjidqj non tam proderit ad dez fenfionê innocentiae noftr^ in bac caufa, q ut æqui Ledores ex bis conz ledurâfaciant de candorereliquoi^,qug luprâ contra nos attuIitTcrtuï Kanus eos,qui ueritatem fe quçfituros profitent,rei initio vult habere ra ” tioncm,^d quale fit,iplüm audiamusinterpretê. Sed inprimis boe proz ” pono,Vnum SC certum aliquid inftitutum clTe â Cbrifto, ^d crcdereöz »’ mni modo debeantnatioes:ôi^idcirco quærere,ut pofsintcùm inuenez ” Vint crederc: unius porro ÔC certiinftituti infinita inquifitio no poteft cP » fe:quærendum eft donee inuenias.SCcredendum ubi inucneris,amp; nihil J, ampliusnifi cuftodiendum,quodcredidifti. Etpaulópóftrigitur quæz îî rendumeft,quodChriftusinftituit,uticp donee inucnias:inueniftiautë

cûm crcdidifti: namnoncredidifles,finoninucnilles. HadenusTcr^ tullianus : ex quibus intelligimus earn Tertulliano rationcm in hac uez ri indagatione ÔCinuentione probari.ne ea,quæ inuenta SC certa funt denuoquæramus,fedpotiuscrcdaniusChriftofcruatori» Hocpræcez ptoTertullianus oftendit multain feriptura elle, quæ nonrationibus, fedfideapprehendantur,Ô!^inhis,fi maximècaufænonafsignentur,auz toritatem Chriftiferuatoris elîè loco demonftrationis. Id nemo noftroz rum negauit,fcd extantdodifsimorum bominum luculenta fcripta,in quibus difcrimcnfaciuntinterinquifitionem Philofophicam amp;Theoz logicâ.Philofophus non acquiefeit,donee rationes fufficientes afférant, quibus propofita materia confirmer. Mathematicus no credit futuram Ecclipfim funç,nifi certus fit fore oppofitionc fobs Junç SCterrç ediamc tro.Longè alia ratio eft inquifitionis Tbcologicç, ubi multa fine ulla raz tionû allegatione creduntur : quia certum eft ea uoce diuina reuelata ac tonfirmata efie.Deum trinum elîè ÔC unum,nulla demonftrationedidf cimusjfed credimus uerbo Dei,fic nos de æterna Deieftentia erudientr*

D. T H E 0 0 O R. S M E P P. A N N Ó t A t. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;76^

Phyficisrattonibus nihil a^quccontrariunn,quam dodnna 4ercfürrè/ lE^ionecarnis, Nos uero libérer inud ’æ'«f«ô^ôjoF proprer autorem,cuius indiibitata eft fides,ampledimunSi quis ergo in iftis,qua: non à natura ii luminc accepimus, nec à magiftris didicimus, lèd diuina rcuelationé nouimus eiïè certifsima, rationes alias prxter illain autoritatis diuinsé requiratjUtin negocio trinitatis,quomodo unum pofsit elle tria, tria tinum, in articulo autem de refurreélione carnis, qua ratione corpora^ quae in cineres ÔCaërem abieruntrurfuscoalefcere polsint,eum nosé fchola Theologorum etjciendum putamusineqp enim principia TbeO logiænegantem audire oportet, quemadmodum nephilofophi quidé cos ad difputationes fuas admittunt, qui propofitiones natura notas in dubium uocant.

Quaecùm itadoceamus, quis dieet nos â Tertulliani ordineabhorz rere,aut faltem difeedere Dicit ille: in multis inquifitioni locum non eire,dicimus SC nos,vult ille fide fine probationibus ea credi,quæ uerbo Dei propofita funt, eandem nos rationem quoque lequimun Sed Soz tus Habile quiddam dCimmobile requirit, ùnde omnis ifia ueritatis iti/ quifitioincipiat:ficutinmotu certûquoddâftabiléi^ eftinitiiim.Quod eriam ipfum non grauatè ipfi largimur.Sed cùm Habile acindubitatuni fundamentuni inhac(utitaloquar)Thcologiea nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;requiratur,

iHud certè non ab hominum opinionibus, aut diiputationibus philofoz phorum petendum €H,lèd ex fchola fpiritus fandi, quam Chriflus apé/ ruit, cùm nos ad ledionem Moli SC Prophetarum ablegat, earn Diuus monHrat ApoHolus, cùm feripturam ad dodrinam, redargutionem* corredionem, inHitutionem dicit utilém : cùm ait potentiam elîè Del ad falutem omni credenti.ExiHa crgo,tanquam inHradifsimo promz ptuario,Slt;: ut Bafilius dicit, Ecclefiæ thefauro, petamus ea qüæ funt né/ cefiaria ad omnem dodrinam fpiritualê, iHa fit curfus noHri initium QC. meta, iHa fit fofla (loquar.n.cum Tcrtulliano)quâtranfgredi nÔ liceat, Àt uero fecus uidetur Afoto : nam cùm fenfus feripturæ ab Ecclefia noz nbsp;nbsp;nbsp;ttbt

bisfintdemonHrati,candcm iHius inquifitionisfacitinitium, Quæro fatndetermi ergo à quaEcclefia fenfus iHi petidebeant? nunquidab ea, qUée eH uere nautt,tiuite ChriHi EcclefiaC” imù uero extra earrt non eH Ecclefia, fed colluuies im/ quot;SuuUaliud proborum QC malignantiumiSed ueraifla ac dulcis mater Ecclefia prae? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qui

ter feripturas nihil habet,ad cafdem nos ablegat. Nam Paulus,ut fit/ pràetiamdiximus,itadefcribitEcclefiam,quôdfit fundatafuperfunda mentum Prophetarum ApoHoIorum: fundamenta ergo fi fubtraz nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;

xcris,non habebis Ecclefiam : Icripturas abHuIeris, amp;nbsp;non habebis ubl ’ ccclefiamcolloces. Quaecùmitafint,uidesuerifsimam Ecclefiam diz gitum nobis intendere ad feripturas. Patres, SCinhis AuguHinus,nuIz li fuum deferunt fufFragium,nifi fuam fententiam antea facris comproz bârit. ItaeÇ in omnibus ad facram feripturam tanquàm fontem recurriz tur, Videmusctiam magnosillosfcripturaruminterprétés fubindein cxplicationibus fuis locis fcripturarum uti, Imo uero quis negaueritD^ îôannem,Petrum,optimos fuifle fcripturarum, fiC fuorum etiam inuiz cem fcriptorum interprétés : ad quos ergo magis quam ad illos prouoz candum eH, qui «vró-s/fset ChriHi fuerunt, ad quos in dubqs omnes inz terpretes confugiuntt'Ea ccrtècut præteream alios) modeHiaD.Auguz ftinusfuitjUtfiipfiusinterprecationem aliquis ApoHoIicæ prattuIiHèt amp;utconferret,noneiretlaturusi ïam ucroinpræcipuis articulisïlluHria

tcftimonta amp;nbsp;explicatfoncs habemus in Apoftolorutn ÔC Euangehftax rum fcTiptis; cur ergo cum liceatè fontibushaurire purifsimâaquamj riuulos confedamuT?

Magna hodie de Cœna Domini difputatio eft,mimChn{lusutrancÿ ipeciem om nibus fine diferimine exhibuertt : quis coponet difstdium? num Patresf certeSailli nonadueriantur.Sed fi certifsimamamp;indubiz tatam interpretattonem requiras, quern dodiorcm certiorcmep eligcs magno illo fcriptura:çi interpretePauloflsin Corinth tjs(utfupra etiam meminimus) aperte omnibus utranquefpeciem exhibet. Homo, in/ quit,probet feipfum,amp; fic de pane illo edat,amp; de poculo illo bijbat; quis ilia tantum de facerdotibusintelligat, cum ad omnes CorinthiosÉpi/ ftola fcripta fit,6^ Apoftolus in genere dicatzH O M O probet feipfumf 'Eteuincunthoc etiam praecedentia amp;nbsp;fequentia. In hoc ergo negocio quid requirit Afotus ampliusf Ecclefiæne interpretationem Paulina attuli: fed non fufficit. Quid? num Paulus no fuit Ecclef iæ membrume' aut inferior ne efttantiuiriautoritas aliorûinterpretationibusf At Ec/ défia de una fpecie interpretator Paulum,ac fuis coftitutionibus hoc uo lait, Sanénonuideo quomodo contra Paulum ilia fent{repofsit,quæ ipfum agnofeit Apoftolum:obfcuritatem autem prætexerein loeo cia/ rifsimo,afFcdataceftignorantiacautcontumaciæindicium, qualis non eftapudpioSi

De purgatorio fi quaeftio iricidat, Gregorff fomriia profer un fur, nos dicimus häcin re confulendam feripturam, ducem tutifsimam ad ueri/ tatem.Necp enim â mortuis illa difeenda funt.Subijciunt ergo autorita/ tem fcripturæzPeccatum in fpiritum fandum,neque hîc,nequc alibi rc mittitur, Ergo peccatUm aliqUod remittitur in futuro feculo,Sequitur itaque elle ignem aliquem, quo purgari fordes eorum,qui moriuntur^ polsint:hæc interpretatio autoritäre qUorundam Patrum exornatur» Quis critidoneits interpresCMarcum ego exiftimo,qui data opera,quç A«gi»ßi/{M Matthaeus prolixius Icripfèrat,in compendium redegit, is itaferibit: lib io.dêcin qui conuidum dixeritin ipiritum fandum, non habet remifsionem in uitMcDeic4 actèrnum, fed obnoxius eft aeterno iudicio : cui Lucas adftipulatur, in/ pû.f, dm df quiens:Ei uero qui in fpiritum fandum conuitium dixerit, non remit/ cfrei mA a tenir,idemus Marcum illa,quæ Matthaeus dixerat,intclligerc de cort dedieulti» demnationcinhocleculoacfuturispoenisZnam qui nocreditiam con/ cft,cuiusfententiæexecutiofuntaeterniCruciatus.Habemus aicbri^iad nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chriftum zQuifermonem meum auditcreditei,qui

Ufntum, gui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’habetuitam ætcrnam,inindicium non ueniet,fed tranfiuitd

efiinuèrbo, morte in uitam:Credentesftatim lentiunt æterna gaudia,neccxperiun t'tladHiero turiudicium,ideft, paenas,ergo noneft purgatorium, Interpres etiam folyiturum cftD,PauIus, qiiide côditionedefundorum feribens,nullam omnind txcidtu,uel purgatorij mentionem facit, quodcertèipfum in iftamateria omnino lt;(i ultimum f^cère oportuiflêt,fi talis aliquis career efïèt.Nelt;p ertim Paulus tormen/ hdiciumre=gt; nbsp;nbsp;Ha,qualfainpurgatorioelledicuntur,filentiodifsimulauit,utcôfola/

^deJntur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poftet, Fuiflètenim ilia crudelis confolatio,filcntio

moxfubijcit animulas pracfidqsamicorum defraudare, Sed ignorauitfor/ Ulureüim fitan Paulus taie quid expedandum poft banc uitamf Ignoremusergo dtüinguitT hoccum D,Paulo,Namcùm Afotus,uteftfupràdidum,ueLtcum Ec/ intfüigi non nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;défia

ea,gu^ apudEuangeliß^ de hi(f(ri^tt(funttCfgt;Hferuntur,Q£ttd((menint{iniffii)tiltfr ob^M'.utt ulttr expliat pbviiut,trc,

Ô. TMïÖDOL SNÉPP. A N Ö T A T, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÿij

tlcfîa fua pottu's errarc, quam nobifcum benè fentire, nos cüm Pauloj quiinteit!umcœlumraptuseft,nonerubefc'imusaliquidignorare.

De luftificationelucùlenrifsimicommentarij extannn Ep ftolaad Romanos ÔC Galatâs, qui loca obfcuriora de Operibus hinç indem fcri/ pruris mterprctantur, Pràrtereo caîtera, nam exemph gratfa, duos loz COS adduxi,utoftenderem, à quibus fcripturarum fitpeténda interpre/ tati Ojnempe ab qs, qui earundem funt autores, ÔC propterea optimè aC cxquifitifsimè iudicaredé ipfispofiunt» Etenim fi artifices in reliquis arti bus inprimis audiendi fUnt, quis negauerit Apofiolos in excutien/ disiacris pociisimumconfuiendosr Cùmergo in primsicneùfsimsi Ecclefia uentatem quaframus, non debebat damarc Afotus,omnê nofirum ftudium inanedîè, nos extra Ecdcfiarh ueritatem quacrerc, fiuftiânquot;jsantclucemfurgere,fine lumine in fcnpturis ueriari. Nos certèficekiftimamusjfacrofandas fcripturäs nonindigerc noua lucè, quam nos afFeramus ad ipfas,fed ex tjs tanquàm lucidifsima facula luce animorum acccndendam,5lt; fine temen täte affirmamUsJcripturam fo ïam efle,quæucram nobis Ecclefiam monftret,quâetiam prouirili fez quimuVjrton dubitantes eâm forepedibus noftris lucernam,ncin tenè bfaserroijîincidamus.Quæratioetiarrt no ut Sotusexifiimat.aducrfa/ laturTertuIIianiconfilio,fuadentis Ecclefiam non elle quærendam âgt; pud hærcticos, ficUtab boftecibum non petimUs/èdibijUbi cportet^ Etenim nos nec exphilofophorumiibris, necTurcarum AlcoranOj autThalmudludæorUm, non ex noftro âliquolibrorationeminquiz rendæUeritatis amp;Ecclefiaefumimus,fedibi ubiquærendaeft in facris, SCapud Ecclefias, ad qüas nos Tertullianus ipfeablegat, cuius Uerbà, ne temerè tantum autorem citaftèuidearjfubfcribam, Hincigiturdi/ ngimusprçfcnptiortem,fiDominusIefusGhriftUs Apoftolosmifitad prædicandum,aliosnôcftèrccipiàndosprafdicatoreSjquàmquosChri/ ftus inftitu:t, quia necaliusPatrem nouit,nifi filius, ÔC cui films rcuela/ Uit,SC nec aitis uideturreuelafle filius quamApoftoIis,qUos niifit ad prÇ “ dicandum ,utiqj quodillisreudauit, Qijidautcm prçd)caüerint,ideft, “ quidillisChriftusreuclauerit^ut hic prsefcribam, non aliter probaride/ “ berc,nifi pereafdem Ecclefias ,quasip!i Apoftolicondiderunt,ipfieiS “ piædicandotam uiüa,qüod a:unt,uoce,quàmperepiftolaspoftca,Ha/ (ftenusTerruIlianus,qUifolisApoftoliscrcdendumexiftimat.Scd quid concionati ipfi fint, nonvultpetiab haîreticis,fedab fis Ecdclfis, quae utipforum concionesaudicrant,fic habebant etiarrt fcripta.Qiiid hoc aliud eft,qüâm ad Apoftolorüm libros rtosablcgareC' Ac nequis pU/ terme banc interprCtatiohem uerbisTertulliani affingere,àudiamus ca de re planius ipfum loquentem.Age ianl qui uoles curiofitatem mê liuscxerccreinnegocio lalutistUae,pcrcUrre ECCLESIAS APOz STOLICAS, apüdquas ipi'çadhuccathedræ Apoftolorüm fuislocis præfidentur,apud quas authenticæ literæ eorum rCcîtantunSON ANz TES VOCEM, REPRABSENTANTES FACiEMzproxima cfttibi Achaiaflià besCorinthu, fi noiilongèes àMacedonia, babesPbilippos fi potes ia Afiam tendere,hâbcsEphefum, fi autê Italiçàdqceris, babes Romand* undenobis quoCp autonlas præfto eft ftatuta. HçcfUntTertulliani üerz ba,in quibus primùm no ad unam Ecclefiam Romanâ, fed multas noâ deducit.Deindencdiceretaliquismultauiuauoce abApoftoLstradita, q nô extent in ipfoqt kriptis,difertè addit cpiftolas fonare ipfoqi uocem,

ri« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CA I* VT 3CVllr:

hoc eft,ca qüaé docücrfnt üiua uocc fcn'ptis tradidifTc. Denicp cüftJ ablé/ gat omnes ad Ecclefias,Ephefinam, Gorinthiacam, Romanam j uïdeà ipfum non hoe agerc, ut ipfis tantum credamus, fed uideamus authen/ tica fcripta Apoftolorum, quac quafi apud ipfas depofita erantNon diG fimilisetiameftillelocus,quilibro eodem his uerbïs fcrïptus kgitun » Ipfa enim dodn'na eorum (intellige hæreticorum) cum Apoftolïca co/ 3) parata ex diuerfitate amp;nbsp;contrarïetate fua pronunciabït, neque Apoftoh }gt; alicuius autoris cnè,neq; Apoftolici,quia iicut Apoftoli,non diuerfa in/ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;» ter fc docuiftênt, ita ói. Apoftolici non contraria Apoftolis edidiffèntj

» nifi ini,qui ab Apoftolis defciuerunt ÔC. aliter prædicauerunt. Hsec T er/ tulhanus,quxfatis oftendunt,Tertuliianum uelle,ut hæreticorum feri/ pta cum Apoftplicis confcrantur,quo certam conieduram faccrc pofsi mus,numre(ftè uel perperâm docUerint. Verbà itaqueifta eiufdeni au/ „ toris : Quæramus â noftris,in noftto,amp; de noftro,non de Romana eu/ ria aut fede, fed deEccleftjs Apoftolicis intelliguntun Eccleüas autenl illas inteiligamus,qüæfequuntur fcripta Apoftolica,ficutiampluribüs demonftratumeft« Qtiæcuncpcrgo(utfummadicam) facrisliterisap/ , probatainuenerimus,ea riemo amplius iri controuerfiam uocct,ncmo caufas inquirat;nam,ut fupra diximus, autohtas pro ratione nobis debet.

CONTRA nbsp;nbsp;De rebus ipns,quæ inueftigari tiel non inueftigari debeant,ita, ut fpc

CAPVT. lï. ro, diximus, utnoh difHdam bonos uiros inteliigere,rtos cum Tertul/ liano conlentire. Porró,non rei foiüm, led temporis etiam ratione no/ ftrumilIudininqUirendaucritateftudium,Afotomoleftumeft. Con/ cedit quidem perpetuó quærendam beatitudincm,fed non elfe femper quærendum,(utar enim ipfiusuerbis)quod credamus, Nonfatisitttcl ïigo,quarationeafuperioredifputationehocdiftinguat,nifiut prolixi/ tatisocca(ionemcaptec.Etenim iamprimum diximus,inuentisin fcri' ptura noftræ falütis fundamentis,illis acquielcertdö efle, ac plané Academicam rci|cimus,reqUirentes in Ghriftiano nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cuius

exemplum præciarum eft Apoftolusdicerts; PerfuafumhabcOjquôd hequemors,neqUe uita; neque angeli,nec principatus, ne^ poteftateS, ' amp;c.potcruntnosleparàrcàdi'ledioncDei, Nccobfcurum eft earn non minimam caufam effe inter nös ueftros,quód dubitatio de æterna fâgt; lute uobis ufîÿ adeo placet,ut temerariû ëum elfe iudicetis, qui gratiam fïbi ac clernentiam Dci certo per Ghriftû promittat.E tfi autém ( ut dixi) illadetemporcdilputatioà fuperioribus feparari Uixpoteft, tarnen af/ gumento, quod obtjeit, refpondendum eft, antea quam ad fequentia tranfeamus. Ghriftus,idquit, cûm de nouifsimis temporibusloquere/ itur,hortatur,ne aUdiamus eos,qui diciint,hlc eft Ghriftus,aut illic.Ergo rton vultultimis temporibus nosdifputarede facrartientis amp;cultudi/ iiino. Item ex eo intelligidilceptationes diflenfiones, qüæultimis temporibus fidnt,a pfeudoprophetis proftcilci,quoruni eo in locoGhri ftus meminit.

Exiftimo ego hocargumentum,utficri folet,imprudenti aut dormi tantiexcidifte.Nam qUis acutifsimum difputatorem tarn pueriliadein/ duftria propofuifle credatC* Equidemnemo tarn efttardiingenij,qui hon intelligar ifta, primo quidem de populi ludaici fedult;ftonbus,dcin/ de de qs, qui extra fcripturam Ghriftum quærunt,dida eftê. Nam me' hïoriæ proditum eft,poft Chrifti aftenfum in ceelos, cuérfis Hierofoly/ mis.

miSjIudâfos non femel,amiflum imperium recuperate, ac ruinasurbis inftaurare,per feditionem conatos,ide^ fufcepifle autoritate quorun/ dam fcdudorum,qui fe pro Mefsia gererêt, ac liberationem à fei uitute R omana poniceréntur:uerùm infœliciter femper tentata res eft,amp; feré nunquàm taies feditiones line magnaftrageludaeorum extitere. De his ego initio intelligendamChriftiprophetiamexiftimo, Namcùm dulcifsimus feruator oculis, quibus omnia afpicit, præuideret aftutifsp maconfilia Satanæ, quibus cæcatum populumin fpcm uenturi MeO liæ, quem etiamnum hodiè expédiant,eredurus eflet,pro folita ê^uTTiçç fuapracmonebatludços,ne aures fedudloribus patcfacerentno/ mineautpraetextu Mefsiæfefeingerentibus. Deinde autore Chryfo/ ftomo intelliguntur ctiam reliqui hæretici,qui fuam dodlrinam ac çon/ ucnticuladicuntelleueramEcclefiam, amp;nbsp;proptcrea prOmittunt in ea Chriftum amp;nbsp;æternamfaIutcm,Tales Arij,Donatiftarum,Manicha»oz rum Ecclefiæ fuerunt. Cùm autem iam olim uigentibus in ludæa fez ditionibus,5C deindeexorientibus quotidie nouis dogmatibus corn/ pleta fit prophetia, non uideo, quomodo ad noftram tantum ætatem ea, quæ de nouifsimis temporibus uaticinatur Chriftus, referenda linn quod autem de noftris intelligatjiæc ipfius uerbafatis oftendunt.Non, inquit, nuncopuseft, utfperemusnouam lucem inEcclefia,fedpo/ “ tius ad quieta SC tranquilla tem pora recurramus, SC quid ante ortas con “ trouerfias pacatifsima luce in Ecclefia obferuatum fit, intueamur, amp;nbsp;“ poft ilia nullam iam aliamrationemquærendi, nullum nouum inqui/ “ îitorem fufcipiamus. Hæc Sotus, ex quibus fatis intelligimus ea, quæ “ deultimis temporibusdicuntur,eumperperàm tantum de noftraætaz teintclligerc, cüm tarnen Apoftoliulumum tempus totum curfum reuclatiEuangelijintelligantjfcribente ad Corinthios Apoftolo.’Hæc i.cor.io^ autem omniafiguræcontigeruntillis,fcriptauerô funt propteradmo/ nitionem noftri, in quos termini ætatum inciderunt.Et loannesifilioli nouifsima hora eft.Iam cùm illudChrifti mandatum ad omne tempus quo annunciatum Euangelium eft, fefe extendat,uidcamus autem fan (ftos Patres 5dpiosomnés magno ftudio ex facris contra hæreticosuez ritatem quæfiuifle, non diligentia quærendi,fed propoftcrum ftudium quærendiChrifti,extraucrbum,prohibeturi Quare enim Ariusamp;a^ Iq hacreticidicunturf quia Chriftum aliumfingunt, quâm eum,querr| fiera nobis Biblia oftendunt. Ethodieuosexoperibusö^ cærimontjs Chriftosfacitis,tribuentesinismeritum expiationispeccatorum. Eté?; nim cùm dicitis,non folumChriftum pafsione fua fatisfeciftè pro pecz catis,fed partem aliquammeriti ad noftros conatuspertincre,homines certè â Chrifto ad opera dcducitis,dicentes : Ecce in hoc monafterio, in hac uefte Chriftum SCæternam beatitudinc inuenies.Sed cùm tota feriz ptura unû tantùm Chrift3,unum meritûjunâ pro peccatis K'waKv'jfoia-ti/ monftrct,no funt fequendi,qui plurès faciunt:Tales autê uos eftèueftra Confefsione eft manifeftius, q ut probatione ulla fit opus. Quare fi rerr| rectè perpcndimus,pars huius admonitionis ad uos pertinet,qui plures Chriftos feciftis, non ad nos, qui unum tantû adoramus.Sed bene inte/ rim facit Afotus,qp ad quictifsima tempora nos remittitinam ego quie tifsima tepora Apoftoloqi fuiftè exiftimo.Etfi.n.tum miris modis con/ , quaflata Ecclefia eft perfecutionib’,tamê ut dotftrinâ purifsim â habuit, \ fic quietior ab hgrefibus,uiuëtib’ adhucApoftoIis,fuit,q poftea,ubi ex/

714 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CA PVT XIX.

änii tui hxreticonim proruperût, quibus extind/«, panlatim fupcrftiticÿ ac humanar dodrinxad hæc ui^ tempora ïnuaIuere.Ergo ƒ1 fequi con/ fih'um Alóti üolüet'imusÿàquietiisimiitemporïbus Apoftolorum ra' CtonerU uer^ in(ïÖcaiioriis,facrahiéntürü,Éotius deniCß cültüs diüini pez lt;amu$ ; quod û fdcerirnus, non dübico in in qui ren do nos üeram ratio/ natn (émplotis cüni laude retentüroi.

CONtRA nbsp;nbsp;Reliquum eft ut dé niedo qUoq;,qüi ad uerum ac legitimG ftudiuni

^APVT iigt;. ueritatispertirietjdicattlüs. QU0ioCodupIiciarietenosSotuspuIüc,ce ftimoiriioprimùiTlTértùIliani,deirtdectiâBcrnhardnK.cfért,inquitA/ fotusjilk modum ad hoe,uf qüouffp quf rendum fit,cogtfctur,üt tandë finis fiÉinqüifitionüitijamp;infidequiefeamüs.FidéSjfnqüitTertünianus, tua (te faluurrt feci t, no cxercitafio fcripturai^:amp;^ inkrt:nobis ergo curio/ fitatc no éft opus poft Chriftü,ncc inquifitione poft Euangeliü,cunl crc dimüSjtiihil dcftderamus ultra credere, Hæc Petrus ex Tcrtulliano, Ifta mächi'na præter Tertulliani nomen niHiI habet terribilc, itacjp fine ma/ gno periculo excutit.Nam fupra (atis oftëdmllis,inquifitione de rebus lacris,fuiS limitibusdrcurhferiptâeflcjquos qiii égrediat,eUrt1 amp;nbsp;curio/ (um e(îè,aC ad fcopulós erroijj facile itnpingere. Etenim cognitàfemel ex fatris ucritate,qüamuis rationes defint,tard cri furrima obédientia fi/ dei ac rcuerentia,quam arterno Deo,imô uero ipfi ueritati debemus, ib lisi otllriibüs non rilinus q deitionftrah'onibüs obtcmpcràre ÔCaftcntirï debémus:qui uero eüm honore facrofancîoEtiangelio no habet,caufas èC rationes qugrit, ücré cüriôfus ÔCimpius üideri debet. Sic nos fèritirri* Tertulliani per omnia feqùentes confilium. N5,ihquit,éxèrcitatio fcri/ ptürarüm ,fed ïîdcs te faluum fecit,fic nos palmam fidei in tota fcriptura damus,amp;deteftarhureos,qüiPhilôrcphiâcümThcologfa pcrmifcent. Nihil ergo eft,in quo nos àccüfetTertulliànüS, riifi fua ipfc uelit fenten/ liarri damnare,Cum auteTertulliänüs partim difertusAfoto uidcretur, Bernhards ineius quafi fubfidium uocat, qui modi tripartitamdiftin/ «ftiönetri habet,nempc,Ut quo ordirie,quo ftudio,quo fine quçrendurrt fit, fciamuSjdeniLp, utipfeetiam aliquid adqccrct, non ab homine,fedà DeOjhumili precatione petendam fcientiam oftendit, ac his nos ftigil/ iare'tanquam curiofos,fuperbos, uano's, conatur. Étfi autem fatemur In noftra uita multa defidcrari pofte, nam fi dixerimus, pcccatum non fcaberrius, nos ipfos fallimus, Gi ucritas in nobis rion eft, taitlcn fperà/ mùs éuram SC ftudium,quod pro noftra tenUitate facris döcendö ÔC Fen bendo imperidimus,rion difplicftiirum Chrifto,rtéc etiam Bernhardó, qüi ilium ordmenl optimum eftcexiftimat, utprius id cog no feere ftu/ deamUs,quod maturius ad falutèrri,hoc au te ego in pratcipuis dodring Chriftianat capitibus pofitum iudiccr:quorum tria funt:Pritriuim,imbez eillitatèm,turpitudinerri,totamderiitp deformI'tatem Äfmiferiamdri ciiiUs haereditatem poft Adàmum Fuccèfsimüs,agnoFccre â^feridde/ fiere: Alterû eft.cum de nobifipfis delpcrauéririiüs,extra nos in Chriftô dulcirsirrtolérüatorcremifsionêpcccatoi^,iufticiam,adoptionê,ac uitâ leternS ^reré.Poftremo ùeris frridibus fidei teftâri nos efle Chriftianos, Quan^.n.rriultaêin utroep inftrümento cociones,dodrinaf,admonitiô hes,confolatioriés extant,taméiftx in hgc tria capita omnes includi pof funt.Eteriim cûfri MârCusEuangelifta uno uerbo argumeta concionû Chrifti uelict côpréhëdcre, dicit Chriftô populos ad rèf pifeentiâ SC fide Suangeltj adhortatû, NSloan.prgcurforêDnififdêùérbis ufum Mat.], capite

o; THEODOR, SN EPF. ANNOTAT, tapi'tcIegi'mus.Etfi autem duo tantum capita uterq; facit,tamcrt nemo eft,qui non intelligat tertium quoeç in his continen. Quæ ergo Chrifto Dei hliOjS»!^ Eaptift^,tcftimonio feruatohs, nulli fecundojpræcipua no/ ftracfalutisfundamêtauifafunt,illa,utegoquidem iudico, nobis quoçp in arce ponenda,ac pro capitibus noftrç religionis habenda funt.’nec du Eito Bernhards SCalios fan(ftos Qi. bonos uiros,amp;fi interdû non ita com mode locuti funt,tamc hacin parte nobifeum fentire.Qiiaî cum ita imt, quid eft quod in dodrina noftra defiderari pofsitCNam diferimen legis ôi Euangelij planifsimè traditur,cùm anteaà quibufdam ita confondez rentur, ut nullû aut exiguum dikrimen inter ea efle crederetar. No doz cemuSjUtà quibufdam accufamur,uitamfinepœnitentia,finefrudibus autoperibus.DeopIacere, Teftesluntlibri,qui extant,noftros magno ôi indefeflb ftudio,ô^ad reGpifcentiâ omnibus elfe hortatores,amp;f gratig etiâ,(icutdecct,præconcs. Nccignoramusinîjs,quacadamorêcùm erz gaDeum turn homines inflâmandum pertinent,ftudiofiuselaboran/ dû.Etii autem nullius hominis tanta eft ingenrj dexteritas,nuHius tantS eloquentiæ flumen,ut naturâ humanam deprauatam ad uerum ac fpiri tuale obfequium fledere pofsit,nifi fpiritus Domini cordi loquatjamê exîftirno conciones de Chrifti meritis.in quibus, ut planifsimè popu lo tradercnt,anoftrismagnoperedefudatûeft,maxiniûeflecalcar,non modo ad charitat? mutLiam,fed etiam ad diledionê Dei ac ueram pieta tê. Etenim quis adeo ferreo SC inexorabili eft pedore, quê non lumma Chnfti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;clemêtia,mors acerbifsima noftri caufa fufeepta,

denicpgloriofa refurredio iufticiç noftrg initiû,moueant,ut de tanto be nefadore dies nodesqj cogitet, ipfum diligat,amet,admiretur, Rurfus cüm audimus 8C credimus mêbra nos efle unius corporis,amp; fpem unâ, hacreditatem cômunem, in Chrifto cômuni capite pofsiderc, fieri non potcft,ut charitatis fraterng obliuifCamur.Hgc autê à nobis tradi SC quo tidic inculcari,quis tam eft impudês,qui inficias ire pofsit f Præterea no eft obfcin^ charitati nos earn laudê tribuere,quam iplî facrae tribuunt li/ teræ.D. lacobi de fide fententiam toto pedore .'impledimur,fidem fine operibus charitatis mortuam.Magnoperè etiam nobis charitatis ilia en tomia,quæ in i.Cor.cap.i^.extant.placent,^ inloco D.PaulUs non moz do humanam, fed angelicam notitiam myfterioijr oîm,miraculaj elecz mofynas,patientiam linecharitate nihil efle dicit,aut fi fint aliquid, efle inftar æris refonantis auttinnientiscymbali, Hæcomnia, quæadfumz num laudemcharitatis(Chrifti tarnen honore làIuo)afFerripofl'unf,c5' cedimus,docemus. Atep utinam canoftrorum temporum cflèt fœliciz tas,utf3luberrimisadmonitionibus homines parère, quâm cupiditatiz bus,amp;^ uoluptati fefetradere mallent, certègermanæacucraecharitatis multa eflemus habituri exempla.Sed nunc non de hominû uita, fed doz drina nobis inftituta tradatio eft,in qUa cùm extent praîcipua capita ad bene 5C Ghriftianè uiucnduni, contritio, fides SC noua obedientia, fiuCj ut loquiturD.PauIus,fides percharitatem operans,non uidco,quomoz do ordo(qui Bernhardo in eo maxime confiftere uidetur,ut primo,qug ad falutem magisfuntneceflària,cogitemus)a nobis negligatur.

Rcftat,ut de finectiâ dicam’.’nâ placuit D.Bernhardo talis ordo ftudfj Thcologici,cuius finis no in curiofis ÔCinutilibus qugftionib.aut quadâ ingenij oftêtatione pofit^ effet,fed Ecclefiç utilitate 5C gdificatione,ad eu fine tanqfcopSquendâ omnibusingenij uirib.collimandûfandifsim*

Ulf Cxiftimaui't.Qiiain parte ego rurfus inter hominura ui'tiaamp;f düdrt-nam difti'ngucndum efleiudicoînam detacitis docentium cogitationi/ bus,nemo equiderri ludicare poteft, ne fi maxime certum fit, non optiz mo propofitodocendiprouineiamabaliquo fufceptam,de dodîhnaf âutèm pun'tafe confier,nemo dieet totarrt rem propter hominis uitium abtjciehdam. Nam fie eâ,quzc omnium lüdicio falufaria funt,abutentiü împrobitate non modo depraüafentur, fed omninÓ eti'am tollerentur. At uerö cùm ïpfumi dodrinaegenus fuperbiæ,luxuriæ,aut alterius uittj caufa fufeeptum eft,amp; eiufdem etiam aiîjs anfam prçbet,ifiam non mo dó inquifitionem,(ed dodririam noxiam mento diceremus, Sed de eo certè Lutherus aceufari nequit, quim iftis difputationibus nullam lau/ dem,nullapræmia,fedcontemptum amp;crudelifsimam mortem expe' dabat,Dodrina præterea eaeft, ut non modo expultrix fit reliquorum ui'tiofurri, fed inpn'mi's etiam uanam gloriæ perfuafionem bomint au/ ferat,ac tribiiat Chnfto omnia. Qaód fi quis docet co propofito,ut con/ fultumuelicfuælaudi,eumegoinfanum efle fiCmcnte captum exifti/ mo.Nam expen'entia docet optimosacfidelifsimosminiftros,plerun/ que magno in contemptu fuorum,ueftro aiitem odio,quod fatanieum fieanVatinianum dicani,ignoro, uerfari,ac quotidie expedare profcri i)tionesamp; mortem :itaque nori eft, quod Ipem gloriæ ÔCnomirtisfibi noftri promittât.Ad ædificationem autem omnia fufeipi,fatis oftendût exercitia CatccHifmi, Pfalmorum Germanicorum, coneionum,quae quidem nonfunt,utucftræcærimoniaf,adpompamô(foftentationem com parata,fed ut populus erudiatur in præcipuis fidei articiilis,amp;^ inpriz mis difcant,Chriftum effe ueram iuftitiam, redemptionê, tiiam, nc in magnisconfeientiæ perturbationibusdefperent, id quod fieri neccfic eft,riifi foiidam méfiti Chrifti fationem teneamus, Exiftimo ad ea quae deordine ex Bernhardo Afotus affert, fi non prolixe, ucrè tarnen rez fponfumefte, Sedautoradueramrationem ordinis hocetiam requiz «rit,ne ab hominibus c^uæramus ueritatem, fed impetremus humili pre catiöné àDeo, amp;nbsp;fane orationem ftudict inquirendi præfcrendam cxiz ftimat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

Deinde digreditur in commendationem fandæ ignorantiæ,Àd ca,quia nullo modo nobis aduerfanturjficbreuiter refpondemus.Neuz tiquam eosferendos,qui in ulloftudq generefuaminduftfiamiadent, uelintqj philofophorum more omnia â fc petere, non potitis confuz gcre ad fontem bonorum omnium:Nequeehim ignotum eft regem Babylonicum, cuius hiftoria â Daniele defcripra eft,ad beftias,propter fuperbiam abiedum effe.Ncc non regem AITyrium, qui Uidorias fuas acfuccefilim prudentiæfuaeamp;^ animimagnitudiniadfcribcbat,diuina fententia danlnarn Rurfus necefie eft nos agnolcere dodrinam Pauli, adhortantis, ut in Domino tantùm gloriemur, feientes nihil efle quod non Dei clemcntiæ,imô uèró paternæ erga nos uoluntati acccptum fer redebeamus. Etuerifsima eftD. Iacobidodrinä,dicentis,Omncböz num perfcdum proficifci aPatreluminum.Non dubium ergo eftéos, qui facris operam fœliciter dare uolent,abieda omni fidUcia ingentj,do drinar, fapientiac, ab auxilioDeitotos pendere debere, Sed tarnen ita, utauxiliidiuini modum amp;nbsp;rationem teneant. Nam noftro tempore cxorti funt fanatici qüidam,dicêtes,fcfipturænunum eflèautexigunm frudum,mortuam literam nihilafferreemolumentiad uérampietaz tem.

tem,ärpinto Domini omncm fpcm pendere fdentiæ noflrætitaçprez uelationes diïhnas expedandas, de rebus ad pietatem fpedantibus, ÔC multa alia,quorum hic nonefteommemorandi locus : Ä quidem iftis reuelationibusitafibiplacentjUtcredant à fpiritu fando fe plemfsimè ad beatè uiuendum inftitutos, concernnunt interim minifterium amp;nbsp;mi niftros. Nemo eft omnium , etiam inter aduerfahos, cui perfpedum non Gt impie illosfacere,quôdrelilt;ftafcnptura,quac adfalutem inGru/ mentum quoddam eft,ad reuelationem diuinam fe conferunt,Etcnim ut ftultus ôi. temerarius ertet,qui non arare,nec ferere, aut frueftus perciz pere ucllet,ptopterea quôd diceret,Dominum fubfidia omnia uitæ fuis pollicitum (neque enim contemnenda funt media, per quac Dominus auxilium fuum nobis pollicetur ) Geper uocale uerbum Dominus noz bispromittitueramac folidam cognitionem rerum facrarum, quanz turn quidem nobis in bac uita opus eft.Contemnere ergo facras literas, fpccies eft maxima temeritatis, ÔC manifefta tentatio Domini, Cauenz dum eft ergo ne opinione aliqua propriae fapientiæinflatfad interpréta tionemfcripturarumacCédamus,qüod tamen itatemperandum eft,ne unquâm oratio à uerbofeiungatur.Vt enim temerarium eft Gne oratio ne proprijs uiribus uelle de myfterqs ÔC facris pronuciare,ita rurfus péri culofum eft,no uelle cum oratione coniungere facra,quod nonnulli faz ciuntjà quorum ièntentia non omnino abhorretAfotus, Haud enim obfcurèGgnificauit diligentiorc eufam amp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in facrarum literaz

rum expIicationeGbidifpIicere,non ahimaduertens ftudium illud non excludere exercitia fidei amp;inuocationis;Item non auferre feruorem ipi ritusjièdut organum aut(utilleloquitur) uehiculum fpiritus fandi ma/ gis accendereôC inflammare, Nam quemadmodum libelliderebus foedifsimis feripti legentium animos ad turpitudinem inuitant, quia latetin ijs geniusille malus,àquoprouenere, Sic fpiritusfandusau/ tqrfacræfcripturæ,nonrecedit â præclarifsimoopéréfuo, fedperferiz pturasterret,confolatur,érudit,hortatur. Non ergoabducamusho/ mines à uerboDei,nec autoritärem eiuseleuemus: feiamus etiam om/ nia uerba fcriptürae uocemefte fpiritus fandi nobifeum agentis.

Verum eft ilIud quidem, fandSDei ipiriturti cordibus loqui afflatu fuo,fed côcionatur etiam nobis uiua uoce, cùm didata fua( làcra intelliz go Biblia ) nobis proponit. Iraq? no folum tum cum ipfo colloquimur, quando inuocamus, fed cum ipfum uicifsim per uerbu nobiftum col/ loquentem audimus. Ex quo fané intelligiturjinuocationem ac ledio nem,exercitationem pietatis, ftudium in facris i ta eftè coniunda, ut â feinuicem diuelli non debeant. Inprimis autem Epifeopos decet, fa/ nadodrina fanaticorum opiniones dogmata confutare:namcon/ trahærefes alia arma, quàmfcripturæô^precum nonpofsidemus. Sed quæ multorum noftro tempore in facrorum ftudio Gt negligentia,ma/ nifeftum eft, Itaque non opus erat ulla adhortatione, ut parcius in ifto uerfentur, necprætextu fandæignorantiæ,dequa mox etiam icribit Afotus, ignauiaamp;contemptus fcripturætedèconGrmandus:plus faz tis datum eft ocio ac deGdiæ, fatis etiam diu inturbacaerimoniarum latuit uera feripturarum intelligentia:noneftdodaifta, quamuosin/ telligitis, autfandaignorantia, fed negligentia amp;contemptus uerbi, pugnanscum fcriptisacuoluntate Chrifti SC Apoftolorum,

7.t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IM ex P VT XIX.

re,quam lefum Chnftum hunc crucifixum, plane cum fupctiorifcuS pugnat« Etenim quis Ignorâttotam fcripturameffe commentariurrt de ChriftoC' quis non uidet D, Paulum dum orbi lefum crucifixum an/ nunciat,ex omnibusProphetarum fcnptis teihmonia mutuarif Requl ritcrgo fandaignorantia fingularem diligentiam lacrarum Iiterarum, inquibus tanquäm fafcqs inuolutus eft Chnftus. Optandum profe/ ëlôeflètjUthmcaliquandoignorantiænonuerbis, fedreipfa operam daretis,necmperfuafibihbus humanæ fapientiæuerbi's,quaeutpluri/ mum relïda fcnptura feqm'mini,fed dodnna fpi ritus,hoc eft, Euangez lijuerfaremini, Atnoneftillaueftramens,nonhicanimus:nonquac/ ritis iftam ignorantiam» Quod fi parürn fortafle diferte aut candide di/ Jtifleuidebor, dicantRomanenfes,quarequotidieeos,qui ignoranz tiam iftam Chriftianam füadent, reprehendantamp;abominenturîClaz mantenim in templis ferè omnibus, Lutherani præter FID E M FIDEMjôC CREDO CREDO, nihil fciunt. Quid hoc, quacfo, eft aliud, quam reprehenfio fandifsimæ ignorantiæ, quæ pracz ter Chriftum, qui fide accipitur, om nia le ignorare fatetur Ergo uerz bis quidem audimus à Soto ignorantiæ làndifsimæ nomen, rc autem ipfarequirit alininam ftoliditatem, autfimulationem,utquodcenfoz ribus illis Romanæ curiæ placet, fine omni tergiuerfatione, tanquàm mandatum Apofto}icum,fequamur, quod certètotiusilliusdiiputaz tioniseftfcopus. Namea,quædemodo,ordine,ftudio,diligentiaitl inquifitioneueri dixerat,eô omnia diriguntur, nefoli fcripturæinnitaz mur, fedhisetiam décréta Pontificum coniungamus, Quæ cûmita fint,quilibet facile intelligit, ipfos potius ignorantig perniciofæ amp;nbsp;inexz cufabili ( cuius nos in epilogo accufat) operam dare, quàm ullos alios. Nam (cripturæteftimonqs conuidi,ac clarifsima ipfius luce attoniti non hocagunt, uthumiliter honorem ipfi deferantjCrrores agnoftant, lèd fugiunt,quærcntcs latebras crroTum,amp; cùm unus modus quærenz dæ ueritatis fit, fequi lucernam â Deo in facn's nobis accenfam, ipfi ad alia nos deducunt,diligcntiamreliquorum, utimpiam acindignam Chriftianisreprehendentes, Cui propofito libenter Afotus Auguftiz num patronum quæreret, ut faltemaliquaratione, quædediligentia amp;ordinedixerat, palliaret, Veriim mortuus etiam Auguftinus ùtis oftcndit,fenon facere cum Afoto:quod quamuisita planumeft, ut quilibet fine interprété facile affèquatur, tarnen uno uerbo annotanz dum uidetur.

Contra Dicit Auguftinum in libris cofefsionum feribere, in crafsifsi'mos erz CAPVT io, rores fe incidifte, poftea q nimio indagSdæ ueritatis am ore Manichpos fiiiflet fecutus:crat autem Manichporum ifta perfuafio,diuinitatem per omnes creaturas Iparfam eflè,itautin minimis etiam fruÆbuslateret, ôfpropterea eosuehem5terpeccarc,quihominifameh'co6Cimpio,hoc eft,a feAa Manichæoi^ abhorrenti,dc frudibus largiretur: ita enim Dei lædi maieftatem,cuius partem aliquam impio amp;nbsp;indigno Dei bonitatc traderet.QupcumAuguftinocontigcrint,immodicaminquifitionem area dtuina Afotus periculofam iudicat. Magni acuminis amp;nbsp;ingenij eft adiftam refpondere, aefortaffetemerarius uidear, fialiquid modo conerraudiamus ergo ipfum Auguftinu de iftis loqucnte,in libel „ lo de duabus animabus,quecótra Manichpos fcrlt;pfit.Libct(inquit)eon „ fiderare nunc ac deplorareilia meam mileriam,Si,n,mecum fobnè dili genters^

gentercp conlideraffem,mente l'nDeuni fuppbci pia,fortafsis paihi ù cagentïapparuiflTet,nullam omnino cflreuitam,quæadiprum uitæprin « cipium non pertineac Hæc Aüguftinus, ubi uïdenius eum deplorare, « quod non fobriè diligentercp confiderârit,Ergo diligente conlideratioz nem requint» Sed cuius rei C Scnpturæ : nam quæ lobria de rebus tàcns meditatioextra fcripturam efle poteft, quæ fundamentum eft Ecclcz fiç,amp; ordmarïè reuelatio una fola return diuinai^C'Sequitur ergo, Aii guftinum in fchptura diligentem meditationem requirere, ac déplora/ re,fe in eo non fuifle,ut decebat,prouidum, interim tarnen coniungens inuocationem,quænullainrcfinenefariofcelereprætermittipoteft,

Cuiaftipulanturetiam illaeiufdemautoris: Multa,inquit,erant, quæ faceredebui,netamfacile,ac diebus paucis,religionis uerifsimæ femina mihi â pueritia falubriter infita, ertore uel fraude falforum,falla/ ciumue hominum cfFoflà ex animo pellercntur,

His lierbis Auguftinus non obfcurè indicat ,nimium præcipiti cori/ filio finediligentiorepræmeditatione fe ad Manichæos uenifte, cùrrt par fuerit,multa cogitate amp;nbsp;expendere, priufquàm à uerifsimæ religio/ nis, quamäparentibusdidicerat, tramiterecederet. Vidimusexillis, nonftudium agnoftendæueritatis, fed præpofteram inquirendi ratio/ nemacfeftinationem Auguftino obfuiîïè. Nam fi ftudtj illius fui coz mitem fcripturam habuiftet, nunquam incidiflet in tarn tetros amp;nbsp;craft foserrores, Putabatpeccatumefleimpiohominiexfrudibus terra na/ ftentibus aliquid dare, qua in re nulla amplius fuiftèt dubitatio, ft audiz uilTet fcripturam adhortantem,ut hoftibus etiam SC inimicis bené faeiäz mus,ftconcionem Chrifti animoperpendiftet: Eftote mifericordeSj ficutPater cceleftis,qUi foie fuum finit oririfuper bonos Scmalosinam cum fobs mentionem facit, non tantum intelligit Deiim impijs largiri diem, led fuppeditare uina, frumcnta,amp;alia,quæ calore fobs proueniz Ont. Si Icgiflet illudPfalmi ; T u das efcam omni carni,non potuilTet duz bitare,numDeusimpqs uelletfrudus nobifeum communes efte.Item illudjQuodintratin os hominis, non coinc|uinat hominem. At uerp, quia non ex fcriptura difeere ueritatem,fed a Manichæis uolebat,in tart/ toserrorcs inddit. Iftudergo Auguftini exemplum ftc non adUerfaz tur nobis, ut ex diametro cOm Afoto pugnet: Dicit ine,diligentiam niz miaminfacris, nunquam caruiftc periculotnimiam autem appellat^ non quæ limites moderatæ inquifttionis excedit, fed cum nihil credere uolumus, nift fit autoritäre feripturæ munitum :illam iftc nimiam apz pellat6Cnoxiam,dicens, Auguftinoiftamdedifle occaftonem erroris fiC hærefeosjcùm tarnen Auguftinusfateatur præcipitis ie conftb) poez nas dedifle, amp;nbsp;res eti'am ipfa doceat,erroris caufam contemptum facræ Rripturæ,ac ueteris T eftamenti Patriarcharum fuifle. Pr oinde ifta omz nia.qualia ftnt,facile â pqs amp;nbsp;bonis intelliguntur.

Nunctempus eft,utad ultima propofttç partitionis Tn^tKasf’ly reipon CONTRA deitNam quemadmoduAfotus exiftimat,ignor5tiam illam minus exz Capvt u, cufabilem,quæ non ea,quadecet,diligentia, aclegitimo ordine fuftipiz tur, ftc candem minus habere ueniæ, ft cum animi perturbatione conz iunda fit, quæ plerunqj efftcit, ut non tam cupiamus, quid in facroianz lt;Sa Scripturaamp;^ Patribus fcriptum fit, cogrtofcere,quam eonceptam fez mel animo opinionemdefendere. Requirit autem animum in ifta faz crorumeditationebberd, ac fimilem quafiiudicio Areopagitico,quod

yiö nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN CA PVT XXli

tîoélii in tenebps excrcebatur, neiudices uifis partibus, aliquid fauorj datent, earn dicens afFedluum rationem ^quod fidei feCe femperoppo/ hat.Hine grauem ac difficilcm pugnam oriri, dum fides imperare con/ atatisillismotibusfl;udet,ac rurfusiftifelecontra imperium ÔC man/ datum reginx reda pracfcribentis erigunt, Hine etiam fæpe fieri, uti/ ftistanquamfeditiofis ciuibuspukherrimauirtutum omnium opprw maturjaclocum initio inuita det falfisopinionibus, quaepoftea confue/ tudine ac diuturnitate, ita fe commendent atque infinuent, ut iam non amplius fit cum fide j quacfuccubuit,controuerfia, fed DEO ipfibeV ium indicatur, in cuius fpiritum libéré homines peccent» Hare omnia 6CliquxaliainmcdiumafFerripoflunt,concedimus: Nam quemad/ modum fi oculus proprio coloreamp;natiuo imbutus effet,difcernereco/ lorum uarietatem non pofTet, fic animus feptus opinionibus » quas do/ mo fecum ad fcripturas alFcrt,autincitatus afFcdibus,quos in omni ne/ gocio fufdpiendo pefsimos eflè confultores nouimus,no dextre ac leg» time ulla de re iudicabit,Deinde etiam ini,qui natura modeftiores funt^ amp;nbsp;in iudicando diligentiam adhibent, fi non afsit Domini fpiritus, fi u/ ftra laborabunt, Ifta omnia certa funt. Iam necefle eft,ut Afotus probet affedus illos perturbatosjcaufam fuifle dodnnæ,quam Lutherans uo/ cattnam nemoadhUctacitarucogitationum ipfum conftituitiudicem, ' Deinde nccefle eft,ut oftendat fe amp;nbsp;fuos, in oppugnâda dodrina no/ ftra,imó uero lefu Ghrifti,omni animi perturbatioe carere. Ac ut de po fteriore prius dicajpfe capite,22,fatctur ca,quæ de affedibus dida funtgt; fuisnobtfcumcomuniaefleînecaffèrreuel uerifimilê faltem defenfio«/ né contra inuidas obiediones noftrorum poteft, nempe facrificiu Miamp; fx, fatisfadiones,0(f alia id genus cupiditate pecuniae,ita auda conferua/ tacp, fed harum refutatione omifTa ad adhortationem callide defeendic Omnibus opctam dandam,ne ternerede al qsiudicentJta ne confirma to contra omnes affedus illi animo funt,utpófsintbona conftientia af/ feuerare,fe non bénéfices ôi^commoditatibus,quas iftacaerimoniarum ratio fuppeditabat, ÔC hodié etiam præbet,addefenfionemcarundem feftinare. Rédè L.Cafsiusinomni coniedura eam quæftionem prix mam eflè uoluirC VI BON O,Quis autem credaCin tanta abundart tia, qualcm ueftrxecclefiæ habent, cuius etiam admirationem ueftrae teftantur uitæ rationes, uos liberum animum ad cas difputationesaf/ ferre,in quibus de maximiscommodisUobiseft pcriclitandum f Sed eredam us ilia Rom anenfibus,Afotum autem quisnegauerit inter me dias procellas 6^ aeftum Vatinianiodij, iftud fcriptum compofuiflCi qtiem ita exagitant illi affedus, ut ex poteftate exiflè uideatur,atque eo quideminlocOjUbiLuthcrumtanquam leruumlibidinumatqueuogt; luptatisadfuam caufam accefsiflèclamitat» Nam illud quod omnesfa/ tentur, de quo Patrum extant fcripta, Matrimonium eflè iândum, dr feà Deo inftitutum, mandatam procreationemjilla omnia ipfe fpurci/ tiam,impudentiam appellat. Quid itafan no cum fuis fatetur,facrofan/ dum efle SacramenSfan non aduerlaturMontano,parum præclaredè nuptqs fentientiCEft illud quidem uerum,fed tanto magis admirandS^ Lutherum propter comendationcmciufdem fpurcum dodoremap/ pcIlari.Sed nimium,inquitSotus, illccomendatconfuetudinem coniü galem,non minus eflè neceflariam pérhibens, quàm cibum potumi «lud demûm eft peccatû morte expiandum,iftud indicium eft Lutheqê

, _ .x' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;libidini/

D. T H E o D o R. s N E P F, A N N o t A t. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ it

hbidinibusimpulfum, fundamenta dodnnae exitiaiis initiopofuifle» Fortafsis jgnorauitifta creator jqui fic creaui'tpnmos parentes,operäüt liberis datent, dicens, Crefciteamp;multiplicammij aut uolebat fine con/ iundione ah qua maris SC foemin^ fubitoex lapidibus,llcut poctaef^ bulantur, nafcihomines Diximus fuperius quoque de matrimonio, fedutfandifsimum amp;nbsp;innocentifsimum uirutli Lutherum, piaeme/ moriafjpro noftra tenuitate iam mortuum, defendamiis, neceflie eft jnosdehuoeadere paucadicere, QC uidere num in paradifo, cùmüires hominis eiïèntintcgræjufus ciborû magis neceftàrius fuerit,quàm ma/ trimonq.PermittebatDominus protoplaftis ufum omnium ciborum, exceptauna arbore: Matrimoniumnon modo permittebatj fed man/ dabat. Ad capiendunri cibum primos homines honefta obledatiO non fames impelJebat: nam qUi frudlus fuauifsimos dederat,is ueram fuaui tatemetiam dabat,ncnaufèacibörumafficerentur. Sic Adamhonefto amore,quem Dorninus ipfi indiderat, amplexus fuac coniugis erat ex/ petiturus. In utroc^ ergo necefsitas erat par, nempe uoluptas à creatore indita,iithoc uellent,quod Dominus perrrtiferat, lamucrd pofteàÇ in hac miftra conditione,qüælapfum Adæeft fecuta,mulcarum rerum dura nobis necefsitas incumbit, uidendum num coniugalis confuetu/ do in rerum neceftàriarû nuniero haben' pofsit. Ac initio quidem cum mors omnes homines,ac qiiidern breui tempore abripiat,tam necefta/ rium eft matriinonium,quant funtcibh Etcnim lit corpus humanum cibis deftitutuilt paUcis diebus periclitaretur, fic breui tempore totum genus humanUm dehcéret, finon bencficio honeftarum niiptiarum quotidie ab ihtcritu uindicaretur.Ergo ciborum ufus, qui fingulos ho/ mines conferuat,aUt tinam ætatem,nemini non neceftarius uidetur,no bis ùèrdifta necefsitas , quæ propagation! omnium populorum,gén/ tiurn,ætatüm ferüit,indignauidebitur,quæcum cibis conferaturfEfeu lentis ÔC poculentis adfamem pellendam utimitr, quæquamuis poena cftjtamen fua natura non eft peccatum.Matn'monium autem I'rt iftana turae corruptions contra fcortationem nobis à Deo, ueluti rent edium quoddarn cxhibetur.quod ft omnes concédant fcortationem fame de/ tcriorem, quis dieet coniugtj minorem efle necefsitatem,quam cibo/ rumÆt hæ cquidem de qs loqUimUr, qui ad matrimonium nati funt, de quibUs PaulUs dicicmelius efle matrimonium cotrahere quam uri, quorum fanefuntquam plurimi,eos ego fame mallepericlitari, quam fama aut confeientiaineque enim nobis corporis fortuna faluti anima/ rumanteponendaeft.Etutinhoneftumamp;fpurcum noneftdicere tarn efle neceflariam curam animat quam corporis, autcertècuramanimæ corporis incclumitali præferendam ,ficimpiura non eft dicereconiu/ gtjödnuptiarum dona itaelTeneceflaria, utfuntcibi: Nam,utdidum eft,in alterocorporisuerfatur periculum,inaltero animacSCconfcicn/ tiaf.R-idcat Afotus ac turba rcliqua,qui falfd uirginitatem ialt;ftant, certe iftanunquaminfringere poterunt. Nam fcripturae,quas hisaduerfari dicitjiiulfo modo pugnattt. Dicit qUidem Chriftus quofdam iecaftraf fe propter regnum cœlorum, fedilluddehis accipiendum,quibushoc donumaDeotributiimeft,ut hocpofsintfacersîreliquosautemnon obligat Chriftus,ueefuadet, ftatim fubqciSns,Non omnes capiunthoc uerbum,hoceft,nonfuntomnesidoneiadcoelibatum, Nam Chriftus cum de coelibaiu ôd uirginitate loquitur, longe accuratiorê de ea difpu/

yn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IM C A PVT X3CI;

tatioiTcrrt ihftittjtt quam uos.Etem'm uobis illud in orc eft, ß non êâfiéi attamen cautè, itacp non eft magni negocq coelibatum apud uos ferua/ rCjChriftus autem non cautos amatores, fed caftos oculos ac puras coz gitattones requirit. Ego, inquit, dteo uobis,quod quicuntp afpexen't uz xorem alterius ad concupifeendam earn, iam adulten'um cuiil ea comz mifitin corde fuo.Non potefti's negare paucifsi'mosI'ta eflecaftos, ma' gnartiautemturbam eorum,quifcedis {' ’ bidinibus polluerunt,aut certè in concubinatu perpetuo uiuunt. Putatis autem Chrifto gratiores iftos adulteros quam piosconiugesfereditisneimpuras cogitationcs puritati honefti caftiquematrimonii præferendas Certè qui confeien' tiamvulneribuseiufmodi peccatorum confoftamhabent,noncaftraz runt fe propter regnum coelorum.lediram Dei prouoCant,dum remez dtjsconcefsis nonutuntur, SiePaulididum intelIigatur,dicentis;Boz num eft uiro mulierem non tangere, non enim negamus quandaminmembris noftris effepoft lapfum, utinconiugio non fit tanta moderatio, quanta cratfutura,fi hominis natura manfiflèt intez gra,lucrum efteos,quiuerècœlibcsuiuuntbenèfacere,Quemadmoz dum enim,fi ab omni cibo ÔCpotu abftinere poflemus,non effet pericu lum intern perantiædtafi carcre matrimonio aliquis poftet, infirmitate etiam,quæ cum matrimonio coniunda eft,catebit.Cæterüm ut ciboriî ufus honideodamnatur, quiaintemperantiæ pcriculum in ipfis metui tur.Sic matrimoniö non reijeitur propter uitia naturar noftræ,quæ omz nibus adionibus noftris admixtæ funt. Nam ut dealqs adionibus quo que dicamus,quisita eft conftans, moderatus, prudens, qui in rebus az gendis Sé fufeipiendis no aberret, aut modum in lege Domini mandaz tumnoncxcedatfQui ergo bona confeientia abefte ä Repub.poteft, multo eft tutior, q quibus magna cura adminiftrationis incumbit : fed hoc periculum non debet abfterrere eos, qui idonei ftint ÔC legitime ad gerendumMagiftratum Uocantur,utmunusadminiftranda:Reipub» detredent; nam hoemodo charitatem,quacmutua officia, amp;hancinz primis politiæcuram abidoneisrequirit,négligèrent, Inmatrimonio funt multæ difficultatcSjPrimùm imbecillitas QC. deprauatio carnfs, dez 1'nde occupationes, follicitudo de uidu, labores in educandis liberis, amp;nbsp;multa alia, ab bis molefiqs, qui bona conftientia abefle poteft,temcra' riuseftjfi fponte feineasconieceritrueium cummaiusincommodum muftisincumbat,fiilla fugiant,nempefcortawonesfiC nefandælibidP nes,aut certè animus occupatus impuris cogrtationibus,iftis autorePau Io neceflarium efleconiugium exiftimamustnequeenim magniiftius autoris iudicium contemnimuSjfuadentiSjUt propter ftortationem uP tandam,unufquif(p uxorem fuam habeat. Vidit enim D.PauIus molcz ftiasconMigifjintellexitetiam quanta fint periculaccclibatus,iêdproz pter periculum maius füafor eft honefti caftiep coniugq, Volui de bis paulo copiofius dicere, utappareret luculentam iniuriam incompaz rabili uiro Lutbero piæ memoriae fadam, quód fundamenta ôé iniz tiaipfiusdodrinæ,ab affedibus profeda, ÔC præfertim impurifsimis amp;foedifsimisdicantur, quæ iniuria,fiadnoftra tantum tempora,aut eum hominem, qui optimèdeEcclefiamerituseft,pertinercr,âncmP nebono ferenda amp;ftoleranda erat.Sed cùm illaipfauoceAfotus omne» damnet,qui coiugium laudarunt,â fuo fine-, aceufet tacitè Paphnutium de necefsitate coniugtj ita non dubitantem,ut ucrâ caftitatem ineo colz locet.

toCet,damnet ctiam Patres, qui Paphnutio funt aflenfi, quis hominem impie contumeliofum ferret quis no cum Montano öd reliquisipfum deteftandu ludi'carct f Nos autem inftttutae breuitatis ratio monet, ut contPla tandem colophonem imponamusnegocio, ÖC audiamus magnumcapvt aii ilium ÔCpræclarum medicumjqui unoôCalteroucrboanimifeperturz bationibus,fi non omnibus, qstarnen quariudicium noftrumirtdo-' gmatibus impediunt,medéripofle exiftimat, Duæ autem funtregu/ læ. Prrimaeft: Sequenda aliorum iudicia amp;nbsp;maxime eorum, qui ab hoc malo(utarenimipfiusuerbis)fucrintalienû Altéra eft: finonpoP fimus abefiè ab omni perturbatione,certè illos affedus maxime fugien dos, quibus errores præfentes, hoc eft, dodriiia Lutheranorum feruit»

Patres dicit optim oS ac minime fufpecftos teftes eflè in hac caufa,quia contra omnibushodieuiuentibusfuerint uitæiàncftimonia præftantiorcs,âfCAPVra3î præterea etiam plane abfint ab omni partium ftudio ; quæ duæ res in teftibus maxime confiderandæ uideantur. Ego uero, ut meminiez tiamfuprâ,fummamlaudemputo deferendam Tandis Patribus,nee obruendam â quoquam rerum ab ipfispræclaiè geftarum, ac ftudrf tjuod impendere pro uirili fua Ecclefiæconati funt, memoriâtconcedo ctiam libenter Soto, intolerabilem arrogantiam,addo etiam ingratituz dinem eftè,febenemeritis prgferre,nec memoriam beneficioruni cum beneuolentia 5C gratitudine uelle conferuare:Sed non hoc agit Afotus, ut ea, qua decet gratitudine ÔC ueneratione Patres profequam ur, fed ut omnia illorum fada, quaiutcuncpipforûfuffragariopinionibus uidenz tur,approbcmus,contradicentesuerô interim fuperbiæamp; arrogantiæ gradumfummum attigifleclamitat. Qiioloco facile quiuisintelligit cum plus tribuerePatribUs uelle,^ ipfi fibi arrogârint.Non ignorabant Patres fè homines efle,SCad errorem ut ceteros propenfos,extant SC fan difsimoqî hominum libri,quibus fuos lapfus ingenue fatentur, mâz nifeftum eft, quofdam ab ipfis non efte animaduerfos : quidâ nimiuhî tribuunt uotis monafticis, Origenes nonredè intelledôChriftidido, caftraftè fe feribitur : funt etiam quædâ in Tertulliano defiderata» Nam de Cypriano fuprà fatis eft didum,Quôd fi quis in lapfibus iftis fequi fe Patres negct,numiure à quoquam reprehend! poteritf num arrogan/ tiæ nomine intelligentibus ullis fufpedus efte iure debebitç’ NamiU/ dicium, quod ferunt pq in huiufmodi rebus,non eft temeritatis aut argumentum,fed obedienciæ,quamChriftianiomnesdez bent Deo.Extat enim feuerifsimum mandatum de uitanda idolatria, atuero idolatriæfpecieseft, hominis fadum aut uôcem pngAantem cum uoluntate diuina fequi.Inlani itaque funt,qui ab exemplis patrum

fadis difeedere nos omnino uetant, id quod oblique hoc loco Äfoz tus agit, ficut diximus.Aaronem confideremus uirum fandifsimum, cuià DEO ipforitus facrorum commifsi funt,cuiUs integritas, uir^ tusjpietas, multis feripturæ locis prædicatur, is tarnen Mofe diutius in monte commorante, uitulû fufilem fecit, ac publiée proclamari diem feftum iufsit, Eiusexemplum fifequamur,iudiciofcripturjcidolatrafc pronunciabimur, fi ab innocentifsimi hominis fententia difceftêriz musarrogantiæintolerabilis rei erimus Afoto. Num 6C D, Paulus ârz rogans tibi uidetur, quôd fadum D* Petri grauiterreprehenditC Noz ftris iànê Maioribus honoré deferendû, quis negauerit f fed cum Âf ipfi îapfi fint,ac fæpe cS Aarone uitulos alircos,hoc eft,cultus cledicios fine

modo cumulànnt, nemo prudcns iudicabit eos éf^ imitandos. Quid multisîr’nc te qùidefn autoremaicfaciùnt,qüiin hôniillisàfandifsimis difcedunt, Etenim qüis apuduos fanÆor Chhfti üicanOjadcuiïisniïz f uni omriia putatii fadendaC'féd puto tariien uos non ita defipere,ut pu ten's crudéhfsimaamp; fcelerahftima quorundam Epifcoporum fada fe/ .quendaeffe:âliascriiniôi^gladti contra Imperatoresexpediendi erant, ,ac pcdibuS füppIiCés tonculcandi Ôi. exercendac nefanæ libidines, qui/ büsüihîsïioniahosquofdam Epifcopos laboralîè ueteresbiftoHar tez Rantüf.Pfoniptüm eftuobis hocloco dicere, ïfta pcrfonarum èfle uiti'a ilondignitatiSiSed quîfît, quod eandehi nobisdiftindioncmjCÜfn de fandis Patnbüsfitmentio, non concedinsCEtfi criim illirionpforue/ runt in ea fcelera,qualia in alijs ànimaduerfa funt, tarnen necedc eft uos fateri, ipfos non ita fuifle iàiidos, üt non bümarti intcrdum aliquid pa/ tercntur,dequibusfi rtiodeftàrri rnentioném facimusJiæreticijfchP fmarici,arroganteshabCmür. Mancatfualaus fandis hominibus,cc/ damusipfis,qüantürtifîerihoneftèpoteft,kdfint,utin apoplithégrha/ te dicitlirjarhici ÔC telles ufque ad aras, Âmici Tint, fed in his ubi labUnz tur, fit arnica magis ueritas. Porro, Patres ideo etiam idôriei telles clîèinhàc contfouerfia uidentur, quod a partitim Iludio longiisithè ablîntjcùm conllct eos de rebus non controüerfis locutos.lllâ ucro prg cipuacaüfâelljcur dePatrum fcriptis fobrie iudicandum fit, Nanîcerz turn ell Aügüftirtû amp;nbsp;alios Patres de tjs materijs, quæ maxime controz uerfæfuerunt,meliüs fcrijpfilTeÔCdodiuSjquâm decæteris, Solêtenim aducrfarïorum argümènta cogitatiohes acueré,amp;fSophillârum cautiores in dicedo faciunt.Deniqj certum ell docertdo,difputahdo Paz SpiÛol 7, tres profccilïe, quod alibi Augüftinus tcllatur, dicens fe ex corürri elle numéro, qui fcfibànt proficiendo SC fcribendo proRciant At üero in materijs,qug turn no agitabantùr, liberiores erant, ac interdum etiam, ' 'dumnon cirça proprietatemuerborum élaborant,incommodiusloz quuntur, id quod maxirhe indifputationibus deiulliRcationepérfpiz , cuum ell. Nam cùm de Chrillimentis fiC dementia erga nos loqüüllz BerniarJm. omnèm illi Iribùunt laüdem fedemptionis, fufficere aiunt,üt fciaz mus meritüm non fufficere. Meritum noftrum elle miferatiohem Doz ttahlim cr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jg iüllificàri. Pèr unam gratiam mifericordifsimi faP

n ■ uatoris nos confequirernifsiohem peccatorum ôifuitam çternam;Chri * llum elle pontem inuitam acternam. Alijs in locis cùm Iludio comz mendandarum uirtutum omnia ad perfuadéndum colligunt,lôngius întcrdüm oratorio more prouchuntur,aclibertateloquendimaioreuz tünhinprcpterea quod crederent fe alijs concionibus fatis difertè fuam fententiarndcClifilli meritoexpoluilTe,ac populüs etiamlahguidior uideretLirin pietatis ac uirtutum Iludio. Potefl etiam hodiè fieri, ut con-' cionantibusde opeHbüsnoces fæpeambiguæ, nonnünquâmimpro/ priæ,interdum parùm præmeditatæSC incommodæ excidant. Quæ cùmijsaccidant,qui controuerliasnollro feculode iuftificationemoz tasnôùcrunt,mirümnonellillàPatribusaccidiire, quibusillædifputaz tiones non fucrünt per omnia notæ. Proinde etiam ipforum dehisrez bus tellimôniâ Cüm iüdicio legénda amp;nbsp;perpendenda lunt.Nec difsimu landum etiam in Patribüsell,ipfos interdum fcripturæfententijsnon ita dextrè ufos,qua in rc nolo mihi fidem haben', loquatur ipfa expen'en lia,amp; ipforum fcriptazSuprà memini,anegoriasPatrû,ab ipfis Patribüs

lt;iön probari.Diximus etiam paaló ante de Orïgïm's lapih.Certè Augu/ 'ftihus (, quem ego non fine honorifica præfatione nominandum 1mo)multismlodsfecorrigit3nmultïs duphcem habetunius lociin/ terpretationem. DcHieronymo,nemoprudensfnfidasibit, multaloz ea ab eo contra fcripturac fententiam citata eflè, ÔC maxime primo hbro contra louinianum, ubi Pauk locum ad Con'nthios ; Caro amp;nbsp;fanguis regnum Dei pofsïdere non pofiiint,ncc corruptio incorruptionem, de nuptijs intelligitjcum dubium non fit, (Paulo interprète ) om nis gene/ fispeccata per carnem ÔC fanguinem intelligi . Nam Paulus Roma/ ms fcribenSjdicit:aflFedum carnis inimicitias eflcaduerfus Deum.Eun/ dem etïam ad modum loannem inteliigit dicentem in Canonica fua; Chanfsimi,nunc filij Dei fumus, nee dum apparuic quid futuri fimus, icimus autem quia cüm apparuent, fimiles ei erimus quoniam uidc/ bimuseumficutieft,amp;omnis,qui habet hanc Ipem,câftificat femet/ ïpfum,ficut ÓC iple caftus eft. Hæc de coelibatu intelligit Hieronymus, fed quam dextrè,iplecontextus fan's docet. Vultloannes, ut qui ipem habeantu!taeærternæ,omnes caftifint,neminem excludens; ex quo 'certè fequereturconiuges fpemuitæ æternæ non habere, quae profe/ irtofine contumelia matrimonq dici non poflfunt, Summa, locos icri/ pturae plerofque, ubi carnisamp; fanAimoniæmentiofit,deuirginitate intelligit. (^lae ego ( Deum teftor ) non adduxi, ut Hieronymi autori/ tatem diminutam uehm,ied hocago, ut ciim ille inter præftantifsimos Patres amp;fitôChabcatur, operam etiam perutilem nauârit, cxplican/ dis Prophetarum icriptis,amp; uerfione Bibliorum,nec tarnen ubique u©/ ram fcripturarum intelligentiam afiequatur,non elTe ftatim ex Patrum I'nterpretationibus de fcripturæicnfu pronunciandum, Quidfihodic vtiam haereticus aliquis his fententijs icripturæ abuteretur ad deforman das laudes coniugii,ac prouocaret ad Hieronyfni iftas interpretationes, num putares te ulla ratione ( fi maxime uelles ) aflerere cafti matrimo' nij dignitatem pofrenonrepudiataallegationeHieronymic’Nam,utdi ximus,hæreditateæternæfœlicitatisexcluduntur coniuges, fiadeum modum loci iftiinteliiguntur. Etfi ergo Hieronymus non iftafentic deconiugiOjtamencumillaexipfius allegationibus probari poflent, neutiquàm eius hac in parte interpretatio fequenda eft,

C^iod deHieronymo id de rehquis puto patribus fentiendû,ut libeijt fitjfiquandouidentagenuinofcripturaijefenfudifcederejabipfisprouo care ad grauifsimos teftes ac primos, hoc eft, Prophetas ÔC Apoftolos, Equid?ualde miratusftim Sotum rcliquasproprietatesteftium,càm dePatribus agit diligenter recenfuiflê,fed filentio prçterire earn,quae eft huius negoeij propria : nam ctim de teftibus difputatio incidit, femper lt;tvTû-ny7«Shoc eft,qui interfuerunt prgfuerunt rebus alqs omnibus an teponuntur.Cur ergo in dubijs no confugimus ad Apoftolos, qui cum fibaptifmo Ioannis ufqjadChriftiafcCnfionem,omnia Uidcrent,acfcri/ ptis pofteritatitraderentfidelifsime, optimi teftesin hac difeeptatione crunt,adquosetiamD.Auguftinusnosablegatmultislocis, fed prae/ AugaÜ.üè cipue in libello,quern de uidendo Deo ad Paulinam fcripfit. Nolo, in/ uidendoDeo quit,autoritär? mearn fcquaris,ut ideo pûtes tibi aliquid necefte efïè crc dere,quoniâàmedicitur,fedautfcripturisCanonicis credas,fi quid non dum quam uerum fit, uides, autinteriUs demonftranti ueritati, uthoc plane uideas. Et paulo pdftiSed ft diuinar urn fcripturai^,earum ftilicet, lt;nbsp;k

7i6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in ca P VT XXlir. .

quac Canonicæ in Ecclelia nomt nantur, perfpicua firmatur autoritatc^ lineiilladubïtanonecredendumeft:A L11 S VERO TESTP B VS uelteßimontjs,quibusaliqultdcredendunie(refuadetur,tibicre dere uel non credere ijeeat,quantum menti eaadmonentem ad facienz dam ßdem,üei habereuelhon haberCyperpenderis« Etcapite eiufdent libh 16 Jpfa tedium pondera dilcernendo perpendetnequeenim mihi fic crediSjquemadrnodüm Ambrofio, de cutus libn's tanta ilJa teftimoz hia pofui,aut fi ambobus nobis æqua lance putas eile credendum, nun/ quid ullo modö EVANGELIO NOS COMPAR ABIS, A VT SCRIPTA NOSTRA SÇRIPTVRIS CANONJCIS COAE/ OVABISjquot; Profectöfi redèiniudicandofapis lOnge nos infra uides ab illa autoritäre didare,amp; meqUidêlongius^ Séd utricp noHrûm quan/ turhlibetcredas, Utrun^ illi excellcntiæ nequaquàm comparas. Cùm ergo resipfadoceat,horfeturq; Auguftinus,nonübicß feqUcndosPa/ tres,nee præferendos fcripturæ,cur tantoperè Brcntius accufatur,dices. In Patribus eile aliénas interpretatiohes inter iè pughantes f cur re/ prehenditür Lutherus, qüi à Patribus ad feripturam facram amp;nbsp;canohi/ cam proüocat^ Nam fi non extaret Pauli magnifica ilia uox in Galatis: Nc Angelorüm qüidem dodlrinam repugnantem Euangelicg audien dam efiè, tamert fatis excufaret SiC LutherS amp;nbsp;Brentium ÔC cæteros, qui teftirilohiaPatrum ad feripturäexigunt, Auguftinus, libcrä permittes Ledoriuolurttatem, nonmodóiniuis,fedinreliquoijj etiam feriptis«

Sed clamat Afotüs, nos propter idipfum merito caufa caderedebe/ re.amp;^ m ox tanquäm conuidOs amp;nbsp;ab Eccleiia excluios » uerbis alloqui/ tur,qüibus cohtraPelagianos aliquahdo ufuséfl Augudinus, canens anteuidoriam. Excitât enim à mortuis fandos Patres,amp; nos tanquàrri reos in ipforum confpedum producit, idquod loco citato facit AugudinusiSed AugudinusitainfultatPelagtanis, qui teftimo/ nijs facræ fcripturac conuidi erant de hærefi,hic prouocantes ad icriptUz rarii damnanlllePatrum tedimortqs Urgetlulianum,ied qs,qugex fort hbus üefbidiuini defumptafünt : Nam diett fc tedes facris literis eru/ ditos próduxifle, hic àdfolam autohtatem nos fine ratione remittit. Nam quod fæpè ed didum, patribus,imo om nibus hominibus,5C crc/ demus,ii ex facris nos erudierint,d^ cedemus,fi autoritäre canonica nos Conuicerïnt. yidendumprafterea,qua occafione Augüdinuseoloco potifsimùmPatrumfaciat mentionem,cûmmultislocis, utfupràeft didum,fôlahi feripturam iudieem ac difeeptatrieem in rebus facris cort ftituat.GIôriabatUv Iulianus fe in iudido dodorum, fi rcs ageretur,fâd/ leuidorcm eüâfürum, nam hoc fatis oftendunt Augudini uerba,itadi/ centis : Qiiid ed quod exultas,ÔC mihi,fi irt confpedu iudicum efiemus, qiiafi üidor infultas,tartquam nOn inuenirem quid facerem, quo con/ fugerem,fi Iudicum premerer potcdate,fi in medio eruditorum confi/ derem tecum, ôifc. Ad eum modum cüm gloriarcturIulianus,ÖCapud dodifsimos homines fibi polliceretur uidoriam,Augudinus condib'o •( nem ab aduerfario propofitam arripit, ac cofelRrm dodifsimorurn ho/ minum,Atfibrofij,Cypriarti,Hilârn, Gregorij Condituens,non modo ad ipfos, fed etiam àd îüliani confeientiam prouocat : Quæ res, quid fi/ mile habet cum rtoftra caula^rcdpimus Patres,fed illorum feriptis tart/ tum tribuimus,quantum ipfi illis tribuendum uoluèrunt. Non gloria/ mur de dodtina QC eruditione nodra:oramus, ut emnes crédant uerbo

Dei,Ut om nes audiant docentcm filium, de qua re uoce Dei Opt, Maxlt; in illuftri ilia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fumus edodi moniti. Sed illud maximum eli

diicrimen,quód Auguftinus certasPatrum fentcntiasafFert, quibus urget PelagianoSjSotus ea pro certis ponit,de quibus iplï Patres ucl ob/ (cure fcriplerunt uel manifeliè etiam dubicarunt, Oftendam, inquit,eis Auguftinum,Hieronymum,Cyprianum,Chryfoftomum,CyrilIum, GC reliquos Patres, qui facrificium altaris, fufFra^ia defundorü, Sandto/ rum inuocationem APERTE amp;nbsp;confonecredunt SC docent,öfc, proconfeflbhabctmanifeftèapprobarePatresMiflàmPontificiâamp;rel» quas corruptelas amp;nbsp;abufus, quibus hadenus propbanata eH Cœna Doz minica, cùm certè de his longè aliter Patres fenferint,aut certè nihil eer/ tipronundarint.Qua dereiam ordineeratdicendumgt;nifi fcirem hodie extare luculenta amp;nbsp;dodïa Icripta cótra iftas corruptelas.Ex his ergo ma/ • lo iftapeti,quam ex breui hoe fcripto meo, Sed tame cùm magna terne ritate Alotus pronunciet, APERTE confentire Patres in iftos errores, uno aut altero exemplo docebo,quâm codans ac firma fit ipfius oratio« Nam certum eft antiquifsimos Patres Miftæ nomen ignorafle:id uero quod praccipuum eft in Milla,intercefsio pro mortuis,ignota fuit Patri/ bus, quorum nomina ordine recenlet Afotus: amp;nbsp;hoc quidê ex Platina» qui uitas Ponp'ficumRomanorum conferipfit manifcftius eft,quam ut negate quifquam pofsit.Is in uita Sixti primi fic fcribit : In celebratione « Hero mandauit,utfanlt;ftus landus landus Dominus Deus cantaret.Nu « da primo hçc erant ÔC omnia fimpliciter tradlabancPetrus enim,ubi co « fecrauerat,Paternoftcrufuseft,AuxithaccmyfterialacobusEpifeopus «« HierofoIymitanus,auxitBafihus,Auxereamp;aIn,NamCeleftinusMiflg « introitSdedit,Gregorius Kyrielefon, Gloria in cxcelfisDeoTelefpho/ « rus,Collationes Gelafiusprimus,Epiftolamamp;Euangehum Hierony/ lt;e mus,AlleluiauerôfumptûeftexEcclefiaHierofoIymitana,Symbols «« inConcilio Nicaeno, Mortuorum autem comemorationem Pelagius « inuenit,Thus Leo tertius, Ofculum pacis Innocentius primus,utcane/ «« retur Agnus Dei,Sergius Pontifex inftituit. Hæreticus eft Soto,qui io/ « taunum de MillaPontificiaimmutauerit. Eruntergo omnes hæretici, quicærimonias àpofterisinuêtasignorauereamp;neglexere,imperfe(fta: etiam ipforum ^trov^ytett^cum non omnibus partibus,ficut hodieabfo lutæfuerintiautfitum quoque cùm omnesabeftentcatrimoniaî, nihil deerat altaris facrificio, (fic enim loquitur Sotus) cur damnantur hodie, qui antiquitatis fimplicitatem ac puritatem flagitantfSed omilsis alqs, quorS traeftationembreuitatis ftudium cxcludit, quis non uidet ilium locum manifefte conuincere Afotum dicentem, Miftam quahseft ho/ dieacintercefsionem pro mortuis AuguftinOjCyrillo, Cypriano fiiillc cognitam Sc approbatam, Nam Pelagius prim us fuilleautorfcribitur memoriae mortuorum in Milla, quod fi concedimus, dubium noneft Cyrillum SeCyprianum 6C reliquos Patres,qui antePelagium uixerût, mortuorum SVPERSTITIOSAM ILLAM AC PAPISTICAM mentionem inCœnanonfecifle.Iam uero Pelagius hicuixitTiberq fe/ fundi têporibus,qui imperauitàChrifto nato. Anno D.LXXVI.Cer/ turn ergo eft Cypriano,qui fub Valeriano ScGalieno Impp.(tefte Eule/ bio)martyrio coronatus eft, Cyrillo, Imperâte luliano apoftata celebri, AuguftinOjTheodofij fecundi têpore florenti,hancMilîç parte fuiftè in cognitâ,NâImperatores reçenfiti multis annis anteTibenSimperarSt,

7xS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN C A P V T XX III.

ficutexannalibüspatet. Quódfi fada eft aliqua mortuorum mentid, necefle eft earn aliamfuifle, quam eft ifta noftn's temporibus ufurpaca, quæPelagium(fi Piatinæcrcdimus)aütorem habet. Et quidem in Dio/ nyfij Ecclefiaftica HiefafchiaCfitïtulus non mentitur autorem) legigt; musmoremuetehbusfüifleâ communione, cum SC publica pacis ab Epdcopofadä eftèt annunciatio, acGhnftianimutua falutationefuiP fen t comm onefadi decofttofdiaac fraterno amofe,cuiUs lt;rv{iJioÄoiJ eft coelefti's lila rilenläjnomina mortiioijzrecftan' foIita.Sed ctim illud pera/ do facro fads fic,quis diceret redtatiohe parte eius fuiflefEt Dionyfius caufasetiamfübtjciteiüs conftietudiriisduas,pn'mum,utteftimomum eftèt rcfurredionis mortuorum, deinde utüirtutedefündorum,alij ad ssimitationem pertfaherentur:hæcautem eiüsucrba, Enimuero fando «rum poftpacerhilläm nominüm prædicatio,eos præconioattollit,qui «piè fändet üiXerunt, SCadfinemufqüe uirtutisuiamconftantcr,nulz • rgt; qüärri abeàdcfledendo,fenuerunt.Nos quidêaditnitandum beatifsiz « mum illofüm habitum, atquc ad diuina appctenda præmia prouocans « 5lt;duceHs,illos autem ueluti uiuentes prædicans, qui, ut Theologia ait, « nori mortifïcati, fed in diüinam penitus uitam ex morte translati funt, sj Nouri eriim,ut ait fcriptura,qui funt eius,SCprecioiâ in cofpedu Domi/ « rii mots fandorum eiiis, Quæ profedo fandorum mors pro confum/ «matainfanditatèdiciturüità; His uerbisDionyfius oftenditlricrilert/

ter, cur olim poft comurtiofterh atJtMiflàm aliqua fit fada defundorS mentio,5Ccredo temporibus fubfequentibus eandem rationem obferz uatam. ScddePapifticaillaconfuetudine,ut fupradixirnus, locuples eft teftis Platina,earn non â Chrifto, nec a primis patribus, fed Pelagio inftitutam,amp;quidem incertum eft, qua rationeillo quoque tempore cotrimcmoratio mortuorum fit fada. Obqciet Sotus,Miftam appro/ batam pafribus fuifte, quia crediderint effe purgatotiiim, non ergo de/ fraudare animas iftis falutaribus præfidqs factificiorum uoluifte. Pri/ mumfi conftaretèftètalem aliqriem carcerem defundorum, tarnen non ftatim ccrtum eftètanimas hacratione poffeliberari, nifiafferatt/ turfctipturac teftimonià,finc quaaliquid affirmare(utfarpe diximus)

• temerarium eft. At Uero Auguftinus j qui reliquis recentior eft,de pur/ gatorio dubitat. Etfi eriim quibufdam in locis aftèuerare uidetur, tame in alijs manifeftè dubitat, in alijs etiam fibiipfi contradicit.

Libro uigefim oprim o de driitateDei omriinó dubitat, num fit pur/ gatorium. FORSIT AN(iriqUit)üerumeft.ErinÉnchiridio ad Lau rentium,fundamentum fuper qiiod totdm illud iricendium purgatorif extrudum eft,oriïninó conriellit. Notum enim eft,quód locum i.Co/ rinth.j.intelliguntaduerfarijde piirgatorftcruciatibus.Sed Auguftinus ligna, feenum amp;ftipulam(quorumillicfttmentio)intelligit de UoliJpta tibus licitis amp;nbsp;coricefsis, ut de coniugio 6C cibo, ignem autem de tribU/ lationibus, pertjüasnonfirie doloreluauitas illorum nobis adimitur, ac rationem additeuidentem, qriareilla de pUrgatorio igne no pofsiht intelligi, quia dë omnibus dicatur,Vniufcuiufcp opus probariillo igrie etiam eorum,qui aurum, argentum amp;nbsp;gemmas luperardifîcârint, quae fl de cruciatibus purgatott) intelligeretur,optimi qUif^ amp;nbsp;præclarifsimi uirtutibusjtanquâmaürô ôëgemmis otnati, cogerentur poenasiftas experiri, quod eft abfurdiim,

fundamenta,quibustotaiftadomuspurgatorqnititur, utderin'nane? mo dubitaredebeat.Etenim cum némo pofsit negate ea,quæ ab homi/ nibusfine uerbo éxcogi'tantur, pro figmentis amp;fabulis habenda, ficut Propheta idoJatn'am fubinde mendacium appellat,quis commento ue ftro fidem adhibebi t,cuius nulla funt fundartlertta f Nam ad locuiil de peccato in fpiritum landum,quod necj in hoc, neqi in future feculo rez mittitur, fupra refpondimus*

lamuerO Auguftinus non folum interpretationefua aufertfundaz menta purgatOrq,fed manifêftè eo loco dubitat, num pofsit cHe purgaz torium,his uerbis. Illiusertim opus(inlelligeeum,quinonamauituoz cap.ip, luptates ) non exuritur, qUia non ea dilexit quorum amifsione crude/ tur.Exuritur autem opus huius,quoniam non fine dolore percunt,qug quot;nbsp;cumamorepoflèfïàfunt,fedqUoniamalterutraconditionc prOpofitaj “ eis potius careremalit quâmChrifto,nectimoreamittenditâliâdefez “ ritChriftum,quamuisdoleat,dum amittit, faluiiSeft quidem j fictame “ quafi perignem,quiauriteumrerümdolor,quasdilexeratamiftarumj fed non fubuertit,nequeconfumitfundament!' ftabilitateatque incorz “ ruptionemunitumîTALE ALIQVID POST HANG VI« TAM FIERI INCREDIBILE NON EST,ET VTRVM« ÏTA SIT Q^VAERI POTEST* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

Hacc uerba uolui aftcribere,ut ea,qux fuperius ex eodem loco recenfui,melius intelligerentur, amp;nbsp;pq amantefcp ueritatis uidc tènt,quàm nihil certi de purgatoriohabeat Auguftinus, Nam fi certUs fuiflet, fl credidiftetteftimontjsfcripturfpofTeprObaritaiem carceremj nunqüàm,utderedubia,lcripfifret,QVAERÎ POTEST, Defiz natergo dicere Afotus certos SC confentientes eftc Patres inter fe de pur gatorio, cum Auguftinus, cUi principaturti inter reliquos tribuendum efle nemo dubitat, hac in re dubitet,nihilcp certi pofsit ftatuerc.

De inUocatione autem, utpaucaetiâmdicàmus,amp;fi dubium nori eft,Patres quofdam nimium temporibUs induh'ifle(neque eiiim ex fert ptura ulla ratione probari poteft)rurfus tarnen multa contra fuperftitio faminUocationem in illis repcriuntur, ac dubium no eft, fi èa Uidiftent, quat poftea ipfaexperientia docuit,ipfos longégraUius ea de re fuifte fcripturos,

Dicit Auguftin’AÄTpöÄF foildebereDeo,ZjvA«Ät' ücróhominibüs: atUeroquisnonuidet fandum uirumfibiexcidiflè,cûm uoces diftinz'^f'“^?’''; guit,qUarum fignificationes hoc modo, nee in facris, hec in prophanis literisinterfedilctepantC’DeindeAa-jjofciafcertèfpecieseftinuocatio,Ez ’’ tenim nemo dubitatfacrificiaelle nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DEO debitam. Äuguftiz

nüs autem in ferm one 15 2. omhem cordisamp;corporis mundiciem ap/^opfrowp« pellatfacrificiumDeo offerendum. Cum ergo ara cordis noftri tum Jtacyri,i' maximeardeat,cum oramus,gratiasagimus,quis non dixeritiftam ef nbsp;nbsp;/iW «5

fe ueram Deócp facrificium gratifsimumt'itaque cum piæ pre' cationes fintA«'jy’%»«i,foIiDeodebentur:autcerteA«7j’ticr commune eft uocabulum non diftingUendum a-Z^ovAu«, Verba Auguftini de facrifi/ cioifto cordis funt ha?c:Denicp duplex à nobis facrificium quæritDcus, unum,ut fimus eafto corpore,aliud,ut mundo corde elle debeam us,er' go in exteriori altari,id eft,in corpore noftro,offerantur opera bona, in T9(/,tt6i de corde odorem fuauitatis redoleatcogitatio fanda, amp;c.Talis locus extat etiâin libris de ciuitateDci.Hæc ideo dixi,quia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»©ù t/iovÂ^ias ifta l/j., □.

tmpcritis amp;nbsp;indodis occaflonem dedit multarum corrupte/ LeiM/icoox larumdeinuocatione. Alïjsuerólocispièamp;ferudite loquiturAugufti/ peraferuilia nusdeinuocatione, quosrecitarelongum effet, ego exempli gratia u/ num aut alterum exipfius fcriptis fubferibam, Libro jo.de ciuitateDei uKuntur. cap.4.cum demonftrafîctfoliDeofacrificium deberi,dehominum ue/

neratione hoc modo fcribit: Muhadeniqucde cultudiumoufurpata funt J quæhonoribus deferuntur humanis, Hue humditatc nimia, hue adufatione peftifera, ita tarnen, ut quibus ea deferuntur, homines ha/ berentur,qui dicuntur colendi SC uenerandi,fi autem eïs multum addP tur,adorandj. Vides Auguftinum ipfum indicareexceflum quendam eiïè.fi quos colere ac ueneran debebamus, etiam adoremus.

Eodem libro cap.ÿ. docet Angelos non e(ïê adorandos, Qiiocirca Onquit)ficutorantesatque laudantes adeum dirigimus Hgnihcanfcs uoceSjCui res ipfas in corde, quas lignih'camns, ofïvrimus,ita facrifican/ tes,nona!teri uiftbilefacrificiumofferendum eflenouerimus, quâm illijcuiustn cordibus noftrisinuifibile facrifîcium nos ipfi efle debe/ mus. Tune nobis faucntnobifquc congaudent, atquead hocipfum nos pro fuis uiribus adiuuant Angeli quique,uirtutefque fuperiores, amp;ipfabonitateac pietatepotentiores. Si autem hæc illis exhibereuo/ luenmus,non hbenter accipiunt : ôi. cùm ad homines ita mittuntur, ut eorum præfentia fentiatur, apertifsimè uetant. Suntde hisexemplain Iiteris facris, Putauerût quidam deferendum Angelis uel adorando uel facrificandoquædebenturDeo,ÔCeorum funtadmonitioneprohibiti, iufsicpfunthæceideferre,cuiunifas efTenoucrunt. Cùm ergo Ange/ loslicitumnonfitadorarc, quomododicemus homines eflè adoran/ dosC’Et quidem unum exemplum D.Pétri documento eft, quid pla/ cuerithacin parte fandisDeihominibus. Namcùm Cornéliusadue/ nientemadoraref,uetabatipfe,dicens,fequoqj hominem efle. Extant amp;nbsp;alia exempla. Mihi ueró non eft propohtum prolixe ea de re dicere, ftcut nee de cæteris:Satis eft oftendiflè,non efle in his locis, quos recen/ fuit Afotus,cam Patrum fentcntiam,quamipfe illis affingit, Proinde ctiam non opuserat ipfos amortuis quafi excitare,amp;nosadipforum citare tribunal,condemnaréqjillorum fuffragrjsamp;fteftimonijs. Pofle/ mus ferreeoshacin parte indicesSCtcftes, necdubitamuscos eamo/ deftia didfuros fententiam, ut ab ipfis in quibufdam ad fcripturam pro/ uocantes, nonftatim efïèntcondemnaturi. Nam quod uiui permi/ ferunt omnibus, quam libertatem iudicandi fcriptis fuis dederunt unP uerfis, fi hodie ex mortuis fententiam diduri refurgerent, non efïent denegatüriullis. Sedcumhocpoftulamus,utdifcederealiquandono/ bisaPatruminterpretationibusliceat,clamatAfotus3Auguftinum,Cy prianum, Cyrillum nobis eæcos efle,Lutherum, Brentium, fimiles folos fuifle oculatos, Quis ueró illos eæcos dixit RefpondetSotus, nonnecæcitatiseft omniserror, amp;nbsp;omnis fcripturac fenfus alienusab caC” Egouerómagnumeflèdifcrimcninteriftaexiftimo,amp;:certètale, qualeeft inter hallucinationemSC cæcitatem. Poflunt qui Lynceis o/ culis funt, aliquando decipi, ut purent fe uidere, quod non uident, Hallucinatioiftaeftjnon caecitas: nam fimilitudine aliquafènfus, ut non rede iudicet, decipitur, Cæciautem funt, qui in clarifsimo fole ni/ hilomninóuident,de nullocolorequamlibet fplendido flCclaro poft funriudiearCf Sic caecos eosappellamus, quiclarifsimæluciaduerfan/ tur.

tur, quales olim fuerunt Phanfæi : Sed errantes ac hallucmantes funt, quialiqua in rz Iabuntur,dum aut non fan's attenti funt, aut aliqiia firnP litudine ueri impediuntur, quorum in numero G collocemus Patres, acdicamus aliquibuslocis eos Iapfoseflè,nulla rationeinipfosiniurq fumus, alias enim Auguftinus Hieronymum ut cæcum damnaifet, cûm non per omniâipfiusfententiam fequitur, Fuiflètetiarri retradîa/ tionemultorumlocorlimfibiipficonuitiator. Et uos D.Cÿprianünl martyrio darum cæcitatis damnaretis, quem ut errafle circa Bapti/ fmum, ficinreliquis catholiciim fuifle aflêritis, Denique dos ipfos cæ/ citatis nomine fufpedos facitis,qui multos fcripturæ locos,QC bünc quem ex 1, Corinth, fuprà citauimùs, longé aliter quàm D, Aüguftiz nus, Äfipfecontextus orationis Apoftolicæferat, intelligitis de igné purgatorio* Ne itaqae düm nobis maledicere conaminiconüiciafa/ ciatis fartdis hominibus, irtio uoS ipfos ueftro iuguletis gladio,firmio/ raôt^tutioràcontra nos præfidia quærite, Omitto multas calumnias manifeftaSjSCillam etiam,ubi Lutherum,cum Paulo loquentem,fcri/ pturafcp facras Angelorum horninumqueautoritati opponentem,re/ prehendit,nam huiufmodiconuiciaita claräfünt,Utrefutationenulla indigere uideantur,

Venio iam ad alteram partem MethodiTherapeuticaè, qôam So/ CONTRA tus præfcribit. Nam hadenus oftèridi, quantum ad certitudiném ua-* CAPVTi4, leat Patrumautoritas, quamille primum uoluit efle antidotum conz traerrorem, Iam monetetiam Sotus inprimiscauendosafFedus,quiz bus præfentes errores blandiuntur. Qiio locoimpudentifsimé Je«f conuiciorum ÔC calumniarum congerit, ita ut nullus Apelles ipfif/ lîmam calumniæ imäginem melius depidurus uideatur, quâm in ipfiUs Icri^to ad uiuum exprefïà eft. Atque utinam quod pidor egrez gius tacir,nos quoquepiduraSC fcriptura ulcifci calumtlias atröces pof femiis. Nam iftæ iniuriæ non ad nos pertinent, fed ad eum, cüiüs doz cirinam, utmendacem ,impiam, Uitiorum omnium matrem, libidiz num ac fœdifsimarum UoluptatUm ferteftram facere conatur, Qiiæ profedo ignarosqtiidfcntiamus, aütdoceamus ex uerboDei, maioz reminmodum perturbant. Sed oramus omnes bonos necalumnqs iftis moueantur,Neque enim noua ifta funt conuicia, fed ex eorum nuz merO, quibus Phariîæi olim Chriftum ac ludaei Apoftolos afficiebant, Conquehturfilius Deifeon'OîrÔT«i? j(S“‘?'«gt;'flp,amp;aliolocô 7rAai'0(/appelz'M‘lt;tt, u; lari, Nec obfcurum eft, quoties SamaritanUm,dæmoniacum, îedUz dorem, perturbatorèm ocq acpacis üocârint. Ac hiftoriæfacræ tez ftantur a gentilibus libros contra CHR.ISTVM feriptos, exquiz bus maxime blafphemus fUifle dicitur is, qui inferibebatur Ada Piz lati, Paulus uerbis paucis fortunani Apoftolorum defcribit,dicens, eos in hoc mundo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j(5^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;hiftoria nafeentis

Ecdefiæ teftatur,quo loco fuerint Chriftiani, quâm nefandade ipfis confinxerintgentiles.Nonitaquemirum eft,fi diabolus antiquum mo rem obtineat, ÔC cum expugnare ueritatem nequeat, tarnen oppugnet mendaetjs ÔC maledidis*

Caputtotiüsaccufationis eft dodrinam Euangeli] blandirihomiz nibus carnalibus, aügere iècuritatcm,auferre uerum Domini timoz rem. Quæfi probaueritSotus, dubiumnoneft,dodrinam noftram (utilliloquuntur) tanquâmpræfentifsimumuenenum ÔC Ecclefiæpez

^0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1^1 cApvt xxiiii;

öem, éde fugiendam. Sed audiamos quid de enumeratioüe peccitó/ rumcoramfacerdote fentiancueteres« Ïlli enim neutiquam confenfe/ runt iii iftam conHtendi rationem, quorum e numero cft Chryfoftoz tnüs,qui in hæc uerbafcribit Peccata tua didto, utdoleas ea, ii confun/ deris alicui dicere qUsc peccaHi, didco qUotidie ea in an ima tua, non diz co,Ut confitearis conferuo tuo, qui exprobret : didto Deo, qui curat ea: Peccata tua fuper ftratum tuum condtete, ut ibi fua mala quotidië conz icientia tuatecognofcat. Item. Non teinconlêruorum tUorum theaö^ duco,non hominibus peccata tuadetegere cogo, répété coram DEO confdentiam tuam, explica ,Oftende Dornino præftantifsimo me/ dico tua vüInerâjôC pete ab eo medicamentum, oftende ei,qui nihil op/ probret,fed huiHanifsïmt curet,amp;c,

toe fine pda nbsp;nbsp;nbsp;Ëadem in fententia eft Ambrofius, qui DOMINO uias no/

8, liras vult reuclari, non recitari hominibus. Cui aftipuIaturCalsianus, dicens : Quod ft uerecundia retrahente reuelarc ea (intellige peccata) hominibus erubefcis,illi,quern latere non poffunt, confiteri eaiUgi fupplicatione non definas ac dicère : Iniquitatem meam cognofco, QC peccaturn rteuni cdram me eft fcmper;Tibi foli peccaui,â^ nialum co/ ram tefeci: qui abfque ullius ucrecundiæpublicationecurare, amp;ßne impropèrio peccata condonarc confueuit»

Nee Gratianus etiam iftorurn fententianl,utccrtam,conftrmat in Canonibus. Nam cum de confefsione prolixe multorum fenten/ I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tias ia uenme^ partem redtaftet,tali denique epilogo eft afus : Quibus

autoritatibus uel quibus rationum ftrmamentis utracp lententia innita/ tur, in medium breuiter expofuimus, cuiautemhorumpotiusad^z/ rendumftc,Ledorisiudido referuatur,utra(p enim fautores habet là/ pientes Si religiofos uiros^

Cum ftaque feripturç mandato nullo exigatur talis peccatorurti confefsio, Si diftuadeantboni, dodi ôdlàndiuiri, rede abrogata eft confuetudo iftazac proptcrea,fi ut alijs,fic ifta quoque abrogationecotv fefsionisimprj ac impoenitentes abuterentur, nihil tarnen in reipfacl/ letuitq. Atuerocertumefthacre minimam quidem occafionemdaz tarn efte licentiz Si fecuritati. In notortjs enim peccatis acmanifeftis confefsione opus non eft,fed ad cognrtionem magiftratus pertinent,0^ ad communionem etiam ifti admittendi nonfunt, nifi feriopoHfeean/ turuitz emendationem,

Sed Occulta,dicis,recitanda fünt,üt üèrecUndia obftët in poftertirti peccaturis. Item utlàtisfadionesprzfcribipofsint,quz duo addifeipli/ ham multóm liaient

Facilis ad ifta refponfio eft Si expedfta,Certum eft impœniïefttcs ad reuelationem arcanorum adigi non pofte :nam cum nulla reuerentia huminis moueantur, ut à turpitudine abftineant,cdmin cohlpedu Dei,qUcm houerunteftéohinium rerum infpedorem acultorem ,ho ërubefcant,quiscredatiftospetentifàcerdoti,aczternas flam mas mi/ nitanti arcana recitaturosfAt uero quorum corda Dominus fuo Ipiritu ücrè ad pœnitentiâ fledit, quos oculis mifericordiztelpexit, illipec/ cata fua abominântur,amp;de admifsis corâfummoPontflîce crUbefeunK qualis illeEuangelicus confeflbr fuifle fcribitUr, qUem prccati fenlus ita comouebat, ut ne oculos quide auderet attollere, ita ft udia urtz prioris damna/

’damnabat, utpugnoetiam con'mpuritatis acpeceatonim fonteni fuß/ detet, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;)

Ad eundem plané modurn,qm'fpintuduceuttintur , ad npuitatem: üitæ ac emendationem impelJuntur. Etem'm ut am ma Humana quam primum corporn'nfunditur,nonquiefat,fed’6f'5fgt;«i«f fuas exenulicfpi/ ritusDomini ad pietatis ftudium ilHs cft autor gt;0« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quorum

corda femel ipfi us aufptcqs tem plum eflé Dei cœperunt» His ergo pro/ pteruerecundiam non cftopus redtatione,fed lachrymis,imitatione Prophetæ Daiudis, ledum fuum ngant,ac fe ipCos quotidie accufant^ - Nec tameninten'm adhortationes,çomratnationcs j- amp;nbsp;pubheasdC priuatas,excludimus, Noui'mus enim ex Ezechiele, hoc elfe (inter cæ/ tera) concionatoris munus ÔC officium, popuh* üi'tia taxare# Sæpe eti'am ïudicamus Ultimi acfeuerifsimiïllius iudicijæternorUmqicruciatuum, qui impoertitcntes manent,mentionem faciendam, Præterea irx: diui7 næmagnitudo contra impiosexemplisfcripturæ facirfedemonftranda eft,additisProphetarum amp;nbsp;Apoftolorumcomminationibus/ Haeca concionatoribus fineiftapeccatorum recitafionefieri pofluntfeorfim, cum accelîuri ad Coenam, abfolutionis priuatæ uolunt fieri participes: amp;publicè J cüm condones ad populum habentur* JEtquidemfiiftaad feriam pœnitentiânihil poflunt,nefcio qua alia ratione pertrahendi fine homines. Nam quaealialacerdos, recitantipeccatafua,denuncïabftf quosduriores carceres quâm illos aîternæ damnationis monftrabitC aut feuerius ne indicium facrificuli unius uidebitur feuerifsimafenteri/ tia Chrifti, quam contra impœnitentes illo die laturus efte'

At uero dices fatisfadiones quomodo præfcribentur, tjs qui pcccata’ fua non fuerint confefsiC Nos uero fatisfadionem unam tantum agno/ fcimus,quae abundè nobis fatisfacit, Chrifti illam in cruce,qua née me/ Iiorem,necperfediorem facraetradidereliteræ,quamfi imperfedam dixeris, blafphemus eris in ChriftifangUinem î fin perfedam,nori érit opuseam noftrisopellis complete, Hæcautem nullo operum bono/ rum contemptu dilt;^ efle uelim. Narrt loqoim ur hoc loco de precio fé/ demptionis noftræ,quod certenoneftaliüd, quàm Chrifti fanguis.

Cgterûm quiChriftum per ueram fidem induerunt,fciunt rnundurti fibi crucifixum eflê,audiunt in concionibus facris,malé parta, exemplo Zachaei, reftituendâîabftinendum â crapula auaritia, ne corda graz uentur, aut polluantur, quaé debent efle domicilia amp;nbsp;templa Dorriinû Impuritatemomnem uitandam,nccontrifteturfpirïtusfandus: Hu/ manitatis officia praeftanda, quod Dominus uoluerit hoefignum effè adoptionis inChrifto lefUjalTumenda arma iufticiæ,exuendum,ut fum madicam,ueteremhorrtinem,ôi(induendumnouum, alia,dequi/ bus in concionibus diligenter monendifuntChriftiani, amp;docendi,fi/ demfineiftisfrudibusmortuamefle.imo uanam gloriationem :ueré autem credentes nouas fieri in Chrifto creaturas. Quid, obfecro jin hac dodrina periculi eftç'an non hac ratione fuus hortor amp;:Chrifto tribuitur ôdopefibus^ num quificconcionantesaudiuntjad licentiam amp;nbsp;fecuri/ tatem inftituuntur

Dicuntur illa(inquies)in concionibus,fed non fiunt f an uero perftiaz des tibi omnes, qui coram iàcerdotepromittunt fatisfadionem, inipez rata fadurosf Profedo fi diligenter rem æftimauerimus, uidebimüs faiisfadiones apud impies multum momêtiadfecuritatem carnalem i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;RRr J

habcfC, Nartl uerbi gratia,homini auaro, qui per fraudem fe hoc anno multa corrafifle fatetur, præfcnbitur certus precationum numerus,im/ peratur pecunia danda pauperibus, itinera amp;nbsp;peregrinationes mandan/ tur,aut ut fumptum in Miflas faciat, quae SCii aliqua ratione dura funt a/ uaro,tarnen iucundam habet opinionem meriti, Orationumitvf«««/^^? pracfcriptas aliquot horis demurmurat, fine omni attentione:nam recP tafle tantum uerba Orationis Dominicæ fatisefl, Itaqueintotoillola/ bore orandi maximum eft uotum abfoluiflè num erum præfcriptarum precum.Homini præterea opulento ôi. diuiti non ufqueadeo graue eft, pecuniam aliquam erogare in pauperes, uel in Miflas, peregrinationes fæpefîCbreuesiniungtintur, aut certèper «icario« procurantur. Quæ cum fiunt, opulentus illeauri fibi monteà pollicetur ,acfi quando lucri maioris fpes affulferit,cùm opera aliqua fua,amp;^fumptu no ufcß adeo ma gno inducere fe peccata omnia pofle credat, ad ingenium amp;nbsp;uomitum redit. Qiiid multisf exemplum ipfum facrificuloru fan's oftendit, quan/ tum ad difciplinam momenti confeisio auricularis habuerit: quo enim fæpius confefsi iunt,co fuerunt diflblutioris uitæ, de qua fi pauca dicerè uellcmus,prolixus coramentarius inftituendus eflet. An uero ifta ratio fatisfedionum non uideatür expeditior, facilior, quam quæ â nobis ex Euangelio pracfcribitur f Semper orandum, fed cum attentione : dan/ das eleemofynas, ut agnofcamur ueri Dei fill} : opes iniuftè partas non efle fcruandas:nccfolum(quod tritum apud uos prouerbium eft)cautè, fed etiam cafte uiuendum:non femel at(ç iterum,fed toto uitg tempore ieiunandum:non fiicerdotiin anno femel, fed ipfi Deo quotidie lachry/ mis QC gemitibus ex animo confitendum,amp; fimilia.Ifta profedô,fi dili/ genter perpendanf,fan's teftantur iniuftè nos accuiari corrupt^ ac fubla/ tæèmediodifciplinæ,quiadicimus recitationê fingulorum peccato^ non efle neceflariam.Sed de his aliorum etiam fcripta extant,itaqj nihi! addam amplius, fed redà ad fecundam accufationem me conuertam»

Libertatem, inquit,nos docereab omniabftinentia: nefcio num de abftinentiatantùmloquàtur,uelintenigat etiam contincntiam,quia ad ditparticulam uniuerfalem:fed quocuncpfenfu iftadicat,nemo eft, qui nonintelligatluculentam efle calumniam:amp; quidem nemo, nifi impu dentifsimus dieet nos abftinentiae, continentiaî, fuam laudem non tri/ buere, Profer,qugfo3teftimonia ex noftroij^ libris, quibus probes nos eiufmodi Epicureos efle, qui nullam omninô laudê tribuamus uirtutP bus iftis laudanfsirais, prouoco ad fcripta noftroijz conciones, quarS plurimae extant, in quibus reperient æquiLedores manifeftârefutatio nê hai^ calumniaijî: imó uero certû eft encomia amp;nbsp;exempla fobrietatis, abftinentiaîjtemperantiçapud noftros prçclariorainueniri q apud uos»

Aliam porro accufationem fuperioribus adtjeit, nos dediicrimine ci borum parum honorifice fentire, certû iracp efle nos carnali fenfui fauc/ re. No uidet mifer homo,fe ea in parte nobifeum amp;nbsp;Chriftû dulcifsimiS feruatorem damnare 6C Apoftolum Paulum. An no fuftulit Dominus omnêdborum diferetionem, cum diceret, nullum cibSinquinareho/ minêCan no Paulus magiftri fui ueftigia fecutus,monetColoflcnfes,ne dcledum ciboij^ imponi fibi patianturf An no ipfe fateris nos à iugo le/ gis folutos efle,cur ergo ilia pars legisMofaicç tibi placets Ac fi om nino eft diferimen aliquod ciboi5i,cur quadraginta tantum diebus ab ill is ab/ ftinemus,ô^non per omnem uitam,qualis a fuiUa carne, ÔC alijs interdi dis in

iÄts iJl lege mandata abftinentia cftÆcclefix,ut credo,autori'tatc allegä'' biSjCUipIacucritcertS tempus cóftituere,mtraquod,acarnibus, ouisS^ limilibus abftincremus.Ifta qutdê facile dicuntur,fcd cùmEcclefia uocê fui magiftri audiat dicentis ad Petrum: Qiiæ Deus purificauit tu tômü/ nia ne dixehs.Et fententia fuprâ cita ta: Nihil ^d per os ingréditur,inqüi nat hominê,nullum profedó ciboijî deledum luo arbitratu cohftituet

Sed fortaffe diicn'men ciborum Ecclefia propterea faciendum exiüi/ mauit,quôd cibi nonulli fomenta fint cupiditatum ÔC uoluptatumfAd ifta ergo refpondeo,nihil elfe nobis ab ullis cibis pericülijfi limites tem? peranüæamp;fobrietatisnontranfgrediamur. Nam fi ab omnibus abfti/ nendum eft, quac imm odicè fumptajad libidine nos irritant, â piCcibus nonnullis,aromatibus plerifcp,à uino nobis abftinendum éritjin feptua gefima.Nam noftro quidem tempore plures uidemus ebrietatepecca/ re quàm ciborum abufu.Sed nemo hadenUs uino interdixit üllis ih Se/ ptuagefima, Omnisdenießintemperantia, quibufcünqj tandem cibis utamur, uoluptatcm ac libidines comités habet, Sed quis ita defiperef, qui propter intern perantiæpericulum ab omnibus cibis ingenereab/ ftinendum diceretC’ Videmus ergo obferuato moderato ciborum ufù diferimen efculentorum omnino tolli, Iniuftè ergo aceufarttur, quôd iciunia omnia negligamus.Nam ad perpetuam fobrietatem ac tempe/ rantiam homines aftringere (id quod ex uerbo Dei fæpe facimus)nihil eft aliud, quam perpetuum mandate ieiunium.

Adhæcnoimprobamusieiunia,quaedeinduftria fufcipiuntur,qôan do nos orationi,ÔCaudiendis facris concionibus prafparamus aliquan/ to parciore cibo utentes:nam in his quid fequendum fit,exemplâ Apof ftolorum nos docent, amp;nbsp;ratio etiam oftendit, fobrïosin omni negocio fufeipiendo efte promptiores magis induftrios,Oratio autem,aut in/ uocatio Chriftianainprimis requirit hominem àb bmnianimipertur/ bationcamp;intemperie liberum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Hæc omnia cùm concedamus, nôû uideo quid iure Afotus in nobiä reprehêdere pofsit, Eténim iciunia omnia ob eum finem fufcipiüntur, ut temperanter 8i cafté uiuamus,Cùm autem ieiunia à noftris, imo ue/ ro à Chrifto præfcripta,ilium fine cofequantur,quid opus eft ad elemen ta ifta mundi confugerc 0(reuocare hypocriticum diferimen cibotumi’ Nonminus certé abfurdum hoc eft, quàm fi quis hominem eloquen/ tem,qualis Cicero fuit,reprehenderet, propterea quod non ad uerbum pueriles Grammaticorum régulas tcncret, finem enim cùm coiifccud fumus, amp;nbsp;quidem legitimis rationibus, nulla in tota adionc (ut Philo/ fophus fcribit)reprehenfio eft.

De uotis ÔC purgatorio,q magna iadura pietatis difeiplinæ fubîatâ queritur, cùm fuprà dixerimus j nolumus h ic cade cum tædio repeterè» Sed unû eft,quod fecuritatis caulam prçcipüâm clamitat,dodrinam de I'ndubitata fide aut certa fiducia in Deum .N óuS h oc efte Euâgeliüm di/ cit,ô(quidêLutheri,quod car nalibus hominibus uel inprimis blandiaf, qui nihil magis cupiant q frenos laxari fuis cupiditatibus,fiC alia quæ re/ cenfere longS effet, Scripferunt amp;nbsp;afij dcdUbitatione, fed nefcio hum a/ lius quifquam impudentius Ofio æ AfotO, Certé fi fidem hiftoricâ, de qua D,Iacobus fcribit.dicercmus iuftificare, merito nobis tale quid tri/ bui poffctjfed manifeftédocCmus fidê,q eft fiducia gratuity remifsiOrtiS pcccatoi^r per Chriftu,nuUi nifi pœnitenti contingere,qüa unà üôCC car/

haies omnes SC impœm'tentes excludimus, Quorriodo ergo ea^fidesfe/ cuntatis carnalis ent caiifa, quæ in carnales nunquam caditC’

' homi'm's tantùm hortóte talem: propn'etates ergo I'ftae SC natura fidei (e/ curitatem Qi. mundihuius carnifque rioftracftudia excludunt. Nec nos deingenio noftro certitudinem hanccortfinximus, fed ex fenptura di'z dicimusjcüi èajquæ hoc loco ab Afoto dicuntur,manifeftc repugnant, Vnum Caput, quodin Romanis quartumeft, luculentam defenfioz nem habet noftræ caufæ, Namibi Apoftolus exemplum nobis conz ftantis fidei Abrahami proponit,ac maiorem in modum prædicat fiduz ciamPatriarchæ,quai nullis impedimentis auellià Deo potuen't. Et idem Apoftolüs undécimo ad Hebræos capite, fidem definit eflè tATr j»

vTBOta.lt;rnj 7rçlt;ty//'XT‘an/,iÂiyj(^oi/ ov jßAtTrö/zfcrwf/jCum qua dcfcriptioz he ex diametrO pughat dodrina ueftra de dubitatione.Et fi (quod antea diximus) fides Abrahæ laudatur, quod de promifsionibus diuinis non dûbftaüerit,reprehendetur certè omnis dubitatio, Cuius rei argumenz tum certum eft concio Chrifti, quam refurgens habuit ad difcipulos ez üntesEmauntem. Oftultijinquit.â^ tardi corde ad credenduminoz mnibus,quælocutifuntProphetae:nonne hæc oportuitpati Chriftum, amp;nbsp;ità intrare in gloriam fuam$'

PrætereaSacfamentorum uerus amp;iegitimusufus répugnât dubitaz boni, Eft cnimSacramentuminuifibilis gratiæuilibile fignum,quo certiOres nos facit Dominus de fua dementia, imó eft fignum fœderis, quod Dominus nobifeum inijt, Dubitare ergo poft accepta huiufmoz difymbola de Deierga nos dementia,nihil aliud eft, quam fufpedas habere Dei promifsiones,Deum (quod longifsime ab ipfius natura abeft)lubricUm, mutabilem, inconftantem iudicare. Falfa erit ÔC lacoz bi dodrina,qui manifefte dubitationerh in oratione damnat. Poftulet, inquit, curh fiducia, nihil hæfitans, nam qui hæfitat, fimilis eft fludui maris, qui uèntis agitur Si impetu rapitur, Neque enim exiftimet hoz moillefe quidquam accepturum â Domino. Cûm autem recitamus OrationemDôminicam,ac ab initio Dominum PATREM appdz lamus,num dubia nobis uideri ifta oratio debet, ut ore quidê Patrem, corde autem tyrartnum imagineris C’ Cùm oras, Remitté nobis debP tanoftra, num de remifsionepeccatorum ambigendumerit,præferz tim cùm Chriftus orhnes pœnitentes peccatores ad fe uocet ac polliceaz tur fe neminem, qui ad ipfum ueniat, eiedurum efle C Certè fi D, lacoz bo credimus, oratio cum dubitatione huiufmodi coniunda nihil impe trahit. ItaquécêrtaremifsionisSiadoptionisfpes,cùmrecitamusOraz tionernDominicam, animo concipienda eft : quæ cum ueftra dubitaz tione non conueniunt’

Paulus Romanis fcribens,fpem Chriftianorum certam efte dicit: Spes,inquit,nonpudefacit, (^omodo,obfecro,ifta cum dubitatione conueniùnt f Nam fi incerta Si dubia fpes eft, poteft fr uftrari fperantes. At cùrhnon fruftretur,fpèrantes nonpudefaciat,quomodocumifta confiftere ueftra dubitatio poteritC Spes fanè,utvulgo eo uocabulo iftimur, animos hùmanos inter fpem metumqj fufpenfos tenet, at fpes Chriftianorumcertaeft, fpes nunquâm fallens. Nec obftat PaulidP dum;(^ui ftat,uideat ne cadahnon enim fuafor eft dubitationis, fed dez hortatur Romanos, ne temerè de ijs,qui lapfi fint, iudicent, poflè enim fieri,

fîéri,ütâfipniabantur, quod âcddifîefandïfsinii's kgitnus, qui tarnen ä gratia Dei non exciderunt.

Puto iftafufiiiceread detegendascalumniasSotitnam pleniorho/ rumtradatioabaiqspetendaeft. Certèferîjslachrymis deplorandunl eftjdodrinam facrofandi Euangelij,accertifstmum foedus, quod HIius Dei fufo(anguine nobifeumini)t,nouani dodhnam appellari,quæear naliom improbitatem ÔC (eeuritatem adiuuet,impoenitentibUs blandia tur, patrocinetur impqs. TunefiliDeilefu Chrifteturn auram popuz iarem captabas,eûm omnespcccatoresuc adccuenirent,acauxilium ÔCclementiamtuamfummam fibipromitterent,nibebasf Tunehoz minum carnalium affedus pueriles Qi inHrmos conftrmabas, cum diz ceres: Ne turbetur cor ueftrum, credit is in Deûj SC in me credite,in doz moPatrismeimaniiones multxfunt,quibuscertè diiciptilosruos^ô^ nos omrtes in certam fpem ç ternç fotlicitatis engere uoluidi. Ad ruum tribunal ergo, quod in his aduerfariorum furoribus nobis reliquum ell.prouocamus fupplices,orantes, ut patrocinid caufat, qUam à primo ftatim mundi exordio tuendâ fuicepifti^ contra calumnias iRas clemen ter tuearis. Gloriantur illi deantiquitate,fed errores de ingCnio fuo cxcogitatosprotUo Euangelio nobis obtrudunt:Iadant opera bona» 1 acaudcntcâîacroiàndotuoconferrefanguini,cùm interimomnis gez neris fceleribusfelè polluant. Facem Euangeltj poftremis hiice tempos ribus ineffabili dementia tuaacceniam, vulgi QC carnalium homiz num commentaeflè dicunt, Tibi,Tibi,ô Domine,uindidam committimUs, humilime orantcs,ut fi ad mortem non pecz cârunt, illorum oculos aperire uelisznos uero in tanta return omnium perturbatione confiantes coiv feruare,ut cum læticia exultatione adz