Dit boek hoort bij de Collectie Van Buchell

Huybert van Buchell (1513-1599)

Meer informatie over de collectie is beschikbaar op: http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732

Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden:

• • de rug van het boek

• • de kopsnede

• • de frontsnede

• • de staartsnede

• • het achterplat

This book is part of the Van Buchell Collection

Huybert van Buchell (1513-1599)

More information on this collection is available at:

http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order of appearance:

• • the spine

• • the head edge

• • the fore edge

• • the bottom edge

• • the back board

lt;4^^ vwv nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/Q'I O

(Il ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Q,. . C

1^ w®**^

n IOANNIS

R V s BR O C H 11

SVMMI ATC^VE SaNCTISS. VIRI, QVE M infignis quidam rheologus alterum Diony-fium Areopagitam appellat,

OPERA omnia:

Nunc dcmum poftannos fermeducentos èBrabantiæ Germani-co idiomate reddita tatinèper F. Laurentium Surium, , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Carthufiæ Colonien alumnum.

PSAL XCIII.

Beatus homo quem tu crudieris nomine,amp; de lege tua docueris cum.

ExQfficindPlarcdum Joannis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ntartio^

Qrcttia Vriuilc^io hnpcriali ad (^mjucnniutn.

CONTENTORVM IN HOC OPERE

ELENCHVS.

I D.IoannisRusbrochij vitainfignis.

• 2 Summa totius viræ {piritalis.

• 3 Speculum làlutisæternæ.

• 4 In Tabernaculum Mofis amp;nbsp;ad id pertinentia,Cómcntaria,vbi mul ta etiam ExodijLcuitici,Numerorum Myftcriadiuinofpiritu cxplicantur.

Tradatusdepræcipuis quibufdam virtutibus.

• 6 Dc Eide Sc ludicio libellus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

q nbsp;nbsp;De Quatuor Tcntationibus.

• 8 De leptcm Cuftodijs Opulculum longe pijffimum.

• 9 De feptem Gradibus Arnons.

lo DeNuptijslpiritalibus Librirrcs.

II Dc pcrfeótione filiorum DEL

II Regnum amantium Deum.

• 13 De vera contemplatione Opus præclarum.

• 14 Epiftolæ feptem vtiliffimæ.

• 15 Cantionesduæadmodùmfpiritales.

• 16 Samuel,qui alias De alta Contemplatione dicitur, venus autem Apologia quorundamfanâihuiusviri didorum fublimi-um inlcribi poffit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■

ly Oratio perbreuis^fed pia val^.

ygt;REVERENDÔ IN CHRISTO PATRI Ö;

lOANNI MAIORIS CARTHVSIAE PRIORI DIGNISSIMOj Ac TOTIVS ORDINIS CARTHVSIANI MODÉRATORI VIGILAN-

tiffiino, Fi Geratdus ab HamontjPrior Cartbiifiahovum apud Coloniatri AgrippinamjObedientiatn Cüm Réuerentia;

^vLTis hodieMundusabudatiibris.amp;videntureaiam efl'c 'têpora Reucrende Pater,dc quibus longè ante prædixit Dà I niel vir defideriorum replètiis Ipiritu nei: m ultiplex crit fci entia. Atqui o G q eft libroru iriges rnultitüdö^ tanta ctiam effet amp;vtilitas.Ïam verb quândo longèpluresedûtur ncdu vaniac futiles, lèdetiâ pcrniciofijatq; exccradis referti do-gmatibus,qquiad reformados in melius hominum mores,Sc ad vcra picquot; tatélpe6tent,infeliciapotiùs q felicia hæcdicendafunttep/ara, vt quæ mul to plus 1 olij ac veneni,q boriæ frugis âc remedij pariât. Qua in re merito pij ornes vigilare,amp; quibus poffcnt tnodis eniti deberét,ficut amp;nbsp;faciunt multi,' vt q funt impij acftolidiHomines ad euulgadas fuas vel hugas,vel blalphe-miasimpigri acfedulûtam ctiâ ipfi,immô verb longè ampliùs âd cdêda ac diffeminanda pia quçq; Sc lâlutaria turn fua,tum aliorûpro Dei Opt.Max. Honore, amp;nbsp;ânimarum quotidiè gradi nimîs proHdolor numero in Horren dumTartaroruni chaos ruentiûïalute,ftudiofi incumberent. Multùm em commêdat nos neo zelus animarû,amp;: fempferè optimus quifq; etia lucran disanimabuspræclpuânaUàuitoperamiNechodièquicquâtam deeffevi-deturpopulo Chriftiâno milefadum in rnodutrivafijs hærefum opinioni bus dilacerato, aut m explicabilibtis aliorum vitiorû hexibus irretito, q ho-minesdodi iuxtàacpij, quosamp;pietasiniHgctvtvclint,amp;eruditio fufful-ciat,vt poffint auxilio Sc côfilio effe miferis, excæcàtos ad veritatis reuoeà-re lucem,euerfos erigere,nutantes firmare,-per deuios vitiorum ànfradus nodes atq; dies properates ad tartara, fuis exêplis,fuis monitisj fuisq- preci bus adverâ Chriftianæreligionis pietatê,amp;ad plana iucundaq; virtutûiti nera, quibus pergant in patriam, reducere. Res in aperto eft, nec vllis eget argumentis. Qüæ cùm ita fe habeant,nos pro noftra exiguitatc in corn une omibus côfulere cupiêtes,ficut ôc ex fraternæ cHâritatis debito obligam ur, (vnicuiq;enim mâdaüit Deus de proximo fuo)iarn aliquot annis ftudiofè operadedimusdiuerfis,ijsq; nô contenendis, euulgâdisauthoribusiiritef quos ante hosaliquot annos etiamD.IoannisThauleri infignis Theologi opéra Latinè côuerla,amp; ex vetuftis cermanicis codicibus diligeter caftiga-taedidimuSjVthaberent pij ornes,maximè qui adperfcdioraamp; vitæcon-templatiuæftudia adlpifât, quibus qoptimè inftituercntur,ad eàq; fedan da inftrudi Seexpediti redderétur.Nam tametfi abundèmulti extarent co dices,ex quibus eaquæad côponendosmores,vitia extirpanda,virtutesq; obtinendas ptinerent,làtisq; fuperq; petere liceretzat tarnen qui de vitç in- * ternæ Sccontemplatiuæ ftudijs,dementis vnione cum Deo,atq; id genus alijs raris amp;nbsp;minimè vtilgaribus cxcrcitijs,amp; de rationc eb pertingendi age rétjpauci fânèerât:atq-ij ipfi partim itüobfcurèôcinuolutè eaiplatradan

*a 2 teSÿ

EPISTOLA NVNCVPATORIA PRIORIS CARTHVSIAE COLONIEN.

teSjVt indepotiùsdeterrere,q ad ca inuitareac inflamare tedoris, pfcrt ini rudisacimpfedi,animupofren*.SedThaulerusnofternon folû multa le-ö:ióe,veru ctia propria cxpientiadoâ;uSjlparfimitadilucidèamp;aptè res ei-ufcemoditraditjVtqui aliqua eft bona pditus volütate,p fefe inde haurirc poffit modos optimos atq; facilimos ad fupreina vfq; pfedione ptingen-di.Quöd fi ncc ille omibusfacit {àtîs,polfunt em fateor amp;nbsp;in illo quædâ de-liderarijiam aliu damns nihilo Thaulero inferiorem,immö verb in multis ctiä löge fupiorem,nempc eximiü,adeoq; diuinü(fic em fçpè eum Diony fins noftcr Carthufian us appelIat)D.Ioancm Rusbrochiû,n.Thaulcri con lemporaneûjSc in Ipiritalibus etiâ magiftru ac inftitutorcm, fient eins vita teftatnr.cnins feripta qdäti facienda fint,is demû probabit,qni à capite ad calcem vfq; ea diligenter ac rencreter pferntatus erit. De qno viro admira-bili pauca nobis hoc loco dicenda veniut propter qnofda,qni eins librnm tertiu de Nnptijs fpiritalib.tanq de errore fnfpeólü,reijciédnm pntârûtdn qnibns primu tenet locum venerabilis ille amp;nbsp;pclarus Theologus D.loanes ,Cerfon,cuius hodieqjfcripta extat,quibus Ipeciatim eu quern comemo-rauimus libru tertiû nonihil rephendit: cuius deinde fèntentia fecutus xb bas Tritthemius Spaheimen,viru omi laude dignû,ablq; vllo illius deme-rito,parùm digne cómemorat.Itaq; quod ad Gerfonêattinet,primóqui-demidveriffimèdicipotcft,eûintalê incidiffe verfionêfiue interpretati-onê,quæ multa omiferit,multa adiecerit,quç nufquain cxemplaribus eer manicishabeatunquod certèparum decuitillü,quifquis tandem fuit,qui interpretc,veriùs paraphraften,illius libri agere voluit.Qui tamé nee bis có-tentus,etialiminarê opi epiftola tanqipfius Authoris noie pfigere nó cft vc ritus,vtquifquisinillorûtriûlibrorûleôtioncinciderit,D.Ioannê Rusbro chiuillosècermanico cóucrtiffefcntirecoganatqjitaquicquid illa habet ,verfio,totû effe Authoris ipfius nó poffit quifqua ambigere,cùm tn,vt dixi* Tnus,multa ibi paffim admixta fint,quæ vt bona fint,tato tn viro vix digna runt.Quod fi cui dubiu videtur, vel cu corredo Germanico,vcl cü hoe no-flro Latino exeplari cóferat eandeipfam interpretationé,amp; reipfa veru nos dixifïejpbabir.neindèfi qs hac cxcufatióe cótentus elfc nolit,fed cü Gerfo-neauthorêminus cautèquædâfcripfiire,mcntéq;fiuâ meliiis explicate de-buiffe cótendatjpoffetid fortalfecócedqfinóalijs multis locis ab authore ld effet abundèpfi:itü,ita vtetia propria icripfèrit diólorü quorunda fuoru apologia,qua Samuelis titulo pnorauit,vbi aptiffimc mentem explicat fua, ,quêadmodü eaintelligivclit,quæD.Ioânes cerfon nó fatis effe declarata fa tetur.Nec hoe folo libcllo,fcd pluribus etia alijs,maxïè in vltimis aliquot ca pitibus libri illius,cuius titulus eft,Speculû falutis æternæ, vfq; adeó oibus ïèfc purgatû reddit,vt nemo nifi improbus aut maleuolus in erroris fufpici one eins poffitferipta vocare.Erätquidecatepeftate,quaipfe floruit,impu dentiffimi ac ametiff.quidä hæretici,qliberorû fpirituû noie tum vocaban lur,quoru opinióes quçdacûhuius fanófiff.viri,immó amp;nbsp;cû qbufda ipfius Chriflifèntêtijs nónihil eófentire viderent.fcd eofipfos hçreticosintantu

AD PRIOREM MAIORIS CARTHVSIAE DIGNISSIMVM, in oïbus penèlibris fuis infedat amp;: cófutat,vt penè cótinuü cu eis bellu ei fuif-ie,vel inde colligi poffit.Hæc pauca Gerloni refpódilfe lufficiatïcu? tn epifto la fiqsdiligêtereuoluat,nihileüdefinire cóperier,led ta’tum meliorê quorun da hoe tertio Ijjiritaliu nuptiaru libro dutaxatdidorudeclarationê reqrerc. Abbati Spaheimeh re{j)ódere nihil eft op^quadoquideis fua habet ex Gerfo-nCjCui nosputam’elfe latisfaótü.Etfiille,Gerfonêloquor,maxime in ea effet fentêtia,authoré hüc à vera amp;catholicafide aberraffcjquod nefas fit dicerevel credere,nos illi cófidêter noftrü Dionyfiu carthufianu opponerem’,nihil il-lo ncq; eruditióe,neq; vitç fanólimóia inferiore,imó veró diuinis afluetu ra-ptib’,atq; Ecftaticu cótêplatorê,q tn fepi’ei’honorificè meminit,eüq; nó du bitat alteru diccre Dionyfiu Areopagita,ob fcriptoru eximia pietate ac excel-lêtia. Que quide fi qs oia diligêtcrpcurrat,fi i eis verborü óc fentêtiaru podera bene trutinet,fi feripturç myfteria exponedi Sgt;c îternç vitæ abditiflima qq; in lucêjpferêdi gratia fingularé in ipfoauthore æquo ppendatiudicio, nifitot’ cæc’acftupidus,velnimiû carnalis amp;nbsp;aialis fit,amp;jpptereanófitidone’ pcipc ca q lunt fpirit’ DEr,velit nolit,oïnó fateri amp;nbsp;exclamare coget,qcunq; ferè hui’ funt viri,nó ingenio hüano,fèd fpu diuino elaborata atq^cófeda efie.quod amp;nbsp;reuera ita fe habet.Na etfi mediocriter dodus fuit,vtpotè facerdos amp;nbsp;prior ca nonicoru Regulariû,magnæ tn literaturæ vel feietiæ nó fuit,fi de huana q in-flat,fciêtialoqris.Totus emdedit’Deo amp;nbsp;ftudijsvitæinternæ,nüluitanimû fuû literarû ftudijs,aut ledióe multa,qferèdiftraherefolet mente poti’ q col-ligcre,admodüoccuparc,fed cüPfalmiftanefciêsliteratura,introiuit ï potê-tias Dni,8c de plenitudie fpus tä fublimia,taq; .pfunda interim erudat,vt ne«^ mo dubitarepoflît,introdudûeûin cellafpón vinaria, eiusq; vinojprfus ine briatü.Quod vtina multihui’ feculifapietes,grades ï oculis luis,parui amp;nbsp;for^ taffe nulli Î oculis deI, imitari vellér,vt nó totos fe f inexplebilêlegediac fciê-di curiofitatê elÏunderêt,fed eniterent etia ingredi in fecretu métis fuæ,ôc ini bi haurire ex fpü dei,amp;: micantib’ fiipnæ gratiæ fulgorib’vera läpietiä,qua di-feerêt nó alta fape,fedhumilib’ cófentire,mori vitijs,ftudere virtutib’,viuere Deo,fpreto müdo terrenisq; honorib’ac voluptatib’,vera beatitudinis gloria fufpirare,óc humilê Chriftü p hûilitatis,charitatis,manfuetudinis,cçterarûq; virtutû placidifîima feq itinera. Hæc em fola vera ac falutaris fâpiétia eft,quâ q negligût,quo fè putat effe fàpiêtiores,eo funt reuera amêtiores: nec effe po teft in iUo hoie vel minima Chriftianæ amp;nbsp;religiofæ fàpiêtiç particula,q ipfàm æterna ôcincreatâfapiétiaonm noftrûiesvm Chriftû fêqcôtenit. Sed qd nos ifta comemorareattinet? Redeamns ad id vndè noftraparûpèr aberrauit ora-tio.poflem’qdê hîc etiaex venerabilis illi’Gerardi Magni vita,cui’author eft D.Thomas Kepis religiofiff.ac piêtilf.pater,idêq;jppè contêporane’ Rusbro chij noftri,cômemorare teftimôiû,quo ctiâfpûjpphetiçidéipfènofterRuf^ brochi’ claruiffe lcribit,amp; ipfum Ger.Magnû,virû alioq dodiff, atq; fàndiff. multa ex eo didiciffe, amp;nbsp;ei’ fapiêtiâ ftupuiffe:atq; etia quorunda aliorû,ex qb’ vn’vitæ excellêtiffimæfummis Seraphim eû côparat,amp; oem ci’ gloria in ex Iis vidiffe fe feribit.Alter eû ab vno dûtaxat Gerfone culpari, fed à turba niul-

*a 3 U

EPISTOLA NVNCVPATORIA PRIORIS CARTHVSIAE COLONIEN.

’ ta Gntäoruvirorû defendi teftat.Sed ne epiftolæ modu excedam’,i aliûlocû iftarcijcereplacuitquanqipfe le Author pclarisdiuinisq; fcriptisfuis ita medetjVtalios adhiherelaudatores^jppèfupfluû fit.Quod aût hæc pauca hîc cómemorare voluimus,eo potiÏÏimû conlilio faâû eft,vt fi qua cuiufquâ ani mo praua fulpicio federet,hâcpenit’ à fe excluderet,nihilq; poflhàc indignû de tantofentiretviro,quê reuera nemo vnquâdignèlaudarepolTit.Quem ta mêfiqsbenè mtelligere,ac déco verâferrefentêtiâvelit,totûpriùsplegatne ceffe eft,amp; tû dernû poterit,quod eft æquû,ftatuere ac iudicare. Na in qbuldâ locis fùbobfcur’ eft, fed alibi eadê apte ac dilucidè explanat,ita vt diuerlà quîs feripierit opufcula, 80 in plu ri b’ eadê quâdoq- trader, ita tamé abftineat à rc-petitioncmfertim oncro{à,eorû quæ alias dixit,vt miro quodâmodo quæ in alijs ominafunt,in alijsexpiicctur,amp;:diuer{alicètfcripta,optimcinter fefeq-Lufdâ in locis cohæreat. Animaduertere id poterit,quifquis totû ftudiofè ple-gerit.Multâ quidê hadenüs,amp;: ea lanè no immerita,laudé apud ornes veræ û-piêtiæftudiofos obtinuit venerabilis illc fublimis contêplator acTheolo-gus D.HenricusHarphius,itavtetiâ quidâ nô vulgaris authoritatis,cum inter excellentiflimos referre Contêplatoresnon dubitârit:vcrû fi exlibris eius, ejuos de vita contcplatiua Icripfit, qui funt fecûdus ac tertius Theologiæ my-ll:icç,ea quæ ex huius Authoris diuerfis monumetis etiâ ad verbû defcripfit ac mutuat’eft,eradas aut aufcras,penè nudû ac vacuû eum relinques: quod nos non in illius tantitaq; llilpiciêdi patris dcrogationé,fcdin noftri Rusbrochij laudcdûtaxathîcinlèrere voluim’. CurantD.Hêricus Harphius eius nome ominô fubticuerit,nec exprelferit vfquâ,nihil noftraintcreft: id vnû certifli-mum eft,optima amp;præclariflimaquæq; fccundi amp;nbsp;tertij MyfticçThcologiç libroru, Kusbrochio potiùs optimo iure, vt cuius reuera funt,q Harphio,qui ea non pro lua captada laude,lcdpro multorum vtilitate ab eo mutuatus eft, afteribi amp;aftignari pofte ac debere.Atq; ea re coftiltum fanèfuerit, vt fi quis de huius tanti viri feriptis minus benè (èntiat,vel ea minùs capiat,Præfationé venerabilis patrisD.Petri Leydenfis,quqndânoftri Cœnobijprioris digniftî ini,in fecûdum wyfticçTheologiç ciufdemHarphij librum,pcrlegat,quippc quæ nontamHarphio,quàmnoftroïtusbrochio {criptaeft,exquo Harphi us mutuatus eft ea,quç in ilia pfationepartim explicatur,partim defendûtur. Verû vt his omifsis,ad te tâdem Reuerede Pater reuertar,hac potifsimû mente tuç Paternitati huius veneradi Patris feripta nuncupate voluimus, illi or diniàDeo pfedus fis,quem Author ipfc {pecialitercômendat,quiq; vnusp-cipuè ex MonafticisOrdinibus vitçcontépiatiuç,quâ hic Author exceUcntif-fimè defcribit,addidus eftftioc intérim fiimmopè obfèciâtes, vt gregem tuû tuç fidei amp;: folicitudini cômftrum,ad huius làndi viri turn legenda,tum imi-tâda feripta adhortari nô graueris,nc quod abfit,tâtis comodis, tantaq; ad in* ternam excolédam vitam oportunitate aut abutâtur,aut parum digne vtanf. Commendamus autemR.P.TuamChriftiOpt.Max.bcnignitati, quæ eain multosannosjp noftri potiftimû Carthufiani inftituti coferuationc incolu-lïiem in vtroqj hoie tueri dignet. Dat.Coloniç in uoftro cœnobio CanhuC

E LAV-

F. LAVRENTIYS SVRIVS CART' HVSI-

ANVI HVIVS OPERIS INTERPRES, CANDIDO LECTORI S. P.

œj nbsp;nbsp;babes bîc, Chrißiane Lc^or^arithorem^raucîn:,fanéluin, do'

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;à Deo,lt;^ (juidem excellenter, denique talem,ut meritô inter

I pracipuos Eccleßa Dolores numerandu^ ßt. In cuius îibris nihil nißpiü,nihilnißßalutare ine/î: cuius otnnesfentetice diuinli (juidda, ac cceleßeß)irant:, ut uel hocfolo ar^umetoßttts coßare ^ueat, non tarn butnanoßudio uelin^enio,gudm diuinoß)iritU:,(JuiC(Juidhic cer» nis operumjConß^lwn ac elaboratum ejje,propteredhbctius coinmemorare uo' luimns^ ut te adhuiits autborts le3:ionem inuitaremns, nihil in hoc ^Uicrentes aut ß}C' Nantes aliud^nißßalutem tuam'.cuiß^ut debes^conßiltum uoles:, obuijs^quodaiuntjulnis huiiisßiripta J^iriexcipies,nec untjudm èmanibus depones.E/ec ambi^imnsßhorum le^ioneeris deleclatusßu^um immenßim breui tccoßcuturum.Namßue etiamnunt uitijs implicitns tenerüßue reliSlisuitijsß^it(e emendatioris ßudium amplexus esßf ue in dies in J^irtutibus ac Dei amoreßruenter prop^edcris,ßue ctin^is animi iant deuiHis ac confopitisperturbatioibuS:, dulces diuma ^otemplationis (JuotidießuSlns experiris,paßim apud buc reuera omni laude dignißimum author ein inuenies^ ijuce tc uelin uit^s iacente excitentuel bona uitaßudia a^greßum, nia^is ac ina^is inßain' ment^^aut in uirtutibtis ßliciter pro^redienti adperß^lionem pcrtiitgendi comodtßb ma ac maxime compendiaria demonßrent itinera^uel certe iainperßäumjCluanam ra tione ma^is ina^ii^ adßiblimiora tendere debeas^ abunde edoCeaiit. ï^ec^ enim gitiß ^uain tarn potedl eß? perdita uita, (pä no bincinde multa hic inueniat^unde adprojjii ciendumßteeßaluti acriterßimuletur:nelt;p etiam ußtpadeo (^uißiam inßiblime eue^n^ erit,(luinplurima hic reperturusßtßipßpoßint eße adminiculo, utßeipßoßatßbli' mior.Enimuero in omnibus Juis Lucubrationibus huncßrelSfoßer hic üduthor obfir uat modum,utßtblimibtis humilia^ CT* minime ußtatis maxime^^ acommuni etiam 'Pio^ rum experientia remotis^communia piadam admißceatypioproßt omnibus, CT* nemo non ex ipßusßcriprtisanima ejuandd reßsrat bauduul^arem utilitatcm.No edli^itur, ut (puißeluam putet idcircoßbißeriptorum eiusleamp;onemßreßiperuacaiieamßueguod fublimia multa CT paucißimis bene perße^a cotineant:babh eniinulto plura cun^is accommoda,çx (juapoßint uelperditißimum (juempÿ ad meliora incitare,ßue uul' ^ariapleratp le^enti ingérant: nam er ea ipßa non uulgari rationeproponumunba' bent ndlt;p aculeos quoßddßos,(pios in animo le^oris altiùs inßxos relUupiutZat^ eiußgt; cemodijunt,utßcile ^is poßit intelligere,exE)cißiritu,no bumana indußria,ea ßcißchQ^d ut teßatü magis tibi ßt,candide Le^orßeriptorü^ eins oim uelutßnt' mam (piandain retineas,iam paucis ßngulorum argumenta nbsp;nbsp;materiam tibi explicabi

musjjreuitati tamenßemperßudetes,neplus oneris piam comodi,tuis rebus acßudijs ädßramusSßuodäntelt;Jud aggrediamurßreuiter,cur in büc, (piecoßicis,ordinem ea redegerimus,exponemus, Primo loco Summaßiritalis uita^quapaucis uerbis oimße^ (pientium Itbrorum inßitutionesßcre coprahenduntur,in ipßa Ç)perumßonte repojui'

a iiq mus;

INTERPRETIS ad lectorem admonitio, muïSulndc Spcculüfctlutis esterna coïlocauimttó jhac nimirü ratiuc,(p in citts hbri cx^ tremù alitpiot capitib, dij^ßcilitnas (juafdafentetiasßias ipßcmct dilucidc cxplicet,^' bii4 nemo pottrit ambi^crc^ipi Gerßnis reprahßo ntcritdßt ne^li^eda.St' cüdo loco cometaria Î tabtrnaculü d\doßspoßuinutSjUt Icdlor habtret diuinaßcriptU' ra loca qda dißßcilima pßneue ac no fiß calitns explicata. Utide aptißimoÇut Jptgt;^ rdnui^dgt;ordit multoi huius S. Vatris tradlatnsßubiuximuSy^oibiisßaltem magna ex parte poßint in edmune pdcßt.'Poßeci deßiritalib.nuptijs tres librißubnedlütur^^fpui bii6 mira dexttritate ab inßmis uß(^ adßpremd uita pßdlioneunujßibet Dtu amas, dtducitur acßubuehitur^Qinbiisßucceditliber depßdlioneßliorü Uti,oi laudeß/pi' ordPo/i üegnü amatiiiIJeu.deinde liber de uera cdteplatioe,CMnlt;s Î Germanica ti tulits eil Dtxij.religioßsßaminis.Subide epißolayijßubiüguntur,acdiicecantiücu' leeßiritales ualdetßtisßubtexitur Samuel,^ alias IDealta cutemplatioe inßeribitur, ^uem ea de caußapoßremo piaßpoßuimtisloco,^ uelut apologia quadSßtßblimiu S.'Patris aßertionü cpiarundd, î eop multa optit explicetur aduerßm calüniatores, at^ ipßtßeße author iiidicioEccleßa et Dodlorü catholicorußubmittattquod etia in li bro dt uera cdtepl.ßcitßedmelius Ï hoc Samuele.Uenitp extremo loco S.uiripbreuK precatio collocata edl.Sed his carpti breuiterp pßridl^,iäßngulorü argumeta libro rü,^ ^uo Ï tis utatur ordießue tradladi modoßtccindlim explicemits» In Suma uita Jpiritalis,mira breuitatepreeceptaßrme oia nbsp;nbsp;exercitia S.uita; obtinenda neeeßas

ria,ea^ nulli no coueniaia^pulchre acpfpicue uelut ob oculos ppoit^ Inßeculoßalutis ecternaypridßmplex eß et cois oibtisßeide pddfublimiora admißcet, po/l de uene' rab.altarisßacramho alipiot agit capitib,p reuera cüdlis ßnt utilißima: deindeßubli tnia ualde adiugit^tpioßatisßciat etia pßdlis.Gibits tniße dtbitore arbitrât ui eß: CT ^inoibtuspßdlißdimtss eratßcileoibus uiuedimodüpraßeriberepottiiuIn comenta' rijs Î Moßs tabernacaibi etia alia multa ueterislnßrumcti myßeria edißerütur,i prï' cipio incipit uteütp hüiliter,deinde ali^iußublimiaptradlattatpllis abßclutis^poßeä maxia illius plixi opis parte ad oesßeße acedmodat:^ plurtaßane toto illo opehabtn tur,p digna ßnt ueiaureisßcribi charadlerib.multa,^ cü3:is ßuporißntamp;admiratidi: pplura etiaßueJßaxea poßit emollire pedlora ad agenda panitetia et uitia ppudian da,^dmonedtis aut nobis es cadide ledlor,ne te oßendatßcü Bibliorü ttxtu ï hoc uolumie ndßemp cdßentire uideatur.utplurimü tnimße^ur bißorid Scholaßica 'Petri receßspresbßcut etia nos in margint ßuis locispaßim annotauimifs. In hbro que de practpuis qbußda ßcripßt uirtutibits, cuiits author ipße baud dubio eß,ut certis potedl pbari argumentis,totu6 eil aureus, nbsp;nbsp;oibus mire utilis et accdmodatustnec quißqM

ambigerepoteß,qn inhoccdßciedoopußculoßngularißanllißusgratiatt adßira'-tione ßt ußis. In tradlatulo Deßdc et iudicioßymbolu cocilÿ PQicenißre totu expo nitfCt parteßmboli apoßoteßp ibiuehemes,et totus oibus, cuiußcupßntgeneris,ma xïeacedmodatusjn opufi^dt üijaêtatidibparti cois,partimßublimiseß,ßedtarnenulli ndutilismt nemoßt,qui ex eins ledlide ndßtt aliquod aßecuturus emolumentü. In libel lo de •vijxußodqsQta enim huius titulü uertereplaciût,^ nullü aliud uocabulü Germa

nicct

INTBRPREtIS ad lectorem admonitiö?

i}iclt;e di^ioi aptnïs occurreret^^guanq neeßcßttis appoßte redditü cß^ßeut tiec Qer manicü uocabulü ußpguacpßatis ar^umeto qdrat^In hoc,in(luaßibclloß)ü loge dui ciJjMtitur,^ mira breuitate etgratia totiiis uitx traßgedee deferibit modü,multii uulg aribti^ lt;^daßublimia itermifces'.quod ideßre inßequ^i opußculo dc yiij.gradibas amoris obferuat,i cuiii^ initijs multa babet.qpoßit pdejße cüäisßeddeide etia mi' itùs dibits copia et i/ßtafaßtbiugit,l^t ent ante diy.imiiS;,et buniilimiió edi et celßß^ Torroïope quodjeqtur,putdde nuptijsjpiritahb^oem oim CZ laudèet admiration^ uincit:gt;totiiisJpiritalis CZ tebodda nbsp;nbsp;pfequedee et abfolucdce uitte ratioetn mirißce

tradestquod opus libèter ï ßote ccllocaßemuSyniß ob cert as caußas ïbunc îoeü poti ùs differedupß)exiß[emiis. habet empleraq^ paucts admodu cognitatadßame ap prahëdeda maximûpreeßdt adiumentü ea^qpracedentibdibris et tradiatuîis coti' nctur: attamen nuîlo ußqua libro ueltradlatu alio tam abfoïuteßiritalis ac interna et cotîplatiua uitlt;e tu îcbodda,tü pfequëda^^tüpfdle obtinèda uid explicat^^ac ueî' ut ob oculos ppoit.ln libella depßdlideßliorü Dei edferibedoßauißima Sddlijpi ritus adjpiratioe ußus edltet licet à coibus exordiatur,tameßublimiapotißimü tra dlatyitatatnë:,utpoßint queuis adea appetenda illicerc.Tn opCyCuititulüßcit^^Re' gnum amantium Deü,aliquotcapitib.ab iitio oibusßeße accomodatßed deindeßen-gt; ßmßrturad altiora^^z^ edlfane illo ipßo i tradlatu admirabilisplane^ÿ ßngtilarts, et nefeio qd mira ac ißolita illic lucis reluceat, I-iuius libri capite odlaito grapbice depingit caußas bareßim zfX errorü,z^ ut qßcp ide poßit curari^^atp ddßana redire mentël^idebis bic pie ledlorfpüm Cbrißipotiùs q autbore ipßm loq. In uoluminc aüt de uera cdtemplatiocÇita ndp nosiußis de caußs titulüprafxitnuSyCÙm î Çjer nûico de xij.religioßsfotminisparü apte infcribaturl) in prteipio totits eß diuinus^ et magis aliqueex Seraphicisßiritibus,p hoictn reßrre uideturtpoßed tarnen ad comttnem oim captufeße demittittcarpit uitiattradit nias quaßda comunes, qbus ptin gatur ad Deutet ad extremu,totd Dbrißi leßu ƒ aßioem curßmpßringit:, niß g. in óexta bora paulo diutiiis immoratur. Idoc opus uariü edlßedplenafandliffacüle^ is,et diuini amorisffiratißimüdn quo tamepraßerti in initio, ite^ alijs multis locis, ßcüt et Î alijs plerißq?fuislucubratioib. multos eosftßtaucs et iucundos admifeet rby/ thmos,q licet in Germanico ledlore mire aßßcidt,tarne rerü alioq obfeurarü fenßm magis reddütdißßcile,minus^ cocinnu ordinëCZ coßequentid,quddo î eiußnodi rby tbmico cotextußepe minus ppria: didlioes p pprijs adhibentur,utferuetur coßonaw iiatquoßdlü edl,ut Latia iterpretatio iterdü minorem babeatgratid: quddoqdem author ipßc ob rhythmos feruandosßeße interim minus explicattne^ nos tarnen qcqua temere ußndm ex noßris aßitere außßmusXJofidimus tarnen ledlorempiu nußqua noßrdopamßudid acdiligentiamdeßderaturum. Lluic opißeptem eiußdemßandlt patris epißolasßubtexuimus,in quarum nonullis etß quadam minus comuniainßerta ßnt, tarnen magna ex parte cuiuis hominumgeneri utilißlimaßunt,abundant^ meb litißimis inßitutionibus ZIPßimulis acutißimis, ut tuipße Chrißiane Ledlorßcild deprahendesDantiones dua,qua epißolasßequtiturßublimesßuntyZfP nihil nßl di'^ uinum TeßpiütlPodl \^pologia,id edl,Samuelßbnedlitur,opußculü uerbis breue.

INTERPRETIS AD LECTOREM ADMONITIO.

fedjcntcntidriipodçreac utilitatenullifccundutn^ijuojuafcripta fuhlitnia dutbor cxplicdt^ct dducrßts Cdlunid^ (luorundd dcerrimc tuctur,induis tame neritdtCyßn^ ihdußridßcut CZ ublcpßemper,cjiicecun(p dicit^itd

ritiió ChYißi,no dcumtn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Extretnü locunt dii^s oratio breuis occupdt,

quam inßtxßiii-itdlfs uitce iiütijs copoßüßc uidetur. nam loge dîijs precibiidpofleà eutnßifjc ufiun^eitidßcriptd decldrdt.T ales ehi niri Sd3iJ])us nutü ßetnper objer-^ tidtit^^'ddoinneillitis uoltintdtedc inßinSlüßeße totosjtedu precesßtas dccommo' dant,id ant e oid in olbttsßequetes tzj“ ampleéît'tes,(puod illißenßerint eßegratißi inum.Pdabes iam le^or hinnanißimej uelut in tabula utcuncp delineatam cun^orum RusbrocbianoYu 0perüßMn}nd:,(ludidciYCDptlt;einittereuoluinuts^^ut cpualccucpßaU tetn edrüytpice idfn recens in lucßdamus^notifia haberepoßis, Qbßecrdnuis aute^ ut ßcubi int er 1 egendu (luada tibi in ip/o authore occurrerint, (^uce capenequea^^^noßa tim danare aut reßuere uelisßed cumitta^ß)üißan^O:,cuiusßngulari beneßcio cd' ßcriptdßunt.cuius rei^ut aliosprceteredjteßem babesßde dignißimü D, JDionyßH Cartbufianu,uiru cT cxitnia eruditide,ç^ bauduulgari uita;ßandlimoia celeberri' inum:,q einsßcripta aut ota^iaut certeplera(pplegit,ut euidetißitne ipßeßuis aliquot in opibiïs teßatur^quibus libros eins nopattcos noïatim cdmetnorattcuius etiam de hoc uiro ttidiciü^itcß alioru quorunda dc codeßentcntia collegimuSy huic^j opiprceß gi curäuimus'.quce ubi legerts^tuni demü cognoßces,qualis quatus^sßtt noßer Riß brochius Jicet eü (Eerßon nonihilreprahcderitßedparu cßiderate,ßcut et Pduber tinu utrnmßan^ü CT ardentißiniü Dei ac iußitiic '^elatore,cuius utina ßcripta de' nuo ußidtn excuddntur,quodpij ocs optâtiCadêßre incoßideratioe repraht'dit.SaU ua ndq) Qcrßonis reucritia^que^^ nosita utdccet:,ob eins integritatcexaio uenc' ramurytametßpitus ^pbe exercitatusßiit theologusßcholaßicusßedin myßicce theologie cognitide acexpienfia prßus nihil habet ad Rusbrochiunv.quem licet do' leamus ab eo nonihil reprcchßini,tdnwquia ignoras in uirumßdn3uin incurrit,id^ ßuo ut oßßcioßatfsßceret^nd datnnaret innocent ein,nolumus acerbiits in ilium inue hitcerti uidelicet,q,ß Rusbrochij noßri Uitampße^a habuißetßimmis eum laudi' bus celebraßßt, Quodaute JDionyßus noßer tantope eum cdmendat,inde accidit, qgt; einsßcriptaplegit^atp ea re meliùs de eisßatuerepotuit,p Gerßon,qulin lafcis uam quanda unuts tantùm opis eins uerßonem incidit,ubi multa admißccturß author ipßc necjoinniärit unquàm.Sed his paucis pie le^or cdtentus eßo.l^d eni admodnnt iieceße eR,authorehunc multis deßndere drgumctis,qui ipßeßcßcile tueripoteEl. Legeßecurus,!^ inuenies theßaurum incdparabileinjnuenies opes, quas Craß diui tijs c dmufare nolis.R/ec te oßenddtßermoßmpliciorlnd eaßre bic traduntur,qucc ornari nohnt,cotenta doceri^Deniqs hoc nobis monendus es, in transßredo noßemp iqßdemßd diuerßs nos ußos exemplaribus, ex diuerßs ad nos locisallatistidqs multtt nobis contulit,ubi unum ahquódexemplar mintïs corre3:um deprcehendimus. Et diß ßcdejane eEl,omninö corre^a reperire exemplariat neq^ dubium, quin ea res md' gnasfiißet noßrceinterpretationi tenebras allatura, nißnos exemplarium copia adiuuißet,Beneuale,lt;!^pro nobis CtdRISRlE^b^lexora.

HOC LOCO PONVNTVR SENTENTIAL QVAEDaM, MAXIME

D.Dionyfij Carthufîanidoâifr.atqjfanâilT.virijamp;qiiorundam aliorum minitnè contcmnendorutn Patrum, lt;}'-i;bus diligenter infpeftis,facile vnicuiuis conftarc poterit,quid de noftro D.Ioanne Rusbrochio fentiendum fit.

D.DionyfiUB Carthufiamis DecontcmpIarionelibroII.ArticuloIX,

VIR mirabilisatq; diuinitus vnâ:us,amp; magnifiée eruditus loanncs Rut brochiuSjin fuis codicibus ne contemplatione,multa profunda fecun-dum fiiam experientiam confcripfir.

Deinde toto illo articule hon nilî huius fanöi Patris feripta récitât,partiinq; clucidat.Et que idem Dionyfi’ llb.J. de Contemplât. Articule aj.habct de diftinftione inter merccnarios,feruos fideles, amp;amicos amp;c,eanoftriRusbrochijfunt. Atqjhanc diftindionemideraDionyfiusTraftatuj.dc Donis Spirituflanâi,Artic.7.præclarilfimam voc3t,idq;iureû-nè.Vide etiam Dionyfiu libre j.dc Contcmpl.cap.ô.Itcm Traftatu j.de donis Spûir.art.x7.amp; multis alijs locis.

Idc Dionyfius Carthuf.in fermone primo de confelTore non ponrificcjpoftg aliquot fandtiiT. vi^ ros fcienciâ fuâ magis viræ fandimonia amp;nbsp;oronc,g kdionc adeptos cô memorauit,ita fubiûgit: DEniq; nonne omnibus his mirabilius ritecenfcmus,quod iam non diu ante nos cotigit in admirabiliillo viro loane Rusbrochio,qui cùm idio-ta effet,amp; ipfius jppemodùm latini ignarus eloquij,nihilo minus merito fàn ditatis amp;nbsp;fimplicitatis fuæ,tam fupnaturalcs diuinitùs theorias fortit’ eft, infuo quoq; vulgari idiomatetam fubtiliffimas veritates côfcripfit,vt excel-lentiffimi facræ Tneologiæ jpfelfores Ipiritû præ admiratioe vix habeant,feq; no polfe fentétias eius intclligere,palàm edilferâtÆrhucrô amp;nbsp;ego in Chriftia na icientia paup,recens amp;nbsp;modicus,hoc libéréfateor,^ in nullius Ecclefiafti-corû atq; catholicorÛDodorûvoluminibus tanta feientiarû altitudinê, mir-hiq; tam difficilemcomperi,vt in libris ipfius,folo vno dionysio dempto, cuius tarne difficultasjppter ftyli obfcuritatê magna ex parte cÔtingit, quod vtiqj in libris huius admirabilis viri locum non habet.

Idem tradatu i.dc Donis SpiritufTandi, Articulo XIII.

VIR aût mirabilis D.Ioâncs Rusbrochi^que qualiter digne appelle, igno ro,nifi vt queadmodû venerab.ille Hugo de S.Vidorej,ppter eminente fuâ feientiâ vocat’ eft alter Auguflin’,fic loanes.ifte mirabilisjPpter excellen tiffimâ fuâ fàpicntiâ noîetur alter Dionyfi’.puto erh quia fi libri eius in tali et fentftylo trâflati,vt libri Magni Dionylij,nô effentfaciliores flndenti, q libri Dionyfij.Quoniâigit vir hic tantæ fapiétiæfuit,meritô eû appello Dodorê diuinû;quia inftrudore no habuit nifi Spûmfandumzerat em alias illiteratus ac idiota,(id eft,no admodû dodus,fi ad humanâ fpedes fàpietiam) co vtiq; modo,quo Petrus ôc loâncs archiapoftoli à Luca in Adibus Apoftolorû illite rati fuiffe narrant. V ndè ôc libros fuos in vulgari cofcripfit, quorû tn jpfundi-tatê atq; fententiâ nemo ad plenû mirari iam valet.Qm itaq- certus fum,viru iftû à Spûfàndo inftrudûypptercàmagna eft eius authoritasapud me.

JdemDionyfius Carthuf.lib.j.dccontcmplatione,Cap.cxtrcmo,viri huius fandiffimi feripta entra Gerfonem cgregic défendit multis verbis,quæ bîc libuit paulo fufiùs aflcriberc co ordine amp;nbsp;modo,quo apud Dionyfium halieBtur,vt tanto mcliùsintelligat Leftor, quam immeritô Gerfon htinc Authorem repræhcnderit: at-que ctiam,vt huius viri difta quædam fublimia rcftiùs intelligantur. Alt ergo Dionyfius nollcr:

ITaq; cordialis côplacentia,qua neus complacet menti humanæ, amp;fruitio qua ipfàfruit dco fupaltifrimo,ipfâm vehemêter deificât,amp; neo præamabi lem amplexabilëq; efficiût, intantû vt in mutuo fupdeliciofifrimæ, fùpeffen* tialis amp;nbsp;fupfimplicis T rinitatis coplexu inueniat ôe ipfafeliciter amplexata ab

TESTIMONIA PATRVM DE lOANNE RVSBROCHIO.

ina.SicDeo fupamando amp;nbsp;fupdigniffimo adhçrere,vniri,conformari,infigi, cft deifonniter fimplificari,excellentiffimèfandificari,fupnaturaliterftabili' rijin fynceriflimü bonitatis afFedütransferri,fup fe erigi,a leipfo deficere at-q; denuere,Deo immergi,in ipfo expirare amp;: mori,in eü abforberi,vnum feu idêcü ipfbficrijVitaDcificantéipfum viuentêjamp;Deificatapgratiofiflimaimi-tationéhabere acduccre.quodtotûintclligendû eft nóp crcatiEfleconfum-ptionêjdefitionêjVel ei’ in r-fte diuinü ac ideale traflationem vel pmutationê, fed modi eflendimeliorationê,p qualitatis Ïmutationé,p eximia atq; pcipua imitationê.Vnuquodq; em illipotiftimè cóformat,eiusq; nome fortit,cuius opatióesmagisfedatjUcut voraces dicim’lupos.Res quoq; intelleólualis cu illo dicit maxiè fieri vnû,cuipleniori nedit cbaritate.Charitas qppeamantê in amatûtrâfformatjôcamborûvolûtaté facit cóformitate quadavolcdi atq; nolêdi.eandê.Vndèamic’ dicit alter ego. Deniq; du qs cónaturales acjpprias opatiócs exercere,feipfiim quoq; aduertere definit,Sc altioris vel falte altcrius naturæ opatióib’ magis infiftit,dicit à fèipfo deficere,i aliud verti,neq; quod prok'ix. fuitmanere,quêadmodü ait Apoftol’,Viuo aut ia nó ego :6c Salomon,Verte impios,amp;: nó erut.Sic naq; iubemuretiamortificare nofipfos.Iuxta hücmo dû loquêdi loanes rvsbrochi’ ait frequêter fieri nos idé cu Deo,vna vita, vna felicitatê,itaqj quidaverborü ei®fupficie magis qmétis intetionem attendes, Cerfoii feribiteû voluiflerenouare erroré,dicétiûrationale crcaturäpeleuationefiiä utu7 ad Deû,redire ac verti in rfle ideale amp;nbsp;increattuquodfuit rudiifim® atq^ ftultif fim’erronncqj putadum pfat’IoânesRusbrochi’vnquâintêderitidaftir-mareautrenouarefimóduriffimècótrapdidu ftribit errorê.Vcruntn habet modûloquêdi frequêter ûtîs extêfiim,ncut amp;alij quidaiandorû,{êcunduni deuotionis fuæ exceflum amp;nbsp;charitatis feruoremloquentium.

D,Thomas Kempis Pater «kbcrrimus,in Vita Gerardi Magni,cuiusipfc author eft,Capit,X.ita feribit:

AVdienspius Schumilis Magifter Gerard® magnam ac célébré fama vc-nerabilis D.Ioanis RVSBROCHII,religiofi prioris viridis vallis pro-peBruxellam,perrexit ad partes Brabantiæ per lôginquiitineris Ipatium ad videndafàndi acdeuotiffimiPatrispfêntiam corporalem,vtvoccm ei®gra-tioiàm,tanquàm Spirituflandififtulam, audiret nia verba refbnantem.

Quse deindefequuntur,ferè in huius fanâiPatris vita habcntur.Attamen profuerit lcâorî,totuni hoc Caputapud Thoniam Kempis perlcgifle,propter honorificam,eimqjfubindè repetitâ huius fanûiviri appellationem.

Gerardus Magnus vir fandiffhnus.in epifiola quadam ad Fratres Viridis Vallis,cuius Prior fuie DJ cannes Rusbrochius.ita fcribit.pofiquâ iamhuncpqifimum

Pattern vi il tauerat;

INtimècommendaridefideroPræpofitoamp; PRIORI,fioanni RVSBRO-C HI Onllum cnim certo intelligit,ficut in eius Vita patetjquamD.Thoroas Kempis côfcripfitj cuius fcabellum pedum tam in bac vita,quam in futura(quia anima mea ipfi præ cûôtis mortalib’ amore amp;nbsp;reuerêtia conglutinataeft)fieri cócupifco

PoiTemuj hfcplura etiaro ex Chronographis amp;nbsp;alijs claris Authoribus teftimoniaadduccre:fed ne LECT ORI faRidio ßmus,ijs fupcrfcdcinus.

• IN-

t

I

INTERPRES CANDIDO LECTORI.

Quadoquidèm Authorifte multa fublfmia necomibus obuiatradit, CadideLcdotjin corrîgcn* dis Erratis etiam minutis,amp; quç cutufuis diligctiaro facile eftugerepotucrinr, penè fcrupulofam na-uauimus operam,ne perfedç intelligentie fruâu vfpiànî priucris. Emendator Typographicus fum-mafidc præftitit quicquid potuit: nequenos mifamur paucabæcquæhîccernis, Errata commiffa: fîquidcm tot fuit négocias obrutus,vt maxime mirum fit, non pluraamp; grauiora incidiflè. Hortamur autcm,vt ob aflequendam meliùs Autboris mentem,antè quàm ad cius ledionem accedas,tuo in co dice corrigas ea,quæ bic annotauimus.Cçterajfi quç occurrerint,iplc facile dcprçbédcris.Benc vale.

Pro intclligcndoautem catalogoErratorum fcqucnd,mcmincr)s priori Numero paginamfiuc columna, pofîeriori verfum aut lineam innui, deinde veram letSiôcm fequi,auc paucilTimis verbis infinuari. Hocani^ maducrfOjpaucorûcj! ipfiusOpcris foliorumnumcriscorredis,facilisericfequcntiuminteneâus.

12 1? ocioamp;vanirati, 14 41 eacxplicabo 20 38 ipfofum 21 29 côfidédo 22 36 fedquç 25nexccden tcs,inibi 28 ad fempergignêdiim,amp; filialirerabrq;intcrmiffiôen3fccdum; 28 6 fupernaturaîc 31 y hîc modus 33 iperftare 34 34^pterhæc 38 3ifuntq; ibid.46 virib’funt 444icuniipfa 45 12 legc,exi-git:nô,erigît ibid.aôabaia ji 16 âaEcclelîç 53 21 ampleâédi 55 45 qnosdütaxat j8 y eftvn 59 J7 annulis, 63 51 in feip/à 6421060 67 6ipfaDei ibid, ipfaîneo ibid. ïipfa 68 aycôiûâis, 7ri9fiuc patefacicm’, ibid. 28 effingcm’, 74 41 tcporc 761 indepicto ibid.51 ipfiusboc 93 20 applicatióefu-mus: 103 50 amp;nbsp;in 115 34 latera fieri,in quos 116 27 mifcricordiçin 119 40 patés, ibid. 42 Orç veró i2j 48 quxq;amp; 1275 India,nutus ibid.9nâq; qdä ibid. ii fanâç Ecclefiç 129 9 poliemusq; nofipfos 155 18 oblationc illä ibid.33inDeo 136 13 vocabat,itéq; i344Jamp;calorc 135 4 Habétquoq; ibid. 8 iteq; 158 9 Perolea ibid. 42 ipfo videlicet 141 23 vnftióis cófccratur’ 145 9 cóplacct lyo 29 occafiócs ibid. 44 fiue ij2 28 Deo ijj 39augmentSdç 162 2 Pótificé i67 4iitidéq; 176 9fempinteger ibid.26ritudine, veritate,amp; ibid. 31 obfcurari 179 23 Süpfitaut ibid. 27fuauiodore: 192 27 appetemus 194 40 pfentia 196 4rté.Ior- 197 7 fuffcrtoïa, 199 16 tn porcoru 200 4iNulla$ 20J 23 quaq;miris 208 5oingéscoru 209 41 vti volür, 215 47 vnióis ac 21613 cft,idq;per 2171 in nobis 221 2 q» videlicet ibid. 28bûilisamp; ibid.46 debcrcr,magnasq;4î ibid.48memoreITc 225 30qncaliqs ibid.48qnamp; 22 9 44tStoci 2301» lignü 232 2iAfequétib’ ibid.43tn nos 134 39 e5qinipfolatcbat,impatiétiçmalitiâfpdût: 237 zyæqles ibid.44 alioquî 239 42 ab lira- 240 6cisliceat 245 4 cct,nifi ob 247 42 aceufegoni 249 24omiffio-nib’ 250 26vitçau 254 50hûanitatcilli”. 263 47pmanabim’'. 267 n virginisMarie ibid,48 davelut 271 2jduab’hoîem 276 yfexdies 286 18 velutfoccul’ ibid. 47 knitatc 292 24 cior es 293 30 tterii 294’^4iuscs. 296 26cui’nô 304 jyautcxtcrnû ibid.44arboiisfuç ibid.48j)monet,Iegemouef.idé(^ facitoiineisaliquotindèfequctib’. 307 34 demitterct 3091 bonisagit 3ii28oritin 515 34 erga virtutû, 323 yi quogfehui’impulfujvirtutc 329 Sdiuinæfuauitatis 339 xy fuçcôuerfiois 340 24 vriqfDc’ ,345 10 fepatit 347 i7poffidétnaturâ 349 23fuôin ipfam 3y2 23 oésaiç 3yy 39 afFedu,Iaude, ibid, yo amp;rcs terre- 357 8 rat,amp; colorû 366 38 viSilli ad 369 2i vclut ignis 375 27 fi ob ibid. 37 fpiritalislibertasin 37y 8 fefentit, ibid.9 tioncrapif. 377 lypftarepoteft, 38i44omncq; 38y y acinûdant. ibid.6nosq; inundar, 393 5iinipoffit 394 i inexnaufta ibid. 2 tiapmaferir. 39y3iqin 398 qy extraoeiviuutgratia 40110 dcleâiôevel ibid.38 fecundûreflæra 403 22 mouerj,fenfibus 409 9 atq;dcmittunt. ibid.41 cisnianere ibid.43 tes vnitatc deg 411 3 videlicet neq; 413 41 eflcntia(fcufundainentû proprictatû)pcrfo narû 4iy 26 modum,plena 418 31 bet excel fus, 421 ii cóniunisin 429 31 cm externe 433 34 aniraaq; 45^ 4? patcntiq; 438 i illifuû 443 necemanat, 458 4 nobis exeplar ibid. 30 ex tribus 480 3 refe-ranr.T 481 39 lliapp 487 27 atq;cófpurcatibus, 48S iS^ficifcés.Hoc 491 26 rreli 519 43 amp;detcfta€

CORRECTORIVM NVMERÖRVM IN CAPITIBVS.

In vita D.IoannisRusbi ochij, reftituendus eft numerus CapitisXIII.

In Spcculo Salutis ætcrnæ,poft Caput IIKerratum eft in nftmeris fcquentium Capituni.

In 7 abernaculo,pro cap.XLVIILpofitü eft 49,amp; ita dein ceps errorpfeuerat folfi in nuero, nihil aut deeft. In Codem Tabernaculo Numerus LXXXLpofitus eft pro tXXVI.

Libro Il.de ornatulpiritalium Nuptiafum,poft Caput IXfoIùm Numerus Capitûmalèpofitui eft aliquot locisjid quod facilèftudiofustcâofaduerteti

J.,; Ordo AlpÉabeticusOperis-huiusRusbrochiahi.

*1’, a, b, c, d, c, fi g, h, i, k, 1, m, n, 0, p, q, r, fi r, v, x, z, aa, bb, cc, dd, ec, ffi gg, hh, iî, I',’,quot;”»o'ogt;pp,qq,’■’■,ƒfi tr,vv, xx,yy 22, aaa, bbb, ccc,ddd, ecc, fff, ggg.hhb, i i i, kkk, 1II, m m rn, n n n, 000, p p p, q q q, r rr, fff^ ttt, v vv, xxx, yyy, 222. Singulii^Iunt duer nioiies feu bilolia,cxceptisduobus,videlicet*a amp;*b, ternionibusfeutrifolijs.

S AN-

SANCTISS. ATQVE CELEBERRIMÏ PA* i

TRIS D. IOANNIS RVSBROCHII VITA, ET GESTA EX PLV-ribuspauca,quæexficiedignorumfcriptisconigere licuit:quæctfî mira amp;pclara fint,nemo tame dubitare debefo, quin alia mul-ta,etiam hispræclariora,literis mandata non fint,aut certè hominum incuria vlpiàm in tenebris delitefcant.

Çl’ræcipuushuius Vitæ Author,canonicvs regvlaris fuit,fed nomen fuum fupprefiît : vixitqjpaHlô poft R V S JJ R O C HIV M. fed cius verba nos aliquante meliori ftylo reddidinius.

DE oyODAM MIRACVLO, QVOD CIRCA EVM

VIX SEPTEM HABENTEM DIES, ACCIDIT. CAP. I.

foeminas,quorum meritis amp;precibus mundus conferuaretur,in banc lucem edi fua fapiê- peû confer tiaamp;benignitateeflecit:quos nifi babuiffet orbis,iam olim ob nimiam bominum impieta uatiomûdi teni amp;nbsp;intolerandampcccâdi licentiam,effrencmq- bbidinem, totus iuftoDciiudicio con flagralfet.Nibil enim tam obftat diùina: iuftitiæ, quo minus mérita de impijs fupplicia fu-mat,quàm in primis qüidê ipfius Dei bonitas amp;nbsp;mifericordia,dcindè preces ac mérita fân-dorum,beatam cum Dco in cælis vitam degêtiurri,atqùe indè prcces amp;nbsp;lacbrymæ amico-rum Dei,in bac etiamnum mortali vita pofitorum. Ita ergo etiam bifee extremis tempori-bus,quibus in dies cbaritas refrigefcit,amp;: vitia plus fatis increfeunt amp;nbsp;augmentantur, viru Matc.24; fîbi elegit fecundum cor fuum,bunc ipfum,cuius nunc vitam paucis peruringcrc infîitui-mus,venerabilem patrem D. loannem Rusbrocbium,in quo tanta,tamq; mira operari di-gnatus efljVt non immeritô etia inter præcipuos poffit fanâos annumerari. Vt enim à Pa-tribus fide dignis,qui cum eo familiariter vixerùnt,ipfi audiuimus, cùm infantulus vix fè-ptem dierum,à nutricc in pelui lauandus effet,nüllo nifi inufitatæ diuinç gi'atiç fultus ad-miniculo,fl:etit réélus in pelui:cuius fimile qüiddam etiam de beatiff.Nicolao pontificc le gitur.Nec potuit tam infigne miraculù infigni vacate myflerio:atque adcô,vt poft rei pro bauit euentus, id manifefto declaraffe videtur,ficuti puer contra, imo fupranaturae more diuina virtute ftetit reélus in pclui,ita poftmodùm eadem virtute fretum, natura tranfeen fa, ad Diuinitatem contcmplandam oculo contemplationis fpiritum ereélurum. Quod q biblimiter poftea fccerit,vcl fola fcripta eius abunde cuiuis teftatum redderc poffint.

VT RELICTA MATRE, AD QVENDAM VENERABILEM

CANONICVM S£SE COMTVLERIT. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAR. II.

Por.ro cùm ad vndecimum ætatis perueniffet annum, rclifta clàm matre,quæ te-nerè nim'is puerum adamabat,exinftinâ:u saâ:ifpiritus,eum ad lublimiaiam tum præparantis,cafu ad venerabilis cuiufdam Canonici, iplîus confanguinci, a:dcs peruenit. A quo bumaniter fufceptus,fcbolis traditus elt,literis imbuendus.Qui-bus cùm annis ferme quatuor operam dediffet,religiofus puer S.Benediôlum imitatus,po tiùs diuinæ addifcendæ fapientiæ,quæ vitam ac mores pie componere docet,quàm buma-næ,quæ vtplurimùm inflat,amp; ad honores ac mundi pompas amp;nbsp;vanitates appetendas inci- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

tatjvacarc decreuit. Nec id abfque Sanfti^iritus opcrationc, vt qui eius in peftore etiam in primis xtatis annis tcmplum lîbi digniflimum extruere moliebatur. Et quanuis vix bene crammaticcs prima iecilfet fundaméta, tanta tarnen deinde diuinitùs illi collata eftin-

a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;td

X nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VITA ET GESTA

telleâ:usperfpîcaciâjVt nedum dialcdicos atque philofophos,fcd etiam rlicologos multos vlqucadco fupcrarit,vt pauciffimi fint,qui eius fcripta omnia pcrfedè poffint aflequi. Quod vtiq; euidcntiffimum poteft efle fiipemæ irradiationis argumetum, vt qua abundc edoótus eft,qu£ccunquc humanitùs falubritcr potuiiTet edoccrizimoplcraquc etiam,quæ non nifi diuinitus fciri qucant.Quod incrcdibile illis Yidcbitur,qui aut nc{ciunt,aut non crcduntjCuiufinodi Deus olim in prifcis illis Sadis fuis, tum prophctis,tum Apoftolis,ccr te rudibus ac indodis,opcratus fit:amp; quodD.aitloanncs Euangclifta, Vnélio eius doce-bit VOS de omibus.Scd hæc badenùs. Interim vero fandus iuucnis mirificè proficies apud Deum amp;nbsp;homines vitæ fanditate,matrcm latere non potuit. Quæ cum cum videndi caufa Bruxellas vcnifret,ncc tarnen optato eius poflet frui conuidu amp;nbsp;cofuctudinc, mox ad reli giofarum quarundam fœminarum fe contulit contubernium,vt vcl hac occafionc faltem interdû eius prxfcntia potiretur. Atqul vbi pia focmina nouis quotidie fandæ vitx amp;nbsp;opi-nionis eius cœpit recrcari rumoribus,præfentiam deinde eius corporalem non magnope-rè fufpirauit,plùs deledata fecundum fpiritum fa'ndiffima eius viuendi ratione, quam fe-cundum carnis affedum vel quotidiana eius confabulatione potuifTet deledari. Neque id mirum:quando Sandusfpiritus cafti amoris nexibus itafidclium fuorum corda amico-rum coniungitjVt licet corporc feiundi,fpiritu tarnen amp;nbsp;interna quadam mentis dulcedi-nevniantur.

lt;[fDe obitu matris eius,amp;: vt fiepius ei apparuerit,ac tandem in Primi-tijseiusàpœnisPurgatorijlibcratafuerit. cap. hi.

PosToyAM autem mater eius matrona rcligiola,quanuis non orhino perfcda,cx hac luce migrafiet, quotidianis earn pius filiuS apuct Dominum precibus adiuuare non deftitit.Et quia ipfa co in ftatu deceflcrat,vt adiutorio haberet opus,fçpc ei manife fto apparcns,lu^ubri voce,quantum adhuc abcfTct tehu)oris,quo lacerdos ficret, percon-tabatur.Deinde vbi illc aduenit dies,quo primum Miflæ facru perageret,eo abfoluto,cer-ta ciufdem matris fuæ apparitione didicit,cam turn penitus ab omni pœna abfolutam.

^Vtetiamnumin mundo viuens,vitam duxerit humilcm amp;nbsp;abieólam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cap. mi.

CVM adhuc in feculo viucret facerdos fecularis, vt christvm humilcm ipfe quo-que per humilitatis iter fequerctur,eiquc fe,quoadpoflet,conformaret:adeô fuî ipfius amp;nbsp;corum quæ mundi funt,fuit incunofiis,vt pene omnibus,qui fandiffimam eius nefeirent vitam,(femper cm fere latent amici D£l,amp; difficilè,prçterq à fuî fimili-bus,pofrunt agnofci)mifcr amp;nbsp;defpicabilis viderctur. Erat cm totus quietus,taciturnus,h3 bitu corporis aelpcdus,fed cultus moribus:amp; quia conteplationi lummope deditus erat, turbas amp;nbsp;afpedus hominu libenter dcclinabat. Itaq; cum vice quadam Bruxellis per plate-as mente cæleftibus intetus incedcret, amp;nbsp;duo quidam feculares fimplicem eius habitum amp;nbsp;columbinam fimplicitatem confidcrafTent,alter corum fic ait:Vtinam tanta ipfe vitae fan-dimonia,atquc hie facerdos,præditus effem. Ad quod alter refpodit: Equidem fi vel ome totius mundi aurum poflem adipifci,nollem eius in loco me eflccTum enim nunquam læ-tum vllum fumercm diem.Qijod ciim vir fandus cafu audirct,ita tacitus intra fefe cogitais bat: AJi parurn nofli,quantam ilii intus experiantur fuauitatem, qui Dei fpiritu guftârût.

i([Vt latente quandam hærcfim,amp; eius authorem foeminam quan-dam magni nominis Bruxellis confutarit. cap. v.

PER idem tcmpus,quo vir Dei facerdos vixit in feculo,fœmina quaeda extitit, exe-crandi dogmatis author vcl propugnatrix,caq; taiitç apud multos cxiftimationis, vt ad Dominici corporis vcnerabilc facramentum acceffurapercipiendum, etiam inter duos Seraphim gradi crcdcrctur, Hacc multa fcriptitabat de fpiritu libcrtatis amp;cxccrando amore vcnerco:qucm tamcn,plena dçmone,non eft verita Seraphicum dicc-re;amp;à fuæ opinionis fcélatoribus, ceu nouæ cuiufdam dodrinæinuentrix, magno ftudio colebatur. Cuius errorcm vir fanéfus mifcransjftatim nefando dogmati fefe oppofuit,amp; li cet

D. IOANNIS RVSBROCHII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5

lt;ct multos fuftincret aduerßrios,ramen dcterrimæ huius fœminæ fcripta fallaciflima plane dctexit.Quod in fimplici amp;nbsp;parùm literato viro,mirum fane vidcri poffit,nifî quod ccr tum eftjSanéhifpiritus gratta lînçulari intùs eum fuiffe illuftratum, adco vt crrorê, qui vix à multùm dodis poterat animaduerti,ncdum dcpræhéderct, lcd etiam côfutaret,ninil vc-ntus infidias partis aduerfæ, nec Fallaci ac fucato dogmate eucrfus. Et tamê non dcfuerût, qui hune virum fandiffimum in iftiulmodi errorc incidiffe putarct: fed fcripta eius abun-dè declarant, quàm ab hac opinione prorfus fuerit alienus.

çQuo ætatis fuæ tempore ad Viricicm Vallem fc contulerit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;di^vaiîiïcœ

C A P V T VI» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nobiû Câo-

VSRVM pofteaquàm ad fexagefimum vfque ætatis annum in feculo vixerat, mul- 'n tisq; admiranda vitæ fandimonia excmplo fuerat,in hac tanta ætate tametfi iam îiluaZonié-pridèm perfedionis culmen appræhendilfet, amp;nbsp;diuinæ contemplationis radijs Bru mirificè illuftratus effet, adeo vt etiam adhuc in feculo degens, hbros quofdam eximios atque præclaros ediderit,attamen cum quibufdam fodalibus fuis ad Viridem Val lem fcfc contulit,ea mente,eoq; confilio,vt inibi quietiùs amp;nbsp;fccuriùs diuinæ contempla-tioni totum fefè tradcret.Noucrat em vir fublimiter diuinitùs inuftratus,non parùm men tis puritati amp;nbsp;diuinæ côtemplationi,loci quietem amp;nbsp;folitudinem fuifragari. itaque in hac îpfa Valle Viridi more aquilæ renouata mentis iuuétute,tam clarè ac dilucidè cœpit intel- Pf»!-«’*« ligentiæ aciem in æterni Solis claritatem dcftgere,vt vix pauciffîmi extremam perfedionis cius partem in hac poffint vita attingere. Teftantur hoc fcripta eius quæ edidjt,in quibus multa reperias licct,quæ etiam fummis Theologis amp;nbsp;admirationi amp;nbsp;vencrationi effe que-ant.Qu^ fî quis needum capere fufficit,credat vt videat amp;nbsp;intelligat,amp;(quod fandiffimus hic Author fubindè hortatur)vacet interioris hominis reformationi,amp; affedus excrcitati-oniifîcq; quandoque copiofè in intelledu diuinæ lucis merebitur radijs illuftrari.

Hoc loco Caput vnum intertexuerat vitae huius Author de Gcrfonii fentcntiajquam de quibufdam huius (àndif (îmipatris diftistuleratrquam etiam certis refellitargumcntis. Sedquiain Epiflola liminari Operis huiuscade re ab-undè agitur,hoc loco Caput iftud omittédum putauimus.Certum eft enimdjcrfonem corrupto exemplar! deceptû, aut pricipi tem tuliffe fententiam de eo, cuius nec vitam,nec fcripta oinnia vnquam benè perfpeûa habuit.

De quodam lândiflîmæ vitç loannc Affliginien, cœnobij Val-lis Viridis coco. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP. VII.

OPERAEPRECiVM nobis faduri vjdemur,fi pauca quædam hîc de fandiffimo viro loanne Affliginienfî inferamus.Is enim cùm effet laicus amp;nbsp;idiota, venerabilê pa trem D.Ioancm Rusbrochium eiust^; focios in Viridem Vallem fecutus eft; vbi ad tatam excreuit vitæ fanditatem,vt penè incredibilia videri poffint,quæ de eo veriffimè feribuntur. A primis enim fuæ couerfionis initijs ac deinceps vfqueadeo erga fêlé rigidus fuiffe dicitur,vt cæteros cœnobij fui pratres, carnis maceratione,nodùrnis vigi- ” lijs, multât^; abftinentiaplurimùmexcefferit ac fuperârit. Alijs quidem, etiam hôlpitibus ** fuperuenientibus totus pius elle ftuduit:nec id duntaxat curans, vt eorû reficerentur cor-Êora,féd multo maximè,vt quippiam falutare corum inferret auribus, vndè compudi, ad ■ci amorem incalefcerentificut etiam interdum id contigit, vt vbert'im lachrymas funde-rcntjvcrborum eius gratia amp;nbsp;efficacia permotLAt veto fibijpfi feuerus,afpcris vtebatur amp;nbsp;abiedis veftibus,amp; raro vel nunquàm vefci voluit,nifi fragnientis quæ Fratribus fuperfu-iffcnt:adeoq; nonnunquàm oua putcntia,quæ alij edere nolebât,non abfque magna vi na turæ fumpfit.Pluraù; alia fccit,miranda potiùs quàm imitada, nifi quem fimilis gratia con firmet.Somnum perbreué,eumq; magno cum tædio,folo timoré defedus,capiebat: vidc-batur^; fibitépus illudperdcre,quodquieti indulfiffet.Vndc raro fertur îffe cubitum,ni-fi priùs Matutinis precibus nodu interfuiffecEt licèt pluribus effet externis curis ac occu-pationibus prægi auatus,in ijs tamê tatam femper cordis amp;nbsp;animi feruauit tranquillitatê ac puritatem,vt aéiioni fimul amp;nbsp;contemplationi effet intentus,nec à cæleftium contemplati-cne,extemis adionibus præpediretur. Quam fibi gratiam atientiffima ac perpétua Dominiez paffionis mcditationc acquificrat. Nam tametfi virtutum omnium Eagraret odori-

a 1 bus2

4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VITA ET GESTA

bus,prçcipuè tarnen compaffione erga Chrifti lES V vulncra moucbatur:cuius etiam tam folidtè adnitebaturimitari veftigia,vt carne amp;nbsp;fpiritu, adillius exeplar, totum feDeo of-Mcditâdæ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bolocauftum.Ex hac Dominicç paffionis iugi commemoratione ad tâtam pcruc-

paffióis DO- nit DÎuinæ gratiç abundantiamjVt fæpiùs fupra fc in Dcum rapercturdtemq; ad tantam fui winieçCru- cognitioncm ac nibiHpcnfionejdum vitae fuæ(vtipfe putabat)dcformitaté cum fuo exem plari conferretjVt creaturarum omium fefe longè infimum ex animo fentiret, Accidit indé,vt ipfius probandi gratia Deus omipotens feptem grauiffimas ac prorfus Tartarcas poe nas amp;nbsp;anguftias eum facerct cxperiri,qua: reuera tantæ fuerut, vt nemo nifi expertus capc-re fufficiat.Sed cas bic commcmorarc,ob vitandam prolixitatem,nolumus. Multa quoq; alia in hoe cleftiffimo amico fuo Deus mira operari dignatus cft,qua: hoe loco commode inferi non poffunt.Tanta autem apud Deum amicitia amp;nbsp;familiaritatc adeptus eft,vt multa ei fecreta diuinitus reuelarcntur: amp;nbsp;licet idiota amp;nbsp;rudis effet, tanta tarnen diuinælucis irra amp;nbsp;idiote A? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perfundcrctur,vt etiam libros quofdaplenos nei fpiritu,cdidcrit,in quibus non-

fliginiefiem nunqua tam honorificè meminit vencrabilis viri D.Ioanis Rusbrochij, (quippe qui raptus ditio. inDcum,omnem vitæ ac meritorum cius cxcellentiam perfpcxcrat) vt nemo ferè alius tan tis eum laudibus vchat.Dcnique circa extremum vitæ fuæ tempus dimidio anno graui ad-modiun morbo laborans,nihilô minù$,quantùm vires finebant,coquinx officio præfuit, patientiffimè feres nedum duros corporis dolore$,fcd ctiaillius officij oncra. Tandc mor tem fuam,diuinitùs edodus,3deffc fcnticns,cùm adhuc alijs corpore validus viderctur,fa cram vnélionem conferri fibi pctijt,amp; deindè tertia die beatum dco Ipiritum reddidit. An no Dni M.CCC.LXXVII. iplo die S.Agathæ virginis amp;nbsp;wartyris, cum co deinceps peren niter regnaturus in cælis,cui fc totis viribus, quoad poterat, conformare ftuduit in terris. De cuius admirabili fanditatc plura fcribcrc libérct, nifi quod icdorcm diutiùs dctinerc nolumus.

Vt vencrabilis M.Gerardus Magnus D. loannem Rusbro-chiuminuilèritjciusfamaalledus. cap. *viii.

SED his paucis de fanftiffimo viro loanne Coco intermixtis, iam ad noftra: hiftorix feriem reuertamur, Accidit igitur,vt cùm beati Patris Ioannis Rusbrochij fama Ion gè latcq; percrebrefeeret, (celcbrem cnim eum reddebat turn præclariffima feripta, tum excellcntiffima vita illius) fandæ opinionis cius fuauiffimus rumor euam ad Gérard» ua nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Magni,qui Dauctrix vita agebat religiofam amp;nbsp;virtutibus confpicuam, aurcs per-

gnuf, uolarct.Quamobrem magno hominem vifendi accefus dcfidcrio,fumpto fecum focio viro religiofo,ad iter fcfe accinxit. Vbi autem ad Viridem Vallcm perucnêre, Pater prior D. loanncs Rusbrochius fenio vencrabilis,prophetix dodus fpiritu,Gerardû Magnum,quc nûquàm ante viderat,proprio nomine falutauit,humaniffimcq; cxceptum, vnà cum focio in cœnobium introduxit.Et cùm iam aliquot inib'i dies cum fando virô familiariter egif. fentjCœpit idem Gerardus Magnus(cratemvirimpenfè dodus)de quibufdam feriptis ei-us fandiffimum Pattern hune in modum compcllarc: Miror Pater prior, quod tam fubli-mia feribas,quibus tarnen multos tibi ac dodrinx tux xmulos paras amp;nbsp;calûniatores. Qm-bus auditis,manfuetiffimè vir humilimus in hxc ci verba rclpondit:Magiftcr Gerarde,cer tum ac firmum habeto,nullum me vnquàm verbum feriptis mcis inferuiffe, nifi ex inftin-du Spirituffandi,amp; in fingulari quadam ac dulciffima prxfcntia fuperfandiffimæ Trini-tatis.Qux verba Fratres quidam,ctiamnum fupeFftites,fcrût fe ex orc fandi viri, Tcftamcn ti loco extremis vitæ eius temporibus acccpifïe.Prçdixit etiam per prophetix fpiritum ipfi Rusbrochij Gerardo Magno,quod nidorlim fuorum vcritatcm,tuc adhuc obfcuram ipfi,paulopoft P ‘ ipfe Gerardus intelligerct,fcdfocius eius minime in hac vita.Animaduerfaigitur fandi vi ri conftantia M.Gcrardus Magnus,vt vir prudes, amp;nbsp;fpiritalis vitx non ignarus, feripta eius omnia deinceps multain veneratione habuit,amp;ipîumitidèm fandiffimum pâtre fum-moperè coluit:quippe à quo non parùm fe fenfèrat in vita fpiritali redè inftituéda, ac pru denter amp;nbsp;rationabiliter profequenda,adiutum. At tarnen cùm adhuc effet apud venerabi-lem Pattern in Viridi Valle, amp;nbsp;quâdoque infolitam in co erga Deum fidutiamj non ex te

rne-

D. IOANNIS RVSBROCHII.

meritate,fed perfefta amp;nbsp;ardentiffima charitatc^timorem foras mittentc, conccpta per/pc-xiflct,quandociuediuiniiudicij amp;pœnarum infemimetum ct incutere multis Scripturae commemoranais fententijs attentauit. Sed quanto plus quandam ei inijccrc formidincm connitebatur,tato virpius maiori in Dcum amore fcruefcebat: amp;cum cum aliquandiulo quentem fuftinuiflct,tandem ita ci reïpódit:Magifter Gerardc,fixum amp;nbsp;ccrtum babe, me ex animo paratum efle adperferenda omnia,quae Dominus mihi accidere volet, bue mors Rom. 8, bt,nuc vita,fiucctiamipn intolerabiles cruciatus inferorum.Ncque cnim quidquam mihi vel iucudius,vel melius,vel lalubrius iudico,ncc quicquam aliud vel peto vel defidero, quam vt amantiffimus Dominus Deus meus promptum me femper atqueparatum inueni-at ad fux arbitrium voluntatis.In quo nimirùm fumma patet fancli viri cum diuina volun täte confenbo,«Sc perfeda omnis propriae quxfitionis amp;nbsp;priuati amoris extirpatio.

^Demodomirabiliconfcribendilibrosfuos. cap. ix.

VAE autem dcrationcconfcnbendi libros fuos Patres noftri de ipfo referunr, non funt vtique blentio prætcrcunda.Aiunt enim bunc eum habuilfe morem, vt cum diuinæ gratix fplendoribus le fentiret illuftratum, folus in fylux abdi-ta fele rcciperct,atquc ibi qux ex dei Ipiritu baurire potuilTet, in fcripta rédige rct,atque hoc paóto cunûa fua opera cum cofecilTe. Et licet interdum plurium etiam be-bdomadarum (patio penitus à fcribedo abftinuiflet,co quod gratiam fibi fentiret non ar-riderc,deinde tarnen ad feribendi conluetudincm reuerlum,quanuis priorum nullam ba-beret memoriam,tam concinne,tamq; appolite fequentia prioribus coniunxilTc, acfi vno die aut magno ftudio cunda elaboraltet.Quod euidens eft argumentum,non fuo,fcd di-uino Ipiritu fua fe lcripta,rcuera mclliflua,confecilfc.Porró cum lenio grauatus,ipfe fcri-berc commode non polfct,aflumplit fccum vnum è fratribus, qui quæ Ipiritus luggeffif-fet,in tabula digereret.Qux 11 quis omnia redo perpendat iudicio,velitq; cunda buius vi ri fcripta religioîc ac pie examin are,nib plane fallor,perfuadcre bbi non dubitabit, etiarai vfque ad diuinam contemplandam Ellentiam cum admilfum fuilfe.quanqua de hac re nihil audemus tcmere debnirc,licet nobis rationes veribmiles neutiqua deeife queant.

lt;|pVt quadam vice fub arbore ipfo fedentCjarbor ardere vifa fit.

CAPVT X.

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

vaM autem fublimis fuerit contemplator amp;nbsp;fcrucntifbmus amator Dei,tamet/î abundè teftantur fcripta eiüs,quorum iam meminimus, placet tame etiam alio quodam excmplo comprobarc: Quadam die more folito diuinitus permotus, propcrans in fyluam,fub quadam arbore refcdit; vbi diuinæ vibtationis perfir-fus dulcedine,métis cxcelfum palfus eft,adeó vt diutiiis folito ablens permaneret.Interim Eratres de fui Prioris abfentia anxij,feduló cum hinc inde quærerc cœperût. Et cum nuf-quä intra cœnobij limites eum rcpcrilfent,per vafti nemoris ambages inquircrc cœpcrut. Quidam autem frater multùm ei familiaris, cùm ftudiobùs perquireret, vidit procùl arbo rem quandam vclutignivndiquc cindam atqucvallatam.Tacitus igiturpropiùs accedes, Iocûd.Dk» vidit virum Dcijnccaum plenè fui compotcm,fub ipfa arbore rebderc,magno diuinç dul cedinis feruorc inebriatum. Qua re fatis aperte declaratur, quanto intùs feruore fpiritus, Je'côtépia* quantoq; Iplcndore flagrant,cuius infufa clantas, ctia arborera totam inflaraarc videret. tiôc,Art.i9«

^Vtfamæ eiusfragratia plurimos etiam nobiles amp;nbsp;magnæ literatu-' ræviros ad ipfuminuifendûpertraxeritjôc inter eos etiam D.Io^ annemThauleruminfignemTheologum. cap. xi.

Et quia turn fcriptis,tura vitæ fanditatc faraa cius ctiara ad exteras perferebatur rc-giones,multi ad eura vtriufque fexus potentes ac nobiles,multi etiam oodorcs amp;nbsp;Clerici,fenes amp;iuucncs,confluxcrunt. Quibus oinibus,ctiam nihil præmcditatus, tam opportuna ac falutaria impertijt coblia amp;nbsp;adhortationcs, acb longo ante tem pore de illorû aduetu præmonitus fuiflet. Multi ctia ex Flâdria viri lpcdabiles,iteq; ex Ar

gen-

° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VITA ET GESTA

gcntina,BafilcSjac alijs praîcipuè Rheni oppidis ad cum, vifendi cius cupidi,propcrlrunt, viri fané haud vulgaris cxiftimationis amp;nbsp;dignitatis. Inter quos ex præcipuis vnus fuit Do-D loannes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quidam Theologus,profeffîonc Dominicanus,nomine loanncs Thaulcrus, turn rara

Tbaulcrus. eruditione,tum eximia vita: landitate celebcrrimus.Hic vcncrabilcm virumloancm Ruf.

brochium fæpiùs inuifens,in fumma habuit reuercntia,Quantum autcm apud cum in vitç internx ac contcmplatiuæ cognitionc profeccrit,fcripta eius tcftantur,in quibus non pau ca paffim confpiccre licet,qua: dubium non fit cum ab vencrabili Rusbrocnio mutuatum. Th ! ■ amp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cnim maiori effet fcholafticæ(quam vocant)TheoIogiæ cognitionc pra:ditus,at-

Rusbrochij Rusbrochius,inMyfticatamcnTbeologiaamp;vitacontcmplatiualongèillo fuitinferi-eóparatio. or. Quod tarnen nulli mirum vidcri dcbct,quado Thaulcrus quinquagenarius demu con tcmplationi fefe dcdidit,amp; paucis poft annis fupcruixit:Rusbrochius autcm penè puer illi fefe vitætradidit,fingulariquadam Sanórifpiritus gratia prxuentus, atque in ea vlquc ad oétogefimumodauum ætatis fuæ annum,non abfquc ingenti quotidiano profclt;ftu,perle-uerauit. Quædâ etiam præpotcns fœmina fiepius nudis pedibus per duo miliaria ad hunc landum virum vifitandum pergere lolebat. A quo tandem vfqucadeo eft in mundi cotem ptu amp;nbsp;Dei amore confirmata,vt fpretis omnibus diuitijs ac rebus fuis, Coloniam fe tranf-ferret,atque inibi D.Claræ inftitutum ampledcretur: vbi quantum in virtutibus profecc-rit,teftes funt etiamnum eius cœnobij Sanérimoniales, cum quibus vfque ad vltimum Ipi-ritum conftanter amp;nbsp;religiofe perfeucrauit. Alia quædam fuit Chrifto deuota fœmina, huius fanéti patris difcipula,qua: graui corporis morbo,amp; infuper magna animi afflidio-ne,tanquam a Deo dereliéta effet, laboräs, cum virum vcncrabilcm adircnon poffet, cum vehemeter fibi adeffe peroptabat-Quo tandem pra:fentc,quidna faceret,inquifiuit;amp; cum adijceretjfe iam infirmis non poffe miniftrarc, nec etiam quicquam intùs experiri deuotio nis,religiofus Prior ei refpondit: Filia,certum habeas, nullum tc melius poffe Deo offerte facrificium,quàm vt eius voluntati totam tc permittasjatque in omnibus ei ftudeas gratias agcre cum propria: abdicationc voluntatis.His verbis watrona ilia fic animata eft, vt deingt; ceps non foliim patienter,fed etiam libentcr quxuis aduerfa pro Chrifti amore fuftincret.

Alia quadam vice duo Clerici Parifienfes vencrunt ad fandum virum,quippiam,vnde poffent ad Dei amore accendi,audire cupientes.Quibusipfe paucis ita refpondit: Vos tarn Rusbrochij landi,quàm ipfi vultis. Quae verba cum non intclligerent, non fine fcandalo rcccffc-apophthe- iunt,atque abfente viro DEi,caetcris fratribus, qux ab eo audijffent, turbato animo rctulc grna. runt.Putabant enim fc ab illo irrifos.Itaq-, fratres cos ad Priore rcduxcrunt,obfccrantcs,vc didorum fuorum fententiam eis cxplicai ct.ciuibus ille libcnter morem gerens, ait ad Cle-ricos:An nc verum dixi vobis,chariffimi,tam vos effc fandos, quam ipfi vclitis? Equidem fic puto:Tanta eft enim fanditas veftra, quanta bonitas voluntatis vcftræ.Expcnditc igitur vofipfi,quam fit bona veftra voluntas,amp; intclligetis modum fanditatis veftrae. Tatum era quifej; fandus eft,quantum ex animo afficitur bonitati.|dis auditis,non mcdiocritercedifi-cati,recefferunt.

lt;^[Vt nunqua non etiam externa amp;nbsp;vilia opera præ cçterislibenter ample-XUSfit,quofratribuspræberethumilitatisexemplum. cap. xii.

HvmilitAtis virtutem fummopcre vir fandus fcmpcramp;vbiq; coluit ac obferua-uitrôc licet fummus ac excellentiffimus effet conteplator, potiusi^; ocium amp;nbsp;quie tern vita contemplatiua exigerc vidcretur,ipfc tarnen nihil fibi tribuens, quo caetc ris effet cxcmplo,pon attento fenio aut laboris moleftia,ficut in fugiedis vitijs co Rusbrochi- l^ndisq^ virtutibus amp;nbsp;monafticis exercitijs,ita etia in laboribus manuarij$,vigilijs quoq; amp;nbsp;um Manam iciunijs alios omnes facile anteccffit.Cùm enim interdum cum alijs labori manuum incum limul amp;nbsp;Mar berct,tametfi iam fenio amp;nbsp;internæ vita: ftudijs feffus amp;nbsp;exhauftus, vilioribus tairfe amp;nbsp;duri-dè rctulUTe. tribus pro fuo more fe laboribus promptum obtulit:verbi gratia,apportado fimo,vcl alijs etiä vilioribus rebus. Et quanuis pra: fimplicitate fæpiùs illis qui hortos colcbant,oncri magis effet quam leuamento, vt qui herbas falutares vnà cum perniciofis non raro extirpa rct:ipfatamélaboradi feduhtate ac diligetia Fratribus cundis non vulgare præbuit humi-lita-

D, IOANNIS RVSBROCHII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7

litatis fedadæ exemplum ac incitametum.Sub ipfis autcm extemis laboribus vfqjade?) ftii-dijs intemæ vitç intentus fuit,vt penitus nullum interim fentirct impedimêtum fiuc detri-mcntum.Vndè etiam pro Fratrum ædificationc in cxtcmo opcrc fcmpcr leciim dctulit fcr tumjquod vocant Rolaceum,vt dum vna manus corporis labori,altera Ipiritus feruori in-fêruiret:in boe ipfo exéplum omnibus rclinquens,nc iie vnquam quifquam fit externo in- ' tentus operi,quin intus cunda quæ facit,DE© pia animi deuotione oHerre difcat. Habu- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ ‘ u.

îthancgratiamàDEO lànâ:usnicPater,vtperindèinopereatqueinfolitudine, quotiès vellet,(fiuinæ le poffet contcplationi tradere. Vndè amp;nbsp;Fratribus ipfe dicerc folebat, Mino-'U? q^ociojdum velle^animum furfùm ad devm per contemplationem erigere^uam ad capütleuare manum.

^Decompaflioneamp;obedicntiafanâiviri* cap; xii.

AETERVM quàmpiüs,quàmaffabilis,quàmbenignushicCbrifti fcruus ôc amicus,omnium etiam Fratrum fuorum iudicio fucrit,vel fola poteft confolatio amp;nbsp;bilaritas,quam cundi ex cius prçlentia capiebant,facile comprobare. Relucebat enim in eius vultu gratia DEI,in verbis modeftia,in faftis pietas,in geftu humi-iitas,amp;in cuâis deniq; moribus cius virtutum integritas amp;nbsp;honeftas. Erat vidu fobrius, incultus vcftibus,patiens in omnibus amp;nbsp;erga omnes. Commiferationis autem amp;nbsp;compaf-fionis vfq;adeô plena habebat vifcera,vt nedum ratione prçditis,fcd etiam brutis animan tibus condolcrct,c^uibus etiam,vbi opus erat,fubucnire(vt poterat)lolebat. Quandoq; byemis tcmpore,cum vel præ nimio algorc,aut niuis abundantia aues penuriam pateren-tur,Fratres non ignorantes pij Patris benignitatem amp;nbsp;condolentiam,ita ei dicere folebat: Rustrochi'i Pater,iamningit:quidfacientmiferæauiculæ? oyæverbanonabfq; animi mœrorefufci- «ôdolcnna-picns,ftuduit oportuno tempore,vt potuit,auiculis fubuenire. Qtiod vtinam attenderét multi,quicùmmultisabundcnt rebus temporarijs,nô polfunt tarnen eóadduci,vtinmi- roî. feros ac inopcs,quibus pîenus efi: mundus,liberalcs ac benignos le præbeat. Graui quan-doque laborans morbo,cùm aquam vehementer appeteret,eam fibi dari petijt. Sed prçpo-fitus cœnobi) times ne quodex aquæ potu periculum inciderct,amp;morbus augefeeret, no luit cius petitioi morem gcri.ciuod vir pius tametfi iam prç nimia fit i ferme dehceret,amp; labia fcindercntur,fumma tarnen patientia fuftinuit,magis optans per patientiæ amp;nbsp;obedien tiæ euftodiam Deo fe offerre facrificium, q vel in tanta naturæ affliétione fuo obfequi défi derio.Tandc tarnen cùm mortem indè fibi iniminerepertimefcerct,folo Dei dudus timo-rc,ait bumiliter præpofito: Pater,nifi aquam bibei’o,de praefenti aegrotatione non couale-fcam.oyibus auditis,Præpofitus timoré anxius iuffit ei aqua porrigi:qua fumpta, böra ea-dem cœpit conualefcere. Habebat etiam gratiam fingularem quibullibet pro cuiufq; ne-ceffitate,ctiam citra pmeditationem,optimc confulendi: amp;nbsp;licèt interdum cum alijs vfque ad preces nodurnas lcrmonem de Deo amp;nbsp;rebus falutaribus, Chrifti amp;nbsp;Fratrum cbaritatc permotus,protrabcret,nihilo tame indè corum quifquam ad vigilias nodis in eboro per-agendas crat debilior,imô verô etiam multo fe omnes indè fentiebaut alacriores atque va-lentiores.Non enim ad huiulmodi lcruanda colloquia vlla vel vanitas, vel caufa non fatis 4donca,fed folus Chrifti amor,amp; Fratrum neceffitas vel vtilitas permouebat.

^De diaboli vexationibus quas patiebatur,amp; vt Dominus lE S V S cum fuaMatreamp;fândis omnibus eiapparuerit. cap. xiiii.

Ersens autcm hoftis rartareus mirabilem viri lànditatem, amp;nbsp;quatum in lucran dis Deo animabus verbo,fcriptis,exemplo,meritis acprecibus luis frudum face-rct,acri dolore amp;nbsp;inuidentiæ ftimulis pcrcitus,multis eum tentationum molefti-js vexare conatus cft:ita vt læpiùs vel lub bufonis, vel cuiullibet alterius tetræ bc à fatanaqm ftiç fpecie vifibiliter ci apparcs,terrorê illi incutere niteretur, ficut iplê vir fandus fibi fami v«atu$. iiaribus quandoq; narrauit. Cum^; Fratres ijdcm ex co fcifcitarétur,vtrumne hoftis impij timeret plentiam:refpondit,minimc le ilium formidare:nônunquàm tamen dolére fe, tam funeftam ac deo odibilem beluam,tam jppè ad fe accedere.Interdum quoque illius pfenti-

ens

8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VITA ET GESTA

cns aduenturrijarmis fpiritalibus aduerfus ilium fe muniuit, Quadam vice fratrcs quid! rcmiflT« dcuotionis, cotia morcm ad id vlque temporis illo in Cœnobio obferuatum, in-. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;flanterpcticruntjVt Officiaquædamdefunâ:orum,quædiuifimfolita erantperagijCoiun

tlo Rusbrci â:lin ac vna die agerentur. Qvwm petitioncm(forte nimitim diuinis rebus intcntus)minus chioobre pcrpcnderis amp;exaiTiinansvirpius,permffitvtcôiunâimeaOfficiaperfolucrent. Sedquia Deus in fuis amicis nibil permittit abire inultum,multa ob hoc iplum à dæmonibus impro pcria amp;nbsp;infultationcs pcrpeffiis eft, licet non volutate, fed tantu quadam incofidcratione vir fttîdus id permififlet. Vidcant nunc quart Deo fint reddituri rationcm',qui bodiè mul to etiam gtauiora abfque vllo timoré perpetrate non vcrenturmec dubitcnt, ft vir innoces amp;iuftus tot fuftinuit dæmonum vexationes ob culpam no voluntariam, led minus pcrlpe dam,quin ipfi pro culpis voluntarijs diriffimas quandoque poenas fint luituri. Vcn'im vt buiulcemodi graues fæpè vir fanélus maligni Ipintus paticbatur vcxationes,itanibilo minus frequtntes babuit amp;nbsp;paucis expertas (îiuinas cofolationes ac vifitationes. Ipfe em no-minus IESVS crebro ilium inuifit, amp;nbsp;eximijs gratiæ fiîæ muncribus affccit, Spcciatim aute quadam vice cum facratiffima Matre fua amp;nbsp;fanftis omibus ad eum familiariter vifitandum SubintcUi- aduébit;amp;pra:ter incftabilem,quam eituncprçftitit,mentiscôlolationemamp;iubilumjetia gcnôû,ado- talibus cu verbis cópcllauit,diccs;Tu es filius meus dilcéi:us,in quo mibi bene coplacui.Et tale qd.^ne dulciffimis CU ftringcs amplexibus, ait Matri amp;nbsp;fandis aftantibus; Ecce puer meus eledus. lïsinfci’. DC Ex quibus pia mens fatis poteft colligere,quanti apudDcum mcriti fuerit, cui tale ab ipfo Deo præftitum eft teftimonium. ouæ autem interim turn bac vice, turn in alijs buiufeemo CrDcke- apparitionibus cum Domino IE S V babuefit colloquia,quæ ab eo didiccrit myfteria, tiamp;c. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quanta perceperit arcana amp;nbsp;abdita,quibus affcftus fucrit gratiæ amp;nbsp;virtutum donis, vnuf-

quilibct facile per fefc poteft intelligcrc,tamctfi ctiam fcripta cius id aliquot locis euidcn-ter indicant.

^DeMiflac quotidianæ celebratione,amp; quanta eiushac in parte fuerit deuotio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cap. xv.

IN libris fuis quos cdidit,libcntér ac fæpè mcminifTe folet cbaritatis acbcnefîcij illius, quôdDcus omnipotens fcipfum nobis totû reliqueritin vencrabili Sacramento. Ita-que ambigi non poteft, quin fingulari erga boc præftatiffimum Sacramentû deuoti-one amp;amorc flagrant. Vndè etiam vfquead vltimum penè vitæ tempus, licètiam fê-ptimum amp;nbsp;oâogcfimû ætatis exceffiftét annum,nunquàm fertur Miffæ celebrationcm in-termififlc,nifii vcl aduerfa valetudine,vel aliquo notabili impedimento compullus. Quadam vice cùm in facro eflet Canoné,iîi}râbilem fenfit gratiæ abundantiam, ita vt totus Ipi ritu liquefaâus, iam penè fcnfibus deficcret, viresq; ilfi Officio peragendo neceflfarias natura dcnegarct.Tcrruit ea res miniftrum,ignarum fcilicct,quôd no tam naturali virium im becillitate,quàm nimia diuinorum cbarilmatum inundatione id acciderct: ficut amp;nbsp;alias fie pè viro lânôto inter cclebrâdum cuenerat. Circa vitæ fuæ cxtrcma,cùm iam præ nimio fc-nio caligantibus oculis,vix boftiæ imaginém pcrlpicuè agnofccret,atque interdum ita cam cleuaret, vt pedes furfùm,caput deorfùm fpeéfaret, at tame fummo deuotiois fcruorc Mif-fæ facrificium peragere non deftitit.Accidit autem vt iterùm fimilcm ex diuina vifitationc totius corporis defeótum patcrctur, amp;nbsp;adcó, vt miniftcr omnino putarct cum viuere non pofte.Et certè tanta tunc diuini amoris erat inebnatus dulcedinc, vt nifi diuina gratia cum conferua{fet,vcrifimilc fit eum in ipfo altari Ipiritum fuiflc exbalaturum. Mox autem pcr-ado Miflæ Officio,minifter eius rem adPrçpofitum detulit, qui viro ßndto MiflTam ccle-brandi Officio, ob metumpericuli,intcrdixit. Cui virpius: Ne quæfo, ait, Pater, propter banc caufam mibi cclcbrare probibcas. etui cnim defcètus ex fenio videtur accidcrc, potius ex diuinæ gratiæ præfcnti muncre eucnirc folct.Q^o ctiam bac vice Dominus meus IES VS Cbriftus me afficicns, dulciffi mis infupcr verbis me aflatus eft, diccns; Tu cs meus, amp;nbsp;ego fum tuus. Quptics autem virDeiMiflæ fiicrificium peragcns,folita dcuotione viuifica fu-mcret myftc'na,miro quodam amp;nbsp;inufitato modo diuinus fpi ritus illius /piritui ita fcic con iugcbat,vt moxpercepto facratiffimo corporc,orc claufo,nibil mods labijs,ita foris qui

etus

D. lOANKiS JlVSBROCHIt*

etus videreturjacfi nihil fumpfiffet. Neq; enim,vt aflolet,facramcntu ore Voluit,aut deii tibus vel lingua triuit, nee faliua humedauit: fed ftatim fübaétis Accidentibus, afliftenti fummo fjjiritui eius fpiritus totus alacer occurrcs,vnà cum illo, nul la interim exterioris hominis cura agenSjCeu Iponfa innixa fuper dileótü fuum,ad pattern Ipirituu affeedebat.. Cant.g Quod ciim frater quida admodum ei familiariSjno femel aduertiffet^pcontatus eft ex eo, tjuïna tam ccleriter venerandu corporis Dnici facramétum fumere polfet.Cui fimpliciter hunc in modu relpondit;Chariffime prater,ons in feruis fuis ita,vtipfi vifum eftjOpatur*

^VtfuumpræfciueritobitumjSc de morte eius. cap. xvi.

CVM odogefimuoftauum ætatis fuç attigilfet annû,tanto iam fenio grauatus, ede pit paulatim viribus deftitui.Et quiaàmatre luap vifióem diem amp;nbsp;têpus obitus lui longè pfciucratjingenti cum deuotione ad morte ipf optatiffimam fefe ppa rauit.Sandi enim viri mortem habent in defiderio, amp;nbsp;vitam in patientia. Sei ut cnimjno habere fe hïc manentem ciuitaté,fed futuram inquirere:fciunt fe ih exilio dege-re,amp; habere pattern in ca:lis. Et licet iam morti proximus effet, tanta tarnen in eo ob men tis fecuritate amp;nbsp;confci ent iç puritatem,animi hilaritas Si alacritas apparuit, vt nemo eum aut timoris inordinati,aut doloris anxij poffet arguere;fed re ipfa omibus teftari videre- phil.n tut, cupere fc diffolui amp;nbsp;effe cum Chrifto. Enimuero ex^fundo amp;nbsp;fitientiffimo peólore edudis fufpirijsjhæcaut eiufeemodi verba identidèm repetebarSitiuit anima mea ad De urn fontem viuum:quando veniam amp;nbsp;apparebo ante faciem Dei mei?Itemq;,QjKmadmo dùm defiderat ceruus ad fontes aquarum, ita defiderat anima mea ad te Deus. Iam eA tot annis Chrifto feruierat,tantam eius etiam in hac vita fæpiùs erat exptus gratiam amp;nbsp;fami-liaritatem,vt non poffet nifi optime fperare de Chrifto, atq; earn oh rem non poffet non totus illius vifendi amp;nbsp;fruendi fernere defiderio.Certus igitur fe bfeui moriturum,ex cu-biculo Præpofiti,vhialiquadiuiacuerat,humiliterfedeferripetijtin commune pratrum valetudinarium,quod alias voeât Infirmatorium. Vbi cum grauiter febri laboraret,fimul etiam dyfenteria vexaretur,poftqua dies fere quindecim ledo decuhuiffet, ad extremum coram pratribus apud ipfum affiftentibus amp;nbsp;orantibus, denote ac pie eos Domino com-. mendans,fanus mente amp;nbsp;facie rutilus,abfq; communibus morientiu veftigijs,fuaUiter amp;nbsp;cum ingenti gaudio fpiritum cçlo dignum exhalauit,Anno à G H r i $ t o nato M.CCC, nbsp;nbsp;nbsp;'

LXXXI.fecunda die Decembris,cùm iam odauum amp;nbsp;odogefimu ageret annum,amp; fermé fexagintaquatuor annis facerdos fuiffet. Sepelierunt ante eum pratres ea qua decuit deuo tione: amp;hcctpro eo facerent,qua:folentDefundis pftari,id eft,Funeri eius iuftapfolue-tent,ipfi tarnen magis eius fe fperabantprecibus adiuuari apudDeum,

^Vt poft obitum fuum cade node gloriofus cuidam appafuefit: amp;dequodammiraculoreliquiarumeius. cap. xvn.

CVM ante adhuc ledo decumberet,venerat ad eum inuifendum necanus Dieften, idemlt;^; medicus exptiffimus,amp;viro Dei baud vulgariter familiaris amp;nbsp;intimus. Hic cum eo defundo nodu cu pratribus ad eius corpus vigilias ageret,leui cor-reptus fomno,vidit fandum ptiorem veftibus facerdotalibus indutum,accede-re ad altare tanto cum ornatu ac decore,vt nemini fat'is poffet verbis,quod viderat, expli care.Qjja vifiSe fimul amp;nbsp;fuum erga eum amorem,amp; gratiam fingularem,quam in Miffarum celebratioe habuit, declarare voluit. Quædam etia religiofa fœmina graui dentiu cruciatu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cùm medicoru amp;nbsp;chirurgorum opera diu multumq- fruftra effet vfa,tan

dem nimio dolore pene exanimata,fororem fuam adijt,amp; ipfam religiofam fœmina, quç apud fe déteiîi fandi patris Rusbrochij ƒ Reliquijs feruabat,eiq; fuos expofuit cruciatus. dens nd cuj At ilia ex Dei inftindu mox ita ei refpondit:Equidem,foror,fi hoc morbo vexarer, dett- contulcrit* rem,qui apud me eft, venerabilis Patris Prioris Viridis Vallis,meis detibus denote admo nbsp;nbsp;'

uerem,fperas illius meritis me poffe fanitati reftitui. Paruit ilia: amp;nbsp;admoto humiliter den te,confeftim fenftt dolorem remitti:amp; paulo poft intégré fanata eft.

b 5ivt

VITA IT GESTA D. IO A N N I S R V S BRO CH 11.

1j[Vt corpus eius,pofteaqquinq;fermeannis fub terra iacuerar, integrum amp;nbsp;illæfum inuentum fit:amp;: de eius tranflätione,

CAP. XVIII.

VNVM hîc mctnoratu dignum omnino adijciedum putamus, cum corpus eiuS quinq; fere annis fub terra iacuiffet,poftea tarnen tam integrum amp;nbsp;illxfum inuentum eft,atq; adeo etiam veftes amp;nbsp;ornamentajin quibus more facerdotu fe-pultus fiieratjVt nulla ex parte quicqüä a vermibus Ixfa aut infeftata cerneren-tur,extrema duntaxat nafii eius parte excepta,qux tenuiter corrupta videbatur.Hac ex caU fa iuflu Epifeopi Cameracen,qui turn illic aderat,corpus eius venerabikjleuatum è fepul cjirojin coenobij ambitutrium dierum fpatio collocatum eft,vt tantum omnipotetis Dei miraculum,quicunque vellehtjCernere poffent. Tata autem odoris fragrantia ex eo-den) facro manauit corpore,ac{i multis effet recèns aromatibus códitum. Cui rei nedum illius Cœnobij Fratres,fed etiam permulti feculares amp;nbsp;laici fide digni, qui ipfiim corpus fuis tunc oculis confpexere amp;nbsp;deofculati funt, amp;nbsp;à quibus ipfe bçc audiui,adftipulantur. Deinde poft triduum idem corpus venerabile ad aliud fepulcbrum in Ecclefia bonorificè tranflatum eft iuftu eiufdem Epifeopi Cameracenfis, cumingenti reuerentia,necparua frequentia populi: vbi requiefeit ad ilium vfque dip m, quo iuftu vnius amp;nbsp;veri pei excitatum, beatif-fimç fux iunga tur animat,

gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cum

CHRI

STO in cxlis féliciter, Vt omi-« , no pie confidimus, j , regnâtijamp;eoquêfum-mè in bac vita dilexit,perfru — chti Omnipotente DEO, cui eft , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omis laus amp;nbsp;honor per infinitafeculo-

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rum fecula, Amen.

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D. lo;

I'

Dgt; IOANNIS

R VSBROCHII

DOCTORIS DIVINI ET EX-

C ELLE NTI S S IM I C O NTE M P L A TO RI Sj

Totiusvitæ fpiritalis Summa.

D perfedam diuinamq; obtinendam charitatcmjquæ(iuxta Apo ftolum)finis eft legis,nullam equidem neque compendioßorem, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

neq; reftiorem,neq; tutiorcm noui viam,atque verani Humilita-tem,quam Chriftus iesvs nos docet,vbi ait:Difcite à mc,quia mi Matt. ii. tis fuin amp;nbsp;humilis corde, amp;nbsp;inuenietis requiem animabus veftris. Humilitas autem pclarum tbefaurum, donumq; eximium animac adducit,bunc videlicet, qgt; cordis dolorem amp;nbsp;moleftiam atq; affli ftionem prorltis ex]^ellit, amp;nbsp;in vera ac ftabili hominem pace con-ft;ituit:ad quam fane nunquä aliäs,nifi p Humilitatcm,ptingi po-teft. Nee affirmare dubitem, neminem vnqua dolorem aut afflióHoncm ægrèptulilfe, nifi qui verç fuerit expers bumilitatis.Siquidem pœna amp;nbsp;dolor ex fupbia proficifcuntur.Quod n Lucifer fuiflet bumilis,nunqua eflet verfus in dærnonemrcaufa autem cur ceciderit, non nifi illius fuperbia fuit. Contra verb beatiffima nei Gcnitrix amp;nbsp;virgo M ARiA,qtiiapfedè hu milis erat,nullam vnquam vel tenuiffimæ culpæ maculam contraxit.Et reuera fi quis perfc óta eflet humilitate pditus,nec is vllum vnqua peccatum admitteret, amp;nbsp;neus quiequid yel-let,in eo citra vllum impedimentum poflet exequi.Viide S. Auguftinus quodä loco fic ait: Si quis ex me fcifcitaretur,quisna omnium fit optimus:relponderem,Humilimus.Et fi cen tiès quçrercr,non nifi idem refponderem.oyamobrem nolleprofuerit mores ac geflus ve- oîinquit, xi Humilisjid efl:,vt in omibus lelè habeat.Primô quidem à feiplo incipiens,propnam indi-gnitatem acvilitatcm,fuumq; nihilum,idefl:,quàm nihil fit,funditùs agnofcit:vt videlicet peccatis fuis indignu lelè fecerit omni gratia ac beneficijs Dei: cunftisq; illis pœnis, preflu ris,amp; affliélionibus dignum atq; obnoxium,quç poffint illi à neo amp;nbsp;creaturis omibus in-fligi Indignum plané le fatetur,quem crearet Deus,eidemq; pro refedionis amp;nbsp;conferua-tionis beneficijs,gratias humiliter agere non omittit.Quicquid charifinatum amp;nbsp;bonoru, quicqd gratiç diuinitùs adeptus efl:,nulla ex parte meruifle le cofitetur. Itaq; amp;nbsp;feipfum amp;nbsp;omnia Deo omnipotent! ad illius offert hofiorem,vtpotè quæ pure ex eius benigniffi ma mifericordia promanârunt. Nec ex aliquo Dei dono vel gratia animo eftertur: fiue fit fcientia,fiue fapientia,fortitudo, pulchritudo, diuitiæ, aut quiduis aliud:fed fe omnibus Dei donis credit indignum:eaq; non nifi ex mera Dei bonitate fibi collata exiftirriat.Con-Eanter igitur affirmarim, in iftiufmodi homine Deum in cundis fuis donis amp;nbsp;adionibus nullum pati impedimentum:atq; cam ob rem, ad fummam vfq; perfedionem cum prouc-herc.Qj^Qtj^s cnim Deo vifum efl; in illo operari, femper liberum fc præbet amp;nbsp;expeditum, Deum patiens, Deo moré gcrens amp;nbsp;obfequens, amp;nbsp;velut inftrumentu illius gratiæ coopc-rans. Adhæc omni loco,que vel fcdcndo,vel ftando,vel iacendo occupat,femper iridignu fe fatetur. Nihil ein omnino fibi tribuitjuifi quod ex feipfo habet,ncmpe peccata amp;nbsp;mul-ri^lices culpas ac defedus fuos.Et licet multiim fc abijeiat ac humiliet,tamen nihil autpa-rum fibi fcciflc videtur.Siue ergo comedat,fiue bibat,fiuc quiduis aliud agat,locum vilif-fimum in *iomo,nouiffimum in menfa,amp; minimam cibi ac potus portionem capit amp;nbsp;am-pleél:itur:amp; breuitcr,in omnibus quæ ipfi ncccflaria fint, minimam abiediffimaq; portionem fibi optât ccderciquodq; vel alqs manfit reliquu,vel ab alijs faftiditur, ipfe lætus fuf« cipit,nec ei parum nimis efle videtur: immb verb illo ipfo fe indignum iudicat, amp;nbsp;nec me-ruilfcjuec mercri illud ADco fe pofle,fentit ex animo. Deniq; in omnibus abfq; querimo-b a nia

U nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TOTlVS VITAR SPIRITALIS SVMMA.

iïia amp;nbsp;fine dolore viuit. Nöuit eoim dc inanibus Dei fufeipere omnia:fic^; de nulla creatu ra queriturj quantumuïs ab alijs indigné autiniuriofè traólctur; atq- adco ctiamfi pertur-barcnt,cxpellerent,catdercnt,confoaerent,amp;ipfa demu morte eum afficerct,nunqua cre deret fe aneâum iniuria, nee quiequam cuiqua vel indé vel de qualibet re alia imputaret, atq; ita etiammörtern ipfam fine dolore exciperet.Cöä:ananq;,vt dittum cft,de manibus Domini accipitjcertus quçcunq; illo permittente ipfi cucnerint,ea amp;nbsp;optima amp;nbsp;vtiliffima fibi cflc.Nibil enini cuiquam pratfi:atDcus,nifi quod ei optimum fit:quod ita certum cft, ficut Deuin viucrc. ^Porro in hac humilitatis virtutc tanquam folidilfimo fundamento, diuturna exercitatione firmatus,quo pcrfeólivis in ca cbantatc,qua Dcu totis vinbus propter feipfumjamp; proximum ficut nos inlos diligimus,iftiulmodi homo fpiritalis poffit ex-crelcerc,diligenter ac ftudiofc intiis Iele obferuabitjtacitusq; audict, quid in ipfo Dominus loquatur.Omnem quoq; occupationem ac multiplicitatem fugicnSjCu Deo in vnita-tc quicfcct:lenfus fuos omni præcludet ocio,Deumq; orans amp;nbsp;inuocans,eiufdem prxfcn tia Ïongè fuauilfima femper amp;nbsp;vbiq; pfruetur.Suijpfius crit habitator perpetuus,cofdisq; veritati amp;nbsp;conlcicntiæ paci ftudebit.Mitis ac humiÏis cordc,amp; in omni vita amp;nbsp;couerfatio-ncluadiuinus crit.Cuéba de manibus Dei accipiens,eundcmin cunélisillius operibus lau dabitjci gratias agct,cumq; honore acintcntionepuraprofcquetur. Semper humili qua-dam erga Deum,!uijpfius abnegatione præditus crit,amp; non Deo tantvim,lcd amp;nbsp;creaturis omnibus fefe fubmittet.Inlupcr iugi quadam confidcrationc turn Dei bonitatem amp;nbsp;perfc élionem,tum luam paruitatem amp;imperfeólionem alpeftans,immcnfam illius erga fe cha-ritatem amp;nbsp;fidelitatcm,atq; fuam cdiuerfó erga ilium ingr^titudinem amp;nbsp;infidclitatem ftu-pebit amp;nbsp;admirabitur, minimum fiele inter omnes homines iudicans. A proprio iudicio aC vana lui complaccntia,omniq; naturx fiuæ nequitia ftudiolé fibi cauebif.nec quiequa fibi tribuet,nifi quod à fieiplo habet.Sempcr nouant quandam aggredietur vitam,id eft,in no uis virtutibus ac noua fe veritate excrcitabit.Ncc vnquam definet ignitis defidenjs amp;nbsp;pcr-petuis fiufipirijs id pctcrc à Deo, vt illi per amoré vicinius coniungi,amp;: in vno fipiritu magiS ac magis vniri,conformari,ac placerc mcrcatur. Verbis fiobrius amp;nbsp;pareus,vitç auté lantti-monia copiofius crit:cupictq; defieri amp;nbsp;cócemptui liaberi ab omnibus. Exi^ua peccata fiua grauitcrpodcrabit, minimasq; culpas haudleues arbitrabitur. Tantam lui curam geret, vt DEI prxfientia nunquam fie fruftrari finat in anima fiua, mortalcsq; omnes ex ipfio pro-uocentur ad meliora. Cunéta lua opera fiacict perfiedififimè:quxlt;^; poteft intcllcftualfie-qui,ij$ fiacict latis. Nihil in hac vita leiens admittet, cuius eum poft hanc vitam pœniterc qucat.In diuturna aduerfitate perpct'im naties perleucrabit,amp; licèt iugitcr in multa coga-tur elfic diftraélus ac multis occupatus,lcmper tarnen animo collcótus erit. Nihil in hac vi taproprij vel habere,vel veile confientiet,ncc vllo in rebus deleélu vel optione vtetur.Ni Itil intra fie nifi Deunt admittet,nihil proindè nifi Deum cótinuc in anima fiuaprodult;ftu-rus.Vitabit diligenter, lëlèq; abftrahetab hominibus quibulcfiq;, amp;nbsp;nudum Icu vacuum ac hberum à cunöis intro receptis rerum fimulacris,amp; ab omnibus vndccunq; accidenti-bus expeditum amp;nbsp;immunem fie fieruabit, quo cæleftis patris lui in animam fiuam influxum cotinéterpofifitexcipere.Crebró fiele in vita atq; excmplari Domini laluïtoris ceu in fpe-culo lucidififimo conteplabitur amp;nbsp;excrccbit:confiderans interim, quam illi vcl fimilis vel dififimilis fit:cunftisq; mortahbus bonx vitxin ficipfioprxbcbit excmplu.In omnibus verbis luis verax, amp;nbsp;in conuerfiatione fiua rcligiofius atq; maturus crit. Pnncipiu leu origincm fiuam,vndè prolluxit,iugitcr côtcmplabitur,atq; in ipfam totis viribus redire nitetur.De-niq; quid fit,vbinam fit,vndè vcncrit,quô prolapfius fit,quo mox vocadus fit, quid agat, amp;nbsp;qua dc caufia guxq; agat,fiagacitcr attendes,in virtute atq; veritate ad vltimum vfiq; Ipi-ritum conftantillîmè pcrlèucrabit.Hxc videlicet compcndiofior,rcdior,tutior reuera via eft ad diuinæ charitatis, vit« Ipiritalis,omnium que virtutum perfiedionem facilius obti-ncndam.Amcn.

D. IO-

Dgt; IOANNIS

R VSBROCHII

DOCTORIS DIVINI ET EX-CELLENTISSIMI C O NTE M P L A TO RI S, SPECVLVM AÈTERNAE SALVTIS.

I^Quemacîmodùm devs eligendus fit, amp;nbsp;de quibufdätn èius cr-ga nos eximijs bénéficias. cap. i.

LORIOSVM nöfnen Domini noftri IE S V Chrifti, quod Angeli amp;nbsp;fahéti omnes fumma cû rcucrentia vcncrantur,quodq; mortuos æterna falute viuificat,quotqùôt fua vittutc contingit, quod denique longe latcq; cffiilum Amoris vtiguentum eft,fpiri tus ornes fua fuauitatc lenfibus priilas, laude amp;nbsp;honore affeâtihi amp;nbsp;henediétum fit nünc amp;nbsp;in çuum fempiternum.Amcn, Spe- ' ro cquidem amp;nbsp;confido in oomino chanffimà mihi, ab eodem p-deftinatam,vocatam, cleftam amp;nbsp;diledam te efle ex omi çternita-tc:ncque te vnam duntaxatjlcd amp;nbsp;illas omnes, quæ illius in Cœ-

Jïobio in confpedu eius monafticen verè profitentur, ad quarum numerum eæ ornes perd lient,quç libère ac citra fiétionem vcl fimulatiortcm illi perenniter feruire,ilium laudare amp;nbsp;amare plané conftituunt amp;nbsp;proponuiinQuod idem,verum illis teftimonium cfcrtumq; indicium amp;nbsp;atgumentum eft,ab æterno ex libérrima bonitatc cum dilcftis ipfius ad Cœno-bium eius ab co le prædeftinatas,eleélas amp;nbsp;vocatas elfe. Interim tarnen fi etiamnum Mona-ftieen needum es profefla,fufcipias vitæ hoc inftitutum amp;nbsp;ordiné,amp; ih amore ac vera lan-ôitatc profitearis.Eligas Deum tuum libero corde abfquc fiéliofe: amp;nbsp;ita demum lenticS, ex omi æternitate à Dco cleftam te efle. Enimucro Deus benigniffimus ob eleftos amicos fu os,vnigenitumfiliumfuumcon{ubftantialemfibimifitinhuncmundum,amp;vniuSnobif-cùm naturæ eflfe voluitnsq; nobis Yixit,nos inftituit, nos amauit ad mortem vfq5,amp; à cun-ûis hoftibus amp;nbsp;peccatis noftris nos redemit ac liberauit. Et hæc quidem omnibus in commune præftitit,quantum ex ipfo eft,amp; omnia fua Sacramenta nobis déréliquit.Si igitur ex amore ilium eligerc flatuis, hoc ipfum argumento tibi fit,ab æterrio ab eo te eleétam elfe. Quod vtilli plane confidereaufis, corpus amp;nbsp;languinem fuum iri cibum amp;potum cum giï ftu quodam, omnem naturam tuam penetrate,tibi dédit ac dereliquit: amp;nbsp;hoc guftu vfq; iri vitam xternam pafcéris ac reficieris.Statuit enim ipfe viucre amp;nbsp;commorari intra tc,amp;ip le-’ tact tua vult efle vita neus amp;nbsp;homo,adeoq; totus cflTc tuus, modo tarnen ipfa tota illius ef-’ fiA vt cælcftis ac diuinus homo,in ipfo viuerc amp;nbsp;commorari veiis. Qui nifnirùtn xternæ charitatis modus amp;nbsp;ordo eft,vt illius fis,non tuafilli viuas,non tibijpfinta enim amp;nbsp;ipfe tibi fuit amp;vixit, amp;nbsp;mancttibi in xuum fempiternû. Et tu igitur ipfi fis,viuas,amp;feruias: ipfum amore ac intentione prolcqu3ris,idq; ad illius æternum honorem, non autem præmij eau fa,ncque ob commodum,aut guftum,aut côfolationem,aut rem quamcunquc,quam indé confequipoffis. Vera etenim charitas non quærit qüæfuafunt, ideo^jDcum habet.amp; i.Cor.ij. omnia.’quandoquidcm naturam per gratiam fuperat. Dato igitur Chrifto fponfo tuo to-lum id quod es,quod habcs,quod potcs:amp;id facias corde libero ac liberali: fic^; ille vicif fim tihi dabit quicquid ipfe en,habet ac potcft:qua die nulla vnquàm tibi illuxit Içtior.Si— quidem patefaciet tibi gloriofum atque amantilfimum cor fiium,amp; intima animx fuæ pc jietralia plena gloriæ,gratia:,gaudij,ac fidclitatis: amp;nbsp;in ijs ipfa cxultabis,crefcesquc amp;nbsp;pro-ficies in ardenti amorc.Ipfum autem patulum lateris eius vulnus, porta tibi crit, per quam jngrediaris in vham ætcrnam,amp; aditus atque introitus in vitalem, qui ip fern et cft, paradi-b î funiî

14 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SPECVLVM AETERNAE SALVTIS,

fum:vbi fruftum guftabis vitæ îetcrnç,qui nobis creuit in arbore crucis,perditum olim per Adami fuperbiamjat nuc recuperatum humili morte domininoftrilESV Chrifti, qui (vt dixi) vitalis nofter paradifus eft,quandoquidem in ipfo amp;nbsp;ex ipfo æternæ incolumitatis (i-uelalutis fonsemanatjcxeiusc^; vulneribus balfamum fluit morboru omnium medicina, cuius tam fortis odor efl:,vt omnes tartareos repcllat fcrpctesjcxcitet in peccatis mortuos, amp;nbsp;gratiam pra:ftet acvitam æternam.Cæteriim in intimis DominilESV mellis manant flu minajOmni^qui quidem, cxcogitaripoffit, lapore ac fuauitate dulciora:in quæ fi tibi datu eritingrcdi,ealt;^; guftare ac lèntircjuullo negocio mundum,teipfam, amp;nbsp;omnia vinces. Ipfc nanq; Dominus lES VS amoris tibi viam móftrabit, qua flt eundum ad Pattern fuum,qua amp;nbsp;ipfe ambulauit,atq; adeo ipfêmet eft;in eaq; manifeftu tibi reddet atq; declarabit, vt nu manitas fua dignilfiinu Patri cælefti facrificium fit. Et banc fuam bumanitaté cum omnibus quæ perpeffus eft^tibi contulit, tibi donauit,vt cum bis fidenter ac bona fronte ad cæ-leftem curiam in æterni patris eius cóijpedtum accédas, Ipfe enim pacem inter Deum amp;nbsp;nos concibauit,amp; nos liberi fumus.Atq; earn ob rem cundem ipfum Cbriftum lESVM facrificium tuum pio ac bumili corde tanquam tbelaurum tuum,quo redempta amp;nbsp;libertati re-fbtuta es,præfcntare ac otferre debebis:amp; ipfe Cbriftus vna lecum patri luo cælefti te öfterer,velut amantiffimum fruftum fuum,cuius caula mortem oppetijt.Pater veto cum rilio in dulciffimum te lufcipiet amp;nbsp;admittet amoris amplexum: vbi plané peccatis omnibus da-tur venia,débita cunda difloluuntur,virtutes omnes perficiuntur,amp; dilcólus cum dileélo in amorc polfidetur.Et in bac pofteffione amp;nbsp;te in amore, amp;nbsp;in te amorem viuere fenties ac loan. 14* experieris:quæ eft veræ lalutis origo. Nemo em venir adPatrcm,nifi per Filium, eiusq; paf fionem amp;nbsp;mortem ex amore exercitatam.Qmcunq; alia rationc affeendere amp;nbsp;intrare moli-oan. 10. untu r,ij omnes falluntur;amp; funt fûtes ac latrones,tartareis tradcndi flammis. Atqu'i fi fili-us vnàfccùm amp;cum motte fua Patri fuo cælefti te obtulit,iam amore citcuplexaes, amp;nbsp;cba riras pignons loco tibi data eft,quo redempta es vt Icruias Dco;amp; etiam arrbç loco,qua in regni Dei bæreditatem capeftendä admifta es,Nee poteft Deus redimere pignus fuü,quip-pe quod ipfem.ct totus eft amp;nbsp;quiequid ipfe poteft,Pignus boc(inquam)amp; arrbabo,fpiritus fanduseft,quituados,tuaq; arrbaeft, quoCbnftus lESVSlponfustuusin patetniregni bærediratc te affciuit. Quamobrem ferio des operam, vt in amoris cum Cbrifto lES V dul-ciffimo fponfo tuo vnitate,pi^nus ac dotem tuam firmiter retineas poffideasq;, Nanq; in cbaritatis vnitate iugiter denuo nafcuntut,quicüq; Deo digne ac bonorificè viuunt amp;nbsp;lèr-r .....üiunt:qui quidem in tres diftinguuntur partes,quibus omnis Deo fcruiens familia cotine-na quot*par t^^f-Piima pars,bomines funt bonæ voluntatis ac virtutibus nauantes operam, vitijsq; fem tibuseóftet, per morientesjeaó; fuperantes,Alterapars,bomines funtintcrni,locuplctes,viuidi, virtu-tum omnium perfedionem amp;nbsp;celfitudincm profequentes atq; colentes,Tcrtia pars,homines funtfubleuatiacilluminati,fcmperinamoremorientes,amp;vclutexinanientes fiueannihilates fefein vnitate cum Dco,Ifti videlicet tres ftatus funt fiue ordines, in quibus genus omnevel modi omnes fanditatis exercenturamp;coluntuncumq; ordines iftifimul invno omnes concurrunt homine,is ipfe iuxta gratiffimam Dei viuit voluntatc.Sediam tres hof-cè ftatus vel viuendi genera,eorumq; difcrimina fiue diftindiones animaduertc: Equidem eaexplicabiliamp; diligenter exponam, quovelfictete probe cognofcas, nee meliorem aut Iàndiorem,quàm te vera es, te elfe arbitreris.

^Deprimaacinfimabonorum hominum parte,amp;:vtbonavita inchoandafit. cap. ii.

PRIM A igitur cadem q; infima, quæ ex Deo nata eft, vita, quam 4; Spiritus làndus prç-ftat amp;nbsp;agit,virtutum ftudi o fa fi ue virtuofa appellatur,mories vitij s, amp;nbsp;crefeens in virtutibus:amp;ea fic ineboatunSpiritusfandus gratia fuam humano cordi demon-ftrat amp;nbsp;offert: quam fi fufeipere velit is cui confertur,cor fuum amp;nbsp;voluntatem neo aperit,eamq;,id eft,Dei gratiam amp;nbsp;operationem hilari animo excipit; Turn vero confeftàm gratiffimaDei voluntas ineo inordinatum erga creaturas omnes amorem vincit ac præpo-deratjfedno item omnes inordinatas naturçpropcnfiones appetitionesq;. Vita nanq; fan-da.

fta,militia eft,quam dccertandoconferuarc oportet.Si ergo vitambonam neduminchoa-re,fed in ea ctia fine fine pcrfeucrarc voles,neccffe eft vt abfque fiótióe Dominum Dcum tu nbsp;nbsp;nbsp;mFliriæ

umfupraomniaamoreac intentioneprofequaris. Etintentioquidemfcmpcreoteducet fit,qujveto vbi amas.'amort autem id,quod amas,coles,exercebis,amplexaberis,poffidebis: atqj in his “nuandai omem fundabis vitä tuamjamp; dilcdo neo tuo nunqua non deleäabiliter ac defiderater va-cabisfita fiet,vt in qualibet tui introuerfione bonitatem Dei féliciter gufteSjfentias amp;nbsp;expe riaris.Atque hoc paäo Dominum Deum adillius honorem pure diliges, quo ilium æter-nó amarepoffis.Qi^nimirùm radix eft fânftævitæ,amp;verænunquam^- interituræ charita tis,quam ipfa tuîjpfius obliuione amp;nbsp;abnegatione femper colere amp;nbsp;exercere debebis. Vndè cauendum præ omnibus eft,ne in amove vel amando, priuatum tuum emolumentum fiue vtilitatemjguftum,confolationemjaut rem quamcunq;,quam Deus pftavetibiqueat, pro tuo commodo fiue in tempore,fiue ætevnitate,quæras amp;nbsp;aucuperis. îd ertim charitati con trarium eft,amp; eft ordo naturæ vitiataî,quæ veram facit arefeere charîtàtcm,amp; diffiedè vin-citur àtimidis aeftolidis hominibus,qui fc lapièntes putant,amp; fua femper lueva venantun Idautem pro certo habeas,quicquid defiderarcpoffis,amp;multô etiam plura,abfq; tuo co-natu amorem tibi efte luppeditaturû.Enimuerô fi vero diuinoq; amorc prædita es, iam ha bes quicquid appeterc queas.Id vero nihil eft aliud, quam perpetuó fine celTationc amare Dcum:atque ita omi morieris proprietati,amp; charitas erit vita tua.Ea quidem chantas,quæ cis chami: captum excedit tuum,Domini fpiritus eft:amp;in earn fubleuata eris,quiefcesq; amp;nbsp;commora nbsp;nbsp;deicri-

beris fupra rationalem intelligcntiam tuam in vnitatc cum Deo, Chantas autem quæ in te cft,Dei gratia eft amp;nbsp;tua bona voluntas,amp; in eä virtutum tuarum omniu diuitias amp;nbsp;plenitu dine haDes,per eamq; Deus in medio tui habitat cu gratia amp;nbsp;donis fuis:amp; in his Icmper ere fcereamp;augcri potes, Dcoq; piacercmag'is acmag'is. Cæterùmis qui inter Deum amp;nbsp;tc eft amor,fanétum quoddam defiderium eft,furftim tendens ad honoré Dei cum laudc amp;nbsp;gra tiarum aâione,amp; omigenis amoris cxercitijs. Etifthæc charitas cum excrciti'js fuis inter te amp;nbsp;Deum femper renouari debet,idq; ex inftindu ac motu Spirituftandi,amp; bona volutatc ac amoré cörais tui .Quæ autem infra te eft charitas,ea amoris quædam ad proximum ema-natio eft per adus amp;nbsp;officia mifcricordix,vtcunque illc ijs opus habet, amp;nbsp;ipfa animaducr tere potes.Iii bac charitatc cxhibenda,bonas leruabis confuetudincs tuas,itemq; Canones fufcepti inftituti monaftici,atque etiam bonos morcs,bona ôpera,amp;omnem externam or dinatam modeftiam,iuxta pfæceptà Dei,amp; fandæEcclcfiæ catholicæ décréta ac conftrtu-tiones.Sanè fi charitatem bene cognitam amp;nbsp;perfpedam habes,eiq; in hifee quatuor modis facis fatis,iam domiilaris tibijpfï,potesq;facile vincere mundum,amp; in dies magis âc mag'is emori vitijs,amp;vitam colcrc ac exercere virtutum ftudiofam.Atq; hocipfum cures obfecroy vt à formis amp;nbsp;fimulacvis nuda fis,amp; potes tuîjpfius, habeasi^; anima tuam in manibus tuis,-id cft,in poteftate tua:ficq; quotics voles, cor oculosq; tuos leuare poteris ad cælû, vbi eft thefaur» tuus amp;nbsp;diledus tuus,lcruabisq; vnam cum eo vitam.Neq; patiaris gratiamDei irt te ociofam agere, fed ex vera charitate excrceas tete,furfùm quidem in laude Dei, deorfùm verb in omnigenis virtutibus amp;nbsp;aótionibus bonis.Et in quibufeuque bonis adibus exter-nis,corde libera fis amp;nbsp;cxpedita,ita vt quotiès libitum erit,per omnia amp;nbsp;fuprà omnia eum, quem amas,contueri polfis.Qiiod fane amantibus difficile no eft. Vbi enim amor,ibi ocu-lus: amp;nbsp;vbi thefaurus tuus,ibi amp;nbsp;cor tuum, vt ipfe Dominus ait.Itaq; perquaferiô amp;nbsp;intima cum dilcdionc amorem cxerceas ih cohlpedu nei tui:Id enim turn Domini confilium eft, turn pars optima vitæ tuæ,præ omnibus colenda,exercenda,ac èligenda tibi, Quanquam tametfi ifthæc excellcntiffima amp;nbsp;optima pars eft,feruandus nihilominùs tibi eft Ordo mo-nafticus,fiucvitçMonafticçinftitutum,amp;illius Canones atq; StatLita,itemlt;^; Boni mores,' bonæ confuetudincs tuæ, amp;nbsp;omnes bonç adiones atq; cxcrcitia externa. Quæ licct fanôlæ vitç infima pars fit,eam tarnen amp;nbsp;à tc amp;nbsp;à cæteris omnibus exigit Deus, ad eamq; agenda ex illius P ræccptis amp;nbsp;iurc ipfo obligarisrquam tarnen abfq; cordis inquictudinc,occupatióe, curis ac fohcitudine colere amp;nbsp;exercere debes coram Deo ac Domino tuo.Vt enim èxternx adiones amp;nbsp;opera in i'eriptis diuinis magnoperè commedantur, ita folicitudo cordis vitu-pcratur.Porrb quando Iegis,autpfallis,aut oras quippiamjfi intelligis verba,fenfum men

temlt;^

SPECVLVM AETERNAE SALVTIS^

tcm^; verborum attcndas: miniftras em coram Domino. Si autem verba non capis, aut cl ad fublimius quidda^ fubleuata àDeo,illi inharcas^bmpliccrnq; afpedum tuum, quan^ diupotcris,alt;iDcumquot;tencas ercdum,ciusq; honorem nunquàm non amorc ac intentiottC profequaris.Quod fi fub precibus horarijs aut cxcrcitijs tuiSjCxtranex quzdam cogitatio-nés vel imagines tibi inciaant,qualcfcûq; illæ fint,pcrindè cfi:vbi id aduerti$,amp; es reddita tibijneturberisindè:fumuseniminftabiles,fed ccleritercum amorc amp;nbsp;intentioncad Dcû te conucrtas.Quanuis enim hoftis Tartareus fuas tibi oftentet mcrces, nifi eas cum amorc ƒ tibi comparaueris ac émcris,non manebunt tibi. Quamobrem fi facile cunda fupcrarc ac vinccre vcli$,ftudcas animum femper habcrc fublcuatû ic introucrfum,ita vt internam po tiùs lèéleris amoris excrcitationcm,quàm externos bonarum adionu modos.Qupd fi in-ternx cxercitatiôis amp;nbsp;ad Deum introuerfionis artem nofti,amp; natura tua ex affedu amp;nbsp;cum deleélatione propenfa fit foras ad dicendum vcl audiendum,qux fenfibus plaufibiliajCo-inoda,iucunda fint: fi naturx affcôtibus indullêris, ciq; feceris fatis,deficics plané atq; fri— gcfccs turn in charitate,tum exteris virtutibus omnibus: ficq; excides ex gratia Dei, isq; te contemnet ac abijcict; amp;ipfa quidem multo deinde peiorefncicrisj quàm quilpiam in lè-culo dcgens,qui nunquàm Deum pcrfcnlêrit.Sin vero aduerfum naturx appctitioncs amp;nbsp;obleéiamcnta bellum gcficris, hauddubiè palmam fcrcs,diuinaq; gratia amp;nbsp;amor atque af-Volenti ho feéfus fiue appetitio erga Deum,in dies magls ac mag'is increfeent amp;nbsp;augmcntabuntur.Cx râagere VI- ß nbsp;nbsp;fimplcx ac rudis quilpiam amp;nbsp;ignarus, qui tarnen optet vitam agere Dei gratiffi

Deoqu». mævoluntaticonfentanea,ishumili cordeconcupifeat amp;pctatàDcoinfundifibi fapien tix fpiritum, quo iuxtaillius bencplacitum amp;nbsp;gratiffimam voluntatem fuam tranfigat vi-tam.Etfi quiaem poterit feientiam atq; fapientiam abfq; vana fuîexiftimationc ac animi elatione circunferre,dabitur illi reuera à Dco:fin minus id poterit, maneat in fimplicitate fua,amp; pro fuo captu lcruiat innocenterDco fuo:id cm magîs critin rem ipfius. Porro vbi cum aliquo colloquendum tibi fuerit, fiue illc fccularis fit, fiue rcligiofus, fis in verbis ac moribus prudens,circunfpcda,cuftodita,atq; honeftè compofita,nc quis ex te offcndicu-' lum capiat:mâlisq; femper vacate filcntio amp;nbsp;aufcultarc,quàm loqui. In verbis,in fadis, in agendo ac omittendo iufta,vcrax, fynccra, ac minime fida fis: femperq- intùs ambulcs in ConfpeduDei tui.Si quando fenferis atq; agnoueris loquendo ac rcfpondendo intùs for mas quafdam vel imagines,amp; inter te atque Deum media quxdam te côtrahere,erubcfcas indè, amp;nbsp;fimplici contéplationc cclcritcr ad prxfcntcm Dei vultû intro rcucrtaris.Et qua-diu intantùm tuî potens manferis,vt quotics placct,intro te poffis recipere: nihil turban, fed pace bona gaudcre dcbes,ncc vcrcri mortalis culpx conlenfum.Cofulo autem tibi, vt cordis occupationes amp;nbsp;curas,itemq; inftabilitatem ac multiplicitatcm hominum,maxime fecularium,amp; qui bonx vitx rudes lunt,deuitcs ac fugias:quçrasq; amp;nbsp;côcupifcas folitari-am,internam,introucrfam vita, eam^; tarn diu colas amp;nbsp;excrccas,donec tarn facile ac prom ptum tibi fit intro tc recipcre, amp;nbsp;oculis intelledualib* introlpicere ac intucri, quàm foras te vcrterc,amp; foras afpicere oculis corporalibus. Atque vbi ita res poftulat, vt quinque Icn fuum opera,fiue in tua,fiuc proximorum ncccffitatc,vti dcbcas:cuftodias aures amp;nbsp;oculos tuos,ne qua rem cum dclcdatioc,affcdu vcl amorc intro reemias, qux cordituo aut imagines inferat,aut aliquod inter te amp;nbsp;Dcum medium poffit efneere. Inordinata nanque vo Tuptateautappetitioncamp;amorccapieris,ficlt;^;crisimpotenstuï,amp;liberamtuï ad deVM, amittes introuerfioncm,in qua tarnen omnis tua falus fita cft. Caueas etiam in percipien-do cibo,potu, amp;quibuflibet rebus corporincccflfarijs, ne fccundum camis defidcriaac naturx appetitus amp;nbsp;oblcdamcùta, viuas. Si enim vel in tcipfa,vcl aliqua creatura delcda-tionem ac voluptatem expetas amp;nbsp;aucuperis:iam auerfa cs,nec potes viucre DEO,amp; vitijs Soraniorö nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4'^^^ autem contingattibi veldormicnti,vel vigilati,fiuc ex alpcÓlu,fiuc auditu,

turpiumre- cogitationes,fiuc dçmonum fuggcftionem,immundas incidere imagines,ita vt ad media. libidinem amp;nbsp;turpes naturx propcnfioncs ac voluptaté mouearis,crucis fignum imprimas cordi tuo,dicasq; Angelicam falutatiócm,amp; ores Dcum, vt tuï mifercatur: amp;nbsp;turn lando-rum,tum bonorum omnium preces opemq; implores:proponasq; tibi ob oculos, fi con-fenferisjpriuatum te iri gloria Dci,amp; pœnas inferni femper elfe lmturam,Deum quoq; of-fenfu-

D. IOANNIS RVSBROCHII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17

fcnfuram,amp; ab co cunébsq; amicis amp;nbsp;eleélis eius fcparandam.Quæ fanè tnerito vcreri atq-horrci'c debebis,ficq; ccrtare viriliter,amp; fpem atq; ndutiatuam in Domini faluatoris morte,gratia amp;nbsp;auxilio collocare, ccrta quód is te non deferet, fed abfq; dubio victrix euades, femperq; gratis ac virtutum maiora accipies incrementa. Deinde quando ad facerdotem confeffura accedis,nihil opus eft: exponere illi quid fomniaris,aut qualcs tibi cogitationcs incidcrintJd enim interdum plané indecens eft:,amp; turpe didu atq; auditu.Ncque enim fb innia,aut ea qusincidunt homini,pcccatum lunt:f quidcm nemo hçc caucrcpoteft.Non enim ipfi ca agimus:fed voluptas ac delcäatio inde nafccs,peccatum veniale eft: cuq; bui-ufcemodi lèntitur amp;nbsp;cognofcitur voluptas ac dclcètatio,amp; tamé abfq; reludtatione Ipon tè eiinhæretur,iam pcccatum fit maius:atqüi fi in fordidarum imaginum cogitationibus, aut fix'dis imaginationibus dclcCtatio appetatur amp;nbsp;exquiratur, hocipfo peccatum grauius peccatöèfo cft.Ita fi quis incautè ac ineuftodite cum alio quouis conutrfctur,fiuc id vcrbis,vel faftis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9“®'

vel quohbet alio fiat modo,amp; talibus opcram dare,fiue talia fcétarivclit,iam intiis accipit imagines,amp; fit fuï impotês:magisq; ac magis crefcunt in co fucceffu teporis obfcœna défi deria amp;nbsp;turpes afieftus fine voluptatcs:ficq; ratio cxcæcatur,amor dei perit,amp; iple ad vita deuoluitur beftialem,ctiam fine externi aóhus obleoeni perpetrationc.Quifquis autem talé fe fenferit, fi cum deo velit redire in gratiam, cófitcatur humili ac mœfto amp;nbsp;contrito corde peccatumfuum deo acfacerdoti, amp;nbsp;certo veniam impetrabit. Pono fi quandonaturs ,Cófitédum fentiastorporé,moeftitiamamp;graucpódus,teq; guftu3appetitione,impulfuergarcs fpiri-. talcs dcftitutam,itéq; miferamjinopéjdefolatamjatq; fine vlla confolatione reliftam elfe aDEO,amp;quodam erga qusuis vel extema vel interna excrcitiatsdio laborarc,tatoq; pre-mi pondéré,vt quad per terrs vilcera tibi mergenda vidcarismihil hinc animo confterné-ris,led Domini manibus te pmittens ac refignans,illius ores fieri voluntatc,amp; quod ad eius fit honorem.Crede mihi,atra ac triftis rrubes propedièm dilfipabitur,amp; radiantis Solis Torporiser Domini noftri lESv Chriftifplendoraclux, maiori cum gratia amp;nbsp;confolatione teperfun-det ac illuftrabit,quam vnqua antca fenferisfidq; oh tui’ abnegationé,humilemq; in omni rtmedium. affliótione Sgt;c grauaminc refignationemxuius caufa diuina te replebit gratia, amp;nbsp;cunfta in-terioratuailluftrabit;atque hocipfo Icntics te diligi a. d e o,teq; illi placere.Indè verb cor fenfusq; exhilarabuntur,totaq; natura tua diuina confolatione amp;nbsp;lcnfibili corporis ac ani

' mæ aftedionc iucunda excitabitur,amp; omnis venarum tuarum fanguis incalèlces, per cun-ftamembra dimanabit.Cor quoq; adnouam hancDEi gratiam currtingentinouævitàc ap petentiafefe aperiet, afteftus^ue fiue dcfidcrium tuumvelut flammaigneacx deuotionc cum laudc amp;nbsp;gratiarum aftióe lurfum ferctur ad Deum: amp;nbsp;animus cum tuijpfius dedigna tione ac humili contemptu defcendet:ratio autem peccata tua,amp; quam deficias in muftis, multimodasq; culpas tuas tibi demonftrabit, inlt;|uibus ipfa di/plicerc tibi atq; dolerc de-bebis:planeq;perfuadere tibi,omni confolationeachonore, qusperceperisa de o,indi-gnam te eile: præftare autem hæc eum tibi ex sterna bencuôlétia ac fidelitatc, amp;nbsp;liberrima Aôeàus er-ac pijffima erga te bonitate amp;nbsp;mifericordia fua. Id verb alfeftüm fiue defiderium tuum ad 8^ nbsp;nbsp;9“®

agendas gratiasDcumq;laudandumvehemctiusinflammäbit. Si ergo tuijpfius cognitio-neprædita es,fcmper quidem cum tuïjpfiu^ dedignatione amp;nbsp;alpernationc delcendcs: rur-fumq; magna cum reuerentiæ, honoris amp;venerationis exhibitionc äffeendes ad d e v M, quiin peccatis tuis tibi pepercerit, amp;nbsp;nunc gratis amp;nbsp;fine merito tuo^ confolatione diui-nisq; muneribus fuis tecompleucrit.Ethancad deVM cumdefiderio alTcenfioncm, in tcipfam humilem defeenfionem exerceas oro:fic enim in vtraq; femper ctelces amp;nbsp;profites :amp; D EI in te gratia manabit;atq; ex naturç hac iucunda affeólione, velut ebrius qui/pi am quandon; in rifum, alias in lachrymas folueris:guftabisq; amp;nbsp;fentics multipliées, eosq; raros amp;nbsp;infolitos modos,quales experiuntur,qui iltiufmodi vacant amori.Appetitio na-que amp;charitas cor tuum dilatabit:amp;tune ipfa devm amabis, deo laudes gratesb; ages, amp;nbsp;in omnibus his dcficies. Quiequid enimfacere poteris, parum aut nihil tibi videbitur adid,quod facerc ipfh defiderabis,quodq; abs te exiget amor, amp;nbsp;quo ille digniffimus eft.

Atq; lub bis defideriü cordi tuo fenfibilis doloris vulnus infliget: isq; dolor, afteduofi er ga DEVM amoris exercitatibe, femp recrudefeet ac renouabit, amp;nbsp;fie ipfa amore languebis.

C Interim

• gt;8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SPîCVLVM AÉTER^^AE SALVTIS,

Intérim quandoq; videbitur tibî,cor fcnfusq; tuos ruptum atq; laceratô iri, naturamq; tu am ex dendcrij impatientiaemorituram atq; deftrucnaam efie:amp;hanc impatiétiamjdoncc vixcris,ce{rare non pofle. vcrùm vbi nibil cris iufpicata minus, devs fêlé occultabit, ftiasqJ retrabet manus:amp; inter fc atq; te tam dcnfam interponct caligine, vt oculis earn penetrate non polfis.Tum vcrô ceu mifcra,inops, defolata côqueréns, reptabis, ac miferabiles dabis rralj. nbsp;nbsp;nbsp;voces.Sed vt prophetaait,DEo dereliétus eft pauper.Habeat ergo is qiuod fuum eft^cligasq;

rfal.Sj. jn domo dei abieda cfle,magis quam habitarc in tabernaculis fuperhorum.Et licèt devs à tuo fe Confpcdu fubduxerit amp;nbsp;occultarit,tu tarnen ipfum minime lates. Viuit cnim ipfè irt tc,tradiditq; amp;nbsp;reliquit tibi Ipeculum amp;nbsp;imaginem fuam, Dominum iesvm Chriftum filiu fuum,lpófum tuum,vt hunc tuis in manibus,tuos oh oculosjtuoi^; in corde feras. Ita en» Phil. i. Apoftolus aitjfilium dei humilialfe fc{ê,amp; è cxlis defcedifiejforma lèrui aflumpta, in qua rfal.21. nbsp;nbsp;nbsp;nobis miniftraret. Et ipfemet ex nimia humilitate de lcipfo dicit per Prophetam: Ego aute

fum vermis,amp; nó homo.Idemlt;ï|j pofteaq cxlefti patri fuo amp;nbsp;nobis honeftiffimc atq; aman tiffimè annos tres amp;nbsp;triginta feruierat, aduentante tempore quo fuum erat expleturus mi-nifterium,vtpotc ad honore Patris,ac noftrx neceffitudinis caufa cx amore veriffimo mor tem oppctiturus,in ipla tam extrema amp;nbsp;maxima neceffitate lua,lccudum infimam iui por-tionc abfq; vlla conlolatione à deo patre,ab eledis amicis fuis,amp; à totodeniq; mundo de-Dereliftut rclidus eft: amp;nbsp;à capitalibus ac infenfiffimis hoftibus fuis multis conuicijs amp;nbsp;iniurijs,bris qiusquïcó. amp;nbsp;ignominia,atq; innumcris vulneribus aftedus eft: atnihilo minus patri fuo manfit obe-lolandus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j mortcm, tulitq; magno amp;nbsp;virili atquc amantiffimo animo, quiequid nequi-

• ' tiæ amp;nbsp;improbitatis hoftes eius ex dxmonum fuafu amp;nbsp;inftindu, comminifci ato; excogitate potuiftent:neq; id tantùm,fcd etiam tum pro nobis,tum pro illis precatus eft,etiam pec Lue.t}. nbsp;nbsp;nbsp;cata illorum excufans apud patrem,amp; dicens:Pater,ignofce illis:quia nefeiunt quid faciut.

Heb.j. pt exauditus eft pro fua reuerentia pro orhibiis,qui vnquam fuorum peccatorum agniti-one adcpturi,atq; inde doliiuri cffent.Et licèt ab initio creatæ animæ luæ cette» ipfi conftx rct,pro mundi fceleribus moriendum fibi elfe, attamen cùm iam mortis ferendç tepus ad-efletjtcnerrimaillius natura ob poenaru impendetium immanitatcm,angi atq; mœrerecc» pit,orauitq; patrem cxleftcm, vt fi quidépoffibile foret, transferret à fepaffionis caiieem, ne ilium bibere cogerctur:amp; non eft exauditus,nolcte ei parcere pâtre c.xlefti,lêd potiùs fta gellarc ac ncci offerre volcnte.Et quia lècundû fupremam fuî parte, vnius ac eiufdè lêmper crat cum patte volûtatis,tametfi natura mœrebat atq; pauebat, tarnen obedienté fe præfti-Mace.x6. titicalcataq; amp;nbsp;luperatafi:nfitiuæpartisvoluntate,aitadpatrcm:Nonmea, led tua voluntas fiat.Quibus quidem idnos edocemur^quando vel pro noftris,vel pro aliorum pcccatis dominum precamur,neutiquàm celfare nos dcbcrc,donec exaudiamur:quando autem vel pœnarum vel afftidionum, quas pro noftris aut alienis ferimus peccatis, remiffioncm pe-timusjin eo nos abnegare,amp; æquanimiter perpeti deberc, etiamli ad mortem vfq; perfeue-rent mala qux toleramus.

î. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;altera,vicleKcetProficientiumjVitalt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cap. iii.

• 1”^ T reuera fi afflidioncs fine elediofié pórpeti nouérimus, lemper lucrum, nun-quàm iaduram,faciemus.Id quod hind poteft animaduerti.Cùm enim Dns lESVS 1 ipatcrnxfepcrmitterctactraderct voluntatijineaipfarcfignatione vfqucadeo in Lue.12. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eius Ipiritu ferucbatatqucvigebatamor,amp;natura tanto cratangorc correpta, vt

ex corpore eius fanguineus fudor manaret vfq; ad terra. Et in hac volutaria fuircfignatioc, fuo nos amore mercatus cft,vt patri fuo atq; nbi feruiamus:palfiôcq; amp;nbsp;morte fua,pro no bis noftrum perfoluit atq; copenfauit debitum. Atq; hanc oh rem nccelfario illius erimus, aut beati in cçlis,aut damnati in inferno.Pater quidc cçleftis cx nihilo nos fecit:iure ergo il lius elle dcbebimus.Filius dei fua nos moiie rcdcmit:iurc igitur vitijs mori, illilt;^uc viucrc ac lcruire debebimus. Pater deniq; amp;nbsp;filius vnà cum Spiritufando ab omni æternitate nos amauit,amp; amore poflcdinitaq; nos eum rcdamarc, æquiffimû eft.Et quia tres iftæ perfonx vnus DEVs,vnaq; lubftâtiaac natura funt,cultus aC famulatus fingulis perfonis impenfus, comunis cftomibus: amp;nbsp;quifquis vnam colitperfonamjomncs colitiqui vnam contemnit.

D, IOANNIS RVSBROCHII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;19

codem contcmptu rcliquas afficit.Ait autcm Dominus iesvs in Euangelio fccundum Mat-tha:um:Bcati qui efuriunt amp;nbsp;fitiut iuflsitiam. Atqui iuftum cft,rcddere nos deo id quod il 11 dcbemus.Cnriftus quidem cum fuam in paths rcfignarct Tolutatcm,hocipfo nos emit, Rcfignatiö amp;nbsp;fua morte pro nobis latisfccit. Quod fi eu nos imitari velimus, propria nobis abnegan- quæ quibus da voluntas efljöc illius voluntati viucndum:atq; ita cmptio illius in nobis confirmabitur. jr«, Senlus quoq; freno quoda cohibcdijdomanda ac fuperanda natura,crux ferenda,amp; Cbri Bus Icétandus eft:ficq; dcbitum illi reddimus,quod ipfe pro nobis cxoluit.Et per mortem quidem illius,amp; voluntariam pœnitêtiam noftram ci vnimur,amp; fumus fcrui ndcles,ad ei-usq; regnum peninemus.Sed vbi volutati propriæ in illius morimur voluntate, ciusq; voluntas noftra fit,iam illius difcipuli amp;nbsp;elcfti amici fumus. Porro vbi per amorem fubleuati fumus,amp; mens noftra nuda amp;nbsp;imaginum expers cft,qucmadmodum à Deo creata eft, iam nunc agimur à fpiritu dei,amp; fumus filij Dei.Quæ verba,eorumq; fentetiam vt animaduer tas,amp; luxta ea viuere vt cures,velim. Cbriftus DEI filius, iioftræ neccffitatis caufa,vt dixi, mortem obiturus,vitam fuam in boftium manus,etiam ad mortem vfq;,tradidit: atque eo ipfp turn Patris fui,turn totius orbis feruum fidelem le præbuit.Propriam quoq; volunta-tem fuam in paths refignauit voluntatc;ficlt;^; lummam operatus eftiuftitiam,amp;nos omne docuit vchtatem.fpiritumq; fuum ad æternam ac bcatiffimam fuftollcs fruitionem,ita ait: joan.i^. Confummatum eft:Pater,in manus tuas commendo Ipihtum mcum.Quibus verbis in eo- Luc.is. dem pfalmi verfu lanólus Dauid,in cuiuflibet boni ac pij hominis,Cbriftu hoc paâo imi-tantis,pcrfona,rcfpondit:Redemifti me Domine Deus veritatis.Non enim polfumus nof-ipfos rcdimere:fedcum Chriftum,qucrQadmodiim ante dixi,omni facultate noftra fequi mur,ttim aétiones noftræ cum illius aóhbus vniuntur,amp; ex illius gratia nobilitantur.Ergo redemit nos Cbriftus,non nofths,fed fuis aâibus,fuisq; meritis nos vindicauit in liberta-tem. Atqui fi banc nos lentire ac poffidere velimus libertatem,illius Ipihtus noftrum vt in amore exurat Ipihtum necelle cft,amp; in pietatis ac liberrima: bonitatis fuç mergat abylfum, vbi nofter baptizatur ac libertate donatur lpihtus,eiusq; fpihtui vnitur.-fimulq; voluntatis noftræ prophetas in illius mohturvoluntate,adeô vtnihil veilepoffimus,nib quod de-vs velit:fiquidem Dei voluntas, noftra efte(âacft,quodeftradixveræcharitatis.î\'imirùm ' vbi nos denuo nafeimur ex Ipihtu DEi,dcindè voluntas noftra libera eft,vtpote diuinæ vni-tavoluntati,itemq; fpiritusnofterperamorem fubleuatus eft,atq; aftumptus in vnum fpi-htum,eandemvoluntatem, vnam^; cum deo libertâtem.In qua quidem diuina libertate fpiritus hominis fupra fuam ipfius naturam,per amorem fubleuatus eft, videlicet fupra cru ciatum omnem vel pœnam amp;laborem,amp; quicquid nolit,itidem que fupra curas, angores, folicitudines,mortis,inferni, Purgatorijmetum,amp; vitra rrloleftias omnes,quæcorporivel animæ in tempore vel æternitate accidere queant. Enimuero confolatio amp;nbsp;defolatio, dare amp;nbsp;accipere,moh ac viuere,amp; quicquid trifte vel iucundum cuenire queat,ifthæc omnia infra amabilem fubfidunt fiue remanet libertatem, vbi fpiritus hominis cum dei fpiritu con-iundus amp;nbsp;vnitus eft.Iftiufmodi homines fpiritu pauperes funt,quippe qui nihil fibi propri p^up^ej be Um retinucrut:’atq; ea rebeati funt, quadoquidem amor dei,eorilm vita cft:ijdemq; etiam atiqui. fecundo beati funt, co quod fint mites amp;nbsp;humiles: vnde quantuuis prematur amp;nbsp;afnigatur hatura ipforum,cordis tarnen amp;nbsp;ftihtus pace perpétua perfruuntur. Sunt etiam tertio beati,eo quod quotidianos fuos lapfus,amp; cunftorum hominum peccata,qüodq; dei tarn par uainhominibus notitia,tamq; exiguus amorineft,quod^; cidem tarn nulluspropc exhibe tur bonos pro illius dignitate, lugent amp;plorant: atque binequarta manat teatitudo, puta j efuries amp;nbsp;fitis,amp;ardens perpetuumq; defiderium,vt a creatuhs omnibus in cælo amp;nbsp;in terra, ms quit, ameturamp;laudetur devs. Ex quo deinde quinta bcatitudoproficifcitur,videliccthumile atq-, intimum cordis votum atq; petitio,vt Deus gratiam fuam manare finat in cælo amp;nbsp;in ter ra,quo omnes ilhus repleantur donis,eumq; perennilaude amp;nbsp;gratiarum aólióe prolcquan-tur.Hinc porro fexta emergitbeatitudinis ratio,cos compleäens,qui mundo ac formis vacuo corde gratiam amp;nbsp;dona DEI fufeipiunt, cum eisq; cum laude amp;nbsp;gratiarum aftione fefe eriguntatq; fuftollunt:qui funt homines Dcum contemplantes. Atq; ex hac conteplationc feptimaproccdit beatitudinis ratio,quae eft amorofaadDeum amp;in diuinam pace introucr

e i fio'

SPECVLVM AETERNAE SALVTIS, fiojfubfequcntc cordcjfcnfibuSjCorpore amp;nbsp;anima cu cunóHs viribus amp;nbsp;omnibus qui ïan» bcati funt,Æ quandoquc bcati crunt.Hæc enim omnia amorofx adDcum amp;nbsp;in diuinç p« cis vifioncmintroucrfioni cobærent,eamq; confequuntur.Huncmodum qui in fe rcpcrj Pacifici. nbsp;nbsp;unt,bcati funt,rcftcq; pacifici vocantur,co quod cum Deo,cum feipfis, amp;nbsp;cum crcaturis

omnibus pacem liabcant:vndc ctiam pili) Dei appellantur,dc ijsq; Propbeta ait;Ego dixi^ Pfal.8j. nbsp;nbsp;nbsp;nij cftisjamp;filij exCclfi omnes.qui tarnen mox fubiunges, Vos autem ficut homines moric

mini,amp; ficut vnus de principibus cadetis,poftremam expreffit ratiocm hue modum,quo beatitudines à Domino iesv commemoratç,pcrficiuntur. Vt cm Domini noftri iesv Cnri fti virtutc ad diuinæ pacis cótuitionê,vbi filij Dei fumus,furïum affccndimusnta ctia de-Icendendum nobis eft ad paupertatcm,mifcriam,tent3tiones,conccrtationem ac dimica-tionem aduerfum carnem,dxmoncs amp;nbsp;mundum, amp;nbsp;in certamine tanquam miïeris viucn dum amp;nbsp;moriedum nobis cft,qucmadmodùm iplum quoque dei ftliuin, qui creaturarunx omnium princeps eft,fecifle conftat.Dcfcendit enim,immo(vt fiedieam) dcciditvel delà pfus eft,fcfeq‘, abiccit fub pedes omnium peGcatorum,viucs in paupcrtatc,miferia,cxilio, famc,fiti,tentationibus,fuï contcptu,concertationc,ncceffitate,confufione, ignominia, atque omnigenis demum molcftijs amp;nbsp;grauaminibus,quæ foris amp;nbsp;intiis ferre potuiftct;at-que in omnibus velut agnus,mitiffimus fempcr amp;nbsp;obcdietiffimus pcrmanbt.E't ad extre-mum vt in fu'o nos regno faluos faceretamp;beatos,tanquam mifer, cxulamp;inops, mortuus volctib’ cft.C^anquam ft bcati cfteamp;cum coperennitermancre velimus, necefte cft,vtctiam ipfi neccffariii, in illius gratia nos feruemus,vt videlicet carnem amp;nbsp;naturam noftram affligamus amp;nbsp;cxcru cicmus,rcfiftendo tentationibus, improbç voluntati,prauis appetitionibus,quç in nobis contra Dei honorem exurgere qucat,ita vt in Domino noftro iesv Chrifto velut liberi fi-lijjlcmper ad patrem cius cælcftem aftcenderc,amp; cum eodem faluatore noftro, ad patien-dum,ad tetationesjöc quxuis perferéda grauamina,ceu fideles illius ferui,dcfcendcre pof fimus.Et licct vlqueadeo in virtutibus amp;■ vifæ fandritate exercitati cflemus,vt cum Domino iEsv,quotiès placeret nobis,intró nos fecipere poftcmus,attamen pcrfecutiones pate-rcmur.Quandiu enim mortalcm hanc agimu^ vitam,variæ ac multipliées amp;nbsp;inftabiles funt Matt.y. nbsp;nbsp;cogitationcsnoftræ,amp;quæ nobis incilt;ïuntimagincs;ideolt;^; Chriftus ait:Bead quiperfe-

Regniim cæ cutioncm patiunturproptcriuftitiam,quoniam ipforum eftregnum cælorum.quod vtilt;^ regnö cælorum,iplc eft dominus nofter lESVS Chriftu$,viues in nobis per gratiam fuam. Et regnu cælorum vim patitur:amp; nos virtutc Chrifti in nobis viuentis, amp;nbsp;nobifcu certan-tis,c3slorum regnu vincimus amp;nbsp;apprxhcndimus.Quando autem malcdicunt nobis homi-ncs,amp;perlequuntur,amp; dicunt omne malum aduerfum nos,mcntientes,eo quod Domino DEO fcruiamusnlla die gaudere amp;nbsp;exultare nos iubet Domin’,q, mcrces noftra magna amp;nbsp;co piofa fit in cælis.Ncque coronabiturjnifi qui legitime certauerit:multo(^; prçftat,cû Chri fto affligi,amp; aduerfa ppeti,q fine illo gauderc^amp; voluptatibus ac deli cij s p frui. Ipfc em per Propheta de afflidto boie ait:Qm‘irt mc fperauit,liberabo eu: protegaeu, qmcognouitno mc meu.Clafnaüit ad me,amp; ego exaudia eti:Cu ipfo in tribulationc: eripiä cü,amp; glorifie»* bo cu. ideqjjppheta alibi dicit: Parafti in cófpctiu meo rnefam aduerlus eos q tribulat mc.

^Quibus virtutibiK præditus efle dêbeat, falubriter Euchariftiae Sacramentumpercepturus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cap. v.

HAEC autem menfà,altare domini eft,vbi vitalem nos efcam accipimuSjviuificaiï. tem nos,amp;in omniaffliftionc corroborantem, faeientemq; nos fuperarc hoftes omnes,amp; quiequid officere nobis queat. Ideoq; Chriftus ipfc mortalibus omnibus dicit:Nifi manducaüeritis carnem filij hominis,amp;biberitis eius fanguine,non habebitis vitam in vobis.rurfus^; ait:Si quis manducauerit ex hoc pane, viuct in xternum: etenim in me manct, amp;nbsp;ego in eo:quæ nimirùm mutua inhabitatio,vita æterna eft. Et quii in Ipiritali luftaamp;agone viuendum hïcnobis eft, opus habemus efca nos confirmante, vti certando vincamus,amp;viuedo decertemus.Hæc autem efca,manna abfconditum eft, quod neminipræftatur,nifi qui certando vicerit:quodq; nemonouit,nifi qguftatamp;accipit. Sed nuncaaeaquædiéi:urusfum,animaduertas,verborumq; meorum fententiam attendas.Si

D. IOANNIS nbsp;li V S B R O C H H.

cjuidem in Venerabiîi facrameto corpus Dominicum lionorificè deo, ac tibijpfi falubriter percipcre cupis, quatuor quædam habeas oportet, quibusintemerata D ei genitrixfem- ^fafubri-MARIA præditafuit,quæq;excrccrefolebat,quandoDominum devm fuum tcrcorj)us, lufeipiebat;cuius ipla difcipula amp;nbsp;cubicularia effe debcbis,atq; federe ad pedes eius,quo fu iul-is tcinftituat exeiTiplis,quemadmodum viuendum tibi fitiquandoquidem virtutum omni- ceFfaria; um,totiusq; fanditatispræcipuaipfadoéirixeft. Primum igitur quod ipfa habuit, amp;nbsp;quo teitidem præditam eife oportct,puritas eft: Alterum efl:,vera cognitio D e i. Tertium, hu-militas. Qj£artû,libcrævolûtatis defideriu.Agè iam primûanimaduertas,quodpuritatem efle dixi,in Ipcculo tuo,nempe bcatiffima femper vir^ine MARiA.Ipfa quidé ab initio con-ceptionis fux, à culpis omnibus tam venialibus quam mortiferis, mundaftiif! atquc ea re fie earn aftatus eft Gabriel archangçlus:Aue gratia plena :Dominustccùm.Quicquid pie quot;nbsp;' ’ num gratia eft,id quoq; mundum eft:amp;quicquidmundum eft,etiam gratiaplenum eft. Si ergo tu quoq; plena cite glatiajamp;Dominufufciperc voles,cum virgine matre munda efle debebis.Exploraigitur amp;conteplare faciem conlcicntiæ tux;amp;quicquidincarepcreris, cSfeflio qnî quodpoffitdilplicereDEo,idhumili corde coram DEO ÔC lacerdotctuoaccufes amp;nbsp;cofitea amp;dcquibiii ïis.Quicquidautem grauius iudicas,amp; vnde magis crubefcis,quæq; magis edicere vercris, * '' eorû vide ne obliuifcaris, nee ea tibi excidere aut præterlabi patiaris: leâ tcipfam ceu capi-talchoftem tuum obiurges amp;incufes, ficq; munda ac puraefficieris. Alias autem culpas. Quotidians quæ quotidianæ amp;nbsp;communes dicuntur,amp; à quibus nemo fi bi caücrcpoteft,paucis expli- nbsp;nbsp;nbsp;cu'pa-

ca verbismec indc Ipeciatim animo occuperis admodiirri aut arlgariSjled de oîbus peccatis t”Jquot;bTbéda^ tuis generalem eumq; ingentem cordis dolorem,contritioncm amp;nbsp;amaritudinem concipi-aSjtecumq; proponas amp;nbsp;conftituas femper bene agere,amp; omnia ta venialia quàm mortalia Îieccata deuitare te velle:amp; ftipra omnia,magnam fidem amp;nbsp;amorofam erga devm fidutiam labeas.Per has enim peccatorum venia obtinetur,ficut ipfe Dominus multis Euangelij lo-cis teftatur,dicés:Fi(les tua te laluam fecit. Et hæc de primo diéfa fint,vti videlicet cum vir luc^ y?»/ gine matre pura efte debeas ad fufcipiendum devm.Maxime tarnen vt caüeas,hortor,proli 17,18. xasamp;verbolas confeffiones.-Turbabuht ehiriipeftoris tüipace, amp;erroribus ac lcrupulis te implicabunt. Si cm multis in cófcffionervtaris verbis no fteceflarijs, pütà ifl enarrandis peccatis veniapbus,magisq- velis tüo laborc,quàm pie DEO CÓfitcndo,in huiulmodi mi noribus culpis pacatam reddere conlcientiam tua,femper diüinæ manebis illuminationis expcrs,nec aDEO doceri potcris:atque ita fict, Vt inter grande amp;nbsp;cxiguum,intcr maius amp;nbsp;minus peccatum vel defeftu tuum difcerrtcrc ftequeas : cumq; aliquia prætermiferis quod fis aflueta confiteri,licèt no fit neceftariû ewrimijimaginibus Vexabcris,atq; animi angore âc mœrore côtrahéris,perindè quafî confelia non fis,amp; forte mult(3 amplius.Siquide con feientiam tuàm,quàm fide,fpe,amp;: charitate præditam efle oporteret,formidojanxietas, amp;nbsp;priuatus naturalis erga tcipfam amor occupabunt.Quæ fané cauêda tibi fünt,fi munda ef. fevoles,amp;cum gloriofavirgincinilliuscubiculopcrmanere.Sequiturindèalteru,quod Eabcre non poteft, nifi qui munda fit prædituS confeientia; eft aUtem vera cognitio DEI, quapræ cunétis oininô mortalibuS,quos vnquam Deus condiderit,beatiffimaDEIgeni- ncceflaria^ trix poft filium fuüm,qui ipfa DEI fapientia eft,maximè excelluit.Et tarnen (vndc eius élu cefcit Humilitas,quod tertium eft)falutata ab Angelo,turbata eft in fermorte eius,amp; cogi- £„£..14 tabat qualis effet ifta falutatio.Et ait Angelus ei:Ne timeas Mariadnuenifti cm gratiâ apud Dcüm.Eccc concipics amp;nbsp;paries filium,amp; vocabis nomen eius lEsVM. HÎc erit magnüs,amp; fi lius Altiffimi vocabitur.Et dabit illi Dominus DEVs(id eft,pater cælcftis) federn Dauid pa-tris eius:amp; regnabit in domo Iacob in æternum, amp;nbsp;regni eius non erit finis. Dixit autê Ma ria ad Angelutn; Quomodô fiet iftud,quoniâ virum non cognofeo? id eft,Münda amp;nbsp;cafta perfeuerarc ftatui.Et refpondenS Angelus, dixit ei:Spirituffaniftus fuperueniet in tc,amp;vir-tus Altiffimi obumbrabit tibi.Idcoq; amp;nbsp;quod nafeetur ex te fanlt;fturn,vocabitur filius deï. Et eccè Elizabet cognata tua, amp;nbsp;ipfa concepit filium in fcneâute füa: amp;nbsp;hic menfis fextUJ eft illi,quæ vocatur stcrilis:quia noiï erit impoffibile apud Deû omc verbum. His auditis, Virgo beatiffim3,atq; probe intelleâ:is,doéta ab AngelOjSc multo magis à Spiritufamfto, fie ait:Eççè ancilla Domini:amp; quæ à Deo fummè cxaltata erat,feipfam in imum abiecit.fic

e ? enini

SPECVLVM AE.TERNAE SALVTIS, cniin cam docuerat fapientia DEi.Non enim poteftjuifi in liumilitatc fiue in imo,fublimi-tas confiftere.Id quod fatis malorum fpirituumjè cxlis labentium,ruina dcclarat.Et quid filio DEI fublimius? aut quid feruo dei amp;nbsp;totius orbis,infcrius vel abiediius?amp; tn bic Chri ftus erat. Quid itc dei matre excelfius? quidve dei amp;nbsp;totius mudi famula liumilius?»Sc hæc facratifiîma virgo maria fuit.Qux etiam,quod quartum cflc fuprà diximuSjVoluntatc fu am ingenti cum defiderio diuinæ voluntatis arbitrio permittens atque re{ïgnans,ita fubic cit'.Fiat milii lecudum verbum tuum.Q^d ciim exaudiret SpiritufTanélus^tantoperc hoe patri cælefti placuitjVt lES VM Chriftum filium luum in virginalis vteri aulam mitterct, qui nos ab omni languore libcrauit.Sic nimirùm tum à beatilfima virginCjtum fanélo Ga brielc archagelo didicimus,quemadmodiim dei filium in noftra natura fufccperimus.

lt;[[De quibus rebus didurus fit,amp;primb de tempore inftitutionis venerabilisSacramenti. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cap. vi.

IAM porro nofie operæprecium fueritjVti eundem Dei filium in corpore amp;nbsp;anima in venerabili facramento fufeipere debeamus.Qupd quidem prifca ludxorum lex figu-rate docet, lex autem Cbriftiana feriptis diuinis tradit; at vero fupra naturam amp;nbsp;Icri-pturam amp;nbsp;omnem ambiguitatem Chpfliana fides nos fuftollit, amp;in Dci gratia certos nos efficit.Docet etiamnos ea,quæiamindè àprimis Cbriftianæ religionisinitijs, ad nos vlqueperfeucrät lcripta,cultusq; amp;inftitutaEcclcfiæ,quæerrarcnonpoteft.Adh2C plu-rimis erudimur cxcmplis,quæ fanfti homines fuis literis mandârunt.Quinque igitur quç-prællantiffimo traéfare ftatui facramento, quæ Chriftianis omnibus cognitu taris fcitu vtilia fint.Pnmum cft,têpus quo Dominus iesvs leiplum difcipulis fuis in hoc tradidit fa-vtilia. nbsp;nbsp;nbsp;cramcnto. Alterum,Materia amp;nbsp;forma huius facramenti. Tcrtium,modus,amp; vtleipfum de

deritin facramento teétum atque latêtcm. Quartum,caufa,quarc fcipfuin teftum relique-rit,non manifcftum,vt cftin cælis.Qtûntum,diucrfitas fiuc diftinólio perfonaium hoe la cramentum pcrcipientium,partim ad æternam falutem,partim in cxitium fempiternu.Scd Exo IX' nbsp;nbsp;iiunc tempus amp;nbsp;figura noftri facramenti accipe: Ciim Dominus per Mofen filios Ifrael edu

cerct ex Acgypto,luna erat quartadccima menfis Aprilis, cuius lunatio in Martio vtpluri mrim incipit;qua die primu feruabatur pafcha ludæorum.Præcepitq; tue temporis Mofes Domini verbis,vt in fingulis domibus cderent agnum igni a{fum,ciusq; fanguine linirent vtrunq; poftem amp;nbsp;fuperliminarc domorum:ficqi à morte fubitariajquam Angelus perçu-tiens infcrebat,amp; ab omni languore feruabantur. Ea em noélc Dominus cunóla Aegypti primogenita tarn hominum quam iumentoru pcremit3amp; Mofes populum Domini ex Ae-gypto per mare Rubru eduxit in dcfertum,vbi quadragintaannis Manna cxli diuinitus pa Mana cuius ßj lunt:qux fuit figura huius noftri venerabilis facramenti.Iudæorum aqtem figuræ amp;nbsp;fi-“ ' nbsp;nbsp;nbsp;gna omia,confummata amp;nbsp;impleta funtmoftra vero facrameta in finem vlque feculi perma

nebunt,amp; tune etia ipfa ceffabunt:fed quia in eis latet veritas,ea vita æterna eft, amp;nbsp;in ome durabit æuu.Vt igitur potens aliquis rexaut cordatus princeps peregrè abiturus,iuramc-to obftriótos fibiamicos luos conuocat,eisq; teiTam,populum,proies amp;nbsp;familiam fuam Commcndat,vt ea oihia ad fuum reditum in pace adminiftrcnt,confcrucnt ac tueantunita amp;nbsp;Chriftus iesvs æterna Dci fapicntia,Rex regum amp;nbsp;Dominus dominantiu,pcralt;fto per-egrinatiois fuæ curfu,rcgreflurus adpatriam, atque inde ad extremum indicium reuerfu-^^æennr fus,ante earn diem qua mortem erat perpefturus,grande inftituit folenitatem,nempe cœ-tas. nam vltimam,inuitatis ad earn præcipuis terrç principibus, fanftis videlicet apoftolis,qui bus facramenta,populum amp;nbsp;regnum fuum delegare atq; comendare volebat. In hacaute folennitate præparatus erat agnus pafchalis,quo fimul omes iuxta legis cofuetudinem ve-fccbanturddemq; agnus noftri facrameti typum geffit. Atque turn demum figura abolita cft,quæ annos M.CCCC.LXXXVIIEperftiteratab eo tempore,quo per Mofen Ifraeliti eus populus ex Aegypto edudus fuit.Deftituit,inquam,Chriftus hac die amp;nbsp;abrogauit legem ludæis traditam;fiquidem hocpoftremuillorum Pafcha fuitzfimulmnoftram legem, primumq- Pafcha noftru inchoauit amp;nbsp;inftituit, Dominus reuera immenlæ potentiæ, lapi-entiæ,opulentiæ,aclibcralitatis fine pietatis. Et licet in natura grauiterpremerctur,atta-mcn

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

D. IOANNIS RVSBROCHII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

men fccundum f|)iritum,hoïpcs iucundus plané acliberalis fuitdiatuit^; fingulari charl-tatc fibi deuinólos conuiuaSjpütàfanftos Apoftolos.Et qüia poftridic illius diei mofitu-. ,rus,amp; ab eis difeeflurus erat,tcftamcntum fuum privis condere voluit, quod primo Apo- flamentumi ftolisjdeinde per cos cunâis Cbriftiahç fidei profefloribus in extremum vfq; diem relin-' qucrctddq; primus ipfe fuo firmitcr confignauit fanguinc, amp;. poft cum Apóftoli omnes. Hoc autcm»ccftamentu ipfemet eft in venerabili facramcnto,amp; quicquid ipfe præftafe po-teft,DEvs amp;nbsp;homo.Eft igitur infignis ha:c folennitas,quippe qux falutifcra amp;xtertta eft, inftituta ab IE S V Chrifto fâcratilfima! virginis m a R i ae filio, qui non modo cæli ac terræ rex eft inui(ftiffimus,fed etiam à patre fuo cxlefti primus Cbriftianæ religionis pontifex cleébus eftndeoq; primuiplc,quodvnquain Chriftianifmoperadum fit,fecit facrifi cium,vbi fuos initiauit facerdotesjamp;pontinces confecrauit:qucmadmodùm olim Möfes in prifea lege primfl obtulcrat lacrificium, vbi Aarone ac liberos eius facerdotes amp;nbsp;potifi-ccs confecrauitjtradita eis poteftate populum Domini adminiftrandi atq; regendi, donee Cbriftus vcniret.Qui pofteaqua vcncrat, nobislt;^; annos tres amp;nbsp;triginta Deus homo mini-ftraratjlegemMofaicamjtanqua figura,abrogauitiprimumq; facrificiumpcrfeipfum,ceu primus pontifex,in Chriftiana lege inftituit ac incboauit,fimulq; facerdotes amp;nbsp;epifeopos Euos initiauit, data eis eoi umq; lucceftoribus poteftate lua gubernandi populum fuum, atq; etia facros conferendi ordines ad earn vfq; diem, quaadiudicium cftreuerfurusificqj Eoravelpertina missae noftræ officium inchoauit.

^Dcmateriaamp;formavenerabilis SacramentL cap* vii.

POrro ficut Melcbifcdech fummüs facerdös temporibus Abrabami panerh amp;nbsp;vi- Genea-fj num,vt figuram amp;nbsp;materiam noftri facramehti,obtulit:ita Cbriftus iummus pom tifexnofterinfuofacrificiopancm accepit in fanftas ac vcnerabilcs manusfuas, amp;nbsp;eleuatis oculis ad devm patrem fuum omnipotentem, gratias agens, fregit, amp;nbsp;'

lt;ledit difcipulisfuis,diCens:Accipite amp;manducate: H O C ESI’ CO KP VS ME-V M. fimib modo accipiens calicem vini in lanftas acvenerabilcs manus fuas,itcm gratias agens Patri luo,bcncdixit,deditq; dilcipulis fui$,dicens: Accipitc amp;nbsp;bibite ex hoc omnes. ïiic EST ENIM CALIX SANGVINIS MEI, NOVI ET AETBRNI TESTAMEN TI, MYSTERIVM FIDEI, (JJZI PRO VOBIS ET PRO MVLTIS EFFVNDETVR’ . IN REMISSIONEN PECCATORVM. Ita ialTi facramcnti buius materiam amp;nbsp;formam Matcna^ babemus. Materia quidem,p3nis eft amp;nbsp;vinumiForma ante,Domini verba,quibus ait; Hoc forma, eft corpus meum;amp;,Hic eft fanguis mcus.Cùm cnim diccret. Hoc eft corpus mcum:panis Macth.ilt;S; fubftantiam in fui corporis fubftantiam Conuertit,noh quod panis rediret in nibilum,fcd in ipfius dni corpus tranfirct,non nouum corpus, fed illud idem, quod alfidebat menfæ, quod cum dilcipulis edebat ac bibebat,boc ipfum,inqua,corpus etiam in facramento fuis difcipulis coram cxbibuit.Qui licet non paruo afficerentur gaudiojquod efi oculis exter nis Menfæ affidente cernerent: at tarnen quod idem illud corpus internis otulis fidei in la cramento confpiccrent,maiorc illis lætaiidi materiam prxbuit. Nec quifqua eoru omniu

ex co percontatus eftlDoriiinc Magifter,quînam boc fieri poteft,certi eum qui cælum,tcr- ’i ram,amp; omia crealfet ex nibilo,amp; qui in moracnto tcporis Aegypti flumina in fanguine, Gcnc.isi,’ vxorcmq^ Lotb in falis ftatua vertiflet,amp; ex petra duriffima ingenté aquaru vim eduxiflet, multaq; alia mira ac ftupcda,qualia veteris pariter amp;nbsp;nouiteftaméti paginç loquûtùr,egif fet:nullo quoq; negocio fubltantia aliqua in alia,dum velit,mutare pofte;qppe cui omnia poffibilialùntjcuiusq; imperio fubiaccntomia.Scdbîc quæfo animaduertc; Omisillepa nis,quem nominus in fuû corpus confecrauit,amp; que facerdotes ornes in euftis locis,curi-^bsq; totius orbis aris côlccrant,non nifi vna panis natura eftjfimul^; boftiæ omes in con fecrationc per rcétani intentionc amp;nbsp;vcrborû,quibus fit conlecratio,prolationc,velut vna materia amp;nbsp;fimplex quædam fubftantia adunantur,amp; quicquid ante pani^ crat,totû tranfit in corpus Cbnfti.Et quanuis boftiæ per cunfta orbis climata diuilæ fint, nô tame nifi vnû funt facramcntuiac vitale Cbrifti corpus,in toto facraméto vnum ac indiuilum eft.Quod idem ctia credendu eft de vini confccrationc in Cbrifti fanguinê,videlicet quod totus fan

24 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SPECVLVM AETERNAE SALVTIS,

guis in quolibet calice lit,amp;in cunélis per totum mundum calicibus non plus fit quam in Yno:quandoquidcm nec diuidi poteft, nec augcri,nec minui. Et licèt corporis amp;nbsp;langui-nis dominici conlecrationes diflinèlç ac difcretæ fint materia amp;forma verborü,itemq; Ipe

cie amp;nbsp;figniflcatione,amp; quanuis duo videanturelfe lacramenta,in vna tarnen adunantur vc ritatem,amp;vnus Chrillus funt. Viuidû nanq; Domini corpus in hoflia non abfque proprio fuo fanguine ell,ficut nec languis in calice abfq; eius corpore,eu quo viuit,eflc potell.Ita Aquçmodi- nimirùm Chrillus totus ac inàiuilus efl in qualibet facramenti parte.Qupd autem in hoc cum vino fa facramento non nifi panem triticeû abfque fermento,amp; vinu modica aqua mixtum adhi-berilicetùd nobis fignificat, Chrillû innocentem,manfuctûatque inter omnes homines minime elatum fuilîc. Ipfe ctiam fuit præclarum illudtritici granum, quod mortuum cft,amp; in terram cadehs,frudum multum nobis attulit,id cfl,omnium noilrum in Chrilli-ana religionc vitam. Ipfe itidèm eft vitis vera,quam Pater cæleftis in vinea nollra, pùtà fan éla Ecclefia,plantauit,ex eiusu; vulneribus manat nobis balfamu amp;nbsp;vinumjCuius prxcla-rus odor amp;nbsp;faporeximius,eos quiüEVM amant,ebrios efficit.

^De modo quo Chriftus fefe nobis in venerabili Sacramento reliquit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cap. viii.

AETERÙM quifquis in amore ebrius cffici appétit,duo quæda cotemplabitur, ant maducrtet,amp; admirabitur Amons figna,a Chrifto nobis in hoc prçftatiffimo exhibita facramentOjCaq-, tam infigniajtamq; profunda,vt nemo ca ad plenum ca-pere fufficiat.Primum lignum eft,quód oominus iesvs animabus noftris carnem fua in cibum5amp; ianguinem in potum contulit:cuius Amoris tam admirandi, tamq; ftupen Amoripro- di,nihil vnqua ante fimile auditum fuit.Efl; autem Amonhoepropriu, femper dare amp;. acct priuraquid. pçi-e,amarc ôc amari: amp;nbsp;vtraque hæc femperin fngulis amantibus infunt. Atqui Dhi lESV Amor^ôu auarus liberalis eft.Vt cm quicquid ipie eft amp;. habct^nobis largitur: ita rurfus à nobis aufertjquicquidfumus amp;habemus: immô etiaplùs cxigit,quàm præftare queamus. Efuries cius prorfus immenla eft,amp; fundttùs nos conlumit.Iplas cm offium noftroiû exe dit medullaSjSc tarnenlibenter idilli concedimus:quantoq; propcnhùs atq-, hbcntiùs id ci permittimus hue fauemus,tanto eum ampliùs guftamus.Quicquid autem de nobis confu-mat,non tarnen exatiari potcft:patitur enim,vt fie dicam,famcm immenfam ac inexplcbile. Et licèt paupcrcs nos effe non ncfciat,non curat tarnen,ncc remittit nobis.Piimó quidem ipfc fuä prçparat efcam,amp;: in amorc cunda vitia,culpas amp;nbsp;peccatanoftra cxurit:dcindè vbi expurgati amp;nbsp;amore afïi lumus,inftar vulturis tanqua çmnia deuoraturus inhiat.Enimue-ro vitioftm vitam noftram confumerc atq; mutarevultin fuam omisplenam gratiç amp;nbsp;glo riæ,quæ nobis omibus parata eftjfi nobisipfis rcnûciare,amp;à peccatis abfbncre vclimüs.Et . reuera fl auidiffimam Chriftiappetentia, qua noflraefuritfalutemjcerncrcliccret,ncutiq n?tu?aquæ^ côtinere nos poffemus, quin inillius fauces inuolaremus.Qiwd licèt videatur abfurdè di-cijtame'n qui amant,probe capiunt quid velim. Amor iesv tam nobilis ac præflantis natu-ræ eftjVt vbi conlumitjibi ctiam nutrirc vclit.Et quanuis Dominus iesvs penitùs nos in fc cofumatjtamen pro hocipfó rurfus fcipfum nobis largitur,afficitq; nos f piritali fame ac fi tifelepercnnicumappetentiaguftandi.Ipfi autem fpintali faminoftra: amp;nbsp;ardenti cordis amori corpus fuûpræftatin cibum:quodcùm noscdimus,atq; intima cum deuotioeman ducamus,ex ipfo gloriofus amp;nbsp;calidus eius languis in naturam noftram venasq; ornes pro-manat,licq;nosintimoergaipfum cordis amorc acccndiinur, corpusq; amp;nbsp;anima Ipiritali appetcntiaamp;guftuperfundituracpenetratur:fimulq;fuamipfe nobis donat vitam plc-nam lapientia,veritate,ac inftitutionibus,quibus in cunéfis eum virtutibus imitari docc-mur:atque tune amp;nbsp;ipfe in nobiSjSc nos in ilïo viuimus.Confert etiam nobis animam fuam

cum gratiæ plenitudinc, quo femper cum ipfo in charitate, in virtutibus, in Patris laude pcrfiftamus.Atquefupra hæcomnia, luain nobis diuinitatem æternô fruendam oftendit ac pollicctur.Qmd iam igitur miri cfl,fi in iubilum prorumpant,quibus ilia guftare ac ex-j.Reg.10, periti datur^Lcgimus tarnen de regina Aufi;ri,quôd cùm regis Salomonis diuitias, honorem amp;nbsp;gloriam confpexilîet,præ admirationc non habucrit vitrà Ipiritum, mentisq; llu-porem

D. IOANNIS RVSBROCHII.

porem incurrerit.Et quantilla,c}uæfo,fuit gloria amp;nbsp;opes Salomonis,fi âd earnquot; cottferatur gloriam amp;nbsp;diuitias^qiiæ Chriftus ipfc eftjquasq-, is nobis in fuo pparauit lacramento? Nam 53*0^ wmetfi quicquidadnumanitatem cius pcrtinct, abfque metis defedu fulcipere queamus: mon fuerit. atqui dum in hoc ipfo facramento prçfentem nobis aiuinitatcm illius contemplamur,vlq; adeo admiratióe capimur, vt nosiplos in fpirituin amorem fupercflentialem excedere co-gamurjalioqui præ admiratione amp;nbsp;amoris intolerantia^antcipfum Domini altarc viribus defeduri.Porro cum deuotione amp;intimo cordis amorc Chrifti humanitatem in nos rcci-pimus,introducimus amp;nbsp;manducamus. Amor cm trahit in fc quicquid amat:atquc cum ei- ' ufeemodi amorc DcminusiEsvsnaturam noftram trahitamp;confumitin fe, fuaq; nos im-* plct gratia.Tum vero grandes efficimur,atq; nofipfos in diuinum amorem fupra rationem expeditoSjinibi fccundu Ipiritunoftru cdimus,manducamus, nudoqj amore in illius con-tendimus diuinitatem,venimusq; obuiam Ipiritui illius, qui cius charitas eft, ealt;^; prorlus immenla fpiritu noftrum amp;nbsp;oinncs cius aélioncs exurit,abfumit,atq; poft fc trahit in vni-tatem,vbi quietem ac beatitudine expcrimur.Hoc igitur paé'to femper amp;nbsp;manducabimus, amp;manducabimur:atq; cum amore amp;affcendemus amp;dclcendemus: quæ eft vita noftra in œuo fempiterno.Hucq; fpeftabat Chriftus,cum diccrct difcipulis fuisioefiderio defidera-ui hoc pafeba manducarcvobifcum,antequam patiar. Quod Pafcha Chriftum ftgnificat, quem in lacramento edimus, ficut Apoftoli in cœnacum Chrifto omnes venerafide hoc pcrccpcrunt facramentum,tanquam efeam corpus nutricantem:amp; in ipfo facramento ftn-guli corpus dominicum,vt æternum cibum fuumjperfidemjamorem ac dcfidcrium,acce-perunt. Fides cnim amp;charitas, animæos funt,q'uibus illicorpus dominilE S Vcum vni-osaniaecjd. ucrlis membris cius fumplerunt atque comederunt,non quideea craflitie,qua menlæ al-fidebat:(caenimin corporis fui fubftantia amp;in iplo lacramento occultauerat. corpus nan queillius etiamdum mortale crat:atque ca rc,fi id dentibus prefliftent, dolore nominum aft’ecifrent)led fupranatura illisprarbuitamatilfimam carnis,fanouinis,animæamp;diuinira-tis fuæ vitam:amp; hæc illorum,atque ctiam ipfius Domini IES V, amp;nbsp;omium noftriim efca Ipt ritalis fuit:atqui nihilominùs in leipfo totum quod erat, permanfit prorfuS in natura fua indiuifus ac minime mutatus.Dcdit autem illiî fubftantiam omnem, quam ex intemerata virginc matre fua fufccpcrat, id eft,humanam naturam luam:dcdit,inqua,feipfum totum ac mdiuifum,idq-, duplici modo, corpus videlicet fuum fub panis, amp;nbsp;languinem fub vini fpecie,fub vtralibet feipfum totum ac indiftraélum: quandoquidem corpus eius, vitale eft fuftentaculum fanguinis eius:amp; fanguis,vitale fuftetaculum corporis eius: amp;nbsp;anima,vtri-ufq; vita eft.atquc hæc tria limul,vna vita funt indiuifa,quæ Chriftus eft, quamqj tradidit dilcipulis fuis,amp; nobis omnibus reliquit in facramento. Vt enim hoftiæ omnes ante conle crationem cunftis propolitæ facerdotibus,non nifi vna fubftantia amp;nbsp;vna ac indiuifa panis natura funt:ita poft confccrationem vna corporis Dominici,quoddiftrahivel diuidi non poteft,fubftatia funt.Quod idem didum velim etiam de vino,quod in Domini fanguincm confecratur.Quælibet igitur guttulafanguinis,velquælibctparticulaconlecratæ hoftiæj quantumuis minuta lit, fl fit panis fpccics, totum continet Chriftum, qualis eft in cælo.

Quanu'is enim particulæ hoftiæin cundis regionibus varijs modis diuidantur,facramentu gaftitüfa» nihilominùs vnum eft, amp;nbsp;Chriftus in facramento per omes terras vnus ac indiuifus amp;nbsp;in-i hoftis dmu teger cft.Nam qucmadmodùm anima hominis in omibus eius membris integra ac indiui-fa amp;nbsp;line loco viuit:itagloriofum Domini iesv corpus, toto orbe in toto facramento inte nó officere? grum,indiuifum,amp; fine loco viuit,quo cómünis fit membris luis omnibus,ijs videlicet,q in Chriftiana fide ipfum appetunt.atq; ide ipfe fingulis fingularitcr fe præbct,pro cuiufqj dcfidcrio acnecefntate fiue indigcntia. Vnde etiam communie voGatur,co quod omes in commune corpus Dominicum in facramento percipimus:amp; fingulatim finguli,quicquid Ornes cómuniter accipiunt.Et licet facerdotes in Milfa facramentum iftud fub duplici Ipe cie fumant,nihilo tamen plus accipiut quam laici.Nam tametfi cofecratio calicis amp;nbsp;hoftiç difiunda feu diuifaeft,Chriftus tamevtrobique totus,amp;indiuifus amp;nbsp;integer eft.Poffit au tern infidelis ac fatuus quifpiam ita fecùm cogitate: Sacramentum quod Chriftus ipfe con-f«it,totum comederunt Apoftoli, qui turn in cœna illi aderant; ojiidnam igitur id eft,

d quod

ió nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SPECVLVM AITERNAE SALVTIS,

quod liodiè facerdotcs conficiunt?Cui quæftioni dominus ipfc flatim à confccratione fua

Apoftolis fuis: Quo tie feu cj; hæc feceritis, in mei memoriam facictis: nèmpe in memoriam paffionis,mortis amp;nbsp;charitatis meæ,amp; quód verus ipfc firn devs amp;nbsp;lio mOjCuius poceftas omnis fit in cælo amp;nbsp;in terra. Et hæc verba Apoftoli ex ore Chrifti iuxta illius mentem amp;/entcntia lufceperunt,putatanquaillius vaticiniûjprçceptum5amp; diuinam poteftatem fiue authoritatemjipfis iplorumq-, lucccfloribus ad extrema vTq; diem hoe cxc quendi officium collatam. Vndc mox poft afleenfionem illius in cæloSjqn lanâum accept MilTæ offici J.ant Spiritum,qui cos omné docuitveritatem,hoc Mifïæ officium in domini perfonaexe-a'poRoIos^'^ Cœperunt,loquentc per ora illorum Spiritulanlt;fto,dum confccrationis verba profer-cxcqui cce- rent:Hoc eft corpus meu:Hic cft fanguis meus: conlecrabant ctia illius nomine facerdotes ptuin. amp;epifcopos,amp; quam ipfi diuinitùsaccepcrant,eis confercbantpotcftatc, toto fcilicetor bclaccrdoti) m.unus adminiftrandi. SicnimirûfanûaEcclcfiain Chnfto iesv fundataeft, amp;nbsp;iam indè ab initio viuit Chriftus cum ea, immo etiam vnum eft cum ilia, perfeuerabit«^; Ecclefia vna cu luo cuitu vel minifterio ad vltimu vfque diem. In confccratione autem hui-us lacramenti,lacerdotesomnes voluntariafuntinftrumenta Domini laluatoris, isq; turn per fingulorum,tum omnium illorum ora loquitur:Hoc est corvvs mevm, hic est san-Gvis MEVS.amp; vnusquilibet facerdos Domini corpus reuera conficit,amp; fimul omnes lacer-Signuamo- dotes nonnifiidcm corpus reuera confccrant. Hæc iam deprimo Ainoris figno,quodqui-nosfccùdT nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;æ hocvenerabili facramento Chriftus iple nobis præftitit,nosq; inftituit, dnfta fuffi-

ciant. A herum deinde fignum ex ill is poteft colligi confecrationis verbis,quibus ait: HIC Wat.xö. eft calix fanguinis mei,q^ui pro vobis amp;nbsp;pro multis eftundetur in rcmilfionem pcccatoru-Dixit enim verba hæc,cum fanguinem fuum Apoftolis amp;nbsp;nobis confecraret in potum,quc paulopoft fuluruscrat,mortem ex amore oppetiturus propter peccatanoftra.Hac chanta-nulla vnqua maior comperta eft,q) filius Dei vitro vitam luam neci dedit, amp;nbsp;fua morte à

Patris iuftitia nos mercatus eft amp;nbsp;rcdemit,quo fecu æterna perfruamur vita.Ipfe quidem Ie ipfum amp;nbsp;nos humili morte fua paternæ obtulit clementiæ amp;nbsp;mifcricordix: rater vero nos ' cum illo in ipfius,hoc eft,filij,cælcftcm fulccpit amp;nbsp;admifit hærcditatem. Atque cam oh rem Geminaeuf Chriftus dilcreta vfus eft conlecratione,vtin memoriam redeamus calicis paffionis eius, vniL fac?a- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amore potauit,amp; quo nos ab cterna hberauit morte,amp; à ratre fuo grati.æ amp;nbsp;glo-

menti con- riç vitam nobis mercatus eft.idq; facrofandi fanguinis cius confccratio nos inftituit:Cor-fecratione. poris autem confecratio docetnos, teftatamq; nobis reddit illius erganos Amorismagni-tudinem,dum feipfo nos fpiritaliter cibare ac palccrc dignatur, vt amp;ipfe in nobis, amp;nbsp;nos in ipfo viuamus,vti fupcrius diélum cft.Mortuus eftenim ex amore, vt nobis vitam obtinc ret:viuitq; in nobis,quo ætcrnùm in ipfo viuamus,fiue viuentes permaneamus. Ifta plane duoamoris figna,tatatamq; immenlafunt,vt ca ad plenum caperenemo fitidoneus:caq;, quoties Miflam aufcultamus,aut ad vcnerabile facrametum Comunicaturi accedimus,nobis imprimcre,nobilcu cogitate, amp;nbsp;charitatis eius meminifle dcbcmus,quo noftniploru obliuione capiamur, ciusq^ pro honore,omni alieno amori valefaciamus. Et quandopa-tiendum aliquidoccurritjdanda nobis opera eft,vt eius ad memoriam paffionem reuoce-muSjCumq; etiâ ad mortem vfque in vera obedientia ac noftrijpforum refignatione fede-munitafietvt illius guftemusamorem, in quonos ex omniæternitatcabfque vllo initio amp;nbsp;clegit amp;nbsp;amauit.

Quatuor quædani argumenta æternæ erga nos charitatis dei.

CAP. IX.

H Vins autem æternæ illius charitatis quatuor quædam mihi argumenta fclc ofte-runt,eaq; tam lublimia,tamq; ingentia,vt Omis facra feriptura ah initio in cis ra-dicata fit.Primû eft, quod ex charitate condidit Deus hominem ad imaginé amp;nbsp;fi-11. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;militudinc luam. Secundum,quôdDei filiuSjæternafapientia ex amore huma

in. nam rumpfitnaturam,fuam illi perlonamimprimens.Tcrtiu,quôdidem Dci filius lESVS Chriftus,cx charitate mortuus eft,amp; luo nos redemitprcciolo fanguinc, atque inbapti-Imo à cundis nos peccatis abluit:ficq; fupra naturam noftram in Ipiritu charitatis fuæ nos fibi

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D. IOANNIS RVSBROCHII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;27

fibi coniuhxît 8c Vniuit. Quai tû eft,quôd carnem amp;fanguinem fuu,amp; qui cquid ex noftrd afïumpfitnatura,adcoq; totûidquodeft, devs amp;homo,in cibû potioncmq; nobis con-tulitjVtiplè in nobis,nosq; pcrcnniterinipfo maneamus. Agèiam diligenter bæc quatuor attendcjme ea fufiùs explicante.DEVs quidé ab æterno dilexitmundum,idq; intantùm, loan, ji vt filium fuum vnigenitum hifee quatuor nobis dederit modis. In quoru primo facræ nos docent literx, Deum pattern cæleftem cunélos creafle homines adimaginem 8c fimilitudi nem luam.Imago quidé eius, filius cius eft,qui iphus æterna eft fapientia,in qua (vt D.Io-annes Euangelifta tellatur)viuunt omnia.Quod faftum eft,inquit,in ipfo vita erat: amp;nbsp;hçc loan.r. vita nihil eft aliud,quàm imago Dci,in qua de vs ab çterno cognouit omia,amp; eft caufa cre aturarum omnium:itac|; imago bæc,quæ eft filius Dei,ante creata Omnia, æterna cft. Et ad hancætcrnaimaginé nos omnes conditifumus.Enimuerô fecundu excellentiffimaanimx noftræportionem, quçcft fupremarûviriumnoftraruorigo, ceuviuidumacæternum fa-ftifumus fpcculum dei, cuiis fcmpiternafuamimprcffitimagincm, quodq; nullam aliam vnqua reciperc imagincm poteft.Et hoc fpeculum diuino vultui femper propofitû manet: atq; tare cû imagine, quamfulc(mit,ctiâipfum fitæternum.In bac çterna imagine, id eft,in filiiOjCOgnouitnosDeusin feipfo,amp;antè quàm creatieftemus, amp;nunc in tempore quado adipfum côditi lumus.Hxc imago in cunétis hominibusamp;eftentialitcramp;perfonalitcrin-eft,amp;fingulusquifq;totaeamamp; integra acindiuifam habet: ticCtamé ftmulhotnines vni- , .4, uerfi plus indè,quàm vnus aliquis,habent, Atque hac ratione ornes nos vnum fumus,vniti in æterno exemplari noftro,quod eft imago Dei,amp; omniû nofti ûm 8c vitæ amp;nbsp;elTcntiæ no-ftræ origOjin quo creata eflentia amp;nbsp;vitanoftra fine medio tanquam in caufa fua æterna de-pendet: neq; tarnen vel ipfa creata eflentia noftra fit Deus, vel imago Dei fit creatura. Nos enim creati fumus ad imagincm,id eft,vt Dei imaginem fuf cipiamus.Ipla aût imago inerca ta,amp; æterna eft,amp; filius Dei omnipotétis.Et hæc imago in EflentiaDei, eflentia eft amp;nbsp;eflen tialiter:amp; in natura prorfus eadem natura.Et ipfa natura fœcunda eft,amp; in hac fœcuda natura Pater in Filio,amp; Filius in pâtre eft.Sed in patris fubftatia Filius fili a liter amp;nbsp;ingenitus in-eft,tanqua intùspermanens paternæ naturæ frudus: habetq; fc illicnatura8c patcrnaliter ' femper gignendo,amp; filialiter abfque intermiffione nafeédoded in ipfa natiuitate Filius altera perfona eft,pcrenniter ex pâtre proficifeehs fiueexiens: amp;Spirituflatilt;ftustcrtiaperfo-na eft,tanquam ardés vtriufque Âmoris incédium, itt creaturas Ornes ad id paratas proma-nans.Et fuprema quidem animæ noftræ portio,nunqua non parata eft,cùm fit prorfus nu Aî« portîd da,amp; formis feu imaginibus vacua,iri fuu femper principiû intuens ac propendens.Atque earn ob rem æternu ac viuidé eft Dei fpeculum,iugiter abfque ceflatione æternam fufeipi-ens gencrationé filij,amp; facrofanâæ Trinitatis imaginem,in qua totfi fefe cognofcit Deus, quiequid eft tam fecundu perfona,quam eflentia.Siquidcm imago hæc, vt ante dixi,in ef-fentia eft eflcntia,amp; in fingulis perfonis totum id quod illæ funt in natura:atque banc ean dem imagine nos omes tanqua vitam æternam fine nobifipfis ante noftrî creationé habc-mus in DEo:poftquaautem crcati fumus,eadem ipfa imago noftræ eflentiæ,vt fie dicam fu pereflentia eft amp;nbsp;vita æterna: habetq; bine animæ noftræ fubftantia tres quafdam proprie- j' tatesjquæ tarnen natura vnum funt. Prima proprictas,eft eflcntialis amp;nbsp;imaginfi expers nu-ditas,qua nos Patri,eius^; diuinænaturæ lîmilcs ac vniti fumus. Altera proprictas,ratio fu perior animç dici potcftjquæ eft claritatis fpeculum, in quo nos dei filium æternam verità tem fufcipiæus:amp; in claritate quidem fimiles ei fumus,in fufeeptione autem vnum cûillo fumus. Teitiam proprietatem^fcintillam animæ appcllamus,quç eft animæ naturalis quæ-dam introrfùs in fuam originem propcnfio,in qua nos Spiritum fanâum,Dei charitatem fufcipimus:amp;inpropenfione quidem, fanéfofpiritui fimiles fumus;in fufeeptione autem, vnus cum Deo fpiritus 8c vnus amor efficimur. Tres iftæproprietates,vna ac indiuifa ani-mæ fubftantia funt vitale fundû,ac origo virium fupremaru.Hæc autem fimilitudo,iftæq; proprictates ex natura in nobis omnibus infunt: fed peccatores in proprio ipforum fundo . ob vitiorum eraffitudmcm latent.Quaobrem fi regnum Dei intra nos latcns fentire ac ex-peririvelimus, fons amp;intùs vita virtuofa amp;benè ordinata præditifimus oportet, Chri-îtumq; in vera charitatc modis omibus feâcmur,ita vt gratiajcharitas 8c virtutes in fupre-

d 1 main

SPÊCVtVM aetÊrnae SALVTIS,

mam noflrî parte,in qua viuit regnatq; DEvs,nos eueherc ac fuflollcrc qucant.Eam cfiim^ quæ neus efl,beatitudinem nulla neq; arte,ncq; fubtilitatc vcl acuminc in lumine natural! abfq; Dei gratia côtêplari vcl fentire valcmus.Atq; hac de caufaDcus omipotés fupiemas animæ vires ad fuî capeffenda fimilitudinem,putà gratiâ amp;nbsp;dona fua,condidit,quibus nos fupranaturam fublcuamur ac renouamur, ciq; per charitatc amp;nbsp;virtutes efficimur fimiles. Pori ô per fupernalc hanc,quam per gratiam amp;nbsp;virtutes habemus Dei fimnitudinc,memo-‘ rianollra inimaginibus vacuam nuditatc,intclle0lus in fimplicé vcritatcm,amp; voluntas irt diuinam fullolhturhbertatcm:ficq; Dco per gratiam amp;nbsp;virtutes fimiles fumus,amp;fuprafi-Amoris Del militudinem in beatitudine vniti fumus.Ethoc primûamoris fignumjcfl declaratu huma:-riæ’i^t’-iræ^DeOjCÙm nos adimaginem conderet amp;nbsp;fimilitudinéluam. Atqui vbi Adam claratum. primus homo,diuina violata iuffionc,immorigerum lepræflitit,moxpcrpeccatum diffi-milis faélus efl,amifitq; paradifum amp;introitum regni Dei,nosq; vuà omnes cû illo.Et hinc Qui II. altcrum manauit amoris argumentû,nobis omnibus præflitû à Deo,nempe quod vnige-nitum filium fuû noflram voluit naturam fumere, ac noflrî fimilem mortale, amp;nbsp;omnium noflrûm fratrem ficri.Et ipfe quidem filius fefc abiccit ac humihauit,nos auté extulit: fefc paupcrcm,nos diuites fecit:fe contemni paffus cfl,amp; nos honore affccit. Sed quanu'is fefc humiliârit,non tarnen priflinam amifit dignitatê fine nobilitaté:fiquidem aflumpfit quod Curamp;quî non crat,manens quod erat.Manfit emDeus,amp;: homo faélus cfl,vt homo fieret Deus.In-peus homo duitautem fe omnium noflrûm humanitatc,tanqua fi RExquifpiam,familiævçlferuorum * fuorum veflibus fe induat,idemq; humanæ naturæ veflimcntû nos cum illo commune habemus. Attamcn anima amp;nbsp;corpus,quod ex puriffima accepit virgine maria, fupra omia veflc regia,id efl,diuina perfona fua fingularitcr induit:quaf veflis nulh,præterquâ ipfi fo-li,competit ex natura,cùm fit Deus amp;nbsp;homo fub vna perfona. Quod fi ea nos quoq; vnà cum ipfo vefliri debeamus,id per gratiam eius fiat neceffe efl, vti videlicet tantoperè illum amemus,vt nofipfos abncgare5amp; creatam perfona noflram cxcederc vcl tranfeedere quea-

mus;ita cnim cum illius^iaeft^æternæ veritatis perfona vniemur. Confiât cm, omes nos ex natura nalci fiiios iræ,amp;homicidas ac inuaforès regrti Dei,idq; per protoplaftum Adamu, qui DEO no obediens,gratiam pcrdidit^quam ad omniûnoftrûmjex ipfo in humana natura nafcituroru,vfum accepcrat.Cuius expiandi caula peccati,mifit nobis pater filium fu um,amp; Filius noflram fumpfit natura, amp;nbsp;Spi'iffanéti operationc rilij DEI in noilra natura natiuitas perfcéla cft.Sed id noflris abolendis pcccatis neutiquafatis fuit. Volebat enim pa ter vlei 1 ci peccatû fccundu iuftitiæ rigorem.Idcoq; filium fuû pro peccatis noftris necj de-dit,amp; rilius ad mortem vfq; illi fuit obcdièns,fanétus aût Spiritus opus illud charitatc co-fummauit. Atq; hoc tertium cfl Amoris documentum, puta quod rilius Dei fua nos morte reflituit libertati,amp;preciofo fanguinc luo,in confpcftu patris fui nos mercatus cfl ac nobis fàtisfccit,itâvt pcrillius mortcm,nos vitam adeptifimus, Abluit cnim nos fontcil-lo fanguinis amp;nbsp;aquæ,cx illius latere manan te: quorum altero,id eft,fanguinc,redempti fu-mus: amp;nbsp;altcrijid efl, illius fpiritui,pcr charitatem vniti fumus.atque hac ratione lemper in illo manemus,quippc qui m eo fpiritalis vita lumus.Id quod Aqua ilia fignificat,quç in ca lice vino mifcctur in fanguincm côfecrando.Dcfignat cnim aqua illa vino cofccrando vni-ta,Chrifli populum ipfi vnitum,amp; in iphus viucntem fanguine.Hanc nanq; vitam habere vcl fentire nemo potcftjnifi homines ChriflifidcIes,Chrifto per charitatem vniti. Sequitur bine quartum amoris argumentfqrclictum à Chriflo eleélis amicis fuis,in ipfo viucnti^ bus:quod quidem in hoc fatis potcfl animaduerti, quod eos præclarè alit ac fuflcntat cibo potuq;,id efl,corporc amp;nbsp;fanguine fuo,qux iure ad iplos duntaxat pertinct. nicit cnim no-minus iEsvs:Qui manducat mcam carnem,amp; bibit meum fanguincm,in me manct, amp;nbsp;ego in eo:nec morietur,led viuet in a:ternum:Quqd efl de Ipiritali vitaintelligêdum,qucmad-modùm angeli amp;nbsp;beati in cælis viuunt,qui amp;nbsp;ipfi Chriftum abfque ore vcl dentibus cdût ac bibût.Chriflus naq; viuus cflpanis cæli,miflus à pâtre in mudum, quem nos cum amo-reedimusaebibimus in fpiritunoflro,ficutamp;angelicihominumq; fpiritus in caclis, amp;yC ipfe Chriflus omnes nos fua charitatc in fe tranfmutat. Et qui fie maducant amp;nbsp;manducaii tur,çternam ac bcatam in Chriflo vitam habet, lie et q- illis femper ederc acpotare,quotiès

cun»

D. IOANNIS RVSBROCHII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^9

cuni amove diledi fut Domini lESV reminifcuntur.Et ij ipfi tame maiorJhuius facfameii , ' ti dcfidcrio tenentur,amp; ad id fufeipiendu cæteris hominibus babiliores paratioresq; funt; auahdoquidcm ftnftxEcclefix amantinftitutajCultum amp;nbsp;exercitia,ficut Cbriftus ipfead fuu honore amp;nbsp;populi fui vtilitatem conftituit atque decreuit: Atque hac ex caufa in gratia amp;virtutibus forts amp;intùsiugiterproficiuntamp;augcfcut. Quodenim habent intus in fpi— ritü,idtotû etia forts in vcnerabiliaccipiuntfacramento: atque ita fanfti quidelunt fufei-picndo,fcd fandiorcs habcndojamp; fanófiffimi habendo paritcr amp;. lufeipiendo. Porro qui i.Cof.iij nocpræftantiffimû ïaeramentû in mortiferispofitipeccatis indigne fumunt, iudiciu fibi fumunt,amp;damnant feipfos:Qui autcnequein fpiritu,neque in facramento id accipiunt: corä Deo mortui funt,vtpote q in fola viüut natura fine gratia.Deniq; qua ratione iplum fumere amp;nbsp;manducare,ac manducari debeamuSjdiäum efl fuperiiis.

De caufa^quamobrem Chriftus teâ:û fefê dederit in hoc Sacramen to,non ea forma cöfpicuum,vt tum erat in terris, amp;nbsp;eft hodic in cælis:amp;quarefub Panis acVini Ipccie fepbeat. nbsp;nbsp;nbsp;cap. x.

AT vero pcrplures hodie reperire eft homines rudes,minimeq; intelligentes,qui ta men ipfo Domino lEsVjiplaDei æterna fàpietia vehnt effcprudentiores.Scilcitan tur enim amp;nbsp;fecû cogitant, quaobrem Chriftus in facramento latentem amp;nbsp;abditu, no manifeftu ac nudu,vt turn erat,hodieq; in cælis cft,fele reliquerit.Quibus feri Çene.T. ptadiuina plané reljaôdent,Opera Domini vniucrlabona valdè:amp;,Quç à Deo fvtnt, ordi-natafunt.Et Eftias Propheta;Habitâtibus,inquir,in regiôc vmbræmortis,lux orta eft eis. loan.i. Qtiæ lux Chriftus eft:amp; vt fandus affirmât loannes Euâgeltfta,Lux in tenebris lucet,amp; te-nebrx earn no compræhenderunt. Paulo cm apoftolo tefte, Videmus nunc per fpeculû in ænigmatc,fed in vita æterna facie ad faciemvidebimusgloriam Domini noftri iesv Chri-fti;amp; perfpicuè eum cognofeemus, ficut amp;nbsp;cogniti fumus ab ipfo. Hîc verb in fidei lumi-ne cognofeere cum licet,vt eum fandi cognouerunt Apoftoli amp;nbsp;antequàm rriorerctur,amp; poftquàm refurrexcrat. Videbant cm illi hominem,amp; D e v M credebant, in ipfoquc ho-mine latentem diuinitatem.Sic etiam nos oculis externis venefabile conlpicimus lacramen tum,amp; credimus in co CHRISTI corpus laterciquod fi in ea gloria amp;nbsp;claritudinc,qua eft in cælis,cerneremus,ferre non poflemus. Mortalcs cm habemus oculos, amp;nbsp;ex fola corporis Dnici claritate conlpcda,nedu vifu,fcd cundisetiam fenfibus deftitucrcmur.Qijan-ta verb amp;nbsp;quàm vitra oém captu ingens eft cil animæ,tum diuinitatis eius fpiritalis claritu- Saefîs amp;nbsp;fi? do? Sciendûeftigltur,amp;Dominûnoftrum lEsvM Chriftum,amp;donaomnia,in quibus fpi’ „quot;jYcu'rnd ritalisvitanoftrac;ôfiftit,facramentisamp;externis quibufdam ienfibilibus fignis teda acin- bisveJata. uoluta elfe. Sic facrum baptifma, quod eft vitæ æternæ ianua amp;nbsp;aditus, aqua amp;nbsp;verbis eb pertinentibus completurfitemq; plura aliæmultimoda dona,quæ nobis à Chrifto in fandà Eæclefia conferuntur,fpeciahbus quibufda modis velantur ac obteguntur, putà chrilma-tc,olco,verbis,fadis,fignis,facramétis,debito adminiftradis ordinc, itavt q’-dlq; opus ha het.Maximè autem Dominus donoru omniû Chriftus iEsvs,carnem ôdanguinem fuû vir-tute verborum 1 uorum nobis largitur teda ac latentia in venerabili lacrametofita vt quan turn ad cunda illius(id eft,Dei)dona attinet,in firma'fide,nô dilucidagloriofaq; contem-platione feu vifione ambulandum nobis fit.Integra nanq; fide æternam meremur contem- g to licîîraff plationem.Q^je cùm ita fint,ftolidos eos efte perfpicuû eft,qui vitam æternam,Deiq; glo- quorûdaiti riam in tempus,vel tempus in æternitatem adducere moliuntur,quum vtrunq; fit impoffi q^^nta. bile.Si cm Dominum Deum noftrum,vt eft in cælis,cbfpiccrcmusmeque poffibilc,neq; hu manum foret, vtcius carnem ederemus, amp;biberemus languinem. At nunc fiicramcntuin iplum dentibus manducamus, amp;nbsp;in ipfo lacramento fecûclum animas noftras carnem eius edimus amp;nbsp;languinem potamus,idq; perfidem amp;nbsp;charitatenuficq; nos eivnimur,amp;ipfeno bis.Eæ hanc amicabilem vnionem Chriftus Dei lapientia fuo Ipiritu excogitauit amp;nbsp;adinue nit,amp; reipfaac opéré veritatisimpleuit,ficuti ante àmundiexordio lub figuris amp;nbsp;fimilitu dinibus culta amp;nbsp;exercita fucr4t.ciuamobrem amabilcm hanc, qua Chriftus nobis omnibus d 3 con-*

Jö nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SPECVLVM AETERNAE SALVTIS,

Coniungi appctit,vnionem cófidercs amp;nbsp;attendas velim.Enimuero oines illz,qua: ïacerdo-tibus toto terrarum orbe propofitæ {unt,boftiæ in altarijpriusq cófecrentur, cuda: vna pa nis fubftantiafunt:prolatis autem colecrationis verbis,Dei virtute,panis fubftatiain cor-fioris Cbrifti lubftantiam transterturrquæ eft eadem fubftantia, idcmq; corpus quod in cat is eft,quod nos omes communiter in lacramcnto accipimus. Sccundûfubftantiæ autem rnodu amp;: in ipfa fubftantia,fimul fulcipimus quicquid ci cftentialiter vnitum eft,puta lorv. gitudincm,latitudinem5amp; magnitudine:amp; quicquid ad corpuspcrtinet,quatcnus cu fub-ftantia vnum cftJta ergo per lacramentum corpus Domini in terris, locis,templis omibus adeft:ficq, cumvarijs modisamp;cleuarc acreponere, feruare amp;nbsp;circunfcrreinpyxidevelcii-borio,accipere item amp;nbsp;dare valcmus.Vt autem in cælo cum manibus,pedibusq; amp;mebris fuis omnibus,lub angelorum findoruq; conlpe(ftu,in plenarelidet gloriadta locu no mu tatjfedlcmperpræfens manet.Etbacratione nunquaeu lufcipercpoftumus.Emuero poft cxtremi diem iudicij,vbi cum gloriofis corporibus noftris ad cçlum venerimus, omes cum co amp;nbsp;apudipfum crimus,amp; corporels oculis noftris gloriofam eius facie cotemplabimur, extcrnisq; auribus gratiffimam atq; dulciffimam cius vocemaudiem’: inde verb corocsq; Icnfus noftri,illius gloria complebuntur,ita quod prxgaudio amp;nbsp;amore, amp;nbsp;nos in eum, amp;nbsp;Curhîcîn ipfe in nos colliquclcet.Qu_æ tactft minima eft cæli gloria, co quod externa amp;nbsp;lenlitiua eft, fide ac fpe* dum tarnenbiclumus,Deivultum ineiulcemodi claritatc conlpicerenonpolfcmus, eoqgt; ambuîàdûæ* noftri præ imbecillitatc id ferre non polfnt.Donec igitur lue viuimus, in Chriftia-na fide ambulandum nobis eft,amp; iplum vencrabile facramentum cum deuotione, rcueren tia,amp; amorc lufcipiedum,quo poftbuius vitæ curricula,æternam guftemus acexperiamur bcatitudinem*

^De differentia communicantium, partim ad æternam làlu-tem^partîm ad ekitiumfempiternum.acprimû,de primo communicantium gencre. cap. xi.

Cf munica um,diuerfitatcm ac difterentiam explicate aggrediamur.Primû horum genus,àqui tium genus L bus eXotdiriplacet, bomincs funt cxnatura molli corde: quos cùm dminatangit primutri. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gratia,fi bancipfi lequantur,ciq; more gerant,aftcéfusamp;dcfidcrium fiucappetcn-

tia eoru vfqucadeo bumanitatis Cbrifti amoreincalefcit acpcrmouctur,vt nulle negocio, quicquid mundus habet, contenant abdicentq;, vti dileélo luo pro defiderij lui appetitu amp;nbsp;motu vacate queat.Et quiapropiùs addevm lefcadiungcre,qu3m in venerabilis pcrcc-ptionclacramcnti, non pofiunt:pcr piumaedeuotuamorem, amp;implacabile etga iplum Qnali deuo venctabilc lactamcntû defiderium,quada corripiuntur impatientia, ita vtinterdu amentes tioraporiùs fcfe forc,aut perditum iri putet, fi non liceatfanftiffimû pcrcipetc lactamcntû. Huiulce-icc:ninç,ci modi bomincs,rari lunt:amp;\tplurim|ùm fiemipa: aut virgines lunt, raroviri: quandoqui-' dem mulicrum eftmollior natura,«Sc in Ipiritunccdum lunt lubleuatiac Illuminati: vndè etiam cxcrcitatioeoi-umlcnlualiscft amp;nbsp;appetitiua, amp;nbsp;Domini lESV bumanitateprorfus depi(fta:nequc,quemadmodùm Dominus lES VS in Ipiritu abfq; lacramêto lufeipi queat, fentire vcl intelligere poffunt.Quæ caufa eft,quod intùs pro defiderio ac appetitu erga do minum languent:nec quifquam eos fedare autpacatos rcdderc, amp;vcl confilio velauxilio leuate potcft,doncc iplum percipiant facramentû.Quo percepto,tranquilla eis funt omia, éc dilcéio fuo in quicte,guftu fpiritali,amp; copiofa fuauitate,corpus animamq; afficientc,va cant:idq; tantifpcr,donee gratia amp;nbsp;exercitatio in natura amp;nbsp;cundis anim.æ vinbus renoue-tur.Tumenimtutlusappctitu,defidetio,impaticntia laborant baud fccùs, quàmfi nun-quàm ante communicallent.Interim cotdibus bifeuntac initiant non alitcr,quàm fimen-loin 4- capti fint,vt denuô liccat communicare.Iftos non abfurdè quilpiam regulo illi Euange lico comparârit, oblecntti Dominum,vt defeenderet Capbarnaum,amp; fanarct filium eius, iamiantqj moritutum.Cui Dominus rclpondit:Nifi figna amp;prodigiavideritis, non crédit!s. Ad quem Regulus:Dcfccnde,inquit,Domine,priusqmoriaturfiliusmeus,No crede-bat pofte Dominum curationis beneficium prxftarc filio fuo,nifi fecùm domum abiês,ma nus

D. IOANNIS RVSBROCHII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jï

nus filio imponeret,aut aliud aliquod fignum faceretjquo filius faluti reddcrctur. Ita ctia ifti amorc correpti funt venerabilis lacramêti,quod verum eft Dominici corporis inibi ve-rè prælentis fignûùdeoq; ob ipfius deßderium amp;: appetentiamjimpatietia laborant amp;nbsp;lan-guentjclamantq; tum ad facerdotem,tum ad Dominu: Defcende Domine in venerabili fa-cramento in domu meä,priusq amore moriar.Ifti,quadiubic mudus durât, magnanimi amp;nbsp;fidétes funt,nec de magnis peccatis fibi cofcij,amp; à Domino libertatc donati funt. Qiyobre licebit eis, Dominicis atque etiam alijs diebus,quando obtiriere poterunt,ad ßcramentum accederc.Quod fi eis denegatum fucrit,cogitent id Dei fieri voluntate,animoq; attendant amp;nbsp;comemorent id,quod Dominus Regulo relpondit: Vade,filius tuus viuit.Ea em anima, quæ credit,amat,appetitq; venerabile facramentu accipere,^lena gratia eft,amp; viuit in Deo, amp;nbsp;Deus in ea.atque his fefeinterim cofolari debent vt melius poterunt.Huius generis homines oihes,complexione vcl habitudine molies,amp; natura procliues funt: quo fit,vt dum orare,aut in Chrifti humanitate cum amore amp;nbsp;deleftatione fefe exercere volut, facile non nunquâ,velintnolint,afteétu carnalicomoueantur. Siquidemeorum exercitatio etiamnu pij quidam fenfuahs eft,amp; viuit in carne aefanguine. Turn vero quo magis ad fefe amp;nbsp;corporis inordi- obnoxij. natam motionem refpiciut,eo amplius hæc incrcfcit,naturamq; inordinate amp;ad vitia con citât.Quod fi fupcrare, natuiaq; fuam in Dei leruitio munda amp;nbsp;incotaminatam feruare ve lint,fui)pforum obliti,alpe(ftum fuum omem ad eum quern amant, transférant atq; cóuer tant;ficq- illius imagine irt corpore,anima, lenfibus amp;nbsp;corde replcbutur: fientq; mundi ÔC cafti,amp; quicquid eis polfit efte detrimento, vincent*

^Delecuiidocommunicantiumgenere. cap. xii.

ALterum communicantiu genus, priori fublimius eft:amp; funt homines fubtilcs amp;nbsp;intclligetcs fpiritu, amp;nbsp;fimul etiam natura procliues in libidinem.Cumq; ifti Dei gratiam accipiut,amp; in ea perfeuerât,fçpiùs eis pugnandu amp;nbsp;decertandu eft,eo caro fit aduerla Ipiritui: atq; eâ ob rem vita fibi aftùmut amp;nbsp;eligunt introuerfiim, exercentq; fe in fpiritu coram Deo:ficque tentatioes amp;nbsp;motus omîtes, in carne amp;nbsp;fanguinc exiftentes fine inlurgentes,dcuitant.Et fi maiori fide,lpe amp;nbsp;fidutia Deo, quam luis excrci-tij s aut adlionibus innitutur, in diuino lumine fupra ratiois captum eleuatur: vbi fi in diui no rnaneat fulpenfi ac ereéri lumine, magisq; fpeftent amp;nbsp;appetat quod rationem excedit amp;nbsp;eft incompræhenfibilc,quàm quicquid ratiôeappræhendereacrepcrirequeât:iam fides co Fides q aut rumperfefta eft,amp; charitasm eo quo oportet lundata eft fundo:ipfiq; liberi funt,amp;Deum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßj

ac veritatem amp;nbsp;virtutum omnium radices cognofcut.Interlm tarnen viuit in cis natura, cä ro amp;nbsp;fanguis,amp; naturæ appetitioes,torpor,defidia,amp; quafeunque pritis lenfcrunt,inordi natæ propenfióeS.Atqui dum ifthæc in fe lentiunt amp;nbsp;animaduertut,mox deferût amp;nbsp;conte mnunt in feipfis,quicqüid dco amp;nbsp;Ipirituiipforû aduerlum eft,amp; quçcuq; eis impediméto funt aut officiût,quo minùs quæ funt viciniora faluti amp;nbsp;perfclt;ftiora,profequatur: propu-diataq;fenfualitate,cumfide,deuotioc,achumiliprece,intrôinlpirituad Deumpræfentê • confugiut,ficutamp; Apoftolus fecit,carnistcntatiôepullâtus.Ibi nanq; Domini fpiritushu millbus refpódct precibus,Dei gratiam euftis vincendis ac debclladis tentatioibus fuffice-re,amp; quod in infirmitatc virtus perficiatur in cunftis decertantibus,amp; cum oblëcratioe ad DEVM in fuo præfcntem fpiritu,intrô côfugientibus.Hoc genus hominum fimile eft cetu- Manh.S; rioni illi,cuius fit métio in Euagelio,qui Ipiritu quidem credebat, fed ethnicus crat amp;nbsp;in-circticifus corpore. Habuit autem fub le centum milites, ipfius imperio femper parentes: eratq; iHi puer vnus paralyticus,malè vexatus,pro cuius curatioe Dominum rogauit. Re-fpondit autem ei Dominus:Ego veniam,amp; curabo eum. Et ceturio:Non fum, ait, dignus Domine, vt intres fub tcÛu meû:fedtatùm die verbo,amp; fanahitur puer meus. Qmbus audi tisjgratulahatur Dominus de fide illius:amp; eade hora fanatus eft puer eius. Eundem in mo-dum,quâdiu homines ifti impudicas amp;nbsp;oblcœnas fentiut naturæ propenfiôes, amp;nbsp;afteélum erga libidincm leu corporis voluptatem,tadiu amor amp;nbsp;aft'edus erga Chrifti humanitatem velut medio interiefto,præpcditur:atque interim puer,id eft, natura corporea deo amp;nbsp;Ipiritui 1ÙO aduerla cftjôc male vexatur à diabolo,eo quod fpiritum cum amore amp;affelt;ftu vcl

appe-

P , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SPECVLVM AETERNAE SALVTIS,

appctentia in Dei cultu ac famulatu fequi detrcdet.Dum igitur ifthæc perfeuerat cocerta-tio amp;pugna,nullo ifti de quibus agimus, flagratafteftuoiovenerabiLs iacrameti defide-' rio vci appetitu,fed dicut humili corde:Domine, immudus fum,ncquc dignus fum,vtfa' crofanélum corpus tuum in facrameto intret fub teftum fordidi corporis mei:quinetiam omni honore bonis omibuSjamp; omi confolatioe^qu« homines boni in te cxpcriûtur,indi-gnus fum.Quapropter lugedum femper amp;nbsp;ploradum eft mihi, amp;nbsp;firma fide ambulandum in cófpeélu tuo.Et licet miftr,pauper ac defolatus fum,te tame neutiquam derelinquam: fed clamabo amp;nbsp;obfecrabo continentcr, donee tua gratia amp;nbsp;mea fide feruus meus lafutem cofequatur. Turn verb te laudabo,ribiq; leruiam corpore amp;nbsp;anima,amp; meipfo toto,amp; cun _ élis viribus meis.Ita nimirùm viuût homines fpiritaks alterius generis, deo illis prioribus Infirmoru pratiores amp;nbsp;acceptiores.Nam tametfi infirmi funt amp;nbsp;corporis tentationibus vexantur.eti bus obnoxi am line cololationis ocduiccdinisdiuinæperceptione, attamenin Ipintupieni iunthde, «rumcôfô- deuotioeamp;amore diuino. Et quia crebra illis ineundacertamina funt aduerlus dæmo-nes,carnem propriam,amp; mudum:cfficaci opus habet in Ipiritu alimonia,qua frcti,cunél3 fuperet.Ea autem eft corpus Dominicum. in lacrameto, quod iemper accipere debebunt, quoties vel ex monaftici ordinis inftituto,v£l luo officio, vel afiorum fpiritalium homi« num,apud quos deguntjbonaconfuetudinepotciunt.

iffDe tertio communicantium genere. cap. xiii.

Ertij generis boni homines, qui iam ordine fcquutur, præcedêtibus longe fân-éliores funt, amp;ta in natura quàm fpiritu fubleuatiorcs. Ifti funt homines intro-ucrfi,quipcrDcigratiam in fua introuerfione fubleuato ac libero fpiritu ambu lant coram facie Dni, ipfo fpiritu poft fe intro trahete cor, animam,amp; coitus, omesq; vires corporeas.Huius generis homines turn fpiritus,tum naturç fuç potétes funt: Vera Dei no nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;veram pacem adepti funt. Licet enim interim in natura impugnentur, cito ta-

titiapditiq. men viélores euadunt,co qufidnulli vitiorum motus in eis perdurare queant.Vera nanq; Dei notitia præditi funtjid cft,tam Diuinitatis quam humanitatis illius: atque hac cogniti-onem in fua quidem introuerfione,fpirituimaginibus vacuo,amp;nudo amorc ad Diuinita tis naturam fubleuato,exercent;in extrouerfionc autcm,intimo cordis amore,Chriftihu-manitati conformato:quantoq^ plus cognofeut amp;nbsp;amant,tanto amplius guftat amp;nbsp;lentiut: amp;quo plus guftant amp;nbsp;fentiut,co magis appetut,dcfider5t,quKrunt,perfcrutaturamp;cxpe-riuntur,quod corde,anima amp;nbsp;fpiritu diligut.Hos non inepte fimiles quis dixerit Zachæo illi,cuius apud Luca mentio fit,cupienti videre Dominum iesvm amp;nbsp;quifnam cfret,fed non valenti præturba,eo quod ftatura pufillus eflct:atque earn ob rem prçcurrenti,amp; in fyeo-morum arborem affcendenti,qua iesvs tranfiturus erat. Quo cum venilfet Dominus,vifo homine,dixit ci:Zacha:e, feftinans defeende, quia hodie in domo tua oportet me manerc. Ille verb Dominum excepit gaudens in domum lu3m,aitq; ad Dominum: Ecce dimidiu bo • norum meorum Domine do pauperibus:amp; fi quid aliquem defraudaui,reddo quadruplu. , Cui Dominus refpoditiQuiahodie huic domui falus faéi:aeft,eo qubd amp;ipfe [fpirituj fit filius Abrahx.Per fidem nanque aflccndes,iESVM quern cócupierat,vidit amp;cognouit:atq; cxobedietiadefcendens, iesvm cognitum amp;amatuhumiliterreccpif in domum fuam.yfu faq; liberalitatc res fuas elargitus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iniufte parta,quadruplici reftitutioe diffoluit:ficq;

iuftificatus eft.amp; hæc illius vita amp;nbsp;nomen eft,atque ob hoc ipfum fanélus eft amp;nbsp;beatus, mJ netq; Chriftus in eo,amp; hic in vita temporaria,amp; poftmodum in æterna. At nuc animaduer tas,q^uxlo,vtilli de quibus ante dixi,iftis fimiles fint.Cu^iut em videre lESViM, quifnam fit:ad quod tame omis ratio.amp; lume omne naturalc,nimis anguftum,nimislt;^; breuc amp;nbsp;exL eognofcile guu eft.Antcuertut igitur amp;præcurrut turbas omes, amp;nbsp;omnem creaturarum multiplicita fus qpoffit. temiatque per fidem amp;nbsp;charitatcm,in fummu mentis fuæ faftigium cófcendut,vbi fpiritu» abfque imaginibus amp;nbsp;impedimetis in fua cófiftit libertate,amp; iftic Dominus IESVS in fui diuinitatecofpicitur,cognofcituramp;amatur. Semper emillic liberisac fubleuatis fpiriti-bus,inipfius amorc i'eipfos excedcntibus,pra:fens eft,manatq; acprofluit plena cum gra-tia:fed eorum vnicuilibct ipfe dicit,Feftinas defcéde.Præcçlfa nâque fpiritus libcrtas,non nifi

D. IOANNIS îtVSB RÖCHII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;53

nifi in llumili fiue ima animi obcdietia pizftarc potcftjtaq; devM amp;nbsp;liorhineni cxaltättthi lupraomia,amp; liumiliatuinfra omia,mc cognolcas amp;amesoportct:ficq; mcguftabiSjvbi , te lupra omia,atq ne ctiam fupra teipfam, in mc fuftulcro. Et tune venire me opörtebit irt domum tuaiTijtecumq; amp;intratcmancre amp;commorari,te(^; vicifiim mecu amp;nbsp;m me. Hoc vero poftcaquam iftiuimodi aliquis agnofcit,guftat amp;nbsp;fentit^fcftinus delccdit in ingetcm fnijphuscótemptioncmacvilipéfionem,amp;cum vcravitæfuæ cunftorumq; aduum luo-rum dilplicctia,cordebumili fic dicit:Non fum dignus Domine^fed plane indignus,qglö riolum corpus tun in fanétiffimo lacraméto recipiam in vitioläm multisq; peccatis obno-xiam corporis amp;nbsp;animæ meæ domum.Sed efto mihi propicius nomine,amp; miferere mTfcrri mæ vitæ meæ amp;nbsp;om.niû culparum ac defeéluum meorû.Doncc igitur homines eiufccmodi feipfoSjfua vitia amp;nbsp;errata,amp; quantu adhuc fibi défit cofidcrant:tam diu difplicét fibijpfis, exercentq; fefê in ocuJis Dei in amorofo timore,humili lui contêptione, amp;in Ipe vera. amp;nbsp;QujpiaceiJ Îiuatcnùs quidem hoc paôto in fui ex vera humilitatc difplicétiam atq; alpernationem de- tur Deo.

cendût,haâ:cnùs placet Deo,ineiusq; colpeâum veraeû reuerentiaac vcncratione aÜcen dunt.Itaquevitaillorum amp;exercitatib eft,intro le recipere adDeum,amp; for.às progrcdi ad fcipfQS,ia eft,introuerfio ad Dcum,amp; ad feipfos extrouerfiô. Introuerfio quidem fit libc- ouerfïô ro ereéioq; leu fublcuato fpiritu ad Deum amp;nbsp;in Deum,idc|; amati cum veneratione ac re- quot;nbsp;ucrentia:Extrouerfio autem ad feipfos,difplicétiaefl ac nihilipenfio fuijplorum,qua quie £xtrouer-quid bonorum agunt operum, fine quicquidpatipoffintintùs amp;nbsp;foris, totum nihili du- fio. cunt, amp;nbsp;nullius putant efle precij apud Deum. Atque inter introlpicere amp;nbsp;foras refpicere, in feipfisfempcrfuîpotétesmanent,itavt quodlibet horum,quandoctiq;placeat,aâ:itare feu cxcrcerc queat. Afpedus corû quo foras refpiGiut,rationalis fine cû ratione coniûftus ràs^rVffdci-cft,fundatus in charitatc,pijs exercitiis,bonis moribus,lanôtis aôtionibus,in cunftis ordi- ens. natus virtutibus,femperq, ambulans fub afpeftu n E lQuo fit,vtpuram ac mundafn fem-per retineât côfcicntiam,crcfcatq; iugiter in gratia, amp;nbsp;cunftis virtutibus coram Deo amp;nbsp;ho minibus quibufcuq-,.Afpedtus autem eorum,quo intro reljpieiût,quadoquc rationalis elf, amp;nbsp;imaginibus acmodoprçditus:quandoq; rationc luperior,amp;imaginum ac modi expers.

Quanào rationalis eft,etiam defiderabundus cft amp;nbsp;plcnus lapiétia.Affiftunt em in confpe-âu charitatis ac bonitatis diuinæ,vbi omis addifeitur lapientiaifiquidem veraces.humiles, ac liberi funt. Ideoq; Chrifti humanitatem fibi proponétes,hunc in modum ei finguli lo-quuntur:Tu nomine dixift;i,Sine me nihil poteftis faGere.Itemq;:Nifi manducaueritis car-nem filij hominis,amp; biberitis eins fanguinem,non habebitis vitam in vobis.Rurfusq;:Qui manducat mcam carnem,amp; bibit meû fanguinem,in me manct,amp; ego in co. Atqui nomine nEvs meus,mifer ego pcccator fum amp;nbsp;indignus efca cælefti,quæ tu iplc es. Et tamé ipfe peccatori fibi difpliccnti,amp; cum dolore amp;nbsp;contritione cordis peccata fua confitenti amp;nbsp;in-cufanti,tibiq; verè confitenti,tete reliquifti ac dcdifti.Docuifti enim nos, no venilfete vo- Matth.jî carciull;os,fedpeccatorcs,vtagatpœnitêtiam,amp;conuertanturà peccatis fuis. CZuamob-rempiaquadam fumpta audaciaac libertate, meîjpfius amp;nbsp;omnium culparum fiue defe-ûuum meorum in tua mifericordia intérim obliuilcor. f uanäque eftillaadhortatio: Ve- Matt.n4 nitc ad me ornes qui laboratis amp;nbsp;onerati eftis, amp;nbsp;ego reficiam vos. Tu quoque teftatus csj pancm viuum te elfe,qui de cælo defcendcrit;amp; ex ipfo manducantem, viucre in æterrium. loan.ö« nbsp;nbsp;,

Tu itidèm fons viuus es,per Spiritumfanftum nobis ex corde paterno promanas. Quantoi igitur magis edo oomine,tanto plus cfurio:amp;quo plus bibo,hoc fitioampliùs. neque era te vel abforbcrc vcl côlumcre queo.Sed obfecro te nomine per præftantia ac dignitatem tu am,vt tu me potiùs ablorbcas amp;nbsp;confumas,adeô vt tectim amp;nbsp;in te vna efficiar vita,amp; in tua vita lupramodes omnes amp;nbsp;exercitiain id quod modinefeium eit,!d ell:,modinclciain cha-ritatem tuam,vbitui'ipfius amp;nbsp;fanftorum omnium beatitudo es,memet excedam. Ifthi'cein facramentorum öcmodorum omniigtotiusq; fanófitatis fruótumreperio.Sed fruéluSiplè per facramenta, modos amp;nbsp;vitæ fanélimonia quærendus eft. Inuenitur autem fine modo amp;nbsp;menfijra in ætcrnit ac immenfa amp;nbsp;infinita charitate.Et çterno quidem in nobisipfis manebi musicrimusq; bcati,probcq; ordinati in modis gloriofis, amp;nbsp;fingularitcr finguli pro modo jeumenfura virtutum ôccharitatis fuæ. Supranofipfos autemDeo perfruemur,amp;inipfo’

34 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SPECVLVM AETERNAE SALVTIS,

iine modo ac fiipra rationé in infinita ac immcnla chantate,quæ ipfe cftjviucmus.Quc qui intelliguntjficq; viuunt,fingulis diebus,modó habere poflint, Cbrifti corporis facramen-turn accipere poterut.Probè nanq^ ordinati funtjóc gratia ac virtutibus pleni in cuéris exer citijs fuisjidq; tam foras quam intro fe recipicndo.Et ipfi tertium obtinét ordinem, eumq; Quibus ïn fuprémum,dignè acpræcellenter cómunicantium,eorumq; vitaamp;exercitatio in quatuor qtuor,i]uo- cófiftit.Primum eft,puritas confcientiæàquibuflibetpeccatisgrauioribus. Altcrum,fup-ruin vitaeó natuialis fcientiaamp;lapiétiajtaintro quam foras afpicicdo,hoc efl:,tum in cóteniplatione, * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tumatlione. Tcrtium,verahumilitascordis,voluntatis,amp;fpiritus, in moribus,verbis amp;

aftilt;5nibus. Qtiartum, mortuum effe omni proprietati, videlicet proprietati voluntatis in liberrimam Dei volütatem,amp; formis acimaginibus intelledus inhïerctibus, in formarum biiiinitans acimaginum expertem veritatcm,quæDeus ipfeeft.Nuda fiquidem métisümplicitaSjdiui habitauo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habitatio eftJfthæc quatuor^beatiffima: lemper virginis M A r i ae vita fuerc amp;nbsp;ex-

crcitatio,quadoDEVM ac nominum. noftrum cóccpit.Fuitem virgointemerataatquepu-Qualis Ma- riffima,amp; plena Dei gratia.Puit item in percotando ac refpódendo angclo Gabrieli,a quo næ vita amp;nbsp;veritatem penitùs diJicit,lapictiflima atque feientiffima. Fuit ctiam exipfo fundo humi-cxercxtiuni. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoc ipfo Dei hhum è cælis in banc milcriæ vallem attraxit, Denique voluntati fua:

propriæ penittis emortua fuit.Vnde ait:Ecce ancilla Domini,cuius voluntas mihi eft opta-Lue.t. tiffima,nat mibi lecundum verbum tuum.Quod cum audiffet Spirituffanél us,intattim re-fpofio hçc diuinæ arrift cbaritati,vt nobis dei filium mitteret in gloriole virginis aulam, per que ab omni languore libcrati fumus. Age animaduerte iam amp;nbsp;difee ab bac facratilfi-ma virgine,quæ licet præ creaturis orhibus elcda eifet in nei genitricem5amp; cæli ac terræ re-ginanrattame elegit elfe ancilla nei amp;totius mundi.Atq; ca re pofteaquam Dominu con-ceperat ^abijt in montana cum feftinatioc tanquam humilis ancilla, officiolc feruitura S. Elizabeth matri præcurforis Domini, donee eum pareret.Ipfc itidem filius eius Dominus nofter lESVS Chnftus Deus amp;nbsp;homo,cófecraturus landiihmum facramctum,datui uslt;^; difcipulis fuis,amp; per feiplum accepturus,linteo præcinxit fe,amp; flexis genibus coram difei-Ioan.15. pulis luis,pedes eorum lauit,amp; linteo terfit,aitq; ad eos: Exemplum dedi vobis,vt quem-admoduego feci vobis,itaamp; vos faciatis,atqueinuiccmieruiatis. Vndequi in Monafticis ordinibus degunt,quatumuis fublimiter cótemplenturautviuant,etiamfi quotidiè Chri fh corpus accipitât,!! qua eis demadentur officia,aut in prçlatos cligatur,ita vt comunitati leruire cogaturin ijs quæ vtilia fint,amp;ablquepeccato fieri queat,inhis libcteratq; aman-terobcdirc debet.Et licet dum Ie intro recipcre autorare volunt,impcdimeta amp;nbsp;imagines An contem nbsp;nbsp;rcbus fibi cómiffis,quasó; cxpcdire amp;nbsp;curare habet,fentiat,fintq; foliciti^ rebus exter-

plidi gratia nis ad cómunitaté pertinétiDUs:at tame propter omia minime defifi:ere,neclua refignare enda öfficia,nec feipfos exonerate debet, led obedire ad mortem vfquc Deo amp;nbsp;Prælatis ac cœ-Dobio leu couentuifuo: idq; in omnibus rebus bonis ac honcftis acvtihbus comunita-ti,quadiu in fui introuerfione erga devm amorcm,timorem ac reucretiam retinuerint, amp;nbsp;in fui extroucffione fefc cotempferint ac nihilipedcrint. Quicquid enim vel agerc vel patt potuerint,id ome ex vera humilitatcparuipendet,nec aliquo in prccio habebunt:amp;tu ccc nobium inhabitatibus fine cóucntui,tum cætcris hominibus mites,hilares,pios, liberales, amp;nbsp;promptos ac paratos fingulis,difcrete tame fine difcriminatim, in cuiulque neceffitate in vera pace fe præbebût.Ifta qui obleruat,fiue prælati fint,fiue lubditi,quotics volet fem-per eis,vt ante foiebat, ad venerabile facrainetum licebit accederc.Etem iam ipfius Domini Saluatoris vitæ, fcripturisq; Jdiuinis amp;nbsp;cxcellctiffimis fantlis, quam ante, fimiliores lunt, habentq; radicem veræ cótemplatióis amp;nbsp;aftionis cunftis in virtutibus. Quod idem etiam de qbulhbct alijs, extra Monafticos ordines degetibus,accipi velim,fi fui introuerfione ac vnitatéfcructinDco,atg; percharitatis officiaamp;aâiones,adfuosproximosmodis omni bus quibus illi indiget,lefc foras rccipiat.Tales omes exccllctiorcs, fublimiores, amp;nbsp;Domino IES V viciniores atque fimiliores lunt,quam illi qui foli cotemplationi amp;introucrfio-ni vacant, abfque fui extrouerfione per charitatis opera, fi tame fuiiuris vel lui compotes H‘c notât ^'’'b^prodmi in luaneceffitateiplorum indigcat opera.Quilquis autem loli vult vaca-author hx- nbsp;nbsp;Contcplationi,amp;:proximu in ipfius neceffitate dcferit,nunqfuiintrouerfioneaut vitam

con

b. IOANNIS rvsbrochil nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Îî.

tontenwlatiuam adeptus eft, fed in tota vitæ fuæ rationc miferè dcceptüs ac euerfus cft. “uj Cuius farinæ homines,piæ omnibus maxime cauendi funt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;liberi (pirit*

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicebauf, ÿç

^JJequartocommunicantium geriere. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cap. xîin. pcrniciofo

Qvarto iam loco fequitur hominum fpiritalium digne communicantiuin gcntis nbsp;nbsp;nbsp;àverà

quartum:qui funt homines bonæ voluntatis,amp; ablquc fiéhone Dci honorem amp;nbsp;côtëplatiôa propriam fpeâant falurcm,ftuJcntque fuum feruare ordinepr, canonem mo remotiffiroj nafl.icum,ac inftituta amp;nbsp;confuetudines,quas audierunt,fcriptasqueinueniunt a

patribus præcedêtibus,qui Monaflicos ordines verbis amp;nbsp;aftibus fundârunt ac inftituerut: verbi gratia,vt fe habere debeantin choro,in capitulô,in refeólorio,in dormitorio,in va-letudinario feu domo infirmorum:item filcndo,loquendo,ieiunando,cdendo,amp; ih aceh picndis(vt vocat)difciplinis. lîcque fani amp;nbsp;infirmi femper fecundum ftatuta feu canonem fuum amp;natura: vireSjficutreâa aidât ratio ac vera difcretio,fcfc gerût,atqj ex humili obe-* dientia omni propriæ renunciant volûtati:amp; dum incolumes funt,lemper boni quippiam exercent.'dum autem aduerfa laborant valetudinc, manluetudinem aepatientiam retinêt: femper denique decertant,amp; carnem ac fanguinem,amp; quicquid mundt cft, fuperant. Qjh quidem generalis eft bonorum omnium, tam monachorum quam monialiumjcanon hue rcgulajlh verô vbi fefe ncglexerint,amp; excefterint vcl agcndo,vel omittedo plus minusve, amp;nbsp;quouis alio modo,quicquid confeientia peccatum eile teftabitur amp;nbsp;accu{abit,id humi-liter quercntur,amp; cum dolore amp;nbsp;contritione cordis facerdoti fuo confitebuntur, amp;nbsp;pro il liusarbitrio agent pœnitentiam,confidentq; faiisoeo fuo.ficq; fuperDei mifericordiaac benignitate,fidder hoc facratiflimum accipient facramétum,quotiès ex Ordine datu!-,aut ex bona confuctudine id pcrciperc folent.Cxtcri homines ipiritales extra Monafticos ordines conftituti,amp;in bonis exercitijs,putàieiunijs,feftorum celebratioibus,cundisq; ali-js bonorum Chriftianorü obferuandis inftitutis ac conftitutionibus, Deo amp;nbsp;fanôtæ Eccle fix ac Superioribus fuis pro viribus amp;nbsp;redæ rationis iudicio icu vera diferetione obtempérantes,itidem Domini venerabile corpus ex lui facerdotis coi)ftlio,iuxta moré locijin quo degunt,accipient.

^De quinto commumeantium generc. cap. xv^

QEoyiTVRhincqüintum commünicantiu genus, qui funt homines cüriöfi, fibijpiîs placentes in eo,quôd fibi præ cçteris mortalibus iufti amp;nbsp;fandi,fubtilesq; amp;nbsp;acuti,ac nbsp;nbsp;nbsp;*/eferf

l fapientes tam agendo quam omittendo,vrdentur.Qui cùm diuinæ fint illuminatio- pcio.

nis expertes,fele amp;adus fuos magnipendünt. Vtplurimùm autem foris apparentia propriævoluntatisledantufinftituta:cupiüntenimvideri fanfti, amp;tales fehaberiappe-tunt,atque præ cæteris in confitendo amp;nbsp;comunicando quibufdam priuilcgijs gaudere vo-lunt.Et fi cui plus fiat quàm ipfis,id indigne ferunt,atq; mœrorc contrahuntur. Putat em feiniuriaaffici,dum quis alius ipfis præiertur.Suntnaq; animo trifti amp;amaro,nccfe attin S' patiûtur;amp; vt deledantur laudibus ac honore,ita inuiti amp;nbsp;ægrè admodùm humiliari ac deprimi fe ferunt.Perquàrri gratum eft eis,vocari lanétos amp;nbsp;honore ac naturæ cômodis af-ficÊfed nulla de re aut doceri,aut dirigi,aut rcprçhendi volunt:quin potiùs ipfi eos omes^ qui fecis adiungunt,doccre,dirigere,ae obiurgarc conantur.Et licèt in templo, Icgcndoj orando,genua fle(äendo,ac alios fpcciofos præ fe geftus ac inftituta ferendo, ftudiofos di ligcntcsq- feexhibeant:atqui dum domû reuerturitur,nequam funtamp; älpcri, rixisq; amp;iur gijs dediti,nccpacificè felegerercnôruntei^a famulos fuos,amp;alios quibuscû viuunt. Ac nihilominus ad fanftiffimû facramentum læpiùs audaéter amp;nbsp;fidenter accedunt.Quicquid enim agunt,re(ftè faâum arbitrantur,aut certè minimo cfte vitio obnoxiu,vel alioru apud quos degunt, culpa perpctratum.Qôâdiu igitur fibijpfis placet, adhuc fpiritu fuperbi lunt^ Avitia ex hac radice nafeentia haud facile node queunt,co quod fe bonis omibus dignosj amp;nbsp;nufquam non reétè fentire credunt. Et quanuis hæc,ob crebras quas faciunt confeffio-nés amp;nbsp;ignorantia fuam,à mortiferis forfitan poffint exeufari peccatis:attamen vita eorum admodùm periculofa cft.vndè in confeffione læpiùs eis refiftendum eft, ipfiq; de fuperbia

c i ob-

^6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SPECVLVM AETERNAE SALVTIS,

obiurgandi amp;nbsp;eaftigadi,dicendumq; eis cum veritatc hunc in modu: Cum timoré fupcr di uina milericordia,prxft:ari vobis poterit venerabile iacramentum in folcnni tatibus, nc vel de{pcrare,vel impatientes reddi vos cótingat.Qui fihumilcsacmanfucticHetis, femp vobis ChriRum edcrCjin ipfoq; viuere amp;nbsp;creicerejamp; in cundis proficcre virtutibus liccret.

lt;^[Defèxto communicantium genere.

SEXTVM porro genus corum,quibus venerabile facramentum accipcrc licet, generaliter omnes illi funt,cjui Deum propriamq; falutem intantùm diligunt,vt Ipótc fci-entes(^; animo deliberato nunquapeccatu mortale perpctrarcvclint:ftatuantq;,ob timoremamp;: amorem DEiaclalutisfuæ, deiamp; ecclesiae leruarepræcepta,idq;in agendo ac omittendo,amp; in alijs omibus qux iurc ac neceflario cxigütur:amp; femel in anno, puta circaPafchælolcnnitatem,citrafiéiionem peccataluaomniaparua amp;nbsp;magna,quead-modi'im ea cómilerint,iuxta oêm modum quo obligati flint, poteruntque cognofcere,fâ-cerdoti fuo confiteri velint,codemq; tempore iuxta Ecclefiæ deerctum amp;nbsp;bonorum Cbri ftianorum confuetudinem,facrofanétum percipcre corpus Chrifti: proponantq; libcnter obedire lemper,amp; ob peccata fua agerc pœnitenttam pro facerdotis lui volLitatc,amp; modo culparum acmalefaâorum fuorum.Qui fie viuût,commune calcant iter, quo tenditurin cælumreftq; necelfariô tenédum CbriRianis oinibus feruari yolentibus, Sc tarnen cum gra ui pœnitentia,vel diris Purgatorij cruciamentis.

^Defeptimo hominum genere, quod complcâitur malos omnes, quibuscommuniodenegandaeft. cap. xvii.

SEptimum locum omes illi occupât,quos Deus vilipendit ac alpefnatur:quibus,ni-fi per pcenitetiam refipifeant amp;nbsp;cóuertatur,neque in vita,ncque in morte Chrifti la cramentum eft miniftradum.Huius generis primi funt,Etbnici amp;nbsp;ludæi, amp;nbsp;natioes mûnio.cata omcs Cbriftianæ fidei expertes. Alij lunt improbi Chriftiani,Cliriftû blafphemates loguï. amp;c5temptuihabétes,eiusq; lacramét? nibilipendétcs,fcuindèindigné lentietes, velcre-dere nolcntes Chrifti carnem amp;nbsp;languinem in hoc d,igniffimo cotineri altaris lacramento. Qui ornes damnati fiant. At tame incidentes cogitatióes ac tentationes, abfque voluntatis côfcnfu,cum gratia lubfiftere queunt.Sedpcrlidem dcccrtadum ac vincedum eft, amp;præ-mium nobis,no damnationem,comparabimus:quanquàm fanêiius, facilius amp;nbsp;melius eft, ablque dolore,cotentione amp;nbsp;ccrtamine,lupra rationé fimpliciter in fide ambulare. Cæte-rùm alios quofdam impios acdiabolicosiinucnire Iiomines eft,qui fefe Chriftû aut o e vm elfe affirmct,fuas(îi;manus fecifte cælum Sc terrani,amp; c fuis manibus pederc hæc ipfa,id eft, cælum amp;nbsp;terrain,amp; cætera omia,lcq; vitra omia Ecclefix facrameta fublcuatos elle, nec ijs fehabereopus,immônecveilefeea. Oxdinesautem amp;côftitutioncs aciuftitutaEcclefix, Hæreticorû amp;quicquid fanéli patres in membranis defcripferunt,habétpro nibilo ac alpernanf: luam graphica nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;impia hærefim, ac vita nulla inftituta vel modos tenêtem, amp;nbsp;beluinas cofuetudines à

feexcogitatasamp;inuçtas, admodùm lan(ftasamp;cximiasarbitratunEttarnen timoré amo-remq; Dci ex fele rcpulerût,amp;boniac mali cognitioncm omnemrelpuunt. Quiddam au-tem modinelcium lupra rationem intra fe inucncrut,fiancq; opinionê prorfus imbiberût, in extremo iudicij die omcs creaturas rationales tam malas quàm bonas,angclos ac dçmo-nes,in vnam quadam modi expertem cllcntiam trafituros:amp; hac eflentia, devm elfe aiunt ex ipfa natura beatum,led fine cognitioe ac volutate. Qua quidem opinioc nulla vnquàm ab ipfo mûdi exordio vel ftolidior vel peruerfior comperta eft. Et tarne in bis atquc id genus aliis perplures fallûtur ac euertûtur etiam ex bis qui Ipiritalcs vidêtur,cùm fint rcuerà ipfis dæmonibus peiores.Quæ em ipfi affirmat,iis Etbnici,Iudæi,natura,lex,ratio, feriptu raomis de bonis acmalisangclis,amp; etiam verba amp;a(5lus côtradicunt. Siquidem catbolica Trmitas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inftituit,DEvM-eflc Trinitatem in vnitate,amp; vnitatem in Trinitatc:eiusq; naturam

quo catho- clfe,cognolc€re amp;nbsp;amare lêipfum, amp;nbsp;in fèipfo frui fcmctipfo: atquc hæc tria elfe in co in-hcèprçdicâ commutabiliaamp;æterna,ablque vllo vcl principio velfine.Idcm autem iplc in feipfo créa-denda.'^'^^' turarum omnium modus,oruo,amp; Ipeculû cft:amp; ad fuum exemplar fccit omnia in ordinc, modo,

moclo,pondereamp;menfura.ficlt;^;ipfe eftin omnibus,amp; omnia in ipfo. Quam autcm vitam nos in co babemus per idea,ea vnu eft cum illo,amp; naturalitcf beata. Sedpræter bac alia nobis cum angelis communis eft vita,amp;: ip fa creata à Deo ex nibilo,femperq; manfura: amp;nbsp;bec non poteft efte beata ex natura,fieri tarnen poteft vt per Dei gratiam beata efficiatur,fi nos gratiam côlcquamur,videlicctfidem,fj3cm,cognitionem amp;amorem;quibus adeptis, virtu tes Deo placitaS aftitamus: atque ita attollimur fupra nofipfos, amp;nbsp;vnimur Deo, At tarnen, nulla vnquam crcatura fit Deus. Sic ctiam cælcftcs amp;nbsp;angelici fpiritus non ita conditi fue-rc,vt effent ex natura beati:fcd quicquid habebant,ex Dei confecuti funt gratia: quiq; fe- Angelos ci fe conuertebant ad Deum amando amp;nbsp;cognofccdo:beati eftedi funt,ac firmiter ftabiliti fi-ueftabiliterconfirmatiamp;vnitiDcoinfempiternafruitionc. Neque tarnen fiebant Deus, bét,habere fed nec vnquam fieri poterunt,fed manent perpetim in confpedu Dci,quilibet fingulatim atque dilcriminanm in fuo ftatu ac ordine,qucm accepere diuinitùs in natura,in gratia,in gloria,amp; per luaipforum meritaratqueita xterno manebunt, amp;nbsp;nos cum illis omnibus co gnofeentes,amantes,gratias ac laudes agentcs,amp; fupra bæc omnia Deo perfruentes,fingu h in fuo ftatu ac ordine,vna cum ijsipfis angebcis fpiritibus,quatcnus digni erimus, atque bic per virtutes mcriti fuerimus.Inde eft q» ipfe Dominus ait, Angelos noftros in cxbs fem Mat.iÄ. pervidere faciem patris fui qui in cælis eft, Sicutautéboni angeb fefe conuerterutadDeû, amp;nbsp;bcati effedi funt;ita improbi fpiritus à Deo auerfi, ad feipfos cum fuperbia fefe conucr terurtt,vane ac inaniter fibi placcntes in nobilitate ac pulcliritudine,quam Dominus natu-ræ eoru indiderat:fpreueruntq; gratiam amp;nbsp;conuerfionem adDcum:itaq; mox condemna-ti,ex cælo précipites corrueruntin tenebras cxecrabiles,vbi in omnem permanebunt çter-nitatcm.amp;tarnen quibufuis dæmonibus peiores lunthornineS fidi,hypocritæ,pcrfidi,qui peioresqui. Deum amp;nbsp;eius gratiam,atque fandam Ecclcfiam amp;nbsp;cunda eius lacramöta,itcmq; facia fcri-pturam amp;nbsp;omnia virtutum exercitia contcnunt,aiutit(|‘ fe fupramodos omes viucre abfq; modo fiue modinefcios,adeoq; fe iam ociofos efle,vt ctat necdum creatirnec baberc fe co gnitionem,amorem,volutatein,defidcrium, aut vlla virtutum exercitia, fed efle ab omnibus abfolutos,Et quia abfque conlcicntiæ repræbcnfionc amp;nbsp;fine timoré pcccare,ac fœda amp;nbsp;fpurca perpetrate vitia volunt,aiunt infupcr in iudicij die bonos malosq; ftirituSjbomi nes improbos ac pios,fimul omnes in fimplicem diuinitatis fubftantiam trasferendos effe, atque in ea cundos elfentialcm futures effe beatitiidincm abfq; cognitione amp;nbsp;amore dei: atque poft bæc Deum neq; fcipfum,neq; creatura vllam aut cognofeituruffl, aut amorcD-fcquuturum,Qui nimirtim impijffimus abulus,amp; fcelcratiffima atque amétiffima perfidia cft,quxvnquam vfquaextitcrit.Iftis igitur neq; viuentibus neque morictibus,Cbriftive-nerabilc facramentum prçftandum eft,neque ipfi apud Cbriftianos fepeliendi: iufe autem nbsp;nbsp;nbsp;S'quot;’“'*

ad ftipites aftriéli,viui flammis exurendi forent,cùm fint diuino iudicio condemnati,per-tineantq; ad Tartar! puteu,longe infra dæmones demcr2;endi,Prætcr bos quiçunq; in mor tiferis viuunt peccatis,mundumq; fedatur,vitam agendo beftialcm abfq; timoré amp;nbsp;amore amp;nbsp;rcuerentia ergaDeum,amp; neque Deo, neq; Ecclcfiæ, neq; Cbriftianæ religionis legibus obtempérant,ifti omes ad hoe facrametum accedere nó dcbét,ficut nee fuperbi,amp; qui fu- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f*

os opprimut proximos,itcmq; auari,tcnaces nimiùm,immifericordes,iracûdi,inuidi,tor- «taÏó ui,alperi,fcelerati,maledici,criminatorcs,iurare affueti, pugnaces, foeneratores, ad omne gu$, malum parati,aftuti,vcteratores,impoftores,maloiü incentores, fallaces ac infidi in omni bus,defidcs ac torpidi,amp; ad virtutes omnes plübei:agiles autcm amp;nbsp;affidui,veloces ac ferui-di advitia,gulofj quoque amp;nbsp;comeffationibus dediti inftar porcoru,amp; manè ac fero ebrij, inpotando ac edendo affidui,amp;pro Deo fuum colcntcs YCtrem,qui funt ludus dæmônu, qui fe totos abfq. modo cibo amp;nbsp;potu farciunt, atque camobrem raro quiequam in cis po teft lucrifieri,Ex eiufcemodi nanq-, cdédi acpotadi intempcrantia vita nafcitur luxuriofa, quæ eft,corporis explcrc voluptates verbis,aótibus,gcftibusq;:cui qui fe tradidcrunt,vafa vafa. dæmonum funt amp;nbsp;vitiorum macipia,quibus immundi fpiritus iurc dominatur, Tota bæc malorum bominu catcrua,diuinæ gratiæexpcrs eft:neq; eis minifträdum eftboc facramen-tum,quadoquidem omnis corum vitapericulis plena eft:nifi cum animi dolore acpœnitc-tia refipifcant,amp; conuerfi ad Dominum,illius quxrant gratiam,Dci nanq; gratia parata eft

e 5 omnb

58 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SPECVLVM AETERNAS SALVTIS,

Otnnibus,prauos mores fuaq; malefaftacorrigcrc voletibus. Vnde cum peccator quifpi-am cóuertitur,amp; fua peccata facerdoti cofitetur amp;nbsp;accufatjparatus agcrcpoenitétiam,hûc vtique recipit Deus,amp; lacerdos cu angelis amp;nbsp;lanftis de cius pœnitetia exultas, etia quouis anni tempore ei facramêtum præbebit.Qui verb abfque lui agnitióc,ablquc cóuerfione amp;nbsp;pœnitetia fiuc contritióe in lua manent malitia obftinati,ilhs neque viuis neque moriêti-bus hocpræftâdum eft facrametum,nccipfi Chriftianorum digni funt habcdi fcpultura. ne fû- Quadiuem quilpiam inimprobaperleuerat volûtatc,ncclcpcccalfcdoletineciplcfum-tnusqdcm mus Pontifex, neque cæterilaccrdotcsomncs cum poflunt ablolucrc: amp;fi fic moritur, Foluer« certa eum manet damnatio.Cæterùm quofdam inuenirc licct homines bonæ ac latis tem-' nbsp;nbsp;nbsp;peratæ naturæ amp;nbsp;complexionis vel habitudinis,animo hilares amp;nbsp;iucundos, itemq; pi os, li—

berales ac m'ifericordes,fangüinc feruentes, amp;nbsp;q facile incitétur ac permoueatur ad devm, pro qualitate corum,quibus êos adelîe côtigerit. Atq; iftiufmodi læpè in diuerfa ealt;^; gra-liiapcccatalabutur.Verùm dum ab homini nus bonis boni quippiam vel cernunt, vel au-diunt,facile ob fuapeccata timoré amp;anxietatc corripiutur, atque cû dolore couertuntur adagédam pœnitetiam. Qmdamalij vel aducrfavalctudinc, velmortis metu ad fuïcogni-tionem adducutur.Alij verb temporibus ftatutis,putàin leiunio Q^adragcfimali per condones aut alia côfueta pœnitctiæ cxcrcitia,quibus turn comuniter m Eccîefia vacatur, intus cordis cótritióe Sepeccatofum fuorum agnitióe cópunguntur, Dciq; gratiæ obtempe rantesjpeccata lua aceufant amp;nbsp;Cofitétur, cupiuti^; tum Deo,tum Ecclefiæ lan(âæ,cuâ;isq; hominibus pro fua facultatc fatisfaccre:atque per hæc vnius cùm Deo efficiûtur volutatis, licebitq; eis fuper diuina milèricordia facramêtum percipere. Et licct fæpiùs cadatjlemper tamé facile monctur,citiuslt;^; réfargùt,quàm alij ex natura ncquam,truces amp;nbsp;afpcri:amp;dum in bono perfiftût,maiorem fàciût in gratia amp;nbsp;virtutibus profcftum,quàm alij immilericor des amp;nbsp;naturæ male afteâæ. Ad hæc quicuq; in Qmdragefimæ leiunio pro bona cofuetu-dine abfque fimulatibc peccata fua cum dolore feu côtritione cordis côfitentur,amp; à lacer-dote fuo impofitam fibipœnitêtiæ muldam rccipiùt,atque deinceps in agédo ac omittê-

do lecûdum Dei volfitatem,vcramq; tumDci,tiim proximi charitatcm viuere cocupifcuc ac ftatuuntjifti omes pafchatis tempore ex cofîlio iacerdotis lui vera cum humilitate corporis ac animæ,Dnm DEVM,dç illius cofifi mifericordia,furhere débet.Ad extremum quot-quotinmûdo funt aut viuût homines fecularcsjineiufcemodi vitæ generevel ftatu, qui à Deoamp; fanélaEcclefiano difcordet,funttam bonapræditi voluntate, quôd exDei gratia perfeuerat in bonOjSe à grauibus fefe cotinent vitijs,ita vt fiuc in matrimonio,lîue extra, fîue in officijs mechanicis, aut feruitijs dégât,fiuc emat, fiue vendat, leu quauis alia licita ratione,putà vel laborando rrtanibus fuis,vel iufta cxcrcêdo mercimonia,viâ:û fibi parent, amp;nbsp;fe fuosq; luftcntétmufquàm quequam fpotc ac fcictcs fallcrc,nô mentiri cuiquam,non aliéna tollere aut detinerç, fed in omibus veritatem amp;nbsp;iuftitia colere ac leétari, Iccundum Dei prîecepta’^intétioncm vitam^ue fuam dirigerc,neminem odire, nulli inuidere,auerfarï nemincjfed faciles,benignos,milericordes lïngulis quibufq; fuaindigétibus opera leprç-bere,libeterMiiræfacrum amp;nbsp;côcionesaufcultare,tirnoré, reuerétiâm amp;amorem crgaDE-VM cunâosq; homines bonos cxhibcrc,peccata fua facerdoti humiliter cofiteri amp;nbsp;côque-ri,amp; in agêda pœnitetia amp;omnibus rebus bonis obtemperare velint; huius,inquam, gene ris quotquotinmudo viuuthomines,taetfi multipliciter occupât! funt rebus externis,jp vitæ necelfarijs lîbi fuisq; acquircndis,aut in pauperum vfus impertiedis, nihilo minus de Dei côfifi mifericordia,venerandum Euchariftia: facramêtum lemper in folcnnitatibus,lî defiderêtjfidenter accipere poterunt,Nam quauis fæpiùs in quotidianas cadant culpas,at tarnen pro viribus bonæ funt homines bonæ voluntatis, amp;iulli in omnibus. Sed hîclcrio IJpnasvolû- animaduertas velim,quinam lirit homines bonæ voluntatis,quibusq; fit vna cum Deo vO tatisq int. Juntas in agendo,omittcndo,patiendo.Bonitas voluntatis cxipfoSpiritufanébonafcitur, efficiturmudeoq; bona voluntas viuidum aevoluntarium eft inftrumcntum, quo Deus, quicquid vult operatur. Bonitas voluntatis in hominc, bona infufaq; charitas efl:,qua is Deum amp;nbsp;virtutes omes colit amp;nbsp;exercct.Bonitas voluntatis noftræ,Dci gratia cft,amp; luper-naturalis vita noftfa, qua nos dccertamus amp;nbsp;vitijs opinibus reddimur luperiorcs. Bona

vo*

D. IOANNIS RVSBROCHir. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;59

voluntas diuînæ cöiunéla gratiae,liberos nos cfficit, atque fupra nofiplos nos elcuas, DcO in vita contcmplatiua coniungit amp;vnit:Bona Voluntas in fui ad néum introucrlîone Ipiii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

tus eft,æterno amorc coronatus:dum«^; fc foras recipit, bonarum omniû cxternarum adi-^ onum fuarum dominaeftiipfa«^; adeo Dei rcgnum eft,in quo neus per gratiam regnat:ha-betlt;^; in fe charitatem,id eft,bei amorenl,amp; Æprafe bcata eft ac vnita neo, atquc per ipfàm nos vitijs morimur,amp; vitam virtutibus omatam obtincrtuSj amp;nbsp;in ipfa dcnique paccm ha-bemus ab omnibus.Cumita viuimùs,quotiès volemus,Domihum oeum noftrum fufci-perc nobis licebit fiuc in facfâmentOjfiue per àmorcm in Ipiritu.

^Detertia,id eft,contemplatiuâvita: amp;nbsp;primo de fpiritali ac viui-da vita,quæ intra nos eft. cap. xviii.

CAETERVM quofdam inueniri licet,qui fupra omnià virtutu cXercitiajin feipfis lèn tiantamp;experiantur vitalem quandavitam,id eft,fimul coniundam cteatam cum Vitalis vitd incrcata vita,id cft,Deum amp;nbsp;creatuia. Vbi fciédum eft, vitam quandarii æternanl nos habere in diuinx lapientix cxemplari: Atque hxc vita fempcr manct in pâtre,-emanatlt;^; cum Filio,amp; in eadem naturâ cum Sandolpiritu feflcditur: amp;nbsp;ita xtcrno nos vi-uimus in noftro fandx Trinitatis ac Patcrnx Vnitatis exemplarii Hihc vero crcatam quan- , dam habemus vitam,ex eadem fapicntiamanantcm,in qUa Deus luâ potentiam, fapictiam acbonitatem cognolcit.amp; hxc illius imago eft,per quant viüit irt nobis.Porro ex eius imagine vita noftra tres habet proprictates,quibus ipfius,qua fufccpimus,imagini fimilcs fu-mus.Etcm eflentia noftra femper viuit,intuetur,ac propendet in crcatx fubftahtix hoftrx origine,vbi nos viuimus cX Oeo,ad Deû,amp; in Deo,amp; neus in riobis.Qüç nimirii vitalis vità eft, amp;nbsp;in nobis oîbus incft eftentialiter amp;nbsp;ex nuda natura. Eft nanqj fupra fpcm,fide,gratia, amp;nbsp;cuhda virtutu cxercitia:atquc camobrem illius Eftentia,vita,Adiö vnum funt.Latcl; au-icm hxc vita in Deo,amp; in fubftatia animæ hoftrx. Et quia in nobis Omibus ex natura incft, quidam cam etiâ abfque gratia,abfque ftdé,amp; fine vlla virtutum ciërcitatione poffunt in-tellcdu Vtcûque apprçhendcre.Qui quidem funt homines ocio dediti^ atquè in leipfos in-trogrefft feu introucrfi, fupra imagines fenfitiuas in nudam fuæeftentiæ fimplicitàtém, il-licq; febêatos amp;nbsp;fahdos,quidam etiam Dcum feefle autumahti hequc qüicquam alicuius pcnfi habcnt,fiue bonu fit,ftue malum,modo fc formis amp;nbsp;imagiriibus dcnuaare,amp; in nu-do elfentiæ fux ocio inuenirë ac poffidere queant.Hi plane homines funt fallaccs, perfidi ac infidelei!,dc quibüs fuprà diximus in feptimo hominum gcncre, illis prxbendû non cfte venerabile facramentum,eo quod omnino eUerfi aC dccepti lint,amp; turn àDeo,tum ab ec-clefia fanfta damnati ac maleaidi.Sed vt ad ihftitùtum rcucrtamur,agè iam oculis fupra ra tionem cuhétac^ue virtutum cxercitialeüatis,aJnanti ipiritu amp;nbsp;intenta acic vitalem cótem-plare vitam, omnis vitætotiusque fahdimonix caüfath amp;nbsp;orimnehi. Qux quidem noftro fe offert alpedui velut diuitiaru Dei abyffuS gloriofa,amp; tahquam, fons viüus,vbi nos cum qu, jn rrf Deo vnitos lèntimus,in oes noftras émanas vires cum gratia multimodisq; donis,amp; ftngu vniamur o-Etim in ftngulos pro cüiufque ihdigcntiaac dignitate.Inhoc vitalis vitæ fonte omnes qui-dem Deo vmti fumus,ièd in gratixeius riuulis diftihguimur atq; difccmimur, accipimusq, ,nur. difcriminatim finguli,quod ad qüofquepertinet.Quanquahihilominus fingulariter fern per vniti coniuóii«^; manemus tum charitatis,tum humanx naturx copula:atq; fuper omia in viuidaillavita,vbi omnes neo vniti fumus.Quam autem noscumoeo vnionem habc-mus, ca ratione ac fenftbus fuperior cft:illiclt;^^ vnüs ipiritus amp;nbsp;vita vha cu oeo fumus. Häc vitam nemo cerncre,inuenirc,aut poffidere poteft,nifi qui per amorem amp;nbsp;Dei gratiam fi-bijpfi in vitalem vitam mortuüs fit,amp;inillo fonte baptizatus,amp; in diuinalibertate natus denuo è fpi ri t u Dei,fempcr intùs manens,amp;in viüida hac vita vnitüs Dco,atque per amo-ris eius opulentiam ac plcnitudine iugiter fefe rcnouans,cmanans(^j cum gratia ad virtutu ömnium excrcitia amp;nbsp;adiones.Hçc nimirùm xterna cxlcftisq; vita eft, nata è Spiritufando, femperq; mutuo inter Dcum amp;nbsp;nos amore renoUatur;liquide Dei adio fcii operatio per-fjctuaçftin ociofa quictc animxnoftrx:atquc omnes nos vitam habemus xternam cum Ft io in Eatrc,eademq; vita manat ac nafeitur cum Filio è Patre, amp;nbsp;ipfam FiUus cum patre ex

omj

SPTCVLVM AETIRNA« SALVTÎS,

otnhî »tcrhitate cOgnouit amp;amauitin Spiritufanélo:ficq; viuidam,caniq; atttc reru ôiïii-igt; tim crcationcm,æternam habemus vitam in Deo:amp; ex bac vitali vita,crcauit nos DEVs,non tn dcipfa vita, ncc de fua lubftatia, fcdexnihilomoftraq; creata vita,in fua æterna, quam in DEO habcmus,vita depcdct,tanqua in æterna caufa fua, quæ ex natura ipfi deo propria cft.Itaq; creata vitanoftra,quodammodô vnum eft cumilla, quam in deo habemus, vita: çterna autem,quç nobis in deo efl: vita,citra medium,vnum eft cum DEo:quippc qui exem plar eft omnium ab ipfo côditorum,itemq; caufa creaturarum omnium, cognofcitq; vno intuitu fcipfumamp;omia.Quicquidautcinfapiétiæfuælpeculodifcrimin?.tim in formisôc ( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;imaginibu5,in ratiôc amp;nbsp;ordinc cognofeit, id orne veritas amp;vita eft:amp; hæc ipfa,ipfcmet eft:

quandoquidem nihil eft in DEo,nifi illius natura:at nihilominùs omia in iplo funt ablque loan.1. fcipfis,tanquàm in propria caufa fua.Vndè lanftus ait loannes Euangehfta: Quod faftum

eft, inipfovita erat:quæ vitaipfemeteft. Atquc omnesnos fupra creat-am cftentiam no-ftram,xternam quidem in DEo,ceu viuidacauianoftra,qui nos denihilo creauit,vitam ha Eemusmô tarnen devs fumus,nequc nofip(os fecimus,neq; ctiam ex DEonaturaliterenïa nauimus:fed quia ab omni æternitatc devs nos cognouit amp;nbsp;voluit in femetipfo, ideo créa uit nos no ex natura, nequevllaadaélus neceffitate, fed pro fux arbitrio voluntatis. Co-gnolcit cnim omnia, amp;nbsp;quicquid vult, poteft in cælo amp;nbsp;in tcrra:amp; ipfe noftra lux amp;nbsp;veritas eft,manifeftatq; fcle in fupremo creatæ eflentiæ noftræ:amp; mentem quidem noftram in puritatem, fpiritum autem in diuinam hbertatem,amp;intcllelt;ftum in imaginum expertem erigit ac iuftollit nuditatem: illuftransque nos æterna 13picntia,m immcnlam ac innnitam opulentiam fuam nos aciem intendere amp;nbsp;cotcmplari docct:vbi plane vita eft fine laborc in totius fonte pietatisjvbi plena cum fatietate guftatur amp;fentitur æterna bcatitudo abfque vllo faftidiolo ocio.Age igitur tranfeedamus amp;nbsp;cxccdamus cunifta labétia ac temporaria, amp;inamorc exultarepotenmusifiquidcm vitanobis çternapaiataeft.fnipfo quidem mun di exordio cùm primum hominem in noftra natura codere vellet DEV S,inpcrfonarum Cene.T. Trinitate fic aitiFaciamus hominem adimagincm amp;nbsp;fimilitudincm noftram. DEVS au-loan.4. tem fpiritus eft: illius dicere, eius cognofeerc eft: illius operan, eius veile eft: amp;nbsp;quicquid

vult,poteft;omnislt;^; eius adtio,gratiofâ eft ac benè ordinata.Crcauit autem cuiuflibet ho-minis animam ceu viuum quoddam fpeculum,cuinaturæ fu.x imprcffit imagincm, atquc ita viuit ipfe nobis imprenus,amp; nos illi Etcnim creata vita noftra ,vnum eft quodammo-do cum imagine illaamp; vita, quam ab xterno habemus in deo, amp;hæc fine medio vnum eft cum DEO. Viuit eih ingenita cum Eilio in patris lubftantia, amp;nbsp;gignitur ex Pâtre cum Filio, atquc exhis ambobus cmanat vnà cum Spiritufanélo: ficq- nosæterno viuimus in deo, amp;nbsp;Deus in nobis. Creata naque vita noftra in æterna viuit idea feu forma noftra, quam habemus in rilioDci: amp;ipfa æternaidea feu forma noftra, vnum eft cum DEifapientia,'viuitq; in creata efl’tntianoftra. Atquc cam ob rem çterna Filij gcneratio3amp; Sanébilpiritus cmana-tio,fcmpcr abfque intermiffioe inanimæ noftræ nuditatc renouatur.Deus nâque ex omni æternitate nos cocnouit,dilexit,vocauit amp;nbsp;degit- Quod fi nos cum vicilfim cognofeerc, amare,amp; eligere vclimus,iam famfti ac beati amp;nbsp;æterno clefti fumus: amp;ipfe Pater noftercæ-leftis,in fupremo animæ noftræ fuam nobis oftendet diuinam claritatem: quandoquidem regnum illius fumus, amp;nbsp;ipfe commoratur amp;nbsp;régnât in nobis, Atquc vt fol iftc vifibilis ra-dq^s fuistotum hunemundum perlundit,illuminat,amp; foccundum rcddit:itaetiamDei cia ritudo regnans in fupremo metis noftræ,in ornes vires noftras,micantcs ac fplendidos dif-funditradios,ideft,donadiuina,putàfcicntiam,fapientiâ, dilucidû intelleéiu, rationalem cófiderationem,difcretionemq; cunfris in virtutibus:quibus omibus Dei in animabus no i.loan.4. ftris regnum exornatur.Charitas autem immcfa,quç Deusipfe eft,in fpiritus noftripurita-tctanquÄmardcntiumprunaruminccndium regnat,emittitq; ex feie micantes quafdara ardentesq; fcintillas,quæ feructiori amorc cor, lènfus,volûtatcm,aftc«ftum,amp; omnes animæ vires luo cotaftu inflammat,quadam in cis modintfeiæ charitatis tempeftatem, impc-tum,infaniam, acimpatiétiam excitates.Et hæc ca arma funt, quibus aduerfus rcueredam ae voraciffimarn Dci certamus charitatcm,omes amantes fpiritus in feiplam abforberc atquc cxurcre volcntcm. Armât autem nos fuis donis, illuftratrationem,impcrat,confulit

D. IOANNIS RVSBROCHII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.4^

amp; docct noSjVt rcnitamur atque concertcmus:noftrumq; amoris iuS^quadiu valemuSjad-ucrfum fe tucamur ac i etincamus:amp; ad hocipfum vires amp;nbsp;fcientia atque fapientiam nobis fubminiftrat:omes vires noftras fcnfitiuas in internu quoddam'fentire trahit: cor amore, defiderio amp;:guftu afficit:animæ,contemplationis intentæ gratiapræftat:dcuotioncm nobis tribuit,amp; ardétibus flammis lurftim nos tendere facit: intelleâui cognitionem amp;nbsp;æter næ iapientiæ guftum prœbet:volûtatem ïèu vim amatiuam attingit,amp; Ipiritum in fuo con fpedu reuerentiaardere amp;nbsp;colliquefcere facit.Hic iam rationem noftram amp;nbsp;omnes diftin— étas aftioncs cedere oportet, quadoquidem vires hic in amore fimplices redduntur, filetq;

amp; inclinât feie in Patris alpeâu.Enimuero Patri s manifeftatio animam fupra rationem in imaginum expertem fullollit nuditatem,vbi anima fimplex,pura,munda,amp; arcbus omni-bus vacua eft:atque in hac pura vacuitate,diuinam fua claritatem pater oftedit. In banc cla ritatem ncc ratio,ncc fenfuSjnec cofideratio,nec diftinâio pertingerc valet, fed cufta base inferius lublillere cogutur. fiquide immefa bæc claritudo rationis cxcæcat obtutus, ita vt luci huic incomprçbenfibili omino cedere compellantur.Simplex autem oculus qui fupra rationem elfin intelligentiæ fundo,femperapertus eftjUudoq; afpeâuin lucem banc per ipfammet intendit amp;nbsp;cotcmplaturatque hic oculus oculo,fpcculum lpeculo,imago ima-gini oppolitaclf,quibus tribus Deo fimiles amp;vniti lumus.Ilfe nanque limpbcis oculino-flri obtutus,viuidum quoddam Ipcculum cft,quod Deus omnipotens ad fuam fccit ima-ginemjcidemq; luamimagincmimprcffit.ImagO autem Dei,diuinaeius claritas eft,qua ab-undc compleuit animæ noftræ lpeculum,ita vt nulla alia vel claritudo vcl imago in ipfum pertingerc qucat.Sedhæc claritas,non eft aliquod inter Deum amp;nbsp;nos medium,cum fit ide ipfum quod ccrnimus,amp; lumen quo vidcmus,non tarnen oculus noftcr ipfum videns. Nä tametG nci imago fine medio in animx noftræ Ipcculo ineft, ciq; vnita eft,non tarnen ipfa imago hoc fpcculum eft. Non enim Deus fit creatura:fed imaginis in Ipcculo vnio, tanta tamq^prçclara amp;nobilis eft,vt anima dicatur imago oei.Ad bçc,cadcm quam hos fufeepi-mus,gcrimusq; in anima noftra,Dci imago,Dci filius eft, xternumq; Ipcculum amp;nbsp;fapientia i Dci,in qua nos omnes viuimus, amp;nbsp;æternas habcmus ideas. Neque tarnen nos Déi fapientia fumus:ita cm fecilfemus nofipfos,quodeftimpoffibilc:idq- credcrc, impium amp;nbsp;bærcticu Jjabîtà cft.Qiiicquid cnim lumus amp;babcmus,totum habcmus aDeo,nonanobifinctipfis. Quan- à Deo hauls cnim magna fit animarum noftrarum nobilitas amp;nbsp;dignitas,latet tame nedum homines pcccatores,fed etiam complures bonos ac pios.Porrb ea omnia,quæ in naturx luminc co gnofeere pofiumus,imperfclt;fta funt,amp; ncc fapiunt,ncc afficiut. Non enim polfumus con tcmplari Deum,nequc illius inucnire regnum in animabus noftris abfque illius adiutorio5 gratia amp;nbsp;opc,lt;Se vera noftra in illius amore exercitatione.

^De vita in am ore velut déficiente,amp; lele exinaniente. cap. xix.

IN nomine Domini noftri iesv Chrifti,qui voluntariu fuijpfius fpcculum cft,quibus vult, lefe oftedens5illis videlicct,qui feipfis abncgatis,eius gratiam fequutur in agen-do,in omittcdo,amp; in cuftis virtutibus:quiq; per fidcm,lpem amp;nbsp;cbaritatem lupra cun ftas aftioes fuas fubleuati funt in nudum animæ alpeâ:u,qui eft fimplcx oculus, temper aptus,fupra ratiocm in fundo intelligctiæ noftræ,vbi fc æterna manifeftat veritas, qua IS replet’ eft.Nudus,inquam,afpcéf us noftcr, fimplex oculus eft animæ noftræ:cuius elfen tia,vita,ôe cft,contcmplari,volitare,currere,amp; creataeftentiam noftram femperexee dere abfque rcfpcélu vel rcucrfione.Bcatos plane videntes oculos illos,quibus heus fuum rcgnum,luamq- gloriam,id cft,lcipfum oftendit. Lnimuerô cælcftis rater nofter in regno animæ noftræ ftc viuit,vt in fcipfoùbiq; fupra intelleétum noftrum in fundo intelligentiæ noftræincompræbcnfibilcin nobis præftat claritudincm fuam, paterq^ vnà cum riliopro-fluunt innosiupravoluntatem amp;aéfioncm,immcfum ac inexhauftum amoremfuum.Vo Juntas noftra,in fundobonæ voluntatis noftræ ignita ilia fcintillaeft, amp;nbsp;animæ viuacitas, vbi Pater fuuin gignit Filium,amp; vtriufquc immenfa ac infinita rhanàt charitas. Sed banc Dci aéfioncmnos compræbcnderc no valcmus,ncq; captus noftcr co penetrare poteft:quippc cum omnes vires noftras cedere oportcat,ac fuftincrcfiucpatiDei tranfformationcm,vbi f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nos

SPECVLVM AÊTERNAE SALVTIS, loan agimur,amp;Dei{pintutransformamur:atquehocipfofilijDeilumuï,no quidem «enâ tura,lcd gratia:hicq; fimpliccs reddimur.Etem cunftx vires noftræ à proprijs luis aórioni-bus deficienteSjin æternæ charitatis Dei afpeóbuGolliquefcuntac diffluunt. Atque haccx cauG vita hrvc in amore deficiens, amp;nbsp;fefc cxinaniens appellatur.

^De ftatu ociofo in fimplici natura ac puritate fpiritus.

G A P V T XX.

AGè iarii intciiigéjqüa: Jiélurus füm^fubleuato fpiritu.Pci' bunc em excedit homo omes vires luas, cunâasq; carum aftióes, pertingitq; adftatumfuum ociofum, amp;nbsp;natura fimplicejamp; fpiritus puritatê.Status aut noftcr ociofus, nuditas eft ima-_ . . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ginu expers: Natura fimplcx,cftçtcrnçcôtempIatiovcntatis.Spuspuritascft,Dci

ritas. fpiritui vnitum cffc;vbi nos vnum cum deo,amp; vnitatem indeo, trasformatosq; in devM, amp;nbsp;fpiritu dcfecifle,amp;in devm exceffifTc fentimus.Atque vitalis ea vnio,quanos deo con-iundos fentimus,aóluofa efl;,fcmpcrq; inter devm amp;nbsp;nos rcnouatur.cuq; nos inuicé ofcu lamur amp;nbsp;cotingimus, quanda fentimus diucrfïtatem,nó fïnétcm nos durarcin riobifipfis. Nam tametf fupra rationem fumus,nó tamê abfque ratióc fumus: ideoq; ientimus amp;nbsp;tangere nos amp;nbsp;tangi,amare amp;. amari, femper renouare ac rcuertiin nofipfos, ire ac redire ful-guris iijftar: Amore enim luólamur amp;nbsp;cótendimus, tanquam G cótra fluminis traftum ni-tamur,crcatam cflentia minime penetrate aut excedere valctes. Itaq; Dei attaftus amp;nbsp;occul tus ac internus nofter conatus fi ue cótentio,cxtrcmü inter de vm amp;nbsp;nos mcdiu eftjvbi nos illimutuo amoris occurfu coiungimurac vnimur. Etenimfons viuus Sanêfiipiritus,vbi DEO nos vnimur,fcatetem Gueebullietem habet venam, qua: cftDci attaitus, cuius tanta vis,tatusq; impetus eft^vt in immélæcharitatisciusabyflum penetrate nequeamus. Qua-obre femper in nobiGpGs fupra ratione perftamus ah imaginibus vacui,in incopræhenGhi Anlmçpro- Jej diultias Dei acicintendetes,atq; magna cótentióe nitétes.Iftç nimirùm tres lunt animæ natura,vita,aôrio, quibus ipfi deo Gmiiis eft inpræopua ac fupre* ma nobilitate Gia, vbi facrofanétæ amp;nbsp;adorâdæ Dei Tnnitati rcfpôdet. Atque iftic anima: natura ociofa amp;nbsp;imaginumexpers, patris habitatio, templum amp;nbsp;regnum eft: idemq; Pater FÜiumjid eft,claritatem fuam in patulo ac intente cotemplante animæ ocuto gignit;Spiri-tumqucjidcfl,amorcm fuummanarefacit inperpetuam fpiritus contentionem Gueco-natmn’,quo is iugiter in æternitatem cótendit.Porró in aélione noftra femper Gmiles mi-nemus in fpiritus noftri puritatc. Sentimus em in nobis cótcmplari atq; niti Gue cotcnde-re nos in aliud quiddam, diuerfum à nobis:atque per hoc Gmiles lili fumus. In cius autem aftione ab illius fpiritu nos agimur,patimurq; claritudinis amp;nbsp;charitatis cius trasformatio-nem,atquehic fupra Gmilituàinem, ex gratia Dci Ghj fumus. Vbi veto fentimus m nobis, agere nos in ipfo,amp;pati acagi abipfo, idvtique totumincius lumme cognofeimus, in eiusq; fpiritu charitatem illius guftamus.Atque in ipfa vnionc,vnus cum eo fpiritus amp;vni vita fumus,fed tarnen femper creaturamanemus. Licet enim illius Gmus transforma« lu mine, eiusq; charitateabforpti, at tarne aliud quiddam Gue diuerfum, nos ab illo elle co-Cur nobis gnofcimus ac fentimus,Q^o Gt,vt illu femper cótemplari,in cumq; niti amp;nbsp;cotendere coga-hçc acrio nobis æterno manebit.Non em creatam cifentiam noftram vnquàm amit endum, nbsp;nbsp;tere,ncque tarn pure excedere valebimus, quin in omnem æternitatem femper aliud à deo

mancamus.Nam ctGDeiGlius noflram affumpGtnaturam,ac hominem fe facere dignatus cfljuostarneneutiquam devm fecit.Multi cnimimpiam amp;vitijsdedftam aguntvitam, Anitna^Clm funtq; infelices,amp; ætcrnæ damnationis pœna plcdûtur. Chnflus autem animam quidcm qualis. iaabet creatam ex nihilo, corpus vero ex purifGmis integerrimæ ac lacratifGmæ virginis M ARI AE fanguinibus:amp;hæc duo Gmul,puta corpus amp;nbsp;animam,aflumpGt atque copula-uit amp;nbsp;vniuitjita vt amp;Dei Gt Glius amp;beatifGmæ femper virginis m a r i AE,hoc efl, Deus amp;nbsp;homo fuh vnapcrfona.Vt cm anima rationalis amp;nbsp;caro,vnus efthomonta Fihus Dei amp;nbsp;lE-SVS MARIAE virginis Glius,vnus efl viucns ChriGus,idemq; Deus amp;nbsp;Dns cæli ac terræ. Et licet anima eiusçternç Gt cóformis fapicntix,n5 tn ipfa neus eft,nec natura diuina, Sed Deque Dci natura vnquàm tranGrc poteft in creaturam; verum naturæ duæ impermixtæ,G mul

D. IOANNIS RVSBROCHII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4?

mul in vna diuinitatis perfonaconiunftæamp;vnitæfunt. Ethicefl: Dortiinus noftcrlE-S V S Chriftus,qui vnusacfoluscum DEO lupra creaturas omnes potens acviuens, Princepscftincæloamp;interrajnecquifquameipoteftæquiparari. Eius nanque humani- Humanitas tas omnibus DE-I donis, actotius plenitudine lanftitatis compléta fuit: amp;nbsp;ficut fanófis Chn,qii5tis DEI omnibusiaminde àmundiexordioquicquidbabuerunt,authabiturifunt,nonni-fi per partes pro DEI voluntatc collatum fuit,aut vnquam in æternum conferetur:itafo-li Chrifti humanitati, donorum omnium indiuifa acperfeétiffima eftdonata plenitudo, qua creaturas omnes compleuit atque complere pöterit.Ipfe denique foluSjCaufa cftbonorum omnium quae à deo adepti fumus,aut potcrimus adipifci*

^De humanitatis Chrifti pracftantia,nobilitatc,amp; eximiapote»» ftate. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cap: xxi.

ENimueróeiufdem Domini noftri IE SV Chrifti gratiainomnineceffarianosve- Ratio Chfi ritateilluminarineceflceft. Abipfo enimcreatæ animæillius ac DEI fapientiæ jvnitxatquecoiunt1:æinitio,ratioeiustamdilucida,tamq;illuminatuseratintelle tæchis7nU ^ftuSjVt anima eius creaturas omnes tam conditas qiiam códendas, difcriminatiiTi mæ, qualis* diftinófequc cognofceret: eiusque humanitati à D E O patre defupèr collata fuitreruni omnium in cælo terraq-, poteftas,ita vtilli liccret dare amp;accipere,occidere amp;nbsp;vita donate^ ligna ac miracula quotquot vellet edere,peccata remittere, amp;nbsp;gratiam atque æternam con ferre vitam. Omniananque codita à D E O,bumanitati illius pro eius arbitrio fubieêta erant. Porto Spiritulfanôtus in eius anima humanaq; natura cum donis fuis omnibus qui-efeebat, efficiens eum locupletem, pium, liberalem, redundantemq; in omnes illius indigos ac appctcntes.Erat igitur humilis,manfuetus,patiens, mifericors, plenus gratia, beni-gnitate ac fidelitâtCjobedienSjtefignatx voluntatis,ac innocens:cxhilsuitqüe fefe contem-ptum amp;abieâum infra mortalcs omnes: flexis genibus de vm amp;nbsp;Pattern fuum adora-bat:amp;vt nos beati efficeremur,cû ipfoq-, perenniterviuetemus,feie vitro neci obtulit.Ipfe plane fpeculum atque Canon nofteteft, lecundum quem vitam omnem merito exigerc deberemus.Humanitaseius,diuinæclaritudinislaternaeil, quacælu terraq;illuftrataeft, Humamtai atque in omneæuum illuftrabitur. Venerandumacbenediétum nomen eius, nempe lE-S V S,ex omni æternitate prouifum,appclhtum,eleftum fuit,amp; hctatiif mæ virgin! M A-RIAE matrieiusannunciatumabangelo,dicentc,quôd amp;nbsp;DEI amp;ipGusvirginis fili- Luc.i. us,id eft,Deus amp;nbsp;homo fub vna perfona foret, ficque datus eft nobis, nobisq; vixit, ac in-feruiuit, nos inftituit, fua mortenosemit ac redemit, noftra peccata preciolo languinc fuo eluit,alfcenditq; vitra cælos omnes cunâosque angelorum ordines, amp;nbsp;fedet corona-tus in paterna deXtera,honore ac poteftatepar eidem amp;nbsp;æquahs: ei^uc omne curuatur gc-nu,vtpotèDomino dominorum,acRégiregum omnium, cuius regninullum nequeini— tium, ncque finis eft. Etcùmhæcita fe hâbeant, nihilominùs aüdent perfidiacamentes Perfidîafeü quidam affirmare c H R i s t v m fine d E v M fe efle, cùm tarnen nec fapientia, nec DEI gtatia,necpoteftatc, nec virtutcvllapræditi fint. Atque ea re non immeritorartareae illis datnquitjù flamtnæ debentur, cùm vtique non nifi vnus Deus amp;nbsp;vnus CHRISTVS fit, idem^ue ipfe Deus amp;nbsp;homo, nec quilquam alius praetef ipfum. Qui cùm in extremo die bonos ac nialüsiudicaturus aducnict,fenticntprofcâo impij ifti,non devm, fed damnatoshomines le effe. Qupd autem ijdem ifti Chriftus no fint, equidem plane perlpicucq; demon-fttabo. Chrifti nanque humanitas non in feiplafubfiftit, cùmnonfitfuaipfius perfona vel bypoftafis,vt cætcri homines:fed Dei fili us,illius hypoftafis ac forma eft: atque eam ob fjypoftaß, rem vna cum Dei verbo perfona eft: amp;nbsp;per hanc vnionem, fapiens fine prudens ac potens Chriftiquç. eft omnium quæ fub Deo funt.Eft igitur Domini IES V humanitas alfumpta in Deum, ptæ creaturis omnibus nobilis,fapiens3fanâ:aâcbeata,amp;ipfe Dominus IE SV S turn natura,turn gratia lolus eft verus hæres regni Dei, quippe qui hæres natus eft ex Patre atque matrc,Princeps omnium fratrum fuorum. Et fi quidem volet, nosi^ue ex gratia eius digni crimus, admittetnos vna fecum in paterni regni hæreditatem ac participationcm. Id enim

f X pol

44 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SPECVLVM AETERNAE SALVTIS,

pollicitüs cft nobis, G tarnen ipG feruicrimus, fore nosvbi eft ipfe, ld eft, cum corpore amp;nbsp;anima in aula gloriæ DEI. Itaquc æternô illic cum ipfo cnmus, Gnguli in ftatu fuo glo-noG,noftrisamiäiopenbus, amp;virtutibusatqucchantateornati amp;perfedi. Et ipfe Dominus IE S V S gloriofam nobis oftendet faciem fuam, ipfo Sole fplcndidiorcm, audie-muscjue vocem cius corpoream, omni Melodia longe fuauiorem, ad ciuscjue mcnlam nobis alGdentibus iple miniftrabitceu i’rinceps ilIuftrifGmus charifGme familieatqueclcélif Gmis amicis fuis:donabitquc nobis gloriam amp;nbsp;honorem,quem ipfe elf à Patre confcquu-tus,quem tarnen ipfi potiùs,quàm nobis,cupicmus ac fauebimus. Et hoe fibi volunt ca il-Ioan.17. Iiu5 verba,quibus ait: PATER,quos dedifti mihi,volo vt vbi lum ego, amp;nbsp;illi Gntmeci'im^ vtvideantclaritatcmmeam,quam dediftimihi. Hanenos claritatem eontuebimur,ealt;^uc vitra omnes aetus ac méritanoftra fupcrucftiemur: indé vero cxultabimus amp;nbsp;gloriabimur in iplo amp;nbsp;in nobis: caque lætitia cor,animam amp;nbsp;corpus occupabit,ac Gne Gne æternô ab-undc redundabit. Quæ quidem præcipua beatitudo eft,qua in Domino noftro lESVrChri-fto in illius reguo perfruemur.

çDe vera contemplatione,amp; de vitalis vitæ quatuor partibus.

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAPVT XXII.

At nunc totam (quælo) mcntcm,nudumque alpeólum tuum vitra cælos omnes amp;nbsp;creata omnia fubleuato.Iam cnim explicate ac demonftrare conabor vitam il-lam vitalem,in nobis latitantem,in qua fuprema noftra conGftit falus ac bcatitu-do,cuius fuprà quidem mentioncm feci,fcdnô fatis decIaraui.Et licet hac in parte non fatis ordinateprogrefius Gm,prudens tarnen amp;nbsp;confultoid egi. Quæautem tune mihi reliquamanfcrunt,iam abfolucre aggrediar. Quicunque igiturin diuino cftis fublc Quib’ a lnmine,agedùm hue oculos aducrtite,amp; cajpitc quæ diéturus fum Vobis enim dunta-tuor vitaUs xat,non vilis alijs, ifta promentur.Ncque cnim a cætcris capi aut intelligi poterunt, Vita-vita confi- lis ilia vita,quam devs fundauitin nobis,in quatuor conGftitrPrimum eft cius Natura: Al-ftat. terunijcius Exercitatio:Tertium,eius Eftcntia:Quartum,eius(vt Gc dicam)superelTcntia.

vitalis fme æternæ vitæ natura.

PSA quidem vitæ æternæ natura,ex deo nobis prognata cft,amp; eft vnum cum deo, viuitque ex deo in nobis,amp;ex nobis vicifGm in deo. Voluntariè enim genuitamp;ele-git nos Pater cælcftis in vnigenito rilio fuo: atque ca de re GIij DEI ftimus,non tarnen ex natura,fcdDEI gratia,quæ fupra naturam eft, amp;nbsp;eft vita çterna,quam ncque cerne-Acternâ fi- re,neque reperire quifquampotcft Gne gratia. Atqu'i G nos vitam æternam in nobis cerne-tam'^nôVb- re ^cinuenire velimus,necefteeft vtpcrndem amp;charitatem fupra rationcm ad Gmplicem tineri. vfqucoculum noftrumnos erigamus. Ibinimirùm diuinaminuenimusclaritudincinno-bis gencratam:amp;ipfaeftDEI imago, quæGmplicem transformauit oculuni noftrum,vt nullam pofGt aliam imaginem fufcipere.Poftumus tarnen in infufo luminc, quiequidüEO eft,cognofccre, modo id ipfe nobis demonftrare velit. Ipfam autem dei imaginem tm poflnn». vniufculuflibet Gmplex alpeâus totam ac integram feu indiuilam fufeipit, amp;nbsp;eft cuili— bet tota,amp; in feipfa nihilominùs vnicum idem que indiuifum ac infeparabilc manet vnum. Atque vbi nos cam fufeipimus, pcripfammet earn cognofcimus.Vbi verôtranftati, inei-usque claritudinem transformati fumus,ibi noftrîjpforum obliti,vnum cum ipfo fumus: Gcque amp;nbsp;nos in ca viuimus,amp; ip 1 a in nobis:fcmpcr tarnen fubftantia ac natura diftin(äi,di-uerGque manemus.Ifthæc DEI claritas,quam in nobis cernimus,nequc initium, neque G-nem,nec tempus, ncc locum,non viamjUon femitam,nullam denique ncque formam, neque Ipeciem,neque colorem habctifcd ipfa totos nos ambiuit,circumplexa eft acpcnctra* uit,Gmplicemq; oculum noftrum tarn late patefecit,vt perpetuo cogatur manere apertus, nec pofGt claudi à nobjs.Ethæc de primo difta Gnt,videlicet de æternæ vitæ ex DEO ge-

nitæ natura.

D. IOANNIS RVSBROCHII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4?

SE qv IT V R liinc alterum,putà cxcrcitatio vitæ vitalis inter D E V M amp;nbsp;nos. Qua: vt intelligat is,oculos internos in fuprcmuin veftri faftigium,vbi vnum eftis eu D e o, attolIitc.Siquidem vnum eÏÏe cum D E O,vitalis nofteridemq; pcrennis flatus efl, vbiDeUsinnobis, amp;nbsp;nosinillo commoramur. Ethæcvniôviuidaeft acfœcun-Deo dajnecpoteflcfleoGiofa.Scmpcrcniminamoreacnoua vifitatione per mutuam eamque infèparabilcm inhabitationem renouatur: illicquecfl trahere amp;nbsp;trahi, accipere amp;nbsp;dare, tangere amp;nbsp;tangi.Etcnim Pater noflcr cæleftis habitans in nobiSjper l’eipfum vifitat nos, amp;nbsp;fupra rationem confiderationemque noseuehit cunólisque nudans nos imaginibus, in noflrum trahit principium, vbi non nifi vaftiffimam, defertam, formarum hue imaginumexpertem inuenimus nuditatem, femperxternitati refpondentem: atqueifthic Pater fuum nobis donat Filium, amp;nbsp;Filius imaginibus vacuum afpeélum noflrum infini-^ ta,quæipfemctefl, claritatcvihtans, *exigitacinflituitnos, vt earn claritudinem per ie-jplamintentaaciecontemplemur, Hiciam DEI claritateminnobis,amp;nosinilla,eique nos vnitos inuenimus Et licet ipfa nos compræhendat, nos tarnen earn compræhendere noh valemusiquahdoquidem captus noflercrcaturaefl, ipfa autern Deus efl. Itaque fini-mus afpeélum noflrum cum ea currere,eamque infequi perinfinitam ac modinclciam Ion gitudiné,latitudinem,cclfitudinc,acprofunditatcm:verû quanuis fimplici quodammo-do vnum cum ca fimus, non tarnen perfequi nec affequi valemus quod nobis incompræ-henfibilc efl. Cernimus autem hîc Pattern in Fiho,amp; Filium in Pâtre, quippe qui natura 'cm , vnum funt,hcquc viuunt in nobis,dantque nobis Spiritumfanólum fuam vtnufque cha-ntatem,qui vnius cum ipfisnaturxSc vnusDeüs cfljatq- cuipfisambobus intra nos com-moratur:liquidem Deus in feipfo infeparabilis acindiuifusefl. Porro Spiritullandus fe-ipfum largitur,nosque vifitans,ardentem animæ noflrx tangit fcintillam: quod nimirtim perennis inter oEvMamp;nosamoris origoamp; initiumcfl. Excrcitatio autem amoris, libéra amp;nbsp;pudoris expers eft: ciusq; natura, amp;nbsp;auara amp;nbsp;krga eft;Temper exigit amp;c oHert,largitur amp;nbsp;accipit. Ipfa Dei charitas, auara eft, pofeitque anima totum id quod eflamp; pr.xftare valet. Dekhan Anima aut ctim fit diues amp;liberalis,auara: charitati, quiequid poftulat amp;nbsp;expctit,dare co~ auara q i. natifcd perlicere no poteft:quippc cüin oem çtemitaté illius creata cflentiä manere necel-fc fit.Nó enim poteft hanc defererc aut effugere. Q^anu'is igitur chantas abforbeat,voret, confumat,cxurat,poftulctque animam ctiam impoffibilia:ipfalt;^ue anima prorfus in amo- 4 ve re colliquefcere ac velut in nihilum redire appetat, at tarnen non potcrit intente vnquàm, lit,ncqutar.‘ fedinæuum omne durabit. Eft ctiam DEI charitas infinite larga aC liberalis, offert que amp;nbsp;exhibet ac oftendit le totam animæ,amp; libéralitér totam fc eidem dare parata eft. Anima veto DEVM amas,admodùm gulofa amp;auida efl,ac late hianti ore totu quiequid ipfi often-Fum eft, habere appétit: fed ciim fit creatura, totum devm nequecapere,velcompræhen-dere,neq; faucibus fuis complcélipoteft.Semperigiturin omnem «ternitatem auide con cupifcat ac inhiet,amp; famelica ac fitibunda maneat oportet. Qu^anto aùté vehementiùs appétit amp;nbsp;contendit, tanto melius fentit Dei diuitias non fe poffe ex toto appræhendere. Et iddicitur contendere fiueauidè inhiarein id, quodnunquàm tarnen plenè compræhen-di poteft. Ita ergo charitas amp;nbsp;dare nouitamp; accipere. Et hæc eft vitalis vitænoftræ exerci-tatiOiQuodquàm verum fit, facile fentire atquc conlpicere valent, qui huicamoridant operam.

lt;ffDe vitalis vitæ efTentiâ. capvt xxv;

A Cccdithinctertium, quod eft vitalis effentia, vbi fupra omnem amoris exerci-tationem in æterna qiiadam fruitionc vnum cum Deo lumus,hoc eft, fupra aéli-onem amp;paffioncmlupraq; vnionembeatoquodamocioperfruimurcum Deo in vnitatCjvbi nulIipræterquàmDco agere licet.Dei nanque a£tio,ipfcmeteft amp;nbsp;eiùs natura:amp; fub eius adione nos ociofi,transformati, vnum^ue cum eo illius in amore, non autem lUins ih natura, fumus. Alioqui Deus eflemus, amp;nbsp;in nobifipfis redadi in nihilum,qùod eftiinpolfibile.Sumus autem fupra rationem amp;nbsp;abfque ratione in claraac dilu-f 3 cidaf

4^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SPECVLVM AETERNAE SALVTIS,

ciaa cognitione,hicque nullum fentimus inter D E V M amp;nbsp;nos dilcrimcn fiuc diftinâio-nem:quandoquidem fupranofiplos amp;nbsp;vitra ordincs omnes in eius amorem exceflimus, Hic neque exigere,neque defiderare,amp; nee darc,nec accipere cft,fed bcata ac ociola eflen-tia,totius fanditatis amp;nbsp;virtutum omnium corona ac eflcntialc præmium. Elac petebat Do-loan 17 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S V S, ciim diccret: PATER,volo vt quos dedifti mihi,vnum fint,bcut amp;nbsp;Nos

vnum lumus:non quidem modis omnibus,quibus Pater amp;Edius vnum funt. Filius enim cum Patre vnu eft natura,cum fit DE VS:eft etia nobifctim natura vnum, cû fit Homo: vi-uitqueamp;ipfeinnobis,amp;nosinipfo per cius gratiam amp;nbsp;noftra bona opera : atque bac rationeiple nobis vnitus eft, ócnosilli: per eiusquegratiam amp;nbsp;cumipfo cxleftem Pattern noftrum cobmus amp;amamus. In amore quidem amp;nbsp;exercitatione, cum eodem cælcfti Patre noftrovniti, led non omnino vnum,lumus. Amat enim nos Pater, amp;nbsp;nos ilium viciffim amamus.Inter Amare autem amp;nbsp;Amari,fempcr dilcrimen quoddam diuerfitatemque fenti-mus:amp; bæc æterni amoris natura eft. Verum vbi fupra omnem exercitationem cum Patre amp;nbsp;Filio in Sandilpiritus vnitatc circumplexi fumus,ibi omnes vnum fumus,ficut amp;nbsp;Cbri ftus Deus amp;nbsp;bomOjCum patre fuo vnum eft in infinito fuo vtriufquc amore. Atque in boc ipfo Amore,omnes nos confummati lumus in ætema fruitionCjid eft,beataac ociola efTen tia,quam nulla poteft caperc creatura.

^De vitæ vitalis lupereHetitia.

OSTREMO inipfaociofaeflentianoftra, vbicum DEO inilliusamorevnum fumusjfupel'eflentialis oritur contemplatio, amp;nbsp;quoddam Sentirelupereftentiale, quod eft excellentiffimum quod verbis exprimi poffit. Eft autem,moriendo viue-re,amp;viuendomori extra eflentiam noftram in lupcrcftentialem beatitudinem noftram. Qiiod turn fit,quando ex DEI gratia amp;nbsp;adiutorio vlqueadco nobifipfis dominamur, n o-ftriquc potentes fumus,vt quoties placet,cundis nos nudare imaginibus queamus, donee inipfampertingamus ociofameffentiam- noftram,vbivhumlumuscum DEOininex-baufta ac infinita cius charitatis abyfto,in qua abunde nobis fufficit,quandoquidem DE-V M in nobis babemus, atque in eflentia noftra per DEI intra nos adionem beati lumus, perDEI,inquam,cum quo non per eftentiam neque naturam,fed per amorem vnum lumus.Beati veto fumus atque etiam beatitudo in DEI eftcntia,vbi is feipfo amp;nbsp;nobis omnibus fruitur in celfiffima natura fua,quç eft amorjs;nucleus,occultus amp;nbsp;abditus nobis in ca liginc amp;nbsp;in ignorantia quadam prorlus immcnfa.Hæc veto ignorantia,lux eftinaccclfibi-lis,quæDEI eftentia eft,nobis quidem fupcreftentialis, ipfi autem fob cftentialis, cum fit iple fuaipfius beatitudo,fruaturque*rcipfo in natura fua.In eius autem fruitione nos mortui fumus atque abforpti,nofipfosque amifimus,non quidem lecundum eftentiam, fedle-cundum fruitionem noftramTius nanq- amp;nbsp;noftcr amor,lcmper fimiles amp;nbsp;vnum funt fru-endo, vbi videlicet illius fpiritus amorem noftrhm in vnam fecum fruitionem ac beatitu Vnuefle cû abfoipfit amp;nbsp;ebibit. Admonitum autem velim lectorem, vbicunque à meaf-Deo, qquó feritur,vnum nos efle cum DEO,id intelligendum efte in amore, non in natura nec eften-aflerantur. tia.Etenim DEI clfentiaincrcata eft,noftra autem creata, qux prorlus diftant in iiçmcn-fum,D E V S videlicet amp;nbsp;creatura. Vnde tametfi vniri amp;nbsp;coniungi poftunt, at vnum cffici non poffunt.Et noftra quidem eftentia fi rcdirct in nibilum,iam nec cognofcerc,ncc ama-re,nec beati efte poftemus. Eft autem creata eftentia noftra,vclutvafta quxdam ac delcrta '' folitudo,in quaviuitD E V S,noftri moderator amp;rcdor,amp;in bac folitudineabfque mo do errare compellimur,eo quod extra noftram eftentiam ip fupcrcftcntiam noftram, qu-x eft DEI cftentia,non nifi amando pertinegre queamus. Atque earn ob rem beati fumus in eftentia noftra,fi in Amore viuimusifumus etiam beatitudo in DEI vita,fi per amorem nobifipfis in eius fruitione mortui lumus. Atqueitafemperviuimus peramorem in propria eftentianoftra,fempcr etiam in dei clfentia morimur per fruitionem.Et bac ex caufa iftud ipfum vita mories,amp; mors viuens appcllatunquandoquidem cum deo viuimus,amp; mori.*

muf

iÖANNIS kVSBROCHII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’4?

murin DEOiBcatifanèmortuiilli,quificviuuntamp;moriuntuf: fiquidcm DEI amp;rc-gni illius hærcdes fünt.At nune cx vcrâ charitate D E V M omnes fcduló obfecretiSjOró, pro ijs omibus,qui bxCjp noftrï inftitutionc vel fcripfere, vel compofucre: pro illis ctiam, qui hxc fiue legent, fiue au dient, vt fint clcéli in regno fuperno, cuiüs vniuerfa familia in omneæuumj DEV M finefinelaudabit.Quodvtobtincrc,amp;adtantamglor}am refur-

gere mereamur,prçfl:ct nobis IE S V S C H RIS T V S D EI filius,vti cum ipfo omnes coram cælefti pâtre noftro coronari digni fimùs, Vbi nimifùm vita eft ætertiajamp; perpetuis vacatur gaüdijs,Dcusque præmij loco poflj-

detur; Vbi diledi Dei noftri micant ac fplehdent oculijamp; prç-claræ voces fonos edunt eximios: Vbi mirificc cxulta-

bimus,amp; nofiplbs excedemuè: Vbi amantiffimi Dei noftri facits elegantiffima cernitur, in qua nos gloriabimurjfemperqj iubilabimus: fiquidemli-berimi illic fiden-

tesq; amp;nbsp;au-den-

tes ei-imüSjàtque cum DEO regnabimüs, qui fingùlos (Quoique in fuis locabitquot; rhronis: amp;nbsp;tuhe illius amorivacabimus, atqueipfc fefe nobis dabit, inipfoq; cornmorabimur.Siquidem nos mütuo amauerimus, illius turn gratiam obtincbimüs,ciusq; côfuetudine amp;

familiaritate perfruemur. Seruemus igitur iuf-fa ac præcepta illius,quando potentiffi-. \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mus,immo etiam in fua adione

omnipotens ipfc Deus eft in pcrlonarum Trinitate, Et iurc fane meri-toq; amadus nobis

quem talcm elfe nouimus.Enimuerô æterna laude digniffimus eft, Sê beatifunt, quiipfum concupifeunf. Vtinaadueniatilla , dies qua tantoperè eum amemüs,vt efuriêtes nos exatiatos fentiamus,femper(^; fruitio-

ne gaudeamus. Dicant pariter omnes, Amen.Fiat,

Fiat.

D. lOAN-

gt; I OANNIs R VSBROeHII

DOCTORIS DIVINI ET EX-

CELLENTIS SIM I C O NTEMP L A TORIS, Commentaria infignipietate acEruditionç r€ferta,atq; ädeo diuinitus infpirata,in tabernacvlvm foederis ôccûdaadidper-tinentia:vbiparitcrmulta Exodi,Leuiticiac Numerorum Myfteria dilucide ac neutiqua vulgariter explicantur.

PROOEMIVM AVTHORIS, QVO EXPLICAT DE qVIBVS hoc OPERE DICTVRVS SIT.

IC CVRRITE,,VT COMPRAEHENDATIS. Hçc nimirùm verba funt Apoftoli ad Coiinthios,adcoq; amp;nbsp;ad nos ofnesdn quibus tria infuntjquæ fit opcræpreciûanimaducr-tcre.Principió quidcm,vbi ait,vt curramus, id nobis omnibus p-cipitjVt fpintaliter curramuSjid eft,pcr amorem.Dcindc in ipfadi ôlionCjS I CjCurlus noftri modum acrationcnos vult attendcrc amp;nbsp;confiderarc,vt lapicter curfitemus.Tertiô ciufdem ipfius cur-fus noftri fcopum, eaq: ad quæ, feu quorum gratia curnmus, VE fpedemus amp;nbsp;contemiplemur,imperat,ne fruftrà curfum coficia-muSjfedcompræhendamuSjpoffidcamusqj.Itaq-, mortales omnes curfum currant neccffc cft amoris fiueadDeum,fiueadresabeo creatas. Neq; quicquaeftamoris curfu autvelo-cius,aut fubtilius.Eam ob rem fingulus quifq; fçle inIpiciet ac explorabitjUum amoris fut curfus tendat in Deum,amp; turn quidê non pqtcrit no compræhendcre:aut potiùs adcrcatu ras extra Deum,amp;ita plane Ipe fraudabiturfua:quando amittat ncceftceft, quicquid exijs amore coplcâitur.Hinc itaq; colligi licet,nobis omnibus çurrendum cffc.oiiod cùm ita fe habeat,maxime è rc noftra fuerit,vtita curfum noftruinftituamus,coq; referamus,quo iu xtaApoftoli monitaetiam inuenire amp;compræliédefepoffimus,quicquid quærimus, Eft igitur curfûs huius quçdam nobis cófideranda figurajquam nobis Propbeta Mofes deferi bit,ita vt illi oftenla erat àneo in monte Sinai,idq, in altero ipfius voluminc,quod Exodu dicimus,id cft,Egreffioné filioruIfraelex A^gypto adterram,quaî illis diuinitùs promiß fa erat.Hæc autem,quam traôlâdam fufcipimus,ngur3,Arca quçdam eftinftarfcrinij,amp;Ta bernaculum quoddâ,in quo Arcapofita fuit,amp;cunâ:aquç ad id pertinebant:quod Dominus Mofi præcepit vt ita fabricaret,quemadmodû in monte illi monftraturus erat : atq; in ipfo habitaturum fe dixit in medio filioru Ilrael,iuxta omem illius formam feu ratiôem,amp; omniû vaforum in cultum eius. Hîc iam propheta Moles feptem quæda nobis tradit, quae cunéla ad lapientem pertincant Amoris curfum:atquc in horum fingulis quibufq; Deus amp;nbsp;inâenitur amp;poffidetur,idq; lempermaiori cum amore,amp;cxperimétofeulenfuac lapien-tia cumulatiori,prout quilpiam Amoris gradus cofeenderit. Et eo quidem, quod Primum occupât locum,vti audituri eftiç,à cunétis abfoluitur,cxpeditur,ac liberatur homo pecca-tis,amp; id cunfta in fe alia cópleólitur,fi tempus cuiquam dcficiat.Sccudo amp;nbsp;Tcrtio pars lên-fitiua hominis foris amp;intùsinmoribus aclcnfu fcucxperimcto,pro Deivolûtate illiusq; præceptis,exornatur. Quarto amp;nbsp;Quinto intelleótus amp;nbsp;voluntas lapientia amp;nbsp;Amore ad lau dem amp;nbsp;gloriamDèi Opt.Max.decorantur. Sexto virtutes omes pro Dei gratiffima volun-tate perficiuntur amp;nbsp;abfoluuntur.Septimo denique ad quietem perucnitur,vbi iam amp;nbsp;pof fiderc amp;nbsp;côpræhendere,amp; coprçhendendo currere,amp;currendo comprxhedere debemus: quod nimirùm eft Vita æterna. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

^DE

IN TABERNACVLVM FOEDERISj COMMENTARIÄ*

qfDE primaprineipalipartCi cap. l

R i N c I p I o quidc primu hîc nobis attcdendu eft,quod ad curfum ipiri-talé pertincat:quod eft, exonerate fefe amp;nbsp;expedite omibus illisjquæ pre-mere Sc grauare queatdd veto neutiq facere potcrimus,nifi Ipiritale ono conftrüamus arcarh amp;nbsp;Ipiritale fahftuariu. Noe qdem vit iuftuSjfibijpfi Gene area a:dificauit iriftar nauis ex lignis Icuigalis, in qua déló bomines vitam fua in diluuio tucrctur:ex quibus nos omes fccundû natura progeniti fu-

musiatqui area illaiarh olim vetuftateinterqt,amp;nofträ itidèm téporariafeeundû naturam natiuitas, finem quandoq; babitura eft.Mülto poft tepore extitit Mofes,qui Domino area confecit ex lignis preciofis, ijfdéq; auro teftis, qua tum ipfc, tum omis popuIuS Ifraeli-ticus dnm coleret ac veneraretur. Atque hoc ipfo nos opere inftituimur: quadoquidem ar ca bxc nobis figuræ loco data eft,atque ea re,etia ipfa temporis fucccftii perijt. At Cbtiftus demum filius omipotentis Dei, amp;nbsp;Deo, amp;nbsp;fibijpfi,amp; nobis quoque area. amp;nbsp;tabernaculum tonfecit fempiternu, quod no poftitperirevnqua,quodeftipfemct,vel Ecclefiaßäajaut Vnufquilibctpiusae probe Chriftianus, cuius ipfePrinceps leu caput eft. Singuli nanque ali) ih alijs in Cbrifto cum amore amp;nbsp;gaudio jeterni'im commorabimur atqtie exultabimus: fteq; tabernaculum hoc xterho durabit, eo quodfigiirarum omnium prxeedentium veri-tatem impleat,pcrficiat amp;nbsp;abfoluat.Sed nunc figura iplam,quæ tarnen veritas eft, amp;nbsp;omnium quæ a me dicenda funt, fundamentum, explicate aggtediamun Itaque textus Bibliorum fie habet:

^.nit Moyfes, t^narrauit pîchi otnnid tierl/d T)oinini:gt;at(p nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cattamen T e xt

tabulas decem mandatis infcriptas,necdum 2.cczpcï2X..']R.elj)odit^ cunéliis pnpuhd unaïiocc:Qinniauerbd Domini, (juœlocutits edî,Jaciemtis. Scripßtaute /doyfes uniiicrßosfermones Dominitiz^* marts confur^ens, (edißcauit alt arc Do inino ad radices motis,^ duodecim titulos per duodecim tribus IfracK J\dißtji iü ucncs de filijs Ißracl,^“ obtulcrunt bolocaußa,immolaucrunt^i uû^imas pacißcas DominOyUitulos'^ duodecimo T ulit itaep dßloyßes dimidiam part cmfan^uinis,lt;(^ mißt in cratcras'.partcin autem reßduamßditßuper altarc.'^ßumcns^ uoîumcn foederis,legit audietcpopulo.QtàdixertintDmnia (pue locutus e^ Dominus,ß' ciemus,lt;!^ erimtts obedientes. Ille ueroßtmptumfanguinem rejperßt in papulum, ait'. Plie ellßanguis foederis, (puodpepigit Dominus uobifeti fuper cunPlis fer monibus bis: Vbi id fubaudiendüm eft, Quädiu vos in officio perftiteritis,öc quæ eftis polliciti verbojreipfapræftiteritis*

Hic iam mifta interim figura, quæ ad partem Ipedat priorem ex feptem principalibus, quid eadem ipfa fi bi vclit,exponam.Principio tarne id feire conuenit, Mofen prophetam, Chrifti typurn atquefiguram gcffiflc.Mofes autemj fiinterpreteris, idê eft fecundu vete- Moyfesffei/ reS3quodaquaticus,fiue fumptus exaqua,itemq; attreftansvelpalpans,atqueetiavrgens, vel liniens leu vngens.Hæc,inquam, ofhia Mofis vocabulum fignificat,Latine reddituin: fcs)q,dfo. fuitque hic Mofes veteris legis lator,vtieam diuinitùs aecepcrat.Pon ô lex vêtus,luis riti-bus amp;nbsp;facrificijs atque cultu figura quædam amp;nbsp;fundametum fuit legis noua:,feu noui Te-ftaméti. Atque ea re cunda ilia,quæ Mofis vocabulo fignificari diximus,reuera in Chrifto iuueniutur: vtpotè qui prifeæ amp;nbsp;antiquæ legis finis eft,ac nouæ fundametum.Hoc itaque jq, noui fundametum Teftaméti Chriftus lESVS, ad nos fanélifpititus prolluuio promana-uit:amp; vt Mofen è flumine tuht filia Pharaonis regis^eiusq; filius typicè dift’ eftùta amp;nbsp;Chri Exod,aj ftum reUerà fufccpit atque aflumpfitDauidis regis filia M A RIA ex fluuio fanétilpiritus, ciufdemq; virginis vnius ac folius Dominus IÉ S V S fecundum humanitatem fihus fuit, ex proprio illius fecundum carnem creatus ac prognatus fanguine: ficq; iuxta veritatem g ai

5° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D. IOANNIS RVSBROCHIT,

àdnoftros vfuSjnoflramqjleuadam necefiitatem amp;indigêtiam,ex diuiniamorisprofluen tia feu flumine aflumptus cft.Deindè etiam vir aquaticus fuit Cliriftus lESvSjquadoquidc omis eius vita amp;nbsp;cóuerfatio per amorem beneficentia, virtutibus ac liberalitate leupietatc dimanauit.Sic itidèm amp;nbsp;fuit amp;nbsp;eft etiamnum attreóbas (vel vcriùs attrahes)mortales omes, qui quidem fcnnri velint,doftrinajinfl;itutionibus amp;: excmplis ac morte fua.Ad ha:c amp;nbsp;fu it amp;nbsp;eft hodiec|;palpans fiue attreä:äs,id eft,occulte intus tangens,quotquot ipfî totos fc-fe dedunt.Eadem ratione amp;nbsp;fuiffc amp;nbsp;effe eum redè dicimus vngctcm,eo quod luos vngat amicos,quos ad id paratos inuenit,fcptcm donis Spirituftandi. Dcniquc ornes quotquot ipfi rebelles amp;nbsp;aduerfi funt,ac perfeuerant ad mortem vlque,æternô vrgebit affligetq;. oa-Mat.iS. J nanq; illi eft poteftas omis in cælo amp;: in terra.Ita ergo in Chrifto vcritatcm, cnius in Mq fe typus præcelfit,reperimus.

^VtiChriftusàpeccato originali nos eripuerit. Cap. il

IAM porro id aduiçrtendum vcnit,vt Chriftus figuram antedid:am,quam Mofes no-bis defcripfit, adimpleucrit.Omnes nanq; adus amp;nbsp;facrificia Mofcos,aliud quiddam femper fignificant.Cùm Dominus nofter iesvs Cbriftus dei filius, qui totius legis di uinæautborjCÔditoracDominus eft,populum luum verbis amp;nbsp;exemplis inftituiflct, paternamq; illis dcmôftralfet volûtatem,paucos turn quidem reperit, qui illius dodrinam amplederéturat nibilo feciùs figuras ille ornes,quæ fcriptis expreflæ atque cultæ feu cxer citatæ fuerant,finire amp;nbsp;cofummare in animo fixum babuit, Eamobrem altarc conftituit in mote Caluariæ:amp; vt Mofes duodecim immolauit vitulos fumptos à cundis tribubus fili-orumlfrael,quibus ijdem Domino fe obftrinxerant, vtillimorigeros fe pra:ftarent: itaamp; Cbriftus preciolum obtulit corpus fuum ex omium noftrûm natura fumptum,quo tribus vel familias omnes leu cunda bominum genera ad vnû redigeretjquippc qui in commune omibus nobis redimcdis datus erat. Et bac ipfa oblatione vel facrificio, charitatis abfoluit cofummauitq; lcgc,feruandamq; tradidit ac reliquit omibus, quibus cam fcruare libitum erit. Atque ficuti Mofes duodecim ftatuit titulos per duodecim tribus filiorum Ifi-ael,fin-gulis lapidibus fingulis æquè inferiptis nominibus,quôd Domino facrificarctuta Chriftus cûdis mortalibus titulum vnum vni infcripfitlapidijideftjdigniffimæ mortis fuæ funcla-mentofidq; bac fignificatione,quôd oblatio fua finguli cuiufque hominis eo fefe accomo dantisjpropria fit. Hune autem titulum vt Chriftus intùs, ita Pilatus fcripfit forîs, putà rex ipie foret Iudæorum,amp; mundi feruator.iEsvs cnim Latine feruator exprimituneratq; feriptus hic titulus trium præcipuarum orbis bnguarum idiomate, videlicet Hebrææ,Gra:-cæ amp;nbsp;Latinæ.Dcindè quomodo Mofes partem fanguinis vitulini ^circa altare fudit ad ho-norcm Dei,amp; altera parte populum ad{perfit,fœdcris quod cum dco pepigcrat,confirma-di gratia:fic amp;nbsp;Chriftus fanguinem fuum prorlus omem ad honorem DEI circa crucis fu ditaltare,itidemq; omem amp;nbsp;in nos ad{perfit:vtpotèquinuquàmàDeo difiungimuracdiE feparamur,dû nos illi ipfius fanguine obftringere feu cum eo foedus percutere ac inirc ve-limus,perindc vt ludæi vitulorum fanguine fœdus cum co pepigerut. Ad hçc,qucmadmo dùm Mofes fanguine Teftamentivafis excepit vimineis,fuditq; partim in crateras,quopo pulum pofteà adfperfit: ita amp;nbsp;Chriftus rofeum fuum fanguinem in vafii immifit viminca, quæ tamem bac iliacq; pcrfluunt,ncc valent infufum continere liquorc.Hoc autem eo fa-dum eft, vt præclarus languis ipfius perpetuo fluat, ncc vnquàm fefe contineat, aut ema-narc defiftat,vbi is petitur ac dcfideratur.At verb vafa hæc viminea,olim quidem Apofto-li fucre,amp; hodiè funt facerdotes Ecclefiç fandæ,quibus hic commendatus atque commifi fus fanguis eft,vti co adfpergat ornes,qui id dcfiderârint. Vtq; prætereà Mofes iuxta more Hebræorum,fanguinem vitulinum aquapermifeuit, antè quàm ilium fpargerctin popu-lum:fic videlicet amp;nbsp;Chriftus intimum luum fanguinem ex latere ipfius prom3natem,aqua mifcuit:quo nimirùm nos redempti, nos à peccatis omnibus abluti ac expiati fumus, eo -demq; fœdus noftrum cum DEOconfirmatumeft. Enimucrô fidem illi atque obedien-tiam polliciti fumus, amp;nbsp;bofte diabolo prorfus derelido ac repudiato, ipfius nos cultui ac feruitio per preciofum languinem eius perpetuo mancipauimus,obftrinximusq-: idque in bapti'*

îhi ï ABÊRNACVL VM FOEDERIS, COMMENTARIÀ» 5^ baptifmo fâ’ftum eft,vbi titulû ôc fignû ipfiuSjid eft,crucis excepimus,ciusq; morte ad vitâ reuocati fumus.Eftautem attendcndum hoclôcOjVtludæijquivitulorum fanguine Domino lefe deuinXerantacobligârantjamp;paulopôftruperunt iœdus,qilando aureum ado-râruht vitulum,atquc coram illo perindè vt Deo fuo lætabantur,vna die Mofc prçcipien-te à Leuitis perempti fint grandi numero, ita vt vigiriti amp;nbsp;tria inillia ex illis cçdcrcntur. Exod.jàj Adco tô lêuerè vltus eftDeus violati fœderis ac pollicitationis ipfi tu faftæ amp;nbsp;vitulino fan guine confirmatæ crimen.Atqui venerandus Saluatoris noftri Chrifli lESV fanguis, non iam vindex amp;nbsp;vltor aut vindidæ appetens eft, led gratiæ ac mifericordiæ plenus: amp;nbsp;bac de caulâ in viminea eum immifit vafa,id eft,Prælatos Ecclefiafticos lêü Ipiritales, quos gratia amp;clementia afflucre oportet: quandoquidem pincernæ funt amp;nbsp;miniftribenigniffimiac pijffimi cruoris illius,quo cunfta nöftra débita,äbolita funt ac diffoluta.Itaqüc fi fortaffis nbsp;nbsp;(

priorem ilium gratiæ ac mifericordiæ riuum feu profluuium,quod in baptifmo præftitum cftjpeccatis nobis obftruximus:at alterpœnitêtiç riuu^manare definit,nec vnquàm

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poteft ficcari amp;nbsp;exarefcere. Viuidus nanque amp;nbsp;feruiduS ac àmoris plenus eft fanguis Dei:

atqueitanonpoteftno contincterprofluere.Eftetiatn filndæEcclefiç vita,amp;inipfo cun-ôæEcclcfiæ {acramcntaviuuntamp; afteruntfruélum: quippe qui ex eo feu eiusmeritis tra-xere originem,in eoq; ad vltimum vfq; iudicij diem co feruantur. Cùm igitur Chriftus fua morte nouam fundârit coftitlieritq; Icgem âc Teftamétum,non facile neque cito luum in nobis fanguiné vlcifcitur. Atquc ea re fi promifla ipfi in baptifmo præftita violate nos coft tigerit,id exigit à nobis,vt cû cotritione amp;nbsp;dolore cordis nobis ipfi dilpliceämus,animoq; feu intentionc minime fi(fta,aG veraàpeccatis auerfione, noftram acculcmus amp;nbsp;queramur infidelitatem: denuoq; alteropa;nitcntixfacramcto,quodeftalterumpreciofi languinis eius profluuium,ipfi nos obftringamus, nouumq; cùm co fœdüs ineamus. Id verô corain facerdote,vtpotè cuibocpœnitentiæ facrametum commiftum eft,totiès agedum eft,quo-ties necefliim erit, fi tarnen vlla ratione facerdos obtineri queat. Sin autem nullo paâo eius poffit haberi copia, Chriftus iple fummus facerdos eft,cui cordiû ncccffitudincs ocs abundèperlpelt;ftæfunt,amp;ipfemultô omnium clemcrttiffimus atquepijffimus eft:quem fi quis ex animo obfecrauerit,nô poteft vlliusdcefte precibus.Enimuerô facerillius cruor longelatcq; promanat, atque indè, cuicûque libet, naurire licet.Sed amp;nbsp;id diligéter aduer-tendû eft,quôdDominUs vigintitria hominum milliainterfici iuffit, co quod fœdus cum _ Deo pereuflum, amp;nbsp;fanguiné firmatum vitulino, perfregerant, non quidem ob vituloruin fanguinem,qui vtique lacer no fuit,fed ob eorû perfidiatn ac infidelitatê amp;nbsp;inobediétiam: qua ex re facile poteft colligijlongè grauiùs ac feueriùs Deum Optimum Maximum illius violationem fœderis,quoâper fanguiné preciofumacfacrolanétwm vnigeniti,eiufdemq; præftantiffimi filij eius, cum ipfo pepigimus, quandoque vlturum vindicaturumq; elle, fi perfidi ac infidèles,ab eoq; alieni amp;nbsp;auerfi,in extremo vitç fpiritu erimus deprçbenfi.Et ita quidem prima ex prxcipuis feptem ad amoris curium pertinentibus, pars iami expofita cft, dum ea nobis figuræ huius portio explicita eft,qua inftituimur ac edocemur,vti in baptifmo ab peccato originis, preciofo Chrifti fanguiné liberemur, vtq; per eundem facratiffi-mumnoftri redemptoris fanguinem, eandem femper rccupercmus gratiam ac liberatio-» nem, quotiès verè amp;nbsp;ex animo nos pœniteat eorum,quæ à nobis perperàm ac male ad-* jnifla nnt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

^Pars altera ex præcipüis feptem deatrio Tabernaculi.

CAPVT nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;III.

SEQVITVR bine figura,quam fufccpimuscXplicandarn. Poftimmolatos à Mo* fe vitülos duodecim,iàumque cum neo per fanguinem fœdus,primitias amp;nbsp;optima quæque à fingulis quibufq; fibi neus oft'erri volebat, vt ex ijs Area amp;nbsp;Tabernaculu, amp;nbsp;quicqüid adea ôrnamentorum pertinerct,côficeretur: quibus itaperaél:is,quæ-cunque deinde oftcrrét,eaipfi grata futura eflcnt.Quæ vt enodetur, côftat plenè,primum acpi’æftatiffimuquod fit in homine,id illius elfe liberum Arbitrium: itaq; id fibineus po- r'ræflsritîfn feit ac vendicat iure fuo,ita vt ex amore prç cûélisjquæ iam ab ipfo creata fint,aut fieri pof nis

g 2 lint

5^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D. IOANNIS RVSBROCHir,

fint^ipfe potifïimùm ab liomine cligatur,ipfè præcipuè cbarus habcatur: quicquid deinde bonoru opciu ab eo oblatu fuerit, id vtique gratum DEO erit. Atq-, ex bac libera Arbitrij eleétióejCum bonis operibus coiunélajfpiritalem neo cóftruct Arcaamp;fpintaleTabernacu-lutn,in quo cum DEoin çuum cómorabitur fempiternû. Sed nue fufeeptum perfequar ar-gumctum^pfopofitamq; materia atque figuiârièd hoc ordinc, vt ab exterioribus ad inter-na,amp; al) unis ad fumma progrediar.Quauis erh Moles primo agat de Arcajamp; quç in naber-naculo inerâtjindè deTâbernaculOjpôft de Altari facrincij, quod erat ante Tabernaculum, ac lubindè de atrio,quod alia omnia luo ambitu circûpleélebaturûpfc tarnen principib ab externis, id cft,atrio iplo Tabcrnaculi^dicere inftitua,amp;ita perduca lenlîm adinteriora.

^De ftrudura atrij fccundum figuram. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cap. un

T EXT VS TT nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c/l JDonnmisad Moyfcn : Freies 0^ atrium tabcrnaculi:, incuiits

I auflraîipîaga contra meridiem erunt tentoria de byjjo retorta, CêtumCU' -■—^bitoi unü latits tenebit in longitudine. ECubituSjmenfurç genus eft a ma n U vfque ad brachij curuatura.J nbsp;nbsp;columnar ui^inti cutn baßbiis totidem aneis^

rBaleSjfuntftiftentamentafeu imç partes velfeffiones columnarum, quç a Fundamentoconftirguntjamp;fuperpofitæcolumnæfuftinentpondus.] ha columna capita cum caîaturüßjfs habebunt ar^entea. [nullo ærc permixta.] Similiter CT in latere apiilonîiper Ionium erunt tentoria centum cubitorum^colu' mna ui^intijlt;^'‘ bajes anea eiujdem numeri,ç:jquot; capita earum cum calaturisfuis ar ^entea.ln latitudine uerô atrißpiod rejjicit ad óeddententjerut tentoria p (^uiU' ^ua^inta cubitos,);;^ columna deccm,bafes^i totidem Jn ea (^uo^ue atri/ latitudine epua rejjicit adQrientemjCpiinpta^inta cubiti erunt, in piibus (piindecim cubitoru. tentoria lateri uno deputabuntur,columna^i tres bafes totidem: O' in latere al tero erunt tentoria,cubitos obtinentia (Juindecim^columna ires,lt;(fX bafes totidem.. Cita nimirùm atrij introïtus,viginti habet cubitos in logitudine.] Inintroi' tu uero atrij fet tentorium cubitorum ui^inti ex hyacintho CTpurpura,cocco^ bîs tin3:o,lt;^ byjfo retorta opéréplumarij.Columnas habebit (juatuor^cum baßbita to tidem.Qmnes columna atrij per circuitum ueßita erunt ar^enteis laminis, capiti' bits ar^enteis CZ baßbus aneis,In loqitudtne[quod amp;nbsp;ante iam didum eft,]oc-cupabit atrium cubitos centum, [eiufdemq; longitudinis vtrinque erunt ôc ten toria; [in latitudine atrium cubitos habebit (juinpua^inta, [cuius mefuræ in latu, itidèm amp;nbsp;tentoria erunt:]4Zrrrt/c/o[fubaudi,tentoriorum in omnes partes,] (juimjue cubitorum eriti fet^y de byjjo retorta, [ hoc ad têtoria pertinet,ficut id quod fequitur,ad columnas:]cr habebit bafes aneas, [quod amp;nbsp;fuprà didum eft. ] Cun^a uafa tabernaculi in ocs ufus cr caremonias, tam paxilîos eins Jatrij, ex aref des. Vracipe flijs lßael,ut afférant tibi oleum de arboribns oliuarüpU' rißimum,pilo^ cottifum, ut ardeat lucerna femper in tabernaculo teßimonij extra uelum,(juod appenjum eFl teßitnonio.Ft collocabunt earn i-,.^aron ç^jyflij einsjut ufjue manê luceat coram lS)omino,'P erpetuns erit cultus perfuceeßioes eorum co ramß’ijs Ifra'éb

Enhæcextimaatqueinfîina figura:,quamtradandam fufccpimus,pars cil. Nuncigitwr

IN TABERNACVLVM FOEDERIS, COMMEMTARIÀ. B re ipß feu veritate,quam ifthæc figura defignat, ab externis ad intima, amp;nbsp;ab imis ad fupre-ma nos perducam:id eft,à vita externa ad internam,amp; ab infimo bonç vitç ftatu ac ordine^ ad fummum amp;nbsp;excellentiffimu.Quifquis Deo amp;nbsp;Ecclefiæ fanftæ animo non fiólo, fed inte gro obtemperare ftatuit,a cundis is liberatur, abfoluitur amp;nbsp;exoneratur peccatis fuis, idq-per preciofiffimu Cbrifti Saluatoris ac Domini noftri fanguincm,vti id ante nobis explici-tum eft: obftringitur«^; amp;vnitur deo, amp;ipfi devs: ipfemetd; adeoTaberriaculum amp;nbsp;Area DEI efficitur,in quibus devs non quidem iuxtafiguramjfed reipßamp;in veritate habitarc velit.Figura näq; prxterijt amp;nbsp;abolita eft:veritas autem manifefta eft omibus illis,qui ad ve ritatem fele adiungere atque cóuertere,amp; quicquid veritati aduerfum eft, fugere ac deui-tare velint.

i^De fpiritaliatrio Tabernaculijid eft,anim^ làndæ. Cap. V.

At verb fefe nunc vnufquilibct ferio ac diligenter difpiciet ac cxplorabit, vtrunc ea omia,qux ad iftud fpeftant Tabernaculujin fc reperiatjfentiatjexperiatur: amp;nbsp;fi ita neutiqua in fe inuenerit,aut no ita fe habere perlenferit,ccrtum quidem habe-bere debebit,no fe rabernaculu efte dei. Primum autem, quod in fe perquiret ac attendee vel explorabit,Atrium eft Tàbernaculi,id eft,vita Moralis cxtrinfecus cum omnibus,qux ad earn pertinent. Atqui Ipiritale hoc atrium, intra quod, Tabernaculum amp;nbsp;Area Atriums. collocada reperiendaq; eft, fexaginta habebit columnas amp;nbsp;bafes totidem æneas, id eft, vi-ginti ad auftrum,viginti ad aquilonem,decern ad occidcntem,amp; ad orientem totidcm.Ba les autem,qux columnas luftincnt,internum eundemq; voluntariu fignificant animi con ceptum feu propofitum virtutes omnes amplelt;ftens:amp; hæc eft bonæ vitæ initium. Per colu mnas,vehemens aC forte accipimus defiderium feu affeftum erga cunétaDeimandata,mo Column» res omes amp;inftituta,ritus ac exercitia, quæ in lanfta Ecclefia ohleruatur. Ifthoc defiderium bona voluntate amorisq- feruore dimanabit,perinde vt æs ignis ardorc liquefcit,amp; vt artifex æs ipfum igne ac malleis pro fuo arbitrio diducere ac dilatare potcft:ita amp;nbsp;defiderium hoc feu aft'eäuSjin omibus rebus bonis dilatari ducid; debet turn amoris igne,turn mal leis inftitutionum Domini noftri.Et ficuti æs Soli expofitum fulgcti,auri quendam prç le feix Iplendorem ac fpeciem:ita amp;nbsp;bona voluntas amp;nbsp;defiderium erga virtutes,diuini amoris refert ac exhibet fpeciem,idq; in omnium illorum alpeâibus, qui foris illud in operibus confpiciunt aC cotemplantur: interim tarnen no eft tantæ præftantiîfc ac nobilitatis, atque charitas ipfa, eo quodadbonampertineat voluntatem,amp;etiamnum ad externa verfum fitopera:atnihilolèciùsadeôadfuiidexigit Deus extruftionem Tabernaculi,vtabfque illo ncquaquam id abfolucre, perficere ac cxædificare queamus. Hæ verb bonæ voluntatis feu defiderij columnæ,argenteis funt operiendæ laminis,id cft,vita bona amp;nbsp;honefta couer fatione:quod fic rediffimè faciemus,fi ita vt decet,ftudiofe ac fedulb nos iuxta Dei pcepta fanftoruniQ; inftitutiocs exercitabimus ac excolemus,ita vt quiuis noftris in moribus ccu in argento diligenter expolito amp;nbsp;à maculis expurgato fele contemplari qucat,maioremq; adferat voluptatem ac iucuditatem bonæ vitæ noftræ fama atque cxiftimatio,auribus pcr-ceptapiorum,quam vllus argéti fonus vel tinnitus.Capitaporrb,id eft,partes fummæ co- Argéteaco^ lumnarurn,ablque vllius æris admixtione penitùs argéteæ erunf.cuius eftifta fignificatio, ta,quot;qd/fibi debere quenq; in ijs omibus, quæ Deus ipfi cuenire velit, etiam naturæ cotrarijs ac mole- velint, ftis,fuæ renunciarc voluntati,amp; abfque vlla alia deleftione aut optione patictem fele præ-bere,atque in omni perpeffioe manfuctum ac toleratem cffeiqui quidem eft virtutum mo-rumq; on^nium,quipoffint foris agnofeiinhomine, præcipuus decor amp;nbsp;fupremus orna-tus.Et hæc funt virtutum capita,nullo ære admixto,prorfus argetea.Sæpc nanque ita vfu-uenire folct,vt quç quis vel inftituta vel opera cupide amp;nbsp;cum afteétu amplexus fit amp;nbsp;aftum pfcrit,eacunäa ad Dei honore interim delercrecogatur,atq; fimpliciexobcdictia amp;nbsp;animi fubmiffione aliud quiddam agerc,quodvel ex Dei fit vel fuperioris voluntate: ficq; in cunftis fuis aâionibus propria fefe abdicat volutatc feu voluntatis proprietate,liberumq; arbitnum fuum fiuc in Dei feu Prælati fui tranffundit refignatq; hberrimam voluntatem: atque ea re iamnon pro fuæ vitam agit naturæ proprictate,fedperæquèparatus eft qua-g 2 * run-

H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ö. IOANNIS RVSBROCHIIj

runlibet virtuttim incumbereaâibuS, perpetiactolcrare omnia, quæ DEVS ipfiacci-derevelit.Hocpadovirtutes abfque proprietäre fumma obedientia coluntur: amp;nbsp;capita ar gentea, quç funtquxlibet voluntatis abdicationes,C21anturatque exculpuntur pro liber-rima Dei voluntate.Et interdum quidem Deus ipfe in refignata hominis eçlatamp; cxculpic volutate.Cuius eft in fcriptis diuinis exemplum de Abrahamb patriarcha,vti cum DEVS tentarit,dato præccpto,vt filium luum IfaaC prx omnibus vnice ipfi charum, quemq; fu-pra naturæ vfum fulccperat,amp; de quo eximiæ illi Ipes propofitç crant,neci traditum quo-Cene.ix. dam in monte Domino immolarct. Qua in re,licet omnium quæ natura illius ferre pof-fctjdifficilimaacmoleftiffima, fimplicem præftitit ablquc vlla detredatione obedientiam: ideoq; volutas eius baud feeds grata amp;nbsp;accepta fuit Deo,quam fi re amp;nbsp;opéré cam eftet cxc-cutus:quandoquidcm morigerus fuit,adeo(^‘, paratus diuinæ per omnia obfequi volunta-ti,amp; illius parère mandatis. Vndè tum quoque benedixitilli Deus, additapollicitatione, quod fernen eius vt ftellas cadi amp;nbsp;arenam maris multiplicaret,amp; in feminc eius getes omes bcnedicercntur:quodin Chrifto fadum eft,qui ex illius feminc eftprocreatus.Quandoq; verodamnatis Ipiritibus earn neus facit poteftatem,vt in fimplicibus acmorigeris refigna-tæ voluntatis hominibus cçlent ac infculpant.(vt fic interim loquamur.)Huius exemplum lob I, amp;nbsp;X. iuftum lob habemuSjqui rerum ac prolium fuarum iaduram fecit,atqucinfuper hoftiTar tareo permifit Dominus, vt corpus illius eatenus affligeret amp;nbsp;excruciaret, quatenus poffer, f-iluavita,perfcrrc.Atqui in his omibus duris afflidionibus innocens,iuftus, Detiq; in cundis metuens ac religiofus perfcuerauit.Qua re diuinitus Commedari mcruit,quod non eftet illi fimilis in terra:adeoq; hac obedientia amp;nbsp;fuç refignationc voluntatis, maiorem eft lob 4x, emeritus amp;nbsp;aftecutus bcnedidióem,quam ante fuerat adeptuSjDomino illiin cundis du-plicia rcftituentc:vixitq; poftea centum quadragintaannis magno in honore,amp;vidit filios fuos,amp; filios filiorum fuorum,vfquc ad quartam generationem.Sed amp;nbsp;in ipfo itidèm no-uo Teftamento Chriftum, ciusq; Apoftolos amp;nbsp;horum fuccefforcs atque fedatores,ex vc-ra obedientia fefc refignaftc legimus, atquepermififle voluntati crudeliumTyrannorum ad cxtremuvfque mortis fupplicium.Nimirum omnes iftiprimiim quidem animo conce-perant,magnaq; ftrenuitate ac ferio conftituerant decreuerantq; feruircDeo, Deiq; præcc pta amp;virtutes omcs,vita incolumi,tota fua cxequi amp;nbsp;excolerc facultare:ficq;amp; bafes eneas amp;nbsp;columnas argenteas ominoveftitas laminis,idcft,voluntatem acdefiderium fandis nr-nata excrcitijs iam habebant. At vbi fuam quoque voluntatem in Dei tranffuderunt ac re-fignarunt voluntatem,ibi capita erant argentca,abfquc arris admixtioneun quibus infcul-ptæ amp;nbsp;cçlatæ fuere varij miriq; dccoris ac elegantiæ formæ ac ornamcnta,diuerfâ ramen ra tionc,plùs minusve in alijs atque alijs, pro modo cruciamentoru, afflidionum, perpeffio-numq; finguloru,In quibus fane danda nobis opera eft,vt fandos imitemur, fiimmoq; ftu dio cundas ampledi amp;nbsp;re ipfa cxequi virtutes fufeipiamus coftituamusq;,amp; in omni affli-dione ac perpeffione noftra abfq; optionc vcl deledionc fimus, vcralt;^; ex obedientia quic quid DEVS nobis accidere volet,perferamus. Harum autem columnarum viginti ad meridiem feu in parte auftrali,eiufdemq; numeri verfiis feptetrionem erunt: quod eft, aftedu beneuolètiæ amp;nbsp;amoris exercitijs feu offieijs cbaritatis ad dexteram atque læuam, ad malos atq; bonos,ad amicos amp;nbsp;inimicos extendi nos debere,ita vt madata Dei amp;nbsp;in nobis amp;nbsp;in cç tens mortalibus omnibus vna nobifeum exeq^ui magno ftudio conemur.Quod vtique ncc amici,nccinimici,non compendij vel difpendij cuiufquam cauß,non ob res fecundas vcl dubias amp;nbsp;aduerfas vnquam omittendu eft,neq; committedum,quin DEI prxccpta,quan-trim quidem in nobis fitum eft,in cundis exequamur hominibus. Hac vbi conftantia ac fir mitatepræditierimus,iamtum columnas vtrinq; viginti habcbimus,ld cft,Decalogum ge-minatum.Quas enim virtutes amamus,atq; turn in nobis,tum cætcris perficere appetimus, fi adhibeam’ eo quod in nobis cft,haud fcctis illç virtutes noftrç funt,quàm fi ipfi cas re ac opere pftitiftemus. Hac rationc fpiritalitcr ctidis illis, quae toto fiat terrarum orbc,virtuti-buspatrandis coopcramunitemq; fcclcribus amp;peccatis omnibus,quæ mudusin feadmic-tit,affligimur amp;nbsp;cxcruciamur:amp; ita quidem proximos vti nofipfos dibgimus, amp;nbsp;Dei iufla vtrinq; cxequimur duplicató,dum amp;nbsp;malos amp;nbsp;bonos eodem quo nofipfos amoreprofeg-

muFj

3

IN TABERNAC VL VM FOEDERIS, C O M M E N T A RI A.' jnur,i3optantes,vt adDei cultûæternarrK^; eos beatitudine perducere acprouehere quelt; amuSjid eftjVt lcruiantDEO,fintq; æterno beati.Ex bis porro atrij columnis^decem erut retro nos vcrlus Occidentem:quo fignificatur,omne luperioris exadæq; vitæ noftrç tempus dilpicerc nos atq; expédere debereptemq; perueftigare ac examinare nofiplos, num p-cepta Dei vlla vnquam ratione à nobis violata fint, amp;nbsp;an id emendate ac expiare conati u-muSjiSc pro viribus,iuxta Ecclefiæ inflituta ac décréta vt emendetur,dare operam velimus. Etiftaquidemrctrolpiciendiratióe neminemnifi nofiplosiudicabimus, ctim diuinalege cautum fit,ne alios iudicemus: vndè etiam no nifi decem duntaxat columnas à parte habc-mus pofteriori,quæ funt decc prxcepta DEI,quibus nos hoc paélo oportet fatisfacere,vt quod ad omne pteritu vitæ nollrç têpus attinet,nullam fentiamus conlcientiæ repræhenfi-onem.Ad Oriétem fimiliter ante nos decem colunas habebimus: tres quidem vtrinque,id eft,in vtroq; laterc:amp; quatuor in medio in ipfo atrij introitu:per quæ tres quædam fingu-larcs exprimuntur virtutes, ex vtraque noftri parte nobis colendæ atque exercitandæ; quæ yj^tutü fin-quidem eiulmodi funt, vt fine ijs vitam moralem obtinere nequeamus, aut fi ctiam adepti gulariü ttiû earn ellemus,ablque ijs tarnen non polfet conferuari. Prima virtus eft, vt dclpiciamus ac pngt;Tgt;a* nullius penfi habeamus,negligamusq; omem honorem tcmporarium,amp; opes mûdanas: amp;nbsp;jj ita Ipiritu pauperes erimus. Altera eft, vt vitam agamus alperam,idq; hoc palt;fto,vt ea omnia naturæ cômoda,que nihil necelfaria fint,delerere,floccipcdere,amp; alpernari queamus, mi-niftremusqjcorporiiuxta prçcepta Dei amp;Ecclefiæ fanâ:ç,vcra cûmoderatione feudilcre-tionCjCa quibus necelfariô indigct:atq; ita corporis tuebimur ac feruabimus puritatê.Ter- HT, tia eft reâa intentio,qua Deum cundis in aâionibus noftris ceu feopum Ipeftemus acin-quiramus:amp; Ita diuinç lemper morem geremus ac obtemperabimus voluntati.Cçtcrû très iftç virtutes ad dextram læuam«^; conftituentur,vti fie ea omnia, quæ naturam corpoream aut moerore,autgaudio afficere qucant,ijs ipfis reprimamus, amp;nbsp;vtraq; ex parte cis refifta-mus ac obluétemur.In medio autcm,in ipfo introitu atri j,id eftjmoralis vitænoftrç quatu or erût colunç,per quas Dni lEsv doftrina ac inftitutioes defignâtur,vtpotè quatuor Euan geliftarû cxprelTæ voluminibus:qbus etiam inftitutioibus virtutes ornes apte concordant: Hac videlicet ratione columnas decem ante nos ad Orietem,id eft,deccm pcepta euftodi-mus,quæ nos ad æternam pcrducunt vitam.Denique columnæ ornes iam ailt;ftæ,in vniuer-fum fexaginta necelfario fiut,ideft,fcxiès decem,aut dccics fcx,vtfignificcnt,dccempræce pta in fex mifcricordiæ colenda cxercendac!]; elfe operibus, itidemq- fex ^lifcricordiæ opéra in decem præccptis. Etenim vnoquolibet milericordiæopere,modoritè aebenèfiat, cunétaimplcntur DEI mandata. Qin enim proximum diligit re ipfa amp;nbsp;opéré,ita vt debet, legem implcuit. Porro omnes iam commemoratæ columnæ cum fuis bafibus, in immo-hili erant collocatæfundamento, id eft, ipla terra: vtintclligamus, eodem modo curan- Humilitata dumnobis elfe,vtvirtutes omnesfuper humilitatis fundamento fixas acftabilcs retinea-virtutesoés mus. Habebat deinde atrium iftud, quo vitam noftram moralem defignari diximus,ten-tona vel cortinas per circuitum: ciuarum omnis in lumma longitudo trecentos exple-bat cubitos, amp;nbsp;altitude quinque: lingulis columnis quinis affignatis cubitis iniongum amp;altum. Tentoria autem fiue cortinæ, ex byllo fuere retorta. Eft verb bylfus genus li- Byffus. rii-^^gypti), candidiffimi, fubtiliffimi’atque Icuiffimi, poteftq; per idaccipihaudablur-de moruin vitæq; candor,mundities amp;elegantia. Erit autem by flus ifta retorta: quando-quidem candor hie amp;nbsp;puritas turn foris præfercnda ac exhibcnda eft in moribus amp;nbsp;conucr-fatione,tuin quoque fcru3nda,cuftodicndaq; intus in animi intentione:qua ob rem etiam inter columnas fingulas,non nifi qui nos duutaxat in longum cubitos cortinæ obtinent. Enimuero mores omes externi, quibus virtutes amp;nbsp;ornantur,amp; declarantur,quinq; fenfi-bus cohintur amp;nbsp;exercentur: atque ita inter virtutes lingulas quinq; duntaxat cubiti lunt, qui funt opera noftra quæ fenfibus efficimus, quæ lunt nobis intiis amp;nbsp;foris munda pu-raq; conferuanda:ficq. amp;nbsp;nobifipfis amp;nbsp;cætcris quibufcunq;, quod ad mores attinetjfatif-faciemus.In introitu verb atrq,ideft,vitævirtutibus deditæ feuvirtutumftudiofæ,tcnto-rium hoc vel cortina,viginti cubitorum in longitudine,amp; quinq; in altitudine,cx hyacin-tho fuit amp;nbsp;purpura,coccoq; bis tinâo amp;nbsp;bylTo retorta opere plumarij:Ybi cu fint quatuor colo-

D. IOANNIS RVSBROCHIIj

. nbsp;nbsp;nbsp;colorurn genera, quatuor nobis referunt virtutes principales,in qbuS moralis oftiîiis cori-

ya in . ßß-jj g^crcitatio. Per hyacinthum, cuius eft color inftarviolæfcucæli fercnijdifcrctioniî leumoderationis virtutem accipimus:quçvim cxornatrationalem,edocctquediftinétèin , Purpura, omnibus hominem,vti ea aut agenda fint aut omittéda. Per purpuram,qüîe eft coloris ru-bri,concharum fanguine tinda, fortitudinis eft exprefla virtus in vi irafeibili, vtpotè qu.x proprium naturæ extinguit ac luperat fanguinem, dum fèfe excrcct homo noù pro natur« appctitionc aut affedu vel propenfionc,fed rationis feu diferetionis ac moderationis fua-lu confilioqjdn qua tum obludatione mores eius proprio illius fanguine tinguntur amp;nbsp;cx-Coccus bis ornantur.Coccus autem bis tindus,qui itidèm eft coloris rubicundi ex vcrmiculorum fan tinftus. guine confeóiijcondolentix feu copaffionis ac commilcrationis virtutem fignificat, quam ceminä feu duplicem efle oportet,eo quodvim implcrehabeat concupifcibilc,quo ynum-quemlibetexveracondolentiaamp;fuîjpfiusmilereat,amp; cuiuflibet exterorum, fitq; aeprx-ftettum alijs quiequidpoteft amp;nbsp;ratio didatjtum etiam fibijpfi in eodem amoris gradu.Sic • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;plane çquû effet,noftra nos ex cómiferatióc feu cópaffióe difpertire feu diftecare atq; con

terere feu lacerarc corda,ac^ prio inficere amp;tingerc ci-uore,id eft,vfq;adeG amp;nbsp;nobifipfis amp;nbsp;proximis virtutes amp;nbsp;vitam cuperc atq; ardenter optare,ac defiderare rede inftitiita ac bene compofita ac ordinatSjVt vbi diucrfum feu contrariupcrcipercmus, ipfc adeo fanguis no-Byflus re- fternon altcraretur modo,fed etiâ imminueretur.Deniq; byffus retorta, quç eftinftarni-lorta. yjj candidi nitidiq; coloris,fynceia ac minime fidam defignat innocentiam, id eft, inter-nam cordis puritatem, amp;nbsp;externam fenfuum cundarumq; adionum vel operum mundi-tiem atq; candorem.Atvero quatuor hofee colores, ideft,hafce virtutes quatuordifiun-gcrc non licet.aut fimul omnes habeamus, aut nullam carum proprie habeamus oportet. Complcduntur enim atq; continent intra fc,quicquid proximis,itemq; nobifipfis, quod Cbriftusvti ad morales virtutes amp;nbsp;externa exercitia officiaq; attinet,dcbcmus. Quas tarne vt ardentiùs bas quatu- concupifcamus,colamus,exercitemus,animaduertédunobis eft,vti eas Chriftus Seruator habueHt.'^^* i^oßcr in omi luavita colueritexhibucritq;.Principió qdê quicqd egit operfi,lummamo-deratione feu dilcretione,amp; ex rationc peregit,in cundis adibus, immo amp;nbsp;ptenis amp;nbsp;affli-dionibus fuis,tcmporis,loci, perfonx obferuata amp;expcéiata opportunitdte: qua de caufa hyacinthino eft veftitus colore,eo quod omis illius vita, rationabilis amp;nbsp;lummæ fuerit mo derationis.Fuit deinde indutus purpura,ob fuam fortitudinem, Vicit nanque c'orpoream naturam fua, neci illam ojfercns:atq; prç anguftia,horrore ac tremorc partis fenfitiuç fan-guineo corpus illius manauit fudorc,quo tinda eft veftis humanitatis ipfius.Tcrtio itidern COCCO bis tindo, cui’ color rubet inftar ignis, opertus fuit,puta charitate ac mifericordia, Vermicul’ quibus vermiculum, id eft, præftantiffimû corpus fuum neci dedit:cftq; hic coccus bis tindus,quandoquidem fuo nos preciolo fanguine abluit, ac dccenter amp;nbsp;honorificè co-lorauit,adcoque feipfum honeftiffimo, quod quidem cogitaripoffit, amoris amp;nbsp;afflidio-num,quas perpeffus cft,induit veftimento. Quarto demu etiam byffi rctortæ colorem ha-buif.fiquidem Candidus fuit,id cft,abfq; macula, amp;nbsp;inftar agni innocens in omni vita cun-dislt;^ue adionibusfuis. Inhisigitur quatuor virtutibusmoralibus, omni quam prxftarc queamus, virium noftrarum facultateeum imitari aefubfequi contendere atque cona-Paxilli. ri debemus. Habebat verb antcdidum atrium ludæorum etiam paxillos ex xre, amp;nbsp;funes quibus column« figebantur in terra; itemque cortinx, idlt;^; contra ventorum impetus aC Funes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omigenas acris tépeftates:itanimirùm amp;nbsp;vita noftra in humilitatis fundo fixa amp;nbsp;cóftabilita

efle debebit,amp; hoc paxillis fenfibilis ftrenuitatis,qua amp;nbsp;nouas adipifei virtutes,amp; adeptas cotincter feruare amp;nbsp;cuftodire ferib contcndamus:quibus rebus cxcrcitatio noftra contra omnem vitiorum impetum,aducrfitatem,tcmpeftatemq, ftabilis ac firma reddetur.

^Deoleoadvfus candclabri colligendo. Cap. VI.

POST hxc prxccpit Mofcs,Domino iubente,filijs Ifrael,vtadferret oleum dcarbo* nbus oliuaru puriffimum,piloq; cStufum,vt arderet lucerna femper,id eftjlampa^' des cädelabri in Tabernaculo reftimonij extra velum,quod appenlum erat teftimo niOjIuceretq; vfque manè coram Domino,Sic videlicet amp;nbsp;Chriftus i£svs verusDeus amp;nbsp;ho mo,

IN TABERNACVLVM foederis, COMMEMTARIAi 5/ mo^nobis omnibus,quotquot eius fanguine rcdcmpti lumus, madauit, vt oleum puriim, piloq; cotufum,adferamus,id eft:,mutuacondolentiafeu côpalfionem,mutuâ charitatcm alij in alios in cuiufq; neceffitate declaremus:amp; ita luccre atque ardere poterit lucerna no-ftra.Etem figuræ nox præterijt,qua oleum oliuaru ardere cofqeuit, amp;nbsp;wane iam exortum eftjiplîq; modo adftamus coram Domino:qui fi mifericordiæ erga alios præftamus exerce-musq; opera,lucernam atque lumen,qu2e lex dcfignauit,intra nos babemus. Chriftus nari que cum luis lumen hoc au vltimum vfque iüdicij componct curabitqj diem: turn veró be nedicetamp;faluosbeatosq;efficietomes,quotquotmoaóérga jpximos mifericordia lucêt amp;ardent:contraq; maledicetamp;exccrabitureos ornes,qui Moralibus non dcderint virtuti-bus operam, nee charitatis exercitarint ói. coluerint opera,qux tamé ipfe turn vita,tum ver lt;=£! bis docuit,amp; quibus nos omino præditos efle oportet,fi vitam confequi beatam velimus. Et hæc alterapars eft ex lepte prçcipuis è figura delumptisiqua nimirùm id nos edocemur, vti ad proximos amoris exercitiis,amp; offici)S,ac bencuolentiæ ftudijs amp;nbsp;aâibus nos extéde-re atq; conferre debeamus,idlt;^; tum,vbi priùs pane ilia fuperiori Domini iesv morte Apec catis noftris omibus liberati atque exonerati erimus.

^Pars tertiaprincipaIis,deAltariGcrificij,cpq;pertinentibus.

A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput VIL

T nunc cum figura ipfapenitiùs atque vltcriùs nos ititroducam, atque indè figii ram explanabo couenienter tertiæ parti ex lèptem illis principalibus, quæ in initio mibifunt commcmoratæi quot;■'

Locutiis nbsp;nbsp;Domintis adMoyfentFacics nbsp;nbsp;altarc de îignisJethitn, quodba textvS

bebit (juitKlue cubitos in îongitudine, totidem iti latitudinCj ideïî, gitadrum^ tres cubitos in altitudiné. Cornua ante per quatuor an^ulos ex ipfo erunt, cT ope' ries illudare, Facies^i in ufiis eins lebètes adfufcipiendôs cineres,^^ßrcipes at' que fùfcinulas, nbsp;nbsp;ignium receptaeuîa, Qmnia uafa ex areßbricabis, Craticula^i

in modü retis aneam, CT fubter earn in altaris medio afulatn,per cuiiis quatuor ati' ^ulos erüt quatuor annuli anei:,quospotiés fubter arulam aîtaris,erit^ craticula uf que adaltarts medium, Fades CT ue3.es^ altaris de liantsfetbitn duos, quos operies laminis aneis:^ induces per circulos,erunt^ ex Utroq? latere altaris adportandüi Fdon folidum,fedinane nbsp;nbsp;cauum intrinfecùs ficiei illud, Jicut fibi in monte mon'

ßratumedl,

lam age veritatem ip lam introlpiciamus,vti nos vltcriùs figura iam diébainftituat, putà, quemadmodùm per fenfibilcs exercitatiôe.s,fenfibus introrlùm verfis, intro ingredi debe-lt; amus. Vt enim per morales virtutes ad pr9xirnos,extroucrros nos efle oportet: ita amp;nbsp;intro nos reciperc ac vertere debemus cum amore fenfibili adDcum: amp;nbsp;ità qùidem altare facrifi- delignisquî ci) delignis fetbim cfficiemus.Diciturautêhoc altareholocaufti velfacrificij,pofituq; fu- faciendum, it extra Tabernaculum in atrio,non quidem in ipfo aditu vel introitu Taternaculi,fca a latere verfus mcridiem.Itaq; per altare hoc,quatenùs quidem folum ftat foris in atrio Taber-naculi,fen{lbilem accipiemus cordis noftri vnitatem,ad quam nimirùm cùdæ vires noftræ fenfitiuæ fenfibiliter conuerlæ eruntreritque altare ex lignis Icthim: quç funt admodùm le £,'„„3 gp-uia,amp; neq; putrefcunt,neq; conflagrant vnquAm:quoa fane nô eft cur quifquam magno- thim,qua-perè miretur,cùm telle D.Hieronymo,amiton ligni genus,vel ligni fimile,non comfiura-tur,fed quanto plus arferit,tato mUndius inueniaturrnecligna paradifi ignis abfumat.Por ro ligna næc fethim,cùm fint leuia,libcrtatem figuratc fignificant, vtpotè quæ leuis eft, amp;, Ipiritaliter ducit hominem quôcunq; velit:vbi merito danda nobis opera eft, quo inordi-natas feu incompofitas fenfuum occupatioes miflas faciamus, ac libéré nos ad Icnfibilcm vcl fenfitiuam intro recipiamus vnitate.Eft etiam libertas iftaperpctua,nec vlli obftriéla,fi

h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ta-

IN TABERNAC VL VM FOEDERIS, COMMENTARIA.

ûæ aéliones amp;nbsp;foras egredijamp;intro rcgredi habeatin fcnfibilenoftram vnitatc,idt]; iüxià quadruplicem quatuor virtutûcardinaliû rationc.In ipïà ad interiora reuerfione,defide-num hoc appCnfum vcl fufpcnfum inueniemus in fcnlîbilis charitatis meditullio: amp;nbsp;extra vnitatem quidem fupra Icipfuni fubuehi aut pertingerC non potcft, amp;nbsp;in ciufJem fcnfibi-lis vnitatis fundodurarencquitûtaigiturinaltarispcndet medio, vbiamoris ignis perpc-tuo ardebi't. Atqui lubter craticulam, quç eft hoc dcfideriû,in altaris mcdiô Arula fiet ex , ære,quod eft fundum altaris.Quç quidem arula deuotionem fignificat,cùm fit fundu atq; imum, fuperquoomnemnoftrumfenfibilis amorisigncmftruere,incenderc acinflam-mare debeamus, Cæterùm per quatuor craticulæ angulos erunt quatuor annuli ænei,po- Annult ncndi lubterarulam altaris, amp;nbsp;vcftes altaris de lignis Icthim duoopcililaminis æneis,ex vtroque latere altarisinducenturper circulos,finguli veâcsper geminos annulos:ficque ' fenfibilis noftrç vnitatis altare quolibet circuferemüs,amp;in omi fuo ornatu perpetuo ere-âum conferuabimus. Et primus quidem annulus noftcris eft, quodæternamDei Opti-mi Maximi charitatcm,qua nos ex omni ætemitate elegit ac prædcftinauit,amancer cotem plabimur. Alter annulus eft,quod id etiam perlpiciemus,vti ab æterno ex amore vnigcni- IL turn filium fuum elegerit,quem ad noftram leuandam neceffitatcm ad vfusq; noftros mit-teretindutu naturam noftram, quo nos turn verbis, turn rebus amp;nbsp;exemplis inftitueret, ac redu nobis dcmonftrarctiter, amp;nbsp;ob errata ac fcelera noftra,mortem perferret longe acer-biffimam.Hi funt duo annuli perennes,qui erut ex angulis duobus ab altera altaris,id eft, vnitatis rloftræ,parte:atq; pereos ihducere quilibetpoterit veftem,nunqua nifivnacum ipfo periturum, pûtà liberam firmamq; fidutiam,qua vnufquilibet præditus efle debebit, ita vt omnino confidat ex omni ætemitate fe à Deo eleftum amp;nbsp;amatum eflcj fuaq; caufa eum hominem faâ:um,mortemq; oppetijflc.Hanc,iriquam,fidutiam cunl Ipc amp;nbsp;confident tia certa ad mortem vlq; cóferuabit,amp; ita dextrum vnitatis latus probe crit communitum, xtcrnoq; veftis ifte in fuis circulis vel annulis pcrmanebit. Tcrtius inde annulus noftcr is KL cftjVt prçfcnterri erga nos Dei contemplcmur charitatem,qua per omnes dies fingulis qui-bufq; horis tantu nobis gratiç amp;nbsp;donorum largitui^amp; largiri paratiffimus cft,quibus vna cum ipfo xternam poffimus vitam promereri. Quartus deniq; circulus nofter eft,vt ani- jui. mo confidcremuSjdaturum eum fefe nobis, amp;nbsp;quidem ex amore puriffimo æterni præmij loco,quo illo in omne æuuni feliciffimè perfrUamur, itemq; cunófa humanitatis fuç mérita, quateniis nos illorum capaces erimus, idque perindè, ac finofipfiea noftro labo-re ac ludore adepti ac emeriti elfemus. Ifti circuli duo ex altero erut latere,ita vt omes qua- CircuIL tuor iugitcr agnofcere,amp; animo ac imaginatione compleâl queamus.Eft autem amp;nbsp;his ve- Veöis.-élis adhibenäus,qui per eos inducatur,qui quidem no alius cfif,quàm vt D E VM fuper omnialiberrimo prolequamuramorc,necvnqüanó humili cultii ac famulatu turn illius, » turn Ecclefiç fanétç prçceptis obtemperemus,amp; ita ad fupremum vfq^ vitç diem perfeue-remus.Itaqj donee vcéles ifti in fuis permanebut angulis, vita noftra contra ea omnia,qux nobis eftc queatimpedimêtOjbenè tuta amp;expers formidinis erit.At vero cum veéies ijdem ex ligno fethim, quodlibcrtatem fignificarcdiximus,confelt;ftifint: licebitplanc nobis fen fibilis vnitatis noftrç altare,quôcunq; libitum crit,circuferre ac deportare: ficuti co quod ijdéæneisfuntobduétilaminis, quæ nobis fenfibilcm exprimuntcharitatem, vbicunq; lo co rum Deo facrificare vel facrificiu offerre potcrimus.Iam quod altare iftud nori folidum, fed inane amp;nbsp;cauum intrinfeciis intra quatuor latera fieri iuflum eft, ita vt fit fupernè patu- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cur

lum lemper, inftar ciftæ intùs concauæamp;quæ nullum habcat operculum, horum eft ifta cauû,nôfo-, mens amp;fignificatio,eodem modo etiam noftri cordis vnitatem ab ijs omnibus, quç nobis imagines parère vcl imprimcre queant,itidemq; ab omi amore inordinato inanc,id eft,eua cuatam elle debere; fola duntaxat liberi amp;nbsp;cum bona voluntatc coniunfti dcfidcrij craticu lainibi,vt ante diélum eft, pendente:qua vtiq; ratione tarn intro nos recipcrc ad fenfibi-1cm Dei amorem,quam foras cgredivelextrouertere ad virtutum cxercendos aâus amp;nbsp;opera bona æquè prompt! ac parati erimus.Cauum etiam amp;nbsp;patulum fempcr erit altare,quod eft,cordis vnitatem nunquam non furfum verfus adcælû cu deuotionc ac digno reucren-tiq; cultu amp;nbsp;famulatu patefeere ac apcitam elfe debere. Atq; præter hæc omnia feneftram

h 2 quan-

D. IOANNIS R.VSBROCHII, Fencftra al nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ignis in arulafub craticula penfili ftrui ac commoucri

taris quid fi qucat,eaq; contra lobs ortumfiet. Hæc fencftraid fibi vult,humiliter nobis appctendâaC bi vclit. implorandam effc gratiam amp;nbsp;opem omnipotentis Dei:quam quidem feneftra quotièsnos erga illius largiffima aperiemus dona,fuû ipfe amoris ignem in noftra fenfibili ftruet ac re» nouabit vnitatc.Porrô vti altarc hoc forts ad Tabcrnaculi introitum partim meridiem ver» fus,idefl:,adlucem feu diem,pofitum fuitûta plane amp;noftra nobis vnitas in partis noftræ fenfitiuæ intimis in ipfo rationis aditucft collocada, vtl boc paólo in cûélis facrificijs, qux quot;nbsp;DEO obtulcrimus,inrationis noftrætabcrnaculum introfpiccrc,atquc itain omibus ex-crcitijsnoftris bcnè componijatq; apte ordinari qucamus:amp; fie quidem grata acceptaque Deo erunt noftra facrificia.Sed badenùs tertia ex leptein præcipuis ad amoris curfum peili nentibus parte traâalTc,fatis fit:in qua id nobis expofitum atque déclarât um eft,qucmad* modùm in fenfibili aduerfus Deum amore nos cxercerc debcamus: vti per partem priorera veram egimus pœnitentiam,amp;per fccundainvirtutibus niorabbus tamerganosipfosqjp-ximos noftros,benè compofiti ac ordinati lumus.

^Pars quarta è præcipuis fèptem,de integra Tabcrnaculi conftru-

dione.

TQViiamfiguramipfam dilucidaconfidcratióe vltcriùs introrfùm infequemur, quo tum ex veritatis agnitiócjtum diuino inftituamur amorc,quarationeperfe-éium adipifci ac poffidere queamus vitæ fl:atu,id cft,vitam apte c6pofitam,amp; ra-tionabilé feu confentaneam reélæ rationiûd quod quarta huius nobis propofitç figuræ parte,de quaiam dicere inftituim us,plané edoccbimur.^

ad MoyfcntTabcrnaculum Haßet* Decent cortinas de byßo retor ta,et hyaCintbo^ac pur^ura,cocco^ bis tinéloyUariatas opéré plumarioßciest cortinæ wins habebit ui^intïo^o cubitos; latitudo,

erit,tanins tncißraßent wiuerßatentoria.Qmnep cortinaßbiiw^entur mutuô, alice (piinepie nexußmili coheerebunt, ^^nßilas hyacinthinas in lateribns acßnt initatibnsßcicscortinarum,utpoßintinuice copuîarC Qwncpia^enasanfulascor' tina habebit inutragueparte,itatnßertas,ut aißacontra anßnt ueniat,^^ altera al teri poßit adaptari. Facies guinepuaginta circulas aureos, puibtis cortinaruttt nela iun^endaßnt,ut unum Tabernaculumßat', Facies tzyX fa^acilicina undecint, adoperienduntte^um tabernaculi.Longitudofagi unins habebittri^intacubitos^ CT latitudo puatuortcequa erit mefura fa^orum omnium^ F quïbns quinque innées ßeorßum,^ ßex ßbi mutuô copulabis,ita utfextumfa^um inßote tc^i duplices. F a des CT quinqua^inta anfas in ora ßa^ unins^ut coniuttgi cum altero queat: CÏT’ quin qua^inta anßos in oraßa^i alterUts,ut cum altero copuletur. Facies CT quinquagin taßbulas atneas, quibns iungantur anße^ ut unum ex omnibus operimentumßad Qj^d autemßuperfierit inßa^is quee parantur te^o,id e/l, unumßa^um quod am plUis eil,ex medietate eins operiespoßeriora tabernaculùFt cubitus ex unapar' te pendebit, CT alter ex altera qui pl its eFl infa^^orum lon^itudine,utrunque latns tahernaculiprote^ens. Facies nbsp;nbsp;operimentum aliudte^o depellibns arietum ru

bricatis.Etßper hocrurßus altudoperirnetum dehyacinthinispellibns.Facies amp;nbsp;tabulasßantes tabernaculi de lignisßethim, qult;eßn^ulte denos cubitos in loitgitudi ne habeant,^ in latitudineßn^ulos acßemißßmjn lateribns tabulaßuaincaßra tur(eßent, quibns tabula alteri tabuice cone^atur tatt^ in hücmodü cunélce tabule^

para

IN TABERNACVLVM FOEDERIS^ COMMENTARIAi 6i paräbiituy', Qi^rutn uiginti crunt in latere meridiano^gnodlierait adat^runv, ([ui bits ([nadra^inta bajes ar^enteasJundes^^ut binÆ baJesßn^uUs tabulis per duos an^ ^ulosjubi^ciantur, Jn latere nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jecudo tabcrnaculi;,lt;Juod ucr^it àd apiilonem,ui'

^inti tabuice erunt^cpiadra^intci babentts bajes ar^entects.BiUce baßsjln^ulis tabu lisJupp onent ur.^^i Qccidentalem uerd plaçant tabernaculiJiciesJex tabulas rurßm alias duas^cpice in an^ulis er^anturpo/l ter^um tabernaculi. Erunt^ ßbi Coniunélce à deorfum uß} furfum.t:^ una omîtes cotnpa^o retinebit. Duabus quotas tabulis qiue in angulis ponedcefintßtnilis iundluraferuabitur.Et erutfimul tabuice odlojafes earum ar^-enteceJedecimßuabas baßbus per unam tabulant ßipputatis^ Pades nbsp;nbsp;uedles de liantsßethim quinCfs adcontinedas tabulas in uno latere tabev'

naculitf^ quinps alios in altero,^ eiujdetn numeri ad occidetalem pla^^am,qui mit tentur per medias tabulas d Jummo ufque ad(ummu. Ipjas quotas tabulas deaurabis, ßndes in eis annulas aureos^per quos ueéles tabulata contineant,quos operies la minis aureis.Et crimes tabernaculum iuxta exemplar quodtibi in monte monllratü. cEl.Factes nbsp;nbsp;uelum de hyacintho purpura, cocco^i bis tinEo byjßo retorta,

epereplumario gzpulchra uarietate contextumtquodappendes ante quatuor Colu tnnas de liantsßethim,quceipßce quidem deauratce erunt,^ habebunt capita aurea, fed bafes ardente as. Inferetur autem uelum per circulos,intra quod pones ar cam te ßimonq,quo ZfXfandluarium fandluarijfandluaria diuidentur, Pones '^propi' ciatoriumßper arcam teßimonijin Jandla fan3^orum,menfam(p extra uelu,i^ con tra met Jam candelabra in latere tabernaculi meridiano: M.Jd enim ßabit in par/ te aquilonis. Facies (27* tentorium in introitu tabernaculi de hyacintho nbsp;nbsp;purpura,

cocco^t bis tin3:o cT byjjo retorta,opere plumarijti^^ quinqs colunas deaurahis li' ^noru fethim,ante quas ducetur tentoriu,quaru capita erut aurea lt;ƒ bafes cenecèt.

^Explanatio horum,amp;: quid Tabernaculum jquid item Mofes fignificet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CAP. ixlt;

HO C nimirumTabernaculum ûominus àMofé exsdificâriiuxtafiguram feu ty.= pice voluit.Mofes nanq; princeps amp;nbsp;dux legis fuit^Sc fequefter ac interceffor pa-, cificatorius inter Deumamp;populum cius. Itaq; legem Dei nomine ipfeinftituit feu fundauit, iuflitq; hoc extrui Tabernaculum diuini cultus gratia, in quo habi-tàturum fc dixerat Deus in medio populi fui,donee figuræ omnes re ac veritate,quam deft gnabant,implerentur perficeréturq;.Möfes igitur,vt amp;nbsp;ante dixiffe me mcmini,Chriftum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quid

nobis figurate fignificat,Ducem ac principem noftrum in noua, id eft, Chriftiana legc,fi-difftmumlt;^; feqUeftrum ac mediatorem noftrum, quiq- figuras omnes ad xterham viq; ve ritatem confummauit,patremd; nobis ca:lcftem blandum, placidum, benignum reddidit, idq; in omnibus rebus difficilibus feu neceffttate quacunq;, vbicuq; id amantcr ac pia cum fidutia petierimus. Idemque ipfe iuftu ac voluntate patris Ipiritale eonftruxit Tabernaculum, quod eft Ecclefia fanifta, quæ pofthunc güatiaî ftatum, in eo qui futurus eft,gloriæ ftatuæternoperdurabit.Eeclefiam autem hanc efficiuntboni omnes cum Deo coniunâi Ecclcfia^“’ amp;vniti,in vnum colledi atq; vocati,finguli quiq; cum Cæteris omibus, vnalcgc,vnaftdcj anc. vnobaptifmo,cunfl:orumq; concordiamp;confona chafitate, acconfimilibus aClionibus, necno æterno Dei amore cos ocs compleftentefita vt ftngulus quifq; viuidus fit ac bené ex-cifusamp;politus Dei Tabernaculi lapis. Et quatcnùs qdé vita cuiufq; amp;cxcrcitiapclara cella ac fublimia fût,jeaten’ quoq; plus minusve Dei exornat tabcrnaculu,id eft, ecclefia fanéla.

h J ^Cuiulmo-

D. IOANNIS RVSßROCHir,

^Cuiufmodi cß'c debeant, qui Domino Tabefnäculum fint

T nunc fufceptumperfcquamur argumentum,doceamu^;,vtvnufquilibct homo rationalis DeO fuo ipiritale conficere debeat Tabernaculum, ill quovnitus coniunftusq; DEO, in omnem commoretur æterhitatem. Vbi fi pfobe vclimus inftittii,reftc^; eäöceri,tria nobis attendenda veniunt:ex quibuS priorem occupât locum,quod DeilS ad iui extruftioncm Tabernaculi dilos potiffimu elcgit viros,quo-rum alter Befeleel, alter Ooliab diftus eft. Alterum verb eft,quod ex ijsillud rebus Deus confici voluit, quas populus Ifraeliticus ijjonte fua ac libcs obtuliftct, Tertium dcniq; eft, quod Itbamar Aaronis fummi facerdotis nlius,cunfta quç populus obtulit,excipies, mox artificibus in Dei Tabernaculo laborantibus tradidit, fingulis ea tribuens,quç ad quofquc pertinerent.Primum horum fatis ea confirmant Domini diÖ:a,quibus ait ad Molen:

Exod. 51. nbsp;nbsp;E'Ccè uocaui ex nomine Befeleel flium I-Juriflij Hur de trihu luda:, nbsp;nbsp;implc'

ui eumfnritu Ueifapientia nbsp;nbsp;inteUigentia,lt;;:^feientia in omni opere ad exco^i'

tandum quicepiid f bref eripote/l ex aurO:,^ ar^ento,^ are, marmore miS:,ç^ diuerßtatc li^norum.dedicß eifocium Qtoliabfilium K^chifameeb de tribu Uan.Et in corde omnis eruditipofuifapientiamj ut feiant cunda (Jucepracepi ti' bi fr abernaculumfacderi$,ç^ arcam teßimonijjt^ propiciatorium quodßtper ea

CTquot; cunEa uafa tabernaculi^menfamcp CT va ft eiitSyCadelabrum purißimum cu. uaßs juis,lt;^ altaria thymiamatis holocaufli,lt;^ omnia uafa eorumfabiü cum ba ß fua^ueßesfanEas in minißerio t^aronfacerdoti, CZfili^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßngantur of

ficiofuo infacriS:,oleum unéîionis thymiama aromatü inftnéîuario, Qmnia (pue preecepi tibißeient.

Ex his,inquam,amp; animaduerti 8c probari poteft, Dominum cx omni Ifracliticæ plebis frequentia Beleleel amp;nbsp;Ooliab vocafte ac delcgifte,qui eflent præ cçteris artificibus fapien-tia amp;nbsp;feientia longe primi,fcircntq; vti fabricandum effet Dei Tabeinaculum,amp; quiequid eo pertinerct ornamentorum.Vnde fi nobis itidem ftat fcntentia,£cternamDeoexædifica-Bcfelecl my re intra nofipfos Tabernaculum, id principió curandum eft, vt Beleleel amp;nbsp;Ooliab fimus. fticc^uid.^ Befcleel autem liberum dicimus arbitrium feu voluntatem, amp;nbsp;Ooliab intclligentiam no-‘ * ftram,qbus nos fcilicet obtemperarc debebimus fpiritui Dci, atq; ita omnigenis implcbi-mur donis Dei,qbus fempiternum illi fabricemus intra nos Tabernaculum ex virtutum or-namentis ac decore confelt;ftum:perindc vt Befeleel atq; Ooliab iuxta figura multijugis re-pleti fuere donis,quo in Dci Opt.Max. cultum ac famulatum,cxtcrnum conftruerent Ta-bcrnaculum.Itaq; fi hæc amp;nbsp;aggredi amp;abfoluerc ac ad extrema pcrduccrc animus cft,confi derandum difpiciendumq; nobis eft,qbus ^rogenitoribus Bclelccl,itcmq; Ooliab in banc lucem editi fuerint,iplaq; adeo,vti diuinitus commcmorantur,patria ac auita corum nobis vocabula,eorumq; funtcontcmplandæ fignificationcs.Befcleel quidemauum Hur,pa-Hurquid fo trCm Huri habuilfc dicitur.Hur autem, fi Latine interprcteris,igncm fonat:amp; poteft apte æternç nobis charitatis DElignem fignificarc, qux fonseft amp;nbsp;origo cuiuflibet gene« rationis Cum gratia coniundæ.Ex Hur pon o,id eft,ex hac fempiterna Dei charitate,Huri, J, . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;id eft,diuinanafeiturgratia-Hurinanq; idem eft,quod longitudo mca,vcl illuminator me

' ■ us.Ex quo perfpicuumfitjDcigratiam, cuiuflibet hominis amatis effe longitudincm. Quo cnim vlq; gratia eum ducit,ei^; prxfcribit,co vfq; ambularc poteft: ncq; verb longius.Sic itidem diuinæ corufeatio gratix, hominis eftilluminatrix, intcriorcs illuftrans oculos,amp; veritatis iter abfq; crrorc doccns, finemq; ac vitam, in qua bona cunifta abdita latent, de-Grana quæ monftrans.Veriimcnimuerb multiim omnino diftat intergratiam Iudxorum,amp;eam,qua di'ft'crac'^^'quot; mod?) prçditi fumus. Quantumeunqueenim illi aut virtutcaut gratia pollerent, at nihilominus cunéli apud inferos gratix cogebantur prçftolari diem, in qua nos nati fumus

IN TABERNACVLVM FOEDERIS, COMMENTARIA. ^3 muSk Atquc ea re clamabant ac deplorabant, altaq ex Hur progcniti effent. H nancj; litcra^quæ nil clamorcæ, amp;nbsp;iinpetum fpiritus, inter ip los ac D È V M media erat interpofita, idq; tarn in gratiægcneratione,quam regcnerationead gloriam.Atqui hoc gratiæ dic,H litera Domini IESV Seruatoris prcciofo fanguine abolita ac diluta eff:amp; ita auuni nos hodie habe-musVramp;patremVri.Quorum vtcrq; fine adlpiratioue,id eft,fimpliciterablqucH litera fcribitur,co quod omnes cum Deo in gratiam reftituti fimtisicaq; de caufa in fpuitali no-ftri gencrationedeinccps femper VRatq; VRIabfqueadfpiratioecapere debebimus; VR vero fine adlpirationc,amp; lux,amp; ignis,amp; incendens,amp;: feneftra Latine reddi poteft.Quibus Quatuor quatuor rebus eiuidem numeri accipimus appellationes,id cft,proprietates Dei,quç cçdê amp;nbsp;caufa ÔC origo funt fpiritalis noftrxgencrationisjitemq; virtutum noftrarum omnium« Siquidem devs lux eft,in qua cunda viuunt.Per banc luccm creantur omia,amp; diftindè ac Primai dilcriminat'im in effcntia lua naturali difponuntUr,conftituuntur,ac ordinantur. Ad hoc lumen vbi fefc ex toto nofter conuertit amp;nbsp;adiungit fpirituSjCunda in nobis perficiutur, amp;nbsp;in fuam rcducuntur ac rcfcruntur originem: fic^; nos eidcm ipfi cóiungimur ac vnimur lu mini,ac denuo ex iplo fupra naturam in gratia nafcimur leu regeneramur:in qua quidere-gencratioe cunda nobis propria redduntur, id eft,noftra fiunt, eo quod omnia bene ac re dè à nobis fint ordinata ac coftituta, in fuumq; relata ac reuocata principiumi In hoc prin cipio acternum quoddam intra nos natum lentimus feu inuenimus lumen, quod eft iplc fi bus Dei,ex eodemq; lumine quatuor lucis genera fulcipimus.rrimalux eft cçli,quæ nobis Quatuorhi communis eft cu cætcris animantibus rationis expertibus,eaq; externos atq; corporeos no ftros illuftrat obtutusmec eft vllum præftantius mundi decus ac ornamentum.Hac æterno carere cogutur damnati adTartara:vt quorum in tenebris erit habitation eo quod luce hac vifibili fruftra,non ad fummi crcatoris cultum,vfi fint« Altera lux eft fupremi ejaritas fplen dorq; cxlijConditi à Deo ocuhs noftris gloriofis,in quo æternùm degent corpora glorio-fa.Hac in claritate,lcnfibih quadam ratione cum ingenti gaudio amp;nbsp;exultatione immenlam gloriofi corporis Chrifti,itemlt;^; noftrorum corporum landorumq; omnium conlpicie-mus claritatem atq; fplendorem:pei lpicueq'acdilucidcamorisfigna,quæ fuis gerent in corporibus,amp; quæmeriti erunt alij perfeiendis martyrij cruciametis, alij alijs quibufdam ac diuerfis afperioris vita: colendis ratióibus,quibus deo leriiierint,pro fuarum quifq; vi^ num facultate,rationabili feruato moderamine« Tertium lume Ipiritale eft,quod eft natu- hi-ralis turn angelorum,tum bominum intelligetia« Hoc in lumine fupra ac præter lenfuum adioncm per ratioem bonum malumq;, verum ac fallum noffe valemus; quod eft initium primi decoris feu ornatus naturæ rationalis.Quartum lumen eft gratiæ DEi,qua nos place-amus deo,amp; ipfe viciffim nobis prç cundis fumme ac vnice placeat amp;nbsp;cordi fit. Ifta lux tu demum in fingulis quibufq; confummatur ac perficiturjvbi gratia cuiufq; mutatur in glo riam,amp; gloriæ modus ac menfura,gratix menluræ æquabibter refpondet. Ifthæc quatuor lucis.genera ex æterno illo nos fulcipimuS lumine,id eft,ex Dei fapictia,quæ prima eft veri tatis omis creaturarumq; omniu regula,fons amp;nbsp;origo.Eft deinde amp;nbsp;alteraproprietas Deij Altera DEt qua is ignis appellatur,ignis vtiq; amoris,qui inter Pattern atq; Fibum ab omni çternitate incenlus eft,amp; ardetinas^m fcmpitemum.Huncigncm Spiritufandu dicimtis,qui eftli-berrimaDei charitas,q4Sfyna cum lumine lempiternonoftrçtam lècûdum naturam crea-tionis,quam per gratiam j’cformationis acinftaurationis,amp; ad gloriam voeationis inuita-tionisq; caufaeft. Tertiam.veroDciproprietatcmnincenfionem feuconcremationemin- Tertia; telligimus:qua» nobis in dtuinæ natur.r vnitate cam fignificatperfonam, quæPatris habet yocabulu ob æternæ luæ aéjtiqpis feuoperationis principiu ac fœcunditaté.Cunda fiqui- ; dem perfonarum operatio ejf-diùina vnitate trahit originem: eademq; ipla vnitas omnes in fefe trahit, tapit, confumit, abforbet amoris adiones, amp;qüicquid diuerfum illic appa-ret.Enimuero vnitas bæCjfundum quoddam eftamp; complexus amoris, quicquidamat vel ynjtj, 4-^1 amoreprçditumeft,in fe per feipfam vellcipfaattrahens rapienslt;^;. Iftananq; eoncrema- naquîi tiQ,pro fui ratione, pei^ etuo in vnitate cunélacomburit,incendit,abfumit:necin fcipfatn fccundum effentiam dilcrimcn vel diftindioncm patitur. At nihilo feciùs vnaquæq- DEI

I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pro-

^4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D* IOANNIS RVSBROCHII.

proprietas fuuni proprium ac peculiare agit opus,nunqua(vt ante didum cft) interiturunii ^priïtas. Q^ärta dernüm,quam in Dei cernamus,proprietas,fencftra appellatur:lt;jua nos verbi fem-f)iterni cu naturâ noftra vnionem accipimus.Hæc vnionis fencfl:ra,Dei regnum nobis patu urn apertumq; coniëruat: amp;nbsp;ipfa quidem Deo ex omni xternitate inaniKlIa fuit, at nobis opportune eft patefaétatempore. Inhacautemvnionc, Pater æternus ex amoreimmenfa fuum nobis dédit filium:amp; filius vicilïim amp;nbsp;leipfum amp;nbsp;nos omnes Patri morte fua amarif-fima ex amore dcdit:patertp vna cu filio,e\ nimia charitate fuu nobis vtriufq;, quo fêfc mu ’ nbsp;\uo complcduntui-jlargiti lunt amorem,id cft, Spiritumlandum: amp;nbsp;ita vnio hxc nobis eft

Ioaflu4. tripliciter renouata: quandoqdem mancreapud nos atq; commorari ftatutu eftDcOjfi mo dó nos illi reftè,piè,amp; ex virtutis prçfcripto viuemus.ltaiam quatuornobis explicatelunt proprietates Dei,quasreperiamusinillo, quæ nimirum totius vitæ noftrætamillius qux eft lecundum naturamjquam qux ex gratia agitur,commune quoddam principium atque finis funt:quæ omnia éxvocabwii VR fignificationibuscolliguntur.Vrautcmfiliumna-buitVri:eodem(^; modo etiam intra nos Vrijqui gratia: defignatplenitudinemjcx quatuor iamiamq; nobis enarratis Dei proprietatibus nalcitur ac gnatur.Vri nanq; vocabulum red ditum Latine,idem fit iuxta veteres, quod Lux mca, vel Ignis meus, feu Incendens me,aut Apertio mea:quorum quatuor fingulum qupdq; diuinæ gratiæ intra le complcdlitur pie-nitudinem,atq; interim tarnen non poffunt alia ab alijs difiungi ac feparari. Siquidem intra nos exipfo nafeuntur Deo ceu quædam illius fimilitudincs,amp; quatuor doniSjpriorib* jllis proprietatibus Dei,vnde progenita funt, modo quadruplici relpodent. Quos vbi nos quatuor modos feu ratioes conlequimur percipimusve,fingulares turn efficimur filij Dei: idq; bifce donis quatuor, quænobis verus ac naturalis Dei filius,frater noftcr Chriftus ie-svs morte luavenerandaatq; digniffimamerituseft: quiq; idem fingulum quenq; amante hominem plus plusq;,amp; aliter atq; aliter pro menlura ac ratione præftantiç leu dignitatis cuiulq; in amando,amp; propinquitatis feu vicinitatis in cognofcendo,adimplet.Quamobre Singular! fingulus quifque fingulari quodam mödó amans, ex gratiæ fuæ plenitudine ita dicit: Lux an^rc pditi fundo intelligentiæ, feu Vis meæ intellcdiuæ: Ignis meus in fundo voluntatis, feu 1 urn . y .5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amatiuæ; incenfio feu Concrematio mea in fundo vnitatis Ipiritus mci: Apertio

mea in excelfu mentis mcæ.Ifta Icilicet diuinæ gratix lux,in fundo intelligentiæ, omnis nO bis veritatis ac fapientix prxbet teftimonium.Nafeitur enim in nobis,amp; quidem abfq; in-termiffione,ex xtema veritate amp;nbsp;lapietia Dei:atque inde fpiritalis eft amp;nbsp;imaginis expers,fu praq; memoriam in fundo intelligentiç manet:ficq; veritatem fimpliciter ac nude docet, abfq; exemplis foris pctltis,vel inftitutioc cxtcrna:amp; quia parte fenfitiua fuperior eft, xter na pcrfeuerat.Hac luce vita omis virtuofa,fiue cum virtute coniuntl:a,abfq; errore cogno fcitur,colitur,bonoratur,atque dirigitur leu gubernatur. Hoc videlicet donum, cft clari-tatis ex Deo nafcetis,primuslt;^; intra nos modusfeu ratio,qua primx in Deo intcllcftxpro-prietati fimilamur feu fumus affimiles. Deinde itcrum is qui amat,cx expérimente ac ple-]j nbsp;nbsp;nitudine dicit gratix fux:Ignis meus in fundovoluntatis leu vis mexamatiux, abfq; me

dio,amp; fine vlla cefi'atione ex ipfo flagras amp;nbsp;ardens Spulanóio.Hic amoris ignis,ccu fundamentum quoddam eft menti numanx, ac donum prxeipuum, amp;nbsp;radix virtutu omnium. Etlicet à Deo fimulacparitcrlux nobis prçbeatur amp;nbsp;ignis, cieius tarnen ignem percipi-mus ac fentimus. Vtrunq; nanque non naturx, fed gratix muhùs ac donum cft:atque ita per Spiritumfanâu ex Dei ea libertate fufeipimus, priusq; fentimus amoris ignem, quàm lumé:per ipfum autem ignem, amoris noftri perfpicua ac dilucida in nobis cognitie perle uerat.Deni q; gemina hxc proprietas,puta lux atque ignis jCundas nos docet ac inftituit re 111 ipfa prxftare,moliri aC exequi virtutes. Tertio deinde is quittmore prxditus eft fingulari, adhucprofundiusamp; internis ita ait: Incenfio feu concrematio mea in fundo vnitatis Ipi* ritus mei,qux abfq; intermiffione ex ccififfima nafeitur ac renouatur vnitate Dei, exigitq; aincaCtrahitamp;inftigathorisomnibus, in nihilum quafi vtrcdigarinmcipfo,quo vnum amore efficiar cum Deo. Hic traâus, interna quxda incitatio eft fupereftcntialis vnitatis Dei, in quam amantes ocs ciufde amoris complexuliqucfaâifunt. Hine vero quçdam in nobis concrematio feu conflagratio oritur,id cft, ardor feu xftus occultus,isq; virium no ftra-

IN TABERNACVtvM tOÈDERlS, C O M M E 1A Rt À* ftrarum fuperiorutn implet vnitatem,att}; omigena in nobis comburit ato; confumit media Sc imagines:quæ quidem concrematiojvirtutum omnium perfedtio eft. Etenim fpiri-tus quædam in amando defedlio eft,vbi is patientis modo fefe nabet, conflagratq; Sc con-fumitur incompræliéfibili vnitatis Dei complexu.quae quidem vhitas sterna quadam efu-rie ac intima appetitione quicqd amat,debifcens ablorbet Sc confumit in ftipfa: ex eadë«^; vnitatc noua quxdam continenter nafeitur concrematio, in qua fjîiritus fummum ac præ-tipuum fuum facit facrificium:quandoquidcm ardet amp;nbsp;conflagrat,amp; in fummam vfq; fua oflertur beatitudinem ac felicitatcm. Qjaarto demum,qui fublimitet amat,ex inanitate ac lilt, claritudine fundi fui ita dicit: Apertio mea in nudo cxceflu mentis meæ,meipfum à meipfo ac rebus omnibus expediuit Sc denudauit,oftenditq; ac patefecit mihi vitam æterna.Iftnçc apertio feu patefaéHo,quædam eft reuelatio feu manifeftatio ex vita abfeondita, quam vi-uimus cum Chrifto in Dco:amp; bæc manifeftatio fublimes amp;nbsp;profundos, logos latosq; nos cfficitjco quod immenfat illi nos vniat vitæ,quæ fuo complexu ambit omia,amp; cunda com {»rçhendit;atqj ca de caula cuiufmodi bçc flt manifeftatio in feipfa,nos neiitiqua verbis vl is confequi autexprimercvalemus. Neq; enim aut demonftraripoteft, aut doceri, neqlie verbis,neq; eXemplis,neq; vIla flmilitudine.Manat autem ex Dco,amp;in elcuata lefe mente reuelat,detcgitq-,:cumq5 in earn fpiritus intendere feu contemplari molituf,mox modi ex-pers,vnumlt;^; cum ea luce efficitur,atque interim omnem amittit diftindionem ac rationis conflderationcm feu animaduerflonem, in vaftiffimo ill o diuinæ manifeftationis circuplé xu,vbi diuino illuftratur ac perluftratur lumine,amp; prims vnitur veritati, quæ eft ipfe De-us,exquabçcproficifciturmanifeftatio,quçq; omnem nos edocetveritatem,rurlumquc in totius nos veritatis rcducit fontem, vbi omnis vers vits initium pariter ac finis eft. Ex bis idpoteft animaduerti,duas hafee pofteriorcs proprietates, puta cócrcmationé amp;nbsp;aper-lionemjConiungere nos atq; vnire cu Deo:fimulque enodatu nobis cftjVri per dona qua- vtL tuor gratis fignificare plenitudinc.Ex Vri aut prognatus eft Befeleel,que ipfum ad extru-endum veteris legis tabernaculû fpeciatlm fibi Deus delcgitîitidëq; ex gratis ùei plenitudi-ne morigera ac ooediës intra nos nafeit volûtas,qua quiac amp;nbsp;ipfâ fimiliter ad vita redè amp;nbsp;ex virtute ducendâ clegit Deus,in ealt;^; tu in vita bac plcnti,tû in oem eft regnatur’ sternita té.Aducrtëdum eftautë, quatuor iam didasproprietatcs,vnà cum omibus Deidonis, du obus quibufdam contineri amp;includi,quç funt Amoriuftitiç omnis,amp;TOtius cognitio ve ritatis.Quifquis enim perfedam in fe iuftitiam fentit, idem ipfe igni Amoris fui aàvirtutes na*incîùdâamp; omnes fe fentit jncitari ac ftimulari, atque in boc ipfo fuî fentit concremationem feu con-flagrationem,quç amp;nbsp;offert amp;nbsp;vnit eum DEO;ficq; iuxta fpiritalcm rationcm,Vri is eft: ex Vri. ipfolt;^‘, nafeitur BESELEEL,id eft, obtemperans morigerumqj liberüm arbitrium, feu libéra voluntas.Quifqs etiam omnis in fe babet notitiam veritatis,idcm ipfe fentit lumen fuum, quo amore amp;nbsp;adiones omnes amoris ordinantur feu componuntur: fentit item apertio-nem fuî,in qua fpiritûs cocrematio fempiterno quoda appetitu ac voluptate femper pro-pcndct:atq; hic apte poteft Achifamecb dici,amp; ex ipfo generatur Ooliab, id cft,pcrfpicua OoIiaBj intelligentia,confodalis Befelecl,qucm morigeram ac obedientem diximus figuratc fignificare voluntatcm.Omis igitur iuftitix amor,amp; totius cognitio veritatis,per Vri Sc Achifamecb defignantur. Hsc autem duo exDeo prognata funt,nec poffunt a fe mutuô diffe-parari:cùm fint velut germani fratrcs,ex vno eodem^; parente gcnerati:aut tanquàm riui duo,cx vno fonte dimananteS: id quod vocabulum Achifamecb haud abfurdè vidctur ex-primere feu defignarc. Achifamcch enim exHebrso in Latinûfît, roborans fratre meum, «hifamech autfratris mei firmamentum. Ita nimirùm in veritatis lumine,amoris ignis iugitercorro-boratur,amp; in mentis patefadione fpiritûs omnino concrematur,ac Deo Vnitur. At nunc operçprecium fucrit,ad Ooliab Achifamecb filium,amp;Befeleel ex Vri natum,animum ad-uertere:quos quidem confiât focios fuifle clcél:os à Dco,ad ipfius exsdificandu tabemaeu lum.Et ex ijs Ooliab,fi Latine interpreteris,idcm eft fecundum vctcres,quodlnfirmans pa Oolfil» trem,velProtedio patris.Cùm enim Ooliab,id eft,dilucida perfpicuaq; intelligcntia, de-orfùm (efe vertit attentione ac confidcratione ad virtutum bonorum operum multipli-dtatem,fublimis mens in dilucida nuds veriratis côtemplationc,in qua cçleftis plane dul-j ce-

D. IOANNIS RVSBROCHII,

ccdo ac voluptas cofiftit,prçpedit. Altera verb nominis huius interpretatie, qua ©oliâbj' ld eft:,'clara ac lucida intclligentia, proteftio patris lui rcdditur,ad introIpeélionem perti-net,quç fit abfq; vlla partis fenfitiuæ occupatione: qua veritas omnis addifcitur, protegi-tur,amp; in feipfa fortiter rctinct.Itaq; bæc gemina vocis Ooliab fignificatip cu fuis aftioni-bus,quarum altera foras,altera intro rcfpicit,noftræ intclligentia; pcculiaris ac propria vt mancat oportet, quoad prallens aget vita:ficq; Ooliab crimus, ex fublimi progeniti mctc, oem contemplante amp;nbsp;aafpeârante veritatem. Atqui Ooliab iftc abietariusluit leu materia-' rius faberfitaq; Tabernaculi tabulas feu alleres dolabat, fecabat, amp;nbsp;apto lungcbat compö-nebatq; ordine.Fuit item plumarius,ficq; netfebat copulabatq; cortinas,qbus Tabernaeu Ium tcgebatur,amp;quicqd potcrat excogitan,quod ad omatum pertinerçt,acu pingebat in cis. Fuit etiam polymitarius,amp;:ita dilponebat ac componebat omnia, vt ad pra;cipuum ac decentiffimum Tabernaculi ornatum pertinere videbatur. Deniq; ex tribu Dan oriundus fuit.Eadem igitur ratione etiam intelligcntia noftra,magiftra leu artifex erit,cunftaq; no-ftraperlpicict interiora,amp;ex ratioc feu difcretione velprudentia,qcqd vel agcre vel omit-tcre intus conftituimus, confiderabit:idque omne dolabimus leu fecabimus, augebimus vel minuemus, in longum aut latum producemus aeextendemus, ita vt fit apte compo-fitum ac difpofitum amp;relatumad honorem Dci.Tum verohuncanimi noftri conceptum Icupropolitum,internis aclpintalibus obtcgemusacincruftabimus afiionibus,eafaem(^; refta iungemus ac mutuo fibi copulabimus intcntioncandc porro ornatus gratia acu pin-gemus in cis cundailla interna excrcitia, amp;nbsp;quicqd eftoccultæpr.æftantiæ vel dignitatis, quæ quidem Beleleel, id eft, obediens voluntas; amp;nbsp;Ooliab,id eft, perfpicua intelligentiaj omni ingenij acuminc acinduftria potcrunt adinucnire ac comminifci.Dcindc noftrarüm confidcrabimus virtutum colores,amp; fingulas qualq; virtutes proprio iplarum collocabi-mus ac difponemus loco,vbi poflint fpiritui maximti adferre decorcm ac ornamcntum.Ita

Danqdfo- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cx tribuDan crimus oriundi, (Dancnim iudiciu fignificat)eo ciUod vit£ nôftræ

net. Tabernaculum redo ac veto cum iudicio occupemus poflidcamusquc.Sea prçter hæc vnà quoqucBcfclecl Vrifiliusvtfimusoportet,qui (vt fçpc diéfum eft) voluntatçm defignat morigeram ac obtemperantem, quæ rcccnsacnoua lempcrprogigniturex amore iuftitiæ: Eefclecl lt;jd. j J quod ipfius intcrpretatio nominis adftruit amp;nbsp;confirmât. Eft enim Befeleel vmbra DEI, Vrnbræqd vcl vmbraculum diuinum. Vmbraautem figurarefertac fimilitudine cüiuftibet rci ipfam fit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cfficientis,fi fit res ea bene media inter vmbram luam,lucis(^; fplcndorem,atqueadcó fi fit

firma ac ftabilis,neque pellucida fine tranfparcns. In acre nanque aut igne,aut aqua conci-tata vcl agitata,neque retineri ncque agnolci fans vmbra potefti

. Exhisanimaduertcrelicet,vmbramextribuseffici,putaluce,medio,amp;relucioppofitavel bù”c7ri”ùs o^ic‘^^‘B:iniobrem,vtnoftrum profequamurinftitutum,fciertdum eft,lucem,quçvmbra fiat. DEI cfficitjcam efte Cliriftum iesvm Iccundum diuinitatcm fuam:mcdium autem,cuius fit

vmbra,vencrandain illius efle Humanitatcm, cum meritorum ac gratiæ ipfius plenitudinc: obicólum deniquc^quodipla fit vmbrajnofti am cflc voluntatCjfi non fit inftar aeris tranC parens prç luperbia,neq; ceu ignis ardens amorc inordinato.neq; demum aqua; more flui-tantis aut concitatç,inconftans acinftabilis corporis fedandavoluptaterïed fi fit fixe ftabi literq; adlucem vcrfalibenti ac voluntariaobedicntia,turn demum Bcfelcel, ideft, vmbra fitDei.Quonanq; momento temporis voluntas feie obfirmat ftabilitq;, codem ipfoDeus arternum lumen luuiTi in intima infundit Ipiritûs penetralia,leu penitilfimas Ipiritus latc-bras ac recelïuSjquo cum lumine ideni fpiritus in intimis penetralibus vnitur:atquc ex bac vnitate leu vnionc gratiæ nafeitur plcnitudo in virium lupremarum vnitate : gratiæ autem plenitudo gignit ex lele morigeram voluntatcm,idert,Bclèleel vmbram Dei. Hæc auteni omnia per Clirifti mérita ptçclara atq; digniffima fiât necefle eft. Ita deniq; Vr fumus, per vnitatem leu vniôem cum Deo:amp;: Vn,per gratie plenitudinem:atq; Beleleel, id eft, vmbra Dei,perlubditam obtemperantemq; voluntatcm.Itaenim natura comparatum videmus,vt vmbra omnem corporis,vndè fit,motum affimiletacimitetur:amp; quôcunq-, illud perrexc-ïitj^c^uatur.Siigitur per voluntatis obediétiam vmbra Dci fumus, imitemur oportet ex-trinlecus bumanitatem Cbrifti,ciusq; inftitutioes, idq^ tamiuxtaprçcepta, quàm conlîHa iU

IN TÀBtRNACVLVM FOEDÉRÎS, CÔMMENtÀkîÀé nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’’’7

illius'.habituri hâc ratione primam,quç nomihis Befcleel fignifîcatione cxpnmitur,prôpri etatem. lam quod ad altéram eiufdem vocabuli interpretationem attinct,q'uadiciturvm- diuinû lt;juâ braculum diuinûm^eatum nobis quoq; reiäc conuenit, vbi ôbediens voluntas diuinefefe fiamus. fubdidit libertati,in eadem«^; fui refignatione libertatem illam ac vnitatem, qUa iple frui-tur Deus,guftu percipit:quod quidem volûtaria fui refigrtatione amp;nbsp;abnegationc adipifci-tur,in qua amp;nbsp;ipfe deIjamp; devs illius fit vmbraculumîquâdo amp;nbsp;iple cum deo, amp;in iplo DE-i VS manet,babitat)amp; quicfcit,amp; alter alterum æterna früitione circumpleéiitur:idq;in vni-täte diuina,qux omnis aâionis ac gnationis feu efteftionis tam naturalis,quam illius qux ex gratia eft,amp; initium femper eft amp;nbsp;finis.vndè etiaril Befelecl ex tribu Iuda,id eft,confitcn teaut glorificante,origihem duxilfe reftè dicitur.Non ehim poteft vnquàmmorigera vo- ludat ^ùîi luntas non confiteri amp;nbsp;gloria ac prçdicatione cHerre Deum in cunélis aâibus fuis,co ex Deo genita fit,rurfusq- in Deum cum omnibus aélionibus fuis propcndeat:qua re ctiâ ar-tifex cft,amp; velüt architeôlus,clefta à deo quæ illi’ extruat tabernaculum. Et in corde omis cruditi pofuit Deus fapientiam,vt feiret fabrè operari,quç client in vfum rabernaculi.Sic plane fingulæ quxq; vires hominis prxclarç obedictiç lubditç^diuinitùs doélç lunt amp;nbsp;la-pientiâ percepere,qua çterna agant opera in Tabernaculo Dei.Ita iam amp;nbsp;ortus lèu genera-tioncs,amp; fignificationes eorum qui tam iuxta figuram qüàm rem ipfam amp;nbsp;veritatem, Dei exçdificent Tabernaculum,nobis expofitç amp;nbsp;abfolutx funt.Nuncporro deIthamar,Aarc» nis potificis filio,diccre inftituamus, vtpotè qui populi IIraelitici munera oblata lufeepit, ac indè'artificibus diftribuit,ex qbus fpotè ac vitro oblatis,Dei eft confcâum cxtruâumq; Tabernaculum.Aaron,fiLatirtè exprimas, idem eft quod nions fortitudinisîfignificatq; fi guratc fupremam fpiritus portioncm,in qua régnât Deus.Ita enim Efaias propheta ait: Ve nite,aflcendamus ad montem Domini,amp; ad domum Dei lacobpd cft,fupplantatoris.QuiP' quis enim adhanc domum montemi^; pertingit fortitudinis, is plane fupplantat,id eft,fu-perat ac vincit omnia.Vbi etiâ adiungit Efaias:Et docebit nos vias fuaS,id eft,mandata fua: Efa.îj amp;ambulabimns in femitis eius,hoceft,cxleftibus confilijs cius:Quiadc(monte hoc) Sion cùm fit totius fpeculatio veritatis,amp; omnis iuftitiæ contcmplatio,exibit lcx:amp; verbum do mini de Hierulalem,quod eft mons ipfe,amp; vifio pacis.Et hic Aaron eft fortitudinis nions infuperabilis.Ex quo ortus eftIthamar,qui nobis fupcrnaturalem fignificat libertatCm.Ex Hebræo nanq; fi Latinis voce hanc verbis exprimas,Ithamar iderh eft,quod infulæ palma. Palma autem,vel huius nominis arborem,veleius frü(ftum,vel viâoriatn, vel manum figni l’almi. ficat explicatam. Itaque fuprema portio fpiritus noftri,vnita fpiritui Dei,montofa eft ih-fula,quam vaftiffima diuinitatis vnda circôfluit,amp; ad quam humanitatis Chrifti Seruato-ris noftri riui amp;nbsp;quotquot ad ilium pertinent,confluuntiln hac infula Ithamar tiafcitur,id eft,libertas,qux palmç femper virenti haud abfürdè comparâtur,eo qUodamp;ipfa perpetu- nbertascué am feruct viriditatem,id^; oh fublimem ac prxcellam illius origintm leu natiuitatem.Ne- palmæ conque enim aut fulmina cxli,id eft,omnes fuperbiç veiiti fifhul colleâi âtq- in vnum coafti, ‘«^atur. quicquâ ei officere autea Ixderc: neq; aut terræ aut aquarum frigorajqux funt malcuolen tia, infidelitas, odium, inuidentia, inftabilitas creaturarum,illiüs corrumpere aut perdere queunt viriditatem:Inhisem palmæ affimilis cft:frult;ftuslt;^; eius, qucmadmodùm amp;palmx in Syria aut Aegypto nafcentis,cito maturcfcunt.Syria qdem,vt quibufdam placet,ara aut Syria quid fublimitas reddipoteft Latine:Aegyptus autem,tenebrç vel anguftiafeutriftitia. Vbi igi- fonct. turvenerabunda cum libertateDeo nofipfos dedimus acrefignamus,amp;in ara olferimus diuinç libertatis,quç fublimitatis omnis faftigium eft ac celfitudo:iam tum libcrtas hoftra ßaaylli trefeit in Syria,citoq; matures adfert fruâ:us,eosq; Deo gratos valdè,putà dâétylos,id eft, botros fpiritales nos inebriates,efficientes^; vt fupra omiaDci quendam guftum pcrcipia-mus. At veto dum abnegamus nofipfos,ac vitro hbentcsq; feu libéré Deo nos refignamusj «£1 ac dédimus etiam in ijs omnibus,quç nobis aduerfa feu contraria lunt,quxq; fiuc Ipiritui, fiuc naturç molefta ac grauia fent)rnus,iam noftrx palma libertatis in tenehris lpiritûs,auc nature anguftia fiuetriftitia,id eft, in Aegypto crefeit, fruftusq; illius celeriter aftequutur maturitatennqui nos frmftus æquabilcs,ledatos feu traquillos, Deiq; fimiles reddunt,atq; prx omibus virtutum fundum guftare nos faciunt.Hac nimirùm ratione Ithamar,id cft,li-

i 1 bertas

D. IOANNIS RVSBROCHII, bcrtas fumuSjpaîrnç ciusq; fruduum fiiTiilcs:amp; hac libcrtate, cx pcccatis amp;nbsp;hoftib’ nortriä vidoriam rcportamus, in caq; virtntum noftraru omium abfq; vlla formidine frudus gu-ftainus.Tpïa quoq; cundas virtutcs noftras infernè,amp; Dei dona,quçcunquc is nobis largi-tur,fupcrnc lufcipit:atqucadeöipfametvnicus fruótus cft,in qua cundabonanodra finita ac mcniâjCollcda amp;nbsp;aggregata lunt:amp; ipfa tarnen in fundo luo,vbi radices egitin liber— rimavnitatc DEJ, immcnlacft. Adhçc,cxopulentiaacfacultatefeupotefl;atclibcrtatis buius,cundç vires noftrç virtutum adus efficcrc qucunt,ob cam videlicet,quam in ilia ha bentjlibertatcm.Siquidemabfque libertate nullum vnquàm opus meritorium pcraótu eft: Jthamaraf- ^tque indé ctiam ipla hçc libcrtas noftraltbamar Aaronisfilioredèaffimilatur: quando-iimilct, aut quidcm omnes in fe complexa eft diuitias opesq; fpiritalcs, ex quibus Dei eft ædificandum manuiexpli tabcrnaculum.Eft etiam palmç fimilis,id eft,manui explicatæ, quç Temper quidc largitur aliqd, ncc quicquam retinet:eo quod opulcntiffima Dci libertate progenita fit: amp;nbsp;earn ob rem præfccit earn Deus tbefauris fuis,vt fingulis qbufq; viribus,in hoc rabcrnaculo la boraturis ea diftribuat,qua: fingulis congruant,quo poffint quaftibet cxequi amp;nbsp;pcrficcre virtutes.Itaquc danda nobis opcta eft,vt Chriftum fi:demur,(urfumé{; inlibertatcm ten-damus ac aflcendarnus,in libcrrimamq; nos ofteramus atque dcdamui vnitatem Dci:qbus rebus horis omnibus nobifipfis emorimur,amp; æternam atq; libcrrimam in Deo vitam pofi-fidcmus.Qupd idem Chriftus quoq; fecitiuxta humanitatem luamiaminde à prima erca-tione fpiritiis fui,facictq; in æuum lempiternumzvtpotcin quo omnis turn ilhus,tum créa turarum omnium, Deo coniundarum atque vnitarum,felicitasacbeatitudo conliftit.Sic itidc fortiter Sc conftatcr defccdemus,amp;abnegabimus nofiplos in omibus rebus duris ac moleftis,qua; nobis cucncrint:amp; hac ratioe crucem noftram fcrimus,amp; naturç morimur, atq; fecundÔ Chriftum feqmur, qnoftracaufaadomnem fefe demifit fiuedefeendit mife riam atque calamitatem,ad extremum vfquc crucis fupplicium: idemq; ipfe hi Ice duabus rebus,id eft,aflcenlu Sgt;c dclccnfu fuo cum libcrtatc coniundus,nobis itidèm in Deo liber tatem mercatus cft,atquccomparauit:ijfdcmq; modis,non alijs plane,ctiamnos hanepo-terimus in nobis adipifei libcrtatem. Ex his omnibus paulo fufitis pertradatis, facile po-tcftanimaduerti,Vr qdemnos cfle,ob vnionem cumDeo:amp; Vri exDeo genitos, obgra-tix plenitudincm:amp; Bclclecl atque Ooliab,ob morigeram voluntatem,perlpicuamq; in-tclhgcntiamjquas vtrafq; gratis ex fe producit plcnitudo: Ithamar quoque,Aai onis fili-um^pcr vitæ libcrtatem-.in qua cundas noftras virtutu adioncs infernè Deo furfum oftc-rimus,donaq; omnia quç nobij diuinitiis prçftâtur,fupernè fufeipimus. Per voluntariam autem obedientiam,dilucidamq; rationem feuintelligcntiam,exliberis hifee virtutum no ftrarum oblationibus, amp;nbsp;largiffimis Dei donis sternum intra nos Deo Tabernaculum con ficimus amp;nbsp;exsdificamus:quod qdem Chriftus IE S V S Deus acDominus nofter, ex vario ac omnigeno virtutum decore, elegantia acornamentis nos iubet extrucrc, quemadmo-diim MofesDei vice omnis generis fingularibus quibufdam opcribus externum conftrui prarcepit Dei Tabernaculum.Quod nos ita demum explicate aggredimur.

^De cortinisTabcrnaculi. Cap. XI.

# A IT Dominus ad Mofcn:Deccfn cortinas de byfto retorta,amp; hyacinthe ac purpu-ƒ ra,coccoq; bis tindo,variatas operc plumario facies.hoc ia Iqco ca quæ de quar-Ml ta principali parte tradanda fufcepi,explanare deinceps’eonabor. In hifeeverbis, Tabcrnacu- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mofi Dominus locutus eft,vti ea ad longum pauloante recitauimus, hoc in

li teâû cur pi'imis licet animaduerterc, priùs oominum tabei nacuh tedum fieri demadalfe: deinde pa fundameto nctes,id eft,tabulas ouæidfuftentarentiauo nimirtim id fignificatur,fiEpius multo tempo priushen i / nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 . r J ° nbsp;nbsp;nbsp;• n ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j *

iiiffum. te ciiuq; virtutes excrcitari oportcre,antequam fundum earum in illarum ornatu ac deco-re pcrfpicuc dilucideq; feratur,fuftincaturve.per decern autem cortinas, quas efficereiubc Cortinc de- mur,legis ac dccalogi intelligi poteft plcnitudo in excrcitationibus internis, quæ in ratio-ccm. riali fenfu agutur,qui quidem quintuplex eft, turn intra verfus adDcum, turn extra verfuS ad cunéi:os homines,iuxta Dccalogi rationem fiue modum.Hæc autem cxercitatio rationa • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;liSjlccundum diuinæ legis aut mandatorum Dci præfcriptum,amp; intro amp;nbsp;foras relpiciés fi

UC

IN tabernacvlvm toederi^j commentaria.' uctcnclens,exquatuor cófeólafitcoloribus oportet. Quorum primus ^flalbusinftar la-nx lubtilis amp;nbsp;candida;, id eft, byffinus: alter cxruleus fiuc byacintbinus, tertius purpure« us,velutfangilis rubicundus-quartus coccineus ex cocco bis tinâo.Qup nimiriimfigura-tè id exprimitur,fingulas qualq; virtutes noftras,quatuor prç fe ferre colores, id eft, qua-druplici ratione fieri ac exerceri dcbere.Ex quibus color primus,qui byllinus eft ex candido ac molli lino,myfticè defignat,fimplices ac innocctes nos efle oportcre,hoc eft,vt nof-ipfos nulla in re neque quçramus,neq; Ipeftemusiquod eft initium quoddam cunótarum virtuofarum fiue cum virtute coniunftarum operationum, Vnde etiam ftamen cortinaru Quakcor-omnium ex fills byffinis geminatis, id eft,lino byffino in fila gemina cótorto,fuit:vt bine intelbgamus, noftrarumitidèm virtutum omnium ftamen gemina conftarc innocentia debereîamp;itain ea virtutes omnesintcxcre valebimus,quod alias fieri nonpoterit.Eamob-rem fi fimplicesaeinnocentespcrmanerevelimus, virtutes cundç ex filo candido amp;albi-cante, primo nobis inftar ftaminis præparandæ feu fubfternendai lunt, ac difponcndæ: quod eft,ne noftrum fiue lucrum,fiue commodum neque in corporalibus,neque fpirita- Subtcgmedi libus rebus prçcipuc ac potiffimu Ipeólemus amp;nbsp;aucupcmur:amp; ita ftamen noftrum ex byfi fo retortafeu geminata auótum amp;nbsp;apparatum erit.Porro fubtegmcn,quod jirimo loco in-texemus, eiufdem crit generis. Quanu'is enim ftamen, id eft, vitæ nobis vitro fulceptæ in-ftitutum fiue ftatus proprius, innocens fit, amp;nbsp;candidus ac lenis,at nihilo feciùs in cuniftis noftris adionibus certandum nobis eft,vt candem innocentiam tueri ac conferuare quea-mus. Semper enim boftisTartareuSjmundus amp;caro noftra,tentantnos,cupiuntqj perlua-dere,vt nofipfos lpcéfemus,amp; propria captemus amp;nbsp;venemur comoda. Quibus fi nos con-fentiamus, commaculatur ac fœdatur, immo amp;nbsp;deftruitur iftiufinodi fubtegmine ftamen noftrum.Id quod protoparenti noftro Adamo acciditi qui ciimpurus ac innocens aDeo Genc.j.-coditus effet,at tentationcpulfatus diabolica,reli(fto Deo, commodum fuum aucupaba-turiatq; eo iplo,vtpotè tam impuro acftxido intexendo fubtegmine,ftatu amifit innocen-tiæ.Vnde fi vitæ noftræ inftitutum fiuc ftatum innocentem retinere volemus, pugnadum nobis critatq; obfiftendum nobifipfis,agedumq; vtnofipfos lupcremus atq; vincamus in omnibus:ficq; iam apparatum fiucduiftum atq; cxtenlum virtutum omnium ftamen babe bimus:Qiwties autem viélorcseualerimus fcruata innocentia,totiès eiufdem generis fub-tegmen inteximùs.Etbic primus cortinarum amp;nbsp;virtutum omnium color eft. Aduertedum etiam hîc eft, tametfi vela hæc apud Latinos cortinç dicantur, non tarnen eiulmodi fuiffe quç vitro citroq; moucri poffent:fed crat velut aulça quædam vel velaria mutuó confuta ’ atq; connexa,vt póft audituri fumus,ita vt fimul ex omnibus vnum fieret tegmen vel ope-rimentum,quo totum obtegebatur Tabetnaculurn.Vnde etiam nos,quo fit res perfpedti-or,cortinarum deinceps vocabulo vtemur. At.vcró color alius,in ftamine nobis texendus. Color fecu byacintbinus erit,id cft,cçruleus:q qdem color modo lubobfeurus, modo dilucidior ap-paretjpro ratione plus minusve ex folis fplendore illuftrati aeris.Eamobrem diferetionem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quiv.

fiue rationem internam nobis color ifte fignificat, qua nobis vtendum eft in cunéfis ope-ribus noftris:quæ nimirùm çælefti femper illuftratur lumine,id eft,diuina gratia,magls ta- nbsp;nbsp;'

menacminùs,quatenusqfq;diuinitùsilluminatus eft,Et bic alter fingularum tum corti-.narum,tum virtutum color eft. Tertius vero color,purpureus erit,cx conchyliorum fuc- III. co vel fanguine,qu£e(vt fertur)cælefti tore vitam ducunt. Perbunc colorem, animipieta- Conchæ.-tem fiuelargitatem accipimus, ex ipfo cordis fundo proficifeentem, quæ fanguinem bo-minis per cunâas diftundit venas, naturamq; omnem quodam calorc amp;nbsp;gaudio afficit; amp;nbsp;vt pifeis in aqua, ita ip la in diuinanatat gratia:corq; pietatc præditu, cælcfti viuit rore, id eft, fingulari Sanélilpiritus vifitatione. Itaq; fi omnes noftræ virtutum adioncs exbilari acpio cordis fundo proficifGatur,amatnos hauddubicomnipotens Deus,amp; colorem ba-bemus tertium tum cortinarum,tum virtutum omnium. Quartus deniq; color,coccine- nil. color.-Us crit,id eft,flammeus bis tiniftus fanguine vermiculorum,ex arborum(vt qdam volunt) folijsineremo viéfitantiumiqui nobis color charitatem defignat, qua virtutes omnes nc-dum cxornantur,fed etiam perficiunt amp;nbsp;confummant:eftq; rubicundo bis tinfta colore^ eo quod tum DEO, tumproximis nos coniungat, perinde vt ignis ea omnia, qbus do- ignisvfe.

mi-

D. IOANNIS RVSBROCHIb

mitiari poteft/oniugibfuiq; reddit fimilia.Et nos quidem fi pcrcxigui ac huiTiilcs cffc vcf miculi non recufèmuSjfugiamusq; ea quæ mûdus expetit ac venatur,amp;in eremo vitra créa turas omnes vitam agamus,cibum inibi capiemus ex amœnis ac virentibus folij s^id eft,cxlc ftibus excrcitationibus.Et hoc paélo prçclarum atq-, eximium hune coccineum poterimus cfficere colorem,qui cunftarum eft virtutum decus ac ornamctum.Enimuero quifquis in virtutibus charitatem exercet,is affeêlione ac deuotione fanguinem abfumit fuum,tum adL honorem bci,tüm ad vfum vtilitatemq; proxifnorum:amp; fie colorem habet ignis,que flam Charius. meum appellamus,Charitas naq;,quicquid eft in homincculparumfiuedefeûuum,corn-» •' buritjCundasq; virtutes perficit amp;nbsp;abloluit:atq; is idem veftem induit nuptialem,chlamy-demillam coccincam,reuera præclaram,quam Chriftus iesvs prxceHusachumilis amator illo charitatis geftauit dic,quo ex amorepuriffimo fuum abfumpfit fanguiné,pratcipuæc|; ac fumma» charitatis opera ad honorem patris,cûdorum(^; vfum mortahû pcrfecit amp;nbsp;con-fummauit.in cuius videlicet amoris fui fignum,hac quam diximus,gefht chlamydcm coc-cineam: quéadmodùm vefte purpurea, quam eodem tulit die,fuam nobis voluit teftari ac dcclarare pietatem ac liberalitatem.Ea nanq; infigni lolcnnitatc Ipofum ipfc agcbat,opta-batlt;^; perlpicuum ac teftatum nobis reddere,vtJ amp;nbsp;fccit, regem fe cfle mufto pijffimum ac hberaliffimum,itemq; principe verç lynceræq; charitatis. Ita nimirùm cortinaru vnaqux-hbet,hifce quatuor iam diétis fuit tinda coloribus:«amp;nobis fimilitervirtutes fingulæ,qua druplici funt colend.x fiuc efficiedæ ac aditandæ colore. Siquidem fufeeptum vitxgenuj «îtamévîrtu acinftitutum,innoccns erit,quodeftftamc virtutum omnium: innocentia autcmincun-tâ oîm, (jd. dis bonis adibus certando ac dimicando feruanda tuendaque nobis eft: quandoquidem innocentia omnes virtutum adioncs confirmantur ac ftabihuntur:qua de rc amp;nbsp;ftamen,pa riter amp;nbsp;primum eiufdc ftaminis,id cft,virtutis omnis atque integritatis,fubtcgmen eft:dc-indè cundas noftras virtutes dilcretio feu ratio moderabitur, inijfdemi^; demum amp;nbsp;ani-mi pietate feulargitate ex iplo cordis fundo manatepra’diti,veraq; charitatc plcni crimus.

Et ni lunt colores quatuor primi fiuc principales,qui virtutes omnes pro DEI exornant ' riunjarium voluntate.Ipfos autem cofdé colores iuffi lunt diuinitùs Befeleel amp;nbsp;Ôoliab variarc opère ©pus. nbsp;nbsp;nbsp;plumario,id eft,acu pingere varia in cortinis,quç his tinda crant coloribus,quç ad omatu

pertinerent.Eodem modo etiam noftra obcdicns voluntas atq; intclligentia,omigcna virtutum ornamenta his inlerent coloribus,id eft,virtutibus quatuor,paulo ante commemo ratis.In albo qdem innocentiæ colore, rofas pingent rubicundas,vti nunqua non vitijs ac improbitati omirefiftamùs: quareinnocctiâfcruamus,naturamq;noftracrucifigimus:amp; itarubenteshabemusrofas,quarumeft odor gratiffimus, colorcinq; album vehementer' Hcliotropia. eXornant-Dcindè in cadem innocentia etiam Heliotropia pingemus acu,quæ nobis obedh entiam dcfignant.Sole nanque cxorientc,ccntrà illius radios fefe aperiunt, atq; omnibus horis cum illo circumada ad occalum vfque femper ilium Ipedant, ciusq; vclut inclinant ardori:noôtibus autem claudut fcfe,fuumq; abfcondunt colorem, rurfumq; Solis prxfto-lantur exoltum. Sicitidèm nos quoqueper obedientiamad diuinx grati.æ Iplendorcm ac illuftrationem,noftra aperiemus amp;nbsp;expandemus corda,ipfamq; gratiaperpetuo vera cum humilitate amp;nbsp;animi fubmiffiôe ac inclinatiohe fequemur, quadiu amoris lenticmus ardo-rcm atq; feruorê.Vbi vero gratiç illuftrationouos luos inftindus fiuc inftigatiôes,vel co-motiocs rctraxerit,amorisq;çftu fiue ardoré aut nullu aut exiguu fcnfcrimus,iam nox agit, amp;nbsp;erga tentationcs omnes noftra occludemus corda: ficq; aureum noftræ charitatis obte-gemus ablcondemusq; colorem,ac nouum rurfiis Solis exortu,cum nouo lumine nouisq; inftindibus leu commotionibus pr»ftolabimur:amp; hac rationc innocentiæ decorem faluu Hyacintbî- fc^per ac inteprû feruare licebit.Àtqu'i in colore hvacinthino.qui idem cærulcus eft, aucj nus color. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i • r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-•in- nbsp;nbsp;nbsp;'

pingemus acu plumis hue pennis vari)s,id eft,in ra Authorc lofepho.nulla crâtpidain cor^ tionefeu dilcretionenoftrapfpicuacofiderationc tiniaanimalia.’fcd fi propn'clog vclim’’, vitam aôirusq; fandorû,qui quidem varq luht,cir- inter animalia no numerabimus. cunfcremus.Hos nanq;,pennas eorum dicimus varias acmultigcnas,quæ gratiæ,elegantie ac admirationis habent plurimüm,quibus illi ornati fucrc,amp; ad çternam lubuolârunt bc-atitudinem.Hafcc aues nos lérioac diligenter conucnitanimaduertcrc:quarii fi pennash a bu

IN TABERNACVLVM FOEDERIS, C Ô M M ENT ARI A.' nbsp;nbsp;nbsp;7^

l)uenmus,adeaiTi,quam ipfi iam adepti funt, requiem quandoquepcruenircvalebimus.In purpurco autem colore,qui inftar fanguinis rubet,fignificatc|; pietatem vel libcralitatcm, pu^pürcuïi jîympbæameffingemus,quænobislibcram omnium diuitiaru opumq; nei Opt.Max.pof-iefiioncm defignat. In nymphæa nanque quatuor animaduertimus, quod caput Icmper Nymphaea. luper aquas altius profert, amp;nbsp;quatuor habet folia viridia inter florem ôi aquam, eftq; tir-main ffido ac fl:abilis,amp;in fuperiori fui partc Soli fefc aperit,eftc|; medicine loco ijs,q æftu laborant.Sic nimiriim amp;nbsp;nos pietate,largitate,ac libertate Ipiritus fluxus largifflmoru do-Îîorum Dei poffiderc potcrimus: amp;nbsp;ita qdem folia babebimus virentia, id efl:, gratam iu-cundamq; contcmplationcm^vti fempiternaDeipietas amp;largitas nouis contitieriter donis acmuneribusfluat:vtq; donaeadem diferiminatim lemper dimantnt ac profluant pro ra-tione hominum amantium,quibus ea præftantunvtquc præcipua ac potifflina donoiurn bmnium caula libcraliflimum atque pijlfimum fundum fit charitatis diuinx,amp;: huic pro-xima caula fit fapiens piumq; ac liberale creaturarum fundum,quæ feDeo conformarc no--lint.Opulentiam nanque diuinorum muncrum nemo ncque feireneque poffidere poteft, hifi lapicns atque liberalis amp;nbsp;pius, qui ex diuitijs ac opibus Dei fapienter ac pic amp;nbsp;largiter creaturis omnibus impartiri Iciat.Hoc videlicet paólo exornanda nobis largitas efl:,ficq; in donorum omnium fundo, id eft, iplo Spiritulando firmabimur, quemaâmodum Nym-pbæa in aquarum fundo fixa ftabilitur. Cor autem fupernp veritati ac iuftitiç Soli expande-rnus fiue bencfacicmus, futuri hac ratione topus orbis medicamentum. Qui enim ex animo largus amp;nbsp;pius cft,amp; Dei opes poffidct,is non poteft non largiri, confolari,refocillare, refrigerate eos omnes qui mœrore corrcpti lunt; atque ita denique luum quoq; puipure-us color ornatum habct.In coccineo veto colore,id eft, fcruenti charitate,dilucidas ac mi-cantes^acu pingemus ftellas, id eft,pias, intimas ac deuotas preces pro vfu vtilitateq; proxi-mofumfltemq; reucrentes amp;nbsp;occultas inter Dcum atq; nos excrcitationcs.Hæ nanq; ftcllæ iunt,qux Iplendore acclaritate lua cælum terramq; illuftrant, nofiplos quoqueintiis lu-cidos ac foecundos efficiunt,amp; in xternæ vitæ nos figunt ac ftabiliunt firmamento. Prxtcr hæc iam difta,in his infuper coloribus quatuor, omnem virtutum decorem ac elegantiam €ffingamus,qux quidem liberum arbitrium amp;nbsp;perlpicua intelligentia noftra, vera ex obe-dicntia comminilci atq; excogitare valcbunt:amp; hoc pafto rem iplam amp;nbsp;veritatem exeque-murac perficiemus, quæ ludæorum variatis eft cortinis myfticè defignata. Ait poft bæc Dominus ad Mofen:

Lon^iîudo cortince ufiiiii:, babebit ui^intio3:o cubitost latifudo^ quatuor cubito^ te x tv S rum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;niits menfura;fient uniuerfa tentoria. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exo.iö.

Hæc ad cafdem,quas iam traftauimus,Cortinas decern pertin^t. Vbi nolle fuerit operæ-precium,Cortinas lingulas vniufcuiuflibet coloris ex quatuor fupradiâ:is,leptcm habuille partes alias alijs cófutas,ita variatas atque difpofitas,vt eft fupràà me expofitum atq; ordi-natum:ficq; cortinarum quamlibet vigintioifto eiufcemodi partibus conftitilfeiquç qdem partes fingulæ, vnius étant cubiti in latitudinc: Vnde in vniuerfum viginti amp;nbsp;o£to cubiti fiebant,quæcrat fingularum longitudo cortinarum.Exqbusidpotcftanimaduerti,virtu-tem quanlibet nofttam,viginti cubitos amp;nbsp;oiftoin longum habere dcbcre. Initium nanque amp;nbsp;finis illius,in diuinæ gratix plenitudine fit oportet. Enimuero pius quifq; ex gratix lux plenitudine,quarn habet fpcciatim à Deo collatam fibi, legem implet accalogi,idlt;^ue pro modulo fuo.Qup J qdem feptem virtutibus principalibus fiat,nccefl e eft,quarum lingula quxq; ratione quadruplici,vt ante iam cxplicatum eft,exercetur fiue colitur: vndè fiunt cu bitivigintioä:o,cuiuflibetcx quatuor coloris partes feptem, quarum vnaquxlibet cubiti menfuram in latum obtinet.In gratiæ autem plenitudine, qiix virtutum omnium fons eft amp;claufula, nonnififtatus vnus Ipiritalis amp;vita vna funt, ficq; virtutum vnaquxlibet in fundo fuo CLinftarum habet longitudinem:quandoquidcm in candido innocetix colore inchoat,in eaq; perfeueratinnocentia,perficitur(^ueamp;confummatutin colore coccineo bis tinifto charitatis. Latitudo autem cortinx cuiuflibct, quatuor erat cubitorum. Qua re nos docemur,vt noftrum virtutis ftudium amp;intrô ad Deum, amp;nbsp;foras admortalcs omnes

exten-

'1'^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D. IOANNIS RVSBROCIÎII,

cxtenderc ac dilatarc debeamus:quod ipfum quoq; in fingulis quibufq; aélibus bonis rtiÔ= do quadruplici agendum eft.Quodlibet naque opus bonumjquatuor habeat proprietäres neceiïe eftuta vt nat innoccnter,moderatè feu rationabiliter,piè ac amantenquarum pro-prietatum vnaquæuis cæteras in fe compleftitur, Neque enim difiungi aut diuelli fe pati-untur, Vndè etiam pars quælibet fubtegminis, in tranfuerfum per cortinas, quatuor erat cubitorumjquos itidèm cortinæ cuiuflibct obtinebat latitude. Ait indè Dns ad Mofen:

V’T'xzo

txod.16. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cortineeßbi iun^entur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;altÆ (Juincp ncxußmih echtercbunt,lt;^n

fui06 hyacintbinas in lateribiis acfummitatibntsfeics cortinariim, utpofint inuice copuîarû Qwnqua^enas anfuîas cortina habebit in utrag^parte^^ita infertas, ut an' fa contra anftm ucniat, nbsp;nbsp;altéra alteri poßit adapt art F acie$ CZ (piincpia^inta

circulos aureos,(piibiiô cortinarnm uela iun^endafunt^ut unum tabernacuîumfat^

Iftis nimirùm id fignificatur,internos,id cftjfpiritales fênfus noftroSjColligcndos atq* coadunandos nobis eflcjferuandosq; liberos feu fanélè ociofos, vel quietos ac expedites in fenfu quodam rationali,amp; introuerfione ad veritatem,quam Deus intiis exhiber amp;nbsp;re-uelat: arque inibi veram virtutum omnium mandatorumq; Dei legem docendos nos elfe. Atqui in eadem ipfa vacatione feu ocio fanâo fecundum fenfus,rationali quodam fenfu foras nos conferemus ad infpicienda feripta diuina, vitasq; lanótoium: ficque etiam foris eandem ipfam virtutum ac mandatorum Dei rationem edocebimur. Et hune quidem gc-minum rationalem fenfum^quo turn intro tum foras nos recipimuSjduo ilia vela cortina-rum decem f!gnificant,in eoq; virtutes amp;nbsp;præcepta Dei iunguntur ac adunantur.Habebût autem fingula vela ex his duobus anfulas quinquagenas hyacinthinas: præter quas, totidc circuli aurei fabricandi erunt,quibus cortinarum vela iungantur.Qmbus docemur, in ra-tionali noftro fenfu defiderium quoddam feu appetitionem cum amorc coniunâa, circû-' nbsp;nbsp;nbsp;ferendam nobis efle,qua DEI præcepta fine legem amp;nbsp;virtutes omnes ad Dei honorem exc-

Senfus qn- qui ac perficerç amanter cupiamus.Porro fenfus nofter rationalis,quintuplcx eft, amp;nbsp;fingu tuples. jyj quifq; fenfus Decalogum cunftasq; virtutes ex amore ad dei gloriam amp;nbsp;honoré colcre ac perficcre appétit:amp; ita vnufquilibet fuos habet circulos decem aureos.vndè cùm quinque fint fenfus,circuli quinquaginta fiunt.Concurruntq; in circulis fingulis anfæ bina:,id Anf«. eft,ex vélo quolibet anfavna.Anfa autem quælibet illuminatam fignificatconfiderationc fine animaduerfionem foràs vel intro relpedantem, vtrùm veritas quæ intùs ac foris docc tur,aptè fibi confentiat atq; concorder, ita vt nulqua virtutum cortinæ in rugas cotrahan tur,lcd in quadam femper æquabilitate aureis amâtis defiderij feu appetitionis circulis rc-tineantur.Porrô cortinis hifee decem itain vnum redadis atq; copulatis operimentu,cortinæ vniuerfæ latitudinem obtinebat cubitorum quadraginta, amp;nbsp;fingulæ logitudinem vi-ginti amp;nbsp;oélo cubitoru,atq; hune in modum vniuerfarum latitudo cortinarum,operimen-, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ti æquabat lôgitudinem,amp; cortinarum longitude eiufdem mefuræ erat cum operimeti la-

tirudine.Quæ nobis ex virtutum omnium,cunftorumq; mandatorum dei adunatione at-q; aggregatione ftatum vnum fpiritalem effici demonftrant.Septem nanq; virtutes rationc quadruplici(vt antè diximus)cultæ,exercitatæ atq; poffeffæ,cubitos efficiunt vigintiodo: ijsq; exornamur atque docemur à dextris innocentiam,amp; quicquid prætereà cfl rerum ali-arum,quæ profedum noftrum iuuare queant:à finiftris autc, protegunt ac tuentur nos ab ijs omnibus,quæ nos impedirc,diftinere,aut torporc quodam afficere poffint: ficq; virtutes eædem,fpiritalis flatus efficiunt latitudinem:Prçccpta verô decem,longitudinem ab fol uunt. Septem nanq; præcepta, quadruplicicultaamp;cxercitataac obtentamodo, foras erga proximos nos honeftè amp;nbsp;virtuofè componunt ac inflituunt,idq; cubitis vigintiodoireïi-qua vero triamadata,apteacvirtuofè introrfumnosiungûtamp;applicat adDeû cubitisdu odecim,qui fimulfiuntlongitudo cubitorum quadraginta.

Poft hæc fciêdum,Tabernacuîum in altum amp;nbsp;latum figurafuifle tetrago-' na fiue quadrangulaiÊParietes nanq; ex tabulis conftabant,quarum erat al titu-

o

IN tabîrnacvlvm foederis, commentaria. 75 titudo vndiq- decem cubitorum:amp; pauimenti quoq; latitude, dccem erat cubitorum:ex quo facile colligi poteft, fupernè inter parietes decem inter«» ceffiffe cubitos in longum.fupra verb parietes no erattedum faftigiatu,fed planum 6c æquabile,nec altius ipfisparietibus decem cubitorum.Longitu do autem Tabernaculi,trigintafuit cubitorûiquod quidem Orientem ver-fusamp;Occidentê,perindè fitumerat,vtquæapudnosfuntædesfacræ. Sed ad Orientem,id eft,Solis exortu,totum erat patulum, nuUo illic credo pa-riete,amp;ad Occidentempenitùsclaufum fuiuTres liquidem tabulates ha-buit parietes,quorum vnus ad Auftrum,alter adSeptentrionem,lpedabat. amp;nbsp;herum fingulusquilq; trigin ta in longitudine,amp;dece habebat cubitos in altitudine:tertius autem paries ad Occidentem vergens,decem Sein Ion gum ÔC altum cubitos obtinebat.Vbi verb antedidum decem cortinarum operimentum,fuperTabernaculum extendebatur,eoq5 Tabernaculû obtc gebatur,non quidem vndiquaq; extra parietes terram attingebat,eo q» no nifi trigintaodo cubitos haberctlatitudinis:vnde fit colequens, ad quodli bet Tabernaculi latus cubito vno breuiusfuiire,qvtad folû vlqjtederetur.

Ex his nimirum lîguratè docemur,fundumlihen Arhitrij noftri /implex cfTc acmodiex-pers,nec vllis depiétuni virtutum formis acimaginibus,femperq; in feipfo acundis virtu-turn adionibus earumi^; fimulacris manereliberum ac expeditum:Porró extra fuamliber- nbsp;nbsp;nbsp;_

tatem,omne virtutum genus fiue modos omeS furlum verfus molitur, hue aditare incipit cubito vno fupra /eipfum; neq; enim quicquam Ijjedat aliud, quam honorem bei: atq; ca uioresfuifle TC virtuturh cortinæ,fundum illius contingcrericqücunt. Deinde in Occidentalipartei a quàm parie hemaculijOperimentum iftud cortinarum ita pendebat,vt cubitos inlongum decem,in la nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vehe-

tum viginti amp;nbsp;odo efficeret:cuius extremitas altera replicabatur nouem cubitis ab vno ip/i us angulo, idq- ab imo furfùm verfus ad angulum vfq; Tabernaculiper cubitos decemin altitudinem:eodemlt;^; modö operimenti extremitas altera etia alia à parte replicabatur ad altcrum vfq; Tabernaculi angulum:amp; ita in tres erat replicatum partes:atq; in quolibet Ta bernaculi latere partes iftæ replicatæ,nôuem erant cubitorum in latum iuxta ip/brum late rum Tabernaculi rationem.Pars verb media,quæ reda à fummo Tabcrnaculo deorfum pen debat,dccem cubitos longa,amp; totidem lata erat,in/l:ar parictis ad Occidentem rclpicien-tis.Et ea qdem pars operimenti reflexa fiue rephcata,quæ ad dexteram crat,ad pariete Oc-cidentalem ducebatur,lxuam verfus, ibiq; figcbatur:ac deinde pars fini/lra fupcr hanc ad dexteram itidem duda,ctia ip fa figebatur. Atque hoc pado duplicata: erant partes ad Oc-cidcntem,amp; eadem menfura terram verfus pendebant,quemadmodiim amp;nbsp;in Iateribus:vna nanq; amp;nbsp;eadem latitudo erat. At media pars,quæ à fupcriori Tabernaculi parte redà deorfum pendebat,qua:lt;^; turn in longum,tum in latum decem obtinebat cubitos,fupeme de-orftim fubmittebatur fuper hafee geminas part€s,itavt Occidcntalem Tabernaculi paric-tem ad terram vfque obtcgcret,cubito vno cortinis omnibus inferior fiucprolixior: vndc id poteft animaduerti, cortinarum operimentum in Occidentali Tabernaculi parte fui/fc triplicatum.Hæc autem myftica rationc id nos inftituunt,virtutum omnium ftatum in fu periori Tabernaculi noftri parte, id eft, virium fupremarum vnitate,triplicatum e/fe.Me- Memona.' moria nanq; veritatem amp;nbsp;virtutes omhes in intelledum relpicicndo poffidet, quod virtutum omnium rationes fiue modi,ifthîc edocent.Intellediisviciffim ad memoriam redu- Intelleaur. dusjcandem veritatem cundasq; virtutes,memoriam contemplando,poffidet,quod in ea omnes virtutum rationes fiue modi teneantur amp;nbsp;conlerucntur:at tarnen fundum vnitatis minime attingunt:quandoquidem vtraque,id cft,amp; memoria amp;nbsp;intclledus,virtutu ratio-nibus fiuemodis depida funt:atq; ita virtutum cortinç vtraque ex parte nonnifi dccem depend« cubitis terra verfus,fimilitcr(^j ad Occidcntalem Tabernaculi partem.Enimuero

mo-

74 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D. IOANNIS RVSBROCHII,

modos omnes virtutum ordinatos,nouem princwalcs rationes compleftunf at^; compta» henduntjquç fignificant noue angelorû'choros nue ordincî,atq;ïanâoru.At tcrtia fublx Voluntas. vnitatis vis,quæ cft voluntas,feu vis'amatiua,cundos virtutum modos chantate exor* natatq; trans format: (îmulq; cubitô vno,fuo cum ornatucunélisq; virtutibusad fundum vfq; vnitatis,longiùs demittitur ac defcendit:amp; fie deeem obtinct cubitos, amp;nbsp;totidem rc-ftà demiffas partes vcl difcrimina fibi mutuo coniunéla. Siqdc veram ac iufta virtutû omi-um abfoluit ac perficit longitudincm,idq; rationem omnem, cûétosq; modos ad fundum vfq; vnitatispertranfeundojfiuc excedendo: in quo nimirùm defcenlu fiue exceflu cadem ipfavis amatiua leu volutas ex memoria nudam mentem,amp; ex intelleâu nudam vifionem efficit.Iplâ nanq; in vnitatem introlpcórionc virtutes omnes petficiuntur amp;nbsp;confumman-tur,cun£ta:q; vires modis ac formis deftituuntur,eo quod aftioifta rationem excedat,neC rationis admittat modos:non tarnen ration! rcpugnat:quum fit fummus amoris a6tus,ncc CuWtî no- nifi modi ac formæ expers amor.In ipfa autem fimplici ac modinefeia efientia fixa cubitos “'æ* nouem,id eft,nouem virtutum modos fiue ratiocs poffidet:ipfiusq; eflentia propria, qui-Ctibitus de nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exccflus cunétarum amandi rationum fiucmodorum ablque modo:amp; bic eft

cimus. decimus cortinarum cubitus, qui ad fundum vfque fimpliciter amp;nbsp;in latum amp;nbsp;longum ex-cedit.Quanuis enim operummenfura: leucubitibreues lint, at amor perennis aeperpetu-us eft, femperq; renouatur,lcgemq; omnem perfeélè adimplet,amp;vnitusacaffixu$cft fiuc adhærefcitiugiterDeo,adeoq; cum vniuerfis viribus noftris in fundum nos vnitatis adiun git amp;applicat:ficque demum cortinarum decern operimentum,omni cumornatu ablolui-mus amp;nbsp;confummamus.

^pDe operimento ex fagis cilicinis confedo.

CAETERVM præter id quodiam tradauimus,cortinarum operimentum, aliud infix per erat de pilis caprarum denle contextum, vti inferius opertorium à pluuijs ac tempeftate aeris tucri poftet. Cuius quidem conficiendi gratia nominum bate in verba Mofi locutum legimus:

Fades CTdlidna undedm ad opcriendum tcSlum tabernacuU.Longitudo unius babebit tri^inta cubitos^, CT latitudo quatuor,erit mßura fa^orum

omnium.

Per bxc faga vndecim ex pilis caprarum faóla, perfeótam accîpimus bum illtatem. vt enim caprarum eft acer afpc(3:us,amp; alpcrum appetunt cibum, libctesq; in rupibus afperis ac cel-fis locis vcrlantur amp;nbsp;cubat:eodem modoprx cumftis virtutibus interiores oculos noftros bumilitas acuit,facitq; nos vitam appetere alperam,rigidam, duram amp;nbsp;abiedam, qux ea-dem cibus eft vere humilium. Chriftus autem rupes prxcelfa, corundem quies eft amp;nbsp;babi-tatio.Enimucro bumilitate demitti ac defccndcre,vitra omnem cxlorû altitudincm afticen dere eft:amp; ita nofmet humilitas ipfa fimus oportet, feramusq; eä intra nos,amp; in cundis ex-crceamus adionibus fiue operibus noftris.Qijæ cnim ex dei muncre bona agimus opera,ea omnia humilitate funt obtegenda ac opericda:amiftura alioqu'i elegantiat ac decoris virtu-tisq; fuæ colorem.Iam ante quidem didum eft de cortinis decern,legem Dei cundaslt;^; virtutes myfticèexprimentibus:bîc vero vndccimbabcmusfagacxpellibus caprinis coleda, quæ nobis modos omnes liumilitatis defignant. Eode nanq; teporc quo virtutes cöIimüS vel exercemus,fimulnobis exercitanda colcndaq; humilitas eft, qua virtutes noftræ obte-gantur:ficq; decern bumilitatis fagis cilicinis,totidem cödarum virtutum noftrarum cor-tinx opcriendx funt:fago autem vndecimo nofipfos operiemus.Atqui faga,triginta cubitos babent in longum:cortinx vcro,non nifi oéio amp;nbsp;viginti:fimullt;^; faga ex omni parte ta bernaculi ad terram vfq-, fubmifta funt,id cft,cubito vno inferius quam virtutum cortinç, eo quod humilitas fundum fiuc fundamentum fit, virtutes omnes fuftentans. Necefte eft cnim,cxbumili fundo virtutes cundx proficifeatur amp;nbsp;initium fumant,amp; in eodem quoq; definant fiueconfummentur acpcrficiantur: adeoq; in bumilis refignationis fundo,rc-quie potimur ac frudu virtutum noftrarum omnium, perindc vt in vera libertatc. Libertas

IN tabernacvlvm foederis, commentaria. 7^ tas enim amp;nbsp;humilitas jid cft,fublime ac demiffum leu imuirljciufdein funt praeftantias ac nö bilitatis. Etin bis duobus quiefcere nobis licet, in cçteris virtutibus minime. Vndè etiara ante amp;nbsp;póft pfçftan da fiucc^crcenda nobis humilitas eft in virtutibus qbufcunq-,eo quod jjumilitas virtutes omnes fuftentet,conferuet,ac tegat openatq;.Inde videlicet q^uolibet in latere fa- cur tâ fedu-ga cilicina infra cortinas omnes demifta,terram attingebant, Etem ablque humilitatc nul- lôexercéda. Ium potcftinchoari opus bonum;fedneq; abfolui acperfici citraperegrinæintentiois ad-mixtionem,quin illius caufa pluris fieri ac meliores haben velimus.Itaq; ex omni parte ra-bernaculijfaga bumilitatis cubito vno fubmittemus infra cortinas omnes,quo per ea,fiue ex eis virtutes cuniftas amp;nbsp;inchoemus,amp; perficiamus,amp; conferuemus, babituri bac rationc fagorum omnium longitudinem. Atqui latitudo eorundem,quatuor conftabat cubitis,iu Sagorum amp;nbsp;Xta cortinarum fingularum latitudinem.Vt enim virtutes ratione quadruplici exercitandç comnarum nobis funt,ita eodem quoq; modo humilitate nobis funt operiendæ. Omnis nanqj fpes ac ß“ fidutia, vitra quæuis bona opera noftra, in Dei potiffimum gratia Conftituenda nobis eft, non autem prsccipue inadionibusnoftris. Ait inde oominusMofi:

-^7^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iungesßeorßm, [quibus tcgatiturpofteriora TabernaculiJ^;^ Ixod

Jex ßbi mutuo copulabü^ ita utfextumfa^utn inJrontc ttBi duplices.

Horum Verborum(meo iudicio)ifta mens eft amp;nbsp;fentcntia,vnam dutaxatpartem dimidi-am fexti fagi,irt fronte Tabernaculi duplicadam c{fe,amp; reliquam partem mediam in poftc-riori latere fuper Tabetnaculura.Ait enim Dominus paulo inferius buncin modum:

Qwdautctjifupcrßicrit in(puceparantur te^O:gt;ide/l, iinumßi^uin (picd am pliiiS efl^ex mcdictate eins aperiespoßeriora tabernaculi.Et cubitus ex una parate pendebitalter ex altera.cluiplus edl inlagorum Id^itudine^ utrunp^ latus ta hernaculi prote^em.

Quænositidem ficinteUigenclaputamus,exqualibetparte dimidiafexti làgi,cubitumvnumdeorfùmpenderedebere,amp;cubitumalterumi in fupe rioribus tabernaculi fiipervltimum tedi illius fagum,id eft,tertium circa fi nem aftiiendum efle,ita vt latera,id eft,quâtüor angulos aduerfus Ventoru impetus,atqueomnigenastueri valeant tempeftates. Ethincid coftarepo teftjvndecim làgahçc cilicina,in duas eftc redadafiueadunatapartes,hoc eft,vela duo,quæ ita erant anfis amp;nbsp;fibulis connexa,vt póft explicabimus, amp;nbsp;vtfupràiâm de cortinis didum eftdaccbantq; vclahæC in trafucrftim, ope riebantq; Tabernaculumamp;omneprimu ex cortinis cofedum opertoriu, idqj àfummo partis anterioris ad pofterioraTabernaculi ad terra vlque.

Haec autem id nos inftituunt,bumilitatem noftraffl bifariàm fccari ac diuidi oporterc, Humilesenimamp;ergaDeumamp;ergaproximosvtiimusoportct.EamobrcmrationaIifen-fu noftro,quem efte quintuplicem diximus,totas ac indiuifos,id eft,omninó ac bumiliter vna cum cunftis virtutibus noftris intro nos recipiemus,fiCvt veritatem cudaq; donaDei euro humilitate fufcipiamus,ac humilitate fubleuati,eadem ipft virtutes noftras omes ob-tegamus poffideamusq;. Hoc pafto quina habebimus coniûéta vela ad Occidentale noftri Tabernaculi partem,id eft, Icnfus noftros ac rationem, fiue partem fenfitiuam ac rationalem iunélas bumiliter coram Deo.Eft autem de hoc quinque fagorum velo idem fentien-dum,quodde cortinarum operimento ante commemorauimus,videlieetinpofteriori Tabernaculi parte tripbeiter complicatu fuifte. Vt era virtutes noftræ triplici ratioe in fupre-maru viriu vnitate feu vnionc poffidentur,verbi gratia, fecundum habitum,fapientcr,ac amanterhtaetiamtripbeiterhumilitateobteguntur,quocas perpetuó leruare acretinere cortînacur queamus. At vero cortina qdem non nifi fimplex: fagum autem fuper earn triplex fiue tri-plicatum,ad terram vfquedemittitunquandoquidem pro virtutum ratione voluntas feu piexfucrit, f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;h X vis

D. IOANNIS RVSBROCHTIi

vis amatiua fola ifidcpifta ac inodi experte cum amorc onincs virtutu modos in ipfum vftk vnitatis fundum pcrtranfit ac penetrat:amp; hac de caufa cortina adfolu dcmifla,{implex eft. Pro humilitatis autem rationc,qua: cunftis virtutibus profundioreft, vires noftrx fuprc-mæ cum fuijpfarû abncgatione, ad fundum vfq; bumilis refignationis fcfc demittût ac de-fccndûf.id verô fundû,iibcrû,expcditum ac {implex cftûn coq; ip/i nos,vtitadica,bumili~ tas amp;nbsp;eflcntialis charitaSjamp; vnitas,virtutum omium opes ac diuitiç,Gunôl:orûq; donorum plenitudo cumDco fumus;atq; ob id, fagum quodterram attingit,triplicatû cft,co quod veram nobis defignet fupremarum viriumnoftrarum,ad intima vfq; pacem, defcelionem. At nunc rcliqua lex faga altera ex parte cxaducrlb in vnum nobis velum copulanda funt. Enimucro quinq; fenfus noftri ab externis ad interna nobis reuocandi ac rcducendi funt, ac humilitatc adunandi,vnicndi,amp; rationi fubijciendi,ita vt libéré ac expedite lege amp;nbsp;vir-tutes omncs,abfq; vlla in parte fçnfitiua complaccntiæ aut dcledationis captatione feu ve-t natione,foris docere ad CXetcerc queamus.Vbi cm quicquic^ræftare valcmus, fons ac intus crgaDeum amp;proximos egerimus,minime tarnen concçftum eft, vtin ijs omnibus quæ reâè amp;nbsp;ex virtute a nobis fada funt,nobis ipfi placcamus;amp; hac re decem humilitatis faga Neminéfibi habemus,quibus cudas virtutum noftrarum cortinas omnino operimus. Verum fupereft ex bnfaâis adhuc fagum vnum,nccdum cætcris adiundum,idq; nobis partiendum eft,duplicadumd;

Pfronte,partim in poftcrioribus noftri tabcrnaculi:amp;figurate quidem noftrijplo ium,cundarumq; adionum noftrarum difplicentiam fignificat.Hocipfo enim,quod nobis in quibullibct rede fadis ac bonis operibus noftris minime placemus, fimphciter dece . lagis cilicinis tedi fumus: atqui dum nobis ipfi difplicemus., itemq; dilpheent nobis omes adus noftrijiam turn ante amp;nbsp;retro fiipcr alijs fagis vndccimum fagum imponimus.Hoc air tern poftremum fagum,ante in longum bipartiendum eft,quam imponatur. inde pars alte ra,quæ duorum eft cubitorum in latum',0Ctrigintain longum,primo lungenda fago eft in frote Tabcrnaculijita vt huiusipfius media: partis alter cubitus luperne in fróte tabernacu li pedcat3amp; vtroq; ex latere ad terram vfq; demiffus {it,amp; prolixior ipfts tabernaculi parifc-, ^jtibus:medietasauteraaltera,quççc}uc duo$ fuit: cubitoslata,amp;trigintalSga, in Occnlen timû bipar- tispaitc fagotertio finem vcrlus afluta fit, latitudinc quidem cubiti vnius, atlongitudine titofeâû. tnginta,ita vt alter mediç partis huius cubitus,fupcmc in parte Occidcntalialfutus pen-dcat,amp; vtrinque non confutus folum attingat. Quorum li fenfum Ipintalem Ipcdemus, quod vltimum hoc lagum bipartite» fedum fuit,id {ignificat,vcrc humili fundum ipfi hoc nunquàm non teftari,ipfum ncq; Dconem hominibus facerc fatis,amp;in cundis adibus fir is verçvirtuti neutiquàm cxæquo refponoere ac fatisfaccre:atqueitafagû difplicentiæ lu^ bipartitur,idem(^; duplicatac munit tabernac'uluhïfuum ante amp;rctró. Exverananq; fut jpfïus difplicenti3,videtur fibi amp;nbsp;Deo amp;nbsp;cundis hominibus dcelfc feu minus præftarc in omnibus.Et hçc noftri dilpliccntia amp;nbsp;angt;- Grigenes amp;nbsp;lofephus voluut, operimêtum hoc ex tèamp; retro in Tabernaculo noftro cqbito gt;imegrisvndecimconfh'tiflè fagis, tetumq; operu : f A, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iffttabernaculum:amp;quiaduob*cubitis fagacortf

vnoinferiisp nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nasexcçdebantjdicunteafubcornnatuifTereplica

ergaDeum humiliter lubmittcmus, yt is ta,ncventusintrâs inter faga Acornnas,totftcon nullo ncq; fapore,neq; confolationc, né-' cuceretoperimentutn. Vide Hiftoriam Schola(lic3 que omnibus omninôdonisfuii5,quælat- Petri Trecenfis.

giri nobis poffît,in fuperbiam erigeremcquc côtrà vlla interne confolationis fubtradio-nc neq; dcfolatione aut derelidionc premcrc,vcl angereautgrauare nos qucat.Nam tam-ctfi humilitas amp;nbsp;libertas in fuis adionibus mutuo fibi cotraria: funt, nunqua tarnen diffe-Humilitatis parantur.Vt cnim mens fîue animus libera cû veneratione adDcû furfùmtendit ac afleen-amp; libertatis dit in requicm fempitcrnam:ita etiam cû libertatc ac humilireuerentia defeendit fefeq; de.gt; habitudo jn eandemq; æternam rcquiem.Et hic éadem cft alfeenfûs ac defeenfûs nobili-mutua quç. excellétia,cu ex eodê virtutis fundovterq-, viuat ac operet. Hune igit in modû cubitus nofter duplicatus erit,Deoq;deor{ùm pendebit in poftcrioribus noftri Tabernaculi. In fronte autem eiufdem Tabernaculi noftri vnus dcorfùm pendebit cubit’,quandoqdcm ex humilitate vfqucadco nos demitterc ac abnegate, etiam lubt’ m ortales omnes, debebi--mus, vt ncq; honor, neq; opes, neq; quicquam omninq ex kB’ fec^s acprofpcris quas

mun-

IN TABERNACVLVM foederis^ COMMENTARiÂ* 77 mundus hie foris offene queat,ahimo nos fubleuarc ac inflarc vel cxhilarare poffltiadeOq* in humili noftrijpforum refignatione fubmifh crimuSjVt nulla ncq; temporis hcq; æteini-tatis moleftia,mentcm noftram aut contingerc,aut premere ac prçgrauare queatdfta vidc^ licet caufa cftjquamobrem fagunl vndccimum ante ac retro in quatuor angulis ad tërram vfquc fubmittebatur,id efl:,aa verç pacis fundum,quod res nulla perturbare poteft.Ita ergo fagum hoc vndecimum communit nos ac probe tuctur contra aduerfa ac profpera, 8é quicquid id eft,quod vtrinq; lædere nos pofht flue int’ erga Deum, fl ue foris erga proxi-jnum.Ait porro Dominus Mofl:

Facies nbsp;nbsp;([uitKluaginta anfi^ in orafyi unitis^ut coniUn^i cum attero ^uedf,

^uinclua^inta anfas in ora fa^i atterluó;,ut cum ahero copuletur.Facies CT (luinclua nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

^intaßbulas ceneas^i^Uibtis iun^antur dnfcs,utunum exomnibiii operimenfîîfiat^

Nimirùm vel bine aduertipoteft, iftud fagorum opertorium ex duabus adunatum fu-ilfc partibuSjhoc eft,velis duobus,quaî cade nbulis amp;nbsp;anfis hifee quinquaginta iungeban-Tur.Atqui vndenam artfæ iftae confici debuerint, non eft expreffum à Domino:ex quo col--ligi poteft,ex ijfdcm càprarüm pilis flue cilicijs eas faftas fuiffe.Iam ante quidem in fuperio ribus diófum eft,humiles erga mortales omes exercitationes,gemina efte fagorum iftorum vela,flue duas partes humilitatis:amp; in quahbet ex his duabus parte,vbi iunguntUr mutuo, quinquaginta faciemus anfas exijfdcm cilicijs flue pilis caprarum, hoc eft, ex cadem materia humilitatis.Anfæ autem iftæ,quàs in fingulis efficiemus velis, internas figuratè fignifi- Anfxi cant, eafdemq; infatiabiles fiucinfedatas cotemplationes in quadam nos velut defperatio-ne foris acintus nunq no retinentes, ncq; vlla nos virtute fatiari^ vel quietos flue fedatos intra nos efle patientes.Iftat naq; internx vifionisanfæ nullam viiTutcm fentiuntjeo quod exhumilibus caprarum pilis confeâæ flnt:eçdcmqgt; vtraq; ex parte fagis humilitatis forti-ter annexæ amp;nbsp;coniunftæ funt,atq; ex humilitatc celfltudinem ac fidclitatem diuini content/ ‘ planturamoris: coram quo infedata feu infatiabilis contemplatio foras rcfpeâans, amp;nbsp;in feipfa amp;nbsp;in cûâis aéfibus fuis minus q nihil ex feipfa fe effe intelligit: amp;nbsp;hac de caufa verus humilis ptrpetuo qucritui'jidqj cum ïuîjpfius amp;nbsp;cuftorum operum fuorum nihilipenflo-Jrc.Etenim viflo atq; appetitio illius, ad quoddam tendutdeficere,feu annihilari ac velut perdi feuinterire ob honorem Dei:amp; quicqd ifto minus cft,exiguum illi videt,vifloniq; ac pibuleeneç./ appetitioni leu defidcrio illius velut nihil eft.Sicq; quinquaginta fundit fibulas æneas,qu2 funt interna ac lenflbilia omnis abicérionis,dcpreffionisjhumiliatiôis5amp; eontemptus de-flderia appetitionesq;. Lingulæ autem fibularû iftarum, qbus infedabilis cohtemplationis Lingula: fij anfæ iungcdæ funt,mukigenæ variæ amp;nbsp;defiderabûdæ feu àffeduofæ lunt cogitationes depaupertate ac miferia,amp; lêmper gaudio quoda affici, quotiès aliqd eiufmodi fentire ac perferre contigcrit.Porro fibu’æ iftæ quinquaginta ex acre fabricatæ, totidèm aureos infe-rioris opcrimenti,quod ex cortinis conftabat,obtcgcbât circulos,ita vt vndiqj circa amp;nbsp;per ipfasfibulas ac circulosinaurati Tabernaculi parietes confpicerent: itemq; cuiuflibet fagi anlæ qnquaginta cilicittæ, totidé hyacinthinas cuiuflibet cortinarû vcli anfàs operiebant. Quemadmodùm cnim in cûftis virtutibus amantibus defiderijs Scperfpicua confideratio-ne,qbus cuéfas virtutû cortinas iungam’ ac adunem’jpræditos nos elle oportetuta tria iu-xta humilitatis modû fenfibilia omis abicéfiôis,dcpreffiôis,contêptôs nobis habenda défi deria funt,qbus omnes virtutû noftrarû cortinas obtegamus.Dcniq; operimentû iftud fa-gorulttjterraî fortiter fuftib’amp; paxillis ærcis vndiq; afnxum erat,ne quo poftet ventöruni impetu difijci aut commoueri:codemq; modo vires noftrætum internæ tum externæ,lèn ftbili quadam achumili ftrenuitate ad fundu vfq-, humilis reflgnationis fefe fubmittent, amp;nbsp;in noftnjploru abnegatio e acquicfcem’,ac cómorabimur in Deo,ita vt cum cudis viris bus noftris deorftun acintrorftim agere aepati queamuS,non qdem iuxtainordinata noftram ipforum proprictatcmjneq; pro naturænoftræ libidine ac voluptate,fed pro D EI yoluntate: quibus vtique rebus humilitatis op'erimentum fixum firmumij; perfeüerat in nobisj non in prajlcnti duntaxat vita, fed ctiam futura«

k j

7^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D. IOANNIS RVSBROCHII,

IfpDeopertorioexpellibusarietumrubricatis. cap. xlii.

’ U ' ' quot;quot;'K F-indè præcepit Dominus? Mofi in hæc verba: ExodiV^ fi 1

X ßi/^rr hoc rurßi^ aliud operitnentutn de hyacinthinis pellibikS^

Vbi principiôfdcndumeft,vtraq; Q^od fi tabcrnaculum hune fn modum fuis operto næclupenora operimenta ex anetuni j-rjsvndicçobteAumfuit, cordnæ fruftra tamlongæ fuiflepellibus,amp;eiufdemmagnitudi- aclaræfijifievidcncur,quandocas confpiccrcnonlief nis, Banano; cUiußibet loneitudoac cuit vnquâ.ItacphifioriaScholafticadicit, quod forlt; 1 J ; t 1 r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;te Omni ex parte cordnæ od laga runibuJ extendeban

latitudo ciatjVtTa einaculum fuper- turdrcatabcrnaailum,amp;:paxillisæreiscolligabâtur ne obtegeret, nec tarnen vlla ex parte funea.amp;in modum teAi dependends circüquaq? arjs deorfùm pédcretjfiue ante, fiue retro, tollébantur:vcamp; tabernaculum vndiq; videri poflcc. fiue àlàteribus.Alterîi autem expelli- 8^'clt;'rcu/ri abingrediendbusfubcordnis.

bus crat rubricatis, alterumidcmqj fupremûex hyacinthinis. Etpriùs qdem quodexru-Operimétû bricatis eratarictû pcllib*,(implex ac enentiale (ignificat defideriu Dci:itaq; quot eiufmo-cx pellibus di (implicia defideria (enftbili eu afïeduDco obtulimus,tot arietu pelles rubneatas in ef-catis, quid, fcntialis appetitióis (iue defiderij ac expetiationis noftræoperimentoiunximus. Aftedus nanq; hue defiderij (implicitatem,qua (olus Deus quçrit ac lpcôtat,amp; pro feopo habetur, arietu pelhbus:de(iderium auté iplum feu expeftationé auidam,colon rubro,quo ex præ-Qnçquatu- ccptoDei (implïcitastindaefl:feurubricata,comparamus.lamin ariete quatuor animad-animaduer- wertere licet.Eft cnim cetcris ouibus robuftior ac valentior, amp;nbsp;inter pecora (implicior, aC tenda. minime vafer vcl calhdus,amp; vt qdam volunt, primus omnium cefßt in Dei facrificiu, atq;

poftremo ex vermiu quos fentit in capite, commotione, quadam ftimulatus impatientia, cum pari certamen inire (olet.Quæ nos diligenter attendcrc dcbcmus,vt eademiplàin fen-fibili Deidefiderioreperiantur. Eft cnim peifpicuum fatls, (implexDei defiderium cuólis virtutibus fortius acvalcntius.Ncq; cnim velhumilitas vcl fimulvirtutes omncs dc(i-derij Tis,q. dcrium hoc intra fe compefcerc aut reprimerc V31ent,quin vitra omnia furlùm cnitatur at-que feratur ad Deum. Vndclicèt (èntiat fc quilpiam milèrum,virtutibus defi:itutum,abic-lt;âum,contcmptum,indignum Deo ac omni honore ex virtute nafccte,at nihilo fcciùs (im plex illius defiderium erga Deum,non fe opprimi patitur,fcd pcrfeucrat,timoris expers3amp; vitra qua:uis ad oeùm furfùm contendcns:cx quo patet,quod diximus,Dci auidum dcfidc rium cundis virtutibus elle valentius.Etenim vitia cûda fuperat,amp; virtutes alias gignit at-que producit,eo q, arieti comparetur,qui viribus praîftat, amp;nbsp;ouium parens eft. Deinde inter cætcras5'irtutes,quas fen fi bilis affedus nofter colere poffit amp;nbsp;exercerc,(implex delidc-rium maxime commendandufn eft.Siquidem nihil nos aliud dicimus fimplexliocdefidçri um,quàm cupc nofiplos totos olferre ac dédere Deo, amp;nbsp;c(fc ac viuere iph loli adipfius lau dem amp;nbsp;honorc.Qua de caufaidem (implex defiderium fiipra quafeunq; virtutes alias in fu is adionibus fimpliciffimueft.Q^ælibet nanq-, virtus multis ac varijs modisdifcriminatim colitur ac cxercetur:at defiderium amp;nbsp;auida expedatioDei, femp fibimetintédit,ncc alium nouitmodum,præterquâ vniformiterDeum appetere ac fulpirarc. Ad hæc ctiam inter virtutes cætcras,arieti fimile eft hoc defideriû fuaipfius fimplicitàtc, amp;nbsp;quod minime nequa vcl callidum eft.Tendit enim continenter furfùm ad Deum appetendo, fulpirando, auidc expedando abfque vlla retrolpedione.Deniq; eodem iplo momento,^uo nos totos con-uertimus adDcum,dignumDeo facimus facnficiumrhoc videlicet,quod præ omibus abC-que hac vcl ilia ratifie Deum fimpliciter appetimus:amp; hic appetitus,(ons,origo amp;nbsp;fundum eft fimplicis defiderij feu expedatifiis. Qucmadmodùm enim (lamma ac fcintillæ ex codem emerguntigne,ita expedatioae defiderium exfimplici appetitu fine appetentiaDeum fc» tide exoritur amp;nbsp;furfum lcadit.Et quotiès nofipfos obferuamus,fimpliccmq; noftrarn con tcmplamur appctentiam,totiès dclidcrium amp;auida expeélatio noftra femp in feipfa velut agitatur acconcitatur,amp;quædam illius rcnouaturimpaticntia:quoniamquidem arieti fi-nulis eft,conccrtanti atque in alios incurrenti,vbi vermes fcnferitin capitc.Itidcm nanque amp;nbsp;defiderium aducrlum virtutes omnes ludari ac dimicarc inftjtuit:quadoquidem in ipfi

us

ÏN TABERNACVLVM tOEDERIS, CO M M ENT A R.I A.' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;13

üs expeftationis feu appetitióis impetu no illi fatisfaciut ncq- fufficiüt kirtutes omcS5neq; illiuspoffuntfcdareiinpetui fednimis q anguftæamp;exiguæfuntilli.Ideoq; fupra cûéla fur fùm fcanditjintenditq; fibijpfi ac cæteris virtutibus quibufeuq; eadc aélioe,eodcmq;mo-do.In fcipfo nanq; fimplex quoddam omis innocentix ac veræpittatis initium feu inchoa-tio eft:amp;:fümmus charitatis adus proratione aHeâûsvel appetitionis.Denique in vera hu militate fixe ac firmitcr fundatum cft.Eamobrem toto ac integro corde velut ex quodam exilioac miferia cuDauideprophetaclamabimus ad Dominö:Sitiüit animarriea ad Deum fontem viuum: qn veniam amp;apparebo ante faciem Dei? Porró ignorandu noh eft,grah-de elfe difcrimen inter fenfibile defideriu feu anhelam expeéfationcm noftraifi, quæfcm-pcrin ratione permanct; amp;amorcm fpiritus noftri, qui fupra rationem nos ducit,vnitque cum Deo. Etenim internus fpiritus noftri amor, modi exners eft, amp;nbsp;feipfum abfque intcr-miffione velut tötu operando exhaurit amp;nbsp;confumit,rcdditq} fpiritu amoris nefciu, id eft, nihil(vt ita dicam) amando cfficit.In exceffu närtqj huiufeemodi operationis feu aftionis amoris qua fe is totu exhaurit,fpiritus ipfemet amor fit,amor,inquam, cftentialis amp;nbsp;in ha-bitu verfus in fundo vnitatis fuç.Et ita apte fatis virtutu cortina eu dchgnat,illa videlicet^ quæ in OcCidentaîi Tabcrnaculi parte ad folum vfq; fubmilfa pendebat.Idem prætereà fpi ritiis noftri amor id quoq; effîcit,vt nofipfos coram Dco inhumilcm noftrîjp forum abne gationem demergamus ac demittamus: ficqueinhumilitatequaft in nihilumredigimur. pra1.7t.Alt;l îfthæc enim noftri abnegatio, internus quidam amp;arcanus ac modi expers defeenfus eft,in quo ab omni aéfionc humili velut dcficimus, amp;nbsp;virtutibus cunéiis exeidimus. Atquehoc nçfQui. paifto ipfimet fundum cfficimur humilitatis amp;nbsp;virtutum omnium Jd verb fagum illud hu-militatis,quod cunélas cxceditcortinas, amp;nbsp;adtcrram vfque fubmittitur,nôsdocctinfti-tuitlt;^;.Facit infupèr amor fpiritiis,amp; humihtas,vt nofipfos libéré DE-O permittamus,de-damus acrcfigncmus.ftcq; liberi efficimur amp;vnum cumlibertateDei; ac deinceps cunifta noftra opera libéré agimus,amp; vitra omnes aéliones noftras in ea, in qua Deo vniti amp;nbsp;con-iunûi fumus,Iibcrtate perpetuó commoramur. Hæ nimirùm amoris lummæ amp;nbsp;cxccllen-tiftîmæ adiones funt,quç nos fupra rationem ducunt ac fubuehunt,qua:q; in omnem per-durabuntxtcrnitatcm,cùm perea vnio noftrî eum Deo femper rcnouctur. Adeo^; chafi-tatis opera primam merétur ftolam, hoc eft,princip31cm ac præcipuam gloriæ veftem. Prç- Stohpfïtói ter hæc,amor ftuc chantas ih rationis lumine fenftbili affeélu feu defiderio, velut Dei iri-ftrumento,omnes virtutu modqs feu omne virtutum genus agit ac operatur. Amor nanq; pro fenfibilis appetitionis vcl deliderij ratione vitam concupifeit amp;nbsp;appétit intùsacforis benè compoiîtam,itemq; mortalifi omniû falutc ac vtilitatem:ac optât denique nunq non tum àDeo,tum creaturis omnibus inftitüi ac edoceri.Quamobrem per humilc ac fcnfibilc defiderium fuum in rationis îumine vèraque obedientia cumftas virtutum texit cortinas^ eafdem(^; à fummo verticc ad fo'.lum vfque tc^it ac operit lagis humilitatis. Intérim tarnen amoripfcincundis virtutum adibus minime preffus acindepidus ftue abfque formis amp;nbsp;imaginibus pcrfeuerat:quandoquidem non ob fentire vel appetitû defiderij,neq; demum mercedis caufa agit amp;nbsp;operatunfed in virtutibus qüibufcunq; feienter ac fapienter perfbi-cua Gum attentione ac confidcrationc Dei dûtaxat honorem ipcdat,venatur,ihquirit. Ec jta ipfemet anlas facit hyaeinthinas,amp; aurcos circulos,quibus ornes virtutum cortinæ cont iungutur ac copulantur: at vero in humilitatis fàgis iuxta lènftbilem appetitum extrorftim agendq amans appetitio feu defiderium anfas quidem ex ijfdem cilicijs, fed fibulas æneas:

•’*«i^uijnuuuuwvviu KA, VVlJLVmpUUill. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;un* xvxnimxv v* gu v Ulli uviluviA^

um noftruiTij fupra ca omnia fubleuatum opera eft,qua: fccundum hoftriaffedus vel appe titionis modum,agere amp;nbsp;efficcre queamus:amp;hocipfo fimplici Dei defiderio vitra omncs affeftiuarum exercitationum modos in cælum fublati ac ereóii efle dcbemus. Enimuero deliderium boe, lenfibiie aftcftusöpus ïcuaóliocft,exfua hatura perpetuó furfùmten-' dcns,amp; neque vult neque poteft ferri dcorfum. Qua re commode latis operimento ex pel libus arictum rubricatis,quod fupcrnè irabernaculo impofitum,nufquam neque ante,ne-’ que retró,ncque à hteribus depcndcbat,affimile dicitur.Etipfum quidem debderiumau-gmen-

gmentandum acfubindè multiplicitcr iterandum nobis cft: amp;bincinbabitum vertitur, atq; itaelTentialiterin nobis ppctuôpfcuerat.Iftudnimirùm fimplexeft optorium virtutû earum ortinium,quas fenfibili defiderio,vel pro ratione fenfibilis afteftus feu defiderij no ftri colcrcac cxercere pofhmus. At vitra hoc operimentum, aliud infuperidemq; fupremu ohs fieri mandauit,quod amp;iplum fuitquidem ex arietum pellibuSjfed hyacintbinis.

^DefupremooperimcntoTabcrnaculiexpellibus arietum hya-

OC veto fupremum byacinthinarumpellium operimctum, intcrnam noftri defi derij cum vniuerfis fcnfitiuis virib® noftris in fimplicem quanda totius partis fen-fitiu£c,fiue(vt ita dicam)fenfualitatis noftrælufpenfionem abfq; defcenfu fublc-uationcm fignificatdn qua omnc noftrum defidcrium,omisq; exercitatio affeâi-ua perficitur amp;nbsp;cofummaturidquod probe fans fummum tabcrnaculi opertorium, ex by acintbinis confcdum pellibus,defignat,quod tegcbat quidem tabernaculum, fed neque à Operimétû fionte,neq; atergo,necexlateribus deoriiim lubmittcbatur. Quodautcm expellibus hya fupremum cintbinis,id eftjCærulei coloris,vt diximuSjfaâum erat: id figurate nos inftituit, lubleuata cur ex pclli fenfitiuam partem fiue fenfualitatem noftram,rationabiliter poffidedam nobis eftc:itavi-‘iei’cetjVt omnes vires fenfitiuasin fimplici quadam fulpenfionc fuprafeipfas exrationefc cundum babitum nunquam non complexas amp;nbsp;conftriétas teneamus.Atq; hocipfo cuétos fenfus noftros intus amp;nbsp;foris per rationem in noftra fem per habebimus poteftate.Cufta verb opa ac defidcria noftra,dilucide nobis amp;nbsp;in^icienda amp;nbsp;plpefta habenda funt,appetiti-one^; amp;nbsp;auidaexpeâationein fimplicem vfq; fufpefionem noftram nos fublcuabimus,ita vtin fingula quaq^ bona aótionenoftra,rationcjaft'ctlum feu dcfidcrium noftrum omecx-cedereactranfcendere,intçrnam(^; noftra fubleuationem intcruifere leuvifitare queamus. Porrb in vnaqualibet büiufccmodi noua vifitationc fenfitiuarum virium noftrarum lublc uatio in fimplici quadam lufpenfione abfque defcenfu velrcuerfionc fortius ftabilitur ac confirmatur: adeoque quotics ratione omnes fenfus noftros vincimus ac fuperamus,fim-pliciterque amp;nbsp;abfque impedimento ad partis vlque fenfitiux fubleuationem confeendi-mus amp;nbsp;excedimus,toties nouam pcilem hyacinthinam fupremo fpiritalis tabernaculi noftri operimento adiungimus ac copuIamus.Et hocpaótocxtcrnus homo nofter perpétua quadam fubieftionchominiintcrioriiungiturac vnitur; vndc continenterpax amp;nbsp;requics inportione fenfitiua augmetatur. Vt enim interior rationalis homo nofter quadam fuijpfi us in amando annihilatione fuftollitur acDeo vnitur,primamq; gloriç ftolam mcretunita exteriorem fenfitiuum hominem noftru defiderabunefa appctitionc amp;nbsp;expeftationc fublc k uari,ac interior! homini in fimplici quadam eademq; rational! fufpenfione vniri oportet: proxlmafto^y^ j-g pi oximam meremur ftolam,!d cft,alteram gloria: veftcmrquam quidem in fupremo expedtamus iudieij die,quo corpora noftra gloriofa fenfus xque habebuntgloriofos, foris acintiis diuinareplctos gloria,idq; pro mêfura dignitatis noftrz acmcritorqm ipforu. Ifthæc autem duo fuprema ex pellibus arietum operimcta,quæ fupcrnè tabcmaculo impö fita erant,ncquc long!tudine,ncq; latitudinc,neq; Hiflon'a Scholaffica vult, vrn'ufc^ huiu« vlla re alia,præterquam colore,difcrepabant. Etc optqrijpelks funij^usamp;paxillis æreis ter nim quatenùs Deumdcfideramus,fufpiramus,aui- ræciicunligatas ui c.

dè expcftamus,eatentis cunftævires noftræ fenfitiuæ fu^ra feipfas in quandam fufpcnfîo-nem attolluntur ac fubleuantur:quantoquc turn amplius fimplcx noftrum exercemus dcfidcrium fiue expeftationem auidam,tanto continenter magis ac mag'is fuftollimur,acfir-miùs fufpendimur.Ncq; enim alterum fine altcrutrius fenfu vcl perceptionc cxcrccri facile poteft,eo qubdgemina hæc fint,cadéq; fuprema in aflcenfu fenfibili fpiritalis noftri tabernaculi operimenta,quæ feparar! non poftunt,amp; in quibus cundla noftra fenfibilis exercitatio in fupremo gradu fuoperficitur ac confummatur.Non tame eiufdem coloris funt. inferius nanq; operimentum,quod cft auida expediatio noftra,coloris cft rubicund! inftar fl3mmæ,fuaptc natura femper in fubl!mctcndentis:at fupremum opertorium noftruni,!d eftjfimplex fubleuatio fiue fufpéfio,omnibus fupercminct,eftlt;^; hyacinthin! fiue cærulci colo-

IN TABERNAC VL VM FOEDERIS, tOMMENTARlA.

coloris.Et hic cunâæ vires noftrç fènfitiuæ,fimplices fiuht amp;nbsp;aólionis exptes, fublcuantqj lùpra lcipfaSjamp; rationi coniunguntur ac vniuntur:ficq; ferifitiuç partis noftrç fubleuatio, colore obtcgiturac opiturhyacintbino vel cæruleo,id eft,lunlinerationali. Quemadmo-dum em fupremæ fpiritus noftri vires,in diuina claritate fimpliCes redduntur,ac luftollun-tur,amp; transformantur,eideinq; diüinæ claritati vniuntur:ita amp;nbsp;vires fèupotentiç fenfitiuç in lumine rationis noftræ fimplices fiunt ac trans formantur,noftræq; vniuntur intelligen-tiæ:in quo nimirùm totius partis noftrç fenfitiuç pax amp;nbsp;fedata tranquillitas confiftit^eo cp lue omne noftrum fcnfttiuüm experimentum atq; pceptio bue fcnfio,lumine rationali ob-tegitur,amp; intelledu feu intelligentia rationali trans formatur, orrineq; itidèm fenfibile de-ftderium ac anhela expeftatio noftra fpiritali transformat amore. Htic videlicet in modum omne noftrum fenfitiuum expimentum vel fenfto fimpliciter in intelligentiam iiôftra fub-leuanda eft: tota vero intelligentia noftra in diuinarrt éft erigedd ac fuftollendd daritatem, itaergo internaeffe debebimus cxpedationc pditi,jHeftuq; acdefiderio nunquàm no fur-fùm lcandcmus:amp; boc ipfo iugiter firmiùs fulpendemur.Etbic fupremus ac præcipuus in lenfibili aftcenfu noftro décor eft ac omatusiquo etiam orne tabernaculi noftri reéhim fu-praparietes abfoluitur ac confummatur.

^De tabulis amp;nbsp;bafibus earum. Cap. XV.

SEQViTVR indè figura Tabernaculi bunc in modum: Ait Dominus Mofi:

Fadestabulasßatestabernaculideîi^nisjethimj^uaßn^ulcedenos CU-y^xtvs bitosinlon^itudinehabeant,!!;^inlatitudineßn^ulos acfemißem. Inlateri'

bus tabula: ducs incaßraturcsßent, (J^uibus tabula alteri tabules conneéîatur: atquè in hune modum cun^cs tabulesparabuntur:(2^Tum ui^inti erunt in latere meridia' no:,lt;piod ucr^it adaußrumieiuibtts ([uddra^inta baßes argen^ças fimdes, ut bines ba' ßesßngulis tabulisper duos an^ulosßubi)cidntur,ln latere (pioijueßecundo taberna' culi,cjuoduer^it ad acjuilonem,ui^inti tdbules erunt, (^uadra^inta habentes baßes ar ^enteasFines baßesßn^ulis tabulisßupponentür.^^d Qccidentalem uero pla^a ta bernaculißciesßex tabulas,rurßunt alias duas,(lucs in aitguUs eri^atur podl ter' ^um tabernaculi.Frunt^ißbi coniunSles ddeorßum ufepteßurßun,lt;;^ una omnes com pa^o retinebit,F)uabus quolt;p tabulis,ques in an^ulisponendalunt,ßmilis iunSlura ßeruabitur.Ft eruntßmul[\nparteOccidentalijt^iWtr o^o,baßes earum ar^en» tees Fedecim,duabus baßibtts per unam tabulamßupputatis^

Ifta videlicet extern! Tabernaculi forma ac figura fuit. Ait ons Mofi,vt faccret ex lignis fetbim tabulas Tabernaculi ftantes.Tabulæ iftæ ex lignis fetbim,libera defignat in nofipfos -j- j jj poteftate,qua nobifipfis libéré dominamur,id cft,bbertatem animi, vt amp;nbsp;ante iairi diftum gnis eft in tertia parte principali.Hoc ipfo enim quo noftripotentes fumus,acin libcrtatcm vin quid, dicati fumus ex gratia Dei,iam ligna fetbim habcmus, vnde cunóias Ipiritalis boftri Tabernaculi tabulas conficere queamus. Atqui nofte conuenit,tam libéré tantaq; poteftate amp;nbsp;au tboritatenofmetipfos nobis pfiderc,nosó; poflidere deberc,vt diuina freti gratia, omni-genam voluntatis proprietatem viriliter abfq; labore abnegate amp;nbsp;abdicate poftimus, quo gratiftimam exequdmurvoluntatem Dei: amp;nbsp;vt quemlibet inordinatum naturæ appetituin velaffeâum aepropenfionem ftiperarcac euincere, noslt;^; in fpiritalem appetitum vel affe-öum amp;nbsp;fupernaturalem in Deum propenfionem lubleuarc queamus. Vbi igitur bac ratio-ne nofipfos poflidcmus,ac noftri potentes fumus,iam liberum babcmus ac minime depref-fum refteq; compofitum amp;nbsp;bene cohftitutum ac ordinatum,amp; ad quælibet virtutu genera fiue modos,quos aflerum defighat multitudo,æquè paraturin animu.Cunâæ autem ta- AfTerum . bulæ eredtæ ftabunt: quod eft,liberum’anitnunnftrum cum cûdis acbbus bonis bbcrè nos adDeibonorem luftollere debere.Et tabuld qüæq; denos cubitos in longitudine babebit.

Vbi aduertendum eft, vnumquodlibetliberu animi propofitu vel cóceptu,origintm tra-

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bcre

D. lOANNiS RVSBROCHIT,

here ex DEO ac hbero fpiritus fundo,idq; per naturalem fpiritûs libertatcm, nouumqui; diuinæ libcrtatis inftindurn. Porro animus liber in vnoquolibct libero conceptu leu pfo-pofito Icnluum omnium turn externorum turn internorum, vfqueadcô potens eftj vt ci fubclfc ac obtemperare coganturcolitq-, amp;nbsp;exercer eos intùs ac foris in vera obedientia* iuxta omnem modu quo fingulus quilq-, liber conceptus feu propofitu, à Dco ac raüonc-propriailluminatur.ldeoq; tabula quæq;,id eft, vnumquodlibet liberum propofitum,de-* ccm habet cubitos inlongû; quadoquidem quodq; ciulmodi propofitu, tara externorum. quàm internorû quinq; Icnfuum potens eft, ita vt omnibus illis deeem in Dci cültu ac lêr- . uitio vtiqueat. Animus nanq; liber, fenfusomnes ceu propria fua poftidet inftrumenta^ quibus foris ac intùs omnes virtutû modes agere poflit,idcj; iuxta omnem rationem, qua aDei lpiritu,propriaq; fuaipfius libertatcmouet.Enimuero fupra feiplum in diuinoquo-dam experimento feu fenfu lufpenfus eft,3tq; indè liber cft:amp; in feipfo intcllcduale quod-dam ac rationale fentire feu experiri eft, quod eft cum bona voluntatc coniudum: atq^ ita virtutibus locuples eft. Habet autem fub le lenfitiuu quoddam percipere vel fentire^ quod idem rationi fubditû eft.atq; hinc homo eiulcemodi tons in cùdis adibus bonis probe ac benè moratus eftJta ergo quodlibet liberum propofitu cubitos denos lógum eftiquando-quidem animus liber quenuis deeem fenfuum in perfedo opéré coponit,ordinat,cxcrcet, amp;nbsp;ipfcmct liber permanet ac neutiqua impeditus,exceditq; amp;nbsp;tranfeendit vitra adus ornes fine opera in quoddam fentire ac expiri diuinum:quod expeditum ac ociofum eft omnis li fundum. Habet vero tabula quæquein latitudine cubitum amp;nbsp;femilfem. Q^a rc id bi velit/ nbsp;nbsp;edocemur,quodlibet libcrum propofitum,eiufdem latitudinis elfe oportere,cùm animus

liber corpus amp;animam ceu cubitum ac femilfem ad DEO ijs lêruiendum, contineatac Animaquî compledatur, Quod vt fiat,LE ctorem aduertere velim. Anima quidem cubitusinte-tegcriît,*'' gereft, quoniamquidem perfedas in feipfaadiones habet: nempe amare amp;nbsp;cognolcere: at tarnen femis cubito opus habet ac indiget,id eft,corpore ipfo. Nifi enim corpori iunda Corpus qui elfet,non polfct vtiq-, mereri,Interim tarnen corpus nó nifi Icmis cubitus eft.Cun(ftæn3n-. femis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;corporeæ adiones ablque fpiritus operibus Deum neq; attingere,neq; beatitudinera

promereri polfunt. Atq; hinc anima fimul amp;nbsp;corpus vnum efficiunt hominem,quo natura hominis corporca cûdis fuis adibus nobilitatem,dignitatem,libertatcm amp;nbsp;æternitatem ex naturæ fpiritalis,cu q^uaperfona vnaidemq; homo cft,nobilitate, dignitatc,libertate ac îeternitate,accipiat amp;nbsp;adipifcatur.Et hune in modum tabula quæque,!«! eft,vnumquodq; liberum propofitum fiue conceptus,cubitum ac femilfem habere debebit in latituaincm, alioqui minime idoneus futurus,qui in tabcrnaculiDeiparietciungatur. Erunt porr?) in-caftraturæ duæ in latcribus tabulæ cuiufq;, quibus tabula tabulæ connedatur: atq; in hûc Quali erga modum cundæ tabulæ parabuntur.Vbi none fuerit operæprecium,vnumquenlibet homi Deû amp;nbsp;vir- hberum,femper in feipfo fecundum habitum Ipontanea ac libéra præditum elfe pro-propê^ns* penfione inDcum amp;ad virtutes omnes omncmlt;^^honcftatem:amp;ipfa hæc libéra propéfio^ qfqjpditus. totum in fe hominem complcditur,putà cor,fenfus,anim3m,vires ornes, hberum animu.

mentcm^; excelfam amp;nbsp;fublimcm. Efncitur autcm ac obtinctur libera bæc propen fio code momento, quo fe totum homo colligit, ac hberè ftatuit amp;proponit omnipotent! feruire Deo cutotafubftantiaomniq; facultatcfua,idcft,feipfototo,amp;quicquidin omempfta-re potcritæternitatem.Et hoc.nos liberum propofitu leu liberum conceptum appellamuî. propéfionit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aJ^teccdat amp;nbsp;confequatur nccclTe eft libcræ voluntatis Ipontanea propefio, qua

nos incaftraturis comparamus,quibus tam apte ac feite tabulæ iunguntur,vt per eas pcrlpi Cl non poffitjoeei; vllo ex latere parietis,vlla iunélurç inæqualitas animaduerti. Enimuero poft quodlibet liberum propofitum libera propcnlîo fccundum habitum femper in homi ne pcrfcucrat,donee is ad feipfum intro reuerfus,libcram banc fuam propenfionem obfer uct:vbi turn rurfus illi id,quod arnat,lclè manifeftat:amp; per diuinam gratiam ac liberam faî ipfius propenGonem,animus liber denuô amore pcrmouetur,Gue ad amandjom incitatur: neq; iterum nouum hîc fit propofitum,amp; cum alijs omibus crigitur ac ftatuitur ad honorem Dci.Atq; hune in modum cunéta libera propofita fiuntacparantur,inter quæ media femper intercédât oportet libéra ac voluntariapropéfio,quç eft incaftratura,quibus cun-da

IN TABERNACVLVM FOEDERIS, COMMENTARIÀ.

fta xqualiter iungutur amp;nbsp;cormeélütur,amp; ad Dei crigutur lionoreffl.Iuflit indé Dominus^ n harum tabularfi viginti ponerent in latere meridiano ad Auftrum vcrgente. Qui nobis viginti tabularum ad Auftrum Solcm verfus ftatuendarö numerus,ea omnia myftice deft-gnat libera propofita,quæ Dei præcepta,quod ad cundos virtutum aftus attinét, antecc-ount.Quoduis cm opus bonum,prius in animo libère concipit ac proponit,q vel Toris vel intus agat. Vbi igitur toti nobifeu libère concipimus ac ftatuimus, onerimusc^; totos rios ad exequendas virtutes omnes iuxca diuinorum rationem mandatorö, iam integru decem tabularum numeru ftatuimus ac ereximus ad bohorem Dci. Vbi vero nobifipfis nufquam nec vlla in re placemus,ncc amamus noftplbs,iam fundum babcmus liberu,vacuum ac ex-peditu:atq; ita demu omnino ac libéré Deo nos rurfus offerte poterimus in pura quadam tranquillitate fiue tranquille filentio, in quo nimirum comihorari amp;nbsp;quiefeere ftatutum acplacitumeftDeo. Etbócpaóto diuinaquoq-, confiliaexequjmur, amp;reliq^uasdecemtabulas conficimus.Etenim bxc fumma eft omniu confilioru Dci,vt nofipfos deferamus,vin Cófiliorum camus ac fuperemus,totoslt;^; nos Deo dedam’ ac ofteramus,amp; ipfum,vnitati amp;quieti ope-ramdandoamp;vacandojfcquamur.ltcmc^; cunâa eo fpedant fnandata Dci, vt vitijs omni

bus valefaciamus,eaq; fuperemus, amp;nbsp;ex vera obedientia ob bonorem DEI totos nos libe- Mandatorö ré ad exequendas colcndaslt;^ue virtutes omnes offeramus. Ita iam viginti nobis tabiiÏx in jP“ ommö dextro latere confedæ funt. luffit autem Dominus, vt bis viginti tabulis quadraginta bafes argentexEunderentur, fic,vt binæ bafes fin- nbsp;nbsp;Hißoria Scholafbca dicit, bafes has ßji

gulis tabulis per duos angulos fubijccrcnt, Iftx ba foratas fuffre,amp;in earüforaminibus cars? les argenteæ,folo incubcbant,amp; in cis tabula: ere- dines aurcos immiiTos m vtroœ an^lo âx ftàbant.HÎc niminùm inftkuimur,fub quolibet

libero propofito,fi modo Deo id ftatuerc ac crigerc velimus,mundam nobis habédam efle confcientiam,ôe cor liberu,expeditû ac formis amp;nbsp;imaginibus vacuum:qux funt duæ bafes argentex,ûeceffario lupponendæ cuilibet vel aftioni vel propôfito,quod liberum effe de-beat.Cuniftæ Vero bafes iftäetabernaculi turn fundûtur,qUando nofipfos expcdimus,libe ramus,exoneramus à vitijs amp;nbsp;pèccatiS,amp; ab omni inordinata âffeâione vel propenfione ih cè quanlibet rem creatam.VoIuntaria nânq; inordinata propenfiô in quippiam extra Deum,-fi fit abfq; iudiciö amp;nbsp;reprxbcnfiorie, femper peccati occafio eft.In latere quoque fecundo taberhacuii,quod vergit ad Aqüiloné, viginti tabula: erunt,^uàdraginta habétes bafes ar-géteaS.binæ bafes fingulis tabulis,vt in pnoribus,fupponent.Quibus videlicet cdoccmur, bberè nos intus nobifcùm ftatuerc àc proponere debere, abfq; vlla detreftatione vel reni-xu patienter aC moderatè ferre amp;nbsp;perpeti nos veUe,qüicquidDeo permittente nobis eucnc ■rit,qualicunq; idratione accident, fiueintùs fiué foris,fiuc nobifipfis, fiueproximis no-ftris-.amp;hocpaâo robufti ac communiti erimus à finiftrolàtcrcàduCrlus Aquilonem, id cft, contra eaomnid, qua: nos vlla ratiotic tentarével premerc acprægrauare queant: fini uld- hoc ipfo in perpeffîoné feU affliftione qualibet præceptis Dei facimuS faris,amp;priores tabulas decem à finiftris ftatuimus amp;confecimus. Quifiprçtefea confilijsquoq; diui-riis ttiorcm gcrcre volemus,non folùm itavt iam didum eft, aduerfa quæcûq; occurrentia perferre xquanimiter ftatucmus,fed libéré etia in Deu procûbemus,amp; plus quoq; perpeti vclle liobifcû proponemus,ac totos nos liberrimæDei creatoris dedemùs amp;nbsp;offeremus vo luntati,ita vt qüod is ab omni æternitate nobifcùm agcrc conftituit ac delibcrauit,’id no-bis prçcipuo gaudio fit:ficlt;^; pati ablq; animi dolorc vel aftîidione poterirhus.Quicqd era in natura intùs vel fóris perpefli erimus,fpiritum noftrum gaudio afficiet,fi tamé is totum fc Deo permifitjdedidit ac refignauit,libcrelt;^; fccùm ipfe côftituit,abfque detredatioc vel Voluntatis contradidione iri omni derelidionc totum fc offerte Deo. Hune inmodumfi inîmîcos q nofipfos in affliftioe abnegaffemus,iam plané diligcremus inimicos noftros,amp; oraremus facile dilig« pro perfequentibus nos. Et fi ita fpiritus nofter cum diuina concordaret voluntate, amp;nbsp;iri dcrelidiôe effet refignatus,fclix nimirùm amp;nbsp;beatus ac propé immUtabilis foret. Siquidem Zôfolatioacdefolatio,babcreamp;carere,amp;quçuisdcmu temporariç viciffîtudincs aemu-tabilitatcs,a:quèillûexhilararct,haberetlt;^; quicqd vellct,nec poftet quicquâ velleinordi-natû.Hac videlicet rationc decêpoftcriores finiftri lateris noftri tabulas abfolueremus,amp;

I 2, confi

^4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D. IOANNIS RVSBROCHIÏ,

confilia quoq-DEI reuera exequeremur: vinceremusq; nofipfos amp;nbsp;omnia, amp;nbsp;cas de nique opes ac diuitias poffideremus,in quitus omnigenapropofita bona amp;initium capiunt aefî nem.Iam quid bafes argâtcæ fub quolibet libero propofito fibi velint,paulô antè explica-tum cftûdeoqj hoc loco miflum facio. Deinde poft nxe locutus eft Dns ad Mofenj

Occidentakm ucro pïa^am tabertiactibßcics fcx tabulas,rurfum alias du as,(jucein angulis criganturtcrgwn tabcrnaculiJirunt^ßbi coniun3:(S àdcr orjum ifßpfurfum,^ una omnes compara retinebit. jDuabus t^uotjuc tabulas ^ua in a}îgulisponenda; funtßmilis iunélurafcruabitut.Bt eruntßmul tabula oSlo,bafcs car uni ar^cntcafidccim, duabttâ bajlbus per unam tabularttßupputatis.

Superiùs quidcmduo tabemaculi latera,putA aüftralc amp;nbsp;aquilonare, amp;cxternè amp;intcr-ne propofuinius ac declarauimusdam age ipfam animaduertamus externam operis ftruétu ram,quo fpiritalis fignificatio rediùs pcrfpici,amp; planiùs intelligi queat.

XTV^^' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quodque latus fiue paries ex his duobus,triginta habebat cü-

bitosinlongitudine.Quilibetenim viginticoftabat tabulis, quarum vna-quæuis cubitum ac femiflem lata erat,vndè fimulfiebant cubiti triginta:amp; in altum finguli parietes denos obtinebat cubitos,quôd eadem effet tabu larumaltitudo.Eratautem intervtrunq; huneparietem interuallum decc cubitoruinzficq^parietemOccidentalemdecem quoqjcubitos lôgum ef-fici neceffe crat, vt poffet vtrunque latus attingere. Atq; huius caulapræcc pit DominuSjVt iam recitaui,fex parari tabulas, quæ longitudine,latitudi-ne ac bafibus,tabulis cæteris per omnia aflimiles forent.Atquî fex iftç tabu læ in medio partis Occidentalis coUocatæ,non nifi nouem in planitie oc-cupabant cubitos,eo quôd fingulæ cubitum tantùm ac dimidiumlatæ cli» fent:amp;:ita in quolibetangulo lemis cubiti ipatium vacuum remanfitzqui-bus implendis Dominus tabulas binas fieri iuffit,eiufdem quidem cum cç terislongitudinis,fedlatas duntaxat cubitum femiffem,fingulisinftar ali-arum binisbafibusfuppofitis. Atq; in hune modum Tabernaculum illud ludaicum perfeôtum amp;nbsp;abfblutum,triginta cubitos lôgitudinis, decemla-titudinis ac decêaltitudinis obtinuit,ex tabulis quadragintaoâ:o,quæ fingulæ in biniserantbafibusargenteiscollocatæ.

bernaculum quatuor antè commemoratis opertorijs.

Sed iam nos porro odo bas tabulas, quas ad Occidentem Dominus conftitui iuffit, Ipiri-taliter explanemus.

lt;^[De tribus virtutibusTheologicis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. XVI.

O CTO igitur tabulx,in ocCafunijvbi crat tergum Tabemaculi,amp; latera iungebatur, refpedateSjpraecipuam ac principalcm fpiritalis ftatüs eminêtiam vcl præftantia fi gnificant.Sex cnim tabula: in medio eoîlocatæ,fex præcipuos ac excellentes animi conceptus vel propofita defignant, quibus cunôtalibéra propofita connedutur, Virtutes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nanq- intra nos virtutes rc^enmus,quæamp; vniantnosDeo,amp; virtutum aliarum omi

principales um caufa,fons amp;nbsp;origo fint:puta fidem,fpcm,amp; charitatcm:amp; harum fingula quxq;,binâ lt;]uot amp;q. propofitalibéra,in quibus fundeturacftabiliatur,antecedentia habeatncccftumeftzfic^j tribus virtutibus fex libéra propofita adiunguntur.Etprimum quidem liberum propofif turn,in quo noftra fundata fides eft,illud dicimus,vt eXgratiaDei nobifeû ftatüamus fub^ beTum l'**' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuftollere nofipfos vitra cxlos omnes fimplici quadam vnius,in quem credimus,

De»

)

ÏN TABERNACVLVM FOEDERISj C O M MENT A kl A* Dei contcmplatione fiue intüitu,qua rc fides in Deo fundatur. Alterum propofitum liberum,quo fidem noftram abfq; errore eolimus,exercemusacpoffidcmus,iftud eft, vtlibe-ro animo conftituamus aepropotiamus diftinótè crcdereea omhiajqux fanda creditEC-C L E SIA catholica:amp; in bis ita fimplici ac minime curiofo fundo fimus, vt ncque pro-prius fênfus,neq; naturalis ratio noftra aliquam in nos dubitatiocm,vel opinioncnl,vel ti-tubationetti autnæfitationem adducere queat: fednec quæuis omhinô Ctéaturæ, quantu-uis illæ expeditç vidcantur,aut quælibct agant mira,ac prodigijs amp;nbsp;miraculis clareant, ali— quid à fide vera diuertum ac nouum in animos noftros imprirnerc valeant.Iftâ feiliCet gémi nafuntlibetapropofitajquænoscredulo$vclfidclesefficiurit,amp;infideabfquéerroreeon , ; , .. feruant:eaq‘ duæ mediæ tabulae ihOccidentaliTabernaculiparte,defignant.Præter bas ve jiiæ. ’ ro binas tabulas,alia: duç iüngiintur,fingulæ in lateribus fingulis: amp;nbsp;per bas alia quçdani duo iibcrapropofita^fpem perfedam præcedentia,figriifieatirr, Primum ex bis Jiberu proi- nbsp;nbsp;I

pofitumpnqüo fpespfedafundatur,eiufmôdieft,vtpropohamusper iftcrita Chtifti libéré accedercadDcum,idq; cum perenni fidütiamecnon fimpliciteringredi in Deum, vbi fpes amp;eonfidentia çternam attingit aepoffidet paecmiEt bis duobus fpes fedatur ac tran-quillatur,amp; in opufentiailla,qux Dcus ipfe eft,fundatur. Altetum bberû propofitum eft, quo libère nobifcùm conftituemus fupra omnia Deo confidere,dattnum eixm nobis, qc-quidin bac vita temporaria turn intùs Cum foris nobis çrit neccflarium: amp;nbsp;hîc tanta nobis demper retinenda fimplicitas crit,vt in nullabre creata auxiliuin,confolationem, refugiû ca ptcmusautinquiramus,nifi quatenùs rationiredx cofentaneum amp;nbsp;ad Dei honorem erit: amp;nbsp;quicquidex creaturis aceepcrimus,fiuc prpfjjcrô id fuerit,fiue aducrfum,vt id omne de manu Domini,tanquàm nobis optimum,fufcipiàmusjficq; expeditipermanebimus,amp;abf que quarûlibet rerum tçdio ac moleftia vitam tranfigemus. Qpinetiam ità omnino ac fim-pliciter dco cofidemus, vt fiue fani, fiue çgri, fiuefenes,fiue mifcri'ac calamitofi fimus,feu quauis demum ncccffitatc amp;nbsp;afflidione premamur,nullis vnqüàm impofturis,nulli incan-tationum generi,nullis ioculatorum præftigijs fpem aüt fidem commodemus,fed foli duri taxatDEO, amp;nbsp;caufis naturalibus cum Dei voluntate coniundiS, quatenùs licet^ fidem ac Ipem adhibeamus:amp; ita quatuor iam tabulas, totidemq; libera propofita habemus, in fidè ac fpe nos rctinentia.Quinta vero ac fexta tabulç bis adiundæ, fingulæ à lateribus fingulis Tabiil^ duç aliainfup gemina propofita libéra nobis referunt,vcram antecedentia charitatcm.Et boru quidem prius liberum propofitum,in quo cbaritas ineboatur, taie eft, vt ex libero fundo, «in virtute Spirituflandi Deum çternô amare firmiter ftatuamus.In hoc autem propofito tam fimpliciter amp;ita penitùs ex amorc amori nos dedémus ac trademùs,vt nulli,prçterquâ foli ætctnæ Dei charitati, viuam*,ncc quicquain noftra fimplicitate aliud, nifi amoré dun taxat,fciamus ac fentiamus.Si cm châtitati Dei omnino ac toti viuimus.ia libéré cû amorc

in amorem nos dcmergimus:amp; liac ratioe amor poffidetur. Enimuero {i fimplici quodam ingreflu in totius vfq; fimplicitatis fündó fequamur amotem, iam per fidein ad coghitio-fietnjper fpem fupra Ipem ad adeptiôncappræhenfiohcmq;,amp;pet amorem deniq; adæter-nafn poflelTionem ac fruitiönem pcrt'mgimds,: quod quide prius eft libcru propofitum,in quo noftra fundatur charitas,amp; çternæ, que Deus ipfe eft, charitati vnitür.Pofteriüs veró fiue alterö propofitu liberum,eft,quo nobilcùrh conftituamus, nolmetipfos amp;nbsp;proxiihos noftroSjäd Dei cultû amp;nbsp;obfequiu auntaxat,non'autcm aliter,amare.Quócuriq; enim modo fine nofipfos, ftueproximos aliter diligimus,quàm adDei famulatu amp;nbsp;cultû, amorifte inordihatuseft,ae prçtér ordinem,amp; intimanos virtutis fatione,amp; fimplici in Den acçcftTu amp;introitu defpoliat. Si veto amp;nbsp;nofipfos amp;nbsp;alia qu3tuisDeicaufaamamus,iarnnobifipfis amp;alijs omnibus Ordinate acrationabilitervtiïnür ad honorem DEI, amp;nbsp;fccùndum illius voluntatem:ficq; cbaritas benè in nobis componit ac ordinat erga neu amp;nbsp;creaturas ornes. Etcnim amor fiue cbaritas abfque relpcftü fimpliciter nos in Deum deducit.Et ifthæc cha ritas pura ac mera eft, abfque huius vel illius commodi priuati intuitü,ea4em^ue eftenti-aliterbeatos nos efficit. Qùinetiamirnpçlïitamp;vrgetnosincundisvirtutibus acoperibàs bonis, vt in illis Dei femper fpeâ:emushonorcm:amp;iftiufmodi virtutcsac opera bohafè-quunturnosjamp;ornaracto nobis funtin vita çterna,diftjndc tn aç difçriminatïm,magis ac

1 t mi-

D. IOANNIS kVSBROCHII, miniiSjquatcnùs ca magna funt,amp; ex amore fiunt ac peraguntur.Cæterùm binæ illæ tabula:,in angulis tabernaculi conftitutæ,quibus vtrunque latus iungitur ac vnitur tergo ciuf-dem tabernaculi,fingulæ femiflem duntaxat cubitum habet in latitudine.Per cas igitur na-turam noftram corpoream accipimus, vtpotè quæ non nifi inftrumentum quoddam eft, quo vel agamuSjVClpatiamur.Non enim in fuis propenfionibus libera amp;nbsp;virtuofa eft,nc-que ex feiplâ vllos habet aut efficit adus virtuofos: fed quia fpiritui in cunèlis illius liberis propofitis amp;nbsp;aftibus liberis vnita eft,indè ipfa quoque ex virtutibus libéra fit,amp;copulatur atq; Côniungitur libéré vtroq; ex latere, id eft,ad dexteram amp;nbsp;ad læuam, ita vt agat hbcrè, amp;nbsp;patienter ac æquanimiter patiatur, idq; iuxta dei præcepta amp;nbsp;confilia: retrahitur quoq; amp;nbsp;cohibetur ac rctineturinijs omnibus,quæ polfent illi elfe commoda amp;nbsp;iucunda contra honoré Dei,abnegatq; lêipfam in quibuflibet rebus duris,moleftis amp;afperis,qu3e lîntDEi caufa pferendæ. Ad hçc animus liber libéré nàturam corripit,apphendit, amp;nbsp;initar rcliqua-rum tabularum ftatuit ac erigit ad facienda quæque ad honorem Dei,amp; vt fit diuinç dedi-taac refignata libertati ad carendum illis omnibus turn in tempore,turn çtcrnitate,ad quac propenfi fùmus.Ita ergo Dominus iuffit,vt tabulas, id eft, libera propofita noftra ftatuam* ac erigamus,amp; vt fint tabula: fi bi coniuniftæ a dcorfùm vlq; furlum,amp; vna omnes compa-go retineat,hoc eft,vt pofteriores tabcniaculi tabulç iunéiç fint laterum tabulis, coneften dis atq; copulandis duabus illis tabulis,qua: in angulis pofitç funt, quibus reliquæ omnes iungunturacretinentur.Eundemi^; in modum quoad liber fpiritus nofterinmortali hoc deget corpore,cum eadem hac natura corporea ex vtroq; latere libéré cûftis virtutibus dc-ditus erit ac operam dabit,vt eas colat amp;nbsp;exequatur, amp;nbsp;aduerfus vitia bellum gerat,ijsq; rc-luftetur.Q^ae duo eiufdcm meriti funt.Quantùm enim virtutes amamus, tantu ca quç illis contraria funt,contemnimus acafpnamui-necpoteftfpiritusabfque corpore mérita fibi comparare.Iuffit infupér Dominus,vt duabus tabulis,quç in angulis ponédæ erant, fimi-lis iundura fi:ruarctur,qualis erat fex intermcdiarû,eflentq; fimul tabulç oÔo,amp; bafes ea^ mm argenteç fcdecim.Qujç nobis plané confirmant,naturam corpoream fuo iunétam fpiritui,ôc fpiritum corpori no modo in cundis propofitis liberis, fed ctia in virtutibus omi-bus coniundlum effe oportere: atqjhacdcmumrationefpiritaleTabernaculum confifterc ac ftabile pefmancre, Deoi^; aptum amp;nbsp;accommodum elfe potcrit.Quid auté geminæ bafts argenteaï quibufuis tabulis fuppofitç fibi vclint,iam antè expofitum cft,dilt;ftumô; cuilibct libero propofito mundam confeientiam amp;nbsp;memoriam formis ac imaginibus nuaatam fup ponendam effe,finc quibus duobus,ceu bafibus geminis,nullum poterimus liberum pro-pofitumftatuere ad honorem Dei.

qpDevedibus amp;circulistabularunï. Cap. XVII.

LOcutus eft indé Dominus MofijdiCens:

Facies çj' ue3:es de li^nis fetbim cJuitKlue adcontinenda^ tabulai in uno latere tabernaculi:^ quinclj alios in altero,ç^ eiufdem numeri adQcciden talent pla^am,(lui mitteturper medias tabulas à firn mo uj^? adfimmum, Ipfas c[uo' que tabulas deaurabis^^z^fiindes in eis annulos aureos^per quos ueéles tabulata con tineant,quos operies laminis aureis.Et eri^es tabernaculum iuxta exemplar,lt;^uod ti biin montemonßratumeFl.

HÎC iam aduertendum eft,vcéles iftos quos Dominus fieri mandault,virgas fuiflc grandes ligneas,paulo tenuiores brachio hominis: mittebanturq; circunquaq-, in Tabernaculi parietibus per circulos aureos tabulis bené fortiterinfixosiqüodidcircc)ncbat,vtparictcs cundi firmiores eflent,ftarentlt;^; immoti aduerfum impetus ventorum amp;nbsp;quofuis alios ca^ fus aduerfos.Atqui quâtæ longitudinis vcóles finguli cflc debucrint,amp; quarationc difpo-ni amp;nbsp;applic3ri,quo tabulas firmas retinercnt,non cftexpreflum à Domino. Quæ caula cft, cur non cadem nine fcntiant,fcriptisq; tradidcrint homines fandi atq; doftores, fedpro fuo quifqueiudicio ita vt vifum illis fuit,hinc agant. Quamobrem ctiam nos,falua tarnen cuiulljbet gratia rediùs fentientis,animi noftri hac de re fententiâ amp;nbsp;opinionem profere-mus.

ÎN TABERN^ACVLVM rOEDtRIS, gommentaria. ^7^ nnis.In quolibet igit tabcrnaculi latere,vt equidem arbitrer, vbi medix dux tabulæ inipfô ,]c”tabTrna-latcrum medio copulabantjtd eft, in ora vndecimç tabulx^ quç ea eft tabula in quolibet la culi ftruad tcrCjinquaDei confiliainitiumfumût, amp;ànobisinchoantur, quinq; erant circuli aurei à raopmiô. fûrfùm vfq; deorfùm, p quos veftis vnus c lignis fethim,totus vndiq; laminis aureis inftar aliorû. vcéliû teôl:us,mittebat:ftabatq; redus amp;nbsp;arredarius,eiufdc plane longitudinis cû ta bulaipfa,qtiêadmodû folct ad oflia columella quedam adiungi,ad quani vtraq* oflijpars concurrit.Et hi duo vedes lemper in circulis permancbant,etiam turn cùm alio Tabernacii lum deportaret. Alij vero quatuorvedes vtriüfq; lateris in tranfuerlum,iacebant in tabu-larum medio,idq; ab ipfo primo aditu ad extremû vfque Tabcrnaculi angulu,ita vt in cru^ cis morem vtroq; in latere circa vedem arredariû fiue ereéium ac inftar tabularû dantem^ concürrerent:quandoquidem vedis credus,in medio quatuor horum vedium coftitutus eratjdüobus quidem ex his intrinfecùs,amp; alijs duobus extrinfecus pofïtisjQuælibet autem tabula binos habebat circulos aureos,per quos vedes ifti immittebant,qui tabulas fixas fir masq; rctinebât. Deidè in occiddali parte tabcrnaculi in ora quartç tabulç,in qua nos fide noftraminchoamuSjitidèm vedis credus dabat in quinck annulis aureis,perindè vtin late ribus:amp; vtraq; exparte vedis huius, in ipfo tabularu medio vnus duntatat vedis tranfuer fus pofitus erat,ad angulu vfque pertingens:amp; in ipfo iungebatur vedes laterû, ita vt apte alij alijs mutuonederent: quéadmodûtubarû partes,autpôtificalis virgæ fruda copuiari folent. Atq; hune in modû vedes in vtroq; tabcrnaculi latere amp;nbsp;Occidental! parte per cir Gulos aureos immittebant; fiquidc vclutco- . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

• „,,„1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 r r - quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;__k nbsp;nbsp;nbsp;Iofephusvel cviactiir,vcctes omîtes ex pari#

muni quadam claudira tabulas ornes ample cSilinireAparcesfin^ulas quinos in 15^ xabant amp;nbsp;continebant.Porro reliqui duo ve gumcubitoshabuiflc,altas^ alias irafuifle co# des,qui xquè ad Occidcntalem Tabernacu- pulacas,vt non nid vnus vedis vidcrctur« li partem pertinebant,fimilitcrin tranfuerfum pofiticrantin fuperiori tabularu parte, fic-uti amp;in medio:pcrueniebantq; amp;ipfi ad vtriufque lateris angulos: atque indè vlteriùs iri eadem Tabcrnaculi fuperiori parte alium faciebant vedem, vtrunq; larus compledcntem itemó; introitum ipfum: amp;nbsp;hic vedis ex tribus iundus eratpartibus in priori Tabcrnaculi anguioiin duobus vero poderioribus angulis,lupcrioribus veôtibus in Occidentali parte fupernè pofitis côiungebat:ficq; très idi vedes tabcrnaculû fupnè oînp côpledebant. Atq; ad hxc in fuprema cuiudibet tabulæ parte binoS annulos aureos faciehat,pterq in angudis illis tabulis quç in angulis erant collocatx,quç vnum duntaxat fupernè açq; vnû in medio habebant circulum. At tarnen fciédum hic cd,vedem hune ex tribus partibus compadum, non quidc ipfius Domini iudu,fed de commun! omnium artificum lentcntia amp;nbsp;conlenfu, ob ornatum, confonantiam,firmamcntumq; Tabcrnaculi, confedum ede. Qiædquidem ita fe habere,vel ex ipfo condare Exodo poted, in cuius fine, vbi Mofes commémorât ea, quæ ab artificibus fada erant,ita feriptû inucnimus:Fecit amp;nbsp;vedes de lignis fethim,quinq) ad continendas tabulas vnius lateris tabernaculi,amp; quinq; alios ad alterius lateris coaptan das tabulas: amp;nbsp;extra hos, quinq; alios vedes ad Occidcntalem plagam Tabcrnaculi contra inare.Fccitquoq; vedem alium, qui per médias tabulas ab angulo vfq; ad angulum perue nirct.Hac nimirum ratione tabulæ extrinfecus habebant vedes in tranluerlum pofitos fu-perne acin medio:itèq; ti cs alios vedes dantes amp;nbsp;arredarios,qbus tranfuerfi iungebant ac cônedebantur,5: infernè quidem fundati atq; inferti bafibus argenteis, ita vt capfula vcl ferinium cum fuis afferculis imæ parti connedi amp;nbsp;compingi folet. Sed iam Ipiritalem ho-rum Icnfum aduertamus. Quinq; igitur vedes idi, quos Dominus Mofi vt in vtroq; latere éèpodenori tabcrnaculi parte fièrent imperauit,quibusó;tabernaculum firmumaedabi- nbsp;nbsp;°

le continerctur, id nos indituunt, internû hominem nodrum æterna cum Deo vnionc fè coniugere, amp;hbcraquadam concordiacum internisijfdemc^; liberrimisDei operationi-bus confentire deberc. Hæc autem vnio fimul cum concordia triplici modo colcnda,excr ccnd3,pôdidenda ed: quod ed datûs fpiritalis firmamentum ac conferuatio. Tabulæ nan que dextri lateris quandamconcordiærationem fiue modum nos docent eiufinodi, quo .. nos totos vera eu obedientia ad virtutes omnes ofieramus,ac nihilominùs 1 oli permanea- nbsp;nbsp;nbsp;j'æ

mus cû Deo in fimplici quadam quictc, abdradione, ac nuditate. Tabulæ vero finidri la-

teris

IN TABERNACVLVM FOEDERIS COMMENTARIA

teris aliam concordix rationem nos inflituunt,hanc videlicet,vt in omni affliâionc amp;nbsp;pcr-peflionenofipfos abnegemus, amp;fineoptione vel deleélu nos relignemus, ac diuinxpcr-mittamus deaamusq; libcrtati:quoddum facimus, omiliberamur cura acfolicitudine,amp; Dei plané ac omnino proprij efncimur,qui turn nos expeditos ac folos citra vlluin impedi-mentum ficutleipfum poflidet.Ex demum tabulae, qux Occidcntalem cfficiunt parietc, tertium concordix modum nos edocent, vt videlicet Deum nobifipfis amp;nbsp;creaturis omnibus amantcr colamus,ei4; famulemur,tamq; fimpliciter cum fidutia ac fpe bonailli innita-initr amp;nbsp;adhxreamus,vt quam in Deo fentimus amp;nbsp;experimur fidem flue fidclitatem,ea crca-turaruih omnium confolationi ac fidelitati prxpondcrct: atq; ita totos nos omnino ac libéré noftro amoreillius dedemus ac offercmus amori, tamq- fublimitcr cu amOre inamo-te commorabimur, vt Deus viciflim nobis proprius fiat. Sicutergo tres t'abularu parietes flue partes vnum efficiunt tabernaculum,ita triplex hxé concordia amp;nbsp;confenflo flatum cf-ficit fpiritualem.Habebant veto finguli tabularum parictes flue partes velt;fl:cs quinq;, qui-bus continebantur.Eodem quoq; modo amp;nbsp;nos in liberç noflrx confenflonis vel concordix quailbet ratione velparte liberam Dei in nobis operationem modo quintuplici fufei-piemus.Et hie quintuplex diuinç intra nos opcrationis modus, vbi nos intùs cum eo con-cordamus,inftar quffique veólium fiue clauftrorum cfl,quibus noflrum tabernaculum,id ‘ efl,omncm cum virtuteconiunélam fluevirtuofam vitamnoftram ftabiliamus, confirme-mus,colamus,ex’erceam’,amp; obferemus necefle efl,fl modo cam retinere amp;nbsp;conferuare ve-limus.lam anté quidem in fuperioribus diélû nobis cfljOeu ex nomine vocafle ac delegiffe hcfclcel my Befelecl,vteflctarch^teélusadextrLiendûextcrnu Deitabcrnaculum cum omibus,quçad ‘ id pertinerent:vt(^; impleuerit eum Ipiritu Dei,fapientia amp;nbsp;intelhgentia amp;nbsp;fcictia, quo oei fretus donis;opus fufeeptum explcret amp;nbsp;abfoluerct.Befclcel autcm,vt itidém fuperiiis cx-plicuimuSjfiguraté Voluntariam acvltroneam obcdicntiam,vcl concordiamamp; confenflo-nem cum neo fignificat.Itaq; concordia hxcvna cum libera in nos operatioeDei,fpiritalc noflru tabernaculu amp;nbsp;cunéla ad id pertinentia conficcre dcbcbit.Etcnim concoi;dia noftra cum Deo confentiéns,nünquàm non Dei Ipiritu amp;nbsp;fapicntiaacintclligcntiafcientiaq; rc-n r 1 I 1 pletur:atq; hoc ipfo ftabili^ permanet,cxitq; cum virtutc flue virtuofé triplici modo,quc-foneu nbsp;nbsp;nbsp;admodum trcstabernaculi pârietes nos docent,itidemq; in vnionc ot quicte xternum ha

bet ingrcflum in oeumiid quod luculenter Befeleelis vocabulum nobis deflgnat,vtpoté q

ftrî motio iuxta omnem'rationem,qua fe intra nos DeusipJe inouct. Vmbraculutn vcrô di uinum,vnio ea efti,quam nos poflidemus vna cu Deo,in qua quicfc^re ac commorari libitum ac ftatutu eft Deo.-Vbi igitur hue in modum vniri ac conipirar^; hue concordare cum neo ftatuimusjiam liberam Dei in nos aftioncm hue operationc, noftra cfl5cimus,amp; hi vc' êtes noftri hunt.Qua cm hora nofipfos amp;nbsp;aftioes noftras libéré oeo dedimus ac donamus, eadem ipfa vic'iflim nobis amp;'reipfum,amp;libéras in nos opcrationcs fuas largitur oeus: qu£ nimirum mutuadonatio vellargitio,cócordes nos facit,cum alteraalterius caula fit.Non tarnen id ita accipi velim,quafi nos Deu largitionc noflra cogère poflimus. Neq; enim co quod illi nofipfos damus,iple neceflario fe nobis viciflim largitur: fed largitio illius omni æternitate noflram prxeedit, amp;ex liberrima bonitatcproficifcitur. Semper illc noflram expeftat ac fuflinet dationcm:cumq;nos libcrc dare volumus,illius viciflim largitionem li here lufeipere poflumus.Eft igit vtraq; datio feu largitio, turn illius, turn noftra, liberaaC volutaria:fed illius th potior ac principalis cfl:ncc quicq omino boni abfq; libera illius ope efficere valcm’. At rurfus th illc nos fanâos efficere no potefl,nifl amp;nbsp;nos libéré adhibeamus id quod noflru cfl.Atq; ea de caufa voluit Dhs,vt vedcs extrinfee’ in tabulis p circulos au-rcos,ïmitterét,id eft,vt illi’ freti virtutc ac libera erga ipfum fidutia,cuél:a noflra opa amp;nbsp;inchoate amp;pficere mcmincrim’.Ipfonaq; Apoftolo teftc,cu neo ac libera illi’in nos opatioe poffum’ oia.Vndé etia fuu nobis lpm,itclt;^; fapiéti3,intelligétia amp;nbsp;fcictia libère largit,quo viuifcamus,aélusc|; vitales libéré efficere aC opari poflimus. Et ipfa quidem Dei in nos in-fpiratio,veólis arreftarius eft,in cuiufq; parietis medio ftdns‘i-cdus,co quod ipfa hæcinlpi-ratio in ocum nos erigàtjviuificetqjieamq; nos plané in mcdio partis cuiuflibet concordix

no-

D. IOANNIS RVSBROCHlt

noflrç fufcipimuSjgratiç plenitudincm fcmp lecùm in nos aduebéterh.Éoipfo autcm qüô Dei fufcipimus infpirationem^noftrum illi viciffim fpiritû danius:qui nimirùm aétus con-fciëtiam noftram repurgatà vitijsjab omniq; nos imagine amp;nbsp;fimulacris expedit ac libérât: amp;nbsp;bæ baies noftræ argenteæ funt,in quibüs omnes tabulas,id elÏ5Cunéta libera virtutum jp-pofita noftra collocamiis ac fundamus.Mutua vero hæc oei ac noftra adfpiratiOjCum neo nos in vnitatc obfivmat ftabilitq;:amp; in bac opatione fpirituS nofter iügitcr renouatur amp;nbsp;fit Yiuacior,quandoquidem fundum boc vitale eft totius concordiç noftrç. Idcinq; concors aeviuidum fundum femperçtcrno acftabilcpfeuerat invnioneamp;aftionc, vbiconfciétia fordesnon contrahit,amp; cor fiue memoriaexpersimaginumpmanetdn quademum puri-tate omnes noftras ftatuimus tabulas^ qux furtt cunâa noftra virtutum colêdarum propo Tabul*. fitalibéra: amp;nbsp;oeus ipfe in eadem cundas fuas libéras in nos opationcs fundarc conftituit. Vndèetiam tresiftivedes arredarij fub prima bafi argeteatabularum illarum omnium,in quibus præcepta,cofilia,fidémve incboamus,defixi ac coftabiliti erant: quod cftin cuiufti bet concordiæ medio,vbi præcepta cum confilijs per liberam Dei in nos operationem co-pulantur acvniuntur:ficq; côfcientiapura,primacuiuluistabulæbafiseft,quodin ipfabo Côfcîâtîd4 na omnia initium accipiant, amp;nbsp;fit patula Dei babitatio.Sciéndüm porro eft,præcipuas très qdbafis fitj tabulas,quæ nos in fide aut Dei confilijs fubligùnt, cxtrinfeciis in priori ora fua quinq; ba buifte annulos aureos,in quibuS vedis arredarius ftabat.Etcm co iplo quod internus bo-mo nofter modis omnibus bchè cofentit amp;nbsp;coCordat cû t)eo,nos aftimoliberi fumus,nec hæremus Yfpiàm:amp; in vniufcuiuflibet cocordiæ medio Deus ipfe cum gratiæ fuæ plenitu-dine adlpirat feu infpirär amp;nbsp;commoraC:qüç ilimirùm illtus adipiratio vel infpiratio nofter cft vedis arredariüs,ftâs redus ab imo ad fummû vfque: Hinc vero turn ratio ipla,tü omis fenfus nofterinterior,qüiquintuplex cft, exbilaratur: quoniablcjuidcm fenfus ifti intemi furfùm verfus ad Deum fefc aperiuilt amp;nbsp;exparidunt, amanterq; bberam Dei in nos adio-nem, velüt certam ac viuam caufam, xterïiamqj cóferüatiohem àc firmamehtum Ipiritalis vitæ noftræ ambiunt amp;nbsp;compledunt:atq; bittC ijdcm intetiöres fchlus noftri perpetuô er-gaDeum patuli pmanent, amp;nbsp;nunquàm nS diuinis irilpiràtiohibus amanter fefe inclinant: amp;nbsp;adiungtit:qua rc nos viui permanemus in Deo,amp; fpiritus Déi in riobis.Et id quinq-, au-rei fignificant annuli,qui femp vedem arredarium in cuiuflibet parietis medio ftatem con rei annuli. tinebânt.Cæterùm,quod iam ante diximus,per vedes arrédârios vtriufq; lateris,vtraq; ex parte in medio vedes duo tranfuerfarij reda ferebant, ita vt alter alterû apte cofequeret, idq, à primo Tabernaculi aditu,ad extremû vfq; angulum.Partis autem Aquilonaris vedis arredarius,vnum duntaxat trahfuerfarium vedem vtraq; ex parte in parietis medio babc-bat,ad vtrûq-, poftremû tabettlaculi angulû pertingentcm:illilt;^-, aï i j vedes traluerfarij,qui erant in latcribus, copulabaht. Vndè ia nos inftituimur,cx libera Dei infpiratioe vel adfpi ratione, quæ totius vitaé noftræ fpiritalis fons eft, vna ex parte promatiare in nos intelli— gentiamamp; feientiam, ideft, inexitu, vbi ad DEIpræceptaamp; virtutes nos vertimus amp;nbsp;accommodamus.Intelligentiam autem exDEO manatem, internam dicimusDei reuela- intelKgétîa tionem acmanifeftationemjinterioranoftrapatula fiue apertaretinëtem,amp;intclledûno «Deoma-ftrum vitra imagines omnes,omnemq; occupationem amp;nbsp;inquietudinem in nudam quan-dam tranquillitatem feu internum filentium fubuebentem.In qua'quidem tranquillita-te fiue filentio iritelledus nofter diuinam attingit inlpirationem, quæ eft arcanum quod- diuinaq,ï dam amp;nbsp;occultum fufurrium ad aures noftras interiores, audire nos faciens, id eft, intelli— gere intus ac perciperc: quod ipfum habiles ac idoncos nos efficit ad omncm,quam DEI Ipiritus nos docet,aufcultandam amp;nbsp;fufeipiendam veritatem. Et boc pado intelledus nouer iugiter erit fubleuatus ad infpirationes Dei.Per bunc vero intelledum fublcuatum,ratio noftra ex inlpirationibus Dei diuina lu feipit fcientiam,candem ipfam rationcm omni-tib illuftrante, nosq^ intùs videre facicntem,amp; omnem veritatem diftindè nos docentem: efficientem quoque,vt perfpédum ac exploratum babeamus,qua ratione foris ac intùs vi ucndo,veritatimoremgererc,acobfeqüidebcamus: q,quedcmumtotos nosveritati déz dercacviuerc oporteat,fieftelibcri, Deumq; amp;nofipfos citra impedimentum pofliderc velimus. Præterea vbiitidèm cum exercitatioriibus diuinis,fide, fpe amp;nbsp;cbaritatc ad Deum

nos

TN TABERNACVLVM FOEDERIS COMMENTARIA

nos conuertimns,ex infpirationibus illius intclligetiam amp;: fcicntiam adipifcimur, quo in-’ tiis vidcre amp;nbsp;audirc pofiimus,quid crcderc,quid ipcrare,quid amore profequi debcamus: vel quid ab amore pftitum nobis fit,amp; quid nos viciffim amori debcamus. Atq; vbinos ei-ulcemodi vifum amp;nbsp;auditum ex D?i Ipiritu vel adfpirationc intus confcquimurjilluftrati ac viuidi,amp; veritati diuinisq; infbtutionibus foris amp;nbsp;intus obTequctes ac morigeri permanc-* Vcaes traf- mus.Et bi funt veótes tranlucrlari) vtroq; in latere,itcmlt;^; in tcrgo tabcrnaculi, ex intcrio-^ uerfanj. ribus foras ad virtutu adus prodeuntcs,quibus docemur,ftatuerc nos ac erigerciuXtapcc-pta Dei. At porro in altera libcrx concordiæ n ollrç parte,vbi p diuina cofib a intro nos re-cipimus,amp;vnimus cum Deo,fiue vbi libero animo per fidem,l}5cm amp;nbsp;cbaritatem fubrigi.^ mus ac fuftollimus nos in Deum,ibl nimirum ex Dei inlpirationibus fiipientiam diuina intra nos adipifcimur ac lufcipimus.ctuxquidem lapientiafimplcx efl,amp;introrfùm trabens: fimulq; appetitioni guftum quendam pbet fpiritalcm,qui nobis in naufca vertit,noslt;^j de-' fpicerc ac alpnari facit,qyicquid caducum eft amp;nbsp;temporarium.Etenim fapicntia hxc, vitx xternæ fruélus quida eft:p eamq; fitibundus vel dcfiderabundus introitus vel affccfus no-ftcr in Deum ppetuo pfeuerat.In latcribus nanq; tabcrnaculi astcrnUm qticndam fcntimus ,, * nbsp;nbsp;nbsp;. introitumiat in parte Occidcntali ppctuu'm expimur aflcenfum. Qiiartus ertim amp;nbsp;quintus

quo nostra vcctcs partis tJccidctahsin tabularulupenoiibus lacet, Icmpq; lurJumnos tranut in Ueu hantant du fide,lpe amp;nbsp;cliaritatc, Atqui latcru veóles intro nos ducutrideoq; fapicntia in nos manante, lame quada amp;nbsp;appetcnti guftu nunq no lequi dcbebimus.Cùm cm ita eä feqmur,ei^5 more gerim*,vtroq; ex latere in introitu noftro tarn profunde p nos eaipfa pmanat,vt per earn in internu quoddaac Ipiritale fentire vel cxpimêtum demergamurùdéq; fentirc vclexpimcn-tû in vnionis vel vnitatis profunditate nos ducit,amp; in pace çterna nos firmat ftabibtqj.Ea-dé quoq; 1 apictia in parte Occidctali in aftccnfu noftro vfq^adeo in fublimc nos erigit, vt fame ac guftu nofiplos cxcedamus, attingamus«^; celfitudincm ac lublimitate, vbi tom ide repimus lentirc,cunéta noftra intcriora compleéîcns fiuc ambiens acpénétras: ficq; vna «Sc Ipirit’ amp;nbsp;natura noftra lubleuantur ac fubriguntur: amp;nbsp;in bac fubleuationc inattingibilem quandam expimur libertatem,cuius nos neq; ftindum, neq- celfitudincm vnqua attingerc ftr^’addo clueamus.Quçnimirti inattingibilislibeitas,poftrcmus veftis eft,lupne vtrunq; latus,amp; ta fieri no iuf- bcmaculi aditum fine introitum ambiens amp;nbsp;ampleftcns: quern tarnen ipfum Dns fieri non fus,quid no madauit,quoniamquidem excrcitatione fit in nobis,quando libero animo per guftum in-ternum diuinumq; lentirc vel expimentum,continenter ad earn Icandimus altitudinem ac fublimitatem,vbi vires noftra: fupiores guftu amp;nbsp;expimento feu fenfioc vnitatem poffidet. Ibi plane expeditum hunc fempiternæ DEI libcrtatis complexum vel ambitum reperimus, cunóla noftra liberapropofita amp;virtutes noftras omnesexcipientemrin quoetiam cûétos

iènfus noftros internos in

ftus trahit nos:fed inattingibilis libertas Dei,confirmât ac ftabilit nos.Etiftitrcs vedcs ei-InliiftoriaSchoIaftica,Velt;ftium quibiis tabcrnaculi parictes conti-altitudims. Cum atueex pcbantur,aliadefcriptio habetur,amp; eft eiufeemodi:Erat,inqiiit,iuxta diuinx lapientix innuxu fummitatem parietis fuprcmam[cubito vno diftansà tcâo] vnus or-guftamus amp;nbsp;fentimus, fi- veâium extenfus in lógum pertotum parictem,[nó tarnen in ip fi» mulquoq; quartumqn- introitu]amp; iuxtafummitatem inferiorcaliusordo in cundemmodu, tummvctles in introitu amp;in media planitictres ordinescfitavtfinguliordincsabalijsduob* J ____‘ nbsp;nbsp;nbsp;'__________ cubitis diftaretjvt quod diäiim eft,quinque vedes fuiffein vnoIate-

q• bocipfopoftremu adi re,potiùsadnumerumordinum,quamvedium,refcratur.[Erantigi-„ n. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vcd^fiiiprl iii turin quolibct parietc à fummo ad jmum vfquc non nifi vedcs quio-

Veâis po- P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J n* k' quetranfuerfarii, quibustabcrnaculum retinebaturJErantautem in

remusq . rum,quo c immo 1-- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mbulaquinque annuli,amp; in quolibet duorum parictum,

lislibeitas ei. Atque i yç^çjfriginta.cOmnescm vedesexquinq-, cubitorumpartibuscon tres vectes in vnitatc ac vc „çjjj coniundi erant,fic^; fiebant partes lxx, in quolibet latere tri-

Dei cofilia ftantes,firmos vcâes tngint3:quia quinq; ordinum quilibet fex veftes habcbatn'n la ac ftabiles nos rctincnt. terc occidental! decern veâcs,bini per fingulosordines. Igituriuxta lam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hunc

D. IOANNIS ÀvSbrOCHIÎ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9^

huncfenfumdcincepsde veóle illo diâuri fupus,qui Domini iniuf- lam porrô cunöaï tabu-fu fadus eft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jæ noftræ intrinfed* ôc ex- dæ.

trinfccùs inàurandaî nobis funt:quod ita fictjft cûéïa noftra propofita libera in Dei ac pro-ximi thàtitate ftatuemus âc fubrigemus.Deinde etram circuli duo aurei in qualibet tabula fundendifunt in medio ac parte fuperioti,per qUos ornes inducemusvetlesnoftrostraß i ucrfarios.Quibus annulis aureis hoc nos edocemur^in quolibet libero propoftto eflentia- nulir^d dó li amorenoftro oêm oei in nos o^ieratione amplcdi feu ambire nos debetCjidcft, vt amor ceamur. noftcrtam fimplcx fit, adcoq; fefe demittatacdemergatinDcum, amp;Dcusinipfum, vtin vnoquolibet libctopropofito per cunélas âtbiones Uoftras^omnem^; in nos operationem Deiamp;cunétaDeidona penetrate ac perttanfircqueat. Siquidem Deus fuo in amore tam cxpeditus ac liber cft,àdcolt;^; cum amore in nos illabit ac fêle demergit, vt p cundas amp;nbsp;fuas amp;. noftras adiones penetret ac tranfeat,amp; commoref ac habitct eflcntialiter in nobis. Vbi cîrcutî aù-' finos quoq; in illo liabitare velimuS,cadem ratiôe ei refpodcamus oportet.Hæc veto mu- teiqui. tua per amoremimmerfto fiuedemerfioaltcriusinalterum,æternam cfficit inhabitatio-nem; amp;nbsp;liifant patentes aurei noftri circuli, quibusnimirùmamp;DEI amp;nbsp;noftras aélioncs, cnndac^; Dei dona ampledimur amp;nbsp;ambimuszdandaq; nobis opéra cfl:,vt in quolibet libero virtutis propofito inhabitationem noftram penctrabili vel penetrahti amore noftro inui-famus.Itananq; amp;nbsp;fuam D E V S vifitat:amp; hoC pafto cundos noftros fundemus circulos. Enimucrô in vnoquouis libero propoftto tam nos viuidos elfe decet, Vt Icntire queam» in nobis amantilfimû cor,côflagrâs atq; colliquefcês, amp;nbsp;à nobilîpfîs deficiês in Dco ac laude Dei:amp; Hoc ipfo aureum fundamus annulum in D É Q,qui idem ânnulus radicitùs infixus crit patéti cordi noftro,id cft,naturæ noftræ corporeæ. Efficit autem bic circulus, vtfem-per fimus fttibundi,alacres ac ccleres, amp;nbsp;prompt! àtq; parati ad virtutes ômnes,amp; nunqua non fenftbilitcr propenftinDeum: quibus rebus humanitati Scruatoris noftri,iuxtailli-usnaturam corporalcm,affimiles efncimur amp;nbsp;vnimur. Prætereàverô etiam fpiritumno-ftrû fentiemUS amâdo exultare in Deo,amp; deficerc in Imore ac beatitudine:amp; bac rc alium fundimus circulum aurcû in Deo,q radicitùs fixus erin in Ipiritu noftro. Annulos autem iftos pluies efficiemus intrinfecùs ac forinfecùs amp;nbsp;furfùm inDeo:fempcrq; patulos eos fer üabimusergaDei adionem.Eflentialis nanq; cbarftas noftra,tam capaxaclata crit,vt Dei elle chiri-in nos operationem amp;nbsp;cunfta noftra exercitia ambiat amp;nbsp;compleftatur: quod idem apte fa-tls circuli illi aurei fi gni fi cant, qui in tabularum medio ac parte fuperiori infixi erant,amp; vc ^ics cundos ambiebant. t -t- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, 'f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' '

^Quid fignificetjVeâes tabularum autels laminls fuifle obduàos.

CAP VT ivill. _ ,

Ait indè Dominus,Vt veétes ifti aureis lâminis obduccrentur: éuius eft ifte Icnlus feu ratio interior, viuidum quendatn amp;nbsp;aûuolum amoretti, inter Deum amp;nbsp;nos femper medium intercedere debere,'quilibéras Deiin nos opcratidcSjamp;Iiberam noftrîapplicationcm amp;nbsp;accottimodationcm vniformiter transformet, ôbducat

amp; operiat.Et bic amor ociofus elfe non poteft, Colit enim amp;nbsp;cxcrcetur inter viuUmDe-um,acviuentem fpiritumnoftrum:atquecamobrem quantum in nobis aduofi experimur amori$,tantuiTi quoq; in gratia viuimusutcmq; quâtùm fentiniùs clfentialis in nobis amo-ris cbaritatem noftram,a(ftu9fam ambientis amp;nbsp;complexahtis,tantum amp;nobifipfisexcidi-mus amp;nbsp;in amorem demergimur,tantumq; fcliccs acBeati fumus. Atqui cbaritas aâuofa inter Deumamp;nofiplosturnaélus noftrosj tumDciquoqjihtranosfaâionesobducetac Laminæa«-trasformabit.Et Kæ nbsp;nbsp;nbsp;laminæ noftrç aurcæ,qbus cudos vqdes noftros obdueem’.Amo- ‘■'æ«

rem autem bue aftvioliim charitatem dicimus, Ipirltum noftrUm ih gratia viuerc amp;nbsp;incre-feere facietttcm.Hocvnicum cbatitatis vinculum amorem nobis confert,exigit^; ac repo-feit noftnim amorcm,amp; ipfuæ amor fiuc cbaritas eftzquàndocjüidem amantem illam inter Deum amp;nbsp;nos adfpirationcm j quæ no poteft vhquàm nô ôpiirari,cfficit. Ifta nanq; rnU'füa: adlpiratiojvitanoftra Ipiritalrs cft quæ cadem cbaritas nôftraeft5amp; bîcDci acnôftriâmo“ ris quxdam côiûnxâio amp;nbsp;vnitio eft.Iftx videlicet laminæiioftfae aürCÄ funt,quibus'cunlt;fta

■J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m » Dei

92- IN tABERNAC VL VM EOEDERIS . CO M M f. NT A RIA

Dei dona amp;nbsp;omnes aftus noftri transformantur amp;nbsp;obducunf.Nullum cnim fupernaturak donum Deus ffuftra largitur. Vnde ncccflc cft,vt illius gratia: Icmper rcfpondcamus ac vi-cem reddamus: ncccffe eft cunftos illi demus aólus amp;nbsp;opera noftra noftro obduda amorc, ft cunftadlius fufeipere amp;confcqui dona vclimusciuscbaritatcobtedaamp;obduóta. Hie amor geminus ita cultus amp;nbsp;excrcitatus chantas eft,in quo Ipiritalis vita noftra conftftit.Vt cnim in natura ftuc corpore inter geminum quendam corporeum motum vitam ducimus, Mptuu duo ita amp;nbsp;in gratia inter duas motiones fpiritalcs vita nobis agenda eft.Primus quidem motus, rii myftico- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mortalcs omnes in corpore ftuc natura vitam trahunt,Dei virtutc agit ac operatur:

rum pnm • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;influcntia ftuc inotus, qui eft communitcr à Deo cundis præftitus crcaturis

hub foie viuentibus atq; crefeentibus ad extremum vfque diem. Cum hoc motu corporca noftra natura confentiat amp;cócordctoportct, ft vitaincolumiefledebcat. Agit cnim hic motus cæli in fingulas^quafq; creaturas,ita vt quxq; capax eft. Hac de re ex influcntia fiu* motu cxli interiora noftra viuunt, ft tarnen ita ftmus conftituti, vt eum capcrc pofl’imus. Pulmonis IZtcnim pulmo vitalis,quem in noftro corpore gerimus,mobilis eft amp;nbsp;fpongiofus ac leuis, defcnptio. ^gitq; femper ac mouct fcfe,amp; cæli motui refpodet. Attollit ctiam amp;apcrit fefe inftar fol-lis,amp;influitineum Ipiritus ftueaer:rurfusq; cotrahitur amp;cffluit lpiritus:vndcporrô fan-guinis riuuli per venas omnes dimanant,acvitalem Ipiritum criétis membris aduehunt ac impertiunt.Ethocpadolcnfttiuam obtincmus vitamjamp;viium quidem amp;nbsp;auditum foris, amp;nbsp;guftum ac tadumintiis agentem. Atq; ita vitalis pulmo noftcr cotinenter agat, amp;nbsp;cæli motioni relpondeat oportet, ft nobis vita debcatfalua permancrc. Adu verb fuo, id eft, motione lua,horis omnibus Ipiritum in nos attrahit dormientes ac vigilantes,ftue id com-pertum ftucincompertum ipfi habcamustmoxq; rurfum intro receptum reddit fpiritum: nfcuîvefti* hocipfo cornoftrum vitam fcruat, refrigerat acrcficiturfeurccrcat. Spiritumautem cófcrcndus. nbsp;nbsp;nbsp;acra,quo noftra coftftit vita,medio Ienfu,id cft,odoratu arripimus amp;nbsp;haunm’.Siqui-

dem odoratum noftru cuminterhopulmonis motu,veóii illi tabernaculi arredario com-paramus, qui in parictis cuiufq; medio ftétit, quo nos mutuam inter Deum amp;nbsp;nos adfpi-rationem accipimuSjCo quod hiC qaîderiTf'Vitç nnftre naturalis adfpiratio feu inlpiratio ftt, ' ' illic verb vitænoftræ Ipiritalis. Et vtindbrporcftuc natura corporca inter cæli ac vitalis pulmonis noftri aercm attrlhentis nvotvfm, vitam agimus: ftcamp;in gratia inter diuinegra-‘ tiæ amp;nbsp;1 iberi arbitrij noftri cum DEO cohfentientis amp;nbsp;concordantis,amp;ipfa ebeordia DEi

Ipiritu in nos attrahentis motione viuimus.Vbügitur in Corpore rede valcmus, amp;nbsp;acr gra tus ac luauis cft,cumq; nos intrb attrahimus,cor noftrum reficitur,cófirmatur, implctur, forasq; velut trahitur ad iplÀm acris fqauitatemicx quq deinde lalus augefeit amp;nbsp;incolumi-tas,natu1-àhilarercit,fcnfus'tubtiliores,acutiorcs,plpîcacrorcs,lucidiorcs redduntur: cuq; Ipiritum denub reddimus acemittimus,iutiis inahcsfóddimur,appctimusq; nouum acrc-centem fccipcrc fpiritumifiquidcm exacris’ vel IpiritiiSHxnooatione naturalis- noftra fubft ftit .vita,Quæ.:quidc etia code modo fn anima Ipiritalitw aguntur. Quotiefeuq; enim fpiritum nôftrqm amanter inDcumcraittimusj jlliüsqüe vicifAm Ipiritum in noshaurimus ac rccipirtus^iam lani amp;incolumcs ftimus;hlliuslt;!^uc Ipiritu viuaciorcs, robaiftiorcs, faniorcs' cffl(5im}jr,quam anterramuslEteni m fpiritus cius,cæleftiS quid.! ac plane fuauis acr eft, fpi-ritum noftrum in luam.ipftus^attrahcnstac raprens fuauftatem: turn verb fpiritcis noftcr ina nis,flt.3p dilatatur,amp; quoddam in co dcfiderâum amp;nbsp;appotitusi accenditur,- quo nos rurfum Dej.fpiritumnoua cum gratia'innosadducimus atti‘alMmusff;i.'Haciplaautam attridionc cælcftcm quendam olfeilupcrcipimusadorcm^omne peccati virus dcpellctcm^animas la-...j, , nitati rcftitucntcm,mortuisvitam rcddehfcc,amp; ços quiviuut^inivita conft:rua«tcm.Qucmr . qui odorcm vcl luffitftro nonpcr-fcntiunt,mortui quidcmilli fiant, fcetentlt;^;ac:putcnt co- ' Odor quis ram Dco.Qua de rc daijda nobis opera eftjdilcdifftmi,vt omni bora in gratia nos inftaurce ; quinobis fe mus ac re,nouemus,i3i’iBtùsc^cftcm Icquamur odorcm^omoefuiftmiicad le attrahctcmil quendus. eiflcAtiq; tradui amanterjdttliwmustfpintu noftrum,internum auditum,vifum,guftutn amp;nbsp;til

dum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cundaEac-flleftiodpiiitU: f uis'q; donis renouabitun quo nimirutn,vt eft 1

antC; didu.mjïpiritalisxipjQiràiôQtïfiftit vita. Atquivtvberiukinftituamur,fem per nobis naturalis vit;;? hoftræ fragilitas Attcndcndaieft. Siipaod enimoiufeemrodi mcdiû fefc inter no Si’' .1/1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;

lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D. IOANNIS ÎÎ.VSBROCHIÎ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$lt;5

amp; acrcm intcrponerct^vt rccctcm fubindc fpiritum lîngulis quibufquc bons captarc adiü tro rccipcre non liccretjbaud dubic prçfocati cxpirarcmus.Scmp enim abfq; grandi aliquo temporis intcruallo nouus liauriciidus nobis ïpiritus cft:vndc nullo vnquàm tempore cæli motus intcrmittitur:fed ppctuo fuo curfu ac motu cælum naturalem noftra tuetut amp;nbsp;con-feruat vitam,agitq; ex virtute Dei,nullum vnquàm dcfcftum patiente. At verè elemeta, cSc quibus Conftamus ÔC compofiti fumus,inter le contraria funt:quo fit, vt alia ab alijs fæpe--numero prematur,atq; ihde nos aut calorc nimio aüt frigore,bumorc vel bccitate immo-djea laboremus-.cx qbus natura noftra çgrc afficitur,motuS illius fit inordinatus, amp;nbsp;ita nos «grotarc ncccfic cft. Quod fi morbus vlqucadeô naturæprçualcat ac dominetur,vt motus naturalis intra nos fua deftituatur aéfione, ncc cæli motioni rclpondeat,eodcm momento fcnlus cunfti nos dcficiuntjitcmq; vita noftranaturalis.Iam verô cadem ifta, quæ de cotpó Corporal;, ris vitacommcmorauimus,cunä:aitidcm in fpiritali vita noftra repiuntur.Vbi eriim fpiri- xyæquofp’ . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;..^r nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;. .f .y,. r ntalis con-*

tus noiter cum amore aliquam creatæ rci in le trahit imaginem,ita vt ca intus dcpingamutj ferenda. Deiq; amori intra nos capræpondcret,iam plane medium ftilcipimusxuius caula Dei' in-fpirationem feu adfpirationem rccipcre nô valcmus^ficq; in peccatis nos crtiori ncceftc cft.

At tarnen diuinæ gratix cælcftis motio nunquàm quielcitdcd cùm nos cum eadem nci gratia non benè concordes fumus, nimiùm incalcfcimus, id eft,ad amorcm terrenum plus fa-tis propenfi,indiuino amoi'c nimiùm frigidi,in corporis leéfadisvtendisq; commodis im modciatiùs bumidi,ac plus æquo ficci,iâ cft,dcfidcs ac tepidi nim'is in fubicuata noftrî ad Deu applicatione:amp;ita diuinæ motioni noftris aftibus nonbcnc relpôdemus:atq; cam ob rem ægrc aftquot;cCtiamp; male conftituti fumus,nee poftumus no aduerfa laborarc valctudinc ac tnorbo corripi. lam fi bicmorbus libcram noftram cum Deo conlcnfionem amp;nbsp;concor-diam prorfus clüéfctur aC fuperct,tum omnis fpiritalis motus nofter plane perturbât: eo^ demq; ipfo momento in pcCcatis morimur.Erigcndum i^itur nobis eft Ipiritale Taberna-^ culumnoftrum,virtutibuslt;^; exornandum,quemadmodiim fupraid explicatum nobis eft. Q^o fpeftat etiam boc,quod nominus Mofi ait: Et érigés Tabernaculum iuxta excmplaij quodtibi in monte monftratumeft.

^De cortina fiue velo,amp; columms pofitis in tabernaculo ante Sanda Sanótorum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. XIX.

DTxitprcstcrcdL)otniiuis etd]\doyfen: Facies nbsp;nbsp;uelutn de hyacintho TexTvS

purpura,cocco^ibistin3:o,etbyjjoretorta,opercplumarioet pulcbraua rietate cotextum:(luodappendes Cintùs in tabernaculojrf«re cpiatuor co lumnas de li^nislethimtcpice (piidem ipße deaurdtæ crtint,lt;zfy’babebüt capita aurea, fedbafes ar^enteas.Injeretur autem uelum per drculos,intra ejuodpones arcatn te ßimonij,(pio çyy’fan^uariutn,^fan^uari^finéluaria diuidentur. Lquod pinde ac

. I cipiendum eft,vt nos hodie templum à cboto diftinguimus.

Primo hic iuxta litcra,qux hue ptinent,cófideremus. Pauimentu quide tabcrnaculijVt fupra diximus,triginta babebat cubitos in lógitudinc,amp; dccem in latitudine:idcmq; in du as partes diftingucbatur.Etcnim quatuor iftæ columnç amp;nbsp;velu,quorvi bîc meminit Dns,ita conftituebanturamp;collocabant,vt decern pauimenti cubitiinpartcOccidcntali,amp;viginti • in Oricntali remancrent :licq; pars ea quæ vergebat ad Occidentêm, qüoquouerfum plane quadrata crat.Siquidcm denos cubitoslóga^ denos lata,ac totidem alta ctat.Et bee ip fa pars adytum velftni^i;yjviuin lan(ftuari),vcl lanóhr fanétorum diccbatur.reliquavero por- ftorum tio fimplicitei fanéluiTiy^l lanétaappellabat.In pïiorcm nanq; partcm ingredi ncmini con ceflumcrat,çræterquàmfummo faecrdoti:atinuliam partcm communitcr laccrdotes ocs jngredicbant-Velum autcm,quodinter vtrafq; partes pendebat^ etiam ipfum quadratum erat,decem babens cubitos tam in longù quàm in latum,ita vt omni ex parte probiberet ab adlpedu,partis intcrioris.Ncque enim lumen vllum in bac parte crat,nifi quantu poftet ex anteriori a cortine latcribus,ycl per iplam quoque cortinam penetrate. De area vero tefti—

m 3 ‘ mo-

94 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN TABERNAÖVLVM FOEDERIS CO.MMENTARIA

motiij,quæin hac intima parte collocata fuit,iteniq; de alijs rebus qux in parte priori fué^ rCjpoft^DEo volentejdicemus.Iam age colunmas Sc Cortinam,quibus tabernaculuin diftin gucbaturjlpiritaliter cofidcrcmus.Itaq; animus aduertatur:Q^atuor hic habemus bafes ar genteas,in quibus collocatç ac fundatæ funt totidcm columnæ ex lignis lethim, cædemq; inauratæ,amp; in cis capita quatuor omnino aurea: in quibus quatuor erant circuli aurei, ad quos velum fine cortina quatuor anfis hyacintbinis appcnfa fuit, cadcmq; quadruplici ex colore cofeéta, videlicet hyacintho,purpura,cocco bis tinâo, amp;nbsp;byffo rctorta:ac partibus deniq; quatuor conftitit,id eft,partes fingulæ ex fingulis colonbus.Quæ quid nobis figni-ficent,iam explicandum pft. Superius quidem didum eft, femper intra nos commorariac permanereDeum,fi tarnen munda fimus confcientia Si. corde à formis amp;nbsp;imaginibus ab-I'oluto fine indepido præditiud quod bafes il las argctcç nos inflituunt,quæ fngulis erant tes°nei^uot nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuppofitæ. Hic iam porro docemur, Deum intra nos quatuor cum proprictatibus

amp;lt;]use. nbsp;nbsp;nbsp;comorari. Habitat cm in nobis Deus cum propria claritate fua,cum propria opuletia fua,

cum vnionc amp;nbsp;cum cflentia fua.Cumq; nos in fpiritus noftri fimpliccm effentiam fine fim plicitatem intro rcceperimus,quatuor lias in Deo proprictatcs amp;nbsp;repcriemus amp;nbsp;poflidebi-l^næaraé rnus.Vndètum fpiritus nofter ratione quadruplici formisabfolutus fiueindepiduseffi-teæquid/ cictur:qu3m fpiritus noftri ab imaginibus denudationcm quatuorifta: columnç dcftgnat argentcæjlub quatuor itidèm bifce columnis collocatat. Qlwd vtfe habcat,diligcntcr ad-uerti velim.Primo qui lern eodcm ipfo momcnto, quo nos totos amantcr intro rccipimus in nudam fpihtfis noftri fimplicitatem,ibidcm immcnfe obuinm venimus claritati diuinar, in calt;^; intelledus nofterita fit confidcrationis expers,atqucadcó cundis exuit acnudatur fimulacris amp;imaginibus,ac fi nihil vnquam vcl vifu vel auditu pcrccpcrimus.Tfta vcro fpiritus noftri ab imaginibus denudatio dauina perfufa claritate, prima noftra bafis argentea n. eft in fundo intelligentiæ noftræ. Secundo ccmmorat,vt diximus, Deus in fpiritus noftri fimplicitatc,immenfacum opulentia fuaiatcj; ita in eadem ipfa amanti noftrî introucrfio-ne,vbi diuinx occurrimus claritudini,has diuitias amp;nbsp;banc opulentiam fcntimus amp;nbsp;cxperi-mur;in qua nimirùm fpiritus nofter adeo omis interim volutatis amp;nbsp;appetitionis fit cxpers, quafi nihil fit neq; in cælo,neq; in terra, quo nos egeamuSjCO quod illi hîc opulentiç con-iundi ac vniti fumus,quæ Deus ipfe eft.Et hsec noftræ introuerfæ voluntatis cxpeditanu-ditaSjdiuina perfufa opulentia, altera noftra bafis argentea eft in fundo noftræ voluntatis jjj, feuvisamatiuæ. Tertio deinde eodem temporis pundo, quo nos in diuinam claritatem ac opulentiam intro recipimus,tcrtiam inibi proprictatem fentimus,id cft,vnioncm,qua fc fpiritui noftro coniunxit Deus.Per quam vnioncm id nos habemus,vt affeduprorfus libc ri,amp; nihil peniti'is vifeofi fimus, ita vt nec ipfi cuiquam placcrc appetamus, nec quifquam nobis placcre qucat,q nos poflit aut velit à Deo amp;nbsp;virtutibus abducere vel abftranerc.Non cnim poteft hac in vnione ercatuxa vlla latere vcl dciitcfccrc, neq; libère, neq; commorari: atq; ca de caufa femper foli cuDeo,amp; omnibus in rebus aftedu pcnittis libcri amp;nbsp;expediti, ac prorfus nihil vifeofi permancmus: Hocipfum autem, putA quod in ipfa cu Deo vnione nufqua afteótu hçremus,fcd liberi ac minime vifeofi fumus,tertia noftra bafis argentea eft. nn. Quarto demùm habitat Deus cum effentia fua in fimplicitatc fpiritiis noftri. Quapropter cum per Dei claritudincm amp;nbsp;opulentiam,vnioncmq; cu neo nofipfos deferimus,cundalt;^; vincimus ac fuperamus,omncm^; ptranfifiius amp;cxccdimusmultiplicitatcm ac diftindio-nem, iam turn in fimplicemnoftrç eflentiçptingimus nuditatcm,âtq; inibi diüinæcflentiîc immenfam fapientiam Si inexhauftam ac infinitam fcntimus profunditatem: quæ quidem fimplici vifioni noftræ ccu vafta quædâ acdefeftafolitudo propofita eft,in quam nulla vn-, , nbsp;nbsp;nbsp;qua neq; corporca,neq; fpiritafe imago pcingórc poteft, Ethuiufipfius vaftçacdcfcrtçfo-

litudinis contemplatio amp;poffcffio in nuditate’eflcntiæ noftræ, quaita noftra bafis argetca cft.Iftæ videlicet quatuor bafes argentex, i;xpeditum,A formis amp;nbsp;imaginibus abfolutum ac indepidum in nobis fundum c'fficiunt,in quo perenniter manfurus ac habitaturus cftDe-us perinde vt in fcipfo:inijfdcm(^;’bafibui^quatuorcollocabim’Columnasinauratas ex lima (j'uid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcthim.Pi'ima columnainprima collo-Ganda bafi,nofter eft intro verfus ac nudus intel

Icdusjquo'liberè amp;nbsp;expedite citraimpcdimcntöppctuó fixrfùm tedcmus,fimpliciter ferrtquot;

per

D. IOANNIS RVSSROCHli.

pcrinfpiciendo diuina clantatc,id cft,çtcmç manifeftationcm fiuc reuelationem ventatis, in nobis iugiter lucentis ac cómorantis,amp; in qua per fpiritus noftri nuditate fiue ab imagi nibus dcnudationc fundati fumus* Altera columna in altera bab,nofter eft introrfum ver- ' fus, expeditus ac nudus amor, quo nos iugiter furlùm fcademus, amp;nbsp;quidem fimpliciter in incomphenfibilem Sanftifpiritus bonitatéjqui opes ac diuitias fuas,quæ ipfemet eft,in Ipi ritus noftri fimplicitatCjac expeditam liberx voluntatis noftræ profundit lubleuationcm. Tertiacolumnabafi tertiçimponcnda, fpiritus noftri vnitas eft,quxviuido quodamacp-petuo vtetur aftcenfu ad dignifbmam vfq; vnitatem dei, fine intermiffione dantem amp;nbsp;rcci pientem,nec vllum ferucntiamoreprxdituminfciplodurarefinentem. Qj^arta columna ' in bafi quarta conftituenda, occultus quidam amp;nbsp;cflentialis aftcenfus eft cü cflentia nofträ in diuinam effen tiam,amp; cu natura noftra in fublimcm ac celfiftimam Dei naturam.Etenim iuremeritoq-, quxlibet natura rationalis fuü debet inquirere ac inucftigarc principium amp;nbsp;orieinem.Et bæc didinæ naturæ abylfus inuocat abyflum, id eft, omnes cu Deo per amo-rem coniufti amp;nbsp;vniti,intró vocant voce occultaru viarum eius, quæ funt quatuor abyfla-les Dei propiictates,quibus is abfque modo fpirittis noftri illuftrat ac ditat fimplicitatem, femperq; in vnitate conferuat ac poffidet amp;nbsp;ftabilit firmatq; in propriacflentia fua.Ita iam quatuor habemus columnas.fimplicem nos docentes affeenfum inDeum per quatuor illi-

\ V ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. T- 1 • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r • Ji- r or colünis

US propnetates,quas paulo ante comemorauimus.Et nie allcenlus in quadam lemper lim- aoeeamur; plicitate manct fupra rationefn noftram,coliturq; amp;nbsp;exercer cum libcrtatc quadä in amo-re:id quod apte fatis columnx fignificät,vtpote ex ligno fetbim confeétx amp;nbsp;inauratx. At-qui Capita carum aurcafunt: quädoquidem in afleenfus buius faftigio no nifi effentialem lentimus 3morem,qui cclfitudinis omnis faftigium eft.Sentimus autem amorem buc,ctim amp;noftrijpforum amp;nbsp;rcrum omnium imaginibus exuimur ac nudamur,fimpliciterq-, cu oeo ingredimur in puritatem vfq; Epiritiis noftri.Porro ex capitibus bifee aurcis velum ex quatuor confeftum coloribus pendet quatuor anfis byacintbinis totidem infertis circulis au- Vjiun, ^„3, reis, qui capitibus aureisinfixi funt.Hocigitur velum, quadruplici coloreinfigne, virtu- druplicisco tum nobis defignat plenitudinem,idq5 quadruplici rationc virtuofa fiue cum virtute con-iunfta, Annull autem velcirculiaureiproccdentem fiue emanatem fignificatDeigratiam, Annuli fîud ex ilia iugiter vnione profluentcm,quam nos amorc eflentiali in DEO poflidcmusifuntqj circuli au-biccircuiipropendentes quatuor numero, co quod amp;diuina gratia modo quadruplici, ideft,quadriformi cum proprictatc,innos promanct. Vnde etiam vnaquxq^ virtus quatuor habet modosjid quod cortina quatuor conftans coloribus^nos inftituit.Ex qualibct nanq; proprietate diuina fupra rationem in nuda effen tia fpirittis noftri cuDco nos vniea te,abaquxdanobis confert proprictas,inlumine rationàli nos virtutibuS exornans. Atq; inde colûnæ fimplicis aflccnfionisinDeucredxftabantin adyto feu interior! tabernaculcgt; intra velum fine cortinam ante afcam Dci:at virtutum cortina in propatulo pedebatjita vt confpici polfct afacerdotibus quibufeunque tabernaculum ingredientibus, DiftingUebat enim cortina bxc,fanifa à Saófis ftnótorum vel fanóluario fantluarij:fed columnç inttis in ipfo boe fanótuario erant collocatç.Ita ergo amp;nbsp;nos cunfta virtutum exéreitia ratione quidem capere atq; intelligere valemus:fed fimplexinDeum aflccnfio,cum Deo nos vniês at-que coniungcns,ctim fit menfurx ae modi expers,femp rationc fupior eft, nee poteft intel leftu appbendi.Ncq; aliter earn nofle licet,quàm nudo amorc amp;nbsp;fimplici alpcéfu in diuino lumine.Ex hoc porro fimplici in diuino lumine diuinai^; opulentia aflcenfu,dona nei cun fia proinanantdn ijfdemq; donisDei omnes noftræ virtutes amp;nbsp;bona opa pendent. Atque

In capitibus hifee quatuor columnarû. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;virtutum cortina in diuinx gratix au-

vedig iaccbat ligneus decê cubitorû lonj? reis pendebat circulis:amp; eirculi aurei gratiç Dei,iti gitudinis a latere in latus, qui columnas columnarum pendebant capitibus aureis,id eft, in immobiles retmeret. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vnione illa,quam in amore eflentiali in neo poffi-

demusjvbi per amorem vnum cum deo fumus. At verb inter aureos diuinx gratiç circules amp;nbsp;virtutum cortinam,medix intercedebant anfæ byacintbinç, quæ cortinas circulis copu Anrçhyieîilt; labant.Qux quidem anfæ byacintbinç rationale noftram cofiderationem fignificantjCÙm thinç.

eft

9^ ÎN TABERNACVLVM FOEDERIS COMMENTARIA èflilluminata diuinitùs:amp; hac ipfa confideratîonc rationali id nos adfpedabimus, vti cun ôta Dci dona ad idprofluantjquopos DEt fimiles reddant: aut introrfùm trahant, quo nos vniant DEo.Et in nacipfa confideratione anfx noftra: fortiteriunguntur fupnè circulis au reis. Sed amp;nbsp;nofipfos confpiciemus ac fentiemus p dei gratia promanantes quidécum virtu tibus ciinôtis,amp; intro nos in vnitatem recipientes.Etin hac cofidcrationc anlæ noftrç vir-tutum noftrarum oihium vélo hue cortinæfirmiteradiunôtæ luntjCademq; cortina in di-üinæ gratiæ circulis aureis eterno manet appefa:idq; anhsintermcdijs^id eft, intermedia il-luminata rationç noftra,tû nofipfos,turn amabilia dei dona adlpeétate. Atq; hociplo nos DEI fimiles lumus.Porro fimilitudo hæc in ea pendet vnione,quam in amore eftentiali pof fidemus in DEO,pindè vt circuli aurei vnà cum vélo in aureis pendent capitibus columna-Eroprietâ- rum.Iam enim antè nobis diôtum eft, devm æterno comorari in fimplicitatc Ipiritus noftri

9ualt;ii '-iphci cum proprietate.Ex quibus duc priores^prictates ex fua natura émanant: rc-liquaî introrfùm trahunt.Enimuero ex natura Deus veritate amp;nbsp;amore emanatjtrahit«^; intro vnitate amp;nbsp;eftentia. Aeterna veritas générât ex Pâtre, amp;nbsp;amor xternus ex vtroq; proma-nat,id eftjCX Pâtre amp;nbsp;Filio:amp; hæ duæ funt émanantes Dei proprietates. Itemq; diuina: na-turæ vnitas très perlonas amoris nexu introrfùm trahit, diuinaq; effentia vnitatem in qua-dam tranquillitate fruitiuo quodam amplexu in amore effehtiali compIeôtiEquç funt duç intro trahentes Dei jpprietates, atq; hoc paéto fpiritùs noftri fimplicitatem fupra captum ac intelleôlû rationisnoftræpoftidet Deus: amp;nbsp;bis nos vnitifumus fimplicieaaflccnfione, cuius fuprà mentionem habui, Atqui animus nunc aduertat, obfecro. Ex æterna ilia veri-Difcrctioni täte amp;nbsp;clantudine, quæ Deus ipfe eft, ratio nobis fine intelligentia, amp;nbsp;feientia amp;nbsp;fapientia rcliq de - præ{|at,itemq; verain cunâis virtutibus difcrctio,eo quod virtutes omnes hxc ipfa dilcre-tio doceat:fitq; color primus amp;nbsp;prima pars textilis cortinç noftrç,filt;^uidem virtutù oîm decus eftamp;ornamentum.Nec immerito diferetio ifta hyacinthina dicit vel cxrulei colo-ris:quandoquidcm citra laborem ex diuina ad nos veritate^manat: ideoq; ncc falli poteft. Intérim tarnen non ex natura, fed gratia earn percipimus. Siquidem omnes diuinæ gratix circuli in aureis pendent capitibus xteynç charitatis Dci. Prçtereà ex fempiternaeademq; aman tilTima Dei opulentia,id nobis præftat amp;nbsp;confert,vt ex amore fimus mifericordes,bc nigni, dementes, aclargifluafeu^manante liberalitatc præditi. Et hec libcralitas noftru Liberalität exQmatamp;implctatfeéfurn S)C dcfideriüm,pcndetq; inbonitate ac opulentiaDci.Itaq-, non poteft vnquam nolargiri amp;nbsp;ignofcere:nec tarnen vllum vnquam defedum patitur,quoni-am in ftindo fuo,vbi in fandifpiritus pendet opulentia, femper plena aclocuplcs pcrfeuc-Lilieralitati rat:eftq; hçc altera in cuôtis virtutibus proprietas, quç nos virtutum omnium gaudia,ac tjd reliq de- diuitias guftarc facit:eadeq; ipfa libcralitas purpura noftra cft,amp; proxima pars textilis cor-bcint virtu noftræ:per eamq; virtutes omnes amp;cûda bona opera nobis çtcrnareddunturamp;of-

fcrunt Deo.Siciam duas habemus promanantes in virtutibus proprictates,qbus Deo fimiles eftc conamur.Sed pter has,cxDci vnitate æternum quendam nue perpetuu in nos profi cifei lentimus traélum fine exadioncm intro trahentem, volutatem noftram feu vim ama-tiuam nunquam no moucntem,nosq;,vt amcmus,cxrgentcm atq; cohortantem. Sentimus aut ad hanc vnionem inuitationem amp;nbsp;adhortationem,quotiès intro nos rccipimus, vnio' nemt^; quæ Deo eft cum fpiritunoftro,adfpcdamus:cuitum inuitationi nobis obtempc-randum eft.Etcnim diuinavnio omnem noftram amantemappetentiam vel appetitum, vt cum amore intro veniat,trahit amp;nbsp;adhoitat:amp; ad id cade appetentia noftra fupra omnia ma ximè propenfacft,atq; inde charitas (id eft,vcrus amor) in nobis nafcit,exercet,amp; confo-uetur ac nutritur:eftlt;^; tertiaproprietas,omnes noftros aôtus bonos amp;nbsp;virtutes viuida con f * feruans;amp; color tertius, itemq; pars textilis tertia cortinæ noftræ. Eft cnim coccus bis tin' lis. ’ ôtus,inftar ftammæ rubicundus:eo quod vnio ilia,quæ inter Dcum amp;nbsp;nos agitur,ignis con

fumcns fit.Vbi igitur ad ignem nos adiungimus, in igni vt renouemur necclTc eft, nouoq; amore accendamur:atque turn amp;nbsp;Dcum amp;nbsp;nos quoquc,amp;mortales omnesperinde vt nos ipfos amamus,dum id eis ex animo cupimus,amp; ad hoc cos amamus, vt fint amp;nbsp;ipfi vnu cum f tîid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;coccus hie bis tind* eft, amore fcilicct Dci amp;nbsp;proximi: quo etiä virtutes oes bene

fr’netuu componuntui'jiedcq; ordinant.Quarta deniq;propiietas, qua fpiritfis noftri fimplidtas

zter-

xreraô poffiâetur à DEO, illius cflentialis eft intra nos cxiftcntia: quæ quidem proprietas amp;nbsp;jpfa introrfùm trahit.Enimucrô in fefe nos attrahit,efficitlt;^; nos a nobisipfis aberrare iiî infinitam ac abyflalcm quandam amp;nbsp;incognita caligincm: vbi tum nosipfos in vaftiffima ac dcfertaamittimus folitudine:amittcdo autem nosipfos,beatitudinem inucnimus,amp;inue-nicndo cligimus,amp; eligendo eligimur:atq; inter rligere hoc amp;nbsp;EÜgi, innocêtia nafcitur, q quarta proprietas eft,inquavirtutes omnes amp;inchoâtur amp;nbsp;confummatur. Perinnocentia innoccntiæ cnimviq-adeôinnoftra aeiTiergimureleâ:ionem,tanilt;^; fortitcramoreinDEO capimur, qd à qbus conftringimur amp;nbsp;compleâ;imur,vt nihil aliud nequc poflîmus,neque velimus,nequc fci- * amus,quàrn in omhem æternitatem cum amorein ipfopmanere:quod ipfum amp;in omni ef fcntia amp;nbsp;cündis aftibus noftris fimplices amp;expeditos nos efficit. Neque cnim quicquam vel in tcmjpofe vel çternitatc quçrere aut fpeâ:'are‘valemus,quàni quod G tplacitum DEO. Tum veto etiam quartum habemus cortînæ noftræ colorem,id en,partem textilem byffi-nam fîlifeùlanx cadidæac præftâtis,qua virtutes cunélas poflidemus’jSiquidem p innocen tiam vidoriæ palmas gcflanjus,amp; agnum lêquimur p vias omnés beatitudinis ipfius.Hunc agit in modum ex quatuot virtutum modis vitamefficimus virtùôfam:quemadmodvim amp;nbsp;colores quatuor ac totidem partes textiles Vhum efficiebât velum,fingulis paftibus à fum moihimaprotenfis, amp;in latû duos ac femiflem' obtinetibus cubitos,acdccépaulo minus inlongum,eo quod velum ipfum propemodùm ad terram vfq; depcndcbat.Ca:terùmhoc idem velum opéré plumario varijs erat intextum ac acu piftum ad ornâtutnptinentibus re partes de bus:vt verbi gratia in parte coccinea ftellis'vel aftris,in purpurea nymphçis,in hyacinthina piôæ. auiculiSjin bylfina rubentib’ rofis:ficuti amp;nbsp;operimentum Tabern3culi,de quo luprà diôû eft. Et nos quoq; eodem modo invita noftravirtuolaomnigcnum virtutum decoremamp; ornatum texemus ac acu pingemus, ira vt fuperiùs in eadcm bac quarta parte principali de cortiniscxplicatumacannotatumeft. FerrquoqjjMofenin ijfdem antè commemoratis, cortînçqpi quibus Tabernaculum tegebat,cortinis res geftas Patriarcharum ac Prophetarum literis ac ftura (cran-imaginibus acu pingi amp;nbsp;intexi iuffilTe, item^; mira ilia, quæ circa cos gefferat nominus in ornate; Aegypto,amp; in egrcfftôe ex Aegypto,amp; ab ipfa adeo mûdi origine, quo indè populus in-ftitueret, acin fiàe roboraretur,ad fpem inuitaretacpertraherct,Deoq; per amorem con-iungeret ac vniret:atq; ita nomini aduétum expeftare clfent idonei, vtpotè qui promiflus illis crat,quod ex eorum femine ac géte nafceretur,putà Chriftus iesvs Dei nlius, natus le cundum carnem ex maria virgine.Eadem plane rationcin vitanoftra virtutibus colendis dcdita,amp; nos quoque texemus ac acu pingerrius,'id eft, plpicüc amaterq; conlîdcrabimus, noftralt;^;inmémoriappetuaquadam renouatione ac alteratione cunétaeamiracircunfere mus, que oeus fuis cum amicis ab ipfo mundi exordio pegit:maximè vero hiftoriam vitaq; amabililîiniam Domini Saluatoris.Qu^ cùrri'nos omnia plpicuè contemplamur, animad-uertimus,ac exploramus,nimirùm Deum ipfum, cunétos^; illius amicos ex iplîus gratia,la picnter,liberaliter, amater fiuc ex charitate ac innocenter agere ac opari inüenimüs: tumq; adeorum exemplum noftram quoque vitam eftîngere atque componerc conriitemur: at- -queinfupèr etiam cxleftcs acu pingemus atque intexemus imagines,id eft,dilücidam îllam ac mutuam inter D E V M amp;nbsp;lîngulos quofque fanélos in lumine glorix contêmplatio-i PiriGcdû nd nem,liberalcm quoque beneuolentiam ac fidelitatem, quam amp;DEVS amanti cuilibct, amp;nbsp;myftuè vnufquihbet amans illi viciflim cxhibet:nccnon amorem ardentiffimum,in quo DCUS Cum amicis, amp;nbsp;amici cum DEO fenlîbiliter colliquefcunt: ac puram denique innocentiam, iri qua DEO vniticunélabonapoffident,adlpcftabimus amp;nbsp;contuebimur. Hac enim rati-one viuunt fanfti in gloria cçlcfti: amp;nbsp;hanc eorum vitam amanter conliderabimus,appctc-inus,amabimus,amp; anhelo cum défiderio femper expeélabimus:dabimusq; operam,vtcun-ftas noftras vinutum cortinas hifee imaginibus intexamus amp;nbsp;acu in eis pingamus : licquc omnem exornabunt vitam noftra.Deniquc ex bis iam diôtis inftituimur, quid colûnç quatuor intcriores,earumvelum feu cortinç,figuratè fignilîccnt.

^De cortina amp;nbsp;columniSjin Tabernaculi introitu fine aditn con ftitutis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput XX.

DE-

9^ IN TABERNACVLVM TOEDERIS, COMMtNTARIA.

■ Éindè locutus e/l Domintts ad Moyfen^ diccns:Facies tentoriutn in introiiu tabernaculi de hyacintho purpura,cocco^^ bis tinâo, byjjo retorta,opere plutnarij:lt;^ quinsy coJumnas deaurabis l}gnorufethim,an'f te (pias dticetur tentorium,(puarutn erunt capita aurea,^ bafes anea^

Hic lam primo cxternam horum ftrnóturam Sc cffigiem infpiciamus.Columnx iftæ in tabernaculi introitu,quinqi erant numero:quarum duæcxtremæ^fingulæ lîngulis primaru tabularum cuiufq; lateriî oris incaftraturis iundæ erant,vti amp;nbsp;tabulæ aliç alijs iungcbatur. ftcq; tres duntaxat tabulæ intra ipfius introïtus Ipatium erant collocatæ,quæ quatuor eftî ciebat æqualcs aditus feu tranfitus vel æqua intcrftitia,p qgæ in ipfum tabernaculum inter columnas patcbatingreffus.Porrô extra ante bas columnas tetorium iftud fine cortïna pcn debat,quæ in latum quidem cubitos dccem,at in longum quinque tantum babebat, ita vt pars media infernè patula permaneret,quo liber çitra impedimentum amp;nbsp;aditus amp;nbsp;exitus pa teret. Pendebat autem in veéli fupremo ex tribus p^rtibus compose?, cuius fupra memî-ni,qui idem ctiam bafee firmabat columnas;quadoquidcm per columnarum capita fereba-tur.Sed nunc bofum fenfum fpiritalé planeplpiciajjxus. Bafes, ejuibus columnç irififlut, Bafes. æneç funt.fignificatq; fenfibilem quadam,fed caftamacfanétam naturævoluptatem. At^ voluptas bæc naturæ,confcientiç puritatc,cordi$lt;^; ac fpiritus àformis amp;imaginibus expe dita nuditate,de quibus fuprà dix]mus,paratur ac obtinetur.Etenim nature gaudium,^qui-cs,pax Sc fedata tranquillitas à Deo Sc virtutibus ad nos proficifeuntur, crefeuntq; femper ab intimis extra verfus.El in bac voluptate naturç fenfibili quinq; fenfus noflri interni fun dantur,adcoq; vnum funt cum eademiplà voluptate: amp;itaquinqjfunt columnæac bafes totidem.Simplex nanque fpiritus affcéfùs poft fe trahit fenfus internos,vires corporcas,amp; quicquid in natura fenfu ac vita pditum eft, Vndè ctiam fenfus internos fenfibiliter atquc fimplicitcr creélos,cotinenterq; fpiritui adiuâtos amp;nbsp;applicatos elfe oportet: qua re in ipfo noftri tabernaculi introitu quinq; columnas babebimus, £tipfæ quidem ex lignis fethim erunt,amp; auro obduâæ fiue inauratç.Cùm cnim fenfibili afleenfu fpiritum noftrum fêqüi-mur,tum fenfus noftri interni liberi funt aediuino pleni amore.Siquidem natura fpiritui morcm gerens amp;nbsp;fequens fpiritum,libera cft,ipftar auium ncmora fyluaso; incokntiu, pa tensq; in amore,ficuti pifees in aquis.Atque inde ctiam cadem natura noftra corporca fpi rituinoftro omni in excrcitio coniunâaamp;vnitaefledebcbit: id quod anguftçillænos ta Anguftæ ta bulæ docent,quæ in poftremis tabernaculi ang^lis erat conftitutç,vt antè explicatum eft, bulæ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quçlt;^; fuis circulis veétes excipiebat,amp; incaftraturis cçteris tabulis connexe atq; coniundç

erant.Pretcrbçc quoq; fenfus noftri interni fimplicitcr ac fenfibiliter ercai eue debebût, fpiritumq; inomnivirtutum genere fiue modç fçqucntur: quofiet,Ytadus noftros ornes cum quadam voluptate ac deledationc exequamur.oyod nimirùm duç extremç nos colu-mnç inftituunt,quç ad cuiuflibet prions tabulæ primam oram, id eft,in vtroque priori tabernaculi angulo,quolibet in latere adiundæ amp;nbsp;collocatæ erant. Singulç nique fua in tabula fimiliaccadcmincaftraturavtroq; in latere tabernaculi vedibus vtrinq; fiue àlatcri-bus procedentibus,ac primæ tabulæ coniundæ eraù babebantq; ornes iftæ columnæ gnq;, capita aurea,inftar aliarum,quç intùs in fandis fandorum pofitæ fuere. Enimuerô in fim-plicis ac fenfibilis afteenfus faftigio non nifi fentire rcperimus:idemlt;^ue fentire Sc menftirç inibi ac modi expers eft:atq; ea re diuinum ac fruitiuû,alijsq; omnibus cxercitijs amp;nbsp;profun-Sentireno dius amp;nbsp;latius eft.Vbi iam nofte fucrit operæprccium, fentire noftrum trifariàm diftingui. ftrum quo- Eft cnim fentire fcnfitiuû,cft rationale,eft amp;nbsp;diuinû.Cum q; tria bæc in vnius hominis viu tuplcx. fimul concurrunt,magna tu voluptas in fentire infimo, claritas«^; ac opulcntia Sc maior ac vberior voluptas in medio,ac diuina demu fruitio amp;nbsp;gaudium opesq; prorfus immenfæ,in fentire fupremo verfantur.Ex quibus pcrfpicuum fit,fuprcmum hoc fentire,vitra modum fenfitiuum fentire noftrum cxccdere, itemq; fentire rationale. Et fentire quidem fenfiti-uum,quatenùs beluinum fcubeftiale cft,ratione acbonavoluntatcDci præceptis fubden-dum cft:atfentire illud fenfitiuum,quodmolta eft dignû laude, fenfibiliseft vnitas cordis noftri;quæ dum fenfibili erga Deum amore fuftolbt ac exornat,noftri eft altare faciificij,’n quo

D. IOANNIS RVSIRÔCHÎÏ.

quonaturamnoflram corporeamin DEI cultuac feruitio,adDElq-honorem immo-lamus,ofterimus ac concremämus. Et quotiès cadem natura noftra diuino tangif ac pmo-ucturamore,intimu quoddam fentimtisdefidcriu feil cxpcâatiôhem auidâ, umplicemq- tum rubri-fulpenfionem, qiiæ fuht àrictinæ pelles noftræ rubricates ac hyacinthihas,qüibus tàberna- cat«, culumnoftrum iupcrnè obtegimuS ac opetimuSiEt bicfenfibilis ergaDeum amor,cunâ:Â rumvirtutum noflratû moraîium decor tftamp; ornamentû: femperq; ratione illumitiatd ÔC charitate excitât ac renouât, qüod eft fpiritale feritire noftlum. Corporeum nanq; fentire noftrum,in fenlù vel fentire pendet fpiritaliiamp;ita cûétà apte reéleq; funt ordinata.Etenirri omis vita noflia è fupernis ad noS proficifcit.Minc etia fpiritali fcnfu vel fentire noflro,Deô obtempetamus, cum eolt;^; confentimuS atq; cô^otdeS fuitius^ amp;nbsp;cuéla opera noftra libère agimus:at fènfu vel fentire diuino,Deo fupra tatiohé vniti amp;Coitindi fumus,amp; in bac fub' limi acpræcelfa vnione libertatem,fapientiam,ocium internû,ac omne bonû abfq; menfu ra poffidemus.Ex hâc porto vnione eu Deo,amp; fpititus amp;nbsp;tiatura noftra iuxtàDei volunta-tem ordinate mouent;eX quo tum fènfibilis in nobis ckiftit Caftaq; naturç voluptas,amp; fub-dita tranquillitas,feu fedata fubieâ:io:quæ funt asneç bafeS noftra: in ipfo Taberhaculi no-ftri introitu.In bis autem bafibus quinq; funt columnæ conftitutæ,quac funt quinqj inter- Column« ni fenfus noftri,libéré ac amànter lubleuati ac ereéli^fpiritumt^; noftruinfequentes femper in fentire diuinu,quod Capita aureâ dcfignant,deficicntemi Etenim fentire boc diuinum, amor eftentialis eft:ideolt;^; capita ha:c aurea funt,pindè vt ea quæ ihtra fanfta fahdôrû pô' fîta erant.Et per ipfa bçc capita veélis fupremus ek tribus copo fîtUs,qui fupcrnè vtrunq; la tus amp;introitû ante compledcbatjde quo attteà diélû cft,pcrfercbac; idemq- veôlis quinq;

bas colûnas immotas firmas^; retinebatquadoquidé fupremuS is eratTabernaculi nexus ac firmamétô, iungebâturlt;^|; illi duo veôles fuperiorcS,in parte occidêtali fupnè collocati.

Vcdis hicno nifi decêaibitos longus pertîoIÔna«? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;igi€ ad fenfum fpiritalem attinet,

rumiflarum capita ab anguloin angulum vfq? per- fupremus hic veftisimmOtain fighincat'^ * latuSjVc quibufdam placcr.veâis ille fuit,qui dornig; libertatem illam,quam in Dco fupra vir ni iniuflu faAus eft. Èt quia Mof« dicit, per tabulas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^j^çs pof ftdemus. In libcta nSqj

omneseumimmiliumfuiUe, poiretforfiranilleacci • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x i n

pi l’-edis, qui intra tabcrnaculum tribus CoIQnis in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nos opatiqUe, eudem guftu ac

fanÀuarioimpofituscrac. Iseni per tabu las quoli*? fenfu fpiritali fequimur: amp;nbsp;ita fpûsno-bet in latere finibus extremis perferebatur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftgr iüPgit àc vnit Deo, amp;nbsp;in immobili

Deilibertatcfîrmat.Cùm enimDeum inimmota güftarHüs acfentimuslibcrtatc,bocipfo luprema pars Tabemaculi(id eft,fpiritûs)noftri oeo vnit,amp; abfä; reflcxione firmat ac ftabi litur.Id quod apte fatis Mofes expreftiffe videt,quando treS vedteS, fiuc vcéletn vnu ex tribus compofitu,in fuptema fui tabernaculi parte reponi iuffitjqüo priores columhæ eu ta-bulis omibus bxæ retinebant. Atq; indè etiam natura noftra corporea dum Deus ihtra nos agit,ipfa quoq; amorefènfibili permouet,libereô; ac amanter fpiritum fequitur. Et in bac ipfa fèquela feu aélu fequendi,guftu aC fenfu pertunditur ac penetratur,amp; diuinç copulat acvnitlibcrtati. Atq; bocpaâonos amp;abintimis foras vfquCj amp;nbsp;ab externis introrfum vP que Deo iungimur ac libertate donamur,difcriminatim tarnen, id eft, cum medio ac citra mcdiû.Quodnimirùm primæ Columns fatis nos inftituunt,qua: capitibus fuis in vefte fu-premo fixæ atq; firmatæ erat.Quicquid ehim creatu eft, in feipfo nutat ac inftabilc eftmeqj eonditio. omnis noftra naturalis libertas firmos aC ftabilcs redderc nos poteft: quamobrem diuinam intra nos operationem vt fequamur oportct:amp; ita fupra naturam fubucbcmur ac fubleua-bimur,Deolt;^; in fuaipfius immobili libertate vniemur. Eft prætereà fciendum,in quinque iftarum columnarum capitibus in introitu Tabernaculi forinfecùs cortinam bac vcl tento riumin quinq; circulis aureis pependiffe, fingulis circulis ad fingulacapitaannexis. Por-ro Cortina hxceadem inftaralteriusinterioris, amp;nbsp;illius qUoque quaoperiebaturtaberna-culum,ex quatuor conftabat coloribus,vario intextis decore ac ornatu arte Phrygia. At-qui no nifi ad medias columnas ptingebat,tabernaculo ad hominis ftaturam infernè pate-te,quo facerdotib’ facrificadi caufa femp amp;nbsp;ihgredi amp;nbsp;egredi citra prxpedimctum liceret: turn etiam,quo communis populus deuotiois ac pietatis augmentadæ gratia libère poftet introfpicere.Foris autem ante boc velum fagum pendebat cilicinû decern cubitos logum, n 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;

IN TABERNACVLVM FOEDERIS COMMENTARlA

amp;,noucm latü,idq; ad folum vfquc 1 ubmittebatjquo cortina hçc itcmq; aditus vel introïtus Tabci naculi,a pluuijs, ventis,ac omnigena tempeftate comrnuniret.Et iftud quidem i» gum cilicinü,ex vncinis pendebat xneis affixis in media parte fagi vndecimi, dcorfùm cu-bitum vnum^ppendentis in fronte tabcrnaculi-.deponebat autem amp;nbsp;auferebat cælo fcreno, noótibus veto amp;quotiès opus eflet,rurfus ad vncinos ap^cdcbat.Eratigit Tabcrnaculi fpe ciesveladfpectusccuvilis cuiufdani domunculæ, vtpote quod omni ex parte pellibus ca-prinisobtegebat. Dcniq; huncin modum pfcèdumatq; abfolutu crattabcrnaculum^ Sed nüc quid ifta fibi vel!nt,animaducrtere debemus.Iam fuprà diólu eft,cûdas corporeas vires noftras fpiritum in illiüs fimplici afleenfu fubfequi dcberc:{ïcqj natura noftra fublcuatur, vniturque fpirituiinquodam fentire diuino, quodnimirum priores columnæ cû fuis ca-pitibus nos inftitücbant. Atvero bîc iam noffe cóucnit,vbi quifpiam diuino fenfu vel icn-tire plenus cft amp;nbsp;abundat,plenitudinem hanc foris ïefe in verbis amp;nbsp;aélibus dcclarare ac m» nifeftam reddere. Itaq; veritas interna in ipfo homine viucs, foris cum verbis veracem, pru denté ac difcrctum fiue circûipcâû cfficit.Intcrna autem pietas fiue liberalitas,foris homi nem conuerfatione benignum, pium, liberalem, amp;nbsp;in omni neceffitate officiofum reddit. Atqu'i chantas interna foris hominem mifcricordcm,rcdumq; aciuftum in cunftisipfius aftiDus facit.Interna demum innoccntia,foris hominem in omni ilhus vita fimplicem, in-quatuor virtutcSjCortinahæc extra ante Taber-quid. naculum pendens, quatuor erat tinda coloribus, ficuti amp;nbsp;ilia quæ intus erat in adyto, amp;nbsp;quaTabcrnaculu tegebanhabebat quoque anfas hyacinthinas amp;nbsp;circulos aurcos æquè vt velum interius.Nam amp;virtutes intcrnæ,ac bona opa externa,cunäa in diuina pendent gra Circuli au- tia,quam circuIi aurci defignant. Ert diuinam quidem gratiam femper nouam ac recentem rccipere licebit,fi æternam Dei charitatem ac bonitatem cu donis nouis ac omni bono iu-Anf». gitcr cmanatem contemplarivolemu$.Attarnen anfas noftras,id eft, adlpeäum internum femp fubleuemus,ac diuinæ bonitati iugamus ac vniamus oportet:ficq; anß: noftræ aure-ospfluentis gratiae circulos excipiut amp;nbsp;ampleduntiitemc^; gratia promänäs,interni adfpe-élus noflri anfas viciflim in fe rccipit amp;nbsp;compleftitiatque hunc in modum virtutum bondig rumq; operum noftroru cortinæ lemp inaurcis diuinægratixcirculis appenlxmanent.Vo Esterions ^^^q; Dominus,vt in hoc exteriori velo omnis generis ad ornatum facieniia acu pin veil ornat’, gerent acintexerenftquod eft,infpiccreatqj attenderc nos debere mores externos aöus«^; quid. fandorum,vt quemadmodum illi quandoque egerunt,ita amp;nbsp;nos faciamus: vt etiam aötus noftri cunftis poffint hominibus exemplo efte, ficutamp;illorum. Nontamen velum hoc Kternaqui externum ad folum vfqucdcponidebeti fed adituspateat oportet. Cunäa enim externa exequen a. QpjjjQf^rai-jjYiexpeditoaclibcroexcquemuranimOjVtadrationcintroïtus lemperprom ptusatq; paratus nobis fit:amp;itayeritatem intus paratamhauriemus, quam foris reipfaac opere pftabimus amp;nbsp;cxcolcmus.Et fi quem difeendæ ac nofCendæ veritatis cupidum ac ftu-Interiors diofum perfpcxerimus,illiintcrioranoftrapandemus acaperiemus, docebimusc^jeupro-noftracuiamp; ximam,quam feire poterim»,virtutungt; omnium veritatem,vt fic feipfum noffe dilcat,qua-qui pi e 3. ^^,j„yjj.j.m.jp,ysg^veritatifimilisautdiffimihsfit.Ethicdandanobisopacft,vthacinpar-1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;te fubmiffi,humiles ac minime elati pmancamus,etiam fi tanta vitæ integritate ac fanótimo

Humilitatis nia,tantaq; fapicntiapræditiclfemus, vt verbis amp;nbsp;exemplis mortales omnes inftruere pof-prçcdnium. femus.Cùm enimomnis fanadoiärina amp;virtusex DEO fit, nequaqua ftiperbiamo-ueri debcmus,fi luam Deus bonitatemjnomenque fuuni,per quem iple veht,declaret,il-Saeöcilici- î'jft’'ct»îicm3nifeftct.Quxetiam ratio fuit,vtventorum exurgentetempeftateac pluuijs ca nü foris ap dcntibus,fagum cilicinum forinfecus ante Tabcrnacwlumlufpcnderctrnohominum cau-penfum,qd. fa^nc Tabernaculi decorem amp;nbsp;ornatum colpicerent,fed ob iplum Tabernaculum, nc ilhus ornatus acelegantialabeautvitio adlpergerctur.Eundcmojinmodum quihbet illumina tus homo verbis amp;alt;ftibus vnumqueq; edoceri appetentem inftituct, quo viucrcpoffir: femper tarnen feipfum habebit cötemptui,amp; fic omnem fupbiæimpetum arcerc ac vincerc poterit.Et reuera quo fefe propiùs ac penitiùs pfpedum habebit,eo fe cótemptu plané di-gniorem reperict ac fentict. Quiequid em culpæ ac vitij in nobis hæret, id à nobifipfis ha-bcmus;amp; horum grandis eft numerus.Quicquid auté virtutis eftxn nobis,.aDco haoemus,

äc id perparum ac perrarum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cum illis comparcs,qua: obtinerc poflemus,fi bene para-

ti eflemuSi Atq; earn ob rem bumilitatis faga cilicina Temper ad terram vfque demittemus, „„m ad tcr^ cum nobis virtutum caufa præftaturaut exhibetur honor, nc fccùs quam oportet, de no- ram Hemîf-bis fentiamus.Reuerà enim iniuria nobis fit,cum honos omnis vni dcbcatur neo,qui virtu-turn omnium tons amp;nbsp;caufa eft. Cum autem contemptu afficimur, aut indigné traâamur, humilitatis tagum ante nos appendemus: amp;ita fentire poterimus reifte acdigne nobifcùm agi,co quod nec Dco,nec nobifipfis,nec vlli omnino id prxftemus,quod iurc meritoq; de heremus:vt plane dignum ac çquum fit,amp; à nobifipfis amp;nbsp;creaturis omnibus cotemptu ac ignominia nos affiei.Qupd autem etiam noólibus tagum hoc ante Dei tabcmaculum tern- Sagi noftut per oppanfum fuit,id myfticc defignat,non nifi humilitatcm illis exhibenda efle^qui abfq; oppan-metuactimorc,amp;citra repræhcfionem obfuamale aiftavitam agunt:cuius generis tuntif“®’''“* * li,qui fcictes ac prudetes male faciunt, qui haiiddubic inftar noótis obfeuri ac frigidi lunt: ficé|; nullam omnino virtutem doceri poftuntEtem in peccatis occxcati ac obdurati tunt, 'Veritatisó; doiftrinam nec ferre nec audircæquanimiter valent,quód illis aduerfa amp;nbsp;cotra- objjurarf ria fittfed homines pios,virtutumq-, aiftus amp;nbsp;opera eOntemnunt.Hos nimiriim mitfos vt fa quo ferédî. ciamus,amp; fibijpfis pcrmittamus,humiliterq; ac paticter feramus oportet:quæ cftpræcipua ac optima ratio fiue modus,quo nos ergaillos g«ramus:amp; ita demunofti u pficitur cotum maturq; tabcrnaculu: fimulq- pars quarta ex prçcipuis leptem,explieita atq; explanata eft.

PARS Cty I N T A PRINCIPALIS.

SÉoyiTVRhinc pars quinta principalis:eademq; de illis erit,qux in prioriTabernacu-liparte fuerc:qux quidem Saniftum diccbatur,amp; ab ipto Tabernaculi introitu ad vc lum vfq;,quoa erat ante Sanifta fanftorum,porrigcbatur. Itaque dicetur hie de can delabro aureo,de altari aureo,de menfapropofitionis,de facerdotibus ludaicæ legis inhocTabcrnaculo miniftrantibus,de eorum cultu feu veftibus, itemlt;^; confecrationc facrificijs,qua: Deo inib'i offerebant.Quæ nos cunifta ita explicabimus, vt pertpicuu fi-at,non nifi figuram fuitfe veritatis illiüs,quæ hodiè in Sanifta ecclesia Catholica agitur; Et initium quidem ah ipfo candelabro fumcmus;

^De candelabro Tabernaculi aureo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gap. XXIL

TJ^IT Domintis adMoyfentFacics CT candelabrumduélile de aiito Textvs mundißitno,haßile eiiiÿ^çyx càlamosjcyphos nbsp;nbsp;ßhxrulas^^ac lilia ex ipfo

procedentia.Sex calami e^redientur de lateribiis,tre$ ex uno latere, tres ex alteroFFres feyphi (piaßin niKts modumper calamosßitgulos,Jf!ha:ruLT^^ß mul nbsp;nbsp;lilia: et tresßmiliterßcypbi inßar nucis in calamo altero,Jßl)(eruli:e^ißmul

C* lilia'.Hoc erit opusßex calamorum,piiproducendißunt dehaßtli. In ipß) auteni candélabre [id eft,haftili ipfo inter medios calamos affurgentij erunt (ptatuor feyphi in nucis modum,ßbcerulce^ per ßn^ulos nbsp;nbsp;lilia. Spbcerula ßib duobus calot,

mis per tria loca,cpiißmulßexßunt,procedentes de baßili uno. Ftßpbarulis i^itur calami ex ipßo erunt,uniuerfa duélilia de auropurißimo. Facies er lucernasße ptetn,lt;O‘pones easßpercandelabrum,utluceantexaduerfö.Fmun3:oria(piop,lt;^ ubi (pue emun3:aßnt,extin^uantur,ßant de auröpurißimo.Qtmne pondus candela bri cum unwerßsuaßsßisbabebit talentum auripurßimi.lnjpice, CTßcßecunduni exemplar piod tibi in monte moußratum e/l.

^Decandelabrolpiritali; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. XXIII.

ÉR hoc igitur candelabrum aurcum,Domini Saluatoris rioftri humanitatem cùna niuinitate coniunftam tpiritaliter accipimus.Ipfe nanq; Dominus nofter IE S V S Chriftus fecundum humanitatem fuam totius mundi(vt ita dicam)lucifer cft,ma xime tarnen Ecclcfiæ fanifta: Gatholicac, amp;nbsp;cuiutlibet hominis boni ac pij. Secun-n 3 dum'

IN TABERNACVLVM FOEDERIS COMMENTARIA

dum Diuinitatem autem, aureus efl;,tum etiam ex amore nobis datus,amp;iuxta humanita-tem cbaritatis filiuS eft.Cui ü nos vniti atquc côiunât fimus, iam planefilij fumus,in illi-Roinä,8i usq; fpiritu clamamus,Abba Pater.Iple nimirum aurcum candelabrum eft, duótum acfi-Galat.4. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;per Spiritumlancrum inter patrem ca:leftem, amp;intcmer3tam femplt;^; virgincm

Haftilecan- MARIAM,intercedenteofficiofaac reuerenti annunciationeac falutationc Angelica. Huius delabri. nbsp;nbsp;candelabi i baftile in medio afturgens,Humana Cbrifti natura cft,quæ vitra omnia exaltata

ac lublimata eft,amp; vnum eft cum verbo æterno,cx quibus £t vna bypoftafis vel perfona.Et ex vtroq-, latere candelabri huius,tres procedunt calami aurei,id eft, fimul lex calami circa Calami au nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fignificantur ti es vires corporeç, totidemq; fpiritales Domini noftri IESV

rci, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cbrifti,quæ à primo fuæ creationis initio Temper ad Dei Patris bonorcm creftç ac fubleua

tæ fucrunt. Cuiufmodi porro fuerit candelabri effigies, ita mibi ex Bibliorum verbis colli-gere videor:Bini quiq; calami fpbærulam babebat infernè in ip fa fuî ad baftile iunftura,vt SphæruJ«* Je,, calamorum tres fpbærulæ aureæ fuerint.Figuratc autem id ifta fignificat, Dei Ipiritum amâtilfimè Cbrifti ies v humanitatem amplexum eftc,ac modo tripbei ad dei honoré ere-xifte.Enimuero potentem earn reddebat,vt vinceret omnia:fapicntem,vt noflet omnia: ac vltroneam amp;nbsp;voluntariam ad omnem iuftitiam exequendam.Quæ eadem etiam nos fentie-Phil.1. n^us in nobis,fi tamé il 1 i vniti fumus.Ita enim amp;nbsp;Apoftolus ait:Hoc lentite in vobis,quod amp;inChrifto lEsv.Siigiturnobifipfis emortui fumus, amp;inipfo viuimus, cum cunClisno-ftris viribus nos lubrigemus ac fubleuabimus,ita vt Dei honorem Temper fpeftcmusratque hocipTo amp;nbsp;potentes manebimus ad nofipTos Temper vincendos, amp;nbsp;Tapiétes fiuc Teientes ad perTpiciendas cognoTcendasq; culpas ac defeéfus noftros,amp; Tpotanei ad virtutes exequen-rfal yo das.Hinc videlicet Propbeta Regius in pTalmo quodam precabatur dari fibi diuinittis fpiri turn principalem,id eft,paths potentiam, qua confirmaretur ac corroboraretur, amp;nbsp;in deo Ibidem. exhilareTcerct:itemq; Ipintum rc(ftum,id eft,fili) Tapictiam,qua renouarctur,inftitueretuT, amp;expurgaretur aviti)s:atquectiam fpiritumTanólum,quo nomine idem iple Tandus expri Ibidem, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Spiritus,vti nelabereturin vitia,Tedin cundis perfiftcret virtutibus ac perfeuerarer.

Qua oratione ac defidcrio nos quoq; ad Deum vti debemus,vt amp;ipfi cade impetrare quea-Sphçrulçca mus.At nunc candelabri ornatum inTpicere pergamus.Qtiihbet calamus tres habebat fpha: lami cuiuf- rulas aurcas in aftcenlu Tuo, amp;nbsp;fupra Iphærulas fingulas Icyphum aureum, Tuperne paten-qus quot. rçjri^infernè rotundum inftar nucis clauTum:ex cuiuflibct autem Tcyphi fundo interior! lilium aureum procedens.Eademq; omnia etiam baftile medium habebat,ita vt cunda hçc TcitèatqueappofitètripliciordinealiaTupra aliapofita effent in iplo candélabre, fupre-Luccrnaca- mumq; cuiuflibetcalamililium,alterius calamiTummumçquèlilium.xquaret.InipTaautc limi cuiuf- parte Tuprema ita calamus quiTque elaboratus atq; fabrefadus erat,vt lucerna aurea illi im que quails. pQneretur,quæ vas aureum erat inftar lampadis Teu lychni penfilis aurei.Haftilc vero medi um,vltra Tex calamos lublimitis attollebatur:amp; in ipTo eminenti Tuo vertice aliam infuper Tphærulam auream habebat,atque Tuper hanc alium Tcyphum,itcmq; lilium aureum. Ete-nim baftilis huius quatuor erant ordines vel gcnicula,at calamorum tres tatùm.Totius au tem candelabri altitudo,viri ftaturam exxquabat. Videamus nunc, qux fitborum omium Candelabri myftica fignificatio ac inftitutio.Nimirum candelabrü hoe aureum adfpedandum ac con aureimyfti- jugndum nobis eft,boc eft,humanitas dulciffimi Taluatoris noftri,vt ca triplici ratione Tcu modoàlpirituDcilublimata,Tubleuata ac cxornatafit.Eudemq; decorem amp;ornatum hu manitatis imitari conabimur. Chhftus enim caput noftiurn eft,nosq; membra cius,vt plane digniTfimü fit catenus illi fimiles nos eflein omnibus,quatenus poTfibilc eft,amp; viriû no ftrarum poteftpftarc facultas. At nunc animuaduertamus.Spiritus quidemDei vnitus fpi-ritui Chrifti,corpoream eiufdc naturam amore eircupledebat,itemq; cundas corporis vires, fecitq; vt fpiritui moré gererent ac obfequercnt,idq; in quibuflibetetia rebus duris ac afperis,amp; omi officio feu Tamulatu diuinitus ordinato,ad mórte vfque.Et bæ funt infimx Spbærulæ fpbærulæ aureæ triû illorü geniculoru fiue ordinû,qui in fcx calamis amp;nbsp;ipfo candelabri ha infimæ qd. j^-j- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nanq; amp;nbsp;Chrifto Iphærulç fepté lunt. Emuerô natura Cbrifti corpore-

am,fubditam ac morigeram efle oportebat,promptamq; aç paratam amp;nbsp;alacrem ad virtutes omnes peragendas, quarum fcptem principales funt,quibus aliæ omnes cotinent ac com-prç-

D. IOANNIS RVSBROCHir^

pra:ïiendun{.At vero fep tem Kifcc fpHærulis totidèm fcyphi aürêi fupen'tnpof tierantjii-pernè qüidem patuli,at infernc rotundi,in nucis modum claufi. Quibus nos doccmur,di-gniffimu atq; amatiffimü dornini noftri Chrifti IE S V cor crga Iptritum luüm nünquairl nó fupnè quidcm patulu fuifle, idq; ad cüólas pficiédas virtutcs,qux (vt iamiam diétu eft) numero feptenario ihcludunt:atqui infehnè rotundum fuifle, amp;nbsp;occlufüm omnigcno na-turæ Si, îènfiium guftui ac commodis amp;nbsp;obleétamcntis. Procedebarttq-, liinc amp;nbsp;vel ut èxcrë fcebant amabilia qüxdam acgratioß liliaaurea,quç (ùnt amabilcs achoneftiffimi mores „ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

jllius,quibus falls lupcrq; nos docüit,nobis^; teftatû reliquit,purum fc ac innocentilîîmû nbsp;nbsp;nbsp;aurèa,

inftarliliorûin cuélis fuis aftibus fuifle.Ethæc cft infima otnatds Chrifti tatiO in illius cæ-

lefti aflcenfu,atq; etia cûftorû hominum cum fequi aC imitari, amp;nbsp;eius quandam apprçben-dere lîmilitudinem voleritiüm.Sedpræter hûc ornatum,alium quendam longe cclf orcm^ in illius affeenflone cœlefti animaduertere debemus; InlhC videlicet,tjuod fpirituS Dei IpU ritalem Chrifti naturam,id eft,arrima eiusq; vireS fuprcrttaS,amore complexus fuiticasq; id ftitiæ ac Icgi,amp; omnibus quç deipfo iamindè à mûdi origine feripta acprxdiéfa erant,fub-didit amp;nbsp;fecit efle fubieôtas,vt ea omnia pro paterna voluntate exequerenî.Itaq; Si fuit fem-per,amp;eftetiâidemipleChriftus lESVS dulciffim’faluatornofter, ctiâfpôtè ac vltró fub-dit’orbitotoad extrcmûvfq; diem,id eft,omibus in euitavt oportet credentibus,cumq; appetentibus amp;nbsp;concupifcêtibus.Etem docuit ac redemit nos, amp;nbsp;lauit nos in fanguine fuo Apdc.i. ab óïbus peccatis noftris.Et hçc vltronea Chrifti fubieâio,iriediæ hoftræ fphærulx aureæ funtjin quibus cundç virtutes noftrx iàm indè àprirrio homihe ad vltimû vlquc fundant.

His autem feptem aurci fcyphi fupernè patuli impofiti eraflt, qui vaftüm fignificaht ac la- né ptulif tè patétem fpiritiis Si omnium virium eids appetitum,quç quidem paratilfimç prorfusq; quid, •voluntariç erant ad ea omnia exequenda ac pcrageiida,iri quibus Dei patris honos, ac no-Eraneceffitudo cofifterent.Hxc ille pcipuèappetèbat,vtpotè quç cibùs illius erant,ficuti . âpfe ait,amp;potus,acvita,amp;in quibus fuo placeDatpatri,quxq; nobis Dei gratianl amp;nbsp;mifè-jicordiam conciliârunt.Infernè autem rotundus crat amp;nbsp;claulus ihftar fcyphi aurei.Neque cnim totus hic terrarum orbis vllatenebat creatura, in qua fuum captartt commodu,aut ïn qua caput reclinaret fuû.oyod igitur ad vite huius tempus attirtct,mifer amp;nbsp;exul eratifed virtutibus vitra modum locuples.Vbi fane magnoperè connitetidum nobis eflet,vt amp;nbsp;nos Lilîa auresî ädern fentiremus. Semper ehim bine lilia excrelcebant aurea, quç ftmplicem Chrifti inten-tionem defignant,qua virtutes quaflibet patri cælefti oflercbat.Etenim cumStx illius virtu tes ccu aurea quçdam lilia funt cæleftis plane odoris, quç cxlum terramq; amp;nbsp;topleuerut amp;nbsp;cxhilarârunt.In illius enim inhocehtix fubftantia radices egerant,amp; ex profurida humilita tis eius valle aflurgebant amp;nbsp;excrefcebant:adcratq; eiS fol xftüaritis amoris ac flagrantis ap-pc'tentiç illius,quibus paternam excquebat volüntatem.Et ità iam altera oi hatûs Chrifti iri illius aflcenfu rationcm habemus.Tertia porto ratio id ilos inftituitj Dei fpiritum Chrifti IE S V doinini noftri humanitatem tam^amater cornplexäm füifle, tam introrfùm trahen-do pofledifle, vt cundx illius vires vitra omhes fuas aftiohes traftum illürn in fui fpiritûs Vnitate fentirent:cui turn traftui intro trahenti exdem omnes eiufdem humanitatis Chri-Ili vires femper obtemperabant. Agebatenifti inilocentiæ ftatum,eratq- perfedus fimul amp;nbsp;viator amp;nbsp;comprçhenfor. HÜic ergo tradui Dei intro trahenti morigerum ac óbediehtenï fc prxbere,teitiæ funt fphærulx aurex tam in haftili,quàm calamis,in quibus ètiam fupre-mæ funt. Erant autem impofiti fphærulishifcefepté fcyphi aurei fuperncpatuliiquimy-fticèdefignat,Chriftihumanitatem cum vniuerfis viribus fuis DeOpatuifle, amp;adDcica- f^pnè patu' peffenda cxcipiéndaq; dona lemper paratam fuifle.Qupdq; fcyphi ijdem infèrnè r.otundi li,infcrnè amp;clàufierat,id fibi vult,earidêipfam illius humanitaté in omi vndecunq; oblato honore amp;nbsp;in quibuflibet perceptis doriis,non lè extulifle,nec quicqua indè fibi arrogafle.Vt enim Deus illam per feipfum ad celfiffimû ac fummû cuchebat ac fubleuabat honorem: ita éà in imam ac maxirham fefe demittebathumilitatern,totius mudi ferens peccata amp;nbsp;opprobria.

Et hoc ipfo fummam implcbat ac perficiebat iuftitiam,Deo patri præ «mnibus longe gra-tiffimam.Atq; earn ob rem exprofundiffimahaebumilitatè amp;nbsp;abieérione aurea procede-bant-Klia fummi ac excellentiffimi honoris Si rcuercntiæ,q.ux vnquâDeo prçftita yel exhi bita'

104 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-IN TABERNACVLVM FOEDERIS COMMENTARIA

bita fucrint.Nonciîim poteftquifqua habere honorem Deo,nilihumilis: nee fapit,ncque Cliä'uita libetcuiquam honore Deunt afficere,præterquàmhumili. Atqui Dominus noftcr IES VS *** nbsp;nbsp;nbsp;ChriftuStotiusmundihomohumilimus fuit; ideoq; illiuserga DEVM rcuerentia lur-

fiim tendens,longe maior ac deledabilior fuit, amp;nbsp;ex ardentiori proficifccns affedu amp;nbsp;ap-petitujquamveltotiusmundi.ltaqueliliacalamorum omnium altitudinem attingebant, quandoquidem CHRISTVS Dominus cum vniuerfis viribus amp;nbsp;aólibus fuis,omni^uc facultate fua eredus erat, paternum fempcr Ijtedans amp;nbsp;qusrens honorem. Quod ctiam quoad fieri poteft, Icntire conabimur. Porro haftile medium cubito vno vitra fex ß-calamos eininebat. Etenimhumana CHRISTI natura vitra ca omnia,qua: mérita fu-bivelit. it,aut mereripotueritjfubleuata eft. Nam quod DEVS homo fadus eft, amp;nbsp;homo DEVS, id modis omnibus omnecxccllitmeritum, hoceft, mereriidnemopoffet. Hicigitur cubitus eminens eft, quem folusDeusexfuaimmenfabonltatc confecit. Vnde ctiam quan-topcre Deus Icle deiecerit,quarnq-, in fublime humanitatcm cxtulcrit, nemoprçteripfum vnum capere digne poteft. Simuletiam haftile medium folum vitra omnes calamos eflcrc-batur.Neq; enim vl I a ex parte Chrifti humanitas fibijpfi innitebat, fed verbum, cum quo vna fimul pcrlonaerat,fimpliciter fequebat. Coftabat enim perfona Chrifti cxduabusna-turis. Ex omni nanq; æternitategenitus eft ePatre, atqj inde Dei filius amp;nbsp;Deus veruseft: amp;temporaliter quoq; ex virginematrenatus eft,vndefilius hominisac verusefthomo. At tarnen quæhbet in ipfo natura id omnepermanfit quod erat:‘Non enim potcrat diuini-tas mutari in bumanitatem,neque humanitas in diuinitatem: fed vniebant fimul in perlo« nafilij:amp;vnaquæhbet natura,illius propria natura erat. Verus enim Deus eft amp;nbsp;homo ve-rus.Quapropter nos quoq; diuina freti gratiajDofipfos ac propria pcrlbnam noftram femp abnegabimus,amp;in Chriftodeificatafequemur ac imitabimur natura noftra:ficq; æterna Ioan. 14. illa,quæ Chriftus ipfe eft, veritate poterim’ tras formari,viuctq; turn illc in nobis,amp; nos in illo.Habebatinluper in eminenti hoc cubito haftile aliam quandam Iphærulam aurca,ciq;

Clirifti Icfu humanitatcm in primo fuo,quo in Deum tendcbat,fimp]ici alTccfujVfqjadco S hærula nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;circuinp]cxam,vt abfq; reflexionc in ea charitate nó poffit non pen-

aurea. niter permanerc;amp; bæc eft fuprcma noftra fpbæriila aurea, Cui impofttus Icyphus aureus Scyphus, luperne patulus,fimpliccnvinam aclaxam creati/piritus Chriftiapcrtióem fiuchiatum fi-gnificat,qui idem amp;nbsp;fuitièinperjamp;cftctiamnumxtcrnaveritatCjdiuinaq; claritatcplcnus. idem autem fcypbus infernè rotundus amp;nbsp;claufus fuit: fiquidem creatus Domini lEsvïpiri tuSjfecundum nmplicemfuumaftcenlum,obtutusluosinipfampcrpctuó defigitdiuini-tatem,nec reJpiciens vnquairijnec defpiciens.Indè verb ex ipfo boe fimplici intuitu liliu au reumvfq; adbaftilis verticem excrelcenSjintimam defignatin amore liquefaÖionem atq; annihilationem^nux vnquàm cxercitata fit,quam Cbnftus ipfe coluitamp;excrcuit.Ipfcmcc enim præclarus ille lilij flos eft ex radice Iclfç aflTcendens, quem nobis Efaias propbeta dc^ fcribitjvbi ait:Requielcct fuper bunc florem fpiritus Dominijfpiritus fapicntiæ amp;nbsp;intclle-diisjfpiritus confilij amp;nbsp;fortitudinis,fpiritus feientiæ amp;nbsp;pietatis,amp; rcplebit eu fpiritus timo ris Domini.Qui quidem feptem fpiritus Dominijaut dona feptem Sandifpiritiis appellan* tur:quæ Icptcm ill ç lucernæ candelabro buic impoflta?,exprimât. Ait em D.Ioannes Euan gelifta,vidiffe le feptem lampades ardetes ante tbronum, qux funt,inquit, feptem Ipiritus

Apo 4 amp;nbsp;y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eodem libro vidifle fe affirmât agnum ftantem tanquam occifum, habetem

cornua leptem amp;nbsp;oculos leptem,qui funt,ait, leptem Ipiritus Dei, miffi in omnemterram. Qui quidem agnus nonifi Domini lESV humanitas fuit,noftrorum caulapeccatoru innocenter mortis fupplicio affeäa.ldemq; plane Dominus noftcr lEsvs Chriftus feptem babu it cornua fortitudinis ac dccoris,ip fa videlicet feptem dona SpiritulfaniftijautDEl Ipiritu fcptemplici ratione operantem.Quibus ille cornibus fine donis boftem vicit antiquum,amp; quicquid nobis officere ac impedimento elfe poftet: ijfdem cunéiis in virtutibus cómu-nitusac exornatus fuit.Habebat ctiam dona bæc feptem velut oculos leptem,quibusiuxta bumanitatem fuamvirtutes omnes diftindè acdilucidc cognofccbat,lentitbatq;.Engt;muc 10 donum quodq; virtutis vnius principalis ex fcpté illisprimarijs acprxcipuis virtutibus,

D. IOANNIS RVSBROCHII.

ßmulq; aîiarum omnium virtutu,quæ ex ilia nafci queantjfundû ipfum fingularitcr agno-fcere atq; fendre vcl experiri facit. FaciuntjinquSjfeptem hçc donafentire ac perfpiccrejVti qü®. nbsp;nbsp;nbsp;*

Ipiritus Deijhominis fpiritum feptemplici rationc moucat amp;nbsp;inciter ad virtutes ornes,quai quidcm coli ac perfici queat.Atq; ea re ncq; virtutes à donis, neq; dona à virtutikus difiuii gi aut diuelli fe pàùutitur,quâdo non poteft vlla virtus abfq; Dei donis èfle nieritoria: id-eolt;j; mutuo fempcr iunda effe ßbi^; cohçrerc oportet.

^De feptem Donis Spirituflandi.

I nimirùm feptem fpiritus,qui funt feptem dona SpiritufianéH, vt D. ait loannes j Euagelifta, in omem terra miflî funt,haud dubiû quin fruérificadi caufa. Vt enim in Sapientix libro feriptum eft, fpiritùs Domini replcuit orbem terrarum. Cuius Sap.i. quotquot voci aufcultare nolunt,aetcrno pereat necefle cft. Ex bis igitur ahimad uerti poteft,feptem lucernas feptem fignificare dona,cùm ea feptem virtutibus coniûguni tur.Ipfx autem lucernx aurca erât vafa,in quæ puriffimüm fündebatur olcuni oliuarum,à iam myfticum fenfum attendamus.IESVS ChfiftuS iplîffimum aurcum candelabrum no- eandelabrû ftrum,fpiritu amp;nbsp;vniuerfis viribus fuis iugiter ad patris ftabat crcftus bohoremi ficq; ornes perficiebat virtutes,cratlt;^; aureus ille lilij rios,in quo Spiritus Dei cum cuólis donis fuis rc-quiefcere voluit.In ea naq; cclfitudine,vbi virtutes initium lumunt, etiam corifummatur, ideft,inipfoSpiritufando, qui cft virtutum omium fons amp;nbsp;origo. Atq; earn ob retri fi nos ma noftrî portione traquillum quoddam fentiamus ocium vitra omnem turn mundi occu pationem amp;nbsp;inquietudincm,tum dæmonis tentationem,tum naturæ vcl carhis commoti-onem.Et lt;^uotiès nofiplbs obferuamus, cûâaslt;^^ vires noftras adDéi honore fubrigimus, iam turn donorum Dei lücernas exciperc parati fumus. Ad lucernain autem tria bæcjnecef Luccrnçq fariô adhibédafunt,putàvas,oleum,amp;ellychnium ardens. Pcrvas,promptamparatainq; accipimus ad virtutes omnes voluntatem:Pcr oleuni, bonorum ac virtuolorum operû plè nitudinem:per cllycbnium,reôlam ihtehtionem.Pcrighcm dcniq;,quo cllycbnium incen-debatur,donum Dei,quod accendit omhiâ,amp; ardere facit ad bonorem Dei.Neq; cnim vel intùs in tabcrnaculo,vel in altari facrificij,qüôd erat extraïabcrnaculum,vllus alius debe-bat ignis efte,quàm qui miftus erat cxlitùs à Deo,pofteaq tabcrnaculum ipfum,cûdaq; ad id peninentia pfeda amp;nbsp;abfoluta crant:de quo nos igné poftcà fuo loco diduri fumus.HÛc autem ignem,poftqua femel miffus erat diuinitùs, lerripcr deiheeps in altari lacrificij ardere oportebat,dicente Domino,quod perpetuus eflct.Itaq; ih altari quidcm facrificij alebat Feuittf. cum continenter fàcerdotes manè lignis appofitis, in lucernis autem olco oliùarum infu-fo.Erat autem Aaroni pontifici filij duo Nadab amp;nbsp;Abibu,ambo fàcerdotes. Hi duo quo-dam temporeignem alienum fuis impofuêre thuribulis,qui erat ignis aliunde,quàm ex altari facrificij,allatuszeumq- Deo offerebat: egrclTusq; ignis à Domino, niox vtrunq; extin-xit.Eodeiii igitur modo Dominus Deus nofter ignem fuum,id cft,amorcrri quem mifit in Perpetu’quï tcrra,in coi-dis noftri vnitate amp;nbsp;animæ intcntionc ppetuo vult ardcrecvtq; cum nos fouea-mus amp;alamus,corpus quidem noftrumafpera amp;pœnitcntiçadibusdeditavitâprcmcn- ;„nis. do amp;nbsp;caftigando,in internis autem exercitijs reda intentione pinguedine ac fimplicitatem feruado.Ita nimirùm materiam iam habemus,putà ligna ficca amp;nbsp;oleum oliuaruni, quibus Dei igné ac lumé conferuemus.Porro natura nofträ corpoream afflidam amp;nbsp;depreffam Icn ftbiliergaDeu amorc cocremabimus, amp;hocpado repurgatam Dco offercmus.Spiritalis verb natura noftra,rcda intetione ad Deum lublcuata ac ereda, femper ac ppetuo diuino ardebitacflagrabitamore,amp;adDeihonorcm:ficô;lucidiormultoipfoquoq;folcerit,amp; . . perenne fiet Dei facrificium. Semper autem cauenuum nobis eft ab igni alicno,id eft,cor- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qAIlt«

poris delicijs ac voluptatibus, amp;nbsp;ab omni erga quafuis res creatas amore inordinato:nec- cauendu». non à fimulatione ac fidioncciSc vt nihil ipfi äoceamus vnquä,ncc ab alijs traditum vel do-

o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dum

IO6 iiq TABERNACVLVM FOEDERIS COMMENTARIA

élum fu(cipiamus,quodnon fit Santlorum fcriptiSjDiuinisq; literis confcntatieurtii Maiï mc veto in quibufiibet aftibus boms dada nobis opera cft,vt nc quid in illis caducü ac tem poranûpræcipuè fpeClcmus Si aucupemur,ledDci femper abfq; intermiffionc qüçiamuî ac ipcdemus honore,Hue videlicet cumäa noftra referemus ac dirigemus opera,quæ tum bene ordinata erût,omnemq-, fidutiam noftrani inDei irnmefa colloeabirnus fidelitate,in eaq; nobUipfis abnegatis,Deo in iuftitia feruicm’. Na fi noftrö in tabernaculo igné geram* allenü,id eft,in corde noftro amorc extraneü ac alienü,Deiq; amore ac donis in illius cultu ac famulatu vti nolim’,iam plane corä Deo in pcccatis emorimur.Quapropter xtcrnaDci conteinplanda nobis amp;inlpicicdacharitas eit, inltarviui fontis fepteproraanasriais,amp;vt fol tulgens lepte emittens radios, ac vclutignis deniq-, confumcs,lcpteplici modo operäs Sc agés.Qi^ nimirùm dei ipiritus eil cu donis fuis, y.a-ureis defignatus cädelabri Iwcernis.

SVpremaquidem lucernainipfius baltilisvcrticcpofita,lan6lum fignificat Spiritum,-Sc lapientiæ donum. Vbi enim eft Domini lpiritus,illicctiam fapientiacll;amp; vbi vera eft fapientia,ibi quoq; Domini fpiritus adclt:quippc qui donorum omnium fons vi-Sapidsfa Î uus eil, Suprcmus, inquam, ex boc viuo diuinæ cbaritatis fontepromänans riuus, entia quid, fapientiæ fpilitus cft,quem nos vfitata vocc fapidam dicimus lapientiam. Hæc in Domini IE S V totam permanauit humanitatem: ex cuius plcnitudine, omnes nos quoque com-pleripoterimus.Exigit autem à Ipiritunollro primarius aclummushic riuus, vt fitfim-plex,cxpcditus,imaginum expers,immobilis,libcr,abfquecuris,fibijpfi perpetuomoriens, . . ^viucnsq;inDeo.Etitafummæiuflitiævirtutem agitacoperat;ficq;agendoacoperando, quôîuTtîiat ^pbötus fapientiç adipifcitur.Eoiplo enim quo nofipfos amp;nbsp;cunétacxcedimus,diuinam in-ucnimus upicrjtiam:amp;in boe cxcefiu lulliîiæ oleum olferimus in fupremam libcri arbi-tri) leubbcræ voluntatis noltræ lucernan). Hoc verô oleum diuina fapientia femper ac-cenditur amp;nbsp;ardet, fi tarnen quale oportet fimplicis intentionis ellycbnium illi impofue-fimus. Etcin fimplcx intentio noftra, tlilucidus eft noftræ innocentiæ adlpeélus, in quem diuina fapientia lemper irradiât: eademq; i^fa,fapientia turn fpiritum, turn naturam clan’-tatcacdiuinofapoiepermanat.Etquatenusquidem clantas iftaamp; fapor compræhendi pofl’unt,donuin fapicntiæ funuquando verô vtiaq; infinitaamp; velutabylfus quædam Icn-tiuntur,iplc nimirùm eft fpivitus Dei, qui bonorum omnium fons eft. Itaiam ex luprema ïucerna nimmum Dei donum, id eft, lapientiä fapidam didicimus. Itidèm quoq; prima ac luflitia. fupiema virtus,iuftitia eft.Prima autem ratio fiuc modus, quo virtutes omnes inchoamus amp;aufpicamur,innocentiacft.Etpoftreriia quoq; ratio,qua cunitas conlummamus amp;nbsp;ab-Innocentia. foluimus virtutes,æquè innocentia eft ebantate obduda amp;nbsp;operta.Atque bunc in modum coitinasnoftrastcximuSjquibustabcrnaculumnoftrutegimusacopenmus.Quanim pri-color,id eft,prima pars textilis,byl fyius eft,)d eft,innocentia,vt fuprà txpbcuimus:amp; aut quid. * poftremus fimiliter in fundo feu ftamine Candidus eft color.Idem nanq; ftamen cft,led coc co bis tindo intexitifiquidem ftaminis huius lubtegmen coccus eft, quo chantas figuratè Coccus, fignificat. Accédât autem bis oportet Dei donû,id quod velum feu cortina defignat intù» pendens inTabernaculo, per quam Dei adionem noftramo; cooperationcm accipimus. Prima cnim pars textilis,qua intra nos texit Deus,coloris eft hyacinthini,amp; poftrema can-didi. Vbi enim Deus fuum intra nos opus inchoat, principio amp;virtutis amp;noftrijpforum quanda nobis cognitionempræftat,pcrficit autem intra nos opus luum Ipintali puritate ac innocentia.Dumq; fuu illc perficit opus,nos interim vna opcrari incipim us eadem inno centia,quæ nobis prxftatur à Deo.Atq; turn primu Dei donum capelfimus ac appraehen-dimuSj cundosq; adus noftros intentione fimpliei in eadem perficimus innocentia,coc-Coccus bis co bis tinéio intexta amp;nbsp;obduda.In ipfa nanq; ad De«m reditione fimplcx intentio diuino tiiiftus. nbsp;nbsp;fefc amorc,qui coccus bis tindus eft,fempcr accenfam fentit.lam porro in candelabro no-

ftro fexinfuper alias lucernas adiungerc debebimus, vtrinque tres,ita vtprimi tres ordincs Lucerne fex àdextris,amp;tres alij à finiftris conftituti, lint lucernæ illius; quæhaftih impofiraeft. Qux repfenten^^ quidemfexluccrnæ,fexrcliquafunt dona Spiritulfandi.Horum tnafuprema dona à de-xtris

xtrîs fufcipiemuSjCaq; intemam noftram cxornabut vitaiHjquç funtjlntelicftuSjConfiliu, Fortitudo.Pon ô reliqua tria à fi nifiris accipiemus, quæ externaöl decotabût vitain no-

ftramjamp; funt bæc,Scientia,Pictas, Timor Domini.

^De dono Intelleôtûs. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. XXVI.

INTTR bæc dona fcx,præclariffim{j ac nobiîiflîmüm eft donum Intclleftus, co quôd Quid doni id doceatnos devm Opt.Max.in multiplici illius opulentia acbohitate ôontéplari ac attendere fine confiderare.Eft«^; donum hoc lumen quoddamiupernaturalcjihtelle-ßum noftrû inilIiuS faftigiofeu fublimitatcilluminare volçns,fi tarnen ipfi nos intùs

^übrigere ac fubleuare,amp; buic lumini obtemperate velimus.Exigit nanq; lumê iftud ab in-teriorihomincnoftrOjVtfenfus acfenfibiles imagines bmnes tranfcendat amp;nbsp;excédât: vtq; ïiaturç emoriamutjac viuamus in fpiritu:amp; ita internus homo ab externo diuiditur.Enim-uero ß fcnfibiles formas ac imagines cxcedere,amp; natürç mori velim’,iam hacinuenimus lu cem,amp; doni huius claritudinem in intelleftûs noftri faftigio ac celßtudine fufeipimus. Si-quidê moriendo donû hocintelledûs pcipimus,amp;pcipicdonaturæmorimur.Hintverô quot;nbsp;ßngularis quædam in nobis excrefeit virtus,quæ ex Dconobisq; trahit origincm,putà fpi-ritalis furfiim tendes appetitus erga Deumjbominem noftrunl intetiorem peruigilem fem-per ac viuum efficiês fine côferuans. Efficit enim viuidus hie appetitus,vt homo noua cum complacentia continéterDeü confpiciat amp;nbsp;conßderet tüm in leipfo,tum in multijugis do nis illius:amp; in hac contuitionc,natuta: noftræ mortificatie iugiter renouatur:ficq; vita Ipi rittis noftri in gratia fuccrcfcit,atq; per hoc nobifcùm lumê perfeucrat.Eft etiam viuus hic furfum^j tendes appetitus interni gaudij noftri oleumjquod nos pcrpctim Deo offerte de bemus in honefta liberæ voluntatis noftræ lucerna. Imponcmus autem oleo huic reétç in-têtionis ellychnium,quodeft,vt nobis nihil æquè placcat atq; dcus:amp; ita oleum iftud fur- Ellychnifl^ fùm tendetis appetêtiç noftræ,dono intelleftûs accêdetur, ardebit ac lucebit:atq; bine interior homo nofter tum hîc,tum in futura æternitate viuct conlpicietc|;.Etenim donu hoc dilucide ac citra laborem diuitias Dei contcmplari nos docct, amp;nbsp;vt DE VS per feipfum amp;nbsp;cum cöótis donis promanetjVt^; illi nos intùs nobifipfis amp;nbsp;curtdis virtutibus,quas pftare poffimus,refpona^e debeamus.Atqu'i lapientiæ donû fupra feipßim fubicuat hominem, Donorû fa facitlt;^jeum ßmpliciter mentis defigereobtütuSinDeujColliqucfccrCjinnihiluquafircdi^ pictiæamp;in-gi,ac emori fibijpfi in amore ac vniotte cum Dco. Atq; hoc paifto permultùm fane intereft dd-inter primû fapientiæ donû, quod nos introducit amp;nbsp;vnit:amp; iftua illi proximû intellcftûs donum,quod nos adducit feu deducit,amp; acceffum noftrum intùs ill uftrat.

^De dono feientiæ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c aïgt;. xxvîi.

Ametfi ordo exigere videt, vt de tertio amp;nbsp;quarto donis ad horrtinem noftrû internum in illius perpetuo ad Deum affeenfu pcrtinctibu$,hoc loco agatunillis ta men interim poftpofitis,de quinto diccre quippiam aggredior, hóe eft,de feientiæ dono,tum ita materi.æ mihipropofitæ congruatjtum ob ca,quæhifee duo bus donis inter ipfa cft,fimilitudinê.Vt enim donum intelleôtûs,dcxtrum latus,id eft, in-ternum noftrum ad devm acccffum,exornat amp;nbsp;illuftrat,dum nos intro vocatj ßue exigit a nobis,vt intro ingrediamur,docet(^; nos devm contcmplari, amp;nbsp;contucri in feipfo amp;nbsp;mul-tifarijs donis ipfius: eodem modo feientiæ donum, finiftrum latus (id eft, rationalem SiniHru», exitum noftrum) dccorat ac illuftrat, dum nos foris dirigit, docctlt;^uc turn noßpfos, turn omnes virtuolarum aétionum modosdiftinâc ac diferiminatim attcndcreamp;cofiderarc.

Attn vtraq; hæc,vnaeademô; veritas opérât, amp;nbsp;intro nosvoeäs adDEVM,amp; foras dirigens ac mittens ad nofipfos.In ipfo igitur fupernaturali noftrO ad D E v M cum intellcftualibus formis feu imagimbus acceffu, lumen iftud donum intellcâûs appellat: co quôd fubleuet nos,ac intelleftum noftrum fupra illius naturam illuftret amp;nbsp;omet. Vbi veto cû formis ß:u imagimbus fenfibihbus ad facram fcriptura, ad vitam ac gefta fandorum, amp;nbsp;ad cunda demum creata a Deo amp;nbsp;condita,rationabilitcr cgredimur,omniaq; hæc cû interna fupernatu ralis fciétiæ ^lenitudine adfpicimus amp;nbsp;conßderamus:iam idem lümen,fcientiæ donum di-eitur, eo quod inftituat nos,vt foris rationabiliter vitam ducere amp;nbsp;conuerlari, resq; fenfi-bilcs rationabiliter ac Ipiritaliter intelligerc debeamus. Quanto autem ad devm acceffus,co o 1 qui

108 IN TABLRNACVLVM FOEDERIS COMMINTARIA

qui ad creaturas fit,cxitu prxclarior ac fublimior eft:tanto itidèm intcllcdus donu, feierr-’-'æ dono celfius ac nobibus eft. At nihilominus vtroq; hoc dono prxditi vt fimus oportet: différant. non cnim abfq; externa virtutum ftudiofa feu virtuofa vita intùs ad devm accedere valebi-mus.Atq; camobrem fi fandifpiritiis donu feientia intra nos adipifciacpciperc volumus, illius exadioni vt fatisfaciamus ncccfte eft, id eft, vt internam in nobis geramus ftrenuita-tem,qua Icmper vitijs emori,ac virtutibus viucrc, fempcr etiam magis ac pcnitiùs virtutes cognofccre,ac iuxta cas agerc ftatuamus ac cnitamur.Huc enim fciétiæ donum nos impel-litamp;vrget: horumq; caufa nullis neq; fumptibus,ncq;laboribus, qui tarnen rationabiles fint,parcere debebimus.Omnibus nanq; virtus dignaeft. Qmntiim autem interna hxc in nobis augefeit ftrenuitas ac bona opera,tantum quoqj femper feientia hæc in nobis auge-tur amp;nbsp;crcfcit.Cuiuflibct enim horum profcdus,alterius caufa eft: amp;nbsp;ita femper coniunda fint oportet.Semperigitur in libera noftra voluntatc viuidam quandam geremus ftrenui-tatem ac diligentiam erga virtutes omncs,ficque etiam tertiam lucernam noftram oleo in-, ftrudam hafebimus: cui turn verum accongruum imponemus ellychnium,illud videli-^înfdz'do nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aélus amp;nbsp;opera noftra diuino oftcramus honori: amp;nbsp;ita oleum noftrum feien

no inccdcn tix dono inccndet amp;ardebit, vndenosintùs illuftrabimurac fcruefccmus. Tumvero fo-dum. ràs nos recipiemus ad omnigena opa bona,rurfumq;intrô nos conferemus cu intima c^a DEVM appetentia vcl deledationc, atq; inter hanc extrouerfionem acintrouerfionem, feu exitum amp;introitum nofterintclledus commorabit3amp; vtriq; façiet fatis.Et bîciam femper nos in claritatetam foris quam intùs renouabimus:quandoquidem vtrinque feu vtrobiq; virtutem vnamprimariam,Deiq; donum habcmus. Id quod pulchrc fatis amp;nbsp;appofite binx ill sc luccrnæ,baftili vtrobiq; proximæ,fignifîcant. Cum autem hunc in modum intùs amp;nbsp;fb ris in virtutibus amp;nbsp;claritate nos rcnouamus,iam noftra incaluit ac ferbuit ratio:tumlt;^; dift cretionem adepti fumus,quæ proxima eft virtutum omnium ratio fiuc modus. Iam quoq; byacintbinum,id eft,cçrulcumteximus colorem,qui proximus eft noftrarum cortinarum Innocentii. coIor.Etenim in fupioribus didqm cft,vt per iuftitiam ac primum Dei donum,innocenti-am obtineamus, quam illic primum efte modum feuratio.cm diximus, in qua virtutes ocs, diuino freti adiutorio,irichoamus.Porro diferetio hæc,id eft,ratio noftra diuinitùs illumi nata,amp;intùs amp;nbsp;fofis proximam nobis cundisin virtutibus dcmonft?atacindicatveritate.

Scd iam latius vtroquc in.latçre cum lucernisj cum donis amp;nbsp;cum virturibus co pcrtincnti-busjforas progrcdiamur.

A nimirùm,quæ dextro in latere cadelabri,TabernacuIi intima verfus,jpxima bine / fequitur lucerna,donucofilij nobis figurate defignat. Quodquidem confilij do-ynum,internus quidam intro trabes tradus vel inftindus eft SpirituffanéiijVolunta tern noftram ftu vim amatiuam inttis permoues,exigcnslt;^; à nobis,vt omnem mun di fugiamus occupationcm amp;inquictudinem,itemlt;^; homines quofeuq; foras nospellici-entes atque trahentes,necnon omem internam multiplicitatem,amp; vt Ipiritus amemus vni-Luc.io. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vnioncm.ctuç eadem etiam Cbriftus nobis confulit,vbi aitrVnum eftneceffari-

Mat.ijj. tim:amp;,Si vis perfedus efle,vadc ôc vende omia quç babes,id eft,mifta fac externa omnia,aC in tcipfum ingredcre,amp; ita lequerc me in pace interna,in vnitate amp;nbsp;quietc, Huie ergo cofi Iio fi morem nos geramus, omi multiplicitati emorimur: ficq; quartam adipifeimur virtu-tem principalem,quç eft,am ans vel amorofa in vnitatem noftri inclinatio vcl propcnfio.Et ita nos inclinâtes,amanter in vnitatem propendemu$,amp; omem obliuioni tradimus multi-plicitatem. Atque hoc eft quod Propheta regius ait,noftræ fcilicet loquens potentix feu vf amatiuæ: Audi filia cofilium Domini,amp; vide vnitatem,amp; inclina aurem tuam in ip fam vni-Pfal.44, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;obliuifeere populum tuum amp;nbsp;domum patris tui,id eft,omncm occupationcm amp;

creata omnia.Et tunc concupifcct rex decorem tuum,quoniam turn ipfe eft Dominus devs tuus,amp; adorabunt eu cudx vires tux. Atq; ita nos perpetuo illi facrificia offcrcmus ac mU nera.Etenim vis noftra amatiua feu voluntas perpetuo ac continenter in vnitatem fpiritiis noftri fefe inclinabit ac propcnla erit:amp; hoc ipfo quarta lucerna noftrajid eft, vis amatiua, oleo

D. IOANNIS RVSBROCHir. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IO?

oleo plenaerit ac abundabit.iftiiæcnanq; amans vel amorofa noftnin vnJtatem incÏinatió feu propcnfiojæternæpacis noftræ olcû eft,quo nos omnes profligamus ac depellimusho ftcsnoftros,ac perpétua in Deo requiem adipifcimur,modo tarnen congruu amp;nbsp;quale opor tet,ellychnium in eo geramus,ita vt fpiritus noftri vnitas,in Dei demergat amp;nbsp;excidat vnita tem:Sic enim vnitatc noftra in nco fundatam inuenire poterimus:vbi turn oleum noftrum Domini conblio accendit amp;nbsp;ardet:amp; boe pafto interna adipifcimur fimplicitatem, in qua nos clarificatam feu illuftrata fpiritalcm conuerfationem noftram coram Deo fundarc de-bemus:amp; ita intro verb manebimuSjDeusq; aeterno in nobis commorabitur, nosq; vicif* fiminDeo.

lt;|[Dedonopietatis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;óap. xxix^

A nbsp;nbsp;T vero quinta lucerna^quae iam lequitur,foras hos recipiemus. Siqdem colloca-

1 / \ ta ca eratin altero latere proxima quidem haftili, vna excepta, iticlemq; extrema ponup^irtd bucextima præter vnl Signibcatautcmlucernabæc donum pietatis. Nä quem-quot;^admodiimDeus omnipotensper feipfum lemperin vnitatem introuerfus cft, ita ficetun etiam ad creaturas omnes gratia acpictatefua extrouerfus eft.Cumlt;^; banc intra nos fufei-pimus aC fentimus pietatem5illi morigeros amp;nbsp;obfequentes nos ptçbere debemus.Nam con blij donum ob introuerboncm,at fcientiac ob extrouerbonem diuinitiis nobis confertur: amp;:bngulo cuiq; donoobtemperadum ac obfequendum cft. Etenim inter Dei aeproximi cbaritatem commorari debemus:bcq; iuxta charitatis inftindu ac motionc,amater nos amp;nbsp;intro amp;nbsp;foras recipere valebimus.Per ipfum autem Dei donum ac amatem noftram extro- Mifericof-uerboncm quinta in nobis virtus primaria excrefcit,ipfa videlicet mifericordia,quç noftra diaqdvirw cmollit corda,omniumq; facit necelbtatibus condoicre amp;nbsp;compati:adcoque oleum illud eft,quo cudafanatur vulnera.Vnde etia femp nobisin quintaluccrnanoftra,id eft,libero affetfu vel appetitione noftra, circuferendaeft.3VIiferebimur autem omnium neceftitudi-nes amp;nbsp;calamitates ob bonorem D E I,babituri proindc redæ intentiois ellycbnium in hoc oleo noftro. Porro in necefbtudine noftra promanantem Dei liberalitatcm ftu pietaterr* arnater adfpedabimus,eiq; nos amanter dedemus buc trademus:atque ita ellycbnium noftrum dono pictatis eius incendit amp;nbsp;ardefeit, beq; nos tarn in virtute quam in dono fem-per crefeimus ac renouabimur.Cum enim diuinam in nobis fentim us pietatefn, liberalitas largîta» qu5 feu largitas in nobis nafcit,qu3e tertia virtutum ratio vel modus eft,eaq; nos purpuram te- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’’ quot;*

xirnus,colorem tertium cortinarum noftrarum. Vbi autem ex ipfo fitndo liberales lumus, feu intima liberalitate præditi,iam nos continere non valcmus,quin femp intro influamus in vnitatem,item^; per mifericordia foras^pmanemns.-Cuius nos eXemplu pro^ric in Cliri fto repcrimus:qui feipfum totu dedit Patri in bmpKci vnitate:amp; hoc ipfo intro ingtedicba tur,arduumq; fpiritiis conblium in amore fequebatur:itidemlt;^; nobis totum féfe ac omni-no dedit viuens ac moricns, amp;nbsp;in præftantifbmo fuo facramento:bcque amanter gratia amp;nbsp;pietate fua liberaliter foras egreftus eft, adeoq; in omnem nobifeum permanfurus eft çter-nitatCjb tarnen nos vi noftra amatiua inter earn que in vnitatem bt introuerbonem,amp; cum pietate extrouerbonem,commorari volcmus,amp; cuiqj ex his morem gerere.

^Dedonofortitüdinis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cap. xxx.

SîQÿiTVRhinc fexta lucerna,vltimus candclabri noftri à dextra parte decor amp;nbsp;orna-’^cntum.Et bguratc quidem lucerna hçc donum fortitudinis debgriat, quod intiis nos mouet,pofcit(^; amp;nbsp;cxigit à nobis,vt vitra ca omriia quæ Deo difbrnilia amp;nbsp;imparia funtjfemper animo fubleuati bm’dtcmq; docet hos,vt neq.; nobpfos, neque vi-res noftras alicuius péb habeamus,vcl ne de his quippiam magnibeè ientiamus,fed vt fpon nis donuni tè ac libéré diuihænos virtütiacpotentiçtradamus,in eaq; omnepofle noftrum feutotam qualucerna virium noftrarum facultaté fundemus,füturi hocipfo in omni pngna amp;nbsp;concertatione fe-curi.Cui b nos exadioni obtemperare velimus, libera voluntas noftra diuinæ vnitur virtu tl ac potentix,atq; inde veram nos fentimus pcenitcritiam,omhem dubitationem,difbdcn tiam,formidiriem,amp; voluntatis inconftantiam ac mutabilitatem à nobis auferentem, amp;nbsp;in dono fortitudinis nos firmantem ac conftabilientem.In hac porró fortitudine certa Ipem

ó 3

no IN tabernacvlvm foederis commentaria

. concipiinus,nunquàm nos in mortiferum aliquod vitium lapfuros:vnde turn fexta exon-^asnanimi nbsp;nbsp;nbsp;yj^tus principalis,quxeft honefta magnanimitaszqua præditi,nullo negocio cotcmni-

mus quicquidvitiolum eftjamp;caducaaclabentiacundaparuipendimus. NoncnimifthxC curamus:nequc formidamus quenquam, ncc in aliquo fpcm prarcipue collocamus nifi in Deo:neminem neq; magnum,ncq; potétem ducimus,nifi Deum. Animi nanque honeftaJ cum diuina virtute coniunâa,vitra omnes nos creaturas euehit,pofcitq, à nobis vtDco fa mulemur,grateslt;^j laudes(^; agamus,amp; eum adorcmus. Atq; ita in fexta luccrna noflra vi-txæternæ oleum cotinemus.Cumq; Deum animo libero,fublatis ac ercâis viribus,amp; cun élis aiäibus noftris laudamus,iam plane viuidi,robufl:i ac inuióti amp;nbsp;infupabiles lum’: quan tolt;^; turn acriiis impugnamur ac tcntamur,eo fumus robuftiores:quandoc|uidcm Dei cer-tamus virtute,quæprorlus infuperabilis eft.Et femper quidem ac perpetuo cxcclfus anim* nofter rcuerenti ac nonorifica cum laude furfum tendet ad Deum;fic^; reges vnfti erimus, amp;nbsp;ex omni certamine palmam femper feremus,viuumq; noftrae falutis oleu reportabimus: modfi tarn ë rediæ intétioms ellychnium illi impofitum babcamus,ita vt magnanimitas ho Dcûfatîsdî ftra plane fentiat,longe maiori Deum Opt.Max.tum Iaude,tum honore dignu effe,qcrc* gnè laudah gjm-æ omcs illi exhibcre queat.Neq; enim fatis cu pro dignitate laudare valemus.Ctim cm nunquam cotemplamur magnitudinem ac maieftatem, tarn nos fimplices cfficimur, vt modum omnem amittamus,amp; quanam rationc Deum laudibus vehere debeamus, incertum nobis fit.Et ita q^uidem laud3ndo,in illius laudc femper dcficimus;amp; deficiendo, fpiritus nofter ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gaudium lentit,amp; falutem,ac beatitudinem:amp; hinc ellychnium noftrum virtute noua ac-

ccnditur:fimulq; animus nofter denuo impetu quodam concitatur.amp; ita nos continentcr nouç laudis oleum apportam’, dicimus«^; cum virgine Matrc: Magnificat, id eft,magnificc laudat anima mea oommum.Et exultauit fpirit* meus in Deo falutari meo.Quæ nimirùnt vita plané cæleftis eft.

SEPTIM A demum lucerna,quæ iam fequitur,à parte finiftra cadelabri extima cft,amp;vE timum candelabri noftri ornametum.Per earn autem,Timoris Domini donum acci-pimus, quo omnem virtutum decorem ac ornatum amp;nbsp;inchoamus ,amp;perficimus,amp; æterno poffidemus. Etem cum amore amp;nbsp;rcucrctia coniudus Timor, pmanct in fecu lum feculi,cumq; nos Deo debemus.Timorq-, ifte propria nos voluntatc dcfpoliat,amp; effi-cit vt fentiamus no noftri iuris,fed Dei proprios nos elfe. Omne quoq; pcccatum dcpellit, ac deinceps à peccatis nos pferuat,amp; ad virtutes omes,cundosqj adus amp;nbsp;opa bona nos in-citat,omcmq; cruciatum facile tolerat.Cùm em Deus ipfe illius fcrat onera,nulla cum nc-ceffitas,nulla afflidio pgrauare potcft.Huius Timoris quifqs expers eft, is idem omni quo-q; gratia amp;nbsp;virtute caret.Eam ob rem cumprimis ncccfTarium nobis eftnoffe, quanam rati one Tim orem hue adipifei queamus.Initium quidem rimoris Domini,intcrnus quida hor ror eft,immiflus ac incuffus nobis à Deo,dum noftra nobis errata amp;nbsp;vitia ob oculos ftatu-

it ac demóftrat,ijfdemlt;^; intus nos reuerberat ac pertcrret,fimul etiam intclligere nos faci-Ma^ftas nei lt;.^8 atq; agnofcere,quam exigui fimus ad illius immenfam maieftate ac magnitudinem, co Qu'opérât quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^^angeli cótremifcunt,amp;cui refiftcrcnuIluspoteft.Ethæcwaieftas acmagnitudoil

liuSjÇtcrno le nos abieduram ac reprobaturam comminatur,nifi humilcm ob cundas cul Sapientia, pas amp;nbsp;peccata nofti a agedo pœnitëtiam,ipfi fubditi ac obtempérâtes fimus. Sapiëtiaillius ob maleada noftra nos obiurgat ac reprænëdit, amp;nbsp;intima noftra perlpicitûudicabitq; nos quadoq; ex iuftitiç prçfcripto,amp; ab çterno nos regno excludet ac exhçredabit,ni moré illi gcramus,attédamusq; inftitutiones amp;nbsp;dodrinas illius,amp; iuxta cas vitam agcrc conitamur. ßonitas nbsp;nbsp;Bonitas eius noftram ineufatamp;coargnit infidclit3tem,fuamq; çternamnobis oftenditaC

proponit fidclitatem,qua nos ab omi çternitate lumme dilcxit,amp; in hoc exilio amantiffi-mè requifiuit; cóminaturc^; nobis,fc çternô nobis alienam prorlus futuram,nifi refipifea-mus,ac rcuerfi cum ipfa in gratia amp;nbsp;cócordiam redeamus,amp; virtutibus nos exornemus. In his igitur fi neo obfiftamus ac rcludemur,amp; eius dona cotemptui habeamus,iam plane pc iorcs efficimur,ac mag'is magisqjinidonei amp;nbsp;imparati ad illius dona capelTenda amp;nbsp;percipi-

en-

b. IOANNIS RVSBROCHit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mt

ehcîlt;ijamp; virtutes coîcndas ac ppetrandas.Porrô cùm ex formidinc quadalTi, qua nobifipfis . timcmuSj no autc exDeiamorc bona aggredimuropa,timor îftiulmodi fcruibseft:amp;do- 3jis°qs^au”t nec bonos actus amp;nbsp;opa charitati iungamusjuihil aut parùm illis meremur.ltaq; nofiplos ex qualis. atnore abncgabimus,amp; butnili cum reuerentiajinftitutionibuSjdodrinis amp;. obiurgationi-busDei obtemperabimus:ficq; donüm hocamabilejCaftum Dominipercipiemus timorem, pciinanentemin fcculumfêculijamp;taminiftaquam futuravita. Incfè iammaieflatiacma-gnitudini illius fpontè fubditi erimus, fapienüæ obcdicinus.acaufcultabimus,amp; cum eius bonitate confenticmus,concordabimusâc vniemur;crimusq; flcxibilcs adipfius volunta tem,amp;timoreilliusadimplebimur;amp;itaanimi faftus,audaciaamp;elatio ex nobis dcpellet,

amp; feptimam virtutem principalem obtinebimusjpütà bumilitatcm cû timoré amp;nbsp;am anti er- Humîiïtatîà gaDeum reuerentia cóiunétam.In quibus nos omneiTi fundabimus vitam noftram.Humi- 1»“« amp;ef9-Etas nanq; cum timoré côiunéla,obedicntes,patientes, nihil admodùm curantes, led po-iiùs pai uipendctes nofipfos,culpas ac defcdtus proprios nunquàm no agnofcentes amp;nbsp;con Etentes,atque plané perfuafum habentes nos efïicit,omni honore amp;nbsp;quibuflibet rebus bo Tîmoris ha nis indignos nos effc.racit infuser timor humilis, diuinis amp;Ecclefiæ nos parère riudatis. nûHs ener-Itemq; docet ac hortat nos parce vti verbis, nifi vtilitas aliud exigat: fenfibus frenu inijee- g“*' re,amp; corde,moribus,habitu ac omni demum conuerfatione humiles ac modeftos cflc.De-nique hoc oleum cll:,quod nos Deo in feptimam lucernam noftram offerre debemus.Huic

. autem rcâa: intentionis ellychnium adhibebimus, illud videlicet, vt mens amp;intentio no- Septimæ 1« Ura lît,humilitate nolîpfos nihilipendere ac exinanire propter honorem Dei. Dum autein itanos annihilamus,humiEtatcm lêntimus modi expertem,cuius fundum nemoattingere vel pcrucftigarc gueat.Ipfa cnim fundi noftri quies eft, Sc cundis virtutibus profuriefior. Quam cùm nos lêntimus,neque D e vM fatis cxtollere,neq; nos latis abijcereacdeprimere noftro pro defiderio Sc amoris noftri exaótione valemus.Sed deficimus vbique,amp; deficien-do requiem amp;nbsp;falutem amp;nbsp;beatitudinem lêntimus. Atque hic ellychnium noftrum nouo ac amanti Sc filiali incéditur timoré: vndè porro rioui ac recétès humilitatis cunétarumq; vir-tutum aftus prodeunt amp;nbsp;emergunt, quibus nos lingulis renouamur horis. Per iplum igi-tur amabile timoris Domini donum,in æterna defçéàemus humilitate:amp; per donum lorti-tudinis, cum perenni laude in devm alfcendemus: Sc inter afleenfum hue in laude,amp; cum humilitate defcenfum, charitas in nobis exercetur, quarta videlicet virtutum omnium ratio fiue modus. Sieque coccineum teximus colorcm,inftarflammæ rubicundum,qui cor-tinarum noftrarum color quartus fuit.Donum naqile fortitudinis, amoris in nobis igneni ftvuit,cóncitat,pofcitq; à nobis, vt cunétis pariter aflumptis amp;nbsp;colledlis creaturis cum xter ha laude ad Dei cellitudinem alfcendamus.Donum autem timoris,eundem in nobis amoris ignem ftrutt Sc commouet, exigitque à nobis,vt coram diuina maieftate ac cellïtudine

CU creaturis omnibus, cum reuerentia ac humili cultu amp;nbsp;famulatu nos demittamus ac hu- âuâiiiquJ v» miliemus.Sic niinirum Chriftus I E S V S Dei filius fecundum humanitatem, quç omni-üm noftrum exeplar eft,vita exegit fuam. Cuq; hifcè duobus nos fatisfacimus,coccineus ac flammeus diuini amoris in nobis color viuit:eflîcimurq-, Chrifti lîmiles,eidemque vni- pienîtudo rnur,qui feilicet donorum ac virtutum omnium plenitudo eft:per quem nos dona cunda virtutu oio? fufcipcre,amp; virtutes ocs operaripoflumus:lïftequonec valemus, nechabemusquicqpc-nitùs.Quapropter illius necelfe eft Ipiritum vtpercipiamus cum feptem principalibus do-nis eius: quibus turn feptem has virtutes primarias confequcmur: id quod lèptcm nos lu-cernæ inftituunt. Singulænanque virtutes amp;vniueffxin donis DEI viuant oportet, ft virtute« W ïnvirtuteselTedcbeant: amp;in vnaqualibetvirtute quatuor nobis habedæ füntpropricta- dqnîs Dei tes,qux fuut quatuor illæ rationes velmodi,quos luprAcommemorauimus.Etenimin ftn gulis virtutibus innocentes,difcretos,liberales,amp; charitateplenos lèntiamus nós oportet: amp;nbsp;hi quatuor colores funt cörtinarum,quibus obtegebatur tabernaculu. Vndè etiam ftn-gularum vel omniû cortinarû longitude viginti amp;nbsp;oélo cubitos obtinebat:ftquidem virtu nbsp;nbsp;'

tes lepte ratióe quadruplici cultæ amp;nbsp;cxcrcitatæ,cubitos oélo amp;nbsp;viginti efficiunt: amp;nbsp;decem præccpta eodem quadruplici modo cxercitata,cubitos quadraginta faciût:ln his autem fe ptem virtutibus primarijs Sc decem præceptis omnis vitae perfeftio exercetur,

^De

ili nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN TABERNACVLVM FOEDERIS COMMENTARIA

^De feptem Emunólorijs aureis,amp; purgamentorum receptaculis. Caput XXXII.

Emûftorîa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vssiT deinde Dominus,yt emunftoria quoq;,amp;vbi,qu£C cmunfta effent,cxtingucrcn

I tur,de auro puriffimo fièrent.Hçcemunâ:ona,fcptc forcipes aureæ fuêre,quibus ad-■ ufta ellyebnia repurgarétur ac relccarentur,quo lucernæ ciariùs luccrent; erantq; lu-Forcïpe» au cernis fingulis fingulæ adiûéla: forcipes.Quod autem ad fpiritalem rationem attinet, rex feu au- docct nos feptem aurei forcipes ifti,Dei Spiritum feptem donis fuis in fpiritu noftro ama-tci,4uid. Ijdeni cjuanda ftrucre inquictudinemrqua: quidem inquietude fêptiformis eft.Etcnim dona feptem ad eiufdem numerivirtutes primarias nos moucntac incitant, fingula dona ad Virtutes fingulas,qucmadmodiim ante cxplicauimus. Cum igitur in aliquo dono virtutc aliquam perficimus acperpctramus,camq; Deo offerimus,ibi turn iftbanc féntimus inquic tudanem.Nam fingulum quodq; donum,virtutis renouationem exigit à nobis; amp;nbsp;bine ipfa Forcipö lo- inquietudo magis ac magis iugiter augmentatur.Ifthæc auté finguli cuiufq; doni exadio, co myfticè noftralt;^; inquictudo,aurei forcipes noftri funt,quibus adufta ellycbnia relecamus, lucer-naslt;^; noftras repurgamus.Inter ipfos enim cunétæ virtutes noftrx præcidutur, ita vtqux-a,quæ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;capiat obbuio virtutum earum ornium,quas vnquàm ppetrauim’, ac fi nibil egc-

rimus aut opati fimus.Sicq-, femper deintegró feu denuoineboamus, perindè vt illi qui nibil funtjftatuuntq; opera aare atque conniti,vt quippiam fieri poffint.Atq; boe pado vir-Virtuws q- tutes noftræ nobis incognitæ amp;nbsp;nullius pefi ac exiftimationis manct.SinguIa naq; dona id ionotisfùtu ^f^^gitantacexigunt,vt deintegró abfque rctrolpeftioeincipiamus: quemadmodum lucer ri, næ cum purgatx funt,tum denuo ciariùs lucent.Itemq; polcut fingula dona, vt animo mi nimè pacato fingulis quibufq; Dei inftindibus fiuc motionibus omemperemus: amp;nbsp;ita ma gis ac magis illuftr3ri,amp; continentcr in virtutibus acdonis renouari potenmus.Modo cm nos parat! fimus,bona cunéla in nobis renouarc vultDcus.Inftrumeta vero illa,in quibus quæ emunéla e{Tcnt,extinguerentur,aurca feptem vafcula fueic.Qi^libet naq; lucerna fu-um babebat vafculum velreceptaculum aureum cum aqua, in qua ellycbniorumpurga-menta feu refecameta cxtingucbatur,nc aut tetrum odorcm,aut atrum amp;nbsp;obfeurum fumu Intentionis in Dei tabernaculo reddei ét.Quibus nimirùm id nos cdocemur,quodbbet donum id àno quîta exiga nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exigere fpintu,vt intentio noftra in qualibetvirtute primaria tam fimplex fit, vtamOi-

rofninqnendaadDeivnitateminnobisfcntiamuscxceflum. QuodetiaminChrifto no-ftrûm omnium fpeculo facile poteft animaduerti.Is cnim in quabbet ab ipfoperaéla virtu-tCjtam amâter cxcefiit fpiritu,vt cum amorc paternam inuiferet vnitatc.Et bis illius aman-tilfimis exceffibus,quibus in quabbet virtute primaria ad pâtre fefe rccepit,omncs noftros iungemus ac vniemus exceffus.Illius naque amatiffimi cxcclfus,aurea noftra vafcula funt, aqua,id cft,iuftitia amp;nbsp;veritate: in quas nos adufta ellycbniorû noftrorum refecamen ta demergemusjboc cft,cundos virtutû noftiarum,quas perpetrauimus, adus in eis extin-guemus ac immergemus, illius eos iuftitiç amp;nbsp;veritati commendantes, amp;nbsp;prçclariffimis cius mentis vnictes;alioqui cundarum virtutum noftrarum ellycbnia coiam Dco amp;nbsp;omnibus Sandis cius fumum fœtoremq; dabunt.

^De pondéré candelabri. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. XXXIII.

T E X TV s nbsp;nbsp;A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;porrô I^otnintis M.oyß: Qmnc pondue caddahri cum uniuerßs uaßs

Exod.xj. ÀJL ßiü,habcbit talcntum auripurißimi. Inßicc, ßc fccundum Exemplar JL piod tibi in monte monßratum csl.

Hoc genus pódcris,quod bîc Talcntum dicitur,apud ludæos grauiffimum ac maximum M^dîuerfi*quot; cratiquanquàm idem triplex apud eos crat,putà Mcrcatorum,quod babebat libras qnqua-us. einta:Ciuitatum vcl Ciuium,quod feptuaginta:amp; Sanétuarii,quod centum amp;nbsp;viginti b-bras cotinebatExq^uibus peripicuum fit, vnum Saduarij talen turn,rcliqua duo, Mercato-rum ac Ciuiu,pondère cxæqualfc. Atque buiufcemodi pondus talcnn Do minus Deus can delabrum fuum cum vafis ipfius baberc voluitjamp; quidem auri purilfimi.Itaq; boc grauil-• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lima

D. IOANNIS RVSBROCHIh

ßmo aun pondéré æternum nos cHaritatis pondus accipimus,quam nos D E O debemtis. (^i enim nobis erga devm gerendus cft amor,is tati fit podcris oportet,vt amp;nbsp;nobifipfis amp;nbsp;cûôlis rebus præpôdcrct,nec poffit vnquàm vcl confolationem repcrire aut requiem, prae-

lofcphus vclle vi'dctur,ha(ble candelabri ferrcfi fuiOc, 8lt;. térquàm in charitate illa,quç de «ircumadiunftosaurcosfufiles calamosaim fphæruIiSjfcy vsipfè eft.Quaobréafteétos nos ad eundemmodimcçterafcxbrachia fcrréa fentiemus,velut mercatores prç-tuillccchàltih paulo minora,obduaaq;calamis.apartibus r «• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, r. ___

fimulfeptuagincacoftîtine.Sedhisliterarepuîrnar,quçcan bcculiac Ciues lUpernç _ dclabrümcxauro purodudilc, non fufilc.fuiflc afkuerat. rulalem.Tatus enim fitamor no cçlcftJuqnâ Atqui fieri poteft, Vf candelabrum quod lofcphi temporiss fier in bac vita ncccfle eft, vt ca- a bus in temploHierofolymitano fuit, quod Nehemias fieri roandarat.ißuifmodifuerit.MamquodMofeiubentcconiJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L

fedû erat.a Nabuchodonofor rege Babyloniæ deftrudum Ponderet. atq; ita nos tajehtu hä EÙit.pofteaquâannos durarat mille fexagintaamp;vnum. bebimus, id eft, maximû mcrca-

torum pondus.Siquidem mcrcatura vel negociatio, mutua qiu-edä permutatie eft,qua res Mercatufä; ebara cbariori commutât. Quifquis autem æterna deferit,ijsq; præfert ac potioraducit temporaria,is mercator reófè dici no poteft.Non enim pmutat,led bona fua omnia pro re

bus nibilitradit.Nam tametfi totum is mudum obtineat,fi deferat devm,nihil habet:ciim ^03.3 nihil fine Deo omnia nihil fint. Si igit amoris noftri pondus rebus omibus præponderarc volu- abfqueDed mus,cor fenfusq-, noftros occludamus,amp; fub diuinis cohibeamus ac rcfrencmus mandatis necefle cft.Enimucro fenfus quilibet incuftoditus,ad terrenum guftum,cömmodum, fo-latium nos inordinate foras cducens ac pcllicicnSjVclut oftium eft in mortem çternam nos feducens. At verb cum çterna ac lempcr manfura,tam nobis intiis bene placent ac fufficiut^ amp;nbsp;expient animu noftrum,vt cunfti extern! fenfus noftri à quibuftibet rebus extraneis expédiant ac intro pertrahant,ita vt fingulis quibufo; fenfibus foils ac intùs Dei exequi prç- AmorispS-cepta poffim’, id demu amoris podus eft, quod ad verum mercatorem pertinet:atque hoc «lus merca-ipfo illi nos negociatori fimiles fumus(de quo Dominus ait in Euangelio)quçrenti bonas margaritas,id eft,lapides preciofos: inuentaq; yna preciofa margarita, cûéta fua vendent!, Matt.ij. camq- comparant!. Attamen cbaritatis noftræ podus adliuc grauius fit oportet. Quanuis cnimhicvelut mercatores nos fcnt!amus,!nfuper tarnen etiâvtcæleftis Hierufalcm ciues nos fcntiemus.Et hac de re cbaritatis noftræ talcntu,tanti debebit efle ponderis,vt eadem-ipfa charitas noftra nobifipfis præponderet,amp; abfque intermiffione demergat inDEVM;

Hoc videlicet æternum amoris podus eft ad ciues pertincns. Cum erh angelici fpiritus in-œquali ac diffimil! amoris exercitatione inter Iclc in cælis cócertarent ac præliarcnt,quot-quot ex illis fefe abncgabant3amp; cum amore in devm fe demittebant ac immergebant,ij iu-ftitiam operabantur, amp;nbsp;hocipfo palmam obtinebant amp;vilt;ftoriam,Beatiq; amp;nbsp;felices eftcóh^ Deo vniebatur,amp; per amorem mutua inter fe cocordia deuinciebatur, amp;nbsp;ita ciues perman ferunt,ciuitatcmq; Hierufalcm fupernam cum Deo in perpétua pace poffident.Quptquot autem fibijpfis placcbant,amp; cum amore fibijnfis inhærebant ac innitebatur,!!!! ncquiter ac infidelitcr agebatddeoq; vidi ac dcbellati amp;dclpeâ:i funt ac in Tartara detrufi,fempitcrnis. plenis cruciatibus.In quorum locum amp;nbsp;ciuitatem, quam illi amiferunt, fi nos introduci, camq- poffidere amp;nbsp;in ill? ciues afleribi deleélat, iuftitia nobis colenda ac feélanda eftjhæc videlicet,vt vfq^adeo nobis cordi fit amp;nbsp;placeat,fijfficiatq; Dns devs noftcr,vt nofiplos mo dis omnibus abnegemus,amp; in qualibet virtute primaria tantum habcat ponderis charitas noftrajVti nos diuinæ cbaritatis lentire faciat vnitatem: quxtum noftrum transformabit, conlumetjSc in vnam quodammodo fecu eftentiam abforbebit amorem. Et hoc paébo il-lud quoq; cbaritatis talctu,quod ciuiu cft,pcrfic!mus: qnquidem tota hæc amoris legem adimplet ac perficit. Atq; hoc ipfo Beads Ipiritibus fimiles efficimur, amp;nbsp;Chrifto vnimur, vtpotc aurco candelabro noftro,qui in omne æuum in aula glorix cxleftis noftrum omni- curlauftra-urn lucifer erit.Iam quodoominus candelabrum hoc in auftraliTabernaculi parte colloca h parte lo; r! voluit,illius hxc eft myftica fignificatio,Dominum noftrum lESVM Chriftum cû omni fuo ornatu ad dextram intern! tabcrnacuE noftri confiftere dcberc,vt ex illius illuftratio-nc perlpiciamus, vti modis omnibus viucre nos conucniat. Deniq; ctiam hçc addidit Dns: Inlpicejöc fac fecundum exemplar,quod tibi in monte monftratum eft.Quibus verbis ad-

p mo;

“4 IN taberNacvlvm foederis Commentaria inoncmur eundem in modum vnumquclibet homine introfpicerc debcre,amp; turn CHRK STVMjtum leipfuin attendeie amp;confiderare3amp; conuenicnterillis, quænos lue tiadidi-luus atque docuimuSjagere ac opeiari.

^De altari Thymiamatis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. XXXIIII.

Exo^^^5 ED iam cum figura penitiùsintrogrediamur.

Locutti'S efi D omintis ad Moyjen, dieens:Fades (juoejue altarc ad adolcn' dnm tbymiama de liantsfctbiinj)abens cubittim loitgitudinis, CT altcrum lati' tudinisj id edl,(luadran^ulumy CïT duos cubitos in altitudine. Cornua exipfoprocc' dentjUeßies^ illudauropurißimo^tam craticulam dus, (Judmparietes per circuü tum^^ cornua, Facicsß ei coronam aureoîam per^rû,ç^ duos annulos aureosß^ corona perßn^ula latera jit mittantur in eos ue^es:,ç:yr altare portetur. Ipfos lt;piO' (pie ue3:esßctes de liantsßetbim^i^ inaurabis. 'Fones^^ altare cotra uelu, (luodan' te arcam pHet teßitnonij corampropiciatorio^quo te^itur teßitnoniunty ubi locpiar tibi. Et adolebit incenßm fuper eo ^^aronßuaueßa^ras, Êlanè, lt;piando compo' net lucernaS:, incendet illud'. cT eptando collocabit eas ad uejperum, uret tbymiama fempiternum coram Dominoin^enerationesueßras.Non oßeretisßuper eo tby' miama compofitionis altering ^^nec oblationemlt;^uiEimâ:gt;nec libabitis libamina.Et deprecabitur \^aronßuper cornua altarisßemelper annum in fan^uine,piodobla' turn eEpropeccatOji^placabitßuper eo in^enerationibus ueßris. SanEumßan/ clorum erit Domino.

Altare nrm nbsp;nbsp;Haélenùs verbaBibliorum,quæ dum expIicOjattentum Icólorcm cfiTe velim. Subleua-

' talibera voluntas bumanitatis Seruatoris noftri,omnium noftriim in conlpcélu Dci Patns altare eft.Etin ipfo Aaron ac filij eius,id eft, Chriftus amp;nbsp;fedatores illius,perpetuô adolc-bunt ac oftcrent Patri cælefti tbymiama gratiffimi odoris, boc eft, omnes illas virtutes internas,quas Cbriftus ipfe perpetrauit,qüæ(|; vnquaperpetratæ funt amp;nbsp;ppetrabutur à cun-âis bominibus bonis,ide ipfe Cbriftus lEsvs Dominus noftcr fuo offeret Patri, amp;nbsp;nos oes vna cum illo oftercmus. Hoc autem venerandu altare,vnum duntaxat cubitum longum, itemq; latum cft.Etenim libera lamftor'um ac bonorum omnium voluntas, vnum eft cum Cbrifti lEsv voluntate,cuius(vt diximus)liberavoluntas,noftrumornium altare eft:vtpo-tè in qua omnes nos vnius animi ac fcntentiç,vnius voluntatis,ciurdéq; libertatis viuimus, quæq; nos omes æterno in fe circumpleditur. Atqu'i altare boc in altitudincm duos obti-njetcubitos:fiquidem libera bumanitatis Cbrifti voluntas fiibleuata eft turn paths poten-Ioan.y. tia,quç prior cubitus eft;tum fuisipfius meritis,quæ lunt alter cubitus.Ipfe nanque ait;Pa-ter meus vfquc modó(id eft,ex omni æternitate)opatur,amp; ego opor. [Procedetq;,ait Dominus,ex altari boc cornua,] videlicet quatuormam quadrangulum efle debebat. QEt deprecabitur Aaron fuper cornua altaris femel per annum in fanguinc, quod oblatum eft j» peccatoj populillraelitici, [amp; placabit lupcr co in gencrationibus veftris.J Etenim altare Altare qui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;facrificiis fuisTfandtumfanftorum critDomino.1 QiLæ Quidem fi lecundum fen-

ram gerat. DIS accipiamus,altare iltud crucis iJominicç nguram gcrit,quç quatuor habuit cornua,Jlt;i eftjCXtremitatcs quatuor:fuper quibus Aaron,id eft,Cbriftus femel dcprccatus eft:, non in Heb. 9. fanguine bircoru aut vitulorti,fed proprio fanguinc fuo,que pro pcccatis populi fui obtu lit:ficq; placauit Pattern in omnibus fuis adfe pertincntibus.Idemq; altare crucis, fandifi-catum eftprcciofo fanguine illius,ex capitc,cxpedibus,ex manibus eius largitcr prómana-te,amp; quatuor crucis cornua mirifice cxornante.Ifta,inquam, poffint fccundum fenfus it* accipi. At mibi de interno liberç volutatis eius altari fermo eft, quod Domino fand!u faOquot; ftorum eft,itcmq; quatuor cornua babet magnæ virtutis ac dccoris.Etenim libera bçc ilb-us voluntas obedientiafc demifit,naturamq; illius corporeamfupauit,ac morti obtulit,et qui-

D. IOANNIS RVSRROCHtli

'quidemmorti crucis:qua rc noftram occidit mortem,amp; ca omnia dcbcllauit ac vîcir, qnæ nobjs officcrepofiînt,amp;encimpedimcnto,modô tarnenipfi obtcmpcrarc velimus: amp;boc cornuprimû eft,quodomncm numilitatis profunditatem attingcrcpoteft. Eadem quoq; libéra eius voluntas,ad æternam Deôpatri præft.adam ac cxhibendam laudem amp;nbsp;honorem fçlelubleuaüitiin quo nobis imitadus eft Dominus IES VS, fi devm in illius gloria cotcm-plari volemus.Et iftud alterû cornu cft,quæ vitra omnis altitudinis verticcm fcanderc pofi fit.Tertiolibera eius voluntas ad dexteil libéré proccffit, vcritatc amp;nbsp;virtuteS Verbis ac vita doctdoàcexercendo. Qmjdidêhos quoq; fentiamus oportetjfi virtütibus locuplctes elî le vcîimus:eftq; hoc cornu tcrtium,quo omnis noftra latitude corfoborari ac exornari de-bct.Qmrtô deniq; libéra humanitatis Chrifti voluntas, etia ad finiftram promanauit eum jratia, dementia amp;miferieordiaerga neceffitates omnes turn corporeaSj tum fpiritalcs: •idemq; etiam nos fentirc dcbebimus,habituri indè cornu quartum, quo gratiam obtinc-bimus amp;nbsp;gloriam in longitudinem dicrum,id cft, in æuum fempiternû. Habebat prætercà altare iftud in medio craticulam (vt opinor) exlignis fethim, aureis obdud:amlaminis,in ^ua thymiama adoleretur ad honorem Dei,amp; colummatiohem fiue perfedionem facrifi-

ExhiftoriaScholafîicacolIigi poITe vidcnir.âl cioru q Deooftejebant.Ifthæccraticulaoc tare hoc incenfi quatuor habuilTe cornua, amp;irt cülta ac libera ilia defignat rcucrétiam,qua cis quatuor peiulcntcs catenas aurcas, in quibus 1 j tgt;era humanitatis bhi voluntas erga lempi craticulahæcadaltariscôcauimediumfubmilTa . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•. i-. •

pendebat, inftar alterius altaris holocauflorum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gquot;quot;; diuinitatem. Cmus rcueretia:

dequo fupradidum eft in tertia parte, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quato nos plus innobis ientimus,tâto Deo

viciniùs ac^pfundi’ vniti,amp;in maiori libertate firmati ac ftabiliti fumus. Siquidem omniu noftrûm Occulta erga Deum rcuerétia,vnum eft cum viuida ilia reucrctia,quæ in medio li berx voluntatis humanitatis Chrifti dfturgit,amp; fertur in lublime. Vnde etiam omniu ho-ftriim craticula eft,in qua Chriftus vna cum omnibus nobis cunfta virtutum intetnarum facrificia in Dei patris honorem perenniter adolebit.Porro altare hoc,amp; illius craticula,amp; cornua quatuor foris amp;nbsp;intus ac vndequaq; auro puriffimo obduóta erunt. Libera nanc|; humanitatis Chrifti volutas,amp; quotquot illi vniti funt,iD quoda amoris coplexu ppetuo Viucnt.Enimuero hoc altare,illud aureum eft igniti amp;nbsp;ardentiffimi plenum amoris,quod D.Ioannes vidit ante thronum diuinæ contcmplationis. De quo Dominus porro Mofi im pcrans, Facies ei,inquit,coronam aurcolam per gyrum.Quod eft,omrics nos in vriiuerfum exo.jo* Vho,licet inçquali,in Chrifto gaudio,quod is voluntatis fuæ libertate enleritus eft, coro--tiandos ac circumpledendos eflc.led noftram voluntate in illius abnegemus ncceftc eft:at- Aurcolaali que itaamp;ipfe in nobis,amp;nos in inoviuemus,amp; corona aUreolam geftabimus. Sub hac co ïona Dominüs voluit aurcos duos annulos per fingula latera,in qüç veótes ex lignis fethim inaurati mitterentur ad portandum altarc.Per hofee duos veétes ex lignis fcthim,2tcinani Veftesdurtj Dei omnipotentis,eandemq; liberrimafn accipimus voluntatem amp;nbsp;cogiiitiofte: inter quas amp;nbsp;fuit,amp; eft etiamnum humanitatis Chrifti liberavolutas,quç (vt dixirhus) noftrûm omi Um altare eft,fixa ac conftabilitaud^; per circules aureos,qui amp;nbsp;illius amp;noftrç quOq; cha-ritatis Opera amp;nbsp;aftus fignificant. Illius enim libera voluntas amanter fefe obtulit ad agen-da,otnittcnda,perferenda omnia,quçDcuS ex omni çternitate ipfum agerc,omittere acp-petivoluit,conftituit,amp;præordinauif.Quodnosquoqueitideminnobisfentiredebcmh Öuö priof-amp; hi duo priores funt annuli aurei, qüibus æternos Dei vedes circumpledcmur. Deinde querhadmoduDeus ah eterno prçuiderat,conftitucrat,amaucrat,ita fefe huitianitas Chri fti in çternam diuinitatis claritatem amp;nbsp;amorcm amatiffimè refignauit amp;nbsp;obtulit: qua in re etiam nos ilium eodem modô,quàm poftumus amantilfime,imitari debcmus: ficé|; pofte-riores duos conficimus annulos aurcos,quibus turn cognitionc,tiirh chantatem illius çtef no Gotinemus.Si enim Chrifto vniti fumus,ita cum illo dicimus: Domine Deus, ficut Icis amp;vis,ita facnobifcùm in tempore amp;ætcrnitate.atquc hocipfo vitam plane fuauem duci-mus.Ponemus autem altare hoc contra velum, quod ante landuarium fanduarij pendeq , quo virtutum internarum cortina exprimituryitavt virtutes ac veritateiti cognofeerepof. fimus:itemlt;^; ponemusipfum ante arcamteftimonij coram propiciatorio,quodeft,anted lum locum,in quo area cum propiciatorio eollocata eft,hoc eft,ante locfi diüihæ clemeh-

p 2 ri«

IN tabernacvlvm foederis commentaria

ti« aCjppiciatîonis.Neque enim altare hoc intra Sanfta fauftorum conftitutum erat, fcH in

prion parte Tabernaculi,queiTiadmodiim Dominus Mofi iuxta figura imperauit. Vbi turn nos dc-iimppetuo adorabimus,amp;ipfe nobis intus loque tür,ficut Mofi foris manifeftè locut’ eftinosq; il-li intiis quidem amorc,foris autcm virtutum bonis aétibus rclpondebimus.[Et adolebit]inqt deinde Dominus, [in cefum fuperaltari Aaron,fua-Ue fragrans.Mane,quado componetlucernas,in-cedct illud: amp;nbsp;quando collocabiteas advcfperu,

Vret tbymiama Icmpiternum coram Domino in gencrationibus veftris.J Quanam rationc incenlum iftud adoleri atque ofterri confucuerit,quidq; figuificaucritjpoft Deo donante explicabitui’jvbi de faenfieijs Icrmo crit.

lt;^[Delabio feu mari æneo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput XXXV.

DnxiM vs iam de ijs, quæ in priori Tabcrnaculi parte pofita fuere: at nunc de tabio æneo aèturi lumus,foris extra Tabernaculum intra altare holocaufti amp;nbsp;taberna-culiintroitum collocato. Ante enim quam facerdotes ludaicç legis facras fume-rent veftes,manus ac pedes ablucre iuffi erant, dicente Domino ad Mofen;

TEXTVS Facies CT labium (cneumeum baßßua ad îauandum:pones^^ illud inter ta' hxod.jo. bernaculum teßimonij altare.Et mijja a(lua,lauabunt in ea lt;.^aron ßlij ei' ns mantis fuas acpedes, quando ingrejjùrißunt tabernaculum teßimonq,^ quando aceeßurijunt adaltare,ut offerat in eo thymiama TJomino^nefirtèmoriatur. Le ^itimumj empiternum erit ipß i^ßmini eins perßcceßiones.

Labiuçncu. Hoclabioænco fenfibilis quçdam exprimiturfircnultas,qua vnufquilibctfacerdos er-Bafis æn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cultum prçditus elTe debet.Bafis autcm ænea, cui labium hoc impofitum crar,fenfi-

’ bilem aduerïus Deum amorcm fignificat,in quo omnis noftra ftrenuitas fundada eft. Hoc labium cum fua bafi quandiu in nobis fentimus,vitalem diuinç gratiæ amp;nbsp;mifericordiæ no bis aquam habemusun qua femper nos lauabimus,antequàm facris induamur ornamentis, C^ia nos la amp;nbsp;adDei altare alfcédamus.lauabimus,inquam,nos amp;expurgabimus cum vera cordis con uidi atjua, tricione,veraq; pœnitentia in aquis diuinæ gratiç amp;nbsp;clemcntiç,amp; cum intima deuotioe cr-Manus diuinam gratiam.Manus autem noflræ funt,inordinatçafti6es noftrç:amp; pedes funt ap petitioes inordinatç,in quibus quotidiè delinquimus. Nam tametfi Aaron amp;nbsp;filij eius fan l’edes. di effent, eosq; elegiflct Deus ex omni illo populo ad cultum fuum, attamen lauandæ illis erant,manus ac pedes,antequàm in tabernaculum ingrcderctur ad altare Dei: alioqui mot te fubitaria extindi perijffent.At verô illorum incenfum non nifi aromatum quædam con fedio erat,quam in altari adolebant ad honorem Dci: ficq; figura duntaxat noftrarum fuit virtutum internarum,atque prccum quas facimus coram Dco. Non éftigitur fas cuiquam fuç confidere fanditati,fed fpem fuam om.nem potiffimiim in Dci mifcncordia collocate: in quaetiam manusablucmusacpcdesnoftros,ideft,humilitcrvera cum pœnitentia cora diuina benignitate amp;nbsp;mifericordia queremur ac confitebimur,fæpiùs nos quotidiè ex qua dam negligétia delinquere turn adibus,tum appetitionibus amp;nbsp;defiderijs inordinatis: amp;nbsp;ita manus pedcsi^; lauabimus.Habebat verô labium,iflud fine lauacrum lupernè mulierû fpe-Specula. cula,quo facerdotibus fele loturis in ipfis fpeculis perlpicuè animaduertere licerct, fi qua vel in facie vel vefbbus maculam gercrent,vt cam abolerent.Eodemq; modo ctiam nos ad Dci altare alfcenfuri,dilucidè nos in rationis noftræ fpeculo confiderabimus:amp; fi qua pee Veftes maculam noftrain facie,id eft,confcientia rcpercrimus,cam priùs,quàm aftcendamus, diluemus. Confiderabimus itidem veftes,id cft,mores,verba,adus,amp; conuerlationcmno ftram foris inter homines,nüm quis damnum ex nobis patiatur.Qua in parte omnis ,quam præftare ac nofle poteft,cuique adhibenda opera eft, ne quifquam ipfius occafione fcanda lum

b. IOANNIS RVSBROCHITi

lumpatiatralîoqui nunquaiple àüEo exaudietjCÙm indignus fit,qui in fiiu internu admit-taturtabernaculum,vbiDEVM adoret.Vndcetiam labium iftdd fiuelauacrum inter taber- _ naculi introitum,vbi aureum crat altarc, amp;nbsp;alterum altarc holocauftorum, in quo pecora nbsp;nbsp;nbsp;qu/qd

jmmolabant,pofitum erat: bac videlicet fignificatione, hominem noftrum externum per fibi velit. virtutes morales, honeftam couerfationem Si. afperç pœiiitêtiç l1:udium,in externo noftro Tabernaculo Deo offerre nos dcbere:iteq; hoicm noflru internu per virtutes internas,ex-ercitia IJiiritalia, intiriiaS ac pias precés in aurco altari noftro:atqj noc pado amp;nbsp;egrediemur amp;nbsp;ingredimur in Dei cultu ac famulatUi Verum prohdolor quotidic in his fiepenumero im pedimur,idq; cordis turn inftabilitate, turn multiplicitate. Quapropter labium hoc habe-bimus,id eft, lenfibilem quadam ftrenuitatem inter introitum Sc exitum noftrum: idemq; labium in fcnfibiliergaDEVM amorcceubafi fundatum erit:ficq; labium noftru habebi-mus cum bafi fua.In hoc vero labium fundet Deus aqua gratiae fuae:in qua ipfi nos abluc- Lauand! qn re debebimus,quoties opus crit:maxime tarnen antèè[uàm ornamentisinduamur amp;nbsp;affeé- fimus« damns ad altare Dei.Sic enim Dominus Mofi ait,lotionem hanc Aaroni Sc femini eins le- chriflifc-gitimum fempiternum fore per fucceffioncS.Atqui fpiritaliteromncs,fernen Chriftilunt: m«n qu». præcipuè vero,boni facerdotes fpiritali imitatione amp;nbsp;fanda vita fua:adeoq; omnes nouç le gis facerdotes,Veritatem illam vita amp;moribus exprimere obftridi funt,quä veteris inftru-mentifigura defignauit, Atq; eamobrem nouae legis facerdotes iure meritoq; foris quidem facerdotes bonis monbus,ac intus fanótis exercitijs,perindè ornati eftc deberent, atq; ludaicæ plcbis deberVto facerdotes in nei cultu fingularibus veftium ornamentis inftrudos ac decofatos elfe opor-tuit,quemadmodum iam diduri fumus^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

^De cultufeuveftibusücerdoturri. Cap. XXXVL

POfteaquam igit Dominus Si atrium Tabernaculi,amp; ipfuin Tabernaculum,cum il-lis quæ in eo pofita erant, atq; altare hólöcïauftorü amp;nbsp;labium antetabernaculum conftituta,ita vt fupra commemorauimus, fieri màndârat, iuffit itidèm Mofi, vt vedeS ac ornamenta Confici curaret, quibus faCirdotes in ipfius miniftraturi Tabernaculo induerent.Vbi principio id aduertehduftl eft, hullos alios Dominum in Judaica lege facerdotes habere voluifte,præterquàm Aatortem Mofis fratrem,amp; quatuor illius fi-liosEleazarum,Itbamar,Nadab amp;nbsp;Abiu, amp;nbsp;qui eit cii dcinccps pet fuccêlfiones nafeituri cflentzita vt femp vnus aliquis fummus efl’et facerdos,id eft,Pontifex, Aaron autem primus oim I’ontifex maximus,amp; ilbus quatuor filij,primi eflent minores facerdotes.Prçcepit igit tgt;hs,vt ad Aaronis ac filiorum cius vfum,ornamenta ac veftes Mofes parari iuberet. Quatuor enim fpecialibus vtebant facerdotes veftibus feu ornamentis, dum ad Tabcrnaculum miniftraturi ingrederent. At Pontifex fuo fundurus officio,ealdem quidem ctiam ipfe ha-bebat veftes,fed infuper alijs quatuor fplendidioribus induebatur.

^De quatuor minorum facerdotum veftibus. Cap. XXXVII.

PRima veftis ex quatuor, quibus communiter facerdotes vti oportebat, candida

PotefthincconieAuräcapi.anteidtem fuit,exbyfforetortacontexta,quam nos „la.

poris non fuifle vfum femoralium. fcminalc vel fcmorale dicimus. Hanc ve-ftem,poftquam manus acpedes lauifret,induebatfacerdosinfcrncidcfccdebatq;

à lumbis illius vfque ad genua-Ifthæc cädida veftis ex byfto retorta gemina défignat purita-tem,videlicet corporis munditia, amp;nbsp;fortem ac virilem aduerfus fingulos beftialis appeti-tus motus reludationem. Altera veftis etiä ipfa ex byfto retorta fuit,ceu lincum indumen- jj. tum,amp; ad talos vfque lubmifta, corpus omne circuplcdens, nec lata nimiu, ftridis mani-Tametfi veftishæccapiciumhabercc, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fingulos bumeros aureis nodulis ipfum capi-

non tarnen co fua obtegebant capita. tium conftringentibus,ne quas contraberet rugas. Byflus retorta cordis munditiam,amp;morum actotius externæ coram bominibus conuer-fationisamp;opcrumfignificatboneftatem. Tertia veftis,balteus fuit quatuor digitos latus, fie in rotundo textus ac velut reticulatus,vt colubri pellis,quam cxuit in fenedute,fimili-tudinem referre videretur.Cuius ftamen ome byffinum fuit,varijs intextu floribus, lubte-

p 5 gmi-

IN TABtRNACVLVM FOEDERIS COMMtNTARIA

Stamen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,3^purpuræ. Hoeftaminepuram nos accipimus confeientiafn cura

Subte-men. vitæ innoccntia côiunéiam: idemq; ftamen intexim’ fubtegminc hyacinthi j id eft, cæleftis intentionis:amp; purpuræ,id eft,omniutn rcrum illîcitarum abftincntiæ:amp; cocci,höc eft^vi-rilis ac fortisftrcnuitatis,quatum Dco,tum cunftishominibus fatisfaccrc vebmus: atquc ctiam elegantium florum, vt videlicet altos verbis ac bonis excmplis ad Deum traham’ ac inftituamus.Quartum ornamentum eft riataex byflo cadida,fcd Vidc lofephum fiehifto^ multùm diuei'la à pontificali cidari,de qua poft dicem’.Erat autc riam Scholafticam, in modum paruuh calamaci aut caffidis, habens vittas, quæ inuolutæ identidèm cônede- '

Mitra. bant,ne facile dilabcret:cratq; illi impofitum aliud quoddam velamen byfiînum, defcen-dens vfq; ad imam barbam,cclans pilei hui’ vel Tiaræ ligaturas.Mitra hlt;ec yel Tiara, hberta tem dcfignat curarum ac lolicitudinum expertem.Siquidem libéra voluntas,qux capiti fo let cópararijin vnoquohbet facerdote imaginib’ ac curis vacua efte debet,ita vt in omi fuo officio amp;cultu diuino nullis diftineatur autimplicetur impedimentis vel medijs, ac Dco omnipotenti digne facrificetffic«^; caput illi’ ornatum crit Tiara vel Mitra puritatis,amp; forti expedite nuditatis caffidc, quam nemo dcbellare potcrit,quadiu imaginum expers pfeue-rauerit.Porrô tiara hæc fortiter ftringenda eft vittis hyacinthinis,id eft,intcgra mudi con-temptioneamp;auerfione,pcrpreces intimasaedeuotas, amp;nbsp;cxleftia exercitia. Hxc nimirum quatuor veftiu gna vel ornamenta, ad ornes ludaicæ legis facerdotesj in Dei Tabemacuio miniftrantcs,atque ex illis,quæ Dco quouis'modo offercbantuf,vi(ftitantcs,ex çquo amp;nbsp;in* Veftib’ vir- Jifciiminatim pertinebant. Quib’ijfdem quatuor virtutum modis feugcnerib’iuremcri-^. esexpn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prxditi eflc deberent, quihodie ex Chrifti patrimonio vitam du-

cunt,atquc ad hoc in fanfta EccleGa conftituti funt, vt DEO illiusq; populo fcruiant.Ec rcucrà quicunq; facerdotes hilcc virtutib’ carent,ij plane indigni funt ex illis viucrc bonis, quæ Dei Glius luis cruciatib* ac morte nim'is acerba emerit’ eft.Idemq; de illis omnibus di-dum lît,qui vel ob preces horarias vel alias oblècrationes,quas in Dei honorem amp;nbsp;pro il-loru,qui ca vndè viditantjOeo obtulerut,peccatis faccre deberent,reditus percipiunt.

i^De veftibus pontificis vel fummi facerdotis. nbsp;nbsp;nbsp;Cap. XXXVIII.

AS eafdem,quas modo explicuimus,vcftcs amp;nbsp;ornamenta vulgarium facerdotum,’ ctiam Aaronem pontificem indutum elfe oportchat.Enimuerô prælati omnes,lî-ue lùblimis lîue inférions ordinis fin t,illis inftrudi amp;nbsp;ornati virtutib’ fint opor-tct,fi tarnen Deo placcre vclint,quæ quatuor his veftibus defignantur. At verô p* ter has veftes, alijs infupèr q.fclarioribus ornamentis fiue veftibus Aaron indui debebat:

quibus item quatuor virtutes fingularcs exprimé!tur,quæ prçter antè commcmoratas,fin» gulis Pontificibus ac Prælatis meritoinéfic debebunt.

Quafi T E- nbsp;nbsp;Prima ex his veftibus,tunica fuit hyacinthina talaris,manicata,duas ha

bens incifiones,ligaminibu8 duobusconfutafuperhumeros,amp;p Vide lofe latera in modum Dalmaticæfaâ:a,cuius capitium(id eft,pars fupe schXftV rior,perquam caput inferebatur) non ex tranfuerfo fuper feapu- camHifta las,lcd in longum,fuit feôlionem habens àpcôlore vlque ad medi-as fcapulas.Vbi tarnen ne qua appareretturpitudo antè vel retro, aperturâî huic afluta erat vitta hyacinthina,caudas habês duas itidèm hyacinthinas.

Exodl«'^^' T^^orfumutro adpcdesCfimbriælocoleZzycZètunicaper circuitum(juafîindia 'PuniCd pëdcbant ex hyacintho,^^ purpurdjOquot; cocco bit tindlo,^ byjjo retortd,tni ßii in medio tintinnabuîis [lêptuagintaduobus,]itaut tintinndbulum reffet aurci CT mdIuin'Punicum,rurßttn^ tintinndbulum aliudaureum nbsp;nbsp;mdlumVunicum^

Quæ quidem tintinnabula idcircô,vt nominus ait,adiunda erant,vt audiretur fonituj fontificis ingredientis amp;nbsp;egredientis fanduarium in confpedu Domini,amp; ne morerctur.

Hæc

Hà’C îgîturhyaeinthina tunica,quam ludaicuS Pontifex fuper tunicambyflihàm, qlix fa-cerdotibuscunChs communis ci'at,induebat:Euangclicammyfticercfcrt veritatem,qu3n-Joquidem hyacinthus coloris cfl cærulci.Hanc autem Euangcliorum ac nouæjegis verita-tcmvnufquilibetEpilcopusacprælatusfuo gerctinpeél:ore,amp;in omnifua vitaprx fe fe-retacdeclarable. Atqui cæleftcm veritatembancadipifeinemo poteft-nifi per imaeinueli-

,1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\ z 1 z- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ligame âfti

tntnationem ac libertatcm cuns vacuam:quod nimirum (vt paulo lupenus dixi) ad omnes tcfim; ex æquo facerdotes iurc pcrtinet.Porro ligamen anterius tunicæ huius,id fibi vult,vnum-quenq; prælatum intclleâum fuum formis amp;nbsp;imaginibus nudatum, cum amore ad nudita Pefteriuti tern conuerterc dcbere.Ligamen poftcrius id fignihcat,eó ipfum conniti debere,vt vita do étrinamq; illius fequi,populo frugiferum fit.Duæ autem,quæ erant in humeris iunâurç,q bis ligaminibus coluebantur vel retinebatur,perpetuum defignant defiderium turn hono risdiuini,tum falutis animarum.Manicæ, quibus vtraq; brachia ftringuntur ac obtegunt, fortem fignificant vtroq; ex latere contra auuerfa amp;^plpera reludationem,quje huic verita ti medium obijcere aut imagines aduchere poflent. Capitiu,id eft,pars tunicæ fupior, per Capitiurii quam caput infertur, fedum in longu, hoc nos inftituit, rrælati fapientiam in fuis aóhbus Vtroq; ex laterc,id eft,erga bonos amp;nbsp;malos pro cuiufque neceffitate amp;nbsp;falutej dilcreta feu partitam efle oportere,ita vt alios confoletur,alios obiurgctdus durum,illis pium ac beni-gnum fe pftet. Attamcn lapientia ipfa in fe diuidi non poteft. ideoq; capitium iflud vittam habet cum caudis hyacinthinis, qua feiffiones illius patulæ teguntur,amp; abfque rugis reti-nentunfignificatq; principalem prælati intcntioncm,qua is Dei honorem,amp; plebis nomi-nicæ vtilitatem ac falutem femper Ijieâare debet. Fimbriç tunieç huius,tintinnabula erât àurca feptuagintaduo,eædcmq; Euangeliorum defignat veritatem,quam Chnftus lEsvs p feptuagintaduo dilfeminauit idiomata, id eftjp ornes fines ac termines orbis terraru.Et terfingula tintinnabula, fingulacrant mala punicacolorum quatuor, quos fuprà exp reffi-naus.Qu.x quidem hoc nobis figurata fignificatione loquuntur,omes illos qui hanc verita tern per Spumfandum docuerint,eandem etiam viuendo coluifle ac obferuaffe. Quo facit Malapunici etiahoc, q,fingulistintinnabulisfingulaiundafuercmalapunicacolorumquatuor. Ita quadricold cnim veftiti erant atq; affimiles vitæ Chriftivirtutib’ quatuotjputabylfo puritatis ac inno ccntiæ,purpura fubditæ ac morigeræ obedientiæ,cocco bis tindo iuftitiæ,pcr qua omnia virtuti contraria lupcrarent,eisq; obfifterent,ac hyacintho fimplicis ac cæleftis intentio-nis, qua femper in his abfq; duplicitate perfeucrarent.Sicigit Prælati cuiuflibet dodrinam Doftrinani* vitailh’ commendare ac exornare debet.Nifi enim dodrinæ vita fit ornamento, plerunq; vitadocéti* dodrina fuperuacanea eft acinfrugifera.Idcirco autem, vt Dominus ait, tintinnabula hæc tunicæ Pontificis annexa erant,vt egeredientis amp;nbsp;ingrcdientis in Tabernaculum fonitus au dirctur,necmorcrctur.Etcnim Prælatus omnis nedum adibus,fed etiam verbis fibi corri-miffos inftituerc obftridus eft. Q^od fi quis ex illius filêtio mortuus fueritjid eft,lapfus in pcccatum,rationem bine reddet iufto iudici Deo*

V)deSchoiafhcamhigt; ScxtaPontificis vcftis fuitcphod vcl fuperhumcrale, Quafi tfe fioriam amp;nbsp;lofephum. prædidis quatuor coloribus auroq;'.contcxtuni,fu pernèpotês, fine manicis, ad modû colobij defeendens vlq; ad renes,adeô vt cingi pofletrfuperiorem quidem tunieç hyacinthinæ partem contegês, atinferioremminimè.Oraverôlaterumàmanicis viq; deorfùm,vncinis ôeannulis aureisiungebantur: amp;nbsp;in peôborelocus illi vacuus relicdus erat magnitudine palmi,in quo Rationale (ornamentum fcilicet, de quo poft dicemus) inftrebatuneiusq; partem fuperioremper vtruq; humerum.inft bulabât duo lapides onychini auro claufi,in quibus erat exculpta nomina filiorum IfraellinguaHebræa,infingulislapidibus fex nominaiuxtaordi nem natiuitatis corum.In lapide quidem dextri humeri, nomina eratftx primogenitorUjputà Ruben,Simeonis, Leui,Iudæj Dan amp;nbsp;Nephthalîm.

In

no IM tabernacvlvm foederis commentaria

In lapide veto finiftri humeri, Gad,Afer,Ifachar,Zabulon,Iofeph amp;Bengt; iamin.

Per fuphumerale iftud, ipirituS fioftri vnitate accipimus: quippc q virtutcs omncs in fcfc ' vnit,idq; p interna aureoru fuorû vncinoru eXa(äionc5amp; dcfiderantc aureoru annulorum noftrorum applicationem,coniunóï:ionem(^;. Hane vnitatem proprie acreuerà eófet^ui amp;nbsp;poffiderc nemo poteft,nifi per ftudiofam ac feriam veritatis Euagclicç, de qua fupcrius fer mo fuitjCXercitatione.F.ftq; vnitas ifta quatuor ornata coloribuSjeo quod virtutcs omnes in ipfa amp;nbsp;initium capiant,amp; definant ieu finiantur,coloremq; amp;nbsp;ornatum fuum ex ipfa ha Leant: cunôlælt;^; in ea non nih vna virtus ac vna vita funt, idq; per aurum intextum, id eft, charitatcm,diuinumq; amorem, qui virtutcs omncs ex vnitate producit, redpeitq; in ean-Veftis fine dcm.Nullasautveftis hçc manicas habct,quando fpiritus vnitaSjquatenus vnitas eft,fcmp tnanicis, qd tota intra fc pcrmanet, nec vlla ex parte ad creaturas Icfe cofert Sc adiungit.' atq; inde virtu-fibivelit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omium fons eft, quoniamquidem amp;nbsp;riuulos ex fefe cmittit, amp;nihilominus tota intra

fe perfeuerat. Habet etiam locum in peâore vacuu fiuc patulum palmi magnitudine in Ion gum ac latum,co quod defiderätem fui vel in fe introfpeâi- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fardonyche*,Septua

oncjnunqua non cxigatEratq; in fingulis humcris lapis ony gin ta interprétés fmaragdos chinus auro inclufus,duodecim patriarchaiu nominibus ex- poniit.Sed nos tutius Seriptu culptus. Voluit cm Deus,ne vulgaris populus Ifraeliticus vn- rae verbis inhæremas. quàm fidei amp;iuftitiæ patrum fuorum obliuifeeret: amp;eade caufi nomina eorum his duobus infculpta lapidib’, Pontifex in omnibus quae faciebat facrificijs, luis in humeris gefta-^“^-Lapides ifti onychini feu onyches fulci vel fubcadidi funt, humani vnguis fimilitudi-o^nychmi” refcrentes,candidis cingentib’ zonis ac venis: ferunt nafei in Arabia amp;nbsp;India. Per has qualcï. gemmas, ijsque infculptanomina,duodccim Apoftolos accipim’,qui noftri funt Patriarchs, vtpotè qui DEO nos fpiritu ac fide genuerunt.Quos fulcos fuifle,relt;ftè ouis dixerit, ob eorum abieftam Sc delpcétam vitam,amp; inftar vnguis humanipfpicuos per diuïnam la-pientiam.ljdeiTK^; fub vngue hoc pfpicuo acpellucido carnem gerebant fanguinolentam, obpfecutiones ^uas ptulerunt: erant^; cinôti zonis C3ndidis,dum cumftas dcfpiccrent res temporarias,ijsq; carebant,nifi quantum ftrifta pofeebat neceffitas, Creuerunt autem in Arabia,id cft,fubtiles ac humiles fuêre,amp; per hæc maiorcs noftros qu.æ fidei funt, edoeuc^ runt,atq; adüEVM conucrterunt.Clufi etiam auro fuerunt,hociplo quod fpiritiis vnitatem in diuino amore poffiderent. Vtroque in humero pofiti erant, quando ad fidei corn-munioncmamp;cthnicos amp;Iudsos,quibufcunq; libitum efletfidem Chrifti reciperc,admi* ferunt ac fufeeperunt. Et quotquot hodieq; Prælati ac ooftores iftarum gemmarum virtu tibus præditi cernuntur,eorum Sc dodrina amp;nbsp;viwimitanda eftifunt enim veri paftores:fed alioi'um non item.

CI N C T V M autem erat fuperhumcralc iftud alio balteo præter eum,quo tunica byffina cinda erat,quo tum Pontifices,tum minoris ordinis lacerdotes indifferenter vtebätur,cuius fuprà meminimus.Etenim Ipiritus noftri vnitas nifi exer ccatur,ac fortiter cingatur quinq; illis virtutibus, quas fuprà diximus per baltc-um accipi,diuturna ac durabilis efte non potcft.Inlpiciat igitur quilibct virtutes baltci,cin gatq; ita vt oportet vnitatem fuam.

Quafi T E- ry-^ERTlA vel feptima pontificis veftis,quadragula fuit,palmi habes I mefuram tarn in longum,quàm latum: eratqj duplex,ne gemma-■ 1 rum podere rüperetur,ijfdem quatuor coloribus ac auro interftin-ä:a ac intexta,quibus Sc fuperhumerale.Ponebatur autem in pontificis pe-ä;oreeo inloco,quemante diximus vacuum reli(dum,qui6cipfequadran

D. IOANNIS RVSBROCHIÎ;

gulus erat.PofitiquoquefuntinhoCornamêto quatuor ordincs lapidum auroincluforumdapides terni per fingulos ordines:quiijdemfinguli fin* gulis duodecini patriarcharum,popülilfraeliticiprogênitorum ac capitû,

. nominibus cçlati fuêre.In primo verfu crat lapis fardius^ôc topazius,amp; fma £xo.z8; ragdusrin {ecundo,carbunculus,làpphirus amp;nbsp;iafpisrin tertio,Iigyrius,acha tes,amp; amethyftusnn quartOjchry{blithus,onychinus,Ôc beryllus.Erat eti-am inhociplb Rationalifcriptanæcnomina, ivdicivm veritas, velnocTRiNA ôcvÉRiTAS. Habcbatq; per fingulos angulos annulum aureum,id cft,quatuor fimul annulos,in quorum fupremis duobus infer-tæerâtduæ catenæaureç,fibiinuicèm velut cacellatîm inftarXliteræcohç rentes,quæ furfum ferebanturvlque ad pontificis fcapulas, vbi duobus in-neôlebâtur vncinis aureis fuperhumeràli firmiterinfettis.înfimis verb duobus annülis afiutæ erant duç vittç hyacinthinç,quæ circa latera dudç du obus aureis annulis,qui fiib vtroque onychino lapide in fuperhumeràli fi xifiabant,interfcapulas infèrebantur, vt ftringereturfortiterq; cohæreret Rationale cum fuperhumerali,maneretq; iunckirafabrefaóta,amp; à feinuicé Rationale acfuperhumerale non pofientfepararh

Deniq; hoc ornamentû uns Ratioale iudicij appellauit.Qüod lahè preciolu fuit,defignatq; Rat’onali# hoîs rationêfupnaturali lumincillufl:rata,qquideoiare0leamp;exveritate iudicare nouit. ïpfe em Dhs,vt dixi,ornamétû hoc^ratioale appellat. Et hæc illûinata hoîs ratio,duplex eft, qh ôc intro inlpicit in vnitatC5amp; foras virtutes oes adfpeôtat: idq; ita ea agere necelïc eftjfi modo id quodpatct,in vnitate Ipiritûsimplere deheat. Vndè etiain quadragula eft,palmû vnûlonga,itcnt4j Eta.Eftemilliuspfedaaftio,quxcft foras ac intro relpcéiare,fcmperqj in vnitate fixam pmanere. Habet colores quatuor, eo quod ipfa cunétis virtutib’ ordinem ac decorem prxftct:virtutesq; omnes vna dûtaxatin ea virtus funt, quod aurum intextum f gnificat.Hoc nimirùm illuminatæ rationis orhainentum, Prælatus quilihet amp;nbsp;Dorior in fuo interno adlperiuppetuoantè le geret, pinde vtPontifex ludæorum fuoillud fempef geftauitin pedore,dum facrificaret.Érant ptereàin hoc Rationali quatuor gemmaruni au roinclùfarum ordines,lîngulis getnihis fingulorum Patriarcharum ihfculptis nominibus;

lîmulq' additis his didionibus,Iüdicium, Dodfina,Veritas. Quæ qdem gemæ duodecim Gemnïæ rz, in rationali pofitæ,totidem noHrX lîdei articulos refèrunt,quibus noPra ratio amp;nbsp;exorna- in RationàlS ta amp;nbsp;illuftrata cft,amp; lupra ratiohê eucâ:a:qui illius pcipüus décor eft amp;nbsp;ornaihentum. Atq;

in his duodecim fidei noftræ articulorum gemmis duodecim Apoftolorum Chrilli nomina innotuerunt. Siquidem exeorum doftrina,vitafidesq; ipfofurh perlpicit: quæ proprié illorum nomina funt.Hæc autem non alia funt,quàm iudicium,doftrina,veritas.

l|[De prima gemma,primo Patriarcha,primo Apoftolo,amp;pri-mO fidei noftræ articulo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. XLL

PRIM VS horum lapidum precioforum, Sardius diîtus eft, inferiptus nomine Gemma'prî Ruben primogeniti laçob patriarchæ. Eftque lapis hic ruber inftarterræruben-tis,amp; inter gemmas qdem vilior habehfed refert nobis primi articuli fidei noftræ figuram.Cùm enim perfidem amp;nbsp;charitatem rubro huic lapidi,ideft,Domino no-

ftro lES V Chrifto iungimur amp;nbsp;vnimur,per ipfum illuminamur,amp; cum fide in fupernatu-ralem quadam cognitionemPatfis eius ducimur, qui eftinitium totius fidei noftræ.Nemo emvenitad patré nifi pç]-^ognitione rilij.Id qüodinD.Petro Apoftoloperlpici licet,qui hanc gemmam,id eft,articulum hue pofuit in ipfo noftræfideilimine ac introitu.Enimue- Ruben qd rô Ruben primogenitus Iacob, qui D.Petri typum geffit. Latine verfus,idem eft quod Vi fionis filius,aut Videns filium,feu Videns in mediojvel Videns per medium.Quæ omnia fi

q benè

ni nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN TABERNACVLVM FOEDERIS COMMENTARIA

bene inlpiciant,apte fatis D. Petro Apoftolo congruere vident, vtpotè qui Apoftolorum princeps eft, amp;nbsp;primus omnium vocatus ac eleétus. Idemq; per Patris reuelationem faftus Mat 16 eft vifionis filius:viditq; in fpiritu FÜij pfonam vnitabumanitati noftræ,amp; aicTues Chri-ftus filius Dei vim. Atq; etiam vidit in medio,id eft, inter Pattern amp;nbsp;Spiritumfamftum Fili-um pfpexit,mediamin diuinænaturævnitatepfonam. Per idemq; medium,ideft,pcr FiU-Um, æternum adfpexit Patre, qui eft fempiternum adorandæ ac celfiffim.æ Trinitatis prin-ARTi.I. cipiu. Atq; in hoc Chriftianç fidci fymbolum exorfus,ita ait: credo in devm patrem

OMNIPOTENTEM, CREATOREM CAELI ET TERRAE: quæ verba ïàtis indicant,quàm benc diftus fit confimilis Ruben Patriarchç,quê vifionisfilium in noftralingua lonarc diximus. CuiproptereàüominusIESVS opportune rcfpodit:Tu es Petrus,hoceft,cognofcésveri-tatem,denudans affelt;ftum,folucns confcientiam,amp; cognitus à Deo.Neque ablurdè Dominus nofter lESVS Chriftus viligemmæ huic comparatus eft. Etenimperquàmfimilis illi eft,amp; in doélrinâ,amp; vita,amp; in morte fua:reieâ:us indigne ac vilitcr à ludæis, amp;nbsp;infra mor-tales omneS ab eis infimus acviliffimus habitus, ac neci datus.Sed hocipfo fynagogam illi euctterunt fuam, amp;nbsp;fie Ecclefia fané ta amp;nbsp;vnitas fidei noftra: in hoc lapide Chrifto rundata eft,ad quam confluere atque per fidem,lpem amp;nbsp;charitaté adiungi licet, quibufeunq; libet, cuiufuis illinationis fint. Deniq; hoc primo articulo ratio illuminatur à Pâtre, amp;nbsp;fide fu-pra feipfamper rilium in Patris cognitionem ducitur, qui adorandæ Trinitatis actotius noftræ fidei fempiternum principium eft.

^De alteronoftræ fidei articulo. Caput XLII.

PROXIMA Rationalis gemma,topazius eft,cui inferiptus erat Simeonfecudoge-nitus lacob Patriarchæ:fignificatq; nobis gemma ifthæc alterum fymboli Apofto-lici articulum.Simeon autem,D. Andreæ apoftoli CHRISTI, amp;nbsp;fratris Pétri,ty-pum geffit.Nam fi Simeone ex Hebræo in Latinum conuertas,idem eftquodau-ditio velfvt veteres habent interpretationes)exaudibilis. Quç quidem in Andrea apoftolo loan.i. perfpicuum eft inueniri.ls cnim primùm audiuit à D.Ioannc Baptifta;Ecce agnus Dci.audi-uitdeindè etiam ah ipfo Agno,cùm effet in mari cum fratre fuo SimonePetro;Venite poft me,amp; faciam vos fieri pifcatorcs hominu. Et quia exaudihilis,id eft, audirc parat’ ac habi-lis fuit,idcircô internû intra fe teftimoniû amp;nbsp;occultam fenfit infpiratioem Dei paths, ficq; reliftis amp;abieélis omnibus,Chriftum fequebatur,intùs quideminfpirationi Paths pfctla acintegravoluntate,foris autem pilio perfeéfis aétihus ac operibus relpondcns ac morem Andreatqd. gerens.Quod fi Andream verras Latine,vtquibufdam placet,idéeftquod,Refpondcnspa bulo.Ita nimirùm DÎuus hic Andréas Apoftolus verbo Dei,quod reuerà cibus amp;nbsp;pabulum eft æternum bonorum omnium,relpondit,amp; hocipfum quod relpondit, verbis quoq-, amp;nbsp;*’''T.II. adibusperfecitac declarauit,dicens: et in iesvm christvm filivm eivs vnicvm, do-MiNvM nostrvm. In quo fidei noftræ articulo Chriftum iesvm topazio côparamus,vtpo-tè qui inftar topazij per ætemàm charitatem fuam aurei eft coloris:amp; vt eadê gemma omni fertur refplenderc colore,ita amp;nbsp;iple fanétorum amp;nbsp;virtutum omnium præftatia, ornatu,no Topaïijicla bilitate,fed longe vitra omnem modum illis excellentiùs refulget. Quicquid cnim habent rit«' fandi,peripfum vtiq; adepti funt- Fertur etiam topazius dum Solis tangitur radio, omniû gemmarum luperare claritatcm: amp;nbsp;Chhfti itidèm humanitasper cam quam habet cû verbo çterno vnitatem, claritudine ac nobilitate fanftos amp;nbsp;angelos omnes longe latequc ex-cclht ac fuperat. Et in bac humanitatis illius cum verbo æterno vnitate vel vnione, diuini Solls reflexutam fulgida, claraac gloriofaeft, vt omnes turn fandorum, tum angelorum adfpcdus amp;nbsp;obtutus in fe rapiat,amp; fimplicem quendam intuitum vel vifionem eis imprimât: quod idem præftat etiam bonis quibufq; hominibus, quib’ ifta eft claritas reuelata aC manifeftata.Hunc in modû topazius quoq-, lapis adfpeét us, ornes quibus propofit’ eft,ni-mio fulgore fuo in fe trahit, eisq; fefe imprimit:amp; vt dicit,fi polirc eu tdaueris, obfcurat: fi fuçnaturç eu reliqueris,clarior dcmoftrat.Itemq; fi çterni claritatcm verbipcrfcrutariac perueftigare vehs,clahtas illius obfcura tibi reddet,vel temfum obfcurabit,amittesq; earn: led fiitajVteftinfeipfa, earn relinquas, amp;fequaris eamfimplici adipeduac contuitionc cum

Ö* lÔÀNNIS itVSBitÖCrtlli nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;li?

cüm tuîjpfius abncgatione,clarior tibi apparcbitjfuaque te luce ilîuftrabit. Dcniquc gem-mam bane reges amp;nbsp;principes potiffilhùm amant,nee ea quicquam preciofius in fuis thefau biKus^’ ” ris arbitrant.Sic nimirùm quotquot Chriftum prærebus omnibus eligunt, amant ac pof-lidcntjilli reges amp;principes fuht, nec quifquam alius omnino. Quod videlicet niuus fecit Andreas Apoftolus:quiiuxtaGræcametymologiam virilisappellafjèhr^ t3 avlt;0jlt;x7^,id cfl:,à ferç virOjputà Chrifto, quem virilibus ac ftrenuis aàibus ad mortem vfquc feôlat’ eft. Dicitur etiam Andréas^ quanuis violenter,decus in ftationc.-Etenim duobus diebuS in cruce perfti tit,docens populum nomini. Et in vltimo eius fpiritu Cliriftus lESVS pclariffimus topa-zius nofter,tantam illi contulit claritatem, vt hominum oculis confpici nô poflet:cùm ea-demq) claritate fuum reddidit lpiritum,aeternadeincepsclaritudinepfruiturum. Hoede-mum articulo ratio in fimplici contuitionc diuino trans format lumincjefficitq; hominem amp;nbsp;foris amp;nbsp;intùs virtutibus amp;nbsp;veritati morigerum amp;nbsp;obfequentem.

^Dc tertio fymboIiApoftolici articulo. Caput XLIIL

Ertiagemma fmàragdus fuitjLeuicçlata nomine, quitertius fuitfiliüs Iacob pà triarcnx.Refertq; gemma hæctertiumnoftræfidei articulum; quemadmodùm Leuijiacobum filium Zebedæi, Saluatoris Apoftolum. Eft enim Leui in noftro Leuîquidfô idiomate idem quod additus vel applicatus. Qüod nimirùm docct nos infignis

Apoftolüs ifteineo, quem iplè addidit, noftfæ fîdeiartitulo, dicens: oyi conceptv^ tST DE sPiRiTV sANCTO^ NATvs EX MARIA viRGiNÉ; Vbi tum natura floftra ætef- xrt.IIL no eft addita fiue iunélavcrbo,idemq; verbù noftrç naturæ applicatû eft,atq; hoc aftu eft in intemeràta virgine per illius virtutes, amp;nbsp;Saftilpiritûs opationem.In hoc articulo filiüni Dei gratiffimx huic gemx fmaragdo fimilé dicimüs: cüiuis quidem fmaragdi tâta viriditas SmaragdM eft,vtnihilpoffitomnino virideilli xquipararijamp;ipfas quoqueherbaSamp;graminafupe-'^' itasqtâ. rctjmplet etia fatiat ac reficit fua viriditate adfpeftâtiùm oculas.SiCf|uoa verbum çter-numPatris omnipotentis homo faélum eft,color eft omnium qui vnquam vifus fit,gratif-lîmus ac viridiffim’:tantaq; vnionis hui’ v‘ifiditaS,cleg3tia,iucunditas eft,vt nùllus ei alius color poffit comparari: atque hoe ipfo cuiuflibet hominis^ interna contemplatiönc ad id parati,impleuit,exatiauit,refecitq; adfpcdum amp;nbsp;ocülos. Scalpentibüs quoq; fmaragdum non alia oculorum gratior refedio eft,ita viridi lenitate laffituditiem mulcet:poffuntq; in eo ceu fpeculo quxq; ci oppofita agnofci amp;nbsp;conipici. Ita amp;nbsp;ilos cùm ahiihi confideratio-ne pfcrutamur,quifnam fit ille q noftra caula natura noftra ex amore fufeepit, quxda no's capiat ncceftc eftadmiratio: illiust^j ob maieftatem ac magnitudinem, latis eum pro dighi-tatc laudarc non valemus.Cùm item modum ppendimüs, quo homo faidus eft, non pof-fumusnon erubefcere,quódvilife facco noftroirtduit:amp;obhümilitatemeius,fansnos abijcere ac demittere nequimus. Cùm denique caufam cxpendimus,qüamobrem homo fà dus fit, eft fanè vndè gaudeamus: neque tum noftro pro voto ac defiderio fatis eum ama-re poffumus.In hac triplici ratione C H RIS T V M*ptxclariffimam fmaragdum ingen-ti cum defiderio adfj3icere,amp; amater fcalpere fiuepfcrütari atque cófiderare âebemult;*id^; nobis ita facientibus, nihil poterit efle iucundius, neque quicquam pinde rationis noftrç allicere amp;nbsp;ad fe rapere obtutus. Siquidem illius nobis intùs impreftam imaginem, nosquè rurlum in ilium per eius gratiam amp;nbsp;vitam virtutibus deditam transformator reperimus. Aucrtamurigit,obfecro,penitùs à cundis rebus temporaTijs,noftrosq; ob oculos fempef iftud fpcculum geftemuSi Q^od quidem ftudiofè fecit Apoftolus Chrifti D. Iacobus,qui lacobusqd.' fupplatatorem fignificatjCO quod caduca omia amp;nbsp;temporaria conculcarit ac vicerit.Fuitlt;^'; filius Zebedæi, qui ij, noftra lingua donatum vel dotatum fonatdicetq; ùobis per eu Chri ftu accipcre,de quo in illius natiuitate fanda canit Ecclclfa Catholica: Puer ftatuS eft no-bisjfiliusdatus eft nobis.Qui etiam dotatus fuit,quando in co totius eft gfatixplehitüdo: per eumq;,quicquid amp;nbsp;habemus amp;nbsp;habituri fumus,adipifcimür. Potcfti^j hinC vtcunque animaduerti, lacob nos elle oportere,id cft,fupplantatores: item que filios Zcbedxi,id eft, Chrifti,qui nos m orte fua genuit ac regenerauit-in vitam xternam.

q X 5IDc’

IN TAEERNACVLVM FOEDERIS COMMENTARIA

lt;^rDe quarto SymboliApoftoliciarticulo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput XLIIII.

Carböcul’. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VARTVS lapis preciofuSjCarbunculus diftus eft, infcriptum Habens ludæ vocabu

■ lum,cjui quartus fuit lacobi patriarcbæ filius.Per hunc lapidenl,quartum intel-Z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fymboli Apoftolici articulum:amp; per luda: nomen,D.Ioannem infignê

Ciirifti Apoftolum,ac Euangcliftam ob fctiptum Euagelium. ludas, enim eft confitens,vel Glorificans:qualis etiam hie nofter fuit loanes Apoftolus amp;nbsp;Euangelifta.Ete-nim in ipfo mox fui Euagelij exordio,tum æternam pilij ex Patre generationem,tum etiam temporalem in carne natiuitatem confitetur ac glorificat. Atque alibi quoque in fuxEpi-i.loan.1. ftolæ initio ex omnium perfona Apoftolorum ita dicir:Qy OD fuit ab initio,quod audi-uimus,quod vidimus oculis noftris,quod perfpeximus, amp;manus noftrx contreélauerunt de verbo vitx. Rurfumque in hoc quarto articulo eundem confitetur filium,diccns:

ART.Iin. p g g g g^g PONTIO PILATO, CRVCIFIXVS, MORTVVS, ET SEPVLTVS. In quo articulo C H RIS T V M carbunculo affimilem dicimus. Eft enim Garbunculi Carbunculus ignitus vt carbo,cuius fulgornec nodevincitur, adeovt flammas ad oculos defcriptio. coràm infpicientium vibret.Et CHRISTVS itidèm inftar caibonis ignitus fuit in omi vita fua,maxime verb in paffionc,amp; cum cruci affigeretur.In morte äutem vfqueadeo emi-cuit atque relplenduit,vt ne omnes quidem peccatorum caligines hanc illius poffint lupc-rare claritatem:per ipfiimque mortem fuam,quandam ex Ic fplcndidam mittitflammam,id eft,Spiritumfanétumin omes cum amore ipfi prxfcntes. Atque jam oh rem virtutibus noS exornarc,amp; cum amore ad venerandam ipfius mortcm,in qua vita noftraperpetua initium fumere poffit,conuerteredebcmus.Qupd fane niuum loannem fecilfc,in aperto eft:qum-pequi amp;nbsp;fingulari Dominum amore compleól:ebatur,amp;ea de caufaviciffim à Domino fin gulariter ac præ cæteris Apoftolis diligebatur;cui apte confentitipfum illius vocabulum, loannesqd. putàlO ANNE S,quodcftapud nos, GRATIA DEi: vel, IN quo diuinaineft gratia.

^De quinto noflræ fid ei articulo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput XLV.

Qvinta gemma fapphirus fuit,infcripta nomine Dan quinti filij D.Iacob patriar-cha;,per quam nos quintum çquè fidei noftrç articulum accipimus. Dan autem S.Thomam Apoftofum nobis refert:fiquidem nan iudicium fignificat,quod eft ferre fentctiam,veliudicare: quod turn D.Thomas fecit, quandorclpódens loan 10 r)omino,ait :Dominus meus amp;nbsp;Deus meusiillisipfis verbis veram edicens fentetiam. Et qa ante aliquadiù de Chrifti refurreóEonc hæfitauerat, quintum hunc nobis promulgauit ar ticulum,ita dices: descendit ad inferna, tertia die resvrrexit a woRTVis.Inquo nos articulo morenoftro Chriftum Dominum fapphiro affimilamus, cuius duo feruturef Sappbirus fe genera:Vnum flaui coloris cum purpura,aureo velut puluere mixtum: Altcrum coloris quotuplex. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;radiorum Solis reflexu igneum ex le tulgore Yibrans:no tarnen gemma hæc per-

lucida eft fiue perfpicua. Quç nos omia in Chriftoin hocipfo quinto articulo inucnimus. Illius cm pclanffima anima ad inferna delcedentc,corpus interim iacebat in fepulchro,fla-uo ac mortah colore oh aniniæ emigrationem:amp; purpureo,ex rofeis fanguineisq; vulneri-bus fuis:intermifto puluere aureo,ob earn,qua oiiiinitati fempcr coniunólum erat,ficut amp;nbsp;anima,vnionem. Anima verb ad inferna,fplendida plane ac cçlefti colore infignis,defcen-dit,ita vt amicos fuos omnes miro afficeret gaudio,beatosq; ipfa fua claritate cfficeret.Por rb à refurredibe vfq;adcb ingens amp;nbsp;effieax turn corp(gt;ris,tum animx illius claritas eft ex di-uini Solis irradiationc,vt micantes flagrantesq; ex le vibret radios,inflametq; amore quot-quotadipfumpropibs fefeadiungunt. Neque tarnen fapphirus hienofter Chriftus lEsys perfpici poteft,vtpote qui fecundum Diuinitatem fundum penitbs aut finem non habet. Vndè etiam reâè à D. Thoma pofitus eft articulus,hac gemma myftice exprelfus, cbm Ic-Thomasqd. cundum quofdam Thomasinnoftro fermone abyirum,id cft,profunditatcm impenctrabi lem,fonct. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

^Delexto fideiApoftolicæarticulo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput XLVI.

SE-

D. IOANNIS RVSBROCHli.

SEXTA gemma lafpidis habetnomenjCælatavocabulo Neptab’m fexti hlij Iacob patnarchæmobisquefcxtum fidei articulum rcfcrt: quemadmodùmperNeptalim, Ncptalim fi lacobum Alpbæi Domini Apoftolurrtintelligimus. Nephthalim enim,fi interprète- ueNephtha risjidem eft qiiodhabitatiojvel comparätio, hue conuertens eos, aiitlatitudoeo^ rum.Quæ omnia fanéius hic Apoftolus eo,quê fidei inleruit,articulo nos docet,dum aiti. ASSCENDIT AD CAELOS, SEDET AD DEXTERAM DEI PATRIS OMNTPOTENTIS. Pcr ha bitationem enimj quam NeptalimfignificarediximuSjDOminiAßcenfioaccipipoteftjpcf - , comparationem vel æqualitatem conleflus eiufdem in paterna dextera; quitus Apoftoli propriè ac reuera conuerfi funt,amp; à cûdts rebus téporarijs abfl:racli,eumq; per amorem fe-cuti in ca:lum: vbi turn dilätati vel potiùs longe lateq; diuifi funt, ad inftituendos ac con-uertendoS populos toto vbique orbe terrarum. In hoc autem articulo Chriftum lalpidi lî milem dicimus.Iafpis enim viridis eft,gratus oculis,proximeq; ad fmaragdi viriditatem ac^ cedit. Reélèigitur Domini Aflcenfio illi comparât, quié amp;ipfa viridis fuitjVtpotc eo faéla tempore,quo virentgramina câpi:amp; grata adlpeétu Apoftolis ilia ddlpeólantibus, adeoq; iucunda,vt deihdè in omni vita fua illius non poflent obliuifei. Quod idetn nos quoq; in nobis fentiredebemus, itavtinterioribus contemplemur oculis præclanlfima hanegem-mam Dominum noftrum IE S V M Chriftum,verbum æternum cüm abundantiffima vi- feriptio. riditate, noftracaufa in noftram fefedemififlenaturam: atqueindètanto afficiamur gau-diOjVt nihil æquè nos exllilaret: quandoquidem adfpedus hic longe gratiffimus eft.Dein-dè etiam vtcontueamurcadem naneeximiam gerflmanoftra cum natura aflccndifle in cæ-lum,amp; confédéré in paterna dexterâ,lôcumq; nobis gloriæpræparalfe; Cuius nos merito ingens femp tenebit defiderium. Atq; ifta corttenlplâdo,cuda nobis nocentia facile euin-cere ac fuperare poterimus. Quod etia in hoc ipfo D. laCobo Alphîei,animaduerti poteft. lacobus enim vt quidavolunt,lupplantas fcftinatcm dicitur,id cft,fupplantans diabolum, lacobusqth mundûamp;carnê:qüorû fihguliinnoftrîpditionéamp; cxitiûfcfhnât:eosq;nospe{fumpre-mereamp;coîiculcarcnecelfeefljfilatobuseire volemus.Atinlupèr etiam Alpbæi filij fimus æ“*' oportet. Per Alphæum enim Chriftümintelligimus. Eli enim Alphæus,Latinc redditus, idem quod doâus, vel documentum, vel millelîmus. Et Chtillus fecundum diuinitatem Patris documentum vel doârina ell,amp; fecundum humanitatem doélus cil .àPatrentemq; millelîmus ell,eo quod omnes in fc numéros Compleâaî, amp;nbsp;per cum ciusque mérita perfe-ftuseleftorum numerus abfoluatur atq; confummetur.

^DeleptimoApoftolicilymboliarticulo. Caput XLVII. Fortc*Iyrt Septimvs lapis preciofus,polîtus iri ornamento peéloris lummi facerdotis, *ligyrius curius

ditlus ell,leptimi lacob patriarche filij, id eft,Gad nomine infcnpt’:fignificatq; no-bis feptimüm Apoftolici fymboli articulû.Gadautem S.Philippum apollolum delï-gnat.Gad enim Ldtinè Felicitas,vel Felicitcr,exprimitur:quam qüidem felicitate bc-atus hic apoftolus Philippus nos docet,pfenti hoefeptimo fidei articulo generale cunélo-j rum hominum indicium commemorans,quod merito boNorvm félicitas,aut bonis fe liciter CEDENSjdici poteft.llli enim turn beatitudinem Corporum fimul amp;nbsp;animarupercipient,idq; fcliciter,eoquôd digni fint,teftimonium eis ferentcipfo iudicioDei. Ait ergo Philippus apoftolus: inde VENTVRVS ÈST IVDICARE VIVOS ET MORTVOS.ideft,bo-nosamp; malos.InquoiudicioextrcmoChriftugemmçligyriovellyncurio videPlinlum côparamUs:cuiuscft color igneusacrubicûdus,rapitq; adfecalorefuona lib.j7.cap.}. . turab amp;nbsp;fereno aerc res ficcas ac leues propè pofitas: nafeiturq;, vt ferunt, ex vrina lyncis jigyrijVe*-congelata acverlam lapidem:quamtarnen egeftaterraprotinùs beftia operit, inuidés cam feriptio. hominum vfui.Sicnimirùm Cnriftus iniudicio ex faCris vulneribus fuis rubicundus acriï tilo cum fulgore apparebit:atque per abundantiffimum charitatis ipfius aixlorcm fuauiffi mus quidam ex ipfo manabit fpifitus,quo leuia quoque amp;nbsp;ficca ad le rapiet,id eft,omnes à peccatis exonerates ac expeditos,qui leues funt:amp; ardenti plenos amore,quos reétè ficcos dicimus: qui etiam Toit illi adfunt,aptiq; amp;idonei funt,qui ab ipfo trahantur.Qui autê vi-tam degunt inftar pecudum ac belluarum,gemmam hanc arena obtegunt,id efl:,rcbus tem

q 3 po-

ixlt;gt; IN tabernacvlvm foederis commentaria

porarijs.Neq; enim Chriftum in illius iudicio videndi vllo tenentur defidetio: amp;nbsp;quia ne-quam ac improbi funt,iuftum illud indicium amp;nbsp;xquiffimam fententiam verentur, neque qd'fonet. cuiufquam falus^priè illis curæ eft. Et iure fané articulus ifte Philippo attfibuit. Quidam enimvctcres Philippum Os manuum, vcl Os lampadis interprétant. Etintremeftdo illo iudicij die manus loquent,ora (ilentio contrahent:quod cft,bona opa pias(^; adioncs façi* Lapas amp;nbsp;ole nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exaudicndas effcjqu.àm verba. Loquet ctiam ibi os lampadis. Vas quidem lampa-

qSd noftrae,vel ipfa lampas noftra,charitas cft,amp; oleum mifericordia: quas qlquis hîc exCo-lucrit,amp; in alios pio ac liberali animo declarant amp;nbsp;prxftitcrit ac exercuent, illius turn lo-quentur aduSjvbi ora obmutefeent.

^Deodauo.lymboliarticlilo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. XLIX.

CTAvvs lapis prcciofus, Achates didus eft, eiqueinferiptum fuit nomen Al^

D.Bartholomxum Apoftolum fignificat.Aferenim idem eft quod tcmplum,vel diuitix,fcu beatitude,aut beatus erit.Quç quidc omnia D.BarthoIomçus Apo-ftolus hoc fuoarticulo nosinftituitjita dices: credo in spiritvm sanctvm. Quifquis enim creditin Spiritumfandum,id eft,charitatem Dei,firmamq; erga eum fidutiam gerit, illius templum,in quo oret, idem ipfeeft Spirituftandus: ciusque diuitix,quibus abundc contentus cft,itemq; beatitude illius,in qua Iperat, cuio; totus innititur:amp; quotquot demum in verafide fandolpiritui confidunt,perennipernucntbéatitudinc. Et hanc fidem Achatç de- quahabemus in Spiritumfandum, gemmx huic Achatx conferimus, quæ fufea eft vel ni-fcriptio. nbsp;nbsp;gra,habcns in medio circules nigros amp;nbsp;albos,iundos amp;variatos:ferturq; eum a q^uo gefta-

tur,gratum cundis quibuscumviuit, amp;amabilemefficcrc. Eodem quoquemodocredc-rc in Spiritumfandum,fulcum hominem reddit, id eft,moribus humilem,ac fundo animi purum,mundum etiam ac purum intentione,amp; humilibus infiftentem exercitijs,quod al-binigri^; circulidefignant. Quos nimiriim fempcriundos efle oportet, ipfumqjambire ' ac penetrate hominem, amp;nbsp;mutari ac renouari exercitatione,quoties id agcrc licebit.Faciut enim hominem ipibs gerentem turn Deo, turn cundis ad Deum pertinentibus,gratum aC Bartholo- amabilem.Id quod fand’ hic Apoftolus etiä fuo nos nomine docet: quod,ft interpreteris, ««us quid. apud noSjfilius fufpendentis mc,vcl filius fufpendetis aquas. Ingredi ertim in SpiritUm fandu cum fide amp;nbsp;amorc,caufa eft quod quis fupra feipfum fufpenditur, vbi turn ex lan-difpiritusinfpiratione pcrcipit,cfre fcillifilium fufpendentis fine fufpcnfi: rurlumq; ipfc intus fando refpondet fpiritui,velle fc filiu efte fufpendentis aquas vel fufpcnfi ad aquas, id eft, ad dona Spiritulfandi, quæ nos faciunt fufpendi, item^ue filios nos efficiunt,^præ-

^Denonoarticuïofideiapoftolicæ. Caput Llt;

EMM A nona amethyftus fuit,cçlata nomine Ilfachar noni filij lacob patriarchafrp eamq; accipi licet nonum fandæ fidei articulum,amp; per Iftachar faftdum Matthç um Apoftolum amp;nbsp;Euangeliftamjqui Euangelium fuum Hcbraice confcripfiulf-fachar enim Latine memorem fonat,vel Domini reminifeentem, aut virum mer-

cedisjvel Merccdem meam. Quæ cunda in Apoftolo Matthæo rcpcriûtur. Is enim bene fux Mat.9. lalutis mcmor fuitjCiiiti mudo amp;nbsp;vitijs valefaccret.Fuit item Domini memor, quado Chri ftum fua excepit domOjilliusq; effeótus Apoftolus, virtutu eum ftudio feftabatur. Fuit ite vir mercedisjid eft,mercede dignus,quando Chrifti Euagelium confcripfit,docuit,obfer-uauit,nonuq; buncarticulum in fymbolo colIocans,dixit:sANCTAM ecclesiam catho-EiCAM.Poteftq; demum verilfimè nunc diccrejDeum eHc mercedcm fuamrEft nantj; reuera Deus æterna merces illiuSjpro rede fadis ac bonis operibus ipfius.Porro articulum liuC Amethyftï nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;incongrue amcthyfto comparaucris:cuius color purpurcus eft,permixto colore vio-

defcripno. lacco,amp; quafi rofæ nitor,leniter quafdaflammulas fundensmoteft^; facile fcalpi:amp; in In-Lcclcßacui dia nafcitur.Ethçc omnia figuratè ad fandam Ecclefiam pofluntaccommodari. E,ftcnint aptèc^wa- excellente!- omata,id eftjianguine Chrifti iesv amp;nbsp;Apoftolorum ac Mailyrum:qui tur. violaceo permixtus colore eft,hoc eft,omigenis virtutibus: vibrat^ lenitcr flainulas qual^ dam

D. IOANNIS RVSBROCHli.

dam inftar rofarum rubentiumjquibus interna defignatur charitas,quæ in fanéèa Ecclefia cxercitata eft,nobisq; declarata ac manifeftataper infignes adus amp;nbsp;opa externa.Facile eti-arn Ecclefia fanéia fcalpi poteft: qnquidem verc credentes amp;nbsp;fideles,cunftaEcclefiæ fände mandata amp;nbsp;inchoantjamp;pficiût citra difficultaterii.Crefcit dehiq; amethyftus in India, quæ ad Orientem fitaeft.India,intùsdilucidüs,autpræcéffiôilldminans,rcdditur.Crefcit india quid itaq; landa Ecclefia Sc fuis augefeit incrêmetitis ad æterni Solis ortû: crefeit ctiam in nutu fonet. dilucido in occultis, amp;nbsp;in illuminante præceffionc, quæfunt exempla fandorümbono-rumqjhominum.Atq; bis D.Màttbæùs Apoftolus fuo quoq; nomine adftipulat.Matthæ- , um nanq; quidem datorem confilij,vel donum féftinationis interpretantur: quod eft gra- quot;nbsp;tiaDcijRib vnomömento cùndahobisneceffariaperficiens,fi tarnen rede ac ordinc cum fanda Ecclefia communione fine communitate nos coniungere atque vnire vclimus:fi- i quidem vna eft Ecclefia toto orbe terrarümj èadciü^i cum omnibus luis meritis vnicuili-betfidcli communis.

çDe decimo {anâx fidei articulo, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput LL

DECIMA gemma cbryfolitbus fuitjdecimi fihj Iacob patriarcbç,id eft,Zabulon cç lata nomine:per eamlt;^; nos decimum çquè lymboli Apoftolici articulum,amp;per Zabulon Simonern Saluatoris apoftolüm accipimus. Eft enim Zabulon in no-ftro lèrmoneidem quod Habitacüli fubftahtia,vel Habitàculum eorum,vel Ha-bitaculum fortitudinis,feu Habitaculû pulcbritudiriis,aut fIux’ riodis,fiue lufiurandû ei-us.Et hæc omriia S.Simon apoftolus decimo hoc articulo nosinftituit,ita dicensisANCTO-RVM COMMVNIONEM, remisSioRem peccatorvm. Qi£æ nimii'ùm communio fandorum cum mutua châritate,habitaculum ipforum amp;nbsp;cohabitationis fiuc colledionis fubftahtiaj id eft, fuftentatio vel fubfiftentia eft:eademlt;^; in diuinà charitate communio, ipfamet eo-rum omnium babitaculum eft, amp;nbsp;fortitudo, amp;nbsp;pulchritudo. Nam communis omnibus CHRI ST V S cum vniuerfis meritis fuis,per amoremmanauit in landos fuos,amp;ipfi vi-ciffim in eum:atq; in bocipfo vita fubfiftit plane iucunda,quæ eft mütua communio,gau-dio amp;nbsp;beatitudine affluens. Porrô fandorum banc communionem amp;nbsp;remiffionem pecca-torum per nodis lluxum,id eft,duo Ecclefiæ facramenta, putà baptifmutn amp;nbsp;poenitetiam^ confequimur.Hæc nanque fluxus funt,qui in fide vera noétem obfcurâ,id eft,peccata elu-unt. Atque hoc iufiurandum eft omnipotëtis Dei,iam ihdè ab Abrahami patris hoftri teiri poribus,quôd fefe nobis impartiretfacerctq; communem,amp;per abûdantiffimarri cliarita-tem fuam,fuo nos fanguine abluerct.Cui nos illius iuramcto,quod per feipfum præftitit, quo iricundantiùs ac firmiùs alfcntiremus, fidemq; commodaremus,fuaipfius morte con-fignauit:mortislt;^; fuæ mérita, fandæ quidem Ecclefiæ in peccatorum remiffionem, amp;nbsp;fan dis in gloriç ipforum decus ac ornamentum,communia fecit ac clargitus eft.Hunc articu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ,

lum chryfohth’ lapis defignat,qui pcrfpicuà claritudine ac viriditate fua mari affimilis eft^ fgfcnpdo* fulgetq; vt aurum.Sic nanque fandi omnes ac boni quique homines gratia amp;nbsp;gloriapcllu-cent:amp; virides funt,id cft,iucundi ac grati adlpedu ob vitæ fuæ fandimoniam;amp; fulgent inftar auri,diuino amore cos omnes penetrante ac permcantc. Atque hoc triplex ornameh turn fandis bonisq-, omnibus commune eft:fiquidem ftatus hic eft Ecclefiç fandæ nedura inpræfentijverùm ctiam futuràvita.QuptquotautêrubriMaris colorcm, ideft,vitam im- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

probam ac vitijs deditam depofucrunt,atque à fefe repulerut, chrÿlôlitho poffunt fimiles „’s color * dici.Eft autem Mare hoc,rubrum exipfaregione velfundo,in quo fitum eft,quodeftinter quid, Hiericho amp;nbsp;Zoara.Hiericlio lunam fignincat,Zoara beftiam rationem occæcatem.Ita in-terlunam inftabilitatis acinconftantiæ,amp; contra rationem obfequi beftialitati,vclilli parti quæ rationis expers eft,Mare rübrum (id eft,vita peruerfa)perfeuerat.Neque poteft aliqd Rubrum vitæ particeps in hoc rubro mari vitam retincre,amp; quicquid in ea vitæ expers eft, ad ima ru mare, it. Vndè etiam eo loci Mare Mortuum dicitur,quôd nulla illic fiat nauigatioieftq; inftar bi-tuminis vel picistenax,arripitq; amp;nbsp;extinguitquiCquidin ipfum venerit.Et fie commode fa tis peccato comp3ratur,vtpotc quod hominem Ipititalitcr rapit amp;nbsp;capit,atq; interficit co-ram Dco,atqj iftiufmodi mortui ruunt ac merguntur in Tartara.Eamobrem fi peccatorum

no-

118 IN TABERNAC VL VM FOEDERIS COMMENTARIA noftrorum rcmiffionem,fanótorumqj communionem adipifci velimus,chi-yfolitho fimi-fonfimus,amp; Domini Apoftolum Simonem imitcmuroportet.Nam vt quidainterpretatur, Simon auditor eft mœroris, videlicet cordis fui, amp;nbsp;obediens turn Deo, turn Ecclefiæ fan-ftx.Neq; obfcurum eft,veto cordis dolore ac mccrore peccatorum remifllocmjveraqj obc dientialanâorum communionem obtineri.

l([De vndecimolymboliApoftoIiciarticuIo. Cap. UI.

Ndccima gemma onyx dida eft, infcriptum gerens nomen lofeph vndecimi lii D.Iacob Patriarchx.Per bac gemma vndecimum famftacfidei articulurn intel-ligimus,amp; per lofeph, Chrifti apoftolum Thadda:um,qui alias diftus eft etiam ludaslacobirfuitq; iam difti Simonis frater. lofeph enim in noftro idiomatc augmentum, velappofitionem,vclDominoiuftificatumfigniftcat. Atq; ifthæceadem D. Thaddæus Apoftolus vndecimo, cuius ipfc author eft, noftræ fidci articulo nosinftituit, dum ait: garnis resvrrectionem. Vbi nimiriim corpus fuæanimæ denuô copulabit, quod gaudiorum noftroru augmentum crit:atq; ita nos Domino iuftificabimur, quando eum perenni cultu, famulatu,ac laude cu omibus nobis ab co donatis,id eft, anima ac cor-fcuony^i'i* pofcjpfèqucmur:amp; hocipfo onychinolapidi fimiles erimus. Cuius quidem gemmæduo nilapidisge quidam volunt eflc genera,quorum alterum in Arabia, altcrum in India repcriatur. Et de ncraquot. priori,quod Arabia proferat,fupcriùs egimus:cuius duo erant lapides in fuphumcrali Po-tificisjin quohbet humero vnus.Hic autem de quo nunc lermo eft,in Rationali ante pedus pontificis pofitus,in India nafei videtuncuius eft mixtus color, albus amp;nbsp;rubicundus, eftlt;^; pcllucidus inftar vnguis humani, fpecie ignca,'albis cingentibus zonis,aut venis candidis. Itaquegemma hæc homines gloriofos feuglorificatos poft indicium fignificat:qui tu pcl-

lucidi,candiclj,iplendicli inltar Sohs erunt,idq; ob conlcientiæ puntatem:admixto coiore rubro,co quodbcftialibus appetitionibus fuis refiftedo,carnem fuam crucifixerint: adiu-fto ml upcr alio quodam fingulari colore rubro ex Chrifti fanguine,quo nos omnes ablu-India quid, ti fumus. Atqu'i in India interim nafcamur oportet.Eft enim India,vt quidam volunt,prç-ceffio illuminas:vt nouerimus,vitam fanélam in nobis præcedere(hoc eft, primum à nobis coli)oportere.Erit prætereàin fanâis glorificatis fpecies ignea, id eft,interna flagias chari-Zonæ candi Tas,omnino cos penetrans:cinóliq; crunt venis aut zonis ladcis vel candidis,quæ funt cun-d.t quid. étæillæhbcræconuerfionesadDcum, quascidcmvnquam obtulerint. Ea nanq; libertas turn cinget nos,ducctq; in Deu,rurfumq; in nos,ac porro in fandos omnes, iuxta omnem beatitudinis rationem,quam quidem liberis adibus emeriti erimus. Sed ad hæc vtptingc-re qucamus,Apoftolo huic pfentis articuli authori fimiles efte dcbebimus.Sunt ante Apo-ftolo eidem prç vitæ excellentia duo nomina, quoru primu ludas, alterum Thaddæus eft. ludas. Iud3S,confitentem vel glorificantcm fignificat.Et nos igit Deum turn verbis tu adibus gio rificabimus ac confitebimur,atq; ardenti amore ex cordis affedu amabimus: Atq; per hæc Thaddæus TKaddæus efficicmur,qui apprçhêdens principem,vel apprçhenfio principis,reddi poteft.

* Q^ævtraq; nobis.cueniét,Cùm enim apprçhcndcrimus Chriftu eximium principcm,nos quoq; illius appræhenfio crimus:in quibus duobus falus ac beatitudo noftra fita funt.

^Depoftremo lymboli articulo.

Emma duodecima,eademlt;^; poftrema Rationalis, Beryllus fuit,vltimi filij D.Ia-cob,putàBeniamin,cçlatus vocabulo.Itaque per hanc gemmam extremum noftræ fidei membrum,quod eiufdem cofummatio amp;nbsp;claufula eft, accipere licebit: Beniamin nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Beniamin autem,Matthiam Apoftolum Domini. Qiuda enim Beniamin fili-

urn dexteræ,vel filium virtutis, vel filium dicrum, aut filium virtutum interpretantur. At^ que ifthæc omnia Symboli claufula MATTHIAS Apoftolus nos edocet,dum ait: vitaM aeternam. Quifquis igit cum fando hoc Apoftolo amp;nbsp;credere amp;nbsp;Iperare vult æternâ vi* tam,virtutis filius fit oportct,id eft,per virtutum ftudium ac cxcrcitationem VJrtuofus ef-^nhndn Porro pervirtutes,filius dexterç fietin Chrifto:ficq; filius eritdieru,dierum inquS,' fiat, finemnon habentium; fimulquc filius virtutum earum omnium, quas vnqua turn Chri-ftus

Di IOANNIS RVSBROCHII.

fins ipfe,tum fanéli illius omnes praftiterint atq; coluerint. Quod quidem ëtiam Beryllus

gemma figurate fîgnificat:Eft enim nei-yllus lapis pallidus tranfparens:amp; gignit in India fi-

milis fiiiaragdo, fed cum pallore: fêmperq; Berylli fexangula figura artificum ingenijs po-bunt:quoniam hcbefcunt,nifi color reperculfu angulorum exciter. Huic nimirùm gem-mæ fimilcselfe dcbebimus,fi vitam ætérnam obtinere volemus.Erimus,inqua,vclut{mara-« ;;i gdus viridesjid cfi, virtutibus cunftis amabilitcrexornati:quæ tarnen viriditas cum pallore coniünélacrit, vt fimus magna cum reuerentia coram Deo demiffi ac verecundi: bös veto duos coloresjvbicünq; funt, diuina gratia fuis radijs femper pénétrât. Deindè etiam in India commorabimur,putà,vbi diuinæ gratis fol ppetuô cxoritur:pleniusq; nofipfos amp;nbsp;exç-quabimus figura fexangula,reddituri ira demû fplendorem reciprocum in vitam æternami J Primus angulus planitiem inchoans,humilitas eft,coniüóla eu obedientia ergaDEVM Sc Ec n angulus clefiam fanélam. Alter angulus planitiem abfoluens fiueconfummans, amicabilis eftpar tientia eu voluntatis refignatione. Tertius angulus ordineminchoans,diligcsaclêriavo lûtas eftjbonisaûib’cxrôncacdilcretiôeexornataJ Qùartus angulus oem ordinêœfüm mansjfortisamoreft,idcmq; impatient. Quintus angulus,qui fcalpendiinitiumêll,bbc-ra eft fui ad devm eu reuerentia fubleuatio. Sextus angulus,qui nos pficit amp;nbsp;ablbluit ex-peditus atq; imaginû expers eft adlpedus in nuditate côtemplans. Hoc paélo quifqs Icxan * gulus eftjis in fempiterna Dei gloria perenni corufeoq; fplendore fulgebir. Idquodlàtis probaripoteft etymologianominis lanéli Matthiæ Apoftoli:quem qdam interprétant do- Matthias; nationem Dni,vel donantem fe Domino,vel paruu,id eft, humilc Dei.Quæ quidem tria,ea omnia,quæ ïam com.memoraui,nos inftituuntàPrimùm enim fufeipiamus in nobis necef-fe eft Dei dona femper parata,fi tamé illi placere velimusirurfumq; nos totos DEO done-mus:atque in bis duobus femper maneamus pufilli ac bumiles, futuri boc ipfo fimiles turn Mattbiæ,tum cæteris Apoftolis Dominidiccbit^; nobis poffidere eu eis vitam æterna.. Hîc iamnofipfos explorare atq; examinarc debemus: amp;nbsp;fi quidem virtutes iam diôlas in nobis repererimus,affimiles fumus gemmis duodecim iVt Rationali collocatis,id eft,in ornamêtO illo quadragulo î pbtificis ludæoru peétorc in quadrate fupbumeralis foramihe pofiti,de quo pfens nobis fermo texit: vitaq; exprirrtîm’ atq- colim’ id, quod duodecim patriareba-rû noîa bifee gémis infcripta,figurata fignificatioe rcferut,fidcq; pfeéla retinem’ cù articu- . , lis duodecim, iteq; duodecim Apoftolis fimiles fum’,à qbus fymbolû iftüd, ahtcq diuide- Symboluri rent,inter ipfos mutuo cofeélû atq; copofitû cft,fingulis articulos fingulos digerentibusp^^ tametfi in omnib’ omnium articulorum notitia prorfus euidens amp;nbsp;explorata inellet. Qua äum.

âruntac conftitue-

runtjcandemq; poftniodùm maxime ferio in^çntiq; eorum labore amp;nbsp;docuêre alios,Ôcipfî viuendo colucrunt: atqueadeo in ipfa quoq^ vltimum reddiderc fpiritum,amp; quemadmo-dùm Chriftus magiftcr corum,fuo fangûiné coÂlîgnârut,quo Sefidemipfis aCcommode-mus,amp; virtutibus excolendis in vitam eos ætëfftaiîhfubfequamur.

^De quatuor orclinibus gemmarum amp;nbsp;articulorum fidei hoftræ.

Caput LIIII.

Nimirvm quas iam pertraélauimus gemmas cum duodecim filiorum Ifraelis nomt uibusjin rationali in ipfo fummi facerdotis peélore guadruplici ordine digeftç atque collocatæcrant,ita vt finguliordinestefnas copleifterentur gemmas cum totidem nominibus: quibus iniupèr vno in loco ifthæC vocabula addita fuere,

IVDICIVM, DOCTRINA, VERITAS.

Atque bunc eundem in modum duodecim faniftx fidei membra, cum vita Apoftolorum irï Præîati cuiuflibet atque etiam bominis illuminati ratioe illuftrata per quatuor ordines col locataerunt,in fingulis ordinibus ternis articulis cóftitutisific^; amp;nbsp;verum ferre indicium, orfmu'quï amp;docere vcritatempoterit.Horum quidem Ordinum primus docet nos vnum credereoe tuor primô’ um in Perfonarum Trinitatc,Patrcm omnipotentem,amp; vnicum Filium eius,eûdemq; con- qu'difocca-eeptum de Spiritufanlt;fto,natumin carne noftra ex MARIA virgine. Alter ordo inftituit quot;'Yl.

r nos

IN TABERNACVLVM POEDERIS COMMENTARIA noSjCundem filium paflum fub PontioPilato,crucifixum,mortuum ócfepultum, defccn-difle ad inferna,tertia die refurrexilTe à mortuis,aflcêdiflc in cælum, Sc federe ad dcxteram jjj Dei Patris omnipoteiltis.Tertio docemur ordine,indè ventuiû cum iudicare viuos amp;nbsp;mor tuos:atque vt firmiter credamus in Spiritumfandum,amp; vnam lanftam Ecclefiam catholi-IIIE cam.Qjaarto demum ordineinftituimur credere fanótorum communionem, remiffionem peccatorum,carnis refurredionem, Vitam çternam,AMEN.Ifta videlicet fides cum illis quç fupràdiximus,coniundaoperibuSjnoftramtumexornarejtum illuminate debet rationê, atq; etiam fupra rationê ipfam in nudam nos perduccre veritatCjvbi abudè explcbimur arque contenti erimus.

^De quatuor annulis aureis amp;nbsp;duabus catenulis Rationalis.

CAPVT LV.

Abebat deinde Rationale per fmgulos quatuor angulos aureum annulum,in quorum fupremis duobus infèrtæ erat duç catenç au^ reaCjfibîinuicêvelut cancellatîm,{êu inftar X literæ,ante peótus pontificisjvbi mutuö iungebantur,cohærentes: quç furfum ferebantur vC-

que ad pontificis lcapulas,vbi duobus inneôlebantur vncinis aureis fuper-humerali firmiter infèrtis.

Qmbus id nos inftituimurjtationem illuminatam cum omi fuo ornatu in Ipiritiis vnita-te per duos annules aureos duabus catenis aureis in duobus itidèm vncinis aureis affigi amp;nbsp;Annul» pri- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oportere. Ex bis prior annulus aureus eftjVt fupra rationis (id eft, fuum ipfius) ca-

orquid amp;nbsp;ptum ac intelligentiam,DEO bene cofidat. Alter eft,vt citra confiderationem in vnitatc quahs. contempletur. Hifce duobus ratio feipfam excedit. Inpriori autem annulo catena pedens, Cateni nbsp;nbsp;nbsp;amor abfq; formidinc furfum afleendens. Altcrius annuli catena,pax eft forinis amp;nbsp;ima-

ginibus vacua in DEO,quam nullus pturbare poterit.Iftliçc duo,putà amor citra timorc afleendens, amp;nbsp;pax imaginum expers in vnitate,iemp etiam abfque difleparationc mutuo fi Vncîni. biiunôtamanentatquecohiErent,perindèvtambæcatenulæCrucis inftarppetuo fibimu tuQ copulantur, Atqui duo bis vneini aurei adbibendi funt,id eft, gemina quçdam eadêq; fupernaturalis in vnitatc conleruatio,per dona Dei amp;nbsp;vnitatis fpiritus noftri fubleuationc fiue furfum attraófionem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, j

Quafi T E‘ Er^^rit etiam,vt didum eft,in infimis duobus angulis Rationalis,duo an-XTvs, nuliaurei,miflaper eosvittahyacinthina,quæ circa latera Potificis duda, ibidèmadbalteùfortiteriungebatnndèverô duabus extremitatibus fuis a tergo ad binos illos vfque fcreb^tur bnychinos lapides,qui in fuperhume-rali fixi ftabät, atq; inibi fingulæ jpfius extremitates fingulis aureis annulis inferebantur,vtftringeretur fortiterq; cohæreret Rationale cum fuperhu-merali,maneretq; iundura fabrefada, amp;nbsp;à feinuicem Rationale aefuper-humerale non poflent feparari.

^DevittahyacinthinaRationalis,quidfignificet. Cap. LVT.

EX bis intclligi licet,rationem illuminata,dum dcorfum refpicit,duobus aureis annulis præditam efle debere,qui funt,Amor virtutum,amp; Cbaritas erga proximum. Nam tametfi ingens fides,amp; pcrlpicax intclligcntia in aliquo ineflepoffint, etiam fi no deorfùm alpiciant per aâ:us amp;nbsp;opera bona,mortu3e tarnen eflent coram Deo. Per bos autem annulos geminos,puta virtutum amorem amp;nbsp;proximi cbaritatem,vitta bya-cintbina,id eft,difcretio leu moderatio inferetur,ac penetrabit:eademlt;^; vitta,id eft,difcrc tio,ad balteum adiunóta erit.Qua: enim ex illuminata ratioe^pficifeitur difereta confidera-tio,ad balteum adiûda efle debebit,rcgetq; ac moderabituramp; coferuabit virtutes eas oes» quas fuprabalteo coparauimus.Ex vtroq; etiam latere retro ad fcapulas vfque furfum fere tur,quo nimiru diferetio ac moderatio noftra cudis fitpfpeda boibus,atque inde aliqs ^*^1 eos

Ö. iÖAPÏNÏS kVSBROCHit

cos früétüs amp;nbsp;vtilJtas rcdeat. Atquc inde ctiatn retro nos in apcrto äcjppatulö locö in düo-bus vncinis infcretur,quod eftjOperam nos dare,colt;^; coniti deberc,vt mottalcs omnes g-buscum viuimus,plane intelligant ac animaduertant,nihil nos nifi Dei honorem amp;nbsp;ipfo-nim omnium fpedare falutc.Ifti videlicet duo annuli funt,quibuS difcretio in cunftis vir-tutihus bono qüodam in ordinc fiue bene ordinata ppetuo retinetur. lam fi ita fefe res nof ftræ haben t,vt ratio noftra^vt diftum eft,illuminata,fupra feipfam in Dcü fcandat in lumi nefideijitem^; defcendatadproximos omnigenis virtutum adibus cum refta intentione coniundisjiam quidem amp;ipfa(rationem noflram dico)cum vilitate, amp;nbsp;vnitas cum ea^im-motaperfeuerat.

^Decidaripontificis, Caput LVIL

CTAvAeademqjvltimapontificisveftis,quoddam ornametum caQuafi TEJ pitis fuit,videlicet cidaris vel tiara infignis. lam ante quiderri dixi-mus,adfummumßcerdotem etiam quatuor illas,cæterisfacerdo tibus in Domini cultu communes,veftes pertinuifle.Habebat autem illi ti-aram byffinam: itaq; amp;nbsp;potifex eiufeemodi tiarabyflinä habere debuit:fed fuperhanc alia confuta erat longe præclarior Scornatufplendidiori. Quae, quidem tota hyacinthinafuit,fupcrnein acutifiimum defmens cacumen. ambiebatq^ea circulus aureus tribus ordinibuSj ita vt tres circuliceu vnus iunâi viderentunôcfuper hunc circulum ab occipite ftabant flores aurei plantagini fimiles,a tepore vfq; ad tepus,fingulis circuli ordinibtis fuis flo-ribus attrib utis, fpeciatim ad ipfos pertinetibus: tametfi iuxta iundura no nifi vnus circulus atq; vna florum ratio videretur.A frote verb fuperne fta-bat flos aureus fimilisherbæ,quam Graeci hyofeiamon dicût,magnitudi-ne digiti vnius,inftar calycis vel coronç.In fuperiori veto planitie tiarç vel cidaris,ex omni parte in circuitu vfqj ad fupremum verticem particulatini perloca erat mala granataaurea,feu nodi figura malorum Punicoru, cum ( . îpinofis extremitatibus fuis fabrefada.

Quxfo iam animu ledor aduerte. Superius quidem cum de quarto ornamento vcl ve-ile,id eft,mitra priori ageremus,libera volutatem capiti comparauimus, eodemq; loco di-ximusvniufcuiuftibetlacerdotisliberSvoIuntatcmiurcmeritoq; nuda imaginibus amp;nbsp;cans vacuamac Deo tota amp;omninó deditaefle deberc.Hæceft enimpriormitraexbyflo pu ritatis cófeéta,ad ftngulos quofq; facerdotes itire pertinens. Aft altera mitra vel cidaris, ex quos pertî-hyacintho parata,atq; fuper haciamdicla conluta, liberum quenda ac cæleftcm nobis de-ftgnat afticcfum in luminc fupnaturali:qui gde vfqueadco acutus amp;nbsp;ftiblimis eft,vt illius tu acumc,tum celfitudo adfpeftus omes exdcdat ac luperet.Eft hyacinthini,id eft,cærulei co loris, quandoqdem omnem noftraconuerfatioYiem amp;nbsp;interna amp;nbsp;extcrn3,planc cæleftcm efficit. Aflccnditq-, furfùm figura rotuda,eo quod nulla neq; occupatioe, neq; cura cuiqua adftri'ftus fit,nec quifqua ilh; tametfi interim occultum quodda ornamctum ac præcipu-um quoddam virtutum omniu initium fit. Ambicbat autem mitram hanc fummi facer-dotis infernc circulus aureus ex tribus conftans ordinibus, ita vt tres circuli in vnum iun-âi vidcrentur: ftabantq; fuper eum flores aurei plantagini fimiles.Per huncrripliccm circu Triplex cîr/ lum aurcum,triplicem çque charitatem accipimus,quæ in cuiuflibet turn prælati,tum illu-minati hominis libero afleenfu dominium fibi fempcr vindicare debeat. Ifthæc charitas in feipfa gdem eftentialis charitas eft,liberumq; ac cæleftem affeenfum triplici ordine,aut tribus amoris rationibus ambit.Primus amorijhuius ordo eft, vtDei honorem lupra omnia Amon's orgt; libéré amp;nbsp;amemus amp;nbsp;defidercmus. Alter ordo eft, vt res terrenas, quantum ad commodum dines tres, amp;nbsp;deleftationem attinet,ob Dei honore ex amore abnegemus ac delpiciamus. Tertius eft, Ytabfq; curavelpreflura cordis,q.uorumlibet mortalium æquè vtnoftramipforum falu-

r z tern

15» IN TABERNACVLVM FOEDERIS COMMENTARIA

tctn appetamus. Ifti inquam tres amoris ordines, fiuc trcs circuli aurei funt,vnu circulunt abfolucntes fiue perficientes, hoc eft, perfeâum Dei amorcm, qui fons cftamp; origo virtu-®îm7on't? tuni omnium.In hoccirculo triplici ftabantflores aurei quos ante diximus,hngulis circu-lis fuis flonbusexornatis, ita tarnen, vtconiunftimnonnifi vnus circulus,eademq; floruin , ratio videret. Quç nobis libera charitatis opera fignificant,quæ tum erga DEVM,tum crga.

nofipfos,tum quoq; crga proximu ad Dei honorem cxcrcere dcbeamus. Vbi nimirùm fîn-guli flores,fuos ornant circulo$,id eft,opus quodlibet fuu amoris ordirtcm flue modu cx-omat;at vnus nihilominiis circulus eft,id efl:,vna diuina charitas,quæ caufa amp;nbsp;fohs eft vir-: • tutumomniu.A fronte verófupèrnèftabatflos aure’,hmilisherba:quamGrxci Hyofcia-mon dicunt,magnitudine digiti vnius,inftar calycis vel coronæ aurcæ.Hûc flore Sanélilpi ritós intra nos opationem accipimus,vtpotc quæ totius libertatis noftrx oinamcntum eft. Cùm cnim ifthxc Sanótilpiritus intra nos opatio eu libera voluntate noftra coniungitur, eii^ue dominaf,tum nos coronam geftamus aurcolam,quç nos liberos cófcruat,amp; credos fubleuatos«^; ad DEVM,atque omnigeno virtutu omatu cofpicuos.Atqui in fupcriori tia-rç vel cidans planitie,ex omni parte in circuitu ad fupremu vlq; verticcm,particulatim per loca erant malagranata aurea,feu nodi figura mâlorû Punicoru,cum Ipinofis extremitati-lo û^p'unr fabrcfaóla.Quibus id nos ccrtiorcs rcddimur,omnes illos adus bonos, quos fim-coru extre- phci cu intcntioe fupra nofipfos deo liberc obtulerimus,aurea elfe mala punica, qbus fu-mitates,qd. pernè acutæ funt Ipi.iæ aureæ,id cft,hbeijc-ex amorc refignatiócs;quibus qdem intm Deus vidus atq; cofedus amp;nbsp;vulneratus reuerenti amorc eft, vt libcrrime nobis totu id efte vclit, quod eft amp;nbsp;habet.Et quatenias qdem liberis ac cæleftibus alfcenfióibus nofipfos cum reue rentia cxceffimus, eatcniis nofipfos adusq; noftros obtulimus deo, tantumq; lucrati fu-mus:atq; hic^prius amp;nbsp;peculiaris nofter thefaurus eft,qui noftros in hbertate aftcefus çter-no exornabit. Atq; eamobrem pro fuæ quifq; refignaüóis ac reucrentiæ modo,pcrcnnitcr regnabit ac Ixtabitur.

lt;([De lamina aurca. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput LVIII,

QuifiTE- Vperfrôtêverôpêdebatlaminaaurea,admodûlunçclimi(liç videhifio ^^^faôlatquæarcuatâinflexionê furlumbabes,Sein medioannu klt;^lûaureû,vncino aureo infeFebaf,qui mitrç vel cidariinfèrtuscen, erat.Neveró cùm mouereturPontifex, commoueretur amp;:laminalànâ:a, lurfum ligabaturvittahyacinthina perlpicua, criante vncinum amp;annu* lum, quæ circududa capiti amp;ligatain occipitc,depcndentes fummita-tesfupervtrüqjhumerum diffundebat.Sculptum autem crat opcre cæla-toris in hacip{alamina,Sandum Domino,vel fangum Domini nomen tc-Exo.is. tragrammatonzdeeaqueDominusMofiaiuErit autem lamina femperin fronte Pontificis,vt placatus fit ei Dominus:portabitq; iniquitates eorum, quæ obtulerunt amp;nbsp;fandificauerunt filij Ifiacl, in cundis muncribus amp;nbsp;do-narijs fuis.

Lamina au- nbsp;nbsp;Qux iam cófideranda nobis funt ac peipendeftda. Nimirùm fanda iftharc lamina aurea

rca. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;typum geffit vitæ Seruatoris noftri,amp; cundorum amabilium aduum illius. Vndè etiam 1*

mina hæc inter veftes extrema ponit,amp; ipfa alijs omnibus veftibus dccori eft ac ornamen-to,easq; perficit amp;nbsp;abfoluit.Etenim abfque digniffima Chrifti Saluatoris noftri vit3,neq; ante figura,ncq; poft veritas decore vllo prçdita eft.Et accommode fane ifthçc Domini fal Datons vita, ob charitatis illius cxcellentia ac pra:ftantiam,auro comparât: amp;nbsp;ipfa quoquc puhlicis ac præclaris aótib’ amp;nbsp;geftis ipfius inftar laminç dilatata fuit. Porro lamina hæc fan dç veneratióis(ita enim feriptura earn appellat Exod.59.cap.)infcrnè qde orbiculatim ro-, tunda erat, prçtcrquàm in parte fuperiori: quod item propric in Chrifti vita animaduertt flnnda.”' Ü^^^^ds enim rotunditate fua,quam infernc gcrebat,res terrenas non nifi ccu vno temporis attin

b. ÏÖANNIS RVSBROCHli. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^3

Mtingcbat pundo, putà pro corporis neceffitatc: amp;nbsp;1 up rem a quæq; vitæ amp;nbsp;fànôiffimofu aftuum ilhus fupcrnè ad mitram plané amp;nbsp;æqüabiliter adiunda efant,videlicet pfpicuo,di-lucido âc libero adfpcftu ad cæleftcm affcenfùtn.In medio autem fuprcmæ æqiiàbilitatis la minç aureæ,annulus erat aureus vnciho aurco tripliCi ttiitra: circülo fortiter infertö fupcrnè innexus:qui quidem annulus aure’ amafttiffimlm furfüriiq- alTcendcUterti Cbrifti crga Patrem füu venerationem ßue reucrentiam defignatjqua videlicet amp;nbsp;curn fcipfo amp;nbsp;Cünétis teut, adibus fuis^maximè vcro facratiffimaac Veneranda morte fua,itemqj omriibus faftis aCfä ciendis opcrib’bonis fürfum affcehdit.Atq; idem iftc äuteus vencratiois Chrifti annulus, vnàlecùmnosfurfum tulit,iunxitlt;^; fortiter atq; vniuitamp;ihferuitvncino aüreo amantif-iimx fufceptiSis patris fui,ß tameii cum ipfo tios vnire,eius^;tum exempla,turn inftitutio-ncs amplefti aCimitarivolemusj ACmerito fane nulla vnquàm obliùione ex animo noftro eadelericbaritas deberet,qüód Cbriftus mediator ScfeqUefter tioftet-efl:,amp;pro omnibus omniurn noftróitt neceffitatibtls abfq; interitiiffionc præftatifiîrnatn oblatioiïem fuam in Patris cönfpeéiu renoUat. VndèetiamDominus Mon pra:cCpit,vtlaniinaferhper effet in Exo.ife fronte Pontificis,ficq; placatus effet ei Dominus,poftaretq; iniqüitatci eorum, id eftj^p eis intercederet ac deprec3ret,que fili j Ifrael obtuliffent ac fanótificaffentin cuébs muheribus amp;nbsp;donarijs fuis.Ex quibus id colligi poteft,voluntatis elfe diuirix,vt dmabilein ChriAi vi-tam cuinvniuerfisaftibuseiusiitem^; amantiffimam obliüionem illam ßuein DEVM rela-tionem,quanosomnesvnacu Chrinó Patriillius offci'imur,noftra in memoria ac libero adfpeétu,quo ad ilium verfifumuSjCÓtin eter antehoscireufetamus: atq; ita exauditurum DEVM prcces noftras,nobislt;^; placatum amp;nbsp;propiciu fore, Co qüód laminam aurcam, id eft, Chrifti vitam in illius pfentiam amp;nbsp;cófpedum noftris in frorttibus ccü digniffirnam adfera-mus oblationem. Atqui ne lamina fanda in Dei cultU mouetet, iüflït Dominus Molï, vt vittahyacinthinapellucida,ita vt omis decorp earn cófpicuus effet, fürfum rcligarct, ipfa vittacçlante vncinum amp;annulü,amp;capiti circüduda,acligatain occipitCjdcpcdeteS fum-nutates fup vtruftq; humcru dilfundente,idq; ad ornatü Pontificis. Qin id nos figura edó VitaChnfti ceniur,dulciffimam Chrifti vitam ante nos fortiter religate, äc fixam retincre nos debere in libero äfpedü noftro, amp;hocvittahyaCinthinâ,ideft, fimpliciaCcælefti exercitatione: ponenJa. que eadem plpicua erit, videlicet per gratia Dciific^; per tam ahnülû aureum,amp; laminam aur'eam vncino aurco innexa amp;nbsp;ihfert3,hoC cft,nominum hoftrurti lESVM Chriftum,in-gcnti cum reuetentia amp;nbsp;feipfum amp;nbsp;omneS fuos in fruitiuam Patris füi fufeeptionem aman-tiffimè offerentenijConlpiccre poterimuS, Et ha:c vcncranda oblatio Cómodc fatis per an-nulumaureüaccipit.Etenim charitasinnEovnitd, quódadfupremamlibertatcm attinct, Charitas neq-, initiüm,neq; finem habet. Illius enim initium amp;nbsp;finis in öÉó cft,caq- rc principium amp;nbsp;finis cius vnum funtiquæ quidem cft charitas xterna,cüius nülla üeq; origo,neq; terminus eft,quæq; beatos nos efficit amp;nbsp;vnum cum deö.HuIuS aUtem cxlcftis ac pellucidx excrcita-tionis initium amp;conferuatio in occtpite,id cft,in occültis noftris penetralibus crit,vbiin Oecîpuf. fuprema libertate fortiter connexa,ligata,amp;vnita erit cu DÈóiita vt dcpcndcntcs extremi-tates ornatum ill’retro nos in verbis amp;fadis, cæleftibusmorib’coracundis mortalibus dcclarêtacmanifeftent. Quod vero lamina ifthxc fanda: vencratióis,iuXtavcritatè no nifi

Chrifti vitam defignet,velinfculptum ei nomen argumento cffcpotcftiquod quidé dupli Jnfculpu/i citer exprimitur. Dicitur cnim,Sandum Domini, amp;,fandum nomen Domini tetragram- minx noïa^ maton. Quæ duo nomina feu appellandi rationes, rc ipfa in Saluatoris nöftri vita amp;nbsp;faétis confpiciunt.Enimuero veraci ac humilima humanitatis fux vita cundis donis atquc omni fanéfitate plena,vnus ac folus ipfe eft fandus Domini.Quicquid enim fândi omnes habet, Sanflusdm per fanditatis illius mérita habentiatque ita iuxta humanitatem fuam fandus Domini eft, folus quif. amp;nbsp;caput fandorum omnium. Alterum autem nomen,fiue appellandi ratio,qua tetragram maton nomen illud dicit,iuxta diuinitatem illi compctitiidemq; nomen Chriftum effein-effabilem nobis teftat, videlicet ob eflentix ipfius infinitatem. liquidem hoc nomine ne-dumfenfusomnes,lèdctiam omnem rationisamp; intelligentix captum longe lateq; in infi nitum excellit. Hxc duo appellandi genera fiue modi,in fandiffimx vitx illius lamina au-rca manifefto nobis declarata funt,tum p humihmos humanitatis ipfius adus,tum per eui

r 5 den-

B4 IN TABERNACVLVM FOEDERIS COMMENTARIA

dcntia ac manifcHa oiuinitatis eius fafta amp;nbsp;opcia:cuius nobis multiplicia ac varia fuppctuC ex Euangelijs tcfbmonia,præftita a patre,ab eodcm iplo FÎliOjà Spiritufanftojab angclis^ab apofl:olis,ab etbnicis,a Iudæis,à bonis amp;nbsp;malis,ab eleinentis,a damnatis fpiritibus, ac mul-tijugis demum miraculis ipfius.Ita nos in aurea vitae illius lamina,vtrunq- lublimc eius no-Vcftesqur men tam fccudum humanitatem quam niuinitatem animaduertimus ^Explicataiam nobiS quo myfticc funtiuxta ventatcm ornamcntaomnia,quibus turn pótificcs,tum inferioris ordinis lacer-geftand«. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fecundum figuram olim vti confucueruntiatque ca qua didum eft ratione,re ipfa amp;

in verhate obtinerc acadipilci licet veftes illas,quibus illiiuxta figuram vfi funt.

l^Deûndævndionisoleo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput LIX.

CONFECTIS porrï') atq; abfolutis oibus ante didis,puta atrio tabcrnaculi,altari bo locaufti CÛ vafis ipfius,labroin atrio pofito,tabernaculo cum onini ornatu fuo, amp;nbsp;quæ in co contincbantur,itcmq; pontificis aliorumq; facerdotum cuitu amp;nbsp;or namcntis,deindc mandauit Dns MofijVt cunda bæc ante confecrarentur,quani fuo cultui adhibcrcntur.Iuffit item,vt Aaron amp;nbsp;quatuor filij ciiis facris initiarctur, faccr-dotesq; confccrarcntur.Itaq; deoleo fando corificiendo, quo iftbçc omnia inungeda at-que confecranda crant,iftiulmodiDominus Mofi mandatum dedit:

textvs

Exo.jo- ‘S M. K TIBI arofnata primlt;e tnyrrb^ eÏcUce ci^uingcntos ßclos, [Siclus pondéré San«duarij,dicitur eiufdem quafi poderis effe cum vneia.] CT ciunamomi tttedUun, id ell, ducentos quinqudginta ßclos, calami ßmilitcr du' centoi quinqua^inta ßclos, caßcc autem quin^entosßclos in pondcre SanUttarij, o’cum de oliuetis menfuram óZ«.[Hin,cuiufmodi rnefuræ genus fit, paulo póft dicemuSjvbi ifta explanabimus.]ßeies^s unHicnis oleum fanllii un^uetum com poßtuin opere unguent driq,lt;(fy unges ex eo tabernaculum teßimoni^,lt;:^ arcam teßaf tnen{i,)nenfatn^ cum uaßsfuis,candelabrum CT utenßliaeuis,altaria thymiamatis^ holocaußi,!^ uniiierfam fupellc^lilem quccadcultum eorumpertinetfanllißca^ his^omnia,eruntfanllafanIloru,Qui teti^erit ea,ßanrtißcabitur.f^aroni^ ßlios eiii^ utiles,fanllißcabisqp eos,ut facerdotiofim^antur mibi Fdijs quoqs Ifrd' . cl dicestldoc oleum unHionisfangum erit mibi in^enerationes uefras.ÎJaro bemi ■nisnon un^etur exeo,cij‘ iuxta cdpoßtionem eins nonßcietis altud'.quiafanlltßcatu-e/l,c:jfanllum erit uobis.d-iomoquicuns^ taie compofuerit,^ dederit exeo alie no,exterminabitur de populo fuo.

Hoc videlicet fandum illudoîeum cft,quod Dominus Mofen coficere iuffit,quotaber-naculum amp;nbsp;^uaeque ad id pertinentia,facerdotesq; amp;nbsp;pontifices ludæorum iuxta prifcç le-Olcûquod gis decretu cofecrati amp;nbsp;fandificati fuêre: idemm olcû facri illius olei typu geffit,quodipfe cuius typus. Dominus iesvs confecit,quodçtcrnôperdurabit,quo is nos omnes in Sandofpiritu con- quot;nbsp;fecrauit atq; pcrunxit,maxime verô nouç legis facerdotes, ratifie quadam fingulari prç cç-teris bominibus. ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;

^De myrrba. Caput LX.

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ld iam attcndamus,obfecro.Prima inter ca aromata,quæ Mofes ad buius olei vfum

adhibuit, vti didum cft,myrrha fuit: Eft autem myrrba arbufcula altitudine quin-I jquecubitorum, quæ eftbominisftatura:amp; efteximia viriditate: frudusq; cius fiia- ■ ui odorc,fcdguftu perquam acerbo. Arabesautem,apud quos nafcit,virgultaeius ex caudicc bincindè prodeuntia, vt fertur,exurunt,quó defeat magis,amp; vberiores frudus Myrrhe dc- Lrat.Eius frudus,defluens lachryma fiuegummi eft,quç amp;nbsp;ipfa myrrba vel ftade vocatur: fcriptioi quç qdc virtute amp;nbsp;colore Solis amp;nbsp;corticis incifione emanatltaq; myrrbam poftumus dicc-re amaritudmem fiue acerbitatem,apteq; nobis Chriftum defignat fecundum carnem mor tifi

D. IOANNIS RVSBROCHIÎ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_

tificatum.Siquidem amp;ipfe ait, Arbor bona fruétus bonos facit.Atq; illius multijugæ crû- Mat.7. ces amp;nbsp;perpefhonesjboni illi fruótus funt,vndè nos viuimus:eædem perpeffiôes cius fingu-lari viriditate Si iucundo ac grato ad/pedu funt: quadoquidem cæîefti eius Patri impenfe placent.Habebat quoq; odorem fuauiffimum, quo anima; Curant amp;nbsp;vulnera,mortui reui-; uifcunt,amici Dei olim ex inferno extra Óli funt,ócviüi deniq; ad gloriam intrödücunt.Sed perpeffiones iftse guftu fane perquam acerbo fuere; Non enim nifi morte illius compîetâî funt.Hæc nimirû myrrba prima eft amp;nbsp;eleda,q virtute amp;nbsp;calore Solis,hoc eft,diuina chari-tate manauit: iem«^; arboris incifione,qn gratiffimu Chrifti corpus totum vndiq; vulneri-bus cofedum fuit.Crefcit autem myrrna nçc Dominus nofter IES VS Chnftus,ingentes(^; adfert fruótus in Arabia,id eft,in humilibus ac callidis,amp; infidias ponentibus boftib* fuis, Arabia, puta peccatis,quas tria Arabia gdäm fignificarc volunt. Et nos igit in Arabia commorabi-muniftamc^; myrrb2Carbörem,ideft,CbriftumIESVM,eiusq; pafftonem in Cordisnoftri meditullioplailtabimus.'exuremui aut virgulta eius,boc eft, cogitatioes illas omneS, quas Virgulta nobis de fua paffioneinftillat Sc adfpirat, noftrç cbaritatis igni,id eft,compafftonc, interna deuotione, laude amp;gratiarumaótione exercitabimus:ficque fruótus perpeffionis illius, continua quaîdam ni nobis capiet incrementa. Verùm bîc nóflc operæpreciû fuerit, paffio nis eiusexercitationcmomnibüs,fenfibilieum amoreprofequentibus,magnæefficaciæamp; acerbitatis elfe, Atq; ea de te qdam in initio nimiùm importuni funtjnimiumq; vehementes ac immoderati amp;nbsp;indifcreti in officijs feu famulatu ac ((ultii externo,amp; plus iequo rigidi ac duri erga fcipfos labore cofporali, ita vt nonnülli ex ijs aut morbo cornpiärit, aut f^fi buspriuentvel débilitent,qdam etiam vtroqj fîmül,qüodeftformidaridummagis,pericù lo implicenî. Eft igit agendû nobis quod Arabes folèiitrcj ciim riô ignorct eX odore fortif- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;calli

fimo virgultorum myrrbæ exuftorum, graues ac intolctabiles fibi morbos accidcre pofte: callidè agût,vna^j alterius arboris gummi,id eft,ftoracem vel ftyracem,concremant,cuius grata acleni fümificatióe Sc ardore exbilarantanimis,a morbis«^; feruant.Vbi quæfo pau-iifper attentio adbibeatür. Storax vel ftyrax arbor bçc dicit,item^; fruótus feu gummi eius. Storax; Eft autem arbor lenis amp;nbsp;pinguis, manatque ex eo cadidus liquor vel lacbryma inftar mel-lis fuauis'.qüx ft in terfam décidât,fordcs inde contrahit: fin vero arbori vel frondibus ad-bærefcat,eX SoliS ardoreindurefcit,amp; rübrum colorem induit: eiusq; gummi dum crema tur,fuffitu fuo quotqtiót ad ipfum accefterint,lçtificat. Quorum fi fpiritalem fpeólemus intelligenti3m,aoccnt nos,dum in Dominica paffione exercemur, dulciffimam ac ferlfibi-lem éius humahitatcm,ceu myrrbç ârbufcülam aóerbiffima paffionis fuç myrrhà abûdan-tem,infpiciendam nobii efte:amp;fimul etiamilliuS cotemplandam nobis diuinitatem,omni opuleritia atq; omnigenis dclicijspinguerri accöpidfiffimamjamp;perenem gratiç fuçliquo-rem,ftyracis vel ftoracis more manantem. Quicqüid criini foris amp;nbsp;intus fumus amp;nbsp;habem’, totum ex illius dorio ac muncre nobis collatum eft:eaq; omiiiajillius dona funt: quae cum ex ipfius Diüinitate promanentjCuóta vtióue pura funt ac niellitç fuauitatis. At tarnen cum ipfa hæc Dei dona in terrenos ac terrç dcditos defluunt bomirtes, iam cómmaculantur, co quodiftiufmodi neq; feipfis,neq; ijs omnibus qüa: diuinitus percepcrunt, Déó feruiat, amp;nbsp;itaDeritiünera confpurcent.Vbi vero in arboris ramufculos,id éft^ homines fibi àmahter vnitos,décidunt,illic püra manent,rubrum«^; colorem Solis ardore,hoc eft, ex xterna illius cbaritate accipiunt.Qux noftri quoq; amoris igne incendenda atq; concremanda nobis funt:fic^; intantum gratuSaciucundusj plehusq; voluptatis exiftet odor, vt quotquot ad eum fefe adiunxerint,gaudio affici necefte fit.Ifta videlicet ratione in Dominica nos paffione exercitabiniüs:atqj ita noftrïjpforunri aó fenfuu amp;nbsp;mentis noftrç femper compotes eri-mus,amp; à vitioru morbis pferuabimur, oyód fi cüipia miru videat,cur boe loco ftoracis mé tioné baberim,cü tn aj ßeru vnguentû nori ptineat: nouent is j eâ de caufa id me fecifte,vt vnufquifq; perfpeótum amp;nbsp;cognitu babeat, qud fc paótó iti Dnica Paffioe debeat exercere.’

^Decinnamomo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput LXL

^EQViTVR bine altera fpecies aromatica,vnde oleum farlótu parabatur, videlicet cinna-O momum,qüöd in India atque Aethiopia nafcitur.Frutex eius rotundus ac tenuis,figû r.-nni^maj

ra

IN TABERNACVIVM FOEDERIS^ COMMENTARIA

’p^tio' nbsp;nbsp;nbsp;calamijdippallidus ac veliit cinericiüs,duorum cubitörum, id eft, trium pedum altitu-

dine,-Qui fubtilis ac tenuis eft,idem præclariffimus eft:qui pinguis amp;craffus, non ita magno in prccio habet.Cum frangit,aerem fuo fumo obfcurat,pinde ac fi puluere aut nebu iaadfpcrlus fit.Per huncitidem exiguum fruticem a.romaticum,Dominus nofter IE S V S figuiâtè exprimit infra mortales omnes humiliatus.lllius paruç riftulæ rotunda: coloris ci-Fiftulç. nericij,vires animæ amp;nbsp;fenfus corporis eius, in offieijs acferuijtijs humilibus ad morte vfqj cxercitata,defignat.Et duorum cubitorum, quosin.altumftftulæ cinnamomiobtinetjpri or id nos inftituit,Dominum noftru IES VM Chriftum ppctuo £efe injiumili famulatu in-' tùs coram ratre fuO exercitafle: Alter verb bumilia eius officia ac Ieruitia,fons coram cun-

dis hoibus exhibita aepftita,nos docet.,iAtqui vires illi’ininterno cora ratre exercitatç fa mulatUjFiftulæ fubtiles lunr,ea:demq; pclariffitna:,qilasIndia gignit.In.diam qdam nutum India, dulccdinis interpretanESiquidem fruitiua diuihacelTentiavnitaSjdulcedoprorfusimmen-la cftjquç Chriftum fuo nutuintro vocabit, itemq; cum eo omnes in, interna fefe bumi-litate exercitantcs.Pingues autem craffi«^; calami Ieuvirgæ,non pinde præftantes fucre.Per hos cnim,Chrifti externi ac humiles adus,qbus is cundis hominib® foris Iatisfecit,myfticc defignantur. Atq; iftæin ActhiopiaicreUerç atq; cultç funt, id eft,in tenebris mundi huius, Aethiopia. vbi Dominus lua cgit opera lecqndum humanitatem. Aethiopiaenim caliginem vel tene-bras fignificat.Vnde cum idem oominus in Aethiopia perfedam adepturuseratmaturita-tcm,id eft,qu3ndo mori voluit,aér obfeuratus eft:etenim cannæ leu riftulæ frangebantun frutex pclarus lcindcbat,vires fupremæ animç eius,ab infimisdiftrahebant ac fcparabdnt, fenfus dcficicbant, anima extra corpus emigrabat, rnors vitam apphendebat, mortem vita debellabat ac eludabatur, Apoftoli fuo deftituebant lumine, pnlca lex amp;nbsp;rpfaquoque lumen amittebat fuunijSol fplendorem luum retrahebat, atque acr ignorantiæ nebula ple-Cinnamo- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;erat:fcd nofter exoricbat dies,in quo perennitervifuri fumus.Eft porronon ignoriin-

jni indici dum,pclariffimum Indiæ cinnamomum,cum rebus dulcibus pmifcet,guftatu acriusfien: acrimonia. quantoq; res cæ qbus mifcef,fuauiores funt,tanto faporis eius acrimoniam femper augeri* Qua de re apte quidem internis humilibus hominibus comparât.Qui quanto exaltant ma-gis (îueàDeo,fiueàcreaturis, co vihùs de fe fentiunt: quantoq; maioribus Deidonis af-ftciunt,tanto Ic indigniorcs iudicant.ficqj fir,vt qui humiles funt,illi omnium tutiffimi ae Cinnamo- fecuiiffimi fint.Exiccatporib cinnamomumatqucconlumitamp;conficitprauosftomachi mi vires. humores,ftomachum confirmat,amp; concodioncm non mediocritcr iuuat:lanat epar,pur-gat hominis interioraamp;fupcrflua quæq;:medet oculi$,amp;humoresillorum exiccat,Beftia-rum morfibus appctitos,vulneribus admotum, curat:furcuh eius bene triti ac aceto forti Hum’litat's nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;maculas pellunt.Eademq; omnia,li Ipiritalitcr cenfiderentur,

laus amp;nbsp;vti- vera humilitas efficit.Expclht enim amp;nbsp;confumit omnes vitiorum humoresrin cundis vir-litas. tutibus confirmât atq; corroborât hominem :famem quandam atq; appetentiam excitât in hominc quorunhbet aduum bonoruiepar refrigerat, dum omnem inordinati amoris ap-petitu ac libidinem extinguitipurgat intcriora hominis: dum omnem ex co expel lit multi-plicitatem,amp; in vnitate eum ngit ac ftabilit: nine verb curant oculi interni, vt citra impe-dimentumipfampoffint contcmplari veritatem. Etfi quern intbs humilitas occupct ac compledatur,etiamfi is ferarum^id eft,beftialium aduum morfibus impetitus ac Ixfus fit, fi tantum humilitatcea contingere volet, lanitatisbeneficio potietur. Siquidem cor hu-mile amp;nbsp;contritum, amp;nbsp;animus ah omni caduca ac temporaria obledatione amp;nbsp;voluptatc auerfus,cum fimul in vno aliquo infunt amp;nbsp;concurrunt,internam illius faciem ab omni vitiorum labc repurgant.

^De calamo aromatico. Caput EXIL calamiaro- M quot;^ertivm interatomatafandxvndionislocum calamus Aiomaticus fibi vendi-rnapcidc- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B nbsp;nbsp;nbsp;cat. Hic Calamus in India gignitur,multis nodis geniculatus,ita Vt arundinesvel

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I nbsp;nbsp;fambucuSjfuluo colore vel rubicundo, fuauem fpirans odorem, quadam tarnen

acrimonia guftum afficiens:cumq; frangitur,in multas fit partes Iciffilis.eftq; ca-lidæ naturæ.Non inconueniens fuerit,per hanc arborcm aromaticam, internam Saluatoris

no-

hoftri obcdicntîam,in quais amp;vixit amp;nbsp;obijt^accipere.Etcnim nbsp;ipfe inîhdianatus eft.Vt

enim aliquotiès iam didum éft,India fecündutn quofdäm nutum dulcedihis fignificat.fic Chriftus lEsvs non modo ad Patris ^etei-ni^ fed etiam oîm benc volehtiû hôininû nutum ac voluntatem obediens vixitûdq; illi internam quâdam præftitit füauitatemj Ibie banque de feait:Meus(;ibuseft,vtfaciamvoluntatémPatrismei.amp;höcpaéiöihnutü dillccdiriis vi- toâ.4; xit.At verô etiam præccffionem illuminantehijiuxta quofdamjindia bgnificatilta q» Chti- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;,

ftus Patri füo verbis amp;adibüs morem geffit,præceffio illüminans fuit, qüam not ornes vc-ra cum obêdientia feOui ac imitari debemus.Eftautem calamus multis nodis gchicülatüSi Etenim fâiiétiomnesboniq; homines Chrifto connexi funtjamp;per obedientiâ illius fpiri-talia membra èffeêbi.Nam Citra obediehtiam iïemo râtionis capax Deo placcfe potefl::qüari do etiam Chriftus ipfc omnes amp;nbsp;vires,amp; mêbra,amp; aftus fuos ih vera exercitaüit obedictia. Eft præterea calarni huius aromatici fuluus color:fttjuidem obedictia omnis in charitate, quam colorifte fuluus defignat,exercehdacftiEt acreiu Calamus fuaui fuo odore implct. Enimuero obcdiehtia bonorum hominüm vineis florentibus cornparàtur, aerem gratiffi-mo adfpergentibus odore,itavt ferpentes fugere compelllntür.Eundcmq- in modum etiam nos Tartareos ferpentes,qui funthoftes noftri,obedientiâ profligamui atque in fugam vertimus.Qui quidem quod diuinç non parèrent volûtati,C£elefti furtt nudati dccore,amp;in æterna corruêre tormentajpfi quoq; primi homines Coriditi àDeÔ,Cùm illi non obtcpera rét,ex Paradifo in magnas funt detrufi mifèrias amp;nbsp;calamitatet,hotq; ocsjppter illos. Atqui virgo intemerata Dei genitrix MARIA,Omniüm noftrum vitam ih Obedientiâ aufpicata eft,quando dixit:Ecce ahcilla Domini,hat mihi lecundum vërbüm tuu^ Eiusq' loge aman tiffimus filius Chriftus iêsvs Dominushoftcr,obedientiä fua cçlos nobis patefecit,aerélt;^; tanta inter nos cæleftem«^; Pattern fuum fuauitate refperfit,vt nullùs tam fordidus,tam im puruspeccator fit,modô Deo amp;Ecclefîæ fanétç obtemperarc velit,quin gratiam fïtimpe-traturus.Habetporrô calamus acrimoniam quandam dum editür.Nam amp;nbsp;nominus nouer IESVS Chriftus quando fpiritu promptus atqUe paratus fuif,môfiq; voluit,amp; fumma præ- Mat.i«.' ftare ac exequi obedientiam,fecundum carnis tarnen Volûtatem viuerc mîduiflct,ncc mortem perpetiiatq; eaih ob rem fpiritûs illius obedientiâ cafni eius feu naturæ corporeæ tor-mento tuit,amp; acerbitate quadam affecit guftum fenfuum:attahiê corpus fpiritui moré ge-rerc oportuit.ficq; Dominus lEsvs fuam compleuit ac perfecit obedientiam: qua in re nos eum imitari debemüs.Porro cùm calamus Aromaticus îragitür, in multas partes feinditur. SicDominus nofter mtdta accepit vulnera. Et nos quoque,fi Deo amp;nbsp;ration! hoftrç obtem perare vclimus,intùs qdeih Cor rioftrum,foris autem aétus hoftrot vera ex obedientiâ fein-damus,cunftislt;^; hominibus noftra indigeritibus opa impartiàmur oportet. Vnguentum Luc.ii deniq; quod ex calamo fit,calidæ naturæ eft.Et DOmihi lES V obediettia igné amoris eius interris accendit,qui nunquàm extinguipoteriri

^DeCadîà. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. JLXÎÎÎ

QVartus frutex aromaticüt, quem ad facrum conficiehdum vnguentum Mofès adhibuit, cafiæ nomen habet: quiqUidem frütex,Vt ûüidam aiunt, crefeit in Arabia,duro cortice, folijs purpurcis:flores eius dulcifnmi odoris funt: fitque ■^indè vnguentum eiüfdem fetme virtUtis Cum cirihariiomo,licèt non efficax xque: quo fit vt huius in medicinis dupIiimpottduS acCipiatur. Itaq; arbor ifta Dominum noftrum lESVM Chriftû,rofeû fundéterri fahguinem fuü,fignificarc poteft.Vt cnim illa in Arabia gignit,ita Dominus lES VS humiliS,fubtilis amp;nbsp;omnium fùorû hoftium viClor ac debellator creuit.Et quemadmodum cafia robufto efaftoe^ eft corticciita Saluator nofter corpus vitamlt;^; fuarri in fua ipfius voluntate,videlicet duriffimo cortice,pcnitùs inuoluc-ratatq; abdiderat.Neq-, em quifqua quicq illi,priufquä volüiftct ipfe^facere potuinlaipla cafiæ folia purpurea,multijuga Seruatoris noftri vulnera exprimhnt, i$ ex flagellis amp;nbsp;Ini neæ coronæ aculeis accepit.porro flores gratiffimi odoris, qüinque illiüs principalia defi-gnant vulnera,quç nobis vitæ frUdu attulerunt.Iftorû nanq; florüiri in Patris æterni præ-fentia tam fuauis,tam iucûdus extitit ac manauit odor, vt noftri fit arhore vulneratus:heq;

f huiuS

IM TABÏRMACVLVM FOEDERIS COMMENTARIA

huius vnquàiti poteftobliuifci:modô nos gratiam quçrerc amp;nbsp;captare velimus, iftorumq; cum vulnerû aamonere,femper nobis gratia parata erit.Dcniq- ex pclan ffîmis hifee qutnq-, Dominicorum vulncrum floribus vnguentum ac medicina nobis ad quafuis necefiîtates amp;nbsp;incommoda noftra promânat,ipla dico ïêptem facramenta. Itaiam myftica nobis quatuor arborum aromaticarum, vndè oleum lacrum Moles parauit, cft cxplicata tatio aefi-

gnificatio.

^Deoleooliuafum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. LXIIII.

IS infupèr Dominus oleum oliuarum addi voluit.Huius olci arbor,ôlcâ dicituf: lru(flus,oliua;fuccus ex oliua cxprcflus,oleum vocat.Pcr oleum igitur aCcipien-dus eft Pater in diuinis:percius fruôium,Filiusipfi’Dominus nofterlESVS Cbri ftusDE VSamp;homo:per oleum eX oliua emanans, cblritas amp;nbsp;gratia fiüe beni-gnitas diuinitatis amp;nbsp;bumanitatis Cbrifti.Siquidem oleain fcripturis,pfçclaræ ac ptæcipuac arborispaeem fignificantis,locoponit, Et ipfe quidem Pater æternus fuu nobisdonauîc Filium,ccu fruétum pacis ætcrnæ: Filiüs aütem per Spiritumfanftum vitro fe tradidit in torcular fiue prælum ludçofum, ita Vt lacrum manaret oleum,quod nos omnes, modo id appetamus,fandosacbeatos poffit efficere. Sed iamipfam facri olci confeiftionem lècun-dum figuram confidcrcmus.Mofes oleum iftud paraturus,quatuor ante diélorû fruticum aromaticorû ramufculos feu virgulta vel pullos accipiebat eo pôdcrc,quo iulfus efat à DO mino,putà myrrbæ quingentos ficlos, amp;nbsp;totidem cafiæ, calami autem amp;nbsp;cinnamomi medium,id eft, ducentos quinquaginta ficlos,eo quod virtutê amp;nbsp;odoratu ifti pofteriores fru tices tantum cæteris in confeéfione præftabant.Deindè ramufculis iftis olei oliuaru menlu-Hin men j-am adiunxit.Hin apud Hebræos menfurç genus eft,quod Latinis fextariüs dicit,amp; eft: ‘ ’ nbsp;nbsp;fexta pars congijrquanqnônullis placet Hin idc elfe cûcongio.Hiccôgius olei duodecim

debuit babere podo vel libras,duabus libris fingulis fextarijs attfibutis. Eft aût vefifimile, Mofcnboc loco maxima menfura oliuæ oleum acccpilfe,putàlibras duodecim: cüi deinde impofuit ramufculos omnes, qui pofteaqü»lm olci bquore amp;nbsp;bümore maduerant,magna vi.omnisamp; ramufculorumamp;olei liquorexprimebatur, atq; bocvnélionis oleümamp; Sacramentum fuit in ilia veteri lege, quo Tabernaculum amp;nbsp;facerdotes iuxta ciufdem legis amp;nbsp;figuræ ritum ac morem initiabant amp;: fanélificabant.Eratigit,vt didum eft, ramufcufo-rum vel furculorum,vndè hoc oleum fiebat,pondus vnciarum quindecim:amp; quia duodecim vnciæ libra efficiunt,ramufculoru podus omne centu amp;viginti libris côftitit:qbus ad-Sup.cap. JJ. debant olei oliuarum libræ duodecim.Iam antè in fiiperiorib* dixilfe me memini,Centum amp;nbsp;viginti libras,pondus fanétuarij grauiffimum fuille. Siquidemboc candelabri pondus fuit.Sed noftrum præfens pondus quinq; infupèr bbris excédât oportet,id4^; etiam abfquc olco,cuius fuêrepondo vel libræ duodecim. At nunc ipfam agè figuræ huius veritatem infpiciamus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;

Quid ftiyfticè fànlt;âæ vnâiionis oleum fignificet.

Caput LXV.

OminusnofterlESVS Chriftus cuminnoftranatùranafceret, quoddam con-fccit vnguentum,quo mortales omnes famftificare conftituit.Et in ipfa quidem fuæ natiuitatis hora,palfionis fuç myrrham aftumpbt; cui adiunxit cafiam fua-uè fragrantem, ipfe videlicet oftauo fuaî circuncinonis die,quo primum futim fanguinem fudit:addiditetiam cinnamomum amp;nbsp;calamum,id eft,internam numilitatem amp;nbsp;Cireûe'Co nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuamicumâaq; bæc coaceruans,in charitatis ôc gratiæ ac pietatis fuæ olco po-

nis amp;nbsp;piflîô nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;excrcitauit. Vbi deinde tempus aduentare cœpit, quo fuo oleo vti ftatuerat, ad tor-

ni«Chrî,pô cular amp;nbsp;prælum fèfe obtulit, vbi ad mortem vfqjpaftus, omnem omninô fanguinem fu-um effudit.Itanimirùm duo bæc,idcft,circuncifio Si paffio Domini IE S V, iuxtaconfc ûionis matcriam,grauiffima erant,amp; maxima numero ac pondéré,adeo vt fimul mille vn-cias vel ficlos continerent.Humilitas autem amp;nbsp;obedientia,duæ funt virtutes internæ,qux tametG minoris ponderis fuerint, virtùtc tarnen amp;præftantiaac nobilitatc cxcellcbant: t|uo fit vt non ni fi quingetos obtinerét ficlos vel vncias.Quando veto quatuor bas virtutes.

D* IOANNIS RVSnOCHIL tes,grâti!C,rrnfericordiæacpictatisfuæoleoperfecitamp;abfoluit, iam tutn nofira difloluit dcbita,amp; quidem pondéré grauiffimo lanétuarij. Interim tarnen ex ineritis amp;nbsp;gratis ac pi-etatis eins olco,abunde mültüm nobis fupereft. Siquidcm iriterhum illud quod iplc nobis parauit vnguentunijvfqjadco fanftitate abudat, vt iam inde à primo bominc vfq; ad vlti-inum,cælum acterram gratia amp;nbsp;dementia repleuerit:ncq; poteftquifqtiam abfq; illo Ian-ditaté adipifd.Quod em Mofes cofecit externum vngucritum,quo facerdotes amp;nbsp;Domini tabernacuiu fanäificarctüfjid eaipfam fandificadi virtutcm ex hoc Chrifti Saluatoris no-ftri vnguento habcbat:vtpote cuius antecedens qusda figura crat.Agnouit hoc amp;nbsp;pfenfit in IpirituEfaias jppbeta multis annis anteq Chriftus riafcerctur,tamqj euideter ac dilucide hihcvaticinatus cft,quafi iam adum fuifTe^dum ait in hçc verba; Verèlanguores noftros ipfe tulit3amp; dolores noftros ipfe portatiitVulneratUs eft propter iniquitates noftras,attri tus eft propter fcelera noftra.Dilciplina pacis noftræ ftlper curnjSe huore ei’ fahati fumus*

l|[Deconfecrationefàcerclôturtl)Poiltificis,Tabernàculi,amp; cundo-rum adidpertinentium* Caput LXVL

DJximvs iam^qua rationc facrum oleum Mofes confecerit! hinc porro dicendum gt;nbsp;eftjVti idem Mofes tabernaculum amp;nbsp;quæq; ad id pertinentia, Aaronem quoque ÔC filios eius hoc oleo c6fecrätit:vt«^; pro ijfdem facerdotibus in altari holocau-fti vitulum ac duos arietes obtulerit.Quæ oihia quemadmodum facere deberet, inftituens Mofen Dominus, ita ait:

Tolk uitulum dc arnteto,^ drictc$ duos imntacuîatos ,panes^ a-^^mos^ç^g^ cru teXTVS Jluldmabflt;^}ßrmcnto,(lult;econfperfaßt olcoja^anaquocluca'^yma olco lita. T)c ßmdd triticcd cü3:dßcics,i!^poßtd in Cdnißro oß^ercs:uitulutn dUtem nbsp;nbsp;duos dri

i^uron dc ßlios eiud appliCdbis ddoßium tdbcrndculi teßitnonij, Cutn^^

Iducris patrent cumßlijsßuis dcpidjindues i-^eiron ueßimentisßiis,id eil, lined, tuniCd,!^ßiperhumerdli,^ rdtiondli,(piodconßrin^es bdlteo:^pones tidram in Cdpite eiu6,^ Idrnindmßdncldmßuper tidram, nbsp;nbsp;oleum uniliontsßndesßuperca

put eiu6t dt(p hoc ritu conßecrabitur. Filios lt;Juo^i illius dpplicdbis, nbsp;nbsp;nbsp;indues tunicis

lit^eis,cin^cs^ balteo, ^^dronßcilicet nbsp;nbsp;liberos eiu6,(^ îpones eis mitras,crûtes

ßacerdotes mibi religioneperpétua. 'Poß(judm initidueris manus eorum,dpplicdbis uitulum coram tabernaculo teßimonij.Imponent^ ^^aron t^ßlij eins maniis ßi per Cdput illius,^ ma^abis eum in conJpeiluUomini^iuxtaoßiuth iabernacuii ie^ ßimonij ßimptum^s deßan^uine uituli,ponesßuper cornua altaris di^ito tuo,reliquît autem ßan^uinemßndes iuxta baßm eiuSi Sûmes nbsp;nbsp;adipem totum qui operit inteßi

na,^ reticulum iecoris,àc duos renes,adipem quißper eos eil^^ oßßeres ince^ ßmßper altaretcarnes uero uituli nbsp;nbsp;corium erßmum coburesßris extra caßra,

eo quodpro peccatoßt.F^num quolt;p drietemßumes,ßuper cuiu6 caput ponent lt;^dgt; ron erßlij eiu^ manudtquemcùm md^aueris, tolles deßan^uine eius,lt;^ßndes cir Cd dltare:ipßum autem drietemßecabis inßußd, löfa^s inteßina eiii-s acpedes ponei ßper concijas carnes,^ßper caput illiUS,ç^ oß^eres totum ariotem in ineßmß per altare.QblatUi eil Domino,odOrßauißimus uiélimie Domini. 'JFolles quoque arietemalterumßuper cuius caputlt;^aron amp;ß^ijeii^ponent manus. Quecùin int molaueris,ßmes de fanzine eiiis,^ ponesßper extremum auriculte dextfee ron etßioru eius,^ßtper pollices manus eorü acpedis dextrißndes^sßn^uineßt

£ y

Î40 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN TABERNACVLVM FOEDERIS COMMENTARIA

per altareper circuitum.Cum^^ tuleris de fau^uine (pii e/lfuper altare^^^ de oleo unélionis.adfpcr^es lt;^aron uejles eiii^,ßlios O' ueßimenta eorum.Qonßecrd' tii^iipßbOquot;neßibtis,tolles adipeindeariete,ocaudam^o^'gt;‘uinam ([uce operit uitalia,dc reticulum iccoris.O duos rcnes,at(p adipem (pitfuper eos e/l^ärmiif de xtrum^eo piodßt aries confecrationisytortumfipanis uniu^ crußulam conjperßatn oleoyla^anum dccanißro azymorum,(luodpoßtü eflinconJfeâuDominipones^ omniafuper maniió ^aron ofiliorum eins,ofan^ißcabis eos eîeuas cora JDo inino,Sußcipies^^ uniuerßt de manïbus eorü, O incendesßiper altare in holocaußü, odoremfuauißimumin conjfe^u I^omini,piiaoblatio eins edl.Sumes piocp peéîu fcuîum dearietecpioinitiatus edi ^aron^ßandlißcabis^s illud eleuatum codant Dojninoy o ccdet in partentßam, Sandlißcabis^^ Op^^ußfdum cofßcratum, O drmum (piem de arieteßepar’oßiytpio initiaties edl lt;^aron Oßlij eitiSyCedet^ÿ in partem t^aron oßlioril eins iureperpetuo aßlijs ifrael, piiaprimitiua funt O initia deuidlimis eorum 'Paeißeis pteeofferunt Domino.P^eßemautem fandlâ qua utetur ^^aroUyhabebuntßlij einspodl eum^ut un^antur in ea^o confecrentur manns eorum. Septem diebns utetur illa qui pontißx pro eoßicrit conßitutns deß liqs einSyO qui inqredietur tabernaculü teßimoni/yUt minißret infan^uario, ^^ri etem autem conß:crationis tollesyO coquei carnes eins in loco fandloyquibns ueß:e turi^àron oßbj eins: Panes quop quißuntincanißroyin ucßibulo tabernaculi teßimonij comedentyUtßtplacabilefacrißciumyOßndlißcentur ojßerentium ma' nns.^^lienigcna non uefeetur ex eis,quiafandli funt. Quodßremanferit de carni' bns conßecratisßue depanibns ußq^ manêyCombures reliquias igni, f\fon comeden^ tur^quiafandlißcata funt.QmniacpnepriCcepi tibißeiesfuper ^^aron oßbp ei' nstSeptem diebns confecrabis manns e*rum,O nitulum propeccato oß^eres per ßngulos dies adexpiandutn.Mundabiss^i altare ciim immolaueris expiatiotiis ho' ßianiyO unges illud infandlißcationem.Septem diebns expiabis altare oftnSliß cabiSyO eritfandlumfandlorü.Qmnis qui tetigerit illudfandlißcabitur. [Ait de-indèDominusadMoifen:Sta]e/c/o^/«/« tabernaculiteßimonij coram Domi' noyubiconßituam utloquar adte.lbi^spreecipiamßlijs Ißrael, o fandlißcabitur altare in gloria mea.Sandlißcabo o tabernaculum teßimonq cum altarPo ron cumßlijsßitSyiitfacerdotioßngantur mihi. Ethabitabo in medioßliorum Iß raelycro^^ eis DenSyOfeient qwa ego Dominus Dens eorü, qui eduxi eos de ter ra ^egyptiyUt manerem inter illos^ego Dominus Dens ipßorum.

Quifi T E- Poft ftæo fecitMoifes itavtDominus imperärat,congregauitq; oninem XT VS. multitudinem filiomifi'ael ad oftium tabernaculi,plus quam fexcenta mil liahominumrôcvocansadle Aaronem fratrem fuum Scfilios eius,poft^* qua lauerat eos iuxta Domini præceptum, induit Aaronem odo illis vefti' bus leuornamentis, dequibusfupra egimus. Induto autem Aarone,lu-mensMoles làndæ vndionis oleum,liniuit eotabernaculum amp;cunda ad id pertinentia. Altare quoqueholocaufti, quod in introitu tabernaculi pofi-

7

•D. IOANNIS RVSBR^^Hli.’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14’

pofitum eratjfeptièsadfpergés cófecrauitjac deinde oleo {ânâ:ô vn\it: cuii da item altarisvaß,amp; labrum quoà; cum bafiillius. Sûmes ctiam ex eodê oleotam largèin Aaroniscaputemidit,vtper orhem barbam dimanas,in oram viq; veftimenti eius decurreret:atq; ita eum amp;nbsp;vnxit, Ôc confecrauit. Filios quoq; illius landis quatuor veftibus vel ornametis ante commerho-ratis induit,vnxitq; manus eorum,amp; fàcerdotes coniecrauit, quemadmo-dùm Dominus mandârat* deindè vitulum obtulit Sc arietes duos,amp;panes codem modo quo iuflerat Dominus,amp; nos iam enarrauimus.

Iftavrgo ratio fuit amp;nbsp;modus initiationis amp;nbsp;facrificiorum adipfam initiationem fiuecon fecrationcm in prifca lege pcrtinentium,à Mofe ex diuino præcepto conftitutorum atque criêcia qud immolatorumduitq; hic modus ad id vfq; temporis gratus amp;nbsp;acceptus Deo, donee Chri- ufqucplacu ftus ipfe faci ofanôlum fui corporis confecraret facramcntUm,ipfumq; fefe dignum ac ve-neradum facrificium in ara crucis offerret ac facrifiearet. Vbi tüm morte ac meritis fuis fan ûum confccit oleumjquonos omnes delihuti fumus: qüodlt;^; priùs Mofes parauerat vn-guentumjid fandum deinceps cfle defijt.Cùm cnim noua inftituerctur atq; introduceren tur facramenta,quæ vitam amp;nbsp;veritatem leciim aduehebant, vetera ceffareaccedere opor-tuitjVtpotè quæ futuræ,quam præfignabant,veritatisjin qua nos modo viuimus, non nifi fignum quoddam amp;nbsp;typus eranu

lt;^[DeRefurredione ôcapparitionibus Domini lE SV. Caput LX VII.

Ofteàverô quàm digniffima morte fua tlôftrum omium oleum confeceratjiamq; à mortuis refurrexerat in gloriam Patrie, ôd fuanl totiusq; populi fui,facerdotes fu loan. 10. os facrO vndionis atq; initiaturus oleo, clàufis ad eos ianuis ingreflus, amp;nbsp;in medio eorum ftans,ait:Pax vobis;acdeindè, VidetC,inquit, manus meas amp;pedes,qa Luc-m-

ego ipfe fum.Palpate amp;nbsp;videte,quiaïpus carne amp;nbsp;offa no habet,ficut me videtis habere.Di xitq; fecundo ad eos:Pax vobis.Sicut mißt me pater,amp; ego mitto vos.Et cùm hoc dixiffet, infufflauit,amp; dixit eis: Accipitc Spiritumfandum:quorum remiferitis peccata,remittutur e:s:amp; quorum retinucritis,retenta funt.Sed hîc Thomas aberat.Deindè poft dies odo ite-rum erât difeipuli intùs,ôcThomas eum eis.Venit lESVS ianuis claufis,amp; ftetit in medio, loan.aoj amp;nbsp;dixiuPax vobis, Deindè dicit Thomærinfer digitum tuum hue, amp;nbsp;vide manus meas, amp;nbsp;after manum tuam, amp;nbsp;mitte in latus meum,amp; noli efte ineredulus,fed ßdelis. Alias rurfum difeipulis apparuit pifcatibus,atq; id temporis dixit Petro: Simon Ioannis,diligis me plus his?(Simon obedicntem,amp; loannes filium diuinx gratiæ fignificat.)Sic ter ex Petro feifci-tatuseft,idemq;triplicirelponfo amarefe ilium coftrmauit. fiquidem etiam ter ante eum negauerat:tribus quoq; vicibus,vt oues {uas(ideft,populum luum) pafceret,Dominusilli Ioan-«« jmperauit.Id quod feciftc eum conftat amp;nbsp;inftitutionibus, amp;nbsp;vita ftinda ac virtutibus con-fpicua,amp; ipfa quoq; morte fua:quam ctiam turn Chriftus illi prxdixit. Fuit itaque Petrus princeps cæterorum Apoftolorû,atqueadeô ctiam totius orbis.Poft itcrum Chriftus cun-dis luis apparuit Apoftolis in Galila:ain monte Thabor,dixitq; adeos:Data eft mihi omis j4at.i8. poteftas in cælo amp;nbsp;in terra:Elites ergo docete ocs geteSjbaptizates eos in nomine Patris,amp; rili j, amp;nbsp;Spiritunandi,docentes eos feruare omnia quæcûq; mandaui vobis:amp; cccè ego vo-bifciim lum omnibus diebus vfq; ad confummationem leculi:fubaudi,cum gratia mea,amp; in vencrando prccioß corporis mei ßcrameto. Ad extremum deniq; iplo Alfcenfionis lux Mar.ió. die omnibus lefe Apoftolis ad menfam confedentibus manifeftum exhibuit,hûcq; in mo-dum cis locutus cft:Ego mittâ promiftum Patris in vos:vos autem ledete in ciuitate,quo-adufq; induamini virtutc ex alto:ac deindè euntes in mundum vniuerfum,prxdicate Euan gelium omni creaturx,id eft,mortalibus quibulcunq;;Qui crediderit amp;nbsp;baptizatus fucrit, faluus erit:qui vero non crediderit, condemnabitur,

f 3 lt;fTDc

IN TABERNACVLVM FOEDERIS COMMENTARIA ^rDc AHcenfione Domini. Cap. LXVIIL B DuxitautemeosforasinBethaniaminmontem Ohueti, qui eft inter Hierufalcn, Luc.14. B__J amp;BethaniaiTi: amp;eleuatis inanib’fuiSjbenedixitcis.Et faólü eft, dum benediceret B nbsp;nbsp;yillis,recerfit ab eis,amp; ferebat in cælum,amp; nubes iufeepit eum ab oculis eoru:quod

Mar.i6. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;accipiendum eft, propria eum virtute fua fuper cælos amp;nbsp;omnes ordincs angclo

ruminfummumvfq; cælum eleuatum atq; lublatuefiezvbiiam fedet ad dexteram Patris. Apoftoli autem amp;nbsp;difeipuli adorantes,regrcffi funt in Hierulalem cum gaudio magno: amp;nbsp;Luc.14. crantfcmpcrin tcmplo,laudantes amp;benediccntcsDEVM.Ncq;enimpoterant IESV con-folatoris fui,que fie cælos penetrante viderant,obliuifci,lcdlemp irrequietis ac impacatis cordibuSjlenfibili appetitu,ac intimo eum amorc fequebantur.Intenm ieiunijs, vigilijs amp;nbsp;precibus dabat operam,atq; humili cum defiderio paraclcti à uomino promiffi aduentum præftolabantur.

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^DèPentccoftcà nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput LXIX.

ELapfis indè diebus decem, ipfo ab eius rclurreélioe quinquagefimo dic,qucm nos Pentecoften dicimus, erat omnes pariter congregati iri codem loco in monte Sion in Hicrufaléijfdem inædibus,vbi ante Domini paffionem cû eodem Pafchacomt-der.it, amp;ipfe cis carnem amp;nbsp;languinem luum in cibûpotumq; prebücrat,(illic em J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;couenire folcbat)cumq; illic pariter coll edi client, fa d’cft repente de cælo fonus taquàm

aduenientis Ipiritus vehementis,amp; rcplcuittotam domû vbi erant fedentes.Et apparuerut illis difpertitæ linguae tanquàm ignis, feditq; (ignis) fuper fingulos eorum: Si repleti funt ornes Spiritufand:o,id cft,diuina charitate,quæ vnà fecum adduxit Patrem amp;nbsp;Filium, ficq; totam fimul fufcepêrc facrofandam amp;nbsp;adorandam Trinitatemiid quod extriplici,diuini-tùs bîc demonftrato ac declarato,figno colligi licet.Audierunt enim lonum magnum Ipiri tus vehementis, amp;nbsp;replebantur potcntiaPatris,mctum ac formidincm ab cis cxpcllentc,ita vtneminem vererent, illiusqj freti virtutepoflent omnia. Viderunt etiam in fingulisbn' guas difpei-titas,pei fapientiam defignantesiquam turn fufccperunt,ita vt omnem pcripc-dam amp;nbsp;cognita baberct veritate, virtutes omnes amp;nbsp;verbis docerent, Sc vita exprimèrent, ac linguis omniu,ad quafeunq; venilfent terras,loquerent. Viderunt deniq; ignem in vni-ufcuiuflibct capite refidcntcm,in quo tata cum virtute amp;nbsp;cfficacia diuinain percepêre cira-ritatcm,vt neq-, in tempore ncq; æternitatc vnquàm in cis extingui potucrit. Eft etiam fei-Spûmfanâû endum,Chriftum difeipulis luis Spiritumfandum tribus vicib’, actriplici ratione dedifle. ter apofto- Dédit enimcum illis, antequàm pateretur, collata virtutemiracula faciendi, videlicetcu-ægroSjdæmones pellendi,mortuos excitandi,quç omiano nifi corporaliaerant opa: quandoquidcmamp;ipfi id temporis non nifi fenfibiliac corporal! fiuecarnali quodammo-Ioan.zo. do Cbriftum amorc profequebant. Dédit etiam illis pofteaquàm à mortuis refurrexerat, quo fpiritalcs per eum efficcrent adus amp;nbsp;opera,id eft,bapti2arent,peccata remitterent,ve-ritatem doccrent:fiquidem iam turn amor eorum Ipiritalis corporalem fine carnalem amo-rem excedebat,ac fuperabat. Tertio demùm dédit illis pofteaqu.im in cælum afteenderat, quodiuinapereumaditarentaeppetrarent opera, vnumilj; cum Dco forcnt.Tumnanq; DEVMinamorepoffidebant,rurfumq; ab eo incademcbaritatepoffidebant: triplexq; co--rum amor tum elfcdus eft. Amabant enim devm ex toto corde corporaliter amp;nbsp;fcnfibiliter: amabant ex tota anima amp;nbsp;cundis viribus,Ipiritaliter amp;nbsp;rationaliter:amabant deniq; ex to-ta mente,diuinè,feipfos in vnitatem demergendo:qua re Spiritumlandum tata cum abun-dantia percepêre,vt eum porro alijs comunicai et: adeoq; tum deo locupletcs effedi funt, vt vnus D. Petrus illa die tria hominu millia ad fidem couerteret.Itanimiriim initiati,con

■*quot; fecrati,amp; fandifpüs olco,id eft,ipfo fandofpiritu perundi funt.Ipfe naq; Spirituflandus oleum amp;vngucntum eft,quod Chriftus lESVS morte fuanobisemerituseft.ficq; omnes Apoftolot nos in morte Chrifti amp;nbsp;Sandofpu baptizati amp;nbsp;vndi fumus: quanq non æqualiter, cû fint duodecim, perplures fanditatis gradus. Sic Chriftus Apoftolos duodecim conlccrauit epifcopos, amp;nbsp;dilcipulos feptuagintaduos facerdotes. Atq; illi omes recipiebant vtiq; Spiritufandum, id eft,Chrifti vnguentum, fed in Apoftolos effufus cft Ipiritus abunde, vtnonmodoin

oram

D. ÏÖAbtNiS kVSBlÖCMlt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M3

on vfq; veftimenti coru defccdctct,cj[ucadmoduni oleu qüo Aaró à Mofe initiibàtufjfèd intus eos impies,ex eis foras p ocm mundu dimanarét, vt hodieq- nos illi* participes fieri, «oq; pfrui queamus.Ncq- alio aliquo tu oleo vel chrifinate vfus eft Gnriftus,cùm füos Epi-fcopos amp;nbsp;facerdotes confccrarct:fed ob facramentorum reuercntia ac venerationem, mtil tii intérim fanfta inftituit atqj conftitüit amp;nbsp;fanciuit Ecclefiaj quibus facramentorum vfüs amp;nbsp;cultus exornetur,qua: in primis Ecclefiæ intijs necdum cunda in vfu babebatur.Et Mo fcs quidem cùm Aaroncm pontificem ciuslt;^j filios confecraret,'oleum facrüm tam large ih caput Aaronis eftudit,vt primùm in barbam^acindein veftimêtieiüs oraih deflueret. Qug videlicet figura fuit abundantis illius plenitudihis fpiritus,quam ApOftoli amp;nbsp;Difcipuli ih Pentccofte perccperunt.vndè ctiam in bodiernum vfq; diem cùm Pontifices coniccrantur, facrum chrilma largiter in eorum capita funditur,quo oei Ipiritum tam abundè percipiat, vt totus orbis eorum fanôtitate inftituatur ac eincndetur.

^De difFefentiâ inter lacramerita amp;nbsp;oleurri,amp; exêrcitia atq; cul-tum veteris acnouæ legis. C^ut LXX.

OSSE tarnen bîc opetaîprecium fuerit,multum interefle inter fynagogæ amp;Eg-clefiç facramentaJd quod animaduerti poteft ex vnguéto,quo in veten lege fa- nbsp;nbsp;difcn-

cerdotes initiabantur amp;nbsp;vngcbantur:quod tametfi oleo pmixtum,gratiq; odo- men. ris fuilfe confiât,at guftu crat acri amp;accrbo, vtpotè quod aduetûs amp;nbsp;mortis pœ narüq; Chrifiitypum gerercGAtque ea de rc fanditas, quam illud vnguentuludaicis eon ferebat faccrdotibus,ea lametabilc quoddam erat defiderium amp;nbsp;eipeélatio aduétûs Chri-fti.Sacrificia amp;nbsp;omnis eorum cultus in fignis amp;figuris amp;nbsp;circa fes peregrinas verfabatur: itaq- omnes in fpiritali quodam cxilio vitam exigebant fi.iam:amp; qui inter eos grauiùs fentt-ebant exilium,amp; fui redemption ê vebementiùs fulpirabant,i)dcm fandiffimi erantdn hoc cxilio patriarchæjpropbetæjfacerdotes prifeæ legis vixerut:atqui per fidem amp;nbsp;fpem, fuaué quendam àDeo ex ilhus vnguento pcrcipicbat odorem, quod ab eo quandoq; in libertatê vindicandiac rcdimcndieffent:fic^; patientes perfenerabant,exiliumc|; amp;nbsp;acerba excrcitiai amp;nbsp;cultum fuum diuinæ cbaritatis oleo permifcebat. Porro apud nos hodiè in fanda Eccle fia catholica facrum tenemus vnguentùm,quod Græcè ebrifma dicitur,quo Chnfiiani,la cerdotes,pontifices amp;nbsp;reges vng.untur;quod quidem ex oleo oliuarû amp;balfamo fimulmt-xtis componitur.Ex quibus oleum fpiritaliter Sandum defignat lpiritum:balfamum veto, ßaifamunW præclaraacvcnerandahumanitatis CHRISTI mérita. Ifihæc mérita fan dû nobis mefuere Ipiritum,idemq; Spîrituflandus eadem CHRISTI humanitatis mérita digna cftecit. Hæc igitur duo fimul, putà Spiritulfandus amp;nbsp;CHRISTI mérita,internum illud vngUentum Iunt,quod olim Apofioli ac Difcipuli receperunt,- amp;nbsp;hodiè quoque facerdoteS boni perci piurit.Hæcenim thefaurus fiant amp;nbsp;opeS Eeclefiç fandæ,quibus facerdotes Deo minifirât, amp;nbsp;vndè fingulis quibufqj pro cuiufq; ratione acneceffitate amp;indigentia difpenfant. Ipfe ergo Dominus nofierlESVS CHRIST VS Dei filius,iuxtaDiuinitatem fuam velutohua nbsp;nbsp;nbsp;qiià

frudiferaeft,fuç oleo charitatis çternçinnos cotinenterpromanansdecundum humanita amp;oliuaamp; tem autem,ccu balfami arbufcula cft,prxclarum meritorum fuorum balfamum iugiter in ^^bamanf nos manans:atq; ex his duobus internum noftrum,immo amp;Iudæorum amp;nbsp;omnium quot-quotper Chriftum feruabuntur,confiât vnguentum.Vndè Apofiolus ait: Sicutiri Adam i.Co.ip omnes inoriuntur^ita amp;nbsp;in Chrifio omnes viuificabuntür:vnufquifquc autem in fuo ordi nciprimi quidem per Icgem naturç,ali) per feriptam legem,nos denique per legem Euange lij. Earn ob rem nbsp;nbsp;Matthæus amp;nbsp;Marcus, amp;nbsp;eos qui præcedebant, amp;nbsp;qui fequebantur,

CHRIS rVM omnes inuocaffe amp;nbsp;obfecraflc fçribunt,atque dixific:Hofanna filio Dauid: Benedidus qui venir in nomine Domini:bencdidum quod vcnit regnum patris noftri Da üid'.Hofânnain altiffimis.Hunc,inquam,in modum clamabatludçi, pergebantq; obuiàm Domino ex Hierofolymis cum ramiS Palmarum amp;nbsp;frondibus ohuarum:,itidemlt;^,' in fingu lis quibufq; Miffæ facris erga Domini in facramento aduentum fandaclamat amp;nbsp;precatuf Ecclefia.Noscnim fumus qui fequebantur,ludæi autem præcedebant.Quinctiam omnesquot; qmnino mortales^a primo nomine ad pofiremum vfquc,interno CHRISTI vnguento’

ôpu»

»44 nbsp;nbsp;nbsp;ï^^ tàbérnacvLvm foederis commentaria

S-^.j • opus habemus, H landificari debeamus. Alia tarnen fânditas fuit, quam olim percept-galis amp;è«3- rclodsi: alia item, quam noshodiè adipifcimur. Illi enim figuram Colebant,in figura que gelicç Hilfe-viüebantmos veritatemcolimus,amp;viuimus in veritate. Itaq; nobis quidem vnguentum rentia* nbsp;nbsp;nbsp;iftud intvis diuitias,pinguedinem amp;nbsp;delicias confert,ficuti illis olim deliderium,anxiam amp;

auidam prxftabat expedationem.Qupd enim illi precabant, futurum erat,idq; nos prxfèns tencmuS.Et vt dixi fuperiùs,vnguctum externum,quo prifci illi vngebant, magna vi expri . nbsp;nbsp;mcbat:at nobis balfamum,vndèhodicnoftrumconficitvnguentum,citr3difficultatem ex

fcriptTo? talfami arbore promanat.Eft enim balfami arbor,vt quorfidam habet opinio,viti fimilis: coliturlt;^; Sc alligaturvt vitis,crelcitq; in altis montibus vel collibus;folia habet rutx fimi-lia,ppetuó virentia.Cumq; cortex cius ferreis inciditur vnguibus, aut ofleis cultcllis,prc-dofuS ex foraminibus emanat liquor, quem balfamum appellant; cuius fane fingularis quædam prxftantia amp;nbsp;dignitas eftamp;eximixfuauitatis odor; feruarcquc dicitur hominis iuuentutem:quçattritaamp;lçfafunt,àputrefaófionc amp;malo odoreconferuat; eflq; naturç tam calidæjVt ß quis cx)ntra Solis radios manu ipfum teneat, ardorem illius ferre non pof-fit.Et ifthæc qdcm omnia fpiritali ratione in Chrifti humanitateacciperc li cebit. Eft cm ea vitis ex qua nobis çternç Içtitiç manat vinû:Eft item balfami arbor,ex qua fpiritalis noftrç Balfamuiri fânitatis balfamum nobis emanat.Hæc autcm balfami arbor Chriftus lESVS in editis crc-in altis mô- fcât montibus oportet,id eft,in illis,qui hberis animis vitra cælos ornes fubleuati funt, qui re*’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnia paruipendunt,eo quod folum Chriftum magnipendat Öcrnagnifaciat-Ijdcmq; qua-

’ nbsp;nbsp;' tùm omia fuo in animo nihilipenderc ac nullius penß habere nôrunt, tantum necampliùs

amp;Chriftus in eis,amp;ipß in Chrifto excrefccrc amp;nbsp;augeri poterunt.Sempcr etiam balfami no ftri folia fuam retinent viriditatem;qüando Dei gloria,qua Chriftus ornât® eft, marcefce-te aut perire non poteft vnquàm, fed viret fèmper amp;gloriofa pcrmanet, fandisq; omibus adfpeftu iucunda. Porro balfamum noftrum olim femel in crucis ligno fublatum amp;nbsp;alii-gatum fuit,eodemq; tempore cortex eius ferreis incifus amp;nbsp;attritus clauis amp;nbsp;lancca acuta:ex quibus foraminibus præclarum manauitbalfamum,lt;|uod idem verum acprxfentifßmum fuit peccatorum omnium medicamentum.Tanta vero balfami huius tamlt;^; abundas odo-ris fuauitas amp;nbsp;fragrantia fuit, vt amp;nbsp;cælum amp;nbsp;'terram amp;nbsp;ipfum quoq; infernum compleuc-tit,nec vnquàm perire poterit.At nihilomini'is hodieq; cunlt;ft:a hçc foramina in balfamo no ftro patent, quæ quidem nos non ferro contingemus vt olim homines impij, fed cultcllis Ofleicührî. offeis,ideft,viribusnoftrisinternis.Vt enim ofla corpus ferunt,itaamoramp;deßdcrium vel àffeélus animam gerunt,ijsque nos Domini IE S V vulnera contingemus. Porro quanto dmoris amp;afteèlûs cultelK oflci acutiores erunt, taiitoprofundius attingent vulnera,tan-to^i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pietatis balfamum copioßiis amp;nbsp;fuauiùs in nos manabit. Hoc verb balfamum

apeccatisnosferuat, amp;eoipfonoftratueturamp;fouetiuucntutcm. Semper etiam recens ac houum innos profluit, quoties ip fa tangimus vulnera, amp;nbsp;id femp nos reparat renouatq;. Quod ß ex prauis tentationibus intus admodiim lçdamur,aut ex malis cxercitijs Içft ßmus, tnodóbalfamum iftud noftra attingat vulnera:neq; fœtcrc ca, ncqueputrefccre poterunc immo verb etiam fanitati ilicb rcftitucntur.Tanta quoq; balfami huius odoris fuauitas eft^ vbiexipßs fluit foraminibus, vt cunófis mederi pofßt morbis amp;ægrotationibus,infemi mortuos excitet,amp; viuctes inebrict,faciatq} ebs fuijpforum obliuifci,ita vtintbs eis libeat, eosq; delcótet in Dni IESV vulnerib® cómor3ri,vnde fatis cómodè colubis poffunt ßmilcs dici,q in petrx foraminib* femp degerc appetunt.Siqde Chriftus petra eft,in qua nosppe-Gat.v tub cbmorari debem®; ex eiusq; foraminib* omnis nobis fuauitas cmanat.Eamobre Mo-fes multis annis ante quàm Chriftus nafcerctur, tarn ßgnificantcr amp;nbsp;exprefle de co,quern hos hodie feruamus, cultu Sc exercitatione locut’ eft,ac ß iam turn pra:terijflct,fuis^; cam

Dcut.ji* infpexifletoculis;Vtfugerent,inquit,mel depetra,oleumq; defaxo duriffimo. Eritenim I’f 118 floods cult* perpetuus percnelt;^; exercitium,vtex Chrifti lESV humanitatis petra,prç-‘ darum fugam* balfamum meritorum eius, idq; nobis fupcr mel amp;nbsp;fauum dulcifßmu erit, vt item ex îaXb dürifßmo,id eft,diuina eius natura oleum fugamus, hoc eft, Spiritumlan-étum,qui nobis totiuscrit fuauitatis abyffus. Semper enim CHRISTI humanitatem ßi* pra omnia fubletiatam,amp; xterno Patris verbb vnitam,in diuina claritatc coram adfpedabt mus.

D. IOANNIS RVSBRÔCHÏÏ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;HS

mus. At nihilominùs fècundum eandcm humanitatem, Chriftus paternç ïèfe complacen-tiat eu vniuerfis aélibus cû omibus ad ipfum pertinentibus, .àprimo vfq; bomine ad nouiffimû fefe ofTert: vukcj; vt amp;nbsp;nos idem in nobis fcntiamus,amp; hoc facrificiû cum ipfo perenniter faciamus. Itatj; ofFerre eum debemus vt humilcm,obcdicntcm,cunéris plénum Quai, Salfa virtutibuSjviuentem amp;nbsp;morientem noftra caufa ad honorem Patris.Offercmus item cum, mi vaiChrî ceu vas eximium ac preciofum,cxcellenti plénum balfamo venerandorum mcritorumipfi-us: atque etiam vt proprium thefaurum noftrum, quo erapti Sc redempti fumus.Ipfc rur-fusfuonos offert Patri velut proprium fuum frudum, cuius gratia mortuus eff Atquein hac mutua oblationc Pater æternus çterno complaccat fibi.Nos quidem Chrifti lES V hu manitatem in Dei confpeûum Sc prxfcntiam iugiter adfcrimus,fcmpcrlt;^; cadem inibi deo vnitam reperimus:atqui magis^ prie Chnftus ipîe fêfe illuc adfert,quàm nos eum adduca-mus.Siquidçm illc fc eo more fuo, nos ilium noftro adducimus.Porro in quolibet noftro acceffu ad devm,Chriftus viuit in nobis,fempen^; mouet nos pro menfura ac modo noftri amoris.Eteamobremfemper in nobis crefcereamp; augeripoteft. Quilibet enim hacinvita ad DEVM acccffus,plùs femper amp;nbsp;gratiæ amp;nbsp;charitatis percipere potcft.Et ita Chriftus qdem magis ac magis in nobis viuit,iuxta fuæ gratis cffluxum:nos autem fccundum noftri amo-ris applicationcm in eo viuaciorcs efficimur.Iam quomodo prxclarum balfamû fi contra Rgifamicii Solis radios manu teneat, vfqucadeô fcrucfcit,vt atftum eius ferre nequeamus: ita amp;nbsp;nos,fi lor quatu» diuino velim* amore incalefccre,Chrifti humanitatem cum cunéris ill? aâ:ibus nobis pro-ponemus,Deilt;^; Patris cxcellentiffims dignitati amp;nbsp;côplacentiç ceuproprium vas noftrum cum balfamo noftro offercm’:atq; inibi Chrifto iuxta ill? diuinitatem velut stems clari-latijill? tranfradiâti amp;nbsp;humanitaté amp;nbsp;àftus ornes in humana natura ab co ppetratO5,venie-inusobui.am. Cum^; huncitlmodumill? aótus velut ballamuaCjpprium facrificium noftrum ante nos adducim’,iain turn ipfis diüini Solis radijs plané exaducrfó occurrim», qui nimirùm vfqueadeo calidi funt, adcolt;^; nos furfum trahunt, vt per bomini noftri IE S V Chrifti aéfus amp;nbsp;opa,cxtra nofipfos nos confuitiant atq; attrahant vfq; in fupremu creats effentiænoftra; faftigium:vbi turn Chriftum in diuina ipfius claritatcinucnimus, exea- Ole! amp;fpûs demô; claritudine oleum fügim’,hoc cft,Spiritumfandum.Eft enim Spirituffanétus inftar olei lemperardens amp;ebullicns,atq;promanansin mèritorüm Chrifti lESVprcciofum bal famû: Siclt;^; oleum femper cum baliamo coniundû amp;nbsp;vnitum eft. Etenim huius vnguenti copofitioné Chriftus i pfe in fcipfo ordinauit atq; confccit: per ipfumlt;^; amp;nbsp;ex ipfo idc hoc vnguentum in cunda illius viua promanat mcmbra:qüs qUidem nos omnes elle iure opor tebat.Hocigiturpado amp;nbsp;vngimur amp;ƒandificamur fiue côfecramür;codcmlt;^;modo Apo ftoli quoq; ôe vndi amp;nbsp;confecrati funt:atq; indè diuina freti virtütc,ad concionandi amp;nbsp;ba-ptizandi cxplenda officia proficilcebant,Domino illis coopérante amp;nbsp;fermoncm cofirman-xe fêquentibus fivnis amp;nbsp;admiradis prodigijs.Ita demfi confecratio fàcerdotum nous legis nobis abfoluta cS,vti amp;nbsp;in fuperioribus veteris quoq; legis fàcerdotum ihitiatio explicita eft,amp; quid ea fignificct:quanquàm reftat adhuc,vt amp;nbsp;id exponamus, quid conlëcrationis fignificent facrificia, quæ in fuî initiatione facerdotes Icgis veteris faccre corifucticrunt.

Quod tarnen antcquàm edifferere aggrediamur, ad noftri inftitutioné alia qüçJam priùf confideranda proponemus.

nouem maculis, ab officio ûcerdotali prohibentibus cos S^iijspræditicflent. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput LXXI.

IAin fiiprà diétuni eft,mandaffe quidem Dominum,vt Aaron amp;quatuor filij eius fiicer-dotes confecrarent:prster illos autem nemo ad facerdotium admitteretur, nifi vel ex Aaron,vel filins eius deinceps p fucceffiocs genitus. Atqui etiam ex ijs ipfis quofdâ do minum exccpiffe,diuina fcriptateftant,vtneilli quidem ornes,qui ex leminc Aaronis prodijffent,facerdotes fieri potuerint. Excepti funt enim prçter alios noncm gencrum ho inincs,putà cæci,claudi,parue, vel grandi, vel torto nafo,gibbofi,hcrniofi, iugem feabiem amp;impetiginem in corpore patientes.Ifts nimirùmmaculs amp;vitiaerantcomoris eiufmo-dijVt oculis deprshendi poflent:amp; quifquis harum aliqua fuiffet macula affedus,non po-t terac

4^ IN TABERNACVLVM FOEDERIS COMMENTARIA ^da'quot'* æ vetcri facro faccrdotij inugi oleo, ncq; in Dei tabcrnaculo miniftrarc. Ita eti-autq (acer- amnouem funt peccatorum genera, ^uç lunt maculæfpiritalcs, quarum quHquis aliqu* dotij impcdi infcétus eft,Sanéhfpiritûs iulcipere no poteft oleum,amp; licet facris initiet aut iam initiatus

fit,non tarnen dignus eft,qui lacro Dei altari miniftrct.

lt;^De prima macula amp;nbsp;triplici cæcitate. Cap. LXXII.

PKima iftarum macularum,fpiritalis caecitas cft,quç potcft triplicis efte gencris.Pri mi catci,indolt;fti funt,id eft,qui àdeô laici funtamp; impcriti,vt cultum amp;nbsp;miniftcri-um,ad quod nouç legis facerdotes obligati lunt,excqui non fint idonei.Ifti pror-fus initiädi no funt,neq; ipfi id expetcrc dcbebunt, quippe qui imperitiç ac infci-tiæ cçcitate laborat.Altcrius generis ca:ci bomihes natura plane fatui funt amp;nbsp;amentes, qui inter vitium amp;virtutem ex ratione dilcernerc non poftunt.Tcrtij ijdemq; poftremicçci,fii pcrbi funt,qui in alios amp;nbsp;fupra alios dominium atq; excellcntia aucupatur amp;nbsp;ambiut,qui-Dusq* magis libet aliorum vti minifterio amp;nbsp;feruitijs,quam alijs feruire ac miniftrare.HuiuS farinæ homines omncs perfupcrbiam fpiritalitcr occæcatifunt.Enimuerô tum làcerdotiû, turn dignitatcs omncs officia feruitutis funt:quatoq; officium vel feruitus ciufcemodi ma-ior atquc communior cft,tato fernpcr amp;nbsp;celfior amp;nbsp;prçftatior eft. Quod quidem in ipfo Domino Saliiatore^bari facile potcft,qui totius mundi vclut comunis quida miniftcr eftc di-gnatus cft.Vnde ctiam fummus pontifex fçruum fcruorum Dei le fcribit,quod fanèetiam lentiat oportet,fi Chrifti imitator efle velit. Eft igitur fupbia prima macula, qua homines

excxcantur.

^Dc altera macula,Sc triplici gcnerc claudorum. nbsp;nbsp;Cap. LXXIII.

Claudicatio Æ LTERA. macula eft,claudum cflc:qux amp;nbsp;ipfa triplicis generis eft. Ad primumge-quotuplex. / \ nus illi pertinent,qui amp;Deo amp;nbsp;mudo fimul feruire volunt, amp;nbsp;vtrique fatisface-re.Ifti ex vtraque parte claudicant. Alterius generis hint,qui Deo derehéfo ac rc--^pudiato,terrcnas voluptatcsautdiuitiasappctuntamp;ampleduntur. Ifti à finiftra parte claudicat.Tcrtij demiim funt,qui Icipfos Ipcólant amp;nbsp;pro fcopo habent in omnibus, qui cuóla fua bona opera velut merccnarij pro priuata fua mercede agut, magis(^;pprijs fuis aétibus,quàm Dei fidelitatc nituntur,atq; ita aftedi funt,quod nifi à Deo premium ade-pturi eirent,illi ncutiqua famularcntur.Hi videlicet ad dexteram claudicat. In hoc ergo tri Auaritia. pÜd claudorum fiucclaudicatiumgencre,omisinclufaauaritiaeft:quacaltcrainacula eft, hominem Sadilpiritûs fufeeptione ac Dci vnione reddens indignum.

^De tcrtia,quarta amp;nbsp;quinta macula,puta magno,paruo,Sc torto nafo. Caput LXXIIII.

SEoyiTVR inde macula tcrtia,videlicet eoru qui nimis gradi fuiftent nafo:iteq; quar-ta,nimis paruum habetium nafum:atq; ctia quinta,illoru qui torto erant naio. Singular ex his maculç fingula nobis pcccata defignat,qux medium quoddam ac impc-dimentum præftathomini,qno minus ad vera fidem amp;nbsp;virtutum omnium perfpicu Grâdîorna acdiftinda poffitcognitionem pertingcrc.Primoquidcm,quorum gradioreftnaluSjil fus. los figuratc rcferunt,qui in vetuftis fuis moribus amp;nbsp;confuetudinibus lemper perleucrant, ijslt;^; abunde contend funt,neq; luos adus amp;nbsp;vit.im coram diuina iuftitia attendunt ac tru tinat:quo fit,vt in immodica quada fidutia abfq; Dci timoré permanent,amp; in lua fide glo-rienturntaq; nafus,id eft,fidutia amp;nbsp;confidentiaeorum nimiaeft. Videntur cnim fibircde crcdcrc,acDeo bcncfidcre,idcoq; inillius cultu amp;nbsp;famulatu defidcs,pigriamp;abfq; vlJafo-licitudinc pcrmancnt,ncq; illius honor cis curxeft. Et quia nafo plus fatis magno præditi funt,nimium attrahunt lpiritum,id cft,immodicam confidentiam amp;nbsp;fidutiam; veri autem timoris amp;nbsp;amoris cx|iertes funt,atquc ea re coram diuina iuftitia legnes ac defidiofi pfeuc Nifujnimi- rant.Atvcrè quinimisparuumhabentnafum,illi funt,qui externo quidem ad quscuisopa um paruus. Ijg^a fcruore,diligetia amp;nbsp;ftrenuitatc prçditi funt:at nihilo feciùs intus femp in leipfis pace amp;nbsp;tranqllitate carct,neq; audet cofiderc dco de illis oibus,q ejs neceflaria fintlfti immodc

ra-

D. IOANNIS KVSCROCttît* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*4^

rato laborant timoré,co quod nafo nimiùm cxiguo fint, atq* ca re noft Quantum oportc-ret, verst fidutiæ feu confidentise (piritiis intro recipiunt fiue ad fe tirabuntiDefeft ehirh illis Jpes amp;cbârita5:ficq- coram bonitatc diuina in fuo törpore pmancntDdniq- quibus toiius eft nafusjillos exprimunt, qui in aliquo fidei attiCulOj Vei aliquo fariftjé Ecciefiat cultii ad jnftituto volentes dubitant:quid; fuo plus tribuut ihtellcftüi,quàm didis fandotum:ma-gisque fempef fibijpfis,quam vllisalijsfidem accommodant. Ifti omnes Cüruóamp;tortö lunt nafo,ideolt;^; puerfum quendam in fe trabunt fpiritum, manentlt;^- femptr diuinx illu-minationis expertes. Adrnodùm enim pigri aC defides funt ad fuse renunciandum ptopric-tati,amp; diuinse obtemperandum ac aufcultandu Veritati. Et ipfiS igit diuihus amor deficit^ ea^; veriffima caufa eft,vt volentes in fide bxfitent ac dubitenti

^Defcxtamâculajhoçeftjgibbô. Cap LXXV.

SExta porr Ô macula feu vitiu,gibbus fuit,quo qui laborant, typu geröt tenaciu atqj Gibbolîs auarorum.Ij nanque fi fpiritaliter confiderent, diuitias luas velut gibbtim fuis por^ ’ tant in bümeris,quó oculos referre nequeunt:atq; ea re quafi cxiguu illis vidct,quic quidcOrrafetintiAuaro cm tarn deeftquodhabetjquam quod nori habet. Semper illis,rebus fuis parcere,easd‘, fetuare in pöftetum,libcf.Nartl qui res fuas amp;nbsp;bonatempora-ria CÛ auaritia poffidet,is neq; DcO eas cupitimpendere,vt ift eiüs elafgiat honorem: neq; indc prodeffe proximo,vt in corum neCeffitate illis opcm ferat:neq; ctiarri fibijpfi,vtæter-namfuam illis bene collocandis fibiemereatlalutem:adeo^; fæpcnümerô etiam corpori fuo neceffaria denegat.Eft igit auarus omnis vilis apild devmjquod illius non cüret hono remiÈft item vilis cundis hominib*,co quodinfociabilis fit,amp;vbi aliquos timet fumpths^ vixvlli ex animo amicuS fit. Maxime tarnen qui auarus eft,ficutÔ£pedCatot omnis,feipfum odio profequit.Eligit era in peccatis feruire amp;nbsp;oblequi diabolo,quod vtiq-, çterna damna- Àuar’cur amp;nbsp;tio corifequat neceffe eft:Deo autem vittutib’ excolendis obtemperarc non vult, cum ta- dco amp;homi méihdèœternainimmcfisgaudijs vitacofcquat. Eamobre Apoftolus auaritiam amp;nbsp;terre-narum rerum ftudiu vel amore pra: cæteris peccati§ idolorUm ad dxmonu feruitutem nurt cupat, Vt enim qui pius eft, per amorem adeo fe adftringit ac deiiiricit DeOj vt cum eo pcr-eriniter permanfurus fittita auarus quifq; am,ç.^Timprobo adeo cadiicisat terrenis alligat rebus,vt nemo nifi folus Deus inde eum poffit auellere.Vbi enim diuitiae amp;nbsp;auaritia fimul in eodem increfeunt homine,fcintalem gibbum efficiunt,q quidc vfqucadco tranfit in nà turam, vtnulla neq; Vi naturali,ncq' arte tolli pOffit, Siquidem videre licet fches diu gib-bo aftedosj in quibus venae amp;nbsp;ncrui iam contradi fint, fi quis gibbo penitus cxcifo curare velit, eos non pofte non morbo corripi amp;nbsp;mori: feiflp autem terra Verfus pronis inclinari corporib’:quatolt;^; diutius viuût,eo magis ac magis irtcuruari: ficlt;^; riullo vnquàm teporc ad cælum fuos pofte Vult* attollere. At tarnen virtutc Dei fupernaturali jid cft,pcr miracu-lum,fieri id vtiq; poffit. Vndè etiam bominus ait:Difficilc quidem efte vt diuites intrènt in Mat.194 regnum cæloiû:amp; facilius cfte,Camclum tranfire per foramerl acus, ouam diuitehi ihtrarc in regnum Dei:at tarnen idemipfc fubiungit,tamctfi apudhotriihes id impoffibilc fit,Deo tarnen omnia efte poffibilia.Quamobrem mcrito diuites auari oiftheSjCundi«^; peccatores, Amriquai« fuam agnofeerd miferiam,vimlt;^; fibijpfis fupernaturalcm in ferre deberët,oculisq; in cælû fibivim mead Dei omnipoterttiam fubleuatis,illi’ mifericordiam, gratiam opem^; prccari, quo pof- quot;to îferréta fint viitutibus inftrui amp;nbsp;pij âc liberales effici:qbus adeptis,gibbû fuum amitterent. Siqui-dem ipfe Domin* ait,viâm quæ ducitad vitam, ardam efte, item portam catli anguftam, vt gibbofis per earn non deturingredi. Sed hadenùs fextam expofuifle maculam,'quaeindi-gnum elficit hominem tum Sandifpûs fufccptionc,tum facerdotij munere,fatis fit.

^Defeptimamàculâ,putàRupturâ. Câp. LXXXI.

SEptimû vitium aut maculam,Rupturam feriptura vocat,lt;quo fflOrbo qüi laborant, ijs inteftina dil'abunt.Itaq; per llos, iracudos amp;nbsp;inuidos licebit accipcre.ljs cnim intc ftina,id eft,proximi ipforum dilabuUt amp;nbsp;éxcidunt,cùm tamen eoS fuæ charitatis vin inteftinalt; culo femper debeant continere.Iam quifquis aliquem extra fuüm amOrem exeidcrc * patitur,ncq- fua eu charitatc complcdit,isnirairùm fui rupit amOrii viftculùm:fic4; non

f i mo-

IN tàbèrnacvlvm POEDERIS COMMËNTARIA

ttiodo non amat,fed etiâ ira vel inuidentia vritur.Noftris autcm in vifceribus viuere amp;nbsp;côn lineri dcbcnt mortales omnes amp;nbsp;boni amp;nbsp;mali.Nequc cnim nos compcrtum habemuSjqui-nam eleili^quivc rcprobifint.Scmpcr igiturfvt dixi)mortales omcs in noftræ cbafitatis vi 1 fccribus communitcf geremuS,cupiemusq; amp;precabimur illis omibus, vt vniantur amp;nbsp;co^' Phil.t. adunentufin Viftferibus Cnnfti,q'jcmadmodvim Paulus docet^arq; ctiam in vifceribus di-uinx pietatis amp;nbsp;milericordix.Huic vero communi charitati Ira amp;nbsp;Inuidétia liabitu amp;nbsp;aôtu Chantan« repugnant.Eftenim charitis gratiolus amoracccfus per Spiritumfanâura: cademq;

' hominem amp;nbsp;ad Dcum amp;nbsp;cunilos homines appofitc amp;nbsp;ordinate accommodât amp;nbsp;applicat: fundata autcm eft in humilitate,pcCcdta omnia depellit amp;nbsp;fugat,omis iuftitix principium amp;nbsp;finis, amp;nbsp;virtututh omnium vita cit: in omni fpiritali certamine ipfa vires fuggerit, eftq; Iraamp; inui- omnium viuentium prçmium fempitcrnu,amp; fine ea deniq; nemo Deo placerc poteft. Ad-ilétiavnde. uerfantur autcm his,vt dixi,Ira Se Inuidétia, qux ambx ex fuperbia amp;nbsp;inordinato ac puer-fofuîjpfius amorenafcuntur.Perturbantenim hominem inter iplum amp;Deû, item^j inter ipfum amp;proximum.Qmcnim iracudus el1:,idem‘quoq; intùs amarus eft, amp;nbsp;férus ac fçuus animo:quo fit vt omnia vlcifciappetat,rtihilpcrferrc velit.Ira amp;nbsp;furor ad malediéla amp;nbsp;exe crationes,amp;intcrimquoq-,'adblafphemiasinDcum,amp;adinfcrendasiniuriasatque conté ptum proximo,fine moribus,fiue vefbis,fiue aólibus,fiue fignis hominem concitant.Qua Mat.y. de rc Domini iesv fententia nobis confiderandaeft. Ait cnim in Euagelio:Qui irafeitur fra tri fuo,reus crit iudicio,hoc eft,fcipfum inde inter fe amp;nbsp;Deum occulte amp;nbsp;pnuatlm arguet amp;iudicabit.Qui autcmiram luam manifcftèprodit,amp; fratri fuo aliquod irâcundix decla rat fignum,reus eft côcilio,hoc eft,fuo fe fratn rcconciliare, cum coque redire in gratiam, amp;nbsp;cum manfuetudinc ac lenitate animi amp;nbsp;pictatc cius captare amici tiam dêbcbit.porro qui proximumfuumdefpiGit,amp;yclvCrbisvclaéiuprobr'o acignominia afficit, nifi forte pro vtilitateamp;falutcilliuSjis iam plane dignus eft gehennaignis.Ira nanq; Saétum cxpellit Spi rituiTijVtpotc cuius in pace locus eft.Hanc ira qui fuperarc appétit, is in omnibus rebus ad-uerfis iphq; contralijs,taccrc difcat,amp; nunquàm non Dominicæ paffionis memor fit:cû^; refponfurus cft,faciatid Icnitcr acmanfuetè.Quifquis em iræ amp;nbsp;furori obfcquiturjille in-Quo potiflï de odium amp;inuidentiam,vitium plane oiabolicum ac Tartaren,intra fe concipit.Hocinui inû vitio lt;1$ dentiap vitium,hominem dxmonibus firiïftcm reddit.Vt cnim mali fpiritus bona omia no-roTus^fiauquot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inuidcnt,amp; Ixtantur malis noflris.dfa etiam qui nequiter inuidus eft, ipfa Dei dona ali-

js fxpenucro inuidct,amp; qux bona funt,tfiala interprétatur amp;nbsp;iudicat: quæq; mala funt, ca pciora quàm fint,iudicat:fiquidem veneno plenus cA,ncc vllius bono deleétatur, nec cui' quam benè cupitaut fauet.Iam quorundâ acerbitas amp;nbsp;inuidentia,tata tamq; ingens eft, vt dum proximis honorem tribui,auteis prolpera euenire conipiciunt, neq; tarnen præpedî-rc queuntjCorde amp;nbsp;corpore fibi deficcrc,tabefccre ac minui videantur.Taies,pfcdó amp;nbsp;oeo amp;nbsp;cunâis virtutibus aducrfantur.Vndè enim gaudere deberét,indè dolentivndè benè ha-bcrlt;,indcpercunt:atqfvndè viuere,indèmoriutur.Et quiaamoris expertes funt, omnia il lis in detrimentum atq; in peius vcrtutur.Nafcitur autem ex bac inuidetiç pefte detraftio, Exînuidiaq proditio,falfa teftimôiâ,iudicium iniquum amp;nbsp;tcmcrarium, homicidia, amp;nbsp;plura aliagrauia pertes aliç peccata.Qui autem inuidus eft,idem facile irafcitururacundus autem,poftcaquàm iraper-nafeantur. jno^Qseßg^fcruetjfemperinuidcntiam Icntit.Ira cnim amp;nbsp;Inuidentianunquàm feparatur: quàdoquidem fimul codem tempore ex vnO eodcmq; fupcrbiæ fundo prorumpîit.Ethxc igiturleptima macula eft,Samâum depellens Spiritum,homincmq;nedum Iacerdotio,Ied Omni quoq; honore reddens indignum.Eft autcm duplex ifta macula, neq; profligari potent nifi re côtraria,id eft, vtamp;innobifipfisamp;cçtcris quibüfcuqjorhepcccatu atq; oem ad peccata npenfioncjodio habcamus:itcq; turn nofipfos,tum. hoies ornes ad æterna Dei laudem,cuitum amp;nbsp;famulatu,diligamus:qbus videlicet rebus charitas fundatur, amp;nbsp;odiû aC I fanÄa inuidia fu^crâtur: atq; hinc fanéla quçdain nobis cxiftit ac oritur ira, q nos femp pic con-«jualis. qücrj facit,^ à virtute deficimps,^ tam parua in nobis amp;nbsp;cçtcris creaturis Dei notitia inelh quç qdem ciüfmodi funt,vt ex animo ob ca irafei meritô debeamus:amp; hçc ira lànfta eft,eo ex charitate Crefcat,ficut amp;nbsp;charitas cxca,ita vt quxlibct alterius fomentum fit amp;nbsp;inerc

iticntu.Eft cm virtus gemina, antè diélum duplex vitiû propullâns.

^Dc

^Üeodaua macula,Putafcabie. Cap. LXXVïL

IAM porrôoftauumfequitvitiumvclmacula,quamfcripturafcabiemnuncupat:fi- Scabicjni gnificatq; gulamamp;luxunam,quôdiftlKrc duo vitiapraicætcris pcccatis fpiritalc hoî^niccquid/ minis dcfœdent caput, id eft, libcram illius mentem: quam cùm ad contemplandùm poffidendumq; in puritatc devm fubleuatam eftc oportcat, dcorlum ad vitain,planè bcftialemearn detrahunt atq-, dcmérguntun qua vlqueadeopcruertit hominiÿanimus,‘vt prorfusilliamp;Deüs amp;nbsp;virtus omnis àefipiat. Cùmenim corporis völuptas mente hominis luperat amp;nbsp;occupât, iam illius caput fordidum cft:Gquidcm imagines lenfitiuæ vel fenfua-les,carhalesq; aneélus amp;propenfiones,mcdiilm illi prçftant,eumq; depingunt amp;nbsp;occupât, adcoq; illius démentant amp;nbsp;occæcant animu, vt omnium bonorum Ijnritalium notitia de-fiituat.Indc iam in cascam quandam naturæ demergit Yoluptatcm,adeô vt impoflibile fibi putetreuerti ad devm. PotefthoccxEuangcliocolligiatq}3nimaducl'ti in éo qui dixit Lucç.i4i vxorem duxifte, idcoq^ non pofte venire ad cœnam.Doecmur etiam inibl à ßominO,'diui-tem ilium epuloncm quptidic epulantem Iplehdidc, amp;nbsp;veftitum purpura acbylto,™ infer Lueç.i«. no fepultû efle.Hoc genps hominu déplorât ApoftoluSjdicit«^; eos inimicos crucis Chri-fti. Ç^oru,inquit,finis intcritus,co quôdDeus corum venter ht:qui terrena fapiunt,quO-runi gloria in confufione corum eritiid eft,in confufionem amp;nbsp;ignominiam rhutabit.Qua-propter diligenter aclério duo ifthæcVitjanobis confiderandalunt. Gulaquidem,vtait Gulaquii AuguftinuSjinfatiabilis cft edendi amp;nbsp;bibédi auiditas: qua ;deindc auida' amp;nbsp;vOrax comeftio atq- potatio confcquit.In hac autem eden,di aüiditate,homo gulofus naturç neceftarijs minime contentus eft,fcd preciofos amp;nbsp;delicatos cibos appetit!vixq;,dum præparet cibus,tem perare fibi amp;nbsp;expcélare poteft.Sçpè cibi ac potiis nimium capit:magisq' efeatum voluptate ° amp;nbsp;faporc,quàm famc,ducit,eo quóddeleftationem potiùs expetat, quam corporis necef-fariam refeâioiiem.Exhocvitio nafci folet immpdcratio,inordinatio,multiloquiô,vani-loquiu, fcurrilitas, ioda amp;nbsp;fcômata,incptalætitia,corporisindifpofitio,vel malaafttdio, mores incompofiti, lenfuum irrefrenatio,cæcitas rationis, intern us amp;cxternus torpor ad ça quæ diuini funt cultus,mentis hcbetudo,cogitatiôes inutiles,cbrietas,ignorantia,amp; va- . ïia demû ac multiplex interioris amp;nbsp;exterioris hominis impuritas. No tarnen ifthaec lèmper^. exitialia amp;nbsp;mortilera funt pcccata:fed cùm ex aulx radice proficifeuntur, fern per graüiora

. / nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, r n ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;laadluxurix

magiSq; verenda iunt.rorro cum gula amp;nbsp;ea qux ipm enumcrauimus vitia,non repellutur, gfl-jtrâfitû. neque adücrfum ca rcludamur, tacUis cftirtluxurixcosnum prolapfio: àtque itavitiurh

ilicatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i; , . . ' ’r-n

^De Luxuria. • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap^ ’LXXVÏII.

Vxuria autem fempcràdmittit,'cùmhatufaififrenis,indomita,fluida,cxvolunta-tis confenfu in impuris imaginibus intùs,aut in foedis de immundis Cofporis aéii- Luxurîiqul bus forîs cum voluptate delcftat.Vbi enim aUquis cum voluptate in immunditi- vehntùsvel am propenfüs eft,iaq-, ratioriequidem depræhcfidit amp;^gnolcit,non tarnen repræ hcnditamp;arguit,fcd cum deledatiohe amp;nbsp;voluntatis aftenfu ci inhxret, iam pcccatum in-tùs perpetratum eft.Si vero etiam in adum obfcocnum cdnlentiat, pcccatum augmeptat. Eouctur autem hoc vitium adlpe(ftu,locutionc auditu,talt;ftu qubuis modo illicito de in-dccentijinordinata ac incompofita conuerfatione,impudcnti petitionc ac folicitatiôe, ac ijs demum omibus,qux poffint ad impudicitiam pertraherc ac incitarc. Q^amobrem ipfc Dominus ait;Qyj viderit muliercm ad concup’ifccdum eam,iam mœchatüs eft earn in cor-de fuo:hoceft,fi animo libero ac deliberato cam concupîfcat,amp; cum oblcœnaamp; immu-da dclcdatioe ac voluptate corde ad earn feratur.Mxc igitur inter mortalia peccata numerantur, quocunq; in ftatu prxterquàm legitimi matrii^oriij qüis degat',qii4h'do videlicet cum immunda fiunt voluptate, aut animo aliùm quempiam au impüdicitiâni illiciendi àc permouedi:- intérim tarnen no omnia hxc æquè grauia funt.Tahgérc enira,amp; alia quçdam magisinflammatiajfempergrauiora funt matora^; peccata,quàm adlpicerc,autloqui,aut aha noadeoincendentia,minuslt;^; permouentia hominem.-Acccdit etiam grauitas huic vi-tio cx-fiilt;fOtcmporc, ex loco facro, ex fingulanbus perfonis, aut modo fingulari. In qui- gquot;àuiôra^'^ ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t 5 busquot;'

t$0 ÎN TABERNACVLYM fOEDERlS Ç0MMENTAR1A

Lus etiam illi fçpè Icfc commaculant atq; dcfœdantjqui matrimonij legibus adftrióH funt, dum diuinó neglcdo timorCjinhoïïcftè fefe gciunt.

i|fDe malis luxuriae,itemq; de remedijs. Cap. LXXIX.

Vlta autcm ÓC varia homini nocuméta adfcrt vita lubrica amp;nbsp;impudica. Etcninl DEVM contumeliaafficit,quando illius tcmplum(id eft,hominis aftimam) con-fpurcat;d3Emonibus gratilßmaeft,quippe qui fordibus ac fœtoribus deleftant; corpus lædit,proximo offcndiculum pra:ftat,animâm icternç damnationi reddit obnoxiamjCamq; carnis amp;nbsp;fenfuum mancipat indigniflîmx Icruituti. Ad bxc fanftuî Papa Gregorius ofto luxuri» filias, vcl mala ofto,in quat labitur homo impurus, cnume-rat.Prima filia eft cæcitas mentis, amp;nbsp;ratiohis occçcatio. Altera eft ihconfideratio,qùç mortis amp;nbsp;inferni facit obliuifci.Tcrtia eft incóftantia,videlicet cogitationum amp;nbsp;appctitionum, 3ua modo hæc,modo diaita vt animo incidunt,deftderant. ^arta eft amor fui,qui fimul iuturnam facit defiderare vitam,nó quo virtutes colant, led vt voluptatib* dctur. Opera. Quinta eft pra:cipitatio,qua multi turn vitç ôç honoris,tum bonorû quoq; fuorum difcri-men fubeunt,quo obfcœnas luas expleant voluptatcs. Sexta eft o’diumDei,co quod is pu-niat corporis voluptatibusdcditos, ad quas lùxuriofùs propcrifum fc fentit. Septimacft affcftus prælentis leculi.Qui enim hoc vitio occupât,is honorcrfi,diüitias,corporis fanita-tcm amp;nbsp;fortitudinem,omnes«^; illas res tcmporarias appétit,quç illi ad vitam cum vólupta-tetranfigendampoffinteftcadiuméto.Oélaua éftdelpcratio ftituri fcculi,qua quis nde-re Deo no audet,neq; abeo expeftarc,quôd vncfuàm hue gratiamïiue gloriam fit impctra-turus Ifta luxuriæ fiha ficut poftremum occupât locum, ita malum eft longe peffimunijin quod vnquam velluxuriofus,vcl quis alius peccàtorpoffîtinciderc.Vbiiam idfitis'poteft animaduerti,donee quifpiam luxuriæ amp;nbsp;gülæ deditus eft, indignum eum cflc, qui aut fit, aut fiat facerdo.s. Siquidem diuino contempto cultu amp;nbsp;famülatü,obfcocnis camis fux for dibus ac immunditijs feruit,Contrà vero quifquis ob honorem Dei amp;nbsp;fuamipfius falutem fobrius amp;nbsp;caftus fieri appétit,ea ätnet neCelie eft, qua: ad hçc illi poffint efle vtilia amp;nbsp;accom modadtemq; fugiat ac execretur,qu3:cunq; quo minùs talis fiat, illi prxftarc queant'impc-dinientum.Primó igitur cautus amp;nbsp;cirdufpeftus fit oportet in vifu,in auditu, in conuerfa* tionecdeinde omnes deuitet occafioes,quiripfum poffint illiccre.-tertio nunquam fihi prç-fidat,ccrtus etiam Dauid fanftiffimUjSalomoncm lapientiffimu,amp; fortiffimum Samfonc prolapfos cffe:quarto nunquam ocio vacctjfed femper in bonis aftfib’ fiue foris, fiue intuS feie exerceat:quinto rationabili pœnitentiæ labore corpus fuum refrenct amp;nbsp;caftigct:fcxto fçpiùs mortem fuamamp;iuftutn Dei indicium mentepertraftetilcptimo deniq; fapientcr amp;nbsp;fortiter inipfis initijs tentationibus refiftat. Hxs videlicet modis luxuria: vitium propulfare ac peftum premere poterit.

^De remedijs contra gulam, quandö in capicndo cibo amp;pótu nihil omninó,qüandovenialiter,'quanao etiam mor-taliter peccetur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. LXXX.

Toyi contra Gulam,vt cam profligate queat,fanftorum confiderabit vltam,infti tutioncs,temperätiam,amp; in cibo ac potu fohrietatem. Et quotics cibum capict, aut parce loquetur,aut,omninô filebit,mentc interim reuoluens,vt angeli amp;nbsp;laft fti homines in cælis diuinapafcantur gloriadtcmq; id fecùm perpendens, homi

nem,licet pauperé,cui Deus fufficiat,eriä modicis hac in vita poffc efte contcntu.QiL^nuis autem obfamemqwilpiacum appetitu ad cibum aflfeftus finepropenfus fit,nullum idpec catu cft.amp; licet fentiat etia natura in cibi neceftarij pceptionc acleftatioe affici,nec id quo-que pcccatu eft. At fi quis non pure ob Dei duntaxat honore amp;nbsp;füam neceffitatem,fcd cti am propter voluptatem amp;nbsp;delcftationem naturæ fuæ edat aebibat, iam quidempeCcatum Venialccx admittitur,quod Veniale dicere conlueuimus.Non cnim potcft abfque peccato in cibo aC tu^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aliquid fpeftari vel expeti aliud, nifi honor Dci amp;nbsp;neceffitas propria. Atque cam ob re